MAG 67 by www.bonusmallmag.gr

67 magaz!ne www.bonusmallmag.gr

Το π ε ρ ι ο δ ι κ ό τ η ς π α ρ έ α ς

ΠΕΡΙΕΧΟΜ ! α ν ε μ ό περιεχ 6 8

Edito_real: του Βασίλη Αρδά Tαξιδι της Λίνας Ιορδάνου

ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΟΥΜΕ του Γεράσιμου Γεωργάτου

ΜΙΣΗ ΜΕΡΙΔΑ ΛΟΓΙΑ της Έλενας Καρανικολού

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ του Κωνσταντίνου Μάντη

44 50

ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ της Μαριάννας Κουμαριανού Π(ι) ΟΠΩΣ ΠΟΝΟΣ ΥΓΕΙΑ|ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ της Δήμητρας Σταύρου ΑΠΙΣΤΙΑ

κομπλεξικο του Αχιλλέα ΙΙΙ

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Σπύρου Διαμάντη

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Κωστή Α. Μακρή

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

ΜΕΝΑ

Μιχαλακοπούλου 99 / Αθήνα 115 27 T. 210 7482544 E. magazine@bonusmallmag.gr www.bonusmallmag.gr www.facebook.com/bonusmallmag

Η ΠΑΡΕΑ μας ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ της Ελένης Παναγιώτου ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ της Κατερίνας Γεμελιάρη ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ της Ειρήνης Μανδηλαρά FACTOTUM ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΥΓΕΙΑ, της Γεωργίας Δουκοπούλου ΝΟΣΟΣ CROHN Συνταγές CLASSY MOVIES της Λίλλυς Παπασπυροπούλου περα απο τον παραδεισο

• λινα ιορδανου

• ΚΩΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ • ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

• EΛΛΗ ΦΘΕΝΑΚΗ • ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΝΤΗΣ

• ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΥ • ΛΙΛΛΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

• ΣΠΥΡΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ • ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΥΡΟΥ • Κατερινα γεμελιαρη

96 104 116

• αχιλλεασ ιιι • ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΚΡΟΓΙΩΡΓΟΥ • Maριαννα κουμαριανου • KATEΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ • ΚΑτερινα θωμοπουλου • γερασιμοσ γεωργατοσ

JUKE BOX

122

• ΓΕΩΡΓΙΑ ΔΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ • EΛENH ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ της Έλλης Φθενάκη Των μεγάλων προσδοκιών

124

• ΡΟΥΛΑ ΜΟΝΟΓΥΙΟΥ • ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΔΑσ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ MAGAZ!NE ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΓΡΑΦΟΝΤΕΣ KI OXI KAT’ ΑΝΑΓΚΗ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ

εdito_real

ΕΤΟΙΜΑΣΑΜΕ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΚΑΛΩΝ ΕΙΔΗΣΕΩΝ: Ειδήσεις, δεν είναι μόνο αυτές που γεννούν φόβο και ποτίζουν την αδιαφορία. Τις καλές ειδήσεις, τις δημιουργούν οι διπλανοί μας, οι απέναντι μας, οι φίλοι μας, εμείς... Ελάτε, στην παρέα μας για να γίνουμε όλοι φορείς καλών ειδήσεων!

του Βασίλη Αρδά

ΜΠΟΡΕΙΣ! Διαβάζεις ένα βιβλίο και ταξιδεύεις Ανοίγεις την τηλεόραση και διπλοκλειδώνεις Επικοινωνείς μ’ένα φίλο και χαίρεσαι Ανοίγεις την τηλεόραση και απορείς για το που ζεις Συναντιέσαι με φίλους και γεμίζεις μπαταρίες Ανοίγεις την τηλεόραση και λες που καταντήσαμε Ακούς μουσική και επιτέλους σιγοτραγουδάς Ανοίγεις την τηλεόραση και νευριάζεις Περπατάς, πας μια βόλτα και σκέφτεσαι Ανοίγεις την τηλεόραση και ξεχνάς τ’ όνομά σου Ξεφυλλίζεις ένα περιοδικό και βρίσκεις να διαβάσεις Ανοίγεις την τηλεόραση και δεν καταλαβαίνεις τι λένε, τι κάνουν ή αν σε θεωρούν καθυστερημένο. Πας σε μουσικές σκηνές, σε θέατρα και αλλάζει η ψυχολογία σου Ανοίγεις την τηλεόραση και σκέφτεσαι μέχρι πότε θα καλούν στα πανελ τους ίδιους και τους ίδιους για να λένε τα ίδια και τα ίδια; Κλείνεις την τηλεόραση και επιτέλους ζεις!

ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΗΝΑ, ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ, ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ "ΜΠΟΡΕΙ" Από ΤΟ CD "πανσεληνη χωρα" του δημητρη ζερβουδακη!

ΤΑΞΙΔΙ

της Λίνας Ιορδάνου

Ο Πωλ Γκωγκέν είχε πει για τη ζωγραφική: «Σε αυτή συνοψίζονται όλες οι αισθήσεις. Μπροστά απ' αυτή καθένας μπορεί, βάζοντας τη φαντασία του να δουλέψει, να πλάσσει ένα μυθιστόρημα και με μια ματιά μονάχα, να νιώσει το πνεύμα του κυριευμένο από βαθιές αναμνήσεις, δίχως να απαιτείται καμιά προσπάθεια της μνήμης, καθώς όλα συνοψίζονται σε μία μόνο στιγμή"... ζωγραφική ...μια ζωγραφιά ...αυτή είναι η

ΣΥΜΗ

ΤΑΞΙΔΙ

ΣΥΜΗ

Χρώματα παντού. Στη φύση, στα σπίτια, στα δρομάκια, στα αρχοντικά της, στις αυλές... στις ψυχές! Μακρινή... αλλά όπως έλεγε κι ο Ρίτσαρντ Μπαχ, το αλλού δεν είναι μακριά όταν αγαπάμε. Όλο το νησί χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός. Όλο το νησί δυο βόλτες... ο Γιαλός και η Άνω Σύμη. Ο Γιαλός σε υποδέχεται, είναι το πανέμορφο και απάνεμο λιμάνι. Από 'κει παίρνεις την "καλή στράτα" που οδηγεί στην Άνω Σύμη ή κατά κόσμον Χωριό. Η διαδρομή ένας πίνακας ζωγραφικής που ξεχειλίζει από χρώματα. Κεραμιδένιες σκεπές, όμορφα σπιτάκια, νεοκλασικά, τα παλιά αρχοντικά των καπεταναίων, δάπεδα απο βότσαλα, αυλές κατάφυτες... μια ζωγραφιά τοποθετημένη αμφιθεατρικά στην πιο όμορφη παράσταση των δωδεκανήσων, δίπλα στη σκιά της μεγάλης Κυράς, της Ρόδου. Από 'κει ψηλά το μάτι σίγουρα θα σταθεί και στο Κάστρο των Ιπποτών, μα και στον πύργο του ρολογιού στην είσοδο του Γιαλού. Δεύτερο λιμανάκι του νησιού το Εμπορειό και λίγο παραδίπλα το Πέδι, ένα μικρό γραφικό λιμανάκι. Στην άκρη του νησιού ο Πανορμίτης, ένας οικισμός πάνω στην αμμουδιά, με το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, αλλά και του Άρχοντα Μιχαήλ με το πανέμορφο καμπαναριό. Η θάλασσα λαχταριστή και μαγευτι-

της Λίνας Ιορδάνου

ΤΑΞΙΔΙ

ΣΥΜΗ

κή, αν και θέλει λίγο κόπο να πας στις παραλίες. Στις πιο δυσπρόσιτες πας με καραβάκια απο το Γιαλό και επιβάλλεται να πας γιατί είναι εντυπωσιακό και εξαιρετικό αυτό που θα δεις και θα νιώσεις. Όπως για παράδειγμα η μοναδική ομορφιά στη Νό, μια πανέμορφη παραλία που τη σκεπάζουν πεύκα πυκνά, ή ο Αγιος Γεώργιος Δυσάλωνας με τον επιβλητικό βράχο του και τα διαμαντένια νερά. Γαλάζιο απ' το νερό και λευκό απ' το βότσαλο στη Μαραθούντα και για τους πιο καλομαθημένους λάτρεις της ξαπλώστρας και της ομπρέλας, ο Άγιος Νικόλαος. Τα καραβάκια απ' το Γιαλό θα σε πάνε

της Λίνας Ιορδάνου

και στα υπέροχα κοντινά νησάκια, στο Νύμο, τη Σεσκλιά και την Αγία Μαρίνα. Λένε πως η Σύμη ήταν νύμφη, η οποία ερωτεύτηκε τον Ποσειδώνα και μαζί του έκανε ένα γιο, τον Χθόνιο, τον πρώτο βασιλιά του νησιού. Άλλοι λένε πως πήρε το όνομά της από την κόρη της Δώτιδας και του Ιαλυσού, την οποία ο Γλαύκος αγάπησε και την έκλεψε για να τη φέρει στο νησί. Αυτός έφτιαξε και το καράβι της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Ωστόσο κατά τον Όμηρο, βασιλιάς της Σύμης ήταν ο Νηρέας, μύθοι, μύθοι, μύθοι... για μια σταλιά νησί σαν παραμύθι. Μια ζωγραφιά που και η παραμικρή πινελιά έχει πάρει τη θέση της στο καβαλέτο για να συνοψιστούν όλα σε μια μόνο στιγμή όπως είπε κι ο Γκωγκέν. Και μην ξεχάσεις να βάλεις στο ποτήρι το υπέροχο λευκό Συμιακό κρασί...

ΤΑΞΙΔΙ

ΣΥΜΗ

της Λίνας Ιορδάνου

τόσο γευστικό που θα ξεχάσεις τ' όνομά σου... θα ξεχάσεις όλα όσα θες να ξεχάσεις... ένα μόνο δε θα ξεχάσεις ποτέ! Τη Σύμη! Αυτή αδύνατον να ξεχαστεί... τόση ομορφιά σε μια σταλιά σε μια γωνιά, σε μια στιγμή... όχι δε μπορείς να την ξεχάσεις!

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

KEΪΤ ΣΟΠΕΝ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΩΡΑΣ και άλλα διηγήματα Όταν πια παραδόθηκε, μια λεξούλα ξέφυγε απ’ τα ελαφρώς μισάνοιχτα χείλη της. Την ψιθύρισε ξανά και ξανά, κρυφά μες στην ανάσα της: «Ελεύθερη, ελεύθερη, ελεύθερη!» 16

Τι αξία είχε η αγάπη, το ανεπίλυτο μυστήριο, μπροστά σ’ αυτή την κατάκτηση της αυτοδιάθεσης που αίφνης την αναγνώριζε ως την ισχυρότερη παρόρμηση της ύπαρξής της! Τα διηγήματα της Κέιτ Σοπέν, κομψοτεχνήματα μιας λοξής, κινηματογραφικής ματιάς, γεμάτης κατανόηση για τα ανθρώπινα, λειτουργούν σαν μικρές αποκαλύψεις. Το περίφημο ερώτημα του Φρόυντ, «Τι θέλει η γυναίκα;», μοιάζει

ημα κάθε ιστορίας είναι το ταξίδι προς

να στοιχειώνει πρωθύστερα και υπό-

την ανακάλυψη του κρυμμένου εαυτού,

γεια την αφήγηση. Η περιπέτεια των

η περιπλάνηση της αυτογνωσίας. Κάθε

ηρωίδων είναι ακριβώς η αναζήτηση

ηρωίδα γίνεται μια «Ωραία κοιμωμένη»

της επιθυμίας τους. Το ουσιαστικό νό-

που αφυπνίζεται.

από τις εκδόσεις

ΡΟΕΣ

ΓΙΑΚΟΜΠΣΕΝ ΜΟγκενς

Η νουβέλα Μόγκενς του Δανού συγγραφέα Γενς Πέτερ Γιάκομπσεν είναι ένα νατουραλιστικό παραμύθι με ευτυχές τέλος, τυλιγμένο σε μια πανδαισία χρωμάτων και ήχων (οι ηχητικές και χρωματικές, «φωτογραφικές» περιγραφές του νερού, της φωτιάς, του ανέμου και των

αντικειμένων θεωρούνται απαράμιλλες). Ο νεαρός Μόγκενς, πρωταγωνιστής της ιστορίας, εξελίσσεται πνευματικά μέσα από τον έρωτά του για τρεις γυναίκες, οι οποίες ενσαρκώνουν τρεις διαφορετικές βιοθεωρίες. Η κατάκτηση του έρωτα εμφανίζεται εν τέλει ως μια διαδικασία ολοκλήρωσης του εαυτού, που χαρίζει την ευδαιμονία χάρη στην επιστροφή στη φυσική, θετική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Γιάκομπσεν (1847-1885) υπήρξε στα τέλη του 19ου αιώνα ο αδιαμφισβήτητος «κυρίαρχος του στιλ» στη σκανδιναβική λογοτεχνία. Το ιδιαίτερο ύφος του επηρέασε όλη την επόμενη γενιά των Βορειοευρωπαίων συγγραφέων. Η βαθιά ψυχολογική εμβάθυνση στους χαρακτήρες του του χάρισε το χαρακτηρισμό του «μεγαλύτερου ψυχολόγου της νεότερης λογοτεχνίας», ενώ οι δυνατές περιγραφές του εκείνον του «μεγάλου ζωγράφου του πεζού λόγου».

Ας φιλοσοφήσουμε…

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Ας φιλοσοφήσουμε… Στα πέντε προηγούμενα σημειώματα παρακολουθήσαμε βήμα – βήμα την μακρά πορεία προς τη γέννηση του φιλοσοφικού στοχασμού, μέχρι να φτάσουμε δηλαδή στο σημείο να διατυπωθεί μια ενιαία αρχή των όντων. Αναφερθήκαμε στις ιστορικές συνθήκες και στο ρόλο που διαδραμάτισαν οι ιωνικές πόλεις και κυρίως η Μίλητος καθώς και στη σχολή των «Μιλησίων Φιλοσόφων», με πρώτο τον Θαλή που θεωρούσε ότι τα πάντα προέρχονται από το νερό, χωρίς όμως να το ανάγει με σαφήνεια σε ενιαία αρχή του κόσμου, δηλαδή ότι και εκεί καταλήγουν. Το βήμα αυτό πραγματοποιείται από τον Αναξίμανδρο με το «άπειρο», με το οποίο θα καταπιαστούμε στο σημερινό μας σημείωμα.

Ας φιλοσοφήσουμε…

Ο Αναξίμανδρος και το άπειρο

Είναι το πιο γνωστό στοιχείο της φιλοσοφίας του Αναξίμανδρου. Καταγράφεται από αξιόπιστες μεταγενέστερες πηγές, όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης. Άρα είναι σίγουρα δικό του. Μόνο που ακόμα και ο Αριστοτέλης, που του αφιερώνει μια πραγματεία στα Φυσικά του, αισθάνεται μια αμηχανία όταν μιλάει για τον Αναξίμανδρο και το άπειρο. Σαν να μην το κα-

τανοούσε ακριβώς. Γι` αυτό ίσως είναι χρήσιμο να αναφερθούμε και σε προγενέστερες από τον Αναξίμανδρο χρήσεις του όρου. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί τη λέξη άπειρος ή απειρίσιος ως επίθετο. Χαρακτηρίζει, επί παραδείγματι, άπειρη τη θάλασσα, για να μας πει ότι δεν μπορείς εύκολα να την διαπεράσεις, με την έννοια να δεις τι σου κρύβει. Πιο ενδιαφέρον ακόμα

του Γεράσιμου Γεωργάτου

είναι ότι χαρακτηρίζει άπειρο ένα σκοτεινό όνειρο που είδε ο Οδυσσέας. Εδώ γίνεται σαφέστερο ότι το άπειρο δεν συνδέεται, όπως συνηθίζουμε σήμερα, αυστηρά με τη διάσταση του χώρου και του χρόνου, αλλά με τη δυσκολία να διαυγάσεις, να δεις τι κρύβεται εντός του και πέρα απ` αυτό. Δηλαδή τι μπορεί να σήμαινε αυτό το όνειρο; Έχεις τις εικόνες του καθαρές στον νου σου όταν ξυπνάς από τον σκοτεινό ύπνο, για να μπορείς μετά να το διηγηθείς πλήρως; Ή παραμένει άπειρο, δηλαδή με ένα τρόπο σκοτεινό. Η λέξη λοιπόν υπήρχε. Γραμματικά προέρχεται από το στερητικό -ακαι την ρίζα -περ- που διατηρούμε ακόμα στα νέα ελληνικά, π.χ περνώ, και στα αρχαία με το περαίνω, πέρας, κλπ. Το άπειρο λοιπόν για την εποχή που μιλάμε, τον 6ο π.χ αιώνα, φαίνεται να σήμαινε κυρίως αυτό που δεν μπορείς να το διαπεράσεις με τις αισθήσεις και με τον νου, κάτι που υπερβαίνει τα ανθρώπινα όρια. Δεν ήταν σίγουρα το μαθηματικό άπειρο. Εξάλλου μαθηματικά στις αρχές του 6ου αι. στην Αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχαν, ώστε να μπορούμε να συσχετίσουμε την κοσμολογία του Αναξίμανδρου με τη μαθηματική σκέψη. Δεν ήταν σίγουρα ούτε ο άπειρος κενός χώρος του σύμπαντος της νεότερης,

όχι της σύγχρονης, φυσικής που διαμορφώθηκε από τον Descartes (Καρτέσιος). Επιπλέον, όλες οι οντότητες στην πρώτη φάση της Φιλοσοφίας, ήταν αντιληπτές ως ενσώματες, ως υλικές, όπως θα λέγαμε σήμερα. Αλλά η λέξη «ύλη» δεν υπήρχε ακόμα, χρησιμοποιούσαν τη λέξη «σώμα». Στην ουσία πριν από τον Πλάτωνα δεν υπήρχαν αφηρημένες έννοιες. Συνεπώς, το άπειρο του Αναξίμανδρου δεν ήταν και δεν μπορούσε να είναι το αφηρημένο μαθηματικό άπειρο, ούτε απλώς ο άπειρος και κενός χώρος και χρόνος. Θα πρέπει να το σκεφτούμε σαν κάτι συγκεχυμένο αλλά υλικό, τόσο μεγάλο, που δεν μπορείς να το μετρήσεις ή να το διαπεράσεις, τόσο μεγάλο και ακατανόητο που ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια. Και για να κάνουμε ένα τολμηρό και κάπως αδόκιμο άλμα, ίσως αυτή η πρωτόλεια αναξιμάνδρεια αντίληψη του απείρου είναι πιο κοντά στην αντίληψη της σύγχρονης φυσικής για την ενιαία και υλική διάσταση του χώρου και του χρόνου, όπως μας εξηγεί η θεωρία της μεγάλης έκρηξης (Big Bang). Ο Θαλής λοιπόν απέδωσε στο νερό την προέλευση των όντων, ο Αναξίμανδρος θεώρησε ως ενιαία αρχή το άπειρο και ο Αναξιμένης, όπως θα δούμε, τον αέρα. Συνεπώς η «σχολή των Μιλησίων Φι-

Ας φιλοσοφήσουμε…

λοσόφων» δεν αρκέστηκε σε κάτι πολύ απτό, αισθητηριακά αντιληπτό, προφανές και συγκεκριμένο ως απαρχή των όντων, αλλά αναζήτησε κάτι πιο αφηρημένο, αχανές, συγκεχυμένο και θολό από το οποίο προήλθαν και στο οποίο θα καταλήξουν τα πάντα. Πρόκειται για σημαντικό και τολμηρό βήμα διαμόρφωσης συνολικού και αφαιρετικού τρόπου σκέψης. Και για να επισημαίνουμε τα ίχνη της συνέχειας στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης, πιθανόν αυτό το απροσδιόριστο και απέραντο πρώτο υλικό που το ονομάζει άπειρο, ο Αναξίμανδρος το εμπνεύστηκε από το Χάος του Ησίοδου (Θεογονία, Έργα και Ημέρες). Ένα τουλάχι-

στον αιώνα πριν τον Αναξίμανδρο (8ος - 7ος π.χ αι), ο Ησίοδος θεώρησε ότι τα πάντα ξεκίνησαν από το Χάος, κάτι απροσδιόριστο που βρισκόταν στο χάσμα μεταξύ ουρανού και γης. Το άπειρο του Αναξίμανδρου θυμίζει κάπως το Χάος του Ησίοδου. Ίσως να επηρεάστηκε απ` αυτόν και να επέκτεινε τη σκέψη του. Δυστυχώς στο μοναδικό γραπτό απόσπασμα που μας σώζεται από τον Αναξίμανδρο, η λέξη άπειρο δεν αναφέρεται ώστε να έχουμε κάποιο στοιχείο από πρώτο χέρι. Γι` αυτό ανιχνεύουμε και υποθέτουμε βασιζόμενοι σε μεταγενέστερες αλλά σοβαρές μαρτυρίες, όπως του Αριστοτέλη και άλλων.

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Το απόσπασμα του Αναξίμανδρου

Από τον Αναξίμανδρο λοιπόν μας έχει σωθεί ένα πολύ μικρό κείμενο, μόλις τρείς γραμμές, αλλά κατά μία έννοια είναι συναρπαστικό, γιατί πρόκειται για το πιο παλιό φιλοσοφικό κείμενο που διαθέτουμε από την αρχαία Ελλάδα. Το έχει διασώσει ο Συμπλίκιος (6ος αι. μ.Χ), αξιόπιστος σχολιαστής του Αριστοτέλη και άλλων παλιότερων φιλοσοφικών κειμένων. Το μικρό αυτό απόσπασμα παρότι είναι πεζός λόγος, θυμίζει έντονα ποιητικό και εμπεριέχει εκφράσεις καθαρά αρχαϊκές, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι είναι γραμμένο από τον ίδιο τον Αναξίμανδρο. Λέει λοιπόν ο Αναξίμανδρος: "ἐξ ὧν δὲ ἡ γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσι, καὶ τὴν φθορὰν εἰς ταῦτα γίνεσθαι κατὰ τὸ χρεών· διδόναι γὰρ αὐτὰ δίκην καὶ τίσιν ἀλλήλοις τῆς ἀδικίας κατὰ τὴν τοῦ χρόνου τάξιν".

Μεταφράζουμε στα νέα ελληνικά: "Απ’ όπου γεννιούνται τα όντα εκεί και καταλήγουν πεθαίνοντας, όπως επιβάλλει η αναγκαιότητα· γιατί λογοδοτούν και επανορθώνουν το ένα στο άλλο την αδικία που διέπραξαν, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου". Το απόσπασμα, αν το διαβάσουμε μερικές φορές στα αρχαία ελληνικά, έχει ρυθμό, που είναι χαρακτηριστικό του ποιητικού λόγου. Αποτελείται από δύο φράσεις με ίδια δομή που εμπεριέχουν βασικές αντιθέσεις: α) γένεση – θάνατος, κατά το χρεών (κατά την αναγκαιότητα) β) δίκη – αδικία, κατά την του χρόνου τάξιν. Είναι δηλαδή φτιαγμένο με προσοχή για να απομνημονεύεται εύκολα ώστε να περάσει αυτούσιο από τον έναν στον άλλο στους επόμενους στοχαστές. Από όπου, λοιπόν, γεννιούνται τα

Ας φιλοσοφήσουμε…

πράγματα εκεί καταλήγουν πεθαίνοντας, όπως επιβάλλει η αναγκαιότητα: πρόκειται για το κλασσικό σχήμα της προσωκρατικής κοσμολογίας όπου η αρχή των πάντων είναι ταυτοχρόνως μήτρα γέννησης και κατάληξη θανάτου. Εδώ όμως υπάρχει και μία εξήγηση: αυτό το πέρασμα από τη γέννηση στο θάνατο είναι αναγκαίο, τίποτα δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν τον νόμο της φύσης. Ίσως ούτε οι θεοί. γιατί λογοδοτούν και επανορθώνουν το ένα στο άλλο την αδικία που διέπραξαν, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου: τα όντα λοιπόν με τη γέννησή τους διαπράττουν μια αδικία και τιμωρούνται με το θάνατό τους, που είναι αποκατάσταση της δικαιοσύνης, σύμφωνα με την χρονική τάξη. Πιο συνοπτικά, κάθε γέννηση είναι αδικία και κάθε θάνατος τιμωρία για να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη. Και αυτό επαναλαμβάνεται στη ροή του χρόνου. Πρόκειται για κείμενο σύντομο, αλλά βαθύ, που επιδιώκει να συνοψίσει μια αντίληψη για τον κόσμο. Αν το περιορίσουμε αποκλειστικά στους ανθρώπους, δεν βγάζει νόημα. Θέλει να μιλήσει για το σύνολο του κόσμου, για τον ανθρώπινο και τον φυσικό κόσμο ως ενιαίο σύνολο. Αν συλλάβουμε τον κόσμο ως μια διαμάχη αντιθέτων, όπως ται-

ριάζει με αυτή την πρώτη περίοδο της προσωκρατικής φιλοσοφίας, τέτοια φαινόμενα γέννησης και θανάτου, όχι μόνο των ανθρώπων, μπορεί να είναι η μέρα και η νύχτα, μπορεί να είναι η υγρασία και η ξηρασία, κλπ. Η μέρα φέρνει το θάνατο της νύχτας και αντιστρόφως, μια περίοδος υγρασίας φέρνει κατ’ ανάγκη το θάνατο της ξηρασίας και αντιστρόφως και έτσι αποκαθίσταται η δικαιοσύνη, δηλαδή η συνολική και μεταξύ τους ισορροπία. Αυτό που στην ουσία μας λέει αυτό το απόσπασμα είναι ότι υπάρχει ένας νόμος κοσμικός, που ισχύει συνολικά για τους ανθρώπους και τη φύση. Στο ανθρώπινο επίπεδο το σωστό είναι να ανταποδίδεις την αδικία που έχεις υποστεί. Αυτό είναι το αρχαϊκό δόγμα, η ηθική της εποχής. Το βλέπουμε στα Ομηρικά Έπη, όπου π.χ ο θάνατος του Πατρόκλου θα φέρει τον θάνατο του Έκτορα ή η αρπαγή της ωραίας Ελένης από τον Πάρι θα επιφέρει την καταστροφή της Τροίας. Μια ανταπόδοση δηλαδή της αδικίας, για να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη. Το ίδιο συμβαίνει και στη φύση. Στη φύση υπάρχει ισορροπία, όπως πρέπει να υπάρχει και στις ανθρώπινες κοινωνίες. Όχι ηρεμία, αλλά ισορροπία, μια διαμάχη αντιθέτων που επιβάλλεται από την αναγκαιότητα ώστε αργά ή γρήγορα τα

του Γεράσιμου Γεωργάτου

πράγματα να περνάνε από το ένα αντίθετο στο άλλο αενάως και σε μια δυναμική ισορροπία. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρώπινης σκέψης ο Αναξίμανδρος έρχεται και διατυπώνει έναν κοσμικό νόμο, με αξίωση να έχει αυτός καθολική ισχύ. Όχι απλώς σημαντικό, αλλά μεγαλειώδες. Και θα δούμε πώς αυτό επηρεάζει και προωθεί τον στοχασμό των μεταγενέστερων, όπως του Αναξιμένη και του Ηράκλειτου. Όμως θα το αφήσουμε για το επόμενο σημείωμα μαζί με μια συνολική αναφορά στην κοσμολογία των προσωκρατικών.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ÉDOUARD SCHURÉ

ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΥΣΤΕΣ ΟΡΦΕΑΣ - ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ - ΠΛΑΤΩΝ

Στο αξιόλογο αυτό έργο, ο Γάλλος φιλόσοφος, ποιητής, συγγραφέας και μουσικολόγος Édouard Schuré, με τη δύναμη της φαντασίας του και τη γλαφυρότητα του ύφους του, μας παρουσιάζει τις συναρπαστικές ζωές τριών μεγάλων μυστών, του Ορφέα, του Πυθαγόρα και του Πλάτωνα. Μέσα δε από τα άδυτα των Ελευσινίων Μυστηρίων, μας ταξιδεύει στην παράδοση του ελληνικού εσωτερισμού, εκεί όπου θρησκεία, επιστήμη και φιλοσοφία συνυπάρχουν αρμονικά.

από τις εκδόσεις

PRINTA STEFAN ZWEIG Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΘΕΣ

Η αυτοβιογραφία του Στέφαν Τσβάιχ, του πιο πολυδιαβασμένου συγγραφέα του μεσοπολέμου, ζωντανεύει μια πόλη και μια εποχή για πάντα χαμένη: τη Βιέννη της μπελ-επόκ, τη χρυσή εποχή της πολυεθνικής πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων, που συγκέντρωσε στο γύρισμα του εικοστού αιώνα τις εκλεκτότερες δυνάμεις στις τέχνες και τις επιστήμες, έναν ονειρικό κόσμο, που κατέρρευσε μεμιάς μ’ έναν μοιραίο πυροβολισμό στο Σεράγεβο. Κι αργότερα, τη μεταπολεμική εποχή του πληθωρισμού και της ένδειας, το Βερολίνο την εποχή της Βαϊμάρης, το χαρούμενο Παρίσι του μεσοπολέμου, την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, την απρόσμενη μεγάλη επιτυχία. Και μια ζωή γεμάτη ανατροπές, εκπλήξεις και καινούργιους συνοδοιπόρους: Φρόυντ, Ρολλάν, Πιραντέλλο, Στράους, Ρίλκε... Κι ύστερα ο Χίτλερ καταλαμβάνει την εξουσία, τα βιβλία του Τσβάιχ καίγονται δημόσια, ο αντισημιτισμός κυριεύει την Αυστρία, οι γνωστοί γυρίζουν το κεφάλι όταν τον βλέπουν, κι ακολουθεί η αυτοεξορία στην Αγγλία, η φυγή στη Βραζιλία, η βιαστική συγγραφή αυτής της αυτοβιογραφίας, η αυτοκτονία το 1942. Η ιστορία της ζωής του Στέφαν Τσβάιχ είναι ένας φόρος τιμής στην Ευρώπη μιας άλλης εποχής, στη γενιά του μοντερνισμού, αλλά και στους χαρισματικούς Εβραίους της Βιέννης, που της χάρισαν τη λάμψη της και πέθαναν καταδιωγμένοι σ’ έναν ολόκληρο κόσμο που χάθηκε για πάντα: στον κόσμο τού χθες...

ΘΕΑΤΡΟ ∆ΙΑΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 7, ΚΕΝΤΡΟ • ΤΗΛ.: 2103626596

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΠΟ∆ΟΣΗ: ΕΛΕΝΗ ΡΑΝΤΟΥ - ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ βασισµένη σε σενάριο του ΓΟΥΝΤΥ ΑΛΕΝ

ΕΛΕΝΗ ΡΑΝΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΣ ΜΟΥΜΟΥΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΟΣ ΓΑΛΗΝΗ ΧΑΤΖΗΠΑΣΧΑΛΗ ΟΡΕΣΤΗΣ ΚΑΡΥ∆ΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ∆ΕΝΤΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΦΑΣΟΥΛΗΣ

miση μεριδα λογια

Θα σου μιλήσω...

της Έλενας Καρανικολού

...για εκείνα που κλέβουν τις μέρες και τις νύχτες μου. Χτες το πρωί έπεσε στα χέρια μου η κωμικογράφος Gemma Corell, η σπουδαία αυτή καλλιτέχνιδα που "ζωγράφισε" την ζωή με αγχώδεις διαταραχές και κρίσεις πανικού, ξεφύλλιζα και τα μάτια μου έτρεχαν ποτάμια όταν συνειδητοποίησα πως ήταν σα να κοιτάζω σε καθρέφτη, όλα εκείνα που με μαεστρία κρύβω 11 χρόνια, ήταν εδώ μπροστά μου. Σε εμένα ναι, σε εμένα που εσύ είχες πει πως αποκλείεται να μου συμβαίνει γιατί είμαι η χαρά της ζωής, ο άνθρωπος που πάντα γελάει με την καρδιά του. Είχε τύχει σε εμένα όμως να παλεύω με την σκιά του εαυτού μου εδώ και 11 ολόκληρα χρόνια. Είμαι εγώ που παλεύω να συγχρονίσω την αναπνοή μου όταν πρόκειται να κάνω πράγματα απλά, καθημερινά, πράγματα που εσύ έχεις ως δεδομένα. Για παράδειγμα να βγεις μια βόλτα με τους αγαπημένους σου, να πας σινεμά, στο σχολείο του παιδιού σου, στον γιατρό ή στη θάλασσα. Η κρίση πανικού σε βρίσκει παντού, δεν κάνει διακρίσεις. Και να 'μαι εδώ να ξεφυλλίζω ένα κόμικ και να ρουφάω μύξες. Αναρωτιέμαι πόσες στιγμές έχασα, πόσα είναι εκείνα που με εμπόδισε να γευτώ, πόσο με στένευε η ζωή μου, πόσο χρόνο χρειαζόμουν για να μιλήσω γιαυτό, να ζητήσω βοήθεια, πόσοι ζουν μεσ' το σκοτάδι τους εκεί έξω σαν και μένα; Συνήθισα να ανησυχώ για όλα και για όλους, να ανησυχώ μέρα νύχτα χωρίς σταματημό κι έτσι ξέχασα να πράττω. Έμαθα καλά το μάθημά μου, αναβολή-ενοχές-κατάθλιψη-εγκλεισμός και πάμε πάλι απ' την αρχή. Μια να πέφτεις χίλιες να ξανασηκώνεσαι, όμως ξέρεις, με κοιτάζω καμμιά φορά και νιώθω πως δεν σηκώθηκα ποτέ αληθινά. Το αγκάλιασα, το δέχτηκα και πορεύτηκα μαζί του, το είχα στην τσέπη και κάθε φορά που αποφάσιζα να περάσω καλά μια αυτοτιμωρία, ένα αυτομαστίγωμα, μια φωνή που μου φώναζε: ΔΕΝ ΣΟΥ ΑΞΙΖΕΙ! ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ! ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ!

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

EΙΣΑΙ ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ, ΕΣΥ ERRI DE LUCA ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΛΕΥΘΟΣ

Τέλος καλοκαιριού σε ένα νησί του Τυρρηνικού Πελάγους, στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Ένας έφηβος της μεταπολεμικής γενιάς, που βγαίνει για ψάρεμα σαν να ασκείται σε τέχνη, συναντιέται με ένα κορίτσι μεγαλύτερό του, σημαδεμένο από ένα μυστικό και από τη βαθιά θλίψη για τον πατέρα της που έχασε στον πόλεμο. Μπορεί οι μεγάλοι να μην μιλάνε πια για το παρελθόν, αλλά το αγόρι το νιώθει πάνω του νωπό και διψάει για μια απάντηση. Η απάντηση που του δίνει το κορίτσι είναι καθοριστική σαν γενέθλιος τόπος.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ERRI DE LUCA ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΛΕΥΘΟΣ

«Συμβαίνει οι άνθρωποι να κάθονται και να μου διηγούνται για τις σκληρές μέρες τους, για ταξίδια, αγρύπνια, πείνα. Πρέπει να υπάρχει μια σιωπή στο πρόσωπό μου που τους καθησυχάζει: δε θα τους διακόψω. Οι γυναίκες όχι, απομονώνονται μεταξύ τους για να διηγηθούν. Οι γυναίκες είναι νησιά. Η Ειρήνη δεν έχει θέση ανάμεσά τους ούτε ανάμεσα στους άντρες». Ένα κορίτσι που σώθηκε από δελφίνια στη θάλασσα μεγαλώνει ορφανό σ’ ένα ελληνικό νησί. Τη λένε Ειρήνη, την ημέρα ζει στη στεριά, τη νύχτα σμίγει στη θάλασσα με την αληθινή της οικογένεια. Στα δεκατέσσερά της είναι έγκυος κι εμπιστεύεται την ιστορία της σ’ έναν περαστικό ξένο.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΦΥΣΗ ΓΥΜΝΗ ERRI DE LUCA

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΛΕΥΘΟΣ Τη «Φύση Γυμνή» την αφουγκράστηκα. Είναι μια θεολογική αφήγηση: αν ο κόσμος και τα ζώντα πλάσματα είναι δημιουργήματα μιας θεότητας, τότε αναγκαστικά κάθε αφήγηση είναι το ίδιο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Το άγαλμα του εσταυρωμένου, ένας γρίφος. Η φύση του, βεβηλωμένη, αποκαλύπτει στην αφή τα μυστικά της. Μια πόλη κοντά στη θάλασσα, ένα συνοριακό χωριό, ένας σκοτεινός, ριψοκίνδυνος έρωτας, κι η λαχτάρα του τεχνίτη ν' αποκρυπτογραφήσει τα μυστικά του αγάλματος, χτίζουν το σκηνικό αυτής της μοναδικής ιστορίας.

το βαροσ τησ πεταλουδασ ERRI DE LUCA ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΛΕΥΘΟΣ

Ο βασιλιάς των αγριόγιδων έχει κουραστεί. Ανάγκασε για χρόνια το κοπάδι του σε υποταγή, κι αυτόν το Νοέμβρη αναγνωρίζει την παρακμή - φτάνει η ώρα του διαδόχου. Και ο άντρας έχει γεράσει. Πέρασε άγρια, μοναχικά χρόνια λαθροκυνηγός στα βουνά· εκείνη τη μέρα του Νοέμβρη ξέρει ότι κοντοζυγώνει στο τέρμα. Δύο μοναχικά μέλη από διαφορετικά είδη, στη δύση τους. Γεύτηκαν, πειραματίστηκαν και τώρα χάνονται. Πίσω τους το ανοιχτό αχνάρι ξανακλείνει. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΑΝΤΙ ...ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Καμιά φορά ανοίγει η πόρτα σιγά σιγά και μπαίνεις. Φοράς άσπρο κάτασπρο κουστούμι και λινά παπούτσια. Σκύβεις βάζεις στοργικά στη χούφτα μου 72 φράγκα και φεύγεις. Έχω μείνει στη θέση που μ’ άφησες για να με ξαναβρείς. Όμως πρέπει νά 'χει περάσει πολύς καιρός γιατί τα νύχια μου μακρύνανε κι οι φίλοι με φοβούνται. Κάθε μέρα μαγειρεύω πατάτες έχω χάσει τη φαντασία μου κι όταν ακούω «Κατερίνα» τρομάζω. Νομίζω πως πρέπει να καταδώσω κάποιον. Έχω φυλάξει κάτι αποκόμματα με κάποιον που λέγανε πως είσαι συ. Ξέρω πως λένε ψέματα οι εφημερίδες, γιατί γράψανε πως σου ρίξανε στα πόδια. Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια.

Στο μυαλό είναι ο Στόχος, το νου σου ε;

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ

1.6.1940-3.10.1993

του Κωνσταντίνου Μάντη

https://latistor.blogspot.com/

ΑΝΤΙ ...ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ

Η γραφή της Κατερίνας Γώγου, αμιγώς βιωματική, φανερώνει με τον πλέον πρόδηλο τρόπο τις αγωνίες που συντρίβουν την ποιήτρια και της στερούν μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο τη δυνατότητα να αντικρίζει τον κόσμο χωρίς τις στρεβλώσεις των εσωτερικών της δαιμόνων. Παρασυρμένη από τη θλίψη που της γεννά η ματαίωση τόσο των προσωπικών της επιδιώξεων όσο και του οράματός της για την επικράτηση ενός δικαιότερου πνεύματος στην κοινωνική πραγματικότητα, αδυνατεί να εκτιμήσει ακόμη κι εκείνα που λειτουργούν υπέρ της, κι αφήνεται, έτσι, σε μια πορεία φθοράς που την οδηγεί σ’ ένα πρόωρο τέλος. «Καμιά φορά ανοίγει η πόρτα σιγά σιγά και μπαίνεις. Φοράς άσπρο κάτασπρο κουστούμι και λινά παπούτσια. Σκύβεις βάζεις στοργικά στη χούφτα μου 72 φράγκα και φεύγεις.» Η ποιήτρια βιώνει παράλληλες διαψεύσεις στη ζωή της που την οδηγούν και την καθηλώνουν στα δεσμά ενός ισχυρού καταθλιπτικού συναισθήματος. Το γεγονός ότι δεν κατορθώνει να διασφαλίσει ή δεν της προσφέρεται μια συνεχής και ικανοποιητική επαγγελματική απασχόληση, τη φέρνει διαρκώς αντιμέτωπη με την πραγματικότητα της οικονομικής ανέχειας. Όπως χαρακτηριστικά γράφει στην 11η ενότητα της συλλογής «Τρία κλικ

αριστερά» -απ’ την οποία αντλείται και το συγκεκριμένο ποίημα, που λειτουργεί ως επίλογος της συλλογής-, απευθυνόμενη στην εννιάχρονη τότε κόρη της: «Μέτρησε μόνο τα μεροκάματα που έκανα / μ’ αυτό θα μάθεις πώς έζησα. / Μέτρησε έπειτα το νοίκι μας / ποτέ δε φτάνανε να το πληρώσω». Άνεργη τον περισσότερο καιρό, βουλιάζει σε σκέψεις απόγνωσης και πέφτει σε μια κατάσταση πλήρους αδράνειας. Έτσι, όταν εκείνος ανοίγει την πόρτα και μπαίνει με το «άσπρο κάτασπρο κουστούμι» του -που λειτουργεί ως δείκτης έντονης αντίθεσης σε σχέση με τη διάθεση εκείνης, αλλά και ως δείκτης των αγαθών του προθέσεων-, η ποιήτρια βρίσκεται άπραγη να τον περιμένει και δέχεται χωρίς καμία αντίρρηση τα χρήματα που αυτός με τόση στοργικότητα της αφήνει στο χέρι. Η ποιήτρια δε διαμαρτύρεται για τα χρήματα που της προσφέρει, καθώς δεν έχει ούτως ή άλλως την πολυτέλεια να κάνει κάτι τέτοιο. Αναγνωρίζει στο πρόσωπο εκείνου έναν πνευματικό σύντροφο κι έναν συναγωνιστή, γι’ αυτό και δε διστάζει να αποδεχτεί την ελεημοσύνη του. Έχει, άλλωστε, συμβιβαστεί με τον τρόπο που κυλά η ζωή της, όπως τον προσδιορίζει στην πρώτη κιόλας ενότητα της συλλογής: «Μια ζωή λιγούρια ταξιδεύουμε / την ίδια διαδρομή. / Ξευτίλα-μοναξιάαπελπισία. Κι ανάποδα.».

του Κωνσταντίνου Μάντη

https://latistor.blogspot.com/

«Έχω μείνει στη θέση που μ’ άφησες για να με ξαναβρείς. Όμως πρέπει νά 'χει περάσει πολύς καιρός γιατί τα νύχια μου μακρύνανε κι οι φίλοι με φοβούνται.» Οι σποραδικές επισκέψεις εκείνου, που έρχεται «καμιά φορά» να τη δει και να της αφήσει λίγα χρήματα, είναι το γεγονός που διασπά τη ρουτίνα της παραίτησής της στην αδράνεια της θλίψης και της ανεργίας. Μ’ αυτές τις επισκέψεις μετρά συνήθως το χρόνο, μα, εδώ και καιρό, φαίνεται πως κάτι έχει αλλάξει, διότι, αν κι εκείνη έχει μείνει στην ίδια θέση που την άφησε την τελευταία φορά, ώστε να την ξαναβρεί πιο εύκολα, φαίνεται πως έχει περάσει πολύς καιρός χωρίς εκείνος να φανεί. Κι αυτό το αντιλαμβάνεται η ποιήτρια, όχι γιατί έχει αίσθηση του χρόνου ή κάποια άλλη πρακτική ένδειξη για το πέρασμα των ημερών, αλλά γιατί διαπιστώνει πως τα νύχια της έχουν μακρύνει και πως οι φίλοι έχουν αρχίσει να τη φοβούνται. Σπαρακτικός ο τρόπος με τον οποίο η Γώγου επιλέγει να δηλώσει το πόσος χρόνος έχει περάσει από την τελευταία επίσκεψη εκείνου, καθώς φανερώνει την πλήρη αδιαφορία που γεννιέται στην ψυχή του καταθλιπτικού ατόμου για την εναλλαγή των ημερών, μιας και καμία μέρα δεν έχει να προσφέρει κάτι καλύτερο ή κάτι διαφορετικό. Στην περίπτωση, πάντως, της ποιήτριας μοιάζει να υπάρχει μια διαφορά

ΑΝΤΙ ...ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ

ανάμεσα στις μέρες∙ μια διαφορά που την καταγράφει στην 23η ενότητα της συλλογής: «Κάθε σήμερα μαθαίνω ν’ απορρίπτω / αυτά που πίστεψα χτες.». Κι είναι αυτή μια ιδιαίτερης βαρύτητας δήλωση, εφόσον παρουσιάζει μιαν άλλη πηγή απογοήτευσης για τη δημιουργό, εκείνη που της προκαλεί η διαπίστωση πως τα ιδανικά της Αριστεράς, που η ίδια τόσο είχε πιστέψει και στα οποία είχε αποδώσει μυθικές ποιότητες, δεν συγκινούν τους συγκαιρινούς της. Ο κόσμος μοιάζει να μην πιστεύει ή να μην ενδιαφέρεται για την κοινωνική δικαιοσύνη και την ελευθερία που θα μπορούσε, όπως θεωρούσε η ποιήτρια, να προσφέρει ο κομμουνισμός. «Κάθε μέρα μαγειρεύω πατάτες έχω χάσει τη φαντασία μου κι όταν ακούω «Κατερίνα» τρομάζω. Νομίζω πως πρέπει να καταδώσω κάποιον.» Η αίσθηση ματαιότητας, της έχει αφαιρέσει κάθε διάθεση δημιουργικότητας, όπως και κάθε ανάγκη για την ύπαρξη κάποιας ποικιλίας, κάποιας διαφοροποίησης στην καθημερινότητά της. Κάθε μέρα μαγειρεύει πατάτες, αδιαφορώντας για το απαράλλαχτο της διατροφής της, αφού το μόνο που έχει σημασία είναι να διατηρηθεί στη ζωή. Δεν αποζητά το διαφορετικό, αφού μόλις και μετά βίας ανέχεται την παράταση των απαράλλαχτα επώδυνων συνθηκών της ζωής

του Κωνσταντίνου Μάντη

https://latistor.blogspot.com/

της. Η ανεργία κι η προσωπική της θλίψη είναι, πάντως, μέρος μόνο του προβλήματος, αφού ζώντας σε με κοινωνία όπου η εξουσία φροντίζει να θέτει με κάθε τρόπο υπό έλεγχο τα μέλη της και να μην αποδέχεται παρεκκλίσεις ή αμφισβητήσεις, η ποιήτρια με το ελεύθερο πνεύμα και την επίμονα αρνητική στάση απέναντι στους όποιους κυβερνώντες έρχεται συχνά αντιμέτωπη με τις αρχές και τους λοιπούς φορείς εξουσίας. Ζει υπό καθεστώς φόβου και νιώθει πως βρίσκεται διαρκώς υπό παρακολούθηση∙ πως ανά πάσα στιγμή κάποιος θα βρεθεί που θα θελήσει να την ανακρίνει και θα της ζητήσει να καταδώσει κάποιον από τους ομοϊδεάτες της. Η Γώγου αρνείται να συμβιβαστεί με την ιδέα μιας αστυνομευόμενης δημοκρατίας, στο πλαίσιο της οποίας οι πολίτες οφείλουν να υποτάσσονται στις αποφάσεις και στις πεποιθήσεις των λίγων εκλεκτών που κινούν τα νήματα της εξουσίας. Το κράτος για τη Γώγου δεν είναι ένας φορέας διασφάλισης της αρμονικής κοινωνικής ζωής, που υπό προϋποθέσεις μπορεί να οδηγήσει το σύνολο των πολιτών στην ευημερία, αλλά ένας φορέας συνεχούς καταπίεσης που μόνο στόχο έχει την πλήρη συντριβή οποιασδήποτε εναντίωσης στους σχεδιασμούς και στα συμφέροντα των κρατούντων. «Έχω φυλάξει κάτι αποκόμματα με κάποιον που λέγανε πως είσαι συ. Ξέρω πως λένε ψέματα οι εφημερίδες, γιατί γράψανε πως σου ρίξανε στα πόδια.

ΑΝΤΙ ...ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ

Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια. Στο μυαλό είναι ο Στόχος, το νου σου ε;» Η Γώγου ανήκει στον κόσμο των αναρχικών, έχοντας την πλήρη βεβαιότητα πως κάθε κυβερνητικό μόρφωμα επιδιώκει αποκλειστικά την εξυπηρέτηση των δικών του συμφερόντων και μόνο, δείχνοντας πλήρη αδιαφορία για τα δίκαια του λαού. Οι πολίτες είναι για το κράτος εν δυνάμει επικίνδυνες μονάδες που πρέπει να τεθούν υπό πλήρη έλεγχο, ώστε να μην υπάρχει καμία αντίδραση στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Στον ίδιο κόσμο με την ποιήτρια κινείται κι εκείνος, για τον οποίο έγραψαν οι εφημερίδες πως οι αστυνομικές δυνάμεις του έριξαν στα πόδια, ίσως σε κάποια διαδήλωση διαμαρτυρίας ή στο πλαίσιο κάποιας πιο δυναμικής πράξης κατά της εξουσίας. Η Γώγου, ωστόσο, θεωρεί πως είτε δεν

πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο είτε πως οι εφημερίδες λένε ψέματα, διότι αποκλείεται να του έριχναν απλώς στα πόδια. Οι αρχές δε σημαδεύουνε στα πόδια∙ δεν τους ενδιαφέρει να ακινητοποιήσουν ή να αδρανοποιήσουν προσωρινά τον αντίπαλό τους. Ο δικός τους Στόχος είναι στο μυαλό, διότι μόνον έτσι μπορούν να τερματίσουν διαμιάς την αντίδραση όσων τους αμφισβητούν. Το χτύπημα που θέλουν να καταφέρουν εκείνοι, θέλουν να είναι οριστικό, χωρίς ν’ αφήνει περιθώρια επανάκαμψης. «Το νου σου, ε;», τον παροτρύνει η ποιήτρια, προκειμένου να του υπενθυμίσει πως ο κίνδυνος βρίσκεται ακριβώς σ’ εκείνο το μοιραίο χτύπημα, που έρχεται και αίρει κάθε διάθεση αντίδρασης, καθώς το άτομο παύει να βλέπει τον εαυτό του ως μέλος ενός συνόλου και κυνηγά πλέον την προσωπική του ευδαιμονία, έχοντας υποκύψει στις συνεχιζόμενες προσπάθειες των κρατούντων να αλώσουν

του Κωνσταντίνου Μάντη

https://latistor.blogspot.com/

την κοινωνική και πολιτική συνείδηση των πολιτών. Στοχεύοντας στο μυαλό οι έχοντες την εξουσία επιδιώκουν και καταφέρνουν να απομακρύνουν την προσοχή των πολιτών από τη δική τους ανικανότητα να υπηρετήσουν ορθά το κοινωνικό σύνολο -που πηγάζει από την πλήρη αδιαφορία τους απέναντι στα λαϊκά συμφέροντα-, και τη στρέφουν στη διεκδίκηση του ατομικού τους συμφέροντος. Οι πολίτες έχοντας κατά νου το δέλεαρ μιας προσωπικής ουτοπίας, λησμονούν το χρέος τους απέναντι στους συνανθρώπους τους και απέναντι στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, το οποίο διασπασμένο σε μονάδες και μικρές ομάδες, χάνει τη δυναμική του και αφήνει το πεδίο ελεύθερο στην ασυδοσία των κρατούντων. Το μοιραίο χτύπημα έρχεται όταν οι πολίτες διασπώνται και στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου, καταστρέφοντας οριστικά από μόνοι τους την αδιαμφισβήτητη δύναμη που έχουν

ως συσπειρωμένη ομάδα. Ο διχασμός των πολιτών αποτελεί δίχως άλλο τη μεγαλύτερη νίκη εκείνων που έχουν την εξουσία, αφού καθιστά οποιαδήποτε πιθανή αντίδραση αδύναμη και πολύ περισσότερο κατακριτέα από το υπόλοιπο κοινωνικό σώμα, που άθελά του τρέπεται σε υποχείριο των κρατούντων. Ο Στόχος, λοιπόν, βρίσκεται πράγματι στο μυαλό, διότι όχι μόνο απαλλάσσει τους κυβερνώντες από την αποκρουστική ανάγκη να καταφύγουν στη βία, αλλά τους επιτρέπει κιόλας να χρησιμοποιούν τους ίδιους τους πολίτες ως όργανα καταστολής των όποιων αντιδράσεων, αφού στρέφονται οι ίδιοι με μένος ενάντια σ’ εκείνους που θα έπρεπε κανονικά να είναι τα αδέρφια κι οι σύντροφοί τους σ’ έναν κοινό αγώνα κατά της εξουσίας. Κατερίνα Γώγου «Τρία κλικ αριστερά», Εκδόσεις Καστανιώτη, 1978

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ALDO NAOURI ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΛΕΥΘΟΣ

Για πολλούς οι θέσεις του γάλλου παιδιάτρου Αλντό Ναουρί είναι αιρετικές: προτρέπει τις μαμάδες να πάψουν να “ασκούν γοητεία” στα παιδιά τους, τους μπαμπάδες να μην αρκούνται στο ρόλο του παρατηρητή, και τους δύο γονείς να δώσουν έμφαση στη μεταξύ τους σχέση. Στηλιτεύει τη “γλυκερή ψευδοστοργή” των σημερινών γονιών, που δεν διαπαιδαγωγεί αλλά συντηρεί την αίσθηση της παιδικής παντοδυναμίας υπονομεύοντας το μέλλον. Στη σύγχρονη επιταγή “Μπορείς και δικαιούσαι να τα έχεις όλα” ο Αλντό Ναουρί αντιτάσσει: “Δεν μπορείς να τα έχεις όλα, αλλά μπορείς να παλέψεις για να έχεις όσο το δυνατόν περισσότερα”. Στα συνεχή “ναι” των γονιών που διαλύουν τον ατομικό ψυχισμό και τον κοινωνικό ιστό αντιπαραβάλλει ένα “όχι” που καταφάσκει στη ζωή!

Το σύμπλεγμα του Τηλέμαχου Γονείς και παιδιά μετά τη δύση του πατέρα

Massimo Recalcati ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΛΕΥΘΟΣ

Ένα παιδί ατενίζει το πέλαγος. Είναι ο Τηλέμαχος, που ζητά δικαιοσύνη: δεν υπάρχει πλέον Νόμος στη γη του, μόνο η φαινομενικά ατελείωτη Νύχτα των Μνηστήρων... Ο Τηλέμαχος περιμένει τον πατέρα του, τον Οδυσσέα, για να επαναφέρει τη συμβολική τάξη στον ρημαγμένο από τους Μνηστήρες οίκο του. Αντίθετα με τον Οιδίποδα, που πέφτει τυφλωμένος από ενοχή για την εγκληματική του επιθυμία, αντίθετα με τον Νάρκισσο, που θαμπώνεται από τη στείρα ομορφιά της εικόνας του, ο Τηλέμαχος ατενίζει το πέλαγος με μάτια ορθάνοιχτα αναζητώντας απελπισμένα τον πατέρα, το Νόμο του πατέρα. Τα σημερινά παιδιά μοιάζουν στον Τηλέμαχο. Ψάχνουν με το βλέμμα αυτό(ν) που θα επιστρέψει από τη θάλασσα, αναζητούν το Νόμο που θα τους ανοίξει νέους ορίζοντες. Γιατί ο πατέρας, αν και δεν είναι ο κάτοχος του Νόμου, αν και δεν γνωρίζει το έσχατο νόημα της ζωής, καταδεικνύει ωστόσο μέσα από τη σαρκωμένη μαρτυρία της ύπαρξής του ότι είναι δυνατόν -είναι ακόμα δυνατόν- να νοηματοδοτήσει αυτό τον κόσμο, να μεταδώσει την επιθυμία, να μιλήσει για το μέλλον· να πει στον Τηλέμαχο ότι ακόμα δεν έχουν συμβεί τα πάντα, ότι ακόμα δεν τα έχουμε δει όλα, δεν τα έχουμε γνωρίσει όλα. Να καταστήσει, εντέλει, το Παιδί αληθινό κληρονόμο, ικανό όχι μόνο να παραλάβει ένα νόημα για τον κόσμο, αλλά και να ανακαλύψει καινούρια νοήματα του κόσμου, καινούριους κόσμους νοήματος.

το αλφαβηταρι τησ ζωησ

Π(ι) όπως πόνος 44

Εξ ορισμού η λέξη αυτή κουβαλάει κάτι αρνητικό, ένα φορτίο. Στο λεξικό οι ορισμοί της λέξης είναι δύο. Ο ένας αναφέρεται στο αίσθημα που προκαλείται σε κάποιο σημείο, περιοχή ή όργανο του σώματος λόγω αρρώστιας, τραυματισμού, χτυπήματος ή άλλης αιτίας. Ο δεύτερος λέει ότι ο πόνος είναι ένα δυσάρεστο ψυχικό συναίσθημα, η θλίψη, η στεναχώρια, η δυστυχία… Συνεπώς ο πόνος αναφέρεται σε σωματική και ψυχική κατάσταση.

της Μαριάννας Κουμαριανού

Από τη φύση τους, οι άνθρωποι (όπως και κάθε έμβιος οργανισμός) τείνουν να αποφεύγουν τον πόνο. Κάτι τους ωθεί μακριά. Αυτό είναι κάτι έμφυτο. Ακόμα και περιπτώσεις ανθρώπων που αποφασίζουν να πονέσουν τον εαυτό τους, αυτό έχει ως σκοπό να μειώσουν έναν άλλο μεγαλύτερο πόνο ή και να τον εξαλείψουν. Η λέξη αυτή με οδηγεί σε πολλά μονοπάτια και σκέψεις. Οι καταστάσεις δεν είναι άσπρο-μαύρο ούτε σωστόλάθος με απολυτότητες. Αντιθέτως. Υπάρχουν πολλές οπτικές αλλά και διαβαθμίσεις όπου καθένας κινείται κάπου ενδιάμεσα σε αυτές. Θα ήθελα να επικεντρωθώ και να δω τις εκφάνσεις του ψυχικού πόνου. Εδώ μιλάμε για ένα συναίσθημα: θλίψη – στεναχώρια – λύπη. Όλα δυσάρεστα. Έχουν μια τάση για δάκρυα, τάση για απομόνωση, εσωστρέφεια και αδράνεια. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ψυχικός πόνος και η θλίψη στερούνται ζωής. Όντως! Αν κοιτάξουμε καλύτερα, διαπιστώνουμε ότι νιώθουμε πόνο ή θλίψη όταν υπάρχει μια απώλεια, ένας «θάνατος». Ως «θάνατο» εννούμε έναν χωρισμό, το να χάσω έναν δικό μου άνθρωπο επειδή φεύγει μακριά ή ένα αγαπημένο αντικείμενο ή τη δουλειά μου… Κάθε απώλεια είναι ένας μικρότερος ή μεγαλύτερος θάνατος. Όσο ζούμε, οι «θάνατοι» είναι ανα-

πόφευκτοι. Είναι αυτό που λένε ότι η ζωή κάνει κύκλους. Κάθε ένας ξεκινάει με γέννηση, συνεχίζει με ζωή και καταλήγει σε θάνατο. Αυτό συμβαίνει είτε συμβολικά είτε πραγματικά. Είναι η φυσιολογική ροή των πραγμάτων. Όπως είπαμε προηγουμένως, υπάρχει η τάση για αποφυγή του πόνου (σωματικού και ψυχικού). Ας κρατήσουμε αυτό το στοιχείο και ας το δούμε όσον αφορά στα μέλη μιας οικογένειας. Αυτό που παρατηρούμε και μπορούμε να επιβεβαιώσουμε είναι ότι οι γονείς κάνουν ό,τι μπορούν ώστε να αποτρέπουν τα παιδιά από το να βιώνουν κάθε είδους πόνο, σωματικό ή ψυχικό. Ως προς τον σωματικό πόνο, θεωρητικά, όσο μεγαλώνει κάποιος, τόσο πιο προσεκτικός γίνεται και μπορεί να αποφεύγει την πρόκληση του πόνου. Αυτό μας οδηγεί σε ένα συμπέρασμα που λέει ότι όσο πιο μικρός είναι κάποιος, τόσο πιο επιρρεπής είναι σε ατυχήματα, λόγω έλλειψης εμπειριών. Άρα, όσο πιο μικρός είναι κάποιος, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη έχει για προστασία. Αυτό, αν και απόλυτο, έχει αρκετή δόση αλήθειας. Όταν ένας άνθρωπος ξεκινάει τη ζωή του, γεννιέται, έρχεται σταδιακά σε επαφή με το περιβάλλον, με ανθρώπους κ.ο.κ.. Κάθε βρέφος, στην προσπάθειά του να μάθει πώς λειτουργούν τα πράγματα, εξ ορισμού, κάνει πολλές αποτυχημένες προσπάθειες.

το αλφαβηταρι τησ ζωησ

Π(ι) όπως πόνος Δοκιμάζει τη δύναμή του – τη δύναμη που χρειάζεται για να φέρει ένα αποτέλεσμα στα πράγματα. Μέχρι να το καταλάβει αυτό και να το κάνει κτήμα του, συνεχώς αποτυγχάνει και κάποιες φορές τραυματίζεται και πονάει.

Δεν αρνείται κανείς το γεγονός ότι ρόλος ενός γονέα είναι να προστατεύει τα παιδιά του από καταστάσεις που υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού! Αυτό, όμως, ως ενέργεια είναι μισό, μιας και δεν υπάρχει κανένας που για μια ζωή να έχει έναν ή περισσότερους προστάτες. Εδώ, το παραπάνω που χρειάζεται είναι ο γονέας να φροντίζει και να εκπαιδεύει το παιδί του ώστε να είναι ικανό να αντιμετωπίζει και να χειρίζεται καταστάσεις που θα μπορούσαν να φέρουν τραυματισμό. Ας μην υποτιμούμε τα παιδιά, τις ικανότητές τους και τους τρόπους να εκπαιδεύονται για τη ζωή! Έχουν απίστευτη ικανότητα να δημιουργούν συνθήκες και να εκτίθενται σε καταστάσεις αυξανόμενης δυσκολίας ή και κινδύνου με σκοπό να τις υπερνικήσουν. Δοκιμάζουν τους εαυτούς τους ενώ ταυτόχρονα τους προστατεύουν. Και όλα αυτά μέσω του παιχνιδιού! Όσο περισσότερο αφήνουμε τα παιδιά μας να παίζουν, θα παρατηρήσουμε ότι θα γίνονται όλο και πιο ικανά και ανθεκτικά. Θα μπορούν να υπολογίζουν την προσπάθεια που

χρειάζεται να βάλουν για να πετύχουν κάτι χωρίς να κινδυνεύσουν! Αντίθετα, όσο τα αποτρέπουμε, τόσο λιγότερο ικανά και αποτελεσματικά θα είναι στις καταστάσεις του περιβάλλοντος, όσο απλές και εύκολες κι αν είναι, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες να τραυματιστούν και να πονέσουν. Σωματικός πόνος. Αυτό θα έλεγα είναι το εύκολο κομμάτι. Όσο περισσότερο «ελευθερωθεί» ένας γονιός στο να εμπιστεύεται – να δίνει χώρο στο παιδί του, τόσο πιο ικανό και αποτελεσματικό θα είναι αυτό ενώ ταυτόχρονα θα ξέρει πώς να αποφεύγει καταστάσεις που του προκαλούν πόνο! Ας πάμε τώρα στον ψυχικό πόνο. Κατ’ αναλογία, κι εδώ οι γονείς προσπαθούν με κάθε τρόπο να μην βιώσει το παιδί τους πόνο – θλίψη! Σωστά. Όμως υπάρχει μια λεπτή ισορροπία: οι γονείς αγωνιούν τόσο πολύ μη τυχόν και στεναχωρηθεί ή κλάψει το παιδί τους, που φτάνουν στο άλλο άκρο. Όχι μόνο προσπαθούν να αποτρέπουν τις πηγές θλίψης αλλά σε περίπτωση που το παιδί τους στεναχωρηθεί με κάτι, το αρνούνται ή παρεμβαίνουν άμεσα για να το λύσουν εκείνοι αντί για το παιδί. Προφανώς, δε λέω να εκθέτουμε τα παιδιά μας σε καταστάσεις που προκαλούν στεναχώρια και πόνο! Όμως

της Μαριάννας Κουμαριανού

και αυτό είναι ένα συναίσθημα – μία κατάσταση μέσα στη ζωή, που κάποιες στιγμές βρισκόμαστε αντιμέτωποι και πρέπει κάτι να κάνουμε για αυτό. Τα παιδιά αυτό το αντιλαμβάνονται και εντάσσουν στο παιχνίδι τους και υποδύονται ρόλους που έχουν να αντιμετωπίσουν τέτοια συναισθήματα. Προβάρουν το πώς είναι κανείς να πονά. Και στο παιχνίδι βρίσκουν και τις πιθανές λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης. Σε αυτό (τον ψυχικό πόνο) υπάρχει και άλλη μία παράμετρος, πολύ πιο σημαντική! Όλοι γνωρίζουμε ότι η ζωή δεν είναι ρόδινη. Πρέπει να παλέψουμε, να προσπαθήσουμε και να υπερβούμε τα εμπόδια του περιβάλλοντος προκειμένου να καταφέρουμε –να πετύχουμε αυτά που θέλουμε.

Συχνά, αυτό σημαίνει και συνεπάγεται ότι πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος κάποιες ευχαριστήσεις και να ζορίσουμε τον εαυτό μας, να του στερήσουμε πράγματα που μας αρέσουν ώστε να φτάσουμε στον επιθυμητό στόχο. Όσοι έχουν δώσει Πανελλήνιες θυμούνται ένα-δυο «χαμένα» καλοκαίρια λόγω διαβάσματος, φορές που ήθελαν μια βόλτα ή μια βραδινή έξοδο αλλά την ακύρωσαν προκειμένου να προετοιμαστούν για το επερχόμενο διαγώνισμα, ύπνο που έχασαν και πολλά άλλα ακόμα… Όλα αυτά είναι επίπονα! Όμως, όλα γίνονται με σκοπό να επιτευχθεί κάτι μεγαλύτερο, πιο σπουδαίο για εμάς, μια άλλη προτεραιότητα που μετά θα

το αλφαβηταρι τησ ζωησ

της Μαριάννας Κουμαριανού

Π(ι) όπως πόνος φέρει ακόμα μεγαλύτερη ικανοποίηση. Αν η διαπαιδαγώγηση που εφαρμόζουμε στο παιδί μας είναι να αποτρέπουμε (με δική μας πρωτοβουλία) καθετί που ζορίζει – φέρνει πόνο, τότε πώς το παιδί αυτό θα μάθει να βάζει στην άκρη πρόσκαιρες απολαύσεις με σκοπό να πετύχει αργότερα μεγαλύτερες και πιο ουσιαστικές; Πώς και πού θα βρει την επιμονή και την υπομονή που χρειάζεται;

Όπως είπαμε και παραπάνω, η ζωή πάντα βάζει εμπόδια και μας αποπροσανατολίζει από τους σκοπούς μας. Αυτό που κάθε άνθρωπος χρειάζεται είναι να είναι ανθεκτικός και επίμονος σε αυτά και να μην χάνει το κουράγιο του προς τον στόχο του. Σκεφτείτε το αλλιώς! Αν ήσαστε σε μια ομάδα ποδοσφαίρου, πότε θα χαιρόσασταν περισσότερο; Όταν καταφέρνατε να αντιπαλέψετε μια «εύκολη» αντίπαλη ομάδα ή μια χαρισματική; Πότε πανηγυρίζετε περισσότερο, για έναν παίχτη που βρέθηκε μόνος του

και ανενόχλητος έβαλε πόντο ή όταν κατάφερε να αντιμετωπίσει πολλούς παίκτες; Έτσι ακριβώς είναι και η ζωή! Και τα παιδιά μας πρέπει να τα βοηθήσουμε να μάθουν να παλεύουν για τους στόχους που εκείνα θέτουν – όχι να τους εγκαταλείπουν μπροστά στα εμπόδια. Συχνά τα παιδιά δυσκολεύονται να «δουν» τη διαδρομή που χρειάζεται να κάνουν ώστε να φτάσουν στο στόχο τους. «Βλέπουν» ή το τέρμα (χωρίς τη διαδρομή) ή τα εμπόδια και τις αποτυχίες και αυτό να τα κάνει να θέλουν να εγκαταλείψουν. Ήδη αυτά φέρνουν πόνο. Και αυτός είναι ο πόνος που πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να αντιμετωπίζουν. Το «να μην το βάζουν κάτω»! Για να μπορέσουμε να είναι τα παιδιά μας κοντά στους στόχους και τα όνειρά τους, χρειάζεται να είμαστε δίπλα τους και να ενισχύουμε τις προσπάθειές τους. Να τα βοηθάμε να μην αφήνουν τον αγώνα, όταν έρχεται ο πόνος από τις αποτυχίες. Μέχρι να αγγίξουν τα όνειρά τους!

...ΑΛΙΕΥΜΕΝΑ

ΑΦΑΝΤΑΣΙΑ ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΤΕ ΑΝ ΠΑΣΧΕΤΕ ΑΠΟ ΑΦΑΝΤΑΣΙΑ Όταν κλείνουν τα μάτια, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν με ευκολία να φέρουν στο μυαλό τους την εικόνα του ηλιοβασιλέματος ή το πρόσωπο ενός αγαπημένου τους φίλου. Για άλλους όμως κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Μπορούμε να οπτικοποιούμε ιδέες, σκέψεις και αναμνήσεις χάρη σε ένα πολύπλοκο δίκτυο που επιτρέπει την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση μεταξύ διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου. Δυσλειτουργίες σε επιμέρους σημεία του δικτύου αυτού στερούν από το άτομο τη δυνατότητα να δημιουργεί εικόνες με τα «μάτια του μυαλού». Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αφαντασία και περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Sir Francis Galton το 1880. Μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 2,5% του γενικού πληθυσμού στερείται της ικανότητας να δημιουργεί εικόνες με το μυαλό. Έχουν καταγραφεί περιστατικά όπου η αφαντασία προκύπτει έπειτα από εγκεφαλική βλάβη ή συνδυαστικά με διαταραχές της διάθεσης, ωστόσο ακόμη και σήμερα γνωρίζουμε πολύ λίγα για τα πραγματικά αίτια

της παράξενης πάθησης. Άτομα που πάσχουν από αφαντασία δεν μπορούν να φανταστούν τους χαρακτήρες ή τα τοπία που περιγράφονται σε ένα μυθιστόρημα και δεν μπορούν να διαπρέψουν σε επαγγέλματα όπως η Αρχιτεκτονική, καθώς είναι αδύνατο να οπτικοποιήσουν το τελικό προϊόν μιας ιδέας. Αξίζει να σημειωθεί πως τα άτομα με αφαντασία μπορούν να δουν όνειρα, ανταποκρίνονται δηλαδή στην ακούσια οπτικοποίηση, αλλά δεν είναι σε θέση να παράγουν σκόπιμα τις εικόνες στο μυαλό τους. Τα άτομα με αφαντασία μπορούν να περιγράψουν με λόγια περιστατικά του παρελθόντος ή απλές καθημερινές εμπειρίες. Για παράδειγμα, γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα χρώματα του ουρανού αλλάζουν όταν ανατέλλει ο ήλιος, δεν μπορούν όμως να φέρουν στο μυαλό τους αυτά τα χρώματα, τον ήλιο ή τον ουρανό. Επίσης, δεν μπορούν να φέρουν στο μυαλό τους το πρόσωπο αγαπημένων τους που έχει φύγει από τη ζωή, όσο κι αν προσπαθούν. ΠΗΓΗ

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι 50

Η απιστία αποτελεί την αιτία για το 75% των διαζυγίων. Η εξωσυζυγική σχέση λοιπόν αποτελεί τη βασικότερη αιτία καταστροφής του συζυγικού δεσμού και πάντα σημάνει την έναρξη της κρίσης στο ζευγάρι, αλλά και στην οικογένεια. Από τις διαλέξεις που πραγματοποιήθηκαν στα Ψαχνά Ευβοίας και τη Λαμία, στα πλαίσια του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Πολιτών εν Γνώσει

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

Η κρίση, λέξη επίκαιρη στις μέρες μας, σημαίνει μία μεταβατική φάση, στην οποία δεν μπορούμε εκείνη τη στιγμή να γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθεί το μέλλον. Ό,τι γνωρίζαμε ως εκείνη τη στιγμή φαίνεται να μην μπορεί να βοηθήσει στην επίλυσή της και χρειάζεται να ξεμάθουμε και να ξαναμάθουμε νέους τρόπους. Η κρίση στα κινεζικά γράφεται με δύο ιδεογράμματα, το wei (危 =κίνδυνος) και το ji (机 =ευκαιρία). Έτσι το μεταβατικό αυτό στάδιο φαίνεται να μοιάζει με το σημείο μηδέν στο εκκρεμές όπου από τη μία διανοίγεται η δυνατότητα του κινδύνου-καταστροφής και διάλυσης, ενώ από την άλλη η δυνατότητα της ευκαιρίας-δημιουργίας. Για να μπορέσει όμως μία κρίση να οδηγήσει στη δημιουργία και να λειτουργήσει ως ευκαιρία, χρειάζεται να κατανοήσουμε το νόημά της. Μόνο κατανοώντας το νόημά της μπορούμε να προχωρήσουμε σε δημιουργικές αλλαγές που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή του συστήματος (ζευγάρι, οικογένεια, κοινωνία). Αλλιώς ή θα υπάρξει καταστροφή, δηλαδή διάλυση της σχέσης, ή αν δεν διαλυθεί, το δηλητήριο της απιστίας θα δηλητηριάζει τη σχέση για καιρό, αν όχι για πάντα. Βέβαια, πολλές φορές ακόμη και στην περίπτωση που το νόημα ανευρίσκεται μπορεί το ζευγάρι να οδηγηθεί σε διαζύγιο ή χωρισμό, ιδιαίτερα όταν το μέλος που απιστεί, ερωτευτεί και δεν θέλει να επιστρέψει στην αρχική σχέση. Η αναζήτηση και ανεύρεση του νοήματος

της απιστίας ωστόσο είναι απαραίτητο, καθώς μπορεί να προφυλάξει τους πρωταγωνιστές από αέναες επαναλήψεις και δημιουργία νέων σχέσεων με παρόμοια χαρακτηριστικά. Έτσι, προτείνουμε να δούμε την απιστία ως σύμπτωμα της σχέσης. Όχι μέσα από την ιατρική χρήση του όρου, αλλά μέσα από την κοινωνιολογική, συστημική οπτική, όπου το ζευγάρι και η οικογένεια αποτελούν οργανισμούςσυστήματα ενταγμένα μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύστημα. Έτσι, η απιστία-ως σύμπτωμα- σημαίνει συνήθως μία κρίση του ζευγαριού η οποία προϋπάρχει και γίνεται ολοφάνερη με το σύμπτωμα-απιστία. Τι είναι αυτό όμως που οδηγεί στην απιστία μετά από έναν θυελλώδη έρωτα; Θα λέγαμε ότι σε κάθε περίπτωση (θα δούμε και παρακάτω) υπάρχουν διαφορετικές αιτίες που οδηγούν στην απιστία τον ένα από τους δύο συντρόφους (ή και τους δύο μερικές φορές). Λέγεται ότι ο έρωτας διαρκεί από δύο λεπτά ως τρία χρόνια. Τόσο δηλαδή διαρκεί η αλλοίωση της πραγματικότητας σε σχέση με τον Άλλο, το ερωτικό αντικείμενο του πόθου. Ο ερωτευμένος μοιάζει με τον ψυχωτικό, τον τρελό, ως προς το ότι και οι δύο διακατέχονται από την ψευδαίσθηση και την εμμονή. Ο ερωτευμένος τοποθετεί τον άλλο σε ένα βάθρο, τον εξιδανικεύει, λες και είναι ένα άγαλμα-ιδέα. Η ένταση των συναισθημάτων είναι τέτοια που σπάνια συναντιέται σε άλλη αν-

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

θρώπινη εκδήλωση-συμπεριφορά. Μετά όμως από κάποιο διάστημα, ο ερωτευμένος έρχεται σε επαφή με την πραγματικότητα του άλλου. Καταλαβαίνει ότι έχει σάρκα και οστά, ότι έχει και ελαττώματα, όπως όλοι μας. Και τότε το ερωτικό αντικείμενο πέφτει από το βάθρο και η εξιδανίκευση δίνει τη θέση της στην πραγματικότητα. Αυτή η πραγματικότητα συνοδεύεται σε πολλούς από απογοήτευση. Η απουσία των έντονων συναισθημάτων μπορεί να αναπληρώνεται από συντροφικότητα και αγάπη, αλλά κάποιοι δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα αυτή. Για τον Γάλλο ψυχαναλυτή Didier Anzieu, υπάρχουν τέσσερα σενάρια μετά το τέλος της ερωτικής εξιδανίκευσης στα ζευγάρια.

-Ο ένας αρχίζει και ρίχνει το φταίξιμο αυτής της απώλειας στον άλλο. Η εχθρότητα μεγαλώνει και το ζευγάρι χωρίζει. -Γίνεται το ίδιο μόνο που το ζευγάρι δεν χωρίζει. Η εχθρότητα εγκαθίσταται και αντικαθιστά τον έρωτα. Σχηματίζονται οι ρόλοι θύτη-θύματος, οι οποίοι συχνά εναλλάσσονται. Τα μέλη είναι δυστυχή αλλά η σχέση είναι δυνατή και χαρακτηρίζεται από υψηλή εξάρτηση. -Η απιστία έρχεται να καλύψει το κενό. Είτε από τον έναν από τους δύο, είτε και από τους δύο, η εξωσυζυγική σχέση εμφανίζεται ως λύση. Το ζευγάρι μπορεί να συνεχίσει να είναι μαζί ή χωρίζει. -Το 5% περίπου των σχέσεων είναι η περίπτωση που και τα μέλη είναι ευτυχή και το ζευγάρι δυνατό. Εδώ τα κύρια χαρακτηριστικά είναι δύο. Η αρχική απομόνωση των ερωτευμένων δίνει τη θέση της στην παρέα των φίλων. Ωστόσο δεν χάνουν κάθε ιδιωτικότητα και πάντα διατηρούν ένα βαθμό οικειότητας που δεν τον μοιράζονται. Το άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι ο ένας βοηθά και στηρίζει τον άλλο στην εξέλιξή του. Το τέλος της εξιδανίκευσης, ή το τέλος του έρωτα όμως, δεν σημαίνει και το τέλος του ερωτισμού στο ζευγάρι. Η έλξη μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει ακόμη και σε μεγάλες ηλικίες και η ερωτική ζωή του ζευγαριού μπορεί να είναι πλούσια και ικανοποιητική. Για να επιστρέψουμε όμως στο θέμα

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

μας, οι λέξεις «απιστία» ή «απάτη», είναι δύο λέξεις που δηλώνουν τις αρνητικές κοινωνικές αναπαραστάσεις που επικρατούν σήμερα ως προς την εξωσυζυγική σχέση. Είτε ως έλλειψη πίστης (απιστία) είτε ως εξαπάτηση (απάτη), η εξωσυζυγική σχέση εμφανίζεται ως ένα γεγονός που βλάπτει τον ή την απατημένη, ως ένα εκ προθέσεως «έγκλημα» απέναντι στον/στην σύντροφο. Έτσι, μέσα σε τέτοιες συνθήκες, η απιστία σχεδόν πάντα τραυματίζει το ζευγάρι. Μία τέτοια αντίληψη όμως, πρέπει να την δούμε μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό και το ιστορικό πλαίσιο. Άρα, η πρώτη νοηματοδότηση της απιστίας γίνεται εξαρχής από την εκάστοτε κοινωνία. Για να το καταλάβουμε καλύτερα αυτό, θα πρέπει να δούμε πως γινόταν αντιληπτή η εξωσυζυγική σχέση σε άλλες εποχές, ή κοινωνίες. Το Μάη του 68 για παράδειγμα, η απιστία αποτελούσε το

ιδεώδες, μέσα από το κοινωνικό πρόταγμα της σεξουαλικής επανάστασης και πειραματισμού. Η ισλαμική κοινωνία επιτρέπει την πολυγαμία των ευκατάστατων αντρών, εφόσον μπορούν να εξασφαλίσουν τη ζωή της κάθε συζύγου και των παιδιών που κάνουν μαζί της. Σε άλλες κοινωνίες, η πολυγαμία των γυναικών είναι αποδεκτή και αποτελεί νόμο. Στη δική μας εποχή, βλέπουμε ότι η κοινωνία μπορεί να συνεχίζει να αντιλαμβάνεται την απιστία ως μία βασική απειλή της οικογένειας και άρα εχθρικά, αλλά εντούτοις, είναι σήμερα περισσότερο ανεκτική από ότι παλαιότερα. Αυτό υποδηλώνεται και από την κατάργηση του νόμου περί μοιχείας, για παράδειγμα, που θα σημάνει και το τέλος στον διασυρμό των συλληφθέντων γυμνών μοιχών μέσα στα αστυνομικά τμήματα, εικόνες γνωστές στους νεότερους από σκηνές παλιών ελληνικών ταινιών. Μέσα στο πεδίο της κοινωνικής νοηματοδότησης μπορεί να συναντήσουμε αντιλήψεις ή συμπεριφορές που μπορεί να παίζουν καθοριστικό ρόλο στο θέμα της απιστίας. Έτσι, για παράδειγμα, αλλιώς μεγαλώνει συνήθως ένα έφηβο κορίτσι από ένα έφηβο αγόρι ως προς την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Το αγόρι συνήθως ενθαρρύνεται για να ξεκινήσει τη σεξουαλική του ζωή, ενώ δεν γίνεται το ίδιο και για το κορίτσι. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάποιες αντιλήψεις όπως «έτσι είναι οι άντρες», «είμαστε πολυγαμικά ζώα» κλπ. διευκολύνουν το πέρασμα προς την αντρική απιστία, καθώς υπόγεια τη νομιμοποιούν, κάτι που δεν συμβαίνει και για τη γυναικεία. Πολλοί είναι οι άντρες που εξιστορούν τις εξωσυζυγικές περιπέτειές του με καμάρι στα καφενεία ή σε αντροπαρέες ακόμη και σήμερα. Αντίθετα, οι γυναίκες φροντίζουν να την κρατούν κρυφή, ακόμη και από κοντινά τους πρόσωπα. Εδώ πιστεύω έγκειται και η αντίληψη ότι οι άντρες απατούν περισσότερο τις γυναίκες. Κάποιοι προσπαθούν να υποστηρίξουν την πρόταση αυτή με ψευδοεπιστημονικές θεωρίες στηριζόμενες στη βιολογία.

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

Τέτοιο είναι το παράδειγμα του επιχειρήματος ότι οι άντρες καθώς παράγουν πολλά σπερματοζωάρια μπορούν να τεκνοποιούν συνεχώς, ενώ η γυναίκα έχει όριο στην τεκνοποιητική της ιδιότητα. Ανάλογα, θα μπορούσε να σταθεί το αντίθετο επιχείρημα, ότι η φυσική επιλογή του σπέρματος ανοίγει τον δρόμο για περισσότερες ερωτικές επαφές του θηλυκού. Τέτοιες λοιπόν ψευδοθεωρίες έχουν περισσότερο κανονιστικό ρόλο και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η κοινωνία επίσης, φαίνεται να είναι πιο παρηγορητική απέναντι στις απατημένες γυναίκες, από ότι στους απατημένους άντρες. Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι το ουσιαστικό «κερατάς» που θεωρείται μεγάλη ντροπή και στίγμα για αυτόν που φέρει τον τίτλο. Δεν συναντούμε όμως το αντίστοιχο για τις γυναίκες. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα πριν την οικονομικοκοινωνική κρίση, η απιστία εμφανίζεται και ως σημείο των καιρών, ενταγμένη μέσα σε μία ευρύτερη καταναλωτική συμπεριφορά. Το ίδιο το σεξ γίνεται ένα πεδίο κατανάλωσης. Η κατανάλωση σεξουαλικών συντρόφων σχετίζεται και με

την αδηφαγία που υπήρχε και στα άλλα επίπεδα όπου δεν υπήρχε κορεσμός αλλά δινόταν έμφαση στην ποσότητα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των ελληνικών σήριαλ. Το σεξ είναι τόσο κεντρικό θέμα, ακόμη και στην παιδική ζώνη, που μπουχτισμένο το κοινό προστρέχει στην τηλεθέαση τουρκικών σήριαλ. Από τον τηλεοπτικό Ξενόπουλο και Καραγάτση της δεκαετίας του 70 φτάσαμε στα σημερινά σήριαλ, όπου το σεξ εμφανίζεται να αποερωτικοποιείται και να εντάσσεται σε μία συνήθη συμπεριφορά του homo Consumens. (ανθρώπου-καταναλωτή). Πέρα όμως από το ευρύτερο κοινωνικό πεδίο νοηματοδότησης της απιστίας, υπάρχει και είναι περισσότερο σημαντικό το πεδίο της σχέσης. Βλέπουμε λοιπόν να εμφανίζεται συχνά η απιστία σε στιγμές μετάβασης της οικογένειας. Γεγονότα που σηματοδοτούν την αλλαγή της

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

δυναμικής της με είσοδο ή έξοδο μελών (π.χ. μία γέννηση, ένας θάνατος, η φυγή των παιδιών από την οικογένεια όταν ενηλικιώνονται) διαταράζουν την υπάρχουσα ισορροπία. Επίσης, εμφανίζεται σε ζευγάρια που κάποιο ή και τα δύο μέλη δεν έχουν ουσιαστικά ενηλικιωθεί, δεν έχουν ακόμη ανακαλύψει τι πραγματικά θέλουν, ποιοι είναι. Τα μέλη της σχέσης είναι ανώριμα και δεν μπορούν να τα καταφέρουν με τις ευθύνες που έχει η οικογένεια που φτιάχνουν. Η απιστία μπορεί να εμφανιστεί και ως διαβατήριο, πάλι από ανώριμα άτομα που δεν θέλουν

να πάρουν την ευθύνη του χωρισμού και να ζήσουν το πένθος της απώλειας του άλλου. Η σεξουαλική στέρηση-αποχή μέσα στο γάμο, είτε ως αποτέλεσμα ενός παιχνιδιού εξουσίας ανάμεσα στους συζύγους, είτε από πουριτανισμό ενός εκ των δύο μελών, είτε από οποιονδήποτε άλλο λόγο, οδηγεί πολύ συχνά τον άλλο σε ένα τρίτο πρόσωπο. Η συνεχής ενασχόληση του ζευγαριού μόνο με τις υποχρεώσεις της οικογένειας και η απώλεια της χαράς και της απόλαυσης αφήνει επίσης χώρο για την είσοδο τρίτου στη σχέση. Η έλλειψη της επιθυμίας. Αυτή όταν δεν σχετίζεται με κατάθλιψη, σημαίνει και το τέλος της σχέσης. Η εξωσυζυγική σχέση σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται ως διαβατήριο εξόδου. Ο ξαφνικός πλουτισμός ή θέσεις εξουσίας που μπορεί να καταλάβει κάποιο από τα δύο μέλη της σχέσης μπορεί να επιφέρει νέες συμπεριφορές και μέσα σε αυτές και την απιστία. Το ίδιο και η ξαφνική πτώχευση. Τα σοβαρά οικονομικά γεγονότα επιδρούν επίσης και καθορίζουν τη δυναμική της οικογένειας ή του ζευγαριού. Η αποδυνάμωση του ενός συντρόφου από τον άλλο ή ο ευνουχισμός. Όταν τα μηνύματα που διακινούνται μεταξύ τους είναι ότι δεν γίνεται απόλυτα

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

αποδεκτή η προσωπικότητά του ενός ή η εμφάνισή του από τον άλλο. Η παραμέληση του ενός από τον άλλο. Η γεωγραφική απόσταση μεταξύ τους σε διάρκεια χρόνου. Τέλος, έχουμε να κάνουμε με ατομικά ψυχικά χαρακτηριστικά που μπορούν να διευκολύνουν το πέρασμα προς την απιστία. Η μη ανοχή στη ματαίωση (δυσκολία να αντιμετωπίσει κανείς μία δύσκολη περίοδο, μία ασθένεια, μία οικονομική καταστροφή). Το παράδειγμα της οικογένειας από την οποία προέρχεται ο κάθε σύζυγος. Έτσι, αν ο πατέρας για παράδειγμα είχε συχνές εξωσυζυγικές σχέσεις και η γυναίκα του το ανεχόταν αλλά δυσφορούσε, τότε ο γιος τους θα επαναλάβει το ίδιο ενώ αν έχουν κόρη, αυτή μπορεί να ταυτιστεί περισσότερο με την ερωμένη και λιγότερο με τη μητέρα της. Αν η ανοχή της μητέρας δεν γίνεται αντιληπτή ως θυματοποίηση, τότε η κόρη θα ταυτιστεί με τη μητέρα και θα επαναλάβει μία παρόμοια σχέση με τον άντρα της. Η δυσκολία για σύναψη στενών δυαδικών σχέσεων. Αυτή οδηγεί στην τριγωνοποίηση, όπου ο τρίτος άνθρωπος εμφανίζεται για να αυξήσει το αίσθημα ασφάλειας από τον φόβο της συγχώνευσης, που συνήθως αισθάνεται αυτός που δυσκολεύεται στη δυαδική σχέση. Η απιστία μπορεί επίσης να εμφανιστεί και ως μία ένδειξη αυτοκαταστροφι-

κής συμπεριφοράς, ενταγμένη σε μία ευρύτερη σφαίρα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών. Σε αυτή την περίπτωση, κάποιο από τα δύο μέλη της σχέσης, περνώντας μία προσωπική κρίση (π.χ. κρίση που μπορεί να σχετίζεται με τον φόβο της φθοράς, του θανάτου) μπορεί να καταστρέψει μία καλή σχέση. Πολύ συχνά η σεξουαλική μανία εμφανίζεται ως αντίδοτο του φόβου του θανάτου, προσφέροντας τη λήθη, έστω και για μικρό διάστημα. Αλλά ας δούμε κάποιες περιπτώσεις απιστίας, προσπαθώντας να κατανοήσουμε το νόημα της καθεμίας με βάση όλα τα παραπάνω: 1) Η Α. παντρεύτηκε με τον Κ. από συνοικέσιο. Ο Κ. ήταν ερωτευμένος με μία άλλη γυναίκα που όμως η εύπορη οικογένειά του δεν την ήθελε και τον πάντρεψαν με την Α. Έκαναν τέσσερα παιδιά και είναι εύποροι. Ωστόσο ο Κ. πάντα απατούσε την Α. παλιότερα κρυφά και πλέον φανερά. Πολλοί καβγάδες μεταξύ τους εξαιτίας των εξωσυζυγικών σχέσεων και περιπετειών του Κ. Σήμερα, παρόλο που δεν έχουν χωρίσει επίσημα, η Α. ζει κοντά στις δύο κόρες της σε άλλη πόλη από τον άντρα της. Εδώ διακρίνουμε την συμμόρφωση των δύο μελών στις επιταγές της οικογένειας (άρα μη ουσιαστική ενηλικίωση). Η απουσία της ερωτικής έλξης είναι πιθανή από την αρχή αυτής της σχέσης και επιτρέπει την είσοδο νέων ερωτικών συντρόφων. Κοινά συμφέροντα, οι παραδοσιακές αντι-

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

λήψεις τους, αλλά και η σχέση τους με τα παιδιά τους κρατούν ακόμη παντρεμένους, παρόλο που ουσιαστικά έχουν χωρίσει. 2) Ο Σ. και η Β. παντρεύτηκαν μετά από μεγάλη πολιορκία της Β. από τον Σ. Λίγο μετά τη γέννηση του γιου, ο Σ. αρχίζει να συνάπτει εξωσυζυγικές σχέσεις. Τον καταλαβαίνει η γυναίκα του και από τότε ζουν μαζί μεν, αλλά η εχθρότητα και η ψυχρότητα χαρακτηρίζει τη σχέση τους, που συντηρείται όμως για χρόνια εξαιτίας κοινών συμφερόντων. Εδώ βλέπουμε την είσοδο του τρίτου προσώπου, όταν αλλάζει η δυναμική της οικογένειας με την είσοδο ενός παιδιού. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το παιδί είναι αγόρι, αν ο σύζυγος είναι ανώριμος συναισθηματικά, αλλά κι αν η σύζυγος προσκολληθεί στο ρόλο της μητέρας ξεχνώντας κάθε άλλο ρόλο, η απιστία μπορεί να εμφανιστεί. Το παιδί σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να πάρει το ρόλο του συμβολικού φαλλού της μητέρας, να γίνει δηλαδή ένας μοχλός δύναμης και άσκησης εξουσίας προς τον σύζυγο. Ο πατέρας μπορεί να αισθανθεί παρείσακτος σε αυτή τη δυάδα μητέρας-παιδιού και παραμελημένος. Όσο πιο ανώριμος συναισθηματικά είναι τόσο μεγαλύτερη αντιζηλία θα αισθανθεί προς το αρσενικό, κυρίως, βρέφος, που απολαμβάνει τη φροντίδα της γυναίκας του. Συχνά το τρίτο πρόσωπο της σχέσης, παίρνει το

ρόλο του «μωρού του συζύγου» κι έτσι ο κάθε σύζυγος έχει το δικό του μωρό. 3) Η Κ. πολύ δυναμική και χαρούμενη συνήθως, μετά από ένα χρόνο που χάνει τη μητέρα της ανακαλύπτει ότι ο άντρας της την απατά. Δεν μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει γιατί όπως λέει είναι ένα ζευγάρι ερωτευμένο. Η Κ. είχε διαλέξει έναν σύζυγο που ήταν αδύναμος. Όντας η ίδια δυνατή και στήριγμα στη σχέση, όταν αποδυναμώνεται εξαιτίας του πένθους, ο σύζυγος δεν μπορεί να την στηρίξει. Ωστόσο, η απιστία του συζύγου αφύπνισε την Κ. για να επεξεργαστεί και να λύσει το πένθος με τη μητέρα της. Το ζευγάρι συνέχισε να ζει μαζί χωρίς να ξαναεμφανιστεί εξωσυζυγική σχέση μετά. 4) Η Ε. βρίσκει έναν εραστή από άλλη χώρα. Αφήνει τον άντρα της και τα 25 χρόνια γάμου και πάει να μείνει με τον φίλο της. Τα δυο αγόρια τους έχουν φύγει από το σπίτι. Ο ένας δουλεύει και ο άλλος είναι φοιτητής σε άλλη πόλη, στην οποία σκέφτεται να εγκατασταθεί και να μην επιστρέψει σπίτι. Ο άντρας της ο Κ. μεγαλοστέλεχος σε πολυεθνική εταιρεία είχε κατά καιρούς εξωσυζυγικές ιστορίες τις οποίες η Ε. τις είχε αντιληφθεί, αλλά καθόταν στο γάμο για τα παιδιά, όπως λέει. Στην περίπτωση αυτή εμφανίζεται η απιστία της Ε. ως εκδίκηση (μία συμπεριφορά περισσότερο συχνή στις

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

γυναίκες) για τις συνεχείς εξωσυζυγικές σχέσεις του άντρα της (καταναλωτική συμπεριφορά από μέρους του, υποβοηθούμενη και από τις αντιλήψεις του τόπου καταγωγής που νομιμοποιούσαν την αντρική απιστία). Ταυτόχρονα, πρόκειται για την απιστία-διαβατήριο εξόδου από το γάμο.

5) Η Α. μένει έγκυος μετά από μεγάλες προσπάθειες. Όταν μαθαίνουν ότι περιμένουν αγόρι, ο άντρας της ο Β. είναι πολύ χαρούμενος. Ωστόσο, βρίσκει μία φιλενάδα και παρόλο που κρατά μυστική τη σχέση η οποία διαρκεί έως τη γέννηση του παιδιού, η Α. την είχε αντιληφθεί. Δεν είχε κάνει σκηνή αλλά ο Β. ήξερε ότι η Α. ήξερε… Ενάμιση χρόνο μετά τη γέννηση του παιδιού η Α. συνάπτει εξωσυζυγική σχέση με έναν παντρεμένο, το ανακοινώνει στον Β. και χωρίζουν. Και εδώ η απιστία της Α. εμφανίζεται ως διαβατήριο εξόδου, παρόλο που είναι παντρεμένος ο εραστής της και δεν σκοπεύει να αφήσει τον γάμο του, αλλά και ως εκδίκηση προς τον άντρα της. Είναι πιθανή επίσης η περίπτωση να μπήκε στο γάμο μόνο και μόνο για να τεκνοποιήσει. 6) Η Ν. γνώρισε τον άντρα της πριν από 45 χρόνια, όταν ήταν φοιτήτρια. Τους ένωσαν κοινοί πολιτικοί αγώνες και η αγάπη τους για την περιπέτεια. Ταξίδευαν πολύ ακόμη κι όταν γέννησαν τα δυο παιδιά τους και ομολογούν ότι είχαν μία ζωή απολαυστική μαζί και γεμάτη αγάπη. Όταν οι δυο γιοι απο-

φασίζουν να ζήσουν σε μία νησιωτική άλλη χώρα, αισθάνονται και οι δυο ότι αδειάζει το σπίτι. Ο Ρ. βρίσκει εκείνη την εποχή μία φιλενάδα η οποία την πρώτη βδομάδα σχέσης τους παρουσιάζεται στη Ν. και της το λέει. Η Ν. πέφτει από τα σύννεφα. Μπαίνει σε κατάθλιψη. Ο Ρ. φεύγει με την ερωμένη του για ένα χρόνο, χωρίς να αφήσει το σπίτι του. Η Ν. τον περιμένει. Μετά από δύο χρόνια στην απελπισία συνάπτει εξωσυζυγική σχέση και η ίδια με τον Μ. που επίσης είναι παντρεμένος. Ο Ρ. κλονίζεται που η γυναίκα του έχει κι αυτή εραστή, ο οποίος έχει επιστρέψει στο σπίτι αλλά η ερωμένη συνεχίζει να υπάρχει στη ζωή του, προσπαθεί να την μεταπείσει να αφήσουν και οι δύο τους εραστές τους και να ξαναείναι οι δυο τους, αλλά τώρα η Ν. δεν θέλει. Ζουν ακόμη μαζί, δεν έχουν ερωτικές σχέσεις μεταξύ τους, διατηρούν τους εραστές τους με τους οποίους ζουν σεξουαλικά. Δεν έχουν πρόθεση να χωρίσουν. Εδώ έχουμε και πάλι την αλλαγή δυναμικής της σχέσης μέσα από τη φυγή των παιδιών κατά την ενηλικίωσή τους. Το ζευγάρι, μην μπορώντας να αναπληρώσει την άδεια φωλιά και να ξαναβρεί την ισορροπία του γρήγορα, εμφανίζεται η απιστία του συζύγου. Η Ν. κάθεται και τον περιμένει, καθώς πιστεύει ότι μπορεί να κρατηθεί ο γάμος τους. Ωστόσο, η μεγάλη διάρκεια της σχέσης του συζύγου και η κατάθλιψή της ανοίγουν τον δρόμο για την είσοδο και τέταρτου προσώπου. Οι αντιλήψεις τους, για τη σε-

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

ξουαλική απελευθέρωση κατά τα τέλη της δεκαετίας του 60 τους κάνουν περισσότερο ανεκτικούς στο να διατηρήσουν το γάμο τους. Όμως, η γνώση ότι και οι δύο έχουν εραστές παρόλο που τους κρατά μαζί αγαπημένους και ενωμένους, όπως πάντα, τους μετατρέπει σε συγκάτοικους, τους αδελφοποιεί στερώντας τους τη μεταξύ τους σεξουαλικότητα. 7) Η Λ. είναι με τον άντρα της Κ. από είκοσι χρονών. Πάντα στηριζόταν επάνω του. Όταν εκείνος παθαίνει καρκίνο και κινδυνεύει να πεθάνει, η Λ. αισθάνεται ότι χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της. Τότε βρίσκει εραστή. Εδώ η απιστία εμφανίζεται ως αντίδοτο του φόβου του θανάτου αλλά και της κατάθλιψης. Όπως σε προηγούμενη περίπτωση, η Λ. είναι αδύναμη και δεν έχει μάθει να αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις. Αυτό άρεσε στον Κ. που ένοιωθε δυνατός όσο ήταν υγιής, αλλά τον έριξε σε μεγάλη απογοήτευση και απελπισία όταν αναγκαστικά έπρεπε να αλλάξουν για λίγο τους ρόλους. 8) Ο Α. και η Δ. είναι 28 χρονών. Αγαπιούνται περνάνε καλά μαζί, λένε ότι ταιριάζουν. Ωστόσο η Δ. όταν ο Α. είναι μακριά λόγω σπουδών συνάπτει μία σχέση εκτός που την κρατά μυστική. Μπαίνει σε δίλημμα με ποιον από τους δυο να μείνει. Τελικά αποφασίζει να μείνει με τον Α. και κόβει κάθε επαφή με τον άλλο. Παντρεύονται και ζουν ακόμη μαζί χωρίς ιδιαίτερα προ-

βλήματα. Στην περίπτωση αυτή, η γεωγραφική απόσταση και η σεξουαλική αποχή που επιφέρει, ανοίγει τον δρόμο για την είσοδο του εραστή. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία των μελών του ζεύγους, τόσο πιο επιρρεπείς γίνονται στην απιστία, καθώς περισσότεροι διαθέσιμοι τρίτοι υπάρχουν που ψάχνουν για ερωτικούς συντρόφους. Επίσης, η νεαρή ηλικία δεν φέρει συνήθως μεγάλες υποχρεώσεις και το ενδιαφέρον κινείται περισσότερο προς τον ερωτισμό. 9) Η Β. είναι τέσσερα χρόνια με τον Κ. Τον αγαπάει αλλά βλέπει ότι δεν ταιριάζουν. Δεν έχει το θάρρος να του πει να χωρίσουν. Συνάπτει σχέσεις με άλλους άντρες, στην αρχή με ενοχή και κρυφά και στη συνέχεια πήγαιναν σε όλο και πιο πολυσύχναστα μέρη. Τελικά ο Κ. μαθαίνει από άλλους ότι η Β. τον απατά και χωρίζουν. Και εδώ έχουμε την έλλειψη ωρίμανσης της Β. που δεν θέλει να πάρει την ευθύνη του χωρισμού. Με τη σύναψη νέων σχέσεων αποφεύγει το πένθος της απώλειας του άλλου. 10) Ο Χ. και η οικογένειά του έχουν έρθει από άλλη χώρα ως οικονομικοί μετανάστες. Δουλεύει σκληρά τόσο ο ίδιος όσο και η γυναίκα του η Ν. με την οποία είναι μαζί από το σχολείο. Κάποια στιγμή μαζί με κάποιο συνέταιρο φτιάχνει μία επιχείρηση στον τόπο καταγωγής που πάει πολύ καλά και ξαφνικά γίνεται πλούσιος. Αγοράζει

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

μεγάλο αυτοκίνητο, αλλάζει ντύσιμο, αρχίζει και χτυπά τη γυναίκα του και βρίσκει ερωμένη. Όταν η Ν. του λέει να χωρίσουν διαφωνεί. Η επιχείρηση πέφτει πολύ γρήγορα έξω, χάνει όλα τα χρήματα και επιστρέφει στην παλαιότερη κατάστασή του. Εδώ βλέπουμε τον γρήγορο πλουτισμό να παίρνει τα μυαλά του συζύγου. Όντας για πολλά χρόνια σε μειονεκτική κοινωνική θέση, αισθάνεται παντοδύναμος με τα χρήματα που κερδίζει. Μέσα στη μέθη αυτή λειτουργεί καταστροφικά προς τη σχέση του. Όταν η σύζυγος είναι έτοιμη να τον αφήσει, πιθανόν ασυνείδητα, χάνει τα χρήματά του και επιστρέφει στην προηγούμενη κατάσταση. 11) Η Κ. έχει μεγαλώσει σε αυστηρό και πουριτανικό περιβάλλον. Η σεξουαλικότητα ήταν ένοχη από την οικογένεια και θεωρεί ότι οι γονείς της είχαν σεξουαλική επαφή μόνο όταν γεννήθηκε η ίδια και τα αδέρφια της. Παντρεύτηκε τον Τ. στα 22 της, ένα εργατικό, κοινωνικό και πρόσχαρο παιδί που την αγάπησε πολύ και την έκλεψε από το σπίτι για να την παντρευτεί, καθώς οι γονείς της, ιδιαίτερα ο πατέρας της δεν συμφωνούσε. Έκαναν δύο παιδιά. Μετά από μερικά χρόνια ο Τ. άρχισε να πίνει και να πηγαίνει σε οίκους ανοχής συστηματικά. Η Κ. για να τον συνετίσει, έστελνε τον μεγαλύτερο γιο της (14 ετών) να βρει τον πατέρα από τους οίκους ανοχής και να τον φέρει σπίτι. Δεν χώρισαν ποτέ, η ζωή αυτή

συνεχίστηκε έως που ο Τ. πέθανε. Εδώ ο πουριτανισμός της Κ. οδηγεί τον σύζυγο στην αναζήτηση του πληρωμένου έρωτα. Όντας ένοχο το σεξ για την Κ. δημιουργεί ένα ασύδοτο σύζυγο. Έτσι κατασκευάζονται δύο ρόλοι-πόλοι, καταστροφικοί για τα παιδιά που μεγαλώνουν. Η εμπλοκή των παιδιών, εμφανίζεται ως ασπίδα για την Κ. που αν και καλή χριστιανή, όπως θεωρεί ότι είναι, τα καταστρέφει και τα σημαδεύει ανεξίτηλα για όλη τους τη ζωή, χρησιμοποιώντας τα εγωιστικά.

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

12) Οι Κ. και Ε. είναι μαζί 15 χρόνια. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν. Ταξίδευαν, αγαπούσαν τα ίδια πράγματα. Μετά ήρθαν τα παιδιά και κλείστηκαν για κάποια χρόνια. Σταμάτησαν να βγαίνουν, να βλέπουν φίλους, να ταξιδεύουν (τα χρήματα ήταν λίγα και οι υποχρεώσεις πολλές). Ο Κ. βρήκε μία παλιά του συμμαθήτρια από το facebook με την οποία είχαν σχέση όταν ήταν ακόμη στο λύκειο. Σταδιακά αναπτύχθηκε εκ νέου σχέση μεταξύ τους η οποία έγινε και ερωτική. Όταν ήρθαν στο γραφείο, λίγο πριν χωρίσουν, μου είπε ότι είχαν αναλωθεί με την Ε. μόνο στο να πληρώνουν λογαριασμούς και να κάνουν δουλειές. Είχαν χάσει κάθε χαρά. Αυτή είναι μία πολύ συχνή περίπτωση απιστίας, όπου το ζευγάρι έχει χάσει την απόλαυση και τη χαρά της ζωής. Πιθανόν η ανατροφή που έλαβαν να τους μετέτρεψε σε εργαλεία της καθημερινότητας, μιας καθημερινότητας που χαρακτηριζόταν από μιζέρια. Η απιστία και ο χωρισμός τους, μέσα από τη θεραπεία, τους δίδαξε να διαφυλάσσουν την απόλαυση στις μελλοντικές τους σχέσεις. Άλλωστε, η απόλαυση ανήκει στις θεμελιώδεις λίθους της κάθε ευτυχισμένης σχέσης. 13) Ο Κ. και η Α. είναι ένα συνομήλικο ζευγάρι που πολλοί θα ζήλευαν. Είναι πολύ όμορφοι και οι δύο, πετυχημένοι επιστήμονες, εύποροι και έχουν δύο πανέμορφα παιδιά. Μετά από 12 χρό-

νια ευτυχισμένου γάμου ο Κ. συνάπτει ερωτική σχέση με τη γραμματέα του, μία κοπέλα αρκετά χρόνια νεότερή του, που όμως οι άλλοι θεωρούν πολύ λιγότερο ενδιαφέρουσα και ελκυστική από την Α. Η Α. όταν το μαθαίνει πέφτει από τα σύννεφα και ζητά διαζύγιο. Δουλεύοντας με το ζευγάρι αυτό, ανακαλύπτουμε τον ανταγωνισμό που αισθάνονταν μεταξύ τους, ιδιαίτερα ο Κ. προς την Α. Η δική του μητέρα δεν εργαζόταν και ήταν παραδοσιακή νοικοκυρά. Αν και εκτιμούσε, θαύμαζε και επιθυμούσε τη γυναίκα του, μετά από μία μεγάλη επιτυχία δική της, αισθάνεται αποδυναμωμένος και τα φτιάχνει με τη γραμματέα του. Μαζί της αισθάνεται πολύ σημαντικός και σπουδαίος, αν και ομολογεί ότι την βαριέται όταν περνούν πολύ χρόνο μαζί. Τελικά το ζευγάρι δεν χωρίζει καθώς αντιλαμβάνονται τις αιτίες της απιστίας και δουλεύουμε τις ανασφάλειες του συζύγου και αντιλαμβάνεται κι ο ίδιος πόσο σημαντικός είναι για τη γυναίκα του. Αυτή η περίπτωση είναι επίσης συνηθισμένη, καθώς οι δύο τελευταίες γενιές ανατρέπουν το παραδοσιακό μοντέλο ρόλων όπου ο άντρας εργαζόταν εκτός σπιτιού και η γυναίκα ήταν νοικοκυρά. Οι άνθρωποι σήμερα είναι πελαγωμένοι καθώς πρέπει οι ίδιοι να δημιουργήσουν ένα νέο μοντέλο σχέσης και να ορίσουν τους ρόλους τους. Η επιδημία των σχέσεων με αλλοδαπές κυρίως γυναίκες κατά την προηγούμενη δε-

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

καετία θα μπορούσε να κατανοηθεί και μέσα από αυτή τη διάσταση και επιθυμία του άντρα να ξανααισθανθεί δυνατός, ιδιαίτερα αν η σύζυγος τον έχει αποδυναμώσει-ευνουχίσει. Αναφέρονται μόνο κάποιες ιστορίες απιστίας για να μπορέσουμε να δούμε την ποικιλία καταστάσεων μέσα στις οποίες εμφανίζεται χώρος για ένα τρίτο πρόσωπο ή και τέταρτο. Η απιστία έχει διαφορετικό νόημα σε κάθε περίπτωση και οι περιπτώσεις σίγουρα δεν τελειώνουν εδώ. Η απιστία βιώνεται ως τραυματικό γεγονός συνήθως και από τους δύο. Και όπως σε κάθε τραύμα, έτσι κι

εδώ χρειάζεται να γίνει επεξεργασία και να μπορέσει να αναδυθεί το νόημα, που θα κάνει τα μέλη της σχέσης ωριμότερα και θα αποτελέσει ασπίδα προστασίας για το μέλλον. Πολλοί ρωτούν αν πρέπει να εξομολογείται στον σύντροφο μία απιστία. Αυτοί που το κάνουν όμως, κι εφόσον δεν θέλουν χωρίσουν, το κάνουν γιατί δεν αντέχουν το βάρος της ενοχής τους. Έτσι, παρόλο που λένε ότι θέλουν να είναι ειλικρινείς, άρα συνεπείς προς τη σχέση τους και τον σύντροφο, στην πράξη το κάνουν για τον εαυτό τους. Για να ξεφορτώσουν την ενοχή τους και να ξαλαφρώσουν. Σαν μία πράξη αφόδευσης, μοιάζει αυτή η αποκάλυψη αυτού του μυστικού που παρακρατούταν και έκανε τον μοιχό ή τη μοιχαλίδα να δυσφορεί. Μια τέτοια συμπεριφορά κι εφόσον το κίνητρο είναι αυτό, κι εφόσον η σχέση παραμείνει και ο άλλος δεν τον εγκαταλείψει, οδηγεί σε συμπεριφορές τιμωρίας-εξιλέω-

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

σης ανάμεσα στους δύο συντρόφους. Ο ίδιος που το ομολογεί ένοχα, επιθυμεί, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, την εξιλέωσή του μέσω της τιμωρίας. Η τιμωρία μπορεί να είναι η συνεχής ψυχρότητα ή εχθρότητα, ή η πλήρης αποδυνάμωση και εξευτελισμός του από τον οργισμένο και απατημένο σύντροφο. Η απιστία όταν ομολογείται φέρει πάντα μία μεγάλη αναταραχή. Μερικές φορές αυτό είναι και το κίνητρο της εξομολόγησης (αν δεν είναι από ενοχή δυσβάσταχτη). Αυτή η αναταραχή ή θα διαλύσει τη σχέση ή θα την αναδομήσει σε νέες βάσεις. Η απιστία όμως μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου έρωτα και ο μοιχός ή η μοιχαλίδα επιθυμούν να φύγουν από την προηγούμενη σχέση. Και αυτή είναι σίγουρα μία εξέλιξη που σημαίνει και το τέλος του γάμου, μία εξέλιξη στην οποία δεν χωρούν προσπάθειες. Η ερωτική ζήλεια σχετί-

ζεται με τον φόβο της απιστίας. Είναι απολύτως νομιμοποιημένη όταν ο/η σύντροφος την προκαλεί με την συμπεριφορά του. Όταν για παράδειγμα φλερτάρει μπροστά στον άλλο. Ή όταν δέχεται μηνύματα στο κινητό μέσα στη νύχτα, ή όταν γυρίζει το κεφάλι αδιαφορώντας για τον άλλο μπροστά στη θέα ενός ωραίου άντρα ή μίας ωραίας γυναίκας. Στις παραπάνω περιπτώσεις, δεν υπάρχει σεβασμός. Πρόκειται για προκλητικές συμπεριφορές που προσβάλουν τον σύντροφο. Το ίδιο γίνεται όταν η απιστία γίνεται αντικείμενο κοινωνικού κουτσομπολιού. Η απουσία του σεβασμού είναι ίσως σοβαρότερη ως αιτία διαζυγίου από την απιστία αυτή καθαυτή. Εντούτοις, αυτός που δεν λαμβάνει τον σεβασμό του άλλου, συνήθως ο ίδιος δεν σέβεται τον εαυτό του. Η παραμέλησή της εξωτερικής εμφάνισης, και όχι μόνο, δηλώνουν αυτή την απουσία αυτοσεβασμού. Και αν ο ίδιος ο άνθρωπος δεν έχει αυτοσεβασμό, τότε κανένας άλλος δεν πρόκειται να τον σεβαστεί. Ο καθένας φλερτάρει, ο καθένας κολακεύεται από το ερωτικό ενδιαφέρον κάποιου ξένου. Ο καθένας φαντασιώνει. «Ο αναμάρτητος, πρώτος τω λίθο βαλέτω»… Αλλά όταν βάζει τον σύντροφό του κοινωνό σε αυτό, τότε ή δεν τον σέβεται, ή επιθυμεί την αδελφοποίηση και αποσεξουαλικοποίηση της σχέσης του. Από το φλερτ ως την σύναψη σεξουαλικής σχέσης υπάρχει μεγάλη απόσταση. Η συμπεριφορά ντεντέκτιβ για τον φόβο απιστίας του συντρόφου είναι δυστυχώς πολύ συχνή στα ζευγάρια. Το κακό είναι ότι όσο κάποιος ψάχνει όλο και κάτι βρίσκει. Μόνο που συνήθως τα ευρήματα αυτά οδηγούν σε παρανοήσεις. Ένα γυναικείο όνομα και τηλέφωνο ή αντίστοιχα αντρικό, στο πορτοφόλι του/ της συντρόφου, μπορεί να γίνει εφαλτήριο για φανταστικά σενάρια απιστίας. Το πρόβλημα με τα ευρήματα αυτά είναι ότι συνήθως αυτός που τα ανακαλύπτει δεν ξέρει τι να τα κάνει. Τα κρατά κρυφά και περιμένει να βεβαιωθεί. Μία υπόγεια εχθρότητα εμφανίζεται στη συμπεριφορά του

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Απιστία

Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

απέναντί στον σύντροφό του. Η καχυποψία δεν τον αφήνει να είναι χαλαρός και να χαρεί με τον άλλο. Ταυτόχρονα μειώνει την αυτοεκτίμησή του και αποδυναμώνεται, καθώς ντρέπεται για τη συμπεριφορά του. Έτσι, χωρίς να είναι αυτή η πρόθεσή του καταστρέφει τη σχέση. Από την άλλη, όταν ο σύντροφος δεν αισθάνεται ελεύθερος μέσα στη σχέση είτε ευνουχίζεται συμμορφούμενος, με συνέπεια την καταστροφή της σεξουαλικότητας του ζευγαριού, είτε φεύγει εκπληρώνοντας ή όχι τον φόβο του συντρόφου. Η ανάγκη για έλεγχο που υποκρύπτουν οι συμπεριφορές ντεντέκτιβ σχετίζονται με τον φόβο της απιστίας αλλά προέρχεται κυρίως από κακές σχέσεις με την πατρική οικογένεια, με παλαιότερα τραύματα όπου το υποκείμενο είχε προδοθεί, ιδιαίτερα από τη μητέρα, και έχει πληγεί η εμπιστοσύνη του. Πρόκειται για ανασφαλή συμπεριφορά που ενώ επιθυμεί διακαώς

την ασφάλεια, την καταστρέφει. Όταν η απιστία υπάρχει και αποτελεί πράγματι απειλή για τη σχέση, όταν υπάρχει πράγματι ένας νέος έρωτας, τότε αυτός που απατά φροντίζει να κάνει εμφανή τα σημάδια της απιστίας του στον άλλο. Σημάδια που δεν χρειάζεται να είναι κανείς ντέντεκτιβ για να τα καταλάβει. Η απιστία όταν υπάρχει συνήθως μειώνει την σεξουαλικότητα του ζευγαριού. Μπορεί όμως να λειτουργήσει και διεγερτικά και να αφυπνίσει μία άτονη σεξουαλικότητα ζεύγους. Απιστία από απιστία διαφέρει και περισσότερο απειλητική για την υπάρχουσα σχέση γίνεται η απιστία που διαρκεί περισσότερο και στην οποία αναπτύσσεται μεγαλύτερο ψυχικό δέσιμο, βαθμός οικιότητας και δημιουργία ιστορίας στα δύο πρόσωπα. Όταν γίνεται αντιληπτή η απιστία οι αντιδράσεις ποικίλλουν από την πλήρη ανοχή ως το διαζύγιο ή και το έγκλημα. Πλήρη ανοχή μπορεί να υπάρχει λόγω αντιλήψεων, από την πίστη ότι θα επανέλθουν τα πράγματα όπως ήταν, ή από οικονομικά και άλλα συμφέροντα. Δεν είναι εύκολη η απόφαση ενός διαζυγίου, ιδιαίτερα όταν το ζευγάρι έχει μία κοινή ζωή χρόνια. Συνήθως όμως εκφράζονται συναισθήματα οργής και ενοχής από τους δύο συντρόφους. Οι συγκρούσεις οι αρχικές θα υποχωρήσουν στην πορεία είτε γιατί αποφάσισαν να χωρίσουν, είτε γιατί αποφάσισαν να μείνουν μαζί. Το έγκλημα μπορεί να εμφανιστεί όταν η σχέση είναι συμβιωτική και αισθάνεται πλήρως εξαρτημένη την ύπαρξή του από τον άλλο. Το σίγουρο είναι ότι ο απατημένος δεν ωφελείται από το να συγκρίνεται με τον αντίζηλο. Ούτε η εξονυχιστική περιγραφή των ιδιωτικών στιγμών βοηθούν ούτε τον ίδιο ούτε τη σχέση με τον σύντροφο. Το πιο δύσκολο ίσως από όλα, είναι να σταματήσει ο ένας να ρίχνει το φταίξιμο στον άλλο και η αρχική απογοήτευση ή οργή να δώσει τη θέση της στην προσπάθεια

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

κατανόηση του νοήματος της απιστίας. Να καταφέρει δηλαδή το ζευγάρι να δει την απιστία ως σύμπτωμα. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας Ιδιαίτερα τα παιδιά πρέπει να φυλάσσονται μακριά από τέτοιες ιστορίες. Συνήθως όμως δυστυχώς, τα παιδιά γνωρίζουν τα πάντα από τον/την απατημένο/η σύζυγο που ψάχνοντας ο ίδιος για στήριξη, συμμαχία και εκδίκηση, λέει με λεπτομέρειες τα πάντα στο παιδί. Θέλοντας συχνά εκδίκηση, ο απατημένος χρησιμοποιεί τα παιδιά ως ασπίδα αλλά και ως όπλο απέναντι στον άλλο. Οι απατημένοι, αλλά ιδιαίτερα οι απατημένες λειτουργούν ως σύγχρονες Μήδειες, που μπροστά στο καταστροφικό μένος τους απέναντι στον σύντροφο, θυσιάζουν τον ψυχισμό των παιδιών τους. Οι συμπεριφορές αυτές μπερδεύουν τα παιδιά, τα εγκλωβίζουν και τους δημιουργούν συναισθήματα ενοχής (καθώς συνήθως στρέφονται απέναντι στον ένα γονιό τους). Αργότερα όμως, ο θυμός τους θα στραφεί προς τον γονιό που δεν τα έχει σεβαστεί και τα έχει εμπλέξει. Οι υπόλοιποι κοντινοί συγγενείς, αν το ζευγάρι έχει αποφασίσει να μείνει μαζί συνήθως δεν γνωρίζουν τίποτα. Γνωρίζουν συνήθως μόνο αν το ζευγάρι αποφασίσει να χωρίσει. Υπάρχει πρόληψη της απιστίας; Μπορούμε να πούμε ότι οι πιθανότητες να εμφανιστεί η απιστία μειώνονται όταν: • τα μέλη της σχέσης είναι ώριμα • έχουν καλή επικοινωνία • δεν παρεμποδίζεται η σεξουαλικότητά τους • υπάρχει απόλαυση στο ζευγάρι • αισθάνονται ελεύθεροι και δεν καταπιέζονται στη σχέση Η αναζήτηση του νοήματος της απιστίας, όταν εμφανίζεται μπορεί να μετατρέψει την κρίση από κίνδυνο σε ευκαιρία, τόσο για την σχέση την ίδια, όσο και για τα μέλη της ξεχωριστά και γι αυτό είναι απαραίτητη.

Αν δεν μπορούν τα μέλη να κάνουν αυτή την επεξεργασία μόνοι τους, η επαγγελματική βοήθεια είναι πολύτιμη.

Δήμητρα Σταύρου Σπουδές Ψυχολογίας στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Σπουδές στη Δραματοθεραπεία τετραετούς κύκλου. Εργασία, ως ψυχολόγος, σε Δημοτικά προγράμματα ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα, σε 75 περίπου σχολεία ιδιωτικά και δημόσια στον ΟΚΑΝΑ κ.ά. Ως ερευνήτρια, στο ΕΠΙΨΥ και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ως Δραματοθεραπεύτρια στο Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα, στις φυλακές Κορυδαλού, σε δραματικές σχολές, με στελέχη επιχειρήσεων, με εξαρτημένους και τις οικογένειες τους, με καλλιτέχνες για την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους. Μέλος της Ένωσης Δραματοθεραπευτών και Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδας, του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας κ.ά. Συμμετοχή σε πολλά συνέδρια με ανακοινώσεις.

το κομπλεξικο

Οι δωροφόνοι 66

του Αχιλλέα ΙΙΙ

Για τα δέκατα-όγδοα γενέθλια του ο Μπίλυ έλαβε, ως δώρο, από τον πατέρα του μια καραμπίνα, και από τον παππού του την –ψιθυρισμένη στο αυτί– ευχή να μην μοιάσει μεγαλώνοντας στον πατέρα του. Αφού ο νεαρός φύσηξε τα κεράκια στην τούρτα που είχε φτιάξει η μητέρα του, πήρε το δώρο του πατέρα του στα χέρια του, το περιεργάστηκε από κάθε πλευρά και τον ρώτησε πώς ήταν τόσο σίγουρος ότι δεν θα έστρεφε το όπλο που του χάρισε εναντίον του, προκειμένου να πάρει εκδίκηση για τα δεκαοκτώ χρόνια ψυχικής και σωματικής κακοποίησης που του είχε προσφέρει. «Δεν είμαι καθόλου σίγουρος, παιδί μου, και για αυτόν ακριβώς τον λόγο η καραμπίνα που κρατάς στα χέρια σου είναι άδεια», του απάντησε εκείνος με μεγάλη σοβαρότητα, χωρίς να προσέξει τη διακριτική κίνηση του αριστερού χεριού του δικού του πατέρα, ο οποίος εκείνη ακριβώς τη στιγμή, συνεχίζοντας να χαμογελά συγκρατημένα, άφηνε δύο φυσίγγια να γλιστρήσουν μέσα στην πίσω τσέπη του παντελονιού του εγγονού του – ένα φυσίγγι επειδή ο ηλικιωμένος άνδρας δεν έτρεφε καμία απολύτως εκτίμηση για τον ίδιο του τον γιο και τον έτρεμε από τότε που εκείνος τον είχε συνοδέψει στον συμβολαιογράφο υπό την απειλή μαχαιριού και τον είχε αναγκάσει να αλλάξει τη διαθήκη του έτσι ώστε να κληροδοτεί ολόκληρη την περιουσία του σε εκείνον αντί να τη μοιράζει δίκαια σε όλα του τα παιδιά, και άλλο ένα φυσίγγι για να μπορέσει ο μικρός, πυροβολώντας στον αέρα, να πανηγυρίσει το γεγονός της εύρεσης του θάρρους που χρειαζόταν για να χρησιμοποιήσει το πρώτο.

Ο Αχιλλέας ΙΙΙ (κατά κόσµον Αχιλλέας ΙΙΙ) γεννήθηκε στην Καβάλα, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα το 1979, το 1998 και το 2002, αντίστοιχα. Απολαµβάνει να ανοίγει τρύπες στην πραγµατικότητα, να αφαιρεί το γκρίζο υλικό της και να συµπληρώνει τα κενά µε παραδοξολογίες, προκαλώντας τον εκνευρισµό εκείνων που λατρεύουν το µονότονο γκρίζο, επειδή χάρη σε αυτό τονίζονται τα άδεια τους µάτια. Επίσης, αποφεύγει τα λιβάνια, τα δερµάτινα ντιβάνια και τα θερµαινόµενα καζάνια, χορεύει εξαιρετικά σπάνια σε γάµους, βιβλιοπαρουσιάσεις και λοιπές εκδηλώσεις –µε τη δικαιολογία ότι τον πονάει πότε το ένα του πόδι και πότε το άλλο–, ενώ τα τελευταία δώδεκα χρόνια είναι µέλος του container rock συγκροτήµατος Bog art.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ Η ΤΡΕΛΑ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

ΨΕΥΔΟ-ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Καθισμένος στον κήπο του στα Άβδηρα, κάτω από έναν θαλερό πλάτανο, ο Δημόκριτος γράφει ένα έργο περί των αιτίων της μελαγχολίας. Προς μεγάλη σύγχυση του λαού, ο γέρος σοφός διακόπτει την εργασία του μόνο για να τεμαχίσει ζώα και να περιγελάσει τους ανθρώπους: το παράξενο, άγριο και ασυγκράτητο γέλιο του είναι το θέμα ενός μικρού φιλοσοφικού μυθιστορήματος που, πριν πέσει στην άδικη λήθη, ενέπνευσε σ' ολόκληρη την Ευρώπη πλήθος ζωγράφους και συγγραφείς. Ένα σπάνιο παράδειγμα μυθιστορηματικής γραφής, με βάση την παιγνιώδη ανάμειξη των ειδών, μέσα στην ιατροφιλοσοφική λογοτεχνία. Οι Επιστολές, που αποδίδονται στον Ιπποκράτη αλλά χρονολογούνται στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, δεν αποτελούν μόνο έναν γοητευτικό μύθο (τον οποίο θυμάται ο Λαφονταίν) : μοναδικός σκοπός τους δεν είναι να ξεδιπλώσουν το μαστίγιο της σάτιρας. Δύο, τουλάχιστον, σημαντικά ερωτήματα τίθενται : Ποιος είναι ο τρελός και ποιος είναι ο αρμόδιος κριτής. Μαζί με το 30ο πρόβλημα του Αριστοτέλη, περί Μελαγχολίας και ιδιοφυίας, που δημοσιεύεται στην ίδια σειρά, πρέπει να διαβαστούν ως ένα από τα θεμελιώδη κείμενα της δυτικής σκέψης πάνω στην αμφισημία της τρέλας.

ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΠΡΩΙ ΣΤΟ ΣΙΚΑΓΟ DOUGLAS COWIE ΕΚΔΟΣΕΙΣ KΡΙΤΙΚΗ

Ένα παγωμένο βράδυ του Φεβρουαρίου του 1947, η Σιμόν ντε Μπωβουάρ συναντά στο Σικάγο τον συγγραφέα Νέλσον Όλγκριν και αυτός προσφέρεται να της δείξει την πόλη. Μετά από αρκετές περιπετειώδεις ώρες στα καταγώγια, τα καμπαρέ και την αστυνομία, οι δυο τους επιστρέφουν στο διαμέρισμα του Όλγκριν. Εκεί ανάβει η σπίθα ενός πάθους που θα διαρκέσει για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Η σχέση τους φουντώνει στη διάρκεια των πρώτων μεθυστικών μηνών που θα περάσουν μεταξύ Παρισιού και Σικάγου. Μεσολαβούν μεγάλα διαστήματα που ζουν χώρια. Εκεί βρίσκουν χώρο η αγωνία, τα αντιφατικά συναισθήματα, παλιοί και νέοι εραστές, το γράψιμο, η πολιτική, τα τυχερά παιχνίδια. Όλα αυτά θα κλονίσουν τον ήδη εύθραυστο και αντισυμβατικό δεσμό τους και θα δοκιμάσουν την αφοσίωσή τους αναδεικνύοντας το μυθιστόρημα του Κάουι σε μια σπουδή για το τι σημαίνει να αγαπάς και να αγαπιέσαι από τον σωστό άνθρωπο τη λάθος στιγμή.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ 70

Μόνο έναν φόβο είχα από μικρός. Έναν. Πως δε θα σταματήσω ποτέ να φοβάμαι. Και τώρα που για την κοινωνία ολόκληρη θεωρούμαι μεγάλος, φοβάμαι πιο πολύ και ντρέπομαι γι αυτό, παρόλο που επιμένω χρόνια να λέω από μέσα μου, ότι μεγάλος είναι αυτός που έχει μάθει να κρύβεται καλά όταν φοβάται. Κι όμως ακόμα δε νιώθω καλά. Ίσως δεν το έχω αποδεχτεί ούτε εγώ μαζί με όλους τους άλλους, που σίγουρα θα κάνουν πολύ καλά αν δε συμφωνήσουν με τον ορισμό μου. Τώρα θα έπρεπε να μπω στον κόπο να ερευνήσω, γιατί να τα σκέφτομαι όλα αυτά πρωί πρωί πριν τη δουλειά, αλλά δε θα το κάνω γιατί θα έχω άλλον ένα λόγο να φοβηθώ, θα αναστατωθώ και θα αργήσω! Και πρέπει σε λίγο να ξυπνήσω το παιδί, να του πω καλημέρα και να μου πει ότι νυστάζει. Να του φτιάξω πρωινό όπως ακριβώς το έκανε η μαμά του και να ετοιμάσω την τσάντα του για τον παιδικό. Άρα για να δούμε... ναι έχω ακόμα δεκατέσσερα λεπτά παραλήρημα, το οποίο χρωστάει την ύπαρξή του στη χτεσινή μου αυπνία.

του Σπύρου Διαμάντη

Περίπου δυο χρόνια είναι που κοιμάμαι αναγκαστικά μόνος και χτές, έτσι ασυναίσθητα είπα να αφήσω ένα φωτάκι ανοιχτό πριν ξαπλώσω. Και τότε είδα τη σκιά μου στον απέναντι τοίχο. Πέτρωσα. Είχα ξεχάσει πώς είναι να μην είμαι μόνος σ’ αυτό το δωμάτιο. Φοβήθηκα στην κυριολεξία τη σκιά μου. Κι όποιος φοβάται τη σκιά του, μάλλον κάτι υποψιάζεται για τον εαυτό του. Κι όταν υποψιάζεσαι αρχίζεις να ψάχνεις. Κι όταν ψάχνεις αρχίζεις να μαθαίνεις, ώσπου θα έρθει σίγουρα ένα βράδυ... γιατί βράδυ θα είναι... (Όταν πέσει ο ήλιος είναι που ερχόμαστε πιο κοντά σ’ αυτό που πραγματικά είμαστε, γιαυτό μελαγχολούμε... Ναι είναι αστείο... Όλη μέρα προσπαθούμε να αρνηθούμε αυτό που ξέρουμε πως θα μας αποκαλυφθεί στο σκοτάδι.) Θα έρθει ένα βράδυ λοιπόν, που θα νιώσεις ότι ξερεις. Ότι ξέρεις ποιος είσαι, τι κάνεις, γιατί το κάνεις, πού θα πας, τι θα πεις και ποιος θα σε ακούσει. Και τότε θα βάλεις τα κλάματα. Σίγουρα θα τα βάλεις. Γιατί όλα αυτά θα σου ήταν χρήσιμα νωρίτερα. Μιας και όταν ξέρεις, συνήθως δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Είσαι εκτός χρόνου (μάλλον γιαυτό ξέρεις) κι όσο κι αν προσπαθήσεις, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να περιμένεις το επόμενο λεωφορείο σε μια εγκαταλελειμμένη στάση. Ωραία μεν σαν εικόνα για έναν ζωγράφο ή ποιητή, δύσκολο δε για σένα που, ενώ άθελά σου έγινες πηγή έμπνευσής τους, ταλαιπωρείσαι. Ταλαιπωρείσαι γιατί βρήκες το δικό σου πλέον τόπο, τρόπο και σκοπό κι έχεις κλειστό δρόμο, πόνο και χαμένο χρόνο... Πάντα όμως θέλω να πιστεύω πως υπάρχει ένα αλλά... Νομίζω ο αντιθετικός αυτός σύνδεσμος σώζει την κατάσταση, αλλά (να το πάλι) δεν προλαβαίνω να το αναλύσω άλλο, πρέπει να σηκώσω το παιδί. Πάντως, μου το υπόσχομαι, από σήμερα το βράδυ θα συνεχίσω να αφήνω το φωτάκι ανοιχτό. Απλώς πριν κοιμηθώ, θα λέω στον απέναντι τοίχο μια καληνύχτα!

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ Στη Δημοπρασία φιλοσόφων γελοιοποιεί, με τα όπλα της ειρωνείας και του χιούμορ, τις φιλοδοξίες των φιλοσόφων να εξηγήσουν το ανεξήγητο και να αναμορφώσουν τη ζωή των συμπολιτών τους. Είναι ένα γοητευτικό σατιρικό ανάγνωσμα. Η φαντασμαγορική και γελοία παρέλαση των φιλοσόφων από το χώρο της δημοπρασίας έχει κάτι από την ευθυμία καρναβαλιού. Πολύ συχνά οι σχολιαστές διερευνούν τη σχέση του Λουκιανού με τη φιλοσοφία· διερωτώνται αν ήταν κυνικός, επικούρειος ή σκεπτικός. Στην πραγματικότητα, μολονότι κάποτε μοιάζει να εμπαίζει τη φιλοσοφία και να συγκρούεται μ' αυτή σ' έναν αγώνα όπου όλα τα χτυπήματα επιτρέπονται (όπως στη Δημοπρασία φιλοσόφων), σε άλλες περιπτώσεις αναλαμβάνει την ιδιότητα του φιλοσόφου για να εκφωνήσει το εγκώμιό της (όπως στο Προς Νιγρίνο) ή, τουλάχιστον (όπως στο Αναβιούντες ή ο Αλιεύς), για να αντικρούσει εκείνους που τον κατηγορούν ότι είναι αντίπαλός της. Η έκδοση συμπληρώνεται με ένα από τα πρώτα κείμενα επιστημονικής φαντασίας, τον γνωστό και σαγηνευτικό Ικαρομένιππο, που είναι ένα ταξίδι στο διάστημα. Η γοητεία του έγκειται στην εκπλήρωση του αρχέγονου πόθου της πτήσης που εκφράζεται στου καθενός τα όνειρα και έχει εμπνεύσει αναρίθμητους μύθους από την αρχαιότητα ως σήμερα. Στον Ικαρμένιππο ο Λουκιανός καυτηριάζει την αγυρτεία των ψευδοφιλοσόφων. Το ταξίδι στον ουρανό είναι μια ευκαιρία να δει κανείς εξ αποστάσεως τα επίγεια. Ο τόμος, που συγκεντρώνει τους "φιλοσοφικούς" Διαλόγους του Λουκιανού, δημοσιεύεται με εισαγωγές του Ιταλού φιλοσόφου Giorgio Agamben και του Γάλλου μελετητή Joel Gayraud, και μετάφραση και επιμέλεια σημειώσεων της Αλόης Σιδέρη. Περιέχει επίσης σημείωμα για τη ζωή του Λουκιανού

EPSTEIN MIKHAIL ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΦΕΥΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ Πώς μπορούν οι ανθρωπιστικές επιστήμες, που βρίσκονται πλέον σε καθεστώς υποτίμησης, να αναζωογονηθούν και να γίνουν ελκυστικές και χρήσιμες για τον σύγχρονο άνθρωπο; Πώς θα αποκτήσουν πάλι το στοιχείο της δημιουργικότητας που είχαν κάποτε; Πώς θα τους ξαναδώσουμε τον αρχικό ανθρωπιστικό τους χαρακτήρα μετά την απανθρωποποίηση που υπέστησαν κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα –ερωτήματα σχετικά με τις «ανθρωπιστικές εφευρέσεις», με την αντίληψή μας για τον χρόνο, με την επαναστατικότητα του μοντερνισμού, με την υιοθέτηση μιας νέας ηθικής– προσπαθεί να απαντήσει ο Ρώσος στοχαστής Μιχαήλ Επστάιν στο παρόν βιβλίο. Στα έξι δοκίμια που δημοσιεύονται εδώ, ο αναγνώστης δεν θα γνωρίσει απλώς τους βασικούς άξονες της σκέψης του Επστάιν, που παρουσιάζεται εκτενώς στην Ελλάδα για πρώτη φορά, αλλά και θα παρακολουθήσει μια πανοραμική ιστορικο-κριτική και ταυτόχρονα θεωρητική αποτίμηση σημαντικών ρευμάτων του προηγούμενου αιώνα όπως, μεταξύ άλλων, ο μαρξισμός, η ψυχανάλυση, ο υπαρξισμός, ο δομισμός, ο μοντερνισμός, ο μεταμοντερνισμός. Πρόκειται για την κριτική, πρωτότυπη και πραγματικά ανθρωπιστική σκέψη ενός σύγχρονου διανοούμενου για τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας.

ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ NIETZSCHE FRIEDRICH ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ

«Η τραγωδία, η οποία ανάβλυσε από την βαθιά πηγή του συμπάσχειν, είναι στην ουσία της πεσιμιστική. Η ύπαρξη είναι σ' αυτήν κάτι πολύ φρικτό, ο άνθρωπος πλάσμα πολύ ανόητο [...] Η διαλεκτική αντίθετα είναι από τα βάθη της ουσίας της οπτιμιστική· πιστεύει στην αιτία και το αιτιατό κι έτσι σε μια αναγκαία σχέση ενοχής και τιμωρίας, αρετής και ευτυχίας [...] Όταν το στοιχείο αυτό εισχωρεί στην τραγωδία, προκύπτει ένας δυϊσμός όπως ανάμεσα στην νύχτα και την ημέρα, την μουσική και τα μαθηματικά.» Στα τρία κείμενα της παρούσας έκδοσης (δύο διαλέξεις και μία σύντομη πραγματεία), ο Νίτσε εξετάζει την βαθύτερη ουσία του αρχαιοελληνικού δράματος και, υπό το φιλοσοφικό αυτό πρίσμα, την ακμή και την παρακμή του. Στο πρώτο από τα κείμενα, ο φιλόσοφος αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα του αρχαίου δράματος ως «καθολικού έργου τέχνης» και την ριζική του διαφορετικότητα σε σχέση με σύγχρονες μορφές θεάτρου. Στο δεύτερο, αποδίδει την ταχεία παρακμή του δράματος στον σωκρατικό ορθολογισμό και την βασισμένη σ' αυτόν ορθολογική αισθητική του Ευριπίδη. Στο τρίτο, τέλος, αναλύει την βαθύτερη μεταφυσική ουσία του δραματικού έργου τέχνης ως τον συγκερασμό του απολλώνιου και του διονύσιου και επισημαίνει την βαθιά

73 μεταφυσική σημασία της μουσικής· εκθέτει δε συνοπτικά υπό το πρίσμα αυτό και βασικές αρχές μιας γενικής θεωρίας της τέχνης και της γλώσσας. Τα τρία κείμενα της παρούσας έκδοσης αποτελούν το τεκμήριο της εντατικής προεργασίας του Νίτσε για το κύριο πρώιμο έργο του, την "Γέννηση της τραγωδίας". Παρουσιάζουν τον στοχασμό του φιλοσόφου για την αρχαία τραγωδία κατά την διαμόρφωσή του και συμπεριλαμβάνουν αναλύσεις που στην Γέννηση της τραγωδίας είτε εμφανίζονται υπό διαφορετικό πρίσμα είτε έχουν παραλειφθεί. Εμπεριέχουν πλήθος διανοημάτων που, σε ορισμένο βαθμό αλλαγμένα και μετασημασιοδοτημένα, διαπνέουν και καθορίζουν όλον τον μεταγενέστερο στοχασμό του Νίτσε.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Μια αγκαλιά από εδώ μέχρι τα 100

του Κωστή A. Μακρή

Κυριακή μεσημέρι. Είπαμε να πάμε κάπου εξοχικά να φάμε. Και τα εγγόνια μαζί. Φτάνουμε πρώτοι. Σε λίγο έρχονται οι άλλοι. Η Ε. με μια προβοσκίδα μέχρι το πάτωμα. ― Τι έχεις; τη ρωτάει η γιαγιά της. Μούγκα εκείνη. Αυστηρά βλέμματα από τους γονείς. Της κάνω νόημα να έρθει κοντά μου. Κάνει ένα κούνημα των ώμων, ένα βουβό «άσε με…». Επιμένω. Έρχεται. Την αγκαλιάζω σφιχτά. «Ήθελα να σου κάνω μια μεγάλη αγκαλιά» της λέω. «Πόσο μεγάλη;» ρωτάει. Θυμάμαι το αστείο, στη Μαίρη Πόππινς, για εκείνον που πήγε στην αρχή του χειμώνα να πάρει μακριά σώβρακα. «Πόσο μακριά;» τον ρωτάει ο έμπορος. «Από τώρα μέχρι την άνοιξη» λέει ο πελάτης. Και κα κα κα τα γέλια στο ταβάνι με τον θείο Άλμπερτ. Να θυμηθώ όποτε ξανάρθουν στο σπίτι να ξαναδούμε τη σκηνή στο DVD ή στο δίκτυο. «Πόσο μεγάλη;» ξαναρωτάει, καθώς αργώ να απαντήσω. Την κρατάω ακόμα στην αγκαλιά μου κι έχει αρχίσει να μαζεύεται η προβοσκίδα και να ανθρωπεύει η μούρη της. «Από εδώ μέχρι τα εκατό σου χρόνια» της λέω. Χαμογελάει. «Δεν θέλω να μάθω τι συνέβη και είσαι στενοχωρημένη. Όχι ότι δεν με νοιάζει… Περισσότερο όμως θέλω να σου πω ότι σε αγαπάω. Όταν ένας δικός μας άνθρωπος είναι στενοχωρημένος είναι καλό να του το λέμε και να του το δείχνουμε». «Ποιο;» «Ότι τον αγαπάμε». Με κοιτάζει. Κοιταζόμαστε. Είμαι σοβαρός όπως όταν παίζουμε το παιχνίδι ποιος θα γελάσει πρώτος. Σοβαρεύει κι εκείνη. Μετά χαμογελάει. Χαμογελάω κι εγώ. «Έχασες!» της λέω. «Κι εσύ χαμογέλασες!» «Εσύ χαμογέλασες πρώτη!» Φεύγει. Πάει να παίξει με την αδερφή της, πριν έρθουν τα φαγητά. Μετά μαθαίνω την αιτία της στενοχώριας της. Αλλά έχει περάσει ώρα. Και έχουμε περάσει καλά. Και με άλλες αγκαλιές… Δεν ξέρω αν θα κρατήσουν μέχρι τα εκατό της χρόνια. Όσο κι αν κρατήσει όμως, μια σφιχτή αγκαλιά είναι πάντα μια καλή αγκαλιά. Έχει βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και κάνει καλό παντού. Στη χώνεψη, στα αρθριτικά, στο καρδιαγγειακό, στη μελαγχολία, στα γεράματα… Παντού. Σε όλες τις ηλικίες.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Ήθελε Η Kατερίνα Παναγιωτοπούλου γεννήθηκε το 1956 στην Αμφίκλεια Φθιώτιδας. Σπούδασε Σκηνογραφία – Ενδυματολογία. Εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα. Είναι τελειόφοιτη του μεταπτυχιακού τμήματος Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στην κατεύθυνση της συγγραφής. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το πρώτο της βιβλίο «Η Μακρυγιαλού και άλλες ιστορίες» εκδόθηκε, τον Μάρτιο του 2017, από τις Εκδόσεις Εντευκτηρίου.

της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

Ήθελε να σκοτώσει όλα τα σίγμα της ζωής του στέρηση στεναγμό σιωπή να δώσει στα ορατά ελπίδα να φέρει πιο κοντά τ’ αόρατα να τ’ ακουμπήσει. Δεν τα κατάφερε. Έγραψε μόνο τ’ όνομά του σ’ ένα κομμάτι ξύλο Γιάνι με ένα νι χωρίς το σίγμα ανορθόγραφα.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Ζωή, στιγμή 78

Γεωργία Μακρογιώργου: Είναι εκπαιδευτικός Αγγλικής με μεταπτυχιακό στη Δημιουργική Γραφή-Συγγραφή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Γεννήθηκε στη Νάουσα, ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Το Μάιο του 2017 εκδόθηκε το πρώτο της μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη, με τίτλο ‘Τύχη στα Τείχη’.

της Γεωργίας Μακρογιώργου

Ζωή μικρή, στιγμή πικρή, αλλού ο νους αλλού η ψυχή Ζωή μικρή, στιγμή πικρή, χώρια το πώς απ΄ το γιατί. Και σαν ο νους λοξοδρομεί, σε σέρνει και αιμορραγεί, ρωτάς φεγγάρια από παλιά, αλλά εξήγηση καμιά. Ακούει πουλί στα σκοτεινά και λέει μ’ ανθρώπινη λαλιά: «Γρήγορα, πάρε ένα χαρτί, με χρώμα βάψε τη στιγμή και στείλε με πέρα εκεί σ’ εκείνη τη βουνοκορφή να πάω αυτή τη ζωγραφιά εκεί που ζει η μοναξιά».

IΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

της Ελένης Παναγιώτου

ΟΣΟ ΚΡΑΤΑΕΙ ΤΟ ΦΙΛΙ... Σ' ενα σύμπαν παράλληλο, θα σε συναντούσα στην ίδια μέρα, στην ιδια βδόμαδα, μήνα, χρόνο κι αιώνα. Θα διαβάζαμε τα ίδια ποιήματα κι εσύ θα είχες τη μυρωδιά ενός παλιού βιβλίου και θα με έκανες να αναρωτιέμαι πώς μπόρεσα να ζήσω τόσα χρόνια αγνοώντας την ύπαρξή σου. Το χέρι σου θα 'χε φτιαχτεί ώστε να χωράει ακριβώς το δικό μου κι οι ρυτίδες του θα ήταν προεκτάσεις του χάρτη του δικού μου χεριού. Θα ξυπνούσαμε πρωί για να μπορούμε να δούμε τις ανταύγιες που αντανακλά ο ήλιος στο προσώπου του άλλου. Θα μου θύμιζες τα καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων, κι επειδή θα σε είχα ερωτευτεί η παιδική μου ηλικία θα έπαιρνε παράταση αιώνια. Αιώνια τόσο, όσο κρατάει το φιλί, το άρωμα σου σε λευκά σεντόνια κι η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Λίγες σταγόνες φιλίας 82

Μου αρέσει συχνά να σκαρώνω μικρά ταξίδια με το νου, φοράω τα γυαλιά της ψυχής μου και παρατηρώ τον κόσμο μέσα από αυτά. Τα αγαπάω αυτά τα γυαλιά, λες και διώχνουν από το βλέμμα μου τη σκόνη και με κάνουν να βλέπω όλο και πιο καθαρά. Άλλες φορές πάλι ξυπνάει μέσα μου το κοριτσάκι εκείνο με την «κοτσίδα» που έκανε ανέμελο ποδήλατο στο χωριό της γιαγιάς και σκάρωνε ένα σωρό ιστορίες… δήθεν έψαχνε να βρει έναν κρυμμένο θησαυρό… ένα παλιό σεντούκι ξεχασμένο εκεί στο παλιό σχολείο που είχε ερημώσει από μαθητές. Έτσι όπως ερημώνουν καμιά φορά τα μέσα μας στην απώλεια όλων εκείνων που κούρσεψαν τους θησαυρούς της ψυχής μας. Στο φευγιό τους… που αν το σκεφτούμε καλά, είναι ίσως η πιο όμορφη πράξη που έκαναν ποτέ για εμάς. Καθώς μας απαλλάσσουν από

την τοξική παρουσία τους. Στη τράπεζα των συναισθημάτων συχνά είμαστε πιστωτικοί, δίνουμε συχνά όλα τα κομμάτια του είναι μας και συχνά κάποιοι τα κουρσεύουν. Πειρατές της στεριάς, με εμφάνιση καθώς πρέπει που καλύπτει την εσωτερική σαθρότητα. Αναζητώντας λοιπόν, για χρόνια εκείνο τον κρυμμένο θησαυρό, κάποια νύχτα με μικρό φεγγάρι και πολλά αστέρια συνειδητοποίησα ότι ο θησαυρός που ψάχνω βρίσκεται ακριβώς μέσα στην ψυχή μου και εκεί είναι και όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που με αγαπούν, με υποστηρίζουν, με στηρίζουν, με βοηθούν να ανοίξω τα φτερά μου και σε κάθε πτώση μου απλώνουν το χέρι για να σηκωθώ ξανά. Περιπλανώμενη για χρόνια στο ταξίδι της ζωής, ακολουθώντας Σειρήνες, ξεφεύγοντας από τα δόντια της Σκύλας και της Χάρυβδης, τρώγοντας λω-

της Κατερίνας Γεμελιάρη

τούς και λησμονώντας… ναυαγισμένη πολλές φορές σε παραλίες που έμοιαζαν άβατες έμαθα σιγά-σιγά να αναγνωρίζω και να ξεχωρίζω τους καλούς φίλους. Εκείνους που είναι οικογένειά σου, εκείνους που διαθέτουν το χρόνο τους για να σε ακούσουν, σκουπίζουν με τα χέρια τους τα δάκρυά σου και χαίρονται τις χαρές και τις επιτυχίες σου περισσότερο ίσως κι από εσένα τον ίδιο. Αναζητώντας λοιπόν τον ορισμό του σωστού φίλου, αλήθεια τι μανία είναι αυτή με μένα να προσπαθώ συνεχώς να ντύνω τα συναισθήματα με λέξεις, λες κι από μόνα τους δεν είναι αρκετά να δηλώσουν την ύπαρξή τους, κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα που θέλω να μοιραστώ μαζί σας. Αν μέσα στην πολυκοσμία αυτού του πλανήτη, μέσα στο χάος των δρόμων των αστικών κέντρων, στη μοναξιά των πολυκατοικιών και στην απερα-

ντοσύνη των ευπρεπών κατοικιών που χτίσαμε για να στεγάσουμε τις σάρκες και τα όνειρά μας βρείτε έναν φίλο αληθινό τότε ακριβώς να ξέρετε πως βρήκατε ένα θησαυρό. Είναι τόσο όμορφο άλλωστε να ξυπνάς τα πρωινά και να έχεις να μοιραστείς τις καλημέρες σου με κάποιον που δεν τις θεωρεί δεδομένες. Οι φίλοι ανέκαθεν για μένα ήταν ανέκαθεν τα αερόστατα σε αυτό το ταξίδι. Δεν είναι μόνο καφέδες ή τα ποτά που θα μοιραστείς μαζί τους, η ανάλυση των ερωτικών σχέσεων, τα επαγγελματικά όνειρα, οι φόβοι και οι ελπίδες σου είναι ακόμα κι εκείνες οι παρατεταμένες σιωπές που συνοδεύονται από τα γεμάτα βλέμματα. Τα δάκρυα που ξεχειλίζουν από τα μάτια σου όταν φτάνεις στα αδιέξοδά σου. Είναι το χαμόγελο εκείνο που θα σε γεμίσει με ελπίδα ξανά. Η φιλία είναι μια σχέση δούναι και λα-

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Λίγες σταγόνες φιλίας

βείν. Μα πάνω απ' όλα είναι η μαγεία του να σε νοιάζεται ένας άνθρωπος, ξένος χωρίς να περιμένει τίποτα παραπάνω από το να τον νοιάζεσαι κι εσύ. Ουτοπίες, λέτε, τα όσα χαράζω στο χαρτί; Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω. Μέσα σε αυτό το χάος λοιπόν που ονομάζουμε κομψά σύγχρονη κοινωνία, υπάρχουν κρυμμένοι θησαυροί, όχι σε ξεχασμένα σεντούκια όπως πίστευα όσο ήμουν μικρή. Βρίσκονται τις περισσότερες φορές κοντά μας, σχεδόν δίπλα μας. Είναι εκείνοι που μας τηλεφωνούν και ρωτάνε αν είμαστε καλά, αυτοί που διανύουν χιλιόμετρα για να πιούν έναν καφέ μαζί μας. Οι ίδιοι που όταν μάς βλέπουν να βαλτώνουμε ταράζουν τα νερά με τον τρόπο τους, αυτοί που όταν κάνουμε λάθος μάς το λένε με αγάπη ακριβώς γιατί μας νοιάζονται. Είναι αυτοί που θα απαντήσουν στην κλήση σου κάθε ώρα και στιγμή κι αν κάποιες στιγμές νιώ-

σουν ότι χάνεσαι στο μικρόκοσμά σου θα σε αναζητήσουν ακριβώς γιατί σε νοιάζονται και όταν εξακριβώσουν ότι είσαι καλά αλλά έχεις ανάγκη τη μοναξιά σου θα σου δώσουν το χρόνο σου. Αυτοί που μαζί τους θα κάνεις τα πιο ανόητα ξενύχτια και θα σας βρουν οι καλοκαιρινές ανατολές στο γνωστό βρώμικο της περιοχής για μια τελευταία κρέπα πριν τη δίαιτα, αλλά κι αυτοί που κάποια νύχτα θα ακούσουν κάθε πτυχή της ψυχής σου και εσύ θα «ξεγυμνωθείς» μπροστά τους. Κι αν έχεις κουραστεί από τα ναυάγια που έχεις ζήσει, κι αν σε τρομάζουν ακόμα η Σκύλα και η Χάρυβδη… κι αν κάποιοι σε έκαναν να πιστέψεις ότι δεν υπάρχει εκεί έξω αληθινή φιλία από το «φ» μέχρι το «α» αφήστε με να σας πω ότι για να εκτιμηθεί ο σωστός φίλος πρέπει να έχουν ναυαγήσει πολλές φιλίες πρώτα… πρέπει να μας πάρουν ό,τι έχουμε να δώσουμε κι

της Κατερίνας Γεμελιάρη

εκεί που τελικά νομίζουμε πως έχουμε αδειάσει… εμφανίζονται ξαφνικά οι αληθινοί φίλοι, κλείνουν επιμελώς τις πληγές μας, μας κάνουν ξανά δυνατούς και κανένα ναυάγιο δεν θα είναι πια τόσο τρομαχτικό. Αν με ρωτάτε τι είναι αυτό που ενώνει τις ζωές μας με τους φίλους μας θα σας πω ότι είναι τα χαμόγελα, τα δάκρυα, τα όνειρα, οι φόβοι, οι επιτυχίες, οι αποτυχίες και οι ατυχίες που μας συμβαίνουν. Μην χάνετε την πίστη σας στους ανθρώπους, συνεχίστε το ταξίδι της ζωής σας, ακούστε τις Σειρήνες, ξελογιαστείτε… παλέψτε τη Σκύλα και τη Χάρυβδη, δοκιμάστε όσους λιγότερους λωτούς μπορείτε, γιατί άσχημο να λησμονούμε, και ξεχωρίστε τα δικά σας αερόστατα… μα πάνω από όλα μην ξεχνάτε να είστε εσείς αερόστατο για τους φίλους σας.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ* ΜΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ...

FACTOTUM

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ του Charles Bukowski 86

της Ειρήνης Μανδηλαρά

Ο Henry Chinaski αυτοαποκαλείται συγγραφέας και ζει τη ζωή του μακριά από τους κοινωνικούς κανόνες και τις συμβατικές αξίες. Αλλάζει τις δουλειές σαν τα πουκάμισα χωρίς να νοιάζεται, έχοντας την επικείμενη, χαλαρωτική βεβαιότητα ότι θα απολυθεί αργά ή γρήγορα. Δεν γνωρίζει σχεδόν ποτέ τι ώρα είναι και βρίσκεται σε μία διαρκή αναζήτηση του ποτού και των γυναικών. Κρατά τις δουλειές ίσα ίσα για να συντηρεί των εαυτό του θέλοντας να κάνει συγγραφική καριέρα, αλλά η άσωτη ζωή του τον αποσπά συνεχώς από το να γράφει έστω και λίγες γραμμές. Ο Chinaski από τη μία απορρίπτει την ευθύνη ή τη δέσμευση οποιουδήποτε είδους και παραδόξως από την άλλη, είναι σε μία διαρκή διαμάχη και εξάρτηση για την επόμενη διαθέσιμη δουλειά. Παρά την απόρριψη του συμβατικού τρόπου ζωής και την περιφρόνησή του για τον άνθρωπο-εργάτη που θυσιάζει το χρόνο και τη ζωή του για να επιτύχει τα όνειρα κάποιου άλλου, ο Chinaski φαίνεται να διακατέχεται από μία βαθιά επιθυμία για την εξασφάλιση μιας κανονικής ζωής. Είναι υπεράνω όλων αυτών που ανησυχούν για την υποθήκη τους, που προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο ασφαλιστικό πρόγραμμα, που πράττουν τα μέγιστα για να υποστηρίξουν την οικογένεια τους ή για να ευχαριστήσουν το αφεντικό τους. Κάτω από την κραυγαλέα περιφρόνησή του παρόλα αυτά υποβόσκει ένας θαυμασμός και η λαχτάρα για μια νορμάλ και τακτική ζωή. Ο εσωτερικός αυτός αγώνας είτε είναι άγνωστος, είτε αγνοεί-

ται από τον Chinaski. Πως θα μπορούσε ποτέ αυτός να ενταχθεί στην απλότητα και στην ασφάλεια μίας κανονικής ζωής; Η συγκαλυμμένη εκτίμηση του για τους συνηθισμένους ανθρώπους δεν τον εμποδίζει από το να τους περιφρονεί, να τους ειρωνεύεται και να τους υβρίζει. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι μαλάκες, μαλάκες! Δεν έχουν νοημοσύνη! Δεν ξέρουν πώς να σκεφτούν! Φοβούνται το μυαλό! Είναι άρρωστοι! Είναι δειλοί! Δεν είναι σκεπτόμενοι άνθρωποι όπως εσείς και εγώ!». 1940. Ο Chinaski, μόνιμα άνεργος κι αλκοολικός, έχοντας πρόσφατα αφήσει τη Νέα Ορλεάνη περιπλανιέται στους δρόμους του Λος Άντζελες ψάχνοντας να βρει τη δουλειά που δεν θα μπει ανάμεσα σε αυτόν και τη πρώτη του αγάπη. Τη συγγραφή. Απορρίπτεται συνεχώς από το μοναδικό εκδοτικό οίκον που σέβεται, αλλά η απόρριψη αυτή τον πεισμώνει να συνεχίσει τη προσπάθεια, γιατί είναι σίγουρος ότι είναι καλύτερος από όλους τους συγγραφείς που ο οίκος εκδίδει! Η σχέση του με τους γονείς του είναι κάκιστη κι έτσι γρήγορα εγκαταλείπει το πατρικό του και τη γενέτειρα του και φτάνει στη Νέα Υόρκη που μισεί. Αφού αλλάξει πολλές δουλειές, κάτι που τον εξαντλεί ψυχικά και σωματικά, μετακομίζει εκ νέου στη Φιλαδέλφεια. Η επόμενη μετακίνηση του τον οδηγεί στο Σαίντ Λιούις. Ο βαρύς του χειμώνας τον οδηγεί στην κατάθλιψη αλλά και στον πρώτο του λογοτεχνικό θρίαμβο. Ένα short story του πωλείται σε ένα αναγνωρισμένο περιοδικό. Ο Henry βρίσκει μία σχετική

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

FACTOTUM

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ ευτυχία πιάνοντας απροσδόκητους φίλους, μπαινοβγαίνοντας σε συμμορίες, πίνοντας ασταμάτητα, δείχνοντας πάντα γενναιοδωρία με τα μέτρια κέρδη του, κάνοντας σεξ με πολλές γυναίκες και καταφέρνοντας να βγαίνει σχετικά εύκολα από τις φυλακές. «Σηκώθηκα και επέστρεψα στο δωμάτιό μου. Το φεγγαρόφωτο ήταν λαμπερό. Τα βήματά μου ηχούσαν στον άδειο δρόμο και φάνηκε σαν κάποιος να με παρακολουθεί , κοίταξα ένα γύρω. ‘Έκανα λάθος. Ήμουν ολομόναχος.»

Ο factotum Henry Chinaski είναι το alter ego του Charles Bukowski κι η φευγάτη, «βρώμικη» αυτοβιογραφική του προσπάθεια. Ήταν λοιπόν ο Bukowski ένας factotum; «ένα άτομο που έχει πολλές διαφορετικές δραστηριότητες ή ευθύνες» ή όπως εναλλακτικά η λέξη ορίζεται «ένας γενικός υπάλληλος».; Ο Henry Chinaski σαφέστατα είναι. Και δεν του αρέσει καθόλου. «Πώς θα μπορούσε ένας άνθρωπος να απολαύσει να ξυπνάει στις 6:30 το πρωί από ένα ξυπνητήρι, να βγαίνει από το κρεβάτι, να ντύνεται, να τρώει με το ζόρι, να χέζει, να κατουράει, να βουρτσίζει τα δόντια και τα μαλλιά του και να ταλαιπωρείται στην κυκλοφορία για να φτάσει σε ένα μέρος όπου ουσιαστικά να βγάζει πολλά χρήματα για κάποιον άλλο και να πρέπει να είναι κι ευγνώμον για την ευκαιρία που του δόθηκε να το κάνει αυτό;» Η νουβέλα Factotum πρωτοεκδόθηκε το 1975 από τον Black Sparrow Press και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2005 σε σκηνοθεσία του Bent Hamer

με πρωταγωνιστές τους Matt Dillon, Lily Taylor και Marisa Tomei. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με τον τίτλο «Άνθρωπος για όλες τις δουλειές». To Factotum είναι … ενοχλητικό. Μας θυμίζει το πόσο ο επαναστατικός, περιθωριακός Bukowski γνωρίζει τη άσχημη, λασπώδη πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης και της άθλιας ζωής. Μας φέρνει ένα αίσθημα ανησυχίας η- πολλές φορές- μισανθρωπική άποψη του κι η ικανότητα του να τη περιγράφει τόσο σκληρά και ρεαλιστικά. Ωστόσο αυτό το απολαυστικά εκφυλισμένο μυθιστόρημα του Bukowski θεωρείται ένα από τα καλύτερα και τα πιο ενδιαφέροντα του έργα κι αξίζει να διαβαστεί. Ο μεταμορφωμένος μύθος του Charles Bukowski συνεχίζει να αυξάνεται. Το Factotum είναι μια εντυπωσιακά ζωντανή υποκίνηση της αργού ρυθμού «χαμηλής» ζωής και του αλκοολισμού, και μια εξαιρετική εισαγωγή στον φανταστικό κόσμο του συγγραφέα του. Ο Heinrich Karl Bukowski γεννήθηκε στο Άντερναχ της Γερμανίας, στις 16 Αυγούστου του 1920. Η Γερμανίδα μητέρα του, Καταρίνα Φεττ, και ο πατέρας του, Χένρυ Μπουκόφσκι, Αμερικανός στρατιώτης πολωνικής καταγωγής, γνωρίστηκαν κατά τη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής στη Γερμανία, στα τέλη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1922, το ζευγάρι και ο μικρός Τσαρλς μετανάστευσαν στις ΗΠΑ και εγκαταστάθηκαν στο Λος Άντζελες. Από το 1939 έως το 1941 παρακολούθησε μαθήματα δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας στο Los Angeles City

της Ειρήνης Μανδηλαρά*

College. Το 1941 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να γίνει συγγραφέας. Ωστόσο, το εγχείρημά του δεν απέδωσε... Το 1944, δημοσίευσε την πρώτη του ιστορία "Aftermath of a Lengthy Rejection Slip" στο περιοδικό "Story" και επέστρεψε στο Λος Άντζελες. Το έργο του σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό, περιλαμβάνει περισσότερα από σαράντα πέντε

βιβλία ποίησης και πρόζας καθώς και μυθιστορήματα. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από δώδεκα γλώσσες. Πέθανε από λευχαιμία το Μάρτιο του 1994, στο αγαπημένο του Λος Άντζελες, περιβεβλημένος τον μανδύα ενός μεγάλου συγγραφέα.

*Η Ειρήνη Μανδηλαρά στα 5 της έμαθε να διαβάζει κι έκτοτε αμετανόητη βιβλιοεξαρτημένη! Τα τελευταία 28 χρόνια εργάζεται ως bookbuyer σε κεντρικό Αθηναϊκό βιβλιοπωλείο.

ΒΙΒΛΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΓΑΛΑ

Τα “μικρομέγαλα” βιβλία είναι αυτά που αγαπάμε περισσότερο! Τα διαβάζουμε με μεγάλη προσοχή γιατί έχουν φαντασία, αισιοδοξία, χιούμορ και πολύ μα πολύ χρώμα!

Ingrid Chabbert

5 ΜΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΟΜΠΕΤΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΗ ΣΕΛΗΝΗ

Πέντε πολύ "ανήσυχες" μύγες περνούν τη μέρα τους πετώντας από σπίτι σε σπίτι μέχρι που πέφτουν πάνω σε ένα εντυπωσιακό κίτρινο αντικείμενο! Και τότε το παιχνίδι ανακάλυψης ξεκινά. Μήπως είναι βάζο, μήπως τηλεσκόπιο ή μήπως σκούπα μάγισσας; Μπα, μάλλον πρόκειται για μια τεράστια οδοντόβουρστα! Αλλά... Μια ξεκαρδιστική ιστορία υποθέσεων με τους πιο περίεργους ήρωες παραμυθιού, τις "5 Μύγες"! Τα παιδιά θα λατρέψουν αυτά τα περίεργα έντομα που με τα μεγάλα τους μάτια ανακαλύπτουν τον κόσμο, λίγο πολύ όπως κάνουν και τα μικρά παιδιά. Οι υποθέσεις για την ταυτότητα του περίργου αντικειμένου δεν τελειώνουν ποτέ κι έτσι τα παιδιά μπορούν να συμπληρώσουν την ιστορία. όταν στο τέλος η τρομπέτα πέφτει στα πόδια του επόμενου ανυποψίαστου εντόμου...

ΛΙΝΑ ΜΟΥΣΙΩΝΗ

ΚΑΡΑΒΙ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Τι κάνεις όταν δεν ταιριάζεις με την οικογένειά σου; Τίποτε. Γιατί οι οικογένειες είναι σαν τα δώρα, λέει ο Ανδρέας. Τα κρατάς ό,τι κι αν κλείνουν. Ο Θάνος και η Ναυσικά συμφωνούν. Κρίμα που έχουν όλοι απαράδεκτες οικογένειες. Ώσπου μια γιαγιά –απαράδεκτη κι αυτή– αποκαλύπτει το μυστικό. Έχουν όλες αστέρι στο ουρανό. Θα το βρεις;

ΡΟΔΟΥΛΑ ΠΑΠΠΑ ΣΤΗ ΜΥΤΗ ΤΟΥ ΚΟΥΤΑΒΙΟΥ ΜΙΑ ΑΚΡΙΔΟΥΛΑ...

ΧΑΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΦΕΛΗ

Γνώρισε τις τέσσερις εποχές του χρόνου μέσα από τρίστιχα ποιηματάκια (χαϊκού)! Τι βαθύς ύπνος! στη μύτη του κουταβιού Μια ακριδούλα.

ΕΥΗ ΤΣΙΤΙΡΙΔΟΥΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Ο Άρης δεν είναι ένα συνηθισμένο τριτάκι στο δημοτικό. Είναι και ο Πρώτος, είναι Αρχηγός, είναι ο Άρης ο Λιοντάρης με τ’ όνομα! Αν, μάλιστα, τολμήσει κανείς να αμφισβητήσει την αρχηγία του, δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του. Και τότε αρχίζουν τα κλάματα και τα προβλήματα των συμμαθητών του και τα άγχη και οι πονοκέφαλοι των δασκάλων του…

ΒΙΒΛΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΓΑΛΑ

Η σειρά Αρχαιολογικά Παραµύθια περιλαµβάνει πρωτότυπες ιστορίες, βασισµένες σε αληθινούς αρχαιολογικούς χώρους και ευρήµατα. Σκοπός της η προσέγγιση της αρχαιολογικής επιστήµης και η µετάδοση του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού στο ευρύ κοινό.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ (Αρχαιολογικά παραμύθια) ΕΥΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

Ποιοι ήταν η Εριφύλη και ο Ζήτης και τι ζητούσαν πάνω σε ένα πλοίο καταµεσής της θάλασσας; Ποιο ήταν το πολύτιµο φορτίο που κουβαλούσε στο πλοίο ο καπετάνιος Ανταίος; Πώς βρέθηκε λησµονηµένο για αιώνες το πλοίο τούτο στον βυθό της θάλασσας των Αντικυθήρων, ενός µικρού νησιού ανάµεσα στα Κύθηρα και στην Κρήτη; Ένα αγόρι, γεµάτο λαχτάρα να εξερευνήσει τον γνωστό και άγνωστο κόσµο του ουρανού και της θάλασσας, κρατάει σφιχτά στα χέρια του ένα κιβώτιο, που έµελλε να γίνει παγκοσµίως γνωστό ως «ο πρώτος υπολογιστής της αρχαιότητας».

Το όνειρο του Νικία και της Μελίτης (Αρχαιολογικά παραμύθια) ΕΥΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

Κοπιάστε γύρω να σας πω Μύθο που άκουσα κι εγώ Για ένα όνειρο ακριβό Που ρίζωσε στον τόπο αυτό Πολύ πολύ παλιά, στους Δελφούς, το αλλοτινό κέντρο του κόσµου, δύο νέοι και διάσηµοι µουσικοί θέλησαν να διαγωνιστούν στη µεγάλη γιορτή των Πυθίων για να απλώσουν τη φήµη τους στα πέρατα της γης. Ο Νικίας και η Μελίτη, µε την επτάχορδη λύρα αχώριστο σύντροφό τους, γύρεψαν να φορέσουν το δάφνινο στεφάνι της νίκης. Η µοίρα, όµως, είχε ήδη γράψει το δικό της ξεχωριστό και αλησµόνητο τραγούδι για το νεαρό ζευγάρι. Το τραγούδι ενός ονείρου.

Το ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΚΥΜΟΘΟΗΣ ΕΥΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΕΝΤΗ

"Μια ιστορία θα σας πω από τα παλιά φερμένη Σαν το θησαυρό κρατά η θάλασσα κρυμμένη"

Βιβλίο με CD, για παιδιά από 6 ετών και άνω.

Η γοργόνα Κυμοθόη μάς ταξιδεύει σε πολιτείες μακρινές, αλλοτινές, που ίσως τα μεγάλα κύματα των καιρών τις σκέπασαν, αλλά δε λησμονήθηκαν, καθώς θα αποτελούν πάντοτε κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού. Στο υπέροχο ταξίδι της από το παρόν στο παρελθόν αποκαλύπτει μυστικά που ο χρόνος κρατά καλά κρυμμένα... μόνο που για να τα δεις χρειάζονται τα μάτια της φαντασίας. Ένα μουσικό παραμύθι που ζωντανεύει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, την καθημερινότητα και τους θησαυρούς του, εξοικειώνοντας παράλληλα τα παιδιά με την επιστήμη της αρχαιολογίας. Το CD σε σύνθεση του Νίκου Ξανθούλη δίνει μια μοναδική υπόσταση σε ένα βιβλίο που ταξιδεύει τους μικρούς και τους μεγάλους στον ελληνικό πολιτισμό μέσα από τις μελωδίες της επτάχορδης αρχαίας ελληνικής λύρας. Οι ζωγραφιές της Κατερίνας Βερούτσου αποτυπώνουν με σεβασμό αλλά και δημιουργική διάθεση τον αρχαίο κόσμο, ανοίγοντας πολλά μονοπάτια φαντασίας και γνώσης.

κηπευτικα & αλλα

Φυτά, βολβοί & ΛΑΧΑΝΙΚΑ φθινοπώρου

Τώρα το φθινόπωρο μπορείτε να φυτέψετε βολβούς, που για να βλαστήσουν χρειάζονται εδάφη γόνιμα και ελαφριά, με αρκετή ποσότητα οργανικής ουσίας, αλλά χωρίς πολύ πότισμα (όποτε βλέπετε να στεγνώνει το χώμα). Οι κατάλληλοι βολβοί για την εποχή αυτή είναι: Νεραγκούλες (ανθίζουν τις τελευταίες ημέρες του χειμώνα ή τις πρώτες της άνοιξης, με πανέμορφα άνθη που διατηρούνται εντός και εκτός σπιτιού). Φρέζες (ανθίζουν στα τέλη του χειμώνα, μέχρι την αρχή της άνοιξης, όμως είναι ακατάλληλες για περιοχές με θερμοκρασίες που μπορούν να πέσουν κάτω από το 0). Τουλίπες (ανθίζουν από Μάρτιο μέχρι Μάιο, ανάλογα με την ποικιλία). Ανεμώνες (ανθίζουν από Μάρτιο μέχρι Μάιο. Προσοχή: Πριν τις φυτέψετε τοποθετήστε τις κονδυλόμορφες ρίζες τους σε νερό για 2 μέρες). Υάκινθοι (ανθίζουν φυσιολογικά από τον Φεβρουάριο έως τον Μάρτιο, ενώ μπορούν να φυτευτούν και σε εσωτερικούς χώρους, σε μικρά γυάλινα δοχεία, σε θερμοκρασίες που δεν ξεπερνούν τους 18 βαθμούς). Τα ιδανικά λαχανικά για αυτή την εποχή είναι: Αντίδια, κουνουπίδι, λάχανο, μαϊντανό, μπρόκολο, παντζάρι, ραδίκι, ραπανάκι, σέλινο, μαρούλια, σπανάκι, καρότα. Οι χρόνοι ωρίμανσης των καρπών του κάθε λαχανικού κυμαίνονται κατά κανόνα από 50 έως 90 ημέρες, ενώ το πότισμά τους πρέπει να είναι συχνό και σταθερό, π.χ. κάθε 48 ώρες, κατά προτίμηση νωρίς το πρωί. Αναφορικά με το πότισμα των λαχανικών περισσότερες πληροφορίες θα σας δώσουν εκεί από όπου θα αγοράσετε τους καρπούς.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΘΥΜΟΥ ΜΑΧΑΤΜΑ ΓΚΑΝΤΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ

Ανακαλύψτε έντεκα από τα πιο σημαντικά μαθήματα ζωής ενός από τους πιο σπουδαίους ηγέτες και φιλοσόφους του εικοστού αιώνα –του Μαχάτμα Γκάντι– σε αυτή την έντονη και επίκαιρη εξερεύνηση του δρόμου της αλήθειας, όπως τη διηγείται ο εγγονός του Αρούν Γκάντι. Στο ταραχώδες κλίμα που επικρατεί σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο, αυτά τα μαθήματα είναι πιο πολύτιμα από ποτέ. Ο αγώνας για την ελευθερία, την ισότητα και την ειρήνη μπορεί να είναι μακρύς και κουραστικός. Ωστόσο, η στάση ζωής του Γκάντι δείχνει πόσο άξιζε αυτός ο αγώνας του και ότι εξίσου θα αξίζει και ο δικός μας. Η φιλοσοφία της μη βίας απαιτεί χρόνο και υπομονή. Τα μαθήματα αυτά εναρμονίζονται με μια οικουμενική αντίληψη για το γνώθι σαυτόν, τη διαχείριση του θυμού, την κατάθλιψη, τη μοναξιά, τη φιλία και την οικογένεια, και είναι ιδανικά για όσους αναζητούν έναν τρόπο να φέρουν μια θετική αλλαγή στον εαυτό τους και στον εύθραυστο κόσμο μας.

ΔΕΛΤΙΑ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ ΤΖΕΦΡΥ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

Το Middlesex, οι Αυτόχειρες παρθένοι και το Σενάριο γάμου ανέδειξαν τον Ευγενίδη ως έναν ιδιοφυή παρατηρητή της κρίσης που συνταράζει την εφηβεία, της ενδοσκόπησης που οδηγεί στη γνώση του εαυτού μας, της αγάπης στην οικογένεια και του τι σημαίνει να είναι κανείς Αμερικανός στις μέρες μας. Οι ιστορίες στα Δελτία παραπόνων εξερευνούν εξίσου πλούσια και ενδιαφέροντα εδάφη. Από τις κωμικές «αναπαραγωγικές» σκηνές του «Πουάρ» μέχρι την ονειρική, συγκινητική περιγραφή ενός νεαρού ταξιδιώτη που αναζητεί τη φώτιση στο «Air Mail», αυτή η συλλογή διηγημάτων μιλάει για ήρωες παγιδευμένους σε έκτακτες, προσωπικές και εθνικές, καταστάσεις. Συναντάμε έναν αποτυχημένο ποιητή, ο οποίος, φθονώντας τα πλούτη των άλλων, κατά τη διάρκεια της κτηματομεσιτικής φούσκας, γίνεται καταχραστής, έναν κλαβιχορδίστα, του οποίου τα όνειρα για την τέχνη βουλιάζουν κάτω από τις υποχρεώσεις του γάμου και της πατρότητας, και στην «Έγκαιρη καταγγελία», μια μαθήτρια λυκείου, της οποίας η επιθυμία να γλιτώσει από τις απαγορεύσεις των μεταναστών γονιών της την οδηγεί σε μια δραστική απόφαση που ανατρέπει τη ζωή ενός μεσόκοπου ακαδημαϊκού. Συναρπαστικά αφηγημένες, υπέροχα γραμμένες και γεμάτες από πυκνά νοήματα παρά την αβίαστη χάρη με την οποία περιγράφονται, αυτές οι ιστορίες καταγράφουν την εξέλιξη και την ωρίμανση ενός μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα.

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

ΝΟΣΟΣ Crohn Διαιτητικές προτάσεις 96

Είναι και αυτές οι φορές που, πέρα από τις γνώσεις σου, αναγκάζεσαι να εμβαθύνεις και να «ξεκοκαλίσεις» ακόμα περισσότερο μια πάθηση, πολύ απλά και μόνο γιατί βλέπεις ένα αγαπημένο σου πρόσωπο να ταλαιπωρείται και να υποφέρει από αυτή. Και θες να βοηθήσεις με τον τρόπο σου, όσο μπορείς περισσότερο. Αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο σε όλους εσάς που πάσχετε από αυτή τη νόσο. Είναι μια φιλότιμη προσπάθεια συλλογής ουσιαστικών πληροφοριών, που έστω και λίγο να σας βοηθήσει, μου αρκεί και μου επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά γιατί αγαπώ τόσο πολύ τη δουλειά μου. Κι ας μη το μάθω ποτέ. Στην υγειά σας!

Γεωργία Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Μ. +30 6947 426662

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

www.georgiadoukopoulou.gr Ε. info@georgiadoukopoulou.gr

Η νόσος Crohn είναι μια ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Η ακριβής αιτιολογία της παραμένει άγνωστη. Μπορεί να προσβάλλει ολόκληρο τον πεπτικό σωλήνα, από το στόμα μέχρι και τον πρωκτό. Τα γενικά συμπτώματα είναι κόπωση, καταβολή, ανορεξία και μερικές φορές πυρετός. Τα εντερικά περιλαμβάνουν βλεννοαιματηρές (συνήθως διαρροϊκές) κενώσεις, που μπορούν να συνοδεύονται από επίμονη και επαναλαμβανόμενη τάση για κένωση και κολικοειδή κοιλιακό πόνο. Μερικές φορές κάποιοι εμφα-

νίζουν ναυτία ή κάνουν και εμετό. Οι πιο συχνές διατροφικές ανεπάρκειες που εντοπίζονται είναι πρωτεΐνοθερμιδικές, αλλά και σε ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, φυλλικό οξύ, βιταμίνες Β6 & Β12 και σε όλες τις λιποδιαλυτές βιταμίνες (κυρίως Α και D). Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ειδικές διαιτητικές οδηγίες, γι’ αυτό και οι διατροφικές συστάσεις πρέπει να είναι πάντα εξατομικευμένες. Να προσέχετε λοιπόν: • Αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, πρέπει να περιορίσετε το γάλα και τα

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

ΝΟΣΟΣ Crohn Διαιτητικές προτάσεις

παράγωγα του. • Επί παρουσία στενώσεων, διαρροιών ή μετεωρισμού, πρέπει να ακολουθείται δίαιτα χαμηλού υπολείμματος (δηλαδή αποφυγή φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, σπόρων, ξηρών καρπών, δημητριακών ολικής άλεσης) • Αν υπάρχει διάρροια, τα οινοπνευματώδη ποτά και τα ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, πρέπει να αποφεύγονται καθώς διεγείρουν το έντερο. • Η διακοπή καπνίσματος είναι επιτακτική, καθώς έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα για υποτροπές. • αν λαμβάνετε κορτικοστεροειδή πρέπει να μειώσετε το νάτριο και τα σάκχαρα στη διατροφή σας, να δώσετε έμφαση σε ασβέστιο και βιταμίνη D, καθώς και στην πρόσληψη πρωτεΐνης. • Τέλος, τα διατροφικά συµπληρώµατα είναι κάποιες φορές απαραίτητα όταν η κάλυψη των αναγκών δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της διατροφής. Βέβαια, να θυμάστε πως όλα τα συμπληρώματα πρέπει να χορηγούνται

μόνο υπό ιατρική/ διαιτολογική συμβουλή.

Ποιες τροφές να προτιμάτε: - Γάλα αμυγδάλου: αν έχετε παράλληλα δυσανεξία στη λακτόζη. Το γάλα αμυγδάλου είναι μια καλή εναλλακτική στην περίπτωση αυτή, καθώς παράγεται από αλεσμένα αμύγδαλα ενισχυμένα με ασβέστιο. - Αυγά: Η πρωτεΐνη του αυγού είναι εύπεπτη και απαραίτητη για τη διατήρηση της μυϊκής σας μάζας. - Βρώμη: παρέχει διαλυτές φυτικές ίνες, οι οποίες απορροφούν νερό και περνούν πιο εύκολα από τη γαστρεντερική οδό. - Πουρές λαχανικών: Μπορείτε να πολτοποιήσετε λαχανικά όπως η κολοκύθα ή το καρότο και να τα απολαύσετε σε μορφή πουρέ. Μην εστιάζετε μόνο στους υδατάνθρακες, όπως οι πατάτες, καθώς δεν παρέχουν πολλά θρεπτικά συστατικά. - Σολομός: Το 25% των θερμίδων

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

που λαμβάνετε καθημερινά θα πρέπει να είναι από πρωτεΐνες, οι οποίες βοηθούν στην επούλωση. Θα πρέπει να προτιμάτε τις καθαρές πρωτεΐνες, όπως αυτές που προέρχονται από θαλασσινά και ψάρια. - Παπάγια: Τα τροπικά φρούτα, όπως η παπάγια, το μάνγκο και η μπανάνα, είναι αρκετά εύπεπτα και πολύ θρεπτικά.

- Πουλερικά: Το κοτόπουλο και η γαλοπούλα είναι καλές πηγές πρωτεϊνών και δεν δυσκολεύουν τη διαδικασία της πέψης. - Πουρές από όσπρια: Χρειάζεται γενικώς προσοχή στην κατανάλωση οσπρίων, όμως ο πουρές από ρεβίθια ή φακές είναι καλή πηγή πρωτεΐνης και άλλων θρεπτικών συστατικών και δεν επιβαρύνει ιδιαίτερα το στομάχι. - Ρύζι: Παραδοσιακή επιλογή για όσους αντιμετωπίζουν γενικώς πρόβλημα με το στομάχι τους. Δεν είναι ιδιαίτερα θρεπτικό, δεν καταπονεί όμως το στομάχι.

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

ΝΟΣΟΣ Crohn Διαιτητικές προτάσεις

100

Ποιες τροφές να αποφεύγετε: Τα παρακάτω δεν προκαλούν τα συμπτώματα, αλλά επιδεινώνουν τις ενοχλήσεις: - Αλκοολούχα ποτά (κοκτέιλ, μπύρα, κρασί) - Μαγιονέζα, μαργαρίνη, έλαια - Αναψυκτικά - Καφές, τσάι, σοκολάτα - Γάλα, τυρί, γιαούρτι (εάν η νόσος του Crohn συνδυάζεται με δυσανεξία στη λακτόζη) - Τηγανητά - Ωμά λαχανικά και φρούτα - Κόκκινο κρέας - Καυτερά φαγητά - Προϊόντα ολικής άλεσης

Σε κατάσταση ύφεσης πρέπει να προσπαθείτε να καταναλώνε-

τε μία ελεύθερη και ισορροπημένη διατροφή, συμπεριλαμβάνοντας όλες τις ομάδες τροφίμων (δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, άπαχο κρέας). Τα λιπαρά και τα τηγανητά τρόφιμα θα πρέπει να αποφεύγονται όσο το δυνατόν περισσότερο. Συνάμα προσπαθήστε να: • Μην κάνετε γρήγορα πολλές αλλαγές! Αν θέλετε να βάλετε καινούργιες τροφές στο διατροφολόγιό σας, κάντε το σταδιακά ώστε να δείτε ποια εντείνει τις ενοχλήσεις και ποια όχι. • Μην αφήνετε τον οργανισμό σας να αφυδατωθεί. Πίνετε πολύ νερό, αλλά αποφύγετε καφέ, αναψυκτικά, τσάι και κάθε ρόφημα και ποτό με πολλή ζάχαρη.

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

• Τρώτε μικρά, συχνά γεύματα. Αν τρώτε πολύ κάθε φορά, δυσκολεύει σημαντικά η διαδικασία της πέψης. • Αποφύγετε τα λιπαρά, καθώς είναι δύσπεπτα και επιδεινώνουν τη διάρροια. • Δώστε βάση στον τρόπο που μαγειρεύετε. Ορισμένες τροφές δεν προκαλούν επιπλοκές αν μαγειρευτούν σωστά. Μπορείτε, για παράδειγμα, να καταναλώσετε λαχανικά εάν τα βράσετε λίγο και δεν τα φάτε εντελώς ωμά. Επίσης, να κόβετε το κρεμμύδι σε πολύ μικρά κομμάτια. • Εάν έχετε διάρροια, μην ξεχνάτε να αναπληρώνετε τους χαμένους ηλεκτρολύτες, όπως το νάτριο και το κά-

λιο. Νάτριο θα πάρετε από τη ντομάτα και κάλιο από την πατάτα, το αβοκάντο και το πεπόνι. • Πάρτε πολυβιταμίνη, ώστε να εξασφαλίσετε ότι παίρνετε επαρκείς ποσότητες όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών σε καθημερινή βάση.

Λήψη Κορτιζόνης στη Νόσο ανεπιθύμητες παρενέργειες Η νόσος του Crohn παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες στον καθορισμό μιας συγκεκριμένης θεραπευτικής αγωγής, λόγω του πολύπλοκου των κλινικών της συμπτωμάτων. Η φαρμακευτική αγωγή έχει τρεις άξονες: να επιτυγχάνονται μεγάλες υφέσεις, να αντιμετωπίζονται

101

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

ΝΟΣΟΣ Crohn Διαιτητικές προτάσεις

102

οι κρίσεις και, τέλος, να αντικαθίστανται οι θρεπτικές απώλειες λόγω της νόσου. Η κορτιζόνη χορηγείται στους ασθενείς που έχουν πιο βαριά μορφή της νόσου, η οποία όμως έχει τα εξής συνεπακόλουθα: 1. Παρουσία οιδήματος, δηλαδή κατακράτησης υγρών – προσπαθήστε να μην προσθέτετε αλάτι κατά το μαγείρεμα ή κατά την κατανάλωση του φαγητού. Προτιμήστε τη χρήση μυρωδικών και μπαχαρικών που δεν επηρεάζουν τα συμπτώματά σας, προκειμένου να βελτιώσετε τη γεύση στο φαγητό σας και να μην επιθυμείτε αλάτι. – αποφύγετε την κατανάλωση αλμυρών τροφίμων όπως ελιές, παστά, αλλαντικά, τρόφιμα σε κονσέρβα και αλμυρά τυριά. – δώστε προσοχή σε τρόφιμα που περιέχουν αρκετό «κρυμμένο» αλάτι όπως το ψωμί, οι φρυγανιές, τυποποιημένα κέικ και μπισκότα. – μελετήστε πάντα τις ετικέτες τυποποιημένων τροφίμων προκειμένου να

ελέγξετε την περιεκτικότητά τους σε νάτριο. 2. Οστεοπόρωση, λόγω μειωμένης απορρόφησης του ασβεστίου από το έντερο – καταναλώστε 3 μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως, μόνο σε περίπτωση που τα γαλακτοκομικά είναι ανεκτά από το γαστρεντερικό σύστημα. Ως μερίδα υπολογίζεται το ένα ποτήρι γάλα ή αμυγδαλόγαλα, το 1 κεσεδάκι γιαούρτι ή 30γρ πλήρες τυρί, κατά προτίμηση κίτρινο. Ωστόσο, πέρα από τα γαλακτοκομικά υπάρχουν και άλλες καλές πηγές ασβεστίου, όπως τα ψάρια και οι ξηροί καρποί. –σε περιόδους έξαρσης της νόσου, τα περισσότερα από τα παραπάνω τρόφιμα είναι απαγορευμένα λόγω της αύξησης των κενώσεων και του κοιλιακού άλγους που προκαλούν. Γι’ αυτό κρίνεται απαραίτητη η λήψη κάποιου σκευάσματος ασβεστίου. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να σας προτείνει το κατάλληλο σκεύασμα. – ασκηθείτε! Η άσκηση φαίνεται να

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

παίζει προστατευτικό ρόλο έναντι στην απώλεια της οστικής μάζας. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα δε μας επιτρέπουν κάποιο είδος οργανωμένης άσκησης, ακόμη και ένας εικοσάλεπτος περίπατος 3-5 φορές την εβδομάδα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαιτέρως ευεργετικός. 3. Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, – αποφύγετε τα μεγάλα γεύματα και προτιμήστε τα 3 κυρίως γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, δείπνο) και 2 ενδιάμεσα σνακ (δεκατιανό, απογευματινό). – περιορίστε τα γλυκά και άλλα απλά σάκχαρα όπως μέλι, μαρμελάδα, σακχαρούχα αναψυκτικά, τα οποία προκαλούν απότομη αύξηση των επιπέδων του σακχάρου.

Βιβλιογραφία

– φροντίστε κάθε γεύμα σας να είναι ισορροπημένο και να περιέχει τρόφιμα ανεκτά από το γαστρεντερικό, από όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες τροφίμων. Να λαμβάνετε επαρκή ποσότητα πρωτεΐνης, καθώς η κορτιζόνη συνδέεται με μείωση της μυϊκής μάζας και αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ. 4. Η αυξημένη χοληστερόλη φροντίστε να επιλέγετε άπαχο κρέας και γαλακτοκομικά, όταν είναι ανεκτά, χαμηλά σε λιπαρά. Αποφεύγουμε το τηγάνισμα και τα έτοιμα αρτοσκευάσματα, όπως κρουασάν, μπισκότα και άλλες ζύμες, και προτιμούμε σπιτικά κέικ και κουλουράκια. Επιλέγουμε λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η σαρδέλα, το σκουμπρί, που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα.

1. Geerling, Β., Smook, Α., Stockbrügger, R., Brummer, J., (1998). Comprehensive nutritional status in patients with long-standing Crohn disease currently in remission. The American Journal of Clinical Nutrition, Vol.67(5), pp 919–926 2. Griffiths, Α., Ohlsson, Α., Sherman, P., Sutherland, L., (1995). Meta-analysis of enteral nutrition as a primary treatment of active crohn's disease. Gastroenterology, Vol.108(4), pp1056-1067 3. Critch, J., Otley, A., King-Moore, A., Teitelbaum, C., Shashidhar, J., (2012). Use of Enteral Nutrition for the Control of Intestinal Inflammation in Pediatric Crohn Disease. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, Vol.54(2), pp. 298–305 4. Sandborn, W.,.Feagan, Hanauer, B., Herbert, L., Löfberg, R., Modigliani, R., Present, D., Rutgeerts, P., Schölmerich, J., Stange, E., Sutherland, L., (2002). A review of activity indices and efficacy endpoints for clinical trials of medical therapy in adults with Crohn's disease. Gastroenterology, Vol.122(2), pp 512-530

103

✹

ΙΤΙΚΗ ✹

ΚΟΥΖΙΝΑ

Λ ΤΟ

συνταγεσ

✹ΑΝΑ

Φάβα με φούλια

Ful medames Συνταγή από το Λίβανο

104

υλικά • 1/2 κιλό Φούλια* ή κουκιά, αποφλοιωμένα & σπασμένα • 3 ξερά κρεμμύδια • 2 φύλλα δάφνης ή 5-6 φύλλα κάρυ • 1/3 φλιτζ. ελαιόλαδο • Αλάτι και πιπέρι • 1/2 κουτ. τριμμένο κύμινο • 1 ώριμη ντομάτα κομμένη⅓ • 1/3 ματσάκι μαϊντανός ψιλοκομμένος • 1 κουταλάκι κάπαρη * φούλια υπάρχουν και σε κονσέρβα

Δημιουργία: Βάζουμε τα φούλια σε τρυπητό και τα πλένουμε καλά με νερό βρύσης. Τα βάζουμε σε μια βαθιά κατσαρόλα, προσθέτουμε κρύο νερό να τα σκεπάζει, ένα κρεμμύδι ολόκληρο και τα δαφνόφυλλα ή το κάρυ. Τα σιγοβράζουμε σε μέτρια φωτιά με μισοσκεπασμένη κατσαρόλα, γιατί φουσκώνουν. Τα ανακατεύουμε πολλές φορές για να μην «πιάσουν» και προσθέτουμε λίγο χλιαρό νερό, αν χρειαστεί. Μόλις βράσουν και γίνουν χυλός, τα κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι και το κύμινο. Ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο και σοτάρουμε το άλλο κρεμμύδι, χονδροκομμένο. Τα προσθέτουμε στη φάβα, την ανακατεύουμε και την αφήνουμε να κρυώσει. Ψιλοκόβουμε το μαϊντανό και τη ντομάτα, τα προσθέτουμε στην κρύα φάβα και ανακατεύουμε. Βάζουμε τη φάβα σε ένα βαθύ πιάτο, τη διακοσμούμε με φετούλες ντομάτας, κρεμμυδιού, κάπαρη και αραβικές φρεσκοψημένες πιτούλες. Την περιχύνουμε με τις τρεις κουταλιές λάδι και είναι έτοιμη για κατανάλωση.

✹

ΙΤΙΚΗ ✹

ΚΟΥΖΙΝΑ

Λ ΤΟ

συνταγεσ

✹ΑΝΑ

Χούμους

Συνταγή από το Λίβανο υλικά • 250 γρ. ρεβίθια χωρίς φλοιό, άβραστα • 1,5 λίτρο νερό • 1 κ.γ. αλάτι • χυμό λεμονιού από 1-2 λεμόνια • ξύσμα από 1 λεμόνι • 100 γρ. ταχίνι • 1 κ.γ. κύμινο • 1 κ.γ. αλάτι • μπόλικο φρεσκοτριμμένο πιπέρι • ½ σκελίδα σκόρδο (προαιρετικά) • 1 κ.γ. πάπρικα 150 ml ελαιόλαδο μπούκοβο για σερβίρισμα

Δημιουργία: Βάζουμε τα ρεβίθια να μουλιάσουν σε ένα μπολ με νερό και με 1 κ.γ. κοφτή αλάτι από το προηγούμενο βράδυ. Την επόμενη μέρα, τα σουρώνουμε και ξεπλένουμε καλά. Βράζουμε τα ρεβίθια μέχρι να μαλακώσουν για 1 ώρα. Στραγγίζουμε καλά σε ένα άλλο μπολ (κρατώντας το νερό) και τα βάζουμε στο μπλέντερ με το ελαιόλαδο, το ξύσμα λεμονιού, το χυμό λεμονιού, το σκόρδο, το ταχίνι, το κύμινο, την πάπρικα, το αλάτι, το πιπέρι. Αν είναι πολύ σφιχτό το μείγμα προσθέτουμε λίγο νερό από τα βρασμένα ρεβίθια. Αλατοπιπερώνουμε, δοκιμάζουμε και προσαρμόζουμε τα υλικά μας ανάλογα με τις προτιμήσεις μας. Γαρνίρουμε με ελαιόλαδο, τριμμένο κύμινο και πάπρικα. Σερβίρουμε το hummus μας με σπιτικές πίτες ή κριτσίνια.

105

✹

ΙΤΙΚΗ ✹

ΚΟΥΖΙΝΑ

Λ ΤΟ

συνταγεσ

✹ΑΝΑ

κεφτέδες από ρεβίθια

Φαλάφελ

Συνταγή από το Λίβανο

106

υλικά • 250 γρ. ρεβύθια • 1 μικρό κρεμμύδι • 3 ματσάκια μαϊντανό • 1 μάτσο κόλιανδρο • 3 σκελίδες σκόρδο • 2 κ.γ. κύμινο • Αλάτι & Φρεσκοτριμμένο πιπέρι • 2 κ.σ. αλεύρι

Δημιουργία: Σε ένα μπολ με κρύο νερό προσθέτουμε 1 πρέζα αλάτι και βάζουμε τα ρεβίθια να μουλιάσουν για 6 ώρες. Όταν είναι έτοιμα και έχουν διπλασιαστεί σε όγκο, τα σουρώνουμε και τα βάζουμε σε μία κατσαρόλα με νερό. Μεταφέρουμε σε δυνατή φωτιά και βράζουμε για 30-40 λεπτά μέχρι να μαλακώσουν. Τα σουρώνουμε και τα αφήνουμε στην άκρη για 5'. Στο multi βάζουμε τα ρεβίθια, τα σκόρδα, το ελαιόλαδο, το κύμινο, το ξύσμα και τον χυμό από τα λεμόνια, αλάτι, πιπέρι και χτυπάμε πολύ καλά για 3-4 λεπτά μέχρι να γίνει πουρές. Μεταφέρουμε σε μπολ. Ψιλοκόβουμε τα φύλλα από τον μαϊντανό και τον κόλιανδρο και τα βάζουμε στο μπολ. Προσθέτουμε το αλεύρι και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι. Αφήνουμε στην άκρη για να κρυώσει. Βάζουμε ένα τηγάνι σε μέτρια φωτιά και γεμίζουμε με αραβοσιτέλαιο. Μόλις ζεσταθεί παίρνουμε με τα χέρια μας λίγο από το μείγμα, πλάθουμε μπαλάκια και τα πιέζουμε ελαφρά με τα χέρια μας ώστε να γίνουν λίγο πεπλατυσμένα. Τηγανίζουμε για 2-3 λεπτά από κάθε πλευρά μέχρι να χρυσαφίσουν. Τα βγάζουμε και τα τοποθετούμε σε απορροφητικό χαρτί. Σερβίρουμε με πράσινη σαλάτα και αραβικές πιτούλες.

✹

ΙΤΙΚΗ ✹

ΚΟΥΖΙΝΑ

Λ ΤΟ

συνταγεσ

✹ΑΝΑ

Νύχτες του Λιβάνου

ﬁ Î ˘ Ï Á · ...ÎÈ ¤Ó υλικά

• Για την κρέμα 900 ml γάλα 3/4 κούπας σιμιγδάλι ψιλό λίγο αλάτι 1/2 κουταλιά τριμμένη μαστίχα 1 κουτ. σούπας ροδόνερο 1 κουτ. σούπας ανθόνερο 2 κουτ. σούπας γλυκό τριαντάφυλλο • Για την επικάλυψη 3/4 κούπας σαντιγί ή κρέμα καρύδας ή γάλα εβαπορέ • Για το σιρόπι 3/4 κούπας ζάχαρη 1/2 κούπα νερό 1 κουταλιά σούπας λεμόνι 1 κουταλιά γλυκού ροδόνερο 1 κουταλιά γλυκού ανθόνερο

Δημιουργία Το σιρόπι: Βάζουμε σε ένα μπρίκι το νερό, τη ζάχαρη και το λεμόνι και βράζουμε για 3' περίπου. Προσθέτουμε το ροδόνερο και το ανθόνερο και αφήνουμε να κρυώσει. Η κρέμα: Βάζουμε το κρύο γάλα σε κατσαρόλα και προσθέτουμε το σιμιγδάλι και το αλάτι. Ζεσταίνουμε σε δυνατή φωτιά, ανακατεύοντας συνεχώς μέχρι να δέσει η κρέμα. Θέλει περίπου 10-15'. Αποσύρουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε ανθόνερο, ροδόνερο, μαστίχα και γλυκό τριαντάφυλλο, αν έχουμε. Ανακατεύουμε καλά. Αδειάζουμε σε βρεγμένο πυρέξ και στρώνουμε την επιφάνεια με σπάτουλα. Αφήνουμε να κρυώσει. Η επίστρωση κρέμας: Χτυπάμε στο μίξερ την κρέμα γάλακτος ή το γάλα το εβαπορέ να γίνει σαντιγί ή ανακατεύουμε σε μπολ με το σύρμα την κρέμα καρύδας για να αφρατέψει. Απλώνουμε πάνω στην κρέμα με το σιμιγδάλι και στρώνουμε ομοιόμορφα. Βάζουμε στο ψυγείο να κρυώσει. Το στόλισμα: Στολίζουμε με τριμμένα αλλά και ολόκληρα φυστίκια Αιγίνης. Σκεπάζουμε με μεμβράνη στο ψυγείο και σερβίρουμε περιχύνοντας με το αρωματικό μας σιρόπι. Αν βάλουμε κρέμα καρύδας ή κρέμα γάλακτος ή γάλα εβαπορέ, θα πρέπει τα κουτάκια να είναι καλά παγωμένα στο ψυγείο, τουλάχιστον μια νύχτα, για να χτυπηθούν σωστά.

107

www.bonusmall.gr

Πολυχώρος ς, προβολής &

επικοινωνία ! ς υ ο δ ρ έ κ ν ω ε σ προτά

Θησέως 25 & Δ. Πλακεντίας, Χαλάνδρι τηλ.: 210 6830 220, www.periousias.gr

Είναι αναγκαίο να ζητάμε την «ουσία», κάθε στιγμή. Την «ουσία» στις σχέσεις, στις σκέψεις, στις παρέες και φυσικά στις ...γεύσεις!

αγορα

TETTRI'S ΝΕΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΕ TETΡΑΔΙΑ

tommy hilfiger

113

αγορα

114

KOΣΜΗΜΑΤΟΠΩΛΕΙΟ ΠΑΝΙΔΗΣ

BILL PLASTIK

PLASTIC POTS TRADE • GARDEN SUPPLIES • IMPORTS • EXPORTS

ΝΕΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ & ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΗΠΟΥ

BILL PLASTIK

PLASTIC POTS TRADE • GARDEN SUPPLIES • IMPORTS • EXPORTS

ClasSY movies

116

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

Πέρα από τον παράδεισο* ( S t r a n g e r t h a n pa r a d i s e ) 1984 του Τζιμ Τζάρμους με τους Τζον Λιούρι, Έσζτερ Μπαλίντ, Ρίτσαρντ Έντσον. Η Eύα εγκαταλείπει την πατρίδα της, την Ουγγαρία για να επισκεφθεί τον ξάδελφό της Γουίλι που μένει με το φίλο του Έντι στη Νέα Υόρκη και να αναζητήσει την τύχη της στο Νέο Κόσμο. Σε λίγο τους εγκαταλείπει και φεύγει για το Κλίβελαντ όπου μένει μια θεία της. Ο Γουίλι που την έχει ερωτευθεί, φεύγει ένα χρόνο μετά για να τη συναντήσει μαζί με τον Έντι. Τελικά οι τρεις νέοι φεύγουν για το Μαϊάμι * Δείτε την ταινία

που φαντάζει γι' αυτούς ο ιδανικός τόπος, ένας παράδεισος όπου θα πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Είναι η εποχή όπου οι Ευρωπαίοι νέοι που γοητεύονται από τη νεοϋορκέζικη κουλτούρα, ονειρεύονται να τρυπώσουν σε ένα μπαράκι του Lower East Side για να ακούσουν το γκρουπ των Lounge Lizards και τον Τζον Λιούρι, τον πρωταγωνιστή της ταινίας. Ο Τζάρμους ακούγε-

ται ήδη σαν το τρομερό παιδί του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά, ένας τριαντάρης με πρόωρα ασπρισμένα μαλλιά, που το σινεμά του μοιάζει όχι τόσο με ένα προ-Σάντανς Φέστιβαλ αντεργκράουντ, όσο με αυτό της κεντρικής Ευρώπης: Καουρισμάκι ίσως, ή με την τσέχικη Νουβέλ Βαγκ. Μετά το Permanent Vacation όπου ο Τζάρμους έβαζε τις βάσεις για τη μεταγενέστερη κινηματο-

117

Classy movies

118

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

γραφική πορεία του, έρχεται αυτό το δεύτερο φιλμ με τα αγαπημένα θέματα του σκηνοθέτη: ο ξεριζωμός, η φυγή, η εξορία, η προσγείωση από το “αμερικάνικο όνειρο”. Οι τρεις νέοι ήρωές του, είναι οι περιθωριακοί της Αμερικής, κλεισμένοι στους τέσσερεις τοίχους τον περισσότερο καιρό, χωρίς σκοπό, ανένταχτοι και αρνούμενοι το παρελθόν και τις ρίζες τους. Ο Γουίλι αρνείται να μιλήσει ουγγρικά και περιφρονεί τα άσχημα αγγλικά της ξαδέλφης του. Μένει εδώ και μια δεκαετία στη Νέα Υόρκη, αλλά το american dream δεν φαίνεται να τον έχει αγγίξει με το μαγικό του ραβδάκι. Κερδίζει τη ζωή του παίζοντας χαρτιά -με τη συμβολή του Έντι- και γυρίζει στο στενάχωρο διαμέρισμά του για να καταναλώσει Tv-dinner σε πακέτο, μπροστά στη τηλεόραση. Όσο για την Εύα, όταν φτάνει στη μεγαλούπολη, το μόνο που θα γνωρίσει είναι το αεροδρόμιο και ο δρόμος με το σπίτι του Γουίλι. Όταν αυτός την ξαναβρίσκει στο σπίτι της Ουγγαρέζας ηλικιωμένης θείας -που δε μιλάει αγγλικά- αυτή δουλεύει σερβιτόρα έχοντας χάσει κάθε ψευδαίσθηση για αλλαγή. Ωστόσο, η ηλιόλουστη Φλόριντα (το βασίλειο του τζόγου), το Μαϊάμι, φαντάζουν για τους τρεις φίλους σαν η τελευταία ελπίδα για φυγή από μια σκοτεινή και μίζερη ζωή. Ο παράδεισός όμως που τους φαινόταν τόσο κοντινός θα αποδειχθεί κι αυτός φαινάκη, θα χάσουν το δρόμο που θα

τους οδηγούσε σε αυτόν. Όπως καταλήγει πικρά ο Έντι: οπουδήποτε, τα πάντα είναι ίδια. Η σκηνοθεσία του Τζάρμους, αποτελούμενη ουσιαστικά από παγωμένα πλάνα (υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία από τον Τομ Ντι Τσίλο), φαίνεται να μη δίνει καμία υποψία διαφυγής, καμία έξοδο: τα πρόσωπα είναι καρφωμένα στη θέση τους κι όταν προχωρούν, αυτό δεν τα οδηγεί πουθενά. Μοιάζει σαν ο σκηνοθέτης να κάνει έκκληση στον κάθε θεατή, που ανάλογα με την ευαισθησία του και την ερμηνεία που θα δώσει, θα προβλέψει ένα μέλλον για τους τρεις περιπλανώμενους ήρωες. Η ταινία εκτιμήθηκε δεόντως στο Φεστιβάλ των Καννών το 1984 αποσπώντας τη Χρυσή Κάμερα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά, που πέρα από τις συνταγές και την προβλεψιμότητα του αντίστοιχου χολιγουντιανούεκτός φυσικά, λαμπρών συχνά εξαιρέσεων-, αγγίζει τα προβλήματα των πραγματικών ανθρώπων μιλώντας κατευθείαν στην καρδιά και το μυαλό του θεατή...

119

TAΙΝΙΕΣ

ανεκπληρωτοσ γαμοσ

Ο Φρανκ και η Λίντσεϊ γνωρίζονται καθοδόν για έναν γάμο στην εξοχή και αντιπαθούν αμέσως ο ένας τον άλλον. Έχουν όμως μερικά κοινά: είναι κυνικοί, μισούν και οι δύο τον γάμο και, κυρίως, τον γαμπρό που εκτός από απεχθής ετεροθαλής αδερφός του Φρανκ, είναι και πρώην αρραβωνιαστικός της Λίντσεϊ. Τα πράγματα γι’ αυτούς θα χειροτερέψουν όταν συνειδητοποιήσουν πως ο γαμπρός και η νύφη τούς έχουν «ζευγαρώσει» για το ρομαντικό Σαββατοκύριακο, βάζοντάς τους μαζί σε κάθε πιθανή δραστηριότητα που προορίζεται για δύο! Αναγκασμένοι να ανεχτούν ο ένας τον άλλον για 72 ώρες, ο Φρανκ και η Λίντσεϊ θα έρθουν κοντά, σε μια αναπάντεχη «συμμαχία» κατά του έρωτα, και σύντομα θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα ακολουθήσουν τον δρόμο της λογικής ή της καρδιάς.

Βρετανία, Ιούλιος 1962. Ο Έντουαρντ και η Φλόρενς, δύο νιόπαντροι παρθένοι, φτάνουν στο ξενοδοχείο τους στην ακτή του Ντορσέτ. Καθώς ο γάμος τους υπόσχεται ένα ευτυχισμένο μέλλον, οι ίδιοι παλεύουν να καταπνίξουν τους κρυφούς τους φόβους για τη γαμήλια νύχτα που έρχεται... Σε αυτό το ξενοδοχείο με θέα την παραλία Σεσίλ, αυτοί οι φόβοι τους θα καταλήξουν σε ένα φινάλε που δεν θα περίμενε ποτέ κανείς. Μία προσαρμογή της ομώνυμης νουβέλας του Ίαν ΜακΓιούαν, η οποία κυκλοφορεί στην Ελλάδα με τίτλο «Στην Ακτή» από τις Εκδόσεις Πατάκη. Μια ιστορία για το πώς μπορούν ολόκληρες ζωές να μεταμορφωθούν από μία χειρονομία που δεν έγινε ή μία λέξη που δεν ειπώθηκε ποτέ.

Σκηνοθεσία: Βίκτορ Λέβιν Ηθοποιοί: Κιάνου Ριβς, Γουινόνα Ράιντερ Διάρκεια: 86 λεπτά Είδος ταινίας: ΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΟΜΕΝΤΙ

120

Σκηνοθεσία: Ντόμινικ Κουκ Ηθοποιοί: Σίρσα Ρόναν, Μπίλι Χάουλ, Έμιλι Γουάτσον, Σάμιουελ Γουέστ Διάρκεια: 110 λεπτά Είδος ταινίας: ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ

κριστοφερ & γουινι

Σκηνοθεσία: Μαρκ Φόρστερ Ηθοποιοί: Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Χέιλι Άτγουελ, Μπρόντε Καρμιχλ, Μαρκ Γκάτις, Όλιβερ Φορντ Ντέιβις, Αντριάν Σκάρμπορο Διάρκεια: 104 λεπτά Στην τρυφερή live-action περιπέτεια της Disney, Κρίστοφερ & Γουίνι, το νεαρό αγόρι που έζησε αμέτρητες ιστορίες στο Δάσος των Εκατό Εκταρίων με την ενθουσιώδη και αξιαγάπητη παρέα των παιχνιδιών του, μεγάλωσε και έχασε το δρόμο του. Τώρα, οι φίλοι της παιδικής του ηλικίας θα επιστρέψουν στον ενήλικο κόσμο για να βοηθήσουν τον Κρίστοφερ Ρόμπιν να θυμηθεί το στοργικό και παιχνιδιάρικο αγόρι που ακόμα βρίσκεται κάπου μέσα του...

Πατώντας πάνω στις φωτογραφίες βλέπετε τρέιλερ της ταινίας

προσκληση σε γαμο

μαρια μαγδαληνη

Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ

Η Μαρία, μια νεαρή γυναίκα που αναζητά ένα νέο τρόπο ζωής και, αψηφώντας τις ιεραρχίες και τις αξίες της παραδοσιακής οικογένειας, γίνεται μέλος ενός κοινωνικού κινήματος με επικεφαλής τον Ιησού το Ναζωραίο (στο ρόλο ο Χοακίν Φίνιξ). Σύντομα, η Μαρία βρίσκει τη θέση της μέσα στο κίνημα και το πνευματικό της ταξίδι την τοποθετεί στην καρδιά μιας ιστορίας που θα τη φέρει αντιμέτωπη με το πεπρωμένο του Ιησού και τη δική της θέση σ' αυτό. Η ανείπωτη ιστορία της Μαρία Μαγδαληνής, της πιστής ακολούθου του Ιησού, για πρώτη φορά θα ακουστεί.

Ο Ζουλιέν ταξιδεύει συνεχώς για την δουλεία του, η μόνιμη απουσία από το σπίτι του του έχει στοιχήσει τον γάμο του. Κατά την διάρκεια μιας στάσης στην Γαλλία λαμβάνει ένα απεγνωσμένο μήνυμα από την πρώην γυναίκα του, ο εφτάχρονος γιος τους εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε μια σχολική εκδρομή στα βουνά. Ο Ζουλιέν ξεκινάει την αναζήτηση του γιου του και τίποτα δεν θα τον σταματήσει από το να τον φέρει πίσω.

Ηθοποιοί: Ρούνι Μάρα, Χοακίν Φίνιξ, Τσιετέλ Ετζιοφόρ, Ταχάρ Ραχίμ Σκηνοθεσία: Γκαρθ Ντέιβις

Ηθοποιοί: Γκιγιόμ Κανέ, Μελανί Λοράν Σκηνοθεσία: Κριστιάν Καριόν

ΣΥΝΟΜΩΣΙΑ

Ηθοποιοί: Μάικλ Ντάγκλας, Τζον Μάλκοβιτς, Ορλάντο Μπλουμ, Τόνι Κολέτ, Νούμι Ραπάς Σκηνοθεσία: Μάικλ Άπτεντ Η Άλις πρώην ανακρίτρια της CIA τώρα ζει μια φυσιολογική ζωή στο Λονδίνο. Αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν απέτυχε να ανακρίνει έναν κρατούμενο με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να χάσουν την ζωή τους. Όταν η CIA συλλαμβάνει κάποιον που έχει άμεσες πληροφορίες για επικείμενο τρομοκρατικό χτύπημα, η Άλις καλείται πάλι να τον ανακρίνει. Ένα απροσδόκητο τηλεφώνημα στο δρόμο για την Υπηρεσία θα την κάνει να καταλάβει ότι της την έχουν στήσει και τώρα θα πρέπει με κίνδυνο την ζωή της να βρει τους συνωμότες και να αποτρέψει μια φονική βιολογική επίθεση στην πόλη.

121

JUKEBOX

ΜΠΟΡΕΙ (2001)

Στίχοι: Δημήτρης Ζερβουδάκης Μουσική: Δημήτρης Ζερβουδάκης Τραγούδι: Δημήτρης Ζερβουδάκης

122

...επιλέγει η Ρούλα Μονογυιού

ου, σ ά ι λ α π α τ χα Φόρα τα ρού σου μια φορά. ς γίνε ο εαυτό της καρδιά σου, ναι α τ ώ φ α τ ’ ψ α ν Ά ιά. λ α υ γ υ ο σ α ρ πέτα τα μαύ ρεί, ο π μ , ε ν υ ο ξ ά φτι α ν α λ ό ι κ πή, ί ω ι σ η Μπορε ι κ α τ χ η νύ ι ε γ ύ φ α ν ί εί. ε γ β α ν μπορ α ξ α ν ή ατολ ν α η φ ρ ο μ ό μια ους τ ά μ ο ν ό ’ τ σαν ά χ α λ ό ν α ι Κ κά. ι ν φ α ξ ν α ξ ά λ κι αν όλα αλ εις τη ζωή σου, ναι ρν Κοίτα, μη σέ πιο χαμηλά. ς μην την πετά ί, ε ρ ο π μ , ε ν υ ο τιάξ φ α ν α λ ό ι κ πή, ω ι σ η Μπορεί ι κ α τ νύχ η ι ε γ ύ φ α ν ί. ε γ β α ν μπορεί α ξ α ν ολή τ α ν α η φ ρ ο μ μια ό

123

ΑΚ ΟΥ

Διάλεξα το συγκεκριμένο τραγούδι γιατί ...μπορεί όλα να αλλάξουνε μπορεί, και μια όμορφη ανατολή να ξαναβγεί! jUKEBOX και ...δικό σας! Ρ. Μ.

ΤΕ

ΤΟ!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

124

των μεγάλων προσδοκιών

της Έλλης Φθενάκη http://elli-seasons.blogspot.gr/

των μεγάλων προσδοκιών έπεται θυμός κυρίαρχος, καθαρός κι όταν σε πνίξει τσαλακώνεσαι αντιμιλάς προσπερνάς σβήνεις των μεγάλων προσδοκιών έπεται σιωπή κιτρινίζουν οι λέξεις κι όταν ξεβάψουν συγχωρείς χαμογελάς ξεχνάς φεύγεις

125

67 magaz!ne www.bonusmallmag.gr

Το π ε ρ ι ο δ ι κ ό τ η ς π α ρ έ α ς

Μιχαλακοπούλου 99 Αθήνα 115 27 T. 210 7482544 E. magazine@bonusmallmag.gr www.bonusmallmag.gr www.facebook.com/bonusmallmag