MAG 70 by www.bonusmallmag.gr

70 magaz!ne www.bonusmallmag.gr

Το π ε ρ ι ο δ ι κ ό τ η ς π α ρ έ α ς

EΥΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ

photo: Eleftheria Anthi

MIA ξεχωριστή μουσική πρόταση!

ΠΕΡΙΕΧΟΜ ! α ν ε μ ό περιεχ 6 12

Edito_real: του Βασίλη Αρδά ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ της μουσικού Εύας Ατματζίδου

ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΟΥΜΕ του Γεράσιμου Γεωργάτου

ΕΝΑΣ ΜΠΑΜΠΗΣ της Μαρίας Στρίγκου

ΥΓΕΙΑ|ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ της Δήμητρας Σταύρου

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Αλέξανδρου Αραμπατζή

ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ της Μαριάννας Κουμαριανού

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ της Χριστίνας Πομόνη

ΜΙΣΗ ΜΕΡΙΔΑ ΛΟΓΙΑ της Έλενας Καρανικολού

ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ του Βελίσαριου Θώδη

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ της Κατερίνας Γεμελιάρη

ΜΕΝΑ

Μιχαλακοπούλου 99 / Αθήνα 115 27 T. 210 7482544 E. magazine@bonusmallmag.gr www.bonusmallmag.gr www.facebook.com/bonusmallmag

ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ: ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Κωστή Μακρή

• ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

• ΚΩΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ της Ειρήνης Μανδηλαρά

• ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ • EΛΛΗ ΦΘΕΝΑΚΗ

ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΥΓΕΙΑ, της Γεωργίας Δουκοπούλου ΣΥΝΤΑΓΕΣ Μια φράουλα φέρνει την ...Άνοιξη; CLASSY MOVIES της Λίλλυς Παπασπυροπούλου TAINIEΣ JUKE BOX ΕΠΙΛΟΓΟΣ της Έλλης Φθενάκη

• ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΟΥ • ΛΙΛΛΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

90 94

• ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΥΡΟΥ • Κατερινα γεμελιαρη • Βελησ θωδησ

102

• ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΙΓΚΟΥ

106

• ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΜΟΝΗ

108 110

• Maριαννα κουμαριανου • KATEΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ • γερασιμοσ γεωργατοσ • ΓΕΩΡΓΙΑ ΔΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ • ΡΟΥΛΑ ΜΟΝΟΓΥΙΟΥ • ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΔΑσ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ MAGAZ!NE ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΓΡΑΦΟΝΤΕΣ KI OXI KAT’ ΑΝΑΓΚΗ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ

εdito_real

Κάποτε, πριν από χρόνια στην Ιαπωνία, χτύπησε την

πόρτα ένός μοναστηριού ένας επισκέπτης. Ο μοναχός που του άνοιξε, τον κοίταξε και χωρίς να του μιλήσει τον οδήγησε σε ένα δωμάτιο και έφυγε. Στο δωμάτιο, έμπαινε το φως του φεγγαριού και ήταν αναμένα δυο κεριά. Ο επισκέπτης, πήγε κοντά στο παράθυρο και κοιτούσε έξω τη γαλήνια νύχτα και τις σκιές που έπαιζαν με το φεγγάρι. Μετά από αρκετή ώρα, μπήκε στο δωμάτιο ένας μοναχός κρατώντας δυο κούπες με τσάι πρόσφερε τη μια στον επισκέπτη. Ο επισκέπτης, την πήρε, είπε ευχαριστώ και περίμενε. Ο μοναχός δε μίλησε για αρκετή ώρα. Κοιτούσε τον επισκέπτη αμίλητος. Όταν τον είδε να έχει πιει αρκετό από το τσάι του και να αρχίζει να χαλαρώνει, τον ρώτησε: - Γιατί ήρθες εδώ; Ο επισκέπτης ξαφνιασμένος με την ερώτηση, απάντησε: - Ήρθα γιατί θέλω να ξεφύγω από το χθες της ζωής μου που επαναλαμβάνεται και γίνεται σήμερα και θα γίνει αύριο. Δε θέλω να σκέφτομαι κάθε πρωί όσα έγιναν χθες και να μην με αφήνουν να προχωρήσω στο σήμερα. - Ποιος σε εμποδίζει; Ποτέ το χθες δεν ήταν το σήμερα και ποτέ το σήμερα δε θα είναι το αύριο. - Δηλαδή; - Είναι απλό, χθες έβρεχε, σήμερα έχει ήλιο. Η όποια αναφορά σου στα προβλήματα του χθες θα σου χαλάει τις σημερινές ηλιόλουστες σκέψεις και θα σε κάνει να ζεις μόνιμα στο χθες. Μ’αυτόν τον τρόπο χάνεις το τώρα, χάνεις το σήμερα και όταν θα έρθει το αύριο, εσύ θα έχεις μείνει στο προχθές. Θα έχεις δημιουργήσει ένα χρονικό κενό στη ζωή σου που το προκάλεσες εσύ! - Μα πως μπορώ να ξεχνάω όσα μου έχουν συμβεί; Ζούμε μαζί με άλλους και η στάση τους αρκετές φορές δεν είναι καλή, δεν είναι σωστή. Πως να το πω για να γίνει κατανοητό; Γεννιώνται προβλήματα. - Και για αυτό το λόγο θέλεις να φύγεις να έρθεις εδώ; Για να ξεφύγεις; Να κρυφτείς; μα έτσι δε λύνεις κανένα σου πρόβλημα. Τα προβλήματα τα δημιουργούμε εμείς στον εαυτό μας και εμείς έχουμε υποχρέωση να τα λύνουμε ή να μην αφήνουμε να γίνονται προβλήματα. - Μου λες να μη δίνω σημασία και να μην ακούω τι λένε, να μη σκέφτομαι; ΕΤΟΙΜΑΣΑΜΕ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΚΑΛΩΝ ΕΙΔΗΣΕΩΝ: Ειδήσεις, δεν είναι μόνο αυτές που γεννούν φόβο και ποτίζουν την αδιαφορία. Τις καλές ειδήσεις, τις δημιουργούν οι διπλανοί μας, οι απέναντι μας, οι φίλοι μας, εμείς... Ελάτε, στην παρέα μας για να γίνουμε όλοι φορείς καλών ειδήσεων!

του Βασίλη Αρδά

- Δε σου λέω αυτό. Δε σου λέω να πάθεις αμνησία. Να θυμάσαι να σκέφτεσαι και να κρατάς όλα όσα σε πειράζουν σαν οδηγό για να μην τα κάνεις κι εσύ σε άλλους. Ό,τι και να σου είπαν που σε πίκρανε, ό,τι κι αν σου έκαναν, να το θυμάσαι και όταν διαφωνείς με κάποιον να μην κάνεις ό,τι σου έκαναν. Μην ξεχνάς ποτέ ότι κανείς μας δεν ξεκινά από την ίδια αφετηρία. Όλοι έχουμε άλλο τρόπο σκέψης και άλλο τρόπο συμπεριφοράς. Ο ίδιος που σου είπε ή έκανε κάτι που ήταν άσχημο μπορεί σε άλλη στιγμή να σου πει ή να σου κάνει κάτι όμορφο. Αν εσύ έχεις μείνει στο χθες, θα τον βλέπεις πάντα με τα χθεσινά σου μάτια. - Εσύ, είσαι εδώ. Δε ζεις εκεί για να καταλάβεις τι συμβαίνει. - Αν υποθέσουμε, ότι δεν υπάρχουν αυτοί που σε ενοχλούν και σου δημιουργούν προβλήματα, εσύ θα ήσουν εντάξει; Δε θα είχες κάτι άλλο να σε ενοχλεί; Είσαι σίγουρος ότι δε θα σε πείραζε ας πούμε το δέντρο που είναι λίγο πιο πέρα από το σπίτι σου ή ο σκύλος που πέρασε απέναντι; - Μην τα κάνεις τόσο απλά και δε μου απάντησες σε κάτι που είπα πριν. - Θα σου απαντήσω στο τέλος, δεν απέφυγα. Μου λες λοιπόν να μην τα κάνω τόσο απλά. Μα είναι απλά. Όλα ξεκινάνε από εμάς και σ' εμάς καταλήγουν. Όταν θα μάθουμε να κοιτάμε ψηλά και όχι στα πόδια μας τότε θ’ ανοίξει και ο ορίζοντας της σκέψης μας.

του Βασίλη Αρδά

εdito_real

Κάποτε πριν από χρόνια στην Ιαπωνία...

- Όλο τα ίδια μου λες, να μη σκέφτομαι το χθες και να μη δίνω σημασία σε ό,τι μου λένε και σε ό,τι με ενοχλεί. - Το χθες, να το σκέφτεσαι χαμογελώντας γιατί αν δεν το ξεπεράσεις θα ζεις μόνιμα μαζί του. Όσο και να μαλώνεις με το χθες δεν πρόκειται να το αλλάξεις. Αυτό που θα καταφέρεις είναι να γίνεις παρελθόν χωρίς να το καταλάβεις. Άφηνε τα πάντα να κυλάνε γύρω από εσένα, να φεύγουν και να κρατάς μόνο ό,τι αξίζει. Τώρα, να σου πω και για αυτό που δεν απάντησα όπως είπες. Ζω εδώ, αλλά δε γεννήθηκα εδώ, καταλαβαίνω τι γίνεται εκεί κάτω που είπες. Εδώ ήρθα, όταν πλέον δεν είχα προβλήματα με κανένα. Ούτε με τον εαυτό μου. - Εγώ, ήρθα εδώ γιατί δεν μπορώ εκεί. - Λυπάμαι, αλλά δεν μπορείς να μείνεις εδώ. Θα γυρίσεις πίσω, θα νική-

σεις μόνος σου όλους τους φόβους σου, θα λύσεις όλα σου τα προβλήματα και μετά θα έρθεις. - Τότε γιατί να έρθω; - Θα έρθεις, για μα μπορείς να συμμετέχεις στις σκέψεις αλλά και στην επίλυση των προβλημάτων των άλλων. Είπαμε ότι δεν ξεκινάμε όλοι από την ίδια αφετηρία στην αναζήτηση. Ο πρώτος που φτάνει δε σημαίνει ότι είναι καλύτερος. Αυτός, έχει την υποχρέωση να ακούει και να μιλάει περισσότερο έστω και αν δεν είναι ευχάριστα αυτά που λέει. Εμείς εδώ, θα σε περιμένουμε στην ομάδα μας όποτε μπορέσεις να έρθεις. Καληνύχτα και αύριο που θα φύγεις, να δεις τον κόσμο με άλλα μάτια. Θα είναι μια άλλη μέρα κι εσύ ένας νέος άνθρωπος.

ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΠΟΥ "ΝΤΥΝΕΙ" ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ EINAI TO RONDAT thς ευασ ατματζιδου Από το CD: TRENOVA

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΡΑΒΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ

ΠΟΣΟ «ΑΝΥΠΑΡΚΤΕΣ» υπήρξαν οι Μακεδονίες των άλλων έως την καμπή του 1991 και τον εθνικιστικό παροξυσμό που ακολούθησε; Και εκεί όπου έκαναν την εμφάνισή τους, ποιο περιεχόμενο -γεωγραφικό, ιστορικό, διοικητικό ή «φυλετικό»- τους αποδιδόταν; Σε ανάλογα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η μελέτη αυτή, ιχνηλατώντας την προϊστορία της διαδεδομένης πεποίθησης περί της μίας και αποκλειστικά ελληνικής Μακεδονίας σε ό,τι θεωρείται πως έχει τροφοδοτήσει τη γενική παιδεία του εγγράμματου κοινού: στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας και Γεωγραφίας, στις εγκυκλοπαίδειες και στη συναφή ελληνόγλωσση βιβλιογραφία των χρόνων 19121992. Από το μικρό ανθολόγιο αναδεικνύεται ότι τα τεκμήρια αυτά, τα κείμενα και οι χάρτες, παρ' όλες τις αποσιωπήσεις και τις αντιφάσεις, είτε την ανιστορικότητα που σε πολλές περιπτώσεις καλλιεργούν, δίνουν χώρο στις Μακεδονίες των άλλων. Αλλού θα πρέπει να αναζητηθούν η προέλευση και οι σκοπιμότητες για τις στρεβλώσεις, τις εμμονές και τα βαρίδια που εξακολουθούν να επιβιώνουν στις συλλογικές αντιλήψεις και νοοτροπίες.

Μελαγχολία και ιδιοφυΐα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Το 30ο πρόβλημα του Αριστοτέλη, που εδώ τιτλοφορείται "Μελαγχολία και ιδιοφυΐα", είναι ένα σύντομο κείμενο των απαρχών μιας ιατροφιλοσοφικής γραμματείας που ανιχνεύει τις σχέσεις φυσιολογίας και δημιουργικότητας. Δεν ξέρουμε με βεβαιότητα ούτε τον συγγραφέα, ούτε την εποχή που γράφτηκε, αλλά ο Σενέκας, ο Πλούταρχος και ο Κικέρων το αποδίδουν στον Αριστοτέλη. Και με αυτή την ιδέα τον διάβασαν και τον μελέτησαν γιατροί και φιλόσοφοι από τον Μεσαίωνα ως τον 19ο αιώνα. Οι ιδιοφυείς προσωπικότητες εντοπίζονται όλες ανάμεσα στις καταθλιπτικές ιδιοσυγκρασίες, όταν ο άνθρωπος είναι μακριά από τους θεούς, οδηγείται σε υπερβολές, στην ακολασία, σε πρόσκαιρους ενθουσιασμούς. Όλοι οι δημιουργοί δεν είναι κατά βάθος μελαγχολικοί; Η έκδοση συνοδεύεται από εκτενή εισαγωγή και σημειώσεις του Γάλλου καθηγητή Jackie Pigeaud, που έχει ασχοληθεί συστηματικά με το θέμα της μελαγχολίας στην Αρχαιότητα και την Αναγέννηση.

Τόποι Χωρίς

12 εικαστικοί συνδιαλέ Γιώργος Ηλιάδης, "Το κορίτσι με το ποδήλατο", Λάδι σε καμβά, 50 Χ 50 εκατοστά, 2017

Α ι σ θ ή μ ατα :

εγκαίνια τίου ρ α Μ η 7 τ π μ Πέ ωρα 20:00

γονται με τον ποιητή Γ. Αλισάνογλου Ο Επιμελητής Πάρης Καπράλος παρουσιάζει στην Chili Art Gallery (Δημοφώντος 1315 Θησείο 11851, Αθήνα) την έκθεση 12 εικαστικών καλλιτεχνών από την Βόρεια Ελλάδα με τίτλο “Τόποι Χωρίς Αισθήματα”, η οποία βασίζεται σε έναν διάλογο των καλλιτεχνών με το ομώνυμο ποίημα του Γιώργου Αλισάνογλου και σας προσκαλεί στα εγκαίνια της την Πέμπτη 7 Μαρτίου στις 20.00. “Στο έργο τους οι συμμετέχοντες εικαστικοί καλλιτέχνες συνδιαλέγονται με τους τόπους, που έχουν στερηθεί τα αισθήματα ή βιώνονται δίχως αισθήματα. Πρόκειται ουσιαστικά για εικονικούς ή πραγματικούς τόπους; Για χωρικότητες ή για την τοπολογία του ανθρώπινου ψυχισμού;

Για συμπληρωματικές διαστάσεις του χώρου και του χρόνου ή για μια άλλη διάσταση όπου έχει περισσότερη σημασία πως φορτίζουμε τα πράγματα και η έννοια της αντικειμενικής αλήθειας; Με μέσο έκφρασης την ζωγραφικής, το σχέδιο, την γλυπτική οι καλλιτέχνες περπατούν παράλληλα, συγχρωτίζονται ή/ και συγκρούονται με το εννοιολογικό προβάδισμα του ποιήματος”,σημειώνεται στο κείμενο της επιμέλειας. Το ποίημα και ο τίτλος "Τόποι χωρίς αισθήματα" είναι μέρος μιας

ευρύτερης ενότητας του υπό έκδοση βιβλίου του Γιώργου Αλισάνογλου με τίτλο "Κυψέλες" που πρόκειται να κυκλοφορήσει εντός του 2019.

Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους οι εικαστικοί καλλιτέχνες Κωνσταντίνος Αρώνης, Χρύσα Βογιατζή, Ελένη Γρίβα, Ολυμπία Ζήση, Γιώργος Ηλιάδης, Αλέξανδρος Καρόζας, Φώτης Κλογέρης, Ολυμπία Λέτσιου, Ιουλία Μακρή, Κώστας Μεννής, Φανή Μουστακίδου, Κώστας Friedrich Schnippering.

Κώστας Μεννής, "Εξιλέωση", Σειρά "Ευτοπία", Λάδι σε καμβά, 100 Χ 120 εκατοστά, 2014

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

www.evaatmatzidou.com

photo: Dimitris Eliadis

Eva

από τον Βασίλη Αρδά

Ατματζίδου Ήταν χειμώνας πριν από αρκετά χρόνια, όταν πήγαμε στον Πυρήνα, σε μια υπέροχη μουσική σκηνή που σήμερα δεν υπάρχει. Ήταν μια από τις βραδιές που ο Θοδωρής Κοτονιάς τις έκανε να ξεχωρίζουν. Εκείνη τη βραδιά, που ήταν εκπληκτική όπως και όλες στον Πυρήνα, ακούσαμε για πρώτη φορά την Εύα Ατματζίδου. Συνόδευε τα Μακρινά Ξαδέρφια, την μπάντα του Θοδωρή και είναι γεγονός ότι μας τράβηξε την προσοχή τόσο με τα ακούσματα που μας χάριζε με την κιθάρα της όσο και για το ΜΑΤΑΙΟ ΡΟΖ που τραγουδούσε. Ένα κορίτσι που, από την πρώτη στιγμή, σε καθήλωνε με τη σοβαρότητα που αντιμετώπιζε αυτό που μας πρόσφερε αλλά και με τη διακριτικότητά της. Για εμάς, ήταν δεδομένο ότι η Εύα είχε θέληση και μια εσωτερική φλόγα για να συνεχίσει και ότι θα κάνει πολλά βήματα μπροστά σε αυτό που ήταν ολοφάνερο ότι το αγαπούσε. Φαινόταν θα έδινε όλο της το είναι για να το πετύχει και μάλιστα χωρίς συμβιβασμούς! Συνεχίσαμε να είμαστε ακροατές της μουσικής της και να λοιπόν, που η Εύα κόντρα σε όλες τις αντιξοότητες της εποχής, αλλά και τις όποιες “φραγές” αντιμετωπίζουν οι νέοι καλλιτέχνες, ξέφυγε. Χάραξε το δικό της δρόμο και μας χαρίζει απλόχερα μια ξεχωριστή μουσική πρόταση. Εμείς, θα συνεχίσουμε να την ακολουθούμε και φυσικά, είναι μεγάλη μας χαρά να τη φιλοξενούμε σήμερα στο MAGAZ!NE, το περιοδικό της παρέας.

Eva

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ατματζίδου Και «ξαφνικά» αλλά με σοβαρές αιτίες η Εύα Ατματζίδου, διεκδίκησε και πέτυχε να είναι μέσα στα ακούσματά μας. Θέλετε να μας πείτε για το ξεκίνημά σας αλλά και τη συνέχειά σας μέχρι σήμερα;

Κάπου ανάμεσα στις αλάνες και στα ποδήλατα της επαρχίας βρέθηκα να ασχολούμαι με τη μουσική, αρχικά απλώς μαγεμένη και λίγο αργότερα, τα χρόνια του Λυκείου και του Πανεπιστημίου, λίγο πιο συνειδητοποιημένη, πάντα αιωρούμενη και μοιρασμένη ανάμεσα στην τραγουδοποιία και στις σπουδές Κλασικής κιθάρας και Θεωρητικών. Ολοκλήρωσα τις σπουδές στη Μουσική και την Ψυχολογία (Α.Π.Θ.), γράφοντας παράλληλα τραγούδια και παίζοντας σε μουσικές σκηνές της Θεσσαλονίκης. Όταν ο κύκλος αυτός ένιωσα ότι έκλεισε, μετακόμισα στην Αθήνα, όπου και ζω μέχρι σήμερα. Παίζοντας μουσική (κιθάρα, μπουζούκι, μαντολίνο, ενορχηστρώνοντας και τραγουδώντας), πέρασα όμορφα, συνεργάστηκα με καλλιτέχνες που θαύμαζα πολύ, όπως η Λιζέτα Καλημέρη, ο Ορφέας Περίδης, κ.α. και έμαθα πολλά. Χωρίς να ξέρω αν ο κύκλος της τραγουδοποιίας έχει κλείσει για μένα, τα τελευταία χρόνια γράφω μουσική για σόλο κιθάρα, ασχολούμαι με ένα σύγχρονο και πολύ δημιουργικό είδος παιξίματος της κιθάρας που λέγεται Fingerstyle

και συνεργάζομαι δισκογραφικά με μια μεγάλη αμερικάνικη δισκογραφική εταιρεία, εξειδικευμένη στο είδος αυτό, την Candyrat Records. Αυτό ήταν ένα τεράστιο διεθνές άνοιγμα για τη μουσική που γράφω και γίνεται όλο και περισσότερο αφορμή να γνωρίσω νέους ωραίους ανθρώπους και μουσικούς από διάφορες χώρες και να ταξιδέψω. Είναι δεδομένο ότι όλοι δεχόμαστε επιρροές. Οι δικές σας στη μουσική ποιες ήταν και φυσικά, ποιες συνεχίζουν να είναι; Νομίζω ότι για πολλά χρόνια η δημιουργική μου πλευρά (είτε έχει εκδοθεί, είτε όχι) στηρίχτηκε στους δύο βασι-

από τον Βασίλη Αρδά

Φανταστείτε πόσο ενδιαφέρον ❝ έχει για μένα, όταν κάποια στιγμή πιάσω την κιθάρα στα χέρια μου, στο μυαλό μου να συνυπάρχουν ο Μπουνιουέλ με την Pj Harvey και τον Σεζάν ή τον Σοφοκλή!

photo: Vasia Anagnostopoulou

❞

κούς πυλώνες που προανέφερα. Από τη μια δηλαδή, η ελληνική μουσική, κυρίως αυτό που ονομάζουμε έντεχνη σκηνή, αλλά και τα ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια. Από την άλλη, οι σπουδές μου στην κλασική μουσική, οι οποίες, όσο κι αν δεν το συνειδητοποιούσα την περίοδο εκείνη, διαμόρφωσαν την αισθητική, αλλά και τη δομή της μουσικής μου σκέψης. Κυρίως ο Bach. Έγινε κάτι σαν φίλτρο μέσα από το οποίο άκουγα όλες τις υπόλοιπες μουσικές. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι επιρροές μου (που πάντα χρειάζονται τον χρόνο τους για να ωριμάσουν και να επιδράσουν αβίαστα και φυσικά)

έχουν να κάνουν με τη μελέτη άλλων τεχνών, όχι της μουσικής, και με την προσπάθεια να αντιληφθώ οποιασδήποτε δημιουργική μου πράξη ως ένα αισθητικό γεγονός που εντάσσεται στα πλαίσια της Τέχνης και της Αισθητικής γενικότερα, όχι μόνο της μουσικής. Το αποτέλεσμα για τον ακροατή μπορεί να είναι το ίδιο κατανοητό ή μη, ευχάριστο ή όχι, ωστόσο εγώ ακολουθώ διαφορετική πορεία στο μυαλό μου. Μελετάω ζωγράφους, αρxιτέκτονες, σκηνοθέτες, μιας και οι «όγκοι», οι διατάξεις, ο ρυθμός, η πλαστικότητα, η αφαίρεση, η ποιητικότητα είναι ζητήματα καθολικότερα και διαχρονικά και είναι αυτά που τελικά ανακύπτουν όταν συνθέτω.

Eva

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ατματζίδου Ίσως ακούγεται λίγο περίπλοκο ή δύσκολο αυτό, αλλά δεν είναι. Είναι απλά κάτι που πραγματικά το διασκεδάζω. Φανταστείτε πόσο ενδιαφέρον έχει για μένα, όταν κάποια στιγμή πιάσω την κιθάρα στα χέρια μου, στο μυαλό μου να συνυπάρχουν ο Μπουνιουέλ με την Pj Harvey και τον Σεζάν ή τον Σοφοκλή! Μουσική και ψυχολογία. Σπουδές που έχουν σαν αποτέλεσμα το γαλήνεμα της μέσα μας θαλασσοταραχής. Τι έρχεται πρώτο για εσάς; Μουσική ή ψυχολογία; Θα έλεγα προφανώς η μουσική. 16

Έχετε αρκετές συμμετοχές σε εργασίες με ομότεχνούς σας. Όταν σας καλούν είναι κάτι σαν αποδοχή; Κάθε υγιής συνύπαρξη -καλλιτεχνική και όχι μόνο- εμπεριέχει μέσα της στοιχεία αμοιβαίας αποδοχής και εκτίμησης. Σίγουρα, κάποιες συνεργασίες, ειδικά όταν ήμουν νεότερη, επέδρασαν καταλυτικά και ίσως να λειτούργησαν και λίγο με τον τρόπο που λέτε. Τελικά όμως πιστεύω ότι αυτό έγινε πιο πολύ λόγω της χρονικής τους διάρκειας και ουσίας, αυτό έχει καταγραφεί μέσα μου. Επίσης, έχοντας βρεθεί αρκετές φορές και στην άλλη πλευρά, μπορώ να πω ότι την ίδια αποδοχή νιώθω και όταν κάποιος αποδέχεται μια δική μου πρόσκληση για συμμετοχή σε κάτι που

κάνω. Ίσως τότε, το κομμάτι της αποδοχής να είναι και λίγο πιο έντονο. Παραδίδετε και μαθήματα με όλους τους τρόπους και κάνετε και χρήση των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας όπως είναι το skype. Έχει αποδοχή αυτός ο τρόπος διδασκαλίας; Η αλήθεια είναι ότι μπήκα στη διαδικασία αυτή αρκετά πρόσφατα, με το που κυκλοφόρησε ο δίσκος μου TRENOVA από την αμερικάνικη εταιρία Candyrat Records το 2016. Μέρος του υλικού που μοιραζόμαστε στην Candyrat είναι οι ακριβείς παρτιτούρες των κομματιών μας, μιας και υπάρχει ένα συνεχώς αυξανόμενο κοινό παγκοσμίως, το οποίο ενδιαφέρεται για αυτό το στυλ, αγοράζει τις παρτιτούρες και ενδιαφέρεται για μαθήματα πάνω στις συνθέσεις μας, να κάνει δηλαδή μάθημα με τον ίδιο τον συνθέτη του εκάστοτε κομματιού. Κάπως έτσι μπήκα κι εγώ σε αυτήν τη διαδικασία, σχετικά διστακτικά και με αρκετές αμφιβολίες, γιατί δεν ήξερα πώς θα είναι και αν θα μπορούσε όντως να λειτουργήσει. Τώρα πια έχοντας κάποια εμπειρία διδασκαλίας και με αυτόν τον τρόπο, ξέρω ότι λειτουργεί, έχω δηλαδή αρκετά θετικό feedback ως τώρα, οπότε το προτείνω, όταν δε γίνεται αλλιώς, όπως στις περιπτώσεις των ανθρώπων από το εξωτερικό ή σε κάποιες περιπτώσεις ανθρώπων που δε ζουν

από τον Βασίλη Αρδά

στην Αθήνα. Τι είναι το Finger Style Invitation; Κάθε πότε γίνεται; To «Fingerstyle Invitations to Greece» είναι μια νέα ιδέα, μια προσπάθεια που ξεκίνησα τον Φεβρουάριο του 2017 και που πραγματοποιήθηκε ήδη και δεύτερη φορά το 2018, με την βοήθεια φυσικά και την ενεργοποίηση πολλών «τολμηρών» φίλων σε διάφορες πόλεις τις Ελλάδας. Η κεντρική ιδέα είναι ότι κάθε φορά προσκαλώ από το εξωτερικό έναν σημαντικό κιθαρίστα και συνθέτη της Fingerstyle κιθάρας που εκτιμώ και κάνουμε κοινές συναυλίες, αλλά και σεμινάρια σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας με κέντρο φυσικά το Fingerstyle, τις συνθέσεις μας και τα ιδιαίτερα ηχοχρώματα που προκύπτουν παίζοντας με αυτόν τον τρόπο. Η αίσθηση που μου έχουν αφήσει οι δύο πρώτες απόπειρες και η αλληλεπίδραση με τον κόσμο είναι πολύ ωραία και οπωσδήποτε όποιος κιθαρίστας έρχεται, δε φεύγει αν δεν έχουμε παίξει τουλάχιστον ένα ελληνικό τραγούδι μαζί! Οι δύο καλεσμένοι μέχρι στιγμής ήταν ο Maneli Jamal (2017) και ο Trevor Gordon Hall (2018) και έχουμε κάνει συναυλίες και σεμινάρια σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Γιαννιτσά, Καλαμάτα και

Καλύβια Αττικής. Σε σχέση με το κάθε πότε γίνεται, αυτό εξαρτάται λίγο από το κουράγιο μου, γιατί απαιτεί πολύ κόπο και ενέργεια η διοργάνωση όλων αυτών των πραγμάτων, αλλά και θέλω να νιώθω κάθε φορά ότι υπάρχει ένας ουσιαστικός λόγος να το κάνω. Μουσικός λόγος εννοώ. Μέχρι στιγμής, η περιοδικότητά του είναι ανά ενάμιση χρόνο. Άρα δεν ξέρω ακόμα αν θα γίνει και το 2019, αλλά το 2020, καλά να είμαστε, σίγουρα θα είναι στο πρόγραμμα. Διάβασα ότι έχετε πλέον συνεργασία για την παραγωγή της μουσικής σας με τη δισκογραφική εταιρία CANDYRAT RECORDS μια ανεξάρτητη εταιρία που έχει συνεργασία με

Eva

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ατματζίδου

photo: Vasia Anagnostopoulou

Μόλις κυκλοφόρησε ένα μικρό ❝ κείμενο που έγραψα, ένας ποιητικός, ας πούμε, μονόλογος με τίτλο «Παριστάνοντας τον ερωτευμένο». Είναι κάτι πειραματικό για μένα, μπορεί και λίγο τολμηρό, αλλά ακριβώς για αυτό το ευχαριστήθηκα και χαίρομαι που το έκανα..

❞

από τον Βασίλη Αρδά

καλλιτέχνες απ’όλο τον κόσμο. Πως έγινε αυτή η συνεργασία;

2010) και το TRENOVA (το 2016). Ετοιμάζετε κάτι αυτή την εποχή;

Η Candyrat Records είναι μια ανεξάρτητη αμερικάνικη εταιρία, η οποία εξειδικεύεται στο Fingerstyle και ουσιαστικά ως εταιρία είναι η πρωτοπόρος στο είδος αυτό.

Μόλις κυκλοφόρησε ένα μικρό κείμενο που έγραψα, ένας ποιητικός, ας πούμε, μονόλογος με τίτλο «Παριστάνοντας τον ερωτευμένο» . Είναι κάτι πειραματικό για μένα, μπορεί και λίγο τολμηρό, αλλά ακριβώς για αυτό το ευχαριστήθηκα και χαίρομαι που το έκανα.

Η πρώτη μου επαφή με την Candyrat ήταν το 2014, όταν με φιλοξένησε στο κανάλι της στο youtube ως guest artist. Ήταν το κομμάτι μου Tsouka Rossa, η δεύτερη σύνθεση που έγραψα ποτέ για σόλο κιθάρα, και οι αντιδράσεις ήταν πολύ ενδιαφέρουσες. Όταν εγώ είχα προχωρήσει με τις επόμενες συνθέσεις μου, επικοινωνήσαμε ξανά, τις άκουσαν και συμφωνήσαμε ότι θα κάνουμε τον δίσκο μαζί. Τα πράγματα έχουν πάει αρκετά καλά. Υπάρχουν οι προϋποθέσεις. Ωραίες συμπεριφορές, καλλιτεχνική εμπιστοσύνη, υποστήριξη και αμοιβαία εκτίμηση. Έχετε δυο cd το ΜΑΤΑΙΟ ΡΟΖ (το

Eva

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ατματζίδου Επίσης, τον αμέσως επόμενο καιρό θα κυκλοφορήσει μια από τις καινούριες μου συνθέσεις για σόλο κιθάρα, ως single από την Candyrat Records και ως προπομπός του επόμενου κιθαριστικού δίσκου που ετοιμάζω. Έχω μεγάλη χαρά και αγωνία για αυτό! Τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί οι χώροι που μπορεί να βρει κανάλι επικοινωνίας ο νέος καλλιτέχνης. Έχουμε μπαράκια, πρώην καφέ αλλά και άλλους χώρους που παίζουν το ρόλο μικρής μουσικής σκηνής. Σημαίνει κάτι για εσάς αυτό, εξυπηρετεί αυτό τους νέους καλλιτέχνες;

Όποιον προβληματισμό και να θέλει να αναπτύξει κανείς σε σχέση με αυτό, το μόνο που θέλω να πω εγώ τελικά είναι ότι δεν θέλω καν να σκεφτώ πώς θα ήταν η κατάσταση, αν δεν υπήρχαν αυτοί οι χώροι! Οπότε, ναι, σημαίνει πολλά. Και το λέω και ως κοινό αυτό, οπωσδήποτε. Κατά τη γνώμη σας η πολιτεία είναι, στο βαθμό που θα έπρεπε, αρωγός στην ανάπτυξη αλλά και στη διάχυση της μουσικής και γενικότερα σε όλη την επικράτεια; Για να είμαι ειλικρινής και ίσως λίγο ωμή όσο και η πραγματικότητα, όχι, δεν υπάρχει καμία λογική και καμία υποστήριξη. Τουλάχιστον για εμάς, τους κοινούς θνητούς. Αντιθέτως, ως μουσικοί και ως δημιουργοί ερχόμαστε αντιμέτωποι με αδικαιολόγητα προβλήματα και εμπόδια. Το ίδιο συμβαίνει νομίζω και σε πολλούς άλλους ανθρώπους στη χώρα μας. Κάθε χρόνο έχουμε MUSIC REALITY, που πιστεύετε ότι οφείλεται η όποια τηλεοπτική τους επιτυχία; Δεν τα παρακολουθώ καθόλου και για την ακρίβεια εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν έχω καν τηλεόραση

στο σπίτι μου. Είναι κάτι που δεν με αφορά ούτε ως κοινό, ούτε ως μουσικό. Σκέφτομαι όμως ότι ίσως την καλύτερη κοινωνιολογική απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να τη δώσει -και το λέω στα αλήθεια- η κοπέλα που έχει τον φούρνο στη γειτονιά μου, η οποία όχι μόνο τα παρακολουθεί, αλλά και ονειρεύεται να συμμετάσχει σε κάποιο από αυτά και μάλιστα κρυφά από τον άντρα της! Το internet με τη δωρεάν άμεση διάδοση του μουσικού έργου και ο κλασικός τρόπος διανομής της μουσικής μπορούν να συνυπάρξουν; Παλιότερα, όταν κάπως είχε ξεκινήσει να παίρνει μεγάλη έκταση αυτό το φαινόμενο, ήμουν πιο αισιόδοξη. Τώρα δεν είμαι. Η αγορά των υλικών φορέων (cd, δίσκων), αφορά ελάχιστους και πολλές φορές γίνεται καλόπιστα και καλοπρο-

photo: Eleftheria Anthi

από τον Βασίλη Αρδά

μουσικοί και ως δημιουργοί ερχόμαστε ❝...ως αντιμέτωποι με αδικαιολόγητα προβλήματα και εμπόδια. Το ίδιο συμβαίνει νομίζω και σε πολλούς άλλους ανθρώπους στη χώρα μας. αίρετα από κάποιους ευαισθητοποιημένους ακροατές, με μια λογική «ενίσχυσης της προσπάθειάς» των καλλιτεχνών. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει αληθινή ανάγκη του κοινού για αυτό. Ο κλασικός τρόπος διανομής σίγουρα δεν είναι φετίχ. Ωστόσο δεν έχει βρεθεί ένας αντίστοιχα ποιοτικός για το κοινό και λειτουργικός για τους δημιουργούς τρόπος να αντισταθμιστεί αυτή η αλλαγή.

❞ ρος αυτού του φαινομένου να αρχίζει να αποδυναμώνει και το κομμάτι των συναυλιών και της ζωντανής επαφής του καλλιτέχνη με το κοινό, που, αν μη τι άλλο, είναι ζωτικό κομμάτι αλληλεπίδρασης.

Προγραμματίζετε εμφανίσεις αυτή την εποχή; Παρόλο που γενικά χάνομαι στον κόσμο μου και το αμελώ λίγο αυτό, ναι, κανονίζω μερικά πράγματα σε κάποιες πόλεις της Ευρώπης, τους επόμενους μήνες. Πιθανόν να κάνω κάτι κι εδώ, το σκέφτομαι και θα το ήθελα. Θα δούμε! Σας ευχαριστούμε πολύ! Καλή αντάμωση!

Επίσης, βλέπω ένα μέ-

photo: Sife Elamine

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

MIKHAIL EPSTEIN ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΦΕΥΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ

Πώς μπορούν οι ανθρωπιστικές επιστήμες, που βρίσκονται πλέον σε καθεστώς υποτίμησης, να αναζωογονηθούν και να γίνουν ελκυστικές και χρήσιμες για τον σύγχρονο άνθρωπο; Πώς θα αποκτήσουν πάλι το στοιχείο της δημιουργικότητας που είχαν κάποτε; Πώς θα τους ξαναδώσουμε τον αρχικό ανθρωπιστικό τους χαρακτήρα μετά την απανθρωποποίηση που υπέστησαν κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα –ερωτήματα σχετικά με τις «ανθρωπιστικές εφευρέσεις», με την αντίληψή μας για τον χρόνο, με την επαναστατικότητα του μοντερνισμού, με την υιοθέτηση μιας νέας ηθικής– προσπαθεί να απαντήσει ο Ρώσος στοχαστής Μιχαήλ Επστάιν στο παρόν βιβλίο.

Στα έξι δοκίμια που δημοσιεύονται εδώ, ο αναγνώστης δεν θα γνωρίσει απλώς τους βασικούς άξονες της σκέψης του Επστάιν, που παρουσιάζεται εκτενώς στην Ελλάδα για πρώτη φορά, αλλά και θα παρακολουθήσει μια πανοραμική ιστορικο-κριτική και ταυτόχρονα θεωρητική αποτίμηση σημαντικών ρευμάτων του προηγούμενου αιώνα όπως, μεταξύ άλλων, ο μαρξισμός, η ψυχανάλυση, ο υπαρξισμός, ο δομισμός, ο μοντερνισμός, ο μεταμοντερνισμός. Πρόκειται για την κριτική, πρωτότυπη και πραγματικά ανθρωπιστική σκέψη ενός σύγχρονου διανοούμενου για τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας.

από τις εκδόσεις

ΡΟΕΣ

FRiedrich NIETZSCHE

Ο ΣΟΠΕΓΧΑΟΥΕΡ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ Το ζήτημα της αγωγής και της παιδείας είναι κεντρικό στα πρώιμα γραπτά του Νίτσε. Στο παρόν κείμενο, το τρίτο από τη συλλογή αυτοτελών κειμένων υπό τον γενικό τίτλο Παράκαιροι στοχασμοί, ο Νίτσε παρουσιάζει τον Σοπεγχάουερ ως τον «παράκαιρο» εκείνο στοχαστή που ενσαρκώνει το ιδεώδες του φιλοσόφου-παιδαγωγού. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την υποταγή της φιλοσοφίας σε ξένες και εχθρικές προς αυτή δυνάμεις (κράτος, οικονομία κ.λπ.) και τη

γενικότερη παρακμή του πολιτισμού, ο Σοπεγχάουερ, χάρη σε σκληρό εσωτερικό κι εξωτερικό αγώνα, κατόρθωσε να διατηρήσει ακέραια την πνευματική του αυτονομία και την ανεξάρτητη κριτική του στάση. Αποτελεί έτσι, κατά τον Νίτσε, αληθινό παιδαγωγό και πρότυπο ελεύθερου φιλοσοφικού στοχαστή. Το σύγγραμμα αυτό του Νίτσε παρουσιάζει ενδιαφέρον από πολλές απόψεις. Αποτελεί την πιο εύγλωττη ίσως μαρτυρία για τη βαθύτατη επίδραση που δέχθηκε ο Νίτσε από τον Σοπεγχάουερ· εκθέτει επιπλέον απλά και γλαφυρά βασικές πτυχές της σκέψης του φιλοσόφου κατά την πρώιμη περίοδο του στοχασμού του, αφήνοντας ταυτόχρονα να διαφανεί το πώς ξεκίνησε και διαμορφώθηκε η πορεία που επρόκειτο να ακολουθήσει ο μετέπειτα νιτσεϊκός στοχασμός· προδίδει, τέλος, τη φιλοδοξία του Νίτσε να αποτελέσει ο ίδιος με το στοχασμό του τον παιδαγωγό του νέου, του πνευματικά ελεύθερου ανθρώπου.

Ας φιλοσοφήσουμε…

του Γεράσιμου Γεωργάτου

Ας φιλοσοφήσουμε… Να συνεχίσουμε και σε αυτό το σημείωμα με τον Πυθαγόρα και τους Πυθαγόρειους, αφού στο προηγούμενο αναφερθήκαμε στον ιδρυτή της σχολής, που έφυγε από τη Σάμο και εγκαταστάθηκε στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, σχολιάσαμε το δόγμα της μετεμψύχωσης ή μετενσάρκωσης και την οργάνωση των ομάδων των Πυθαγορείων, που προσομοίαζαν περισσότερο όχι με φιλοσοφική σχολή αλλά με μυστικιστική θρησκευτική σέχτα, όπου ίσχυε και ο κανόνας της σιωπής.

Ας φιλοσοφήσουμε…

Μαθηματικά και μυστικισμός

Όμως ο Πυθαγόρας και οι Πυθαγόρειοι δεν ήταν απλώς μια θρησκευτική σέχτα, όπως θα λέγαμε σήμερα. Ούτε τους έχουμε έτσι στο μυαλό μας. Όταν ακούμε για τον Πυθαγόρα και τους Πυθαγόρειους, αυτό που έρχεται πρώτα στο μυαλό μας είναι ότι πρόκειται για τους μαθηματικούς της αρχαιότητας. Όλοι εξάλλου έχουμε διδαχθεί το πυθαγόρειο θεώρημα σύμφωνα με το οποίο το τετράγωνο της υποτείνουσας πλευράς ενός ορθογωνίου τριγώνου ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δύο άλλων πλευρών ή όπως το κατέγραψε ο Ευκλείδης στο πρώτο βιβλίο των Στοιχείων της

Γεωμετρίας του, «ἐν τοῖς ὀρθο-

γωνίοις τριγώνοις τὸ ἀπὸ τῆς τὴν ὀρθὴν γωνίαν ὑποτεινούσης πλευρᾶς τετράγωνον ἴσον ἐστὶ τοῖς ἀπὸ τῶν τὴν ὀρθὴν γωνίαν περιεχουσῶν πλευρῶν τετραγώνοις». Από την πυθαγόρεια κοινότητα, βγήκαν σχεδόν όλες οι μεγάλες μαθηματικές ανακαλύψεις και θεωρίες της αρχαιότητας. Από ένα σημείο και μετά υπήρχαν επώνυμοι Πυθαγόρειοι μαθηματικοί. Από τους πιο γνωστούς ήταν ο Φιλόλαος, σύγχρονος του Σωκράτη και ο Αρχύτας, σύγχρονος του Πλάτωνα. Ειδικά ο Αρχύτας θεωρείται

του Γεράσιμου Γεωργάτου

ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς της εποχής του και γενικά της αρχαιότητας. Πώς όμως συμβιβάζονται, στο ίδιο πλαίσιο, ένας θρησκευτικού τύπου μυστικισμός με την καλλιέργεια και την αυστηρά λογική δομή των μαθηματικών; Το ερώτημα είναι εύλογο, γιατί στα νεότερα χρόνια, ιδίως μετά τον 17ο αιώνα, τα μαθηματικά θεωρήθηκαν -και δικαίως- ως η βάση και ο πυρήνας της νέας επιστήμης. Η νεότερη φυσική στηρίχθηκε στα μαθηματικά. Ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Νεύτωνας, παρότι δεν ήταν οι ίδιοι μαθηματικοί, είχαν μια εξαιρετική μαθηματική παιδεία και οι ίδιοι αναφέρουν ότι πυρήνας της έμπνευσής τους ήταν τα μαθηματικά, γι' αυτό και από τους αρχαίους επέστρεφαν στον Πλάτωνα και όχι στον Αριστοτέλη που είχε επικρατήσει μέχρι τον ύστερο μεσαίωνα. Και όμως, όλοι σχεδόν οι μεγάλοι μαθηματικοί είχαν και έχουν μια τάση προς την εσωτερικότητα και τον μυστικισμό. Όχι αυτοί που ασχολούνται με τα εφαρμοσμένα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, αλλά αυτοί που είναι αφιερωμένοι στα καθαρά, στα θεωρητικά μαθηματικά. Επί παραδείγματι, ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους μαθηματικούς, ο Ρώσος Γκριγκόρι Πέρελμαν, ο οποίος θεωρείται μαθηματική

ιδιοφυία, έχει αρνηθεί να παραλάβει διακρίσεις και βραβεία, ακόμα και χρηματικά, αποφεύγει να φωτογραφίζεται και να δίνει συνεντεύξεις, δεν διδάσκει πουθενά και αντί να δημοσιεύει σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, προτιμά το διαδίκτυο. Λένε ότι ζει με τη μητέρα του, ότι κυκλοφορεί συνήθως ρακένδυτος και δύσκολα μπορείς να του μιλήσεις. Μια εικόνα που δύσκολα φαντάζεται κανείς για έναν από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς επιστήμονες της εποχής του. Τηρουμένων των αναλογιών, φαίνεται ότι κάτι τέτοιο ισχύει σε όλες τις εποχές και για πολλούς που ασχολούνται με τα καθαρά μαθηματικά. Γιατί η μαθηματική σκέψη είναι η πιο αφηρημένη που υπάρχει. Ο μαθηματικός δεν έχει ανάγκη την εμπειρία και τα διδάγματα της ζωής, δεν χρειάζεται να ανοίξει τα μάτια του και να παρατηρήσει τίποτα. Όσο περισσότερο τα κλείνει και δεν τον διασπά η πραγματικότητα -όπως έλεγε ο Πλάτωνας μιλώντας για τις Ιδέες- τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να αφοσιωθεί σε ένα πρόβλημα και να βρει τη λύση του ή να διατυπώσει μια καινούργια θεωρία. Γιατί τα θεωρητικά μαθηματικά είναι ένα αξιωματικό σύστημα που θεμελιώνε-

Ας φιλοσοφήσουμε…

28 ται με βάση την εσωτερική λογική του συνέπεια και συνοχή και όχι με βάση την πραγματικότητα. Ίσως αυτή να είναι μια εξήγηση για τη σχέση της εσωτερικότητας και του μυστικισμού με τα μαθηματικά. Τα κείμενα λοιπόν που σώζονται για τους Πυθαγόρειους, αναφέρονται λιγότερο στον θρησκευτικό τους μυστικισμό και περισσότερο στα μαθηματικά. Ο Αριστοτέλης, στο Μετά τα Φυσικά, τους αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο, γιατί τους θεωρεί πρόδρομους του Πλάτωνα και φυσικά τον Πλάτωνα την τελευταία λέξη πριν από τον ίδιο στη φιλοσοφία. Γι' αυτό ασχολείται περισσότερο με τους Πυθαγόρειους παρά με τον Δημόκριτο ή τον Εμπεδοκλή, που είναι πιο ση-

μαντικοί για τη φυσική φιλοσοφία, όχι όμως για τα μαθηματικά. Στην ιστορία λοιπόν της φιλοσοφίας ως συμβολή των Πυθαγορείων έχει μείνει η αντίληψή τους ότι «αρχή των πάντων είναι οι αριθμοί». Εκεί που οι άλλοι έλεγαν, όπως είδαμε, για το νερό, τον αέρα, το άπειρο, κλπ, διατυπώνεται η περίεργη θεωρία ότι οι αριθμοί είναι η πηγή των πάντων, ότι η αρχή των όντων είναι οι αριθμοί. Αυτό, μάλλον δεν πρέπει να το είπε ποτέ ρητώς ο ίδιος ο Πυθαγόρας, αφού ζούσε το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα, όπου τα μαθηματικά ήταν ακόμα περίπου άγνωστα στην αρχαία Ελλάδα. Δεν μπορεί να είχε συνειδητοποιήσει από τότε τη δύναμη των αριθμών. Αυτό, θα

του Γεράσιμου Γεωργάτου

ήταν πολύ φυσικό αν ήταν ένας στοχαστής του 5ου π.Χ αιώνα που έγιναν μεγάλες μαθηματικές προσπάθειες και διατυπώθηκαν μαθηματικές θεωρίες. Και ο Αριστοτέλης, όταν αναφέρεται στη συμβολή των Πυθαγορείων, μιλάει γι' αυτούς στον πληθυντικό, χωρίς να ξεχωρίζει ποτέ τον Πυθαγόρα από αυτούς που έρχονται μία ή δυο γενιές μετά, όπως ο Φιλόλαος και ο Αρχύτας. Το πιο πιθανό είναι ότι ο Αριστοτέλης γνωρίζει τα κείμενα των νεότερων Πυθαγορείων κι όχι τα παλιότερα δόγματα του ίδιου του Πυθαγόρα, τα οποία εξάλλου ο ίδιος δεν τα κατέγραψε ποτέ. Συνεπώς, η αντίληψη ότι «αρχή των πάντων είναι οι αριθμοί», πρέπει να διατυπώθηκε στην πορεία της εξέλιξης του ρεύματος των Πυθαγορείων και όχι από τον ίδιο τον Πυθαγόρα, τουλάχιστον με αυτή την αφοριστική μορφή που μας την παραδίδει ο Αριστοτέλης. Όμως γιατί πίστευαν στα μαθηματικά οι Πυθαγόρειοι; Γιατί θεωρούσαν ότι αρχή των πάντων είναι οι αριθμοί και ότι όλο το Σύμπαν

διέπεται από μια μορφή μαθηματικής αρμονίας; Το κλειδί είναι η λέξη αρμονία. Αρμονία σήμαινε μουσική μελωδία αλλά και ταίριασμα, σωστή συναρμογή δύο ή περισσότερων μερών. Με αυτές τις δύο έννοιες χρησιμοποιούμε τη λέξη και σήμερα. Για τους Πυθαγόρειους, λοιπόν, η μουσική και το ίδιο το Σύμπαν έχουν αριθμητική δομή. Αυτό θεωρείται και είναι σίγουρα ανακάλυψη των Πυθαγορείων. Οι άνθρωποι κατασκεύαζαν όργανα και έπαιζαν μουσική πολύ πριν τους Πυθαγόρειους και προφανώς ένας κατασκευαστής οργάνων ήξερε πώς θα κουρδίσει τις χορδές ενός έγχορδου, λύρας ή κιθάρας, ώστε να βγουν αρμονικοί ήχοι από τις τρεις, τέσσερις, πέντε ή παραπάνω χορδές και ήξερε ασφαλώς να κατασκευάσει ένα ξυλόφωνο σε τέτοιο μέγεθος ώστε να παράγονται ήχοι. Ο Πυθαγόρας, όμως, είναι αυτός που σκέφτηκε ότι ο συνδυασμός των ήχων γίνεται αρμονικός και παράγεται μουσική σε κάποιες περιπτώσεις ενώ σε κάποιες άλλες όχι. Πότε γίνεται αυτό; Όταν η σχέ-

Ας φιλοσοφήσουμε…

ση μεταξύ των ξεχωριστών ήχων αντιστοιχεί σε κάποια σταθερά αριθμητικά μεγέθη. Ακούμε καλά δύο ήχους αν προέρχονται από μία χορδή και από τη διπλάσιά της ή από μία χορδή και από μία άλλη που απέχει 2/3 απ’ αυτήν. Απλοί λόγοι αριθμών. Από αυτή την παρατήρηση μέχρι τη γενική διατύπωση ότι τα πάντα είναι αριθμοί, υπάρχει μια πορεία που θα επιχειρήσουμε να την παρακολουθήσουμε. Πριν απ' αυτό όμως, να αναφερθούμε σε ένα από τα ανέκδοτα που κυκλοφορούν για τον Πυθαγόρα, που έχει καταγραφεί φυσικά από πολύ μεταγενέστερους. Θα μπορούσε να εμπεριέχει ένα πυρήνα ιστορικής αλήθειας και να μας δείξει πώς ξεκίνησε αυτή η τάση προς τη μαθηματική φιλοσοφία. Λένε, λοιπόν, για τον Πυθαγόρα, ότι ενώ περνούσε έξω από ένα σιδεράδικο και άκουγε τον σιδερά να χτυπά το σφυρί στο αμόνι, παρατήρησε ότι κάποια στιγμή ακούγονταν ωραίοι αρμονικοί ήχοι και την άλλη στιγμή άρρυθμοι, μη αρμονικοί και κακόηχοι. Πήγε μέσα και παρατήρησε πότε γίνεται το ένα και πότε γίνεται το άλλο. Διαπίστωσε λοιπόν ότι όταν το σφυρί χτυπούσε το αμόνι με ένα ρυθμό 1 προς 2 ή 2 προς 3 ή 3 προς 4, τότε οι ήχοι ήταν αρμονικοί, περίπου έβγαινε μουσική από το σιδεράδικο με βάση αριθμητικές αναλογίες. Λένε λοιπόν ότι

από τότε, από μία εμπειρική παρατήρηση, κατάλαβε ο Πυθαγόρας ότι τελικά η μουσική είναι αριθμοί. Μπορεί να μην είναι απίθανη αυτή η ιστορία. Μπορεί να μην έγινε σε σιδεράδικο, αλλά βλέποντας κάποιον οργανοπαίκτη να παίζει μια ωραία μουσική. Δεν έχει τόση σημασία. Η ουσία είναι ότι το να παρατηρήσει κάποιος κάτι που το ήξεραν πρακτικά οι άνθρωποι, μέχρι να το κάνει θεωρία και να πει ότι τα βασικά αρμονικά διαστήματα στη μουσική είναι το 1 προς 2, που το έλεγαν οκτάβα, το 2 προς 3, που το ονόμαζαν διαπασών και το 3 προς 4, είναι ένα βήμα που μπορούσε να γίνει μόνο από κάποιον επινοητικό και παρατηρητικό άνθρωπο, όπως πιθανότατα ήταν ο Πυθαγόρας. Κατόπιν, προσθέτοντας αυτά τα πρώτα τέσσερα νούμερα, 1+2+3+4, το άθροισμα είναι 10. Το 10, που το ονόμαζαν και «τετρακτύ», ξέρουμε ότι για τους Πυθαγόρειους ήταν ο μαγικός αριθμός. Συμπύκνωνε όλη τη μαγεία των αριθμών, γιατί περιλάμβανε τους 4 πρώτους βασικούς αριθμούς, οι αναλογίες των οποίων αντιστοιχούσαν στα αρμονικά μουσικά διαστήματα. Αυτό το σύστημα το επέκτειναν μέχρι τον ουρανό. Ο Αριστοτέλης μας μεταφέρει, απαξιωτικά βεβαίως, τη θεωρία τους. Πίστευαν, μας λέει, οι Πυθαγόρειοι ότι υπάρχει μια «μουσική των σφαιρών», δη-

του Γεράσιμου Γεωργάτου

λαδή μια μουσική που την παράγει ο ουρανός σαν μουσικό όργανο, αφού περιέχει τα τελειότερα σώματα που κινούνται αρμονικά, τους πλανήτες και τα άστρα. Πολλοί το πιστεύουν ακόμα και σήμερα. Αυτή τη μουσική δεν την ακούνε όλοι, μόνο κάποιοι μυημένοι. Γιατί, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, οι Πυθαγόρειοι υποστήριζαν ότι δεν την ακούμε επειδή γεννηθήκαμε μέσα σ' αυτήν. Μας συνοδεύει σταθερά από τη στιγμή που ήρθαμε στον κόσμο σαν ένας βόμβος που τον συνηθίζεις και στο τέλος είναι σαν να μην τον ακούς. Είναι μια σταθερή μουσική που θα την αντιλαμβανόσουν μόνο αν σταματούσε ή αν άλλαζε ρυθμό. Ο μυημένος λοιπόν - και να ένας λόγος ακόμα εκτός από τη μετενσάρκωση για να μυηθεί κάποιος θα μπορούσε να απολαύσει αυτή την καταπληκτική μουσική που είναι η καλύτερη από κάθε επίγεια μουσική, γιατί ο ουρανός ήταν πεδίο τελειότητας, όχι μόνο για τους Πυθαγόρειους, αλλά γενικότερα για όλους τους αρχαίους Έλληνες. Με τους Πυθαγόρειους συνεπώς πραγματοποιείται κατά κάποιο τρόπο μια σύνδεση και μια μετάβαση από τη μουσική στην αριθμολογία, στις σχέσεις των αριθμών μεταξύ τους και στην αστρονομία. Ο Πλάτωνας, στην Πολιτεία του, αναφέρει ρητά και αποδίδει στους

Πυθαγόρειους την αντίληψη ότι υπάρχουν πέντε «αδελφές επιστήμες», που τις θεωρεί και αυτός ως τις σημαντικότερες, στις οποίες ο νεαρός μαθητής θα πρέπει να αφιερώσει δέκα χρόνια για να τις σπουδάσει. Πρόκειται για την αριθμητική, τη γεωμετρία, τη στερεομετρία, την αστρονομία και την αρμονική, τη θεωρία δηλαδή της μουσικής. Όλες μαθηματικές. Για τη στερεομετρία, δηλαδή τη γεωμετρία του όγκου, αναφέρει ρητά ότι είναι κάτι καινούργιο στην εποχή του. Η δε αστρονομία, κατά τη διάρκεια όλης της αρχαιότητας, παρέμεινε μαθηματική και όχι φυσική επιστήμη. Ήταν δηλαδή πυθαγόρειας έμπνευσης καινοτομία να καθοριστούν οι βασικές μαθηματικές επιστήμες. Η αστρονομία μάλιστα παρέμενε στα μαθηματικά τμήματα των Πανεπιστημίων μέχρι πρόσφατα. Δεν είναι πολλά τα χρόνια που μετακόμισε στα τμήματα της φυσικής επιστήμης και γι' αυτό ονομάζεται πλέον αστροφυσική.

Ας φιλοσοφήσουμε…

Τα μαθηματικά επιτεύγματα των ύστερων Πυθαγορείων

Τα προχωρημένα για την εποχή τους μαθηματικά των Πυθαγορείων, δεν έχουν να κάνουν με τον ίδιο τον Πυθαγόρα, αλλά με τους μεταγενέστερους και από τη γενιά που αντιστοιχεί στον Σωκράτη και τον Πλάτωνα. Ακόμα και το πυθαγόρειο θεώρημα είναι απίθανο να διατυπώθηκε από τον ίδιο τον Πυθαγόρα, παρότι λέγεται ότι το γνώριζαν ήδη οι Βαβυλώνιοι. Οι Βαβυλώνιοι όμως το ήξεραν ως σχέση μεγεθών. Οι Πυθαγόρειοι του έδωσαν αριθμητική έκφραση και κυρίως απέδειξαν ότι ισχύει γενικά για κάθε ορθογώνιο τρίγωνο. Και αυτή η έννοια της γενίκευσης και της απόδειξης στα μαθηματικά είναι η πιο σπουδαία συμβολή τους και από τη σχέση των αριθμών. Πολύ σημαντική ανακάλυψη,

που φημολογείται ότι προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στους πυθαγόρειους κύκλους, ήταν οι λεγόμενοι άρρητοι ή ασύμμετροι αριθμοί. Ορισμένοι την αποδίδουν στον Ίππασο από το Μεταπόντιο. Το Μεταπόντιο βρίσκεται κοντά στον Κρότωνα και ήταν το μέρος όπου πέθανε ο Πυθαγόρας, όταν διώχθηκε από τον Κρότωνα. Ο Ίππασος διέδωσε την ανακάλυψή του σε μη μυημένους, οπότε, σύμφωνα με τον κανόνα της σιωπής, θεωρήθηκε προδότης για τη σχολή και κατά μία εκδοχή εκτελέστηκε. Τι είναι όμως οι άρρητοι ή ασύμμετροι αριθμοί και γιατί ήταν σκάνδαλο για τους Πυθαγόρειους και την αρχαία μαθηματική σκέψη; Κάποιοι τέτοιοι πασίγνωστοι αριθμοί

του Γεράσιμου Γεωργάτου

είναι το ρίζα 2, το ρίζα 3, το "π" (3,14) κ.λπ., αριθμοί δηλαδή με άπειρα δεκαδικά ψηφία, μη περιοδικά. Πρόκειται για αριθμούς που δεν μπορούν να παρασταθούν ως λόγος, ως αναλογία δυο αριθμών, 2 προς 3, 3 προς 4, κλπ. Το ρίζα 2 είναι κλασικός τέτοιος αριθμός. Όπως ξέρουμε από το πυθαγόρειο θεώρημα, σε ένα ορθογώνιο ισοσκελές τρίγωνο με πλευρά ένα (1), η υποτείνουσά του θα είναι ρίζα 2. Όταν ισχυρίζεσαι ότι "τα πάντα είναι αριθμοί", όπως πίστευαν οι Πυθαγόρειοι, και ανακαλύπτεις ότι υπάρχει ένας ή περισσότεροι αριθμοί που δεν λέγονται, δεν τελειώνουν, δεν είναι όντα παγιωμένα, είναι αναμφίβολα ένα τεράστιο φιλοσοφικό σκάνδαλο. Τους ονόμασαν και άλογους αριθμούς, ως αντίθετους του λόγου. Κατά μια εκδοχή, αυτοί οι παράξενοι άρρητοι αριθμοί ήταν και μία από τις αιτίες που οι αρχαίοι Έλληνες στράφηκαν κυρίως στη γεωμετρία και δεν ανέπτυξαν την αριθμητική. Το ρίζα 2,

που είναι άρρητος αριθμός και δεν μπορώ να τον πω και να τον γράψω, είναι από την άλλη ως ευθύγραμμο τμήμα απολύτως καθορισμένο. Είναι το μήκος της υποτείνουσας ενός ορθογωνίου ισοσκελούς τριγώνου με πλευρά ένα (1). Επομένως αυτό το ευθύγραμμο τμήμα υπάρχει. Ο αριθμός που το εκφράζει όμως δεν υπάρχει. Οπότε, φιλοσοφικά, η γεωμετρία δεν δημιουργεί πρόβλημα, αφού κάθε μέγεθος μπορεί να παρασταθεί μέσα στο χώρο, ενώ η αριθμητική δημιουργεί προβλήματα. Προφανώς υπήρξαν και άλλοι λόγοι που έστρεψαν τους Έλληνες στη γεωμετρία. Όπως π.χ οι δυσκολίες στην αρίθμηση, αφού χρησιμοποιούσαν γράμματα για να εκφράσουν αριθμούς, γεγονός που δυσκόλευε κατά πολύ τις περίπλοκες αριθμητικές πράξεις. Ή ακόμα και οι πρακτικές ανάγκες, όπως η μέτρηση κτηρίων και οικοπέδων, τους έστρεφαν περισσότερο προς τη γεωμετρία.

Ας φιλοσοφήσουμε…

Το πυθαγόρειο αστρονομικό μοντέλο

Στην αστρονομία πάλι, ο Αριστοτέλης, μας μεταφέρει μια ενδιαφέρουσα σύλληψη που την αποδίδει στον σύγχρονο του Σωκράτη, Φιλόλαο. Αναφέρει λοιπόν ο Αριστοτέλης ότι οι Πυθαγόρειοι πίστευαν πως τα ουράνια σώματα είναι δέκα και τους κοροϊδεύει λέγοντας ότι «δέκα, τι άλλο θα έλεγαν οι Πυθαγόρειοι; Και οκτώ να βλέπανε, πάλι δέκα θα λέγανε ότι βλέπουν, διότι δίνουν μεγαλύτερη σημασία σ’ αυτό που πιστεύουν παρά σ’ αυτό που βλέπουν». Προτιμούν δηλαδή να βιάζουν την αίσθησή τους, την εμπειρία τους, παρά τη θεωρία τους. Έξυπνη παρατήρηση για την εποχή της, καθώς θέτει το πρόβλημα της σχέσης θεωρίας και εμπειρίας στην επιστήμη.

Μέσα σε ένα σφαιρικό σύστημα που το θεωρούσαν κλειστό την εποχή του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Φιλόλαου, μετρούσαν λοιπόν οι Πυθαγόρειοι, μας λέει ο Αριστοτέλης, τα ουράνια σώματα ως εξής: στο κέντρο τοποθετούσαν τη Γη, κατόπιν τη σφαίρα των Απλανών και ακολουθούσαν οι επτά πλανήτες που γνώριζαν: ο Ήλιος (οι αρχαίοι τον θεωρούσαν πλανήτη, όχι άστρο), η Σελήνη, η Αφροδίτη, ο Ερμής, ο Άρης, ο Δίας και ο Κρόνος. Και θεωρούσαν ότι όλοι κινούνταν με ομαλή κυκλική τροχιά γύρω από τη Γη, που ήταν ακίνητη στο κέντρο του συστήματος, διαγράφοντας μια πλήρη περιστροφή κάθε 24 ώρες, όπως παρατηρούμε κάθε βράδυ στον ουρανό. Όμως το σύνολο αυτών των ουρά-

του Γεράσιμου Γεωργάτου

νιων σωμάτων δεν ήταν 10 αλλά 9. Οι επτά γνωστοί πλανήτες, η σφαίρα των απλανών και η Γη. Πού θα έβρισκαν λοιπόν το δέκατο ουράνιο σώμα; Γιατί ήταν αδύνατο για τους Πυθαγόρειους να μην αντικατοπτρίζεται το «δέκα» στην αστρονομία που ήταν μαθηματική επιστήμη. Υποστήριξαν, λοιπόν, λέει ο Αριστοτέλης, ότι υπάρχει μία Αντιχθών, δηλαδή μία αντι-Γη, η οποία κινείται με τέτοιο τρόπο που δεν τη βλέπουμε ποτέ. Εμείς ζούμε στο βόρειο ημισφαίριο και αυτή είναι πάντα ανάποδα από εμάς. Το σύστημα των Πυθαγορείων, υπό τη σημερινή οπτική, είναι προφανώς ανακριβές, ελλιπές και απλοϊκό και δεν εξηγεί τα φαινόμενα. Δεν μπορεί με αυτό το μοντέλο να προβλεφθεί π.χ μια έκλειψη και γενικότερα δεν ανταποκρίνεται στα εμπειρικά δεδομένα. Θα χρειαστούν πολύ καλύτερα μοντέλα για να αναπτυχθεί η αστρονομία, πράγμα που έκαναν οι Έλληνες τα επόμενα χρόνια. Η κριτική του Αριστοτέλη εστιάζεται στο γεγονός ότι οι Πυθαγόρειοι θεωρώντας την αστρονομία μαθηματική επιστήμη, ανάλογη της μουσικής και της αριθμητικής, επέμεναν ότι θα έπρεπε να διέπεται από τις ίδιες αρχές, παρά τα εμπειρικά δεδομένα. Προτιμούσαν να υποθέσουν ότι υπάρχει ένας ακόμα πλανήτης, που απλώς δεν θα

τον δούμε ποτέ, παρά να πουν ότι οι πλανήτες είναι εννιά. Η επιμονή όμως των Πυθαγορείων να προτάσσουν την αυθαίρετη και μυστικιστική πίστη τους ότι υπάρχει μια κρυφή αρμονία στα πάντα, η οποία είναι μαθηματικής μορφής, και υπάρχει και εκεί που τη βλέπουμε και εκεί που δεν τη βλέπουμε ή δεν την ακούμε, όπως στην περίπτωση της κοσμικής μουσικής, έδωσε μεγάλη ώθηση στην πρώτη φάση των ελληνικών μαθηματικών. Μερικά από τα βιβλία του Ευκλείδη, ρητά δηλώνεται από τον ίδιο, ότι οφείλονται σε πυθαγόρειες καινοτομίες. Τελικά, ο παράταιρος και αντιφατικός εκ πρώτης όψεως γάμος του μυστικισμού με τα μαθηματικά αποδείχτηκε πολύ γόνιμος στη συνέχεια των πραγμάτων για την εξέλιξη της επιστήμης και της ανθρώπινης σκέψης. Θα σταματήσουμε εδώ την παρουσίαση της μαθηματικής σκέψης του Πυθαγόρα και των Πυθαγόρειων και από το επόμενο σημείωμα θα επανέλθουμε στους φυσικούς φιλοσόφους και την ακμή της προσωκρατικής φυσικής φιλοσοφίας με τον Ηράκλειτο, τον Παρμενίδη, τον Εμπεδοκλή, τον Λεύκιππο και τον Δημόκριτο.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

J. L. BORGES - A. JYRADO ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ

Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, μια από τις πλέον εμβληματικές μορφές της σύγχρονης λογοτεχνίας, φημιζόταν τόσο για το εύρος των γνώσεων όσο και για την εμβρίθεια του πνεύματός του. Στα ενδιαφέροντά του, που περιελάμβαναν από την παγκόσμια λογοτεχνία και φιλοσοφία μέχρι τις θετικές επιστήμες και τις διάφορες θεολογίες, συγκαταλεγόταν και ο βουδισμός, με τη γραπτή παράδοση του οποίου ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένος. Στο δοκίμιο αυτό, απόσταγμα μιας σειράς διαλέξεων, ο Αργεντινός συγγραφέας εκθέτει διεξοδικά την προέλευση, την ιστορική διαδρομή και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μεγάλου αυτού φιλοσοφικο - θρησκευτικού συστήματος. Δόγματα και έννοιες - κλειδιά του βουδισμού, όπως η αποδημία της ψυχής, το κάρμα, η Νιρβάνα, ο Τροχός του Νόμου και η Ευγενής Οκταπλή Ατραπός, εξετάζονται με τρόπο οξυδερκή και, συγχρόνως, αφοπλιστικά εύληπτο. Με εξίσου κατανοητό τρόπο αναλύονται, εξάλλου, οι ιδιαίτερες εκφάνσεις («σχολές») του βουδισμού, όπως η Μαχαγιάνα ή Μεγάλο Όχημα, ο λαμαϊσμός, ο ταντρισμός και το Ζεν. Η ευρυμάθεια και η διεισδυτικότητα του βλέμματός του είναι εκείνα ακριβώς τα στοιχεία που επιτρέπουν στον

Μπόρχες να πραγματοποιεί απροσδόκητες όσο και εύστοχες συγκρίσεις ανάμεσα στο βουδισμό (αλλά και τον ινδουισμό, από τον οποίο αυτός προήλθε), από τη μια πλευρά, και τις υπόλοιπες μεγάλες θρησκείες, την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τη σύγχρονη δυτική σκέψη, από την άλλη. Το αποτέλεσμα είναι ένα διαφωτιστικό, εναργές και απολαυστικό στην ανάγνωση βιβλίο, από ένα συγγραφέα που θεωρούσε το βουδισμό «κάπως λιγότερο απίθανο από το χριστιανισμό».

από τις εκδόσεις

Printa

SIGMUND FREUD ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΙΑΣ ΑΥΤΑΠΑΤΗΣ

Το βιβλίο αυτό εντάσσεται στην προσπάθεια που κατέβαλε ο Freud να καταδείξει τη σημασία των ψυχολογικών του θέσεων για μια ανθρωπολογική ερμηνεία του πολιτισμού και ιδιαίτερα της θρησκείας. Είχαν προηγηθεί στο ίδιο πνεύμα τα βιβλία του Τοτέμ και ταμπού (1912) και Μαζική ψυχολογία και ανάλυση του Εγώ (1921), των οποίων τις θεωρητικές προϋποθέσεις και συμπεράσματα, ιστορικού - θρησκειολογικού και ανθρωπολογικού χαρακτήρα, χρησιμοποίησε στο Μέλλον μιας αυταπάτης για να εξηγήσει τον αυταπατητικό χαρα-

κτήρα των σύγχρονων θρησκειών. Στη θέση τους προτείνει έναν ανθρώπινο πολιτισμό που να βασίζεται όχι στην αυταπάτη, αλλά στη γνώση, την επιστήμη και τη δίκαιη διανομή των πολιτισμικών αγαθών. Το κατά πόσον η «ουτοπική» αυτή πρόταση του Freud έχει και προοπτική είναι θέμα της μελλοντικής ιστορίας των πολιτισμών. Πάντως έχει ιδιαίτερη αξία το ότι η –ανθρωπολογικά προσανατολισμένη– κοσμοθεώρηση του Freud, η οποία συμπληρώθηκε και με τις εργασίες του Η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό (1930) και Ο άνθρωπος Μωϋσής και η μονοθεϊστική θρησκεία (1939), ανήκει σήμερα στα βασικά εργαλεία ερμηνείας της συμπεριφοράς του ανθρώπου στη σχέση του με την κοινωνία, την οικογένεια και τον πολιτισμό. Παρά τη σκληρή κριτική της κοσμοθεωρίας του Sigmund Freud, ιδιαίτερα από τους φιλοσόφους-κοινωνιολόγους της Σχολής της Φρανκφούρτης, το έργο του εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως βάση «αρνητικής ερμηνείας» (με τη σημασία που της έδωσε ο Adorno) αλλά και θετικών «ουτοπιστικών» προτάσεων ιδεολογικού - προγραμματικού χαρακτήρα.

ΕΝΑΣ ΜΠΑΜΠΗΣ

«Σοκολατίτσα κανείς;» 38

της Μαρίας Στρίγκου https://meorio.blogspot.com/

Ο μπάρμπα Jung λέει στα γραφτά του, πως όποια απ’ τις πλευρές του ανθρώπου δεν αγαπιέται απ’ τον ίδιον, αγριεύει, αγρίμι γίνεται να τον φάει κι αυτόν κι όσους είναι δίπλα του. Δε γίνεται σου λέει να περπατάς στον κόσμο και να μη σ’ αρέσει το δεξί σου χέρι, το αριστερό σου μάτι, η πλάτη σου. Δε γίνεται να μην τ’ αγαπάς, να μη τα φροντίζεις. Γιατί θα κακοπάθουν, θα ταλαιπωρηθούν, θα αρρωστήσουν και μαζί μ’ αυτά θα αρρωστήσεις κι εσύ. Όπως το σώμα μας έτσι και η κοινωνία μας. Πώς γίνεται να προσέχεις μόνο τους άσπρους, τους Ευρωπαίους, τους «φυσιολογικούς»; Πώς γίνεται να απορρίπτεις όλα όσα δεν καταλαβαίνεις; Δεν καταλαβαίνεις ότι έτσι απορρίπτεις κι ένα κομμάτι του κόσμου που μέλος του είσαι κι εσύ; Δε νιώθεις πως έτσι συντελείς στη γέννηση των αγριμιών που λέγαμε; Κι ύστερα; Τι θα γίνει ύστερα; Όταν τα αγρίμια διεκδικήσουν το μερίδιο της ζωής που τους ανήκει; Στη γειτονιά μου είναι ένα περιπτερομπακαλικομανάβικο, από τα τελευταία απομεινάρια μιας εποχής, που μια τρύπα μπορεί να είχε από αυγά φρέσκα, από πούρα εκλεκτά μέχρι κουβαρίστρες και μανταλάκια. Ο τύπος που το δουλεύει είναι ξινός, μίζερος με τα σκυλιά, εχθρικός με τους ξένους, δύστροπος με τα παιδιά.

Συνέχεια στην παρατήρηση σ’ έχει, μη αυτό και όχι εκείνο και τέτοια χαριτωμένα. Παρ’ όλα αυτά η δουλειά του είναι αμείωτη, θες το σημείο, θες η αφηρημάδα των πολλών, όλους μας ξελασπώνει κατά καιρούς. Δεν το περίμενα λοιπόν, αυτός ειδικά ο τύπος, ο ζοχαδιακός, να φέρει λόγω των ημερών, Βαλεντίνος ο άγιος ντε, αυτές τις τρισκατάρατες σοκολάτες. Που έχουν φωτογραφία του κόσμου τα παράξενα. Γυναίκες με γυναίκες, άντρες με άντρες, ανάπηρους με υγιείς, άσπρους με μαύρους. Τα ύστερα του κόσμου! Λέω τον παμπόνηρο τον έμπορα τι σκέφτηκε, μπροστά στο κέρδος του δεν υπολογίζει ούτε ξινίλα ούτε τίποτα. Με την πρώτη ευκαιρία λοιπόν μπήκα στο μαγαζί του να τον πειράξω. «Έγινες μοντέρνος κι εσύ ε; Μπράβο! Είναι κι οι μέρες τέτοιες, πώς αλλιώς;»

ΕΝΑΣ ΜΠΑΜΠΗΣ

«Σοκολατίτσα κανείς;»

του έδειξα τις σοκολάτες. Αυτός κοκκίνισε, κιτρίνισε, κοίταξε πλάγια, τον έπιασε βήχας. Κάτι παιδάκια που σχολούσαν απ’ το σχολείο γεμίσανε άξαφνα το μαγαζί και τον έβγαλαν απ’ τη δύσκολη θέση. Αφού πληρώθηκε πατατάκια, σοκοφρέτες, μπισκότα και όλα τα συναφή και σκόρπισε το παιδομάνι, με κοίταξε με κατεβασμένα μάτια. «Δεν είναι πάντα έτσι όπως φαίνονται τα πράγματα κυρ Μπάμπη» μου είπε μες απ’ τα δόντια του. Κάτι στο ύφος του μου έκοψε τη διάθεση γι’ αστεία. Έδωσα βάση σκύβοντας προς το μέρος του. «Τι έπαθες; Τι εννοείς;» Ο ξινός κατέβασε ακόμα περισσότερο το κεφάλι, κοιτώντας δεξιά κι αριστερά με αγωνία μην μας ακούει κανείς. «Όλα τα βλέπεις διαφορετικά μέχρι να πάρει φωτιά το σπίτι σου» «Τι έπαθε το σπίτι σου; Πήρε φωτιά;» Έγνεψε αρνητικά. «Ο γιος μου» είπε με ξεψυχισμένη φωνή και το μούτρο του πήρε ένα μπλαβί χρώμα. Είχα δει το αγόρι που συχνά καθόταν στο μαγαζί τ’ απογεύματα. Μια χαρά παλικάρι ήταν. «Ε, τι έπαθε το παιδί; Έπαθε κάτι;» η διάθεσή μου γι’ αστεία είχε πάει περίπατο μπροστά στο ζόρι του. «Ξέρεις κυρ Μπάμπη εγώ δεν έχω

άλλο παιδί. Και ταλαιπωρηθήκαμε τόσο με την κυρά για να τον αποχτήσουμε. Εννιά μήνες στο κρεβάτι την έβγαλε η γυναίκα μου. Κι ύστερα ήταν και φιλάσθενος ο μικρός, αδύναμος, συνέχεια στους γιατρούς τον τρέχαμε. Φάρμακα, αντιβιώσεις, εμβόλια. Λέω μπορεί κι απ’ αυτό να είναι, απ’ αυτό να το ‘παθε αλλά παιδί μου είναι, δεν μπορώ να το πετάξω.» Η ιστορία όσο πήγαινε και μου αύξανε το ενδιαφέρον. «Τι έπαθε το παιδί άνθρωπέ μου; Είναι άρρωστο;» «Δεν ξέρω. Δεν ξέρω πώς να το πω. Είναι να, σαν αυτά, στις σοκολάτες. Είναι άρρωστο κυρ Μπάμπη; Η γυναίκα μου λέει πως μπορεί να το ‘παθε απ’ τα εμβόλια. Εγώ πια δεν ξέρω. Αλλά είναι παιδί μου. Οφείλω να το υποστηρίξω ό,τι κι αν είναι. Κι ας τα ξέραμε αλλιώς τα πράγματα.» Κοιτούσα μια τις σοκολάτες, μια εκείνον, μια το πάτωμα, άκρη δεν έβγαζα. «Δεν καταλαβαίνω. Τι μου λες; Ποια πράγματα;» Ο ξινός έβγαλε έναν βαθύ αναστεναγμό κι ύστερα άρπαξε μια σοκολάτα απ’ τον πάγκο. «Πανάθεμά τες για σοκολάτες, πανάθεμά τες για διαφημίσεις. Τι δεν καταλαβαίνεις κι εσύ; Όλα στη φόρα βγήκαν σου λέω. Ο γιος μου είναι, είναι τέτοιος, σαν κι αυτούς, τι δεν καταλαβαίνεις; Αφού γι’ αυτό ήρθες κι

της Μαρίας Στρίγκου https://meorio.blogspot.com/

εσύ, για να με πειράξεις.» Αρχικά έμεινα με το στόμα ανοιχτό απ’ την έκπληξη για το ξέσπασμά του. Ύστερα έβαλα τα γέλια. Ένας λόγος παραπάνω γιατί είχα πετύχει το γιο του να φιλιέται περιπαθώς με μια κοπελίτσα στο παρκάκι. Και όχι μόνο μία φορά. «Και πώς το κατάλαβες εσύ άνθρωπέ μου; Σου το είπε ο ίδιος;» τον ρώτησα μόλις σταμάτησα να γελώ Έστριψε τα χέρια του με αμηχανία «Αυτός παράγγειλε τις διαβολοσοκολάτες. Ε, αλλιώς γιατί να κάνει τέτοια παραγγελία; Για να με κοροϊδεύει ο κόσμος κι εμένα και τη μάνα του;» «Γιατί είναι νέος κυρ Θανάση ευτυχώς κι οι νέοι οφείλουν να έχουν τα αυτιά και τα μάτια τους ανοιχτά στο καινούργιο. Και μια θέση στην καρδιά τους για το διαφορετικό. Αλλιώς δεν περπατάει ο κόσμος μπροστά κι εμείς αρκετά μείναμε πίσω.» Με κοίταξε χωρίς να καταλαβαίνει τι

λέω. Ήταν πεπεισμένος ότι ο γιος του είχε ασθενήσει από τα εμβόλια της παιδικής του ηλικίας κι είχε γίνει ομοφυλόφιλος. Δεν μπόρεσα να μην μπω στον πειρασμό να τον πειράξω λίγο ακόμα. «Να λες πάλι καλά κυρ Θανάση που έγινε μόνο τέτοιος, φαντάζεσαι να μαύριζε με τον καιρό ή να έμενε παράλυτος;» Ο «ξινός» σταυροκοπήθηκε με τρόμο. Με κοίταξε με μια ελπίδα στο βλέμμα. «Λες κυρ Μπάμπη; Απαπα από τι κακό γλιτώσαμε! Πάλι καλά να λέμε, πάλι καλά.» Την σοκολάτα μου την κέρασε για τη κουβέντα αλλά και για να εξαγοράσει τη σιωπή μου. Δεν παίζουν μ’ αυτά τα πράγματα στη γειτονιά όπου για τους πολλούς το διαφορετικό ακόμα είναι αόρατο ή έστω παρενέργεια από κακό εμβόλιο. Σοκολατίτσα κανείς;

Η Μαρία Στρίγκου γεννήθηκε στη Λέσβο και θεωρεί πως αυτό είναι ότι καλύτερο της έχει συμβεί στη ζωή της μέχρι σήμερα. Τα επόμενα καλύτερα, είναι η δουλειά της στο νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», η Συμβουλευτική και όλοι οι άνθρωποι που συναντά εξαιτίας αυτών. Της αρέσει να ζει στο Τώρα. Όταν ξεκουράζεται, γράφει. Όταν δεν γράφει, πίνει με φίλους. Πιστεύει πως το δυνατότερο γιατρικό για όλα είναι η Αγάπη. Συνήθως εφημερεύει κι είναι παντός καιρού. Ο Άλλος Εγώ είναι το έκτο βιβλίο της. Άλλα βιβλία της: •Τυρκουάζ, ποιήματα, εκδόσεις Βακχικόν 2016 •Παραμύθια σαν αλήθεια, παραμύθι, εκδόσεις Ζάθεον Πυρ 2014 •Ν’ ακούσω τη λέξη που λείπει, ποιήματα, Άνεμος εκδοτική 2012 •Η κλέφτρα των καλοκαιριών, μυθιστόρημα, Εμπειρία εκδοτική 2004 •Η Αλίκη στη χώρα των τραυμάτων, διήγημα, εκδόσεις Γκοβόστη 1999

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΟΡΜΑΛ ΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Το νορμάλ καθορίζεται από την πλειοψηφία. Δεν έχει να κάνει με κάποια πανανθρώπινη και διαχρονική αλήθεια, αλλά με την τάση που κυριαρχεί στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο και στη συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα. Αυτό σημαίνει ότι αυτό που κάνουν οι περισσότεροι, δηλαδή το νορμάλ, μπορεί να μην είναι και το πιο ωφέλιμο, κοινωνικά ή για το κάθε υποκείμενο ξεχωριστά, αλλά να προκύπτει από μία συλλογική ψευδαίσθηση, από ένα συλλογικό παραλήρημα, το οποίο όμως δεν γίνεται αντιληπτό από τα ίδια τα μέλη της κοινότητας την στιγμή που το υφίστανται. Σε μία τέτοια περίπτωση, θα πρέπει ίσως να επαναδιατυπωθεί η ψυχική ασθένεια. Η ψυχική ασθένεια ορίζεται ως τέτοια κυρίως μέσα από την παρέκκλισή της από το νορμάλ. Τι συμβαίνει όμως με τον ορισμό της ψυχοπαθολογίας, όταν το νορμάλ οδηγεί στην ψυχική και σωματική αρρώστια, αν είναι το ίδιο προϊόν μιας συλλογικής ψευδαίσθησης ή παραπλάνησης; Μήπως η απόκλιση από τον κανόνα σε τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα δείγμα ψυχικής υγείας; Ένα συστημικό σύμπτωμα, το οποίο

μπορεί να εκφράζεται από ένα ή περισσότερα κοινωνικά υποκείμενα, αλλά αφορά και το σύνολο της κοινότητας; Η Ιψενική Νόρα, στο "κουκλόσπιτο", είναι ένα καλό παράδειγμα της προβληματικής νόρμας σε μία συγκεκριμένη κοινωικοϊστορική συνθήκη. Το έργο κλονίζει την πουριτανική κοινωνία της εποχής και μπορούμε να καταλάβουμε τους λόγους, βλέποντας την υπόθεσή του. Η Νόρα, μία γυναίκα μεγαλωμένη από αυταρχικό και διεφθαρμένο πατέρα ως κούκλα, παντρεύεται -όχι κινούμενη από δική της επιθυ-

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

μία- τον μεγαλύτερό της δικηγόρο που θα φροντίσει να ξελασπώσει τον πατέρα της από τα σκάνδαλα και μετατρέπεται σε σύζυγος - κούκλα. Κάνει τρία παιδιά μαζί του, αλλά ακόμη η ίδια δεν έχει πραγματικά μεγαλώσει. Αναγκάζεται να πει ένα ψέμα στον άντρα της για να τον βοηθήσει οικονομικά όταν το έχει ανάγκη, ο οποίος μετά από χρόνια το ανακαλύπτει και εξοργίζεται. Η ψευδής ευτυχία της Νόρας γίνεται αντιληπτή μαζί με την είσοδό της στην ενηλικίωση. Η περίφημη ταραντέλα που χορεύει την απελευθερώνει από τον στενό κορσέ κυριολεκτικά και μεταφορικά, τα βροντά όλα και φεύγει από το σπίτι και από τον ρόλο της κούκλας. Το έργο έχει φεμινιστικές προεκτάσεις και σχετίζεται άμεσα με την εποχή. Είναι η εποχή της υστερίας, μίας ασθένειας που είναι συχνή σε γυναίκες που προέρχονται από περιβάλλοντα

τέτοια όπως το Ιψενικό Κουκλόσπιτο. Η ίδια η ασθένεια, όπως ο ευφυής Φρόυντ αντιλαμβάνεται από νωρίς, είναι πολιτισμικό προϊόν. Αν πάμε στο σήμερα, τότε το πρότυπο της Νόρας θα λέγαμε ότι έχει αλλάξει μορφή. Η σημερινή Νόρα, αλλά και ο σύντροφός της, προστρέχουν στο προζάκ, στο βιάγκρα και σε υπνωτικά χάπια. Το "comme il faut" της εποχής απαιτεί μία ζωή γεμάτη άγχος. Μια ζωή με κομμένη την ανάσα... Και μέσα σε συνθήκες κρίσης, αυτό γίνεται ακόμη εντονότερο για πολλούς. Η εντατικοποίηση της καθημερινότητας δεν αφήνει περιθώρια για επαναπροσδιορισμό. Πολλοί σήμερα, άντρες και γυναίκες λειτουργούν ως καλοκουρδισμένα ρομπότ. Ζουν σε στενούς κορσέδες ή κολάρα, που είτε έχουν επιλέξει οι ίδιοι για λόγους που έχουν να κάνουν με τις ιστορίες τους, είτε, ακόμη χειρότερα, τα έχουν φορέσει χωρίς να είναι αποτέλεσμα δικής τους επιθυμίας, αποτέλεσμα της εξατομίκευσής τους. Σε κάθε κοινωνική περίοδο, ωστόσο, υπάρχουν και οι ανάλογοι καταναγκασμοί, που προτείνονται ως μία φυσική κανονικότητα. Οι κορσέδες αλλάζουν μορφή σε κάθε εποχή, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, ο περιορισμός του οξυγόνου. Μπορείτε να δείτε την μικρού μήκους ταινία που ακολουθεί για να δείτε την σύγχρονη μετεξέλιξη της Νόρας... Μία σύγχρονη εκδοχή της Νόρας Η πυρηνική οικογένεια, ή ακόμη περισσότερο η εξάπλωση των μονογονεϊκών οικογενειών, η ρήξη των κοινωνικών δεσμών, το κυνήγι της επιτυχίας και της εξουσίας ρίχνουν το σημερινό υποκείμενο του δυτικού προτύπου ζωής, σε ένα αέναο κυνήγι ενός καρότου δεμένου λίγα εκατοστά μπροστά από τη μύτη. Η νόρμα αυτή είναι και η αιτία πολλών ψυχικών ασθενειών (π.χ. όλων των σχετιζόμενων με το άγχος, αλλά και πολλές καταθλίψεις, ψυχώσεις κλπ) αλλά

ΥΓΕΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΟΡΜΑΛ ΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

και πρόωρων θανάτων (από εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια). Τι είδους ταραντέλα χρειάζεται να χορέψει η δυτική κοινωνία για να απελευθερωθεί από τους κορσέδες με τους οποίους η ίδια έχει φασκιώσει τον εαυτό της; Στις αρχές της δεκαετίας του μιλένιουμ, στον υπόγειο του μετρό Paddington στο Λονδίνο και αφού έχω κατέβει μετά από πολλά σπρωξίματα αγχωμένων ανθρώπων με χαρτοφύλακες στο χέρι, υπάρχει μία μεγάλη κίτρινη πινακίδα που έχει ένα μήνυμα της βασίλισσας: "Φαντάζεστε πώς θα ήταν ο κόσμος αν όλα πήγαιναν λίγο πιο γρήγορα;". Ήταν η εποχή που η Βρετανία προσπαθούσε να αναπτύξει την παραγωγικότητά της δίνοντας έμφαση στην εντατικοποίηση της εργασίας μία εποχή που ξεκινούσε από τη δεκαετία του '80 και που ακόμη δεν φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί. Μάλλον όμως, για όσους τρέχουν και αισθάνονται ότι δεν προλαβαίνουν σήμερα, θα πρέπει να αντιστραφεί το ερώτημα της κίτρινης (δεν είναι τυχαία η επιλογή του χρώματος) εγγλέζικης πινακίδας και να ξαναδιατυπωθεί: "Φαντάζεστε πώς θα ήταν τα πράγματα αν όλα πήγαιναν λίγο πιο αργά;". Λίγο πιο αργά ωστόσο δεν σημαίνει ούτε φυγοπονία, ούτε αναβλητικότητα. Αλλά χρόνος που σέβεται το ανθρώπινο μέτρο. Ένα παράδειγμα τέτοιου χρόνου είναι

το πολύ γρήγορο αυτοκίνητο. Σήμερα, έχουμε τη δυνατότητα να κατασκευάσουμε αυτοκίνητα που τρέχουν με πάνω από 300 χιλιόμετρα την ώρα. Όσο κι αν αγαπάμε κάποιοι την ταχύτητα και την σπορ οδήγηση, σίγουρα ξεπερνάμε τα όρια της φύσης μας σε ένα τέτοιο όχημα. Τα αντανακλαστικά μας δεν λειτουργούν σε τέτοιες ταχύτητες, κι ο εγκέφαλός μας είναι πιο αργός στην επεξεργασία όλων των παραμέτρων για ασφαλή οδήγηση. Έτσι γίνεται και με την καθημερινότητα. Αν δεν θέλουμε να ζούμε α-νόητα, χρειαζόμαστε λίγο χρόνο για να μπορούμε να αναπνέουμε, να σκεφτόμαστε, να ερωτευόμαστε τη ζωή.

από τη Δήμητρα Σταύρου

http://psyhismos.blogspot.gr/

Είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι η ψυχοθεραπεία έχει ως στόχο την κανονικοποίηση. Πρόκειται για ένα μεγάλο γνωστικό σφάλμα. Αντίθετα, στην ψυχοθεραπεία βαδίζουμε με βάση το ωφέλιμο για την ζωή, με βάση την πραγματική επιθυμία του υποκειμένου, που πολλές φορές δεν γνωρίζει και χρειάζεται να ανακαλύψει. Το ωφέλιμο δεν μπορεί να σημαίνει αποκοπή από το κοινωνικό φυσικά. Αλλά μία ισορροπημένη και κριτική στάση με αυτό που θεωρείται δεδομένο, μπορεί να οδηγήσει τον καθένα στο να βρει τον ζωτικό κοινωνικό χώρο που χρειάζεται για να αναπτυχθεί και να ζήσει μια ζωή που να έχει ικανοποίηση και καλή υγεία. Ο καθένας συνδημιουργεί την πραγματικότητα και το άτομο με τη συλλογικότητα βρίσκονται πάντα σε μία συνεχή αλληλεπίδραση. Κανείς μας δεν είναι απόλυτο έρμαιο της πραγματικότητας όπως αυτή προτείνεται, κανείς δεν είναι απόλυτο έρμαιο της τύχης, της κοινωνίας ή όποιου άλλου εξωγενούς παράγοντα...

Δήμητρα Σταύρου Σπουδές Ψυχολογίας στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Σπουδές στη Δραματοθεραπεία τετραετούς κύκλου. Εργασία, ως ψυχολόγος, σε Δημοτικά προγράμματα ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα, σε 75 περίπου σχολεία ιδιωτικά και δημόσια στον ΟΚΑΝΑ κ.ά. Ως ερευνήτρια, στο ΕΠΙΨΥ και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ως Δραματοθεραπεύτρια στο Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα, στις φυλακές Κορυδαλού, σε δραματικές σχολές, με στελέχη επιχειρήσεων, με εξαρτημένους και τις οικογένειες τους, με καλλιτέχνες για την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους. Μέλος της Ένωσης Δραματοθεραπευτών και Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδας, του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας κ.ά. Συμμετοχή σε πολλά συνέδρια με ανακοινώσεις.

μικρεσ ιστοριεσ

Η ανταρσία των

ία

του Αλέξανδρου Αραμπατζή

ξαφνικά ς ώ λ ε τ ν ε , υ ο οδήλατό μ π ς έ ιδ α ν α Το ου και μ ν ίο τ ν α ν ε στασίασε , α τ η γ ό λ ιο α ικ κι αδ θερο και ύ ε λ ε ι α ίν ε α ς θέλει ν ω π ε σ ω λ ή δ μου είναι α ν ίς ρ ω χ , α τ ν πόλη άνε η τ σ ι ε ά ν ρ υ ιγ να τρ ην πλάτη τ σ ι ε ά λ α β υ ο μένο να κ ω ε ρ χ ο π υ ν ο πλέ τη σαν ά β α ν α α ν ο μ ρο κι αγνώ α β ρ έ π υ ν ιο ο π του κά αμέσως α σ υ ε π σ έ , ε σ α ως το έσκ μ ό ις λ ό Μ . α ν εμέ τε μισό ύ ο ι ε ν ά κ α ν ε εν πρόλαβ Δ . ω ίλ ε γ γ α τ α να το κ φύλακας ο ρ ω χ ς α ν έ ε ο συνέλαβ τ ι α κ ο ρ τ ε μ χιλιό τεινή ο κ σ ια μ ε σ ταξε μέσα έ π ο τ ς ω σ έ που αμ με άλλα ί ζ α μ ς ία μ ο ν κη της αστυ ή θ ο π α ή ρ γ υ και ίασαν σ α τ σ υ ο π α ποδήλατ α τ α τ ύ σ α ρ θ ς δεκάδε σι μια άλλη τ έ ι Κ . ς υ ο τ ς ε αναβάτ ενάντια στους οξα. δ ά ε ξ η λ έ ία σ ρ φιλόδοξη αντα

το αλφαβηταρι τησ ζωησ

Ε(ψιλον)όπως εμπειρία 48

Εμπειρία είναι η γνώση που έχουμε από την πρακτική ενασχόλησή μας με κάτι, την αντιμετώπιση καταστάσεων ή και προβλημάτων. Η εμπειρία είναι κάτι πρακτικό, όχι θεωρητικό. Σε έναν δεύτερο ορισμό, η εμπειρία είναι η γνώση που στηρίζεται στην άμεση αντίληψη των πραγμάτων, η οποία έρχεται από τις αισθήσεις μας και την άμεση επαφή με το περιβάλλον.

της Μαριάννας Κουμαριανού

Αν θέλαμε να εκφράσουμε πιο ελεύθερα (και αυθαίρετα ίσως) τους ορισμούς αυτούς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η εμπειρία είναι αυτό που μένει ύστερα από αυτό που ζω. Είναι αυτό που έμαθα ζώντας και που με κανέναν άλλον τρόπο δε θα μπορούσα να έχω μάθει. Αυτό το τελευταίο είναι κάπως τραβηγμένο και αρκετά απόλυτο… Θα εξηγήσω τι εννοώ. Κάθε άνθρωπος, από την ημέρα της γέννησής του, έχει να αντιμετωπίσει ό,τι υπάρχει γύρω του. Όλες εκείνες τις συνθήκες μέσα στις οποίες καλείται να ζήσει. Κάθε άνθρωπος, από τη γέννησή του, παρατηρεί, δοκιμάζει, κάνει σωστούς και λάθος υπολογισμούς, ξαναδοκιμάζει… Αυτονόητα όλα αυτά. Όλοι μπορούμε να τα παρατηρήσουμε, κοιτώντας απλά την ανάπτυξη ενός παιδιού. Αργότερα, μεγαλώνοντας, εκτός από αυτόν τον τρόπο, ο άνθρωπος μαθαίνει μέσα από τα ευρύτερα σύνολα που εντάσσεται αλλά και διαβάζοντας. Η γνώση που παίρνουμε δεν χρειάζεται να είναι πάντα βιωματική. Μαθαίνουμε πολλά μέσω των αναζητήσεων και των γνώσεων άλλων. Έτσι, μαθαίνουμε για το φεγγάρι και τα ηλιακά συστήματα ή τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, μέσω των επί σειρά αιώνων ερευνών και ευρημάτων που έκαναν άλλοι. Όμως, τι είναι αυτό που διαφοροποι-

εί τη μάθηση μέσω εμπειρίας και μας κάνει να τη θεωρούμε τόσο σημαντική και να αναφερόμαστε σε αυτή; Και γιατί τις περισσότερες φορές λέμε αυτό το «αν δεν πάθεις, δε μαθαίνεις»; Τι είναι αυτό που, τελικά, δεν μεταβιβάζεται; Ας το πάρουμε από την αρχή. Κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτου ηλικίας θεωρεί για τον εαυτό του ότι έχει κρίση και ικανότητα. Αποφασίζει και δοκιμάζει να κάνει πράγματα θεωρώντας ότι είναι σωστός και έχει δίκιο (άλλωστε, αν συνέβαινε αλλιώς, δύσκολα κανείς θα έπαιρνε πρωτοβουλία και απόφαση να δοκιμάσει από τον φόβο του λάθους και της πιθανής αποτυχίας κ.ο.κ.). Έτσι, δοκιμάζει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του αλλά και τον εαυτό του ως προς τους άλλους. Από αυτές τις δοκιμές, το αποτέλεσμα άλλοτε είναι καλό και άλλοτε κακό. Άλλοτε εισπράττει αποδοχή και επιδοκιμασία και άλλοτε αποδοκιμασία. Άλλοτε τα καταφέρνει και άλλοτε όχι. Ύστερα, κάθε αποτέλεσμα θα έπρεπε να φέρνει και μια αλλαγή συμπεριφοράς. Με τα παιδιά, συνήθως, αυτό γίνεται. Βλέπουν για το καθετί πώς λειτουργεί και ανάλογα δρουν. Δοκιμάζουν, για παράδειγμα, διαφορετικούς τρόπους για να κατέβουν ένα σκαλοπάτι και βλέπουν ποιος από όλους πετυχαίνει, χωρίς να χτυπήσουν – τραυματιστούν. Αυτή η δράση και ανάδραση είναι που

το αλφαβηταρι τησ ζωησ

Ε(ψιλον)όπως εμπειρία φέρνει την εμπειρία και την γνώση! Και αυτό ακριβώς είναι που δεν μπορεί να μαθευτεί μόνο με θεωρία – θεωρητικά ή να μεταβιβαστεί, πόσω μάλλον όταν μιλάμε για κοινωνικές δεξιότητες.

Από τη μία πλευρά, καθένας μπορεί να δει γύρω του ένα μεγάλο εύρος συμπεριφορών και να διαλέξει από αυτές. Ήδη η μάθηση γίνεται καταρχήν μέσω της μίμησης (βλέπω ανθρώπους να περπατούν και θέλω κι εγώ να περπατήσω, βλέπω ανθρώπους να επικοινωνούν με την ομιλία και θέλω να μιλήσω). Όμως καθένας, πέρα από την παρατήρηση, έχει τις δικές του θεωρήσεις, δηλαδή πράγματα που πιστεύει ότι ισχύουν, και βάσει αυτών κινείται και αποφασίζει και μετά ελέγχει την ισχύ τους. Έτσι, για παράδειγμα αν κάποιος πιστεύει ότι με το ψέμα γλιτώνει τις ευθύνες, τότε το δοκιμάζει, βλέπει αν του βγαίνει σε καλό ή σε κακό και αντίστοιχα τροποποιεί.

σεις! Ζουν, δοκιμάζουν και …συχνά βιώνουν ατυχήματα και αποτυχίες. Το καλό με τα παιδιά είναι ότι, αν τους φερθούμε με σεβασμό, είναι έτοιμα να δουν, να προβληματιστούν και να κρίνουν εκ νέου τι δεν πήγε καλά και πώς να διορθώσουν. Είναι το φυσικό τους αυτό, αρκεί να τους δείξουμε σεβασμό και να μην κρίνουμε και να μην υποτιμήσουμε αυτά ή αυτό που έκαναν! Αντίθετα, αν τα κρίνουμε ή τα υποτιμήσουμε, μπαίνουν (όπως κι εμείς άλλωστε) στη διαδικασία να αποδείξουν γιατί είχαν δίκιο. Άρα θα τείνουν να παγιώσουν τη συμπεριφορά και την άρχική τους θεώρηση. Για σκεφτείτε: «Είδες που στα έλεγα εγώ; Ήταν λάθος να…». Αμέσως βγαίνει η ανάγκη να αμυνθώ και υπερασπιστώ το δίκιο μου!

Η αλήθεια είναι ότι όσο κι αν προσπαθείς να πείσεις έναν άνθρωπο ότι η θεώρησή του για κάτι είναι λανθασμένη, συνήθως αυτός δεν αλλάζει μέχρι κάτι να του αποδείξει ότι όντως έτσι είναι και αυτός να αποφασίσει ότι αυτό που πίστευε ήταν λάθος ή μη λειτουργικό (γιατί εδώ μιλάμε για κοινωνικές δεξιότητες).

Θα τολμούσα να πω ότι η διαχείριση της άγνοιας των παιδιών είναι κάτι εύκολο! Θέλει υπομονή και αδιάλειπτη παρατήρηση όμως τα παιδιά είναι τόσο δεκτικά και εύπλαστα που, τελικά, με τον κατάλληλο τρόπο, μπορούν να αποκτήσουν τις εμπειρίες που χρειάζονται, χωρίς η διαδικασία να είναι/ γίνει πολύ επώδυνη. Κάθε άνθρωπος, συνεπώς και κάθε παιδί, χρειάζεται να «πάθει» για να μάθει. Είναι το ίδιο με αυτό που λέμε ότι για να μάθει κανείς ποδήλατο πρέπει να κάνει πετάλι και να χάσει την ισορροπία του πολλές φορές μέχρι να μάθει τον μηχανισμό.

Έτσι γίνεται και με τα παιδιά. Ξεκινούν τη ζωή τους με τις δικές τους θεωρή-

Με εμάς όμως, τους ενήλικες, τι γίνεται; Λοιπόν, εδώ τα πράγματα εί-

της Μαριάννας Κουμαριανού

ναι πιο δύσκολα. Οι ενήλικες έχουμε μαζέψει πολύ περισσότερη εμπειρία ζωής. Έχουμε ζήσει και έχουμε πάθει πολύ περισσότερο από ό,τι τα παιδιά. Αυτό είναι καλό αλλά και κακό ταυτόχρονα. Καλό γιατί έχουμε μάθει αρκετά αλλά κακό γιατί κάποιες θεωρήσεις (λανθασμένες) έχουν σφινώσει τόσο πολύ που ενώ (κακο)παθαίνουμε, συνεχίζουμε να κάνουμε το ίδιο λάθος, απορώντας κάθε φορά γιατί. Επιπλέον, συχνά επαναλαμβάνουμε το ίδιο λάθος – την ίδια συμπεριφορά, έχοντας και τη νέα θεώρηση ότι αυτή η φορά θα είναι διαφορετική και τα πράγματα θα πάνε καλά! Κάποτε, σε μια αρκετά δύσκολη περίοδο της ζωής μου, μια φίλη μού είχε πει «κάποιο μάθημα δεν έχεις μάθει ακόμα και η “ζωή” σε φέρνει συνέχεια

αντιμέτωπη με αυτό». Τότε, δεν είχα καταλάβει τίποτα. Θεωρούσα ότι έχω μάθει πολλά, έχω αλλάξει ως άνθρωπος, έχω μαζέψει εμπειρίες και έχω αναθεωρήσει πολλά στη ζωή μου. Τελικά, στην πορεία κατάλαβα ότι απλά είχα αναθεωρήσει τα παλιά και είχα καινούργια! Νέες θεωρήσεις, αλλαγμένες από τις προηγούμενες αλλά και πάλι θεωρήσεις. Είναι σαν το παράδειγμα που κάποιος προσπαθεί να ανοίξει μια κλειδωμένη πόρτα προς τα μέσα και όταν αντιλαμβάνεται το λάθος του προσπαθεί να την ανοίξει προς τα έξω. Το θέμα εδώ ποιο είναι; Σε κάθε παράδειγμα, αυτό που λείπει είναι η όντως εμπειρία. Εγκλωβιζόμαστε σε σκέψεις (γιατί η θεώρηση δεν είναι κάτι διαφορετικό από μία σκέψη

το αλφαβηταρι τησ ζωησ

της Μαριάννας Κουμαριανού

Ε(ψιλον)όπως εμπειρία που της δίνουμε ισχύ) αντί να κοιτάμε, να αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει (όχι τι θεωρούμε και τι νομίζουμε) και μετά να κρίνουμε, να αποφασίζουμε και να αναλαμβάνουμε δράση. Φαίνεται να είναι μεγάλη η διαδρομή και πολλά τα βήματα. Όμως δεν είναι! Η μόνη απαίτηση είναι η ανοιχτότητα. Το να είμαστε ανοιχτοί και να παρατηρούμε.

Τα πάντα γύρω μας αλλάζουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει η βεβαιότητα του σταθερού και μόνιμου. Οι συνθήκες, οι άνθρωποι, οι καταστάσεις, εμείς, τα θέλω μας… Αν παραμένουμε στο να θεωρούμε κάποια πράγματα α-μετάβλητα, τότε

είναι πολύ πιθανό να εγκλωβιστούμε και κάθε τόσο να φτάνουμε σε αδιέξοδα που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το σφάλμα που υπάρχει σε αυτά. Αυτό που διακρίνει έναν ικανό και πετυχημένο άνθρωπο είναι η ικανότητά του να παρατηρεί και να προσαρμόζει/προσαρμόζεται. Εμπειρία, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ικανότητα να διακρίνω τις μικρές (ή και μεγαλύτερες) διαφορές και να καθοδηγώ τον εαυτό μου σε αποφάσεις που θα είναι για το καλό μου ή/και το γενικότερο καλό! Σαν τα παιδιά δηλαδή!

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΩΝ ΑΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιωάννης Καμινιάτης, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Αναγνώστης ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

Το 904 οι Σαρακηνοί πειρατές της Κρήτης εμφανίστηκαν ξαφνικά μπροστά στη Θεσσαλονίκη, λεηλάτησαν την πόλη και αιχμαλώτισαν τους κατοίκους της. Το 1185 είναι ή σειρά των Νορμανδών της Σικελίας να σπείρουν την καταστροφή και τον όλεθρο. To 1430, τέλος, οι Τούρκοι κατέστρεψαν την πόλη και έγιναν κύριοι της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τρεις συγγραφείς που γνώρισαν την προετοιμασία της επίθεσης, την πολιορκία, τη λυσσαλέα άμυνα των κατοίκων, την έλλειψη οργάνωσης των αμυνομένων, τη βίαιη επίθεση των εχθρών, το θάνατο, την πυρκαγιά και, τέλος, την αιχμαλωσία, καταγράφουν την εμπειρία των καταστροφικών εκείνων γεγονότων. Οι συγκινητικές αφηγήσεις που άφησαν για τον παραλογισμό της σφαγής και των ταπεινώσεων είναι ή εξιστόρηση ενός και του αυτού σεναρίου πού μοιράζονται παντού και πάντα οι πόλεις οι οποίες πολιορκούνται και καταλαμβάνονται με τη βία. Εντούτοις, από τη στιγμή πού ή διαδικασία της γραφής αρχίζει να μετριάζει την τραυματική εμπειρία, τα λογοτεχνικά τεχνάσματα κερδίζουν την πρωτοκαθεδρία στην εξιστόρηση των γεγονότων. Η αφήγηση γίνεται μέσο για να εκλιπαρήσουν οι συγγραφείς για βοήθεια ή για να αποσείσουν ευθύνες, σαν να όφειλαν να αναδείξουν την ύβρη των βιαιοτήτων που υπέστησαν από τους βαρβάρους μέσα από τις επιθέσεις εναντίον του χειρότερου εχθρού, του εσωτερικού, ώστε να μπορέσει να εκφραστεί ο πόνος των ηττημένων. Η επίκληση των συλλογικών δεινών εισάγεται με τον τρόπο αυτό στον Ιστό των προσωπικών δεινών και η βυζαντινή ιστορική αφήγηση, η τόσο συντηρητική στις εκφράσεις της, απελευθερώνεται και γίνεται το πλαίσιο της ανάδυσης μιας λογοτεχνίας που εδράζεται στο συναίσθημα.τα και την Αναγέννηση.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΦΟΒΟΥ ΤΟΥΣ ΔΑΝΑΟΥΣ PHILIP KERR ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ

Μόναχο, 1957 O Μπέρνι Γκούντερ εργάζεται με ψευδώνυμο ως πραγματογνώμονας σε μεγάλη ασφαλιστική εταιρία. Οι εργοδότες του του αναθέτουν μια αποστολή, που δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται: να ταξιδέψει στην Αθήνα και να διερευνήσει την υπόθεση ενός ναυαγίου που συνέβη στα ελληνικά ύδατα. Στην Αθήνα ο Γκούντερ συναντά τον ιδιοκτήτη του πλοίου και πρώην στρατιώτη της Βέρμαχτ, Ζίγκφριντ Βίτσελ. Όταν ο Βίτσελ δολοφονείται, ο Γκούντερ ερευνά τα αίτια του θανάτου του και οδηγείται σε μια υπόθεση που εκκρεμεί από τα χρόνια της Κατοχής. Για μία ακόμη φορά, ο φημισμένος ήρωας του Φίλιπ Κερ βυθίζεται στη σκοτεινή ιστορία του Β’ Παγκόσμιου πολέμου και ειδικότερα στο έγκλημα της εξόντωσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και της υφαρπαγής της περιουσίας τους. Καθώς η Ευρώπη μοιάζει έτοιμη να ακολουθήσει ένα κοινό μέλλον με τη Γερμανία σύμμαχο και όχι εχθρό της, τουλάχιστον ένα άτομο στην Ελλάδα δεν δείχνει διατεθειμένο ούτε να ξεχάσει ούτε να συγχωρέσει. Ακόμη και ο ίδιος ο Μπέρνι πιστεύει ότι ο άνθρωπος αυτός μπορεί να έχει δίκιο…

xiλιεσ ανασεσ ιωαννα καρυστιανη ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Κουμπί, κούτελο, τάφος, Βράχος ασκήσεις για δυνατούς λύτες. Ήταν όντως αινίγματα ή ο άγριος θάνατος την είχε κλονίσει τόσο που έχανε το νόημα του τετέλεσται και το μέτρο των τετελεσμένων; Άγγιξε το άσπρο πουκάμισο του Στέλιου, άπλυτο από το καλοκαίρι. Μύρισε λαίμαργα τις κιτρινίλες του ιδρώτα του στις μασχάλες, φίλησε τον γιακά σαν να φιλούσε τον λαιμό του. Εσένα, δεν έχω σκοπό να σε μπουγαδιάσω, ψιθύρισε κι αμέσως μετά κόλλησε στον καθρέφτη. Λαχταρούσε να βρει κατάφατσα εκεί το πρόσωπο του άντρα της, να δει τα ματόκλαδά του να παίζουν, τις φλέβες του λαιμού να φουσκώνουν και να ξεφουσκώνουν ολοζώντανες. Θα ακουμπούσε τα δάχτυλά της στο κεφάλι του, θα μετρούσε σωστά το πλάτος του μετώπου, την απόσταση από τα φρύδια ως τις ρίζες των μαλλιών του. Περίμενε, περίμενε, στο τζάμι υπήρχε μόνο το σπασμένο μούτρο της και το θολωμένο βλέμμα της. Αυτή, η Πηγή Βογιατζή, αυτή που διάβαζε τα μάτια των άλλων, καρφώθηκε εκεί για είκοσι λεπτά και δεν μπορούσε να διαβάσει τα δικά της. Ένιωσε το στήθος και το κεφάλι της να καίνε την ίδια στιγμή που τα πόδια της είχαν ολότελα ξυλιάσει, άλλος άνθρωπος από τη μέση και πάνω, άλλος από τη μέση και κάτω. Έκλεισε τα μάτια και ψιθύρισε πέντε λέξεις κοφτά. Δεν ξέρω πού να είμαι.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

IΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΟΥ ΤΕD CHIANG ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ

Η πρώτη συλλογή διηγημάτων του πολυβραβευμένου Ted Chiang, που περιλαμβάνει το διήγημα «Η ιστορία της ζωής σου», στο οποίο βασίστηκε το σενάριο της ταινίας "Άφιξη" του Denis Villeneuve. Ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας μεταφράζεται στα ελληνικά για πρώτη φορά. Ο βραβευμένος με τέσσερα βραβεία Hugo και ισάριθμα βραβεία Nebula, Ted Chiang, παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό με μια συλλογή οχτώ εκπληκτικών διηγημάτων που εξερευνούν τα όρια μεταξύ επιστήμης και θρησκείας, ντετερμινισμού και ελεύθερης βούλησης. Από το διήγημα «Ο πύργος της Βαβυλώνας», με θέμα ένα τεράστιο κτίσμα που φιλοδοξεί να συνδέσει την επιφάνεια της Γης με τον ουράνιο θόλο, έως το διήγημα «Κόλαση είναι η απουσία του Θεού», για έναν κόσμο όπου οι επισκέψεις από αγγέλους αποτελούν ένα μαγευτικό όσο και τρομακτικό κομμάτι της καθημερινότητας, η φαντασία του Ted Chiang μας προκαλεί να αμφισβητήσουμε τις παγιωμένες αντιλήψεις μας για το σύμπαν και τη θέση μας σε αυτό. Το διήγημα «Η ιστορία της ζωής σου» περιγράφει την άφιξη στη γη μιας ομάδας εξωγήινων που αναγκάζουν έναν Αμερικανό φυσικό και μια Αμερικανίδα γλωσσολόγο να ασχοληθούν με τη μελέτη και την αποκωδικοποίηση της γλώσσας τους, βοηθώντας τους δύο επιστήμονες να διερευνήσουν τα όρια της ανθρώπινης γλώσσας και την έννοια του χρόνου. Πρόκειται για μια εξαιρετικά πρωτότυπη ιστορία, η οποία μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με τον τίτλο Άφιξη, σε σκηνοθεσία Denis Villeneuve και πρωταγωνιστές τους Amy Adams, Jeremy Renner και Forest Whitaker.

TYΡΚΟΥΑΖ ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΙΓΚΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ

Ερωτεύομαι θα πει κινδυνεύω. Μην ψάχνεις για διαβήτες και μοιρογνωμόνια. Αυθαίρετα θα χτίσουμε και φέτος.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΗΡΩΑ Boris Cyrulnik

ΕΚΔΟΣΕΙΣ KEΛΕΥΘΟΣ

Οι ήρωές μου ήταν φτιαγμένοι από το ίδιο αίμα με το δικό μου… Η ηρωοποίηση είναι μια ψυχοκοινωνική διαδικασία που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρωπότητας.Ο ήρωας θα εμφανιστεί σε καιρό πολέμου αλλά και πληκτικής ειρήνης. Θα ξυπνήσει τις ναρκωμένες μας ψυχές, θα εξευγενίσει τον θάνατο, θα αποτελέσει μια μορφή προσκόλλησης όμοια με αυτήν που μας καθησύχαζε όταν ήμασταν παιδιά

ΙΣΤΟΡΙΕΣ aγαπησ

Η αγάπη πεθαίνει από τα πρέπει της 56

Έχεις νιώσει ποτέ ότι ανασαίνεις έξω από το σώμα σου επειδή κάποιος που σε αγαπά δεν είναι αυτός που θέλεις να σε αγαπά ή επειδή αποφάσισε να σε αγαπήσει σε λάθος χρόνο, με λάθος τρόπο και απρόσεκτο τόνο;

της Χριστίνας Πομόνη https://tristanopd4822.wixsite.com/ifonlytonight

Στο διαμέρισμα της Έβδομης Οδού, μετακόμισα μόλις πέθανε η Χαρούλα. Μου ήταν αδιανόητο να συνεχίσω να μένω με τον πατέρα μου μετά τον χαμό της. Δεν είχε σημασία που δεν ήταν στην Αμερική με φυσική παρουσία. Ήταν στην ψυχή μου. Ήταν ο άνθρωπος που μου έδινε κουράγιο στο τηλέφωνο ώστε να αντέξω τη συγκατοίκηση με ανθρώπους άγνωστους που με αφάνιζαν με την υποτιθέμενη αγάπη τους σε κάθε αμυδρή ευκαιρία εκδήλωσης στοργής που δημιουργούσαν για να δικαιολογούν τους ρόλους τους. Είμαι ο πατέρας σου – πρέπει να σ ’αγαπάω. Είμαι η τρίτη γυναίκα του πατέρα σου – πρέπει να σε αποδεχθώ. Είμαι ο μεγάλος αδελφός σου από τον δεύτερο γάμο της τρίτης γυναίκας του πατέρα

σου – πρέπει, πρέπει πρέπει… Στα πόσα πρέπει, η αγάπη καίγεται; Στα πόσα πρέπει, η αγάπη σε πνίγει; Έχεις νιώσει ποτέ ότι ανασαίνεις έξω από το σώμα σου επειδή κάποιος που σε αγαπά δεν είναι αυτός που θέλεις να σε αγαπά ή επειδή αποφάσισε να σε αγαπήσει σε λάθος χρόνο, με λάθος τρόπο και απρόσεκτο τόνο; Όλα μου φαίνονταν γελοία. Ξέθωρα και θολά. Έκλεινα τα μάτια μου και τα έσφιγγα τόσο πολύ που με έπιανε ημικρανία, νόμιζα ότι μάτωναν, ότι από μέσα μου ξεχείλιζε η οργή και ο πόνος με μια μυρωδιά πνιγηρή σαν παρακαιρισμένο απόστημα που τελευταία στιγμή, μάζεψε, συρρικνώθηκε και ξέρασε το πύον του μέσα μου, δηλητηριάστηκα, με σιχαινόμουν χωρίς να φταίω, πίεζα τα γόνα-

τά μου με τις γροθιές μου για να πονάω και να συγκεντρώνομαι εκεί, να μην μπορώ να δω, να μην μπορώ να σκεφτώ, να είμαι επισκέπτης στις ζωές τους στον ίδιο βαθμό που εκείνος ήταν απών από τη δική μου. Άκουγα ιστορίες από την παιδική ηλικία των ετεροθαλών αδελφών μου, παιχνίδια και σκανταλιές, εκδρομές και γέλια, καυγάδες και σχολικά διαβάσματα, επιτυχίες στον αθλητισμό, γενέθλια και διακοπές, το σκέπασμα και το φιλί της καληνύχτας, η πρώτη βόλτα στους ώμους του μπαμπά, η μυρωδιά του μπαμπά, η ομορφιά του μπαμπά, η παρηγοριά του μπαμπά, η συμβουλή του μπαμπά, πράγματα μικρά και μεγάλα που είχαν μοιραστεί με τον πατέρα μου, τον πατέρα που εγώ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ aγαπησ

Η αγάπη πεθαίνει από τα πρέπει της

είχα στερηθεί, τον σύζυγο που η Χαρούλα είχε στερηθεί, και όλοι αυτοί χασκογελούσαν μπροστά μου και μου ύψωναν το ποτήρι “Cheers!” και ζούσαν το δικό τους όνειρο - είχε βρεθεί ο άσωτος υιός! - ενώ η αλήθεια ήταν πως είχε προ πολλού χαθεί ο άσωτος πατέρας. Γιατί να με νοιάζουν εμένα όλα αυτά; Τι σχέση είχα εγώ με όλους αυτούς; Άγνωστοι άνθρωποι σε μιαν άγνωστη χώρα, άνθρωποι που μοιραζόμασταν μεταξύ μας έναν κοινό παρονομαστή: τον πατέρα μου και το αίμα που κυλούσε στις φλέβες μας. Πολύ με μπέρδευε αυτό. Το αίμα. Ο πατέρας μου ήταν κάποιος που ποτέ του δε νοιάστηκε για μένα. Ποτέ δεν ρώτησε πώς μεγάλωσα, ποιος είμαι και πώς σκέφτομαι, γιατί έγινα

αυτός που είμαι και όχι κάποιος άλλος, κλειστός, μονότονος, και εγωπαθής. Αδιάφορες πληροφορίες στον κόσμο του τζόγου που είχε μάθει να ζει και να επιβιώνει, ανάμεσα σε καπνούς ακριβών τσιγάρων και ντεκολτέ συνοδών πολυτελείας. Όλη του η ζωή ήταν μία αηδιαστική, μονότονη, σχεδόν παράλογη συμπεριφορά που δε μπορούσε να ελέγξει. Και ούτε και τον ενδιέφερε. Κι όμως! Αν μας έβαζε κανείς δίπλα-δίπλα, θα τρόμαζε από τις ομοιότητες. Δεν είχαμε ζήσει ούτε ένα λεπτό μαζί κάτω από την ίδια στέγη μέχρι τη στιγμή που τον αναζήτησα για να κλείσω τον κύκλο, το κενό της άγνοιας, να έχω εικόνα και άποψη για τον άνθρωπο που τόσα χρόνια ζούσε μέσα μου σαν φάντασμα. Δεν είχα δει ποτέ πώς κάθεται,

πώς κουνάει τα χέρια του ή πώς τρώει μα όταν είδα αυτές τις κινήσεις ήταν σα να έβλεπα τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Ο πατέρας μου και εγώ επιβεβαιώναμε τη θεωρία των γονιδίων. Σοκαρίστηκα. Ανακατεύτηκα. Αηδίασα. Μίσησα τον εαυτό μου. Και ύστερα, σιγά σιγά άρχισα να το χωνεύω. Κατάλαβα γιατί είμαι αυτός που είμαι, γιατί δεν σκέφτομαι όπως η Χαρούλα, γιατί πάντοτε μου έλεγε «ίδιος ο πατέρας σου είσαι!» μ ’ένα ύφος μισό απελπισία και μισό φθόνου, ότι εμείς μπορούσαμε (σε αντίθεση μ’ εκείνη) να είμαστε αναίσθητοι, εγωιστές και ενίοτε σκληροί. Όταν γνώρισα τον πατέρα μου, πείστηκα πως το αίμα είχε κάνει πολύ καλά τη δουλειά του. Τώρα, κάθομαι στο μπαλκόνι μου στην Έβδομη Οδό και

της Χριστίνας Πομόνη https://tristanopd4822.wixsite.com/ifonlytonight

απλώνω τον βλέμμα μου στον Ατλαντικό. Ποτέ μου δεν είχα φανταστεί ότι θα ζήσω στην Αμερική μα έχουν δίκιο εκείνοι που δεν πιστεύουν στα προγράμματα. Σκέφτομαι πόσο δρόμο έχω διανύσει με τον πατέρα μου. Δεν είναι πολύς αν αναλογιστώ τα χρόνια που δεν τον γνώριζα. Και εξακολουθεί να είναι ένας άνθρωπος άγνωστος όσες προσπάθειες και αν κάνει για να με μάθει. Δεν νιώθω την ανά-

γκη να τον αγκαλιάσω, ούτε να του πω όσα με βασανίζουν. Κρατάω αποστάσεις συνειδητά επειδή δεν αντέχω να ακούω πράγματα που δεν με ακουμπάνε από κάποιον που, όταν έπρεπε, δεν στάθηκε δίπλα μου. Νομίζω τον έχω καταλάβει μα δεν αποδέχομαι το κακό που μου ‘κανε. Μαζί του έμαθα μόνο να κουτσαίνω. Για μένα, θα είναι πάντα «εκείνος» επειδή για ‘κείνον ήμουν πάντα «κάποιος».

"Η Χριστίνα Πομόνη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Σπούδασε οικονομικά, αλλά αποφάσισε να ασχοληθεί με το μεράκι της, τα βιβλία. Έχει ταξιδέψει σε πολλά μέρη του κόσμου, δεν ζει χωρίς μουσική, λατρεύει τη φωτογραφία, τον αθλητισμό, και τον σκύλο της. Κοιμάται λίγο και σκέφτεται πολύ. Σημείο αναφοράς της είναι πάντοτε η ψυχή. Τα τρία χρόνια παραμονής στην Αμερική έγιναν αφορμή για τη γέννηση του πρώτου της μυθιστορήματος "Σιωπή Σαν Όρκος" που κυκλοφόρησε το 2015 από τις Εκδόσεις Μίνωας (2015).Το 2018 εκδόθηκε το δεύτερο μυθιστόρημά της "Αντέχεις;" (Εκδόσεις Μίνωας).

ΑΝΤΕΧΕΙΣ; ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΜΟΝΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΝΩΑΣ

Αν θέλεις να μάθεις την αλήθεια, έλα απόψε στο Κάστρο στις οκτώ. Μόνος. Ένα ξαφνικό τηλεφώνημα και οι μνήμες ξαναζωντανεύουν. Ο Κωστής ξεκινά το ταξίδι της αναζήτησης για τη χαμένη του αδελφή στο Μαίναλο, εκεί όπου πριν από είκοσι επτά χρόνια οι γονείς του σκοτώθηκαν σε τροχαίο. Η βοήθεια της Σοφίας και της Εύης αποδεικνύεται καθοριστική, ακόμα και όταν τα πράγματα ακολουθούν μια απρόβλεπτη τροπή. Ο Κωστής εμπλέκεται σε μια δίνη συγκλονιστικών αποκαλύψεων. Σύμμαχός του το Μαίναλο και η δύναμη της ψυχής του. Θα αντέξει να φτάσει στην αλήθεια; Η ιστορία αυτή είναι σχεδόν αληθινή. Τα συναισθήματα που προκαλεί, όμως, είναι απολύτως αληθινά. Αντέχεις;

ΜΙΣΗ ΜΕΡΙΔΑ ΛΟΓΙΑ

της Έλενας Καρανικολού

http://missy-merida.blogspot.gr/

Η κυρά Ψου Ψου με τα στραφταλιζέ βραχιόλια της, έβγαζε την καρέκλα στον δρόμο και μάζευε τις φιλενάδες της ολόγυρα σαν αίρεση. Ανέλυαν τα φιλιά και τα καράβια, τις πίκρες και τα γέλια, τα κορίτσια με τα τακούνια και τα κλεμμένα χαχανητά στον ιππόδρομο. 'Λεγαν το φλιτζάνι και έστελναν γράμματα ακόμη, σταυροκοπιούνταν μέρα νύχτα και διώχναν τις μαύρες γάτες. Η μανδάμ Ψου Ψου κι οι φίλες της που όλο και λιγόστευαν, σαν να έπαιζαν μουσικές καρέκλες κάθε καλοκαίρι στο μυαλό μου και κάθε φορά έτρεχα να γεμίσουν τα μάγουλά μου ενοχλητικά φιλιά και καραμέλες με γεύση ούζο. Κάποτε τους κάκιωνα, για τα μεγαλόπνοα σχόλιά τους, τις τσατσάρες τους και τα τεράστια λουλούδια στις ποδιές τους. Όμως μου λείπουν οι καρέκλες τους, η παρέα, η μυρωδιά τους. Ζεστό ψωμί και φιλιά ενοχλητικά. Τα ανοιχτά χέρια και το φλιτζάνι. Μου λείπουν Και η κυρά Ψου Ψου που δεν θυμάται πια, ούτε φοράει βραχιόλια. Μονάχα με κοιτάζει σαν να με ξέχασε ή σαν να ξέχασε τον εαυτό της εκεί στη γειτονιά. Το 'χε δει, λέει, κάποτε πως όταν μεγαλώσω θα καταλάβω. Και νομίζω πως κατάλαβα...

ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

του Βελισάριου Θώδη

Σκόρπιες σκέψεις με ...μένα Υπάρχω; Υπάρχουμε; Ζω; Ζεις; Κι αν είναι αλήθεια όλο αυτό γιατί όλα γύρω μας μοιάζουν τόσο ψεύτικα; Από το απλό “γεια σου φίλε, τι κάνεις;”, “καλά ρε μια χαρά”… κι ας είσαι χάλια, αλλά δεν το λες γιατί; Μήπως ο άλλος που θα το ακούσει θα επηρεαστεί; Μπα, πλέον η υποκρισία των ανθρώπων έχει γίνει τόσο “ταλα-

ντούχα” που την έχεις για πραγματικότητα… και συνεχίζεις και ζεις και ελπίζεις και πιστεύεις ότι ναι καλά είμαστε, θα μπορέσουμε και κάποια στιγμή να αλλάξουμε τον κόσμο, όλοι το πιστεύουν εξάλλου… χμ! Κάπου εδώ μάλλον το έχουμε μπερδέψει φίλε μου, τίποτα δεν θα αλλάξει ακόμα, τίποτα δεν πρόκει-

ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

του Βελισάριου Θώδη

Σκόρπιες σκέψεις με ...μένα

ται να γίνει και ξέρεις γιατί; Γιατί ακόμα ο άλλος σου δίνει το χέρι και σου γελάει, γιατί πρέπει να το κάνει… ακόμα ο άλλος σου χτυπάει τη πλάτη κι εσύ ο χαζός λες, “πω ρε αυτός είναι cool, ωραίος”… γιατί ακόμα οι φίλοι σου βλέπουνε μπάλα κι εσύ τους δικαιολογείς που φανατίζονται, βρίζουν, φωνάζουν, “ξεδίνουν” που λέμε, κι όταν τελειώνουν βλέπετε όλοι μαζί και ειδήσεις και μόλις σκάνε τα νέα για τις αυτοκτονίες, για τα παιδάκια που λιποθυμούν από τη πείνα, για τον κόσμο που χάνει το σπίτι του για μερικά χρήματα, για οικογένειες που έχουν βυθιστεί στο σκοτάδι λόγω αδυναμίας πληρωμής των εξοντωτικών λογαριασμών της κοινωφελούς επιχείρησης ηλεκτρισμού, για καταπατημένες αξιοπρέπειες έτσι επειδή κάποιοι λίγοι το αποφάσισαν… και τότε πέφτει λίγη αμηχανία και τότε πετάγεται ο πιο άνετος της παρέας και σπάει την αμηχανία με ένα αστειάκι ή κάτι σε φάση, πάω να φτιάξω καφέ θέλει κανείς; Γιατί ακόμα η κοπέλα σου μιλάει για έρωτα και σου στέλνει ένα σωρό μηνύματα… κι εσύ κι εκεί χαρούμενος, λες με θέλει… έχεις

ξεχάσει το “πρέπει” της μάλλον… αλλά ακόμα κι αυτό αποφεύγεις να το βάλεις στο κεφάλι σου και να το αναλύσεις λιγάκι, όχι πολύ, λίγο όπως και τ’ άλλα που συμβαίνουν γύρω σου…! Θα 'ρθει όμως η στιγμή που θα πέσουμε ακόμα πιο κάτω κι ο κρότος θα’ ναι τόσος που θα τρομάξουμε όλοι μαζί… και τότε δεν θα ’χουμε τρόπο να σηκωθούμε ρε δικέ μου…! Δεν νομίζεις ότι πρέπει να το παλέψουμε όσο είμαστε όρθιοι ακόμη; Δεν θα ήταν καλύτερα να αφήσουμε τα “θέλω” να νικήσουν κατά κράτος τα “πρέπει” μας σε όλα τα φάσματα της ζωής μας; Δεν θα ήταν πιο εύκολο να κοιταχτούμε στα μάτια ρε; Εκεί είναι η αλήθεια… άσε τα λόγια… σου μιλάω κοίτα με λίγο… είπαμε ρε “επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς”, το έχεις πιάσει αυτό; Τι περιμένεις εμένα να σου μιλήσω; Εμείς τα λέμε κάθε μέρα, είσαι μέσα μου εξάλλου… έξω προσπαθώ να σε βγάλω να βρεις κι άλλους και να γίνεται πολλοί και τότε να δεις τον αλλάζουμε τον κόσμο ή δεν τον αλλάζουμε… Ε, εαυτέ μου;

EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ

ο Ξένος 66

Κάποτε τα παιδικά αυτιά μου άκουσαν μια φράση που χαράχτηκε μέσα μου «ήμουν ξένος εκεί στα ξένα, ξένος είμαι και τώρα που γύρισα στην πατρίδα». Ξένος λοιπόν… τι άσχημη λέξη! Ξενιτιά… σαράκι στην ανθρώπινη ψυχή! Μεγαλώνοντας έμαθα κι άλλες λέξεις που ηχούν άσχημα στα αυτιά μου. «Πρόσφυγας» και «μετανάστης». Δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες που επιμένει η κοινωνία μας να κρεμάει στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι ξέρετε δεν είναι αντικείμενα, κάτω από τη σάρκα τους υπάρχει μια ψυχή που αισθάνεται, πονάει, πληγώνεται, χαίρεται, λυπάται.

της Κατερίνας Γεμελιάρη

Μετανάστης, μετά + ναίω , σύνθετη λέξη με ρίζες από τα αρχαία ελληνικά. Σύνθετη κατάσταση θα τολμήσω να πω εγώ κι ας μην ήμουν ποτέ σε αυτήν. Ένας άνθρωπος που μέσα σε μια βαλίτσα στριμώχνει πατρίδα, όνειρα και ελπίδες, ταξιδεύει μέσα σε πλοία, τρένα και αεροπλάνα για να φτάσει σε έναν άγνωστο τόπο με την ελπίδα πως εκεί θα μπορέσει να εργαστεί για να καλύψει τις βιοτικές του ανάγκες. Σαν να τραβάει κάποιος από μέσα σου βίαια κάθε ρίζα με τον τόπο που μεγάλωσες και να μένουν μονάχα μερικές θολές αναμνήσεις και η ελπίδα του γυρισμού. Φτάνεις λοιπόν στον ξένο τόπο και ξεκινάς από το μηδέν. Μόνος χωρίς συντροφιά, άγνωστος μέσα στο πλήθος και τις περισσότερες φορές αγνοώντας την γλώσσα της χώρας που περιμένεις να στεγάσει τα όνειρα και τις ελπίδες σου. Το εύκολο θύμα όλων εκείνων που σε θεωρούν εχθρό αυτής της νέας χώρας και σε κοιτάζουν καχύποπτα

κάθε φορά που μπαίνεις να ψωνίσεις στα μαγαζιά τους. Τραβάνε την τσάντα τους στο πέρασμα σου γιατί σε θεωρούν πιθανό ληστή της περιουσίας τους. Όλοι αυτοί που θα σου προσφέρουν εργασία χωρίς ασφάλεια, θα σε πληρώσουν με λιγότερα χρήματα από όσα πρέπει, γιατί ακριβώς εσύ είσαι ξένος και φυσικά θα σου νοικιάσουν μια καλύβα για παλάτι, πάλι γιατί είσαι ξένος.

Κοιμόμαστε σε κάποια παράξενα μέρη...

ύσες ια σου ο ρ ο π μ α θ ...πως σίσεις τα δόντ να βουρτ το παντελόνι σου; ή να αλλάξεις

Παιδικό βιβλίο προσπαθεί να εξηγήσει σε μικρά παιδιά πως ζουν οι πρόσφυγες στα μέρη που ...φιλοξενούνται

EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ο Ξένος

Περπατάω στους δρόμους αυτής της χώρας την τελευταία πενταετία και συναντάω αυτούς τους ξένους με τα θλιμμένα βλέμματα να κάθονται στους δημόσιους χώρους, μόνοι ή με τις οικογένειές τους και κάτι μέσα μου με αγκυλώνει. Αυτή είναι η εξέλιξη που περιμέναμε σκέφτομαι; Υπάρχουν άνθρωποι που περισσεύουν; Γιατί; Αφήνω τα αστικά κέντρα και κάνω την ίδια ανασκόπηση στις επαρχίες, στην επαρχία που μένω εγώ. Μετανάστες που φτάνουν ως εδώ με αφορμή την δουλειά στις αγροτικές καλλιέργειες. Άνθρωποι που μετά τη δουλειά κάθονται στα πάρκα της κωμόπολης και προσπαθούν να αφουγκραστούν τους ντόπιους, να τους καταλάβουν, να συνυπάρξουν μαζί τους αρμονικά. Κι όμως αυτή η αρμονική συνύπαρξη δεν

επιτυγχάνεται. Δυο κόσμοι που επιμένουν να στέκονται ο ένας απέναντι από τον άλλο και δεν θέλουν να «δώσουν» τα χέρια, να γίνει αυτή η γνωριμία, να πουν ο ένας στον άλλο χαίρω πολύ και να ανταλλάξουν μια καλημέρα μια καληνύχτα, έτσι για να είναι λίγο πιο ανάλαφρη η ρουτίνα της καθημερινότητας. Μοιραζόμαστε τον ίδιο ουρανό, έχουμε τις ίδιες ανάγκες, τις ίδιες υποχρεώσεις, τους ίδιους φόβους και παρόμοια όνειρα… τους ίδιους εχθρούς… κι επιμένουμε να μας κρατάνε απέναντι κάποια σύνορα που ορίζουν τα γεωγραφικά όρια. Είναι αυτά τα σύνορα περασμένα μέσα στις καρδιές μας; Δεν μας αφορά δηλαδή αν υποφέρει μια ομάδα ανθρώπων γιατί έχει διαφορετική καταγωγή; Γιατί γεννήθηκε εκτός των συνόρων της δικής μας χώρας… γιατί πιστεύει σε άλλο Θεό; Έχει ξεθωριάσει πια η λέξη αλληλεγγύη, την σκέπασαν τα εθνικά σύμβολα και η ψευδεπίγραφη αγάπη για την πατρίδα. Και ο άνθρωπος; Αγαπώ την Ελλάδα, αγαπώ τον πολιτισμό της, την ιστορία της, λατρεύω κάθε γωνιά της. Αγαπώ την αυθεντικότητα της χώρας μας, την αγαπώ γιατί για αιώνες παραδίδει μαθήματα ανθρωπιάς στους Ευρωπαίους που τις ξεσκίζουν τις σάρκες. Την αγαπώ αν θέλετε γιατί έχει στη γλώσσα της την λέξη «φιλότιμο», την λέξη «φιλοξενία». Την αγαπώ γιατί σε κάθε κατακτητή που λέρωσε με αίμα τα χώματα της δίδαξε τη σημασία του να είσαι άνθρωπος. Για αυτό και αρνούμαι να ανέχονται οι Έλληνες αυτές τις εικόνες. Αρνούμαι να πιστέψω πως ανεχόμαστε εμείς οι Έλληνες να περισσεύουν άνθρωποι … και λέω εμείς οι Έλληνες γιατί ο λαός μας έγινε μετανάστης, και στο παρελθόν και σήμερα, ο λαός μας ξεριζώθηκε από δικά του χώματα, σφαγιάστηκε, έζησε τη βία των κατακτητών αλλά δεν έσκυψε

της Κατερίνας Γεμελιάρη

ποτέ το κεφάλι. Αρνούμαι να πιστέψω πως έχουμε νοητά σύνορα στις πόλεις και τα χωριά μας. Αρνούμαι να πιστέψω πως μοιράζουμε την πλατεία στη μέση και στο ένα μέρος είμαστε εμείς και στο άλλο οι ξένοι. Αρνούμαι να πιστέψω πως τραβάμε νοητά σύνορα στις σχολικές αυλές και ζητάμε από τους εκπαιδευτικούς να κρατάνε τα παιδιά μας σε απόσταση από τα ξένα… Ονειρεύομαι τη μέρα εκείνη που με μια μικρή αφορμή τα νοητά αυτά σύνορα θα καταρρεύσουν και στα συντρίμμια τους πάνω θα στήσουμε μια αρμονική συμβίωση με όλους αυτούς τους ανθρώπους που έρχονται στις πόλεις και τα χωριά μας και προσπαθούν να στήσουν τη δικιά τους νέα αρχή όπως το κάνουν και οι Έλληνες σε πόλεις και χωριά του εξωτερικού. Αν δημιουργήσουμε τις κατάλληλες δομές και προσπαθήσουμε να τους μεταλαμπαδεύσουμε την ελληνική παιδεία, έτσι όπως την διδαχθήκαμε εμείς και την διδάσκονται και τα παιδιά μας θα καταλάβουμε ότι δεν υπάρχουν εχθροί που έρχονται εδώ για να χτίσουν χαλιφάτο του Ισλάμ… άνθρωποι είναι που αντιμετωπίζουν κι αυτοί την οικονομική αστάθεια που μαστίζει τον πλανήτη… όπως κι εμείς μάθαμε τις λέξεις Τρόικα, ΔΝΤ, eurogroup και πλεόνασμα και αρχίσαμε να χαιρετάμε φίλους και συγγενείς που πήγαιναν έξω να αξιοποιήσουν

τις σπουδές τους έτσι κι αυτοί έρχονται εδώ για να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης μέσω της εργασίας τους. Ανάμεσα σε αυτούς λοιπόν που με ευκολία κοιτάμε καχύποπτα στο πέρασμα μας υπάρχει και μια ιδιαίτερη μερίδα ανθρώπων που ονομάζονται πρόσφυγες. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν εγκαταλείψει τον τόπο τους γιατί εκεί γίνεται πόλεμος. Δεν θέλω να γίνω γραφική μιλώντας για οικογένειες που περπάτησαν χιλιόμετρα με τα πόδια ή κολύμπησαν σε παγωμένες θάλασσες για να μπορέσουν να φτάσουν σε ασφαλές μέρος. Δεν θα μιλήσω για όσα έχασαν στη σχάση μιας βόμβας….

EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ο Ξένος

Αυτά τα ξέρουμε, τα έχουμε διαβάσει, τα έχουμε δει δυστυχώς! Έχουμε όμως αναλογιστεί πως ζουν σήμερα αυτοί οι άνθρωποι; Πως είναι να είσαι κολλημένος σε ένα hot spot να μην πηγαίνεις σχολείο, να μην έχεις το δικαίωμα να χτίσεις ένα μέλλον γιατί γίνεται πόλεμος στη χώρα σου; Να ζεις σε συνθήκες άθλιες που δεν καλύπτουν ούτε τους βασικούς κανόνες υγιεινής. Πόσοι επιστήμονες θα χαθούν, πόσοι καλλιτέχνες… πόσα χρόνια πίσω θα πάει η ανθρωπότητα στο σύνολο της; Πόσα μνημεία πολιτισμού θα ποτιστούν ακόμα στο αίμα… πόση ιστορία πρέπει να διαβάσουμε για να καταλάβουμε ότι οφείλουμε να εξελίξουμε τους εαυτούς μας ο καθένας για να μην διανύουμε συνεχώς όλοι τα έθνη μαζί τον ίδιο κύκλο; Όχι δεν μιλάω για την ουτοπία της Παγκόσμιας Ειρήνης… δεν μιλάω για την μη ύπαρξη ανταγωνισμού ανάμεσα στις χώρες και τις οικονομίες τους, δεν επιζητώ την ευθυγράμμιση των χωρών, θα ήταν άλλωστε ανόητο όλο αυτό. Θεωρώ όμως ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που έχουμε ξεχάσει τον άνθρωπο και πιο συγκεκριμένα την αξία της ανθρώπινης ζωής.

Πριν λίγο καιρό έγινε ένα έγκλημα στην καρδιά της Αθήνας, ένας άνθρωπος έπεσε νεκρός και όλοι εστιάζαμε στο ότι ο άνθρωπος αυτός πήγε να κλέψει. Δηλαδή στη ζυγαριά της δικαιοσύνης μετρούσαμε την κλοπή ως χειρότερη ανομία σε σχέση με την αφαίρεση της ζωής. Μέσα στην πορεία λοιπόν και την εξέλιξη η κοινωνία έπαψε να είναι ανθρωποκεντρική, κινούνται όλα γύρω από τον πυρήνα του χρήματος. Όλοι θέλουν να έχουν χρήματα κανείς πια δεν θέλει να είναι

της Κατερίνας Γεμελιάρη

καλός άνθρωπος. Ενδιαφέρονται όλοι για το ατομικό τους συμφέρον, μα αλήθεια τότε γιατί ζούμε σε οργανωμένες κοινωνίες και όχι ο καθένας μόνος του σε μια ερημιά; Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες δεν είναι εχθροί μας, εχθροί μας είναι ο κακός εαυτός μας, εχθρός μας είναι αυτός που αποφασίζει για εμάς χωρίς εμάς. Αυτοί που κάθονται στα στρογγυλά τραπέζια,

φοράνε ακριβά κουστούμια και παίρνουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της κάθε χώρες με άξονα τα χρήματα και όχι τους ανθρώπους. Το 2018 τελειώνει σιγά-σιγά… και εμείς ανεχόμαστε να υπάρχουν άστεγοι μετανάστες και πρόσφυγες, ανεχόμαστε να τους θεωρούμε εχθρούς του έθνους μας όταν γνωρίζουμε πολύ καλά ότι όσοι έχουν καταστρέψει αυτή τη χώρα

φτάνουν με αεροπλάνο, φοράνε κουστούμια, έχουν χαρτοφυλάκια και πτυχία αγορασμένα και όχι διαβασμένα. Κουράστηκα να βλέπω τις πλατείες, τις σχολικές αυλές με νοητά σύνορα, κουράστηκα να κοιτάζουμε καχύποπτα το διαφορετικό, κουράστηκα να βλέπουμε εχθρούς στους ταλαιπωρημένους και να θαυμάζουμε τους πραγματικούς εχθρούς αυτής της χώρας.

ΒΙΒΛΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΓΑΛΑ

Τα “μικρομέγαλα” βιβλία είναι αυτά που αγαπάμε περισσότερο! Τα διαβάζουμε με μεγάλη προσοχή γιατί έχουν φαντασία, αισιοδοξία, χιούμορ και πολύ μα πολύ χρώμα!

MAKHΣ ΤΣΙΤΑΣ

ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡαση ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Μια μέρα, δύο κύριοι έφεραν στο σπίτι μια τεράστια τηλεόραση. Την είχε κερδίσει η μαμά σ’ έναν διαγωνισμό. Τη βάλαμε στο σαλόνι και την είχαμε συνέχεια ανοιχτή. Έδειχνε πρωινές εκπομπές, ειδήσεις, σίριαλ, ντοκιμαντέρ, ταινίες, κι όλοι μας παρακολουθούσαμε ενθουσιασμένοι από το πρωί ως το βράδυ. Είχε γίνει το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που ο μπαμπάς έκανε κάτι περίεργο. Και τότε όλα άλλαξαν… Ένα απολαυστικό βιβλίο που δείχνει ότι η πραγματική ζωή βρίσκεται έξω από την οθόνη μιας συσκευής.

ΜΑΡΙΑ ANΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΚΛΟΥΒΙ

ΕΚΔ. ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ ΔΕΜΕΝΗ

Ζούσε κάποτε μια μικρή πριγκίπισσα που δεν έσκαγε ούτε ένα τόσο δα χαμόγελο. Την έλεγαν Ευτυχία, μα τ’ όνομά της κόντευε να ξεχαστεί. Γιατί όλοι πίσω από την πλάτη της την αποκαλούσαν Αγέλαστη. Μέχρι που μια μέρα μια δασκάλα βάζει σκοπό της να την κάνει να γελάσει… και όχι μόνο! Πρωταγωνιστής του σχεδίου της ο Θύμιος, ο γιος της. Οι μπελάδες πολλοί. Ποιο θα είναι όμως το αποτέλεσμα;

Τζενη κουτσοδημητροπουλου ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΙΛΟΙ! ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ

Ο Κάρολος είχε πολλούς φίλους, αλλά ο Ευγένιος ήταν ο καλύτερος. Ήταν αυτό που λέμε φίλοι κολλητοί. Τα σπίτια τους; Κολλητά και αυτά. Το ένα διαμέρισμα δίπλα στο άλλο, στην ίδια πολυκατοικία. Τα ποδήλατά τους τα έδεναν πάντα κολλητά. Και τα δύο μαζί, με μια αλυσίδα, στην πυλωτή. Γιατί έτσι είναι οι φίλοι, αυτοκόλλητοι. Μια μέρα, καθώς πήγαιναν σχολείο, ο Ευγένιος είπε λυπημένα: - Σε λίγες μέρες φεύγω. Μετακομίζουμε. - Και πώς θα βλεπόμαστε; ρώτησε ο Κάρολος όλο αγωνία. . . Ένα βιβλίο για την αληθινή φιλία, που ξεπερνάει εμπόδια και χιλιομετρικές αποστάσεις.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

του Κωστή A. Μακρή

Η κομψότητα ως ιδιότητα και ως ευχή κομψότητα η (Α κομψότης, -ητος) [κομψός]· η ιδιότητα του κομψού*, λεπτότητα, χάρη· ||(αρχ.) (για τη γλώσσα) γλαφυρότητα. *κομψός –ή, -ό (ΑΜ κομψός, -ή, -όν)· 1. Αυτός που έχει καλαίσθητη εμφάνιση, λεπτότητα στο παρουσιαστικό, καλαίσθητος· 2. χαριτωμένος, ευχάριστος· 3. Αυτός που γίνεται με κομψότητα, με χάρη (α. «κομψό ντύσιμο»· β. «κομψή συμπεριφορά»)· || (αρχ.) 1. ευφυής, πνευματώδης· 2. επιδέξιος σε μια τέχνη· 3. πανούργος, πολυμήχανος· 4. λεπτολόγος, υπερακριβής («κομψός γ’ ο κήρυξ και παρεργάτης λόγων», Ευρ.). 5. (το ουδ. ως ουσ.) το κομψόν · κομψότητα, λεπτότητα, ακρίβεια. Επίρρ. κομψώς και κομψά (ΑΜ κομψώς)· με κομψότητα, με χάρη, με λεπτότητα· || (αρχ.) 1. (για τη γλώσσα) με γλαφυρό τρόπο· 2. (ο συγκριτ.) κομψοτέρως και κομψότερον· καλύτερα 3. (ο υπερθ.) κομψότατα α) τρυφερότατα, απαλότατα· β) ευφυέστατα· 4. (φρ.) «κομψότερον έχω»· είμαι καλύτερα στην υγεία μου. [Από το ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΑΡΧΑΙΑΣ-ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ-ΝΕΑΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ, ©2007]

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

του Κωστή A. Μακρή

Η κομψότητα ως ιδιότητα και ως ευχή

Έχω την εντύπωση ότι ένα από τα πράγματα που σπανίως ευχόμαστε στους φίλους μας, είναι και η κομψότητα. Συνήθως ευχόμαστε υγεία, αγάπη, επιτυχίες, καλή τύχη, λεφτά, καλές δουλειές, ταχείαν την στέψην (ή την «σκέψην») σε μελλόνυμφους, να σας ζήσει (για τα παιδιά), συλλυπητήρια (απευκταίον) και άλλα παρομοια. Μέχρι τώρα καμιά και κανένας δεν μου έχει ευχηθεί να έχω κομψότητα στη ζωή μου, στις σχέσεις μου και σε ό,τι κάνω. Οπότε, λέω να κάνω εγώ την αρχή και να αρχίζω να εύχομαι σε συγγενείς, φίλες και φίλους, Να έχουν κομψότητα οι ίδιοι, να είναι κομψοί στη ζωή τους και στις σχέσεις τους, να επιδιώκουν και να έχουν κομψότητα σε ό,τι λένε και κάνουν και να απαιτούν ανάλογη κομψότητα και από τους άλλους. Αφού φυσικά τους ευχηθώ

υγεία, αγάπη και επάρκεια με την απαιτούμενη κομψότητα. Θεωρώ πολύ πιθανό κάποιες ή κάποιοι από τους αναγνώστες να θεωρήσουν ότι το κείμενο που μόλις διάβασαν έχει πολιτικές προεκτάσεις. Στην περίπτωση αυτή, θέλω να τις και τους συγχαρώ επειδή ακριβώς τέτοιες ήταν οι προθέσεις μου. Κατά βάθος, αυτό που θέλω είναι να ξεκουμπιστεί από τον δημόσιο (και ιδιωτικό) βίο και λόγο η βροντώδης, τενεκεδοκουδουνάτη, λασποθρεμμένη και δηλητηριώδης απουσία κομψότητας. Με ταυτόχρονη κλοτσηδόν ―κι όχι με δήθεν ράπισμα σανδαλιού, όπως η Αφροδίτη τον ερωτύλο Σάτυρο― εκθρόνιση του άκομψου (ως ιδιότητας) από τις περίοπτες θέσεις του μονάρχη ή του δικτάτορα που τείνει να καταλάβει, με την ανοχή πολλών και πολλών.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

TO EIΔOΣ THΣ ΜΑΡΩ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ

Το θεατρικό κείμενο της Μάρως Παπαδοπούλου Το Είδος Της - Ο τελευταίος μονόλογος της Anne Sexton, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν, θα διατίθεται και στο θέατρο Faust, όπου ανεβαίνει η ομώνυμη παράσταση σε σκηνοθεσία της Μ. Παπαδοπούλου, από το Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2019. Θα παίζεται κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 18.00 το απόγευμα. ** Στις 4 Οκτωβρίου του 1974 η Anne Sexton φόρεσε το παλιό γούνινο παλτό της μητέρας της, πήρε ένα ποτήρι βότκα και πήγε στο γκαράζ. Μπήκε στο αυτοκίνητο, έβαλε μουσική και άναψε τη μηχανή - περιμένοντας καρτερικά να τη σκοτώσει το γκάζι. Δεν άφησε κανένα σημείωμα. Το Είδος Της είναι ένας μονόλογος εμπνευσμένος από τη ζωή και την ποίηση της αμερικανίδας ποιήτριας Anne Sexton (19281974). Μια γυναίκα αναθυμάται τα σημαντικά γεγονότα της ζωής της, επαναφέρει πρόσωπα, λέξεις, εικόνες, στιγμές, τραύματα και θραύσματα ευτυχίας. Διατρέχει τη ζωή της, μέσα από την ποίησή της, στο κατώφλι του θανάτου. Τα γεγονότα υφαίνονται με τους στίχους, αναζητώντας τη σκηνική εκφορά τους και την ατμόσφαιρα μιας «υπαρξιακής εξομολόγησης». Η μουσική που η ίδια επιλέγει, υποβοηθά τη μνήμη της, αλλά δίνει και τον τόνο στις εναλλαγές της διάθεσής της. Σύμμαχοί της το θάρρος, η ελευθερία, ο αυτοσαρκασμός, το χιούμορ και η απόφαση για λύτρωση. **

Η Μάρω Παπαδοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Ε.Μ.Π. και σπούδασε θέατρο στο Εργαστήριο Υποκριτικής Τέχνης του ΑΚΗ ΔΑΒΗ. Συνεργάστηκε με τις ομάδες σύγχρονου χορού: «14η Μέρα», «Πρόσχημα» και «Editta Braun Company» και με τους σκηνοθέτες: Cezaris Grauzinis, Λίλλυ Μελεμέ, Ίρις Χατζηαντωνίου, Βασίλη Κουκαλάνι, Γιώργο Παλούμπη, Δημήτρη Τάρλοου, Μάνο Καρατζογιάννη, Χρήστο Καρασσαβίδη. Ερμήνευσε τον μονόλογο «Ντε Σαντ. Στη Ζυστίν» του C. Grauzinis από το 2010 ως το 2015 σε διάφορα θέατρα στην Ελλάδα και στο Διεθνές Φεστιβάλ Μονολόγων «Mono Baltija» της Λιθουανίας. Συμμετείχε σε παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου, του Φεστιβάλ Αθηνών και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς επίσης σε παραστάσεις λόγου και μουσικής, συνεργαζόμενη με σύγχρονους Έλληνες συνθέτες στο Ωδείο Αthenaeum, στο Ωδείο Αθηνών και αλλού. Δίδαξε υποκριτική και σκηνοθέτησε τελειόφοιτους λυρικούς τραγουδιστές στο «Μαγικό Αυλό» του W.A. Mozart, στο Αττικό Ωδείο Παγκρατίου. Διδάσκει και σκηνοθετεί την ερασιτεχνική θεατρική ομάδα «Freakασέ» του Τ.Ε.Ι. Αθήνας. Πρωταγωνίστησε στις μικρού μήκους ταινίες «ΧΧΧ live» του Δ. Αντζούς, «Mήδεια Mελέα» του Χρ. Καράμπελα και «Γραίγος» του Αλέξ. Κοντού. Είχε βασικό ρόλο στη σειρά του Νetwix «Τη μάνα μου τη λένε Γιάννη» του Κ. Θάνου. Επιμελήθηκε και παρουσίασε την εκπομπή ποίησης και λογοτεχνίας «RADIO-BOOK» στον beton7artradio.gr. ** Στην έκδοση περιλαμβάνονται μεταφράσεις ποιημάτων της Anne Sexton από την Δήμητρα Σταυρίδου κυρίως, την Ευτυχία Παναγιώτου και τον Γιάννη Αντιόχου.

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μία γυναικεία υπόθεση Δεν είμαι πια γυναίκα. Χθες το βράδυ μου το ανακοίνωσε ο γιατρός, από το τηλέφωνο. Το διάβασε στο αίμα μου, που άλλαξε χρώμα κι απόκτησε κάτι από τη φλεγματική βραδύτητα των πριγκίπων του Ηνωμένου Βασιλείου. Δεν το είπε έτσι ακριβώς αλλά αυτό εννοούσε. Όταν σταμάτησε να μιλάει άφησα να μεσολαβήσει ένα κενό.

της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

«Έτσι θα ζήσω;» ήταν η πρώτη ερώτηση που τόλμησα. Η φωνή του δεν ακούστηκε. Ίσως να κούνησε το κεφάλι του πάνω κάτω· δεν το είδα αλλά το φαντάστηκα γιατί πάντα έτσι έκανε. Μέχρι τώρα, δεν είχα αντιληφθεί την κατάσταση και ξαφνιάστηκα. Δεν ξέρω τι ήταν ακριβώς αυτό που ένοιωσα, πάντως καλό δεν ήταν. Επιπλέον, τελευταία με περπάταγε μια σωματική αδυναμία, η οποία επεκτεινόταν σε ψυχική και με εμπόδιζε να ξεχωρίζω τα συναισθήματα που με κατέκλυζαν. Πρώτα σάστισα. «Γιατί να μη μπορώ να συνεχίσω τη ζωή μου χωρίς αλλαγές; Τόσες γυναίκες το είχαν επιτύχει πριν από μένα κι άλλες, ακόμα περισσότερες, θα προσπαθούσαν στη συνέχεια μέχρι να το καταφέρουν» ήταν η δεύτερη σκέψη που έκανα. Αγαπούσα τη ζωή μου έτσι όπως ήταν, δεν ήθελα να κυλάει ξερή και κρύα. Μεσολάβησε μέσα μου άλλο ένα κενό έως την επόμενη σκέψη κι εκεί που νόμιζα ότι την είχα συγκροτήσει σταμάτησε ο χρόνος. Κάποια συναισθήματα, γνωστά από τότε που πέθανε η μάνα μου, άρχισαν να επανεμφανίζονται και να σωματοποιούνται. Τ’ αυτιά μου βούλωσαν από τη συριστική σιγή που απλώθηκε γύρω μου. Κι ενώ προσπαθούσα να προσδιορίσω αν το διάστημα που είχα ταλαιπωρηθεί ήταν μέρες, μήνες ή χρόνια, μέσα σ’ ένα κλάσμα δευτερολέπτου –με ένα «δεν»– η αιτία της ταλαιπωρίας μου είχε εξαερωθεί, σαν εκπνοή ανακούφισης. Έπρεπε να το εκμεταλλευτώ για να κερδίσω το χαμένο χρόνο. Έτσι έκανα και τότε που πέθανε η μάνα μου κι άφησε πίσω της πενήντα φούστες

αφόρετες, υπηρετώντας την ανάγκη «να έχουμε για αύριο». Η μάνα, που με ανάθρεψε όπως είχε εκπαιδευτεί: αποταμιεύοντας όνειρα για το μέλλον. Με αυτά κάλυπτε το φόβο και την αδυναμία της ν’ αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Με αυτά μπούκωνε κι εμένα σε κάθε αλλαγή της μόδας, μεταποιώντας όλα της τα ρούχα –μαζί και τις πενήντα φούστες– για να σκοτώνει τις δύσκολες ώρες της· το χειμώνα τα καλοκαιρινά, το καλοκαίρι τα χειμωνιάτικα. Μια κληρονομιά που δεν άντεχα αφού προτιμούσα να συμπεριφέρομαι σαν αγόρι καθόσον με τάραζαν το αίμα, οι σκοτεινές σπηλιές και τα βάθη. Ωστόσο, εκείνη με καθησύχαζε και όταν φώναζα στον ύπνο μου ότι ήθελα να γίνω πουλί και να πετάξω μού έβαζε κρύες κομπρέσες στο μέτωπο για να φύγει το κακό. Πρώτη φορά που το φώναξα δεν πήγαινα ακόμα σχολείο. Ξύπνησα ξαφνικά μέσα στη νύχτα και είδα

ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μία γυναικεία υπόθεση

τον πατέρα μου να σπρώχνει τη μάνα μου στο κρεβάτι. Τότε αποφάσισα να μην ανέχομαι να με πιέζουν, ούτε να με κυνηγούν. Δεν άντεχα να με επιπλήττουν κάθε φορά προσπαθούσα να κάνω κάτι διαφορετικό, ούτε να υποτάσσομαι χωρίς εξηγήσεις. Δεν ήθελα να μαθαίνω καλούς τρόπους και να χαμογελάω σε κάθε γελοία φάτσα, για να κερδίσω μία φιλοφρόνηση. Μου ήταν δυσάρεστο να πονάω, να αιμορραγώ, ν’ ασφυκτιώ και να κλαίω, να θέλω να βρίσω και να μην επιτρέπεται. Και τώρα, εδώ που είχα φτάσει, μπορεί να μην ξεχώριζα τι ένοιωθα αλλά ήξερα καλά τι δεν ήθελα να νοιώθω. Θυμήθηκα πως μετά τα «Σαράντα» της μάνας μου άπλωσα τις φούστες της στο σύρμα με μανταλάκια. Όλη τη νύχτα τις εξάγνιζε η βροχή· την άλλη μέρα δεν βρήκα καμία. Ακόμα αναρωτιέμαι αν τόλμησαν ποτέ να τις φορέσουν οι γειτόνισσες. Εκτός αν τις είχε μαζέψει ο δοσάς, που πέρναγε μια φορά το μήνα από τη γειτονιά, ή κάποιοι γύφτοι από τα περίχωρα, που τριγύριζαν στην πλατεία τελευταία. Σε τελική ανάλυση δεν με ένοιαζε όποιος και αν τις είχε πάρει. Ήθελα να τις ξεφορτωθώ, ν’ απαλλαγώ από την κακοτυχία που είχαν ποτίσει τόσα χρόνια στο σκοτάδι της ντουλάπας –και θα τις ακολουθούσε εσαεί– καθώς

και από το περίσσευμα της μοναξιάς, που θα μοίραζαν σε κάποιες ανόητες όταν θ’ άγγιζαν το κορμί τους και την εμπιστοσύνη τους. Εγώ, προτιμούσα να μην βάφομαι, να φοράω ολόσωμη φόρμα, να περπατάω μονοκόμματα και να βρίζω σαν νταλικέρης, να μην πρέπει να είμαι ταυτόχρονα στοργική, συντροφική και ερωτική. Απαιτούσα να μην είμαι πάντοτε διαθέσιμη, να μπορώ να αρνούμαι, να μην υπομένω σιωπηρά, να μην ντρέπομαι να φωνάξω όταν πονάω, να μη με στήνουν σε ρόλους πάνω και πέρα από τη αντοχή μου, να βιώνω ότι θέλω, όπου και όπως μου αρέσει, να μην πρέπει να γίνομαι πρότυπο για τους «μετά από μένα». Ευχόμουν να μη χρειάζεται να εξηγώ πως νοιώθω, τί με ενοχλεί ή τι επιδιώκω για μένα, να μπορώ ν’ απομονώνομαι όταν το επιθυμώ και να μη με βγάζουν στην άκρη, για απόσυρση, όταν δεν με χρειάζονται. Τα είχα πει και κάνα δυο φορές στη μάνα μου αλλά είδα την απελπισία στα μάτια της και σταμάτησα τα πειράματα. Έτσι πορευτήκαμε: Εγώ να μάχομαι την εξάρτησή μου από τη θηλυκότητα και εκείνη να με αποκρούει με το επιχείρημα πως δεν είμαι αρσενικό. Την αλήθεια την παραδέχτηκε στα τελευταία της. Είπε πως έφταιγε η κληρονομικότητα από τη μεριά της. Στα

της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου

νιάτα της φορούσε ανδρικά ρούχα, καβάλαγε μηχανή κι έβαζε μπροστά από κάθε βεβαιότητα ένα «ΑΝ». Εκείνη ήταν ο άντρας του σπιτιού, ο πατέρας μου μόνο χρέη επιβήτορα έκανε. Και το κυριότερο: Μόνο εγώ την είχα νικήσει. Τα λόγια του γιατρού ηχούσαν στα τύμπανά μου επαναλαμβανόμενα βασανιστικά: Δεν ήμουν πια γυναίκα. Επιτέλους, είχα κατακτήσει το πολυπόθητο έπαθλο. Θα πέρναγα στην αιωνιότητα με μια απόσυρση. «Καί; Έτσι θα ζήσω;» ξαναρώτησα νοερά τον γιατρό και πάλι εκείνος απάντησε –επίσης νοερά– με ανεβοκατέβασμα του κεφαλιού του. Όχι! Δεν το ήθελα. Τί να το κάνω τώρα; Ήταν αργά. Είχα μάθει να διαχειρίζομαι τη ζωή μου με τις συμβάσεις και τους συμβιβασμούς της. Δεν θα έβρισκα ούτε μία γυναίκα της ηλικίας μου να παραδεχτεί ότι βρισκόταν σε παρόμοια κατάσταση. Όλες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να δείχνουν νεότερες. Έπρεπε να βιώσω αυτή την αλλαγή μόνη μου και δεν ήθελα.

Ήθελα μόνο… λαχταρούσα να φύγω περήφανα και να πάω σ’ έναν ονειρικό τόπο χωρίς συμβιβασμούς, εκεί που οι άνθρωποι δεν γερνούσαν. Κι όσο πιο πολλά παιδιά έκαναν τόσο περισσότερο μίκραιναν μέχρι να γίνουν στο τέλος σποράκια, να χωθούν στο χώμα και να βλαστήσουν ξανά, όπως έλεγε το παραμύθι της μάνας μου. Σ’ εκείνον τον ονειρεμένο τόπο, που οι άνθρωποι φύτρωναν και γι’ αυτό έμεναν συναισθηματικά αναλφάβητοι. Ήξεραν τα πάντα για τους άλλους και τίποτα για τον εαυτό τους. Και δεν θα μάθαιναν ποτέ, για να μην τον μισήσουν...

Η Kατερίνα Παναγιωτοπούλου γεννήθηκε το 1956 στην Αμφίκλεια Φθιώτιδας. Σπούδασε Σκηνογραφία – Ενδυματολογία. Εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα. Είναι τελειόφοιτη του μεταπτυχιακού τμήματος Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στην κατεύθυνση της συγγραφής. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το πρώτο της βιβλίο «Η Μακρυγιαλού και άλλες ιστορίες» εκδόθηκε, τον Μάρτιο του 2017, από τις Εκδόσεις Εντευκτηρίου.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

RAPHAEL GLUCKSMANN ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΟΥ Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ο ένοικος του Λευκού Οίκου, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατακερματίζεται, ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο νονός της εποχής και ο Ματέο Σαλβίνι το αναδυόμενο άστρο της, τα τείχη πολλαπλασιάζονται και οι γέφυρες καταρρέουν, τα λιμάνια κλείνουν για τους εξόριστους και τα τελωνεία επανέρχονται στην πρότερη δόξα τους, η φιλελεύθερη δημοκρατία που θα εξαπλωνόταν σε όλο τον πλανήτη υποχωρεί καταφανώς: η αποτυχία μας είναι παταγώδης. Εμείς, οι προοδευτικοί διανοούμενοι, οι ανθρωπιστές μαχητές, οι υποστηρικτές μιας ανοιχτής κοινωνίας, οι υπέρμαχοι

των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και λοιποί κοσμοπολίτες, είμαστε ανίκανοι να αναχαιτίσουμε το εθνικιστικό και αυταρχικό κύμα που σαρώνει τις κοινωνίες μας. Η πνευματική μου συγκρότηση μπορεί να χαρακτηριστεί «φιλελεύθερη». Βυθίστηκα στον Καντ πιο εύκολα απ' ό,τι στον Χέγκελ. Θεωρώ ως απόλυτο σημείο αναφοράς το έργο του Μονταίνι και όχι του Μαρξ. Διάβασα τον Βολταίρο με μεγαλύτερο ενθουσιασμό απ' ό,τι τον Ρουσσώ. Ο φιλοσοφικός φιλελευθερισμός που μελέτησα και αγάπησα ήταν μια σκέψη των ορίων, μια προσπάθεια να διαχωριστούν οι πολιτικές, θρησκευτικές, οικονομικές σφαίρες, ο ιδιωτικός χώρος από τον δημόσιο, οι εξουσίες από τις γνώσεις, ένα αντίδοτο στην ύβριν -την υπερβολή- των βασιλέων και των προφητών. Τι βλέπουμε, όμως, σήμερα να αναπτύσσεται, διατηρώντας το όνομα του φιλελευθερισμού; Το αντίθετο, το ακριβώς αντίθετο. Βλέπουμε τα όρια να σβήνουν και να θριαμβεύει η "ύβρις". Βλέπουμε τις πολυεθνικές εταιρείες ν' αρνούνται τη νομοθεσία των κρατών και να προσπαθούν να επιβάλουν τη δική τους. Βλέπουμε τις τράπεζες που σώθηκαν με δημόσιο χρήμα να παραποιούν τους λογαριασμούς τους και να κρύβουν τα κεφάλαιά τους σε φορολογικούς παραδείσους. Βλέπουμε το πλαίσιο της ανταγωνιστικότητας να μην είναι πλέον λειτουργικό, ελλείψει μιας διαιτητικής αρχής που να μπορεί να το επιβάλει. Βλέπουμε αφεντικά εταιρειών να κερδίζουν εκλογικές αναμετρήσεις χρησιμοποιώντας το σλόγκαν «Πέτυχα στη ζωή μου, αφήστε με να διαχειριστώ τη δική σας». Η κρίση των δημοκρατιών μας δεν αποτελεί παρένθεση. Για να την ξεπεράσουμε, απαιτείται μια σαφής ρήξη με τις μέχρι σήμερα κυρίαρχες αναλύσεις και πρακτικές. Ας θυμηθούμε ότι μόνο το New Deal του Φράνκλιν Ρούζβελτ εμπόδισε την εμφάνιση του φασισμού στις ΗΠΑ, τη δεκαετία του '30, όταν την ίδια στιγμή σάρωνε στην Ευρώπη. Ας ακούσουμε την προειδοποίηση του Μακιαβέλι: μερικές φορές, η διαφθορά της κοινωνίας είναι τόσο μεγάλη που το κοινό αγαθό έχει πάψει να υπάρχει. Ένα πολιτικό «χέρι» θα πρέπει τότε να βγει από το σύνηθες κάδρο για να αποκαταστήσει την ισορροπία.

ΒΙΒΛΙοπαρουσιασεισ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΙΠΛΙΚΑΤΣΗ ΧΕΙΡΟΠΕΔΗ ΑΠΟ ΠΛΑΤΙΝΑ Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Χειροπέδη από πλατίνα ή αλλιώς φυλακή από πλατίνα. Οι ήρωες των διηγημάτων φορούν νοητά τη χειροπέδη των στερεοτύπων και των εξαναγκασμών, εγκλωβισμένοι σε σχέσεις, πεποιθήσεις, ορμές και φαντασιώσεις, περιπλανώνται απ' τις αρχές του 20ου αιώνα έως το απροσδιόριστο μέλλον, από την παιδική τους ηλικία έως τα γεράματά τους. Η Κική γράφει στον νεκρό σύντροφό της, ο Μιχάλης καταφέρνει να στείλει ηλεκτρονικό μήνυμα από τον Παράδεισο, η Γεωργία ταξιδεύει στη Βουλγαρία για ν' αποτεφρώσει τη σορό του πατέρα της, ο Μανόλης ανακοινώνει στους γονείς του ότι θα γίνει κλέφτης. Οι ήρωες ταλαιπωρούν τον εαυτό τους κι αναμετριούνται με τα όνειρά τους. Ο μικρός Πέτρος πετάει κονσέρβες στα παιδιά που τον κοροϊδεύουν, η Τζέινα ανοίγει την κιτρινισμένη έκθεσή της από το δημοτικό σχολείο, η Μαργαρίτα ξεθάβει τον σκύλο της θείας Φλώρας, μια κυρία καταμετρά τα δικαιολογητικά για τη σύνταξή της, η Νανά, η Καίτη κι ο Κοσμάς παίζουν με ερωτικά παιχνίδια. Ο αφηγητής, κάποιες φορές θεατής, κρυφακούει τους ήρωες και άλλοτε αφηγείται με χιούμορ και ειρωνεία, άλλοτε μοιάζει ν' απουσιάζει διακριτικά χάρη στη δύναμη των γεγονότων. Η Αλεξάνδρα Πιπλικάτση με την πρώτη της αυτή συλλογή διηγημάτων αναζητά την ουσία, την άγρια και σκληρή πραγματικότητα τόσο όσο χρειάζεται. Στους ήρωές της ο αναγνώστης μπορεί ν' αναγνωρίσει κάτι από τον ίδιο του τον εαυτό.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ Η ΜΑΚΡΥΓΙΑΛΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Εκδόσεις ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟΥ

Η Κατερίνα Παναγιωτοπούλου αναπαριστά και στεγάζει τα οράματα μιας ολόκληρης γενιάς λογοτεχνών οι οποίοι αναζητούν την υπέρβαση της εμπορευματικής νοηματοδότησης της λογοτεχνίας. Απονευρώνει κατεστημένες πεποιθήσεις και προσδοκίες, αντιμάχεται την "τραπεζική" αντίληψη της συγγραφικής τέχνης και τον εργαλειακό λόγο της λογοτεχνικής μανιέρας, και ψηλαφεί, με χιούμορ, λοξό και δηκτικό αλλά διασκεδαστικό και, σε κάθε περίπτωση, συναισθηματικό, τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων της. Μια συλλογή διηγημάτων που υπερβαίνει κοινωνιολογικές τοποθετήσεις και ερμηνείες, και αναπτύσσει τη δράση χωρίς να επιχειρεί να μας εντυπωσιάσει με ανατροπές και "επιφάνειες". Το αναγνωστικό ενδιαφέρον απογειώνεται από κείμενο σε κείμενο, καθώς όλες οι λειτουργίες που τα στοιχεία της αφήγησης αναλαμβάνουν να επιτελέσουν εξυφαίνουν μία περιπετειώδη και απολαυστική διαδρομή.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ* ΜΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ...

Λιαντίνης Έζησα έρημος και ισχυρός του Δημήτρη Αλικάκου

της Ειρήνης Μανδηλαρά

«Φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος. Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται. Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη του. Η λύπη μου γι’ αυτο το έγκλημα με σκοτώνει». Ιούνιος 1998. Η Ελλάδα συγκλονισμένη παρακολουθεί τις έρευνες για τον εντοπισμό του καθηγητή και συγγραφέα Δημήτρη Λιαντίνη. Ο μεγάλος Λάκωνας ανέβηκε στον αγαπημένο του Ταΰγετο την 1η του μηνός όπως συνήθιζε, με τη διαφορά πως ετούτη τη φορά δεν επρόκειτο να επιστρέψει. Ένα μικρό βιογραφικό για τον στοχαστή, φιλόσοφο και πρωταγωνιστή αυτού του βιβλίου. Ο Δημήτρης Λιαντίνης γεννήθηκε στις 23 Ιουλίου του 1942 στην Λιαντίνα Λακωνίας Το επώνυμό του ήταν Νικολακάκος, το οποίο άλλαξε σε Λιαντίνης καθώς ο τόπος καταγωγής του είναι το χωριό Λιαντίνα της Λακωνίας. Το 1966 αποφοίτησε από το Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Σπούδασε κλασσικές γνώσεις και ανθρωπολογία. Τον Οκτώβριο του 1970 μετέβη στο Μόναχο, όπου παρέμεινε μέχρι το 1972 και σπούδασε τη γερμανική γλώσσα, διδάσκοντας συγχρόνως ως φιλόλογος στο ιδιωτικό ελληνικό σχολείο της Otto Gesellschaft του Μονάχου. Το 1975 διορίστηκε βοηθός στο Εργαστήριο Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αθηνών του οποίου το 1978 έγινε Διδάκτωρ. Υπήρξε από το 1975 μέχρι το 1998 βοηθός, επιμελητής, λέκτορας, επίκουρος καθηγητής και αναπληρωτής καθηγητής της Φιλοσοφίας της Aγωγής και της Διδακτικής των ελληνικών μαθημάτων στον Τομέα Παιδαγωγικής του Τμήματος Φ.Π.Ψ. του Πανε-

πιστημίου Αθηνών. Ήταν συγγραφέας εννέα βιβλίων με φιλοσοφικό και παιδαγωγικό περιεχόμενο. Επίσης απέδωσε στην ελληνική το «Ίδε ο Άνθρωπος» του Νίτσε. Το 1973 παντρεύτηκε την καθηγήτρια θεολογίας Νικολίτσα Γεωργοπούλου. Από το γάμο τους απέκτησαν μια κόρη. Ο συγγραφέας του βιβλίου Δημήτρης Αλικάκος γεννήθηκε το 1967 και σπούδασε στο τμήμα του «Ελληνικού Πολιτισμού» του Ελεύθερου Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Δούλεψε ως ρεπόρτερ σε ηλεκτρονικά και έντυπα Μ.Μ.Ε. Σε συνέντευξη του με αφορμή την κυκλοφορία της 2ης εμπλουτισμένης έκδοσης του βιβλίου αποκάλυψε ότι, έως τις πρώτες μέρες του Ιουνίου του 1998 δεν γνώριζε τον καθηγητή Λιαντίνη. Ως ρεπόρτερ του ΣΚΑΙ εκείνη τη εποχή κλήθηκε να καλύψει το γεγονός της εξαφάνισης του.... Χάρη στο βιβλίο «Λιαντίνης: Έζησα έρημος και ισχυρός» (εκδόσεις Λιβάνης Μάιος 2006 & εκδόσεις Ελευθερουδάκης 2η εμπλουτισμένη έκδοση Δεκέμβριος 2016) έρχεται για πρώτη φορά στο φως η ζωή του πολυσυζητημένου στοχαστή, που η εξαφάνισή του έγινε πρώτη είδηση το καλοκαίρι του 1998. Ανέκδοτες προσωπικές επιστολές που φανερώνουν μια σπάνια στάση ζωής, συνεντεύξεις με ανθρώπους που τον γνώρισαν, σημειώσεις του, προσωπικά ημερολόγια, φωτογραφίες, ντοκουμέντα και μία μαρτυρία- αποκάλυψη φωτίζουν το χρονικό της ζωής και του σχεδίου του. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο διαβάζεται και ως βιογραφία αλλά και ως μυθιστόρημα (που τυχαίνει να περιγράφει αληθινά γεγονότα). Η συναρπαστική αφήγηση φωτίζει μια ιστορία ζωής που άλλοτε θυμίζει δράμα, άλλοτε περιπέτεια μυστηρίου κι άλλοτε φιλοσοφική αποκάλυψη.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Λιαντίνης Έζησα έρημος και ισχυρός του Δημήτρη Αλικάκου

Ο καθηγητής Λιαντίνης χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως ένας «επικίνδυνος» παιδαγωγός. Ήταν αυστηρός και γεμάτος αντιφάσεις. Άλλοτε απαιτητικός από τους άλλους αλλά και γεμάτος κατανόηση. Γεγονός είναι ότι, άσχετα εάν συμφωνεί κανείς με τις ιδέες και τα πιστεύω του, σχεδόν πάντα προκαλεί το θαυμασμό για την ιδιοφυία και την δυνατή προσωπικότητα του. Υπήρξε λάτρης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και των μεγάλων κλασσικών. Είχε μεγάλη αγάπη στους νέους, τους οποίους και συμβούλευε να κλείσουν τις τηλεοράσεις, να διαβάζουν βιβλία και να ερωτεύονται! Το σημαντικότερο έργο του, που αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα του, υπήρξε η «Γκέμμα» Η «Γκέμμα» (εκδόσεις Βιβλιογονία Δεκέμβριος 2006) είναι ένα έργο καθαρής φιλοσοφικής σκέψης κι έχει σαν κεντρική ιδέα του το «πως γίνεσαι άνθρωπος». Έχει χαρακτηριστεί σαν ένας φιλοσοφικός, ποιητικός και λογοτεχνικός θησαυρός. Ακολουθούν κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα: «Όποιος πιστεύει στο θεό, έχει μέσα του ένα νεκρό θεό. Όποιος δεν πιστεύει στο θεό, έχει μέσα του ένα νεκρό άνθρωπο. Όποιος πιστεύει αλλά και δεν πιστεύει στο θεό, έχει μέσα του ζωντανό το νόμο της φύσης. Απλά, καταληπτά, και στα μέτρα του ανθρώπου ζει το θαύμα του κόσμου.» «Μια είναι η αιτία που κάνει το θάνατο την πικρότερη πίκρα μας. Είναι η γνώση πως το ασώματο ταξίδι μας δεν έχει πηγαιμό. Αλλά ούτε και γυρισμό. Με το θάνατο για στερνή φορά και πρώτη ο άνθρωπος περνά στην πατρίδα του πάντα και του πότε. Το τι θα σε καλωσορίσει εκεί που θα πας είναι ιδέα μηδενική, μπροστά στην άπειρη ιδέα του τι αποχαιρετάς εδώ που φεύγεις. Στο αναποδογύρισμα αυτού του διαλεκτικού σχήματος οι θρησκείες στη-

ρίξανε την πανουργία της κυριαρχίας τους.» «Το γεγονός του θανάτου είναι για τον καθένα από μας το ατομικό όριο του απόλυτου. Είναι ο βαθμό μείον 273 όχι στην κλίμακα της θερμότητας, αλλά στην κλίμακα του ανθρωπολογικού Μηδέν. Από τη στιγμή που θα πεθάνω περιέρχομαι αστραπιαία στην ίδια κατάσταση, που βρίσκεται εκείνος που δεν εγεννήθηκε ποτές.» «Νέκυια σημαίνει να ζήσεις ζωντανός σε όλη τη ζωή σου τη γνώση και τη λύπη του θανάτου σου εδώ στον απάνω κόσμο. Νέκυια σημαίνει να στοχαστείς και να ζήσεις τη ζωή σου όχι μισή αλλά ολόκληρη. Με την απλή, δηλαδή και τη βέβαιη γνώση ότι ενώ υπάρχεις ταυτόχρονα δεν υπάρχεις. Ότι ενώ ζεις αυτό που είσαι, δηλαδή ζωντανός του σήμερα, ταυτόχρονα ζείς κι αυτό που δεν είσαι δηλαδή το νεκρός του αύριο. Η ζωή σου στην ουσία της είναι η δυνατότητα και η δικαιοδοσία της φαντασίας σου. Όχι άλλο.» Ο Λιαντίνης υποστήριζε ότι «Ο θάνατος είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της φιλοσοφίας. Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου. Ένα είναι βέβαιο και ασφαλές, απόλυτο ότι κάποια μέρα θα πεθάνουμε». Σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε να ξεπεράσει το φόβο του θανάτου, να συμβιβαστεί με τη σκοτεινή του άβυσσο και κατάφερε να μετατρέψει την αγωνία του σε γαλήνη. Ίσως για αυτό επέλεξε να φύγει από τη ζωή στα 56 του χρόνια στο απόγειο της πνευματικής του ολοκλήρωσης. Ήταν πλέον έτοιμος να κοιτάξει το θάνατο στα μάτια... Κατόπιν επιθυμίας του ο συγγενής του Παναγιώτης Νικολαράκος οδήγησε τη κόρη του καθηγητή Διοτίμα στη μικρή σπηλιά όπου είχε αποσυρθεί για να πεθάνει, επτά χρόνια μετά το θάνατό του. Αξίζει τον κόπο να διαβάσουμε ολόκληρη την επιστολή που άφησε ο Λιαντίνης στη θυγατέρα του. Μία παρακα-

της Ειρήνης Μανδηλαρά*

ταθήκη για όλους μας: «Διοτίμα μου, Φεύγω αυτοθέλητα. Αφανίζομαι όρθιος, στιβαρός και περήφανος. Ετοίμασα τούτη την ώρα βήμα- βήμα ολόκληρη τη ζωή μου, που υπήρξε πολλά πράγματα, αλλά πάνω από όλα εστάθηκε μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Τώρα που ανοίγω τα χέρια μου και μέσα τους συντρίβω τον κόσμο, είμαι κατάφορτος με αισθήματα επιδοκιμασίας και κατάφασης. Πεθαίνω υγιής στο σώμα και στο μυαλό, όσο καθαρό είναι το νωπό χιόνι στα όρη και το επεξεργασμένο γαλάζιο διαμάντι. Να ζήσεις απλά, σεμνόπρεπα, και τίμια, όπως σε δίδαξα. Να θυμάσαι ότι έρχουνται χαλεποί καιροί για τις νέες γενεές. Και είναι άδικο και μεγάλο παράξενο να χαρίζεται τέτοιο το δώρο της ζωής στους ανθρώπους, και οι πλείστοι να ζούνε μέσα στη ζάλη αυτού του αστείου παραλογισμού. Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται. Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη του. Η λύπη μου γι’ αυτό το έγκλημα με σκοτώνει. Να φροντίσεις να κλείσεις με τα χέρια σου τα μάτια της γιαγιάς Πολυτίμης, όταν πεθάνει. Αγάπησα πολλούς ανθρώπους. Αλλά περισσότερο τρεις. Το φίλο μου Αντώνη Δανασσή, τον αδερφοποιτό μου Δημήτρη Τρομπουκη, και τον Παναγιώταρο το συγγενή μου, γιο και πατέρα του Ηρακλή. Κάποια στοιχεία από το αρχείο μου το κρατά ως ιδιοκτησία ο Ηλίας Αναγνώστου. Να αγαπάς τη μανούλα ως την τελευταία της ώρα. Υπήρξε ένας υπέροχος άνθρωπος για μένα, για σένα, και για τους άλλους. Όμως γεννήθηκε με μοίρα. Γιατί της ορίστηκε το σπάνιο, να λάβει σύντροφο στη ζωή της όχι απλά έναν άντρα, αλλά τον ποταμό και τον

άνεμο. Το γράμμα του αποχαιρετισμού που της έγραψα το παίρνω μαζί μου. Σας αφήνω εσένα, τη μανούλα και το Διγενή*, το σπίτι μου δηλαδή, που του στάθηκα στύλος και στέμμα, Γκέμμα πες, σε υψηλούς βαθμούς ποιότητας και τάξης. Στην μεγαλύτερη δυνατή αρνητική εντροπία. Να σώζετε αυτή τη σωφροσύνη και αυτή την τιμή. Θα δοκιμάσω να πορευτώ τον ακριβό θάνατο του Οιδίποδα. Αν όμως δεν αντέξω να υψωθώ στην ανδρεία που αξιώνει αυτός ο τρόπος, και ευρεθεί ο νεκρός μου σε τόπο όχι ασφαλή, να φροντίσεις με τη μανούλα και το Διγενή*, να τον κάψετε σε ένα αποτεφρωτήριο της Ευρώπης. Έζησα έρημος και ισχυρός. Λιαντίνης Τη μέρα που θα πέσω έδωσα εντολήνα στεφανωθούν οι μορφές** Σολωμού στη Ζάκυνθο κ’ Λυκούργου στη Σπάρτη.» Ο επίλογος. Η μητέρα του γνώριζε ότι είχε σκοπό να πεθάνει και του είχε ζητήσει να περιμένει μερικά χρόνια για να πεθάνει πρώτα αυτή, αλλά ο Λιαντίνης δεν το δέχτηκε. Σύμφωνα με δελτίο τύπου της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λακωνίας στην κορυφή του Ταϋγέτου στη θέση «Πόρτες» και ύστερα από αναφορές πολιτών βρέθηκε σκελετός ανδρός. Το εύρημα ήταν ένας σκελετός ξαπλωμένος σε μια σπηλιά περίπου 1 μέτρο βάθος με την πλάτη προς τα κάτω και κοιτάζοντας τον ουρανό. Η σπηλιά ήταν σκεπασμένη με πέτρες, ενώ δίπλα βρέθηκαν τσιγάρα, στυλό, μία μισογεμάτη φιάλη αγιορείτικο κρασί, ένας φακός, τα ρούχα του σε όχι και τόσο καλή κατάσταση και μία σύριγγα με 2 αμπούλες πιθανόν με δηλητήριο. Αργότερα έγινε εξέταση DNA όπου πιστοποίησε πως πρόκειται για τον Δημήτρη Λιαντίνη.

*Η Ειρήνη Μανδηλαρά στα 5 της έμαθε να διαβάζει κι έκτοτε αμετανόητη βιβλιοεξαρτημένη! Τα τελευταία 28 χρόνια εργάζεται ως bookbuyer σε κεντρικό Αθηναϊκό βιβλιοπωλείο.

ΠΑΡΑΞΕΝεσ ειδησεισ

«Στικάκι» USB βρέθηκε στα παγωμένα κόπρανα φώκιας και ...δούλευε ακόμη 88

Ένα «στικάκι» USB, που λειτουργούσε μια χαρά, βρέθηκε μέσα στα παγωμένα κόπρανα μιας σπάνιας φώκιας «λεοπάρδαλης» της Ανταρκτικής. Η συσκευή ανακαλύφθηκε από επιστήμονες του Εθνικού Ινστιτούτου Ερευνών Υδάτων και Ατμόσφαιρας (NIWA) της Νέας Ζηλανδίας, οι οποίοι ξεπάγωσαν για να μελετήσουν τα κόπρανα, τα οποία είχαν παραμείνει για πάνω από ένα χρόνο στην κατάψυξη. Τώρα, οι ερευνητές αναζητούν να βρουν τον ιδιοκτήτη του «στικ», ο οποίος μάλλον δεν θα πιστεύει στα αυτιά του. Στο στικ, μεταξύ άλλων, περιέχεται ένα βίντεο με ένα άνδρα που κάνει καγιάκ στο Νότιο Νησί της χώρας, ενώ γύρω του φαίνονται φώκιες «λεοπαρδάλεις» να παίζουν στα κρύα νερά. Το συγκεκριμένο σπάνιο είδος φώκιας συνήθως ζει και τρέφεται στα νερά της Ανταρκτικής, αλλά ολοένα συχνότερα θεάται βορειότερα, στα νερά της Ν. Ζηλανδίας, κάτι που έχει

παραξενέψει τους θαλάσσιους βιολόγους. Πολλοί Ζεοζηλανδοί έχουν αναλάβει να παρακολουθούν και να αναφέρουν στις αρμόδιες υπηρεσίες κάθε φορά που βλέπουν τέτοιες φώκιες να πλησιάζουν τις νεοζηλανδικές ακτές, καθώς επίσης να τις φωτογραφίζουν και να τις βιντεοσκοπούν. Κατά πάσα πιθανότητα αυτό ακριβώς έκανε ο ιδιοκτήτης του στικ, μέχρι που αυτό του έπεσε και κατέληξε στο στομάχι της φώκιας. Οι ερευνητές που βρήκαν το στικάκι μέσα στα αποθηκευμένα για καιρό κόπρανα, τα οποία μελετώνται επειδή περιέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τη διατροφή και την υγεία των φωκιών, το άφησαν να στεγνώσει για εβδομάδες, όντας περίεργοι να δουν αν θα δούλευε. Και πράγματι λειτουργούσε κανονικά, «ιδίως αν ληφθεί υπόψη από πού προερχόταν», όπως είπαν οι επιστήμονες, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς και τη βρετανική «Γκάρντιαν»

ΕΝΑ νησί ΠΟΥ χρειάζεστε ΕΙΔΙΚΗ άδεια για να το ...επισκεφθείτε! Είναι ένα από τα νησιά που αγαπούν περισσότερο οι τουρίστες που φτάνουν στην Ευρώπη. Οι επισκέπτες του, όμως, πρέπει να λάβουν άδεια τρεις μέρες πριν τους επιτραπεί να ταξιδέψουν εκεί! Ο λόγος για το νησί Lobos στις Κανάριες Νήσους, το οποίο είναι τόσο δημοφιλές που οι τοπικές Αρχές αναγκάστηκαν να βρουν έναν τρόπο να περιορίσουν τον αριθμό των τουριστών, φοβούμενες ότι το οικοσύστημα της περιοχής θα καταστραφεί. Όπως γράφει η βρετανική «Sun», το νησάκι που βρίσκεται πολύ κοντά στη Φουερτεβεντούρα δεχόταν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Τώρα πια όμως θα μπορούν μόλις 400 άνθρωποι την ημέρα να φτάνουν στο Lobos, χωρισμένοι σε ομάδες των 200. «Ο στόχος είναι να διατηρηθεί αυτή η μοναδική περιοχή και το εθνικό πάρκο» είπε σχετικά εκπρόσωπος Τύπου. Η συνολική έκταση του Lobos δεν ξεπερνά τα 5 χλμ2 και το τελευταίο δι-

άστημα είχε γίνει τόσο δημοφιλές, που το επισκέπτονταν περί τα 2.000 άτομα κάθε Σαββατοκύριακο. Το νησάκι έχει πλούσια θαλάσσια ζωή, ενώ φιλοξενεί και διάφορα είδη φυτών αλλά και ενδημικών πουλιών. Σύμφωνα με όσους πίεσαν για τα περιοριστεί αισθητά ο αριθμός των επισκεπτών του νησιού, οι τουρίστες δεν έχουν κάτι να δουν εκεί. Είναι απλώς ένα ειδυλλιακό σκηνικό για φωτογραφήσεις, όπως λένε, τονίζοντας παράλληλα ότι η περιοχή καταστρέφεται. Ο κάθε επισκέπτης θα μπορεί να κρατήσει θέση για τρεις μόνο ανθρώπους ημερησίως, ενώ όσοι εντοπιστούν να προσπαθούν να φτάσουν στο νησί χωρίς άδεια θα αντιμετοπίζονται με πρόστιμο. Όπως γράφει το δημοσίευμα της ίδιας εφημερίδας, στο νησί θα βρίσκονται πάντα και υπάλληλοι, οι οποίοι θα ελέγχουν τα εισιτήρια του κόσμου. Αρχικά το μέτρο αυτό θα λειτουργήσει πιλοτικά, ενώ εάν κριθεί αποτελεσματικό τότε θα συνεχιστεί.

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

& υγιεινές συμβουλές DELIVERY ΕΞΟΔΟΣ

δίαιτα

για να μη χαλάσεις τη σου 90

Και πήρες την απόφαση να ξεκινήσεις δίαιτα και πήγες στο διαιτολόγο και ξεκίνησες δυναμικά το πρόγραμμα σου, αλλά πόσο να αντέξεις να τα κάνεις όλα κατά γράμμα; Γιατί το πρώτο δεκαπενθήμερο, άντε τριβδόμαδο, νιώθεις μέσα σου μια απίστευτη κινητήριο δύναμη, η οποία όμως εξασθενεί με τον καιρό. Λογικό! Η ζωή μας θέλει γλέντια και χαρές και όχι στέρηση και κανόνες- πάντα το πίστευα και θα το πιστεύω αυτό. Πήρες όμως μια απόφαση: να βελτιώσεις θρεπτικά τη διατροφή σου και γιατί όχι, να χάσεις αυτά τα λίγα κιλάκια που σου έχουν σβερκωθεί τον τελευταίο καιρό.

Γεωργία Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Μ. +30 6947 426662

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

www.georgiadoukopoulou.gr Ε. info@georgiadoukopoulou.gr

Καταρχάς είναι κάτι που το κάνεις για σένα και σίγουρα δεν εξαρτάται η ανάμνηση της βραδιάς από το αν θα φας 5 πατάτες τηγανητές παραπάνω ή αν θα καταναλώσεις και τρίτο ποτήρι κρασί, αλλά από τους ανθρώπους που έχεις απέναντι σου και πάνω απ’ όλα από τη διάθεσή σου. Ξέρω ακριβώς τι σκέφτεσαι τώρα και σταμάτα εδώ. Ό,τι, μα ό,τι και να μου πεις, αλήθεια το καταλαβαίνω! Έχω τις ίδιες επιθυμίες, ορέξεις, ανασφάλειες, προτιμήσεις και αδυναμίες με σένα.

Δεν έχεις βάλει όμως ένα στόχο; Γι’ αυτό κι αυτό το άρθρο. Να σε βοηθήσω να κάνεις έξυπνες και σωστές διατροφικές επιλογές γευμάτων σε μία έξοδο ή παραγγέλνοντας ντελίβερι με τους φίλους στο σπίτι. Οπότε:

1. Κάνε έλεγχο στο μενού του εστιατορίου Εφόσον γνωρίζεις σε ποιο εστιατόριο θα γευματίσεις, ρίξε μια ματιά στο μενού εκ των προτέρων, ώστε να γνωρίζεις ποιες επιλογές είναι οι πιο υγιεινές. Έχοντας αποφασίσει πριν καν κάτσεις

διατροφη & ΥΓΕΙΑ

& υγιεινές συμβουλές DELIVERY ΕΞΟΔΟΣ

δίαιτα

τη για να μη χαλάσεις σου στην καρέκλα τι θα φας τελικά, θα είναι σίγουρα πιο εύκολο να αντισταθείς σε κάποιο ορεκτικό γεμάτο θερμίδες.

2. Πες ΟΧΙ στα τηγανητά! Τα λάδια που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως κακής ποιότητας και τα φαγητά είναι διπλοτηγανισμένα. Συν η διαδικασία μαγειρέματος εκσφενδονίζει τις θερμίδες του τροφίμου στα ύψη, διότι απορροφάει πολύ λάδι. Προτίμησε τα ψητά ή τα μαγειρεμένα στον ατμό.

3. Πρόσεχε τις σάλτσες 92

Μην επιλέγεις πιάτα με λιπαρές σος και ντρέσινγκ, θα σε φορτώσουν με έξτρα περιττές θερμίδες. Προτίμησε τη μουστάρδα και το θρεπτικότατο ελαιόλαδο και νοστίμισε το φαγητό σου με ξίδι, μπαλσάμικο ή λεμόνι.

4.Πρόσεξε τα συνοδευτικά. Αντί για τηγανητές πατάτες (1 μικρή μερίδα πατάτες φτάνει και τις 400 θερμίδες), μπέικον και σαλάτα ρώσικη ή

coleslaw, επέλεξε ρύζι(πχ μπασμάτι ή jasmine μιαμ μιαμ) ή βραστά/ψητά λαχανικά ή παξιμαδάκια ή κομμένη ελληνική ή αραβική πίτα.

5. Συνόδεψε το γεύμα σου με ανθρακούχο νερό (ζήτα και δυο φέτες λεμόνι μέσα), σόδα ή light αναψυκτικό και όχι full fat κανονικά αναψυκτικά ή αλκοολούχα ποτά. Αν θέλεις να πιεις οπωσδήποτε αλκοόλ, προτίμησε βότκα με σόδα, μια light μπίρα ή ένα ποτήρι λευκό ή κόκκινο κρασί.

6. Έξοδος στο σουβλατζίδικο Μια καλή επιλογή είναι πίτα αλάδω-

της Γεωργίας Δουκοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

τη με σουβλάκι κοτόπουλο, ντομάτα, κρεμμύδι και μουστάρδα, φυσικά μαζί με σαλάτα. Πες όχι στο γύρο από χοιρινό ή κοτόπουλο (ψάξε να δεις πως φτιάχνεται και μετά τα ξαναλέμε), τις τηγανητές πατάτες και τη σος.

7. Έξοδος σε ιταλικό Καλό είναι να αποφύγεις το σκορδόψωμο, το μπέικον, τις σάλτσες με κρέμα γάλακτος, τα μακαρόνια φούρνου γιατί συνήθως έχουν πολλά και λιπαρά τυριά , τα κρέατα με σάλτσες και τα πλήρη τυριά. Πολύ καλή επιλογή είναι τα μακαρόνια με λαχανικά ή με βάση την πρωτεΐνη (γαρίδες, κιμά), μαζί με σαλάτα. Διαφορετικά μπορείς να προτιμήσεις να φας 2-3 κομμάτια πίτσα.

Ένα κομμάτι πίτσα με τυρί, έχει περίπου 250 θερμίδες. Προτίμησε πίτσα με απλή ζύμη, μόνο με τυρί και λαχανικά ή τύπου μαργαρίτα και συνόδεψε την με σαλάτα.

8. Έξοδος σε burgerάδικο Επέλεξε μπέργκερ με φιλέτο κοτόπουλο, λαχανικά και μουστάρδα και 1 φέτα τυρί. Απέφυγε τα παναρισμένα κρέατα, το διπλό μπιφτέκι, φυσικά τις τηγανητές πατάτες και τη σος.

9. Έξοδος σε κινέζικο/ ταϋλανδέζικο Τις αδυναμίες τις κρατάμε τελευταίες. Επέλεξε το ρύζι στον ατμό με κομμάτια κοτόπουλου ή γαρίδας με καυτερό κάρυ ή τα λεπτά πιτάκια και φτιάξε φαχίτας με άπαχα κομμάτια πάπιας, σάλτσα σόγιας και λαχανικά. Όσο για τα spring rolls, το τηγανιτό ρύζι, τα noodles και τα πιάτα με ξηρούς καρπούς, καλό θα είναι να τα αποφύγεις, μιας και συνήθως τηγανίζονται στο wok.

συνταγεσ

Μια φράουλα φέρνει την ...Άνοιξη;

Κατακόκκινη, ζουμερή και μοσχομυριστή, η φράουλα έρχεται πάντα μαζί με την Άνοιξη! Διαθέτει λίγες θερμίδες, μόνο 47 ανά 100γρ. έτσι μας δίνει τη δυνατότητα να τη βάλουμε στη διατροφή μας με πολλούς τρόπους. Η θρεπτική της αξία είναι πολύ σημαντική, μιας και είναι πλούσια σε βιταμίνη C, περισσότερη κι από το πορτοκάλι. Επίσης έχει μαγγάνιο και πεκτίνη, η οποία ως διαλυτή φυτική ίνα συντελλεί στη μείωση της χοληστερίνης και βοηθά στην δυσκοιλιότητα. Οι δραστικές της ιδιότητες για τον οργανισμό μας είναι άπειρες. Λειτουργεί σαν αιμοστατικό, είναι τονωτική και ορεκτική, κατάλληλη για τους υποτασικούς. Το φολικό οξύ και η ανθοκυάνη που περιέχει, τις προσδίδουν εξαιρετικές αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Συνιστάται σε όσους υποφέρουν από συκώτι, νεύρα, ρευματισμούς και αρθρίτιδα. Βοηθά και τη μνήμη! Οι φράουλες θεωρούνται όμως από τις πλέον επιβαρυμένες με φυτοφάρμακα τροφές, γιαυτό φυτέψτε τις δικές σας φράουλες ακόμα και σε γλάστρες! Φυτέψτε φραουλιές μετά τα τελευταία κρύα (συνήθως μετά τα μέσα Μαρτίου). Επιλέξτε ένα μέρος που το βλέπει ο ήλιος τουλάχιστον 6-8 ώρες την ημέρα. Η παραγωγή που θα έχετε θα είναι η καλύτερη δυνατή. Περιμένετε

όμως... Η φράουλα είναι πολυετές φυτό που πολλαπλασιάζεται μόνο του. Την επόμενη χρονιά θα έχετε πλούσια παραγωγή. Οι φράουλες θέλουν αραιό καλά αποστραγγιζόμενο χώμα. Εμπλουτίστε το χώμα με κομπόστ ή άλλα οργανικά λιπάσματα. Το χειμώνα, προστατέψτε τις ρίζες ρίχνοντας στην επιφάνεια του εδάφους άχυρο ή οργανική ύλη (κομμένα χόρτα, φύλλα, κ.λπ.) Θέλουν ήλιο τουλάχιστον 6-8 ώρες την ημέρα. Ποτίζετε ώστε το χώμα να είναι πάντα υγρό αλλά όχι μουσκεμένο. Οι φράουλες δεν αγαπούν τα πολύ ζεστά κλίματα και τις υψηλές θερμοκρασίες. Η ιδανική θερμοκρασία για τις φράουλες είναι μεταξύ 18 και 300C. Aπολαύστε έτσι τις δικές σας φράουλες με άρωμα που θα σας ξετρελάνει!

της Ρούλας Μονογυιού

Τράιφλ με

φράουλες

υλικά για 6 άτομα Για την κρέμα μασκαρπόνε • 250 γρ. μασκαρπόνε • 200 γρ. κρέμα γάλακτος • 5 κ.σ. ζάχαρη άχνη • μπισκότα σαβαγιάρ • 2 βανίλιες • 1 κ.σ. ξύσμα λεμονιού Για τη σάλτσα φράουλας • 10-12 φράουλες πολτοποιημένες • 2 κ.σ. ζάχαρη κρυσταλλική • 1 κ.σ. χυμό λεμονιού Για το γαρνίρισμα • 6 φράουλες (μία για κάθε μερίδα) • φράουλες κατά βούληση

Για τη σάλτσα φράουλας: Πολτοποιούμε τις φράουλες στο multi και τις βάζουμε σε μια μικρή κατσαρόλα με την ζάχαρη και το χυμό λεμονιού. Αφήνουμε να βράσουν σιγανά για 3-4 λεπτά από τη στιγμή που θα αρχίσει ο βρασμός και τις αποσύρουμε από τη φωτιά. Αφήνουμε τη σάλτσα να κρυώσει πριν την βάλουμε στην κρέμα μας. Για την κρέμα μασκαρπόνε: Χτυπάμε τη μισή κρέμα γάλακτος σε σφιχτή σαντιγί. Χτυπάμε την άλλη μισή με το μασκαρπόνε, τη βανίλια, το ξύσμα λεμονιού και την άχνη έως ότου γίνει αφράτο το μίγμα. Σύνθεση του τράιφλ: Σε ένα μπολ ή ποτήρι βάζουμε πρώτα λίγα κομμένα σαβαγιάρ. Μετά βάζουμε μια στρώση κρέμας μασκαρπόνε, συνεχίζουμε με κομμένες φράουλες, μετά με σαντιγί και τέλος λίγη σάλτσα φράουλας. Γαρνίρουμε με μια ολόκληρη φράουλα. Βάζουμε στο ψυγείο για 2-3 ώρες έτσι ώστε να δέσουν οι γεύσεις μας. (Λίγο ξύσμα λεμονιού από πάνω θα τονίσει το άρωμα και τη γεύση της φράουλας).

www.bonusmall.gr

Πολυχώρος ς, προβολής &

επικοινωνία ! ς υ ο δ ρ έ κ ν ω ε σ ά τ προ

αγορά

ΠΑΝΤΡΕΥΕΣΤΕ; ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!

ΞΕΡΟΤΗΓΑΝΑ ΤΩΡΑ και στην Αθήνα, έρχονται σπίτι σας! Εξαιρετικά Χανιώτικα ξεροτήγανα και καλιτσούνια με τα πιο αγνά υλικά και σε ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ ΤΙΜΗ! στα τηλ. 6983700171 & 6930997549 ΑΡΩΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΜΑΡΤΣΑΚΗ

Εργαστήριο Χειροποίητων Προϊόντων Σπιτικά ζυμαρικά και ιδιαίτεροι τραχανάδες, μαρμελάδες, γλυκά κουταλιού και κομπόστες μόνο στην εποχή τους. 'Ολα τα προϊόντα μας γίνονται σε μικρές ποσότητες, για να μη χαθεί το "σπιτικό" του χαρακτήρα τους. Ψάξτε τα και απολαύστε! OΠΩΣ ΠΑΛΙΑ

Θησέως 25 & Δ. Πλακεντίας, Χαλάνδρι τηλ.: 210 6830 220, www.periousias.gr

Είναι αναγκαίο να ζητάμε την «ουσία», κάθε στιγμή. Την «ουσία» στις σχέσεις, στις σκέψεις, στις παρέες και φυσικά στις ...γεύσεις!

ClasSY movies

102

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

Παρίσι, Τέξας* ( Pa r i s , T e x a s ) 1984 του Βιμ Βέντερς με τους Χάρι Ντιν Στάντον, Ναστάζια Κίνσκι, Ντιν Στόκγουελ, Ορόρ Κλεμάν Στην έρημο του Τέξας, ένας αποκαμωμένος άντρας λιποθυμάει. Μεταφέρεται στο νοσοκομείο με χαμένη τη μνήμη, όπου τον βρίσκει ο αδελφός του και τον πηγαίνει στο σπίτι του. Εκεί συναντά τον οκτάχρονο γιο του που έχει αφήσει εκεί η χαμένη για χρόνια βιολογική του μητέρα. Μαζί με το παιδί, ο ήρωας που στο μεταξύ ανάκτησε τη μνήμη του, ξεκινούν ένα οδοιπορικό για να την ξαναβρούν. Από την πρώτη κιόλας σκηνή, το πλάνο του ελικόπτερου πάνω από την έρημο Μοχάβε, κάνει σαφή την αναφορά του Βέντερς στο αμερικάνι-

κο αρχέτυπο του Γουέστερν: ένας καου μπόι φάντασμα, χωρίς άλογο και μνήμη που περιπλανιέται στο ίδιο με αυτόν άδειο τοπίο, αναγνωρίζεται σαν παλιός φίλος από το εμβληματικό γεράκι που τον εντοπίζει. Σαν τον Οδυσσέα που αναζητεί την Ιθάκη του, ο Τράβις, ο ήρωας του έργου, περίμενε πολύ καιρό μέχρι την επιστροφή του που θα είναι περισ-

σότερο από συγκινητική. Η αναπάντεχη εμφάνιση του πατέρα φέρνει και το τέλος της οικογενειακής γαλήνης της θετής οικογένειας του μικρού γιου (με το –καθόλου τυχαίοόνομα Χάντερ). Προτείνοντας στο παιδί να τον ακολουθήσει για να συναντήσουν τη μητέρα του, ο Τράβις δεν προσπαθεί να αναβιώσει την ιδανική οικογένεια, ακολουθώντας έτσι το τετριμμένο σενάριο των αμερικάνικων παραγωγών, αλλά του προτείνει μάλλον μια οικογενειακή αλλαγή που δεν στηρίζεται τόσο στο γενετικό παράγοντα, αλλά στο φαντασιακό.

103

Classy movies

104

Ο πατέρας και ο γιος ξαναβρίσκουν τη μητέρα που δουλεύει σε ένα ιδιότυπο πορνείο όπου αυτή κάνει peep-show. Εκεί, πίσω από το τζάμι που χωρίζει τους δύο πρώην συζύγους, θα μιλήσει για πρώτη φορά ο σιωπηλός μέχρι τότε ήρωας, με μια de profundis εξομολόγηση που θα μας αποκαλύψει τις σκέψεις και τα αισθήματά του. Περνώντας από το άπειρα μεγάλο -την έρημο-, στο απόλυτα μικρό -την καμπίνα του peep-show-, από την κινηματογραφική εικόνα στη θεατρικότητα του λόγου, έπρεπε να βρεθούν οι ισορροπίες, ώστε να διατηρηθεί η μυθολογία του σινεμά: από τους διαδρόμους του πορνείου που θυμίζουν εκείνους του Alphaville, τα διαφορετικά ντεκόρ των καμπίνων που θυμίζουν μινιατούρες κινηματογραφικών στούντιο, το αδιαφανές τζάμι που ορίζει τη θέση και του θεατή (βλέπεις, χωρίς να σε βλέπουν), η αναγκαιότητα του σκοταδιού. Στην περίφημη αυτή σκηνή, όλες αυ-

τές οι υπερβολικές -δυνητικά- αναφορές, σώζονται από τις συγκλονιστικές ερμηνείες των δύο πρωταγωνιστών: του Στάντον με τη βιβλική φιγούρα, για πρώτη φορά πρωταγωνιστή μετά από εκατό(!) ταινίες, (από το άγχος του είχε ζητήσει τη συντροφιά και συμπαράσταση του νεότατου και άσημου τότε Σον Πεν) και βέβαια της Κίνσκι που είχε ήδη συνεργαστεί σαν 14χρονη με το σκηνοθέτη που την ξαναβρίσκει σε πλήρη ωριμότητα και γυναικεία σαγήνη. Σαν άλλος Ορφέας, ο Τράβις, αφού συναντήσει την αγαπημένη του Ευρυδίκη, θα απομακρυνθεί από κοντά της για να μην τη βλάψει και θα πάρει μόνος το δρόμο σαν γνήσιος κάου μπόι που απόδωσε δικαιοσύνη, αποχωρώντας κάτω από τους ήχους της μαγικής κιθάρας του Ράι Κούντερ που έγραψε για το έργο την πρώτη του κινηματογραφική μουσική. Ο τίτλος Παρίσι, Τέξας (μια άσημη πόλη της Αμερικής, με σημασία ωστόσο για τον ήρωα), εκφράζει πολύ

της Λίλλυς Παπασπυροπούλου

εύστοχα αλλά και με ειλικρίνεια, αυτό που είναι το φιλμ: μια μετέωρη γέφυρα ανάμεσα στο βλέμμα του Ευρωπαίου και του αμερικάνικου μύθου. Είναι το ίδιο το σημείο στίξης που ενοποιεί και χωρίζει ταυτόχρονα τους δύο τόπους, η ουτοπία του τίτλου συναντάει αυτήν του ήρωα. Ο Σαμ Σέπαρντ και το βιβλίο του «Motel Chronicles», θα αποτελέσουν την έμπνευση που θα καταλήξει στη στενή συνεργασία του Βέντερς με το συγγραφέα για την πραγμάτωση του σχεδίου του. Τα εξωτερικά πλάνα του έργου παραπέμπουν άμεσα στους πίνακες ενός άλλου Αμερικάνου, του Έντουαρντ Χόπερ, μοναχικά πρόσωπα ποτισμένα με τη μελαγχολία της αντιπαράθεσης της φύσης με το μοντέρνο κόσμο, έντονα χρώματα που ομορφαίνουν τις πιο θλιβερά κοινότυπες εικόνες, οι πρωταγωνιστές του έργου ντυμένοι με ζωηρό κόκκινο, ο Βέντερς επιτέλους παραδομένος στο δικό του όραμα του φαντασιακού και της σα-

γήνης της Αμερικής: έχουν προηγηθεί η Αλίκη Στις Πόλεις και ο Αμερικάνος Φίλος καθώς και η μάλλον τραυματική του -λόγω παραγωγών- εμπειρία με τον Κόππολα για το Χάμετ. Δεν διαφαίνεται ωστόσο καμιά πικρή κριτική για το Νέο Κόσμο, τον τόπο που βρίθει από κινηματογραφικές μυθολογίες και αναμνήσεις. Η αριστουργηματική αυτή ταινία, διαβαίνει αλώβητη το χρόνο, χωρίς την παραμικρή ρυτίδα, χωρίς να πέφτει ούτε στιγμή στο κλισέ του οικογενειακού μελοδράματος, αναδίδοντας ακέραια μέχρι σήμερα μια ευωδιά ποίησης , γνήσιας συγκίνησης και ανθρωπιάς. Χρυσός Φοίνικας στις Κάννες το 1984 και η γεμάτη χιούμορ αποστροφή του Βέντερς για το βραβείο: αφού ανέφερε το πόσο ξεχωριστοί υπήρξαν όλοι οι συντελεστές κατέληξε: «δεν απέμενε παρά ο εαυτός μου πού θα μπορούσε να τα τινάξει όλα αυτά στον αέρα, αλλά, ουφ, αυτό δεν συνέβη».

105

TAΙΝΙΕΣ

Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος Ηθοποιοί: Ρέιτσελ Βάις, Ολίβια Κόλμαν, Έμμα Στόουν, Νίκολας Χουλτ, Τζο Άλγουιν, Μαρκ Γκάτις, Τζέιμς Σμιθ Διάρκεια: 120 λεπτά

106

Αρχές του 18ου αιώνα. Η Αγγλία βρίσκεται σε πόλεμο με τους Γάλλους. Παρόλα αυτά, οι αγώνες πάπιας και η κατανάλωση ανανά βρίσκονται στο απόγειο τους. Η φιλάσθενη Βασίλισσα Άννα (Ολίβια Κόλμαν) βρίσκεται στο θρόνο και η στενή της φίλη Λαίδη Σάρα (Ρέιτσελ Βάις) κυβερνά τη χώρα στη θέση της, ενώ ταυτόχρονα φροντίζει για την υγεία της Άννας και το απρόβλεπτο ταπεραμέντο της. Όταν μια νέα υπηρέτρια, η Άμπιγκεϊλ (Έμμα Στόουν) φτάνει, η γοητεία της την κάνει αμέσως αγαπητή στη Σάρα. Η Σάρα την παίρνει υπό την προστασία της και η Άμπιγκεϊλ βρίσκει μια ευκαιρία να επιστρέψει στις αριστοκρατικές της ρίζες. Καθώς οι τακτικές του πολέμου καταναλώνουν όλο το χρόνο της Σάρα, η Άμπιγκεϊλ παίρνει τη θέση της Σάρα ως η συντροφιά της Βασίλισσας. Η φιλία τους της δίνει την ευκαιρία να κάνει πραγματικότητα τις φιλοδοξίες της και δεν θα αφήσει καμία γυναίκα, καμία πολιτική και κανένα κουνέλι να σταθούν εμπόδιο στο δρόμο της…

η νηπιαγωγοσ

Σενάριο: Sara Colangelo, Nadav Lapid Σκηνοθεσία: Sara Colangelo Παίζουν: Maggie Gyllenhaal, Gael García Bernal, Rosa Salazar Έτος : 2018 H Lisa Spinelli είναι μια ευαίσθητη δασκάλα σε νηπιαγωγείο που ζει μια συμβατική ζωή στο Staten Island. Παρακολουθεί μαθήματα ποίησης σε νυχτερινό σχολείο, έχοντας πλήρη συναίσθηση της μετριότητάς της. Ανακαλύπτει τυχαία πως ένα αγόρι στην τάξη που διδάσκει έχει έμφυτο ταλέντο στην ποίηση. Τότε βάζει σκοπό της ζωής της, φτάνοντας στα άκρα να αποκαλύψει το ταλέντο του μικρού στον κόσμο.

ΚΑΠΕΡΝΑΟΥΜ

Σκηνοθεσία: Ναντίν Λαμπακί Ηθοποιοί: Ζαΐν Αλ Ραφία, Γιορντάνος Σίφεραου, Μπολουατίφ Τρέζορ Μπανκόλ, Καουσάρ Αλ Χαντάντ, Φαντί Γιουσέφ, Χαΐτα Ψέντρα Ιζάμ, Άλα Τζούχνιεχ, Ναντίν Λαμπακί, Νουρ Ελ Χουσεΐνί Είδος: Δράμα Λίβανος, αίθουσα δικαστηρίου. Ο Ζάιν, ένας 12χρονος πρόσφυγας από τη Συρία, παρουσιάζεται ενώπιον του δικαστή, ο οποίος τον ρωτάει γιατί θέλει να μηνύσει τους ίδιους του τους γονείς. «Επειδή με έφεραν στον κόσμο!», απαντάει o μικρός, κάνοντας έτσι την δική του επανάσταση απέναντι στους γονείς του για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους, για την παντελή αδυναμία τους να του παρέχουν ελάχιστη φροντίδα, βοήθεια και προστασία. Αντιμέτωπος με αδιανόητες δυσκολίες και εμπόδια, ο μικρός Ζάιν θα ξεκινήσει ένα απίστευτο, γεμάτο δυσκολίες ταξίδι για να αναζητήσει την δική του ταυτότητα, μέσα στον αμείλικτο κόσμο που έχουν φτιάξει γι’ αυτόν οι μεγάλοι.

Πατώντας πάνω στις φωτογραφίες βλέπετε τρέιλερ της ταινίας

η ευνοουμενη

ANΥΠΑΚΟΗ

Σκηνοθεσία: Σεμπαστιάν Λέλιο Ηθοποιοί: Ρέιτσελ Βάις, Ρέιτσελ Μακάνταμς, Αλεσάντρο Νιβόλα Κυκλοφορία: DVD 31.01.2019 Κοινωνικό Δράμα 'Η εξοστρακισμένη Ronit (Rachel Weisz) επιστρέφει από τη Νέα Υόρκη στην κοινότητα των Ορθόδοξων Εβραίων στο Λονδίνο για την κηδεία του ραβίνου πατέρα της. Συναντά την παιδική της φίλη Esti (Rachel McAdams), που είναι πια παντρεμένη με τον διάδοχο του πατέρα της, και ένα για χρόνια καταπιεσμένο, απαγορευμένο πάθος επιστρέφει δριμύ.

Ο ΟΚΤΑΒΙΟ ΕΙΝΑΙ ΝΕΚΡΟΣ

Σκηνοθεσία:Σουκ-Γιν Λι Ηθοποιοί:Σάρα Γκαντόν, Ροζάνα Αρκέτ, Ραούλ Μαξ Τρουχίγιο Κυκλοφορία: DVD 25.01.2019 Κοινωνικό Δράμα

ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΤΕΚΝΩΝ

Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Έιρε Ηθοποιοί: Έμμα Τόμσον, Στάνλεϊ Τούτσι, Φιον Γουάιτχεντ Κυκλοφορία: DVD 29.01.2019 Δικαστική Περιπέτεια

107 Μετά τον θάνατο του πατέρα της, η νεαρή Τάιλερ φεύγει μακριά από τη μητέρα της για να βρει διέξοδο, υιοθετώντας μία νέα ταυτότητα, αυτή του Οκτάβιο, του πατέρα της. Καθώς εξερευνεί τον καινούργιο εαυτό της και τη σεξουαλικότητά της, συνειδητοποιεί ότι είναι πραγματικά αδύνατο να ξεφύγεις από τα προβλήματά σου…'

Η Φιόνα Μέι (Έμα Τόμσον) είναι μια διακεκριμένη δικαστής που ο γάμος της καταρρέει. Ταυτόχρονα καλείται να αποφασίσει για μια πολύ επείγουσα υπόθεση, αυτή ενός νεαρού που αρνείται, λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, τη μετάγγιση αίματος που θα του σώσει τη ζωή. Η συνάντησή της στο νοσοκομείο με τον νεαρό, θα επηρεάσει το μέλλον και των δύο.'

JUKEBOX

108

Ο φάρος Στίχοι: Ορφέας Περίδης Μουσική: Ορφέας Περίδης

(2003)

...επιλέγει η Ρούλα Μονογυιού

Τον φίλο μου το φάρο, τον πιο παλιό απ’ όλους μου τους φίλους τον πιο καλό μες στο βαθύ σκοτάδι παρακαλώ, φέξε το νυχτωμένο μου μυαλό. Φώτισε τ’ όνειρό μου να θυμηθώ τη ρότα μου να πάρω, να ξαναβρώ να λάμψει σαν αλήθεια, άνοιξε το φως συ που `σαι τόσο μόνος κι είσαι σοφός. 109

Να λάμψει σαν αλήθεια, άνοιξε το φως

ΑΚ ΟΥ

συ που `σαι τόσο μόνος κι είσαι σοφός.

ΤΕ

ΤΟ!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

110

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΚΑΚΙΕΣ

της Έλλης Φθενάκη http://elli-seasons.blogspot.gr/

ήθελα να γυρίσω πίσω εκεί στο πεζουλάκι της Ανατολικής Θράκης που τρώγαμε σπόρια τα απογεύματα να μετράμε τα παγωτά να παραβγαίνουμε στο τρέξιμο μέχρι το γήπεδο να μετράμε κονκάρδες κι αυτοκόλλητα ήθελα να μυρίσω τον δρόμο για το σχολείο εκείνον με τις ακακίες που πηδούσαμε να τις φτάσουμε να μετράμε τις μέρες για το καλοκαίρι να ονειρευόμαστε μικρές θάλασσες να χτυπάμε τα τσόκαρα στο δρόμο ήθελα μήνα Μάη να γυρίσω πίσω

111

70 magaz!ne www.bonusmallmag.gr

Το π ε ρ ι ο δ ι κ ό τ η ς π α ρ έ α ς

Τόποι Χωρίς Αισθήματα

12 εικαστικοί συνδιαλέγονται με τον ποιητή Γ. Αλισάνογλου Chili Art Gallery

εγκαίνια ίου τ ρ α Μ η 7 τ π Πέμ ωρα 20:00

Μιχαλακοπούλου 99 Αθήνα 115 27 T. 210 7482544 E. magazine@bonusmallmag.gr www.bonusmallmag.gr www.facebook.com/bonusmallmag