MAG 71 by www.bonusmallmag.gr

71 magaz!ne www.bonusmallmag.gr

Το π ε ρ ι ο δ ι κ ό τ η ς π α ρ έ α ς

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜ ! α ν ε μ ό περιεχ 6 8

Edito_real: του Βασίλη Αρδά Tαξιδι ΣΤΗ ΓΡΑΝΑΔΑ της Λίνας Ιορδάνου

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ Παρουσίαση

ΕΝΑΣ ΜΠΑΜΠΗΣ της Μαρίας Στρίγκου

ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ της Μαρίας Ηλιοπούλου

ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΟΥΜΕ του Γεράσιμου Γεωργάτου

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ της Aλεξάνδρας Πιπλικάτση

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Αλέξανδρου Αραμπατζή

64 66 66

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ της Δήμητρας Ξενάκη

ΥΓΕΙΑ|ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ της Δήμητρας Σταύρου ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΛΟΓΙΑ της Χριστίνας Πομόνη

ΜΕΝΑ

Μιχαλακοπούλου 99 / Αθήνα 115 27 T. 210 7482544 E. magazine@bonusmallmag.gr www.bonusmallmag.gr www.facebook.com/bonusmallmag

ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ: "ΜΙΣΗ ΜΕΡΙΔΑ" ΛΟΓΙΑ της Έλενας Καρανικολού ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ του Βελισάριου Θώδη ΜιΑ φΩνΗ ΑΠο τΗν κύΠΑριςςιΑ της Κατερίνας Γεμελιάρη

• ΚΩΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ

80 84 90

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΥΓΕΙΑ, της Γεωργίας Δουκοπούλου CLASSY MOVIES της Λίλλυς Παπασπυροπούλου ΕΠΙΛΟΓΟΣ της Έλλης Φθενάκη

• ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ • ΜΑΡΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Κωστή Μακρή

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ της Ειρήνης Μανδηλαρά

• λινα ιορδανου

• EΛΛΗ ΦΘΕΝΑΚΗ • ΒΕΛΙΣΑΡΙΟΣ ΘΩΔΗΣ • ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΥ • ΛΙΛΛΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ • ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΥΡΟΥ

100 106 120

• Κατερινα γεμελιαρη • ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΙΠΛΙΚΑΤΣΗ • ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΙΓΚΟΥ • ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΜΟΝΗ • ΔΗΜΗΤΡΑ ΞΕΝΑΚΗ

130

• KATEΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ • γερασιμοσ γεωργατοσ • ΓΕΩΡΓΙΑ ΔΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ • ΡΟΥΛΑ ΜΟΝΟΓΥΙΟΥ • ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΔΑσ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ MAGAZ!NE ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΓΡΑΦΟΝΤΕΣ KI OXI KAT’ ΑΝΑΓΚΗ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ

εdito_real

Έχουμε 6

Η σελίδα στο word κενή, περιμένει το πάτημα των πλήκτρων για ν’αποκτήσει ζωή. Από που να ξεκινήσεις; Ποιο το πρώτο γράμμα που θα γίνει η αφετηρία για το σημερινό edito_real; Τα θέματα πολλά... Οι ειδήσεις που καθημερινά σπέρνουν φόβο; Τα προγράμματα της τηλεόρασης που συνεχίζουν να είναι ανάλαφρα και να μοιράζουν χαζοχαρούμενα χαμόγελα; Οι δημοσκοπήσεις που κάνουν προσπάθεια να μας πείσουν ότι δε χρειάζεται να γίνουν εκλογές γιατί έχουμε ήδη εξοστρακίσει τη σημερινή κυβέρνηση και έχουμε νέα κυβέρνηση; Το brexit που παίρνει παράταση και δημιουργεί παρενέργειες σε όλη την Ε.Ε.; Οι πρόσφυγες που αυξάνονται και εμείς, βλέπουμε το αποτέλεσμα που είναι η άφιξη στη χώρα μας και όχι την αιτία που τους αναγκάζει να φύγουν από τη χώρα τους; Η μικρή σουηδέζα που κάθε Παρασκευή κάνει απεργία έξω από το κοινοβούλιο της χώρας της για να μας ευαισθητοποιήσει για το περιβάλλον, αλλά εμείς συνεχίζουμε να ρυπαίνουμε; Η ρατσιστική έξαρση σε όλο τον κόσμο; Η εδώ απεργία των μαθητών, με την παρότρυνση των γονιών τους, για να μην κάνουν μάθημα μαζί με τα προσφυγόπουλα; Η εδώ επίθεση σε πρόσφυγες; Το άγχος των κομμάτων για την τοποθέτηση γνωστών προσώπων στα ψηφοδέλτιά τους, γιατί είναι βέβαιοι ότι είμαστε ψηφοφόροι των γνωστών προσώπων και όχι των ιδεών; ΕΤΟΙΜΑΣΑΜΕ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΚΑΛΩΝ ΕΙΔΗΣΕΩΝ: Ειδήσεις, δεν είναι μόνο αυτές που γεννούν φόβο και ποτίζουν την αδιαφορία. Τις καλές ειδήσεις, τις δημιουργούν οι διπλανοί μας, οι απέναντι μας, οι φίλοι μας, εμείς... Ελάτε, στην παρέα μας για να γίνουμε όλοι φορείς καλών ειδήσεων!

του Βασίλη Αρδά

Άνοιξη... Τους πολιτικούς που αλληλοκατηγορούνται με πυροτεχνήματα; Τα οικογενειακά εισοδήματα που είναι στο ναδίρ; Τη διαχρονική ανικανότητα των κυβερνώντων να τελειώνουν ή τουλάχιστον να μειώσουν σε μεγάλο βαθμό τη φοροδιαφυγή; Για όλους όσοι υποκριτικά φωνάζουν για κοινωνικό κράτος, περισσότερη δημοκρατία αλλά συνειδητά βιοπορίζονται με μαύρα έσοδα; Την αδιαφορία για όλα, τον ωχαδερφισμό μας και το έλλειμμα αλληλεγγύης; Για το αυτοκίνητο που παρκάρει σε θέση για Α.Μ.Ε.Α.; Τι να γράψεις και τι να πεις ; Όταν όλοι, το ίδιο το σύστημα αλλά και οι φίλοι, σου λένε έτσι είναι, κοίτα να τη βολέψεις γιατί δεν αλλάζει τίποτα και... αν θα βγεις από τον κύκλο θα χαθείς; Αν σου έχει μείνει λίγος αυτοσεβασμός τους απαντάς τραγουγώντας Βγαίνω από τον κύκλο και... Σιγά μην κλάψω, Σιγά μη φοβηθώ. Και όταν θα κοιτάξουν παράξενα και θα σου πουν, μα θα μείνεις μόνος σου συνεχίζεις να σιγοτραγουδάς... Μένω μονάχος στο παρόν μου να σώσω οτιδήποτε, αν σώζεται, κι ας έχω τις συνέπειες του νόμου συνένοχο στο φόνο δεν θα μ' έχετε... Υ.Γ. αυτό δεν ήταν edito_real, ήταν ένα τράβηγμα της κουρτίνας για να μπει λίγο περισσότερος ήλιος στο δωμάτιο γιατί έχουμε και την άνοιξη να θέλει να χαμογελάμε. ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΠΟΥ "ΝΤΥΝΕΙ" ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ ΛΕΓΕΤΑΙ "Τον φτωχό τον βασιλιά μου" ΣΕ ΜΟΥΣΙΚΗ γιωργου καγιαλικου ΚΑΙ ΣΤΙΧΟΥΣ δημητρη λεντζου και τραγουδι απο την ευτυχια μητριτσα Από το CD: ΑΙΩΝΙΑ ΜΕΘΗ

ΤΑΞΙΔΙ

Λένε οι Ισπανοί οτι το μεγαλύτερο κρίμα είναι να είναι κάποιος τυφλός και να ζει στη

ΓΡΑΝΑΔΑ

της Λίνας Ιορδάνου

ΤΑΞΙΔΙ

ΓΡΑΝΑΔΑ

Στο κόσμημα του ισπανικού νότου, σ' αυτή την κυκλοθυμική γωνιά των αντιθέσεων, που μάγεψε τους Άραβες και συνέχισε να μαγεύει από τα βάθη των αιώνων ως σήμερα. Στην πόλη του Φουέντε Βακέρος, εκεί που στις 5 Ιουνίου του 1898 γεννήθηκε ο σπουδαίος άνθρωπος Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, παγκόσμιο σύμβολο της ανθρώπινης ελευθερίας... Στη Γρανάδα της costa del sol... Ακτή του ήλιου και της Sierra nevada... χιονισμένη οροσειρά. Στολίδι της Ανδαλουσίας χωρίς αμφιβολία. Ο κυβερνήτης ενός από τα μικρά βασίλεια της Τάιφας την εποχή της αραβοκρατίας (711-1492) μετά από τη διάλυση του βασιλείου των Αλμοάδων, κατακτά τη Γρανάδα το 1238 και δημιουργεί ένα καινούριο βασίλειο που θα διαρκέσει ως τα τέλη του 15ου αιώνα. Στα πρώτα χρόνια, οι νέα δυναστεία ζούσε στο λόφο του Αλμπαθίν. Στις αρχές όμως του 14ου αιώνα αποφασίζει την κατασκευή μιας πόλης-παλάτι στην απέναντι πλευρά του λόφου. Εκεί ακριβώς θα δημιουργηθεί η Αλάμπρα, Alhabra και η Χενεραλίφε, Generalife. Δύο πολιτείες παλάτια που μέχρι και σήμερα στέκουν επιβλητικές, τα πιο αντιπροσωπευτικά μνημεία της τέχνης Γραναδίνο ή όπως λεγόταν τότε Ναθαρίτα, Πρόκειται για το απόλυτο και τέλειο πάντρεμα

της Λίνας Ιορδάνου

ΤΑΞΙΔΙ

γραναδα

της φύσης με την αρχιτεκτονική. Δεν είναι τυχαίο που η Αλάμπρα συμβόλιζε για τους μουσουλμάνους, τον παράδεισο. Στην αυλή των Λεόντων, el patio de los Leones, σε κατακλύζει ο ήχος από τα νερά που βγαίνουν από τα στόματα 12 μεγάλων μαρμάρινων λιονταριών. Όσο για τις αίθουσες, κάθε μια και μια μεγάλη ιστορία, ένας

μύθος. Όπως αίθουσα που πνίγηκε στο αίμα για τα μάτια της Θοράγιας, της αγαπημένης του εμίρη. Οι δε κήποι της Χενεραλίφε, ίσως να ναι ο παράδεισος επί γης, όντως... χρώματα, λουλούδια, παράξενα φυτά, δέντρα, θάμνοι, λίμνες, πουλιά που τραγουδούν ασταμάτητα... και φυσικά εκεί και ο κήπος της Σουλτάνας, el jardin

της Λίνας Ιορδάνου

ΤΑΞΙΔΙ

ΓΡΑΝΑΔΑ

της Λίνας Ιορδάνου

de la Sultana, με το θρυλικό κυπαρίσσι των 700 ετών, στις ρίζες του οποίου ο εμίρης έπιασε τη Θοράγια να ερωτοτροπεί μ' έναν ευγενή, που ήταν η αρχή μιας μεγάλης σφαγής. Τα σημάδια των αιώνων είναι βαθιά χαραγμένα στη Γρανάδα έως και σήμερα, εξ'ου και οι ετερόκλητες πληθυσμιακές ομάδες, Εκεί ακριβώς συνυπάρχουν οι εβραϊκή συνοικία Realejo, η αραβική Albaicin και η τσιγγάνικη Sacromonte. Γεμάτες ζωή και ομορφιά. Μια πόλη με παλμό σα να χτυπά η καρδιά γρήγορα, μια πόλη γεμάτη γέλιο, φοιτητές... χαρά. Τα βράδια, η

ΤΑΞΙΔΙ

ΓΡΑΝΑΔΑ

Elvira και η Pedro Alarcon, οι κυριότεροι δρόμοι της Γρανάδα, σφήζουν από ζωή. Τα δημοφιλέστατα μεζεδάκια, τα tapas, οι tortillas και τα chorizo πάνε κι έρχονται σε παρέες που κάνουν μια όμορφη φασαρία, αυτή τη φασαρία της χαράς και τίποτε άλλο ενοχλητικό. Στη μουσουλμανική συνοικία, στην calle Caldereria, μοσχοβολάει το τσάι, οι αραβικές λιχουδιές και τα σιροπιαστά. Στο Sacramonte, στην τσιγγάνικη, το φλαμένκο σου παίρνει το μυαλό. Αξίζει να δει κανείς τον καθεδρικό ναό, La Cathedral, και το βασιλικό πα-

της Λίνας Ιορδάνου

ρεκκλήσι, την Capilla Real, εκεί όπου βρίσκονται και οι τάφοι της Ισαβέλας και του Φερδινάνδου, οι γνωστοί καθολικοί μονάρχες, Reyes Catolicos, οι οποίοι κύριο σκοπό είχαν τη χριστιανική επανάκτηση της Ιβηρικής, la Reconquista, και την κατάκτηση του μουσουλμανικού βασιλείου της Γρανάδα. Περίπου 10 χλμ. από το κέντρο της πόλης, το Φουέντε Βακέρος, το σπίτι και πλέον μουσείο του Λόρκα. Για να φτάσεις εκεί, να γνωριστείς με τις αμέτρητες λεύκες που οδηγούν στο χωριό και που σε μαγεύουν με το θρόισμα τους... κάτι σαν υποδοχή στον τόπο του μεγάλου ποιητή. Του ανθρώπου-μνημείο της ανθρώπινης ελευθερίας και αξιοπρέπειας, που τα βρώμικα χέρια των φασιστών του Φράνκο δολοφόνησαν άγρια, λόγω των αριστερών του πεποιθήσεων και λόγω του ό,τι άλλο αγαπούσε, που ο La Reconquista & the Alhambra

ΤΑΞΙΔΙ

ΓΡΑΝΑΔΑ

φασισμός δεν εγκρίνει μέσα στη μισαλλοδοξία του και τη φρίκη του. Το 1980 ο δικός μας μεγάλος Οδυσσέας Ελύτης επισκέπτεται την Ισπανία, καλεσμένος του τότε πρωθυπουργού Σουάρεθ. Ένα χρόνο πριν του είχε απονεμηθεί το βραβείο νόμπελ. Πέρα απο το καθορισμένο πρόγραμμα αυτού του ταξιδιού, ομιλίες, συνεντεύξεις κλπ, ο Ελύτης ήθελε διακαώς να πάει στην Ανδαλουσία και να δει το σπίτι που μεγάλωσε ο αγαπημένος του Λόρκα. Τον οδήγησαν λοιπόν στο Φουέντε Βακέρος, όπου εκεί ο Ελύτης διαπιστώνει μουδιασμένος ότι στο σπίτι κατοικούν πια κάποιοι άσχετοι με την οικογένεια του Λόρκα. Αναρωτήθηκε δυνατά, πώς είναι δυνατό να μην υπάρχει ένα μουσείο αφιερωμένο σ έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές που ανέδειξε ο κόσμος όλος! Δεν πέρασε καθόλου απαρατήρητη η αντίδραση του Ελύτη από τους υπεύθυνους του Ανδαλουσιανού πολιτισμού αλλά και του Έλληνα καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Γρανάδα, Μόσχου Μορφακίδη. Με τις απαραίτητες παρεμβάσεις, δυο χρόνια αργότερα, το σπίτι ανήκει πλέον στις Ανδαλουσιανές αρχές. Το 1982 έρχονται στην εξουσία οι σοσιαλιστές, γίνεται μια ριζική αναθεώρηση του πολιτισμού, της ιστορίας, αρχίζουν να πνέουν άλλοι άνεμοι πια που ουδεμία σχέση έχουν με το

της Λίνας Ιορδάνου

σκοτάδι της 40χρονης δικτατορίας του Φράνκο, τότε που ήταν αδιανόητο να αναφέρεται έστω και απλώς το όνομα ενός κομουνιστή, του Λόρκα, πόσο μάλλον τα έργα του. Μέσα στην τεράστια αυτή αλλαγή, το έργο του Λόρκα παίζεται, διδάσκεται... και το σπίτι του γίνεται πια μουσείο στη μνήμη του. Ίσως να μην είναι καθόλου τυχαίο που η αυλή του σπιτιού θυμίζει ελληνικό νησί. Στο σπίτι εκτίθεται και το φόρεμα που φορούσε η Κατίνα Παξινού στην παράσταση "το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα". Για όλα αυτά και για άλλα τόσο αξίζει να βρεθείς σ' αυτή τη γωνιά του ισπανικού νότου... Στη φορτισμένη από ιστορία, ποίηση και ομορφιά Γρανάδα... Δε χρειάζεται νομίζω να πούμε τίποτε άλλο. Μόνο μια φράση για το τέλος. Τα λόγια του Alejo Carpentier: Gracias a ti, hemos sabido, Federico, cuanto pesaba la sangre de un poeta. Χάρη σ' εσένα, μάθαμε, Φεντερίκο, πόσο κόστιζε το αίμα ενός ποιητή!

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΕΥΤΥΧΙ 20

από τον Βασίλη Αρδά

ΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ Βόρειος καημός και ψηλός γκρεμός... Μαζί μας, η Ευτυχία Μητρίτσα, είπε εκείνο το βράδυ ο Δημήτρης Ζερβουδάκης και κάπως έτσι, μελωδικά, γνωρίσαμε την Ευτυχία. Την είχαμε ακούσει σε τραγούδια της στο ραδιόφωνο αλλά ποτέ σε live. Εκείνο το βράδυ μάς πήρε μαζί της σε όλα τα τραγούδια που είπε. Μετά τη συναυλία, στις συζητήσεις που συνήθως ακολουθούν, όλοι στην παρέα μιλούσαν για τη φωνή, το πάθος της στα τραγούδια... Πόσο μοναδική η ερμηνεία της στην "Αληθινή Αγάπη", -κάποιοι έκλαψαν ακούγοντάς την- και πόσο φωτεινή η παρουσία της στη σκηνή! Η Ευτυχία χαλαρή, ασφαλής, διεκδίκησε και μας κέρδισε όλους. Από εκείνο το βράδυ και μετά την ψάξαμε, την ακούσαμε σε cd, στο youtube, πήγαμε σε live της... Η αίσθηση είναι πάντα η ίδια. Μια φωτεινή διακριτική παρουσία, μια υπέροχη φωνή με αστείρευτες δυνατότητες, μια σοβαρή τραγουδοποιός -γράφει στίχους και μουσική- ένας άνθρωπος με άποψη και χωρίς ανασφάλειες που θέλεις να είναι φίλος σου. Η Ευτυχία Μητρίτσα, έχει σπουδάσει τη μουσική και τη διδάσκει σε μουσικό σχολείο με το ίδιο πάθος που ερμηνεύει τα τραγούδια της. Συναντηθήκαμε μαζί της, κουβεντιάσαμε και σήμερα τη φιλοξενούμε στο Περιοδικό της παρέας!

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ Η δημοσιότητα, αρκετές φορές σας απομακρύνει από γνωστούς και φίλους. Άλλες φορές, δημιουργεί προβλήματα από το πιεστικό πλησίασμα αγνώστων. Πως το αντιμετωπίζετε;

Ε.Μ. Δεν έχω αντιμετωπίσει τέτοιας φύσης ενόχληση από την επικοινωνία μου με τον κόσμο. Έτσι κι αλλιώς δεν είμαι τόσο ευρείας αναγνωρισιμότητας πρόσωπο. Πάντα μια ευγενική εκδήλωση θαυμασμού και αγάπης είναι ευπρόσδεκτη, γιατί αυτό είναι το σπουδαίο “δώρο” που μας προσφέρει η Τέχνη. Όλα γίνονται με στόχο το συναισθηματικό αποτύπωμα μέσα μας. Χωρίς την αλληλεπίδραση με τον κόσμο δεν υπάρχει ολοκλήρωση. Το τραγούδι είναι για τους περισσότερους ανθρώπους όχημα επικοινωνίας κι όχι αποξένωσης. Επομένως όταν κάποιος με πλησιάζει εκτός σκηνής για να μου πει δυο κουβέντες, αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά γιατί το αποτύπωμα της τέχνης μου φαίνεται να το κουβαλάει και μετά το live. Και αυτό είναι υπέροχο. Με γεμίζει δύναμη να συνεχίζω. Τα social media είναι μέσο επικοινωνίας και προσφέρουν άμεση ενημέρωση αλλά μήπως συμμετέχουν στην αποξένωση και τροφοδοτούν την επαφή από απόσταση; Ε.Μ. Όλα τα πράγματα έχουν διττή υπόσταση. Νομίζω πως για εμάς που έχουμε μεγαλώσει στην προ-ψηφιακή

και μη-εικονική πραγματικότητα η χρήση των social media γίνεται ίσως με ένα μέτρο. Όταν καμιά φορά ξεφεύγω από αυτό με πιάνει φρίκη, αισθάνομαι φοβερή καταπίεση και τα κλείνω όλα. Δεν γίνεται όμως αλλιώς. Όλη η πληροφορία της εποχής μας διαχέεται μέσω των social media και του διαδικτύου. Προσπαθώ απλώς να τα χρησιμοποιώ για να προβάλλω τη δουλειά μου και όχι την καθημερινότητα και τις προσωπικές στιγμές μου. Υπάρχει όμως πολύς κόσμος που κυριολεκτικά “ζει” μέσα από την εικονική πραγματικότητα και με το άγχος της προβολής κάθε “σημαντοασήμαντης” στιγμής της ζωής του. Μου φαίνεται τρομακτικό. Είναι σημάδι της αποσυναισθηματοποίησης της εποχής μας. Εναλλάσσεστε με χαρακτηριστική ευκολία σε διάφορα είδη ερμηνείας. Ποιο όμως είναι αυτό που ακουμπάει περισσότερο μέσα σας; Ποιο είναι το στίγμα σας; Ε.Μ. Νιώθω τυχερή που τα βιώματά μου και οι σπουδές μου αλληλοσυμπληρώνονται και συναντιούνται σε ένα σταυροδρόμι ανατολής και δύσης. Αυτό νομίζω πως είναι το χαρακτηριστικό που συνδέει τον τρόπο που ερμηνεύω, με το υλικό που διαλέγω να τραγουδήσω και αντίστροφα. Πάντα συνυπάρχουν οι δύο αυτοί κόσμοι. Επειδή όμως το βίωμα προηγείται

από τον Βασίλη Αρδά

❝

...τα παιδιά που έχουν γεννηθεί μέσα στην κρίση δεν κοιτάζουν πίσω. Έχουν το βλέμμα τους μπροστά. Το άγχος συνήθως έρχεται με την ύστερη ενηλικίωση. Ευτυχώς η νιότη είναι σύμμαχος του ονείρου... της γνώσης, ενστικτωδώς είμαι περισσότερο λαϊκή τραγουδίστρια, παρά δυτικότροπη. Μπορεί ωστόσο να με συγκινήσει το ίδιο ένα τραγούδι του Χατζιδάκι, της Amy Winehouse, ένα ορχηστρικό του John Barry, ένα παραδοσιακό τραγούδι ηπειρώτικο, ένα σμυρνέικο ή ακόμα η αιθιοπική τζαζ. Ανεξάρτητα από τα μουσικά ιδιώματα η συγκίνηση δε μπορεί να αντισταθεί σε ο,τιδήποτε φέρει αληθινό φορτίο. Έχετε συνεργαστεί με πολλούς καλλιτέχνες διαφορετικού ηχοχρώμα-

τος. Τι είναι αυτό που σας κάνει να πείτε ναι σε μια μουσική συνεύρευση στο πατάρι μια μουσικής σκηνής ή μιας συναυλίας; Ε.Μ. Το πρώτο και ισχυρότερο κίνητρο είναι ο θαυμασμός για το έργο τους, τη φωνή τους, την αισθητική τους, την προσωπικότητά τους. Ήμουν αρκετά τυχερή ως τώρα γιατί ποτέ δεν έκανα επιλογές ανάγκης, αντίθετα είχα πολλά να πάρω από ανθρώπους που θαύμαζα και εξακολουθώ, μέσα σε αυτό το χώρο. Από

❞

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ τον Γιώργο Νταλάρα, το Γιώργο Ανδρέου, τον Δημήτρη Ζερβουδάκη, τον Μανώλη Λιδάκη, το Χρήστο Θηβαίο, τον Νίκο Μαμαγκάκη, αλλά και ανθρώπους της νεότερης γενιάς, όπως ο Σταύρος Σιόλας, ο Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, ο Γιώργος Καγιαλίκος και αρκετοί ακόμα. Το να έχει κάποιος εκφραστικές δυνατότητες σημαίνει ότι θα βρίσκεται πάντα σε ένα σταυροδρόμι επιλογών; Ή ότι καλό είναι να ανεβαίνει τη δική του ανηφόρα μέσα από την οποία θα ξεχωρίσει; 24

Ε.Μ. Η πορεία κάθε καλλιτέχνη είναι πολύ προσωπική υπόθεση. Σε άλλους συμβαίνει να ξέρουν απο νωρίς το πού θέλουν και πού μπορούν να πάνε και σε άλλους η γνώση αυτή έρχεται μέσα από μια πιο πολύπλοκη και αργή διαδικασία. Εγώ μάλλον ανήκω στη δεύτερη περίπτωση. Αν με ρωτούσατε στα νεανικά μου χρόνια αν γράφω μουσική ή στίχους θα σας έλεγα προφανώς όχι και πως ούτε μου περνάει από το μυαλό. Μέσα στα χρόνια όμως ανακάλυψα νέες πτυχές του εαυτού μου που δεν είχα φανταστεί, κάνοντας μουσική. Πειραματίστηκα με διαφορετικά ακούσματα και είδη, γιατί είχα και την ευκολία αλλά και την επιθυμία να το κάνω - από ένα απαιτητικό τραγούδι του Νίκου Μαμαγκάκη, έως ένα ποπ τραγούδι του

Οδυσσέα Τσάκαλου και από τα σμυρνέικα τραγούδια που μελετούσα στο Πανεπιστήμιο, μέχρι τα τραγούδια της πρώτης μου δισκογραφικής δουλειάς ως τραγουδοποιού. Αισθάνομαι πως αυτή η διαδρομή μου έχει δώσει πολλά εφόδια, σαν όλα αυτά τα χρόνια να “πρόσθετα”. Τώρα περνάω την περίοδο της αφαίρεσης. Εστιάζω περισσότερο σε αυτό που νιώθω, παρά σε αυτό που μπορώ. Έχετε ερμηνεύσει εξαιρετικά, δίνοντας ζωή σε γυναικεία πρόσωπα όπως είναι η Ηλέκτρα, και όχι μόνο, που έχουν αφήσει ιστορικό αποτύπωμα. Αυτό θα έχει συνέχεια ή ίσως κάποια ιδιαίτερη παρουσίαση; Ε.Μ. Ετοιμάζουμε ένα κύκλο τραγουδιών που γράψαμε μαζί με τη στιχουργό Νάντια Δουλαβέρα και έχει να κάνει με γυναικεία αρχετυπικά πρόσωπα από την αρχαία ελληνική γραμματεία, την παράδοση και τα χριστιανικά κείμενα. Μέσα στην άνοιξη ελπίζω να καταφέρουμε να τα ηχογραφήσουμε. Έχω μεγάλη αγωνία γιαυτό το υλικό γιατί το αγαπώ πολύ και θέλω να το παρουσιάσω σίγουρα με τρόπο ιδιαιτερο στο κοινό, από τη νέα σεζόν. Θα μιλήσουμε γι'αυτό ξανά, ελπίζω. Έχετε 2 cd και πολλές συμμετοχές σε δημιουργικές προσεγγίσεις άλλων καλλιτεχνών. Κάτι νέο δικό σας;

❝ ...Όλα είναι κεφάλια του ίδιου

από τον Βασίλη Αρδά

τέρατος. Του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού. Τεράστιες ανισότητες, πόλεμοι, μετανάστευση, εκμετάλλευση, φόβος, εγκληματικότητα, ρατσισμός. Ο άνθρωπος σε όλο το απάνθρωπο μεγαλείο του!

❞

25 Ε.Μ. Εκτός από το “Μυστικό προορισμό” και το “Σωσίβιο” , μέσα στο 2018 βγάλαμε με τον Γιώργο Καγιαλίκο και το Δημήτρη Λέντζο την “Αιώνια μέθη” που τη θεωρώ εξίσου προσωπική μου δουλειά. Δεν είναι δηλαδή μια απλή συμμετοχή. Ήταν μια συνεργασία που θα δώσει και στο μέλλον καρπούς. Ήδη σχεδιάζουμε με το Γιώργο νέα τραγούδια. Παράλληλα υπάρχουν τραγούδια δικά μου και κάποια που μου έχουν γράψει άλλοι δημιουργοί, τα οποία έχω ξεκινήσει ένα-ένα να τα ηχογραφώ. Το καλοκαίρι βγάλαμε “Τα Αφρικάνικα” (σε στίχους της Ουρανίας Πατέλλη) ως single και αυτό τον καιρό ηχογραφώ “Τα νυχτολούλουδα” (σε μουσική

Νίκου Καλλίνη και στίχους Δήμητρας Νεοφύτου), που έχουν δώσει και τον τίτλο στις ανοιξιάτικες παραστάσεις μου, οι οποίες ξεκινάνε από τον Σταυρό του Νότου (στις 28 Μαρτίου). Τι προτιμάτε; Κυκλοφορία CD ή απευθείας το μουσικό έργο στο internet; Όταν όλα πια υπάρχουν στο internet; Ε.Μ. Ανήκω στη γενιά που έχει μεγαλώσει με βινύλια και cd’s. Μου αρέσει να πιάνω το μουσικό προϊόν στα χέρια μου και να βλέπω ολοκληρωμένη στην αισθητική του καλλιτέχνη ακόμα και μέσα από το αrtwork του album. Κυρίως θέλω να ακούω ολοκληρωμένο ένα album, χωρίς παρεμβολές

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ και διαφημίσεις και με την καλύτερη δυνατή ποιότητα ήχου. Επειδή όμως τα σημεία πώλησης έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, επιλέγω να ακούω μουσική από τις επίσημες πλατφόρμες πληρώνοντας συνδρομή. Είναι κρίμα που στην Ελλάδα δεν είναι τόσο δημοφιλής και διαδεδομένος αυτός ο τρόπος ακρόασης που και σέβεται τον καλλιτέχνη, σε αντίθεση με την πειρατεία που συμβαίνει στο youtube, και απολαμβάνεις εξαιρετική ποιότητα ήχου.

Διδάσκετε σε μουσικό σχολείο. Εκτός από τον όποιο ενθουσιασμό έχουν τα παιδιά, διακρίνετε μαζί με τις νότες των οργάνων τους να «ταξιδεύει» και το άγχος για το καλλιτεχνικό τους αύριο; Ε.Μ. Νομίζω πως η γενιά που έρχεται είναι ορμητική, αρκετά καταρτισμένη στις συνειδητοποιημένες περιπτώσεις παιδιών με καλλιτεχνικό προσανατολισμό και δεν έχει ακόμη εμποτιστεί με το άγχος του τι θα ακολουθήσει, γιατί είναι παιδιά που έχουν γεννηθεί μέσα στην κρίση και επομένως δεν κοιτάζουν πίσω. Έχουν το βλέμμα τους μπροστά. Το άγχος συνήθως έρχεται με την ύστερη ενηλικίωση. Ευτυχώς η νιότη είναι σύμμαχος του ονείρου. Σκεφτήκατε να κάνετε μια μπάντα ή μπάντες με μαθητές και σε συνεννόηση με μουσικές σκηνές ή άλλους χώρους να κάνετε εμφανίσεις ώστε να

από τον Βασίλη Αρδά

αποκτήσουν επαφή με το κοινό αλλά και να ξεπεράσουν το μαθησιακό περιβάλλον; Ε.Μ. Οι μαθητές των μουσικών σχολείων εξοικειώνονται από νωρίς με την έκθεση και το αίσθημα ευθύνης που έχει η παρουσία τους στη σκηνή, γιατί το πρόγραμμα των σχολικών και εξοσχολικών εκδηλώσεων είναι πολύ πλούσιο, καμιά φορά και βαρύ. Το επίπεδο είναι πολύ υψηλό τις περισσότερες φορές. Προσωπικά έχω παίξει με μαθητές εκτός σχολικού περιβάλλοντος, αλλά προσπαθώ να συνοδεύω εγώ τα παιδιά και όχι αυτά εμένα. Γίνομαι δηλαδή περισσότερο δασκάλα, από καλλιτέχνης. Όπως είναι φυσικό μέσα στα 16 χρόνια που είμαι δασκάλα έχω τύχει να βρεθώ στη σκηνή με απόφοιτους μαθητές μου και έχω νιώσει μεγάλη χαρά και περηφάνια. Είσαστε καθηγήτρια μουσικής, γράφετε μουσική, ερμηνεύετε τραγούδια αλλά γράφετε και στίχους. Να μιλήσουμε και με τους στίχους σας; "Πες μου τι αισθάνεσαι... βγάλτο από μέσα σου... " Πιστεύετε ότι είναι εύκολο να επικοινωνήσει κάποιος και να εκφράσει τα συναισθήματά του; Ε.Μ. Έχει να κάνει με το χαρακτήρα και τη συνάφεια του πομπού και του δέκτη. Οι δυσκολία προκύπτει όταν άλλο λέμε και άλλο καταλαβαίνει, άλλη ερμηνεία

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ

❝ Το μόνο που αισθάνομαι ότι

περνάει από το χέρι μου είναι να καλλιεργώ στα παιδιά που συναναστρέφομαι το αίσθημα της αποδοχής, του σεβασμού του άλλου και της ισότητας. ❞

από τον Βασίλη Αρδά

δίνει, ο αποδέκτης μας. Όταν βρίσκεις “τοίχο”, μοιραία ή φεύγεις ή κλείνεσαι. Βέβαια όσο απαιτούμε εμείς να μας καταλάβουν οι άλλοι τόσο ωφείλουμε κι εμείς να προσπαθούμε να τους κατανοήσουμε. "Όσα φοβήθηκες... όσα αρνήθηκες..." Ο φόβος που μας εμποδίζει να επικοινωνήσουμε όχι μόνο με τους άλλους αλλά πολλές φορές και με τον εαυτό μας, είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας ή της προσωπικής μας ανασφάλειας; Ε.Μ. Μάλλον και τα δύο. Οι προσδοκίες που έχουμε από τους άλλους και από τον ίδιο μας τον εαυτό και ο φόβος της ματαίωσης, φυλακίζουν κατά κάποιο τρόπο τις σχέσεις σε μια στείρα κατάσταση. Υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέμαι αν οι πραγματικές μου ανάγκες συμπίπτουν πάντα με αυτά που επιλέγω να κάνω ή απλά υποκύπτω σε κάποια προβολή κοινωνική, βαθειά ριζωμένη ή ακόμα και της μόδας. Εδώ ξακάθαρα ο ρόλος της οικογένειας είναι καταλυτικός. Μόνο μέσα από την αποδοχή, την αγάπη και την ενθάρρυνση μπορεί να δημιουργήσει υγιείς προσωπικότητες. Όσο απομακρυνόμαστε από την αληθινή μας φύση, τόσο πιο φοβισμένα αντικρίζουμε τη ζωή. "Ήταν μια νύχτα του Δεκέμβρη

που είπα δε θα κρατηθώ Θα βγω στο δρόμο χέρι –χέρι να πω για αυτά που δε μπορώ..." Μου έρχεται στο μυαλό, μια νύχτα του Δεκέμβρη που χάθηκε ένα παιδί. Όμως, στη συνέχεια μου έρχονται και άλλες νύχτες που οι τηλεοράσεις δείχνουν διάφορα και εμείς κρυβόμαστε στον καναπέ. Που χάσαμε κατά τη γνώμη σας το νόημα των ουσιαστικών διεκδικήσεων; Γιατί μας αρκούν τα λίγα; Ε.Μ. Ακόμα και σε αυτή τη διατύπωση, πιστεύω πως δεν εννοούμε όλοι το ίδιο με τη λέξη “λίγα”. Τι διεκδικεί κάποιος όταν λέει πως θέλει πίσω τη ζωή που είχε πριν την κρίση; Γιατί ενδεχομένως αυτά που είχε να ήταν είτε μια φούσκα είτε να συνέβαιναν σε βάρος των πολλών. Ο άναρχος πλουτισμός των περασμένων δεκαετιών καλλιέργησε τον ατομικισμό και αποδόμησε την έννοια της “συλλογικότητας”, όχι με τη μορφή του κλάδου - της κλίκας, αλλά της θεώρησης του όλου. Δηλαδή το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας σε σχέση με τους άλλους και πώς αλληλεπιδρούμε υπολογίζοντας το αποτέλεσμα των πράξεών μας στο σύνολο της κοινωνίας. Η γενιά των γονιών μου ανδρώθηκε και άρθρωσε το λόγο της μέσα από τις συλλογικότητες αυτές. Στις επόμενες γενιές η έννοια της διεκδίκησης

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΗΤΡΙΤΣΑ

της συλλογικής ευημερίας ατόνισε γιατί μεγαλώσανε σε συνθήκες ευημερίας και με την προσδοκία ότι αυτό δε θα διαταραχθεί. Επικράτησε ένα πνεύμα απολιτίκ και να που όμως η πραγματικότητα μας αιφνιδίασε. Και όντως το σημείο καμπής ήταν η δολοφονία Γρηγορόπουλου. Από κει κι έπειτα ξαναδημιουργήθηκε η ανάγκη της κοινωνικής έκφρασης και διεκδίκησης με τους “αγανακτισμένους”, όπου παρόλο που το ιδεολογικό πλαίσιο ήταν αρκετά θολό, ο κόσμος άρχισε να ξανακουβεντιάζει, να μαζεύεται στις γειτονιές. Κι αυτό μετά κόπασε. Η ιστορία λειτουργεί όμως σε κύματα. Εκεί που τη μια στιγμή βλέπεις την άμπωτη, σηκώνεται η παλίρροια.

Το λόγο θα έχει η νεότερη γενιά. Με εντυπωσιάζει όμως που εντοπίσατε το συγκεκριμένο στίχο από το τραγούδι αυτό. Το έχω πει μόνο μια φορά ζωντανά και παραμένει ανέκδοτο. "Ίδια τα γέλια τους, ίδια τα κλάματα, ίδια χτυπάνε οι καρδιές..." Θα μπορούσε να είναι και αντιρατσιστικό slogan. Αλήθεια, πως αντιδράτε στο γενικότερο ρατσιστικό ρεύμα που δείχνει να έχει απλώσει κλαδιά σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης; Ε.Μ. Η παγκόσμια κρίση αξιών έχει ανοίξει πολλά μέτωπα. Όλα είναι κεφάλια του ίδιου τέρατος. Του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού. Τεράστιες

❝ Μέσα μου λέω,

από τον Βασίλη Αρδά

ο χειρότερος εχθρός μου είναι ο χειρότερος εαυτός μου.

❞

ανισότητες, πόλεμοι, μετανάστευση, εκμετάλλευση, φόβος, εγκληματικότητα, ρατσισμός. Ο άνθρωπος σε όλο το απάνθρωπο μεγαλείο του. Παρακολουθώ κι εγώ τα γεγονότα με μεγάλη λύπη. Το μόνο που αισθάνομαι ότι περνάει από το χέρι μου είναι να καλλιεργώ στα παιδιά που συναναστρέφομαι το αίσθημα της αποδοχής, του σεβασμού του άλλου και της ισότητας. "Τα χέρια μου ανοίγω, τα μάτια κλείνω, ονειρεύομαι, φοβάμαι, αναπνέω, γελάω, χτυπάω, ερωτεύομαι..." Δηλαδή είμαι ζωντανός; Πότε ήταν η τελευταία φορά που γελάσατε αληθινά και αβίαστα; Ονειρευτήκατε; Φοβηθήκατε; Ε.Μ. Γελάω με τους φίλους μου, με τις ανηψιές μου και το σκύλο μου. Ονειρεύομαι όταν είμαι ερωτευμένη ή σε έντονη δημιουργική φάση. Μέσα μου λέω, ο χειρότερος εχθρός μου είναι ο χειρότερος εαυτός μου. Μόνο αυτόν φοβάμαι. Αλλά έχω μάθει να τον αναγνωρίζω και προσπαθώ να τον βάζω στην άκρη. Θα μας πείτε τα 3 καλύτερα βιβλία που έχετε διαβάσει; Ε.Μ. Αν πρέπει να διαλέξω 3: Μόμπι Ντικ (Χέρμαν Μέλβιλ). Αποσπάσματα ερωτικού λόγου (Ρολάν Μπαρτ). Οι αρχαίες τραγωδίες...

3 τραγούδια που θα θέλατε να έχετε γράψει ή να έχετε πει; Ε.Μ. Όλο το δίσκο “Σκοτεινή Μητέρα” του Μάνου Χατζιδάκι και Νίκου Γκάτσου. Τα τραγούδια για τους μήνες του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Τον “Κοκαϊνοπότη” του Παναγιώτη Τούντα. Σας ευχαριστούμε πολύ και θα είμαστε στο Σταυρό του Νότου στις 28 Μαρτίου.

Συμμετοχές: 1. Liber Animus-Emily Dickinson/ Δεν είμαι κάποιος (Θα ξημερώσει ένα πρωί). 2. Γιώργος Καγιαλίκος/Αιώνια Μέθη. 3. Θανάσης Σκαριώτης / Με του τρελού τα σύνεργα: (duetto - Φωτογραφία). 4. Νέοι στιχουργοί στο φως (Ηλέκτρα) 5. Λευτέρης Μέρος/Θεατής (duetto με Θ. Κοτονιά: Πουλιά είσαστε όνειρα) 6. Ν. Πορτοκάλογλου /Ίσως (Καταστροφή κι ελπίδα) 7. Οδυσσέας Τσάκαλος /Εσύ που δε μιλάς (Εσύ που δε μιλάς) 8. Αγώνες Δημιουργίας 2013 (Το κτήνος Κι εγώ: Γιώργος Ανδρέου, Αθηνά Σπανού και Της Θάλασσας: Γ. Ανδρέου - Μαρία Σταθοπούλου)

ΕΝΑΣ ΜΠΑΜΠΗΣ

«Μια λεξούλα τόση δα» 32

Τον τελευταίο καιρό όπου κι αν πάω, όπου κι αν περπατήσω, όπου κι αν σταθώ, ακούω φωνές. Ναι, όπως σε βλέπω και με βλέπεις, όπως ακριβώς στο λέω, ακούω φωνές. Κι όχι φωνές που μουγκρίζουν ή λένε άσχετα, φωνές που επαναλαμβάνουν σταθερά μία και μόνη λέξη.

της Μαρίας Στρίγκου https://meorio.blogspot.com/

ΕΝΑΣ ΜΠΑΜΠΗΣ

«Μια λεξούλα τόση δα»

Στην αρχή κοιτούσα με καχυποψία τις γιαγιάδες, τους εφήβους στο λεωφορείο, τους ανθρώπους στις στάσεις του μετρό, τους συναδέλφους μου στο γραφείο. Νόμιζα πως ήμουνα θύμα μιας τεράστιας συμπαντικής πλάκας. Ή πως είχε αρχίσει να μου σαλεύει. Ώσπου μια μέρα στο γραφείο δεν άντεξα. Απ’ το πρωί άκουγα συνέχεια τη γνωστή λέξη να επαναλαμβάνεται παντού. Στο διπλανό γραφείο από μένα ο Γρηγόρης, καλό παιδί μα λιγόλογο και εσωστρεφές. Δύσκολα να του έπαιρνες κουβέντα για οτιδήποτε άλλο πέραν τα της δουλειάς, άντε και για την υγεία του. Μέχρι εκεί. Τον κοίταξα μια, τον κοίταξα δυο, φαινόταν απορροφημένος στην οθόνη του υπολογιστή του, το στόμα του εφτασφράγιστο. Η λέξη όμως επαναλαμβανόταν με συνέπεια κάθε τρία λεπτά. Μέχρι ότι είναι εγγαστρίμυθος έβαλα με το μυαλό μου. Και καλά ο Γρηγόρης μα κι όλοι οι υπόλοιποι που συναντώ; Και γιατί σε μένα; Μου κάνουν πλάκα; Πού με ξέρουν όλοι αυτοί οι άγνωστοι; Ένιωσα ένα κύμα ζέστης να ανάβει το μούτρο

μου. Αυτή η ιστορία έπρεπε να τελειώσει εδώ. Τι θαρρείτε πως είναι ο άνθρωπος; Μια μηχανή είναι κι αυτός, δεν θέλει πολύ, λίγο να πιτσικάρει η βίδα, την έκανες. «Γρηγόρη –φώναξα στον συνάδελφο– βρε Γρηγόρη, τι μουρμουρίζεις όλη την ώρα;» Ο Γρηγόρης σήκωσε τα μάτια απ’ την οθόνη και με κοίταξε απορημένος. «Δεν μίλησα, δεν είπα κάτι.» Σηκώθηκα και πλησίασα στο γραφείο του. Στάθηκα ακριβώς μπροστά του. Η λέξη ακουγόταν σταθερά και δυνατότερα τώρα. «Βρε Γρηγόρη θα τρελαθώ. Εσύ δε μιλάς κι εγώ τόση ώρα ακούω μια λέξη συνέχεια. Σου συμβαίνει κάτι;» Το βλέμμα του έκρυβε ενοχή, λύπη, απορία, δισταγμό και παραίτηση. Χαμήλωσε το κεφάλι σα να μην άντεχε να με κοιτάει. «Τι λέξη ακούς;» με ρώτησε ξεψυχισμένα. «Βοήθεια! Ακούω τη λέξη βοήθεια. Σχεδόν κάθε τρία λεπτά. Σταθερά και επίμονα. Μη με παρεξηγήσεις ρε Γρηγόρη, ξέρω πως δεν σ’ αρέσει να μιλάς για τον εαυτό σου αλλά εδώ κάτι τρέχει. Ή άρχισα να τρελαίνομαι.»

της Μαρίας Στρίγκου https://meorio.blogspot.com/

Είδα τα μάτια του να γεμίζουν δάκρυα, ξερόβηξε, ήπιε μια γουλιά νερό, άλλαξε θέση στο μολύβι του. «Πάμε λίγο στο μπαλκόνι;» μου είπε μετά και σηκώθηκε απ’ την καρέκλα του. Στο μπαλκόνι ο Γρηγόρης άναψε τσιγάρο – δεν ήξερα ότι κάπνιζε, τόσο απόμακρος να φανταστείς – και μου εξομολογήθηκε ότι η γυναίκα του τον είχε αφήσει εδώ και πέντε μήνες για κάποιον άλλον, παίρνοντας μαζί της το παιδί τους. Και δεν ήταν μόνο η εγκατάλειψη αλλά εκείνος ο άλλος ζούσε στον Καναδά, πώς θα έβλεπε το Μαράκι του τώρα; Την τελευταία εβδομάδα – μου είπε εμπιστευτικά – του είχε περάσει απ’ το μυαλό ν’ αυτοκτονήσει, τόσο αφόρητη του φαινόταν η ζωή του. «Κανένας δεν με ρώτησε πώς αι-

σθάνομαι, μπορεί να φταίω κι εγώ, είμαι πάντα τόσο κλειστός, να, μόνο εσύ, μα πώς το κατάλαβες;» Μια λεξούλα τόση δα, η λέξη «βοήθεια», είτε δεν την λέμε εύκολα, είτε δεν την ακούμε. Κι είναι τόσο απλό, μια ερώτηση μόνο βρε αδερφέ, «είσαι καλά;», «χρειάζεσαι κάτι;», «μπορώ να βοηθήσω;». Μια λέξη που ψάχνει πόρτα ανοιχτή για να τρυπώσει, να κρατηθεί από κάπου, να φτιάξει άγκυρα για να δέσει τον άνθρωπο που κουβαλάει με ασφάλεια. Γιατί δεν τη λέμε; Γιατί δεν την ακούμε; Συμφωνήσαμε με το Γρηγόρη να πάμε για φαγητό μετά τη δουλειά κι ύστερα σ’ έναν καλό ψυχίατρο. Να περάσει η μπόρα τώρα κι ύστερα έχει ο Θεός, ο Θεός των πάντων κι οι ανθρώποι του.

Η Μαρία Στρίγκου γεννήθηκε στη Λέσβο και θεωρεί πως αυτό είναι ότι καλύτερο της έχει συμβεί στη ζωή της μέχρι σήμερα. Τα επόμενα καλύτερα, είναι η δουλειά της στο νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», η Συμβουλευτική και όλοι οι άνθρωποι που συναντά εξαιτίας αυτών. Της αρέσει να ζει στο Τώρα. Όταν ξεκουράζεται, γράφει. Όταν δεν γράφει, πίνει με φίλους. Πιστεύει πως το δυνατότερο γιατρικό για όλα είναι η Αγάπη. Συνήθως εφημερεύει κι είναι παντός καιρού. Ο Άλλος Εγώ είναι το έκτο βιβλίο της. Άλλα βιβλία της: •Τυρκουάζ, ποιήματα, εκδόσεις Βακχικόν 2016 •Παραμύθια σαν αλήθεια, παραμύθι, εκδόσεις Ζάθεον Πυρ 2014 •Ν’ ακούσω τη λέξη που λείπει, ποιήματα, Άνεμος εκδοτική 2012 •Η κλέφτρα των καλοκαιριών, μυθιστόρημα, Εμπειρία εκδοτική 2004 •Η Αλίκη στη χώρα των τραυμάτων, διήγημα, εκδόσεις Γκοβόστη 1999

8 Μ α ρ τ ί ο υ : Π α γ κ ό σ μι α Η μ έ ρ α

19ος α Ο ρόλος και η θέση της γυναίκας

Το γενικό πλαίσιο Η εκμηχάνιση της παραγωγής κατά τις δύο φάσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης (1780-1800,1850-1870), αποδιάρθρωσαν σταδιακά τις παραδοσιακές αγροτικές και αστικές κοινωνίες στην Ευρώπη. Το επίπεδο διαβίωσης των εργαζομένων υποβαθμίστηκε, οι εξειδικευμένοι τεχνίτες μετατράπηκαν σε ανειδίκευτους εργάτες και μια νέα πολυπληθής κοινωνική ομάδα αναδύθηκε, οι προλετάριοι. Η κυριαρχία της μισθωτής πλέον εργασίας έφερε στο προσκήνιο και την γυναικεία εργασία, καθώς μέχρι τότε οι γυναίκες δεν θεωρούνταν εργαζόμενες, αλλά όφειλαν να είναι αφοσιωμένες στο σπίτι και στην οικογένεια. Μια αντίληψη που συνέχισε να τις συνοδεύει παρά τις μεταμορφώσεις και τις εξελίξεις στο μέτωπο της εργασίας. Η περίοδος από το 1870 έως το 1914 χαρακτηρίζεται ως «η εποχή του κεφαλαίου», της δι-

τ ω ν Δ ι κ α ι ω μά τ ω ν τ ης Γ υ ν α ί κ α ς της Μαρίας Ηλιοπούλου

αιώνας στην εποχή της εκβιομηχάνισης

αμόρφωσης δηλαδή του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος όπου οι εξελίξεις στις συγκοινωνίες και τις μεταφορές και η μείωση των δασμών, εδραίωσαν την παγκόσμια ελεύθερη αγορά, που εκφράστηκε με τον οικονομικό φιλελευθερισμό, ο οποίος πρόκρινε το άτομο έναντι της κοινωνίας. Ο φόβος των εργατικών εξεγέρσεων, εξαιτίας της επιδείνωσης της ζωής τους, ώθησε τους αστούς σε ορισμένα μέτρα κοινωνικής πρόνοιας, όπως την εργοδοτική ευθύνη για εργατικά ατυχήματα, την αναρρωτική κάλυψη και τη σύνταξη γήρατος, που μέρος της όμως κάλυπταν οι εργαζόμενοι. Όμως, τα μέτρα αυτά, σε συνδυασμό με το κυρίαρχο ιδεώδες της γυναίκας νοικοκυράς, ενέτειναν την έμφυλη ανισότητα στον εργασιακό χώρο, με τη γυναικεία απασχόληση να θεωρείται κυρίως επικουρική και υποαμοιβόμενη και να είναι το πρώτο θύμα των οικονομικών διακυ-

8 Μ α ρ τ ί ο υ : Π α γ κ ό σ μι α Η μ έ ρ α

μάνσεων που διαμόρφωναν το ύψος της απασχόλησης ή της ανεργίας. Στερεότυπα και εργασιακές ανισότητες στη γεωργία και την κτηνοτροφία Η έμφυλη αντίληψη της οικονομικής εξάρτησης των γυναικών από τους άνδρες, χρησιμοποιήθηκε από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης για τον αποκλεισμό τους από εξειδικευμένες θέσεις και στην τεράστια ανισότητα των μισθών για την ίδια εργασία. Στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, οι νέες μέθοδοι καλλιέργειας και τα νέα μηχανήματα οδήγησαν σε περαιτέρω καταμερισμό της εργασίας και σε νέες ανισότητες, βασισμένες στο φύλο. Στις περισσότερες κτηνοτροφικές δραστηριότητες, οι γυναίκες

βαθμιαία περιθωριοποιήθηκαν. Για παράδειγμα, στη γαλακτοκομία, η αυξανόμενη τυποποίηση και εμπορευματοποίηση του γάλακτος, υπέσκαψε τη θέση των εργαζόμενων γυναικών στον κλάδο, καθώς ήταν οι άνδρες που καταλάμβαναν τις εξειδικευμένες θέσεις παραγωγής γάλακτος και τις θέσεις εποπτείας. Αντιστοίχως και στη γεωργία, όπου οι περιφράξεις και οι νέες καλλιεργητικές πρακτικές συντέλεσαν σε περεταίρω καταμερισμό και εξειδίκευση με προκαθορισμένους ρόλους για τα δύο φύλα, όπου και πάλι ο ρόλος των γυναικών παρέμενε συμπληρωματικός και βοηθητικός. Μέχρι το 1850, η γυναικεία εργασία στον γεωργικό τομέα αυξανόταν στις περισ-

τ ω ν Δ ι κ α ι ω μά τ ω ν τ ης Γ υ ν α ί κ α ς της Μαρίας Ηλιοπούλου

σότερες περιοχές της Ευρώπης. Καθώς όμως η εκμηχάνιση προχωρούσε, από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, στη Γαλλία και την Αγγλία, η γεωργική γυναικεία εργασία μειώθηκε χαρακτηριστικά, ενώ στη Ρωσία και την Ιταλία, ο ρόλος των γυναικών στην αγροτική παραγωγή παρέμεινε ακόμα καθοριστικός λόγω μαζικής μετακίνησης των ανδρών στη βιομηχανία. Γενικότερα όμως, η τάση των γυναικών σε όλη την Ευρώπη ήταν η εγκατάλειψη της γεωργίας και η αναζήτηση εργασίας στα εργοστάσια ή στο σπίτι. Στερεότυπα και εργασιακές ανισότητες στη βιομηχανία Οι αυξομειώσεις της γυναικείας απασχόλησης στη βιομηχανία ποίκιλαν ανάλογα με τις βιομηχανικές μονάδες και τους τόπους. Π.χ., στις μεγάλες υφαντουργίες της Αγγλίας, το 1818, οι γυναίκες ξεπερνούσαν το 50% των εργαζομένων. Όμως η εκμηχάνιση της επεξεργασίας λιναριού και βαμβακιού, που αντικατέστησαν τους χειροκίνητους αργαλειούς, οδήγησε μεγάλο ποσοστό από τις εργαζόμενες της οικιακής νηματουργίας στην ανεργία και την εσωτερική μετανάστευση. Στην πρώτη φάση της εκβιομηχάνισης, η βιομηχανική δραστηριότητα ήταν ενταγμένη στο σπίτι, όπου συμμετείχε

όλη η οικογένεια. Μέχρι το 1850, η νηματουργία και η υφαντουργία παρέμειναν οικιακή βιομηχανική δραστηριότητα, ισχυροποιώντας την οικογένεια και εκπαιδεύοντάς την στην εξειδικευμένη εργασία. Οι προσωπικές σχέσεις των δύο φύλων παρέμεναν ίδιες, ενώ στις παραγωγικές σχέσεις η εξάρτηση των γυναικών από τους άνδρες μεγιστοποιήθηκε. Στις εργασίες έξω από το σπίτι, η υφαντουργία απασχόλησε τις περισσότερες γυναίκες. Ενδεικτικά, η «Καθημερινή», 2/5/1999, αναφέρει ότι οι γυναίκες στα ελληνικά κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια, το 1870, ανέρχονταν σε 73,5%. Η εργασία όμως των γυναικών στα εργοστάσια ήταν περιοδική, λόγω της στερεοτυπικής αντίληψης περί οικογένειας. Εργάζονταν κυρίως νέες γυναίκες, που περίμεναν γάμο ή μητρότητα και ο μισθός τους ήταν συμπληρωματικός των συζύγων. Οι εργάτριες ήταν βοηθητικές, ανειδίκευτες και με χαμηλές αποδοχές, ενώ οι άνδρες ήταν χειριστές μηχανών, αρχιεργάτες και επιστάτες. Εξαιρέσεις υπήρξαν στα καπνεργοστάσια της Αγγλίας και της Γαλλίας, όπου, εξαιτίας του κρατικού τους χαρακτήρα, οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα συνταξιοδότησης και ευκαιρία καριέρας εφάμιλλης των ανδρών.

8 Μ α ρ τ ί ο υ : Π α γ κ ό σ μι α Η μ έ ρ α

Ηθική και εργασιακές ανισότητες Από την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι τον 19ο αιώνα ολοκληρώθηκε βαθμιαία η διάκριση δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας όπου άνδρες και γυναίκες είχαν διαφορετικούς ρόλους και υπό αυτούς τους όρους διαμορφώθηκε και η γυναικεία εργασία ως ειδική κατηγορία. Το νέο αστικό κοινωνικό μοντέλο «τοποθετούσε» τη γυναίκα στο σπίτι, στη φροντίδα της οικογένειας και τον άνδρα υπεύθυνο για τον οικογενειακό μισθό.

Μια αντίληψη που, ενώ δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα των γυναικών της εργατικής και της αστικής τάξης, διαμόρφωσε τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων της εποχής και αποτέλεσε το κυρίαρχο στερεότυπο. Το οικιακό ιδεώδες ταυτίστηκε με την έννοια της ανδρικής αξιοπρέπειας, παρόλο που οι άνδρες εργάτες αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν σ' αυτό. Ταυτόχρονα, δημιούργησε καινούργια επαγγέλματα, σύμφωνα με τη «φύση» των γυναικών και με γνώμονα την εξασφάλιση της ηθικής τους υπόστασης και

τ ω ν Δ ι κ α ι ω μά τ ω ν τ ης Γ υ ν α ί κ α ς της Μαρίας Ηλιοπούλου

ακεραιότητας. Η συνύπαρξή ανδρών και γυναικών στα εργοστάσια, δημιούργησε τεράστια ηθικά προβλήματα στις εργατικές οικογένειες. Οι άνδρες με υψηλότερες θέσεις συχνά εκμεταλλεύονταν τις γυναίκες, με αποτέλεσμα η εργασία τους στα εργοστάσια να θεωρείται ανήθικη. Στην αρνητική εικόνα της εργάτριας, συνέβαλλαν τόσο οι αστοί θεωρητικοί όσο και οι σοσιαλιστές, που θεωρούσαν ότι η γυναικεία εργασία στα εργοστάσια φέρνει δυστυχία και χρειάζονταν χωριστοί χώροι για τις γυναίκες. Οι αντιλήψεις αυτές επηρέασαν και τις γυναίκες της εργατικής τάξης, καθώς δεν υπήρχε γυναικεία εργατική ταξική συνείδηση. Προβλήματα ηθικής αντιμετώπιζαν

όμως και οι υπηρέτριες. Ο θεσμός της υπηρέτριας, λόγω της αστικοποίησης, εξαπλώθηκε στην Ευρώπη τον 17ο αιώνα, όπου η ύπαρξη υπηρετικού προσωπικού ήταν ένδειξη κύρους. Μετά την εκβιομηχάνιση, η ζήτηση αυξήθηκε τόσο, που η επαρχία δεν μπορούσε να ανταποκριθεί. Για παράδειγμα, το 1900, το 11% του πληθυσμού του Παρισιού ήταν υπηρέτριες. Την περίοδο αυτή σημειώθηκαν μεταβολές στις έμμισθες υπηρεσίες. Σταδιακά μειώθηκαν οι εξειδικευμένες υπηρέτριες, καμαριέρες, πλύστρες, κλπ, εξαιτίας του υψηλού κόστους και αυξήθηκαν οι ανειδίκευτες. Επιπλέον, βαθμιαία, οι έμμισθες οικιακές υπηρεσίες μετατράπηκαν σε αμιγώς γυναικείο επάγγελμα, καθώς οι αμοιβές τους ήταν μεγαλύτερες από των γυναικών στα εργοστάσια. Οι υπηρέτριες αντιμετώπιζαν προβλήματα υλικής φύσεως, κακή διατροφή και υγιεινή, και ηθικής φύσεως, θύματα σεξουαλικών παρενοχλήσεων από τα αφεντικά τους. Η χρυσή τομή στην αντιφατικότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών του 19ουαιώνα, που, ενώ είχαν ανάγκη τη γυναικεία εργασία, ήθελαν τη γυναίκα νοικοκυρά, βρέθηκε στην μορφή της εργασίας στο σπίτι. Η εφεύρεση της ραπτομηχανής συμφιλίωσε τη βιομηχανική εργασία με την εργασία στο σπίτι. Η ανάπτυξη

8 Μ α ρ τ ί ο υ : Π α γ κ ό σ μι α Η μ έ ρ α

της μαζικής παραγωγής έτοιμων ρούχων, έδωσε τη δυνατότητα στις γυναίκες να ράβουν τα κομμάτια στο σπίτι και να πληρώνονται, συνεισφέροντας έτσι στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Η εργασία στο σπίτι έφτασε στο απόγειό της στα τέλη του 19ου αιώνα. Κατόπιν άρχισε να μειώνεται, καθώς η μεγάλη προσφορά γυναικείων χεριών επέφερε μείωση των μισθών. Επιπλέον, η οικιακή εργασία έγινε εθνικό πρόβλημα, καθώς τα γυναικεία κινήματα την θεώρησαν «δουλεμπόριο λευκών εργατριών» και ξεκίνησαν καμπάνιες για τον τερματισμό της. Προστατευτικά μέτρα και στερεότυπα Τα στερεότυπα, λοιπόν, που διαμορφώθηκαν από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι τον 19ο αιώνα, όρισαν τη μισθωτή εργασία ως έννοια αρσενική και τη γυναικεία ως συμπληρωματική. Τα πρώτα προστατευτικά μέτρα για τη γυναικεία εργασία θεσπίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα και αφορούσαν τη βιομηχανική εργασία. Στη Βρετανία, ψηφίστηκαν νωρίτερα, το 1844 και το 1847, και αφορούσαν την απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας και την καθιέρωση του 10ωρου. Αντίστοιχα μέτρα ψηφίστηκαν στη Γερμανία το 1891, ενώ στην Ελλάδα το 1910. Κυρίαρχες αντιλήψεις όμως, τόσο στους αστούς μεταρρυθμιστές

τ ω ν Δ ι κ α ι ω μά τ ω ν τ ης Γ υ ν α ί κ α ς της Μαρίας Ηλιοπούλου

όσο και στους συνδικαλιστές εργάτες, μέχρι το 1890, ήταν ότι η μισθωτή εργασία των γυναικών απειλούσε με διάλυση την οικογένεια, έθετε σε κίνδυνο την ηθική ακεραιότητά τους και τη θηλυκότητά τους και ανταγωνιζόταν την ανδρική εργασία. Ως λύση στο πρόβλημα, σοσιαλιστές και φεμινιστικές οργανώσεις, πρόκριναν το αίτημα «ίση αμοιβή για ίση εργασία», με διαφορετική όμως ο καθένας οπτική. Οι μεν σοσιαλιστές νομίζοντας ότι θα περιοριζόταν η γυναικεία μισθωτή εργασία, αφού οι εργοδότες δεν θα είχαν το κίνητρο της χαμηλότερης αμοιβής, οι δε φεμινιστικές οργανώσεις θεωρώντας το κεκτημένο δικαίωμα των γυναικών. Η διαμάχη συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, όπου βαθμιαία άρχισε να κατοχυρώνεται νομοθετικά το αίτημα της ίσης αμοιβής για ίση εργασία σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, ακόμα δεν έχει κατοχυρωθεί στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών και δυστυχώς εκκρεμεί και στη χώρα μας. Όμως τα στερεότυπα έχουν μεγάλη αντοχή και διάρκεια στο χρόνο, γι` αυτό η τυπική θέσπιση της εργασιακής ισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα δεν σημαίνει και την αυτόματη γενίκευσή της στην πράξη. Οι γυναίκες δεν μπορεί παρά να συνεχίσουν να την διεκδικούν …

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΘΩΜΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ

Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί προέκταση του πεζογραφικού μου έργου, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται ο βορειοηπειρώτικος ελληνισμός και οι άνθρωποί του. Στις σελίδες του, όπως σ’ ένα κοινό σπίτι, συγκατοικούν ποιητές, λαογράφοι, δάσκαλοι, γιατροί κι άλλοι ανώνυμοι άνθρωποι. Η «ανθρωπογεωγραφία» του εκτείνεται απ’ τη Χιμάρα στα Ριζά κι απ’ τη Δερόπολη στα Πωγωνοχώρια: όπου μιλιέται η ελληνική γλώσσα – η πραγματική πατρίδα μας.

Κατά κάποιον τρόπο, οι προσωπογραφίες αυτές αποτελούν μια μικρή πινακοθήκη του ελληνισμού πέρα απ’ τα σύνορα κι ένα χρονικό των τελευταίων εβδομήντα χρόνων του τόπου μου, όταν δοκιμάστηκαν οι ρίζες μας, η αντοχή και οι δεσμοί μας με τον εθνικό κορμό

από τις εκδόσεις

ΡΟΕΣ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΜΕΤΑ ΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΤΑΚΗ

Είναι βάρβαρο μετά το Άουσβιτς να γράφει κανείς ποιήματα… Η φράση αυτή του Τέοντορ Αντόρνο μαρτυρά το μέγεθος της ερήμωσης μπροστά στην οποία βρέθηκε η καλλιτεχνική δημιουργία μετά το Ολοκαύτωμα και, ειδικότερα, η ποίηση ως τέχνη υμνητική της ζωής. Ποιήματα, ωστόσο, συνέχισαν να γράφονται, επειδή η ποίηση είναι

ακριβώς αυτό: Μια κραυγή απόγνωσης απέναντι και ενάντια σε κάθε χαλασμό. Η καταισχύνη και το όνειδος για το αναπόφευκτο παρελθόν φαίνεται να κατατρύχει εφιαλτικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα τους γερμανόφωνους ποιητές και ποιήτριες. Η αναπνοή τους βαραίνει και εξωθούνται, ως άλλοι Κάιν, να βρουν στο στίχο καταφύγιο από το ανελέητο κυνήγι των Ερινυών. Και να δομήσουν, με υλικά τις λέξεις τους, μια νέα πραγματικότητα. «Μετά το Άουσβιτς» η ποίηση –όσο υπάρχει ανθρώπινη μνήμη– δεν θα μπορούσε να παραμείνει ίδια. Καθώς όμως ο χρόνος γιατρεύει τις πληγές και η καινούργια ζωή μπορεί αθώα να ξαναγελάσει, ο ποιητής απλώνει και πάλι το χέρι του προς το μέρος μας για να μας προσκαλέσει σε ένα λυρικό ταξίδι στα φθινοπωρινά, μελαγχολικά ή ηλιόλουστα τοπία της ψυχής.

Ας φιλοσοφήσουμε…

Ας φιλοσοφήσουμε… 46

Μετά την «ιδιαιτερότητα» του Πυθαγόρα και των Πυθαγορείων με τον μυστικισμό τους, το δόγμα της μετενσάρκωσης και την ενασχόληση με τα μαθηματικά, επανερχόμαστε στη γραμμή της προσωκρατικής φυσικής φιλοσοφίας και στην περίοδο της ακμής της. Θα αναφερθούμε πρώτα στον Ηράκλειτο και στον Παρμενίδη. Ο πρώτος από την Ανατολή, από την Έφεσο της Μικράς Ασίας, ο δεύτερος από τη Δύση, από την Ελέα της Κάτω Ιταλίας. Φιλόσοφος της κίνησης ο Ηράκλειτος, της ακινησίας ο Παρμενίδης. Μια ενδιαφέρουσα αντιπαράθεση, με αρκετά όμως κοινά στοιχεία, όπως βεβαίως και με διαφορές. Ας τα δούμε πιο συγκεκριμένα.

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Ας φιλοσοφήσουμε…

Ηράκλειτος και Παρμενίδης Το γενικό πλαίσιο

Βρισκόμαστε πια στο τέλος του 6ου και στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ και όπως έχουμε αναφέρει, ο προφορικός λόγος ήταν μέχρι τότε ο κύριος τρόπος μετάδοσης των γνώσεων, των απόψεων, των ιδεών, της λογοτεχνικής δημιουργίας και της παράδοσης. Στην περίοδο αυτή, στις αρχές του 5ου αι. π.Χ, πυκνώνει το πέρασμα από την προφορικότητα στη γραφή και υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι κάποιοι φιλόσοφοι επικοινωνούν μεταξύ τους, όχι με άμεση προσωπική επαφή, αλλά ότι τα γραπτά κείμενα του ενός διαβάζονται από κάποιον άλλον και έτσι δημιουργείται βαθμιαία μια συνέχεια

και ένας διάλογος, που είναι ζωτικής σημασίας για τη φιλοσοφία και γενικότερα για τις επιστήμες. Η φιλοσοφία, όπως και γενικότερα οι επιστήμες, στηρίζεται κυρίως στη συνέχεια. Ο ένας φιλόσοφος χτίζει πάνω στο υλικό του προηγούμενου, συνδυάζοντας και προσθέτοντας τις δικές του ιδέες. Υπάρχουν βεβαίως και τομές και ρήξεις με την προηγούμενη φιλοσοφική ή επιστημονική παράδοση, αλλά, από μακροϊστορική οπτική, το βασικό χαρακτηριστικό είναι η συνέχεια. Ο Ηράκλειτος και ο Παρμενίδης συνήθως θεωρούνται άκρα αντίθετα και ως ένα βαθμό είναι έτσι.

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Όταν τους περιγράφουμε επιγραμματικά, αναφερόμαστε στον Ηράκλειτο ως τον φιλόσοφο της διαρκούς ροής, της διαρκούς μεταβολής και στον Παρμενίδη ως τον φιλόσοφο της απόλυτης ακινησίας. Υπάρχουν όμως και αρκετά κοινά στοιχεία. Το πρώτο και πιο εμφανές είναι ότι πρόκειται για σύγχρονους. Δεν ξέρουμε ποιος προηγείται και ποιος έπεται. Τοποθετούνται και οι δύο χρονικά στις αρχές του 5ου αιώνα, αλλά χωροταξικά σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Στην Έφεσο της Ιωνίας ο Ηράκλειτος, στην Ελέα της νότιας Ιταλίας ο Παρμενίδης. Το πιο πιθανό λοιπόν είναι ότι δεν είχαν έλθει ποτέ σε άμεση επαφή μεταξύ τους. Εφόσον όμως γράφουν την ίδια εποχή και ο ένας έχει πίσω του την ιωνική παράδοση, ενώ ο άλλος την πυθαγόρεια, φαίνεται λογικό να έχουν επηρεαστεί αντίστοιχα από αυτά που προηγήθηκαν. Άλλο κοινό χαρακτηριστικό τους φαίνεται να είναι μια απόσταση που διατηρούν και οι δύο απέναντι στο πλήθος. Και ο ένας και ο άλλος μιλάνε με έναν λόγο δογματικό, με μια μορφή αποκάλυψης της αλήθειας, η οποία για να γίνει κατανοητή προϋποθέτει την απαλλαγή των ανθρώπων από τις προκαταλήψεις τους. Ο Ηράκλειτος βάλλει ευθέως κατά της πα-

ράδοσης, ενώ ο Παρμενίδης, που είναι πιο αφαιρετικός, απορρίπτει τον δρόμο και τη βεβαιότητα της εμπειρίας. Στον Παρμενίδη πρωτοεμφανίζεται η διάκριση αίσθησης και νόησης, που θα απασχολήσει τη μετέπειτα φιλοσοφία. Και οι δυο, λοιπόν, τοποθετούνται απέναντι στο πλήθος. Δεν προσπαθούν να κερδίσουν με το μέρος τους αναγνώστες ή ακροατές. Περισσότερο προσπαθούν να τους κεντρίσουν για να απαλλαγούν από βεβαιότητες και πεποιθήσεις του κοινού νου, από αντιλήψεις της εποχής τους και να λειτουργήσουν καθαρτικά ως προς τον εαυτό τους, ώστε να προετοιμαστούν για να συλλάβουν έναν δύσκολο και καινοτόμο λόγο που δεν έχει καμιά σχέση με αυτά που γνώριζαν ως τώρα. Η κατανόηση του Ηράκλειτου και του Παρμενίδη δεν είναι εύκολη υπόθεση, ακόμα και για τον σημερινό υποψιασμένο αναγνώστη. Πρόκειται για δύο φιλοσόφους της προσωκρατικής εποχής που συνεχίζουν να μας απασχολούν. Ο Ηράκλειτος μάλιστα είναι αυτός που διαβάζεται περισσότερο από όλους τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, ακόμα και σήμερα. Ο δε Παρμενίδης υπήρξε από τις καθοριστικές μορφές για την μετέπειτα πορεία της φιλοσοφίας. Συ-

Ας φιλοσοφήσουμε…

νεπώς, έχουμε μπροστά μας δύο πολύ σημαντικούς στοχαστές από τους οποίους επιπλέον έχουμε και αρκετά κείμενα, σε σύγκριση με τους προηγούμενους. Ενώ διαθέτουμε ένα απόσπασμα του Αναξίμανδρου και δύο του Αναξιμένη, τώρα υπάρχει ένα υλικό. Δεν είναι τεράστιο, δεν πρόκειται για βιβλία

ή συγγράμματα, όπως αργότερα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Από τον Ηράκλειτο μας διασώζονται 130 μικρά αποσπάσματα, ενώ από τον Παρμενίδη ένα ποίημα με κοσμολογικό περιεχόμενο που δίνει πάρα πολλές αφορμές για ανάλυση και σκέψη.

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Το ύφος και η γραφή

Οι δύο προσωκρατικοί φιλόσοφοι διαφέρουν σημαντικά στον τρόπο γραφής τους. Ο Ηράκλειτος χρησιμοποιεί ένα είδος υπαινικτικού, πεζού και αφοριστικού λόγου, με σύντομες ρήσεις που θυμίζουν τους χρησμούς του μαντείου των Δελφών. Είναι δηλαδή ένας χρησμικός και γι' αυτό πάντα υπαινικτικός λόγος. Δεν είναι εύκολο να αντιληφθούμε τι ακριβώς ήθελε να πει ο Ηράκλειτος, γι' αυτό, ήδη από την αρχαιότητα και μέχρι σήμερα, το πιο γνωστό προσωνύμιό του είναι «σκοτεινός φιλόσοφος». Θα παραθέσουμε πιο κάτω μερικά παραδείγματα. Ο Παρμενίδης, από την άλλη, υιοθετεί τον κλασικό δρόμο που διαμορφώθηκε από τα αρχαϊκά χρόνια, δηλαδή την ποίηση και

μάλιστα το ποίημα που μας διασώζεται είναι γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο, δηλαδή κατά την ομηρική παράδοση. Είναι σαφώς δύσκολο να ενσωματωθεί η αφηρημένη σκέψη του Παρμενίδη σε έναν έμμετρο τρόπο έκφρασης και πολλές φορές φαίνεται σαν να ασφυκτιά η σκέψη του σε αυτά τα καλούπια. Οι δύο τρόποι έκφρασης, ο συντομογραφικός-υπαινικτικός του Ηράκλειτου και ο ποιητικός του Παρμενίδη, δείχνουν ότι, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ, η φιλοσοφία δεν είχε ακόμα κατακτήσει μια δική της γλώσσα. Ο φιλόσοφος, λοιπόν, για να εκφράσει τις θεωρίες του κατέφευγε στην μέχρι τότε παράδοση, δηλαδή ή στον τρόπο έκφρασης του μαντείου των Δελ-

Ας φιλοσοφήσουμε…

φών ή στην ποιητική παράδοση, με προεξάρχοντα φυσικά τον Όμηρο. Άλλοι πάλι δεν έγραψαν τίποτα, όπως είδαμε στην περίπτωση του Πυθαγόρα και θα δούμε και στην περίπτωση του Σωκράτη και μαθαίνουμε γι` αυτούς από τους μαθητές τους ή τους οπαδούς τους, σύγχρονους και μεταγενέστερους. Καθώς ο ελλαδικός χώρος θα περνάει σε νέες φάσεις οργάνωσης, θα εξελίσσεται και θα οργανώνεται και ο πεζός λόγος, περνώντας σε νέες μορφές έκφρασης. Προς 52

τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ, οι μαθητές του Σωκράτη, ο Πλάτωνας και οι Πλατωνικοί, θα καθιερώσουν ως όχημα της φιλοσοφίας τον φιλοσοφικό διάλογο, μια μορφή έκφρασης που σχετίζεται άμεσα με το θέατρο, την τραγωδία και την κωμωδία, που αναπτύχθηκαν εντωμεταξύ κατά τη διάρκεια όλου του 5ου αιώνα. Πρόκειται για μια ακόμα καινοτομία των αρχαίων Ελλήνων που αξίζει να την υπογραμμίσουμε, καθώς κάτι τέτοιο δεν υπήρχε στην μέχρι τότε προηγούμενη παράδοση.

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Η αμφισβήτηση και η κριτική σκέψη

Παρά τον διαφορετικό τρόπο έκφρασης και θέασης του κόσμου, Ηράκλειτος και Παρμενίδης έχουν κάτι σημαντικά κοινό. Και οι δύο, με τα γραπτά τους, επιδιώκουν να υποβάλουν σε σοκ τον μέσο άνθρωπο και τον κοινό νου. Θέλουν να τον κάνουν να σκεφτεί αλλιώς για τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλει, να απαλλαγεί από τις δεδομένες πεποιθήσεις και τις καθιερωμένες αντιλήψεις και πίστεις. Ένα είδος πρώιμου διαφωτισμού, θα λέγαμε, όπως έκαναν πολλά χρόνια αργότερα, τον 18ο αι. μ.Χ, πιο συστηματικά, οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού, που οδήγησε στη μεγάλη Γαλλική Επανάσταση. Λέει, για παράδειγμα, ο Ηράκλειτος, στο απόσπασμα Β5, στον δυ-

νάμει αναγνώστη του: «καθαίρο-

νται δ᾽ ἄλλως αἵματι μιαινόμενοι … καὶ τοῖς ἀγάλμασι δὲ τουτέοισιν εὔχονται, ὁκοῖον εἴ τις δόμοισι λεσχηνεύοιτο, οὔ τι γινώσκων θεοὺς οὔδ᾽ ἥρωας οἵτινές εἰσιν.» (μτφ. «Θέλουν να καθαρθούν και μολύνονται με άλλο αίμα … και μπροστά σ’ αυτά τ` αγάλματα προσεύχονται, όπως θα φλυαρούσε κανείς στο σπίτι του, χωρίς να ξέρει τι είναι οι θεοί και τι οι ήρωες.») Είναι προφανές ότι εδώ

ο Ηράκλειτος κάνει ευθεία επίθεση στη θρησκευτική πρακτική και στις τελετουργίες των συγχρόνων του, ή στο απόσπασμα Β17 όπου εγκαλεί με σαφήνεια τους συγχρόνους του για τον τρόπο που σκέφτονται και αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα: «οὐ γὰρ φρονέουσι τοι-

αῦτα πολλοί, ὁκόσοι ἐγκυρεῦσιν,

Ας φιλοσοφήσουμε…

οὐδὲ μαθόντες γινώσκουσιν, ἑωυτοῖσι δὲ δοκέουσι.» (μτφ. «Οι πολλοί δεν βασανίζουν το μυαλό τους με αυτά που τους συντυχαίνουν ούτε κι αν τα μάθουν τα καταλαβαίνουν, αλλά νομίζει ο καθένας ότι κάτι ξέρει.»).

Κάτι ανάλογο, με διαφορετικό ύφος, αλλά στην ίδια λογική, λέει και ο Παρμενίδης, στο απόσπασμα 6 του ποιήματός του: «Γιατί σε κρατώ μακριά από εκείνον τον δρόμο, όπου οι θνητοί αδαείς περιφέρονται, δικέφαλοι· γιατί η αδυναμία μες στο στήθος τους κατευθύνει τον περιπλανώμενο νου· κι αυτοί παρασύρονται, κουφοί, αλλά και τυφλοί, έκθαμβοι, ορδές χωρίς κρίση». «Η παράδοση δεν έχει να μας μάθει τίποτα», θα μας πει απ' τη μια μεριά ο Ηράκλειτος, σε άλλο απόσπασμα, «Ούτε η εμπειρία έχει να μας μάθει τίποτα αλλά ούτε ο κοινός νους γενικά έχει να μας μάθει», θα μας πει σε άλλο στίχο του ο Παρμενίδης. Πρόκειται για καθολική αμφισβήτηση της παράδοσης, των δεδομένων της εμπειρίας και του τρόπου σκέψης. Η φιλοσοφία είναι ανατροπή του κοινού νου, είναι εμβάθυνση πέρα από τα φαινόμενα. Σε αυτό το ζήτημα, οι δύο στοχαστές ακολουθούν παράλληλους δρόμους. Ο Ηράκλειτος μάλιστα δεν θα διστάσει να είναι πάρα πολύ σκω-

πτικός και για διάσημες μορφές της αρχαϊκής Ελλάδας. Λέει για παράδειγμα για τον Πυθαγόρα, στο Β81, «Πυθαγόρης κοπίδων

ἐστὶν ἀρχηγός» (μτφ. «Ο Πυθαγόρας είναι αρχηγός των αγυρτών»), αλλά ακόμα

και για τον Όμηρο και τον Αρχίλοχο, στο Β42, «Ὅμηρος ἄξιος

ἐκ τῶν ἀγώνων ἐκβάλλεσθαι καὶ ῥαπίζεσθαι καὶ Ἀρχίλοχος ὁμοίως.» (μτφ. «Τον Όμηρο θα άξιζε να τον διώχνουν από τους αγώνες και να τον χτυπούν, και τον Aρχίλοχο το ίδιο».)

Τέτοιες αναφορές όχι απλώς αμφισβητούν, αλλά αγγίζουν τα όρια της ύβρεως για την αρχαιοελληνική αντίληψη και παράδοση. Τέτοιες κρίσεις για συγκεκριμένα πρόσωπα δεν θα βρούμε στον Παρμενίδη, όχι από σεβασμό στην παλιότερη παράδοση, αλλά γιατί κινείται σε ένα επίπεδο αφαίρεσης που τον αποτρέπει από συγκεκριμένες νύξεις. Ας σταθούμε όμως εδώ, αφού αναφερθήκαμε στο πλαίσιο, στα γενικά χαρακτηριστικά, στο ύφος της γραφής και στη θεματολογία των δύο στοχαστών, για να επανέλθουμε στο επόμενο σημείωμα και να δούμε από πιο κοντά το έργο τους.

του Γεράσιμου Γεωργάτου

από τις εκδόσεις

Printa

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

FERNARDO PESSOA ΕΓΩ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ

Όπως σε όλα τα βιβλία της συγκεκριμένης σειράς, τα αυτοβιογραφικά στοιχεία είναι παρόντα. Ο αναγνώστης θα γνωρίσει καλύτερα τον μοναχικό ποιητή της Λισαβόνας μέσα από ένα ιδιόχειρο αυτοβιογραφικό σημείωμα και σελίδες προσωπικού ημερολογίου. Όμως το «Εγώ» του Πεσσόα δεν είναι εδώ κυρίαρχο, αλλά μάλλον ενδεικτικό, ώστε να προσφέρει μια ερμηνεία για τη «μεταλλαγή» του σε πλήθος «Άλλων» προσώπων, των λεγόμενων «ετερωνύμων», που κατά τον ίδιο ήταν υπαρκτά πρόσωπα που ζούσαν μέσα του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του κι όχι απλά ψευδώνυμα. Σε επιστολές του προς άλλους επιφανείς πνευματικούς ανθρώπους της Πορτογαλίας, ο Πεσσόα εξηγεί πώς «γεννήθηκαν» αυτά τα πρόσωπα και πώς άρχισαν να γράφουν αυτόνομα το ένα από το άλλο, σχηματίζοντας έναν «δικό τους» λογοτεχνικό κύκλο, όπου οι συζητήσεις είναι ιδιαίτερα ζωηρές και οι διαφωνίες έντονες. Οι «Άλλοι» παρουσιάζονται στο ίδιο βιβλίο μέσα από «δικά τους» κείμενα, με χαρακτηριστικότερα τα αποσπάσματα από το πασίγνωστο πια Βιβλίο της Ανησυχίας του «Μπερνάρντο Σοάρες, βοηθού λογιστή στην πόλη της Λισαβόνας». Γράφουν ο ένας για τον άλλο, κριτικάρουν ο ένας τον άλλο, «κατηγο-

ρούν» ακόμα και τον ίδιο τον Πεσσόα για τις απόψεις του, σαν να ήταν απλώς ένα μέλος του «κύκλου» τους. Τούτη η κατάδυση, που ανασύρει κάποιες από τις 25.000 ανέκδοτες χειρόγραφες σελίδες που άφησε πίσω του ο Πεσσόα, αποτελεί για τον αναγνώστη μια αληθινή «εκ βαθέων» εξομολόγηση ενός από τους πιο παρεξηγημένους όσο και αμφιλεγόμενους δημιουργούς της εποχής του.

WILLIAM JAMES

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Το βιβλίο περιλαμβάνει επτά δοκίμια του William James, του ουμανιστή φιλόσοφου και ψυχολόγου, ο οποίος, ως πανεπιστημιακός καθηγητής στο Χάρβαρντ, υπήρξε γνωστός για τις ριζοσπαστικές του παραδόσεις και διαλέξεις. Τα κείμενα του παρόντος τόμου εξετάζουν ποικίλα ζητήματα: από την παραψυχολογία και τη μεταφυσική, μέχρι τον τρόπο διδασκαλίας στα πανεπιστήμια, τα πτυχία και τα διδακτορικά. Η πολυπρισματική οπτική της ευρυμαθούς και πολύμορφης προσωπικότητας του W. James και η δυνατή αλλά ευαίσθητη πένα του, αποδίδουν στα μεγάλα και στα μικρά πράγματα τις πραγματικές τους διαστάσεις και μας δίνουν για μια ακόμη φορά την ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε την αυθεντία και τη διαχρονικότητα της σκέψης των μεγάλων στοχαστών.

Στα όρια του κόσμου των αισθήσεών μας υπάρχει ένα πέπλο, και πίσω του αχνοφέγγει ένας άλλος κόσμος τον οποίο δεν μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ή να συνειδητοποιήσουμε. O William James ανασηκώνει αυτό το πέπλο και μας δείχνει ότι εκεί κρύβεται κάτι πιο προσωπικό και από την ίδια τη δραστηριότητα του εγκεφάλου μας. Υπάρχει μια πιο αληθινή νοητική σφαίρα και μια ευρεία προσωπικότητα που υπερβαίνει την πεπερασμένη μας συνείδηση. Ο εγκέφαλος μπορεί να νεκρώνεται, αυτή όμως όχι. Διαιωνίζει, μάλιστα, το στίγμα που αφήνει η ύπαρξή μας με την πάροδο των γενεών. Ο εγκέφαλός μας δεν είναι παρά ένα όργανο που μεταδίδει την αθάνατη ενέργεια της νόησης, μια ενέργεια που ξεχειλίζει το κατώφλι της συνείδησης και μας πλησιάζει στον πιο μύχιο πυρήνα της ύπαρξής μας. Ένα κλασικό δοκίμιο, στο οποίο αποτυπώνεται με εξαιρετική σαφήνεια και επιχειρηματολογία η σκέψη ενός μεγάλου ανατόμου της ανθρώπινης ψυχής.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Αγκάλιασέ με σφιχτά Η Αλεξάνδρα Πιπλικάτση γεννήθηκε στην Έδεσσα, ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε παιδαγωγικά στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διηγήματά της βρίσκονται στους συλλογικούς τόμους Οδός δημιουργικής γραφής 2 (εκδόσεις Οσελότος, 2013), Ανθολογία σύντομου διηγήματος, Διαδρομή 2014 (εκδόσεις γραφομηχανή, 2014) και στο διαδίκτυο. Βραβεύτηκε στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ποίησης και Διηγήματος «Μίμης Σουλιώτης» που διοργανώθηκε από το ΠΜΣ «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας για το διήγημά της «Μ’ αγαπάς, Αλέξανδρε; Σ’ αγαπάω, Μάριε». Η συλλογή διηγημάτων Χειροπέδη από πλατίνα (εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2014) είναι το πρώτο προσωπικό της βιβλίο.

της Αλεξάνδρας Πιπλικάτση

«Αυτός είναι ένας μικρός βόας, κύριέ μου. Ενδιαφέρεστε να έχετε για κατοικίδιο ερπετό;» Δεν ήξερε την απάντηση. Ήξερε μόνο ότι είχε μαγνητιστεί. Τα μάτια του δεν ξεκολλούσαν από πάνω του. Ήταν τυλιγμένο σ’ ένα κλαδί, μέσα σ’ ένα μικρό τερράριο. Τη θυμήθηκε. Έτσι κι εκείνη. Τυλιγόταν στο κορμί του και παρέμενε σιωπηλή. Ακόμα και την ώρα που κοιμόταν. Καλλίγραμμη αγκαλιά. Της έμοιαζε. «Ξέρετε, τώρα είναι μικρό. Σχεδόν τριών χρονών και μερικών εκατοστών. Οι βόες ζουν αρκετά χρόνια, κύριε, και μεγαλώνουν μέχρι και πέντε μέτρα.» Αρκετά χρόνια; Εκείνη είχε φύγει. Μ’ ένα σύρσιμο. Τώρα είχε μείνει μόνος, χωρίς εκείνο το αγκάλιασμα που τον έκανε ν’ ασφυκτιά. Ξερό. Ίσιο. Κάθε βράδυ στην ίδια θέση, να περιμένει, ν’ αναζητεί. Αγκάλιασέ με σφιχτά. Ξανά. Να εκλιπαρεί. -Θα το πάρω. -Όπως επιθυμείτε, κύριε. Πρέπει, όμως, να σας πληροφορήσω για τις ανάγκες και τη φροντίδα του. Τον άφησε να μιλάει. Μετά από λίγο βγήκε απ’ το μαγαζί με το μικρό βόα και μ’ ένα μεγάλο σημεί-

ωμα για την ποσότητα και την ποιότητα της τροφής, την κατάλληλη θερμοκρασία, την καθαριότητα κι ένα τερράριο. Προίκα μωρού βόα. Στο σπίτι, κόλλησε στο ψυγείο το μεγάλο σημείωμα. Καθάρισε τη γωνία δίπλα στον καναπέ, στο σαλόνι, για να τοποθετήσει το τερράριο. Η σκόνη σύννεφο. Μέτρησε τις μέρες, τους μήνες που την είχε αφήσει να πολλαπλασιαστεί και να καθίσει σ’ όλο του το σπίτι. Ξεσκόνισε παντού. Σκούπισε, σφουγγάρισε και πέρασε με απορρυπαντικό όλα τα έπιπλα. Μάζεψε και τ’ άπλυτα. Έβαλε πλυντήρια. Το ένα μετά τ’ άλλο. Έπλυνε τα πιάτα και καθώς έκανε όλα αυτά έριχνε βλέμματα στο μικρό βόα. «Τώρα, τώρα! Τελειώνω! Θα σε βάλω στη γωνία σου, μικρό μου.» Η νύχτα βρήκε το τερράριο στη θέση που του είχε ορίσει για να μπει. Έκλεισε το φως κι άναψε ένα μικρό πορτατίφ. Πήρε ένα μαξιλάρι και ξάπλωσε μπροστά του. Ο μικρός βόας δεν κινήθηκε. Αγκάλιαζε το κλαδί με κλειστά τα μάτια. Έκλεισε κι αυτός τα δικά του. Ο ύπνος τον πήρε εκεί, κατάχαμα, σε στάση εμβρύου. Τήρησε τις οδηγίες με ακρίβεια.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Θερμοκρασία, φωτισμός, καθαριότητα. Το φαγητό ένα βάσανο, μα το έκανε με προσοχή κι όσο κι αν σιχαινόταν τα ποντίκια, τους αρουραίους και τα ωμά μπουτάκια γαλοπούλας, ο μικρός βόας δεν στερήθηκε τίποτα και μεγάλωνε, μάκραινε και βγήκε κι από το κλουβί. Παιχνιδίσματα και αγκαλιές. Κρυφτό και κυνηγητό πάνω στο μπαούλο, κάτω απ’ το κρεβάτι. Κουλούριασμα στον καναπέ, στα χέρια, στα πόδια, στο λαιμό. «Κάτσε φρόνιμα, μικρέ!» «Πάλι εκεί κρύφτηκες, ρε μασκαρά;» «Έλα, φάε το φαγητό σου!» «Θα σε μαλώσω, πονηρέ!» «Τι έχεις; Δεν αισθάνεσαι καλά;» Η ζωή του γέμισε λέξεις και συντροφιά. Ψώνια και ωράριο, ρύθμιση θερμοκρασίας, καθάρισμα καθημερινό. Οι μέρες γέμισαν σημαντικές λεπτομέρειες. Οι μήνες πέρασαν. Κι αυτός έκανε κάποιες φορές τα στραβά μάτια στις παραξενιές του βόα που μάκραινε το νόημα της ζωής του και μάκραινε κι ο βόας σιγά σιγά, μέχρι που οι απαιτήσεις μεγάλωσαν κι αυτές. Το σημείωμα στο ψυγείο όλο και μεγάλωνε, όπως μεγάλωνε κι ο

όγκος της τροφής. Τα ποντίκια έγιναν κουνέλια, τα κουνέλια έγιναν γαλοπούλες, οι γαλοπούλες έγιναν γουρουνόπουλα. Το τερράριο όλο και μίκραινε και το κρεβάτι έγινε πια διπλό. Έγινε διπλό για να χωρέσει έναν άνθρωπο κι ένα μικρό βόα που είχε μεγαλώσει. Κάποιες προσπάθησαν να μπουν στο διπλό κρεβάτι, αλλά ανατρίχιασαν στο άγγιγμα του βόα ανάμεσα στα κορμιά, ανάμεσα στα πόδια, ανάμεσα στα χέρια. Τρόμαξαν με το κρυφτό και το κυνηγητό. Δεν άντεξαν τα ποντίκια, τα κουνέλια, τις γαλοπούλες. Δεν βρήκαν την κατάλληλη θερμοκρασία, ούτε το χώρο γι’ αυτές. Η αγκαλιά ήταν κατειλημμένη. Και μάλιστα σφιχτά. Μοναδικοί κοινωνοί της συμβίωσης αυτής απέμειναν οι φίλοι στο φόρουμ των ιδιοκτητών ερπετών κι ο κτηνίατρος. Ερωτήσεις, απαντήσεις και φιδοδέρματα μαζεμένα με προσοχή. Καμάρι. Το μικρό του μεγάλωνε, μέχρι που ύψωσε το ανάστημά του. Υπήρχαν πια στιγμές που ο βόας δεν κουλουριαζόταν, μα στεκόταν ίσιος, όρθιος απέναντί του. «Τι συμβαίνει μικρέ;»

της Αλεξάνδρας Πιπλικάτση

«Γιατί στέκεσαι όρθιος;» Ο βόας τον κοιτούσε. Πολλές φορές κοιμόταν ίσιος, δίπλα του. Όπως κι αυτός. «Σε παρακαλώ, μικρέ. Κουλουριάσου πάλι. Έλα, αγκάλιασέ με!» Κάποιες φορές, όταν ο βόας του έκανε τη χάρη, ησύχαζε. Ξανάβρισκε την αγκαλιά, την κατάλληλη θερμοκρασία. Μα ήταν για λίγο. Ο βόας, εκεί μπροστά στην τηλεόραση, μπροστά στην τραπεζαρία, μπροστά στον καναπέ, ορθωνόταν πάλι και πάλι. «Κατέβα κάτω! Με τρέλανες! Ακούς; Τι σ’ έχει πιάσει;» Όχι, ούτε με το άγριο ο βόας συμμορφωνόταν. Ίσιωνε αναπάντεχα και στηνόταν μπροστά του. Καμιά

παραίνεση, κανένα παρακαλετό, κανένα καλόπιασμα δεν έπιανε. Δεν το είπε σε κανέναν. Έκλεισε τον υπολογιστή και το τηλέφωνο. Η ρουτίνα είχε διακοπεί, η θερμοκρασία έμοιαζε να μην είναι πια κατάλληλη και η τροφή παρέμενε απείραχτη. Στο κρεβάτι άπλωνε το χέρι του και χάιδευε το σώμα που είχε δίπλα του, μα εκείνο έμενε ίσιο κι ακούνητο. Και μια βραδιά ο βόας ανταποκρίθηκε. Με γνώριμες κινήσεις τον πλησίασε και κουλουριάστηκε γύρω απ’ το κορμί του. Λύτρωση. «Επιτέλους!» σκέφτηκε. Η αγκαλιά έσφιγγε κι όλο έσφιγγε. Αφέθηκε. Η αναπνοή κόπηκε. Τα κόκκαλα έσπασαν σιγά – σιγά.

μικρεσ ιστοριεσ

åˇó

ΟΘΟΝΗ ÛÂ ΟΘΟΝΗ

του Αλέξανδρου Αραμπατζή

ΠΟΤΕ Σ ΥΝΕΒΗ μ

ΚΑΙ ΠΕΡ έσα στην ο ΑΣΑΜΕ ΝΑ ΖΟΥ θ ΜΕ ό ν η της τη από ε κεί

θεατές, που

λεόραση

απλοί

ήμασταν

κανείς

ς,

εξωτερικ

οί δεν το στην πρ κατάλαβ ε. Βέβα αγματικ ια, ότητα, ήταν πολύ δ ιαφορετική α δεν π ό εκείνην προηγο που ζού υμένως σαμε , αλλά να! κ τσιγκλ

η ζωή

μάτια

άτι στον ούσε, εί χαμε την αέρα μα ς περίεργη α ί σ θηση πω ήταν ς

καρφωμ

μ α ς , πως χ ι λ ι

άδες

καρφωμ

χιλιάδες

έ ν α πάνω

ένες στο σλεπίδες οφθαλμι

κές

ταν καθημε ώμα τη ρινής μ ς ας ζωής οι ί δ ι ε . Κατά τα ς πολιτικ άλλα, έ ς καταστάσεις, πολύωρ η ίδια η δουλε σκληρή ι ά , η ίδια ρ η ίδια ουτίνα, τα ί δ ι α τα ί δ ι α δ ρ ά μ α τ α , οι ί ά γ χ η , δ ι ε ναι, και ς κ ω μωδίες. το μόνο που δεν Α, ξέρ

καταπίεσ

η,

αμε ήταν πως και πότε και και μέσα σε πόσες οθόνε μετακομ ς ακόμα θ α ίζαμε. πόσες φορές

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Ο χρόνος μέσα μου... 64

Τα πόδια, τα βήματα... Αυτά μετράνε τις στιγμές μου τώρα πια. Στέκομαι στο ημιϋπόγειο διαμέρισμα, ακούω τον ήχο τους κι αμέσως καταλαβαίνω, τον χρόνο των ανθρώπων. Τα πρωινά έρχεται ο ήχος, απ’ τα βαριά παπούτσια του κυρίου που πάει στο καφενείο.

της Δήμητρας Ξενάκη

Ακολουθούν ήχοι διαφορετικοί και τα βιαστικά βήματα, όσων πάνε για δουλειά. Τα μεσημέρια τα παιδιά του διπλανού σχολείου χοροπηδάνε ανάλαφρα. Αυτό το λεπτό τικ τικ, έρχεται απο τα τακούνια, της κυρίας που περνάει κάθε απόγευμα. Και ο συρτός κουρασμένος ήχος έρχεται απο την ηλικιωμένη γειτόνισσα που γυρίζει από τον απογευματινο πέρίπατο. Τα πόδια... Κάθε βάδισμα διαφορετικό... Κάθε ήχος ξέχωρος... Και σε χρόνο δικό του... Εγώ, που έλεγα, πως ο χρόνος μπήκε σε όρια για να μας δυναστεύει, αφήνω τώρα τους ήχους των ποδιών να μπαίνουν ανεξέλγκτα μέσα μου. Δεν ξέρω πώς έγινε. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι ο θόρυβος των βημάτων ήταν μόνο η αιτία για να ανακυκλώνω μέσα μου τον χρόνο. Τα άτσαλα βήματα των παιδιών, δεν μούλεγαν απλά πως μεσημέριασε και τέλειωσε το σχολείο. Με πήγαιναν, στα δικά μας μαθητικά χρόνια. Γέμιζα ευφορία κι ανεμελιά. Μαζί με τα αργόσυστα βήματα της γειτόνισσας ερχόταν πλάι μου η γιαγιά Σοφίκα και ο ήχος απ' τα τακούνια, με πήγαινε στα λουστρίνια που φόραγε η μαμά τις γιορτές. Θυμάσαι, που σε μιά εκδρομή μας

έδειξαν ένα ηλιακό ρολόι; - Τι ωραία! σου είχα πει.. Κάνω σκιά με τα χέρια μου κι ο χρόνος σταματάει όπου θέλουμε. Θα τον σταματάμε, όταν περνάμε καλά. Κι εσύ είχες γελάσει... - Ο χρόνος πάντα θα τρέχει, είχες πει περιφρονητικά... Κι εγώ είχα λυπηθεί που δεν καταλάβαινες... Και τώρα ταξιδεύω με τους ήχους, χωρίς ειρμό, χωρίς σειρά, χωρίς να με νοιάζει, που έρχονται εκείνοι να με βρούν όποτε θέλουν. Τώρα ξέρω πως ο χρόνος που κουβαλάει λέξεις, εικόνες, γκριμάτσες, μυρωδιές, απώλειες και συναπαντήματα, ήταν πάντα μέσα μου. Εμπαινε κάθε λεπτό, και μ’έχτιζε Εχω μέσα μου όλα, όσα κατασκευασε. Μάντρες ψηλές ή χαμηλές, λείες ή γεμάτες χαρακιές κι εγω πετάω απο τη μιά στην άλλη. Κι ‘έπειτα – είναι και τ’άλλο. Ανακαλύπτω και καινούργιες- νεόχτιστες μάντρες- , κι αναρωτιέμαι πότε χτίστηκαν και δεν το κατάλαβα Περίεργο.. Ν' ακούω τους ήχους των βημάτων και να μην ακούω τους ήχους από κάποιες μάντρες του χρόνου Λες να επιλέγω τους ήχους; Μπορεί. Είναι που με τρομάζει όλη αυτή η ροή μέσα μου...

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

O φόβος της επιτυχίας ή το σύμπλεγμα του Ιωνά.

Έχουμε ακούσει ή έχουμε συναντήσει ανθρώπους που δυσκολεύονται να κάνουν κάτι από τον φόβο μήπως αποτύχουν. Τελειομανείς συνήθως, ή μεγαλωμένοι σε πολύ απαιτητικά περιβάλλοντα προτιμούν, ως άμυνα, να μην προσπαθήσουν καν, από το να δοκιμάσουν κάτι και να έρθουν ίσως αντιμέτωποι με την αποτυχία. Παρόλο που για τον φόβο της αποτυχίας έχουν πολλά γραφτεί, αισθάνομαι την ανάγκη να επανέλθω κάποια μέρα για να προσθέσω κάποια συμπεράσματα κι από τη δική μου κλινική εμπειρία. Αν ο φόβος της αποτυχίας μας είναι λίγο πολύ κατανοητός, γιατί η αποτυχία δεν είναι μία ευχάριστη κατάσταση, τότε τι συμβαίνει με τον φόβο της επιτυχίας; Γιατί, όσο κι αν σε κάποιους ακούγεται περίεργο, υπάρχει και αυτός σε μερικούς ανθρώπους αν και εμφανίζεται σπανιότερα. Αυτός που έχει μιλήσει κυρίως για τον φόβο της επιτυχίας είναι ο ανθρωπιστής ψυχολόγος Abraham Maslow και ο συνεργάτης του Frank Manual. Τον ονομάζουν "Το σύμπλεγμα του Ιωνά" και αναφέρεται

υπό αυτόν τον όρο για πρώτη φορά στο βιβλίο του Maslow: "Neurosis as a failure to personal growth" (=Η νεύρωση ως η αποτυχία της προσωπικής ανάπτυξης). Περιγράφεται ως σύμπλεγμα που περιλαμβάνει τον φόβο να σταθεί κάποιος μόνος του στα πόδια του, τον φόβο της ψυχικής ανάπτυξης, την μοιρολατρία και την απόδοση των ευθυνών έξω από την ευθύνη του υποκειμένου, τον φόβο της γνώσης. Ο Φρόυντ προσεγγίζει το ίδιο φαινόμενο υπό τους όρους της παλινδρόμησης και της καθήλωσης. Στην βιβλική ιστορία

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

του Ιωνά, τον βλέπουμε μέσα σε μία πορεία που από την αντίδραση περνά στην επιτυχία να φέρει σε πέρας την αλλαγή στάσης των κατοίκων της Νινευή, την οποία επιτυχία όμως δεν αντέχει και αποσύρεται στη απομόνωση, στις παρυφές της πόλης παρατηρώντας την από μακριά. Σε μία έρευνα που είχα κάνει παλαιότερα πάνω στον Αμερικανό συγγραφέα Τενεσί Ουίλιαμς (βλ. εδώ) το έργο και την αυτοβιογραφία του, είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η επιτυχία στην περίπτωση του συγγραφέα μοιάζει με μέθη και μπορούσε να λειτουργήσει σαν κίνητρο, ωστόσο αυτό που πραγματικά λειτούργησε θεραπευτικά ήταν η δημιουργία και όχι η επιτυχία αυτή καθαυτή. Ωστόσο η επιτυχία, όπως και η αποτυχία εξάλλου, σχετίζονται με τον ναρκισσισμό του υποκειμένου και το πως αυτός έχει δομηθεί.

Όσο περισσότερα ναρκισσιστικά τραύματα ή ελλείψεις υπάρχουν τόσο περισσότερο αυτά ξαναζωντανεύουν μπροστά σε κάθε επι-/από-τυχία. Έτσι θα λέγαμε ότι άνθρωποι με τραύματα ή ελλείψεις στον ναρκισσισμό είναι περισσότερο ευάλωτοι μπροστά στην αποτυχία, αλλά παραδόξως, και στην επιτυχία. Στο παράδειγμα του Τενεσί Ουίλλιαμς, βλέπουμε ότι ο συγγραφέας μεθώντας από την γρήγορη επιτυχία που είχαν κάποια έργα του γίνεται εξαιρετικά ευάλωτος όταν επόμενα έργα του δεν λαμβάνουν την ίδια αναγνώριση.

Αναγνώριση.... Η λέξη κλειδί για το θέμα που συζητάμε. Γιατί τόσο η επιτυχία όσο και η αποτυχία δεν είναι θέματα που άπτονται μόνο της κρίσης του υποκειμένου. Έτσι, για να υπάρξει πιστοποίηση επιτυχίας ή αποτυχίας χρειάζεται ένας άλλος. Ένας τουλάχιστον μάρτυρας. Κι αυτός για να πιστοποιήσει χρειάζεται να επιστρατεύσει την κριτική του ικανότητα. Να κρίνει αν αυτό που επιτελείται αξίζει ή όχι για να χαρακτηρίσει ως πετυχημένο ή όχι. Και ο ευάλωτος, ναρκισσιστικά, ψυχισμός δεν αντέχει την κριτική. Κάθε κριτική απειλεί αυτόν τον ψυχισμό. Η αναγνώριση της μητέρας είναι αυτή που καθορίζει και την ταυτότητα του παιδιού. Αν η μητέρα δεν αναγνωρίσει ένα στοιχείο της προσωπικότητας του παιδιού, ένα ταλέντο του, ακόμη και μία μειονεξία του, τότε ούτε το ίδιο, κι ενόσω βρίσκεται στην παιδική ηλικία, το αναγνωρίζει. Έτσι, η μητρική αναγνώριση έχει δομική σημασία στο επίπεδο της ταυτότητας... Γιατί η μητέρα αποτελεί τον πρώτο καθρέφτη και το βλέμμα της έχει τη δύναμη της αγκαλιάς που εμψυχώνει ή του βλέμματος της μέδουσας που πετρώνει και

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

O φόβος της επιτυχίας ή το σύμπλεγμα του Ιωνά. καθηλώνει. Το ναρκισσιστικό τραύμα δημιουργείται από επιθέσεις που δέχεται ο οργανισμός κατά τα πρώτα χρόνια ζωής, κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Αυτές οι επιθέσεις μπορεί να είναι σω-

ματικές (αφήνοντας ακόμη πιο έντονα ίχνη) ή μη. Στις επιθέσεις που δεν είναι σωματικές μπορούμε να διακρίνουμε την έντονη κριτική, την μη αποδοχή της προσωπικότητας, την υποτίμηση ή τις υπερβολικές απαιτήσεις ενός δε-

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

σποτικού κηδεμόνα. Αν οι γονείς, και ιδιαίτερα η μητέρα, έχουν βιωθεί ως απορριπτικοί ή καταδικαστικοί τότε κάθε κοινωνική έκθεση του υποκειμένου εμπεριέχει αυτό τον κίνδυνο. Ναρκισσιστικές ελλείψεις δημιουρ-

γούνται επίσης όταν το περιβάλλον είναι φτωχό από ερεθίσματα, ή υπάρχει επικοινωνία που στηρίζεται μόνο σε πρακτικά καθημερινά θέματα κι απουσιάζει η συζήτηση που νοηματοδοτεί και πιστοποιεί την εμπειρία και

John William Waterhouse

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

O φόβος της επιτυχίας ή το σύμπλεγμα του Ιωνά.

το συναίσθημα του παιδιού. Τέτοιες είναι οι περιπτώσεις όπου η μητέρα πάσχει από κατάθλιψη ή η συναισθηματική έκφραση στην οικογένεια θεωρείται ταμπού ή υπάρχει κάποια νοητική στέρηση, παραμέληση κλπ. Τόσο τα ναρκισσιστικά τραύματα όσο και οι ναρκισσιστικές ελλείψεις προέρχονται από οικογενειακά συστήματα που τα ίδια πάσχουν ή χαρακτηρίζονται από στέρηση. Οι ιστορίες ζωής των γονιών τους καθορίζουν αργότερα στον δικό τους γονεϊκό ρόλο και στην ποιότητα των συναλλαγών που έχουν με τα παιδιά τους. Λίγοι έχουν την τόλμη να ζητήσουν ψυχοθεραπευτική βοήθεια και να επεξεργαστούν αλλά και να μάθουν νέους τρόπους έκφρασης και συνύπαρξης μέσα στην οικογένεια. Μέσω της ψυχοθεραπείας δυναμώνει το εγώ, μπορούν και αντέχουν περισσότερο στην συγκράτηση των ενορμήσεών τους , αυξάνει η συνείδηση, εκφράζονται περισσότερο συναισθηματικά, εμπλουτίζεται η επικοινωνία. Ωστόσο ο φόβος της επιτυχίας δεν έχει να κάνει μόνο με το θέμα του ναρκισσισμού. Σημαντικό ρόλο παίζει η πίστη. Πίστη προς τον εαυτό αλλά και προς τον άλλον. Κι όταν η πρωταρχική σχέση με την οικογένεια είναι διαταραγμένη, η πίστη χρειάζεται πολύ κόπο για να αναδυθεί και μόνο μέσα από καλές σχέσεις ή μία ψυχοθεραπεία μπορεί να γίνει.

Ο φόβος της επιτυχίας όμως σχετίζεται και με νευρωτικές αιτίες όπως με την δυσκολία ανάληψης της ευθύνης της ζωής, αλλά και με ψυχοκοινωνικές παραμέτρους, όπως την δυσκολία που μπορεί να αισθάνεται ο άνθρωπος να αλλάξει την κοινωνική του θέση όταν προέρχεται από οικογένεια με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό στάτους. Ο Vincent de Gaulejac έχει εξόχως αναλύσει μέσα από παραδείγματα αυτή την ιδιαίτερη μορφή ενοχής και την κατάσταση αυτή ονομάζει "ταξική νεύρωση" (στην οποία έχουμε ήδη αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο). Έτσι η ενοχή αναδεικνύεται ως το βασικό συναίσθημα στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις. Ενοχή ότι πετυχαίνοντας κάποιος, μεγαλώνει και αφήνει πίσω τους γονείς (αφού αυτονομείται) αλλά ίσως (στην περίπτωση της ταξικής νεύρωσης) και την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκε ως εκείνη τη στιγμή. Έτσι το υποκείμενο αυτοσαμποτάρεται ασυνείδητα προκειμένου να μην προδώσει, όπως πιστεύει, και να μην μεγαλώσει. Αυτή η σχέση με το περιβάλλον μπορεί να είναι εσωτερικευμένη, ή να υπάρχει πράγματι αλληλόδραση. Έτσι, προηγούμενες γενιές που έχουν περάσει δύσκολα μπορεί να βλέπουν ως παράξενο (στην καλύτερη περίπτωση) το μέλος που προχωρά πετυχαίνοντας και καταφέρνοντας επιτεύγματα, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που εμφανίζεται και ο φθόνος.

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

Ο φθόνος των γονιών για τα παιδιά τους μοιάζει με ταμπού και δεν πολυμιλάμε γιαυτόν. Παρόλα αυτά σε περιπτώσεις που οι γονείς έχουν περάσει πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια ή αναπτύχθηκαν με μεγάλες στερήσεις μπορεί να φθονούν (τις περισσότερες φορές είναι ασυνείδητο) τα παιδιά τους αν έχουν καλύτερη μοίρα από τους ίδιους. Ωστόσο, αυτό που είναι περισσότερο σύνηθες είναι ο φθόνος να μετατίθεται στον ή την σύζυγο του παιδιού και να εκφράζεται κάτω από τον ρόλο του κακού/ κακιάς πεθερού/άς. Ο φθόνος που έχει ως στόχο την καταστροφή και σε αυτό διαφοροποιείται από την ζήλεια, συχνά μπορεί να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί από τα παιδιά τα οποία συμμορφώνονται και ακολουθούν την μοίρα της οικογένειας. Σε αυτή την απόφαση, που φυσικά δεν γίνεται συνειδητά, αναπτύσσονται θεωρίες ζωής και γνωστικά σχήματα, όπως αυτό της κοινωνικής απόδοσης ευθύνης έξω από το υποκείμενο, φαινόμενο που έχουμε αναπτύξει σε παλαιότερο άρθρο. Δηλαδή ότι η ευθύνη για την ζωή δεν ανήκει στον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά στη μοίρα, στην κοινωνία, στην κρίση. Παρόλα αυτά, η επιτυχία, εφόσον εμφανιστεί, σηματοδοτεί έναν σταθμόφάρο στην ζωή. Ο άνθρωπος από τη στιγμή που θα καταλάβει ότι τα κατάφερε, ποτέ δεν θα επιστρέψει ολοκληρωτικά στο προ-

ηγούμενο στάδιο (αυτό πριν της επιτυχίας). Αυτό που γίνεται συνειδητό είναι ότι κάτι έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί, κάτι που δεν γίνεται να αγνοηθεί πια για πολύ. Πρόκειται για την γνώση ότι η αδυναμία του να σταθεί στα δικά του πόδια δεν έχει να κάνει με την δική του ανικανότητα, αλλά με μία απόφαση, έστω και παράλογη, να παραμείνει στο σημείο που βρίσκεται και να μην ανέβει άλλο σκαλοπάτι. Ίσως, σε κάποια άλλη στιγμή στο μέλλον επιχειρήσει και το επόμενο βήμα. Μακάρι!

71 Δήμητρα Σταύρου Σπουδές Ψυχολογίας στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Σπουδές στη Δραματοθεραπεία τετραετούς κύκλου. Εργασία, ως ψυχολόγος, σε Δημοτικά προγράμματα ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα, σε 75 περίπου σχολεία ιδιωτικά και δημόσια στον ΟΚΑΝΑ κ.ά. Ως ερευνήτρια, στο ΕΠΙΨΥ και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ως Δραματοθεραπεύτρια στο Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα, στις φυλακές Κορυδαλού, σε δραματικές σχολές, με στελέχη επιχειρήσεων, με εξαρτημένους και τις οικογένειες τους, με καλλιτέχνες για την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους. Μέλος της Ένωσης Δραματοθεραπευτών και Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδας, του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας κ.ά. Συμμετοχή σε πολλά συνέδρια με ανακοινώσεις.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

FLASH BOYS

TO ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

MICHAEL LEWIS

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

ΑΓΙΟΣ Ή ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ ΙΑΝ RANKIN ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Ο επιθεωρητής Τζον Ρέμπους επιστρέφει στην Αστυνομία του Εδιμβούργου, αν και με χαμηλότερο βαθμό απ’ αυτόν με τον οποίο αποστρατεύτηκε και ελαφρώς πικραμένος. Μια υπόθεση τριάντα χρόνων ξανανοίγει, και υποψίες για κακό χειρισμό της πέφτουν στον Ρέμπους και στην ομάδα του τότε. Ο Μάλκολμ Φοξ είναι ο αξιωματικός επικεφαλής της νέας αυτής έρευνας και το πρόσωπο που θα βρεθεί στο επίκεντρο της σύγκρουσης του παρελθόντος με το παρόν. Έχει ο Ρέμπους τίποτα να κρύψει; Είναι άγιος ή αμαρτωλός;

Μια μικρή ομάδα χαρισματικών ανθρώπων, με εφόδιο την εργασιακή εμπειρία τους στη Γουόλ Στριτ, κατάφεραν να ξεσκεπάσουν μια συνωμοσία στο αμερικανικό χρηματιστήριο, αποδεικνύοντας ότι οι μηχανισμοί του έχουν στηθεί έτσι ώστε να ευνοούν όσους έχουν καλύτερη εσωτερική πληροφόρηση. Επίσης, έδειξαν ότι την περίοδο που ακολούθησε την αμερικανική οικονομική κρίση οι τράπεζες της Γουόλ Στριτ δεν χαλάρωσαν τον έλεγχό τους στις χρηματιστηριακές αγορές - αντιθέτως, τον ενίσχυσαν. Οι πρωταγωνιστές του Flash Boys, εργαζόμενοι σε διαφορετικές εταιρίες, κατέληξαν - ο καθένας ξεχωριστά - στα συμπεράσματά τους. Όταν όμως γνωρίστηκαν, συγκρότησαν μια ατρόμητη ομάδα, που αγωνίστηκε να αναμορφώσει τις χρηματιστηριακές αγορές. Ο Μάικλ Λιούις επιχειρεί να ρίξει φως στις σκοτεινές πτυχές του κόσμου της οικονομίας. Οι υπέροχοι πρωταγωνιστές του βιβλίου, τόσο διαφορετικοί σε σχέση με το πρότυπο του «χρηματιστή της Γουόλ Στριτ», διατηρούν μια αίσθηση ηθικού καθήκοντος μέσα σε ένα περιβάλλον όπου κανείς δεν σε πληρώνει για να είσαι ηθικός.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΤΡΕΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Είναι κάθε πρωί μαζί, στο ίδιο δρομολόγιο. Ο Πέτρος παίρνει το τρένο από τον σταθμό «1», στις 07:37 ακριβώς, και στο τελευταίο βαγόνι βρίσκει πάντα την Αγνή, που έχει επιβιβαστεί στην αφετηρία. Συνήθως κάθεται απέναντί της. Την έχει ερωτευθεί σιωπηρά, όμως δειλιάζει να της μιλήσει. Και όταν αποφασίζει να κάνει πέρα τους δαίμονες και τους φόβους του, η Αγνή εξαφανίζεται. Αρχίζει τότε να την αναζητεί. Εντοπίζει τελικά το σπίτι της, φτάνει εκεί γεμάτος ελπίδα, αλλά αντί να βρει εκείνη, συναντά μια μυστηριώδη γυναίκα, που προσπαθεί να τον πείσει πως βρίσκεται σε λάθος μέρος. Όμως ο Πέτρος δε θα φύγει, αν δε βρει την Αγνή. Πρώτα απ’ όλα για να βεβαιωθεί πως τίποτα κακό δεν της έχει συμβεί. Κι ύστερα, γιατί έχει έρθει από πολύ μακριά – τόσο μακριά που κανείς δεν ξέρει και δεν υποψιάζεται. Ένα αγωνιώδες μυθιστόρημα για την ανταρσία των αναμνήσεων, μια περιπλάνηση σε μια ζωή που φωτίζεται ξανά απ’ την αρχή.

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ Boris Cyrulnik ΕΚΔΟΣΕΙΣ KΑΤΟΠΤΡΟ

Το παρόν βιβλίο, βασισμένο σε μια σειρά αδημοσίευτων διαλέξεων που έδωσε για το ευρύ κοινό στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, το 1963, έρχεται να μας αποκαλύψει αυτή την άλλη πλευρά του Feynman· μια πλευρά που προβάλλει μέσα από τις αναφορές του στην αιώνια διαμάχη επιστήμης και θρησκείας, στη δυσπιστία των πολιτών έναντι των πολιτικών, στα προβλήματα της παγκόσμιας ειρήνης και των εξοπλισμών. Αλλά και η επαφή με εξωγήινους πολιτισμούς, οι ψευδοεπιστήμες, η δια της πίστεως θεραπεία και η τηλεπάθεια δεν ξεφεύγουν από το κριτικό του πνεύμα. Αυτός είναι ο Feynman: στοχαστικός, διασκεδαστικός, διαφωτιστικός.

ANΘΡΩΠΩΝ ΛΟΓΙΑ

της Χριστίνας Πομόνη https://tristanopd4822.wixsite.com/ifonlytonight

«Δεν μου αρέσει το φως μα δεν εξυμνώ το σκοτάδι.» Έτσι είναι καμωμένος ο άνθρωπος. Να μισεί. Να ζει, να μισεί και να μην μαθαίνει δράμι. Να ζει φυλακισμένος στις πεποιθήσεις του, να πνίγεται και να πνίγει, να ζηλεύει και να παραλογίζεται, να εκλιπαρεί για αφοσίωση, πίστη, προσήλωση, για την ανύψωση και την οδύνη, για το λίγο που δεν γίνεται ποτέ περισσότερο, ανταριασμένος από μια παιδική ηλικία λειψή, τοπίο αφιλόξενο και έρημο, ηλεκτρισμένο σαν καταιγίδα που φέρνει μαζί της αστραπόβροντα και τις ριπές ενός ανέμου καταστροφικού.

ANΘΡΩΠΩΝ ΛΟΓΙΑ

της Χριστίνας Πομόνη https://tristanopd4822.wixsite.com/ifonlytonight

Μάτια θολά, άψυχα, κότσος τραβηγμένος σφιχτά στο κεφάλι, πρόσωπο χλωμό, αμέτοχο, συμμέτοχο στην ακαμψία και την οδύνη, ορμήνεια του φόβου και της απειλής, «αν μιλήσεις, θα σκοτώσω το παιδί!», «αν μιλήσεις, θα πεθάνουν όλοι οι δικοί σου!», μάτια σφαλιχτά για να καλύψουν το αποτρόπαιο θέαμα, να μη νιώθει το σίχαμα που φωλιάζει σαν φίδι μέσα της μολύνοντας τον κόλπο της. Εγωιστής ο άνθρωπος, κτητικός και μόνος. «Κοίτα με, είμαι το κέντρο του κόσμου!» «Κοίτα με, ξέρω ποιος είμαι!» Σε σκοτώνω γιατί είσαι αλλιώς, αλλιώς από το αλλιώς που θέλω εγώ. «Κοίτα με, δεν είμαστε ίσοι!» Όχι, δεν τα ξέρω όλα. Αν με ρωτήσεις, τίποτε δεν ξέρω. Ακόμα ψάχνω να βρω ποιος είμαι. Ποτέ μου δε βολεύτηκα κι ακόμα δακρύζω όταν ακούω όμορφα λόγια. Αμφισβητώ τον εαυτό μου και προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος. Δεν ξέρω σε τι. Απλώς καλύτερος. Καλύτερος από τους κακούς. Καλύτερος από τους καμωμένους να μισούν. Περίμενε με, λες. Θέλω, λες.

Ζητάω, λες. Δώσε μου, λες. Μα τα θέλω σου δεν έχουν ακόμα στεγνώσει, είναι γεμάτα λάσπη και βροχή, τσαλακωμένα σαν αποφόρια ξένου και πριν καλάκαλά τ ‘ακουμπήσεις στο διάβα μου, τρομάζεις, εγώ θα μπορούσα να τα κουβαλήσω, ξέρω από απώλειες και μέρες λειψές, ξέρω πως είναι να μην ανήκεις μα να θέλεις να χωθείς εκεί που δεν μπορείς, όλα τα έχω όσα ψάχνεις κι εσύ τρομάζεις, κρυφοκοιτάς πίσω από μάτια άλλων, εκείνων που σε κάνουν να νιώθεις ασφαλής, επειδή δε σου ζητούν απολύτως τίποτα. Ανθρώπων πράξεις. Εγωιστής ο άνθρωπος, κτητικός και μόνος. Καμωμένος να ζει, να μισεί και να μην μαθαίνει δράμι. Ανθρώπων πράξεις. Εγωιστής ο έρωτας, κτητικός και έρημος. Σε γεύτηκα, μα δεν μου ανήκεις. Ανθρώπων πράξεις. Έγινα σκληρός, κυνικός, και λίγος. Ανθρώπων πράξεις. Για όλα τα "εσύ" που δεν βρήκα. Ανθρώπων πράξεις.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΑΝΤΕΧΕΙΣ; ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΜΟΝΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΝΩΑΣ

"Η Χριστίνα Πομόνη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Σπούδασε οικονομικά, αλλά αποφάσισε να ασχοληθεί με το μεράκι της, τα βιβλία. Έχει ταξιδέψει σε πολλά μέρη του κόσμου, δεν ζει χωρίς μουσική, λατρεύει τη φωτογραφία, τον αθλητισμό, και τον σκύλο της. Κοιμάται λίγο και σκέφτεται πολύ. Σημείο αναφοράς της είναι πάντοτε η ψυχή. Τα τρία χρόνια παραμονής στην Αμερική έγιναν αφορμή για τη γέννηση του πρώτου της μυθιστορήματος "Σιωπή Σαν Όρκος" που κυκλοφόρησε το 2015 από τις Εκδόσεις Μίνωας (2015). Το 2018 εκδόθηκε το δεύτερο μυθιστόρημά της "Αντέχεις;" (Εκδόσεις Μίνωας).

Αν θέλεις να μάθεις την αλήθεια, έλα απόψε στο Κάστρο στις οκτώ. Μόνος. Ένα ξαφνικό τηλεφώνημα και οι μνήμες ξαναζωντανεύουν. Ο Κωστής ξεκινά το ταξίδι της αναζήτησης για τη χαμένη του αδελφή στο Μαίναλο, εκεί όπου πριν από είκοσι επτά χρόνια οι γονείς του σκοτώθηκαν σε τροχαίο. Η βοήθεια της Σοφίας και της Εύης αποδεικνύεται καθο ριστική, ακόμα και όταν τα πράγματα ακολουθούν μια απρόβλεπτη τροπή. Ο Κωστής εμπλέκεται σε μια δίνη συγκλονιστικών αποκαλύψεων. Σύμμαχός του το Μαίναλο και η δύναμη της ψυχής του. Θα αντέξει να φτάσει στην αλήθεια; Η ιστορία αυτή είναι σχεδόν αληθινή. Τα συναισθήματα που προκαλεί, όμως, είναι απολύτως αληθινά. Αντέχεις;

TYΡΚΟΥΑΖ ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΙΓΚΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ

Ερωτεύομαι θα πει κινδυνεύω. Μην ψάχνεις για διαβήτες και μοιρογνωμόνια. Αυθαίρετα θα χτίσουμε και φέτος.

ΜΙΣΗ ΜΕΡΙΔΑ ΛΟΓΙΑ

της Έλενας Καρανικολού

http://missy-merida.blogspot.gr/

Την είπαν εύκολη... Ήταν μικρόσωμη και είχε τεράστια μαλλιά. Την φώναζαν μάγισσα κλο κλο. Στο σχολείο γελούσε μα κάθε βράδυ έκλαιγε στο μαξιλάρι της. Ήταν ψηλός και άχαρος, ναι έτσι έλεγαν τα παιδιά. Του πετούσαν το φαγητό και του κλωτσούσαν την τσάντα. Γελούσε στο σχολείο. Στο σπίτι δεν μιλούσε σε κανέναν, κλειδωνόταν ώρες στο δωμάτιο του. Ήταν όμορφη και ευγενική, χαμογελαστή κοινωνική. Την είπαν εύκολη και ποτέ της δεν το ξέχασε. Στο σχολείο γελούσε. Στο σπίτι έκλαιγε μέχρι που έχασε το γέλιο της για πάντα.

ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

Περπατώντας στη σιωπή

του Βελισάριου Θώδη

Είναι πολλές οι φορές που το μυαλό γυρίζει πίσω κι αναμοχλεύει εικόνες και θύμησες απ’ το παρελθόν, φαίνεται είναι η ανάγκη μας τέτοια γιατί όπως συνηθίζουμε να λέμε “τότε τα πράγματα ήταν καλύτερα, ήταν πιο αγνά…” … κι ήταν όντως; Ή απλά εμείς είμασταν πιο αγνοί, πιο ξέγνοιαστοι, με πιο λίγο παρελθόν να βαραίνει τις πλάτες μας;

ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

του Βελισάριου Θώδη

Περπατώντας στη σιωπή

Συχνά αναρωτιέμαι και το μυαλό μου συνεχώς γυρνάει σε εκείνον τον “αλητάκο” με τα κοντά παντελονάκια, με τη μπάλα στα πόδια να ξεχύνεται κάθε απόγευμα, μετά το βαρετό διάβασμα, έξω στους δρόμους και στις αλάνες, να συναντήσει την υπόλοιπη “συμμορία” και να σκαρώσουν παρέα λογιών λογιών παιχνίδια αλλά κυρίως να κλωτσήσουν το τόπι ώρες ατέλειωτες μέχρι να βγουν οι μανάδες στα μπαλκόνια για τη πρώτη ειδοποίηση ότι πέρασε η ώρα κι ότι αύριο πρέπει να “φυλακιστούμε” για κάποιες ώρες στο σχολείο, χωρίς τη μπάλα μας, χωρίς τα όνειρα μας, ναι αυτά που κάναμε κάθε βράδυ αποκαμωμένοι από το παιχνίδι… εκεί κάτω στα πεζούλια έξω απ’ τις πόρτες των σπιτιών μας. Όνειρα όχι τόσο για το τι θα γίνουμε όταν μεγαλώσουμε, όσο για το πώς θα μεγαλώσουμε και πως θα γίνουν οι ζωές μας, θα έχουμε άραγε ακόμα αυτή τη δίψα του απογεύματος που τρέχαμε τις σκάλες για να ξεχυθούμε τους δρόμους; Θα μας συναρπάζει ακόμα μια μπάλα που απλά κύλαγε από πόδι σε πόδι; Θα μας εξιτάρει για πάντα η παρέα με τα παιδιά της γειτονιάς; Και περνούσαμε ωραία αν και μεγαλώναμε ανάμεσα σε τσιμέντα και βοή, νιώθαμε ότι ο κόσμος μας ανήκει και ότι θα τον πιάναμε απ’ τα μαλλιά και

αυτή η πόλη έμοιαζε για μας ένα μεγάλο πεδίο εξερεύνησης της παιδικής μας αναζήτησης. Ήταν όμορφη πόλη, τουλάχιστον στα δικά μας παιδικά μάτια και το ένιωθες, το εισέπραττες σε κάθε σου κίνηση. Αλλά όπως πολλά παραμύθια, παραμένουν παραμύθια μόνο στα βιβλία γιατί έρχεται η πραγματικότητα και σε χαστουκίζει, σου δίνει να καταλάβεις ότι όχι δεν είναι όμορφος ο κόσμος μας, η πόλη μας, η γειτονιά μας… απλά το παιδικό μας μυαλό είναι που τα ομορφαίνει γιατί δεν κουβαλάει παρελθόν πίσω του. Και τελικά συνειδητοποιείς πως ξεμείναμε σε μια πόλη... στην Αθήνα, στη πόλη που κάποτε συνήθιζε να γελάει, στην Αθήνα που κάποτε απλά έβγαινες έξω κι έβλεπες λογής λογής κόσμο να περιφέρεται αμέριμνος, είτε για δουλειά, είτε για βόλτα, είτε για το οτιδήποτε... και τώρα απλά σύννεφα, σύννεφα όχι μόνο στον ουρανό, αλλά και στις ψυχές των ανθρώπων... απογοήτευση, θυμός, απαισιοδοξία... πουθενά χώρος για χαμόγελα... σκέψεις, σκέψεις και πάλι σκέψεις... πως θα βρεις διέξοδο, τι μπορείς να κάνεις, πως μπορείς να ξαναδώσεις λίγο χρώμα στις ζωές των ανθρώπων! Αλήθεια μπορείς πια; Πάει καιρός που χάθηκε το χρώμα... "Και περπατάω στη σιωπή, σε μια πόλη αδειανή, που μ' έχει ξεκάνει."

EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

της Κατερίνας Γεμελιάρη

ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ

Εγώ μεγάλωνα για σένα* Θυμάσαι που δώσαμε ραντεβού στην πλατφόρμα 9 & 3/4; Γελούσαν όλοι γιατί νόμιζαν πως ψάχνουμε το Χάρυ Πότερ με το μαγικό ραβδί του… εμείς όμως δεν ψάχναμε για μάγους και ξόρκια… αναζητούσαμε απλά μια περιπέτεια, ένα ταξίδι. Περπατήσαμε μαζί πάνω σε νότες, χορέψαμε αγκαλιά στις σελίδες λογοτεχνικών βιβλίων και για νύχτες παρακολουθήσαμε τα αστέρια. Τα φωτογραφήσαμε κιόλας… είναι αυτή η ανάγκη σου να δημιουργείς χάρτινα ενθύμια για να μου θυμίζεις αργότερα όσα ξεχνάω επιμελώς.

Στίχος του Γεράσιμου Ευαγγελάτου

EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

της Κατερίνας Γεμελιάρη

Eγώ μεγάλωνα για σένα

Ξεχνάω λοιπόν πολλές στιγμές μας, μα τα μάτια σου και το χαμόγελο σου ποτέ. Ίσως γιατί τα νιώθω οικεία, ίσως γιατί το έβαλα σκοπό να χαμογελάς συνέχεια, να χαμογελάς και να ανοίγεις τα φτερά σου. Να πετάς στους ουρανούς με εμένα και χωρίς εμένα. Να επιστρέφεις και να επιστρέφω και να χορεύουμε ξανά πάνω στις σελίδες των βιβλίων, να περπατάμε πάνω στις νότες σου και να με παίρνει ο ύπνος ενώ σε ακούω να τραγουδάς. Κάθε φορά που προσπαθώ να γράψω για σένα οι λέξεις δεν υπακούουν σε κανέναν κανόνα συντακτικού και γραμματικής. Ξεπηδούν άτακτα και πλημμυρίζουν το χαρτί μα η ουσία είναι πως γεμίζουν το είναι μου με μια ζεστασιά γλυκιά. Αυτό είναι η αγάπη. Από το ταξίδι μας εμείς κερδίσαμε την αγάπη. Αυτό το ταπεινό και καθαρό συναίσθημα που

ανθίζει χαμόγελα στα χείλη μας και κάποιες στιγμές δάκρυα στα μάτια μας. Αυτό το συναίσθημα που μας δίνει δύναμη και νομίζουμε ότι θα κατακτήσουμε τον κόσμο όλο. Αγάπη λοιπόν, κι ας μην το ομολογώ παρά μόνο όταν πια με πνίγει, κι ας κρύβομαι πίσω από τη σιωπή και την απουσία, κι ας προσπαθώ να ξεκινήσω καινούργια ταξίδια… καταλήγω πάλι στην ίδια πλατφόρμα και βρίσκω πάλι τα δικά σου μάτια, το δικό σου χαμόγελο και εκεί συναντάω την πιο όμορφη εκδοχή του εαυτού μου. Το κοριτσάκι εκείνο που γίνεται γυναίκα, τη γυναίκα εκείνη που αισθάνεται πληρότητα και ηρεμία. Τον άνθρωπο που δεν είναι μόνος πια αλλά έχει τη συντροφιά σου. Κούμπωσαν κάποιο βράδυ οι αγκαλιές μας, μπλέχτηκαν τα όνειρα μας κι από τότε σε κάθε κύκλο της ζωής μου είσαι το κέντρο, κι όσο επιμένω να τραβάω μεγάλες ακτίνες φτάνει η στιγμή που σε συναντάω ξανά κι αρχίζει πάλι το ίδιο ταξίδι. Μια περιπέτεια ψάχναμε και οι δύο και τελικά βρήκαμε το ταξίδι εκείνο που σε μαθαίνει να μοιράζεσαι συναισθήματα και φόβους με τον άνθρωπο εκείνο που ξέρει να διαβάζει τις σιωπές σου, που σέβεται τις απουσίες σου και σου κρατάει σφιχτά το χέρι στις επιστροφές σου. Θα σε περιμένω πάντα στην ίδια πλατφόρμα όπως κι εσύ… θα σου κρατάω σφιχτά το χέρι και τις νύχτες θα κοιμάμαι σαν μικρό παιδί στην αγκαλιά σου και θα σε συναντάω ξανά στα πιο κρυφά όνειρα μου. Βλέπεις παράξενο αγόρι μου υπάρχουν πολλοί τρόποι για να πεις σ' αγαπάω σε έναν άνθρωπο. Αν έχετε κι εσείς έναν τέτοιον άνθρωπο στη ζωή σας, αν έχετε το δικό σας συνοδοιπόρο, κι αν κουραστήκατε να περπατάτε θυμηθείτε απλά πως ξεκίνησε ετούτο το ταξίδι και κρατήστε του σφιχτά το χέρι ακόμα κι αν ο αρχικός προορισμός σας άλλαξε.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

15 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ KEΛΛΥ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ

Είναι τόσα πολλά αυτά που μπορεί να χάσει κάποιος καθημερινά. Το μυαλό του, στιγμές, αντικείμενα, αναμνήσεις, ανθρώπους από τη ζωή του, ακόμα και την ίδια τη ζωή του όπως την ξέρει, όλα είναι κομμάτια απωλειών που μένουν αμετάκλητες. Και όταν χαθούν όλα αυτά, τελικά πού πάνε; Δυστυχώς αυτό το βιβλίο δεν έχει την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Έχει όμως τη διάθεση να μιλήσει για την απώλεια ως μέρος της ζωής μας μέσα από δεκαπέντε σύντομες κι ευφάνταστες ιστορίες.

Η Κέλλυ Κουναλάκη γεννήθηκε στην Αθήνα την ημέρα της γιορτής των ερωτευμένων του 1987 και έκτοτε δεν βρέθηκε κανείς να την πείσει να μετακομίσει σε άλλη πόλη, χώρα ή πλανήτη, παρότι το κλεινόν άστυ την κουράζει φοβερά κάποιες φορές. Σπούδασε International Marketing (City University of Seattle), ενώ από το 2007 εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα. Παράλληλα με τις εργασίες και τις σπουδές, αρθρογραφεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, κυρίως για μουσική και ευρύτερα πολιτιστικά θέματα. Το 2017 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν το παραμύθι ενηλίκων Το Ταίρι.

ΒΙΒΛΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΓΑΛΑ

Τα “μικρομέγαλα” βιβλία είναι αυτά που αγαπάμε περισσότερο! Τα διαβάζουμε με μεγάλη προσοχή γιατί έχουν φαντασία, αισιοδοξία, χιούμορ και πολύ μα πολύ χρώμα!

ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ

ΕΧΕΙ Ο ΚΑΙΡΟΣ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ, ΣΚΑΝΤΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΤΙΒΙΣΜΑΤΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΛΩΣΤΕ

Μια τρυφερή, μελωδική και παιχνιδιάρικη συλλογή ποίησης. Μια τρυφερή, μελωδική και παιχνιδιάρικη συλλογή ποίησης. Ένα βιβλίο που σου μαθαίνει πώς να μαθαίνεις να συγχωρείς, πώς να μη χάνεις το κουράγιο και το θάρρος σου όταν όλα γύρω σου συννεφιάζουν. Πώς να δίνεις αξία στ’ ασήμαντα για πολλούς και πώς να κερδίζεις ό,τι επιθυμείς έχοντας δόρυ κι ασπίδα το καλό. Ποιήματα που γίνονται τραγούδι. Ποιήματα πλημμυρισμένα με πινελιές σκανταλιάς. Ποιήματα που, αν τα ενώσεις, θα έχεις αποκτήσει έναν ακόμη πιστό φίλο. Μην αργείς, δώσε μου το χέρι σου. Ο χρόνος κυλά... Περιλαμβάνονται 25 ποιήματα και παιχνιδοασκήσεις για παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας.

Τζενη κουτσοδημητροπουλου Η ΜΑΓΙΣΣΑ ΛΟΥΙΖΑ ΚΑΙ ΟΙ 32 ΓΑΤΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Η μάγισσα Λουίζα έμενε μόνη. Μοναδική της συντροφιά ο γάτος της, ο Φλοκάτος. Κάθε βράδυ ξεμύτιζε από το σπίτι της την ώρα που έπεφτε ο ήλιος. Κανείς δεν την πλησίαζε, καθώς όλοι τη φοβούνταν. Μια μέρα όμως, ο νέος κάτοικος της πόλης, ο Τίμος, έχασε τη γάτα του. Έψαξε σχεδόν παντού, μέχρι που έφτασε και στο σπίτι της Λουίζας. «Μην πλησιάσεις! Θέλεις να σε μεταμορφώσει σε βάτραχο;» φώναξαν τα άλλα παιδιά. Αλλά ο Τίμος δε σταμάτησε, προχώρησε με θάρρος, και τότε…

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Πέτρα, μολύβι, ψαλίδι, χαρτί Το παιχνίδι παίζεται με δύο ή περισσότερους παί90

κτες. Οι παίκτες κρύβουν το ένα χέρι πίσω από την πλάτη. Μόλις πουν τις τέσσερις λέξεις «πέτρα, μολύβι, ψαλίδι, χαρτί», εμφανίζουν ταυτόχρονα το κρυμμένο χέρι έχοντας σχηματίσει ένα από τα πιο κάτω: Η πέτρα (κλειστή γροθιά) νικάει το ψαλίδι και το μολύβι. Το μολύβι (κλειστή γροθιά με τον δείκτη ανοιχτό και απλωμένο) νικάει το χαρτί. Το ψαλίδι (γροθιά με τον δείκτη και τον παράμεσο ή τον αντίχειρα και τον δείκτη ανοιχτούς) νικάει το χαρτί. Το χαρτί (ίσια η παλάμη) νικάει την πέτρα.

του Κωστή A. Μακρή

Είναι ένα ευχάριστο παιχνίδι πρόβλεψης, στρατηγικής, διαίσθησης και πολιτικής εκτίμησης που μπορεί να παιχτεί από παίκτες όλων σχεδόν των ηλικιών. Ας τα ξαναπούμε… Η πέτρα νικάει το ψαλίδι και το μολύβι. Αν έχουμε τον σεβασμό που οφείλουμε σε κάποιες πέτρες κι αν κρίνουμε ότι κάποιες πέτρες είναι ικανές να νικήσουν τα ψαλίδια και κάποια μολύβια. Και κυρίως τα μολύβια εκείνα που δεν σέβονται τον ιστορικό χρόνο κάποιων πετρών. Οι πέτρες βρίσκουν πολλές φορές άξιο συνεργάτη στο μολύβι και το χαρτί παρ’ όλο που το χαρτί νικάει την πέτρα στο παιχνίδι. Με το μολύβι μπορεί να σχεδιάσουμε μια πέτρα, είτε ακατέργαστη είτε κατεργασμένη ως άγαλμα ή ριζιμιό λιθάρι σε κάτι που ο χρόνος δεν έχει ακόμα νικήσει. Υπάρχουν άνθρωποι που αγαπάνε τις πέτρες. Κυρίως του τόπου τους. Υπάρχουν και άλλοι που δεν έμαθαν να αγαπάνε τις πέτρες. Κυρίως του τόπου τους. Το μολύβι νικάει το χαρτί. Αυτό δεν είναι κυριολεκτικό. Είναι μια από τις συμβάσεις τού παιχνιδιού. Στην πραγματικότητα, το μολύβι συνεργάζεται με το χαρτί. Το μολύβι μπορεί να γράψει ποιήμα-

τα, μυθιστορήματα, αστεία, να σχεδιάσει γελοιογραφίες αλλά να γράψει και ψέματα και καταδίκες ανθρώπων πάνω στο χαρτί. Το μολύβι μπορεί και να σχεδιάσει ένα λουλούδι ή μια πεταλούδα πάνω σ’ ένα χαρτί αλλά και έναν σταυρό, ένα σφυροδρέπανο, έναν αγκυλωτό σταυρό ή το γιν-γιανγκ, που είναι το σύμβολο της ενότητας των αντιθέτων. Το ψαλίδι νικάει το χαρτί. Και η φωτιά νικάει το χαρτί αλλά στο παιχνίδι αυτό δεν υπάρχει φωτιά. Φωτιές υπήρχαν κάτι καιρούς κοφτερούς, αγκυλωτούς και ψαλιδένιους, τότε που κάποιοι ολιγοφρενείς κάτοχοι της μίας και μοναδικής αλήθειας έκαιγαν τυπωμένα χαρτιά -γνωστά και ως βιβλία- και έκαιγαν ανθρώπους. Επίσης ψαλίδιζαν τα φτερά και τα κεφάλια των ανθρώπων που νόμιζαν ότι μπορούν να πετάνε με το κεφάλι ψηλά. Και αν νομίζει κανείς ότι οι άνθρωποι δεν έχουν φτερά, ίσως έχουν δίκιο. Αλλά χρησιμοποιώ μια μεταφορά επειδή έτσι θέλω και επειδή τίποτα δεν με εμποδίζει να φαντάζομαι έναν άνθρωπο με φτερά. Το χαρτί νικάει την πέτρα. Στο παιχνίδι, όπως είπαμε, συμβαίνει αυτό. Γιατί στην πραγματικότητα και σε άλλα παιχνίδια, που δεν τα παίζουν ακόμα τα

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

του Κωστή A. Μακρή

Πέτρα, μολύβι, ψαλίδι, χαρτί

μικρά παιδιά, -όπως στις εκλογές, ας πούμε- ένα χαρτί, προσεχτικά διαλεγμένο, μπορεί να νικήσει και τις πέτρες και τα τούβλα και τους κάλους και πολλά άλλα πράγματα. Λέγοντας «χαρτί», εννοώ τα ψηφοδέλτια, καθώς δεν έχουμε φτάσει -ακόμα- στην ηλεκτρονική ψηφοφορία. Αυτό το χαρτί, μπορεί να νικήσει το ψέμα, τη μισαλλοδοξία και τον αμήχανο εθνικισμό, να ενισχύσει τον πολυμήχανο πατριωτισμό, να ψαλιδίσει τον ρατσισμό, να πετρώσει τον διχαστικό λόγο και τη διχόνοια, να ενισχύσει την πρόοδο με σεβασμό στο περιβάλλον,

να εμποδίσει τον οικονομικό μαρασμό, την αμάθεια, την απάθεια και την οπισθοδρόμηση και να συμβάλλει στο κοινό καλό. Θέλει μεγάλη προσοχή αυτό το παιχνίδι. Θέλει πολύ διάβασμα, ανοιχτό μυαλό, διάλογο και -προπαντός- απουσία προκατάληψης. Ας εξασκηθούμε λοιπόν! Πέτρα, μολύβι, ψαλίδι, χαρτί. Κι ας νικήσουν οι καλύτερες και οι καλύτεροι.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΠΟΡΤΟΠΑΡΑΘΥΡΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΑΤΑΓΓΕΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ

Μικρέ μου Αλέξανδρε, φως της ζωής, πολυαγαπημένε. Ήσουν για με αποκάλυψη, ορόσημο, όλοι νάχουν θένε. Από την πρώτη, τη μοναδική, την πελώρια στιγμή εκείνη, που κάθε παππούς, κρατά χαραγμένη πάντα στη μνήμη, μας κάλεσαν οι μαίες, να σε παρουσιάσουν γεννημένο, αν και πριν δέκα λεπτά, ήσουν μόλις πρωτογεννημένο, μιας παλάμης αδύναμο μωράκι, στην κοιλιά εθισμένο, που βιάστηκες σε κόσμο να βγεις, άθελά σου φερμένο, πάνοιξες όμορφα, γαλανά ματάκια, διόλου ταραγμένο, σα να μας γνώρισες, κοίταζες τον κόσμο γύρω μαζεμένο, ένιωσα την υποχρέωση, την επιθυμία να σε κανακεύω, στυλοβάτης να γενώ, Γνώριζα ότι η δική μου ζωή, έμπαινε σε δεύτερη μοίρα, ότι είχα αναλάβει το ρόλο, που μου επιφύλαξε η μοίρα. Να σταθώ κοντά σου, να βοηθήσω για να μεγαλώσεις, ήθος, το χαρακτήρα σου, ανεμπόδιστα να ξεδιπλώσεις. Κι όταν κάποτε λείψω και δεν προλάβω να σε δω άντρα, μην πεις ότι σε ξέχασα. Θα βρίσκομαι κοντά σου πάντα, για να σου τραγουδώ, αγάπης μου τη γλυκιά μπαλάντα!

Ο Αλέξανδρος Αβατάγγελος γεννήθηκε το 1946 στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (ΑΣΟΕΕ). Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών. Εργάστηκε ως ασφαλιστής, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του. Υπηρέτησε έφεδρος αξιωματικός. Ασχολήθηκε με τη μελέτη της Ιστορίας του γραμματοσήμου. Ανέβηκε θεατρικό του έργο με επιτυχία, υπέγραψε συμβόλαιο για τηλεοπτική σειρά αλλά δεν παίχτηκε. Έγραψε ιστορικά άρθρα και χρονογραφήματα στο περιοδικό «Το κεντρί». Ξεκίνησε από μικρός να ασχολείται με την ποίηση. Έχει γράψει δύο ποιητικές συλλογές, οκτώ μυθιστορήματα, 15 θεατρικά έργα, πέντε μονόπρακτα, συνολικά 15 βιβλία με έμμετρα χρονογραφήματα και σκετς, δύο με ανέκδοτα, τέσσερα σίριαλ και εννιά κινηματογραφικές διασκευές των βιβλίων του. Και εξακολουθεί να γράφει.

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η αρχή

της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

Διάλεξα ένα τραπέζι δίπλα στο κύμα κι αγνάντευα τη θάλασσα. Λίγο ν’ άπλωνα τα χείλη μου θα φίλαγα τα βότσαλα. Σε κάνα δυο ακόμα τραπέζια οι άνθρωποι μιλούσαν ήσυχα μεταξύ τους. Ευτυχώς ήταν όμορφα στη δροσιά γιατί η παραγγελία μας θα αργούσε. Από τότε που η επαρχία είχε γίνει περιφέρεια δεν βιαζόταν κανένας. Ένας νεαρός και το σκυλί του κοντοστάθηκαν μπροστά μου, ντερέκια και οι δύο. Και να ήθελα δεν μπορούσα ν’ αποφύγω το θέαμα. Ο δικός μου ο σκύλος, ευνουχισμένος χρόνια, έκανε «μούτες» κάτω απ’ το τραπέζι. Στο πρώτο «γρου» του ψιθύρισα «Κύριος» κι από τότε δεν έβγαλε άχνα· να μην ενοχλούμε και τους διπλανούς. Το ξένο ζωντανό τουρλώθηκε μια ευθεία από τη μύτη μου. Το αφεντικό του είχε ήδη προσπεράσει, κοιτάζοντας αδιάφορα τάχα τα κύματα. Είπα, δεν μπορεί, θα πισωγυρίσει, δίπλα του έγινε το «ξαλάφρωμα». Όμως, εκείνος συνέχισε ν’ απομακρύνεται ακόμα κι όταν το ζωντανό τουρλώθηκε ξανά. «Κύριε» του φώναξα μα δεν μου απάντησε. Δεν μπορούσα να τον αφήσω να εκτεθεί –«σκυλομάνα» είμαι. Ο δικός μου ο σκύλος με έγλυφε κάτω απ’ το τραπέζι. «Κύριε» ξαναφώναξα, δυνατότερα αυτή τη φορά, και τότε γύρισε ενοχλημένος. Στο πρόσωπό του απλωνόταν μια ξινίλα κομμένης μαγιονέζας. «Κύριε, ξεχάσατε τα “κακάκια” του σκύλου σας» είπα δυνατά αλλά ευγενικά. Έδειχνε να μην καταλαβαίνει από πού ερχόταν η φωνή, σαν να μην άκουγε. Σηκώθηκα και πήγα κοντά του. «Θα σας παρακαλούσα να μαζέψετε τα “ξαλα-

φρώματα” του ζώου σας», είπα όσο πιο ευγενικά μπορούσα, προσπαθώντας και σβήσω και το παραμικρό ίχνος ειρωνείας από την έκφρασή μου. «Θα τα μαζέψω» είπε κι έκανε πάλι να φύγει. «Περιμένω» του είπα σκληρά αυτή τη φορά. Είχα αρχίσει να φουντώνω. «Εντάξει, σας είπα θα τα μαζέψω» μουρμούρισε χωρίς να με κοιτάξει ενώ συνέχισε ν’ απομακρύνεται. Προσπάθησα να κρατήσω την ψυχραιμία μου. Η παρέα μου έκανε ότι μπορούσε για να με ηρεμίσει. «Ξέσκισέ τον, τον μαλάκα», ακούστηκε κάποιος από το διπλανό τραπέζι. Το εξέλαβα κυριολεκτικά ως επιθετική προτροπή. Αν δεν συγκρατιόμουν το επόμενο βήμα θα ήταν να του ορμήσω. Όμως, με είχαν υποτιμήσει. Σκέφτηκα ότι το τσαγανό χρειάζεται έξυπνες κινήσεις για να ισοζυγιάσει την επιμονή με την υπομονή. Έβγαλα από την τσέπη μου το κινητό, ζούμαρα πάνω

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

Η αρχή

του και του άστραψα τρεις απανωτές. Τον πέτυχα στον εγκέφαλο· μαρμάρωσε όταν κατάλαβε πως την είχε άσκημα. Γύρισε πίσω παραλιακά και άρχισε να ψάχνει το «πεσκέσι». Του πρόσφερα σακούλες συλλογής ακαθαρσιών σκύλων. Αρνήθηκε αμίλητος και απευθύνθηκε στο γκαρσόνι. «Πάρτε αυτές» του είπα αλλά εκείνος με αγνόησε πάλι. «Δεν χρειάζεται να περιμένετε το γκαρσόνι, δεν θα μου λείψουν. Έχω σκυλί και ξέρω» επέμεινα. Επέμενε κι εκείνος να με αγνοεί. Απόρησα με την υπομονή μου. «Μα γιατί δεν τις παίρνετε;» τον ξαναρώτησα. «Έγινε κάτι που δεν μου άρεσε» είπε. Πρόφτασα μόνο ν’ ακούσω ότι «δεν έπρεπε να τον φωτογραφήσω» και κατέρρευσα. Έβαλα τις σακούλες στην τσέπη μου και γύρισα στη θέση μου. Το γκαρσόνι σέρβιρε σακούλες στον «κύριο» και σε μας δεν θυμάμαι τι. Η διπλανή παρέα με κοίταζε απορημένη. Ο τύπος έδεσε το σκυλί με το λουρί του και μάζεψε τις ακαθαρσίες αδέ-

ξια, σαν να ήταν η πρώτη φορά που το έκανε. Μου ήρθε στο μυαλό η σιτεμένη νεάζουσα με τον σκύλαρο, που πριν από κάποιους μήνες είχε παραδεχτεί πως όταν δεν μπορεί να κάνει αλλιώς μαζεύει τα «κακάκια» του ζώου της. Τι «κακάκια» δηλαδή, ένα κιλό σκατό το καθένα. Με έπιασε νευρικό γέλιο. Γέλαγα με κλάματα. Τον έβλεπα, τηλεγραφόξυλο να διπλώνεται και να ψάχνει στα βότσαλα, και σπάραζα. Έκλαιγα γιατί δεν μπορούσα να σταματήσω να γελάω και γέλαγα με την τύχη μου να γλυτώσω το πνίξιμο αφού υπήρχαν μάρτυρες στο συμβάν. Κι όσο εγώ γέλαγα κι έκλαιγα μαζί τόσο εκείνος κιτρίνιζε· μέχρι που άρχισε να καίγεται και στο τέλος να μαυρίζει, να γίνεται κάρβουνο και να καπνίζει, σαν μπουρί, σαν φουγάρο καραβιού θα έλεγα καλύτερα. «Έπρεπε να της το πεις από την αρχή, βρε άνθρωπε, πως δεν είχες σακούλα μαζί σου» του είπε το γκαρσόνι την ώρα που έφευγε με το σκατό στο χέρι. Δεν ξέρω σε ποια σκουπίδια το πέταξε· σημασία έχει ότι το μάζεψε. Η αρχή είχε γίνει.

Η Kατερίνα Παναγιωτοπούλου γεννήθηκε το 1956 στην Αμφίκλεια Φθιώτιδας. Σπούδασε Σκηνογραφία – Ενδυματολογία. Εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα. Είναι τελειόφοιτη του μεταπτυχιακού τμήματος Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στην κατεύθυνση της συγγραφής. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το πρώτο της βιβλίο «Η Μακρυγιαλού και άλλες ιστορίες» εκδόθηκε, τον Μάρτιο του 2017, από τις Εκδόσεις Εντευκτηρίου.

από τις εκδόσεις

ΡΟΕΣ

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

MARTIN HEIDEGGER

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ Πώς να ξαναδώσουμε νόημα στην λέξη «ανθρωπισμός»; Σ’ αυτό το ερώτημα –διατυπωμένο από τον φιλόσοφο J. Beaufret– απαντά ο Heidegger στην πραγματεία του Επιστολή για τον ανθρωπισμό (1946), εκθέτοντας ταυτόχρονα, με την αφορμή αυτή, βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του. Η ουσία του ανθρώπου έγκειται στον στοχασμό. Δι’ αυτού πραγματώνεται η σχέση του ανθρώπου προς το Είναι και εκφράζεται το ίδιο το Είναι μέσα στην γλώσσα. Η παραποίηση του στοχασμού σε τεχνικού χαρακτήρα λογισμό και της γλώσσας σε απλό εργαλείο έχει αποκόψει τον άνθρωπο από το Είναι, καθιστώντας τον ανέστιο. Ο άνθρωπος δεν είναι –όπως, χάρη στην τεχνολογία, παρουσιάζεται σήμερα– ο «δεσπότης του όντος», αλλά ο «γείτονας και ποιμένας» τού Είναι. Όλες οι μορφές Ουμανισμού μέχρι και σήμερα βασίζονται σε μία μεταφυσική ερμηνεία φύσης και ιστορίας και υπερπηδούν την πρωταρχική σχέση του ανθρώπου με το Είναι.

Η Επιστολή για τον ανθρωπισμό αποτελεί την πρώτη δημοσίευση στην οποία ο Heidegger εκθέτει την μετά την «στροφή» φιλοσοφία του, τον στοχασμό δηλ. που ανέπτυξε, τροποποιώντας την προγενέστερη θέση του, από τις αρχές της δεκαετίας του ’30. Η πραγματεία αυτή παρέχει την ίσως πιο μεστή και βατή παρουσίαση κεντρικών θέσεων της ύστερης σκέψης του μεγάλου αυτού φιλοσόφου του 20ού αιώνα.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ROBERTO VECCHIONI Ο ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗΣ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ

Σε ένα χωριό της Σικελίας, οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει τη σημασία των λέξεων. Μόνο ένα αγόρι, ο Νικολίνο, θυμάται, και μπορεί να διηγηθεί τα γεγονότα που οδήγησαν τους κατοίκους του τόπου του σε αυτή την κατάσταση. Το προνόμιο της μνήμης ο Νικολίνο το αποκτά χάρη στη γνωριμία του με τον βιβλιοπώλη που καταφτάνει στην πόλη του. Ο μυστηριώδης αυτός άνθρωπος ανοίγει ένα βιβλιοπωλείο όχι για να πουλάει τα βιβλία του, αλλά για να τα διαβάζει στους άλλους. Οι ντόπιοι δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι τον ξένο και την ιδιοτροπία του, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να θεωρούν ότι πρόκειται για δαίμονα. Πεσόα, Σοφοκλής, Τολστόι, Σαπφώ, Σαίξπηρ, Λεοπάρντι, Δάντης, Ρεμπώ, Προυστ, Μπόρχες, Ντοστογιέφσκι είναι μερικοί μόνο από τους συγγραφείς με τη σκέψη των οποίων το αγόρι έρχεται σε επαφή. Τι γίνεται όμως με τους υπόλοιπους κατοίκους; Και τι οδηγεί τον βιβλιοπώλη να ξεστομίσει τη φράση «Αυτό είναι το τελευταίο μας βράδυ, Νικολίνο»; Το παράξενο παραμύθι που στήνει ο Ρομπέρτο Βεκιόνι είναι μια σύγχρονη παραβολή για τη διαφορετικότητα, τον ρατσισμό και τη δύναμη της φιλομάθειας απέναντι στην άγνοια.

BERNHARD SCHLINK ΟΛΓΑ Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ

Περίπου δύο ολόκληροι αιώνες γερμανικής ιστορίας εγκιβωτίζονται στο καινούργιο μυθιστόρημα του Μπέρνχαρντ Σλινκ, Όλγα. Χωρίς να φορτώνει το βιβλίο με ιστορικές λεπτομέρειες, ο συγγραφέας του best seller Διαβάζοντας στη Χάννα πετυχαίνει να παρακολουθήσει την πορεία της ηρωίδας του από τα πρώτα της βήματα μέχρι το «ανατρεπτικό» τέλος της, επιχειρώντας μια ιστορική αναδρομή από τον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1871, την ίδρυση του γερμανικού Ράιχ το ίδιο έτος και τους παγκόσμιους πολέμους, έως τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση, τον γερμανικό Μάη του 1968 και το σήμερα. Τα τραύματα από το εθνικό παρελθόν, οι προκαταλήψεις, τα λάθη κι ο ταξικός αποκλεισμός προκαλούν στους πρωταγωνιστές του βιβλίου δυσκολία να ευτυχήσουν και τους καθιστούν σχεδόν ανίκανους να ερωτευτούν.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΡΟΛΑΝ ΜΠΑΡΤ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

Η αναγκαιότητα του παρόντος βιβλίου βασίζεται στην ακόλουθη εκτίμηση: ο ερωτικός λόγος χαρακτηρίζεται σήμερα από "μια άκρα μοναξιά". Το λόγο αυτό τον μιλούν χιλιάδες υποκείμενα (ποιος ξέρει, άραγε;), αλλά δεν τον στηρίζει κανείς. Τον έχουν εγκαταλείψει πλήρως οι περιρρέουσες γλώσσες, οι οποίες, ή τον αγνοούν, ή τον υποτιμούν, ή τον χλευάζουν. Έτσι, ο λόγος αυτός βρίσκεται αποκομμένος, όχι μόνο από την εξουσία, αλλά και από τους μηχανισμούς της (επιστήμες, γνώσεις, τέχνες). Όταν ένας λόγος παρεκκλίνει κατ' αυτό τον τρόπο, συρόμενος από την ίδια του τη δύναμη, προς την κατεύθυνση του ανεπίκαιρου, και φέρεται εκτός πάσης αγελαιότητος, δεν έχει άλλη επιλογή: πρέπει να αποβεί ο τόπος, ο ισχνότατος έστω, μιας "κατάφασης". Η κατάφαση αυτή είναι, εν ολίγοις, το θέμα του βιβλίου που εγκαινιάζεται εδώ.

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Γιατί φωνάζει στη σκηνή η Λένα Κιτσοπούλου; Πόσο Λούλα Αναγνωστάκη και Δηµήτρη Δηµητριάδη έχουµε ακόµα να δούµε; Είναι πολιτικές ταινίες ο Κυνόδοντας κι η Στρέλλα; Μπορεί ένα µυθιστόρηµα του Αύγουστου Κορτώ να βοηθήσει στην αναζήτηση της κρυµµένης ιστορίας του AIDS στην Ελλάδα; Πόσα βιβλία λεσβιακής λογοτεχνίας πρέπει να έχει στη βιβλιοθήκη της µια συγγραφέας και τι τη νοιάζει αυτό την Άντζελα Δηµητρακάκη; Τι σηµαίνει, τέλος, ο όρος «αναταραχή αρχείου» και γιατί µας βοηθάει να καταλάβουµε τη θεαµατική επιστροφή της ελληνικής οικογένειας στον κινηµατογράφο, στο θέατρο, στη λογοτεχνία αλλά και στη δηµόσια συζήτηση τις δύο τελευταίες δεκαετίες; Αυτοβιογραφικό κριτικό δοκίµιο, µελέτη πολιτισµικής ιστορίας και αφήγηµα κουίρ θεωρίας, το "Κάτι τρέχει µε την οικογένεια" αναλύει την κατεδάφιση του «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» που παρακολουθήσαµε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Εξηγεί τα κοινωνικά της χαρακτηριστικά. Και επιχειρηµατολογεί για τη ριζοσπαστική (και ενσώµατη) ιστορική αναζήτηση στην οποία µπορεί να µας σπρώξει.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ* ΜΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ...

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΚΟΣΜΩΝ του H.G. WELLS

100

της Ειρήνης Μανδηλαρά

Παρακαλώ προσδεθείτε. Έτοιμοι; Ας ταξιδέψουμε λοιπόν. Όχημά μας ένα από τα λογοτεχνικά διαμάντια του προπερασμένου αιώνα. Ελάτε να παρακολουθήσουμε από κοντά τον Πόλεμο των Κόσμων. «Κανείς δε θα το πίστευε, στα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα, ότι ο κόσμος αυτός παρακολουθούνταν στενά και με προσοχή από διάνοιες ανώτερες της ανθρώπινης, κι ωστόσο θνητές όσο κι εκείνη· ότι όσο οι άνθρωποι ασχολούνταν με τις κάθε λογής έγνοιες τους, αποτελούσαν επίσης αντικείμενο ενδελεχούς εξέτασης και μελέτης, ίσως ακόμα και τόσο στενά όσο ένας άνθρωπος με μικροσκόπιο μπορεί να περιεργάζεται τα εφήμερα πλάσματα που κατακλύζουν και πολλαπλασιάζονται μέσα σε μια σταγόνα νερό. Μακαρίως καταγίνονταν οι άνθρωποι ανά τον πλανήτη με τις μικρές τους υποθέσεις, απόλυτα γαλήνιοι στη βεβαιότητά τους για την εξουσία τους επί της ύλης…» Βρισκόμαστε σε μία από τις μικρές πόλεις της Αγγλικής εξοχής που ονομάζεται Woking. Και γιατί σε αυτή τη μικρή πόλη; Μα εκεί είναι το σπίτι του ανώνυμου αφηγητή αυτής της συναρπαστικής ιστορίας. Ο αφηγητής μας είναι συγγραφέας, φιλόσοφος και ερασιτέχνης αστρονόμος. Υπήρξε ένας από τους πρώτους ανθρώπους που παρατήρησε κάποιες ιδιαιτερότητες στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη και κάνοντας κάποιους απλούς για τον ίδιο συσχετισμούς, αντιλήφθηκε ότι οι Αρειανοί ξεκινούσαν μία εισβολή. «…Καθώς ο Άρης πλησίαζε στην αντίθεση, ο Λαβέλ της Ιάβας έβαλε φωτιά στα τηλεγραφικά δίκτυα ανταλλαγής αστρονομικών δεδομένων με την πληροφορία για μια τεραστίων διαστάσεων έκρηξη πυρακτω-

μένων αερίων επάνω στον πλανήτη. Είχε συμβεί γύρω στα μεσάνυχτα, 12 του μηνός· και το φασματοσκόπιο, στο οποίο αμέσως κατέφυγε, έδειξε μια μάζα φλεγόμενων αερίων, κυρίως υδρογόνου, που κινούνταν με απίστευτη ταχύτητα προς τη Γη. Στις δώδεκα και τέταρτο, η πύρινη μάζα είχε πάψει να είναι ορατή. Ο Λαβέλ τη συνέκρινε με μια κολοσσιαία τολύπη φωτιάς που ξεπήδησε απότομα και βίαια μέσα από τον πλανήτη, “σαν καυτά αέρια που εκτινάσσονται από όπλο”». Ο αφηγητής είναι ένας απλός άνθρωπος που κάθε αναγνώστης είναι σε θέση να τον συμπαθήσει. Εργαζόταν όταν εισέβαλαν οι Αρειανοί, ξεκινά να αναζητεί τη σύζυγο του και προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα κόσμο κι ένα περιβάλλον που έχει αλλάξει ξαφνικά και δραματικά. Δέκα προερχόμενοι από τον Άρη φλεγόμενοι κύλινδροι προσγειώνονται στην Αγγλική ύπαιθρο. Οι κύλινδροι ανοίγουν κι οι δυσκίνητοι πάνω σε τρίποδα Αρειανοί αρχίζουν να περιφέρονται στο τοπίο κατακαίγοντας με τις θερμικές τους ακτίνες όποιον κι ότι βρίσκεται στο δρόμο τους. Η Ανθρωπότητα αποδεικνύεται ανίσχυρη στη σφοδρή και κακόβουλη αυτή επίθεση κι οι Αρειανοί αποκτούν εύκολα τον έλεγχο. Οι Αρειανοί είναι τρομακτικά, σκουληκόμορφα τέρατα με διογκωμένα, σκοτεινά μάτια και με δεκαέξι μακριά, ευκίνητα πλοκάμια που προεξέχουν από το χωρίς χείλια στόμα τους. Ωστόσο είναι πολύ πιο εξελιγμένοι από τους ανθρώπους και θέλουν να μετατρέψουν τη Γη σε πεδίο σίτισης. Διψούν για ζωντανό αίμα και προτίθενται να τραφούν με ανθρώπους. Ο αφηγητής καταφέρνει κι επιβιώνει της εισβολής. Η παρατεταμένη έκθεση του στις φρικαλεότητες των Αρειανών παραλίγο να

101

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

της Ειρήνης Μανδηλαρά*

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΚΟΣΜΩΝ του H.G. WELLS

102

του κοστίσουν την λογική του. Μετά από πολλές περιπέτειες και σίγουρος πια ότι οι Αρειανοί δεν μπορούν να ηττηθούν, σχεδιάζει μία υπόγεια ζωή. Θα προσπαθήσει να επιζήσει στους υπονόμους όσο το δυνατόν μακρύτερα από τους νέους κυρίαρχους του πλανήτη. Ποτέ όμως δεν θα καταφέρει να αποδεχτεί την ιδέα μίας τέτοιας υπανθρώπινης ύπαρξης. Εκπλήσσεται ωστόσο όταν σύντομα συναντά κάποια νεκρά σώματα Αρειανών και συνειδητοποιεί το τι ήταν αυτό που τα σκότωσε… Ο ανώνυμος αφηγητής συνήθως θεωρείται ότι είναι ο ίδιος ο H.G.Wells. Σύγχρονοι αναλυτές του «Ο Πόλεμος των Κόσμων» τον συγκρίνουν με τον Ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό και την επέκτασή του, η οποία βασίζεται στην ανώτερη τεχνολογία. Ο Wells μέσω του έργου του, μας παρέχει την πρώτη λογοτεχνική περιγραφή του σύγχρονου μηχανοποιημένου πολέμου. Οι εικόνες των πόλεων που εξαφανίστηκαν με όπλα μαζικής καταστροφής ήταν καταπληκτικές και προφητικές. Αυτή η εν πολλοίς επιστημονικής φαντασίας νουβέλα προανήγγειλε έναν αιώνα άνευ προηγουμένου καταστροφής, τον εκτοπισμό ολόκληρων ανθρώπινων πληθυσμών και τη χρήση της τεχνολογίας ως εργαλείου εξαθλίωσης. Ο Wells πίστευε, βεβαίως, ότι η επιστήμη και η τεχνολογία του 20ού αιώνα θα κάνουν αξιοσημείωτες ανακαλύψεις, αλλά συγχρόνως έγραψε μια σειρά από μυθιστορήματα που προέβλεπαν έναν καταστροφικό πόλεμο. «Ο Πόλεμος των Κόσμων» είναι μία προειδοποίηση, μία ανίχνευση για τη θέση της ανθρωπότητας στο σύμπαν και μία συμβουλή κατά της αυταρέσκειας. Ο Πόλεμος των Κόσμων δημοσιεύθηκε για

πρώτη φορά σε συνέχειες στο Pearson’s Magazine το 1897. Ο πλήρης τόμος δημοσιεύτηκε από τον William Heinemann το 1898. Μετά τη δημοσίευσή του, το έργο έγινε γενικά δεκτό με πολύ θετικές κριτικές τόσο από τους αναγνώστες όσο και από τους κριτικούς. Μεταφέρθηκε δύο φορές στον κινηματογράφο. Την πρώτη φορά το 1953 με σκηνοθέτη τον Μπάιρον Χάσκιν και πρωταγωνιστή τον Τζιν Μπάρι και τη δεύτερη φορά το 2005 με σκηνοθέτη τον Στίβεν Σπίλμπεργκ και πρωταγωνιστή τον Τομ Κρουζ. Το βιβλίο στην Ελληνική γλώσσα έχει κυκλοφορήσει σε πολλές εκδόσεις μεταξύ άλλων από τους: Γαβριηλίδης (1993), Ερατώ (2003/2015), Άγκυρα (2006), Μίνωας (2006), Οξύ (2018) και Ψυχογιός (2019). Στα Αγγλικά προτείνω την revised edition 2011 από τις εκδόσεις Penguin «The War of the Worlds». Καλή ανάγνωση!

*Η Ειρήνη Μανδηλαρά στα 5 της έμαθε να διαβάζει κι έκτοτε αμετανόητη βιβλιοεξαρτημένη! Τα τελευταία 28 χρόνια εργάζεται ως bookbuyer σε κεντρικό Αθηναϊκό βιβλιοπωλείο.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΙΠΛΙΚΑΤΣΗ ΧΕΙΡΟΠΕΔΗ ΑΠΟ ΠΛΑΤΙΝΑ Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Χειροπέδη από πλατίνα ή αλλιώς φυλακή από πλατίνα. Οι ήρωες των διηγημάτων φορούν νοητά τη χειροπέδη των στερεοτύπων και των εξαναγκασμών, εγκλωβισμένοι σε σχέσεις, πεποιθήσεις, ορμές και φαντασιώσεις, περιπλανώνται απ' τις αρχές του 20ου αιώνα έως το απροσδιόριστο μέλλον, από την παιδική τους ηλικία έως τα γεράματά τους. Η Κική γράφει στον νεκρό σύντροφό της, ο Μιχάλης καταφέρνει να στείλει ηλεκτρονικό μήνυμα από τον Παράδεισο, η Γεωργία ταξιδεύει στη Βουλγαρία για ν' αποτεφρώσει τη σορό του πατέρα της, ο Μανόλης ανακοινώνει στους γονείς του ότι θα γίνει κλέφτης. Οι ήρωες ταλαιπωρούν τον εαυτό τους κι αναμετριούνται με τα όνειρά τους. Ο μικρός Πέτρος πετάει κονσέρβες στα παιδιά που τον κοροϊδεύουν, η Τζέινα ανοίγει την κιτρινισμένη έκθεσή της από το δημοτικό σχολείο, η Μαργαρίτα ξεθάβει τον σκύλο της θείας Φλώρας, μια κυρία καταμετρά τα δικαιολογητικά για τη σύνταξή της, η Νανά, η Καίτη κι ο Κοσμάς παίζουν με ερωτικά παιχνίδια. Ο αφηγητής, κάποιες φορές θεατής, κρυφακούει τους ήρωες και άλλοτε αφηγείται με χιούμορ και ειρωνεία, άλλοτε μοιάζει ν' απουσιάζει διακριτικά χάρη στη δύναμη των γεγονότων. Η Αλεξάνδρα Πιπλικάτση με την πρώτη της αυτή συλλογή διηγημάτων αναζητά την ουσία, την άγρια και σκληρή πραγματικότητα τόσο όσο χρειάζεται. Στους ήρωές της ο αναγνώστης μπορεί ν' αναγνωρίσει κάτι από τον ίδιο του τον εαυτό.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ Η ΜΑΚΡΥΓΙΑΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Εκδόσεις ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟΥ

Η Κατερίνα Παναγιωτοπούλου αναπαριστά και στεγάζει τα οράματα μιας ολόκληρης γενιάς λογοτεχνών οι οποίοι αναζητούν την υπέρβαση της εμπορευματικής νοηματοδότησης της λογοτεχνίας. Απονευρώνει κατεστημένες πεποιθήσεις και προσδοκίες, αντιμάχεται την "τραπεζική" αντίληψη της συγγραφικής τέχνης και τον εργαλειακό λόγο της λογοτεχνικής μανιέρας, και ψηλαφεί, με χιούμορ, λοξό και δηκτικό αλλά διασκεδαστικό και, σε κάθε περίπτωση, συναισθηματικό, τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων της. Μια συλλογή διηγημάτων που υπερβαίνει κοινωνιολογικές τοποθετήσεις και ερμηνείες, και αναπτύσσει τη δράση χωρίς να επιχειρεί να μας εντυπωσιάσει με ανατροπές και "επιφάνειες". Το αναγνωστικό ενδιαφέρον απογειώνεται από κείμενο σε κείμενο, καθώς όλες οι λειτουργίες που τα στοιχεία της αφήγησης αναλαμβάνουν να επιτελέσουν εξυφαίνουν μία περιπετειώδη και απολαυστική διαδρομή.

103

ΠΑΡΑΞΕΝεσ ...ΑΛΙΕΥΜΕΝΕΣ ειδησεισ

104

ΠΑΠΑΓΑΛΟΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΣΤΗΝ βΟΡΕΙΑ ΙΝΔΙΑ Σμήνη «εξαρτημένων» παπαγάλων έχουν σημάνει συναγερμό σε χιλιάδες αγρότες της βόρειας Ινδίας, καθώς οι επιδρομές με λεία την πλούσια σοδειά τους έχουν γίνει καθημερινότητα. Με εφιάλτη δίχως τέλος παρομοιάζουν την κατάσταση που επικρατεί στα χωράφια τους, χιλιάδες καλλιεργητές όπιου στην επαρχία Ουτάρ Πραντές της Ινδίας, καθώς σμήνη εθισμένων στο όπιο παπαγάλων, τους έχουν φέ-

ρει στα όρια της απόγνωσης και της οικονομικής καταστροφής. Πιο συγκεκριμένα, καλλιέργειες οπίου χιλιάδων στρεμμάτων γίνονται καθημερινά στόχος των εθισμένων πτηνών, τα οποία όχι μόνο αρπάζουν τους καρπούς από τα οπιούχα φυτά αλλά πολλές φορές τα ξεριζώνουν ολόκληρα και πετούν μακριά, κρατώντας τα στα ράμφη και τα νύχια τους.

40 κιλά πλαστικές σακούλες ΣΚΟΤΩΣΑΝ

ΦΑΛΑΙΝΑ ΣΤΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ Από «γαστρικό σοκ» πέθανε μία φάλαινα, η οποία ξεβράστηκε στις ακτές των Φιλιππίνων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, από το Μουσείο D’ Bone Collector στο νησί Μιντανάο, στο στομάχι της νεαρής φάλαινας βρέθηκαν 40 κιλά πλαστικές σακούλες. Στο στομάχι του θηλαστικού βρέθηκε «περισσότερο πλαστικό από όσο έχουμε δει ποτέ», ανακοίνωσαν οι ερευνητές σε ανάρτησή τους στο Facebook, όπου θα αναρτήσουν τις επόμενες ημέρες λίστα με ό, άλλο βρέθηκε στο στομάχι της. «Είναι αηδιαστικό. Πρέπει η κυβέρνηση να αναλάβει δράση εναντίον όλων όσοι συνεχίζουν να μεταχειρίζονται τους ωκεανούς σαν να είναι σκουπιδοτενεκέδες», προσθέτουν στην ίδια ανακοίνωση.

Η χρήση πλαστικών μιας χρήσης είναι ανεξέλεγκτη στη νοτιοανατολική Ασία. Βάσει έκθεσης του 2017 της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας, η Κίνα, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ ρίχνουν στον ωκεανό περισσότερα πλαστικά από όσα ρίχνει ο υπόλοιπος πλανήτης. Σύμφωνα με τον υδροβιολόγο Ντάρελ Μπλάτσλεϊ, εκ των ιδιοκτητών του μουσείου, τη δεκαετία που εξετάζει νεκρές φάλαινες και δελφίνια, διαπιστώθηκε ότι 57 από αυτά είχαν πεθάνει λόγω της συγκέντρωσης σκουπιδιών και πλαστικών στα στομάχια τους. Τον περασμένο Ιούνιο μια φάλαινα στην Ταϊλάνδη πέθανε αφού είχε καταπιεί περισσότερες από 80 πλαστικές σακούλες βάρους συνολικά περίπου 8 κιλών, αναφέρει η «Guardian».

105

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

Γεωργία Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Μ. +30 6947 426662 www.georgiadoukopoulou.gr Ε. info@georgiadoukopoulou.gr

106

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

συνταγές

Σαρακοστιανές back-to-back

Αποφάσισες να καλέσεις κόσμο στο σπίτι το Σαββατοκύριακο, αλλά έλα που οι μισοί νηστεύουν και δυσκολεύεσαι να βγάλεις το μενού. Αν προσθέσεις και το γεγονός πως είσαι σε διατροφή (ε; ε;) και δε θες να τη χαλάσεις (το καλό που σου θέλω!), οι επιλογές μειώνονται κατακόρυφα! Και πότε σε άφησα έτσι αβοήθητο για να το κάνω τώρα; Αυτές οι δύο συνταγές είναι σίγουρο ότι θα ενθουσιάσουν την παρέα σου! Συν ότι είναι τόσο εύκολες και γρήγορες, που δεν θα χαραμίσεις και πολύ χρόνο στην κουζίνα. Τι άλλο θες; Περιμένω εντυπώσεις! Κι εγώ και ο Νάσος -ένας foodlover και οσονούπω σεφ- που μου τις σύστησε! (υ.γ. Νάσο σ’ευχαριστώ!)

107

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

συνταγές

Σαρακοστιανές back-to-back

108

Καλαμάρια σοτέ ΥΛΙΚΑ (για 4 μερίδες) • Καλαμαράκια: 500γρ (μόνο το σώμα τους) • Πράσινες πιπεριές: 2 • Κόκκινες πιπεριές: 3 • Κρεμμύδια ξερά: 4 • Ντομάτες: φρέσκες 500γρ • Σκόρδο: 2 σκελίδες • Μπουκέ γκαρνί: συλλογή μυρωδικών δεμένα ή σε τούλι (πράσο - μαϊντανό θυμάρι - δάφνη) • Ελαιόλαδο: ½ φλιτζάνι τσαγιού • Αλάτι • Πιπέρι • Μαϊντανός

a la basquaise

ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Πλένετε τα καλαμάρια, τα σκουπίζετε και τα κόβετε σε λωρίδες. Ξεσποριάζετε και κόβετε επίσης σε λωρίδες τις κόκκινες και πράσινες πιπεριές. Ψιλοκόβετε τα κρεμμύδια, το σκόρδο και τις ντομάτες, αφού πρώτα τις έχετε ξεφλουδίσει. Σοτάρετε σε λάδι τις πιπεριές, έπειτα τα κρεμμύδια και τα καλαμάρια και τέλος τις ψιλοκομμένες σκελίδες σκόρδου. Μετά από 15’ προσθέτετε τις ντομάτες, το μπουκέ γκαρνί και το αλατοπίπερο. Αφήνετε να βράσει για 15΄με σκεπασμένο το σκεύος. Πασπαλίζετε με μαϊντανό. Σερβίρετε με ρύζι ή νιόκι πατάτας. PrepTime: 40-45 λεπτά

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Μύδια mariniere ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Πλένετε και καθαρίζετε τα μύδια. Τρίβετε τα κελύφη να φύγουν τα ξένα σώματα και αφαιρείτε, τραβώντας δυνατά, τις πράσινες φουντίτσες τους. Ξεφλουδίζετε και ψιλοκόβετε τα κρεμμύδια και τα βάζετε σε μία κατσαρόλα απλωτή, που την έχετε βουτυρώσει, μαζί με το ψιλοκομμένο μαϊντανό, το θυμάρι, τη δάφνη, τα 200ml κρασί, το ξύδι κρασιού και τις 2 κουταλιές βούτυρο. Προσθέτετε τα μύδια, τα σκεπάζετε και τα ψήνετε σε δυνατή φωτιά για να ανοίξουν, κουνώντας μερικές φορές την κατσαρόλα. Μόλις ανοίξουν, βγάζετε την κατσαρόλα από την φωτιά και αδειάζετε τα μύδια σε μία σαλατιέρα. Αφαιρείτε το θυμάρι και τη δάφνη. Βάζετε 2 κουταλιές της σούπας βούτυρο- σε μικρά κομμάτια- στο ζωμό, χτυπώντας τον και περιχύνετε τα μύδια. Πασπαλίζετε με ψιλοκομμένο μαϊντανό.

ΥΛΙΚΑ (για 4 μερίδες) • Μύδια: 2 κιλά • Κρεμμύδια: 2 ξερά μικρά • Μαϊντανός: 2 κουτ. της σούπας ψιλοκομμένος • Κρασί λευκό: 200ml • Ξύδι κρασιού: 1 κουτ. της σούπας • Δάφνη: 1 φύλλο • Θυμάρι: 1 μικρό κλαδάκι • βούτυρο: 5-6 κουτ. της σούπας • Αλάτι • Πιπέρι PrepTime: 30 λεπτά

109

συνταγεσ

Βaby σπανάκι Στις 26 Μαρτίου γιορτάζουν στην Αμερική το σπανάκι!

110

Το θρεπτικό σπανάκι, υπάρχει όλες τις εποχές, όλο τον χρόνο -φρέσκο ή καταψυγμένο- αλλά τώρα την Άνοιξη (από Μάρτιο έως Μάιο) είναι η πιο καλή του εποχή. Ποιος δε θυμάται τον Ποπάυ, που κατάπινε μονομιάς μια κονσέρβα σπανάκι κι αμέσως φούσκωναν τα μπράτσα του και γινόταν ...ανίκητος. Έτσι ξεκινήσαμε λίγο-πολύ να τρώμε το σπανάκι και δεν κάναμε λάθος! Μπορεί να καταναλωθεί ωμό μέσα σε σαλάτες ή βρασμένο ως συστατικό μιας καλοψημένης πίτας ή ως συνοδευτικό φαγητών. Οι θαυματουργές ιδιότητες του σπανακιού ωφελούν και ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση, οξυγονώνουν τον οργανισμό ενώ συντελούν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου. Ακόμα το σπανάκι, καθυστερεί τον εκφυλισμό των εγκεφαλικών κυττάρων που έρχεται με την ηλικία και καταπολεμά την αρθρίτιδα. Παράλληλα, δρα προληπτικά απέναντι στον καρκίνο του παχέος εντέρου, του οισοφάγου και των ωοθηκών ενώ οι επιστήμονες αναφέρουν, πως θωρακίζει και την καρδιά απέναντι σε μια σειρά παθήσεων. Τέλος, διασφαλίζει την καλή υγεία των οστών ενώ οι αντιοξειδωτικές του

ιδιότητες, καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό και χαρίζουν λαμπερό δέρμα και μαλλιά καθώς και «ατσάλινη» υγεία! Το σπανάκι είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών Α, η οποία είναι απαραίτητη για την υγεία των ματιών και την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και βιταμίνης Κ, που συμμετέχει στη φυσιολογική διαδικασία πήξης του αίματος και ταυτόχρονα συμβάλλει στην προστασία της υγείας των οστών. Από την άλλη, περιέχει υψηλά ποσά φυλλικού οξέος, μαγνησίου, καλίου και φυτικών ινών, καθώς και βιταμίνη Ε, βιταμίνη C, φώσφορο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο.

της Ρούλας Μονογυιού

111

Σαλάτα με καρδούλες από

φράουλα

υλικά • 150 γρ. κατσικίσιο τυρί • παρθένο ελαιόλαδο • ξύδι μπαλσάμικο • ρόκα • baby σπανάκι • φράουλες κομμένες φετούλες • μια χούφτα καρύδια

Πλένουμε καλά το σπανάκι και τη ρόκα και το κόβουμε με το χέρι σε μεσαίου μεγέθους λωρίδες. Προσθέτουμε τα καρύδια ή κάσιους ή κουκουνάρι, ό.τι προτιμάτε. Κόβουμε τις φράουλες φετούλες, αφαιρώντας δε το κοτσάνι τους σχηματίζουν καρδούλες, τις προσθέτουμε και ανακατεύουμε. Τρίβουμε το τυρί και το ρίχνουμε από πάνω. Χτυπάμε σε ένα βαζάκι το ελαιόλαδο και το μπαλσάμικο να αναμιχτούν και περιχύνουμε τη σαλάτα. Ανακατεύουμε καλά και η σαλάτα μας είναι έτοιμη!

www.bonusmall.gr

Πολυχώρος ς, προβολής &

επικοινωνία ! ς υ ο δ ρ έ κ ν ω ε σ ά τ προ

αγορά

ΠΑΝΤΡΕΥΕΣΤΕ; ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!

ΞΕΡΟΤΗΓΑΝΑ ΤΩΡΑ και στην Αθήνα, έρχονται σπίτι σας! Εξαιρετικά Χανιώτικα ξεροτήγανα και καλιτσούνια με τα πιο αγνά υλικά και σε ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ ΤΙΜΗ! στα τηλ. 6983700171 & 6930997549 ΑΡΩΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΜΑΡΤΣΑΚΗ

Εργαστήριο Χειροποίητων Προϊόντων Σπιτικά ζυμαρικά και ιδιαίτεροι τραχανάδες, μαρμελάδες, γλυκά κουταλιού και κομπόστες μόνο στην εποχή τους. 'Ολα τα προϊόντα μας γίνονται σε μικρές ποσότητες, για να μη χαθεί το "σπιτικό" του χαρακτήρα τους. Ψάξτε τα και απολαύστε! OΠΩΣ ΠΑΛΙΑ

Θησέως 25 & Δ. Πλακεντίας, Χαλάνδρι τηλ.: 210 6830 220, www.periousias.gr

Είναι αναγκαίο να ζητάμε την «ουσία», κάθε στιγμή. Την «ουσία» στις σχέσεις, στις σκέψεις, στις παρέες και φυσικά στις ...γεύσεις!

ΔΩΡΑ

H άνοιξη, έχει φως, έχει χρώμα, αλλάζει τη διάθεση...

116

ΚΛΗΡΩΣΕΙΣ

και το www.bonusmall.gr την κάνει ακόμη πιο όμορφη με τα δώρα της κλήρωσης. Δείτε όλα τα δώρα στείλτε μας e-mail με την προτίμησή σας και κερδίστε στην κλήρωση που θα γίνει στις 20 Απριλίου 2019!

117

ClasSY movies

120

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

Η διπλή ζωή της Βερόνικα* (La double vie de Veronique) 1991 του Κρζιστόφ Κισλόφσκι με τους Ιρέν Ζακόμπ, Βλάντισλαβ Κοβάλσκι

1966: στην Πολωνία και στη Γαλλία, την ίδια μέρα και ώρα, γεννιούνται δυο πανομοιότυπα κοριτσάκια με το όνομα Βερόνικα. 20 χρόνια μετά, οι δυο νέες, χωρίς να έχουν ποτέ γνωριστεί, ή να έχουν οποιονδήποτε συγγενικό δεσμό, μοιράζονται δυο παράλληλες κοινές ζωές: η ίδια λατρεία και πάθος για τη μουσική, η ίδια άγνωστη σε αυτές καρδιακή πάθηση. Η δεύτερη Βερονίκ, η Γαλλίδα, θα επω-

φεληθεί από τη σοφία και τις εμπειρίες της Πολωνής Βερόνικα χωρίς να το γνωρίζει. Μια ζωή συνεχίζεται μέσα σε μια άλλη, καταλαμβάνοντας το σώμα και την ψυχή του επίγειου “σωσία” της. Υπάρχει πάνω στον πλανήτη ο διπλός εαυτός μας; Μία πιθανότητα ίσως στο δισεκατομμύριο... Και επιπλέον να έχουμε μια μυστική επικοινωνία με αυτόν, που επηρεάζει τις πράξεις μας, χωρίς να το ξέρου-

με. Από αυτή τη φαινομενικά παράλογη εικασία ξεκινά το ποιητικό και παράξενο αυτο φιλμ του δημιουργού του Δεκαλόγου, ενός σκηνοθέτη που αφήνει για πρώτη φορά -πριν μας δώσει τα αριστουργηματικά Τρία Χρώματα- τους δρόμους του ντοκιμαντέρ. “Θέλησα να κινηματογραφήσω τη σάρκα, τη μυρωδιά, είναι τρελό...” θα πει ο Κισλόφσκι που θα γυρίσει την ταινία επίσης για πρώτη φορά

121

Classy movies

122

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

έξω από την Πολωνία. Ανήκει ήδη μαζί με άλλους συμπατριώτες του, όπως ο Κρζιστόφ Ζανούσι ή η Ανιέσκα Χόλαντ στο ρεύμα που ονομάστηκε στη δεκαετία του '80 “ σινεμά της ηθικής ανησυχίας”, εκφράζοντας τις αναζητήσεις και τις αναστατώσεις που προηγήθηκαν στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού πριν την πτώση του και λίγο μετά. Στην ταινία, πέρα από την καθαρά μεταφυσική ιδέα-βάση, ανοίγονται στο θεατή κι άλλες αναγνώσεις: πρώτα από όλα μία πολιτική -χωρίς να γνωρίζονται, οι δύο κοπέλες βρίσκονται στην Πολωνία στην ίδια διαδήλωση που χτυπιέται από τους αστυνομικούς-. Καμία αναφορά χρονική δεν γίνεται για το γεγονός, είναι άραγε η περίοδος αναταράξεων μεταξύ 1989 και '91; Είναι ωστόσο η στιγμή που συναντιώνται -χωρίς πάντα να γνωριστούν- οι δύο Βερόνικα, η Ανατολική και η Δυτική (κι αν πιστέψει κανείς κάποιους μύθους, η συνάντηση

με το σωσία σου, είναι σημαδιακή...) Η συνάντηση των δύο για δεκαετίες, διχοτομημένων μερών της Ευρώπης, ένα θέμα που θα αγγίξει πάλι ο σκηνοθέτης στο “Λευκό” της τριλογίας του το 1992. Κατόπιν είναι η ανάγνωση της μεταφυσικής, του μοιραίου, της τύχης, η ελευθερία επιλογής του ατόμου, που κατευθύνεται όμως από μια ανώτερη θέληση που το ξεπερνάει, επίσης θέμα επαναλαμβανόμενο στο σκηνοθέτη, (Μπλε, 1993). Το τυχαίο, η μοίρα, εξ ου και το χρώμα που κυριαρχεί (μαζί με το κόκκινο), είναι το πράσινο, το χρώμα του παιχνιδιού. Και τέλος μια αισθητική ανάγνωση: ο Μαρκ Σαγκάλ ζωγραφίζει το 1912, το Γολγοθά, πίνακα όπου κυριαρχούν τα δυο χρώματα της ταινίας -το πράσινο και το κόκκινο- και αναφέρεται από τον πατέρα της Γαλλίδας Βερονίκ. Η Καινή Διαθήκη, θέλει την ομώνυμη αγία να είναι αυτή που πρόσφερε το πέπλο της στο Χριστό

123

Classy movies

Η διπλή ζωή της Βερόνικα* (La double vie de Veronique)

124

για να σκουπίσει το μέτωπό του ανεβαίνοντας το όρος του μαρτυρίου, αποτυπώνοντας επάνω σε αυτό τη μορφή του (πάλι η διπλή όψη). Το θέμα της μουσικής και του θεάματος της μαριονέτας: Δύο σημαντικότατες συνεργασίες του Κισλόφσκι για τη δημιουργία της ταινίας: Η πρώτη με το συνθέτη Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ (ο ίδιος της Τριλογίας), που μάλιστα παίρνει το φανταστικό όνομα ενός Ολλανδού συνθέτη του 18ου αιώνα στο φιλμ. Το μουσικό θέμα επαναλαμβάνεται με διαφορετικούς τρόπους στα δύο μέρη του έργου, το πρώτο στην Πολωνία και το δεύτερο στη Γαλλία και για διαφορετικούς λόγους. Η δεύτερη συνεργασία ήταν με τον Αμερικανό μαριονετίστα Μπρους Σουόρτς, διακριτικό αλλά και διάσημο για τη λεπτότητα των χεριών των δημιουργημάτων του. Τα χέρια κατευθύνονται από τις βέργες, ενώ τα χέρια του μαριονετίστα -που

με ένα μαγικό τρόπο, ενώ είναι ορατά σε κάνουν να τα ξεχνάς- κρατούν την κούκλα από το λαιμό. Η Γαλλίδα σωσίας της Πολωνής, ακολουθώντας κάποια μυστηριώδη παρόρμηση -ο θεατής ξέρει ήδη το λόγο-, εγκαταλείπει το τραγούδι και αρχίζει μια όμορφη ιστορία αγάπης με ένα μαριονετίστα και συγγραφέα παιδικών βιβλίων, το Φάμπρι (faber, λατινικά, κατασκευαστής). Σε αυτη την ταινία που αρνείται να δώσει εξηγήσεις, η επέμβαση της μαριονέτας έχει μια ισχυρή επεξηγηματική δύναμη: η κούκλα είναι το διπλό των προσώπων που έχουν κι αυτά εναν διπλό. Η σκηνή του παιξίματος των μαριονετών που κλείνει το δεύτερο μέρος, όπως και η σκηνή της συναυλίας που κλείνει το πρώτο, μπορεί κανείς να πει ότι είναι και οι δύο πιο “συγκεκριμένες” ενός έργου, που έτσι κι αλλιώς εξατμίζεται μέσα σε μια αύρα ονειρικού και ανείπωτου. Ενώ οι σκηνές της μαριονέτας

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

είναι προς το τέλος της ταινίας και κρατούν ένα μικρό χρονικά μέρος, είναι αυτές που δημιουργούν ένα μαγικό συναίσθημα στο θεατή, σύμβολα του διπλού, της μίμησης, του θεάτρου κι ακόμα του παράδεισου της παιδικής ηλικίας, με τη Βερονίκ να βλέπει ταραγμένη τον αγαπημένο της να κατασκευάζει δύο πανομοιότυπες κούκλες με το πρόσωπό της. Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα είναι ένα φιλμ σαρκικό, που απευθύνεται στις αισθήσεις και τις εντυπώσεις που προκαλεί, και όχι στούς διαλόγους ή την πλοκή (αυτή εξάλλου είναι εξωπραγματική). Βασίζεται εξίσου στην καθαρότητα της έκφρασης- ή ακόμα και της απλής παρουσίας- της υπέροχης Ιρέν

Ζακόμπ που τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ερμηνείας στις Κάννες το 1991 και κυρίως σε αυτή την κρυστάλλινη συγκινητική μουσική του Πράισνερ που φτάνει στο απόγειό της στην πιο όμορφη ίσως σκηνή, αυτή του ρεσιτάλ της Πολωνής Βερόνικα, αντηχώντας μέσα στο στήθος μας τις συνταρακτικές της νότες. Άνισο ίσως το φιλμ, περισσότερο ή λιγότερο πειστικό όσο αφορά την αρχική μας ευαισθησία στο μήνυμα που θέλει να μεταδώσει, παραμένει αρυτίδωτο μέσα στα χρόνια, σαν μια μοναδική κινηματογραφική εμπειρία που γράφεται στην καρδιά αν όχι στο μυαλό του θεατή που θα θελήσει να την ανακαλύψει.

125

TAΙΝΙΕΣ

126

Σκηνοθεσία: Ζαν Φρανσουά Ρισέ Ηθοποιοί: Βενσάν Κασέλ, Όλγα Κιριλένκο, Φρέγια Μέιβορ, Όγκουστ Ντιλ, Φαμπρίς Λουκινί, Tζέιμς Τιερέ Διάρκεια: 110 λεπτά Στο απόγειο της βασιλείας του Ναπολέοντα, ο Βιντόκ - ο μόνος άνθρωπος που απέδρασε με επιτυχία από δύο φυλακές υψηλής ασφαλείας – είναι ένας θρύλος. Αφού θεωρήθηκε νεκρός μετά από την τελευταία, εντυπωσιακή του απόδραση, ο πρώην κακοποιός κρατάει πια χαμηλό προφίλ, ως ένας απλός έμπορος ρούχων. Το παρελθόν του όμως δεν τον αφήνει ήσυχο, καθώς οι πρώην συγκρατούμενοί του τον κατηγορούν για μια δολοφονία που δεν διέπραξε. Για να αποδείξει την αθωότητα και τις καλές του προθέσεις, κλείνει μια συμφωνία με την αστυνομία: κυνηγά όλους τους κλέφτες και δολοφόνους του Παρισιού με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Χωρίς καν να το προσπαθεί, ο Βιντόκ γίνεται από πρώην κατάδικος σερίφης. Ένας συναρπαστικός αληθινός χαρακτήρας - στρατιώτης, κατάδικος, αστυνομικός, συγγραφέας και ιδιωτικός ντετέκτιβ - πηγή έμπνευσης για τον Βοτρέν του Μπαλζάκ, τον Γιάννη Αγιάννη του Ουγκώ και τον Ντυπέν του Έντγκαρ Άλαν Πόε.

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΣΗΜΕΝΙΑΣ ΛΙΜΝΗΣ

Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Ρομπέρ Μίτσελ Ηθοποιοί: Άντριου Γκάρφιλντ, Ράιλι Κίου, Τόφερ Γκρέις Διάρκεια: 139 λεπτά Είδος ταινίας: ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ Ο Σαμ είναι ένας απογοητευμένος 33χρονός που βρίσκει μια μυστηριώδη γυναίκα, την Σάρα να «πλατσουρίζει» στη κοινόχρηστη πισίνα του συγκροτήματος που κατοικεί. Όταν αυτή εξαφανίζεται, ο Σαμ ξεκινάει μία σουρεαλιστική αναζήτηση στο Los Angeles για να ανακαλύψει το μυστικό που κρύβεται πίσω από την εξαφάνιση της. Ξαφνικά βρίσκεται χαμένος στα πιο ζοφερά και μυστηριώδη βάθη της παρανομίας του Los Angeles.

ΖΩΗ

Σκηνοθεσία: Ντρέικ Ντόρεμους Ηθοποιοί: Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, Λέα Σεϊντού, Τέο Τζέιμς, Κριστίνα Αγκιλέρα, Ρασίντα Τζόουνς Διάρκεια: 104 λεπτά Ο Κόουλ (Γιούαν Μακ Γκρέγκορ) είναι ένας μηχανικός τεχνητής νοημοσύνης του οποίου η εταιρεία προσφέρει τεχνολογικά εργαλεία για ρομαντικές σχέσεις. Η πρώτη ανακάλυψη της εταιρείας του ήταν ένας αλγόριθμος που καθορίζει την πιθανότητα μιας επιτυχημένης σχέσης, ενώ το πρόσφατό έργο του είναι οι τεχνητοί άνθρωποι που έχουν σχεδιαστεί για να γίνουν το τέλειο ταίρι. Ο Κόουλ ξεκινάει μια σχέση με την συνάδελφο του Ζωή (Λέα Σεϊντού), όμως η σχέση τους εμπλέκεται με τα επιστημονικά προϊόντα και το μέλλον της εταιρείας. Μια καθηλωτική sci-fi ερωτική ιστορία από τον σκηνοθέτη του «Like Crazy».

Πατώντας πάνω στις φωτογραφίες βλέπετε τρέιλερ της ταινίας

Ο ΤΥΧΟΔΙΩΚΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ

ΕΡΩΤΕΤΕΥΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΟΥ

Σκηνοθέτης: Daniel Auteuil Ηθοποιοί: Adriana Ugarte, Daniel Auteuil, Gerard Depardieu, Sandrine Kiberlain, Christina Crevillen, Joffrey Platel, Brigitte Aubry, Sonia Bonny Eboumbou, Eva Chico, Florence Coste Ο Ντανιέλ μπορεί να είναι πολύ ερωτευμένος με τη γυναίκα του, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να υποκύπτει στην αχαλίνωτη φαντασία του!

ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ

Σκηνοθέτης Iram Haq Ηθοποιοί: Adil Hussain, Maria Mozhdah, Ekavali Khanna, Rohit Saraf, Ali Arfan, Sheeba Chaddha, Lalit Parimoo, Jannat Zubair Rahmani Η Νίσα ζει στη Νορβηγία με την αυστηρή πακιστανική οικογένειά της, όταν ο πατέρας της ανακαλύπτει τη σχέση της με ένα αγόρι και, για να την τιμωρήσει, τη στέλνει στο Πακιστάν, μια χώρα που δεν είχε επισκεφτεί ποτέ.

BEL CANTO

Σκηνοθέτης: Paul Weitz Ηθοποιοί: Julianne Moore, Ken Watanabe, Maria Mercedes Coroy, Ryo Kase, Sebastian Koch, Tenoch Huerta, Johnny Ortiz, Ethan Simpson

127 Μία διάσημη σοπράνο παγιδεύεται σε κατάσταστη ομηρίας στο σπίτι ενός πλούσιου βιομήχανου και χρησιμοποιεί τη μουσική για να δείξει σε όμηρους και απαγωγείς ότι αυτά που τους ενώνουν είναι πιο πολλά από αυτά που τους χωρίζουν.

JUKEBOX

128

Aερικό

(1966)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις Eρμηνεία:Γιώργος Μούτσιος

Edward Robert Hughes / Heart of Snow

...επιλέγει η Ρούλα Μονογυιού

Αερικό Αερικό λένε την κόρη που αγαπώ Βγήκα στο δρόμο μια βραδιά κι είδα να παίζουν τα παιδιά μα πιο ψηλά στον ουρανό έπαιζε ένα άστρο μακρινό Αερικό Αερικό λεν το λουλούδι που αγαπώ Πήγα και βρήκα χρυσικό για δαχτυλίδι μαγικό μα ήταν το δάχτυλο μικρό και το χαμόγελο πικρό

129

Αερικό Αερικό λένε τα μάτια που αγαπώ Τώρα θα ανάψω μια φωτιά στα κυπαρίσσια του νοτιά και στην ψηλότερη κορφή θα σ’ έχω μάνα κι αδερφή

ΑΚ ΟΥ

Αερικό Αερικό λεν την αγάπη που αγαπώ

ΤΕ

ΤΟ!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

130

ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ

της Έλλης Φθενάκη http://elli-seasons.blogspot.gr/

κράτησε με το στόμα την κόκκινη κλωστή μετρημένη όση κι η λευκή να πλεχτεί από βραδύς... κόκκινη κλωστή δεμένη.... στο τέλος πέρασε μια χάντρα και την έδεσε προσεκτικά μ' ένα κόμπο αγάπης να γίνει φυλαχτό... γύρνα πίσω στα παλιά φύσα αγέρα στα πανιά

131

71 magaz!ne www.bonusmallmag.gr

Το π ε ρ ι ο δ ι κ ό τ η ς π α ρ έ α ς

Μιχαλακοπούλου 99 Αθήνα 115 27 T. 210 7482544 E. magazine@bonusmallmag.gr www.bonusmallmag.gr www.facebook.com/bonusmallmag