INDX 3 by Bolero

BANKIEREN ANNO 2014

ONZE CLIﾃ起T VRAAGT

Verslag van de allereerste Bolero Tips & Trends

Slingeren tussen hoop en vrees

Alles wat u wilde weten over uw beursorders

P.04

P.10

P.16

MAGAZINE VAN BOLERO

EVENT IN DE KIJKER

ANNELEEN DESMYTER

Beursgang Qrf als orgelpunt van de passie P.12

MAART 2014

IN BEELD

MAART 2014

EVENT IN DE KIJKER

Opportuniteit of beurshype? ONDER DE LOEP

Obligaties DE BELEGGER

Daytraders COLUMN

Cumul INDUSTRY WATCH

Slingeren tussen

04 06 08 09 10

Anneleen Desmyter,

Wat u wilde weten over uw beursorders FOCUS OP GRONDSTOFFEN

Beleggen in grondstoffen: hoe doet u dat? GESPOT

De Bolero-administratie

TIMELINE

Dit is 2013/2014 … in woord en beeld BOEK IN DE KIJKER

Amazon A never-ending story? DE SPECIALIST

UITGELICHT

E-commerce WAARDERINGSRATIO’S

ceo van Qrf ONZE CLIËNT VRAAGT

Iconische merken op de beurs

De KBC-obligatiedesk

hoop en vrees HET GESPREK

ACHTER DE BEURSSCHERMEN

Ratio ontleed: koers/winst

16 17 18

BEURSWIJSHEDEN

6 anomalieën om rekening mee te houden als belegger TUTORIAL

KBC Securities Trader EVENT NEWS

Events 2014

20 22 24 26 28 30 32 34 35

COLOFON INDX INDX is een magazine van Bolero (KBC Securities) Verantwoordelijke uitgever: Bart Vanhaeren, Havenlaan 12, 1080 Brussel Bladmanagement, realisatie, vormgeving: Kunstmaan Redactie: Sarah De Pauw, Tom Simonts, Bart Vanhaeren, Sigrid Vermylen, Marc Dorssemont, Gertjan Verdickt, Maarten Stroobants Fotografie: Jan Pollers, Getty Images, Corbis, Shutterstock – Coverfoto: Jan Pollers Contact: Bolero (KBC Securities), www.bolero.be, Havenlaan 12, 1080 Brussel DISCLAIMER - Aan deze publicatie werd de grootst mogelijke zorg besteed. Noch de mate waarin de voorgestelde scenario’s, risico’s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit tot uiting zullen komen, kunnen echter worden gewaarborgd. De prognoses zijn indicatief. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies conform de Wet van 6 april 1995 inzake secundaire markten, het statuut van en het toezicht op beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs. KBC Securities kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan. De beschreven meningen en vooruitzichten zijn die zoals ze gelden op datum van de redactie.

Valutakoorts in de opkomende markten Juni 2013. Nadat de Federal Reserve duidelijk maakt dat het zijn 85 miljard dollar omvangrijke obligatie-inkoopprogramma geleidelijk zou afbouwen, zetten de valutakoersen van de opkomende landen een geleidelijke daling in. Beleggers zien in de klassieke industrielanden weer betere beleggingsmogelijkheden en trekken geld weg. Januari 2014. Het jaar is exact drie weken oud wanneer de paniek de beleggers rond de oren slaat. De aandelenmarkten dalen op vrijdag 24 januari met net geen 3%. Aan de basis liggen geen zwakke bedrijfsresultaten, toenemende vrees voor tapering of een neerwaartse bijstelling van de groeiverwachtingen. Valutakoorts. Het proces gaat crescendo. Omdat een te zwakke munt zich snel kan vertalen in ongewenst hoge inflatie, dringen steunmaatregelen zich op. Tevergeefs. Op 23 januari duwt een gedwongen, maar mislukte interventie van de Turkse centrale bank de lira nog verder de dieperik in. De pogingen van de Argentijnse centrale bank om de val van de peso af te remmen, tasten de deviezenreserves van het land zodanig aan dat de steun nog diezelfde dag stopgezet moet worden. Een forse muntdevaluatie en een golf van onzekerheid brengen ook de munten van India, Indonesië, Brazilië en ZuidAfrika in het vizier. Het woelige jaarbegin op de financiële markten wordt in de reële wereld weerspiegeld in een opstoot van revolutionair activisme in Bangkok en Kiev. Of het op de beursvloer ook tot hevige rellen komt, is misschien een brug te ver, maar dat er grote vraagtekens zijn bij de economische trekkracht van de opkomende markten is wel zeker. Dat dit scenario niet ingeprijsd zat in de beurshausse van 2013 is dat helaas ook.

TOM SIMONTS Marktenspecialist Bolero, KBC Securities

Venezolaanse bankbiljetten bij de hoofdzetel van de centrale bank in hoofdstad Caracas. 3

EVENT IN DE KIJKER

Opportuniteit of beurshype? Een verslag van de allereerste Bolero Tips & Trends Op 21 september 2013 vond de allereerste Bolero Tips & Trends plaats. Tijdens het event stonden schalie-energie en digitalisatie in de kijker. Brandend actuele thema’s, maar voor beleggers is het niet altijd even duidelijk of het ook investeringsopportuniteiten zijn. Het event lokte heel wat positieve reacties uit en onze cliënten kregen een beter inzicht in de dynamiek van beide trends.

BC-econoom Koen De Leus startte met een macro-economische blik op de markten. In zijn presentatie kwamen het duidelijk merkbare, maar zeker in Europa relatief zwakke economische herstel, het ontbreken van inflatiespanningen en vooral het enorme aanbod van goedkoop schaliegas in de VS aan bod. Volgens Koen waren er weinig wolken aan de hemel voor langetermijnbeleggers, maar er zijn wel grote verschillen tussen een langetermijn

investering in een trend en beleggen om kortetermijnwinsten te realiseren. Europa biedt nog heel wat opportuniteiten, ook al werd in 2013 al een deel van dat potentieel afgeroomd. Schaliegas, horizontaal boren, fracking, energiepiramide, … Thijs Van de Graaf, postdoctoraal medewerker aan de Universiteit Gent, slaagde erin zijn toehoorders wegwijs te maken in de termen die al eens opduiken bij de schaliegasrevolutie. Maar hij verduidelijkte vooral wat de gevolgen zijn voor de Amerikaanse energiebevoorrading en bij uitbreiding voor de Amerikaanse én de wereldeconomie. Schaliegas en -olie hebben de VS zo goed als energie-onafhankelijk gemaakt. Een gelijkaardige revolutie in de rest van de wereld is niet vanzelfsprekend en dus hebben de energie-intensieve industrieën in de VS een belangrijk concurrentievoordeel tegenover de andere economische grootmachten. De Amerikaanse economie profiteert daar zowel direct als indirect van. Econoom Koen De Leus zag alvast een duidelijke samenhang met zijn eigen economische vooruitzichten: volgens hem is de lage gasprijs een van de belangrijkste redenen waarom de inflatie allicht nog lange tijd laag blijft. “Kan die energierevolutie ook in klinkende munt omgezet worden?”, vroeg Bolero marktenspecialist Tom Simonts zich af. Beleggen in een trend wil niet noodzakelijk zeggen dat posities eeuwig aangehouden moeten worden of dat beleggers niet tussentijds winst (of verlies) kunnen nemen. De

verkopers van hamers, emmers en pikhouwelen zijn op lange termijn de grotere winnaars van de gold rush in de negentiende eeuw gebleken. Anno 2014 levert de schaliegasrevolutie al enkele jaren positieve effecten op voor bedrijven die schaliegas en -olie exploreren en exploiteren en de toeleveranciers in de sector. Tom ziet vooral potentieel in de sector van toeleveranciers en diensten gerelateerd aan de energiesector. Aandelen uit de steenkoolsector en treinuitbaters lijken dan weer heel fors afgestraft. Ook Patrick Vermeulen van J.P. Morgan is van oordeel dat de laagst hangende vruchten van de schaliegasrevolutie al geplukt zijn. Beleggers moeten er volgens hem ook rekening mee houden dat men niet te veel verwachtingen koopt in plaats

Programma KOEN DE LEUS

p Senior economist KBC Groep

Op zoek naar opportuniteiten in een omgeving van lage rente

TOM SIMONTS

p Marktenspecialist Bolero, KBC Securities

Praktische tips om in te spelen op de trends

Schaliegas en –olie: energierevolutie of zeepbel?

BART DE WAELE

p Oprichter en ceo van digital agency Wijs. Digitale trends

DR. JON NAJARIAN

Inzichten en beleggingsstrategieën

Insights and strategies: an American view

voor media- en marketingbedrijven heel interessant (kunnen) zijn. Nieuwe toepassingen zorgen dan weer dat mensen op een heel andere manier foto’s gaan nemen, met elkaar gaan communiceren, ... Voor Bart De Waele is het duidelijk: bedrijven die niet heel ernstig nadenken over hun relatie met hun klanten, lopen een groot risico om door concurrenten (die dat wel doen) uit de markt geduwd te worden. Blackberry is een sprekend voorbeeld van een internationale onderneming die niet alleen z’n toppositie in de markt verliest, maar ook nog eens in snel tempo ten onder gaat.

Na schaliegas stond de digitale revolutie als tweede trend op het programma. Bart De Waele, oprichter van digitaal marketingbureau Wijs, gaf zijn visie over de nieuwste ontwikkelingen in de digitale sector. Het is niet nieuw dat Nike loopschoenen met een ingebouwde chip maakt om inzicht te krijgen in het looppatroon van sporters. Maar wat velen niet beseffen is dat het daarmee een goudmijn in handen heeft van gegevens die

p Postdoctoraal onderzoeker aan het Gents Instituut voor Internationale Studies van de Universiteit Gent

PATRICK VERMEULEN

p Hoofd Research Driven Process, European Equities bij J.P. Morgan Asset Management

van onderliggende waarde. Daarom zijn een gedegen inzicht in de bedrijfsfactoren die waarde creëren en timing van primordiaal belang. Patrick beaamde dat ook J.P. Morgan de macro-economische omgeving in Europa interessant inschat. In Europa zijn volgens hem allicht nog wat verborgen parels te vinden.

DR. THIJS VAN DE GRAAF

Tom Simonts bekeek de presentatie door een beleggersbril: in welke aandelen moet u beleggen om een graantje mee te pikken van de digitale trend of welke zijn nu al te duur? In de realiteit bieden de meeste hippe apps of trendy nieuwigheden zelden een beleggingsopportuniteit. Ze bevinden zich meestal in privéhanden, gefinancierd door business angels of investeringsvehikels. Maar de digitalisatie biedt zeker nog mogelijkheden: dienstverleners die erin slagen om hun klanten meer aan zich binden, data centers, online hosting, storage en back-up bedrijven, producenten van netwerkonderdelen, … Online retailers en mediabedrijven zijn mogelijk minder interessant, al heeft dat vooral te maken met een beperkte hoeveelheid verhandelbare aandelen. Dr. J. Najarian van het Amerikaanse optieplatform TradeMONSTER en een van de bekendste optiegoeroes in Amerika gaf tekst en uitleg bij de manier en de snelheid waarmee beursorders

p Medeoprichter van TradeMONSTER

vandaag gebeuren. Op zich is dat geen rakettechnologie, maar zijn relaas riep heel wat vragen op bij de timing van enkele grote orders kort voor de Fed-verklaring van september 2013. Orders uit Chicago die inspeelden op de aankondiging kwamen blijkbaar sneller op de beurs van New York aan dan de tijd die het nieuws van de Fed nodig had om de beleggers in Chicago te bereiken. Of hoe een berekening van nanoseconden suggereert dat er misschien wel sprake was van voorkennis in de markt. Het event werd afgesloten met een gesmaakte netwerklunch. Voor de aanwezigen een ideale kans om kennis te maken met bekende beursexperts en met hen van gedachten te wisselen.

Blijft u graag op de hoogte van de unieke beleggersevents die Bolero organiseert? p Houd de kalender in de gaten op www.bolero.be of mail naar info@bolero.be Dan ontvangt u telkens een persoonlijke uitnodiging.

ONDER DE LOEP

Obligaties

Speculeren op de kwaliteit van de uitgever Obligaties worden traditioneel beschouwd als het beleggingsinstrument bij uitstek voor beleggers die een minimum aan risico willen compenseren met de zekerheid van een coupon. DE OBLIGATIEKOERS

BELEGGEN IN OBLIGATIES Wie een obligatie koopt, koopt een schuldbewijs van een lening die door een overheid of onderneming is aangegaan. Vaak zijn obligaties ‘vastrentende producten’ omdat de uitgever van de obligatie op vaste tijdstippen een bepaalde rente betaalt aan de houder van de obligatie. De frequentie, het tijdstip en het bedrag van die coupon worden vooraf bepaald, net zoals de looptijd van de obligatie. Dat zorgt voor een vorm van zekerheid die door veel beleggers wordt gewaardeerd. Bij nulcoupon obligaties wordt er dan weer geen coupon uitgekeerd, maar gebeurt de uitgifte aan een fikse korting ten opzichte van het nominale bedrag. Zowel overheden als bedrijven geven obligaties uit. Er bestaan heel wat verschillende obligatietypes: converteerbare obligaties (kunnen omgezet worden in aandelen), inflatiegeïndexeerde obligaties (rendement afhankelijk van de inflatieontwikkeling en -verwachtingen), nulcouponobligaties (geven geen coupon, maar worden met een fikse korting uitgegeven), eeuwigdurende obligaties of perpetuals (keren periodieke rente uit zonder dat de hoofdsom ooit wordt afgelost), … Ook voor obligatiebeleggers is het heel belangrijk om goed te weten welk type instrument u koopt en welke modaliteiten (zoals conversiemoment, actuarieel rendement op vervaldag, terugkoopmogelijkheid door de uitgever, onderpand, …) eraan verbonden zijn.

Drie belangrijke tips voor obligatiebeleggers 01 Koop kwaliteit! Beperk uw risico door voornamelijk te beleggen in obligaties met een investment grade rating (minimaal BB+ bij S&P). 02 Koop liquide obligaties. Liquiditeit wordt net zoals bij aandelen bepaald door de mogelijkheid om uw obligaties te gelde te maken zonder daarbij de koers sterk te doen bewegen. Onder meer de grootte van de emissie, de uitgiftemunt en de kwaliteit van de debiteur spelen een rol. 03 Houd rekening met het eventuele muntrisico. Een hoog rendement in bijvoorbeeld Britse pond kan aanzienlijk lager uitvallen als de munt daalt tegenover de euro tussen het moment van de uitgifte en de terugbetaling.

U kunt obligaties kopen op de primaire markt op het moment dat ze worden uitgegeven. U kent op dat ogenblik het exacte rendement en de nominale waarde van de obligatie. Dat laatste is het bedrag dat de emittent op de eindvervaldag terugbetaalt. Na de primaire uitgifte worden obligaties verhandeld op de secundaire markt. Net zoals voor aandelen wordt de koers van de obligatie er bepaald door vraag en aanbod. Aangezien de terugbetalingsvoorwaarden vaststaan, schommelt de koers vooral in functie van de marktrente en de kredietwaardigheid van de ontlener. Als de obligatiekoers gelijk is aan de nominale waarde, noteert de obligatie aan 100%. Dat noemen we “aan pari”. Het kan echter zijn dat de marktrente gedaald is waardoor de couponrente extra interessant wordt. Op dat moment noteert de obligatie boven 100% (boven pari) van de nominale waarde. Dat was bijvoorbeeld lange tijd het geval bij de Leterme-obligatie die uitgegeven werd vlak voor de marktrente in België fors aan het dalen ging. Als de rente stijgt of als beleggers onzeker worden over de terugbetalingscapaciteit van de uitgever, dan kan de koers onder 100% (onder pari) noteren. Dat was op het einde van 2013 nog het geval voor de obligatie van Nyrstar dat met een moeilijke operationele gang van zaken worstelde.

LET OP VOOR STIJGENDE RENTE

KWALITEITSLABEL

Algemeen geldt dat de waarde van een obligatie daalt als de marktrente stijgt. Dat is niet noodzakelijk een probleem, zolang u maar de verhoopte tussentijdse coupons en het nominale bedrag op de eindvervaldag incasseert. Maar als u tussentijds wilt verkopen, kan het voor een (on)aardige verrassing zorgen. Stel, u hebt belegd in een obligatie met een jaarlijkse coupon van 2% die nog vijf jaar loopt. Als de marktrente daalt naar 1%, wordt de coupon van 2% extra interessant en zal de obligatiekoers stijgen. U kunt dus met winst verkopen, maar u moet wel herbeleggen aan een lagere rente. Als de rente tussentijds naar 3% stijgt, is de coupon minder interessant geworden. De obligatiekoers zal gedaald zijn en u zult met verlies moeten verkopen. Daar staat wel tegenover dat u opnieuw kunt investeren in een obligatie met een hogere rente voor een looptijd die bijvoorbeeld langer is dan de vorige obligatie.

De prijs van een obligatie hangt ook af van de kredietwaardigheid van de uitgever. Die wordt bepaald door onafhankelijke ratingbureaus zoals Standard & Poor’s en Moody’s. Zij drukken de betrouwbaarheid van de uitgever uit in een lettercombinatie van AAA (zeer goede kwaliteit) tot D (mogelijk faillissement).

Een obligatie van een uitgever met een rating lager dan BB+ is een zogenaamde rommelobligatie en wordt beschouwd als een speculatieve belegging.

Waarom is dat belangrijk? Zolang de obligatie loopt, moet de uitgever een jaarlijkse coupon betalen. Op de eindvervaldag moet hij ook het nominale bedrag terugbetalen. Zeker bij langlopende obligaties is een stabiele uitgever heel belangrijk. Maar een rating is een

momentopname en kan tijdens de looptijd van een obligatie wijzigen. Wanneer een bedrijf aan kredietwaardigheid inboet, zal de rating worden verlaagd. Het hogere risico zal zich vertalen in een daling van de obligatiekoers en bijgevolg in een stijging van de marktrente. De kans dat een emittent van een obligatie met rating B binnen een periode van vijf jaar failliet gaat, bedraagt 22,55%. Voor een rating AAA is die kans slechts 0,29%. (Bron S&P, historische gemiddelde voor de periode 19812006). Ondanks de kritiek die ratingbureaus al eens krijgen voor “verkeerde inschattingen van de rating” moet u wel duidelijk rekening met hen houden.

Obligaties op de Bolero-website

olero biedt de mogelijkheid om in te tekenen op alle obligatie-uitgiftes waarvoor KBC Securities of KBC de Lead- of co-Lead Manager is. Voor grote emissies kunt u online intekenen. U vindt alle informatie onder de rubriek “IPO Watch” op de homepagina van de Bolero-website. Op de Bolero-website vindt u onder ‘Berichten’ een dagelijkse KBC Securities obligatieselectie met een overzicht van de meest verhandelde obligaties op de secundaire markt. De prijzen in het overzicht zijn indicatief. Wilt u er meer over weten of een order plaatsen? Neem dan contact op met de Bolero Orderdesk via 078 353 353 of info@bolero.be

Hoe langer de looptijd van de obligatie, hoe sterker het effect van een rentestijging of -daling zal zijn. Beleggers die een periode van rentestijging verwachten, kiezen beter voor obligaties met een korte (rest)looptijd. De koersdaling blijft beperkt en op de vervaldag kan de belegger mogelijk tegen betere rentevoorwaarden herbeleggen. Vóór of bij het begin van een periode van rentedaling zijn langlopende obligaties interessanter, omdat beleggers dan een hoge(re) rente voor lange tijd kunnen vastleggen en het koerseffect als gevolg van de rentedaling maximaal speelt.

DE BELEGGER

Daytraders “There ain’t no such thing as a free lunch” Denkt u bij een daytrader ook aan een belegger die de dag in zijn privémarktenzaal vol flitsende schermen doorbrengt en razendsnel orders lanceert op een versleten toetsenbord? Een onderzoek van INDX brengt de mystiek terug naar de realiteit. Particuliere daytraders hebben geen plaats meer tussen de peperdure software die de informatie van Twitter, Reuters of Bloomberg ultrasnel omzet in een lawine aan orders. Ze vonden wel een plaats in een wereld waarin een doorgedreven focus op een beperkte set van aandelen vele kleine winsten en een lucratieve hobby kan opleveren.

aytraders zijn geen vleesgeworden computers, maar wel beleggers die aandelen, afgeleide producten, vreemde valuta, … kopen en verkopen. Ze mikken veelal op het nemen van posities om op korte, soms heel korte, termijn relatief kleine winsten te boeken op zeer regelmatige basis. De zelfstandige trader werkt van thuis, maar kan via het internet evengoed op het werk aan de slag om informatie en buikgevoel in concrete orders om te zetten.

INFORMATIEBRONNEN We ontmoetten Michael, een daytrader die al sinds jaar en dag actief is in de beleggingswereld en bol staat van de oneliners. Michael beschikt niet over een peperdure Bloomberg-terminal (nvdr. 25 000 euro per terminal, zonder realtime koersinformatie). Hij vindt zijn informatie op financiële nieuwszenders als CNBC en Bloomberg, de websites van Reuters of De Tijd of op websites die live 8

informatie geven over futureprijzen. Ook persberichten, contact met collega-traders, technische analyses en analistenrapporten zijn een rijke bron van informatie, net als blogposts, nieuwsbrieven of gespecialiseerde fora. Hij houdt ook een oog op de macro-economische kalender, want sommige cijfers kunnen de markt gemakkelijk in beweging zetten. “The trend is your friend. But volatility is better”, lacht hij. “Dalende markten bieden interessantere opportuniteiten, omdat de trend dan sterker is.”

The trend is your friend. But volatility is better. Daytraders nemen vaak en snel posities in, maar de portefeuille bestaat meestal wel uit een beperkt aantal posities. “Ik houd zelf maar een twintigtal aandelen scherp in de gaten. Meer kan je als privébelegger niet aan.” Michael houdt sommige aandelen soms wel een jaar aan, maar handelt tussentijds in datzelfde aandeel via afgeleide producten. “Trading along the assets.” Optiecontracten en Turbo’s zijn z’n favoriete speeltjes, maar ook CFD’s (nvdr. Contracts For Difference: twee partijen betalen elkaar het waardeverschil van een onderliggend product bij aan- en verkoop). “Van futures blijf ik weg, want ze zijn té duur. Turbo’s en opties gebruik ik vaak voor indexen en die durf ik langer bij te houden dan afgeleide producten op bijvoorbeeld aandelen.” Door de hefbomen in dergelijke producten, worden posities maar zelden overnight aangehouden. Op dezelfde dag in- en uitstappen is de gewoonste zaak van de wereld. “Er kan simpelweg té veel gebeuren tussen de voormiddag op Wall Street en de opening van Europa een dag later. Soms neem ik overnight short posities op een index, maar dat gaat nooit over meer dan tien procent van mijn totale posities.” Geldt voor een daytrader ook dat bekend altijd wat meer bemind is? “Op Azië kan ik niet veel gaan zoeken: het is dan nacht én het ontbreekt me ook aan informatie.”

STRATEGIE Het aanhouden van posities is een strikt neutrale beslissing. Discipline is daarbij de sleutel tot succes. “Je mag nooit nadenken over de winst die je kan maken, maar je moet afgaan op je buikgevoel. Zit je mis, dan moet je verliesposities snel durven af te bouwen. You get rich by cutting your losses, not by running your longs.” Investeringsbeslissingen zijn dan ook gebaseerd op ideeën, eerder dan op een vooropgestelde periode, sector of koersdoel. Kleine winsten dragen de voorkeur, zelfs als de overtuiging leeft dat er nog meer in zit. “Never regret the profit you make! Wie elke dag 200 euro kan verdienen, kan op het einde van de maand 4 000 euro opzij zetten. Daar doe ik het voor. Als een transactie me om vijf over negen al 500 euro oplevert, dan stop ik er vaak mee voor die dag.” Met winst of verlies nemen, een van de klassieke struikelblokken voor de meer voorzichtige belegger, heeft Michael geen enkel probleem. “Ik neem winst als ik winst heb. En verlies nemen is beter dan blijven zitten. Het geeft me weer cash die ik opnieuw kan beleggen.”

You get rich by cutting your losses, not by running your longs. Maar lang niet alle dagen leveren evenveel ideeën op. De sterkte van de markt dicteert de activiteit en die levert de ene dag al wat meer ideeën op dan de andere. “Het gebeurt dat er wekenlang weinig te beleven valt en dan is de activiteit ook mager. De laatste weken van 2013 waren bijvoorbeeld slappe kost.” Voor Michael is dat geen probleem. “Daytrading is mijn hobby, niet m’n job. Dat zou ook niet werken. De enige echte manier om een goede daytrader te zijn is als het niet moet. Het moet de kers op de taart zijn. Laten we eens kijken wat we uit de markt kunnen halen en zien of we van de opbrengst kunnen genieten. Veel traders stoppen na een aantal jaar omdat

TOM SIMONTS Marktenspecialist Bolero, KBC Securities @TSimonts

Cumul ze niet consequent zijn in hun beslissingen of te veel risico lopen. Dat laatste is vaak het resultaat van de noodzaak om elke maand een zeker bedrag te willen verdienen. Neen, het moet een hobby zijn.”

DE PROFESSIONELE SPELERS Soms zijn er ook momenten dat je als daytrader gewoon weinig ideeën hebt. Of dat de markt nauwelijks beweegt. Dan kan je terugvallen op klassieke procedures. Met speciale software kan een set van aandelen opgezocht worden die bijvoorbeeld dicht tegen hun hoogste peil van de voorbije 52 weken noteren, met minstens drie miljoen verhandelde aandelen per dag en een minimumprijs van tien dollar. “Die markt is helemaal opgevreten door de professionele systemen van de beurshuizen. Zij spelen op winstmarges van 1 cent.” Dat sluit uiteraard niet uit dat er geen opportuniteiten meer zijn, maar ze zijn iets moeilijker te vinden.

DE GOKKERS Dat daytraders structureel winst maken door kleine opportuniteiten te benutten, lijkt haaks te staan op het principe dat de markt altijd gelijk heeft. “There is no such thing as a free lunch. En toch kan het, net omdat er vooral op speciale momenten wordt gemikt. Momenten met extra hoge volumes of met een plotse piek in volatiliteit. The trend is your friend, but beta is better. Hoe groter de potentiële koersschommelingen, hoe beter. Maar het is net op die momenten dat je moet durven te handelen. No guts, no glory!” In de jungle van de daytraders lopen heel weinig vrouwen rond. Is dat toeval? “Natuurlijk niet. Mannen zijn gokkers. Daytraden is gokken en heeft niets te maken met het klassieke langetermijnbeleggen. Als ik bereid ben om duizend euro te winnen, moet ik ook bereid zijn om er duizend te verliezen.” Waarvan akte.

OP VAKANTIE HANDEL IK NOOIT Bolero-beleggers die hun daytradercapaciteiten willen uittesten, kunnen dat in principe gemakkelijk via een watchlist. Papieren posities dus, zonder daarmee aan je eigen geld te raken. Een ideaal instrument om ideeën bij te houden en voeling te krijgen met beleggen tout court. “Dat is zo. Maar fictieve daytrading is cerebrale masturbatie. Je handelt altijd anders met eigen geld dan met papiergeld. Als ik aan een wedstrijd deelneem om een wagen te winnen, dan neem ik volop onverantwoorde risico’s. Dat doe ik niet met m’n eigen geld.” Staat de beurs dan nooit stil voor een daytrader? “Toch wel hoor. Met de winst die ik maak, geniet ik van het leven. Een vakantie of op stap gaan met de kinderen. Maar op vakantie handel ik nooit.” Waarvan eveneens akte.

p Bent u zelf een daytrader? Neem dan zeker een kijkje naar de tutorial op pagina 34.

orig jaar zocht en vond de NMBS in ijltempo een vervanger voor Marc Descheemaecker. Herinnert u zich nog hoe minister van Economie Vande Lanotte een tsunami van verontwaardiging uitlokte met de opvallend vingervlugge nominatie van Jo Cornu als nieuwe spoorbons? Zo zou hij het advies van het headhuntersbureau aan zijn politiek geslepen laars gelapt hebben door de voorkeur te geven aan zijn al even politieke adresboek. De spoorbonden schreeuwden moord en brand over het gebrek aan de ooit zo broodnodige vereiste ervaring met sociaal overleg. Maar het waren vooral Cornus zitjes in de raden van bestuur van KBC, Agfa Gevaert en Belgacom en de daaraan verbonden brutovergoeding van 232 000 euro die een balk in het oog van opiniemakers bleek. “Gedaan met cumul”, bulderde het vanuit de vijftig tinten rood van de politieke coulissen. Onthutsend. De overtuiging heerst blijkbaar dat het combineren van meerdere functies de complete onmogelijkheid tot functioneren impliceert. De behoorlijk ondiplomatische wijze waarop Cornu de kritiek riposteerde vanop een tropische luilekkerlocatie bleef me bij. In een no-nonsense stijl om duimen en vingers bij af te likken, wond Cornu er geen doekjes om: geen haar op zijn zakelijke hoofd dat eraan dacht om ook maar een van die mandaten op te geven. En terecht. Laat aandeelhouders van deze drie bedrijven oordelen over zijn al dan niet functioneren, niet opiniemakers of politici zonder kennis van zaken. Een verdict dat gebaseerd moet zijn op objectieve waardecreatie van het gevolgde industriële parcours in plaats van een nominaal loongetal. Geen loon naar werken dus, zonder dat werken naar waarde te schatten. De vertaling naar onder meer verloning is het exclusieve voorrecht van aandeelhouders, die daarmee het privilege én een krachtig wapen in handen hebben om op de komende jaarvergaderingen mee het verschil te maken. De overheid als verantwoordelijk meerderheidsaandeelhouder van bpost heeft dat privilege vertaald in een scherp vonnis. De waardecreatie van het jarenlange proces dat een log staatsapparaat omtoverde tot een moderne post- en pakjesbedeler werd gelijkgesteld met de noeste arbeid van een eerste minister die kromgebogen de taken “lintjesknippen” en “het geven van interviews” cumuleert. 290 000 euro. Voor allebei. Dat is het brutoloon waar minister van Overheidsbedrijven Labille bij zweert, ook al werd dat voor beursgenoteerde bedrijven opgekrikt tot 650 000 euro. Voor toenmalig bpost-topman Johnny Thijs was dat niveau karig genoeg om in december met een aangetekend schrijven vriendelijk te bedanken voor een functieverlenging. Zo bruin bakte Jo Cornu het niet, op voorwaarde natuurlijk dat hij mag blijven cumuleren. Kersvers Belgacom-topvrouw Dominique Leroy lijkt dezelfde mening toegedaan, maar zij is blijkbaar charmant genoeg om geen bakken cumulkritiek te oogsten. Meer nog, niet één opiniestuk maakte bezwaar tegen het combineren met haar zitje in de raad van bestuur van Lotus Bakeries. Ik ook niet, zolang ze maar naar behoren presteert. Aandeelhouders aller landen, verenigt u. Het seizoen van de jaarvergaderingen staat voor de deur en zo ook de mogelijkheid om af te rekenen met ondermaats presterende managers. Wik de waardecreatie en beschik met inzicht over het lot van de managers. Doe het voor Johnny, die helaas niet langer de vruchten mag plukken van het surplus aan gecreëerde waarde ten opzichte van heel wat andere beursgenoteerde ondernemingen.

INDUSTRY WATCH

Slingeren tussen hoop en vrees De financiële sector De bankensector is in de voorbije twintig jaar ingrijpend veranderd. Heel wat nieuwe producten zagen het levenslicht, maar tegelijkertijd werd ook het toezicht op de sector veel strenger. Dat heeft niet kunnen verhinderen dat de “moeder der financiële crisissen” in 2007 diepe kraters in het bankenlandschap heeft geslagen. Begrippen als de Glass-Steagall Act, tobintaks, systeemrisico en stresstesten maakten hun opwachting en een verregaand controlesysteem moet nieuwe crises helpen voorkomen. De nieuwe spelregels hebben het rendement in de bankensector fors onder druk gezet en een diepgaande transformatie afgedwongen. Niettemin was de financiële sector in 2013 wel een van de best presterende sectoren in Europa. INDX lijst een aantal ontwikkelingen op en kijkt naar de uitdagingen en opportuniteiten van 2014.

e Grote Recessie zorgt er in 2007 en 2008 voor dat de kapitaalbasis van de Europese banken nagenoeg volledig verdampt. Overheden moeten met omvangrijke financieringspakketten te hulp schieten. Onder meer Fortis en Dexia in België en SNS Reaal in Nederland worden zelfs volledig genationaliseerd. Om de concurrentie op het speelveld eerlijk te houden, moeten de banken die overheidssteun krijgen een groot deel van hun activiteiten – zowel geografisch als in specifieke segmenten zoals vastgoed of valutahandel – afstoten. Daarenboven verplicht de Europese invoering van de Basel III-normen de banken om een veel groter deel van hun kapitaal opzij te zetten.

STRAK KEURSLIJF Een aantal belangrijke maatregelen hebben de sector sinds 2007 tot ingrijpende veranderingen gedwongen.

p De Glass-Steagall Act dwingt een strikt

onderscheid af tussen zakenbanken (bv. Goldman Sachs, Merrill Lynch) en spaarbanken (bv. Argenta, Landbouwkrediet). Dat onderscheid moet beletten dat commerciële banken via hun zakenbankafdeling gaan speculeren met de hen toevertrouwde spaargelden.

p De invoering van een Europese tobintaks

moet een rem zetten op speculatieve transacties met munten, aandelen, obligaties en derivaten. De timing en de omvang van de maatregel is nog onzeker, maar sommige landen hebben op eigen houtje al een (gedeeltelijke) belasting ingevoerd.

p De rol en de structuur van de toezichthouders werden grondig hervormd. In november 2013 werden op Europees niveau zogenaamde stresstesten ingevoerd. Die asset quality reviews (zie inzet) moeten de transparantie drastisch verhogen en de focus richten op stabiliteit en groei.

p Het ‘keurmerk’ systeembank werd ingevoerd

om te vermijden dat een bank in de problemen kan komen na een faillissement van een grotere sectorgenoot. Dat domino-effect trad op na de val van zakenbank Lehman Brothers of bij de val van Fortis. Een systeembank (bv. ING of Deutsche Bank) krijgt extra toezicht én moet meer kapitaal opzij zetten dan niet-systeembanken.

VERTROUWEN EN BEURSKOERSEN HERSTELLEN Vanaf november 2014 neemt de Europese Centrale Bank (ECB) de rol van Europese banktoezichthouder op zich. We verwachten in de komende maanden bijkomende beperkende maatregelen. Tegen een achtergrond van almaar meer regels en vereisten rijst de vraag: kan er überhaupt nog gebankierd worden? Hoewel het rendement op het ingezette kapitaal in vergelijking met 2005 fors terugviel (zie grafiek 1), de sector in een bijzonder strak keurslijf gedwongen werd en een veel groter deel van het eigen vermogen gereserveerd moet worden, presteerden de Europese banken (gemeten door de STOXX Europe Banks index) in 2013 zo’n 8,8% beter dan het Europese gemiddelde (zie grafiek 2). De toegenomen transparantie, een lager risicoprofiel en de gezonde kernactiviteiten zijn beleggers duidelijk niet ontgaan.

MEER GROEI IN 2014? De sector lijkt de crisis eindelijk te hebben uitgezweet. De kapitaalbuffers zijn na jarenlange inspanningen weer opgebouwd en banken kunnen opnieuw beginnen te denken aan het uitkeren van een (hoger) dividend. De opklarende conjunctuurhemel en de betere vooruitzichten voor de winstgroei reflecteren zich ondertussen wel in een opgelopen waardering. De koers-boekwaardeverhouding (zie grafiek 3) schommelde in januari 2014 rond 1x, dubbel zo hoog als de 0,5x in het midden van de crisis. Beleggers zijn dus bereid om voor een aandeel evenveel te betalen als het equivalent in eigen vermogen.

25% 20% 15% 10% 5% 0%

25% 20% 15% 10% 5% 0% 2005

2012

25% 20% 15% 10% 5% 0% 2005

25% 20% 15% 10% 5% 0%

2012

2005

2012

2005

2012

1. Ontwikkeling van het rendement op eigen vermogen bij vier Europese banken

STOXX Europe 600 Banks

Rendement op eigen vermogen Het rendement op eigen vermogen (Return on Equity of RoE in het Engels) is een maatstaf voor de winstgevendheid van de gelden die door de aandeelhouders aan het bedrijf worden toevertrouwd. Het is de verhouding tussen het nettoresultaat en het eigen vermogen. Sinds 2005 is de ratio fors gedaald, deels omdat er meer eigen vermogen vereist is en deels omdat de winstgevendheid van de activiteiten zelf fors daalde. (zie grafiek 1)

STOXX Europe 600

180 180

180

160 160

160

140 140

140

120 120

120

100 100

100

80 80

60 60

Jan 09 Feb 09

Jan 10 Feb 10

Jan 11 Feb 11

2012 STOXX Europe Banks: +11,98% STOXX Europe: +15,35% Verschil: -3,37%

Basel III

Jan 12 Feb 12

Jan 13 Feb 13

Jan 14 Feb 14

2013 STOXX Europe Banks: +26,54% STOXX Europe: +17,75% Verschil: +8,79%

2. Ontwikkeling van de bankenindex versus de brede markt STOXX Europe 600 Banks

Set van internationale kapitaal- en liquiditeitseisen die de financiële weerbaarheid van banken en het vertrouwen in de sector moeten vergroten. De solvabiliteitsregels leggen systeembanken minimale kapitaaleisen en extra reservebuffers op, maar stellen vooral hogere eisen aan de hoeveelheid kapitaal die nodig is om de risicovolle activa af te dekken. Basel III omvat ook een aantal nieuwe liquiditeitsstandaarden.

Stresstesten Met de zogenaamde Asset Quality Reviews wil de ECB de stabiliteit van de banken in (gesimuleerde) crisisperiodes in kaart brengen. Tot en met november 2014 test de ECB 124 banken uit de eurozone op de schokbestendigheid van hun balansen en beoordeelt ze hun activiteiten op hun onderlinge risico en kwaliteit. Het eigen vermogen van een bank moet in alle omstandigheden boven de minimumnorm van 8% van het balanstotaal blijven.

STOXX Europe 600

2.00

STOXX Europe 600 Banks

STOXX Europe 600

1.80 1.80 1.60 1.60 1.40 1.40 1.20 1.20 1.00 1.00 0.80 0.80 0.60 0.60 0.40 0.40 0.20 0.20

0.00 0.00

Feb 09

Feb 10

Feb 11

Feb 12

Feb 13

Feb 14

3. Ontwikkeling van de koers-boekwaardeverhouding Bron: Thomson Reuters Datastream, gegevens per 4 februari 2014

HET GESPREK

Beursnotering als orgelpunt van de passie Het is Valentijnsdag wanneer we Anneleen Desmyter, ceo van het sinds vorig jaar beursgenoteerde Qrf, ontmoeten op de hoofdzetel van de vastgoedbevak in Antwerpen Zuid. Een ideale locatie voor een gesprek met een ondernemersvrouw met wortels in ’t Stad, gebeten door vastgoedpromotie en -ontwikkeling en met een duidelijke visie op de toekomst. De pionier in winkelvastgoed blijkt al snel heel wat meer in haar mars te hebben dan een louter financiële bevak. Een gesprek met een visieontwikkelaar die cityplanning, shopping experience en rendement hoog in het vaandel draagt. Qrf is de enige bevak in België die zich concentreert op winkels in de kern van grote en regionale steden én het enige nieuwe vastgoedbedrijf dat in de loop van de voorbije jaren naar de beurs trok. Daar mag u gerust trots op zijn. Zeg dat wel! Mijn partners en ik zijn de eersten die het aangedurfd hebben om na de financiële crisis van 2008 een bevak op te richten. We zijn de eersten die dat doen als dienstverlener naar de belegger, zonder zelf eigenaar van het vastgoed te zijn. En we zijn er als allereerste in geslaagd om in een periode van acht maanden zowel een accreditatiefile als een goedkeuring van het prospectus te krijgen. De beursnotering op 18 december 2013 was een orgelpunt in een lang proces en het luiden van de openingsbel een ontlading.

Quares had toch al een aantal vastgoedfondsen? Waarom dan toch de stap naar de beurs?

Met Quares hadden we in België al gepionierd met enkele niet-beursgenoteerde vastgoedvennootschappen. Maar we hebben ook in 2007 beleggers moeten overtuigen van ons project. Dat heeft heel wat tijd en moeite gekost, maar wel met succes. Omdat de instapdrempel voor die ‘fondsen’ honderdduizend euro bedraagt en we particuliere beleggers de kans wilden geven om te participeren voor een veel kleiner bedrag, groeide in 2012 het idee om onze kennis en ervaring te bundelen in een beursgenoteerde bevak. Dat is dan Qrf geworden, een bevak die uitsluitend in winkelpanden belegt.

Jullie focus op winkelvastgoed en jullie aanwezigheid in kleinere steden maakt van Qrf een vreemde eend in de bevakbijt. Waarom is investeren in winkelvastgoed interessant? In het verleden werden bevaks meestal opgericht door een grote vastgoedeigenaar op

zoek naar een fiscaal gunstig regime. Bij veel mensen die vandaag zo’n constructie zouden overwegen, speelt een belangrijke emotionele factor mee: ze zouden wel graag het fiscaal statuut hebben, maar ze delen niet graag de aandelen met andere mensen. Want dat betekent inspraak van anderen, van onafhankelijke partijen, van de FSMA, … Van nul een bevak oprichten zonder zelf eigenaar te zijn van het vastgoed, zoals Quares heeft gedaan, is niet vanzelfsprekend, hoor. Want het gaat over een omvangrijke operatie die in grote mate afhankelijk is van prefinanciering. Er is geen enkele garantie op succes. Wij hebben zelf goede panden gezocht, zijn met de eigenaars rond de tafel gaan zitten en hebben die mensen overtuigd om mee in de bevak te stappen. Ook al konden we hen op dat moment geen garantie geven over de hoogte of de timing van het rendement. Maar we zijn er wel in geslaagd het eigen geloof in ons verhaal over te brengen. Met de financiële middelen en het vertrouwen van de markt op zak geloven we dat we onze groeiambities kunnen waarmaken.

Geen schrik dat jullie als pionier het pad effenen voor andere spelers? In welke mate kan de beursgang van Qrf andere partijen aanzetten om een bevak op te richten en actiever te worden op jullie markt? Onze concurrenten zijn niet de grote verzekeraars en pensioenfondsen die zich richten op panden van tien miljoen euro en meer. Wij zitten in het segment rond de 2,5 miljoen euro en investeren in winkelstraten die al decennia hun aantrekkelijkheid bewezen hebben. Want een winkelstraat blijft een winkelstraat.

HET GESPREK

GEOGRAFISCHE SPREIDING VAN DE QRF-PORTEFEUILLE

48%

Antwerpen

3% Henegouwen 2% West-Vlaanderen 2% Luxemburg

20% Luik

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Oost-Vlaanderen

Ook al is vastgoed onderhevig aan positieve en negatieve socio-economische ontwikkelingen, de ligging blijft z’n waarde behouden. We kunnen het vertrek van een huurder ook relatief gemakkelijk opvangen zonder bijkomende investeringen, terwijl kantoorgebouwen die leeg komen te staan wel grote investeringen vereisen. We concurreren eerder met privé-eigenaars. We maken het verschil door onze visie, professionaliteit en langetermijnplanning. Daarom zijn we bijvoorbeeld maar heel beperkt op de Meir aanwezig. Het huurrendement bedraagt er maximaal 4 à 4,5 procent en dat is toch een stuk onder de 5,2% die wij in 2015 aan onze aandeelhouders willen uitkeren. We focussen dus op kleinere steden, waar de risicospreiding ook veel beter is. In Heist-op-den-Berg bedraagt de gemiddelde huurprijs 200 euro per vierkante meter tegenover 1 800 euro op de Meir. Voor een pand dat leeg staat op de Meir, kunnen er bij wijze van spreken negen leeg staan in een regionale stad.

Leegstand is niet goed voor een bevak. Maar dat is ook zo voor steden. Voelen jullie je betrokken bij stadsplanning? We zijn daar heel actief mee bezig en vertalen de liefde voor de binnenstad in de aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid. Duurzaamheid gaat voor ons niet over zogenaamde “groene” gebouwen, want een winkelier laat een hele dag zijn deur openstaan en in de zomermaanden draait de airco op volle toeren. Wij zien duurzaamheid als investeren in de binnenstad, het verbeteren van de mobiliteit en de mogelijkheid voor

mensen om zich te kunnen vestigen in de stad. Een oplossing voor de vele leegstaande gebouwen is ook een meer duurzame oplossing dan de zoektocht naar groene gebouwen. Qrf richt zich voornamelijk op de grotere ketens, omdat zij meer bereid zijn om een pand te huren, maar we bewaren wel een duidelijk en gezond evenwicht in de stad. Die troeven kunnen we volop uitspelen in steden die niet de omvang hebben van Antwerpen of Brussel. Daarom zijn we ook actief in steden zoals Mechelen, Sint-Truiden, Geraardsbergen of Bergen.

Denkt u dat de visie van het “kleine” Qrf echt kan wegen op de stedelijke ontwikkeling? Zeker. We onderhouden nauwe contacten met de overheden en delen onze visie op stedelijke ontwikkeling of het (her)positioneren van een stad in het retaillandschap. Of we geven ons idee over de beste strategie om de grote ketens of zelfstandige winkeliers te benaderen. De Mechelse winkeldriehoek is daar een mooi voorbeeld van. Dat concept was een goed idee, maar je moest die straten wel eerst correct positioneren; Bruul voor de ketens, Onze-Lieve-Vrouwstraat voor de zelfstandigen en de Ijzerenleen voor de luxewinkels. We zijn dus zeker ook cityplanners of stadsontwikkelaars. Met die visie en inspanningen willen we het verschil maken en de basis leggen waarop we het toekomstige rendement voor onze investeerders willen realiseren.

Naast het actieve stadsbeheer is er ook nog een urbanisatieproces waarbij steden zichzelf opwaarderen.

Limburg

Hoe speelt dat in de kaart van Qrf? Onze locatie midden in de stad is niet toevallig. De toekomst is aan de steden, zelfs als er van Qrf geen sprake zou zijn. Dat is te wijten aan de natuurlijke bevolkingsgroei: steden trekken immers weer meer mensen aan, zowel jong als oud. Anders dan bijvoorbeeld in baanwinkels of shoppingcenters gaan mensen op zoek naar een ‘experience’. Dat kan een winkelervaring zijn zoals bij Body Shop of Nespresso, maar in een stad gaat het veel verder dan dat. De combinatie van grote ketens zoals H&M, Zara of Kruidvat met kleinere zelfstandige winkels zoals luxeboetieken vind je niet in een shoppingcenter. Ook het historische kader van een stad, de gebouwen, de typische cafeetjes, … maken het verschil tussen winkelen in Roeselare en winkelen in Antwerpen. De overheid heeft hierin een belangrijke rol. Om de stad leefbaar te maken en te houden is er een langetermijnvisie nodig en Qrf helpt hen daarbij. We willen het evenwicht tussen grote ketens en zelfstandige winkeliers bewaken, want anders dan in het door ketens gedomineerde Nederland is en blijft België een UNIZO-land.

Er wordt wel eens beweerd dat mensen vandaag “gaan kijken in de stad, maar kopen op hun pc”. Vormt e-commerce een bedreiging? Voor bepaalde productcategorieën zoals tv’s is die impact duidelijk. Voor kleinere aankopen maken mensen eerst een selectie op het internet, maar ze willen het product nog wel zien en voelen in de winkel. E-commerce wordt volgens mij niet in de hand gewerkt door de mogelijk lagere prijs van een product

BELANGRIJKSTE HUURDERS VAN QRF

TYPE WINKELPAND

Op basis van huurinkomsten

34% buitenstedelijk (baanwinkels)

H&M 15,2% Jack&Jones, Vero Moda 7,5% Citroën 5,7% Standaard Boekhandel, Zeeman, Bart Smit, Blokker 4,3% Esprit 4,1% Rest (Vanden Borre, McDonald’s, Cool Cat, ...)

66% binnenstedelijk 114,2 MILJOEN EURO PORTEFEUILLEGROOTTE 29 PANDEN IN PORTEFEUILLE 99,2% BEZETTINGSGRAAD PANDEN 5,2% DIVIDENDRENDEMENT (FY 2014)

op het internet, maar eerder door de afwezigheid van een uniek aanbod in de binnenstad. We moeten ons daar als consumenten tegen beschermen. Als we willen dat er in de binnenstad toffe winkeltjes zijn, moeten we die winkels ook het platform bieden om maximaal te slagen. Zelfs de onlinewinkels weten dat gemak alleen niet het verschil kan maken. Heel wat online winkels richten trouwens showroomwinkels op in de binnenstad. Cool Blue heeft bijvoorbeeld ingezien dat mensen het nog altijd nodig hebben om het product te zien. Ook H&M verkoopt heel veel via het internet, maar ze zijn wel in de stad aanwezig. De pure internetwinkels hebben vandaag de wind in de zeilen, maar uiteindelijk zullen er maar enkele grote pure internetwinkels overblijven. Vergeet niet dat elke keten geboren is omdat er ooit iemand een winkel heeft geopend en dat concept heeft gedupliceerd. Nu ja, er zullen altijd internetwinkels blijven bestaan, maar een stad zonder winkels lijkt me maar een somber vooruitzicht. We willen toch geen pintje via het internet bestellen?

U hebt met Qrf een duidelijke visie over stadsontwikkeling, consumentengedrag, e-commerce, … Waar komen jullie ideeën vandaan? Ik durf gerust te zeggen dat we bij Qrf bestuurders in huis hebben die alle aspecten van de vastgoedmarkt beheersen. Onze voorzitter Inge Boets is jarenlang partner geweest bij Ernst&Young en was daar gespecialiseerd in risicobeheer en corporate governance. Jan Brouwers komt uit de financiële wereld en Frank De Moor is ceo van Macintosh Retail Group waar onder andere Brantano onder zit.

Bron: Qrf

Naast een sterke raad van bestuur, hebben we ook een creativity team opgericht met trendwatcher Herman Konings, Saskia Schatteman en Tina Debo. Dat team moet uitgroeien tot een soort adviesorgaan om de ‘toekomst en visie’ vorm te geven, want Qrf is niet zomaar een bevak. We zijn visieontwikkelaars. Zo zullen we bijvoorbeeld het project Century Center bekijken. De gevel mag er dan misschien wat oud uitzien, maar vergeet niet: ‘het mooiste project is altijd datgene dat het beste rendement oplevert, niet het project met de mooiste voorgevel’. Strategisch ligt het uitstekend aan het Centraal Station en het moet zichzelf niet meer bewijzen, maar het heeft wel nood aan vernieuwing en een sterk verhaal. Het creativity team zal zich buigen over de vraag hoe we die vernieuwing kunnen brengen.

We zijn een bevak, maar we zijn ook cityplanners. Kan er nog worden ondernomen in Vlaanderen? Wij doen het alvast wel. En we blijven niet bij de pakken zitten. We willen onze visie blijven uitdragen en de grenzen blijven verleggen. We zijn dan ook ongelooflijk fier op het parcours dat we hebben afgelegd en daar willen we op blijven voortbouwen. De passie waarmee we

als ondernemers aan dit project werken, stimuleert ons om ondernemerschap door te geven aan afstuderende jongeren. In België gebeurt dat te weinig. Het zijn wij die moeten ondernemen, niet een buitenlands bedrijf dat naar België komt. We moeten het hier maken en het uitdragen naar andere landen. Ik roep de scholen op om het ondernemerschap van onze kinderen te prikkelen en de Belgische overheden om in het lessenpakket meer aandacht te schenken aan het vak ‘ondernemen’. Vandaag krijgen jongeren die nog maar net op de arbeidsmarkt komen kijken al zoveel aanbiedingen om in een bedrijf te gaan werken, inclusief bedrijfswagen, smartphone en pc zonder dat ze nog maar iets bewezen hebben… Is het niet jammer dat er niemand aan de schoolpoort staat die zegt: “Zou je niet overwegen om een eigen zaak op te starten?”

Welk advies hebt u nog voor de beginnende Vlaamse ondernemer? Misschien moet ik mijn boodschap eerder naar de potentiële investeerders en financiële instellingen richten. Durf te investeren in mensen met goede ideeën. Zorg voor de nodige financiering en ondersteuning om hun groeiplannen waar te maken. Daarom vond ik de KBC-campagne “Het gat in de markt” zo geslaagd. Ik hoop dat die campagne nog een even geslaagd vervolg krijgt. Want we moeten echt proberen om de ervaring van ondernemers door te geven aan jonge mensen.

ONZE CLIËNT VRAAGT

Wat u wilde weten… over uw beursorders

Marktorder? Limietorder? U moet niet alleen weten welk aandeel u wilt kopen of verkopen. Ook op het order ticket zijn nog wel wat keuzes die u kunt maken. En natuurlijk wilt u als belegger dat uw order in de beste omstandigheden naar de beurs gaat. Voor deze editie van INDX verzamelen we de meest gestelde vragen rond orders.

Wat is het beschikbaar saldo? Flexibiliteit is uiterst belangrijk voor beleggers. Bij Bolero houden we dus niet alleen rekening met de cash op uw rekening voor uw beschikbaar saldo om orders te plaatsen. Standaard wordt ook 30% van de waarde van uw portefeuille meegeteld en uw openstaande orders worden nog van dit bedrag afgetrokken. Dankzij dit beschikbaar saldo moet u niet eerst geld overschrijven naar uw Bolero-rekening om een aandeel te kopen en riskeert u niet om opportuniteiten te missen. Het beschikbaar saldo is geen vorm van effectenkrediet, maar een flexibiliteit. Voordat uw order op de beurs afgerekend wordt (voor orders op Euronext is dat binnen de drie dagen), moet u dus wel de nodige cash overgeschreven hebben. Anders komt u in debet te staan op uw rekening. Standaard telt 30% van de waarde van uw portefeuille mee voor uw beschikbaar saldo. Wilt u dat liever niet, laat het ons dan zeker weten via info@bolero.be

Waarom kan ik geen orders plaatsen in opties?

Welke geldigheid kan ik kiezen voor mijn order?

De optiemodule van Bolero is niet standaard geactiveerd. Als u in opties wilt handelen, moet u eerst een optiecontract ondertekenen. Dat document vindt u terug in het Documentcenter. Surf naar www.bolero.be, klik op het menu “Support” en kies vervolgens het Documentcenter. Meer informatie over opties en de waarborgregeling bij Bolero leest u in onze optie informatiebrochure. Zodra we uw ingevulde en getekende optiecontract ontvangen, activeren we onmiddellijk de optiemodule.

Bij Bolero kunt u kiezen voor een dagorder of zelf een datum kiezen hoelang uw order geldig blijft. Bij een dagorder is het order geldig tot het einde van de beursdag. Als u zelf een datum instelt, kunt u zelfs een beursorder ingeven dat een jaar geldig blijft.

Kan ik mijn orders laten afrekenen in een andere munt dan euro? Als u een aandeel wilt kopen of verkopen dat niet in euro noteert, dan kunt u zelf op uw orderticket kiezen in welke munt uw order afgerekend moet worden. Dat doet u door de munt te kiezen in de keuzelijst bij het veld ‘Afrekenen in’. Zo omzeilt u mogelijk wisselkoersverlies. Om een order in een andere munt af te rekenen, moet u wel eerst een rekening hebben in die munt. U kunt zelf eenvoudig een rekening in een andere munt aanmaken in het menu “Rekeningen”. U hebt bij Bolero de keuze uit maar liefst elf verschillende munten.

Kan ik mijn beursorder nog wijzigen? U kunt de limiet of de geldigheid van een order zonder problemen wijzigen zonder het eerst te annuleren en een nieuw order te plaatsen. Zo verliest u uw positie in het orderboek niet! In het menu “Orders” vindt u uw orderboek terug met een overzicht van alle openstaande, geannuleerde en die dag uitgevoerde orders. Klik op de +/- knop voor het order dat u wilt wijzigen en kies de optie “Order wijzigen”. U past het order aan en bevestigt nog even met uw digipass.

Hoe stel ik een orderbevestiging in? Bij Bolero kunt u gratis een bevestiging per e-mail of sms krijgen als uw order is uitgevoerd. Deze service kunt u zelf instellen onder het menu “Instellingen” als u aanmeldt op de website.

Een vraag die u graag in de volgende INDX beantwoord wilt zien? p Mail ze ons door naar marketing@bolero.be

FOCUS OP GRONDSTOFFEN

Beleggen in grondstoffen: hoe doet u dat? Goud, zilver, cacao, koffie, … De interesse om in grondstoffen te beleggen is de voorbije jaren sterk toegenomen. Die stijgende populariteit ging gepaard met de opkomst van verschillende nieuwe beleggingsproducten. Daardoor werd het een stuk eenvoudiger om erin te beleggen, maar heel wat beleggers zien in dat enorme aanbod door de bomen het bos niet meer. In INDX proberen we klaarheid te scheppen met een basiscursus ’Beleggen in grondstoffen’

ratie en ontginning. Of wie wilt beleggen in een gediversifieerd grondstoffenbedrijf zoals Rio Tinto dat in meer dan tien grondstoffen actief is, moet weten dat het bedrijf meer dan 90% van zijn winst uit een enkele grondstof (ijzererts) haalt. Voor bedrijven uit de grondstoffensector, zeker voor mijngroepen, is het operationele risico hoger dan gemiddeld. Ook sociale onrust en geopolitieke spanningen kunnen de prestatie van een bedrijf sterk beïnvloeden.

GESPECIALISEERDE FONDSEN Heel wat grote financiële instellingen bieden grondstoffenfondsen aan (bv. KBC Participation Commodities, BlackRock World Gold Fund, …). Neem zeker de beleggingsstrategie van de fondsen onder de loep, want die kan sterk verschillen. Sommige fondsen beleggen alleen in bedrijven uit de mijnbouwsector, andere bespelen alleen het thema ‘energie’ of beleggen niet in aandelen maar in termijncontracten, … De beleggingsstrategie bepaalt in grote mate het risicoprofiel van het fonds.

AANDELEN

TRACKERS OF ETF’S

Het universum van aandelen van grondstoffengerelateerde bedrijven is heel divers, van producenten (bv. Rio Tinto, Barrick Gold, Vale) over verwerkende bedrijven (bv. Nyrstar, Sinopec, ArcelorMittal) tot leveranciers van ondersteunende producten en diensten (Fugro, Keppel, Halliburton).

De waarde van een tracker of ETF volgt de prijsontwikkeling van de onderliggende grondstof. Sommige trackers ‘schaduwen’ de ontwikkeling van een mandje grondstoffen, een grondstoffenindex of een korf grondstoffenaandelen.

Beleggers maken best een grondige analyse van het bedrijf waarin ze willen beleggen. Zo is een oliebedrijf niet alleen afhankelijk van de olieprijs, maar ook van raffinagemarges en eventuele successen in nieuwe explo

Bij trackers waarvan de onderliggende waarde uit termijncontracten (futures) bestaat, is de prijsstructuur van de termijncontracten van belang. Als de einddatum van een termijncontract nadert, wordt de positie ‘doorgerold’ naar de volgende contractmaand. Omdat het

nieuwe contract duurder of goedkoper is dan het vorige ontstaat een zogenaamd rolrendement of roll yield. Grondstoffen in contango – termijncontracten met een latere datum zijn duurder – leveren een negatief rendement op. Bij backwardation geldt het omgekeerde: termijncontracten met een latere einddatum zijn goedkoper. Sommige uitgevers van trackers beleggen daarom in meerdere termijncontracten met een verschillende afloopdatum.

HEFBOOMPRODUCTEN Bij hefboomproducten, zoals de Turbo’s van ABN AMRO, die een grondstof of grondstoffenmandje als onderliggende waarde hebben, wordt een deel van de inleg gefinancierd door de financiële instelling die het product uitgeeft en een (kleiner) deel door de beleggers. Die beursproducten kunnen zo een grote ‘hefboom’ realiseren. Hefboomproducten ondergaan de dynamiek die ook voor trackers geldt (contango, backwardation). Beleggers die in hefboomproducten willen beleggen, moeten de werking en de risico’s ervan goed begrijpen.

p In onze Beurs bij ’t Ontbijt vindt u elke dag een uitgebreid overzicht van de belangrijkste grondstoffenprijzen.

Koen Lauwers is als onafhankelijk financieel analist gespecialiseerd in goud en grondstoffen. Hij zorgt regelmatig voor grondstoffenbijdrages in de Boleronieuwsbrieven Beurs bij ’t Ontbijt/Lunch.

Bolero Administratie

Vijfsterrenservice De Bolero-administratie heeft een aantal razend drukke maanden achter de rug. De negen medewerkers kregen heel wat aanvragen voor nieuwe Bolero-rekeningen te verwerken. Ze helpen nieuwe en bestaande Bolero-cliĂŤnten ook met hun vragen over hun rekening of over hun persoonlijke gegevens. Aan INDX vertellen ze wat vijfsterrenklantenservice voor hen betekent.

GESPOT

DIRK AGTEN

KAREN ACKE

Op de werkvloer wordt het team wel eens lachend “Dirk en zijn harem” of “Dirk & The Ladies” genoemd, maar ik ben heel trots op mijn acht teamleden. Samen streven we stuk voor stuk naar een vijfsterrenservice.

Een eerste indruk is ontzettend belangrijk. Daarom doen we er alles aan om ervoor te zorgen dat een belegger snel en eﬃciënt een Bolerorekening kan openen. We informeren de cliënt altijd over de volgende stappen van het proces.

SOFIE VERLINDEN

NAÏMA GHARMAOUI

We zijn een jong en ﬂexibel team dat absoluut ver afstaat van een saaie administratieve afdeling. Wij staan elke dag in nauw contact met de Sales om zo de meest cliëntgerichte aanpak te bieden.

Een vijfsterrenservice is ons doel. We proberen altijd correct en zo snel mogelijk in te spelen op de vragen en de wensen van de cliënt. Ook voor de KBC-kantoren zijn we het eerste aanspreekpunt.

KIRSTEN DENIL We vinden het heel belangrijk onze cliënten een zo uitgebreid mogelijke service te bieden. We werken er continu aan om die nog te verbeteren.

Cliënten vragen ons soms waarom we voor de wijziging van hun e-mailadres altijd een oﬃciële handtekening vragen. Als we hen erop wijzen dat we heel wat persoonlijke rekeninginformatie per e-mail sturen, begrijpen ze wel waarom we veiligheid zo belangrijk vinden. Dirk Agten

LINDSAY SAEGERMANS Inlevingsvermogen, daar draait het bij ons om. We krijgen vragen van heel verschillende cliënten in heel verschillende situaties. Wij proberen altijd om correcte informatie op een begrijpelijke manier over te brengen. Dat zorgt voor een positieve ervaring en een tevreden cliënt.

CRISELDA OCRAY In de voorbije maanden hebben we heel wat Bolero-infopakketten verstuurd. We zijn ervan overtuigd dat we onze nieuwe cliënten daarmee de best mogelijke start geven.

CATHY LESOIL

ANNICK SCHEERS Ons takenpakket is enorm uitgebreid. We helpen cliënten onder andere bij het uitvoeren van een overschrijving of een transfer van effecten. We doen dat telkens met enthousiasme, ook al kunnen ze veel van die zaken via de Bolero-website ook zelf doen.

Een grondige kennis van de fiscaliteit is essentieel. Om attesten voor de vermindering van dubbelbelasting correct te verwerken bijvoorbeeld.

ACHTER DE BEURSSCHERMEN

Iconische merken op de beurs INDX schetst het portret van vijf beursgenoteerde bedrijven met een iconisch merk in portefeuille Volkswagen AG VOW THUISBASIS MARKTKAPITALISATIE KOERS-WINSTVERHOUDING 2014 DIVIDENDRENDEMENT

Duitsland 92,56 miljard EUR 8,5 2,6%

Deckers Outdoor Corporation DECK THUISBASIS

Verenigde Staten

MARKTKAPITALISATIE

2,59 miljard USD

KOERS-WINSTVERHOUDING 2014 DIVIDENDRENDEMENT

16,1 -

Gegevens bedrijven per 21 januari 2014

Lamborghini Lamborghini is een ronkende naam met al even ronkende motoren. Het merk wordt rond 1963 opgericht door de Italiaan Ferruccio Lamborghini. Hij had een fortuin vergaard met het maken van landbouwtractoren. De eerste Lamborghini sportwagen (350 GTV) krijgt een radiatorembleem van een aanvallende stier mee. Sindsdien meet die zich met het steigerende Ferrari-paard. De iconische stier vond in de voorbije jaren onderdak bij onder meer Chrysler (1987) en het Indonesische MegaTech (1994), maar staat sinds 1998 – na de verkoop aan Audi voor een bedrag van 110 miljoen dollar – in de Volkswagenstal. De Duitse autobouwer neemt rond die tijd ook de merken Bentley en Bugatti over. Vandaag zijn de VS de grootste afzetmarkt voor Lamborghini.

UGG UGG laarzen herkent u aan de dikke schapenvacht aan de binnenkant en een zachte, gekleurde stof aan de buitenkant. In Australië en Nieuw-Zeeland worden ze al sinds de jaren 1960 vooral door surfers gedragen, maar vanaf eind 1990 worden ze ook in de rest van de wereld populair als beroemdheden zoals Sarah Jessica Parker ze in het openbaar beginnen te dragen. De spectaculaire omzetgroei legt moederbedrijf Deckers Outdoor Corporation geen windereien. Het aandeel stijgt van ongeveer 1,5 dollar in het begin van 2000 tot meer dan 85 dollar eind vorig jaar. De vraag is of het succes van de schapenvachtschoenen nog een lang leven beschoren is dan wel of de hype op zijn laatste voeten loopt. Afwachten dus of de teenslippers en zomerschoenen het succes kunnen bestendigen.

Inditex ITX

Zara

THUISBASIS MARKTKAPITALISATIE

Zara wordt in 1975 opgericht door de Spanjaard Amancio Ortega Gaona. Hij start in 1963 met de productie en verkoop van badjassen en bouwt zijn onderneming sindsdien met succes uit tot een internationale kledingketen. Zara heeft meer dan 1 800 winkels in 86 landen. Zevenentwintig daarvan staan in België. Zara is eigendom van de Spaanse modegigant Inditex. Dat heeft ook merken als Massimo Dutti, Pull & Bear, Stradivarius en Bershka in de portefeuille. Inditex is beursgenoteerd, maar Gaona heeft nog altijd 59% van de aandelen in handen. Zakenblad Forbes schat zijn vermogen op een slordige 57 miljard dollar. Hij is daarmee de rijkste man van Spanje en de op twee na rijkste persoon ter wereld.

Nivea

KOERS-WINSTVERHOUDING 2014 DIVIDENDRENDEMENT

Spanje 74,74 miljard EUR 26,4 2,3%

Beiersdorf AG BEI

De Duitse dermatoloog Carl Paul Beiersdorf verkoopt zijn bedrijf in 1890 aan Oscar Troplowitz. Die ontwikkelt in 1909 de Labello lipbalsem en start in 1911 met de verkoop van Nivea. Het is het allereerste product waarin olie en water gebonden worden. De naam Nivea is afgeleid van het Latijnse woord voor sneeuwwit. Sinds 1925 wordt Nivea in het gekende blauwe doosje met witte letters verkocht. In 2011 werden zo’n 153 miljoen doosjes Nivea verkocht in meer dan 200 landen. Beiersdorf noteert al sinds 1929 op de beurs. In de voorbije twintig jaar leverde het aandeel een rendement op van 961%, goed voor een jaargemiddelde van +48%.

Duracell In 1920 richten wetenschapper Samuel Ruben en zakenman Philip Rogers Mallory samen PR Mallory op. Jarenlang produceren ze vooral kwikcellen voor militair gebruik om de zink-luchtbatterijen die toen werden gebruikt, te vervangen. Het kleine AAA-formaat dat we vandaag ook nog kennen, wordt in 1950 ontwikkeld omdat Kodak camera’s met ingebouwde flitser op de markt brengt. Het merk Duracell – afkorting van Durable Cell – ontstaat pas in 1974. PR Mallory wordt in 1978 overgenomen door Dart Industries dat in 1980 met Kraft fuseert. Investeringsmaatschappij KKR koopt Duracell in 1988 en brengt het bedrijf in 1989 naar de markt. Het wordt in 1996 overgenomen door Gillette, dat sinds 2005 een onderdeel is van Procter & Gamble. Over een geladen verleden gesproken.

THUISBASIS MARKTKAPITALISATIE KOERS-WINSTVERHOUDING 2014 DIVIDENDRENDEMENT

Duitsland 92,56 miljard EUR 8,5 2,6%

Procter & Gamble PG THUISBASIS MARKTKAPITALISATIE KOERS-WINSTVERHOUDING 2014 DIVIDENDRENDEMENT

Verenigde Staten 217,13 miljard USD 18,7 3,1%

TIMELINE

Dit is 2013/2014 ... in woord en beeld

Warm najaar zet ijsheiligen op non-actief tot Valentijn

1 OKTOBER De “shutdown” van de Amerikaanse overheid is een feit.

3 OKTOBER Bolero schrapt het bewaarloon.

7 NOVEMBER

13 NOVEMBER 21 NOVEMBER

15 NOVEMBER

Dow Jones sluit voor de eerste keer boven 16 000 punten.

Didier Bellens wordt ontslagen als ceo van Belgacom.

Mobistar, Belgacom en Base verwerven een 4G-licentie.

Twitter stijgt op zijn eerste handelsdag met 73% tot 44,9 dollar.

8 JANUARI

28 NOVEMBER

KBC betaalt tweede schijf overheidssteun versneld terug aan de Vlaamse overheid.

Bois Sauvage koopt Fortis-proces af voor 9 miljoen euro.

11 DECEMBER Zalando bereidt een beursgang voor.

23 DECEMBER bpost ceo Johnny Thijs verlengt zijn mandaat niet.

12 SEPTEMBER Verizon tekent voor de grootste uitgifte van een bedrijfsobligatie ooit (49 miljard USD).

4 SEPTEMBER Microsoft neemt de telefonieafdeling van Nokia over.

20 SEPTEMBER Ackermans & van Haaren grijpt de macht bij baggeraar DEME.

18 OKTOBER Google klimt boven de 1 000 dollar.

21 SEPTEMBER Jo Cornu wordt benoemd tot nieuwe ceo van NMBS.

9 OKTOBER Obama draagt Janet Yellen voor als eerste topvrouw van de Federal Reserve ooit.

23 OKTOBER Apples ceo Tim Cook stelt de iPad Air voor.

2 NOVEMBER Het medialandschap wordt opgeschrikt door de verkoop van Sanoma BelgiĂŤ.

14 JANUARI FSMA waarschuwt voor de gevaren van bitcoin.

17 JANUARI

23 JANUARI

Telenet aast op belang in tv-zenders Vier en Vijf en zou 900 miljoen euro veil hebben voor Belgische voetbalrechten.

Delhaize schiet 7,5% hoger na beter dan verwachte jaarcijfers.

29 JANUARI Turkse centrale bank verhoogt rente van 4,5 naar 10% om de val van de Turkse lira te stoppen.

10 FEBRUARI

4 FEBRUARI

Bitcoin keldert door softwareperikelen.

Satya Nadella is de nieuwe ceo van Microsoft.

BOEK IN DE KIJKER

Amazon

A never-ending story? The everything store: Jeff Bezos and the age of Amazon – Brad Stone het bedrijf: het ontstaan in 1994, de beursgang in 1997, de talloze ups en downs, de verschillende ‘petites histoires’, … De auteur wijdt ook heel wat pagina’s aan de persoon Jeff Bezos, met zijn kenmerkende luide en opvallende lach, maar ook diens immense ambitie en aanstekelijke energie. Zonder al te lang stil te staan bij zijn kinderjaren komen we te weten dat Bezos – net als andere legendarische ‘ondernemers’ zoals Steve Jobs van Apple en Larry Ellison van Oracle – enig kind was en een stiefvader had. Hij drijft zichzelf, maar ook anderen altijd tot het uiterste en verwacht een maximale inzet en toewijding van al zijn medewerkers.

The everything store: Jeff Bezos and the age of Amazon werd door de Financial Times en Goldman Sachs verkozen tot Business Book van 2013. Helemaal terecht, als u het mij vraagt. Auteur Brad Stone geeft de lezer een rijk inzicht in het bedrijf dat een revolutie veroorzaakte in de wereld van de boekendistributie, maar dat door de jaren heen uitgroeide tot veel meer dan zomaar een online boekenwinkel. 24

eff Bezos is de charismatische topman van Amazon.com en zelf een gepassioneerde boekenverslinder. Hij heeft een voorkeur voor managementliteratuur zoals ‘The Innovator’s Dilemma’ van Christensen en ‘Good to Great’ van managementgoeroe Jim Collins. Zijn passie voor boeken en tomeloze “energie om te ondernemen” leidden in 1994 tot de oprichting van Amazon.com. Zoals zoveel internet-opstartbedrijven werd ook Amazon.com boven de doopvont gehouden in een garage. Ik leerde onder meer dat de online boekenwinkel wel degelijk genoemd is naar de Amazone, de langste rivier ter wereld. Interne projecten bij Amazon refereren nog vaak naar een van de vele zijrivieren van de Amazone. Op basis van zijn gesprekken met Jeff Bezos en talloze (ex-)werknemers van Amazon.com schetst Brad Stone een fascinerend portret van

Anno 2014 is Amazon.com een van de bekendste internationale merken, maar dat is lang niet altijd zo geweest. Het barsten van de internetzeepbel in 2000 leidde tot een ongekend hoog personeelsverloop bij Amazon in de periode 2001-2003. De aandelenkoers gedroeg zich als een op hol geslagen jojo en van investeerdersvertrouwen was er nauwelijks sprake. Dat Barron’s toen het beruchte ‘Amazon.bomb’ artikel (zie inzet) publiceerde mag niet verbazen, maar dat het magazine Amazon tien jaar later het etiket ‘The World’s Best Retailer’ opkleefde is dat des te meer. Zoals de rivier, dijde het ‘rijk’ van Amazon. com ook uit met talrijke zijtakken, een voortdurend groeiend aantal klanten, een verbluffende uitbreiding van het productengamma, … Het boek beschrijft hoe Jeff Bezos de volledige manier van zakendoen in de boekenindustrie hertekende, tot spijt van een groot aantal klassieke boekenwinkels die tot over de rand van het faillissement gedwongen werden. Ook de ontwikkeling van de ‘Kindle’, een digitaal leessysteem of e-reader, is aan hem te danken. Bezos hertekende daarmee de

450

Amazon.com

400 400

S&P 500

350 350 300 300 250 250 200 200 150 150

Ontwikkeling van de aandelenkoers van Amazon.com sinds de beursgang in 1997 versus S&P 500 beursindex. Bron: Thomson Reuters Datastream

manier waarop boeken worden gelezen. ‘The Everything Store’ verwijst tot slot vooral naar het uitgebreide productaanbod van Amazon.com. Dat omvat vandaag naast boeken, ook cd’s, dvd’s, kleren, schoenen, voeding, ... De relatie tussen de internet- en traditionele spelers (boekenwinkels, bankkantoren, warenhuizen, …) is als een constant spanningsveld doorheen het hele boek aanwezig. “De klant is koning” en “De langetermijnvisie primeert op de kortetermijnwinst”: Jeff Bezos’ twee fundamentele managementvisies worden met talloze voorbeelden geïllustreerd. Zo gaat de legende dat de klant altijd een lege stoel voorbehouden krijgt bij vergaderingen. Dat volume en aantal klanten primeren boven de nettowinst weerspiegelt zich in de winstcijfers van Amazon.com die pas na acht jaar in zwarte inkt werden opgetekend. Het boek is doorspekt met kleine en grote verhalen: de voortdurende zoektocht en uitbouw van distributiecenters (de fameuze FCs of Fulfillment Centers die door heel wat topmensen van Walmart mee werden ontworpen), de talloze overnames, een gedetailleerde beschrijving van het Kindle-project dat drie jaar in beslag nam, … Ook de moeilijke – en uiteindelijk op niets uitdraaiende – relaties met grote kleinhandelaars zoals Target, Toys“R”Us of Benefit Cosmetics worden in geuren en kleuren beschreven. Als belegger ben ik uiteraard ook geboeid door het aandeel Amazon.com. In de eerste editie van INDX bespraken we enkele lessen van superbelegger Warren Buffet: beleg alleen in aandelen waar je

100 100 50 50 0 0 1997 1997

1999 1999

2001 2001

iets van kent. Voor lezers die geen gebruiker zijn van het Amazon platform, biedt dit boek daarom een unieke gelegenheid om er alles over te weten te komen. Het boek is onder meer te koop bij – of wat dacht u – Amazon.com en krijgt er een score van 4,3 op 5 op basis van zo’n 265 beoordelingen. Negen personen geven het boek slechts een ster, waaronder MacKenzie Bezos uit Seattle. De vrouw van …

BART VANHAEREN General Manager Bolero, KBC Securities @VanhaerenBart

2003 2003

2005 2005

2007 2007

2009 2009

2011 2011

2013 2013

Barron’s over Amazon in 1999 Amazon begint meer en meer op een traditionele retailer te lijken, compleet met een duur netwerk van overvolle opslagplaatsen. Dit jaar heeft Amazon al twee loodsen gekocht in Kentucky en huurt het gebouwen in Nevada en Kansas, bovenop de bestaande sites in Seattle en Delaware. Amazon koopt met andere woorden heel wat dure stenen; dat is net wat de kosten van traditionele retailers de hoogte in jaagt …

Barron’s over Amazon in 2009 Vandaag zou wel eens de kans kunnen zijn om aandelen van Amazon.com aan uw winkelwagentje toe te voegen […]. Het aandeel is aantrekkelijk want de retailer trekt zelf slimme kopers aan. Die willen geen benzine verspillen terwijl ze op zoek zijn naar een parkeerplaats bij een reusachtige shopping mall; ze vinden er zowat alles – van gigantische tv’s over de romans van Elmore Leonard tot wegwerpscheermesjes – tegen aantrekkelijke prijzen. Bovendien lijken al die spullen ook nog eens tijdig geleverd te worden.

DE SPECIALIST

De KBC-obligatiedesk

Living in the fast lane Belgische bedrijven hebben in 2013 voor een recordbedrag bedrijfsobligaties uitgegeven. Met veel succes bij de beleggers, want vaak werd de emissie al vervroegd na een dag afgesloten. KBC was bij heel wat van die emissies (La Lorraine, Vranken-Pommery, UCB, …) betrokken partij. We hadden een gesprek met Alexander Lehmann, hoofd van de afdeling KBC Institutional Sales over een wereld vol adrenaline, testritten en ronkende motoren.

e zijn de tussenpersoon tussen enerzijds de uitgever of emittent en anderzijds de beleggers in de markt. We regelen het spel van aan- en verkoop. Dat doen we zowel voor obligaties die nieuw worden uitgegeven als voor bestaande obligaties op de secundaire markt. Daarnaast zoeken we voor institutionele cliënten zoals pensioenfondsen opportuniteiten in de markt en dat gaat dan veel verder dan obligaties. We kunnen hen ook oplossingen met bijvoorbeeld afgeleide producten aanbieden.

Werken jullie vooral voor Belgische spelers? De bedrijven die bij ons aankloppen zijn niet alleen Belgische bedrijven, maar ze hebben meestal wel een link met België. Ze kiezen voor ons omdat ze weten dat KBC meer affiniteit heeft met de Belgische bedrijven, de bedrijfscultuur, de manier waarop het bedrijf hier is gegroeid. België is tenslotte onze thuismarkt. Ook institutionele beleggers appreciëren onze kennis van en ervaring op de Belgische markt. Over aandelen wordt wel eens gezegd dat je alleen mag beleggen in bedrijven die je zelf kent, voor bedrijfsobligaties geldt dat eigenlijk ook. Zowel voor de emittent als voor de beleggers is een partner die zijn thuismarkt op z’n duimpje kent de meest ideale tussenpersoon.

In welke mate kan KBC concurreren met de grote Angelsaksische jongens

als J.P. Morgan en Morgan Stanley op het vlak van nieuwe producten? KBC is natuurlijk maar een relatief klein team in het wereldwijde circuit. Maar dat betekent natuurlijk niet dat we ons laten wegdrummen. We rijden niet in koppositie, maar volgen zeker in de slipstream van de grote teams. We proberen altijd zo snel mogelijk mee te zijn met de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van producten of strategieën. Onze uitdaging bestaat erin om die vernieuwende trends ook in de Belgische markt te introduceren. We sleutelen continu aan de motor, stellen de ophanging hier en daar wat bij, testen een nieuw soort banden uit, … Mijn grootste bezorgdheid is dat we die marktontwikkelingen zouden missen. Ze bieden meer waarde voor ons, maar ook voor onze cliënten.

Komen bedrijven rechtstreeks bij jullie aankloppen als ze een lening in de markt willen plaatsen? Meestal wordt zo’n dossier door de afdeling Corporate Banking en de uitgiftedesk van KBC aangereikt. Een bedrijf is op zoek naar financiering en een van de opties is dan bijvoorbeeld het uitgeven van een bedrijfsobligatie. Onze taak bestaat er dan in om de uitgever van de obligatie en de kopers bij elkaar te brengen. Er zijn wel wat testritjes nodig om na te gaan of de markt interesse heeft voor een obligatie van zo’n bedrijf en de verwachtingen tussen vraag en aanbod af te stemmen.

Soms neemt een bedrijf ook rechtstreeks contact met ons op. Dan worden we vroeger in het proces betrokken. De emittent wil ‘voelen’ of zijn lening verkocht kan worden en aan welke voorwaarden. Dat is leuk, want dan doe je aan verkoop langs twee kanten: je moet je investeerders ‘verkopen’ aan je emittent en omgekeerd.

Hoe ziet een doorsnee dag op de obligatiedesk van KBC eruit? Als er geen emissie gepland staat, verloopt de dag wat rustiger. Dan nemen we de tijd om de vorige emissies te bespreken, maar ook om na te denken over de toekomst, onze strategie, ... Zo’n dagen van reflectie leveren vaak de beste en meest innovatieve ideeën op. De dagen waarop we een obligatielening in de markt moeten plaatsen, zijn wel wat te vergelijken met een F1-wedstrijd. In de dagen vooraf hebben de testritten al heel wat informatie opgeleverd. We leggen ons oor te luisteren in de markt, kijken wat de voorwaarden van vergelijkbare obligaties zijn, maar we bellen ook onze contacten en cliënten om te polsen naar hun interesse en verwachtingen. Zo kunnen we nog wat aan onze bolide sleutelen om de obligatie tegen de beste voorwaarden naar de markt te brengen. Maar uiteindelijk speelt op de dag van de emissie nog altijd het spel van vraag en aanbod. Om negen uur zit iedereen klaar voor de race. Alle gegevens en instellingen staan correct,

Alexander Lehmann p begon zijn loopbaan meer dan twintig jaar geleden bij de zakenbanken J.P. Morgan en Morgan Stanley. Ondertussen werkt hij al vijftien jaar voor KBC. Hij staat er aan het hoofd van Institutional Sales. Dat team staat in voor de handel in overheidsen bedrijfsobligaties, afgeleide producten (derivaten), gestructureerde producten en aandelen. Het doet dat voor interne cliënten (bv. KBC Private Banking, KBC Verzekeringen, …), maar ook voor externe cliënten zoals de Vlaamse overheid, andere financiële instellingen, pensioenfondsen, … Het team is ook betrokken bij nieuwe obligatie-uitgiftes, vastgoeddeals of beursintroducties.

de klantenlijsten en e-mails zijn voorbereid, de Bloomberg-terminals staan te ronken, … Zodra het licht op groen springt, beginnen we met z’n allen cliënten te bellen en orders te registreren. Terwijl we aan de telefoon hangen, kunnen er tegelijkertijd nog dertig chatsessies openstaan. Ook de emittent luistert mee via de wedstrijdradio, hij wil uiteraard voortdurend op de hoogte blijven van het wedstrijdverloop.

De dag van een obligatie-emissie kan je gerust vergelijken met een F1-wedstrijd.

We rijden tijdens een emissie allemaal voor hetzelfde team en met dezelfde wagen, maar tijdens de dag is er toch sprake van een soort interne, gezonde concurrentie. We zorgen er natuurlijk voor dat we elkaar niet van de baan rijden. De concurrentie met eventuele andere banken die een plaatsing mee begeleiden, is uiteraard ook een drijfveer om tot het uiterste te gaan.

Je had het net over chat, Bloomberg terminals, nieuwe technologieën die hun intrede hebben gedaan in de marktenzaal. Zijn er in de marktenzaal nog dingen veranderd in de voorbije jaren? Technologie speelt een belangrijke rol in de marktenzaal. In de voorbije jaren zijn onze hulpmiddelen alleen maar krachtiger en performanter geworden. Maar een slechte piloot kan zelfs met de beste wagen geen race winnen. In het begin van de jaren 2000 was iedereen ervan overtuigd dat high frequency trading, computers en allerlei wiskundige modellen onze job als trader op termijn overbodig zouden maken. De crisis vanaf 2008 heeft dat veranderd. De trader en de menselijke factor zijn weer een stuk belangrijker geworden en de technologie is nu weer gewoon een hulpmiddel om ons werk te kunnen doen.

De carrière van een gemiddelde Formule 1-piloot duurt meestal maar een paar jaar. Wie rijdt er allemaal in jouw team? Zelf rij ik al meer dan 20 jaar mee in het circuit waarvan vijftien jaar voor KBC. De andere teamleden hebben zeven tot vijftien jaar ervaring op de obligatiedesk. Dat is relatief lang. Omdat we ook allemaal verschillende functies binnen KBC hebben uitgeoefend, kunnen we terugvallen op een brede kennis van markten en

producten, in ieder geval veel ruimer dan alleen obligaties. Daardoor kunnen we onze cliënten een totaaloplossing aanbieden die ruimer kan zijn dan een pure obligatieoplossing. Je hebt in de marktenzaal niet alleen de nodige financieel-economische bagage nodig, maar je moet ook over een flinke dosis psychologisch inzicht beschikken. Psychologie en menselijk (kudde)gedrag spelen nu eenmaal een belangrijke rol op de financiële markten. Rendement is nooit wiskundig te voorspellen. Patronen en structuren zijn belangrijk, maar er is ook altijd het element chaos en onvoorspelbaarheid. Het is dus geen plek voor mensen met een puur wiskundige ingesteldheid; burgerlijke ingenieurs zal je hier dus niet vaak of niet lang zien rondlopen.

Hoe lang denk jij nog mee te draaien in het circuit? En wat verwacht je van het komende jaar? Ik hoop dat 2014 even goed mag zijn als het uitzonderlijke 2013 en dat we erin slagen om KBC nog meer op de kaart te zetten als betrouwbare partner voor bedrijven. Ik kom in ieder geval nog elke dag met plezier naar het werk. Zolang ik het gevoel heb dat we blijven groeien en dat ik het tempo zelf nog kan volgen, hoop ik dat nog enkele jaren vol te kunnen houden. “More of the same” dus en ervoor zorgen dat we de volgende trend niet missen.

ONLINE BETAALPLATFORM

ONLINE SHOP

E-commerce De weg van muisklik tot voordeur

Het aandeel van online aankopen tegenover het traditionele winkelen neemt elk jaar toe. Ook Belgen kopen steeds meer producten en diensten op het internet en geven er ook almaar meer geld aan uit. In Europa alleen al zijn naar schatting twee miljoen banen direct en indirect afhankelijk van de groeiende e-commerce industrie. We brengen in kaart welke bedrijven zoal betrokken zijn …

WELKE NIEUWE PRODUCTEN WORDEN GEKOCHT? Van alle online kopers koopt …

HOEVEEL WORDT ER MAANDELIJKS GEMIDDELD UITGEGEVEN?

KLEDING & SCHOENEN

€

€ 170

163

130

2012

2011

2013

HOTELS / OVERNACHTINGEN

€ 103 ELEKTRONICA

BOEKEN

OMZET WERELDWIJD

€ 890 miljard Europa

€ 311,6 mld.

TELECOM

Europees gemiddelde 2012

US0231351067

34 718

mln.

€ 88 mln.

OMZET €

2013

OMZET

US92230Y1047

4 818 mln. €

OMZET

US7045081004

SE0000164626

Noord-Amerika

€ 292,2 mld.

Azië/Oceanië

€ 227,8 mld.

€ 16 600 mln.

1 150 mln. € OMZET

NL0006033250 € 400 mln.

Rest van de wereld €

52,9 mld.

OMZET

2011

OMZET

OPSLAG

TRANSPORT

CONSUMENT

KNELPUNTEN VOOR VERDERE ONTWIKKELING

WAAROM KOPEN BELGEN ONLINE?

BE0003763779

VERKEERSCONGESTIE mln. €

TIJDWINST

Langere files: +54% op hoofdwegen in 2020 Langere verliestijden: +35% tegen 2020

OMZET

LAGERE PRIJZEN

KILOMETERHEFFING VOOR TRANSPORTEURS Tot 15,4 eurocent per km in Frankrijk

AAN HUIS LEVERING

BEPERKING CO2-UITSTOOT Europese emissienorm: van 135 gr CO2 per km (2011) naar 95 gr tegen 2020

BE0974268972

2 396 mln. €

S TIE MO S PRO ACTIE EN

24U/24U OPEN

57% van de Belgen heeft minstens 1 online aankoop gedaan

OMZET

NL0009739424

7 327 mln. € OMZET BE0003746600

mln. €

OMZET

US31428X1063

25 114 mln. € OMZET

US9113121068

30 723 mln. € OMZET

24% van de Belgen doet minstens 1x per maand een online aankoop

Bron: Comeos - E-commerce in Belgium 2013 Survey, European B2C E-commerce report 2013©, Transport & Mobility Leuven, www.logistiek.nl, Bloomberg 29

WAARDERINGSRATIO’S

1717

STOXX Europe 600 S&P 500

1616

16 15

1515

1414

1313

1212

De K/W van Amerikaanse aandelen ligt consistent hoger dan die van Europese aandelen. Dat wordt verklaard door een structureel hogere winstgevendheid én een hogere verwachte winstgroei. Bron: Thomson Reuters Datastream

1111

1010

88 77

Feb 06 Feb 06

Feb 07 Feb 07

Feb 08 Feb 08

Feb 10 Feb 10

Feb 09 Feb 09

Feb 11 Feb 11

Feb 12 Feb 12

Feb 13 Feb 13

7 Feb 14 Feb 14

uding

Evolutie van de koers-winstverho

op het einde van het fiscale jaar op basis van de verwachte winst

Ratio ontleed: koers/winst Waarderingsratio’s zijn financiële kengetallen die eenvoudig en snel inzicht bieden in de relatieve waardering van een aandeel, maar ze worden ook vaak gebruikt om aandelen met hun sectorgenoten te vergelijken. Soms kan het zelfs nuttig zijn om de ratio’s van hele sectoren met elkaar te vergelijken, al is daar enige omzichtigheid geboden. In de vorige editie van INDX lieten we ons licht schijnen op de nuances van de prijsboekwaarde methode. Die is vooral nuttig om de waarderingen in de vastgoeden banksector te beoordelen en te vergelijken. Voor industriële bedrijven is het zinvoller om naar de koers-winstverhouding (K/W) te kijken.

EENVOUD TROEF De verwachte koers-winstverhouding vergelijkt de prijs van een aandeel met de verwachte nettowinst in het huidige fiscale jaar. Een hoge K/W geeft aan dat beleggers bereid zijn om heel wat toekomstige winst vooraf te betalen. Over het algemeen geldt dat u bij dergelijke hoge ratio’s extra voorzichtig moet zijn en dat een laag cijfer wijst op een goedkopere waardering. Maar wat is hoog en wat is laag? Een vuistregel stelt dat u de gemiddelde K/W moet gebruiken om goedkoop van duur te onderscheiden. Omdat de koers-winstverhouding zo eenvoudig te berekenen is, wordt de K/W vaak gebruikt om aandelen met elkaar te vergelijken. Maar net door die eenvoud en gebruiksgemak verliest de ratio een deel van zijn glans omdat ze een aantal financiële, risico- en groeiparameters negeert. Ze geeft dus hoogstens een eerste indicatie van de waardering en wordt bij voorkeur in combinatie met andere ratio’s gebruikt.

ENKELE AANDACHTSPUNTEN De koers-winstverhouding houdt geen rekening met het groeipotentieel van de onderneming op langere termijn. Beleggers zijn bereid om meer te betalen voor een onderneming waar de winst de komende vijf jaar naar verwachting 20% zal stijgen dan voor een bedrijf waar de winst met 1% groeit. Het groeipotentieel verschilt ook per sector. Om bijvoorbeeld technologiebedrijven met ondernemingen uit de nutssector te vergelijken, zijn correcties nodig.

De ratio houdt evenmin rekening met het onderliggende risico. Een bedrijf dat grote winstschommelingen vertoont, veel schulden op de balans torst en/of waarvan de producten nog in ontwikkelingsfase zijn, verdient namelijk een lagere ratio dan mature bedrijven die op een lange periode van stabiele winsten kunnen bogen. Ook het begrip “nettowinst” wordt in vraag gesteld. Om zo weinig mogelijk belastingen te moeten betalen, gebruiken ondernemingen alle mogelijke boekhoudkundige kneepjes om de nettowinst te drukken. Daardoor wordt de echte winstgevendheid niet altijd correct weergegeven en hangt de koers-winstverhouding een té conservatief beeld op. Als een onderneming verlies draait, is de ratio bovendien niet bruikbaar. Op het moment van de beursgang had Twitter bijvoorbeeld nog totaal geen zicht op winst. De waardering moet dan op een andere basis ingeschat worden.

HISTORISCHE K/W Sinds begin 2006 bedraagt de gemiddelde K/W voor de STOXX Europe 600-index 11,4 en 13,4 voor de S&P500. De ratio is verre van stabiel in de tijd (zie grafiek). Dat heeft onder meer te maken met een conjunctureel element: in een periode van hoogconjunctuur zijn beleggers bereid om een hogere ratio te betalen aangezien de groeivooruitzichten goed zijn. De ratio voor Europese en Amerikaanse aandelen loopt synchroon, maar in de VS ligt de koers-winstverhouding consistent hoger. Amerikaanse bedrijven zijn structureel meer winstgevend dan Europese én ze hebben een hogere verwachte winstgroei.

100x

80x

60x

Waardering (K/W 2014)

40x

20x

0x -50%

50%

100%

Groei WPA 2013-2015*

Ratioanalyse in de praktijk We gaven in de vorige editie van INDX al aan dat waarderingsratio’s vooral gebruikt worden om in een oogopslag zicht te krijgen op de relatieve waardering van aandelen. Het lezen van dergelijke ratio’s is meestal eenvoudig: hoe hoger het cijfer, hoe duurder de waardering.

VERWACHTINGEN Bij de interpretatie van een ratio zoals de koers-winstverhouding spelen verwachtingen een belangrijke rol. Beleggers zijn namelijk bereid om een hogere waardering toe te kennen aan bedrijven waar de winstgevendheid snel zou moeten toenemen. Op het eerste gezicht zal het aandeel aan een hoge ratio noteren, maar dat wil niet noodzakelijk zeggen dat het ook effectief duur gewaardeerd is.

150%

200%

250%

Het assenstelsel is gebaseerd op koersgegevens van 12 februari 2014. Bron: Thomson Reuters Datastream

PEG-RATIO

OP ZOEK NAAR PARELTJES

U moet altijd rekening houden met de verhouding tussen groei en waardering. U kunt die verhouding gemakkelijk berekenen aan de hand van de PEG-ratio (Price-Earnings to Growth). Als de koers-winstverhouding (bijvoorbeeld 8x) kleiner is dan de verwachte winstgroei (bijvoorbeeld 10% tussen 2013 en 2015), dan is de PEG-ratio gelijk aan 0,8 (want 8 gedeeld door 10). Een cijfer onder de 1 wijst op een onderwaardering. Als er 5% winst verwacht wordt, maar het aandeel aan een koers-winstverhouding van 10x noteert, dan wijst de PEG-ratio van 2 op een mogelijke overwaardering.

Bedrijven aan de rechterkant van de diagonaal zijn mogelijk ondergewaardeerd, met de goedkoopste aandelen in principe rechts onderaan (hoge groei, lage waardering). Aandelen rechts bovenaan combineren een hoge waardering met een hoge verwachte groei, terwijl bedrijven links onderaan lage cijfers combineren.

De diagonale lijn in de bijhorende grafiek stelt een PEG-ratio van 1 voor en laat toe om uit een groot aandelenuniversum relatief snel een selectie van potentieel “interessante” aandelen te filteren. Deze werkwijze levert geen kant en klare resultaten op en vereist bijkomend analysewerk. Soms kunnen er immers sterke argumenten zijn voor de ogenschijnlijk scheve combinatie tussen groei en waardering. En uiteindelijk blijft het ook altijd de vraag of de winstvoorspellingen ook daadwerkelijk zullen uitkomen …

* Samengestelde jaarlijkse groei van de winst per aandeel (CAGR)

NOKIA VERSUS POSTNL We bekeken alle aandelen uit de STOXX Europe 600 index en berekenden de gemiddelde jaarlijkse winstgroei van 2013 tot en met 2015. Nokia en Osram Licht vallen op door hun ogenschijnlijk goedkope waardering. Hier komen we op het terrein van de specifieke aandelenanalyse: beleggers lijken ervan uit te gaan dat de door analisten verwachte groei mogelijk niet gehaald kan worden en zijn dus niet bereid om een evenwaardige koers-winstverhouding te betalen. Tot de aandelen waarvan het vermoeden rijst dat ze eerder duur zijn, behoren onder meer PostNL en RWE. Het Franse aandeel Eurotunnel is een buitenbeentje: de fenomenale K/W van 94,3x wordt aanvaardbaar door een gemiddelde verwachte groei van 214% per jaar.

6 BEURSWIJSHEDEN

anomalieën om rekening mee te houden als belegger

Volgens de efficiëntemarktentheorie wordt alle publiek beschikbare informatie meteen in de koersen weerspiegeld. Maar beleggers weten maar al te goed dat er in de praktijk wel degelijk winst valt te halen uit tijdelijk verkeerd geprijsde effecten, al was het maar omdat niet alle marktpartijen op elk moment toegang hebben tot dezelfde informatie. Beleggers gedragen zich bovendien niet altijd rationeel. Daarom blijven ze voortdurend op zoek naar die ene gouden strategie waarmee ze de markt met een grote zekerheid kunnen verslaan. Een van de strategieën bestaat erin om een aantal financiële fenomenen, zogenaamde anomalieën, uit te buiten. Veel daarvan zijn gelinkt aan een bepaalde periode van het jaar en zijn dus per definitie gemakkelijk om te zetten in de praktijk. Maar… als ze al bestaan, zullen beleggers die kennis meteen in hun voordeel ombuigen en is de efficiëntemarktentheorie toch weer geldig. Elke opportuniteit verdwijnt dus even snel als ze ontstaat omdat almaar meer beleggers erop zullen anticiperen en de informatie binnen de kortste tijd in de markt geprijsd zit. Bijkomend probleem: anomalieën worden gevoed door academici die door de groeiende hoeveelheid beschikbare data aan “overanalyse” gaan doen. Data mining levert namelijk altijd wel een of ander statistisch fenomeen op als je maar lang en ver genoeg zoekt. Dat biedt geen garantie dat een patroon zich in de toekomst zal herhalen. We lijsten voor u enkele van die anomalieën op en geven aan of u ze al dan niet kunt gebruiken in een beleggingsstrategie.

Het maandageffect: toch maar beter op woensdag beleggen? Onderzoek naar de langetermijnontwikkelingen van de S&P500 toont aan dat maandagen een structureel lager (zelfs negatief) rendement opleveren dan de andere weekdagen. Woensdag levert het hoogste rendement op, terwijl vrijdag de tweede meest positieve rendementen oplevert. Er is geen financieeleconomische verklaring voor. Misschien hebben beleggers tijdens het weekend meer tijd om de data van de voorbije week wat aandachtiger te analyseren? Of hebben ze nog eens nagedacht over de transacties die ze in de voorbije week ietwat impulsief hebben gedaan? Of misschien zijn we op vrijdag gewoon allemaal wat optimistischer gestemd omdat het weekend voor de deur staat? Meer recent onderzoek kwam tot het besluit dat het negatieve maandageffect niet meer bestaat, maar bevestigde dan weer wel dat woensdag verreweg de beste beursdag blijft. Kortom, een beleggingsstrategie waarbij u voornamelijk op woensdag belegt, lijkt zo gek nog niet.

Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat het weer de gemoedstoestand van mensen sterk beïnvloedt. Is het niet zalig wanneer de zon schijnt als u wakker wordt? En hoe voelt u zich als u wakker wordt en het regent pijpenstelen? Lage temperaturen leiden tot agressie; een hogere temperatuur wordt met een meer apathische houding geassocieerd. Statistisch onderzoek voor negen internationale beursindices toont een negatief verband tussen temperatuur en koersontwikkeling. Een lage temperatuur leidt blijkbaar tot een merkbaar hoger rendement. Warme temperaturen inspireren beleggers blijkbaar niet erg.

In het boek Pudd’nhead Wilson verdedigde Mark Twain een opvallende stelling: “Oktober, dat is een van de eigenaardig gevaarlijke maanden om te speculeren in aandelen. De andere maanden zijn juli, januari, september, april, november, mei, maart, juni, december, augustus en februari.” Historici wijzen erop dat er in oktober inderdaad een aantal kantelmomenten voor de aandelenmarkten zijn geweest. Tussen 1928 en 2011 noteerde de markt tussen januari en oktober in totaal 37 keer op verlies, maar veerde ze in het daaropvolgende vierde kwartaal in 29 van die gevallen beduidend op. Samen met andere statistische data lijkt het alsof Mark Twain de nagel op de kop heeft geslagen. Oktober is inderdaad “eigenaardig gevaarlijk”. Afwachten wanneer de markt keert om dan mee te surfen op de trend. Het kan.

De januaribarometer: een goede prestatie in januari is de voorbode van een sterk beursjaar Er is een januari-effect dat luistert naar de naam All-January barometer: positieve rendementen in januari kondigen positieve prestaties aan voor de rest van het jaar. In de voorbije vijftien jaar kondigde een positief slot in de maand januari in 87% van de gevallen ook een positief slot van de markt over het hele jaar aan. Sinds 1941 kwam het slechts twintig keer voor dat deze correlatie doorbroken werd. Dat is niet voldoende om statistisch correct te zijn, maar het toont wel aan dat de eerste weken van het jaar een nuttige sentimentsindicator kunnen zijn.

Het weer-effect: het humeur én de beslissingen van beleggers worden gestuurd door het weer

Het Mark Twain-effect: oktober is de slechtste beleggingsmaand

Het Halloween-effect: sell in May and go away Het beursgezegde “Sell in May and go away” wordt het Halloween-effect genoemd. De beurs zou beter presteren in de periode van november tot april (vanaf Halloween dus) dan tussen mei en oktober. Het fenomeen wordt vaak toegeschreven aan de lagere volumes tijdens de zomermaanden omdat beleggers er tijdens en voor de vakantie al eens de brui aan durven te geven. Deze anomalie is overigens helemaal niet onbekend. Na een sterke start van het jaar komt het daarom vaak voor dat beleggers al vanaf april winsten beginnen te verzilveren. De vraag is overigens of het fenomeen vandaag nog optreedt en statistisch significant is. In de periode 2000-2012 trad deze anomalie alvast niet meer op voor de Euro STOXX 50. Wat dan ook weer niet wilt zeggen dat het effect niet opnieuw kan optreden.

Het januari-effect: aandelen die in december ondermaats presteren, doen het goed in januari Het januari-effect bestaat erin dat aandelen die het in december niet goed doen, het meestal wel goed doen in januari of eerder verkochte aandelen gewoon teruggekocht worden. In december verkopen institutionele beleggers zoals verzekeraars en pensioenfondsen de aandelen die tijdens het jaar slecht presteerden. Ze doen daarmee aan window dressing want ze moeten aan hun cliënten alleen rapporteren over de aandelen die op het einde van het jaar in de portefeuille zitten. In januari worden veel van die verkopen weer teruggedraaid, waardoor de aandelenkoers het beter doet dan gemiddeld. Het januari-effect is voor een deel ook psychologisch. Bij de start van een nieuw jaar maken beleggers vaak “goede voornemens”, maar dat optimisme is meestal maar een kort leven beschoren.

TUTORIAL

KBC Securities Trader gratis uitproberen? Vraag de gratis demo op www.bolero.be/ nl/platformen/trader en ervaar zelf wat KBC Securities Trader te bieden heeft. De toepassing is alleen beschikbaar in het Engels.

KBC Securities Trader Uw eigen marktenzaal Bent u dagelijks bezig met de beurs? Bepaalt u met technische analyse of het de moeite loont om een aandeel te kopen? Of wilt u nog sneller en met slechts een klik kunnen handelen op Euronext en Amerika?

VOLG TRADER NAAST BOLERO Voor heel actieve beleggers of daytraders is er KBC Securities Trader, het geavanceerde trading platform naast Bolero. Beide platformen zijn optimaal geïntegreerd. Orders die u via Bolero plaatst, ziet u ook op Trader en omgekeerd. U moet als Bolero-cliënt ook geen nieuwe rekening openen om KBC Securities Trader te kunnen gebruiken.

PERSONALISEER UW SCHERM U krijgt realtimekoersen, de laatste headlines, intraday aandelengrafieken, het orderboek, een tradeticker, kerncijfers van de belangrijkste indices, … allemaal in een oogopslag. En u bepaalt zelf wat u op uw scherm wilt zien.

PLAATS RAZENDSNEL EEN ORDER KBC Securities Trader biedt een nog snellere toegang tot Euronext en de Amerikaanse markten. Dankzij click trading kunt u met een enkele klik een vooraf bepaald aantal effecten kopen of verkopen. Met basket trading stuurt u een mandje van orders naar de beurs. Belegt u in opties? Dan is er het handige overzicht van alle calls en puts van een aandeel.

HAAL ALLES UIT TECHNISCHE ANALYSE Een intraday-grafiek of liever een langetermijngrafiek over de voorbije vijf jaar? De grafiekenmodule in KBC Securities Trader biedt heel wat mogelijkheden. Als u graag met technische analyse werkt, beschikt u over meer dan 50 verschillende indicatoren: voortschrijdende gemiddelden, RSI, Bollinger bands, … U kunt ook het volume en het aantal koop- of verkooporders op een grafiek weergeven.

STEL UW EIGEN ALERTS IN Wilt u een bericht krijgen als een aandeel een bepaalde koers bereikt of als er specifiek nieuws gepubliceerd wordt? KBC Securities Trader beschikt over een uitgebreide kalender met alert-functie. U kunt ook verschillende Twitterfeeds volgen. Twitter is immers erg populair in de financiële wereld en is een uitstekende ‘vinger aan de pols’ van het beurssentiment.

Mobiele app Als actieve belegger wilt u de beurs en uw portefeuille altijd en overal op de voet volgen. De handige mobiele applicatie KBC Securities mTrader biedt realtime en streaming koersinformatie. U kunt snel een order plaatsen of uw favorietenlijstje opvolgen. Gebruikers van KBC Securities Trader kunnen de app gratis downloaden voor iPhone en/of iPad.

Toepassing aanvragen U bent al Bolero-cliënt en u wilt graag KBC Securities Trader gebruiken? U vindt het aanvraagformulier in het Documentcenter op www.bolero.be

EVENT NEWS

Met stip genoteerd Beleggersforum + Bolero zet een zestal beursgenoteerde bedrijven in de kijker. U krijgt er de kans om het topmanagement te ontmoeten en te bevragen. De analisten van KBC Securities die de bedrijven opvolgen, begeleiden de vraag- en antwoordsessie en zorgen voor extra duiding. 2X PER JAAR ZATERDAG VAN 9u TOT 14u LOCATIE: WISSELEND AANTAL DEELNEMERS: 200 À 250

BELEGGERSFORUM+ ZATERDAG 10 MEI 2014 LIMBURG BELEGGERSFORUM ZATERDAG 18 OKTOBER 2014 WEST-VLAANDEREN +

Locatie en programma worden nog meegedeeld.

Thema-event Tijdens het Bolero thema-event staan een of meerdere sectoren in de kijker: vastgoed, biotech, media, … Na een inleiding door de sectorspecialisten van KBC Securities krijgt u presentaties voorgeschoteld van drie bedrijven uit de sector(en). Het topmanagement van de aanwezige bedrijven en de analist(en) beantwoorden graag uw vragen. 2X PER JAAR WEEKDAG VAN 18u30 TOT 22u30 LOCATIE: WISSELEND AANTAL DEELNEMERS: 200 À 250

MEDIA 4 DECEMBER 2014 LEUVEN

Bedrijfsbezoek Bolero organiseert regelmatig bezoeken aan beursgenoteerde bedrijven. U ontmoet er een manager die uitgebreid de activiteiten en financiële resultaten toelicht. U krijgt ook de kans de visie van onze analist die het bedrijf opvolgt, te horen en hen vragen te stellen. 18u30 TOT 22u30 LOCATIE: IN HET BEDRIJF AANTAL DEELNEMERS: 20 À 80 (OP UITNODIGING)

AGFA GEVAERT 7 OKTOBER 2014 Agfa-Gevaert ontwikkelt en verkoopt digitale en analoge producten en toebehoren voor grafische en medische toepassingen. Het Belgische Agfa is wereldwijd actief en heeft zijn hoofdzetel in Mortsel.

Tips & Trends Bolero Tips & Trends is een groots event waar beleggers ondergedompeld worden in actuele trends, interessante aandelentips vergaren en de strategie van topbeursexperts kunnen ontrafelen. 1X PER JAAR SEPTEMBER ZATERDAG VAN 8u30 TOT 14u AANTAL DEELNEMERS: 300

BOLERO TIPS & TRENDS 13 SEPTEMBER 2014

WEBINARS Bolero webinars zijn online opleidingen die inzicht geven in de verschillende Bolero-toepassingen en tal van beursproducten. Deelnemers aan een webinar kunnen ook via chat live vragen stellen. Er zijn webinars op maat van zowel startende als ervaren beleggers. MEERDERE WEBINARS PER MAAND CHECK DE KALENDER OP WWW.BOLERO.BE AANTAL DEELNEMERS: ONBEPERKT

Nog meer beursinzicht?

ATIEAANBOD HET RUIMSTE INFORM

OVER DE BEURS

Grondstoffenfocus

Bolero Live

do. 30 jan 2014 - 12:01 eren” en dat werd De Fed gaat opnieuw “tap dank afgenomen. De door Wall Street niet in llende bedrijfscijf… valutakoorts en tegenva

dgas Goud, aluminium en aar vrij goed ingezet 4 Goud heeft het jaar 201 meer dan 5 procent. met een klim van iets conomische cijfers… Minder goede macro-e LEES DE ANALYSE

BEKIJK DE VIDEO

Aandeel in de kijker

Merck & Co

Toms blog

wo. 5 feb 2014

Ontdek ‘Analyse en Inzicht’ op bolero.be Volg de beursblog van marktenspecialist Tom Simonts, blijf op de hoogte van het macronieuws via het KBC Marktjournaal of download onze uitgebreide grondstoffenfocus. Wilt u niets missen van het belangrijkste beursnieuws? Surf dan naar www.bolero.be en neem een kijkje onder ‘Analyse en Inzicht’.