INDX 2

tELECom

gESpot

Meet & greet met 6 boeiende beursbedrijven

Telefonie van de vierde generatie: wie betaalt de rekening?

De Bolero Orderdesk: paraat van 8 uur ‘s morgens tot 22 uur ‘s avonds

P.04

P.10

P.18

magaZINE VaN BoLERo

EVENt IN DE KIJKER

JOHNNY THIJS

Blik op de toekomst na een geslaagd veranderingsproces P.12

SEptEmBER 2013

IN BEELD

september 2013

Event in de kijker

Meet & greet met 6 boeiende beursbedrijven Onder de loep

Het abc van ETF’s DE BELEGGER

Vrouwelijke beursgoeroes COLUMN

Lijntjes Industry watch

4G-surfen,

04

CEO Johnny Thijs

TIMELINE

06 08

Boek in de kijker

09 10

onze cliënt vraagt

Focus op grondstoffen

Brent-WTI spread stabiliseert GESPOT

De Bolero Orderdesk

Digitaal is het nieuwe normaal De specialist

Financiële analisten uitgelicht

3D-printing Waarderingsratio’s

12

Prijs/boekwaarde

16

5 leuzen om gouden beurszaken te doen

beurswijsheden

over de toekomst van bpost Wat u wilde weten over dividenden

Jon “DRJ” Najarian Dit is 2013… in woord en beeld

wie betaalt de rekening? het gesprek

portret

tutorial

17

Webinars EVENT NEWS

Events najaar 2013

20 22 24 26 28 30 32 34 35

18

Colofon INDX INDX is een magazine van Bolero (KBC Securities) Verantwoordelijke uitgever: Bart Vanhaeren, Havenlaan 12, 1080 Brussel Bladmanagement, realisatie, vormgeving: Kunstmaan Redactie: Sarah De Pauw, Tom Simonts, Bart Vanhaeren, Marc Dorssemont, Sigrid Vermylen, Thomas Deschepper Fotografie: Joris Pollers, Getty Images, Belga, Shutterstock – Coverfoto: Guy De Smet Contact: Bolero (KBC Securities), www.bolero.be, Havenlaan 12, 1080 Brussel

Disclaimer - Aan deze publicatie werd de grootst mogelijke zorg besteed. Noch de mate waarin de voorgestelde scenario’s, risico’s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit tot uiting zullen komen, kunnen echter worden gewaarborgd. De prognoses zijn indicatief. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies conform de Wet van 6 april 1995 inzake secundaire markten, het statuut van en het toezicht op beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs. KBC Securities kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan. De beschreven meningen en vooruitzichten zijn die zoals ze gelden op datum van de redactie.

2

Wanneer mag de patiĂŤnt het ziekenhuis verlaten?

Het tweede kwartaal van 2013 stond helemaal in het teken van de rentemarkten. Na een verschroeiende start van het jaar gaven aandelen vanaf mei voor het eerst wat van de opgebouwde winsten prijs. Die adempauze had alles te maken met het mogelijke droogvallen van de ogenschijnlijk onbeperkte liquiditeitsbron: gratis geld.

De Federal Reserve gaf te kennen dat de Amerikaanse economie nog niet voldoende herstelde om op eigen benen te staan, maar dat de patiĂŤnt door de aanhoudende stroom van goed economisch nieuws wel eens sneller dan verwacht het ziekenhuis zou mogen verlaten. Obligatiebeleggers renden verschrikt weg en duwden in een mum van tijd de rentetarieven fors hoger. Aandelenbeleggers boden grote pakketten aan de hoogste bieder aan.

Een technische correctie was geboren, maar geen lang leven beschoren.

Begin juli kwam opperchirurg Bernanke met de mededeling dat het met een ontslag uit het ziekenhuis niet zo’n vaart zou lopen als de markten leken te veronderstellen. Dat was een klaar en duidelijk sein voor aandelenbeleggers om de eerder opgegeven posities weer in te nemen. Sinds juli was het weer aangenaam toeven; de beurstabellen ademden zomerse rust. Maar in obligatieland bleef het scepticisme heersen: dat de liquiditeitsmotor ooit zal moeten drooggelegd worden is onvermijdelijk. De overheersende consensus is dat de marktenmotor vanaf september op minder brandstof zal kunnen rekenen. Dat het ziekenhuis daardoor zal verworden tot een barre en onaangename plaats is hoogst onwaarschijnlijk, maar dat de thermostaat af en toe wat lager gedraaid zal worden is wel een zekerheid.

Tom Simonts Marktenspecialist Bolero, KBC Securities

Ben Bernanke houdt al een groot deel van 2013 de markten in dubio over de omvang en de timing van de monetaire verstrakking van de Federal Reserve.

3

EVENt IN DE KIJKER

Multinationale product& dienstenleverancier voor de gezondheidszorg Wereldspeler in beeldtechnologie voor de medische sector, luchtvaart & digitale cinema

JaN pEEtERS p CFO

CaRL VaNDEN BuSSChE p Directeur Investor Relations

Meet & greet met 6 boeiende beursbedrijven Verslag van een unieke meet & greet met Belgische beursgenoteerde topbedrijven en tal van beursanalisten “Beleg alleen in bedrijven die u kent”, is ongetwijfeld een van de meest gehoorde beurswijsheden. Moet u zich door lijvige jaarverslagen ploeteren om die kennis op te kunnen doen? Niet noodzakelijk. Een paar keer per jaar nodigt Bolero op zijn Beleggersforum+ Belgische beursgenoteerde bedrijven uit en geeft daarmee een unieke gelegenheid om inzicht te krijgen in deze bedrijven en de sector waarin ze actief zijn. U kan er het topmanagement ontmoeten en uw visie aftoetsen met analisten van KBC Securities.

4

z

aterdag 8 juni was ongeveer de eerste echte zomerse dag van het jaar, wat heel wat landgenoten naar de Belgische kust joeg. Ongeveer 150 beleggers namen echter de afrit Kortrijk om op het Beleggersforum + zes bedrijven te ontmoeten: Arseus, Barco, Deceuninck, Picanol Group, Mobistar en Retail Estates.

shop voor een gezonde toekomst”. De leverancier van gezondheidsproducten en -diensten aan professionals en instellingen is een vaak genoemde overnamekandidaat en lokt de volle aandacht.

De voormalige dochter van Omega Pharma mikt op sterke eigen merken, exclusieve distributies en waardetoevoegende diensten en bouwde Fagron, ’s werelds grootste aanbieder van magistrale bereidingen, uit tot zijn sterafdeling. Analist Jan De Kerpel leidt de vele beleggersvragen in goede banen.

Het Kortrijkse Barco en Waregemse Arseus bijten de spits af in wat voor hen een thuismatch is. Carl Vanden Bussche, directeur Investor Relations, neemt de beleggers onmiddellijk mee in een uitgebreide rondleiding waaruit zal blijken dat Barco veel meer is dan enkel digitale cinema. De verschillende business units worden uitgebreid tegen het licht gehouden: Projection, Healthcare, Advanced Visualization, Defence & Aerospace en Ventures. Aansluitend rolt analist Guy Sips middels enkele gerichte vragen de rode loper uit voor de aanwezige beleggers die van de vraag- en antwoordsessie gretig gebruik maken.

Na de koffie trapt Frederic Dryhoel het tweede luik van de dag af. De Corporate Communication Manager van het West-Vlaamse Picanol Group ontvouwt een zicht op de wondere wereld van de hoogtechnologische weefgetouwen. Wist u dat Picanol meer dan 800 patenten in huis heeft en dat meer dan 90% van de export verscheept wordt naar een bestemming buiten Europa? Na het overlopen van de financiële cijfers neemt ook Frederic uitgebreid de tijd om vragen te beantwoorden.

CFO Jan Peeters schetst in een aanpalende zaal ondertussen een beeld van Arseus als “one-stop-

Dat doet ondertussen ook Philippe Maeckelberghe, financieel directeur van Deceuninck, die samen

VERSLag BELEggERSfoRum+ KoRtRIJK – ZatERDag 8 JuNI 2013

2e grootste aanbieder van mobiele telefonie in België

SIDDY JoBE p Director Investor Relations & Corporate Finance

2e grootste producent ter wereld van hoogtechnologische weefgetouwen

fREDERIC DRYhoEL p Corporate Communication Manager

Internationale producent van pvc-profielen

phILIppE maECKELBERghE

Belgische vastgoedbevak gespecialiseerd in perifeer winkelvastgoed

JaN DE NYS p CEO

p Financieel directeur

met analist Wim Hoste zijn presentatie afrondt met vraag en antwoord. Eerder overliep hij de financiële resultaten van de producent van PVC-raamsystemen en bouwproducten. Bijzondere aandacht ging daarbij naar de vooruitzichten voor 2013. Dé thema’s voor Europa blijven de schuldencrisis, de overheidsbesparingen en het onstabiele consumentenvertrouwen dat renovatieplannen in de koelkast houdt. Zowel in de groeimarkten Turkije en Rusland als in de Verenigde Staten waait er daarentegen wel een positieve wind. De thema’s ecologie en duurzaamheid blijven een cruciaal element in de toekomstvisie.

Alweer een koffie later luidt de bel van het derde luik. Siddy Jobe, Director Investor Relations & Corporate Finance van Mobistar en Jan De Nys, CEO van Retail Estates, sluiten het imposante rijtje van bedrijven af.

Beide heren brengen hun enthousiasme perfect over op de toeschouwers. Mobistar staat stil bij de grote hoeveelheid veranderingen: de strengere regulaties, het vrijmaken van het kabelnetwerk, 4G, concurrentie in het

mobiele segment,… “2013 is een transformatiejaar voor Mobistar”, geeft Siddy Jobe aan, “met heel wat nieuwe projecten zoals de introductie van de “dier”-tariefplannen.”

Analist Thomas Deschepper gaat dieper in op de uitdagingen en opportuniteiten voor de Belgische telecomsector en stipt ook de sterkere concurrentie op de mobiele markt aan.

Vastgoed ligt Belgen nauw aan het hart. We laten de zaal dan ook graag kennismaken met Retail Estates, een vastgoedbevak dat gespecialiseerd is in shoppingcenters en baanwinkels die gelegen zijn aan de rand van de stad. De aanwezige beleggers spitsen de oren als de CEO ingaat op de schuldfinanciering van het 499 shops tellende bedrijf en u kan een speld horen vallen als het onderwerp verschuift naar het te verwachten dividend.

Vastgoedanalist Koen Overlaet-Michiels geeft zijn visie op de vastgoedsector, op de waardering van het aandeel en schuwt daarbij geen kritische vragen.

We koppelen graag het nuttige aan het aangename en laten de beleggers daarom op

een informele manier met elkaar en het topmanagement kennis maken. We sluiten de voormiddag dan ook in stijl af met een netwerklunch. Een unieke kans om na te praten met het management, meningen te delen met andere beleggers of in discussie te gaan met de talrijk aanwezige KBC Securities analisten.

Blijft u graag op de hoogte van de unieke beleggersevents die Bolero organiseert? p Houd de kalender in de gaten op www.bolero.be of mail naar info@bolero.be.

Dan ontvangt u telkens een persoonlijke uitnodiging.

5

Onder de loep

Beleg eenvoudig & direct in een index

Het abc van ETF’s In de loop der jaren zijn ETF’s uitgegroeid tot één van de populairste beleggingsproducten onder particuliere beleggers.

Maar wat kunt u nu als belegger met een ETF of voluit een Exchange Traded Fund?

Ook al lijkt het een vrij nieuw product, de ETF mag dit jaar al maar liefst 20 kaarsjes uitblazen. In 1993 werd de Standard & Poor’s 500 Depository Receipt uitgegeven.

Deze Amerikaanse ‘spider’ wordt beschouwd als de grootvader van de ETF’s en is nog steeds één van de grootste trackerfondsen ter wereld met 154 miljard aan belegd vermogen. Europa volgde pas in 2001 met de uitgifte van de DJ Euro Stoxx 50 Market ETF, een ETF die de evolutie kopieerde van de DJ Euro Stoxx 50, de index van de 50 grootste Europese bedrijven.

Waarom in ETF’s beleggen?

Wie een ETF – ook wel tracker genoemd – koopt, koopt een beursinstrument dat in de regel één op één een index volgt. Met een ETF verslaat u de index dus niet, maar u kopieert de prestatie ervan zo nauwkeurig mogelijk.

Bent u bijvoorbeeld op zoek naar een rendement dat in lijn ligt met de BEL20? Dan zou u dit kunnen realiseren door alle 20 aandelen van de index individueel aan te kopen en zo de index na te bouwen in uw portefeuille.

6

U zal onmiddellijk merken dat dit geen sinecure is. Door eenvoudig een BEL20-ETF te kopen, bekomt u net hetzelfde resultaat.

Stijgt de BEL20, dan zal ook de waarde van de BEL20-tracker in dezelfde mate stijgen.

Dat verklaart meteen de populariteit en het grootste voordeel van ETF’s: ze bieden een goedkope manier om heel gediversifieerd te beleggen zonder een volledige index te moeten kopen. Daarbovenop kunnen ETF’s net als aandelen de hele beursdag verhandeld worden.

Vele markten, vele producten ETF’s bieden bovendien toegang tot een brede waaier aan soms moeilijk toegankelijke markten en beleggingsproducten. Wilt u beleggen in goud, olie of andere grondstoffen of in groeimarkten zoals Mexico of China?

Dan bestaan er een heel aantal ETF’s om hierop gemakkelijk in te spelen.

Sommige ETF’s keren ook een dividend uit.

Dat bedrag komt voort uit het dividend dat de aandelen uit de onderliggende index uitbetalen. Bij sommige ETF’s krijgt u het dividend in cash, bij andere wordt het dan weer verrekend in de koers.

Risicoloos?

Bij de meeste ETF’s wordt de waarde van de index vrij nauwkeurig gevolgd. Door de jaren heen is er wel een heel arsenaal aan specialere en meer complexe ETF’s opgedoken: zo bestaan er nu bijvoorbeeld ook ETF’s die de prestatie van de index verdubbelen of zelfs tegengesteld reageren aan de index. Er is ook al een Cane-ETF die onderliggend belegt in futures op suiker. Werp dus zeker een blik op het prospectus dat u terugvindt op de website

van de emittent om te weten welke tracker u in portefeuille haalt.

Ook loont het de moeite om de liquiditeit van ETF’s in de gaten te houden in erg volatiele markten. Een lagere liquiditeit kan het vlot in- en uitstappen in het product bemoeilijken met soms hogere transactiekosten tot gevolg.

Sterke groei ETF’s worden uitgegeven door tal van financiële instellingen: Blackrock (iShares), Deutsche Bank, Vanguard en Wisdom Tree Investments om er maar een paar te noemen. ETF’s maken deel

Hoe gaat u praktisch op de

E

TF’s kunt u goedkoop verhandelen bij Bolero. U betaalt namelijk hetzelfde makelaarsloon als voor aandelen: 7,5 euro voor orders tot 2.500 euro in trackers die op Euronext noteren.

Daarnaast is er nog de expense ratio, een soort van jaarlijkse beheerskost om de ETF zo goed mogelijk de index te laten volgen en de corporate actions te verwerken. Die bedraagt gemiddeld niet meer dan 0,5% per jaar en vaak zelfs nog een stuk minder.

Om een tracker of ETF te zoeken, kiest u voor “Zoek effect” 1 in het hoofdmenu. U geeft ofwel de naam van de tracker ofwel de specifieke ISIN-code in het zoekveld in. Selecteer ‘Trackers’ onder

4901

4759

5000

$ 2.200 4311

Vermogen (in miljard $) Aantal ETP’s

$ 2.000 $ 1.800

4000

3543

1.483

$ 1.000

1541 883 357

109

146

218

2001

2002

2003

2004

2005

$ 200 $ 0

79 2000

uit van de zogenaamde Exchange Traded Products (ETP’s). De aantallen en het totaal belegd vermogen in deze instrumenten is de laatste jaren exponentieel gegroeid. Volgens het Blackrock ETF rapport van juli 2013 noteerden er eind juli zo’n 4901 ETP’s en dat voor een totaal belegd vermogen van zo’n 2,16 triljoen dollar. De grootste instroom van vermogen ging naar de SPDR S&P 500 met zo’n 9,3 miljard $, terwijl er maar liefst 20 miljard $ aan vermogen uit de SPDR Gold vloeide. De populariteit van ETP’s en ETF’s vertaalt zich duidelijk in duizelingwekkende bedragen, zoals u ook in de grafiek kunt zien.

851

300

2000

1000

598

297

428

106

524

219

319

$ 400

772

$ 600

3000

1.156

$ 800

1.525

2220

$ 1.200

1.944

2694

$ 1.400

2.161

$ 1.600

0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

Wereldwijd vermogen in ETP’s en het aantal ETP’s per jaar De laatste jaren is het vermogen in ETP’s (Exchange Traded Products) sterk gegroeid. ETF’s zijn een onderdeel van ETP’s.

Bron: Blackrock ETF landscape report juli 2013

2012 Jul-13

Top 3 wereldwijde ETP-emittenten Emittent

Juli '13 beheerd vermogen*

% marktaandeel

YTD 2013 netto-instroom*

# ETPs

iShares

836,0

38,7

33,9

704

State Street

370,6

17,1

10,3

185

Vanguard

296,9

13,7

36,0

95

*bedragen in miljard dollar

Bolero-website aan de slag?

“Filter op type” 2 . De markt hoeft u niet noodzakelijk te specifiëren. Klik op “Zoek” en u krijgt de ETF van uw keuze.

Zoekt u een tracker op een specifieke index of een andere onderliggende waarde (vb. een tracker op goud)? Dan kan de geavanceerde zoekmotor u een eind op weg helpen.

Ga naar het menu “Zoek effect” en klik op het tabblad “Trackers” 3 . Kies voor “all” of selecteer een specifiek type onderliggende waarde: grondstoffen” “commodities”, aandelen of bepaalde sectoren “equity” of een vastrentend product “fixed income”. Vervolgens krijgt u onmiddellijk een lijstje met trackers die aan uw selectiecriteria voldoen.

1

2

3

7

DE BELEGGER

Vrouwelijke beursgoeroes Knelpuntberoep af Warren Buffett, Nouriel Roubini, Peter Lynch,... het selecte clubje van financiële goeroes van wie de succesvolle strategieën tot menige analyse heeft geleid, telt vooralsnog weinig vrouwennamen. Toch wijzen een aantal onafhankelijke studies erop dat een vrouwelijke benadering van beleggen zeker troeven bezit om ook dat glazen plafond te doorbreken.

Een treffend mooie illustratie van de verschillen tussen mannen en vrouwen is de manier waarop een Ikea-kast in elkaar gestoken wordt.

Waar vele vrouwen eerst de verschillende onderdelen sorteren en het constructieplan bestuderen, vatten mannen hun bouwsel gezwind en zonder veel dralen aan. Net omdat ze de handleiding negeren, verwonderen ze zich achteraf wel eens over die ene schroef te veel of te weinig in het pakket.

De vrouwelijke beleggingsaanpak ontleed Dezelfde elementen die aan de basis liggen van de verschillende aanpak in de constructie van Ikea-meubilair, hebben een effect op de manier waarop mannen en vrouwen beleggen.

Zo blijken vrouwen in de regel minder eigenwijs dan mannen, geven ze sneller toe dat ze fout zitten en nemen ze over het algemeen veel minder risico’s. Eén van de gevolgen daarvan is dat vrouwen meer tijd spenderen aan research over de beleggingen die ze op het oog hebben.

Dat zorgt ervoor dat ze minder ‘hot tips’ najagen en ‘traden’ in opwellingen. Volgens wetenschappelijk onderzoek van Brad M. Barber en Terreance Odean (getiteld Boys will be boys, Gender, overconfidence, and common stock investing) blijkt dat mannen 45% meer veranderingen in hun portefeuille doorvoeren dan vrouwen. Vrouwen behalen hogere returns, want ze besparen op transactiekosten en belastingen. Mannen daarentegen reduceren hun nettoreturn, volgens het onderzoek met bijna één percent per jaar meer dan vrouwen, door vaker te handelen.

Wanneer vrouwen beslissen om te investeren in een bedrijf, kijken ze verder dan de cijfers: ze kiezen voor ondernemingen waar ze zich persoonlijk en ethisch goed bij voelen. Dergelijke bedrijven met goede producten, goede diensten en dito ethiek hebben ook over het algemeen betere langetermijnvooruitzichten.

Mannen blijken meer winst na te jagen, terwijl vrouwen de kans op verlies willen minimaliseren. Eens de waarde van aandelen begint te dalen, zijn vrouwen meer geneigd hun verlies te nemen en verder te gaan, terwijl mannen hun positie langer behouden in de hoop dat de waarde ooit weer op winst komt.

Vrouwen blijken ook iets meer te diversifiëren dan mannen en opteren er al eens voor om

8

obligaties toe te voegen. Onderzoek van het Amerikaanse fondsenhuis Vanguard wees uit dat tijdens de crisis van 2007-2008 hen dat bepaald geen windeieren legde: de waarde van hun portefeuille daalde met 13%, terwijl mannelijke cliënten gemiddeld genomen tegen een verlies van 16% aankeken.

Zelfs Warren Buffett investeert als een vrouw Bovengenoemde eigenschappen mogen dan wel als vrouwelijk worden beschouwd. Wie de weldoordachte beurswijsheden van goeroe bij uitstek, Warren Buffett, een beetje kent, merkt al gauw parallellen. Louann Lofton wijdde er zelfs haar boek aan: “Warren Buffett invests like a girl and why you should too”. Vrouwen lijken iets beter de beursspelregels te volgen dan mannen.

Hoe komt het dan dat er zo weinig vrouwelijke beursgoeroes zijn? Misschien is de ideale beleggingsstrategie wel de gulden middenweg die masculiene eigenschappen zoals lef en zelfvertrouwen verenigt met meer vrouwelijke trekjes zoals een risicoaverse houding en lange­termijndenken?

Vrouwelijke beleggers in België p Hoewel vrouwen dus blijkbaar wel goed zijn in beleggen, wijst marktonderzoek van onderzoeksbureau Ipsos in de periode januari-februari 2013 uit dat er over het algemeen minder Belgische vrouwen actief zijn op de beurs.

tom SImoNtS Marktenspecialist Bolero, KBC Securities

BELGISCHE AANDELEN-EN FONDSENBEZITTERS Van alle Belgische aandelen- en fondsenbezitters blijkt 68% man en slechts 32% vrouw te zijn.

32%

68%

20%

80%

AFGELEIDE PRODUCTEN zijn ook veel populairder bij mannelijke beleggers (80%) dan bij vrouwen (20%).

45%

55%

Bij de beleggers en spaarders zien we dat ongeveer evenveel mannen (55%) als vrouwen (45%) ONLINE

21%

BANKIEREN.

79%

EFFECTEN ONLINE OPVOLGEN is dan weer meer

weggelegd voor mannen: 79% mannen tegenover 21% vrouwen houden er online een effectenportefeuille op na.

Lijntjes

h

et woord “hittegolf” kon in 2013 - na enkele jaren in onbruik geraakt te zijn - opnieuw van stal gehaald worden door de meteorologen van het KMI. Ondanks de kans op verbrande neveneffecten maakte het mensen vooral blijgezind. Het deed hen vooruitblikken op de nakende vakantie of terugblikken op de gemaakte kiekjes. Alleszins joeg een door vitamine D gevoede drang hele gezinnen de huizen uit, richting zon, zee, strand of fiets. Op zoek naar opportuniteiten om ten volle te profiteren van de voor België toch wel uitzonderlijke tropische omstandigheden. Ik voegde me graag en inschikkelijk bij deze opgewekte massa. Liefst kuierde ik maar wat graag naar een favoriete grasrand aan de waterkant van een eveneens met goede herinneringen overladen meertje. Wegdromend aan de zijde van engelachtig gezelschap. Op één van die juliwandelingen daagde het me plots dat de meteorologische goden met de creatie van de Belgische hoogzomer in 2013 een wel erg schilderachtige beleggersmetafoor construeerden: overnamespeculatie en koopjesjagers dreven de temperatuur in juli en augustus ook op Euronext Brussel ten top; de aandelenbeurs flirtte met en brak zijn historische record. Nu de herfst voor de deur staat, bevecht ik nog steeds een occasionele flard nostalgie naar die warmere tijden met datzelfde wandelingetje. De temperatuur vereist dan wel iets meer textiel dan een van heroïsche fietsprestaties getuigend T-shirt, maar ik vlei me niettemin met evenveel plezier neer op die kleine grasweide. Mijn aandacht wordt snel getrokken door twee, nog in hun prille jaren zijnde, vissers. Ze parkeren hun uitgebreide verzameling visgerei achter me en bereiden meteen en koortsachtig hun jacht voor. Ze zijn jong, maar beschikken over professioneel materiaal. Indrukwekkend.

Ik viste vroeger zelf al eens een zaterdag weg in de visputten van Elewijt. U weet wel, het dorpje waar de eerste hoofdstukken van “De Nieuwe Snaar” geschreven werden. Het duurt ruim een half uur vooraleer ze hun lijntjes in het water kregen. Niet één, maar drie verschillende hengels. 15 graden en pal op de middag. Een oen die hoopt hier iets te vangen. Ik geraak niettemin opgewonden. Tot mijn verbazing kiezen beide sportlui immers niet voor de actieve heen-en-weer en in-en-uit strategie van de gedreven sportvisser. Integendeel: de lijnen blijven netjes op hun strategisch gekozen plaatsen. Passieve, geduldige vissers. Beleggers in de maritieme sector die zichzelf goed informeerden, minutieus voorbereidden en strategische posities innamen. Langetermijninvesteerders die geduldig wachten tot de onderliggende waarde komt bovendrijven. Mijn opwinding groeit verder terwijl het duo occasioneel het vistuig komt nakijken. Her en der wordt wat extra lokaas uitgestrooid. Alles lijkt in orde. Tevreden beleggers die na het consulteren van het tussentijdse kwartaalbericht concluderen dat alles naar wens verloopt. Eentje van hen brengt verderop een vierde lijntje in stelling. De portefeuille diversifieert zich verder. Beide vissers kijken tevreden naar het schouwspel voor hun neuzen. Twee uur na aanvang heb ik ze geen buit weten boven te halen, maar hun aanpak zal lonen: de vislijntjes waren intact, de locatie van de dobbers werd minutieus gecontroleerd en de posities in de vijver strategisch geverifieerd. Klaar voor vier vette prooien. Klaar voor rendement. Het zullen goede beleggers worden. Het is 15 graden en enkel een oen denkt dat er niet gevist kan worden…

9

INDuStRY WatCh

4G-surfen, wie betaalt de rekening?

Telecom op de beurs

Swisscom

omzet 2012 (m €)

62.356

58.169

56.717

43.515

29.503

23.591

13.792

12.708

12.198

11.288

9.430

omzet behaald in thuismarkt (%)

24%

44%

11%

49%

61%

41%

25%

58%

36%

100%

100%

Bron: http://www.etno.be/datas/publications/economic-reports/etno-economic-report-2012.pdf, FactSet en bedrijfsgegevens 10

SfR (Vivendi)

teliaSonera

KpN

france telecom (orange)

Vodafone

Deutsche telekom

telefónica

Niet minder dan 14 landen zijn vertegenwoordigd in de top 20 en de 4 grote spelers worden op grote afstand gevolgd door een hele sliert kleinere operatoren.

De investeringen in zo’n 4G-netwerk vereisen vanzelfsprekend een grote hoeveelheid cash, die pas in een veel later stadium zal opbrengen. Die cash kan dus niet worden aangewend om de traditioneel hoge dividenden

telenor

Wat meteen opvalt, is de versprokkeling van de Europese telecommarkt.

i

n België staat 4G, ook wel LTE genoemd, vooralsnog in zijn kinderschoenen. Belgacom bevindt zich in “pole position” en is bezig met het selectief uitrollen van 4G (met in de zomermaanden een duidelijke focus op de kuststeden). Ook Mobistar trekt volop de kaart van supersnel mobiel internet, maar het blijft nog even wachten op een echt commerciële uitrolcampagne. Maar geen van de twee ziet die inspanningen vertaald in een stijgende aandelenkoers.

British telecom

telecom Italia

Dat het harde tijden zijn voor Europese mobiele operatoren, is een knoert van een understatement. In tegenstelling tot de collega’s aan de andere kant van de Atlantische plas, blijven ze actief in een gefragmenteerde markt die nog steeds in hoge mate afgelijnd is door landsgrenzen. In de EU zijn meer dan honderd mobiele en vaste operatoren actief die finaal gecontroleerd worden door iets meer dan 40 groepen. In de Verenigde Staten bezitten de 4 grootste operatoren samen maar liefst 90% van het marktaandeel. Door de consolidatie in de Amerikaanse markt konden de operatoren de gemiddelde opbrengst per gebruiker stelselmatig verhogen. Dat gebeurde vooral door de consumptie van mobiele data via 4G-netwerken aan te zwengelen.

Van 2G en 3G, over 4G... ... en op weg naar 5G?

uit te betalen. En daar wringt het schoentje.

Zo zorgde de introductie van de nieuwe telecomwet er in oktober 2012 voor dat klanten op de Belgische markt vrank en vrij mochten wisselen van provider. Telenet maakte gretig gebruik van deze gouden opportuniteit om een competitief geprijsd aanbod (King & Kong) in de markt te zetten, wat een cascade aan neerwaartse prijsaanpassingen teweegbracht bij Mobistar, BASE en Proximus.

Volgens de regulator (het BIPT) daalde de gemiddelde prijs van gsm-gebruik met maar liefst 20% over de laatste twaalf maanden.

Dat zorgt voor heel wat druk op de inkomsten, net nu er grote netwerkinvesteringen voor de deur staan. Alleen het 800 MHz spectrum al, dat later dit jaar geveild wordt, zou minstens 120 miljoen euro per operator kosten.

Met 3G wordt verwezen naar mobiele communicatie van de “3de generatie”. Anders dan zijn voorganger 2G, liet 3G voor het eerst toe om van mobiel internet gebruik te maken. Mobiel internet via 4G zal echter ongeveer vier keer sneller zijn dan 3G, waardoor bijvoorbeeld video’s vlotter en met een hogere kwaliteit afgespeeld kunnen worden op smartphones en/of tablets. Afgezien van de snelheid, is er weinig verschil met 3G. Omdat 4G slechts met kleine stapjes zal worden ingevoerd, zal het op korte termijn slechts zeer beperkt beschikbaar zijn.

De technologische ontwikkeling in de telecomsector staat niet stil. De Europese Commissie doet inspanningen om Europa wereldwijd terug in een leidende positie te krijgen. In februari 2013 kondigde eurocommissaris Neelie Kroes aan dat € 50 miljoen zal worden geïnvesteerd in onderzoek voor 5G mobiele technologie. Men verwacht immers dat tegen 2020 het wereldwijde mobiele verkeer 33 keer hoger zal zijn dan in 2010 en vooral via draadloze toestellen zal lopen.

Ook de “geheime” vetpot van de operatoren, de roaminginkomsten (gebruik van gsm in het buitenland), wordt tegen het Europese licht gehouden. Die inkomsten daalden weliswaar al stelselmatig door Europese regulering, maar zouden in de toekomst wel eens volledig in rook kunnen opgaan door toedoen van Europees Commissaris Neelie Kroes. Die wil daarmee, naar Amerikaans model, een consolidatiegolf op Europese schaal uitlokken.

Aangezien roaming gemiddeld 10% uitmaakt van de omzet van een Europese operator en er een zeer hoge marge op zit, is het duidelijk dat het wegvallen ervan een kleine ramp zou kunnen betekenen voor de operatoren.

druk kunnen komen door een meer doorgedreven subsidiëring van smartphones. Voor de operatoren is het immers van vitaal belang zo snel en zo veel mogelijk smartphoneklanten aan zich te binden, aangezien die meestal meer minuten, sms’en en data verbruiken. De operatoren willen daardoor de penetratie van 4G-smartphones in hun klantenbestand verhogen. Zo’n politiek vereist helaas alweer cash, aangezien de mobieltjes aangekocht en voorgefinancierd moeten worden door de operatoren.

Naast de prijzenoorlog en het onzekere wetgevende kader zouden de marges ook onder

Top 20 Europese telecomoperatoren

portugal telecom

Belgacom

türk telekom

Bouygues telecom

tele2

Virgin media

otE

7.247

6.599

6.462

5.370

5.230

5.085

5.010

4.680

4.330

100%

41%

77%

100%

100%

29%

100%

69%

64%

telekom austria

Everything Everywhere

op basis van omzet – cijfers 2012

Rest nog de vraag of 4G ooit wel een echte “game changer” wordt? Het wordt alleszins een onontbeerlijke technologie. Maar voor sommige spelers wordt het geen sinecure om de investeringen terug te verdienen. Diegene met een vast netwerk (kabel van Telenet, koper bij Belgacom) hebben een streepje voor, aangezien ze hun klanten Wi-Fi hotspots kunnen aanbieden waar ze op kunnen surfen. Dat is daarenboven ook nog eens aantrekkelijk vanuit commercieel oogpunt. Een bijkomend voordeel is dat operatoren met een vast netwerk de inkomsten die ze halen uit dat dataverkeer, kunnen gebruiken om te investeren in hun mobiel netwerk. Een overlevingsstrategie waar Darwin trots op kan zijn.

Of we in de verre toekomst zullen evolueren naar een handvol Europese aanbieders van telefonie is nog niet duidelijk. Wel zeker is dat de Belgische operatoren op dit moment een kantelmoment in hun bestaan meemaken.

De reusachtige investeringen die nodig zijn om de netwerken op te waarderen in combinatie met de prijzenoorlog, zorgen ervoor dat vooral de operatoren zonder eigen vast netwerk het moeilijk krijgen. Maar wat blijft er over voor de aandeelhouder? Darwin leeft, belt mobiel en wil zijn dividend!

thomaS DESChEppER Financial analyst, KBC Securities

11

het gesprek

Bpost: de ronde van de postbode blijft onze kerncompetentie

12

Na enkele magere jaren zonder beursintroducties, trok bpost in juni naar de beurs. INDX strikte CEO Johnny Thijs voor een interview, wierp met hem een blik op het verleden van het kersverse beursgenoteerde bedrijf en polste naar zijn visie over de uitdagingen en toekomst voor zijn bedrijf.

H

oe kijkt u terug op de beursgang? Is er iets fundamenteels veranderd nu uw bedrijf beursgenoteerd is?

We zijn vooral tevreden dat het achter de rug is. We zijn met de voorbereidingen voor de beursgang voor de eerste keer gestart in 2009, maar het onderzoek naar staatsteun vanuit de Europese commissie heeft ons vier jaar opgehouden. In februari van 2013 hebben we het project terug opgepikt. De voorbije vier maanden waren dus bijzonder intensief en hectisch, maar alles is prima verlopen en tijdig klaar geraakt. De beursgang heeft aan het reilen en zeilen in het bedrijf echter niets veranderd. Alleen op het einde van de dag kijk je nu wel eens hoe de koers van ons aandeel geëvolueerd is.

U staat al 11 jaar aan het hoofd van bpost. In 2002 trof u een bestoft en verlieslatend overheidsbedrijf aan, maar nu behoort bpost tot de meest rendabele postbedrijven in Europa.

Wat heeft er tot dit succes geleid?

Dat hebben ze me nog vaak gevraagd, maar er is echt geen truc om dit succes te verwezenlijken. De sleutel ligt in hard werken, veel communicatie en iedereen er tegelijkertijd van doordringen dat elk bedrijf moet evolueren, veranderen, zoeken naar productiviteitsverbeteringen, nieuwe producten en diensten.

Na een moeilijke start zijn we erin geslaagd om de veranderingsmachine in gang te zetten.

We zorgden eerst voor een reorganisatie en optimalisatie van de postrondes via Georoute.

In 2004 en 2005 hebben we nieuwe sorteercentra gebouwd om langzaam maar zeker de volledige manuele voorbereidingstijd van de postbode uit het systeem te halen. De helft van de postkantoren werd gesloten en vervangen door PostPunten. We hebben nieuwe kanalen aangeboord: postzegels en voorgefrankeerde pakjes kan je nu eenvoudig in de supermarkt kopen of online bestellen.

Vanwaar komen al die ideeën?

De afgelopen jaren hebben we honderden managers en kaderleden uit privébedrijven aangeworven. Hun nieuwe ideeën toetsten we af met mensen in het bedrijf, en tegelijkertijd keken we ook naar andere postbedrijven in Europa. Eigenlijk vinden we niets uit, maar we doen dingen die links of rechts eens geprobeerd zijn. Fundamenteel was het vooral een uitdaging om al die veranderingen ook daadwerkelijk op het terrein in te voeren en het management klaar te stomen om daarover te overleggen en te communiceren met vakbonden en medewerkers. Daarvoor hebben we ervaring nodig van mensen die het gewoon zijn om grote veranderingen door te voeren op het terrein.

De markt is intussen helemaal geliberaliseerd. In België zijn er echter nog geen nieuwe spelers opgedoken in het segment van de geadresseerde zendingen, maar er komt wel een openbare aanbesteding aan voor de verdeling van kranten en magazines vanaf 2016. Hoe zien jullie de markt evolueren? Zien jullie daar kleinere spelers bijkomen?

Allereerst moeten we een onderscheid maken tussen de markt van de brieven en pakjes (waar de universele dienstverlening geldt) en de beheersovereenkomst die de verdeling van magazines en kranten regelt. Omdat we belast zijn met de universele dienstverlening zijn we verplicht om 5 keer per week overal in België brieven en pakjes te verdelen. Daar stel je vast dat de volumes over de voorbije 4 jaar daalden met gemiddeld 2,5% per jaar. Die daling is trouwens een stuk lager dan in andere Europese landen. We denken niet meteen dat er voor de universele dienstverlening concurrentie zou bijkomen. We zien ook dat nieuwe spelers in andere landen het moeilijk hebben om sterke rendabele posities uit te bouwen.

Dat maakt ons voorzichtig optimistisch, maar uiteraard zal de toekomst uitwijzen of er toch nieuwe spelers opduiken.

Anderzijds levert bpost diensten van Algemeen Economisch Belang, die overeengekomen worden in het beheerscontract met de Belgische Staat. De vroege verdeling van de krantenabonnementen neemt daar een belangrijke plaats in. Deze beheersovereenkomst voor de distributie is goedgekeurd voor de periode 2013-2015 en werkt heel goed en efficiënt. Merkwaardig genoeg stijgt het aantal krantenabonnementen in België terwijl de losse verkoop veel moeilijker gaat en dat is zeker ook een positieve evolutie voor ons. Als resultaat van de afspraken met de Europese Commissie zal België een openbare aanbesteding voor de periode 2016-2020 organiseren. We verwachten in dat segment weinig concurrentie voor het contract van de

magazines omdat je er geadresseerde distributie voor nodig hebt. Voor krantenabonnementen houden we er rekening mee dat nieuwe spelers geneigd kunnen zijn om mee te doen aan de openbare aanbesteding.

De grootste opportuniteit ligt volgens ons in de pakjesmarkt. De Belg ontdekt langzaam maar zeker de e-commerce.

De Europese postvolumes dalen al een aantal jaar met 5 à 6%, maar in België valt die daling lager uit dan in andere Europese landen.

Probeert bpost zich aan te passen aan deze evolutie door middel van prijsverhogingen, nieuwe producten of kostenbesparingen?

We compenseren de dalende postvolumes op verschillende manieren. De productiviteit wordt verhoogd door zoveel mogelijk manuele verwerkingstijd uit het systeem te halen waardoor we de rondes van de postbode langer kunnen maken. Voor de retailkantoren zorgen we dat de transacties via de loketten sneller en efficiënter worden en verwijzen we voor eenvoudige transacties door naar de automaten, het internet en de callcenters.

Wat betreft prijsverhogingen, passen we elk jaar onze prijzen aan de evolutie van de index aan. Maar we compenseerden de dalende volumes echter vooral door te mikken op nieuwe producten en diensten. De grootste opportuniteit ligt volgens ons in de pakjesmarkt. De Belg ontdekt langzaam maar zeker de e-commerce. Ook al is de penetratie van internetaankopen hier nog minder dan de helft van Nederland, Duitsland of Engeland, we verwachten zeker voor de consumentenmarkt een stevige stijging van de online verkoop. Aangezien we een stevig marktaandeel in de pakjesmarkt hebben, gaan we ervan uit dat bpost als eerste van de verwachte stijging zal kunnen profiteren.

We deden ook enkele gerichte acquisities in Amerika en Azië. We willen vanuit die continenten stevige bruggenhoofden bouwen naar België, ideaal via Brussel, of naar Europa via het sorteercentrum in Zaventem.

We diversifiëren ook met onze financiële producten en diensten die bpost bank zelf op de markt brengt. Zo lanceerden we de vooraf afbetaalde betaalkaart (bpaid) die intussen gekopieerd is trouwens door KBC (lacht).

13

het gesprek

Op 21 juni 2013 schreef CEO Johnny Thijs trots de eerste notering van bpost op het zwarte koersbord van NYSE Euronext Brussel.

De openingskoers werd vastgesteld op 14,50 euro maar omstreeks 11h30 noteerde het aandeel al op 14,90 euro.

En dan nog heel belangrijk. Met bpost willen we ook oplossingen bieden aan grote bedrijven door onze competenties te bundelen. De levering van pakjes en brieven combineren we bijvoorbeeld met financiële of administratieve transacties voor grote bedrijven. Daar is de nieuwe Europese nummerplaat voor personenwagens een goed voorbeeld van. Dat contract hebben we gewonnen in 2010. Als iemand een nieuwe nummerplaat aanvraagt bij de Federale Overheidsdienst van mobiliteit wordt die aanvraag naar ons doorgestuurd. bpost laat vervolgens de nieuwe nummerplaat persen, we drukken het inschrijvingsformulier, voegen alles samen in een pakje, bezorgen het en ontvangen het bedrag dat we dan doorstorten naar de overheid. Dat is een heel mooi en belangrijk contract. We bouwen steeds voort op wat ons als bedrijf uniek maakt: de last mile, de ronde van de postbode, overal in België, 5 keer per week.

Jullie proberen bedrijven ook te overtuigen van de relevantie van post. Ook met imagocampagnes in de media willen jullie de brief opnieuw opwaarderen.

We voeren 2 grote marketingprogramma’s om de waarde van een goed geschreven brief te benadrukken en zo de volumedaling van geadresseerde brieven te beperken.

Met Direct Mail Boost bijvoorbeeld. Direct Mail (DM) brieven maken een belangrijk deel uit van de totale media-inspanningen van grote bedrijven en hebben een marktaandeel van 8% binnen de totale mediabestedingen over alle bedrijven in België. We hebben een

14

aantal piloten lopen voor grotere bedrijven om de efficiëntie van hun media-inspanning te verbeteren door het stukje direct mail te vergroten. De piloten werken meestal erg goed, en we hopen dat dit op termijn resultaten oplevert, maar door de financieel-economische crisis drukken bedrijven op dit ogenblik hun totale media-inspanningen en daar lijden ook de volumes van direct mail onder.

Daarnaast willen we de waarde van de gedrukte factuur onderstrepen. Zo proberen we bedrijven aan te zetten om ook commerciële coupons en flashes voor nieuwe producten toe te voegen aan de factuur. Zodat een factuur meer wordt dan louter een administratief document. Dat werkt heel goed voor bedrijven en zorgt dat de flow van administratieve zendingen stabiel blijft.

E-commerce boomt en daar kan bpost van profiteren met zijn pakjes­ dienst. Zijn er nog andere trends waar u met bpost wilt op inspelen?

We willen de ronde van de postbode zoveel mogelijk uitspelen. Velen onder ons werken en zijn niet thuis als de postbode op bezoek komt. Daarom lanceerden we bpost op afspraak (Shop & Deliver). Er loopt momenteel een test in drie steden (Sint-Niklaas, Turnhout en Geraardsbergen) en een regio (Waals-Brabant). De postbode komt langs op afspraak en dan bezorgen we wat de cliënt op internet besteld heeft (gaande van spullen op ebay en Amazon tot de gewone boodschappen van bij de slager), we incasseren de betaling met mobiele terminals en maken het geld over aan de leveranciers. Het is een opportu-

niteit omdat we allemaal een heel druk leven hebben. Heel wat gezinnen blijken geïnteresseerd om de klassieke boodschappen op die manier te doen en daardoor meer tijd vrij te houden voor andere zaken.

En heeft het project succes?

Piloten tonen dat we het logistieke luik perfect onder controle hebben. Nu hangt het succes er vooral van af of er voldoende klanten voldoende snel willen inpikken op die dienstverlening. We passen nu nog een paar modules aan in de piloten, maar het is nog te vroeg om te zeggen wanneer we het implementeren. In Turnhout, waar de piloot loopt voor oudere mensen met mobiliteitsbeperkingen, loopt het project fantastisch goed. In Waals-Brabant, waar we de piloot vooral voor jonge tweeverdieners lanceerden, staan we nog voor de uitdaging om de interesse echt om te zetten in actieve deelname.

U lanceerde het strategische plan Visie 2020. Waar wilt u graag met uw bedrijf staan binnen 7 jaar?

De bedoeling is om de manuele voorbereidingstijd die nog deel uitmaakt van de job van de postbode volledig door machines te laten overnemen. Daardoor wordt de brievenpost volledig machinaal gesorteerd op ronde, straat en huisnummer en in brieventassen gestopt, die bezorgd worden op 1500 plaatsen, waar de de postbode onmiddellijk aan zijn ronde kan beginnen. Met deze grote uitdaging willen we klaar zijn tegen 2017.

Daarnaast willen we de blijvende daling van de volumes brievenpost opvangen door

Kerncijfers

50,01%

Na zes magere jaren op de Brusselse beurs konden beleggers in juni opnieuw hun hart ophalen. Bpost trok naar de beurs en zorgde meteen voor de zesde grootste IPO op Brussel.

Belgacom: 3,6 miljard in 2004

02

AB Inbev (toen Interbrew): 3,3 miljard in 2000

03

Nyrstar: 2 miljard in 2007

04

Telenet: 1 miljard in 2005

05

Dexia: 840 miljoen in 1996

06

Bpost: 812 miljoen in 2013

Bpost is een van de grootste Belgische werkgevers. Het is algemeen geweten dat het een relatief ouder personeel is, waarvan 9 % binnen de vijf jaar het bedrijf zal verlaten. Hoe wilt u zich als toekomstig werkgever positioneren naar uw personeel?

Personeelsverminderingen zijn in de voorbije jaren steeds gebeurd op basis van natuurlijke vertrekken. De afgelopen tien jaar hebben er jaarlijks 2.000 à 3.000 medewerkers het bedrijf verlaten, waarvan we grosso modo maar de helft vervingen. Dat illustreert dat we steeds op een zeer verantwoordelijke wijze omgaan met ons personeel en tegelijkertijd er toch in geslaagd zijn om de productiviteit van het bedrijf te verbeteren. Dat gaan we blijven doen, want we gaan ervanuit dat de tewerkstelling jaarlijks zal dalen met 800 1.200 voltijdse medewerkers. Hopelijk komt ooit de dag dat we de tewerkstelling niet meer hoeven te verminderen. Dat zal afhangen van de evolutie van de mailvolumes en of de stijgende pakjesvolumes de daling van de brieven zullen kunnen compenseren.

Nog een hot topic is het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Steeds meer bedrijven willen een groener imago en reduceren daarom

670 postkantoren en 670 postpunten 13.400 rode brievenbussen 10.000 postrondes

01

de pakjescapaciteit te verdubbelen. We zullen een nieuw sorteercentrum in Brussel bouwen om de pakjesactiviteit te centraliseren en zo aan de stijgende e-commercevraag te antwoorden.

van de aandelen blijven in handen van de Belgische Staat

4,7 miljoen 10,5 miljoen

gezinnen 5 dagen per week bediend brieven bezorgd per dag

100.000 pakjes afgeleverd per dag

de post die ze versturen. Waar staat u met bpost op dit vlak?

We hechten hier veel belang aan en hebben een belangrijk programma lopen over energie-efficiëntie. Gedurende de voorbije jaren is ons energieverbruik met 15% gedaald en de CO2-uitstoot met ongeveer 30%.We bekijken of een volledige overstap naar elektrische fietsen en motorfietsen mogelijk is en zouden graag de overstap maken naar elektrische wagens, maar echt kostenefficiënt is het nog niet. Wat milieuzorg betreft zijn we wel succesvol. Zo hebben we vorig jaar de tweede plaats behaald in de ranking van IPC, de associatie van postbedrijven wereldwijd. Het is onze ambitie is om hier ooit de eerste plaats te bekleden.

Onze eerste verantwoordelijkheid blijft evenwel de omgang met onze mensen. We doen heel wat inspanningen en organiseren veel trainingsprogramma’s om hen voor te bereiden voor nieuwe jobs of op een andere manier van werken. Zo kunnen ze mee-evolueren met het bedrijf.

Ondervindt u ook als bedrijf dat cliënten veeleisender worden?

Sinds 2004 doen we metingen naar klantentevredenheid. Jaar na jaar stijgt die tevredenheid, maar er zijn nog klachten. Elke dag bezorgen we 10,5 miljoen brieven en 100.000 pakjes en werken er 10.000 postbodes en een paar 1.000 loketbedienden voor bpost. Menselijke fouten zijn altijd mogelijk, maar onze uitdaging bestaat erin om stelselmatig alle fouten uit het systeem te halen.

U bent al 11 jaar op post. De Raad van Bestuur wil graag uw CEO-schap verlengen. Dan moet bpost een ongelooflijk boeiend bedrijf voor u zijn om voor te werken?

De combinatie van de industriële uitdaging, het bezig zijn met organisatie en efficiëntie en anderzijds de innovatie-uitdaging, het steeds op zoek gaan naar nieuwe producten en diensten binnen de kerncompetenties van het bedrijf boeit me enorm. Daarnaast is er de sociale dimensie. Het grote aantal medewerkers. Regelmatig krijg ik de vraag als ik postkantoren bezoek of dit bedrijf nog gaat bestaan binnen de vijf à tien jaar. Dan is mijn boodschap: ‘Als jullie doen wat ik zeg, dan zal dat zo wel zijn (lacht)’. Dat geeft een stuk verantwoordelijkheid. Dienstverlening staat hoog aangeschreven in de werkingsdoelstellingen van vele medewerkers. We werken allen samen met hele grote motivatie aan de toekomst van dit mooie bedrijf.

Tot slot een specifieke vraag voor onze cliënten, bent u zelf actief geweest op de beurs? En hebt u misschien dan nog een wijze raad voor onze cliënten?

Ik ben geen actieve belegger. Maar wat ik altijd geleerd heb, is om op lange termijn vast te houden aan de goede, sterke merknamen.

Op lange termijn maken die het verschil.

En daar past bpost ook perfect in.

Laat ons dat hopen ja (lacht).

15

onze cliënt vraagt

Wat u wilde weten… over dividenden Dividenden zijn gegeerd bij Belgische beleggers.

Ze zorgen voor een extra (en vaak jaarlijks terugkerend) rendement bovenop een eventuele koerswinst bij verkoop. Ook heel wat Belgische beursgenoteerde bedrijven kunnen een mooie dividendhistoriek voorleggen.

Vooral tijdens de couponnetjesperiode (traditioneel van mei tot juli), krijgen we heel wat vragen van cliënten rond dividenden.

Voor deze editie van INDX pikken we er voor u enkele vaak gestelde vragen uit.

Een aandeel uit mijn portefeuille keert een keuzedividend uit. Wat moet ik doen?

Bij een keuzedividend hebt u als aandeelhouder de keuze tussen een dividend in cash of in extra aandelen. Bolero brengt u per e-mail of brief op de hoogte als een van de aandelen in uw portefeuille een keuzedividend uitkeert. U geniet van volledige flexibiliteit en kunt telkens per keuzedividend opteren voor de voor u meest voordelige uitkering. U hoeft geen standaardkeuze te maken tussen cash of aandelen voor al uw keuzedividenden. In de communicatie die u van ons ontvangt, leest u telkens wat u moet doen.

Moet ik aandelen een heel jaar in portefeuille houden om op een dividend te kunnen rekenen?

Klopt het dat ik op dividenden van Franse aandelen twee keer belasting betaal?

Nee zeker niet. U moet het aandeel in portefeuille hebben of gekocht hebben de dag voor de ex-dividenddatum. Op de ex-dividenddatum noteert het aandeel ex-dividend en geeft het geen recht meer op het dividend van de voorgaande periode. De koers van het aandeel daalt die dag bij opening met ongeveer het dividendbedrag.

Op een dividend van een Frans aandeel (en bij uitbreiding op alle buitenlandse dividenden) betaalt u inderdaad twee keer belasting. Eerst wordt er Franse bronheffing (30%) afgehouden. Op het resterende dividend wordt nog Belgische roerende voorheffing (25%) in mindering gebracht.

Het dividend wordt daarna op uw rekening gestort op de dividendbetalingsdatum. De precieze dividenddata vindt u op de Bolero website terug bij de Hotspot van dat aandeel onder het tabblad “Prestaties”.

Waarom bieden sommige aandelen wel een dividend en andere niet?

Bedrijven opteren er zelf voor om bij winst een deel ervan als dividend uit te keren aan de aandeelhouders. Maar een bedrijf kan er evengoed voor kiezen om de winsten te kapitaliseren en volledig te herinvesteren in het bedrijf. Dat is bijvoorbeeld vaak het geval bij groeibedrijven die nog veel cash nodig hebben om investeringen te bekostigen.

Of er een dividend uitbetaald wordt, is dus voornamelijk afhankelijk van de resultaten en van het bedrijfsbeleid. In moeilijkere tijden kan het dividend al eens geschrapt worden.

Anderzijds kunnen bedrijven er soms bij verlies toch voor opteren om een dividend uit te keren uit de reserves.

Het dividend wordt steeds goedgekeurd op de Algemene vergadering.

Een vraag die u graag in de volgende INDX beantwoord wilt zien? p Mail ze ons door naar marketing@bolero.be

16

Dat scheelt dus behoorlijk wat voor uw dividendrendement. Gelukkig kunt u dankzij de dubbelbelastingverdragen die België met een aantal landen sloot, genieten van een vermindering (of vrijstelling) van roerende voorheffing. Dan hoeft u bijvoorbeeld op Franse dividenden nog maar 15% Franse brontaks te betalen.

Om daarvan te genieten, kunt u bij Bolero volledig gratis een attest ondertekenen. Dit attest vraagt u eenvoudig aan via administratie@bolero.be.

Meer informatie over de vermindering van roerende voorheffing voor buitenlandse aandelen, vindt u in het helpmenu op de Bolero website. Geef als zoekterm ‘dubbelbelasting’ in.

Kan ik voor mijn Amerikaanse aandelen het dividend in dollar ontvangen?

Standaard ontvangt u bij Bolero alle dividenden in euro, maar het is perfect mogelijk om het dividend in de munt van oorsprong uitbetaald te krijgen. Stuur een mailtje naar administratie@bolero.be en wij passen het onmiddellijk aan. Let wel: u zult dan voor al uw aandelen automatisch het dividend in de munt van oorsprong ontvangen.

foCuS op gRoNDStoffEN

Het spel van vraag en aanbod tussen de WTI en de Brent levert interessante prijsverschillen op tussen de twee referentie-indexen op de oliemarkt.

35

160

Spread Brent/WTI (rechteras) West Texas Intermediate

30

Brent

140

25 20

120

15

OLIE

100

10 5

80

0 60 -5 40

-10 -15

20 Aug 03

Feb 04

Aug 04

Feb 05

Aug 05

Feb 06

Aug 06

Feb 07

Aug 07

Feb 08

Aug 08

Feb 09

Aug 09

Feb 10

Aug 10

Feb 11

Aug 11

Feb 12

Aug 12

Feb 13

Aug 13

Bron: Thomson Reuters Datastream

Brent-WTI spread stabiliseert Ruwe olie en dan vooral de Amerikaanse West Texas Intermediate variant (WTI) liet zich dit jaar in gunstige zin opmerken met een prijsstijging van bijna 15 procent. Dat is niet alleen (veel) beter dan de meeste andere grondstoffen, maar WTI steekt ook de Brentvariant uit de Noordzee de loef af waarvan de prijs in 2013 per saldo nauwelijks bewoog.

E

en andere opmerkelijke evolutie is de terugkeer naar een backwardation situatie waarbij latere termijncontracten goedkoper zijn. Dit fenomeen observeerden we voor het laatst 5 jaar geleden. Backwardation kan in theorie twee oorzaken hebben.

Ofwel verwacht ‘de markt’ in de toekomst lagere prijzen (vandaar de goedkopere latere

termijncontracten), ofwel is er sprake van fysieke schaarste zodat men bereid is meer te betalen voor onmiddellijke levering.

Aan de aanbodzijde is van schaarste voorlopig absoluut geen sprake. De reservecapaciteit van het OPEC-kartel is voldoende groot en het Internationaal Energie Agentschap (IEA) stelde vorige maand nog de productieprognose voor de landen die niet tot het kartel behoren opwaarts bij. Beide fenomenen vielen samen met het krimpen van de spread tussen WTI en Brent. Tot begin 2010 noteerde WTI bijna steeds met een kleine premie tegenover de variant uit de Noordzee. Daarna was de situatie omgekeerd maar tot ongeveer halfweg 2011 bedroeg de spread nog hooguit enkele dollars. Bijna twee jaar geleden begon de premie van Brent tegenover WTI snel toe te nemen. De hogere spread had onder meer te maken met het overaanbod aan ruwe olie in de Cushing oliehub (centrale opslagplaats) in de Amerikaanse staat Oklahoma. Tegelijk was er (relatieve) schaarste aan Brent door een aantal operationele problemen bij enkele boorplatformen. Deze spread werd de voorbije maanden in recordtempo afgebouwd.

Begin februari bedroeg het verschil nog meer dan 23 USD maar vorige maand steeg WTI voor het eerst sinds augustus 2010 even boven de prijs van Brent uit. De lagere spread is het gevolg van een hogere transportcapaciteit via uitgebreide en nieuw opgestarte pijpleidingen en ook via het spoor waardoor de logistieke flessenhals bij Cushing verdween.

Met de extra kostprijs van de nieuwe transportinfrastructuur (naargelang de bestemming geschat op 5 tot 9 dollar per vat) wordt voorlopig geen rekening gehouden. Aan de vraagzijde draaien de Amerikaanse raffinaderijen terug op volle toeren waardoor de vraag naar ruwe olie steeg. In augustus lijkt de spread opnieuw te stabiliseren en noteert Brent opnieuw enkele dollars hoger dan WTI.

Koen Lauwers is als onafhankelijk financieel analist gespecialiseerd in goud en grondstoffen. Hij zorgt regelmatig voor grondstoffenbijdrages in de Beurs bij ’t Ontbijt/Lunch-nieuwsbrieven.

17

De Bolero Orderdesk

At your service Hebt u als Bolero-cliënt een vraag over uw portefeuille of over een order dat u plaatste? Of wilt u iets meer over de beurs in het algemeen weten?

Dan belt u het gekende 078 353 353 telefoonnummer en komt u terecht bij de Bolero Orderdesk. Van 8 uur ’s morgens tot 22 uur ’s avonds staat een team van 9 ervaren brokers paraat om u telefonisch verder te helpen.

INDX leert ze u beter kennen!

18

gESpot

BENJamIN hEYNDERICKX

magDa VaN aERSChot

De Bolero Orderdesk is geen typisch callcenter. Er werken gespecialiseerde brokers met jarenlange ervaring in aandelen, afgeleide producten, maar ook in de effectenadministratie en clearing & settlement.

Daarnaast investeren we dagelijks in coaching en opleiding.

Beurservaring: 15 jaar

Beurservaring: 30 jaar

Teamleider, stond 14 jaar geleden met Bolero mee aan de wieg van het online beleggen in België en werkte als product manager aan de huidige Bolero-website.

We werken in verschillende shiften.

Sommige collega’s starten om 8 uur ’s morgens en andere zijn dan weer paraat tot aan de sluiting van Wall Street om 22 u. Zelfs op feestdagen!

LuC JaNSSENS

gERt VaNDER KELEN

Beurservaring: 10 jaar

Beurservaring: 13 jaar

Benjamin Heynderickx

Jaarlijks behandelen we ongeveer 35.000 calls en 15.000 mails van cliënten. We slagen erin om minstens 80% van onze calls binnen de 30 seconden te beantwoorden. Bij ons geen lange wachtrijen!

Niet elke cliënt is even vertrouwd met de vaak complexe corporate actions op zijn effecten. Het is onze taak om cliënten uitgebreid en voldoende te informeren zodat zij de juiste keuze kunnen maken.

ERIC guffENS

LuC DE CLERCK

Beurservaring: 23 jaar

Beurservaring: 25 jaar

Als cliënten onderweg zijn, willen ze ons snel telefonisch een order doorgeven. Ook voor markten die we niet online aanbieden, zoals Hong Kong of Japan, kunnen we ze via Bloomberg realtime koersen doorgeven.

Bolero biedt een divers gamma producten aan, waarvan we alle kenmerken moeten beheersen.

Uit bevragingen blijkt dat onze productexpertise gewaardeerd wordt en dat stimuleert om ons nog meer in de materie te verdiepen.

Raf mooNS

EDDY VaN humBEECK

Beurservaring: 23 jaar

Beurservaring: 20 jaar

Beleggers worden soms overdonderd door de massa aan beleggersinfo en –producten. Wij maken onze cliënten wegwijs en geven meer uitleg over de werking van de beurs, maar evengoed over opties en turbo’s.

We hebben vaak doorwinterde beleggers aan de lijn. Maar ook cliënten die hun eerste stappen op de beurs zetten en die we graag op weg helpen door hen telefonisch een demo van de website te geven.

KRIS VaNpEBoRgh

pEtER SLuYtS

Beurservaring: 17 jaar

Beurservaring: 18 jaar

Wij staan in direct contact met de marktenzaal in Brussel en kunnen dus heel snel reageren. Geeft een cliënt bijvoorbeeld een foutief order in, dan laten onze brokers dit weten en bellen wij de cliënt onmiddellijk op.

We verzamelen ook alle opmerkingen en suggesties van cliënten en spelen ze door aan de websitebeheerders. We denken actief mee hoe we de website en onze service nog kunnen verbeteren.

19

poRtREt

Een gouden tij voor opties Een vermaarde Amerikaanse optiespecialist Jon “DRJ” Najarian is een professioneel belegger, bekend media-analist en spreker, en mede-oprichter van optionMONSTER.com, een toonaangevende nieuws- en informatiesite voor beleggers in afgeleide producten. Na een opgemerkte professionele voetbalcarrière als linebacker voor de Chicago Bears, startte Jon in 1981 als trader bij de Optiebeurs van Chicago waar hij 25 jaar ervaring opbouwde. p Doctor J heeft talrijke tradingapplicaties ontwikkeld en gepatenteerd die ongewone activiteit in de aandelen-, optie- en futuremarkten opsporen. p Zijn research en analyses worden ruim geciteerd door leidende financiële media zoals the Wall Street Journal, Reuters, CNBC e.a. p DRJ verschijnt dagelijks op First Business Television dat onder meer wordt uitgezonden op CBS, NBC, FOX, UPN en ABC en druk wordt bekeken door 1,8 miljoen Amerikanen.

Hoewel zijn naam hier in België niet meteen een belletje doet rinkelen, is Jon Najarian (DRJ) over de grote plas welbekend bij het brede beleggerspubliek.

De medeoprichter van tradeMONSTER en optionMONSTER is immers een graag geziene gast in de Fast Money show op CNBC. In de volgende column geeft hij u niet alleen zijn visie op de sterke opmars van de optiehandel, maar werpt hij ook een blik vooruit op wat de tweede jaarhelft zal brengen voor de Amerikaanse beurzen.

in tijden dat beleggers ze het meest nodig hebben.

hEt BELaNg VaN LIQuIDItEIt

De opmerkelijke groei van de laatste vijf jaar is zeker voor een groot deel toe te schrijven aan de notering van maandopties en recenter weekopties, die duidelijk beantwoorden aan een behoefte van de beleggers: deze korte termijnopties zorgen voor de nodige flexibiliteit en laten traders toe om beter hun optimistische, pessimistische of neutrale vooruitzichten uit te spelen met minder risico op volatiliteit en tijdsverloop.

Wanneer u een belegging overweegt, dan moet u zich minstens twee vragen stellen alvorens effectief tot de investering over te gaan. De eerste : “Weegt de verwachte opbrengst op tegen het risico?”

Maar de tweede vraag, die maar al te vaak over het hoofd wordt gezien, luidt: “Hoe liquide is de belegging?”

Meer weten over traden in opties? p Mail uw vraag dan naar

marketing@bolero.be

20

Zo bieden hefboomfondsen, risicokapitaal en vastgoedbedrijven een sterke waardestijging op lange termijn.

De liquiditeit van zo’n belegging is echter beperkt en vermindert vaak nog

EXpoNENtIëLE omZEtgRoEI De Amerikaanse optiemarkten daarentegen zagen de volumes– en daardoor ook de liquiditeit – elk jaar gestaag aangroeien sinds de contracten in 1972 voor het eerst in Chicago noteerden. In 1981 werden er op de vier Amerikaanse optiebeurzen (Chicago, New York, Pacific en Philadelphia) 432.000 contracten per dag verhandeld. Dat aantal groeide naar 1 miljoen in 1986, verdubbelde vijf jaar later om in 2012 op een gemiddelde van 15,8 miljoen contracten per dag af te klokken. Deze opmerkelijke exponentiële groei vertelt mij dat meer en meer mensen – zowel particuliere als institutionele beleggers – opties gebruiken om extra rendement te genereren en risico’s te beheren.

Die snelle groei lijkt overigens nauwelijks te vertragen want in 2013 kwam er nog eens een miljoen contracten per dag bij...

VooRaL KoRtLopENDE optIES ZIJN ERg gEgEERD

Er spelen dus verschillende factoren mee bij de prijsvorming van een optie: tijdsduur tot expiratiedatum, volatiliteit of beweging van de onderliggende waarde, uitoefenprijs, dividenden en

jdperk aan het woord rentevoeten. De variabelen die de koersvorming van de optie het meest direct beïnvloeden zijn wijzigingen in de volatiliteit en tijdsverloop aangezien optiecontracten van nature in waarde verminderen naarmate ze dichter bij de vervaldatum komen. Aangezien de koers van het onderliggende zich op dat moment boven of onder de uitoefenprijs kan bevinden, kunnen risicoschommelingen die zich dicht bij de vervaldatum voordoen de optieprijzen zeer snel doen dalen of stijgen.

In feite was het die populariteit van het volgen van de volatiliteit van de S&P 500 (SPX) die de CBOE in januari 1993 deed beslissen om de CBOE Market Volatility Index (VIX) realtime te rapporteren.

De VIX wordt foutief de ‘angstindex’ genoemd Heel wat marktexperten verwijzen vaak naar de VIX als de “angstindex”, maar een hoge volatiliteitsindex duidt niet noodzakelijk op een ongunstig klimaat voor aandelen. In plaats daarvan is de VIX een maatstaf voor de waargenomen volatiliteit in zowel een opwaartse als neerwaartse beweging.

Heel concreet: Wanneer beleggers rekenen op een stijging van een onderliggend aandeel, zullen ze enkel callopties willen verkopen als daar een grote premie mee verdiend kan worden.

Kopers van deze opties zullen dergelijke hoge premies alleen maar willen betalen als zij zelf ook een sterke stijging verwachten van de volatiliteit. De optelsom van de hogere premies in de optieprijzen zal de koers van de VIX-index doen stijgen. Datzelfde geldt ook in een scenario waarbij beleggers een daling van een onderliggend aandeel verwachten en kopers en verkopers van opties een hogere premie voor putopties gaan eisen.

Als u op zoek bent naar hele goede informatie over opties, dan raad ik u aan om een

bezoekje te brengen aan het gratis toegankelijk deel van onze website, optionMONSTER. com. Voor wie op zoek is naar informatie over historische optievolumes en andere data van de optie-industrie is Optionsclearing.com een interessante bron. De beste omroep voor beursnieuws is dan weer CNBC: hun website (CNBC.com) biedt video’s, artikels en links naar belangrijke beursfeiten. CBOE (CBOE. com) tenslotte biedt eveneens informatie over opties, zoals volumes en verschillende volatiliteitsindexen.

Verwachtingen voor de tweede helft van 2013 De Amerikaanse markten voor aandelen, opties en futures zijn aangewakkerd door de Federal Reserve Bank: dat zal niet nieuw klinken voor wie deze markten opvolgt. De impact van het opkopen van Amerikaans schatkistpapier en hypotheken voor zo’n 85 miljard dollar per maand, heeft de VS geholpen om een uitweg te banen uit de Grote Recessie van 2008. Nu het economische herstel sterker wordt, vrezen sommige marktpartijen dat het afbouwen van het soepele monetaire beleid (quantitative easing - QE), de aandelenprijzen negatief zal beïnvloeden.

Ik ben de mening toegedaan dat organische of reële groei die niet door de Fed wordt gestimuleerd veruit te verkiezen is en ik meen dat de tweede helft van 2013 een stijging van de werkgelegenheid naar een gemiddelde van 300.000 nieuwe jobs per maand zal laten optekenen. Volgens mij zal dit het resultaat zijn van het uitstel van de Affordable Care Act (ACA). Ik zeg al lang dat de onduidelijkheid over de kostprijs van die wet de werkgevers heeft doen wachten, maar dat dit uitstel nu zal leiden tot een concurrentiestrijd voor geschoolde werknemers.

zou de voortgang van de aandelenrally van 2013 betekenen, niet het einde ervan. Ik voorspel dan ook voor de S&P 500 een eindejaarsdoel van 1760.

Organische groei is een noodzaak.

Vanaf september 2011 tot en met juli 2013 daalde de VIX spectaculair van 45 tot 13.

Simpel gezegd wil dat zeggen dat de markt verwacht dat de koersbewegingen van de S&P 500 nog maar een derde zullen zijn van wat in 2011 werd opgetekend. Ik denk dat de volatiliteitsindex op dit nieuwe lagere normaalniveau zal blijven schommelen, misschien tussen 12 en 17 voor de rest van 2013. Als dat juist blijkt te zijn, dan maakt de markt zich op voor enkele zeer interessante beleggingsopportuniteiten tot het einde van het jaar.

Een educatieve missie Er bestaan geen betere instrumenten dan opties voor beleggers die gebruik willen maken van een hefboomwerking, het risico willen afbakenen of beide.

Maar het risico zit altijd in wat je niet kent: daarom is een opleiding in de basisprincipes van opties noodzakelijk voor je ermee van start gaat.

Of dat nu via het Fast Money-programma van CNBC of via de conferenties, webinars en online informatie van optionMONSTER, ons engagement is om de beleggers te leren hoe ze op een gepaste wijze kunnen omgaan met genoteerde opties. Daarom zijn mijn broer Pete Najarian en onze medewerkers op optionMONSTER.com voortdurend in de weer met het realtime actualiseren van artikels over opties zowel voor trading- als voor educatieve doeleinden.

Volgens mij kan de markt de afbouw van de kwantitatieve versoepeling verteren zonder schade voor de aandelenkoersen als die organische groei er ook daadwerkelijk komt. Dat

21

tImELINE

Dit is 2013… in woord en beeld

Woelige, maar vruchtbare zomermaanden voor beleggers

23 MEi Tesla Motors is het eerste bedrijf dat een ‘groene lening’ van de Amerikaanse overheid kan terugbetalen.

1 jUni De NMBS annuleert zijn Fyra-bestelling vanwege gebrekkige treinen.

3 jUli De openbare omroep wil tv-app Stievie commercieel lanceren.

2 jUli 5 jUli eBay koopt het Belgische zoekertjessucces 2dehands.be.

16 jUli

9 jUli

De Belgische spaarquote steeg in het eerste kwartaal tot 16,2%.

Mogelijk wordt het fiscaal gunstregime van de spaarboekjes afgebouwd.

17 jUli Sumitomo koopt een participatie in de offshorewindparken Belwind en Northwind.

22

1 aUGUstUs

26 jUli 22 jUli Mobistar publiceert een winstwaarschuwing en verliest 30% van zijn waarde.

Hoofdaandeelhouder Borealis lanceert een verplicht bod meststoffenproducent Rosier.

Picanol neemt het belang van de Franse staat in Tessenderlo over.

België kruipt uit de recessiezone met een groei van 0,1% in het tweede kwartaal.

8 MEi 4 MEi

Solvay en Ineos Ineos richten een joint venture en worden samen de grootste pvc-producent van Europa.

De Europese Commissie is niet mals voor de Belgische begroting en haalt een rode kaart boven.

10 MEi Bijltjesdag: zowel Delhaize-topman Beckers als Sir Alex Ferguson geven er de brui aan.

21 MEi

18 MEi

Een Chinese duivenliefhebber heeft 310.000 euro neergeteld voor de Belgische topduif Bolt.

Zilver zakt naar zijn laagste peil sinds 2000. De goudprijs zet zijn langste daling sinds 4 jaar in.

13 jUni De Belgische overheid boekt 760 miljoen winst op de bad bank van ex-Fortis.

5 jUni Carl Elsener, de man die van het Zwitserse zakmes een begrip maakte, is niet meer.

14 jUni Tax Freedom Day. Vanaf vandaag werkte u niet meer voor de staat, maar voor uzelf.

18 jUni

28 jUni De Peugeot familie is na 203 jaar bereid de controle over het automerk op te geven.

Het failliete Alfacam komt voor 25 miljoen euro in handen van Euro Media Group.

25 jUni 9 aUGUstUs

21 jUni

De Belgische rente stijgt spectaculair en klokt af op 2.85%.

Bpost begint zijn carrière op Euronext Brussel.

De BEL20 bereikt zijn hoogste peil in 5 jaar.

10 aUGUstUs

15 aUGUstUs

26 aUGUstUs

América Móvil lanceert een overnamebod op KPN.

Apple wordt 20 miljard dollar duurder door twee tweets van Carl Icahn.

Microsoft-topman Steve Ballmer stapt binnen het jaar op bij de softwarereus.

23

BoEK IN DE KIJKER

Help! Ik ben een ‘digitale immigrant’ ‘Digitaal is het nieuwe normaal’ - Peter Hinssen Het is amper drie jaar geleden dat Steve Jobs de iPad aan het grote publiek voorstelde. En toch blijkt dat vandaag één op de drie Belgische gezinnen al een tablet in huis heeft. Ondertussen vinden steeds meer Belgen hun weg naar Zalando, Booking.com of Amazon, zo blijkt uit e-commercestudies. In 2012 kocht maar liefst 57% van de Belgen producten online, gaande van kledij en schoenen tot reizen en filmtickets. Het is duidelijk dat de digitale revolutie steeds meer op kruissnelheid raakt.

p

eter Hinssen, één van de weinige Belgen die naam en faam geniet in het internationale IT-wereldje, beschrijft in zijn boek “The new normal” (in Nederlands: Digitaal is het nieuwe normaal) dat we nog maar aan het begin staan van wat een heel nieuw tijdperk zou moeten worden…

Het boek daagt u in het eerste hoofdstuk meteen uit: “Als u het woord ‘digitaal’ nog steeds te pas en te onpas gebruikt, betekent dit eigenlijk dat u een digitale immigrant bent.” Als je iets als ‘normaal’ beschouwt, dan ga je dit toch niet extra vermelden. Makes sense. Digitaal is de nieuwe norm. U verwacht dat alles digitaal mogelijk is.

De rode draad doorheen het boek is dat de digitale (r)evolutie nog maar ‘halverwege’ is.

Daar kunt u het al dan niet mee eens zijn, maar voor wie zoals ikzelf nog uit de tijd afstamt dat je met vrienden en vriendinnen

24

op “analoge manier” communiceerde (en niet via sms, chat of Facebook) is het nieuwsgierig en hoopvol(?) uitkijken naar die andere ‘helft’. En wat kan dit voor u betekenen als individu in de maatschappij, als bedrijfsleider, als werknemer of als… belegger?

Peter Hinssen goochelt met tal van oneliners in het boek. Een hele leuke vond ik: “work = the brief period during the day where I use old technology”. Werknemers zijn vaak thuis al beter technologisch uitgerust dan op het werk.

Halfweg kan veel en weinig betekenen. Een tipje van de sluier wordt op een speelse, half mathematische manier aangepakt via een vrije interpretatie van de limietentheorie: waar zal het eindigen met bijvoorbeeld ‘ons geduld’ of ‘privacy’ in het Nieuwe Normaal? In de kaders hiernaast geven we een kort lijstje. Ik pik er eentje uit als voorbeeld. Limiet van geduld =0.

Volledig mee eens! We willen alles onmiddellijk hier en nu. Vraag dat maar aan uw kinderen. Vroeger wachtten we geduldig af tot een bepaald uur om ons lievelingsprogramma te zien. Nu kunnen (en willen) kinderen een programma bekijken wanneer ze er zelf zin in hebben. Het woord ‘wachten’ is een semantisch curiosum uit een ver verleden geworden.

De auteur reikt ook een aantal strategieën en strategische reflecties aan die een inzicht geven in IT, de interne organisatie, innovatie en technologie in het ‘Nieuwe Normaal’-tijdperk. Het hoofdstuk met toekomstige strategieën rond klanten boeit mij het meest. Hoe moeten bedrijven zich aanpassen om klanten tevreden te houden in het Nieuwe Normaal? Peter Hinssen verbaasde me met de stelling: “Content is dead”. Lees ik immers niet overal dat “content king” is? Het wordt iets duidelijker wanneer u verder leest: klanten worden overstelpt met info en content, waardoor het voor ‘content providers’ steeds moeilijker wordt om zich te onderscheiden. Voor cliënten zijn contact en interactie

daarom veel belangrijker dan de content die ze aangeleverd krijgen. Bedrijven zullen in Het Nieuwe Normaal een stuk beter moeten communiceren, want de sterke opkomst van sociale media duidt aan dat cliënten heel wat mondialer zijn geworden. Ze vinden op sociale media een ideaal forum om hun mening te delen met vele anderen.

Anderzijds trekt hij ook de klassieke 80/20regel in twijfel. Waar bedrijven vroeger via massamarketing hun producten aan de man brachten en voornamelijk focusten op die 20% cliënten die 80% van de omzet realiseerden, zullen bedrijven die focussen op alle mogelijke cliënten volgens Peter Hinssen aan het langste eind trekken. Als bedrijf moet je in de toekomst producten afstemmen op de voorkeuren en wensen van elke cliënt, die ieder voor zich een oplossing ‘op maat’ wensen. Bedrijven die dit op een kostenefficiënte wijze onder de knie krijgen, zullen het het verst schoppen.

WIN INDX geeft 10 exemplaren van ‘Digitaal is het nieuwe normaal’ weg. maak kans. mail het juiste antwoord door op de volgende vraag naar marketing@bolero.be en beantwoord de schiftingsvraag. p De wedstrijdvoorwaarden vind je op www.bolero.be/wedstrijd

Limieten: waar eindigen we uiteindelijk in het Nieuwe Normaal?

01

Limiet (Lengte - hoeveelheid informatie die we opnemen): 0 - Vroeger schreven we thesissen en lange memo’s, nu sturen we tweets van 140 karakters. Mensen willen steeds vaker de informatie beknopt en bondig ontvangen.

02

Limiet (Diepte): oneindig - Onze mogelijkheden om iets over ‘eender welk onderwerp’ te vinden zijn eindeloos via het internet. Typ het in Google in en je krijgt het antwoord.

03

Limiet (prijs): onbekend - Voor sommige

04

Limiet (geduld): 1

05

Limiet (privacy): de wereld wordt een visbokaal

this was the first time I heard the pilot say “please turn off all your devices including google glasses…” p twitter.com/hinssen - 13 juni 2013 Als u zich wat wilt verdiepen in het hele online, digitaal en socialmediawereldje krijgt u al snel een hele waslijst van erg technische begrippen (en boeken) voorgeschoteld. De impact van het Nieuwe Normaal op ons dagelijkse leven en de economie laat zich moeilijk vatten in makkelijke woorden. Peter Hinssen slaagt er echter in om op een erg heldere manier een totaalbeeld te schetsen waarbij er relatief weinig jargon aan te pas komt.

Het zet u aan om vragen te stellen en dat vond ik persoonlijk erg nuttig: je komt meteen tot het besef hoe snel het digitale aan een steile opmars bezig is. De opinies van lezers op Amazon.com geven het boek benijdenswaardig 5 sterretjes. Dat is heel mooi, maar is jammer genoeg slechts gebaseerd op… 1 review.

En wat kunt u nu als belegger met al deze wijsheid? Als de hypothesen en stellingen van de auteur steek houden, is het sowieso interessant om te proberen uit te vissen wie de toekomstige winnaars zijn. En de verliezers. Welke industrieën zullen ten onder gaan door de digitale opmars, tenzij ze zich snel en grondig herpositioneren (we denken aan de traditionele gedrukte media en de hele kleinhandelssector)?

Welke bedrijven zijn daar nu al succesvol mee bezig (Colruyt met Collect&Go, smartphoto group met digitale prints en bpost met een focus op pakketjes eerder dan op brievenpost)? Welke zijn de ‘pure plays’ (Facebook, Google, Amazon.com, Netflix,…) en wat brengt de toekomst?

General Manager Bolero, KBC Securities

1) Hoe noemt men in de vakliteratuur iemand die geboren werd voor de introductie van de digitale technologie en er maar op latere leeftijd mee leerde omgaan ? p A. digital native p B. digital immigrant p C. digital friend 2) Wat zal de slotkoers zijn van de Bel20 op 31 december 2013?

Consumenten vinden het vreselijk om dezelfde informatie meer dan eens aan te leveren en willen alle informatie ‘nu’.

Vergeet ‘privacy’, alles wordt transparant.

Zeker voor de jeugd is het normaal om veel te delen op socialenetwerksites.

06

Limiet (Informatie/kennis): real time

We willen instant info om onmiddellijk te kunnen beslissen en handelen.

‘Regels’ in de nieuwe digitale werkelijkheid

Veel leesgenot!

BaRt VaNhaEREN

zaken willen we niets meer betalen (bijvoorbeeld gratis muziek, gratis e-mail,…); voor toegevoegde waarde betalen we wel nog.

01

Nultolerantie voor digitaal falen.

02

Goed genoeg verslaat perfect.

03

Het tijdperk van de totale verantwoording.

04

Laat absolute controle varen.

Welke vragen moet u zich als bedrijf stellen om sterk te staan in het Nieuwe Normaal?

01

Wat is uw strategie voor digitale loyaliteit?

02

Hoe maakt u gebruik van de medewerking van klanten?

03

Hoe zet u ‘content’ om in diensten?

04

Wat is uw strategie voor dialoog met de gemeenschap?

05

Hoe speelt u als bedrijf in op de nichemarkten?

25

De specialist

Financiële analisten: centraal gepositioneerd tussen investeerders en bedrijven Werpt u al eens een blik op de aanbeveling of het koersdoel voor u een aandeel koopt? En vraagt u zich op dat ogenblik ook af hoe die analist te werk gaat of tot die conclusie komt? We vroegen Wouter Vanderhaeghen, hoofd van Debt & Equity Research bij KBC Securities om ons wat meer te vertellen over het analistenbestaan, maar ook over de onafhankelijkheid en de toekomst van equity research.

W

outer, u leidt al sinds 2008 het Debt & Equity Research team van KBC Securities.

Waar focust uw analistenteam op?

Ons team bestaat uit 12 collega’s die zich exclusief bezig houden met de opvolging van bedrijven uit de Benelux-regio. Ongeveer twee derde van de bedrijven die we opvolgen zijn de meer liquide Belgische en Nederlandse large & midcapbedrijven van de Bel20, de BelMid, AEX en AMX. Daarnaast volgen we ook sterk Belgische smallcapaandelen voor zowel lokale investeerders als specifieke buitenlandse cliënten. Elke analist heeft een portefeuille van ongeveer 12 waarden, bij voorkeur gebundeld in een sector, zoals financiële waarden, telecomspelers of holdings.

Houdt een analist zich dan een hele dag zoet met de modellen van die bedrijven aan te passen, aanbevelingen te herbekijken en researchrapporten te schrijven?

Analisten moeten analytische vaardigheden combineren met een commerciële ingesteldheid. Een belangrijk deel van de tijd gaat naar het opstellen en verfijnen van waarderingsmodellen en het uitschrijven van rapporten waarin ze nieuwe ideeën aanbrengen. Daarnaast moeten ze ook continu contact houden met institutionele cliënten en een vinger aan de pols houden bij het management van de

26

bedrijven. Dat vereist heel wat werk en een analist moet sterk in zijn schoenen staan.

Ze worden immers regelmatig op de rooster gelegd.

Maak gebruik van alle inzichten, maar probeer toch een eigen visie te vormen.

Onze analisten staan in direct contact met onze institutionele cliënten (fondsbeheerders, verzekeraars,…). Die vragen meestal telefonisch de visie van onze analisten. Maar andersom bezoeken we ze ook regelmatig voor een gesprek of we nodigen die cliënten uit en brengen hen in rechtstreeks contact met het management via roadshows en conferenties.

Bij een roadshow gaan we bijvoorbeeld met het management één of meerdere dagen op de baan waarbij we cliënten bezoeken.

KBC Securities analisten zijn zogenaamde sell-side analisten. Wat is het verschil tussen een sell-side en een buy-side analist?

Een sell-side analist werkt voor een zakenbank of een beurshuis, maakt eigen publicaties en projecties en brengt zijn ideeën en bevindingen onder de aandacht van institutionele cliënten. Buy-side analisten hebben meer een interne functie en werken vb. voor een vermogensbeheerder. Die buy-side analist houdt in grotere mate rekening met het marktsentiment en maakt gebruik van de research van onder meer sell-side analisten om tot ideeën en beslissingen te komen.

Bedrijven worden alsmaar internationaler en zijn dus onderhevig aan trends in sectoren die zich ver buiten de landsgrenzen afspelen. Heeft een analist wel nog voldoende voeling met de onderliggende factoren die de winstevolutie bepalen?

De mondialisering is een uitdaging voor analisten aangezien ze daardoor op de hoogte moeten zijn van een brede waaier van concurrenten in alle werelddelen en van de algemene wereldeconomie. Voor Bekaert zijn de strategie en resultaten van de Chinese concurrent Xingda belangrijk, maar ook de evolutie van klanten zoals Michelin. Daarnaast is het handig om als analistenteam vooral te focussen op je thuismarkt, waar je een betere voeling mee hebt. Dezelfde taal spreken laat toe om de nuances en de lokale regelgeving beter in te schatten, bijvoorbeeld zoals nu met alle wijzigingen in de Belgische telecomsector.

Wouter Vanderhaeghen p leidt het Debt & Equity Research Team van KBC Securities. Als financieel analist volgt hij verschillende industriële bedrijven op. Voor Wouter in 2003 bij KBC Securities aan de slag ging, was hij sell-side analist bij Bank Degroof, waar hij zich specialiseerde in de industrie- en scheepvaartsector. Door de jaren heen bouwde hij sterke relaties op met institutionele beleggers en was betrokken bij verschillende kapitaalverrichtingen.

Hij beschikt over een masterdiploma in Handelswetenschappen optie Finance, is gecertificeerd Europees financieel analist (CEFA) en behaalde een MBA aan de Vlerick Business School.

Op welke termijn waarderen de analisten hun aandelen? Zou het niet beter zijn om een korte- en een langetermijnkoersdoel te communiceren?

Een analist houdt in zijn analyse rekening met de lange termijn, gaande van 5 jaar tot veel verder. We gebruiken meestal een Discounted Cash Flow model voor de middellange tot lange termijn. Het kortetermijnmomentum capteren we via klassieke waarderingsmaatstaven zoals koers/winst, EV/EBITDA (ondernemingswaarde/bedrijfskasstroom) die we vergelijken met sectorgenoten. Ook momentumfactoren zoals winstevolutie en nieuws worden in het koersdoel in rekening genomen.

Op welke bronnen of informatie baseert een analist zich?

In een perfecte markt is de marktprijs een weerspiegeling van alle beschikbare informatie, waaruit een objectieve intrinsieke waarde wordt afgeleid. Gelukkig kunnen investeerders opportuniteiten ontdekken door de overof onderwaardering van de markt. Allereerst moet je als belegger met veel meer rekening houden dan enkel een koersdoel en rating.

De nuances in het researchrapport zijn veel belangrijker: waar moeten we naar uit kijken, wat verwachten we voor de komende periode.

Het is ook beter om na te gaan welke richting de investment case van een analist uitgaat.

Het verhogen of verlagen van een koersdoel heeft een heel belangrijke signaalfunctie.

Nyrstar is bijvoorbeeld zeer gevoelig voor schommelingen in de metaalprijzen en dat weegt sneller op de koers dan op het koersdoel. Of soms zijn er significante veranderingen in het businessmodel van een bedrijf die een zware impact hebben op de waardering.

We gebruiken publiek beschikbare informatie van onder meer sectororganisaties, regulatoren en gespecialiseerde pers. Daarnaast houden we een vinger aan de pols door frequent contact met het bedrijf zelf, maar evenzeer met concurrenten die niet genoteerd zijn.

Een analist moet vooral voeling hebben met alles wat het bedrijf aanbelangt.

Hoewel internationale beurshuizen hun teams afbouwen, bleef KBC Securities investeren in research, want het startte ook credit research op. Welke informatie biedt dit en worden daar ook aanbevelingen uit gedistilleerd?

Het gebeurt soms dat het koersdoel van een analist sterk afwijkt van de huidige koers. Hoe verklaar je dit?

Credit research draait om de analyse van de balans, de kasstromen en schuldratio’s en wil een kwalitatief oordeel vellen over de kredietwaardigheid van een bedrijf. Zo spelen

we enerzijds in op de trend dat bedrijven zich steeds meer financieren via beleggers in plaats van de bank door de uitgifte van obligaties. We zorgen dus voor extra informatie en verzorgen ook na de uitgifte de opvolging.

Credit research gebeurt ook voor grotere niet-genoteerde bedrijven. Zo is het interessant om bedrijven als Jan De Nul en DEME te doorgronden om beursgenoteerde bedrijven zoals Boskalis, CFE en Ackermans en van Haaren beter te kunnen waarderen. Dat is dan de toegevoegde waarde die we aan onze cliënten willen bieden.

Je bent al jaren thuis in de beurswereld. Wat zijn voor jou de belangrijkste tips die je beleggers mee kunt geven?

Maak je huiswerk. Volg niet puur een rating of koersdoel in de krant of het advies van vrienden. Volg de trends en zie wat er leeft in de markt. Neem de nuances van een researchrapport mee. Maak gebruik van al die inzichten, maar probeer toch een eigen visie te vormen. En natuurlijk, zorg voor een minimale spreiding, leg zeker niet al je eieren in één mand.

27

3D-printing Met de ‘D’ van ‘disruptive technology’!

3D-printing wordt weleens de volgende technologische revolutie genoemd. En dat zou best waar kunnen zijn, want het geldt vandaag reeds als een schoolvoorbeeld van een ‘disruptive technology’, een technologisch proces dat de denk- én werkwijze in tal van economische sectoren fundamenteel zal veranderen.

Komt daarbij dat de prijs van 3D-printers gestaag daalt zodat consumenten ook meteen producenten kunnen worden. In één woord: procumenten.

HOE HET WERKT

Machines

Consumenten producten

Academische wereld

we r rs te Ee

MATERIALEN

Voedingspoeders

VOORBEELDEN

3D-printing kan in tal van materialen wat de mogelijkheden en de eindresultaten echt eindeloos maakt.

Thermoplastiek Levende cellen

Rubber Polymeren

GIPSVERBAND

Een vederlicht, luchtig en toch stevig ‘exoscelet’ op maat van de patiënt en de specifieke botbreuk, geeft comfort en maximale ondersteuning voor het gebroken bot en vervangt het traditionele gips.

ARMBAND

Ook modeaccessoires worden vandaag in 3D geprint. Zoals deze armband. De eindgebruiker kan wel nog zelf de kleur van zijn uitvoering kiezen.

Metalen Keramiek ©Jake Evill

1 28

©Formlabs

95 19

90 19

rin

te r

Fysiek object

3D -p

Laag-per-laag opbouw in de 3D-printer

ke nd e

Virtueel 3D-model

k

19

84 19 85

MIJLPALEN

VOORBEELDEN

JURK Ook de

LOOPSCHOENEN

UKULELE

Loopschoenen op maat van de individuele atleet kunnen helpen om de sportieve prestaties te verbeteren.Met steun van de Vlaamse overheid worden de mogelijkheden van 3D-geprinte loopschoenen onderzocht: elk exemplaar is anders en opgebouwd volgens de noden van de loper.

©Shapeways

modewereld laat zich niet onbetuigd: in maart 2013 werd een 3D-printed kleed voorgesteld door het beroemde model Dita Von Teese.

Drie Britse studenten lieten een 3D-printer een ukulele bouwen: het snaarinstrument koste slechts 70 pond en de geluidskwaliteit was verbazend.

©New Balance

INDUSTRIEËN

BEDRIJVEN

De meeste industriële 3D-producten worden ontwikkeld voor:

Deze 3D-printspecialisten zijn reeds beursgenoteerd:

Net als deze 3D-printerfabrikanten:

k Autodesk (NASDAQ - ADSK) k Dassault Systemes (OTC - DASTY) k Organovo Holdings (NASDAQ- ONVO)

k ExOne (NASDAQ- XONE) k Stratasys (NASDAQ - SSYS) k 3D Systems (NYSE - DDD)

Medische wereld

Andere

7,7%

Defensie en overheid 8,8% 5,5%

11,2%

Bekende Belgische spelers zijn onder meer: k Materialise

18,4%

31,7%

Motorindustrie

k Melotte

900 63

OMZET

46

5,4

24

1,8

medewerkers

8,6% 8,2%

Lucht- en ruimtevaart

k Layerwise

mio

OMZET

mio

OMZET

Pionier in 3D!

3D printing van kunstgebitten, bruggen en kronen.

Heup-, schedel-, aangezichtsimplantaten

PRIJS De prijs van een basis 3D-printer voor de consument blijft dalen.

30.000 $ 1.000 $

ee

rd an W 1m aa 20 rd iljo e e 05 va n h n de oor 3D app -p ar rin ate Ge tin n sc du ge ha st pri tte rie nt wa :2 m ,2 et ar de m 3D 20 ilj 1 3D ar k 2 0 -p d 0 1 rin $ k 1 tin Ge 20 du sc 12 st ha rie tte : wa 3, 1 ar m de ilj ar 3D d -p $ 201 rin k 5 tin 20 du 16 st rie :5 ,2 m ilj ar d $ k 20 20

medewerkers

?

Al

m

mio

medewerkers

TOEKOMST OOR Oorreconstructie

Drie 3D-printtoepassingen die op stapel staan…

is een van de moeilijkste domeinen in de plastische chirurgie. Wetenschappers experimenteren met 3D-printing om levend weefsel en een radioantenne te combineren tot een oor.

©Formlabs

VLIEGTUIG

Airbus test vandaag 3D-printing om een heel vliegtuig te printen dat 65% minder zal wegen dan de hedendaagse modellen.

Futuristisch? Tegen 2050 zou zoiets mogelijk zijn.

RUIMTESTATION

In 2014 wil NASA in het Internationaal Ruimtestation een 3D-printer installeren die reserve-onderdelen kan aanmaken zodat de afhankelijkheid van bevoorrading vanop de aarde wegvalt.

Sources: McKinsey Global Institute, Disruptive Technologies, 2013; Wohlers Report 2012, Additive manufacturing and 3D printing state of the industry, Wohlers Associates, 2012

2 29

WaaRDERINgSRatIo’S 3.5

Prijs/boekwaarde S&P500 Prijs/boekwaarde DJ Stoxx

3.0

2.5

2.0

De prijs/boekwaarde van Amerikaanse aandelen keerde in augustus terug naar zijn historisch gemiddelde, terwijl de Europese aandelen op lage niveaus blijven hangen.

Bron: Thomson Reuters Datastream

1.5

1.0

0.5 Jan 03

Jul 03

Jan 04

Jul 04

Jan 05

Jul 05

Jan 06

Jul 06

Jan 07

Jul 07

Jan 08

Jul 08

Jan 09

Jul 09

Jan 10

Jul 10

Jan 11

Jul 11

Jan 12

Jul 12

Jan 13

Jul 13

Ratio ontleed: Prijs/boekwaarde Ratio’s worden vaak gebruikt om de relatieve waarde van een aandeel in te schatten.

Waarderingsratio’s zijn financiële kengetallen die toelaten om gemakkelijk en snel inzicht te krijgen in de waardering van het aandeel zelf, maar ze worden ook vaak gebruikt om de waardering te vergelijken met sectorgenoten.

Het is zelfs soms nuttig om de waarderingsratio’s van hele sectoren met elkaar te vergelijken, al is daar enige omzichtigheid geboden: de groei en waardecreatie in de autosector volgt bijvoorbeeld een heel ander patroon dan in de kleinhandelssector.

Om de waardering van een aandeel te bepalen, wordt onder meer gebruik gemaakt van de koers/winstverhouding (P/E)1 en de verhouding

(1) (2)

(3)

30

ondernemingswaarde ten opzichte van de bedrijfskasstroom (EV/EBITDA)2.

Maar ook de prijs/boekwaarde (P/B)3 is een veelgebruikte maatstaf, die daarenboven nog eens nuttige informatie oplevert. pRIJS/BoEKWaaRDE De boekwaarde per aandeel wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het aantal uitstaande aandelen. Deze boekwaarde wordt vergeleken met de huidige koers om na te gaan of het aandeel onder- of overgewaardeerd is.

Het grote voordeel van de prijs/boekwaarde is de eenvoudige berekening. In hun zoektocht naar aandelen waarvan de markt de waarde onderschat, gebruiken waardebeleggers deze ratio graag om een eerste selectie te maken die dan in aanmerking komt voor verdere analyse.

Ligt de boekwaarde hoger dan de koers, dan kan dat erop wijzen dat het aandeel momenteel goedkoop gewaardeerd staat. Ligt de boekwaarde lager dan de koers dan kan dit een indicatie zijn dat het aandeel momenteel vrij duur verhandeld wordt op de beurs.

ENKELE aaNDaChtSpuNtEN Deze ratio is heel sectorgevoelig. Voor banken en vastgoedbedrijven is de boekwaarde bijvoorbeeld een goede referentie voor de waarde van de onderneming als een geheel.

Het is bijvoorbeeld redelijk eenvoudig om de

marktwaarde van de gebouwen in een vastgoedbevak te schatten. Bij investeringsbedrijven met participaties in niet-beursgenoteerde ondernemingen of bij softwarebedrijven is dit veel minder het geval: de boekwaarde van de activa verschilt bij die laatste vaak erg van de verkoopswaarde. Dat neemt niet weg dat de prijs/boekwaarde gemakkelijk toelaat om ondernemingen binnen dezelfde sector te vergelijken. Daarvoor moeten altijd enkele aanpassingen gebeuren die nuttig en nodig zijn om rekening te houden met de specifieke kenmerken van elk bedrijf.

Deze analyse moet verder aangevuld worden met andere waarderingsratio’s om tot een waardeoordeel van het bedrijf te komen. Over het algemeen zijn beleggers bereid om een hogere ratio te betalen voor een onderneming die meer winst maakt dan zijn sectorgenoot.

Sinds begin 2001 bedraagt de gemiddelde ratio voor de Dow Jones Euro Stoxx 50 1,79 keer het eigen vermogen, terwijl dat voor de S&P500 2,33 keer bedraagt. Zoals de grafiek bovenaan laat zien, is de ratio verre van stabiel in de tijd. Dat heeft onder meer te maken met een conjunctuurgevoelig element: in een periode van hoogconjunctuur is de markt bereid om een hogere ratio te betalen aangezien de groeivooruitzichten goed zijn. Dat verklaart waarom de ratio voor de Europese aandelen bij gebrek aan groeivooruitzichten nog steeds rond zijn historisch lage niveaus noteert, terwijl de waardering van Amerikaanse aandelen terugkeerde naar zijn langetermijngemiddelde. Daar zijn de groeivooruitzichten dan ook een pak rooskleuriger.

P/E: staat voor Price/Earnings ratio of koers/winstverhouding. De ratio wordt berekend door de prijs van het aandeel te delen door de winst per aandeel.

EV/EBITDA: EV staat voor Enterprise Value (zijnde het totaal van het eigen vermogen en de financiële schulden). EBITDA staat voor Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization of de winst voor afhouding van intrestkosten, belastingen, afschrijvingen en waardeverminderingen.

P/B: staat voor Price-to-Book of de prijs/boekwaarde.

Ratioanalyse in de praktijk Waarderingsratio’s worden vooral gebruikt om in een oogopslag zicht te krijgen op de waardering van aandelen onderling - tenminste voor zover zo’n vergelijking opgaat.

Het lezen van de meeste van dergelijke ratio’s is dan ook eenvoudig: hoe hoger het cijfer, hoe duurder de waardering.

De combinatie van waardering en groeivooruitzichten kan interessante inzichten opleveren. We maakten een oefening op basis van de DJ Stoxx 600. We bekeken voor alle 600 indexleden de waardering (op basis van koers/ winstverhouding en EV/EBITDA) en zetten die af tegen de groeivooruitzichten (het gemiddelde van de operationele winstgroei, de winstgroei per aandeel en de dividendgroei tussen 2013 en 2015). Zo bekomen we een lijst met de sterkst over- en ondergewaardeerde bedrijven uit de omvangrijke vijver.

14x

12x

Op het assenstelsel tonen we een aantal van deze potentieel interessante aandelen. De combinatie van een hoge verwachte groei (zo rechts mogelijk op de grafiek) en een lage waardering (zo laag mogelijk op de grafiek) maken dat aandelen zoals Nokia, KPN en Metro onmiddellijk in het oog springen. Vooral die laatste interesseert ons bijzonder: zo lijkt Metro ogenschijnlijk verschrikkelijk goedkoop.

10x

Aan het andere eind van het spectrum bevinden zich aandelen waarvan het vermoeden rijst dat ze eerder duur dan goedkoop noteren. Zo is de waardering van Industrivaerden blijkbaar erg hoog vergeleken met de verwachte negatieve groei. En ook Intercontinental Hotels en Rightmove scoren hier bepaald niet goed.

8x

6x

Dit assenstelsel is een goed voorbeeld van een strategie om uit een grote selectie toch snel een verfijnd beeld van potentieel “interessante” aandelen te filteren. Het maakt ook duidelijk dat deze werkwijze geen kant-en-klare resultaten oplevert. Het vereist immers extra werk om na te gaan of er in deze beperkte set van aandelen ook daadwerkelijk pareltjes te vinden zijn. Soms is het goed mogelijk dat er sterke argumenten te vinden zijn voor de huidige combinatie tussen groei en waardering, ook al is die ogenschijnlijk minder interessant. En de vraag blijft uiteraard of de winstprognoses ook daadwerkelijk zullen uitkomen...

4x

gemiddelde waardering (2014)

d

aarnaast spelen ook de verwachtingen een belangrijke rol in dit vergelijkingsproces: een bedrijf waarvan verwacht wordt dat de toekomstige groei veel hoger is dan dat van een sectorgenoot, verdient immers een hogere waardering. Hoewel het aandeel daarom theoretisch gezien zal noteren aan een hogere ratio, wil dat niet noodzakelijk zeggen dat het ook effectief duurder gewaardeerd is.

2x

Dit assenstelsel is gebaseerd op beurskoersen van 19/08/2013.

0x -5%

0%

5%

10%

15%

gemiddelde groeiverwachtingen (2013 tot 2015) 31

5 BEuRSWIJShEDEN

leuzen om gouden beurszaken te doen

Bent u op zoek naar beproefde beleggingsstrategieën om uw aandelenportefeuille nog meer te laten renderen?

Of wilt u de emoties die de financiële markten beheersen beter de baas kunnen? In zijn boek “Gouden beursleuzen” analyseerde KBC Senior Economist Koen De Leus de beurstips van ’s werelds grootste beleggers. Hij actualiseerde en vertaalde ze naar handige richtlijnen die u dagdagelijks kunt toepassen bij uw beleggingen op de beurs.

We selecteerden alvast vijf beursleuzen als voorproefje.

Het boek werd uitgegeven bij Lannoo en is bij deze uitgever alsook in de boekhandel verkrijgbaar.

Wie rijk wil worden, heeft nood aan concentratie.

Wie rijk wil blijven, heeft nood aan diversificatie.

Over diversificatie is er al heel wat inkt gevloeid. Benjamin Graham, peetvader van het waardebeleggen, was een grote voorstander van diversificatie omdat het een belegger de kans geeft het risico van een individuele belegging tot een minimum te beperken. Een goed gediversifieerde portefeuille bevatte dan ook volgens hem een tien- à dertigtal aandelen.

John Maynard Keynes was het niet helemaal eens met Graham. Hij vond het interessanter om een aanzienlijk belang op te bouwen in een bedrijf waarover je voldoende en goede informatie had dan in vele verschillende ondernemingen te investeren waarover je maar beperkte gegevens bezat. De perfecte aandelenstrategie volgens Keynes bestaat erin een verscheidenheid aan risico’s te hebben door enkele grote posities op te bouwen en dan liefst in bedrijven met tegengestelde risico’s. Hoe bekom je een gediversifieerde portefeuille? Koop waarden die amper of negatief gecorreleerd zijn. Crashen een aantal effecten, dan houdt de winst van de andere uw portefeuille boven water. Daarnaast zijn er tal van mogelijkheden om de risico’s te spreiden over verschillende regio’s (groeimarkten), sectoren (cyclische versus defensieve) of activaklassen (goud, vastgoed,…).

De slimme belegger leert paniek en angst te kopen en hebzucht en hysterie te verkopen.

Beleggers haten het doorgaans 2 tot 2,5 keer meer om een verlies te slikken dan ze genieten van winst. Toch is het vaak voordeliger voor het algemene resultaat van uw beleggingsportefeuille om verlies te nemen. Succesvol financier Gerald Loeb stelde het als “het beste wat u kunt doen als u geld begint te verliezen, is verkopen en vergeten.”

Beleggers houden het aandeel doorgaans veel langer in portefeuille omdat ze overtuigd zijn dat elke aankoop een goede is en ze hopen bij een verliezer dat “het ooit wel eens terug goed komt.” Echter, wachten tot het sentiment keert, is jarenlang op ‘dood’ geld zitten. Wanneer dan wel verkopen? Als er fundamenteel slecht nieuws is, verkoopt u beter.

Bij een verdubbeling van de beurskoers, loont het al om de helft van uw positie te verkopen. Ook wanneer de weging van een aandeel in uw portefeuille 60% hoger ligt dan de gemiddelde weging van alle aandelen in uw portefeuille, verkoopt u best de helft van uw positie.

32

Het belang van een dividend neemt toe met de beleggingshorizon.

Emoties leiden de financiële markten.

Volgens de behavioural finance-theorie laten beleggers zich meer leiden door hun emoties dan door de ratio bij het nemen van beleggingsbeslissingen. Een inzicht in de massapsychologie zou beleggers dus meer opbrengen dan kennis van de economie. Kuddegedrag kenmerkt beleggers. Eens een aandeel blijft stijgen, raken steeds meer beleggers overtuigd dat ze deze opportuniteit niet uit handen mogen laten glippen en springen alsnog op de trein, ook al bereikt het aandeel stilaan de top. Slecht nieuws daarentegen kan zorgen voor een massale afstraffing van een aandeel. Niemand wil immers riskeren met lege handen achter te blijven en dus volgt iedereen de kudde naar de exit.

Tegendraads beleggen is dan ook voor Jim Rogers dé sleutel om geld te verdienen op de beurs. Hij raadt aan het nieuws op de voet te volgen om die extreme toppen en dalen te detecteren en dan net omgekeerd te reageren. Als iedereen blijft instappen, loont het net te verkopen. Een hele reeks verkopers staat al klaar om winst te nemen.

Wanneer niemand meer van een aandeel moet weten en zelfs de meest geharde beleggers bij de bodem uitstappen, dan kan het aandeel – stilaan ondergewaardeerd – een mooi koopje zijn. Het opduiken van enkele kopers is dan al voldoende om de markt opnieuw hoger te stuwen.

Hoop is naast een slechte strategie doorgaans niets anders dan uitgestelde teleurstelling.

Het dividendrendement kan een belangrijk criterium zijn om een aandeel al dan niet op te nemen in de portefeuille. Vooral op lange termijn lonen dividendaandelen. Onderzoek toont aan dat het verschil in return van een aandelenportefeuille met en zonder dividenden op korte termijn relatief beperkt blijft, maar sterk oploopt naarmate de beleggingshorizon langer wordt. Dividendinkomen geeft de belegger zekerheid en een bijna stabiele jaarlijkse inkomstenstroom. Bent u een langetermijnbelegger? Dan loont het de moeite om de dividendaandelen nader onder de loep te nemen.

Zoek vrienden die uw beleggingsbeslissingen in vraag stellen in plaats van ze te bevestigen.

Een van de emotionele valkuilen waaraan heel wat beleggers ten prooi vallen is de zogenaamde ‘confirmation bias’. Beleggers - en mensen in het algemeen - horen en zien enkel maar wat ze willen horen en zien. En ze geven de voorkeur aan informatie die aanleunt bij hun visie. Een emotioneel ingestelde belegger zal dus een eerder kritisch analistenrapport zo kneden tot het weer overeenstemt met zijn visie. De kans is dan ook veel groter om het aandeel veel te lang dan nodig in portefeuille te houden. Om deze valkuil te vermijden, besluiten we met enkele nuttige tips: lees na een positief analistenrapport eerst een studie waarin hetzelfde aandeel wordt afgeraden alvorens tot een aankoop over te gaan. Vraag uzelf niet waarom u in dat aandeel zou investeren, maar net waarom u het niet zou doen.

Koen De Leus p is Senior Economist binnen KBC groep. Voorheen was Koen hoofdeconoom bij Uitgeversbedrijf Tijd en werkte hij als marktenstrateeg bij Bolero. Hij is een autoriteit op het vlak van beurs- en macroeconomische analyse en slaagt erin de financiële economische actualiteit eenvoudig en helder uit te leggen. Hij is dan ook een vaak gevraagde gast in diverse media.

33

tutoRIaL

Hoe neemt u deel aan een webinar?

De webinars van Bolero volgt u via ons webinarportal webinar.nl/bolero

Stap 1: REgIStREER u IN hEt BoLERo WEBINaR poRtaL (EENmaLIg)

Webinars

Word zelf een echte beursexpert

Een kant-en-klaar recept om een succesvol belegger te worden bestaat er vooralsnog niet. Meestal begint u met kleine stappen de beurs te verkennen.

U volgt wat tips van vrienden, leest wat lectuur op het internet en pluist de financiële katern van de krant uit. Finaal stopt u voor de eerste keer enkele centen die u kunt missen in de beurs en koopt uw eerste aandeel.

Maar wat dan als sommigen beginnen te goochelen met termen zoals EBITDA, koerswinstverhouding, ROE,…?

Of hoe leert u producten zoals ETF’s, Turbo’s, Speeders of opties beter kennen?

34

Dit najaar lanceert Bolero opnieuw enkele webinars om beleggers rond te leiden in de wondere beurswereld. Maar wat is dat nu? En hoe kunt u deelnemen? opLEIDINg-op-afStaND Een webinar is een seminar op het web of anders gezegd een online opleiding, een workshop die u rechtstreeks vanachter uw eigen computer kunt volgen. U ziet en hoort de spreker en daarnaast worden ook de slides van zijn presentatie getoond. U kunt verduidelijking vragen of extra vragen stellen via de chat. En regelmatig worden er kleine polls of vragen gelanceerd om uw mening of kennis te toetsen.

De voordelen zijn legio. U hoeft zich niet te verplaatsen om een opleiding te volgen, maar kunt van eender waar (thuis, vanop het werk, maar ook van de andere kant van de wereld) via het internet deelnemen. Een webinar duurt doorgaans 30 tot 60 minuten en is bovendien volledig gratis. Is het niet meer interessant? Dan verlaat u gewoon het webinar. Kon u het webinar niet live meevolgen? Dan kunt u vaak nog de opleiding herbekijken in een archief.

De eerste keer dat u een webinar wilt volgen, moet u eerst even registreren op de website. U vult enkele gegevens in. Na uw registratie ontvangt u een bevestigingsmail met een link. Als u op de link klikt, is uw registratie voltooid.

Let op! U bent nu geregistreerd in het Bolero webinarplatform en hoeft bij een aanmelding voor een volgend webinar enkel in te loggen, niet meer te registreren.

Stap 2: Log IN IN hEt WEBINaR poRtaL Ga naar webinar.nl/bolero en log in met het e-mailadres en paswoord dat u gekozen hebt.

Stap 3: maaK EEN KEuZE uIt DE WEBINaRS Dan kunt u een keuze maken uit de waaier aan aankomende webinars.

U ziet wanneer ze plaatsvinden, hoe lang de webinar duurt en vindt een korte omschrijving van wat u mag verwachten. Deelnemen? Klik dan op de knop “Aanmelden” ernaast.

U krijgt vervolgens nog een herinneringsmail kort voor het webinar.

Stap 4: hERBEKIJK EEN WEBINaR Wilt u een webinar herbekijken?

Klik dan even op het menu “Archief webinars”. U krijgt een mooi overzicht van alle webinars die al georganiseerd werden. Klik op het webinar dat u wilt herbekijken en klik op de blauwe knop rechts ‘Bekijk’.

U zult merken. Via een webinar is het heel handig en eenvoudig om in een notendop iets bij te leren over de beurs.

EVENt NEWS

Met stip genoteerd Beleggersforum + Tijdens het Bolero Beleggersforum+ zet Bolero een zestal beursgenoteerde bedrijven in de picture.

U krijgt er de kans om het topmanagement te ontmoeten en te bevragen.

De analisten van KBC Securities die de bedrijven opvolgen, begeleiden de vraag- en antwoordsessie en zorgen voor extra duiding.

2X pER JaaR ZatERDag VaN 9u tot 14u LoCatIE: WISSELEND aaNtaL DEELNEmERS: 200 À 250

BElEGGErsFOrUM+ 19 OKTOBER 2013 GENT

Thema-event Tijdens het Bolero thema-event zetten we een bepaalde sector in de kijker: vastgoed, maritiem, biotech, media,…

Na de introductie door de sectorspecialist van KBC Securities, krijgt u presentaties voorgeschoteld van drie bedrijven uit de sector.

Het topmanagement van de aanwezige bedrijven en de KBC Securities analist beantwoorden graag uw vragen.

2X pER JaaR WEEKDag VaN 18u30 tot 22u30 LoCatIE: WISSELEND aaNtaL DEELNEmERS: 200 À 250

Programma nog te bepalen.

vastGOEd 20 NOVEMBER 2013 LEUVEN

Bedrijfsbezoek Bolero organiseert regelmatig bezoeken aan beursgenoteerde bedrijven.

U ontmoet er niet alleen een manager die uitgebreid de activiteiten en financiële resultaten toelicht. U krijgt ook de kans de visie van onze analist die het bedrijf opvolgt te horen en hen vragen te stellen.

18u30 tot 22u30 LoCatIE: IN hEt BEDRIJf aaNtaL DEELNEmERS: 20 À 80 (op uItNoDIgINg)

vasCO Vasco Data Security is een wereldspeler op het vlak van databeveiliging. Het levert onder meer kaartlezers en digipassen voor het online bankieren.

Tips & Trends Bolero Tips & Trends is een groots Bolero event waar beleggers ondergedompeld worden in actuele trends, interessante aandelentips vergaren en de strategie van topbeursexperts kunnen ontrafelen.

1X pER JaaR SEptEmBER ZatERDag VaN 8u30 tot 14u aaNtaL DEELNEmERS: 300

BOlErO tips & trEnds 21 SEPTEMBER 2013 ANTWERPEN

siOEn Sioen Industries is wereldleider in gecoat technisch textiel en in kledij die beschermt tegen koude, hitte, water en chemie.

aBlynX Ablynx, één van de topbedrijven uit de Belgische biotechsector, zet zijn labo’s open. U leert er hoe nanobodies van lama’s en andere kameelachtigen leiden tot geneesmiddelen tegen stijfheid van gewrichten, hevige vermoeidheid en huidbloedingen.

GrEEnyard FOOds

Volg onze boeiende events en opleidingen.

Zowel voor startende als ervaren beleggers is er een ruime keuze.

Check de kalender op www.bolero.be

Greenyard Foods is een toonaangevende internationale verwerker van oogstverse groenten en fruit tot lang houdbare, lekkere en gezonde voedingsproducten in diepvries, conserven of glas.

35

Choco? Jam? Of toch biotech?

Beleg met messcherp inzicht dankzij onze Beurs bij ’t ontbijt-nieuwsbrief

ook met middagupdate

BEURS BIJ DE LUNCH

Wilt u elke dag mee zijn met de beurs?

Met hapklare updates van het belangrijkste markten- en aandelennieuws? En beurscommentaar van onze marktenspecialist? Mis dan onze dagelijkse gratis nieuwsbrieven niet: eentje bij ‘t ontbijt en eentje bij de lunch.

Bent u cliënt, maar hebt u nog niet van onze nieuwsbrieven geproefd? Log dan even in en vink bij ‘Instellingen’ de optie Beurs bij ‘t Ontbijt/de Lunch aan.

Nog geen cliënt? Profiteer dan van dit unieke aanbod: schrijf u in op www.bolero.be en ontvang de nieuwsbrieven 1 maand gratis.