Իմաստության և ոգեշնչման ճանապարհը

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ Հունվար . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Փետրվար . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Մարտ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Ապրիլ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Մայիս . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Հունիս. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

Հուլիս . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Օգոստոս. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

Սեպտեմբեր . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

Հոկտեմբեր. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

Նոյեմբեր. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321

Դեկտեմբեր. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

ՆԱ­ԽԱ­ԲԱՆ

Ո­գեշն­չում և­ ի­մաս­տու­թյուն։ Լիար­ժեք կյան­քի հա­մար մար­դուն անհ­րա­ ժեշտ են և՛ ո­գեշն­չու­մը, և՛ ի­մաս­տու­թյու­նը, հա­կա­ռակ դեպ­քում կյան­քը կորց­նում է իր ի­մաստն ու վե­րած­վում պար­զու­նակ գո­յատև­ման։ Դու դե­ սու­դեն ես նետ­վում, և­որ­քան ա­վե­լի շատ ես ստա­նում, այն­քան ա­վե­լի քիչ ես ու­նե­նում։ Ու մի ան­գամ ու­ժաս­պառ կանգ ես առ­նում կյան­քի հեր­թա­կան խաչ­մե­րու­կում և­ինքդ քեզ հարց­նում․ «Որ­տե՞ղ է սկսվել իմ ճա­նա­պար­հը։ Ո՞ւր է այն ինձ տա­նում։ Ի՞նչ եմ այս­քան եր­կար փնտրում ու չեմ գտնում։ Ին­չո՞ւ ձեռք­բե­րում­ներս ինձ չեն գո­հաց­նում։ Ին­չո՞ւ ինձ ո­չինչ չի ու­րա­խաց­ նում»։ Ո­գեշն­չումն ու ի­մաս­տու­թյունն ա­վե­լին են, քան խոս­քե­րը։ Դրան­ցում է թաքն­ված եր­ջա­նիկ ու հա­ջո­ղակ կյան­քի գաղտ­նի­քը։ Ո­գեշն­չու­մը քո մեջ գոր­ծե­լու, վե­րա­փոխ­վե­լու և­ինչ-որ բա­նի հաս­նե­լու ցան­կու­թյուն է ա­ռա­ջաց­ նում։ Ի­մաս­տու­թյու­նը մատ­նան­շում է ո­գեշնչ­ման արդ­յուն­քում սրտումդ ծնված ցան­կու­թյուն­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման ճա­նա­պար­հը։ Մար­դը նե­րըմբռ­նո­ղա­բար գի­տի, որ ի­րեն եր­ջա­նիկ և բա­վա­րար­ված զգա­լու հա­մար ո­գեշնչ­ման ու ի­մաս­տու­թյան կա­րիք ու­նի։ Նա փնտրում է դրանք մարդ­կու­թյան կող­մից կու­տակ­ված գի­տե­լիք­նե­րի հան­րա­գու­մա­րի մեջ։ Մար­դը փոր­ձում է ա­մեն ինչ հաս­կա­նալ, փի­լի­սո­փա­յում է, բար­դաց­ նում ի­րա­վի­ճա­կը, ար­դա­րաց­նում ան­հետևո­ղա­կա­նու­թյունն ու սրտի հա­ կա­սու­թյու­նը։ Բայց մարդ­կա­յին գի­տե­լիք­նե­րը նրան չեն բա­վա­րա­րում, և նա հո­գե­կան դա­տար­կու­թյան զգա­ցում է ու­նե­նում. ո­րո­նում­ներն ան­վերջ են թվում։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան եր­կու գրքե­րը՝ Սաղ­մոս­ներն ու Սո­ղո­մո­նի ա­ռակ­նե­րը, հի­րա­վի, ո­գեշնչ­ման ու ի­մաս­տու­թյան գան­ձա­րան­ներ են։ Ի տար­բե­րու­ թյուն ցան­կա­ցած մարդ­կա­յին գրքի՝ դրան­ցում բո­վան­դա­կում են աստ­վա­ ծա­յին խոր­հուրդ­ներ, քա­նի որ գրվել են ի վե­րուստ ո­գեշնչ­ված մարդ­կանց կող­մից։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը հաս­տա­տում է․ «Ա­մեն Գիրք աստ­վա­ծա­շունչ են և­ օգ­տա­կար, վար­դա­պե­տու­թյան, և հան­դի­մա­նու­թյան, և­ ուղ­ղե­լու, և­ ար­ դա­րու­թյան խրա­տե­լու հա­մար» (Բ Տիմոթեոս. 3.16)։ Իմ կյան­քում, մեկ ան­գամ չէ, որ ո­գեշնչ­վել եմ Սաղ­մոս­ներն ըն­թեր­ցե­լիս։ Փոր­ձու­թյուն­նե­րի, հու­սա­հա­տու­թյան, հո­գու ընկճ­վա­ծու­թյան պա­հե­րին ես զո­րու­թյուն էի առ­նում՝ տես­նե­լով, թե ինչ­պես են սաղ­մո­սեր­գու­նե­րը հաղ­ թա­նա­կած դուրս գա­լիս դժվար ի­րա­վի­ճակ­նե­րից։ Ա­ռա­կաց Գիրքն ի­մաս­ տու­թյան անս­պառ աղբ­յուր է։ Դրա­նում տրված են գործ­նա­կան խոր­հուրդ­ ներ, ո­րոնք շո­շա­փում են մեր ա­ռօր­յա կյան­քի շատ ու շատ տե­սանկ­յուն­ներ։ Ես ցան­կա­նում եմ կիս­վել ձեզ հետ մտո­րում­նե­րով, ո­րոնք իմ կյան­քը հարս­տաց­րել են ի­մաս­տու­թյամբ և­ ո­գեշնչ­ման աղբ­յուր են ե­ղել ինձ հա­ մար։ Հա­մոզ­ված եմ, որ Աստ­ված ա­մեն օր թա­կում է ինչ­պես իմ, այն­պես էլ քո սրտի դու­ռը։ Ա­լե­խանդ­րո Բու­յոն

——————————————————————————————————————— 5

ՀՈՒՆՎԱՐ

հունվար

1

ՄԵԾ Է ՏԵ­ՐԸ

«Մեծ է մեր Տե­րը և շատ զո­րա­վոր․ Նրա ի­մաս­տու­թյա­նը չափ չկա» (­Սաղ­մոս 147.5)։ Իմ հա­րա­զատ քա­ղա­քում գի­շեր­ներն այն­քան էլ ու­րախ չէին։ Երբ ե­րե­խա էի, ե­րա­զում էի, որ եր­բեք մու­թը չընկ­նի։ Շ­նե­րի ոռ­նո­ցը մա­հա­ցող էակ­նե­րի բո­ղոք էր թվում, դրանք իմ մեջ վախ էին արթ­նաց­նում։ Երբ անձրև էր գա­ լիս, ա­հար­կու ամպ­րո­պը դղրդում էր երկն­քում, և­ իմ երևա­կա­յու­թյան մեջ կայ­ծա­կի վառ­վող նե­տե­րից վի­րա­վոր­ված հրեշ­ներ էին պատ­կեր­վում։ Եր­կար ժա­մա­նակ ես չէի կա­րո­ղա­նում քնել, իսկ երբ արթ­նա­նում էի, արևն ար­դեն շո­ղում էր ու տա­քաց­նում հո­ղը, իսկ օ­դում տա­րած­վում էր թաց նվե­նի­նե­րի բույ­րը։ Չ­նա­յած ման­կա­կան վա­խե­րիս՝ ես կա­րո­տում եմ այդ գի­շեր­նե­րին։ Այդ կա­րոտն իմ ճա­նա­պար­հի ա­ռա­ջին քայ­լե­րի թա­խիծն էր, որն այժմ հաշվ­ վում է տաս­նամ­յակ­նե­րով։ Մեծ է Տե­րը՝ Ով այդ­քան վաղ տա­րի­քում, հայ­րե­ նի­քիս օր ու գի­շեր­նե­րի մի­ջո­ցով ինձ ցույց տվեց, որ հա­վի­տե­նա­պես ձգվող խա­վար գո­յու­թյուն չու­նի։ Այ­սօր ար­դեն ծա­գել է նոր տար­վա արևը։ Մո­ռա­ցի՛ր ան­ցած ա­միս­նե­րի գի­շեր­նե­րը։ Նույ­նիսկ, ե­թե ա­մեն ինչ չէ, որ լավ է ստաց­վել, միև­նույնն է, դեկ­տեմ­բերն ար­դեն ա­վարտ­վել է։ Մ­թու­թյան մեջ շնե­րի հա­չո­ցը, հե­ղեղ­ներն ու ամպ­րոպ­նե­րը՝ ա­մեն բան մնա­ցել է անց­յա­լում։ Դր­սում տա­րած­վել է նվե­ նի­նե­րի բույ­րը, կյան­քը ծաղ­կում է։ Հուն­վա­րը նոր մա­քուր էջ է բա­ցում քո առջև, որ­պես­զի սկսես մի նոր պատ­մու­թյուն։ Նա­յե­լով կյան­քի հու­զում­նե­ րին և տագ­նապ­նե­րին, սաղ­մո­սեր­գուն բա­ցա­կան­չում է. «Մեծ է Տե­րը և շատ զո­րա­վոր»։ Ա­նար­դա­րա­ցիո­րեն հե­տապնդ­վե­լով թա­գա­վո­րի կող­մից, ով ոչ մի կերպ չէր ու­զում ձեռ­քից բաց թող­նել կա­ռա­վար­ման սան­ձե­րը, հար­ձա­ կում­նե­րի են­թարկ­վե­լով ա­գա­հա­բար փառ­քի ձգտող սե­փա­կան որ­դուց` նա ան­դա­վա­ճա­նո­րեն հա­վա­տում էր իր Աստ­ծո զո­րու­թյա­նը, երբ թաքն­վում էր քա­րայ­րում, կտրում-անց­նում էր ա­նա­պատն ու ա­մեն քայ­լա­փո­խի հան­դի­ պում վտանգ­նե­րի։ Հա­մոզ­վա՞ծ ես արդ­յոք, որ Դավ­թի Աստ­վա­ծը նաև քո Աստ­վածն է։ Կա­ րո՞ղ ես արդ­յոք սաղ­մո­սեր­գուի նման ա­սել․ «մե՛ր Աստ­ված»։ Ե­թե այդ­պես է, նոր տա­րին մի նոր հնա­րա­վո­րու­թյո՛ւն հա­մա­րիր։ Մի՛ վա­խե­ցիր ու մի՛ նա­ հան­ջիր։ Ա­մե­նա­կա­րող Աստ­վա­ծը կստի­պի ծո­վին ճեղք­վել քո առջև, կհրա­ մա­յի ջրին հոր­դել ժայ­ռից, կփա­կի առ­յուծ­նե­րի ե­րա­խը։ Գր­կի՛ր սի­րե­լի­նե­րիդ։ Նե­րի՛ր և նե­րո՛ւմ խնդրիր։ Փո­խի՛ր կյանքդ՝ վստա­ հե­լով Նրան, ով չի կա­րող սխալ­վել, ո­րով­հետև «մեծ է մեր Տե­րը և շատ զո­ րա­վոր, Նրա ի­մաս­տու­թյա­նը չափ չկա»։

——————————————————————————————————————— 8

հունվար

ԹԱՆ­ԿԱՐ­ԺԵՔ ՔԱ­ՐԵ­ՐԻՑ Ա­ՄԵ­ՆԱ­ԹԱՆ­ԿԸ

2

«Նա պատ­վա­կան է գո­հար­նե­րից, և քո բո­լոր ցան­կա­լի բա­նե­րը նրան չար­ժեն» (Ա­ռա­կաց 3.15)։ Պատ­կե­րաց­րու այս­պի­սի մի ի­րա­վի­ճակ։ Մի օր ա­ռա­վոտ­յան մե­քե­նա­յով գնում ես աշ­խա­տան­քի։ Ճամ­փեզ­րին տես­նում ես աղ­քա­տիկ հագն­ված մի ծեր կնոջ, ով օգ­նու­թյուն է ա­ղեր­սում։ Ու­շա­դիր նա­յե­լով նրան՝ հաս­կա­նում ես, որ նա ի­րեն շատ վատ է զգում։ Ու թեև շտա­պում ես, սրտիդ ներ­քին ձայնն ստի­պում է քեզ կանգ առ­նել։ Նս­տեց­նե­լով նրան քո ավ­տո­մե­քե­նան՝ սլա­նում ես դե­պի մո­տա­կա հի­վան­դա­նոց։ Տա­սը րո­պե անց դուք ար­դեն հի­վան­դա­նո­ցի մուտ­քի մոտ եք, որ­տեղ էլ ան­ծա­նոթ տա­տի­կը կնքում է իր մահ­կա­նա­ցուն։ Իր վեր­ջին շնչում նա հասց­նում է թղթի մի կտոր տալ քեզ, բայց դու, շփոթ­ված տե­ղի ու­նե­ ցա­ծից, ինք­նա­բե­րա­բար այն գրպանդ ես դնում և մո­ռա­նում դրա մա­սին։ Ուշ ե­րե­կո­յան տա­նը ձեռքդ մե­քե­նա­բար տա­նում ես գրպանդ ու շո­շա­փում մո­ռաց­ված թղթի կտո­րը։ Կար­դում ես երկ­տո­ղը․ «Ես միայ­նակ կին եմ։ Միակ որ­դիս լքել է ինձ շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ։ Նա չգի­տի, որ ա­վե­լի ուշ ես ժա­ռան­ գու­թյուն եմ ստա­ցել։ Ազ­գա­յին բան­կի իմ հաշ­վե­հա­մա­րին մեկ մի­լիոն դո­լար կա։ Հաշ­վե­հա­մա­րի կոդն է – PX402։ Դուք ինձ օգ­նու­թյան ձեռք մեկ­նե­ցիք. գու­մա­րը ձերն է։ Բան­կը տեղ­յակ է իմ վեր­ջին ցան­կու­թյան մա­սին»։ Ինչ­պե՞ս կվար­վեիր դու։ Դե՞ն կնե­տեիր երկ­տո­ղը՝ մտա­ծե­լով, որ նման կի­ նը չի կա­րող մեկ մի­լիոն դո­լար ու­նե­նալ, թե՞ հա­ջորդ ա­ռա­վոտ­յան կշտա­ պեիր բանկ՝ ան­ձամբ ճշտե­լու և հա­մոզ­վե­լու հա­մար։ Մեկ մի­լիոն դո­լա­րը բա­վա­կա­նին լուրջ գու­մար է։ Հա­զիվ թե որևէ մե­կը հրա­ժար­վի դրա­նից։ Բայց այ­սօր­վա աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տը հռչա­կում է, որ գո­յու­թյուն ու­նի ա­վե­լի թան­կար­ժեք բան, քան մեկ մի­լիոն դո­լարն է, մի բան, որն ա­ռա­վել «պատ­վա­կան» է թան­կար­ժեք քա­րե­րից, և­ո­րի հետ ո­չինչ չի կա­րող հա­մե­մատ­վել։ Սո­ղո­մո­նի խոս­քը ի­մաս­տու­թյան մա­սին է։ Գի­տե՞ս, թե ին­չու շուրջն այդ­քան շատ հու­սա­հատ, դժբախտ ու սնան­կա­ցած մար­դիկ կան։ Ո­րով­հետև նրանք չգի­տեն ինչ­պես ապ­րել։ Նրանք ու­նեն փող, փառք, իշ­խա­նու­թյուն, կրթու­թյուն, բայց, միև­նույնն է, չեն կա­րո­ղա­նում ապ­րել։ Գո­յատևե­լը դեռևս ապ­րել չէ։ Ապ­րելն ար­վեստ է, որն ի­մաս­տու­թյուն է պա­ հան­ջում։ Սո­ղո­մո­նի ըմբռն­մամբ, ի­մաս­տու­թյու­նը միայն գի­տե­լիք չէ։ Դա գի­տե­լի­քից օգտ­վե­լու կա­րո­ղու­թյունն է։ Մար­դը կա­րող է գի­տա­կան մի քա­նի աս­տի­ճան ու­նե­նալ, բայց չու­նե­նալ ի­մաս­տու­թյուն։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ի­մաս­տու­թյու­նը գործ­նա­կան է, ոչ թե տե­սա­կան։ Այս­պես. Ե­լից գրքի 36-րդ գլ­խում աս­վում է, որ Աստ­ված ի­մաս­տու­թյուն և հան­ճար տվեց վար­պետ­նե­րին, որ­պես­զի նրանք ի զո­րու լի­նեն կա­ռու­ցել սրբա­րա­նը։ Նրանք պետք է ան­թե­րի ու կա­ տար­յալ շի­նեին խո­րա­նը՝ ընդ­հուպ մինչև ա­մե­նա­փոքր մաս­նի­կը։ Ե­թե ի­մաս­ տուն ես, կյան­քիդ ա­մեն ակն­թար­թը կա­րող ես ար­վես­տի ան­թե­րի ու կա­ տար­յալ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն դարձ­նել։ Եվ եր­ջա­նիկ կլի­նես։ Սկ­սե­լով այս տա­րին՝ Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր. և հի­շի՛ր՝ «ի­մաս­ տու­թյու­նը պատվա­կան է գո­հար­նե­րից, և քո բո­լոր ցան­կա­լի բա­նե­րը նրան չար­ժեն»։ ——————————————————————————————————————— 9

հունվար

3

Ա­ՆՕԳՈՒՏ ԱՇ­ԽԱ­ՏԱՆՔ

«Ե­թե Տե­րը չշի­նի տու­նը, զուր են աշ­խա­տում նրա շի­նող­նե­րը․ ե­թե Տե­րը չպահ­պա­նի քա­ղա­քը, զուր է ան­քուն լի­նում պա­հա­պա­նը» (­Սաղ­մոս 127.1)։ «Ես ար­քա՜ եմ։ Ես ար­քա՜ եմ։ Ես աշ­խար­հի ար­քա՜ն եմ», - 1964 թվա­կա­նի փետր­վա­րի 25-ին ԱՄՆ-ի Ֆ­լո­րի­դա նա­հան­գի Մա­յա­մի-­Բիչ-ում գտնվող «Կոն­ վենշն հոլ»-ում հե­ռուս­տա­տե­սախ­ցիկ­նե­րի առջև բա­ցա­կան­չում էր ե­րի­տա­ սարդ բռնցքա­մար­տի­կը։ 22-ամ­յա Մու­համեդ Ա­լին հենց նոր էր հռչակ­վել բռնցքա­մար­տի աշ­խար­հի չեմ­պիոն ծանր քա­շա­յին կար­գում։ «Ամ­բողջ աշ­ խար­հը ոտ­քե­րիս տակ է, այդ­պես էլ գրե՛ք», - բա­ցա­կան­չում էր նա լրագ­րող­ նե­րի առջև։ Եվ դա ի­րա­կա­նում այդ­պես էր։ Այդ ողջ տա­րին նա ի­րեն աշ­խար­հի տերն էր կար­ծում։ Բայց 1996 թվա­կա­նին Ատ­լան­տա­յում կա­յա­ցած Օ­լիմ­պիա­կան խա­ղե­րի ժա­մա­նակ ամ­բողջ աշ­խարհն ա­կա­նա­տես ե­ղավ նրա թու­լու­թյա­նը։ Նա դժվա­րու­թյամբ բարձ­րա­ցավ՝ վա­ռե­լու օ­լիմ­պիա­կան կրա­կը։ Ակն­հայտ էր, որ Մու­հա­մեդ Ա­լին այլևս «աշ­խար­հի ար­քան» չէր. Պար­կին­սո­նի հի­վան­ դու­թյու­նը նրան ան­ճա­նա­չե­լիո­րեն փո­խել էր։ Նաև սա նկա­տի ու­նի սաղ­մո­սեր­գուն, երբ ա­սում է․ «Ե­թե Տե­րը չշի­նի տու­ նը, զուր են աշ­խա­տում նրա շի­նող­նե­րը»։ Դու ոտք ես դրել նոր տար­վա շե­մին։ Մի՛ հա­մար­ձակ­վիր սկսել այն, երբ հա­մոզ­ված չես, որ Հի­սու­սը վե­ րահս­կում է քո ծրագ­րե­րը։ Քո աշ­խա­տան­քը, ջան­քերն ու նվիր­վա­ծու­թյու­նը կի­մաս­տա­վոր­վեն միայն այն դեպ­քում, ե­թե Աստ­ված ա­ջակ­ցի ծրագ­րե­րիդ ի­րա­կա­նաց­մա­նը։ Ըն­դու­նի՛ր Ա­մա­նո­րի կո­չը։ Մ­տա­ծի՛ր մե­ծա­գույ­նի մա­սին։ Ա­ռա՛ջ նա­յիր։ Աշ­խա­տի՛ր, բայց մի՛ մո­ռա­ցիր հարց­նել ինքդ քեզ․ «Ի՞նչն է ա­ռաջ­նա­յին իմ ծրագ­րե­րում»։ Դա կեն­սա­կա­նո­րեն կարևոր է։ Մի մե­ծա­հա­րուստ մարդ հրա­վերք ա­րեց ըն­կեր­նե­րին՝ միա­սին դի­մա­վո­ րե­լու հեր­թա­կան Ա­մա­նորն իր շքեղ զբո­սա­նա­վի վրա։ Խն­ջույ­քի հա­մար նա մեկ մի­լիոն եվ­րո էր ծախ­սել։ Հրա­վա­ռու­թյու­նը լու­սա­վո­րում էր գի­շե­րա­յին եր­կինքն՝ ար­տա­ցոլ­վե­լով ծո­վի մա­կերևույ­թին։ Հյու­րե­րը բարձ­րաց­նում էին բա­ժակ­նե­րը՝ մաղ­թե­լով նրան ա­ռող­ջու­թյուն և­ եր­կար տա­րի­նե­րի բար­գա­ վա­ճում՝ պայ­մա­նա­վոր­վե­լով հան­դի­պել հա­ջորդ տա­րի։ Բայց մե­ծա­հա­րուստ մար­դու կյանքն ընդ­հատ­վեց հենց նույն տար­վա հու­նի­սին․ մահ­վան պատ­ ճա­ռը հան­կար­ծա­կի կաթ­վածն էր։ Մարդ­կա­յին կյան­քը փխրուն է, ինչ­պես ծա­ղի­կը. այ­սօր կա, վա­ղը չկա։ Այն թա­ռա­մում է, ինչ­պես դաշ­տի խո­տը։ Ան­հե­տա­նում է քա­մուց քշված ամ­պի պես։ Եվ ու­րեմն, վստա­հի՛ր Աստ­ծուն քո բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րում. չէ՞ որ «ա­ռանց Նրա զուր է կա­նուխ վեր կե­նա­լը՝ ուշ հանգս­տա­նա­լը, դուք որ հա­ցը ցա­վով եք ու­տում. ին­չու որ նա իր սի­րե­լիին քուն է տա­լիս» (­Սաղ­մոս 127.2)։ Գոր­ծի՛ր Աստ­ծո հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով։ Գյու­ղա­ցին փխրեց­նում է հողն ու ցա­նում, բայց ե­թե Աստ­ված արև ու անձրև չու­ղար­կի, զուր է այդ աշ­խա­ տան­քը։ Այս­պես է կյան­քի բո­լոր բնա­գա­վառ­նե­րում․ «Ե­թե Տե­րը չշի­նի տու­նը, զուր են աշ­խա­տում նրա շի­նող­նե­րը»։ ——————————————————————————————————————— 10

ԻՆՉ-ՈՐ ԲԱՆ ԱՅՆ­ՊԵՍ ՉԷ՞

հունվար

4

«Սո­ղո­մո­նի ա­ռակ­նե­րը… ի­մաս­տու­թյուն և խ­րատ գի­տե­նա­լու հա­ մար, հան­ճա­րի խոս­քե­րը հաս­կա­նա­լու հա­մար» (Ա­ռա­կաց 1.1,2)։ Պա­հանջ­ված բժիշկ-սրտա­բա­նը հրա­ժար­վում է բժշկու­թյու­նից և թող­ նում-հե­ռա­նում է մե­նաս­տան՝ այն­տեղ փնտրե­լու կյան­քի ի­մաս­տը։ Փայ­լուն փաս­տա­բա­նը թող­նում է իր գոր­ծու­նեու­թյան բնա­գա­վա­ռը և­ուղևոր­վում ճամ­փոր­դու­թյան ողջ աշ­խար­հով մեկ։ Նա հայ­տա­րա­րում է, որ փա­փա­ գում է ապ­րել լիար­ժեք կյան­քով, «քա­նի դեռ ուշ չէ»։ Փառ­քի ու ճա­նաչ­ման գա­գաթ­նա­կե­տին հա­սած ար­տիստն ինք­նաս­պա­նու­թյուն է գոր­ծում։ Այս ե­րեք մարդ­կանց կյան­քի պատ­մու­թյուն­նե­րում ինչ-որ ընդ­հա­նուր բան կա․ կյան­քի մի ո­լոր­տում հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լը դեռևս եր­ջան­կու­թյան գրա­ վա­կան չէ։ Տա­րօ­րի­նակ է, շատ տա­րօ­րի­նակ, քա­նի որ շա­տե­րը հա­ջո­ղու­թյու­նը զու­ գոր­դում են եր­ջան­կու­թյան հետ։ Սա ա­ռա­վել տա­րօ­րի­նակ է ներ­կա­յա­նում, երբ գի­տես, որ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ հա­ջո­ղակ լի­նեն բո­լո­րը։ Իսկ ե­թե հա­ջո­ղու­թյու­նը եր­ջան­կու­թյուն չի բե­րում, նշա­նա­կո՞ւմ է արդ­յոք, որ Աստ­ ված ինչ-որ բան հաշ­վի չի ա­ռել։ Ա­ռա­կաց գիր­քը սո­վո­րեց­նում է մեզ, որ ի­մաս­տու­թյունն ապ­րե­լու և հա­ ջո­ղու­թյան հաս­նե­լու ար­վեստ է, միայն թե ա­ռանց հոգևոր ու­նայ­նու­թյան զգա­ցո­ղու­թյան։ Ի­մաս­տու­թյուն է՝ անց­նել կյան­քի ու­ղին, հաս­նել ծե­րու­թյան և տես­նել ե­րե­խա­նե­րիդ հա­ջո­ղակ, հա­յացքդ ե­րախ­տա­գի­տու­թյամբ հա­ռել երկն­քին, մահ­վանն ըն­դա­ռաջ գնալ Հի­սուս Քրիս­տո­սի՝ մեզ տված հա­րու­ թյան հույ­սով։ Ե­թե Աստ­ված կա­մե­նում է, որ Իր զա­վակ­ներն այս­պի­սի փոր­ձա­ռու­թյամբ անց­նեն ի­րենց կյան­քի ճամ­փան, կա­րո՞ղ է արդ­յոք Նա մեզ կույր թող­նել՝ մթու­թյան մեջ խար­խա­փե­լով փնտրե­լու դե­պի եր­ջան­կու­թյուն տա­նող ճա­ նա­պար­հը։ Ո՛չ, և կր­կին ան­գամ՝ ո՛չ։ Լիար­ժեք, բա­րե­կե­ցիկ ու եր­ջա­նիկ կյան­քի բո­լոր սկզբունք­նե­րը հա­սա­նե­լի են մար­դուն. դրանք գրված են Աստ­ վա­ծաշն­չում, մաս­նա­վո­րա­պես՝ Ա­ռա­կաց գրքում։ Այս գրքի ա­ռա­ջին չորս հա­մար­նե­րում մի քա­նի բառ ենք տես­նում, ո­րոնք, թվում է, հո­մա­նիշ­ներ են, բայց ի­րա­կա­նում այդ­պի­սիք չեն։ Դրանք պար­զա­ պես փոխ­կա­պակց­ված են։ Այդ բա­ռերն են՝ ի­մաս­տու­թյուն, խրատ, ար­դա­ րու­թյուն, ի­րա­վունք, ուղ­ղու­թյուն, խո­րա­գի­տու­թյուն, գի­տու­թյուն, խորհր­ դա­ծու­թյուն։ Տար­բեր թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րում կա­րող ենք տար­բեր բա­ռե­րի հան­դի­պել, բայց, ա­մեն դեպ­քում, ի­մաս­տու­թյունն իր մեջ նե­րա­ռում է բո­լոր մյուս հատ­կա­նիշ­նե­րը։ Ի­մաս­տու­թյու­նը եր­ջա­նիկ ապ­րե­լու կա­րո­ղու­թյուն է։ Մի՞­թե սա հենց այն չէ, ինչ փա­փա­գում ես քո և քո հա­րա­զատ­նե­րի հա­մար։ Ողջ տար­վա ըն­թաց­քում Ա­ռա­կաց գրքում կգտնես հիա­նա­լի խոր­հուրդ­ ներ, ո­րոնք Աստ­ված տվել է Սո­ղո­մո­նին «ի­մաս­տու­թյուն և խ­րատ գի­տե­նա­ լու հա­մար, հան­ճա­րի խոս­քե­րը հաս­կա­նա­լու հա­մար»։

——————————————————————————————————————— 11

5 Ա­ՂԱ­ՉՈՒՄ ԵՄ ՔՈ ՆԵՐ­ԿԱ­ՅՈՒ­ԹՅԱՆ ՀԱ­ՄԱՐ

հունվար

«Ա­ղա­չում եմ քո ա­ռա­ջին բո­լոր սրտով, ո­ղոր­մի՛ր ինձ քո խոս­քի պես» (­Սաղ­մոս 119.58)։ Կաթ­վածն ի­րա­կա­նում հա­վա­սա­րա­զոր էր մահ­վան։ 1990 թվա­կա­ նի փետր­վա­րի 25-ին Տեր­րի Շայ­վո­յի սիր­տը մի քա­նի վայրկ­յա­նով կանգ ա­ռավ։ Դա բա­վա­կան էր, որ­պես­զի խա­թար­վեր գլխու­ղե­ղի ար­յան շրջա­նա­ ռու­թյու­նը։ Թթ­ված­նա­յին քաղ­ցի արդ­յուն­քում կնոջ գլխու­ղե­ղը են­թարկ­վեց ան­դառ­նա­լի փո­փո­խու­թյուն­նե­րի։ Այդ պա­հին Տեր­րի Շայ­վոն 26 տա­րե­կան էր և ևս 15 տա­րի էլ անց­կաց­րեց ան­գի­տա­կից վի­ճա­կում։ Գրում եմ այս տո­ղե­րը նրա մահ­վան օ­րը։ Այս դեպ­քը հա­մաշ­խար­հա­յին ճա­նա­չում ձեռք բե­րեց դա­տա­կան մի­ջամ­տու­թյան պատ­ճա­ռով, որն ըն­թա­նում էր աղջ­կա ծնող­նե­րի և նրա ա­մուս­նու միջև, ով պա­հան­ջում էր դի­մել Էֆ­տա­նա­զիա­յի՝ կյան­քի ար­հես­տա­կան ընդ­հատ­ման։ Կես րո­պե ար­յուն ու թթվա­ծին չէր մա­տա­կա­րար­վում ու­ղե­ղին։ Երբ ար­ յան շրջա­նա­ռու­թյու­նը վե­րա­կանգն­վեց, ար­դեն ուշ էր։ Այդ ա­մե­նը ող­բեր­ գա­կան ա­վարտ ու­նե­ցավ Տե­րիի և նրա ըն­տա­նի­քի հա­մար։ Կ­յան­քը վե­ րած­վեց պար­զա­պես գո­յատև­ման խաբ­կան­քի, ինչն էլ հան­գեց­րեց բուռն քննար­կում­նե­րի. ար­ժե՞ արդ­յոք այդ­պի­սի ի­րա­վի­ճա­կում ար­հես­տա­կա­նո­ րեն պահ­պա­նել օր­գա­նիզ­մի գոր­ծու­նեու­թյու­նը։ Ինչ­պես որ ու­ղեղն ու­նի թթված­նի կա­րիք, այն­պես էլ մարդն է զգում Հի­ սու­սի կա­րի­քը։ Դա է պատ­ճա­ռը, որ սաղ­մո­սեր­գուն բա­ցա­կան­չում է․ «Ա­ղա­ չում եմ քո ա­ռա­ջին բո­լոր սրտով, ո­ղոր­մի՛ր ինձ քո խոս­քի պես»։ Մենք ապ­ րում և փրկվում ենք շնոր­հով։ Ե­թե կյանքն Աստ­ծո պարգև է, իսկ դա ի­րա­կա­նում այդ­պես է, մենք ո­չինչ չենք ա­րել դրան ար­ժա­նա­նա­լու հա­մար։ Կ­յանքն Աստ­ծո նվերն է։ Դու չես վճա­րում նվե­րի հա­մար։ Քեզ մնում է միայն ըն­դու­նել այն։ Ինչ­պե՞ս ես ար­ձա­գան­քում, երբ քեզ ինչ-որ բան են նվի­րում։ Սո­վո­րա­ բար, նվե­րի ար­ժե­քը ո­րոշ­վում է նվի­րո­ղի հան­դեպ ու­նե­ցած զգաց­մունք­նե­ րով։ Ինչ­պի­սի՞ն են Աստ­ծո հետ քո հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Հենց դա էլ կա­ պա­ցու­ցի, թե ինչ­պես ես վե­րա­բեր­վում Նրա պարգևին՝ կյան­քին։ Կ­յան­քը փխրուն է։ Այ­սօր ապ­րում ես, վա­ղը չկաս։ Միակ բա­նը, ո­րը պահ­ պա­նում է մարդ­կա­յին կյան­քը, Աստ­ծո ան­սահ­ման շնորհն է։ Ա­ռանց Աստ­ծո մենք չենք ապ­րում, գո­յատևում ենք, եր­բեմն ան­գի­տա­կից վի­ճա­կում՝ սպա­ սե­լով այն պա­հին, երբ սիր­տը կդա­դա­րի բա­բա­խե­լուց։ Հա­ղոր­դակց­վի՛ր Աստ­ծո հետ հենց այ­սօր։ Դրա հա­մար պետք չէ դա­դա­ րեց­նել քո բո­լոր գոր­ծե­րը։ Գոր­ծի՛ ան­ցիր. սկսի՛ր լու­ծել քո առջև ծա­ռա­ցած խնդիր­նե­րը՝ հա­մոզ­ված լի­նե­լով, որ միայ­նակ չես։ Աստ­ված զո­րու­թյան աղբ­յուր է քեզ հա­մար։ Նա քո կող­քին է՝ չնա­յած խա­վա­րի մեջ քեզ պա­րու­ րող ան­բա­րեն­պաստ հան­գա­մանք­նե­րին։ Կան­չի՛ր․ «Ա­ղա­չում եմ քո ա­ռա­ ջին բո­լոր սրտով, ո­ղոր­մի՛ր ինձ քո խոս­քի պես»։

——————————————————————————————————————— 12

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՍԿԻԶ­ԲԸ

հունվար

6

«Ի­մաս­տու­թյան սկիզ­բը Տի­րոջ վախն է» (Ա­ռա­կաց 1.7)։ Եր­կու կին թա­գա­վո­րի մոտ կրծքի մի ե­րե­խա բե­րե­ցին։ Կա­նան­ցից յու­ րա­քանչ­յու­րը պնդում էր, որ տղան հենց ի՛ր որ­դին է։ Սո­ղո­մո­նը պետք է բա­ցա­հայ­տեր ճշմար­տու­թյու­նը։ Եր­կու կա­նանց վար­կած­ներն էլ ճշմա­րիտ էին թվում։ Ս­խալ ո­րո­շու­մը կա­րող էր ող­բեր­գու­թյան հան­գեց­նել։ Ինչ­պե՞ս վար­վեց Սո­ղո­մո­նը։ Նա հրա­մա­յեց ե­րե­խա­յին եր­կու կես ա­նել և կես-կես տալ կա­նանց։ Այդ լսե­լով՝ կա­նան­ցից մեկն սկսեց ա­ղա­չել․ «Խնդ­րո՜ւմ եմ, Տեր իմ, ե­րե­խա­յին նրա՛ն տուր, մի՛ սպա­նիր նրան, միայն թե նա ապ­րի…»։ Թա­գա­վորն ան­հա­պաղ հրա­մա­յեց վե­րա­դարձ­նել ե­րե­խա­յին այդ կնո­ջը, ո­րով­հետև այդ­պես կվար­վեր միայն իս­կա­կան մայ­րը։ Թա­գա­վորն ինչ­պե՞ս նման հան­ճա­րեղ ո­րո­շում կա­յաց­րեց։ Սո­ղո­մո­նը հա­մար­վում էր և հի­մա էլ հա­մար­վում է մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան մեջ ա­մե­նաի­մաս­տուն մարդ­կան­ցից մե­կը։ Տար­բեր ազ­գե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ ներ, այդ թվում՝ թա­գա­վոր­ներ ու թա­գու­հի­ներ, գա­լիս էին նրան լսե­լու և նրա­նից ի­մաս­տու­թյուն սո­վո­րե­լու։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Սո­ղո­մո­նը բա­ցում է մեզ իր հա­ջո­ղու­թյան գաղտ­նի­քը․ «Ի­մաս­տու­թյան սկիզ­բը Տի­րոջ վախն է»։ Բնագ­րում օգ­տա­գործ­վում է վախ կամ երկ­յուղ բա­ռը։ Բայց դա Ա­դա­մի և Ե­վա­յի հի­վան­դա­գին վա­խը չէր, երբ նրանք թաքն­վում էին Աստ­ծուց։ Աստ­ վա­ծաշն­չում «Աստ­ծուց վա­խե­նալ» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է ըն­ դու­նել Աստ­ծուն, ըն­դու­նել Նրա կամ­քը, հի­շել Նրա մա­սին, ի­մա­նալ, որ Նա ակ­տի­վո­րեն գոր­ծում է մարդ­կանց կյան­քում, մե­ծա­րել ու պատ­վել Նրան։ Ի­մաս­տուն մար­դը գի­տակ­ցում է Ա­րար­չի առջև ա­րար­ված էա­կի սահ­ մա­նա­փակ լի­նե­լը։ «Ի­մաս­տուն» բա­ռը Հին Կ­տա­կա­րա­նում հան­դի­պում է ա­վե­լի քան ե­րեք հար­յուր ան­գամ, և­ ի­մաս­տու­թյան գա­ղա­փա­րը սեր­տո­ րեն կապ­ված է Աստ­ծո՝ որ­պես Բարձ­րա­գույն Գո­յի հաս­կա­ցու­թյան, Նրա խոր­հուրդ­նե­րին ու­շա­դիր լի­նե­լու հետ, խոր­հուրդ­ներ, ո­րոնք անհ­րա­ժեշտ են ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու հա­մար։ Նկա­տո՞ւմ ես արդ­յոք, որ մեր կյան­քը կախ­ված է մեր իսկ կա­յաց­րած ո­րո­ շում­նե­րից։ Վաղ ա­ռա­վո­տից մինչև ուշ ե­րե­կո մենք բազ­մա­թիվ ո­րո­շում­ներ ենք կա­յաց­նում։ Դրան­ցից շա­տերն ա­ռօ­րեա­կան, ա­մե­նօր­յա ո­րո­շում­ներ են։ Նույ­ նիսկ կա­րե­լի է թույլ տալ սխալ­վել՝ ընտ­րե­լով, թե ինչ գույ­նի բլուզ հագ­նել կամ ինչ ու­տել ճա­շին։ Այլ բնույ­թի ո­րո­շում­ներն ա­վե­լի ար­ժե­քա­վոր են։ Ս­խալ­վե­լու դեպ­քում հետևանք­նե­րը կա­րող են ա­ղե­տա­լի լի­նել։ Որ­քա՜ն կարևոր է այդ պա­ հին ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել՝ ա­ռանց կաս­կա­ծե­լու և­ա­ռանց հե­տաձ­գե­լու։ Այս տա­րի դու պետք է ճա­կա­տագ­րա­կան ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նես և չ­գի­տես դա ինչ­պես ա­նե՞լ։ Դի­միր Աստ­ծո՛ւն։ Ողջ ի­մաս­տու­թյու­նը Նրանն է։ Երբ Աստ­ ծո աչ­քե­րով ես նա­յում կյան­քին ու դժվա­րու­թյուն­նե­րին, ա­մեն բան ի­մաս­տա­ վոր­վում է, նույ­նիսկ մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից ան­բա­ցատ­րե­լին ու ա­նի­մա­ նա­լին։ Երբ նա­յում ես կյան­քին Աստ­ծո հան­դեպ ակ­նա­ծան­քով, ցան­կա­ցած ա­նո­րոշ բան հստա­կեց­վում և ճշգ­րիտ ուր­վագ­ծեր է ստա­նում։ Ցր­վում է մշու­ շը, սրտիցդ ան­հե­տա­նում է անվս­տա­հու­թյու­նը, և դու կա­րո­ղա­նում ես ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, ո­րով­հետև «ի­մաս­տու­թյան սկիզ­բը Տի­րոջ վախն է»։ ——————————————————————————————————————— 13

7 ԻՇ­ԽԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ ՀԱ­ՎԱ­ՏԱՐ­ՄՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հունվար

«Ով Ե­հո­վա՝ Զո­րաց Աստ­ված, ո՞վ է քեզ պես զո­րա­վոր Տեր․ և քո ճշմար­տու­թյու­նը քո չորս կող­մովն է» (­Սաղ­մոս 89.8)։ Ին­չի՞ հա­մար է անհ­րա­ժեշտ իշ­խա­նու­թյու­նը։ Ին­չո՞ւ են մար­դիկ այդ­քան ձգտում նվա­ճել այն։ Ին­չո՞ւ են նրանք իշ­խա­նու­թյան հա­մար պայ­քա­րում նույ­նիսկ սպա­նու­թյան գնում։ Ի՞նչն է այդ­քան գայ­թակ­ղում մարդ­կանց։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն ու­շադ­րու­թյուն է դարձ­նում Աստ­ծո եր­կու հատ­կա­նիշ­նե­րի՝ զո­րու­թյան ու հա­վա­տար­մու­թյան վրա։ Այս սաղ­մո­ սի հի­սու­ներ­կու հա­մար­նե­րում ութ ան­գամ խոս­վում է Աստ­ծո հա­վա­տար­ մու­թյան մա­սին (հա­մա­ձայն Աստ­վա­ծաշն­չի թարգ­մա­նու­թյան ինս­տի­տու­տի օ­րի­նա­կի)։ Հա­վա­տար­մու­թյունն Աստ­ծուն բնու­թագ­րող հատ­կա­նիշ­նե­րից մեկն է։ Եբ­րա­յե­րեն «Էմունահ» («հա­վա­տար­մու­թյուն») բա­ռը նշա­նա­կում է Աստ­ ծո կող­մից Իր խոս­տում­նե­րի ան­փո­փոխ կա­տա­րում։ Ո­րոշ թարգ­մա­նու­ թյուն­նե­րում այս գա­ղա­փա­րը փո­խանց­վում է «ճշմար­տու­թյուն» բա­ռով։ Աստ­ծո մեջ չկա կեղ­ծիք։ Նա հա­վա­տա­րիմ է և ճշ­մա­րիտ։ Դու կա­րող ես վստա­հել Նրան։ Այն, ինչ ա­սում է Աստ­ված, ան­պայ­մա­նո­րեն կկա­տար­վի։ Դա ճշմա­րիտ է անց­յա­լի, ներ­կա­յի և­ա­պա­գա­յի հա­մար։ Ին­չի՞ հա­մար է անհ­րա­ժեշտ զո­րու­թյուն և­իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­նալ։ Աստ­ ված օգ­տա­գոր­ծում է զո­րու­թյունն Իր խոս­տում­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման հա­ մար՝ ան­կախ ա­մեն ին­չից։ Սաղ­մո­սեր­գուն գրում է․ «Աստ­ծո հա­վա­տար­մու­ թյու­նը հա­վեր­ժա­կան է, ինչ­պես եր­կին­քը»։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Նա­յի՛ր երկն­քին փո­թոր­կա­լից գի­շե­րը։ Ա­մե­նու­րեք խա­վար է ու ցուրտ։ Խա­վա­րը կյան­քի բա­ցա­կա­յու­թյան, վտան­գի ու սպառ­նա­լի­քի խորհր­դա­ նիշ է։ Այդ պատ­ճա­ռով կեն­դա­նի էակ­նե­րի մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը գի­շերն ա­պաս­տան է փնտրում՝ սպա­սե­լով կյան­քին զար­թոնք պարգևող նոր օր­վա արևին։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ Աստ­ծո հա­վա­տար­մու­թյու­նը հա­վեր­ժա­կան է, ինչ­պես եր­կին­քը։ Զն­նի՛ր եր­կին­քը։ Նա­յի՛ր երկն­քին, երբ ցա­վում է սիրտդ, երբ դժվա­րու­թյուն­նե­րի ան­թա­փանց խա­վա­րը պա­րու­րում է հո­գիդ, երբ կա­րո­տում ես ու վա­խե­նում։ Նույ­նիսկ ա­մե­նա­մութ գի­շե­րում շա­րու­նա­կի՛ր հա­յաց­քով փնտրել հո­րի­զո­նը։ Կ­տես­նես, թե ինչ­պես է երկն­քի ու երկ­րի սահ­մա­նագ­ծին շո­ղում նոր օր­ վա արևա­ծա­գը՝ ցրե­լով գի­շեր­վա խա­վա­րը։ Խա­վա­րը չի ու­զում նա­հան­ջել, բայց նրա դի­մադ­րու­թյունն ա­նօ­գուտ է։ Ցե­րե­կա­յին լու­սա­տուն ծա­գում է իր ողջ հմայ­քով՝ հաղ­թա­նա­կած ազ­դա­րա­րե­լով արթ­նու­թյան ժամն ու վե­րա­ դար­ձը դե­պի կյանք։ Սր­բի՛ր ար­ցունք­ներդ ու նա­յի՛ր երկն­քին։ Այն ազ­դա­րա­րում է, որ Աստ­ված հա­վա­տա­րիմ է Իր խոստ­մունք­նե­րին։ Տ­նից դուրս գա­լուց ա­ռաջ սաղ­մո­սեր­ գուի նման ա­սա՛․ «Ո՜վ Ե­հո­վա՝ Զո­րաց Աստ­ված, ո՞վ է քեզ պես զո­րա­վոր Տեր․ և քո ճշմար­տու­թյու­նը քո չորս կող­մովն է»։ ——————————————————————————————————————— 14

ՄԵԿ­ՆԻ՛Ր ՁԵՌՔԴ

հունվար

8

«Բա­րու­թյու­նը մի՛ խնա­յիր ո­րին որ կվա­յե­լի, եր­բոր ձեռ­քումդ զո­րու­ թյուն կա ա­նե­լու» (Ա­ռա­կաց 3.27)։ Ի­մաս­տու­թյու­նը գի­տե­լիք­նե­րի ճիշտ կի­րա­ռումն է։ Արդ­յո՞ք ի­մաս­տուն կյան­քով ապ­րել ցան­կա­ցող մար­դուն բա­վա­կան է հաս­կա­նալ բա­րու­թյուն ա­նե­լու կարևո­րու­թյու­նը։ Ո՛չ, դա բա­վա­կան չէ։ Մի բան է հաս­կա­նա­լը, մեկ այլ բան՝ կա­տա­րե­լը։ Հաս­կա­նա­լը տե­սա­կան քայլ է, ձեռք մեկ­նե­լը՝ գործ­նա­ կան։ Ի­մաս­տու­թյու­նը հիա­նա­լի կեր­պով հա­մադ­րում է տե­սա­կանն ու գործ­ նա­կա­նը։ Մենք կա­րող ենք բա­րու­թյուն ա­նել ա­մեն օր և­ ա­մեն քայ­լա­փո­խի։ Շատ հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ կան դրա հա­մար։ Մեր կա­րիքն ու­նեն ոչ միայն գետ­ նան­ցու­մում ծվա­րած աղ­քատ­նե­րը, այլև մար­դիկ, ում սրտե­րը կոտր­ված են, ճա­կա­տագ­րե­րը՝ կոր­ծան­ված։ Հու­սա­հատ­ված մար­դիկ ակն­կա­լում են սփո­փան­քի խոս­քեր, ժպիտ­ներ, կա­րեկ­ցանք և, ի­հար­կե, սեր։ Մի ան­գամ ա­ռա­վոտ­յան հյու­րա­նո­ցի իմ սեն­յա­կից դուրս գա­լիս ա­կա­նա­ տես ե­ղա մի տե­սա­րա­նի. հյու­րա­նո­ցի ղե­կա­վա­րը կոպ­տո­րեն նա­խա­տում էր ե­րի­տա­սարդ մաք­րու­հուն։ Այդ նույն օ­րը ես նո­րից հան­դի­պե­ցի այդ աղջ­ կան մի­ջանց­քում։ Նա շատ տխուր էր։ Մ­տա­ծե­ցի՝ ար­ժե՞ արդ­յոք զրու­ցել նրա հետ։ Շատ քիչ ժա­մա­նակ ու­նեի, ինձ ար­դեն սպա­սում էին նա­խաս­ րա­հում, բա­ցի այդ պետք է նաև ցնցուղ ըն­դու­նեի։ Բայց այդ պա­հին կա­րող էի բա­րու­թյուն ա­նել, և­ ո­րո­շե­ցի հենց այդ­պես էլ վար­վել։ Նա­յե­լով աղջ­կա աչ­քե­րին, ա­սա­ցի․ «Դուք շատ ա­վե­լի ար­ժե­քա­վոր եք, քան մտա­ծում են ձեր մա­սին ու­րիշ­ներն ու նույ­նիսկ դուք ինք­ներդ։ Թույլ մի՛ տվեք, որ բար­կու­ թյամբ աս­ված խոս­քե­րը խլեն ձեր հո­գու խա­ղա­ղու­թյու­նը։ Վա­ղը նոր օր կբաց­վի ձեզ հա­մար»։ Ար­դեն ուշ ե­րե­կո­յան վե­րա­դառ­նա­լով իմ սեն­յակ՝ դռան մոտ մի երկ­տող գտա․ «Ան­չափ շնոր­հա­կալ եմ։ Դուք նույ­նիսկ չեք կա­րող պատ­կե­րաց­նել, թե ձեր խոս­քե­րը որ­քան օգ­նե­ցին ինձ»։ Իմ խոս­քե­րը քա­ջա­լե­րել էին նրան, ին­չը ինձ էլ էր հա­ճե­լի։ Ոգևո­րե­լով ու­ րիշ­նե­րին՝ դու նրանց ա­վե­լին ես տա­լիս, քան գու­մարն է։ Դու քո սրտի մի մաս­նիկն ես տա­լիս նրանց. դա անվ­ճար է և բա­րու­թյուն է ծնում։ Ե­թե դու այ­սօր դժվա­րու­թյուն­ներ ու­նես, մի՛ կար­ծիր, թե դա ի­րա­վունք է տա­լիս քեզ հրա­ժար­վել մարդ­կանց օգ­նե­լուց։ Միշտ կգտնվի մեկն, ով ա­վե­ լի մեծ կա­րի­քի մեջ է, քան դու։ Դա կյան­քի օ­րենքն է, այդ իսկ պատ­ճա­ռով «բա­րու­թյու­նը մի՛ խնա­յիր ո­րին որ կվա­յե­լի, երբ որ ձեռ­քումդ զո­րու­թյուն կա ա­նե­լու»։

——————————————————————————————————————— 15

հունվար

9

ԵՐ­ԿԻՆՔ, ԿԱՄ ԵՐ­ԿԻՐ

«Եր­կինք­նե­րի եր­կին­քը Տի­րոջն է, և Նա եր­կի­րը մարդ­կանց որ­դի­նե­ րին տվեց» (­Սաղ­մոս 115.16)։ 1923 թվա­կա­նին Չի­կա­գո­յի Է­ջուո­տեր-­Բիչ հյու­րա­նո­ցում տե­ղի ու­նե­ցավ ԱՄՆ-ի ի­նը ա­մե­նա­հա­ջո­ղակ գոր­ծա­րար­նե­րի հան­դի­պու­մը։ Նրանք հա­մար­յա լե­ գենդ­ներ էին։ Այդ գոր­ծա­րար­նե­րը հա­մա­տեղ ա­վե­լի շատ գու­մար ու­նեին, քան մնա­ցած ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը միա­սին վերց­րած։ Թեր­թերն ու ամ­սագ­րերն ան­հա­ վա­նա­կան պատ­մու­թյուն­ներ էին պատ­մում նրանց մա­սին։ Նրան­ցից ցան­կա­ ցա­ծը հա­ջո­ղու­թյան մի խորհր­դա­նիշ էր։ 1929 թվա­կա­նի բոր­սա­յին ճգնա­ժա­մը ԱՄՆ-ում ար­մա­տա­կան փո­փո­խու­թյուն­ նե­րի պատ­ճառ դար­ձավ, և ք­սան­հինգ տա­րի անց ա­մեն բան միան­գա­մայն այլ էր։ Այդ խմբի ան­դամ­նե­րից ե­րե­քը՝ հան­ճար Ուոլ-Ստրիտ Ջե­սի Լի­վեր­մո­րը, Մի­ջազ­գա­յին հա­շիվ­նե­րի բան­կի նա­խա­գահ Լեո Ֆ­րեյ­զե­րը և «Լուց­կու ար­քա» Ի­վար Կր­յու­գերն այդ օ­րե­րին ինք­նաս­պա­նու­թյուն գոր­ծե­ցին։ Չարլզ Շ­վա­բը՝ պող­պա­տա­ձու­լա­կան ան­կախ ըն­կե­րու­թյան նա­խա­գա­հը, Սեմ­յուել Ին­սուլը՝ ԱՄՆ-ի է­ներ­գե­տիկ կայս­րու­թյան ղե­կա­վա­րը, և բոր­սա­յի չա­րա­շա­հորդ Ար­թուր Գատե­նը սնան­կա­ցան և մա­հա­ցան ծայ­րա­հեղ չքա­վո­րու­թյան մեջ։ Գա­զի խո­շո­ րա­գույն ըն­կե­րու­թյան ղե­կա­վար Գո­վարդ Հոպ­սո­նը խե­լա­գար­վեց ու մա­հա­ցավ։ Իր մահ­կա­նա­ցուն կնքեց նաև բոր­սա­յի նա­խա­գահ ու կա­ռա­վա­րու­թյան ան­դամ Ալ­բերտ Ֆոլը՝ են­թարկ­վե­լով դա­տա­կան հե­տապնդ­ման։ Ի­նը հո­գուց կեն­դա­նի մնաց միայն Ռի­չարդ Ուիթ­նին՝ Նյու-­Յոր­քի ֆոն­դա­յին բոր­սա­յի նա­խա­գա­հը, ով իր պա­տի­ժը կրեց բան­տում։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն հաս­տա­տում է, որ Աստ­ված եր­կի­րը մարդ­ կանց որ­դի­նե­րին տվեց։ Բայց Աստ­ծո ստեղ­ծած էակ­նե­րը չա­րա­չար կսխալ­վեն, ե­թե մտա­ծեն, որ եր­կիրն ի­րենց սե­փա­կա­նու­թյունն է։ Մեր­ժե­լով Աստ­ծուն՝ մարդն ինքն ի­րեն փոքր կուռք է դարձ­նում։ Մարդն աշ­խա­տում է, գու­մար կու­տա­կում, ձեռք բե­րում գի­տե­լիք­ներ, իշ­խա­նու­թյուն ու փառք՝ ի­րեն վե­րագ­րե­լով այդ հաղ­ թա­նակ­նե­րը։ Բայց նա չի գի­տակ­ցում, որ այդ ա­մե­նը տե­ղի է ու­նե­նում բա­ցա­ռա­ պես Աստ­ծո կամ­քի հա­մա­ձայն։ Չէ­՞ որ Աստ­ված է տվել եր­կի­րը մար­դուն։ Աստ­ված երկն­քից վե­րահս­կում է ազ­գե­րի ու ան­ձամբ յու­րա­քանչ­յուր մար­դու ճա­կա­տա­գի­րը։ Եր­ջա­նիկ են նրանք, ով­քեր գի­տակ­ցում են այս ճշմար­տու­թյունն ու հաս­կա­նում, որ երկ­րից վեր եր­կինք կա։ Դու կա­րող ես ա­սել «Ես դա այ­սօր կա­նեմ կամ էլ վա­ղը», բայց ե­թե Աստ­ված թույլ չտա, ո­չինչ էլ տե­ղի չի ու­նե­նա։ Հարս­տու­թյու­նը, իշ­խա­նու­թյունն ու փառքն ան­ցո­ղիկ են, ինչ­պես վկա­յում է եր­բեմ­նի հա­րուստ մարդ­կանց կյան­քը։ Եր­կի­րը քայ­քայ­վում է, ծե­րա­նում ու մա­ հա­նում, իսկ Եր­կին­քը հա­վերժ է։ Վա՜յ նրան, ով օ­դա­յին դղյակ­ներ է կա­ռու­ցում ու փոր­ձում այն խարս­խել երկ­րա­յին ար­ժեք­նե­րի վրա։ Քո խիստ հա­գե­ցած օր­վա մեջ մի քա­նի րո­պե պար­զա­պես հա­յացքդ հա­ռիր երկն­քին։ Դու կզգաս, որ քո ձեռք­բե­րում­ներն ու նվա­ճում­նե­րը շատ փոքր են երկն­քի վե­հաս­քանչ լայ­նար­ձա­կու­թյան հա­մե­մատ։ Ար­ժե՞ արդ­յոք պար­ծե­նալ դրան­ցով։ Այ­սօր ա­ռօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լիս մտա­ծի՛ր այն մա­սին, որ «եր­կինք­նե­րի եր­կին­քը Տի­րոջն է, և Նա եր­կի­րը մարդ­կանց որ­դի­նե­րին տվեց»։ ——————————————————————————————————————— 16

հունվար

ԱՐ­ԴԱ­ՐԸ ՄԻՇՏ ՀԱՂ­ԹԱ­ՆԱԿ Է ՏԱ­ՆՈՒՄ

10

«Խար­դախ կշեռ­քը զզվանք է Տի­րոջ հա­մար, բայց ու­ղիղ քա­րը նրան հա­ճե­լի է» (Ա­ռա­կաց 11.1)։ Ան­տո­նիո­յի մե­քե­նա­յի ա­րա­գա­չա­փը չէր աշ­խա­տում։ Եր­կու տա­րի անց նա վե­րա­նո­րո­գեց այն և վա­ճա­ռեց մե­քե­նան՝ ա­սե­լով, որ մե­քե­նա­յի վազքն ըն­դա­մե­նը հինգ հա­զար կի­լո­մետր է։ Վե­րա­դառ­նա­լով տուն, ե­րե­խա­նե­րի մոտ պար­ծե­ցավ իր հա­ջո­ղակ գոր­ծար­քով։ Իսկ մարդն, ով ձեռք էր բե­րել մե­քե­նան, նույն գոր­ծարքն իր ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րին իբրև օրհ­նու­թյուն ներ­կա­յաց­րեց։ Բնո­րոշ պատ­կեր՝ խա­բե­բա ու խաբ­ված մարդ։ Ան­տո­նիոն ի­րեն ար­դա­ րաց­նում էր՝ ա­սե­լով, որ ին­քը ոչ մի կապ չու­նի ա­րա­գա­չա­փի խա­փան­ման հետ, ոչ ո­քի չի ստի­պել գնել իր մե­քե­նան. այն­պես որ, իր կար­ծի­քով, ին­քը ոչ մի վատ բան չի ա­րել։ Ամ­բողջ աշ­խար­հում ա­մեն օր կրկնվում են նմա­նա­տիպ ի­րա­վի­ճակ­ներ։ Մի խումբ մար­դիկ չեն կաս­կա­ծում, որ խաբ­վում են, մյուս­ներն էլ գի­տեն, որ խա­բում են, բայց, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, հնա­րամ­տո­րեն օգտ­վում են «գործ­նա­ կան ա­ռա­ջար­կից»։ Սա­կայն այ­սօր­վա հա­մա­րը միան­շա­նա­կո­րեն վկա­յում է, որ այս­պի­սի պահ­ված­քը նող­կա­լի է Աստ­ծո հա­մար։ «Խար­դախ կշեռք» ար­տա­հայ­ տու­թյունն օգ­տա­գոր­ծե­լով՝ ի­մաս­տու­նը նկա­տի ու­նի սե­փա­կան շա­հը հե­ տապն­դող ցան­կա­ցած խա­բեու­թյուն։ Թաքց­նել ճշմար­տու­թյու­նը կամ ա­սել միայն ճշմար­տու­թյան կե­սը նույն­քան ա­նար­դա­րա­ցի է, որ­քան աչ­քե­րին նա­յե­լով ստե­լը։ Եր­ջան­կու­թյու­նը կա­ռուց­վում է այն­պի­սի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի վրա, ո­րոնք հարս­տաց­նում են մար­դու նե­րաշ­խար­հը, նույ­նիսկ, ե­թե խոս­քը սո­ վո­րա­կան գործ­նա­կան հան­դիպ­ման մա­սին է։ Հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ան­կեղ­ծու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան դեպ­քում մնում է միայն մեզ ան­հանգս­ տաց­նող մեղ­քի զգա­ցու­մի դա­ռը հա­մը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, Աստ­ված կա­ մե­նում է, որ մար­դիկ ան­կեղծ լի­նեն ի­րար հետ։ Ա­ռանց ան­կեղ­ծու­թյան եր­ ջան­կու­թյուն չկա։ Ճշգ­րիտ կշեռ­քը կա­րող է քիչ ե­կամ­տա­բեր թվալ։ Շա­տե­րը կար­ծում են, թե կա­րե­լի է մեծ ե­կա­մուտ ու­նե­նալ՝ յու­րա­քանչ­յուր կի­լոգ­րա­մից ըն­դա­մե­նը մի քա­նի գրամ պա­կա­սեց­նե­լով։ «Մի քի­չը հա­շիվ չէ», «Ոչ ոք էլ չի նկա­տի», «Պետք չէ չա­փից ա­վե­լի ար­դար լի­նել». ա­մեն օր կա­րե­լի է հան­դի­պել այս­ պի­սի կար­ծիք­նե­րի։ Բայց հան­գիստ ու մա­քուր խղճով քունն ան­գին է։ Կան մար­դիկ, ով­քեր ի­րենց սե­փա­կան ա­նազն­վու­թյան պատ­ճա­ռով ստիպ­ված են դի­մել հո­գե­թե­րապև­տի օգ­նու­թյա­նը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, այ­սօր խնդրի՛ր Աստ­ծուն ա­ռաջ­նոր­դել ծրագ­րերդ, ո­րով­հետև «խար­դախ կշեռ­քը զզվանք է Տի­րոջ հա­մար, բայց ու­ղիղ քա­րը նրան հա­ճե­լի է»։

——————————————————————————————————————— 17

հունվար

11 ԱՆ­ՀԱՆԳՍ­ՏԱ­ՆԱ՞Լ, ԹԵ՞ ՎՍՏԱ­ՀԵԼ

«Տեր, գի­շե­րը հի­շում եմ քո ա­նու­նը, և պա­հում եմ քո օ­րեն­քը» (­Սաղ­մոս 119.55)։ Այդ օ­րը Ֆ­րան­ցիս­կո­յի գոր­ծե­րը վատ­թա­րա­ցան։ Երկ­րում ծա­վալ­ված տնտե­սա­կան ճգնա­ժա­մը տա­պա­լեց նրա ձեռ­նար­կու­թյու­նը, ո­րի հա­մար Ֆ­րան­ցիս­կոն ներդ­րել էր իր բո­լոր մի­ջոց­ներն ու ջան­քե­րը, հույ­սերն ու ե­րա­ զանք­նե­րը։ Տ­ղա­մար­դը շու­ռու­մուռ էր գա­լիս ան­կող­նում, չէր կա­րո­ղա­նում քնել։ Իր մտքում ճգնա­ժա­մից դուրս գա­լու ելք էր ո­րո­նում, բայց ա­մեն ան­գամ փա­ կու­ղու ա­ռաջ էր հայտն­վում։ Ֆ­րան­ցիս­կո­յին, ինչ­պես ներ­կա­յիս հա­սա­րա­կու­թյան մեծ մա­սին, ըստ ա­մե­նայ­նի, ան­ծա­նոթ էր այ­սօր­վա սաղ­մո­սում նկա­րագր­ված ի­րա­վի­ճա­կը․ «Տեր, գի­շե­րը հի­շում եմ քո ա­նու­նը»։ Մար­դիկ ան­հանգս­տու­թյու­նը գե­րա­ դա­սում են մտա­հա­յե­ցու­թյու­նից, Աստ­ծուն վստա­հե­լուց։ Ի՞նչ է տե­ղի ու­նե­ նում, երբ տագ­նա­պում ու ան­հանգս­տա­նում ես։ Ողջ էու­թյամբ կենտ­րո­նա­ նում ես խնդիր­նե­րիդ վրա ու մտա­տանջ­վում։ Մինչ­դեռ վստա­հու­թյունն առ Աստ­ված հա­յացքդ ուղ­ղում է դե­պի վեր։ Տագ­նա­պե­լիս դու նման ես խեղդ­ վող մար­դու, ով ա­պարդ­յուն կեր­պով թպրտում է, ջուր է կուլ տա­լիս, ընկ­ նում է հու­սա­հա­տու­թյան ճա­հի­ճը։ Վս­տա­հե­լով Աստ­ծուն՝ հաս­կա­նում ես, որ դեռ ա­մեն ինչ կո­րած չէ, թե­պետև մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից թվում է, թե այլևս ելք չկա։ «Տեր, գի­շե­րը հի­շում եմ քո ա­նու­նը», - ա­սում է Դա­վի­թը։ Աստ­ված Ինքն Ի­րեն ան­վա­նում է «Ես Եմ»։ Հաղ­թա­նա­կած կյան­քի գաղտ­նիքն այն է, որ գի­տակ­ցես, թե ով է Աստ­ված, և­ ով ես դու։ Կան բա­ներ, որ կա­րող է ա­նել միայն Աստ­ված, և կան այն­պի­սիք, որ Աստ­ված չի ա­նի քո փո­խա­րեն։ Դա­վի­թը, ինչ­պես մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը, բախ­վում էր խնդիր­նե­րի հետ։ Պաշտ­պա­նե­լով ոչ­խար­նե­րի հո­տը, ա­զատ­վե­լով ի­րեն հե­տապն­դող թշնա­մի­նե­րից, հայտն­վե­լով ա­նե­լա­նե­լի ի­րա­վի­ճա­կում, Դա­վի­թը մտո­վի հա­յացքն ուղ­ղում էր Աստ­ծուն, և խա­ղա­ղու­թյան ան­սո­վոր մի զգա­ցում պա­րու­րում էր նրա հո­գին։ Նա գի­տեր, որ գո­յու­թյուն ու­նեն սկզբունք­ներ, ո­րոնց հա­մա­ձայն Աստ­ված կա­ռա­վա­րում է աշ­խար­հի և­ ան­ձամբ իր ճա­ կա­տա­գի­րը։ Այդ սկզբունք­նե­րը Դա­վիթն օ­րենք էր ան­վա­նում։ «Պա­հում եմ քո օ­րեն­քը», - ա­սում էր նա Աստ­ծուն։ Անհ­նար է պարտ­վել, ե­թե պատ­րաստ ես հետևել աստ­վա­ծա­յին հրա­հանգ­նե­րին։ Դրա հա­մար ա­սա՛․ «Տեր, գի­շե­ րը հի­շում եմ քո ա­նու­նը, և պա­հում եմ քո օ­րեն­քը», և­ա­ռանց վա­խի լու­ծի՛ր կյան­քիդ բո­լոր խնդիր­նե­րը։

——————————————————————————————————————— 18

ԽՈ­ՆԱ՛ՐՀ Ե­ՂԻՐ

հունվար

12

«Տի­րո­ջը զզվե­լի են ա­մեն գո­ռո­զա­միտ­նե­րը․ ան­շուշտ որ նրանք ան­ մեղ չեն հա­մար­վե­լու» (Ա­ռա­կաց 16.5)։ Ար­տա­հայ­տու­թյու­նը, որն օգ­տա­գոր­ծում է Ա­ռա­կաց գրքի հե­ղի­նա­կը գո­ ռո­զա­միտ մարդ­կանց բնու­թագ­րե­լիս, ա­կան­ջի հա­մար այն­քան էլ հա­ճե­լի չէ։ Եբ­րա­յե­րե­նից թարգ­մա­նած «զզվե­լի» բա­ռը նշա­նա­կում է ինչ-որ գար­շե­լի, տհաճ ու վտան­գա­վոր բան։ Գո­ռո­զա­միտ մար­դուն հա­տուկ են այս բո­լոր հատ­կա­նիշ­նե­րը։ Նա ոչ միայն տհա­ճու­թյուն է պատ­ճա­ռում, այլև վտան­գա­վոր է ու չար։ Հի­շի՛ր, օ­րի­նակ, Ֆ­րիդ­րիխ Նից­շեին, ով մար­տահ­րա­վեր էր նե­տում Աստ­ծուն։ Նրա ուս­մունքն ար­դա­րաց­նում էր ան­մարդ­կա­յին գա­ղա­փար­նե­րը։ Հի­շի՛ր Հիտ­լե­րին։ Ի­րեն Աստ­ված երևա­կա­յե­լով, նա հրա­մա­յեց ոչն­չաց­նել մի­լիո­նա­վոր մարդ­կանց՝ ա­ռաջ­նորդ­վե­լով «բարձ­րա­գույն ռա­սա­յի» գե­րա­զան­ցու­թյան ցնո­րա­կան գա­ ղա­փա­րով։ Եր­կուսն էլ վա­ղուց չկան։ Ինչ­պե՞ս ա­վարտ­վեց նրանց երկ­րա­յին ու­ղին։ Ֆ­րիդ­րիխ Նից­շեն մա­հա­ցավ ծանր հո­գե­կան խան­գա­րու­մից, իսկ Հիտ­լերն ինք­նաս­պան ե­ղավ իր ստոր­գետն­յա շտա­բում։ «Նրանք ան­մեղ չեն հա­մար­ վե­լու», - աս­վում է այ­սօր­վա հա­մա­րում, շատ տխուր վախ­ճան է սպաս­վում գո­ռո­զա­միտ­նե­րին։ Գո­ռո­զամ­տու­թյու­նը հան­գեց­նում է դժբախ­տու­թյան։ Գո­ռո­զա­միտ մար­դը դա­դա­րում է գի­տակ­ցել, թե ով է ինքն ի­րա­կա­նում։ Փառ­քի հաս­նե­լու իր ան­ միտ նկրտում­նե­րում նա չի նկա­տում սե­փա­կան ծրագ­րե­րի ծի­ծա­ղե­լիու­թյունն ու զա­վեշ­տա­կա­նու­թյու­նը։ Նա չի հաս­կա­նում, որ փառք ու մե­ծու­թյուն տեն­ չա­ցող մարդն ա­ռա­ջին հեր­թին պետք է գի­տակ­ցի իր փոքր ու չնչին լի­նե­լը։ Գո­ռո­զա­միտ մարդն իր պատ­կե­րա­ցում­նե­րում ի­րեն բնա­տուր մեծ է հա­մա­ րում՝ մնաց­յալ բո­լոր մահ­կա­նա­ցու­նե­րից ա­վե­լի բարձր։ Հեգ­նան­քը նրա­նում է, որ մար­դիկ նրան այլ աչ­քով են նա­յում, վե­րա­բեր­վում են ոչ այն­պես, ինչ­ պես ինքն է ակն­կա­լում նույ­նիսկ պա­հան­ջում՝ լի­նե­լով իշ­խա­նա­վոր։ Մարդ­կան­ցից մերժ­ված լի­նե­լու գա­ղա­փա­րը խա­թա­րում է նման մար­դու նե­րաշ­խար­հը։ Նրա սնա­պարծ հո­գին ա­լե­կո­ծում­նե­րի մեջ է. նա փոր­ձում է հար­գան­քի ար­ժա­նա­նալ, բայց ի­րա­կա­նում տանջ­վում է իր իսկ էու­թյան ու­ նայ­նու­թյան գի­տակ­ցու­մից։ Այս­պի­սի մար­դուն բնո­րոշ է կա­մա­յա­կա­նու­թյու­ նը, հա­վակ­նո­տու­թյու­նը, բռնա­տի­րու­թյունն ու կտրու­կու­թյու­նը։ Ամ­բար­տա­վան մար­դու սիրտն ու հո­գին բժշկող միակ դե­ղա­մի­ջո­ցը Հի­սուս Քրիս­տո­սի հպումն է։ Մի ան­գամ Ու­սու­ցիչն Իր մոտ կան­չեց կո­պիտ, հպարտ, հա­մառ ու ցու­ցա­մոլ Պետ­րո­սին։ «Նույ­նիսկ ե­թե բո­լո­րը ե­րես թե­քեն Քե­զա­նից, ես եր­բեք Քեզ չեմ թող­նի», - Պետ­րո­սը երդ­վեց հա­վա­տա­րիմ լի­նել Հի­սու­սին, բայց չկա­րո­ղա­ցավ կա­տա­րել իր խոս­տու­մը։ Պետ­րոսն ու­րա­ցավ իր Ու­սուց­ չին։ Բայց Հի­սու­սը վե­րա­փո­խեց նրան՝ դարձ­նե­լով խո­նարհ ու հնա­զանդ, և Պետ­րոսն ի­րա­կա­նում հա­նուն Նրա պատ­րաստ էր իր կյան­քը զո­հել։ Ա­րի՛ Հի­սու­սի մոտ հենց այ­սօր, թո՛ւյլ տուր Նրան վե­րա­փո­խել քեզ, ո­րով­ հետև «Տի­րո­ջը զզվե­լի են ա­մեն գո­ռո­զա­միտ­նե­րը․ ան­շուշտ որ նրանք ան­մեղ չեն հա­մար­վե­լու»։ ——————————————————————————————————————— 19

13 ՍՈ­ՎՈ­ՐԵՑ­ՐՈ՛Ւ ԻՆՁ ՔՈ ԳՆԱ­ԼՈՒ ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐՀ­ ՆԵ­ՐԸ

հունվար

«Ցո՛ւյց տուր ինձ, ով Տեր, քո ճա­նա­պարհ­նե­րը, սո­վո­րեց­րո՛ւ ինձ Քո գնա­լու ճա­նա­պարհ­նե­րը» (­Սաղ­մոս 25.4)։ Դու այ­սօր դժվար օ՞ր ես ու­նե­ցել։ Պետք է կարևոր ո­րո­շում կա­յաց­նես, բայց չգի­տես ինչ­պես վար­վե՞լ։ Դու վա­խե­նո՞ւմ ես։ Շատ բան ես նպա­ տա­կադ­րել, բայց զգում ես, թե ինչ­պես է անվս­տա­հու­թյու­նը պա­րու­րում սի՞րտդ։ Պետք է գոր­ծել, բայց դու վա­խե­նում ես սխալ­վե՞լ։ Ինչ­պե՞ս ո­րո­շում կա­յաց­նել այս­պի­սի ի­րա­վի­ճակ­նե­րում։ Դավ­թի կյան­քում էլ են ե­ղել խո­չըն­դոտ­ներ, նման նրանց, ո­րոնք հի­մա ծա­ ռա­ցել են քո առջև։ Հենց այդ­պի­սի պա­հե­րի է նա գրել․ «Ցո՛ւյց տուր ինձ, ով Տեր, քո ճա­նա­պարհ­նե­րը, սո­վո­րեց­րո՛ւ ինձ Քո գնա­լու ճա­նա­պարհ­նե­րը»։ Ա­յո՛, Աստ­ծո ճա­նա­պարհ­նե­րը միշտ լա­վա­գույնն են։ Ե­թե միայն մենք կա­ րո­ղա­նա­յինք դուրս գալ մարդ­կա­յին մտա­ծո­ղու­թյան շրջա­նակ­նե­րից, ե­թե միայն թույլ տա­յինք Աստ­ծուն ցույց տալ մեզ Իր ճա­նա­պարհ­նե­րը, Աստ­ված կհայտն­վեր մեզ, և մենք ու­րա­խու­թյամբ կկա­տա­րեինք Նրա կամ­քը։ Մենք հա­ջո­ղու­թյան ու եր­ջան­կու­թյան կհաս­նեինք։ Սաղ­մո­սում խոս­վում է տագ­նապ­նե­րով, չար­չա­րանք­նե­րով ու վտանգ­նե­ րով լի կյան­քի մա­սին, ո­րոնց դեմ սե­փա­կան ու­ժե­րով անհ­նար է պայ­քա­րել։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սում մի քա­նի ան­գամ խո­սում է «ճա­նա­պարհ­նե­րի» մա­սին։ Եր­ջան­կու­թյան գաղտ­նիքն այն է, որ սո­վո­րենք ընտ­րել Աստ­ծո ճա­ նա­պարհն ու գնանք այդ ճա­նա­պար­հով։ Ա­ռանց Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյան, ճա­նա­պար­հի վեր­ջում մի­գու­ցե գի­տակ­ցենք, որ զուր ենք ապ­րել մեր կյան­ քը։ Կ­յան­քը բարդ է. սա է ա­ռա­ջին կարևոր դա­սը, որ պետք է յու­րաց­նենք։ Այս փաս­տը հաշ­վի առ­նե­լով՝ օգ­նու­թյո՛ւն փնտրիր, և ինչ­պես Դա­վի­թը վար­ վեց, խնդրի՛ր, որ Աստ­ված ցույց տա քեզ լա­վա­գույն ճա­նա­պար­հը։ Շատ հա­ճախ, խնդրե­լով Աստ­ծուն ճա­նա­պարհ ցույց տալ ի­րեն, մարդն ի­րա­կա­նում ու­զում է, որ Աստ­ված հա­վա­նու­թյուն տա իր սե­փա­կան ծրագ­ րե­րին։ Պա­տաս­խա­նը կա­րող է դուր չգալ մար­դուն, ո­րով­հետև Աստ­ված ա­մեն բան նե­րո­ղամ­տու­թյամբ խրա­խու­սող հայր չէ, ով, օ­րի­նակ, թույլ է տա­լիս իր եր­կու տա­րե­կան ե­րե­խա­յին զբոս­նել այն­տեղ, ուր նա է ու­զում։ Աստ­ված բո­լո­րից լավ գի­տի ճա­նա­պար­հը, և­ե­թե դու վստա­հես Նրան, Նա կա­ռաջ­նոր­դի քեզ դե­պի ճիշտ նպա­տա­կը, և հաղ­թա­նակդ ե­րաշ­խա­վոր­ ված կլի­նի։ Մ­տա­պա­հի՛ր այս ա­մե­նը և մի՛ վա­խե­ցիր կա­յաց­նել այ­սօր­վա քո ո­րո­ շու­մը։ Մի՛ խու­սա­փիր։ Մի՛ հե­տաձ­գիր։ Մի՛ հրա­ժար­վիր։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյունն ու ա­ռա՛ջ գնա՝ հա­մոզ­ված, որ կյանքդ Նրա ձեռ­քում է, Ով եր­բեք հու­սա­խաբ չի ա­նի։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն ու կրկնի՛ր Դավ­թի նման․ «Ցո՛ւյց տուր ինձ, ով Տեր, քո ճա­նա­պարհ­նե­րը, սո­վո­րեց­րո՛ւ ինձ Քո գնա­լու ճա­նա­պարհ­նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 20

ՈՒ­ՇԱ­ԴԻ՛Ր Ե­ՂԻՐ

հունվար

14

«Գնա՛ մրջյու­նի մոտ, ո՛վ ծույլ, նրա ճա­նա­պարհ­նե­րը տե՛ս և­ ի­մաս­ տո՛ւն ե­ղիր» (Ա­ռա­կաց 6.6)։ Հոգևոր ու աշ­խար­հիկ գրա­կա­նու­թյան մեջ մրջյու­նը բազ­միցս ներ­կա­յաց­ վում է որ­պես աշ­խա­տա­սի­րու­թյան ու հաս­տա­տա­կա­մու­թյան օ­րի­նակ։ Այս մի­ ջա­տը ամ­ռա­նը տքնա­ջա­նո­րեն աշ­խա­տում է, որ­պես­զի ձմռան ցուրտ ա­միս­ նե­րին գո­յատևի։ Ի­մաս­տուն Սո­ղո­մո­նը կոչ է ա­նում մի քիչ հետևել այս փոք­րիկ մի­ջատ­նե­ րին և հաս­տա­տու­նու­թյան, տո­կու­նու­թյան ու ջա­նա­սի­րու­թյան օ­րի­նակ վերց­ նել նրան­ցից։ Ու­շա­դիր լի­նե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը, թերևս, ի­մաս­տու­նի գլխա­վոր ա­ռա­քի­նու­թյուն­նե­րից մեկն է։ Մենք կյան­քի ճա­նա­պար­հով ըն­թա­նում ենք խե­լա­հեղ ա­րա­գու­թյամբ՝ ու­շադ­րու­թյուն չդարձ­նե­լով արևա­մու­տին ու լուս­նի փայ­լին, ու­րա­խու­թյու­նից պո­չը թա­փա­հա­րող շնի­կին, ո­րը տան շե­մին դի­մա­ վո­րում է մեզ։ Ան­տե­սե­լով այն ա­մե­նը, ինչ կա­տար­վում է շուրջ­բո­լո­րը՝ մենք ու­ նայ­նու­թյուն ենք զգում, կորց­նե­լով մեր ըն­կա­լու­նա­կու­թյու­նը։ Ռո­բո­տի նման ճշգրտո­րեն կա­տա­րում ենք մեր աշ­խա­տան­քը՝ չվա­յե­լե­լով կյանքն ու բա­վա­կա­ նու­թյուն չստա­նա­լով նրա­նից։ Ու­շա­դիր հետևե­լով մրջյու­նին՝ հաս­կա­նում ենք, որ կյան­քը պայ­քար է, որ հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լու հա­մար պա­հանջ­վում է աշ­խա­տա­սի­րու­թյուն, կազ­մա­ կերպ­վա­ծու­թյուն ու հա­մա­ռու­թյուն։ Մրջ­յուն­նե­րը գոր­ծի են անց­նում՝ չու­նե­նա­լով հսկա­յա­կան ծրագ­րեր։ Նրանք օրն սկսում են ա­ռօր­յա գոր­ծե­րին լծվե­լով։ Օ­րըս­տօ­րե նրանք ա­վե­լի ու ա­վե­լի ջա­նա­դիր կեր­պով են աշ­խա­տում՝ կանգ չառ­նե­լով, և միայն ու միայն ա­ռաջ ըն­թա­նա­լով։ Մրջ­յուն­նե­րը շատ են, նրանց հա­մա­տեղ ջան­քե­րը հան­գեց­նում են ապ­շե­ցու­ցիչ սխրա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի։ Ե­թե խո­շո­րա­ցույ­ցով զննենք մրջնա­նո­ցը, կտես­նենք ին­ժե­նե­րա­կան ար­վես­տի մի գլուխ­գոր­ծոց, ո­րը մար­դը դժվար թե կա­րո­ղա­նա վե­րար­տադ­րել։ Բայց սա դեռ ա­մե­նը չէ։ Մրջ­յուն­ներն աշ­խա­տում են լավ կազ­մա­կերպ­ված զոր­քի նման, որ­տեղ հստակ կար­գու­կա­նոն է տի­րում։ Ոչ մի մրջյուն ա­ռանց հրա­մա­նի նշա­նա­կա­լից ո­չինչ չի ա­նում։ Ծույլ մար­դը չի սի­րում աշ­խա­տել, նա կար­գու­կա­նո­նի կողմ­նա­կից չէ։ Հետևանք­ներն անմ­խի­թար են. աղ­քա­տու­ թյուն ու քաղց։ Մրջ­յունն ա­ռա­ջին հեր­թին սո­վո­րեց­նում է մեզ հաս­տա­տա­կամ լի­նել։ Աշ­խա­ տա­սեր այդ մի­ջատն օգ­տա­գոր­ծում է այն ա­մե­նը, ինչ գտնում է, պա­շար է կու­ տա­կում, պա­հում ու պահ­պա­նում է այն։ Այս­պես վար­վե­լով, նա քաղ­ցած չի մնում, մրջյուն­նե­րի ըն­տա­նի­քը չի սնան­կա­նում, քան­զի յու­րա­քանչ­յու­րը հոգ է տա­նում ոչ միայն իր, այլև մյուս­նե­րի մա­սին։ Մրջ­յունն զգում է, որ ձմե­ռը վրա կհաս­նի, և­ աշ­խա­տե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն չի լի­նի, այդ իսկ պատ­ճա­ռով նա պա­շար է կու­տա­կում։ Ձմ­ռան սառ­նա­մա­նի­քի օ­րե­րին կեն­դա­նա­կան աշ­խար­ հի շատ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ դժվա­րին պայ­ման­նե­րում են հայտն­վում, մինչ­դեռ մրջյուն­նե­րը հու­սա­լիո­րեն պաշտ­պան­ված են մրջնա­նո­ցում և ս­նունդ ու­նեն։ Ի՞նչ կա­րող ես սո­վո­րել մրջյու­նից։ Ինչ­պե՞ս պատ­րաստ­վել կյան­քի ձմռա­նը։ «Գնա՛ մրջյու­նի մոտ, ո՛վ ծույլ, նրա ճա­նա­պարհ­նե­րը տե՛ս և­ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր»։ ——————————————————————————————————————— 21

հունվար

15

Շ­ՆՈՐ­ՀԱ­ԿԱ՛Լ Ե­ՂԻՐ

«Ես հո­ժար կամ­քով պա­տա­րագ կմա­տու­ցա­նեմ քեզ և քո ա­նու­նը կգո­վեմ, ով Տեր, ո­րով­հետև բա­րի է, ո­րով­հետև դու ա­մեն նե­ղու­թյու­ նից փրկում ես ինձ» (­Սաղ­մոս 54.6,7)։ Սաղ­մոս­նե­րում ար­տա­հայտ­վում է մարդ­կա­յին փոր­ձա­ռու­թյունն իր ծանր հո­գե­վի­ճակ­նե­րով, խնդիր­նե­րով ու դժվա­րու­թյուն­նե­րով։ Դա­վա­ճա­նու­ թյունն այդ փոր­ձա­ռու­թյան մի մասն է։ Դա­վիթն ա­նընդ­հատ հա­լա­ծանք­նե­ րի էր են­թարկ­վում. նրան բազ­միցս մատ­նել ու դա­վա­ճա­նել էին։ Շա­տերն ի­րենց գո­յատև­ման հա­մար պատ­րաստ են այդ­պես վար­վել այ­լոց հետ։ Սաղ­մո­սում Դա­վի­թը շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նում Աստ­ծուն ի­րեն Զի­ փա­ցի­նե­րի մատ­նու­թյու­նից փրկե­լու հա­մար։ Նրանք պատ­մել էին Սա­վու­ ղին, որ Դա­վիթն ի­րենց երկ­րում է թաքն­վում։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է օգ­նել Իր զա­վակ­նե­րին, ով­քեր վստա­հում են Ի­րեն։ Այ­սօր­վա տեքս­տում ար­տա­հայտ­վում է Դավ­թի ե­րախ­տա­գի­տու­ թյունն Աստ­ծուն ի­րեն ա­զա­տե­լու հա­մար։ «Ես հո­ժար կամ­քով պա­տա­րագ կմա­տու­ցա­նեմ քեզ», - ա­սում է Դա­վի­թը։ Այլ կերպ ա­սած, դա ոչ թե պար­ տադր­ված հնա­զան­դու­թյուն էր, այլ կա­մա­վոր զոհ, ո­րը ծնվում է ե­րախ­տա­ պարտ սրտում՝ ի պա­տաս­խան Նրա օգ­նու­թյան ու ա­զատ­ման։ Դա­վիթն ա­սում է, որ շնոր­հա­կա­լու­թյուն կհայտ­նի Աստ­ծուն զոհ մա­տու­ ցե­լով ու փա­ռա­բա­նե­լով։ Եվ նշում է գո­հու­նա­կու­թյան ու շնոր­հա­կա­լու­ թյան պատ­ճա­ռը՝ «ո­րով­հետև բա­րի է, ո­րով­հետև դու ա­մեն նե­ղու­թյու­նից փրկում ես ինձ»։ Ա­ռանց անձ­նա­զո­հու­թյան անհ­նար է ե­րախ­տա­պարտ լի­նել Աստ­ծուն ու փա­ռա­բա­նել Նրան։ Շ­նոր­հա­կալ լի­նել ու փա­ռա­բա­նել Աստ­ծուն ա­ռանց Նրան նվիր­վե­լու, նշա­նա­կում է դա­տար­կա­բա­նել և հետևել սո­վո­րու­թյուն­ նե­րին։ Փա­ռա­բա­նու­թյու­նը են­թադ­րում է բո­լո­րին հայտ­նել այն մա­սին, ինչ տե­ղի է ու­նե­ցել։ Նվիր­վել՝ նշա­նա­կում է դուրս գալ գե­ղե­ցիկ բա­ռե­րի շրջա­նակ­նե­ րից, և տե­սա­կա­նից անց­նել գործ­նա­կա­նին։ Գո­հու­նա­կու­թյու­նը լցնում է սիր­տը խա­ղա­ղու­թյամբ ու բա­վա­րար­վա­ծու­ թյամբ։ Դժ­վար ի­րա­վի­ճակ­նե­րում հայտն­վե­լիս գի­տես ու հա­մոզ­ված ես, որ Աստ­ված բա­րի է քո հան­դեպ, և բա­ցա­կան­չում ես․ «Ես հո­ժար կամ­քով պա­ տա­րագ կմա­տու­ցա­նեմ քեզ և քո ա­նու­նը կգո­վեմ, ով Տեր, ո­րով­հետև բա­րի է, ո­րով­հետև դու ա­մեն նե­ղու­թյու­նից փրկում ես ինձ» (­Սաղ­մոս 54.6,7)։

——————————————————————————————————————— 22

ՄԻ՛ ՀԱ­ՄԱ­ՁԱՅ­ՆԻՐ

հունվար

16

«Որդ­յա՛կս, ե­թե քեզ հրա­պու­րեն մե­ղա­վոր­նե­րը, դու հա­ճու­թյուն չտա՛ս» (Ա­ռա­կաց 1.10)։ Այս հա­մա­րում եր­կու բայ կա. հրա­պու­րել և հա­ճու­թյուն տալ, ո­րոնց վրա էլ կենտ­րո­նա­ցած են մեր այ­սօր­վա խորհր­դա­ծում­նե­րը։ Ս­րանք եր­կու գոր­ծո­ղու­ թյուն­ներ են։ Թշ­նա­մին հա­մո­զում է, հրա­պու­րում։ Դա նրա աշ­խա­տանքն է, նրա գո­յու­թյան ի­մաս­տը։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է նաև, որ սա­տա­նան խա­բում է ողջ տիե­զեր­քին (­Հայտն․ 12.9). նա գայ­թակ­ղում է, մարդ­կանց ու­շադ­րու­թյու­նը շե­ղում և նվա­ճում ցան­կա­ցած մի­ջո­ցով։ Մ­յուս գոր­ծո­ղու­թյու­նը «հա­ճու­թյուն» տալն է։ Ոչ մե­կին ա­ռանց իր հա­մա­ձայ­ նու­թյան հնա­րա­վոր չէ գայ­թակ­ղել։ Հա­մա­ձայ­նու­թյու­նը են­թադ­րում է ա­զա­տու­ թյուն ու ինք­նու­րույն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու ու­նա­կու­թյուն։ Սա­տա­նա­յին շատ դեպ­քե­րում հա­ջող­վում է գայ­թակ­ղել մար­դուն, քա­նի որ մարդն ա­զատ ընտ­րու­ թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նի։ Մար­դը տե­ղի է տա­լիս գայ­թակ­ղու­թյա­նը, անձ­ նա­տուր է լի­նում, ո­րով­հետև այդ­պես է ու­զում։ Գայ­թակ­ղե­լու հա­մար սա­տա­նան օգ­տա­գոր­ծում է մարդ­կա­յին գոր­ծիք­ներ, այդ իսկ պատ­ճա­ռով, Սո­ղո­մո­նը զգու­շաց­նում է որ­դուն․ «Ե­թե քեզ հրա­պու­րեն մե­ղա­վոր­նե­րը, դու հա­ճու­թյուն չտա՛ս»։ Սա­տա­նան չի հայտն­վում իր իս­կա­կան դեմ­քով։ Դի­մա­կա­վոր­վում է, քո­ղարկ­ վում, թաքց­նում իր նպա­տակ­նե­րը։ Նա գի­տի, որ ե­թե մար­դիկ տես­նեն իր իս­ կա­կան կեր­պա­րան­քը, կփախ­չեն ի­րե­նից։ Այդ պատ­ճա­ռով էլ նա ըն­կեր է ձևա­ նում, «օգ­նու­թյուն» ա­ռա­ջար­կում։ Մի՞­թե դե­ռա­հա­սը կախ­վա­ծու­թյուն է ձեռք բե­րում թմրան­յու­թից, ո­րով­հետև մեկ ան­գամ ո­րո­շել է կոր­ծա­նել ինքն ի­րեն ու սկսում է փնտրել թմրան­յութ վա­ ճա­ռո­ղի։ Ո՛չ։ Նա կախ­վա­ծու­թյուն է ձեռք բե­րում, ո­րով­հետև ինչ-որ մեկն ա­ռա­ ջար­կել է նրան թմրան­յութ փոր­ձել, հա­մո­զել է, հա­մա­ռո­րեն պնդել ու գայ­թակ­ ղել ար­տա­սո­վոր զգա­ցո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին պատ­մու­թյուն­նե­րով։ Հրա­պու­րան­քը տե­ղի չի ու­նե­նում ակն­թար­թո­րեն։ Դա մի ամ­բողջ գոր­ծըն­ թաց է։ Սկզ­բում թշնա­մին գրա­վում է ու­շադ­րու­թյունդ, «հրաշք­ներ» ա­ռա­ջար­ կում ու տա­նում կաս­կա­ծե­լի ճա­նա­պար­հով։ Սա­տա­նան դա­րեր ի վեր գայ­թակ­ղում է մարդ­կու­թյա­նը, նա հմուտ ու փոր­ ձա­ռու մաս­նա­գետ է այդ հար­ցում։ Միամ­տու­թյուն է կար­ծել, որ կա­րե­լի է մտեր­ մա­նալ նրա հետ և միև­նույն ժա­մա­նակ անվ­նաս մնալ։ Եվ ու­րեմն, ա­մե­նա­ճիշտ խոր­հուրդն է. մի՛ հա­մա­ձայ­նիր։ Չարն ար­մա­տա­խիլ ա­նե­լու լա­վա­գույն տար­բե­րա­կը հրա­ժար­վելն է։ Թշ­նա­մու հետ երկ­խո­սու­թյունն անհ­նա­րին բան է։ Մինչ կզբաղ­վես այ­սօր­վա գոր­ծե­րով, հարց­րո՛ւ ինքդ քեզ. արդ­յո՞ք իմ կյան­քի որևէ ո­լոր­տում չեմ ներ­քաշ­վում ինչ-որ վտան­գա­վոր խա­ղի մեջ։ Գայ­թակ­ղու­ թյու­նը նման է սո­րուն ա­վա­զի։ Սկզ­բում թվում է, թե որևէ վտանգ չկա, որ ցան­ կա­ցած պա­հի կա­րող ես դուրս պրծնել։ Բայց ա­զատ­վե­լու քո յու­րա­քանչ­յուր փոր­ձի հետ ա­վե­լի ու ա­վե­լի խորն ես ընկղմ­վում ա­վա­զի մեջ։ Ա­ղեր­սան­քով դի­մի՛ր Աստ­ծուն։ Խնդ­րի՛ր, որ Աստ­ված բա­ցի աչ­քերդ և ցույց տա այն ճա­նա­պար­հի վեր­ջը, ո­րը տա­նում է ան­խու­սա­փե­լի մահ­վան։ Ա­կա՛նջ դիր․ «Որդ­յա՛կս, ե­թե քեզ հրա­պու­րեն մե­ղա­վոր­նե­րը, դու հա­ճու­թյուն չտա՛ս»։ ——————————————————————————————————————— 23

17 ԵՐԲ ՏԱ­ՍԻՑ ՀԱ­ՆԱԾ ՄԵԿ ՀԱ­ՎԱ­ՍԱՐ Է ԶՐՈ­ՅԻ

հունվար

«Դու պատ­վի­րե­ցիր պինդ պա­հել քո պատ­վի­րան­նե­րը» (­Սաղ­մոս 119.4)։ Են­թադ­րենք, շո­կո­լա­դե տոր­թի պատ­րաստ­ման մի բա­ղադ­րա­տոմս եմ տա­լիս քեզ։ Ա­մեն ինչ ման­րա­մաս­նո­րեն գրված է. բա­ղադ­րիչ­նե­րը, դրանց քա­նա­կու­թյու­նը, խմո­րի ու կրե­մի պատ­րաստ­ման ե­ղա­նա­կը։ Նշ­ված են նաև ջե­ռո­ցում թխե­լու ժա­մա­նակն ու ջեր­մաս­տի­ճա­նը. 30 րո­պե 180 աս­ տի­ճա­նի պայ­ման­նե­րում։ Դու ա­մեն ինչ ա­նում ես բա­ղադ­րա­տոմ­սի հա­մա­ ձայն, բա­ցա­ռու­թյամբ մի բա­նի. կես ժա­մի փո­խա­րեն տոր­թը թող­նում ես ջե­ռո­ցում հինգ ժամ։ Արդ­յուն­քում ստա­նում ես ած­խա­ցած զանգ­ված։ Հի­մա մեկ ա՛յլ տե­սա­րան պատ­կե­րաց­րու։ Դու թո­քա­բոր­բով հի­վանդ ես և դի­մում ես բժշկի։ Նա բու­ժում է նշա­նա­կում։ Հետևում ես բժշկի բո­լոր ցու­ ցում­նե­րին, բայց հա­կա­բիո­տիկ­նե­րը մի քա­նի ժա­մը մեկ խմե­լու փո­խա­րեն, ո­րո­շում ես ամ­բող­ջը միան­գա­մից կուլ տալ։ Ել­քը կա­րող է մա­հա­ցու լի­նել։ Կան մար­դիկ, ով­քեր պնդում են, որ Աստ­ծո խոր­հուրդ­ներն ա­նօ­գուտ են։ Բայց ման­րակր­կիտ ու­սում­նա­սի­րու­թյան արդ­յուն­քում կա­րե­լի է հա­մոզ­վել, որ երբ խոր­հուրդ­նե­րը չեն օգ­նում, ու­րեմն մար­դիկ ճշգրտո­րեն չեն հետևում դրանց։ Մեզ հայտ­նի չէ, թե ով է Սաղ­մոս 119-ի հե­ղի­նա­կը, բայց ով էլ որ նա լի­նի, այս տո­ղե­րը գրել է Աստ­ծո ներշն­չան­քով, պար­զո­րոշ ու հա­մո­զիչ։ Աստ­ված մարդ­կանց հրա­հանգ­ներ է տա­լիս ոչ նրա հա­մար, որ մար­դիկ գնա­հա­տեն կամ փո­փո­խեն դրանք, այլ որ­պես­զի ճշգրտո­րեն կա­տա­րեն։ Ցան­կա­ցած այլ մո­տե­ցում անմ­տու­թյան մա­հա­ցու վտան­գա­վոր դրսևո­ րում է։ Ես գրում եմ այս տո­ղե­րը Սան-­Պաու­լո­յից դե­պի Բուե­նոս-Այ­րես ուղևոր­վող ինք­նա­թի­ռում։ Ե­րեք­ժամ­յա տևո­ղու­թյամբ թռիչ­քը մո­տե­նում է ա­վար­տին. ժա­մը 23-ն­ անց է հինգ րո­պե։ Եվ ես ինքս ինձ հարց­նում եմ․ ի՞նչ կլի­նի ուղևոր­նե­րի հետ, ե­թե օ­դա­չուն ո­րո­շի ան­տե­սել սահ­ման­ված մեն-միայն մեկ կա­նոն. վայ­րէջ­քի ժա­մա­նակ չսեղ­մի ա­նիվ­նե­րը բա­ցող ամ­րաշր­ջա­նա­ կը։ Ա­մե­նօր­յա «թռիչք­նե­րի» ժա­մա­նակ ար­ժե՛ խոր­հել մեր ա­րարք­նե­րի մա­ սին։ Արդ­յո՞ք ճշտո­րեն հետևում եմ իմ Աստ­ծո հրա­հանգ­նե­րին։ Ե­թե ես կա­ տա­րում եմ բո­լոր պա­հանջ­նե­րը, բա­ցի մե­կից, որ­քան էլ որ այն անն­շան թվա, միև­նույնն է, դա կա­րող է մա­հա­ցու լի­նել ինձ հա­մար։ Ի՞նչն իմ կյան­քում այն չէ։ Ըն­տա­նե­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե՞­րը։ Աշ­խա­ տա՞ն­քը։ Մարդ­կանց հետ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե՞­րը։ Խոր­հուրդ ու զո­րու­ թյո՛ւն խնդրիր Աստ­ծուց, որ կա­րո­ղա­նաս ճշգրտո­րեն հետևել այդ հրա­հան­ գին։ Կ­տես­նես, որ քո կյան­քում շատ բան կփոխ­վի։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Դու պատ­վի­րե­ցիր պինդ պա­հել քո պատ­վի­րան­նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 24

ԳԱՂՏ­ՆԻՔ

հունվար

18

«Ե­րա­նի՜ այն մար­դին, որ ինձ մտիկ է ա­նում, որ ա­մեն օր հսկում է իմ դռնե­րի մոտ, և­իմ դրան­դի­քի մուտ­քե­րը պա­հում է» (Ա­ռա­կաց 8.34)։ Այս տեքս­տի հետ կապ­ված կա­րե­լի է մի քա­նի այ­լա­բա­նու­թյուն մեջ­բե­րել։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք մի խումբ ա­շա­կերտ­նե­րի, ով­քեր վաղ ա­ռա­վոտ­յան դա­ սա­րա­նի մուտ­քի մոտ սպա­սում են, թե երբ կգա ի­րենց սի­րե­լի ու­սու­ցիչն ու կբա­ցի դու­ռը։ Կամ էլ պատ­կե­րաց­րե՛ք վա­ճա­ռո­ղի, ով վաղ ա­ռա­վոտ­յան բա­ցել է խա­նութն ու ա­ռա­ջին հա­ճա­խորդ­նե­րի սպա­սու­մով նա­յում է դռա­ նը։ Կամ էլ կա­րե­լի է պատ­կե­րաց­նել հար­սի, ով ան­համ­բեր սպա­սում է իր փե­սա­ցուի գա­լուն։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան հե­ղի­նակն ընդգ­ծում է աստ­վա­ծա­յին ի­մաս­տու­թյան ո­րոն­ման անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը։ Հենց դրա­նում է թաքն­ված ապ­րե­լու կա­րո­ ղու­թյան գաղտ­նի­քը. ա­ռանց ի­մաստ­նու­թյան ոչ ոք հաղ­թա­նակ ակն­կա­լել չի կա­րող։ «Ե­րա­նի՜ այն մար­դին, որ ինձ մտիկ է ա­նում», - ա­սում է Աստ­ված։ Ցա­ վա­լի է, բայց մար­դը պատ­րաստ է լսել բո­լո­րին, միայն թե ոչ Աստ­ծուն։ Ճա­ նա­չում եմ մարդ­կանց, ով­քեր Աստ­ծուն են դի­մել միայն այն ժա­մա­նակ, երբ մնա­ցած բո­լոր տար­բե­րակ­ներն ա­նօ­գուտ են ե­ղել։ Զար­մաց­նում է ինք­նա­կա­տա­րե­լա­գործ­ման մա­սին գրքե­րի քա­նա­կը, ո­րոն­ցով լի են գրա­խա­նութ­նե­րը։ Այս գրքե­րում լու­ծում­ներ են ա­ռա­ջարկ­ վում մարդ­կա­յին կա­րիք­նե­րի բա­վա­րար­ման հա­մար։ Բայց Աստ­ված ընդգ­ ծում է․ «Ե­րա­նի՜ այն մար­դին, որ ինձ մտիկ է ա­նում»։ Դա տե­ղի է ու­նե­նում, երբ մար­դը ժա­մա­նակ է նվի­րում Աստ­ծուն և մշ­տա­պես Նրան է փնտրում։ Օրն սկսե­լու ա­վե­լի լավ ե­ղա­նակ չկա, քան արթ­նա­նա­լու ա­ռա­ջին իսկ րո­ պե­ներն Աստ­ծո հետ անց­կաց­նե­լը՝ խո­րա­սուզ­վե­լով Նրա խոս­քի մեջ, խորհր­ դա­ծե­լով, խո­սե­լով Նրա հետ ա­ղոթ­քի մի­ջո­ցով։ Աստ­ծո հետ ա­ռան­ձին անց­ կաց­րած ժա­մա­նա­կը մեզ ուժ է տա­լիս ա­ռօր­յա պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի կա­տար­ման հա­մար։ Աստ­ծո հետ շփման ժա­մա­նակ հան­դարտ­վում է հո­գու ցա­վը, վեր­քերն այլևս չեն ար­յու­նա­հո­սում, ցրվում է խա­վա­րը։ Աստ­վա­ծա­յին ի­մաս­տու­թյան լույսն իր հետ այժ­մէա­կան մի խոր­հուրդ է բե­րում, որն անհ­ րա­ժեշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լիս խիստ կարևոր է։ Ս­պա­սի՛ր Հի­սուս Քրիս­տո­սին, ինչ­պես ա­շա­կերտն է սպա­սում սի­րե­լի ու­սուց­չին, փե­սան՝ հար­սին։ Արթ­նա­նա­լով, ան­հա­պաղ փնտրի՛ր Նրան, և կլսես, թե ինչ­պես է Հի­սու­սը թա­կում սրտիդ դու­ռը՝ կա­մե­նա­լով ուղ­ղոր­դել քեզ կյան­քում։ Այ­սօր­վա օ­րը քո կյան­քում կա­րող է դառ­նալ մեծ փո­փո­խու­թյուն­նե­րի օր։ Հի­շի՛ր Աստ­ծո խոս­քե­րը․ «Ե­րա­նի՜ այն մար­դին, որ ինձ մտիկ է ա­նում, որ ա­մեն օր հսկում է իմ դռնե­րի մոտ, և­իմ դրան­դի­քի մուտ­քե­րը պա­հում է»։

——————————————————————————————————————— 25

հունվար

19

Ո՞ՒՄ Է ՀԱ­ՃՈՒՄ ԱՍՏ­ՎԱԾ

«Տե­րը հա­վա­նում է ի­րե­նից վա­խե­ցող­նե­րին, որ Իր ո­ղոր­մու­թյանն են հու­սա­ցած» (­Սաղ­մոս 147.11)։ Լա-­Պա­սից Սան-­Պաու­լո ուղևոր­վող թիվ 8881 չվեր­թի ա­վագ ու­ղեկ­ցոր­դու­ հին դի­մեց ինձ փոքր-ինչ շփոթ­ված․ «Դուք հո­վիվ Ա­լե­խանդ­րո Բու­յո՞նն եք»։ Սև աչ­քե­րի փայլն ու թուխ դեմ­քի ժպիտն ար­տա­ցո­լում էին նրա հուզ­մուն­ քը։ Պարզ­վեց, որ Քրիս­տի­նան (այդ­պես էին ան­վա­նում աղջ­կան) կար­դա­ցել էր իմ հե­ղի­նա­կա­յին գիր­քը՝ «Եր­րորդ հա­զա­րամ­յակն ու Հայտ­նու­թյուն Գր­քի մար­գա­րեու­թյուն­նե­րը», և նրա հո­գում ներ­քին պայ­քար էր ծնունդ ա­ռել։ Մտ­քով նա հա­մա­ձայն էր աստ­վա­ծաշնչ­յան ճշմար­տու­թյուն­նե­րի հետ, բայց սրտով վա­խե­նում էր ըն­դու­նել դրանք։ «Աստ­ված շատ բան է ա­րել իմ կյան­քում, - ա­սաց նա, - բայց իմ առջևում դեռ այն­քան դժվա­րու­թյուն­ներ կան, որ ես վա­խե­նում եմ ո­րո­ շում կա­յաց­նել»։ Քրիս­տի­նան հոգևոր ա­ճի դժվա­րին փուլ էր վե­րապ­րում։ Հոգևոր աճն այն­քան էլ հեշտ բան չէ. դա նման է փո­թոր­կուն ծո­վում դե­պի ա­պա­հով նա­ վա­հան­գիստ լո­ղա­լուն։ Հոգևոր ա­ճը նման է ան­հայտ երկր­ներ ուղևոր­վե­ լուն, և­այդ ճամ­փոր­դու­թյունն, ըստ էու­թյան, վա­խեց­նում է։ Ի­րա­կա­նու­թյու­ նը հիմն­վում է փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րի ու կեր­պար­նե­րի վրա, ո­րոն­ցից շա­տե­րը քո մտա­ծե­լա­կեր­պի ծնունդ են, մյուս­նե­րը՝ ար­տա­քին աշ­խար­հի արդ­յունք։ Երբ դա միայն մարդ­կա­յին ի­րա­կա­նու­թյունն է՝ սահ­մա­նա­փակ­ված երկ­ րա­յին ար­ժեք­նե­րով, դու անվս­տա­հու­թյուն ես զգում, ապ­րե­լով մշտա­կան ու­նայ­նու­թյան զգա­ցու­մով։ Բայց ա­մեն ինչ փոխ­վում է, երբ ա­ռա­ջին ան­գամ առնչ­վում ես Աստ­ծո Խոս­քի հետ, որն իր մեջ ամ­փո­փում է հա­վեր­ժա­կան ու ան­փո­փոխ Աստ­ծուց տրված հա­րատև ար­ժեք­նե­րը։ Սա­կայն այդ ար­ժեք­ նե­րը եր­բեմն չեն հա­մա­պա­տաս­խա­նում մարդ­կա­յին ան­կա­տա­րու­թյա­նը, ա­ռա­ջաց­նե­լով վախ ու անվճ­ռա­կա­նու­թյուն։ Քրիս­տի­նան ան­կեղծ էր. նա հա­վա­տում էր ե­րա­զան­քին։ Նա ե­րա­զում էր լիար­ժեք կյան­քի մա­սին։ Գի­տեր, որ իր սե­փա­կան ու­ժե­րով չէր կա­րող հաս­ նել լիար­ժե­քու­թյան, այդ պատ­ճա­ռով փնտրում էր Աստ­ծուն։ Նա չէր ակն­ կա­լում հան­դի­պել ինձ ինք­նա­թի­ռում. դա Աստ­ծո պա­տաս­խանն էր աղջ­կա նկրտում­նե­րին. «Դո՛ւստր իմ, ա­ռա՛ջ գնա։ Մի՛ վա­խե­ցիր։ Միայն Ին­ձա­նով և Իմ Խոս­քով կյանքդ կգու­նա­վոր­վի ծիա­ծա­նի ե­րանգ­նե­րով, կլցվի արևա­ ծա­գի գե­ղեց­կու­թյամբ ու լեռ­նե­րի հզո­րու­թյամբ»։ Քրիս­տինա՛, թող որ այս երկ­րում մենք այլևս չհան­դի­պենք, ես միշտ կհի­ շեմ քեզ և­ այն մարդ­կանց, ով­քեր ամ­բողջ սրտով փնտրում են Հի­սու­սին. «Տե­րը հա­վա­նում է ի­րե­նից վա­խե­ցող­նե­րին, որ Իր ո­ղոր­մու­թյանն են հու­ սա­ցած»։

——————————————————————————————————————— 26

հունվար

ԻՆՉ­ՊԵ՞Ս ՎԱՐ­ՎԵԼ ԹՇՆԱ­ՄԻ­ՆԵ­ՐԻ ՀԵՏ

20

«Ե­թե Տի­րո­ջը հա­ճե­լի են մար­դու ճա­նա­պարհ­նե­րը, նաև նրա թշնա­ մի­նե­րին կհաշ­տեց­նի նրա հետ» (Ա­ռա­կաց 16.7)։ Ա­մեն օր, և­ա­մեն տեղ կա­րող է հայտն­վել մե­կը, ով կցան­կա­նա ձեզ վնա­ սել, նույ­նիսկ ա­ռանց որևէ պատ­ճա­ռի, պար­զա­պես չա­րու­թյու­նից դրդված։ Երբ թշնա­մին տե­սա­նե­լի է, դու զգու­շա­նում ես նրա­նից, փախ­չում ես կամ էլ պաշտ­պան­վում։ Բայց ինչ­պե՞ս վար­վել, ե­թե չգի­տես, թե ո՞վ է թշնա­միդ, և­ որ­տե՞ղ է նա։ Ինչ­պե՞ս վար­վել թշնա­մի­նե­րի հետ, ով­քեր բա­րե­կամ են ձևա­ նում, մտնում են քո ըն­կե­րա­կան նեղ շրջա­նի մեջ։ Այ­սօր­վա տեքս­տը բա­ցատ­րում է, թե Աստ­ված ինչ­պես կա­րող է թշնա­մուն բա­րե­կամ դարձ­նել։ Աստ­ված չի դի­մում մո­գա­կան հնարք­նե­րի, թե­պետ եր­ բեմն մենք հենց դա էլ ցան­կա­նում ենք. մի հպում թշնա­մու սրտին, և խնդի­ րը լուծ­ված է։ Ո՛չ։ Մարդ­կանց դուր են գա­լիս ակն­թար­թա­յին հրաշք­նե­րը։ Մենք փոր­ձում ենք նվա­զա­գույն ջան­քեր գոր­ծադ­րել՝ ակն­կա­լե­լով, որ ա­մեն ինչ կթափ­վի երկն­քից։ Բայց Աստ­ծո հա­մար ոչ միշտ է այդ­պես։ Նա պա­տաս­խա­նում է, երբ մար­ դիկ ա­ղեր­սում են Ի­րեն։ Նա պատ­րաստ է թշնա­մի­նե­րիդ ըն­կեր­ներ դարձ­ նել, բայց միայն քո մաս­նակ­ցու­թյամբ։ Գր­ված է, որ «ե­թե Տի­րո­ջը հա­ճե­լի են մար­դու ճա­նա­պարհ­նե­րը, նաև նրա թշնա­մի­նե­րին կհաշ­տեց­նի նրա հետ», այ­սինքն՝ քո թշնա­մի­նե­րը կդա­դա­ րեն թշնա­մի­ներ լի­նե­լուց։ Նկա­տո՞ւմ ես, որ Աստ­ծո գոր­ծի­քը հենց մար­դու պահ­վածքն է։ Տի­րո­ջը հա­ճե­լի է ա­ռանց ա­տե­լու­թյան, ա­ռանց վի­րա­վո­րան­ քի, ա­ռանց վշտի ու տա­ռա­պան­քի ճա­նա­պար­հը. չէ՞ որ այդ ա­մե­նը հո­գին ա­պա­կա­նող թույն է։ Թու­նա­վոր­ված սիրտն ան­կա­րող է թշնա­մուն որ­պես բա­րե­կամ ըն­դու­նել։ Վի­րա­վո­րան­քը վի­րա­վո­րանք է ծնում, ա­տե­լու­թյու­նը պա­տաս­խան ա­տե­լու­թյան է հան­գեց­նում, եր­կու­սի սրտերն էլ լցվում են դա­ռը կսկի­ծով ու մոր­մո­քով։ Երբ գա­լիս ես Հի­սու­սի մոտ, երբ ապ­րում ես Նրա հետ, Ու­սուց­չի բնա­վո­ րու­թյունն ար­տա­ցոլ­վում է քե­զա­նում, և դու ու­նակ ես դառ­նում չա­րու­թյա­նը բա­րու­թյամբ պա­տաս­խա­նել, ա­ղո­թել թշնա­մի­նե­րիդ ներ­ման հա­մար, ո­րով­ հետև նրանք չեն հաս­կա­նում, թե ինչ են ա­նում։ Երբ Աստ­ծուն թույլ ես տա­լիս բնակ­վել քո սրտում, Նա օգ­տա­գոր­ծում է քո ճա­նա­պար­հը, սի­րո ու խո­նար­հու­թյան քո վկա­յու­թյու­նը, որ­պես­զի այն­ պես դիպ­չի քո թշնա­մի­նե­րի սրտե­րին, որ նրանց աչ­քե­րը բաց­վեն, և նրանք հաս­կա­նան, որ քեզ հետ թշնա­մա­նա­լու պատ­ճառ չու­նեն։ Հենց դա է հրաշ­ քը։ Լի­նում է, որ դա­ժան ու ան­կոտ­րում մար­դիկ ըն­դու­նում են ի­րենց սխալ­ ներն ու նե­րո­ղու­թյուն են խնդրում։ Եվ ու­րեմն, հենց այ­սօր խնդրի՛ր Աստ­ծուն քեզ այն­պի­սի սիրտ տալ, որն ու­նակ է նե­րել ու սի­րել թշնա­մի­նե­րիդ, ո­րով­հետև «ե­թե Տի­րո­ջը հա­ճե­լի են մար­դու ճա­նա­պարհ­նե­րը, նաև նրա թշնա­մի­նե­րին կհաշ­տեց­նի նրա հետ»։

——————————————————————————————————————— 27

հունվար

21

Կ­ՅԱՆ­ՔԻ ՔԱ­ՐԱՅ­ՐԻՑ

«Իմ ան­ձը հա­նի՛ր բան­տից, որ գո­հա­նամ քո ա­նու­նից­․ ար­դար­նե­րը կպա­տեն ինձ, երբ որ ինձ բա­րու­թյուն ա­նես» (­Սաղ­մոս 142.7)։ Ընդ­հա­տե­լով բժշկին, հի­վանդն ա­սաց․ «Իմ խնդի­րը ոչ թե մարմ­նի, այլ հո­ գու մեջ է, բժի՛շկ։ Ի՞նչ կա­րող է ա­նել գի­տու­թյունն այս դեպ­քում»։ Գո­յու­թյուն ու­նեն կյան­քը կոր­ծա­նող հո­գե­մարմ­նա­կան հի­վան­դու­թյուն­ ներ։ Դրանք ար­մա­տա­վոր­վում են հո­գում, մինչ­դեռ դրսևոր­վում են մարմ­ նում։ Հե­տա­զո­տող­ներն ա­ռայժմ ան­կա­րող են բա­ցա­հայ­տել այդ­պի­սի հի­ վան­դու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռը. հայտ­նի է միայն, որ օր­գա­նիզմն օ­րըս­տօ­րե ա­վե­լի ու ա­վե­լի է թու­լա­նում։ Դա­վի­թը հենց այս­պի­սի խնդրի մա­սին է խո­սում։ Նա ա­ղա­չում է․ «Իմ ան­ ձը հա­նիր բան­տից»։ Աստ­վա­ծաշն­չի ո­րոշ թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րում այս սաղ­մոսն ու­նի են­թա­ վեր­նա­գիր՝ «Դավ­թի երգ, երբ որ քա­րայ­րումն էր­․ ա­ղոթք»։ Դա­վի­թը եր­կու ան­գամ թաքն­վեց քա­րայ­րում․ Ո­դո­ղո­մի քա­րայ­րում թաքն­վում էր փղշտա­ ցի­նե­րից, իսկ դրա­նից ա­ռաջ՝ Են­գադ­դիի քա­րայ­րում, որ­տեղ հնա­րա­վո­ րու­թյուն ու­ներ սպա­նել Սա­վու­ղին։ Աստ­վա­ծաշն­չի ու­սում­նա­սի­րու­թյամբ զբաղ­վող­նե­րը չեն կա­րո­ղա­նում պար­զո­րոշ ա­սել, թե այս եր­կու դեպ­քե­րից ո­րի արդ­յուն­քում է գրվել տվյալ սաղ­մո­սը, սա­կայն կարևո­րը վայրն ու հան­ գա­մանք­նե­րը չեն։ Պատ­կե­րա­վոր ա­սած՝ Դա­վի­թը հայտն­վել էր կյան­քի մութ քա­րայ­րում, և դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի խա­վա­րը թույլ չէր տա­լիս նշմա­րել, թե առջևում ինչ է սպաս­վում։ Դա­վի­թը հստակ կեր­պով ա­սում է, որ ե­թե Աստ­ված ա­զա­տի ի­րեն այդ ընկ­ճախ­տի բան­տից, ին­քը կփա­ռա­բա­նի Նրա ա­նու­նը, և­ ար­դար­նե­րը թա­գի նման կպա­տեն ի­րեն։ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ դու հենց այդ­պես ապ­րես։ Հի­վան­դին խոր­հուրդ տրվեց թույլ տալ Աստ­ծուն ա­զա­տել ի­րեն սիր­տը թու­նա­վո­րող բա­ցա­սա­կան զգաց­մունք­նե­րից. ա­տե­լու­թյու­նից, վի­րա­վո­ րան­քից ու վրե­ժի ծա­րա­վից։ Նա բա­վա­րար պատ­ճառ­ներ ու­ներ այս զգաց­ մունք­նե­րը վե­րապ­րե­լու հա­մար, բայց դրանք նրա կյան­քը վե­րա­ծել էին հոգևոր բան­տի։ Երբ կի­նը թույլ տվեց, որ իր սրտի մեջ թա­փան­ցի նե­րե­լու, հաս­կա­նա­լու ու սի­րե­լու ցան­կու­թյու­նը, նրա կյանքն ամ­բող­ջու­թյամբ փոխ­ վեց։ Դու երբևէ ե­ղե՞լ ես բա­ցա­սա­կան զգաց­մունք­նե­րի գե­րի։ Հայտն­վե­լով այդ գե­րու­թյան ցան­ցում, դու չես կա­րո­ղա­նում տես­նել աշ­խար­հի գե­ղեց­կու­ թյու­նը, ու­րա­խա­նալ եր­ջա­նիկ ակն­թարթ­նե­րով ու քեզ սի­րող մարդ­կան­ցով։ Բա­ցի միայ­նու­թյու­նից, տխրու­թյու­նից ու կսկի­ծից, մութ քա­րայ­րում ու­րիշ ո­չինչ չկա։ Եվ ու­րեմն, Դա­վի­թի հետ միա­սին դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Իմ ան­ձը հա­նիր բան­տից, որ գո­հա­նամ քո ա­նու­նից­․ ար­դար­նե­րը կպա­տեն ինձ, երբ որ ինձ բա­րու­թյուն ա­նես»։

——————————————————————————————————————— 28

ՄԵՂ­ՔԻ ԱՆ­ՀԵ­ԹԵ­ԹՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

հունվար

22

«Բայց ինձ դեմ մե­ղան­չո­ղը կվնա­սի իր հո­գին, բո­լոր ինձ ա­տող­նե­րը մահն են սի­րում» (Ա­ռա­կաց 8.36)։ Ժա­մա­նա­կա­կից մար­դու հա­մար «մեղք» բա­ռը ստո­րա­ցու­ցիչ ու վի­րա­ վո­րա­կան է հնչում։ Ա­ռա­վել նա­խընտ­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել «թու­լու­թյուն», «սխալ», «ճա­նա­պար­հից շեղ­վե­ցի» կամ «ոչ ճիշտ ո­րո­շում կա­յաց­րե­ցի» ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը։ Բայց Աստ­ված մեղ­քը մեղք է հա­մա­րում։ Եր­կընտ­ րանք չկա։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ չնա­յած մեղ­քը Աստ­ ծուն հա­կա­ռակ է, մեղ­քի հիմ­նա­կան զո­հը հենց մե­ղա­վոր մարդն է, ով վնա­ սում ու ոչն­չաց­նում է ինքն ի­րեն։ Ապ­շե­ցու­ցիչ է մարդ­կանց հոգևոր կար­ճա­տե­սու­թյու­նը։ Մար­դը մե­ղան­ չում է, ցան­կա­նա­լով եր­ջա­նիկ լի­նել, բայց չհաս­նե­լով իր նպա­տա­կին, ա­վե­լի դժբախտ է զգում ի­րեն։ Բա­վա­կա­նու­թյուն է փնտրում, բայց փո­խա­րե­նը ցավ է գտնում, ձգտում է հաս­նել ինչ-որ բա­նի, բայց պար­տու­թյուն է կրում, վա­զում է խաբ­կանք­նե­րի հետևից և մո­լոր­վում կյան­քի ա­նա­պա­տում։ Մար­ դը հանգս­տու­թյուն չի գտնում, տա­ռա­պում է, տանջ­վում, ծե­րա­նում՝ չհաս­ նե­լով ցան­կա­լիին։ Հա­մա­ձայն Ա­ռա­կաց գրքի, ոչ թե սա­տա­նան, այլ հենց մարդն է կոր­ծա­նում իր հո­գին, ո­րով­հետև ո­չինչ տե­ղի չի ու­նե­նում ա­ռանց մար­դու հա­մա­ձայ­նու­թյան։ Թշ­նա­մին կա­րող է օգ­տա­գոր­ծել ա­մե­նա­ծան­ րակ­շիռ փաս­տարկ­նե­րը, խոս­տա­նալ ա­մեն հնա­րա­վոր բան, բայց չի կա­ րող ստի­պել մե­ղան­չել։ Մար­դը մե­ղան­չում է, ո­րով­հետև հա­մա­ձայ­նում է դրան։ Փոր­ձու­թյան ինչ-որ մի պա­հի նա են­թարկ­վում է թշնա­մու կամ­քին, թույլ տա­լով նրան վե­րահս­կել ի­րեն։ Միակ բա­նը, որ մար­դը կա­րող է ա­նել փրկվե­լու հա­մար, իր կամ­քը Հի­սու­ սին են­թար­կելն է, ա­մեն օր Նրան դի­մե­լը, ա­նընդ­հատ Նրա հետ լի­նե­լը։ Իսկ ով այս­պես չի վար­վում, մահն է սի­րում, ա­սում է Սո­ղո­մո­նը։ Մահ­վան հան­ դեպ սե­րը նպա­տակ չէ։ Ոչ ոք իր առջև մա­հը սի­րե­լու նպա­տակ չի դնում։ Դա հետևանք է։ Կ­յանքն ա­ռանց Քրիս­տո­սի ապ­րե­լու, և մո­լո­րու­թյան ճա­ նա­պարհ­նե­րով ըն­թա­նա­լու հետևան­քը հա­վի­տե­նա­կան մահն է։ Դու եր­ջան­կու­թյան կա­րիք ու­նես։ Եր­ջա­նիկ լի­նե­լու միակ մի­ջո­ցը քո սի­ րե­լի մարդ­կանց եր­ջան­կաց­նելն է, փո­խըմբռն­ման ու սի­րո մթնո­լորտ ա­պա­ հո­վե­լը. դրան կա­րող է հաս­նել միայն նա, ով ձեռք է բե­րել հո­գու խա­ղա­ղու­ թյուն։ Այ­սօր կրկին ե՛կ Հի­սու­սի մոտ, ա­մեն քայ­լա­փո­խի ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­ յաց­նե­լու ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր Նրա­նից։ Հա­մոզ­վի՛ր, որ կյանքդ հա­մա­ պա­տաս­խա­նում է Աստ­ծո կամ­քին։ Հնա­զա՛նդ ե­ղիր Հի­սու­սին և հի­շի՛ր․ «Բայց ինձ դեմ մե­ղան­չո­ղը կվնա­սի իր հո­գին, բո­լոր ինձ ա­տող­նե­րը մահն են սի­րում»։

——————————————————————————————————————— 29

հունվար

23

ԽՈ­ՆԱՐՀ­ՆԵ­ՐԻ ՎԱՐՁ­ՔԸ

«Ո­րով­հետև Տե­րը հա­վա­նում է իր ժո­ղովր­դին․ ­խեղ­ճե­րին փա­ռա­վո­ րում է փրկու­թյու­նով» (­Սաղ­մոս 149.4)։ Եր­կու մարդ մտան տա­ճար ա­ղո­թե­լու։ Թվում էր, թե նրանք միև­նույն Աստ­ծո մոտ են ե­կել, բայց նրանց երկր­պա­գու­թյու­նը միան­գա­մայն տար­ բեր էր։ Ա­ռա­ջի­նի երկր­պա­գու­թյան ա­ռար­կան հենց ինքն էր։ Նա ի­րեն պարգև­նե­րի ար­ժա­նի մարդ էր հա­մա­րում, պար­ծե­նա­լով իր լավ վար­քով, համ­բա­վով ու բա­րի գոր­ծե­րով։ Իսկ մյուսն ի­րեն ա­նար­ժան էր հա­մա­րում։ Տա­ճար գա­լով, նա իր մա­սին խո­սում էր իբրև մե­ղա­վո­րի, ով ոչ մի բա­նի ար­ժա­նի չէ։ Այս ա­ռա­կը պատ­մեց Քրիս­տո­սը։ Ա­ռա­ջին մար­դը փա­րի­սե­ցի էր, երկ­ րոր­դը՝ հար­կա­հա­վաք։ Աստ­ված բարձ­րաց­րեց երկ­րորդ մար­դուն և մեր­ ժեց ա­ռա­ջի­նին։ Այս ա­ռա­կով Հի­սու­սը մատ­նան­շեց Ա­վե­տա­րա­նի գլխա­վոր գա­ղա­փա­րը․ անհ­նար է փրկու­թյան ար­ժա­նա­նալ սե­փա­կան ջան­քե­րով, փրկու­թյան պարգևն Աստ­ված է շնոր­հում՝ հիմն­վե­լով սի­րո, ոչ թե ար­ժա­ նիք­նե­րի վրա։ Փր­կու­թյան մա­սին ճշմար­տու­թյու­նը մաք­րա­մա­քուր շի­թով հեղ­վում է ողջ Սուրբ Գր­քով մեկ։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան հե­ղի­նակ­ներն ա­նընդ­հատ ընդգ­ծում են այս գա­ղա­փա­րը՝ սկսած Ծնն­դոց գրքում նկա­րագր­ված պատ­մու­թյու­ նից, երբ Աստ­ված զոհ մա­տու­ցեց Ա­դա­մի ու Ե­վա­յի մեր­կու­թյու­նը քո­ղար­ կե­լու հա­մար, մինչև Հայտ­նու­թյուն, որ­տեղ Աստ­ված կոչ է ա­նում անվ­ճար խմել փրկու­թյան կեն­դա­նի ջրից։ Մենք փրկու­թյու­նը չենք վաս­տա­կում. դրան ար­ժա­նա­նում ենք միայն Հի­սուս Քրիս­տո­սի շնոր­հով։ Այ­սօր­վա տեքս­տում սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է փրկու­թյան մա­սին։ Նա պնդում է, որ փրկու­թյու­նը նման է թա­գի, ո­րը տրվում է խո­նարհ­նե­րին։ Եբ­րա­յե­րեն «անավ» - «խո­նարհ» եզ­րույ­թը բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «աղ­քատ ու կա­րի­քա­վոր»։ Այ­սինքն, մի մարդ, ով սե­փա­կան ո­չինչ չու­նի և­ ա­պա­վի­նում է միայն Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյա­նը։ Խոս­քը ոչ այն­քան գու­մա­րի, որ­քան հպար­տու­թյան մա­սին է։ Կան խո­նարհ հա­րուստ­ներ ու հպարտ աղ­քատ­ներ։ Եր­ջան­կու­թյունն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն կապ­ված է փրկու­թյան հետ։ Մշտա­ պես մո­լո­րու­թյան մեջ գտնվող մար­դը չի կա­րող ի­րեն եր­ջա­նիկ զգալ։ Ինչ­ պե՞ս կա­րե­լի է խա­ղա­ղու­թյուն ձեռք բե­րել նման ի­րա­վի­ճա­կում։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է հան­գիստ քնել։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է սի­րել։ Ճշ­մա­րիտ կյանքն սկսվում է միայն այն ժա­մա­նակ, երբ գտնում ես կո­րա­ծը։ Հենց այ­սօր խո­նարհ սրտով դի­մի՛ր Աստ­ծուն։ Ըն­դու­նի՛ր, որ ինք­նին, դու ոչն­չի ար­ժա­նի չես։ Քո սխալ­ներն ու մեղ­քե­րը մահ­վան են դա­տա­պար­տել քեզ, բայց Հի­սուսն Իր մա­հով մեզ կյանք է պարգևել։ Ո՛չ դու, ո՛չ ես եր­բեք չենք կա­րող վար­ձա­հա­տույց լի­նել Նրան դրա հա­մար, «ո­րով­հետև Տե­րը հա­վա­նում է իր ժո­ղովր­դին․ խեղ­ճե­րին փա­ռա­վո­րում է փրկու­թյու­նով»։

——————————————————————————————————————— 30

24 ՓՈՐ­ՁՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ ՈՒ Է­ԼԻ ՓՈՐ­ՁՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ հունվար

«Ար­ծա­թի հա­մար հա­լոց կա և­ոս­կիի հա­մար՝ քու­րա, բայց սիր­տե­րը քննո­ղը Տերն է» (Ա­ռա­կաց 17.3)։ Կինս խո­րին ցա­վով մի տխուր լուր հայտ­նեց ինձ․ «Ե­լե­նան մա­հա­ցել է»։ Ես լավ էի ճա­նա­չում Ե­լե­նա­յին։ Նա մաս­նակ­ցել էր բազ­մա­թիվ ա­վե­տա­րան­ չա­կան ծրագ­րե­րի։ Վեր­ջին ան­գամ այդ­պի­սի ծրա­գիր էր անց­կաց­վում Պոր­ տու-Ա­լեգ­րիի Բեյ­րա-­Ռիո մար­զա­հա­մա­լի­րում, որ­տեղ նա եր­գում էր քա­ռա­ սուն­հա­զա­րա­նոց լսա­րա­նի առջև։ Նա ա­վե­լի շատ եր­գում էր հո­գով, քան ձայ­նով, թեև, հի­րա­վի, հիա­նա­լի ձայն ու­ներ։ Իմ ա­ռա­ջին զրույ­ցը նրա հետ կա­յա­ցավ շատ չան­ցած այն դեպ­քից, երբ նա դժբախտ պա­տա­հա­րի արդ­յուն­քում կորց­րել էր ա­մուս­նուն։ Դեպ­քը տե­ ղի էր ու­նե­ցել ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րի ներ­կա­յու­թյամբ՝ ծո­վափն­յա հանգս­ տի ժա­մա­նակ։ Ա­մու­սինն ըն­կել էր ժայ­ռից, և հս­կա­յա­կան ա­լի­քը քշել էր նրան։ Հնա­րա­վոր չէր ե­ղել փրկել։ Ե­րեք ե­րե­խա­նե­րը որ­բա­ցան։ Ե­լե­նան ա­մեն հար­ցում ա­պա­վի­նում էր Աստ­ծուն՝ փոք­րիկ­նե­րի հա­մար լի­նե­լով և՛ մայր, և՛ հայր։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց նրան մի ցա­վա­լի լուր հայտ­նե­ցին. նրա մոտ քաղց­կեղ էին ախ­տո­րո­ շել։ «Ես միայն ու­զում եմ մե­ծաց­նել ե­րե­խա­նե­րիս», - ա­սաց նա ինձ դահ­լի­ ճի հետ­նա­բե­մում, երբ պատ­րաստ­վում էինք Աստ­ծո մա­սին խո­սել Կու­րի­ տի­բեի Ա­պա­կե պա­լա­տի դահ­լի­ճում հա­վաք­ված հա­զա­րա­վոր մարդ­կանց առջև։ Տա­րի­ներ շա­րու­նակ նա խի­զա­խո­րեն պայ­քա­րել էր բո­լոր դժվա­րու­թյուն­ նե­րի դեմ, ե­րեք ան­գամ հայտն­վել էր մահ­վան շե­մին։ Հիա­նա­լի մայր էր, մեծ հա­վատք ու­նե­ցող խի­զախ կին։ Նա թույլ չէր տա­լիս, որ հու­սա­հա­տու­թյու­նը տի­րի իր սրտին, բա­ռեր էր գտնում մարդ­կանց քա­ջա­լե­րե­լու հա­մար, եր­ գում էր՝ ան­տե­սե­լով ցա­վը։ Հի­շո­ղու­թյանս մեջ մե­կընդ­միշտ տպվե­ցին նրա խոս­քե­րը․ «Ցա­վոտ փոր­ձու­թյուն­նե­րում Աստ­ված օգ­նեց ինձ հոգևո­րա­պես ա­ճել»։ Հի­մա ար­դեն փոր­ձու­թյունն ա­վարտ­ված էր։ Նա ննջել էր Տի­րո­ջով։ Փա­կել էր աչ­քերն այն օրհն­յալ հույ­սով, որ մի օր կտես­նի վե­րա­դար­ձող Հի­սու­սին ու Նրա հա­մար մի նոր օրհ­ներգ կեր­գի։ Ա­հա թե որն է այ­սօր­վա հա­մա­րի ի­մաս­տը։ Ինչ­պես որ ար­ծաթն ու ոս­կին են հա­լո­ցում զտվում, այն­պես էլ կյան­քի փոր­ձու­թյուն­ներն են հղկում բնա­ վո­րու­թյու­նը։ Ոչ մե­կը Ե­լե­նա­յից երբևէ բո­ղոք կամ դժգո­հու­թյուն չէր լսել։ Ան­տա­նե­լի ցա­վե­րի մեջ ան­գամ նա ապ­րում ու փա­ռա­բա­նում էր Աստ­ծուն։ Հույ­սով պայ­քա­րում էր՝ մինչև կյան­քի վեր­ջին օրն իր եր­գով փա­ռա­բա­նե­լով Հի­սու­սին։ Ո­գեշնչ­վի՛ր այս կնոջ օ­րի­նա­կով և հի­շի՛ր․ «Ար­ծա­թի հա­մար հա­լոց կա և­ ոս­կիի հա­մար՝ քու­րա, բայց սիր­տե­րը քննո­ղը Տերն է»։

——————————————————————————————————————— 31

հունվար

25

ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐՀ

«Ե­րա­նե­լի են ճա­նա­պար­հով ան­մեղ­նե­րը, որ գնում են Տի­րոջ օ­րեն­ քում» (­Սաղ­մոս 119.1)։ Մո­լոր­վե­լը կամ կոր­չե­լը ցա­վոտ փոր­ձա­ռու­թյուն է։ Ա­վե­լի վատ է, երբ չգի­ տես, որ մո­լոր­վել ես, և միայն վեր­ջին պա­հին ես հաս­կա­նում, որ շատ ես հե­ ռա­ցել քո նպա­տա­կից։ Շատ կարևոր է պար­զո­րոշ պատ­կե­րաց­նել սե­փա­ կան եր­թու­ղին։ Այդ է պատ­ճա­ռը, որ քար­տեզ­ներն ա­նընդ­հատ ճշգրտվում են, և GPS-սար­քա­վո­րում­նե­րը մեծ պա­հան­ջարկ են վա­յե­լում։ Սաղ­մո­սեր­գուն նշում է, որ ճիշտ ճա­նա­պար­հը գտած և դ­րա­նով քայ­լող մար­դիկ օրհն­ված են ու եր­ջա­նիկ։ Գո­յու­թյուն ու­նի դե­պի եր­ջան­կու­թյուն տա­նող ճա­նա­պարհ։ Ե­թե դու գտել ես այն, ու­րեմն կհաս­նես ցան­կա­լի նպա­տա­կիդ։ Բո­լորն են ու­զում եր­ջա­ նիկ լի­նել։ Բայց ինչ­պե՞ս է պա­տա­հում, որ ոչ բո­լորն են հաս­նում եր­ջան­ կու­թյան։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ միայն ցան­կու­թյու­նը բա­վա­կան չէ։ Անհ­րա­ժեշտ է գտնել դե­պի եր­ջան­կու­թյուն տա­նող ճա­նա­պար­հը։ Աշ­խար­հում բա­զում ճա­նա­պարհ­ներ կան, և բո­լորն էլ, այս­պես կամ այն­պես, խոս­տա­նում են տա­նել դե­պի եր­ջան­կու­թյուն։ Ճա­նա­պարհ­նե­րը խա­բու­սիկ են, ա­նո­րոշ ու նեն­գա­վոր։ Մի­գու­ցե դրանք հասց­նեն բա­վա­րար­ վա­ծու­թյան, իշ­խա­նու­թյան, հարս­տու­թյան կամ էլ փառ­քի, բայց դա դեռևս եր­ջան­կու­թյան ե­րաշ­խիք չէ։ Մի ան­գամ ա­շա­կերտ­նե­րը խնդրե­ցին Հի­սու­սին ճա­նա­պարհ ցույց տալ ի­րենց, և Նա էլ պա­տաս­խա­նեց․ «Ես եմ ճա­նա­պար­հը և ճշ­մար­տու­թյու­նը և կ­յան­քը» (­Հով­հան­նես․ 14.6)։ Հի­սու­սը լիար­ժեք կյան­քի միակ ճա­նա­պարհն է։ Դա հիմ­նա­րար ճշմար­տու­թյուն է ողջ տիե­զեր­քում։ Բա­ցե­լով սիրտդ Հի­ սու­սի ա­ռաջ, դու թույլ ես տա­լիս, որ եր­ջան­կու­թյու­նը հոր­դի սրտիդ մեջ։ Բա­ցել սիր­տը Հի­սու­սի ա­ռաջ, նշա­նա­կում է քայ­լել Նրա ճամ­փա­նե­րով։ Դրան­ցում դու սո­վո­րում ես ե­րես առ ե­րես նա­յել կյան­քին, պայ­քա­րել ու հաղ­թել, չվա­խե­նա­լով այս աշ­խար­հի ան­կան­խա­տե­սե­լի փո­փո­խու­թյուն­նե­ րից։ Շա­տերն ի­րենց կյան­քի վեր­ջին օ­րե­րին են միայն ցա­վով գի­տակ­ցում, որ բա­զում ճա­նա­պարհ­նե­րով են քայ­լել, այդ­պես էլ չգտնե­լով ճշմա­րիտ Ճա­նա­ պար­հը։ «Ես ար­դեն ժա­մա­նակ չու­նեմ հետ դառ­նա­լու հա­մար», - ա­սաց ինձ մի ծե­րու­նի։ Բայց այ­սօր­վա տեքս­տի ու­րա­խա­լի լուրն այն է, որ եր­բեք ուշ չէ Քրիս­տո­սի ա­րա­հետ­նե­րով գնա­լու հա­մար։ Նրան մի վայրկ­յանն էլ բա­վա­ կան է, որ­պես­զի ա­մեն ինչ վե­րա­փո­խի։ Հոգ­նե՞լ ես ա­ռաջ գնա­լուց։ Ջան­քերդ ա­նօ­գո՞ւտ են թվում։ Քա­ջա­լեր­վի՛ր հետև­յալ խոս­քե­րով․ «Ե­րա­նե­լի են ճա­նա­պար­հով ան­մեղ­նե­րը, որ գնում են Տի­րոջ օ­րեն­քում»։

——————————————————————————————————————— 32

ԻՆՉ­ՊԵ՞Ս ՕԳ­ՆԵԼ

հունվար

26

«Ծաղր ա­նո­ղին մի՛ հան­դի­մա­նիր, որ քեզ չա­տի, հան­դի­մա­նի՛ր ի­մաս­ տու­նին, և նա քեզ կսի­րի» (Ա­ռա­կաց 9.8)։ Ինչ­պե՞ս վար­վել անհ­նա­զանդ որ­դու հետ, ով չի հար­գում ծնող­նե­րին և չի ըն­դու­նում նրանց խոր­հուրդ­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս խո­սակ­ցու­թյուն սկսել մի մար­ դու հետ, ով չի ու­զում լսել։ Ինչ­պե՞ս վար­վել ծաղր ա­նող մար­դու հետ։ Աստ­ծո խոր­հուրդն այս­պի­սին է․ մի՛ հան­դի­մա­նիր, թող գնա իր ճա­նա­ պար­հով։ Բայց մի՞­թե Աստ­վա­ծա­շուն­չը չի սո­վո­րեց­նում, որ Աստ­ված կան­ չում է Իր մո­լոր­ված զա­վակ­նե­րին և ս­պա­սում նրանց վե­րա­դար­ձին։ Պատ­ճա­ռը, թե ին­չու է Սո­ղո­մո­նը խոր­հուրդ տա­լիս չհան­դի­մա­նել ծաղ­րա­ սեր մար­դուն, այն է, որ այդ­պի­սի մար­դը կորց­րել է լա­վը վա­տից տար­բե­րե­ լու կա­րո­ղու­թյու­նը։ Եբ­րա­յե­րեն «յակայ» բա­յը, ո­րը թարգ­ման­վում է «հան­ դի­մա­նել», փո­խան­ցում է ար­ժեք­նե­րի մա­սին դա­տո­ղու­թյան գա­ղա­փա­րը։ Սո­ղո­մո­նը բա­ռա­ցիո­րեն ա­սում է․ «Մի՛ բա­ցատ­րիր ծաղր ա­նո­ղին, թե ինչ է բա­րին, և­ինչ է չա­րը, ո­րով­հետև նա ու­նակ չէ տես­նե­լու դրանց միջև ե­ղած տար­բե­րու­թյու­նը»։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է հա­մի զգա­ցո­ղու­թյու­նը կորց­րած մար­ դը տար­բե­րել թթուն ու քաղց­րը։ Պա­տա­հում է, երբ ա­նա­մո­թին օգ­նե­լու ջան­քե­րը միայն խնդիր­ներ են ա­ռա­ջաց­նում։ Մար­դը ո­չինչ չի ու­զում լսել, ան­տար­բե­րու­թյամբ կամ ագ­րե­ սի­վու­թյամբ է պա­տաս­խա­նում։ Այդ­պի­սի դեպ­քե­րում ա­վե­լի լավ է ա­ղո­թել։ Ա­ղոթ­քը հու­սա­խաբ չի ա­նում։ Մինչ դու ա­ղո­թում ես, Աստ­ված շա­րու­նա­ կում է թա­կել հա­մառ մե­ղա­վո­րի սրտի դու­ռը։ Մի ան­գամ Հի­սուսն ա­սաց․ «Սուրբ բա­նը շնե­րին մի՛ տաք, ոչ էլ ձեր մար­ գա­րիտ­նե­րը գցե­ցեք խո­զե­րի ա­ռա­ջին, որ նրանց կոխ չտան ի­րենց ոտ­քե­ րով և հետ դառ­նան ձեզ պա­տա­ռեն» (­Մատ­թեոս 7.6)։ Հի­սու­սը նույն բանն է խոր­հուրդ տա­լիս, ինչ և Սո­ղո­մո­նը։ Հա­մա­ռո­րեն փոր­ձե­լով օգ­նել մե­կին, ով չի ըն­դու­նում այդ օգ­նու­թյու­նը, ի՛նքդ կտրտմես ու կտանջ­վես. արդ­յուն­ քում բո­լորն ի­րենց պարտ­ված կզգան։ Ի՞նչ կա­րե­լի է ա­նել հա­րա­զատ մար­դու հա­մար, ով չի ու­զում բա­րի խոր­ հուրդ­ներ լսել. պար­զա­պես սի­րել նրան։ Ցույց տալ, որ դու նրա կող­քին ես։ Նույ­նիսկ, ե­թե ձեր տե­սա­կետ­ներն ու սկզբունք­նե­րը չեն հա­մընկ­նում, դու ե­րես չես թե­քում նրա­նից, ա­ռա­ջին իսկ անհ­րա­ժեշ­տու­թյան դեպ­քում պատ­րաստ ես օգ­նու­թյան ձեռք մեկ­նել։ Սա­կա­վա­խոս սե­րը հա­մառ սիր­տը գրա­վե­լու լա­վա­գույն մի­ջոցն է։ Ոչ ոք չի կա­րող դի­մա­կա­յել սի­րուն։ Խոս­քե­րը գրե­թե նշա­նա­կու­թյուն չու­նեն, դեռ ա­վե­լին. միայն աղ­մուկ են ա­ռա­ջաց­նում։ Սե­րը ներ­թա­փան­ցում է մարդ­կա­ յին հո­գու մեջ։ Այ­սօ­րը դարձ­րո՛ւ սի­րո ու փո­խըմբռն­ման օր, բա­րե­խո­սա­կան ա­ղոթ­քի օր։ Վս­տա­հի՛ր Աստ­ծուն այն մար­դու ա­նու­նը, ում սի­րում ես, բայց նա մեր­ժում է քո օգ­նու­թյու­նը, միև­նույն ժա­մա­նակ հի­շի՛ր խոր­հուր­դը․ «Ծաղր ա­նո­ղին մի՛ հան­դի­մա­նիր, որ քեզ չա­տի, հան­դի­մա­նի՛ր ի­մաս­տու­նին, և նա քեզ կսի­ րի»։ ——————————————————————————————————————— 33

հունվար

27

ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Տի­րոջ վա­խը սուրբ է, մնում է հա­վիտ­յան․ Տի­րոջ դա­տաս­տան­նե­րը ճշմա­րիտ են, բո­լո­րո­վին ար­դար» (­Սաղ­մոս 19.9)։ Մա­զերս կտրող ե­րի­տա­սարդ վար­սա­հար­դա­րը ճա­նա­չեց ինձ։ Մի փոքր ան­հա­մար­ձակ դի­մեց ինձ․ «Դուք հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ հա­ղոր­դում եք վա­րում, այն­պես չէ՞»։ Ես հաս­տա­տե­ցի։ Կի­նը պատ­մեց, որ մի ան­գամ լսել է Աստ­ծո ար­դա­րու­թյան մա­սին իմ մտո­րում­նե­րը։ Նա նոր էր ա­մուս­նա­լուծ­ վել, և հա­ղորդ­ման հա­ջորդ օ­րը դա­տա­րա­նում քննարկ­վում էր հարցն այն մա­սին, թե ծնող­նե­րից ում հետ է ապ­րե­լու ի­րենց դուստ­րը։ Ա­մեն բան տա­ նում էր նրան, որ աղջ­կան կտան հո­րը։ Ե­րի­տա­սարդ մայ­րը չէր աշ­խա­տում, բնա­կու­թյան պայ­ման­նե­րը չէին հա­մա­պա­տաս­խա­նում սահ­ման­ված չա­ փա­նիշ­նե­րին, նրա կեն­սա­կեր­պը կաս­կա­ծե­լի էր թվում, իսկ ե­րե­խա­յի հայրն ա­մեն ին­չով ա­պա­հով­ված էր և շատ ազ­դե­ցիկ ըն­կեր­ներ ու­ներ։ Բայց կինն ա­ղո­թում էր։ Նա խնդրում էր Աստ­ծուն փո­խել իր կյան­քը։ Ե­րի­տա­սարդ մայ­ րը վստա­հում էր Աստ­ծուն, հա­վա­տում Նրա ար­դա­րու­թյա­նը։ Դա­տա­րա­նը ո­րո­շում կա­յաց­րեց կնոջ օգ­տին։ Մինչ Աստ­ծո ար­դա­րու­թյանն անդ­րա­դառ­նա­լը, Դա­վի­թը խո­սում է Աստ­ ծո հան­դեպ երկ­յու­ղի կամ, ինչ­պես ո­րոշ թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րում է նշվում, «Աստ­ծո հան­դեպ ու­նե­ցած վա­խի» մա­սին։ Վախն ինք­նին լավ բան չէ. այն նման է հի­վան­դու­թյան։ Կան մար­դիկ, ով­քեր ա­մեն ին­չի պատ­րաստ են, միայն թե ա­զատ­վեն ի­րենց վա­խե­րից։ Վա­խը կա­րող է լի­նել ան­հիմն, եր­ բեմն նաև՝ գաղտ­նի։ Մար­դիկ վա­խե­նում են մթու­թյու­նից, ջրից, ա­պա­գա­յից ու անց­յա­լից, սար­սա­փում են մա­հից ու կյան­քից։ Վա­խի պատ­ճա­ռով մար­ դը կորց­նում է հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը, վա­խը խան­գա­րում է ապ­րել։ Բայց Դա­վի­թը խո­սում է այլ բնույ­թի վա­խի՝ ան­կեղծ երկ­յու­ղա­ծու­թյան մա­ սին։ Դա նման չէ հի­վան­դա­գին ու կոր­ծա­նա­րար վա­խին։ Աստ­վա­ծաշն­չում «Աստ­ծո հան­դեպ ու­նե­ցած վախ» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է հար­ գել, պատ­վել Աստ­ծուն, խո­նար­հա­բար ըն­դու­նել Աստ­ծուն պատ­կա­նե­լու և Նրա կող­մից ստեղծ­ված լի­նե­լու գա­ղա­փա­րը։ Այս գա­ղա­փա­րի գի­տակ­ցումն օգ­նում է մեզ հնա­զանդ­վել Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին ու հրա­հանգ­նե­րին։ Երկ­յու­ղա­ծու­թյամբ հնա­զանդ­վե­լով Աստ­ծուն՝ դու չես վա­խե­նում մարդ­ կանց ա­րարք­նե­րից։ Դու կա­րող ես ա­նար­դա­րու­թյան զոհ դառ­նալ, ան­հիմն դա­տա­պարտ­վել, բայց քո ճշմա­րիտ դա­տա­վո­րը Աստ­ված է, և Նրա օ­րենք­ նե­րը ճշմա­րիտ են ու ար­դա­րա­ցի։ Մար­դու խնդիրն այն է, որ նա փնտրում է Աստ­ծուն միայն Նրա կա­րի­քը խիստ զգա­լու դեպ­քում, իսկ երբ թվում է, թե ա­մեն ինչ լավ է, մար­դը մո­ռա­ նում է Նրա խրատ­նե­րի մա­սին։ Ե­թե վստա­հում ես Աստ­ծուն, եր­բեք միայ­նակ չես լի­նի։ Նույ­նիսկ ե­թե մարդ­կա­յին չա­րու­թյու­նը շրջա­պա­տի քեզ, միև­նույնն է, չի կա­րող ոչն­չաց­ նել։ Ա­պաս­տա՛ն փնտրիր Աստ­ծո գրկում և հա­վա­տա՛ Նրա խոստ­մուն­քին․ «Տի­րոջ վա­խը սուրբ է, մնում է հա­վիտ­յան․ Տի­րոջ դա­տաս­տան­նե­րը ճշմա­ րիտ են, բո­լո­րո­վին ար­դար»։ ——————————————————————————————————————— 34

հունվար

28

Ա­ՎԵ­ԼԻ ՇԱՏ Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Գի­տու­թյո՛ւն տուր ի­մաս­տու­նին, և­ էլ ա­վե­լի ի­մաս­տուն կդառ­նա․ ար­դար մար­դին սո­վո­րեց­րո՛ւ, և նա կա­վե­լաց­նի ու­սու­մը» (Ա­ռա­կաց 9.9)։ Տար­բե­րու­թյուն կա կրթված ու ի­մաս­տուն մար­դու միջև։ Ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րը մեզ կրթու­թյուն ու գի­տե­լիք­ներ են տա­լիս։ Բայց միայն Հի­սուսն է մեզ օրհն­յալ ի­մաս­տու­թյուն շնոր­հում։ Ի­մաս­տու­թյու­նը խո­հե­մու­թյուն է, հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյուն։ Դա չեն սո­վո­ րեց­նում հա­մալ­սա­րան­նե­րում։ Ի­մաս­տու­թյու­նը՝ ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րի արդ­յուն­քում ձեռք բեր­ված գի­տե­լիք չէ։ Դա Հի­սու­սի պարգևն է նրանց, ով­ քեր օ­րե­ցօր ա­վե­լի ու ա­վե­լի սեր­տո­րեն են շփվում Նրա հետ։ Եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ է հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյուն ձեռք բե­ րել մարդ­կա­յին կյան­քի բո­լոր բնա­գա­վառ­նե­րում։ Դա և՛ անձ­նա­կան կյանքն է, և՛ ըն­տա­նե­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, և՛ մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նեու­ թյու­նը, և շատ այլ բա­ներ։ Ան­հա­վա­սա­րակ­շիռ մար­դու ձեռ­քե­րում ցան­կա­ ցած գանձ ար­ժեզրկ­վում ու դառ­նում է ա­նօ­գուտ։ Ոչ բո­լոր կրթված մար­դիկ են ու­նակ ու­րա­խու­թյուն պարգևել ի­րենց շրջա­ պա­տող­նե­րին։ Ա­կա­դե­միա­կան կո­չու­մը, գի­տա­կան աս­տի­ճա­նը, պաշ­տո­ նը, հա­սա­րա­կա­կան դիր­քը դեռևս խե­լամ­տու­թյան ու ի­մաս­տու­թյան գրա­ վա­կան չեն։ Գի­տե­լիք­նե­րը պետք է խթա­նեն ի­մաս­տու­թյան զար­գաց­մա­նը։ Պա­տաս­խա­նա­տու պաշ­տոն­ներ պետք է զբա­ղեց­նեն ի­մաս­տուն մար­դիկ, բայց դա չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում ի­րա­կա­նու­թյա­նը, ո­րով­հետև Աստ­ված ի­մաս­տու­թյուն է շնոր­հում այն մարդ­կանց, ով­քեր ըն­դու­նում են Ի­րեն որ­ պես ճշմա­րիտ Աստ­ված։ Հա­վա­սա­րակշռ­ված մար­դը եր­ջա­նիկ է, ո­րով­հետև միշտ գտնում է ոս­կե մի­ջի­նը։ Դա նրան հա­ջող­վում է ոչ թե ա­նո­րո­շու­թյան, վա­խի արդ­յուն­քում, երբ ին­քը չի կա­րո­ղա­նում ընտ­րու­թյուն կա­տա­րել, ցան­կա­նա­լով պահ­ պա­նել իր չե­զո­քու­թյու­նը։ Հա­կա­ռա­կը, հա­վա­սա­րակշռ­ված մար­դը բաց է կյան­քի ա­ռաջ, պատ­րաստ է դի­մել փո­փո­խու­թյուն­նե­րի, ա­նընդ­հատ ա­ճի, պատ­րաստ է լսել յու­րա­քանչ­յուր կար­ծիք և կա­րո­ղա­նում է ճիշտ ընտ­րու­ թյուն կա­տա­րել։ Ի­մաս­տուն մար­դը բա­վա­կա­նա­չափ խո­նարհ է իր սխալ­ ներն ըն­դու­նե­լու և բա­վա­կա­նա­չափ խի­զախ՝ դրանք ուղ­ղե­լու հա­մար։ Ե­թե այ­սօր որևէ ընտ­րու­թյան ա­ռաջ կանգ­նես, հի­շի՛ր Աստ­ծո խոր­հուր­դը․ «Գի­տու­թյո՛ւն տուր ի­մաս­տու­նին, և­ էլ ա­վե­լի ի­մաս­տուն կդառ­նա․ ար­դար մար­դին սո­վո­րեց­րո՛ւ, և նա կա­վե­լաց­նի ու­սու­մը»։

——————————————————————————————————————— 35

հունվար

29

ՍԻՈՆ ՍԱ­ՐԻ ՊԵՍ

«Տի­րո­ջը հու­սա­ցող­նե­րը Սիոն սա­րի պես են, որ չի շարժ­վում և կե­ նում է հա­վիտ­յան» (­Սաղ­մոս 125.1)։ Սա­րե­րը հա­րատևու­թյան, ան­փո­փո­խու­թյան ու մշտնջե­նա­կա­նու­թյան խորհր­դա­նիշ են։ Այ­սօր պա­տու­հա­նիդ տակ ա­ճած ծա­ռը հա­զիվ թե կան­ գուն լի­նի հար­յուր տա­րի անց։ Սա­կայն Է­վե­րես­տը կա­րող է մի­լիոն տա­րի կան­գուն մնալ։ Սաղ­մո­սի հե­ղի­նակն ընդգ­ծում է, որ մենք պետք է վստա­հենք Ա­րար­չին, ոչ թե ա­րար­վա­ծին։ Նյու­թա­կանն ու շո­շա­փե­լին անհ­րա­ժեշտ են, բայց դրանք ան­ցո­ղիկ են։ Գու­մա­րը, աշ­խա­տան­քը, տունն ու ավ­տո­մե­քե­նան, ա­ռող­ջու­ թյու­նը, ե­րի­տա­սար­դու­թյունն ու նույ­նիսկ ըն­տա­նի­քը. սրանք բո­լորն ան­ հույս են ու ան­ցո­ղիկ։ Մի օր այդ ա­մե­նը կա­րող է հիաս­թա­փեց­նել մեզ։ Բայց Աստ­ված եր­բեք հու­սա­խաբ չի ա­նում։ Հրեա­նե­րը բազ­մա­թիվ սաղ­մոս­նե­րի հետ միա­սին՝ այս սաղ­մոսն էլ էին եր­գում Ե­րու­սա­ղեմ տա­նող ճա­նա­պար­հին։ Եր­կար տա­րի­ներ հրեա­նե­րը գե­րու­թյան մեջ էին։ Հայ­րե­նիք վե­րա­դառ­նա­լիս նրանց հա­յացքն ուղղ­ված էր հեռ­վում նշմար­վող հրեա­կան սա­րե­րին։ Մո­տե­նա­լով քա­ղա­քին, նրանք տե­սան Ե­րու­սա­ղե­մի բլուր­ներն ու Սիոն սա­րը։ Ի՞նչ ե­ղավ այն գե­րի­նե­րի հետ, ով­քեր մի ժա­մա­նակ Ե­րու­սա­ղե­մից Բա­բե­ լոն էին տար­վել։ Շա­տե­րը մա­հա­ցել էին, մյուս­նե­րը՝ ծե­րա­ցել, ո­մանք էլ մո­ ռա­ցու­թյան էին մատն­վել։ Բայց Սիոն սա­րը կան­գուն էր մնա­ցել՝ ան­փո­փոխ ու ան­սա­սան։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ մի ազգ, ո­րը եր­գում է․ «Տի­րո­ջը հու­սա­ցող­նե­րը Սիոն սա­ րի պես են»։ Նրանք գե­րու­թյան մեջ էին հայտն­վել, ո­րով­հետև ա­պա­վի­նել էին սե­փա­կան ու­ժե­րին, մո­ռա­նա­լով Աստ­ծուն։ Այժմ, ի­րենց ուխ­տադր­ժու­ թյան հետևանք­նե­րից տա­ռա­պած, նրանք տուն էին վե­րա­դառ­նում՝ ճա­նա­ պար­հին հռչա­կե­լով այն միակ ճշմար­տու­թյու­նը, ո­րը կա­րող էր ա­պա­գա­յում ի­րենց ա­զա­տել տա­ռա­պանք­նե­րից։ Սաղ­մո­սեր­գուի խոս­քերն ար­դիա­կան են նաև այ­սօր։ Ո՞ւմ կամ ին­չի՞ն հա­վա­տալ։ Ա­պա­վի­նել աշ­խա­տան­քի՞ն, գու­մա­րի՞ն, ե­րի­տա­սար­դու­թյա՞­նը, սե­փա­կան ու­ժե­րի՞ն, թե՞ Աստ­ծուն։ Ե­թե ա­պա­վի­նես Աստ­ծուն, եր­բեք չես հիաս­թափ­վի։ Նա ա­վե­լի լավ գի­ տի, թե ին­չի կա­րիք ու­նես դու։ Նույ­նիսկ, ե­թե անս­պա­սե­լիո­րեն ա­մեն ինչ կորց­նես, Նա կօգ­նի քեզ նո­րից ոտ­քի կանգ­նել, կպահ­պա­նի ըն­տա­նիքդ։ Սաղ­մո­սում չի աս­վում, որ փո­թո­րիկ­ներն ու ամպ­րոպ­նե­րը կշրջան­ցեն Սիոն սա­րը, փո­խա­րե­նը աս­վում է, որ այն հա­վերժ կան­գուն կմնա։ Երբ հա­յացքդ ուղ­ղում ես Հի­սու­սին, հու­սա­հա­տու­թյունն ան­հե­տա­նում է, ո­րով­հետև «Տի­ րո­ջը հու­սա­ցող­նե­րը Սիոն սա­րի պես են, որ չի շարժ­վում և կե­նում է հա­ վիտ­յան»։

——————————————————————————————————————— 36

ԱՆ­ՄԻՏ ԿԻ­ՆԸ

հունվար

30

«Հի­մա­րու­թյու­նը ա­ղա­ղա­կող կնկա պես կլի­նի, ան­միտ է և մի բան չգի­տի» (Ա­ռա­կաց 9.13)։ Ա­ռա­կաց գրքի 9-րդ գլ­խում հե­տաքր­քիր մի փո­խա­բե­րու­թյուն է օգ­տա­ գործ­վում։ Այն­տեղ նկա­րագր­ված են ի­րենց տուն հրա­վի­րող եր­կու գե­ղե­ցիկ կա­նայք։ Նրան­ցից մեկն ի­մաս­տու­թյունն է, մյու­սը՝ հի­մա­րու­թյու­նը։ Սո­ղո­մո­նը հի­մա­րու­թյու­նը հա­մե­մա­տում է ա­ղա­ղա­կող կնոջ հետ։ Եբ­րա­ յե­րեն տեքս­տից նկա­տե­լի է, որ կի­նը հրա­պու­րիչ է, վառվ­ռուն ու գայ­թակ­ ղիչ։ Նա հեշ­տու­թյամբ գրա­վում է շա­տե­րին, բայց ար­տա­քին փայ­լի տակ տգի­տու­թյուն է քո­ղարկ­ված։ Տ­գե­տը նա չէ, ով չգի­տի։ Չ­գի­տե­նալն ի­մաս­տու­թյան սկիզբն է։ Մար­դը հա­ զիվ թե կա­րո­ղա­նար այդ­քան հայտ­նա­գոր­ծու­թյուն­ներ ա­նել, ե­թե չձգտեր լրաց­նել իր գի­տե­լիք­նե­րի բա­ցե­րը։ Տ­գետ է նա, ով կար­ծում է, թե շատ բան գի­տի, այն դեպ­քում, երբ ո­չինչ չգի­տի։ Ա­մեն օր և­ա­մե­նու­րեք կա­րե­լի է հան­դի­պել տգետ մարդ­կանց։ Մենք ա­մեն օր կա­րող ենք հայտն­վել գայ­թակ­ղիչ անմ­տու­թյան թա­կար­դում։ Անմ­տու­ թյան ու տգի­տու­թյան պատ­ճա­ռով շատ ըն­տա­նիք­ներ են տա­ռա­պում, կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րը ճգնա­ժա­մի մեջ են հայտն­վում, ճա­կա­տագ­րեր են կոր­ծան­վում, խզվում են մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով անհ­րա­ժեշտ է փնտրել ի­մաս­տու­թյան ճա­նա­պար­ հը։ Ի­մաս­տու­թյու­նը կան­չում է, թա­կում մեր սրտի դու­ռը, ցան­կա­նում է մեր կյանք մտնել, փոր­ձե­լով կար­գա­վո­րել հա­րա­զատ­նե­րի ու գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ մեր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, բայց այն դռներ չի կոտ­րում։ Ներ­սում գտնվո՛­ղը պետք է բա­ցի դու­ռը։ Այ­սօ­րը դարձ­րու ի­մաս­տու­թյան օր։ Խո­նարհ սրտով ըն­դու­նի՛ր Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը՝ հի­շե­լով, որ «հի­մա­րու­թյու­նը ա­ղա­ղա­կող կնկա պես կլի­նի, ան­միտ է և մի բան չգի­տի»։

——————————————————————————————————————— 37

հունվար

31

ՊԱ­ՀԻ՛Ր ՆՐԱ ԽՈՍ­ՔԸ

«Իմ սրտում թաքց­րի քո խոս­քե­րը, որ չմե­ղան­չեմ քեզ դեմ» (­Սաղ­մոս 119.11)։ Պատ­կե­րաց­րու մի շոգ օր փո­շոտ քա­ղա­քում։ Դու ամ­բող­ջու­թյամբ քրտին­քի մեջ կո­րած ես, բայց ցնցուղ ըն­դու­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն չու­նես։ Որ­քա­նո՞վ է հար­մա­րա­վետ այդ­պես սե­ղա­նի շուրջ նստե­լը։ Արդ­յո՞ք հա­ճույ­ քով կմտնես ան­կո­ղին։ Կ­ցան­կա­նա՞ս գրկել ու համ­բու­րել կնոջդ։ Մի­գու­ցե դու այդ­պես էլ ա­նես, բայց ի­րա­կա­նում քեզ ան­հար­մար ու կաշ­կանդ­ված կզգաս։ Գի­տես, որ լավ կզգաս միայն ցնցուղ ըն­դու­նե­լուց հե­տո։ Ֆի­զի­կա­ կան ան­մաք­րու­թյան զգա­ցո­ղու­թյու­նը ան­հանգս­տաց­նում ու նյար­դայ­նաց­ նում է քեզ։ Այ­սօր­վա տեքս­տը բա­ցա­հայ­տում է, թե ինչ­պես կա­րե­լի է խու­սա­փել հո­ գու ան­մաք­րու­թյու­նից։ Քա­նի դեռ բա­րո­յա­կան ան­մաք­րու­թյու­նը խեղ­դում է հո­գիդ, դու չես կա­րող եր­ջա­նիկ լի­նել, ո­րով­հետև դա քեզ ինք­նա­կոր­ծան­ ման կտա­նի։ Ճա­նա­պար­հի վեր­ջում խա­վար է ու մահ։ Մար­դը կա­րող է լիո­վին չգի­տակ­ցել դա, բայց բնազ­դով ան­պայ­ման կզգա։ Ինչ­պե՞ս լու­ծել խնդի­րը։ Սաղ­մո­սեր­գուն պա­տաս­խա­նում է․ «Իմ սրտում թաքց­րի քո խոս­քե­րը, որ չմե­ղան­չեմ քեզ դեմ», այ­սինքն, ու­շա­դիր եմ Քո խոս­քին։ Խն­դիրն այն է, որ մար­դը փոր­ձում է եր­ջա­նիկ լի­նել, ան­տե­սե­լով Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը։ Քայ­լե­լով կեղ­տոտ ճա­նա­պար­հով, մարդն ա­մեն գնով փոր­ ձում է հաս­նել նրան, ինչն իր կար­ծի­քով, ի­րեն եր­ջա­նիկ կդարձ­նի. գու­մար, սեր, փառք ու իշ­խա­նու­թյուն։ Հնա­րա­վոր է, որ նա կհաս­նի այդ ա­մե­նին։ Բայց անք­նու­թյան ու մա­քա­ռու­մի մեջ նա հան­գում է հետև­յալ եզ­րա­կա­ցու­ թյան­․ ինչ-որ բան կյան­քում այն­պես չէ։ Եվ այդ պա­հին մար­դը հու­սա­հատ­ վում է, տանջ­վում ու հոգևոր ու­նայ­նու­թյուն զգում։ Այդ զգա­ցո­ղու­թյու­նը չի ան­հե­տա­նա, ե­թե դու լու­ծում չփնտրես ի­մաս­տու­ թյան աղբ­յու­րի՝ Աստ­ծո Խոս­քի մեջ։ Միայն այդ դեպ­քում քո բա­նա­կա­նու­ թյան, կրո­նա­փի­լի­սո­փա­յա­կան ու մար­դա­սի­րա­կան սխալ գա­ղա­փար­ներն ի­րենց տե­ղը կզի­ջեն աստ­վա­ծա­յին խոր­հուրդ­նե­րի լույ­սին, և դու ներ­քին խա­ղա­ղու­թյուն ձեռք կբե­րես։ Հենց այ­սօ՛ր հնա­զանդ­վիր Աստ­ծո հրա­ման­նե­րին։ Հնա­զանդ­վե­լով Աստ­ ծուն, մենք ա­ճում ենք։ Հետևե­լով Նրա սկզբունք­նե­րին, մենք ա­զա­տու­թյուն ենք ձեռք բե­րում։ Այ­սօ՛ր ա­սա Ա­րար­չին․ «Իմ սրտում թաքց­րի քո խոս­քե­րը, որ չմե­ղան­չեմ քեզ դեմ»։

——————————————————————————————————————— 38

ՓԵՏՐՎԱՐ

փետրվար

1­

ԵՐ­ԿՈՒ ԿԻՆ

«Գո­ղաց­ված ջրե­րը քաղցր են լի­նում, և ծա­ծուկ հա­ցը՝ ա­խոր­ժե­լի» (Ա­ռա­կաց 9.17)։ Աստ­ծուն անհ­նա­զանդ մարդ­կա­յին միտ­քը տա­րօ­րի­նակ կեր­պով է գոր­ ծում։ Փնտ­րում է հա­ճույք, բայց գտնում է ցավ, վա­զում է ու­րա­խու­թյան ետևից, բայց հաս­նում է տխրու­թյան։ Մար­դը մտա­ծում է, որ միայն ար­գել­ ված բանն է հա­ճե­լի, որ գո­ղաց­ված ջրե­րը քաղցր են, իսկ հացն ան­պայ­ման պետք է ծա­ծուկ ու­տել բա­վա­կա­նու­թյուն ստա­նա­լու հա­մար։ Բայց ար­գել­ված բա­նը նման է տրո­յա­կան նժույ­գի, որն աչ­քի է ընկ­նում գե­ղե­ցիկ, հպարտ ու գրա­վիչ ար­տա­քի­նով, բայց ներ­սում վտանգ, կոր­ծա­ նում ու մահ է թաքց­նում։ Ա­ռա­կաց գրքի 9-րդ գլ­խում նկա­րագր­ված են ճա­նա­պար­հի եզ­րին նստած եր­կու կա­նայք, ո­րոնք գրա­վում են տղա­մարդ­կանց ու­շադ­րու­թյու­նը։ Սա ի­մաս­տու­թյան ու հի­մա­րու­թյան այ­լա­բա­նու­թյուն է։ Ա­ռա­ջի­նը մարդ­կանց կյան­քի է կո­չում։ Կ­յան­քի գաղտ­նիքն այն է, որ քայ­լենք Աստ­ծո ա­ռա­ջար­ կած ճամ­փա­նե­րով։ Երկ­րորդ կինն ան­միտ է։ Նա նույն­պես կան­չում է ան­ցորդ­նե­րին՝ ա­ռա­ջար­ կե­լով գո­ղաց­ված ջուր և ծա­ծուկ հաց։ Ջու­րը՝ կյանք է։ Ա­նա­պա­տը՝ մահ­վան տա­րածք, քա­նի որ այն­տեղ ջուր չկա։ Ան­միտ կի­նը ջուր է ա­ռա­ջար­կում։ Բայց գո­ղաց­ված կյան­քը կյանք չէ, գո­ղաց­ված հա­ճույ­քը բա­վա­կա­նու­թյուն չի կա­րող պատ­ճա­ռել, գաղտ­նի եր­ջան­կու­թյունն էլ եր­ջան­կու­թյուն չէ։ Մենք դա հաս­կա­նում ենք չա­փա­զանց ուշ. այն­ժամ միայն, երբ ցավ ենք ապ­րում, երբ ար­դեն քայ­քայ­վել է ըն­տա­նի­քը, կորց­րել ենք մեր բա­րի համ­ բա­վը, իսկ ար­ժեք­ներն ու սկզբունք­նե­րը ոտ­նա­հար­ված են։ Հացն անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն է, այն մեր սննդա­կար­գի հիմ­նա­կան մասն է։ Հա­ցը շատ հա­սա­րակ մթերք է։ Երբ այն ծա­ծուկ ենք ու­տում, կա­րող է ա­վե­լի հա­մեղ թվալ, բայց ի­րա­կա­նում մենք մեզ բա­վա­րար­ված չենք զգում։ Ա­նընդ­ հատ ու­տում ենք, բայց չենք կշտա­նում։ Փնտ­րում ենք ու չենք գտնում։ Սիր­ տը դա­տարկ է մնում։ Մարդն ի­րեն չա­փա­զանց անտ­րա­մա­բա­նո­րեն է պա­հում։ Նա թաքն­վում է, բայց ի­զուր։ Վաղ, թե ուշ, ա­մեն ինչ բա­ցա­հայտ­վում է, և մարդն ա­մո­թով է մնում իր ա­րա­ծի հա­մար։ Չ­կա ա­վե­լի լավ բան, քան ապ­րել ցե­րեկ­վա լույ­սի ներ­քո, պարզ և­ ան­ կեղծ։ Հենց այ­սօր­վա­նից այդ­պե՛ս ապ­րիր։ Լ­սի՛ր ի­մաս­տու­թյան ձայ­նը և մի՛ տրվիր գայ­թակ­ղու­թյա­նը, որ­քան էլ այն բարձ­րա­ձայն կան­չի, թե «գո­ղաց­ ված ջրե­րը քաղցր են լի­նում, և ծա­ծուկ հա­ցը՝ ա­խոր­ժե­լի»։

——————————————————————————————————————— 40

փետրվար

ՕՐՀ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ ԲԱՐ­ԳԱ­ՎԱ­ՃՈՒՄ

2

«Տե­րը կօրհ­նի քեզ Սիո­նից, և Ե­րու­սա­ղե­մի բա­րու­թյու­նը կտես­նես քո կյան­քի բո­լոր օ­րե­րում» (­Սաղ­մոս 128.5)։ Մար­տին Լ­յու­թերն այս սաղ­մոսն ըն­տա­նե­կան էր ան­վա­նում։ Այն լի է խոս­ տում­նե­րով, ո­րոն­ցում ա­ռանձ­նա­նում են հատ­կա­պես օրհ­նու­թյան խոս­ տում­նե­րը։ Օրհն­ված լի­նե­լը վատ չէ։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, օրհ­նու­թյուն նշա­նա­կում է բա­րե­կե­ցու­թյուն և բար­գա­վա­ճում։ Այս սաղ­մո­սում նույն­պես աս­վում է, որ օրհ­նու­թյու­նը Ե­րու­սա­ղե­մին բա­րու­թյուն է բե­րում։ Շատ քրիս­տոն­յա­ներ պետք է գի­տակ­ցեն, որ քրիս­տո­նեու­թյուն ա­սե­լով ա­ռա­ջին հեր­թին խո­նար­հու­թյուն ենք հաս­կա­նում, թշվա­ռու­թյունն ու կա­ րի­քը քրիս­տո­նեու­թյան պար­տա­դիր նա­խա­պայ­ման­ներ չեն։ Օրհն­ված լի­ նե­լը մեղք չէ։ Աստ­ծուն է պատ­կա­նում ամ­բողջ աշ­խար­հը, և­որ­պես Տիե­զեր­ քի Թա­գա­վոր, Նա կա­րող է այն­պես ա­նել, որ Իր զա­վակ­նե­րը ոչն­չի կա­րիք չու­նե­նան։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը բա­ցա­հայ­տում է ճշմա­րիտ օրհ­նու­թյան գաղտ­նի­քը։ Իս­րա­յե­լի հա­մար ճշմա­րիտ օրհ­նու­թյու­նը գա­լիս էր Սիո­նից՝ Աստ­ծո բնա­ կու­թյան վայ­րից։ Օրհ­նու­թյու­նը պայ­մա­նա­վոր­ված է ոչ թե բա­րիք­նե­րի քա­ նա­կու­թյամբ, այլ դրանց աղբ­յու­րով։ Փո­ղը, իշ­խա­նու­թյունն ու փառքն այս կյան­քի մի մասն են կազ­մում. այդ ա­մե­նը լավ է, երբ տրված է Աստ­ծուց, հա­կա­ռակ դեպ­քում այն ոչ թե օրհ­նու­թյան, այլ ցա­վի ու ան­բա­վա­րար­վա­ ծու­թյան պատ­ճառ է դառ­նում։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում կա ևս մեկ ու­շագ­րավ գա­ղա­փար. Աստ­ված բա­րու­ թյուն է խոս­տա­նում «կյան­քի բո­լոր օ­րե­րում»։ Ոչ միայն ա­պա­գա­յում, այլև այս­տեղ, հի­մա։ Շատ հա­ճախ մտա­ծում ենք, որ փրկու­թյու­նը կվա­յե­լենք միայն ա­պա­գա­ յում։ Ա­յո, իս­կա­պես, երբ Հի­սու­սը վե­րա­դառ­նա, մենք փրկու­թյան հա­վեր­ ժա­կան օրհ­նու­թյուն­ներ կստա­նանք։ Չա­րը վերջ­նա­կա­նա­պես կկոր­ծան­վի։ Բայց ճիշտ է նաև այն միտ­քը, որ ար­դեն այս երկ­րի վրա կա­րող ես վա­յե­ լել Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րը կյան­քիդ բո­լոր օ­րե­րում։ Դա ա­մուր ա­ռող­ջու­ թյունն է, ճիշտ տնօ­րի­նած ու­նեց­ված­քը, եր­ջա­նիկ ըն­տա­նիքն ու ե­րե­խա­նե­ րը, ո­րոնք նման են ջրա­ռատ գե­տա­փին ա­ճող ծա­ռե­րի։ Հենց այ­սօ՛ր գնա Աստ­ծո մոտ։ Հի­սու­սի մոտ օրհ­նու­թյուն կգտնես։ Թող դա դառ­նա կյան­քիդ ի­մաս­տը։ Ապ­րի՛ր Հի­սու­սով։ Թո՛ւյլ տուր, որ Նրա խոսքն ի­րա­կա­նա­նա քո կյան­քում։ Քրիս­տո­սի հետ սերտ շփման արդ­յուն­քում օրհն­ված կլի­նես։ «Տե­րը կօրհ­ նի քեզ Սիո­նից, և Ե­րու­սա­ղե­մի բա­րու­թյու­նը կտես­նես քո կյան­քի բո­լոր օ­րե­ րում»։

——————————————————————————————————————— 41

փետրվար

3

Ա­ՆՕ­ՐԵՆ ԳԱՆՁ

«Ա­նօ­րե­նու­թյան գան­ձե­րը օ­գուտ չու­նեն, բայց ար­դա­րու­թյու­նը ա­զա­ տում է մա­հից» (Ա­ռա­կաց 10.2)։ Ար­ժե՞ արդ­յոք ազ­նիվ լի­նել։ Այ­սօր, երբ գրում եմ այս մտո­րում­նե­րը, ողջ Բրա­զի­լիա­յում բուռն կեր­պով քննարկ­վում է ֆուտ­բո­լա­յին մրցա­վա­րի ա­րար­քը, ով կա­շառ­քի դի­մաց մե­ղադ­րանք էր ներ­կա­յաց­րել թի­մե­րից մե­ կին։ Դրա­մա­տի­կա­կան էր նրա հայտն­վե­լը հե­ռուս­տա­տե­սու­թյան ստու­ դիա­յում։ Ար­ցունք­ներ, ափ­սո­սանք, ա­մոթ։ Եվ ա­մե­նատ­պա­վո­րի­չը նրա խոս­տո­վա­նու­թյունն էր․ «Գու­մա­րը չի փոխ­հա­տու­ցում այն սար­սափն ու ա­մո­թը, որ վե­րապ­րում է ըն­տա­նիքս»։ Նրա ա­րար­քի մա­սին մեկ­նա­բա­նու­թյուն­նե­րից մե­կում շատ լավ է ար­տա­ հայտ­ված ներ­կա հա­սա­րա­կու­թյան կար­ծի­քը․ «Նրա հա­մար ող­բեր­գու­թյուն էր իր ա­րար­քի բա­ցա­հայտ­վե­լը։ Ե­թե ոչ ոք չի­մա­նար այդ մա­սին, գու­մարն, ան­շուշտ, կփոխ­հա­տու­ցեր, ո­րով­հետև փո­ղը եր­բեք ա­վե­լորդ չի լի­նում»։ Նկա­տո՞ւմ ես, թե որ­քան գրա­վիչ է փո­ղը։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ գու­մար ու­նե­նա­լու մեջ ոչ մի վատ բան չկա։ Փողն Աստ­ծուց ու­ղարկ­ված օրհ­նու­թյուն­նե­րից մեկն է։ Լավ վար­ձատր­վող աշ­խա­տանք ու­նե­ցող և­ իր ար­դար քրտին­քով խնա­յո­ղու­թյուն­ներ կու­տա­կած մարդն ա­մա­չե­լու պատ­ ճառ չու­նի։ «Իմն է ար­ծա­թը, և­ իմն է ոս­կին­․ ա­սում է Զո­րաց Տե­րը» (Ան­գե 2.8)։ Աստ­ված պատ­րաստ է այս ա­մենն Իր զա­վակ­նե­րին տալ։ Խն­դի­րը այն է, որ շատ հա­ճախ հարս­տու­թուն ձեռք բե­րե­լու հա­մար ժա­ մա­նակ ու ջան­քեր են պա­հանջ­վում, իսկ մարդ­կա­յին էու­թյունն ա­մեն ինչ միան­գա­մից է ու­զում։ Մենք չենք սի­րում սպա­սել։ Եվ հենց այդ պա­հին, գայ­ թակ­ղու­թյու­նը փոր­ձում է խլաց­նել ի­մաս­տու­թյան ու ար­դա­րու­թյան ձայ­նը՝ ստի­պե­լով դի­մել խա­բեու­թյան, կեղ­ծի­քի, կա­շառ­քի, գո­ղու­թյան և նույ­նիսկ բռնու­թյան։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է․ «Ա­նօ­րե­նու­թյան գան­ձե­րը օ­գուտ չու­նեն»։ Ա­նօ­ րեն գան­ձը կա­րող է ան­քուն գի­շեր­նե­րի, խղճի խայ­թի, ա­մո­թի, սկան­դա­լա­ յին բա­ցա­հայ­տում­նե­րի ու ըն­տա­նի­քի քայ­քայ­ման պատ­ճառ դառ­նալ։ Այս ա­մե­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև այն դեպ­քում, երբ մարդն ա­նի­մաստ լպիր­շու­ թյամբ խստաց­նում է իր սիրտն ու ա­մեն ինչ հեր­քում։ Վե­րը նշված տեքս­տը շա­րու­նակ­վում է այս­պես․ «Ար­դա­րու­թյունն ա­զա­ տում է մա­հից»։ Ի՞նչ ար­դա­րու­թյան մա­սին է խոս­քը։ Խոս­քը ճշմա­րիտ բա­ րե­կե­ցու­թյան ճա­նա­պարհ­նե­րով քայ­լե­լու մա­սին է։ Ճա­նա­պար­հը կա­րող է ա­վե­լի եր­կար թվալ, բայց այն ա­զա­տում է մա­հից, հու­սա­հա­տու­թյու­նից, ան­հանգս­տու­թյու­նից, կա­րո­տից, իսկ վտան­գի դեպ­քում՝ մար­դուն պա­րու­ րող խու­ճա­պից։ Թող Աստ­ված օրհ­նի աշ­խա­տան­քիդ պտուղ­նե­րը, թող քո նա­խա­ձեռ­նած ցան­կա­ցած գործ օրհն­ված լի­նի, թող օրհ­նու­թյամբ ի­րա­կա­նա­նան ծրագ­ րերդ։ Վս­տա­հո­րեն ա­ռա՛ջ գնա ճիշտ ճա­նա­պար­հով՝ հի­շե­լով, որ «ա­նօ­րե­ նու­թյան գան­ձե­րը օ­գուտ չու­նեն, բայց ար­դա­րու­թյունն ա­զա­տում է մա­ հից»։ ——————————————————————————————————————— 42

ՈՒԽՏ ԱՍՏ­ԾՈ ՀԵՏ

փետրվար

4

«Ե­թե քո որ­դիքն իմ ուխտն ու վկա­յու­թյու­նը պա­հեն, որ կսո­վո­րեց­ նեմ նրանց, ա­պա նրանց որ­դի­քը հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից կնստեն քո ա­թո­ռի վրա» (­Սաղ­մոս 132.12)։ Ուխ­տը կամ դա­շին­քը եր­կու կող­մե­րի միջև հա­մա­ձայ­նա­գիր է, որն իր մեջ նե­րա­ռում է ինչ­պես ի­րա­վունք­ներ, այն­պես էլ պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ։ Պայ­ մա­նագ­րի հա­մա­ձայն, ե­թե կող­մե­րից մե­կը չի կա­տա­րում իր պար­տա­կա­նու­ թյուն­նե­րը, ա­պա մյուս կողմն էլ ի­րա­վունք ու­նի հրա­ժար­վել իր պար­տա­կա­ նու­թյուն­նե­րի կա­տա­րու­մից։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Աստ­ված խո­սում է Իր Ուխ­տի մա­սին՝ «Իմ ուխ­տը պա­հեն»։ Աստ­վա­ծաշն­չում Աստ­ծո և մարդ­կանց միջև կնքված բա­զում հա­ մա­ձայ­նագ­րեր կան։ Ուխտն իր մեջ ամ­փո­փում է ո­րո­շա­կի պայ­ման­նե­րով տրված խոս­տում­ներ։ Աստ­ված ինչ-որ բան է խոս­տա­նում ո­րո­շա­կի պայ­ ման­ներ ա­ռա­ջադ­րե­լով։ Մարդ­կանց կող­մից այդ պայ­ման­նե­րը չկա­տա­րե­լը ա­զա­տում է Աստ­ծուն Իր խոս­տում­նե­րի կա­տա­րու­մից։ Ուխ­տը, ի տար­բե­րու­թյուն հա­մա­ձայ­նագ­րի, հիմն­ված է սի­րո վրա։ Հա­մա­ ձայ­նա­գիր կնքե­լիս կող­մե­րից յու­րա­քանչ­յուրն իր շահն է հե­տապն­դում։ Այն պետք է շա­հա­վետ լի­նի կող­մե­րից յու­րա­քանչ­յու­րի հա­մար։ Աստ­ծո և մար­դու միջև հաս­տատ­ված ուխ­տը մի­միայն մար­դու բա­րե­կե­ցու­թյան հա­մար է։ Մար­դը ոչն­չով չի կա­րող բա­րե­րա­րու­թյուն ա­նել Աստ­ծուն։ Աստ­ված ե­ղել է, կա ու հա­վերժ կլի­նի։ Ան­կախ այն բա­նից, հա­վա­տում ես դրան, թե ոչ, Նրան ըն­դու­նում ես թե ոչ, նա մնում է Աստ­ված։ Նույ­նիսկ, ե­թե ես մեր­ժում եմ Աստ­ ծո հետ ուխ­տը, այդ ա­մե­նը որևէ կերպ կաս­կա­ծի չի են­թար­կում Նրա գո­յու­ թյու­նը։ Երբ Նրա հետ ուխտ եմ կա­պում, ես դրա­նից միայն օ­գուտ եմ քա­ղում։ Այս հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն փո­խան­ցում է Աստ­ծո կամ­քը։ Միակ բա­նը, որ Աստ­ված ակն­կա­լում է Իր զա­վակ­նե­րից, Իր Ուխ­տին հա­վա­տա­րիմ լի­նելն է։ Ուխ­տը վկա­յում է Աստ­ծո և մար­դու միջև ե­ղած սի­րո մա­սին։ Երբ ա­մու­սին­նե­րը չեն կրում ի­րենց ա­մուս­նա­կան մա­տա­նի­նե­րը, հա­նում են դրանք ու մի կողմ են նե­տում, դրա­նով ցույց են տա­լիս, որ ի­րենց միջև այլևս սեր չկա։ Ա­մուս­նու­թյու­նը քայ­քայ­վել է, և­ա­մու­սին­նե­րից յու­րա­քանչ­յու­ րը գնում է իր ճա­նա­պար­հով։ Հենց այս­պես է վար­վում մարդն ա­մեն ան­գամ, երբ դրժում է Աստ­ծո հետ ուխ­ տը։ Աստ­ծո խոստ­մուն­քը վե­րա­բե­րում է նաև հե­տա­գա սե­րունդ­նե­րին։ Աշ­խար­ հը լի է ցա­վով ու տա­ռա­պան­քով, ո­րոն­ցում բա­ցատ­րու­թյուն չկա, բայց եր­բեմն դրանք նա­խորդ սե­րունդ­նե­րի կա­յաց­րած ո­րո­շում­նե­րի հետևանք­ներն են։ Այ­սօր ճիշտ ժա­մա­նակն է խոր­հե­լու Աստ­ծո ուխ­տի նկատ­մամբ քո վե­րա­բեր­ մուն­քի մա­սին։ «Մե­զա­նից ոչ ոք չի ապ­րում և չի մեռ­նում ինքն իր հա­մար», - գրում է Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը։ Այ­սօր իմ կա­յաց­րած ցան­կա­ցած ո­րո­շում իր հետևանքն է ու­նե­նա­լու ոչ միայն իմ, այլ նաև ե­րե­խա­նե­րիս ու թոռ­նե­րիս կյան­քում։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը, հի­շի՛ր Աստ­ծո խոս­քը․ «Ե­թե քո որ­ դիքն իմ ուխտն ու վկա­յու­թյու­նը պա­հեն, որ կսո­վո­րեց­նեմ նրանց, ա­պա նրանց որ­դի­քը հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից կնստեն քո ա­թո­ռի վրա»։ ——————————————————————————————————————— 43

փետրվար

5 ՏԵ՛Ս, ԹԵ ՈՒՄ ՀԵՏ ԵՍ ՔԱՅ­ԼՈՒՄ

«Որդ­յա՛կս, նրանց հետ ճա­նա­պարհ մի՛ գնա․ ոտքդ հե՛տ պա­հիր նրանց շա­վիղ­նե­րից» (Ա­ռա­կաց 1.15)։ Այդ նո­րու­թյու­նը ցնցեց ինձ։ Ես լավ էի ճա­նա­չում այդ մար­դուն և հա­մոզ­ ված էի, որ նա եր­բեք չէր ա­նի այն, ին­չում նրան մե­ղադ­րում էին։ Եվ իս­ կա­պես, ո­րոշ ժա­մա­նակ անց նրա ան­մե­ղու­թյունն ա­պա­ցուց­վեց։ Մի քա­նի ա­միս անց պա­տա­հա­բար հան­դի­պե­ցինք։ Խո­սակ­ցու­թյան ըն­թաց­քում ար­ ցունքն աչ­քե­րին նա ինձ ա­սաց ․ «Աստ­ված վե­րա­կանգ­նեց ար­դա­րու­թյու­նը, բայց ես մի լավ դաս քա­ղե­ցի այդ ա­մե­նից։ Ես չպետք է առնչ­վեի նման հան­ ցա­գործ մարդ­կանց հետ»։ Աստ­ված հենց սա է խոր­հուրդ տա­լիս մեզ. «Որդ­յա՛կս, նրանց հետ ճա­ նա­պարհ մի՛ գնա․ ոտքդ հե՛տ պա­հիր նրանց շա­վիղ­նե­րից»։ Սո­ղո­մոնն այս­ տեղ խո­սում է մե­ղա­վոր­նե­րի ու հան­ցա­գործ­նե­րի ճա­նա­պարհ­նե­րի մա­սին և զ­գու­շաց­նում․ «Որդ­յա՛կս, ե­թե քեզ հրա­պու­րեն մե­ղա­վոր­նե­րը, դու հա­ ճու­թյուն չտա՛ս։ Ո­րով­հետև նրանց ոտ­նե­րը չա­րու­թյան են վա­զում, և շ­տա­ պում են ար­յուն թա­փե­լու» (Ա­ռա­կաց 1.10,16)։ Այս տեքս­տում օգ­տա­գործ­վում է եբ­րա­յե­րեն «հալաք» բա­ռը, ո­րը նշա­նա­ կում է ոչ միայն գնալ, տե­ղա­շարժ­վել, այլ նաև վար­վե­լաձև։ Աստ­ծուց չվա­խե­ցող մար­դիկ թա­փա­ռում են ա­ռանց կողմ­նո­րո­շի­չի։ Աստ­ վա­ծա­շունչն այս­պի­սի մարդ­կանց ան­վա­նում է «նպա­տա­կին չդիպ­չող»։ Նրանք չգի­տեն, թե ուր են գնում, ի­րա­կա­նում չգի­տեն, թե ինչ են ու­զում, անն­պա­տակ ապ­րում են՝ ա­ռաջ­նորդ­վե­լով բնա­կան հա­կում­նե­րով։ Բա­վա­ րա­րե­լով իր ա­ղա­վաղ­ված էու­թյան պա­հանջ­նե­րը, մարդն ա­կա­մա­յից քայ­ լում է չար ճա­նա­պար­հով։ Այս­պի­սի մարդ­կանց հետ մտեր­մու­թյու­նը վտան­գա­վոր է։ Մի­գու­ցե դու էլ վար­վես այն­պես, ինչ­պես նրանք, կորց­նե­լով ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հը։ Ժա­ մա­նա­կի ըն­թաց­քում, հնա­րա­վոր է, նման­վես նրանց և դառ­նաս նրան­ցից մե­կը։ Ապ­րե­լով այս աշ­խար­հում, դու չես կա­րող ամ­բող­ջու­թյամբ խու­սա­փել ար­ տա­քին ազ­դե­ցու­թյուն­նե­րից։ Աստ­ված էլ այդ­պի­սի կյանք չի ցան­կա­նում քեզ հա­մար։ Քրիս­տոն­յան պետք է կա­րո­ղա­նա շփվել ցան­կա­ցած մար­դու հետ, բայց մի բան է շփվել հան­գա­մանք­նե­րի բե­րու­մով, մեկ այլ բան՝ գի­տակ­ցա­ բար մտեր­մա­նալ մե­կի հետ, ով վաղ թե ուշ կկոր­ծա­նի կյանքդ։ Երբ ցան­կա­նաս հետևել վատ մարդ­կանց, հի­շի՛ր Սո­ղո­մո­նի հոր­դո­րը․ «Որդ­յա՛կս, նրանց հետ ճա­նա­պարհ մի՛ գնա․ ոտքդ հե՛տ պա­հիր նրանց շա­վիղ­նե­րից»։

——————————————————————————————————————— 44

փետրվար

ՏԵ­ՐԸ ՍԻ­ՐՈՒՄ Է ԱՐ­ԴԱՐ­ՆԵ­ՐԻՆ

6

«Տե­րը բա­նում է կույ­րե­րի աչ­քե­րը, Տե­րը կանգ­նեց­նում է ըն­կած­նե­ րին։ Տե­րը սի­րում է ար­դար­նե­րին» (­Սաղ­մոս 146.8)։ Այս տեքս­տում ե­րեք գոր­ծո­ղու­թյուն է նշված. բա­ցել, կանգ­նեց­նել, սի­րել։ Սա հրա­հանգ է, ո­րը թույլ է տա­լիս փո­սից դուրս գալ։ Ե­րեք գոր­ծո­ղու­թյուն­ ներն էլ կա­տա­րում է Աստ­ված։ Միայն Նրա ազ­դե­ցու­թյան շնոր­հիվ է մար­դը հնա­րա­վո­րու­թյուն ստա­նում քայ­լել կյան­քի ճա­նա­պար­հով։ Հա­մա­րը նկա­րագ­րում է դժբախտ, հու­սա­հատ ու հոգ­նա­տանջ մար­դու։ Նա ո՛չ ուժ ու­նի, ո՛չ էլ պայ­քա­րե­լու ցան­կու­թյուն։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ Աստ­ված ի զո­րու է քա­ջա­լե­րել այս­պի­սի ի­րա­ վի­ճա­կում հայտն­ված մարդ­կանց։ Հու­սա­հատ ու վհատ մարդն ա­ռա­ջին հեր­թին կաս­կա­ծի է են­թար­կում Աստ­ծո սե­րը։ «Ին­չո՞ւ այս ա­մենն ինձ հետ պա­տա­հեց», - հարց­նում է նա, - ո՞ւր է Աստ­ված։ Նա չի տես­նում իմ տա­ռա­պան­քը»։ Միտքն այն մա­սին, որ Աստ­ված ան­տար­բեր է ի­րենց նկատ­մամբ, թվում է, թե նույ­նիսկ հանգս­ տաց­նում է նրանց։ Այդ պատ­ճա­ռով սաղ­մո­սեր­գուն մատ­նան­շում է Աստ­ծո սե­րը՝ որ­պես սպե­ղա­նի ցան­կա­ցած ցա­վի դեմ։ Աստ­վա­ծա­յին սե­րը ճնշված ի­րա­վի­ճա­կից դուրս գա­լու և­ ու­ժե­րը վե­րա­կանգ­նե­լու միակ մի­ջոցն է։ Իր սխալ ո­րո­շում­նե­րի պատ­ճա­ռով խոր փո­սի մեջ ըն­կած մար­դը չի կա­րող պա­հան­ջել, որ ի­րեն դուրս հա­նեն այդ­տե­ղից։ Աստ­ված փրկում է մար­դուն նման կա­ցու­թյու­նից ոչ թե նրա հա­մար, որ պար­տա­վոր է դա ա­նել, այլ ո­րով­հետև սի­րում է նրան։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված ա­զա­տում մար­դուն։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ Աստ­ված բա­ցում է կույ­րե­րի աչ­քե­րը։ Շատ հա­ճախ խնդրի լու­ծումն այն­ քան մոտ է մեզ, բայց մենք այն չենք նկա­տում, ո­րով­հետև ան­հա­վա­տու­ թյու­նը, կաս­կածն ու վհա­տու­թյու­նը փա­կում են մեր աչ­քե­րը։ Շատ հեշտ է մի բա­ժակ ջրում խեղդ­վե­լը, երբ վստա­հում ես մարդ­կա­յին ու­ժե­րին, գի­տու­թյանն ու տեխ­նո­լո­գիա­նե­րին։ Բայց ա­մեն ինչ կար­գա­վոր­ վում է կյան­քում, երբ վստա­հում ես Նրան, Ով չա­փա­զանց վեր է մար­դուց։ Աշ­խա­տան­քի վայ­րում, ըն­տա­նի­քում կամ անձ­նա­կան կյան­քում ա­ռա­ջա­ ցած ցան­կա­ցած դժվա­րու­թյուն կա­րե­լի է հաղ­թա­հա­րել։ Թույլ մի՛ տուր, որ կաս­կած­նե­րը պա­րու­րեն հո­գիդ։ Աստ­ված սի­րում է քեզ, նույ­նիսկ ե­թե դու դա չես զգում։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուն բա­ցել աչ­քերդ։ Հան­դի­պե­լով դժվա­րու­ թյուն­նե­րի, հի­շի՛ր, որ դու մե­նակ չես։ Քչերն են ան­ցել այն­պի­սի դժբախ­տու­թյուն­նե­րով, ո­րոնք բա­ժին են ըն­կել Դավ­թին։ Քչերն են դար­ձել այդ­քան խար­դա­վանք­նե­րի և հե­տապն­դում­նե­ րի զոհ, թե թշնա­մի­նե­րի, և թե հա­րա­զատ­նե­րի կող­մից։ Չ­նա­յած այդ ա­մե­ նին, Դա­վի­թը միշտ վստա­հում էր Աստ­ծուն, և նա հայ­տա­րա­րում է. «Տե­րը բա­նում է կույ­րե­րի աչ­քե­րը, Տե­րը կանգ­նեց­նում է ըն­կած­նե­րին։ Տե­րը սի­ րում է ար­դար­նե­րին»։

——————————————————————————————————————— 45

փետրվար

7

ԻՆ­ՉՈ՞Վ ՊԱՐ­ԾԵ­ՆԱԼ

«Ո­մանք՝ կառ­քե­րով, և­ո­մանք ձիե­րով են պար­ծե­նում, բայց մենք մեր Տեր Աստ­ծո ա­նու­նը կհի­շենք» (­Սաղ­մոս 20.7)։ Քսա­նե­րորդ դա­րի հի­սու­նա­կան թվա­կան­նե­րին ե­րի­տա­սարդ հո­լի­վուդ­ յան դե­րա­սա­նը մեծ ճա­նա­չում էր ձեռք բե­րել։ Նա «Օս­կա­րի» կրկնա­կի դափ­նե­կիր էր և­ ութ ան­գամ ա­ռա­ջադր­վել էր այդ ան­վա­նա­կար­գում։ Այդ դե­րա­սա­նը Մառ­լոն Բրան­դոն էր։ Նրա վախ­ճա­նը ցա­վա­լի էր։ Նա տա­ռա­պում էր գի­րու­թյու­նից և հո­գե­կան խիստ ան­հա­վա­սա­րակ­շիռ վի­ճա­կում էր հայտն­վել։ Անց­յա­լում հան­րա­հայտ դե­րա­սա­նը մա­հա­ցավ իր մեկ­սեն­յա­կա­նոց խղճուկ բնա­կա­րա­նում, թաքն­վե­լով պար­տա­տե­րե­րից, ով­քեր ցան­կա­նում էին վե­րա­դարձ­նել ի­րենց մի­լիոն­նե­րը։ Նրա ըն­տա­նե­կան կյան­քը չէր դա­սա­վոր­վել։ 1990 թվա­կա­նին նրա որ­դին՝ Քրիս­տիա­նը, դա­տա­պարտ­վեց խորթ քրոջ ըն­կե­րոջ սպա­նու­թյան մե­ղադ­ րան­քով։ Քրիս­տիա­նի խորթ քույ­րը՝ Թա­րի­տի Չեյ­նին, մտա­գա­րու­թյամբ էր տա­ռա­պում, ո­րի արդ­յուն­քում էլ քսան­հինգ տա­րե­կան հա­սա­կում ինք­նաս­ պա­նու­թյուն գոր­ծեց։ Ժա­մա­նա­կին այդ բա­ցա­ռիկ տա­ղան­դա­շատ դե­րա­սա­նը մեծ կա­րո­ղու­ թյան տեր էր, ու­տում և խ­մում էր միայն լա­վա­գույ­նը։ Բայց նա վատ­նեց իր ողջ կա­րո­ղու­թյունն ու աշ­խար­հից ա­ռանձ­նա­ցավ ի­րեն պատ­կա­նող Թա­յի­ թի կղզում։ Ի­րա­կա­նում նրա հո­գին եր­բեք խա­ղաղ չի ե­ղել։ Փո­ղը, փառքն ու հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը եր­բեք չեն լրաց­րել տրտմած սրտի ծայ­րա­հեղ դա­ տար­կու­թյու­նը։ Դա­վի­թը խո­սում է հենց սրա մա­սին։ Այն ա­մե­նը, ինչ տես­նում ես, շո­շա­ փում ու տնօ­րի­նում, ի­րա­կա­նում վա­ղան­ցիկ է։ Թող որ մարդն այս ա­մե­նը չըն­դու­նի, միև­նույնն է, նա, ա­ռա­ջին հեր­թին, հոգևոր էակ է և կա­րող է եր­ ջա­նիկ լի­նել միայն այն դեպ­քում, երբ ա­մուր հիմք ու­նի՝ Հի­սուս Քրիս­տո­ սին, Ով ճշմա­րիտ ինք­նադրսևոր­ման միակ աղբ­յուրն է։ Ցա­վա­լի է, որ այս ա­մե­նը գի­տակ­ցե­լը շատ հա­ճախ մարդ­կանց վրա խիստ թանկ է նստում. նրանք հայտն­վում են այն­պի­սի ի­րա­վի­ճակ­նե­րում, երբ այլևս չգի­տեն, թե ուր գնալ և­ինչ ա­նել։ Մարդն ան­դա­դար նման ի­րա­վի­ճակ­նե­րից դուրս գա­ լու ել­քեր է ո­րո­նում, բայց մշտա­պես փա­կու­ղու ա­ռաջ է հայտն­վում, ինչն է՛լ ա­վե­լի է ընկ­ճում նրան։ Նա հու­սա­հատ­վում է, լաց լի­նում, ա­նարդ­յունք ջան­քեր է գոր­ծադ­րում՝ ի­մաս­տա­վո­րե­լու իր կյան­քը։ Ա­մե­նա­վատն այն է, որ ոչ ոք չգի­տի նրա տան­ջանք­նե­րի մա­սին, ո­րով­հետև դրանք թաքն­ված են նրա սրտի ա­մե­նա­ծա­ծուկ անկ­յուն­նե­րում։ Պա­տա­հո՞ւմ է, որ դա­տար­կու­թյուն ես զգում, և­ո­չինչ չի գո­հաց­նում քեզ։ Կորց­նո՞ւմ ես գլուխդ՝ չհաս­կա­նա­լով պատ­ճա­ռը։ Քո այ­սօ­րը սկսե­լով, խոր­ հի՛ր․ «Ո­մանք՝ կառ­քե­րով, և­ո­մանք ձիե­րով են պար­ծե­նում, բայց մենք մեր Տեր Աստ­ծո ա­նու­նը կհի­շենք»։

——————————————————————————————————————— 46

փետրվար

ԾԱ­ՌԱ­ՅԵԼ ՀԱՂ­ԹԵ­ԼՈՒ ՀԱ­ՄԱՐ

8

«Եվ իր ծա­ռա Դա­վի­թին ընտ­րեց, և­ա­ռավ նրան ոչ­խար­նե­րի փա­րա­ խից» (­Սաղ­մոս 78.70)։ Դա­վի­թը թա­գա­վոր էր, մար­գա­րե ու նաև պա­տե­րազ­մի մարդ։ Բայց Ա­սա­ փը՝ այս պատ­մա­կան սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը, Դավ­թին Աստ­ծո ծա­ռա է ան­վա­ նում․ «Եվ իր ծա­ռա Դա­վի­թին ընտ­րեց, և­ա­ռավ նրան ոչ­խար­նե­րի փա­րա­ խից»։ Ին­չո՞վ էր զբաղ­ված Դա­վի­թը, երբ Աստ­ված կան­չեց նրան լի­նե­լու Իս­րա­ յե­լի թա­գա­վոր։ Նա ոչ­խար­ներ էր ա­րա­ծեց­նում։ Ա­մե­նա­սո­վո­րա­կան մի պա­ տա­նի, ով ծա­ռա­յում էր իր հո­րը։ Դա­վի­թը ծա­գու­մով հայտ­նի տոհ­մից չէր, ո՛չ բարձ­րա­հա­սակ էր, ո՛չ էլ տպա­վո­րիչ ար­տա­քի­նով, և­ ոչ էլ զին­վո­րա­կան։ Նա պար­զա­պես ծա­ռա էր։ Ըն­տա­նի­քում նրա դերն այն­քան անն­շան էր, որ երբ Սամ­վել մար­գա­րեն խնդրեց Հես­սեին ցույց տալ իր որ­դի­նե­րին, նա ցույց տվեց բո­լո­րին, բա­ցի Դավ­թից, ո­րով­հետև ըն­տա­նի­քում կրտսեր որ­դուն այն­քան էլ լուրջ չէին վե­րա­բեր­վում։ Հես­սեն կար­ծում էր, որ իր բո­լոր որ­դի­նե­րը թա­գա­ վոր դառ­նա­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նեն, միայն ոչ Դա­վի­թը։ Ին­չո՞ւ ժա­մա­նակ կորց­նել ու կան­չել նրան։ Բայց մեզ հայտ­նի է պատ­մու­թյու­նը։ Դա­վի­թը դար­ ձավ Իս­րա­յե­լի հզո­րա­գույն թա­գա­վոր­նե­րից մե­կը։ Ե­թե կար­ծում ես, որ Դա­վի­թը կանչ­վեց, ո­րով­հետև հա­սա­րակ, շար­քա­յին մի հո­վիվ էր, սխալ­վում ես։ Դավ­թի մա­սին վե­րը նշված հատ­կա­նիշ­նե­րից և­ոչ մե­կը ա­ռա­քի­նու­թյուն չէր։ Աստ­ված չի փնտրում ան­կա­րող մարդ­կանց։ Աստ­ ված փնտրում է հա­վա­տա­րիմ ծա­ռա­նե­րի, ում հա­մար ա­ռաջ­նա­յի­նը ոչ թե կո­չումն ու պաշ­տոնն է, այլ ծա­ռա­յու­թյու­նը, կան­չում է խո­նարհ մարդ­կանց, ով­քեր ա­մեն ինչ զո­հա­բե­րում են ի­րենց սիր­տը լիո­վին Հի­սու­սին նվի­րե­լու հա­ մար, և նրանց, ում մի­ջո­ցով կա­րող է գոր­ծել Սուրբ Հո­գին։ Այն մար­դը, ով ու­նի իշ­խա­նու­թյուն, բայց զուրկ է ծա­ռա­յու­թյան հո­գուց, հար­գանք է պա­հան­ջում իր նկատ­մամբ։ Բայց մար­դիկ ան­կեղ­ծո­րեն հար­ գում են միայն ի­մաս­տուն ա­ռաջ­նորդ-ծա­ռա­յին։ Աշ­խարհն ա­վե­լի լա­վը կլի­ ներ, ե­թե սի­րո ու Աստ­ծուն ծա­ռա­յե­լու զո­րու­թյու­նը փո­խա­րի­ներ իշ­խա­նու­ թյան հաս­նե­լու խե­լա­հեղ ձգտում­նե­րին ու մարդ­կանց հպա­տա­կեց­նե­լու ցան­կու­թյա­նը։ Ա­սում են, թե ոչ­խար­նե­րի հետ եր­կար շփվե­լու արդ­յուն­քում խո­նար­հու­ թյուն և հան­դարտ բնա­վո­րու­թյուն է ձևա­վոր­վում։ Մի­գու­ցե դա է պատ­ճա­ ռը, որ մինչ Աստ­ծո ժո­ղովր­դի ա­ռաջ­նորդ լի­նե­լը Մով­սեսն ու Դա­վիթն էլ հո­ վիվ­ներ էին։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յուրն ինքն ի­րեն թող հարց տա․ արդ­յո՞ք ես Աստ­ծո ծա­ռա եմ։ Արդ­յո՞ք պատ­րաստ եմ ծա­ռա­յել ըն­տա­նի­քում, աշ­խա­տա­վայ­ րում, հա­սա­րա­կու­թյան մեջ։ Աստ­ծուն ծա­ռա­յե­լը եր­ջա­նիկ կյան­քի գաղտ­ նիք­նե­րից մեկն է, և միայն եր­ջա­նիկ մար­դը կա­րող է փո­խան­ցել այդ ու­րա­ խու­թյունն ի­րեն շրջա­պա­տող­նե­րին։ Հան­դի­պե­լով դժվա­րու­թյուն­նե­րի, միշտ հի­շի՛ր, որ «իր ծա­ռա Դա­վի­թին ընտ­րեց [Աստ­ված], և­ա­ռավ նրան ոչ­խար­նե­րի փա­րա­խից»։ ——————————————————————————————————————— 47

փետրվար

9

ՈՒ­ՂԻՂ­ՆԵ­ՐԻ Ա­ՂՈԹ­ՔԸ

«Անզ­գամ­նե­րի զո­հը զզվանք է Տի­րոջ հա­մար, բայց ու­ղիղ­նե­րի ա­ղոթ­ քը նրան հա­ճե­լի է» (Ա­ռա­կաց 15.8)։ Մի ան­գամ զրու­ցում էի մի մար­դու հետ, ով կես մի­լիոն դո­լար էր ներդ­ րել մեծ շա­հույթ հե­տապն­դող գոր­ծի մեջ։ Սկզբ­նա­կան շրջա­նում ա­մեն ինչ հարթ էր ըն­թա­նում։ Նա կա­րո­ղա­ցավ վե­րա­դարձ­նել ներդ­րած գու­մարն իր տո­կոս­նե­րով։ Մեկ տար­վա ըն­թաց­քում ե­րեք այդ­պի­սի գոր­ծարք ի­րա­կա­ նաց­նե­լուց հե­տո նրան հա­ջող­վեց կրկնա­պատ­կել իր կա­պի­տա­լը։ Հե­տո նա ո­րո­շեց վա­ճա­ռել ա­մեն ինչ և­ ողջ գու­մա­րը նո­րից ներդ­նել գոր­ծի մեջ՝ ակն­ կա­լե­լով ձեռք բե­րել հսկա­յա­կան ու­նեց­վածք։ Բայց այս ան­գամ նրա հույ­սե­րը չար­դա­րա­ցան. արդ­յուն­քում կորց­րեց իր ողջ ու­նեց­ված­քը։ Այս մար­դը դի­մեց ինձ, ա­սե­լով․ «Ա­ղո­թե՛ք, և­ե­թե Աստ­ված օգ­նի ինձ վե­րա­ դարձ­նել գու­մա­րը, ես կըն­ծա­յեմ հար­յուր հա­զար դո­լար»։ Նա քրիս­տոն­յա չէր, չէր հետևում աստ­վա­ծաշնչ­յան սկզբունք­նե­րին, մտա­ծում էր միայն հեշտ ճա­նա­պար­հով գու­մար վաս­տա­կե­լու մա­սին։ Եվ հի­մա, սնան­կա­ցած, նա դի­մում էր Աստ­ծուն՝ կա­մե­նա­լով Նրա հետ գոր­ ծարք կնքել և շա­հույթ ստա­նալ։ Այ­սօր­վա աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տը հենց այս­պի­սի մարդ­կանց է նկա­ րագ­րում։ Անհ­նա­զանդ մար­դու բե­րած ցան­կա­ցած զո­հա­բե­րու­թյուն, երբ նա ա­ռաջ­նորդ­վում է միայն սե­փա­կան սկզբունք­նե­րով, նող­կա­լի է Աստ­ծո հա­մար։ Այդ­պի­սի զո­հա­բե­րու­թյու­նը բա­վա­րար չէ, նույ­նիսկ ե­թե մարդ­կա­ յին տե­սանկ­յու­նից այն հսկա­յա­կան է թվում։ Ի­րա­կա­նում կարևո­րը դրդա­ պատ­ճառն է։ Ո՞րն է զո­հա­բե­րու­թյան նպա­տա­կը։ Ին­չո՞ւ եմ զո­հա­բե­րում։ «Ու­ղիղ­նե­րի ա­ղոթ­քը նրան հա­ճե­լի է», - գրված է հա­մա­րի երկ­րորդ մա­ սում։ Այս ա­սե­լով, ի՞նչ նկա­տի ու­նի Աստ­ված. այն, որ ան­կեղծ ա­ղոթ­քը ո­րոշ­վում է ոչ այն­քան բա­ռե­րով, որ­քան մար­դու Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լու ցան­ կու­թյամբ։ Աստ­ված եր­բեք ան­պա­տաս­խան չի թող­նում ան­կեղծ սրտի ա­ղոթ­քը, նույ­նիսկ, ե­թե այն չի բարձ­րա­ձայն­վում։ Զո­հա­բե­րու­թյունն ար­տա­քին գոր­ ծո­ղու­թյուն է, իսկ Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լու փա­փագն ու Նրա խոր­հուրդ­նե­րին հետևե­լը բխում են մեր ներ­քին հոգևոր վի­ճա­կից։ Մար­դիկ տես­նում են միայն զո­հա­բե­րու­թյու­նը, իսկ Աստ­ված գի­տի մար­դու սրտի դրդա­պատ­ ճառն ու ան­պայ­ման պա­տաս­խա­նում է նրա ա­ղոթ­քին։ Փնտ­րի՛ր Աստ­ծուն։ Ա­մե­նադժ­վար պա­հե­րին փնտրի՛ր Նրա խոր­հուր­դը։ Ա­ղո­թի՛ր։ Ի­մաս­տուն մարդն օր­վա ըն­թաց­քում ա­ղո­թում է առն­վազն տասն­ հինգ րո­պե, ե­թե շատ զբաղ­ված չէ։ Իսկ ե­թե շատ է զբաղ­ված, ա­ղո­թում է եր­կու ան­գամ ա­վե­լի շատ։ Ոչ ոք պար­տու­թյուն չի կրում Քրիս­տո­սի առջև։ Ան­կե՛ղծ ե­ղիր Նրա հետ շփվե­լիս, ազ­նիվ՝ Նրան փա­ռա­բա­նե­լիս, ո­րով­հետև «անզ­գամ­նե­րի զո­հը զզվանք է Տի­րոջ հա­մար, բայց ու­ղիղ­նե­րի ա­ղոթ­քը նրան հա­ճե­լի է»։

——————————————————————————————————————— 48

ԼԻԱՐ­ԺԵՔ ՀԱՂ­ԹԱ­ՆԱԿ

փետրվար

10

«Ով Տեր, ի­րա­վո՛ւնք ա­րա ինձ, ո­րով­հետև ես ա­նա­րա­տու­թյու­նով գնա­ցի, և Տի­րո­ջը հու­սա­ցա, ես չեմ սա­սա­նի» (­Սաղ­մոս 26.1)։ Գի­տե՞ք, թե ինչ ընդ­հա­նուր բան կա հա­րուստ ե­րի­տա­սար­դի ու ա­նա­ ռակ որ­դու եղ­բոր միջև։ Նրանք եր­կուսն էլ հա­մոզ­ված էին, որ հայ­րը գոհ է ի­րենց գոր­ծե­րից։ Եր­կուսն էլ հիմն­վում էին ի­րենց սե­փա­կան ա­րարք­նե­րի վրա։ Նրանք եր­կուսն էլ հան­դի­սա­նում են Աստ­ծո ան­կեղծ զա­վակ­նե­րին բնո­րոշ օ­րի­նակ­ներ, ով­քեր ջանք չեն խնա­յում ապ­րե­լու կա­տար­յալ ու ան­ թե­րի կյան­քով, կար­ծե­լով, թե այդ­պի­սի կյան­քը փրկու­թյան մի­ջոց է, այլ ոչ թե փրկու­թյան հետևանք։ Ա­ռա­ջին հա­յաց­քից թվում է, թե այ­սօր­վա հա­ մա­րը պաշտ­պա­նում է այդ տե­սա­կե­տը։ Տ­պա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­վում, որ Դա­վի­թը պար­ծե­նում է ինքն ի­րե­նով․ «Ո­րով­հետև ես ա­նա­րա­տու­թյու­նով գնա­ցի»։ Այս ա­մե­նի հետ մեկ­տեղ պետք չէ մո­ռա­նալ, որ Դա­վիթն ա­պաշ­ խա­րող մե­ղա­վոր էր, ով ըն­դու­նեց Աստ­ծո ար­դա­րու­թյունն այն­պես, ինչ­ պես կըն­դու­ներ իր սե­փա­կան ար­դա­րու­թյու­նը։ Կար­դա­լով այ­սօր­վա տեքս­տը, շատ մարդ­կանց եմ հի­շում, ով­քեր ա­սում են․ «Ես եր­բեք չեմ կա­րող լավ քրիս­տոն­յա լի­նել։ Ես չեմ կա­րող պայ­քա­րել իմ վատ սո­վո­րու­թյուն­նե­րի ու հա­կում­նե­րի դեմ։ Ես եր­բեք չեմ կա­րող ապ­ րել մա­քուր ու ան­բիծ կյան­քով»։ Մի­գու­ցե դու նույն­պես այդ­պես ես մտա­ ծում։ Ա­մեն օր պայ­քա­րում ես, փոր­ձում հաղ­թա­նակ տա­նել, բայց զգում ես, որ արդ­յուն­քի չես հաս­նում։ Մի ան­գամ իմ ժա­մա­ցույ­ցը վե­րա­նո­րո­գող ժա­մա­գործն ան­կեղ­ծա­ցավ․ «Ես չեմ ու­զում այս­պի­սին լի­նել։ Ա­նընդ­հատ պայ­քա­րում եմ, բայց ա­նօ­գուտ»։ Եբ­րա­յե­րե­նից թարգ­ման­ված «ա­նա­րա­տու­թյուն» եզ­րույ­թը բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «լիո­վին նվիր­ված սիրտ»։ Խոս­քը «ճիշտ» կյան­քի մա­սին չէ, ո­րը մենք կա­րող ենք ներ­կա­յաց­նել Աստ­ծուն և­ար­ժա­նա­նալ խոս­տաց­ված պարգևին, չնա­յած հաս­կա­նա­լի է, որ պետք է ճիշտ ու ար­դա­րա­ցի ապ­ րել։ Հաղ­թա­նա­կի բա­նա­լին Աստ­ծուն լիո­վին նվիր­ված ու Նրան ան­սահ­ման վստա­հող սիրտն է։ Աստ­ծո հան­դեպ ու­նե­ցած վստա­հու­թյու­նը զո­րաց­նում է թույ­լին, կանգ­նեց­նում է ըն­կա­ծին ու բժշկում հի­վան­դին։ Այ­սօր­վա տեքստն ա­ղոթք է ար­դա­րու­թյան հա­մար։ Սա­վու­ղը մե­ղադ­րեց Դավ­թին դա­վա­ճա­նու­թյան մեջ, և փոր­ձեց սպա­նել նրան։ Դավ­թի միակ պաշտ­պանն Աստ­ծո ար­դա­րա­ցի դա­տաս­տանն էր, և դա միակ բանն է, որ կա­րող է հաղ­թել չա­րին, ո­րը քայ­քա­յում է մեզ ներ­սից։ Աստ­ծո ար­դա­րու­ թյունն ար­տա­հայտ­վում է Նրա սի­րո մեջ, ո­րով­հետև Աստ­ված սեր է։ Աստ­ ծո ար­դա­րու­թյու­նը բարձ­րաց­նում է մար­դուն, նրա­նում վե­րա­կանգ­նե­լով Նրա կա­տար­յալ պատ­կե­րը։ Աստ­ծո ար­դա­րու­թյունն ի զո­րու է ա­նե­լու այն ա­մե­նը, ինչ մարդն ան­կա­րող է ա­նել իր հա­մար։ Մի՛ մո­ռա­ցիր այս ա­մե­նը, երբ հա­վեր­ժա­կան մահ­վան սար­սա­փը պա­րու­րում է քեզ։ Հենց այ­սօր ա­զատ­վի՛ր մեղ­քի ծան­րու­թյու­նից։ Մո­ռա­ցի՛ր ա­նօ­գուտ պայ­քա­րի մա­սին։ Դի­մի՛ր ար­դա­րա­դատ Աստ­ծուն․ «Ով Տեր, ի­րա­վո՛ւնք ա­րա ինձ, ո­րով­ հետև ես ա­նա­րա­տու­թյու­նով գնա­ցի, և Տի­րո­ջը հու­սա­ցա, ես չեմ սա­սա­նի»։ ——————————————————————————————————————— 49

11 ՅՈՒ­ՐՈ­ՎԻ ՄՈ­ՏԵ­ՑՈՒՄ ՅՈՒ­ՐԱ­ՔԱՆՉ­ՅՈՒ­ՐԻՆ

փետրվար

«Նրա հա­մար որ ի­զուր է վար­մի տա­րած­վե­լը ա­մեն որևի­ցե թևա­վո­րի աչ­քի ա­ռա­ջին» (Ա­ռա­կաց 1.17)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում աս­վում է, որ կա­րե­լի է մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­ թյուն­ներ կա­ռու­ցել տար­բեր մի­ջոց­նե­րով։ Սա հիմ­նա­կան դա­սե­րից մեկն է, ո­րը պետք է յու­րաց­նել հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կա­ռուց­ման հար­ցում։ Շա­տե­ րը չեն ու­զում ըն­դու­նել, որ մար­դիկ միան­գա­մայն տար­բեր են։ Միան­ման մար­դիկ գո­յու­թյուն չու­նեն։ Մարդ­կանց միջև շփումն ա­վե­լի է հեշ­տա­նում, երբ յու­րա­քանչ­յու­րը դի­մա­ցի­նին ըն­դու­նում է այն­պի­սին, ինչ­պի­սին նա ի­րա­կա­նում կա։ Սաղ­մո­սում աս­վում է, որ թռչու­նին կա­րե­լի է որ­սալ ցան­ցի մի­ջո­ցով։ Բայց ոչ բո­լոր թռչուն­նե­րի դեպ­քում է այդ­պես։ Յու­րա­քանչ­յուր դեպք ա­ռանձ­նա­ հա­տուկ է։ Հան­գա­մանք­նե­րը տար­բեր են։ Ե­թե մի քա­նի ե­րե­խա ու­նեք, ան­կաս­կած, նկա­տած կլի­նեք, որ նրան­ցից յու­րա­քանչ­յուրն ա­ռանձ­նա­նում է մյուս­նե­րից, ա­մեն մե­կին յու­րո­վի մո­տե­ ցում է պետք։ Ս­խալ­վում ենք, երբ բո­լո­րին նույն ձևով ենք դաս­տիա­րա­կում։ Միև­նույն ե­ղա­նա­կով լու­ծել բո­լոր խնդիր­նե­րը, միև­նույն մո­տե­ցու­մը ցու­ցա­ բե­րել բո­լոր մարդ­կանց հետ շփվե­լիս, այս ա­մենն ի­մաս­տու­թյան բա­ցա­կա­ յու­թյան հետևանք է։ Աշ­խար­հը մի բազ­մե­րանգ այ­գի է՝ տար­բեր մշա­կույթ­նե­րով, բնա­վո­րու­ թյուն­նե­րով, խառն­վածք­նե­րով, այն ա­մե­նով, ին­չի արդ­յուն­քում ձևա­վոր­ վում է անկրկ­նե­լի ու ինք­նա­տիպ ան­հա­տա­կա­նու­թյու­նը։ Դա նկա­տե­լի է ըն­տա­նի­քում, աշ­խա­տա­վայ­րում, ե­կե­ղե­ցում, փո­ղո­ցում, մի խոս­քով՝ ա­մե­նուր։ Ո­մանց վրա լավ է ազ­դում խստու­թյու­նը, մյուս­նե­րի վրա՝ մտեր­ միկ զրույ­ցը։ Ո­րոշ մարդ­կանց անհ­րա­ժեշտ են նա­խազ­գու­շա­ցում­ներն ու մշտա­կան խոր­հուրդ­նե­րը, մյուս­նե­րի հա­մար դրանք ա­վե­լորդ են։ Սո­ղո­մո­ նը հաս­կա­նում էր, որ ո­րոշ թռչուն­ներ որ­սա­լու հա­մար ցանց է անհ­րա­ժեշտ, մինչ­դեռ կան այն­պի­սիք, ո­րոնց որ­սի հա­մար դա այն­քան էլ հար­մար չէ։ Շփ­ման բազ­մա­տե­սակ ե­ղա­նակ­նե­րի օգ­տա­գոր­ծու­մը դեռևս չի նշա­նա­կում հրա­ժար­վել հա­վեր­ժա­կան ու ան­փո­փոխ սկզբունք­նե­րից։ Այ­սօր ար­ժե վե­րա­նա­յել մարդ­կանց հետ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ձեր մի­ջոց­նե­րը տար­բեր հան­գա­մանք­նե­րում։ Կ­յանքն ա­վե­լի ու­րախ ու լիար­ժեք կլի­նի, ե­թե հաշ­վի առ­նենք յու­րա­քանչ­յուր մար­դու ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­ նե­րը։ Եր­բեք ուշ չէ վե­րա­փոխ­վե­լու, կամ ա­մեն ինչ նո­րից սկսե­լու հա­մար։ Եր­ բեք ուշ չէ սխալ­ներն ըն­դու­նել և նե­րում խնդրել։ Միշտ ժա­մա­նակ կգտնվի ան­կեղծ, բա­րի ու մե­ծա­հո­գի լի­նե­լու հա­մար։ Մինչ մարդ­կանց հան­դի­պելն ու հոգ­սե­րով ծան­րա­բեռն­վե­լը, հի­շի՛ր Սո­ղո­ մո­նի խոս­քե­րը․ «Նրա հա­մար որ ի­զուր է վար­մի տա­րած­վե­լը ա­մեն որևի­ցե թևա­վո­րի աչ­քի ա­ռա­ջին»։

——————————————————————————————————————— 50

12 ՄԻ՛ ՄԱՍ­ՆԱԿ­ՑԻՐ ՆՐԱՆՑ Ա­ՆՕ­ՐԵ­ՆՈՒ­ԹՅԱ­ՆԸ փետրվար

«Սիրտս մի՛ դարձ­նի չար բա­նի վրա, որ չա­րու­թյու­նով վատ գոր­ծեր չգոր­ծեմ ա­նօ­րե­նու­թյուն ա­նող­նե­րի հետ, և նրանց ա­խոր­ժե­լի կե­ րակ­րից չու­տեմ» (­Սաղ­մոս 141.4)։ Քա­րո­զից հե­տո Գլե­դի­սը մո­տե­ցավ ինձ. նա նկա­տե­լիո­րեն հուզ­ված էր։ Աղ­ջի­կը տպա­վոր­ված էր Աստ­ծո լու­րով։ Նա նստեց, խո­րը շունչ քա­շեց ու ա­սաց․ «Դեռ ման­կուց ինձ հիաց­նում էին բե­մը, ծա­փող­ջույն­ներն ու փառ­ քը… Այ­սօր ես ու­նեմ այդ ա­մե­նը, բայց ես եր­ջա­նիկ չեմ։ Ու­նայ­նու­թյունն ու տխրու­թյու­նը պա­րու­րել են հո­գիս, ես ինձ կոտր­ված եմ զգում»։ Գլե­դի­սը հան­րա­հայտ կի­նո­դե­րա­սա­նու­հի էր։ Նա դաս­տիա­րակ­վել էր քրիս­տո­նեա­կան սկզբունք­նե­րով ու ար­ժեք­նե­րով, բայց ե­րի­տա­սարդ տա­ րի­քում հրա­ժար­վել էր դրան­ցից ու կենտ­րո­նա­ցել կա­րիե­րա­յի վրա՝ ձգտե­լով հաս­նել այն ա­մե­նին, ին­չը կարևոր էր հա­մա­րում կյան­քում։ Ցա­վով, ար­ցունք­նե­րով ու մեղ­քի զգա­ցու­մով ապ­րած եր­կար տա­րի­նե­րից հե­տո այդ ե­րի­տա­սարդ, հան­րա­ճա­նաչ ու գե­ղե­ցիկ կի­նը մար­զա­դաշտ էր ե­կել ըն­կե­րոջ հրա­վե­րով՝ լսե­լու Աստ­ծո խոս­քը։ Սուրբ Հո­գին դի­պել էր նրա սրտին, ուս­տի նա ան­կեղ­ծո­րեն ա­սաց ինձ․ «Այն ա­մե­նը, ին­չին հա­սել եմ, ար­ժեք չու­նի։ Ես ա­մեն ինչ կտա­յի կյանքս Աստ­ծո հետ ապ­րե­լու հա­մար։ Եր­բեմն այն­քա՜ն եմ ու­զում ման­կու­թյուն վե­ րա­դառ­նալ ու նո­րից լսել, թե ինչ­պես է մայրս աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­ թյուն­ներ պատ­մում»։ «Թույլ մի՛ տուր մաս­նա­կից լի­նեմ նրանց ա­նօ­րե­նու­թյա­նը», - բա­ցա­կան­ չում է Դա­վի­թը՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով մեղ­սա­վոր հա­ճույք­նե­րը։ Ա­նօ­րե­նու­ թյու­նը գրա­վիչ է, քա­նի որ բա­վա­կա­նու­թյուն է պատ­ճա­ռում։ Բայց դրա հետևում թաքն­ված է մեղ­քի, անք­նու­թյան, կա­րո­տի ու վհա­տու­թյան բե­ռը՝ ճնշե­լով մե­ղա­վոր մար­դու հո­գին։ Ա­մեն օր, ա­մեն ժամ չարն ու մեղ­քը ա­ռա­ջար­կում են աշ­խար­հի բո­լոր հա­ ճույք­նե­րը՝ շլաց­նե­լով, գայ­թակ­ղե­լով ու գրա­վե­լով։ Միայն Հի­սուս Քրիս­տո­ սը կա­րող է հետ պա­հել մեզ հապ­ճեպ ու ան­միտ քայ­լե­րից։ Նա կա­րող է պաշտ­պա­նել մեզ աշ­խար­հի խա­բու­սիկ հա­ճույք­նե­րից։ Մի՛ սկսիր օրն ա­ռանց հա­մոզ­ված լի­նե­լու, որ Հի­սու­սը քո կող­քին է։ Բա­ ցի՛ր սիրտդ Նրա ա­ռաջ, հոր կա­րի­քը զգա­ցող ե­րե­խա­յի նման խնդրի՛ր․ «Սիրտս մի՛ դարձ­նի չար բա­նի վրա, որ չա­րու­թյու­նով վատ գոր­ծեր չգոր­ծեմ ա­նօ­րե­նու­թյուն ա­նող­նե­րի հետ, և նրանց ա­խոր­ժե­լի կե­րակ­րից չու­տեմ»։

——————————————————————————————————————— 51

փետրվար

13

ՆՊԱ­ՏԱ՛Կ ԴԻՐ

«Մի­միայն կռիվ կծա­գի ամ­բար­տա­վա­նու­թյու­նից, բայց խրատ­ված­ նե­րի մոտ ի­մաս­տու­թյուն կա» (Ա­ռա­կաց 13.10)։ Պե­պե Բար­րե­տո­նը հո­լի­վուդ­յան «Փառ­քի ծա­ռու­ղում» իր աստղն ու­նի։ Նա ար­ժա­նա­ցել է դրան՝ հռչակ­վե­լով Լոս-Ան­ջե­լե­սի հե­ռուս­տա­տե­սու­թյան ու ռա­դիո­յի լա­տի­նոա­մե­րիկ­յան լա­վա­գույն հե­ռուս­տա­հա­ղոր­դա­վար­նե­րից մե­կը։ Մենք միա­սին ճա­շում էինք Գլեն­դե­լի «Ա­կա­պուլ­կո» ռես­տո­րա­նում, և նա, մի փոքր հուզ­ված, պատ­մում էր Քրիս­տո­սի հետ իր հան­դիպ­ման մա­սին։ «Դա իմ կյան­քում խորն ապ­րում­նե­րով լի մի շրջան էր, - ա­սում էր նա։ - Ես մեծ ճա­նա­չում էի վա­յե­լում, շատ երկր­պա­գու­ներ ու­նեի, բայց այդ ա­մենն ինձ չէր եր­ջան­կաց­նում, հո­գիս ան­հան­գիստ ու դա­տարկ էր։ Հենց այդ շրջա­նում էլ ես սկսե­ցի ու­սում­նա­սի­րել Աստ­վա­ծա­շուն­չը»։ Պե­պեն պատ­մում էր իր հոգևոր մա­քա­ռում­նե­րի ու Աստ­ծուն հնա­զանդ­ վե­լու մա­սին։ Նա հպար­տա­նում էր ի­րե­նով․ չէ՞ որ ոչ բո­լո­րին է հա­ջող­վում հա­մաշ­խար­հա­յին ճա­նա­չում ձեռք բե­րել։ Ինչ­պե՞ս կա­րող էր այդ­պի­սի փառք ու ճա­նա­չում վա­յե­լող մարդն ինչ-որ մե­կից օգ­նու­թյուն խնդրել։ Այ­սօր­վա մեր տեքստն ա­սում է, որ «մի­միայն կռիվ կծա­գի ամ­բար­տա­ վա­նու­թյու­նից», սա­կայն խոս­քը ոչ միայն մարդ­կանց հետ ու­նե­ցած տա­ րա­ձայ­նու­թյուն­նե­րի, այլ նաև ներ­քին մա­քա­ռում­նե­րի մա­սին է։ Հպարտ ու ամ­բար­տա­վան մար­դը հա­մոզ­ված է, որ ին­քը բո­լո­րից լավն է, հենց դա էլ հան­գեց­նում է ան­հանգս­տու­թյան ու ան­բա­վա­րար­վա­ծու­թյան․ չէ՞ որ մյուս­ ներն այդ­պես չեն կար­ծում։ Ես ծա­նո­թա­ցա ար­դեն վե­րա­փոխ­ված Պե­պե Բար­րե­տո­յի հետ իմ հան­ դի­պում­նե­րից մե­կի ժա­մա­նակ, երբ խո­սում էի աստ­վա­ծա­յին սի­րո մա­սին։ Նա հա­սա­րակ մի մարդ էր, ով ցան­կա­նում էր ճա­նա­չել Քրիս­տո­սին։ Պե­պեն ե­կել էր լսե­լու Հի­սու­սի մա­սին լու­րը, որ­պես­զի ա­ճեր հոգևո­րա­պես։ Ա­վե­լի ուշ նույն ռես­տո­րա­նում Պե­պեն պատ­մեց, որ զան­գա­հա­րել էր իր ըն­կե­րո­ջը, ով որ­դու մա­հից հե­տո թաղ­վել էր ալ­կո­հո­լի ու թմրան­յու­թե­րի մեջ։ Պե­պեն պատ­մել է նրան իր վե­րապ­րած քրիս­տո­նեա­կան փոր­ձա­ռու­թյան ու աստ­վա­ծա­յին սի­րո մա­սին։ Մի քա­նի շա­բաթ անց Պե­պեին հարց­րին․ «Այդ ի՞նչ ես ա­սել Տին­տա­նին։ Քեզ հետ խո­սե­լուց հե­տո նա շատ է փոխ­վել»։ Պե­պեի աչ­քերն ու­րա­խու­թյու­նից փայ­լում էին։ «Այդ օ­րը ես հաս­կա­ցա, որ կյանքս ի­մաս­տա­վոր­վեց, - ա­սաց նա։ - «Փառ­քի ծա­ռու­ղու» իմ աստ­ղը կան­ հե­տա­նա, երբ Հի­սու­սը վե­րա­դառ­նա, բայց վե­րա­փոխ­ված կյանքս հա­վի­ տե­նու­թյան հա­մար է»։ Այն­պես որ, հի­շի՛ր․ «Մի­միայն կռիվ կծա­գի ամ­բար­տա­վա­նու­թյու­նից, բայց խրատ­ված­նե­րի մոտ ի­մաս­տու­թյուն կա»։

——————————————————————————————————————— 52

ՕՐՀ­ՆԵ­ԼԸ ԾԱ­ՌԱ­ՅՈՒ­ԹՅՈՒՆ Է

փետրվար

14

«Օրհ­նե­ցե՛ք Տի­րո­ջը, ով Տի­րոջ բո­լոր ծա­ռա­ներ, որ Տի­րոջ տա­նը կանգ­նում եք գի­շեր­նե­րը» (­Սաղ­մոս 134.1)։ Այս հա­մա­րում եր­կու բայ կա, եր­կու գոր­ծո­ղու­թյուն, ո­րոնք ան­քակ­տե­լիո­ րեն կապ­ված են միմ­յանց հետ. օրհ­նել և ծա­ռա­յել։ Աստ­ծո ծա­ռան միշտ լավ է ար­տա­հայտ­վում իր Տի­րոջ հաս­ցեին։ Ե­թե դու ցան­կու­թյուն չու­նես ծա­ռա­յե­լու, սիրտդ միշտ պա­րուր­ված կլի­նի կաս­կած­նե­րով, ան­հանգս­տու­ թյուն­նե­րով ու դժգո­հու­թյամբ։ Արդ­յուն­քում վատ կար­ծիք կու­նե­նաս Աստ­ծո ու Նրա ե­կե­ղե­ցու մա­սին։ Սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է հետևո­ղա­կա­նու­թյան և հա­մա­ձայ­նեց­վա­ծու­ թյան մա­սին։ Շր­թունք­նե­րից դուրս թռած խոս­քե­րը դառ­նում են ձեռ­քե­րի կա­տա­րա­ծի հետևան­քը, իսկ ձեռ­քերն ա­նում են այն, ինչ հու­շում է սիր­տը՝ հա­մակ­ված ծա­ռա­յե­լու ցան­կու­թյամբ։ Փա­ռա­բա­նու­թյունն ա­ռանց ծա­ռա­յու­թյան ա­նի­մաստ է ու ան­ցո­ղիկ։ Ծա­ ռա­յել ա­ռանց Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լու՝ կնշա­նա­կի, որ մար­դը կենտ­րո­նա­ ցած է իր վրա և­անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ չու­նի Աստ­ծո հետ։ Այ­սօր ես շատ եմ հոգ­նել, օ­րը լար­ված էր։ Մենք 450 կի­լո­մետր ենք ան­ցել՝ Պա­րագ­վա­յի մայ­րա­քա­ղաք Ա­սուն­սիո­նից մինչև Բրա­զի­լիա­յի սահ­մա­նին գտնվող Պետ­րո-­Խուան-­Կա­բա­լիե­րո քա­ղա­քը։ Սահ­մանն անց­նում է փո­ղո­ ցով, մեկ րո­պեն էլ բա­վա­կան է մի երկ­րից մյուսն անց­նե­լու հա­մար։ Բրա­զի­լիա­յին մոտ գտնվե­լը կա­րոտ է արթ­նաց­նում. ա­կա­մա­յից հի­շում եմ, թե որ­քան եր­կար տա­նը չեմ ե­ղել։ Այդ ե­րե­կո ես ա­վե­տա­րան­չա­կան հան­դի­պում անց­կաց­րի սպոր­տա­յին մեծ դահ­լի­ճում։ Հան­դիպ­ման վեր­ջում ա­ղո­թե­ցի այն մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր ըն­դու­նե­ցին Հի­սուս Քրիս­տո­սին որ­պես ի­րենց անձ­նա­կան Փր­կիչ։ Հի­մա գի­շեր է, և բա­ցե­լով Աստ­վա­ծա­շուն­չը, ես գրում եմ այս խոր­հում­նե­րը։ Այ­սօր­վա սաղ­մոսն ուղղ­ված է քա­հա­նա­նե­րին, ով­քեր գի­շե­րա­յին ժա­մե­րին էին ծա­ռա­յում Աստ­ծուն։ Ի՞նչ էին ա­նում նրանք այդ­ժամ, երբ բո­լո­րը քնած էին։ Ա­ղո­թում էին։ Հա­ջորդ հա­մա­րում աս­վում է, որ նրանք բարձ­րաց­նում էին ի­րենց ձեռ­քե­րը դե­պի Սր­բա­րան, ին­չը բնո­րոշ էր ա­ղոթ­քի հա­մար։ Ա­ղոթ­քը մարդ­կանց հա­մար, միջ­նոր­դա­կան ա­ղոթ­քը քնած մարդ­կանց հա­մար անգ­ նա­հա­տե­լի բա­րիք է բե­րում։ Աստ­ծուն ծա­ռա­յե­լը զար­մա­նա­լի մի ճա­նա­պարհ է, ո­րը հե­ռաց­նում է տխրու­թյու­նից, հոգ­նա­ծու­թյու­նից և հու­սա­հա­տու­թյու­ նից։ Ա­վե­լի շատ մտա­ծում ես ու­րիշ­նե­րի, քան սե­փա­կան ան­ձիդ մա­սին, գի­ տակ­ցում ես, որ չնա­յած կյան­քիդ բա­զում խնդիր­նե­րին, միշտ կգտնվեն մար­ դիկ, ով­քեր ա­վե­լի շատ են տա­ռա­պում, քան դու։ Կ­յանքդ խա­վա­րո՞վ է պատ­ված։ Ծա­ռա­յի՛ր Աստ­ծուն։ Օրհ­նի՛ր Ա­մե­նա­ բարձր­յա­լի ա­նու­նը։ Շուրջդ ան­թա­փանց խա­վա՞ր է։ Հե­ռաց­րու հա­յացքդ խնդիր­նե­րից և նա­յի՛ր Աստ­ծուն։ Դի­մա­վո­րիր այս օ­րը, և­ այն ա­մե­նը, ինչ այն կբե­րի քեզ, ա­սե­լով․ «Օրհ­ նե­ցե՛ք Տի­րո­ջը, ով Տի­րոջ բո­լոր ծա­ռա­ներ, որ Տի­րոջ տա­նը կանգ­նում եք գի­շեր­նե­րը»։ ——————————————————————————————————————— 53

փետրվար

15

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ՆԻ ԽՈՍ­ՔԸ

«Ի­մաս­տուն­նե­րի լե­զուն գի­տու­թյուն է ճար­տա­րա­խո­սում, բայց հի­ մար­նե­րի բե­րա­նը տխմա­րու­թյուն է բխում» (Ա­ռա­կաց 15.2)։ Օ­դա­չուն իր մոտ կան­չեց ա­վագ բոր­տու­ղեկ­ցոր­դին, և­ ա­սաց․ «Մենք տեխ­նի­կա­կան լուրջ խնդիր­ներ ու­նենք։ Ինք­նա­թի­ռը կա­րող է վայր ընկ­նել, մի՛ վա­խեց­րեք ուղևոր­նե­րին, բայց ինչ-որ ձևով ակ­նար­կեք, որ ի­րա­վի­ճա­կը վտան­գա­վոր է»։ Բոր­տու­ղեկ­ցոր­դը վերց­րեց խո­սա­փողն ու հայ­տա­րա­րեց․ «Հար­գե­լի՛ ուղևոր­ներ, խնդրում եմ, կա­պե՛ք ամ­րա­գո­տի­նե­րը, որ­պես­զի ձեր մար­մին­նե­րը չշպրտվեն տար­բեր կող­մեր, երբ ինք­նա­թի­ռը վայ­րէջ­քի պա­հին բախ­վի գետ­նին»։ Ծի­ծա­ղե­լի՞ է։ Ի­հար­կե, սա ինչ-որ մե­կի կող­մից հո­րին­ված ա­նեկ­դոտ է, սա­կայն այն ծա­ռա­յում է որ­պես պար­զա­բա­նում այն բա­նի, ինչ Սո­ղո­մոնն ա­սել է ի­մաս­տի ա­ղա­վաղ­ման վտան­գի մա­սին։ Ցան­կա­ցած փաստ, պատ­ մու­թյուն կամ նո­րու­թյուն կա­րող է եր­կու տար­բեր ձևե­րով ներ­կա­յաց­վել։ «Ի­մաս­տուն­նե­րի լե­զուն գի­տու­թյուն է ճար­տա­րա­խո­սում», - ա­սում է Սո­ղո­ մո­նը։ Այլ կերպ ա­սած, լե­զուն կեն­դա­նաց­նում է գի­տու­թյու­նը, բայց չի ա­ղա­ վա­ղում փաս­տե­րը։ «Բայց հի­մար­նե­րի բե­րա­նը տխմա­րու­թյուն է բխում», - շա­րու­նա­կում է Սո­ղո­մո­նը։ Տխ­մա­րու­թյուն ա­սե­լով հաս­կա­նում ենք հի­մա­ րու­թյուն, ան­հե­թե­թու­թյուն և­ա­ղա­վա­ղում։ Խե­լա­ցի մար­դը ցան­կա­ցած պա­հի օգ­տա­գոր­ծում է խոս­քը, ինչ­պես հմուտ նկա­րի­չը՝ վրձի­նը։ Իր խոս­քը պատ­կե­րա­վոր է դարձ­նում, ո­գեշն­չում ու հու­սադ­րում է ունկն­դիր­նե­րին։ Մարդ­կանց դուր է գա­լիս լսել նրան, նույ­ նիսկ, ե­թե նա ա­սում է ա­նա­չառ խոս­քեր, ճշմար­տու­թյուն, ո­րը դժվար է լսել և դժ­վար է ըն­դու­նել։ Ան­միտ մար­դը, հա­կա­ռա­կը, ցան­կա­նա­լով ա­մեն բան գե­ղե­ցիկ շա­րադ­րել, մտնում է ան­հե­թե­թու­թյան, ա­ղա­վաղ­ման և հի­մա­րու­ թյան տա­րածք։ Շատ հա­ճախ չմտած­ված խոս­քե­րը կոր­ծա­նում են մեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց ճա­կա­տագ­րե­րը, ե­րա­զանք­ներն ու նպա­տակ­նե­րը։ «Դու ո­չինչ չես կա­րող ա­նել», «Ես քեզ զգու­շաց­նում էի», «Դու միշտ սխալ­վում ես», «Դու միշտ խնդիր­ներ ես ա­ռա­ջաց­նում», «Քե­զա­նից ոչ մի օ­գուտ չկա»։ Ս­խալ­վո՞ւմ են արդ­յոք հարևան­ներդ ու գոր­ծըն­կեր­ներդ։ Ան­կաս­կած։ Մենք նույն­պես ա­մեն օր սխալ­ներ ենք թույլ տա­լիս։ Բայց մի՞­թե դա պատ­ ճառ է միմ­յանց վի­րա­վո­րե­լու հա­մար։ Մի­գու­ցե կա­սես, որ սա ըն­դա­մե­նը խոս­քի դարձ­վա՞ծք է։ Որ դրանք հար­ կադր­վա՞ծ խոս­քեր են։ Նրա հա­մար, ով ա­սել է այդ խոս­քե­րը, գու­ցեև այդ­պես է։ Բայց նրա հա­մար, ով լսում է, ա­մեն բան այլ է։ Շատ քչերն են գի­տակ­ցում, որ ու­րիշ­նե­րի հաս­ցեին աս­ված բա­ցա­սա­կան խոս­քե­րը մեզ ա­վե­լի շատ են վնա­սում, քան այն մարդ­կանց, ում ուղղ­ված են դրանք։ Վեր­քե­րը հայտն­վում են հե­տո, տա­րի­ներ անց, և­եր­կար կար­յու­նա­հո­սեն ու չեն սպիա­նա։ Միայն Հի­սու­սը կա­րող է բժշկել այդ վեր­քե­րը։ Որ­քան ա­վե­լի մո­տե­նաս Հի­ սու­սին և թույլ տաս Նրան ա­ռաջ­նոր­դել կյանքդ, այն­քան ա­վե­լի ի­մաս­տուն կլի­նես։ Հի­շի՛ր․ «Ի­մաս­տուն­նե­րի լե­զուն գի­տու­թյուն է ճար­տա­րա­խո­սում, բայց հի­մար­նե­րի բե­րա­նը տխմա­րու­թյուն է բխում»։ ——————————————————————————————————————— 54

ԱՍՏ­ԾՈ ՀԱՏ­ԿԱ­ՆԻՇ­ՆԵ­ՐԸ

փետրվար

16

«Ո՞ւր գնամ քո Հո­գիից, և քո ե­րե­սիցն ո՞ւր փախ­չեմ» (­Սաղ­մոս 139.7)։ XVII դա­րում ա­թեիստ փի­լի­սո­փան դի­մում է քա­րո­զիչ Ջոն Էր­րոուս­մի­թին․ «Որ­տե՞ղ է Աստ­ված» հար­ցով։ Էր­րոուս­մի­թը պա­տաս­խա­նում է․ «Նախ ա­սա՛ ինձ, թե որ­տե՞ղ Աստ­ված չկա»։ Սաղ­մո­սը, ո­րից վերց­ված է այ­սօր­վա հա­մա­րը, նվիր­ված է Ա­րար­չի և ս­տեղծ­ված էակ­նե­րի միջև հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի թե­մա­յին։ Սաղ­մո­սում նկա­րագր­ված է Աստ­ծո ե­րեք ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն. Աստ­ված ա­մե­նա­ տես է, ա­մե­նա­գո և­ ա­մե­նա­կա­րող։ Լիար­ժեք կյան­քով ապ­րե­լու հա­մար մար­դիկ պետք է ըն­դու­նեն Աստ­ծո այս հատ­կա­նիշ­նե­րը։ Ե­թե հա­մոզ­ված եմ, որ Աստ­ված ա­մեն ինչ գի­տի, ես այլևս չեմ թաքց­նի սիր­տը ճնշող ու թու­նա­վո­րող գաղտ­նիք­նե­րը։ Հի­սուս Քրիս­տո­սից ա­վե­լի լավ հո­գե­բան չկա։ Նա ոչ միայն լսում է մեզ, այլև կա­րող է նե­րել, տալ մեզ մա­քուր էջ, որ­պես­զի դրա վրա գրենք նոր պատ­մու­թյուն։ Ե­թե ես գի­տեմ, որ Աստ­ված ա­մե­նա­կա­րող է, Նրա զո­րու­թյու­նը սրտիս մի­ջից կհե­ռաց­նի տագ­նա­պը։ Որ­քան էլ ան­հաղ­թա­հա­րե­լի լի­նեն հան­գա­ մանք­նե­րը, նույ­նիսկ, ե­թե ա­նե­լա­նե­լի վի­ճա­կում հայտն­վեմ, հա­մոզ­ված եմ, որ Աստ­ված իմ կողմն է և կա­զա­տի ինձ ան­լու­ծե­լի թվա­ցող խնդիր­նե­րից։ Եվ վեր­ջա­պես, ե­թե հա­մոզ­ված եմ, որ Աստ­ված ա­մե­նա­գո է, ա­պա Դա­վի­ թի նման կբա­ցա­կան­չեմ․ «Ո՞ւր գնամ քո Հո­գիից, և քո ե­րե­սիցն ո՞ւր փախ­ չեմ»։ Այս ա­մե­նի գի­տակ­ցու­մը կա­զա­տի ինձ մո­լո­րու­թյու­նից ու անմ­տու­ թյու­նից։ Հո­գիս խա­ղա­ղու­թյուն ու հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյուն կգտնի։ Ո­չինչ այն­քան չի կոր­ծա­նում մար­դուն, որ­քան նրան պա­րու­րող աղ­ջա­ մուղ­ջը, երբ մար­դը փոր­ձում է թաքն­վել Աստ­ծուց։ Դա այն խա­վա­րը չէ, ո­րի մեջ խար­խա­փում են Աստ­ծուն մեր­ժող մար­դիկ, ով­քեր ո­չինչ չեն տես­նում՝ ապ­րե­լով ան­գի­տա­կից վի­ճա­կում։ Կի­սա­խա­վարն ա­հա­սար­սուռ է, ո­րով­հետև մարդն ի­րա­կա­նում գտնվում է գի­շեր­վա ու ցե­րեկ­վա սահ­մա­նագ­ծին։ Ա­վե­լի լավ էր քո աչ­քե­րը ո­չինչ չտես­ նեին, բայց դու տես­նում ես. ուր­վա­պատ­կեր­ներ, ստվեր­ներ անձև կեր­պա­ րանք­ներ, ո­րոնք ի­րենց տես­քով վա­խեց­նում և կաթ­վա­ծա­հար են ա­նում։ Կի­սա­խա­վարն ի­րա­կա­նում կա­րող է խե­լա­գա­րու­թյան հասց­նել, ուս­տի լույս փնտրե­լու հա­մար ջանք մի՛ խնա­յիր։ Սկս­վում է նոր օր քո և­ինձ հա­մար։ Բա­ցե՛նք մեր կյան­քի պա­տու­հան­նե­ րը Ճշ­մար­տու­թյան Ա­րե­գա­կի առջև, Ով կա­րող է իս­պառ հե­ռաց­նել աղ­ջա­ մուղ­ջը։ Ա­հա ու­րա­խա­լի լու­րը․ «Ո՞ւր գնամ քո Հո­գիից, և քո ե­րե­սիցն ո՞ւր փախ­չեմ»։

——————————————————————————————————————— 55

փետրվար

17

ԽՐԱ­ՏԻ ԳԻ­ՆԸ

«Հի­մա­րը կա­նար­գի իր հոր խրա­տը, բայց հան­դի­մա­նու­թյուն պա­հո­ ղը խե­լա­ցի է» (Ա­ռա­կաց 15.5)։ Աշ­խա­տան­քա­յին օրն ա­վարտ­վել էր. Ֆ­րիդ­րի­խը կանգ­նած էր վե­րե­լա­կի դի­մաց։ Նա չգի­տեր տո՞ւն գնար, թե՞ սո­վո­րու­թյան հա­մա­ձայն անն­պա­տակ թա­փա­ռեր փո­ղոց­նե­րում։ Հի­սուն­հինգ տա­րե­կան հա­սա­կում նա ի­րեն ան­ հա­ջո­ղակ էր հա­մա­րում։ Ֆ­րիդ­րի­խը չէր սի­րում իր աշ­խա­տան­քը։ Որ­պես հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ, նա բո­լո­րի ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում էր, բայց ոչ ոք չէր նկա­տում նրա ցավն ու հու­սա­հա­տու­թյու­նը, ո­րոնք ան­դա­դար զբա­ղեց­նում էին նրա միտքն ու կե­ղե­քում սիր­տը։ Այդ­պի­սի ան­վեր­ջա­նա­ լի եր­կար ե­րե­կո­նե­րին, անն­պա­տակ քայ­լե­լով, նստե­լով որևէ պու­րա­կում, կանգ­նե­լով խաչ­մե­րու­կում, ե­րե­կոն անց­կաց­նե­լով սրճա­րա­նում Ֆ­րիդ­րի­խը ե­կավ այն եզ­րա­կա­ցու­թյան, իր ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռը հենց իր խառն­վածքն է։ Նա եր­բեք ոչ ո­քի չէր լսում, մեր­ժում էր ծնող­նե­րի խոր­հուրդ­ նե­րը, վի­ճում էր դա­սա­խոս­նե­րի հետ, ըն­կե­րակ­ցում միայն նրանց հետ, ով­ քեր չէին հա­կա­ռակ­վում ի­րեն։ Եվ միայն հա­սուն տա­րի­քում հաս­կա­ցավ, որ իր կյան­քի ա­մե­նա­մեծ հի­մա­րու­թյու­նը ցան­կա­ցած խոր­հուրդ­նե­րի և նա­ խազ­գու­շա­ցում­նե­րի մեր­ժումն էր։ «Ին­չո՞ւ եմ ես այս­պի­սին», - ցա­վով մտա­ծում էր նա։ Ֆ­րիդ­րի­խը չգի­տեր, որ բո­լոր մար­դիկ այդ­պի­սին են ծնվում։ Մարդն ու­շադ­րու­թյուն չի դարձ­ նում այ­լոց խոր­հուրդ­նե­րին, խրատ­նե­րին, զգու­շա­ցում­նե­րին, ա­ռա­վել ևս քն­նա­դա­տու­թյուն­նե­րին։ Մար­դը սո­վոր է դաս քա­ղել, եր­բոր հար­վա­ծից ճա­ կա­տին ու­ռուցք է հայտն­վում։ Լի­նե­լով ե­րե­խա, մենք մեր ձեռ­քե­րը պո­կում ենք հայ­րա­կան ձեռ­քե­րից, որ­պես­զի սրըն­թաց փախ­չենք այն­տեղ, որ­տեղ ցան­կա­նում ենք, մինչև որ բախ­վում ենք ճամ­փեզ­րին, և վ­նա­սե­լով ծնկնե­ րը, սկսում ենք դառն ար­ցունք­նե­րով լաց լի­նել։ Այդ ար­ցունք­ներն ար­դեն չեն դա­դա­րի մինչև մեր կյան­քի վեր­ջը։ Շատ հա­ճախ ան­ձայն ենք լա­լիս՝ թաքց­նե­լով չի­րա­կա­նա­ցած ե­րա­զանք­նե­րի ցա­վը։ Ֆ­րիդ­րիխն ա­թեիստ էր։ Նրա հա­մար Աստ­ված մա­հա­ցել էր։ Նրա աշ­խար­ հա­յաց­քը ձևա­վոր­վել էր Նից­շեի փի­լի­սո­փա­յու­թյան հի­ման վրա, ում գրքե­րը կար­դա­ցել էր ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քում՝ ի­մա­նա­լով, որ հայրն ի­րեն այդ­պես է ան­վա­նել ի պա­տիվ գեր­մա­նա­ցի փի­լի­սո­փա Ֆ­րիդ­րիխ Նից­շեի։ Մի ե­րե­կո Ֆ­րիդ­րի­խը մի գրքույկ գտավ «Մա­հա­ցե՞լ է արդ­յոք Աստ­ված» վեր­նագ­րով։ Ան­վա­նու­մը հե­տաքրք­րեց նրան։ Կար­դա­լով գրքույ­կը, նա ցան­ կա­ցավ ու­սում­նա­սի­րել Աստ­վա­ծա­շուն­չը։ Նրան զար­մաց­րին այն ճշմար­ տու­թյուն­նե­րը, ո­րոնց մա­սին նույ­նիսկ չէր էլ մտա­ծել։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ի­մաս­տու­թյան մեջ նա գտավ հա­ջո­ղու­թյան գաղտ­նի­քը։ Նա հաս­կա­ցավ, որ «հի­մար է այն մար­դը, ով ա­նար­գում է իր հոր խրա­տը», և խո­նար­հու­թյամբ սկսեց հետևել աստ­վա­ծաշնչ­յան սկզբունք­նե­րին։ Ես ծա­նո­թա­ցա ար­դեն հաղ­թա­նա­կած Ֆ­րիդ­րի­խի հետ։ «Կ­յանքս ի­մաս­տա­ վոր­վել է, - ան­կեղ­ծա­ցավ նա, - հի­մա ես եր­ջա­նիկ եմ»։ Հի­շի՛ր, որ «հի­մա­րը կա­նար­գի իր հոր խրա­տը, բայց հան­դի­մա­նու­թյուն պա­հո­ղը խե­լա­ցի է»։ ——————————————————————————————————————— 56

Ե­ԹԵ ՄԻԱՅՆ…

փետրվար

18

«Նա կկե­րակ­րեր նրան պա­րարտ ցո­րե­նով, և վե­մից կկշտաց­նեի քեզ մեղ­րով» (­Սաղ­մոս 81։ 16)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում եր­կու բա­յերն էլ գոր­ծած­ված են պայ­մա­նա­կան ե­ղա­ նա­կով։ Դրանք վստա­հու­թյուն են ներշն­չում և փո­խան­ցում են լիա­կա­տա­ րու­թյան գա­ղա­փար, բայց և հաս­տա­տում են, որ օրհ­նու­թյուն­նե­րը տրվում են ո­րո­շա­կի պայ­ման­նե­րի հի­ման վրա։ Պայ­մա­նը նշված է 13-րդ հա­մա­րում․ «Ե­թե իմ ժո­ղո­վուրդն ինձ լսեր, և Իս­րա­յելն իմ ճա­նա­պար­հում գնար»։ Բայց դա այդ­պես էլ տե­ղի չու­նե­ցավ, և Աստ­ված ափ­սո­սան­քով ա­սում է․ «Բայց իմ ժո­ղո­վուր­դը չլսեց իմ ձայ­նը, և Իս­րա­յե­լը չհա­վա­նեց ինձ»։ Մենք ա­մեն օր ո­րո­շում ենք կա՛մ լսել Աստ­ծո ձայ­նը, կա՛մ հետևել սե­ փա­կան ցան­կու­թյուն­նե­րին ու հա­կում­նե­րին։ Աստ­ված խոր­հուրդ է տա­լիս գնալ դե­պի ա­պա­հո­վու­թյուն ու լիա­կա­տա­րու­թյուն տա­նող ճա­նա­պար­հով, բայց մեզ չի ստի­պում ընտ­րել հենց այդ ճա­նա­պար­հը։ Նա մեզ ընտ­րու­թյան ա­զա­տու­թյուն և­ինք­նու­րույն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու ի­րա­վունք է տա­լիս։ Իս­րա­յե­լը տա­ռա­պում էր, ո­րով­հետև ժո­ղո­վուր­դը չէր լսում Աստ­ծուն ու քայ­լում էր սե­փա­կան ճամ­փա­նե­րով։ Մար­դիկ հա­մա­ռո­րեն գոր­ծում էին ի­րենց կամ­քի հա­մա­ձայն։ Նո­րից ու նո­րից Աստ­ված հոր­դո­րում էր Իս­րա­ յե­լին քայ­լել Իր ճա­նա­պարհ­նե­րով, բայց, վեր­ջի­վեր­ջո, ստիպ­ված էր ա­սել․ «Ա­պա նրանց թո­ղի ի­րենց սրտե­րի կամ­քին, որ գնան ի­րենց խոր­հուրդ­նե­ րում» (­Սաղ­մոս 81.12)։ Հա­մա­ռու­թյու­նը բնո­րոշ է մարդ­կանց, ով­քեր հար­ված­ներ են ստա­ցել, խոց­վել և պար­տու­թյուն­ներ են կրել ի­րենց կյան­քում։ Դա կա­մա­կո­րու­թյուն է ընդ­դեմ խե­լամ­տու­թյան։ Այ­սօր հարկ է, որ դու վե­րա­նա­յես քո պահ­ված­քը։ Մինչև ե՞րբ ես պետք է կա­տա­րեմ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ, ո­րոնք ինձ և­իմ շրջա­պա­տի մարդ­կանց ցավ են պատ­ճա­ռում։ Աստ­ված պատ­րաստ է կե­րակ­րել ու կշտաց­նել մեզ։ Հիա­նա­լի խոստ­ մունք­ներն ան­պայ­մա­նո­րեն կի­րա­կա­նա­նան մար­դու կյան­քում, ով կհրա­ ժար­վի իր սե­փա­կան կար­ծի­քից և կհ­նա­զանդ­վի Աստ­ծո հոր­դոր­նե­րին։ Այ­սօ­րը դարձ­րու ի­մաս­տուն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու օր։ Հա­վա­տա՛, որ Աստ­ված կա­րող է բա­զում հրաշք­ներ գոր­ծել մեր կյան­քում։ Ին­չո՞ւ հո­գիդ տա­ռա­պի, ե­թե Աստ­ված պատ­րաստ է հա­գեց­նել հո­գուդ ծա­րա­վը։ Ին­չո՞ւ վա­խե­նալ ա­պա­գա­յից, ե­թե Աստ­ված խոս­տա­նում է ա­ջակ­ցել մեզ։ Հա­ մար­ձա՛կ նա­յիր կյան­քին՝ կրկնե­լով Աստ­ծո խոստ­մուն­քը․ «Նա կկե­րակ­րեր նրան պա­րարտ ցո­րե­նով, և վե­մից կկշտաց­նեի քեզ մեղ­րով»։

——————————————————————————————————————— 57

19 ԻՄ ԽՈՍ­ՔԵ­ՐԸ ԿՀԱՍ­ԿԱՑ­ՆԵՄ ՁԵԶ

փետրվար

«Հե՛տ դար­ձեք դե­պի իմ հան­դի­մա­նու­թյու­նը­․ ա­հա ես իմ հո­գին կթա­ փեմ ձեզ վրա, իմ խոս­քե­րը կհաս­կաց­նեմ ձեզ» (Ա­ռա­կաց 1.23)։ Ես ճա­նա­չում եմ մե­կին, ով ա­մեն օր տնից դուրս է գա­լիս այն հույ­սով, որ Սուրբ Հո­գին կա­սի ի­րեն ուր գնալ և­ ինչ ա­նել։ Ին­չո՞ւ ենք մենք ա­մեն ան­ գամ խորհր­դա­մո­լու­թյա­նը գե­րի դառ­նում, երբ խո­սում ենք Սուրբ Հո­գուց։ Ո­մանք ակն­կա­լում են վառ զգաց­մունք­ներ, մյուս­նե­րը ցան­կա­նում են համ­ բարձ­վել ու երկ­նա­յին ձայն լսել... Այ­սօր­վա տեքս­տը Սուրբ Հո­գու ազ­դե­ցու­թյու­նը կա­պում է հան­դի­մա­նու­ թյան, ճա­նա­չո­ղու­թյան ու Աստ­ծո Խոս­քի հետ։ Ճա­նա­չո­ղու­թյու­նը գա­լիս է Աստ­ծո հան­դի­մա­նող Խոս­քից։ Միտ­քը, սիրտն ու մար­մի­նը մաս­նակ­ցում են ճա­նա­չո­ղու­թյան (եբր. «յադա») ձեռք­բեր­մա­նը։ Լիար­ժեք ճա­նա­չո­ղու­թյու­նը հիմն­ված է ինչ­պես տե­սա­կան, այն­պես էլ գործ­նա­կան գի­տե­լիք­նե­րի վրա։ Այ­սօր­վա աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տը հաս­տա­տում է, որ Հո­գին խո­սում է Աստ­ծո Խոս­քի մի­ջո­ցով։ Աստ­ծո Խոս­քը ոչ միշտ է հա­մընկ­նում մարդ­կա­յին կար­ծի­քի հետ և շատ հա­ճախ հան­դի­մա­նում է մար­դուն։ Սուրբ Հո­գին վե­ րա­դարձ­նում է մեզ դե­պի ճիշտ ճա­նա­պար­հը։ Նա դյու­րըմբռ­նե­լիո­րեն բա­ ցատ­րում է, թե որ ուղ­ղու­թյամբ պետք է գնանք եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար։ Հազ­վա­դեպ է Սուրբ Հո­գին Աստ­ծո Խոս­քից ա­ռան­ձին գոր­ծում։ Սուրբ Հո­ գով ա­ռաջ­նորդ­վել ցան­կա­ցող մարդն ան­պայ­մա­նո­րեն պետք է ու­սում­նա­ սի­րի Աստ­ծո Խոս­քը։ Հո­գին գոր­ծում է Խոս­քի մի­ջո­ցով՝ ա­ռաջ­նոր­դե­լով մեզ դե­պի հաղ­թա­նակ։ Հա­մա­ձայն Ա­ռա­կաց 1-ին գլխի՝ մար­դիկ, ով­քեր չեն նկա­տում Աստ­ծուն ի­րենց ճա­նա­պար­հին, զուրկ են ի­մաս­տու­թյու­նից ու մշտա­պես տա­ռա­պում են ի­րենց խնդիր­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Նրանք ծա­նոթ չեն Աստ­ծո Խոս­քին ու ա­պարդ­յուն կեր­պով փոր­ձում են ան­գի­տու­թյան խա­վա­րում գտնել հա­ջո­ ղու­թյան ճա­նա­պար­հը։ Հենց այ­սօր բա­ցի՛ր սիրտդ Աստ­ծո ա­ռաջ, Նրա­նից ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար։ Վե­րից ի­մաս­տու­թյուն ստա­նա­լով՝ կյան­ քին կնա­յես լա­վա­տե­սու­թյամբ ու վճռա­կա­նո­րեն։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը, ա­կա՛նջ դիր Աստ­ծո խորհր­դին․ «Հե՛տ դար­ձեք դե­պի իմ հան­դի­ մա­նու­թյու­նը­․ ա­հա ես իմ հո­գին կթա­փեմ ձեզ վրա, իմ խոս­քե­րը կհաս­կաց­ նեմ ձեզ»։

——————————————————————————————————————— 58

ՄԵՆՔ ԱՅՍ­ՏԵ­ՂԻՑ ՉԵՆՔ

փետրվար

20

«Բա­բի­լո­նի գե­տե­րի մոտ՝ այն­տեղ նստում էինք և լաց լի­նում Սիո­նը հի­շե­լիս» (­Սաղ­մոս 137.1)։ Բա­բե­լո­նա­ցի­նե­րը Նա­բու­գո­դո­նո­սո­րի գլխա­վո­րու­թյամբ գրա­վե­ցին Ե­րու­ սա­ղե­մը։ Նրանք կոր­ծա­նե­ցին քա­ղաքն ու գե­րի վերց­րին հրեա­նե­րին։ Դառ­նու­թյամբ լի էին օ­տա­րու­թյան մեջ անց­կաց­րած տա­րի­նե­րը։ Լքված տներ, քայ­քայ­ված ըն­տա­նիք­ներ, ան­հետ կո­րած ըն­կեր­ներ…­Գեր­ված հրեա­ներն ընտ­րու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն չու­նեին։ Նրանք պետք է կա՛մ մե­կընդ­միշտ մո­ռա­նա­յին հայ­րե­նի­քի մա­սին, կա՛մ ապ­րեին Բա­բե­լո­նում՝ ի­րենց հա­յացքն ուղ­ղե­լով դե­պի Սիոն սարն այն հույ­սով, որ մի օր կվե­րա­ դառ­նան հայ­րե­նի եր­կիր։ Աստ­ծո թշնա­մին ե­կավ մարդ­կանց մոտ, խոր­տա­կեց նրանց ե­րա­զանք­նե­ րը, ար­ժեք­ներն ու սկզբունք­ներն ու գե­րու­թյան մատ­նեց նրանց՝ ստի­պե­լով ծա­ռա­յել իր թա­գա­վո­րու­թյու­նում։ Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյու­նը ողջ մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան խորհր­դա­ նիշն է։ Հին իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի նման, մենք էլ ենք այ­սօր հե­ռու մեր տնից։ Մե­ղա­վոր աշ­խար­հը լի է տա­ռա­պան­քով ու ցա­վով։ Աշ­խարհն այլևս մեր տու­նը չէ։ Մենք օ­տա­րա­կան ու թա­փա­ռա­կան ենք երկ­րի վրա, քա­նի որ Հի­սուսն ա­սաց․ «Իմ թա­գա­վո­րու­թյունն այս աշ­խարհ­քից չէ» (­Հով­հան­նես 18.36)։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ ապ­րե­լով Բա­բե­լո­նում, հրեա­նե­րը հա­ճախ էին նստում ու լա­լիս Բա­բե­լո­նի գե­տե­րի մոտ, հի­շե­լով սուրբ Սիոն սա­րը՝ Աստ­ծո իշ­խա­նու­թյան խորհր­դա­նի­շը։ Վ­տան­գա­վոր է մո­ռա­նալ, որ այս աշ­խար­հը մեր հա­վի­տե­նա­կան տու­ նը չէ։ Մենք այս երկ­րի ժա­մա­նա­կա­վոր բնա­կիչ­ներն ենք և­ այս­տեղ ենք հայտն­վել հան­գա­մանք­նե­րի բե­րու­մով։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը գտնվում է դե­պի Հայ­րա­կան տուն տա­նող ճա­նա­պար­հի վրա։ Մենք օ­տա­րա­կան­ներ ենք այս երկ­րում։ Եր­կա­րատև կյանքն այս երկ­րի վրա մեր ու­շադ­րու­թյունն ա­վե­լի շատ է կենտ­րո­նաց­նում նյու­թա­կան ար­ժեք­նե­րի վրա, քան հար­կա­վոր է։ Խորն ար­մատ­ներ ար­ձա­կե­լով այս աշ­խար­հում, մենք մեծ վտան­գի ենք են­թար­ կում մեզ։ Միայն հի­շե­լով, թե ի­րա­կա­նում ով ենք մենք և­որ­տե­ղից ենք ե­կել, կկա­րո­ղա­նանք ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել՝ նա­խա­պատ­վու­թյու­նը տա­լով ա­մե­նա­կարևո­րին։ Ա­յո՛, մենք պետք է ապ­րենք ու պայ­քա­րենք այս երկ­րում։ Աշ­խա­տել, սո­վո­ րել, տներ կա­ռու­ցել, ե­րե­խա­ներ դաս­տիա­րա­կել։ Այս ա­մե­նը մեր գո­յատև­ ման մի մասն է կազ­մում։ Մենք չենք կա­րող հենց այն­պես հրա­ժար­վել մեր պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րից, բայց, դրա հետ մեկ­տեղ, չպետք է մո­ռա­նանք Սիոն սա­րի մա­սին։ Կա­տա­րե­լով այ­սօր­վա պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ՝ հի­շի՛ր սաղ­մո­սում նկա­ րագր­ված Իս­րա­յե­լի փոր­ձա­ռու­թյան մա­սին․ «Բա­բի­լո­նի գե­տե­րի մոտ՝ այն­ տեղ նստում էինք և լաց լի­նում Սիո­նը հի­շե­լիս»։ ——————————————————————————————————————— 59

փետրվար

21

Ա­ՎԵ­ԼԻ ՈՒ Ա­ՎԵ­ԼԻ ՇԱՏ

«Բայց ար­դար­նե­րի ճա­նա­պար­հը ծա­գող լույ­սի պես է, որ գնա­լով լու­ սա­վոր­վում է, մինչև որ կա­տար­յալ օր է դառ­նում» (Ա­ռա­կաց 4.18)։ Ա­ճը ի­մաս­տուն կյան­քի մի մասն է։ Այն տե­ղի է ու­նե­նում փո­փո­խու­թյուն­ նե­րի արդ­յուն­քում, իսկ փո­փո­խու­թյունն ա­ռանց ցա­վի չի լի­նում։ Մի­գու­ցե սա է պատ­ճա­ռը, որ շա­տե­րը հրա­ժար­վում են ա­ճել։ Նրանք նա­խընտ­րում են ապ­րել ար­դեն իսկ գո­յու­թյուն ու­նե­ցող շրջա­նակ­նե­րում՝ չնկա­տե­լով, որ աս­տի­ճա­նա­բար ընկղմ­վում են ա­ռօր­յա գաղջ ճահ­ճի մեջ։ Ի­մաս­տուն մար­դը չի կար­ծում, թե ինքն ար­դեն ա­մեն ինչ գի­տի, և կամ թե իր տե­սա­կետն է միակ ճշմա­րի­տը։ «Ար­դար­նե­րի ճա­նա­պար­հը ծա­գող լույ­սի պես է», - գրում է Սո­ղո­մո­նը։ Ար­դա­րը նաև ի­մաս­տուն է։ Ի­մաս­տու­թյու­նը դրսևոր­վում է կյան­քին ըն­դա­ ռաջ գնա­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյամբ։ Ի­մաս­տուն մար­դը չի թաքն­վում իր վա­խե­րի խա­վա­րում, չի փոր­ձում հե­ղի­նա­կու­թյան հաս­նել կտրուկ քայ­լե­րի, պահ­պա­նո­ղա­կա­նու­թյան ու հա­մա­ռու­թյան շնոր­հիվ։ Նա չի վա­խե­նում փո­ խել իր տե­սա­կե­տը։ Ար­դար մարդն ա­նընդ­հատ ա­ճում է կյան­քում. նա նման է ծա­գող լույ­սի, «որ գնա­լով լու­սա­վոր­վում է, մինչև որ կա­տար­յալ օր է դառ­նում»։ Հատ­կան­շա­կան է «գնա­լով լու­սա­վոր­վում է» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Սո­ղո­ մո­նը նկա­րագ­րում է զար­գաց­ման շա­րու­նա­կա­կան գոր­ծըն­թա­ցը։ Ա­ճը մի րո­պեի ու նույ­նիսկ մի քա­նի օր­վա ըն­թաց­քում տե­ղի ու­նե­ցող գոր­ծըն­թաց չէ։ Փո­փո­խու­թյուն­ներն ան­մի­ջա­պես տե­ղի չեն ու­նե­նում։ Փո­փոխ­վե­լու ո­րո­ շու­մը կա­րող է միան­գա­մից կա­յաց­վել, բայց ին­քը գոր­ծըն­թա­ցը ժա­մա­նակ է պա­հան­ջում։ Կ­յան­քի տար­բեր բնա­գա­վառ­նե­րում բա­զում խնդիր­նե­րի ի հայտ գա­լը ի­մաս­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան հետևանք է։ Դա խան­գա­րում է մեզ ա­ճել, ա­ռաջ գնալ, հաս­կա­նալ, որ ե­թե աշ­խար­հում ա­մեն ինչ մշտա­կան շարժ­ման մեջ է, ոչ ոք չի կա­րող եր­կար կանգ­նած մնալ միև­նույն աս­տի­ճա­նի վրա։ Ի­մաս­տուն մար­դու ա­ճին զու­գըն­թաց, տե­ղի ու­նե­ցող փո­փո­խու­թյուն­ ներն ի­րենց մեջ չեն նե­րա­ռում մարդ­կա­յին սկզբունք­նե­րի փո­փո­խու­թյու­նը։ Սկզ­բունք­նե­րը հա­վի­տե­նա­կան են։ Մի՛ սպա­նիր, մի՛ գո­ղա­ցիր, սուտ վկա­ յու­թյուն մի՛ տուր. սրանք սկզբունք­ներ են, որ հաս­տատ­վել են Ա­րար­չի կող­ մից հա­նուն մար­դու ա­պա­հով կյան­քի։ Այս սկզբունք­նե­րի փո­փո­խու­թյու­նը խառ­նաշ­փոթ ու մո­լո­րու­թյուն կա­ռա­ջաց­նի մարդ­կա­յին կեղծ ար­ժեք­նե­րի հա­մա­կար­գում։ Մի նոր օր է բաց­վում քո կյան­քում։ Ո՞ր հար­ցում պետք է ա­ճես։ Ի՞նչ փո­ փո­խու­թյուն­ներ են անհ­րա­ժեշտ քո կյան­քում։ Մ­տա­ծի՛ր, թե որ­քան խնդիր­ նե­րից կխու­սա­փես, ե­թե ինքդ քո մեջ ինչ-որ բան փո­խես։ Եր­բեք ուշ չէ գի­ տակ­ցել, որ գո­յու­թյուն ու­նի ա­վե­լի լավ ճա­նա­պարհ, քան այն, ո­րով քայ­լում ես, ո­րով­հետև «ար­դար­նե­րի ճա­նա­պար­հը ծա­գող լույ­սի պես է, որ գնա­լով լու­սա­վոր­վում է, մինչև որ կա­տար­յալ օր է դառ­նում»։ ——————————————————————————————————————— 60

փետրվար

ԴՈՒ ՊԱ­ՏԱՍ­ԽԱ­ՆԵ­ՑԻՐ ԻՆՁ

22

«Այն օ­րը, որ կան­չե­ցի քեզ, պա­տաս­խա­նե­ցիր ինձ. դու ինձ զո­րու­ թյու­նով ու­ժո­վաց­նում ես իմ ան­ձում» (­Սաղ­մոս 138.3)։ Պա­հա­կը բարձ­րա­հա­սակ, ա­մուր կազմ­ված­քով ու խիստ հա­յաց­քով մի տղա­մարդ էր։ Նա լուռ զննում էր ի­րեն վստահ­ված տա­րած­քը՝ հա­մակ ու­շադ­ րու­թյամբ նա­յե­լով շուրջ­բո­լո­րը։ – ­Դուք ճա­նա­չո՞ւմ եք Հի­սուս Քրիս­տո­սին, - հարց­րի նրան, երբ մե­նակ մնա­ ցինք։ – Ա­յո, ճա­նա­չում եմ, - պա­տաս­խա­նեց նա՝ խո­նար­հե­լով գլու­խը, ինչ­պես ըն­ դուն­ված է ճա­պո­նա­կան մշա­կույ­թում։ Նա պատ­մեց ինձ Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լու իր պատ­մու­թյու­նը։ Տա­րի­ներ շա­րու­ նակ աշ­խա­տել է ոս­տի­կա­նու­թյու­նում, կամ, ինչ­պես ինքն է ա­սում, «զբաղ­ վել է հան­ցա­գործ­նե­րի որ­սով»։ Այս­պես ար­տա­հայտ­վե­լով, նա ցան­կա­նում էր ընդգ­ծել իր դա­ժա­նու­թյունն ու անգ­թու­թյու­նը։ Հե­տո ան­կեղ­ծա­ցավ՝ ա­սե­լով, որ ա­տե­լու­թյամբ էր լցված Աստ­վա­ծա­շուն­չը ձեռք­նե­րին փո­ղո­ցով քայ­լող մարդ­ կանց հան­դեպ։ – ­Կար­ծում էի, թե նրանք կեղ­ծա­վոր են ու ստա­խոս, - բա­ցատ­րեց տղա­մար­ դը, - ո­րով­հետև հան­ցա­գործ­նե­րից շա­տե­րը հա­վա­տաց­յալ էին ձևա­նում։ Ինչ-որ մի պա­հի, եր­կա­րատև սթրե­սի հետևան­քով, նա ընկ­ճախ­տի մեջ ըն­ կավ և ս­տիպ­ված էր ո­րոշ ժա­մա­նա­կով հե­ռա­նալ աշ­խա­տան­քից։ – Ինձ ա­ռանց մի պատ­ճա­ռի տան­ջում էին գի­շե­րա­յին մղձա­վանջ­նե­րը, չէի կա­րո­ղա­նում քնել։ Գի­շե­րը վա­խե­նում էի, չնա­յած եր­բեք ոչ մե­կից ու ոչն­չից չեմ վա­խե­ցել։ Նա, ա­ռանց չա­փա­զան­ցու­թյան, եր­կու տա­րի ա­սես ապ­րել էր դժոխ­քում։ Չն­չին ա­ռիթ­նե­րով լա­լիս էր, ա­խոր­ժակ չու­ներ, օ­րե­րով փակ­վում էր սեն­յա­կում և­ ոչ մե­կին տես­նե­լու ցան­կու­թյուն չու­ներ։ Հու­սա­հատ­ված էր, միայ­նակ, ամ­ բող­ջա­պես հյուծ­ված, կորց­րել էր ապ­րե­լու ցան­կու­թյունն ու հայտն­վել ան­հա­ վա­սա­րակ­շիռ վի­ճա­կում։ Այս­պի­սի ծանր կա­ցու­թյան մեջ էր, երբ բա­ցեց Աստ­վա­ծա­շուն­չը, ո­րը վերց­ րել էր հան­ցա­գործ­նե­րից մե­կի ձեռ­քից։ Տ­ղա­մար­դը կար­ծում էր, թե հան­ցա­ գործն ի­րա­վունք չու­նի իր ձեռ­քը վերց­նել Սուրբ Գիր­քը։ Նա այն­քան հիա­նա­լի ու ո­գեշն­չող խոստ­մունք­ներ գտավ Աստ­վա­ծաշն­չում, որ մի ան­գամ, ծուն­կի գա­լով, դի­մեց Աստ­ծուն։ Եվ այդ իսկ պա­հին ա­զատ­վեց վի­րա­վոր հո­գու տա­ռա­պանք­նե­րից. մի ան­տե­սա­նե­լի ձեռք ա­սես սպե­ղա­նի դրեց նրա սրտի վեր­քե­րին։ Նրա կյան­քում նո­րից շո­ղաց արևը, նա նո­րից տե­ սավ կյան­քի գե­ղեց­կու­թյունն իր ման­րա­գույն մաս­նիկ­նե­րով։ Ներ­կա­յումս այդ մարդն աշ­խա­տում է մաս­նա­վոր մի ըն­կե­րու­թյու­նում որ­ պես պա­հակ։ Նա ա­մեն օր Աստ­վա­ծա­շունչ է կար­դում։ Այլևս չի կա­մե­նում ոս­ տի­կա­նու­թյուն վե­րա­դառ­նալ, քա­նի որ ի­րեն շատ ժա­մա­նակ է պետք մարդ­ կանց Հի­սու­սի սի­րո մա­սին պատ­մե­լու հա­մար։ Այս­պես է գոր­ծում Աստ­ված։ Նրա հա­մար չկան ան­հույս ի­րա­վի­ճակ­ներ, ուս­ տի հենց այ­սօր ար­ժե՛ ա­սել․ «Այն օ­րը, որ կան­չե­ցի քեզ, պա­տաս­խա­նե­ցիր ինձ. դու ինձ զո­րու­թյու­նով ու­ժո­վաց­նում ես իմ ան­ձում»։ ——————————————————————————————————————— 61

փետրվար

23

ՄԻ՛ ՄՈ­ՌԱ­ՑԻՐ

«Ի­մաս­տու­թյուն ստա­ցիր, հան­ճար ստա­ցիր, մի՛ մո­ռա­նա և մի՛ խո­ տո­րիր իմ բե­րա­նի խոս­քե­րից» (Ա­ռա­կաց 4.5)։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ է անհ­րա­ժեշտ մաս­նա­գի­տա­կան կրթու­թյուն ստա­ նա­լու հա­մար։ Որ­քա՞ն գու­մար է անհ­րա­ժեշտ բնա­կա­րան գնե­լու հա­մար։ Որ­քա՞ն ջանք է պա­հանջ­վում մար­զի­կից օ­լիմ­պիա­կան մրցում­նե­րին մաս­ նակ­ցե­լու հա­մար։ Սո­ղո­մո­նը բազ­միցս նշում է, որ ի­մաս­տու­թյու­նը թանկ է գի­տե­լի­քից, գու­ մա­րից ու համ­բա­վից։ Ե­թե դա այդ­պես է, ա­պա ի՞նչ ար­ժե ի­մաս­տու­թյու­ նը։ Բնավ ո­չինչ։ Այն անվ­ճար շնորհ­վում է Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը փնտրող մարդ­կանց։ Այ­սօր­վա տեքս­տը հոր­դո­րում է ի­մաս­տու­թյուն և խե­լամ­տու­թյուն ձեռք բե­րել։ Ի­մաս­տու­թյու­նը սո­վո­րեց­նում է մեզ պահ­պա­նել հա­վա­սա­րակշ­ ռու­թյու­նը կյան­քի տար­բեր պա­րա­գա­նե­րում։ Խե­լամ­տու­թյունն օգ­նում է կյանքն ապ­րե­լու գրա­գետ մե­թոդ­ներ մշա­կել, կի­րա­ռե­լով Աստ­ծո խոր­հուրդ­ նե­րը կյան­քի ա­մե­նա­տար­բեր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում։ Սո­ղո­մո­նը հոր­դո­րում է. մի՛ մո­ռա­ցիր, մի՛ խո­տո­րիր։ Մո­ռաց­կո­տու­թյու­նը բա­զում ող­բեր­գու­թյուն­նե­րի պատ­ճառ է դառ­նում։ Մար­դիկ մո­ռա­նում են հանգց­նել օ­ջա­խը, ան­ջա­տել գա­զը, բա­նա­լի­նե­րը թող­նում են մե­քե­նա­յի մեջ, մո­ռա­նում են կարևոր հան­դիպ­ման մա­սին։ Այս­պի­սի մո­ռաց­կո­տու­թյու­նը խնդիր­ներ է ա­ռա­ջաց­նում ու վնաս պատ­ճա­ռում, բայց այս ա­մե­նը լու­ծե­լի է։ Աստ­ծո Խոս­քը մո­ռա­նա­լը հան­գեց­նում է լուրջ հետևանք­նե­րի։ Ի­մաս­տու­ թյունն ու խե­լամ­տու­թյունն աստ­վա­ծա­յին պարգև­ներ են, ո­րոնք տրված են քեզ ո­չինչ չմո­ռա­նա­լու հա­մար։ Ճիշտ ճա­նա­պար­հից նա­հան­ջե­լը կամ շեղ­վե­լը նույն­պես կա­րող են ող­ բեր­գա­կան հետևանք­ներ ու­նե­նալ։ Ի՞նչ կպա­տա­հի, ե­թե շեղ­վես ան­դուն­դի եր­կայն­քով ձգվող ա­րա­հե­տից։ Ի­մաս­տու­թյու­նը սխալ­նե­րի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը չէ։ Ի­մաս­տուն մար­դը կա­ րող է նույ­նիսկ օ­գուտ քա­ղել իր սխալ­նե­րից։ Ի­մաս­տու­թյու­նը չափ­վում է ոչ թե սխալ­նե­րի քա­նա­կով կամ մե­ծու­թյամբ, այլ թե ինչ­պես ես ար­ձա­գան­քում այդ սխալ­նե­րին։ Ի­մաս­տուն մար­դու հա­մար փոր­ձա­ռու­թյու­նը ոչ թե իր հետ պա­տա­հած ան­հա­ջո­ղու­թյուն­ներն ու դժբախ­տու­թյուն­ներն են, այլ այն, թե ինչ­պես է հաղ­թա­հա­րել դրանք։ Մի՛ տրտնջա, ե­թե շատ ան­գամ նույն սխալ­ ներն ես թույլ տա­լիս։ Հենց այ­սօ՛ր է ի­մաս­տուն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու ու խե­լա­միտ ընտ­րու­ թյուն կա­տա­րե­լու օ­րը։ Սո­վո­րի՛ր, աշ­խա­տի՛ր, գնում­նե՛ր կա­տա­րիր՝ ա­ռաջ­ նորդ­վե­լով միայն ի­մաս­տու­թյամբ ու խե­լամ­տու­թյամբ։ «Ի­մաս­տու­թյուն ստա­ցիր, հան­ճար ստա­ցիր, մի՛ մո­ռա­նա և մի՛ խո­տո­րիր իմ բե­րա­նի խոս­ քե­րից»։

——————————————————————————————————————— 62

փետրվար

ՀԵՏԵՎԻ՛Ր ԱՍՏ­ԾՈ ԽՈՍ­ՔԻՆ

24

«Ե­րի­տա­սարդն ին­չո՞վ իս­տակ կա­նի իր ճա­նա­պար­հը. Քո խոս­քի պես զգու­շա­նա­լով» (­Սաղ­մոս 119.9)։ 2005 թվա­կա­նի հու­լի­սի 7-ի վաղ ա­ռա­վոտ­յան, Մո­համ­մեդ Սի­դիկ Խա­նը ռումբ պայ­թեց­րեց Լոն­դո­նի մետ­րո­պո­լի­տե­նի Էջ­վար-ռոուդ կա­յա­րա­նում։ Ես Միս­սու­րի նա­հան­գի Սենտ-­Լուիս քա­ղա­քում էի, երբ ի­մա­ցա այդ սար­ սա­փե­լի ա­հա­բեկ­չու­թյան մա­սին, ո­րին զոհ էր գնա­ցել վեց մարդ։ Սի­դիկ Խանն աշ­խա­տում էր տար­րա­կան դպրո­ցում որ­պես ներ­գաղ­թյալ ե­րե­խա­նե­րի դաս­տիա­րակ։ Նրա դուստ­րը մեկ տա­րե­կան էր։ Ըն­կեր­ներն ա­սում էին, որ Սի­դի­կը լավ ե­րե­խա էր, հա­ճե­լի պա­տա­նի մինչ այն պա­հը, երբ սկսեց հա­մա­գոր­ծակ­ցել վճռա­կան տրա­մադր­ված իս­լա­միստ­նե­րի հետ, ին­չի արդ­յուն­քում էլ աս­տի­ճա­նա­բար սառ­նա­սիրտ, դա­ժան ու հաշ­վեն­կատ դար­ձավ։ Խո­սե­լով հա­մոզ­վա­ծու­թյան ու­ժի մա­սին և ներ­կա­յաց­նե­լով այս ե­րի­տա­ սարդ տղա­մար­դու կյան­քի պատ­մու­թյու­նը, ցան­կա­նում եմ նշել, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում, երբ մար­դը մշտա­պես ըն­դօ­րի­նա­կում է դի­մա­ցի­նի վատ ա­րարք­նե­րը։ Ակն­հայտ է, որ Սի­դիկ Խանն ընտ­րել էր բռնու­թյան ճա­նա­ պար­հը։ Որ­քան էլ փոր­ձենք բա­ցատ­րել նրա այս քայ­լը, միև­նույնն է, այն ար­դա­րա­ցում չու­նի։ Սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է ճա­նա­պար­հի մա­սին։ Եբ­րա­յե­րեն «օրախ» բա­ ռը նշա­նա­կում է ան­վա­հետք, որն ա­ռա­ջա­նում է թաց հո­ղի վրա­յով կառ­ քի անց­նե­լուց։ Հե­տո հո­ղը չո­րա­նում է, ան­վա­հետ­քե­րը կարծ­րա­նում են, և կառ­քե­րը շա­րու­նա­կում են անց­նել այդ ճա­նա­պար­հով։ Ե­թե մար­դը հա­ճա­խա­կի է անց­նում չա­րի ճա­նա­պար­հով, նրա սիր­տը խստա­նում է և բա­րու­թյան հան­դեպ անզ­գա է դառ­նում։ Կա՞ արդ­յոք դե­ղա­մի­ջոց այս­պի­սի մարդ­կանց հա­մար։ Ա­յո, դա Աստ­ծո Խոսքն է։ Նա, ով փնտրում է Աստ­ծո խոր­հուրդն ու հետևում է դրան, շու­ տով սկսում է պար­զո­րոշ տես­նել մեկ այլ ճա­նա­պարհ, ո­րը տա­նում է բա­ րու­թյան ու Աստ­ծուն ծա­ռա­յե­լու եր­կիր։ Պա­հե­լով Աստ­ծո Խոս­քը մեր սրտում, մենք լիար­ժեք ու ի­մաս­տա­վոր­ված կյանք ենք ապ­րում։ Աստ­ծո Խոսքն ար­հա­մար­հե­լը կա­րող է ճա­կա­տագ­րա­ կան լի­նել։ Այ­սօ­րը դարձ­րո՛ւ ճիշտ ո­րո­շում­նե­րի ու հաղ­թա­նակ­նե­րի օր։ Մի՛ վա­զիր սե­փա­կան գա­ղա­փար­նե­րիդ հետևից, այլ օգ­նու­թյո՛ւն խնդրիր Նրա­նից, Ով եր­բեք հու­սա­խաբ չի ա­նում։ Իսկ ե­թե հայտն­վել ես ոչ ճիշտ ճա­նա­պար­ հի վրա, մի՛ հու­սա­հատ­վիր, կրկնի՛ր սաղ­մո­սեր­գուի նման․ «Ե­րի­տա­սարդն ին­չո՞վ իս­տակ կա­նի իր ճա­նա­պար­հը. Քո խոս­քի պես զգու­շա­նա­լով»։

——————————————————————————————————————— 63

փետրվար

25

ՓՐ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ Խ­ՐԱՏ

«Պի՛նդ բռնիր խրա­տը, մի՛ ձգիր, նրան պա­հի՛ր, որ նա քո կյանքն է» (Ա­ռա­կաց 4.13)։ Այդ օ­րը կա­րող էր կյան­քիս վեր­ջին օ­րը լի­նել։ Փառք Աստ­ծուն, գե­տա­փին մի ծառ կար, և­ինձ հա­ջող­վեց բռնվել ջրի վրա կախ­ված ճյու­ղից։ Ես ջանք չէի խնա­յում ու ա­մեն գնով պայ­քա­րում էի կյան­քիս հա­մար։ Հոգ­նել էի ու թու­լա­ցել, բայց գի­տեի, որ ճյու­ղը բաց թող­նե­լու դեպ­քում գե­տի հո­սանքն ինձ կտա­ներ դե­պի մահ։ Աստ­ված փրկեց ինձ, ու­ղար­կե­լով մի քա­նի ե­րի­տա­սարդ հնդկա­ցի­նե­րի. նրանք ինձ դուրս հա­նե­ցին գե­տից։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է օգ­նել Իր զա­վակ­նե­րին, երբ նրանք ու­ժաս­պառ են լի­նում ու չեն կա­րո­ղա­նում պայ­ քա­րել։ Եր­բեք մի՛ մո­ռա­ցիր այդ մա­սին։ Խոր­հե­լով այ­սօր­վա հա­մա­րի շուրջ՝ հի­շե­ցի այս պատ­մու­թյու­նը, ո­րով­ հետև այն­տեղ օգ­տա­գործ­վում է եբ­րա­յե­րեն «հապազել» բա­յը, որ բա­ռա­ ցիո­րեն նշա­նա­կում է «կառ­չել՝ ջանք չխնա­յե­լով»։ Կ­յան­քում մշտա­պես հան­դի­պում ենք վտանգ­նե­րի, և փր­կա­րար ճյու­ ղի դե­րում են հայտն­վում Աստ­ծո խրատ­նե­րը։ «Պի՛նդ բռնիր խրա­տը, մի՛ ձգիր», - ա­հա ի­մաս­տուն խոր­հուր­դը։ Նույ­նիսկ ե­թե զգում ես, որ ու­ժաս­ պառ ես ե­ղել, ու ո­չինչ չի ստաց­վում, ան­գամ ե­թե ա­սում են, որ միամ­տու­ թյուն է հա­վա­տալ հնա­գույն Գր­քին, պի՛նդ բռնիր խրա­տը, քան­զի դրա­նից է կախ­ված կյանքդ։ Ապ­րե­լով թե­րա­հա­վա­տու­թյան ու մտքի ու­ժին ա­պա­վի­նե­լու դա­րաշր­ ջա­նում, հեշտ չէ հա­վա­տալ աստ­վա­ծաշնչ­յան խոր­հուրդ­նե­րին։ Մար­դիկ փնտրում են կյան­քի այն­պի­սի փի­լի­սո­փա­յու­թյուն, որն ու­նակ է ար­դա­րաց­ նել մարդ­կա­յին բնազդ­նե­րի ա­զա­տու­թյու­նը, ո­րոնց ի­րա­կա­նում չի կա­րե­լի վստա­հել։ Բնա­կան հա­կում­նե­րը պետք է դաս­տիա­րա­կել, և հենց այդ նպա­ տա­կով էլ Աստ­ված խրատ­ներ է տա­լիս։ Աստ­ծո խրատ­նե­րը պայ­մա­նա­վոր­ված չեն ժա­մա­նա­կով կամ մշա­կույ­ թով։ Այն­պի­սի սկզբունք­ներ, ինչ­պի­սիք են ազն­վու­թյու­նը, հա­վա­տար­մու­ թյու­նը, գո­հու­նա­կու­թյու­նը, հար­գան­քը կյան­քի նկատ­մամբ, միշտ էլ ար­ դիա­կան են. դրանք հա­վեր­ժա­կան են ու ան­փո­փոխ։ Բայց ինչ­պե՞ս հետևել այս սկզբունք­նե­րին աշ­խար­հում, որ­տեղ ազն­վու­թյու­նը հա­վա­սա­րա­զոր է հի­մա­րու­թյան, իսկ հա­վա­տար­մու­թյու­նը շփո­թում են միամ­տու­թյան հետ։ Ինչ­պե՞ս հետևել ճշմար­տու­թյա­նը մի հա­սա­րա­կու­թյան մեջ, ուր թա­գա­վո­ րում է կեղ­ծի­քը, ուր ա­մեն ինչ հա­րա­բե­րա­կան է։ Աստ­ծո խրա­տը փրկա­րար ճյուղ է կյան­քի բուռն հո­սանք­նե­րում։ Դու պետք է ա­մուր բռնես այդ խրա­տը, ե­թե չես ու­զում խոր­տակ­վել ու­նայն ու ա­նի­մաստ կյան­քի խե­լա­հեղ ջրե­րում։ Մի՛ վա­խե­ցիր ա­ռանձ­նա­նալ այս աշ­խար­հից, հետևի՛ր քո սկզբունք­նե­ րին ու կրկնի՛ր․ «Պի՛նդ բռնիր խրա­տը, մի՛ ձգիր, նրան պա­հի՛ր, որ նա քո կյանքն է»։ ——————————————————————————————————————— 64

ՄԻ՛ ԴԱ­ԴԱ­ՐԻՐ ՑԱ­ՆԵԼ

փետրվար

26

«Այն, որ գնում է և լաց լի­նում՝ ցա­նե­լու սեր­մը տա­նե­լով, գա­լով կգա ցնծու­թյու­նով՝ իր ցո­րե­նի խուր­ձե­րը բե­րե­լով» (­Սաղ­մոս 126.6)։ Ցան­քը ինք­նա­զո­հու­թյուն է, ո­րով­հետև ընտ­րում ես լա­վա­գույն ցո­րե­նը նրա­նից բա­ժան­վե­լու հա­մար։ Այս աշ­խա­տան­քը եր­բեմն ցավ ու ար­ցունք­ ներ է բե­րում, բայց այն պետք է կա­տա­րել նույ­նիսկ ար­ցունք­նե­րով, ինչ­պես ա­սում է սաղ­մո­սեր­գուն։ Ու­րա­խու­թյունն ու ցնծու­թյու­նը գա­լիս են ա­վե­լի ուշ՝ բեր­քի հետ։ Հնա­րա­ վոր է, դու ան­ձամբ չտես­նես այն, և մեկ ու­րի­շը վա­յե­լի բեր­քը։ Հայրս ե­րա­զում էր շուր­ջերկր­յա ճա­նա­պար­հոր­դու­թյան մա­սին, ցան­կա­ նում էր այլ երկր­ներ ու ժո­ղո­վուրդ­ներ տես­նել, ծա­նո­թա­նալ այլ մշա­կույթ­նե­ րի հետ։ Հի­շում եմ, ես դեռ ե­րե­խա էի, երբ նա անգ­լե­րեն էր սո­վո­րեց­նում, քա­նի որ այն հա­ղոր­դակց­ման մի­ջազ­գա­յին լե­զուն էր։ Հայրս մա­հա­ցավ, այդ­պես էլ չլի­նե­լով ար­տա­սահ­մա­նում, այդ­պես դա­սա­ վոր­վեց նրա կյան­քը։ Բայց նա հասց­րեց սեր­մա­նել այդ ե­րա­զանք­ներն իր զա­վակ­նե­րի սրտե­րում։ Նա ցա­նում էր, ջրում և սո­վո­րեց­նում իր ե­րե­խա­նե­րին ա­ռաջ նա­յել ու ե­րա­զել։ Այ­սօր նա ննջում է Քրիս­տո­սով՝ չի­մա­նա­լով, թե ինչ է կա­տար­վում աշ­խար­հում։ Բայց, ե­թե կա­րո­ղա­նար տես­նել, ան­կաս­կած, կու­րա­խա­նար, որ իր որ­դին մի երկ­րից մյուսն է մեկ­նում. ա­սես կա­տա­րում է իր հրա­հան­գը։ Ա­յո, նրա ցա­նած ե­րա­զան­քը բազ­մա­թիվ խուր­ձեր բե­րեց։ Մի՛ վա­խե­ցիր ցա­նել։ Մի՛ վա­խե­ցիր ներդ­նել ու­ժերդ ու ժա­մա­նակդ։ Կա­ տա­րի՛ր քո ա­ռա­քե­լու­թյու­նը։ Հնա­րա­վոր է՝ ոչ ոք չհաս­կա­նա քեզ։ Հնա­րա­ վոր է՝ հոգ­նես, քրտնես, ցավ զգաս ու ար­տաս­վես։ Շա­րու­նա­կի՛ր ցա­նել։ Նա­յի՛ր այն մարդ­կանց, ում սի­րում ես, նրանց սրտե­րում ցա­նե­լով հույ­ սի ու Աստ­ծո հան­դեպ վստա­հու­թյան սեր­մեր։ Խո­սի՛ր նրանց հետ կյան­քի սկզբունք­նե­րի ու ար­ժեք­նե­րի մա­սին նույ­նիսկ այն ժա­մա­նակ, երբ զգում ես, որ շարժ­վում ես հո­սան­քին հա­կա­ռակ։ Հան­դի­պա­կաց քա­մի­ներ կփչեն, ամպ­րոպ­ներ կլի­նեն։ Դու կընկ­նես քար­ քա­րոտ ու փշոտ հո­ղին։ Շատ ան­գամ քեզ կթվա, թե ի­զուր ես ցա­նում, բայց շա­րու­նա­կի՛ր, ո­րով­հետև ցան­քը ի­մաս­տա­վո­րում է կյան­քը, իսկ ա­նի­մաստ կյան­քը եր­ջան­կու­թյուն չի բե­րում։ Հի­շի՛ր․ «Այն, որ գնում է և լաց լի­նում՝ ցա­նե­լու սեր­մը տա­նե­լով, գա­լով կգա ցնծու­թյու­նով՝ իր ցո­րե­նի խուր­ձե­րը բե­րե­լով»։

——————————————————————————————————————— 65

27 ԼԱՎ ԱՐ­ՏԱ­ՔԻՆ ՈՒ­ՆԵ­ՆԱ­ԼՈՒ ԳԱՂՏ­ՆԻ­ՔԸ

փետրվար

«Ու­րախ սիր­տը կզվար­թաց­նի ե­րե­սը, բայց սիր­տը վշտա­նա­լիս հո­ գին կճնշվի» (Ա­ռա­կաց 15.13)։ Լա­տի­նաա­մե­րիկ­յան հե­ռուս­տա­տե­սու­թյան աստ­ղը, ցան­կա­նա­լով ա­վե­լի ե­րի­տա­սարդ տեսք ու­նե­նալ, մի ամ­բողջ կա­րո­ղու­թյուն՝ 120 հա­զար դո­լար էր ծախ­սել պլաս­տիկ վի­րա­հա­տու­թյուն­նե­րի հա­մար. իմպ­լանտ­նե­րի տե­ ղադ­րում, ճար­պե­րի հե­ռա­ցում, մարմ­նի այլ մա­սե­րի վի­րա­հա­տու­թյուն­ներ։ Ե­րեք տա­րի անց նա ինք­նաս­պա­նու­թյան փորձ կա­տա­րեց։ Զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րով ան­մի­ջա­պես հայտն­վե­ցին այդ կնոջ լու­սան­կար­նե­րը. նա ծե­րա­ցած տեսք ու­ներ, իսկ մարմ­նի վրա ալ­կո­հո­լի ու թմրան­յու­թե­րի չա­րա­շահ­ման հետ­քեր էին նշմար­վում։ Նա­յե­լով նրան, ոչ ոք չէր մտա­ծի, որ նա այդ­քան գու­մար էր ծախ­սել ա­վե­լի լավ ար­տա­քին ու­նե­նա­լու հա­մար։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ար­տա­քին գե­ղեց­կու­թյան լա­վա­գույն բա­ղադ­րա­ տոմ­սը ներ­քին ու­րա­խու­թյունն է։ Ու­րախ սիր­տը միշտ ե­րախ­տա­պարտ է ու վստա­հու­թյամբ լե­ցուն։ Վս­տա­հու­թյու­նը լա­վա­տե­սու­թյան գրա­վա­կանն է, քա­նի որ գի­տես, որ միայ­նակ չես այս աշ­խար­հում։ Դու կա­րող ես հայտն­ վել ա­մե­նաան­հա­վա­նա­կան ի­րա­վի­ճակ­նե­րում, երբ մարդ­կա­յին տե­սանկ­ յու­նից թվում է, թե աշ­խար­հը գլխի­վայր շուռ է ե­կել։ Նույ­նիսկ ցա­վի, վշտի ու դժվա­րու­թյուն­նե­րի դեպ­քում, դու, միև­նույնն է, չես կորց­նի հա­վատդ ու շնոր­հա­կալ կլի­նես Աստ­ծուն կյանքդ պահ­պա­նե­լու հա­մար։ Վի­րա­վո­րան­քը, հի­շա­չա­րու­թյունն ու նա­խան­ձը թու­նա­վո­րում են կյանքդ, աս­տի­ճա­նա­բար ար­մա­տա­վոր­վում սրտումդ՝ փո­խե­լով դեմ­քիդ ար­տա­հայ­ տու­թյու­նը։ Սա կա­րող է տե­ղի ու­նե­նալ ինչ­պես ա­ռան­ձին մար­դու, այն­պես էլ ըն­տա­ նի­քի, աշ­խա­տան­քա­յին կո­լեկ­տի­վի, դպրո­ցա­հա­սակ ա­շա­կերտ­նե­րի կյան­ քում։ Երբ մար­դիկ ու­րախ են ու եր­ջա­նիկ, երբ ըն­տա­նի­քի հայ­րը կամ կո­ լեկ­տի­վի ղե­կա­վարն այդ ու­րա­խու­թյունն ու եր­ջան­կու­թյու­նը փո­խան­ցում են ի­րենց պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան տակ գտնվող մարդ­կանց, արդ­յուն­ քում ստեղծ­վում է ըն­տա­նի­քի կամ կազ­մա­կեր­պու­թյան հա­մա­պա­տա­խան պատ­կեր։ Դեմ­քը գե­ղե­ցիկ է, երբ սիրտն ու­րախ է։ Ինչ­պի­սի՞ մթնո­լորտ է ձևա­վոր­վում ըն­տա­նի­քում, աշ­խա­տա­վայ­րում, ե­կե­ղե­ցում։ Ե­թե դու ղե­կա­վար ես, հե­տաձ­գի՛ր կարևոր գոր­ծերդ և­ ու­շադ­ րու­թյո՛ւն դարձ­րու բո­լո­րին։ Եր­ջա­նի՞կ են արդ­յոք ե­րե­խա­ներդ, կինդ կամ ա­մու­սինդ, ա­շա­կերտ­նե­րը, ե­կե­ղե­ցու ան­դամ­նե­րը։ Ե­թե դու խա­նու­թի տնօ­րեն ես, մտա­ծի՛ր, որ եր­ջա­նիկ աշ­խա­տա­կից­ներն ա­վե­լի լավ կսպա­սար­կեն հա­ճա­խորդ­նե­րին, նրանք էլ, ի­րենց հեր­թին, գոհ կլի­նեն։ Այդ դեպ­քում որ­քա՜ն հա­ջո­ղակ կլի­նես քո գոր­ծում։ Մ­տո­րի՛ր կյան­քի հան­դեպ քո տրա­մադր­վա­ծու­թյան մա­սին, և մինչ ա­մե­ նօր­յա գոր­ծե­րով կզբաղ­վես, ա­սա՛․ «Ու­րախ սիր­տը կզվար­թաց­նի ե­րե­սը, բայց սիր­տը վշտա­նա­լիս հո­գին կճնշվի»։

——————————————————————————————————————— 66

Ո­ՂՈՐ­ՄԱԾ ԴԱՏ

փետրվար

28

«Ո­րով­հետև Տերն իր ժո­ղովր­դին կդա­տի, և­ իր ծա­ռա­նե­րին կո­ղոր­ մի» (­Սաղ­մոս 135.14)։ – Ես ար­դա­րա­դա­տու­թյուն պա­հան­ջե­լու ի­րա­վունք ու­նեմ, - վրդով­վեց ամ­ բաս­տան­յա­լը, - ա­պա­ցույց­ներ չկան ինձ մե­ղա­վոր ճա­նա­չե­լու հա­մար, ար­ դա­րու­թյուն եմ պա­հան­ջում։ Ա­պա­ցույց­ներ չկա­յին։ Շատ հա­ճախ ա­պա­ցույց­ներ չեն լի­նում, հատ­կա­ պես, ե­թե գու­մար ու­նես լավ փաս­տա­բան վար­ձե­լու հա­մար։ Դա է պատ­ ճա­ռը, որ ան­մեղ մարդ­կանց դա­տա­պար­տում են, իսկ հան­ցա­գործ­նե­րը վա­յե­լում են ա­զա­տու­թյու­նը։ Նրանց հա­ջող­վում է խու­սա­փել մարդ­կա­յին պատ­ժից, բայց ոչ Աստ­ծո դա­տաս­տա­նից։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ Աստ­ված մեր պաշտ­պանն է, մեր փաս­տա­ բա­նը։ Նրան անհ­նար է կա­շա­ռել կամ էլ որևէ բան պա­հան­ջել Նրա­նից։ Նա ա­մե­նա­տես է ու ա­մե­նա­գետ։ Աստ­ված չի դա­տում ձևա­կան ա­պա­ցույց­նե­ րի հի­ման վրա, այդ ա­մե­նը Նրան հար­կա­վոր չէ։ Աստ­ծուն հայտ­նի են մեր թա­քուն մտադ­րու­թյուն­նե­րը, Նա քննում է սրտի ճշմա­րիտ դրդա­պատ­ճառ­ նե­րը։ Այ­սօր­վա տեքս­տում հիա­նա­լի մի միտք է ար­տա­հայտ­վում. Աստ­ված մեզ պաշտ­պա­նում է՝ ո­ղոր­մու­թյուն դրսևո­րե­լով մեր նկատ­մամբ։ Ե­թե Նա պար­ զա­պես դա­տեր մեզ, մենք բո­լորս էլ մե­ղա­վոր կճա­նաչ­վեինք ու մահ­վան կդա­տա­պարտ­վեինք, ո­րով­հետև «ար­դար չկա, մեկն էլ չկա» (Հռո­մեա­ցիս 3.10)։ Բայց Քրիս­տո­սի սե­րը, մեր հան­դեպ Նրա ո­ղոր­մու­թյու­նը մեզ փրկու­ թյան են ար­ժա­նաց­նում։ Նրա ո­ղոր­մու­թյան մե­ծա­գույն դրսևո­րումն այն է, որ Նա տվեց Իր սե­փա­կան կյան­քը, զոհ­վեց հա­նուն ըմ­բոստ մարդ­կու­թյան։ Բա­ռե­րով անհ­նար է շնոր­հա­կալ լի­նել Հի­սու­սին սի­րո այդ­պի­սի զո­հա­բե­րու­ թյան հա­մար։ Սաղ­մոս 135-ը նման է բազ­մե­րանգ մի խճան­կա­րի։ Սաղ­մո­սի հե­ղի­նակն այս­տեղ օգ­տա­գոր­ծել է այլ սաղ­մոս­նե­րում ու Սուրբ Գր­քի տար­բեր հատ­ված­ նե­րում տեղ գտած բա­զում ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներ։ Աստ­վա­ծաշն­չի ու­սում­ նա­սի­րու­թյամբ զբաղ­վող Ա­լեք­սանդր Մակ­լա­րենն այս սաղ­մո­սը նմա­նեց­նում է ծաղ­կեփն­ջի, ո­րի բույ­րով հիա­նում է սաղ­մո­սեր­գուն։ Եր­բեք ա­վե­լորդ չէ մեկ ան­գամ ևս պատ­մել ար­յամբ գրված սի­րո պատ­մու­թյու­նը։ Այս սաղ­մո­սը Բա­րի լու­րի հա­մա­ռոտ նկա­րա­գիրն է։ Մենք բո­լորս նա­հան­ ջել ենք Աստ­ծուց։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը պետք է կանգ­նի դա­տաս­տա­ նի ա­ռաջ, բայց Աստ­ված նա­խա­պես պաշտ­պա­նել է մեզ։ Հի­սու­սը մա­հա­ ցավ հա­նուն մեզ։ Մեզ մնում է պար­զա­պես ըն­դու­նել, որ մեր միակ հույ­սը Հի­սուսն է։ Կա­րիք չկա բա­ցատ­րե­լու մեղ­քի բնույ­թը։ Պետք է պար­զա­պես խոս­տո­ վա­նել այն, ա­պաշ­խա­րել ու ըն­դու­նել նե­րու­մը։ Միայն այդ դեպ­քում խիղճդ մա­քուր կլի­նի, հո­գիդ՝ խա­ղաղ, իսկ քունդ՝ անխ­ռով։ Մի՛ վա­խե­ցիր ա­պա­գա­յից, «ո­րով­հետև Տերն իր ժո­ղովր­դին կդա­տի, և­իր ծա­ռա­նե­րին կո­ղոր­մի»։ ——————————————————————————————————————— 67

ՄԱՐՏ

ԱՄԲԱՐԻՇՏՆԵՐԻ ԳԱՎԱԶԱՆԸ

մարտ

1

«Այն ժա­մա­նակ ինձ կկան­չեն, բայց ես չեմ պա­տաս­խա­նի, ա­ռա­վո­ տանց կա­նուխ ինձ կո­րո­նեն, բայց ինձ չեն գտնի» (Ա­ռա­կաց 1.28)։ Ա­ռա­կաց գրքում Աստ­ված կոչ է ա­նում ապ­րել ի­մաս­տուն կյան­քով։ Ի­մաս­ տու­թյու­նը գի­տե­լիք­նե­րի բարձ­րա­գույն աս­տի­ճա­նը չէ, ինչ­պես կար­ծում են շա­տե­րը։ Պա­տա­նի հա­սա­կում հիա­նում էի ու­սու­ցիչ­նե­րիցս մե­կով, ում բո­լոր ա­շա­կերտ­ներն ի­մաս­տուն էին հա­մա­րում։ Մեզ թվում էր, թե նրան հայտ­նի է խորհր­դա­վոր ճշմար­տու­թյուն­նե­րին հաս­նե­լու գաղտ­նի­քը, մի բան, ին­չը հա­սու է միայն հա­տուկ ընտր­յալ մարդ­կանց։ Ի­հար­կե, մենք խորհր­դա­վոր պատ­կե­րա­ցում­ներ ու­նեինք ի­մաս­տու­թյան մա­սին։ Սո­ղո­մո­նի կար­ծի­քով, ի­մաս­տու­թյու­նը խորհր­դա­վոր չէ, և նա­խա­տես­ված չէ միայն հա­տուկ ընտր­յալ մարդ­կանց հա­մար։ Նրա գրքում «ի­մաս­տու­ թյուն» բա­ռը կրկնվում է ա­վե­լի քան հի­սուն ան­գամ, և­ա­մեն ան­գամ խոս­քը ապ­րե­լու ար­վես­տի մա­սին է։ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ Իր զա­վակ­ներն ի զո­րու լի­նեն ապ­րել. ընդ ո­րում, ապ­րեն եր­ջա­նիկ։ Գի­տե­լի­քը ձեռք է բեր­վում կրթու­թյան արդ­յուն­քում։ Կ­յան­ քը դպրոց է, որ­տեղ Աստ­ված գործ­նա­կա­նո­րեն սո­վո­րեց­նում է մար­դուն, թե ինչ­պի­սին է այս աշ­խար­հը։ Եր­ջան­կու­թյան գաղտ­նի­քը ոչ այն­քան մտա­վոր գի­տե­լիք­ներ ու­նե­նա­լու, որ­քան դրան­ցից ճիշտ օգտ­վե­լու կա­րո­ղու­թյան մեջ է։ Այ­սօր­վա տեքս­տում խոս­վում է պատ­մու­թյան ա­վար­տի մա­սին։ Աստ­ ված կոչ է ա­նում մարդ­կանց ապ­րել ի­մաս­տուն ու եր­ջա­նիկ կյան­քով, բայց նրանք շատ հա­ճախ մեր­ժում են Աստ­ծո հոր­դո­րը։ Մար­դիկ ու­զում են հաղ­ թա­նա­կի հաս­նել ի­րենց իսկ ու­ժե­րով՝ քայ­լե­լով սե­փա­կան ճամ­փա­նե­րով ու ան­տե­սե­լով Ա­րար­չի խոր­հուրդ­նե­րը։ Եվ ա­հա արդ­յուն­քը. օ­րե­րը թռչում են, կյանքն անց­նում է, մար­դիկ ծե­րա­ նում են և շատ ուշ են գի­տակ­ցում, որ ա­վա՜ղ եր­ջա­նիկ չեն ե­ղել կյան­քում։ Եվ նրանք սկսում են փնտրել այն, ին­չը մեր­ժել են ամ­բողջ կյան­քում։ «Այն ժա­մա­նակ ինձ կկան­չեն, բայց ես չեմ պա­տաս­խա­նի», - ա­սում է Աստ­ված։ Սա վի­րա­վոր­ված Աստ­ծո փո­խա­դարձ վրեժ չէ, այլ ի­րա­կան կա­ցու­թյան նկա­րագ­րու­թյուն։ Մար­դիկ փնտրում են ու չեն գտնում, քա­նի որ ա­ռաջ­ նորդ­վում են սխալ դրդա­պատ­ճառ­նե­րով։ Նրանց ո­րո­նում­նե­րում ան­կեղ­ ծու­թյուն չկա։ Խն­դիրն այն չէ, որ Աստ­ված չի լսում այս­պի­սի մարդ­կանց ա­ղոթք­նե­րը. խո­չըն­դո­տը նրանց խռո­վա­րար ու կարծ­րա­ցած սրտերն են, ո­րոնք մշտա­պես մեր­ժում են Աստ­ծո կո­չը։ Հենց այ­սօր Աստ­ծուն «ա­յո» ա­սե­լու ճիշտ ժա­մա­նակն է, քան­զի մի իր օր ու­շա­ցած զղջու­մով սիրտդ կար­ձա­գան­քի այս խոս­քե­րին. «այն ժա­մա­նակ ինձ կկան­չեն, բայց ես չեմ պա­տաս­խա­նի, ա­ռա­վո­տանց կա­նուխ ինձ կո­րո­ նեն, բայց ինձ չեն գտնի»։

——————————————————————————————————————— 69

մարտ

2

ԱՊ­ՐԵ­ԼՈՒ ԱՐ­ՎԵՍ­ՏԸ

«Ո­րով­հետև ամ­բա­րիշտ­նե­րի գա­վա­զա­նը չի մնա ար­դար­նե­րի վի­ ճա­կի վրա, որ ար­դար­ներն ի­րենց ձեռ­քե­րը չձգեն դե­պի ա­նօ­րե­նու­ թյուն» (­Սաղ­մոս 125.3)։ «Ես հոգ­նել եմ ան­դա­դար ինձ ճիշտ պա­հե­լուց», - այս­պի­սի բա­ցատ­րու­թյուն տվեց հան­ցան­քի վայ­րում ոս­տի­կան­նե­րի կող­մից ձեր­բա­կալ­ված տղա­մար­դը։ Գոր­ծա­րա­նի աշ­խա­տա­կից­նե­րը բուռն կեր­պով քննար­կում էին տե­ղի ու­նե­ցա­ծը. չէ՞ որ այդ մարդն իբրև օ­րի­նա­կե­լի աշ­խա­տող ա­ռանձ­նա­նում էր հինգ հար­յուր աշ­խա­տա­կից­նե­րի մեջ։ Այ­սօր­վա տեքս­տում աս­վում է, թե ինչ­պես կա­րող է նման բան տե­ղի ու­նե­նալ։ Ամ­բա­րիշտ­նե­րը հան­դուգն ու ան­լուրջ վար­քա­գիծ են դրսևո­ րում՝ վստահ լի­նե­լով, որ ան­պա­տիժ կմնան։ Նրանք կար­ծում են, թե ար­դար­ներն ի­րենց ան­զուսպ պահ­ված­քից կգայ­թակղ­վեն ու կձգտեն ա­նօ­րե­նու­թյան։ Սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է «ամ­բա­րիշտ­նե­րի գա­վա­զա­նի» մա­սին։ Ի՞նչ գա­ վա­զան է դա։ Թա­գա­վոր­ներն օգ­տա­գոր­ծում էին գա­վա­զանն իբրև ի­րենց գե­ րա­գույն իշ­խա­նու­թյան ու հե­ղի­նա­կու­թյան խորհր­դա­նիշ։ Այս մե­ղա­վոր աշ­ խար­հը շատ հա­ճախ ղե­կա­վա­րում են հզո­րա­գույն իշ­խա­նու­թյամբ օժտ­ված ամ­բա­րիշտ­նե­րը։ Նրանք ի­րենց տի­րա­կալ­ներ են կար­ծում ու չեն են­թարկ­ վում օ­րենք­նե­րին։ Նրանք ծաղ­րում են երկ­րի դա­տա­կան հա­մա­կարգն ու կա­ շա­ռում դա­տա­վոր­նե­րին. ա­վե­լին, կա­շառ­քի դի­մաց բան­տար­կում են ան­մեղ մարդ­կանց՝ ար­դա­րաց­նե­լով ի­րենց ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը։ Աստ­ված խոս­տա­նում է, որ հա­վերժ այս­պես չի լի­նի։ Երբ նա­յում ենք սա­ րե­րին, ա­կա­մա­յից հի­շում ենք հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի մա­սին։ Սա­րերն ան­շարժ կանգ­նած են դա­րե­րի ըն­թաց­քում, և թ­վում է, թե միշտ այդ­պես է լի­նե­լու։ Նրան­ցից վեր սա­վառ­նում են ամ­պե­րը, իսկ լան­ջե­րին ծաղ­կում ու տերևա­թափ են լի­նում ծա­ռե­րը. մարդ­կա­յին սե­րունդ­նե­րը հա­ջոր­դում են ի­րար, իսկ սա­րերն ան­շարժ են ու հա­վի­տե­նա­կան։ Բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րը նման չեն սա­րե­րին։ Ա­ռանց Աստ­ծո ապ­րող ան­կա­ յուն, ամ­բար­տա­վան մար­դը կա­րող է փող, փառք ու իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­նալ, հար­գանք վա­յե­լել։ Բայց այս ա­մե­նը նման է ամ­պի. այ­սօր կա, վա­ղը չկա։ Եր­բեմն թվում է, թե չա­րը հաղ­թում է բա­րուն։ Այդ­պես է ե­ղել ե­րեկ, այդ­պես է այ­սօր, գու­ցե վաղն էլ այդ­պես կլի­նի։ Բայց այս ա­մե­նը հա­վեր­ժա­կան չէ։ Միշտ գո­յու­թյուն ու­նի «վա­ղը չէ մյուս օ­րը», երբ ար­դա­րու­թյու­նը հա­վիտ­յանս հա­ վի­տե­նից կթա­գա­վո­րի։ Սա պար­զա­պես խոստ­մունք չէ, այլ ի­րա­կա­նու­թյուն։ Ե­թե հա­յացք գցենք պատ­մու­թյա­նը, կտե­սենք, որ ան­պարտ հա­մար­վող քա­ ղաք­նե­րը, թա­գա­վո­րու­թյուն­ներն ու կայս­րու­թյուն­նե­րը եր­բեմն կոր­ծան­վել են ըն­դա­մե­նը մեկ օ­րում, և նրան­ցից նույ­նիսկ ա­վե­րակ­ներ չեն մնա­ցել։ Եվ ու­րեմն, ա­մեն օր ապ­րի՛ր Աստ­ծո սկզբունք­նե­րով, մի՛ վա­խե­ցիր ըն­դու­ նել ի­րա­կա­նու­թյու­նը և­ե­րա­զող գա­ղա­փա­րա­պաշտ հա­մար­վել։ Մի՛ նա­խան­ ձիր ա­ռանց Աստ­ծո ապ­րող հա­ջո­ղակ մարդ­կանց։ Ար­դա՛ր ե­ղիր։ Ա­մեն օր զո­րու­թյո՛ւն խնդրիր Հի­սու­սից։ Թույլ մի՛ տուր, որ մարդ­կա­յին ա­նար­դա­րու­թյու­նը տրտմեց­նի սիրտդ։ Գնա­հա­տի՛ր հա­սա­րա­կը, բայց հա­րատևը, «ո­րով­հետև ամ­բա­րիշտ­նե­րի գա­վա­զա­նը չի մնա ար­դար­նե­ րի վի­ճա­կի վրա, որ ար­դար­ներն ի­րենց ձեռ­քե­րը չձգեն դե­պի ա­նօ­րե­նու­թյուն»։ ——————————————————————————————————————— 70

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒՆ­ՆԵ՞Ր, ԹԵ՞ ՀԻ­ՄԱՐ­ՆԵՐ

մարտ

3

«Ո­րով­հետև ան­միտ­նե­րի խո­տո­րու­մը նրանց պի­տի սպա­նի, և հի­ մար­նե­րի ան­հո­գու­թյու­նը պի­տի կորց­նի նրանց» (Ա­ռա­կաց 1.32)։ Ե­րեք տա­րե­կան տղան հու­սա­հատ բղա­վում էր․ «Ես չեմ ու­զում մա­հա­ նալ։ Ինք­նա­թի­ռը կկոր­ծան­վի, բայց ես չեմ ու­զում մա­հա­նալ»։ Հայ­րը փոր­ ձում էր հանգս­տաց­նել նրան, բայց ա­պարդ­յուն։ Ուղևոր­նե­րը հետևում էին այս տե­սա­րա­նին՝ չհաս­կա­նա­լով, թե ինչ է կա­ տար­վում։ Ա­վե­լի ուշ հայ­րը բա­ցատ­րեց, որ որ­դին մի ֆիլմ էր դի­տել, որ­տեղ ինք­նա­թի­ռը կոր­ծան­վել էր։ Դա այն­քան էր վա­խեց­րել ե­րե­խա­յին, որ հայտն­ վե­լով իս­կա­կան ինք­նա­թի­ռում՝ նա խճճվել էր երևա­կա­յու­թյան ու ի­րա­կա­ նու­թյան մեջ։ Ա­ռողջ մտա­ծե­լա­կերպ ու­նե­ցող մար­դը չի ցան­կա­նում մա­հա­նալ։ Մար­դը ստեղծ­ված էր կյան­քի հա­մար։ Մա­հը եր­բեք աստ­վա­ծա­յին մտահ­ղաց­ման մաս չի ե­ղել։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Սո­ղո­մո­նը խո­սում է մահ­վան մա­սին՝ իբրև շա­տե­ րի հա­մար ան­խու­սա­փե­լի ճա­կա­տագ­րի։ Խոս­քը ոչ միայն ֆի­զի­կա­կան, այլ նաև հոգևոր մահ­վան ու դրա հետևանք­նե­րի մա­սին է։ Սո­ղո­մո­նը նկա­տի ու­նի հա­վի­տե­նա­կան մա­հը։ Ով­քե՞ր են ար­ժա­նա­նա­լու այդ­պի­սի ցա­վա­լի վախ­ճա­նի։ Սո­ղո­մոնն այդ­ պի­սի մարդ­կանց ան­միտ ու հի­մար է ան­վա­նում։ Անմ­տու­թյունն ի­մաս­ տու­թյան հա­կա­նիշն է։ Մինչ ի­մաս­տուն­նե­րը շարժ­վում են հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի ուղ­ղու­թյամբ, ան­միտ­նե­րը քայ­լում են մահ­վան ճա­նա­պար­հով։ Ա­մե­նա­վատն այն է, որ նրանք դա չեն գի­տակ­ցում, չեն հաս­կա­նում, թե ինչ­պի­սի վտանգ է սպառ­նում ի­րենց։ Տեքս­տում աս­վում է, որ նրանք ան­ հոգ են։ Իսկ ան­հո­գու­թյու­նը տա­նում է դե­պի կոր­ծա­նում։ Կ­յան­քում մի պահ նրանք նա­հան­ջել են դե­պի կյանք տա­նող ճա­նա­պար­ հից։ Եվ այ­սօր հան­գիստ են զգում ի­րենց՝ կար­ծե­լով, թե ա­մեն ինչ լավ է։ Բայց Աստ­վա­ծա­շուն­չը զգու­շաց­նում է, որ այդ­պի­սի մարդ­կանց վախ­ճա­նը վատ է լի­նե­լու։ Գի­տակ­ցո՞ւմ ես արդ­յոք, որ ինք­նա­հա­ճու­թյունն ու ան­հո­գու­ թյու­նը հա­վա­սա­րա­զոր են անմ­տու­թյան։ Հա­ջորդ հա­մա­րում Սո­ղո­մո­նը խո­սում է խե­լա­միտ կեն­սա­կեր­պի մա­սին․ «Բայց ինձ լսո­ղը ա­պա­հով կբնակ­վի, և հան­դարտ կլի­նի չա­րի­քի վա­խից» (Ա­ռա­կաց 1.33)։ Ին­չի՞ն հնա­զանդ­վել. Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին, ո­րոնք կա­րե­ լի է գտնել միայն Նրա Խոս­քում։ Մինչ օրն սկսե­լը հարց­րո՛ւ ինքդ քեզ․ «Ո՞ր ուղ­ղու­թյամբ եմ ըն­թա­նում»։ Քայ­լում ես սե­փա­կա՞ն, թե՞ Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կած ճա­նա­պար­հով։ Սա կյան­ քի ու մահ­վան հարց է, «ո­րով­հետև ան­միտ­նե­րի խո­տո­րու­մը նրանց պի­տի սպա­նի, և հի­մար­նե­րի ան­հո­գու­թյու­նը պի­տի կորց­նի նրանց»։

——————————————————————————————————————— 71

մարտ

4

ՄԵ­ՂԱ­ՎՈՐ­ՆԵ՞Ր, ԹԵ՞ ԱՆ­ՄԵՂ­ՆԵՐ

«Մեր ան­ձին­քը ինչ­պես ծիտ պրծան որ­սորդ­նե­րի ո­րո­գայ­թից, ո­րո­ գայ­թը փշրվեց, մենք պրծանք» (­Սաղ­մոս 124.7)։ Գե­ղե­ցիկ այդ աղջ­նա­կը կլի­ներ մոտ տասն­վեց տա­րե­կան։ Նա շատ ե­րի­ տա­սարդ էր, որ­պես­զի այդ­պես անմ­խի­թար լաց լի­ներ։ Նա դեռևս չէր սո­վո­ րել ճա­նա­չել կյան­քում հան­դի­պող ծու­ղակ­նե­րը։ – ­Դուք ի՞նչ խոր­հուրդ կտաք ինձ։ Այ­սօր ըն­կերս բո­լո­րի ներ­կա­յու­թյամբ հար­վա­ծեց ինձ, - ա­սում էր նա հե­կե­կա­լով։ -Ես գի­տեմ, որ պետք է հե­ռու մնամ նրա­նից, բայց չեմ ու­զում։ Նա խորհր­դի կա­րիք չու­ներ։ Աղ­ջի­կը պայ­քա­րում էր իր զգաց­մունք­նե­ րի դեմ։ Նա փոր­ձում էր ար­դա­րաց­նել ըն­կե­րոջ ա­րար­քը՝ հա­մա­րե­լով այն «բար­կու­թյան պոռթ­կում», ու­զում էր հա­վա­տալ, որ ըն­կերն ի­րա­կա­նում լավն է ու բա­րի։ Հա­ջորդ ան­գամ մենք հան­դի­պե­ցինք տասն­հինգ տա­րի անց։ Նա ար­դեն ոչ ե­րի­տա­սարդ էր, ոչ էլ գե­ղե­ցիկ։ Տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում կրած ցավն ու տա­ ռա­պանք­նե­րը կոր­ծա­նել էին նրան։ Այդ ժա­մա­նակ նա ար­դեն ա­մուս­նա­լուծ­ ված էր, ա­մու­սի­նը շա­րու­նա­կա­բար վի­րա­վո­րել ու ծե­ծել էր նրան։ Ի՞նչ կա­րող էի ա­սել այդ աղջ­կան. այն, որ նա գի­տեր, թե ին­չի է գնում՝ պահ­պա­նե­լով այդ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Դա դա­ժան կլի­ներ։ Ին­չո՞ւ փորփ­ րել վեր­քե­րը, ո­րոնք ա­ռանց այդ էլ ար­յու­նա­հո­սում են։ Դա­վի­թը փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն Իր ար­դա­րու­թյան ու ի­րեն ա­զա­տագ­ րե­լու հա­մար։ Հի­սու­սը ե­կավ այս աշ­խարհ ու քան­դեց կա­պանք­նե­րը, պա­ տա­ռո­տեց ցան­ցը, ո­րում հայտն­վել էինք մենք։ Մենք խճճվել էինք այն­տեղ ոչ միայն ֆի­զի­կա­պես. իս­կա­կան ծու­ղա­կը մեր ներ­սում է, բայց մենք չենք ու­զում դա ըն­դու­նել։ Որ­քա՞ն հա­ճախ ենք մեզ խաբ­ված զգում։ Մենք մեզ զո­հի դե­րում ենք կար­ծում։ Միշտ «ու­րիշ­ներն» են մե­ղա­վոր մեր տա­ռա­պանք­նե­րի հա­մար։ Հա­զիվ թե կա­րո­ղա­նանք եր­ջա­նիկ լի­նել, ե­թե չա­զատ­վենք այդ պար­զամ­ տու­թյու­նից։ Ա­վե­տա­րա­նի Զո­րու­թյու­նը միայն նրա­նում չէ, որ Հի­սու­սը հիա­ նա­լի կեր­պով փրկում է մեզ ար­տա­քին թշնա­մի­նե­րից։ Մե­ծա­գույն հրաշք­նե­ րը Նա գոր­ծում է հենց մեր ներ­սում։ Հի­սու­սը ե­կավ մեզ ա­զա­տե­լու պար­զամ­տու­թյու­նից։ Նա բա­ցում է մեր աչ­քե­րը, որ տես­նենք ի­րա­կա­նու­թյու­նը, որ այլևս ինք­նա­կամ չխա­բենք ինք­ ներս մեզ։ Ս­րա­նում է ամ­փոփ­վում աստ­վա­ծաշնչ­յան ուս­մուն­քի ար­ժե­քը։ Այն հե­ ռաց­նում է աչ­քե­րի քո­ղը, լու­սա­վո­րում է ճա­նա­պար­հը, բա­ցում է մեր սիր­տը ճշմա­րիտ լույ­սի հա­մար, որ­պես­զի ի­մաս­տուն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նենք։ Բա­վա­կա՛ն է զո­հի կար­գա­վի­ճա­կում լի­նել։ Քրիս­տո­սի շնոր­հիվ «մեր ան­ ձին­քը ինչ­պես ծիտ պրծան որ­սորդ­նե­րի ո­րո­գայ­թից, ո­րո­գայ­թը փշրվեց, և մենք պրծանք»։

——————————————————————————————————————— 72

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ԱՍՏ­ՎԱ­ԾԸ

մարտ

5

«Ո­րով­հետև Տերն է տա­լիս ի­մաս­տու­թյու­նը, նրա բե­րա­նիցն է գի­տու­ թյունն ու հան­ճա­րը» (Ա­ռա­կաց 2.6)։ Ապ­րե­լով երկ­րի վրա, Հի­սու­սը մի ան­գամ ա­սաց․ «Կամ ո՞վ է ձե­զա­նից այն մար­դը, որ ե­թե նրա­նից իր որ­դին հաց ու­զի, մի՞­թե քար կտա նրան։ Եվ ե­թե ձուկ ու­զի, մի՞­թե օձ կտա նրան։ Արդ՝ ե­թե դուք չար լի­նե­լով, գի­տեք բա­րի պարգև­ներ տալ ձեր որդ­կան­ց, որ­քա՞ն ա­վե­լի ձեր Հայ­րը, որ երկն­քումն է, բա­րիք­ներ կտա նրանց, որ խնդրում են ի­րե­նից» (­Մատ­թեոս 7. 9-11)։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է տալ Ի­րեն խնդրող­նե­րին, ե­թե նրանք լավ բան են խնդրում։ Իսկ գո­յու­թյուն ու­նի՞ ա­վե­լի լավ բան, քան ի­մաս­տու­ թյունն է։ Ի­մաս­տու­թյամբ վար­վե­լով՝ կա­րող ես հաս­նել ա­մեն ին­չի, ո­րով­ հետև ի­մաս­տու­թյունն ապ­րե­լու ու հաղ­թե­լու ար­վեստն է։ Այ­սօր­վա տեքս­տը բա­ցատ­րում է, որ ի­մաս­տու­թյու­նը մարդ­կա­յին մտքի արդ­յուն­քը չէ. այն Աստ­ծո տված պարգևն է մար­դուն։ Դրա հա­մար ա­մեն օր, ա­մեն վայրկ­յան, միշտ պետք է ի­մաս­տու­թյուն խնդրել Աստ­ծուց։ Աստ­ծո հետ ապ­րող մարդն ի­մաս­տուն կեր­պով է վար­վում՝ ձեռք բե­րե­լով գի­տե­լիք­ ներ ու ող­ջամ­տու­թյուն։ Որ­քա՜ն հա­ճախ ենք մենք տա­ռա­պում ող­ջամ­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան պատ­ճա­ռով։ Հա­ճախ շփոթ­վում ենք, սխալ ենք մեկ­նա­բա­նում մարդ­կանց ա­րարք­նե­րը, վշտա­նում ա­ռանց պատ­ճա­ռի։ Ե­թե կա­րո­ղա­նա­յինք ճիշտ ըմբռ­նել ի­րա­կա­նու­թյու­նը, կյանքն ա­վե­լի հեշտ կլի­ներ, իսկ մենք ա­վե­լի մտած­ված ո­րո­շում­ներ կկա­յաց­նեինք։ Մենք կյան­քին նա­յում ենք մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից, կա­յաց­նում ենք չմտած­ված ու հապ­ճեպ ո­րո­շում­ներ, ա­ռաջ­նորդ­վե­լով մեր մարդ­կա­յին հա­ կում­նե­րով։ Այս ա­մե­նը վնա­սում է մեզ՝ դրդե­լով ան­միտ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի։ Մեր վե­րա­բեր­մուն­քը եր­բեմն ցավ է պատ­ճա­ռում սի­րե­լի ու ան­մեղ մարդ­ կանց։ Ցա­վա­լի է, որ նրանց ցա­վը շատ հա­ճախ տան­ջում է հենց մեզ, և­ ինք­ներս մեզ հարց ենք տա­լիս․ «Ին­չո՞ւ եմ նե­ղաց­նում նրանց, ում սի­րում եմ»։ Ինչ­պե՞ս ապ­րել ա­ռանց սայ­թա­քե­լու։ Ինչ­պե՞ս չընկ­նել սայ­թա­քե­լիս։ Ինչ­ պե՞ս չվնաս­վել ընկ­նե­լիս։ Գնա՛ Հի­սու­սի մոտ։ Նա է ի­մաս­տու­թյան աղբ­յու­ րը։ Նա է ճա­նա­պար­հը, ճշմար­տու­թյունն ու կյան­քը։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ «նրա բե­րա­նիցն է գի­տու­թյունն ու հան­ճա­րը»։ Նրա բե­րա­նից նշա­նա­կում է Նրա խոս­քե­րից, ո­րոնք մենք գտնում ենք միայն Աստ­վա­ծաշն­չում։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, ա­մեն օր բա­ցի՛ր Աստ­վա­ծա­շունչդ, հան­դի­պի՛ր ի­մաս­տու­ թյուն պարգևող Աստ­ծուն, խոր­հի՛ր Նրա խոր­հուրդ­նե­րի շուրջ, քայ­լի՛ր Նրա օրհ­նու­թյուն­նե­րի ճա­նա­պար­հով։ Մի՛ փոր­ձիր ա­ռանց Հի­սու­սի ա­ռաջ­նոր­դու­թյան, ա­ռանց Նրան հարց­նե­ լու ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, «ո­րով­հետև Տերն է տա­լիս ի­մաս­տու­թյու­նը, նրա բե­րա­նիցն է գի­տու­թյունն ու հան­ճա­րը»։

——————————————————————————————————————— 73

մարտ

6

Ո­ՂՈՐ­ՄՈՒ­ԹՅԱՆ ԱՍՏ­ՎԱ­ԾԸ

«Բայց ես քո ո­ղոր­մու­թյանն եմ հու­սա­ցած, թող իմ սիր­տը ցնծա քո փրկու­թյու­նով, թող ես Տի­րոջն եր­գեմ, որ բա­րի ա­րեց ինձ» (­Սաղ­մոս 13.5)։ Ոս­տի­կա­նու­թյան հետ տե­ղի ու­նե­ցած դա­ժան փոխհ­րաձ­գու­թյու­նը վերջ դրեց Ում­բեր­տո­յի՝ ան­գութ բռնու­թյամբ լի հան­ցա­գործ կյան­քին, որն սկսվել էր դեռ մա­նուկ հա­սա­կից։ Նա ողջ երկ­րում «հռչակ­ված» էր իբրև ա­նո­ղոք մար­դաս­պան։ Ում­բեր­տոն ո՛չ բարձ­րա­հա­սակ էր, ո՛չ էլ հաղ­թան­դամ, սա­ կայն նրա մեն-մի հա­յաց­քը սար­սափ էր ներշն­չում։ Այդ գի­շե­րա­յին հրաձ­գու­թյան ժա­մա­նակ Ում­բեր­տոն բազ­մա­թիվ վնաս­ վածք­ներ էր ստա­ցել, վնաս­վել էր նաև ող­նա­շա­րը։ Հի­վան­դա­նո­ցում նա եր­ կար մնաց և­այն­տե­ղից դուրս ե­կավ ան­վա­սայ­լա­կով։ Սկզ­բում Ում­բեր­տոն մո­լեգ­նած էր, հե­տո մռայլ­վեց և չա­րա­ցավ։ Նա այլևս չէր կա­րո­ղա­նում օգտ­վել ատր­ճա­նա­կից, բայց ձգտում էր այն­պես ա­նել, որ իր խոս­քե­րը վի­րա­վո­րեին փամ­փուշ­տից ոչ պա­կաս։ Հենց այս­պի­սի վի­ճա­կում նա լսեց Ա­վե­տա­րա­նի մա­սին։ Բրա­զի­լիա­յի հյու­սի­սում ես ներ­կա էի նրա մկրտու­թյա­նը։ Ես նրա հետ ծա­նո­թա­ցա, երբ ար­դեն ա­պաշ­խա­րել էր, հաշտ­վել Աստ­ծո հետ ու հան­դարտ­վել։ Երբ նրան մկրտում էին, նա ան­ձայն լաց էր լի­նում։ «Շա­տե­րը կար­ծում են, թե ես ըն­դու­նել եմ Քրիս­տո­սին, ո­րով­հետև ար­դեն եր­բեք չեմ վեր կե­նա հաշ­ման­դա­մի սայ­լա­կից, - ա­սաց նա ինձ։ - Չ­գի­տեմ, մի­գու­ցե դա այդ­պես է։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եմ ի­մա­նալ։ Միակ բա­նը, ո­րում ես հա­մոզ­ված եմ, այն է, որ Հի­սու­սը սի­րում է ինձ, որ Նրա ո­ղոր­մու­թյունն ան­ սահ­ման է։ Որ­քա՜ն ցա­վա­լի է, որ ես ա­վե­լի շուտ չեմ ի­մա­ցել այդ ա­մե­նի մա­սին»։ Աստ­վա­ծաշն­չում բազ­միցս խոս­վում է Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյան մա­սին։ Այ­ սօր­վա հա­մա­րում Աստ­ված փա­ռա­բան­վում է Իր ո­ղոր­մու­թյան հա­մար։ Փա­ռա­բա­նու­թյու­նը բխում է գո­հու­նա­կու­թյու­նից ու ե­րախ­տա­գի­տու­թյու­ նից, իսկ մար­դը ե­րախ­տի­քի զգա­ցում է ու­նե­նում միայն այն դեպ­քում, երբ հաս­կա­նում է ի­րեն տրված պարգևի ար­ժե­քը։ Ի՞նչ կլի­ներ, ե­թե մենք չա­պա­վի­նեինք Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյա­նը։ Հի­մա որ­ տե՞ղ կլի­նեինք։ Մարդ­կա­յին խոս­քե­րը բա­վա­րար չեն Աստ­ծուն շնոր­հա­կալ լի­նե­լու ու սրտի խո­րունկ զգաց­մունք­ներն ար­տա­հայ­տե­լու հա­մար։ Ուս­տի մենք փա­ռա­բա­նում ենք Աստ­ծուն՝ ճա­նա­չե­լով Նրա ան­սահ­ման, ա­նըմբռ­ նե­լի սե­րը։ Գո­հա­ցի՛ր ու շնոր­հա­կա՛լ ե­ղիր Աստ­ծուն հենց այ­սօր։ Գո­հու­նա­կու­թյունն ա­վե­լի շատ քեզ է անհ­րա­ժեշտ, քան Աստ­ծուն։ Կրկ­նի՛ր սաղ­մո­սեր­գուի նման․ «Բայց ես քո ո­ղոր­մու­թյանն եմ հու­սա­ցած, թող իմ սիր­տը ցնծա քո փրկու­թյու­նով, թող ես Տի­րոջն եր­գեմ, որ բա­րի ա­րեց ինձ»։

——————————————————————————————————————— 74

ՎԵ՛Ր ԿԱՑ

մարտ

7

«Մինչև ե՞րբ ես պառ­կե­լու, ով ծույլ, ե՞րբ ես զարթ­նե­լու քնիցդ» (Ա­ռա­կաց 6.9)։ Մի ան­գամ Քրիս­տո­սը Բեթ­հեզ­դա կոչ­վող ա­վա­զա­նի մոտ հան­դի­պեց մի ան­դա­մա­լույ­ծի, ով հա­զիվ էր կա­րո­ղա­ցել հաս­նել այն­տեղ (­Հով­հան­նես 5)։ Նա սպա­սում էր, որ ինչ-որ մեկն օգ­նի ի­րեն իջ­նել ա­վա­զա­նի ջրի մեջ։ Տես­ նե­լով նրան՝ Հի­սու­սը գթաց։ Ան­դա­մա­լույծ­նե­րը կա­րեկ­ցան­քի կա­րիք ու­նեն, քա­նի որ ան­վա­սայ­լա­կին գամ­ված լի­նե­լը ճնշում է նրանց։ Ե­րա­զանք­ներ, նպա­տակ­ներ ու հույ­սեր. ան­զո­րու­թյան զգա­ցու­մը կոր­ծա­նում է այս ա­մե­ նը։ Հի­սու­սը խո­սեց հի­վան­դի հետ, և­ ա­սաց․ «Վե՛ր կաց, մա­հիճդ ա՛ռ և մա՛ն եկ»։ Նույն պա­հին <<մարդն իս­կույն ող­ջա­ցավ», չհա­վա­տա­լով իր եր­ ջան­կու­թյա­նը։ Նա բժշկվեց, ու հենց այդ պա­հից նրա հա­մար նոր կյանք սկսվեց։ Շատ ան­դա­մա­լույծ­ներ կան, ով­քեր ան­շարժ գամ­ված են մահ­ճա­կա­ լին կամ ան­վա­սայ­լա­կին։ Այս բա­րի ու ան­կեղծ մար­դիկ տա­ռա­պում են՝ զրկված տար­րա­կան հար­մա­րա­վե­տու­թյու­նից։ Նրանք ար­դա­րաց­նում են ի­րենց ան­գոր­ծու­թյունն՝ ա­սե­լով, որ եր­բեք հնա­րա­վո­րու­թյուն չեն ու­նե­ ցել աշ­խա­տե­լու, սա­կայն հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներն ի հայտ են գա­լիս միայն դրանք փնտրե­լու դեպ­քում։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Սո­ղո­մո­նը հարց­նում է․ «Մինչև ե՞րբ ես պառ­կե­լու, ով ծույլ, ե՞րբ ես զարթ­նե­լու քնիցդ»։ Եբ­րա­յե­րեն «քում» («զարթ­նել») բա­յը նշա­նա­կում է նաև «տե­ղի ու­նե­նալ, պա­տա­հել»։ Օգ­տա­գոր­ծե­լով զարթ­նել բա­յը՝ Սո­ղո­մո­նը նկա­տի ու­նի աշ­խա­տել, գոր­ծել։ Հա­մա­ձայն այս հա­մա­րի, շատ մար­դիկ կյան­քում հա­ջո­ղու­թյան չեն հաս­ նում, ո­րով­հետև քնած են, մինչ մյուս­ներն աշ­խա­տում են։ Ինչ­պես ա­սում է Հեն­րի Ֆոր­դը, «ե­թե դուք ցան­կա­նում եք հա­ջո­ղու­թյան հաս­նել, ա­մեն ա­ռա­ վոտ պատ­րաստ ե­ղեք դի­մա­վո­րե­լու նոր օրն ա­ռանց քնի ու ծու­լու­թյան»։ Ես հա­մա­ձայն եմ նրա հետ։ Մի­գու­ցե ծույ­լե­րը կա­րո­ղա­նան գտնել ի­րենց տե­ղը կյան­քում, բայց նրանց վի­ճակ­ված չէ կանգ­նել հաղ­թո­ղի պատ­վան­դա­նին։ Հաղ­թա­նա­կը գոր­ծադ­րած ջան­քե­րի վարձքն է։ Բայց մար­դը հակ­ված է պաշտ­պա­նել ի­րեն, ար­դա­րա­նալ, ա­մեն ին­չում մե­ղադ­րել իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, քննա­դա­տել տնտե­սա­կան ու հա­սա­րա­ կա­կան հա­մա­կար­գի թե­րու­թյուն­ներն ու կյան­քի ա­նար­դա­րա­ցիու­թյու­նը։ Մար­դը չի ըն­դու­նում մի պարզ ու հա­սա­րակ ճշմար­տու­թյուն. աշ­խա­տել ցան­կա­ցող մար­դու հա­մար միշտ մի գործ կգտնվի։ Մի՛ քնիր։ Մի՛ նա­հան­ջիր կյան­քի դժվա­րու­թյուն­նե­րից։ Ե­թե վի­րա­վոր ես կամ ցան­կու­թյուն չու­նես պայ­քա­րե­լու, հի­շի՛ր, որ Հի­սու­սը կող­քիդ է, Նա պատ­րաստ է օգ­նել քեզ։ Ա­մեն օ­րը մա­քուր էջ է, որ­տեղ մենք գրում ենք մեր կյան­քի պատ­մու­թյու­նը։ «Մինչև ե՞րբ ես պառ­կե­լու, ով ծույլ, ե՞րբ ես զարթ­ նե­լու քնիցդ»։

——————————————————————————————————————— 75

մարտ

8

ԵՐԵՎԱ­ԿԱ­ՅԱ­ԿԱՆ ՑՑԵՐ

«Իմ ան­ձը կպավ հո­ղի հետ, ապ­րեց­րո՛ւ ինձ քո խոս­քի պես» (­Սաղ­մոս 119.25)։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ մի տե­սա­րան․ շար­ժա­կան կրկե­սի մոտ պա­րա­նով կապ­ ված է մի մեծ փիղ։ Փի­ղը մի քա­նի տոն­նա է կշռում, այն­քան ու­ժեղ է, որ կնճի­թով ծանր գե­րան­ներ է բարձ­րաց­նում։ Բայց չգի­տես ին­չու փի­ղը չի փախ­չում, թե­պետ հեշ­տու­թյամբ կա­րող է կտրել պա­րա­նը։ Այս տա­րօ­րի­ նակ տե­սա­րանն իր բա­ցատ­րու­թյունն ու­նի։ Փի­ղը հիա­նա­լի հի­շո­ղու­թյուն ու­նի, բայց այն կա­րող է նրա հետ չար կա­տակ խա­ղալ։ Գա­զան­ներ վար­ ժեց­նո­ղը փղի­կին կա­պում է պա­րա­նով։ Նրա ու­ժե­րը դեռ փոքր են, նա քաշք­շում է պա­րա­նը, ցան­կա­նում է ա­զատ­վել, բայց չի կա­րո­ղա­նում։ Բազ­ մա­թիվ ան­հա­ջող փոր­ձե­րից հե­տո փղի­կը հանձն­վում է և­ամ­բողջ կյան­քում հի­շում, որ փախ­չելն անհ­նար է։ Լավ հի­շո­ղու­թյան շնոր­հիվ նա ընդ­միշտ կապ­ված է մնում պա­րա­նից։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև մարդ­կանց հետ։ Ե­րե­խա­յին ա­սում են․ «Քեզ մոտ ո­չինչ չի ստաց­վի», «Դու ա­նըն­դու­նակ ես», կամ՝ «Քեզ­նից ոչ մի օ­գուտ չկա, միայն խնդիր­ներ ես ստեղ­ծում»։ Գործն ար­ված է։ Են­թա­գի­տակ­ցո­ րեն մար­դը միշտ կապ­ված է մնում «պա­րա­նով»։ Տա­րի­ներն անց­նում են, իսկ գո­յու­թյուն չու­նե­ցող «պա­րա­նը» խան­գա­րում է հաս­նել այն գե­րա­գույն նպա­տակ­նե­րին, ո­րոնց հա­մար Աստ­ված ստեղ­ծել է քեզ։ Այ­սօր­վա տեքստն ա­սում է․ «Իմ ան­ձը կպավ հո­ղի հետ»։ Ո­րոշ հան­գա­ մանք­նե­րի պատ­ճա­ռով սաղ­մո­սեր­գուն նույն­պես հայտն­վել էր երևա­կա­յա­ կան ցցե­րի գե­րու­թյան մեջ, ո­րոնք թույլ չէին տա­լիս նրան եր­ջա­նիկ լի­նել։ Նա ջանք չէր խնա­յում, պայ­քա­րում էր, բայց ներ­քին անվս­տա­հու­թյունն ա­վե­լի ու­ժեղ գտնվեց, քան բա­նա­կա­նու­թյան ձգտու­մը։ Եվ մի ան­գամ նա դի­մեց Աստ­ծուն․ «Ապ­րեց­րո՛ւ ինձ քո խոս­քի պես»։ Եվ հենց այդ պա­հին նրա կյան­ քը լիո­վին փոխ­վեց, պար­տու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նա­կաշր­ջանն ա­վարտ­վեց։ Մինչ նոր օր­վա դժվա­րու­թյուն­նե­րին հան­դի­պե­լը, վե­րա­նա­յի՛ր կյանքդ հենց այ­սօր։ Ի՞նչ ցցեր են խան­գա­րում քեզ եր­ջա­նիկ լի­նել. բա­ցա­սա­կան փոր­ձա­ռու­թյո՞­ւնը, հո­գու ցա՞­վը։ Ի՞նչն է ա­վե­րում, քայ­քա­յում քո անձ­նա­ կան, ըն­տա­նե­կան, մաս­նա­գի­տա­կան կամ մո­տիկ­նե­րիդ կյան­քը։ Խոր­հի՛ր հետև­յալ գա­ղա­փա­րի շուրջ․ ե­թե Աստ­ծո Խոս­քը ոչն­չից ստեղ­ ծել է այս չքնաղ աշ­խար­հը, ե­թե Աստ­ված կա­րող է վե­րա­կանգ­նել թշնա­մու կող­մից ա­վեր­ված եր­կի­րը, ա­պա ա­ռա­վել ևս, Նա ու­նի բա­վա­կա­նին ուժ, որ­պես­զի վե­րա­կանգ­նի քեզ և քո նե­րաշ­խար­հը։ Դրա հա­մար Աստ­ված օգ­ տա­գոր­ծում է Իր Խոս­քը։ Վս­տա­հի՛ր Աստ­ծո Խոս­քին, ո­րով­հետև Խոս­քին հա­վա­տա­լով, դու հա­վա­տում ես Հի­սու­սին, իսկ Հի­սուսն Ին­քը՝ ա­զա­տու­ թյունն է։ Սր­տանց դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Իմ ան­ձը կպավ հո­ղի հետ, ապ­րեց­րո՛ւ ինձ քո խոս­քի պես»։

——————————————————————————————————————— 76

ՄՇ­ՏԱ­ԿԱՆ ԽՆՋՈՒՅՔ

մարտ

9

«Թշ­վա­ռի բո­լոր օ­րե­րը վատ են, բայց ու­րախ սիր­տը մշտա­կան խնջույք է» (Ա­ռա­կաց 15.15)։ Ես սո­վո­րում էի ապ­րե­լով, տա­ռա­պե­լով ու սխալ­վե­լով։ Սո­վո­րում էի ու­շա­ դիր հետևե­լով ու լսե­լով։ Սո­վո­րում էի ար­ցունք­նե­րի և ժ­պի­տի մի­ջո­ցով։ Ես հաս­կա­ցա, որ կյան­քը կա­րող է ու­րախ կամ տխուր լի­նել, լի հաղ­թա­նակ­նե­ րով կամ ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րով, կա­րող է լի­նել տոն, կամ սուգ։ Ա­մեն ինչ կախ­ված է նրա­նից, թե ինչ­պես ես դու ար­ձա­գան­քում հան­գա­մանք­նե­րին։ Ե­թե սիրտդ լցված է վա­տա­տե­սու­թյամբ, կյան­քից ոչ մի լավ բան մի՛ սպա­ սիր։ Ե­թե ան­դա­դար կրկնում ես, որ ա­մեն ինչ վատ ա­վարտ կու­նե­նա, քո «մար­գա­րեու­թյունն», ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ, կկա­տար­վի։ Ի­րա­ կա­նում, ա­մեն ինչ վատ կլի­նի։ Ե­թե սիրտդ լցված է լա­վա­տե­սու­թյամբ, որն սկսվում է Քրիս­տո­սի հետ շփու­մից, ա­պա կյան­քիդ ա­մեն օ­րը մշտա­կան խնջույք կլի­նի, ինչ­պես գրում է Սո­ղո­մո­նը։ Բարձ­րաց­րո՛ւ աչ­քերդ ու հնա­րա­վո­րինս վե՛ր նա­յիր։ Սո­վո­րի՛ր ապ­րել հա­ վա­տով՝ թույլ տա­լով սրտիդ սա­վառ­նել ա­վե­լի բարձր, քան տես­նում են աչ­ քերդ։ Պո­ղոսն ու Շի­ղան Փի­լիպ­պեում էին։ Նրանց բան­տար­կե­ցին Ա­վե­տա­րա­ նը քա­րո­զե­լու պատ­ճա­ռով և գ­ցե­ցին նեղ ու մութ բան­տա­խու­ցը։ Չ­ցան­ կա­նա­լով հրա­ժար­վել ի­րենց սկզբունք­նե­րից, նրանք դա­ժան ու ար­յու­նա­լի ծե­ծի են­թարկ­վե­ցին։ Պո­ղոսն ու Շի­ղան բո­ղո­քե­լու ու ի­րենց դժբախտ զգա­ լու բազ­մա­թիվ պատ­ճառ­ներ ու­նեին, բայց չհու­սա­հատ­վե­ցին ու չտրտնջա­ ցին։ Ի՞նչ ա­րե­ցին նրանք։ Կես­գի­շե­րին ա­ղոթք էին ա­նում ու փա­ռա­բա­նում Աստ­ծուն, և սր­տում ձեռք բեր­ված հաղ­թա­նա­կը շա­րու­նակ­վեց և վե­րած­վեց ա­զա­տագր­ման հիա­նա­լի տո­նի. բան­տի հի­մունք­նե­րը շարժ­վե­ցին, դռնե­ րը բաց­վե­ցին, և նրանց կա­պանք­ներն ար­ձակ­վե­ցին (­Գործք Ա­ռա­քե­լոց 16.16-26)։ Ի­րա­կա­նում Պո­ղոսն ու Շի­ղան եր­բեք չկորց­րե­ցին ի­րենց ա­զա­տու­թյու­նը։ Ծե­ծի են­թար­կել ու բան­տար­կել հնա­րա­վոր էր միայն մար­մի­նը, բայց ոչ հո­ գին։ Քա­նի դեռ հա­յացքդ ուղղ­ված է Հի­սու­սին, կա­րող ես նույ­նիսկ գի­շե­րը եր­գել, ան­տե­սե­լով սար­սա­փե­լի ցա­վը։ Հո­գիդ ա­զատ կմնա։ Այ­սօ­րը փա­ռա­բա­նու­թյան օ՛ր դարձ­րու։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Աստ­ծուն կյանք պարգևե­լու հա­մար։ Ըն­դու­նի՛ր Նրա մե­ծու­թյունն ու զո­րու­թյու­նը, թող սիրտդ լցվի ու­րա­խու­թյամբ և­ե­րախ­տա­գի­տու­թյամբ, և­այս տրա­մադր­վա­ ծու­թյամբ ա­րա ա­մեն բան, ինչ որ քեզ սպաս­վում է ա­նել այ­սօր։ Հա­ջո­ղու­ թյան գաղտ­նի­քը կա­յա­նում է ա­մե­նա­հա­սա­րակ գոր­ծերն ու­րա­խու­թյամբ և­ ո­գեշնչ­վա­ծու­թյամբ ա­նե­լու հմտու­թյան մեջ։ Տա­նից դուրս գա­լիս քեզ հա­մար կրկնի՛ր․ «Թշ­վա­ռի բո­լոր օ­րե­րը վատ են, բայց ու­րախ սիր­տը մշտա­կան խնջույք է»։ Տո­նի՛ր այս օ­րը։

——————————————————————————————————————— 77

մարտ

10

ԱՍՏ­ԾՈ ՊԱՏ­ՎԻ­ՐԱՆ­ՆԵ­ՐԸ

«Քո պատ­վի­րան­նե­րի վրա կմտա­ծեմ, և Քո ճա­նա­պար­հին մտիկ կտամ» (­Սաղ­մոս 119.15)։ Կամ շատ ուշ էր, կամ շատ շուտ։ 01.00, սա ոչ միայն գի­շեր է, այլ նաև նոր օր­վա սկիզբ։ Ծա­նոթ­նե­րիցս մե­կը, ով պետք է դի­մա­վո­րեր ինձ օ­դա­ նա­վա­կա­յա­նում, ճա­նա­պար­հին մո­լոր­վել էր։ Ինչևէ, մենք հան­դի­պե­ցինք Բուե­նոս-Այ­րե­սի կենտ­րո­նում, որ­տեղ եր­կուսս էլ փնտրում էինք «Հան­րա­ պե­տու­թյուն» հյու­րա­նո­ցը։ Բուե­նոս-Այ­րե­սը եր­բեք չի քնում։ Նույ­նիսկ գի­ շեր­վա ժա­մե­րին քա­ղա­քի փո­ղոց­նե­րը մար­դա­շատ են, ռես­տո­րան­նե­րը՝ բաց, մար­դիկ զբոս­նում են, ա­մե­նուր կա­րե­լի է հան­դի­պել սի­րա­հար զույ­ գե­րի ու ըն­կեր­նե­րի։ Եվ ես հարց­նում եմ ինքս ինձ. ի՞նչ են փնտրում մար­դիկ այս ժա­մին։ Ի՞նչն է ստի­պում նրանց ար­թուն մնալ։ Ե­թե թռիչ­քը չլի­ներ, ես ար­դեն խոր քուն մտած կլի­նեի։ Ին­չո՞ւ են այս­քան մար­դիկ զբոս­նում քա­ղա­քի կենտ­րո­նում, երբ ար­դեն խոր գի­շեր է։ Դժ­վար է ա­սել։ Պա­տա­հում էր, որ սաղ­մո­սեր­գուն նույն­պես չէր կա­րո­ղա­նում քնել գի­ շե­րը. նա­յում էր երկն­քին, լուս­նին ու աստ­ղե­րին։ Այդ­պի­սի պա­հե­րին նա շշնջում էր․ «Քո պատ­վի­րան­նե­րի վրա կմտա­ծեմ»։ Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­ րը նրա կյան­քի ու­ղե­ցույցն էին, նրա հա­մար բա­ցում էին հաղ­թա­նակ տա­ նող ճա­նա­պար­հը։ Սաղ­մոս 119-ի հե­ղի­նա­կը ճա­նա­չել էր եր­ջա­նիկ կյան­քի գաղտ­նի­քը։ Տի­ րոջ խրատ­նե­րը՝ խա­վա­րի մեջ ջա­հի նման լու­սա­վո­րում էին նրա ճամ­փան։ Կ­յան­քը հիաս­քանչ է, սա­կայն ա­մեն շրջա­դար­ձի կա­րե­լի է հան­դի­պել վա­ խեց­նող ստվեր­նե­րի, և ա­ռանց ջա­հի ա­րագ կկորց­նես ճա­նա­պարհն ու կմո­լոր­վես։ Բնագ­րում սաղ­մոս 119-ը բաղ­կա­ցած է ու­թա­տո­ղե­րից, ո­րոնք վեր­նագր­ ված են հրեա­կան այ­բու­բե­նի տա­ռե­րով։ 9-16 հա­մար­նե­րում հե­ղի­նակն ար­տա­հայ­տում է Աստ­ծո Խոս­քի հան­դեպ ու­նե­ցած իր սերն ու երկ­յու­ղա­ ծու­թյու­նը։ Այս ու­թա­տո­ղը կոչ­վում է «Բեթ»։ «Բեթ»-ը ոչ միայն հրեա­կան այ­բու­բե­նի երկ­րորդ տառն է, այլ նաև «տուն» բա­ռի ար­մա­տը։ «Իմ սրտում թաքց­րի քո խոս­քե­րը», - աս­վում է 11-րդ հա­մա­րում։ Սաղ­մո­սեր­գուի սիր­տը մի տուն էր, որ­տեղ բնակ­վում էին Ա­մե­նա­բարձր­յա­լի ի­մաս­տուն խոր­հուրդ­ նե­րը, և հենց դա էր նրա եր­ջան­կու­թյան գրա­վա­կա­նը։ Որ­քա՜ն հեշտ է սո­վո­րել կախ­ված լի­նել Աստ­ծուց։ Դա թու­լու­թյուն չէ, այլ խո­նար­հու­թյուն։ Մարդ քա­նի՞ ան­գամ պետք է պարտ­վի, որ­քա՞ն ար­ցունք պետք է թա­փի, որ­պես­զի հաս­կա­նա, որ ա­ռանց Աստ­ծո խրատ­նե­րի մարդ­ կա­յին բո­լոր ջան­քերն ա­նի­մաստ են ու ա­նօ­գուտ։ Տա­նից դուրս մի՛ եկ, ե­թե հա­մոզ­ված չես, որ քայ­լում ես Տի­րոջ ճա­նա­ պարհ­նե­րով։ Սր­տանց դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Քո պատ­վի­րան­նե­րի վրա կմտա­ ծեմ, և Քո ճա­նա­պար­հին մտիկ կտամ»։

——————————————————————————————————————— 78

ՃՇ­ՄԱ­ՐԻՏ ՊԱ­ՏԱՍ­ԽԱՆ

մարտ

11

«Շատ դի­տա­վո­րու­թյուն­ներ կան մար­դու սրտում, բայց Տի­րոջ խոր­ հուր­դը կմնա հաս­տատ» (Ա­ռա­կաց 19.21)։ Ա­մե­րիկ­յան «Ժո­ղո­վուրդ» ամ­սա­գի­րը հրա­տա­րա­կեց ֆրան­սու­հի Ժան­ նա Կալ­մա­նի պատ­մու­թյու­նը։ Ան­ժա­ռանգ կինն ամ­բողջ կյան­քում ապ­րել էր շատ հար­մա­րա­վետ բնա­կա­րա­նում։ Երբ 1965 թվա­կա­նին լրա­ցավ նրա ինն­սուն տա­րին, նա փաս­տա­բան Ֆ­րան­սուա Ռաֆ­րեի հետ կնքեց պայ­մա­ նա­գիր, ո­րի հա­մա­ձայն փաս­տա­բա­նը պար­տա­վոր­վում էր ամ­սա­կան 2500 ֆրանկ վճա­րել Ժան­նա­յին, իսկ նրա մա­հից հե­տո բնա­կա­րա­նը կդառ­նար փաս­տա­բա­նի սե­փա­կա­նու­թյու­նը։ Փաս­տա­բա­նը կար­ծում էր, թե դա շա­ հա­վետ գոր­ծարք է. նույ­նիսկ ե­թե կինն ապ­րեր հար­յուր տա­րի, փաս­տա­ բա­նը կվճա­րեր բնա­կա­րա­նի միայն ի­րա­կան ար­ժե­քը։ Բայց կյան­քը դա­ժան կա­տակ ա­րեց Ռաֆ­րեի հետ։ Նա մա­հա­ցավ 1995 թվա­կա­նին յո­թա­նա­սուն­յոթ տա­րե­կան հա­սա­կում, իսկ Ժան­նան դրա­նից հե­տո ապ­րեց ևս­ եր­կու տա­րի։ Նա մա­հա­ցավ հար­յուր քսա­ներ­կու տա­րե­ կան հա­սա­կում։ Ս­տո­րագ­րե­լով պայ­մա­նա­գի­րը, Ռաֆ­րեն կար­ծում էր, որ իր ծրա­գիրն, ան­կաս­կած, կի­րա­կա­նա­նա, և նա կկա­րո­ղա­նա ձեռք բե­րել բնա­կա­րա­նը շու­կա­յա­կա­նից ա­վե­լի ցածր գնով։ Արդ­յուն­քում, նրա ըն­տա­նի­քը հա­մար­յա ե­րեք ան­գամ ա­վե­լի շատ գու­մար վճա­րեց Ժան­նա Կալ­մա­նին։ Փաս­տա­բա­ նը չգի­տեր, որ մար­դը պար­զա­պես ծրագ­րեր է կազ­մում, իսկ վերջ­նարդ­յուն­ քում, ա­մեն ինչ ո­րո­շում է Աստ­ված։ Հա­մոզ­վա՞ծ ես արդ­յոք, որ Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյամբ են ի­րա­կա­նա­նում ծրագ­րերդ։ Ե­թե նա­յենք պատ­մու­թյա­նը, կտես­նենք, որ հզո­րա­գույն կայս­ րու­թյուն­ներ են տա­պալ­վել, ժո­ղո­վուրդ­ներ են ան­հե­տա­ցել, և­ ար­շա­վանք­ ներ են խա­փան­վել՝ հա­կա­ռակ նշա­նա­վոր մարդ­կանց հիա­նա­լի ծրագ­րե­ րին։ Ա­լեք­սանդր Մա­կե­դո­նա­ցին նվա­ճեց այն ժա­մա­նակ հայտ­նի գրե­թե ողջ աշ­խար­հը՝ կար­ծե­լով, որ ոչ ոք չի կա­րող հաղ­թել ի­րեն։ Բայց նա հան­կար­ ծա­մահ ե­ղավ ե­րե­սու­ներ­կու տա­րե­կան հա­սա­կում։ Ի­մաս­տու­թյու­նը կա­յա­նում է այն բա­նում, որ­պես­զի հաս­կա­նանք ա­րար­ վա­ծի կախ­վա­ծու­թյունն Ա­րար­չից, ըն­դու­նե­լով այն փաս­տը, որ Աստ­ված է վե­րահս­կում ա­մեն ինչ, իսկ մարդ­կանց գոր­ծե­րը կախ­ված են Նրա կամ­քից։ Ան­հան­գի՞ստ ես այ­սօր։ Տ­հաճ հան­գա­մանք­նե­րը խեղ­դո՞ւմ են քեզ։ Զ­գում ես, որ կյանքդ ա­նի­մա՞ստ է։ Մինչ այ­սօր­վա դժվա­րու­թյուն­նե­րին հան­դի­պե­ լը նա­յի՛ր վեր, ծրագ­րերդ ու ան­հանգս­տու­թյուն­ներդ հանձ­նի՛ր Աստ­ծուն, թո՛ւյլ տուր Նրան դիպ­չել չսպիա­ցող վեր­քե­րիդ, կյան­քի կո­չել չի­րա­կա­նա­ ցած ե­րա­զանք­ներդ ու չի­րա­գործ­ված ծրագ­րերդ։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն, ա­սե­լով, որ այլևս չես ու­զում միայ­նակ քայ­լել կյան­քի ճա­նա­պար­հով, ո­րով­հետև «շատ դի­տա­վո­րու­թյուն­ներ կան մար­դու սրտում, բայց Տի­րոջ խոր­հուր­դը կմնա հաս­տատ»։

——————————————————————————————————————— 79

մարտ

12

ՄԻ՛ ՎԱ­ԽԵ­ՑԻՐ ՄԱ­ՀԻՑ

«Պատ­վա­կան է Տի­րոջ ա­ռա­ջին նրա սուր­բե­րի մա­հը» (­Սաղ­մոս 116.15)։ Ոչ ոք չի ծնվում մա­հա­նա­լու հա­մար։ Մահն ան­կոչ հյուր է մարդ­կա­յին կյան­քում։ Մենք գա­լիս ենք այս աշ­խարհ ապ­րե­լու հա­մար, այդ իսկ պատ­ ճա­ռով պայ­քա­րում ենք մո­տե­ցող մահ­վան դեմ։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մենք ծնված օ­րից շարժ­վում ենք դե­պի մահ։ Ա­մեն օ­րը մեկ օ­րով ևս կր­ճա­տում է մեր կյան­քը։ Կ­յանքն ա­նի­մաստ է, ե­թե մենք դեռ չենք բա­ցա­հայ­տել մա­հին հաղ­թե­լու գաղտ­նի­քը։ Իսկ այդ­պի­սի գաղտ­նիք գո­յու­թյուն ու­նի։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն հաս­տա­տում է, որ սար­սա­փե­լի, նող­կա­լի ու դա­ժան մա­հը կա­րող է պատ­վա­կան լի­նել Տի­րոջ հա­մար։ Ի՞նչ է ու­զում ա­սել Աստ­ված այս տեքս­տի մի­ջո­ցով։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է մա­ հը պատ­վա­կան լի­նել Նրա հա­մար։ Ինչ­պի­սի՞ մահ­վան մա­սին է խո­սում սաղ­մո­սեր­գուն, ի՞նչ նկա­տի ու­նի նա։ Հա­մա­րը չա­փից ա­վե­լի պարզ է։ Այս­տեղ խոս­վում է Աստ­ծուն հա­վա­տա­ րիմ ու սուրբ մարդ­կանց մահ­վան մա­սին։ Աստ­վա­ծաշն­չում սուրբ բա­ռը են­ թադ­րում է ոչ թե ան­մե­ղու­թյուն, այլ քայ­լել ու ապ­րել Աստ­ծո հետ։ Սր­բու­թյան փոր­ձա­ռու­թյունն ա­մե­նօր­յա գոր­ծըն­թաց է։ Դու թույլ ես տա­լիս Աստ­ծուն ուղ­ղոր­դել քեզ այն­պես, ինչ­պես հայրն է փոք­րիկ որ­դուն օգ­նում քայ­լել։ Ե­րե­խան չի կա­րող քայ­լել հոր նման. նա սայ­թա­քում է, ընկ­նում, բայց հոր ու­ժեղ ձեռ­քերն ա­մեն ան­գամ բարձ­րաց­նում են նրան։ Նրանց միա­վո­ րում է ան­քակ­տե­լի փո­խա­դարձ սե­րը։ Ե­թե ա­մեն օր շփվում ես Հի­սու­սի հետ, ա­պա դու սուրբ ես։ Ե­թե կյան­քի հա­ջորդ շրջա­դար­ձին հան­դի­պես մահ­վան, ա­պա այն պատ­վա­կան կլի­նի Աստ­ծո հա­մար. դու ա­զատ­վում ես այս աշ­խար­հի չար­չա­րանք­նե­րից, հան­ գիստ ննջում ես մինչև Հի­սուս Քրիս­տո­սի վե­րա­դար­ձը և հա­րու­թյուն կառ­ նես հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հա­մար։ Ին­չո՞ւ վա­խե­նալ մա­հից։ Ար­ժե վա­խե­նալ մա­հից միայն այն դեպ­քում, ե­թե հե­ռա­նում ես Աստ­ծուց, ե­թե Աստ­ված գո­յու­թյուն չու­նի քեզ հա­մար։ Այս դեպ­քում մահն իս­կա­պես կկոր­ծա­նի բո­լոր ակն­կա­լիք­ներդ։ Հենց այ­սօր քայ­լի՛ր Հի­սու­սի հետ։ Հա­մոզ­վա՛ծ ե­ղիր, որ մար­դու մահն ու ո­րոշ պատ­ճառ­նե­րով չի­րա­կա­նա­ցած ծրագ­րե­րը ո­չինչ են հա­րու­թյան հե­ ռան­կա­րի ու հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հաղ­թա­նա­կի հա­մե­մատ։ Հի­շի՛ր, որ «պատ­վա­կան է Տի­րոջ ա­ռա­ջին նրա սուր­բե­րի մա­հը»։

——————————————————————————————————————— 80

ԱՄ­ԲԱ­ՐԻՇՏ­ՆԵ­ՐԻ ՎԱԽ­ՃԱ­ՆԸ

մարտ

13

«Չա­րը մեռ­նե­լիս ակն­կա­լու­թյու­նը կփչա­նա, և­ ա­նօ­րեն­նե­րի հույ­սը կկոր­չի» (Ա­ռա­կաց 11.7)։ Վախ­ճան, մահ. սա սար­սա­փե­լի բառ է։ Դա կյան­քի ընդ­հա­տումն է, ան­ հե­տա­ցումն ու կոր­ծա­նու­մը։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ վախ­ճա­նը ամ­բա­րիշտ­ նե­րի վերջն է։ Ոչ միայն նրանց մար­մին­նե­րը հող կդառ­նան, այլև կջնջվի նրանց մա­սին հի­շո­ղու­թյու­նը։ Ա­մեն ինչ այլ ա­վարտ կու­նե­նա ար­դար­նե­րի հա­մար։ Ար­դա­րը ի­մաս­տու­ թյամբ է տնօ­րի­նել իր ժա­մա­նա­կը՝ ընտ­րե­լով կյան­քի ճա­նա­պար­հը։ Ա­ռա­ կաց գրքի սկզբում Սո­ղո­մո­նը նշում է, թե ինչն է ցան­կա­ցած ի­մաս­տու­թյան սկիզ­բը. «Ի­մաս­տու­թյան սկիզ­բը Տի­րոջ վախն է» (Ա­ռա­կաց 1.7)։ Ի­մաս­տու­ թյունն ընտ­րե­լու ու­նա­կու­թյունն է։ Մենք ա­մեն օր ընտ­րու­թյուն ենք կա­տա­րում և­ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նում։ Ո՞ւմ հետևել։ Ինչ­պե՞ս վար­վել։ Ի՞նչ ա­նել ա­ռա­ջին հեր­թին։ Մեղ­քի ճա­նա­ պարհն ըն­դար­ձակ է ու դյու­րին։ Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կած ճա­նա­պար­հը լի է դժվա­րու­թյուն­նե­րով ու խո­չըն­դոտ­նե­րով։ Ամ­բա­րիշ­տը մտա­դիր չէ ապ­րել ո­րո­շա­կի սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րով, նա ցան­կա­նում է հետևել իր բնազդ­ նե­րին։ Ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լիս ամ­բա­րիշ­տը տես­նում է միայն ներ­կան և քայ­ լում է այն ճա­նա­պար­հով, որն ի­րեն թվում է հրա­պու­րիչ, կա­խար­դում և կու­րաց­նում է նրան։ Բայց ժա­մա­նա­կը ցույց է տա­լիս, որ այդ ճա­նա­պար­հը դե­պի մահ է տա­նում։ Մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում բազ­մա­թիվ մար­դիկ ցան­ կա­ցած գնով ձգտել են հաս­նել փառ­քի, հարս­տու­թյան ու իշ­խա­նու­թյան։ Նրանց ժպտա­ցել է հա­ջո­ղու­թյու­նը, նրանց հա­մար հնչել են ծա­փող­ջույն­ նե­րը, քայ­լել են պատ­մու­թյան բե­մով՝ ցու­ցադ­րե­լով ի­րենց պարգև­ներն ու մրցա­նակ­նե­րը։ Ան­ցել է ժա­մա­նակ։ Որ­տե՞ղ են նրանք հի­մա։ Նրանց մա­սին նույ­նիսկ չեն էլ հի­շում։ Այ­սօր երևի շատ քչե­րը կհի­շեն նա­խորդ դա­րե­րի հան­րա­ճա­նաչ մարդ­կան­ցից որևէ մե­կին։ Հի­սուսն այլ ճա­նա­պարհ ան­ցավ։ Նա հնա­զանդ­վեց Հոր կամ­քին ու մա­ հա­ցավ։ Նա զո­հեց Ի­րեն, ան­հե­տա­ցավ ցո­րե­նի հա­տի­կի պես, եր­րորդ օ­րը հա­րու­թյուն ա­ռավ՝ կյանք շնոր­հե­լով մի­լիո­նա­վոր մարդ­կանց։ Աշ­խար­հի ցան­կա­ցած անկ­յու­նում հարց­րո՛ւ, թե ով է Հի­սուս Քրիս­տո­սը, և քեզ կպա­տաս­խա­նեն, ո­րով­հետև «ար­դար­նե­րի հի­շա­տա­կը օրհն­ված կլի­նի» (Ա­ռա­կաց 10.7)։ Իր հաղ­թա­նա­կը, ո­րը շա­տե­րին մի­գու­ցե պար­տու­ թյուն թվա, Քրիս­տո­սը նվի­րեց մեզ։ Ո՞ր ճա­նա­պար­հով ես քայ­լում դո՛ւ։ Ի՞նչ փառ­քի ես տեն­չում ար­ժա­նա­նալ։ Պատ­րա՞ստ ես այն­պի­սի ծա­ռա­յու­թյան, ո­րի միակ պարգևը նրանց ժպիտ­ ներն ու եր­ջան­կու­թյունն է, ո­րոնց դու ես սի­րում և­ով­քեր քեզ են սի­րում։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյուն, որ­պես­զի մտա­ծես ոչ միայն այս, այլև հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի մա­սին, ո­րով­հետև «չա­րը մեռ­նե­լիս ակն­կա­լու­թյու­ նը կփչա­նա, և­ա­նօ­րեն­նե­րի հույ­սը կկոր­չի»։ ——————————————————————————————————————— 81

մարտ

14

ԱՍՏ­ՎԱԾ ԿՎԵ­ՐԱ­ԿԱՆԳ­ՆԻ ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ «Գի­տեմ, որ Տե­րը դա­տաս­տան կա­նի խեղ­ճի հա­մար, և­ ի­րա­վունք՝ աղ­քա­տի հա­մար» (­Սաղ­մոս 140.12)։ Աստ­ծո հրա­մա­նով Սա­մվել մար­գա­րեն ե­րի­տա­սարդ Դավ­թին օ­ծեց թա­ գա­վոր։ Սա­վու­ղը ազ­նիվ կվար­վեր, ե­թե գա­հը զի­ջեր ե­րի­տա­սարդ փո­խա­ րի­նո­ղին։ Դա­վիթն ու­ներ դրա ի­րա­վուն­քը որ­պես Բարձր­յա­լի օծ­յալ։ Սա­կայն, չնա­յե­լով այս ի­րա­վուն­քի ան­հեր­քե­լիու­թյա­նը, Սա­վու­ղը ո­րո­շեց ա­զատ­վել հա­կա­ռա­կոր­դից՝ մահ­վան դա­տա­պար­տե­լով Դավ­թին, և­ իս­կա­կան որս կազ­մա­կեր­պե­լով նրա դեմ։ Այս հան­գա­մանք­նե­րում Դա­վի­թը գրեց սաղ­մոս, որ­տե­ղից վերց­ված է այ­սօր­վա հի­շե­լու հա­մա­րը։ Սա հու­սա­հատ­ված, ի­րա­վունք­նե­րից զրկված և հա­լած­ված մար­դու խնդրանք է։ Սա երկ­րա­յին պաշտ­պան­նե­րից զուրկ տա­ռապ­յա­լի ա­ղա­ղակ է։ Նրան մնա­ցել էին միայն Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ կյանքն ու Նրան ա­պա­վի­նե­լը, այն դեպ­քում, երբ թշնա­մի­նե­րի զի­նա­նո­ցում առ­կա էին զրպար­տու­թյու­նը, զի­նուժն ու իշ­խա­նու­թյու­նը։ Այ­նու­հան­դերձ, տկա­րա­ցած Դա­վի­թը հա­մոզ­ված է, որ «Տե­րը դա­տաս­ տան կա­նի խեղ­ճի հա­մար»։ Խն­դիրն այն չէ, որ մեր ու­ժերն սպառ­վում են դժվար պա­հե­րին. վհա­տու­թյու­նը բնո­րոշ է մար­դուն։ Ցա­վա­լին այն փաստն է, որ մար­դը չգի­տի, թե ինչ կա­րող է ա­նել Աստ­ված՝ հա­լած­վա­ծին պաշտ­ պա­նե­լու Իր ցան­կու­թյան մեջ։ Մենք ապ­րում ենք ա­նար­դար աշ­խար­հում։ Հա­ճախ ան­մեղ մարդ­կանց դա­տա­պար­տում են, իսկ մե­ղա­վոր­նե­րը խու­սա­փում են պա­տաս­խա­նատ­ վու­թյու­նից, ո­րով­հետև օ­րենք­նե­րը կա­տար­յալ չեն։ Բայցևայն­պես, ա­ռանց ա­պա­ցույց­նե­րի ոչ մե­կի չի կա­րե­լի դա­տել։ Սա­ կայն, արդ­յո՞ք դա­տա­վո­րը կա­րող է կար­դալ մար­դու սիր­տը։ Դա­տա­րա­նը չպետք է ա­չա­ռու­թյուն դրսևո­րի, բայց մարդ­կա­յին դա­տաս­տա­նը կա­տար­ յալ չէ, և հնա­րա­վոր են սխալ­ներ։ Ա­մեն ինչ այլ է Աստ­ծո հետ։ Նա խոս­տա­նում է մի­ջամ­տել անհ­րա­ժեշտ պա­հին։ Քրիս­տոն­յա­յին մնում է սպա­սել Աստ­ծո դա­տաս­տա­նին, ո­րը եր­ բեմն, ինչ­պես մեզ թվում է, ու­շա­նում է, բայց ան­խու­սա­փե­լիո­րեն գա­լու է։ Դու պետք է ի­մա­նաս դա, ինչ­պես գի­տեր Դա­վի­թը։ Ե­թե հո­գիդ ճնշվում է ա­նար­դա­րու­թյու­նից, խնդրի՛ր Աստ­ծուն հե­ռաց­նել հո­գուդ դառ­նու­թյունն ու վի­րա­վո­րան­քը։ Հա­վա­տով սպա­սի՛ր Աստ­ծո դա­ տաս­տա­նին՝ կրկնե­լով Դավ­թի նման․ «Գի­տեմ, որ Տե­րը դա­տաս­տան կա­նի խեղ­ճի հա­մար, և­ի­րա­վունք՝ աղ­քա­տի հա­մար»։

——————————————————————————————————————— 82

ՀԻ­ՍՈՒ­ՍԸ ՄԵՐ ԵՂ­ԲԱՅՐՆ Է

մարտ

15

«Ա­մեն ժա­մա­նակ սի­րող է բա­րե­կա­մը, և­ եղ­բայ­րը նեղ օր­վա հա­մար է ծնված» (Ա­ռա­կաց 17.17)։ Ժա­մա­նա­կա­կից Մեք­սի­կա­յի տա­րած­քում գտնվող հնա­գույն Էլ-­Տա­խին քա­ղա­քը հնա­գետ­նե­րի կող­մից հայտ­նա­բեր­վել է 1785 թվա­կա­նին։ Քա­ղա­ քը կա­ռուց­ված է ե­ղել քա­րից, այդ իսկ պատ­ճա­ռով լավ է պահ­պան­վել։ Քա­ ղա­քում մի քա­նի մար­զա­դաշտ կա, ո­րոնք նա­խա­տես­ված են ա­մե­րիկ­յան մար­զա­կան խա­ղե­րի հա­մար։ Մար­զա­դաշ­տե­րի պա­տե­րին հայտ­նա­բեր­վել են զո­հա­բե­րու­թյան որմ­նան­կար­ներ, ո­րոն­ցում պատ­կեր­ված է ե­ղել մար­ զի­կին գլխա­տե­լու տե­սա­րա­նը։ Զո­հի սուրբ ար­յու­նը ո­ռո­գում է հո­ղը, և­այն պտղա­բեր է դառ­նում։ Հո­ղին թափ­ված մար­դու ար­յու­նը դառ­նում էր միջ­ նորդ աստ­ծո և մարդ­կանց միջև։ Հնա­գույն ժո­ղովր­դի ա­վան­դույթ­նե­րը տա­րօ­րի­նակ ձևով փո­խան­ցում են Ա­վե­տա­րա­նի էու­թյու­նը։ Հի­սու­սը տե­սավ մարդ­կու­թյան տա­ռա­պանք­ներն ու հու­սա­հա­տու­թյու­նը, մեղ­քի պատ­ճա­ռով նրա մահ­վան մատն­վե­լը, նրա հա­վի­տե­նա­կան դա­տա­պար­տու­թյու­նը։ Այս դրա­մա­յում մար­դու հա­մար ելք չկար։ «Մեղ­քի վարձ­քը մահն է» (Հռո­մեա­ցիս 6.23), - ա­սում է Աստ­վա­ծա­ շուն­չը։ «Ո­րով­հետև ա­մեն­քը մե­ղան­չե­ցին, և Աստ­ծո փառ­քից պա­կաս­ված են» (Հռո­մեա­ցիս 3.23)։ Մենք ան­հու­սա­լիո­րեն մխրճվել էինք հան­ցան­քի, մեղ­քի ու մահ­վան խա­ վա­րի մեջ։ Չէր մնա­ցել մի փոք­րիկ պա­տու­հան, ո­րը կլու­սա­վո­րեր։ Մենք ան­ հույս կո­րած էինք, մո­տե­նում էր մեր գո­յու­թյան վեր­ջը։ Եվ այդ ժա­մա­նակ հայտն­վեց մեր մեծ Բա­րե­կա­մը՝ մեր տա­ռա­պանք­նե­րի Եղ­բայ­րը։ Նա ըն­դու­նեց մեր բնու­թյու­նը, դար­ձավ մե­զա­նից մե­կը, ծնվեց որ­ պես մա­նուկ, ապ­րեց ան­մեղ կյանք և դա­տա­պարտ­վեց որ­պես հան­ցա­գործ և­ի վեր­ջո խաչ­վեց Գող­գո­թա­յում։ Նրա թա­փած ար­յու­նը ո­ռո­գել է ոչ թե հո­ղը, այլ իմ և քո կյան­քը։ Իր զո­հով Նա վճա­րեց մեր պարտ­քը, մեր մեղ­քը. Իր վրա վերց­րեց մեր հան­ցանք­ներն ու մա­հը՝ տա­լով մեզ Իր փրկու­թյու­նը։ Այս­քա­նից հե­տո ինչ­պե՞ս կա­րող է մարդն ի­րեն միայ­նակ, լքված ու դժբախտ զգալ։ Ինչ­պե՞ս է մարդն ի­րեն ան­հա­ջո­ղակ ու պարտ­ված հա­մա­ րում։ Գող­գո­թա­յի վրա քեզ հա­մար ազ­դա­րար­վեց ա­զա­տու­թյան, հաղ­թա­ նա­կի ու կյան­քի հրո­վար­տա­կը։ Հի­սու­սը ոչ միայն քո Բա­րե­կամն է, այլ նաև քո Եղ­բայ­րը, ով միշտ պատ­րաստ է կա­րեկ­ցել ու ա­ջակ­ցել քեզ, ինչ­պի­սի դրա­մա էլ դու վե­րապ­րես։ Ա­ռա՛ջ գնա, բար­ձունք­նե՛ր նվա­ճիր, հի­շե­լով, որ «Բա­րե­կա­մը սի­րում է ա­մեն ժա­մա­նակ», իսկ «Եղ­բայ­րը նեղ օր­վա հա­մար է ծնված»։

——————————————————————————————————————— 83

մարտ

16

ԱՍՏ­ԾՈ ԲԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

«Ո­րով­հետև Տե­րը բա­րի է, և նրա ո­ղոր­մու­թյու­նը՝ հա­վիտ­յան, և նրա ճշմար­տու­թյու­նը՝ ազ­գից մինչև ազգ» (­Սաղ­մոս 100.5)։ «Թայմս» ամ­սագ­րի հոդ­ված­նե­րից մե­կում նկա­րագր­վում է, որ 2001 թվա­ կա­նի սեպ­տեմ­բե­րի 11-ին Ջե­նել Գուս­ման-­Մակ­մի­լա­նը սո­վո­րա­կա­նի պես բարձ­րա­ցավ Հա­մաշ­խար­հա­յին առևտ­րի կենտ­րո­նի վաթ­սուն­չոր­սե­րորդ հար­կը, որ­տեղ աշ­խա­տում էր։ Ե­րի­տա­սարդ կի­նը դեռ չէր միաց­րել հա­մա­ կար­գի­չը, երբ ա­հազ­դու մի ձայն լսվեց։ Նա չգի­տեր, որ Ա­մե­րիկ­յան ա­վիաու­ ղի­նե­րին պատ­կա­նող թիվ 11 չվերթն ի­րա­կա­նաց­նող ինք­նա­թի­ռը բախ­վել էր հսկա­յա­կան շի­նու­թյան հյու­սի­սա­յին աշ­տա­րա­կին։ Սկզ­բում Ջե­նե­լը չվա­խե­ցավ, պար­զա­պես փոր­ձեց հաս­կա­նալ, թե ինչ է տե­ ղի ու­նե­նում։ Նա մո­տե­ցավ պա­տու­հա­նին և­ օ­դում թղթե­րի ամպ նկա­տեց։ Ձայ­ներ լսվե­ցին, ինչ-որ մեկն ա­սաց, որ ինք­նա­թի­ռը բախ­վել է շի­նու­թյա­նը։ Ա­ղա­ղակ բարձ­րա­ցավ․ «Ան­հա­պաղ պետք է լքել տա­րած­քը»։ Ջե­նե­լը սար­ սա­փեց։ Նա չգի­տեր ինչ ա­նել. իջ­նե՞լ սան­դուղ­քով, թե՞ վերևում օգ­նու­թյան սպա­սել։ Հր­շեջ ծա­ռա­յու­թյան ազ­դան­շա­նը խլաց­նում էր։ Բո­լո­րը խու­ճա­պի էին մատն­վել, ոչ ոք չգի­տեր ինչ­պես փրկվել։ Երբ Ջե­նե­լը վեր­ջա­պես ո­րո­շեց ցած իջ­նել, սան­դուղքն ամ­բող­ջո­վին ծխի մեջ էր։ Այդ պա­հին մի սար­սա­փե­լի դղրդյուն լսվեց։ Նա մտա­ծեց, որ վեր­ջը մոտ է։ Ջե­նե­լը չկա­րո­ղա­ցավ տես­նել, թե ինչ­պես փլա­տակ­նե­րի վե­րած­վեց շի­նու­թյան հա­րա­վա­յին աշ­տա­րա­կը՝ խլե­լով հար­յու­րա­վոր կյան­քեր։ Ա­ռա­վոտ էր, ժա­մը 09։ 59 րո­պե, և 29 րո­պեից պետք է կոր­ծան­վեր նաև հյու­սի­սա­յին երկ­նա­քե­րը։ Ջե­նե­լը հասց­րեց իջ­նել տաս­նե­րե­քե­րորդ հարկ, երբ նո­րից հզոր դղրդյուն լսվեց։ Նա զգաց, որ թե­նի­սի գնդա­կի նման այս ու այն կողմ է շպրտվում, և կորց­րեց գի­տակ­ցու­թյու­նը։ Ուշ­քի գա­լով՝ Ջե­նելն զգաց, որ սեղմ­ված է պա­տին ու չի կա­րո­ղա­նում շարժ­վել։ Ամ­բողջ մար­մի­նը ցա­վում էր։ Հան­կարծ Ջե­նե­լը դի­պավ մի փա­փուկ բա­նի ու հաս­կա­ցավ, որ դա մար­դու դի է։ Նա շատ վա­ խե­ցավ։ Ժա­մա­նակն անց­նում էր, աղ­ջի­կը նո­րից կորց­րեց գի­տակ­ցու­թյու­նը։ Նա ուշ­քի ե­կավ, երբ ար­դեն գի­շեր էր։ Ջե­նելն ա­ղա­ղա­կեց առ Աստ­ված։ Մի փոքր ի­րեն լավ զգա­լով՝ նա շա­րու­նա­կում էր ա­ղո­թել։ Մի պահ աղ­ջի­կը ձայ­ներ լսեց ու բա­ցա­կան­չեց․ «Ես այս­տե՜ղ եմ։ Ես այս­տե՜ղ եմ»։ Ինչ-որ մեկն ար­ձա­ գան­քեց․ «Տես­նո՞ւմ եք լույ­սը»։ Ջե­նե­լը ո­չինչ չէր տես­նում, բայց փրկա­րար­նե­ րը գտան նրան ու դուրս քա­շե­ցին։ Այս ող­բեր­գու­թյան ժա­մա­նակ Ջե­նելն ի­րեն Աստ­ծուն էր հանձ­նել։ Հի­մա նա ա­մեն օր ա­ղո­թում ու Աստ­վա­ծա­շունչ է կար­դում։ Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը նրան օգ­նու­թյուն ցու­ցա­բե­րեց, սա­կայն նա փոխ­հա­տուց­ման հա­մար դի­մում չներ­ կա­յաց­րեց։ «Հի­մա ես քրիս­տոն­յա եմ, - պար­զա­բա­նեց Ջե­նե­լը։ - Ես ոչ ո­քի ոչ մի բա­նում չեմ մե­ղադ­րում։ Մինչ այս պա­հը ես մտա­հոգ­վում էի միայն իմ բա­ րե­կե­ցու­թյան ու ար­տա­քին տես­քի հա­մար։ Իսկ հի­մա ես կա­ղում եմ, մարմ­նիս վրա տգեղ սպի­ներ են մնա­ցել։ Բայց դա ար­դեն կարևոր չէ, ո­րով­հետև ես ողջ եմ ու ապ­րում եմ։ Ու դա բա­վա­կան է եր­ջա­նիկ և­ու­րախ լի­նե­լու հա­մար»։ Ե­թե այ­սօր շրջա­պատ­ված ես խա­վա­րով, ա­սա՛․ «Տե­րը բա­րի է, և նրա ո­ղոր­ մու­թյու­նը՝ հա­վիտ­յան, և նրա ճշմար­տու­թյու­նը՝ ազ­գից մինչև ազգ»։ ——————————————————————————————————————— 84

ՎԵ՞Ր, ԹԵ՞ ՎԱՐ

մարտ

17

«Կե­նաց ճա­նա­պար­հը դե­պի վեր է ի­մաս­տու­նի հա­մար, որ խույս տա ցա­ծում դժոխ­քից» (Ա­ռա­կաց 15.24)։ Վե՞ր, թե՞ վար։ Հար­ցը հենց դա է։ Կա­տուն, ո­րը տի­րոջ հետ ապ­րում էր բարձ­րա­հարկ շեն­քի վեր­ջին հար­կում, մի օր տե­սավ, որ դու­ռը բաց է, և­ ո­րո­շեց տնից դուրս գալ։ Նա մի հար­կից մյուսն էր ցատ­կո­տում, վեր ու վար էր ա­նում աս­տի­ճան­նե­րով։ Սկզ­բում այդ ա­մե­նը նրան հա­ճե­լի էր։ Բայց հայտն­վե­լով շեն­քի մեջ­տե­ղի հատ­վա­ծում՝ մի պահ կանգ ա­ռավ։ Նա ի­րեն վատ էր զգում, չէր կա­րո­ղա­նում կողմ­նո­րոշ­վել տա­րա­ծու­թյան մեջ և­ար­դեն չգի­տեր՝ բարձ­րա­նա՞, թե՞ իջ­նի, որ­տե՞ղ է բնա­կա­րա­նը և­ ինչ­պե՞ս վե­րա­ դառ­նա այն­տեղ։ Բա­րե­բախ­տա­բար, տե­րը գտավ նրան։ Երբևէ խոր­հե՞լ ես՝ բարձ­րա­նո՞ւմ ես, թե՞ իջ­նում։ Հնա­րա­վոր է, պար­զա­ պես այս ու այն կողմ ես վա­զում՝ փոր­ձե­լով գտնել ճա­նա­պար­հը։ Մի ան­գամ այս­պի­սի մի գան­գատ լսե­ցի․ «Չեմ հաս­կա­նում, թե ինչ է կա­տար­վում։ Ա­ռա­ վո­տից մինչև ե­րե­կո աշ­խա­տում եմ, ոչ ոք չի կշտամ­բի ինձ ծու­լու­թյան մեջ, բայց ես չեմ տես­նում աշ­խա­տան­քիս արդ­յուն­քը»։ Քեզ ծա­նո՞թ է այս զգա­ ցու­մը։ Չե՞ս շփո­թում արդ­յոք ակ­տի­վու­թյունն արդ­յու­նա­վե­տու­թյան հետ։ Ի­մաս­տուն մարդն ա­ռա­վոտ­յան խե­լա­գա­րի պես դուրս չի վա­զում տնից։ Նա հանձ­նում է իր կյանքն Աստ­ծուն, կշռա­դա­տում է իր քայ­լե­րը, գի­տի, թե ինչն է կյան­քում ա­ռաջ­նա­յին, կազ­մա­կեր­պում է իր աշ­խա­տանքն ու հե­տո միայն դուրս գա­լիս՝ ա­մեն ինչ կազ­մա­կերպ­ված ա­նե­լու նպա­տա­կով։ Կ­յան­քում կհան­դի­պես բարդ խնդիր­նե­րի, կձգտես ի­րա­կա­նաց­նել ե­րա­ զանք­ներդ։ Ե­թե ի­մաս­տա­բար վար­վես, չես փոր­ձի ա­մեն ինչ միան­գա­մից ա­նել։ Յու­րա­քանչ­յուր մեծ աշ­խա­տանք բաղ­կա­ցած է փոքր գոր­ծո­ղու­թյուն­ նե­րից։ Աղ­յուս աղ­յու­սի վրա, պատ պա­տի հետևից՝ այս­պես են կա­ռուց­վում շի­նու­թյուն­նե­րը։ Կ­յանքն էլ մի կա­ռույց է։ Նպա­տակ­նե՛ր դիր ու ան­վախ ա­ռա՛ջ գնա։ Դու եր­բեք միայ­նակ չես լի­նի։ Մի՛ հու­սա­հատ­վիր, Հի­սուսն ու­ղեկ­ցում ու ա­մեն ան­գամ քա­ջա­լե­րում է քեզ, երբ ու­ժերդ սպառ­վում են։ Հա­յացքդ դե­պի վե՛ր ուղ­ղիր։ Պարգևը քեզ միշտ սպա­սում է բար­ձուն­ քում։ Իջ­նե­լը հեշտ է։ Բա­վա­կան է կանգ առ­նել, և դու ար­դեն ներքև ես գլոր­ վում։ Ի­մաս­տուն­նե­րի ճա­նա­պար­հը դե­պի վեր է, ներքևում մա­հա­ցած­նե­րի կա­ցա­րանն է, զգու­շաց­նում է Սո­ղո­մո­նը։ Նույ­նիսկ ե­թե խորհր­դա­ծենք կրո­ նա­կան հա­մա­տեքս­տից դուրս, ներքևում քեզ սպա­սում է հար­մար­վո­ղա­ կա­նու­թյան ու խղճու­կու­թյան դժոխ­քը։ Այ­սօ­րը դարձ­րու հաղ­թա­նա­կի օ՛ր։ Սի­րի՛ր, նե­րի՛ր, նե­րո­ղու­թյո՛ւն խնդրիր, վե­րա­նա­յի՛ր նպա­տակ­ներդ ու եր­ջա­նի՛կ ե­ղիր։ Թող քո ճա­նա­պար­հը «դե­պի վեր լի­նի, որ խույս տա ցա­ծում դժոխ­քից»։

——————————————————————————————————————— 85

մարտ

18

ԻՐ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻՆ

«Ա­մե­նի աչ­քե­րը քեզ են սպա­սում, և դու տա­լիս ես նրանց կե­րա­կու­րը ի­րենց ժա­մա­նա­կին» (­Սաղ­մոս 145.15)։ Ի տար­բե­րու­թյուն մար­դու, Աստ­ծո ժա­մա­նա­կի ըն­կա­լու­մը բո­լո­րո­վին այլ է։ Դա հաս­կա­նա­լու հա­մար մար­դը պետք է հրա­ժար­վի ցա­վից ու հու­ սա­հա­տու­թյու­նից՝ գի­տակ­ցե­լով, որ այդ ա­մենն իր սե­փա­կան կու­րու­թյան հետևանքն է։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Դա­վի­թը նկա­րագ­րում է մարդ­կա­յին հույ­սը։ «Ա­մե­նի աչ­քե­րը» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը մատ­նան­շում է բո­լոր մարդ­կանց։ Մենք բո­ լորս նման ենք ի­րար. շտա­պում ենք, ու­զում ենք ա­մեն ինչ, ու միան­գա­մից։ Մենք ու­զում ենք, որ ա­մեն ինչ տե­ղի ու­նե­նա այս­տեղ, և հի­մա. չէ՞ որ կյան­ քը չա­փա­զանց կարճ է մեր ե­րա­զանք­նե­րի ու նպա­տակ­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ ման հա­մար։ Մար­դիկ, ում նկա­րագ­րում է Դա­վի­թը, չեն ձգտում շքե­ղու­թյան. խոս­ քը շռայլ քմա­հա­ճույք­նե­րի բա­վա­րար­ման մա­սին չէ։ Գո­յատևե­լու հա­մար դրանց նվա­զա­գույնն էլ բա­վա­կան է։ Մի՞­թե մեծ բան է ա­մեն օր սպա­սել հա­նա­պա­զօր հա­ցի։ Դա ի՞նչ Աստ­ված կլի­նի, որ չբա­վա­րա­րի Իր զա­վակ­նե­ րի տար­րա­կան կա­րիք­նե­րը։ Դա­վիթն օգ­տա­գոր­ծում է բնաշ­խար­հից մի տե­սա­րան, քա­նի որ բնու­ թյունն օգ­նում է հաս­կա­նալ կյան­քը։ Երբևէ տե­սե՞լ ես, թե ինչ­պես են թռչուն­նե­րը կե­րակ­րում ի­րենց ձա­գե­րին։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ քաղ­ցած, ծղրտա­ցող, սնունդ պա­հան­ջող ձա­գե­րի մի մեծ խումբ։ Նրան­ցից յու­րա­քանչ­յուրն ա­մեն գնով ցան­կա­նում է ապ­րել և պատ­ րաստ է կե­րա­կու­րը խլել մյու­սի կտու­ցից։ Դար­վի­նը կա­սեր, որ գո­յատևում են միայն ու­ժեղ­նե­րը։ Սա­կայն դա ճիշտ չէ։ Աստ­ված ի­մաս­տու­թյուն է տվել թռչուն­նե­րին, և նրանց մայ­րը կե­րակ­րում է յու­րա­քանչ­յու­րին իր ժա­մա­նա­ կին։ Նա ոչ ո­քի չի մո­ռա­նում, ու­շադ­րու­թյուն չի դարձ­նում ձա­գե­րի ան­համ­ բե­րու­թյանն ու ճի­չե­րին։ Մայ­րը կե­րակ­րում է իր ձա­գե­րին ճիշտ ժա­մա­նա­ կին, ոչ թե այն պա­հին, երբ ի­րե՛նք են ցան­կա­նում ու­տել։ Ե­թե դու կյան­քիդ դժվա­րին պա­հե­րին վստա­հում ես Աստ­ծուն, իսկ ի­րա­ դար­ձու­թյուն­ներն այն­պես չեն զար­գա­նում, ինչ­պես դու ես ակն­կա­լում, զին­ վի՛ր համ­բե­րու­թյամբ, հա­յացքդ ուղ­ղի՛ր Հի­սու­սին ու սպա­սի՛ր։ Նա կգա անհ­րա­ժեշտ պա­հին։ Ո՛չ շուտ, որ չմե­ծա­րես ինքդ քեզ, ո՛չ էլ ուշ, որ թշնա­ մի­ներդ չծաղ­րեն հա­վատքդ։ Հա­ջո­ղու­թյան հաս­նելն այն նպա­տա­կը չէ, ո­րին դու ձգտում ես։ Նպա­տա­կը մի գոր­ծըն­թաց է, որ­տեղ միա­վոր­վում են Աստ­ծո նկատ­մամբ վստա­հու­թյու­նը, պայ­քա­րը, ջան­քե­րը, ար­ցունք­նե­րը, թվաց­յալ ան­հա­ջո­ղու­թյուն­ներն ու, մաս­նա­վո­րա­պես, համ­բե­րու­թյու­նը։ Մո­տե­ցի՛ր այ­սօր այն մարդ­կանց, ում սի­րում ես։ Ա­սա՛, թե որ­քան կարևոր ու թանկ են նրանք քեզ հա­մար։ Քա­ջա­լե­րի՛ր նրանց։ Մար­դիկ նման են հա­ յե­լու։ Ե­թե ժպտում ես նրանց, նրանք ժպի­տով են պա­տաս­խա­նում քեզ, ե­թե տրտմում ես, նրանք նույն­պես հու­սա­հատ­վում ու տխրում են։ Մինչ տնից դուրս գա­լը, կրկնի՛ր․ «Ա­մե­նի աչ­քե­րը քեզ են սպա­սում, և դու տա­լիս ես նրանց կե­րա­կու­րը ի­րենց ժա­մա­նա­կին»։ ——————————————————————————————————————— 86

ԸՆ­ԴՈՒ­ՆԵԼ ԻՆՔԴ ՔԵԶ

մարտ

19

«Լավ է անն­շան լի­նող՝ բայց ծա­ռա ու­նե­ցո­ղը, քան թե ինքն ի­րեն մե­ ծաց­նող ու հա­ցի կա­րոտ ե­ղո­ղը» (Ա­ռա­կաց 12.9)։ Դրսևո­րի՛ր քեզ այն­պես, ինչ­պի­սին կաս ի­րա­կա­նում։ Մի՛ փոր­ձիր ձևաց­ նել։ Այն­քան էլ հա­ճե­լի չէ, երբ փոր­ձում ես ու­րիշ­նե­րին ա­պա­ցու­ցել, որ շատ բան գի­տես, այն դեպ­քում, երբ գի­շեր­նե­րը պառ­կած նա­յում ես ա­ռաս­տա­ ղին, ու զգում, որ ի­րա­կա­նում ո­չինչ էլ չգի­տես։ Կեղ­ծի­քի ու ստի մեջ ապ­րե­լը կյանք չէ։ Դու հո­ղին ա­մուր կանգ­նած չես։ Տա­ռա­պում ես քո հո­րի­նած պատ­մու­թյան երևա­կա­յու­թյամբ։ Քեզ շրջա­ պա­տող մար­դիկ լավ կար­ծիք ու­նեն քո մա­սին, բայց ի­րա­կա­նում այդ ա­մե­ նը բնու­թագ­րում է ոչ թե քեզ, այլ քո իսկ հո­րի­նած կեր­պա­րին։ Եր­բեմն զգում ես, որ չես հա­մա­պա­տաս­խա­նում այդ կեր­պա­րին։ Երբ գի­տակ­ցում ես այդ ա­մե­նը, ու­րա­խու­թյունդ փոխ­վում է հիաս­թա­փու­թյան ու հու­սալ­քու­թյան։ Աստ­վա­ծա­շունչ կար­դա­լիս շա­տե­րը հարց­նում են, թե ին­չո՞ւ Հի­սուսն ա­նի­ ծեց թզե­նուն։ Ո­րով­հետև այն պտուղ­ներ չու­նե՞ր։ Ո՛չ։ Անպտ­ղու­թյու­նը հան­ ցանք չէ։ Անպ­տուղ լի­նել, և պտ­ղա­տու ծա­ռի տեսք ըն­դու­նել. ա­հա թե ին­ չը բար­կաց­րեց Քրիս­տո­սին։ Կեղ­ծա­վո­րու­թյու­նը նող­կա­լի է ու վնա­սա­կար։ Նող­կա­լի է, քա­նի որ մարդ­կանց վա­նում է ստա­խոս ու եր­կե­րե­սա­նի մար­ դուց։ Վ­նա­սա­կար է, քա­նի որ կոր­ծա­նում է ե­րես­պաշ­տի կյան­քը։ Ին­չո՞ւ ձևաց­նել՝ ա­սե­լով, որ տի­րա­պե­տում ես անգ­լե­րեն լեզ­վին, երբ ի­րա­ կա­նում միայն մի քա­նի բառ գի­տես։ Ին­չո՞ւ պնդել, թե մե­քե­նա ու­նես, երբ ի­րա­կա­նում չու­նես, կամ էլ զուր պար­ծե­նալ դիպ­լո­մով այն դեպ­քում, երբ հա­մալ­սա­րա­նում չես սո­վո­րել։ Մար­դու հա­մար ա­նեծ­քը, ով ի­րեն ներ­կա­յաց­նում է ոչ այն­պի­սին, ինչ­պի­ սին կա, դա­տար­կու­թյունն է։ Ա­նա­պատ, որ չո­րաց­նում է քեզ՝ տա­նե­լով հո­ գե­վար­քի, դա­տա­պար­տե­լով մահ­վան։ Ըն­դու­նի՛ր թե­րու­թյուն­ներդ ու թու­լու­թյուն­ներդ։ Ըն­դու­նի՛ր ա­րատ­ներդ։ Ըն­դու­նիր քեզ այն­պի­սին, ինչ­պի­սին կաս։ Դա վե­րա­կանգն­ման ու ա­պա­ քին­ման ա­ռա­ջին քայլն է, ո­րով­հետև «լավ է անն­շան լի­նող, բայց ծա­ռա ու­նե­ցո­ղը, քան թե ինքն ի­րեն մե­ծաց­նող ու հա­ցի կա­րոտ ե­ղո­ղը»։

——————————————————————————————————————— 87

մարտ

20

ԴՈՒ ՊԱՏ­ՐԱ՞ՍՏ ԵՍ ՊԱՅ­ՔԱ­ՐԻ

«Օրհն­յալ է Տե­րը՝ իմ Վե­մը, որ սո­վո­րեց­նում է իմ ձեռ­քե­րը՝ կռիվ ա­նե­ լու և­իմ մատ­նե­րը՝ պա­տե­րազ­մե­լու» (­Սաղ­մոս 144.1)։ Կ­յան­քը պայ­քար է, ա­մեն օ­րը՝ ճա­կա­տա­մարտ։ Քրիս­տո­նեու­թյու­նը չպետք է քեզ դարձ­նի ո՛չ խորհր­դա­վոր, ո՛չ էլ ան­գոր­ծու­թյա­նը հար­մար­վող։ Տա­քուկ անկ­յու­նում նստած, դու ցույց չես տա­լիս ճշմա­րիտ հա­վատ­քը։ Աստ­ված պատ­րաս­տում է քեզ կյան­քի ճա­կա­տա­մար­տե­րին։ Հի­շե­լու հա­ մարն ա­սում է, որ «Նա սո­վո­րեց­նում է իմ ձեռ­քե­րը՝ կռիվ ա­նե­լու և­իմ մատ­ նե­րը՝ պա­տե­րազ­մե­լու»։ Դա­վի­թը խո­սում է Հի­սու­սի հետ ապ­րող մար­դու մա­սին։ Այդ­պի­սի մար­դը նախ փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն ու ըն­դու­նում, որ Աստ­ված իր Վեմն է։ Այն ա­մե­նը, ինչ կա­ռուց­վում է այդ Վե­մի վրա, հա­վեր­ ժա­կան է ու ան­փո­փոխ։ Դա­վի­թը խե­լա­գա­րի պես չի նետ­վում ճա­կա­տա­ մար­տի։ Նրան ժա­մա­նակ էր անհ­րա­ժեշտ Ա­մե­նա­բարձր­յա­լի մե­ծու­թյու­նը ճա­նա­չե­լու հա­մար։ Դա­վիթն իր ծրագ­րե­րը հանձ­նում է Աստ­ծուն, վստա­ հում է Վե­մին, ո­րով­հետև Աստ­ծուն հու­սա­ցո­ղը չի ա­մա­չի։ Հաս­կա­նա­լով, որ միայ­նակ չէ, Դա­վի­թը պատ­րաստ էր մար­տի։ Ա­ռանց Աստ­ծո պա­տե­րազ­մելն անմ­տու­թյուն է, Աստ­ծուն վստա­հելն ու չպա­տե­ րազ­մե­լը՝ ան­հե­թե­թու­թյուն։ Եվս մի միտք է ար­տա­հայտ­վում այ­սօր­վա հա­մա­րում. կյան­քը հա­մընդ­ հա­նուր հաղ­թա­նակ չէ։ Այն հաղ­թա­նակ­նե­րի հա­ջոր­դա­կա­նու­թյուն է, ա­մեն մի փոքր հաղ­թա­նակ մեծ հաղ­թա­նա­կի մի մասն է։ Ա­մեն օրն ա­ռանձ­նա­նում է իր պայ­քա­րով։ Այ­սօր­վա հաղ­թա­նա­կը վաղ­վա հաղ­թա­նա­կի ե­րաշ­խի­քը չէ։ Միայն հաղ­թա­նակ­նե­րով լի կյան­քը հաղ­թա­նա­կած կյան­քի ա­վարտ չի խոս­տա­նում։ Վեր­ջին ճա­կա­տա­մար­տի պար­տու­թյու­նը կա­րող է չե­ղար­կել նա­խորդ հաղ­թա­նակ­նե­րը։ Նա­պո­լեոն Բո­նա­պար­տը հաղ­թա­նակ տա­րավ բո­լոր ճա­կա­տա­մար­տե­րում, բայց պար­տու­թյուն կրեց պա­տե­րազ­մում, ո­րով­հետև նրա բա­նա­կը Վա­թեռ­լոո­յի ճա­կա­տա­մար­տում ջախ­ջախ­վել էր։ Մինչ պա­տե­րազ­մի գնա­լը, Դա­վիթն իր հա­յացքն ուղ­ղել էր դե­պի Վե­մը։ Աստ­վա­ծաշն­չում վե­մը խորհր­դան­շում է Հի­սուս Քրիս­տո­սին՝ հա­վեր­ժա­կան Վե­մին։ Արևել­յան կրո­նի նվիր­յալ­նե­րից մեկն ինձ հարց­րեց․ «Ին­չի՞ հի­ման վրա ես պետք է հա­վա­տամ Հի­սու­սին՝ չհաշ­ված այդ հնա­գույն գիր­քը՝ Աստ­վա­ծա­ շուն­չը»։ Ես պա­տաս­խա­նե­ցի․ «Իսկ կա՞ արդ­յոք որևէ գի­տա­կան հիմ­նա­վո­ րում աստ­ղա­գու­շա­կու­թյա­նը, թվագ­րու­թյա­նը, բյու­րե­ղա­յին մար­մին­նե­րին, բուր­գե­րին ու է­ներ­գիա­յի աղբ­յուր­նե­րին հա­վա­տա­լու հա­մար»։ Հնա­ցած է հա­մար­վում այն, ին­չը ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում այլևս անհ­ րա­ժեշտ չէ։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը հնա­գույն գիրք է, բայց այն ար­դիա­կան է ու մնում է հա­վիտ­յան (Ա Պետ­րոս 1.25)։ Այ­սօր ինչ­պե՞ս ես պատ­րաստ­վում հաղ­թա­հա­րել այս նենգ աշ­խար­հի դա­վադ­րու­թյուն­ներն ու ծու­ղակ­նե­րը։ Դա­վի­թը ճիշտ մի­ջոց էր ընտ­րել, ո­րի արդ­յուն­քում էլ հաղ­թա­նակ տա­րավ։ Ար­ժե՛ կրկնել նրա նման․ «Օրհն­յալ է Տե­րը՝ իմ Վե­մը, որ սո­վո­րեց­նում է իմ ձեռ­քե­րը՝ կռիվ ա­նե­լու և­իմ մատ­նե­րը՝ պա­տե­րազ­մե­լու»։ ——————————————————————————————————————— 88

Կ­ՅԱՆ­ՔԸ ՀԵՇՏ ՉԷ

մարտ

21

«Ծույ­լի ճա­նա­պար­հը փշե­ղեն ցան­կի նման է, բայց ու­ղիղ­նե­րի ճա­նա­ պար­հը հարթ­ված է» (Ա­ռա­կաց 15.19)։ Խու­լիոն չէր սի­րում աշ­խա­տել։ Երբ նա դեռ փոքր էր, ծնող­նե­րը կա­տա­ րում էին նրա յու­րա­քանչ­յուր ցան­կու­թյունն ու քմա­հա­ճույ­քը։ Լի­նե­լով ըն­ տա­նի­քի միակ ե­րե­խան՝ Խու­լիոն կար­ծում էր, թե աշ­խարհն ի­րեն է պատ­ կա­նում, և­ ա­մեն ինչ լի­նե­լու է այն­պես, ինչ­պես ինքն է ու­զում։ Մ­նում է պար­զա­պես ցան­կա­նալ։ Խու­լիոն մե­ծա­ցավ։ Ար­դեն հա­սուն տղա­մարդ էր, սա­կայն ծնող­նե­րը շա­րու­նա­կում էին ե­րես տալ նրան։ Ներ­կա­յումս Խու­լիոն միայ­նակ է ապ­ րում։ Ծ­նող­նե­րը մա­հա­ցան ճա­նա­պար­հատ­րանս­պոր­տա­յին պա­տա­հա­րի հետևան­քով, ո­րից հե­տո Խու­լիոն ան­մի­ջա­պես վատ­նեց նրանց թո­ղած ժա­ ռան­գու­թյու­նը։ Նա վեր­ջա­պես հաս­կա­ցավ, որ կյանքն ա­մենևին էլ նման չէ կա­խար­դա­կան հե­քիա­թի։ Այս աշ­խար­հում միայն ցան­կու­թյու­նը բա­վա­կան չէ ինչ-որ բան ստա­նա­լու հա­մար։ Հի­մա Խու­լիո­յի կյան­քը լի է կա­րիք­նե­րով ու սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րով։ Նա եր­կու ան­գամ ա­մուս­նա­ցավ, բայց եր­կու կա­նայք էլ հաս­կա­ցան, որ անհ­ նար է ապ­րել նրա հետ։ Ֆի­նան­սա­կան խար­դա­խու­թյան պատ­ճա­ռով նա վեց ա­միս բան­տում անց­կաց­րեց։ Տ­ղա­մար­դը հա­մոզ­ված է, որ կյանքն ա­նար­դար է գտնվել իր նկատ­մամբ՝ այդ­քան շուտ զրկե­լով ի­րեն ծնող­նե­ րից։ Այ­սօր­վա աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքստն ա­սում է, որ ծույ­լի ճա­նա­պար­հը փշե­ղեն ցան­կի նման է։ Այդ­պի­սի մար­դու կյան­քը լի է ցա­վով ու տա­ռա­պան­ քով։ Մարդն ա­ռաջ չի գնում, չի ա­ռա­ջա­դի­մում, նա ընկ­նում է վտան­գա­վոր ծու­ղա­կի մեջ։ Ծույ­լի կյան­քը լի է խնդիր­նե­րով, մինչ­դեռ ու­ղիղ­նե­րի ճա­նա­պար­հը հեշտ է։ Կ­յան­քի ճամ­փան բա­վա­կա­նին դժվար է, և­ոչ ոք չի կա­րող խու­սա­փել կյան­ քի դժվա­րու­թյուն­նե­րից։ Եր­ջան­կու­թյու­նը դժվա­րու­թյուն­նե­րի ու խնդիր­նե­ րի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը չէ։ Ի­մաս­տուն մար­դը հաղ­թա­նակ­ներ է ու­նե­նում, ան­տե­սե­լով բո­լոր խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Ծույլ մար­դը միայն դժվա­րու­թյուն­ներ է տես­նում կյան­քում, նա պատ­րաստ չէ պայ­քա­րել, չի ցան­կա­նում վճա­րել հաղ­թա­նա­կի հա­մար։ Պատ­րաստ­վի՛ր այ­սօր­վա պայ­քա­րին։ Կ­յան­քը նման է ֆուտ­բո­լի։ Դու կա­ րող ես հաղ­թել միայն այն դեպ­քում, երբ լիո­վին նվիր­վես պայ­քա­րին։ Հաղ­ թա­հա­րի՛ր դժվա­րու­թյուն­նե­րը։ Մի՛ վա­խե­ցիր քայլ ա­նել դե­պի ան­հայ­տու­ թյուն։ Օվ­կիա­նո­սի մյուս ափն անց­նե­լու հա­մար պետք է լքել հար­մա­րա­վետ լո­ղա­փը։ Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյուն ու զո­րու­թյուն խնդրիր։ Պայ­քարդ ա­նօ­գուտ է, ե­թե Աստ­ված քեզ հետ չէ և չի ա­ռաջ­նոր­դում ծրագ­րերդ։ Հի­շի՛ր, որ «ծույ­լի ճա­նա­պար­հը փշե­ղեն ցան­կի նման է, բայց ու­ղիղ­նե­րի ճա­նա­պար­հը հարթ­ ված է»։ ——————————————————————————————————————— 89

մարտ

22

ՓԱ­ՓԱԳ ԱՍՏ­ԾՈ ՆԿԱՏ­ՄԱՄԲ

«Իմ ան­ձը ցան­կա­նում է և փա­փա­գում Տի­րոջ սրահ­նե­րին, իմ սիր­տը և­իմ մար­մի­նը ցնծում են կեն­դա­նի Աստ­ծով» (­Սաղ­մոս 84.2)։ Մարդ­կա­յին սրտում ապ­րում է Աստ­ծո նկատ­մամբ բնազ­դա­յին կա­րի­քը։ Սա բա­ցատ­րու­թյուն չու­նի։ Սա նույ­նիսկ ա­վե­լին է, քան կա­րոտն Ա­րար­չի հան­դեպ։ Սա մի ցավ պատ­ճա­ռող դա­տար­կու­թյուն է։ Ինչ­պես թո­քերն օ­դի կա­րիք ու­նեն փակ տա­րա­ծու­թյան մեջ, այն­պես էլ մենք ու­նենք Աստ­ծո կա­ րի­քը։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է․ «Իմ ան­ձը ցան­կա­նում է և փա­փա­գում Տի­ րոջ սրահ­նե­րին, իմ սիր­տը և­ իմ մար­մի­նը ցնծում են կեն­դա­նի Աստ­ծով»։ Սա նոր­մալ, բնա­կան կա­րոտ է, ան­խոնջ փնտրտունք, հո­գու փա­փագ, սրտի սով։ Սա քո մեջ կա՝ ան­կախ այն բա­նից, հա­վա­տո՞ւմ ես Աստ­ծուն, թե՞ ոչ։ Անտ­ րա­մա­բա­նա­կան է հնչում, բայց դա հենց այդ­պես է։ Դա փաստ է։ Մարդն ա­մեն օր կա­րո­տում է Աստ­ծուն։ Ա­ռանց Աստ­ծո ապ­րող մի­լիո­նա­տե­րը հարց­նում է․ «Ի՞նչն է բա­ցա­կա­յում իմ կյան­քում»։ Նա ա­մեն ինչ ու­նի։ Նա շատ հպարտ է, ինք­նավս­տահ ու գո­ ռո­զա­միտ։ Նա նաև չա­փա­զանց ե­սա­սեր է։ Նրա կյան­քում տեղ չկա Աստ­ծո հա­մար, և հենց այդ դա­տար­կու­թյունն է ցավ պատ­ճա­ռում ու ան­հանգս­ տաց­նում նրան։ Մար­դը կա­րո­տում է։ Հայտ­նի դե­րա­սա­նը հարց­նում է․ «Ին­չո՞ւ ես եր­ջա­նիկ չեմ»։ Ո­րով­հետև եր­ջան­կու­թյու­նը կա­րո­ղու­թյուն չէ, այլ Անձ։ «Ես եմ ճա­նա­պար­հը և ճշ­մար­ տու­թյու­նը և կ­յան­քը», - ա­սում է Քրիս­տո­սը։ Մարդն ան­հետևո­ղա­կան է։ Ցան­կա­նա­լով եր­ջա­նիկ լի­նել, նա ձգտում է այն ա­մե­նին, ինչն ի­րեն վնա­սում է ու կոր­ծա­նում, մեր­ժում է պարզ ու հստակ ճա­նա­պար­հը՝ բար­դաց­նե­լով կյան­քը հպար­տու­թյուն ներշն­չող փի­լի­սո­փա­յու­թյամբ ու սո­վի մատ­նե­լով իր ծա­րավ հո­գին։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում հե­ղի­նակն Աստ­ծո կա­րիքն զգա­ցող ու Նրան փնտրող մար­դուն հա­մե­մա­տում է մի փոք­րիկ թռչնա­կի՝ ծի­ծեռ­նա­կի հետ, որն Աստ­ծո զո­հա­սե­ղա­նի մոտ բույն է հյու­սում ա­պա­գա ձա­գե­րի հա­մար։ Սա Աստ­ծո հետ եր­ջա­նիկ կյան­քի պատ­կե­րա­վոր նկա­րագ­րու­թյուն է։ Դու և հա­րա­զատ­ներդ ա­պա­հով կլի­նեք միայն Աստ­ծո հո­վա­նու ներ­քո՝ շրջա­պատ­ված Նրա ջեր­մու­թյամբ ու հո­գա­տա­րու­թյամբ։ Այ­սօր ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու օր է։ Ա­մեն օր մենք տար­բեր ո­րո­շում­ներ ենք ըն­դու­նում։ Այ­սօր դու կա­րող ես փո­խել կյան­քիդ ուղ­ղու­թյու­նը, ըն­դու­ նել, որ քեզ Աստ­ված է ստեղ­ծել։ Միայն այդ դեպ­քում կա­րող ես լա­վա­տե­սո­ րեն ա­ռաջ նա­յել՝ ըն­դու­նե­լով կյան­քի մար­տահ­րա­վեր­ներն ու հաղ­թա­հա­րե­ լով դժվա­րու­թյուն­նե­րը։ Այ­սօր քո օրն է։ Այ­սօր վե­րածնն­դի, վե­րա­կանգն­ման, դե­պի հաղ­թա­նակ տա­նող ճա­նա­պար­հի սկիզբն է։ Կրկ­նի՛ր սաղ­մո­սեր­գուի նման․ «Իմ ան­ձը ցան­կա­նում է և փա­փա­գում Տի­ րոջ սրահ­նե­րին, իմ սիր­տը և­իմ մար­մի­նը ցնծում են կեն­դա­նի Աստ­ծով»։

——————————————————————————————————————— 90

Կ­ՅԱՆՔ Ա­ՌԱՆՑ ԼՈՒՅ­ՍԻ

մարտ

23

«Ամ­բա­րիշտ­նե­րի ճա­նա­պար­հը խա­վա­րի նման է, նրանք չգի­տեն, թե ին­չով են գայ­թակ­ղում» (Ա­ռա­կաց 4.19)։ Ամ­բա­րիշտ, ա­րա­տա­վոր. սա այն մարդն է, ով ա­ռանց Աստ­ծո ընտ­րում է ճա­նա­պարհ, և հա­մա­ռո­րեն գնում է նրա­նով։ Նրա կյան­քում լույս չկա, միայն խա­վար է, ա­նո­րո­շու­թյուն ու ան­պար­կեշ­տու­թյուն։ Նույ­նիսկ, ե­թե ինչոր բան լու­սա­վո­րում է նրա կյան­քը, դա ար­հես­տա­կան լույս է։ Նրա ե­ռան­դի միակ աղբ­յու­րը փա­ռա­սի­րու­թյունն է, հպար­տու­թյունն ու ե­սա­սի­րու­թյու­նը։ Ամ­բա­րիշտ մար­դու խնդի­րը ոչ այն­քան նրա ա­րար­քի, որ­քան նրա ով լի­ նե­լու մեջ։ Նրա ներ­սում միայն խա­վար է։ Նա ու­նակ չէ հաս­կա­նա­լու ինքն ի­րեն։ Նա ապ­րում է մո­լո­րու­թյան ու խառ­նաշ­փո­թու­թյան մեջ՝ ցավ պատ­ ճա­ռե­լով ու դժբախ­տաց­նե­լով շրջա­պա­տի մարդ­կանց։ Ամ­բա­րիշ­տը քայ­լում է սե­փա­կան ճա­նա­պար­հով։ Նա կար­ծում է, թե իր ընտ­րած ճա­նա­պար­հը լա­վա­գույնն է։ Նա վստա­հում ու հա­վա­տում է իր զգաց­մունք­նե­րին, իր մտքին, դա­տո­ղու­թյանն ու նա­խա­պա­շա­րում­նե­րին։ Հա­վատ­քը տեղ չու­նի նրա կյան­քում։ Նա կար­ծում է, թե հա­վա­տաց­յալ­ նե­րը միա­միտ են ժա­մա­նա­կա­կից կյան­քի հա­մար։ Սա­կայն ամ­բա­րիշ­տը դժբախտ է։ Խա­վա­րը ո՛չ խա­ղա­ղու­թյուն, ո՛չ էլ ու­րա­խու­թյուն է պարգևում նրան։ Խա­վա­րի մեջ մար­դիկ ապ­րում են վա­խով։ Քրիս­տո­սին չճա­նա­չող մար­դը վա­խի դեմ կա­րող է պայ­քա­րել միայն փա­խուս­տի կամ ագ­րե­սիա­յի մի­ջո­ցով։ Ագ­րե­սիան միշտ ու­ղեկց­վում է վա­խի զգա­ցու­մով։ Մենք ա­մեն օր ո­րո­շում ենք կա­յաց­նում ապ­րել լույ­սի, կամ խա­վա­րի մեջ։ Լույ­սի մեջ ապ­րե­լը կյանք է պարգևում, իսկ խա­վա­րում գտնվե­լը դա­տար­ կու­թյուն է։ Խա­վա­րում մենք չենք ապ­րում, պար­զա­պես քարշ ենք տա­լիս մեր թշվառ գո­յու­թյու­նը։ Քրիս­տոսն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լին է ա­ռա­ջար­կում քեզ։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ։ Թո՛ւյլ տուր, որ Նրա լույ­սը լու­սա­վո­րի քեզ։ Լո՛ւյս ե­ղիր այս աշ­խար­հում։ Մի՛ բա­վա­րար­վիր կողմ­նա­կի դի­տոր­դի դե­րով։ Գոր­ծի՛ր, պատ­մու­թյո՛ւն կեր­տիր։ Հի­սու­սի հետ դա հնա­րա­վոր է։ Անձն­վի­րա­բա՛ր սկսիր նոր օ­րը, վստա­հի՛ր կյանքդ Նրան, Ով եր­բեք չի պարտ­վում։ Մի՛ սահ­մա­նիր սե­փա­կան կա­նոն­ներ ու ար­ժեք­ներ։ Հետևի՛ր Աստ­ծո հրա­հանգ­նե­րին, ո­րով­հետև «ամ­բա­րիշտ­նե­րի ճա­նա­պար­հը խա­ վա­րի նման է, նրանք չգի­տեն, թե ին­չով են գայ­թակ­ղում»։

——————————————————————————————————————— 91

մարտ

24

ՄԻ՛ ԳՆԱ ԽԱ­ՎԱ­ՐԻ ՄԵՋ

«Բայց չեն ի­մա­նում և միտք չեն առ­նում, խա­վա­րի մեջ են գնում, երկ­ րի ա­մեն սյու­նե­րը շարժ­ված են» (­Սաղ­մոս 82.5)։ Կի­նը բո­ղո­քար­կեց դա­տա­րա­նի ո­րո­շու­մը։ Դա­տա­վո­րը վճռել էր, որ ե­րե­ խան պետք է ապ­րի նախ­կին ա­մուս­նու հետ։ Կի­նը հու­սա­հատ­վել էր, չգի­ տեր ինչ ա­նել և­ ում դի­մել։ «Դա ա­նար­դար է», - բո­ղո­քում էր նա։ Դա­տա­ վորն այդ­պի­սի ո­րո­շում է կա­յաց­րել, քա­նի որ նախ­կին ա­մու­սինս ազ­դե­ցիկ ըն­տա­նիք ու­նի, նրանք հայտ­նի են ամ­բողջ քա­ղա­քում»։ Այս սաղ­մոսն ուղղ­ված է նրանց, ով­քեր ժա­մա­նա­կին դա­տավ­ճիռ էին կա­ յաց­նում Իս­րա­յե­լում։ Աստ­ծո նա­խազ­գու­շա­ցումն ար­դիա­կան է նաև այ­սօր՝ ան­կախ մաս­նա­գի­տու­թյու­նից ու զբաղ­վա­ծու­թյու­նից։ Ա­ռանց Աստ­ծո մար­ դը մո­լոր­վում է խա­վա­րում և ցան­կա­ցած պա­հի կա­րող է սայ­թա­քել։ Խա­ վա­րի մեջ գտնվող մար­դը չգի­տի, թե ուր է գնում, սայ­թա­քում է, ընկ­նում, բարձ­րա­նում է ու նո­րից սայ­թա­քում։ Նա չի հաս­կա­նում ի­րա­կա­նու­թյու­ նը։ Ցույց է տա­լիս, թե գի­տի, թե որ­տե­ղից և­ուր է գնում, բայց ի­րա­կա­նում նա պար­զա­պես թա­փա­ռում է։ Եր­բեմն նա շարժ­վում է ճիշտ ուղ­ղու­թյամբ, բայց հիմ­նա­կա­նում նա­հան­ջում է ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հից։ Մարդ­կա­յին խնդիր­նե­րի մե­ծա­մաս­նու­թյան ա­ռա­ջաց­ման պատ­ճա­ռը ի­մաս­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյունն է։ Խոսքն ըն­տա­նե­կան, մաս­նա­գի­տա­ կան ու ֆի­նան­սա­կան կյան­քի մա­սին է, որ­տեղ չա­փա­նիշ­նե­րի բա­ցա­կա­ յու­թյու­նը ստի­պում է մար­դուն քայ­լել խա­վա­րի մեջ։ Նա փոր­ձում է գտնել ճա­նա­պար­հը, բայց արդ­յուն­քում միայն ցավ է պատ­ճա­ռում ինքն ի­րեն ու շա­տե­րին։ Եվ ու­րեմն, մինչ կարևոր ո­րո­շում կա­յաց­նելն ու ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը, հի­շի՛ր Հա­կո­բոս ա­ռաք­յա­լի խոր­հուր­դը․ «Բայց ե­թե մե­կը ձե­զա­ նից ի­մաս­տու­թյան պա­կա­սու­թյուն ու­նի, թող խնդրի Աստ­ծուց, որ ա­մե­նին տա­լիս է ա­ռա­տու­թյամբ և չի նա­խա­տում, և կտր­վի նրան» (­Հա­կո­բոս 1.5)։ Մի՛ սկսիր օրն ա­ռանց Աստ­ծո, ո­րո­շում­ներ մի՛ կա­յաց­րու ա­ռանց Նրա հետ խորհր­դակ­ցե­լու, որ­պես­զի չնման­վես մարդ­կանց, ով­քեր «չեն ի­մա­նում և միտք չեն առ­նում, խա­վա­րի մեջ են գնում, երկ­րի ա­մեն սյու­նե­րը շարժ­ ված են»։

——————————————————————————————————————— 92

ՄԻ՛ ՏՐՎԻՐ ՉԱ­ՐԻՆ

մարտ

25

«Ան­պի­տան մար­դը չա­րու­թյուն կփո­րի, և նրա շրթունք­նե­րի վրա կար­ծես այ­րող կրակ կա» (Ա­ռա­կաց 16.27)։ Հա­րուստ ա­մուս­նա­կան զույ­գի սպա­նու­թյան լու­րը ցնցեց ողջ Բրա­զի­ լիան։ Նրանց սպա­նել էին քնած ժա­նա­նակ։ Ե­թե այս­քա­նը լի­ներ այս դա­ ժան սպա­նու­թյան նկա­րագ­րու­թյու­նը, այն ոչն­չով չէր տար­բեր­վի հա­զա­րա­ վոր նման նո­րու­թյուն­նե­րից։ Սար­սա­փե­լին այն էր, որ մար­դաս­պան­ներն այդ ա­մուս­նա­կան զույ­գի դուստ­րը, նրա ըն­կերն ու ըն­կե­րոջ եղ­բայրն էին։ Այ­սօր­վա հի­շե­լու հա­մա­րը հենց այս­պի­սի մարդ­կանց է նկա­րագ­րում․ «Ան­պի­տան մար­դը չա­րու­թյուն կփո­րի, և նրա շրթունք­նե­րի վրա կար­ծես այ­րող կրակ կա»։ Ան­պի­տան մարդն ա­պա­կան­ված է։ Փ­չա­ցած ու­տե­լիքն աղ­բա­մանն են նե­տում, քա­նի որ այն այլևս պի­տա­նի չէ։ «Ա­պա­կան­ված» մար­դը խո­րը բա­րո­յա­կան ճգնա­ժա­մի մեջ է գտնվում։ Ինչ­պե՞ս է մարդն ան­կում ապ­րում։ Ա­մեն ինչ սկսվում է ման­րու­քից։ Մար­դը, հե­տաքրք­րու­թյու­նից դրդված, հայտն­վում է չա­րի ճա­նա­պար­հին։ Վ­տան­գա­վոր դիպ­վա­ծը գրա­վում է նրան։ Շա­րու­նա­կե­լով հետևել այդ ճա­ նա­պար­հին, մար­դը դառ­նում է ցի­նիկ, ան­պատ­կառ։ Նա հաս­կա­նում է իր ճա­նա­պար­հի վտան­գա­վո­րու­թյու­նը, բայց ար­հա­մար­հում է դա, խստաց­ նում է իր սիր­տը և բա­րին ան­վա­նում է չար։ Օ­րե­ցօր նա ա­վե­լի է ու ա­վե­լի է ա­պա­կան­վում։ Ա­պա­կա­նու­թյու­նը սահ­ման­ներ չու­նի։ Դա մի ան­հա­տակ ան­դունդ է։ Ա­պա­կա­նու­թյունն ա­ռա­ջար­կում է ա­վե­լի ու ա­վե­լի բուռն զգաց­մունք­ներ, դա ան­կուշտ ու ա­գահ ան­դունդ է։ Ե­թե կար­ծում ես, որ ար­դեն ա­կա­նա­տես ես ե­ղել ա­մե­նաա­հա­վոր տե­սա­րա­նին աշ­խար­հում, լսել ես ա­մե­նա­սար­սա­ փե­լի պատ­մու­թյու­նը, ա­պա դու չես էլ պատ­կե­րաց­նում, թե ին­չի կա­րող է հաս­նել փչա­ցած միտ­քը, որն ըն­դու­նակ է մտա­ծել այն­պի­սի բա­ներ, ինչ չեն մտա­ծի Հո­լի­վու­դի ա­մե­նաըն­դու­նակ սցե­նա­րիստ­նե­րը։ Արդ­յո՞ք հույս կա ա­պա­կան­ված մար­դու վե­րածնն­դի հա­մար։ Ա­վե­տա­ րանն ա­սում է, որ կա՛ այդ­պի­սի հույս։ Այն պա­հին, երբ ա­մե­նա­մե­ղա­վոր մարդն ար­ձա­գան­քում է Սուրբ Հո­գու կան­չին ու ըն­դու­նում Քրիս­տո­սի վե­ րա­փո­խող շնոր­հը, տե­ղի է ու­նե­նում նոր ծննդի հրաշ­քը։ Ներ­ման ո­ղոր­մու­ թյու­նը ջնջում է ա­մե­նը, ինչ ե­ղել է անց­յա­լում, մար­դը նոր կյանք սկսե­լու և նոր պատ­մու­թյուն կեր­տե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն է ստա­նում։ Ա­պա­գան կա­ ռու­ցե­լու հա­մար Աստ­ված չի հիմն­վում անց­յա­լի վրա։ Թող այ­սօ­րը դառ­նա հաղ­թա­նա­կի օր։ Մե­ծա­գույն հաղ­թա­նակ­նե­րը ձևա­ վոր­վում են փոք­րա­գույն ձեռք­բե­րում­նե­րի արդ­յուն­քում։ Հաղ­թի՛ր այ­սօր­վա պայ­քա­րում Հի­սուս Քրիս­տո­սի օգ­նու­թյամբ։ Վաղ­վա օ­րը հանձ­նի՛ր Աստ­ ծուն ու հի­շի՛ր, որ «ան­պի­տան մար­դը չա­րու­թյուն կփո­րի, և նրա շրթունք­ նե­րի վրա կար­ծես այ­րող կրակ կա»։

——————————————————————————————————————— 93

մարտ

26

ԲԱՐՁՐ­ՅԱԼ ԱՍՏ­ՎԱԾ

«Եվ ի­մա­նան, որ դու կաս, քո ա­նու­նը Ե­հո­վա է, դու մե­նակ Բարձր­յալ ես բո­լոր երկ­րի վրա» (­Սաղ­մոս 83.18)։ Երբ բժիշ­կը հայտ­նեց Ալ­բեր­տո­յին, որ նրա փոք­րիկ տղան մա­հա­նա­լու է, նրա հո­գին խռով­վեց։ Բայց ո՞ւմ մե­ղադ­րել։ Բժշ­կու­թյա՞­նը, որն ան­կա­րող էր պայ­քա­րել իր միակ որ­դու կյանքն ա­րա­գո­րեն խլող լեյ­կո­զի դեմ, թե՞ ի­րեն ու կնո­ջը, որ ժա­մա­նա­կին չեն նկա­տել մա­հա­ցու հի­վան­դու­թյան ա­ռա­ջին ախ­ տա­նիշ­նե­րը. իսկ մի­գու­ցե Աստ­ծո՞ւն է պետք մե­ղադ­րել։ Ո՛չ, Աստ­ծուն նա չէր կա­րող մե­ղադ­րել, քա­նի որ չէր հա­վա­տում Նրա գո­յու­թյա­նը։ Ի տար­բե­ րու­թյուն կնո­ջը, ով շա­րու­նա­կում էր հա­վա­տալ Աստ­ծո գո­յու­թյան հնա­ցած գա­ղա­փա­րին, տղա­մարդն ա­վե­լի շատ կողմ­նա­կից էր փի­լի­սո­փա­յա­կան գա­ղա­փար­նե­րին։ Քեզ ծա­նո՞թ է ան­զո­րու­թյան զգա­ցու­մը։ Դու երբևէ զգա­ցե՞լ ես ոչն­չու­ թյունդ թշնա­մա­կան հան­գա­մանք­նե­րի ա­ռաջ։ Ինչ­պե՞ս ես վար­վում, երբ մարդ­կա­յին մի­ջոց­ներդ սպառ­վում են։ Ո՞ւմ ես դի­մում, երբ գի­տու­թյունն ու մարդ­կա­յին մտքի բո­լոր ձեռք­բե­րում­նե­րը վստա­հա­բար պնդում են, որ «անհ­նար է»։ Ե­թե կյան­քում ու­նե­ցել ես նման փոր­ձա­ռու­թյուն, կհաս­կա­նաս, թե ինչ էր զգում Ալ­բեր­տոն։ Դան­դաղ սա­հում էին ա­նո­ղոք ու դա­ժան օ­րե­րը։ Շա­տե­րի հա­մար այդ օ­րե­րը լի էին հույ­սով ու ե­րա­զանք­նե­րով, իսկ Ալ­բեր­տո­յի հա­մար կյան­քը լցվել էր ա­նանց ցա­վով։ Նրա սի­րե­լի որ­դին մո­մի պես հանգ­չում էր։ Կ­նոջ հա­վատքն ու վստա­հու­թյունն Աստ­ծո հան­դեպ, Ում նա հանձ­նել էր բո­լոր խնդիր­նե­րը, վի­րա­վո­րում էին ան­հա­վատ տղա­մար­դուն։ Ամ­պա­մած ու մռայլ մի օր էլ, երբ Ալ­բեր­տոն խո­նարհ­վեց որ­դու ան­կող­ նուն ու նա­յեց նրա տխուր աչ­քե­րին, թվաց, թե տրտմու­թյամբ լի այդ աչ­ քերն ի­րեն հրա­ժեշտ են տա­լիս։ Ալ­բեր­տոն այլևս չդի­մա­ցավ։ Նա ա­ռա­ջին ան­գամ ծնկի ի­ջավ, ա­ղա­չան­քով խնդրեց Աստ­ծուն ո­ղոր­մած լի­նել ու փրկել իր փոք­րի­կին։ Եվ հրաշք տե­ղի ու­նե­ցավ։ Բժիշկ­նե­րը չկա­րո­ղա­ցան բա­ ցատ­րել տղա­յի ա­պա­քին­ման պատ­ճա­ռը։ Այ­սօր Ալ­բեր­տոն կնոջ, ու որ­դու հետ միա­սին փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն։ Աստ­ծո գո­յու­թյունն ու Նրա իշ­խա­նու­թյու­նը կախ­ված չէ քո հա­վա­տից։ Աստ­ված ա­վե­լին է, քան նա­խա­պա­շար­մունք­նե­րը, կաս­կած­ներն ու Իր ստեղ­ծած էակ­նե­րի ան­հա­վա­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև Նա Աստ­ված է։ Եր­ջա­ նիկ ես, ե­թե հա­վա­տում ես Նրան, իսկ ե­թե ոչ, մի օր ան­պայ­ման կհաս­կա­ նաս, որ Աստ­ված «կա, Նրա ա­նու­նը Ե­հո­վա է, Նա մե­նակ Բարձր­յալ է բո­լոր երկ­րի վրա»։

——————————————————————————————————————— 94

ՀԻԱ­ՆԱ­ԼԻ ԿԻՆ

մարտ

27

«Ով ան­միտ­ներ, ի­մաս­տու­թյուն հաս­կա­ցեք, և­ ով հի­մար­ներ, խելք հաս­կա­ցեք» (Ա­ռա­կաց 8.5)։ Ա­ռա­կաց գրքի ու­թե­րորդ գլուխն ի­մաս­տու­թյան օրհ­ներգ է։ Սո­ղո­մոնն ի­մաս­տու­թյու­նը նմա­նեց­նում է բլու­րի գա­գա­թին ու քա­ղա­քի դար­պաս­նե­րի մոտ կանգ­նած ազ­նիվ մի կնոջ, ով կոչ է ա­նում մարդ­կանց հետևել ի­րեն։ Նրա կո­չը հետև­յալն է․ «Ով ան­միտ­ներ, ի­մաս­տու­թյուն հաս­կա­ցեք, և­ ով հի­մար­ներ, խելք հաս­կա­ցեք»։ Հաս­կա­ցո­ղու­թյու­նը ի­մաս­տու­թյան ան­բա­ժա­նե­լի մասն է։ Հա­ճախ մար­ դիկ հրա­ժար­վում են ինչ-որ բա­նից միայն նրա հա­մար, որ չեն հաս­կա­նում այն։ Ե­թե թղթադ­րա­մը տանք մեկ տա­րե­կան ե­րե­խա­յին, նա կպատ­ռի այն։ Դրա հա­մար նրան պատ­ժելն ա­նի­մաստ է, քա­նի որ ե­րե­խան չի հաս­կա­նում գու­մա­րի ար­ժե­քը։ Այդ պատ­ճա­ռով ի­մաս­տու­թյու­նը փոխ­կա­պակց­ված է հաս­կա­ցո­ղու­թյան հետ։ Խո­րա­թա­փան­ցու­թյու­նը ա­ռար­կա­նե­րի ու երևույթ­ նե­րի էու­թյու­նը հաս­կա­նա­լու կա­րո­ղու­թյունն է։ Ա­ռանց խո­րա­թա­փան­ցու­ թյան ո­չինչ չենք կա­րող ըստ ար­ժան­վույնս գնա­հա­տել։ Այ­սօր մար­դիկ ապ­րում են շտա­պո­ղա­կա­նու­թյան մեջ, կանգ չեն առ­նում՝ հաս­կա­նա­լու, թե ին­չու, ին­չի հա­մար և­ ուր են շտա­պում։ Մենք բազ­մա­ թիվ չմար­ված պարտ­քեր ու չկա­տար­ված պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ ու­նենք, ո­րոն­ցից, միև­նույնն է, չենք կա­րող խու­սա­փել, մենք շատ կարևոր ու հրա­ տապ գոր­ծեր ու­նենք ու քիչ ժա­մա­նակ։ Ժա­մա­նակ չու­նենք մտա­ծե­լու կյան­ քի կարևո­րա­գույն և, միև­նույն ժա­մա­նակ, հա­սա­րակ բա­նե­րի մա­սին։ Ին­ չի՞ հա­մար է մեզ ի­մաս­տու­թյուն պետք։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է այն օգ­նել մեզ։ Կարևոր չէ, այդ մա­սին մտա­ծե­լու ժա­մա­նակ չկա։ Մի ան­գամ, երբ դեռ ե­րի­տա­սարդ էի, ինձ ա­սա­ցին․ «Դու պետք է սո­վո­րես ի­մաս­տուն կյան­քով ապ­րել»։ Այ­սօր, այս մտո­րում­նե­րը գրե­լիս, ես հա­մոզ­վե­ ցի, որ մարդն ա­մե­նից շատ ի­մաս­տու­թյան ու ող­ջա­խո­հու­թյան կա­րիք ու­նի։ Ի­մաս­տա­բար վար­վե­լով, քիչ ժա­մա­նա­կում ու քիչ ջան­քե­րով դու ա­վե­լին կա­ րող ես ա­նել, քան ա­նում ես։ Ի­մաս­տա­բար վար­վե­լով, կխու­սա­փես ցա­վից ու տա­ռա­պան­քից՝ հաղ­թա­հա­րե­լով բո­լոր խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Այ­սօր­վա տեքստն ա­սում է, որ ա­ռանց ի­մաս­տու­թյան ապ­րող մարդն ան­ միտ է ու հի­մար։ Իսկ ան­միտ կյան­քը լի է ան­բա­վա­րար­վա­ծու­թյամբ ու ան­ հանգս­տու­թյամբ։ Կ­յան­քը նման է ֆուտ­բո­լի. ո­րոշ խա­ղա­ցող­ներ ան­դա­դար վա­զում են ամ­բողջ դաշ­տով մեկ, բայց այդ­պես էլ չեն կա­րո­ղա­նում գո­լի հե­ղի­ նակ դառ­նալ։ Նրանք չեն մտա­ծում, չեն վեր­լու­ծում, չու­նեն գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հստակ ծրա­գիր ու ո­գեշն­չում։ Նրանք պար­զա­պես վա­զում են։ Այ­սօր ժա­մա­նա՛կ հատ­կաց­րու Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյուն խնդրե­լու հա­ մար։ Ի­մաս­տու­թյուն խնդրե­լով, դու ան­պայ­ման կհան­դի­պես Հի­սուս Քրիս­ տո­սին, ո­րով­հետև հենց Նա է մարմ­նա­վոր­ված ի­մաս­տու­թյու­նը։ Այ­սօր տա­ նից դո՛ւրս ա­րի Հի­սու­սի հետ։ Քայ­լի՛ր Նրա հետ ու հետևի՛ր Նրան։ Թո՛ւյլ տուր Նրան ա­ռաջ­նոր­դել բո­լոր ծրագ­րերդ ու ո­րո­շում­ներդ։ Լ­սի՛ր Սո­ղո­մո­նի խոր­հուր­դը․ «Ով ան­միտ­ներ, ի­մաս­տու­թյուն հաս­կա­ցեք, և­ ով հի­մար­ներ, խելք հաս­կա­ցեք»։ ——————————————————————————————————————— 95

մարտ

28

ՄԻ՛ ՆԱ­ՀԱՆ­ՋԻՐ

«Այն քա­րը, որ շի­նող­ներն ա­նար­գե­ցին, նա ե­ղավ անկ­յու­նի քար» (­Սաղ­մոս 118.22)։ Քեզ երբևէ մեր­ժե՞լ են։ Դա ցավ է պատ­ճա­ռում, այն­պես չէ՞։ Մար­դը չի ստեղծ­վել մե­կու­սա­ցած ու մերժ­ված լի­նե­լու հա­մար։ Մենք բո­լորս էլ ցան­ կա­նում ենք ըն­դուն­ված լի­նել շրջա­պա­տի կող­մից։ Դա մեր մարդ­կա­յին էու­ թյան մի մասն է։ Ոչ ոք եր­ջա­նիկ չի լի­նի մե­կու­սա­նա­լով հա­սա­րա­կու­թյու­նից։ Բայց մենք ապ­րում ենք աշ­խար­հում, որ­տեղ ա­մեն բնա­գա­վա­ռում կա­ րե­լի է ընտ­րու­թյուն կա­տա­րել։ Դու աշ­խա­տանք ես փնտրում, մրցակ­ցե­ լով շա­տե­րի հետ։ Հա­վակ­նորդ­նե­րից շա­տե­րը հե­ռա­նում են ձեռ­նու­նայն։ Ոչ բո­լոր դի­մորդ­ներն են կա­րո­ղա­նում հանձ­նել հա­մալ­սա­րան ըն­դուն­վե­լու քննու­թյուն­նե­րը։ Ոչ բո­լոր ցան­կա­ցող­ներն են երկ­րից դուրս գա­լու մուտ­քի ար­տո­նա­գիր ստա­նում։ Գե­ղեց­կու­թյան մրցույ­թին մաս­նակ­ցող հար­յու­րա­ վոր աղ­ջիկ­նե­րից միայն մեկն է ար­ժա­նա­նում «Միսս Տիե­զերք» տիտ­ղո­սին։ Այս­պես, թե այն­պես, կյան­քում շատ է պա­տա­հում, երբ մենք մեզ մերժ­ված ենք զգում։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը դա­ժա­նու­թյան մա­սին է, ո­րով մեր­ժե­ցին Հի­սուս Քրիս­ տո­սին։ Հով­հան­նես ա­ռաք­յա­լը գրում է․ «Ի­րան­նե­րի մեջ ե­կավ, և­ի­րան­նե­րը նրան չըն­դու­նե­ցին»։ Բայց Նա ե­կել էր փրկե­լու մարդ­կու­թյա­նը։ Պատ­կե­րաց­ րու, դու գու­մար ես ա­ռա­ջար­կում պարտ­քեր ու­նե­ցող հա­րա­զատ­նե­րիդ, իսկ նրանք, գրկա­բաց ըն­դու­նե­լու փո­խա­րեն, մեր­ժում են քեզ։ Բայց այ­սօր­վա հա­մա­րը ոչ միայն Հի­սու­սին մեր­ժե­լու, այլև դրա հետևան­ քի մա­սին է։ Աշ­խար­հի Փր­կի­չը հստակ կեր­պով ո­րո­շել էր փրկել մարդ­կու­ թյա­նը։ Ոչ ոք և­ո­չինչ չէր կա­րող ստի­պել Նրան հրա­ժար­վել այդ ա­ռա­քե­լու­ թյու­նից։ Մենք հու­սա­հատ­վում ենք, երբ մեզ մեր­ժում են ու չեն ըն­դու­նում։ Հի­սու­սը մինչև վերջ պայ­քա­րեց՝ գամ­վե­լով խա­չին որ­պես հան­ցա­գործ։ Բայց Նրա մա­հը պատ­մու­թյան ա­վար­տը չէր։ Հա­րու­թյուն առ­նե­լով, Նա հաղ­թա­նակ տա­րավ ու դար­ձավ քրիս­տո­նեու­թյան անկ­յու­նա­քա­րը։ Չ­նա­յած մերժ­վե­ լուն, Նա հա­սավ Իր նպա­տա­կին։ Ին­չո՞ւ հու­սա­հատ­վել, նա­հան­ջել, խու­սա­փել միայն այն պատ­ճա­ռով, որ ինչ-որ մե­կը քեզ «ոչ» է ա­սել։ Ո՞րն է քո գո­յու­թյան նպա­տա­կը։ Պար­զո­րոշ պատ­կե­րաց­նո՞ւմ ես արդ­յոք, թե ին­չու և­ ինչ նպա­տա­կով ես ե­կել այս աշ­ խարհ։ Այ­սօ­րը հաղ­թա­նա­կի օ՛ր դարձ­րու։ Բարձ­րաց­րո՛ւ գլուխդ և դի­մի՛ր Աստ­ ծուն։ Նա կվե­րա­կանգ­նի քեզ մոխ­րից։ Կ­տես­նես, թե ինչ­պես են քեզ մեր­ժող մար­դիկ զգում քո օգ­նու­թյան կա­րի­քը, ո­րով­հետև «այն քա­րը, որ շի­նող­ներն ա­նար­գե­ցին, նա ե­ղավ անկ­յու­նի քար»։

——————————————————————————————————————— 96

մարտ

Ա­ԶԱ­ՏՈՒ­ԹՅՈ՞ՒՆ, ԹԵ՞ ԿՈՐ­ԾԱ­ՆՈՒՄ

29

«Կեղ­ծա­վորն իր բե­րա­նով կփչաց­նի իր հարևա­նին, բայց ար­դար­նե­ րը կա­զատ­վեն գի­տու­թյու­նով» (Ա­ռա­կաց 11.9)։ Սո­ղո­մո­նը պնդում է, որ ար­դար­նե­րը կփրկվեն գի­տու­թյու­նով։ Գի­տու­ թյունն ա­զա­տում է մեզ տգի­տու­թյան, ան­տեղ­յա­կու­թյան ու անլր­ջու­թյան գե­րու­թյու­նից։ Սա­կայն խոս­քը պար­զա­պես մտա­վոր գի­տե­լիք­նե­րի մա­սին չէ, այլ Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լու, Ով բժշկում է մեր վեր­քերն ու ա­զա­տում մեզ այն ա­մե­նից, ին­չը կոր­ծա­նում է մեր կյան­քը։ Կեղ­ծա­վոր ու ամ­բա­րիշտ մար­դը չի ճա­նա­չում Աստ­ծուն, այդ իսկ պատ­ ճա­ռով նա ա­ռաջ­նորդ­վում է իր սե­փա­կան ցան­կու­թյուն­նե­րով ու ան­ հանգս­տու­թյուն­նե­րով։ Չ­նա­յած իր բա­զում բար­դույթ­նե­րին, նա ինք­նա­ հաս­տատ­վում է՝ ար­հա­մար­հե­լով մյուս­նե­րին։ Նա վատ է ար­տա­հայտ­վում մարդ­կանց մա­սին, հա­մա­րե­լով ի­րեն ա­վե­լի լա­վը, են­թա­գի­տակ­ցո­րեն հա­ վա­տում է, որ ա­նար­գե­լով այ­լոց, բարձ­րաց­նում է ինքն ի­րեն։ Ամ­բա­րիշ­տը ցան­կա­նում է լի­նել ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում։ Նա է ապ­րում է իր մա­սին դրա­կան ար­ձա­գանք­նե­րով, այդ պատ­ճա­ռով նրան անհ­րա­ժեշտ է լի­նել ա­ռա­ջին տե­ղում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է ար­դա­րը պաշտ­պա­նել ի­րեն կեղ­ծա­վոր մար­դու ազ­դե­ ցու­թյու­նից. մի­միայն Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լու շնոր­հիվ։ Մար­դը կա­րող է ճա­ նա­չել ու ըն­դու­նել ինքն ի­րեն միայն Փրկ­չի ոտ­քե­րի մոտ։ Հի­սուս Քրիս­տո­սի մոտ անհ­նար է ձևաց­նել ու թաքն­վել։ Նա գի­տի մեր ա­մե­նա­ծա­ծուկ մտքերն ու մտադ­րու­թյուն­նե­րը, ա­մե­նա­խո­րը զգաց­մունք­նե­րը։ Նա ըն­դու­նում է քեզ և­ա­զա­տում է հան­ցան­քից, ջնջում է մեղ­քերդ, նե­րում է քեզ, քո առջև բա­ ցում է նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ։ Հի­սուսն ա­զա­տում է ու փրկում։ Միայն Նրա հետ կա­րող ես ըն­դու­նել քեզ այն­պի­սին, ինչ­պի­սին կաս, և­ ապ­րել ի­րա­կան աշ­խար­հում։ Ճնշ­վո՞ւմ է արդ­յոք սիրտդ, երբ տես­նում ես, որ մար­դիկ հաս­նում են ի­րենց նպա­տակ­նե­րին։ Քեզ տխրեց­նո՞ւմ են ու­րիշ­նե­րի հաղ­թա­նակ­նե­րը։ Դու չգի­տե՞ս, թե որ­տե­ղից են այդ զգա­ցո­ղու­թյուն­նե­րը, և պա­տաս­խան չե՞ս գտնում։ Հենց այ­սօր ա­րի՛ Հի­սու­սի մոտ, վստա­հի՛ր Նրան, ըն­դու­նի՛ր քո վա­խերն ու ան­հանգս­տու­թյուն­նե­րը, թո՛ւյլ տուր Նրան մտնել հո­գուդ ծա­ծուկ անկ­ յուն­նե­րը, և դու խա­ղա­ղու­թյուն կգտնես։ Միայն այդ դեպ­քում կզգաս, որ կյանքդ իս­կա­պես օրհ­նու­թյուն է շա­տե­րի հա­մար։ Հի­շի՛ր, որ «կեղ­ծա­վորն իր բե­րա­նով կփչաց­նի իր հարևա­նին, բայց ար­դար­նե­րը կա­զատ­վեն գի­ տու­թյու­նով»։

——————————————————————————————————————— 97

մարտ

30

ՄԻ՛ ՆԱ­ՀԱՆ­ՋԻՐ

«Ով Զո­րաց Աստ­ված, հե՛տ դարձ­րու մեզ, և փայ­լեց­րու քո ե­րե­սը, և կապ­րենք» (­Սաղ­մոս 80.7)։ Ես զրու­ցում էի հա­ջո­ղակ գոր­ծա­րա­րի որ­դու հետ։ Նա ըն­տա­նի­քի միակ զա­վակն էր և հ­նա­րա­վո­րու­թյուն ու­ներ ղե­կա­վա­րել իր հոր շա­հու­թա­բեր կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը։ Դժ­բախ­տա­բար, նա մտեր­մա­ցավ վատ մարդ­կանց հետ, և­ ըն­կավ թմրան­յու­թե­րի թա­կար­դը։ Քա­ռա­սուն տա­րե­կան հա­սա­ կում նա այս­պես ար­տա­հայտ­վեց իր անց­յա­լի մա­սին. «Կ­յան­քիս ա­վե­լի քան քսան տա­րի­ներն ա­նի­մաստ ու ա­նօ­գուտ են ան­ցել»։ Բայց մի օր նա հան­դի­պեց Հի­սու­սին։ Աստ­ված նրա վեր­ջին հույսն էր, և նա ջանք չէր խնա­յում Նրան ա­մուր կառ­չե­լու հա­մար։ Ան­հա­վա­տա­լի են այդ մար­դու կյան­քում տե­ղի ու­նե­ցած փո­փո­խու­թյուն­նե­րը. նա վե­րա­դար­ձավ իր հոր կազ­մա­կեր­պու­թյուն և շա­րու­նա­կեց ու­սու­մը։ Ա­սա­փը խո­սում է այն ա­մե­նի մա­սին, ին­չը կոր­ծան­ված էր, բայց վե­րա­ կանգն­վել ու վե­րածն­վել է։ Շատ հա­ճախ ինչ-որ բան վե­րա­կանգ­նե­լու հա­ մար անհ­րա­ժեշտ է ա­մեն ինչ սկզբից սկսել։ Ճար­տա­րա­պե­տը նա­յում է հիմ­ նո­վին ա­վեր­ված շի­նու­թյա­նը, ու­սում­նա­սի­րում պահ­պան­ված գծագ­րերն ու լու­սան­կար­նե­րը, փոր­ձե­լով վե­րա­կանգ­նել շի­նու­թյան սկզբնա­կան տես­քը։ Ա­սա­փը պնդում է, որ Աստ­ծո ե­րե­սը կփայ­լի, ու մենք կապ­րենք։ Այս պատ­մու­թյան հե­րոսն ան­կեղ­ծա­ցավ՝ ա­սե­լով, որ թմրան­յու­թե­րի ազ­ դե­ցու­թյան տակ գտնվե­լով, ինքն ա­մա­չում էր նա­յել ծնող­նե­րի աչ­քե­րին։ Մի ան­գամ հայ­րը հարց­րեց նրան․ «Ին­չո՞ւ։ Չէ՞ որ ես միշտ սի­րել ու սի­րում եմ քեզ՝ ան­կախ ա­մեն ին­չից»։ Եվ նա պա­տաս­խա­նեց․ «Ես ինձ կեղ­տոտ ու գար­շե­լի էի զգում, այդ իսկ պատ­ճա­ռով էլ ա­միս­նե­րով ան­հե­տա­նում էի»։ Այդ­պի­սին է մեղ­քի զգա­ցու­մը։ Աստ­ված եր­բեք չի լքում մո­լոր­ված զա­վակ­ նե­րին։ Նա եր­բեք ե­րես չի թե­քում նրան­ցից։ Մեղքն է ստի­պում մե­ղա­վոր մար­դուն մտա­ծել, որ Աստ­ված բար­կա­նում է իր վրա։ Ե­թե դու վի­րա­վոր­վել ես մեղ­քի թու­նա­վոր նե­տից, մի՛ վա­խե­ցիր ու մի՛ ա­մա­չիր մո­տե­նալ Երկ­նա­յին Հո­րը։ Նա պատ­րաստ է գրկա­բաց ըն­դու­նել քեզ։ Ա­սա­փը դի­մում է զո­րեղ Աստ­ծուն։ Եր­բա­յե­րե­նում օգ­տա­գործ­վում է Յահ­ վե ա­նու­նը, որն ընդգ­ծում է, որ Աստ­ված ղե­կա­վա­րում է եր­կինքն ու եր­կի­րը։ Աստ­ծո ողջ զո­րու­թյունն ուղղ­ված է քո փրկու­թյանն ու այն ա­մե­նի վե­րա­ կանգն­մա­նը, ին­չը մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից անհ­նար է թվում։ Այ­սօր սրտանց դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Ով Զո­րաց Աստ­ված, հե՛տ դարձ­րու մեզ, և փայ­լեց­րու քո ե­րե­սը և կապ­րենք»։

——————————————————————————————————————— 98

Ա­ՄԵՆ ԲԱ­ՆԻ ՄԻ՛ ՀԱ­ՎԱ­ՏԱ

մարտ

31

«Ա­ռանց գի­տու­թյան հո­գին էլ չէ լավ, և­ոտ­քե­րով շտա­պո­ղը կսա­հի» (Ա­ռա­կաց 19.2)։ 1938 թվա­կա­նին Ջորջ Օր­սոն Ուել­սը ռա­դիո­յով հա­ղոր­դեց, որ Մար­սի բնա­կիչ­նե­րը գրա­վել են Նյու Յոր­քը։ Ան­դա­դար նա­խազ­գու­շա­ցում­ներն ու ման­րա­մաս­նե­րը խու­ճա­պի մատ­նե­ցին մարդ­կանց, ինչն էլ հան­գեց­րեց ան­կար­գու­թյուն­նե­րի ու դժբախտ պա­տա­հար­նե­րի։ Բայց ի­րա­կա­նում դա ռա­դիո­բե­մադ­րու­թյուն էր՝ գրված Հեր­բերտ Ուել­սի «Աշ­խարհ­նե­րի պա­տե­ րազմ» ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան հի­ման վրա։ Արդ­յուն­քում, Օր­սոն Ուել­սը ձեռք բե­րեց փառք, փող և մի քա­նի օր անց­կաց­րեց բան­տում։ Վեր­ջերս ա­մե­րիկ­յան «Squire» ամ­սագ­րի խմբա­գիր­նե­րից մե­կը մի փորձ կա­տա­րեց՝ կա­մե­նա­լով հաս­կա­նալ, թե որ­քան ժա­մա­նակ կպա­հանջ­վի ամ­ սագ­րի կեղծ հոդ­վա­ծի բա­ցա­հայտ­ման հա­մար։ Հոդ­վա­ծում հստակ կեր­պով նշվում է, որ մի խումբ մաս­նա­գետ­ներ կա­ռա­վա­րու­թյան հանձ­նա­րա­րա­կա­ նով գաղտ­նի հան­դի­պում­ներ են անց­կաց­նում Iron Mountain ըն­կե­րու­թյու­ նում՝ մե­թոդ­ներ մշա­կե­լու ծայ­րա­հե­ղա­կան հան­ցա­գործ խմբա­վո­րում­նե­րի բա­ցա­հայտ­ման, և­ոչն­չաց­ման հա­մար։ Հատ­կան­շա­կան է, որ հան­ցա­գործ խմբա­վո­րում­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ նե­րը հա­վա­տա­ցին այս ան­հե­թեթ պատ­մու­թյա­նը։ Նույ­նիսկ, երբ հոդ­վա­ծի հե­ղի­նա­կը դա­տա­րա­նում հայ­տա­րա­րեց, որ նշված հոդ­վա­ծը հո­րին­ված է, նրանք չհա­վա­տա­ցին, որ դա պար­զա­պես ան­հա­ջող կա­տակ էր։ «Ա­ռանց գի­տու­թյան հո­գին էլ չէ լավ», - ա­սում է Սո­ղո­մո­նը։ Մի՛ հա­վա­տա այն ա­մե­նին, ինչ լսում ես։ Կա՛նգ առ, խոր­հի՛ր, վեր­լու­ծի՛ր։ Հա­վա­նա­բար, կհի­շես այն­պի­սի դեպ­քեր, երբ ա­նի­մաստ ու ան­հիմն խնդիր­ներ ես ստեղ­ծել մարդ­կանց հա­մար միայն այն պատ­ճա­ռով, որ ծու­լա­ցել ես ստու­գել ստաց­ ված տե­ղե­կու­թյան ճշմար­տա­ցիու­թյու­նը։ Բա­վա­կա՞ն են արդ­յոք ու­սուց­չի խոս­քե­րը ե­րե­խա­յիդ մա­սին, հարևա­նի կար­ծի­քը կնոջդ պահ­ված­քի մա­սին, աշ­խա­տա­կից­նե­րից մե­կի ակ­նարկ­ նե­րը գոր­ծըն­կե­րոջդ ա­նազն­վու­թյան մա­սին ինչ-որ քայ­լեր ձեռ­նար­կե­լու հա­մար։ Հապ­ճե­պո­րեն ար­ձա­գան­քե­լով, դու կա­րող ես խոս­քե­րով ու գոր­ ծո­ղու­թյուն­նե­րով հեշ­տու­թյամբ կոր­ծա­նել լավ ըն­կե­րու­թյու­նը, ըն­տա­նիքդ, ե­րա­զանք­ներդ և նույ­նիսկ կյանքդ։ Դու այ­սօր կա­րող ես ապ­րել խե­լա­միտ ու ի­մաս­տա­լից կյան­քով։ Մի՛ շտա­ պիր։ Կա՛նգ առ, ու­շա­դի՛ր ե­ղիր, խոր­հի՛ր և հե­տո միայն ո­րո­շում­նե՛ր կա­ յաց­րու։ Հի­շի՛ր Սո­ղո­մո­նի խոր­հուր­դը․ «Ա­ռանց գի­տու­թյան հո­գին էլ չէ լավ, և­ոտ­քե­րով շտա­պո­ղը կսա­հի»։

——————————————————————————————————————— 99

ԱՊՐԻԼ

ՀՈՒ­ՍԱ՛ ԱՍՏ­ԾՈՒՆ

ապրիլ

1

«Իս­րա­յե­լը Տի­րո­ջը կհու­սա այ­սու­հետև մինչև հա­վիտ­յան» (­Սաղ­մոս 131.3)։ Իս­րա­յել ժո­ղո­վուր­դը վե­րա­դառ­նում էր գե­րու­թյու­նից։ Շատ տա­րի­ներ էին ան­ցել օ­տա­րու­թյան մեջ։ Բայց Աստ­ված միշտ կա­տա­րում է Իր խոս­տում­ նե­րը, և­ ա­հա նրանք վե­րա­դառ­նում էին Ե­րու­սա­ղեմ։ Ողջ ճա­նա­պար­հին իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը սաղ­մոս­ներ էին եր­գում, ո­րոն­ցում ար­տա­հայտ­վում էր հայ­րե­նիք վե­րա­դառ­նա­լու նրանց ան­համ­բեր փա­փա­գը։ Եր­գի՛ր, երբ կա­րո­ տում կամ տխրում ես։ Սաղ­մոս­ներ գրքում վե­րել­քին նվիր­ված տասն­հինգ երգ կա. Սաղ­մոս­ներ 119-133։ Այդ եր­գերն այդ­պես են ան­վան­վում, քա­նի որ երգ­վում էին մե­կը մյու­սի հետևից, մինչև որ ժո­ղո­վուր­դը բարձ­րա­նում էր Ե­րու­սա­ղեմ՝ նա­խա­ հայ­րե­րի եր­կի­րը։ Սաղ­մոս 131-ն­այդ եր­գե­րից մեկն է։ Գե­րու­թյան մեջ գտնվող հրեա­նե­րի ե­րե­խա­նե­րից շա­տե­րը եր­բեք չէին տե­ սել նա­խա­հայ­րե­րի եր­կի­րը։ Սե­րունդ­նե­րը փոխ­վում էին, բայց իս­րա­յե­լա­ցի­ նե­րի սրտում չէր մա­րում հայ­րե­նիք վե­րա­դառ­նա­լու հույ­սը։ Սաղ­մոս 131-ում Դա­վի­թը խոր­հուրդ է տա­լիս ա­պա­վի­նել Աստ­ծուն։ «Իս­ րա­յել, Տի­րո­ջը հու­սա այ­սու­հետև մինչև հա­վիտ­յան», - կոչ է ա­նում նա։ Դա­ վի­թը շատ լավ էր հաս­կա­նում այս խոս­քե­րի ի­մաս­տը. նրա մե­ծա­գույն հաղ­ թա­նակ­նե­րի գաղտ­նիք­նե­րից մե­կը Աստ­ծուն լիո­վին ա­պա­վի­նելն էր։ Երբ Սամ­վելը Դավ­թին Իս­րա­յե­լի թա­գա­վոր օ­ծեց, նա պա­տա­նուն ար­քա­ յա­կան թագ ու գա­վա­զան չտվեց։ Նա ստիպ­ված էր սպա­սել, քա­նի որ եր­ կի­րը ղե­կա­վա­րում էր մի փա­ռա­սեր թա­գա­վոր, ով չէր ու­զում ըն­դու­նել, որ Աստ­ված ի­րե­նից վերց­րել է ողջ թա­գա­վո­րու­թյու­նը, որ­պես­զի այն ու­րի­շին տա։ Դա­վի­թը են­թարկ­վում էր հե­տապն­դում­նե­րի, փախ­չում էր սա­րե­րը, թա­փա­ռում, բայց նա կա­րո­ղա­նում էր հույ­սով սպա­սել Տի­րո­ջը, և­ ար­դա­ րու­թյան ժա­մը ե­կավ։ Աստ­ված միշտ կա­տա­րում է Իր խոս­տում­նե­րը։ Շատ տա­րի­ներ անց Իս­րա­յե­լի ժո­ղո­վուր­դը վե­րա­դառ­նում էր գե­րու­թյու­ նից՝ անց­նե­լով ան­մար­դաբ­նակ տա­րածք­նե­րով։ Նրանք հոգ­նել էին, ու թվում էր, թե նպա­տա­կը հե­ռու է ու դժվար­հա­սա­նե­լի։ Եվ նրանք եր­գում էին․ «Իս­րա­յել, Տի­րո­ջը հու­սա»։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ է, ինչ փոր­ձում ես հաս­նել նպա­տակ­նե­րիդ։ Կար­ծում ես, թե եր­բեք չե՞ս հաս­նի ցան­կա­լի նա­վա­հան­գիստ, որ Աստ­ծո խոս­տում­նե­ րը չե՞ն ի­րա­կա­նա­նում քո կյան­քում։ Բարձ­րաց­րո՛ւ գլուխդ, նա­յի՛ր վերև ի­մա­ցիր, որ Դավ­թի Աստ­վա­ծը, Իս­րա­ յե­լի Աստ­վա­ծը, նաև քո՛ Աստ­վածն է։ Աստ­ված կա­տա­րեց Իս­րա­յե­լին տված Իր խոս­տու­մը, և Իս­րա­յել ժո­ղո­վուր­դը հա­սավ իր ե­րա­զանք­նե­րի եր­կի­րը։ Նույ­նը Նա կա­րող է ա­նել նաև քո կյան­քում։ Մի՛ հու­սա­հատ­վիր։ Նույ­նիսկ ե­թե հայտն­վես դժվար ի­րա­վի­ճակ­նե­րում և­ ու­ժաս­պառ լի­նես, ա­սա՛ ինքդ քեզ․ «Իս­րա­յե­լը Տի­րո­ջը կհու­սա այ­սու­հետև մինչև հա­վիտ­յան»։ ——————————————————————————————————————— 101

ապրիլ

2

ԽՈՐՀՐ­ԴԱԿ­ՑԻ՛Ր ԱՍՏ­ԾՈ ՀԵՏ

«Գցի՛ր Տի­րոջ վրա քո գոր­ծե­րը, և կ­հաս­տատ­վեն քո խոր­հուրդ­նե­րը» (Ա­ռա­կաց 16.3)։ Վս­տա­հե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը մեզ կեն­սա­կա­նո­րեն անհ­րա­ժեշտ է։ Ա­մեն օր ստեղծ­վում են ի­րա­վի­ճակ­ներ, երբ այս կամ այն հար­ցում մենք ինչ-որ մե­կին վստա­հում ենք։ Վաղ ա­ռա­վո­տից մինչև ուշ ե­րե­կո ինք­ներս մեզ վար­ժեց­նում ենք վստա­հու­թյան։ Մենք օգ­տա­գոր­ծում ենք ծո­րա­կի ջու­րը՝ վստա­հե­լով ջրի ո­րակն ա­պա­հո­վող ջրա­մա­տա­կա­րար­ման հա­մա­կար­գին, ավ­տո­բուս ենք նստում՝ վստա­հե­լով վա­րոր­դին, գնում­ներ ենք կա­տա­րում՝ վստա­հե­լով ար­տադ­րող­նե­րին ու ա­պա­վի­նե­լով նրանց բա­րեխղ­ճու­թյա­նը։ Եր­բեմն հիաս­թափ­վում ենք, քա­նի որ մար­դիկ մեզ հու­սա­խաբ են ա­նում. պարզ­վում է, որ շատ բան ա­նո­րակ է։ Նույ­նիսկ ա­մե­նա­մոտ ու հա­րա­զատ մար­դիկ կա­րող են կա­մա, թե ա­կա­մա չար­դա­րաց­նել մեր սպա­սում­նե­րը։ Մենք ինք­ներս էլ եր­բեմն մեզ այն­պես ենք պա­հում, որ հե­տո զար­մա­նում ենք։ «Ես ինքս ինձ չեմ վստա­հում», - վշտա­ցած ա­սաց ինձ ծա­նոթ­նե­րիցս մե­կը։ Այ­սօր­վա տեքս­տը սո­վո­րեց­նում է մեզ վստա­հել Նրան, Ով եր­բեք հու­սա­ խաբ չի ա­նում։ «Գցի՛ր Տի­րոջ վրա քո գոր­ծե­րը», - խոր­հուրդ է տա­լիս Սո­ ղո­մո­նը։ Եր­բեմն ինձ թվում է, թե մար­դիկ ա­վե­լի շատ վստա­հում են գի­տու­ թյանն ու տեխ­նո­լո­գիա­նե­րին, քան Աստ­ծուն։ Աստ­ծո ստեղ­ծած էակ­ներն ի­րենց աստ­ված են հա­մա­րում, ի­րենք են ո­րո­շում լավն ու վա­տը, ան­տե­ սե­լով Սո­ղո­մո­նի խոր­հուր­դը։ Բայց երբ լսում ես մարդ­կա­յին ճա­կա­տագ­րե­ րի մա­սին, մար­դիկ, ով­քեր կոր­ծան­վել են ան­հե­ռա­տե­սու­թյան ու Աստ­ծուց ան­կախ ապ­րե­լու ցան­կու­թյան պատ­ճա­ռով, հաս­կա­նում ես, որ Սո­ղո­մո­նի խոր­հուր­դը միշտ ար­դիա­կան է։ Այ­սօր­վա տեքս­տում ամ­փոփ­վում է ևս մեկ կարևոր միտք։ Աստ­ծուն վստա­հե­լով՝ մար­դը չի հրա­ժար­վում իր նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րից ու ջան­ քե­րից։ Ո­չինչ չի ստաց­վի ա­ռանց մտահ­ղա­ցում­նե­րի ու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­ րի։ Բայց այդ ա­մենն ա­նարդ­յունք կլի­նի ա­ռանց Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյան։ «Վս­տա­հել» (եբր. «գոլ») բա­ռը նշա­նա­կում է «գոր­ծել», «ըն­դար­ձա­կել», ինչ­ պես ճար­տա­րա­պետն է ընդ­լայ­նում շի­նու­թյան գծա­գի­րը։ Սո­ղո­մո­նի խոր­հուրդն այս­պի­սին է․ Աստ­ծո՛ւն հանձ­նիր բո­լոր ծրագ­րերդ, խորհր­դակ­ցի՛ր Նրա հետ, հարց­րո՛ւ Նրա կար­ծի­քը։ Պա­տաս­խան ստա­նա­ լով՝ գոր­ծի՛ր Նրա կամ­քի հա­մա­ձայն։ Միայն այս­պես կա­րե­լի է հա­ջո­ղու­թյան հաս­նել։ Աստ­ծո խորհր­դին հետևող մար­դիկ չեն պարտ­վում։ Նրանք ա­ռաջ են շարժ­վում՝ չնա­յած մարդ­կա­յին սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րին ու սխալ­նե­րին։ Նրանք չեն նա­հան­ջում՝ ա­պա­վի­նե­լով Աստ­ծուն, Ով օգ­նել է ծրագ­րեր կազ­ մել ու ա­ջակ­ցում է դրանց ի­րա­կա­նաց­ման գոր­ծին։ Վս­տա­հո՞ւմ ես արդ­յոք Աստ­ծուն։ Պատ­րա՞ստ ես խորհր­դակ­ցել Նրա հետ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լիս։ «Գցի՛ր Տի­րոջ վրա քո գոր­ծե­րը, և կ­հաս­տատ­վեն քո խոր­հուրդ­նե­րը»։ ——————————————————————————————————————— 102

ապրիլ

ՓԱ­ՌԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹՅԱՆ ԱՆՀ­ՐԱ­ԺԵՇ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

3

«Օրհ­նեն Տի­րոջ ա­նու­նը, ո­րով­հետև միայն նրա ա­նու­նը բարձր է. նրա փառ­քը երկն­քից և­երկ­րից վեր է» (­Սաղ­մոս 148.13)։ Սա Աստ­ծուն երկր­պա­գե­լու հրա­վեր է։ Հա­մա­տեքս­տից դուրս դժվար է վեր­լու­ծել այս հա­մա­րը։ Չարլզ Ս­պեր­ջենն այս սաղ­մոսն ան­բա­ժա­նե­լի էր հա­մա­րում։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, այ­սօր ա­ռա­ջար­կում եմ մտո­րել տաս­նե­րե­քե­ րորդ հա­մա­րի շուրջ։ Սաղ­մո­սեր­գուն կոչ է ա­նում երկ­րի բո­լոր բնա­կիչ­նե­րին, այդ թվում՝ կեն­ դա­նի­նե­րին, փա­ռա­բա­նել Աստ­ծո ա­նու­նը։ Հին հրեա­կան մշա­կույ­թում մար­դու ա­նունն ար­տա­հայ­տում էր նրա բնա­վո­րու­թյու­նը։ Աստ­ված բնու­ թագր­վում էր ա­վե­լի քան հինգ ա­նուն­նե­րով, և նրան­ցից յու­րա­քանչ­յուրն ար­տա­ցո­լում է Նրա ո­ղոր­մա­ծու­թյու­նը, ար­դա­րամ­տու­թյու­նը, զո­րու­թյունն ու իշ­խա­նու­թյու­նը։ Շատ մար­դիկ ի­րենց ուժն օգ­տա­գոր­ծում են կոր­ծա­նե­լու ու հպա­տա­կեց­ նե­լու, ինչ­պես նաև ի­րենց օ­րենք­նե­րը հաս­տա­տե­լու հա­մար։ Աստ­ծո զո­րու­ թյունն ար­տա­հայտ­վում է Նրա սի­րով ու ար­դա­րու­թյան վե­րա­կանգն­մամբ։ Միայն Աստ­ծո շնոր­հով վե­րա­փոխ­ված մար­դը կա­րող է ար­դա­րա­ցի լի­նել։ Հիաս­քանչ է Աստ­ծո ա­նու­նը, քա­նի որ հիաս­քանչ է հենց Ին­քը՝ Աստ­ված։ Սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է Աստ­ծո մե­ծու­թյան մա­սին՝ վստա­հա­բար ա­սե­լով, որ «Նրա փառ­քը երկն­քից և­երկ­րից վեր է»։ Մար­դու գո­յու­թյան անհ­րա­ժեշտ պայ­մա­նը Աստ­ծո մե­ծու­թյան ըն­դու­նումն է։ Այ­սօր մարդ­կու­թյու­նը մտա­հոգ­ված է մո­լո­րա­կի բնա­պահ­պա­նա­կան վի­ ճա­կով ու բնու­թյան վրա մար­դու ազ­դե­ցու­թյամբ։ Բնա­պահ­պան գիտ­նա­ կան­նե­րի կար­ծի­քով, կյան­քի պահ­պան­ման հա­մար անհ­րա­ժեշտ է հա­վա­ սա­րակշ­ռու­թյուն պահ­պա­նել բնու­թյան մեջ։ Բայց, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մենք հա­ճախ մո­ռա­նում ենք, որ բնու­թյան մեջ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը կախ­ ված է տիե­զե­րա­կան հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նից։ Եր­կի­րը տիե­զեր­քի մի մասն է, և տիե­զեր­քում ա­մեն ինչ պետք է իր տե­ ղում լի­նի։ Մար­դը խախ­տում է տիե­զեր­քի հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը՝ փոր­ձե­ լով գրա­վել Աստ­ծո, Ա­րար­չի ու Տիե­զեր­քի Տի­րա­կա­լի տե­ղը։ Այս ա­մե­նը ոչն­չով չի ազ­դում Աստ­ծո վրա։ Աստ­ված միշտ Աստ­ված է մնում։ Սա­կայն այս ա­մենն իր ազ­դե­ցու­թյունն է թող­նում ըմ­բոստ էա­կի վրա։ Ապ­րե­լով ա­ռանց Աստ­ծո, մար­դը կոր­ծա­նում է ոչ միայն ինքն ի­րեն, այլև բնու­թյունն ու իր սի­րե­լի մարդ­կանց։ Մի՞­թե բա­րո­յա­պես ան­հա­վա­սա­րակ­շիռ մարդ­կու­թյու­նը կա­րող է պահ­ պա­նել երկ­րի բնա­պահ­պա­նա­կան հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը։ Ի­հար­կե, ո՛չ։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով սաղ­մո­սեր­գուն կոչ է ա­նում փա­ռա­բա­նել Աստ­ծո ա­նու­նը։ Երկր­պա­գել Աստ­ծուն նշա­նա­կում է ըն­դու­նել Նրան։ «Միայն նրա ա­նու­նը բարձր է»։ Սա մեր գո­յու­թյան ե­րաշ­խիքն է։ Դարձ­րո՛ւ այ­սօ­րը երկր­պա­գու­թյան օր։ Հետևի՛ր ո­գեշն­չող սաղ­մո­սի խորհր­դին, փա­ռա­բա­նի՛ր «Տի­րոջ ա­նու­նը, ո­րով­հետև միայն նրա ա­նու­նը բարձր է, նրա փառ­քը երկն­քից և­երկ­րից վեր է»։ ——————————————————————————————————————— 103

ապրիլ

4

ԴՐԱ­ԿԱՆ ԱԶ­ԴԵ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Ու­ղիղ­նե­րի օրհ­նու­թյու­նով քա­ղա­քը կբարձ­րա­նա, բայց ամ­բա­րիշտ­ նե­րի բե­րա­նով կկոր­ծան­վի» (Ա­ռա­կաց 11.11)։ Դու հա­սա­րա­կու­թյան մի մաս­նիկն ես։ Մաս­նա­գի­տա­կան, կրո­նա­կան, ըն­տա­նե­կան ու սո­ցիա­լա­կան կյան­քում դու բազ­միցս առնչ­վում ես տար­ բեր մարդ­կանց հետ։ Մենք բո­լորս ինչ-որ կերպ կախ­ված ենք ի­րա­րից։ Յու­ րա­քանչ­յուր մարդ դրա­կան կամ բա­ցա­սա­կան ազ­դե­ցու­թյուն է ու­նե­նում ու­րիշ­նե­րի վրա։ Մեր ա­մեն մի խոսքն ու գոր­ծո­ղու­թյունն ան­խու­սա­փե­լիո­ րեն ինչ-որ հետք է թող­նում։ 2004 թվա­կա­նին փոքր կղզա­յին պե­տու­թյուն Պա­լաու­յում բուռն կեր­պով քննարկ­վում էր Բրա­զի­լիա­յից ե­կած ա­վե­տա­րա­նիչ-ադ­վեն­տիստ ըն­տա­նի­ քի՝ հոր, մոր և տասն­մե­կամ­յա որ­դու սպա­նու­թյու­նը։ Շու­տով ոս­տի­կա­նու­ թյու­նը ձեր­բա­կա­լեց մար­դաս­պա­նին։ Պե­տու­թյան քա­ղա­քա­ցի­ներն ա­մա­ չում էին ի­րենց հա­մա­քա­ղա­քա­ցու սահմռ­կե­ցու­ցիչ հան­ցան­քի հա­մար։ Մի քա­նի օր անց Պա­լաու ե­կան սպան­ված ա­վե­տա­րան­չի ծնող­նե­րը, և, ի զար­մանս բո­լո­րի, նրա մայ­րը ցան­կա­ցավ հան­դի­պել իր որ­դուն, հար­սին ու թո­ռա­նը սպա­նո­ղի հետ։ Հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ կինն ա­սաց, որ նե­րում է նրան՝ չնա­յած իր ա­նա­մոք ցա­վին։ Ա­վե­տա­րան­չի մոր և մար­դաս­պա­նի հան­դի­պու­մը բան­տում զար­մաց­րեց բո­լո­րին։ Մարդ­կանց հա­մար բարդ էր հա­վա­տալ, որ բռնու­թյամբ լի այս աշ­ խար­հում դեռևս տեղ է մնա­ցել սի­րո և ներ­ման հա­մար։ Մ­տա­ծում եմ, որ այս­պի­սի հան­գա­մանք­նե­րում ցան­կա­ցած մար­դու ար­ ձա­գան­քը, դա վրեժ լու­ծե­լու, կամ հան­ցա­գոր­ծին ար­ժա­նի պա­տիժ և ց­մահ բան­տար­կու­թյուն տա­լու ցան­կու­թյունն է։ Սա­կայն այս կնոջ ա­րար­քը բա­ ցատ­րու­թյան են­թա­կա չէ։ Սա Սուրբ Հո­գու ազ­դե­ցու­թյան արդ­յունքն է մար­ դու սրտի վրա, ով ան­կեղ­ծո­րեն փնտրում է Աստ­ծուն և­ ապ­րում է Հի­սուս Քրիս­տո­սի հետ մշտա­կան հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մեջ։ Սուրբ կյան­քով ապ­րե­լու հա­մար կա­րիք չկա մե­կու­սա­նալ հա­սա­րա­կու­ թյու­նից ու խորհր­դա­պաշ­տա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն վե­րապ­րել։ Դու կա­րող ես զբաղ­վել ա­ռօր­յա գոր­ծե­րով, լավ քա­ղա­քա­ցի ու հա­սա­րա­կու­թյան ար­ ժա­նի ան­դամ լի­նել։ Ընդ ո­րում, դու միայ­նակ չես լի­նի։ Քրիս­տոսն ա­մեն վայրկ­յան քո կող­քին է։ Նա արթ­նաց­նում է քո մեջ ա­մե­նա­մա­քուր ու վեհ զգաց­մունք­նե­րը, չնա­յած դժվա­րու­թյուն­նե­րին ու ճա­նա­պար­հիդ հան­դի­ պած խո­չըն­դոտ­նե­րին։ Թո՛ղ այ­սօ­րը դառ­նա Հի­սուս Քրիս­տո­սի հետ միաս­նու­թյան օր։ Թո՛ւյլ տուր, որ Նրա բնա­վո­րու­թյունն ար­տա­ցոլ­վի քե­զա­նում։ Հի­շի՛ր, որ «ու­ղիղ­ նե­րի օրհ­նու­թյու­նով քա­ղա­քը կբարձ­րա­նա, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի բե­րա­ նով կկոր­ծան­վի»։

——————————————————————————————————————— 104

ՍՐ­ԲՈՒ­ԹՅԱՆ ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐՀ

ապրիլ

5

«Ով Աստ­ված, քո ճա­նա­պար­հը սրբու­թյան մեջ է, ո՞ր աստ­ված է մեծ ինչ­պես Աստ­ված» (­Սաղ­մոս 77.13)։ Ար­դեն մի քա­նի ժամ էր, ինչ լուռ քայ­լում էի զբո­սա­վա­րի հետևից։ Նա իմ առջևում էր՝ ձեռ­քին մի սուր դա­նակ։ Ես ան­հան­գիստ էի, քա­նի որ նա ա­նընդ­հատ նա­յում էր շուրջ­բո­լո­րը։ Հան­կարծ նա կանգ ա­ռավ ու խո­րը շունչ քա­շեց։ Ես հա­զիվ զսպե­ցի ինձ, որ չհարց­նեմ․ «Մենք մո­լոր­վե՞լ ենք»։ Նա կար­ծես թե լսեց միտքս։ – Ես եր­բեք չեմ մո­լոր­վում, - հան­գիստ ա­սաց նա։ – ­Բայց դուք շփոթ­ված եք, - ա­ռար­կե­ցի ես։ – Ե՛ս եմ ճա­նա­պար­հը, - ժպտա­լով պա­տաս­խա­նեց նա, շրթունք­նե­րին թեթև ժպիտ սա­հեց­նե­լով։ Եվ մենք շա­րու­նա­կե­ցինք ճա­նա­պար­հը։ Ա­մա­զոն­նե­րում ա­վե­տա­րա­նիչ ե­ղած տա­րի­նե­րին մի կարևոր կա­նոն սո­ վո­րե­ցի. հետևի՛ր զբո­սա­վա­րին։ Դա բո­լոր վտանգ­նե­րից խու­սա­փե­լու միակ մի­ջոցն է. չէ­՞որ միայն նա գի­տի ճա­նա­պար­հը։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Ա­սա­փը Աստ­ծո ճա­նա­պար­հը սուրբ է ան­վա­նում։ Եբ­րա­յե­րեն «քադոշ» բա­ռը նշա­նա­կում է «ա­ռանձ­նաց­ված հա­տուկ նպա­ տա­կի հա­մար»։ Աշ­խար­հում բա­զում ճա­նա­պարհ­ներ կան։ Ա­մեն ճա­նա­պարհ իր նպա­ տակն ու­նի, բայց բո­լո­րի վեր­ջը մեկ է. մար­դու կոր­ծա­նու­մը։ Սա­կայն, մարդ­ կա­յին բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րից բա­ցի, կա մի հա­տուկ ճա­նա­պարհ, ո­րը նա­ խա­տես­ված է մար­դուն դե­պի եր­ջան­կու­թյուն տա­նե­լու հա­մար։ Աստ­ված մաք­րում է այդ ճա­նա­պարհն այն ա­մե­նից, ին­չը կա­րող է մար­դու ու­շադ­րու­ թյու­նը նպա­տա­կից շե­ղել։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Նրա ճա­նա­պար­հը սուրբ է։ Այդ ճա­նա­պար­հով քայ­լող մար­դիկ սուրբ են դառ­նում, ո­րով­հետև ի­րենց ա­ռաջ­նոր­դող Աստ­ծո հետ միաս­նու­թյան մեջ են։ Հեշտ չէ ան­դա­դար մտքում պա­հել, որ դու ա­ռանձ­նաց­ված ես Աստ­ծո հա­մար, որ­պես­զի ապ­րես հոգևոր ար­ժեք­նե­րով ու սկզբունք­նե­րով։ Մարդն ան­կա­րող է միայ­նակ ապ­րել այն­պես, ինչ­պես Աստ­ված է կա­մե­նում։ Այդ պատ­ճա­ռով է, որ Ա­սա­փը բա­ցա­կան­չում է․ «Ո՞ր աստ­ված է մեծ ինչ­պես Աստ­ված»։ Պա­տաս­խանն ակն­հայտ է. ոչ մե­կը։ Մար­դու կող­մից ստեղծ­ված ոչ մի աստ­ված չի կա­րող մար­դու սրտում սրբու­թյան սեր­մեր ցա­նել։ Այ­սօ­րը դարձ­րո՛ւ բարձ­րա­գույն նպա­տա­կին հաս­նե­լու օր, ո­րի հա­մար ստեղ­ծել է քեզ Աստ­ված։ Ըն­դու­նի՛ր Նրա խոր­հուր­դը, քայ­լի՛ր Նրա ճա­նա­ պար­հով։ Մինչ տնից դուրս գա­լը, կրկնի՛ր․ «Ով Աստ­ված, քո ճա­նա­պար­հը սրբու­թյան մեջ է, ո՞ր աստ­ված է մեծ ինչ­պես Աստ­ված»։

——————————————————————————————————————— 105

ապրիլ

6

ԵՐ­ՋԱ­ՆԻԿ ԾԵ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Ծե­րե­րի պսա­կը որդ­կանց որ­դիքն են, և­ որդ­կանց պար­ծան­քը՝ ի­րենց հայ­րե­րը» (Ա­ռա­կաց 17.6)։ Ի­մա­նա­լով, որ հի­վանդ է ՁԻԱՀ-ով, վաթ­սու­նամ­յա տղա­մար­դը սար­սա­ փեց։ Նա մկնդեղ գնեց, խմեց մեծ չա­փա­բաժ­նով ու մա­հա­ցավ։ Տ­խուր ա­վար­տով մի կյանք՝ լի սխալ ո­րո­շում­նե­րով։ Տ­ղա­մար­դու դին հայտ­նա­բե­րե­ցին հինգ օր անց։ Նա երկ­տող էր թո­ղել․ «Ես շատ հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ ու­նեի ըն­դու­նե­լու Հի­սուս Քրիս­տո­սին, բայց միշտ հրա­ժար­վում էի։ Այ­սօր ի­մա­ցա, որ մա­հա­ցու հի­վանդ եմ։ Չ­նա­յած մո­ տա­լուտ մահ­վա­նը՝ զգում եմ, որ Հի­սու­սը կան­չում է ինձ։ Բայց ի՞նչ ի­մաստ ու­նի տալ Նրան իմ ա­նար­ժեք կյան­քը»։ Այս տղա­մար­դը երկ­վոր­յակ եղ­բայր ու­ներ։ Միև­նույն ծնող­նե­րը, ով­քեր հա­վա­սա­րա­պես սի­րել էին ի­րենց զա­վակ­նե­րին, եր­կու­սին էլ նույն դաս­ տիա­րա­կու­թյունն ու կրթու­թյունն էին տվել։ Տասն­չորս տա­րե­կան հա­սա­ կում նրան­ցից մեկն ըն­դու­նեց Քրիս­տո­սին, մյու­սը՝ ոչ։ Եղ­բայր­նե­րից մե­կը կա­ռու­ցեց իր կյան­քը Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին հետևե­լով։ Հի­մա նա եր­ջա­ նիկ է. լավ ըն­տա­նիք ու­նի, ե­րեք զա­վակ և հինգ թոռ։ Որ­դի­ներն ի­րենց գոր­ ծում գի­տակ են, հմուտ մաս­նա­գետ­ներ։ Ութ­սուն տա­րե­կան հա­սա­կում նա հպար­տա­նում է իր ըն­տա­նի­քով։ Աստ­ծո խոստ­մունքն ի­րա­կա­նա­ցավ նրա կյան­քում։ Մինչ­դեռ մյուս եղ­բայրն այլ կյան­քով էր ապ­րում։ Ե­րեք ան­հա­ջող ա­մուս­ նու­թյուն­ներ, ե­րե­խա­նե­րի բա­ցա­կա­յու­թյուն և սան­ձար­ձակ կյան­քի արդ­ յուն­քում ձեռք բեր­ված հի­վան­դու­թյուն։ Նա ընտ­րու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­ներ, բայց իր ընտ­րու­թյան հար­ցում սխալ­վեց։ Մենք բո­լորս գնում ենք դե­պի ծե­րու­թյուն։ Աստ­վա­ծաշն­չում հիա­նա­լի խոստ­մունք­ներ կան ծե­րու­թյան ա­րա­հե­տով քայ­լող աստ­վա­ծա­վախ մարդ­ կանց հա­մար։ Նրանց կյան­քի յու­րա­քանչ­յուր փուլն ա­ռանձ­նա­հա­տուկ է։ Ու կգա մի օր, որ ի­րենց հար­մա­րա­վետ բազ­կա­թո­ռին նստած, նրանք կվա­ յե­լեն եր­ջա­նիկ ծե­րու­թյու­նը՝ հպարտ ի­րենց ստեղ­ծած ըն­տա­նի­քով։ Մահն այլևս չի վա­խեց­նում նրանց, քա­նի որ նրանց սրտե­րը լի են հույ­սով։ Այ­սօր ճիշտ ժա­մա­նակն է վե­րա­նա­յե­լու, թե ո՞ր ճա­նա­պար­հով ես քայ­լում դո՛ւ։ Ո՞ր ուղ­ղու­թյամբ ես շարժ­վում։ Ո՞վ է ա­ռաջ­նոր­դում քայ­լերդ։ Դու փոր­ ձում ես ի­րա­կա­նաց­նել սե­փա­կան ցան­կու­թյուն­ներդ՝ ա­ռաջ­նորդ­վե­լով այս աշ­խար­հի ան­կա­յուն գա­ղա­փար­նե­րո՞վ, թե՞ հետևում ես Աստ­ծո սկզբունք­ նե­րին։ Պա­տաս­խա­նի՛ր ինքդ քեզ ու հի­շի՛ր, որ «ծե­րե­րի պսա­կը որդ­կանց որ­դիքն են, և­որդ­կանց պար­ծան­քը՝ ի­րենց հայ­րե­րը»։

——————————————————————————————————————— 106

ԳԼՈՒԽ­ԳՈՐ­ԾՈՑ

ապրիլ

7

«Գո­հա­նում եմ քե­զա­նից, որ ա­հա­վոր և զար­մա­նա­լի կեր­պով ստեղծ­ վե­ցի, զար­մա­նա­լի են քո գոր­ծե­րը, և­ իմ ան­ձը լավ հաս­կա­ցել է» (­Սաղ­մոս 139.14)։ Ին­չի՞ մա­սին է այս սաղ­մո­սը։ Այն ա­վե­լի լավ հաս­կա­նա­լու հա­մար ե­կե՛ք կար­դանք նա­խորդ հա­մա­րը․ «Ո­րով­հետև դու ստեղ­ծե­ցիր իմ ե­րի­կա­մունք­ նե­րը, և ծած­կե­ցիր ինձ իմ մոր ո­րո­վայ­նում»։ «Ս­տեղ­ծել» ու «ծած­կել» բա­յե­ րը խո­սում են ստեղ­ծո­ղի ու ստեղծ­վա­ծի մա­սին։ Այս սաղ­մո­սը գլուխ­գոր­ծո­ ցի մա­սին է։ Ե­կե՛ք մի պահ խոր­հենք­․ երբ հա­մա­կար­գիչդ չի միա­նում, դու տա­նում ես այն վե­րա­նո­րոգ­ման, այն­պես չէ՞։ Մաս­նա­գե­տից ա­վե­լի լավ ո՞վ կբա­ցատ­րի քեզ հա­մա­կարգ­չիդ խա­փան­ման պատ­ճառն ու կվե­րա­նո­րո­գի այն։ Դու դժբա՞խտ ես։ Դու չե՞ս սի­րում աշ­խա­տանքդ, բայց ա­մեն օր գնում ես աշ­խա­տան­քի ըն­տա­նիքդ պա­հե­լու հա­մա՞ր։ Հնա­րա­վոր է, ճիշտ տե­ղում չես։ Հնա­րա­վոր է, դու դեռ չգի­տես, թե ինչ­պի­սի ծրա­գիր ու­նի Աստ­ված քո կյան­քում։ Տիե­զեր­քի բարդ խճան­կա­րում դու ու­նես քո ու­րույն տե­ղը։ Այս սաղ­մո­սում աս­վում է, որ Աստ­ված մեզ հիա­նա­լի ու ա­հա­վոր կեր­պով է ստեղ­ծել։ Դու Աստ­ծո կող­մից ստեղծ­ված գլուխ­գոր­ծոց ես։ Ին­չո՞ւ ա­մեն ինչ այն­քան էլ լավ չէ քո կյան­քում։ Աստ­ված ստեղ­ծել է քեզ հա­տուկ նպա­տա­կի հա­մար, քեզ ու­նա­կու­թյուն­ներ է տվել, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նաս հաս­նել այդ նպա­տա­կին, բայց ե­թե դու չես փոր­ձում ի­րա­կա­նաց­նել այն քո կյան­քում, ու­րեմն ինչ-որ բան այն չէ։ Մի­գու­ցե դու հարց­նես․ «Ինչ­պե՞ս կա­րող եմ թույլ տալ ինձ իմ մաս­նա­գի­ տու­թյամբ հար­մար աշ­խա­տանք փնտրել, ե­թե պետք է շնոր­հա­կալ լի­նեմ Աստ­ծուն ցան­կա­ցած աշ­խա­տան­քի հա­մար, որ Նա տվել է ինձ»։ Մի՛ ան­հանգս­տա­ցիր։ Ե­թե զգում ես, որ քո տե­ղում չես, մի՛ շտա­պիր աշ­ խա­տան­քից ա­զատ­ման դի­մում գրել։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն, չէ՞ որ Նա է քեզ ստեղ­ծել։ Պատ­մի՛ր Նրան քո զգաց­մունք­նե­րի մա­սին։ Կիս­վի՛ր Նրա հետ քո մտքե­րով այն մա­սին, թե ին­չու ես դժբախտ։ Չե՞ս հաս­կա­նում ինքդ քեզ։ Դի­մի՛ր Ա­րար­չին։ Փնտ­րի՛ր Հի­սու­սին՝ Աստ­վա­ծա­շունչ կար­դա­լով, ա­ղո­թե­ լով, խոր­հե­լով։ Եվ մի ան­գամ Աստ­ծո հետ լուռ շփման պա­հե­րին ներ­քին խա­ղա­ղու­թյուն կզգաս ու կհաս­կա­նաս, թե ինչ է պետք ա­նել։ Դա­վի­թը գրում է․ «Փա­ռա­բա­նում եմ Քեզ»։ Դո՛ւ էլ փոր­ձիր փա­ռա­բա­նել Աստ­ծուն։ Փա­ռա­բա­նե­լով, դու ըն­դու­նում ես Նրան որ­պես Ա­րա­րիչ, խո­ նարհ­վում ես Նրա առջև, գո­հա­նում ես կյան­քի պարգևի հա­մար։ Փա­ռա­ բա­նու­թյունն օգ­նում է քեզ հե­ռաց­նել հա­յացքդ հենց քեզ­նից, քո պայ­քա­րից, պար­տու­թյուն­նե­րից ու ա­նըմբռ­նո­ղու­թյու­նից և տես­նել Ա­րար­չի մե­ծու­թյու­ նը։ Միայն այդ դեպ­քում կհե­ռա­նան վա­խը, տխրու­թյունն ու ան­հանգս­տու­ թյու­նը։ Եվ ու­րեմն, տա­նից դուրս գա­լիս, ա­սա՛․ «Գո­հա­նում եմ քե­զա­նից, որ ա­հա­վոր և զար­մա­նա­լի կեր­պով ստեղծ­վե­ցի, զար­մա­նա­լի են քո գոր­ծե­րը, և­իմ ան­ձը լավ հաս­կա­ցել է»։ ——————————————————————————————————————— 107

ապրիլ

8

ՔԱ­ՑԱ՞Խ, ԹԵ՞ ԲԱ­ԼԱ­ՍԱՆ

«Բան­սար­կու­թյան ման ե­կո­ղը գաղտ­նի­քը կհայտ­նի, բայց հա­վա­տա­ րիմ հո­գի ու­նե­ցո­ղը կծած­կի բա­նը» (Ա­ռա­կաց 11.13)։ Ինչ­պե՞ս ես ար­ձա­գան­քում, երբ ի­մա­նում ես, որ ինչ-որ մեկն ա­նում է այն, ինչ չպետք է ա­նի։ Բո­լո­րին պատ­մո՞ւմ ես այդ մա­սին, թե՞ նա­խընտ­րում ես լռել։ Ա­ռան­ձին զրու­ցո՞ւմ ես այդ մար­դու հետ, թե՞ բո­լո­րի ներ­կա­յու­թյամբ մե­ղադ­րում ես նրան։ Սո­ցիա­լա­կան հարց­ման ժա­մա­նակ այս թե­մա­յի մա­ սին խո­սե­լիս մարդ­կանց մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը պա­տաս­խա­նեց, որ ան­ձամբ խո­սում է տվյալ մար­դու հետ։ Ակն­հայտ է, որ դա լա­վա­գույն տար­բե­րակն է, բայց ի­րա­կա­նում ա­մեն ինչ այն­քան էլ հիա­նա­լի չէ։ Բա­վա­կան է մե­կին ինչոր մի բան պատ­մել, և դ­րա մա­սին ի­մա­նում են բո­լո­րը։ Ին­չո՞ւ են մար­դիկ կիս­վում ու­րիշ­նե­րի գաղտ­նիք­նե­րով, ստեղ­ծե­լով «տե­ ղե­կատ­վա­կան շղթա»։ Շր­ջիկ առևտ­րա­կա­նը մի քա­ղա­քից մյուսն է գնում, տար­բեր մարդ­կանց է հան­դի­պում այն հույ­սով, որ կվա­ճա­ռի իր ապ­րանքն ու ա­վե­լի շատ գու­մար կվաս­տա­կի։ Բամ­բա­սող մար­դը նույն­պես ցան­կա­ նում է «վա­ճա­ռել իր ապ­րան­քը», ակն­կա­լում է ինչ-որ բան ստա­նալ իր տրա­մադ­րած «տե­ղե­կու­թյան» դի­մաց։ Են­թա­գի­տակ­ցո­րեն նա հա­վա­տում է, որ ինչ-որ բան կշա­հի՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով իր տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը։ Նա չի նկա­տում, որ մյուս­ներն ի­րեն ար­հա­մար­հան­քով ու խղճա­հա­րու­թյամբ են վե­րա­բեր­վում։ Վս­տա­հու­թյան ար­ժա­նի մարդն այլ կերպ է վար­վում։ Ա­ռա­ջին հեր­թին, նա հա­վա­տում է Աստ­ծուն, հե­տո միայն՝ իր խղճի ձայ­նին։ Նա չի լռում, երբ ինչ-որ սխալ բան է տե­ղի ու­նե­նում։ Նրա հա­մար «ձեռ­քե­րը լվա­նալ» ար­տա­ հայ­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է հրա­ժար­վել կյան­քի իր սկզբունք­նե­րից։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով նա նա­խընտ­րում է ան­ձամբ զրու­ցել մար­դու հետ, ով ճիշտ չի վար­վում։ Տես­նե­լով սեր, ըմբռ­նում և­ օգ­նե­լու ցան­կու­թյուն, մար­դը, ում «գաղտ­նի­ քը» բա­ցա­հայտ­վել է, շատ հա­ճախ բա­ցում է իր սիրտն ու փո­խում է վե­րա­ բեր­մուն­քը։ Մենք բո­լորս Աստ­ծո ծա­ռա­ներն ենք այս աշ­խար­հում։ Մենք կանչ­ված ենք ար­տա­ցո­լե­լու Նրա բնա­վո­րու­թյու­նը։ Տես­նե­լով մեր ար­ձա­գան­քը ու­րիշ­նե­րի սխալ­նե­րի նկատ­մամբ, մար­դիկ մե­զա­նում կտես­նեն կա՛մ մե­ղադ­րող­նե­րի, կա՛մ էլ Փրկ­չի բնա­վո­րու­թյունն ար­տա­ցո­լող­նե­րի։ Մեր խոս­քե­րը կա՛մ քա­ ցախ, կա՛մ էլ բու­ժող բա­լա­սան կլի­նեն նրանց վեր­քե­րի հա­մար։ Այս օ­րը դարձ­րո՛ւ վե­րա­կանգն­ման օր։ Շուրջդ այն­քան վի­րա­վոր մար­դիկ կան, նրանք այն­քան մոտ են քեզ, որ դու նույ­նիսկ չես պատ­կե­րաց­նում։ Բա­լա­սա՛ն դար­ձիր նրանց հա­մար։ Դու ինքդ քեզ ա­վե­լի լավ կզգաս, բայց նախ գնա՛ Հի­սու­սի մոտ ու թո՛ւյլ տուր Նրան խո­սել քո մի­ջո­ցով։ Հի­շի՛ր, որ «բան­սար­կու­թյան ման ե­կո­ղը գաղտ­նի­քը կհայտ­նի, բայց հա­ վա­տա­րիմ հո­գի ու­նե­ցո­ղը կծած­կի բա­նը»։

——————————————————————————————————————— 108

ՕՐՀ­ՆԻ՛Ր ՏԻ­ՐՈ­ՋԸ

ապրիլ

9

«Ա­մեն շունչ ու­նե­ցո­ղը թող օրհ­նի Տի­րո­ջը։ Ա­լե­լուիա» (­Սաղ­մոս 150.6)։ Սա վեր­ջին սաղ­մոսն է։ Այն, ինչ­պես և­ ա­ռա­ջին սաղ­մո­սը, վեց հա­մա­րից է բաղ­կա­ցած։ Ա­ռա­ջինն օրհ­նու­թյան սաղ­մոս է, վեր­ջի­նը՝ փա­ռա­բա­նու­թյան։ Օրհ­նու­թյունն ու փա­ռա­բա­նու­թյու­նը փոխ­կա­պակց­ված են։ Չ­կա օրհ­նու­թյուն ա­ռանց փա­ռա­բա­նու­թյան, և չ­կա փա­ռա­բա­նու­թյուն ա­ռանց օրհ­նու­թյան։ Սաղ­մոս 150-ի ա­ռա­ջին ե­րեք հա­մար­նե­րում խոս­վում է այն մա­սին, թե ում, ին­չու և­ ինչ­պես պետք է փա­ռա­բա­նենք։ «Օրհ­նել» բա­յը սաղ­մո­սում կրկնվում է տասն­մեկ ան­գամ։ Սաղ­մո­սի վեր­ջին հա­մա­րը կոչ է ա­նում ա­մեն շունչ ու­նե­ցո­ղին օրհ­նել Աստ­ծուն։ Սա նաև մար­գա­րեու­թյուն է, քա­նի որ կգա այն օ­րը, երբ ա­մեն շունչ ու­նե­ցող, նույ­նիսկ նրանք, ով­քեր հրա­ժար­վել են ըն­դու­նել Աստ­ծուն, կխո­նարհ­վեն Նրա առջև։ Խոս­քը մեղ­քի պատ­մու­թյան վեր­ջին օր­վա մա­սին է։ Ա­ռա­ջին մե­ղադ­րան­ քը, ո­րը թշնա­մին ներ­կա­յաց­րեց Աստ­ծո դեմ, այն է, որ Աստ­ված, իբր ե­սա­սի­ րու­թյու­նից դրդված, պա­հան­ջում է, որ Իր ստեղ­ծած էակ­նե­րը խո­նարհ­վեն Իր առջև։ Ա­րուս­յա­կը խոս­տա­ցավ, որ ա­մեն ինչ կփոխ­վի միայն այն դեպ­ քում, ե­թե բո­լո­րը խո­նարհ­վեն ի­րեն։ Եվ շատ հրեշ­տակ­ներ հա­վա­տա­ցին նրան։ Այս­պես սկսվե­ցին ար­ցունք­նե­րով, ցա­վով, տա­ռա­պանք­նե­րով, դա­ վա­ճա­նու­թյամբ, բռնու­թյամբ ու մա­հով լի դա­րե­րը։ Քրիս­տո­սի և սա­տա­նա­յի միջև ծա­գած պայ­քա­րի հիմ­քում ըն­կած է երկր­ պա­գու­թյան հար­ցը։ Մարդ­կու­թյան ողջ պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում թշնա­ մին մի­տում­նա­վոր կեր­պով փոր­ձում է ար­մա­տա­խիլ ա­նել Աստ­ծուն երկր­ պա­գու­թյու­նը։ Մինչ այ­սօր նա կոչ է ա­նում․ «Երկր­պա­գե՛ք արևին, լուս­նին, հա­ճույք­նե­րին, հարս­տու­թյանն ու նույ­նիսկ ինք­ներդ ձեզ, հնա­րա­վոր ա­մեն ին­չին, բայց ոչ Աստ­ծուն»։ Եվ այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­վում, որ նա հաղ­թում է, քա­նի որ մարդ­կու­թյու­նը մո­լո­րու­թյան մեջ է՝ չի­մա­նա­լով ում կամ ին­չին երկր­պա­գել։ Աստ­ծո համ­բե­րու­թյու­նը շատ մեծ է։ Նա սի­րում է Իր ստեղ­ծած էակ­նե­րին։ Նա սպա­սում է մեր երկր­պա­գու­թյա­նը ոչ թե Իր գո­յու­թյան կամ Ի­րեն մե­ծա­ րե­լու հա­մար։ Լիար­ժեք կյան­քով ապ­րե­լու հա­մար մարդն ու­նի Աստ­ծուն երկր­պա­գե­լու կա­րի­քը։ Ս­տեղծ­ված էակն ա­ռանց ի­րեն Ս­տեղ­ծո­ղի դա­տարկ է ու դժբախտ, քա­նի դեռ չի ապ­րում Նրա հետ լիար­ժեք կյան­քով։ Կ­գա այս պատ­մու­թյան վեր­ջին օ­րը։ Չա­րը մե­կընդ­միշտ կկոր­ծան­վի։ Կ­լի­ նե՞ս արդ­յոք այն մարդ­կանց հետ, ով­քեր ու­րախ սրտով և կա­մո­վին կփա­ ռա­բա­նեն Աստ­ծուն, թե՞ կլի­նես նրանց հետ, ով­քեր ծնկի կգան՝ հաս­կա­ նա­լով ի­րենց ան­գո­յու­թյու­նը։ Այ­սօր­վա օ­րը դարձ­րո՛ւ փա­ռա­բա­նու­թյան օր։ Եր­գի՛ր, բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րով փա­ռա­բա­նի՛ր Աստ­ծուն, գո­հա­ցի՛ր ու շնոր­հա­կա­լու­թյո՛ւն հայտ­նիր, նույ­նիսկ, ե­թե քեզ պա­րու­րել են ցավն ու ան­ հանգս­տու­թյուն­նե­րը։ Տխ­րու­թյան դեմ լա­վա­գույն դե­ղա­մի­ջո­ցը փա­ռա­բա­նու­թյունն է։ Թող այ­ սօր «ա­մեն շունչ ու­նե­ցո­ղը օրհ­նի Տի­րո­ջը։ Ա­լե­լուիա»։ ——————————————————————————————————————— 109

ապրիլ

10

ՀԱՐՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Օ­գուտ չու­նի հարս­տու­թյու­նը բար­կու­թյան օ­րը, բայց ար­դա­րու­ թյու­նը կա­զա­տի մա­հից» (Ա­ռա­կաց 11.4)։ «Բար­կու­թյան օր» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը բազ­միցս օգ­տա­գործ­վում է Աստ­ վա­ծաշն­չում։ Խոսքն այս աշ­խար­հի պատ­մու­թյան վեր­ջին օր­վա մա­սին է։ Սա դա­տաս­տա­նի օրն է, ո­րից ոչ ոք չի կա­րող խու­սա­փել։ Մեղ­քը սկիզբ է ու­նե­ցել, հետևա­բար, կու­նե­նա նաև ա­վարտ։ Մի ան­գամ զրու­ցում էի դե­ռա­հաս­նե­րի հետ, ով­քեր մա­րի­խուա­նան փա­ թա­թում էին Աստ­վա­ծաշն­չի թեր­թե­րով։ Նրանց ղե­կա­վարն այս­պես ա­սաց․ «Սա իմ կյանքն է, և­ես ապ­րում եմ այն­պես, ինչ­պես ու­զում եմ»։ Նրա խոս­ քերն այն­քան էլ ճշմա­րիտ չէին։ Նա իս­կա­պես կա­րող էր ա­նել այն ա­մենն, ինչ ու­զում էր, բայց իր սե­փա­կան կյանքն ի­րեն չէր պատ­կա­նում։ Կ­յան­քը մար­դուն տրված Աստ­ծո պարգև է։ Կ­յան­քի պարգևի հետ մեկ­ տեղ, Աստ­ված մար­դուն նաև ա­զա­տու­թյուն է տվել։ Մենք ա­զատ ենք ընտ­ րու­թյան և­ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու հար­ցում, բայց մի օր, ան­կաս­կած, պետք է պա­տաս­խան տանք, թե ինչ­պես ենք տնօ­րի­նել մեզ նվի­րած կյան­ քը։ Սո­ղո­մոնն ի­մաս­տա­բար զգու­շաց­նում է, որ այն, ինչ ար­ժե­քա­վոր է այ­սօր, ոչ մի ար­ժեք չի ու­նե­նա վեր­ջին օ­րը։ Փո­ղը դրան­ցից մեկն է։ Ապ­րե­լով երկ­րի վրա, Հի­սու­սը մի ան­գամ հարց­րեց․ «Ո­րով­հետև ի՞նչ օ­գուտ ու­նի մարդ, որ բո­լոր աշ­խարհքն ստա­նա և­իր ան­ձը կորց­նի, կամ ի՞նչ գին կտա մարդ իր ան­ձը փրկե­լու հա­մար» (­Մատ­թեոս 16.26)։ Այս հար­ցը պետք է օգ­նի մեզ ճշտո­րեն դա­սա­կար­գել ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­ նե­րը։ Փողն անհ­րա­ժեշտ է, այն օ­գուտ է բե­րում։ Պետք չէ ա­մա­չել ար­դար աշ­խա­տան­քով վաս­տա­կած գու­մա­րից։ Հարս­տու­թյու­նը պարգև է, ո­րի օգ­ նու­թյամբ մենք կա­րող ենք մեծ ու բա­րի գոր­ծեր կա­տա­րել այս աշ­խար­հում, ե­թե ի­մաս­տու­թյամբ տնօ­րի­նենք այն։ Խն­դիր է ա­ռա­ջա­նում այն դեպ­քում, երբ մենք գե­րագ­նա­հա­տում ենք գու­ մա­րի ար­ժեքն ու կարևո­րու­թյու­նը, երբ հա­նուն փո­ղի մար­դը հրա­ժար­վում է իր սկզբունք­նե­րից, մո­ռա­նում է իր հոգևոր պա­հանջ­մունք­նե­րի մա­սին ու խլաց­նում իր իսկ խղճի ձայ­նը։ Այս դեպ­քում գու­մա­րը չա­րի­քի պատ­ճառ է դառ­նում։ Մար­դը եր­ջա­նիկ չէ այս կյան­քում ու կա­րող է կորց­նել հա­վի­տե­ նու­թյու­նը։ Երբ Աստ­ված կան­չի նրան պա­տաս­խան տա­լու, նա չի կա­րո­ղա­ նա ար­դա­րաց­նել ի­րեն։ Մի՛ վա­խե­ցիր կորց­նել հարս­տու­թյու­նը, պաշտ­պա­նե­լով ճշմար­տու­թյունն ու ար­դա­րու­թյու­նը։ Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր, որ­պես­զի հի­շես ճշմա­րիտ ար­ժեք­նե­րի՝ ըն­տա­նի­քի, Աստ­ծուն ծա­ռա­յե­լու ու դի­մա­ցի­նին սի­ րե­լու մա­սին։ Մի՛ կենտ­րո­նա­ցիր շո­շա­փե­լի բա­նե­րի վրա։ Փոր­ձի՛ր տես­նել ոչ միայն նյու­թա­կա­նը, ո­րով­հետև «օ­գուտ չու­նի հարս­տու­թյու­նը բար­կու­թյան օ­րը, բայց ար­դա­րու­թյու­նը կա­զա­տի մա­հից»։

——————————————————————————————————————— 110

ԿԱ­ՆԱՉ ՁԻ­ԹԵ­ՆԻ

ապրիլ

11

«Բայց ես կա­նա­չա­ցած ձի­թե­նիի նման եմ Աստ­ծո տա­նը, ես Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյանն եմ հու­սա­ցած հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից» (­Սաղ­մոս 52.8)։ Ե­դով­մա­ցի Դո­վե­կը մտնում էր Սա­վու­ղի մեր­ձա­վոր­նե­րի թվի մեջ։ Ե­դով­ մից գաղ­թած Ե­դով­մա­ցի­ներն ա­վե­լի ուշ դար­ձան Իս­րա­յե­լի թշնա­մի­նե­րը։ Դո­վե­կը դա­վա­ճա­նու­թյան տի­պիկ օ­րի­նակ է։ Այ­սօր էլ շատ են նրա նման մար­դիկ, ով­քեր պատ­րաստ են թի­կուն­քից հար­վա­ծել։ Դա­վի­թը, հե­տապնդ­վե­լով Սա­վու­ղից, թաքն­վում էր Նոբ քա­ղա­քում, երբ Ա­քի­մե­լեք քա­հա­նան օգ­նեց նրան։ Դո­վե­կը նույն­պես տա­ճա­րում էր, տե­սավ նրանց ու ան­մի­ջա­պես այդ մա­սին հայտ­նեց թա­գա­վո­րին։ Բար­կա­ցած Սա­ վու­ղը Դո­վե­կին հրա­մա­յեց զար­կել Ա­քի­մե­լե­քի ողջ սերն­դին։ Ութ­սուն­հինգ մարդ սպան­վեց (Ա Թա­գա­վո­րաց 22)։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է այն ժա­մա­նակ, երբ ե­դով­մա­ցին մատ­նեց ի­րեն։ Սաղ­մոսն սկսվում է հետև­յալ բա­ռե­րով․ «Ի՞նչ ես պար­ծե­նում չա­րու­ թյու­նով, ով բռնա­վոր, Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյու­նը ա­մեն օր կա։ Քո լե­զուն չա­րու­ թյուն է հնա­րում, ինչ­պես սուր ա­ծե­լի նեն­գու­թյուն է գոր­ծում»։ Դու բախ­վում ես մարդ­կանց, ով­քեր ի­րենց զո­րե՞ղ են զգում, հաշ­վի առ­ նե­լով ի­րենց հա­սա­րա­կա­կան դիր­քը, բայց ի­րենց խոս­քե­րով ցա­վեց­նում ու կոր­ծա­նում են քեզ։ Տե՛ս, թե ինչ­պես ար­ձա­գան­քեց Դա­վի­թը։ Հա­յացքդ ուղ­ղի՛ր դե­պի Ձի­թեն­ յաց սա­րը։ Այն­տեղ կա­նաչ պտղա­բեր ծա­ռեր են տնկված, ո­րոնք դի­մա­կա­ յում են ե­ղա­նա­կա­յին ան­բա­րեն­պաստ պայ­ման­նե­րին ու խիստ կլի­մա­յին։ «Ես կա­նա­չա­ցած ձի­թե­նիի նման եմ», - ա­սում է Դա­վի­թը։ Բնագ­րում խոս­ քը գույ­նի մա­սին չէ։ «Կա­նաչ» բա­ռը նշա­նա­կում է նաև «ծաղ­կող, կյան­քով լի, պտղա­բեր»։ Ձի­թե­նու գե­ղեց­կու­թյունն ար­տա­քին տես­քի մեջ չէ, այլ իր պտուղ­նե­րի։ Քեզ շրջա­պա­տող աշ­խար­հը լի է դա­վա­ճա­նու­թյամբ ու զրպար­տու­թյամբ, բայց Դա­վիթն ի­րեն կա­նաչ ձի­թե­նու նման էր զգում, երբ ա­պաս­տան էր գտնում Աստ­ծո մոտ։ Հաղ­թա­նա­կի գաղտ­նիքն այն է, որ նա «Աստ­ծո տանն էր»։ Ո՞վ կա­րող է ոչն­չաց­նել քեզ, ե­թե Աստ­ծո ձեռքն է պաշտ­պա­նում։ Այ­սօր Աստ­ված ա­ռա­ ջար­կում է քեզ Իր հա­վեր­ժա­կան սե­րը։ Հա­վա­տա­լով այս խոս­տու­մին, ա­ռա՛ջ գնա ու մի՛ վա­խե­ցիր։ Աստ­ված կա­ ռաջ­նոր­դի քեզ, քո առջև բա­ցե­լով դռներն ու ստի­պե­լով լռել քո թշնա­մի­ նե­րին։ Կրկ­նի՛ր Դավ­թի նման․ «Բայց ես կա­նա­չա­ցած ձի­թե­նիի նման եմ Աստ­ծո տա­նը, ես Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյանն եմ հու­սա­ցած հա­վիտ­յանս հա­վի­ տե­նից»։

——————————————————————————————————————— 111

ապրիլ

12

ՀԱՐ­ԳԱՐ­ԺԱՆ ԿԻ­ՆԸ

«Ա­ռա­քի­նի կին ո՞վ կա­րող է գտնել, նրա գի­նը ա­վե­լի է, քան թե գո­ հար­նե­րը» (Ա­ռա­կաց 31.10)։ Նա մտավ սեն­յակ, որ­տեղ ես պատ­րաստ­վում էի հա­զա­րա­վոր մարդ­կանց առջև ե­լույթ ու­նե­նալ։ Նրա աչ­քե­րը տխուր էին, և­ինչ­պես ինքն ար­տա­հայտ­ վեց, տա­ռա­պում էր իր «ֆի­զի­կա­կան ա­րատ­նե­րից»։ Նա իր ապ­րում­նե­րով ան­կեղ­ծո­րեն կիս­վեց ինձ հետ, պատ­մե­լով, թե ա­մեն ան­գամ որ­քան ծանր զգա­ցում­ներ է ու­նե­նում, երբ գե­ղե­ցիկ կին է տես­նում։ «Տ­ղա­մար­դիկ ինձ խղճա­հա­րու­թյամբ են նա­յում», - ա­սաց նա, հա­զիվ զսպե­լով ար­ցունք­նե­րը։ Ես մինչև վերջ լսե­ցի նրան։ Եր­բեմն անհ­րա­ժեշտ է լի­նում խո­սել մի բա­նի մա­սին, ին­չը թաքն­ված է սրտումդ, լաց լի­նել հո­գիդ ծվա­տող ցա­վը մի փոքր մեղ­մե­լու հա­մար։ «Ես էլ կին եմ, ես էլ եմ ե­րա­զում ըն­տա­նի­քի, ե­րե­խա­նե­ րի, սի­րո մա­սին, բայց տա­րի­ներն անց­նում են, ծե­րա­նում եմ, և­ե­րա­զանքս ա­վե­լի ու ա­վե­լի ա­նի­րա­կան է դառ­նում», - ա­սաց նա։ Այդ կինն այն­քան տգեղ չէր, ինչ­պես ինքն էր կար­ծում։ Նրա աչ­քերն արևոտ օր­վա ան­հա­տակ կա­պու­տակ լճեր էին հի­շեց­նում։ Երկ­չոտ ժպի­տը նման էր հան­դարտ մի լույ­սի, որ հա­զիվ էր նշմար­վում ինք­նաոչն­չաց­ման հետզ­հե­տե թանձ­րա­ցող աղ­ջա­մուղ­ջում։ «Ա­մեն ինչ ան­հույս է», - ա­սաց նա։ Դա իս­կա­պես ճշմար­տու­թյուն էր։ Բայց ոչ թե մար­մի­նը, այլ հո­գին էր ընկղմ­վել վհա­տու­թյան ան­դուն­դը։ Հե­ռուս­ տաէկ­րան­նե­րից ու գո­վազ­դա­յին վա­հա­նակ­նե­րից նա­յող գե­ղե­ցիկ կա­նայք ա­սես ճչում էին. «Դու տգեղ ես»։ Ապ­րե­լով գե­ղեց­կու­թյան իր սե­փա­կան ըն­ կա­լու­մով, նա տա­ռա­պում էր։ Նա ինքն ի­րեն գնա­հա­տում էր գե­ղա­գի­տա­ կան չա­փա­նիշ­նե­րի հա­մա­ձայն, չան­սա­լով ի­մաս­տուն Սո­ղո­մո­նին․ «Ա­ռա­քի­ նի կին ո՞վ կա­րող է գտնել, նրա գի­նը ա­վե­լի է, քան թե գո­հար­նե­րը»։ Հար­գար­ժան է հիա­նա­լի բնա­վո­րու­թյամբ, հոգևոր զո­րու­թյամբ ու ու­նա­ կու­թյուն­նե­րով օժտ­ված կի­նը։ Նա նման է ոչ թե ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում թա­ռա­մող նուրբ վար­դի, այլ ա­մուր ժայ­ռի, ո­րը դի­մա­նում է ծո­վի ու քա­մու ճնշմա­նը։ Ա­ռա­կաց գրքի 31-րդ գ­լուխն ա­վարտ­վում է հետև­յալ խոս­քե­րով․ «Սուտ է վա­յել­չու­թյու­նը, և­ու­նայն՝ գե­ղեց­կու­թյու­նը. այն կի­նը, որ վա­խե­նում է Տե­ րի­ցը՝ նա կգով­վի»։ Երկ­յու­ղա­ծու­թյամբ ա­մեն օր Աստ­ծուն փնտրող կի­նը վստա­հում ու հա­վա­տում է Նրան։ Նա ապ­րում է հոգևոր աղբ­յու­րի՝ Հի­սու­ սի ոտ­քե­րի մոտ։ Նրան տար­բե­րում է աշ­խար­հի հա­վա­սա­րակշռ­ված պատ­ կե­րը։ Ո­չինչ չի շփո­թեց­նում նրան, չի թու­նա­վո­րում նրա հո­գին։ Այս ա­մե­ նը կա­րե­լի է ա­սել նաև տղա­մարդ­կանց մա­սին։ Մինչ տնից դուրս կգաս՝ հի­շի՛ր, որ ար­ժա­նա­պա­տիվ ու ա­ռա­քի­նի մար­դու գինն «ա­վե­լի է, քան թե գո­հար­նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 112

ՄԻ՛ ԹՈՂ­ՆԻՐ ԻՆՁ…

ապրիլ

13

«Մի՛ թո­ղիր ինձ, ով Տեր՝ իմ Աստ­ված, մի՛ հե­ռա­նա ին­ձա­նից» (­Սաղ­մոս 38.21)։ Ե­դե­մում այդ ող­բեր­գա­կան օ­րը Աստ­ված տրտմեց ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ Ա­դամն ու Ե­վան կե­րան ար­գել­ված պտու­ղը, այլ որ նրանք անհ­նա­զան­ դու­թյուն դրսևո­րե­ցին։ Աստ­ծո սի­րե­լի զա­վակ­նե­րը, որ մինչ այդ ցնծում ու ու­րա­խա­նում էին Նրա հետ շփվե­լիս, հի­մա ար­դեն թաքն­վում էին Նրա­նից։ Մեղքն ան­դուն­դով բա­ժա­նեց Ա­րար­չին ու Նրա ստեղ­ծած էա­կին։ Սա մեղ­քի ա­մե­նա­սար­սա­փե­լի հետևանքն է։ Մեղ­քը տա­նում է այն բա­նին, որ մար­ դուն մտա­հո­գում է քրիս­տո­նեու­թյան միայն ար­տա­քին կող­մը։ Այդ օ­րից ի վեր մարդ­կու­թյու­նը քայ­լում է կյան­քի ա­նա­պա­տի եր­կար ու ձիգ ճա­նա­պար­հով։ Ժա­մա­նա­կը ցույց տվեց, թե որ­քան տխուր է կյանքն ա­ռանց Աստ­ծո։ Աստ­ծուց բա­ժան­վե­լը տա­նում է այ­լա­սեր­ման ու մահ­վան։ Սաղ­մոս 38-ում Դա­վի­թը նկա­րագ­րում է մեղ­քի տե­սա­նե­լի հետևանք­ներն ու լաց է լի­նում․ «Չ­կա իմ մարմ­նում ա­ռող­ջու­թյուն քո բար­կու­թյան պատ­ ճա­ռով, իմ ոս­կոր­նե­րում խա­ղա­ղու­թյուն չկա իմ մեղ­քի հա­մար» (հա­մար 3)։ Մեղքն իր ազ­դե­ցու­թյունն է թող­նում նաև մար­դու ֆի­զի­կա­կան ա­ռող­ ջու­թյան վրա, օր­գա­նիզ­մը զրկում է դրա­կան զգաց­մունք­ներ ա­ռա­ջաց­նող էն­դոր­ֆին հոր­մո­նից և դո­պա­մի­նի քա­նա­կու­թյու­նից։ Մեղ­քը խլում է ապ­րե­ լու ցան­կու­թյու­նը, ա­մեն ինչ կորց­նում է իր ի­մաս­տը, մնում է պար­զա­պես գո­յատևել ու դի­մա­կա­յել։ «Խո­ցերս հո­տում և փ­տում են՝ իմ հի­մա­րու­թյան հա­մար», - շա­րու­նա­կում է Դա­վի­թը։ Նրա բո­ղո­քը նկա­րագ­րում է, թե ինչ է կա­տար­վում մե­ղա­վոր մար­դու մտքում, երբ նա լսում է իր խղճի ձայ­նը։ «Ինչ­պե՞ս կա­րող էի այս­պի­սի անմ­տու­թյուն ա­նել», - հարց­նում է նա ինքն ի­րեն՝ մեղ­քի հա­ճույք­նե­րի բա­վա­կա­նու­թյու­նից սթափ­ված։ Բայց ար­դեն ուշ է, մեղ­քի հետևանք­նե­րը սուր նե­տե­րի նման տակ­նուվ­րա են ա­նում հո­գին. նա լքված է բո­լո­րից։ «Իմ սի­րե­լի­ներն ու ըն­կեր­նե­րը կանգ­նած են իմ խո­ցի դեմ, և­իմ ազ­գա­կան­նե­րը կանգ­նած են հեռ­վանց»։ Տխ­րու­թյուն, վհա­տու­թյուն, միայ­նու­թյուն, ինք­նաքն­նա­դա­տու­թյուն, հո­ գին տակ­նուվ­րա ա­նող սուր դա­նակ­նե՛ր։ Դա­վի­թը զգա­ցել է այս ա­մե­նը։ Եվ այ­դու­հան­դերձ, ես միայն մի հա­մար են ընտ­րել սաղ­մո­սից․ «Մի՛ թո­ղիր ինձ, ով Տեր՝ իմ Աստ­ված, մի՛ հե­ռա­նա ին­ձա­նից»։ Օ՜, ըմ­բոստ սիրտ։ Երբ քեզ կու­րաց­նում է գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րի փայ­լը, մի պահ մտա­ծի՛ր ցուրտ ու մութ ան­դուն­դի մա­սին, որ­տեղ կա­րող ես հայտն­ վել մեղ­քի պատ­ճա­ռով։ Նա­յի՛ր վեր ու սրտանց դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Մի՛ թո­ ղիր ինձ, ով Տեր՝ իմ Աստ­ված, մի՛ հե­ռա­նա ին­ձա­նից»։

——————————————————————————————————————— 113

ապրիլ

14

ՃՇ­ՄԱ­ՐԻՏ Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Ո­րով­հետև Տերն է տա­լիս ի­մաս­տու­թյու­նը, նրա բե­րա­նիցն է գի­տու­ թյունն ու հան­ճա­րը։ Նա ու­ղիղ­նե­րի հա­մար հա­ջո­ղու­թյուն է պա­հում, նա վա­հան է ա­նա­րա­տու­թյամբ գնա­ցող­նե­րի հա­մար։ Որ ի­րա­վուն­քի ճա­նա­պարհ­նե­րը պահ­պա­նի, նա պա­հում է իր բա­րե­պաշտ­նե­րի ճա­ նա­պար­հը» (Ա­ռա­կաց 2.6-8)։ Այս գլխում խոս­վում է Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին հետևող մարդ­կանց մա­ սին։ Նրանք ան­վան­ված են ար­դար ու ազ­նիվ, և նրանց հա­մար Աստ­ված վա­հան է։ Նա պահ­պա­նում է նրանց ճա­նա­պարհ­ներն ու ի­մաս­տու­թյուն է պարգևում նրանց։ Ի­մաս­տու­թյունն ապ­րե­լու ար­վեստ է, և­ անհ­նար է եր­ջա­նիկ լի­նել ա­ռանց ապ­րե­լու հմտու­թյան։ Ե­թե դու ապ­րե­լու հմտու­թյուն չու­նես, հենց ինքդ ես տա­ ռա­պում ու ստի­պում ես տա­ռա­պել քեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց, կյանքդ դա­ տարկ կլի­նի՝ հիմն­ված ան­հու­սա­լի ու ան­կա­յուն ար­ժեք­նե­րի վրա։ Երբ դու սրտանց դի­մում ես Աստ­ծուն, Նա քեզ ճշմա­րիտ ի­մաս­տու­թյուն է շնոր­հում։ Եբ­րա­յե­րե­նում օգ­տա­գործ­վում է «տուշիյահ» բա­ռը, ո­րը փո­խան­ ցում է ամ­րու­թյան ու վստա­հու­թյան գա­ղա­փա­րը։ Ին­չո՞ւ մեկ վայրկ­յա­նում խա­փան­վե­ցին բո­լոր ծրագ­րերդ։ Ին­չո՞ւ կոր­ծան­ վեց այն ա­մե­նը, ին­չի մա­սին ե­րա­զում էիր կյան­քում՝ կար­ծե­լով, թե դրանք ար­ դեն ի­րա­կա­նա­նում են։ Աստ­ված ճշմա­րիտ ի­մաս­տու­թյուն է շնոր­հում բո­լոր նրանց, ով­քեր սրտանց փնտրում են այն։ Ե­թե դու ըն­դու­նես Նրա պարգևը, այն ա­մենն, ինչ կա­ռու­ցում ես, ա­մուր և­ան­խախտ կլի­նի։ Աստ­ված նաև խոս­տա­նում է լի­նել քո վա­հա­նը։ Աստ­ված պաշտ­պա­ նում է քեզ հան­դի­պա­կաց քա­մի­նե­րի ու փո­թո­րիկ­նե­րի սաս­տիկ գրոհ­նե­ րից, ո­րոնք սպառ­նում են ոչն­չաց­նել այն ա­մե­նը, ինչ կա­ռու­ցում ես։ Ոչ ոք ու ո­չինչ չի հաղ­թի քեզ։ Այս բո­լոր խոս­տում­նե­րը տրված են Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ մարդ­կանց։ Եբ­րա­յե­րեն «խա­սի­դիմ» բա­ռը բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «ա­ռա­քի­նի»։ Մա­կա­բա­յե­ցի­նե­րի դի­նաս­տիա­յի գա­հա­կալ­ման տա­րի­նե­րին մար­դիկ, ով­քեր կա­մո­վին ընտ­րում էին Աստ­ծո հրա­հանգ­նե­րին հետևե­լու ճա­նա­ պար­հը, կոչ­վում էին «խա­սի­դիմ», այ­սինքն՝ «ա­ռա­քի­նի», ի տար­բե­րու­թյուն նրանց, ով­քեր փոր­ձում էին Աստ­ծո սկզբունք­նե­րը միա­վո­րել հու­նա­կան մշա­կույ­թի սկզբունք­նե­րի հետ։ Սա աշ­խար­հի­կու­թյու­նը թող­նե­լու կոչ է։ Վ­տան­գա­վոր է փոր­ձել ծա­ռա­ յել Աստ­ծուն և միա­ժա­մա­նակ հետևել ա­նաստ­ված մշա­կույ­թի բա­րո­յա­կան նոր­մե­րին։ Դու վա­խե­նա­լու ո­չինչ չու­նես, ե­թե Աստ­ված քո վա­հանն է, ե­թե Նա տվել է քեզ Իր ի­մաս­տու­թյու­նը։ Այ­սօ՛ր դու պետք է պա­տաս­խա­նես հետև­յալ հար­ ցին․ «Արդ­յո՞ք ես ա­նա­րա­տու­թյամբ եմ քայ­լում»։ Հի­շի՛ր, որ «Տերն է տա­լիս ի­մաս­տու­թյու­նը, նրա բե­րա­նիցն է գի­տու­թյունն ու հան­ճա­րը։ Նա ու­ղիղ­նե­ րի հա­մար հա­ջո­ղու­թյուն է պա­հում, նա վա­հան է ա­նա­րա­տու­թյամբ գնա­ ցող­նե­րի հա­մար։ Որ ի­րա­վուն­քի ճա­նա­պարհ­նե­րը պահ­պա­նի, նա պա­հում է իր բա­րե­պաշտ­նե­րի ճա­նա­պար­հը»։ ——————————————————————————————————————— 114

ՈՐ­ՔԱ՞Ն Է ՄԵԾ ՔՈ ԱՍՏ­ՎԱ­ԾԸ

ապրիլ

15

«Մեծ է Տե­րը և շատ օրհն­յալ մեր Աստ­ծո քա­ղա­քում՝ իր սուրբ սա­րի վրա» (­Սաղ­մոս 48.1)։ Որ­քա՞ն է մեծ քո Աստ­վա­ծը։ Շա­տե­րին դուր են գա­լիս փոք­րիկ աստ­ված- տիկ­նիկ­նե­րը, ո­րոնց կա­րե­լի է կա­ռա­վա­րել։ Աստ­ված­ներ, ո­րոնք հա­վա­նու­ թյուն են տա­լիս այն ա­մե­նին, ինչ ա­նում են ի­րենց երկր­պա­գու­նե­րը։ Մար­դիկ ի­րենց հար­մա­րա­վետ են զգում այս­պի­սի աստ­ված­նե­րի հետ։ Բայց այս աստ­ված­նե­րը վնաս են պատ­ճա­ռում։ Նրանք կա­րող են քնեց­ նել խիղ­ճը, ցա­վազր­կել հո­գին, բայց բու­ժել չեն կա­րող։ Սա ըն­դա­մե­նը թա­ րա­խա­պա­լա­րը ծած­կող վի­րա­կապ է, պատ­րանք, բեն­գալ­յան կրակ, ո­րը լավ առ­կայ­ծում է, բայց չի տա­քաց­նում։ Կոր­խի որ­դի­նե­րի սաղ­մո­սում խոս­վում է մեծ Աստ­ծո մա­սին, Ով, ի հու­ րա­խու­թյուն ողջ երկ­րի, կա­ռա­վա­րում է աշ­խար­հը։ Հե­ղի­նա­կը չի փոր­ձում տալ Աստ­ծո սահ­մա­նու­մը պար­զա­պես նկա­րագ­րում է Նրան։ Դու կա­րող ես կա՛մ ըն­դու­նել Աստ­ծուն, կա՛մ մեր­ժել Նրան. դու ա­զատ ես ընտ­րու­թյան հար­ցում։ Նույ­նիսկ, ե­թե մեր­ժում ես Նրան, դա ոչ մի կերպ չի ազ­դում ո՛չ Նրա գո­յու­թյան, ո՛չ էլ Նրա նպա­տակ­նե­րի վրա։ Նա մնում է Ա­մե­նա­կա­րող Աստ­ված։ Ին­չո՞ւ է պետք փա­ռա­բա­նել Տի­րո­ջը։ Ո­րով­հետև Աստ­ծո և Նրա ստեղ­ծած էակ­նե­րի միջև կան անձ­նա­կան սերտ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ։ Մեր Աստ­վա­ծը չի հե­ռա­նում մեր կյան­քից, չի թող­նում Իր ստեղ­ծած աշ­խար­հը։ Նա պար­զա­ պես ան­դեմ ուժ չէ։ Աստ­ված սեր է։ Աստ­ված մեզ ստեղ­ծել է սի­րով, մեզ կյանք է տվել սի­րով, և սա ստեղծ­ված էակ­նե­րին եր­ջան­կու­թյուն է պարգևում, ին­ չի արդ­յուն­քում էլ Նրա ա­նու­նը փա­ռա­բա­նե­լու և գո­վեր­գե­լու ցան­կու­թյուն է ա­ռա­ջա­նում։ Հենց այդ­պի­սի նշա­նա­կու­թյամբ է օգ­տա­գործ­վում եբ­րա­յե­րեն «ա­մեն­քի կող­մից փա­ռա­բան­վող» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Այս հա­մա­րում ևս կարևոր մի միտք է ար­տա­հայտ­վում։ Մենք պետք է փա­ռա­բա­նենք Նրան «մեր Աստ­ծո քա­ղա­քում՝ իր սուրբ սա­րի վրա»։ Այս հա­մա­րը գրե­լիս Աստ­ծո քա­ղա­քը հա­մար­վում էր Ե­րու­սա­ղե­մը։ Այ­սօր Աստ­ծո քա­ղա­քը ե­կե­ղե­ցին է, որ­տեղ մենք փա­ռա­բա­նում ենք Նրան։ Ինչ-որ խորհր­ դա­վոր բան է տե­ղի ու­նե­նում, երբ Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը միա­սին փա­ռա­բա­ նում են Նրան։ Մե­կի ու­րա­խու­թյու­նը փո­խանց­վում է մյու­սին։ Բո­լո­րը հա­ մակ­վում են փա­ռա­բա­նու­թյան հո­գով։ Հնա­րա­վոր է, դու շատ խնդիր­ներ ու­նես, կամ տխուր ու միայ­նակ ես զգում քեզ, բայց երբ մտնում ես Աստ­ծո Տուն ու միա­վոր­վում Նրան փա­ռա­բա­նող­նե­րի հետ, զգում ես, որ Աստ­ված մեծ է։ Ին­չո՞ւ է պետք սա։ Աստ­ծուն բա­վա­կա­նու­թյուն պատ­ճա­ռե­լո՞ւ։ Ո՛չ, այն քեզ է ու­րա­խու­թյուն պատ­ճա­ռում։ Աստ­ված մեծ է, և չ­կա այն­պի­սի խնդիր, ո­րը Նա չկա­րո­ղա­նա լու­ծել։ Դրա­նում հա­մոզ­վիր ինքդ։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Աստ­ծուն ե­կե­ղե­ցում, և կ­տես­ նես, որ ապ­րելդ ա­վե­լի է հեշ­տա­նում։ Միշտ հի­շի՛ր, որ «մեծ է Տե­րը և շատ օրհն­յալ մեր Աստ­ծո քա­ղա­քում՝ իր սուրբ սա­րի վրա»։ ——————————————————————————————————————— 115

ապրիլ

16

ՃՇ­ՄԱՐ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ՍԻ­ՐՈ՛Վ Ա­ՍԱ

«Որ իմ քիմ­քը ճշմար­տու­թյուն է խո­սե­լու, և­իմ շրթունք­նե­րի հա­մար պիղծ է անզ­գա­մու­թյու­նը» (Ա­ռա­կաց 8.7)։ Ճշ­մար­տու­թյունն ան­գին է, թեև հա­ճախ ցա­վոտ է լի­նում։ Շա­տե­րը պատ­ րաստ չեն այդ ցա­վին, և­այդ պատ­ճա­ռով գե­րա­դա­սում են ստի ու կեղ­ծի­քի ճա­նա­պար­հը։ Խու­սա­փե­լով ցա­վից, մարդն ընտ­րում է ու­րիշ ճա­նա­պարհ, բայց դրա վեր­ջը մահ է, ինչն ա­վե­լի վատ է, քան ցա­վը։ Ե­դե­մի պար­տե­զում գառ մորթ­վեց, և նրա ար­յու­նը ա­ռա­ջինն էր դե­պի Գող­գո­թա տա­նող ճա­ նա­պար­հին, որ­տեղ Հի­սուս Քրիս­տո­սը՝ Աստ­ծո ճշմա­րիտ Գա­ռը, Իր կյան­ քը տվեց մարդ­կու­թյան հա­մար։ Այս զո­հը փրկեց մեզ մա­հից։ Եվ ին­չո՞ւ են մար­դիկ՝ վա­խե­նա­լով ցա­վից, փախ­չում ճշմար­տու­թյու­նից, ապ­րում կորս­ տի տա­նող ստի մեջ։ Կ­յան­քում բազ­մա­թիվ տխուր պատ­մու­թյուն­ներ եմ տե­սել։ Կոր­ծան­ված ճա­կա­տագ­րեր, քայ­քայ­ված ըն­տա­նիք­ներ, խարխլ­ված հա­րա­բե­րու­թյուն­ ներ՝ այս ա­մե­նը ճշմար­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան հետևանք է։ Բա­զում ար­դա­րա­ցում­ներ կան ստի հա­մար։ «Ես չէի ցան­կա­նում նե­ղաց­նել քեզ», «Ես չէի ցան­կա­նում ընդ­հա­տել մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը», «Ես այն­քան էլ հա­մար­ձակ չգտնվե­ցի», «Ես կար­ծում էի, թե դու եր­բեք չես ի­մա­նա այդ մա­սին»։ Սո­ղո­մոնն Աստ­ծուց միայն ի­մաս­տու­թյուն չէր ստա­ցել։ Շատ բա­ներ նա ճա­նա­չել էր իր սե­փա­կան դա­ռը փոր­ձից։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով այ­սօր­վա տեքս­տում նա հա­մոզ­վա­ծու­թյամբ ա­սում է. «իմ շրթունք­նե­րի հա­մար պիղծ է անզ­գա­մու­թյու­նը»։ Սուտն ար­դա­րա­ցում չու­նի։ Ճշ­մար­տու­թյու­նը պետք է հռչակ­վի այն­պես, ինչ­պես մու­նե­տիկն էր հայ­ տա­րա­րում հաղ­թա­նա­կի մա­սին, երբ զոր­քը վե­րա­դառ­նում էր պա­տե­րազ­ մից։ Ճշ­մար­տու­թյու­նը ոչ միշտ է հա­ճե­լի, հա­ճախ այն ցավ է պատ­ճա­ռում, բայց միայն ի­րա­կա­նու­թյունն ըն­դու­նե­լու դեպ­քում կա­րող ես շտկել ներ­կան ու կա­ռու­ցել ա­պա­գան։ Թող քո խոս­քե­րը միշտ ճշմա­րիտ լի­նեն։ Մի՛ թաքն­վիր, մի՛ խու­սա­փիր, մի՛ հանձն­վիր, մի՛ հե­տաձ­գիր։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուն, որ ճշմար­տու­թյու­նը քո շրթունք­նե­րում հա­մեմ­ված լի­նի սի­րով։ Գթա­սի՛րտ ե­ղիր, ա­սա՛ ճշմար­տու­ թյու­նը, բայց մի՛ ծած­կիր այն ցավ պատ­ճա­ռե­լու վա­խից։ Հի­շի՛ր Սո­ղո­մո­նի խոս­քերն ու հետևի՛ր նրա խորհր­դին․ «Որ իմ քիմ­քը ճշմար­տու­թյուն է խո­ սե­լու, և­իմ շրթունք­նե­րի հա­մար պիղծ է անզ­գա­մու­թյու­նը»։

——————————————————————————————————————— 116

ԶՈ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆՆ ԱՍՏ­ԾՈՒՆՆ Է

ապրիլ

17

«Աստ­ված մի ան­գամ խո­սեց, ես եր­կու ան­գամ լսե­ցի այս, թե զո­րու­ թյունն Աստ­ծունն է» (­Սաղ­մոս 62.11)։ Մի ան­գամ սի­րո­ղա­կան թռչնա­բա­նը նստել էր բլրի վրա և հետևում էր երկն­ քում հպար­տո­րեն ճախ­րող արծ­վին։ Գի­շատ­չի սուր հա­յաց­քը հան­կարծ որ­սաց ներքևում թփի շար­ժու­մը։ Ար­քա­յա­կան թռչու­նը քա­րի նման նետ­վեց ցած, և­երբ նո­րից վեր սլա­ցավ, նրա ճան­կերն ա­մուր սեղ­մել էին զո­հին։ Ար­ծիվն ա­պա­հո­վեց ի­րեն օր­վա սնուն­դով։ Մար­դը շա­րու­նա­կում էր հետևել արծ­վին։ Սկզ­բում նա հիա­նում էր այդ տե­սա­ րա­նով, իսկ հե­տո փոր­ձեց հաս­կա­նալ տե­ղի ու­նե­ցա­ծը։ Ակն­հայտ էր, որ ար­ծիվն ար­դեն դժվա­րու­թյամբ էր թռչում՝ օ­դում ո­լո­րապ­տույտ շար­ժում­ներ ա­նե­լով։ Նա ա­մեն գնով փոր­ձում էր մա­գիլ­նե­րով ա­մուր պա­հել զո­հին, բայց ա­պարդ­յուն։ Գի­շա­ տի­չը հետզ­հե­տե ա­վե­լի ցածր էր թռչում, իսկ հե­տո կտրուկ կեր­պով ըն­կավ հո­ղին։ Այս տե­սա­րա­նին ու­շա­դիր հետևող թռչնա­բա­նը շտա­պեց արծ­վի ըն­կած վայ­րը։ Մի հա­յացքն էլ բա­վա­կան էր տե­ղի ու­նե­ցա­ծի պատ­ճա­ռը հաս­կա­նա­լու հա­մար։ Ար­ծի­վը փոքր, բայց ա­հար­կու մի գի­շա­տիչ էր որ­սա­ցել՝ կզա­քիս։ Արծ­վի ճան­կե­րի մեջ սեղմ­ված՝ կզա­քի­սը սկսել էր կծել նրա փորն ու վնա­սել ա­ղիք­նե­րը։ Զ­գու­շա­ցի՛ր վեր սլա­նա­լիս։ Ու­շա­դի՛ր ե­ղիր իշ­խա­նու­թյան ու փառ­քի հաս­նե­լիս։ Հաղ­թա­նակդ կա­րող է պար­տու­թյու­նից էլ վատ լի­նել։ Նվա­ճում­ներդ կա­րող են ող­ բեր­գու­թյան հան­գեց­նել։ Ա­հա, թե ինչ է ա­սում Դա­վիթն այ­սօր­վա տեքս­տում․ «Աստ­ված մի ան­գամ խո­ սեց»։ Աստ­ծո հա­վի­տե­նա­կան խոս­քը կրկնե­լու կա­րիք չկա։ Այն փո­խում, վե­րա­փո­ խում և վե­րա­կանգ­նում է։ Մենք շատ ենք խո­սում, բայց շատ քիչ բան է հա­ջող­ վում ա­նել։ Աստ­ված ա­սեց, ու ստեղծ­վեց մեր աշ­խար­հը։ «Ո­րով­հետև նա ա­սաց և­ ե­ղավ, նա հրա­մա­յեց և հաս­տատ­վեց» (­Սաղ­մոս 33.9)։ Դա­վիթն ա­սում է, որ ճշմա­րիտ զո­րու­թյու­նը միայն Աստ­ծո մոտ է։ Եր­բեմն Աստ­ ված մարդ­կանց օժ­տում է Իր զո­րու­թյամբ, և նրանք՝ ի­րենց բնա­ծին թու­լու­թյամբ, բայց հմայ­ված ստա­ցած զո­րու­թյամբ, երևա­կա­յում են, թե աստ­ված­ներ են դար­ձել։ Զ­գու­շա­ցի՛ր։ Քեզ վստահ­ված զո­րու­թյու­նը պարգև է, ո­րը պետք է տնօ­րի­նես ողջ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում այդ զո­րու­թյու­նը կա­րող է սպառ­ նալ կյան­քիդ։ Եր­բեմն կար­ծում ես, թե ինքդ ես հե­տապն­դում, բայց ի­րա­կա­նում քեզ են հե­տապն­դում։ Մի­գու­ցե մտա­ծում ես, թե հաղ­թա­նակ ես տա­նում, բայց ի­րա­կա­նում ջախ­ջա­խիչ պար­տու­թյուն ես կրում։ «Աստ­ված մի ան­գամ խո­սեց, ես եր­կու ան­գամ լսե­ցի այս, թե զո­րու­թյունն Աստ­ ծունն է», - ա­սում է Դա­վի­թը։ Աստ­ծուն պետք չէ կրկնել Իր ա­սա­ծը, ին­չո՞ւ է մար­ դուն պետք եր­կու ան­գամ լսել Նրա խոս­քը։ Դա­վիթն ընդգ­ծում է Աստ­ծո Խոս­քի շուրջ խոր­հում­նե­րի կարևո­րու­թյու­նը, քա­նի որ այդ խոր­հում­նե­րում Նրա խոս­քերն ար­ձա­գան­քում են քո գի­տակ­ցու­թյան մեջ, մինչև որ Աստ­ծո խոր­հուր­դը դառ­նում է քո էու­թյան մի մա­սը։ Հա­յացքդ զո­րու­թյան Աստ­ծո՛ւն ուղ­ղիր։ Երբ ա­մեն ինչ կոր­ծան­վում է կյան­քում, Աստ­ված մնում է։ Նա պատ­րաստ է օգ­նել քեզ, միայն հի­շի՛ր, որ «Աստ­ված մի ան­ գամ խո­սեց, ես եր­կու ան­գամ լսե­ցի այս, թե զո­րու­թյունն Աստ­ծունն է»։ ——————————————————————————————————————— 117

ապրիլ

18

ԵՐԿ­ՆԱ­ՔԱ­ՐԵՐ

«Ամ­բա­րիշտ­նե­րը բարձ­րա­նա­լիս մարդ կթաքչ­վի, և­ երբ որ նրանք փչա­նան, ար­դար­նե­րը կշա­տա­նան» (Ա­ռա­կաց 28.28)։ Հո­նե­րի ա­ռաջ­նորդ ան­գութ ու ար­յու­նար­բու Աթի­լան միայն նվա­ճում­ նե­րի մա­սին էր ե­րա­զում։ Նա ի­րեն էր հպա­տա­կեց­րել բազ­մա­թիվ ժո­ղո­ վուրդ­նե­րի, և նրա կա­ռա­վար­ման տա­րի­նե­րին հո­նե­րի կայս­րու­թյու­նը հսկա­յա­կան տա­րածք էր զբա­ղեց­նում։ Բայց Ա­թի­լան մահ­կա­նա­ցու էր, և նրա մա­հից հե­տո կոր­ծան­վեց և­ իր ստեղ­ծած կայս­րու­թյու­նը և հենց հոն ժո­ղո­վուր­դը։ Ա­րար­վա­ծը չի կա­րող փո­խել Աստ­ծո դա­տավ­ճի­ռը։ Աստ­ծո պարգևած կյան­քի ժա­մա­նա­կը կա­րող է օգ­տա­գործ­վել կա՛մ կա­ռու­ցե­լու, կա՛մ կոր­ծա­ նե­լու հա­մար։ Ա­զա­տու­թյան պարգևը կա­րող է տա­նել և­ ար­դա­րու­թյան, և­ ան­բա­րո­յու­թյան, բայց մահն ան­խու­սա­փե­լի է։ Ինչ­պես գի­շերն է փո­խա­րի­ նում ցե­րեկ­վա լույ­սին, իսկ ձմեռն՝ ամ­ռա­նը, մահն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն վեր­ ջա­կետ է դնում մարդ­կա­յին ցան­կա­ցած ճա­նա­պար­հին։ Կ­յան­քի կար­ճատևու­թյունն ու մահ­վան ան­խու­սա­փե­լիու­թյու­նը ծան­րակ­ շիռ պատ­ճառ­ներ են, որ­պես­զի մարդն ապ­րի ի­մաս­տուն կյան­քով, հսկե­լով մտքե­րը, զգաց­մունք­նե­րը, խոս­քերն ու ա­րարք­նե­րը։ Մարդ­կա­յին պատ­մու­թյու­նը պա­հում է նրանց ա­նուն­նե­րի եր­կար ցու­ ցա­կը, ով­քեր ու­շադ­րու­թյուն չեն դարձ­րել Սո­ղո­մո­նի խորհր­դին։ Շատ տղա­մար­դիկ ու կա­նայք հա­վա­տում էին, թե ի­րենք հա­վերժ ապ­րե­լու են։ Նրանք վա­խեց­նում էին, հա­լա­ծում, հրա­մա­յում, ար­հա­մար­հում էին Աստ­ ծուն։ Նրանք ան­ցել էին պատ­մու­թյան մի­ջով, ա­սես, մթնո­լոր­տում վառ­վող պայ­ծառ երկ­նա­քա­րեր։ Նրանց վառ­վե­լը կու­րա­ցու­ցիչ էր, բայց կար­ճատև, ո­րից հե­տո նրանք մո­ռա­ցու­թյան էին մատն­վում։ Ցա­վա­լի է այն փաս­տը, որ մա­հը, որ­քան էլ որ ա­հա­վոր լի­նի, նրանց հա­մար Աստ­ծո պարգև էր։ Նրանց կյան­քը կյանք չէր։ Մա­հը վեր­ջա­կետ դրեց նրանց խե­լա­գա­րու­թյա­նը, ան­միտ ձգտում­նե­րին ու ան­խո­հեմ մո­լեգ­ նու­թյա­նը։ Մար­դու եր­ջան­կու­թյունն ու ցան­կա­ցած ե­րա­զան­քի ի­րա­կա­նա­ցու­մը կախ­ված է Ա­րար­չի հետ նրա փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րից։ Մե­զա­նից յու­րա­ քանչ­յուրն իր ու­րույն տեղն ու­նի տիե­զեր­քում, և­ե­թե մենք չենք զբա­ղեց­նում այդ տե­ղը, ու­րեմն ո­չինչ չի ստաց­վի։ Երբ ստեղծ­ված էակն ի­րեն Աստ­ված է հա­մա­րում, նրա էու­թյունն ա­ղա­ վաղ­վում է, ո­րի արդ­յուն­քում էլ ան­միտ մտքեր ու սար­սա­փեց­նող գա­ղա­ փար­ներ են ծնունդ առ­նում։ Ապ­րի՛ր Աստ­ծո հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մեջ, ո­րով­հետև «ամ­բա­րիշտ­նե­րը բարձ­րա­նա­լիս մարդ կթաքչ­վի, և­ երբ որ նրանք փչա­նան, ար­դար­նե­րը կշա­տա­նան»։

——————————————————————————————————————— 118

ՀԻ­ՍՈՒ­ՍԻ ՆԵ­ՐՈՒ­ՄԸ

ապրիլ

19

«Տեր, ե­թե դու ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը հա­մա­րես, ո՞վ կկե­նա, Տեր։ Ո­րով­ հետև քեզ մոտ է թո­ղու­թյու­նը, որ քե­զա­նից վա­խե­նան» (­Սաղ­մոս 130.3, 4)։ Մեղ­քի զգա­ցումն ա­հա­վոր ազ­դե­ցու­թյուն է թող­նում, կաթ­վա­ծա­հար ա­նե­ լով կյան­քը, նպա­տակ­ներն ու ե­րա­զանք­նե­րը։ Այն ստի­պում է կեղ­տոտ ու ա­նար­ժան զգալ մեզ՝ զրկված բո­լոր ի­րա­վունք­նե­րից։ Շա­տե­րը պար­տու­ թյուն են կրել, ո­րով­հետև են­թա­գի­տակ­ցո­րեն հաշտ­վել են պար­տու­թյան հետ՝ այդ կերպ պատ­ժե­լով ի­րենց։ Այդ­պի­սի մար­դիկ հա­վա­տում են, որ մեղ­քի զգա­ցու­մից ծնված տա­ռա­պան­քը թույլ է տա­լիս ի­րենց ար­ժա­նա­նալ Աստ­ծո նե­րո­ղամ­տու­թյա­նը։ Սաղ­մո­սեր­գուն գի­տեր, թե որ­քան ծանր է մեղ­քի զգա­ցու­մը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով մի նա­խա­դա­սու­թյան մեջ նա եր­կու ան­գամ կրկնում է Աստ­ծո ա­նու­նը․ «Տեր, ե­թե դու ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը հա­մա­րես, ո՞վ կկե­նա, Տեր»։ Նա ի­րեն փո­շի էր հա­մա­րում։ Որ­քան էլ փոր­ձում էր ար­դա­րա­նալ կամ մեղ­ մաց­նել իր մեղ­քը, սե­փա­կան ա­նօ­րի­նու­թյու­նը մեր­կաց­նում էր նրան։ Կա­ տար­վա­ծի բե­ռը տան­ջում էր նրա խիղ­ճը։ Անկ­ման պա­հից ի վեր մարդ­կանց տան­ջում է հետև­յալ հար­ցը. «Ո՞վ կա­ րող է կանգ­նել, Տեր»։ Ո՛չ ոք։ Քա­նի որ մեղ­քը սպա­նում է դան­դաղ ու անն­ կա­տե­լիո­րեն։ Սկզ­բում թվում է, թե ա­մեն ինչ հիա­նա­լի է։ Նախ­կի­նում ան­ հայտ զգա­ցո­ղու­թյուն­ներ ես ու­նե­նում։ Դու քեզ ա­զատ ես զգում, ինչ­պես թռչու­նը, քո կյան­քում ոչ մի սահ­մա­նա­փա­կում չկա, ապ­րում ես այն­պես, ինչ­պես թե­լադ­րում է քո երևա­կա­յու­թյու­նը։ Բայց անց­նում է ժա­մա­նա­կը՝ ա­նո­ղոք ու դա­ժան։ Եվ երբ դու սկսում ես նկա­տել ան­դառ­նա­լի փո­փո­խու­թյուն­նե­րը սե­փա­կան օր­գա­նիզ­մում, բա­նա­ կա­նու­թյան և հո­գե­կա­նի մեջ, ար­դեն ուշ է լի­նում որևէ բան փո­խել։ Շուրջդ ար­դեն խտա­ցել է գի­շեր­վա խա­վա­րը։ Կ­ցան­կա­նա­յիր, որ ցե­րե­կը շա­րու­ նակ­վեր, որ­պես­զի հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նա­յիր ա­մեն ինչ փո­խել, բայց զգում ես, թե ինչ­պես է կյանքդ ա­վա­զի նման սա­հում-անց­նում մատ­նե­րիդ ա­րան­քով։ Չ­կա կաս­կած, որ մեղ­քը կոր­ծա­նում է։ Միակ հնա­րա­վոր ել­քը նե­րում ստա­նալն է, և­այն տա­լիս է միայն Քրիս­տո­ սը։ Մեզ հա­մար դա Աստ­ծո պարգևն է, ո­րի դի­մաց Աստ­ված վճար չի պա­ հան­ջում։ Սա­կայն այն ստա­նում են նրանք, ով­քեր երկ­յու­ղա­ծու­թյուն ու­նեն Աստ­ծո նկատ­մամբ։ Սա վախ չէ, այլ երկ­յուղ՝ սի­րով ծնված ե­րախ­տա­պարտ սրտում, ո­րը սո­վո­րել է վստա­հել Աստ­ծուն և Նրա խոս­տում­նե­րին։ Ինչ­պի­սին էլ լի­նի անց­յալդ, այ­սօր­վա օ­րը կա­րող է այլ կերպ դա­սա­վոր­վել քեզ հա­մար։ Օգ­տա­գոր­ծի՛ր դա, որ­պես­զի ա­սես․ «Տեր, ե­թե դու ա­նօ­րե­նու­ թյուն­նե­րը հա­մա­րես, ո՞վ կկե­նա, Տեր։ Ո­րով­հետև քեզ մոտ է թո­ղու­թյու­նը, որ քե­զա­նից վա­խե­նան»։

——————————————————————————————————————— 119

ապրիլ

20 Օ­ՏԱ­ՐԱ­ԿԱՆ­ՆԵ­ՐԸ ՏՈՒՆ ԵՆ ԳՆՈՒՄ

«Ար­դա­րը հա­վիտ­յան չի սա­սա­նի, բայց անզ­գամ­նե­րը չեն բնակ­վի երկ­րի վրա» (Ա­ռա­կաց 10.30)։ Ե­թե եր­բեք տնից հե­ռու չես ե­ղել, քեզ հա­մար դժվար կլի­նի պատ­կե­րաց­ նել օ­տա­րա­կա­նի սպա­սում­նե­րը։ Իս­րա­յե­լը թա­փա­ռող ու հույ­սով ապ­րող ժո­ղո­վուրդ էր։ Այն պա­հից, երբ Աստ­ված խոստ­մունք տվեց Աբ­րա­հա­մին, Իս­րա­յե­լը ե­րա­զում էր բնա­կու­թյուն հաս­տա­տել ի­րեն խոս­տաց­ված երկ­ րում։ Խոստ­մունքն ի­րա­կա­նա­ցավ, բայց ոչ ամ­բող­ջու­թյամբ։ Ժո­ղո­վուր­դը նվա­ճեց Քա­նա­նը, բայց, ցա­վոք, չկա­րո­ղա­ցավ մշտա­կան բնա­կու­թյուն հաս­տա­տել այդ երկ­րում։ Սո­ղո­մո­նը խո­սում է այ­սօր­վա օ­տա­րա­կան­նե­րի մա­սին։ Չ­նա­յած հա­կա­ մար­տու­թյուն­նե­րին, չար­չա­րանք­նե­րին ու դժվա­րու­թյուն­նե­րին, մենք ապ­ րում ենք այն օրհն­ված հույ­սով, որ հա­վիտ­յան չենք մնա­լու այս ան­ցո­ղիկ ու ժա­մա­նա­կա­վոր երկ­րում։ Մենք օ­տա­րա­կան­ներ ենք, որ ուղևոր­վում ենք դե­պի մեր ճշմա­րիտ հայ­րե­նի­քը։ Եր­կի­րը, որն Աստ­ված խոս­տա­ցել է Իր զա­վակ­նե­րին, այս աշ­խար­հում չէ։ Եր­կին­քը, դրախտն ու հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը XXI դա­րում ապ­րող մար­դու հա­մար նման է ե­րա­զան­քի։ Ներ­կա­յիս մշա­կույ­թին բնո­րոշ ա­ռանձ­նա­հատ­ կու­թյուն­նե­րը խան­գա­րում են դրախ­տը որ­պես ի­րա­կա­նու­թյուն ըն­դու­նե­ լուն։ Սա­կայն Աստ­վա­ծա­շուն­չը միան­շա­նակ հաս­տա­տում է, որ Եր­կին­քը գո­յու­թյուն ու­նի, և­անզ­գամ­նե­րը չեն բնակ­վի այն­տեղ։ Այ­սօր­վա տեքս­տում խոս­վում է ար­դար­նե­րի մա­սին, ով­քեր կմտնեն այդ երկ­րի­րը։ Այն ա­սում է, որ ար­դար­ներն ազ­նիվ են ու ան­բիծ։ Նրանց ա­նա­ րա­տու­թյու­նը բնո­րո­շում է նրանց վար­քը այս կամ այն ի­րա­վի­ճակ­նե­րում։ Ի­րա­կա­նու­թյունն այն­պի­սին է, ինչ­պի­սին կա, ինչ­պես էլ որ ես այն ըն­կա­ լեմ։ Գի­շե­րը չի կա­րող ցե­րեկ դառ­նալ, որ­քան էլ լույ­սեր վառ­վեն։ Երբ դու չեն ըն­դու­նում ի­րա­կա­նու­թյու­նը, սկսում ես եր­կու մա­սի բա­ժան­վել։ Դու խա­ բում ես ինքդ քեզ և կորց­նում ես ճշմար­տու­թյունն ըմբռ­նե­լու կա­րո­ղու­թյու­ նը։ Եր­կատ­ված զգաց­մունք­նե­րով և մտ­քե­րով մարդն ի­րեն հա­կա­սա­կան է պա­հում, և դ­րա­նով իր կյանքն այս երկ­րի վրա դարձ­նում է ան­տա­նե­լի։ Եր­կատ­ված գի­տակ­ցու­թյու­նը հան­գիստ չի տա­լիս ո՛չ գի­շե­րը, ո՛չ ցե­րե­կը։ Այս­պի­սի մար­դիկ ըն­դու­նակ չեն հա­վա­տալ, որ կա լա­վա­գույն աշ­խար­հի հույ­սը։ Ար­ժե՛ յու­րաց­նել երկ­նա­յին ճշմար­տու­թյուն­նե­րը, «ո­րով­հետև ու­ղիղ­նե­րը կբնակ­վեն երկ­րի վրա, և կա­տար­յալ­նե­րը կմնան նրա­նում, իսկ անզ­գամ­նե­ րը բնա­ջինջ կլի­նեն երկ­րից»։

——————————————————————————————————————— 120

ապրիլ

Ա­ՄԵՆ ԻՆՉ ԻՐ ԲԱ­ՑԱՏ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆՆ ՈՒ­ՆԻ

21

«Երբ որ դառն ցա­վեց իմ սիր­տը, և­իմ ե­րի­կա­մունք­նե­րից խոց­վե­ցի, այն ժա­մա­նակ ես հի­մար ե­ղա և չի­մա­ցա, ինչ­պես ա­նա­սուն ե­ղա Քո ա­ռա­ջին» (­Սաղ­մոս 73.21, 22)։ Կ­յան­քում ա­մեն ինչ չէ, որ հնա­րա­վոր է բա­ցատ­րել։ Մի ան­գամ այ­ցե­լե­ցի հի­վան­դա­նոց մի աղջ­կա մոտ, ով փոր­ձել էր ինք­նաս­պան լի­նել, քա­նի որ հար­սա­նի­քից ե­րեք շա­բաթ ա­ռաջ փե­սա­ցուն լքել էր ի­րեն։ «Ին­չո՞ւ Աստ­ված թույլ տվեց, որ այս­պի­սի բան տե­ղի ու­նե­նա ինձ հետ», - վշտա­ցած հարց­րեց նա։ Եր­բեմն ես ու­զում եմ ի­մա­նալ բո­լոր հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը։ Ցա­վը խեղ­դում է մարդ­կանց։ Ին­չո՞ւ ենք ե­րե­խա­ներ կորց­նում և դառ­նում հան­ցա­գործ­նե­րի զո­հը, ին­չո՞ւ են ող­բեր­գու­թյուն­ներ տե­ղի ու­նե­նում։ Ին­չո՞ւ այդ­քան ան­կեղծ մար­դիկ չեն ստա­նում ի­րենց «ին­ չո՞ւ»-նե­րի պա­տաս­խան­նե­րը։ Սաղ­մո­սում նկա­րագր­ված է մար­դու հու­սա­հա­տու­թյու­նը, ով բազ­մա­թիվ հար­ցեր ու­նի, բայց Աստ­ված ի պա­տաս­խան լռում է։ Այդ մարդն Ա­սափն է։ Նա չէր հաս­կա­նում, թե ին­չու են ար­դար­նե­րը տա­ռա­պում, իսկ ամ­բա­րիշտ­ նե­րը՝ բար­գա­վա­ճում։ Սա ի՞նչ Աստ­ված է, ե­թե խուլ է մնում Իր զա­վակ­նե­րի խնդրանք­նե­րին։ Ո­րոշ բա­ներ հաս­կա­նա­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ է ա­ռանձ­նա­նալ, խորհր­ դա­ծել ու թույլ տալ Աստ­ծուն դիպ­չել սրտիդ։ Հենց դա տե­ղի ու­նե­ցավ Ա­սա­ փի հետ, և սաղ­մո­սը դար­ձավ նրա խոր­հում­նե­րի արդ­յուն­քը։ Ա­սա­փի մտո­րում­նե­րը փի­լի­սո­փա­յա­կան բնույթ չեն կրում. դա ինք­նա­ վեր­լու­ծու­թյուն չէ։ Ա­սափն իր հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը չի փնտրում ո՛չ ար­տա­քին աշ­խար­հում, ո՛չ էլ հետևու­թյուն­ներ է ա­նում՝ հիմն­վե­լով բո­լոր ման­րա­մաս­նե­րի վեր­լու­ծու­թյան վրա։ «Եվ ես միտք ա­րի, որ ի­մա­նամ այս, սա­կայն դժվար էր իմ աչ­քե­րի ա­ռա­ջին, - գրում է Ա­սա­փը, - մինչև որ Աստ­ծո սրբու­թյան տե­ղը մտա և նրանց վերջն ի­մա­ցա» (16,17 համ.)։ Իս­րա­յե­լի հա­մար Սր­բա­րա­նը միայն կրո­նա­կան կա­ռույց չէր, այն նաև Աստ­ծո գտնվե­լու վայրն էր։ Հի­սու­սի հետ ըն­կե­րա­կան հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մեջ և Նրա գրկում դու կտես­նես ի­մաստ այն­տեղ, որ­տեղ նախ­կի­նում չես տե­սել։ Երբ Ա­սա­փը հաս­կա­ցավ, որ ամ­բա­րիշտ­նե­րի հաղ­թա­նա­կը վերջ­նա­կան չէ, որ ար­դար­նե­րի տա­ռա­պանք­նե­րը պար­տու­թյուն չեն, ա­մա­չեց և­ա­սաց․ «Երբ որ դառն ցա­վեց իմ սիր­տը, և­ իմ ե­րի­կա­մունք­նե­րից խոց­վե­ցի, այն ժա­մա­նակ ես հի­մար ե­ղա և չի­մա­ցա, ինչ­պես ա­նա­սուն ե­ղա Քո ա­ռա­ջին»։

——————————————————————————————————————— 121

ապրիլ

22

ՄՈՒՏ­ՔԻ ԱՐ­ՏՈ­ՆԱ­ԳԻՐ

«Իր սրտին ա­պա­վի­նո­ղը հի­մար է, բայց ի­մաս­տու­թյան մեջ վար­վո­ղը կպրծնի» (Ա­ռա­կաց 28.26)։ Ես եր­կու օր ստիպ­ված էի Մադ­րի­դում մնալ, քա­նի որ Հա­սա­րա­կա­ծա­յին Գվի­նեա ուղևոր­վե­լու հա­մար մուտ­քի ար­տո­նա­գիր չու­նեի։ Տե­ղե­կատ­վա­ կան հա­մա­կար­գի խա­փա­նո՞ւմ։ Ա­նի­մաստ էր ինչ-որ պատ­ճառ փնտրել։ Ես Մադ­րի­դում եմ, չեմ կա­րող շա­րու­նա­կել ճա­նա­պարհս, իսկ հար­յու­րա­վոր մար­դիկ սպա­սում են ինձ Մա­լա­բո­յում՝ նախ­կին իս­պա­նա­կան գա­ղու­թի մայ­րա­քա­ղա­քում։ Մադ­րի­դի կենտ­րո­նում գտնվող Աս­տու­րիաս հյու­րա­նո­ցի նա­խաս­րա­հում նստած՝ մտա­ծում էի մուտ­քի ար­տո­նագ­րի կարևո­րու­թյան մա­սին։ Երբ պատ­րաստ­վում ես ուղևոր­վել մեկ այլ պե­տու­թյուն, նա՞ պետք է հա­մա­ պա­տաս­խա­նեց­նի իր օ­րենք­նե­րը քո պատ­կե­րա­ցում­նե­րին, թե՞ դու պետք է բա­վա­րա­րես այդ եր­կիր ուղևոր­վե­լու բո­լոր պա­հանջ­նե­րը։ Ես կար­ծում էի, թե մուտ­քի ար­տո­նա­գիր ստա­նա­լու հա­մար կա­րե­լի է վճա­րել հյու­պա­ տո­սու­թյու­նում, սա­կայն պարզ­վեց, որ պա­հանջ­վում է վճա­րել բան­կա­յին հաշ­վե­հա­մա­րի մի­ջո­ցով։ Երբ ի­մա­ցա այդ մա­սին, աշ­խա­տան­քա­յին օրն ա­վարտ­վել էր, բան­կերն ար­դեն փակ էին, և­ ա­նօ­գուտ էր բա­ցատ­րել, թե որ­քան կարևոր է իմ ներ­կա­յու­թյու­նը Մա­լա­բո­յում։ Ա­ռա­վոտ­յան ինձ հա­ջող­ վեց մուտ­քի ար­տո­նա­գիր ստա­նալ։ Սա­կայն դե­պի Մա­լա­բո ի­րա­կա­նաց­վող հա­ջորդ չվեր­թը միայն եր­կու օր հե­տո էր, ուս­տի ստիպ­ված էի ևս­եր­կու օր անց­կաց­նել Մադ­րի­դում։ Ես խոր­հում էի հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի մա­սին։ Կ­գա մի օր, երբ մենք պետք է մուտ­քի ար­տո­նա­գիր ներ­կա­յաց­նենք Աստ­ծո Պե­տու­թյուն ուղևոր­ վե­լու հա­մար։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը պարզ ա­սում է այդ մա­սին։ Եր­կին­քը մարդ­ կանց երևա­կա­յու­թյան ար­գա­սի­քը չէ, ո­րով նրանք փոր­ձում են մեղ­մաց­նել այս աշ­խար­հի տա­ռա­պանք­նե­րի ցա­վը։ Այն չի ար­դա­րաց­նում թույլ մարդ­ կանց, ով­քեր պատ­րաստ չեն պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրել ու հա­մար­ձակ ըն­դա­ռաջ գնալ կյան­քի դժվա­րու­թյուն­նե­րին։ Եր­կին­քը գո­յու­թյուն ու­նի։ Այն Աստ­վա­ծաշն­չի հիմ­նա­կան ճշմար­տու­թյուն­նե­րից մեկն է։ Երբ այս աշ­խար­հի պատ­մու­թյու­նը մո­տե­նա իր ա­վար­տին, մենք բո­լորս, ան­կախ մեր ցան­կու­թյու­նից, պետք է մուտ­քի ար­տո­նա­գիր ներ­կա­յաց­նենք։ Եվ այդ օրն ար­դեն կարևոր չի լի­նի, թե ինչ էինք են­թադ­րում ու ինչ­պես էինք այդ ա­մե­նը պատ­կե­րաց­նում։ Ա­նօ­գուտ կլի­նեն ար­դա­րա­ցում­ներն ու բա­ ցատ­րու­թյուն­նե­րը։ Ոչ թե պե­տու­թյու­նը պետք է հար­մար­վի քո պատ­կե­րա­ ցում­նե­րին, այլ դու պետք է կա­տա­րես տվյալ երկ­րի պա­հանջ­նե­րը։ Հենց այ­սօր ստու­գի՛ր. ու­նե՞ս արդ­յոք մուտ­քի ար­տո­նա­գիր Աստ­ծո Թա­ գա­վո­րու­թյուն ուղևոր­վե­լու հա­մար։ Կա­տա­րե՞լ ես արդ­յոք բո­լոր պա­հանջ­ նե­րը։ Եվ մի՛ մո­ռա­ցիր, որ «Իր սրտին ա­պա­վի­նո­ղը հի­մար է, բայց ի­մաս­ տու­թյան մեջ վար­վո­ղը կպրծնի»։

——————————————————————————————————————— 122

ԱՍՏ­ԾՈ ՄԵ­ԾԱ­ՀՈ­ԳՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

ապրիլ

23

«Ով իմ ան­ձը, հետ դար­ձիր դե­պի քո հանգս­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև Տե­րը բա­րի ա­րավ քեզ» (­Սաղ­մոս 116.7)։ Սա ա­մե­նահ­րա­շա­լի սաղ­մոս­նե­րից մեկն է, շնոր­հա­կա­լա­կան օրհ­ներգ՝ ուղղ­ված Աստ­ծուն, ով ա­զա­տու­թյուն ու եր­ջան­կու­թյուն է պարգևել։ Ո­րոշ մեկ­նա­բան­ներ այս սաղ­մո­սը հա­մե­մա­տում են հայտ­նի 23-րդ սաղ­մո­սի հետ։ Սաղ­մո­սի սկզբում նկա­րագր­վում է այն պա­հը, երբ սաղ­մո­սեր­գուն ուժ չու­նի փոր­ձու­թյուն­նե­րը հաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար։ «Մա­հի լա­րե­րը պա­տե­ ցին ինձ, և դ­ժոխ­քի վշտե­րը գտան ինձ, նե­ղու­թյուն և տրտ­մու­թյուն գտա ես», - բո­ղո­քում է նա եր­րորդ հա­մա­րում։ Շա­րու­նա­կե­լով ըն­թեր­ցա­նու­թյու­ նը՝ տես­նում ենք, որ հու­սա­հա­տու­թյան մեջ նա դի­մում է Աստ­ծուն, և Հայ­րը լսում է Իր զա­վա­կի ան­կեղծ ա­ղոթ­քը։ Յո­թե­րորդ հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն նո­րից վտան­գի մեջ է հայտն­վում, բայց այս ան­գամ չի հու­սա­հատ­վում։ Նա իր սե­փա­կան փոր­ձից գի­տի, թե ինչ կա­րող է ա­նել Աստ­ված, և­ ինքն ի­րեն դի­մե­լով, ա­սում է․ «Ով իմ ան­ ձը, հետ դար­ձիր դե­պի քո հանգս­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև Տե­րը բա­րի ա­րեց քեզ»։ Բա­րի ա­նել նշա­նա­կում է, որ Աստ­ված մե­ծա­հո­գի է քո հան­դեպ։ Ա­ռանց­ քա­յին բա­ռը մե­ծա­հո­գու­թյունն է, ո­րը փոխ­կա­պակց­ված է աստ­վա­ծա­յին ո­ղոր­մու­թյան ու ան­սահ­ման սի­րո հետ։ Հենց այդ­պի­սի սի­րով է Աստ­ված սի­րում քեզ։ Մենք ո­չինչ չենք ա­րել, որ­պես­զի ար­ժա­նա­նանք Աստ­ծո օգ­նու­ թյա­նը, բայց Նա Իր մե­ծա­հո­գու­թյամբ մեզ է մեկ­նում իր ա­մե­նա­զոր ձեռ­քը։ Աստ­ված խոս­տա­նում է հոգ տա­նել քո մա­սին կյան­քիդ ա­մե­նադժ­վար պա­հե­րին։ Նա միշտ կա­տա­րում է Իր խոս­տում­նե­րը, ուս­տի վհատ­վե­լու կա­րիք չկա։ Ե­թե Նա հրաշք է գոր­ծել անց­յա­լում, նույ­նը կա­րող է նաև հի­մա ա­նել։ «Ով իմ ան­ձը, հետ դար­ձիր դե­պի քո հանգս­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև Տե­րը բա­րի ա­րեց քեզ»։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րու, թե հե­ղի­նակն ինչ­պես է դի­մում ինքն ի­րեն։ Հան­դարտ­վի՛ր ու խա­ղաղ­վի՛ր։ Վր­դով­ված հո­գիդ թռչնի պես այս ու այն կողմ է նետ­վում փրկու­թյուն ո­րո­նե­լու։ Ան­հան­գիստ հո­գիդ միշտ փոր­ձում է փախ­չել ու թաքն­վել։ Այն հե­ռա­նում է Աստ­ծուց ու ի­րա­կա­նու­թյու­ նից։ Երևա­կա­յու­թյու­նը միայն հրեշ­ներ է պատ­կե­րում, և վա­խի զգա­ցու­մից դրդված՝ մենք խե­լամ­տո­րեն չենք վար­վում։ Հան­դարտ­վի՛ր ու վե­րա­դար­ձի՛ր Աստ­ծո մոտ, Ով միշտ սպա­սում է քեզ։ Գու­ցե քեզ հա­մար ան­տա­նե­լիո­րեն դժվար է։ Բայց Քրիս­տո­սի շնոր­հիվ դու կա­րող ես տես­նել ի­րա­կա­նու­թյան ճշմա­րիտ ար­տա­ցո­լանքն ու ելք գտնել ցան­կա­ցած ի­րա­վի­ճա­կից։ Մի՛ վհատ­վիր։ Այ­սօ­րը կա­րող է մե­ծա­գույն օր դառ­նալ քեզ հա­մար։ Հի­ սու­սի հետ յու­րա­քանչ­յուր օ­րը հաղ­թա­նակ է։ Ա­սա՛ ինքդ քեզ․ «Ով իմ ան­ձը, հետ դար­ձիր դե­պի քո հանգս­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև Տե­րը բա­րի ա­րեց քեզ»։ ——————————————————————————————————————— 123

ապրիլ

24

Ո՞Վ ԿԺԱ­ՌԱՆ­ԳԻ ԵՐ­ԿԻ­ՐԸ

«Ո­րով­հետև ու­ղիղ­նե­րը կբնակ­վեն երկ­րի վրա, և կա­տար­յալ­նե­րը կմնան նրա­նում։ Իսկ անզ­գամ­նե­րը բնա­ջինջ կլի­նեն երկ­րից, և նեն­ գա­վոր­նե­րը կխլվեն նրա­նից» (Ա­ռա­կաց 2.21, 22)։ Իս­րա­յե­լի գլխա­վոր ե­րա­զան­քը եր­կի­րը ժա­ռան­գելն էր։ Նրանց հա­մար այդ եր­կի­րը Քա­նանն էր, որն Աստ­ված խոս­տա­ցել էր տալ Աբ­րա­հա­մին ու նրա սե­րունդ­նե­րին։ Բայց երբ Սո­ղո­մո­նը գրում էր այս սաղ­մո­սը, Իս­րա­յե­լի որ­դի­ներն ապ­րում էին նախ­կին Քա­նա­նում։ Ե­րու­սա­ղե­մը նրանց մայ­րա­ քա­ղաքն էր։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով խոստ­մուն­քը, ո­րին նվիր­ված են այ­սօր­վա մտո­րում­նե­րը, այլ երկ­րի մա­սին է։ Դա լա­վա­գույն եր­կիրն է, որ­տեղ չի լի­նի մեղ­քը, որն այն­քան ցավ ու վիշտ է պատ­ճա­ռում։ Այս աշ­խար­հում շատ լաց, մահ և­ող­բեր­գու­թյուն­ներ կան։ Ի­մաս­տու­թյու­ նը, որն Աստ­ված տա­լիս է Իր զա­վակ­նե­րին, բո­լոր դժբախ­տու­թյուն­նե­րից ա­զատ­վե­լու հա­մընդ­հա­նուր մի­ջոց չէ։ Միակ մի­ջո­ցը դժվա­րու­թյուն­նե­րը հաղ­թա­հա­րելն է։ Հի­սուսն ա­սաց․ «Աշ­խարհում նե­ղու­թյուն կու­նե­նաք» (­Հով­հան­նես 16.33)։ Բայց Աստ­ված ցան­կա­նում է լա­վա­գույն եր­կիր տա­նել նաև նրանց, ով­ քեր հետևում են Իր խոր­հուրդ­նե­րին ու հա­ջո­ղու­թյամբ հաղ­թա­հա­րում բո­ լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րը։ «Եվ տե­սա նոր եր­կինք և նոր եր­կիր, ո­րով­հետև ա­ռա­ջի եր­կին­քը և­եր­կիրն ան­ցավ, և­էլ ծով չկա։ Եվ կջնջի Աստ­ված բո­լոր ար­տա­սու­քը նրանց աչ­քե­րից, և մահն այլևս չի լի­նի, ոչ սուգ, և­ոչ ա­ղա­ղակ, և­ ոչ ցավ այլևս չի լի­նի, ո­րով­հետև ա­ռա­ջին­ներն ան­ցան» (­Հայտ­նու­թյուն 21.1,4)։ Սո­ղո­մոնն ար­դա­րու­թյու­նը հա­մե­մա­տում է ի­մաս­տուն կյան­քի հետ։ Ի­մաս­տու­թյու­նը Աստ­ծո տված օրհ­նու­թյուն­նե­րը վա­յե­լե­լու անհ­րա­ժեշտ պայ­մանն է։ Ար­դա­րին տար­բե­րում է բնա­վո­րու­թյան ա­նեղ­ծու­թյու­նը։ Մար­դը չի կա­րող եր­ջա­նիկ լի­նել, ե­թե հա­կա­սա­կան է գոր­ծում կյան­քի տար­բեր հան­գա­մանք­ նե­րում։ Եր­կատ­վե­լով, մար­դը կորց­նում է ինքն ի­րեն։ Անհ­նար է միա­ժա­մա­նակ քայ­լել եր­կու ճա­նա­պար­հով։ Դա ակն­հայտ ձա­ խող­ված փորձ է։ Ան­ձի եր­կա­կիու­թյու­նը կոր­ծա­նում է սկզբունք­նե­րը, ար­ ժեք­ներն ու ե­րա­զանք­նե­րը։ Անհ­նար է ապ­րել ա­ռանց սկզբունք­նե­րի, քա­նի որ դրանք պահ­պա­նում են մարդ­կա­յին գո­յու­թյու­նը։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ, թե ինչ քաոս կսկսվեր, ե­թե դա­դա­րեր գոր­ծել տիե­զե­րա­կան ձգո­ղա­կա­նու­թյան օ­րեն­քը։ Հարց­րո՛ւ ինքդ քեզ. արդ­յո՞ք հետևո­ղա­կան կյան­քով եմ ապ­րում։ Մ­տած­ վա՞ծ են արդ­յոք գոր­ծո­ղու­թյուն­ներս։ Հա­մա­պա­տաս­խա­նո՞ւմ են արդ­յոք գոր­ծո­ղու­թյուն­ներս խոս­քե­րիս։ Գնո՞ւմ եմ լա­վա­գույն եր­կիր, թե՞ միայն պատ­րաստ­վում եմ գնալ, բայց չեմ գնում։ Նոր երկ­րի բա­նա­լին հետև­յալն է․ «Ո­րով­հետև ու­ղիղ­նե­րը կբնակ­վեն երկ­րի վրա, և կա­տար­յալ­նե­րը կմնան նրա­նում։ Իսկ անզ­գամ­նե­րը բնա­ջինջ կլի­նեն երկ­րից, և նեն­գա­վոր­նե­րը կխլվեն նրա­նից»։ ——————————————————————————————————————— 124

ՓԱ­ՌԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹՅԱՆ ԱՐ­ԺԱ­ՆԻ

ապրիլ

25

«Ո­րով­հետև Տե­րը մեծ է և շատ օրհն­ված, ա­հա­վոր է նա ա­մեն աստ­ ված­նե­րի վրա» (­Սաղ­մոս 96.4)։ Աստ­ծո նկատ­մամբ քո վե­րա­բեր­մուն­քը, և Նրան երկր­պա­գու­թյու­նը խո­ սում է այն մա­սին, թե որ­քան մեծ է Աստ­ված քեզ հա­մար։ Սաղ­մո­սեր­գուն հա­կադ­րում է ճշմա­րիտ Աստ­ծո մե­ծա­փա­ռու­թյունն ու մար­դու հո­րի­նած աստ­ված­նե­րի ոչն­չու­թյու­նը։ Ե­թե քեզ հա­մար սե­փա­կան աստ­ված ես ստեղ­ծում, բնա­կա­նա­բար, նրան երկր­պա­գե­լու ժա­մա­նակ կկենտ­րո­նա­նաս սե­փա­կան զգաց­մունք­նե­րիդ ու կա­րիք­նե­րիդ վրա՝ են­թա­գի­տակ­ցո­րեն քեզ այդ աստ­ծուց ա­վե­լի բարձր հա­ մա­րե­լով։ Այդ աստ­վա­ծը միշտ պատ­րաստ կլի­նի ծա­ռա­յել քեզ, բայց երկր­ պա­գու­թյան կենտ­րո­նում կկանգ­նես դու, այլ ոչ թե նա։ Տ­պա­վո­րիչ է Սաղ­մոս­ներ գրքի այն հա­մար­նե­րի քա­նա­կը, ո­րոնք մե­ծա­ րում են Աստ­ծուն՝ ընդգ­ծե­լով Նրա մե­ծա­փա­ռու­թյու­նը։ Այս գրքի հոր­դո­րը վե­րա­բե­րում է նաև ներ­կա­յիս հա­սա­րա­կու­թյա­նը, որ­տեղ շա­տե­րի հա­մար Աստ­ված պար­զա­պես ինչ-որ գա­ղա­փար է։ Ինձ զար­մաց­րեց հե­ռուս­տա­տե­սա­յին հար­ցազ­րույ­ցը հա­մալ­սա­րա­նի հայտ­նի գիտ­նա­կա­նի հետ, ով ծնվել ու մե­ծա­ցել էր հա­վա­տաց­յալ ըն­տա­ նի­քում։ «Աստ­ված շատ դրա­կան մի գա­ղա­փար է, - ա­սաց նա հար­ցազ­ րույ­ցի ժա­մա­նակ։ - Ե­թե այ­սօր կա­րո­ղա­նա­յի դաս­տիա­րա­կել ե­րե­խա­նե­րիս, նրանց կսո­վո­րեց­նեի վստա­հել Աստ­ծուն, բայց ոչ թե այն Աստ­ծուն, ում մա­ սին խո­սում են քրիս­տոն­յա­նե­րը, այլ իբրև դրա­կան գա­ղա­փար հա­մար­վող Աստ­ծուն, ով բա­զում բա­րիք­ներ է շնոր­հում»։ Գի­տե՞ք, թե ին­չու են մար­դիկ այս­պես մտա­ծում։ Մար­դիկ կա­մե­նում են ա­նել ան­թույ­լատ­րե­լին՝ դա ա­զա­տու­թյուն հա­մա­րե­լով։ «Ես չեմ ու­զում, որ Աստ­ված վե­րահս­կի ինձ», «Ես ար­դեն մեծ եմ հա­վատ­քով ապ­րե­լու հա­ մար», - այս­պես են ար­տա­հայտ­վում մար­դիկ՝ փոր­ձե­լով խու­սա­փել այն ա­մե­նից, ին­չը չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում ի­րենց բնազդ­նե­րին։ Եր­ջան­կու­թյան ճա­նա­պար­հը բաց է ա­րել Աստ­ված, Ով վեր է բո­լոր աստ­ ված­նե­րից և­ար­ժա­նի է երկր­պա­գու­թյան։ Մենք երկ­յու­ղում ենք Նրա առջև, պատ­վում ենք Աստ­ծուն՝ դրա­նով իսկ ըն­դու­նե­լով, որ մենք տիե­զե­րա­կան փո­շի չենք։ Մենք գի­տենք մեր ծա­գումն ու այն փա­ռա­հեղ նպա­տա­կը, ո­րին գնում ենք։ Մեր սկիզբն ու նպա­տա­կը հա­վեր­ժա­կան Աստ­ծուն ըն­դու­նելն ու ճա­նա­չելն է, Ով ստեղ­ծել է մեզ ան­սահ­ման սի­րով։ Որ­քան էլ դժվա­րին խնդիր­ներ ու­նե­նաս այ­սօր, որ­քան էլ թույլ զգաս քեզ փոր­ձու­թյուն­նե­րի ա­ռաջ, մի՛ վհատ­վիր ու մի՛ վա­խե­ցիր։ Մի՛ ­նա­հան­ջիր, «ո­րով­հետև Տե­րը մեծ է և շատ օրհն­ված, ա­հա­վոր է նա ա­մեն աստ­ված­նե­ րի վրա»։

——————————————————————————————————————— 125

ապրիլ

26

ՊԱ­ՐԱ­ՆՈ­ՑԻՆ ՈՒ ՍՐՏՈՒՄ

«Շ­նորհքն ու ճշմար­տու­թյու­նը քեզ չեն ձգի, նրանց պնդաց­րու քո պա­ րա­նո­ցի վրա, նրանց գրիր քո սրտի տախ­տա­կի վրա» (Ա­ռա­կաց 3.3)։ Սան Լուիս, Ար­գեն­տի­նա, վաղ ա­ռա­վոտ։ Ե­րեկ ե­րե­կո­յան ա­կա­նա­տես ե­ղա մի հու­զիչ ի­րա­դար­ձու­թյան։ Մկրտ­վում էր հա­վա­տաց­յալ կնոջ ա­մու­սի­ նը, ով եր­կար տա­րի­ներ մեր­ժել էր Աստ­ծուն։ Կ­նոջ հա­մար դա ա­նակն­կալ էր. ա­մու­սի­նը նույ­նիսկ չէր տե­ղե­կաց­րել նրան այդ մա­սին։ Նրա այդ ո­րո­շու­ մը հու­զեց ա­վե­լի քան ութ հար­յուր մար­դու, ով­քեր ե­կել էին լսե­լու Աստ­ծո Խոս­քը։ Նոր օր էր բաց­վում աշ­խար­հի վրա։ Ա­րե­գա­կը դեռ չէր ծա­գել, եր­կին­քը կա­մաց-կա­մաց լու­սա­վոր­վում էր։ Հյու­րա­նո­ցի պա­տու­հա­նից նա­յում էի քա­ ղա­քին ու մտա­ծում. շու­տով հա­զա­րա­վոր մար­դիկ կսկսեն զբաղ­վել ի­րենց ա­ռօր­յա գոր­ծե­րով։ Հե­տո նո­րից կիջ­նի ե­րե­կոն, ո­մանք տուն կվե­րա­դառ­նան հաղ­թա­նա­կած, ո­մանք էլ՝ հու­սա­հատ­ված ի­րենց ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րից։ Այս­ պի­սին է կյան­քը։ Բայց այն կա­րող է նաև այլ լի­նել, ո­րով­հետև Աստ­ված ա­ռա­ ջար­կում է մեզ հա­ջո­ղու­թյան ու եր­ջան­կու­թյան սկզբունք­նե­րը։ Այդ սկզբունք­նե­րից մե­կը մենք գտնում ենք այ­սօր­վա հա­մա­րում։ Սո­ղո­ մոնն այս­պի­սի աստ­վա­ծա­յին սկզբունք­նե­րի մա­սին խո­սում է որ­պես ո­ղոր­ մու­թյուն և ճշ­մար­տու­թյուն։ Նա մեզ խոր­հուրդ է տա­լիս դրանք կա­պել մեր պա­րա­նո­ցին ու գրել սրտի մեջ։ Հրեա­ներն այս խոր­հուր­դը բա­ռա­ցիո­րեն էին ըն­դու­նում՝ պա­րա­նո­ցից կաշ­վե փոք­րիկ արկ­ղիկ­ներ կա­պե­լով, ո­րոնց մեջ Աստ­վա­ծաշն­չից հատ­ ված­ներ էին գրված։ Այս խորհր­դա­նի­շը նրանց հի­շեց­նում էր Բարձր­յա­լի հոր­դոր­նե­րի մա­սին, ո­րոնց հնա­զանդ­վե­լը կամ չհնա­զանդ­վե­լը հան­գեց­նում էր եր­ջան­կու­թյան կամ ող­բեր­գու­թյան։ Ցա­վա­լի է, որ մարդ­կա­յին էու­թյու­նը ձգվում է ար­տա­քին հատ­կա­նիշ­ ներին։ Մենք չա­փից շատ նշա­նա­կու­թյուն ենք տա­լիս տե­սա­նե­լիին, բաց թող­նե­լով այն, ինչն ան­հա­սա­նե­լի է աչ­քին։ Հոր­դոր­նե­րը կախ­ված են պա­ րա­նո­ցից, բայց սիր­տը չի ըն­դու­նում դրանք։ Այդ պատ­ճա­ռով մի ան­գամ Աստ­ված ա­սաց․ «Ո­րով­հետև այս ժո­ղո­վուր­դը իր բե­րա­նովն է մո­տե­նում և­ իր շրթունք­նե­րովն է ինձ պատ­վում, իսկ նրանց սիր­տը հե­ռու է ին­ձա­նից» (Ե­սա­յիա 29.13)։ Ար­տա­քին երևույթ­նե­րի վրա կենտ­րո­նա­նալն ի վնաս ներ­քին ար­ժեք­նե­րի, կոր­ծա­նա­րար է։ Սա ոչ այլ ինչ է, քան կեղ­ծա­վո­րու­թյուն։ Մարդ­կա­յին չա­փա­ նիշ­նե­րին հետևե­լը, բայց ճշմար­տու­թյամբ չապ­րե­լը վտան­գա­վոր է ու կոր­ ծա­նա­րար։ Ներ­քի­նի և­ ար­տա­քի­նի ան­հա­մա­պա­տաս­խա­նու­թյու­նը խախ­ տում է հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը և հան­գեց­նում լուրջ վտանգ­նե­րի։ Լու­սա­նում էր։ Հո­րի­զո­նի վրա երևաց ծա­գող արևը։ Բո­լորն էլ փա­փա­ գում են, որ նոր օրն ի­րենց եր­ջան­կու­թյուն պարգևի։ Ուս­տի ես խնդրում եմ Հի­սու­սին, որ Նա ի­րա­կա­նաց­նի Իր ցան­կու­թյունն իմ կյան­քում․ «Շ­նորհքն ու ճշմար­տու­թյու­նը քեզ չեն ձգի, նրանց պնդաց­րու քո պա­րա­նո­ցի վրա, նրանց գրիր քո սրտի տախ­տա­կի վրա»։ ——————————————————————————————————————— 126

ԱՄ­ՐՈՑ ՈՒ Ա­ՊԱՍ­ՏԱ­ՐԱՆ

ապրիլ

27

«Բայց ես կօրհ­նեմ քո զո­րու­թյու­նը, և­ ա­ռա­վո­տանց կփա­ռա­բա­նեմ քո ո­ղոր­մու­թյու­նը, ո­րով­հետև դու պա­հա­պան ե­ղար ինձ իմ նե­ղու­ թյան օ­րը» (­Սաղ­մոս 59.16)։ Դավ­թի կյան­քը բազ­միցս վտան­գի է են­թարկ­վել։ Նա շատ ան­գամ հայտն­ վել է այն­պի­սի ի­րա­վի­ճակ­նե­րում, ո­րոնք ստի­պել են նրան զգալ մահ­վան շուն­չը, ի­րա­վի­ճակ­ներ, երբ մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից թվում է, թե այլևս ողջ մնա­լու հնար չկա։ Այդ­պես ե­ղավ նաև այս ան­գամ։ Ա­նաստղ գի­շեր էր։ Դա­վիթն իր տանն էր, իսկ դրսում՝ կա­տա­ղած շնե­րի նման, դա­րա­նա­կա­լել էին թշնա­մի­նե­րը։ Սա­վուղն իր զին­վոր­նե­րին հրա­մա­ յել էր սպա­նել Դավ­թին հենց տնից դուրս գա­լու պա­հին։ Բայց Դավ­թի կի­նը՝ Մեղ­քո­ղը, զգու­շաց­րեց ա­մուս­նուն․ «Ե­թե այս գի­շեր քո ան­ձը չապ­րեց­նես, է­գուց քեզ պի­տի մեռց­նեն»։ Նա օգ­նեց ա­մուս­նուն փախ­չել։ Այդ ժա­մա­նակ Սա­վու­ղը հրա­մա­յեց իր մոտ բե­րել Դավ­թին՝ ան­ձամբ նրան սպա­նե­լու դի­ տա­վո­րու­թյամբ։ Ի­մա­նա­լով, որ իր ծրագ­րե­րը ձա­խող­վել են, թա­գա­վո­րը խիստ բար­կա­ցավ։ Կար­դա­լով Ա Թա­գա­վո­րաց 19-րդ գ­լու­խը, կա­րե­լի է մտա­ծել, որ Դա­վի­թը փրկվեց Մեղ­քո­ղի խե­լամ­տու­թյան և հա­ջո­ղու­թյան շնոր­հիվ. Դուրս գա­լով դժվար ի­րա­վի­ճա­կից՝ մենք ա­ռա­ջին հեր­թին մտա­ծում ենք, որ մեր բախ­տը բե­րել է, և մեր հա­ջո­ղու­թյու­նը վե­րագ­րում ենք բա­րեն­պաստ հան­գա­մանք­ նե­րին կամ մեզ օգ­նած մարդ­կանց։ Դա­վիթն այլ կերպ էր մտա­ծում։ Նա խո­սում է Աստ­ծո զո­րու­թյան մա­սին․ «Բայց ես կօրհ­նեմ քո զո­րու­թյու­նը»։ Այն ա­ռա­վո­տը կա­րող էր վեր­ջի­նը լի­նել նրա կյան­քում։ Բայց նա փրկվեց ու ար­դեն հե­ռու էր կա­տա­ղի թշնա­մի­նե­ րից, վաղ ա­ռա­վո­տից ցնծա­լով և փա­ռա­բա­նե­լով Աստ­ծո ան­փո­փոխ սե­րը։ Յու­րա­քանչ­յուր լու­սա­բա­ցը Աստ­ծո գթա­ռատ նվերն է։ Գի­շե­րը կա­րող է պա­րուր­ված լի­նել ան­թա­փանց խա­վա­րով՝ լի վտանգ­նե­րով ու տագ­նապ­ նե­րով։ Բայց նոր օր­վա ծա­գող արևն իր հետ ու­րա­խու­թյուն, հույս ու նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ է բե­րում։ Դա­վի­թը շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նում Աստ­ծուն․ «Դու պա­հա­պան ե­ղար ինձ իմ նե­ղու­թյան օ­րը»։ Նա չի ա­պա­վի­նում հա­ջո­ղու­թյա­նը, քա­նի որ գի­տի, թե Ով է փրկել ի­րեն։ Դա նրա անձ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թյունն է։ Նոր օր­վա արևը ծա­գում է երկ­րի վրա, բայց արդ­յո՞ք այն ծա­գում է քո կյան­քում։ Արդ­յո՞ք Աստ­ված ամ­րոց ու ա­պաս­տան է քեզ հա­մար։ Միայն Աստ­ված կա­րող է դուրս բե­րել քեզ կյան­քի բարդ ի­րա­վի­ճակ­նե­ րից։ Իսկ դու կա­րո՞ղ ես դուրս գալ սո­վո­րա­կան միա­պա­ղաղ ա­ռօր­յա­յից, որ­պես­զի հա­ղոր­դակց­վես Աստ­ծո հետ։ Ի­րա­վի­ճա­կը քեզ ա­նե­լա­նե­լի՞ է թվում։ Շուրջդ այն­պի­սի խա­վար է, որ չե՞ս հա­մար­ձակ­վում ա­ռաջ շարժ­վել։ Եր­գի՛ր Դավ­թի հետ միա­սին․ «Բայց ես կօրհ­նեմ քո զո­րու­թյու­նը, և­ ա­ռա­վո­տանց կփա­ռա­բա­նեմ քո ո­ղոր­մու­թյու­ նը, ո­րով­հետև դու պա­հա­պան ե­ղար ինձ իմ նե­ղու­թյան օ­րը»։ ——————————————————————————————————————— 127

ապրիլ

28

ԿԵ­ՆԱՑ ԾԱՌ

«Ու­շա­ցած հույ­սը սիր­տը կհի­վան­դաց­նի, բայց կա­տար­ված փա­փա­ գը կե­նաց ծառ է» (Ա­ռա­կաց 13.12)։ Նոել Բոր­խան կա­րող էր մի­լիո­նա­տեր դառ­նալ, ե­թե հետևեր աստ­վա­ ծաշնչ­յան այ­սօր­վա հոր­դո­րին։ Նա ե­րե­սու­նե­րեք օր­վա ըն­թաց­քում կա­րող էր դի­մել հա­մա­պա­տաս­խան մար­մին­նե­րին ու պա­հան­ջել հար­յուր տասն­ վեց մի­լիոն դո­լա­րը, քա­նի որ իր ան­հետ կո­րած պա­պի միակ ժա­ռանգն էր։ Բայց, ցա­վոք, Նոելն այլևս չէր ապ­րում նախ­կին հաս­ցեում։ Նրան ա­մե­ նուր փնտրում էին, բայց ոչ ոք չգի­տեր նրա նոր բնա­կու­թյան վայ­րը։ Ժա­ ռան­գու­թյան մա­սին ծա­նու­ցող նա­մակն այդ­պես էլ չէր հա­սել հաս­ցեա­տի­ րո­ջը։ Ժա­մա­նա­կը լրա­ցավ, իսկ Նոելն այդ­պես էլ չհայտն­վեց։ Որ­քա՜ն հեշտ է տե­ղե­կաց­նել բնա­կու­թյան վայ­րի փո­փոխ­ման մա­սին։ Մի­ գու­ցե Նոե­լը պատ­րաստ­վում էր այդ ա­նել, բայց, հնա­րա­վոր է, շա­րու­նակ հե­տաձ­գում էր։ Արդ­յուն­քում, նա կորց­րեց հսկա­յա­կան հարս­տու­թյուն ձեռք բե­րե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։ Այ­սօր­վա գոր­ծը վաղ­վան մի՛ թող­նիր, - այս­պի­ սին է Սո­ղո­մո­նի խոր­հուր­դը։ Վա­ղը մի­գու­ցե չգա։ Քեզ տրված է այ­սօ­րը, և դու այ­սօ՛ր հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նես։ Հե­տաձգ­ված ա­մեն բան տխրեց­նում է սիր­տը. ո­րո­շում­նե­րի կա­յա­ցու­մը, ծրագ­րե­րը, պա­տաս­խա­նը։ Մար­դիկ ար­դա­րա­ցում են գտնում ի­րենց ան­ գոր­ծու­թյա­նը, բայց կյան­քը ցույց է տա­լիս, որ շատ գոր­ծե­րում դան­դա­ղե­լը կոր­ծա­նա­րար է։ Հենց այ­սօր կա­րող ես վե­րա­նա­յել վե­րա­բեր­մունքդ ա­ռա­ջադ­րանք­նե­րի, խոս­տում­նե­րի ու պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի կա­տար­ման հար­ցում։ Հա­ յացքդ դարձ­րու դե­պի կե­նաց ծա­ռը, որ ա­ռատ է հա­սուն պտուղ­նե­րով։ Ի­րա­կա­նաց­ված ցան­կու­թյուն­ներն ու ծրագ­րե­րը ու­րա­խու­թյուն և բա­վա­ կա­նու­թյուն են տա­լիս։ Ա­պա­գան հու­սադ­րում է, ներ­կան վստա­հու­թյուն է ներշն­չում, իսկ անց­յա­լը բա­վա­կա­նու­թյուն է պատ­ճա­ռում։ Պտ­ղա­բեր ծա­ռը վկա­յում է, որ այն ժա­մա­նա­կին է տնկվել, ժա­մա­նա­կին անհ­րա­ժեշտ քա­նա­կու­թյամբ ջուր և­արևի լույս է ստա­ցել։ Ա­մեն ինչ ար­վել է ճիշտ ու անհ­րա­ժեշտ ժա­մա­նա­կին՝ ա­ռանց հե­տաձ­գե­լու։ Ե­թե ծա­ռը չես ջրում, երբ այն ջրի կա­րիք ու­նի, բերք չես ստա­նա։ Այ­սօ՛ր, ոչ թե վա­ղը։ Այ­սօ՛ր ա­սա «ես սի­րում եմ քեզ», այ­սօ՛ր նե­րո­ղու­թյուն խնդրիր, այ­սօ՛ր նե­րիր քեզ նե­ղաց­նո­ղին։ Մի՛ հե­տաձ­գիր, ո­րով­հետև «ու­ շա­ցած հույ­սը սիր­տը կհի­վան­դաց­նի, բայց կա­տար­ված փա­փա­գը կե­նաց ծառ է»։

——————————————————————————————————————— 128

ՈՒՂ­ՂՈՒՄ ԵՎ Խ­ՐԱՏ

ապրիլ

29

«Ե­րա­նի այն մար­դին, որ դու խրա­տում ես նրան, ով Տեր, և քո օ­րեն­ քից սո­վո­րեց­նում ես նրան» (­Սաղ­մոս 94.12)։ Դու ու­զո՞ւմ ես եր­ջա­նիկ լի­նել։ Եր­ջան­կու­թյու­նը նե­րա­ռում է կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րը։ Եր­ջան­կու­թյու­նը միայն զգաց­մուն­քա­յին հո­գե­վի­ճակ չէ։ Այն ի­րա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն է։ Դու կա­րող ես միշտ եր­ջա­նիկ լի­նել. ա­մեն րո­պե, ա­մեն օր, ա­մեն տա­րի ան­կախ հան­գա­մանք­նե­րից ու դժվա­րու­թյուն­նե­րից։ Եր­ ջան­կու­թյու­նը պայ­մա­նա­վոր­ված չէ ար­տա­քին դրա­կան կամ բա­ցա­սա­կան գոր­ծոն­նե­րով։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում բա­ցատր­վում է, որ եր­ջան­կու­թյու­նը կախ­ված է ուղղ­վե­լու ու սո­վո­րե­լու ցան­կու­թյու­նից։ Սո­վո­րե­լու ըն­թաց­քում միշտ ներ­ կա է ուղ­ղու­մը։ Մար­դը եր­ջա­նիկ չի կա­րող լի­նել ա­ռանց խրա­տի։ Անհ­նար է մեկ ակն­թար­թում հաս­նել եր­ջան­կու­թյան։ Դա շատ եր­կար ճա­նա­պարհ է. դու սո­վո­րում ես հաս­կա­նալ, նո­րա­նոր բա­ցա­հայ­տում­ներ ա­նել, հրա­ժար­ վել ինչ-ինչ բա­նե­րից ու ինչ-որ բա­ներ զո­հա­բե­րել։ Ցա­վա­լի է, որ աշ­խար­հում մեղ­քի ի հայտ գա­լուց հե­տո, սո­վո­րե­լու ա­մե­ նաարդ­յու­նա­վետ մի­ջո­ցը դար­ձել է ցա­վը։ Ե­րե­խան հաս­կա­նում է, որ կրա­ կը վտան­գա­վոր է. մի ան­գամ այր­վե­լուց հե­տո մե­կընդ­միշտ հի­շում է, որ պետք է հե­ռու մնալ կրա­կից, մի ան­գամ ընկ­նե­լուց ու վնաս­վե­լուց հե­տո նոր միայն հաս­կա­նում է, որ չի կա­րե­լի վա­զել ա­ռանց ճա­նա­պար­հին նա­յե­լու։ Մե­ծա­նա­լով և հար­ված­նե­րից ճա­կա­տին ու­ռուցք­ներ ա­ռա­ջաց­նե­լով, ե­րե­ խան միշտ չէ որ կյան­քի դա­սեր է յու­րաց­նում։ Մար­դու մե­ղա­վոր բնու­թյունն այն­պի­սին է, որ նույ­նիսկ ի­մա­նա­լով եր­ջան­կու­թյան ճա­նա­պար­հը, նա դրա­ նով չի գնում։ Աստ­ված խրա­տում է, որ­պես­զի բա­ցի հա­կա­ռակ­վող էա­կի աչ­քերն ու վե­ րա­դարձ­նի նրան ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հի վրա։ Կան մար­դիկ, ով­քեր թույլ են տա­լիս Հի­սու­սին մտնել ի­րենց կյանք միայն այն ժա­մա­նակ, երբ այլևս ու­րիշ տար­բե­րակ չկա։ Ո՞րն է պատ­ժի նպա­տա­կը։ Սաղ­մո­սեր­գուն պա­տաս­խա­նում է այս հար­ ցին հա­ջորդ հա­մա­րում․ «որ հանգս­տաց­նես նրան չա­րու­թյան օ­րե­րից»։ Կար­դա­լով այս տեքս­տը՝ հի­շում եմ, թե քա­նի ան­գամ եմ ստիպ­ված ե­ղել ե­րե­խա­նե­րիս «ոչ» ա­սել՝ նրանց ցա­վից ու հու­սա­հա­տու­թյու­նից պաշտ­պա­ նե­լու հա­մար։ Քո կյան­քում դժվար ժա­մա­նա­կա­հատ­վա՞ծ է։ Մինչ կբո­ղո­քես ու կա­սես, որ Աստ­ված լքել է քեզ, վեր­լու­ծի՛ր կյանքդ։ Մի­գու­ցե գտնես պատ­ճա­ռը։ Ե­թե ծրագ­րերդ ձա­խող­վում են, մտա­ծի՛ր. հնա­րա­վոր է, որ Աստ­ված քեզ հա­մար պատ­րաս­տում է ա­վե­լի լավ ծրագ­րեր։ Վս­տա­հի՛ր Աստ­ծուն, նույ­նիսկ ե­թե ինչ-որ մե­կը ստի­պում է քեզ կաս­կա­ ծել, ո­րով­հետև «ե­րա­նի այն մար­դին, որ դու խրա­տում ես նրան, ով Տեր, և քո օ­րեն­քից սո­վո­րեց­նում ես նրան»։ ——————————————————————————————————————— 129

ապրիլ

30

ՎՍ­ՏԱ­ՀՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԱՌ ԱՍՏ­ՎԱԾ

«Տի­րոջն ա­պա­վի­նի՛ր քո բո­լոր սրտով, և քո հաս­կա­ցո­ղու­թյա­նը մի՛ վստա­հիր» (Ա­ռա­կաց 3.5)։ Մենք ապ­րում ենք ստով ու կեղ­ծի­քով լի աշ­խար­հում։ Մեծ տա­ռե­րով գրված գո­վազդ­նե­րը շատ բան են խոս­տա­նում, սա­կայն կա­րե­լի է վստա­ հել միայն փոքր տա­ռե­րով գրված­նե­րին։ Խո­րա­ման­կու­թյան շնոր­հիվ ո­րոշ մար­դիկ ապ­րում են մյուս­նե­րի հաշ­վին։ Խար­դա­խու­թյու­նը դար­ձել է բիզ­նե­ սի ան­բա­ժան մա­սը։ Քե­զա­նից պա­հան­ջում են ա­ռա­վե­լա­գույ­նը, քեզ տա­ լիս՝ նվա­զա­գույ­նը։ Ճշ­մար­տու­թյու­նը թաքց­նում են ու լռում։ Ներկ­ված ու վե­ րա­նո­րոգ­ված հի­նը ներ­կա­յաց­վում է նո­րի տեղ։ Ա­կա­նա­տես լի­նե­լով այս­պի­սի տե­սա­րան­նե­րի՝ տրա­մա­բա­նա­կան է կրկնել հան­րա­հայտ ֆիլ­մի ար­տա­հայ­տու­թյու­նը․ «Բո­լո­րը ստում են»։ Վս­տա­հու­ թյունն ու ազն­վու­թյու­նը ան­հե­տա­ցող հատ­կա­նիշ­ներ են։ Ապ­րե­լով ստի ու կեղ­ծի­քի մշա­կույ­թում, դժվար է հա­վա­տալ նույ­նիսկ Աստ­ծո գո­յու­թյա­նը։ Սո­ղո­մո­նը կոչ է ա­նում․ «Տի­րո՛ջն ա­պա­վի­նիր»։ Սա Աստ­ծո հետ հա­ղոր­ դակց­վե­լու հրա­վեր է։ Ինչ-որ մե­կին վստա­հե­լու հա­մար պետք է նախ ճա­ նա­չել նրան, իսկ ճա­նա­չե­լու հա­մար պետք է շփվել նրա հետ։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է ապ­րել Աստ­ծո հետ. ա­մեն օր ժա­մա­նակ հատ­կաց­նել Նրա հետ հա­ղոր­դակց­վե­լուն ա­ղոթ­քի ու Նրա Խոս­քի ու­սում­նա­սի­րու­թյան մի­ջո­ցով։ Դրա հա­մար անհ­րա­ժեշտ է ճիշտ կազ­մա­կեր­պել օ­րը, քա­նի որ մարդ­կա­յին էու­թյու­նը հակ­ված չէ Աստ­ծո հետ շփմա­նը։ Մարդն ի­րեն ան­ կախ է հա­մա­րում, սի­րում է ինք­նու­րույն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել՝ հիմն­վե­լով իր սե­փա­կան գա­ղա­փար­նե­րի վրա։ «Ես կար­ծում եմ, ես հա­մա­րում եմ, իմ կար­ծի­քով», - մենք հա­ճախ ենք օգ­տա­գոր­ծում նման ար­տա­հայ­տու­թյուն­ ներ։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Աստ­ծո հետ ա­մե­նօր­յա շփման հա­մար անհ­րա­ ժեշտ է ջանք գոր­ծադ­րել։ Ա­ռանց ջանք գոր­ծադ­րե­լու կյան­քում ոչն­չի չենք կա­րող հաս­նել։ Որ­քան շատ ժա­մա­նակ ես հատ­կաց­նում Հի­սու­սի հետ հա­ղոր­դակց­վե­ լուն, այն­քան ա­վե­լի շատ ես վստա­հում Նրան։ Թո՛ւյլ տուր Հի­սու­սին մաս­ նակ­ցել ո­րո­շում­նե­րիդ կա­յաց­մանն ու ի­րա­գործ­մա­նը։ Արդ­յուն­քում եր­ջա­ նիկ, ու­րախ, բա­վա­րար­ված ու հան­գիստ կլի­նես նույ­նիսկ փոր­ձու­թյուն­նե­րի ու դժվա­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ։ Ե­թե օրդ սկսես ա­ռա­վոտ­յան ըն­թեր­ցում­նե­րով, կզգաս, որ Հի­սու­սը քո կող­քին է օր­վա յու­րա­քանչ­յուր պա­հի։ Վս­տա­հի՛ր Աստ­ծուն։ Նա եր­բեք հու­ սա­խաբ չի ա­նի։ Մարդ­կանց խոս­քերն ու խոս­տում­ներն ան­հու­սա­լի են, բայց Աստ­ծո խոստ­մունք­նե­րը հա­վի­տե­նա­կան են ու ան­փո­փոխ։ Սկ­սի՛ր ապ­րել հա­վա­տով․ «Տի­րոջն ա­պա­վի­նի՛ր քո բո­լոր սրտով, և քո հաս­կա­ցո­ ղու­թյա­նը մի՛ վստա­հիր»։

——————————————————————————————————————— 130

ՄԱՅԻՍ

մայիս

1­

ԱՍՏ­ԾՈ Ա­ԹՈ­ՌԸ

«Հաս­տատ է քո ա­թո­ռը սկզբից, հա­վիտ­յան ես դու» (­Սաղ­մոս 93.2)։ Երբ տա­ռա­պում ես քեզ ան­հայտ պատ­ճա­ռով, հարց է ա­ռա­ջա­նում Աստ­ծո թա­գա­վո­րու­թյան շուրջ։ Երբ նա­յում ես շուրջդ ու ա­նար­դա­րու­ թյուն ես տես­նում, հարց է ծա­գում Աստ­ծո հե­ղի­նա­կու­թյան մա­սին։ Երբ «­նո­րու­թյուն­նե­րում» ցույց են տա­լիս ռում­բի պայ­թյու­նից հաշ­ման­դամ դար­ ձած ե­րե­խա­յին, զգում ես հա­կա­սա­կան զգաց­մունք­ներ՝ մտո­վի դի­մե­լով Աստ­ծո գա­հին։ Թշ­նա­մին ցան­կա­նում է զբա­ղեց­նել Աստ­ծո գա­հը։ Նա փոր­ձում է բռնա­ տի­րել իշ­խե­լու Նրա գե­րա­գույն ի­րա­վուն­քին։ Նա շատ վա­ղուց է Աստ­ծուն մե­ղադ­րում բռնու­թյան, ա­նար­դա­րու­թյան ու ա­չա­ռու լի­նե­լու մեջ։ Սա­տա­նան, ո­րը մի ժա­մա­նակ հրեշ­տակ­նե­րից գե­ղեց­կա­գույնն էր, փոր­ ձում է սևաց­նել Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյու­նը, որ­պես­զի գրա­վի Նրա գա­հը։ Սա ան­հաս­կա­նա­լի գաղտ­նիք է։ Բայց նա ցույց է տա­լիս ապս­տամ­բու­ թյան հետևանք­նե­րը հենց իր՝ սա­տա­նա­յի ու նրա կողմ­նա­կից­նե­րի հա­ մար։ Չ­նա­յած թշնա­մու հար­ձա­կում­նե­րին, Աստ­ված պահ­պա­նում է Իր գա­հը։ «Հաս­տատ է քո ա­թո­ռը սկզբից, հա­վիտ­յան ես դու», - ցնծում է սաղ­մո­սեր­ գուն։ Հա­կա­մար­տու­թյու­նը տե­ղա­փոխ­վեց մեր աշ­խարհ, և­ա­մե­նա­դա­ժան պայ­քա­րը տե­ղի է ու­նե­նում մարդ­կանց սրտե­րում։ Ա­մեն ան­գամ, երբ սիրտդ ճմլվում է ցա­վից, թշնա­մին փոր­ձում է քեզ հա­ մո­զել, որ Աստ­ված է քեզ տա­ռա­պանք­ներ պատ­ճա­ռում։ Սա­կայն Աստ­վա­ ծա­շուն­չը հաս­տա­տում է, որ մար­դը տա­ռա­պում է ոչ թե Աստ­ծո, այլ սա­տա­ նա­յի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Աստ­ված լա­վա­գույնն է ցան­կա­նում Իր ստեղ­ծած էա­կի հա­մար։ Աստ­ծո սրտում ան­սահ­ման սեր կա, իսկ սա­ տա­նա­յի սրտում՝ միայն ա­տե­լու­թյուն։ Թշ­նա­մին ստի­պում է քեզ տա­ռա­պել, որ­պես­զի ըմ­բոս­տա­նաս ու ապս­ տամ­բես։ Միայն այդ դեպ­քում նա կա­րող է նվա­ճել սիրտդ ու կյանքդ դառ­ նու­թյամբ լցնել։ Դու կորց­նում ես հո­գուդ խա­ղա­ղու­թյու­նը, չես կա­րո­ղա­նում եր­ջա­նիկ լի­նել ու եր­ջան­կաց­նել քեզ շրջա­պա­տող­նե­րին։ Թույլ մի՛ տուր, որ դառ­նու­թյունն ու կսկի­ծը թու­նա­վո­րեն սիրտդ։ Հետևի՛ր տա­ռա­պող Հո­բի օ­րի­նա­կին ու ա­սա՛․ «Իսկ ես գի­տեմ, որ փրկիչս կեն­դա­ նի է» (­Հոբ 19.25)։ Միայն այդ դեպ­քում Հի­սու­սը կզբա­ղեց­նի սրտիդ գա­հը, և դու պատ­րաստ կլի­նես լա­վա­տե­սու­թյամբ հաղ­թա­հա­րել կյան­քի բո­լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րը։ Մինչ տա­նից դուրս կգաս՝ հա­մոզ­վի՛ր, որ Հի­սուսն է թա­գա­վո­րում քո սրտում։ Թո՛ւյլ տուր, որ քո սրտի հա­մար Քրիս­տո­սի ու սա­տա­նա­յի միջև մեծ պայ­քարն ա­վարտ­վի Հի­սու­սի լիա­կա­տար հաղ­թա­նա­կով։ Ա­սա՛․ «Հաս­ տատ է քո ա­թո­ռը սկզբից, հա­վիտ­յան ես դու»։

——————————————————————————————————————— 132

ՍԱՆ­ՁԻ՛Ր ԼԵ­ԶՈՒԴ

մայիս

2

«Իր բե­րա­նը զսպո­ղը կպա­հի իր հո­գին, իր շրթունք­նե­րը լայն բաց ա­նո­ղը կոր­ծա­նում է ի­րեն հա­մար» (Ա­ռա­կաց 13.3)։ Եր­կար լե­զուն մտքի հետ հա­մա­հունչ չէ, - ա­սում է ժո­ղովր­դա­կան ի­մաս­ տու­թյու­նը՝ ընդգ­ծե­լով, թե ո­րոշ մար­դիկ բա­ռե­րը որ­քան հեշ­տու­թյամբ ու անմ­տած­ված կեր­պով են ա­սում։ Կ­յան­քը հա­ղոր­դակ­ցու­թյուն է։ Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան պատ­մու­թյան մեջ կար­դում ենք, որ Աստ­ված եր­կու մարդ ստեղ­ծեց, քա­նի որ լավ չէ միայ­նակ լի­նե­լը։ Կ­յանքն ա­ռանց շփման աղ­քատ է, այն դեպ­քում, երբ մարդ­կա­յին շփու­մը հարս­տաց­նում է այն։ Հա­ղոր­դակց­վե­լու հա­մար Ա­րա­րի­չը մեզ լե­զու, խոս­քի պարգև է շնոր­հել։ Խոս­քը մի­ջոց է մարդ­կա­յին ճա­կա­տագ­րերն ի­րար կա­պող կա­մուրջ կա­ռու­ ցե­լու հա­մար։ Սա­կայն մեղ­քից հե­տո խոս­քը դար­ձավ նաև կոր­ծա­նա­րար մի­ջոց։ Խոս­քը կա­րող է ու­րա­խաց­նել ու վշտաց­նել, բժշկել ու վի­րա­վո­րել, շո­յել ու հար­վա­ծել, բարձ­րաց­նել ու ցած գլո­րել։ Ի­մաս­տուն մար­դիկ եր­ջա­նիկ են, քա­նի որ սո­վո­րել են խոսքն օգ­տա­գոր­ ծել այն­պես, ինչ­պես նկա­րի­չը՝ վրձի­նը, կամ ինչ­պես վար­պետ-շի­նա­րարն է վե­րա­շի­նում կոր­ծան­ված կա­ռույ­ցը։ Ճիշտ ժա­մա­նա­կին աս­ված խոս­քը վե­րա­փո­խում է բա­զում ճա­կա­տագ­րեր ու ի­րա­վի­ճակ­ներ։ Նա­յի՛ր շուրջդ։ Կ­տես­նես մարդ­կանց, ում սրտե­րը ցա­մա­քել են ու ջրի կա­րիք ու­նեն։ Խոս­ քերդ կա­րող են կյանք պարգևող անձրև լի­նել, շրթունք­ներդ՝ բու­ժիչ աղբ­ յուր։ Այ­սօր­վա տեքս­տը մեր խոս­քի հետևանք­նե­րի մա­սին է։ Ե­թե դու խո­սում ես զգու­շա­վո­րու­թյամբ ու չա­փի մեջ, ա­պա դա կպահ­պա­նի կյանքդ։ Շատ հա­ճախ կյանքդ ա­սածդ խոս­քե­րի հետևանքն է։ Մ­յուս կող­մից, կան մար­դիկ, ով­քեր չա­փա­զանց շատ ու անմ­տո­րեն են խո­սում։ Շա­տա­խոս մարդն ան­դա­դար ինչ-որ բան է ա­սում՝ չմտա­ծե­լով իր խոս­քի հետևանք­նե­րի մա­սին։ Եվ ա­ռա­ջին զո­հը դառ­նում է հենց խո­սո­ղը, և­ոչ թե լսո­ղը։ Օգ­տա­գոր­ծի՛ր խոս­քի պարգևը ոչ թե կոր­ծա­նե­լու, այլ ա­ջակ­ցե­լու, ոչ թե քննա­դա­տե­լու, այլ խոր­հուրդ տա­լու, ոչ թե մե­ղադ­րե­լու, այլ նե­րե­լու հա­ մար։ Գնա՛ Հի­սու­սի՝ հա­վի­տե­նա­կան Խոս­քի մոտ, Ով ա­մեն ին­չի սկիզբն է, խնդրի՛ր, որ Նա ապ­րի քե­զա­նում ու խո­սի քո մի­ջո­ցով։ Լ­սի՛ր, գրկա­բա՛ց ըն­դու­նիր, ևս մի հնա­րա­վո­րու­թյո՛ւն տուր, ստեղ­ծի՛ր, վե­րա­կանգ­նի՛ր։ Մի՛ մո­ռա­ցիր, որ «իր բե­րա­նը զսպո­ղը կպա­հի իր հո­գին, իր շրթունք­նե­րը լայն բաց ա­նո­ղը կոր­ծա­նում է ի­րեն հա­մար»։

——————————————————————————————————————— 133

մայիս

3

ԼԱ­ԹԵ ԳՆԴԱԿ

«Աստ­ված երկն­քից մտիկ է ա­նում մարդ­կանց որ­դի­նե­րի վրա, որ տես­նի, թե կլի­նի՞ արդ­յոք մեկ ի­մաս­տուն՝ որ Աստ­ծուն խնդրի» (­Սաղ­մոս 53.2)։ Երբ ե­րե­խա էի, շատ էի սի­րում ֆուտ­բոլ խա­ղալ ու ե­րա­զում էի կաշ­վե գնդա­կի մա­սին, ե­րա­զանք, որն ինձ հա­մար այն օ­րե­րին ան­հա­սա­նե­լի էր։ Մի ան­գամ ես փոր­ձե­ցի գնդակ պատ­րաս­տել։ Ճա­րե­ցի կտոր, թել, ա­սեղ, թուղթ։ Ծակծ­կե­ցի բո­լոր մատ­ներս, գնդա­կը չստաց­վեց այն­պես, ինչ­պես ես էի ու­զում։ Ու մինչ զբաղ­ված էի գնդա­կի գոր­ծով, հայրս կան­չեց ինձ։ Ես բար­կա­ցա, որ նա ինձ շե­ղեց ա­մե­նա­պա­տաս­խա­նա­տու պա­հից։ Ես ամ­ բող­ջու­թյամբ կենտ­րո­նա­ցել էի գնդա­կի վրա, իսկ հայրս շա­րու­նա­կում էր կան­չել ինձ։ «Ի՞նչ է ու­զում ին­ձա­նից», - մտա­ծե­ցի ես՝ շա­րու­նա­կե­լով պատ­ րաս­տել գնդա­կը։ Հայրս հա­մա­ռո­րեն կան­չում էր, և­ես ստիպ­ված էի կտրվել իմ զբաղ­մուն­ քից և գ­նալ նրա մոտ։ Մո­տե­նա­լով նրան՝ չհա­վա­տա­ցի աչ­քե­րիս։ Հայրս ֆուտ­բո­լի իս­կա­կան գնդակ էր գնել ինձ հա­մար, կաշ­վե գնդակ՝ ներ­սի օ­դա­ փու­չի­կով ու փա­կա­նով։ «Չար­ժե քեզ գնդակ տալ, - ա­սաց հայրս, - ո­րով­ հետև դու ան­մի­ջա­պես չե­կար ինձ մոտ, երբ կան­չում էի քեզ»։ Այդ դեպ­քից շատ տա­րի­ներ են ան­ցել, ես ինքս էլ ար­դեն հայր եմ ու գի­ տեմ, որ երբ հայ­րը կան­չում է որ­դուն կամ դստե­րը, ու­զում է ինչ-որ լավ բան ա­սել կամ ա­նել։ Նա եր­ջան­կու­թյուն է ցան­կա­նում իր ե­րե­խա­նե­րին։ Մի ան­ գամ Հի­սուսն ա­սաց․ «Արդ՝ ե­թե դուք չար լի­նե­լով, գի­տեք բա­րի պարգև­ներ տալ ձեր որդ­կան­ց, որ­քա՞ն ա­վե­լի ձեր Հայ­րը, որ երկն­քում է, բա­րիք­ներ կտա նրանց, որ խնդրում են ի­րե­նից» (­Մատ­թեոս 7.11)։ Հենց սրա մա­սին է այ­սօր­վա հա­մա­րը։ Դա­վիթն ա­սում է, որ Աստ­ված նա­ յում է երկն­քից՝ գտնե­լու մարդ­կանց, ով­քեր փնտրում են Ի­րեն ու ձգտում են հաս­նել։ Ին­չո՞ւ է Ա­րա­րիչն ու­զում, որ մար­դը ձգտի հաս­նել Ի­րեն։ Ո­րով­հետև մար­դը չի կա­րող եր­ջա­նիկ լի­նել ա­ռանց Հի­սու­սի։ Նա կա­րող է վնա­սել բո­ լոր մատ­նե­րը՝ փոր­ձե­լով լա­թե գնդակ կա­րել, սա­կայն ին­չի էլ որ հաս­նի, այն չի կա­րող կա­տար­յալ ու հա­վեր­ժա­կան լի­նել։ Հի­սու­սը կա­մե­նում է, որ դու ապ­րես ի­մաս­տուն ու լիար­ժեք կյան­քով։ Բայց դա անհ­նար է ա­ռանց Նրա։ Ա­ռանց Նրա չկա ի­մաս­տու­թյուն ու լիար­ժե­քու­թյուն։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը կորն­թա­ցի­նե­րին գրում է․ «Եվ դուք նրա­նից եք Հի­սուս Քրիս­տո­սում՝ որ Աստ­ծուց մեզ հա­մար ե­ղավ ի­մաս­տու­թյուն»։ Այ­սինքն՝ Հի­ սու­սին ձգտել նշա­նա­կում է ձգտել ի­մաս­տու­թյան։ Ապ­րել Նրա հետ նշա­ նա­կում է ապ­րել ի­մաս­տուն կյան­քով, իսկ ի­մաս­տու­թյու­նը պար­տու­թյու­նից հե­տո պայ­քա­րե­լու և գո­յատևե­լու, ապ­րե­լու և նույ­նիսկ ար­ժա­նա­վա­յել մեռ­ նե­լու պար­տա­դիր պայ­մանն է։ Այս տա­րին դարձ­րու մեծ, վե­րա­փո­խի՛ր կյանքդ՝ փնտրե­լով Հի­սու­սին և­ ի­մաս­տու­թյուն։ Հի­շի՛ր, որ Աստ­ված մտա­ծում է նաև քո մա­սին, երբ «երկն­ քից մտիկ է ա­նում մարդ­կանց որ­դի­նե­րի վրա, որ տես­նի, թե կլի­նի՞ արդ­յոք մեկ ի­մաս­տուն՝ որ Աստ­ծուն խնդրի»։ ——————————————————————————————————————— 134

ՄԻ՛ Ա­ՆԱՐ­ԳԻՐ ԽՐԱ­ՏԸ

մայիս

4

«Որդ­յակս, մի՛ ա­նար­գիր Տի­րոջ խրա­տը, և նրա հան­դի­մա­նու­թյու­ նից մի՛ ձանձ­րա­նա» (Ա­ռա­կաց 3.11)։ Ա­մեն օր ու ա­մեն քայ­լա­փո­խի հան­դի­պում ենք ինչ­պես հա­ճե­լի, այն­պես էլ տհաճ ա­նակն­կալ­նե­րի։ Հա­ճե­լի ա­նակն­կալ­ներն ու­րա­խաց­նում են մեզ, իսկ տհաճ­նե­րից փոր­ձում ենք խու­սա­փել։ Իս­կա­պես, մար­դը չէր ստեղծ­վել տա­ռա­պան­քի հա­մար, և բ­նա­կան է, որ խու­սա­փում է այն ա­մե­նից, ին­չը ցավ է պատ­ճա­ռում ի­րեն։ Ցա­վը օ­տա­րա­ծին մաս­նիկ է Աստ­ծո ստեղ­ծած կա­տար­յալ տիե­զեր­քում։ Ա­րար­չի ձեռ­քից դուրս ե­կած երկ­րում չկար ո՛չ մահ, ո՛չ ցավ ու ար­տա­սուք։ Փ­շերն ու սուր քա­րե­րը հայտն­վե­ցին մեղ­քի հետևան­քով։ Այ­սօր մեր աշ­խար­հում տա­ռա­պանք­նե­րը դար­ձել են ա­ռօր­յա ի­րա­կա­նու­ թյուն։ Մար­դիկ տա­ռա­պում են խո­չըն­դոտ­նե­րի, տա­րա­ձայ­նու­թյուն­նե­րի, խնդիր­նե­րի, բազ­մա­թիվ ցա­վոտ փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Ինչ­ պե՞ս վար­վել։ Ի՞նչ է ա­նում Աստ­ված Իր զա­վակ­նե­րին այդ ա­մե­նից ա­զա­ տե­լու հա­մար։ Անհ­նար է մի ակն­թար­թում ա­զատ­վել հի­վան­դու­թյու­նից։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ օր­գա­նիզ­մը պետք է պայ­քա­րի դրա դեմ։ Եր­բեմն դա եր­կա­րատև ու տան­ ջա­լից գոր­ծըն­թաց է, բայց ու­նի վերջ։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև մեղ­քից ա­զատ­վե­լու ժա­մա­նակ։ Մեղ­քը մեզ ցավ է պատ­ճա­ռում, որ­պես­զի կոր­ծա­նի մեզ։ Դա թշնա­մու նպա­տակն է։ Նա հա­ճույք է ստա­նում՝ տես­նե­լով մար­դու տա­ռա­պանք­ նե­րը, հրահ­րե­լով նրան մտա­ծել, որ Աստ­ված է ի­րեն տա­ռա­պանք ու ցավ պատ­ճա­ռում։ Աստ­ված թույլ է տա­լիս տա­ռա­պանք­ներ՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով դրանք որ­պես դաս­տիա­րակ­ման, ուղղ­ման և վե­րա­կանգն­ման մի­ջոց։ Ցա­վը կոր­ծա­նում է։ Սա­կայն Աստ­ծո ձեռ­քե­րում ցա­վը վե­րած­վում է կյանք տվող խրա­տի։ Ցա­ վից մենք կորց­նում ենք մեր գի­տակ­ցու­թյու­նը, խրատն օգ­նում է սթափ­վել ու­շագ­նաց վի­ճա­կից։ Եվ ու­րեմն, մի՛ ա­նար­գիր խրա­տը։ Ըն­դու­նի՛ր այն ու կի­րա­ռի՛ր քո կյան­ քում։ Թո՛ւյլ տուր Աստ­ծուն դաս­տիա­րա­կել, մաք­րել ու հղկել քեզ։ Դու և­ ես չմշակ­ված թան­կար­ժեք քա­րեր ենք։ Մեր հո­գում թաքն­ված փայլ կա, և միայն Աստ­ված կա­րող է երևան հա­նել այն։ Նոր օր է սկսվել։ Ե­րեկ­վա ամ­պե­րը ցրվել են։ Ծա­գել է շո­ղա­ցող արևը։ Որ­պես­զի դու էլ փայ­լես, «որդ­յակս, մի՛ ա­նար­գիր Տի­րոջ խրա­տը, և նրա հան­դի­մա­նու­թյու­նից մի՛ ձանձ­րա­նա»։

——————————————————————————————————————— 135

մայիս

5 ԻՆՉ­ՊԵՍ ԱՐ­ՄԱ­ՎԵ­ՆԻ­ՆԵՐ ՈՒ ՄԱՅ­ՐԻ­ՆԵՐ

«Ար­դա­րը ար­մա­վե­նիի պես կբուս­նի, Լի­բա­նա­նի մայ­րին պես կմե­ծա­ նա» (­Սաղ­մոս 92.12)։ Ես ինձ շատ հոգ­նած եմ զգում։ Ճա­նա­պար­հոր­դու­թյու­նը Բրա­զի­լիա­յի Ֆոս-դու-Ի­գուա­սու քա­ղա­քից մինչև ԱՄՆ-ի Լեք­սինգ­տոն քա­ղա­քը տասն­ հինգ ժամ տևեց։ Աչ­քերս փակ­վում էին, իսկ Խոր­խեն մե­քե­նան վա­րում էր Նաշ­վիլի քա­ղա­քի ուղ­ղու­թյամբ։ Չ­նա­յած հոգ­նա­ծու­թյանս՝ չէի կա­րո­ղա­նում հա­յացքս կտրել մարմ­րող մայ­րա­մու­տի ֆո­նի վրա երևա­ցող վե­հա­շուք ծա­ ռե­րից։ «Ե­թե այս­տեղ լի­նեիք եր­կու շա­բաթ ա­ռաջ, կմաս­նակ­ցեիք ան­տա­ռի գույ­նե­րի փա­ռա­տո­նին», - ա­սաց Խոր­խեն։ Բայց ես կա­րո­ղա­ցա գալ միայն աշ­նան վեր­ջին, երբ ար­դեն բո­լոր տերև­ նե­րը թափ­վել էին, և չո­րա­ցած տերև­նե­րի գոր­գը հի­շեց­նում էր, որ ձմե­ռը մոտ է։ Մերկ ծա­ռե­րը բա­ցար­ձակ անկ­յանք էին թվում, և չէի հա­վա­տում, որ եր­կար ցուրտ ա­միս­նե­րից հե­տո նո­րից կտես­նենք դրանց կա­նա­չող սա­ ղարթ­նե­րը։ Այ­սօր­վա աստ­վա­ծաշնչ­յան հա­մարն ա­սում է, որ ար­դար­նե­րը «ար­մա­վե­ նիի պես կբուս­նեն, Լի­բա­նա­նի մայ­րին պես կմե­ծա­նան»։ Այս խոս­տու­մը դժվար ժա­մա­նակ­նե­րում հույս է տա­լիս, որ վաղն ա­վե­լի լավ կլի­նի, քան այ­սօրն է, ո­րով­հետև Հի­սուսն ա­ռաջ­նոր­դում է մեր կյան­քը։ Ար­մա­վե­նին դիտ­վում է որ­պես թա­գու­հի անկ­յանք ա­նա­պա­տի ա­վազ­նե­ րում։ Մ­յուս ծա­ռե­րը չեն կա­րող ապ­րել այդ­տեղ, քա­նի որ ջու­րը շատ քիչ է։ Կա­րե­լի է հան­դի­պել միայն թփե­րի, բայց թե դրանք էլ գետ­նա­մած փռված են։ Իսկ ար­մա­վե­նին ա­ճում է սլա­ցիկ ու գե­ղե­ցիկ, քա­նի որ նրա ար­մատ­նե­ րը խորն են գնում հո­ղի մեջ, որ­պես­զի խո­նա­վու­թյուն գտնեն։ Այս­պես են նաև ար­դար­նե­րը։ Նրանք գի­տեն, թե որ­տեղ ի­մաս­տու­թյուն գտնեն, և սո­վո­րում են ապ­րել եր­ջա­նիկ ու լիար­ժեք կյան­քով՝ չնա­յած կյան­ քի դժվա­րու­թյուն­նե­րին։ Եր­բեք ուշ չէ գալ Հի­սու­սի՝ կյան­քի ու ար­դա­րու­թյան Աղբ­յու­րի մոտ։ Թռ­չում են կյան­քի տերև­նե­րը, բայց պետք չէ տխրել ու վա­խե­նալ։ Ձ­մե­ռը կանց­նի, գա­րու­նը գու­ցեև ա­վե­լի շուտ գա, քան կար­ծում ես, և­ ար­դա­րու­թյան Ա­րե­ գա­կը հա­վիտ­յան կփայ­լի։ Քա­ջա­ցի՛ր։ Հույ­սո՛վ սկսիր նոր օ­րը, ո­րով­հետև «ար­դա­րը ար­մա­վե­նիի պես կբուս­նի, Լի­բա­նա­նի մայ­րին պես կմե­ծա­նա»։

——————————————————————————————————————— 136

ԴԵ­ՊԻ ԿՅԱ՞ՆՔ, ԹԵ՞ ԴԵ­ՊԻ ՄԱՀ

մայիս

6

«Ար­դա­րը ճա­նա­պարհ է ցույց տա­լիս իր ըն­կե­րին, բայց ամ­բա­րիշտ­ նե­րի ճա­նա­պար­հը ի­րենց կմո­լո­րեց­նի» (Ա­ռա­կաց 12.26)։ Դիլ­մա­յի պատ­մու­թյու­նը սար­սա­փեց­նում է։ Նրան մե­ղադ­րե­ցին շա­տե­րին ՁԻԱՀ-ով վա­րա­կե­լու մեջ ու կա­լա­նա­վո­րե­ցին։ Հե­տաքն­նու­թյան ժա­մա­նակ նա պատ­մեց, որ միշտ հա­վա­տա­րիմ է ե­ղել իր ա­մուս­նուն, և հենց նա է վա­ րա­կել ի­րեն ՁԻԱՀ-ով։ Ի­մա­նա­լով իր հի­վան­դու­թյան մա­սին՝ Դիլ­ման ցան­ կա­նում էր վրեժ լու­ծել բո­լոր տղա­մարդ­կան­ցից։ Ա­մեն ե­րե­կո նա սե­ռա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ էր ու­նե­նում տղա­մարդ­կանց հետ։ «Ես ցան­կա­նում էի մահ­վան դա­տա­պար­տել հնա­րա­վո­րինս շատ տղա­մարդ­կանց», - ա­ռանց որևէ զղջման խոս­տո­վա­նեց կի­նը։ Դիլ­մա­յին չդա­տա­պար­տե­ցին, քա­նի որ նա մա­հա­ցավ նախ­նա­կան կա­լան­քի բան­տախ­ցում։ Այս դեպ­քը ցնցեց ողջ հա­սա­րա­կու­թյա­նը։ Շա­տե­րը փոր­ձե­ցին հաս­կա­նալ կնոջ ա­րար­քի դրդա­պատ­ճառ­նե­րը։ Հու­սա­հա­տու­թյան մատն­ված մարդն ու­նակ է խե­լա­հեղ ու ան­միտ քայ­լե­րի։ Բայց այ­սօր­վա մեր հա­մարն այն մարդ­կանց մա­սին է, ով­քեր ա­ռանց որևէ տե­սա­նե­լի պատ­ճա­ռի չար ճա­նա­պար­հով են տա­նում շատ ու շատ մարդ­կանց։ Այն նաև ազ­դե­ցու­թյան ու­ժի մա­սին է։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­ յու­րի խոս­քե­րը, պահ­ված­քը, գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ու դի­տա­վո­րու­թյուն­ներն ազ­դում են մեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց վրա՝ ա­մե­նա­մո­տիկ­նե­րի ու ա­մե­ նա­հե­ռու­նե­րի վրա։ Ծ­խող հայրն օ­րի­նակ է իր ե­րե­խա­նե­րի հա­մար։ Նա ա­ռանց որևէ խոս­քի, պար­զա­պես իր սո­վո­րու­թյուն­նե­րով կար­ծես ա­սում է․ «Որ­դի՛ս, ես գի­տեմ, որ դու ցան­կա­նում ես նման­վել ինձ։ Նա­յի՛ր ու հետևի՛ր իմ օ­րի­նա­կին»։ Ազ­դե­ցու­թյուն ու­նե­նա­լու ըն­դու­նա­կու­թյու­նը Աստ­ծո տված ա­մե­նա­թանկ պարգև­նե­րից մեկն է։ Որ­քան մեծ ազ­դե­ցու­թյուն ենք ու­նե­նում մարդ­կանց վրա, այն­քան ա­վե­լի շատ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն ենք կրում նրանց հա­ մար։ Լ­յու­թե­րա­կան հո­վիվ ու գրող Վալ­տեր Տ­րո­բիշն իր գրքե­րից մե­կում գրում է․ «Սերն ստի­պում է, որ մենք պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրենք դի­մա­ ցի­նի հա­մար»։ Դե­պի ո՞ւր եմ ա­ռաջ­նոր­դում ինձ վստա­հող մարդ­կանց։ Ինչ­ պի­սի՞ ար­ժեք­ներ եմ փո­խան­ցում նրանց։ Երբ ես կանգ­նեմ Աստ­ծո առջև, չե՞մ ա­մա­չի արդ­յոք ու­րիշ­նե­րի նկատ­մամբ ու­նե­ցած իմ ա­րարք­նե­րի ու խոս­քե­րի հա­մար։ Տե՛ր իմ, Քե­զա­նից լավ ոչ ոք չգի­տի ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հը։ Դու ես ճա­ նա­պար­հը, ճշմար­տու­թյունն ու կյան­քը։ Սո­վո­րեց­րո՛ւ ինձ խո­նար­հու­թյամբ հետևել Քեզ ու քա­ջա­լե­րել ինձ շրջա­պա­տող մարդ­կանց։ Ցան­կա­նո՞ւմ ես խնդրել Աստ­ծուն այդ մա­սին։ Այդ ա­մենն ա­սա՛ սրտումդ, հո­գումդ ու ըն­դա­ռա՛ջ գնա մարդ­կանց՝ հի­շե­լով, որ «ար­դա­րը ճա­նա­պարհ է ցույց տա­լիս իր ըն­կե­րին, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ճա­նա­պար­հը ի­րենց կմո­ լո­րեց­նի»։

——————————————————————————————————————— 137

մայիս

7

ՄԵ­ՂԱ­ՎՈՐ՝ ԾՆՎԱԾ Օ­ՐԻՑ

«Ա­հա ես ա­նօ­րե­նու­թյու­նով եմ ծնվել, և մեղ­քով հղա­ցավ ինձ իմ մայ­ րը» (­Սաղ­մոս 51.5)։ Ե­րի­տա­սարդն, ում հետ ես զրու­ցում էի, հեր­թա­կան ան­գամ կորց­րել էր աշ­խա­տան­քը։ Նա հու­սա­հատ­վել էր, քա­նի որ աշ­խա­տա­վար­ձից էր վճա­ րում ուս­ման վար­ձը։ «Ա­մե­նա­վատն այն է, - տխրու­թյամբ ա­սաց նա, - որ ա­մեն ին­չում ինքս եմ մե­ղա­վոր։ Իմ հպար­տու­թյունն ու դյու­րագրգ­ռու­թյունն են կոր­ծա­նում կյանքս»։ Շա­տերն են հաս­կա­նում, որ թե­րու­թյուն­ներ ու­նեն, փոր­ձում են փոխ­վել, սա­կայն ո­չինչ չի ստաց­վում։ Նրանք գի­տակ­ցում են, որ ի­րենց ներ­սում ինչոր օ­տա­րա­ծին ուժ է գոր­ծում, որն էլ դրդում է նրանց ան­ցան­կա­լի ա­րարք­ նե­րի։ Արդ­յուն­քում, մար­դը հարց­նում է ինքն ի­րեն․ «Ին­չո՞ւ եմ ես այս­պի­սին։ Ինչ-որ բան այն չէ իմ կյան­քում, բայց ի՞ն­չը»։ Այ­սօր­վա տեքս­տը պա­տաս­խա­նում է այս հար­ցե­րին։ Դա­վի­թը նույն­պես տա­ռա­պում էր այս պրոբ­լե­մից, ո­րը ոչ միայն զրկեց նրան գա­հից, այլև վտան­գի ու կաս­կա­ծի տակ դրեց նրա հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը։ Այս սաղ­մո­սը գրվել է այն բա­նից հե­տո, երբ Դա­վիթն իր դաշ­նա­կից Ու­րիա­ յին ան­խու­սա­փե­լի մահ­վան ու­ղար­կեց, որ­պես­զի քո­ղար­կի այս զո­րա­վա­րի կնոջ հետ իր շնու­թյու­նը։ Սա գի­տակց­ված, մտած­ված ու ծրագր­ված մեղք էր։ Սկզ­բում Դա­վի­թը փոր­ձեց թաքց­նել ար­դեն կա­տար­ված մեղ­քը, սա­կայն երբ չհա­ջող­վեց քո­ղար­կել այն, նա նո­րից մե­ղան­չեց։ Այդ նույն օ­տա­րա­ծին ուժն էր դրդում նրան Աստ­ծո և Նրա սկզբունք­նե­րի դեմ ա­րարք­նե­րի։ Դավ­թի ա­րար­քը նող­կա­լի էր ու սար­սա­փե­լի։ Ա­միս­ներ անց, երբ նա են­ թադ­րում էր, թե իր հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը գաղտ­նի կմնան, Նա­թան մար­ գա­րեն հան­դի­մա­նեց նրան։ Ա­մո­թի խոր զգա­ցու­մով թա­գա­վորն ա­ռանձ­նա­ ցավ ու գրեց իր ա­պաշ­խա­րու­թյան սաղ­մո­սը։ Դա­վի­թը խո­սում է իր մե­ղա­վոր էու­թյան մա­սին՝ ա­սե­լով, որ ին­քը մե­ղա­ վոր էր ոչ թե ծնված օ­րից, այլ նույ­նիսկ բեղմ­նա­վոր­ման իսկ պա­հից։ Մենք բո­լորս ծնվում ենք մե­ղա­վոր էու­թյամբ՝ Աստ­ծուց հե­ռա­ցած։ Մեր էու­թյունն այն­պի­սին է, որ մենք չենք ցան­կա­նում քայ­լել կյան­քի ճա­նա­պարհ­նե­րով։ Մեր ե­սա­սի­րա­կան էու­թյա­նը բնո­րոշ են հրե­շա­վոր հա­կում­ներ, ինչ­պի­սիք են վրե­ժը, խան­դը, ա­տե­լու­թյու­նը, դա­վա­ճա­նու­թյու­նը, ա­գա­հու­թյու­նը, կիր­ քը, ան­բա­րո­յու­թյու­նը և­այլն։ Ոչ ոք մե­ղա­վոր չէ, որ այդ­պի­սին է ծնվել։ Սա­կայն մեր մեղքն այն է, որ հրա­ ժար­վում ենք մեղ­քից ա­զա­տող դե­ղա­մի­ջո­ցից։ Հի­սու­սը մա­հա­ցավ Գող­գո­թա­ յի վրա՝ Իր մա­հով վճա­րե­լով մեր ա­զա­տու­թյան հա­մար։ Մենք միայն մեր սե­ փա­կան ցան­կու­թյամբ կա­րող ենք գտնվել մեղ­քի գե­րու­թյան մեջ։ Մի՛ փոր­ձիր միայ­նակ պայ­քա­րել։ Սե­փա­կան ու­ժե­րով դու կա­րող ես միայն դի­մա­կա­վո­րել մեղ­քը։ Ինք­նու­րույն դու չես կա­րող վե­րա­փոխ­վել։ Վե­րա­փոխ­ման միակ հույ­սը Քրիս­տո­սում է։ Միայն Նրա­նում կա լիար­ժեք, լիա­ռատ և­ի­մաս­տուն կյանք։ Ե­թե ցան­կա­նում ես ձեռք բե­րել այն, խոս­տո­ վա­նիր Աստ­ծուն․ «Ա­հա ես ա­նօ­րե­նու­թյու­նով եմ ծնվել, և մեղ­քով հղա­ցավ ինձ իմ մայ­րը»։ ——————————————————————————————————————— 138

ՍԻ­ՐՈ ԴՐՍԵՎՈ­ՐՈՒՄ

մայիս

8

«Ո­րով­հետև Տե­րը ո­րին որ սի­րում է՝ հան­դի­մա­նում է, և­ինչ­պես մեկ հայր, որ իր որ­դուն սի­րում է» (Ա­ռա­կաց 3.12)։ Ի­մաս­տու­նի հա­մար խիստ դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը սի­րո դրսևո­րում է։ Մարդն ան­կա­րող է մինչև վերջ հաս­կա­նալ Աստ­ծո սե­րը, քա­նի որ նա մարդ­ կա­յին տե­սանկ­յու­նից է դա­տում Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին։ Նույ­նիսկ ա­մե­նա­մա­քուր մարդ­կա­յին սերն իր մեջ ե­սա­սի­րա­կան ե­րանգ է կրում։ Մար­դը սի­րում է հա­նուն ինչ-որ բա­նի՝ որևէ բան ակն­կա­լե­լով կամ, լա­վա­ գույն դեպ­քում, ինչ-որ բա­նի հույս ու­նե­նա­լով։ Աստ­ծո սերն ու­րիշ է։ Նա սի­րում է, քա­նի որ հենց Ինքն է ճշմա­րիտ սե­րը։ Նա սի­րում ա­ռանց մե­զա­նից ինչ-որ բան սպա­սե­լու. դա Նրա ան­փո­փոխ վե­րա­բեր­մունքն է մեր նկատ­մամբ։ Աստ­ծո սերն այն­պի­սին է, որ Նա միշտ լա­վա­գույնն է ցան­կա­նում Իր զա­վակ­նե­րին։ Երբ մենք օգտ­վում ենք մեր ա­զա­տու­թյու­նից և կու­րո­րեն գնում ենք դե­պի մահ, Երկ­նա­յին Հայրն Իր խստու­թյամբ, հան­դի­մա­նու­թյամբ ու պա­տիժ­նե­րով փոր­ձում է մեզ վե­րա­ դարձ­նել դե­պի կյան­քի ճա­նա­պար­հը։ Եբ­րա­յե­րեն «յակայ» բա­ռը նշա­նա­կում է «հա­մո­զել»։ Ցա­վոք, միայն ցավն է մար­դուն հա­մո­զող միակ մի­ջո­ցը։ Շատ թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րում նշվում է, որ Աստ­ված պատ­ժում է նրանց, ում սի­րում է, և Ինքն Աստ­ված ա­սաց Իս­րա­յե­լին․ «Ես նրան հայր կլի­նեմ, և նա ինձ որ­դի կլի­նի։ Ե­թե նա ա­նի­րա­ վու­թյուն ա­նի, ես նրան կպատ­ժեմ» (Բ Թա­գա­վո­րաց 7.14)։ Կա­րո՞ղ ես Աստ­ծուն պատ­կե­րաց­նել բար­կու­թյու­նից կարմ­րած դեմ­քով, գո­տին ձեռ­քին։ Անհ­նար է պատ­կե­րաց­նել։ Աստ­ված սեր է, և Նա եր­բեք չի կորց­նում Իր համ­բե­րու­թյու­նը։ Նրա «պատ­ժի», խստու­թյան ու հան­դի­մա­ նու­թյան մեջ բար­կու­թյան նշույլ ան­գամ չկա։ Սի­րուց դրդված՝ Նա փոր­ձում է հա­մո­զել իր դժբախտ զա­վակ­նե­րին, որ նրանց սար­սա­փե­լի ա­պա­գա է սպաս­վում, ե­թե չհե­ռա­նան չար ճամ­փա­նե­րից։ Աստ­ված թույլ է տա­լիս, որ մար­դու սխալ ընտ­րու­թյու­նը հենց ի­րեն ցավ պատ­ճա­ռի ու ար­ցունք­նե­րի պատ­ճառ դառ­նա։ Ցա­վոք, սա ա­մե­նա­հաս­կա­նա­լի մի­ջոցն է անհ­նա­զանդ ու ըմ­բոստ էա­կի հա­մար։ Ո՞ր ուղ­ղու­թյամբ ես ըն­թա­նում դո՛ւ։ Խոր­հե՞լ ես արդ­յոք ընտ­րու­թյուն կա­ տա­րե­լիս, թե՞ ու­զում ես վեր­քե­րից ու­ժաս­պառ վայր ընկ­նել, որ­պես­զի հա­ մոզ­վես, որ գո­յու­թյուն ու­նի լա­վա­գույն ճա­նա­պարհ։ Այ­սօր նոր օր է, իսկ ա­մեն նոր օ­րը ի­մաս­տուն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն է։ Ինչ­պի­սի՞ ո­րո­շում պետք է կա­յաց­նես ճշմա­րիտ ճա­ նա­պար­հով քայ­լե­լու հա­մար։ Ե­թե սիրտդ ցա­վում է, հի­շի՛ր, որ «Տե­րը ո­րին որ սի­րում է՝ հան­դի­մա­նում է, և­ինչ­պես մեկ հայր, որ իր որ­դուն սի­րում է»։

——————————————————————————————————————— 139

մայիս

9 ՀՐԵՇ­ՏԱԿ­ՆԵ­ՐԻ ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

«Ո­րով­հետև իր հրեշ­տակ­նե­րին հրա­մա­յել է քեզ հա­մար, որ պա­հեն քեզ քո բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րում» (­Սաղ­մոս 91.11)։ Ե­թե ծայ­րա­հեղ դժվար, կամ վտան­գա­վոր ի­րա­վի­ճա­կում ինչ-որ ան­ծա­ նոթ անս­պա­սե­լիո­րեն օգ­նել է քեզ, ու դրա­նից հե­տո դու եր­բեք նրան չես տե­սել, հնա­րա­վոր է, որ նա Աստ­ծուց ու­ղարկ­ված հրեշ­տակ է ե­ղել։ Ու թեև նյու­թա­պաշտ միտ­քը հրա­ժար­վում է ըն­դու­նել դա, հրեշ­տակ­ներ գո­յու­թյուն ու­նեն։ Սուրբ Գիր­քը հաս­տա­տում է, որ հրեշ­տակ­ներն ի­րա­կան են։ Նրանք հոգևոր էակ­ներ են, Աստ­ծո ծա­ռա­ներ, ո­րոնք կոչ­ված են մարդ­ կանց օգ­նե­լու, և նրանք հա­ճախ են ըն­դու­նում մարդ­կա­յին կեր­պա­րանք, որ­պես­զի կանգ­նեն մեր առջև։ Հրեշ­տակ­ներն ա­մե­նուր են։ Նրանք գնում են այն­տեղ, ուր Աստ­ված է ի­րենց ու­ղար­կում։ Նրանց ա­ռա­քե­լու­թյու­նը պաշտ­պա­նելն է։ Աստ­վա­ծա­ շուն­չը հա­մո­զիչ կեր­պով պնդում է, որ հրեշ­տակ­ներն ի­րենց ա­ռա­քե­լու­ թյունն են ի­րա­կա­նաց­նում երկ­րի վրա։ Կ­յան­քիս ծան­րա­գույն պա­հե­րին ես զգա­ցել եմ հրեշ­տակ­նե­րի ա­ջակ­ցու­թյու­նը։ Աբ­րա­հա­մը բարձ­րաց­րեց դա­նա­կը Ի­սա­հա­կին զո­հա­բե­րե­լու հա­մար։ Սա ոչ այլ ինչ էր, քան հա­վա­տի փոր­ձու­թյուն։ Աստ­ված եր­բեք թույլ չէր տա պա­ տա­նու մա­հը։ Սուրբ Գիր­քը պատ­մում է, որ վճռա­կան պա­հին հրեշ­տա­կը կանգ­նեց­րեց նրան․ «Աբ­րա­համ․ ․ ․ Ձեռքդ տղա­յին մի՛ դիպց­նիր, և նրան մի բան մի՛ ա­նիր» (Ծնն­դոց 22.11,12)։ Որ­քա՜ն հա­ճախ են Տի­րոջ հրեշ­տակ­նե­րը գա­լիս, որ­պես­զի ետ պա­հեն մեզ այն ա­րարք­նե­րից, ո­րոնց հա­մար մենք դառ­նո­րեն կզղջա­յինք։ Հրեշ­ տակ­նե­րը դի­մում են քեզ, երբ դու ճա­կա­տագ­րա­կան ո­րո­շում ես կա­յաց­ նում, որն իր ազ­դե­ցու­թյունն է ու­նե­նա­լու ոչ միայն քո, այլև ու­րիշ­նե­րի կյան­ քի վրա։ Որ­քան ու­րա­խա­լի է ի­մա­նալ, որ եր­կար ու դժվար ճա­նա­պար­հի վրա դու միայ­նակ չես։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուն այ­սօր հրեշ­տակ ու­ղար­կել, որ­պես­զի նա ու­ղեկ­ցի քեզ ողջ օր­վա ըն­թաց­քում։ Քեզ սպաս­վում է դժվար ո­րո­շո՞ւմ կա­յաց­նել։ Ան­ հանգս­տա­նում ես քննու­թյան կամ կարևոր հար­ցազ­րույ­ցի հա­մա՞ր։ Ինչոր մե­կը սպա­սում է քո պա­տաս­խա­նին, բայց դու վա­խե­նում ես սխալ­վե՞լ։ Դու պատ­րաստ­վում ես ճա­նա­պար­հոր­դու­թյան, բայց ա­նո­րո­շու­թյունն ան­ հանգս­տաց­նո՞ւմ է քեզ։ Մի՛ վա­խե­ցիր։ Դու եր­բեք միայ­նակ չես լի­նի։ Աստ­ված պատ­րաստ է քեզ ի­մաս­տու­թյուն տալ ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու հա­մար, բա­ցի դա, Նա խոս­տա­նում է ու­ղար­կել Իր ծա­ռա­նե­րին, որ­պես­զի ա­ջակ­ցեն քեզ, երբ զգում ես, որ ուժ չու­նես։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը՝ փա­կի՛ր աչ­քերդ ու ա­սա՛․ «Ո­րով­ հետև իր հրեշ­տակ­նե­րին հրա­մա­յել է քեզ հա­մար, որ պա­հեն քեզ քո բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րում»։

——————————————————————————————————————— 140

ԻՆՉ­ՊԻ­ՍԻ՞Ն Է ՔՈ ՀՈՒՅ­ՍԸ

մայիս

10

«Ար­դար­նե­րի հույսն ու­րա­խու­թյուն է, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ակն­կա­ լու­թյու­նը կկոր­չի» (Ա­ռա­կաց 10.28)։ Հույ­սը հույ­սից տար­բեր է։ Ո­մանք հու­սում են պա­տա­հա­կան հա­ջո­ղու­ թյուն­նե­րին։ Մ­յուս­նե­րի հույ­սը դա վստա­հու­թյունն է լավ ա­պա­գա­յի նկատ­ մամբ, որն ի­րենց հա­մար պատ­րաս­տել է Աստ­ված։ Այս­պի­սի հույ­սը հիմն­ված է ոչ թե մարդ­կա­յին զգաց­մունք­նե­րի, այլ Աստ­ ծո Խոս­քի վրա։ Այն եր­բեք չի մա­րում՝ չնա­յած բարդ հան­գա­մանք­նե­րին ու դժվա­րու­թյուն­նե­րին։ Այդ հույ­սը հիմն­ված է աստ­վա­ծա­յին խոստ­մունք­նե­րի վրա, դրա հա­մար էլ այն ար­դար­նե­րի ժա­ռան­գու­թյան մի մասն է։ Ա­ռա­կաց գր­քում ար­դա­րու­թյու­նը միայն ո­րո­շա­կի վար­քա­գիծ չէ։ Այն բնա­ վո­րու­թյուն է, խո­րա­խոր­հուրդ մտադ­րու­թյուն ու սրտի նվի­րա­կան ցան­կու­ թյուն։ Ջան­քերն ու կար­գա­պա­հու­թյու­նը կա­րող են ար­տա­քուստ փո­խել պահ­ված­քը, բայց ոչ սիր­տը։ Ար­դա­րու­թյունն Աստ­ծո հրաշքն է։ Ար­դար է այն մար­դը, ով թույլ է տա­լիս Աստ­ծուն վե­րա­փո­խել իր կյան­քը։ Ար­դարն ապ­րում է հա­վա­տով։ Նա վստա­հում է Աստ­ծուն, քա­նի որ ճա­ նա­չում է Նրան։ Նա գի­տի, թե Ով է Աստ­ված, քա­նի որ ժա­մա­նակ է հատ­ կաց­նում Նրա հետ շփվե­լու հա­մար։ Աստ­ծո հետ ա­մե­նօր­յա կյան­քը հույ­սով է լցնում նրա սիր­տը։ Նա վստահ է, որ Աստ­ված կա­տա­րում է Իր խոս­տում­ նե­րը, գի­տի, որ Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը կի­րա­կա­նա­նան, թեև հայտ­նի չէ՝ ինչ­ պես և­երբ։ Սո­ղո­մոնն ամ­բա­րիշտ է հա­մա­րում նրանց, ում ան­ծա­նոթ է Աստ­ծո հետ կյան­քի փոր­ձա­ռու­թյու­նը, և­ ով­քեր ապ­րում են ա­ռանց Նրա հետ շփվե­լու։ Ամ­բարշ­տու­թյու­նը միայն բա­րուն ան­տեղ­յակ լի­նե­լը չէ։ Դա գի­տակց­ված դի­մադ­րու­թյունն է բա­րու­թյա­նը, սե­փա­կան «ես»-ի բա­վա­րա­րու­մը, հոգևոր հպար­տու­թյունն ու Աստ­ծուն մե­կընդ­միշտ մո­ռա­նա­լու ցան­կու­թյու­նը։ Ամ­բա­րիշ­տը հա­յաց­քը հա­ռում է դե­պի ա­պա­գան ու սպա­սում։ Սա­կայն նրա սպա­սում­ներն ա­մուր հիմք չու­նեն։ Դա պար­զա­պես ցան­կու­թյուն է։ Ամ­բա­րիշ­տը հիմն­վում է հա­ջո­ղու­թյան ու «ճա­կա­տագ­րի» վրա. նա ա­պա­ վի­նում է իր սե­փա­կան ու­ժե­րին, նաև «վե­րից ե­կող ինչ-որ մի օգ­նու­թյան»։ Սա­կայն նա պար­զա­պես ստեղծ­ված էակ է, հետևա­բար՝ սահ­մա­նա­փակ ու մահ­կա­նա­ցու։ Ի՞նչ ակն­կա­լիք­ներ ու­նես դու։ Ո՞վ է քեզ ա­ռաջ­նոր­դում դե­պի ա­պա­գա։ Ինչ­պի­սի՞ն է հույսդ։ Շատ կարևոր է պա­տաս­խա­նել այս հար­ցե­րին, քա­նի որ «ար­դար­նե­րի հույսն ու­րա­խու­թյուն է, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ակն­կա­լու­ թյու­նը կկոր­չի»։

——————————————————————————————————————— 141

մայիս

11

ԵՍ ԵՄ ՔՈ ԱՍՏ­ՎԱ­ԾԸ

«Լ­սի՛ր, իմ ժո­ղո­վուրդ, և­ ես խո­սեմ, ով Իս­րա­յել, և­ ես վկա­յու­թյուն տամ քեզ, ես եմ Աստ­ված, քո Աստ­վա­ծը» (­Սաղ­մոս 50.7)։ Ա­մե­նու­րեք ձայ­ներ են լսվում։ Դրանք բո­լո­րը հա­վակ­նում են ճշմար­տու­ թյան։ Ա­նըն­դու­նե­լի է հա­մա­րել, որ ճշմար­տու­թյու­նը միայն մեկն է։ Հա­րա­բե­ րա­կա­նու­թյան ու պայ­մա­նա­կա­նու­թյան գա­ղա­փա­րը թույլ է տա­լիս հա­վա­ սա­րա­պես կարևո­րել բո­լոր տե­սա­կետ­նե­րը։ Բնա­կա­նա­բար, յու­րա­քանչ­յուր ոք ցան­կա­նում է ար­տա­հայ­տել իր տե­սա­կե­տը։ Քրիս­տո­նեա­կան տե­սանկ­ յու­նից բո­լոր մար­դիկ գնա­հատ­ված ու հարգ­ված լի­նե­լու կա­րիք ու­նեն։ Աստ­ված յու­րա­քանչ­յու­րիս ի­րա­վունք է տվել ճա­նա­պարհ ընտ­րել՝ պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյուն կրե­լով մեր ընտ­րու­թյան հետևանք­նե­րի հա­մար։ Նույ­նիսկ Ա­րա­րի­չը չի ստի­պում ստեղծ­ված էա­կին ըն­դու­նել այն, ինչ նա չի ցան­կա­նում։ Աստ­ված ա­սաց Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին․ «Կ­յան­քը և մա­հը, օրհ­նու­թյու­նը և­ ա­նեծ­քը ձեր ա­ռաջ դրի, ու­րեմն կյան­քը ընտ­րիր, որ ապ­րես՝ դու և քո սե­րուն­ դը» (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 30.19)։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Աստ­ված խնդրում է լսել Ի­րեն։ Մարդն ա­սես պատ­ րաստ է լսել ցան­կա­ցած մե­կի, միայն ոչ Աստ­ծո ձայ­նը։ Մար­դը սե­փա­կան գա­ղա­փար­ներ է մշա­կում, սե­փա­կան չա­փա­նիշ­ներ ու ար­ժեք­ներ է սահ­մա­ նում՝ ո­րո­շե­լով՝ ինչն է բա­րո­յա­կան, ին­չը՝ ոչ։ Նա խո­րա­նում է ի­րա­կա­նու­թյան, կյան­քի հան­դեպ բա­նա­կան, խո­հա­միտ վե­րա­բեր­մուն­քի, մար­դա­սի­րու­թյան մեջ, և­օգ­տա­գոր­ծե­լով Աստ­ծուց ի­րեն տրված ա­զա­տու­թյու­նը՝ միև­նույն ժա­ մա­նակ մեր­ժում է Նրա գո­յու­թյու­նը։ Բայց Աստ­ված ա­սում է․ «Լ­սի՛ր, իմ ժո­ղո­վուրդ, և­ ես խո­սեմ, ով Իս­րա­յել»։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ված ու­զում, որ Ի­րեն լսեն։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ված գրա­վում մարդ­ կանց ու­շադ­րու­թյու­նը։ «Ես եմ Աստ­ված, քո Աստ­վա­ծը», - ա­սում է Նա մեզ։ Մի՞­թե Աստ­ված Իր զա­վակ­նե­րի հնա­զան­դու­թյան կա­րիքն ու­նի Իր գո­յու­թյու­ նը պահ­պա­նե­լու հա­մար։ Մի՞­թե մեր ծա­ռա­յու­թյու­նը նպաս­տում է Նրա գո­ յու­թյա­նը։ Ի­հար­կե, ո՛չ։ Աստ­ված կան­չում է Իր զա­վակ­նե­րին, քա­նի որ ցան­ կա­նում է նրանց եր­ջա­նիկ տես­նել։ Նա հենց սկզբից գի­տեր, թե ինչ է լի­նե­լու։ Աստ­ված բո­լո­րից լավ է հաս­կա­նում բա­րին ու չա­րը. Նա գի­տի, թե որ ճա­նա­ պարհն է տա­նում դե­պի կյանք, և­ո­րը՝ դե­պի մահ։ Նա Աստ­ված է։ Մարդն իր հա­մար ան­թիվ-ան­հա­մար փոք­րիկ աստ­ված­ներ է ստեղ­ծում՝ գա­ղա­փար­ներ, մար­դիկ, ա­ռար­կա­ներ, ու նա­խընտ­րում է հնա­զանդ­վել նրանց բո­լո­րին, միայն թե ոչ Աստ­ծուն։ Այդ­պի­սով, նա հետևում է իր սե­ փա­կան հա­կում­նե­րին։ Սա­կայն Աստ­ված հի­շեց­նում է. «Ես եմ Աստ­ված, քո Աստ­վա­ծը»։ Դու կա­րող ես պա­տաս­խա­նել. «Ա­յո, Տեր, Դու ես իմ Աստ­վա­ծը», կամ էլ կա­րող ես շա­րու­նա­կել քայ­լել սե­փա­կան ճա­նա­պար­հով և քեզ հա­մար կուռ­քեր ստեղ­ծել։ Որ­քա՞ն մեծ է քո Աստ­վա­ծը։ Պա­տաս­խանդ ցույց կտա կյան­քի դժվա­րու­ թյուն­նե­րի հան­դեպ քո վե­րա­բեր­մուն­քը։ Փոք­րիկ աստ­վա­ծը քո կող­քին է, քա­նի դեռ ա­մեն ինչ լավ է, բայց երբ փո­թո­րիկ լի­նի, ո՞վ կպաշտ­պա­նի քեզ։ Եվ ու­րեմն, հենց այ­սօ՛ր լսիր Աստ­ծուն, Ով դի­մում է քեզ․ «Լ­սի՛ր, իմ ժո­ղո­վուրդ, և­ես խո­սեմ, ով Իս­րա­յել, և­ես վկա­յու­թյուն տամ քեզ, ես եմ Աստ­ված, քո Աստ­վա­ծը»։ ——————————————————————————————————————— 142

մայիս

ՀՈԳ­ՍԵՐ ՈՒ ԱՆ­ՀԱՆԳՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ

12

«Մար­դիս սրտի վիշ­տը կճնշի նրան, բայց բա­րի խոս­քը նրան կու­րա­ խաց­նի» (Ա­ռա­կաց 12.25)։ Պե­րուում բնակ­վող հնդկա­ցի­նե­րը սո­վո­րեց­րել են ինձ տի­րա­պե­տել բազ­մա­ թիվ գործ­նա­կան ու հոգևոր հնարք­նե­րի։ Մի ան­գամ ու­սա­պարկս մո­ռա­ցել էի նա­վի մեջ և­այն վե­րա­դարձ­նե­լու հու­սա­հատ մի­ջոց­ներ էի փնտրում։ – ­Հի­մա մենք ո­չինչ ա­նել չենք կա­րող, - դի­մեց ինձ հա­մայն­քի ղե­կա­վա­րը, - վա­ղը նա­վը նո­րից կմո­տե­նա, և դու կկա­րո­ղա­նաս վերց­նել ու­սա­պարկդ։ – Իսկ ե­թե ու­սա­պարկս չտա՞ն, - ան­հանգս­տա­ցած հարց­րի ես։ – Այդ դեպ­քում ու­ժերդ խնա­յի՛ր վաղ­վա խնդի­րը լու­ծե­լու հա­մար, - պա­ տաս­խա­նեց ի­մաս­տուն հնդկա­ցին։ Գի­տես, որ ան­հանգս­տու­թյու­նը լու­ծում չի տա­լիս ոչ մի խնդրի, այն ա­նօ­ գուտ է ու միայն տա­ռա­պանք է պատ­ճա­ռում։ Սա­կայն մենք հակ­ված ենք ժա­մե­րով մտա­ծել ա­ռա­ջա­ցած խնդրի մա­սին, ո­րի միակ լու­ծու­մը ժա­մա­ նակն է։ Դժ­բախ­տա­բար, խնդի­րը լու­ծում չի ստա­նում մի քա­նի րո­պեի ըն­ թաց­քում, մենք ժա­մե­րով, օ­րե­րով ու նույ­նիսկ ա­միս­նե­րով մտա­հոգ­վում ու ան­հանգս­տա­նում ենք։ Մի՞­թե ա­նօ­գուտ չեն գի­շեր­վա մտո­րում­ներն այն մա­սին, որ քո մտե­րի­ մը կա­րող էր ողջ մնալ, ե­թե այդ չա­րա­բաս­տիկ օ­րը մեկ այլ ճա­նա­պար­հով գնար։ Մի՞­թե ա­նօ­գուտ չէ հու­սա­հատ­վել այն պատ­ճա­ռով, որ չի ստաց­ վել ի­րա­կա­նաց­նել մտադ­րու­թյունդ։ Ին­չո՞ւ հու­սա­հատ­վել նրա հա­մար, որ ա­վարտ­վել են սի­րե­լի մար­դու հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Սո­ղո­մո­նը խոր­հուրդ է տա­լիս. երբ հան­դի­պես մե­ կին, ում խնդի­րը լու­ծում չու­նի, լա­վա­գույն տար­բե­րա­կը նրան քա­ջա­լե­րող խոս­քեր ա­սելն է։ «Ես ա­սում էի քեզ, այն­պես չէ՞», «Ես այդ­պես էլ գի­տեի», «Վեր­ջա­պես հաս­կա­ցար», «Պետք չէր նույ­նիսկ ձեռ­նար­կել այդ ա­մե­նը», և նման այլ ար­ տա­հայ­տու­թյուն­ներ հաս­տա­տա­պես այն բա­րի խոս­քե­րը չեն, ո­րոնց մա­սին խո­սում է Սո­ղո­մո­նը։ Հի­մա քո կյան­քում ծանր ի­րա­վի­ճա՞կ է։ Ըն­տա­նիքդ կամ ըն­կերդ վտան­գի մե՞ջ են։ Խն­դիր­նե՞ր ու­նես աշ­խա­տա­վայ­րում։ Աստ­ծո՛ւն հանձ­նիր դրանք, խնդրի՛ր, որ Նա ցույց տա դրանց լուծ­ման ճա­նա­պար­հը։ Մի՛ վհատ­վիր, հենց այ­սօր ելք չգտնե­լը ա­մենևին էլ տագ­նա­պե­լու պատ­ճառ չէ։ Ե­թե այ­սօր ան­կա­րող ես որևէ բան փո­խել, հե­տաձ­գի՛ր խնդրիդ լու­ծու­մը, վստա­հի՛ր Աստ­ծո խոս­տում­նե­րին։ Ինչ­պես նշեց ի­մաս­տուն հնդկա­ցին, ո՛ւժ հա­վա­քիր հա­մա­պա­տաս­խան պա­հին հար­ցին լու­ծում տա­լու հա­մար։ Նա­յի՛ր պա­տու­հա­նից։ Արևը շո­ղում է։ Քո քա­ղա­քում ամ­պա­մա՞ծ է այ­սօր։ Մի՛ մտա­հոգ­վիր։ Ս­պա­սի՛ր, ամ­պե­րը կցրվեն, կփայ­լի ա­րե­գա­կը, ու եր­կին­քը կլու­սա­վոր­վի։ Գի­տե՞ս, թե որ­տե­ղից է գա­լիս այդ լույ­սը։ Արևից, որն ամ­պե­ րից վեր է։ Ապ­րի՛ր՝ հի­շե­լով, որ «մար­դիս սրտի վիշ­տը կճնշի նրան, բայց բա­րի խոս­քը նրան կու­րա­խաց­նի»։ ——————————————————————————————————————— 143

մայիս

13

Ա­ՄԵՆ ԻՆՉ ԱՆ­ՑՈ­ՂԻԿ Է

«Մեր տա­րի­նե­րի օ­րե­րը յո­թա­նա­սուն տա­րի են, և­ե­թե զո­րու­թյու­նով ութ­սուն տա­րի էլ լի­նեն, նրանց փառքն աշ­խա­տանք է և ցավ, ո­րով­ հետև շու­տով է անց կե­նում, և մենք թռչում ենք» (­Սաղ­մոս 90.10)։ Դու լսե՞լ ես ա­տա­մի մա­ծու­կի բա­ցա­ռի­կու­թյան մա­սին։ Մե­զա­նից շա­տե­ րը, բա­ցե­լով ա­տա­մի մա­ծու­կի նոր սրվա­կը, սկզբում անխ­նա օգ­տա­գոր­ ծում են այն, սա­կայն երբ զգա­լիո­րեն պա­կա­սում է, կա­մա թե ա­կա­մա նվա­ զեց­նում են գոր­ծած­ման չա­փա­քա­նա­կը և սկսում են խնա­յել։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև կյան­քում։ Ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քում կար­ ծում ենք, թե մեր առջև մի ողջ հա­վեր­ժու­թյուն կա։ Իսկ երբ վրա է հաս­նում ծե­րու­թյու­նը, ա­մեն վայրկ­յանն ար­ժե­քա­վոր է դառ­նում, ո­րով­հետև գի­տենք, որ ժա­մա­նա­կը վեր­ջա­նա­լու վրա է։ Ծնն­դոց գրքում կար­դում ենք, որ ա­ռա­ջին մար­դիկ ապ­րել են մի­ջի­նում մոտ ութ հար­յուր հի­սուն տա­րի։ Սա­կայն մեղքն աս­տի­ճա­նա­բար կրճա­տեց կյան­քի տևո­ղու­թյու­նը։ Այ­սօր շատ քչերն են ապ­րում մինչև հար­յուր տա­րի։ Մով­սե­սը՝ այս սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը, պնդում է, որ ար­դեն ութ­սուն տա­րե­կա­ նում ա­մեն ինչ տան­ջա­լից և­ու­նայն է դառ­նում։ Ժա­մա­նակն ա­նո­ղոք է։ Դու բա­վա­րար ժա­մա­նակ չու­նես, որ հասց­նես ա­նել այն ա­մենն, ինչ ու­զում ես։ Դրա հա­մար ա­մեն օր անհ­րա­ժեշտ է վաղ արթ­նա­նալ, Աստ­ծո հետ ժա­մա­նակ անց­կաց­նել ու տքնա­ջան աշ­խա­տել ծրագ­րերդ ի­րա­կա­նաց­նե­լու հա­մար։ Մի ան­գամ զրու­ցում էի վաթ­սու­նամ­յա մի տղա­մար­դու հետ, ով ինձ ա­սաց․ «Ես ապ­րե­ցի, բայց ոչն­չի չհա­սա։ Հետ եմ նա­յում ու ոչ մի ա­վար­ տուն բան չեմ տես­նում։ Եր­բեմն հարց­նում եմ ինձ՝ ար­ժե՞ր արդ­յոք ապ­րել»։ Ա­յո՛, կյան­քը կարճ է ու վա­ղան­ցիկ։ Բայց սա չպետք է քեզ մղի վա­տա­տե­ սու­թյան ու ափ­սո­սան­քի։ Դրա փո­խա­րեն քայ­լի՛ր դե­պի Նա, Ով հա­վեր­ժա­ կան է։ Անհ­րա­ժեշտ է գալ Աստ­ծո մոտ, քա­նի որ տա­րի­ներն ա­րագ անց­նում են, ու մենք թող­նում ենք այս կյան­քը։ Պետք է ի­րա­կա­նաց­նել ե­րա­զանք­ներն ու նպա­տակ­ներն Աստ­ծո հետ միա­սին, Ով չի սահ­մա­նա­փակ­վում ժա­մա­ նա­կով ու տա­րա­ծու­թյամբ։ Հի­սու­սի հետ ապ­րած նույ­նիսկ կարճ ժա­մա­նակն ար­ժե­քա­վոր է։ Իսկ եր­ կար կյանքն ա­ռանց Նրա դա­տարկ է, ա­նար­ժեք ու ա­նի­մաստ։ Կարևոր չէ, թե հի­մա քա­նի տա­րե­կան ես։ Ե­թե այ­սօր սկսես ապ­րել հա­ վեր­ժա­կան Աստ­ծո հետ, Նա կօգ­նի քեզ մի քա­նի տա­րում ի­րա­կա­նաց­նել այն, ին­չին միայ­նակ չես կա­րող հաս­նել ողջ կյան­քիդ ըն­թաց­քում։ Աստ­ծուն հա­վա­տա­ցո­ղի հա­մար եր­բեք ուշ չէ։ Կ­յան­քի ա­մեն նոր օ­րը նոր սկիզբ է։ Չ­նա­յած բո­լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րին ու խնդիր­նե­րին, հենց այ­սօր ի­րա­կա­նաց­րո՛ւ ծրագ­րերդ՝ հի­շե­լով, որ տա­րի­ներն ա­րագ են անց­նում, ու մենք հե­ռա­նում ենք։

——————————————————————————————————————— 144

ՊԱՏ­ՎԻ՛Ր ՏԻ­ՐՈ­ՋԸ

մայիս

14

«Պատ­վի՛ր Տի­րո­ջը քո ստաց­ված­քից, և քո բո­լոր բեր­քե­րի ե­րա­խայ­ րի­նե­րից» (Ա­ռա­կաց 3.9)։ Մար­դու գու­մար վաս­տա­կե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը դեռևս բա­վա­րար չէ ֆի­ նան­սա­կան հա­ջո­ղու­թյուն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան տե­ սանկ­յու­նից այն Աստ­ծո պարգևն է։ Պատ­վել Տի­րո­ջը մեր ստաց­ված­քից, նշա­նա­կում է ըն­դու­նել, որ Աստ­ված է ա­մեն ին­չի Տե­րը, իսկ մար­դուն վստահ­ված է միայն տնօ­րի­նել Աստ­ծո տվա­ ծը։ Սո­ղո­մո­նի կար­ծի­քով, հենց սա է հա­ջո­ղակ կյան­քի գաղտ­նի­քը։ Մեր աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տը զե­տեղ­ված է Ա­ռա­կաց Գր­քի եր­րորդ գլխում, ո­րի ա­ռանց­քա­յին թե­ման ի­մաս­տու­թյունն է, մի բան, որն Աստ­ված ան­հա­տույց շնոր­հում է այն փնտրող­նե­րին։ Ապ­րել ի­մաս­տուն կյան­քով, նշա­նա­կում է ըն­դու­նել, որ Աստ­ված Ա­րա­րիչ է, իսկ մար­դը՝ ա­րար­ված էակ։ Այս փաս­տը պետք է ըն­դու­նել ոչ միայն տե­սա­կա­նո­րեն, այն անհ­րա­ժեշտ է կի­րա­ռել կյան­քում։ Պատ­վել Աստ­ծուն մեր ստաց­ված­քից, նշա­նա­կում է ա­մե­նօր­յա կյան­քում տե­սա­կա­նից անց­նել գործ­նա­կա­նին։ Արդ­յուն­քը ֆի­ նան­սա­կան հա­ջո­ղու­թյունն է։ Մի՞­թե չկան մի­լիո­նա­տե­րեր, ով­քեր չեն ըն­դու­նում Աստ­ծուն։ Կան։ Մար­դը կա­րող է հա­րուստ լի­նել, բայց ոչ հա­ջո­ղակ։ Հարս­տու­թյու­նը ու­նեց­վածքն է, բան­կի հաշ­վե­հա­մարը։ Հա­ջո­ղու­թյու­նը քո եր­ջան­կու­թյունն է։ Հարս­տու­ թյու­նը բա­վա­րա­րում է ե­սա­սի­րա­կան ցան­կու­թյուն­ներդ, իսկ հա­ջո­ղու­թյու­ նը լիար­ժեք կյան­քի գրա­վա­կանն է։ Մի՞­թե կա­րող է օգ­նել բան­կի հաշ­վե­հա­մա­րը, երբ քայ­քայ­վում է ըն­տա­ նիքդ։ Ի՞նչ նշա­նա­կու­թյուն ու­նի ու­նեց­վածքդ, երբ որ­դիդ թմրան­յու­թե­րից կախ­վա­ծու­թյուն ու­նի։ Կա­րե­լի՞ է արդ­յոք ա­ռող­ջու­թյուն, ե­րի­տա­սար­դու­ թյուն և­ ի­մաս­տու­թյուն գնել։ Դու կա­րող ես մահ­ճա­կալ, դե­ղո­րայք, կոս­մե­ տիկ մի­ջոց­ներ ու գրքեր գնել, բայց մի՞­թե կյան­քը բաղ­կա­ցած է միայն այն ա­մե­նից, ին­չը կա­րե­լի է գնել։ Աստ­ված հա­ջո­ղու­թյուն ու բա­զում բա­րիք­ներ է խոս­տա­նում։ Մի՛ ծա­ռա­ յիր հարս­տու­թյա­նը, մի՛ դար­ձիր նյու­թա­կա­նի գե­րի։ Օգ­տա­գոր­ծի՛ր գու­մարն Աստ­ծուն պատ­վե­լու և քո ըն­տա­նի­քին ու հա­րա­զատ­նե­րին եր­ջան­կաց­նե­լու հա­մար։ Յու­րա­քանչ­յուր նոր օ­րը պետք է դառ­նա բա­րե­փոխ­ման օր։ Բա­րե­փո­խել՝ նշա­նա­կում է մտա­ծել, վեր­լու­ծել, ուղ­ղու­թյու­նը փո­խել, ե­թե անհ­րա­ժեշտ է։ Բա­րե­փո­խու­մը կյանք է։ Փո­փոխ­վե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը բնո­րոշ է ի­մաս­տուն մարդ­կանց։ Ի­մաս­տու­թյունն Աստ­ծո պարգևն է։ Հենց այ­սօր խոր­հի՛ր. պատ­վո՞ւմ ես արդ­յոք Աստ­ծուն «քո բո­լոր բեր­քե­րի ե­րա­խայ­րի­նե­րից»։

——————————————————————————————————————— 145

մայիս

15

ԴՈՒ Ո­ՉԻՆՉ ՉԵՍ ՏԱ­ՆԵ­ԼՈՒ ՔԵԶ ՀԵՏ

«Ո­րով­հետև նա իր մեռ­նե­լու ժա­մա­նակ ոչ մի բան վեր չի առ­նի իր հետ, նրա փառ­քը չի գնա նրա հետևից» (­Սաղ­մոս 49.17)։ Այ­սօր ես գտնվում եմ Մեք­սի­կա­յի Պո­սա-­Ռի­կա-դե-Ի­դալ­գո քա­ղա­քում։ Հենց նոր հայտ­նե­ցին Մո­նա­կո­յի իշ­խան Ռե­նեի մահ­վան լու­րը։ Մո­նա­կոն գա­ճաճ պե­տու­թյուն է։ Նրա տա­րածքն ըն­դա­մե­նը եր­կու քա­ռա­կու­սի կի­լո­ մետր է։ Իշ­խան Ռե­նեն լավ ղե­կա­վար էր, ով իր կա­ռա­վար­ման հի­սուն­վեց տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում կա­րո­ղա­ցավ այս փոք­րիկ տա­րած­քը վե­րա­ծել գե­ ղե­ցիկ մի պե­տու­թյան, ո­րը բազ­մա­թիվ հայտ­նի մարդ­կանց է հյու­րըն­կա­լում աշ­խար­հի բո­լոր ծայ­րե­րից։ Այ­սօր Մո­նա­կոն ամ­բողջ աշ­խար­հում հայտ­նի է իր խա­ղատ­նե­րով ու հար­կա­յին հա­մա­կար­գի ար­տո­նու­թյուն­նե­րով, ին­չը գրա­վում է ողջ աշ­խար­հի հա­րուստ­նե­րին։ Սա­կայն, ինչ­պես աս­վում է այ­սօր­վա հա­մա­րում, «մեռ­նե­լու ժա­մա­նակ» մենք ո­չինչ չենք կա­րող վերց­նել մեզ հետ։ Որ­քան էլ աշ­խա­տես ու գու­մար խնա­յես, մահ­վան ժա­մին հարս­տու­թյու­նը չի կա­րող օգ­նել քեզ։ Ի­մաս­տու­թյու­նը հա­վի­տե­նա­կան ար­ժեք­նե­րի վրա հիմն­վե­լու ու­նա­կու­ թյունն է։ Մենք, դժբախ­տա­բար, ապ­րում ենք մի աշ­խար­հում, որ­տեղ մար­ դիկ հա­վա­տում են միայն շո­շա­փե­լիին, ի­րա­կա­նին։ Այս նյու­թա­կան փի­լի­ սո­փա­յու­թյու­նը ցավ է պատ­ճա­ռում, քա­նի որ ա­մեն բան, այդ թվում նաև կյանքդ, անն­կա­տե­լիո­րեն սա­հում-անց­նում է։ Հարս­տու­թյան, ինչ­պես և փառ­քի, իշ­խա­նու­թյան ու հա­ջո­ղու­թյան մեջ վատ բան չկա։ Այդ ա­մենն իր տեղն ու­նի մար­դու կյան­քում, սա­կայն որ­պես­ զի դրանք ան­ցո­ղիկ չլի­նեն, պետք է կա­ռուց­վեն հա­վեր­ժա­կան հիմ­քի վրա, ո­րը չի են­թարկ­վում ժա­մա­նա­կին։ Դա նյու­թա­կան հիմ­քը չէ, այլ մի բան, որն անհ­նար է տես­նել ու շո­շա­փել և կա­րե­լի է ըն­դու­նել միայն հա­վա­տով։ Կա­րոտ, ան­բա­վա­րար­վա­ծու­թյուն ու դա­տար­կու­թյո՞ւն ես զգում։ Փոր­ ձում ես գտնել պատ­ճառն ու չե՞ս կա­րո­ղա­նում։ Մաս­նա­գի­տա­կան, ըն­տա­ նե­կան ու սո­ցիա­լա­կան կյան­քում ա­մեն ինչ կար­գին է, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, քնե­լուց ա­ռաջ փոր­ձում ես հաս­կա­նալ, թե քեզ ի՞նչ է պա­կա­սում։ Հե­ռաց­րո՛ւ հա­յացքդ նյու­թա­կան, տե­սա­նե­լի ու շո­շա­փե­լի աշ­խար­հից։ Փնտ­րի՛ր Հի­սու­սին Իր հա­վեր­ժա­կան սկզբունք­նե­րով։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ ծե­րով կզբաղ­վես՝ ա­սա՛ հա­րա­զատ­նե­րիդ․ «Ես սի­րում եմ ձեզ»։ Մի օր, հնա­ րա­վոր է, մա­հը նրանց կխլի քե­զա­նից, սա­կայն միա­սին անց­կաց­րած եր­ջա­ նիկ պա­հե­րի հի­շո­ղու­թյուն­նե­րը եր­կար կապ­րեն քո մեջ։ Յու­րա­քանչ­յուր ոք պետք է խոր­հի այս ա­մե­նի շուրջ, «ո­րով­հետև նա իր մեռ­նե­լու ժա­մա­նակ ոչ մի բան վեր չի առ­նի իր հետ, նրա փառ­քը չի գնա նրա հետևից»։

——————————————————————————————————————— 146

ԸՆՏ­ՐԻ՛Ր ՃՇՄԱՐ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

մայիս

16

«Ճշ­մար­տա­խոս շրթուն­քը հա­վիտ­յան կմնա, բայց վայրկ­յա­նա­կան է ստա­խոս շրթուն­քը» (Ա­ռա­կաց 12.19)։ Կի­նը խնդրեց մսա­վա­ճա­ռին եր­կու կի­լոգ­րա­մա­նոց մի հավ տալ ի­րեն։ Վա­ճա­ռո­ղը կշռեց վեր­ջին հավն ու ա­սաց․ – Այս հա­վը մեկ կի­լոգ­րամ ի­նը հար­յուր գրամ է։ Կար­ծում եմ, տար­բե­րու­ թյունն անն­շան է։ – Ափ­սո՜ս, - ա­սաց կի­նը, - ես ցան­կա­նում եմ մի յու­րա­հա­տուկ ու­տեստ պատ­րաս­տել, և­ըստ բա­ղադ­րա­տոմ­սի՝ պա­հանջ­վում է եր­կու կի­լոգ­րա­մա­ նոց հավ։ Ս­տիպ­ված եմ այլ խա­նու­թում փնտրել։ – ­Մեկ րո­պե սպա­սե՛ք, - բա­ցա­կան­չեց վա­ճա­ռո­ղը, - կար­ծում եմ, մի հատ էլ ու­նենք։ Հի­մա կբե­րեմ։ Նա վերց­րեց հա­վը, մո­տե­ցավ սառ­նա­րա­նին, ձևաց­րեց, թե բա­ցեց ու փա­կեց այն, այ­նու­հետև վե­րա­դար­ձավ՝ նույն հա­վը ձեռ­քին, դրեց կշեռ­քին, ա­սե­լով․ – Ու­ղիղ եր­կու կի­լոգ­րամ է, ինչ­պես ցան­կա­նում էիք։ – ­Հիա­նա­լի է, - ու­րա­խա­ցավ կի­նը, - ինչ­պես տես­նում եմ, ձեզ մոտ հա­վե­ րը լավն են, հա­վա­նա­կան է, եր­կուսն էլ կվերց­նեմ։ Սու­տը եր­կար կյանք չու­նի։ Եր­բեմն թվում է, թե ստի մի­ջո­ցով կա­րե­լի է լու­ծել խնդի­րը, սա­կայն սու­տը նման է վի­րա­կա­պի, ո­րով քո­ղար­կում են վնաս­ված­քը։ Վաղ, թե ուշ ճշմար­տու­թյու­նը կբա­ցա­հայտ­վի ու կկոր­ծա­նի ստի վրա կա­ռուց­ված ա­մեն ինչ։ Շատ հա­ճախ մենք սուտ ենք հո­րի­նում ու­րիշ­նե­րի հա­մար, բայց եր­բեմն էլ ստում ենք ինք­ներս մեզ։ Մենք հա­վա­տում ենք սե­փա­կան ստին ու մեր խոս­քե­րի զո­հը դառ­նում։ Ոչ ոք դա­նա­կով չի վնա­սում մեզ թի­կուն­քից։ Մենք ինք­ներս ենք խո­ցում ու վնա­սում մեզ։ Շր­թունք­ներն ար­տա­հայ­տում են այն, ինչ կա սրտում։ Խոս­քի մի­ջո­ցով ար­տա­հայտ­վում են մեր մտքե­րը։ Սիրտն ու միտ­քը, ո­րոն­ցում թա­գա­վո­րում է խա­վա­րը, ստով փա­թա­թում են դժբախտ զո­հին, մինչև որ նա խեղդ­վում է։ Ս­տա­խոս մար­դը չի տար­բե­ րում գի­շերն ու ցե­րե­կը, բա­րին ու չա­րը, կյանքն ու մա­հը։ Երբ մար­դը բա­ցում է սիր­տը Քրիս­տո­սի ա­ռաջ, Նրա լույ­սը թա­փան­ցում է մարդ­կա­յին հո­գու ա­մե­նա­մութ խոր­քե­րը։ Ա­մեն ինչ պարզ ու հստակ է դառ­նում, կյան­քը վե­րածն­վում է ու լցվում ճշմար­տու­թյամբ։ Սիրտն ու­րա­ խու­թյամբ է հա­մակ­վում, աչ­քերն ան­կեղ­ծու­թյուն են ճա­ռա­գում։ Մի՛ խու­սա­փիր Քրիս­տո­սից։ Նրա­նից խու­սա­փե­լով, դու կորց­նում ես ճշմար­տու­թյունն ու մո­լոր­վում ստի խա­վա­րում։ Թող այ­սօ­րը Հի­սու­սի, ճշմար­տու­թյան ու ար­դա­րու­թյան հետ հան­դիպ­ման նոր օ՛ր լի­նի։ Լո՛ւյս պարգևիր ըն­տա­նի­քիդ ան­դամ­նե­րին, ըն­կեր­նե­րիդ, մարդ­կանց, ում կհան­ դի­պես։ Ընտ­րի՛ր ճշմար­տու­թյու­նը, ո­րով­հետև «ճշմար­տա­խոս շրթուն­քը հա­վիտ­յան կմնա, բայց վայրկ­յա­նա­կան է ստա­խոս շրթուն­քը»։ ——————————————————————————————————————— 147

17 ՀԱ­ՎԻՏ­ՅԱՆՍ ՀԱ­ՎԻ­ՏԵ­ՆԻՑ ԴՈՒ ԵՍ ԱՍՏ­ՎԱԾ

մայիս

«Դեռ որ սա­րե­րը չէին ծնված, և­ եր­կիրն ու աշ­խարհը չէիր ստեղ­ծել, հա­վի­տե­նից մինչև հա­վիտ­յան դու ես Աստ­ված» (­Սաղ­մոս 90.2)։ Դու ծնվել ես ապ­րե­լու հա­մար։ Աստ­ծո նախ­նա­կան մտահ­ղաց­մամբ մար­ դը պետք է հա­վերժ ապ­րեր։ Սա­կայն մար­դու ան­մա­հու­թյու­նը կախ­ված էր կյան­քի հա­վի­տե­նա­կան աղբ­յու­րի՝ Ա­րար­չի հետ նրա փոխ­հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րից։ Ցա­վոք, Ա­դամն ու Ե­վան խզե­ցին Աստ­ծո հետ կա­պը։ Նրանք կե­րան այն պտու­ղը, ո­րի մա­սին Աստ­ված ա­սել էր․ «Բայց բա­րիի և չա­րի գի­տու­թյան ծա­ ռից մի՛ ու­տի, ո­րով­հետև նրա­նից կե­րած օրդ մա­հով պի­տի մեռ­նես» (Ծնն­ դոց 2.17)։ Աստ­ծուն չհնա­զանդ­վե­լու արդ­յուն­քում նրանք կորց­րին հա­վի­տե­ նա­կան կյան­քը․ «Ո­րով­հետև մեղ­քի վարձ­քը մահն է» (Հռոմեացիս 6.23)։ Մարդն ա­վե­լի քիչ ցավ կապ­րեր, ե­թե մե­ղան­չե­լուց հե­տո ան­մի­ջա­պես մա­ հա­նար։ Տա­ռա­պան­քը եր­կա­րատև չէր լի­նի։ Սա­կայն մա­հը դան­դաղ գոր­ ծըն­թաց է։ Ա­դամն ապ­րեց 930 տա­րի։ Ս­րանք դան­դաղ մահ­վան տա­րի­ներ էին։ Ցավ, տա­ռա­պանք, վիշտ, այս ա­մենն անհ­նա­զան­դու­թյան հետևանք է։ Սու­տը, դա­վա­ճա­նու­թյունն ու բռնու­թյու­նը մարդ­կա­յին գո­յու­թյան ան­բա­ժան մա­սը դար­ձան։ Պատ­կե­ րաց­րո՛ւ, թե ինչ­պես էին Ա­դամն ու Ե­վան նա­յում ի­րենց մա­հա­ցած որ­դուն՝ Ա­բե­լին, գի­տակ­ցե­լով, որ տե­ղի ու­նե­ցածն Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին չհնա­ զանդ­վե­լու հետևանք էր։ Ցա­վով ու տա­ռա­պան­քով լի կյան­քի դա­ժան փոր­ձը սո­վո­րեց­րեց ա­ռա­ ջին մարդ­կանց, որ եր­ջան­կու­թյան գրա­վա­կանն Ա­րար­չին հնա­զանդ­վելն է։ Այ­սօր ոչ ոք չի կա­րող խու­սա­փել մա­հից։ Մահն այ­ցե­լում է յու­րա­քանչ­յու­ րին։ Միայն Աստ­ված է ան­մահ, Ով գո­յու­թյուն ու­նի հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­ նից։ «Մեր տա­րի­նե­րի օ­րե­րը յո­թա­նա­սուն տա­րի են, և­ ե­թե զո­րու­թյու­նով ութ­սուն տա­րի էլ լի­նեն, նրանց փառքն աշ­խա­տանք է և ցավ, ո­րով­հետև շու­տով է անց կե­նում, և մենք թռչում ենք», - աս­վում է նույն սաղ­մո­սի տաս­ նե­րորդ հա­մա­րում։ Մի՛ վա­խե­ցիր մա­հից։ Ըն­դու­նի՛ր այն այն­պես, ինչ­պես ըն­դու­նում ես կյան­ քի մյուս մար­տահ­րա­վեր­նե­րը։ Ապ­րե­լով այս աշ­խար­հում, մենք պետք է սո­ վո­րենք տնօ­րի­նել մեր կյան­քը։ Ե­թե դու չես կա­րո­ղա­նում ճիշտ տնօ­րի­նել քո յո­թա­նա­սուն կամ ութ­սուն տա­րի­նե­րը, ինչ­պե՞ս կա­րող ես տնօ­րի­նել հա­վի­ տե­նա­կան կյան­քը։ Քո Աստ­վա­ծը՝ Հի­սուս Քրիս­տո­սը, հա­վեր­ժա­կան է, և Նա խոս­տա­նում է վե­րա­դառ­նալ քո հետևից։ Այդ օրն ընդ­միշտ կան­հե­տա­նա մա­հը։ Դու հա­ րու­թյուն կառ­նես ու հա­վիտ­յան կապ­րես։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, հենց այ­սօր հույ­սի շո­ղե­րով պա­րու­րիր սիրտդ։ Ո­չինչ ան­հույս չէ։ Ո­չինչ ան­վե­րա­դարձ չէ։ Մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից կա­րող է թվալ, թե մա­հը հաղ­թում է, բայց այն մե­կընդ­միշտ պար­տու­թյուն կկրի, ո­րով­հետև մենք ա­սում ենք Աստ­ծուն․ «Դեռ որ սա­րե­րը չէին ծնված, և­ եր­կիրն ու աշ­ խարհը չէիր ստեղ­ծել, հա­վի­տե­նից մինչև հա­վիտ­յան դու ես Աստ­ված»։ ——————————————————————————————————————— 148

18 Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ Ա­ՐԱՐ­ՉԱ­ԳՈՐ­ԾՈՒ­ԹՅԱՆ ՄԵՋ մայիս

«Տե­րը ի­մաս­տու­թյու­նով հիմ­նեց եր­կի­րը, հան­ճա­րով հաս­տա­տեց եր­ կին­քը» (Ա­ռա­կաց 3.19)։ Ա­նօ­գուտ է փոր­ձել հաս­կա­նալ կյանքն իր բո­լոր բար­դու­թյուն­նե­րով։ Ա­յո՛, գի­տե­լիք­նե­րը բազ­մա­պատկ­վում են, սա­կայն որ­քան շատ բան է հայտ­նի դառ­նում գի­տու­թյա­նը, որ­քան ա­վե­լա­նում են հայտ­նա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը, այն­քան ա­վե­լի շատ ա­ռեղծ­ված­ներ են ծա­ռա­նում մարդ­կու­թյան առջև։ Օ­րի­նակ, ԱՄՆ-ում «Մար­դու միկ­րոֆ­լո­րան» կա­ռա­վա­րա­կան նա­խագ­ծի գի­տա­կան ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րի արդ­յունք­նե­րը ցույց տվե­ցին, որ բակ­ տե­րիա­նե­րի քա­նա­կու­թյու­նը մեր օր­գա­նիզ­մում զգա­լիո­րեն գե­րա­զան­ցում է բջիջ­նե­րի քա­նա­կու­թյա­նը։ Ման­րէ­ներն ա­մե­նուր են՝ աչ­քե­րի, բե­րա­նի, քթի, ա­կանջ­նե­րի ու մա­զե­րի մեջ։ Ա­ղիք­նե­րում մի­լիո­նա­վոր ման­րէ­ներ կան։ «Օր­գա­նիզ­մի բակ­տե­րիա­ կան բջիջ­նե­րը տաս­նա­պա­տիկ ա­վե­լի շատ են, քան մարդ­կա­յին բջիջ­նե­ րը», - ա­սում է բժիշկ Բր­յուս Բի­րե­նը։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է այս­պես ապ­րել։ Չէ՞ որ հենց նույն այդ գի­տու­թյան տե­սանկ­յու­նից ենք մենք ա­ռողջ հա­մար­վում։ Այս փաս­տը ևս մեկ ան­գամ ա­պա­ցու­ցում է, որ եր­բեք չենք կա­րող հաս­կա­նալ երկ­րի ու երկն­քի բո­լոր գաղտ­նիք­նե­րը։ Մի ան­գամ Ատ­լան­տա­յի օ­դա­նա­վա­կա­յա­նում ծա­նո­թա­ցա ծա­գու­մով հո­լան­դա­ցի մի կին գրո­ղի հետ։ Ի­մա­նա­լով, որ քրիս­տո­նեա­կան գրքեր եմ գրում՝ հարց­րեց․ «Բա­ցի Աստ­վա­ծաշն­չից, ու­րիշ ի՞նչ հիմ­նա­վո­րում­նե­րով կա­րող եք հաս­տա­տել Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը»։ Աստ­ված Իր գո­յու­թյան հաս­տատ­ման հա­մար ա­պա­ցույ­ցի կա­րիք չու­նի։ Մենք կա­րող ենք տես­նել Նրա ձեռ­քը ան­սահ­ման բարդ ու ա­ռեղծ­վա­ծա­ յին ողջ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեջ, հենց թե­կուզ մեր օր­գա­նիզ­մում բնակ­վող ման­րէ­նե­րի աշ­խար­հում։ Աստ­ծուն չհա­վա­տա­ցող մա՛ր­դը պետք է ա­պա­ ցու­ցի, որ տիե­զեր­քի բա­զում հրաշք­ներն Ա­րար­չի ձեռ­քի գոր­ծը չեն։ Ա­ռողջ, լիար­ժեք ու հա­վա­սա­րակշռ­ված կյան­քով ապ­րե­լու հա­մար անհ­ րա­ժեշտ է ըն­դու­նել, որ Աստ­ված է ստեղ­ծել աշ­խար­հը։ Աստ­ծո հետ դու քեզ վստահ կզգաս, քա­նի որ ա­ռանց Ա­րար­չի ապ­րող ցան­կա­ցած էակ ի­րեն մո­լոր­ված ու ան­կարևոր է զգում, ինչ­պես դա­տարկ նավ՝ օվ­կիա­նո­սի տա­ րու­բեր­վող ա­լիք­նե­րի վրա։ Նա ի զո­րու չէ հաս­կա­նալ նույ­նիսկ ինքն ի­րեն ու թա­փա­ռում է մարդ­կա­յին գո­յու­թյան ի­մաս­տի փնտրտունք­նե­րի մեջ։ Մինչ ա­ռօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը, նա­յի՛ր Ա­րա­րիչ-Աստ­ծուն։ Մի­լիո­նա­ վոր ման­րէ­ներն ան­կա­րող են քայ­քա­յել մեր օր­գա­նիզ­մը, և մեղ­քի վա­րակն ի զո­րու չէ կոր­ծա­նել քո հո­գին, ե­թե գի­տակ­ցում ու ըն­դու­նում ես, որ «Տե­րը ի­մաս­տու­թյու­նով հիմ­նեց եր­կի­րը, հան­ճա­րով հաս­տա­տեց եր­կին­քը»։

——————————————————————————————————————— 149

մայիս

19

ՎԱ­ԽԻՑ Ա­ԶԱՏ

«Մի՞­թե խա­վա­րի մեջ կճա­նաչ­վեն քո հրաշք­նե­րը, և­ար­դա­րու­թյու­նը՝ մո­ռա­ցու­թյան երկ­րում» (­Սաղ­մոս 88.12)։ Վախն ու անվս­տա­հու­թյու­նը մար­դու գո­յու­թյան ան­բա­ժան ու­ղե­կից­ներն են։ Դու կա­րող ես ժխտել, հա­մա­րե­լով դրանք ա­մաչ­կո­տու­թյուն ու թու­լու­ թյուն, սա­կայն հենց մե­զա­նում թաքն­ված վախն ու անվս­տա­հու­թյունն են եր­բեմն ագ­րե­սիվ վար­քի ու բռնու­թյան պատ­ճառ դառ­նում։ Երբ ե­րե­խան սեր ու ջեր­մու­թյուն չի ստա­նում ու ի­րեն ա­պա­հով չի զգում, սկսում է գո­յու­թյուն չու­նե­ցող մղձա­վանջ­ներ հո­րի­նել։ Նա մե­ծա­նում է՝ են­ թադ­րե­լով, թե բո­լոր մար­դիկ սպառ­նա­լիք են իր հա­մար, ին­չի արդ­յուն­քում էլ սկսում է վա­խի զգա­ցու­մով նա­յել աշ­խար­հին։ Նա մե­ծա­նում և հա­սուն տա­րի­քում ի­րեն նույն դժբախտն է զգում։ Բար­ կա­նում է մարդ­կանց վրա, վի­րա­վո­րում է նրանց, վնաս պատ­ճա­ռում՝ փոր­ ձե­լով եր­ջան­կու­թյուն ձեռք բե­րել։ Նա կա­րող է անձ­նա­կազ­մի կա­ռա­վար­չի, հո­գե­բա­նի կամ սո­ցիո­լո­գի դիպ­լոմ ստա­նալ, սա­կայն նրա չգի­տակց­ված վա­խերն ա­վե­լին են, քան գի­տակ­ցա­կան գի­տե­լիք­նե­րը, ո­րի արդ­յուն­քում էլ կա­րող է մի քա­նի րո­պեում փլու­զել եր­կար տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում կա­ ռու­ցա­ծը։ Սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը հարց­նում է․ «Մի՞­թե խա­վա­րի մեջ կճա­նաչ­վեն քո հրաշք­նե­րը»։ Ո՛չ։ Անհ­նար է եր­ջա­նիկ լի­նել, երբ հո­գին խա­վա­րի մեջ է։ Կ­յան­քը վե­րած­վում է մո­ռա­ցու­թյան ու մահ­վան հով­տի։ Հօդս են ցնդում ե­րա­զանք­նե­րը, խարխլ­վում են մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, փշրվում են ա­պա­գա­յի ե­րա­զանք­նե­րը։ Մենք ա­մեն օր մեր ան­գի­տա­կից ու ան­միտ վե­րա­բեր­մուն­քով կոր­ծա­նում ենք այդ ա­մե­նը՝ ա­ռաջ­նորդ­վե­լով մեր երբևէ ստա­ցած վեր­քե­րի ցա­վով։ Կա՞ արդ­յոք վե­րա­կանգն­ման հույս։ Գո­յու­թյուն ու­նի՞ արդ­յոք դե­ղա­մի­ ջոց։ Ա­յո՛։ 13-րդ հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է․ «Բայց ես դե­պի քեզ եմ ա­ղա­ղա­կում, Տեր, և­իմ ա­ղոթ­քը կա­նուխ ա­ռա­վո­տանց գա­լիս է քեզ մոտ»։ Մեր բո­լոր հի­վան­դու­թյուն­նե­րի դե­ղա­մի­ջո­ցը Հի­սուս Քրիս­տո­սի ձեռ­քում է։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն։ Լա՛ց ե­ղիր Նրա մոտ, ե­թե ար­ցունք­նե­րը խեղ­դում են հո­ գիդ։ Ա­ռանձ­նա­ցի՛ր ա­ղոթ­քի հա­մար, թո՛ղ միայն Աստ­ված տես­նի ու լսի քեզ։ Ե­թե քեզ հայտ­նի են վեր­քերդ, պատ­մի՛ր Աստ­ծուն դրանց մա­սին, իսկ ե­թե ոչ, խնդրի՛ր Նրան բժշկել դրանք, ո­րով­հետև Նա ա­մեն բան գի­տի։ Ե­ղի՛ր ա­զատ, որ­պես­զի սի­րես, եր­ջա­նիկ լի­նես և­ եր­ջա­նիկ դարձ­նես նրանց, ով­ քեր քո կող­քին են։ Ա­զատ ե­ղիր վա­խից, որ­պես­զի հաղ­թես, նե­րո­ղու­թյուն խնդրես, հաշտ­վես այն բա­նի հետ, որ ոչ միշտ է հաղ­թա­նակ տա­նում նա, ով ա­ռա­ջինն է հա­տում վերջ­նա­գի­ծը։ Հենց այ­սօր հարց­րո՛ւ Աստ­ծուն․ «Մի՞­թե խա­վա­րի մեջ կճա­նաչ­վեն քո հրաշք­նե­րը, և­ար­դա­րու­թյու­նը՝ մո­ռա­ցու­թյան երկ­րում»։

——————————————————————————————————————— 150

ԳՈՐԾԴ ԳՈՐ­ԾԻ՛Ր

մայիս

20

«Ինչ­պես որ քա­ցախն է ա­տամ­նե­րին, և ծուխն՝ աչ­քե­րին, նույն­պես է ծույ­լը իր ու­ղար­կո­ղի հա­մար» (Ա­ռա­կաց 10.26)։ Ծու­լու­թյու­նը դան­դաղ, անն­կա­տե­լիո­րեն ու ծա­ծուկ կոր­ծա­նում է մար­ դուն։ Կոր­ծա­նում է, քա­նի որ ծույլ մարդն ի­րա­կա­նում ո­չինչ չի ա­նում, իսկ կյանքն ա­ռանց ի­րա­կա­նաց­ված ծրագ­րե­րի նման է ան­վեր­ջա­նա­լի մի հո­գե­ վար­քի, որն ի վեր­ջո հան­գեց­նում է աղ­քա­տու­թյան ու թշվա­ռու­թյան։ Իր թշվառ ու ող­բա­լի վի­ճա­կի հա­մար ծույ­լը մե­ղադ­րում է մարդ­կանց ու քննա­դա­տում կյան­քի հան­գա­մանք­նե­րը։ Նա չի գի­տակ­ցում, որ հնա­րա­վո­ րու­թյուն­նե­րը երկն­քից չեն թափ­վում, անհ­րա­ժեշտ է փնտրել ու ստեղ­ծել այդ ա­մե­նը։ Սո­ղո­մո­նը ծույլ մար­դուն հա­մե­մա­տում է քա­ցա­խի ու ծխի հետ։ Քա­ցախն ու ծու­խը քայ­քա­յում են օր­գա­նիզ­մը, և­ոչ ոք չի ցան­կա­նում են­թարկ­վել դրանց ազ­դե­ցու­թյա­նը։ Մի՞­թե գոր­ծա­տուն գոհ կլի­նի աշ­խա­տո­ղից, ով ի­րա­կա­նաց­ նում է միայն ի­րե­նից պա­հանջ­վող աշ­խա­տան­քի նվա­զա­գույ­նը։ Աշ­խա­տանքն այն օրհ­նու­թյունն է, ո­րը նպա­տա­կա­յին ու ի­մաս­տա­լից է դարձ­նում մեր կյան­քը։ Ապ­րել՝ չի նշա­նա­կում պար­զա­պես գո­յատևել։ Ապ­րել՝ նշա­նա­կում է ա­րա­րել, կյան­քի կո­չել ծրագ­րե­րը, ին­չը հնա­րա­վոր է միայն աշ­խա­տան­քի շնոր­հիվ։ Աշ­խա­տանքն Ա­ռա­կաց գրքում քննարկ­վող հիմ­նա­կան թե­մա­նե­րից մեկն է։ Սո­ղո­մո­նի նպա­տակն է սո­վո­րեց­նել իր ըն­թեր­ցող­նե­րին եր­ջա­նիկ լի­նել։ Չ­կա եր­ջան­կու­թյուն ա­ռանց ձեռք­բե­րում­նե­րի, իսկ ձեռք­բե­րում­ներն աշ­խա­ տան­քի արդ­յունք են։ Պատր­վակ­ներ մի՛ փնտրիր։ Կ­յան­քը կարճ է։ Մի՛ վատ­նիր ժա­մա­նակդ՝ փոր­ձե­լով ար­դա­րա­ցում­ներ գտնել աշ­խա­տան­քից խու­սա­փե­լու կամ այն հե­տաձ­գե­լու հա­մար։ Սա անմ­տու­թյուն է։ Մի՛ սպա­սիր կա­տար­յալ աշ­խա­ տան­քի։ Փնտ­րի՛ր այն, բայց մինչ գտնե­լը ա­րա՛ այն, ինչ կա­րող ես։ Չ­կա ան­վա­յել կամ վատ աշ­խա­տանք։ Որ­քան էլ այն ան­կարևոր լի­նի, միև­նույնն է, կմո­տեց­նի քեզ քո ե­րա­զան­քի աշ­խա­տան­քին։ Ա­մե­նուր պա­հանջ­վում են մար­դիկ, ով­քեր ջանք չեն խնա­յի աշ­խա­տան­ քում ա­ռա­վե­լա­գույն արդ­յուն­քի հաս­նե­լու հա­մար։ Լավ աշ­խա­տա­վար­ ձը նվիր­վա­ծու­թյան ու ջա­նա­սի­րու­թյան ար­գա­սիք է։ Մի ան­գամ Հի­սուսն ա­սաց․ «Քիչ բա­նի մեջ հա­վա­տա­րի­մը շատ բա­նի մեջ էլ հա­վա­տա­րիմ է» (­Ղու­կաս 16.10)։ Գոր­ծի՛ր։ Ե­թե այս պա­հին աշ­խա­տանք չու­նես, միև­նույնն է, մի՛ հանձն­ վիր, ձեռ­քերդ ծա­լած մի՛ նստիր։ Խան­դա­վա­ռու­թյա՛մբ գոր­ծիր, շարժ­վի՛ր դե­պի նպա­տակդ։ Ցան­կա­ցած աշ­խա­տանք այն­պե՛ս կա­տա­րիր, ա­սես դա քո ե­րա­զան­քի աշ­խա­տանքն է։ Երբ մարդն Աստ­ծո հետ խա­ղա­ղու­թյուն է ձեռք բե­րել, նա կա­րող է դուրս գալ ցան­կա­ցած ան­ցան­կա­լի ի­րա­վի­ճա­կից։ Այ­սօրդ աշ­խա­տան­քի տո՛ն դարձ­րու, հրա­ժար­վի՛ր ծու­լու­թյու­նից, ո­րը «քա­ցախ է ա­տամ­նե­րին, և ծուխ՝ աչ­քե­րին»։ ——————————————————————————————————————— 151

մայիս

21

ՀԱՍ­ՏԱ­ՏԻ՛Ր ԻՄ Ի­ՐԱ­ՎՈՒՆ­ՔԸ

«Դա­տաս­տա՛ն ա­րա ինձ, ով Աստ­ված, և­իմ ի­րա­վուն­քը հաս­տա­տի՛ր ան­սուրբ ազ­գի դեմ. նեն­գա­վոր ու ա­նի­րավ մար­դից փրկի՛ր ինձ» (­Սաղ­մոս 43.1)։ Ա­մուս­նա­լուծ­վե­լիս ա­մու­սի­նը ո­չինչ չէր թո­ղել կնո­ջը, քա­նի որ կա­րո­ղա­ցել էր լա­վա­գույն փաս­տա­բան վար­ձել։ Վ­րեժխնդ­րու­թյան ցան­կու­թյու­նից վառ­ վե­լով, կի­նը պատ­րաստ էր դի­մել «սև մո­գու­թյա­նը», որ­պես­զի կա­խար­դու­ թյամբ վնաս պատ­ճա­ռի նախ­կին ա­մուս­նուն։ Նրան կանգ­նեց­րեց միայն այն, որ հենց այդ օ­րը նա լսեց Հի­սուս Քրիս­տո­սի մա­սին ու ըն­դու­նեց բա­րի լու­րը։ Այս կնոջ, ինչ­պես նաև ա­նար­դա­րա­ցիո­րեն տա­ռա­պող բազ­մա­թիվ մարդ­ կանց հա­մար հի­շա­տակ­ված սաղ­մո­սում գրված ա­ղոթ­քը մեծ նշա­նա­կու­ թյուն ու­նի։ Ա­նազն­վու­թյունն ու ա­նար­դար դա­տաս­տա­նը փոխ­կա­պակց­ված են, իսկ սու­տը, կեղ­ծի­քը, շո­ղո­քոր­թու­թյու­նը, խար­դա­խու­թյունն ու խո­րա­ ման­կու­թյու­նը դրանց ան­բա­ժան ու­ղե­կից­ներն են։ Ա­նար­դար մար­դը կա­շա­ ռում է՝ կար­ծե­լով, թե ա­մեն ինչ իր հսկո­ղու­թյան տակ է։ Երբ ա­նար­դա­րու­թյան զոհ ես դառ­նում, պատ­րաստ ես դի­մել ծայ­րա­հե­ղու­ թյուն­նե­րի։ Հենց այդ­պի­սի հո­գե­վի­ճա­կում էր հայտն­վել սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը․ «Ո­րով­հետև դու ես իմ զո­րու­թյան Աստ­վա­ծը, ին­չո՞ւ ես ինձ դեն գցում, ին­չո՞ւ սգա­վոր գնամ ես թշնա­մու նե­ղաց­նե­լու հա­մար»։ Մեր­ժում և ճն­շում։ Ո­չինչ այն­պես չի ցա­վեց­նում, որ­քան մերժ­ված լի­նե­լը։ Ո­չինչ այն­քան վի­րա­վո­րա­կան չէ, որ­քան ճնշված ու ար­հա­մարհ­ված լի­նե­լը։ Ա­նար­դա­րու­թյան զոհ դար­ձած մար­դը տա­ռա­պում է. արդ­յուն­քում նա կա­ րող է հու­սա­հա­տու­թյան ան­դունդն ընկ­նել։ Ո՞ւր են գնում Աստ­ծո զա­վակ­ներն ի­րենց ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րով։ Ինչ­պե՞ս ես վար­վում, երբ ա­նար­դա­րա­ցիո­րեն են վե­րա­բեր­վում քեզ։ Ի՞նչ ես մտա­ծում, երբ փոր­ձում ես հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ ստեղ­ծել, սա­կայն ո­չինչ չի ստաց­վում։ Ո՞ւմ ես դի­մում այս­պի­սի ի­րա­վի­ճակ­նե­րում։ Սաղ­մո­սեր­գուն գի­տեր ում դի­ մել և­ ուր գնալ։ Նա օգ­նու­թյան է կան­չում ար­դար Աստ­ծուն։ «Դա­տաս­տա՛ն ա­րա ինձ, ով Աստ­ված, և­իմ ի­րա­վուն­քը հաս­տա­տի՛ր ան­սուրբ ազ­գի դեմ», - ա­ղո­թում է նա։ Այս հա­մա­րում օգ­տա­գործ­ված եբ­րա­յե­րեն «շապաթ» բա­յը նշա­նա­կում է «դա­տաս­տան ա­նել», որն իր մեջ ի­րա­վա­բա­նա­կան ի­մաստ է կրում։ Այն ար­տա­հայ­տում է վի­ճա­բա­նող եր­կու կող­մե­րի միջև միջ­նորդ հա­ մար­վող մար­դու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Հոգևոր կյան­քում նույն­պես մշտա­կան բա­խում­ներ են տե­ղի ու­նե­նում։ Թշ­ նա­մին ա­նար­դա­րա­ցիո­րեն է վար­վում Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի հետ։ Նա ըն­տա­ նիք­ներ է քայ­քա­յում, կոր­ծա­նում մար­դու ե­րա­զանք­ներն ու նպա­տակ­նե­րը։ Գող­գո­թա­յի խա­չի վրա Քրիս­տո­սի մա­հով Աստ­ված պա­տաս­խա­նեց մարդ­ կու­թյան ա­ղոթք­նե­րին։ Եր­բեք չի ե­ղել ու չի լի­նի ա­վե­լի մեծ փրկագ­նում, քան Փրկ­չի զոհն էր։ Եվ ու­րեմն, քեզ ա­նօգ­նա­կան մի՛ հա­մա­րիր կյան­քի ա­նար­դա­րու­թյուն­նե­րի ա­ռաջ։ Նա­յիր վե՛ր, տե՛ս այն հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, որ Աստ­ված է ա­ռա­ջար­ կում քեզ։ Դի­մի՛ր Նրան․ «Դա­տաս­տա՛ն ա­րա ինձ, ով Աստ­ված, և­իմ ի­րա­վուն­քը հաս­տա­տի՛ր ան­սուրբ ազ­գի դեմ. նեն­գա­վոր ու ա­նի­րավ մար­դից փրկի՛ր ինձ»։ ——————————————————————————————————————— 152

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅԱ՛ՄԲ ԻՇ­ԽԻՐ

մայիս

22

«Պատ­գամ կա թա­գա­վո­րի շրթունք­նե­րի վրա, թող չսխալ­վի նրա բե­ րա­նը դա­տաս­տա­նում» (Ա­ռա­կաց 16.10)։ Է­լեկտ­րա­կա­նու­թյու­նը կա­րող է ոչ միայն օգ­տա­կար լի­նել, այլև վտան­գա­վոր։ Ճիշտ օգ­տա­գործ­ման դեպ­քում այն բա­զում ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներ է տա­լիս մարդ­կու­ թյա­նը։ Մինչ­դեռ է­լեկտ­րա­կա­նու­թյան ոչ զգու­շա­վոր օգ­տա­գոր­ծու­մը բազ­մա­թիվ մարդ­կա­յին կյան­քեր է խլել։ Այդ­պի­սին է նաև իշ­խա­նու­թյու­նը։ Երբ այն պատ­կա­ նում է Աստ­ծուն հնա­զանդ մար­դու, կա­րող է եր­ջան­կաց­նել ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, մինչ­ դեռ ոչ խե­լա­միտ ան­ձի ձեռ­քում կդառ­նա կոր­ծան­ման ու բռնու­թյան մի­ջոց։ Եբ­րա­յե­րեն «կե­սեմ» բա­ռը, ո­րը թարգ­ման­վում է որ­պես «ներշնչ­ված խոսք», նաև նշա­նա­կում է «մար­գա­րեու­թյուն», կամ «­խոսք Աստ­ծուց»։ Թա­գա­վո­րի իշ­խա­ նու­թյու­նը դեռևս բարձ­րա­գույն հե­ղի­նա­կու­թյուն չէ։ Նրա խոս­քերն ու ո­րո­շում­նե­րը պետք է հաս­տատ­վեն Աստ­ծո կող­մից։ Իշ­խա­նու­թյուն ու­նեն շա­տե­րը. ղե­կա­վար­նե­ րը, կա­ռա­վա­րիչ­նե­րը, ծնող­ներն ու ու­սու­ցիչ­նե­րը։ Ո­մանք մեծ իշ­խա­նու­թյուն ու­նեն, մյուս­նե­րը՝ փոքր։ Կարևորն այն է, թե ինչ­պես եմ տնօ­րի­նում ինձ տրված իշ­խա­ նու­թյու­նը։ Արդ­յո՞ք ճիշտ եմ օգ­տա­գոր­ծում կշեռքն ու կշռա­քա­րե­րը (11 հա­մար)։ Արդյո՞ք ես ար­դա­րա­ցի, մարդ­կա­յին ու կա­րե­կից եմ, փոր­ձո՞ւմ եմ հաս­կա­նալ այ­ լոց։ Թե՞ պար­զա­պես ցան­կա­նում եմ ա­պա­ցու­ցել, որ «այս­տեղ գլխա­վո­րը ես եմ»։ Հա­մա­րի երկ­րորդ հատ­վա­ծում աս­վում է, որ թա­գա­վո­րը չի սխալ­վում դա­տավ­ճիռ կա­յաց­նե­լիս։ Դա­տավ­ճի­ռը հստակ ո­րո­շում է։ Երբ եր­կու ե­րե­խա վի­ճում են խա­ղա­լի­ քի հա­մար, ծնող­ներն են ո­րո­շում, թե ում է այն պատ­կա­նում։ Երբ եր­կու թի­մեր փոր­ ձում են պար­զել, թե խա­ղի ժա­մա­նակ ե­ղե՞լ է արդ­յոք որևէ խախ­տում, վերջ­նա­կան ո­րո­շու­մը, միև­նույնն է, կա­յաց­նում է խա­ղի մրցա­վա­րը։ Սո­ղո­մո­նը նա­խազ­գու­շաց­ նում է, որ իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­ցող մար­դը պետք է ար­դա­րա­ցի ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նի։ Ար­դա՛ր ե­ղիր։ Ի­մաս­տու­թյա՛մբ օգ­տա­գոր­ծիր քեզ տրված իշ­խա­նու­թյու­նը, հետևի՛ր ճշմա­րիտ գա­ղա­փար­նե­րի ու սկզբունք­նե­րի, ո­րոնք ա­ռողջ փոխ­հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի կա­ռուց­ման հիմքն են։ Ինքդ ապ­րի՛ր այդ սկզբունք­նե­րով։ Շատ հա­ ճախ մար­դիկ ու­շադ­րու­թյուն են դարձ­նում, թե արդ­յո՞ք դու նվիր­ված ես այն ար­ժեք­ նե­րին, ո­րոնց մա­սին խո­սում ես, թե՞ դա պա­հան­ջում ես միայն մյուս­նե­րից։ Իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­ցող ցան­կա­ցած մարդ օ­րի­նակ է մյուս­նե­րի հա­մար։ Մար­դիկ հետևում են ոչ թե ղե­կա­վա­րի կող­մից սահ­ման­ված օ­րենք­նե­րին ու կազ­մա­կեր­պու­ թյան գոր­ծու­նեու­թյան ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար նա­խա­տես­ված գա­ղա­փար­նե­րին, այլ ու­շադ­րու­թյուն են դարձ­նում ղե­կա­վա­րին՝ որ­պես ան­հա­տա­կա­նու­թյան, նրա պահ­ված­քին ու վե­րա­բեր­մուն­քին։ Այդ պատ­ճա­ռով սի­րի՛ր ու օգ­նի՛ր մարդ­կանց, փոր­ձի՛ր հաս­կա­նալ նրանց։ Այս­պես վար­վե­լով, դու ի­մաս­տու­թյամբ կօգ­տա­գոր­ծես քեզ տրված իշ­խա­նու­թյու­նը։ Վ­րա կհաս­նի մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան վեր­ջին օ­րը։ Ան­կախ մեր ցան­կու­թյու­ նից, պետք է պա­տաս­խան տանք Աստ­ծուն, թե ինչ­պես ու ինչ նպա­տակ­նե­րի հա­ մար ենք օգ­տա­գոր­ծել մեզ տրված իշ­խա­նու­թյու­նը։ Այդ օ­րը ես ցան­կա­նում եմ այս­ պես պա­տաս­խա­նել․ «Աստ­ված իմ, ես գոր­ծիք էի Քո ձեռ­քում, շնոր­հա­կալ եմ, որ իմ ան­կա­տա­րու­թյան մի­ջո­ցով Քո զո­րու­թյու­նը եր­ջան­կաց­րել է շա­տե­րին»։ Հի­շե՛նք մեզ վստահ­ված պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան մա­սին․ «Պատ­գամ կա թա­գա­վո­րի շրթունք­ նե­րի վրա, թող չսխալ­վի նրա բե­րա­նը դա­տաս­տա­նում»։ ——————————————————————————————————————— 153

մայիս

23

ԵՐ­ՋԱՆ­ԿՈՒ­ԹՅԱՆ ԲԱ­ՂԱԴ­ՐԻ­ՉԸ

«Ի­րա­վո՛ւնք ա­րեք աղ­քա­տին և­որ­բին, ար­դա­րաց­րե՛ք խեղ­ճին և­աղ­ քա­տին» (­Սաղ­մոս 82.3)։ Ռու­մի­նա­ցի գրող Կոնս­տան­տին Վիր­ջիլ Գեոր­գիուն իր «Քսան­հին­գե­րորդ ժամ» նո­վե­լում պատ­մում է հա­սա­րակ մի գյու­ղա­ցու՝ Իո­հան Մո­րի­ցեի մա­ սին, ով եր­բեք չէր մտա­ծել իր հայ­րե­նի­քում բնակ­վող հրեա­նե­րի դժվա­րու­ թյուն­նե­րի մա­սին մինչ այն պա­հը, երբ սկսվեց պա­տե­րազ­մը, և շա­տե­րը կար­ծե­ցին, թե նա նույն­պես հրեա է։ Չ­նա­յած բո­ղոք­նե­րին ու դի­մադ­րու­ թյա­նը՝ Իո­հա­նին նույն­պես ու­ղար­կե­ցին հա­մա­կենտ­րո­նաց­ման ճամ­բար։ Հրեա­նե­րին տե­ղա­փո­խող բեռ­նա­տա­րում նրան հարց­րին․ «Ին­չո՞ւ էիր ա­ռար­կում»։ Եվ Իո­հա­նը պա­տաս­խա­նեց․ «Ես ո­չինչ չու­նեմ հրեա­նե­րի դեմ, բայց ես հրեա չեմ»։ Հն­չեց հեր­թա­կան պա­տաս­խա­նը․ «Մենք գի­տենք։ Սա­ կայն հի­մա դու ար­դեն մե­զա­նից մեկն ես»։ Մար­դիկ դժվա­րու­թյամբ են հաս­կա­նում թույլ, որբ ու ճնշված մար­դու ապ­ րում­նե­րը մինչ այն պա­հը, երբ ի­րենք, հա­կա­ռակ ի­րենց կամ­քի ու ա­ռանց որևէ հիմ­նա­վոր­ման, հայտն­վում են ա­նար­դար սո­ցիա­լա­կան հա­մա­կար­գի բեռ­նա­տա­րում։ Աստ­ծո խոր­հուրդն այս­պի­սին է․ «Ե­թե ցան­կա­նում ես եր­ ջա­նիկ լի­նել, հո՛գ տար այդ­պի­սի մարդ­կանց հա­մար»։ Այ­սօր­վա մեր տեքս­տը հրա­հանգ չէ, այն եր­ջան­կու­թյան բաղ­կա­ցու­ցիչ մաս է, այն բեռ չէ, ոչ էլ պար­տադ­րանք։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան բո­լոր խրատ­նե­րը եր­ջա­նիկ կյան­քի գաղտ­նիք­ներ են։ Բա­րու­թյուն ա­նե­լով՝ եր­ջա­նիկ ես դառ­ նում։ Ու­րա­խու­թյու­նը, ո­րը պարգևում ես մարդ­կանց քո բա­րի ա­րար­քով, քո մեջ բա­վա­րար­վա­ծու­թյան ու խա­ղա­ղու­թյան զգա­ցում է արթ­նաց­նում, ինչն աշ­խար­հի բո­լոր հարս­տու­թյուն­նե­րից ան­հա­մե­մատ ար­ժե­քա­վոր է։ Տա­սը կամ տասն­մեկ տա­րե­կան հա­սա­կում ես մի թղթադ­րամ գտա. շատ ոգևոր­ված էի ու եր­ջա­նիկ։ Դա բա­վա­կա­նին մեծ գու­մար էր, ես էլ ե­րա­զում էի ֆուտ­բո­լա­յին հա­մազ­գես­տի մա­սին։ Հենց այդ պա­հին հան­դի­պե­ցի մի տղա­յի, ով լաց էր լի­նում։ – Ին­չո՞ւ ես լաց լի­նում, - հարց­րի ես։ – Կորց­րել եմ գու­մա­րը, ո­րը հայրս տվել էր գնում­ներ կա­տա­րե­լու հա­մար, - ա­սաց նա։ Ես, ա­ռանց մտա­ծե­լու, գու­մա­րը վե­րա­դարձ­րի նրան։ Դա ազ­նիվ քա՞յլ էր իմ կող­մից։ Գու­ցե թե, բայց ես դրա­նից հե­տո ինձ լավ էի զգում։ Ոգևոր­վա­ծու­թյունս այլևս չկար, սա­կայն հո­գուս խա­ղա­ղու­թյուն էր ի­ջել։ Դա ա­վե­լին էր, քան ֆուտ­բո­լա­յին հա­մազ­գես­տը։ Նա­յի՛ր շուրջդ, ու հի­շի՛ր․ «Ի­րա­վո՛ւնք ա­րեք աղ­քա­տին և­ որ­բին, ար­դա­ րաց­րե՛ք խեղ­ճին և­աղ­քա­տին»։

——————————————————————————————————————— 154

ՈՒ­ՂԻՂ Ա­ՐԱ­ՀԵՏ

մայիս

24

«Շի­տակ ա­րա քո ոտ­նե­րի շա­վի­ղը, և քո բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րը կհաս­տատ­վեն» (Ա­ռա­կաց 4.26)։ Քայ­լե­լով մտքե­րի մեջ խո­րա­սուզ­ված՝ դու կա­րող ես շեղ­վել ճա­նա­պար­ հից, ու երբ հաս­կա­նաս, որ հայտն­վել ես բո­լո­րո­վին այլ վայ­րում, հնա­րա­վոր է, ար­դեն ուշ կլի­նի։ Մ­տա­ծել, խոր­հել, վեր­լու­ծել, կշռա­դա­տել ու գնա­հա­տել. այս բո­լոր գոր­ծո­ ղու­թյուն­ներն անհ­րա­ժեշտ են կյան­քի ճա­նա­պար­հին։ Մենք ապ­րում ենք աշ­խար­հում, ուր շատ ճամ­փա­ներ կան։ Երբ մե­քե­նա­յով անց­նում ենք մեզ քաջ ծա­նոթ եր­թու­ղով, կա­րող ենք չնկա­տել ճա­նա­պար­հա­յին երթևե­կու­ թյան փո­փոխ­ված նշան­ներն ու հայտն­վել վթա­րա­յին ի­րա­վի­ճա­կում։ Ի՜նչ լավ է, որ Աստ­ված ժա­մա­նա­կը բա­ժա­նել է օ­րե­րի, շա­բաթ­նե­րի, ա­միս­ նե­րի ու տա­րի­նե­րի։ Նա կար­ծես ցույց է տա­լիս մեզ խոր­հե­լու և կ­յան­քը վե­ րա­նա­յե­լու կան­գառ­նե­րը։ Դու գի­տես, որ գի­շերն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն վրա կհաս­նի։ Արևը մայր է մտնում, մթնում է, աստ­ղերն ու լու­սի­նը քեզ հրա­վի­ րում են քնե­լու։ Ին­չի՞ մա­սին ես խոր­հում քնից ա­ռաջ։ «Շի­տա՛կ ա­րա քո ոտ­նե­րի շա­վի­ղը», - ա­սում է Տե­րը։ Արդ­յո՞ք ու­ղիղ ճա­ նա­պար­հով ես քայ­լել օր­վա ըն­թաց­քում։ Ինչ­պի­սի՞ լավ ու վատ տպա­վո­ րու­թյուն­ներ ու­նես։ Ի՞ն­չը կա­րող էիր ա­վե­լի լավ ա­նել։ Ի՞ն­չը կա­րող էիր ընդ­հան­րա­պես չա­նել։ Ս­տիպ­վա՞ծ էիր արդ­յոք փո­խել սկզբնա­կան ճա­նա­ պարհդ։ Օ­դա­չուն ստիպ­ված է փո­խել օ­դու­ղին, ե­թե ե­ղա­նա­կա­յին պայ­ման­ներն այն­քան էլ բա­րեն­պաստ չեն վայ­րէջ­քի հա­մար։ Կ­յան­քը լի է փո­թո­րիկ­նե­րով ու ամպ­րոպ­նե­րով։ Սա­կայն մարդ­կա­յին ու­ղեղն օժտ­ված է «վե­րած­րագ­րա­ վոր­ման» հիա­նա­լի կա­րո­ղու­թյամբ, ին­չի շնոր­հիվ էլ ի զո­րու է դի­մա­կա­յել դրանց։ Վեր­լու­ծի՛ր, մտա­ծի՛ր ու խոր­հի՛ր։ Խորհր­դա­ծելն ու կշռա­դա­տե­լը թույլ են տա­լիս վստա­հո­րեն ա­ռաջ ըն­թա­նալ։ Ա­ռանց գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ու ծրագ­ րե­րը վեր­լու­ծե­լու՝ ո՛չ ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րը, ո՛չ ըն­տա­նի­քը, ո՛չ էլ մար­դը չեն կա­րող հաս­նել ցան­կա­լի նպա­տա­կի։ Կ­յան­քի ո՞ր եր­թու­ղով ես շարժ­վել մինչ այ­սօր։ Ապ­րում ես այն­պես, ինչ­ պես նա­խա­տե­սե՞լ ես։ Եր­բեք ուշ չէ ա­մեն ինչ սկսել նո­րից, ե­թե զգում ես, որ սխալ ճամ­փով ես քայ­լում։ Նոր օր է սկսվել։ Արևը ծա­գել է, կյան­քը շա­րու­նակ­վում է ան­կախ ե­ղա­նա­ կա­յին պայ­ման­նե­րից։ Բա­ցի՛ր պա­տու­հանդ ու խո­րը շո՛ւնչ քա­շիր։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ։ Նրա արևը շո­ղում է ան­կախ ա­մեն ին­չից։ Տան­ջող ցավդ կան­հե­տա­նա, խնդիր­ներդ լու­ծում կստա­նան, ե­րա­զանք­ ներդ կի­րա­կա­նա­նան, ո­րով­հետև Հի­սուսն է մատ­նան­շում քո ու­ղին։ Այ­սու­ հետ «շի­տա՛կ ա­րա քո ոտ­նե­րի շա­վի­ղը, և քո բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րը կհաս­ տատ­վեն»։

——————————————————————————————————————— 155

մայիս

25

ԱՆ­ԶՈՒ­ԳԱ­ԿԱՆ ԱՍՏ­ՎԱԾ

«Քեզ նմա­նը չկա աստ­ված­նե­րի մեջ, Տեր, և չ­կա քո գործե­րի պես» (­Սաղ­մոս 86.8)։ Կ­յան­քի դժվա­րու­թյուն­նե­րի հան­դեպ քո վե­րա­բեր­մուն­քը կախ­ված է քո Աստ­ծո մե­ծու­թյու­նից։ Ե­թե քո աստ­վա­ծը փոքր է, հո­րին­ված ու մտա­ցա­ծին, ցան­կա­ցած խնդիր ան­հաղ­թա­հա­րե­լի է։ Մարդ­կա­յին էու­թյու­նը հա­կա­սա­ կան է։ Մարդ­կանց դուր են գա­լիս փոք­րիկ աստ­ված­նե­րը, ո­րոնք հանգս­ տաց­նում են խիղ­ճը, աստ­ված­ներ թա­լիս­ման­նե­րի, հա­մաս­տե­ղու­թյուն­նե­րի ու տիե­զե­րա­կան է­ներ­գիա­յի տես­քով։ Նրանք կար­ծում են, թե ի­րենց կյան­ քում ա­մեն բան տե­ղի է ու­նե­նում այդ­պի­սի աստ­ված­նե­րի ազ­դե­ցու­թյամբ, և հա­վա­տում են, որ հո­րին­ված կամ ի­րենց իսկ ձեռ­քով շին­ված աստ­ված­ ներն ի­րա­կան են։ Ձեռն­տու է հա­վա­տալ մի աստ­ծու, ով ա­մեն հար­ցում քո ու­ղե­կիցն է ու միշտ պատ­րաստ է ծա­ռա­յել քեզ։ Ցա­վա­լին այն է, որ երբ մար­դը հայտն­ վում է դժվա­րին կա­ցու­թյան մեջ, միայն այդ ժա­մա­նակ է գի­տակ­ցում, որ հո­րին­ված աստ­ված­նե­րը փուչ են, ո­չինչ չեն կա­րող ա­նել, ոչ մի զո­րու­թյուն չու­նեն, հետևա­բար, ոչ մի բա­նի պետք չեն։ Այդ­պես էր նաև Դավ­թի օ­րե­րում, ինչն էլ ստի­պեց նրան 86-րդ սաղ­մո­սում գրել իր ա­ղոթ­քը։ Նա միա­ժա­մա­նակ և՛ ա­ղո­թում է, և՛ հա­մոզ­վա­ծու­թյուն հայտ­նում։ Դա­վի­թը սար­սա­փե­լի կա­ցու­թյան մեջ էր․ «ո­րով­հետև աղ­քատ եմ ես և խեղճ», - աս­վում է ա­ռա­ջին հա­մա­րում։ Նա լաց է լի­նում, ար­ցունք­ նե­րը հե­ղե­ղում են սիր­տը, իսկ կա­րո­տը խեղ­դում է նրան։ Սա­կայն ան­գամ այս պա­րա­գա­յում Դա­վիթն իր հա­մար փոք­րիկ աստ­ ված­ներ չստեղ­ծեց։ Աստ­ղա­զարդ գի­շեր­նե­րին հսկե­լով իր հոր հո­տը, նա խոր­հում էր Ա­րա­րիչ-Աստ­ծո մե­ծու­թյան մա­սին։ Նրա Աստ­վա­ծը մեծ էր բո­լոր աստ­ված­նե­րից, հա­վեր­ժա­կան ու ան­հա­մե­մա­տե­լի։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, նրա ա­ղոթ­քում խնդրանքն ու­ղեկց­վում է վստա­հու­թյան ու հա­մոզ­վա­ծու­ թյան հետ։ Ինչ­պի­սի՞ ծանր հո­գե­վի­ճակ, ի՞նչ դժվա­րու­թյուն­ներ ես փոր­ձում հաղ­թա­ հա­րել դու ինքդ։ Ի՞նչ ող­բեր­գու­թյուն է սպառ­նում կոր­ծա­նել քո սի­րե­լի­նե­րի կյան­քը։ Դու քեզ ա­նօգ­նա­կան ու ան­կա­րո՞ղ ես զգում, փոր­ձում ես սահ­մա­ նա­փակ­վել միայն տա­ռա­պան­քո՞վ։ Խոր­հի՛ր այն մեծ գոր­ծե­րի ու հրաշք­նե­րի մա­սին, որ Աստ­ված կա­տա­րել է քո կյան­քում։ Ե­թե Նա ի զո­րու է ե­ղել ա­նել այդ ա­մե­նը նախ­կի­նում, կա­րող է ա­նել նաև այ­սօր։ Վս­տա­հու­թյամբ ա­սա՛․ «Քեզ նմա­նը չկա աստ­ված­նե­րի մեջ, Տեր, և չ­կա քո գործե­րի պես»։

——————————————————————————————————————— 156

ՈՐ­ՊԵՍ­ԶԻ ՉՍԱՅ­ԹԱ­ՔԵՍ

մայիս

26

«Այն ժա­մա­նակ ա­պա­հով կգնաս քո ճա­նա­պար­հով, և­ ոտքդ չի գայ­ թի» (Ա­ռա­կաց 3.23)։ 2001 թվա­կա­նի սեպ­տեմ­բե­րի 11-ին տե­ղի ու­նե­ցած ող­բեր­գու­թյու­նից հե­ տո ոչ ոք ի­րեն վստահ չի զգում։ Օ­դա­նա­վա­կա­յան­նե­րում ու­ժե­ղաց­ված են անվ­տան­գու­թյան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը։ Եր­կար ու հոգ­նե­ցու­ցիչ հեր­թեր, բաց­ ված ճամպ­րուկ­ներ, հար­ցաքն­նու­թյուն­ներ ու զուր կորց­րած ժա­մա­նակ։ Այ­ սօր՝ մինչ թռիչ­քը, ուղևոր­նե­րից մեծ համ­բե­րու­թյուն է պա­հանջ­վում։ ԱՄՆ-ի ու շատ այլ երկր­նե­րի կա­ռա­վա­րու­թյուն­նե­րը պա­հան­ջում են, որ խորհր­ դա­րան­ներն ա­վե­լի շատ ֆի­նանս­ներ հատ­կաց­նեն անվ­տան­գու­թյան հետ կապ­ված ծախ­սե­րը հո­գա­լու հա­մար։ Ի­րա­վի­ճա­կը լար­ված է, ա­մեն ինչ կաս­կա­ծե­լի է թվում, և­այդ ա­մե­նը ճնշում է մար­դուն։ Կեն­սա­կա­նո­րեն կարևոր է ա­ռանց վա­խի քայ­լել կյան­քի ճա­նա­պար­հով, քա­նի որ դժվար է դուրս գալ տնից ա­ռանց հա­մոզ­ված լի­նե­լու, որ կվե­ րա­դառ­նաս։ Տ­րանս­պոր­տի անվ­տան­գու­թյան հա­մար ճա­նա­պարհ­նե­րին գծան­շում­ներ են ար­վում, ճա­նա­պար­հա­յին երթևե­կու­թյան կա­նոն­ներ են սահ­ման­վում։ Վա­րորդ­նե­րին ստույգ ու հու­սա­լի տե­ղե­կու­թյուն է անհ­րա­ ժեշտ նշա­նա­կե­տին հաս­նե­լու հա­մար։ Կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներն ու ըն­ կե­րու­թյուն­նե­րը հսկա­յա­կան գու­մար­ներ են ծախ­սում ի­րենց անվ­տան­ գու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու նպա­տա­կով։ Այս ա­մենն ար­վում է մեր կարճ ու վա­ղան­ցիկ կյան­քը պաշտ­պա­նե­լու հա­մար։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Սո­ղո­մո­նը խո­սում է քո ճա­նա­պար­հի ա­պա­հո­վու­ թյան մա­սին։ Այդ ճա­նա­պար­հը քո կյանքն է։ Նշա­նա­կե­տը հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը կամ հա­վի­տե­նա­կան մահն է, փրկու­թյու­նը կամ վախ­ճա­նը։ Այս­պի­ սի ա­պա­հո­վու­թյան հա­մար պետք չէ գու­մար ծախ­սել։ Այն որ­պես պարգև տրվում է նրանց, ով­քեր ան­կեղծ հնա­զան­դու­թյամբ պատ­րաստ են լսել Աստ­ծո խոր­հուրդ­ներն ու հետևել դրանց։ Բա­զում վտանգ­ներ կան մարդ­կա­յին կյան­քի ճա­նա­պար­հին։ Խա­բու­սիկ նշան­նե­րը փոր­ձում են շե­ղել քեզ ճշմա­րիտ ու­ղուց։ Կտ­րուկ շրջա­դար­ձեր, ճա­նա­պար­հի խոր­դու­բոր­դեր ու ա­մե­նու­րեք հան­դի­պող ան­կան­խա­տե­սե­ լի դժվա­րու­թյուն­ներ։ Աստ­ված խրա­տում է քեզ, որ­պես­զի բաց­վեն աչ­քերդ, որ­պես­զի չսայ­թա­քես ու չհայտն­վես ան­դուն­դի եզ­րին։ Նա զգու­շաց­նում է քեզ, երբ փոր­ձում ես գե­րա­զան­ցել ա­րա­գու­թյու­նը։ Սո­ղո­մո­նը զգա­ցել էր մեղ­քի պատ­ճա­ռած ցավն ու տա­ռա­պան­քը։ Կ­յան­ քում մի պահ նա շեղ­վել էր ճշմա­րիտ ու­ղուց։ Նրան տան­ջում էին հու­սա­հա­ տու­թյունն ու սիր­տը ճնշող մեղ­քի զգա­ցու­մը։ Սա­կայն, ի վեր­ջո, Աստ­ված նե­րում շնոր­հեց ու վե­րա­կանգ­նեց նրան։ Սր­տո՛վ ու մտքո՛վ ըն­դու­նիր Աստ­ծո խոր­հուրդ­ներն ու ա­մո՛ւր բռնիր դրանք։ Միայն «այն ժա­մա­նակ ա­պա­հով կգնաս քո ճա­նա­պար­հով, և­ոտքդ չի գայ­թի»։

——————————————————————————————————————— 157

մայիս

27

ՀԱՆ­ՑԱՆՔ ԵՎ ՆԵ­ՐՈՒՄ

«Ո­ղոր­մու­թյուն և ճշ­մար­տու­թյուն ի­րար կհան­դի­պեն, ար­դա­րու­թյուն և խա­ղա­ղու­թյուն ի­րար կհամ­բու­րեն» (­Սաղ­մոս 85.10)։ Մե­ղա­վո­րու­թյան մուր­ճը դա­ժան է։ Այն գա­մում է քեզ քո պատ­մու­թյան խա­չին։ Հի­շո­ղու­թյուն­նե­րի մե­խե­րը խրվում են մարմ­նիդ մեջ։ Տե­ղի ու­նե­ ցա­ծի գի­տակ­ցու­մը սար­սա­փեց­նում է։ Հաս­կա­նում ես, որ ար­ժա­նի ես այդ տա­ռա­պանք­նե­րին, ո­րոնք կար­ծես պատ­ժում են քեզ։ Ա­ռա­վել վտան­գա­վոր է, երբ մեղ­քի զգա­ցու­մը չի ան­հանգս­տաց­նում մար­ դուն։ Անլր­ջու­թյու­նը կոր­ծա­նա­րար է ու մա­հա­ցու։ Այն նման է ան­հա­տակ մի ան­դուն­դի, որ­տե­ղից այլևս ելք չկա։ Այն ցան­կա­ցած պատ­մու­թյան վեր­ ջա­կետն է։ 85-րդ սաղ­մո­սում աս­վում է, թե ինչ­պի­սի լու­ծում է ա­ռա­ջար­կում Աստ­ված մարդ­կա­յին մե­ղա­վո­րու­թյու­նից ա­զատ­վե­լու հա­մար։ Այս սաղ­մո­սը Գող­գո­ թա­յի մա­սին է, որ­տեղ խա­չի վրա հան­դի­պում են սերն ու հա­վա­տար­մու­ թյու­նը, ար­դա­րու­թյունն ու խա­ղա­ղու­թյու­նը։ Քայ­լե­լով սե­փա­կան ճա­նա­պար­հով ու հե­ռա­նա­լով Ա­րար­չից, մար­դը կա­ մո­վին ընտ­րում է մահ­վան ու­ղին և­ ի­րեն զրկում է հույ­սից։ Այս­պի­սի ընտ­ րու­թյան ան­խու­սա­փե­լի հետևան­քը մահն է։ Բա­ցա­ռու­թյուն­ներ չեն լի­նում։ Դա Աստ­ծո պա­տի­ժը չէ, այլ ի­րա­կա­նու­թյուն, բնա­կան գոր­ծըն­թաց։ Մեր­ժե­ լով Աստ­ծուն, մար­դը հրա­ժար­վում է կյան­քի աղբ­յու­րից։ Նրա մահն ա­նար­ դա­րա­ցի չէ, այլ ճշմա­րիտ ու ար­դա­րա­ցի դա­տաս­տան։ Սա­կայն Գող­գո­թա­յի վրա, հա­վա­տար­մու­թյու­նը հան­դի­պում է սի­րուն, իսկ ար­դա­րու­թյու­նը՝ խա­ղա­ղու­թյա­նը։ Ոչ ոք ար­ժա­նի չէ Աստ­ծո սի­րուն։ Ար­դա­րու­թյան սկզբունք­նե­րի հան­դեպ հա­վա­տար­մու­թյու­նը պա­հան­ջում է մե­ղա­վո­րի մա­հը։ Սա­կայն նրա փո­խա­րեն մա­հա­նում է Քրիս­տո­սը, և Նրա սե­րը փրկու­թյուն է շնոր­հում մար­դուն։ Ճիշտ է այն փաս­տը, որ դա­դա­րե­լով ար­դար լի­նել, մար­դիկ պետք է մա­հա­ նա։ Սա­կայն այս ճշմար­տու­թյու­նը Գող­գո­թա­յի վրա վե­րա­փոխ­վում է հաշ­ տու­թյան ծա­ռա­յու­թյան։ Հի­սու­սը մա­հա­ցավ հա­նուն քեզ. քո մեղ­քը ներ­ված է, քո անհ­նա­զան­դու­թյան գի­նը՝ վճար­ված։ Մարդն ըն­դու­նում է Աստ­ծո նե­ րումն ու հաշտ­վում Ա­րար­չի հետ, ո­րով­հետև Քրիս­տո­սը մա­հա­ցավ մե­ղա­ վոր մար­դու փո­խա­րեն։ Մի՛ փոր­ձիր հաս­կա­նալ այս ա­մե­նը, պար­զա­պես ըն­դու­նի՛ր այն ողջ սրտով։ Անց­յա­լում են ան­քուն գի­շեր­նե­րը, մեղ­քի զգա­ցու­մը, հու­սա­հա­տու­թյունն ու մեռ­նե­լու ցան­կու­թյու­նը։ Ծա­գել է նոր օր­վա ար­շա­լույ­սը։ Աստ­ված մա­ քուր մի գիրք է տա­լիս քեզ, որ­պես­զի սկսես գրել մի նոր պատ­մու­թյուն։ Ապ­րիր նո՛ր կյան­քով։ Երբ մեղ­քի մուր­ճը թա­կի սրտիդ դու­ռը, երբ խիղճդ մե­ղադ­րի քեզ ու բա­ցա­կան­չի՝ «Մե­ղա­վոր ես», երբ սխալդ փո­թո­րիկ ա­ռա­ ջաց­նի հո­գումդ, նա­յի՛ր Գող­գո­թա­յի խա­չին. կտես­նես, որ քեզ հա­մար «ո­ղոր­մու­թյուն և ճշ­մար­տու­թյուն ի­րար կհան­դի­պեն, ար­դա­րու­թյուն և խա­ ղա­ղու­թյուն ի­րար կհամ­բու­րեն»։ ——————————————————————————————————————— 158

մայիս

ՓՈՔ­ՐԻԿ ՀԱՂ­ԹԱ­ՆԱԿ­ՆԵ­ՐԻ ՀԱ­ՎԱ­ՔԱ­ԾՈՒ

28

«Իր եր­կի­րը գոր­ծո­ղը կկշտա­նա հա­ցով, բայց դա­տարկ­նե­րին հետևո­ ղը պա­կա­սա­միտ է» (Ա­ռա­կաց 12.11)։ Ա­ռա­կաց գր­քում 915 հա­մար կա, ո­րոն­ցից 74-ը հի­շեց­նում են, որ անհ­ րա­ժեշտ է լրջո­րեն վե­րա­բեր­վել կյան­քին ու ծրագ­րեր կազ­մել ա­մուր հիմ­քի վրա։ Եր­բեմն մար­դիկ պար­տու­թյուն են կրում, քա­նի որ ձգտում են ի­րա­կա­ նաց­նել ի­րենց ան­միտ ե­րա­զանք­նե­րը։ Եբ­րա­յե­րեն «ռեքեն» բա­ռը նշա­նա­ կում է դա­տարկ, ան­հա­վա­նա­կան ու ան­լուրջ։ Այս­պի­սի ե­րա­զանք­նե­րը կա­րե­լի է հա­մե­մա­տել օ­ճա­ռի պղպջակ­նե­րի հետ, ո­րոնք ար­տա­քի­նից գե­ղե­ ցիկ են, սա­կայն ամ­բող­ջու­թյամբ դա­տարկ։ Ե­րե­խա­նե­րը սի­րում են վա­զել պղպջակ­նե­րի հետևից, սա­կայն, դիպ­չե­լով նրանց, խո­րը հիաս­թա­փու­թյուն են ապ­րում։ Պղպ­ջակ­նե­րը նման են երևա­կա­յա­կան խա­ղի. գո­յու­թյուն ու­ նեն, և, միև­նույն ժա­մա­նակ, գո­յու­թյուն չու­նեն։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մո­նը ցան­կա­նում է ա­սել․ «Արթ­նա­ցի՛ր։ Երկն­ քից ցա՛ծ ի­ջիր։ Քրտ­նա­ջա­նո­րեն մշա­կի՛ր հո­ղը։ Մի՛ ծու­լա­ցիր։ Մաս­նակ­ցի՛ր կյան­քի ըն­թաց­քին»։ Աստ­ված կօրհ­նի այն ա­մե­նը, ին­չին ար­ժա­նի ես, ին­չի հա­մար պատ­րաստ ես պայ­քա­րել։ Բայց հի­շի՛ր, որ Դա­վի­թը հաղ­թեց Գո­ղիա­թին պար­սա­տի­կի օգ­նու­թյամբ։ Իս­րա­յե­լը հաղ­թա­նակ էր տա­նում պա­տե­րազմ­նե­րում, քա­նի որ Աստ­ված ա­ռաջ­նոր­դում էր բա­նա­կը, բայց ժո­ղո­վուր­դը պե՛տք է դուրս գար մար­տի դաշտ։ Ա­մեն ինչ Աստ­ծուն վստա­հել չի նշա­նա­կում ո­չինչ չա­նել՝ ակն­կա­լե­լով, որ հա­ջո­ղու­թյու­նը երկն­քից կիջ­նի։ Ի­րա­կան հա­ջո­ղու­թյու­նը մեծ ի­րա­դար­ձու­ թյուն չէ և­ոչ էլ միակ մե­ծա­գույն հաղ­թա­նա­կը։ Աստ­ծո պարգևած հա­ջո­ղու­ թյու­նը բաղ­կա­ցած է ա­մե­նօր­յա փոք­րիկ հաղ­թա­նակ­նե­րից։ Տր­վել երևա­կա­յու­թյա­նը, ա­պա­վի­նել հա­ջո­ղու­թյանն ու ապ­րել վի­ճա­կա­ խա­ղում գու­մար շա­հե­լու հույ­սով՝ ըն­դա­մե­նը ող­ջամ­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­ թյան, միամ­տու­թյան ու անմ­տու­թյան արդ­յունք է։ Այս­պի­սի կյան­քով ապ­ րող մար­դիկ հա­մալ­րում են ան­հա­ջո­ղակ­նե­րի շար­քե­րը։ Ա­մեն օ­րը փոք­րիկ հաղ­թա­նակ­նե­րի օ՛ր դարձ­րու ըն­տա­նի­քում, ուս­ման վայ­րում, աշ­խա­տա­վայ­րում։ Մ­շա­կի՛ր կյան­քիդ հո­ղը։ Վե­րա­նո­րո­գի՛ր ծո­րա­ կը, ա­վար­տի՛ր կի­սատ աշ­խա­տանքդ, վե­րա­հաս­տա­տի՛ր խարխլ­ված հա­ րա­բե­րու­թյուն­ներդ։ Գո­հա­ցի՛ր փոք­րիկ հաղ­թա­նակ­նե­րով։ Մի՛ սահ­մա­նա­ փակ­վիր մե­ծա­գույն նվա­ճում­նե­րի մա­սին ե­րա­զանք­նե­րով, ո­րով­հետև «իր եր­կի­րը գոր­ծո­ղը կկշտա­նա հա­ցով, բայց դա­տարկ­նե­րին հետևո­ղը պա­կա­ սա­միտ է»։

——————————————————————————————————————— 159

մայիս

29

ՀՈ­ԳՈՒ ԾԱ­ՐԱՎ

«Ինչ­պես որ եղ­ջե­րուն փա­փա­գում է ջրե­րի ա­ռու­նե­րի, այն­պես էլ իմ ան­ձը փա­փա­գում է քեզ, ով Աստ­ված» (­Սաղ­մոս 42.1)։ Այ­սօր ջու­րը հազ­վագ­յուտ ու թան­կար­ժեք ըմ­պե­լիք է հա­մար­վում։ Դու կա­ րող ես ընտ­րու­թյուն կա­տա­րել շշալց­ված ջրի ար­տադ­րու­թյամբ զբաղ­վող հար­յու­րա­վոր ապ­րան­քա­նի­շե­րի միջև ու այն «բարձր կար­գի» ան­վա­նել։ Ե­րեք քա­ռորդ լիտր ջուրն ար­ժե քսա­նե­րեք դո­լար, և սա դեռ վերջ­նա­կան գի­նը չէ։ Վեր­ջին տաս­նամ­յակ­նե­րի ըն­թաց­քում շշալց­ված ջրի վա­ճառ­քի ծա­վալ­ ներն ա­ճել են մի քա­նի ան­գամ, և­ ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք զբաղ­վում են «կեն­դա­նի խո­նա­վու­թյուն» ար­տադ­րու­թյամբ ու վա­ճառ­քով, մեծ շա­հույթ են հե­տապն­դում՝ ի տար­բե­րու­թյուն նավթ ար­տա­հա­նող ու դե­ղա­գոր­ծա­ կան արդ­յու­նա­բե­րու­թյամբ զբաղ­վող ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի։ Այս ա­մե­նի պատ­ ճառն այն է, որ մարդ­կու­թյու­նը, հի­րա­վի, գի­տակ­ցում է ջրի կարևո­րու­ թյունն ու նշա­նա­կու­թյու­նը ա­ռող­ջու­թյան հա­մար։ Ա­պա­ցուց­վել է, որ մար­դիկ ջուր քիչ են խմում։ Երկ­րագն­դի բնակ­չու­թյան մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը մշտա­պես տա­ռա­պում է ջրազր­կու­մից։ Հա­սուն մար­ դու օր­գա­նիզմն օր­վա ըն­թաց­քում կորց­նում է ա­վե­լի քան մեկ լիտր ջուր։ Այս կո­րուս­տը չվե­րա­կանգ­նե­լու դեպ­քում օր­գա­նիզ­մը սկսում է լրջո­րեն տա­ ռա­պել։ 42-րդ սաղ­մո­սում նկա­րագր­վում է, թե ինչ­պես է եղ­ջե­րուն փա­փա­գում ջրե­րի ա­ռու­նե­րի։ Չո­րա­յին տա­րածք­նե­րում կա­րե­լի է հան­դի­պել եղ­ջե­րու­նե­ րի, ո­րոնք ջրի ո­րո­նում­նե­րով մի տե­ղից մյուսն են տե­ղա­շարժ­վում։ Եր­բեմն գա­զա­նից հե­տապնդ­վող միայ­նակ եղ­ջե­րուն փրկու­թյուն է գտնում ջրե­րի մոտ։ Թշ­նա­մուց փրկվե­լու հա­մար նա մտնում է գետն ու սկսում է լո­ղալ։ Կեն­դա­նի­նե­րի հա­մար ջու­րը շքե­ղու­թյուն չէ, այլ գո­յու­թյան խնդիր։ Սա­կայն սաղ­մո­սում խոս­վում է ոչ թե ջրի, այլ Աստ­ծո մա­սին։ Միայն Նա կա­րող է հա­գեց­նել հո­գու ծա­րա­վը։ Հո­գին Աստ­ծո հետ շփման կա­րիք ու­նի, ինչ­պես ջրազրկ­ված օր­գա­նիզ­մը՝ ջրի։ Մար­դը ծա­րավ է կեն­դա­նի Աստ­ծուն (հա­մար 3)։ Աշ­խար­հում շատ են մե­ ռած աստ­ված­նե­րը։ Շատ հա­ճախ հո­գու ծա­րա­վը հա­գեց­նե­լու հա­մար մենք փոք­րիկ աստ­ված­ներ ենք հո­րի­նում։ Մենք կա­րող ենք այդ ա­մե­նը «տիե­զե­ րա­կան է­ներ­գիա» կամ «ներ­քին լույս» ան­վա­նել։ Եր­բեմն ձևաց­նում ենք, թե հա­վա­տում ենք Աստ­ծուն, բայց ի­րա­կա­նում մեր սիր­տը ջրազրկ­ված է։ Մարդ­կա­յին հո­գին նման է ա­նա­պա­տի։ Այն փա­փա­գում է կեն­դա­նի ջրի մի կա­թի­լի, սի­րո խոս­քի ու քնքուշ շփման։ Ե­թե ժա­մա­նա­կա­կից մար­դը մի պահ կանգ առ­ներ ու մտա­ծեր, թե ի­րա­ կա­նում ինչ է ի­րեն անհ­րա­ժեշտ, մի­գու­ցե սաղ­մո­սեր­գուի պես կրկներ․ «Ինչ­պես որ եղ­ջե­րուն փա­փա­գում է ջրե­րի ա­ռու­նե­րի, այն­պես էլ իմ ան­ձը փա­փա­գում է քեզ, ով Աստ­ված»։

——————————————————————————————————————— 160

ՓՈ­ԽԻ՛Ր ԿՅԱՆ­ՔԻԴ ԸՆ­ԹԱՑ­ՔԸ

մայիս

30

«Խրատ սի­րո­ղը գի­տու­թյուն է սի­րում, բայց հան­դի­մա­նու­թյուն ա­տո­ ղը ան­խելք է» (Ա­ռա­կաց 12.1)։ Այդ ե­րե­կո ծովն անս­պա­սե­լիո­րեն փո­թորկ­վեց։ Հս­կա­յա­կան ա­լիք­ներն ա­հար­կու թա­փով ա­սես կու­տակ­վում էին մե­կը մյու­սի վրա, իսկ ես բա­վա­ կա­նին հե­ռու էի ա­փից։ Այդ մի քա­նի րո­պեն ինձ ան­վեր­ջա­նա­լի թվաց։ Ա­փին գտնվող ըն­կեր­ներս ոչն­չով չէին կա­րող օգ­նել ինձ։ Ես հա­զիվ էի նշմա­րում կնոջս ուր­վա­գի­ծը։ Մենք սպա­սում էինք մեր ա­ռաջ­նե­կին։ Սիրտս ճմլվում էր, երբ պատ­կե­րաց­նում էի, որ ե­րե­խաս ա­ռանց հայր է մե­ծա­նա­լու։ Այդ փաստն իմ մեջ ապ­րե­լու ցան­կու­թյուն արթ­նաց­րեց, և­ ես պայ­քա­րում էի կա­տա­ղի ա­լիք­նե­րի դեմ, ո­րոնք ուր որ է կխեղ­դեին ինձ։ Ու­ժերս չբա­վա­կա­ նաց­րին, և­ես կորց­րի գի­տակ­ցու­թյունս։ Արթ­նա­ցա ծո­վի ա­փին։ Փր­կա­րար­նե­րից մե­կին հա­ջող­վել էր դուրս բե­ րել ինձ։ Այդ գի­շեր խոր­հում էի տե­ղի ու­նե­ցա­ծի շուրջ։ Ես ե­րի­տա­սարդ էի, ըն­դա­մե­նը քսա­նե­րեք տա­րե­կան։ Պատ­րաստ­վում էի հրա­ժար­վել ծա­ ռա­յու­թյու­նից, չնա­յած նոր էի սկսել զբաղ­վել դրա­նով։ Ո­չինչ այն­պես չէր ստաց­վում, ինչ­պես ես էի ու­զում։ Մի պահ շեղ­վել էի Աստ­ծո՝ ինձ հա­մար նա­խա­տես­ված ու­ղուց։ Անհ­րա­ժեշտ էր ճշտել ճա­նա­պար­հը։ Ուղ­ղու­մը ոչ թե պա­տիժ է, այլ ի­րա­վի­ճակ, ո­րը փո­խում է ըն­թաց­քի գի­ծը։ Ե­թե փո­թո­րի­կը սպառ­նում է թռիչ­քի անվ­տան­գու­թյա­նը, օ­դա­չուն կա­րող է փո­խել ինք­նա­թի­ռի ուղ­ղու­թյու­նը՝ ա­պա­հով ու անվ­նաս վայ­րէջք կա­տա­ րե­լու հա­մար։ Կ­յանքն այս երկ­րի վրա ճամ­փոր­դու­թյուն է դե­պի փա­ռա­հեղ ա­պա­գա, որն Աստ­ված է պատ­րաս­տել մեզ հա­մար։ Շատ հա­ճախ մո­ռա­ նում ենք նպա­տակն ու շեղ­վում նա­խա­տես­ված եր­թու­ղուց։ Այդ դեպ­քում Աստ­ված թույլ է տա­լիս, որ ա­հար­կու ամ­պեր կու­տակ­վեն մեր ճա­նա­պար­ հին, որ­պես­զի սթափ­վենք ու վե­րա­դառ­նանք դե­պի անվ­տանգ ու­ղի։ Մի՛ մեր­ժիր Աստ­ծո խստու­թյու­նը, ըն­դու­նի՛ր այն որ­պես փրկու­թյան մի­ջոց։ Շատ կարևոր է ճշտել քար­տե­զի վրա նշված եր­թու­ղին։ Ա­ռանց դրա անհ­ նար է։ Աստ­ծո խստու­թյու­նը չի ոչն­չաց­նի մեզ։ Այն սի­րո խստու­թյուն է։ Աստ­ ծուն ճա­նա­չող մար­դը գնա­հա­տում է Նրա խստու­թյու­նը։ Հա­մոզ­վա՛ծ ե­ղիր, որ Աստ­ված սի­րում է քեզ, որ­քան էլ փո­թո­րիկ­նե­րը ցնցեն քո կյան­քը։ Ըն­դու­նի՛ր Աստ­ծո շտկում­նե­րը, խոր­հի՛ր դրանց շուրջ ու փո­խի՛ր ճա­նա­պարհդ։ Հի­շի՛ր, որ «խրատ սի­րո­ղը գի­տու­թյուն է սի­րում, բայց հան­դի­մա­նու­թյուն ա­տո­ղը ան­խելք է»։

——————————————————————————————————————— 161

մայիս

31

ԱՍՏ­ԾՈ ԻՇ­ԽԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

«Ո­րով­հետև մարդ­կանց բար­կու­թյու­նը քեզ հա­մար փառք կդառ­նա, ա­վե­լորդ բար­կու­թյու­նը գո­տիի պես կկա­պես» (­Սաղ­մոս 76.10)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը մար­գա­րեա­կան է։ Այն Քրիս­տո­սի ու սա­տա­նա­յի միջև ծա­գած պայ­քա­րի ա­վար­տի մա­սին է։ Ան­հի­շե­լի ժա­մա­նակ­նե­րում երկն­քում ապս­տամ­բեց լույ­սի հրեշ­տա­կը։ Նա փոր­ձում էր բռնա­նալ Ա­րար­չի իշ­խա­նու­թյանն ու տի­րել Նրա գա­հին։ Նա մե­ղադ­րեց Աստ­ծուն ա­նար­դա­րու­թյան ու ինք­նա­մե­ծար­ման մեջ՝ պա­հան­ ջե­լով, որ բո­լո­րը հնա­զանդ­վեն ու երկր­պա­գեն ի­րեն։ Նա նեն­գա­բար մո­լո­րեց­րեց հրեշ­տակ­նե­րից շա­տե­րին, և­ երկն­քում պա­ տե­րազմ սկսվեց։ Ա­րուս­յակն ու իր բա­նա­կը պար­տու­թյուն կրե­ցին։ Սա ոչ թե ֆի­զի­կա­կան բռնու­թյան, այլ զուտ գա­ղա­փա­րա­կան պայ­քար էր։ Մար­ տի դաշտն Աստ­ծո ստեղ­ծած էակ­նե­րի սրտերն էին։ Պա­տե­րազ­մը տե­ղա­փոխ­վեց Եր­կիր։ Թշ­նա­մու փաս­տարկ­նե­րը նույնն էին՝ Աստ­ված ա­նար­դար է, պետք չէ լսել Նրան, պետք չէ հնա­զանդ­վել ու երկր­պա­գել Նրան։ Խա­բեու­թյամբ, գայ­թակ­ղու­թյամբ ու կեղ­ծա­վո­րու­թյամբ թշնա­մին փոր­ ձում է հնա­րա­վո­րինս շատ մարդ­կանց գրա­վել իր կող­մը։ Հի­սուսն Իր Խոս­քի մի­ջո­ցով կան­չում է նրանց, ով­քեր պատ­րաստ են հետևել Ի­րեն։ Այդ պատ­ ճա­ռով աշ­խարհն այ­սօր բա­ժան­ված է եր­կու մա­սի։ Գո­յու­թյուն չու­նեն բա­ զում ե­կե­ղե­ցի­ներ, գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյուն­ներ ու կեն­սա­կան սկզբունք­ներ, ինչ­պես մար­դիկ են կար­ծում։ Չ­կան բազ­մա­թիվ տե­րեր։ Կա միայն եր­կու ա­ռաջ­նորդ, եր­կու ճա­նա­պարհ և­ եր­կու բա­նակ։ Մի ան­գամ Հի­սուս Քրիս­ տոսն ա­սաց․ «Ով որ ինձ հետ չէ՝ ինձ հա­կա­ռակ է, և­ ով որ ինձ հետ չէ ժո­ ղո­վում՝ ցրում է»։ Հս­տակ հայ­տա­րա­րու­թյուն։ Ես կա՛մ մի կող­մում եմ, կա՛մ մյուս։ Չե­զոք գո­տի գո­յու­թյուն չու­նի։ Երբ Հի­սու­սը վե­րա­դառ­նա, շա­տե­րը կհաս­կա­նան, թե որ­քան են սխալ­վել։ Երկ­րորդ Գա­լուստն ա­մեն ինչ կհստա­կեց­նի։ Ակն­հայտ կդառ­նա, որ Աստ­ վա­ծա­շուն­չը ճշմար­տու­թյունն էր քա­րո­զում։ Անհ­նա­զանդ մար­դիկ վեր­ջա­ պես ծուն­կի կիջ­նեն Քրիս­տո­սի ա­ռաջ ու կըն­դու­նեն Աստ­ծո իշ­խա­նու­թյունն ու փառ­քը, բայց, ցա­վոք, միայն այն գի­տակ­ցու­մով, որ դա­տա­պարտ­ված են հա­վի­տե­նա­կան մահ­վան։ Հենց այս տե­սա­րանն է նկա­րագ­րում Ա­սա­փը․ «Մարդ­կանց բար­կու­թյու­ նը քեզ հա­մար փառք կդառ­նա»։ Վաղ, թե ուշ, ողջ մարդ­կու­թյու­նը կըն­դու­նի Ա­րար­չի գե­րա­գույն իշ­խա­ նու­թյու­նը։ Ա­վե­լի լավ չէ՞ արդ­յոք հենց այ­սօր սիր­տը տալ Հի­սու­սին։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը՝ նվի­րի՛ր սիրտդ Հի­սու­սին։ Մի՛ հա­կա­ռակ­ վիր Քրիս­տո­սին, ո­րով­հետև մի օր բո­լո­րը կհաս­տա­տեն․ «Մարդ­կանց բար­ կու­թյու­նը քեզ հա­մար փառք կդառ­նա, ա­վե­լորդ բար­կու­թյու­նը գո­տիի պես կկա­պես»։

——————————————————————————————————————— 162

ՀՈՒՆԻՍ

հունիս

1

ԲԱ­ՐԻ ԳԻ­ՇԵՐ

«Ե­թե պառ­կես, չես վա­խե­նա, և կ­պառ­կես, և քունդ քաղցր կլի­նի» (Ա­ռա­կաց 3.24)։ Գի­շե­րը մթու­թյուն է։ Նույ­նիսկ ե­թե ա­նամպ երկն­քում շո­ղում է լիա­լու­սի­նը, այն ամ­բող­ջու­թյամբ չի ցրում գի­շեր­վա խա­վա­րը։ Գի­շե­րը կա­րող է սար­սափ ներշն­չել։ Դու կա­րող ես ժա­մա­նա­կին չնկա­տել ճա­նա­պար­հի վտան­գը։ Գի­ շե­րը թշնա­մին կա­րող է ծու­ղակ պատ­րաս­տել քեզ հա­մար։ Գի­շե­րա­յին ռազ­ մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ա­ռա­վե­լու­թյուն են տա­լիս հար­ձակ­վո­ղին։ Երբ պառ­կում ենք քնե­լու, մեր մար­մի­նը թու­լա­նում է ու հանգս­տա­նում։ Մ­թու­ թյունն օգ­նում է մեզ նիր­հել։ Շա­տերն անք­նու­թյամբ են տա­ռա­պում։ Նրանք ա­ռանց դե­ղա­մի­ջոց­նե­րի չեն կա­րո­ղա­նում քնել։ Շատ հա­ճախ մար­դիկ չեն կա­րո­ղա­նում աչք կպցնել սթրե­սի, հո­գե­կան ու զգաց­մուն­քա­յին խնդիր­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Ո­մանք էլ չեն կա­րո­ղա­նում քնել ա­ռանց լույ­սի։ Մ­թու­թյան հան­դեպ վախն ու­ղեկ­ցում է մար­դուն դեռ ման­կու­թյան տա­րի­նե­րից։ Այն չգի­տակց­ված բնազ­դա­յին վախ է։ Այ­սօր­վա տեքս­տում մի հիա­նա­լի խոս­տում կա․ «Ե­թե պառ­կես, չես վա­ խե­նա»։ Սա ա­վե­լին է, քան պար­զա­պես խոս­տու­մը։ Այն ի­րա­կան ու հստակ փոր­ձա­ռու­թյան նկա­րագ­րու­թյուն է։ Ո՞վ է բա­վա­կա­նու­թյուն ստա­նում այս­պի­սի քնից։ Հի­շենք, որ այս հա­մա­ րը գրված է Ա­ռա­կաց գր­քի եր­րորդ գլխում։ Սո­ղո­մոնն այս­պի­սի բա­ռե­րով է սկսում գլու­խը․ «Որդ­յակս, իմ օ­րեն­քը մի մո­ռա­նա, և թող պա­հի քո սիր­տը իմ պատ­վեր­նե­րը։ Ո­րով­հետև նրանք եր­կայն օ­րեր և կեն­դա­նու­թյան տա­ րի­ներ, և խա­ղա­ղու­թյուն կշա­տաց­նեն քեզ հա­մար»։ Սա կոչ է և խոս­տում։ Աստ­ված ոչ միայն կյանք է խոս­տա­նում, այլ նաև հո­գու խա­ղա­ղու­թյուն։ Արդ­յոք քեզ հա­ճե­լի՞ է վշտե­րով, հու­սա­հա­տու­թյամբ ու տագ­նապ­նե­րով լի կյան­քը։ Հո­գու խա­ղա­ղու­թյունն ի­մաս­տա­լից կյան­քի ա­ռա­ջին պայ­մանն է։ Այդ­պի­սի ե­րա­նե­լի խա­ղա­ղու­թյամբ ապ­րող մարդն ա­մեն ինչ սի­րով է ա­նում, իսկ գի­շերն էլ հան­գիստ քնում է՝ ա­ռանց ա­հի ու տագ­նա­պի։ Դրա գաղտ­ նիքն Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րին հետևելն է։ Մի՛ փոր­ձիր միայ­նակ պայ­քա­ րել։ Ա­ղոթ­քով ներգ­րա­վի՛ր Աստ­ծուն քո բո­լոր ծրագ­րե­րի մեջ։ Ա­մեն օ­րը նոր հե­ռան­կար­ներ է բա­ցում քո առջև։ Հա­մոզ­վա՞ծ ես, որ Հի­ սուսն է ա­ռաջ­նոր­դում կյանքդ։ Ար­դեն ներ­կա­յաց­րե՞լ ես Նրան այ­սօր­վա ա­նե­լիքդ։ Ե­թե ա­յո, ա­պա հա­մար­ձակ ա­ռա՛ջ ըն­թա­ցիր ու հաղ­թա­հա­րի՛ր բո­լոր խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Ո­չինչ չի կա­րող կոր­ծա­նել մար­դուն, ով ա­պա­վի­նում է Աստ­ծուն։ Ապ­րի՛ր Աստ­ծո հետ, և «ե­թե պառ­կես, չես վա­խե­նա, և կ­պառ­ կես, և քունդ քաղցր կլի­նի»։

——————————————————————————————————————— 164

ԱՍՏ­ՎԱԾ ՔՈ ԴԱ­ՏԱ­ՎՈՐՆ Է

հունիս

2

«Բայց Աստ­ված է դա­տա­վոր, սրան խո­նար­հեց­նում է և նրան բարձ­ րաց­նում» (­Սաղ­մոս 75.7)։ Երբ Ա­դոլֆ Հիտ­լե­րը գտնվում իր փառ­քի գա­գաթ­նա­կե­տին, ամ­բողջ աշ­ խար­հը հետևում էր նրա հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րին։ Ըն­թեր­ցե­լով այդ տա­րի­ նե­րին տպագր­ված թեր­թե­րը՝ հա­մոզ­վում ես, թե ինչ մեծ ու­շադ­րու­թյան էին ար­ժա­նա­նում նրա հետ կապ­ված նո­րու­թյուն­նե­րը։ Հա­զա­րա­վոր մար­դիկ էին հա­վաք­վում՝ լսե­լու նրա խոս­քը։ Գեր­մա­նիան պատ­րաստ էր հետևել նրան։ Այդ օր­վա­նից ան­ցել են տաս­նամ­յակ­ներ։ Այ­սօր գեր­մա­նա­կան հա­սա­րա­ կու­թյու­նը բարձ­րա­ձայն չի ար­տա­սա­նում Ա­դոլֆ Հիտ­լե­րի ա­նու­նը, իսկ նրա բո­լոր գա­ղա­փար­նե­րը հան­դի­ման­վում են բո­լոր մա­կար­դակ­նե­րում։ Ո՞վ է ղե­կա­վա­րում պատ­մու­թյան ըն­թաց­քը։ «Աստ­ված է դա­տա­վոր, - պա­ տաս­խա­նում է Ա­սա­փը, - սրան խո­նար­հեց­նում է և նրան բարձ­րաց­նում»։ Մար­դուն տրված ցան­կա­ցած իշ­խա­նու­թյուն վա­ղան­ցիկ է։ Թա­գա­վո­րու­ թյուն­ներ ու կայս­րու­թյուն­ներ են բարձ­րա­ցել ու կոր­ծան­վել, ժո­ղո­վուրդ­նե­րի ա­ռաջ­նորդ­նե­րը փո­խա­րի­նել են մե­կը մյու­սին։ Ոչ ոք ու ո­չինչ հա­վեր­ժա­կան չէ։ Միայն Աստ­ված կա­րող է տնօ­րի­նել պե­տու­թյուն­նե­րի ու մարդ­կանց ճա­ կա­տագ­րերն ի­րենց բո­լոր ձեռք­բե­րում­նե­րով ու սխալ­նե­րով հան­դերձ։ Շատ հա­ճախ Իս­րա­յել ժո­ղո­վուր­դը կար­ծում էր, թե Աստ­ված այլևս չի վե­ րահս­կում ի­րենց կյան­քը։ Մի՞­թե հնա­րա­վոր էր այլ կերպ մտա­ծել՝ տես­նե­ լով, թե ինչ­պես են ար­դար­նե­րը տա­ռա­պում, իսկ ամ­բա­րիշտ­նե­րը՝ բար­գա­ վա­ճում։ Ու­րիշ ի՞նչ եզ­րա­հան­գում կա­րե­լի էր ա­նել, երբ թշնա­մու բա­նակն ա­վե­րեց Աստ­ծո քա­ղաք՝ Ե­րու­սա­ղե­մը, երբ Նրա զա­վակ­նե­րը լքե­ցին հայ­րե­ նի օր­րանն ու ցի­րու­ցան ե­ղան ողջ աշ­խար­հով մեկ։ Այ­սօր էլ մարդ­կանց կյան­քում նման ող­բեր­գու­թյուն­ներն ան­պա­կաս են։ Որ­քա՜ն հա­ճախ վի­րա­վոր սրտով, տա­ռա­պած ու ու­ժաս­պառ՝ փոր­ձում ես տես­նել Աստ­ծո երկ­նա­յին ա­թոռն ու հա­մոզ­վել, որ Աստ­ված վե­րահս­կում է ի­րա­վի­ճա­կը, բայց ար­ցունք­ներդ խան­գա­րում են տես­նել Ա­մե­նա­կա­րո­ղին։ Եվ թվում է, թե Աստ­ծո գա­հը դա­տարկ է, և չարն իր հաղ­թա­նակն է տո­նում։ Սա­կայն այ­սօր­վա տեքս­տում խոս­վում է Իս­րա­յե­լի Ա­զա­տա­րա­րի մա­սին։ Այն շնոր­հա­կա­լա­կան օրհ­ներգ է այն բա­նի հա­մար, որ գի­շերն ան­ցել է, ստվեր­ ներն ան­հե­տա­ցել են, ու նո­րից հո­րի­զո­նի վրա շող­շո­ղում է ար­շա­լույ­սի ա­րե­ գա­կը․ «Գո­հա­նում ենք քե­զա­նից, ով Աստ­ված, գո­հա­նում ենք, և քո ա­նու­նը մոտ է, քո հրաշք­նե­րը պատ­մում են», - այս­պես է սկսվում այ­սօր­վա սաղ­մո­սը։ Իշ­խա­նու­թյուն ստա­ցած ցան­կա­ցած մե­կը կա­րող է ի­րեն փոք­րիկ աստ­ված երևա­կա­յել։ Հնա­րա­վոր է, այս պա­հին մտա­ծում ես ամ­բար­տա­վան ու գո­ռոզ մի մար­դու վար­քի մա­սին, ով իշ­խա­նու­թյուն է ստա­ցել և չի պատ­րաստ­վում դրա­ նից բա­ժան­վել։ Բայց դա այդ­պես չէ։ Այս կյան­քում մար­դիկ իշ­խա­նու­թյուն չեն ստա­նում արևել­քից, արև­մուտ­քից կամ հա­րա­վից (հա­մար 7)։ Աստ­ված է ո­րո­ շում, թե երբ դնի իշ­խա­նու­թյան վեր­ջը։ Ե­թե քեզ թվում է, որ ինչ-որ մեկն ի­րեն տրված իշ­խա­նու­թյունն օգ­տա­գոր­ծում է չար նպա­տակ­նե­րով, կամ, ինչն ա­վե­լի կարևոր է, ե­թե քեզ թե­կուզ խիստ սահ­մա­նա­փակ իշ­խա­նու­թյուն է տրված, հի­ շի՛ր, որ «Աստ­ված է դա­տա­վոր, սրան խո­նար­հեց­նում է և նրան բարձ­րաց­նում»։ ——————————————————————————————————————— 165

հունիս

3

ԴԱ­ԼԱՐ ՍԱ­ՂԱՐԹ

«Իր հարս­տու­թյան հու­սա­ցո­ղը վայր կընկ­նի, բայց ար­դար­նե­րը կծաղ­կեն դա­լա­րի պես» (Ա­ռա­կաց 11.28)։ Ավ­գուս­տոն և Ա­դե­լան եր­ջա­նիկ էին ա­մուս­նա­կան կյան­քում մինչ այն պա­ հը, երբ Ա­դե­լան լսեց բա­րի լու­րը, և նրան հա­սու դար­ձան աստ­վա­ծաշնչ­յան ճշմար­տու­թյուն­ներն ու սկզբունք­նե­րը։ Ավ­գուս­տոն հա­մա­րում էր, որ կի­նը շատ միա­միտ է, դրա հա­մար էլ հա­վա­տում է «այդ հնա­գույն կրո­նա­կան հե­քիաթ­նե­րին»։ Նրանք շատ հա­րուստ էին և­ապ­րում էին ա­պա­հով ու բա­րե­կե­ցիկ կյան­ քով։ Սա­կայն Ա­դե­լան հաս­կա­նում էր, որ ի­րենք ա­նազ­նիվ ճա­նա­պար­հով, խա­բեու­թյամբ ու մարդ­կանց վստա­հու­թյու­նը չա­րա­շա­հե­լով են ձեռք բե­րել ողջ հարս­տու­թյու­նը։ Ըն­դու­նե­լով Սուրբ Գր­քի բա­րո­յա­կան սկզբունք­նե­րը, Ա­դե­լան հստակ ո­րո­շում կա­յաց­րեց հրա­ժար­վել խար­դախ ծրագ­րե­րից ու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից։ Հէնց այդ պա­հից սկսվե­ցին վի­ճա­բա­նու­թյուն­ներն ու գժտու­թյուն­նե­րը։ Նրանք մի հար­կի տակ էին ապ­րում, եր­կուսն էլ ի­րենց ա­գա­րա­կի սե­փա­կա­ նա­տե­րերն էին, սա­կայն հի­մա այն սկզբունք­նե­րը, ո­րոն­ցով կա­ռու­ցում էին ի­րենց կյանքն ու վա­րում գոր­ծե­րը, հա­կա­սում էին ի­րար։ Այս ի­րա­վի­ճա­կը չէր կա­րող եր­կար շա­րու­նակ­վել։ Դրա տրա­մա­բա­նա­կան ա­վար­տը ա­մուս­ նա­լու­ծու­թյունն էր։ Ա­դե­լան հայտն­վեց բարդ կա­ցու­թյան մեջ։ Հա­նուն իր եր­կու ե­րե­խա­նե­րի, նա փոր­ձում էր փրկել ա­մուս­նու­թյու­նը, բայցևայն­պես, ե­կավ այն եզ­րա­կա­ ցու­թյան, որ Աստ­ծո ա­ռաջ մա­քուր խղճով ապ­րե­լու հա­մար ա­մուս­նա­լու­ծու­ թյու­նը միակ ելքն է։ Ավ­գուս­տոն, օգտ­վե­լով կնոջ խո­ցե­լի վի­ճա­կից և հա­մոզ­ված լի­նե­լով, որ նա հա­վա­տա­րիմ կմնա իր որ­դեգ­րած նոր ար­ժեք­նե­րին, նրան զրկեց ա­գա­րա­կի ի­րեն հա­սա­նե­լիք մաս­նա­բաժ­նից։ Ավ­գուս­տո­յի միակ աստ­վա­ ծը փողն էր։ Նրա սրտում այլևս տեղ չէր մնա­ցել ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թյան ու կա­րեկ­ցան­քի հա­մար։ Ավ­գուս­տոն ա­սում էր, որ Ա­դե­լան ինքն է այդ­պի­սի կյանք ընտ­րել։ Ան­ցավ հինգ տա­րի։ Սկզ­բում Ա­դե­լան կող­քից նա­յո­ղի հա­մար տրտում էր ու մո­լոր­ված։ Բայց այդ տպա­վո­րու­թյու­նը խա­բու­սիկ էր։ Ի­րա­կա­նում նա ապ­ րում էր Աստ­ծո խոստ­մունք­նե­րով, իսկ նրանք հռչա­կում էին, որ Ա­դե­լան գար­ նան ծա­ռե­րի պես կվե­րածն­վի ու կդա­լա­րի։ Այդ­պես էլ ե­ղավ։ Հարևան­նե­րի օգ­նու­թյամբ Ա­դե­լան նոր գործ սկսեց՝ հիմ­նե­լով ոչ մեծ տնա­յին ար­տադ­րու­ թյուն։ Հի­մա նա տնօ­րի­նում է կի­սա­ֆաբ­րի­կատ­նե­րի ար­տադ­րու­թյան հսկա­ յա­կան մի ձեռ­նար­կու­թյան։ Իսկ ինչ վե­րա­բե­րում է Ավ­գուս­տո­յին, ա­սենք, որ նա սնան­կա­ցավ իր չա­փից դուրս պատ­վա­մո­լու­թյան պատ­ճա­ռով։ Խոր­հի՛ր այս մարդ­կանց փոր­ձա­ռու­թյան մա­սին։ Սա կեն­դա­նի ա­պա­ցույց է այն ի­րո­ղու­թյան, որ «իր հարս­տու­թյան հու­սա­ցո­ղը վայր կընկ­նի, բայց ար­դար­նե­րը կծաղ­կեն դա­լա­րի պես»։ ——————————————————————————————————————— 166

Ա­ՄԵՆ ԻՆՉ ԱՍՏ­ԾՈ՛ՒՆ ՀԱՆՁ­ՆԻՐ

հունիս

4

«Բայց իմ ան­ձը պի­տի ցնծա Տե­րով, և­ ու­րա­խա­նա նրա փրկու­թյու­ նով» (­Սաղ­մոս 35.9)։ Երբևէ դար­ձե՞լ ես ա­նար­դա­րու­թյան զոհ։ Ինչ-որ մե­կը ջա­նում է վնա­սե՞լ քեզ, և դու զգում ես, որ այլևս ան­կա­րո՞ղ ես հան­դուր­ժել։ Ե­թե հայտն­վել ես նման ի­րա­վի­ճա­կում, կհաս­կա­նաս, թե ինչ էր զգում Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրե­լիս․ «Սուտ վկա­ներ են վեր կե­նում, իմ չգի­տա­ցած բա­նը հարց­նում են ին­ձա­նից։ Չար են հա­տու­ցում ինձ բա­րիի տեղ՝ իմ անձն ան­ժա­ռանգ ա­նե­ լով։ Խն­ջույ­քի նվաստ ծաղ­րա­ծու­նե­րի հետ ի­րենց ա­տամ­նե­րը կրճտաց­նում են ինձ վրա», - բո­ղո­քում է նա (­Սաղ­մոս 35.11,12,16)։ Ինչ­պե՞ս կվար­վեիր այս­պի­սի ի­րա­վի­ճա­կում։ Սա ա­նեծք-սաղ­մոս­նե­րից մեկն է։ Ա­նի­ծել՝ նշա­նա­կում է թշնա­մուն չա­րը ցան­կա­նալ։ Այս ի­մաս­տով ա­մե­ նախս­տա­սիր­տը 109-րդ սաղ­մոսն է, որ­տեղ ա­վե­լի քան ե­րե­սուն ա­նեծք կա։ Մ­տա­ծում եմ, որ շատ մարդ­կա­յին է ցան­կա­նալ տես­նել, թե ինչ­պես է թշնա­միդ խմում սե­փա­կան թույ­նը։ Մարդ­կա­յին է, բայց ոչ քրիս­տո­նեա­ կան։ Հի­սու­սը ե­կավ, որ մեզ ցույց տա լա­վա­գույն ճա­նա­պար­հը․ «Բայց ես ա­սում եմ ձեզ, սի­րե­ցեք ձեր թշնա­մի­նե­րին, օրհ­նե­ցեք ձեզ ա­նի­ծող­նե­րին, բա­րի ա­րեք ձեզ ա­տող­նե­րին, և­ ա­ղոթք ա­րեք ձեզ չար­չա­րող­նե­րի և ձեզ հա­լա­ծող­նե­րի հա­մար» (­Մատ­թեոս 5.44)։ Այս մա­սին գրում է նաև Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը․ «Ձեր ան­ձե­րի հա­մար վրեժխնդ­րու­թյուն մի ա­նեք, սի­րե­լի­ներ, այլ բար­կու­թյան տեղ տվեք, ո­րով­հետև գրված է՝ Վ­րեժխնդ­րու­թյունն իմն է, ես հա­տու­ցու­մը կտամ, ա­սում է Տե­րը» (Հռո­մեա­ցիս 12.19)։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով այս հա­մարն եմ ընտ­րել այ­սօր­վա խորհր­դա­ծում­նե­ րի հա­մար։ Նրա­նում նկա­րագր­վում է, թե ինչ­պես է Քրիս­տոսն ար­ձա­գան­ քում Իր նկատ­մամբ թույլ տրված ա­նար­դա­րու­թյուն­նե­րին։ Ի­րա­վի­ճա­կը, ո­րում հայտն­վել էր Դա­վիթն ու գրել այս սաղ­մո­սը, Աստ­վա­ ծաշն­չում այս­պես է նկա­րագր­վում․ «Եվ Սա­վու­ղը բո­լոր Իս­րա­յե­լից ե­րեք հա­զար ըն­տիր մար­դիկ ա­ռավ, և գ­նաց, որ Դա­վի­թին և նրա մարդ­կանց ո­րո­նի­… այն­տեղ մեկ քա­րայր կար, և Սա­վու­ղը հար­կա­վո­րու­թյան հա­մար ներս մտավ և Դա­վիթն իր մարդ­կան­ցով այն քա­րայ­րի ներ­սում նստել էր» (Ա Թա­գա­վո­րաց 24.3,4)։ Սա­վու­ղը, ինքն էլ չի­մա­նա­լով ինչ­պես, ըն­կավ Դա­վի­թի ձեռ­քը։ Նույ­նիսկ Դա­վի­թի մար­դիկ նրան ա­սա­ցին․ «Ա­հա այս այն օրն է, ո­րի հա­մար Տե­րը քեզ ա­սել է, թե ա­հա, քո թշնա­մին քո ձեռ­քը կմատ­նեմ, և քո աչ­քե­րին հա­ ճո երևե­ցա­ծը ա­րա նրան» (հա­մար 5)։ Ե­թե Դա­վիթն օգտ­վեր պա­հից, ու քաղցր վրեժ առ­ներ, հե­տո կճա­շա­կեր մեղ­քի դառ­նու­թյու­նը։ Դա­վի­թը նա­խընտ­րեց սպա­սել։ Աստ­ված նրան թա­գա­վո­րու­թյուն էր խոս­ տա­ցել և ճիշտ ժա­մա­նա­կին կա­տա­րեց Իր խոս­տու­մը։ Նա, ով դա­տաս­տա­ նը հանձ­նում է Աստ­ծուն, եր­բեք չի պարտ­վում։ Որ­քան էլ շուրջդ տի­րող ա­նար­դա­րու­թյուն­նե­րից ճնշված լի­նես, թո՛ւյլ տուր Աստ­ծուն պաշտ­պա­նել քեզ։ Միայն այդ դեպ­քում կա­րող ես ա­սել․ «Բայց իմ ան­ձը պի­տի ցնծա Տե­րով, և­ու­րա­խա­նա նրա փրկու­թյու­նով»։ ——————————————————————————————————————— 167

հունիս

5

ՕԳ­ՆԻՐ ՀԻ­ՄԱ՛

«Մի՛ ա­սա քո ըն­կե­րին․ Գնա՝ մյուս ան­գամ ե՛կ, և­է­գուց կտամ, քա­նի որ քեզ մոտ կա» (Ա­ռա­կաց 3.28)։ Ին­չո՞ւ է մար­դը նա­խընտ­րում «հե­տո» օգ­նել, ե­թե կա­րող է հի­մա դա ա­նել։ Միակ հա­վա­նա­կան պատ­ճառն այն է, որ նա չի ցան­կա­նում օգ­նել։ Այդ դեպ­քում ին­չո՞ւ պար­զա­պես չմեր­ժել դի­մա­ցի­նին։ Շատ հա­վա­նա­կան է, որ այդ ձևա­կան պա­տաս­խա­նը տրվում է քա­ղա­քա­վա­րու­թյու­նից ել­նե­լով, որ­պես­զի դի­մա­ցի­նը օգ­նու­թյան չսպա­սի ու այլևս չդի­մի այդ հար­ցով։ Շա­ տերն այս հնար­քի մի­ջո­ցով փոր­ձում են ա­զատ­վել բա­զում խնդիր­նե­րից։ Սա­կայն Աստ­ված հա­մոզ­ված է, որ դա ի­մաս­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյունն է։ Վաղ, թե ուշ, այս­պի­սի մար­դիկ ի­րենց սե­փա­կան ան­տար­բե­րու­թյան զոհն են դառ­նում։ Նրանք գի­տակ­ցում են, որ չեն կա­տա­րել ի­րենց պարտ­քը, և դա ճնշում է նրանց հո­գին։ Այ­սօր­վա տեքս­տում եր­կու գա­ղա­փար է ար­տա­հայտ­վում։ Նախ. օգ­նի՛ր, երբ կա­րող ես, և դու կստա­նաս օրհ­նու­թյուն։ Սա­մա­րիա­յում, ամ­ռան մի շոգ օր, ջրհո­րի մոտ նստած օ­տա­րա­կա­նը դի­մեց ջրի ե­կած մի կնոջ, ա­սե­լով․ «Ջուր տուր ինձ»։ Կի­նը կա­րող էր օգ­նել ու ջուր տալ հոգ­նած ճամ­փոր­դին։ Նա հա­պա­ղեց, և քիչ էր մնում կորց­ներ իր կյան­քի մե­ծա­գույն օրհ­նու­թյու­ նը։ Հի­սուսն սկսեց խո­սել կնոջ հետ ոչ թե այն բա­նի հա­մար, որ չէր կա­րող հա­գեց­նել Իր ծա­րավն ա­ռանց նրա օգ­նու­թյան։ Նա տի­րում է աշ­խար­հի բո­լոր աղբ­յուր­նե­րին։ Հի­սու­սը ջուր խնդրեց կնո­ջից, որ­պես­զի դիպ­չի նրա սրտին։ Երբ դու օգ­նում ես ինչ-որ մե­կին, ա­ռա­ջին հեր­թին ինքդ ես օրհ­նու­ թյուն ստա­նում։ Երկ­րորդ, մի՛ մտա­ծիր, թե քո­ղարկ­ված մեր­ժու­մը քա­ղա­քա­վա­րի վե­րա­ բեր­մուն­քի լա­վա­գույն դրսևո­րումն է։ Դու ստում ու հու­սա­խաբ ես ա­նում մար­դուն։ Մեր­ժում ստա­նա­լով՝ մար­դը մեկ այլ տեղ է օգ­նու­թյուն փնտրում իր խնդի­րը լու­ծե­լու հա­մար։ Կեղծ հույ­սեր ներշն­չե­լով, դու ա­վե­լի մեծ վնաս ես հասց­նում։ Խն­դիր­նե­րից գե­ղե­ցիկ ձևով ա­զատ­վելն ի­մաս­տու­թյու­նը չէ։ Այլ դա ձեռ­ քե­րը լվա­նալն է։ Եվ դա քո մեջ ծնում է դա­տար­կու­թյուն, ո­րը դու կա­րող ես չգի­տակ­ցել, սա­կայն այն տագ­նա­պեց­նում է հո­գիդ և թու­նա­վո­րում է կյանքդ։ Ինչ­պե՞ս ես վար­վում այ­սօր դո՛ւ։ Խու­սա­փո՞ւմ ես ան­հար­մա­րու­թյուն­նե­ րից, թե՞ ա­նում ես այն, ինչ կա­րող ես։ Չ­կա ա­վե­լի լավ բան, քան մա­քուր խիղճն է, և սի­րով կա­տար­ված պարտ­քի գի­տակ­ցու­մը։ Աստ­ծո օգ­նու­թյամբ քա­ջա­լե­րի՛ր մարդ­կանց ու «մի՛ ա­սա քո ըն­կե­րին․ Գնա՝ մյուս ան­գամ ե՛կ, և­ է­գուց կտամ, քա­նի որ քեզ մոտ կա»։

——————————————————————————————————————— 168

ՓՈ­ԹՈ­ՐԻ­ԿԸ ԿՀԱՆ­ԴԱՐՏ­ՎԻ

հունիս

6

«Վե՛ր կաց, ով Աստ­ված, դա­տի՛ր քո դա­տաս­տա­նը, հի­շի՛ր այն նա­ խա­տին­քը, որ հի­մարն ա­մեն օր քեզ վրա է դնում» (­Սաղ­մոս 74.22)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը սո­վո­րեց­նում է, թե ինչ­պես պետք է ա­ղո­թել, երբ ցավն ու վիշ­տը թա­կում են սրտիդ դու­ռը, և տ­պա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­վում, որ Աստ­ված ան­տար­բեր է ու ո­չինչ չի նկա­տում։ Կան մար­դիկ, ով­քեր լրջո­րեն չեն վե­րա­բեր­վում Աստ­ծուն։ Նրանք ծի­ծա­ղում են Աստ­ծուն փնտրող մարդ­ կանց հա­վա­տի վրա։ Հա­մալ­սա­րա­նում դա­սա­խո­սը կա­րող է քեզ ծաղ­րի են­ թար­կել հա­մա­կուր­սե­ցի­նե­րիդ առջև, աշ­խա­տա­վայ­րում ղե­կա­վարդ կա­րող է ծաղ­րի են­թար­կել սկզբունք­ներդ, քեզ կա­րող են բա­ցա­հայտ ծաղ­րել այն բա­նի հա­մար, որ խղճիդ հա­կա­ռակ ո­չինչ չես ա­նում։ Այս սաղ­մո­սը գրել է Ա­սա­փը։ Հա­մա­տեքս­տից հաս­կա­նում ենք, որ նա ապ­րել է Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյան այն ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում, երբ թշնա­ մու բա­նա­կը կոր­ծա­նեց Տա­ճա­րը։ Ի՞նչ է սո­վո­րեց­նում այս սաղ­մո­սը. ինչ­ պե՞ս վար­վել, երբ թշնա­մի­ներդ հե­տապն­դում են քեզ, ցան­կա­նա­լով կոր­ծա­ նել քո սրբա­րա­նը՝ հո­գիդ ու խիղճդ։ Թշ­նա­մու հար­ձա­կում­ներն ա­ռա­ջին հեր­թին քեզ չեն ուղղ­ված։ Նա պայ­քա­ րում է Աստ­ծո դեմ։ Ի­րա­կա­նում Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի տա­ռա­պան­քը ֆի­զի­ կա­կան չէ։ Թշ­նա­մին ա­ղա­վա­ղում է Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին քո պատ­ կե­րա­ցու­մը, որ­պես­զի դու հա­վա­տաս, որ Աստ­ված ան­տե­սում է քեզ, որ Նա ա­նար­դար է, դրա հա­մար էլ դժբախ­տու­թյուն­ներ է թույլ տա­լիս քո կյան­քում։ Շա­տե­րը չեն հաս­կա­նում թշնա­մու ի­րա­կան նպա­տա­կը, սա­կայն Ա­սա­փը շատ լավ հաս­կա­ցել ու նկա­րագ­րել է այն իր սաղ­մո­սում։ Այդ պատ­ճա­ռով է, որ նա դի­մում է Աստ­ծուն․ «Վե՛ր կաց, ով Աստ­ված, դա­տի՛ր քո դա­տաս­ տա­նը»։ Ա­մեն ան­գամ, երբ ցա­վը պա­րու­րում է հո­գիդ, ա­ռաջ է քաշ­վում Աստ­ծո գե­րիշ­խող դիր­քի հար­ցը։ Վի­ճարկ­վում է Նրա սերն ու ո­ղոր­մա­ծու­թյու­նը, ար­դա­րու­թյունն ու ար­դա­րա­դա­տու­թյու­նը։ Ս­րա­նով է բա­ցատր­վում մարդ­ կա­յին տա­ռա­պանք­նե­րի առ­կա­յու­թյու­նը։ Ա­մեն օր մի­լիո­նա­վոր հրեշ­տակ­ներ հետևում են, թե ինչ­պես է մարդն ար­ ձա­գան­քում ցա­վին։ Ինչ­պե՞ս ես վար­վում դո՛ւ։ Ա­նի­ծո՞ւմ ես Աստ­ծուն՝ ի­րա­ կա­նաց­նե­լով թշնա­մու տեն­չան­քը, թե՞ գնում ես Հի­սու­սի մոտ՝ Նրա զո­րա­ վոր թևե­րի մեջ սպա­սե­լով փո­թոր­կի հան­դարտ­վե­լուն։ Ցավն ու տա­ռա­պան­քը, ո­րի մի­ջով անց­նում ես, կա­րե­լի է բա­ցատ­րել միայն սա­տա­նա­յի ու Քրիս­տո­սի միջև ծա­գած պայ­քա­րի լույ­սի ներ­քո։ Աստ­ ծո խոս­տու­մը ճշմա­րիտ է։ Աստ­ված չի մո­ռա­նում քեզ, և թշ­նա­մու հար­ձա­ կում­նե­րը կդա­դա­րեն ա­վե­լի շուտ, քան դու ես կար­ծում։ Եվ ու­րեմն, դժվա­րին պա­հե­րին վստա­հո­րեն դի­մի՛ր Աստ­ծուն․ «Վե՛ր կաց, ով Աստ­ված, դա­տի՛ր քո դա­տաս­տա­նը, հի­շի՛ր այն նա­խա­տին­քը, որ հի­ մարն ա­մեն օր քեզ վրա է դնում»։

——————————————————————————————————————— 169

հունիս

7

ՊԱՐՏ­ՔԵՐ ՈՒ Ե­ՐԱՇ­ԽԱ­ՎՈ­ՐՈՒՄ

«Ան­շուշտ չա­րի­քի կհան­դի­պի, ով որ օ­տա­րին ե­րաշ­խա­վոր դառ­նա, բայց ե­րաշ­խա­վո­րու­թյունն ա­տո­ղը ա­պա­հով է» (Ա­ռա­կաց 11.15)։ Օ­տար է հա­մար­վում այն մար­դը, ում չես ճա­նա­չում կամ էլ լավ չես ճա­ նա­չում։ Անմ­տու­թյուն է ե­րաշ­խա­վոր դառ­նալ ան­ծա­նոթ մար­դուն, թեև հին ծա­նոթ­նե­րը կա­րող են ան­ճա­նա­չե­լիո­րեն փոխ­վել՝ ստա­նա­լով փող կամ իշ­ խա­նու­թյուն։ Փո­ղը գայ­թակ­ղում, գրա­վում ու կու­րաց­նում է մար­դուն։ Շա­տե­րին այն շե­ղում է ճիշտ ճա­նա­պար­հից ու այ­լա­սե­րում։ Փո­ղի պատ­ճա­ռով ա­վարտ­ վում է ըն­կե­րու­թյու­նը, ըն­տա­նիք­ներ են քայ­քայ­վում, հա­րա­բե­րու­թյուն­ ներ են խարխլ­վում, ո­րով­հետև մար­դը, ով ըն­կեր էր ձևա­նում, կորց­նում է վստա­հու­թյու­նը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը խո­սում է ոչ միայն օ­տա­րին ե­րաշ­խա­վոր դառ­նա­լու մա­սին։ Խոս­քը նաև փո­խառ­յալ մի­ջոց­նե­րի սխալ օգ­տա­գործ­ման մա­սին է։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը չի ա­սում, որ վարկ վերց­նե­լը վատ է, սա­կայն խոր­հուրդ է տա­լիս ի­մաս­տու­թյամբ տնօ­րի­նել գու­մա­րը։ Երբ պարտ­քով գու­մար ես վերց­նում, կախ­վա­ծու­թյան մեջ ես հայտն­վում, ինչն ինք­նին լավ բան չէ։ Ժա­մա­նա­կա­կից հա­սա­րա­կու­թյու­նը մշտա­պես ինչ-որ բան է պա­հան­ ջում։ Գո­վազ­դով փորձ է ար­վում վա­ճա­ռել այն, ինչն անհ­րա­ժեշտ չէ քեզ։ Գո­վազ­դը հա­մա­ռո­րեն մի բա­նի անհ­րա­ժեշ­տու­թյան պատ­րանք է ստեղ­ ծում, ին­չի կա­րի­քը դու ա­մենևին էլ չու­նես։ Մարդն ի­րեն դժբախտ ու թե­ րար­ժեք է զգում, քա­նի որ չի կա­րո­ղա­նում գնել գո­վազդ­ված ապ­րան­քը, և սկ­սում է վատ­նել չու­նե­ցած գու­մա­րը։ Վար­կա­յին քար­տե­րը հեշ­տու­թյամբ ծու­ղակ են ստեղ­ծում դրանց սե­փա­ կա­նա­տե­րե­րի հա­մար։ Պարտ­քերն ա­րա­գո­րեն ա­ճում են։ Խոր­հուրդն այս­պի­սին է. մի՛ կար­ծիր, թե պարտ­քե­րի ծո­վում խեղդ­վող մար­դու հա­մար լա­վա­գույն օգ­նու­թյու­նը նրան ե­րաշ­խա­վո­րելն է բան­կում։ Այս­պի­սի դեպ­քե­րում պարտ­քեր կու­տա­կած մար­դը պետք է կանգ առ­նի ու խոր­հի իր կեն­սաձևի ու կյան­քի ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րի մա­սին, վեր­ լու­ծի, թե ինչ­պես է տնօ­րի­նում իր գու­մա­րը։ Եվ հե­տո, վստա­հի միայն Աստ­ ծուն, հա­վա­տա­րիմ լի­նի ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­նե­րի տնօ­րին­ման հար­ցում, խնդրի Աստ­ծո օգ­նու­թյունն ու ա­ջակ­ցու­թյու­նը։ Աստ­ված ցույց կտա մարդ­ կա­յին ար­ժեք­նե­րի ու ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­նե­րի հեր­թա­կա­նու­թյու­նը, որ­պես­զի մար­դը կա­րո­ղա­նա վճա­րել իր պարտ­քե­րը՝ ոչ ո­քի չխնդրե­լով ե­րաշ­խա­վոր դառ­նալ իր հա­մար, ո­րով­հետև «ան­շուշտ չա­րի­քի կհան­դի­պի, ով որ օ­տա­ րին ե­րաշ­խա­վոր դառ­նա, բայց ե­րաշ­խա­վո­րու­թյունն ա­տո­ղը ա­պա­հով է»։

——————————————————————————————————————— 170

հունիս

ՀՐԵՇ­ՏԱԿ­ՆԵ­ՐԸ ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆՈՒՄ ԵՆ

8

«Տի­րոջ հրեշ­տա­կը բա­նակ է շի­նում նրա­նից վա­խե­ցող­նե­րի չորս կող­մով և փր­կում է նրանց» (­Սաղ­մոս 34.7)։ Քա­րայ­րում, որ­տեղ Դա­վի­թը թաքն­վում էր Սա­վու­ղից, մութ էր։ Դր­սում նույն­պես ան­թա­փանց խա­վար էր։ Դա­վի­թը փա­խավ հա­րավ, հա­սավ փղշտա­ցի­նե­րի եր­կիր, որ­տեղ նրան տա­րան Ան­քուս թա­գա­վո­րի մոտ։ Դա­ վիթն ի­րեն խե­լա­գար ձևաց­րեց, «դռնե­րի փեղ­կե­րի վրա նշան­ներ էր գծում, և լոր­ձունք­նե­րը ծո­րեց­նում էր իր մո­րու­քի վրա» (Ա Թա­գա­վո­րաց 21.13)։ Ան­քուս թա­գա­վո­րը հրա­մա­յեց ա­զատ ար­ձա­կել նրան։ Դա­վիթն ան­մար­ դաբ­նակ վայ­րե­րով փա­խավ Ո­դո­ղո­մի քա­րայ­րը։ Մի քա­նի ա­միս նա այն­ տեղ թաքն­վեց ու հենց այդ քա­րայ­րում էլ գրեց 34-րդ սաղ­մո­սը։ Դա­վի­թը պատ­մում է, թե ինչ­պես ա­զատ­վեց վա­խից, ո­րը հե­ղե­ղում է կյան­քը, երբ դժվա­րու­թյուն­ներն ան­հաղ­թա­հա­րե­լի են թվում։ Աստ­ված ցան­կա­նում է, որ մենք նույն­պես հա­վատ­քի աչ­քե­րով տես­նենք այն, ինչն ան­տե­սա­նե­լի է ֆի­զի­կա­կան տե­սո­ղու­թյան հա­մար։ Դա­վի­թը մի զար­մա­նահ­րաշ տե­սա­րան է նկա­րագ­րում․ «Տի­րոջ հրեշ­տա­կը բա­նակ է շի­ նում նրա­նից վա­խե­ցող­նե­րի չորս կող­մով և փր­կում է նրանց»։ Դու միայ­ նակ չես լի­նի փո­թոր­կի ժա­մա­նակ։ Ա­ռա­վոտ­յան ժա­մը չորսն էր, երբ հա­սանք գե­տի մոտ։ Ցուրտ լու­սա­բաց էր, օ­դի ջեր­մաս­տի­ճա­նը հա­սել էր զրո­յի։ Մենք շարժ­վե­ցինք դե­պի Կ­րու­սե­րո բնա­կա­վայ­րը, ո­րը գտնվում է սա­րե­րում, ծո­վի մա­կերևույ­թից 4133 մետր բարձ­րու­թյան վրա։ Այն Պե­րուի տա­րած­քով ձգվող Ալ­տիպ­լա­նո լեռ­նաշղ­թա­ յի ա­մե­նա­բարձր գա­գաթն է։ Ա­ռա­ջին խում­բը մի օր շուտ էր ճա­նա­պարհ ընկ­նել, որ­պես­զի ա­մեն բան պատ­րաս­տի մինչև մեր տեղ հաս­նե­լը։ Սա­կայն, երբ հա­սանք գե­տի մոտ, տե­սանք, որ նրանց մե­քե­նան թաղ­վել էր ծան­ծա­ղու­տում և մարդ­կանց կյան­քին վտանգ էր սպառ­նում։ Եր­կու կին՝ ո­տա­բո­բիկ կանգ­նած սա­ռը ջրի մեջ, հրում էին մե­քե­նան։ Մենք օգ­նու­թյան շտա­պե­ցինք, սա­կայն մեր բո­լոր ջան­քերն ա­նօ­գուտ էին։ Անս­պա­սե­լիո­րեն մեզ մի մե­քե­նա մո­տե­ցավ։ Վա­ րոր­դը ճո­պա­նը կա­պեց մեր մե­քե­նա­յից, դուրս բե­րեց մեզ ափ ու ան­հե­տա­ ցավ։ Ի՞նչն էր ստի­պել այդ մար­դուն վաղ ա­ռա­վոտ­յան անց­նել ա­մա­յի լեռ­ նա­յին ճա­նա­պար­հով։ Որ­տե­ղի՞ց նա հայտն­վեց։ Բո­լորս հուզ­ված էինք։ Ոչ ոք ո­չինչ չա­սաց, սա­կայն մենք հա­մոզ­ված էինք, որ ան­ծա­նոթ մար­դու մի­ջո­ցով Աստ­ված կա­տա­րեց Իր խոս­տու­մը․ «Տի­րոջ հրեշ­տա­կը բա­նակ է շի­նում նրա­նից վա­խե­ցող­նե­րի չորս կող­մով և փր­կում է նրանց»։

——————————————————————————————————————— 171

հունիս

9

ՔՈ ԸՆՏ­ՐԱԾ ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐ­ՀԸ

«Մար­դու հի­մա­րու­թյու­նը ա­վե­րում է նրա ճա­նա­պար­հը, և նրա սիր­ տը տրտնջում է Տի­րոջ դեմ» (Ա­ռա­կաց 19.3)։ Ե՛վ Աստ­վա­ծաշն­չում, և՛ շատ այլ գրքե­րում կյան­քը հա­մե­մատ­վում է ճա­ նա­պար­հի հետ։ Հո­մե­րո­սի «Ո­դի­սա­կան»-ում գլխա­վոր հե­րո­սը ճա­նա­պար­ հոր­դում է տա­սը տա­րի, Ջոն Բուն­յա­նի գրքում քրիս­տոն­յա­յի կյան­քը ներ­ կա­յաց­վում է իբրև եր­կար ճամ­փոր­դու­թյուն Կոր­ծան­ման քա­ղա­քից մինչև Երկ­նա­յին եր­կիր։ Ե­թե վեր­լու­ծենք, Աստ­վա­ծաշն­չում ներ­կա­յաց­ված է դե­պի իս­կա­կան ու հա­վի­տե­նա­կան եր­ջան­կու­թյան տա­նող միակ հնա­րա­վոր ճա­նա­պար­հը։ Մեր օ­րե­րում մար­դիկ այլ կերպ են մտա­ծում։ Նրանք հա­վա­տում են, որ ճա­ նա­պար­հը մե­կը չէ, և Աստ­ծո մոտ տա­նող բա­զում ճա­նա­պարհ­ներ կան, և կարևո­րը միայն ան­կեղ­ծո­րեն հա­վա­տալն է։ Ու­րիշ տե­սա­կետ պաշտ­պա­ նելն այ­սօր հա­մար­վում է սխալ։ Ապ­րե­լով այս երկ­րի վրա, Հի­սուսն ա­սաց․ «Նեղ դռնով ներս մտեք, ո­րով­ հետև լայն է դու­ռը և­ ըն­դար­ձակ ճա­նա­պար­հը, որ կո­րուստն է տա­նում, և շա­տեր են նրա­նով գնա­ցող­նե­րը։ Քա­նի՜ նեղ է դու­ռը, և նեղ­վածք է ճա­ նա­պար­հը, որ տա­նում է կյանք, և քիչ են նրան գտնող­նե­րը» (­Մատ­թեոս 7.13,14)։ Ե­թե Հի­սուսն այ­սօր ապ­րեր մեր աշ­խար­հում, Նրա խոս­քերն ա­նըն­դու­նե­ լի կհա­մար­վեին։ Սա­կայն դրանք ճշմար­տու­թյուն են. եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­ մար պետք է ընտ­րել միակ ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հը։ Սո­ղո­մո­նը մոտ հար­յուր ան­գամ օգ­տա­գոր­ծում է «ճա­նա­պարհ, ու­ղի, ա­րա­հետ» բա­ռե­րը։ Հա­մա­ձայն Ա­ռա­կաց գրքի՝ ի­մաս­տու­թյու­նը միայն այն չէ, ինչ դու ա­նում ես, դա ճա­նա­պարհն է, ո­րին դու հետևում ես։ Մեր­ժե­լով Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կած ճա­նա­պար­հը, դու մեր­ժում ես նաև Աստ­ծուն։ Խո­սե­լով կյան­քի ճա­նա­պար­հի մա­սին, Սո­ղո­մոնն ընդգ­ծում է, որ մարդն ա­զատ է ընտ­րու­թյան հար­ցում։ Նա հա­ճախ է հա­մե­մա­տում Աստ­ծո ճա­նա­ պարհն ընտ­րած և Աստ­ծուն մեր­ժող մարդ­կանց կյան­քը։ Ճշ­մա­րիտ կրո­նը ար­գելք­նե­րի կրոն չէ. այն ընտ­րու­թյուն է։ Դու ինքդ ես ընտ­րում ու ո­րո­շում կա­յաց­նում։ Դու նաև պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն ես կրում քո ընտ­րու­թյան հա­մար։ Քո ճա­նա­պար­հի արդ­յուն­քը կլի­նի կա՛մ կյանք, կա՛մ մահ։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը կոչ է ա­նում խոր­հել․ «Ո՞ւր ես գնում։ Ո՞ւր է տա­նում քեզ քո ընտ­րած ճա­նա­պար­հը։ Ըն­դու­նի՛ր, որ «մար­դու հի­մա­րու­թյու­նը ա­վե­րում է նրա ճա­նա­պար­հը», և­ընտ­րի՛ր Աստ­ծո ի­մաս­տու­թյու­նը»։

——————————————————————————————————————— 172

ԶՈՒՐ ՄԻ՛ ՏԱ­ՌԱ­ՊԻՐ

հունիս

10

«Մի՛ ե­ղեք ինչ­պես ձի և ջո­րի, որ միտք չու­նեն, որ նրանց կզա­կի մեջ սանձ և պա­խուրց պետք է դնել, որ չմո­տե­նան քեզ» (­Սաղ­մոս 32.9)։ Մեղ­քը վերք է ա­ռա­ջաց­նում, ո­րը կա­րող է մա­հա­ցու լի­նել։ Եվ այ­դու­հան­ դերձ, վեր­քից մնա­ցած սպի­նե­րը մեզ հա­մար խրատ են դառ­նում։ Դա­վի­թը սե­փա­կան փոր­ձի վրա էր զգա­ցել, թե որ­քան կոր­ծա­նա­րար է մեղ­քի ու­ժը։ 51-րդ սաղ­մո­սում, որն ա­պաշ­խա­րու­թյան ա­ղոթք է, Դա­վի­թը խոս­տա­ նում է Աստ­ծուն․ «Ա­պա ա­նօ­րեն­նե­րին կսո­վո­րեց­նեմ քո ճա­նա­պարհ­նե­րը, և մե­ղա­վոր­նե­րը հետ կդառ­նան քեզ մոտ» (­Սաղ­մոս 51.13)։ Դա­վի­թը պատ­ րաստ էր կիս­վել մյուս­նե­րի հետ իր դա­ռը փոր­ձա­ռու­թյամբ։ Այ­սօր­վա սաղ­մոսն այդ խոստ­ման ի­րա­կա­նա­ցումն է։ Սա տաս­ներ­կու խրա­տա­կան սաղ­մոս­նե­րից ա­ռա­ջինն է։ Դա­վի­թը ջա­նում ինձ և քեզ բա­ցատ­րել ա­մե­նա­կարևո­րը. մեղ­քը կոր­ծա­ նում է ա­մեն ինչ, ին­չին որ դիպ­չում է, ուս­տի հար­կա­վոր է փախ­չել դրա­նից։ Դա­վիթն ան­քուն գի­շեր­ներ է անց­կաց­րել, եր­կար, ան­վեր­ջա­նա­լի թվա­ցող օ­րեր՝ տանջ­վե­լով մեղ­քի ծան­րու­թյու­նից, վհա­տու­թյու­նից ու վշտից։ Նրա խիղ­ճը պատ­ժում էր նրան։ «Երբ որ ես լուռ կա­ցա, ոս­կոր­ներս մաշ­վե­ցին իմ ա­մեն օր հա­ռա­չե­լով։ Ո­րով­հետև ցե­րեկ և գի­շեր քո ձեռ­քը ծան­րա­նում էր ինձ վրա, իմ թա­ցու­թյու­նը ա­մառ­վա չո­րու­թյուն դա­ռավ», - վկա­յում է նա սաղ­մո­սի սկզբում։ Դա­վի­թը դա­սեր քա­ղեց ան­տա­նե­լի ցա­վի ու ար­ցունք­նե­րի գնով։ Անց­նե­ լով այս սար­սա­փե­լի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մի­ջով, նա խոր­հուրդ է տա­լիս․ «Մի՛ ե­ղեք ինչ­պես ձի և ջո­րի, որ միտք չու­նեն»։ Ո՞րն է մար­դու և կեն­դա­նու տար­բե­րու­թյու­նը։ Ա­զա­տու­թյու­նը։ Մարդն ա­զատ է, կա­րող է ընտ­րել ու ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, իսկ կեն­դա­նին հետևում է իր բնազդ­նե­րին։ Բայց նույ­նիսկ կեն­դա­նի­ներն են եր­բեմն հրա­ժար­վում այն ա­մե­նից, ին­չը վնա­սում է ի­րենց, իսկ մար­դը՝ ա­զատ լի­նե­լով, հա­մա­ռո­ րեն քայ­լում է դե­պի կոր­ծա­նում տա­նող ճա­նա­պար­հով։ Հե­տաքր­քիր է հա­մե­մա­տել ձիե­րին ու ջո­րի­նե­րին։ Ե­թե ձին սո­վոր է հե­ ռուն սլա­նալ, ա­պա ջո­րին հակ­ված է հա­մա­ռե­լու։ Բնաշ­խար­հի այս հա­մե­ մա­տու­թյուն­նե­րով Դա­վի­թը կա­մե­նում է սո­վո­րեց­նել մեզ։ Այ­սօր դու ո­րո­շում­ներ ես կա­յաց­նե­լու, ո­րոնք կա­րող են հան­գեց­նել կյան­ քի կամ մահ­վան։ Դու ա­զատ ես մե­ղան­չել, տա­ռա­պել, ող­բալ կամ եր­ջա­նիկ լի­նել։ Ապ­րի՛ր կյանքդ Աստ­ծո հետ։ Մի՛ խու­սա­փիր Նրա­նից ու մի՛ հա­մա­ռիր։ Մեզ հա­մար է աս­ված. «Մի՛ ե­ղեք ինչ­պես ձի և ջո­րի, որ միտք չու­նեն, որ նրանց կզա­կի մեջ սանձ և պա­խուրց պետք է դնել, որ չմո­տե­նան քեզ»։

——————————————————————————————————————— 173

հունիս

11

Ս­ՏԱ­ԽՈ­ՍԸ ՉԻ ՓՐԿՎԻ

«Ս­տա­խոս վկան ան­պա­տիժ չի մնա, և սու­տեր փչո­ղը չի պրծնի» (Ա­ռա­կաց 19.5)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում կա­րե­լի է ա­ռանձ­նաց­նել եր­կու գա­ղա­փար։ Ա­ռա­ջինն այն է, որ մարդ­կա­յին ցան­կա­ցած գոր­ծո­ղու­թյուն ան­հետևանք չի մնում։ Ս­տա­խոս վկան պատժ­վում է։ Երկ­րորդ միտ­քը՝ ստի ոտ­քե­րը կարճ են։ Վաղ, թե ուշ կեղ­ծի­քը բա­ցա­հայտ­վում, և ս­տա­խո­սը խայ­տա­ռակ­վում է։ Սուտ վկա­յու­թյան ու խա­բեու­թյան հիմ­քը ե­սա­սի­րու­թյունն է։ Սուտ վկան զո­հա­բե­րում է իր խիղ­ճը հա­նուն փո­ղի կամ մեկ այլ շա­հի։ Մահ­վան շե­մին կանգ­նած մի կին խոս­տո­վա­նեց, որ տա­րի­ներ ա­ռաջ դա­տա­րա­նում սուտ վկա­յու­թյուն է տվել մի մար­դու դեմ՝ կոր­ծա­նե­լով նրա կյան­քը։ Եվ հի­մա նա փա­փա­գում էր նե­րում ստա­նալ տու­ժած ան­մեղ մար­դուց, քա­նի դեռ չէր մա­հա­ցել։ Կազ­մա­կեր­պու­թյան տնօ­րենն իր պաշ­տո­նին էր հա­սել ստի ու կեղ­ծի­քի մի­ջո­ցով։ Ի­րա­կա­նում նա եր­բեք չէր սո­վո­րել հա­մալ­սա­րա­նում, իսկ նրա դիպ­լո­մը կեղծ էր։ Ա­ռա­ջին դեպ­քում սե­փա­կան խիղ­ճը վա­ճա­ռած կի­նը մինչև կյան­քի վեր­ջը հան­գիստ չէր գտնում՝ ապ­րե­լով մեղ­քի ծանր զգա­ցու­մով։ Երկ­րորդ դեպ­ քում, կա­րիե­րա­յի սան­դուղ­քով վե­րելքն ա­վարտ­վեց խայ­տա­ռակ ան­կու­մով, երբ խա­բեու­թյու­նը բաց­վեց։ Եր­կուսն էլ փնտրում էին միայն ի­րենց շա­հը, և թ­վում էր, թե նրանք հա­ սել են ի­րենց ու­զա­ծին։ Իսկ ին­չո՞ւ նրանց պատ­մու­թյունն այդ­քան տխուր ա­վարտ ու­նե­ցավ։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը պա­տաս­խա­նում է այդ հար­ցին։ Ա­մեն ին­չի հա­մար պետք է վճա­րել։ Ո­չինչ ան­հետևանք չի մնում։ Մի պահ թվում է, թե խա­բեու­ թյու­նը շա­հա­վետ է, սա­կայն ժա­մա­նակն ա­նո­ղոք դա­տա­վոր է։ Թափ­վում է հարթ ծե­փը, և­երևում են ան­հարթ պա­տե­րը։ Մի՛ խու­սա­փիր ճշմար­տու­թյու­նից, նույ­նիսկ, ե­թե այն ցավ է պատ­ճա­ ռում։ Խու­սա­փե­լով ճշմար­տու­թյու­նից ու ի­րա­կա­նու­թյու­նից, դու սայ­թա­ քում ու գլոր­վում ես ան­հա­տակ ան­դուն­դը՝ չգի­տակ­ցե­լով, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում ի­րա­կա­նում։ Ա­մեն բան խառն­վում է, դու ոչ մի բա­նում վստա­հու­ թյուն չու­նես, դու տա­ռա­պում ես։ Դու այլևս չես կա­րո­ղա­նում ու­րա­խա­նալ կյան­քի պարգևած ա­մե­նօր­յա ման­րուք­նե­րով։ Եր­կատ­վե­լու ցա­վը խեղ­դում է քեզ։ Դու կորց­նում ես քո ան­հա­տա­կա­նու­թյու­նը։ Ո՞վ ես դու հի­մա։ Արդ­ յոք մար­դիկ ճա­նա­չո՞ւմ են քեզ այն­պի­սին, ինչ­պի­սին կաս ի­րա­կա­նում։ Ինչ­ պե՞ս կա­րող ես խա­ղա­ղու­թյուն գտնել։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ես եր­ջա­նիկ լի­նել, երբ հո­գումդ խառ­նաշ­փոթ է։ Երբ դու Հի­սու­սում ես, ցավն ան­հե­տա­նում է։ Նրա մոտ ձևաց­նե­լու կա­ րիք չկա։ Նա է ճշմար­տու­թյունն ու կյան­քը։ Ե­թե Քրիս­տոսն ապ­րում է քո սրտում, դու քայ­լում ես ճշմար­տու­թյան ճա­նա­պար­հով, ու քո շրթունք­նե­րը միայն ճշմար­տու­թյուն են խո­սում։ Մի՛ ա­նար­գիր ճշմար­տու­թյու­նը, ո­րով­ հետև «ստա­խոս վկան ան­պա­տիժ չի մնա, և սու­տեր փչո­ղը չի պրծնի»։ ——————————————————————————————————————— 174

Կ­ՅԱՆ­ՔԻ ՄԱՅ­ՐԱ­ՄՈՒ­ՏԻՆ

հունիս

12

«Իմ ծե­րու­թյան ժա­մա­նա­կում դեն մի՛ գցիր ինձ, զո­րու­թյունս պա­կա­ սե­լիս մի՛ թո­ղիր ինձ» (­Սաղ­մոս 71.9)։ Մերժ­վա­ծու­թյուն և միայ­նու­թյուն. տխուր բա­ռեր են։ Ոչ ոք չի ցան­կա­նում մերժ­ված ու միայ­նակ լի­նել։ Սա­կայն մեղ­քի այս աշ­խար­հում սա ի­րա­կա­ նու­թյուն է։ Այն ա­մե­նը, ինչ ու­նի սկիզբ, ու­նի նաև վերջ։ Ժա­մա­նակն ան­դառ­նա­լի է ու ա­նո­ղոք։ Ժա­մա­ցույ­ցի սլաք­ներն ա­ռաջ են շարժ­վում, և մի օր, նա­յե­լով հա­ յե­լու մեջ քո ար­տա­ցո­լան­քին, հաս­կա­նում ես, որ ե­րի­տա­սար­դու­թյան թար­ մու­թյունն ու զո­րու­թյու­նը լքել են քեզ։ Հա­ճախ են ծե­րերն ար­հա­մարհ­վում։ Ծե­րու­թյու­նը, աղ­քա­տու­թյունն ու վիշ­տը կար­ծես ու­ղեկ­ցում են ի­րար։ Ծե­րե­րին մո­ռա­նում ու թող­նում են ա­նօգ­նա­կան։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կին չեն ան­հանգս­տաց­նում ո՛չ մարդ­կա­յին ար­հա­մար­հանքն ու մո­ռաց­վա­ծու­թյու­նը, ո՛չ մարդ­կա­յին օգ­նու­թյան բա­ցա­ կա­յու­թյու­նը։ Սաղ­մոս­նե­րում բազ­միցս նշվում է, որ մար­դու պատ­ճա­ռած չա­րի­քը սար­սա­փե­լի չէ։ Սաղ­մո­սեր­գուն դի­մում է Աստ­ծուն։ Փոխ­հա­րա­բե­ րու­թյուն­ներն Աստ­ծո հետ. ա­հա, թե ինչն է ի­րա­կա­նում ա­մե­նա­կարևո­րը։ Կ­յան­քը Քրիս­տո­սում հիա­նա­լի և­ ու­րախ է ցան­կա­ցած տա­րի­քում։ Ման­ կու­թյունն ու­նի իր ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րը, սա­կայն դնում է նաև սահ­մա­նա­ փա­կում­ներ։ Ե­րե­խան կա­րող է ան­հոգ խա­ղալ ամ­բողջ օ­րը, սա­կայն չի կա­ րող գնալ որ­տեղ ու­զում է։ Ե­րի­տա­սար­դու­թյու­նը նույն­պես ու­նի իր լավ ու վատ կող­մե­րը։ Դու կա­րող ես ինք­նու­րույն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, ու­ժեղ ես ու ե­ռան­դով լի, կա­րող ես բարձ­րա­նալ սա­րի գա­գաթն ու սուզ­վել օվ­կիա­ նո­սի խոր­քե­րը, սա­կայն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լիս դու պա­տաս­խա­նատ­վու­ թյուն ես կրում ու եր­բեմն ստիպ­ված ես լի­նում թանկ վճա­րել սխալ­նե­րիդ հա­մար։ Եվ ա­հա մո­տե­նում է ծե­րու­թյու­նը։ Ա­վարտ­ված է քո աշ­խա­տան­քա­յին ու­ ղին, կյան­քիդ բո­լոր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը կա­տար­ված են, ե­րե­խա­նե­րը մե­ծա­ցել են ու ապ­րում են բա­րե­կե­ցիկ կյան­քով։ Իսկ դու զգում ես տա­րի­նե­ րի ծան­րու­թյու­նը, վա­տա­նում է տե­սո­ղու­թյունդ, լսո­ղու­թյունդ ծան­րա­նում է, ու­ժերդ լքում են քեզ։ Սա է ի­րա­կա­նու­թյու­նը, ո­րից փախ­չել չես կա­րող։ Ի­մաս­տու­թյամբ պետք է ապ­րել ծե­րու­թյան տա­րի­նե­րը՝ վա­յե­լե­լով կյան­քի պարգևած լա­վա­գույն բա­րիք­նե­րը։ Սող­մո­սեր­գուն խնդրում է Աստ­ծուն ա­մե­նա­կարևո­րի հա­մար. «Մի՛ թո­ղիր ինձ»։ Կ­յանքն ա­ռանց Աստ­ծո ու­նայն է ու ա­նի­մաստ։ Ծե­րու­թյունն ա­ռանց Աստ­ ծո նման է մռայլ աղ­ջա­մուղ­ջի, մութ գի­շե­րի, միայ­նու­թյան ու մո­ռա­ցու­թյան։ Աստ­ծո հետ այն դե­պի հա­վեր­ժու­թյուն տա­նող ճա­նա­պար­հի վեր­ջին հատ­ վածն է։ Կարևոր չէ, թե կյան­քիդ որ փու­լում ես այ­սօր։ Խնդ­րի՛ր ամ­բողջ սրտով․ «Իմ ծե­րու­թյան ժա­մա­նա­կում դեն մի՛ գցիր ինձ, զո­րու­թյունս պա­կա­սե­լիս մի՛ թո­ղիր ինձ»։ ——————————————————————————————————————— 175

հունիս

13

ՀԱ­ՎԱ­ՏԱ­ՐԻ՛Մ Ե­ՂԻՐ

«Քո ըն­կե­րի դեմ չա­րու­թյուն մի՛ մտա­ծիր, քա­նի որ նա վստա­հա­բար կե­նում է քեզ մոտ» (Ա­ռա­կաց 3.29)։ Ան­կաս­կած, ան­հա­վա­տար­մու­թյու­նը մար­դու բնա­վո­րու­թյան ա­մե­նա­ վատ թե­րու­թյուն­նե­րից մեկն է։ Ան­հա­վա­տա­րիմ մարդն ըն­կեր է ձևա­նում, ծա­ծուկ դա­վեր է նյու­թում քո դեմ ու դա­վա­ճա­նում է քեզ։ Մի ան­գամ նա­մակ ստա­ցա, ո­րի հե­ղի­նա­կը վրդով­ված էր, քա­նի որ նրա լա­վա­գույն ըն­կե­րը, ում նա օգ­նել էր աշ­խա­տան­քի անց­նել կազ­մա­կեր­պու­ թյու­նում, ա­նար­դա­րա­ցիո­րեն դա­վա­ճա­նել էր նրան ու խլել պաշ­տո­նը։ «Ով ա­սես կա­րող էր այդ­պես վար­վել ինձ հետ, սա­կայն ոչ նա, քա­նի որ ես նրան իմ լա­վա­գույն ըն­կերն էի հա­մա­րում», - աս­վում էր նա­մա­կում։ Մի ու­րիշ ան­գամ զրու­ցում էի մի կնոջ հետ, ով հրա­վի­րել էր իր լա­վա­գույն ըն­կե­րու­հուն ո­րոշ ժա­մա­նակ ապ­րել ի­րենց տա­նը, քա­նի որ ըն­կե­րու­հու կյան­քում դժվա­րու­թյուն­ներ կա­յին։ Սա­կայն շու­տով կնո­ջը հայտ­նի էր դար­ ձել, որ ըն­կե­րու­հին կապ­վել էր իր ա­մուս­նու հետ։ «Ինչ­պե՞ս կա­րող էր նա այդ­քան կեղ­ծա­վոր ու ստա­խոս լի­նել», - հարց­նում էր կի­նը։ Այ­սօր­վա տեքս­տում Սո­ղո­մո­նը դի­մում է հենց այդ­պի­սի մարդ­կանց, ով­ քեր նա­խան­ձի, անվս­տա­հու­թյան, պատ­վա­մո­լու­թյան, կամ այլ պատ­ճառ­ նե­րով չեն կա­րո­ղա­նում պահ­պա­նել հա­վա­տար­մու­թյու­նը։ Դա­վա­ճա­նու­թյունն ա­վե­լի մեծ վնաս է պատ­ճա­ռում դա­վա­ճա­նո­ղին, քան նրան, ում դա­վա­ճա­նում են։ Ցան­կա­ցած ար­տա­քին վերք ժա­մա­նա­կի ըն­ թաց­քում լա­վա­նում է։ Պար­զա­պես ժա­մա­նակ է պա­հանջ­վում. արդ­յուն­քում մնում են միայն սպի­նե­րը։ Ա­վե­լի վտան­գա­վոր են ներ­քին վեր­քե­րը, ո­րոնք դան­դաղ, բայց ի­րա­պես կոր­ծա­նում են մար­դու կյան­քը։ Մի ան­գամ ըն­կա լո­գա­րա­նում ու կորց­րի գի­տակ­ցու­թյունս։ Ուշ­քի գա­լով՝ լավ զննե­ցի ինձ ու ոչ մի վնաս­վածք չգտա. ո՛չ վեր­քեր կա­յին, ո՛չ էլ կապ­ տուկ­ներ։ Ես ինձ հան­գիստ էի զգում։ Բայց կես ժամ անց նո­րից կորց­րի գի­տակ­ցու­թյունս։ Ինձ տե­ղա­փո­խե­ցին հի­վան­դա­նոց։ Հե­տա­զո­տու­թյու­նից հե­տո բժիշկն ա­սաց, որ ինձ մոտ ներ­քին ար­յու­նա­հո­սու­թյուն է սկսվել, և­ ե­թե կես ժամ ուշ տե­ղա­փո­խեին հի­վան­դա­նոց, ար­դեն ուշ կլի­ներ։ Դա­վա­ճա­նի մոտ սկսվում է «­ներ­քին ար­յու­նա­հո­սու­թյուն»։ Նա կա­րող է և չի­մա­նալ այդ մա­սին, սա­կայն նրա կյան­քը հալ­վում, ձեռ­քից գնում է։ Նա ի­րեն դժբախտ է զգում և չի կա­րո­ղա­նում վա­յե­լել կյան­քը։ Նրա ան­հա­վա­ տար­մու­թյունն ի­րեն ա­վե­լի մեծ վնաս է պատ­ճա­ռում, քան ըն­կե­րո­ջը, ում դա­վա­ճա­նել է։ Իր դա­վա­ճա­նու­թյամբ նա փշրում է սե­փա­կան սիր­տը։ Հի­սու­սում մենք ստա­նում ենք լիար­ժեք կյանք ու զո­րու­թյուն, որ­պես­զի ի­րա­կա­նաց­նենք մեր ե­րա­զանք­նե­րը՝ չդա­վա­ճա­նե­լով ոչ ո­քի։ Հի­սու­սում մենք սո­վո­րում ենք ան­շա­հախնդ­րո­րեն հոգ տա­նել այ­լոց բա­րե­կե­ցու­թյան մա­սին։ Ճշ­մա­րիտ ըն­կե՛ր ե­ղիր նրանց հա­մար, ով­քեր վստա­հում են քեզ․ «Քո ըն­ կե­րի դեմ չա­րու­թյուն մի՛ մտա­ծիր, քա­նի որ նա վստա­հա­բար կե­նում է քեզ մոտ»։ ——————————————————————————————————————— 176

ՏԵՐ, ԵՍ ՔՈ ԿԱ­ՐԻՔՆ ՈՒ­ՆԵՄ

հունիս

14

«Բայց ես աղ­քատ եմ և տ­նանկ, ով Աստ­ված, շու­տով հա­սի՛ր ինձ մոտ. դու ես իմ օգ­նա­կանն ու փրկի­չը, Տեր, մի՛ ու­շա­նա» (­Սաղ­մոս 70.5)։ Ի՞նչ տե­ղի կու­նե­նար տիե­զեր­քի հետ, ե­թե Աստ­ված մեկ վայրկ­յա­նով ան­ գամ դա­դա­րեր պահ­պա­նել այն։ Ինչ­պի­սի՞ ա­ղետ­ներ տե­ղի կու­նե­նա­յին տիե­ զեր­քում, ե­թե Աստ­ված մո­ռա­նար Իր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մա­սին։ Այ­նուա­մե­ նայ­նիվ, երբ ցա­վը ներ­խու­ժում է մարդ­կա­յին կյանք, մարդն ա­ռա­ջին հեր­թին մտա­ծում է, որ Աստ­ված լքել է ի­րեն ու մո­ռա­ցել Իր խոս­տում­նե­րի մա­սին։ Դա­վի­թը դի­մում է Աստ­ծուն․ «Տեր, մի՛ ու­շա­նա»։ Նա չէր պատ­կե­րաց­նում, թե ի­րա­կա­նում ինչ­պի­սի ող­բեր­գու­թյուն կա­րող էր տե­ղի ու­նե­նալ, ե­թե Աստ­ ված մի պահ դա­դա­րեր գոր­ծել։ Հի­սուսն ապ­րե­լով այս երկ­րի վրա, ա­սաց․ «Իմ Հայ­րը մինչև հի­մա գոր­ ծում է, և­ես էլ գոր­ծում եմ» (­Հով­հան­նես 5.17)։ Աստ­ված եր­բեք չի ու­շա­նում, եր­բեք չի մո­ռա­նում, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում Իր զա­վակ­նե­րի կյան­քում։ Աստ­ված ա­մեն օր պաշտ­պա­նում ու ա­զա­տում է մեզ։ Նա միշտ ու­շա­դիր է յու­րա­քանչ­յու­րիս հան­դեպ ու ցան­կա­ցած պա­հի պատ­րաստ է օգ­նու­թյան ձեռք մեկ­նել։ Այ­սօր­վա հա­մարն օգ­նում է մեզ հաս­կա­նալ ու զգալ Աստ­ծո ա­ջակ­ցու­թյու­ նը։ Ըն­դու­նի՛ր, որ դու «աղ­քատ ես և տ­նանկ»։ Աստ­ված չի կա­րող օգ­նել մե­կին, ով ա­սում է․ «Ես հա­րուստ եմ և մե­ծա­ցա, և­ ոչ բա­նի կա­րոտ չեմ» (­Հայտ­նու­թյուն 3.17)։ Ա­րար­ված էա­կի ինք­նա­բա­վա­րար­վա­ծու­թյունն ան­ հաղ­թա­հա­րե­լի խո­չըն­դոտ է իր ու Ա­րար­չի միջև։ Ժա­մա­նա­կա­կից մար­դա­ կենտ­րոն գա­ղա­փար­նե­րը խան­գա­րում են Աստ­ծուն օրհ­նել մեզ։ Աստ­ծո շնոր­հի գա­հին հաս­նե­լու ա­մե­նա­կարճ ճա­նա­պարհն այն բա­նի գի­տակ­ցումն է, որ դու մե­ղա­վոր ես։ Քե­զա­նում ո­չինչ կա­տար­յալ չէ, դու մո­ տե­նում ես Աստ­ծուն՝ խնդրե­լով ա­նել այն, ինչն ինքդ ան­կա­րող ես ա­նել։ Ինչ­պի­սի՞ն է քո անձ­նա­կան, ըն­տա­նե­կան, հոգևոր ու մաս­նա­գի­տա­կան կյան­քը։ Դու պայ­քա­րում ես, փոր­ձե­լով ինք­նու­րույն հաղ­թա­հա­րել դժվա­րու­ թյուն­նե­րը, սա­կայն դա քեզ չի՞ հա­ջող­վում։ Ա­ղո­թի՛ր․ «Բայց ես աղ­քատ եմ և տ­նանկ, ով Աստ­ված, շու­տով հա­սի՛ր ինձ մոտ. դու ես իմ օգ­նա­կանն ու փրկի­չը, Տեր, մի՛ ու­շա­նա»։

——————————————————————————————————————— 177

հունիս

15 ԿԳՏ­ՆԵՍ ԱՅՆ, ԻՆՉ ՓՆՏՐՈՒՄ ԵՍ

«Բա­րու­թյուն ո­րո­նո­ղը ու­զում է հա­ճե­լի լի­նել, բայց չա­րու­թյուն ու­զո­ ղը կհան­դի­պի նրան» (Ա­ռա­կաց 11.27)։ Դե­ռա­հաս տա­րի­քում սի­րում էի նա­յել գե­տի հո­սան­քին։ Ռի­մակ գե­տը, ո­րը սկիզբ էր առ­նում Պե­րուի լեռ­նա­յին գա­գաթ­նե­րից ու թափ­վում Խա­ղաղ օվ­կիա­նոս, հո­սում էր դպրո­ցի տա­րած­քով, որ­տեղ ես էի սո­վո­րում։ Ռի­մակ ան­վա­նու­մը, ո­րը հնդկա­ցի­նե­րը տվել են գե­տին, նշա­նա­կում է «շա­տա­ խոս»։ Գետն իս­կա­պես աղմ­կոտ է, հատ­կա­պես անձրև­նե­րի շրջա­նում, երբ գե­տի հոսքն այն­քան ու­ժեղ է, որ գլո­րում է հա­տա­կի հսկա­յա­կան քա­րե­րը։ Ինձ դուր էր գա­լիս գե­տի աղ­մու­կը։ Կանգ­նե­լով գե­տի ա­փին, ես կա­րո­ղա­ նում էի ա­ռո­գա­նու­թյունս կա­տա­րե­լա­գոր­ծե­լու հա­մար բարձ­րա­ձայն բա­ նաս­տեղ­ծու­թյուն­ներ կար­դալ, և­ոչ ոք ինձ չէր լսում։ Մի ան­գամ գե­տից վե­րա­դառ­նա­լիս, ես գտա մեղ­վի մի բույն, ո­րը կախ­ ված էր ու­ռե­նու բարձր ճյու­ղից։ Ո­րո­շե­ցի քան­դել այն։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ բա­րու­թյուն ո­րո­նո­ղը կգտնի այն։ Շատ կարևոր է ու­շադ­րու­ թյուն դարձ­նել երկ­րորդ նա­խա­դա­սու­թյա­նը․ «Չա­րու­թյուն ու­զո­ղը կհան­դի­ պի նրան»։ Ակն­հայտ է, որ մե­ղու­նե­րի փե­թա­կը քան­դե­լը ո՛չ բա­րի գործ էր, ո՛չ էլ ան­ մեղ զվար­ճանք։ Ի­րա­կա­նում ես չա­րու­թյան էի ձգտում։ Մեղ­վի փե­թա­կը քան­դելն այն­քան էլ հեշտ չէր։ Այդ օր­վա­նից սկսած ես ա­մեն օր գնում էի գե­տի ափ ոչ թե բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­ներ կար­դա­լու, այլ մի­ջատ­նե­րի բույ­նը քան­դե­լու։ Ես հա­մա­ռո­րեն հար­վա­ծում էի քա­րե­րով։ Վեր­ջա­պես ինձ հա­ջող­վեց հաս­նել նպա­տա­կիս։ Մեղ­վի փե­թա­կը ներքև ըն­ կավ, ու հաշ­ված վայրկ­յան­նե­րի ըն­թաց­քում հսկա­յա­կան պար­սը հար­ձակ­ վեց ինձ վրա։ Հայտն­վե­լով ա­նե­լա­նե­լի ի­րա­վի­ճա­կում՝ ստիպ­ված էի ցատ­կել գե­տը, իսկ հե­տո պայ­քա­րել գե­տի հո­սան­քի դեմ, որ­պես­զի այն չքշի ինձ։ Դա­րեր ա­ռաջ Սո­ղո­մո­նը կան­խա­տե­սել էր, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նա­լու ինձ հետ։ Ինձ դեռ ան­ծա­նոթ էր այ­սօր­վա հա­մա­րը. մի­գու­ցե կար­դա­ցել էի, բայց ու­շադ­րու­թյուն չէի դարձ­րել։ Փառք Աստ­ծո, որ չա­րի­քը, ո­րը ես հրահ­րել էի ինքս իմ դեմ, ե­ղավ ըն­դա­մե­նը զայ­րա­ցած մի­ջատ­նե­րի բզզոց։ Դու ապ­րում ես, իսկ դա նշա­նա­կում է, որ ձգտում ես ինչ-որ բա­նի։ Կ­յանքն ան­դա­դար փնտրտուք է։ Մենք բո­լորս շարժ­վում ենք ինչ-որ մի ուղ­ղու­թյամբ, իսկ նա, ով դե­պի ա­ռաջ չի ձգտում, հետ է գլոր­վում։ Ի՞նչ ես փնտրում՝ բա­րի՞ն, թե՞ չա­րը։ Հա­մոզ­վա՞ծ ես արդ­յոք, որ քո ընտ­րած ճա­ նա­պար­հը դե­պի բա­րու­թյուն է տա­նում։ Սա շատ կարևոր է։ Մինչ տնից դուրս գա­լը պա­տաս­խա­նի՛ր այս հար­ցե­րին, քա­նի որ պա­տաս­խան­նե­րից է կախ­ված քո ա­պա­գան․ «Բա­րու­թյուն ո­րո­նո­ղը ու­զում է հա­ճե­լի լի­նել, բայց չա­րու­թյուն ու­զո­ղը կհան­դի­պի նրան»։

——————————————————————————————————————— 178

ԱՊ­ՐԵՑ­ՐՈՒ ԻՆՁ, ՈՎ ԱՍՏ­ՎԱԾ

հունիս

16

«Ապ­րեց­րու ինձ, ով Աստ­ված, ո­րով­հետև ջրե­րը մինչև իմ ան­ձը հա­ սան» (­Սաղ­մոս 69.1)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը Նոր Կ­տա­կա­րա­նի հե­ղի­նակ­նե­րը հա­ճախ են օգ­տա­ գոր­ծում։ Մատ­թեո­սը, Մար­կո­սը, Ղու­կա­սը, Հով­հան­նեսն ու Պո­ղոս ա­ռաք­ յա­լը հա­ճախ էին մեջ բե­րում այս հիա­նա­լի սաղ­մո­սի հա­մար­նե­րը։ Ընդ­հուպ մինչև իր ծե­րու­թյու­նը, Դա­վիթն ընկ­նում էր դժվար ի­րա­վի­ճակ­ նե­րի մեջ։ Թշ­նա­մին ա­նընդ­հատ հար­ված­ներ էր հասց­նում, ձգտե­լով կոր­ ծա­նել Աստ­ծո նկատ­մամբ նրա հա­վատն ու վստա­հու­թյու­նը։ Այս ան­գամ Դա­վիթն իս­կա­պես զգում էր հո­գու ուժ­գին տա­ռա­պան­քը։ Այլևս անհ­նար էր զսպել զգաց­մունք­նե­րը։ Նրա հո­գին տագ­նա­պած էր ու ճնշված։ Ինչ­պես բա­ռա­ցիո­րեն աս­վում է տեքս­տում, ջրե­րը մինչև իր ան­ձը հա­ սան։ Դա­վի­թը հու­սա­հատ­ված օգ­նու­թյուն էր կան­չում, և­աստ­վա­ծա­յին օգ­ նու­թյու­նը հա­սավ ճիշտ ժա­մա­նա­կին։ Այս սաղ­մո­սում ա­վե­լին է նկա­րագր­ վում, քան Դա­վի­թի փրկու­թյունն է տվյալ ի­րա­վի­ճա­կում։ Այն խո­սում է նաև Սիո­նի ա­ղե­տից ա­զա­տագր­ման մա­սին։ Դա­վի­թի տա­ռա­պանք­նե­րով ներ­ կա­յաց­վում է ողջ ժո­ղովր­դի ցավն ու տա­ռա­պան­քը։ Թշ­նա­մու կեղծ մե­ղադ­րան­քը ցավ էր պատ­ճա­ռում Դա­վի­թին։ 4-րդ հա­մա­ րում կար­դում ենք․ «Իմ գլխի մա­զե­րից շա­տա­ցան ինձ զուր տե­ղը ա­տող­նե­ րը, զո­րա­վոր են ինձ կորց­նել ու­զող թշնա­մի­ներս. ինչ որ չեմ հափշ­տա­կել՝ նա պետք է վճա­րեմ»։ Կարևոր չէ, թե ինչ թշնա­մի­նե­րի մա­սին է խոս­քը։ Կարևոր է այն, որ վտան­գի պա­հին Դա­վի­թը գի­տեր Ում դի­մել օգ­նու­թյան հա­մար։ Կ­յան­քի խնդիր­ներն ու դժվա­րու­թյուն­նե­րը նման են ջրե­րի փո­թոր­կուն հե­ղեղ­նե­րի։ Եր­բեմն ա­ղետ­նե­րի ջրապ­տույտն այն­պես է քա­շում մար­դուն, որ նա կորց­նում է ապ­րե­լու ցան­կու­թյու­նը։ Նա­խորդ սաղ­մո­սում խոս­վում է հաղ­թա­նա­կի մա­սին, իսկ այ­սօր­վա սաղ­մո­սի կենտ­րո­նա­կան թե­ման վտանգ­ներն ու դժվա­րու­թյուն­ներն են։ Որ­քա՜ն ա­րագ է հաղ­թա­նա­կը վե­ րած­վում պար­տու­թյան, ու­րա­խու­թյու­նը՝ վշտի, և կ­յան­քը՝ մահ­վան։ Ե­թե այ­սօր խնդիր­ներ չու­նես, դա դեռևս ե­րաշ­խիք չէ, որ վա­ղը նույն­պես ա­մեն ինչ լավ է լի­նե­լու։ Դրա հա­մար մենք պետք է սո­վո­րենք ա­մեն վայրկ­ յան կախ­ված լի­նել Աստ­ծուց։ Ե­թե ան­գամ ա­ղետ­նե­րի փո­թոր­կուն ա­լիք­նե­րը կա­տա­ղի հոր­ձան­քով ո­ղո­ղեն մեր հո­գին՝ ձգտե­լով քա­շել մեզ դե­պի հա­տա­ կը, մենք կփրկվենք։ Հա­վա­տի ան­տե­սա­նե­լի թե­լե­րը, ո­րոնք մեզ կա­պում են Աստ­ծո հետ, թույլ չեն տա մեզ խոր­տակ­վել։ Կարևոր չէ, թե այ­սօր քեզ ինչ­պես ես զգում՝ ու­րա՞խ, թե՞ տխուր։ Այս կյան­քում անձրևոտ ու արևոտ օ­րե­րը հա­ջոր­դում են ի­րար, ամ­ռա­նը հա­ ջոր­դում է ձմե­ռը։ Ե­թե հա­մոզ­ված ես, որ կյանքդ Աստ­ծո ձեռ­քում է, դի­մի՛ր Նրան, ա­սե­լով․ «Ապ­րեց­րու ինձ, ով Աստ­ված, ո­րով­հետև ջրե­րը մինչև իմ ան­ձը հա­սան»։

——————————————————————————————————————— 179

հունիս

17

ՇՈ­ՂԱ՛

«Փառք պի­տի ժա­ռան­գեն ի­մաս­տուն­նե­րը, բայց հի­մար­նե­րը կբարձ­ րա­նան ա­նար­գան­քով» (Ա­ռա­կաց 3.35)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րի թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րից մեկն այս­պես է հնչում․ «Ի­մաս­ տուն­նե­րը շո­ղում են»։ Եբ­րա­յե­րեն «թիպարահ» բա­ռը նշա­նա­կում է շո­ղա­ ցող թագ ստա­նալ։ Սա ա­ռանձ­նա­հա­տուկ տար­բե­րա­կիչ նշան է, և Աստ­ ված այդ­պի­սի պարգև է խոս­տա­նում ի­մաս­տուն­նե­րին։ Աստ­վա­ծաշն­չում ի­մաս­տուն է հա­մար­վում ոչ թե գի­տե­լիք­նե­րով հա­ րուստ մար­դը, այլ նա, ով կա­րո­ղա­նում է կյան­քում կի­րա­ռել իր գի­տե­լիք­նե­ րը։ Աստ­վա­ծաշն­չում բազ­մա­թիվ խոր­հուրդ­ներ կան, ո­րոնք վե­րա­բե­րում են կյան­քի բո­լոր կող­մե­րին։ Այդ խոր­հուրդ­նե­րին հետևողն ի­մաս­տուն է, և նա կա­ռանձ­նա­նա բազ­մու­թյու­նից։ Ի­մաս­տու­թյան հա­կա­ռա­կը հի­մա­րու­թյունն է։ Ըստ Սո­ղո­մո­նի միայն ան­ միտ, ան­հա­վա­սա­րակ­շիռ ու կյան­քը չգնա­հա­տող մար­դը կա­րող է մեր­ժել Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը։ Այս­պի­սի մարդ­կանց, ի դժբախ­տու­թյուն ի­րենց, սպաս­վում են ա­մոթն ու խայ­տա­ռա­կու­թյու­նը։ Հի­մա­րու­թյու­նը շրջվում է հի­մա­րի դեմ։ Մար­դիկ ար­հա­մար­հում են Աստ­ ծո խոր­հուրդ­նե­րը՝ հա­մա­րե­լով դրանք հին ու ա­նօ­գուտ։ Նրանք կար­ծում են, որ կգտնեն լա­վա­գույն ճա­նա­պար­հը, ե­թե հետևեն ի­րենց սե­փա­կան բնազդ­նե­րին ու հա­կում­նե­րին։ Նրանք քննա­դա­տում են Աստ­ծո խոր­հուրդ­ ներն ու փոր­ձում մարդ­կա­յին գա­ղա­փար­նե­րով մեկ­նա­բա­նել Նրա կող­մից սահ­ման­ված սկզբունք­նե­րը։ Այս ա­մենն իբրև թե ար­վում է մար­դու եր­ ջան­կու­թյան ու ա­զա­տու­թյան հա­մար, սա­կայն ի­րա­կա­նում հան­գեց­նում է դժբախ­տու­թյան ու ա­նար­գան­քի։ Ինչ­պի­սի՜ հեգ­նանք։ Նրանք ցան­կա­նում էին շո­ղալ աստ­ղե­րի նման, սա­ կայն ան­գամ ա­ղոտ լույս չար­ձա­կե­ցին։ Նրանք ցան­կա­նում էին բո­լո­րի հա­ յացք­ներն ի­րենց ուղ­ղել, և կու­րաց­նել, սա­կայն թաղ­վե­ցին ի­րենց իսկ սխալ­ նե­րի փո­շու տակ։ Ան­կա­խու­թյան հո­գին կոր­ծա­նեց նրանց։ Եվս մեկ տար­բե­րու­թյու­նը ի­մաս­տուն­նե­րի և հի­մար­նե­րի միջև այն է, որ ա­ռա­ջին­նե­րը «ժա­ռան­գում են» փառ­քը, իսկ երկ­րորդ­նե­րը՝ ա­նար­գան­ քը։ Ժա­ռան­գե­լու հա­մար պետք չէ որևէ բան ա­նել։ Ժա­ռան­գու­թյու­նը սի­րո արդ­յունք է։ Ի­մաս­տուն­նե­րը ո­չինչ չեն ակն­կա­լում և­ա­մեն ինչ ստա­նում են։ Ան­միտ մար­դիկ պայ­քա­րում են ա­մեն ինչ ստա­նա­լու հա­մար, բայց նրանց սպաս­վում է խայ­տա­ռա­կու­թյու­նը։ Ե­ղի՛ր ի­մաս­տուն։ Դա պա­հան­ջում է ժա­մա­նակ ու ջան­քեր, դա կա­րող է լի­նել ցա­վոտ ըն­թացք, սա­կայն ար­ժե՛ անց­նել դրա մի­ջով։ Հա­մոզ­վի՛ր, որ Հի­սուսն է ա­ռաջ­նոր­դում կյանքդ, հե­տո միայն ոտքդ շե­մից դուրս դիր։ Միայն այս դեպ­քում դու կշո­ղաս, ո­րով­հետև «փառք պի­տի ժա­ ռան­գեն ի­մաս­տուն­նե­րը, բայց հի­մար­նե­րը կբարձ­րա­նան ա­նար­գան­քով»։

——————————————————————————————————————— 180

ԴԱՏ ԵՎ­ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հունիս

18

«Եվ մար­դիկ կա­սեն․ Ի­րա­վի որ վարձք կա ար­դա­րի հա­մար, ի­րա­վի որ կա Աստ­ված՝ դա­տա­վոր երկ­րի վրա» (­Սաղ­մոս 58.11)։ Մի հարց մշտա­պես ան­հանգս­տաց­րել է մարդ­կու­թյա­նը․ «Դու, որ աչ­քերդ մա­քուր են չա­րու­թյուն տես­նե­լուց, և­ա­նի­րա­վու­թյան մտիկ տալ չես կա­րող, ին­չո՞ւ ես մտիկ տա­լիս նեն­գա­վոր­նե­րին և լ­ռում՝ ամ­բա­րիշտն ի­րե­նից ար­ դա­րին կուլ տա­լիս»։ Ամ­բա­կում մար­գա­րեն եր­կու նա­խա­դա­սու­թյան մեջ կար­ծես ար­տա­հայ­տում է ա­նար­դա­րու­թյան հետ բախ­ված շատ մարդ­ կանց բո­ղո­քը (Ամ­բա­կում 1.13)։ Ի­րա­կա­նու­թյունն այն­քան խիստ է, որ ա­պա­գա­յում քեզ կա­րող են սպաս­վել թշվա­ռու­թյուն, զրկանք և նույ­նիսկ բան­տար­կու­թյուն։ Իսկ ե­թե նա­յես շուրջդ, կտես­նես անսկզ­բուն­քա­յին ու ան­խիղճ մարդ­կանց, ով­քեր բար­գա­վա­ճում ու ա­ռանց որևէ ար­գել­քի հաս­նում են ի­րենց ու­զա­ծին։ Այս աշ­խարհն այն­քան ա­նար­դար է, որ եր­բեմն մար­դիկ սկսում են կաս­կա­ծել, թե արդ­յոք ար­ժե՞ ընդ­հան­րա­պես լի­նել ազ­նիվ, ան­կեղծ, պա­տաս­խա­նա­ տու և­ան­շա­հախն­դիր։ 58-րդ սաղ­մո­սի գլխա­վոր թե­ման դա­տա­կան իշ­խա­նու­թյան չա­րա­շա­ հումն է։ Ո­րոշ աստ­վա­ծա­բան­ներ կար­ծում են, թե այս սաղ­մո­սը Դա­վի­թը գրել է այն ժա­մա­նակ, երբ դուրս ե­կավ պա­լա­տից, միա­ցավ ժո­ղովր­դին ու հաս­կա­ցավ, թե որ­քան ա­պա­կան­ված է Իս­րա­յե­լի դա­տա­կան իշ­խա­նու­թյու­ նը։ Դա զայ­րաց­րեց նրան։ Մար­դիկ, ո­րոնց վստահ­ված էր հետևել ո­րո­շում­ նե­րի ար­դա­րա­ցիու­թյա­նը, հոգ տա­նել ար­դա­րու­թյան հաղ­թա­նա­կի մա­սին, ծախ­ված խղճով մար­դիկ էին։ Նրանք կե­ղե­քում էին ան­մեղ մարդ­կանց և թույլ էին տա­լիս, որ կո­ռուպ­ցիան ու կա­շա­ռա­կե­րու­թյու­նը քայ­քա­յի եր­կի­րը։ Դա ան­թույ­լատ­րե­լի էր։ Ինչ­պի­սի՜ դառն հիաս­թա­փու­թյուն. դի­մել դա­տա­կան մար­մին­նե­րին ան­ մե­ղու­թյան ա­պա­ցույց­նե­րով և մե­ղա­վոր ճա­նաչ­վել կամ ա­կա­նա­տես լի­նել, թե ինչ­պես է իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­ցող ան­ձը հափշ­տա­կում ու­րի­շի ու­նեց­ վածքն ու ան­մեղ ճա­նաչ­վում։ Դա­վիթն այս­պես է սկսում սաղ­մո­սը․ «Ի­րա­վի՞ մունջ ար­դա­րու­թյուն կխո­ սեք. ու­ղիղ դա­տաս­տան ա­րեք, ով մարդ­կանց որ­դիք»։ Ողջ սաղ­մո­սում ար­տա­հայտ­վում է Դա­վի­թի զայ­րույ­թը, բայց տասն­մե­ կե­րորդ հա­մա­րում ար­տա­հայտ­վում է այն հա­մոզ­վա­ծու­թյու­նը, որ ի վեր­ջո Աստ­ված ճշմա­րիտ դա­տաս­տան կա­նի երկ­րի վրա։ Սա այն դա­տաս­տա­նը չէ, ո­րը տե­ղի կու­նե­նա Քրիս­տո­սի Երկ­րորդ Գա­ լուս­տի ժա­մա­նակ։ Սա խոս­տում է այս երկ­րի հա­մար։ Աստ­ված ար­դար է, Նա ա­մեն ինչ տես­նում է։ Ո­չինչ չի կա­րող թաքն­վել Նրա­նից։ Ե­թե Աստ­ված չի մի­ջամ­տում, ու­րեմն դեռ ճիշտ ժա­մա­նա­կը չէ պարգևը ստա­նա­լու հա­մար։ Պա­հի՛ր այս խոստ­մուն­քը սրտիդ մեջ, թույլ մի՛ տուր, որ հու­սա­հա­տու­ թյան ու կաս­կա­ծի թույ­նը կոր­ծա­նի հո­գիդ։ Շու­տով դու ան­ձամբ կտես­նես ու կհա­մոզ­վես, որ «ի­րա­վի որ վարձք կա ար­դա­րի հա­մար, ի­րա­վի որ կա Աստ­ված՝ դա­տա­վոր երկ­րի վրա»։ ——————————————————————————————————————— 181

հունիս

19

ՄԻ՛ ՊԱՐ­ԾԵ­ՑԻՐ

«Հպար­տու­թյունն ե­կավ, ա­նար­գու­թյուն էլ կգա, բայց խո­նարհ­նե­րի հետ ի­մաս­տու­թյուն կա» (Ա­ռա­կաց 11.2)։ Ֆիր­մա­յի ֆի­նան­սա­կան հաշ­վեկ­շիռն ա­ռա­ջին ան­գամ ոգևո­րեց։ Կար­ ծես հա­ջո­ղու­թյու­նը ժպտաց Խայ­մեին։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ ա­ռաջ նա պարտ­ քով գու­մար էր խնդրել, որ­պես­զի չսնան­կա­նա և­ ըն­կեր­նե­րը նրան օգ­նու­ թյան ձեռք էին մեկ­նել։ Նրանք այն­քան էլ չէին հա­վա­տում, որ գոր­ծը հա­ջող կգնա, բայց ա­մեն բան սպա­սա­ծից էլ լավ ե­ղավ։ Մի քա­նի ամս­վա ըն­թաց­ քում Խայ­մեի առջև բաց­վե­ցին բա­զում հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ, ո­րոն­ցից նա օգտ­վեց և հարս­տա­ցավ։ Եվ ա­հա նրա մոտ սկսվե­ցին իս­կա­կան խնդիր­ներ։ Նա վի­ճեց ըն­կեր­նե­րի հետ, ով­քեր օգ­նել էին ի­րեն դժվար պա­հին, վի­րա­վո­րեց ու նվաս­տաց­րեց շատ մարդ­կանց, ով­քեր ի­րեն ոչ մի վատ բան չէին ա­րել։ Ծա­նոթ­նե­րը նրան չէին ճա­նա­չում, նա միան­գա­մայն փոխ­վել էր։ Հպարտ, ամ­բար­տա­վան ու փա­ռա­սեր, նա ի­րեն բո­լո­րից բարձր էր դա­սում՝ մո­ռա­նա­լով, որ մի ժա­մա­ նակ աղ­քատ էր ու թշվառ։ Բրա­զի­լիա­յի ֆի­նան­սա­կան ճգնա­ժա­մը, որն ու­ղեկց­վում էր թղթադ­րա­մի ար­ժեզրկ­մամբ, օգ­նեց նրան հարս­տա­նալ։ Սա­կայն տա­րի­ներ անց երկ­րի տնտե­սա­կան ի­րա­վի­ճա­կը փոխ­վեց, և Խայ­մեն դառ­նու­թյամբ ստիպ­ված էր ըն­դու­նել, որ եր­բեք էլ հա­ջո­ղակ գոր­ծա­րար չի ե­ղել։ Նա ըն­դա­մե­նը լավ խա­ ղա­ցող է ե­ղել և կա­րո­ղա­ցել է ճիշտ խա­ղադ­րույք կա­տա­րել։ Խայ­մեն նո­րից հայտն­վեց թշվառ վի­ճա­կում. ան­քան ա­րագ ան­կում ապ­ րեց, որ­քան ա­րագ որ բարձ­րա­ցել էր։ Նա ըմ­բոս­տա­նում էր Աստ­ծո, կա­ռա­ վա­րու­թյան, հա­սա­րա­կու­թյան ու ան­գամ իր ըն­տա­նի­քի դեմ։ Նա խու­սա­ փում էր պար­տա­տե­րե­րից ու թաքն­վում ըն­կեր­նե­րից, ո­րով­հետև կար­ծում էր, թե նրանք կծաղ­րեն ի­րեն։ Թշ­վառ ու զրկանք­նե­րով կյանքն ար­դեն նրա հա­մար չէր։ Նա սո­վո­րել էր հսկա­յա­կան գու­մար­ներ վատ­նել։ Նա հեշ­տու­թյամբ շրջվեց դե­պի հան­ցա­ վոր ճա­նա­պարհ­ներ, մեր­կաց­վեց և դա­տա­պարտ­վեց։ Որ­քա՜ն ի­մաս­տուն են նրանք, ով­քեր հա­մեստ ու խո­նարհ են մնում նույ­ նիսկ այն ժա­մա­նակ, երբ կյան­քը նրանց հասց­նում է հա­ջո­ղու­թյան գա­ գաթ­նա­կե­տին։ Անմ­տու­թյուն է, երբ մար­դը տրվում է սե­փա­կան հաղ­թա­ նակ­նե­րի ու հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի հրա­պու­րան­քին, ի­րեն ար­դեն կե­սաստ­ված է երևա­կա­յում՝ ան­խո­ցե­լի ու հա­վեր­ժա­կան, մո­ռա­նա­լով, որ պար­զա­պես ստեղծ­ված էակ է. ոչ հա­րատև ու մահ­կա­նա­ցու։ Քայ­լի՛ր կյան­քին ըն­դա­ռաջ, ա­րա՛ ինչ պետք է ա­նես, բայց հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լիս մի՛ պար­ծե­ցիր, ո­րով­հետև «հպար­տու­թյունն ե­կավ, ա­նար­գու­ թյուն էլ կգա, բայց խո­նարհ­նե­րի հետ ի­մաս­տու­թյուն կա»։

——————————————————————————————————————— 182

20 ԽՈՍՏ­ՄՈՒՆՔ­ՆԵՐ ՎՏԱ­ՐԱՆ­ԴԻ­ՆԵ­ՐԻ ՀԱ­ՄԱՐ հունիս

«Աստ­ված մե­նակ­նե­րին բնա­կեց­նում է տան մեջ, գե­րի­նե­րին հա­նում է հա­ջո­ղու­թյան մեջ, բայց ապս­տամբ­նե­րը բնակ­վում են չոր տե­ղում» (­Սաղ­մոս 68.6)։ Դա­վի­թը ցույց է տա­լիս անհ­նա­զան­դու­թյու­նը որ­պես ան­հա­ջո­ղու­թյուն­ նե­րի ու թշվա­ռու­թյան պատ­ճառ։ Այս սաղ­մոսն ար­տա­ցո­լում է Իս­րա­յե­լի փոր­ձա­ռու­թյու­նը։ Ժո­ղո­վուր­դը գի­տեր Աստ­ծո Խոս­քը, բայց ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ սկսում էր ապ­րել այն­պես, ա­սես Աստ­ված գո­յու­թյուն չու­ներ։ Այդ­պի­սի վե­րա­բեր­մունքն այս­տեղ ըմ­բոս­տու­թյուն է հա­մար­վում։ Բնագ­րում օգ­տա­գործ­ված եբ­րա­յե­րեն «մարահ» բա­ռը նշա­նա­կում է «մար­տահ­րա­վեր նե­տել»։ Ե­սա­յիա մար­գա­րեն այս­պես է նկա­րագ­րում անհ­նա­զան­դու­թյան ու ըմ­բոս­տու­թյան հետևանք­նե­րը․ «Ո­րով­հետև Ե­րու­սա­ղե­մը սա­սան­վել է, և Հու­դան՝ ըն­կել, ո­րով­հետև նրանց լե­զու­ներն ու գոր­ծե­րը Տի­րոջ դեմ է, որ հա­կա­ռա­կեն նրա փա­ռաց աչ­քե­րին» (Ե­սա­յիա 3.8)։ Աստ­ծուն անհ­նա­զան­դու­թյու­նը հան­գեց­նում է այս­պի­սի ող­բեր­գա­կան հետևանք­նե­րի։ Իս­րա­յել ժո­ղո­վուրդն օ­տար երկ­րում գե­րու­թյան մեջ էր։ Պար­տու­թյու­նը, գե­րու­թյունն ու հայ­րե­նի­քից հե­ռու գտնվե­լը դար­ձել էին Իս­ րա­յե­լի ցա­վա­լի պատ­մու­թյան ան­քակ­տե­լի մա­սը։ Կա՞ արդ­յոք հույս մար­դու հա­մար, ով իր հա­մա­ռու­թյան ու անհ­նա­զան­դու­ թյան պատ­ճա­ռով ա­մեն ինչ կորց­րել է։ Կա՞ արդ­յոք հույս հայ­րե­նի­քը կորց­ րած ու բո­լո­րի կող­մից լքված մար­դու հա­մար։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Դա­վիթն անհ­նա­զանդ մարդ­կանց տա­ռա­պանք­նե­րը հա­կադ­րում է նրանց վե­րա­ կանգն­ման մա­սին խոս­տու­մի հետ, ով­քեր փնտրում են Տի­րո­ջը։ «Աստ­ված մե­նակ­նե­րին բնա­կեց­նում է տան մեջ, գե­րի­նե­րին հա­նում է հա­ջո­ղու­թյան մեջ», - սա խոստ­մունք է վտա­րան­դի ու միայ­նակ մարդ­կանց հա­մար։ Նրանք ստիպ­ված են ե­ղել լքել ի­րենց հա­րա­զատ­նե­րին։ Այն ժա­մա­նակ­նե­րում աշ­ խար­հի տար­բեր ծայ­րե­րում գտնվող մար­դիկ միմ­յանց հետ կապ հաս­տա­ տե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն չու­նեին, ինչ­պես մեր օ­րե­րում է։ Նրանք գրե­թե հույս չու­նեին, որ նո­րից կտես­նեն ի­րենց սի­րե­լի ու հա­րա­զատ մարդ­կանց։ Այս խոստ­մուն­քը բա­լա­սա­նի նման թեթևաց­նում էր Իս­րա­յել ժո­ղովր­դի հո­գու ցա­վը։ Այ­սօր այն ուղղ­ված է մարդ­կանց, ով­քեր շեղ­վել են Աստ­ծո ճա­ նա­պար­հից ու զրկվել մեր­ձա­վոր­նե­րի սի­րուց ու հար­գան­քից։ Հա­յացքդ ուղ­ղի՛ր Աստ­ծուն, հնա­զանդ­վի՛ր Նրա խոս­քին։ Հետևի՛ր Նրա սկզբունք­նե­րին։ Քայ­լի՛ր Աստ­ծո մատ­նան­շած ճա­նա­պար­հով։ Ե­րա­զանք­ ներն ա­ռանց Աստ­ծո փո­շիա­նում ու մղձա­վան­ջի են վե­րած­վում։ Ծ­րագ­րերն ա­ռանց Աստ­ծո տա­նում են ցա­վի ու գե­րու­թյան։ Մինչ օրդ կսկսես, բո­լոր ծրագ­րերդ հանձ­նի՛ր Աստ­ծուն, խնդրի՛ր Նրան ա­ռաջ­նոր­դել քայ­լերդ՝ հի­շե­լով, որ «Աստ­ված մե­նակ­նե­րին բնա­կեց­նում է տան մեջ, գե­րի­նե­րին հա­նում է հա­ջո­ղու­թյան մեջ, բայց ապս­տամբ­նե­րը բնակ­վում են չոր տե­ղում»։

——————————————————————————————————————— 183

հունիս

21

ՀԵՏԵՎԻ՛Ր ՔԱՅ­ԼԵ­ՐԻԴ

«Մի՛ խո­տո­րիր աջ և ձախ, ոտքդ հե­ռաց­րո՛ւ չա­րից» (Ա­ռա­կաց 4.27)։ Հրեա­կան մտա­ծո­ղու­թյամբ չա­րը զու­գորդ­վում է կոր­ծան­ման հետ։ Այ­ սինքն, Աստ­ված կոչ է ա­նում մեզ հե­ռու մնալ կոր­ծա­նու­մից։ Այ­սօր մար­դու առջև բազ­մա­թիվ ճա­նա­պարհ­ներ են բաց­ված, սա­կայն հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի տե­սանկ­յու­նից, դրանք միայն եր­կուսն են. բա­րու, եր­ջան­կու­թյան ու կյան­քի ճա­նա­պար­հը, և չա­րի, կոր­ծան­ման ու մահ­վան ճա­նա­պար­հը։ Մեր­ժե­լով այս ճա­նա­պարհ­նե­րից մե­կը, ա­կա­մա­յից հայտն­ վում ենք մյու­սի վրա, քա­նի որ մի­ջանկ­յալ ճա­նա­պարհ գո­յու­թյուն չու­նի։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը չոր­րորդ գլխի գա­գաթ­նա­կետն է, որ­տեղ ներ­կա­յաց­ վում են ի­մաս­տուն կյան­քի օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Ի­մաս­տու­թյու­նը տա­լիս է կյանք, ա­պա­հո­վու­թյուն, բար­գա­վա­ճում, եր­կա­րա­կե­ցու­թյուն, և պա­հում է ան­կու­մից։ Ի­մաս­տու­թյան շնոր­հիվ է, որ մենք չենք սայ­թա­քում (Ա­ռա­կաց 4.4,6,8,10,12)։ Ե­թե ի­մաս­տուն ես, կընտ­րես եր­ջան­կու­թյան տա­նող ճա­նա­պար­հը։ Բո­ լոր մար­դիկ էլ ցան­կա­նում են եր­ջա­նիկ լի­նել։ Սա­կայն ին­չո՞ւ են շա­տե­րը միայն կյան­քի վեր­ջին օ­րե­րին հաս­կա­նում, որ ա­նի­մաստ են ապ­րել այն՝ զուր հու­սա­լով եր­ջան­կու­թյուն գտնել։ Միայն ցան­կու­թյու­նը բա­վա­կան չէ եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար։ Անհ­րա­ժեշտ է գտնել ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հը։ Մար­դը՝ լի­նե­լով ա­րար­ված էակ, չի կա­րող ին­քը հար­թել այդ ճա­նա­պարհն իր բնա­ծին սահ­մա­նա­փակ ու­ժե­րով։ Ի­րա­ զե­կու­թյան միակ հու­սա­լի աղբ­յու­րը՝ Հի­սուս Քրիս­տոսն է։ Մի ան­գամ Թով­մաս ա­ռաք­յա­լը հարց­րեց Հի­սու­սին․ «Տեր, մենք չգի­տենք, թե որ­տեղ ես գնում, և­ ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ճա­նա­պար­հը գի­տե­նալ։ Հի­ սու­սը նրան ա­սաց․ Ես եմ ճա­նա­պար­հը և ճշ­մար­տու­թյու­նը և կ­յան­քը» (­Հով­հան­նես 14.5,6)։ Կ­յան­քի ճա­նա­պար­հով կա­րե­լի է քայ­լել միայն Հի­սու­սի հետ։ Ա­մեն օր և­ ա­մեն ժամ։ Չ­խո­տո­րել աջ և ձախ, նշա­նա­կում է չհե­ռա­նալ Հի­սու­սից, բաց չթող­նել Նրա զո­րեղ ձեռ­քը, չկտրել Նրա­նից հա­յաց­քը։ Հի­սու­սը պետք է ներ­ կա լի­նի ա­մեն բա­նում, ինչ որ դու ա­նում ես։ Այլ կերպ ապ­րե­լով, դու գնում ես դե­պի կոր­ծա­նում։ Հի­րա­վի, այդ ճա­նա­ պար­հը կա­րող է գայ­թակ­ղիչ լի­նել, իսկ նրա վտանգ­նե­րը՝ քո­ղարկ­ված։ Ապ­ րե­լով ա­ռանց Քրիս­տո­սի, դու մտնում ես խա­վա­րի, մո­լո­րու­թյան ու ան­հույս վշտի աշ­խար­հի մեջ։ Այ­սօր հիա­նա­լի օր է հաս­կա­նա­լու հա­մար, թե որ ճա­նա­պար­հի վրա ենք գտնվում մենք։ Ո՞ւր եմ գնում։ Ին­չո՞ւ եմ այս­պես, կամ այն­պես վար­վում։ Ի՞նչ նպա­տակ են հե­տապն­դում խոս­քերս։ Մի­գու­ցե ես պետք է հե­ռո՞ւ մնամ չա­րից։ Հաղ­թա­հա­րի՛ր այ­սօր­վա դժվա­րու­թյուն­ներն ա­ռանց վա­խի՝ հա­մոզ­վա­ ծու­թյամբ, որ քո կյանքն ու ծրագ­րերն Աստ­ծո ձեռ­քում են։ Հա­յացքդ ուղ­ղի՛ր Հի­սու­սին և «մի՛ խո­տո­րիր աջ և ձախ, ոտքդ հե­ռաց­րո՛ւ չա­րից»։ ——————————————————————————————————————— 184

հունիս

ՆՐԱ ՆԵՐ­ԿԱ­ՅՈՒ­ԹՅԱՆ ԼՈՒՅ­ՍԸ

22

«Դու ծած­կում ես նրանց քո ե­րե­սի ծած­կույ­թով մար­դի զվար­ճու­թյու­ նից, դու թաքց­նում ես նրանց քո խո­րա­նի մեջ լե­զու­նե­րի հա­կա­ռա­ կու­թյու­նից» (­Սաղ­մոս 31.20)։ Պա­տո­նես-դե-Ա­րի­վան՝ Մադ­րի­դի ար­վար­ձան­նե­րում Խա­րամ գե­տի ա­փին գտնվող մի փոք­րիկ, գե­ղե­ցիկ ու հի­նա­վուրց լեռ­նա­յին բնա­կա­վայր է։ Այն շատ հան­գիստ վայր է նրանց հա­մար, ով­քեր ցան­կա­նում են կտրվել աշ­խար­հից, միև­նույն ժա­մա­նակ մոտ գտնվե­լով մեծ քա­ղա­քին։ Լե­գեն­դի հա­մա­ձայն՝ փոք­րիկ բնա­կա­վայրն այն­քան է մե­կու­սաց­ված աշ­խար­հից, որ պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ նրա բնա­կիչ­նե­րը տեղ­յակ չէին, թե ինչ է կա­տար­ վում ի­րենց երկ­րում։ Հան­րա­հայտ ֆրան­սիա­ցի խո­հա­րար Ֆ­րան­սուա Ֆուռ­նեն մի հրա­շա­լի հյու­րա­նոց կա­ռու­ցեց Պա­տո­նես-դե-Ա­րի­վա փոք­րիկ բնա­կա­վայ­րում։ Հյու­ րա­նոցն ու­ներ իր սե­փա­կան ռես­տո­րանն ու ըն­դա­մե­նը հինգ հա­մար։ Այն զար­դար­ված էր հնա­գույն ի­րե­րով ու ար­վես­տի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րով։ Խո­հա­րա­րը հյու­րա­նոցն ան­վա­նեց «Մո­ռաց­ված ժա­մա­նա­կի մեջ»։ Ա­սում են, որ հան­գիստն այս հյու­րա­նո­ցում անց­կաց­նել ցան­կա­ցող­նե­րը պետք է կես տա­րի ա­ռաջ ամ­րագ­րեն հա­մար­նե­րից մե­կը, քա­նի որ հյու­րա­նո­ցը շատ հայտ­նի է հա­րուստ մարդ­կանց շրջա­նում, ով­քեր ցան­կա­նում են կտրվել ի­րենց խնդիր­նե­րից ու թաքն­վել այս­պի­սի հար­մա­րա­վետ ու խա­ղաղ վայ­րում։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում ա­վե­լի հրա­շա­լի մի վայր է նկա­րագր­վում, որ­տեղ կա­րող ենք ա­պաս­տան գտնել՝ հոգ­նած կյան­քի կռիվ­նե­րից։ Այն­տեղ հայտն­ վե­լու հա­մար պետք չէ հսկա­յա­կան գու­մար վճա­րել, ինչ­պես Ֆ­րան­սուա Ֆուռ­նեի հյու­րա­նո­ցում։ Չի պա­հանջ­վում նաև նա­խա­պես որևէ հա­մար ամ­րագ­րել. այն­տեղ ցան­կա­ցած պա­հի պատ­րաստ են ըն­դու­նել քեզ։ Ա­մե­ նաա­պա­հով ա­պաս­տանն Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյունն է։ Դա­վիթն ան­վա­նում է եր­կու պատ­ճառ, ո­րոն­ցում Աստ­ծո զա­վակ­ներն ու­ նեն ա­պաս­տա­նի կա­րիք. չար մտադ­րու­թյուն­ներ և չար լե­զու­ներ։ Ս­րա­նից մենք հաս­կա­նում ենք, որ Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը են­թարկ­վում են չար ու նենգ մարդ­կանց հա­լա­ծանք­նե­րին։ Թշ­նա­մի­նե­րը գոր­ծում են գաղտ­նի՝ ծած­կե­լով ի­րենց դեմ­քը։ Նրանք ծու­ ղակ­ներ են պատ­րաս­տում ու դա­վեր նյու­թում։ Թվում է, թե ա­մեն ինչ լավ է, սա­կայն նրանք հե­տապն­դում են քեզ։ Ի՞նչ զենք են նրանք օգ­տա­գոր­ծում։ Խոս­քեր։ Ի­րենց լեզ­վով նրանք զրպար­տում են, ան­պատ­վում, նվաս­տաց­նում։ Դա­վի­թը գրում է, որ մենք կա­րող ենք ա­պա­հով լի­նել Աստ­ծո ներ­կա­յու­ թյան լույ­սի մեջ։ Աստ­ված կա­րող է ներ­կա լի­նել քո սրտում, դու միշտ կա­րող ես հան­գիստ գտնել Նրա գրկում, ինչ­պես ե­րե­խան է ի­րեն ա­պա­հով զգում հոր կրծքին սեղմ­ված։ Ինչ­պե՞ս զգալ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նը։ Ա­ղո­թի՛ր հենց հի­մա։ Ե­թե հենց այս պա­հին բա­ցես սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ, կա­րող ես հա­մոզ­ված լի­նել, որ Նա կպաշտ­պա­նի քեզ։ Աստ­ծո խոստ­մուն­քը քե՛զ հա­մար է․ «Դու ծած­կում ես նրանց քո ե­րե­սի ծած­կույ­թով մար­դի զվար­ճու­թյու­նից, դու թաքց­նում ես նրանց քո խո­րա­նի մեջ լե­զու­նե­րի հա­կա­ռա­կու­թյու­նից»։ ——————————————————————————————————————— 185

հունիս

23

ԼԱՎՆ ԱՅՆ Է, ԻՆՉ ՔՈՆՆ Է

«Դու քո ջրա­կույ­տից ջուր խմիր, և քո ջրհո­րի մի­ջից հո­սող ջրե­րը» (Ա­ռա­կաց 5.15)։ Մար­դուն բնո­րոշ է ցան­կա­նալ այն, ինչ ու­րի­շին է պատ­կա­նում։ Ե­թե մի օր դու էլ ցան­կա­նաս այն, ինչ քո­նը չէ, չսար­սա­փես։ Դա միայն ա­պա­ցու­ցում է, որ դու՝ մարդ ես։ Դա խնդիր է դառ­նում միայն այն ժա­մա­նակ, երբ թույլ ես տա­լիս այդ ցան­ կու­թյանդ բույն հյու­սել գլխիդ մեջ և բ­նակ­վել սրտումդ։ Վ­տան­գա­վոր է, երբ ինչ-որ բան ու­նե­նա­լու ձգտու­մը վե­րած­վում է նվա­ճե­լու ցան­կու­թյան։ Շատ լավ է, երբ մար­դը ձգտում է ի­րա­կա­նաց­նել կյան­քի նպա­տակ­նե­րը։ Ա­ռանց դրա մար­դը չի կա­րող հա­ջո­ղու­թյան հաս­նել։ Իսկ ոչն­չի չհաս­նե­լով՝ մար­դը ծածկ­վում է փո­շիով, ժան­գո­տում, տնքտնքում, ծե­րա­նում և բո­ղո­ քում, չգի­տես թե ու­մից, և­ին­չից։ Բայց երբ մար­դու ձգտում­նե­րը թու­նա­վոր­վում են ա­մեն ինչ ձեռք բե­րե­ լու ա­նա­ռողջ ու ե­սա­սի­րա­կան տեն­չան­քով, ի վեր­ջո կա­րող են հան­գեց­նել ան­բա­վա­րար­վա­ծու­թյան ու դառ­նու­թյան։ Ին­չո՞ւ մրցակ­ցել ու­րիշ­նե­րի հետ։ Ին­չո՞ւ ցան­կա­նալ այն, ինչ ու­նեն մյուս­նե­րը։ Մտ­քումդ մի՛ ստեղ­ծիր գո­յու­ թյուն չու­նե­ցող հա­կա­ռա­կորդ­ներ։ Աշ­խար­հը մեծ է, և հ­նա­րա­վո­րու­թյուն­ներ բո­լորն ու­նեն։ Յու­րա­քանչ­յու­րը կա­րող է ի­րա­կա­նաց­նել իր ե­րա­զանք­նե­րը՝ ցե­խի մեջ չկոխկր­տե­լով մյուս­նե­րի ա­նուրջ­նե­րը։ Սո­վո­րի՛ր ու­րա­խա­նալ ոչ միայն սե­փա­կան, այլ նաև ու­րիշ­նե­րի հաղ­թա­նակ­նե­րով։ Ժ­լա­տու­թյունն ու ա­գա­հու­թյու­նը հո­գու հի­վան­դու­թյուն­ներ են։ Դրան­ցից ա­զատ­վե­լու հա­մար բա­վա­կան չէ բուժ­ման մեկ կուր­սը, քա­նի որ դրանք պար­զա­պես հո­գե­կան շեղ­վա­ծու­թյուն­ներ չեն, ա­վե­լին, հո­գու խո­ցեր են, ո­րոնք կբուժ­վեն միայն Երկ­նա­յին Բժշ­կի զո­րու­թյամբ։ Ա­ռա­կաց գիրքն Աստ­ծուց տրված խոր­հուրդ­նե­րի մի հիա­նա­լի ժո­ղո­վա­ ծու է։ Հետևե­լով այդ խոր­հուրդ­նե­րին, մենք կա­րող ենք ապ­րել ա­ռողջ ու լիար­ժեք կյան­քով։ Աստ­ված ան­հանգս­տա­նում է ոչ միայն մեր մարմ­նի, այլ նաև մեր կյան­քի տար­բեր բնա­գա­վառ­նե­րի հա­մար։ Նա գի­տի, որ մար­դը չի կա­րող եր­ջա­նիկ լի­նել, ե­թե վա­րակ­ված է ու­րի­շի ու­նեց­ված­քին տի­րե­լու հի­վան­դու­թյամբ։ Մարդն ա­նընդ­հատ մտա­ծում է, որ մյուս­ներն ու­նեն ինչոր ա­վե­լի լավ բան։ Այս­պի­սի մարդն ան­կա­րող է տես­նել կյան­քի գե­ղեց­կու­ թյունն ու Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­ներն իր կյան­քում, ո­րով­հետև նա կենտ­րո­ նա­ցած է այն ա­մե­նի վրա, ինչ ու­րի­շինն է։ Հի­սու­սը ցան­կա­նում է, որ դու եր­ջա­նիկ լի­նես։ Նա կա­մե­նում է բժշկել սրտիդ ծա­ծուկ վեր­քե­րը, ո­րոնք ար­յու­նա­հո­սում են ու խո­չըն­դո­տում բա­րե­ կե­ցու­թյան ու հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լու հար­ցում։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Հի­ սու­սը դի­մում է քեզ․ «Դու քո ջրա­կույ­տից ջուր խմիր, և քո ջրհո­րի մի­ջից հո­սող ջրե­րը»։

——————————————————————————————————————— 186

Կ­ՅԱՆ­ՔԻ ԿԱ­ՆՈՆ­ՆԵ­ՐԸ

հունիս

24

«Թող ժո­ղո­վուրդ­ներն ու­րա­խա­նան և ցն­ծան, ո­րով­հետև դու ժո­ղո­ վուրդ­նե­րին դա­տում ես ուղ­ղու­թյու­նով, և­ ազ­գե­րին ա­ռաջ­նոր­դում ես երկ­րի վրա» (­Սաղ­մոս 67.4)։ Ո՞վ չի ցան­կա­նում ապ­րել բա­րե­կե­ցիկ կյան­քով։ Բա­րե­կե­ցու­թյան հաս­ նե­լու հա­մար մար­դը ճա­նա­պարհ­ներ է փնտրում և պատ­րաստ է գրե­թե ա­մեն ին­չի։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում նկա­րագր­վում է եր­ջա­նիկ ու ծաղ­կող մի ժո­ղո­վուրդ, ով ցնծու­թյամբ փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն Նրա տված օրհ­նու­ թյուն­նե­րի հա­մար։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ված այս ժո­ղովր­դին տվել այն, ինչ շա­տե­րը փնտրում ու չեն գտնում։ Ո­րով­հետև այս ժո­ղովր­դի հա­մար Աստ­ված է Դա­տա­վոր ու Տի­րա­կալ։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ ֆուտ­բո­լա­յին խաղն ա­ռանց մրցա­վա­րի ու կա­նոն­նե­ րի։ Ֆուտ­բո­լիստ­նե­րը վա­զում են խա­ղա­դաշ­տում ու­ժաս­պառ լի­նե­լու չափ։ Հնա­րա­վոր է, գնդա­կով հար­վա­ծը հիա­նա­լի է ար­ված, սա­կայն ի՞նչ ի­մաստ ու­նի այն։ Ո՞րն է խա­ղա­ցող­նե­րի նպա­տա­կը։ Ե՞րբ է ա­վարտ­վե­լու ֆուտ­բո­ լա­յին հան­դի­պու­մը։ Կ­յան­քի կա­ռու­ցու­մը բա­վա­կա­նին լուրջ հարց է, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, շա­ տերն ու­զում են ապ­րել ա­ռանց կա­նոն­նե­րի ու դա­տա­վոր­նե­րի։ Նրանք ամ­բողջ օ­րը գոր­ծում են, աշ­խա­տում, պայ­քա­րում։ Բայց գա­լիս է մի պահ, երբ նրանք դուրս են մնում խա­ղից։ Մի­գու­ցե ի­րենց ողջ կյան­քի ըն­թաց­քում նրանք բազ­մա­թիվ գո­լե­րի հե­ղի­նակ են դար­ձել, սա­կայն ի՞նչ նշա­նա­կու­ թյուն ու­նի դա։ Սաղ­մոս 67-ում նկա­րագր­ված ժո­ղո­վուր­դը եր­ջա­նիկ է, քա­նի որ ըն­դու­նել է Դա­տա­վո­րին ու կյան­քի Նրա կա­նոն­նե­րը։ Դա է եր­ջան­կու­թյան տա­նող միակ ճա­նա­պար­հը։ Այլ ճա­նա­պարհ գո­յու­թյուն չու­նի։ Հա­ճե­լի չէ, երբ ինչ-որ մե­կը հան­դի­մա­նում և­ ուղ­ղու­թյուն է ցույց տա­լիս քեզ։ Մար­դը ցան­կա­նում է ինք­նու­րույն փնտրել «սե­փա­կան» ճա­նա­պար­հը, ապ­րել այն­պես, ինչ­պես ինքն է ճիշտ հա­մա­րում՝ չցան­կա­նա­լով որևէ մե­կին հաշ­վե­տու լի­նել։ Նա շփո­թում է հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րը՝ դրանք ան­վա­նե­լով ա­զա­տու­թյուն, ինքն ի­րեն ցա­վեց­նե­լով ու հու­սա­հատ­վե­լով։ Մար­դը շատ ուշ է գի­տակ­ցում, որ քայ­լում է սխալ ճա­նա­պար­հով։ Աստ­ծո Խոս­քում ներ­կա­ յաց­ված են կյան­քի կա­նոն­նե­րը։ Դրանց ար­հա­մար­հելն անմ­տու­թյուն է, իսկ մեր­ժե­լը՝ ան­նե­րե­լի։ Խոր­հի՛ր այ­սօր Հի­սու­սի հետ քո փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Թո՛ւյլ տուր Նրան ա­ռաջ­նոր­դել կյանքդ։ Հի­սու­սի հետ դու չես վա­խե­նա դժվա­ րու­թյուն­նե­րից ու խո­չըն­դոտ­նե­րից։ Եր­գի՛ր․ «Թող ժո­ղո­վուրդ­ներն ու­րա­խա­ նան և ցն­ծան, ո­րով­հետև դու ժո­ղո­վուրդ­նե­րին դա­տում ես ուղ­ղու­թյու­նով, և­ազ­գե­րին ա­ռաջ­նոր­դում ես երկ­րի վրա»։

——————————————————————————————————————— 187

25 ԳՆԱ­ՀԱ­ՏԻ՛Ր ՄԱՐԴ­ԿԱՆՑ Ա­ՌԱ­ՔԻ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԸ

հունիս

«Թող քո աղբ­յու­րը օրհն­յալ լի­նի, և­ ու­րա­խա­ցի՛ր քո ե­րի­տա­սար­դու­ թյան կնոջ հետ» (Ա­ռա­կաց 5.18)։ Յու­րա­քանչ­յուր մարդ մա­քուր ջրի աղբ­յուր է։ Միայն այս գա­ղա­փարն ըն­ դու­նե­լու դեպ­քում կա­րող ես եր­ջա­նիկ լի­նել մարդ­կանց հետ շփվե­լիս։ Շատ հա­ճախ ա­մուս­նա­լու­ծու­թյա­նը նա­խոր­դում է պա­հանջ­նե­րի, բո­ղոք­ նե­րի ու մե­ղադ­րանք­նե­րի ան­վեր­ջա­նա­լի մի ցանկ։ Հիմ­նա­կա­նում ե­ղե­լու­ թյու­նը ներ­կա­յաց­նող անձն ի­րեն ան­մեղ զոհ է հա­մա­րում, իսկ մյու­սին՝ միակ մե­ղա­վո­րը։ Սա­կայն փոր­ձը ցույց է տա­լիս, որ գո­յու­թյուն չու­նի միակ մե­ղա­ վոր։ Մի­գու­ցե կող­մե­րից մեկն ա­վե­լի ճիշտ է, քան մյու­սը, սա­կայն նրանք եր­ կուսն էլ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն են կրում կա­տար­վա­ծի հա­մար։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­վում է կոնկ­րետ ա­մուս­նա­կան հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի մա­սին, սա­կայն այս սկզբուն­քը կա­րե­լի է կի­րա­ռել նաև հա­րա­ զատ­նե­րի, ըն­կեր­նե­րի, գոր­ծըն­կեր­նե­րի, հա­մա­դա­սա­րան­ցի­նե­րի հետ հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Սկզ­բուն­քը հետև­յալն է. ըն­դու­նի՛ր դի­մա­ցի­նին որ­պես մա­քուր ջրի աղբ­ յուր։ Միշտ պատ­կե­րաց­րու, որ դի­մա­ցի­նը մա­քուր ջրի աղբ­յուր է, չնա­յած եր­բեմն ջրի մեջ փոքր քա­րեր ու չո­րա­ցած տերև­ներ են ընկ­նում։ Մի՛ կենտ­ րո­նա­ցիր թե­րու­թյուն­նե­րի վրա, այլ նկա­տի՛ր դի­մա­ցի­նի դրա­կան հատ­կա­ նիշ­նե­րը։ Հա­ճախ մար­դիկ դառ­նում են այն­պի­սին, ինչ­պի­սին նրանց ու­րիշ­ ներն են տես­նում։ Պահ­պա­նի՛ր ջրի աղբ­յու­րը։ Ներ­կա­յիս հա­սա­րա­կու­թյան ող­բեր­գու­թյունն այն է, որ մար­դիկ աղ­տո­տում են ջրի աղբ­յուր­նե­րը։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց լքված աղբ­յու­րի ջուրն այլևս պի­տա­նի չի լի­նի խմե­լու հա­մար։ Շատ մար­ դիկ դա­դա­րել են ջրի աղբ­յուր լի­նե­լուց ու վե­րած­վել պղտոր ջրա­փո­սի, ո­րով­ հետև ինչ-որ մե­կը ժա­մա­նա­կին աղ­տո­տել է նրանց ջու­րը։ Այս­պես, թե այն­պես, դու ազ­դե­ցու­թյուն ես թող­նում ու­րիշ­նե­րի վրա։ Ջա­ նա յու­րա­քանչ­յուր մար­դու մեջ արթ­նաց­նել լա­վա­գույն զգաց­մունք­նե­րը։ Բո­ լոր մար­դիկ ու­նեն ա­ռա­քի­նու­թյուն­ներ, սա­կայն բո­լո­րի մոտ չէ, որ դրանք բա­ցա­հայտ­ված են։ Խո՛­րը նա­յիր, բայց զգու­շո­րեն, որ­պես­զի չվնա­սես։ Գնա­հա­տի՛ր մարդ­կանց ա­ռա­քի­նու­թյուն­նե­րը։ Սի­րո՛վ շտկիր բո­լոր սխալ­ նե­րը։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուն օգ­նել քեզ մարդ­կանց նկատ­մամբ ճիշտ վե­րա­բեր­ վել։ Այդ­պե՛ս վար­վիր և կ­տես­նես, որ ինքդ կստա­նաս օրհ­նու­թյուն­ներ և­ու­ րա­խու­թյուն։ Այ­սօր­վա օ­րը դարձ­րու ու­րիշ­նե­րի ա­ռա­քի­նու­թյուն­նե­րի բա­ցա­հայտ­ման օր։ Փոր­ձի՛ր մարդ­կանց տես­նել ոչ թե այն­պի­սին, ինչ­պի­սին կան ի­րա­կա­ նում, այլ այն­պի­սին, ինչ­պի­սին կա­րող են դառ­նալ։ Օգ­նի՛ր նրանց այդ հար­ ցում, քա­ջա­լե­րի՛ր ու ա­ջակ­ցի՛ր։ Հա­ղոր­դակց­վի՛ր Աստ­ծո հետ։ Խնդ­րի՛ր Նրան բա­ցել աչ­քերդ, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նաս գնա­հա­տել մարդ­կանց այն­պես, ինչ­պես Աստ­ված է գնա­հա­ տում քեզ։ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ «քո աղբ­յու­րը օրհն­յալ լի­նի, և­ու­րա­խա­ նաս քո ե­րի­տա­սար­դու­թյան կնոջ հետ»։ ——————————————————————————————————————— 188

ՆՐԱ Ա­ՆՈՒ­ՆԻ ՀԱ­ՄԱՐ

հունիս

26

«Ո­րով­հետև դու ես իմ վե­մը և բեր­դը, և քո ա­նու­նի հա­մար ա­ռաջ­ նոր­դիր ինձ և կա­ռա­վա­րիր ինձ» (­Սաղ­մոս 31.3)։ Այս սաղ­մո­սը մի փոքր հա­կա­սա­կան է։ Այն սկսվում է կյանք պարգևող Աստ­ծո փա­ռա­բա­նու­թյամբ, սա­կայն տաս­նե­րորդ հա­մա­րում Դա­վի­թը տրտնջում է․ «Իմ կյան­քը վեր­ջա­ցավ տխրու­թյու­նով, և­իմ տա­րի­քը՝ հա­ռա­չան­քով, իմ զո­րու­թյու­նը տկա­րա­ցավ իմ թշվա­ռու­թյու­նով, և­իմ ոս­կոր­նե­րը մաշ­վե­ցին»։ Մի՞­թե այդ վեմն ու բեր­դը չեն կա­րո­ղա­նում պաշտ­պա­նել մար­դուն վշտից ու նե­ղու­թյուն­նե­րից։ Այս սաղ­մոսն, իս­կա­պես, ար­տա­ցո­լում է մե­րօր­յա ի­րա­կա­նու­թյու­նը՝ նկա­րագ­ րե­լով հա­վա­տի և զ­գաց­մունք­նե­րի պայ­քա­րը։ Մի կող­մից՝ վստա­հու­թյուն և հա­ մոզ­վա­ծու­թյուն, մյուս կող­մից՝ կաս­կած ու ան­հանգս­տու­թյուն. «Ես գի­տեմ, որ Աստ­ված պաշտ­պա­նում է ինձ, իսկ ե­թե մի օր Աստ­ված այլևս չպաշտ­պա­նի՞ ինձ». այս կաս­կած­նե­րը տան­ջում են նույ­նիսկ ան­կեղծ ու հա­վա­տա­րիմ քրիս­ տոն­յա­նե­րին։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը մեզ վստա­հեց­նում է, որ Աստ­ված գոր­ծում է։ Դա­վի­թը խնդրում է․ «Քո ա­նու­նի հա­մար ա­ռաջ­նոր­դիր ինձ և կա­ռա­վա­րիր ինձ»։ Այս­տեղ նկա­րագր­վում է տիե­զե­րա­կան հա­կա­մար­տու­թյունն ու մարդ­կու­թյան տա­ռա­պանք­նե­րի պատ­ճա­ռը։ Ին­չո՞ւ է թշնա­մին ցավ, ար­ցունք­ներ ու ող­բեր­գու­թյուն­ներ բե­րում Աստ­ծո զա­ վակ­նե­րին։ Ո­րով­հետև ցան­կա­նում է, որ մար­դը կար­ծի, թե Աստ­ված է ի­րեն տա­ ռա­պանք պատ­ճա­ռում, և­ ըմ­բոս­տա­նա իր Ա­րար­չի դեմ։ Ա­հա թե Հո­բի մա­սին սա­տա­նան ինչ է ա­սում Աստ­ծուն․ «Բայց հի­մա մեկ­նիր ձեռքդ և դիպց­րու նրա ոս­կո­րին և նրա մարմ­նին, և տես, թե որ քո ե­րե­սին քեզ չհայ­հո­յի»։ Սա­կայն ոչ թե Աստ­ված, այլ հենց ին­քը՝ սա­տա­նան «զար­կեց Հո­բին չա­րա­չար պա­լար­նե­րով նրա ոտ­քի թա­թից մինչև նրա գա­գա­թը» (­Հոբ 2.5,7)։ Ո՞վ է մար­դուն տա­ռա­պանք պատ­ճա­ռում։ Սա­տա­նան։ Սա­կայն նա ցան­կա­ նում է, որ մար­դը կար­ծի, թե Աստ­ված է ի­րեն տա­ռա­պանք պատ­ճա­ռում։ Դա­ վիթն այս­պես է պա­տաս­խա­նում․ «Քո ա­նու­նի հա­մար ա­ռաջ­նոր­դիր ինձ և կա­ ռա­վա­րիր ինձ»։ Մինչ դու տա­ռա­պում ես, վի­ճա­բա­նու­թյուն է տե­ղի ու­նե­նում Աստ­ծո ա­նու­նի, այ­սինքն՝ Նրա բնա­վո­րու­թյան ու իշ­խա­նու­թյան վե­րա­բեր­յալ։ Թշ­նա­մին ցան­կա­ նում է, որ դու փա­կես ա­կանջ­ներդ ու չլսես Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը։ Այս ճա­նա­ պար­հով նա վնա­սում է քեզ։ Նա հա­մա­ռո­րեն շշնջում է քո ա­կան­ջին, որ Աստ­ված ա­նար­դար է, մո­ռա­ցել ու լքել է քեզ։ Այդ պա­հին անհ­րա­ժեշտ է պատս­պար­վել Աստ­ծո՝ Վե­մի ու Բեր­դի մեջ։ Նա օգ­նու­թյան ձեռք կմեկ­նի, ո­րով­հետև սի­րում է քեզ, ցան­կա­նում է եր­ջա­նիկ տես­նել քեզ և թույլ չի տա ա­նար­գել Իր ա­նու­նը։ Ա­մեն ան­գամ հրեշ­տակ­ներն ան­համ­բե­րու­թյամբ սպա­սում են տես­նել, թե ինչ­ պես ես ար­ձա­գան­քե­լու տա­ռա­պանք­նե­րին։ Քո վե­րա­բեր­մուն­քով դու կա­րող ես փա­ռա­բա­նել Աստ­ծո շնորհն ու ո­ղոր­մա­ծու­թյու­նը կամ ա­ղա­վաղ­ված կեր­պա­րով ներ­կա­յաց­նել Ա­րար­չին։ Ա­պաս­տա՛ն գտիր Քրիս­տո­սի խոստ­մունք­նե­րում, ա­սա՛ Նրան․ «Ո­րով­հետև դու ես իմ վե­մը և բեր­դը, և քո ա­նու­նի հա­մար ա­ռաջ­նոր­դիր ինձ և կա­ռա­վա­ րիր ինձ»։ ——————————————————————————————————————— 189

հունիս

27

ԽՈ­ԶԸ ԵՎ­ՈՍ­ԿԻ Օ­ՂԸ

«Ինչ որ է մի ոս­կի օ­ղա­կը խո­զի քթին, այն է մի գե­ղե­ցիկ կին, որ խո­ հե­մու­թյուն չու­նի» (Ա­ռա­կաց 11.22)։ Այս հա­մա­րը վե­րա­բե­րում է ոչ միայն կա­նանց, քա­նի որ ան­խո­հե­մու­թյու­ նը եր­կու սե­ռե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին էլ հա­վա­սա­րա­պես բնո­րոշ է։ Բնագ­ րում օգ­տա­գործ­ված եբ­րա­յե­րեն «թաամ» բա­ռը նշա­նա­կում է «ան­համ»։ Ան­խո­հեմ մար­դիկ նման են ան­համ ճա­շա­տե­սա­կի. ոչ ո­քի չի հե­տաքրք­րում նրանց բա­ղադ­րա­տոմ­սը, և­ ե­թե նույ­նիսկ ինչ-որ մե­կը ցան­կա­նա պատ­ րաս­տել այն, ա­պա միայն անմ­տու­թյու­նից դրդված։ Ոչ մե­կը ան­համ ու­տե­ լիք չի սի­րում։ Սո­ղո­մո­նի նկա­րագ­րած հա­մե­մա­տու­թյու­նը ծի­ծա­ղե­լի է։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք, թե ինչ­պես է խո­զը ցան­կա­նում գե­ղե­ցիկ տեսք ու­նե­նալ՝ կար­ծե­լով, թե իր քթի ոս­կի օղն ի­րա­կա­նում գե­ղեց­կաց­նում է ի­րեն։ Խո­զը մնում է խոզ։ Զար­ դե­րը չեն կա­րող ո­չինչ փո­խել։ Մա­նուկ հա­սա­կում հա­ճախ եմ լսել, թե ինչ­պես էր հայրս ա­սում․ «Խոզն ամ­բողջ կյան­քում խոզ էլ կմնա»։ Սա կյան­քի օ­րենքն է։ Գի­տու­թյու­նը դեռևս որևէ մի­ջոց չի հայտ­նա­բե­րել, օ­րի­նակ, խո­զին թռչուն դարձ­նե­լու հա­մար։ Սա­կայն Աստ­ծո Ար­քա­յու­թյու­նում գո­յու­թյուն ու­նեն հրաշք­ներ, ո­րոնք ան­ բա­ցատ­րե­լի են գի­տու­թյա­նը։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը վե­րա­փոխ­ման հրաշ­քը ներ­կա­յաց­նում է որ­պես ի­րա­ կան փաստ։ Խո­զե­րը չու­նեն բա­նա­կա­նու­թյուն, չու­նեն խոր­հե­լու և գ­նա­ հա­տե­լու կա­րո­ղու­թյուն, հատ­կա­նիշ­ներ, ո­րոնք բնո­րոշ են ի­մաս­տուն մար­ դուն։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը պնդում է, որ Հի­սու­սի հետ ա­մեն օր շփվող մարդն ի­մաս­տու­թյուն է ստա­նում Նրա­նից։ Ես հան­դի­պել եմ ան­տա­նե­լի բնա­վո­րու­թյամբ մարդ­կանց։ Ոչ ոք չէր ցան­ կա­նում շփվել նրանց հետ. նրանք ըն­կեր­ներ չու­նեին, և, ան­կախ հա­սա­րա­ կա­կան դիր­քից, ի­րենց դա­տարկ ու միայ­նակ էին զգում։ Մի ան­գամ նրանք հան­դի­պե­ցին Հի­սու­սին, ըն­դու­նե­ցին Նրան որ­պես ի­րենց անձ­նա­կան Փր­ կիչ, և տե­ղի ու­նե­ցավ ան­բա­ցատ­րե­լին։ Նրանք լիո­վին վե­րա­փոխ­վե­ցին։ Այդ­պի­սին էր նաև Հով­հան­նես ա­ռաք­յա­լը։ Հի­սու­սի հետ հան­դիպ­ման պա­հին նա «ո­րոտ­մուն­քի որ­դի էր». այս­պես էր ան­վա­նում նրան հենց Ին­ քը՝ Քրիս­տո­սը։ Բայց Ու­սուց­չի հետ ապ­րե­լով՝ նա վե­րա­փոխ­վեց, դառ­նա­լով սի­րո ա­ռաք­յալ։ Ինչ­պի­սի՞ն է քո՛ բնա­վո­րու­թյու­նը։ Կար­ծում ես, որ անհ­րա­ժեշտ է մի փոքր վե­րա­փո­խե՞լ այն։ Գնա՛ Հի­սու­սի մոտ, ապ­րի՛ր Նրա հետ, ա­մեն օր փնտրի՛ր Նրան, և կզ­գաս, թե ինչ­պի­սի փո­փո­խու­թյուն­ներ են տե­ղի ու­նե­նում քո կյան­քում։ Իսկ ա­ռանց Հի­սու­սի մենք կնման­վենք «խո­զի քթի ոս­կի օ­ղին»։

——————————————————————————————————————— 190

ՃՇ­ՄԱ­ՐԻՏ ՀԱՐՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հունիս

28

«Դու տես ես գա­լիս երկ­րին և խ­մեց­նում ես նրան, շատ հարս­տաց­ նում ես նրան. Աստ­ծո գե­տը լիքն է ջրով, ցո­րեն ես պատ­րաս­տում նրանց հա­մար, ո­րով­հետև այս­պես պատ­րաս­տե­ցիր նրան» (­Սաղ­մոս 65.9)։ Պոե­տը նկա­տում է գե­ղեց­կու­թյու­նը, մինչ­դեռ հա­սա­րակ մար­դիկ պար­ զա­պես փաս­տերն են ար­ձա­նագ­րում։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Դա­վիթն Աստ­ ծուն ներ­կա­յաց­նում է որ­պես հո­գա­տար այ­գե­պան, ով սի­րով մշա­կում է իր այ­գին. «Դու տես ես գա­լիս երկ­րին»։ Այն փաս­տը, որ Աստ­վա­ծաշն­չում նկա­րագր­ված հո­ղա­տա­րածք­ներն ա­նա­պա­տա­յին էին, թույլ է տա­լիս լավ հաս­կա­նալ, թե որ­քան քնքշու­թյամբ է Ա­րա­րի­չը հոգ տա­նում Իր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մա­սին։ Աստ­ված ա­նա­պատ չի ստեղ­ծել։ Նա ա­րա­րել է կյանք, բնու­թյուն, կեն­դա­ նի­ներ, թռչուն­ներ, մի հրա­շա­լի աշ­խարհ՝ գու­նա­յին ու ձայ­նա­յին ներ­դաշ­ նա­կու­թյամբ։ Սա­կայն մեղ­քի հետևան­քով ա­մեն բան գլխի­վայր շուռ ե­կավ. ե­րաշտ ե­ղավ, հայտն­վե­ցին ա­նա­պատ­ներ ու չո­րա­յին տա­րածք­ներ։ Դա­վի­թը նկա­րագ­րում է, թե ինչ­պես է Աստ­ված ա­ռա­տո­րեն օրհ­նում եր­ կի­րը, և­ արդ­յուն­քում ա­մեն ինչ ծաղ­կում ու պտուղ է տա­լիս։ Այդ­պի­սին է Աստ­ված։ Նրան դուր է գա­լիս ա­ռա­տու­թյու­նը։ Նրա կամ­քով հա­սու­նա­նում են հա­ցա­հա­տի­կա­յին մշա­կա­բույ­սե­րը, որ­պես­զի ժո­ղո­վուր­դը սննդի կա­ րիք չու­նե­նա։ Իր մտադ­րու­թյուն­ներն ի­րա­կա­նաց­նե­լու հա­մար Աստ­ված օգ­տա­գոր­ ծում է անձրևը։ Հե­ղի­նա­կը նկա­րագ­րում է, թե ինչ­պես է գե­տը լցվում ա­ռատ ջրով։ Աստ­վա­ծաշն­չում նկա­րագր­ված գե­տերն այն­քան էլ մեծ չեն, դրանք չեն հա­մե­մատ­վի Ա­մա­զո­նի կամ Նե­ղո­սի հետ։ Ու թեև Հոր­դա­նա­նը փոքր ու նեղ գետ է, սա­կայն այն ան­դա­դար հո­սում է՝ ո­ռո­գե­լով ու կյանք պարգևե­լով հո­ղին։ Կ­յանքն ա­ռանց Քրիս­տո­սի՝ ա­նա­պատ է։ Մի ան­գամ զրու­ցում էի մի մար­ դու հետ, ով ա­սաց․ «Իմ կյան­քը նման է ա­նա­պա­տի։ Ես ո՛չ ըն­կեր­ներ ու­նեմ, ո՛չ աշ­խա­տանք, ո՛չ ըն­տա­նիք, ո՛չ էլ ա­ռող­ջու­թյուն»։ Նրա ե­րի­տա­սար­դու­ թյան ըն­կեր­նե­րը եր­ջա­նիկ էին ու հա­ջո­ղակ։ «Ո՞րն է իմ սխա­լը։ Ո՞ր­տեղ եմ ես սայ­թա­քել», - հարց­նում էր նա՝ ակն­կա­լե­լով պա­տաս­խան ստա­նալ։ Երբ ես պատ­մե­ցի նրան Հի­սու­սի մա­սին, նա ա­նու­շադ­րու­թյան մատ­նեց իմ խոս­քե­րը։ Նա եր­բեք ու­շադ­րու­թյուն չէր դարձ­րել հոգևոր կյան­քին ու մտա­ծում էր, որ ան­կեղ­ծու­թյունն ու մարդ­կանց հան­դեպ հար­գան­քը բա­ վա­կան էին եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար։ Սա­կայն ի­րա­կա­նու­թյունն այլ էր։ Նա ապ­րում էր թշվառ, տխուր ու մռայլ կյան­քով։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը, Դա­վի­թի նման նա­յի՛ր կյան­քին․ «Դու տես ես գա­լիս երկ­րին և խ­մեց­նում ես նրան, շատ հարս­տաց­նում ես նրան. Աստ­ծո գե­տը լիքն է ջրով, ցո­րեն ես պատ­րաս­տում նրանց հա­մար, ո­րով­հետև այս­պես պատ­րաս­տե­ցիր նրան»։ ——————————————————————————————————————— 191

29 Զ­ՎԱՐ­ՃՈՒ­ԹՅՈ՞ՒՆ, ԹԵ՞ ՉԱ­ՐԱ­ԳՈՐ­ԾՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հունիս

«Հի­մա­րի հա­մար չա­րու­թյուն ա­նե­լը զբո­սան­քի պես է, բայց ի­մաս­ տու­թյու­նը՝ հան­ճա­րեղ մար­դի­նը» (Ա­ռա­կաց 10.23)։ Հա­րուստ ու բա­րե­կե­ցիկ կյան­քով ապ­րող չորս ե­րի­տա­սարդ­ներ խնջույ­ քից տուն էին վե­րա­դառ­նում, երբ կան­գա­ռի նստա­րա­նին նկա­տե­ցին քնած մի տղա­մար­դու։ Մե­կի գլխում մի միտք ծա­գեց, և մ­յուս­ներն ա­րագ ար­ձա­ գան­քե­ցին։ Նրանք վա­ռե­լիք գնե­ցին, լցրե­ցին քնած մար­դու վրա, այ­րե­ցին նրան, այ­նու­հետև սկսե­ցին զվար­ճա­նալ՝ նա­յե­լով այր­վող ու տանջ­վող մար­ դուն։ Սա դա­ժան ֆիլ­մե­րից մե­կում նկա­րագր­ված տե­սա­րան չէ։ Հան­ցա­գոր­ծու­ թյու­նը տե­ղի է ու­նե­ցել մեծ քա­ղա­քի կենտ­րո­նում։ Հան­ցա­գործ­նե­րի փաս­ տա­բան­նե­րը հայ­տա­րա­րե­ցին, որ ե­րի­տա­սարդ­նե­րը նման հան­ցա­գոր­ծու­ թյուն կա­տա­րե­լու մտադ­րու­թյուն չեն ու­նե­ցել. պար­զա­պես «ցան­կա­ցել են զվար­ճա­նալ»։ Դեռևս դա­րեր ա­ռաջ Սո­ղո­մո­նը նկա­րագ­րել է այս­պի­սի մարդ­կանց։ Այ­սօր­ վա հա­մա­րում կա­րե­լի էր նե­րա­ռել նաև այս ե­րի­տա­սարդ հան­ցա­գործ­նե­րի ա­նուն­նե­րը։ Ցան­կա­նա­լով զվար­ճա­նալ, եր­բեմն մար­դիկ ցավ ու տա­ռա­ պանք են պատ­ճա­ռում այ­լոց, վնա­սում ու սպա­նում են ան­մեղ մարդ­կանց։ Ա­մեն ինչ սկսվում է ման­րուք­նե­րից՝ «կա­տակ­նե­րից». որևէ մի­ջատ են գցում դա­սըն­կե­րու­հու գրպա­նը կամ հրում են ըն­կե­րոջն ու գցում լո­ղա­ վա­զա­նը։ Դե­ռա­հաս­նե­րի շրջա­նում շատ են տա­րած­ված նման զվար­ճու­ թյուն­նե­րը։ Շար­քը լրաց­նում են պա­տե­րին գրված գռե­հիկ ար­տա­հայ­տու­ թյուն­նե­րը, այ­լան­դակ­ված հու­շար­ձան­նե­րը, վնաս­ված ան­վա­դո­ղե­րը և, ի վեր­ջո, դա­ժան հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը։ Այս ա­մենն ար­վում է զվար­ճան­քի հա­մար։ Շատ հա­ճախ, ծնող­նե­րը փոր­ձում են ար­դա­րաց­նել ի­րենց ե­րե­խա­ նե­րի նման պահ­ված­քը։ Իսկ դու ինչ­պե՞ս ես զվար­ճա­նում։ Ինչ­պե՞ս ես դաս­տիա­րա­կում ե­րե­ խա­նե­րիդ։ Արդ­յո՞ք ար­դա­րաց­նում ես քո և նրանց սխալ­նե­րը։ Ծ­նող լի­նե­լը պարգև է ու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն։ Մենք Աստ­ծուն պա­տաս­խան ենք տա­լու մեր ե­րե­խա­նե­րի դաս­տիա­րա­կու­թյան հա­մար։ Երբ մենք ապ­րում ենք Քրիս­տո­սի հետ, մեր դաս­տիա­րա­կու­թյան մեջ նկա­տե­լի են դառ­նում հոգևոր ար­ժեք­նե­րը։ Խոս­քը միայն բա­րո­յա­կան սկզբունք­նե­րի մա­սին չէ։ Որ­պես կա­նոն, մար­դը բա­րո­յա­կան սկզբունք­նե­ րին հետևում է հա­նուն մյուս­նե­րի, իսկ հոգևոր ար­ժեք­նե­րին՝ հա­նուն Աստ­ ծո, Ով ա­մեն ինչ տես­նում է։ Մար­դը կա­րող է գնա­հա­տել բա­րո­յա­կա­նու­թյու­ նը, բայց ոչ հոգևոր ար­ժեք­նե­րը։ Սա­կայն հոգևոր մար­դը չի կա­րող մեր­ժել բա­րո­յա­կա­նու­թյան սկզբունք­նե­րը։ Խոր­հի՛ր ար­ժեք­նե­րիդ մա­սին։ Քո և­ ե­րե­խա­նե­րիդ կյան­քում կի­րա­ռի՛ր հետև­յալ սկզբուն­քը․ «Հի­մա­րի հա­մար չա­րու­թյուն ա­նե­լը զբո­սան­քի պես է, բայց ի­մաս­տու­թյու­նը՝ հան­ճա­րեղ մար­դի­նը»։

——————————————————————————————————————— 192

ԱՍՏ­ՎԱԾ ԿԳՈՐ­ԾԻ

հունիս

30

«Տի­րո­ջը հանձ­նիր քո ճա­նա­պար­հը և նրան հու­սա, և նա կկա­տա­րի» (­Սաղ­մոս 37.5)։ Նո­վո­սի­բիրս­կի օ­դա­նա­վա­կա­յա­նում հայ­տա­րա­րե­ցին, որ դրսում −29 °C է։ Ցուրտն ամ­բող­ջու­թյամբ պա­րու­րել էր ինձ։ Ես դո­ղում էի ոչ այն պատ­ ճա­ռով, որ ձմռան ա­ռա­վո­տը դի­մա­վո­րում էի Սի­բի­րում։ Ես կա­րող էի իմ չվեր­թին չհաս­նել։ Դու երբևէ ու­շա­ցե՞լ ես թռիչ­քից։ Սա չա­փա­զանց տհաճ է, իսկ այդ օ­րը դրա մա­սին միտքն ինձ հա­մար ան­տա­նե­լի էր։ Ջեր­մու­թյունս բարձ­րա­ցել էր, գրի­պը սպա­ռել էր վեր­ջին ու­ժերս, իսկ դրանք այն­քան էլ շատ չէին լար­ված աշ­խա­տան­քա­յին շա­բա­թից հե­տո։ Աշ­խար­հում ա­մեն ին­չից ա­ռա­վել ցան­կա­նում էի տա­նը լի­նել, սա­կայն ա­մեն բան շրջվեց իմ դեմ։ Ան­դա­դար մտա­ծում էի տուն գնա­լու մա­սին։ Հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը, որ ինք­նա­թիռն ա­ռանց ինձ կմեկ­նի, մե­ծա­ցավ, և դա ստի­պեց ինձ ա­վե­լի ու ա­վե­լի վատ զգալ։ Այդ պա­հին հան­կարծ հի­շե­ցի 37-րդ սաղ­մո­սը․ «Տի­րո­ջը հանձ­նիր քո ճա­ նա­պար­հը և նրան հու­սա, և նա կկա­տա­րի»։ Այս խոս­քե­րը հանգս­տաց­ րին ինձ։ Ես հաս­կա­ցա, որ ինքս ինձ խեղ­դում էի մի բա­ժակ ջրում։ Արդ­ յո՞ք այդ­քան տագ­նա­պե­լու կա­րիք կար։ Ինձ ան­հանգս­տաց­նում էր նաև այն, որ դեռևս 24 ժամ պետք է անց­կաց­նեի այդ ցուրտ, թե­կուզև հիա­նա­լի մարդ­կան­ցով լի քա­ղա­քում։ Մի՞­թե հու­սա­հատ­վե­լու պատ­ճառ ու­նեի։ Սա­ կայն մեզ բնո­րոշ է ա­ռանց որևէ լուրջ պատ­ճա­ռի համ­բե­րու­թյուն կորց­նե­լը, ա­մեն ինչ բար­դաց­նե­լը, դժվա­րու­թյուն­նե­րը գե­րագ­նա­հա­տելն ու այդ­պի­ սով, ինք­ներս մեզ կոր­ծան­ման հասց­նե­լը։ Խոր­հի՛ր այ­սօր­վա խնդիր­նե­րի մա­սին։ Սա­կայն մի՛ խոր­հիր միայ­նակ։ Վս­ տա­հի՛ր Աստ­ծուն։ Մի՛ կորց­րու հանգս­տու­թյունդ։ Թույլ մի՛ տուր, որ բա­ցա­ սա­կան զգաց­մունք­ներն ազ­դեն քո բա­նա­կա­նու­թյան վրա։ Այ­նու­հետև պա­ տաս­խա­նի՛ր, թե արդ­յո՞ք քո խնդիրն ի­րոք ան­լու­ծե­լի է, կամ կա՞ մի բան, հա­նուն ո­րի ար­ժե հայտն­վել ինք­նա­կոր­ծան­ման ճա­նա­պար­հին։ Ա­վե­լի լավ չի՞ լի­նի հա­յաց­քը վեր հա­ռել ու ա­մեն բան հանձ­նել Աստ­ծուն։ Դա­վի­թը գրում է․ «Նա կկա­տա­րի»։ Սա չի նշա­նա­կում, որ դու պետք է ո­չինչ չա­նես։ Աստ­ված հանգս­տու­թյուն կպարգևի ու կօգ­նի այլ կերպ հաղ­ թա­հա­րել դժվա­րու­թյուն­նե­րը։ Գու­ցեև գի­տակ­ցես, որ ա­մեն ինչ այն­քան էլ ան­հույս չէ, որ­քան կար­ծում էիր։ Իսկ ե­թե ա­մեն ինչ իս­կա­պե՞ս ան­հույս է։ Աստ­ված հա­վեր­ժա­կան է, ա­մե­նա­զոր ու ա­մե­նա­կա­րող։ Աստ­ծո հա­մար գո­ յու­թյուն չու­նեն ան­հույս ի­րա­վի­ճակ­ներ։ Ե­թե Նա կա­րո­ղա­ցավ ճեղ­քել Կար­ միր ծո­վը, մի՞­թե չի կա­րող լու­ծել խնդիր­ներդ։ Ա­մեն ինչ հստակ է․ «Տի­րո­ջը հանձ­նիր քո ճա­նա­պար­հը և նրան հու­սա, և նա կկա­տա­րի»։

——————————————————————————————————————— 193

ՀՈՒԼԻՍ

հուլիս

ՍՐ­ՏՈՒՄԴ Ա­ՏԵ­ԼՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՄԻ՛ ՍԵՐ­ՄԱ­ՆԻՐ

1

«Ա­տե­լու­թյու­նը կռիվ­ներ կքրքրի, բայց սե­րը ա­մեն հան­ցանք­նե­րը կծած­կի» (Ա­ռա­կաց 10.12)։ Ա­տե­լու­թյունն ա­վե­լին է, քան ինչ-որ մե­կի մա­հը ցան­կա­նա­լը։ Ա­տե­լու­թյու­ նը դրսևոր­վում է ա­մե­նա­տար­բեր ձևե­րով։ Չա­րա­խո­սու­թյուն, զրպար­տու­ թյուն, հե­ղի­նա­կու­թյան վար­կա­բե­կում, դա­վադ­րու­թյուն։ Այս ա­մենն ա­տե­լու­ թյան տար­բեր ձևերն են։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ա­տե­լու­թյու­նը կռիվ­ներ է հրահ­րում, և ոչ միայն։ Այն ցավ է պատ­ճա­ռում, հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ քայ­ քա­յում, կոր­ծա­նում է ու սպա­նում։ Ա­տե­լու­թյու­նը ար­մա­տա­վոր­վում է կու­տակ­ված դառ­նու­թյան, նե­րո­ղու­ թյուն խնդրե­լու և վի­րա­վո­րանք­նե­րը նե­րե­լու ա­նըն­դու­նա­կու­թյան մեջ։ Ա­տե­լու­թյունն ա­վե­լի շատ վնա­սում է ա­տող մար­դուն, քան նրան, ում նա ա­տում է։ Ա­տե­լու­թյամբ լի սիր­տը թույն է ար­տադ­րում, և մինչ այն դուրս կգա սրտից, թու­նա­վո­րում է ամ­բողջ ներ­սը։ Ի­մաս­տուն մար­դը կմեր­ժի ա­տե­լու­թյան ճա­նա­պար­հը, ո­րով­հետև այն տա­նում է ինք­նաս­պա­նու­թյան։ Դառ­նու­թյու­նից ա­զատ­վե­լու լա­վա­գույն մի­ջո­ցը սի­րո ճա­նա­պարհն է, չէ՞ որ «սե­րը ծած­կում է ա­մեն հան­ցանք­նե­րը»։ Եբ­րա­յե­րեն «կասահ» ծած­կել բա­ռը նշա­նա­կում է «կրա­կը մինչև վերջ հանգց­նել»։ Ե­թե քեզ հարկ լի­ներ խա­րույ­կը հանգց­նել, դու ի՞նչ կլցնեիր դրա վրա ջո՞ւր, թե՞ բեն­զին։ Ջու­րը սերն է, իսկ բեն­զի­նը՝ ա­տե­լու­թյու­նը։ Ա­տե­լու­թյան դրսևո­րու­մը ա­ռա­ջին հեր­թին վնա­սում է հենց քեզ։ Ինչ­պե՞ս սի­րել մե­կին, ով ցավ է պատ­ճա­ռել քեզ։ Ինչ­պե՞ս հան­գիստ լի­նել, երբ թշնա­մին ան­պա­տիժ է մնում։ Մի՞­թե ար­դա­րա­ցի է, որ հա­տու­ցում չկա պատ­ճառ­ված չա­րի­քի հա­մար։ Վ­րեժխնդ­րու­թյու­նը՝ պայ­քա­րող եր­կու կող­մե­րին էլ հա­վա­սա­րա­պես ցավ է պատ­ճա­ռում։ Ա­տե­լու­թյու­նը մար­դուն տա­նում է ինք­նա­կոր­ծան­ման։ Աստ­ված ա­սում է, որ եր­ջան­կու­թյան տա­նող ճա­նա­պար­հը բո­լո­րո­վին այլ է։ Եր­բեմն ինձ մոտ գա­լիս են մար­դիկ, ով­քեր ի­րենց դժբախտ են զգում վրեժխնդ­րու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նե­լուց հե­տո, զղջա­լով, որ նման քայ­լի են դի­մել։ «Թվում էր, թե ես պետք է գոհ լի­նեի, բայց ո՛չ։ Ա­ռաջ ես ձգտում էի ոչն­չաց­նել այդ մար­դուն։ Իսկ հի­մա, երբ ար­դեն հա­սել եմ նպա­տա­կիս, դա­ տար­կու­թյուն եմ զգում, և­ինձ ո­չինչ չի ու­րա­խաց­նում»։ Այ­սօր դու ու­նես խոր­հե­լու և վեր­լու­ծե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն, Ո՞ւր ես գնում, ի՞նչ ես ա­նում կյան­քիդ հետ, ի՞նչն է քեզ դրդում, ինչ­պե՞ս է այդ ա­մենն ազ­ դում նրանց վրա, ո­րոնց դու սի­րում ես։ Ե­թե ինչ-որ մե­կը վի­րա­վո­րել է քեզ, հի­շի՛ր․ «Ա­տե­լու­թյու­նը կռիվ­ներ կքրքրի, բայց սե­րը ա­մեն հան­ցանք­նե­րը կծած­կի»։

——————————————————————————————————————— 195

հուլիս

2

ՀՈ­ԳԻՍ ԾԱ­ՐԱՎ Է ԱՍՏ­ԾՈՒՆ

«Ով Աստ­ված, դու ես իմ Աստ­վա­ծը, ա­ռա­վո­տանց քեզ եմ ման գա­լիս, հո­գիս ծա­րավ է քեզ հա­մար, մար­մինս քեզ է ցան­կա­նում ցա­մաք և ծա­րավ երկ­րում, ուր որ ջուր չկա» (­Սաղ­մոս 63.1)։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է ա­նա­պա­տում, երբ թաքն­վում էր սե­փա­կան որ­դու՝ Ա­բի­սո­ղո­մի հե­տապն­դում­նե­րից։ Դա­վիթն ընկճ­ված էր, նրա սիր­տը ցա­վում էր։ Որ­դին ապս­տամբ­վել էր նրա դեմ, ա­մե­նա­մո­տիկ խորհր­դա­տուն՝ Ա­քի­տո­փե­լը, դա­վա­ճա­նել էր նրան, շատ իս­րա­յե­լա­ցի­ներ ան­ցել էին ապս­տամբ­նե­րի կող­մը։ Սա­կայն իր դժբախ­տու­թյան մեջ, Դա­վիթն ա­սում է խոս­քեր, ո­րոնք ար­տա­հայ­տում էին ոչ սո­վո­րա­կան հա­վատ։ «Դու ես իմ Աստ­վա­ծը»։ Այս խոս­քե­րի հետևում կանգ­նած է մի մար­դու խոր հոգևոր հա­վա­տը, ով մի ան­գամ իր ձեռ­քը հա­ նել էր Աստ­ծո ձեռ­քից, ըն­կել մեղ­քի ան­դուն­դը, սա­կայն այն­տեղ չէր մնա­ցել, այլ վե­րա­դար­ձել էր Աստ­ծո գիր­կը։ Դա­վի­թի հա­մար բա­վա­կան չէր պար­զա­պես ի­մա­նալ, որ Աստ­ված գո­ յու­թյուն ու­նի։ Նրան պետք էր հա­մոզ­վել, որ Նա ի՛ր Աստ­վածն է։ Չարլզ Ս­պեր­ջենն այս­պես է մեկ­նա­բա­նում սաղ­մո­սը․ «Ի՞ն­չը կա­րող է մեզ ա­վե­լի ու­րա­խաց­նել, քան հետև­յալ ար­տա­հայ­տու­թյու­նը՝ «Դու ես իմ Աստ­վա­ծը»։ Կա­րո՞ղ են արդ­յոք հրեշ­տակ­նե­րը սրա­նից ա­վե­լի բարձր բան ա­սել։ Կար­ ծում եմ՝ ոչ։ Չ­կա ա­վե­լի մեծ եր­ջան­կու­թյուն մար­դու հա­մար, ով հա­մոզ­ված է, որ Աստ­ված ի՛ր Աստ­վածն է։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում աս­վում է, թե որ­տե­ղից էր Դա­վի­թին այդ վստա­հու­ թյու­նը։ «Ա­ռա­վո­տանց քեզ եմ ման գա­լիս»։ Ս­րա­նում է Դա­վի­թի գաղտ­ նի­քը. վաղ ա­ռա­վո­տից փնտրել Աստ­ծուն։ Դա այն­քան էլ հեշտ չէ, քա­նի որ այ­սօր՝ մարդն արթ­նա­նա­լով, ցան­կա­նում է գոր­ծել, այլ ոչ թե տրվել հոգևոր խոր­հում­նե­րի։ Երբ ա­ռա­վոտ­յան զբաղ­վում ես ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով և պար­տա­կա­նու­ թյուն­նե­րով՝ չզրու­ցե­լով Աստ­ծո հետ, գու­ցեև կա­րո­ղա­նաս ի­րա­կա­նաց­նել ծրագ­րերդ, սա­կայն սրտիդ խոր­քում կզգաս ան­հար­մա­րա­վե­տու­թյուն։ Սա Աստ­ծո նկատ­մամբ չգի­տակց­ված ծա­րավն է, մարդ­կա­յին հո­գու ա­մե­նա­մեծ կա­րի­քը։ Քայ­լե­լով ա­նա­պա­տում, Դա­վի­թը նա­յում էր չո­րա­ցած ու ան­կեն­դան հո­ ղին։ Ջ­րի պա­կա­սու­թյան պատ­ճա­ռով հո­ղը վե­րած­վել էր շնա­գայ­լե­րի, օ­ձե­ րի ու կա­րիճ­նե­րի ա­պաս­տա­նի։ Անկ­յանք հող, ո­րը ծա­րավ է գեթ մի կա­թիլ ջրի։ Այս ցա­վա­լի տե­սա­րա­նի ա­կա­նա­տե­սը լի­նե­լով, Դա­վի­թը գրում է․ «Հո­ գիս ծա­րավ է քեզ հա­մար, մար­մինս քեզ է ցան­կա­նում ցա­մաք և ծա­րավ երկ­րում, ուր որ ջուր չկա»։ Հի­սու­սը հո­գու ծա­րա­վը հա­գեց­նող ջրի աղբ­յուր է։ Նա, ով խմում է այդ ջրից, ապ­րում է լիար­ժեք կյան­քով։ Այդ պատ­ճա­ռով արթ­նա­նա­լիս, ա­սա՛․ «Ով Աստ­ված, դու ես իմ Աստ­վա­ծը, ա­ռա­վո­տանց քեզ եմ ման գա­լիս, հո­գիս ծա­րավ է քեզ հա­մար, մար­մինս քեզ է ցան­կա­նում ցա­մաք և ծա­րավ երկ­ րում, ուր որ ջուր չկա»։ ——————————————————————————————————————— 196

ՍԱՐ­ԴՈՍ­ՏԱՅՆ

հուլիս

3

«Դու բռնվել ես քո բե­րա­նի խոս­քով, և քեզ բռնել ես տվել քո բե­րա­նի ա­սած­նե­րով» (Ա­ռա­կաց 6.2)։ Ի­մաս­տուն խոս­քե­րը հա­սա­րակ են, պարզ ու ան­կեղծ։ Սու­տը նման է սար­դոս­տայ­նի։ Յու­րա­քանչ­յուր սուտ խոս­քի հետ դու միայն ա­վե­լի ու­ժեղ ես խճճվում։ Որ­քան շատ բա­ցատ­րու­թյուն­ներ ես տա­լիս, այն­քան ա­վե­լի է մե­ծա­նում ստի ու կեղ­ծի­քի սար­դոս­տայ­նը։ Խոս­քի պարգևը մար­դուն տրված երկ­նա­յին մե­ծա­գույն օրհ­նու­թյուն­ նե­րից մեկն է։ Այն հա­ղոր­դակց­ման ու տե­ղե­կու­թյան փո­խանց­ման ա­մե­ նաարդ­յու­նա­վետ մի­ջոցն է։ Խոս­քի մի­ջո­ցով կա­րե­լի է ոչ միայն հիա­նա­լի տե­սա­րան նկա­րագ­րել, այլև դա­վա­ճա­նել, մո­լո­րեց­նել ու կոր­ծա­նել։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­քը նմա­նեց­վում է մի ծու­ղա­կի։ Ճա­կա­տագ­րի հեգ­նանք. շատ հա­ճախ մար­դը դառ­նում է իր իսկ ա­սած խոս­քե­րի զո­հը։ Եր­բեմն պո­լիէ­թի­լե­նա­յին փա­թե­թա­վո­րում­նե­րի վրա կա­րե­լի է կար­դալ նա­խազ­գու­շա­ցում, որ դրանք հե­ռու պա­հեն ե­րե­խա­նե­րից, քա­նի որ նրանք կա­րող են անզ­գու­շո­րեն այդ տոպ­րակ­նե­րը քա­շել ի­րենց գլխին ու շնչա­հեղձ լի­նել։ Սուտն ա­վե­լի վտան­գա­վոր է, քան պո­լիէ­թի­լե­նա­յին տոպ­րա­կը։ Այ­սօր­ վա հա­մա­րը նկա­րագ­րում է մար­դու, ում անմ­տած­ված խոս­քերն այժմ խեղ­ դում են նրան։ Ան­միտ խոս­քե­րը նման են գլխին հագց­ված տոպ­րա­կի, ո­րը թույլ չի տա­լիս շնչել։ Եր­բեմն մար­դը ստում է, ո­րով­հետև ի­րեն անվս­տահ է զգում։ Նա ձևաց­ նում և­ այն­պի­սի բա­ներ է հո­րի­նում, ո­րոնք ի­րա­կա­նում տե­ղի չեն ու­նե­ցել։ Վա­խի զգա­ցու­մից դրդված՝ նա ստիպ­ված թաքց­նում է ճշմար­տու­թյու­նը, ա­սել է թե՝ չի ըն­դու­նում ի­րեն այն­պի­սին, ինչ­պի­սին ի­րա­կա­նում կա։ Երբ Հի­սու­սը սա­մա­րա­ցի կնո­ջը խնդրեց կան­չել իր ա­մուս­նուն, կինն ա­սաց, որ ա­մու­սին չու­նի։ Սա­կայն դա այն­քան էլ ճիշտ չէր։ Բայց Հի­սու­սը ցան­կա­նում էր, որ­պես­զի կինն զգա, որ Ինքն ըն­դու­նում է նրան, որ Հի­սու­սի հետ նա ա­պա­հով է։ «Լավ ա­սա­ցիր», - ա­սաց Փր­կի­չը՝ տես­նե­լով, թե ինչ է կա­տար­վում կնոջ հո­գում (­Հով­հան­նես 4.17)։ Խա­վա­րը, անվս­տա­հու­թյունն ու վա­խի զգա­ցու­մը պա­րու­րել էին կնոջ հո­գին։ Հի­սու­սը միշտ պատ­րաստ է ա­ռաջ­նոր­դել մար­դուն ճշմար­տու­թյան ճա­նա­պար­հով, ո­րով­հետև միայն դա է տա­նում դե­պի ա­զա­տու­թյուն ու խա­ղա­ղու­թյուն։ Սա­մա­րա­ցի կի­նը հաս­կա­ցավ, որ կա­րիք չկա որևէ բան թաքց­նել, որ ինքն ա­զատ­ված է ստի, կի­սաճշ­մար­տու­թյան և լ­ռու­թյան գե­րու­թյու­նից։ Հան­դի­պե­լով Հի­սու­սին, մենք վստա­հու­թյուն ու ա­զա­տու­թյուն ենք ձեռք բե­րում։ Ցան­կա­նում եմ, որ այ­սօր­վա հա­մա­րը եր­բեք քո կյան­քում ի­րա­կա­ նու­թյուն չդառ­նա․ «Դու բռնվել ես քո բե­րա­նի խոս­քով, և քեզ բռնել ես տվել քո բե­րա­նի ա­սած­նե­րով»։

——————————————————————————————————————— 197

4 ՀԱՆԳՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՓՈ­ԹՈՐ­ԿԻ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ

հուլիս

«Տի­րոջ ձայ­նը ջրե­րի վրա է, փա­ռաց Աստ­վա­ծը ո­րո­տում է, Տե­րը շատ ջրե­րի վրա է» (­Սաղ­մոս 29.3)։ Սեպ­տուա­գին­տա­յում՝ Հին Կ­տա­կա­րա­նի հու­նա­րեն թարգ­մա­նու­թյան մեջ, որն ար­վել է Հի­սուս Քրիս­տո­սի ծնուն­դից ե­րեք հար­յուր տա­րի ա­ռաջ, նշվում է, որ Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նի ա­վար­տին երկր­պա­գու­թյունն ու­ ղեկց­վել է այս սաղ­մո­սի եր­գե­ցո­ղու­թյամբ։ Այ­սօր նույն­պես նշվում է Տա­ ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նը։ Աստ­ված պատ­վի­րել է յոթ օր տո­նել այն տիշ­րի ամ­սում, այ­սինքն՝ հոկ­տեմ­բե­րին։ Տո­նի ժա­մա­նակ հրեա­ներն ապ­րում էին վրան­նե­րում, ու­րա­խա­նում ու փա­ռա­բա­նում էին Աստ­ծուն՝ հի­շե­լով ի­րենց նախ­նի­նե­րին, ո­րոնց Աստ­ված դուրս հա­նեց Ե­գիպ­տո­սի երկ­րից։ Վատ ե­ղա­նա­կը կա­րող է մթագ­նել տո­նը, կա­րող է անձրև գալ, կամ բարձ­ րա­նալ ու­ժեղ քա­մի։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում աս­վում է, որ «Տի­րոջ ձայ­նը ջրե­ րի վրա է»։ Տի­րոջ ձայ­նը` սաղ­մո­սում հի­շա­տակ­վում է մի քա­նի ան­գամ և­ ա­մեն ան­գամ այն կապ­ված է ա­ղե­տի հետ. տա­պալ­վում են մայ­րի­նե­րը, ցնցվում է եր­կի­րը, բոցկլ­տում է կրա­կը։ Մի ան­գամ զրու­ցում էի իմ ծա­նոթ­նե­րից մե­կի՝ Շո­նի հետ, ու այդ պա­հին մտքովս ան­ցավ փո­թոր­կի նկա­րա­գի­րը։ Շո­նի կինն ու եր­կու ե­րե­խա­նե­րը լքել էին նրան։ Նա շփոթ­ված էր, չէր կա­րո­ղա­նում հաս­կա­նալ, թե ին­չու կինն այդ­պես վար­վեց։ Շո­նը կորց­րել էր ապ­րե­լու ցան­կու­թյու­նը։ Յու­րա­քանչ­յու­րիս կյան­քում կա­րող են լի­նել փո­թո­րիկ­ներ։ Ա­մուս­նու­թյուն­ նե­րը քայ­քայ­վում են, ծնող­ներն ու ե­րե­խա­նե­րը չեն ցան­կա­նում հաս­կա­ նալ ի­րար, ըն­տա­նիք­ներն ընկ­նում են տնտե­սա­պես դժվա­րին կա­ցու­թյան մեջ, մար­դիկ հի­վան­դա­նում և­ընկ­նում են ընկ­ճախ­տի մեջ։ Այս ա­ղետ­նե­րը թափ­վում են նաև Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի գլխին՝ ա­ռա­ջաց­նե­լով վախ, հու­սա­ հա­տու­թյուն, հո­գու ան­կում, մթագ­նում են մեր ու­րա­խու­թյու­նը Տի­րո­ջում։ Ի՞նչ ա­նել։ Կա միայն մեկ ելք. լսել Աստ­ծո ձայ­նը։ Լ­սիր, թե ինչ­պես է այդ ձայ­նը խլաց­ նում ա­ղե­տի ոռ­նո­ցը։ Աստ­ված քեզ հետ է։ Որ­քան էլ հզոր լի­նի կյան­քիդ փո­ թո­րի­կը, Աստ­ված թույլ չի տա քեզ խոր­տակ­վել։ Ե­սա­յիա մար­գա­րեն գրում է․ «Երբ որ ջրե­րիցն անց­նես, ես քեզ հետ եմ, և­ ե­թե գե­տե­րո­վ՝ նրանք քեզ չեն ո­ղո­ղի, երբ որ գնաս կրա­կի մի­ջով, չես այր­վի, և բո­ցը քեզ պի­տի չվա­ ռի» (Ե­սա­յիա 43.2)։ Հնա­րա­վոր է, որ կյանքն այ­սօր քեզ հա­մար փո­թո­րիկ­ներ ու ամպ­րոպ­ներ է պատ­րաս­տել։ Մինչ տնից դուրս կգաս, լսի՛ր Աստ­ծո ձայ­նը։ Սա է միակ ե­րաշ­խի­քը, որ դու կա­րող ես վստահ ու հան­գիստ հաղ­թա­հա­րել ցան­կա­ ցած փո­թո­րիկ։ Հա­մար­ձա­կո­րեն ա­ռա՛ջ գնա, հա­վա­տա՛, որ կհաղ­թես, ո­րով­հետև «Տի­ րոջ ձայ­նը ջրե­րի վրա է, փա­ռաց Աստ­վա­ծը ո­րո­տում է, Տե­րը շատ ջրե­րի վրա է»։

——————————————————————————————————————— 198

ԱՊ­ՐԻ՛Ր ԿԱ­ՏԱՐ­ՅԱԼ ԿՅԱՆ­ՔՈՎ

հուլիս

5

«Կա­տա­րե­լու­թյամբ վար­վո­ղը ա­պա­հով կգնա, բայց իր ճա­նա­պարհ­ նե­րը ծռո­ղը կճա­նաչ­վի» (Ա­ռա­կաց 10.9)։ Աշ­խարհն այ­սօր ա­պա­հով չէ։ Ցան­կա­ցած պա­հի կա­րող է վտանգ ա­ռա­ ջա­նալ։ Ա­ռա­վոտ­յան տնից դուրս գա­լիս ոչ ոք չի կա­րող հա­մոզ­ված լի­նել, որ ե­րե­կո­յան ա­պա­հով տուն կվե­րա­դառ­նա։ Օ­րե­ցօր շա­տա­նում են անվ­տան­ գու­թյունն ա­պա­հո­վող գոր­ծա­կա­լու­թյուն­ներն, ու բա­զում մի­ջո­ցա­ռում­ներ են ձեռ­նարկ­վում մարդ­կանց կյան­քը հնա­րա­վո­րինս ա­պա­հով ու անվ­տանգ դարձ­նե­լու հա­մար։ Բո­լորն են ու­զում պաշտ­պան­ված լի­նել։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում կա Աստ­ծո խոր­հուր­դը, թե ինչ­պես ապ­րել ա­ռանց վա­խի։ «Կա­տա­րե­լու­թյամբ վար­վո­ղը ա­պա­հով կգնա»։ Եբ­րա­յե­րե­նում «կա­ տա­րե­լու­թյուն» բա­ռը նշա­նա­կում է ամ­բող­ջա­կա­նու­թյուն։ Ե­թե դու պաշտ­ պան­ված ես բո­լոր կող­մե­րից, սուր նե­տե­րը, որ­քան էլ շա­չեն շուրջ­բո­լորդ, չեն կա­րող վնա­սել քեզ։ Սա­կայն դու պետք է ամ­բող­ջու­թյամբ պաշտ­պան­ ված լի­նես։ Ե­թե փոր­ձես դուրս գալ այդ պաշտ­պա­նու­թյու­նից, կա­րող ես վի­րա­վոր­վել ու նույ­նիսկ մեռ­նել։ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ մենք ամ­բող­ջու­թյամբ՝ մարմ­նով, հո­գով, մտքով ու սրտով նվիր­վենք Ի­րեն։ Մի՛ եր­կատ­վիր. դա մա­հա­ցու վտան­գա­վոր է։ Ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան կո­րուս­տը մահ­վան նշան է։ Ծա­ռից պոկ­ված տերևը մեռ­նում և հող է դառ­նում։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև ամ­բող­ջա­կա­նու­ թյու­նը կորց­րած մար­դու հետ։ Նա աս­տի­ճա­նա­բար՝ րո­պե առ րո­պե, ժամ առ ժամ, օր օ­րի կոր­չում է, ու նրա­նից ո­չինչ չի մնում։ Սո­ղո­մո­նը կա­տա­րե­լու­թյու­նը հա­կադ­րում է ծու­ռու­մուռ գնա­լուն։ Ծու­ռու­ մուռ գնա­ցողն ա­նընդ­հատ փո­խում է իր ճա­նա­պար­հը։ Նա չի հետևում Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին, հետևա­բար նրան ո­չինչ չի պաշտ­պա­նում։ Վ­տան­ գա­վոր չէ այն, ինչ մեզ հետ կա­րող են ա­նել ու­րիշ մար­դիկ, կամ ա­հա­բեկ­ չու­թյուն­ներն ու բնա­կան ա­ղետ­նե­րը։ Վ­տան­գա­վոր է ար­հա­մար­հել հո­գու պաշտ­պան­վա­ծու­թյու­նը։ Եր­կու տի­րոջ ծա­ռա­յե­լու փոր­ձե­րը դա­տա­պարտ­ված են ձա­խող­ման։ Ոչ ոք չի կա­րող պահ­պա­նել իր ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը՝ ապ­րե­լով եր­կա­կի կյան­ քով։ Դու նման­վում ես մաս­նատ­ված ծա­ռի, և չ­նա­յած ցավ ես ապ­րում, բայց չես կա­րող նո­րից ա­ճել։ Ի՞նչ հույս ու­նեն նրանք, ով­քեր ի­րենք ի­րենց հասց­րել են հո­գե­բա­նա­կան և զ­գաց­մուն­քա­յին վնաս­վածք­ներ՝ փոր­ձե­լով ապ­րել եր­կա­կի կյան­քով։ Ապ­ րե­լով երկ­րի վրա, Հի­սու­սը հան­դի­պում էր ներ­սից քայ­քայ­ված մարդ­կանց. սա­մա­րա­ցի կնո­ջը, Մա­րիամ Մագ­դա­ղե­նա­ցուն, Զա­քեո­սին։ Հի­սու­սը վե­րա­ կանգ­նում էր նրանց ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը, բժշկում ու նո­րո­գում էր նրանց։ Այ­սօր Հի­սու­սը պատ­րաստ է հրաշք­ներ գոր­ծել։ Պար­զա­պես պետք է գալ Նրա մոտ, ու ա­սել․ «Ա­հա ես, Տեր։ Ես լիո­վին նվիր­վում եմ Քեզ, վե­րա­կանգ­ նի՛ր այն ա­մենն, ինչ ինքս եմ կոր­ծա­նել, տո՛ւր ինձ հա­մոզ­վա­ծու­թյուն, որ «կա­տա­րե­լու­թյամբ վար­վո­ղը ա­պա­հով կգնա, բայց իր ճա­նա­պարհ­նե­րը ծռո­ղը կճա­նաչ­վի»։ ——————————————————————————————————————— 199

հուլիս

6

ԲԱՐՁ­ՐԱՑ­ՐՈ՛Ւ ԻՆՁ ՎԵ­ՄԻ ՎՐԱ

«Երկ­րի ծայ­րից կան­չում եմ դե­պի քեզ՝ երբ որ սիրտս թու­լա­նում է, ա­ռաջ­նոր­դի՛ր ինձ այն վե­մին, որ ին­ձա­նից բարձր է» (­Սաղ­մոս 61.2)։ Յու­րա­քանչ­յուր մար­դու կյան­քում կան պա­հեր, երբ նա ի­րեն հե­ռու է զգում Աստ­ծուց։ Ընդ ո­րում, նրա հոգևոր կյան­քում ա­մեն ինչ կա­րող է լավ լի­նել. ընկճ­վե­լու ոչ մի պատ­ճառ չկա, բայց զգա­ցո­ղու­թյու­նը, որ Աստ­ված ան­սահ­ման հե­ռու է, հու­սա­հա­տեց­նում է սիր­տը։ Սա մեր մե­ղա­վոր բնու­ թյան արդ­յունքն է, և նման զգաց­մունք­նե­րը կայ­ցե­լեն մեզ, մինչև որ գա այն օ­րը, երբ մենք մեր սե­փա­կան աչ­քե­րով կտես­նենք Հի­սուս Քրիս­տո­սին։ Այ­սօր­վա սաղ­մոսն ան­կեղծ սրտի ա­ղոթք է։ Բո­լոր ա­ղոթք­նե­րը պետք է ան­կեղծ լի­նեն։ Ձևա­կա­նու­թյու­նը դառ­նում է ա­նան­ցա­նե­լի պատ Աստ­ծո և մար­դու միջև։ Ա­ղոթ­քում Աստ­ծուն ա­սա այն ա­մե­նը, ինչ զգում ես, այլ ոչ թե այն, ինչ քո պատ­կե­րա­ցու­մով պետք է ա­սես Նրան։ Ամ­բողջ սրտով ա­ղո­թե­լիս, ա­ռա­ջի­նը, ինչ դու գի­տակ­ցում ես այն է, թե որ­քան փոքր ես դու՝ հա­մե­մա­տած Մեծ ու Ա­մե­նա­կա­րող Աստ­ծո հետ։ Սա­ կայն, դրա հետ մեկ­տեղ, դու քեզ ոչն­չու­թյուն չես հա­մա­րում Աստ­ծո աչ­քե­ րում։ Դու զգում ես քո կախ­վա­ծու­թյու­նը Նրա­նից։ Հաս­կա­նում ես, որ Աստ­ ծո հա­մար գո­յու­թյուն չու­նի տա­րա­ծու­թյուն, Նա միշտ մոտ է Իր ստեղ­ծած էա­կին։ Դա­վիթն ի­րեն հե­ռու էր զգում Աստ­ծուց՝ ինչ-որ տեղ ներքևում, երկ­րի հե­ ռա­վոր ծայ­րե­րում։ նա փա­փա­գում էր մո­տե­նալ Նրան, ուս­տի դի­մում է այս խոս­քե­րով․ «Ա­ռաջ­նոր­դի՛ր ինձ այն վե­մին, որ ին­ձա­նից բարձր է»։ Քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի նոր­մե­րը բարձր են մարդ­կու­թյան հա­մար, սա­ կայն հենց այս նոր­մե­րը պա­հելն է ե­րաշ­խա­վո­րում եր­ջան­կու­թյունն ար­դեն այս­տեղ, այս երկ­րի վրա։ Ինչ­պե՞ս հաղ­թա­հա­րել այս հա­կա­սու­թյու­նը։ Դա­ վի­թը տեն­չում է մոտ լի­նել Աստ­ծուն, բայց գի­տի, որ չի կա­րող բարձ­րա­նալ այն վե­մը, ո­րի գա­գա­թը երկն­քում է։ Ի՞նչ ա­րեց Աստ­ված մար­դուն մո­տե­նա­լու հա­մար։ «Եվ Բա­նը մար­մին ե­ղավ և բ­նակ­վեց մեր մեջ, շնորհ­քով և ճշ­մար­տու­թյու­նով լի­քը» (­Հով­հան­նես 1.14)։ Խո­սե­լով Իս­րա­յել ժո­ղովր­դի մա­սին, Պո­ղո­սը հաս­տա­տում է․ «Եվ ա­մենն էլ նույն հոգևոր խմե­լի­քը խմե­ցին, ո­րով­հետև այն հոգևոր վե­միցն էին խմում՝ որ գնում էր նրանց հետ, և­ այն վեմն էր Քրիս­տո­սը» (Ա Կորն­ թա­ցիս 10.4)։ Վե­մը, ո­րի մա­սին խոս­վում է սաղ­մո­սում, Քրիս­տոսն է։ Այդ Վե­մը շատ բարձր է, բայց մենք կա­րող ենք հաղ­թա­հա­րել այդ բարձ­րու­թյու­նը։ Հի­սու­սը ե­կավ այս եր­կիր, որ­պես­զի մեզ Իր մոտ տա­նի։ Ե­թե զգում ես, որ Աստ­ված բարձր է և հե­ռու, իսկ դու ինչ-որ մի տեղ ներքևում, դի­մի՛ր Նրան․ «Ա­ռաջ­նոր­դի՛ր ինձ այն վե­մին, որ ին­ձա­նից բարձր է»։

——————————————————————————————————————— 200

Կ­ՅԱՆ­ՔԻ ԱՂԲ­ՅՈՒՐ

հուլիս

7

«Կ­յան­քի աղբ­յուր է ար­դա­րի բե­րա­նը, բայց բռնու­թյու­նը կխցկի ամ­ բա­րիշտ­նե­րի բե­րա­նը» (Ա­ռա­կաց 10.11)։ Միշտ լուրջ ու շրջա­հա­յաց՝ նա կշռա­դա­տում էր իր ա­մեն մի քայ­լը։ Նրա գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը մտած­ված էին ու անշ­տապ։ Նա շա­տա­խոս չէր, բայց մենք նրա­նից շատ բան ի­մա­ցանք։ Ամ­բողջ դա­սա­րա­նը սի­րում էր նրան։ Այ­ սօր ես կցան­կա­նա­յի գրի առ­նել նրա յու­րա­քանչ­յուր ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Մեր ու­սու­ցիչն ի­մաս­տու­թյան ծով էր։ Շատ տա­րի­ներ անց, մենք նո­րից հան­դի­պե­ցինք։ Նա շատ հի­վանդ էր։ Տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում կորց­րել էր իր ֆի­զի­կա­կան ու­ժը, բայց նրա խոս­ քերն ա­ռաջ­վա նման ի­մաս­տուն էին։ Այ­սօր­վա մտո­րում­նե­րը գրե­լիս, հի­շե­ցի ու­սուց­չիս։ «Կ­յան­քի աղբ­յուր է ար­դա­րի բե­րա­նը», և­ այդ աղբ­յու­րը չի դա­դա­րի հո­սել, քա­նի դեռ սնվում է հո­ղը ո­ռո­գող անձրևի խո­նա­վու­թյու­նից։ Անձրևի բա­ցա­կա­յու­թյան դեպ­ քում աղբ­յու­րը կցա­մա­քի։ Ջ­րի ա­ռա­տու­թյու­նը կախ­ված է երկն­քից թափ­ վող անձրև­նե­րի ա­ռա­տու­թյու­նից։ Ե­թե աղբ­յու­րը կեն­դա­նի էակ լի­ներ, նրա հա­յացքն ան­դա­դար ուղղ­ված կլի­ներ երկն­քին, քա­նի որ հենց այն­տե­ղից է նա կյանք ստա­նում։ Սա շատ հա­սա­րակ, բայց խո­րի­մաստ պատ­կեր է։ Ողջ ի­մաս­տու­թյու­նը երկն­քի Աստ­ծունն է։ Ե­թե դու ա­մեն օր նա­յում ես Նրան, ե­թե ապ­րում ես Նրա­նով, ա­պա Նա քո վրա ի­մաս­տու­թյան անձրև կթա­փի, և դու աղբ­յուր կլի­նես երկ­րի վրա։ Քո խոս­քե­րը ջուր կլի­նեն այս աշ­խար­հի ա­նա­պա­տում ծա­րա­վից մա­հա­ցող մարդ­կանց հա­մար։ Դու օա­զիս կլի­նես հոգ­նած ճամ­ փորդ­նե­րի հա­մար, որ­տեղ նրանք սփո­փանք, ո­գեշն­չում ու զո­րու­թյուն կստա­նան ի­րենց ճամ­փան շա­րու­նա­կե­լու հա­մար։ Որ­տեղ էլ որ լի­նես, դու կտա­նես թար­մու­թյուն և քա­ջա­լե­րանք։ Կ­յան­քիս ըն­թաց­քում շատ եմ հան­դի­պել ու­սուց­չիս նման մարդ­կանց։ Նրանք կյան­քի աղբ­յուր են ե­ղել ինձ հա­մար, ո­րոնց շնոր­հիվ ես ա­ճել եմ, և­ իմ աչ­քե­րը սո­վո­րել են նշմա­րել ան­վեր­ջու­թյու­նը՝ հո­րի­զո­նից այն կողմ։ Այդ մարդ­կանց մի­ջո­ցով Աստ­ված ցույց էր տա­լիս ինձ ճա­նա­պար­հը, ուղ­ղոր­ դում էր կյանքս։ Այ­սօր խմի՛ր Հի­սուս Քրիս­տո­սի անս­պառ աղբ­յու­րից, ըն­դու­նի՛ր Նրա օրհ­ նու­թյուն­նե­րը, որ­պես­զի ինքդ էլ օրհ­նու­թյուն լի­նես շրջա­պա­տի մարդ­կանց հա­մար։ Ճիշտ ժա­մա­նա­կին ա­սած խոսքդ կա­րող է ա­մեն բան փո­խել և շատ բա­րիք բե­րել։ Ե­թե նույ­նիսկ աս­ված խոս­քերդ ար­ձա­գանք չեն գտնում հենց այ­սօր, գու­ցե մի օր ինչ-որ մե­կը քո մա­սին ար­տա­հայտ­վի ճիշտ այն­պես, ինչ­պես այ­սօր ես եմ խո­սում ու­սուց­չիս մա­սին։ Ար­դարև, «կյան­քի աղբ­յուր է ար­ դա­րի բե­րա­նը»։

——————————————————————————————————————— 201

հուլիս

8

ՓԱ­ՌԱ­ԲԱ­ՆԻ՛Ր ԵՎ­ԵՐԿՐ­ՊԱ­ԳԻ՛Ր

«Տ­վեք Տի­րո­ջը իր ա­նու­նի փառ­քը, երկր­պա­գու­թյուն տվեք Տի­րո­ջը սրբու­թյան զար­դա­րան­քով» (­Սաղ­մոս 29.2)։ Երկր­պա­գու­թյունը ­նա­խա­տես­ված է Աստ­ծո կող­մից, որ­պես­զի օգ­նի մեզ հաղ­թա­հա­րել կյան­քի փո­թո­րիկ­նե­րը։ Սաղ­մոս­նե­րը դրա ա­պա­ցույց են։ Դա­ վի­թի կյան­քը լի էր հա­լա­ծանք­նե­րով ու մա­քա­ռում­նե­րով։ Նա տա­ռա­պում էր դա­վա­ճա­նու­թյուն­նե­րի ու իր դեմ նյութ­ված դա­վադ­րու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ ռով, հարց­նում էր, թե ին­չո՞ւ է այդ ա­մենն իր հետ տե­ղի ու­նե­նում։ «Մարդ­ կա­յին աչ­քերն Աստ­ծուն տես­նում են ար­ցունք­նե­րի մի­ջո­ցով», - կպա­տաս­ խա­ներ Գյո­թեն, ե­թե հան­դի­պեր Դա­վի­թին։ Երբ ա­մեն ինչ լավ է, մենք լռու­թյամբ հա­մա­րում ենք, որ Աստ­ված մեզ հետ է։ Բայց պետք է անց­նես դժվա­րու­թյուն­նե­րի մի­ջով, որ­պես­զի զգաս, թե որ­քան ի­րա­կան է Աստ­ված։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վի­թը փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն փո­թոր­կի հա­ մար։ Ամ­պա­մած եր­կին­քը, ամպ­րոպն ու կայ­ծա­կը, ինչ­պես նաև աստ­ղերն ու լու­սի­նը (­Սաղ­մոս 8), եր­կին­քը (­Սաղ­մոս 18), սա­րերն ու ծո­վը (­Սաղ­մոս 65)՝ այս ա­մե­նը ոչ թե վա­խեց­նում են Դա­վի­թին, այլ նրա սիր­տը լցնում են երկր­պա­գու­թյան հո­գով։ Որ­պես­զի կյան­քը հաղ­թա­նակ լի­նի, այն պետք է դառ­նա փա­ռա­բա­նու­ թյուն։ Փա­ռա­բա­նու­թյան և­ երկր­պա­գու­թյան հիմ­քում ըն­կած է ե­րախ­տա­ գի­տու­թյունն Աստ­ծուն արևի հա­մար, թեև պա­տու­հա­նից այն կողմ գի­շեր է, հա­մոզ­վա­ծու­թյուն, որ նույ­նիսկ ա­մե­նա­սար­սա­փե­լի փո­թո­րի­կը շու­տով կանց­նի։ Փա­ռա­բա­նել և­ երկր­պա­գել բա­ռե­րը շատ հա­ճախ միա­սին են գոր­ծած­ վում, դրանք նման են, սա­կայն նույ­նը չեն, դրանք լրաց­նում են մե­կը մյու­ սին, հա­մակց­վում են, մեկն ա­ռանց մյու­սի չի լի­նում։ Փա­ռա­բա­նե­լով, մենք Աստ­ծուն ըն­դու­նում ենք որ­պես մեր Աստ­վա­ծը։ Երկր­պա­գե­լով, մենք հնա­զանդ­վում ենք Նրա կամ­քին։ Նա Աստ­ված է, իսկ մենք՝ ա­րար­ված էակ­ներ։ Այս կարճ սաղ­մո­սում, որն ըն­դա­մե­նը տասն­մեկ հա­մա­րից է բաղ­կա­ցած, Դա­վի­թը չորս ան­գամ կոչ է ա­նում փա­ռա­բա­նել Աստ­ծուն ու երկր­պա­գել Նրան, յոթ ան­գամ հի­շա­տա­կում է Աստ­ծո ձայ­ նը, յոթ ան­գամ էլ Նրան Տեր է ան­վա­նում՝ նկա­րագ­րե­լով Նրա գոր­ծերն ու օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Այս ա­մե­նը պար­զա­պես զգաց­մուն­քա­յին ար­տա­հայ­տու­ թյուն­ներ չեն։ Սա Աստ­ծո ձայ­նը լսե­լու և Նրան հնա­զանդ­վե­լու պատ­րաս­ տա­կա­մու­թյունն է։ Երբ դու հնա­զանդ­վում ես Աստ­ծո ձայ­նին, կյան­քի փո­ թո­րիկ­ներն այլևս սար­սա­փե­լի չեն թվում։ Հի­սու­սը կու­ղեկ­ցի քո նա­վը դե­պի հու­սա­լի նա­վա­հան­գիստ։ Ինչ­պի­սի՞ խնդիր­ներ են կանգ­նած այ­սօր քո առջև։ Կար­ծում ես, թե հան­գա­մանք­նե­րը քե­զա­նից զո­րե՞ղ են։ Ըն­դու­նի՛ր Աստ­ծուն որ­պես քո Աստ­ված։ Թո՛ւյլ տուր Նրան ա­ռաջ­նոր­դել քեզ, և­արևի լույսն սպա­սա­ծիցդ էլ շուտ կտես­նես։ Ինչ էլ որ տե­ղի ու­նե­նա, ա­կանջ դիր կո­չին․ «Տ­վեք Տի­ րո­ջը իր ա­նու­նի փառ­քը, երկր­պա­գու­թյուն տվեք Տի­րո­ջը սրբու­թյան զար­ դա­րան­քով»։ ——————————————————————————————————————— 202

Ո՛Չ ՍՈՎ, Ո՛Չ ԾԱ­ՐԱՎ

հուլիս

9

«Օրհ­նու­թյուն տվող ան­ձը կգի­րա­նա, և­ ո­ռո­գո­ղը ինքն էլ կո­ռոգ­վի» (Ա­ռա­կաց 11.25)։ Մենք ապ­րում ենք դա­վա­ճա­նու­թյան ու ե­րախ­տա­մո­ռու­թյան աշ­խար­ հում։ Շատ հա­ճախ մար­դիկ չա­րու­թյամբ են պա­տաս­խա­նում բա­րուն, սա­կայն աստ­վա­ծաշնչ­յան սկզբուն­քը շա­րու­նա­կում է գոր­ծել. ե­թե դու ա­ռա­տա­ձեռն ես, ա­պա վաղ, թե ուշ կվար­ձատր­վես դրա հա­մար։ Բա­րու­ թյուն ա­նե­լով, ձեռք մեկ­նե­լով օգ­նու­թյան կա­րիք ու­նե­ցո­ղին, դու եր­բեք չես պարտ­վի՝ ան­կախ արդ­յուն­քից։ Քեզ կա­րող է թվալ, որ ի­զուր ես այդ­պես վար­վում, որ այդ ա­մենն անմ­տու­թյուն է, սա­կայն մի՛ շտա­պիր եզ­րա­կա­ցու­ թյուն­ներ ա­նել ու մի՛ ընկճ­վիր։ Կ­յան­քը եր­կար ճա­նա­պարհ է՝ բազ­մա­թիվ շրջա­դար­ձե­րով, ո­րոն­ցից մե­կում կտես­նես, որ ի­զուր չես օգ­նել։ «Ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թյուն» բառն ա­ռա­ջա­ցել է եբ­րա­յե­րեն «դուսան» բա­յից, որ թարգ­մա­նա­բար նշա­նա­կում է «գի­րա­նալ», այ­սինքն՝ հարս­տու­թյուն, ա­ռող­ջու­թյուն ու բա­զում օրհ­նու­թյուն­ներ ստա­նալ։ Սո­ղո­մո­նը գրում է, որ ա­ռա­տա­ձեռն մար­դը ոչ մի բա­նի կա­րիք չի ու­նե­նա, տվող ձեռ­քը կկշտա­նա։ Բայց կա նաև ա­վե­լի մեծ օրհ­նու­թյուն։ Հա­մա­րի երկ­րորդ հատ­վա­ծում աս­վում է, որ «ո­ռո­գո­ղը ինքն էլ կո­ռոգ­վի»։ Աստ­վա­ծաշն­չում ծա­րա­վը խորհր­դան­շում է մարդ­կա­յին սրտի ձգտում­նե­ րը։ Հո­գու ծա­րա­վը չի հա­գե­նում ֆի­զի­կա­կան կե­րա­կու­րով ու նյու­թա­կան բա­րե­կե­ցու­թյամբ։ Մարդ­կա­յին հո­գին Աստ­ծո հետ շփման կա­րիք ու­նի, և­ ա­ռանց դրա անհ­նար է կյան­քի ներ­դաշ­նա­կու­թյու­նը։ Ե­սա­սի­րա­բար տրա­մադր­ված մարդն ի­րեն դնում է տիե­զեր­քի կենտ­րո­ նում։ Նա ա­մեն բան փնտրում է միայն իր հա­մար։ Նա ըն­դու­նակ չէ դուրս գալ իր անձ­նա­կան պատ­վա­մո­լու­թյան փոքր աշ­խար­հից։ Նրա կյան­քը վե­ րած­վում է հո­գե­կան վեր­քե­րի և բար­դույթ­նե­րի մի շրջապ­տույ­տի, ո­րոնք թույլ չեն տա­լիս նրան եր­ջա­նիկ լի­նել։ Աշ­խար­հի բո­լոր ջրերն ան­գամ չեն կա­րող հա­գեց­նել նրա սրտի ծա­րա­վը։ Սա­կայն, երբ մար­դը դա­դա­րում է հոգ տա­նել միայն իր կշտա­նա­լու մա­ սին և սկ­սում է ան­հանգս­տա­նալ, որ­պես­զի ու­րիշ­ներն էլ կշտա­նան ու հա­ գեց­նեն ի­րենց ծա­րա­վը, ա­պա անս­պա­սե­լիո­րեն գտնում է այն, ինչ ինքն էր փնտրում։ Դարձ­րու այս օ­րը ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թյան օր։ Ա­ռա­տա­ձե՛ռն ե­ղիր ոչ միայն նյու­թա­պես, այլ նաև մարդ­կանց հան­դեպ ու­նե­ցած զգաց­մունք­նե­րիդ հար­ ցում։ Հի­շի՛ր, որ­քան շատ տաս, այն­քան շատ կստա­նաս։ «Օրհ­նու­թյուն տվող ան­ձը կգի­րա­նա, և­ո­ռո­գո­ղը ինքն էլ կո­ռոգ­վի»։

——————————————————————————————————————— 203

հուլիս

10

Ա­ՊԱ­ՎԻ­ՆԻ՛Ր ԱՍՏ­ԾՈՒՆ

«Տուր մեզ քո օգ­նու­թյու­նը նե­ղու­թյան մեջ, ո­րով­հետև մար­դի օգ­նու­ թյու­նը փուչ է» (­Սաղ­մոս 60.11)։ Ա­նա­ռակ որ­դին, վատ­նե­լով ի­րեն պատ­կա­նող հոր ու­նեց­ված­քը, աշ­խա­ տանք է փնտրում տե­ղի բնակ­չի մոտ, ով ա­ռա­ջար­կում է ա­րա­ծեց­նել իր խո­զե­րին։ Ա­մո­թա­լի աշ­խա­տանք հրեա­նե­րի աչ­քե­րում, ո­րոնց հա­մար զզվե­ լի էր նույ­նիսկ նա­յել խո­զե­րին, էլ չենք խո­սում ան­մա­քուր կեն­դա­նի­նե­րի մա­սին հոգ տա­նե­լու վե­րա­բեր­յալ։ Դա­սը կա­յա­նում է այն բա­նում, որ երբ դու օգ­նու­թյուն ես խնդրում մարդ­կան­ցից, նրանք տա­լիս են քեզ այն, ինչ կա­րող են տալ, և­ ինչ ու­նեն, սա­կայն դա միշտ չէ, որ անհ­րա­ժեշտ է քեզ։ Մարդ­կա­յին օգ­նու­թյու­նը հե­նակ է կոտր­ված ոտ­քի հա­մար. այն օ­գնում է, բայց չի բժշկում։ Սա չի նշա­նա­կում, որ մենք պետք է հրա­ժար­վենք ու­րիշ­նե­րի օգ­նու­թյու­ նից։ Բժիշկ­ներ, ի­րա­վա­բան­ներ, հաշ­վա­պահ­ներ, ճար­տա­րա­պետ­ներ և շատ ու­րիշ մաս­նա­գետ­ներ անհ­րա­ժեշտ են։ Նրանք օգ­նում են մեզ լու­ծել այս կամ այն խնդի­րը, սա­կայն ի­րենք ան­ձամբ լու­ծում չեն հան­դի­սա­նում։ Տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը, դե­ղո­րայքն ու գու­մա­րը օգ­տա­կար են, սա­կայն դրանց վրա պետք է նա­յել որ­պես խնդրի լուծ­ման գոր­ծիք, այլ ոչ թե ին­քը՝ լու­ծու­մը։ Ա­պա­վի­նե­լով սե­փա­կան ու­ժե­րին, մարդն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն հու­սա­ հատ­վում է, փո­խա­նակ լու­ծու­մը փնտրի Աստ­ծո մեջ։ Սա վե­րա­բե­րում է ինչ­պես ան­հատ­նե­րին, այն­պես էլ ողջ հա­սա­րա­կու­թյա­նը։ Իս­րա­յե­լը նույն­ պես հայտն­վել էր նման ի­րա­վի­ճա­կում։ Լավ ժա­մա­նակ­նե­րում Իս­րա­յել ժո­ ղո­վուր­դը մո­ռա­ցել էր Աստ­ծուն։ Մար­դիկ մտա­ծում էին, որ քա­մին միշտ հա­ մըն­թաց է փչե­լու, բեր­քը միշտ ա­ռատ է լի­նե­լու, իսկ արևն էլ, ան­կաս­կած, միշտ շո­ղա­լու է։ Աստ­ված չի վի­ճում ա­րար­ված էա­կի հետ, ով իր ձեռքն է վերց­նում կյան­քի ղեկն ու ապ­րում է այն­պես, ա­սես Աստ­ված գո­յու­թյուն չու­նի։ Աստ­ված լուռ նա­ յում է մարդ­կա­յին էու­թյան դրսևոր­մա­նը։ Կ­յանքն ին­քը հոգ կտա­նի, որ­պես­զի մար­դը հաս­կա­նա, որ ա­պարդ­յուն է մարդ­կա­յին օգ­նու­թյանն ա­պա­վի­նե­լը։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է այն ժա­մա­նակ, երբ Իս­րա­յե­լը հայտն­վել էր հենց նման անմ­խի­թար կա­ցու­թյան մեջ։ Եվ պա­տա­հա­կան չէ, որ սաղ­մոսն սկսվում է հետև­յալ խոս­քե­րով․ «Ով Աստ­ված, մեզ դեն գցե­ցիր, ցրե­ցիր մեզ, բար­կա­ցար, հետ դար­ձիր դե­պի մեզ»։ Աստ­ված արդ­յո՞ք լքում է մարդ­կանց։ Եր­բե՛ք։ Մարդն է հե­ռա­նում Աստ­ ծուց։ Նա տա­ռա­պում է, լա­լիս ու զղջում։ Ա­նո­րո­շու­թյան ծան­րու­թյու­նը ճնշում է սիր­տը, բո­լոր ջան­քերն ա­նօ­գուտ են դուրս գա­լիս։ Մար­դը հող է և հող էլ կդառ­նա։ Հնա­րա­վո՞ր է արդ­յոք փո­շուց ա­մուր շի­նու­թյուն կա­ռու­ցել։ Դա­վի­թը յու­րաց­րեց իր ժո­ղովր­դի դա­ժան ու ող­բեր­գա­կան դա­սը։ Գի­տե­ լիք­նե­րը գա­լիս են ար­ցունք­նե­րի ու հա­ռա­չանք­նե­րի մի­ջով, երբ չգի­տես ինչ ա­նել, և­ ուր գնալ։ Սա­կայն մենք բո­լորս պետք է սո­վո­րենք կախ­ված լի­նել Աստ­ծուց։ Տ­նից դուրս գա­լիս դի­մի՛ր Աստ­ծուն, ա­սե­լով․ «Տուր մեզ քո օգ­նու­ թյու­նը նե­ղու­թյան մեջ, ո­րով­հետև մար­դի օգ­նու­թյու­նը փուչ է»։ ——————————————————————————————————————— 204

ԳՈՐԾ­ՆԱ­ԿԱՆ ԳԻ­ՏԵ­ԼԻՔ

հուլիս

11

«Իր խո­հե­մու­թյան չափ կգով­վի մարդը, բայց ծուռ սիրտ ու­նե­ցո­ղը կա­նարգ­վի» (Ա­ռա­կաց 12.8)։ Այս հա­մա­րում «բա­նա­կա­նու­թյուն» (եբ­րա­յե­րեն «սեկել») բա­ռը, տա­ ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «­բարդ խնդիր­նե­րը լու­ծե­լու ըն­դու­նա­կու­թյուն»։ Բարդ ի­րա­վի­ճակ էր ստեղծ­վել Ա­բի­գեա­յի հա­մար նրա ա­մուս­նու՝ Նա­բա­ղի թեթևա­միտ ա­րար­քի հետևան­քով (Ա Թա­գա­վո­րաց, գլուխ 25)։ Եր­կար ժա­մա­նակ Նա­բա­ղի ոչ­խար­նե­րի հոտն ա­րա­ծում էր Դա­վի­թի ջո­ կա­տի ճամ­բա­րից ոչ հե­ռու և նրանք պաշտ­պա­նում էին հո­տը։ Մի ան­գամ Դա­վիթն ու նրա մար­դիկ քաղ­ցած էին և հար­գան­քով դի­մե­ցին Նա­բա­ղին։ Աստ­վա­ծաշն­չում Նա­բա­ղը ներ­կա­յաց­ված է որ­պես հա­մառ ու նենգ անձ­նա­ վո­րու­թյուն։ Նա հրա­ժար­վեց ըն­դու­նել Դավ­թին ու վի­րա­վո­րեց նրա զին­վոր­ նե­րին, չնա­յած որ ժա­մա­նա­կին Դա­վիթն օգ­նել էր ի­րեն։ Դա­վի­թը բար­կա­ցավ և չորս հար­յուր զին­վոր ու­ղար­կեց Նա­բա­ղին սպա­ նե­լու։ Նա­բա­ղի կի­նը, ի­մա­նա­լով ա­մուս­նու ան­խո­հեմ ու ե­րախ­տա­մոռ ա­րար­քի մա­սին, ըն­դա­ռաջ գնաց Դա­վի­թին՝ վերց­նե­լով իր հետ մեծ քա­ նա­կու­թյամբ ու­տե­լիք։ Նրան հա­ջող­վեց մեղ­մել թա­գա­վո­րի բար­կու­թյու­նը։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը Ա­բի­գեա­յին խո­հեմ կին է հա­մա­րում, և բ­նագ­րում նշված հենց այս բառն է օգ­տա­գոր­ծում Սո­ղո­մոնն այ­սօր­վա տեքս­տում։ Խո­հեմ մար­դը կա­րո­ղա­նում է հեշ­տաց­նել իր կյան­քը, խու­սա­փել խնդիր­ նե­րից և լու­ծում­ներ գտնել։ Այս­պի­սի մար­դը ճա­նա­չում կստա­նա, ա­սում է Սո­ղո­մո­նը, և սա ի­մաս­տուն կյան­քի բնա­կան արդ­յունքն է։ Մենք կա­րող ենք խու­սա­փել բազ­մա­թիվ խնդիր­նե­րից, ո­րոնք ա­ռա­ջա­նում են մեզ մոտ, հատ­կա­պես մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ո­լոր­տում։ Հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ բար­դու­թյուն­նե­րը բար­դաց­նում են ամ­բողջ կյան­քը։ Շատ մարդ­կանց կա­րե­լի է ան­վա­նել «քայ­լող խնդիր­ներ»։ Այդ­պի­սի մար­դիկ կար­ծում են, թե ի­րենց կյան­քում բազ­մա­թիվ խնդիր­ներ կան՝ չգի­տակ­ցե­լով, որ ի­րա­կա­նում ի­րենք են ի­րենց հա­մար բար­դու­թյուն­ներ ստեղ­ծում։ Ինչ­պե՞ս տար­բե­րել, թե ո՞ր խնդիրն ար­ժե լու­ծել և­ ո­րի՞ց խու­սա­փել։ Ինչ­պե՞ս հաս­կա­նալ. ար­ժե՞ արդ­յոք պնդել սե­փա­կան տե­սա­կե­տը։ Միայն ի­մաս­տու­թյունն է թույլ տա­լիս ճիշտ գնա­հա­տել ի­րա­վի­ճա­կը։ Ի­մաս­տու­ թյունն Աստ­ծո պարգև է, և տր­վում է նրանց, ով­քեր խո­նար­հու­թյամբ փնտրում են այն և պատ­րաստ են հետևել ի­մաս­տուն խոր­հուրդ­նե­րին։ Այս օ­րը դարձ­րու ի­մաս­տուն ո­րո­շում­նե­րի օր։ Սո­վո­րի՛ր նա­հան­ջել, նե­ րո­ղու­թյուն խնդրել, փո­խել կար­ծիքդ, ե­թե անհ­րա­ժեշտ է, ո­րով­հետև «իր խո­հե­մու­թյան չափ կգով­վի մարդը, բայց ծուռ սիրտ ու­նե­ցո­ղը կա­նարգ­վի»։

——————————————————————————————————————— 205

հուլիս

12

ՕԳ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՐԿՆ­ՔԻՑ

«Նա կու­ղար­կի երկն­քից և կփր­կի ինձ, նա ա­մոթ կա­նի նրան, որ ու­զում է ինձ կուլ տալ, Աստ­ված ու­ղար­կում է իր ո­ղոր­մու­թյունն ու ճշմար­տու­թյու­նը» (­Սաղ­մոս 57.3)։ Կա­րե­լի է կտրել պա­րա­նը, ո­րով քեզ կապկ­պել են, կա­րե­լի է ջար­դել սեն­ յա­կի դռան կող­պե­քը, ո­րի մեջ քեզ փա­կել են։ Մենք գտնում ենք լու­ծում­ներ, որ­պես­զի ա­զատ­վենք ֆի­զի­կա­կան բան­տար­կու­թյու­նից։ Սա­կայն ինչ­պե՞ս ա­զատ­վել ներ­քին գե­րու­թյու­նից, ո­րը չես տես­նում։ Ինչ­ պե՞ս ա­զատ­վել զգաց­մուն­քա­յին ցնցում­նե­րի և կոմպ­լեքս­նե­րի կա­պանք­նե­ րից, ո­րոնք քեզ ան­դա­մա­լույծ են ա­նում։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վի­թը գրում է այն ա­զա­տագ­րու­թյան մա­սին, ո­րը կախ­ված չէ մար­դուց։ Այն գա­լիս է երկն­քից։ Աստ­ված ցան­կա­նում է ա­զա­ տել մար­դուն թու­լու­թյուն­նե­րից, մե­ղա­վոր սրտի ա­րա­տա­վոր հա­կում­նե­րից, տգի­տու­թյու­նից, նա­խա­պա­շա­րում­նե­րից ու անհ­նա­զան­դու­թյու­նից։ Չոր­րորդ հա­մա­րում Դա­վիթն ա­սում է, որ ին­քը շրջա­պատ­ված է առ­յուծ­ նե­րով, ո­րոնք ձգտում են պա­տառ-պա­տառ ա­նել ի­րեն։ Բազ­մա­թիվ առ­յուծ­ ներ են մեր մեջ ապ­րում՝ ան­դա­դար քրքրե­լով մեզ։ Բար­դույթ­նե­րը խան­գա­ րում են մեզ ա­ճել։ Դրանք խեղ­դում են մեզ, կաշ­կան­դում, կամ ստի­պում ան­խո­հեմ քայ­լեր ա­նել։ Դա­վի­թը վստահ է, որ օգ­նու­թյու­նը երկն­քից ժա­մա­նա­կին կհաս­նի։ Աստ­ ծո սերն ու հա­վա­տար­մու­թյունն ան­փո­փոխ են։ Այս եր­կու ո­րակ­նե­րը մենք հստակ տես­նում ենք Հի­սուս Քրիս­տո­սի մեջ։ Երբ մար­դը դա­դա­րում է խու­ սա­փել, և­իր կյան­քի մեջ է թող­նում Հի­սու­սին, կա­պանք­նե­րը, ո­րոնք խան­ գա­րում էին նրան եր­ջա­նիկ լի­նել, փո­շիա­նում են։ Դա­վի­թի փոր­ձա­ռու­թյու­նը լի էր խորն ապ­րում­նե­րով։ Նա գրել է այս սաղ­ մոսն այն օ­րե­րին, երբ քա­րայ­րում թաքն­վում էր Սա­վու­ղից։ Այդ ժա­մա­նակ Սա­վու­ղը հայտն­վել էր Դա­վի­թի իշ­խա­նու­թյան տակ, ում սիր­տը տա­ռա­ պում էր ան­տե­ղի չա­րու­թյան ու հե­տապն­դում­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Բո­լո­րո­վին տրա­մա­բա­նա­կան կլի­ներ սպա­նել վի­րա­վո­րո­ղին։ Սա­կայն Սա­վու­ղը չէր Իս­ րա­յե­լի ա­պա­գա թա­գա­վո­րի ի­րա­կան թշնա­մին։ Դա­վի­թը պետք է հաղ­թա­ հա­րեր իր վի­րա­վոր սրտի հո­գե­կան ցնցում­նե­րը։ Երկ­նա­յին օգ­նու­թյու­նը՝ Աստ­ծո սերն ու հա­վա­տար­մու­թյու­նը, Դավ­թին ա­զա­տե­ցին ցա­վից, բժշկե­ցին նրա վեր­քե­րը։ Այս հրաշ­քը տե­ղի կու­նե­նա նաև քո կյան­քում, ե­թե դու հա­վա­տաս Դա­վի­թի նման․ «Նա կու­ղար­կի երկն­քի­ց և կփր­կի ինձ, նա ա­մոթ կա­նի նրան, որ ու­զում է ինձ կուլ տալ, Աստ­ված ու­ղար­կում է իր ո­ղոր­մու­թյունն ու ճշմար­տու­թյու­նը»։

——————————————————————————————————————— 206

ՄԻ՛ ՄՈ­ԼՈՐ­ՎԻՐ

հուլիս

13

«Թող սիրտդ չխո­տոր­վի դե­պի նրա ճա­նա­պարհ­նե­րը, և մի մո­լոր­վիր նրա շա­վիղ­նե­րում» (Ա­ռա­կաց 7.25)։ Ջունգ­լի­նե­րում (­Հա­րա­վա­յին Ա­մե­րի­կա­յի խո­նավ արևա­դար­ձա­յին ան­ տառ­նե­րում) իմ ծա­ռա­յու­թյան տա­րի­ներն ինձ սո­վո­րեց­րին, թե որ­քան կարևոր է ա­րա­հե­տից չշեղ­վե­լը։ Բազ­միցս փոր­ձել եմ անց­նել ան­ծա­նոթ ա­րա­հետ­նե­րով՝ ցան­կա­նա­լով կար­ճաց­նել ճա­նա­պար­հը, բայց դրա­նից եր­ բեք լավ բան դուրս չի ե­կել. իսկ ջունգ­լի­նե­րում ցան­կա­ցած սխալ կա­րող է կյանք ար­ժե­նալ։ Կ­յան­քում շատ ճա­նա­պարհ­ներ կան։ Դրանք հրա­պու­րում են, խա­բում, ստեղ­ծում են անվ­տան­գու­թյան պատ­րանք։ Ա­ռա­կաց գր­քում անմ­տու­ թյու­նը ներ­կա­յաց­ված է գե­ղե­ցիկ կնոջ տես­քով, ով գրա­վում է չտեսն­ված, ան­սո­վոր ե­րա­նու­թյուն­նե­րի խոս­տում­նե­րով։ Նա ան­միտ­նե­րին որ­սում է հա­ճույք­նե­րի կար­թով։ Հա­ճույ­քում ոչ մի վատ բան չկա, այն կապ­ված է զգաց­մունք­նե­րի օր­գան­նե­րի հետ, որ տվել է մեզ Ա­րա­րի­չը։ Հա­ճույ­քը եր­ ջան­կու­թյան մի մասն է կազ­մում, սա­կայն այն միշտ չէ նշա­նա­կում եր­ջան­ կու­թյուն։ Հա­ճույք փնտրել հա­նուն հա­ճույ­քի՝ անմ­տու­թյուն է։ Այդ­պի­սի փնտրտու­քի վեր­ջը փա­կու­ղի է՝ մահ։ Իսկ մենք ապ­րում ենք մի աշ­խար­ հում, ուր շա­տերն են հա­ճույ­քը շփո­թում եր­ջան­կու­թյան հետ։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը նա­խազ­գու­շաց­նում է, որ ճա­նա­պար­հից շեղ­վե­լը վտան­գա­վոր է։ Մի՛ գայ­թակղ­վիր հի­մա­րու­թյան ճա­նա­պարհ­նե­րում և մի կանգ­նիր դրանց վրա։ Երբևէ մո­լոր­վե՞ս ես վայ­րի տա­րած­քում։ Դու վա­խե­նում ես, մնում ես մեն մե­նակ ա­նո­րո­շու­թյան հետ։ Ժա­մա­նակն անց­նում է, տագ­նապն ա­ճում, և­ այլևս ու­րիշ ոչ մի բա­նի մա­սին մտա­ծել չես կա­րո­ղա­նում։ Ինչ-որ մի պա­ հի վախն ստի­պում է քեզ շեշ­տա­կի փախ­չել՝ չի­մա­նա­լով ճա­նա­պարհն ու ա­կա­մա­յից են­թարկ­վե­լով վտան­գի։ Այս­պի­սի մո­լո­րու­թյան մա­սին է խո­սում Սո­ղո­մոնն այ­սօր­վա հա­մա­րում։ Ա­մեն ան­գամ, երբ մար­դը սե­փա­կան կամ­քով շեղ­վում է Աստ­ծո ճա­նա­պար­ հից, նա ոտք է դնում ան­պատ­կա­ռու­թյան հո­ղի վրա։ Նա աս­տի­ճա­նա­բար դա­դա­րում է լսել Աստ­ծո ձայնն ու քայ­լում է ինք­նա­կոր­ծան­ման ա­րա­հե­տով։ Ապ­րի՛ր ի­մաս­տուն կյան­քով։ Ի­րա­կա­նաց­րո՛ւ ե­րա­զանք­ներդ, եր­ջան­կաց­ րո՛ւ մարդ­կանց, ում սի­րում ես, հաղ­թի՛ր, ձգտի՛ր լա­վա­գույ­նին։ Միշտ ապ­ րի՛ր Աստ­ծո սկզբունք­նե­րով։ Մինչ տնից դուրս կգաս՝ հա­մոզ­վի՛ր, որ քայ­լում ես Աստ­ծո ճա­նա­պար­հով։ Մի՛ գայ­թակղ­վիր ու­րիշ շա­վիղ­նե­րով, հնա­զանդ­վի՛ր Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­ րին։ Աստ­ված բո­լո­րին է դի­մում՝ ա­սե­լով․ «Թող սիրտդ չխո­տոր­վի դե­պի նրա ճա­նա­պարհ­նե­րը, և մի մո­լոր­վիր նրա շա­վիղ­նե­րում»։

——————————————————————————————————————— 207

հուլիս

14

ՄԻ՛ ՎԱ­ԽԵ­ՑԻՐ ԹՇՆԱ­ՄԻ­ՆԵ­ՐԻՑ

«Աստ­ծով կգո­վեմ նրա խոս­քը, Աստ­ծուն եմ հու­սա­ցած՝ չեմ վա­խե­նա, ի՞նչ կա­նի ինձ մար­մի­նը» (­Սաղ­մոս 56.4)։ Դա­վի­թի սրտում պայ­քար էր գնում։ «Ոչն­չից չեմ վա­խե­նա», - խի­զա­խո­ րեն հայ­տա­րա­րում է նա։ Սա­կայն նա­խորդ հա­մա­րում կար­դում ենք, որ Դա­վի­թը վա­խե­նում էր։ Ի­րա­կա­նում վա­խե­նո՞ւմ էր Դա­վի­թը, թե՞ ոչ։ Խն­ դիրն այն է, որ նա և՛ վա­խե­նում էր, և՛ չէր վա­խե­նում։ Դա­վի­թը հա­սա­րակ մի մարդ էր, ում բնո­րոշ էր վա­խի զգա­ցու­մը։ Նա ա­մենևին էլ ան­խելք չէր ի­րեն սպառ­նա­ցող վտան­գը չնկա­տե­լու հա­մար։ Ճշ­մա­րիտ հա­վատ ու­նե­ նա­լը չի նշա­նա­կում, որ մար­դը դա­դա­րում է վա­խե­նա­լուց։ Դա կնման­վեր ան­խո­հե­մու­թյան ու ինք­նավս­տա­հու­թյան։ Դա­վի­թը վա­խե­նում էր, սա­կայն վա­խը չէր տի­րում նրա հո­գուն։ «Աստ­ ծուն եմ հու­սա­ցած», - ա­սում է նա։ Դա­վի­թի սրտում պայ­քար էր գնում վա­ խի ու Աստ­ծո հան­դեպ վստա­հու­թյան միջև։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև մեր կյան­քում։ Մենք գի­տենք, թե Ում ենք ա­պա­վի­նել։ Տերն ա­ռա­տու­թյամբ ներ­կա­յաց­նում է մեզ Իր սի­րո և պաշտ­պա­նու­թյան ա­պա­ցույց­նե­րը։ Մենք իս­կա­պես ցան­կա­նում ենք վստա­հել Նրան, սա­կայն վա­խը հաղ­թում է մեզ։ Լի­նում են պա­հեր, երբ մենք մեզ մո­լոր­ված ենք զգում, չգի­տենք ինչ­պես ար­ձա­գան­քենք խնդիր­նե­րին, ո­րոնց մեր առջև է դնում կյան­քը։ Ին­չո՞ւ է այդ­պես։ Մի­գու­ցե այն պատ­ճա­ռով, որ դեռևս չենք հաս­կա­ցել Դա­վի­թի գաղտ­նի­քը։ Նա ա­պա­վի­նում է Աստ­ծուն, Ում խոս­տում­նե­րով կա­րե­լի է պար­ծե­նալ, քա­նի որ դրանք հա­վերժ են և դ­րանց կա­րե­լի է վստա­հել։ Աստ­ ված հու­սա­խաբ չի ա­նի մեզ, չէ՞ որ աս­ված է․ «Խո­տը կչո­րա­նա, ծա­ղի­կը կթա­ռա­մի, բայց մեր Աստ­ծո խոս­քը կմնա հա­վիտ­յան» (Ե­սա­յիա 40.8)։ Աստ­ծո Խոսքն ի­մա­ցող մար­դը վստա­հում է Նրան։ Մենք չենք ա­ճի հա­վա­ տի մեջ ինչ-որ ա­ռաս­պե­լա­կան կեր­պա­րի, ծե­սե­րին մաս­նակ­ցե­լու կամ փի­ լի­սո­փա­յա­կան մտո­րում­նե­րի մի­ջո­ցով։ Հա­վա­տի ամ­րապն­դու­մը հստակ գործ­նա­կան աճ է, ո­րը տե­ղի է ու­նե­նում Աստ­ծո Խոս­քը լսե­լուց (տես Հռո­ մեա­ցիս 10.17)։ Երբ վստա­հում ես Աստ­ծուն այն­պես, ինչ­պես Դա­վիթն էր վստա­հում, ա­սում ես․ «Ի՞նչ կա­նի ինձ մար­մի­նը»։ Լու­ծիր այ­սօր­վա կեն­սա­կան խնդիր­նե­րը՝ վստա­հե­լով Աստ­ծո խոստ­ մունք­նե­րին։ Ճա­նա­պար­հին բա­զում խո­չըն­դոտ­նե­րի կհան­դի­պես, բայց Աստ­ված կսո­վո­րեց­նի քեզ ինչ­պես հաղ­թա­հա­րել դրանց։ Ե­թե ինչ-որ բան վա­խեց­նում է քեզ, ա­սա՛․ «Աստ­ծով կգո­վեմ նրա խոս­քը, Աստ­ծուն եմ հու­ սա­ցած՝ չեմ վա­խե­նա, ի՞նչ կա­նի ինձ մար­մի­նը»։

——————————————————————————————————————— 208

15 ԻՆՉ­ՊԵ՞Ս ԵՍ ՎԱՐ­ՎՈՒՄ ԿԵՆ­ԴԱ­ՆԻ­ՆԵ­ՐԻ ՀԵՏ հուլիս

«Ար­դա­րը գի­տի իր ա­նա­սու­նի հոգ­սը, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ա­ղիք­նե­ րը ան­գութ են» (Ա­ռա­կաց 12.10)։ Երբևէ մտա­ծե՞լ եք, որ մար­դու բնա­վո­րու­թյան մա­սին կա­րե­լի է պատ­կե­ րա­ցում կազ­մել կեն­դա­նի­նե­րի նկատ­մամբ նրա ու­նե­ցած վե­րա­բեր­մուն­քով։ «Ար­դա­րը, - ա­սում է Սո­ղո­մո­նը, - գի­տի իր ա­նա­սու­նի հոգ­սը»։ Իս­կա­պես, ար­դա­րը հաս­կա­նում է կյան­քի ար­ժե­քը, նույ­նիսկ ե­թե խոս­քը կեն­դա­նու կյան­քի մա­սին է։ Նա գի­տի, որ կյան­քը ցույց է տա­լիս Աստ­ծո սե­րը։ Իսկ կեն­ դա­նի­նե­րի կյան­քը շատ հա­ճախ կախ­ված է մար­դու վար­քից։ Երբ Աստ­ված ստեղ­ծեց Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին, «...օրհ­նեց նրանց, և Աստ­ված ա­սաց նրանց․ Ա­ճե­ցեք և շա­տա­ցեք, և լց­րեք եր­կի­րը, և տի­րե­ցեք նրան, և­ իշ­խե­ցեք ծո­վի ձկնե­րի, և­երկն­քի թռչուն­նե­րի վրա, և­երկ­րի վրա սո­ղա­ցող բո­լոր կեն­դա­նի­նե­րի վրա» (Ծնն­դոց 1.28)։ «Տի­րել» բա­յը չի նշա­նա­կում ե­սա­սի­րա­բար օգտ­վել։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, դա նշա­նա­կում է պաշտ­պա­նել ու հոգ տա­նել։ Մարդն ու­նակ է այս­պես վար­ վե­լու, քա­նի որ նա, ի տար­բե­րու­թյուն կեն­դա­նի­նե­րի, օժտ­ված է բա­նա­կա­ նու­թյամբ։ Այն փաս­տը, թե ինչ­պես ենք վար­վում կեն­դա­նի­նե­րի հետ, ո­րո­շա­կիո­րեն ցույց է տա­լիս, թե մենք ընդ­հան­րա­պես ինչ­պես ենք վե­րա­բեր­վում կյան­քին։ Սա նաև ցույց է տա­լիս, թե ինչ­պես կվե­րա­բեր­վենք այն մարդ­կանց հետ, ո­րոնց հա­մար պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն ենք կրում։ Ար­դա՛ր ե­ղիր մարդ­ կանց հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Ձգ­տիր հաս­կա­նալ, կա­րեկ­ցել, պաշտ­ պա­նել նրանց, հոգ տա­նել նրանց մա­սին։ Ար­դա­րին հա­կադր­վում է ամ­բա­րիշ­տը, իսկ ամ­բա­րիշ­տին բնո­րոշ է դա­ ժա­նու­թյու­նը։ Ամ­բա­րիշ­տը բռնա­նում է նույ­նիսկ իր սե­փա­կան խղճին։ Նա բո­լո­րին բարձ­րից է նա­յում, ի­րեն նրան­ցից, ով­քեր ու­նեն օգ­նու­թյան կա­րիք, ա­սես նրանք այն­պի­սի մար­դիկ չեն, ինչ­պի­սին ինքն է։ Դրսևո­րե­լով դա­ժա­նու­թյուն, ամ­բա­րիշ­տը ճնշում է իր սրտում բնակ­վող տագ­նապն ու ան­բա­վա­րար­վա­ծու­թյու­նը։ Նա դժբախտ է։ Ան­հաս­կա­նա­ լի պատ­ճա­ռով, ի­րեն ինչ-որ բան պա­կա­սում է, նա դրա­նում մե­ղադ­րում է ինքն ի­րեն և­իր նկատ­մամբ չա­րու­թյունն ար­տա­հայ­տում է ու­րիշ­նե­րի հետ դա­ժան վե­րա­բեր­մուն­քով։ Նա ինքն ի­րեն ցավ է պատ­ճա­ռում, ո­րով­հետև են­թա­գի­տակ­ցո­րեն կար­ծում է, որ ար­ժա­նի է պատ­ժի։ Ե­թե միայն նա կա­րո­ղա­նար նա­յել մեկ այլ ուղ­ղու­թյամբ, ա­պա կհաս­կա­ նար, որ եր­ջա­նիկ լի­նելն ա­մենևին էլ բարդ չէ։ Եր­ջան­կու­թյա­նը ո­չինչ չի խո­ չըն­դո­տում։ Պետք է պար­զա­պես ըն­դու­նել այն փաս­տը, որ դու ստեղծ­ված էակ ես, գի­տակ­ցել, որ Ա­րա­րիչ ու­նես, հետևել Նրա խոր­հուրդ­նե­րին ու հաղ­ թա­հա­րել դժվա­րու­թյուն­ներն այն վստա­հու­թյամբ, որ Նա միշտ քո կող­քին է։ Ապ­րի՛ր սի­րո ու ար­դա­րու­թյան մեջ։ Բա­րու­թյո՛ւն ա­րա մարդ­կանց, ով­քեր քո կա­րիքն ու­նեն, ո­րով­հետև «ար­դա­րը գի­տի իր ա­նա­սու­նի հոգ­սը, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ա­ղիք­նե­րը ան­գութ են»։ ——————————————————————————————————————— 209

հուլիս

16 ԱՍՏ­ՎԱԾ ՉԻ ՎԵ­ՐԱ­ԿԱՆԳ­ՆԻ ՆՐԱՆՑ

«Ո­րով­հետև միտք չեն դնում Տի­րոջ գործ­քե­րին, և­ ոչ նրա ձեռ­քի գործ­քե­րին, նա կկոր­ծա­նի նրանց և­էլ չի շի­նի» (­Սաղ­մոս 28.5)։ Բրա­զի­լա­ցի բռնցքա­մար­տիկ Է­դիլ­սոն Ռոդ­րի­գես դա Սիլ­վան, ով ա­վար­ տել էր իր մար­զա­կան կա­րիե­րան 2000 թվա­կա­նին, ու­ժեղ հաղ­թան­դամ տղա­մարդ էր։ Երբ քննարկ­վում էր Մայկ Թայ­սո­նի հետ նրա մե­նա­մար­տե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը, լրագ­րող­նե­րից մե­կը հարց­րեց Է­դիլ­սո­նին, թե արդ­յո՞ք նա վա­խե­նում է նման լուրջ հա­կա­ռա­կոր­դից։ Է­դիլ­սո­նը պա­տաս­խա­նեց, որ բա­ցի Աստ­ծո դա­տաս­տա­նից, ին­քը ոչ մե­կից ու ոչն­չից չի վա­խե­նում։ Ըստ երևույ­թին, այս խիստ դեմ­քով հա­սա­րակ մար­դը հաս­կա­նում էր այն ա­մե­նը, ինչ աս­ված է այ­սօր­վա սաղ­մո­սում։ Սա ա­ղեր­սանք չէ, ան­գամ Դա­ վի­թի հա­մոզ­մուն­քը չէ։ Սա մար­գա­րեու­թյուն է այն մարդ­կանց վախ­ճա­նի մա­սին, ով­քեր խստաց­նում են ի­րենց սիրտն Աստ­ծո նկատ­մամբ։ Այս սաղ­մո­սի ու­ժեղ ու խո­րը հու­զա­կա­նու­թյու­նը պայ­մա­նա­վոր­ված է այն բա­նով, որ Դա­վի­թը խո­սում է իր որ­դու՝ Ա­բի­սո­ղո­մի և նրանց մա­սին, ով­ քեր միա­ցել էին նրան օ­րի­նա­կան իշ­խա­նու­թյու­նը տա­պա­լե­լու հա­մար։ Ուս­ տի սխալ է են­թադ­րել, որ թա­գա­վորն իր մո­լե­գին զայ­րույ­թի մեջ ա­նի­ծում է թշնա­մի­նե­րին։ Հի­շի՛ր, որ ապս­տամ­բած որ­դու դեմ վեր­ջին մար­տի ժա­ մա­նակ Դա­վի­թը հրա­մա­յեց իր զո­րա­պետ­նե­րին․ «Խնա­յե­ցեք ինձ հա­մար Ա­բի­սո­ղոմ պա­տա­նիին»։ Ի­մա­նա­լով, որ որ­դին մա­հա­ցել է վրան ար­ձակ­ ված գե­ղար­դի հար­վա­ծից, երբ մա­զե­րով փա­թաթ­ված էր ե­ղել հսկա կաղ­նու խիտ ճյու­ղե­րին, Դա­վիթն անմ­խի­թար լաց ե­ղավ․ «Որ­դիս Ա­բի­սո­ղոմ, որ­դիս, որ­դիս Ա­բի­սո­ղոմ, ե­րա­նի թե ես մեռ­նեի քեզ տեղ, ով Ա­բի­սո­ղոմ որ­դիս, որ­ դիս» (Բ Թա­գա­վո­րաց 18.5,33)։ Դա­վի­թի զգաց­մունք­ներն անհ­նա­զանդ մարդ­կանց նկատ­մամբ Աստ­ծո դրսևո­րած զգաց­մունք­նե­րի միայն թույլ ար­տա­ցո­լումն է։ Ան­տա­րա­կույս, Աստ­ված սի­րում է ինչ­պես լավ, այն­պես էլ վատ մարդ­կանց, բո­լոր մար­դիկ թանկ են Նրա հա­մար։ Ան­հեր­քե­լի է նաև այն, որ անհ­նա­զանդ մար­դիկ տա­ ռա­պում են ի­րենց սխալ ո­րո­շում­նե­րի հետևան­քով։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վի­թը խո­սում է Աստ­ծո գոր­ծե­րի մա­սին։ Անհ­նա­ զանդ մար­դիկ ոչ միայն ա­նու­շադ­րու­թյան են մատ­նում Աստ­ծո խոր­հուրդ­ նե­րը, այլև մեր­ժում են Նրա ձեռ­քի գոր­ծե­րը։ Աստ­ված ո­ղոր­մած է Իր ստեղ­ ծած էա­կի նկատ­մամբ, Նրա սե­րը մեր երևա­կա­յու­թյան սահ­ման­նե­րից վեր է։ Աստ­ված դրսևո­րում է Իր ո­ղոր­մա­ծու­թյունն Իր գոր­ծե­րի մի­ջո­ցով։ Ա­մեն օր, ա­մեն քայ­լա­փո­խի, կյան­քի նշա­նա­կա­լից ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րում ու ման­րուք­նե­րում Աստ­ված ցույց է տա­լիս, թե որ­քան շատ է սի­րում մեզ։ Բայց, ըստ ա­մե­նայ­նի, ա­րար­ված էա­կը չի ցան­կա­նում հաս­կա­նալ դա, մեր­ժում է Ա­րար­չին, խստաց­նում իր սիր­տը։ Ճա­նա­չի՛ր Աստ­ծո գոր­ծե­րը քո կյան­քում, ո­րով­հետև ցա­վա­լի է Աստ­ծուն հա­կա­ռակ­վող­նե­րի վախ­ճա­նը․ «Ո­րով­հետև միտք չեն դնում Տի­րոջ գործ­քե­րին, և­ ոչ նրա ձեռ­քի գործ­քե­ րին, նա կկոր­ծա­նի նրանց և­էլ չի շի­նի»։ ——————————————————————————————————————— 210

ԱՐ­ԴԱՐ ՀԱ­ՋՈ­ՂՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հուլիս

17

«Ամ­բա­րիշ­տը փա­փա­գում է չա­րե­րի ա­վա­րին, բայց ար­դար­նե­րի ար­ մա­տը ճյու­ղեր կտա» (Ա­ռա­կաց 12.12)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը հաս­կա­նա­լու հա­մար պետք է հի­շել, որ Աստ­վա­ծաշն­ չում ար­դար է հա­մար­վում այն մար­դը, ով հա­ղոր­դակ­ցու­թյուն է փնտրում Հի­սու­սի հետ և հետևում է Նրա խոր­հուրդ­նե­րին։ Մենք կա­րող ենք ար­դա­ րու­թյուն ձեռք բե­րել Հի­սուս Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով։ Ա­ռանց Նրա ոչ ոք չի կա­ րող ար­դար լի­նել։ Աստ­վա­ծա­շունչն ամ­բա­րիշտ է հա­մա­րում այն մար­դուն, ով ապ­րում է իր խել­քով՝ հա­կա­ռակ Աստ­ծո խրատ­նե­րի։ Ամ­բարշ­տու­թյու­նը բա­րու­թյան ա­ղա­վա­ղումն է։ Մար­դը կա­րող է կար­ծել, թե ճիշտ է վար­վում՝ ի­րա­կա­նում քայ­լե­լով սխալ ճա­նա­պար­հով։ Սո­ղո­մո­նի կար­ծի­քով, ամ­բա­րիշտ­նե­րը շահ են փնտրում։ Այլ խոս­քե­րով, նրանք ցան­կա­նում են ստա­նալ ա­մեն ինչ, ու միան­գա­մից։ Այդ­պի­սի մար­ դիկ պատ­րաստ չեն աշ­խա­տե­լու։ Նրանք չեն ու­զում հաս­կա­նալ, որ հա­ջո­ ղու­թյու­նը գոր­ծըն­թաց է, ոչ թե նպա­տակ։ Մար­դը եր­ջա­նիկ է ա­ռա­ջըն­թաց ու­նե­նա­լիս, ոչ թե այն դեպ­քում, երբ ար­դեն ա­մեն ինչ ու­նի։ Ճշ­մա­րիտ հաղ­թա­նակն ու հա­ջո­ղու­թյու­նը ձեռք չեն բեր­վում կա­խար­ դա­կան փայ­տի­կի մի հար­վա­ծով։ Ամ­բա­րիշ­տը չի ցան­կա­նում ջանք գոր­ ծադ­րել, պար­զա­պես ու­զում է վա­յե­լել ու­րի­շի աշ­խա­տան­քի արդ­յուն­քը։ Նա ցան­կա­ցած գնով ձգտում է հաս­նել իր ու­զա­ծին. շատ գու­մար, հար­մա­րա­ վետ տուն ու շքեղ մե­քե­նա։ Ե­թե այս ա­մե­նը կա­րե­լի է ձեռք բե­րել խիղ­ճը վա­ճա­ռե­լով, ու­րեմն հա­մա­պա­տաս­խան գին է վճար­ված։ Ար­դար­նե­րը գնում են միան­գա­մայն այլ ճա­նա­պար­հով։ Հա­մա­րում աս­ վում է․ «Ար­դար­նե­րի ար­մա­տը ճյու­ղեր կտա»։ Տն­կիր խնձո­րե­նի ու հետևի՛ր դրան։ Այն ա­րագ չի ա­ճում։ Իր ա­ռա­ջին պտու­ղը ծա­ռը կտա միայն մի քա­նի տա­րի անց։ Բայց այդ պտու­ղը քաղցր կլի­նի, ո­րով­հետև այն բնա­կան գոր­ ծըն­թա­ցի արդ­յունք է։ Այդ­պես է նաև կյան­քում։ Ի­մաս­տուն մար­դը համ­բե­րա­տար է, ի­մա­նա­լով, որ ա­մեն լավ բան ժա­մա­նակ է պա­հան­ջում։ Անհ­րա­ժեշտ է տնկել, մշա­ կել ու սպա­սել Տի­րո­ջում։ Ինչ­պե՞ս կվար­վես այ­սօր։ Կա­պա­վի­նե՞ս քո մաս­ նա­գի­տա­կան հատ­կա­նիշ­նե­րին և­անձ­նա­կան ո­րակ­նե­րին, թե՞ մինչ տնից դուրս գալդ կխնդրես Աստ­ծուն ա­ռաջ­նոր­դել քեզ ու Նրան կհանձ­նես բո­լոր ծրագ­րերդ։ Թող քո օ­րը լի­նի հաղ­թա­կան, ապ­րիր ար­դա՛ր կյան­քով՝ գի­տակ­ցե­լով քո կախ­վա­ծու­թյունն Աստ­ծուց։ Մի՛ կորց­րու հա­վատդ նույ­նիսկ այն ժա­ մա­նակ, երբ կթվա, թո դրա­նում ոչ մի օ­գուտ չկա։ Ս­պա­սիր՛ Քրիս­տո­սում, ո­րով­հետև «ամ­բա­րիշ­տը փա­փա­գում է չա­րե­րի ա­վա­րին, բայց ար­դար­նե­ րի ար­մա­տը ճյու­ղեր կտա»։

——————————————————————————————————————— 211

հուլիս

18

ԴԱ­ՎԱ­ՃԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Ո­րով­հետև ե­թե թշնա­մին ինձ նա­խա­տինք տար՝ կհամ­բե­րեի, և­ե­թե ինձ ա­տո­ղը պար­ծե­նար ինձ վրա՝ կթագ­չեի նրա­նից» (­Սաղ­մոս 55.12)։ Դա­վի­թի անհ­նա­զանդ որ­դին՝ Ա­բի­սո­ղո­մը, զոր­քով շարժ­վում էր դե­պի Ե­րու­սա­ղեմ։ Թա­գա­վո­րը սի­րում էր իր քա­ղա­քը և գի­տեր, որ թշնա­մու դեմ պա­տե­րազ­մե­լու դեպ­քում Ե­րու­սա­ղե­մը կկոր­ծան­վեր։ Նա­հան­ջե­լու նրա ո­րո­շու­մը խե­լա­միտ էր։ Լա­ցե­լով, ո­տա­բո­բիկ ու գլու­խը ծած­կած՝ Դա­վի­թը բարձ­րա­նում էր Ձի­ թեն­յաց զա­ռի­վե­րով։ Նրա ու­ղե­կից­նե­րը նույն­պես ծած­կել էին գլուխ­ներն ու քայ­լում էին լաց լի­նե­լով։ Նույն այդ պա­հին Դա­վի­թին հայտ­նե­ցին, որ Ա­քի­տո­փե­լը նույն­պես մաս­նա­կից է Ա­բի­սո­ղո­մի դա­վադ­րու­թյա­նը։ Քա­նի որ Ա­քի­տո­փե­լը թա­գա­վո­րի ա­մե­նա­մոտ խորհր­դա­կանն էր, այս լու­րը Դա­վի­ թին մի նոր ցավ պատ­ճա­ռեց (Բ Թա­գա­վո­րաց, գլուխ 15)։ Ցան­կա­ցած դա­վա­ճա­նու­թյուն ցավ է պատ­ճա­ռում, իսկ երբ պարզ­վում է, որ դա­վա­ճա­նը նա է, ում դու վստա­հում ես, հո­ղը փախ­չում է ոտ­քե­րիդ տա­ կից։ Չ­կա ա­վե­լի վատ թշնա­մի, քան նա, ով ըն­կեր է ձևա­նում, ո­րով­հետև նա ճա­նա­չում է քեզ և կա­րող է օգ­տա­գոր­ծել թու­լու­թյուն­ներդ։ Որ­քա՜ն մեծ էր Դա­վի­թի վիշ­տը։ «Բայց դու ինձ հա­վա­սար մարդ ես՝ իմ սրտա­կի­ցը և­իմ բա­րե­կա­մը», - դի­մում է նա դա­վա­ճա­նին (­Սաղ­մոս 55.13)։ Ապ­շե­ցու­ցիչ է այն փաս­տը, որ Ա­քի­տո­փե­լը Դա­վի­թի հա­վա­տա­կիցն էր։ Ե­կե­ղե­ցում, ուր բո­լորն ի­րենց քրիս­տոն­յա են հա­մա­րում, նույն­պես դա­վա­ ճան­ներ են լի­նում։ Սար­սա­փե­լի է, բայց դա ի­րա­կա­նու­թյուն է։ Շա­տե­րը թույլ չեն տա­լիս, որ ա­վե­տա­րա­նը դիպ­չի ի­րենց սրտե­րին, այլ բա­վա­րար­վում են միայն տե­սա­կան քրիս­տո­նեու­թյամբ ու կա­նոն­նե­րով։ Նրանք ի­րա­կա­նում եր­բեք էլ ճշմա­րիտ քրիս­տոն­յա­ներ չեն ե­ղել։ Ա­քի­տո­փե­լը տխուր վախ­ճան ու­նե­ցավ։ Նա մատ­նեց ինքն ի­րեն՝ կյանքն ա­վար­տե­լով ինք­նաս­պա­նու­թյամբ։ Ըն­կե­րու­թյու­նը սուրբ է, և Հի­սուս Քրիս­ տոսն Ինքն ի­րեն մեր ըն­կերն է հա­մա­րում։ Նա, ով դա­վա­ճա­նում է ըն­կե­րո­ջը հա­նուն շա­հի, հար­մա­րա­վե­տու­թյան, կամ պար­զա­պես իր ան­բա­րո լի­նե­լու պատ­ճա­ռով, ոտ­նա­հա­րում է ըն­կե­րու­թյան ար­ժեքն ու կոր­ծա­նում է այն։ Ե­թե հա­րա­զատ մար­դու դա­վա­ճա­նու­թյու­նը քեզ ցավ է պատ­ճա­ռել, խնդրի՛ր Աստ­ծուն հե­ռաց­նել սրտիդ վիշ­տը։ Դա­վա­ճա­նու­թյա­նը հա­կադր­ վիր ինք­նա­զո­հու­թյա՛մբ, սո­վո­րիր նե­րել։ Հի­սու­սը թույլ տվեց, որ Հու­դան՝ Իր մատ­նի­չը, մաս­նակ­ցի Իր վեր­ջին ընթ­րի­քին։ Հի­սու­սը չդա­տա­պար­տեց Հու­դա­յին, սա­կայն վեր­ջինս թանկ վճա­րեց իր մատ­նու­թյան հա­մար։ Հի­սու­ սը հաս­կա­նում է քեզ, երբ դի­մում ես Նրան, ա­սե­լով․ «Ո­րով­հետև ե­թե թշնա­ մին ինձ նա­խա­տինք տար՝ կհամ­բե­րեի, և­ե­թե ինձ ա­տո­ղը պար­ծե­նար ինձ վրա՝ կթագ­չեի նրա­նից»։

——————————————————————————————————————— 212

ԱՉ­ՔԻ ԲԻԲ

հուլիս

19

«Պա­հիր իմ պատ­վի­րան­նե­րը, որ ապ­րես, և­ իմ օ­րեն­քը՝ քո աչ­քի բի­ բին պես» (Ա­ռա­կաց 7.2)։ Ըն­դա­մե­նը տաս­նի­նը տա­րե­կան էի, երբ ա­ռա­ջին ան­գամ ե­ղա Շ­վեյ­ցա­ րիա­յում։ Մաս­նակ­ցում էի ե­րի­տա­սար­դա­կան մի­ջազ­գա­յին կոնգ­րե­սին, որն անց էր կաց­վում Մոնտր­յո քա­ղա­քում՝ Շ­վեյ­ցա­րիա­յի ֆրան­սա­խոս շրջա­ նում։ Ես տպա­վոր­ված էի տա­րա­ծաշր­ջա­նի սքան­չե­լի բնա­պատ­կեր­նե­րով։ Այ­սօր Մոնտր­յո քա­ղա­քը հայտ­նի է Լե­մա­նա կլի­նի­կա­յով, որ­տեղ բջիջ­նե­րի թե­րա­պիա­յի օգ­նու­թյամբ կա­տար­վում է մաշ­կի ե­րի­տա­սար­դա­ցում։ Ի­րա­ կա­նաց­վում է նաև կնճիռ­նե­րի հար­թե­ցում, այ­սինքն՝ դեմ­քի և պա­րա­նո­ցի ո­րոշ հատ­ված­նե­րում տե­ղադր­վում են ոսկ­յա է­լեկտ­րոդ­ներ, ո­րոն­ցով մաշ­ կին միկ­րո­հոս­քեր են հա­ղորդ­վում։ Ի­հար­կե, շատ քչե­րը կա­րող են ի­րենց թույլ տալ այդ­պի­սի շռայ­լու­թյուն։ Լե­մա­նա կլի­նի­կա են այ­ցե­լում հայտ­նի ու մե­ծա­հա­րուստ մար­դիկ ամ­բողջ աշ­խար­հից։ Իս­կա­պես, մարդն ա­մեն ին­չի պատ­րաստ է իր կյան­քը եր­կա­րաց­նե­լու հա­մար, պատ­րաստ է հսկա­յա­կան գու­մար վճա­րել ու հաս­նել նույ­նիսկ աշ­խար­հի ծայ­րը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը բա­ցա­հայ­տում է եր­կար ու եր­ջա­նիկ կյան­քի աստ­վա­ ծա­յին գաղտ­նի­քը. «Պա­հիր իմ պատ­վի­րան­նե­րը, որ ապ­րես»։ Սո­ղո­մո­նը նկա­տի ու­նի ոչ միայն Տաս­նա­բան­յա օ­րեն­քը, ո­րը ներ­կա­յաց­ված է Ե­լից 20րդ գլ­խում, այլև ողջ Թո­րան, այ­սինքն՝ Հն­գա­մատ­յա­նը, որ­տեղ տեղ են գտել հա­սա­րա­կու­թյա­նը, ըն­տա­նի­քին, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյա­նը, սննդին և­այլ հար­ ցե­րի վե­րա­բե­րող բազ­մա­թիվ խոր­հուրդ­ներ ու կա­նոն­ներ։ «Պա­հել» բա­ռը Դա­վիթն օգ­տա­գոր­ծում է նաև Սաղ­մոս 119.11-ում․ «Իմ սրտում թաքց­րի (պա­հե­ցի) քո խոս­քե­րը, որ չմե­ղան­չեմ քեզ դեմ»։ Մենք պետք է մե­ծա­գույն գան­ձի նման պա­հենք Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րը մեր սրտում։ Նրանք կո­գեշն­չեն ու կքա­ջա­լե­րեն մեզ՝ ի­րա­գոր­ծե­լու կյան­քի նպա­ տակ­նե­րը։ Աստ­ծո հրա­հանգ­նե­րին հետևող մար­դը ձեռք է բե­րում հո­գու խա­ղա­ղու­թյուն, ո­րով­հետև նրա խիղ­ճը հան­գիստ է, նա Աստ­ծո պաշտ­պա­ նու­թյան տակ ապ­րում է լիար­ժեք կյան­քով։ Գու­ցե չկա­րո­ղա­նաս եր­կու շա­բաթ անց­կաց­նել Լե­մա­նա կլի­նի­կա­յում, սա­ կայն դու կա­րող ես օգտ­վել այն օրհ­նու­թյու­թյուն­նե­րից, ո­րոնց մա­սին խո­ սում է այ­սօր­վա հա­մա­րը։ Կա­րող ես բա­ցել սիրտդ ու այն­տեղ պա­հել Աստ­ծո անգ­նա­հա­տե­լի խոր­հուրդ­նե­րը, կա­րող ես քայ­լել Նրա շա­վիղ­նե­րով, և արդ­ յուն­քը քեզ սպա­սեց­նել չի տա։ «National Geographic» ամ­սագ­րի 2005 թվա­ կա­նի նո­յեմ­բե­րին լույս տե­սած հա­մա­րում նշված է, որ մար­դիկ, ով­քեր ապ­ րում են հույ­սով ու հետևում են աստ­վա­ծաշնչ­յան ուս­մուն­քին, տար­բեր­վում են եր­կա­րա­կե­ցու­թյամբ։ Դրա հա­մար էլ Աստ­ված դի­մում է քեզ․ «Պա­հիր իմ պատ­վի­րան­նե­րը, որ ապ­րես, և­իմ օ­րեն­քը՝ քո աչ­քի բի­բին պես»։

——————————————————————————————————————— 213

հուլիս

20

ԶՈ­ՐԱՑ ՏԵ­ՐԸ ՄԵԶ ՀԵՏ Է

«Դա­դա­րե­ցեք և ճա­նա­չե­ցեք, որ ես եմ Աստ­ված, բարձր կլի­նեմ հե­ թա­նոս­նե­րի մեջ, բարձր կլի­նեմ երկ­րի վրա։ Զո­րաց Տե­րը մեզ հետ է, Հա­կո­բի Աստ­վա­ծը մեզ հա­մար ա­պաս­տան է» (­Սաղ­մոս 46.10,11)։ Սա դժվար կա­տար­վող հրա­ման է։ Արդ­յո՞ք շա­տերն են ը­նու­նակ մնալ ան­գոր­ծու­թյան մեջ, երբ ինչ-որ վատ բան է տե­ղի ու­նե­նում։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ ֆուտ­բո­լա­յին մի թիմ, ո­րը եզ­րա­փակ­չում պայ­քա­րում է աշ­խար­հի չեմ­պիո­ նի գա­վա­թը նվա­ճե­լու հա­մար։ Խա­ղի ա­վար­տին մնա­ցել է հինգ րո­պե, և մր­ցա­կից թի­մը կար­ծես թե հաղ­թա­նակ է տա­նում։ Իսկ հի­մա պատ­կե­րաց­ րո՛ւ թի­մի մար­զի­չին, ով կոչ է ա­նում իր մար­զիկ­նե­րին հան­գիստ կանգ­նել։ Ինչ­պե՞ս հան­գիստ լի­նել, երբ կորց­րել ես աշ­խա­տանքդ, երբ ե­րե­խադ ծանր հի­վանդ է, երբ ըն­տա­նիքդ քայ­քայ­ման եզ­րին է։ Ակն­հայտ է, որ սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը չի հոր­դո­րում բա­ցար­ձա­կա­պես ո­չինչ չա­նել և հան­գիստ գնալ քնե­լու, երբ, օ­րի­նակ, երկ­րա­շարժ է, և շուրջդ ա­մեն ինչ ա­վեր­վում է։ Սաղ­մոս 46-ը, որ­տե­ղից և վերց­ված է այ­սօր­վա հա­մա­րը, վստա­հու­թյան սաղ­մոս է։ Սաղ­մո­սեր­գուն այն սկսում է հետև­յալ խոս­քե­րով․ «Աստ­ված մեզ հա­մար ա­պա­վեն է և զո­րու­թյուն՝ նե­ղու­թյուն­նե­րի մեջ նա շատ օգ­նա­կան գտնվեց»։ Այս միտ­քը բազ­միցս նշվում է Սուրբ Գր­քում։ Աստ­ված եր­բեք չի խոս­տա­ցել, որ մենք դժվա­րու­թյուն­նե­րի չենք հան­դի­պե­լու։ Նա խոս­տա­ցել է, որ ցան­կա­ցած դժվա­րու­թյան ու նե­ղու­թյան պա­հին մեզ հա­մար ա­պա­վեն ու զո­րու­թյուն կլի­նի։ Սաղ­մոս 46-ում ե­րեք ան­գամ կրկնվում է․ «Զո­րաց Տե­րը մեզ հետ է»։ Հենց այդ պատ­ճա­ռով մենք կա­րող ենք հան­գիստ լի­նել։ Մինչ մենք այս ու այն կողմ ենք նետ­վում՝ ճիգ թա­փե­լով սե­փա­կան ու­ժե­րով հաղ­թա­հա­րել դժվա­ րու­թյուն­նե­րը, հնա­րա­վո­րու­թյուն չենք ու­նե­նում նկա­տել, որ Աստ­ված մեզ հետ է, Նա մեր ա­պաս­տանն է, մեր զո­րու­թյունն ու օգ­նու­թյու­նը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը կոչ է ա­նում մինչ մար­տի նետ­վե­լը ժա­մա­նակ հատ­ կաց­նել Աստ­ծուն։ Ա­րար­չի հետ մտո­րում­նե­րի պա­հին դու կա­րող ես խո­սել Նրա հետ, կար­դալ Աստ­վա­ծաշն­չում տեղ գտած Նրա խոստ­մունք­ներն ու հա­մոզ­վել, որ դու միայ­նակ չես։ «Ե­թե Աստ­ված մեր կողմն է, ո՞վ է մեզ հա­ կա­ռակ», - հարց­նում է Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը (Հռո­մեա­ցիս 8.31)։ «Դա­դա­րե­ցեք», - ա­սում է Աստ­ված։ Ին­չո՞ւ։ Որ­պես­զի գի­տակ­ցենք, որ Նա Աստ­ված է, և տես­նենք Նրա զար­մա­նահ­րաշ գոր­ծե­րը (­Սաղ­մոս 46.10)։ Պետք չէ վհատ­վել կյան­քիդ ճա­նա­պար­հին հան­դի­պած խո­չըն­դոտ­նե­րի և­ ու­ղե­փա­կոց­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Խա­ղաղ­վի՛ր ու զրու­ցի՛ր Աստ­ծո հետ։ Պատ­ մի՛ր Նրան այն ա­մե­նը, ինչ տե­ղի է ու­նե­նում քո կյան­քում։ Ա­սա՛, որ այլևս ուժ չու­նես հաղ­թա­հա­րե­լու խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Աստ­ված միշտ քո կող­քին է, Նա պատ­րաստ է քեզ նվի­րել Իր ար­դեն իսկ նվա­ճած հաղ­թա­նա­կը։ Հե՛տ դար­ձիր, ըն­դու­նի՛ր, որ Նա Աստ­ված է, և­ ա­սա՛․ «Զո­րաց Տե­րը մեզ հետ է, Հա­կո­բի Աստ­վա­ծը մեզ հա­մար ա­պաս­տան է»։ ——————————————————————————————————————— 214

ՀԻ­ՄԱՐ­ՆԵ­ՐԻ ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐ­ՀԸ

հուլիս

21

«Հի­մա­րի ճա­նա­պարհն ու­ղիղ է իր աչ­քի ա­ռա­ջին, բայց խրատ լսողն ի­մաս­տուն է» (Ա­ռա­կաց 12.15)։ Ա­ռա­կաց գր­քում հի­մար­ներն ու ի­մաս­տուն­նե­րը հա­կադր­վում են։ Ի­մաս­ տուն մար­դը շփվում է հենց Ի­մաս­տու­թյան՝ Հի­սու­սի հետ։ Սուրբ Գր­քի մա­ սին խորհր­դա­ծում­ներն օգ­նում են մար­դուն տար­բե­րել բա­րին ու չա­րը, բա­րին ընտ­րե­լու և բա­րու­թյուն ա­նե­լու ուժ են տա­լիս նրան։ Արդ­յուն­քում մարդն ապ­րում է եր­ջա­նիկ կյան­քով ու բա­րի պտուղ­ներ է տա­լիս։ Հի­մարն այլ կերպ է վար­վում։ Նա կար­ծում է, թե կյանքն ի­րեն է պատ­ կա­նում, և­ ի­րեն ոչ ոք պետք չէ եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար։ Նա ա­պա­վի­նում է իր սե­փա­կան պատ­կե­րա­ցում­նե­րին՝ ու­նե­նա­լով իր ար­ժե­հա­մա­կարգն ու նպա­տակ­նե­րը։ Մար­դիկ նկա­տում են, որ նրա կյան­քում ինչ-որ բան այն­ պես չէ, ո­րով­հետև նա ա­նընդ­հատ վի­րա­վո­րում ու ցավ է պատ­ճա­ռում շրջա­պա­տի մարդ­կանց։ Նա ի­րեն դժբախտ է զգում, որ­քան էլ փոր­ձի հա­ կա­ռակն ա­պա­ցու­ցել։ Այն պա­հին, երբ հի­մա­րի սիր­տը խա­ղա­ղու­թյուն է փա­փա­գում, նա մե­ծամ­տու­թյուն ու հպար­տու­թյուն է ցու­ցա­բե­րում, և դա եր­բեմն ան­հե­թեթ է թվում։ Սա­կայն նա ո­չինչ չի նկա­տում, նա վստահ է, որ գնում է ու­ղիղ ճա­նա­պար­հով։ Հատ­կան­շա­կան է, որ հի­մա­րի ճա­նա­պարհն ու­ղիղ է միայն իր աչ­քի ա­ռա­ջին։ Նա կար­ծում է, թե ի­րեն հայտ­նի է ճշմար­տու­թյու­նը, իսկ ամ­բողջ աշ­խար­հը սխալ­վում է։ Նա բարձ­րա­նում է ինք­նա­բա­վա­րար­վա­ծու­թյան սա­րը, և­այն­տե­ղից բո­լո­րին նա­յում է վե­րից վար։ Կ­յան­քի նկատ­մամբ այս­պի­սի վե­րա­բեր­մուն­քը հար­վա­ծում է հենց հի­ մա­րին, քա­նի որ աշ­խար­հում հնա­րա­վոր չէ ապ­րել միայ­նակ։ Մենք բո­լորս միմ­յանց կա­րիքն ու­նենք։ Դա չի նշա­նա­կում մարդ­կանց օգ­տա­գոր­ծել անձ­ նա­կան նպա­տակ­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար։ Հա­կա­ռա­կը, մենք պետք է լսենք նրանց, հաշ­վի առ­նենք նրանց կար­ծիքն ու ընդ­լայ­նենք մեր աշ­խար­ հա­յաց­քը։ Եր­բեմն նույ­նիսկ փոքր ե­րե­խան կա­րող է շատ կարևոր, ար­ժե­ քա­վոր ու ի­մաս­տուն միտք ար­տա­հայ­տել։ Ի­տա­լա­ցի գրող Լու­չա­նո Դե Կ­րե­ շեն­ցոն հա­մոզ­ված է, որ մենք բո­լորս միթևա­նի հրեշ­տակ­ներ ենք և թռ­չել կա­րող ենք միայն մեկս մյու­սին գրկած։ Ա­մեն օր և­ ա­մե­նուր՝ տա­նը, աշ­խա­տա­վայ­րում, խա­նու­թում, փո­ղո­ցում, հա­մալ­սա­րա­նում կա­րե­լի է հան­դի­պել հի­մար մարդ­կանց։ Հարց է ա­ռա­ ջա­նում. արդ­յո՞ք ես նրան­ցից մե­կը չեմ։ Ինչ­պե՞ս հաս­կա­նալ։ Շատ հեշտ։ Օր­վա սկզբում հարց­րո՛ւ ինքդ քեզ. պատ­րա՞ստ ես արդ­յոք խորհր­դակ­ցել Աստ­ծո հետ։ Աստ­ծո հետ չեն վի­ճում։ Անհ­նար է որևէ փաս­տարկ գտնել Նրա դեմ։ Ու­սու­մա­սի­րե­լով Նրա Խոս­քը, դու կա­րող ես ընտ­րել եր­կու ճա­ նա­պարհ­նե­րից միայն մե­կը. հաշտ­վել և­ըն­դու­նել Նրա խոր­հուրդ­նե­րը, կամ հպար­տո­րեն մեր­ժել Նրան։ Արդ­յունքն այս­պի­սին է․ «Հի­մա­րի ճա­նա­պարհն ու­ղիղ է իր աչ­քի ա­ռա­ջին, բայց խրատ լսողն ի­մաս­տուն է»։

——————————————————————————————————————— 215

հուլիս

22

Ա­ՌԱՆՑ ՊԱՏ­ՃԱ­ՌԻ ԹՇՆԱ­ՄԻ­ՆԵՐ

«Մի մատ­նիր ինձ իմ նե­ղաց­նող­նե­րի կամ­քին, ո­րով­հետև սուտ վկա­ ներ են կանգ­նում ինձ դեմ՝ որ ա­նօ­րե­նու­թյուն են փչում» (­Սաղ­մոս 27.12)։ Անմ­տու­թյուն չէ կար­ծել, որ դու գաղտ­նի թշնա­մի­ներ ու­նես։ Նրանք իս­ կա­պես գո­յու­թյուն ու­նեն։ Հնա­րա­վոր է, հենց այս պա­հին դա­վադ­րու­թյուն են կազ­մա­կեր­պում քո դեմ։ Թշ­նա­մուն թե­րագ­նա­հա­տե­լը վտան­գա­վոր է, նույ­նիսկ, ե­թե նա ի­րե­նից ո­չինչ չի ներ­կա­յաց­նում։ Են­թադ­րել, թե անն­շան թշնա­մին քեզ չի վնա­սի, նույն­քան անմ­տու­թյուն է, որ­քան կար­ծել, թե փոք­ րիկ կայ­ծից հրդեհ չի բռնկվի։ Դա­վի­թը չի ա­ղո­թում, որ իր ճա­նա­պար­հին թշնա­մի­ներ չհան­դի­պեն։ Ա­ղո­ թել սրա հա­մար նույնն է, ինչ խնդրել Աստ­ծուց, որ արև ու անձրև չլի­նի։ Արևն ու անձրևը կյան­քի մի մասն են, և Աստ­ված «... իր ա­րե­գա­կը ծա­գեց­ նում է չա­րե­րի և բա­րի­նե­րի վրա, և­ անձրև է բե­րում ար­դար­նե­րի և­ ա­նի­ րավ­նե­րի վրա» (­Մատ­թեոս 5.45)։ Քա­նի դեռ ապ­րում ենք այս աշ­խար­հում, նույ­նիսկ, ե­թե քայ­լում ենք Աստ­ծո ճա­նա­պարհ­նե­րով, իսկ հնա­րա­վոր է հենց այս պատ­ճա­ռով, մեզ կհան­դի­պեն թշնա­մի­ներ, ով­քեր ա­ռանց որևէ պատ­ճա­ռի կցան­կա­նան ոչն­չաց­նել քեզ։ Եբ­րա­յե­րեն «ցար»՝ «թշնա­մի» բա­ռը 106 ան­գամ հան­դի­պում է Հին Կ­տա­ կա­րա­նում, և նշա­նա­կում է «մե­կը, ով դա­ժա­նու­թյամբ է վե­րա­բեր­վում քեզ»։ Դա­վի­թը հաս­տա­տում է․ «Բայց իմ թշնա­մի­նե­րը կեն­դա­նի և զո­րա­վոր են, և­ ինձ զուր ա­տող­նե­րը շատ են» (­Սաղ­մոս 38.19)։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վիթն ըն­դու­նում է այն փաս­տը, որ շատ թշնա­մի­ ներ ու­նի, բայց խնդրում է Աստ­ծուն թույլ չտալ նրանց հաղ­թել ի­րեն։ Աստ­ծո խոստ­մուն­քում չի աս­վում, որ դու թշնա­մի­ներ չես ու­նե­նա, այլ որ Աստ­ված խոս­տա­նում է, որ թշնա­մի­ներդ չեն հաղ­թի քեզ։ Ինչ­պե՞ս են գոր­ծում թշնա­մի­նե­րը։ Նրանք օգ­տա­գոր­ծում են ա­մե­նա­թու­ նա­վոր նե­տե­րը՝ վատ խոս­քե­րը։ Նրանք ա­ղա­վա­ղում են ճշմար­տու­թյու­նը, վար­կա­բե­կում են, մե­ղադ­րում ու սուտ վկա­յու­թյուն են տա­լիս։ Լա­վա­գույն պաշտ­պա­նու­թյու­նը մա­քուր խիղճն է Աստ­ծո և մարդ­կանց ա­ռաջ։ Վա­խե­ ցի՛ր թշնա­մուց միայն այն դեպ­քում, երբ նրա մե­ղադ­րանք­նե­րը ճիշտ են։ Այդ դեպ­քում խոր­հի՛ր, նե­րո­ղու­թյուն խնդրիր, ե­թե անհ­րա­ժեշտ է, վե­րա­նա­ յի՛ր պահ­վածքդ։ Միայն այդ­պես կա­րող են Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը դի­մա­կա­յել թշնա­մուն։ Դա­վի­թի խիղ­ճը մա­քուր է, ո­րով­հետև նա ինքն ի­րեն ա­սում է․ «Ս­պա­սիր Տի­րո­ջը, թող սիրտդ պինդ և զո­րա­վոր լի­նի, և ս­պա­սիր Տի­րո­ջը» (­Սաղ­մոս 27.14)։ Այ­սօր պայ­քա­րի պատ­րաստ­վե­լիս վստա­հի՛ր Աստ­ծուն, Նա եր­բեք հու­սա­ խաբ չի ա­նում։ Նա­յի՛ր ու­ղիղ, նա­յի՛ր մարդ­կանց աչ­քե­րին։ Մի՛ վա­խե­ցիր, մի՛ խու­սա­փիր, մի՛ նա­հան­ջիր։ Ա­ռա՛ջ գնա դե­պի նպա­տակդ՝ ա­ղո­թե­լով Դա­վի­թի նման․ «Մի մատ­նիր ինձ իմ նե­ղաց­նող­նե­րի կամ­քին»։ ——————————————————————————————————————— 216

ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԻ՛Ր Ա­ԶԱ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆԴ

հուլիս

23

«Քեզ ձեռ­քից ա­զա­տիր այծ­յա­մի պես, կամ հա­վոր­սի ձեռ­քից ա­զատ­ ված թռչու­նի պես» (Ա­ռա­կաց 6.5)։ Ե­թե եղ­նի­կը տես­նում է, որ որ­սոր­դը ցան­կա­նում է որ­սալ ի­րեն, նե­տի նման սլա­նում է այն­տեղ, որ­տեղ ի­րեն չեն բռնի։ Ե­թե թռչունն զգում է, որ ի­րեն ու­զում են բռնել, վեր է սլա­նում։ Սա­կայն որ­սոր­դի զեն­քը խո­րա­ման­ կու­թյունն է։ Որ­սորդն անն­կատ է մո­տե­նում զո­հին։ Նա բա­վա­կա­նին մոտ է լի­նում, և­ երբ զոհն զգում է, որ վտան­գի մեջ է, ար­դեն ուշ է լի­նում։ Նա զրկվում է ա­զա­տու­թյու­նից, և շատ հա­ճախ՝ նաև կյան­քից։ Փա­խի՛ր։ Փրկ­վի՛ր։ Շուրջդ կյան­քիդ հա­մար շատ որ­սորդ­ներ կան։ Ս­րանք այն անն­շան սո­վո­րու­թյուն­ներն են, ո­րոնք դառ­նում են կախ­վա­ ծու­թյուն. բա­ցա­սա­կան մտքեր, ո­րոնք վե­րած­վում են գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­ րի, ա­նա­ռողջ զգաց­մունք­ներ, ո­րոնք տա­նում են ան­նոր­մալ վար­վե­լաձևի, ար­ժեք­նե­րի, գա­ղա­փար­նե­րի և հույ­սե­րի ոտ­նա­հա­րում։ Ե­թե կա­րո­ղա­նաս դրանց ան­մի­ջա­պես ճա­նա­չել, ա­պա կփրկվես։ Սա­կայն դրանք ա­նակն­ կա­լի են բե­րում քեզ։ Դու դրանք որ­պես սպառ­նա­լիք չես ըն­դու­նում։ Դրանք գա­լիս են, տեղ են գրա­վում մտքիդ մեջ, հար­մա­րա­վետ տե­ղա­վոր­վում են սրտումդ, ցավ են պատ­ճա­ռում մարմ­նիդ և դան­դաղ ներծ­ծում են քո բո­լոր հյու­թե­րը։ Երբ գի­տակ­ցում ես, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում, ար­դեն ա­մեն ինչ ա­վեր­ված է լի­նում։ Դու զրկվել ես ա­զա­տու­թյու­նից։ Դու ար­դեն սե­փա­կան կյան­քիդ տե­րը չես, այլ զգաց­մունք­նե­րի, հան­գա­մանք­նե­րի ու ան­դառ­նա­լի հետևանք­նե­րի ստրու­կը։ Ինչ­պե՞ս է մար­դը դառ­նում թմրան­յու­թե­րի զո­հը։ Ինչ­պե՞ս են զույ­գե­րը հաս­նում ա­մուս­նա­լու­ծու­թյան։ Ինչ­պե՞ս է մար­դը պարտ­քե­րի մեջ հայտն­ վում։ Քիչ-քիչ, քայլ առ քայլ, օ­րե­ցօր։ Ոչ մի կազ­մա­կեր­պու­թյուն չի լու­ծար­վում մեկ օր­վա ըն­թաց­քում, հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րը չեն ընդ­հատ­վում մի քա­նի ժա­մում, քաղց­կեղն ի հայտ չի գա­լիս մեկ գի­շեր­վա մեջ։ Մինչ ախ­տա­նիշ­նե­րի ի հայտ գա­լը դու չես նկա­ տում ու­ռուց­քը։ Ս­րանք ա­մե­նօր­յա ման­րուք­ներ են, ո­րոնք աս­տի­ճա­նա­բար կու­տակ­վում են։ Շատ հա­ճախ գի­տակ­ցա­բար կամ ան­գի­տակ­ցա­բար ան­ տե­սում ես անն­շան թվա­ցող խոս­քերն ու ակ­նարկ­նե­րը։ Այ­սօր հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նես վե­րա­նա­յե­լու մտադ­րու­թյուն­ներդ, խոս­ քերդ, մտքերդ ու զգաց­մունք­ներդ։ Այ­սօր հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նես նե­րո­ղու­ թյուն խնդրե­լու, սխալ­ներդ ըն­դու­նե­լու և­ ա­սե­լու․ «Դու թանկ ես ինձ հա­ մար»։ Այ­սօր դու դեռևս ա­զա­տու­թյուն ու­նես։ Դու կա­րող ես ընտ­րել բա­րին կամ չա­րը։ Ընտ­րի՛ր բա­րու­թյան, խո­նար­հու­թյան, անձ­նա­զո­հու­թյան ու սի­րո ճա­նա­պար­հը։ Մի­գու­ցե վաղն ար­դեն ուշ լի­նի։ Այ­սօ՛ր հետևիր աստ­ վա­ծա­յին խորհր­դին․ «Քեզ ձեռ­քից ա­զա­տիր այծ­յա­մի պես, կամ հա­վոր­սի ձեռ­քից ա­զատ­ված թռչու­նի պես»։

——————————————————————————————————————— 217

հուլիս

24

ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅԱՆ ԳԱ­ՎԱ­ԶԱ­ՆԸ

«Ով Աստ­ված, քո ա­թո­ռը հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից կա, քո թա­գա­վո­ րու­թյան գա­վա­զա­նը ու­ղիղ գա­վա­զան է» (­Սաղ­մոս 45.6)։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սը մե­սիա­կան է։ Այն­տեղ խոս­վում է Մե­սիա­յի ան­ձի և զո­ րու­թյան, Նրա կա­ռա­վար­ման և հա­վեր­ժա­կան փառ­քի մա­սին։ Գի­տենք, որ այս կյան­քում ա­մեն ինչ ան­ցո­ղիկ է։ Ա­մեն բան ու­նի սկիզբ և վերջ։ Այն ա­մե­նը, ինչ ծնվում է, նաև մա­հա­նում է։ Այս կյան­քի ա­նա­պա­տում Աստ­ված բազ­մա­թիվ օա­զիս­ներ է ստեղ­ծել, որ­տեղ կա­րող ենք հա­գեց­նել մեր ծա­րա­վը։ Այս կյան­քի փո­թո­րիկ­նե­րում Նա ա­պաս­տան է ստեղ­ծել, որ­ պես­զի պաշտ­պա­նի մեզ տա­րե­րա­յին ա­ղետ­նե­րից։ Սա­կայն մեր նպա­տակն այս աշ­խար­հի սահ­ման­նե­րից դուրս է։ Ա­մեն լա­վա­գույ­նը, ո­րին մենք ա­կա­ նա­տես ենք այս երկ­րում, պար­զա­պես թեթևաց­նում է շի­կա­ցած ա­վազ­նե­րի վրա­յով անց­նող մեր դժվա­րին ճա­նա­պար­հը, սա­կայն չի շնոր­հում լիար­ժեք ա­պա­հո­վու­թյուն, չի պարգևում ճշմա­րիտ բա­վա­կա­նու­թյուն։ Ոչ մի օա­զիս հա­վեր­ժա­կան չէ, և մենք սո­վո­րա­կան օա­զիս չենք փնտրում։ Մեզ պետք է Մե­կը, Ով մի ան­գամ ա­սաց․ «Ե­թե մե­կը ծա­րավ է, թող ինձ մոտ գա, և խ­մի» (­Հով­հան­նես 7.37)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­վում է այն փա­ռա­հեղ օր­վա մա­սին, երբ մենք վեր­ջա­պես կտես­նենք Աստ­ծո գա­հը։ Այդ օ­րը մեր ճա­նա­պար­հոր­դու­թյուն­ նե­րը կա­վարտ­վեն։ Մենք տա­նը կլի­նենք Քրիս­տո­սի հետ, Ում այդ­քան եր­ կար սպա­սել ենք։ Այդ օ­րը մենք կհա­գեց­նենք մեր ծա­րա­վը՝ խմե­լով այն ջրից, ո­րը Նա է ա­ռա­ջար­կում, և­այլևս եր­բեք չենք ծա­րա­վի։ «Եվ տե­սա նոր եր­կինք և նոր եր­կիր, ո­րով­հետև ա­ռա­ջի եր­կին­քը և­ եր­կիրն ան­ցավ, և­ էլ ծով չկա։ Եվ կջնջի Աստ­ված բո­լոր ար­տա­սու­քը նրանց աչ­քե­րից, և մահն այլևս չի լի­նի. ոչ սուգ, և­ ոչ ա­ղա­ղակ, և­ ոչ ցավ այլևս չի լի­նի, ո­րով­հետև ա­ռա­ջին­ներն ան­ցան» (­Հայտ­նու­թյուն 21.1,4)։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­վե­լաց­նում է նաև, որ Աստ­ծո թա­գա­վո­րու­թյան գա­վա­ զա­նը ար­դա­րու­թյան գա­վա­զան է։ Հի­սուս Քրիս­տո­սի կա­ռա­վա­րումն ար­ դար կլի­նի։ Շա­տերն այդ օ­րը կկար­ծեն, թե Հի­սու­սը սխալ­վում է․ «Տեր, Տեր, չէ՞ որ քո ա­նու­նով մար­գա­րեա­ցանք, և քո ա­նու­նով դևեր հա­նե­ցինք, և քո ա­նու­ նով շատ զո­րու­թյուն­ներ գոր­ծե­ցինք։ Եվ ես այն ժա­մա­նակ պարզ կա­սեմ նրանց, թե եր­բեք ձեզ չեմ ճա­նա­չել, ին­ձա­նից դեն գնա­ցեք, ով ա­նօ­րե­նու­ թյուն գոր­ծող­ներ» (­Մատ­թեոս 7.22,23)։ Կան մար­դիկ, ով­քեր հա­մոզ­ված են, որ ծա­ռա­յում են Աստ­ծուն, սա­կայն նրանք չեն փրկվի։ Ցա­վա­լի է այս փաս­տի գի­տակ­ցու­մը։ Սա­կայն դա ար­ դա­րա­ցի է, քա­նի որ բա­վա­կան չէ միայն հա­վա­տալ, պետք է նաև ի­մա­նալ Աստ­ծո Խոսքն ու խո­նար­հու­թյամբ ապ­րել հա­մա­ձայն այդ Խոս­քի։ Խոր­հի՛ր Աստ­ծո Խոս­քի հան­դեպ քո վե­րա­բեր­մուն­քի մա­սին։ Դու խո­ նար­հու­թյա՞մբ ես ըն­դու­նում Աստ­ծո Խոս­քը, թե՞ հա­մար­ձակ­վում ես հեր­ քել այն։ Ըն­դու­նի՛ր Աստ­ծո գե­րիշ­խա­նու­թյունն ու ա­սա՛․ «Ով Աստ­ված, քո ա­թո­ռը հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից կա, քո թա­գա­վո­րու­թյան գա­վա­զա­նը ու­ ղիղ գա­վա­զան է»։ ——————————————————————————————————————— 218

Ս­ՏԵՂ­ԾԻ՛Ր, Ո՛Չ ԹԵ ԿՈՐ­ԾԱ­ՆԻՐ

հուլիս

25

«Խո­տոր­նակ մար­դը կռիվ կհնա­րի, և ք­սուն մտե­րիմ­նե­րին կբա­ժա­ նի» (Ա­ռա­կաց 16.28)։ Քաղց­կեղն ա­ռա­ջա­նում է չա­րո­րակ բջջից, ո­րը բազ­մա­նում է, և քաղց­կե­ ղի բջիջ­նե­րի մի հսկա­յա­կան բա­նակ փոր­ձում է տի­րել ողջ մարմ­նին։ Նենգ մար­դը, ինչ­պես նշված է այ­սօր­վա հա­մա­րում, գոր­ծում է քաղց­կե­ղի բջի­ջի նման։ Նա ցան­կա­նում է հնա­րա­վո­րինս շատ վի­ճա­բա­նու­թյուն­ներ սեր­մա­ նել՝ տա­րա­ծե­լով կոր­ծա­նում ու մահ։ Նրա զեն­քը լե­զուն է։ Նա դա­վեր է նյու­թում, ան­կեղծ ձևա­նում, կիս­վում է իր մո­լո­րեց­նող մտքե­րով ու վա­րա­կում ա­մե­նին, ում հետ շփվում է։ Բամ­բա­ սող մար­դը շատ կա­մաց է մո­տե­նում քեզ, բո­լո­րին ցույց տա­լով, որ չի ու­զում վնա­սել։ «Իսկ գի­տե՞ս, որ նա…», «Չ­գի­տեմ, ար­ժե՞ արդ­յոք քեզ պատ­մել…», «Չես հա­վա­տա, բայց նա…», «Մի գաղտ­նիք եմ ու­զում ա­սել քեզ…»։ Նենգ մարդն ա­մեն գնով փոր­ձում է ան­մեղ երևալ։ Նա պար­զա­պես վա­ ռում է պատ­րույ­գը, իսկ պայ­թու­ցի­կը ինքն է մե­ղա­վոր, որ պայ­թեց։ Հե­տո նա ա­սում է․ «Ես այդ­պի­սի բան չեմ ա­սել։ Ես պար­զա­պես են­թադ­րել եմ»։ Բայց այն­տեղ, որ­տեղ դա տե­ղի է ու­նե­նում, ա­վարտ­վում է ըն­կե­րու­թյու­նը, ա­րա­տա­վոր­վում համ­բա­վը, և­ոտ­նա­հար­վում հե­ղի­նա­կու­թյու­նը։ Ա­ռա­կաց գր­քում բազ­միցս խոս­վում է խոս­քի ու­ժի մա­սին։ Աստ­ծո հետ ապ­րող ի­մաս­տուն մար­դը խոսքն օգ­տա­գոր­ծում է կա­ռու­ցե­լու, ոչ թե քան­ դե­լու հա­մար։ Կա­ռու­ցո­ղա­կան խոս­քերն ար­ժե­քա­վոր են, և­ ար­ժե դրանք ար­տա­բե­րել։ Ա­պա­կա­ռու­ցո­ղա­կան խոս­քե­րը թանկ գին են պա­հան­ջում։ Նրանք բու­մե­րան­գի նման միշտ վե­րա­դառ­նում ու հար­վա­ծում են դրանք ար­տա­բե­րո­ղին։ Սիր­տը զգաց­մունք­նե­րի աղբ­յուր է, ո­րոնք ար­տա­հայտ­վում են խոս­քե­րի մի­ջո­ցով։ Անհ­րա­ժեշտ է միշտ մա­քուր պա­հել սիր­տը, և դա կա­րող է ա­նել միայն Հի­սու­սը։ Մարդ­կա­յին ինք­նա­տի­րա­պե­տու­մը ի զո­րու է միայն քո­ ղար­կել բոր­բո­սի հետ­քե­րը, սա­կայն կարճ ժա­մա­նակ անց դրանք նո­րից ի հայտ կգան։ Այ­սօր և­ ա­մեն օր գնա՛ Հի­սու­սի մոտ։ Սո­վո­րի՛ր ապ­րել Նրա հետ։ Այդ ժա­մա­նակ ոչ մի պայ­քար քեզ չի վա­խեց­նի, ամպ­րո­պա­բեր ա­հար­կու ամ­ պե­րը քեզ չեն կանգ­նեց­նի։ Թշ­նա­մի­ներդ կա­րող են շրջա­պա­տել քեզ պինդ օ­ղա­կով, բայց ե­թե Հի­սու­սը քեզ հետ է, ա­պա­հով կանց­կաց­նի քեզ թշնա­մու շար­քե­րի մի­ջով։ Ինչ­պե՞ս ես վար­վում դու։ Ս­տեղ­ծի՛ր, և թող եր­բեք չա­սեն քո մա­սին․ «Խո­ տոր­նակ մար­դը կռիվ կհնա­րի, և ք­սուն մտե­րիմ­նե­րին կբա­ժա­նի»։

——————————————————————————————————————— 219

հուլիս

26

ՆԱ Ա­ՊԱՍ­ՏԱՆ ԿՏԱ ԻՆՁ

«Ո­րով­հետև չար օ­րում՝ նա ծած­կում է ինձ իր խո­րա­նի մեջ, նա թաքց­ նում է ինձ իր խո­րա­նի ծա­ծուկ տե­ղում, և բարձ­րաց­նում է ինձ վե­մի վրա» (­Սաղ­մոս 27.5)։ Յու­րա­քանչ­յուրս էլ կյան­քում ու­նե­նում ենք «վատ», «ան­հա­ջող» օ­րեր, երբ ա­մեն բան շրջվում է մեր դեմ։ Մենք ապ­րում ենք չա­րի ու տա­ռա­պան­քի աշ­խար­հում, այդ իսկ պատ­ճա­ռով լի­նում են պա­հեր, երբ չգի­տես ինչ­պես վար­վել։ Ես մոտ քսան­հինգ տա­րե­կան էի, երբ հայտն­վե­ցի կյան­քի հոր­ձա­նու­տում, և թ­վում էր, թե այլևս այն­տե­ղից դուրս գա­լու ելք չկա։ Մա­նուկ հա­սա­կում ես վա­զում էի ծնող­նե­րիս մոտ, և նրանք միշտ պատ­րաստ էին օգ­նել ինձ, բայց հի­մա ար­դեն ես մեծ եմ։ Ինձ թվում էր, թե ան­դա­դար թիա­վա­րում էի ա­լե­կոծ ծո­վում, սա­կայն մի մետր ան­գամ ա­ռաջ չէի գնում։ Սիրտս ցա­վում էր։ Նա­ յում էի շուրջս՝ փնտրե­լով օգ­նու­թյուն, սա­կայն ոչ ոք չէր կա­րող օգ­նել ինձ։ Այդ ժա­մա­նակ ես տա­ճար գնա­ցի։ Նս­տե­ցի նստա­րա­նին ու սկսե­ցի զրու­ցել Աստ­ծո հետ՝ բա­ցե­լով սիրտս Նրա ա­ռաջ ու լաց լի­նե­լով Նրա ոտ­քե­րի մոտ։ Չ­գի­տեմ, թե որ­քան ժա­մա­նակ մնա­ցի այն­տեղ։ Երբ դուրս ե­կա, ար­դեն մթնել էր, սա­կայն հո­գուս խա­վարն ան­հե­տա­ցել էր։ Անն­կա­րագ­րե­լի մի խա­ ղա­ղու­թյուն էր պա­րու­րել սիրտս։ Վա­խերս ան­հե­տա­ցել էին. տա­ճա­րից դուրս ե­կա ու­ժով ու ե­ռան­դով լի՝ պատ­րաստ հաղ­թա­հա­րե­լու այն բո­լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք սպառ­նում էին կոր­ծա­նել ինձ։ Հաս­կա­նում եմ, թե ինչ նկա­տի ու­ներ Դա­վի­թը։ Այդ օրն Աստ­ված ծած­կեց ինձ Իր խո­րա­նի մեջ, ա­պաս­տան տվեց Իր խո­րա­նի ծա­ծուկ տե­ղում, բարձ­ րաց­րեց ինձ վե­մի վրա, որ­տեղ կյան­քի ան­կան­խա­տե­սե­լի փո­փո­խու­թյուն­ ներն այլևս չէին կա­րող ան­հանգս­տաց­նել ինձ։ Տա­ճա­րում ինչ-որ յու­րա­հա­տուկ մի բան կա։ Դա Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյունն է։ Տա­ճա­րը միայն աղ­յու­սից, ցե­մեն­տից ու մե­տա­ղա­կան կա­ռուց­վածք­նե­ րից պատ­րաստ­ված շի­նու­թյուն չէ։ Տա­ճա­րը մեզ հա­մար բաց­ված Աստ­ծո սիրտն է։ Դա Նրա նե­րող գիրկն է, ո­րը հանգս­տաց­նում և զո­րաց­նում է մեզ։ Դա Նրա քնքույշ ձայնն է, ո­րը ո­գեշն­չում է մեզ։ Բայց մի՞­թե Աստ­ված չի կա­րող մեզ օգ­նու­թյուն ցույց տալ ցան­կա­ցած ու­րիշ վայ­րում։ Ի­հար­կե, կա­րող է։ Սա­կայն, օգ­նու­թյուն ստա­նա­լով Աստ­ծո տա­ճա­րում, մարդն ու­նե­նում է ա­ռանձ­նա­հա­տուկ զգաց­մունք­ներ։ Ե­թե այ­սօր կյան­քը քեզ վիշտ է պատ­ճա­ռում, զրու­ցի՛ր Աստ­ծո հետ Նրա տա­ճա­րում, «ո­րով­հետև չար օ­րում՝ նա ծած­կում է ինձ իր խո­րա­նի մեջ, նա թաքց­նում է ինձ իր խո­րա­նի ծա­ծուկ տե­ղում, և բարձ­րաց­նում է ինձ վե­մի վրա»։

——————————————————————————————————————— 220

ՔԻՉ-ՔԻՉ

հուլիս

27

«Ու­նայ­նու­թյամբ ժո­ղով­ված ստաց­ված­քը կպա­կաս­վի, բայց քիչ-քիչ ժո­ղո­վո­ղը կշա­տաց­նի» (Ա­ռա­կաց 13.11)։ 2005 թվա­կա­նի օ­գոս­տո­սին ա­վա­զակ­նե­րի մի խումբ 78 մետր եր­կա­րու­ թյամբ թու­նե­լի մի­ջով ներ­խու­ժեց Բրա­զի­լիա­յի Ֆոր­տա­լե­զա քա­ղա­քի Կենտ­ րո­նա­կան բանկ։ Թու­նե­լը փոր­վել էր ե­րեք ամս­վա ըն­թաց­քում։ Կո­ղոպ­տիչ­ նե­րը 70 մի­լիոն դո­լար հափշ­տա­կե­ցին, ո­րը կշռում էր ե­րե­քու­կես տոն­նա։ Եր­կու ա­միս անց ա­վա­զա­կախմ­բի պա­րագ­լուխ­նե­րից մեկն առևանգ­վեց։ Հա­րա­զատ­նե­րը 870 հա­զար դո­լար փրկա­գին վճա­րե­ցին նրա հա­մար, սա­ կայն ստա­ցան միայն նրա խոշ­տանգ­ված ու հրա­զե­նա­յին վնաս­վածք­նե­րից ծակծկ­ված մար­մի­նը։ Նա կորց­րեց և փո­ղե­րը, և՛ կյան­քը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը խո­սում է պա­տա­հա­կան հարս­տու­թյան ան­հու­սա­լիու­ թյան մա­սին։ Այս տեքս­տը կա­րե­լի է ար­տա­հայ­տել մեկ այլ ձևով․ «Շու­տա­ փույթ ձեռք բեր­ված հարս­տու­թյու­նը կան­հե­տա­նա, իսկ քիչ-քիչ ժո­ղով­վա­ ծը՝ կա­վե­լա­նա»։ Ի­մաս­տուն մար­դիկ ընտ­րում են լա­վա­գույն ճա­նա­պար­հը, հետևե­լով աստ­վա­ծա­յին խոր­հուրդ­նե­րին։ Մենք պատք է ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նենք եր­կու կարևոր հան­գա­ման­քի վրա. նրանք հարս­տու­թյու­նը կու­տա­կում են «շատ աշ­խա­տան­քով», կամ «քիչ-քիչ», այ­սինքն՝ կա­մաց-կա­մաց։ Աշ­խա­տանքն ար­դար ճա­նա­պար­հով գու­մար վաս­տա­կե­լու մի­ջոց­նե­րից մեկն է։ Մ­յուս եր­կու մի­ջոց­ներն են ժա­ռան­գու­թյունն ու ստաց­ված նվե­րը։ Խնդ­րիր Աստ­ծուց ուժ, ա­ռող­ջու­թյուն, ե­ռանդ, աշ­խա­տա­սի­րու­թյուն, որ­ պես­զի փող վաս­տա­կես։ Աշ­խա­տան­քը մե­ծա­գույն օրհ­նու­թյուն է, որն Աստ­ ված տվել է մար­դուն։ Ժա­մա­նա­կա­կից մար­դու հա­մար բարդ է հաս­կա­նալ «քիչ-քիչ» ար­տա­ հայ­տու­թյու­նը։ Իր բնու­թյամբ, նա շտա­պում է ստա­նալ ա­մեն ինչ, և­ան­մի­ ջա­պես։ Այ­սօր, այս­տեղ և հի­մա։ Մի­գու­ցե պատ­ճառն այն է, որ մեր կյան­ քը շատ կարճ է ու փո­փո­խա­կան։ Իսկ մի­գու­ցե, մեզ շար­ժում է սպաս­ված արդ­յունք­նե­րը շու­տով տես­նե­լու ու­ժեղ ցան­կու­թյու­նը։ Ան­կախ պատ­ճառ­ նե­րից, մեզ պա­կա­սում է համ­բե­րու­թյու­նը, որ­պես­զի սպա­սենք։ «Քիչ-քիչ» հաս­կա­ցու­թյու­նը չի ներգր­վում մեր ա­րա­գըն­թաց կեն­սաձևի մեջ։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ա­րա­րած­նե­րի վե­րա­բեր­յալ Աստ­ծո մտադ­րու­թյունն ի­րա­ կա­նա­նում է աս­տի­ճա­նա­բար։ Չես կա­րող չա­փա­հաս դառ­նալ մեկ շա­բա­թում։ Ե­րեք օր չսնվե­լով՝ զգա­լիո­րեն չես նի­հա­րի։ Չես կա­րող ծե­րա­նալ մեկ ամ­սում կամ էլ ա­պա­քին­վել մեկ ակն­թար­թում։ Անհ­նար է հաս­նել որևէ էա­կան արդ­ յուն­քի հաշ­ված վայրկ­յան­նե­րի ըն­թաց­քում։ Կ­յան­քը զար­գա­նում է աս­տի­ճա­ նա­բար, այդ պատ­ճա­ռով էլ հարս­տու­թյու­նը նույն­պես կու­տակ­վում է քիչ-քիչ։ Ես համ­բե­րու­թյուն եմ խնդրում Աստ­ծուց, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նամ հան­ դարտ հետևել գի­շեր­վա ու ցե­րեկ­վա հեր­թա­փո­խին։ Ես խնդրում եմ Աստ­ ծուն օգ­նել ինձ ա­ռա­քե­լու­թյունս ի­րա­կա­նաց­նե­լու հար­ցում և բա­վա­կա­նա­ չափ ուժ տալ համ­բե­րու­թյամբ արդ­յունք­նե­րին սպա­սե­լու հա­մար։ Դո՛ւ էլ միա­ցիր իմ ա­ղոթ­քին, ո­րով­հետև «ու­նայ­նու­թյամբ ժո­ղով­ված ստաց­ված­քը կպա­կաս­վի, բայց քիչ-քիչ ժո­ղո­վո­ղը կշա­տաց­նի»։ ——————————————————————————————————————— 221

հուլիս

28 ԻՆՉ­ՊԵ՞Ս ՀԱՂ­ԹԵԼ ԹՇՆԱ­ՄԻ­ՆԵ­ՐԻՆ

«Քե­զա­նով գե­տի­նը գցե­ցինք մեր թշմա­նի­նե­րին, քո ա­նու­նով կոխ տվինք մեզ դեմ վեր կե­նող­նե­րին» (­Սաղ­մոս 44.5)։ Ս­տույգ հայտ­նի չէ, թե ով և­ երբ է գրել այս սաղ­մո­սը։ Հնա­րա­վոր է, այն գրել է Ե­զե­կիա թա­գա­վո­րը ա­սո­րի­նե­րի ար­շա­վանք­նե­րի ժա­մա­նակ։ Մի բան հստակ է. Իս­րա­յե­լը պար­տու­թյուն կրեց։ Վ­տանգն ան­հա­վա­նա­կան չէր, թշնա­մին ի­րա­կան էր, նա մո­տե­նում էր, և Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը չգի­տեր՝ ինչ­պես փրկվել և­ուր փախ­չել։ Ա­մեն օր մենք հան­դի­պում ենք թշնա­մի­նե­րի։ Նրանք շրջա­պա­տում են մեզ. հի­վան­դու­թյուն­ներ, գոր­ծազր­կու­թյուն, ըն­տա­նի­քի քայ­քա­յում, ան­ տար­բե­րու­թյուն մեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց կող­մից։ Ս­րանք երևա­կա­յա­ կան թշնա­մի­ներ չեն, սրանք իս­կա­պես սպառ­նում են մեզ։ Սաղ­մո­սեր­գուն գի­տեր, թե ում կա­րե­լի է վստա­հել և­ա­պա­վի­նել։ Իր սաղ­ մո­սում նա մշտա­պես դի­մում է Աստ­ծուն՝ հի­շե­լով, թե ինչ­պես էր Նա հաղ­ թա­նակ պարգևում Իր ժո­ղովր­դին։ Կա­րե­լի՞ է արդ­յոք կաս­կա­ծել Աստ­ծուն, Ով ի զո­րու է նման մե­ծա­գույն գոր­ծեր կա­տա­րել։ Հին­գե­րորդ հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն գրում է․ «Քե­զա­նով գե­տի­նը գցե­ ցինք մեր թշնա­մի­նե­րին»։ Հաղ­թա­նա­կի հաս­նե­լու պա­տաս­խա­նատ­վու­ թյու­նը նա չի դնում Աստ­ծո վրա։ Նա գի­տի, որ մար­դը նույն­պես պետք է իր մաս­նակ­ցու­թյունն ու­նե­նա։ Ի՞նչ պետք է ա­նի մար­դը։ Ըն­դու­նի Աստ­ծո օգ­նու­թյու­նը։ Թույլ տա Աստ­ծուն գոր­ծել մե­զա­նում և մեր մի­ջո­ցով ի­րա­կա­ նաց­նի մե­ծա­գույն գոր­ծեր։ Ա­մե­նագլ­խա­վոր պայ­քա­րը, ո­րում մենք պետք է հաղ­թենք, ար­տա­քին թշնա­մի­նե­րի դեմ չէ։ Ա­մե­նաու­ժեղ ու վտան­գա­վոր թշնա­մին հենց մեր ներ­սում է։ Դա մեր ան­զուսպ մե­ղա­վոր բնու­թյունն է, ո­րը չի ցան­կա­նում հնա­զանդ­վել Ա­րար­չին։ Մենք գե­րա­դա­սում ենք վեր­քեր ստա­նալ, ար­յուն կորց­նել, շնչա­հեղձ լի­նել, բայց շա­րու­նա­կել պայ­քա­րել, մինչև որ կընկ­նենք կյան­քի ե­զեր­քին։ Սաղ­մո­սեր­գուն սո­վո­րել էր վստա­հել Աստ­ծուն։ Նա հեշ­տու­թյանբ չէր հա­ սել դրան։ Ա­ռանց բա­ցա­ռու­թյան, դա ոչ մե­կին հեշ­տու­թյամբ չի տրվում։ Բայց նա հաս­կա­ցավ, որ միայ­նակ կկոր­չի։ Ո՞վ է այ­սօր հա­կա­ռակ­վում քեզ։ Այ­սօր­վա օ­րը քեզ մռա՞յլ է թվում։ Զ­գում ես, որ թշնա­մու զոր­քը պատ­րաստ է ներ­խու­ժել սիրտդ ու կոր­ծա­նե՞լ քեզ։ Մի՛ վա­խե­ցիր։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը մար­դու ա­զա­տագր­ման պատ­մու­թյունն է։ Այն պատ­մում է կեն­դա­նի Աստ­ծո մա­սին, Ով ան­տար­բեր չէ մեր ճա­կա­ տագ­րի նկատ­մամբ։ Նա պատ­րաստ է պաշտ­պա­նել Իր զա­վակ­նե­րին, ե­թե նրանք հա­մա­ձայն են ըն­դու­նել Նրա օգ­նու­թյու­նը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ ռով կրկնի՛ր լիա­կա­տար վստա­հու­թյամբ․ «Քե­զա­նով գե­տի­նը գցե­ցինք մեր թշմա­նի­նե­րին, քո ա­նու­նով կոխ տվինք մեզ դեմ վեր կե­նող­նե­րին»։

——————————————————————————————————————— 222

Ա­ՌԱ՛Ջ ՇԱՐԺ­ՎԻՐ

հուլիս

29

«Այն ժա­մա­նակ քո աղ­քա­տու­թյու­նը ճա­նա­պար­հոր­դի պես կգա, և քո կա­րո­տու­թյու­նը՝ սպա­ռա­զին­յալ մար­դի պես» (Ա­ռա­կաց 6.11)։ Հա­մա­ցան­ցի արդ­յուա­բե­րու­թյու­նը զար­գա­նում են ապ­շե­ցու­ցիչ ա­րա­գու­ թյամբ։ Ա­մեն տա­րի հար­յուր մի­լիո­նա­վոր նոր կայ­քեր են հայտն­վում։ Ե­թե 2010 թվա­կա­նին հաշվ­վում էր ա­վե­լի քան 207 մի­լիոն կայք, ա­պա 2015 թվա­կա­նին դրանց քա­նա­կու­թյու­նը գե­րա­զան­ցում էր մեկ մի­լիար­դը։ Այս­ պի­սի տեմ­պը խառ­նաշ­փոթ է ա­ռա­ջաց­նում։ Հա­մընդ­հան­րաց­ված աշ­խար­հում անհ­նար է կանգ առ­նել։ Անշ­տապ, դան­դաղ կյան­քը, ինչ­պես ա­նի­վի հայտ­նա­գործ­ման ե­րա­նե­լի ժա­մա­նակ­նե­ րում էր, կա­րող է հան­գեց­նել շատ ցա­վա­լի հետևանք­նե­րի։ Ո՞ւմ է պետք գնալ կառ­քով, ե­թե գո­յու­թյուն ու­նեն ճե­պըն­թաց գնացք­ներ։ Ին­չո՞ւ նա­մակն ու­ղար­կենք փոս­տով, ե­թե է­լեկտ­րո­նա­յին տար­բե­րա­կով այն վայր­կե­նա­պես կհաս­նի աշ­խար­հի մյուս ծայ­րին գտնվող հաս­ցեա­տի­րո­ջը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը պետք է արթ­նաց­նի նրանց, ով­քեր «Տի­րոջ գալստ­յա­նը սպա­սե­լու» պատր­վա­կով ո­չինչ չեն ա­նում, մինչ­դեռ հաղ­թող­նե­րը շար­քով շարժ­վում են դե­պի նպա­տա­կը։ Աղ­քա­տու­թյունն ու թշվա­ռու­թյու­նը չպետք է բնու­թագ­րա­կան լի­նեն քրիս­ տոն­յա­նե­րի հա­մար։ Նրանց պետք է բնո­րոշ լի­նի հա­մես­տու­թյունն ու պար­ զու­թյու­նը, իսկ մի­ջա­կու­թյունն ու անսկզ­բուն­քայ­նու­թյու­նը՝ եր­բեք։ Աշ­խա­ տանքն աստ­վա­ծա­յին պարգև է, ո­րը տրվել էր մար­դուն դեռ մինչև նրա մե­ղան­չե­լը։ Ա­շ­խա­տան­քը պետք է ըն­դու­նել որ­պես օրհ­նու­թյուն։ Ան­գործ կյանքն ա­նի­մաստ է։ Մեղ­քից հե­տո աշ­խա­տան­քը վե­րած­վեց տքնա­ջան մի թե­րա­պիա­յի։ Հոգ­նա­ծու­թյու­նը ստի­պում է մար­դուն խու­սա­փել ջանք գոր­ ծադ­րե­լուց, սա­կայն աշ­խա­տան­քը ե­ղել ու մնում է վե­րա­կանգն­ման ու ա­ճի արդ­յու­նա­վետ գոր­ծիք։ Աշ­խա­տի՛ր ոչ միայն գու­մար վաս­տա­կե­լու հա­մար։ Աշ­խա­տանքդ ծա­ռա­ յու­թյո՛ւն դարձ­րու։ Գու­մա­րը, ի տար­բե­րու­թյուն ծա­ռա­յու­թյան, բա­վա­րար­ վա­ծու­թյուն չի պատ­ճա­ռում։ Տք­նա­ջան ծա­ռա­յու­թյան արդ­յուն­քում միայն կա­րող ես գու­մար վաս­տա­կել։ Ծույլ կյան­քով ապ­րող մար­դը վաղ, թե ուշ հաս­կա­նում է, որ մատն­վել է աղ­քա­տու­թյան, ո­րից ա­զատ­վե­լը հեշտ չէ։ Ա­վե­լի լավ է նա­խօ­րոք խու­սա­փել դրա­նից։ Այս օ­րը դարձ­րու ձեռք­բե­րում­նե­րի օր։ Երկ­րա­գուն­դը պտվում է, և­ե­թե դու ա­ռաջ չես շարժ­վում նրա հետ, ա­պա ան­հու­սա­լիո­րեն հետ ես մնում։ Խո­ սի՛ր Հի­սու­սի հետ։ Քո բո­լոր ծրագ­րերն ու նա­խագ­ծե­րը վստա­հի՛ր Նրան, Ով եր­բեք չի պարտ­վում, և­ ա­ռա՛ջ գնա։ Մի՛ կանգ­նիր նույն տե­ղում, այ­լա­ պես «քո աղ­քա­տու­թյու­նը ճա­նա­պար­հոր­դի պես կգա, և քո կա­րո­տու­թյու­ նը՝ սպա­ռա­զին­յալ մար­դի պես»։

——————————————————————————————————————— 223

30 ԼՈՒՅՍ, ՓՐԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հուլիս

«Տերն է իմ լույ­սը և­ իմ փրկու­թյու­նը, ես ու­մի՞ց պի­տի վա­խե­նամ, Տերն է իմ կյան­քի զո­րու­թյու­նը, ես ու­մի՞ց պի­տի սար­սա­փեմ» (­Սաղ­մոս 27.1)։ Մի ան­գամ ինձ մի գոր­ծա­րար դի­մեց, ով հայտն­վել էր ան­բա­րեն­պաստ ֆի­նան­սա­կան կա­ցու­թյան մեջ։ Գոր­ծե­րը վատ էին ըն­թա­նում։ Մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից նա ա­րել էր ա­մեն անհ­րա­ժեշ­տը ըն­կե­րու­թյու­նը ճգնա­ժա­ մից դուրս բե­րե­լու հա­մար, սա­կայն բո­լոր նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­ներն ա­պարդ­ յուն էին դուրս ե­կել։ «Ես պետք է անց­նեի այս ա­մե­նի մի­ջով, - ա­սաց նա տխրու­թյամբ, - որ­ պես­զի հաս­կա­նա­յի, որ իմ ողջ քրիս­տո­նեու­թյունն ու Աստ­ծո հան­դեպ են­ թադր­յալ վստա­հու­թյու­նը պար­զա­պես տե­սու­թյուն է։ Հեշտ է վստա­հել Աստ­ծուն, երբ ձեռ­նար­կու­թյունդ բար­գա­վա­ճում է, սա­կայն հի­մա ես սնան­ կաց­ման եզ­րին եմ ու հաս­կա­նում եմ, որ եր­բեք էլ ճշմա­րիտ քրիս­տոն­յա չեմ ե­ղել»։ Հու­սա­հատ­վե՞լ ես կյան­քիդ դժվա­րին պա­հե­րին։ Թե՞ ճշմա­րիտ քրիս­տոն­ յան եր­բեք չի ընկճ­վում, իսկ նրա հա­վատքն ան­սա­սան է՝ ան­կախ հան­գա­ մանք­նե­րից։ Ար­ժե ամ­բող­ջու­թյամբ կար­դալ սաղ­մոս 27-ը։ Ես միայն մի հա­մար եմ ընտ­րել, որ­տեղ Դա­վիթն ար­տա­հայ­տում է իր լիա­կա­տար վստա­հու­թյունն առ Աստ­ված․ «Տերն է իմ լույ­սը և­իմ փրկու­թյու­նը, ես ու­մի՞ց պի­տի վա­խե­ նամ, Տերն է իմ կյան­քի զո­րու­թյու­նը, ես ու­մի՞ց պի­տի սար­սա­փեմ»։ Ապ­շե­ ցու­ցի՜չ հա­վատ։ Սաղ­մո­սի ա­ռա­ջին վեց հա­մար­նե­րում ցնցող հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով է նկա­րագր­վում Աստ­ծո հան­դեպ վստա­հու­թյու­նը։ «Թեև զո­րա­բա­նակ էլ ինձ դեմ բա­նակ տա, իմ սիր­տը չի վա­խե­նա, թեև պա­տե­րազմ էլ վեր կե­նա ինձ դեմ, ես դարձ­յալ կհու­սամ», - պնդում է Դա­վի­թը եր­րորդ հա­մա­րում։ Սա­կայն, սկսած յո­թե­րորդ հա­մա­րից, ինչ-որ տա­րօ­րի­նակ բան է նկատ­ վում։ Սաղ­մո­սի երկ­րորդ մա­սում Դա­վի­թին պա­րու­րում է տագ­նա­պը։ «Լսիր, Տեր, իմ ձայ­նը՝ երբ որ կան­չեմ, և­ո­ղոր­միր ինձ, և պա­տաս­խան տուր ինձ», - ա­ղա­չում է նա։ Ի՞նչ ե­ղավ այն վստա­հու­թյու­նը, ո­րի մա­սին Դա­վի­թը խո­սում էր նա­խորդ հա­մար­նե­րում։ Ո­չինչ։ Ա­մեն ինչ իր տե­ղում է։ Դա­վի­թի սիր­տը մարդ­կա­յին սիրտ էր՝ նման յու­րա­քանչ­յու­րիս սրտին։ Նրա մարդ­կա­յին սիր­տը նման էր Հի­սու­սի սրտին, Ով խա­չի վրա ա­ղա­ղա­կում էր․ «Իմ Աստ­ված, իմ Աստ­ված, ին­չո՞ւ թո­ղիր ինձ»։ Հայր Աստ­վա­ծը չէր թո­ղել Հի­սու­սին։ Նա չէր լքել Դա­վի­թին, երբ նա վտան­ գի մեջ էր։ Աստ­ված եր­բեք քեզ չի լքում, սա­կայն եր­բեմն ցա­վի ու տա­ռա­ պան­քի պատ­ճա­ռով թվում է, թե Նա մո­ռա­ցել է քո մա­սին։ Մի­գու­ցե այ­սօր քեզ ա­նամպ ու հան­գիստ օր է սպաս­վում, կամ էլ փո­թո­րիկ է մո­տե­նում ու սպառ­նում կոր­ծա­նել ճա­նա­պար­հին ա­մեն բան։ Ա­մեն դեպ­քում ա­ղո­թի՛ր Աստ­ծուն․ «Տերն է իմ լույ­սը և­իմ փրկու­թյու­նը, ես ու­մի՞ց պի­տի վա­ խե­նամ, Տերն է իմ կյան­քի զո­րու­թյու­նը, ես ու­մի՞ց պի­տի սար­սա­փեմ»։ ——————————————————————————————————————— 224

Ա­ՌԱ՛Ջ ՇԱՐԺ­ՎԻՐ

հուլիս

31

«Խո­րա­գետ մար­դը գի­տե­ցա­ծը ծած­կող է, բայց հի­մար­նե­րի սիր­տը տխմա­րու­թյուն կհրա­տա­րա­կի» (Ա­ռա­կաց 12.23)։ Հնդ­կա­կան ա­սաց­վածքն ա­սում է․ «Մի՛ ա­սա այն ա­մե­նը, ինչ գի­տես, որ­ պես­զի ստիպ­ված չլի­նես ա­սել այն, ինչ պետք չէ»։ Ի­մաս­տուն մար­դիկ, ով­ քեր շատ բան գի­տեն, չեն փոր­ձում ցու­ցադ­րել ի­րենց գի­տե­լիք­նե­րը։ Նրանք խե­լա­միտ են։ Լ­ռում են, երբ պետք է, և խո­սում միայն հա­մա­պա­տաս­խան պա­հին։ Ի­մաս­տուն մար­դը գի­տի, թե ինչ է խո­սում, ո­րով­հետև գի­տի, թե ինչ է մտա­ծում։ Մար­դիկ, ով­քեր ա­սում են ա­վե­լին, քան պետք է, հա­ճախ պար­զա­պես չեն կա­րո­ղա­նում զսպել ի­րենց խոս­քերն ու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Նրանք ու­զում են ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում լի­նել, փոր­ձում են ցույց տալ ի­րենց կա­րո­ ղու­թյուն­նե­րը նույ­նիսկ այն­պի­սի հար­ցե­րում, ո­րոնց մա­սին ո­չինչ չգի­տեն։ Սր­տի խոր­քում նրանք տա­ռա­պում են, քա­նի որ հաս­կա­նում են, թե որ­ քան ան­խո­հեմ է ցույց տալ սե­փա­կան տգի­տու­թյու­նը, սա­կայն աչ­քի ընկ­նե­ լու ցան­կու­թյու­նը ստի­պում է նրանց գոր­ծել բնազ­դով։ Գա­լիս է մի պահ, երբ այդ­պի­սի մար­դիկ հաս­կա­նում են բա­րո­յա­գի­տա­ կան սկզբունք­նե­րը և­ ա­վե­լի մեծ ցավ են ապ­րում։ Մար­դը պայ­քա­րում է՝ փոր­ձե­լով ի­մա­ցա­ծը կի­րա­ռել իր կյան­քում, պայ­քա­րում է ինքն իր դեմ, իր բար­դույթ­նե­րի, հո­գե­բա­նա­կան ճնշում­նե­րի, վա­խե­րի դեմ, ո­րոնք չի կա­րո­ղա­նում նույ­նիսկ հստակ կեր­պով տար­բե­րա­կել։ Անհ­նար է հաղ­թել ան­տե­սա­նե­լի թշնա­մուն։ Դա ա­հա­վոր պայ­քար է։ Մար­դը տա­ռա­պում է, քա­նի որ չի կա­րո­ղա­նում ապ­րել իր ի­մա­ցած սկզբունք­նե­րով։ Կ­յան­քը չի դա­սա­վոր­վում, ա­մուս­նու­թյու­նը խարխլ­վում է, ե­րե­խա­նե­րի հետ հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րը վա­տա­նում են։ Նա փոր­ձում է ինչ-որ բան փո­խել, բայց ո­չինչ չի ստաց­վում։ Ինք­նա­կա­տա­րե­լա­գործ­ման մա­սին բազ­մա­թիվ գրքե­րի թե­րու­թյունն այն է, որ դրանք ա­ռա­ջար­կում են բա­ղադ­րա­տոմ­սեր, սա­կայն չեն հու­շում, թե ինչ­պե՞ս ձեռք բե­րել անհ­րա­ժեշտ բա­ղադ­րիչ­նե­րը։ «Բա­ցա­հայ­տի՛ր կա­րո­ ղու­թյուն­ներդ», «Կամ­քի ո՛ւժ գտիր քո մեջ»։ Իսկ դու նա­յում ես ինքդ քեզ ու չես տես­նում ո՛չ կա­րո­ղու­թյուն, ո՛չ ուժ, միայն անձև ստվեր­նե­րի մի խառ­ նաշ­փոթ է տա­րու­բեր­վում աչ­քե­րիդ առջև։ Անձ­նա­կան զար­գաց­ման մա­սին լա­վա­գույն գիրքն Աստ­վա­ծա­շունչն է։ Չ­կան «հու­զա­կան բանականության» այն­պի­սի ճշմա­րիտ սկզբունք­ներ, ո­րոնց մա­սին չխոս­վի Աստ­վա­ծաշն­չում։ Աստ­վա­ծաշն­չի ա­ռանձ­նա­հատ­կու­ թյունն այն է, որ այն տա­նում է քեզ Քրիս­տո­սի մոտ, այն Միա­կի, Ով կա­րող է քո նե­րաշ­խար­հը կար­գի բե­րել։ Հենց այ­սօր գնա՛ Հի­սու­սի մոտ։ Ճշ­մա­րիտ զո­րու­թյունն ու­ղարկ­վում է վե­ րից, այլ ոչ թե դուրս է գա­լիս ներ­սից։ Հի­շի՛ր․ «Խո­րա­գետ մար­դը գի­տե­ցա­ծը ծած­կող է, բայց հի­մար­նե­րի սիր­տը տխմա­րու­թյուն կհրա­տա­րա­կի»։

——————————————————————————————————————— 225

ՕԳՈՍՏՈՍ

ՀԻ­ՇԻ՛Ր ԱՂ­ՔԱ­ՏԻ ՄԱ­ՍԻՆ

օգոստոս

1

«Ե­րա­նի նրան՝ որ հոգս է ա­նում աղ­քա­տի հա­մար, նե­ղու­թյան օ­րում Տե­րը կփրկի նրան» (­Սաղ­մոս 41.1)։ Սա եր­րորդ սաղ­մոսն է, որն սկսվում է «ե­րա­նի» բա­ռով (տես Սաղ­մոս 1.1 և Սաղ­մոս 31.1)։ Ե­րա­նե­լի, կամ եր­ջա­նիկ, դա այն մարդն է, ով ապ­րում է ու­նե­նա­լով Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Յու­րա­քանչ­յուր մարդ ցան­կա­նում է այս­պի­սի եր­ջան­կու­թյուն։ Այս սաղ­մո­սը սեր­տո­րեն կապ­ված է նա­խորդ սաղ­մո­սի հետ, ո­րի վեր­ջին հա­մա­րում Դա­վի­թը բա­ցա­կան­չում է․ «Ես խեղճ եմ և­աղ­քատ»։ Ակն­հայտ է, որ քա­ռա­սուն­մե­կե­րորդ սաղ­մո­սում Դա­վի­թը խո­սում է իր մա­ սին որ­պես մի տկար ու աղ­քատ մար­դու։ Սա­կայն Դա­վիթն աղ­քատ չէր։ Նա գրել է այս հա­մար­ներն իր որ­դու՝ Ա­բի­սո­ղո­մի ապս­տամ­բու­թյան ժա­ մա­նակ, երբ ար­դեն Իս­րա­յե­լի թա­գա­վոր էր։ Որ­պես կա­նոն, թա­գա­վոր­նե­րը նյու­թա­կան կա­րիք չեն ու­նե­նում։ Նշա­նա­կում է, որ այ­սօր­վա հա­մա­րում չի խոս­վում հա­սա­րակ ո­ղոր­մու­թյան, մրսա­ծին անհ­րա­ժեշտ վե­րար­կու կամ սո­վա­ծին մի ա­ման ճաշ տա­լու մա­սին։ Աղ­քա­տու­թյու­նը ինչ-որ բա­նի պա­կա­սու­թյու­նը կամ բա­ցա­կա­յու­թյունն է։ Աղ­քա­տու­թյունն սկսվում է այն ժա­մա­նակ, երբ ինչ-որ բան աս­տի­ճա­նա­ բար վեր­ջա­նում է։ Աղ­քա­տը միայն այն մար­դը չէ, ով քայ­լում է հին ու մաշ­ ված կո­շիկ­նե­րով, և գո­յատևում է միայն հա­ցով ու ջրով։ Մարդն աղ­քատ է, երբ վեր­ջա­նում են նրա ու­ժե­րը, երբ մա­հը զրկել է նրան ա­մե­նա­մոտ բա­րե­ կա­մից, երբ մնում է ա­ռանց ե­րե­խա­նե­րի, երբ նրա կյան­քից ան­հե­տա­նում է ու­րա­խու­թյու­նը, երբ դա­դա­րում է նկա­տել գե­ղե­ցի­կը։ Աստ­ված խոստ­մունք է տա­լիս նրանց, ով­քեր ու­նակ են նկա­տել կոտր­ ված սիրտն ու վի­րա­վոր հո­գին, ով­քեր օգ­նու­թյան ձեռք են մեկ­նում և պատ­ րաստ են գրկա­բաց ըն­դու­նել և մ­խի­թա­րու­թյան խոս­քեր ա­սել։ Աստ­ված խոս­տա­նում է նե­ղու­թյան օ­րում փրկել այս­պի­սի մարդ­կանց։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րու, որ Աստ­ված խոս­տա­նում է ոչ թե ա­զա­տել նրանց նե­ղու­թյուն­նե­րից, այլ փրկել նրանց նե­ղու­թյան օ­րում։ Երբ հարց­ նում ես, թե ին­չու ես տա­ռա­պում, ե­թե քայ­լում ես Աստ­ծո ճա­նա­պարհ­նե­րով և հ­նա­զանդ­վում ես Նրա կամ­քին, ա­պա դու Աստ­ծուց խնդրում ես մի բան, ին­չը Նա եր­բեք քեզ չի խոս­տա­ցել։ Այս երկ­րի վրա նե­ղու­թյան օ­րը հաս­նե­լու է նաև Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի վրա։ Մենք բո­լորս էլ ստիպ­ված ենք լի­նե­լու ար­ցունք թա­փել։ Բայց, ե­թե դու օգ­ նու­թյան ձեռք ես մեկ­նում ու­ժաս­պառ ու կա­րի­քա­վոր մարդ­կանց ի­րենց նե­ ղու­թյան օ­րում, ա­պա Աստ­ված էլ կօգ­նի քեզ, երբ փոր­ձու­թյուն­նե­րը քեզ էլ բա­ժին կընկ­նեն։ Եվ ու­րեմն, միշտ նա­յի՛ր շուրջդ, որ­պես­զի տես­նես քո կա­րիքն ու­նե­ցող մար­դուն և­ օգ­նես նրան, որ քո մա­սին էլ այս­պես ա­սեն․ «Ե­րա­նի նրան՝ որ հոգս է ա­նում աղ­քա­տի հա­մար, նե­ղու­թյան օ­րում Տե­րը կփրկի նրան»։

——————————————————————————————————————— 227

օգոստոս

2

ԱՍՏ­ՎԱԾ ՓՆՏՐՈՒՄ Է ՔԵԶ

«Որ նա իր սրբու­թյան բարձ­րու­թյու­նից մտիկ է տա­լիս, Տե­րը երկն­ քից նա­յում է երկ­րի վրա, որ լսի կապ­վա­ծի հա­ռա­չան­քը, և­ար­ձա­կի մա­հի որդ­կանց» (­Սաղ­մոս 102.19,20)։ Ծա­ռա­յու­թյանս քա­ռա­սուն տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում ես ե­ղել եմ բազ­մա­ թիվ երկր­նե­րում և մի­լիո­նա­վոր մարդ­կանց առջև խո­սել եմ Հի­սու­սի սի­րո մա­սին հրա­պա­րակ­նե­րում և մար­զա­դաշ­տե­րում, հա­մեր­գաս­րահ­նե­րում, և ա­մե­նաանս­պա­սե­լի վայ­րե­րում։ Մի ան­գամ քա­րո­զում էի Բրա­զի­լիա­յի Կամ­ բո­րիու լո­ղա­փին։ Հա­զա­րա­վոր մար­դիկ՝ կանգ­նած ու նստած լո­ղափն­յա նստա­րան­նե­րին, լսում էին աստ­վա­ծաշնչ­յան հույ­սի բա­րի լու­րը։ Եվ ծո­վա­ փին Աստ­ված դի­պավ Է­րի­կի սրտին։ Թմ­րան­յու­թե­րից շշմած, նա թա­փա­ ռում էր ծո­վա­փին և լ­սեց Աստ­ծո մա­սին խոս­քե­րը։ Փա­ռա­բա­նու­թյան խոս­ քե­րը հու­զե­ցին նրան, և­ ա­վե­տա­րան­չա­կան լույ­սի մի շող ներ­թա­փան­ցեց նրա շփոթ­ված գի­տակ­ցու­թյան մեջ՝ տա­լով հույս և փր­կու­թյուն։ Ես Է­րի­կի հետ ծա­նո­թա­ցա մի քա­նի տա­րի անց։ Նրա աչ­քե­րը փայ­լում էին հուզ­մուն­քից, երբ պատ­մում էր այն հի­շար­ժան ե­րե­կո­յի մա­սին։ Այդ օ­րը նա դուրս էր ե­կել տնից թմրան­յութ փնտրե­լու, բայց փո­խա­րե­նը գտավ Հի­ սու­սին։ Է­րի­կի նման շա­տե­րը հա­վա­տում են, որ ինչ-որ մի օր ի­րենք գտել են Հի­սու­սին։ Ի­րա­կա­նում Քրիս­տոսն է գտել նրանց, ո­րով­հետև այդ Նա էր փնտրում նրանց՝ ցան­կա­նա­լով փրկել։ Է­րի­կը թմրան­յութ էր փնտրում, չմտա­ծե­լով, որ Հի­սու­սը կիջ­նի երկն­քից ի­րեն փրկե­լու հա­մար։ Մարդ­կա­յին բնույթն է ադ­պի­սին. նա միշտ փնտրում է այն, ինչն ի­րեն տա­ռա­պանք ու ցավ է պատ­ճա­ռում։ Մենք չա­փա­զանց ան­հետևո­ղա­կան ենք։ Վա­խե­նում ենք ցա­վից, բայց ու­ղիղ գնում ենք նրա մոտ։ Մենք հու­սա­ հատ եր­ջան­կու­թյուն ենք ցան­կա­նում, բայց փախ­չում ենք հա­կա­ռակ ուղ­ ղու­թյամբ։ Մեզ մոտ ո­չինչ չի ստաց­վում, բայց մենք հա­մա­ռում ենք, մինչև որ մի օր ու­ժաս­պառ ընկ­նում ենք, չի­մա­նա­լով ինչ ա­նել և­ուր գնալ։ Մի ան­գամ տե­սա, թե ինչ­պես էր ութ ամ­սե­կան ե­րե­խան ծծում լի­մո­նի կտո­րը։ Ա­մեն ան­գամ նա խո­ժոռ­վում էր ու նվնվում, բայց նո­րից լի­մո­նը մո­ տեց­նում էր բե­րա­նին։ Ե­թե Աստ­ված չա­ռաջ­նոր­դեր մեզ, մենք ամ­բողջ կյան­քում կթա­փա­ռեինք կյան­քի գի­շե­րա­յին ծո­վա­փե­րին՝ փնտրե­լով այն, ին­չը կոր­ծա­նում է մեզ։ Հետևե­լով մեր սրտի ան­միտ կո­չե­րին, մենք կխոր­տակ­վեինք հու­սա­հա­տու­ թյան ու ու­նայ­նու­թյան մեջ։ Սա­կայն, բա­րե­բախ­տա­բար, Աստ­ված ու­ղար­ կեց Իր Որ­դուն, Ով ա­մեն ինչ թո­ղեց ու ե­կավ մեզ գտնե­լու։ Այ­սօր­վա տեքս­տը սի­րո հրա­շա­լի խոս­տո­վա­նու­թյուն է։ Աստ­ված ոչ միայն նա­յում է մեզ՝ մեղ­քով գեր­ված ու մահ­վան դա­տա­պարտ­ված մահ­կա­նա­ ցու­նե­րիս, այլև թող­նում է Երկն­քի սրբու­թյան բարձ­րու­թյուն­ներն ու գա­լիս է մեզ ա­զա­տագ­րե­լու։ Հա­վա­տա՛, «Որ նա իր սրբու­թյան բարձ­րու­թյու­նից մտիկ է տա­լիս, Տե­րը երկն­քից նա­յում է երկ­րի վրա, որ լսի կապ­վա­ծի հա­ ռա­չան­քը, և­ար­ձա­կի մա­հի որդ­կանց»։ ——————————————————————————————————————— 228

Վ­ՏԱՆ­ԳԱ­ՎՈՐ ՄԱՐ­ԴԻԿ

օգոստոս

3

«Ես ու­նայն մարդ­կանց հետ չեմ նստում, և կեղ­ծա­վոր­նե­րի հետ չեմ գնում, ես ա­տում եմ չա­րե­րի ժո­ղով­քը և­ ամ­բա­րիշտ­նե­րի հետ չեմ նստում» (­Սաղ­մոս 26.4,5)։ Հի­շում եմ տասն­վե­ցամ­յա այն պա­տա­նուն։ Ու­րախ ու կյան­քով լի՝ նա նստած էր սե­ղա­նի շուրջ։ Շա­գա­նա­կա­գույն աչ­քե­րը լի էին կյան­քով։ Միակ որ­դի՜ն, ծնող­նե­րի հպար­տու­թյո՜ւ­նը։ Տա­րեց հայ­րը նա­յե­լով որ­դուն, ա­սաց․ «Նա բժիշկ է դառ­նա­լու, և­երբ ստա­նա դիպ­լո­մը, ես կվա­ճա­ռեմ ու­նեց­ված­ քիս կե­սը, որ­պես­զի նա իր սե­փա­կան աշ­խա­տա­սեն­յակն ու­նե­նա»։ Ծ­րագ­ րեր, ե­րա­զանք­ներ, նա­խագ­ծեր. այն ա­մե­նը, ինչ կա­րող է ցան­կա­նալ հայրն իր սի­րե­լի որ­դուն։ Ե­րեք տա­րի անց ես նո­րից ե­կա այդ քա­ղաք։ Տա­ռա­պած ու վշտա­ցած հայ­րը որ­դու հետ ե­կավ ինձ տես­նե­լու։ Ե­րի­տա­սար­դը հի­վանդ էր և հ­յուծ­ ված։ Մաշ­կը հո­ղա­գույն էր, ձեռ­քե­րը դո­ղում էին, նա չէր հա­մար­ձակ­վում բարձ­րաց­նել գլուխն ու նա­յել ինձ։ Նա հայտն­վել էր կյան­քի ան­դուն­դին։ – Ինչ­պե՞ս է նա այս օրն ըն­կել, - հարց­րի ես։ – Վատ մի­ջա­վայր, - պա­տաս­խա­նեց հայ­րը, - նրան ստի­պել են թմրան­ յութ օգ­տա­գոր­ծել։ Ա­հա, թե ինչ է մնա­ցել այն հիա­նա­լի պա­տա­նուց, ո­րին ճա­նա­չում էիք։ Եվ ա­լե­հեր հայ­րը ե­րե­խա­յի նման անմ­խի­թար հե­կե­կաց։ Նենգ ու ստա­խոս չա­րա­գործ­ներ։ Նրանք մեր ժա­մա­նակ­նե­րում չէ, որ հայտն­վել են, այդ­պի­սի մար­դիկ ե­ղել են նաև Դա­վի­թի օ­րե­րում։ Նրանք դան­դաղ մո­տե­նում են քեզ, ձևաց­նում, որ ի­րենց ո­չինչ պետք չէ քե­զա­նից, կամ ինչ-որ լավ բան ու­նեն քեզ հա­մար։ Նրանք շա­հում են վստա­հու­թյունդ, մի­գու­ցե նաև հիաց­մունք են ա­ռա­ջաց­նում, և­երբ դու ա­մե­նա­քիչն ես սպա­ սում, խո­ցում են քեզ թու­նա­վոր դա­նա­կով։ Այս ա­մե­նը տե­ղի չի ու­նե­նում միայն ան­փորձ ե­րի­տա­սարդ­նե­րի կյան­քում։ Նենգ չա­րա­գործ­նե­րը հան­դի­պում են բո­լո­րին և­ ա­մե­նուր. աշ­խա­տա­վայ­ րում, հա­մալ­սա­րա­նում, հարևան­նե­րի շրջա­նում։ Դա­վի­թը վստա­հո­րեն ա­սում է․ «Ես ու­նայն մարդ­կանց հետ չեմ նստում, և կեղ­ծա­վոր­նե­րի հետ չեմ գնում»։ Իսկ ի՞նչ կա­սես քո մա­սին։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուն բա­ցել աչ­քերդ, որ կա­րո­ղա­նաս ճա­նա­չել նենգ ու ստա­խոս մարդ­ կանց։ Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր, որ կա­րո­ղա­նաս տար­բե­րել ցո­րե­ նը ո­րո­մից։ Մի՛ խու­սա­փիր աշ­խար­հից։ Մաս­նակ­ցի՛ր հա­սա­րա­կա­կան կյան­քին։ Ըն­ կե­րա­սե՛ր ե­ղիր բո­լո­րի հետ, օգ­նի՛ր բո­լո­րին։ Այ­սօր կա­րող ես նո­րից գնա­ հա­տել ընտ­րու­թյունդ. ո՞ւմ ես հա­մա­րում ըն­կեր, ին­չո՞վ եք զբաղ­վում միա­ սին։ Ա­մեն ինչ փո­խե­լու և ս­խալ­ներն ուղ­ղե­լու ժա­մա­նակ կա։ Ս­րա­նում է նոր օր­վա հրաշ­քը։ Ա­րա՛ դա, որ­պես­զի Դա­վի­թի նման վստա­հու­թյամբ ա­սես․ «Ես ու­նայն մարդ­կանց հետ չեմ նստում, և կեղ­ծա­վոր­նե­րի հետ չեմ գնում, ես ա­տում եմ չա­րե­րի ժո­ղով­քը և­ամ­բա­րիշտ­նե­րի հետ չեմ նստում»։ ——————————————————————————————————————— 229

օգոստոս

4

ՕՐՀՆ­ՎԱԾ ՀԻ­ՇԱ­ՏԱԿ

«Ար­դար­նե­րի հի­շա­տա­կը օրհն­ված կլի­նի, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ա­նու­նը կփտի» (Ա­ռա­կաց 10.7)։ Գրա­կան մե­թոդ­նե­րին բնո­րոշ ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րից մե­կը, ո­րը հա­ճախ է օգ­տա­գործ­վում Ա­ռա­կաց գր­քում, հա­կադ­րու­թյունն է։ Այս­պի­սով, ճշմար­տու­թյու­նը երևում է հա­կադ­րու­թյան օգ­նու­թյամբ։ Նկա­րագր­վում են եր­կու տար­բեր ճա­նա­պարհ­ներ, եր­կու տար­բեր ի­րա­վի­ճակ­ներ, եր­կու կեր­ պար­ներ, և­ըն­թեր­ցո­ղին ընտ­րու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն է տրվում։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­վում է ար­դա­րի և­ամ­բա­րիշ­տի մա­սին։ Ի՞նչ տե­ ղի կու­նե­նա ամ­բա­րիշ­տի հի­շա­տա­կի հետ, ով մեր­ժում է Աստ­ծուն՝ կա­տա­ րե­լով իր ընտ­րու­թյու­նը։ Հա­մա­րում աս­վում է, որ ամ­բա­րիշ­տի հի­շա­տա­կը հող կդառ­նա։ Կ­ցան­կա­նա՞ս արդ­յոք տղա­յիդ Հու­դա ան­վա­նել, իսկ աղջ­կադ՝ Հե­զա­բել։ Իսկ ա­հա շա­նը կա­րե­լի է տալ Ա­քաաբ կամ Դա­լի­դա մա­կա­նուն­նե­րը։ Ո՛չ, ամ­բա­րիշտ­նե­րը չեն մո­ռաց­վում։ Նրանց մա­սին հի­շում են դառ­նու­թյամբ, բար­կու­թյամբ ու զզվան­քով։ Մի­գու­ցե այս­պի­սի մար­դիկ կյան­քում ու­նե­ցել են այն ա­մե­նը, ինչ ցան­կա­ ցել են. հա­րուստ են ե­ղել, հան­րա­հայտ ու ազ­դե­ցիկ։ Նրանք որևէ օ­գուտ տվե­ցի՞ն։ Ո­մանք՝ ա­յո, մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից։ Բայց մի՞­թե կյան­քը սահ­մա­նա­փակ­վում է այս­քա­նով։ Ինչ­պի­սի՞ն է նրանց կյան­քի ա­վար­տը։ Ամ­բոխ­նե­րը վա­զում են այս աշ­խար­հի գայ­թակ­ղիչ լույ­սե­րի հետևից։ Փառ­քը, փո­ղը, ու­ժը. այս ա­մե­նը կա­րող է շատ կարևոր լի­նել, մինչ­դեռ հա­ րա­զատ մար­դիկ մնում են հետևում՝ սպա­սե­լով քո մի բա­րի խոս­քին ու պար­զա­պես ցան­կա­նա­լով ի­մա­նալ, որ ի­րենք ինչ-որ տեղ ու­նեն քո կյան­ քում։ Կ­յանքն անց­նում է։ Դու չես էլ նկա­տում, թե ինչ­պես ան­ցան գա­րունն ու ա­մա­ռը, ա­շու­նը մո­տե­նում է ա­վար­տին, ար­դեն սկսվում են ձմռան սառ­ նա­մա­նիք­նե­րը, իսկ դու մնա­ցել ես միայ­նակ քո ողջ հարս­տու­թյան հետ։ Ի հա­կադ­րու­թյուն ամ­բա­րիշտ­նե­րի հի­շա­տա­կի, ար­դար­նե­րի հի­շա­տա­ կը օրհն­ված կլի­նի։ Մի՞­թե մինչ այ­սօր չենք պատ­մում Ի­սա­հա­կի, Հով­սե­փի, Դա­նիե­լի ու հա­վա­տի այլ հե­րոս­նե­րի մա­սին։ Ա­մեն օր անհ­րա­ժեշտ է ստու­գել, թե ինչ ար­ժեք­ներ են ո­գեշն­չում ինձ, ինչն է խթա­նում ինձ։ Ի՞նչ ար­ժե ե­րե­խա­նե­րի վստա­հու­թյու­նը, ա­մուս­նու փո­խըմբռ­նու­մը, թո­ռան ժպի­տը։ Ի՞նչ ար­ժե շնոր­հա­կալ հա­յաց­քը մի մար­ դու, ում օգ­նել ես։ Դու ապ­րում և­աշ­խա­տում ես միայն այս աշ­խար­հի՞, թե՞ հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հա­մար։ Խոր­հի՛ր այս մա­սին, ո­րով­հետև «ար­դար­նե­րի հի­շա­տա­կը օրհն­ված կլի­նի, բայց ամ­բա­րիշտ­նե­րի ա­նու­նը կփտի»։

——————————————————————————————————————— 230

օգոստոս

ԻՄ ԿՅԱՆ­ՔԻ ՎԱ­ՂԱՆ­ՑԻ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

5

«Տեր, ցույց տուր ինձ իմ վեր­ջը և­ իմ օ­րե­րի չա­փը, թե որ­քան է, թող ի­մա­նամ թե քա­նի՜ ան­ցա­վոր եմ ես» (­Սաղ­մոս 39.4)։ Այ­սօր ա­ռա­ջար­կում եմ խոր­հել այն մա­սին, թե որ­քան կարճ է մեր կյան­քը։ Դա­վիթն իր սաղ­մո­սում խո­սում է դրա մա­սին։ Սա մտո­րե­լու ա­ռիթ է տա­լիս։ Թշ­նա­մուն դուր չի գա­լիս, երբ մար­դիկ խոր­հում են հատ­կա­պես հոգևոր հար­ցե­րի շուրջ։ Կ­յան­քի ա­վար­տի մա­սին չխոր­հող մար­դուն հեշտ է ծռել ազ­գույշ քայ­լի, և կոր­ծա­նել։ Հա­կո­բոս ա­ռաք­յա­լը ման­րա­մաս­նում է այս միտ­քը․ «Ա­հա, ով դուք, որ ա­սում եք, թե այ­սօր և­է­գուց գնանք այ­սինչ քա­ ղա­քը, և­այն­տեղ մի տա­րի լի­նենք և վա­ճա­ռենք և շա­հենք։ Դուք որ չգի­տեք է­գուց­վա օ­րը։ Ինչ­պի­սի՞ բան է ձեր կյան­քը, որ մի շո­գի է, որ մի քիչ ժա­մա­ նակ երևում է և հե­տո ա­ներևու­թա­նում» (­Հա­կո­բոս 4.13,14,15)։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը չի սո­վո­րեց­նում, որ ծրագ­րեր կազ­մե­լը վատ է։ Կ­յանքն ա­ռանց նպա­տակ­նե­րի ու ծրագ­րե­րի ա­նի­մաստ է։ Դա­վի­թը խոր­հուրդ է տա­լիս պլա­նա­վո­րել՝ չմո­ռա­նա­լով, որ կյան­քը կարճ է։ Ե­թե քեզ հարկ լի­ներ կա­տա­րել միայն հինգ գործ. մաս­նա­գի­տու­թյուն ստա­նալ, տուն կա­ռու­ցել, ե­րե­խա­ներ մե­ծաց­նել, նրանց լավ ժա­ռան­գու­ թյուն թող­նել և­ ապ­րել խա­ղաղ կյան­քով Հի­սու­սի հետ, ի՞նչ հեր­թա­կա­նու­ թյամբ կա­նեիր դրանք։ Ո՞­րը կա­նեիր ա­ռա­ջի­նը, իսկ ո՞­րը՝ վեր­ջում։ Հենց հոգևոր չա­փա­նիշ­ներն են սահ­մա­նում հեր­թա­կա­նու­թյունն ու ի­մաս­տա­վո­ րում գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Հա­ճախ եմ հան­դի­պում մարդ­կանց, ով­քեր միայն կյան­քի ա­վար­տին են ափ­սո­սում ան­տե­ղի անց­կաց­րած ժա­մա­նա­կի ու բաց թողն­ված հնա­րա­վո­ րու­թյուն­նե­րի հա­մար։ «Մենք չենք ստա­նում կարճ կյանք, այլ մենք ենք այն այդ­պի­սին դարձ­նում, մենք կյան­քով աղ­քատ չենք, այլ դրա­նից օգտ­վում ենք վատ­նո­ղա­բար», - գրում է փի­լի­սո­փա Սե­նե­կան։ Ցան­կա­ցած տա­րի­քում Հի­սու­սի մոտ գա­լը հրա­շա­լի է։ Սա­կայն շա­տերն ափ­սո­սում են, որ միայն ծե­րու­թյան տա­րի­նե­րին են ե­կել Նրա մոտ և տա­ րի­ներ շա­րու­նակ բաց են թո­ղել Աստ­ծո հետ ապ­րե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։ Հի­շո՞ւմ ես արդ­յոք, որ մահ­կա­նա­ցու ես, այ­սօր կաս, իսկ վա­ղը, մի­գու­ցե, չլի­նես։ Խոր­հի՛ր և ճի՛շտ դա­սա­կար­գիր ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­ներդ կյան­ քում։ Սի­րել, նե­րել, նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն տալ սխալ­ված մար­դուն, ու­րա­ խա­նալ կյան­քի հա­սա­րակ պարգև­նե­րով, հիա­նալ բնու­թյան գե­ղեց­կու­ թյամբ. ար­ժե՛ ապ­րել հա­նուն այս ա­մե­նի։ Հարց­րո՛ւ Աստ­ծուն․ «Տեր, ցույց տուր ինձ իմ վեր­ջը և­իմ օ­րե­րի չա­փը թե որ­քան է, թող ի­մա­նամ թե քա­նի՜ ան­ցա­վոր եմ ես»։

——————————————————————————————————————— 231

օգոստոս

6

Ա­ՌԱՋ­ՆԱՅ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ

«Լավ է քի­չը Տի­րոջ երկ­յու­ղով, քան թե մեծ գան­ձը՝ խռո­վու­թյու­նով» (Ա­ռա­կաց 15.16)։ Յու­րա­քանչ­յուր քրիս­տոն­յա հա­մա­ձայն է, որ հոգևո­րը շատ ա­վե­լի կարևոր է նյու­թա­կա­նից։ Մեզ այս­պես են սո­վո­րեց­րել. «Աստ­ված պետք է լի­նի ա­ռա­ջին տե­ղում»։ Հեշտ է ա­սել այս մա­սին, սա­կայն դժվար է կյան­քում մարմ­նա­վո­րել այս սքան­չե­լի սկզբուն­քը։ Մենք ապ­րում ենք նյու­թա­կան աշ­ խար­հում, և մեզ հա­մար դժվար է մտա­ծել Աստ­ծո մա­սին, երբ ե­րե­խա­նե­րը սո­ված են կամ մրսում են, իսկ մենք չենք կա­րո­ղա­նում կե­րակ­րել ու տա­ քաց­նել նրանց։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը չի գո­վեր­գում աղ­քա­տու­թյու­նը։ Կան մար­դիկ, ով­քեր կար­ծում են, թե քրիս­տոն­յա­նե­րը պետք է աղ­քատ լի­նեն։ Իսկ Աստ­վա­ծա­ շուն­չը պատ­մում է Հի­սու­սի հետևորդ­նե­րի մա­սին, ով­քեր օրհն­ված էին նյու­թա­կան բա­րե­կե­ցու­թյամբ։ Սո­ղո­մո­նը պար­զա­պես ընդգ­ծում է, որ ա­վե­լի լավ է ընտ­րել խա­ղաղ աղ­քա­տու­թյունն Աստ­ծո հետ, քան հարս­տու­թյու­նը՝ ան­հանգս­տու­թյու­նով։ Կան մար­դիկ, ով­քեր տար­ված են նյու­թա­կան բա­րե­կե­ցու­թյամբ։ Նրանք չեն կշռա­դա­տում հետևանք­նե­րը, անսկզ­բուն­քա­յին են, գու­մար վաս­տա­կե­ լու ցան­կա­ցած մի­ջոց լավ է նրանց հա­մար։ Աստ­ված, ըն­տա­նիք, հոգևոր ար­ժեք­ներ. այս ա­մե­նը վեր­ջին տե­ղում է։ Տա­րի­ներն անց­նում են, մո­տե­ նում է ծե­րու­թյու­նը, և նրանք հաս­կա­նում են, որ ընդ­հան­րա­պես չեն ապ­րել։ Այդ­քան աշ­խա­տել, ջանք են գոր­ծադ­րել, բայց չեն ապ­րել, այլ պար­զա­պես գո­յատևել են։ Ի­մաս­տուն մար­դիկ գի­տեն ին­չը դնել ա­ռա­ջին տե­ղում։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը սկսվում է հետև­յալ խոս­քե­րով. «Սկզ­բում Աստ­ված…»։ Աստ­ված ա­մեն ին­չի սկիզբն է։ Ըն­տա­նե­կան կյան­քի սկիզ­բը, աշ­խա­տա­վայ­րում հա­ջո­ղու­թյան սկիզ­բը, ցան­կա­ցած հաղ­թա­նա­կի աղբ­յու­րը։ Ցան­կա­ցած խնդիր լու­ծե­լի է, ե­թե դու Աստ­ծուն դնում ես բո­լոր գոր­ծե­րիդ սկզբում։ Կա­ռու­ցե­լով կյանքդ ա­մուր հիմ­քի վրա, կա­րող ես հա­մոզ­ված լի­նել, որ այն չի կոր­ծան­վի, այլ կան­գուն կմնա Աստ­ծով։ Այ­սօր վե­րա­նա­յի՛ր ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­ներդ։ Ի՞նչն է ա­մե­նա­կարևո­րը քո կյան­քում։ Աստ­վա՞ծ։ Իսկ Աստ­ծուց հե­տո՞։ Ըն­տա­նի՞­քը։ Ինք­նա­զար­գա­ ցո՞ւ­մը։ Մաս­նա­գի­տա­կան ա՞­ճը։ Ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­նե­րի ճիշտ դա­սա­կար­ գու­մից է կախ­ված բա­րե­կե­ցու­թյունդ։ Բա­վա­կան չէ շատ աշ­խա­տել և շատ ստա­նալ։ Եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ է բա­վա­րար­ված զգալ աշ­ խա­տան­քիդ արդ­յուն­քից։ Թող Աստ­ված բա­զում հաղ­թա­նակ­ներ պարգևի քեզ։ Ձգ­տե­լով բա­րե­կե­ ցու­թյան, մի՛ մո­ռա­ցիր․ «Լավ է քի­չը Տի­րոջ երկ­յու­ղով, քան թե մեծ գան­ձը՝ խռո­վու­թյու­նով»։

——————————————————————————————————————— 232

ՍԻ­ՐԵ­ԼԻ ՏՈՒՆ

օգոստոս

7

«Ով Տեր, ես սի­րում եմ քո տան բնա­կու­թյու­նը, և քո փառ­քի բնակ­վե­ լու տե­ղը» (­Սաղ­մոս 26.8)։ Բո­լոր երկր­նե­րում, որ­տեղ ես ե­ղել եմ, ինձ հան­դի­պել են մար­դիկ, ով­քեր ա­սում էին․ «Ես սի­րում եմ Հի­սու­սին, ես ինձ քրիս­տոն­յա եմ հա­մա­րում, բայց ինձ դուր չի գա­լիս կազ­մա­կերպ­ված կրո­նը, ես ոչ մի ե­կե­ղե­ցու չեմ պատ­կա­նում»։ Այ­սօր այս­պի­սի ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներն ըն­կալ­վում են որ­պես կրո­նա­ կան ա­զա­տու­թյան դրսևո­րում։ Մար­դիկ ան­կեղ­ծո­րեն հա­վա­տում են, որ ե­կե­ղե­ցու անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն չկա, կարևո­րը միայն «Հի­սու­սի հետ լի­նելն է»։ Սա­կայն այ­սօր­վա հա­մա­րը պնդում է, որ Աստ­ված Տուն ու­նի, որ­տեղ երևում է Նրա փառ­քը, և­այդ վայ­րը ե­կե­ղե­ցին է։ Մի՞­թե սա նշա­նա­կում է, որ Աստ­ված բնա­կա­րա­նի կա­րիք ու­նի։ Ի­հար­ կե, ոչ։ Ա­ղո­թե­լով նոր կա­ռուց­ված տա­ճա­րի զո­հա­սե­ղա­նի առջև, Սո­ղո­մոնն ա­սաց․ «Բայց ի­րա՞վ Աստ­ված կբնակ­վի երկ­րիս վրա, ա­հա եր­կին­քը և­ եր­ կինք­նե­րի եր­կին­քը չեն կա­րող քեզ պա­րու­նա­կել, ո՞ւր մնաց իմ այս շի­նած տու­նը» (Գ Թա­գա­վո­րաց 8.27)։ Տա­ճար­ներն Աստ­ծո հա­մար չեն կա­ռուց­վում, և­ ե­կե­ղե­ցին գո­յու­թյուն ու­ նի ոչ թե նրա հա­մար, որ Աստ­ված Ի­րեն երկր­պա­գող մի խումբ մարդ­կանց կա­րիքն ու­նի։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը։ Մար­դուն են պետք ե­կե­ղե­ցին և տա­ճա­րը։ Երբ Իս­րա­յե­լը թա­փա­ռում էր ա­նա­պա­տում, Աստ­ված հրա­մա­յեց․ «Եվ ինձ հա­մար մի սրբա­րան շի­նեն, որ ի­րենց մեջ բնակ­վեմ» (Ե­լից 25.8)։ Տա­ճա­րի կա­ռու­ցու­մը Աստ­ծո պա­տաս­խանն էր մարդ­կա­յին կա­րի­քին։ Մենք կա­րիք ու­նենք, որ Աստ­ված բնակ­վի մեր մեջ, ոչ թե հա­կա­ռա­կը։ Դու կա­րող ես ա­ռար­կել, որ դրա հա­մար ե­կե­ղե­ցին պար­տա­դիր չէ։ Ի­րա­ կա­նում պետք է։ Մի կտոր ա­ծուխ հա­նի՛ր խա­րույ­կից և կ­տես­նես, թե որ­ քան ա­րագ է այն մա­րում, իսկ խա­րույ­կի մեջ մնա­ցած կտոր­նե­րը շա­րու­ նա­կում են այր­վել։ Մարդ­կա­յին էու­թյունն այն­պի­սին է, որ մե­զա­նից ոչ ոք չի կա­րող միայ­նակ գո­յատևել։ Մենք մեկս մյու­սի կա­րիքն ու­նենք, և բո­լորս միա­սին զգում ենք Աստ­ծո կա­րի­քը։ Տա­ճարն այն վայրն է, որ­տեղ երևում է Աստ­ծո փառ­քը, և զ­գաց­վում է Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը։ Ա­յո, ե­կե­ղե­ցում հա­ վաք­վում են տկար ու կա­տա­րե­լու­թյու­նից հե­ռու մար­դիկ, և Աստ­ծո հետ հա­մա­տեղ հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նը նրան­ցում զո­րաց­նում է կեն­դա­նի հոգևոր փոր­ձա­ռու­թյուն։ Ե­թե Աստ­վա­ծա­շուն­չը կա­րե­լի է հա­մե­մա­տել քար­տե­զի հետ, որ­տեղ ցույց է տրված եր­ջա­նիկ կյան­քի ճա­նա­պար­հը, ե­թե Աստ­ծո խոր­հուրդ­ներն ան­ թե­րի են ու կա­տար­յալ, ա­պա ին­չո՞ւ մեր­ժել այդ խոր­հուր­դը։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն Դա­վի­թի նման․ «Ով Տեր, ես սի­րում եմ քո տան բնա­կու­ թյու­նը, և քո փառ­քի բնակ­վե­լու տե­ղը»։

——————————————————————————————————————— 233

օգոստոս

8 ԱՅՆ, ԻՆՉ Ա­ՆՈՒՄ ԵՍ, ԼԱ՛Վ Ա­ՐԱ

«Անզ­գամ պատ­գա­մա­վո­րը չա­րի­քի մեջ կընկ­նի, բայց մի հա­վա­տա­ րիմ դես­պան բժշկու­թյուն է» (Ա­ռա­կաց 13.17)։ Կ­յան­քի մե­ծա­գույն դա­սե­րից մե­կը կա­յա­նում է այն բա­նում, որ եր­ջան­ կու­թյու­նը ձեռք է բեր­վում ա­մեն օր պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը կա­տա­րե­լու մի­ջո­ցով։ Հնա­գույն գրա­կա­նու­թյան մեջ բազ­միցս ենք կար­դում սուր­հան­ դակ­նե­րին տրված հրա­հանգ­ներն այն մա­սին, թե ինչ­պես պետք է կա­տա­ րեն ի­րենց պարտ­քը։ Սուր­հան­դա­կի հա­վա­տար­մու­թյու­նից էր կախ­ված ա­ռա­քե­լու­թյան հա­ջո­ղու­թյու­նը։ Եվ այ­սօր­վա հա­մարն է խո­սում անզ­գամ պատ­գա­մա­բե­րի մա­սին, ով չի կա­տա­րում իր պար­տա­կա­նու­թյու­նը։ Են­թադ­րենք, թե այս սուր­հան­դա­կին էր հանձ­նա­րար­ված թա­գա­վո­րին տե­ղե­կաց­նել ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Բայց նա ու­շա­դիր չի լսել այն տե­ղե­կու­թյու­նը, ո­րը պետք է փո­խան­ցեր, և կանգ­նե­լով թա­գա­վո­րի ա­ռաջ, սխալ է նկա­րագ­րում ի­րա­վի­ճա­կը, ինչ-որ բան է հո­րի­նում և­ արդ­ յուն­քում մո­լո­րու­թյան մեջ է գցում թա­գա­վո­րին։ Բնագ­րում ներ­կա­յաց­ված հա­մա­րը հաս­կաց­նել է տա­լիս, որ այն չա­րի­քը, ո­րի մեջ նա հայտն­վում է, կլի­նի իր ան­հա­վա­տար­մու­թյան պա­տի­ժը։ Ապս­տամբ Ա­բի­սո­ղո­մի զոր­քի դեմ հաղ­թա­նակ տա­նե­լուց հե­տո, Ա­քի­ մաա­սը ցան­կա­ցավ ա­ռա­ջի­նը թա­գա­վո­րին հայտ­նել բա­րի լու­րի մա­սին։ Սա­կայն, երբ Դա­վի­թը հարց­րեց Ա­բի­սո­ղո­մի մա­սին, Ա­քի­մաա­սը խու­սա­փեց պա­տաս­խա­նից։ Նա ստա­խոս սուր­հան­դակ դուրս ե­կավ։ Իր պար­տա­կա­նու­թյու­նը չկա­տա­րող մար­դու հա­մար ա­մե­նա­վատ պա­ տիժն այն գի­տակ­ցումն է, որ դու ոչ մի բա­նի չես հա­սել։ Բո­լորն ա­ռաջ են գնում, բա­ցի քե­զա­նից։ Բո­լորն ա­ճում են, օրհ­նու­թյուն­ներ ստա­նում, իսկ դու դո­փում ես նույն տե­ղում՝ նա­յե­լով մյուս­նե­րին։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­վում է եր­ջան­կու­թյան մա­սին։ Ան­կեղ­ծո­րեն ու բա­րեխղ­ճո­րեն կա­տա­րիր ա­ռա­քե­լու­թյունդ, դա եր­ջա­նիկ ու հա­ջո­ղակ կյան­քի ան­քակ­տե­լի մասն է։ Այ­սօր վեր­լու­ծիր քո կա­տա­րած վեր­ջին ե­րեք աշ­խա­տանք­նե­րը։ Արդ­յո՞ք ա­մեն ինչ մինչև վերջ ու բա­րեխղ­ճո­րեն ես կա­տա­րել, թե՞ ինչ-որ բան թե­րի ես ա­րել կամ ա­նա­վարտ թո­ղել, քա­նի որ այլ գոր­ծեր են ա­ռաջ ե­կել, կամ էլ պար­զա­պես ձանձ­րա­ցել ես։ Շատ կարևոր է լավ կա­տա­րել նույ­նիսկ անն­ շան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը։ Լավ կա­տար­ված աշ­խա­տան­քը հաղ­թո­ղի նկա­րագ­ րի մի մասն է։ Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր՝ տես­նե­լու, թե ինչն է պետք վե­րա­փո­ խել, իսկ հե­տո կա­տա­րի՛ր քո առջև դրված բո­լոր ա­ռա­ջադ­րանք­նե­րը։ Հի­ շի՛ր․ «Անզ­գամ պատ­գա­մա­վո­րը չա­րի­քի մեջ կընկ­նի, բայց մի հա­վա­տա­րիմ դես­պան բժշկու­թյուն է»։

——————————————————————————————————————— 234

օգոստոս

ՉԱ­ՐԵ­ՐԻ ԲԱ­ՐԵ­ԿԵ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

9

«Մի՛ բար­կա­նա չա­րե­րի վրա, մի՛ նա­խան­ձիր ա­նօ­րե­նու­թյուն գոր­ ծող­նե­րին» (­Սաղ­մոս 37.1)։ Պատ­կե­րաց­րու, որ ոմն Վա­լեն­տին քեզ հետ միա­սին աշ­խա­տան­քի է ըն­դուն­ վել։ Քո աշխատանքային իքնակենսագրությւնը ա­վե­լի լավն է, եր­կար տա­ րի­նե­րի աշ­խա­տան­քա­յին ստաժ ու­նես, փոր­ձա­ռու­թյունդ հա­րուստ է։ Դուք աշ­խա­տում եք, և դու սկսում ես նկա­տել, որ Վա­լեն­տինն ի­րեն հա­մար ճա­նա­ պարհ է հար­թում՝ թռչե­լով մյուս­նե­րի գլխի վրա­յով։ Իր ան­պատ­կա­ռու­թյան և­ անսկզ­բուն­քայ­նու­թյան շնոր­հիվ նա լավ ա­ռաջ է շարժ­վում կա­րիե­րա­յի աս­տի­ ճա­նով, իսկ դու բարձ­րա­նա­լու հույս էլ չու­նես։ Ա­մե­նից վի­րա­վո­րա­կանն այն է, որ հար­ցի բա­րո­յա­կան կող­մը ոչ մե­կին չի հու­զում։ Ինչ­պե՞ս դրան վե­րա­բեր­վել։ Աստ­ված խոր­հուրդ է տա­լիս․ «Մի՛ բար­կա­նա և մի՛ նա­խան­ձիր»։ Այլ խոս­ քե­րով ա­սած՝ մի՛ ան­հանգս­տա­ցիր, թող դա քեզ չզրկի քնից և հանգս­տից։ Գի­տե՞ս ին­չու։ Սաղ­մո­սի երկ­րորդ հա­մա­րը պա­տաս­խա­նում է այդ հար­ցին․ «Ո­րով­հետև նրանք խո­տի պես շու­տով կկտրվեն, և կա­նաչ խո­տի պես կթա­ ռա­մեն»։ Սա կյան­քի օ­րենքն է. ա­նար­դար ճա­նա­պար­հով ձեռք բեր­ված հա­ջո­ ղու­թյու­նը ժա­մա­նա­կա­վոր է և բա­վա­կա­նու­թյուն չի պատ­ճա­ռում։ Այս ա­մե­նի վեր­ջը ու­նայ­նու­թյուն է ու տխրու­թյուն։ Հա­ճախ Աստ­ված ամ­բա­րիշտ­նե­րին թույլ է տա­լիս հաղ­թա­նակ տա­նել երկ­ րա­յին կյան­քում։ Այդ­պի­սի հաղ­թա­նակ­նե­րը կա­րող են սխալ­մամբ ըն­կալ­վել որ­ պես հա­ջո­ղու­թյուն, սա­կայն դա այդ­պես չէ։ Հարս­տու­թյու­նը, իշ­խա­նու­թյու­նը, փառ­քը և­ այն ա­մե­նը, ին­չին ձգտում են մար­դիկ մեր օ­րե­րում, դեռևս չի նշա­ նա­կում բար­գա­վա­ճում։ Դու կա­րող ես հան­դի­պել հա­րուստ, բայց դժբախտ, հան­րա­ճա­նաչ, բայց չբա­վա­րար­ված մարդ­կանց։ Կա­րե­լի է հան­դի­պել շատ կրթված մար­դու, ում գի­տե­լիք­ներն ի­րեն ու­րա­խու­թյուն չեն պարգևում։ Ռու­բեն Դա­րիոն իր «Դա­ տա­պար­տու­թյուն» բա­նաս­տեղ­ծու­թյան մեջ գրում է․ Դուք եր­ջա­նիկ եք, ծա­ռեր, - ա­սում եմ ես մե­ղադ­րան­քով, Միան­գա­մից նա­խան­ձում եմ բո­լոր ան­կա­րե­կից քա­րե­րին, Չ­կա ա­վե­լի դա­ռը գի­տակ­ցում, քան կյան­քի գի­տակ­ցումն է, Ու­ժից վեր բեռ, քան բա­նա­կա­նու­թյու­նը ող­ջա­միտ։ Ար­ժե՞ արդ­յոք ապ­րել, ե­թե քեզ կեն­դա­նի չես զգում։ Ո՞րն է նյու­թա­կա­նին տի­ րե­լու և­ ի­րա­կա­նա­ցած նպա­տակ­նե­րի օ­գու­տը, ե­թե այն ա­մե­նը, ին­չին հա­սել ես կյան­քիդ ըն­թաց­քում, բա­վա­կա­նու­թյուն չի պատ­ճա­ռում քեզ և չի մեղ­մաց­ նում սրտիդ տխրու­թյու­նը։ Ալ Կա­պո­նեն՝ ա­մե­նա­հայտ­նի ա­վա­զա­կը, թվում էր, թե ան­խո­ցե­լի էր ոս­տի­ կա­նու­թյան հա­մար, և կա­րող էր խել­քին փչածն ա­նել։ Սա­կայն ինչ­պի­սի՞ն ե­ղավ նրա վախ­ճա­նը։ Բան­տար­կու­թյուն և մա­հա­ցու հի­վան­դու­թյուն, ո­րը նրան տա­րավ տկա­րամ­տու­թյան։ Նպա­տակ­նե՛ր դիր և­ ար­դար ճա­նա­պար­հով ա­ռա՛ջ գնա, հետևի՛ր հոգևոր ու բա­րո­յա­կան սկզբունք­նե­րին, և­ ե­թե հան­դի­պես հա­ջո­ղու­թյան հա­սած ամ­ բա­րիշտ­նե­րի, հի­շի՛ր, թե ինչ է ա­սել Աստ­ված․ «Մի՛ բար­կա­նա չա­րե­րի վրա, մի՛ նա­խան­ձիր ա­նօ­րե­նու­թյուն գոր­ծող­նե­րին»։ ——————————————————————————————————————— 235

օգոստոս

10

ԼՈՒՅՍ ԵՎ­Ա­ԶԱ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Ո­րով­հետև պատ­վի­րան­քը ճրագ է, և­օ­րեն­քը՝ լույս, և խ­րա­տի հան­ դի­մա­նու­թյուն­նե­րը՝ կյան­քի ճա­նա­պարհ» (Ա­ռա­կաց 6.23)։ Ե­րի­տա­սարդ աղ­ջի­կը հարց­րեց ինձ, թե ինչ­պես է հնա­րա­վոր, որ սի­րո և­ ա­զա­տու­թյան Աստ­վածն այս­պի­սի խիստ շրջա­նակ­ներ սահ­մա­նի և­ այս­ քան սահ­մա­նա­փա­կում­ներ դնի։ «Այս ա­մենն ան­հա­մա­տե­ղե­լի է, - ա­սում էր նա, - Աստ­վա­ծաշն­չում ինչ-որ բան չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում»։ Ս­խա­լը պետք է փնտրել ոչ թե Աստ­վա­ծաշն­չում, այլ մեր՝ Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը սխալ հաս­կա­նա­լու մեջ։ Սո­ղո­մոնն այս հա­մա­րում խո­սում է ե­րեք բա­նե­րի մա­սին. պատ­վի­րան­ ներ, օ­րենք և հան­դի­մա­նու­թյուն։ Պատ­վի­րան­ներն ու օ­րեն­քը նա հա­մե­մա­ տում է լույ­սի աղբ­յուր­նե­րի հետ։ Դրանք ցրում են հոգևոր խա­վա­րը։ Մ­թու­ թյան մեջ ան­հե­տա­նում են ա­ռար­կա­նե­րի ուր­վագ­ծերն ու գույ­նե­րը, դու չես տես­նում ճա­նա­պար­հը, և հետևա­բար, չես կա­րող գնալ վստահ ու ա­րագ, քեզ հա­մար դժվար է, դու հոգ­նում ես։ Մ­թու­թյան մեջ մի­գու­ցե եր­բեք էլ չհաս­նես նպա­տա­կիդ։ Մ­տա­ծե­լով, թե գնում ես դե­պի կյանք, դու կա­րող ես ու­ղիղ քայ­լել դե­պի մահ։ Մար­դը լույ­սի կա­րիք ու­նի, հա­կա­ռակ դեպ­քում չի կա­րող անց­նել այս աշ­խար­հի խա­վա­րի մի­ջով, չի կա­րող ի­րա­կա­նաց­նել ցան­կու­թյուն­ներն ու հաս­նել ե­րա­զանք­նե­րին։ Անհ­րա­ժեշտ է լույս, որ­պես­զի հաս­կա­նաս, թե ո՞րն է ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հը։ Պատ­վի­րան­ներն ու օ­րեն­քը լու­սա­վո­րում են մեր կյան­քը։ Նրանք տրվել են ոչ թե մեզ սահ­մա­նա­փա­կե­լու, այլ օգ­նե­լու հա­մար, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք գտնել ճա­նա­պարհն ու քայ­լենք դրա­նով։ Հան­դի­մա­նու­թյուն­նե­րը քեզ արթ­նաց­նե­լու հա­մար են, երբ քեզ մո­ռա­ցու­ թյան ես մատ­նում, քեզ կյան­քի ճա­նա­պարհ վե­րա­դարձ­նե­լու հա­մար են, երբ պատ­րաստ ես շեղ­վել դրա­նից։ Հի­շի՛ր վե­րապ­րածդ վեր­ջին ան­հա­ջո­ղու­թյու­նը։ Փոր­ձի՛ր հաս­կա­նալ, թե ինչն էր պատ­ճա­ռը։ Արդ­յո՞ք նույ­նը տե­ղի կու­նե­նար, ե­թե հստակ կեր­պով հետևեիր Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին։ Կ­յան­քը բաղ­կա­ցած է օ­րենք­նե­րից ու սկզբունք­նե­րից։ Այդ օ­րենք­նե­րին հետևե­լը բա­րե­կե­ցու­թյան գրա­վա­կանն է, իսկ դրանց մեր­ժումն ու խախ­տումն անմ­տու­թյուն, ո­րը շատ թանկ է նստում։ Մինչ նոր օր­վա գոր­ծե­րին անց­նե­լը՝ նա­յի՛ր շուրջդ։ Սկ­սի՛ր քե­զա­նից, հա­ րա­զատ­նե­րիդ հետ քո փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րից։ Ի՞նչն է անհ­րա­ժեշտ լա­վաց­նել։ Ի՞նչ է պետք ա­նել շփման մեջ ներ­դաշ­նա­կու­թյան ու ու­րա­խու­ թյան հաս­նե­լու հա­մար։ Աստ­ված օգ­նում է քեզ Իր Խոս­քի մի­ջո­ցով, «ո­րով­ հետև պատ­վի­րան­քը ճրագ է և­օ­րեն­քը՝ լույս, և խ­րա­տի հան­դի­մա­նու­թյուն­ նե­րը՝ կյան­քի ճա­նա­պարհ»։

——————————————————————————————————————— 236

ՀՈ­ԳԻ ԵՎ ՄԱՐ­ՄԻՆ

օգոստոս

11

«Ո­ղոր­միր ինձ, Տեր, որ նեղ­ված եմ, տրտմու­թյու­նով մաշ­վե­ց իմ աչ­քը, իմ ան­ձը և­իմ փո­րը» (­Սաղ­մոս 31.9)։ Եվս մեկ լու­սա­բաց։ Պայ­ծառ ա­րե­գա­կը ծա­գում է երկ­րի վրա։ Չ­նա­յած օր­ վա լույ­սին՝ տագ­նա­պի ամ­պերն ու վիշ­տը խեղ­դո՞ւմ են քեզ։ Մինչ ա­նար­դա­ րու­թյան ու կյան­քի դժվա­րու­թյուն­նե­րի մա­սին բո­լո­րին գան­գատ­վե­լը, փոր­ ձի՛ր ա­նել այն, ինչ ա­նում էր Դա­վի­թը, երբ վիշ­տը պա­տում էր նրան։ Գնա՛ Հի­սու­սի մոտ, բա­ցի՛ր սիրտդ Նրա առջև, լա՛ց ե­ղիր, ե­թե պետք է։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է սի­րով լսել Իր զա­վակ­նե­րի ան­կեղծ ա­ղոթ­քը, մի՛ կաս­ կա­ծիր, Նա կլսի նաև քո՛ ա­ղոթ­քը։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վի­թը խո­սում է մարդ­կա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան մա­սին։ Հո­գին ու մար­մի­նը չեն կա­րող գո­յատևել ա­ռան­ձին։ Երբ հոգևոր կյանքն ան­կում է ապ­րում, այն, ան­կաս­կած, իր ազ­դե­ցու­թյունն է թող­նում զգաց­մուն­քա­յին և ֆի­զի­կա­կան ա­ռող­ջու­թյան վրա։ «Նեղ­ված եմ, տրտմու­ թյու­նով մաշ­վեց իմ աչ­քը, իմ ան­ձը և­իմ փո­րը», - խոս­տո­վա­նում է Դա­վի­թը։ Հո­գի և մար­մին։ Հոգևորն ու ֆի­զի­կա­կա­նը սեր­տո­րեն փոխ­կա­պակց­վել են մարդ­կա­յին բնու­թյան մեջ։ Ա­նօ­գուտ է փոր­ձել լա­վաց­նել դրան­ցից մե­կը՝ ար­հա­մար­հե­լով մյու­սը։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է Բեր­սա­բեի հետ շնա­ նա­լուց և Ու­րիա­յին սպա­նե­լուց հե­տո իր վե­րապ­րած հո­գե­կան մա­քա­ռում­ նե­րի ծանր ա­միս­նե­րի ըն­թաց­քում։ Խիղ­ճը դա­ժա­նո­րեն տան­ջում էր նրան, նա տա­ռա­պում էր իր գոր­ծած մեղ­քի հետևանք­նե­րից։ Հիմն­վե­լով մի քա­նի սաղ­մոս­նե­րի վրա, կա­րե­լի է եզ­րա­կաց­նել, որ Դա­վի­թը տա­ռա­պում էր ոչ միայն հոգևո­րա­պես և զ­գաց­մուն­քայ­նո­րեն, այլև խոց­ված էր հի­վան­դու­ թյամբ։ Կան հի­վան­դու­թյուն­ներ, ո­րոնք մեղ­քի զգա­ցու­մի հետևանք են։ Մի ան­ դա­մա­լույ­ծի բե­րե­ցին Հի­սու­սի մոտ (­Մար­կոս 2.5-11)։ Փր­կիչն ա­սաց նրան․ «Որդ­յակ, թող­ված են քեզ քո մեղ­քե­րը»։ Մար­դիկ չէին հաս­կա­նում, թե ին­ չու Հի­սուսն այդ­պես ա­սաց։ Նրանք կար­ծում էին, որ ան­դա­մա­լույծն ու­նի բժշկու­թյան կա­րիք, ոչ թե ներ­ման։ Նրանք չէին հաս­կա­նում հո­գու և մարմ­ նի ա­ռող­ջու­թյան միջև ե­ղած կա­պը։ Այդ պա­հին Հի­սու­սը նրանց ու­շադ­րու­թյու­նը հրա­վի­րեց այդ փո­խա­դարձ կա­պի վրա․ «Որ­դին մար­դու իշ­խա­նու­թյուն ու­նի երկ­րի վրա մեղ­քեր թո­ղե­ լու (ան­դա­մա­լույ­ծին ա­սաց)․ Ա­սում եմ քեզ, վեր կաց, քո մա­հիճն առ և գ­նա քո տու­նը»։ Այս մա­սին գրում է նաև Հա­կո­բոս ա­ռաք­յա­լը․ «Եվ հա­վատ­քով ա­ղոթ­քը կփրկի այն հի­վան­դին, և Տե­րը վեր կկաց­նի նրան, և­ե­թե մեղք գոր­ ծած լի­նի, կթողն­վի նրան» (­Հա­կո­բոս 5.15)։ Միշտ հա­վա­տա՛ Աստ­ծո ներ­մանն ու ո­ղոր­մու­թյա­նը։ Մինչ այ­սօր­վա գոր­ծե­րին անց­նե­լը, ա­սա՛ սրտումդ․ «Ո­ղոր­միր ինձ, Տեր, որ նեղ­ված եմ, տրտմու­թյու­նով մաշ­վեց իմ աչ­քը, իմ ան­ձը և­իմ փո­րը»։

——————————————————————————————————————— 237

օգոստոս

12

ՃՇ­ՄԱ­ՐԻՏ ԽՈՍ­ՔԵՐ

«Բե­րա­նիս բո­լոր խոս­քե­րը ար­դա­րու­թյամբ են, նրանց մեջ դարձ­ված ու ծռած բան չկա» (Ա­ռա­կաց 8.8)։ Սե­փա­կան սխալ­նե­րիցս հաս­կա­ցա, որ խոս­քե­րը հսկա­յա­կան նշա­նա­ կու­թյուն ու­նեն մար­դու կյան­քի հա­մար։ Տխ­րու­թյամբ եմ հի­շում իմ ար­տա­ բե­րած խոս­քե­րը, ո­րոնք բարձ­րա­ձայ­նե­լու կա­րիք չկար։ Հաս­կա­ցա, որ ես պար­զա­պես մարդ եմ և կա­րիք ու­նեմ ա­ճե­լու։ Ա­ռա­կաց գր­քում ի­մաս­տուն Սո­ղո­մո­նը բազ­միցս զգու­շաց­նում է․ «Հետևի՛ր խոս­քե­րիդ, ե­թե ցան­կա­նում ես եր­ջա­նիկ լի­նել»։ Այ­սօր­վա հա­մա­ րը ար­դա­րա­դատ խոս­քե­րի մա­սին է։ Ար­դա­րա­դատ խոս­քե­րը միայն ճիշտ և ճշ­մար­տու­թյա­նը հա­մա­պա­տաս­խա­նող խոս­քե­րը չեն։ Դրանք այն խոս­ քերն են, ո­րոնք աս­վում են ճիշտ տե­ղում, ճիշտ պա­հին և ճիշտ մար­դուն։ Մի դեպ­քում աս­ված ճշմա­րիտ խոս­քե­րը կա­րող են բո­լո­րո­վին ան­տե­ղի լի­ նել մեկ այլ ի­րա­վի­ճա­կում։ Ի­մաս­տու­թյու­նը հենց այն­պի­սի խոս­քե­րի ար­ տա­բե­րումն է, ո­րոնք պետք է ըն­դու­նե­լի լի­նեն։ Սո­ղո­մո­նը պնդում է, որ իր խոս­քե­րի մեջ չկա ո՛չ ա­ղա­վա­ղում, ո՛չ էլ խո­ րա­ման­կու­թյուն։ Եբ­րա­յե­րեն «պաթալ» բա­ռը նշա­նա­կում է ո­լոր­ված պա­ րան, ո­րի թե­լերն այն­քան ա­մուր են հյուս­ված, որ ոչ ոք մե­կը մյու­սից չի կա­ րող ա­ռանձ­նաց­նել։ Սա նենգ ու եր­կի­մաստ խոս­քե­րի պատ­կեր է, որ­տեղ խո­րա­թա­փանց ու լավ խոս­քե­րը միահ­յուս­վում են ան­լուրջ ու վատ բա­ռե­րի հետ։ Ո­րոշ խո­ սակ­ցու­թյուն­ներ այն­քան են մո­լո­րեց­նում, որ աս­վա­ծի ճիշտ հա­կա­ռակն ես հաս­կա­նում։ Մար­դիկ, ով­քեր չեն ապ­րում Հի­սու­սի՝ կեն­դա­նի աստ­վա­ծա­յին Ի­մաս­տու­ թյան հետ միաս­նու­թյան մեջ, ի­րենց լե­զուն չար նպա­տակ­նե­րով են օգ­տա­ գոր­ծում։ «Լե­զուն էլ կրակ է՝ այդ ա­նի­րա­վու­թյան աշ­խարհ­քը, այս­պես է լե­ զուն դրված մեր ան­դամ­նե­րի մեջ, որ նա բո­լոր մար­մինն ա­պա­կա­նում է և կ­րա­կով վա­ռում է մեր գո­յու­թյան ա­նի­վը, և­ ին­քը բոր­բոք­ված է գե­հե­նից», - պնդում է Հա­կո­բոս ա­ռաք­յա­լը (­Հա­կո­բոս 3.6)։ Եր­բեմն այս մար­դիկ հաս­ նում են ի­րենց ու­զա­ծին, սա­կայն դա չի գո­հաց­նում նրանց, մնում է միայն փուչ հաղ­թա­նա­կի դառ­նա­հա­մը։ Ի­մաս­տուն մար­դու կյանքն ան­դա­դար աճ է։ Նրա առջև մշտա­պես բաց են հո­րի­զոն­նե­րը կյան­քի բո­լոր բնա­գա­վառ­նե­րում։ Ա­մեն օ­րը նոր մար­տահ­ րա­վեր է, նոր նպա­տակ ու նոր ա­ռա­ջար­կու­թյուն։ Ի­մաս­տուն մար­դը գի­տի, որ «սրտի ա­վե­լա­ցա­ծից խո­սում է նրա բե­րա­նը» (­Ղու­կաս 6.45)։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով նա տա­լիս է իր սիր­տը Հի­սու­սին։ Այս օ­րը դարձ­րու ձեռք­բե­րում­նե­րի ու ա­ճի օր։ Լց­րո՛ւ սիրտդ Աստ­ծո սի­րով, և կիս­վի՛ր այդ սի­րով մարդ­կանց հետ, ում հան­դի­պում ես ճա­նա­պար­հին։ Հետևի՛ր մտադ­րու­թյուն­նե­րիդ ու խոս­քե­րիդ, որ կա­րո­ղա­նաս քո մա­սին էլ ա­սել․ «Բե­րա­նիս բո­լոր խոս­քե­րը ար­դա­րու­թյամբ են, նրանց մեջ դարձ­ված ու ծռած բան չկա»։ ——————————————————————————————————————— 238

ԿԱՆ­ՉԻ՛Ր ԱՍՏ­ԾՈՒՆ

օգոստոս

13

«Ար­դար­ներն ա­ղա­ղա­կում են, և Տե­րը լսում է, և­ի­րենց ա­մեն նե­ղու­ թյուն­նե­րից փրկում է նրանց» (­Սաղ­մոս 34.17)։ Չեմ ճա­նա­չում որևէ քրիս­տոն­յա­յի, ով իր կյան­քում չի հան­դի­պել դժվա­ րու­թյուն­նե­րի։ Կար­ծում եմ, դու նույն­պես չես ճա­նա­չում նման մարդ­կանց։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը սո­վո­րեց­նում է, թե ինչ­պես ար­ձա­գան­քել նե­ղու­թյուն­նե­ րին ու հաղ­թա­նա­կած դուրս գալ դրան­ցից։ Այս տեքս­տում նկա­րագր­վում է ե­րեք գոր­ծո­ղու­թյուն. ա­ղա­ղա­կել, լսել և փր­կել։ Ա­ղա­ղա­կե­լը մարդ­կա­յին գոր­ծո­ղու­թյուն է։ Աստ­ված ոչն­չով չի կա­րող օգ­նել մե­կին, ով կար­ծում է, թե օգ­նու­թյան կա­րիք չու­նի։ Ս­խալ­վում ես՝ կար­ծե­լով, որ քե­զա­նում է­ներ­գիա­յի ինչ-որ աղբ­յուր կա կամ էլ խնդրի լու­ծու­մը պետք է փնտրել քո մեջ։ Այս գա­ղա­փար­նե­րը ոչ մի առն­ չու­թյուն չու­նեն քրիս­տո­նեու­թյան հետ։ Մի­լիո­նա­վոր մար­դիկ հա­վա­տում են աու­րա­յին, ներ­քին լույ­սին, հո­գե­կան է­ներ­գիա­յին, սա­կայն ի վեր­ջո հաս­կա­ նում են, որ այդ ա­մե­նը միայն վնաս է պատ­ճա­ռել ի­րենց։ Խոստ­մուն­քը տրվում է նրան, ով ա­ղա­ղա­կում է Աստ­ծուն՝ ըն­դու­նե­լով, որ ինքն օգ­նու­թյան կա­րիք ու­նի։ Աստ­ված գոր­ծում է եր­կու ան­գամ. լսում է և փր­կում։ Որ­քա՜ն խնդիր­ներ կա­րե­լի է լու­ծել պար­զա­պես լսե­լով մար­դուն։ Կան մաս­նա­գի­տու­թյուն­ներ, ո­րոնց շնոր­հիվ մար­դիկ գու­մար են վաս­տա­կում ի­րենց լսե­լու կա­րո­ղու­թյամբ։ Որ­քա՜ն ե­րի­տա­սարդ­ներ են վատ շրջա­պատ ընկ­նում նրա հա­մար, որ ի­րենց միայն այն­տեղ են լսում։ Լ­սո՞ւմ ես արդ­յոք ե­րե­խա­նե­րիդ, կնոջդ, ա­մուս­նուդ։ Մենք բա­զում դժբախ­ տու­թյուն­նե­րից կխու­սա­փեինք, ե­թե կա­րո­ղա­նա­յինք լսել միմ­յանց։ Սո­վո­ րե՛ք լսել։ Հա­ղոր­դակց­ման հիմ­նա­կան գոր­ծիքն ա­կանջն է, ոչ թե լե­զուն։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է լսել քեզ։ Բայց սա դեռ ա­մե­նը չէ։ Աստ­ված փրկում է քեզ նե­ղու­թյուն­նե­րից եր­բեմն պար­զա­պես լսե­լով քեզ։ Երբ ա­ղոթ­քում ծնկի ե­կած խո­սում ես Աստ­ծո հետ, իսկ հե­տո լռու­թյան մեջ լսում Նրա ձայ­նը, Նա կար­գա­վո­րում է մտքերդ ու զգաց­մունք­ներդ, և դու ոտ­քի ես կանգ­նում պար­զո­րոշ տե­սիլ­քով, թե ինչ­ պես պի­տի վար­վես քեզ հա­մար դժվա­րին ի­րա­վի­ճա­կում։ Սա­կայն բա­վա­կան չէ միայն ա­ղա­ղա­կել Աստ­ծուն։ Հա­մա­րում խոս­վում է ա­ղա­ղա­կող ար­դար­նե­րի մա­սին։ Ար­դար լի­նե­լու հա­մար պետք է բա­ցես սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ և­ ա­սես Նրան․ «Ա­հա ես Քո առջև եմ, Տեր, ես ոչն­ չու­թյուն եմ և­ ո­չինչ չու­նեմ։ Դարձ­րո՛ւ ինձ այն­պի­սին, ինչ­պի­սին ու­զում ես տես­նել ինձ»։ Մի՛ սար­սա­փիր քո առջև հայտն­ված բա­զում դժվա­րու­թյուն­նե­րից։ Ե­թե Աստ­ված Ո­դո­ղո­մի քա­րայ­րից անվ­նաս դուրս բե­րեց Դա­վի­թին, որ­տեղ նա թաքն­վում էր թշնա­մի­նե­րից, ա­պա Նա քեզ էլ կա­ռաջ­նոր­դի դե­պի հաղ­թա­ նակ։ Այս խոստ­մուն­քը նաև քե՛զ հա­մար է․ «Ար­դար­ներն ա­ղա­ղա­կում են և Տե­րը լսում է, և­ի­րենց ա­մեն նե­ղու­թյուն­նե­րից փրկում է նրանց»։ ——————————————————————————————————————— 239

օգոստոս

14

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒՆ ՍԻՐՏ

«Ի­մաս­տուն սիրտ ու­նե­ցո­ղը կըն­դու­նի պատ­վե­րը, բայց հի­մար շրթունք ու­նե­ցո­ղը կկոր­ծան­վի» (Ա­ռա­կաց 10.8)։ Սիրտն ի­րա­կա­նում ո­չինչ չի զգում։ Մ­կան­ներն են ռիթ­միկ սեղմ­վում, որ­ պես­զի ար­յու­նը շրջա­նառ­վի զար­կե­րակ­նե­րում ու ե­րակ­նե­րում։ Սա­կայն «սիրտ» են ան­վա­նում ա­մե­նան­վի­րա­կա­նը մար­դու մեջ։ Եվ սիր­տը կա­րող է ոչ միայն կյան­քի, այլև մահ­վան աղբ­յուր դառ­նալ։ Ի­մաս­տուն մարդն իր սիր­տը գան­ձա­րան է դարձ­նում, որ­տեղ պահ­վում են Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րը։ Դրանք պար­զա­պես պար­տա­կա­նու­թյուն կամ պարտք չեն, դրանք խոր­հուրդ­ներ են, ո­րոնք Աստ­ված սի­րով տա­լիս է մեզ, որ­պես­զի մեր կյան­քը ա­վե­լի շատ ու­րա­խու­թյուն ու բա­վա­կա­նու­թյուն պարգևի մեզ։ Նրա պատ­վի­րան­նե­րը հրա­հանգ­ներ են, ո­րոնք ցույց են տա­ լիս ճշմա­րիտ ու­ղին, մո­լոր­ված մար­դուն ճիշտ ճա­նա­պար­հը ցույց տվող ճա­նա­պար­հա­յին նշան­ներ են, ո­րոնք զգու­շաց­նում են կտրուկ շրջա­դար­ձե­ րի և­առջևում սպաս­վող այլ վտանգ­նե­րի մա­սին։ Ի­մաս­տուն մար­դիկ հետևում են կա­նոն­նե­րին, քա­նի որ գի­տեն, որ միայն այդ­պես կա­րե­լի է հա­ջո­ղու­թյան հաս­նել կյան­քում։ Պատ­վի­րան­նե­րին չհետևե­լը մա­հա­ցու վտան­գա­վոր է, դրանց մեր­ժու­մը տա­նում է մահ­վան։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը Աստ­ծուն չհնա­զանդ­վե­լը մեղք է ան­վա­նում։ Այս բա­ ռի նշա­նա­կու­թյուն­նե­րից մե­կը բնագ­րում հետև­յալն է. նպա­տա­կի կող­քից անց­նել։ Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին հետևել չցան­կա­ցող մար­դիկ կա­րող են լավ մտադ­րու­թյուն­ներ ու­նե­նալ, լա­վա­գույն ու­ղի­ներ փնտրել նպա­տա­ կին հաս­նե­լու հա­մար, սա­կայն ա­ռանց Աստ­ծո նրանց չի հա­ջող­վի հաս­նել ի­րենց նպա­տա­կին, և ճա­նա­պար­հի վեր­ջում միայն թա­խիծ ու տխրու­թյուն կգտնեն։ Ա­ռողջ դա­տո­ղու­թյամբ օժտ­ված մար­դը կյան­քի նման վեր­ջա­բան չի ցան­ կա­նում իր հա­մար։ Բո­լորն էլ հա­ջո­ղու­թյան են ձգտում, սա­կայն շա­տե­րը շեղ­վում են այդ ու­ղուց։ Լավ մտադ­րու­թյուն­նե­րը բա­վա­կան չեն արդ­յուն­ քի հաս­նե­լու հա­մար։ Բա­նա­կա­նու­թյունն ու զգաց­մունք­նե­րը հու­սա­խաբ են ա­նում մար­դուն, չար­ժե՛ ա­պա­վի­նել դրանց։ Քո ձեռ­քում գանձ կա. Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս ես վար­վում դրանց հետ։ Կմ­տա­ծե՞ս դրանց մա­սին։ Կձգ­տե՞ս հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­ նել այն մշա­կույ­թին, ո­րում ապ­րո՞ւմ ես։ Կամ խո­նար­հու­թյամբ կհետևե՞ս դրանց՝ դե­պի հա­ջո­ղու­թյուն տա­նող ճա­նա­պար­հին։ Ի­մաս­տու­թյա՛մբ ապ­րիր այս օ­րը։ Հնա­զանդ­վի՛ր կյան­քի Աստ­ծուն։ Աստ­ ծո՛ւն հանձ­նիր ծրագ­րերդ ու ե­րա­զանք­ներդ։ Հի­շի՛ր․ «Ի­մաս­տուն սիրտ ու­ նե­ցո­ղը կըն­դու­նի պատ­վե­րը»։

——————————————————————————————————————— 240

ԽՈՍՔ ԵՎ ԳՈՐԾ

օգոստոս

15

«Ո­րով­հետև ու­ղիղ է Տի­րոջ խոս­քը, և նրա ա­մեն գոր­ծե­րը հա­վա­ տար­մու­թյու­նով են» (­Սաղ­մոս 33.4)։ Հայտ­նի չէ, թե ով է այս սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը։ Սաղ­մո­սի թե­ման փա­ռա­բա­ նու­թյունն ու գո­հու­նա­կու­թյունն է։ Մենք պետք է փա­ռա­բա­նենք Աստ­ծուն և շ­նոր­հա­կալ լի­նենք այն ա­մե­նի հա­մար, ինչ ստա­նում ենք Նրա ձեռ­քից։ Ա­ռա­ջին ե­րեք հա­մար­նե­րում սաղ­մո­սեր­գուն հրա­վի­րում է մեզ փա­ռա­բա­ նել, գո­վեր­գել ու շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել Աստ­ծուն, իսկ չոր­րորդ հա­մա­ րում բա­ցատ­րում է դրդող պատ­ճառ­նե­րը։ Ա­ռա­ջին հեր­թին, ո­րով­հետև Տի­րոջ Խոս­քը ճշմա­րիտ է։ Եբ­րա­յե­րեն «յաշար» բառն ա­ռա­ջին ան­գամ օգ­տա­գործ­վում է Իս­րա­յե­լին տրված Աստ­ ծո խոս­տու­մի մեջ․ «Ե­թե ի­րավ լսես քո Ե­հո­վա Աստ­ծո ձայ­նին, և­ինչ որ նրա աչ­քի ա­ռա­ջին ու­ղիղ է՝ ա­նես, և նրա պատ­վի­րան­նե­րին ա­կանջ դնես, և նրա բո­լոր կա­նոն­նե­րը պա­հես, այն ախ­տե­րից ոչ մե­կը քեզ վրա չեմ բե­րի, ո­րոնք ե­գիպ­տա­ցի­նե­րի վրա բե­րի, ո­րով­հետև ես եմ Ե­հո­վան քո բժիշ­կը» (Ե­լից 15.26)։ Այս հա­մա­րում այն թարգ­ման­վում է որ­պես «ա­նել այն, ինչ որ նրա աչ­քի ա­ռա­ջին ու­ղիղ է»։ Մարդն ինչ­պե՞ս կա­րող է ի­մա­նալ, թե որն է ճիշ­տը։ Մեր օ­րե­րում յու­րա­ քանչ­յուրն իր հա­մար է սահ­մա­նում ճիշտն ու սխա­լը։ «Ա­մեն ինչ հա­րա­բե­ րա­կան է, փո­փո­խա­կան և պայ­մա­նա­կան» - հայ­տա­րա­րում են մար­դիկ։ Սա­կայն Աստ­վա­ծաշն­չում հստակ կեր­պով աս­վում է, որ ճիշ­տը միայն այն է, ինչն ու­ղիղ է Աստ­ծո աչ­քի ա­ռա­ջին, հետևա­բար, միայն Աստ­ված է սահ­ մա­նում, թե ինչն է ճիշտ, իսկ մենք դրա մա­սին ի­մա­նում ենք Նրա Խոս­քից։ Մար­դը կա­րող է ո­րո­շել՝ ըն­դու­նել կամ մեր­ժել այն, ինչն Աստ­ված ճիշտ է հա­մա­րում, սա­կայն նա ի­րա­վունք չու­նի ճիշտ հա­մա­րել մի բան, որն ի­րա­ կա­նում այդ­պի­սին չէ։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում, ա­րար­վածն իր վրա է վերց­ նում Աստ­ծո դե­րը։ Երկ­րորդ պատ­ճա­ռը, թե ին­չու է սաղ­մո­սեր­գուն ցան­կա­նում փա­ռա­բա­նել ու շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել Աստ­ծուն այն է, որ Աստ­ված հա­վա­տա­րիմ է Իր գոր­ծե­րում։ Նա կա­տա­րում է Իր խոս­տում­նե­րը, դրանք ճշմա­րիտ են ու հա­վեր­ժա­կան, ար­դա­րա­ցի ու սի­րով լի։ Աստ­ված հա­վա­տա­րիմ է, և Նրա ա­մեն գոր­ծե­րը հա­վա­տար­մու­թյու­նով են։ Աստ­ծո Խոսքն ու գոր­ծը հիա­նա­լի կեր­պով լրաց­նում են մե­կը մյու­սին։ Խոս­քը գա­ղա­փար է, իսկ գոր­ծը՝ փաստ, ի­րա­դար­ձու­թյուն։ Խոս­քը խոս­ տում է, գոր­ծը՝ խոստ­ման կա­տա­րում։ Իր Խոս­քի ու գոր­ծե­րի մի­ջո­ցով Աստ­ ված բաց­վում է մար­դուն և սահ­մա­նում ճիշտն ու սխա­լը։ Ըն­դու­նե­լով Աստ­ծո Խոս­քը, մենք ըն­դու­նում ենք Նրա խոստ­մունք­նե­րը։ Մենք բո­լորս կա­րիք ու­նենք, որ­պես­զի Աստ­ծո խոստ­մունք­ներն ի­րա­կա­նա­ նան մեր կյան­քում։ Այս օ­րը դարձ­րու հնա­զան­դու­թյա՛ն օր։ Աստ­ծուց ո՛ւժ խնդրիր Նրա ճա­ նա­պարհ­նե­րով քայ­լե­լու հա­մար։ Լ­սի՛ր Նրա ձայնն ու վստա­հի՛ր Նրան, «ո­րով­հետև ու­ղիղ է Տի­րոջ խոս­քը, և նրա ա­մեն գոր­ծե­րը հա­վա­տար­մու­ թյու­նով են»։ ——————————————————————————————————————— 241

օգոստոս

16

ԸՆ­ԴՈՒ­ՆԻ՛Ր ԽՐԱ­ՏԸ

«Ա­ռեք իմ խրա­տը և­ ոչ թե ար­ծաթ, և գի­տու­թյու­նը ըն­տիր ոս­կիից ա­վե­լի է» (Ա­ռա­կաց 8.10)։ Դու գնա­հա­տում ես միայն այն, ին­չը հե­տաքրք­րում է քեզ։ Դա կյան­քի օ­րենքն է։ Խն­ձոր չսի­րող մար­դը կանգ չի առ­նի խնձո­րե­նու մոտ։ Փո­ղը հե­ տաքրք­րում է բո­լո­րին, նրա ար­ժե­քը չի հերք­վում։ Ինչ-որ մե­կը սրամ­տո­րեն նշել է, որ եր­ջան­կու­թյու­նը փո­ղի մեջ չէ, բայց փողն օգ­նում է հաս­նել եր­ջան­ կու­թյան։ Սա­կայն այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ ա­վե­լի լավ է փնտրել հենց եր­ջան­կու­թյու­նը, այլ ոչ թե դրան հաս­նե­լու մի­ջոց­նե­րը։ Ե՛վ Ա­ռա­կաց գր­քում, և՛ Սաղ­մոս­նե­րում բազ­միցս կրկնվում է, որ եր­ջան­ կու­թյու­նը՝ ճա­նա­պար­հը գտնելն ու դրա­նով քայ­լելն է։ Եր­ջան­կու­թյու­նը ոչ թե նպա­տակ է, այլ ու­ղի։ Եր­ջան­կու­թյու­նը ոչ թե հաս­նե­լու, այլ գնա­լու մեջ է։ Դու եր­ջա­նիկ ես, քա­նի դեռ ա­ռաջ ես գնում։ Այն պա­հին, երբ կանգ ես առ­նում՝ կար­ծե­լով, թե հա­սել ես եր­ջան­կու­թյան, դա­դա­րում ես զգալ այն։ Ե­թե եր­ջան­կու­թյու­նը ճա­նա­պարհ է, ակն­հայտ է, որ այն գոր­ծըն­թաց է։ Ցան­կա­ցած գոր­ծըն­թաց իր մեջ աճ է նե­րա­ռում, իսկ ե­թե չես սո­վո­րում, աճ չի լի­նի։ Դրա հա­մար է, որ Սո­ղո­մո­նը կոչ է ա­նում ըն­դու­նել խրա­տը։ Խրատ ըն­դու­նե­լու հա­մար ա­ռա­ջին հեր­թին պետք է հա­մա­ձայ­նես, որ ու­ սու­ցիչդ քե­զա­նից ա­վե­լի շատ բան գի­տի։ Այս­տեղ ա­ռանց խո­նար­հու­թյան գոր­ծը գլուխ չի գա։ Հպար­տու­թյունն ուս­ման և­ ա­ճի ա­մե­նա­լուրջ խո­չըն­ դոտն է։ Իսկ մարդ­կա­յին սիրտն իր բնույ­թով հպարտ է։ Մենք կար­ծում ենք, թե ա­մեն ինչ գի­տենք, և­ինք­ներս կգտնենք մեր ճա­նա­պար­հը։ Ու ան­ վերջ թա­փա­ռում ենք սե­փա­կան մտքե­րի խիտ ան­տա­ռում՝ մի քայլ ան­գամ ա­ռաջ չգնա­լով։ Աստ­ված կա­րող էր լքել ինք­նա­բա­վա­րար մարդ­կանց։ Բայց Նա դա չա­ րեց։ Նա միշտ պատ­րաստ է խրա­տել մեզ։ Նա գի­տի ճիշտ ճա­նա­պար­հը, չէ՞ որ Նա է ստեղ­ծել մեզ, և Նա ա­վե­լին գի­տի մեր մա­սին, քան մենք ինք­ ներս։ Նա եր­բեք չի մեր­ժի այն մար­դուն, ով փա­փա­գում է սո­վո­րել իր Ա­րար­ չի մոտ։ Աշ­խար­հի ա­մե­նա­թան­կար­ժեք քա­րը ո­չինչ չար­ժե մե­կի ձեռ­քին, ում այն պետք չէ։ Միայն այն, ին­չը քեզ հա­մար ի­մաստ ու­նի, կզբա­ղեց­նի միտքդ և կդր­դի գոր­ծե­լու։ Այ­սօր ըն­դու­նի՛ր Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը։ Փոր­ձի՛ր դրանք և­ապ­րի՛ր դրան­ ցով։ Լ­սի՛ր Աստ­ծո ձայ­նը, որ դի­մում է քեզ․ «Ա­ռեք իմ խրա­տը և­ ոչ թե ար­ ծաթ, և գի­տու­թյու­նը ըն­տիր ոս­կիից ա­վե­լի է»։

——————————————————————————————————————— 242

ՍՐ­ՏԻ ՓՈՐ­ՁՈՒ­ԹՅՈՒՆ

օգոստոս

17

«Փոր­ձիր ինձ, Տեր, և քն­նիր ինձ, փոր­ձիր իմ ե­րի­կա­մունք­նե­րը և­ իմ սիր­տը» (­Սաղ­մոս 26.2)։ Այս սաղ­մո­սը գրվել է Իս­րա­յե­լում ե­րեք տա­րի տևած սո­վի ժա­մա­նակ։ Հա­մա­տեքս­տից կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ ժո­ղո­վուր­դը խիստ տա­ռա­պում էր։ Դա­վիթ թա­գա­վորն օգ­նու­թյան հա­մար դի­մեց Աստ­ծուն, ինչ­պես միշտ ա­նում էր ճգնա­ժա­մի պա­հե­րին։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է․ «Եվ Դա­վի­թի օ­րե­րում սով ե­ղավ ե­րեք տա­րի ի­րար հետևից, և Դա­վի­թը խնդրեց Տի­րոջ ե­րե­սը, և Տերն ա­սաց․ Այս Սա­վու­ ղի և նրա ար­յու­նա­հեղ տան հա­մար է, որ Գա­բա­վո­նա­ցի­նե­րին կո­տո­րեց» (Բ Թա­գա­վո­րաց 21.1)։ Սա ա­մո­թա­լի մի էջ էր Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյան մեջ։ Սա­վու­ղը դրժեց այն ուխ­տը, ո­րը Հե­սուն էր կնքել գա­բա­վո­նա­ցի­նե­րի հետ։ Եվ հի­մա, տա­րի­ներ անց, ժո­ղո­վուր­դը տա­ռա­պում էր հետևանք­նե­րից, և­ոչ ոք չգի­տեր տա­ռա­ պանք­նե­րի ի­րա­կան պատ­ճա­ռը։ Այս­պի­սի ի­րա­վի­ճա­կում թա­գա­վո­րը հա­յացքն ուղ­ղում է Աստ­ծուն և­ա­ղո­ թում․ «Փոր­ձիր ինձ, Տեր, և քն­նիր ինձ, փոր­ձիր իմ ե­րի­կա­մունք­նե­րը և­ իմ սիր­տը»։ Դա­վի­թը գի­տեր, որ ժո­ղովր­դին վրա հա­սած ող­բեր­գու­թյան մեջ ին­քը մե­ղա­վոր չէր։ Լի­նում են ճգնա­ժա­մեր, ո­րոնց հա­մար դու պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյուն չես կրում։ Ոչ միշտ է տա­ռա­պան­քը սե­փա­կան սխալ­նե­րի հետևանք։ Հա­ճախ քեզ վրա հա­սած դժբախ­տու­թյուն­նե­րը տե­ղի են ու­նե­ նում քո նա­խորդ­նե­րի մեղ­քով։ Հենց այս­պի­սի ի­րա­վի­ճակ էր Իս­րա­յե­լում, և Դա­վի­թը խնդրում է Աստ­ ծուն․ «Ս­տու­գի՛ր ինձ, փոր­ձի՛ր։ Ոչ միայն պահ­վածքս, այլ բո­լոր մտքերս ու զգաց­մունք­ներս։ Դու գի­տես, որ այս դժբախ­տու­թյան մեջ ես մե­ղա­վոր չեմ։ Ես բա­զում սխալ­ներ եմ ա­րել, բազ­միցս մե­ղան­չել եմ, բայց այս դեպ­քում, Տեր, ես մա­քուր եմ»։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ մեր մեջ ար­դար չկա, մեկն էլ չկա։ Դա­վիթն ինչ­պե՞ս էր հա­մար­ձակ­վում խնդրել Աստ­ծուն փոր­ձել ի­րեն, ե­թե «ա­մեն­քը մե­ղան­չե­ցին, և Աստ­ծո փառ­քից պա­կաս­ված են» (Հռո­մեա­ցիս 3.23)։ Հնա­րա­վոր պա­տաս­խա­նը գտնում ենք եր­րորդ հա­մա­րում, որ­տեղ Դա­ վիթն ա­սում է․ «Քո ո­ղոր­մու­թյունն իմ աչ­քի ա­ռա­ջին է»։ Դա­վի­թը դի­մում է Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյա­նը, Նրա հա­վա­տար­մու­թյանն ու սի­րուն, որն ա­մեն ին­չի պատ­րաստ է հա­նուն մեզ․ «Ո­րով­հետև Աստ­ված նրան, որ մեղք չգի­տեր, մեզ հա­մար մեղք ա­րեց, որ մենք Աստ­ծո ար­դա­րու­թյու­նը լի­նենք նրա­նում» (Բ Կորն­թա­ցիս 5.21)։ Միայն Հի­սու­սի մեջ է մեր փրկու­թյու­նը։ Ես և դու ար­դար ենք Նրա­նով։ Միայն Նրա հետ ապ­րե­լով, Նրա հետ քայ­լե­լով ու մշտա­պես Նրա հետ շփվե­ լով, մենք կա­րող ենք ա­ռանց վա­խի կրկնել Դա­վի­թի նման․ «Փոր­ձիր ինձ, Տեր, և քն­նիր ինձ, փոր­ձիր իմ ե­րի­կա­մունք­նե­րը և­իմ սիր­տը»։

——————————————————————————————————————— 243

օգոստոս

18

ՄԵՂՄ ՊԱ­ՏԱՍ­ԽԱՆ

«Մեղմ պա­տաս­խա­նը կհանգս­տաց­նի բար­կու­թյու­նը, բայց վի­րա­վո­ րիչ խոս­քը բար­կու­թյուն կգրգռի» (Ա­ռա­կաց 15.1)։ Եր­կու հո­գի չեն վի­ճի, ե­թե նրան­ցից մե­կը չի ցան­կա­նում վի­ճել։ Ա­վե­լի լավ բա չես ա­սի։ Սո­ղո­մո­նը նույն բանն է ա­սում։ Հազ­վա­դեպ է պա­տա­հում, երբ մար­դը բար­կու­թյամբ է պա­տաս­խա­նում մեղմ խոս­քին։ Ինչ­պես աս­վի, այն­պես էլ կար­ձա­գանք­վի, ա­սում է ա­սաց­ված­քը։ Խիստ ու դա­ժան բա­ռե­րը ագ­րե­սիա են ա­ռա­ջաց­նում, իսկ մեղմ խոս­քե­րը լա­վաց­ նում են մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Խոս­քե­րը կա­րող են բար­ կաց­նել կամ հան­դար­տեց­նել, հան­գեց­նել ինչ­պես բա­րի­քի, այն­պես էլ չա­րի­ քի, կա­րող են կա­ռու­ցել կամ կոր­ծա­նել, բժշկել կամ ցավ պատ­ճա­ռել։ Եբ­րա­յե­րեն «էսեբ» բա­ռը, ո­րը թարգ­ման­վում է որ­պես «­վի­րա­վո­րա­կան», նաև նշա­նա­կում է «ցավ պատ­ճա­ռող»։ Խոս­քե­րով ցավ պատ­ճա­ռե­լով, մենք բար­կու­թյուն ենք գրգռում։ Խոր­հի՛ր այն դեպ­քե­րի մա­սին, երբ կա­րող էիր ար­տա­բե­րել ա­վե­լի կա­ռու­ ցո­ղա­կան բա­ռեր։ Կա­րիք չկա վեր­հի­շել վա­ղե­մի ժա­մա­նակ­նե­րը, հի­շի՛ր, թե այ­սօր, կամ ե­րեկ ինչ ես ա­սել կնոջդ, ե­րե­խա­նե­րիդ, ըն­կե­րոջդ։ Երբ քեզ խո­ցում են բար­կու­թյան նե­տե­րով, պաշտ­պան­վի՛ր մեղմ խոս­ քե­րի վա­հա­նով։ Վի­ճա­բա­նու­թյուն մի՛ հրահ­րիր։ Տր­վե­լով րո­պեա­կան բար­ կու­թյա­նը, նույն տո­նայ­նու­թյամբ պա­տաս­խա­նե­լով հար­ձակ­վո­ղին, դու չես դրսևո­րում ո՛չ ի­մաս­տու­թյուն, ո՛չ էլ զո­րու­թյուն։ Դու կա­րող ես հաղ­թել մար­ դուն, քեզ կա­րող են ու­ժեղ ճա­նա­չել բա­նա­վե­ճում, սա­կայն միայն ինքդ քեզ հաղ­թե­լով դու կա­րող ես ճշմա­րիտ զո­րու­թյուն ձեռք բե­րել։ Այս­պի­սի հաղ­ թա­նա­կի կա­րե­լի է հաս­նել միայն ա­մե­նա­զոր Աստ­ծո օգ­նու­թյամբ։ Խոս­քե­րի վե­րահս­կո­ղու­թյու­նը սկսվում է զգաց­մունք­նե­րի վե­րահս­կո­ղու­ թյու­նից, և դա Սուրբ Հո­գու աշ­խա­տանքն է։ Հա­ճախ մար­դիկ խոս­տո­վա­ նում են ինձ․ «Ես գի­տեմ, որ սխալ տո­նով աս­ված խոս­քերս ինձ հա­մար խնդիր­ներ են ստեղ­ծում, բայց ես ո­չինչ չեմ կա­րող ա­նել, որ­պես­զի փո­խեմ խո­սե­լաձևս»։ Հենց սրա­նում է բուն էու­թյու­նը։ Ա­նօ­գուտ է ողջ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­ նը դնել մար­դու վրա, ա­սել, որ նա կա­րող է, և պետք է ուժ գտնի ինքն ի­րեն հաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը սո­վո­րեց­նում է, որ զո­րու­թյու­նը մեր ներ­սից չէ. այն վե­րից է։ Բնա­վո­րու­թյան վե­րա­փո­խու­մը տե­ղի է ու­նե­ նում միայն Աստ­ծո ազ­դե­ցու­թյան շնոր­հիվ։ Աստ­ված որ­պես գոր­ծիք օգ­տա­ գոր­ծում է մարդ­կա­յին կամ­քը, սա­կայն դա միայն մի­ջոց է։ Զո­րու­թյան աղբ­ յուրն Աստ­ված է։ Այս օ­րը սկսի՛ր կամքդ Աստ­ծուն հանձ­նե­լով։ Թո՛ւյլ տուր Հի­սու­սին ապ­ րել քե­զա­նում և վե­րահս­կել խոս­քերդ, որ­պես­զի չբազ­մա­պատ­կես բար­կու­ թյունն ու զայ­րույ­թը, քան­զի «մեղմ պա­տաս­խա­նը կհանգս­տաց­նի բար­կու­ թյու­նը, բայց վի­րա­վո­րիչ խոս­քը բար­կու­թյուն կգրգռի»։

——————————————————————————————————————— 244

ՀԱ­ՄԱՐ­ՁԱԿ ԵՎ ՔԱ՛Ջ Ե­ՂԻՐ

օգոստոս

19

«Քա­ջա­ցեք և ձեր սրտե­րը թող զո­րա­նան, դուք ա­մենքդ՝ որ Տի­րոջն եք հույս դրել» (­Սաղ­մոս 31.24)։ Իս­րա­յելն ա­նա­պա­տով գնում էր դե­պի Աստ­ծո խոս­տա­ցած եր­կի­րը։ Տա­ րի­ներն անց­նում էին, իսկ նպա­տակն ան­հա­սա­նե­լի էր թվում։ Երբևէ ու­նե­ ցե՞լ ես կյան­քում նման զգա­ցո­ղու­թյուն։ Մի ե­րի­տա­սարդ ինձ ա­սաց․ «Ես ըն­դու­նե­լիու­թյան քննու­թյուն­ներ եմ հանձ­նել տա­սը պե­տա­կան հա­մալ­սա­ րան­նե­րում, բայց դրան­ցից ոչ մե­կը չեմ ըն­դուն­վել։ Ցա­վոք, գու­մար չու­նեմ մաս­նա­վոր հա­մալ­սա­րա­նում սո­վո­րե­լու հա­մար։ Կար­ծում եմ, ե­րա­զանքս այդ­պես էլ չի ի­րա­կա­նա­նա»։ Մի պահ Իս­րա­յել ժո­ղո­վուր­դը նույն­պես սկսեց հու­սա­հատ­վել ու ընկճ­վել։ Այդ ժա­մա­նակ Մով­սեսն ա­սաց․ «Ու­րեմն պա­հե­ցեք Նրա ա­մեն պատ­վի­ րանք­նե­րը, որ ես այ­սօր ձեզ պատ­վի­րում եմ, որ­պես­զի զո­րա­նաք և մտ­նեք ժա­ռան­գեք այն եր­կի­րը, ուր որ գնում եք նրան ժա­ռան­գե­լու հա­մար» (Երկ­ րորդ Օ­րի­նաց 11.8)։ Այս­տեղ ա­ռա­ջին ան­գամ խոս­վում է ու­ժի՝ եբ­րա­յե­րեն «յազաք» մա­սին։ Այս բա­ռը 290 ան­գամ կրկնվում է Հին Կ­տա­կա­րա­նում։ Ս­րա­նում է հա­ջո­ ղու­թյան գաղտ­նի­քը։ Հնա­րա­վոր չէ ի­րա­կա­նաց­նել ե­րա­զանքդ, ե­թե թույլ ես։ Անհ­րա­ժեշտ է ու­ժեղ լի­նել, որ­պես­զի հաս­նես նվի­րա­կան նպա­տա­կիդ։ Այ­սօր­վա հա­մարն ուղղ­ված է հո­գե­պես ընկճ­ված մարդ­կանց, ով­քեր հոգ­նել են անպ­տուղ պայ­քա­րից, և պատ­րաստ են նա­հան­ջել ճա­նա­պար­հի դժվա­ րու­թյուն­նե­րի ա­ռաջ։ «Քա­ջա­ցեք և ձեր սրտե­րը թող զո­րա­նան»։ Սա կոչ է։ Հենց նույն հա­մա­ րում աս­վում է, թե որ­տե­ղից կա­րող ենք հա­մար­ձա­կու­թյուն և քա­ջու­թյուն ձեռք բե­րել։ Դու խի­զախ և­ու­ժեղ կլի­նես, երբ Աստ­ծուն հանձ­նես բո­լոր հույ­ սերդ։ Հոգ­նե՞լ ես սպա­սե­լուց և հու­սա­լուց։ Դա­վի­թի հա­մար Տի­րոջն ա­պա­վի­ նել նշա­նա­կում է հա­ղոր­դակց­վել Նրա հետ ա­ղոթ­քի մի­ջո­ցով, խոր­հել Նրա Խոս­քի շուրջ, լսել Նրան և հաս­կա­նալ, թե ինչ­պես կա­րող ես հաս­նել նպա­ տա­կիդ։ Աստ­ված մեզ ա­սում է․ «Քա­ջա­ցեք, և ձեր սրտե­րը թող զո­րա­նան», ինչ­ պես նաև «Պա­հե­ցեք այն ա­մեն պատ­վի­րանք­նե­րը...որ­պես­զի զո­րա­նաք»։ Պատ­րա՞ստ ես արդ­յոք ա­պա­վի­նել Տի­րոջն ու ապ­րել Նրա պատ­վի­րան­ նե­րի հա­մա­ձայն։ Պատ­րա՞ստ ես ա­ղո­թել, խոր­հել Նրա պատ­վի­րան­նե­րի շուրջ։ Միայն այդ դեպ­քում զո­րու­թյուն և խի­զա­խու­թյուն կու­նե­նաս, միայն այդ դեպ­քում հաղ­թող կլի­նես։ Աշ­խա­տա­վայ­րում և հա­մալ­սա­րա­նում, տա­նը, ա­մե­նուր ո­գեշնչ­վի՛ր հետև­ յալ խոս­քե­րով․ «Քա­ջա­ցեք և ձեր սրտե­րը թող զո­րա­նան, դուք ա­մենքդ՝ որ Տի­րոջն եք հույս դրել»։

——————————————————————————————————————— 245

20 ՄԻ՛ ԸՆ­ԿԻՐ ՆՅՈՒ­ԹԱ­ԿԱ­ՆԻ ՀԵՏԵՎԻՑ

օգոստոս

«Իր տու­նը քան­դում է, ով որ ա­գա­հու­թյան մո­լի է, բայց կա­շառք­ներն ա­տո­ղը կապ­րի» (Ա­ռա­կաց 15.27)։ Հե­ռուս­տա­տե­սա­յին լրատ­վա­կան այդ թո­ղար­կումն ա­մե­նա­սար­սա­փե­լին էր ողջ ըն­տա­նի­քի հա­մար։ Հա­ղոր­դա­վա­րը հայտ­նում էր թմրան­յու­թեր վա­ ճա­ռո­ղի ձեր­բա­կա­լու­թյան մա­սին։ Հե­ռուս­տա­ցույ­ցի էկ­րա­նին ըն­տա­նի­քի հայրն էր՝ պատռ­ված վեր­նա­շա­պի­կով ու ձեռ­նաշղ­թա­նե­րով, ով փոր­ձում էր դեմ­քը ծած­կել ի­րեն շրջա­պա­տած լրագ­րող­նե­րից։ Բա­ցա­հայտ­վե­ցին նրա խորհր­դա­վոր բա­ցա­կա­յու­թյուն­նե­րի պատ­ճառ­ նե­րը։ Նա միշտ ա­սում էր, որ աշ­խա­տան­քա­յին գոր­ծու­ղում­նե­րի է մեկ­նում, սա­կայն թմրան­յու­թե­րի առև­տու­րը դժվար է աշ­խա­տանք ան­վա­նել։ Ու­շա­ դիր ու սի­րե­լի ա­մու­սին, օ­րի­նա­կե­լի հայր, ով վա­յե­լում էր ե­րե­խա­նե­րի սե­ րը, բա­վա­կա­նա­չափ գու­մար էր վաս­տա­կում ու ա­պա­հո­վում ըն­տա­նի­քի կա­րիք­նե­րը։ Սա­կայն նրա եր­կա­կի կյանքն ա­մեն ինչ հիմ­նո­վին կոր­ծա­նեց։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը նկա­րագ­րում է մարդ­կանց, ով­քեր չեն մտա­ծում հետևանք­նե­րի մա­սին, երբ խոս­քը գու­մա­րին է վե­րա­բե­րում։ Ա­նար­դար ճա­նա­պար­հով ձեռք բեր­վա­ծը միշտ դժբախ­տու­թյան է հան­գեց­նում։ Խոս­ քը միայն ձեր­բա­կա­լու­թյան կամ դա­տի մա­սին չէ։ Դա ներ­քին պայ­քար է, ան­քուն գի­շեր­ներ, խղճի խայթ, ան­դա­դար տագ­նապ ու վախ, որ շու­տով քեզ կբա­ցա­հայ­տեն։ Կ­յան­քի ո­րակն իջ­նում է, ո­րը չի կա­րե­լի շփո­թել հար­ մա­րա­վե­տու­թյան հետ։ Հար­մա­րա­վե­տու­թյու­նը կա­րող ես փո­ղով գնել, կյան­քի ո­րա­կը՝ ոչ։ Հան­գիստ՝ հիա­նա­լի լո­ղա­փե­րին, ընթ­րիք՝ լա­վա­գույն ռես­տո­րան­նե­րում, մեծ տուն, այս ա­մե­նը միայն հար­մա­րա­վե­տու­թյուն է։ Սո­ղո­մո­նը պնդում է, որ կա­շառք­ներն ա­տո­ղը կապ­րի։ Սա­կայն մի՞­թե ամ­բա­րիշ­տը չի ապ­րում։ Գո­յատևում է, բայց չի ապ­րում։ Աստ­վա­ծաշնչ­ յան հաս­կա­ցո­ղու­թյան հա­մա­ձայն՝ ապ­րելն ա­վե­լին է, քան գո­յատևե­լը։ Դա խա­ղա­ղու­թյուն է, հանգս­տու­թյուն, ա­ռողջ քուն, ա­մուր ըն­տա­նիք, հոգևոր ար­ժեք­ներ՝ պար­զա­գույն, եր­բեմն նույ­նիսկ անն­շան բա­ներ, ո­րոնք լիար­ժեք են դարձ­նում կյան­քը։ Ս­րանք չես գնի, այլ ստա­նում ես Աստ­ծուց՝ Նրա ո­ղոր­ մու­թյամբ։ Եվ միայն ար­դար ճա­նա­պար­հով վաս­տա­կածն է բա­վա­կա­նու­ թյուն պատ­ճա­ռում։ Գնա­հա­տի՛ր այս ա­մենն ու մյուս­նե­րին էլ սո­վո­րեց­րու գնա­հա­տել։ Ոչ թե խոս­քե­րով, այլ քո ա­մե­նօր­յա կյան­քով։ Այն, ինչ փոր­ձում են ու­ժով ու հե­ղի­ նա­կու­թյամբ պատ­վաս­տել, միայն բո­ղոք ու հա­կակ­րանք է ա­ռա­ջաց­նում։ Ոգևո­րի՛ր մարդ­կանց սե­փա­կան օ­րի­նա­կով։ Ի­մաս­տուն մար­դուն բնո­րոշ է խոս­քի ու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հետևո­ղա­կա­նու­թյու­նը։ Աստ­ծո օգ­նու­թյամբ ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր և­ այ­սօր բա­ցա­հայ­տի՛ր աստ­վա­ ծաշնչ­յան ար­ժեք­նե­րը քեզ հա­մար թանկ ու սի­րե­լի մարդ­կանց։ Կա­րե­լի է սկսել հենց այս խոս­քե­րով․ «Իր տու­նը քան­դում է, ով որ ա­գա­հու­թյան մո­լի է, բայց կա­շառք­ներն ա­տո­ղը կապ­րի»։

——————————————————————————————————————— 246

ՄԻԱՅ­ՆԱԿ ԵՎ ԴԺ­ԲԱԽՏ

օգոստոս

21

«Ինձ մտիկ ա­րա և­ո­ղոր­միր ինձ, որ մե­նակ և խեղճ եմ ես» (­Սաղ­մոս 25.16)։ Ա­ռաջ­նորդ լի­նե­լը հեշտ չէ։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ ա­ռաջ ա­ռաջ­նորդ լի­նել նշա­ նա­կում էր ո­գեշն­չել ու խրա­խու­սել մարդ­կանց գոր­ծե­լու, հաս­նե­լով ա­ռա­վե­ լա­գույն հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան և նվա­զա­գույն դի­մադ­րու­թյան։ Ներ­կա­յումս ա­ռաջ­նոր­դը պետք է պատ­րաստ լի­նի ըն­դու­նել իր դեմ ուղղ­ված հա­կա­ռա­ կու­թյուն­նե­րը։ Մենք ապ­րում ենք այն­պի­սի ժա­մա­նակ­նե­րում, երբ թվում է, թե յու­րա­քանչ­յուրն իր պարտքն է հա­մա­րում ընդ­դի­մա­նալ ղե­կա­վա­րին։ Դա­վիթն Իս­րա­յե­լի ա­ռաջ­նորդն էր, ղե­կա­վա­րում էր ժո­ղովր­դին, սա­կայն որ­պես շնոր­հա­կա­լու­թյուն ստա­նում էր ա­նըմբռ­նո­ղու­թյուն և­ օ­տա­րա­ցում։ Այս սաղ­մո­սում Դա­վիթն իր մա­սին ա­սում է, որ ին­քը դժբախտ ու միայ­նակ է։ Ե­թե դու եր­բեք չես ե­ղել ա­ռաջ­նոր­դի դե­րում, ստիպ­ված չես ե­ղել մյուս­ նե­րին վե­րա­բե­րող բարդ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, ա­պա քեզ հա­մար դժվար կլի­նի հաս­կա­նալ ա­ռաջ­նոր­դի միայ­նու­թյու­նը։ Ե­թե դու ա­ռաջ­նորդ ես և ցան­կա­նում ես վար­վել խղճիդ ու աստ­վա­ծաշնչ­ յան սկզբունք­նե­րի հա­մա­ձայն, կզգաս, որ ըն­կեր­ներդ և նույ­նիսկ ըն­տա­նի­ քիդ ան­դամ­նե­րը շատ հա­ճախ կհա­կա­ռակ­վեն քեզ։ Դա ցավ է պատ­ճա­ ռում։ Դա­վի­թին ծա­նոթ էր այս ցա­վը, ո­րով­հետև նրա դեմ ապս­տամ­բե­ցին հա­րա­զատ որ­դի­նե­րը՝ Ա­բի­սո­ղո­մը, Ամ­նո­նը և Ա­դո­նիան, ո­րոնց միա­ցավ նաև Ա­քի­տո­փե­լը՝ թա­գա­վո­րի ա­մե­նա­մոտ մարդ­կան­ցից մե­կը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է ա­ռաջ­նոր­դը միայ­նու­թյան և դառ­նու­թյան ժա­մե­րը վե­ րապ­րել ար­ժա­նա­պատ­վո­րեն։ Նա ընկճ­վե­լու ու հանձն­վե­լու ի­րա­վունք չու­ նի։ Ի՛նքն է նա­վա­պե­տը։ Բո­լո­րը կա­րող են լքել նա­վը, միայն ոչ նա­վա­պե­տը։ Ա­ռաջ­նոր­դը պետք է պայ­քա­րի մինչև վերջ։ Սա­կայն մի՞­թե նա մարդ չէ։ Մի՞­ թե նա զգաց­մունք­ներ, հույ­զեր չու­նի, մի՞­թե նրա սիր­տը չի ցա­վում այն­պես, ինչ­պես բո­լո­րի­նը։ Սա­կայն ո՞ւմ է դա մտա­հո­գում… Այ­սօր­վա տեքս­տը բա­ցում է մեզ, որ կա Մե­կը, Ում հա­մար կարևոր են յու­ րա­քանչ­յու­րի զգաց­մունք­նե­րը, Մե­կը, Ով ցան­կա­նում է հոգ տա­նել ա­մեն մե­ կի մա­սին։ Նրան է դի­մում Դա­վի­թը մխի­թա­րու­թյուն գտնե­լու հա­մար․ «Ինձ մտիկ ա­րա և­ո­ղոր­միր ինձ»։ «­Հա­լած­ված» բա­ռը (եբ­րա­յե­րեն «ցարահ») փո­խան­ցում է հո­գե­բա­նա­ կան և հու­զա­կան ցա­վի գա­ղա­փա­րը։ Այս բառն ա­ռա­ջին ան­գամ հան­դի­ պում է Հով­սե­փի պատ­մու­թյան մեջ, երբ նրա եղ­բայր­ներն ա­սում են․ «Ի­րավ մենք մեր եղ­բոր վրա­յով հան­ցա­վոր ենք, ո­րով­հետև տե­սանք նրա հո­գու նե­ղու­թյու­նը, երբ որ նա մեզ ա­ղա­չում էր, և չլ­սե­ցինք» (Ծնն­դոց 42.21)։ Հով­սեփն ա­ռաջ­նորդ էր, ում մեր­ժե­ցին ու լքե­ցին։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­ցել Դա­վի­թի ու հա­զա­րա­վոր ա­ռաջ­նորդ­նե­րի կյան­քում, ո­րոն­ցից մեկն էլ գու­ ցեև դու ես։ Բայց Հի­սու­սը կող­քիդ է, Նա պատ­րաստ է զո­րաց­նել քեզ, ուժ տալ դա­ վադ­րու­թյուն­նե­րը, դի­մադ­րու­թյուն­ներն ու հա­կա­ռա­կու­թյուն­նե­րը հաղ­թա­ հա­րե­լու հա­մար։ Մի՛ վա­խե­ցիր։ Ե­թե տա­ռա­պում ես, դի­մի՛ր ա­մե­նա­զոր Աստ­ծուն․ «Ինձ մտիկ ա­րա և­ո­ղոր­միր ինձ, որ մե­նակ և խեղճ եմ ես»։ ——————————————————————————————————————— 247

օգոստոս

22

Ո՞ՒՄ ՄՈՏ Է ԶՈ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

«Իմն է խոր­հուր­դը և հա­ջո­ղու­թյու­նը, ես եմ հան­ճա­րը, զո­րու­թյու­նը իմն է» (Ա­ռա­կաց 8.14)։ Աշ­խար­հում շատ ու­ժեղ մար­դիկ կան։ Ռու­սաս­տա­նից մի ծան­րորդ 760 տոն­նա կշռող ջեր­մա­նավ է քարշ տվել նա­վա­հանգս­տի եր­կայն­քով՝ անց­ նե­լով 20 մետր տա­րա­ծու­թյուն։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Աստ­ված ա­սում է, որ ճշմա­րիտ զո­րու­թյունն Ի­րենն է։ Սա­կայն մի՞­թե մենք զո­րու­թյուն չու­նենք։ Ներ­կա­յումս շատ է խոս­վում այն մա­սին, որ մարդն օժտ­ված է ինչ-որ ներ­ քին, գրե­թե կա­խար­դա­կան է­ներ­գիա­յով։ Կենտ­րո­նա­ցի՛ր, դո՛ւրս հա­նիր այդ է­ներ­գիան, գոր­ծի՛ր մտքի ու­ժով, այս­պի­սի հոր­դոր­ներ կա­րե­լի է գտնել ինք­ նա­զար­գաց­ման մա­սին գրքե­րի է­ջե­րում։ Որ­քա՞ն ճշմար­տու­թյուն կա նման պնդում­նե­րում։ Որ­քա՞ն զո­րու­թյուն կա մար­դու մեջ։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը սո­վո­րեց­նում է, որ զո­րու­թյունն Աստ­ծուց է։ Նրա­նից է ճշմա­րիտ ի­մաս­տու­թյունն ու խոր­հուր­դը։ Մարդ­կա­յին զո­րու­թյու­նը ձեռք­բե­ րո­վի է, ոչ թե բնա­ծին։ Մենք ու­ժեղ ենք այն­քան, որ­քան զո­րու­թյուն տա­լիս է մեզ Աստ­ված։ Մենք գնա­հատ­ված ենք ոչ թե նրա հա­մար, որ մենք ինք­ներս ա­մե­նաու­ժեղ­ներն ու լա­վա­գույն­ներն ենք, այլ որ Աստ­ված է գնա­հա­տում մեզ։ Եր­ջա­նիկ լի­նե­լու ու կյան­քից բա­վա­կա­նու­թյուն ստա­նա­լու հա­մար անհ­ րա­ժեշտ է ա­մեն օր դի­մել ի­մաս­տու­թյան անս­պառ Աղբ­յու­րին։ Աստ­ված է ստեղ­ծել այս աշ­խար­հը, և­ոչ ոք չի կա­րող Նրա­նից ա­վե­լի լավ ճա­նա­չել այն։ Ոչ ոք, բա­ցի Աստ­ծուց, չի կա­րող եր­ջան­կու­թյան տա­նող ա­վե­լի ու­ղիղ ճա­ նա­պարհ ցույց տալ։ Մար­դը չի սի­րում խոր­հուրդ­նել լսել, նա նա­խընտ­րում է խոր­հուրդ­նել տալ։ Նրան դուր է գա­լիս խե­լա­ցի ու ինք­նա­բա­վա­րար­ված լի­նե­լը։ Սա դար­ ձել է փոր­ձու­թյան մի մաս։ Օձն ա­սաց Ե­վա­յին․ «Ձեր աչ­քե­րը կբաց­վեն, և Աստ­ծո պես կլի­նեք՝ բա­րին և չա­րը գի­տա­ցող» (Ծնն­դոց 3.5)։ Որ­քա՜ն գայ­ թակ­ղիչ է նման­վել Աստ­ծուն։ Այս պա­հից սկսվեց մար­դու ինք­նաստ­վա­ծաց­ ման պատ­մու­թյու­նը։ Մար­դուն դուր է գա­լիս խա­ղալ աստ­ծո դե­րը։ Նա փոք­ րիկ աստ­ված­ներ է հո­րի­նում և­ի­րեն դրան­ցից մեկն է երևա­կա­յում։ Ո՞ւմ են պետք հոր­դոր­ներն ու խոր­հուրդ­նե­րը։ «Ես ու­ժեղ եմ», - հայ­տա­ րա­րում է մար­դը։ Սր­տի խոր­քում նա ինքն էլ չի հա­վա­տում այդ ա­նի­մաստ հո­րին­ված­քին, սա­կայն հա­մա­ռո­րեն ի­րենն է պնդում՝ չնա­յած բո­լոր հու­սա­ հա­տու­թյուն­նե­րին ու ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րին։ Դու այ­սօր ի­մաս­տուն խորհր­դի կա­րի՞ք ու­նես, որ­պես­զի կարևոր ո­րո­շում կա­յաց­նես։ Դու քեզ հոգ­նած ու թո՞ւյլ ես զգում, նոր ու­ժի կա­րի՞ք ու­նես։ Գնա՛ Հի­սու­սի մոտ։ Նա միշտ պատ­րաստ է գրկա­բաց ըն­դու­նել քեզ և Իր բո­լոր զա­վակ­նե­րին։ Միայն Նրա­նում ենք մենք ա­պաս­տան, թեթևու­թյուն ու զո­րու­թյուն գտնում, որ­պես­զի դի­մա­նանք մեզ բա­ժին ըն­կած հոգ­սե­րի ծանր բե­ռին։ Նա խոս­տա­նում է կիս­վել քեզ հետ մե­ծա­գույն գան­ձե­րով․ «Իմն է խոր­հուր­դը և հա­ջո­ղու­թյու­նը, ես եմ հան­ճա­րը, զո­րու­թյու­նը իմն է»։ ——————————————————————————————————————— 248

ԵՍ Ա­ՊԱ­ՎԻ­ՆՈՒՄ ԵՄ ՔԵԶ

օգոստոս

23

«Բայց ես քեզ եմ հույս դրած, ով Տեր, ա­սում եմ, թե՝ Դու ես իմ Աստ­ վա­ծը» (­Սաղ­մոս 31.14)։ Հոգևոր կյան­քը խոր ան­հա­տա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն է։ Գո­յու­թյուն չու­նի խմբա­կա­յին հա­վա­տար­մու­թյուն Աստ­ծուն։ Ի­հար­կե, հա­սա­րա­կու­թյունն ազ­դում է ան­հա­տի կյան­քի վրա, սա­կայն քո ե­կե­ղե­ցու Աստ­վա­ծը կա­րող է և քո Աստ­վա­ծը չլի­նել, իսկ ե­կե­ղե­ցու հոգևոր ա­ճը չի նշա­նա­կում, որ դու նույն­պես ա­ճում ես։ Սե­փա­կան խիղ­ճը հանգս­տաց­նե­լու հա­մար մար­դը հակ­ված է նա­յել մյուս­ նե­րին։ Հար­մար է թաքն­վել ու­րիշ­նե­րի թի­կուն­քում, բո­լո­րի հետ միա­սին նա­ յել միև­նույն ուղ­ղու­թյամբ, «քայ­լել հա­մըն­թաց»։ Դա­վի­թը խո­սում է ան­ձամբ իր մա­սին․ «Բայց ես…»։ Հնա­րա­վոր է, որ այն լա­վա­գույ­նը, որ Աստ­ված ու­ղար­կում է ինձ ծա­նոթ մարդ­կանց, չդրդի նրանց ըն­դու­նել Նրան որ­պես Տեր։ Հնա­րա­վոր է, մարդ­կանց կյան­քում տե­ղի ու­նե­ցող ա­մե­նօր­յա հրաշք­ նե­րը չո­գեշն­չեն նրանց վստա­հել Աստ­ծուն։ Ես չեմ ու­զում, որ այդ ա­մենն ազ­դի իմ հոգևոր կյան­քի վրա, ես Քեզ եմ ա­պա­վի­նում, ով Տեր։ Սա խոր անձ­նա­կան հա­վա­տի ար­տա­հայ­տու­թյուն է։ «Դու ես իմ Աստ­վա­ ծը»։ Հաղ­թա­նա­կի գաղտ­նի­քը՝ իմ սրտում բնակ­ված Աստ­վածն է։ Մար­դիկ կա­րող են ին­ձա­նից խլել ա­մեն ինչ, բայց միայն ո՛չ վստա­հու­թյու­նը, ո­րը ես զգում եմ իմ Աստ­ծո նկատ­մամբ, քա­նի որ ես ճա­նա­չում եմ Նրան։ Սաղ­մոս­նե­րում հոգևոր կյան­քը նկա­րագր­վում է որ­պես սի­րո ան­քակ­տե­լի փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ Աստ­ծո և մար­դու միջև։ Դա­վի­թը փա­ռա­բա­նում էր Աստ­ծուն, Ում սի­րում էր, Ում դի­մում էր ա­ռա­վոտ­յան, կե­սօ­րին և­ե­րե­կո­ յան, նույ­նիսկ գի­շե­րը։ Հի­շի՛ր, թե ին­չո՞ւ է քրիս­տո­նեու­թյու­նը քրիս­տո­նեու­թյուն կոչ­վում։ Ին­չո՞ւ այն «ե­կե­ղե­ցա­կա­նու­թյուն» չի ան­վան­վում։ Ե­կե­ղե­ցին շատ մեծ դեր ու­նի քրիս­տոն­յա­յի կյան­քում։ Սա­կայն ե­կե­ղե­ցա­կան կյան­քի փոր­ձա­ռու­թյու­նը ի­մաստ ու ար­ժեք ու­նի միայն այն դեպ­քում, երբ անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­ թյուն­ներ կան Քրիս­տո­սի հետ։ Ա­ռանց Նրա կա­րե­լի է ե­կե­ղե­ցու ան­դամ լի­ նել, բայց ոչ քրիս­տոն­յա։ Մինչ կգնաս աշ­խա­տան­քի, ուս­ման վայր կամ մեկ այլ տեղ, խոր­հի՛ր, թե ին­չո՞վ է ար­տա­հայտ­վում քո՛ քրիս­տո­նեու­թյու­նը։ Արդ­յո՞ք Հի­սուսն է հույ­ սե­րիդ, մտահ­ղա­ցում­նե­րիդ ու ձգտում­նե­րիդ կենտ­րո­նում, թե՞ ըն­դա­մենն ան­վա­նա­կան քրիս­տոն­յա ես, ո­րի մա­սին հի­շում ես շա­բա­թը մեկ ան­գամ միայն։ Այս օ­րը դարձ­րո՛ւ Հի­սու­սի հետ շփման ա­ռանձ­նա­հա­տուկ օր։ Խո­սի՛ր Նրա հետ կաս­կած­նե­րիդ մա­սին, հարց­րո՛ւ Նրան այն ա­մե­նի մա­սին, ինչն ան­հանգս­տաց­նում է քեզ, ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­ յաց­նե­լու հա­մար։ Մի քայլ ան­գամ մի՛ ա­րա ա­ռանց Քրիս­տո­սի։ Կրկ­նի՛ր հա­ մոզ­վա­ծու­թյամբ․ «Բայց ես քեզ եմ հույս դրած, ով Տեր, ա­սում եմ, թե՝ Դու ես իմ Աստ­վա­ծը»։ ——————————————————————————————————————— 249

օգոստոս

24

Ո­ՐՈ­ՇՈՒ­ՄԸ ՔՈՆՆ Է

«Ե­թե ի­մաս­տուն ես, քեզ հա­մար ես ի­մաս­տուն, ե­թե ծաղր ա­նող ես, միայն դու ես վնա­սը քա­շե­լու» (Ա­ռա­կաց 9.12)։ Մար­դիկ ա­զատ են ծնվում։ Նրանց միջև տար­բե­րու­թյունն այն է, թե ով ինչ ճա­նա­պարհ է ընտ­րում։ Ո­մանք գնում են դե­պի բա­րին, ո­մանք էլ՝ դե­պի չա­րը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ա­մեն դեպ­քում ընտ­րու­ թյան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը մերն է։ Ան­հա­ջո­ղու­թյու­նը կա­րող է հար­յու­րա­վոր պատ­ճառ­ներ ու­նե­նալ. ե­ղա­ նակ, հան­գա­մանք­ներ, սահ­մա­նա­փակ հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ, բազ­մա­թիվ այլ խնդիր­ներ։ Սա­կայն մեզ դժվար է ըն­դու­նել, որ պար­տու­թյուն­նե­րի մե­ ծա­մաս­նու­թյան պատ­ճա­ռը մեր իսկ սխալ ո­րո­շում­ներն են։ Ե­թե դու Աստ­ծուց խոր­հուրդ ես հարց­նում և­ այն կի­րա­ռում ես քո կյան­ քում, Նրա ի­մաս­տու­թյու­նը քեզ բա­րիք կպարգևի ու հաղ­թա­նա­կի կհասց­ նի։ Բայց, ե­թե մար­դը գի­տի, թե որ­տե­ղից է միա­նում լույ­սը, սա­կայն գի­ տակ­ցա­բար մնում է մթու­թյան մեջ, ո՞վ մե­ղա­վոր կլի­նի, երբ նա սայ­թա­քի ու ցա­վոտ հար­ված ստա­նա։ Աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րը լույս են։ Դրանք լու­սա­վո­րում են կյան­քիդ ճա­ նա­պար­հը, որ­պես­զի վստա­հո­րեն հաս­նես նպա­տա­կիդ։ Ա­ռանց լույ­սի մար­ դը մո­լոր­վում է, ընկ­նում, չի կա­րո­ղա­նում գտնել այն, ինչ փնտրում է։ Ո­րոշ մարդ­կանց մա­սին ա­սում են. լու­սա­վոր մարդ, լու­սա­վոր հո­գի, լու­սա­ վոր միտք։ Ա­սում են, որ մար­դու դեմ­քը փայ­լում է ու­րա­խու­թյու­նից։ Ո­մանց մա­սին էլ ա­սում են, որ նա մռայլ է, մռայլ հա­յացք ու­նի, կամ մութ հո­գի։ Քո ներ­սում խա­վար կլի­նի, թե լույս, պայ­մա­նա­վոր­ված է քո՛ իսկ ո­րո­շում­ նե­րից։ Ճա­կա­տա­գիրդ կախ­ված չէ լուս­նից կամ աստ­ղե­րից, ա­նու­նիդ նշա­ նա­կու­թյու­նից կամ ծննդյանդ տա­րեթ­վից։ Աստ­ված մար­դուն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու կա­րո­ղու­թյուն է տվել։ Ոչ ոք չի ծնվում ներ­քին խա­վա­րով կամ լույ­սով։ Մար­դը պետք է փնտրի ու գտնի ճշմա­րիտ լույ­սը, ո­րը բխում է բո­լո­ րին հա­սա­նե­լի աստ­վա­ծա­յին հոր­դոր­նե­րից։ Աստ­ծո Խոս­քը պայ­ծառ ճրագ է, ո­րը ցրում է ցան­կա­ցած խա­վար։ Թող քո ո­րո­շում­նե­րը ի­մաս­տո՛ւն լի­նեն։ Փնտ­րի՛ր Աստ­ծո Խոս­քի լույ­սը։ Ո­րո­շո՛ւմ կա­յաց­րու հետևել Նրա խրատ­նե­րին։ Հի­սու­սի հետ քեզ մե­ծա­ գույն հաղ­թա­նակ­ներ են սպաս­վում։ Ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր, ո­րով­հետև «ե­թե ի­մաս­տուն ես, քեզ հա­մար ես ի­մաս­տուն, ե­թե ծաղր ա­նող ես, միայն դու ես վնա­սը քա­շե­լու»։

——————————————————————————————————————— 250

ԲԱ­ՐԵ­ԿԵ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒՆ

օգոստոս

25

«Նրա ան­ձը բա­րու­թյան մեջ կբնակ­վի, և նրա սե­րուն­դը եր­կի­րը կժա­ ռան­գի» (­Սաղ­մոս 25։ 13)։ Եբ­րա­յե­րեն «բա­րե­կե­ցու­թյուն» բա­ռը հնչում է այս­պես՝ «ցելեյ»։ Այս բա­ռը 65 ան­գամ հան­դի­պում է Հին Կ­տա­կա­րա­նում։ Ա­ռա­ջին ան­գամ այն օգ­տա­ գործ­վում է, երբ Աբ­րա­հա­մի ծա­ռան կա­տա­րում է ի­րեն հանձ­նա­րար­ված գոր­ծը. Ի­սա­հա­կի հա­մար կին է գտնում։ Աստ­վա­ծա­շունչն այս ա­մե­նը բա­ րե­կե­ցու­թյուն է ան­վա­նում (Ծնն­դոց 24.21)։ Աստ­վա­ծաշն­չում այս բառն ար­տա­հայ­տում է Աստ­ծուց տրված հա­ջո­ղու­ թյան գա­ղա­փա­րը։ Ո­զիա­յի փա­ռա­հեղ կա­ռա­վար­ման մա­սին պատ­մու­թյան մեջ աս­վում է, որ Աստ­ված նրան հա­ջո­ղու­թյուն տվեց (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26.5)։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Աստ­ված բա­րե­կե­ցու­թյուն է խոս­տա­նում ու­ժաս­ պառ, տագ­նա­պած ու վշտա­ցած մարդ­կանց, նրանց, ով­քեր այս ու այն կողմ են նետ­վում՝ այդ­պես էլ չգտնե­լով ի­րենց ո­րո­նա­ծը։ Սա խոս­տում է նրանց հա­մար, ով­քեր աշ­խա­տում են արևա­ծա­գից - արևա­ծագ, բայց աշ­ խա­տա­վար­ձը՝ որ­քան էլ այն բարձր լի­նի, չի բա­վա­կա­նաց­նում, բո­լո­րը հո­ սում է, ինչ­պես ա­վա­զը մատ­նե­րի ա­րան­քից։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ի­մաս­տով բա­րե­կե­ցու­թյու­նը կապ­ված չէ գու­մա­րի, նյու­թա­կան ու­նեց­ված­քի, ի­րե­րի հետ։ Այն կապ­ված է բա­վա­րար­վա­ծու­ թյան զգա­ցու­մի և ներաշ­խար­հի հետ։ Սա ու­րա­խու­թյուն է կա­տար­ված պար­տա­կա­նու­թյան գի­տակ­ցու­մից, ե­թե նույ­նիսկ ճա­նա­պար­հը դեռ ա­վարտ­ված չէ։ Հա­մա­րի երկ­րորդ մա­սում աս­վում է, որ այդ­պի­սի մար­դու սե­րուն­դը կժա­ ռան­գի եր­կի­րը։ Ի՞նչ երկ­րի մա­սին է խո­սում Դա­վի­թը։ Մի լա­վա­գույն վայ­րի մա­սին, հա­նուն ո­րի ամ­բողջ ու­ժով պայ­քա­րում ես, հա­նուն ո­րի շատ բան ես զո­հա­բե­րում, բայց, հնա­րա­վոր է, որ միայն ե­րե­խա­ներդ, կամ նույ­նիսկ թոռ­ներդ կմտնեն այն­տեղ։ Ճա­նա­պար­հը կա­րող է լի լի­նել խո­չըն­դոտ­նե­րով ու վտանգ­նե­րով։ Մի­գու­ ցե դժվար ու հոգ­նե­ցու­ցիչ օր ու­նե­նաս։ Սա­կայն, ե­թե կա­տա­րում ես ա­մե­ նօր­յա պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ, ա­պա­վի­նում ես Աստ­ծուն որ­պես բա­րե­կե­ ցու­թյան աղբ­յուր, հո­գիդ խա­ղա­ղու­թյուն կգտնի կյան­քի փո­թո­րիկ­նե­րի մեջ։ Դու կի­մա­նաս, թե ինչ և­ին­չու ես ա­նում այս երկ­րի վրա։ Ե­թե գի­տես ա­ռա­ քե­լու­թյունդ, ե­թե գտել ես ճա­նա­պար­հը, կյանքդ ի­մաս­տով կլցվի։ Մի՛ սահ­մա­նա­փակ­վիր նյու­թա­կա­նի մա­սին ե­րա­զանք­նե­րով։ Հետևի՛ր մարդ­կանց և վեր­լու­ծի՛ր զգաց­մունք­ներդ։ Կ­յան­քում փոքր ու­րա­խու­թյուն­ ներ փնտրիր, և մի՛ մո­ռա­ցիր, որ ե­թե մար­դու հա­յացքն ուղղ­ված է Աստ­ ծուն, «նրա ան­ձը բա­րու­թյան մեջ կբնակ­վի, և նրա սե­րուն­դը եր­կի­րը կժա­ ռան­գի»։

——————————————————————————————————————— 251

օգոստոս

26 ԴԱՍ­ՏԻԱ­ՐԱ­ԿՈՒ­ԹՅԱՆ ՆՊԱ­ՏԱ­ԿԸ

«Խրատ մեր­ժողն իր անձն է ա­նար­գում, բայց հան­դի­մա­նու­թյուն լսո­ ղը խելք կշա­հի» (Ա­ռա­կաց 15.32)։ Ե­թե կրակն այ­րում է ծա­ռը, այն կոր­ծան­վում է, իսկ ոս­կին կրա­կի մեջ՝ մաքր­վում է։ Կ­րակն աստ­վա­ծա­յին դաս­տիա­րա­կու­թյան, կյան­քի ճա­նա­ պար­հին հան­դի­պած փոր­ձու­թյուն­նե­րի ու դժվա­րու­թյուն­նե­րի խորհր­դա­ նիշն է։ Մենք պետք է հաս­կա­նանք, որ Աստ­ծո դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը ցավ չի պատ­ճա­ռում։ Ար­ցունք­ներն ու տխրու­թյու­նը չեն մտնում Աստ­ծո ծրագ­րի մեջ։ Աստ­ված միայն բա­րիք է ա­րա­րում։ Ե­թե ես մեր­ժում եմ դաս­տիա­րա­ կու­թյան պա­հե­րը, ա­պա վտան­գա­վոր ճա­նա­պար­հի վրա եմ, ես ար­հա­մար­ հում եմ սե­փա­կան կյանքս։ Այս աշ­խար­հում ո­չինչ տե­ղի չի ու­նե­նում ա­ռանց Աստ­ծո թույլտ­վու­թյան, և­ ե­թե Նա թույլ է տա­լիս, որ ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րը թա­կեն սրտիս դու­ռը, ա­պա միայն նրա հա­մար, որ­պես­զի Նրա հետ միա­սին գրեմ սե­փա­կան պատ­ մու­թյան ա­մե­նաս­քան­չե­լի գլուխ­նե­րը։ Աստ­վա­ծա­բա­նա­կան տե­սանկ­յու­նից դժբախ­տու­թյուն­նե­րը տե­ղի են ու­նե­նում Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի կյան­քում, երբ Նա կա­մե­նում է կան­խել է՛լ ա­վե­լի մեծ ու ա­հա­վոր դժբախ­տու­թյուն­ներ։ Եբ­րա­յե­րեն «մաաս» բա­յը, ո­րին հան­դի­պում ենք այս հա­մա­րում, «բա­ ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «մեր­ժել»։ Մար­դիկ մեր­ժում են ինչ-որ բան, երբ վրդով­ված են, հա­մա­ձայն չեն որևէ բա­նի հետ, երբ նրանց ինչ-որ բան դուր չի գա­լիս։ Մի՞­թե այս­պի­սի զգա­ցո­ղու­թյուն չենք վե­րապ­րում, երբ ինչ-որ բան չի ստաց­վում մեր կյան­քում։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, խո­չըն­դոտ­ներն Աստ­ծո ձեռ­ քում դառ­նում են մի­ջոց՝ պաշտ­պա­նե­լու մեզ ա­մե­նա­սոս­կա­լի ա­ղետ­նե­րից։ Ե­թե մենք Աստ­ծուց ըն­դու­նում ենք այն­պի­սի հիա­նա­լի պարգև­ներ, ինչ­ պի­սիք բա­րե­կե­ցու­թյունն ու ու­րա­խու­թյունն են, մի՞­թե չպետք է թույլ տանք Նրան զգաս­տաց­նել մեզ, երբ մեր մարդ­կա­յին բնու­թյու­նը տա­նում է մեզ ու­ղիղ դե­պի ստորջր­յա ժայ­ռե­րը։ Ոչ մի ցավ հա­վեր­ժա­կան չէ։ Յու­րա­քանչ­յուր դժբախ­տու­թյուն իր ա­վարտն ու­նի։ Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի հա­մար տա­ռա­պանք­նե­րը հա­վերժ չեն, քա­նի որ Աստ­ծո նպա­տա­կը ոչ թե մեզ կոր­ծա­նելն է, այլ կա­տա­րե­լու­թյան հասց­նե­լը։ Այ­սօր վե­րապ­րած ցավդ կան­հե­տա­նա։ Վա­ղը նոր օր կբաց­վի։ Նո­րից կշո­ ղա ա­րե­գա­կը, և կն­կա­տես, որ վե­րա­փոխ­վել ես դե­պի լա­վը, նո­րո­վի կնա­յես կյան­քին։ Խո­նար­հու­թյա՛մբ ըն­դու­նիր պա­տի­ժը։ Նույ­նիսկ, ե­թե այ­սօր քո կյան­քում ա­մեն ինչ չէ, որ բա­րե­հա­ջող է ըն­թա­ նում, և­ ե­թե երկն­քում ամ­պեր են կու­տակ­վում, հի­շի՛ր Տի­րոջ խոս­քե­րը․ «Խրատ մեր­ժողն իր անձն է ա­նար­գում, բայց հան­դի­մա­նու­թյուն լսո­ղը խելք կշա­հի»։

——————————————————————————————————————— 252

ՓՈ­ՍԻՑ ԴԵ­ՊԻ ՎԵՄ

օգոստոս

27

«Եվ ինձ հա­նեց կորս­տի հո­րից՝ տիղ­մոտ ցե­խից, և վե­մի վրա կանգ­ նեց­րեց ոտ­ներս, և գ­նացքս հաս­տա­տեց» (­Սաղ­մոս 40.2)։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում խոս­վում է փրկու­թյան հրա­շա­լի գոր­ծըն­թա­ցի մա­ սին։ Մեղ­քից հիմ­նո­վին կոր­ծան­ված մար­դը հան­կարծ թույլ է տա­լիս Հի­սուս Քրիս­տո­սին մտնել իր կյանք, ըն­դու­նում է Նրան որ­պես Փր­կիչ, և Տե­րը նրան Իր Թա­գա­վո­րու­թյան ժա­ռան­գորդ է դարձ­նում։ Ար­դեն ա­վե­լի քան քա­ռա­սուն տա­րի ես պատ­մում եմ Քրիս­տո­սի մա­սին՝ որ­պես մարդ­կա­յին բո­լոր խնդիր­նե­րի միակ լու­ծո­ղի։ Հան­դի­պել եմ մարմ­ նա­վա­ճառ­նե­րի, հա­մա­սե­ռա­մոլ­նե­րի և հան­ցա­գործ­նե­րի, մարդ­կանց, ով­ քեր գլոր­վել էին ան­հա­տակ ան­դուն­դը, սա­կայն վե­րա­փոխ­վել են Հի­սուս Քրիս­տո­սի զար­մա­նահ­րաշ շնոր­հով։ Այս հա­մա­րում Դա­վի­թը նկա­րագ­րում է, թե ինչ­պես է Աստ­ված փրկում ա­պաշ­խա­րող մե­ղա­վո­րին։ «Եվ ինձ հա­նեց կորս­տի հո­րից», - ա­սում է նա։ Դա­վի­թը նկա­տի ու­նի բան­տը։ Մեղ­քը բան­տա­խուց է, այն ստրկաց­նում է, թույլ չի տա­լիս հե­ռա­նալ ի­րե­նից և զր­կում է ա­զա­տու­թյու­նից։ Այն ժա­մա­նակ­վա բան­տե­րում ոչ մի հար­մա­րու­թյուն չկար։ Դրանք խո­րը հեղ­ձու­ցիչ փո­սեր էին՝ լի ան­մաք­րու­թյու­նով։ Սաղ­մո­սում այն տիղ­մոտ ցեխ է ան­վան­վում։ Մեղ­քի պատ­ճա­ռով Դա­վի­թը հայտն­վեց ան­հա­տակ ան­դուն­ դում, որ­տե­ղից ելք չկար։ Սա­կայն կա­րե­լի էր օգ­նու­թյուն խնդրել Աստ­ծուց, և Աստ­ված օգ­նու­թյան հա­սավ։ Հի­սու­սը միշտ մոտ է, Նա միշտ պատ­րաստ է գալ քեզ մոտ, երբ ա­պաշ­խա­րու­թյամբ դի­մում ես Նրան։ Նա ո­չինչ չի կա­ րող ա­նել ի­րեն ար­դա­րաց­նող, իր ա­րարք­նե­րի հա­մար բա­ցատ­րու­թյուն­ներ փնտրող մար­դու հա­մար։ Հա­մա­րը շա­րու­նա­կում է․ «Վե­մի վրա կանգ­նեց­ րեց ոտ­ներս»։ Ի՞նչ վե­մի մա­սին է խոս­քը։ Դա Հի­սուսն է՝ Փր­կու­թյան Վե­ մը։ Հի­մա մե­ղա­վորն ար­դեն ներ­ված է ու ա­զատ, ար­դա­րաց­ված է Հի­սուս Քրիս­տո­սով։ Նա փրկված է Քրիս­տո­սով, ո­րով­հետև «ու­րիշ ա­նուն էլ չկա երկն­քի ներքև մարդ­կանց տրված, ո­րով կա­րե­լի լի­նի մեզ փրկվել» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 4.12)։ Սա­կայն Հի­սու­սը չի սահ­մա­նա­փակ­վում սրա­նով։ Սաղ­մո­սում աս­վում է․ «գնացքս հաս­տա­տեց»։ Քայ­լե­լով քրիս­տո­նեա­կան ճա­նա­պար­հով՝ կզգաս, որ վստա­հո­րեն ա­ռաջ գնալն այն­քան էլ հեշտ չէ։ Ճա­նա­պար­հին փոր­ձու­ թյուն­ներ ու վտանգ­ներ են հան­դի­պում, ծնկներդ ծալ­վում են, սայ­թա­քում ես ու ընկ­նում։ Բայց Հի­սու­սը ոչ միայն փրկում է, այլև ա­ջակ­ցում է քեզ։ Նա ա­ռաջ­նոր­ դում է քեզ դե­պի հա­վեր­ժա­կան հաղ­թա­նակ։ Նա մե­զա­նում սկսեց Իր բա­րի գոր­ծը և, ան­կաս­կած, կկա­տա­րի մինչև վերջ (­Փի­լիպ­պե­ցիս 1.6)։ Ա­սա՛ գո­ հու­նա­կու­թյամբ․ «Եվ ինձ հա­նեց կորս­տի հո­րից՝ տիղ­մոտ ցե­խից, և վե­մի վրա կանգ­նեց­րեց ոտ­ներս, և գ­նացքս հաս­տա­տեց»։

——————————————————————————————————————— 253

օգոստոս

28

ԿՈՐ­ԾԱ­ՆԱ­ՐԱՐ Ո­ՐՈ­ԳԱՅԹ

«Տի­րոջ երկ­յու­ղը կե­նաց աղբ­յուր է մահ­վան ո­րո­գայթ­նե­րից խույս տա­լու հա­մար» (Ա­ռա­կաց 14.27)։ Կ­յանքն ա­վե­լին է, քան պար­զա­պես գո­յատևու­մը։ Աշ­խար­հը լի է մարդ­ կան­ցով, ով­քեր պար­զա­պես գո­յատևում են, չեն ապ­րում։ Շունչն ու սրտի զար­կե­րը ոչ թե կյան­քի, այլ գո­յատև­ման ա­պա­ցույց են։ Դու գո­յատևում ես մարմ­նով, բայց ապ­րում ես հո­գով։ «Տի­րոջ երկ­յու­ղը կե­նաց աղբ­յուր է», աս­վում է այ­սօր­վա հա­մա­րում։ Դա անս­պառ աղբ­յուր է։ Գե­տե­րի ու լճե­րի ջրա­ռա­տու­թյու­նը կախ­ված է անձրև­ նե­րից, և­ ա­մեն մի գետ սկիզբ է առ­նում իր ա­կուն­քից։ Հի­սուսն Ինքն է կեն­դա­նի ջրի աղբ­յուրն ու ա­կուն­քը։ Ե­թե ցան­կա­նում ես ապ­րել լիար­ժեք կյան­քով, պետք է ա­մեն օր գաս Հի­սու­սի մոտ։ Սա պար­զա­պես կրո­նա­կան ծի­սա­կարգ չէ. սա զո­րու­թյուն է տա­լիս կյան­քիդ։ Ե­թե այս­պես չես վար­վում, դա­դա­րում ես ապ­րել և­անց­նում ես պար­զու­նակ գո­յատև­ման։ Աստ­վա­ծա­յին աղբ­յու­րից ջուր խմո­ղը խույս է տա­լիս մահ­վան ո­րո­գայթ­ նե­րից։ Ա­պա­գա­յի ճա­նա­պար­հը ժա­մա­նակն է, և դու տես­նում ես միայն այն ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը, ո­րում ապ­րում ես հի­մա։ Դու չգի­տես, թե ինչ վտան­ գի կամ խո­չըն­դո­տի կհան­դի­պես հա­ջորդ վայրկ­յա­նին։ Սա­կայն գո­յու­թյուն ու­նի մի հու­սա­լի ու­ղե­կից՝ Աստ­ծո Խոս­քը։ Լ­սել աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րը, ա­մեն օր գալ Հի­սու­սի մոտ՝ ի­մաս­տու­թյուն է, ոչ թե կրո­նա­կան ծի­սա­կա­տա­ րու­թյուն։ Աստ­ված բա­ցում է աչ­քերդ, և դու խու­սա­փում ես ճա­նա­պար­հի մա­հա­ցու ո­րո­գայթ­նե­րից։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը գրե­թե նույ­նու­թյամբ կրկնում է Ա­ռա­կաց 13.14-ը։ Պար­զա­պես այն­տեղ «Տի­րոջ երկ­յուղ» ար­տա­հայ­տու­թյան փո­խա­րեն օգ­ տա­գործ­վում է «ի­մաս­տու­նի օ­րեն­քը»։ Ս­րա­նից կա­րե­լի է եզ­րա­կաց­նել, որ երկ­յու­ղա­ծու­թյունն Աստ­ծո նկա­տամբ դրսևոր­վում է Նրա խրատ­նե­րին հետևե­լու մեջ։ Ա­րար­ված էա­կին դա դժվար է ցան­կա­նալ։ Մար­դուն հա­ճե­լի է սո­վո­րեց­ նել, ոչ թե սո­վո­րել, նա ցան­կա­նում է, որ ի­րեն հետևեն, ոչ թե ին­քը հետևի ու­րիշ­նե­րին։ Եվ այ­դու­հան­դերձ, այ­լոց օգ­նե­լու հա­մար դու ինքդ պետք է օգ­ նու­թյուն ըն­դու­նես, իսկ դա պա­հան­ջում է կյան­քի նկատ­մամբ այլ վե­րա­ բեր­մունք։ Շատ դեպ­քե­րում, գոր­ծերն ար­տա­քին աշ­խար­հում ձա­խող­վում են, ո­րով­ հետև ինչ-որ բան ձա­խող­վում է մար­դու նե­րաշ­խար­հում։ Ճշ­մա­րիտ փո­փո­ խու­թյունն սկսվում է ներ­սից։ Մի՛ փոր­ձիր մեծ գոր­ծեր կա­տա­րել քե­զա­նից դուրս, ե­թե դա չես ա­րել քո ներ­սում։ Դա Հի­սուս Քրիս­տո­սի աշ­խա­տանքն է։ Քո խնդիրն է՝ ա­մեն օր դի­մել Նրան և պատ­րաստ լի­նել սո­վո­րե­լու Նրա­նից։ Թող այս օ­րը քեզ հա­մար դառ­նա ներ­քին փո­փո­խու­թյան օր։ Թո՛ւյլ տուր Հի­սու­սին ա­ռաջ­նոր­դել քեզ և ցույց տալ հնա­րա­վոր վտանգ­նե­րը։ Հի­շի՛ր, որ «Տի­րոջ երկ­յու­ղը կե­նաց աղբ­յուր է մահ­վան ո­րո­գայթ­նե­րից խույս տա­լու հա­մար»։ ——————————————————————————————————————— 254

օգոստոս

ՑՆ­ԾՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԱՐԵՎԱ­ԾԱ­ԳԻՆ

29

«Ո­րով­հետև նրա բար­կու­թյու­նը ակն­թար­թի չափ է, բայց նրա քաղց­ րու­թյու­նը՝ բո­լոր կյան­քում. ի­րի­կու­նը լաց է գա­լիս, իսկ ա­ռա­վո­տը՝ ցնծու­թյուն» (­Սաղ­մոս 30.5)։ Շատ հա­ճախ մար­դիկ հի­վան­դու­թյուն­նե­րը կա­պում են Աստ­ծո պատ­ժի հետ։ Աստ­վա­ծաշն­չում բազ­միցս օգ­տա­գործ­վում է Աստ­ծո բար­կու­թյուն՝ «յարահ» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը, սա­կայն այն ոչ մի կերպ չի կա­րող հա­մե­ մատ­վել «քացափ»՝ մարդ­կա­յին բար­կու­թյան հետ։ Արդ­յո՞ք դու Աստ­ծուն պատ­կե­րաց­նում ես որ­պես զայ­րաց­կոտ հայր՝ բար­ կա­ցած, կարմ­րա­տա­կած դեմ­քով, Ով ցան­կա­նում է խիստ պատ­ժել քեզ։ Ի­հար­կե, ոչ։ Սա­կայն ցա­վի պա­հին Դա­վի­թը մտա­ծում էր, որ Աստ­ված պատ­ժում է ի­րեն։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վի­թը շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նում Աստ­ծուն, որ հի­վան­դու­թյու­նը նա­հան­ջել է։ Այս կյան­քում ա­մեն բան ան­ցո­ղիկ է. և՛ ու­րա­խու­թյուն­նե­րը, և՛ դառ­նու­թյուն­նե­րը։ Փառք Աստ­ծուն, որ ա­մեն վատ բան իր ա­վարտն ու­նի։ Հա­մա­րի հա­մա­տեքս­տից հաս­կա­նա­լի է դառ­նում, որ Դա­վի­թը հենց նոր էր ա­պա­քին­վել հի­վան­դու­թյու­նից, որն սպառ­նում էր խլել նրա կյան­քը։ «Ով Տեր իմ Աստ­ված, ես դե­պի քեզ ա­ղա­ղա­կե­ցի, և դու բժշկե­ցիր ինձ։ Տեր, դու իմ ան­ձը հա­նե­ցիր գե­րեզ­մա­նից, և­ ինձ կեն­դա­նի պա­հե­ցիր փո­սի մեջ մտնող­նե­րից», - ա­սում է նա նա­խորդ հա­մար­նե­րում։ Դա­վի­թին բժշկող Աստ­վա­ծը նաև քո Աստ­վածն է։ Ե­թե այ­սօր հի­վանդ ես կամ հի­վանդ է քեզ հա­րա­զատ մե­կը, վստա­հի՛ր Աստ­ծուն, Ով բժշկում և կեն­դա­նի է պա­հում մեզ։ Երբ ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րից մե­կը հի­վան­դա­նում է, նրա հետ միա­սին տա­ռա­պում են նաև մյուս­նե­րը։ Բո­լո­րին նույն հարցն է տան­ջում. ի՞նչ է կա­տար­վում։ Ա­պա­գան ան­հույս է թվում։ Սա­կայն լա­ցի ժա­մե­րին պետք է հի­շել, որ լու­սա­բա­ցի հետ կվե­րա­դառ­նա ու­րա­խու­թյու­նը։ Այս­պի­սին է Աստ­ ծո խոս­տու­մը։ Հո­բը հաս­կա­ցել էր դա իր սե­փա­կան փոր­ձից։ Թշ­նա­մին նրան գցել էր հի­վան­դու­թյուն­նե­րի ու դժբախ­տու­թյուն­նե­րի ան­դուն­դը։ Հայտն­վե­լով սար­ սա­փե­լի վի­ճա­կի մեջ, նա կրկնում էր․ «Իսկ ես գի­տեմ, որ Փր­կիչս կեն­դա­նի է, և նա վեր­ջը պի­տի կանգ­նի հո­ղի վրա» (­Հոբ 19.25)։ Այդ­պես էլ ե­ղավ։ Աստ­ված վե­րա­կեն­դա­նաց­րեց նրան, և թշ­նա­մին ստիպ­ված էր նա­հան­ջել։ Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ ծա­ռա­յի կյան­քում ծա­գեց մի նոր լու­սա­բաց։ Մի՛ հու­սա­հատ­վիր, մի՛ ընկճ­վիր, պա­հի՛ր հա­վատդ։ Աստ­ված եր­բեք թույլ չի տա, որ հայտն­վես այն­պի­սի փոր­ձու­թյան մեջ, որն ան­կա­րող լի­նես հաղ­ թա­հա­րել։ Քո Փր­կի­չը կգա, չի ու­շա­նա։ Ե­թե քեզ թվա, թե Աստ­ված բար­կա­նում է քեզ վրա, հի­շի՛ր․ «Ո­րով­հետև նրա բար­կու­թյու­նը ակն­թար­թի չափ է, բայց նրա քաղց­րու­թյու­նը՝ բո­լոր կյան­քում. ի­րի­կու­նը լաց է գա­լիս, իսկ ա­ռա­վո­տը՝ ցնծու­թյուն»։

——————————————————————————————————————— 255

օգոստոս

30 Ե­ՐԱ­ՆԻ ՏԻ­ՐՈՋՆ Ա­ՊԱ­ՎԻ­ՆՈ­ՂԻՆ

«Խոս­քի մա­սին խե­լոք վար­վո­ղը բա­րիք կգտնի, և նա, որ Տի­րոջն է ա­պա­վի­նում՝ ե­րա­նի նրան» (Ա­ռա­կաց 16.20)։ Կ­յան­քը միայն ծաղ­կող դաշտ չէ, հան­դի­պում են նաև փշա­պատ մա­ցա­ ռուտ­ներ։ Ա­մեն օր խնդիր­ներ են ա­ռա­ջա­նում, և դ­րանց առ­կա­յու­թյան դեպ­ քում մար­դը կա­րող է ընտ­րել եր­կու­սից մե­կը. վստա­հել Աստ­ծուն և հետևել Նրա խրատ­նե­րին, կամ ա­պա­վի­նել սե­փա­կան բա­նա­կա­նու­թյա­նը և ձգ­տել ինք­նու­րույն ա­զատ­վել խնդիր­նե­րից։ Վս­տա­հու­թյունն անհ­րա­ժեշտ պայ­ման է ցան­կա­ցած հա­րա­բե­րու­թյան զար­գաց­ման հա­մար։ Ա­ռանց վստա­հու­թյան անհ­նար է ապ­րել։ Մեր կյան­քը պա­հան­ջում է վստա­հե­լու ու­նա­կու­թյուն։ Ա­ռանց վստա­հու­թյան չկան ըն­ կեր­ներ, ըն­տա­նիք, հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն։ Շատ հա­ճախ վստա­հու­թյու­նը չի ար­դա­րաց­վում։ Նույ­նիսկ լավ մտադ­րու­թյուն­ներ ու­նե­ցող և­իր պար­տա­ կա­նու­թյուն­նե­րը կա­տա­րել ցան­կա­ցող մար­դը սահ­մա­նա­փակ­ված է իր իսկ բնույ­թով։ Ես կա­րող եմ խոս­տա­նալ ըն­կե­րոջս, որ խնամ­քով կվե­րա­բեր­վեմ նրա ի­րի հետ, սա­կայն պա­տա­հա­կան փչաց­նում եմ այն։ Մարդ­կա­յին խոս­տում­նե­րը հու­սա­լի չեն, քա­նի որ դրանք մարդ­կա­յին են։ Շատ հա­ճախ մար­դիկ ա­ռաջ­նորդ­վում են ե­սա­սի­րա­կան ու կեղծ դրդա­ պատ­ճառ­նե­րով։ Մենք ծնվում ենք մեղ­քով վա­րակ­ված սրտով։ Մարդ­կա­յին գա­ղա­փար­նե­րը փխրուն են և սահ­մա­նա­փակ, քա­նի որ սահ­մա­նա­փակ է մեր գո­յու­թյու­նը։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ միայն Տի­րոջն ա­պա­վի­նո­ ղը բա­րիք կստա­նա։ Անմ­տու­թյուն է ա­պա­վի­նել սե­փա­կան սահ­մա­նա­փակ ու­ժե­րին՝ ա­մե­նա­կա­րող Աստ­ծուն հու­սա­լու փո­խա­րեն։ Անհ­նար է միա­ժա­ մա­նակ ա­պա­վի­նել և՛ Աստ­ծուն, և՛ սե­փա­կան ան­ձին։ Աստ­ծո հան­դեպ վստա­հու­թյու­նը նշա­նա­կում է լիար­ժեք ինք­նան­վի­րում, հնա­զան­դու­թյուն և խո­նար­հու­թյուն։ Այս հատ­կա­նիշ­նե­րը բնո­րոշ չեն մարդ­կա­յին էու­թյա­նը, սա­կայն հենց դրանք են տա­նում դե­պի հաղ­թա­նակ։ Եվ մենք պետք է սո­վո­ րենք ա­պա­վի­նել Տի­րո­ջը։ Այ­սօր, ինչ­պես ե­րեկ, ինչ­պես և վա­ղը, ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու օր է։ Դու կեն­դա­նի ես, նշա­նա­կում է ա­մեն օր ընտ­րու­թյան առջև ես կանգ­նում։ Բա­ րի՞ք, թե՞ չա­րիք, սե՞ր, թե՞ ա­տե­լու­թյուն, հա­վա­տար­մու­թյո՞ւն, թե՞ դա­վա­ ճա­նու­թյուն։ Թո՛ւյլ տուր Աստ­ծուն ուղ­ղոր­դել քեզ։ Ա­րա­րիչն ա­վե­լի լավ գի­տի ճա­նա­պար­հը, քան ա­րար­ված էա­կը։ Եվ Աստ­ված միշտ կա­տա­րում է Իր խոս­տում­նե­րը։ Այ­սօր դուրս գա­լով տա­նից, վստա­հի՛ր կյանքդ Աստ­ծուն, խնդրի՛ր Նրան սո­վո­րեց­նել քեզ ապ­րել, ո­րով­հետև «խոս­քի մա­սին խե­լոք վար­վո­ղը բա­րիք կգտնի, և նա, որ Տի­րոջն է ա­պա­վի­նում՝ ե­րա­նի նրան»։

——————————————————————————————————————— 256

օգոստոս

ՓՐ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՆԵ­ՂՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԻՑ

31

«Շատ են ար­դա­րի նե­ղու­թյուն­նե­րը, բայց Տերն այն ա­մե­նից փրկում է նրան» (­Սաղ­մոս 34.19)։ Մարդ­կանց մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը, ո­րոն­ցից ես նա­մակ­ներ եմ ստա­նում, ինչ-որ դժբախ­տու­թյուն­ներ են վե­րապ­րում։ Եվ շա­տե­րը նույն հարցն են տա­լիս․ «Ին­չո՞ւ ա­մեն ան­գամ, երբ ու­զում եմ մո­տե­նալ Հի­սու­սին, կյան­քիս խնդիր­ներն ա­վե­լա­նում են»։ Պա­տաս­խա­նը կա­րող ենք գտնել այ­սօր­վա հա­մա­րում, որ­տեղ եր­կու միտք է ար­տա­հայտ­վում. ա­ռա­ջին. ար­դա­րի կյան­քում կա­րող են դժբախ­ տու­թյուն­ներ լի­նել, երկ­րորդ. բայց Տե­րը կա­զա­տի ար­դա­րին բո­լոր դժբախ­ տու­թյուն­նե­րից։

Ե­թե ցան­կա­նում ես ճշմա­րիտ քրիս­տոն­յա լի­նել, պատ­րա՛ստ ե­ղիր և՛ մե­կին, և՛ մյու­սին։ Ա­ռա­ջի­նը տե­ղի է ու­նե­նում այս աշ­խար­հում. դու բախ­վում ես դժվա­րու­թյուն­նե­րի հետ։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը, դի­մե­լով փի­լիպ­ պե­ցի­նե­րին, գրում է․ «Եվ ձեզ Աստ­վա­ծա­նից այդ շնորհք ե­ղավ Քրիս­տո­ սի հա­մար, ոչ միայն հա­վա­տալ նրան, այլ նրա հա­մար չար­չար­վել էլ» (­Փի­լիպ­պե­ցիս 1.29), և Հի­սուսն Ինքն ա­սաց ա­շա­կերտ­նե­րին․ «Աշ­խարհ­ քում նե­ղու­թյուն կու­նե­նաք» (­Հով­հան­նես 16.33)։ Տա­ռա­պան­քը երկ­րա­յին կյան­քի մի մասն է։ Այն ան­խու­սա­փե­լի է, ա­ռա­ վել ևս նրանց հա­մար, ով­քեր ո­րո­շում են կա­յաց­րել հետևել Քրիս­տո­սին։ Սա­կայն Աստ­ված խոս­տա­նում է, որ վեր­ջում կփրկի Ի­րեն հա­վա­տա­րիմ մարդ­կանց բո­լոր նե­ղու­թյուն­նե­րից։ Շա­տե­րը եր­ջան­կու­թյու­նը պատ­կե­րաց­նում են որ­պես անխ­ռով կյանք, սա­կայն այս երկ­րում փա­փուկ խո­տե­րի մի­ջից դուրս են ցցվում սուր քա­ րե­րը, մութ ամ­պե­րը հա­ճախ ծած­կում են եր­կին­քը, և­ ու­րա­խու­թյու­նը փոխ­վում է ար­ցունք­նե­րի։ Դու կա­րող ես եր­ջա­նիկ լի­նել դժբախ­տու­թյուն­ նե­րի մեջ, ե­թե պահ­պա­նես վստա­հու­թյունդ, որ Տե­րը կա­զա­տի քեզ այդ ա­մե­նից։ Սաղ­մոս 34-ը փա­ռա­բա­նու­թյան հիմն է՝ նվիր­ված այն նշա­նա­կա­լից ի­րա­դար­ձու­թյա­նը, որ Աստ­ված ա­զա­տեց Իր ժո­ղովր­դին, այլ ոչ թե այն ի­րո­ղու­թյա­նը, որ Աստ­ծո զա­վակ­ներն ան­ցան դժվա­րու­թյուն­նե­րի մի­ջով։ Հաս­կա­նա­լով դա, մենք կա­րող ենք նո­րո­վի նա­յել աշ­խար­հին։ Աստ­ված բժշկում է վի­րա­վոր սիր­տը, մե­զա­նում վե­րա­կանգ­նում է փշրված հույ­սե­րը։ Աստ­ված խոս­տա­նում է փրկել քեզ դժբախ­տու­թյու­ նից, այլ ոչ թե բա­ցա­ռել կյան­քիդ բո­լոր ձա­խոր­դու­թյուն­նե­րը։ Այ­սօր սաս­տիկ տա­ռա­պո՞ւմ ես։ Սար­սա­փե­լի չէ։ Մինչ կսկսես բարձ­րա­ նալ դժվա­րու­թյուն­նե­րի սա­րը, հի­շի՛ր այ­սօր­վա հա­մա­րը, որ­պես­զի ողջ օր­վա ըն­թաց­քում կրկնես այն․ «Շատ են ար­դա­րի նե­ղու­թյուն­նե­րը, բայց Տերն այն ա­մե­նից փրկում է նրան»։

——————————————————————————————————————— 257

ՍԵՊՏԵՄԲԵՐ

Վ­ՐԵԺ

սեպտեմբեր

1

«Մի ա­սիր․ ­Չա­րու­թյան փո­խա­րե­նը հա­տու­ցեմ, Տի­րո­ջը հու­սա­ցիր, և նա քեզ կա­զա­տի» (Ա­ռա­կաց 20.22)։ Վ­րե­ժի ծա­րա­վը մար­դու բնա­կան ար­ձա­գանքն է վի­րա­վո­րան­քի և­ ի­րեն պատ­ճա­ռած չա­րի­քի նկատ­մամբ։ Մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից գո­յու­թյուն ու­նի ար­դա­րա­ցի վրեժ։ Տ­րա­մա­բա­նա­կան է, որ չա­րիք կա­տա­րո­ղը ստա­ նում է իր ար­ժա­նին, սա­կայն այ­սօր­վա հա­մա­րում Տերն ա­սում է, որ մենք չպետք է չա­րու­թյա­նը չա­րու­թյամբ հա­տու­ցենք. հար­կա­վոր է միայն Տի­րո­ջը հու­սալ։ Թվում է, թե Աստ­ված կա­մե­նում է, որ մենք հաշտ­վենք ա­նար­դա­րու­թյան հետ։ Բայց ան­մեղ մարդն ին­չո՞ւ պետք է լու­ռու­մունջ դի­մա­նա ի­րեն պատ­ ճա­ռած չա­րի­քին։ Ո­րով­հետև վրեժն ա­վե­լի շատ վնա­սում է վրի­ժա­ռուին, քան վի­րա­վո­րո­ղին։ Մինչ կդառ­նա ա­րարք, վրեժն ի­րե­նից ներ­կա­յաց­նում է բա­ցա­սա­կան զգաց­մունք­նե­րի պայ­թյու­նավ­տանգ մի խառ­նուրդ, ո­րը բաղ­կա­ցած է զայ­ րույ­թից, վի­րա­վո­րան­քից, կա­տա­ղու­թյու­նից, հու­սա­հա­տու­թյու­նից և դառ­ նու­թյու­նից։ Այս բո­լոր զգաց­մունք­նե­րը բնո­րոշ են մար­դուն։ Բայց այն, ինչ բնու­թյամբ հա­տուկ է մեզ, ոչ միշտ է ճիշտ։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, շատ զգաց­մունք­ ներ թու­նա­վոր խառ­նուր­դի նման կոր­ծա­նում են ա­մե­նա­մա­քու­րը մար­դու մեջ, թթվի պես քայ­քա­յում ար­ժեք­ներն ու սկզբունք­նե­րը, զրկում մար­դուն ա­մե­նագլ­խա­վո­րից՝ հո­գու խա­ղա­ղու­թյու­նից։ Վ­րի­ժա­ռուն ստրկաց­ված է իր բա­ցա­սա­կան զգաց­մունք­նե­րով, Աստ­ված ցան­կա­նում է ա­զա­տել նրան։ Մի ան­գամ նա­մակ ստա­ցա իր գոր­ծըն­կե­րո­ջը սպա­նած մար­դուց, ով յու­ րաց­րել էր ի­րենց եր­կու­սին պատ­կա­նող ըն­կե­րու­թյու­նը։ «Ես վստա­հում էի նրան, - աս­վում էր նա­մա­կում, - իսկ նա դա­վա­ճա­նեց ինձ»։ Մի քա­նի ա­միս շա­րու­նակ տղա­մար­դը մտա­ծում էր վրեժ լու­ծե­լու մի­ջոց­նե­րի մա­ սին։ Դրանք ցա­վի, ա­մո­թի, ա­տե­լու­թյան, վի­րա­վո­րան­քի ու զայ­րույ­թի դառն ա­միս­ներ էին։ Այս ա­մե­նը հան­գեց­րեց վի­րա­վո­րո­ղի սպա­նու­թյա­նը։ Ս­պա­նու­թյու­նը բա­ցա­հայտ­վեց, և հի­մա այդ տղա­մարդն իր կյան­քի տա­ րի­ներն անց է կաց­նում բան­տում։ «Ես պետք է ինձ բա­վա­րար­ված զգա­յի, - շա­րու­նա­կում է նա, - բայց սիրտս շա­րու­նա­կում է ցա­վել ու ա­տել»։ Ա­հա, թե ին­չու է Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում․ «Տի­րո­ջը հու­սա­ցիր, և նա քեզ կա­զա­տի»։ Աստ­ված ին­չի՞ց կփրկի քեզ, ե­թե չա­րիքն ար­դեն կա­տար­վել է։ Ա­տե­լու­թյու­նից, վի­րա­վո­րան­քից ու զայ­րույ­թից, ո­րոնք ա­վե­լի շատ են տան­ջում մար­դուն, քան դա­հի­ճը։ Ա­մե­նա­սար­սա­փե­լին ոչ թե վի­րա­վո­րո­ղի պատ­ճա­ռած չա­րիքն ու վնասն է, այլ աս­տի­ճա­նա­բար քեզ կոր­ծա­նող վրե­ ժի թույ­նը։ Դու կա­րող ես ա­զատ­վել այդ թույ­նից։ Զո­րու­թյո՛ւն խնդրիր Աստ­ծուց, քա­ նի որ Նա խոս­տա­նում է․ «Մի ա­սիր․ Չա­րու­թյան փո­խա­րե­նը հա­տու­ցեմ, Տի­րո­ջը հու­սա­ցիր, և նա քեզ կա­զա­տի»։

——————————————————————————————————————— 259

2 ՍՐ­ՏՈՒՄ ՊԱՀ­ՎԱԾ ՉԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

սեպտեմբեր

«Մի կորց­նիր ինձ ամ­բա­րիշտ­նե­րի հետ և­ա­նօ­րե­նու­թյուն գոր­ծող­նե­ րի հետ, որ ի­րենց ըն­կեր­նե­րի հետ խա­ղա­ղու­թյուն են խո­սում, բայց նրանց սրտե­րում չա­րու­թյուն կա» (­Սաղ­մոս 28.3)։ Դա­վի­թը շատ կա­նայք ու­ներ։ Ա­ռա­ջին կի­նը Մեղ­քողն էր՝ Սա­վուղ թա­ գա­վո­րի դուստ­րը։ Նրանց ա­մուս­նու­թյու­նը լի էր բան­սար­կու­թյուն­նե­րով ու խար­դա­վանք­նե­րով։ Թվում էր, թե Սա­վու­ղը Դա­վի­թին ցույց էր տա­լիս բա­ րե­կա­մա­սի­րու­թյուն, դարձ­նե­լով նրան իր ըն­տա­նի­քի ան­դա­մը և փե­սան։ Բայց բա­վա­կան էր Դա­վի­թը շրջվեր, Սա­վու­ղը նրան ոչն­չաց­նե­լու փոր­ձեր էր ձեռ­նար­կում։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ Սա­վու­ղը մինչև իր կյան­քի վեր­ջը այդ­պես էլ մնաց Դա­վի­թի թշնա­մին՝ եր­բեմն քո­ղարկ­վե­լով բա­րե­կա­ մա­սի­րու­թյան դի­մա­կով (Ա Թա­գա­վո­րաց գլուխ 18 և­այլն)։ Սաղ­մո­սը, որ­տե­ղից վերց­ված է այ­սօր­վա հա­մա­րը, բո­ղոք է և­ա­ղա­չանք։ Դա­վիթն ա­ղա­չում է չկորց­նել ի­րեն ամ­բա­րիշտ­նե­րի և­ա­նօ­րե­նու­թյուն գոր­ ծող­նե­րի հետ՝ նշե­լով նրանց բնո­րոշ ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րից մե­կը․ նրանք խա­ղա­ղու­թյուն են խո­սում ի­րենց ըն­կեր­նե­րի հետ, բայց միև­նույն ժա­մա­նակ չա­րիք են խոր­հում։ Իս­րա­յե­լում դեռևս ըն­դուն­ված է բարևե­ լիս «Շա­լոմ» ա­սել, այ­սինքն՝ խա­ղա­ղու­թյուն ցան­կա­նալ։ Սա­կայն մենք եր­ բեմն ա­սում ենք «Բարև» կամ ռու­սե­րեն թարգ­մա­նու­թյամբ «ա­ռողջ ե­ղիր», ա­մենևին էլ մար­դուն ա­ռող­ջու­թյուն չցան­կա­նա­լով, և հ­նա­րա­վոր է, որ նույ­ նիսկ ա­տե­լու­թյուն ենք զգում նրա նկատ­մամբ, պար­զա­պես բարևում ենք, ո­րով­հետև այդ­պես է ըն­դուն­ված։ Հենց այս­պի­սի մարդ­կանց մա­սին է խո­ սում Դա­վի­թը, ի նկա­տի ու­նե­նա­լով նրանց, ով­քեր խոս­քե­րով բա­րին են կա­ մե­նում, բայց սրտի մեջ թաքն­ված է չա­րու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս վար­վել, ե­թե ստիպ­ված ենք շփվել նման մարդ­կանց հետ։ Նախ՝ հետևի՛ր Դա­վի­թի օ­րի­նա­կին, դի­մի՛ր Աստ­ծուն և Նրան հանձ­նիր այդ մար­ դուն։ Միայն Աստ­ված կա­րող է լու­ծել խնդիրդ։ Չս­պա­սե­լով, թե երբ հեր­թա­ կան ան­գամ կբախ­վես նրան, ա­ղո­թի՛ր, որ Տե­րը դիպ­չի նրա սրտին։ Միջ­ նոր­դա­կան ա­ղոթ­քը մեծ ուժ ու­նի։ Երկ­րորդ, խոր­հի՛ր այն մա­սին, թե ինչ­պի­սի դրդա­պատ­ճառ­ներ են շար­ ժում քեզ։ Զ­գու­շա­ցի՛ր, որ դու էլ չդառ­նաս թշնա­մուդ նման։ Ս­րա­նում է կա­ յա­նում քրիս­տո­նեա­կան պայ­քա­րը, ո­րը կշա­րու­նակ­վի մինչև վերջ։ Մի­գու­ցե, ինչ-որ պատ­ճա­ռով քեզ հա­մար դժվար է ա­պա­վի­նել Աստ­ծուն։ Զայ­րույթն ու վրե­ժի ծա­րա­վը կփոր­ձեն նվա­ճել սիրտդ։ Դա կթու­նա­վո­րի հո­ գիդ և կխ­լի սի­րե­լու կա­րո­ղու­թյունդ։ Թույլ մի՛ տուր, որ նման զգաց­մունք­ ներն ար­մա­տա­վոր­վեն քե­զա­նում, որ­պես­զի դու էլ չկոր­չես այն մարդ­կանց հետ, ով­քեր «ի­րենց ըն­կեր­նե­րի հետ խա­ղա­ղու­թյուն են խո­սում, բայց նրանց սրտե­րում չա­րու­թյուն կա»։

——————————————————————————————————————— 260

սեպտեմբեր

ՀՆԱ­ՐԱ­ՎՈ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԻ Ա­ՄԱՌ

3

«Ա­մա­ռը ժո­ղո­վո­ղը խո­հեմ որ­դի է, հունձ­քին քնո­ղը ա­մոթ բե­րող որ­ դի է» (Ա­ռա­կաց 10.5)։ Վի­ճա­կագ­րու­թյու­նը հաս­տա­տում է, որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի 80%-ն­ ապ­ րում է մշտա­կան պարտ­քե­րի մեջ։ Կ­րե­դիտ քար­տերն ա­վե­լի հար­մար են վճա­րում­ներ կա­տա­րե­լու հա­մար, քան կան­խիկ գու­մա­րը, գո­վազ­դը սպա­ ռո­ղա­կան տենդ է ա­ռա­ջաց­նում, և շա­տե­րը կար­ծում են, որ քիչ պարտքն ա­մենևին էլ պարտք չէ, որ դա շա­հա­վետ մի­ջոց է մա­սամբ ու­րիշ­նե­րի հաշ­ վին ապ­րե­լու հա­մար։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը սո­վո­րեց­նում է ի­մաս­տու­թյամբ օգ­տա­գոր­ծել կյան­ քի ըն­ձե­ռած հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը։ Ա­մա­ռը հա­վերժ չէ։ Ե­րի­տա­սար­դու­ թյան շրջանն ա­վարտ­վում է։ Ոչ մի աշ­խա­տանք ե­րաշ­խա­վոր­ված չէ։ Ո­չինչ մշտա­կան չէ։ Հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը ցա­քուց­րիվ ա­նելն ա­վե­լի վատ է, քան գու­մար վատ­նե­լը։ Գու­մա­րով չես կա­րող հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ գնել, սա­ կայն, օգտ­վե­լով հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րից, կա­րե­լի է գու­մար վաս­տա­կել։ Հաղ­թող­նե­րի և պարտ­վող­նե­րի տար­բե­րու­թյունն այն է, թե ինչ­պես են նրանք տնօ­րի­նում հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը։ Ա­նո­րո­շու­թյու­նը տեղ չու­նի կյան­քում։ Ին­չո՞ւ հե­տաձ­գել։ Ին­չո՞ւ սպա­սել հուն­վա­րի 1-ին ինչ-որ նոր բան սկսե­լու հա­մար։ Ին­չո՞ւ ծու­լա­նալ ամ­ռա­նը, ե­թե գի­տես, որ շու­տով խստա­ շունչ ձմեռ է գա­լու, և դու ստիպ­ված ես լի­նե­լու հա­տու­ցել ջա­նա­սի­րու­թյանդ պա­կա­սի հա­մար։ Այն, ինչ ա­նում ես այ­սօր, ո­րո­շում է քո վաղ­վա օ­րը։ Այ­սօր­վա օ­րը քոնն է։ Քո ա­մառն այ­սօր է։ Ժա­մա­նա­կը՝ ցա­նե­լու, ա­ճեց­նե­ լու և հն­ձե­լու։ Ժա­մա­նա­կը՝ ժո­ղո­վե­լու և պա­հե­լու։ Ժա­մա­նա­կը՝ սո­վո­րե­լու և պատ­րաստ­վե­լու այն շրջա­նին, երբ կթու­լա­նաս, և հ­նա­րա­վո­րու­թյուն­ներդ կկրճատ­վեն։ Վե­րա­նա­յի՛ր կյանքդ։ Ի՞նչ պետք է ա­նես հենց այ­սօր։ Ի՞նչ ո­րո­շում­ներ պետք է կա­յաց­նես։ Հե­տաձգ­ված գոր­ծե­րից ո՞րն է անհ­րա­ժեշտ ան­հա­պաղ կա­տա­րել։ Աստ­ված պատ­րաստ է քեզ այն­քան ի­մաս­տու­թյուն տալ, որ­քան անհ­րա­ ժեշտ է, պատ­րաստ է ձեռք մեկ­նել, ե­թե ու­ժերդ չեն բա­վա­կա­նաց­նում։ Կի­ րա­ռի՛ր այս հա­մա­րը քո կյան­քում․ «Ա­մա­ռը ժո­ղո­վո­ղը խո­հեմ որ­դի է, հունձ­ քին քնո­ղը ա­մոթ բե­րող որ­դի է»։

——————————————————————————————————————— 261

սեպտեմբեր

4

ԿԱ­ՐԻ­ՔԱ­ՎՈՐ ՏԱ­ՌԱՊ­ՅԱԼ

«Ո­րով­հետև աղ­քատն իս­պառ չի մո­ռաց­վի, և խեղ­ճի հույ­սը հա­վիտ­ յան չի կոր­չի» (­Սաղ­մոս 9.18)։ Դու եր­կար ժա­մա­նակ ինչ-որ բան ես խնդրում Աստ­ծուց, բայց թվում է, թե Տերն ան­տե­սում է խնդրանքդ։ Դա­վի­թի խոս­քե­րը հույս են տա­լիս քեզ։ Դու իս­պառ չես մո­ռաց­վի, և հու­սա­հա­տու­թյունդ հա­վերժ չի լի­նի։ Մի՞­թե սա հիա­նա­լի լուր չէ։ Սա­կայն մի պայ­ման կա այս խոստ­ման ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար։ Դու պետք է կա­րի­քա­վոր տա­ռապ­յալ լի­նես։ Խոս­քը մարդ­կանց եր­կու դա­սա­ կար­գե­րի մա­սին չէ։ Սա պոե­զիա է, իսկ աստ­վա­ծաշնչ­յան պոե­զիա­յին բնո­ րոշ է ոչ թե հան­գա­վո­րու­մը, այլ զու­գակ­ցու­թյու­նը։ Զու­գակ­ցու­թյու­նը եր­կու տար­բեր տեքս­տե­րում նույ­նան­ման ար­տա­հայ­ տու­թյուն­նե­րի օգ­տա­գոր­ծումն է, ո­րոնք ամ­բող­ջա­կան բա­նաս­տեղ­ծա­կան կեր­պար են ստեղ­ծում։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, հա­մա­րի ա­ռա­ջին մա­սի աղ­ քա­տը երկ­րորդ մա­սի նույն խեղճն է։ Ինչ-որ խնդրի պատ­ճա­ռով այ­սօր դու կա­րող ես տա­ռա­պել, բայց, դրա հետ մեկ­տեղ, չլի­նել կա­րի­քա­վոր։ Եբ­րա­յե­րեն «էբիօն»՝ կա­րի­քա­վոր բառն օգ­տա­գործ­վում է ե­րեք նշա­նա­ կու­թյամբ։ Դրան­ցով կա­րե­լի է բնու­թագ­րել նյու­թա­պես ա­նա­պա­հով, սո­ ցիա­լա­պես խո­ցե­լի, կամ Աստ­ծո ա­ռաջ խո­նարհ մար­դուն։ Եբ­րա­յե­րեն «աբահ» (կա­րիք ու­նե­նալ) բա­յը նշա­նա­կում է «ըն­դու­նել, հա­մա­ձայ­նել»։ Ոչ ոք օգ­նու­թյուն չի ըն­դու­նում, ե­թե չի հա­մա­րում, որ դրա կա­րիքն ու­նի։ Երբ մար­դը մտա­ծում է, թե Աստ­ված ու­շաց­նում է պա­տաս­խա­նը, դա հիմ­ նա­կա­նում տե­ղի է ու­նե­նում այն պատ­ճա­ռով, որ նա չի գտնվում հոգևոր կա­րի­քի վի­ճա­կում, ին­չը թույլ կտա նրան ըն­դու­նել աստ­վա­ծա­յին մի­ջամ­ տու­թյունն իր կյան­քում։ Մի մութ գի­շեր՝ Գա­լի­լեա­յի ծո­վում, ա­շա­կերտ­նե­րը պայ­քա­րում էին ա­լիք­ նե­րի և փո­թոր­կա­լից քա­մու դեմ, քա­նի դեռ նրանց ու­ժը բա­վա­կա­նաց­նում էր (­Մատ­թեոս 14. 23-33)։ Նրանք հմուտ ձկնորս­ներ էին և փո­թո­րի­կը նրանց հա­մար սո­վո­րա­կան երևույթ էր։ Ի՞նչ կա­րիք կար օգ­նու­թյուն խնդրել, ե­թե սո­վո­րել էին ի­րե՛նք հաղ­թա­հա­րել այդ ա­մե­նը։ Սա­կայն չոր­րորդ ժա­մին, այ­սինքն՝ գի­շեր­վա ժա­մը ե­րե­քից հե­տո, երբ նրանք ար­դեն ու­ժաս­պառ էին ե­ղել, երբ ան­հե­տա­ցել էր ինք­նա­գո­հու­թյան ու հպար­տու­թյան զգա­ցու­մը, ու երբ զգա­ցին, որ օգ­նու­թյան կա­րիք ու­նեն, Հի­սուսն ա­լիք­նե­րի վրա­յով ե­կավ նրանց օգ­նու­թյան։ Կա­րի­քի զգա­ցու­մը ար­ցունք­ներ և խնդ­րանք­ներ չեն, այլ սրտի տրա­ մադր­վա­ծու­թյուն։ Դա այն է, ինչ պետք է սո­վո­րենք ա­մեն օր։ Այդ դեպ­քում Տե­րը խոս­տա­նում է․ «Ո­րով­հետև աղ­քատն իս­պառ չի մո­ռաց­վի, և խեղ­ճի հույ­սը հա­վիտ­յան չի կոր­չի»։

——————————————————————————————————————— 262

սեպտեմբեր

Կ­ՅԱՆՔ, ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ ՊԱ­ՏԻՎ

5

«Ար­դա­րու­թյան և­ ո­ղոր­մա­ծու­թյան հետևո­ղը կգտնի կյանք, ար­դա­ րու­թյուն և պա­տիվ» (Ա­ռա­կաց 21.21)։ Ե­թե դու նստում ես Տո­կիո ուղևոր­վող ինք­նա­թի­ռը, կա­րող ես վստահ լի­ նել, որ կժա­մա­նես Տո­կիո։ Փա­րիզ տա­նող մայ­րու­ղով դու չես կա­րող Մադ­ րիդ հաս­նել։ Սա կապ­ված է այ­սօր­վա հա­մա­րի հետ։ Կ­յանք, ար­դա­րու­թյուն և պա­տի՞վ ես ցան­կա­նում։ Դրանց տա­նում է ար­դա­րու­թյան և բա­րու­թյան ճա­նա­պար­հը։ Եվ այդ ճա­նա­պար­հը Հի­սուսն է։ Ապ­րե­լով այս երկ­րի վրա, մի ան­գամ Հի­սուսն ա­սաց․ «Ես եմ ճա­նա­պար­ հը և ճշ­մար­տու­թյու­նը և կ­յան­քը, ոչ ոք չի գա­լիս Հոր մոտ, ե­թե ոչ ին­ձա­նով (­Հով­հան­նես 14.6)։ Ինչ­պե՞ս հաս­կա­նալ «Ես եմ ճա­նա­պար­հը» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Հի­ սու­սը քեզ հրա­վի­րում է ապ­րել և հա­ղոր­դակց­վել Իր հետ ա­մեն օր։ Հենց սրա­նում է կա­յա­նում քրիս­տո­նեու­թյու­նը. վաղ ա­ռա­վոտ­յան արթ­նա­նա­լու պա­հից մինչև այն պա­հը, երբ պառ­կում ես քնե­լու։ Աշ­խա­տա­վայ­րում, սո­ վո­րե­լու ժա­մա­նակ, խա­նու­թում, ճա­շե­լիս... Ե­թե դու մշտա­պես գի­տակ­ցում ես Քրիս­տո­սի ներ­կա­յու­թյու­նը, ու­րեմն քրիս­տոն­յա ես։ Ցա­վա­լի է, որ շատ մար­դիկ սահ­մա­նա­փա­կում են ի­րենց քրիս­տո­նեա­ կան կյան­քը շա­բաթ­վա մեջ մի քա­նի ժա­մով, երբ մաս­նակ­ցում են աստ­ վա­ծա­ծա­ռու­յու­թյա­նը։ Որևէ մե­կը դրան ա­վե­լա­ցում է ևս կես ժամ Աստ­վա­ ծա­շունչն ըն­թեր­ցե­լու և­ ա­ղոթք­նե­րի հա­մար։ Սա լավ է, բայց շատ քիչ է եր­ջա­նիկ կյան­քի հա­մար։ Գաղտ­նիքն այն է, որ ոչ մի վայրկ­յան չպետք է հե­ռա­նալ Հի­սու­սից, պետք է թույլ տալ Նրան լցնել մեր գո­յու­թյու­նը, Նրա հետ միա­սին ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, մշտա­պես քայ­լել Նրա հետ։ Ինչ­պե՞ս է դա հնա­րա­վոր։ Մի՞­թե դա նման չի լի­նի խորհր­դա­մո­լու­թյան, երբ մար­դը փոր­ձում է ֆի­զի­կա­կան լսո­ղու­թյամբ լսել Աստ­ծո ձայ­նը, զգալ գերբ­նա­կան զգա­ցո­ղու­թյուն։ Ոչ։ Հի­սուսն ա­ռաջ­նոր­դում է Իր զա­վակ­նե­ րի կյանքն Իր Խոս­քի ու­սուց­ման մի­ջո­ցով։ Ե­թե դու չես կար­դում Աստ­ծո Խոս­քը, ե­թե չես խոր­հում դրա շուրջ, ինչ­պե՞ս Նա կա­րող է օգ­նել քեզ քո կա­րի­քի ժա­մին։ Աստ­վա­ծա­շունչն Աստ­ծո կամ­քի գրա­վոր հայտ­նու­թյունն է մարդ­կանց։ Ճա­նա­պար­հը Հի­սուսն է, Նրա Խոս­քը նշագծ­ված եր­թու­ղով քար­տեզ է։ Հի­սու­սին հետևել նշա­նա­կում է հետևել Աստ­վա­ծաշն­չում զե­տեղ­ված Նրա պատ­վի­րան­նե­րին։ Այս­տեղ դու բա­զում խոր­հուրդ­ներ կգտնես կյան­քի ցան­ կա­ցած ի­րա­վի­ճա­կի հա­մար, ո­րոնց մեջ կա­րող ես հայտն­վել, կի­մա­նաս, թե ինչ­պես դաս­տիա­րա­կել ե­րե­խա­նե­րին, ինչ­պես ա­զատ­վել պարտ­քե­րից, ինչ­ պես փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ կա­ռու­ցել և շատ այլ բա­ներ։ Այ­սօր ընտ­րի՛ր կյան­քի, ար­դա­րու­թյան և Աստ­ծո Թա­գա­վո­րու­թյան փառ­ քի ճա­նա­պար­հը։ Վերց­րո՛ւ Աստ­վա­ծա­շուն­չը, կար­դա՛ այն։ Սուրբ Գր­քի ի­մա­ցու­թյու­նը ցան­կա­ցած հա­մալ­սա­րա­նա­կան դա­սըն­թա­ցից ա­վե­լի ար­ժե­ քա­վոր է։ Հի­սու­սը գի­տե­լի­քի աղբ­յուր է։ Նա ա­սում է քեզ․ «Ար­դա­րու­թյան և­ ո­ղոր­մա­ծու­թյան հետևո­ղը կգտնի կյանք, ար­դա­րու­թյուն և պա­տիվ»։ ——————————————————————————————————————— 263

սեպտեմբեր

6

ՀԱՆ­ԳԻՍՏ ԾԵ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Թեև հայրս ու մայրս թող­նեն ինձ, բայց Տերն ըն­դու­նում է ինձ» (­Սաղ­մոս 27.10)։ Հրեա­նե­րը կար­ծում էին, որ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է ծե­րու­թյան ժա­մա­նակ՝ Աստ­վա­ծաշն­չում նկա­րագր­ված հետև­յալ ի­րա­դար­ձու­թյուն­ նե­րից հե­տո․ «Եվ Ես­բի­բե­նո­բը, որ Ռա­փա­յի որ­դի­նե­րից էր (նրա նի­զա­կը ե­րեք հար­յուր պղնձի սիկղ ծանր էր), և­ին­քը նոր սուր էր կա­պել մեջ­քին և­ ու­զում էր Դա­վի­թին սպա­նել։ Բայց Շա­րու­հեան Ա­բես­սան նրան օգ­նեց և զար­կեց Փղշ­տա­ցիին ու սպա­նեց նրան։ Այն ժա­մա­նակ Դա­վի­թի մար­դիկ եր­դում ա­րին նրան, թե այլևս պի­տի մեզ հետ պա­տե­րազ­մի դուրս չգաս, որ չհանգց­նես Իս­րա­յե­լի ճրա­գը» (Բ Թա­գա­վո­րաց 21.16,17)։ Ինչ­պե՞ս է զգում ի­րեն ղե­կա­վա­րը, երբ ժո­ղո­վուր­դը նրան ա­սում է․ «Թա­ գա­վոր, դու այլևս ե­րի­տա­սարդ չես, մեզ հետ պա­տե­րազ­մի դուրս մի՛ ա­րի»։ Գա­լիս է մի պահ, երբ մեր ե­րե­խա­ներն են մեզ ա­սում, թե ինչն ար­ժե ա­նել և­ ին­չը՝ չա­նել։ Նրանք սկսում են մեր մա­սին հոգ տա­նել այն­պես, ինչ­պես ժա­ մա­նա­կին մենք ենք խնա­մել նրանց։ Այս­պի­սին է կյան­քը, և պետք է սո­վո­րել ըն­դու­նել ի­րա­կա­նու­թյու­նը։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սում ար­տա­հայ­տում է այն վստա­հու­թյու­նը, որ Աստ­ ված իր հետ կլի­նի նաև ծե­րու­թյան օ­րե­րին։ Նրա ծնող­ներն ար­դեն մա­հա­ցել են։ Նա ինքն ապ­րել է եր­կար կյանք՝ սի­րե­լով և տա­ռա­պե­լով, պայ­քա­րե­լով և լաց լի­նե­լով, սխալ­վե­լով և­ա­պաշ­խա­րե­լով։ Նա ար­դեն այն տղան չէր, ով խի­զա­խո­րեն պաշտ­պա­նում էր իր հոր ոչ­խար­նե­րի հո­տը, այն ե­րի­տա­սար­ դը չէր, ով ան­վա­խո­րեն դուրս ե­կավ Գո­ղիա­թի դեմ պար­սա­տի­կով և ս­պա­ նեց հսկա­յին։ Ա­յո, նա դեռևս իր մեջ զգում էր պա­տե­րազ­մա­կան ո­գին։ Նա պատ­րաստ էր դի­մա­կա­յե­լու հեր­թա­կան հսկա­յին՝ Ես­բի­բե­նո­բին, սա­կայն հրաշ­քով կեն­դա­նի մնաց Ա­բես­սա­յի մի­ջամ­տու­թյան շնոր­հիվ։ Դա էր պատ­ ճա­ռը որ նրա զին­վոր­նե­րը խնդրե­ցին թա­գա­վո­րին․ «Մ­նա՛ պա­լա­տում և մի՛ զրկիր մեզ քո ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նից»։ Ինչ­պե՞ս կզգա­յիր քեզ նման հան­գա­մանք­նե­րում։ Ինչ­պե՞ս հաշտ­վել այն մտքի հետ, որ ծե­րու­թյունն ա­նո­ղո­քա­բար մո­տե­նում է քեզ։ Դա­վի­թը հա­մոզ­ ված է մի բա­նում․ «Տերն ըն­դու­նում է ինձ»։ Ես էլ ար­դեն ե­րի­տա­սարդ չեմ և­ եր­կար կյանք եմ ապ­րել։ Ինձ մնում է միայն նա­յել հո­րի­զո­նին և կ­յանքս հանձ­նել Աստ­ծուն, շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել Նրան ա­մեն բա­նի հա­մար։ Ինձ հա­մար, ինչ­պես և Դա­վի­թի հա­ մար էր, Տի­րոջ հետ միաս­նու­թյու­նը վստա­հու­թյան և­ ա­պա­գա­յի հան­դեպ հանգս­տու­թյան աղբ­յուր է դար­ձել։ Ե­թե դու նույն­պես կյան­քի այս փու­լում ես, կամ ե­թե գա­լիք ծե­րու­թյան մա­սին մտքե­րը վա­խեց­նում են քեզ, շնոր­հա­կա՛լ ե­ղիր Աստ­ծուն կյան­քի, ու­ րա­խու­թյան և նույ­նիսկ տխրու­թյան հա­մար։ Դու կա­րող ես Դա­վի­թի նման վստա­հա­բար կրկնել․ «Թեև հայրս ու մայրս թող­նեն ինձ, բայց Տերն ըն­դու­ նում է ինձ»։ ——————————————————————————————————————— 264

ՆԱ ՏԵՍ­ՆՈՒՄ Է ՔԵԶ

սեպտեմբեր

7

«Ո­րով­հետև Տի­րոջ աչ­քի ա­ռա­ջին են մար­դիու ճա­նա­պարհ­նե­րը, և նա ուղ­ղում է նրա բո­լոր շա­վիղ­նե­րը» (Ա­ռա­կաց 5.21)։ Տ­ղա­մար­դը, ում հետ զրու­ցում էի, Բրա­զի­լիա­յի Սան Լուիս օ­դա­նա­վա­կա­ յա­նում, նույն­պես սպա­սում էր իր թռիչ­քին։ Նա կլի­ներ մոտ յո­թա­նա­սուն տա­րե­կան։ Նա հոգ­նած տեսք ու­ներ։ Խոր կնճիռ­նե­րը վկա­յում էին դժվա­րին կյան­քի մա­սին։ «Հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ բազ­միցս տե­սել եմ ձեր հա­ղոր­դում­նե­րը, - ա­սաց նա, - սա­կայն եր­բեք չեմ մտա­ծել, որ ան­ձամբ կհան­դի­պեմ ձեզ»։ Հե­տո նա հուզ­մուն­քով պատ­մեց իր կյան­քի, իր հետ տե­ղի ու­նե­ցած դժբախ­տու­թյուն­ նե­րի, ան­քուն գի­շեր­նե­րի մա­սին, երբ նրան տան­ջում էին մեղ­քի զգա­ցումն ու բա­ցա­հայտ­ման վա­խը։ Եվ ե­կավ այդ օ­րը։ Կ­յան­քը կոր­ծան­վեց, բո­լոր նպա­տակ­նե­րը հօդս ցնդե­ ցին, ե­րա­զանք­նե­րը փշրվե­ցին։ Եր­կար տա­րի­նե­րի արդ­յուն­քում ձեռք բեր­ ված հար­գանքն ու հիաց­մուն­քը վե­րած­վե­ցին ա­տե­լու­թյան, երբ հայտ­նի դար­ձավ նրա եր­կա­կի կյան­քի մա­սին։ «Հի­մա ես միայ­նակ եմ ապ­րում, - շա­րու­նա­կեց նա, - կորց­րել եմ ըն­տա­ նիքս։ Ա­մո­թով եմ նա­յում ե­րե­խա­նե­րիս և թոռ­նե­րիս աչ­քե­րին։ Բո­լո­րից թաքն­վում եմ, տա­ռա­պում եմ ցա­վից ու ա­մո­թից։ Ձեր հա­ղոր­դում­ներն ինձ թեթևու­թյուն և հույս են պարգևում»։ Մարդ­կա­յին ճա­նա­պարհ­նե­րը տա­րօ­րի­նակ են ու ան­հաս­կա­նա­լի։ Մար­դը սի­րում է իր ըն­տա­նի­քը, բայց շա­րու­նա­կում է քայ­լել վտան­գա­վոր ճա­նա­ պար­հով, ցավ պատ­ճա­ռե­լով իր սի­րե­լի մարդ­կանց, կորց­նե­լով ըն­տա­նի­ քը՝ Աստ­ծո տված թան­կար­ժեք պարգևը։ Նա պայ­քա­րում է ինքն իր դեմ ու թաքն­վում է մարդ­կան­ցից, կար­ծես դա է խնդրի լու­ծու­մը, մո­ռա­նում է, որ «Տի­րոջ աչ­քի ա­ռա­ջին են մար­դիս ճա­նա­պարհ­նե­րը»։ Իր ո­ղոր­մու­թյամբ Աստ­ված օգ­տա­գոր­ծում է մար­դու խիղ­ճը նրան Իր մոտ կան­չե­լու հա­մար։ Իսկ մար­դը շա­րու­նա­կում է փախ­չել, թաքն­վել՝ կար­ծե­լով, որ թաքն­վե­լով Աստ­ծո հա­յաց­քից, հանգս­տու­թյուն կգտնի։ Դա ինք­նա­խա­բեու­թյուն է։ Որ­քան հե­ռու է ա­րար­ված էակն Ա­րար­չից, այն­քան ա­վե­լի շատ են վհա­տու­թյունն ու թա­խի­ծը։ Ան­հու­սա­լիու­թյան զգա­ ցու­մը սեղ­մում է կուրծքդ, չի թող­նում շնչես՝ դան­դաղ կոր­ծա­նե­լով կյանքդ։ Նոր օր է բաց­վել։ Հի­շի՛ր, որ Աստ­ված նա­յում է ճա­նա­պար­հիդ։ Նա ու­ զում է, որ դու միշտ մտա­ծես, թե ուր ես գնում։ Այն փաս­տը, որ մար­դիկ չեն տես­նում քեզ, չի նշա­նա­կում, որ Աստ­ված ո­չինչ չգի­տի, քան­զի «Տի­րոջ աչ­քի ա­ռա­ջին են մար­դիս ճա­նա­պարհ­նե­րը, և նա ուղ­ղում է նրա բո­լոր շա­վիղ­ նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 265

սեպտեմբեր

8

ԲՈ­ԼՈՐ ՍՐՏՈՎ

«Ես բո­լոր սրտով կպա­հեմ քո պատ­վի­րան­նե­րը­… ես ու­րա­խա­նում եմ քո օ­րեն­քով» (­Սաղ­մոս 119.69,70)։ Խրատ­նե­րը բա­ղադ­րա­տոմ­սեր են։ Բա­ղադ­րա­տոմ­սե­րը կա­րող են շատ լա­վը լի­նել, սա­կայն դրան­ցից ոչ մի օ­գուտ չկա, ե­թե չես օգտ­վում դրան­ ցից։ Իսկ մար­դուն բնո­րոշ չէ հնա­զան­դու­թյու­նը։ Հնա­րա­վոր է, որ հենց այդ պատ­ճա­ռով շատ քրիս­տոն­յա­ներ չեն կա­րո­ղա­նում եր­ջա­նիկ լի­նել՝ չնա­յած նրանց հայտ­նի են Աստ­ծո խոր­հուրդ­ներն ու խրատ­նե­րը։ Սաղ­մոս 119-ում աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րը ներ­կա­յաց­ված են որ­պես եր­ ջան­կու­թյուն տա­նող ճա­նա­պարհ։ Դժ­բախտ մար­դը նման է հի­վան­դի։ Չ­կա ա­վե­լի վատ հի­վան­դու­թյուն, քան եր­ջան­կու­թյան և­ ապ­րե­լու ցան­կու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյու­նը։ Դա թշվառ և­ ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րով լի գո­յատևումն է՝ սե­փա­կան ա­նօգ­տա­կա­րու­թյան զգա­ցու­մով։ Դու գո­յատևում ես։ Ա­մեն օր արթ­նա­նում ես պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ կա­տա­րե­լու հա­մար։ Փոր­ձում ես, ջանք չես խնա­յում, աշ­խա­տում ես, սա­ կայն սրտիդ խոր­քում դա­տար­կու­թյուն ես զգում, ո­րը խան­գա­րում է քեզ, և հու­սա­հա­տու­թյան մատ­նում։ Ժա­մա­նա­կա­կից գի­տու­թյու­նը դեռ քաղց­կե­ղի դեմ պայ­քա­րե­լու դե­ղա­մի­ ջոց է փնտրում։ ՁԻԱՀ-ը դեռևս վախ ա­ռա­ջաց­նող և­ ա­նըն­դու­նե­լի հի­վան­ դու­թյուն է։ Այս հի­վան­դու­թյուն­նե­րի մա­սին վի­ճա­կագ­րա­կան տվյալ­ներ են հա­վաք­վում, սա­կայն ոչ ոք չի հաշ­վար­կել, թե որ­քան մարդ է մա­հա­նում եր­ ջան­կու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան պատ­ճա­ռով։ Ան­կա­յուն ա­մուս­նու­թյուն­ներ, տա­ռա­պող ե­րե­խա­ներ և­ անմ­խի­թար վշտեր. այս ա­մե­նը եր­ջան­կու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան հետևանքն է։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ կա չա­րի­քից բժշկու­թյուն։ Բա­վա­կան է ամ­ բողջ սրտով հետևել աստ­վա­ծա­յին դե­ղա­տոմ­սին (տե՛ս համ. 34-ը)։ «Ու­ժի մի­ջո­ցով» լավ պահ­ված­քը լու­ծում չէ, ընդ­հա­կա­ռա­կը, մարդն ի­րեն ա­վե­լի վատ և տ­խուր է զգում։ Երբ դու ամ­բողջ սրտով հետևում ես աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րին, դրանք քեզ բա­վա­կա­նու­թյուն են պարգևում։ Ամ­բողջ սրտով։ Այս ար­տա­հայ­տու­թյունն ար­տա­հայ­տում է մար­դու ա­մե­ նաան­կեղծ ձգտում­նե­րը, երբ նրա ողջ կամքն ուղղ­ված է Ա­րար­չի խոր­ հուրդ­նե­րին հետևե­լուն, և դա նրան եր­ջան­կու­թյուն է պարգևում։ Ինձ և քեզ անհ­րա­ժեշտ է վեր­լու­ծել մեր սե­փա­կան կյան­քը։ Որ­քա­նո՞վ եմ ճիգ թա­փում կա­տա­րել Տի­րոջ խրատ­նե­րը։ Ար­ժե՛ պա­տաս­խա­նել այս հար­ ցին, քա­նի որ ա­ռանց դրա լիար­ժեք կյան­քով ապ­րե­լու և­ եր­ջա­նիկ լի­նե­լու մեր բո­լոր ջան­քերն ա­պարդ­յուն կլի­նեն։ Պա­տաս­խա­նի՛ր սաղ­մո­սեր­գուի պես․ «Ես բո­լոր սրտով կպա­հեմ քո պատ­վի­րան­նե­րը­… ես ու­րա­խա­նում եմ քո օ­րեն­քով»։

——————————————————————————————————————— 266

սեպտեմբեր

ԽՐԱՏ ԵՎ ՀԱՆ­ԴԻ­ՄԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ

9

«Աղ­քա­տու­թյուն և նա­խա­տինք կա խրա­տը մեր­ժո­ղի հա­մար, իսկ հան­դի­մա­նու­թյուն պա­հո­ղը կպատվ­վի» (Ա­ռա­կաց 13.18)։ Այս հա­մա­րի եր­կու հիմ­նա­կան բա­ռերն են՝ խրատ և հան­դի­մա­նու­թյուն։ Խոսքն, ի­հար­կե, Աստ­ծո խրա­տի և հան­դի­մա­նու­թյան մա­սին է։ Մար­դիկ ի­րա­րից սո­վո­րում են ըն­տա­նի­քում, դպրո­ցում, հա­մալ­սա­րա­ նում, աշ­խա­տա­վայ­րում։ Մենք գնում ենք մարդ­կանց հե­ղի­նա­կած գրքե­րը, դա­սըն­թաց­նե­րի և սե­մի­նար­նե­րի ենք հա­ճա­խում, որ­պես­զի լրաց­նենք մեր գի­տե­լիք­նե­րը։ Մ­տա­վոր աճն ու­րա­խաց­նում է մեզ, բայց, երբ ընտ­րում ենք մարդ­կա­յին աղբ­յուր­ներ, մենք ան­տե­սում ենք աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րը, ո­րոնք ի­րենց մեջ գի­տե­լիք­նե­րի ճշմա­րիտ գան­ձեր են պա­րու­նա­կում։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ աղ­քա­տու­թյուն և նա­խա­տինք կա խրա­տը մեր­ ժո­ղի հա­մար։ Ան­ձամբ քեզ հա­մար որ­քա­նո՞վ են ար­ժե­քա­վոր դեռևս շատ դա­րեր ա­ռաջ տրված խրատ­նե­րը։ Հնա­ցա՞ծ են թվում։ Չե՞ն պա­տաս­խա­ նում ժա­մա­նա­կա­կից պա­հանջ­նե­րին։ Ե­թե այդ­պես է, ա­պա դու վա­ղո՞ւց ես կար­դում Աստ­վա­ծա­շուն­չը, որ­պես­զի հա­մոզ­վես դրա­նում։ Լույս են տես­նում և մեծ պա­հան­ջարկ վա­յե­լում գրքեր ու ֆիլ­մեր, ո­րոնց հե­ղի­նակ­նե­րը խոս­տա­նում են մեզ բա­ցել մեր աչ­քե­րը Աստ­վա­ծաշն­չի վե­րա­ բեր­յալ։ Կաս­կա­ծի է են­թարկ­վում աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյան ճշմար­ տա­ցիու­թյու­նը և­ա­ռաջ են քաշ­վում երևա­կա­յա­կան տե­սու­թյուն­ներ։ Մար­ դիկ ոգևոր­ված քննար­կում և հա­վա­տով ըն­դու­նում են դրանք։ Գո­նե մեկ ան­գամ նույն հե­տաքրք­րու­թյամբ կար­դա­ցե՞լ են արդ­յոք Աստ­վա­ծա­շուն­չը։ Այս­պի­սին է ժա­մա­նա­կա­կից մար­դը։ Իր գի­տե­լիք­նե­րից որ­քա՞նն է հիմն­ ված Աստ­ծո հա­վեր­ժա­կան Խոս­քի վրա։ Այս օ­րը դարձ­րո՛ւ սո­վո­րե­լու օր։ Մի՛ սահ­մա­նա­փա­կիր մտա­վոր զար­գա­ ցումդ միայն երկ­րա­յին գի­տե­լիք­նե­րով։ Դո՛ւրս եկ մարդ­կա­յին գի­տե­լիք­նե­րի սահ­ման­նե­րից, փնտրի՛ր հոգևոր ճշմար­տու­թյուն­ներ։ Ապ­րի՛ր Աստ­ծո Թա­ գա­վո­րու­թյան սկզբունք­նե­րով և­ ար­ժեք­նե­րով։ Այս­պես ապ­րող մարդ­կանց հա­մար պարգև կա։ Նրանք պատ­վի կար­ժա­նա­նան, աս­վում է հա­մա­րում։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում պատ­վի հետ մեկ­տեղ գա­լիս էին իշ­խա­ նու­թյունն ու հարս­տու­թյու­նը։ Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր Նրա խոր­հուրդ­նե­րին հետևե­լու հա­ մար, ո­րով­հետև «աղ­քա­տու­թյուն և նա­խա­տինք կա խրա­տը մեր­ժո­ղի հա­ մար, իսկ հան­դի­մա­նու­թյուն պա­հո­ղը կպատվ­վի»։

——————————————————————————————————————— 267

սեպտեմբեր

10

ԻՆ­ՉՈ՞Ւ ԹՈ­ՂԵ­ՑԻՐ ԻՆՁ

«Ով իմ Աստ­ված, ես կան­չում եմ ցե­րե­կը, բայց դու չես պա­տաս­խա­ նում, գի­շերն էլ՝ բայց հանգս­տու­թյուն չկա ինձ հա­մար» (­Սաղ­մոս 22.2)։ Ա­լա­նան ա­ղեկ­տուր կան­չում էր․ «Մայ­րի՜կ, մայ­րի՜կ, մայ­րի՜կ։ Մի՛ թող ինձ, մայ­րիկ»։ Դեպ­քը տե­ղի է ու­նե­ցել այն ող­բեր­գա­կան օ­րը, երբ ա­հա­բե­ կիչ­նե­րը գրա­վե­ցին Բես­լա­նի դպրո­ցը։ Զա­լի­նա­յին ստի­պե­ցին հե­ռա­նալ ա­ռանց դստեր։ Նա կա­րո­ղա­ցավ իր հետ տա­նել միայն եր­կու տա­րե­կան որ­դուն։ Մո­րը կանգ­նեց­րել էին սար­սա­ փե­լի ընտ­րու­թյան ա­ռաջ. փրկվել մեկ ե­րե­խա­յի հետ կամ մա­հա­նալ եր­կու­ սի հետ։ Զա­լի­նա­յի հա­մար տան­ջա­լի ժա­մեր էին, այդ ա­մե­նը դժոխ­քից էլ վատ էր։ Նրա սիր­տը կտոր-կտոր էր լի­նում կաս­կած­նե­րից։ Արդ­յո՞ք ճիշտ է վար­վել։ Ի՞նչ է կա­տար­վում հի­մա այն­տեղ իր դստեր հետ։ Գլ­խում սար­սա­ փե­լի տե­սա­րան­ներ էին պատ­կեր­վում։ Փառք Աստ­ծուն, Ա­լա­նան ողջ մնաց։ Նա շատ ծանր վի­ճա­կում էր՝ ջրազրկ­ ված, բայց ողջ։ Վաղ թե ուշ Զա­լի­նան ստիպ­ված էր լի­նե­լու իր ընտ­րու­թյու­ նը բա­ցատ­րել դստե­րը։ Նման դեպ­քերն ան­հետևանք չեն անց­նում։ Դրանք խոր սպի­ներ են թող­նում։ Դա­րեր են ան­ցել այն պա­հից, երբ Գող­գո­թա­յի սա­րի վրա՝ Հի­սուսն ա­սես մի լքված ե­րե­խա, բա­ցա­կան­չեց․ «Իմ Աստ­ված, իմ Աստ­ված, ին­չո՞ւ թո­ղե­ ցիր ինձ» (­Մատ­թեոս 27.46)։ Սա բա­ցա­կան­չում էր Մե­կը, Ով ա­սում էր․ «Ես և Հայ­րը մի ենք» (­Հով­հան­նես 10.30)։ Ի՞նչն ստի­պեց տա­ռա­պել Հի­սու­սին, ի՞ն­չը տա­րավ այդ­քան սար­սա­փե­լի բա­ժան­ման։ Խա­չի վրա Հի­սուս Քրիս­տոսն Իր վրա վերց­րեց մեր բո­լո­րի մեղ­քե­րը. Նրա մար­մի­նը դա­ժա­նո­րեն տա­ռա­պում էր մեր մեղ­քե­րի պատ­ճա­ռով։ Երբ Նա կա­մո­վին զո­հեց Ի­րեն հա­նուն մեզ, Նրան պա­րու­րեց խո­րին միայ­նու­թյան ու հա­վի­տե­նա­պես լքված լի­նե­լու զգա­ցու­մը. հենց սա է զգում ա­րար­ված էա­կը, ում կապն Ա­րար­չի հետ խզվում է։ Ա­նօ­գուտ են ինք­նու­րույն ճա­նա­պարհ գտնե­լու մար­դու փոր­ձե­րը՝ հետևե­ լով սե­փա­կան բնազդ­նե­րին և նե­րըմբռ­նո­ղու­թյա­նը։ Ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րը, հու­սա­հա­տու­թյու­նը և­ ու­նայ­նու­թյան զգա­ցու­մը հե­տապն­դե­լու են նրան։ Ին­չո՞ւ ապ­րել ան­հույս կյան­քով, ե­թե քո մեղ­քերն ար­դեն վճար­ված են խա­ չի վրա։ Որ­քա՜ն հեշտ է ըն­դու­նել Փրկ­չի պարգևը, և­ որ­քա՜ն դժվար է դա մարդ­կա­յին հպարտ սրտի հա­մար։ Բայց ու­րիշ ելք չկա, միայն Հի­սուսն է փրկում։ Մինչ գոր­ծե­րիդ անց­նե­լը՝ հի­շի՛ր, որ վհատ­վե­լու պատ­ճառ չկա՝ մտա­ծե­ լով, որ Աստ­ված լքել է քեզ։ Քրիս­տոսն ար­դեն ա­ղա­ղա­կել է քո փո­խա­րեն․ «Իմ Աստ­ված, իմ Աստ­ված, ին­չո՞ւ թո­ղե­ցիր ինձ»։

——————————————————————————————————————— 268

սեպտեմբեր

ՀԱՄ­ԲԵ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ ՆԵ­ՐՈՒՄ

11

«Մար­դիս ի­մաս­տու­թյու­նը նրան եր­կայ­նա­միտ կա­նի, և նրա փառ­քը հան­ցանք նե­րելն է» (Ա­ռա­կաց 19.11)։ Դու վի­ճում ես, վրդով­վում, պա­հան­ջում՝ կար­ծե­լով, որ այդ­պես պաշտ­ պան­վո՞ւմ ես։ Այ­սօր­վա խոր­հուր­դի հա­մա­ձայն, ա­մեն ան­գամ, երբ դու զայ­րա­նում ես, պարտ­վում ես։ Այս հա­մա­րի բա­ռա­ցի թարգ­մա­նու­թյու­ նը հետև­յալն է. «ի­մաս­տու­նը մե­ծա­հո­գի է»։ Եբ­րա­յե­րեն «սեկել» բա­ռը, ո­րը նշա­նա­կում է ի­մաս­տու­թյուն, խե­լամ­տու­թյուն, ոչ միշտ է են­թադ­րում զսպվա­ծու­թյուն և խո­հե­մու­թյուն, չնա­յած այս եր­կու հատ­կա­նիշ­նե­րը բնո­ րոշ են ի­մաս­տուն մար­դուն։ Ի­մաս­տու­նը համ­բե­րա­տար է։ Նա չի բռնկվում ա­ռա­ջին իսկ կան­խամ­ տած­ված գրգռու­մից։ Սկզ­բում նա հետևում է, ծա­նո­թա­նում ի­րա­վի­ճա­կին և կշ­ռա­դա­տում։ Դու կա­րող ես ա­սել, որ դա կախ­ված է խառն­ված­քից, և մա­սամբ ճիշտ կլի­նես։ Սա­կայն ի­մաս­տու­թյու­նը մար­դու միայն լավ ու վատ ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րի դրսևո­րու­մը չէ։ Ի­մաս­տու­թյան նպա­տա­կը մեր բնա­վո­րու­թյան վե­րա­փո­խու­մը և­այդ­պի­սով մեզ եր­ջա­նիկ դարձ­նելն է։ Համ­բե­րու­թյան և ներ­ման ճա­նա­պար­հը մար­դուն տա­նում է մե­ծա­հո­գու­ թյան։ Միայն ինչ­պե՞ս նե­րել մե­կին, ով ինձ զրկել է տնից, կոր­ծա­նել է ըն­տա­ նիքս և խ­լել ա­մե­նա­թանկ բանն աշ­խար­հում։ Մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից դա անհ­նար է։ Բայց այն, ինչն անհ­նար է մար­դու հա­մար, հնա­րա­վոր է Աստ­ծո հա­մար։ Նե­րելն ու համ­բե­րե­լը չի նշա­նա­կում զգաց­մունք­նե­րի բա­ցա­կա­յու­թյուն։ Ա­յո, դու ցավ ես ապ­րում, դա ան­խու­սա­փե­լի է։ Հնա­րա­վոր են զայ­րույ­թի պոռթ­կում­ներ և մտ­քում ծա­գած վրե­ժի ցան­կու­թյուն։ Դա բնա­կան է։ Դու ռո­բոտ չես, ո­րը ո­չինչ չի զգում, դու մարդ ես, ում սիր­տը տա­ռա­պում է վի­ րա­վո­րան­քից։ Ա­մե­նա­կարևո­րը՝ թույլ չտալ, որ բա­ցա­սա­կան զգաց­մունք­նե­րը տի­րեն քո սրտին, չտրվել կա­մա­վոր գե­րու­թյան, չլցվել թույ­նով և վի­րա­վո­րան­քի դառ­ նու­թյամբ։ Ի­մաս­տու­թյու­նը չի զու­գորդ­վում ա­տե­լու­թյան և վ­րեժխն­դիր լի­նե­լու ձգտման հետ։ Ի­մաս­տու­թյու­նը տրվում է քեզ եր­ջան­կու­թյան տա­նե­լու հա­ մար, և դ­րան կա­րե­լի է հաս­նել միայն համ­բե­րու­թյուն դրսևո­րե­լով և նե­րե­ լով։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Աստ­ծուն կյան­քի հա­մար, փա­ռա­բա­նի՛ր նույ­նիսկ կյան­ քում ա­ռա­ջա­ցած փոր­ձու­թյուն­նե­րի և դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի հա­մար։ Այս օ­րը դարձ­րու համ­բե­րու­թյան և ներ­ման օր։ Մի՛ շտա­պիր բար­կա­նալ։ Մի՛ ա­սա այն­պի­սի խոս­քեր, ո­րոնց հա­մար հե­տո զղջա­լու ես։ Շատ հեշտ է վեր­քեր ա­ռա­ջաց­նել, դժվար է դրանք բժշկե­լը։ Դի­մի՛ր Հի­սու­սին։ Միայն Նա կա­րող է հե­ռաց­նել սրտիդ ցա­վը, վիշտն ու վի­րա­վո­րան­քը, լցնել այն խա­ղա­ղու­թյամբ և ներ­մամբ, ա­ռանց ո­րոնց անհ­ նար է եր­ջա­նիկ լի­նել։ Նա ա­սում է քեզ․ «Մար­դու ի­մաս­տու­թյու­նը նրան եր­ կայ­նա­միտ կա­նի, և նրա փառ­քը հան­ցանք նե­րելն է»։ ——————————————————————————————————————— 269

12 ՈՒ­ԶՈ՞ՒՄ ԵՍ, ՈՐ ԱՍՏ­ՎԱԾ Ա­ՌԱՋ­ՆՈՐ­ԴԻ ՔԵԶ

սեպտեմբեր

«Ո՞վ է այն մար­դը, որ վա­խե­նում է Տե­րից, ա­հա կսո­վո­րեց­նի նրան այն ճա­նա­պար­հը, որ ընտ­րել է» (­Սաղ­մոս 25.12)։ Ե­թե փոր­ձեիր մի ցու­ցակ կազ­մել՝ նշե­լով բո­լոր այն դեպ­քե­րը, երբ սխալ ո­րո­շում­ներ ես կա­յաց­րել, որ­քա՞ն եր­կար կլի­ներ այն։ «Հո­վիվ, - ա­սում են մար­դիկ, - մենք հա­մոզ­ված էինք, որ մեր ա­մուս­ նու­թյու­նը հա­ջող կլի­նի»։ «Ես կար­ծում էի, որ այս տու­նը գնե­լը գու­մա­րի հա­ջո­ղակ ներդ­րում էր»։ «Ես եր­բեք չէի կա­րող են­թադ­րել, որ այս քա­ղաք տե­ղա­փոխ­վե­լը նման հետևանք­նե­րի կհան­գեց­նի»։ «Ես ընտ­րել եմ ոչ այն մաս­նա­գի­տու­թյու­նը, ո­րով կա­րող եմ զբաղ­վել»։ Հի­մա պատ­կե­րաց­րու, թե ինչ­պի­սին կլի­ներ կյանքդ, ե­թե Աստ­ված, Ով եր­ բեք չի սխալ­վում, ճիշտ խոր­հուրդ­ներ տար քեզ, թե ինչ քայլ պետք է ձեռ­ նար­կես։ Ի՞նչ ես կար­ծում, կյանքդ այլ կե՞րպ կդա­սա­վոր­վեր։ ՁԻԱՀ-ից մա­հա­ցած բրա­զի­լա­ցի հան­րա­հայտ ե­րա­ժիշտն իր վեր­ջին հար­ ցազ­րույ­ցի ժա­մա­նակ ա­սաց․ «Ես ոչ մի բա­նի հա­մար չեմ զղջում։ Ե­թե մի կյանք էլ ու­նե­նա­յի, նույն կերպ կապ­րեի»։ Բայց, ե­թե նա ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­ներ, հա­վա­նա­բար ա­վե­լի եր­կար և լավ կապ­րեր։ Կ­յան­քի ի­մաս­տու­թյու­նը ճիշտ ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու կա­րո­ղու­թյան մեջ է։ Երբ եր­կու­սու­կես տար­վա դժվար ճա­նա­պար­հոր­դու­թյու­նից հե­տո իս­պա­ նա­կան ջո­կա­տը Ֆ­րան­սիս­կո Պի­սա­ռո­յի գլխա­վո­րու­թյամբ ժա­մա­նեց Իս­լադել-­Գա­լիո կղզի, Պի­սա­ռոն զգաց, որ իր զին­վոր­նե­րը վա­խե­նում են ա­ռաջ գնալ։ Այդ պա­հին նա սրով մի գիծ գծեց ա­վա­զին, և­ ա­սաց․ «Այս կող­մում Պա­նա­ման է և­ աղ­քա­տու­թյու­նը, իսկ մյուս կող­մում՝ Պե­րուն, հարս­տու­ թյունն ու փառ­քը։ Թող ձե­զա­նից յու­րա­քանչ­յուրն ընտ­րի այն, ինչն իր հա­ մար լա­վա­գույնն է հա­մա­րում»։ Նրան­ցից միայն տաս­նե­րեքն ան­ցան գի­ ծը և պատ­մու­թյան մեջ մտան որ­պես «փա­ռա­պանծ տաս­նե­րեք»։ Այս­պես սկսվեց Ին­կե­րի կայս­րու­թյան գրա­վու­մը։ Ա­յո, այդ մար­դիկ ա­ռաջ­նորդ­վում էին երկ­րա­յին հարս­տու­թյուն­նե­րի և փառ­քի հաս­նե­լու տեն­չան­քով։ Սա­կայն, մենք ա­մեն օր ստիպ­ված ենք ո­րո­ շում­ներ կա­յաց­նել, ո­րոնք հան­գեց­նում են կյան­քի կամ մահ­վան, եր­ջան­կու­ թյան կամ հու­սա­հա­տու­թյան։ Եվ այդ­պի­սի պա­հե­րին Աստ­ված պատ­րաստ է օգ­նել մեզ ճիշտ ընտ­րու­թյուն կա­տա­րել։ Ինչ­պե՞ս ա­նել, որ Աստ­ծո խոս­տումն ի­րա­կա­նա­նա իմ կյան­քում։ Տեքս­տը հու­շում է. պատ­վել Տի­րո­ջը։ Պատ­վել նշա­նա­կում է ըն­դու­նել Նրան որ­պես Ա­րա­րիչ, գի­տակ­ցել, որ մենք Նրա ստեղ­ծած էակ­ներն ենք, մեր աչ­քերն ու ա­կանջ­նե­րը միշտ բաց պա­հել Աստ­վա­ծաշն­չում տեղ գտած Նրա խրատ­նե­ րի հա­մար, իսկ հե­տո ա­ռաջ գնալ՝ չվա­խե­նա­լով կյան­քի խնդիր­նե­րից։ Ա­ղոթ­քով դի­մե­լով Աստ­ծուն, խնդրե­լով Նրա­նից խրատ­ներ, հի­շի՛ր. «Ո՞վ է այն մար­դը՝ որ վա­խե­նում է Տե­րից, ա­հա կսո­վո­րեց­նի նրան այն ճա­նա­ պար­հը, որ ընտ­րել է»։

——————————————————————————————————————— 270

13 ՍԵՐ ԵՎ­Ա­ՏԵ­ԼՈՒ­ԹՅՈՒՆ Ե­ՐԵ­ԽԱ­ՆԵ­ՐԻ ՀԱՆ­ԴԵՊ սեպտեմբեր

«Գա­վա­զա­նը խնա­յո­ղը ա­տում է իր որ­դուն, բայց նրան սի­րո­ղը կա­ նուխ կխրա­տի նրան» (Ա­ռա­կաց 13.24)։ Սերն ու ա­տե­լու­թյու­նը զո­րա­վոր խոս­քեր են, ա­ռա­վել ևս, ե­թե խոս­քը սե­փա­կան ե­րե­խա­նե­րի հան­դեպ մեր վե­րա­բեր­մուն­քի մա­սին է։ Պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյամբ մո­տե­նա­լով մայ­րու­թյանն ու հայ­րու­թյա­նը՝ անհ­նար է ան­տե­սել կար­գու­կա­նո­նը։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ե­րե­խա­նե­րի սխալ­նե­րին ու­շադ­րու­թյուն չդարձ­նե­լը նշա­նա­կում է ա­տել նրանց։ Սե­րը ե­րե­խա­նե­րի նկատ­մամբ դրսևոր­վում է նաև նրանց սխալ­ներն ուղ­ղե­լով։ Շատ դեպ­քե­ րում սա ցույց է տա­լիս, թե ինչ­պես ենք դաս­տիա­րա­կում մեր ե­րե­խա­նե­րին։ Աստ­ված ու­զում է, որ դու եր­ջա­նիկ լի­նես կյան­քիդ բո­լոր բնա­գա­վառ­նե­րում։ Նա գի­տի, որ ե­թե ըն­տա­նի­քում գոր­ծե­րը վատ են, քեզ դժվար կլի­նի հա­ջո­ ղու­թյան հաս­նել մաս­նա­գի­տա­կան և սո­ցիա­լա­կան կյան­քում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ես մտա­ծել աշ­խա­տան­քի մա­սին, ե­թե տես­նում ես, որ որ­դուդ ա­րարք­ներն ար­դեն հան­ցա­գոր­ծու­թյան սահ­մա­նին են հա­սել։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ես փոխ­հա­ րա­բե­րու­թյուն­ներ կա­ռու­ցել քեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց հետ, ե­թե սիրտդ ան­հան­գիստ է վատ շրջա­պատ ըն­կած դստերդ հա­մար։ Ի՞նչ ար­ժեք կու­նե­ նա ձեռք բեր­ված նյու­թա­կան բա­րե­կե­ցու­թյու­նը, ե­թե ե­րե­խադ կոր­ծա­նում է սե­փա­կան կյան­քը, և դու ո­չինչ չես կա­րող ա­նել նրան կանգ­նեց­նե­լու հա­մար։ Ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին եր­ջա­նիկ տես­նել ցան­կա­ցող ծնող­նե­րը պետք է ա­պա­վի­նեն կար­գու­կա­նո­նին դեռևս վաղ տա­րի­քից։ Սահ­մա­նել սկզբունք­ ներ, ո­րո­շել սահ­ման­ներ, սեր­մա­նել ար­ժեք­ներ և­ ուղ­ղել թե­րու­թյուն­ներ։ Ս­րան­ցով է ձևա­վոր­վում կար­գու­կա­նո­նը, սա­կայն այս ա­մե­նը մեծ ջան­քեր է պա­հան­ջում։ Շատ ա­վե­լի հեշտ է ա­մեն ինչ ինք­նա­հո­սի թող­նել, թույլ տալ ե­րե­խա­նե­րին թե­լադ­րել ի­րենց պայ­ման­նե­րը, հան­գիստ լի­նել, որ նրանց կա­ րիք­նե­րը բա­վա­րար­ված են, և հա­մա­րել, թե ար­դեն կա­տա­րել ես ծնո­ղա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ ես հատ­կաց­նում ե­րե­խա­նե­րիդ։ Ծա­նո՞թ ես նրանց ըն­կեր­նե­րի հետ։ Հետևո՞ւմ ես արդ­յոք, թե որ ժա­մին են տուն վե­րա­դառ­ նում։ Տեղ­յա՞կ ես, թե որ­տեղ են ժա­մա­նակ անց­կաց­նում։ Կա­ռու­ցո­ղա­կան դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը ու­շադ­րու­թյուն, ջա­նա­սի­րու­թյուն և հաս­տա­տա­կա­ մու­թյուն է պա­հան­ջում։ Ե­թե ե­րե­խա­ներ ու­նես, ա­պա քեզ հա­մար ա­մե­նա­ կարևո­րը պետք է լի­նի նրանց կյան­քը։ Այս աշ­խար­հի պատ­մու­թյու­նը շու­տով կմո­տե­նա իր ա­վար­տին. մենք ապ­ րում ենք պատ­մու­թյան վեր­ջին ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում։ Հի­սու­սը կվե­րա­ դառ­նա այս եր­կիր, և­ա­ռա­ջին հեր­թին Նա կհարց­նի ոչ թե աշ­խա­տա­վայ­րում հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րիդ, հա­սա­րա­կու­թյանն օգ­նե­լու նպա­տա­կով ի­րա­կա­նաց­ րած բա­րե­գոր­ծա­կան ծրագ­րե­րիդ մա­սին, այլ կա­սի․ «Ո՞ւր են ե­րե­խա­նե­րը, ո­րոնց Ես տվել եմ քեզ»։ Ի­մաս­տու­թյո՛ւն խնդրիր Աստ­ծուց, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նաս ի­մաստ­նա­բար և սի­րով դաս­տիա­րա­կել ե­րե­խա­նե­րիդ, լի­նել խիստ, քնքույշ, հաս­տա­տուն, համ­բե­րա­տար ու ար­դա­րա­ցի, ո­րով­հետև «գա­վա­զա­նը խնա­յո­ղը ա­տում է իր որ­դուն, բայց նրան սի­րո­ղը կա­նուխ կխրա­տի նրան»։ ——————————————————————————————————————— 271

սեպտեմբեր

14 ԽՈՐ­ՀԻ՛Ր ԱՍՏ­ԾՈ ՄԱ­ՍԻՆ

«Իմ աչ­քե­րը միշտ դե­պի Տերն են, ո­րով­հետև նա կհա­նի իմ ոտ­քե­րը ո­րո­գայ­թից» (­Սաղ­մոս 25.15)։ Պոե­զիան պոե­զիա է, իսկ կյան­քը՝ կյանք։ Եր­ջա­նիկ են նրանք, ով­քեր կա­ րո­ղա­նում են հա­մադ­րել մե­կը մյու­սի հետ և կ­յան­քը քնա­րեր­գու­թյամբ լցնել։ Դա­վի­թը բա­նաս­տեղծ էր։ Նրա գրած սաղ­մոս­նե­րը հրեա­կան պոե­զիա­յի գա­գաթ­նա­կետն են։ Ցա­վոք, թարգ­մա­նե­լիս ստիպ­ված ենք լի­նում հրա­ժար­ վել բա­նաս­տեղ­ծա­կան ձևից՝ ի­մաստն ա­վե­լի հստա­կո­րեն փո­խան­ցե­լու հա­մար։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում Դա­վի­թը պատ­կե­րա­վոր ձևով ցույց է տա­լիս ա­մեն օր Աստ­ծո հետ քայ­լե­լու կարևո­րու­թյու­նը։ «Իմ աչ­քե­րը միշտ դե­պի Տերն են», - աս­վում է սաղ­մո­սում։ Իսկ ի՞նչ է դա նշա­նա­կում գործ­նա­կա­նում։ Ինչ­ պե՞ս կա­րող ենք մշտա­պես նա­յել Աստ­ծուն։ Մենք պետք է ըն­դու­նենք կյան­ քի ի­րա­կա­նու­թյունն ա­ռեղծ­վա­ծա­յին փոր­ձա­ռու­թյան վի­ճա­կո՞ւմ։ Հա­յացքն ուղ­ղել Աստ­ծուն նշա­նա­կում է ա­մեն օր ժա­մա­նակ հատ­կաց­նել ա­ղոթ­քին, Սուրբ Գր­քի ու­սում­նա­սի­րու­թա­նը, պատ­մել մարդ­կանց, թե ինչ­ պես է գոր­ծում Աստ­ված մեր կյան­քում։ Այս ա­մե­նը ջանք է պա­հան­ջում, քա­ նի որ մար­դը հակ­ված չէ փնտրել Աստ­ծուն։ Մար­դը փախ­չում է Աստ­ծուց, քա­նի որ ցան­կա­նում է ան­կախ լի­նել։ Ձգ­տում է ապ­րել ինքն իր հա­մար ու ինք­նու­րույն գտնել ճա­նա­պար­հը։ Փոր­ձե­լով այս­պես ապ­րել, նա ընկ­նում է, ցավ է ապ­րում և ցա­վեց­նում նրանց, ով­քեր գտնվում են իր կող­քին։ Ա­մեն օր ա­ղո­թե­լու, Աստ­ծո Խոս­քը կար­դա­լու և վ­կա­յե­լու հա­մար մեզ անհ­ րա­ժեշտ է նպա­տա­կաուղղ­ված ու գի­տակց­ված մո­տե­ցում, հա­մա­ռու­թյուն և ջան­քի գոր­ծադ­րում։ Շատ ա­վե­լի հեշտ է խա­չակնք­վել և­ա­ռաջ գնալ։ Մինչ մե­քե­նա­յի շար­ժի­չը միաց­նե­լը՝ դժվար չէ կրկնել ան­գիր ա­րած ա­ղոթ­քը։ Սա­կայն ա­ռա­վել հեշտ է ապ­րել այն­պես, ա­սես Աստ­ված գո­յու­թյուն չու­նի։ Կ­յան­քը լի է ցան­ցե­րով և թա­կարդ­նե­րով։ Ինչ­պե՞ս հաս­նել նպա­տա­կին ա­ռանց Աստ­ծո օգ­նու­թյան։ Աստ­ծո հետ շփման ժա­մա­նակ Նա բա­ցում է մեր աչ­քե­րը վտանգ­նե­րը տես­նե­լու հա­մար, և հետ է պա­հում մեր ոտ­քե­րը ո­րո­գայ­թից։ Ա­մեն օր ժա­մա­նակ հատ­կաց­րու Աստ­ծո հետ հա­ղոր­դակց­վե­լու հա­մար։ Դի­մի՛ր Նրան ա­ռա­վոտ­յան, կե­սօ­րին և­ե­րե­կո­յան։ Քնի՛ր և­արթ­նա­ցի՛ր Նրա մա­սին խոր­հե­լով։ Թո՛ւյլ տուր Նրան մի­ջամ­տել ե­րա­զանք­նե­րիդ ու ծրագ­ րե­րիդ ի­րա­կա­նաց­մա­նը։ Կա­տա­րի՛ր ա­մե­նօր­յա պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ Նրա հետ միա­սին։ Թող Նա քո ա­մե­նա­մոտ ըն­կե­րը լի­նի միշտ, ա­մեն ժա­մա­ նակ, ա­մեն րո­պե։ Այդ­ժամ կյանքդ նոր ուղ­ղու­թյուն կստա­նա։ Թող Դա­վի­թի խոս­քե­րը դառ­նան քո կար­գա­խո­սը․ «Իմ աչ­քե­րը միշտ դե­ պի Տերն են, ո­րով­հետև նա կհա­նի իմ ոտ­քե­րը ո­րո­գայ­թից»։

——————————————————————————————————————— 272

ԱՌ­ՅՈՒԾ ԵՎ ՑՈՂ

սեպտեմբեր

15

«Առ­յու­ծի մռնչյու­նին է նման թա­գա­վո­րի բար­կու­թյու­նը, իսկ նրա հա­ ճու­թյու­նը խո­տի վրա­յի ցո­ղի պես է» (Ա­ռա­կաց 19.12)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մո­նը մի պատ­կե­րա­վոր հա­մե­մա­տու­թյուն է օգ­տա­գոր­ծում, որ­պես­զի նկա­րագ­րի Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյու­նը։ Ար­դա­րու­ թյունն ու ո­ղոր­մու­թյունն այն­պես են միահ­յուս­ված, որ դա անհ­նար է ար­ տա­հայ­տել մեկ բա­ռով։ Աստ­ված ճշմա­րիտ է և­ ար­դար։ Նա ոչ մի կերպ չի ըն­դու­նում և չի հան­ դուր­ժում մեղ­քը։ Նրա բնա­վո­րու­թյու­նը կա­տա­րե­լա­պես մա­քուր է, Նրա սկզբունք­նե­րը հա­վեր­ժա­կան են և­ան­փո­փոխ։ Աստ­ված նաև ո­ղոր­մած է։ Նա սի­րում է մե­ղա­վոր մար­դուն։ Քրիս­տոսն Իր սե­փա­կան կյան­քը զո­հեց հա­նուն ըն­կած մարդ­կու­թյան փրկու­թյան։ Նա վճա­րել է մեր մեղ­քի հա­մար։ Նա տվեց ա­մե­նա­թան­կը և բե­րեց ա­մե­նա­մեծ զո­հը։ Նա մեր հան­դեպ ու­նե­ցած Իր սի­րո մա­սին գրեց Գող­գո­թա­յի խա­չի վրա թափ­ված ար­յամբ։ Սո­ղո­մոնն Աստ­ծուն հա­մե­մա­տում է առ­յու­ծի և ցո­ղի հետ։ Ո՞վ է Աստ­ված քեզ հա­մար. առ­յո՞ւծ, թե՞ ցող։ Մարդ­կանց հա­ճե­լի է մտա­ծել, որ Աստ­ված միայն սեր է։ Նրանք բա­վա­ կա­նու­թյուն են ստա­նում միայն շնոր­հի մա­սին մտա­ծե­լով և Աստ­ծո ո­ղոր­ մու­թյան մա­սին եր­գեր հյու­սե­լով։ Մար­դիկ ո­ղոր­մու­թյու­նը շփո­թում են հան­ դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան հետ՝ կար­ծե­լով, թե շնոր­հը թույլ է տա­լիս մեր­ժել բո­լոր կա­նոն­նե­րը։ Սի­րո այս­պի­սի պատ­կե­րա­ցու­մը հան­գեց­նում է քաո­սի։ Մար­դը լիո­վին չի հաս­կա­նում Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյու­նը և­ ա­ղա­վա­ղում է այն։ Նա ստեղ­ծում է փոք­րիկ, բա­րի, թույլ ու հար­մար­վող աստ­ծո մի կեր­ պար, ում թա­գա­վո­րու­թյու­նում ոչ մի օ­րենք չկա։ Այս­պի­սի աստ­վա­ծը չի սո­վո­րեց­նում, ճա­նա­պարհ ցույց չի տա­լիս, նա գոհ է մար­դու ցան­կա­ցած ա­րար­քից, ե­թե դա «ան­կեղծ» է։ Ըստ էու­թյան, նա բո­լո­րո­վին էլ աստ­ված չէ, այլ ան­դեմ է­ներ­գիա, ո­րից կա­րե­լի է անհ­րա­ժեշ­տու­թյան դեպ­քում օգտ­վել։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը բո­լո­րո­վին այլ Աստ­ծո է նկա­րագ­րում, Աստ­ված, Ով ան­հանգս­տա­նում է Իր ստեղ­ծած էակ­նե­րի հա­մար։ Դա այն ան­հանգս­տու­ թյու­նը չէ, երբ կա­տա­րում են լա­ցող ե­րե­խա­յի քմա­հա­ճույք­նե­րը։ Աստ­ված ցան­կա­նում է օգ­նել քեզ ա­ճել, ապ­րել և հաղ­թել։ Նա խրա­տում է և­օգ­նում, ա­ռաջ­նոր­դում է և բարձ­րաց­նում, հան­դի­մա­նում է և­ ո­գեշն­չում, առ­յու­ծի պես վա­խեց­նում է և ցո­ղի պես թար­մաց­նում։ Դու ցավ ես ապ­րում ինչ-որ ան­հա­ջո­ղու­թյան պատ­ճա­ռո՞վ։ Տ­խուր ես ու թախ­ծո՞տ։ Ան­կումդ այն­քան ուժ­գին է, որ բարձ­րա­նա­լու ուժ չու­նե՞ս։ Զ­գա՛, թե ինչ­պես է աստ­վա­ծա­յին սի­րո ցո­ղը լվա­նում վեր­քերդ, հանգս­տու­թյուն պարգևում ծա­րավ սրտիդ և կ­յան­քի կո­չում։ Նոր օր է բաց­վել քեզ հա­մար։ Ե­րեկ­վա օրն ան­ցել է։ Փառք Աստ­ծուն, որ դա այդ­պես է։ Ա­մեն օ­րը նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն է։ Մի՛ վա­խե­ցիր, բայց պատ­վի՛ր Աստ­ծուն։ Հի­շի՛ր․ «Առ­յու­ծի մռնչյու­նին է նման թա­գա­վո­րի բար­ կու­թյու­նը, իսկ նրա հա­ճու­թյու­նը խո­տի վրա­յի ցո­ղի պես է»։ ——————————————————————————————————————— 273

սեպտեմբեր

16

Կ­ՅԱՆ­ՔԻ ՆՈ­ՐՈ­ԳՈՒՄ

«Տի­րոջ օ­րեն­քը ա­նա­րատ է, հանգս­տաց­նում է հո­գիին. Տի­րոջ վկա­ յու­թյու­նը ճշմա­րիտ է, ի­մաս­տուն է ա­նում պար­զա­մի­տին» (­Սաղ­մոս 19.7)։ Ես ծա­նո­թա­ցա Ժա­նի հետ նրա կյան­քի ա­մե­նա­վատ շրջա­նում։ Իմ քա­ րո­զի ժա­մա­նակ նա կորց­րեց գի­տակ­ցու­թյու­նը։ Նրան դահ­լի­ճից տա­րան սեն­յակ։ Պարզ­վեց, որ նա գոր­ծա­զուրկ, ա­նօթևան հար­բե­ցող է, և նման վի­ ճա­կում հայտն­վել է իր մեղ­քով։ Նա ար­դեն ո­րո­շել էր, որ իր ապ­րե­լը ոչ մի նշա­նա­կու­թյուն չու­նի։ Այդ ե­րե­կո նա ե­կել էր մար­զա­դահ­լիճ, որ­տեղ անց­ կաց­վում էր հան­դի­պու­մը, քա­նի որ ծա­նոթ­նե­րից մե­կը, ում նա շատ բա­ նով էր պար­տա­կան, շատ էր հա­մո­զել։ Նրան այն­քան էր ցնցել լսա­ծը, որ գի­տակ­ցու­թյու­նը կորց­րեց։ Ե­րեք տա­րի անց, երբ նո­րից հան­դի­պե­ցինք, նա լիո­վին փոխ­վել էր։ Հաշտ­վել էր ըն­տա­նի­քի հետ, ոչ մեծ ձեռ­նար­կու­թյան ղե­կա­վար էր, հրա­ ժար­վել էր ալ­կո­հո­լից. նրա աչ­քե­րում եր­ջան­կու­թյուն էր շո­ղում։ Հենց սրա մա­սին է խոս­վում այ­սօր­վա հա­մա­րում։ Աստ­ծո օ­րեն­քը նո­րո­ գում և վե­րա­կանգ­նում է կյան­քը։ Նո­րո­գելն ու վե­րա­կանգ­նե­լը Աստ­ծո հա­ մար ա­վե­լին է, քան նախ­կին վի­ճա­կին բե­րե­լը։ Աստ­ված Ա­րա­րիչ է, և Նա իս­կա­պես վերս­տին ստեղ­ծում է մեզ։ Եբ­րա­յե­րե­նում Օ­րեն­քը «Թո­րա» է ան­վան­վում, և սա իր մեջ նե­րա­ռում է ոչ միայն Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը, այլև Աստ­ծո բո­լոր խրատ­նե­րը։ «Ուս­մունք, խրատ» հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րը նույն­պես ար­տա­հայտ­վում են «Թո­րա» բա­ ռով։ Աստ­ծո Խոս­քը, Նրա խրատ­նե­րը, օ­րենք­ներն ու խոր­հուրդ­նե­րը մեզ անհ­ րա­ժեշտ են, որ­պես­զի մենք չկոր­ծան­վենք։ Մեզ կեն­սա­կա­նո­րեն անհ­րա­ ժեշտ է Նրա Օ­րեն­քի նո­րո­գող և վե­րա­կանգ­նող զո­րու­թյու­նը։ Մի ան­գամ Հի­սու­սի մոտ մի ան­դա­մա­լույծ բե­րե­ցին։ Այս մարդն ինքն էր մեղ­քե­րով կոր­ծա­նել իր կյան­քը։ Նա այլևս ոչ մի ձգտում, հույս, ակն­կա­լիք ու ա­պա­գա չու­ներ։ Իսկ ներ­կան լի էր միայն ցա­վով, խա­վա­րով, ան­զո­րու­ թյամբ ու հու­սա­հա­տու­թյամբ։ Բայց Հի­սու­սը նրան ա­սաց․ «Վեր կաց, քո մա­հիճն առ և գ­նա քո տու­նը»։ Հն­չեց Աստ­ծո Խոս­քը, ո­րը հրա­մա­յում էր վեր կե­նալ։ Եվ ան­դա­մա­լույ­ծին մնում էր միայն ո­րո­շել՝ հա­վա­տա՞լ, թե՞ չհա­վա­ տալ այդ Խոս­քին։ Նա հա­վա­տաց, վեր կա­ցավ և գ­նաց (­Մար­կոս 2. 2-12)։ Սա Աստ­ծո Խոս­քի վե­րա­կանգ­նող, նո­րո­գող և փո­խա­կեր­պող զո­րու­թյունն է։ Այն բժշկում է ներ­սից, վե­րա­դարձ­նում է հույսն ու կամ­քը, ի­մաս­տու­թյուն է տա­լիս անց­յա­լի սխալ­նե­րից խու­սա­փե­լու հա­մար։ Մինչ այ­սօր­վա մար­տահ­րա­վեր­նե­րին հան­դի­պե­լը՝ մի ան­գա՛մ էլ կրկնիր․ «Տի­րոջ օ­րեն­քը ա­նա­րատ է, հանգս­տաց­նում է հո­գիին, Տի­րոջ վկա­յու­թյու­նը ճշմա­րիտ է, ի­մաս­տուն է ա­նում պար­զա­մի­տին»։

——————————————————————————————————————— 274

սեպտեմբեր

ՄԱՐ­ԴՈՒ ԴԻ­ՏԱ­ՎՈ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԸ

17

«Շատ դի­տա­վո­րու­թյուն­ներ կան մար­դու սրտում, բայց Տի­րոջ խոր­ հուր­դը կմնա հաս­տատ» (Ա­ռա­կաց 19.21)։ Տար­սո­նա­ցի Սո­ղո­սը, ով ու­սա­նում էր իր ժա­մա­նա­կի նշա­նա­վոր ու­սու­ ցիչ­նե­րից մե­կի մոտ, Ե­րու­սա­ղե­մից շտա­պում էր Դա­մաս­կոս՝ հե­տապն­դե­ լու և բան­տար­կե­լու տղա­մարդ­կանց և կա­նանց, ո­րոնց միակ հան­ցան­քը Հի­սուս Քրիս­տո­սին հա­վա­տալն էր (­Գործք ա­ռա­քե­լոց, գլուխ 9)։ Նա դեռ ե­րի­տա­սարդ էր և ռազ­մա­տենչ, կար­ծում էր, որ քրիս­տո­նեա­կան հե­րե­տի­ կո­սու­թյան ոչն­չա­ցու­մը ճիշտ և­անհ­րա­ժեշտ քայլ է։ Նա չէր էլ պատ­կե­րաց­ նում, որ իր կյան­քում տե­ղի կու­նե­նա այն, ին­չի մա­սին գրում է Սո­ղո­մո­նը։ Որ­քան էլ մար­դը ծրագ­րեր կազ­մի, միև­նույնն է, կա­տար­վե­լու է միայն Աստ­ ծո ծրա­գի­րը։ Գի­շե­րա­յին խա­վա­րի մեջ հան­կարծ երկն­քից լույս փայ­լեց։ Ոչ ոք չէր հաս­ կա­նում, թե ինչ է կա­տար­վում։ Բո­լո­րը քա­րա­ցան, իսկ Սո­ղոսն ըն­կավ գետ­ նին՝ փո­շոտ ճա­նա­պար­հին. նա չէր կա­րո­ղա­նում շարժ­վել։ Եվ ա­հա մի ձայն լսեց, որ ա­սում էր նրան․ – ­Սո­ղոս, Սո­ղոս։ Ին­չո՞ւ ես ինձ հա­լա­ծում։ – Ո՞վ ես, Տեր, - միայն սա կա­րո­ղա­ցավ ա­սել Սո­ղո­սը։ – Ես Հի­սուսն եմ, ո­րին դու հա­լա­ծում ես, - լսեց պա­տաս­խա­նը։ Սո­ղո­սը մա­հա­ցավ այդ գի­շեր։ Նրա ծրագ­րե­րը, ձգտում­նե­րը, մտահ­ղա­ ցում­նե­րը՝ ա­մեն ինչ մնաց Ե­րու­սա­ղե­մից Դա­մաս­կոս տա­նող ճա­նա­պար­ հին։ Այդ գի­շեր ծնվեց Պո­ղո­սը՝ խո­նարհ ծա­ռան, անձ­նա­զոհ քա­րո­զի­չը, նա­հա­տա­կը, մարդ, ով մո­ռա­ցել էր երկ­րա­յին փառ­քի մա­սին, ընտ­րել էր Հի­սու­սին և դար­ձել քրիս­տո­նեա­կան պատ­մու­թյան նշա­նա­վոր դեմ­քե­րից մե­կը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը նկա­րագ­րում է այն, ինչ մշտա­պես տե­ղի է ու­նե­նում մարդ­կանց կյան­քում։ Մենք ծրագ­րեր ենք կազ­մում։ Մեր տե­սանկ­յու­նից կա­րող է թվալ, որ ի­րա­վի­ճակ­ներն ու հան­գա­մանք­նե­րը հա­ջո­ղու­թյուն են ա­պա­հո­վում ծրագ­րին։ Ե­րա­զում ենք, պատ­կե­րաց­նում ա­պա­գան, ան­համ­ բեր սպա­սում և պայ­քա­րում հա­նուն հաղ­թա­նա­կի։ Եվ հան­կարծ անս­պա­ սե­լի շրջա­դարձ է տե­ղի ու­նե­նում, ու ա­մեն բան ա­ռաջ է գնում ոչ այն­պես, ինչ­պես նա­խա­տես­ված էր։ Սո­ղո­մո­նը չի ա­սում, որ մենք չպետք է ծրագ­րեր կազ­մենք և­ ի­րա­գոր­ ծենք դրանք։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը բազ­միցս նշում է դրա անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­ նը։ Ծ­րա­գիր կազ­մե­լով՝ մենք գի­տենք, թե ուր ենք ու­զում հաս­նել։ Ա­ռանց նպա­տա­կի և ծ­րագ­րի անհ­նար է ինչ-որ բա­նի հաս­նել։ Այ­սօր­վա տեքստն ընդգ­ծում է մարդ­կա­յին ծրագ­րե­րի ան­կա­յու­նու­թյու­նը։ Յու­րա­քանչ­յուր գա­ ղա­փար պետք է հանձ­նել Աստ­ծուն, քա­նի որ Նա է ղե­կա­վա­րում ողջ տիե­ զեր­քը։ Նա գի­տի մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րի կյան­քը, հետևա­բար, գի­տի նաև, թե որ ծրագ­րե­րը պետք է ի­րա­կա­նա­նան մեր կյան­քում, իսկ ո­րոնք՝ ոչ։ Թող ծրագ­րերդ ներ­դաշ­նակ լի­նեն Աստ­ծո կամ­քին։ Խորհր­դակ­ցի՛ր Աստ­ ծո հետ և հ­նա­զանդ­վի՛ր Նրան, ո­րով­հետև «շատ դի­տա­վո­րու­թյուն­ներ կան մար­դու սրտում, բայց Տի­րոջ խոր­հուր­դը կմնա հաս­տատ»։ ——————————————————————————————————————— 275

սեպտեմբեր

18 ԻՆՉ­ՊԵ՞Ս ՈՂ­ՋԱ­ՄԻՏ ԼԻ­ՆԵԼ

«Նա ա­ռաջ­նոր­դում է հե­զա­հո­գի­նե­րին ի­րա­վուն­քի մեջ, և սո­վո­րեց­ նում է հե­զա­հո­գի­նե­րին իր ճա­նա­պար­հը» (­Սաղ­մոս 25.9)։ Երբևէ հան­դի­պե՞լ ես հպարտ, բայց միև­նույն ժա­մա­նակ ող­ջա­միտ մար­ դու։ Հպարտն ի­րեն ա­մե­նա­գետ է կար­ծում։ Նա ոչ մի խոր­հուրդ չի ըն­դու­ նում։ Նա այն­քան է կենտ­րո­նա­ցած ինքն իր վրա, որ այլևս տեղ չկա Աստ­ծո հա­մար։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է Աստ­ված ա­ռաջ­նոր­դել այս­պի­սի մար­դուն։ Եվ այս­պի­սի մարդն ինչ­պե՞ս կա­րող է եր­ջա­նիկ լի­նել, ե­թե եր­ջան­կու­թյու­նը Աստ­ծո ճա­նա­պարհ­նե­րով քայ­լե­լու մեջ է։ Պետ­րոս ա­ռաք­յա­լը գրում է․ «Այս­պես էլ դուք, ե­րի­տա­սարդ­ներ, հնա­զան­ դե­ցեք ծե­րե­րին, ա­մենդ ի­րար հնա­զան­դե­լով խո­նար­հու­թյու­նը հա­գեք, որ Աստ­ված ամ­բար­տա­վան­նե­րին հա­կա­ռակ է կե­նում, բայց խո­նարհ­նե­րին շնորհք է տա­լիս։ Խո­նար­հե­ցեք Աստ­ծո հզոր ձե­ռի տակ, որ ձեզ բարձ­րաց­նի ժա­մա­նա­կով» (Ա Պետ­րոս 5.5,6)։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված բարձ­րաց­նում մար­դուն. ճա­նա­պարհ ցույց տա­լով, դիպ­չե­լով նրա սրտին, ցույց տա­լով ճշմա­րիտ ազն­վու­թյու­նը։ Աստ­ված սո­ վո­րեց­նում է ըն­դու­նել սե­փա­կան սխալ­նե­րը, նե­րո­ղու­թյուն խնդրել, կա­րե­ կից լի­նել, օգ­նու­թյան ձեռք մեկ­նել, ևս մեկ հնա­րա­վո­րու­թյուն տալ սխալ­ ված մար­դուն։ «Փա­ռա­սի­րու­թյամբ սնվող հպար­տու­թյու­նը ընթ­րի­քին ստա­նում է ար­հա­ մար­հանք», - ա­սել է Բեն­ջա­մին Ֆ­րանկ­լի­նը։ Հպար­տու­թյու­նը վաղ թե ուշ հան­գեց­նում է ա­մո­թի և ձա­խող­ման. ան­հա­ջող մաս­նա­գի­տա­կան կյանք, կոր­ծան­ված ըն­կե­րու­թյուն։ Եվ սա այն պատ­ճա­ռով, որ մար­դը թույլ չի տա­ լիս Աստ­ծուն ա­ռաջ­նոր­դել ի­րեն։ Կա­տա­լո­նա­ցի բա­նաս­տեղծ Մա­րիա Ա­գի­լոն ա­սում է․ «Ե­թե հպարտն ի­մա­նար, թե որ­քան ան­հե­թեթ տեսք ու­նի, ա­պա մի­գու­ցե հպար­տու­թյու­նից հա­մես­տու­թյուն սո­վո­րեր»։ Սա­կայն հպարտ մարդն ու­նակ չէ ինք­նաքն­նա­ դա­տու­թյան։ Հե­զու­թյունն ու խո­նար­հու­թյունն անհ­րա­ժեշտ են Աստ­ծո ճա­նա­պարհ­նե­ րով քայ­լե­լու հա­մար։ Ե՛վ քեզ, և՛ ինձ անհ­րա­ժեշտ է Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­ թյու­նը լավ ա­մու­սին, լավ կին, լավ ծնող­ներ լի­նե­լու, աշ­խա­տա­վայ­րում և մարդ­կանց հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ար­ժա­նա­պատ­վո­րեն ներ­կա­յա­ նա­լու հա­մար։ Չ­կա եր­ջան­կու­թյուն ա­ռանց այս հատ­կա­նիշ­նե­րի։ Սաղ­մոսն ա­սում է, որ մար­դը խե­լա­միտ է դառ­նում, երբ թույլ է տա­լիս Աստ­ծուն ա­ռաջ­նոր­դել ի­րեն։ Ապ­րե­լով մարդ­կանց մեջ, Հի­սուսն ա­սաց․ «Ձեզ վրա ա­ռեք իմ լու­ծը և­ին­ձա­նից սո­վո­րե­ցեք, ո­րով­հետև ես հեզ եմ և սր­ տով խո­նարհ, և ձեր ան­ձե­րի հա­մար հանգս­տու­թյուն կգտնեք» (­Մատ­թեոս 11.29)։ Դու ող­ջամ­տու­թյան կա­րի՞ք ու­նես փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­ներդ կամ գոր­ ծերդ կար­գա­վո­րե­լու հա­մար։ Ցա՞վ ես պատ­ճա­ռել ինչ-որ մե­կին, վշտաց­րե՞լ ես նրան։ Ա­մեն օր սո­վո­րի՛ր Քրիս­տո­սից, և կ­տես­նես, որ «նա ա­ռաջ­նոր­դում է հե­զա­հո­գի­նե­րին ի­րա­վուն­քի մեջ, և սո­վո­րեց­նում է հե­զա­հո­գի­նե­րին իր ճա­նա­պար­հը»։ ——————————————————————————————————————— 276

ՈՒ­ՂԻ՛Ղ ՆԱ­ՅԻՐ

սեպտեմբեր

19

«Թող քո աչ­քերն ու­ղիղ նա­յեն, և քո արտևա­նունք­նե­րը ուղղ­ված լի­ նեն դե­պի քո ա­ռա­ջը» (Ա­ռա­կաց 4.25)։ Ես մի պա­հի շեղ­վե­ցի, և մե­քե­նան հայտն­վեց ճամ­փեզ­րին։ Երբ վախս ան­ցավ, շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նե­ցի Աստ­ծուն։ Ա­մեն ինչ կա­րող էր ող­բեր­ գա­կան ա­վարտ ու­նե­նալ, ե­թե չլի­նեին Նրա պաշտ­պա­նու­թյունն ու ո­ղոր­ մու­թյու­նը։ Հի­շե­ցի մորս խոս­քե­րը, ո­րոնք նա հա­ճախ էր կրկնում․ «Որ­դի՛ս, նա­յի՛ր, թե ուր ես գնում»։ Նա­յել ճա­նա­պար­հին, չշեղ­վել, չփոր­ձել միա­ժա­մա­նակ եր­կու գոր­ծով զբաղ­վել. սրանք այն հիմ­քերն են, ո­րոնք թույլ են տա­լիս հա­ջո­ղու­թյամբ գործն ա­վար­տին հասց­նել և հաս­նել վերջ­նագ­ծին։ Կ­յան­քը ճա­նա­պարհ է, եր­կար մի ճա­նա­պարհ, որն սկսվում է մեր լույս աշ­խարհ գա­լու օր­վա­նից։ Ճա­նա­պարհ՝ լի խո­չըն­դոտ­նե­րով, վտանգ­նե­րով, դժվար տե­ղա­մա­սե­րով և խն­դիր­նե­րով։ Այ­սօր­վա հա­մարն ընդգ­ծում է ա­ռաջ նա­յե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը։ Եբ­ րա­յե­րեն «նաբատ» բա­յը նշա­նա­կում է նա­յել, նկա­տել, ըն­կա­լել։ Չ­նա­յած այս բա­յը, որ­պես կա­նոն, օգ­տա­գործ­վում է ֆի­զի­կա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն նկա­րագ­րե­լու հա­մար, այն հա­ճախ ցույց է տա­լիս հոգևոր ըն­կա­լու­մը։ Ի վեր­ջո, Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րի նպա­տա­կը միայն այն չէ, որ մենք չսայ­թա­ քենք այս աշ­խար­հում, նպա­տա­կը նաև Երկ­նա­յին Թա­գա­վո­րու­թյան փառ­ քին հաս­նելն է։ Կ­յան­քում մեզ շատ բա­ներ են շե­ղում։ Կար­ծիք­նե­րի բազ­մա­զա­նու­թյուն, հե­տաքր­քիր տե­սու­թյուն­ներ, սքան­չե­լի հա­ճույք­ներ։ Այդ պատ­ճա­ռով, Ա­ռա­ կաց գրքի չոր­րորդ գլխում Սո­ղո­մո­նը խոր­հուրդ է տա­լիս լիո­վին կենտ­րո­ նա­նալ նպա­տակ­նե­րի վրա ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հից չշեղ­վե­լու հա­մար։ Նա նա­խազ­գու­շաց­նում է, որ պետք է միայն ա­ռաջ նա­յել։ Սա­կայն ոչ միայն մեր աչ­քե­րը, այլև ա­կանջ­նե­րը, բո­լոր զգա­յա­րան­նե­րը, բո­լոր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­ րը պետք է ուղղ­ված լի­նեն դե­պի ա­ռաջ (Ա­ռա­կաց 4. 20, 21, 25-27)։ Վատ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե՞ր ու­նես ինչ-որ մե­կի հետ։ Ինչ-որ բան այն­պես չէ՞ մաս­նա­գի­տա­կան կյան­քում։ Խն­դիր­նե՞ր կան ըն­տա­նի­քում։ Ա­ռա՛ջ նա­ յիր, բայց ոչ թե աչ­քե­րով, այլ հո­գով։ Հարց­րո՛ւ ինքդ քեզ, հարց­րո՛ւ սրտիդ․ «Ես ճի՞շտ ճա­նա­պար­հով եմ գնում, թե՞ ո­րոշ հան­գա­մանք­նե­րի պատ­ճա­ ռով շեղ­վել եմ ու­ղուց և թա­փա­ռում եմ»։ Ճա­նա­պար­հը կորց­նել նշա­նա­կում է կորց­նել ինք­նա­տի­րա­պե­տու­մը, իսկ ինք­նա­տի­րա­պետ­ման կո­րուս­տը կա­ րող է տա­նել մա­հա­ցու պա­տա­հա­րի ոչ միայն քեզ, այլև շրջա­պա­տի մարդ­ կանց։ Տա­նից դուրս գա­լուց ա­ռաջ հոգևոր հա­յացքդ ուղ­ղի՛ր Աստ­ծո խոր­հուրդ­ նե­րին։ Բռ­նի՛ր Նրա ձեռ­քը, թո՛ւյլ տուր Նրան ա­ռաջ­նոր­դել քեզ։ Կ­յանքն ա­պա­հով է, երբ քեզ ա­ռաջ­նոր­դում է Մե­կը, Ով չի կա­րող սխալ­վել։ Թող հա­ջո­ղու­թյունն ու­ղեկ­ցի քեզ, «թող քո աչ­քերն ու­ղիղ նա­յեն, և քո արտևա­ նունք­նե­րը ուղղ­ված լի­նեն դե­պի քո ա­ռա­ջը»։ ——————————————————————————————————————— 277

սեպտեմբեր

20

ՄԻՆՉԵՎ Ե՞ՐԲ

«Ով Տեր, մինչև ե՞րբ կմո­ռա­նաս ինձ իս­պառ, մինչև երբ կթաքց­նես քո ե­րեսն ին­ձա­նից» (­Սաղ­մոս 13.1)։ Դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի հան­դի­պե­լիս մենք նույն­պես կրկնում ենք Դա­վի­թի հար­ցը։ Սաղ­մո­սի սկզբում Դա­վի­թը չորս ան­գամ նույն հարցն է տա­լիս Աստ­ ծուն։ Հայտ­նու­թյուն Գր­քում նա­հա­տակ­նե­րը նույն­պես ա­ղա­ղա­կում էին և­ ա­սում․ «Մինչև ե՞րբ, ով սուրբ Տեր և ճշ­մա­րիտ, չես դա­տում, և մեր ար­յու­նի վրե­ժը չես առ­նում երկ­րի վրա բնա­կող­նե­րից» (­Հայտ­նու­թյուն 6.10)։ Կ­յան­քում այն­պի­սի մռայլ պա­հեր են լի­նում, երբ մենք մեր մարդ­կա­յին տկա­րու­թյամբ կար­ծում ենք, թե Աստ­ված լքել է մեզ։ Դա­վիթն ան­ցել է այդ­ պի­սի փոր­ձու­թյուն­նե­րի մի­ջով։ Այս սաղ­մո­սը գրե­լիս նա թաքն­վում էր Սա­ վու­ղից։ Սա իս­կա­պես ծանր փոր­ձու­թյուն էր։ Մի ան­գամ Դա­վի­թը նույ­նիսկ ա­սաց, որ իր և մահ­վան մեջ­տե­ղը միայն մեկ քայլ կա (Ա Թա­գա­վո­րաց 20.3)։ Այ­սօր դու ին­չի՞ց ես փախ­չում։ Ո՞ր խնդիրն ես փոր­ձում մո­ռա­նալ։ Ի՞նչն է ճնշում քեզ։ Մի­գու­ցե մտա­ծում ես այն մա­սին, որ ժա­մա­նակն է ա­մեն ինչ թող­նել ու ան­հե­տա­նա՞լ։ Չես տես­նում հույ­սի և­ոչ մի շո՞ղ։ Դի­մում ես Աստ­ ծուն, բայց, կար­ծես, Նա քեզ չի՞ լսում։ Մենք բո­լորս պետք է սո­վո­րենք դի­մադ­րել այս­պի­սի զգաց­մունք­նե­րին։ Դրանք հա­ճախ դա­վա­ճա­նում են մեզ։ Մենք կա­րող ենք մեզ լավ զգալ, երբ ի­րա­կա­նում ա­մեն ինչ վատ է, և հա­կա­ռա­կը։ Զ­գաց­մունք­նե­րը եր­բեմն ա­ղա­վա­ղում են ի­րա­կա­նու­թյու­նը, փա­կում են մեր աչ­քերն ու խան­գա­րում տես­նել Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նը մեր կյան­քում։ Հի­շում եմ, երբ մի ան­գամ կնոջս հետ օ­դա­նա­վա­կա­յա­նում սպա­սում էինք մեր թռիչ­քին՝ նա­յե­լով մոխ­րա­գույն ամ­պե­րին. հոր­դա­ռատ անձրև էր գա­լիս։ Սա­կայն երբ ինք­նա­թիռն ամ­պե­րից վեր բարձ­րա­ցավ, տե­սանք կա­պույտ եր­կինքն ու պայ­ծառ արևը։ Ի՜նչ հիա­նա­լի նկա­րագ­րու­թյուն այն բա­նի, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում մեր հոգևոր կյան­քում։ Բա­րե­կա՛մս, գու­ցեև այս պա­հին կյան­քիդ օ­րե­րը նման են ո­րո­տա­ցող ամ­ պե­րի, բայց հի­շի՛ր, որ այդ ամ­պե­րից վեր շո­ղում է արևը։ Ոչ մի ամպ ու փո­թո­րիկ չի կա­րող մե­կընդ­միշտ հանգց­նել արևը։ Մի՛­հու­սա­հատ­վիր։ Ե­թե Աստ­ված Իր ան­սահ­ման ի­մաս­տու­թյամբ նման փոր­ձու­թյուն է թույլ տա­լիս քո կյան­քում, ա­պա միայն նրա հա­մար, որ առջևում քեզ ինչ-որ ա­վե­լի լավ բան է սպաս­վում։ Ս­պա­սի՛ր, և­արևն ա­վե­ լի վառ կշո­ղա։ Աստ­ված հի­շում է քո մա­սին։ Նա քնած չէ, Նա միշտ նա­յում է քեզ։ Մի փոքր սպա­սի՛ր և կս­տա­նաս հար­ցիդ պա­տաս­խա­նը․ «Ով Տեր, մինչև ե՞րբ կմո­ռա­նաս ինձ իս­պառ, մինչև երբ կթաքց­նես քո ե­րեսն ին­ձա­ նից»։

——————————————————————————————————————— 278

սեպտեմբեր

ՀԱ­ՎԱ­ՏԱՐ­ՄՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ՍԻ­ՐՈՎ

21

«Մար­դիս զվար­ճանքն իր ո­ղոր­մա­ծու­թյունն է, և­ աղ­քա­տը լավ է ստա­խոս մար­դից» (Ա­ռա­կաց 19.22)։ Այս հա­մա­րի ա­ռա­ջին մա­սի մյուս հնա­րա­վոր թարգ­մա­նու­թյու­նը հետև­ յալն է. «Հա­վա­տա­րիմ սե­րը մար­դուն ցան­կա­լի է դարձ­նում»։ Ծա­նոթ­նե­րիցս ո­մանց կա­րող եմ աչ­քերս փակ վստա­հել։ Կ­յան­քում հան­ դի­պել եմ մարդ­կանց, ում խոսքն ա­վե­լի հու­սա­լի է, քան ստո­րագր­ված հա­ մա­ձայ­նա­գի­րը։ Աստ­վա­ծա­շունչն այդ­պի­սի մարդ­կանց «հասեդ» է ան­վա­ նում, ո­րը նշա­նա­կում է ճշմար­տա­ցի և­ո­ղոր­մած։ Ինչ­պի­սի՞ կապ կա ճշմար­տա­ցիու­թյան, հա­վա­տար­մու­թյան ու սի­րո միջև։ Աստ­ծո տե­սանկ­յու­նից՝ աս­ված խոս­քին հա­վա­տար­մու­թյու­նը, խոս­ քե­րի ճշմար­տա­ցիու­թյու­նը, դրանք սի­րո դրսևո­րում­ներն են։ Կա­րե­լի՞ է արդ­յոք հա­վա­տա­րիմ լի­նել աս­ված խոս­քին, ե­թե սրտում երկ­ յու­ղա­ծու­թյուն չկա առ Աստ­ված։ Ա­յո, կա­րե­լի է, բա­վա­կան է պա­տաս­խա­ նա­տու մարդ լի­նել։ Սա­կայն Աստ­ծուն պատ­վող մար­դը ճշմար­տա­ցի կլի­նի ոչ թե պարտ­քի զգա­ցու­մից դրդված, այլ պար­զա­պես մար­դուն սի­րե­լով։ Պար­տա­կա­նու­թյու­նը քեզ դարձ­նում է հա­սա­րա­կու­թյան լավ ան­դամ, բայց եր­ջան­կու­թյուն չի պարգևում։ Սե­րը բո­լո­րո­վին այլ է։ Այն եր­ջան­կաց­ նում է, և­որ­պես հետևանք՝ դու նաև հա­սա­րա­կու­թյան լավ ան­դամ կլի­նես։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում հա­վա­տա­րիմ մար­դը հա­կադր­վում է ստա­խո­սին, և Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ա­վե­լի լավ է աղ­քա­տը, քան այն մար­դը, ում ոչ ոք չի վստա­հում։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րի շրջա­նում հա­ճախ է քննարկ­վում ի­րենց ղե­կա­վա­րած կազ­մա­կեր­պու­թյան սկզբունք­նե­րին հա­վա­տա­րիմ լի­նե­լու հար­ցը, ո­րով­ հետև մի բան է ի­մա­նա­լը և դ­րանք լավ հա­մա­րե­լը, և բո­լո­րո­վին այլ բան՝ ապ­րել դրանց հա­մա­պա­տաս­խան։ Հաշ­վի՛ առ, որ մար­դիկ հա­վա­տում են ոչ այն­քան ա­սա­ծիդ, որ­քան ա­սա­ծիդ հա­մա­պա­տաս­խան ա­րածդ գոր­ծին։ Քրիս­տո­սի սի­րով լի մարդն ու­զում է ու­րիշ­նե­րին եր­ջա­նիկ տես­նել և կա­ տա­րում է նրանց տված խոս­տու­մը։ Դրա հա­մար էլ նրան հա­վա­տում են, վստա­հում, հար­գում են, սի­րում և հետևում են նրան։ Ինչ­պես ա­սել է Սո­ ղո­մո­նը, սի­րո հա­մադ­րու­թյամբ հա­վա­տար­մու­թյու­նը մար­դուն ցան­կա­լի է դարձ­նում։ Մի՛ սահ­մա­նա­փակ­վիր խոս­քե­րով, ապ­րի՛ր ա­սա­ծիդ հա­մա­պա­տաս­խան։ Սկզ­բունք­նե­րը գոր­ծո­ղու­թյո՛ւն դարձ­րու, ե­րա­զանք­նե­րը՝ ի­րա­կա­նու­թյուն, խո­չըն­դոտ­նե­րը՝ ուղ­ղու­թյան փո­փո­խու­թյուն, իսկ ռիս­կը՝ վար­ձատ­րու­թյուն։ Դու դա կա­րող ես, քա­նի որ Աստ­ծո ան­սահ­ման սե­րը քեզ հետ է։ Միայն խո­նար­հու­թյամբ գնա՛ Հի­սու­սի մոտ և խնդ­րի՛ր Նրան օգ­նել քեզ ա­նել այն, ին­չը միայ­նակ չես կա­րո­ղա­նում ա­նել։ Սկ­սի՛ր ըն­տա­նի­քիցդ, ե­րե­խա­նե­րիցդ։ Դու ինչ-որ բան ես խոս­տա­ ցել նրանց և չե՞ս կա­տա­րել խոս­տումդ։ Ար­ժեք­նե­րը չեն պատ­վաստ­վում խոս­քե­րով, ե­թե խոս­քե­րը չեն հաս­տատ­վում գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով։ Հի­շի՛ր․ «Մար­դիս զվար­ճանքն իր ո­ղոր­մա­ծու­թյունն է, և­ աղ­քա­տը լավ է ստա­խոս մար­դից»։ ——————————————————————————————————————— 279

սեպտեմբեր

22

ՄԻ՛ ՀԻ­ՇԻՐ ԻՄ ՄԵՂ­ՔԵ­ՐԸ

«Մի հի­շիր իմ ման­կու­թյան մեղ­քե­րը և­իմ հան­ցանք­նե­րը, այլ քո ո­ղոր­ մու­թյան պես հի­շիր ինձ քո բա­րու­թյան հա­մար, ով Տեր» (­Սաղ­մոս 25.7)։ Դա­վի­թի ա­ղեր­սան­քի այս խոս­քե­րը վերց­ված են Սաղ­մոս 25-ից, ո­րի հիմ­ նա­կան թե­ման Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյան փա­փագն է կյան­քի ճա­նա­պարհ­ նե­րում։ Դա­վի­թը գի­տեր, որ մար­դու ճա­կա­տագ­րում ծա­ծուկ մեղ­քե­րը խո­ չըն­դո­տում են Աստ­ծո մաս­նակ­ցու­թյա­նը։ Մեկ այլ սաղ­մո­սում նա գրել է․ «Ե­թե ես ա­նօ­րե­նու­թյուն տես­նեի իմ սրտում, Տե­րը չէր լսի ինձ» (­Սաղ­մոս 66.18)։ Այդ պատ­ճա­ռով է, որ Դա­վիթն ա­ղեր­սում է նե­րել ի­րեն։ Մեղքն ու հան­ցա­ վո­րու­թյու­նը կոր­ծա­նում են, կաշ­կան­դում ու ստրկաց­նում։ Չա­րի­քը նա­վի խա­րիս­խի նման, թույլ չի տա­լիս նա­վար­կել և հաս­նել հաղ­թա­նա­կի։ Շա­տե­րը չեն ցան­կա­նում ըն­դու­նել, որ սե­փա­կան ան­հա­ջո­ղու­թյուն­ներն ար­մա­տա­վոր­ված են ի­րենց հոգևոր վի­ճա­կում։ Պատ­ճառ­ներ փնտրե­լով, գնա­հա­տե­լով ի­րենց գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ճշտու­թյու­նը, նրանք նա­յում են ուր պա­տա­հի, միայն ոչ Աստ­ծո հետ ի­րենց փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին։ Այ­լա­պես նրանք կզգա­յին, որ հիմ­նա­կան խնդի­րը գու­մա­րի, հնա­րա­վո­րու­ թյուն­նե­րի, կրթու­թյան, շրջա­պա­տի, հա­մա­պա­տաս­խան սո­ցիա­լա­կան կար­գա­վի­ճա­կի բա­ցա­կա­յու­թյան մեջ չի։ Ա­մեն բա­նի ար­մա­տը մեղքն է։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը սո­վո­րեց­նում է, որ մեղ­քը մար­դուն բա­ժա­նում է Աստ­ ծուց։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է մար­դը հաղ­թա­նա­կի հաս­նել ա­ռանց Աստ­ծո։ Ինչ­ պե՞ս կա­րե­լի է վեր սլա­նալ, ե­թե մեղ­քը կտրել է թևերդ։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է վա­զել սո­րուն ա­վազ­նե­րի վրա­յով։ Դրա հա­մար Դա­վիթն ա­ղա­ղա­կում է․ «Մի հի­շիր իմ ման­կու­թյան մեղ­քե­րը և­ իմ հան­ցանք­նե­րը»։ Նույ­նիսկ հա­սուն տա­րի­քում Դա­վի­թը դառ­նում էր գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րի խա­բու­սիկ խայ­ծե­րի գե­րին։ Ի՞նչ կա­րող էր խնդրել նա։ «Քո ո­ղոր­մու­թյան պես հի­շիր ինձ քո բա­րու­թյան հա­մար, ով Տեր»։ Փառք Աստ­ծուն մեր հան­դեպ ու­նե­ցած Նրա ո­ղոր­մու­թյան հա­մար։ Ի՞նչ կլի­ներ ինձ և քեզ հետ, ե­թե չլի­ներ Նրա ո­ղոր­մու­թյու­նը։ Ո­ղոր­մած լի­նե­լով՝ Աստ­ված տա­լիս է մեզ այն ա­մե­նը, ին­չին ո՛չ ես, ո՛չ դու ար­ժա­նի չենք։ Նե­րող սիր­տը խա­ղա­ղու­թյամբ է լցված, և­ այդ խա­ղա­ղու­թյու­նը թույլ է տա­լիս քեզ կար­գի բե­րել մտքերդ և գա­ղա­փար­ներդ, տես­նել վերս­տին կյան­քի լու­սա­վոր հե­ռան­կար­ներն ու նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, կանգ­նել նոր ու­ղու վրա։ Դու էլ խնդրի՛ր Աստ­ծուն․ «Մի հի­շիր իմ ման­կու­թյան մեղ­քե­րը և­իմ հան­ ցանք­նե­րը, այլ քո ո­ղոր­մու­թյան պես հի­շիր ինձ քո բա­րու­թյան հա­մար, ով Տեր»։

——————————————————————————————————————— 280

Կ­ՅԱՆ­ՔԻ ԿԵՐ­ՏՈՒ­ՄԸ

սեպտեմբեր

23

«Կ­նիկ­նե­րի ի­մաս­տու­նը շի­նում է իր տու­նը, բայց հի­մա­րը իր ձեռ­քով քան­դում է նրան» (Ա­ռա­կաց 14.1)։ Սուրբ Ծ­նուն­դը շա­տե­րի հա­մար ու­րա­խու­թյան, փայ­լուն ծաղ­կաշղ­թա­նե­ րի և զար­դար­ված փո­ղոց­նե­րի տոն է։ Մեծ քա­ղաք­նե­րը վե­րա­փոխ­վում են, ու թվում է, թե հայտն­վել ես հե­քիա­թա­յին աշ­խար­հում։ Խոր­խեն և Լի­նան ծննդյան տո­նե­րին միշտ զար­դա­րում են ի­րենց տու­նը։ Լի­նան հիա­նա­լի ճա­շակ ու­նի, Խոր­խեն՝ հմուտ ձեռ­քեր։ Այդ օ­րե­րին նրանց տունն այն­պի­սի տեսք է ստա­նում, որ ցան­կա­ցած ե­րե­խա եր­ջա­նիկ կլի­նի նա­յել ու հիա­նալ։ Լի­նան և Խոր­խեն «շի­նում են» ի­րենց տու­նը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մո­նը հա­կա­նիշ­նե­րի մի զույգ է օգ­տա­գոր­ծում՝ շի­նել և քան­դել։ Ինչ-որ բան քան­դե­լը հեշտ է։ Հար­վա­ծել, զար­կել, հրել։ Շի­ նե­լը դժվար է։ Այն համ­բե­րու­թյուն, ժա­մա­նակ և հա­մա­ռու­թյուն է պա­հան­ ջում։ Խոր­խեն և Լի­նան ա­սում են, որ սուրբծննդ­յան տո­նե­րի հա­մար տան զար­դա­րան­քը տևում է մեկ ա­միս։ Խոր­խեն պա­տաս­խա­նա­տու է ար­տա­ քին, իսկ Լի­նան՝ ներ­քին ձևա­վոր­ման հա­մար։ Տո­նից հե­տո, բո­լոր զար­դա­ րանք­նե­րը նրանք հա­վա­քում են ե­րե­քից չորս օր­վա մեջ։ Մեր կյան­քի նպա­տա­կը հիա­նա­լի պատ­մու­թյուն կեր­տելն է։ Ոչ մի բան ինքն-ի­րեն չի ստաց­վում։ Անհ­րա­ժեշտ է ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նել ան­գամ ման­րուք­նե­րին։ Շա­տե­րը «ճա­կա­տա­գիր» բա­ռով քա­ղարկ­վում են՝ պատ­ մե­լով ի­րենց ա­նու­րախ ու դժգույն կյան­քի մա­սին։ Սա­կայն ճա­կա­տա­գի­ րը ո՛չ պա­տա­հա­կա­նու­թյուն է, ո՛չ էլ ան­հա­ջո­ղու­թյուն։ Դա ընտ­րու­թյուն է։ Պատ­րաս­տի տու­նը չի հայտն­վում միայն ե­րա­զե­լով, հար­կա­վոր է տքնա­ ջան աշ­խա­տել։ Սո­ղո­մոնն ընդգ­ծում է, որ մարդն իր սե­փա­կան ձեռ­քե­րով է կոր­ծա­նում ի­րեն։ Ոչ ոք մե­ղա­վոր չէ ան­հա­ջո­ղու­թյան հա­մար, բա­ցի ան­հա­ջո­ղա­կից։ Յու­րա­քանչ­յուրն ան­հա­տա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է կրում։ Աստ­ ված տա­լիս է քեզ ա­մեն անհ­րա­ժեշ­տը, իսկ դու շի­նում ես, կամ քան­դում։ Տուն կա­ռու­ցե­լու ըն­թաց­քում կա­րող ես հոգ­նա­ծու­թյան և­ ընկճ­վա­ծու­ թյան զգա­ցում ու­նե­նալ։ Կա­րող է և վ­հատ­վես, ու քեզ թվա, թե նպա­տա­կիդ ի­րա­կա­նա­ցու­մը շատ ու շատ հե­ռու է։ Սա­կայն մենք պարտ­վում ենք ոչ թե այն պա­հին, երբ ինչ-որ բան չի ստաց­վում, այլ երբ ու­ժաս­պառ ենք լի­նում և նա­հան­ջում։ Մի նոր օր է սկսվում այս աշ­խար­հի և քո անձ­նա­կան պատ­մու­թյան մեջ։ Մի՛ նա­հան­ջիր։ Կ­յան­քի կեր­տու­մը ոչ թե ի­րա­դար­ձու­թյուն է, այլ գոր­ծըն­ թաց։ Քայլ առ քայլ ա­ռաջ շարժ­վե­լով, հա­յացքդ Աստ­ծուն ուղ­ղե­լով, դու կտես­նես, որ նպա­տակդ ի­րա­կա­նաց­ված է, և­ արդ­յունքն ու­րա­խաց­նում է քեզ։ Հի­շի՛ր․ «Կ­նիկ­նե­րի ի­մաս­տու­նը շի­նում է իր տու­նը, բայց հի­մա­րը իր ձեռ­քով քան­դում է նրան»։

——————————————————————————————————————— 281

սեպտեմբեր

24

Ո՞Վ Է ԱՐ­ԺԱ­ՆԻ

«Ո՞վ վեր կգնա Տի­րոջ սա­րը, և­ ո՞վ կկանգ­նի նրա սրբու­թյան տե­ ղում» (­Սաղ­մոս 24.3)։ Ինձ բազ­միցս են դի­մել մար­դիկ, ով­քեր ու­նե­ցել են շատ քրիս­տոն­յա­նե­ րին ծա­նոթ ապ­րում­ներ։ Նրանք գի­տակ­ցում են, թե ինչ պետք է ա­նել և­ինչ չպետք է ա­նել։ Նրանց հոգևոր ող­բեր­գու­թյունն այն է, որ որ­քան էլ փոր­ձում են, չեն կա­րո­ղա­նում ապ­րել ի­րենց ի­մա­ցած և­ ըն­դու­նած սկզբունք­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան։ Ո­մանք ի վեր­ջո գա­լիս են այն եզ­րա­կա­ցու­թյան, որ պար­զա­պես անհ­նար է ապ­րել քրիս­տո­նեա­բար։ Սաղ­մո­սը, որ­տե­ղից վերց­ված է այ­սօր­վա հա­մա­րը, գրված է բազ­մա­ձայն եր­գի հա­մար, ո­րը կա­տար­վում էր տա­պա­նա­կը Ե­րու­սա­ղե­մին մո­տեց­նե­լիս։ Քա­հա­նա­նե­րը եր­գե­լով հարց­նում էին․ «Ո՞վ վեր կգնա Տի­րոջ սա­րը, և­ ո՞վ կկանգ­նի նրա սրբու­թյան տե­ղում», և­ երգ­չա­խում­բը պա­տաս­խա­նում էր․ «Նա, որ սուրբ է ձեռ­քով և­ա­նա­րատ՝ սրտով»։ Այն ժա­մա­նակ Տի­րոջ սա­րը Սիոնն էր։ Քա­նի որ Սիո­նը նաև երկն­քի խորհր­դա­նիշն է, մենք կա­րող ենք վե­րա­փո­խել եր­գի բա­ռե­րը․ «Ո՞վ է ար­ ժա­նի Հի­սու­սի հետ եր­կինք մտնել և կանգ­նել Սուրբ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան մեջ»։ Եվ պա­տաս­խա­նը կլի­նի նույ­նը, որ պա­հան­ջում է մարդ­կա­յին տե­ սանկ­յու­նից անհ­նա­րը․ «Նա, որ սուրբ է ձեռ­քով և­ա­նա­րատ՝ սրտով»։ Դու կա­րող ես լվաց­վել օ­ճա­ռով, մա­քուր լվա­նալ հա­գուստդ, ախ­տա­հա­ նել տունդ, բայց ի՞նչ ա­նես սրտիդ հետ։ Ե­րե­միա­յի մի­ջո­ցով Աստ­ված ա­սել է․ «Ո­րով­հետև ե­թե բո­րա­կով լվաց­վես, և շատ օ­ճառ գոր­ծա­ծես, քո ա­նօ­ րե­նու­թյու­նը պի­տի մնա իմ ա­ռա­ջին իբրև ա­րատ, ա­սում է Տեր Ե­հո­վան» (Ե­րե­միա 2.22)։ Մարդ­կան­ցից ոչ մե­կը չի կա­րող մաք­րել իր սիր­տը և ծա­ծուկ մտադ­ րու­թյուն­նե­րը։ Մ­շա­կույթն ու դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը կա­րող են սո­վո­րեց­նել ճիշտ դրսևո­րել մեզ հա­սա­րա­կու­թյան մեջ, ցույց չտալ մեր բնա­վո­րու­թյան բա­ցա­սա­կան գծե­րը, բայց չեն կա­րող վե­րա­փո­խել մեր սիր­տը։ Իսկ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան մեջ կա­րող են տեղ գտնել միայն սրտով մա­քուր­նե­րը, սուրբ սար կբարձ­րա­նան միայն գոր­ծե­րով ու մտադ­րու­թյուն­նե­րով մա­քուր­նե­րը։ Երբ Հի­սուսն ա­ռաք­յալ­նե­րի հետ զրու­ցում էր Իր պատ­րաս­տած երկ­նա­ յին բնա­կա­րան­նե­րի մա­սին, Թով­մասն ան­համ­բե­րու­թյամբ հարց­րեց․ «Ինչ­ պե՞ս կա­րող ենք ճա­նա­պար­հը գի­տե­նալ»։ Եվ Քրիս­տո­սը պա­տաս­խա­նեց․ «Ես եմ ճա­նա­պար­հը և ճշ­մար­տու­թյու­նը և կ­յան­քը, ոչ ոք չի գա­լիս Հոր մոտ, ե­թե ոչ ին­ձա­նով» (­Հով­հան­նես 14.5,6)։ Միայն Աստ­ված է մեզ ար­ժա­նաց­նում Իր ներ­կա­յու­թյա­նը։ Այն ա­մե­նը, ինչ մենք պետք է ա­նենք, Հի­սու­սի մոտ գնալն է։ Եվ դու կզգաս, որ Նրա հետ կա­րե­լի է ապ­րել այն­պես, ինչ­պես ե­րա­զում էիր. ու­րա­խու­թյամբ հետևել քրիս­տո­նեա­կան սկզբունք­նե­րին։ Եվ ու­րեմն, «Ո՞վ վեր կգնա Տի­րոջ սա­րը, և­ո՞վ կկանգ­նի նրա սրբու­թյան տե­ղում» հար­ցին պա­տաս­խա­նի՛ր այս­պես․ «Հի­սուս Քրիս­տո­սի շնոր­հի և Նրա զո­հի շնոր­հիվ հույս ու­նեմ, որ մի օր այն­տեղ կլի­նեմ»։ ——————————————————————————————————————— 282

ԾՈՒ­ԼՈՒ­ԹՅՈՒՆ

սեպտեմբեր

25

«Ծույ­լը իր ձեռ­քը կկո­խի ա­մա­նի մեջ, բայց դե­պի բե­րանն էլ չի դարձ­ նի» (Ա­ռա­կաց 19.24)։

Պեդ­րո Լի­ման՝ իմ վա­ղե­մի ըն­կե­րը, պատ­մում էր, որ մի ան­գամ զրու­ցում էր մի գյու­ղա­ցու հետ, ով բա­վա­կա­նին մեծ հո­ղա­տա­րածք ու­ներ։ Նա ծխում էր, հա­զում և դժ­գո­հում ֆի­նան­սա­կան դժվա­րու­թյուն­նե­րից։ – Իսկ ե­գիպ­տա­ցո­րենն այս­տեղ լա՞վ բերք է տա­լիս – հարց­նում է Պեդ­րոն։ – Ոչ, չի ա­ճում, - գլու­խը տա­րու­բե­րե­լով՝ տխրու­թյամբ պա­տաս­խա­նում է գյու­ղա­ցին։ – Իսկ կար­տո­ֆի՞լ։ – ­Նույն­պես ո՛չ։ – Իսկ լո­բի՞, գա­զա՞ր, ինչ-որ մի բան ա­ճո՞ւմ է այս­տեղ։ – ­Չի ա­ճում, - ա­սաց տղա­մար­դը։ – Այդ դեպ­քում ի՞նչ ես ցա­նում այս­տեղ, - հոգ­նեց գու­շա­կել Պեդ­րոն։ – Ո­չինչ, - հետևեց պա­տաս­խա­նը։ Կա­րե­լի՞ է արդ­յոք բերք հա­վա­քել, ե­թե ո­չինչ չես ցա­նել։ Ար­ժե՞ արդ­յոք դժգո­ հել դժբախտ ճա­կա­տագ­րից, ե­թե դու ան­գործ նստել ես՝ սպա­սե­լով ճա­կա­ տագ­րի բա­րե­հա­ճու­թյա­նը։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ծույլն իր ձեռքն ա­մա­նի մեջ է մտցնում։ Նա ցան­կու­ թյուն­ներ և­ ե­րա­զանք­ներ ու­նի, նա ինչ-որ բան է ու­զում, բո­լո­րի նման ինչ-որ բա­նի հույս ու­նի։ Նա տես­նում է իր ձեռ­քին հա­սա­նե­լի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­ րի ա­մա­նը։ Նա նա­յում է, թե ինչ­պես են մյուս­նե­րը վա­յե­լում հաղ­թա­նակ­նե­րի, ձեռք­բե­րում­նե­րի, հա­ջո­ղու­թյան և բա­րե­կե­ցու­թյան բերկ­րան­քը։ Եվ նա նույ­ նիսկ մտցնում է ձեռքն այդ ա­մա­նի մեջ, սա­կայն ջանք չի գոր­ծադ­րում ա­մա­ նի մեջ ե­ղածն իր բե­րա­նը տա­նե­լու հա­մար։ Նա ցան­կա­նում է, որ ա­մա­նում ե­ղածն ինքն ի­րեն դուրս գա այն­տե­ղից։ Ի­մաս­տու­թյու­նը մար­դուն տա­նում է այն ըմբռ­նո­ղու­թյա­նը, որ ե­րա­զան­քին հաս­նե­լու հա­մար պետք է վճա­րել աշ­խա­տան­քով։ Օ­րի­նակ, եր­ջա­նիկ ըն­տա­ նիք ստեղ­ծե­լու հա­մար պետք է ամ­բող­ջու­թյամբ նվիր­վել հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի կա­ռուց­մա­նը։ Ա­մե­նա­հեշտ ճա­նա­պարհն ա­մուս­նա­լու­ծու­թյունն է։ Քն­նու­ թյու­նը հա­ջո­ղու­թյամբ հանձ­նե­լու հա­մար պետք է ժա­մե­րով պա­րա­պել։ Ա­վե­լի հեշտ է ա­սել, որ քննա­կան հար­ցե­րը չա­փա­զանց դժվար էին։ Ֆի­զի­կա­պես և հո­գե­բա­նո­րեն ա­ռողջ ե­րե­խա­ներ դաս­տիա­րա­կե­լը մեծ աշ­խա­տանք է, ո­րը համ­բե­րու­թյուն և նվիր­վա­ծու­թյուն է պա­հան­ջում։ Ա­վե­լի հեշտ է մտա­ծել, որ բա­վա­րա­րե­լով նրանց նյու­թա­կան կա­րիք­նե­րը, դու ար­դեն կա­տա­րել ես ծնո­ ղա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ։ Գու­մարն աշ­խա­տան­քի և ջա­նա­սի­րու­թյան արդ­յունք է. ի­հար­կե, շատ ա­վե­լի հեշտ է վի­ճա­կա­խա­ղի տոմ­սեր գնե­լը։ Սո­ղո­մո­նը մի ծաղ­րան­կար է ուր­վագ­ծում, իսկ մենք, պատ­կե­րաց­նե­լով այն, ժպտում ենք։ Սա­կայն հեգ­նան­քի մի­ջո­ցով նա ա­մենևին էլ նպա­տակ չու­նի զվար­ճա­լի ի­րա­կա­նու­թյուն ներ­կա­յաց­նել։ Պար­զա­պես ցա­վա­լի է, որ մար­դիկ ան­տար­բե­րու­թյամբ գլո­րում են ի­րենց օ­րե­րը, ա­ռանց քայլ ան­գամ ա­նե­լու նպա­տակ­նե­րին հաս­նե­լու հա­մար։ Խոր­հի՛ր, թե ի՞նչ կա­րող ես փո­խել կյան­քիդ առն­վազն ե­րեք բնա­գա­վառ­ նե­րում. հոգևոր, ըն­տա­նե­կան, մաս­նա­գի­տա­կան։ Պատ­րա՞ստ ես Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյուն խնդրել, որ­պես­զի ա­ռաջ­նայ­նու­թյու­նը տաս ա­վե­լի կարևո­րին։ Այդ ա­մե­նը ջա՞նք է պա­հան­ջում։ Ան­կաս­կած։ Մի՛ նման­վիր ծույ­լին, ով «իր ձեռ­քը կկո­խի ա­մա­նի մեջ, բայց դե­պի բե­րանն էլ չի դարձ­նի»։ ——————————————————————————————————————— 283

26 ՎԵՐ­ՋԻՆ ԽՈՍՔՆ ԱՍՏ­ԾՈՒՆՆ Է

սեպտեմբեր

«Ամ­բա­րիշտն ին­չո՞ւ հայ­հո­յի Աստ­ծուն, և­ իր սրտումն ա­սի՝ թե Դու չես խնդրում» (­Սաղ­մոս 10.13)։ Ըն­կեր­նե­րիցս մե­կը՝ կեն­սա­բա­նու­թյան պրո­ֆե­սոր, Հար­վար­դի հա­մալ­սա­ րա­նի շրջա­նա­վարտ, ա­սաց ինձ․ «Որ­քան շատ եմ ու­սում­նա­սի­րում և հե­ տա­զո­տում բնու­թյու­նը, այն­քան ա­վե­լի եմ հա­մոզ­վում, որ Աստ­ծո գո­յու­թյա­ նը կաս­կա­ծե­լու պատ­ճառ չկա»։ Իսկ ին­չո՞ւ հսկա­յա­կան թվով մար­դիկ չեն հա­վա­տում Նրան։ Մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյունն ա­պա­ցու­ցում է, որ Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը մեր­ ժե­լու միակ պատ­ճա­ռը մար­դուն բնո­րոշ անհ­նա­զան­դու­թյունն է։ Մե­ղա­վոր էու­թյու­նը չի հա­մա­ձայ­նում կա­մո­վին հնա­զանդ­վել ինչ-որ մե­կի հե­ղի­նա­կու­ թյա­նը։ Ին­չո՞ւ հնա­զանդ­վել Աստ­ծուն, Ում անհ­նար է տես­նել և դիպ­չել։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­վում է ամ­բա­րիշ­տի մա­սին, ով պնդում է, որ Աստ­ված ու­շադ­րու­թյուն չի դարձ­նում այս աշ­խար­հում տե­ղի ու­նե­ցող ի­րա­ դար­ձու­թյուն­նե­րին։ Նա կար­ծում է, որ ին­քը եր­բեք ստիպ­ված չի լի­նի պա­ տաս­խան տալ Աստ­ծուն, թե ինչ­պես է տնօ­րի­նել կյան­քի պարգևը, ին­չո՞ւ է վատ­նել և մս­խել այն։ Ամ­բա­րիշտն ա­սում է, որ դա Աստ­ծուն հե­տաքր­քիր չէ։ Եբ­րա­յե­րեն «բելիյաալ» բա­ռը նշա­նա­կում է ոչ միայն «չար, վատ, այ­լա­ սեր­ված»։ Այս բա­ռով կա­րե­լի է նկա­րագ­րել նաև մա­հը։ Սա սար­սա­փե­լի է։ Ա­ղա­վա­ղե­լով կյան­քը, վատ­նե­լով այն չա­րի­քի վրա՝ մարդն ար­դեն քայ­լում է մահ­վան ճա­նա­պար­հով։ Ֆ­րիդ­րիխ Նից­շեն ծնվել է 19-րդ դա­րի երկ­րորդ կե­սին։ Նրա հայ­րը, ով լյու­ թե­րա­կան հո­վիվ էր, մա­հա­ցավ, երբ Ֆ­րիդ­րի­խը հինգ տա­րե­կան էր։ Ե­րի­տա­ սարդ տա­րի­քում նա կաս­կա­ծի են­թար­կեց Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը և հե­ռա­ցավ ըն­տա­նի­քի կրո­նա­կան ա­վան­դույթ­նե­րից։ Աստ­ծո մա­սին նրա հայ­տա­րա­ րու­թյուն­նե­րը նման են հայ­հո­յան­քի։ Նրա փի­լի­սո­փա­յու­թյու­նը կոր­ծա­նում էր և՛ ի­րեն, և՛ հա­սա­րա­կու­թյա­նը։ Գեր­մար­դու մա­սին նրա գա­ղա­փա­րը Հիտ­ լե­րի կող­մից կի­րառ­վեց ան­մարդ­կա­յին գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյան մշակ­ման հա­մար։ Նա պնդում էր, որ քրիս­տո­նեու­թյան բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը հե­ռու է ի­րա­կա­ նու­թյու­նից, որ քրիս­տո­նեու­թյու­նը մտքի և­ա­զա­տու­թյան հան­դեպ ա­տե­լու­ թյուն է։ Նրա «Աստ­ված մա­հա­ցավ» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը դար­ձավ ան­լուրջ մարդ­կանց կար­գա­խո­սը։ Այդ մար­դուն լիո­վին կա­րե­լի է բնու­թագ­րել «մե­ ռած» բա­ռով, չէ որ սե­փա­կան հա­մոզ­մունք­նե­րը նրան տա­րան մահ­վան։ Մի ան­գամ նրա հետևորդ­նե­րից մե­կը պա­տին գրել էր․ «Աստ­ված մա­հա­ցած է։ Նից­շե»։ Հա­ջորդ օ­րը պա­տին հայտն­վեց մեկ այլ գրու­թյուն․ «Նից­շեն մա­հա­ ցած է։ Աստ­ված»։ Վեր­ջին խոս­քը միշտ Աստ­ծունն է։ Նա գո­յու­թյուն ու­նի։ Նա հա­վեր­ժա­կան է և կախ­ված չէ մարդ­կա­յին ան­հա­վա­տու­թյու­նից։ Այդ հզոր Աստ­վա­ծը ցան­կա­ նում է մաս­նակ­ցու­թյուն ու­նե­նալ քո կյան­քում։ Նա հե­տաքրքր­վում է քե­զա­ նով, քո ըն­տա­նի­քով, աշ­խա­տան­քով, ա­ռող­ջու­թյամբ։ Նա կող­քիդ է, պատ­ րաստ է լսել և­ օգ­նու­թյան ձեռք մեկ­նել քեզ։ Ին­չո՞ւ մեր­ժել սի­րող Աստ­ծուն և­ապ­րել այն­պես, ա­սես Նա եր­բեք պա­տաս­խան չի պա­հան­ջե­լու քե­զա­նից։ ——————————————————————————————————————— 284

ՍՐ­ՏԻ ԽՈ­ՐԸ ՋՐԵ­ՐԸ

սեպտեմբեր

27

«Խոր ջրեր է մար­դու սրտի խոր­հուր­դը, բայց խե­լոք մար­դը նրան կհա­նի» (Ա­ռա­կաց 20.5)։ Երկ­տո­ղը կարճ էր և ս­պա­ռիչ․ «Ես հե­ռա­նում եմ, քա­նի որ ինքս ինձ չեմ հաս­կա­նում։ Սիրտս ան­հու­սա­լիո­րեն խճճված թե­լե­րի մի կծիկ է»։ Սա ծանր հար­ված էր ըն­տա­նի­քի հա­մար։ Նույ­նիսկ ա­մե­նա­մոտ մար­դիկ չէին պատ­ կե­րաց­նում, որ ար­տա­քուստ այդ­քան կեն­սու­րախ ե­րի­տա­սար­դը, ով ե­րեկ նշում էր իր ծննդյան տա­րե­դար­ձը, ինք­նաս­պա­նու­թյուն կգոր­ծեր։ Իս­կա­պես, ե­րի­տա­սար­դի մտքե­րը խո­րա­սուզ­ված էին սրտի խոր ջրե­րի ան­դուն­դում։ Ե­րե­միա մար­գա­րեն գրում է․ «Խո­րա­մանկ է սիրտն ա­մե­նից ա­վե­լի և­ա­պա­կան­ված, նրան ո՞վ կա­րող է հաս­կա­նալ» (Ե­րե­միա 17.9)։ Նա նկա­րագ­րում է մար­դու սիրտն իր ճշմա­րիտ բնույ­թով։ «Ես եր­բեք չէի պատ­կե­րաց­նի, որ տղա­մարդն, ում նվի­րել եմ ողջ կյանքս, ում վստա­հել եմ, ի­րա­կա­նում այս­պի­սի հրեշ է», - հեծկլ­տում էր կի­նը՝ ի­մա­ նա­լով, որ ա­մու­սի­նը բռնա­բա­րել է սե­փա­կան դստե­րը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է նման բան տե­ղի ու­նե­նալ։ Ինչ­պե՞ս բա­ցատ­րել այն փաս­տը, որ այս­պես կոչ­ված աստ­վա­ծա­վախ մար­դիկ հայտն­վում են նող­կա­լի վի­ճա­բա­նու­թյուն­ նե­րի կենտ­րո­նում։ Ինչ­պե՞ս հաս­կա­նալ, երբ բա­նա­կան մար­դը տան­ջում է ան­պաշտ­պան կեն­դա­նի­նե­րին։ Մարդ­կա­յին սիր­տը չա­փա­զանց խա­բու­սիկ է, փչա­ցած և հակ­ված է չա­րիք գոր­ծե­լու։ Սա­կայն Աստ­ված խոս­տում է տա­լիս․ «Եվ նրանց պի­տի մեկ սիրտ տամ, և նոր հո­գի պի­տի դնեմ ձեր ներ­սում, և պի­տի հե­ռաց­նեմ քա­րի սիր­տը նրանց մարմ­նից, և նրանց մի մսի սիրտ տամ։ Որ­պես­զի իմ օ­րենք­նե­րում գնան, և­ իմ ի­րա­վունք­նե­րը պա­հեն և նրանց կա­տա­րեն, որ նրանք ինձ հա­մար ժո­ղո­վուրդ լի­նեն, և­ես նրանց հա­մար Աստ­ված լի­նեմ» (Ե­զե­կիել 11.19,20)։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ ի­մաս­տուն մար­դը կա­րող է ճա­նա­չել մեղ­ քով վա­րակ­ված սե­փա­կան սրտի ձգտում­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս։ Երբ դի­մում ես Աստ­ծո Խոս­քին, հաս­կա­նում ես, թե ինչ­պի­սին է ի­րա­կա­նում սիրտդ, և շատ ան­հաս­կա­նա­լի բա­ներ պար­զա­բան­վում են ու ի­մաս­տա­վոր­վում։ Քեզ հա­ մար պարզ է դառ­նում, որ ա­ռա­ջին հեր­թին ոչ թե պահ­վածքդ, այլ սիրտդ պետք է վե­րա­փոխ­վի, որ­պես­զի մութ, խո­րը ջրեր ու­նե­ցող ջրհո­րից վե­րած­ վի բյու­րե­ղի պես թա­փան­ցիկ ու մա­քուր մի լճի։ Հի­սու­սը պատ­րաստ է այս հրաշ­քը կա­տա­րել քո կյան­քում։ Ըն­դու­նի՛ր Նրա օգ­նու­թյու­նը, մի՛ վստա­հիր սրտիդ, ո­րով­հետև «խոր ջրեր է մար­դիս սրտի խոր­հուր­դը, բայց խե­լոք մար­դը նրան կհա­նի»։

——————————————————————————————————————— 285

28 ԳՈ­ՀՈՒ­ՆԱ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ ՀՈՒՅՍ

սեպտեմբեր

«Ո­րով­հետև դու նրան օրհ­նու­թյուն ես շի­նում հա­վիտ­յան, դու ու­րա­ խաց­նում ես նրան ու­րա­խու­թյու­նով քո ե­րե­սի ա­ռա­ջին։ Ո­րով­հետև թա­գա­վո­րը Տի­րոջն է հու­սա­ցած, և Բարձր­յա­լի ո­ղոր­մու­թյու­նով չի սա­սա­նի» (­Սաղ­մոս 21.6,7)։ Սաղ­մոս­ներ 20-ը և 21-ը սեր­տո­րեն փոխ­կա­պակց­ված են։ Սաղ­մոս 20ում ժո­ղո­վուրդն Աստ­ծուց օրհ­նու­թյուն է խնդրում թշնա­մի­նե­րի դեմ պայ­ քա­րում, իսկ 21-ում՝ եր­գում և Տի­րո­ջը փա­ռա­բա­նում է պարգև­ված հաղ­ թա­նա­կի հա­մար։ Ե՛վ դու, և՛ ես բազ­միցս դի­մել ենք Աստ­ծուն օգ­նու­թյան խնդրան­քով։ Էլ ո՞ւմ կա­րող ենք դի­մել, երբ մարդ­կա­յին մի­ջոց­ներն սպառ­ված են։ Էլ ի՞նչ կա­րող ենք ա­նել, ե­թե այլևս պայ­քա­րե­լու ուժ չու­նենք, և խն­դիր­ներն ուր որ է կճնշեն մեզ։ Այ­սօր մենք պետք է պա­տաս­խա­նենք մի շատ կարևոր հար­ցի. իսկ ի՞նչ է լի­նե­լու հե­տո։ Երբ վտանգն ան­ցել է, և Աստ­ված մեզ ցան­կա­լի հաղ­թա­նակ է պարգևել, որ­քա՞ն ժա­մա­նակ կտրա­մադ­րենք Աստ­ծուն շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նե­լու հա­մար։ Սաղ­մոս 20-ում Դա­վիթն Ա­րար­չին շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նում Աստ­ծո ժո­ղովր­դի ոչ միայն անց­յա­լի, այլև ա­պա­գա հաղ­թա­նակ­նե­րի հա­մար։ Սա դաս է մեզ հա­մար։ Շ­նոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել Աստ­ծուն անց­յա­լի հաղ­թա­ նակ­նե­րի և­ օրհ­նու­թյուն­նե­րի հա­մար՝ սա միայն փա­ռա­բա­նու­թյուն և մեր կյան­քում Նրա մի­ջամ­տու­թյան ըն­դու­նում չէ, սա նաև հույ­սի անհ­րա­ժեշտ պայ­ման է։ Կարևոր է շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել Աստ­ծուն փոքր, բայց կարևոր պարգև­նե­րի՝ կյան­քի, ըն­տա­նի­քի, բնու­թյան հա­մար։ Ե­րախ­տա­մո­ռու­թյու­նը կոր­ծա­նում է։ Այն չի հի­շում Աստ­ծո զո­րու­թյան և սի­րո մա­սին, ոչն­չաց­նում է ա­պա­գան տես­նե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը, տա­նում է շա­րու­նա­կա­կան վա­խով լի կյան­քի։ Անշ­նոր­հա­կալ մար­դը զրկում է ի­րեն օրհ­նու­թյուն­նե­րից, ու­րա­խու­թյու­նից և­ ո­ղոր­մու­թյու­նից։ Եվ ե­թե այս­պի­սի մարդն ի­րեն քրիս­տոն­յա է ան­վա­նում, ա­պա նա կեղ­ծա­վո­րու­թյուն է ա­նում Բա­զում խնդիր­նե՞ր կան քո կյան­քում։ Վա­խե­նում ես, թե չե՞ս կա­րող հաղ­թա­հա­րել դրանք։ Մի՛ վա­խե­ցիր։ Հե՛տ նա­յիր, հի­շի՛ր, թե քա­նի ան­գամ է Աստ­ված ա­զա­տել քեզ դժվա­րու­թյուն­նե­րից, պաշտ­պա­նել և վեր բարձ­րաց­ րել։ Խոր­հի՛ր այն մա­սին, որ ա­մեն օր Աստ­ծո զո­րու­թյու­նը պաշտ­պա­նում է քեզ, հոգ է տա­նում քո մա­սին։ Շ­նոր­հա­կա­լու­թյո՛ւն հայտ­նիր Աստ­ծուն և մի՛ վա­խե­ցիր։ Տա­նից դո՛ւրս ա­րի հույ­սով, վե­րա­դար­ձի՛ր հա­մոզ­վա­ծու­թյամբ։ Դու սի­րող Աստ­ծո ձեռ­քե­րում ես։ Թող Նրա օրհ­նու­թյուն­ներն ու Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը քո կյան­քում ու­րա­խաց­նի քեզ ե­րե­սի ու­րա­խու­թյու­նով։

——————————————————————————————————————— 286

ՄԻ՛ ՍՊԱ­ՍԻՐ, ԳՈՐ­ԾԻ՛Ր

սեպտեմբեր

29

«Ար­ջառ չլի­նե­լիս մսու­րը մա­քուր է, բայց արդ­յուն­քի ա­ռա­տու­թյու­նը ե­զի ու­ժովն է» (Ա­ռա­կաց 14.4)։ Ե­թե ու­զում ես ապ­րել հան­գիստ, ոչն­չով չծան­րա­բեռն­ված կյան­քով, մի՛ սկսիր ե­րա­զել։ Սա է ա­սում այ­սօր­վա հա­մա­րը։ Որ­պես­զի բերքն ա­ռատ լի­ նի, իսկ շտե­մա­րա­նը՝ լի­քը, ար­ջառ­ներ են անհ­րա­ժեշտ, իսկ նրանց մա­սին պետք է հոգ տա­նել, կե­րակ­րել նրանց, սո­վո­րեց­նել հեր­կել հո­ղը, նրանց հետ միա­սին աշ­խա­տել դաշ­տում։ Չ­կա ջանք՝ չկա ար­ջառ, չկա ար­ջառ՝ չկա ա­ռա­տու­թյուն։ Շա­տե­րը նստած են կյան­քի ե­զեր­քին և հետևում են, թե ինչ­պես են ու­րիշ­ նե­րը ճիգ թա­փում հաս­նե­լու ի­րենց ե­րա­զան­քին՝ ու­շադ­րու­թյուն չդարձ­նե­ լով հոգ­նա­ծու­թյա­նը։ Մոտ ե­րե­սուն տա­րե­կան մի տղա­մարդ ցույց տվեց ինձ իր նա­խա­տե­սած ծրա­գի­րը, ո­րի ի­րա­կա­նա­ցումն անձ­նա­կան բա­վա­րար­վա­ծու­թյուն, ֆի­նան­ սա­կան ա­պա­հով­վա­ծու­թյուն և զար­գա­ցում էր խոս­տա­նում։ – Ինչ­պե՞ս ես պատ­րաստ­վում ի­րա­կա­նաց­նել ծրա­գիրդ, - հարց­րի նրան։ – ­Գու­մար է անհ­րա­ժեշտ, - թոթ­վեց ու­սե­րը, - մեծ գու­մար։ – Փնտ­րե՞լ ես մե­կին, ով կցան­կա­նա ներդ­րում կա­տա­րել։ – Ոչ, - պա­տաս­խա­նեց նա։ - Ա­ղո­թում եմ, որ Աստ­ված ու­ղար­կի ինձ մե­ կին, ով կա­րող է գնա­հա­տել ծրա­գիրս։ Ոչ մի ե­րա­զանք չի ի­րա­կա­նա­նա, ե­թե դու չի­րա­կա­նաց­նես այն։ Այդ մար­ դը կար­ծես թե «ա­մեն ինչ Աստ­ծուն էր հանձ­նում», սա­կայն մո­ռա­նում էր, որ Աստ­ված ի­րեն նույն­պես ձեռ­քեր է տվել։ Մ­տա­ծի՛ր, ե­թե Աստ­ված քեզ ձեռ­քեր է տվել, նշա­նա­կում է Նա սպա­սում է, որ դու կգոր­ծես։ Ա­մեն օր դի­ մի՛ր Աստ­ծուն։ Խորհր­դակ­ցի՛ր Նրա հետ, խնդրի՛ր ա­ռաջ­նոր­դել քեզ։ Հի­շի՛ր, որ մի ժամ­վա ըն­թաց­քում Աստ­ծո հետ ա­վե­լին կա­նես, քան ամ­բողջ կյան­ քիդ ըն­թաց­քում՝ ա­ռանց Նրա։ Աստ­ծուց ուժ խնդրե­լուց հե­տո ա­ռա՛ջ գնա և պայ­քա­րի՛ր հա­նուն ե­րա­զան­քիդ։ Մի՛ սահ­մա­նա­փակ­վիր ծնկի ե­կած սպա­ սե­լով, որ Աստ­ված ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մե­կին կու­ղար­կի քեզ մոտ։ Թա­ կի՛ր դու­ռը, հարց­րո՛ւ, բա­ցատ­րի՛ր, ա­պա­ցու­ցի՛ր, տքնա­ջան աշ­խա­տի՛ր, հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե՛ր ստեղ­ծիր, ոչ թե սպա­սիր դրանց։ Ոչ ոք հա­ջո­ղու­թյան չի հաս­նում՝ սպա­սե­լով, որ իր վրա մի տոպ­րակ փող կթափ­վի։ Հաղ­թող­նե­րը կյան­քի են կո­չում ի­րենց ե­րա­զանք­նե­րը՝ չխնա­յե­լով ուժ և ժա­մա­նակ։ Աստ­ծուց կախ­ված մար­դը հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ է ստեղ­ ծում, այլ ոչ թե պա­տա­հա­բար դիպ­չում է դրանց։ Սկ­սի՛ր նոր օ­րը։ Գնա՛ ե­րա­զան­քիդ հետևից։ Բռ­նի՛ր Աստ­ծո զո­րեղ ձեռքն ու աշ­խա­տի՛ր ա­ռանց ջանք խնա­յե­լու։ Հա­մար­ձա՛կ և վճ­ռա­կա՛ն ե­ղիր։ Ե­թե հան­գա­մանք­նե­րը քո դեմ են, ե­թե կյան­քը հար­ված է հասց­րել քեզ, մի՛ հանձն­վիր, մի՛ հու­սա­հատ­վիր։ Մի՛ սպա­սիր, գոր­ծի՛ր, ո­րով­հետև «արդ­յուն­ քի ա­ռա­տու­թյու­նը ե­զի ու­ժովն է»։

——————————————————————————————————————— 287

30 ԱՆ­ՀԱՆԳՍ­ՏԱ­ՆՈ՞ՒՄ Է ԱՐԴ­ՅՈՔ ԱՍՏ­ՎԱԾ ԻՆՁ ՀԱ­ՄԱՐ

սեպտեմբեր

«Ո­րով­հետև Տի­րոջն է թա­գա­վո­րու­թյու­նը, և նա իշ­խա­նու­թյուն է ա­նում հե­թա­նոս­նե­րի մեջ» (­Սաղ­մոս 22.28)։ Ջո­վան­նա­յի նա­մա­կը լի էր դառ­նու­թյամբ։ Դա իր նկատ­մամբ հար­գան­ քը կորց­րած և­ այս աշ­խար­հում ի­րեն ա­վե­լորդ հա­մա­րող մի կնոջ նա­մակ էր։ Ա­մու­սի­նը կո­պիտ էր վար­վում նրա հետ, սե­փա­կան ե­րե­խա­նե­րը չէին հար­գում նրան։ Նա հա­մա­րում էր, որ զուր է ողջ կյան­քը նվի­րել նրանց, ում սի­րել և­եր­ջան­կու­թյուն է ցան­կա­ցել։ «Ան­հանգս­տա­նո՞ւմ է արդ­յոք Աստ­ված ինձ հա­մար։ Գո­նե մի բան ար­ժե՞մ Նրա հա­մար» - հարց­նում էր Ջո­վան­նան։ Այս աշ­խար­հում այդ­պի­սի Ջո­վան­ նա­ներ շատ կան։ Կա­նայք և տ­ղա­մար­դիկ, ե­րի­տա­սարդ­ներ և ծե­րեր, հա­ րուստ­ներ և­ աղ­քատ­ներ. նրանք բո­լո­րը տխրու­թյամբ հարց­նում են․ «Ան­ հանգս­տա­նո՞ւմ է արդ­յոք Աստ­ված ինձ հա­մար»։ Սաղ­մոս 22-ում Դա­վի­թը ներ­կա­յաց­նում է Մե­սիա­յին՝ Տեր Հի­սուս Քրիս­ տո­սին որ­պես Թա­գա­վոր, Ով ղե­կա­վա­րում է ժո­ղո­վուրդ­նե­րին։ Եբ­րա­յե­րեն «մաշալ» բա­ռը, ո­րը թարգ­ման­վում է «ղե­կա­վա­րել», նշա­նա­կում է կա­ռա­ վա­րել, իշ­խել, ա­ռաջ­նոր­դել։ Աստ­ված հսկում է ողջ տիե­զեր­քը, պե­տու­թյուն­ներն ու ազ­գե­րը։ Այս սաղ­ մո­սը Մե­սիա­յի հա­վեր­ժա­կան Թա­գա­վո­րու­թյան մա­սին է, ո­րը պի­տի հաս­ տատ­վի Քրիս­տո­սի երկ­րորդ գա­լուս­տից հե­տո։ Սա­կայն այ­սօր էլ է Աստ­ված պա­հում կա­ռա­վար­ման ղե­կը՝ թե­պետ, հա­ճախ այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­վում, որ ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը վրի­պում են Աստ­ծո հսկո­ղու­թյու­ նից։ Սա­կայն Տե­րը թա­գա­վո­րում է։ Նա հետևում է մարդ­կանց բո­լոր գոր­ ծո­ղու­թյուն­նե­րին։ Պա­տաս­խան կա Ջո­վան­նա­յի և նրա նման տա­ռա­պող մարդ­կանց հար­ ցին։ Աստ­ված ոչ միայն հե­տաքրքր­վում է քե­զա­նով, Նա ակ­տիվ մաս­նակ­ ցու­թյուն է ու­նե­նում է քո կյան­քում, և­ի­րա­կա­նաց­նում է քեզ վե­րա­բե­րող Իր մտադ­րու­թյուն­նե­րը։ Ուղ­ղոր­դի՛ր նավդ կյան­քի փո­թոր­կա­լի ա­լիք­նե­րով։ Ե­թե փչա­նա կողմ­նա­ ցույ­ցը, ե­թե ջարդ­վի ղե­կը, և պատռ­վեն ա­ռա­գաստ­նե­րը, ե­թե թվա, թե ուր որ է նա­վը կբախ­վի ժայ­ռին, ա­ռա՛ջ լո­ղա, ո­րով­հետև քո նա­վի նա­վա­պետն Աստ­ված է։ Ե­թե Նա կա­րո­ղա­նում է հսկել պե­տու­թյուն­ներն ու ղե­կա­վա­րել ազ­գե­րը, չի մո­ռա­նա նաև քեզ։ Աստ­ված ան­տար­բեր չէ նույ­նիսկ ա­մե­նա­ փոքր թռչնա­կի ճա­կա­տագ­րի նկատ­մամբ։ Քեզ հա­մար սկսվում է նոր օր, որ­պես­զի ա­ճես, պայ­քա­րես և նպա­տա­կիդ հաս­նես։ Հի­շի՛ր, որ Աստ­ված քեզ հետ է, Նրան է պատ­կա­նում թա­գա­վո­րու­ թյու­նը, Նա է ղե­կա­վա­րում ազ­գե­րին։

——————————————————————————————————————— 288

ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ

հոկտեմբեր

1­

ԵՎ ԿՈՒՇՏ ԿԼԻ­ՆԵՍ

«Մի սի­րիր քու­նը, որ մի­գու­ցե աղ­քա­տա­նաս, աչ­քերդ բաց՝ հա­ցով կշտա­ցիր» (Ա­ռա­կաց 20.13)։ Քու­նը հա­ճե­լի է արդ­յու­նա­վետ անց­կաց­րած օր­վա­նից հե­տո։ Աստ­ված մեզ քուն է տա­լիս ու­ժե­րը վե­րա­կանգ­նե­լու հա­մար։ Մար­դը մի­ջին հաշ­վով ապ­րում է 75 տա­րի։ Ընդ ո­րում, ե­թե նա քնում է օ­րա­կան ութ ժամ, ա­պա կյան­քի 25 տա­րին քնած է անց­կաց­նում։ Ինչ­պե՞ս կօգ­տա­գոր­ծեիր այդ ժա­ մա­նա­կը, ե­թե չքնեիր։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը դա­տա­պար­տում է ոչ թե քու­նը, այլ ծու­լու­թյու­նը։ Աստ­ վա­ծաշն­չում, հատ­կա­պես Ա­ռա­կաց գր­քում, շատ նա­խազ­գու­շա­ցում­ներ կան վտանգ­նե­րի մա­սին, ո­րոնք դա­րա­նա­կա­լում են մար­դուն, ե­թե նա քնած է այն ժա­մա­նակ, երբ պետք է աշ­խա­տեր։ Աշ­խա­տան­քը մի­ջոց­նե­րից մեկն է, ո­րոնց շնոր­հիվ մեզ վրա են հեղ­վում Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Միայն ան­միտ մար­դը պառ­կած կսպա­սի, թե երբ է ագ­ռավն իր հա­մար ու­տե­լիք բե­րե­լու, կամ կհու­սա, որ մա­ռա­նում մնա­ցած մի բուռ ալ­յու­րը չի վեր­ջա­նա։ Բայց մի՞­թե Աստ­վա­ծաշն­չում աս­ված չի այդ հրաշք­նե­րի մա­սին։ Ի­հար­կե, աս­ված է։ Դրանք տե­ղի են ու­նե­ցել ծայ­րա­հեղ կա­րի­քի ժա­մա­նակ։ Այ­սօր նույն­պես Աստ­ված պատ­րաստ է կրկնել այդ հրաշք­նե­րը, ե­թե պա­րա­ գա­նե­րը նույն­քան ծանր լի­նեն։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, Աստ­ծո ա­մե­նա­մեծ հրաշ­քը քեզ աշ­խա­տանք տալն է։ «Աչ­քերդ բաց՝ հա­ցով կշտա­ցիր», - ա­սում է Աստ­ված։ Սկ­սի՛ր այն ա­մե­նից, ինչ կա­րող ես ա­նել այ­սօր։ Չսկս­ված աշ­խա­տանքն այդ­պես էլ կմնա չար­ված։ Ինչ­պե՞ս կհաս­նես նպա­տա­կիդ, ե­թե մի քայլ ան­ գամ չես ա­նում։ Դժ­վա­րու­թյուն­նե­րից մի՛ երկն­չիր։ Դժ­վա­րին խնդի­րը դեռ չի նշա­նա­կում ա­նի­րա­գոր­ծե­լի։ Բա­զում մե­ծա­գույն գոր­ծեր անհ­նա­րին էին հա­մար­վում մինչ այն պա­հը, երբ ինչ-որ մե­կը վճռա­կա­նո­րեն գոր­ծի ան­ցավ և դ­րանք հասց­րեց ա­վար­տին։ Օգ­նու­թյո՛ւն խնդրիր Հի­սու­սից։ Մի՛ խնդրիր Նրան օրհ­նել քեզ շա­հա­վետ աշ­խա­տան­քով։ Ո՛ւժ խնդրիր, որ գտնես այդ աշ­խա­տան­քը։ Ա­րա՛ այն, ինչ կա­րող ես, մնա­ցա­ծը հանձ­նի՛ր Հի­սու­սին։ Նա կբա­ցի միայն այն դռնե­րը, ո­րոնք թա­կում ես։ Նա կբազ­մա­պատ­կի քո ձեռ­քե­րի աշ­խա­տան­քը, բայց դու պետք է աշ­խա­տես։ Ա­հա հա­ջո­ղու­թյան բա­նաձևը. շա՛տ ա­ղո­թիր և շա՛տ աշ­խա­տիր։ Այ­սօր­վա օ­րը դարձ­րու ջեր­մե­ռանդ ա­ղոթ­քի և ջա­նա­սեր աշ­խա­տան­քի օր։ Հի­շի՛ր հարս­տու­թյամբ և­ի­մաս­տու­թյամբ բո­լոր թա­գա­վոր­նե­րին գե­րա­ զան­ցող Սո­ղո­մո­նի խոր­հուր­դը․ «Մի սի­րիր քու­նը, որ մի­գու­ցե աղ­քա­տա­ նաս, աչ­քերդ բաց՝ հա­ցով կշտա­ցիր»։

——————————————————————————————————————— 290

հոկտեմբեր

Կ­ՓԱ­ՌԱ­ԲԱ­ՆԵՄ ԵՎ Կ­ՊԱՏ­ՄԵՄ

2

«Ես կգո­հա­նամ քե­զա­նից, Տեր, իմ բո­լոր սրտով, կպատ­մեմ քո ա­մեն հրաշք­նե­րը» (­Սաղ­մոս 9.1)։ Հաղ­թա­նա­կը դեռևս ձեռք բեր­ված չէր։ Ո՛չ ու­րա­խու­թյան ա­ղա­ղակ­ներ, ո՛չ գո­վա­բա­նա­կան եր­գեր, ո՛չ տո­նա­կան շքերթ­ներ։ Դա­վի­թը դեռ չէր կա­րող դափ­նի­նե­րի վրա հանգ­չել, բայց հա­վա­տի աչ­քե­րով նա ար­դեն տես­նում էր հաղ­թա­նա­կը և­ ար­դեն փա­ռա­բա­նում էր Աստ­ծուն մի բա­նի հա­մար, ին­չը պետք է նոր տե­ղի ու­նե­նար։ Ե­թե նա ժա­մա­նա­կը վատ­ներ դժգո­հու­թյուն­նե­րի և հա­վակ­նու­թյունն­նե­ րի վրա, հնա­րա­վոր է, որ ոչ մի լավ բան տե­ղի չու­նե­նար։ Բայց կա­րե­լի է և կես­գի­շե­րին ու­րա­խա­նալ արևով, ո­րը կծա­գի վաղն ա­ռա­վոտ­յան։ Ե­թե դու չես կա­րո­ղա­նում ա­պա­գա­յին նա­յել հա­վա­տի աչ­քե­րով, ա­պա ներ­կա­յում նույն­պես չես տես­նի Աստ­ծո զար­մա­նահ­րաշ գոր­ծե­րը։ Դա­վի­թը գո­վեր­գում է Աստ­ծուն ո՛չ պարտ­քի զգա­ցու­մից, ո՛չ էլ պար­տա­ կա­նու­թյու­նից դրդված։ Նրա խոս­քե­րում ձևա­կա­նու­թյուն չկա։ Նա փա­ռա­ բա­նում է Աստ­ծուն իր ողջ սրտով։ Անհ­նար է փա­ռա­բա­նել միայն սրտի կե­ սով։ Սր­տի եր­կա­տու­մը մաս­նա­տում է կյան­քը, հան­գեց­նում քայ­քայ­ման և մահ­վան։ Ոչ ոք չի կա­րող եր­կու տի­րոջ ծա­ռա լի­նել։ Եր­կատ­ման ժա­մա­նակ չկա ամ­բող­ջա­կա­նու­թյուն, կես ու­ժով փա­ռա­բա­նու­թյունն ան­կեղծ չի լի­նի։ Դա­վի­թը չի սահ­մա­նա­փակ­վում փա­ռա­բա­նու­թյամբ, նա ա­ռաջ է գնում։ Նա ա­սում է, որ բո­լո­րին կպատ­մի Աստ­ծո զար­մա­նահ­րաշ գոր­ծե­րի մա­սին։ Ոչ ոք չի կա­րող ա­մուր կանգ­նել հա­վա­տի մեջ, ե­թե չփոր­ձի իր հետ շփվող մարդ­կանց պատ­մել, թե ինչ է ա­րել Աստ­ված իր կյան­քում։ Կո­րած մե­տա­ղադ­րա­մի մա­սին ա­ռա­կում կի­նը՝ գտնե­լով կորց­րա­ծը, ան­ մի­ջա­պես կան­չում է ըն­կե­րու­հի­նե­րին և հարևա­նու­հի­նե­րին, որ­պես­զի նրանց հետ կի­սի իր ու­րա­խու­թյու­նը։ Լ­ռում են միայն նրանք, ո­րոնց ան­ծա­ նոթ են Աստ­ծո հրաշք­նե­րը։ Ին­չի՞ կա­րիք ու­նես։ Գու­մա­րի՞։ Տա՞ն։ Աշ­խա­տան­քի՞։ Ըն­տա­նի­քի՞։ Սր­ տի խա­ղա­ղու­թյա՞ն։ Դի­մի՛ր Աստ­ծուն, և­ ողջ սրտով փա­ռա­բա­նի՛ր Նրան։ Շ­նոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նիր հրաշք­նե­րի հա­մար, ո­րոնք դեռևս տե­ղի չեն ու­նե­ցել, բայց դու հա­վատ­քի աչ­քե­րով տես­նում ես դրանք, նաև այն հրաշք­ նե­րի հա­մար, ո­րոնց ան­համ­բեր սպա­սում ես՝ ի­մա­նա­լով, որ Աստ­ված Իր ան­կեղծ զա­վակ­նե­րին չի թող­նում։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Աստ­ծուն քո ողջ էու­թյամբ։ Մի՛ բա­վա­րար­վիր կի­սա­ հոգևոր կյան­քով, կի­սա­հա­վա­տով, կի­սաք­րիս­տո­նեու­թյամբ։ Շ­նոր­հա­կա­ լու­թյո՛ւն հայտ­նիր Աստ­ծուն այն ա­մե­նի հա­մար, ինչ դեռ չես ստա­ցել, իսկ երբ հրաշք­նե­րը տե­ղի ու­նե­նան, բո­լո­րին պատ­մի՛ր դրանց մա­սին։ Ա­մեն օր կրկնի՛ր․ «Ես կգո­հա­նամ քե­զա­նից, Տեր, իմ բո­լոր սրտով, կպատ­մեմ քո ա­մեն հրաշք­նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 291

հոկտեմբեր

3 ԳՈՐ­ԾԻ՛Ր Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆՈՎ

«Ա­մեն խո­րա­գետ ի­մաս­տու­թյու­նով կգոր­ծի, բայց ան­մի­տը հի­մա­րու­ թյուն կտա­րա­ծի» (Ա­ռա­կաց 13.16)։ Մի ֆին­լան­դա­ցի իր տու­նը կտա­կել էր սա­տա­նա­յին։ Իշ­խա­նու­թյուն­նե­ րը չգի­տեիր ինչ­պես ձևա­կեր­պել այդ­քան ար­տա­սո­վոր կտա­կը։ Ի վեր­ջո, մի քա­նի շա­բաթ­վա հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րից հե­տո, դա­տա­րա­նը ո­րո­շեց, որ մա­հա­ցո­ղի վեր­ջին կամ­քի լա­վա­գույն կա­տա­րու­մը նրա ժա­ռան­գու­թյա­ նը ձեռք չտալն է։ Տա­նը ոչ ոք չէր ապ­րում, հո­ղը չէր մշակ­վում, այ­գին չէր խնամ­վում, ո­չինչ չէր վե­րա­նո­րոգ­վում. ա­մեն ինչ անխ­նամ էր ու անկ­յանք։ Դա­տա­րա­նի ո­րո­շու­մը հետև­յալն էր․ «Սա­տա­նա­յին ժա­ռան­գու­թյան ի­րա­ վունք տա­լու ա­մե­նա­ճիշտ մի­ջո­ցը ո­չինչ չա­նելն է»։ Այս­պես էլ տե­ղի է ու­նե­նում կյան­քում։ Այդ պատ­ճա­ռով, այ­սօր­վա հա­մա­ րում Սո­ղո­մո­նը խոր­հուրդ է տա­լիս գոր­ծել, և գոր­ծել ի­մաս­տու­թյու­նով։ Մի ան­գամ սե­մի­նար էի անց­կաց­նում, ո­րի ժա­մա­նակ հարց­րի ունկն­ դիր­նե­րին․ «Ինչ­պե՞ս եք ծրագ­րեր կազ­մում»։ Մի ե­րի­տա­սարդ կանգ­նեց, և­ ա­սաց․ «Կարևո­րը ե­րա­զելն է»։ Ա­յո, անհ­րա­ժեշտ է ե­րա­զել, ե­րա­զանք­ նե­րը կյան­քի կարևոր մասն են։ Ե­րա­զե­լու ու­նա­կու­թյուն չու­նե­ցող մարդն ընկ­նում է մի­ջա­կու­թյան տիղ­մի մեջ։ Սա­կայն ե­րա­զանքն ա­ռանց մտած­ ված հետևո­ղա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի դեռևս ծրա­գիր չէ. այն պար­զա­պես ցան­կու­թյուն է։ Ա­հա այդ­պի­սի ծրագ­րեր էր կազ­մում Սո­ղո­մո­նը։ Ծ­րա­գի­րը մի ճա­նա­պարհ է, ո­րը կհան­գեց­նի ե­րա­զան­քի ի­րա­կա­նաց­մա­նը, և պետք է կա­րո­ղա­նալ կա­ռու­ցել այդ ճա­նա­պար­հը։ Ի՞նչ հու­նով է ըն­թա­նում կյանքդ այ­սօր։ Ի՞նչ է տե­ղի ու­նե­նում քո հոգևոր կյան­քում։ Ինչ­պե՞ս են գոր­ծերդ աշ­խա­տա­վայ­րում, ըն­տա­նի­քում։ Պա­տաս­ խա­նի՛ր ինքդ քեզ։ Եվս մի հարց․ ին­չի՞ ես ցան­կա­նում հաս­նել։ Ե­թե դու դա չգի­տես, ոչ մի ուղ­ղու­թյամբ չես կա­րող շարժ­վել։ Իսկ ե­թե գի­տես նպա­ տակդ, ա­պա դրան տա­նող լա­վա­գույն ու­ղին արդ­յու­նա­վետ ծրագ­րե­րի կազ­մումն է։ Կ­յանքն ա­ռանց ծրագ­րե­րի ու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հե­տըն­թաց է. այդ­պի­ սին է բնու­թյան օ­րեն­քը։ Մե­ղան­չու­մից հե­տո մար­դը՝ նրա հետ նաև մեր ողջ եր­կի­րը, դա­տա­պարտ­ված հե­տըն­թա­ցի, քայ­քայ­ման և մահ­վան։ Դու ար­դեն զգո՞ւմ ես, որ տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում թու­լա­նում է տե­սո­ղու­թյունդ, լսո­ղու­թյունդ, քայ­քայ­վում է մաշկդ, ոս­կոր­ներդ կորց­նում են ամ­րու­թյու­նը։ Այ­գին թող ա­ռանց մշակ­ման, և­այն կա­մա­յա­նա։ Ի­մաս­տու­թյու­նը մտքով ծրագ­րեր կազ­մելն ու գոր­ծելն է, հա­կա­ռակ դեպ­քում դու միայն հետ ես գլոր­վե­լու։ Կ­յանքն ա­մե­նօր­յա պայ­քար է մի­ջա­կու­թյան, մա­կե­րե­սայ­նու­թյան և ծու­ լու­թյան դեմ։ Գոր­ծի՛ր խո­հե­մա­բար։ Չի­մա­նա­լով ուր և­ինչ­պես գնալ՝ կա­րող ես հեշ­տու­թյամբ մո­լոր­վել։ Ի­մաս­տու­թյու­նը Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին ա­պա­ վի­նելն է, ո­րով­հետև հենց Նա՛ է ի­մաս­տու­թյու­նը։ Նա քեզ հու­սա­խաբ չի ա­նի։ Հի­շի՛ր․ «Ա­մեն խո­րա­գետ ի­մաս­տու­թյու­նով կգոր­ծի, բայց ան­մի­տը հի­ մա­րու­թյուն կտա­րա­ծի»։ ——————————————————————————————————————— 292

4 ԱՍՏ­ՎԱԾ ՊԱ­ՏԱՍ­ԽԱ­ՆՈՒՄ Է ԵՎ ԶՈ­ՐԱՑ­ՆՈՒՄ հոկտեմբեր

«Դու լսում ես աղ­քատ­նե­րի ցան­կու­թյու­նը, Տեր, հաս­տա­տիր նրանց սիր­տը, և­ա­կանջ դիր» (­Սաղ­մոս 10.17)։ Սաղ­մոս­ներ 10-ն­ ու 11-ը լրաց­նում են ի­րար։ Սկզ­բում կար­դում ենք, որ Աստ­ծո ժո­ղովր­դին սպառ­նում են հարևան ազ­գե­րը, իսկ հե­տո խոս­վում է ներ­քին վտանգ­նե­րի ու խնդիր­նե­րի մա­սին։ Նկա­տե՞լ ես արդ­յոք, որ ա­մե­ նա­մեծ թշմա­նի­ներդ քե­զա­նից շատ մոտ են գտնվում։ Ա­նա­մոթ մար­դիկ ճնշում և նվաս­տաց­նում են ի­րենց եղ­բայր­նե­րին։ Դա­ վի­թը խո­նարհ է ան­վա­նում Աստ­ծուն պատ­վող և Նրա ճա­նա­պարհ­նե­րով քայ­լող մարդ­կանց։ Խո­նար­հու­թյուն է պետք, որ­պես­զի գի­տակ­ցենք մեր սահ­մա­նա­փակ լի­նե­լը որ­պես ա­րար­ված էակ­ներ, և­ ըն­դու­նենք Ա­րար­չի խրատ­նե­րը։ Աստ­ծո ճա­նա­պար­հով հարկ է լի­նում քայ­լել ան­լուրջ մարդ­կանց մի­ջով, ո­րոնց հա­մար սրբու­թյունն ու ար­դա­րու­թյու­նը հի­մար նա­խա­պա­շար­մունք­ ներ են։ Հա­ճախ նրանք ստի­պում են քեզ հե­տամ­նաց և­ ան­միտ զգալ։ Աստ­ծո սահ­մա­նած ար­ժեք­նե­րի և սկզ­բունք­նե­րի հան­դեպ քո հա­վա­տար­ մու­թյան պատ­ճա­ռով, դու դառ­նում ես ծաղ­րու­ծա­նա­կի ա­ռար­կա։ Կ­յան­քի հան­դեպ քո վե­րա­բեր­մուն­քը բար­կաց­նում է շա­տե­րին։ Այդ­պի­սի ի­րա­վի­ճա­ կում է, որ քրիս­տոն­յա­յին օգ­նու­թյան է գա­լիս այ­սօր­վա հա­մա­րը։ Այն­տեղ աս­ված է, որ Աստ­ված լսում է խո­նարհ­նե­րի ա­ղա­չան­քը, պա­տաս­խա­նում է նրանց ցան­կու­թյուն­նե­րին և զո­րաց­նում է նրանց սրտե­րը։ Ե­թե երբևէ փակ­ված ես ե­ղել, օ­րի­նակ, վե­րե­լա­կում, ա­պա գի­տես, թե որ­ քան կարևոր է, որ ինչ-որ մե­կը լսի, թե ինչ­պես ես օգ­նու­թյուն կան­չում։ Ե­թե հար­ձակ­վել են քեզ վրա, ա­պա գի­տես, թե որ­քան կարևոր է, որ ինչ-որ մե­կը գա օգ­նու­թյան, քա­նի որ դրա­նից է կախ­ված ա­ռող­ջու­թյունդ և նույ­նիսկ կյանքդ։ Աստ­ված ա­սում է, որ Ին­քը լսում է, թե ինչ­պես ես օգ­նու­թյուն կան­ չում, երբ ամ­բա­րիշտ­նե­րը հար­ձակ­վում են վրադ։ Ա­վե­լին, Նա զո­րաց­նում է քեզ։ Աստ­ված չի զբա­ղեց­նում քո տե­ղը։ Նա չի կա­մե­նում, որ Իր զա­վակ­նե­րը տկար լի­նեն և չ­կա­րո­ղա­նան դի­մա­կա­յել վտանգ­նե­րին։ Նա զո­րաց­նում է մեզ։ Նա ա­րա­գաց­նում է մեր մտա­ծո­ղու­ թյու­նը, հա­մո­զիչ փաս­տարկ­ներ է հու­շում։ Նա քեզ ու­նակ է դարձ­նում դի­ մա­կա­յել ոչ այն­քան հա­ճե­լի հան­գա­մանք­նե­րին։ Իսկ ե­թե փոր­ձու­թյու­նը կգե­րա­զան­ցի ու­ժերդ, Աստ­ված խոս­տա­նում է օգ­նու­թյան գալ, ա­զա­տել քեզ հար­ձակ­վող­նե­րի ձեռ­քից, տե­ղա­փո­խել անվ­ տանգ մի վայր և­այն­տեղ բժշկել վեր­քերդ։ Ի՞ն­չը կա­րող է սրա­նից լավ լի­նել։ Այդ պատ­ճա­ռով Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը հարց­նում է․ «Ե­թե Աստ­ված մեր կողմն է, ո՞վ է մեզ հա­կա­ռակ» (Հռո­մեա­ցիս 8.31)։ Առջևում փոր­ձու­թյուն­նե­րով և հաղ­թա­նակ­նե­րով օր է սպաս­վում քեզ։ Ե­թե նույ­նիսկ սև­ ամ­պե­րը ծած­կեն հո­րի­զո­նը, մի՛ հու­սա­հատ­վիր, հա­վա­ տա՛ խոստ­մուն­քին․ «Դու լսում ես աղ­քատ­նե­րի ցան­կու­թյու­նը, Տեր, հաս­ տա­տիր նրանց սիր­տը, և­ա­կանջ դիր»։ ——————————————————————————————————————— 293

հոկտեմբեր

5

ՀՐԱ­ԺԱՐ­ՎԻ՛Ր ՍՏԻՑ

«Հե­ռաց­րու քե­զա­նից բե­րա­նի ծռու­թյու­նը, և նեն­գա­վոր շրթունք­նե­ րը թող հե­ռու լի­նեն քե­զա­նից» (Ա­ռա­կաց 4.24)։ Նա­մա­կը վեր­ջա­նում էր հետև­յալ խոս­քե­րով․ «Ե­թե կա­րո­ղա­նա­յի ա­մեն ինչ սկզբից սկսել, կյան­քը բո­լո­րո­վին այլ կլի­ներ»։ Նա­մա­կա­գի­րը կին էր, ով դժգո­հում էր, որ ըն­կե­րու­հի­ներ չու­նի, որ բո­լորն ի­րեն մեր­ժում են, որ ի­րեն ոչ մի տեղ չեն հրա­վի­րում։ Եվ կի­նը գի­տեր այդ ա­մե­նի պատ­ճա­ռը։ «Լե­զուս է մե­ղա­վոր։ Ես ա­ռաջ խո­սում եմ, հե­տո մտա­ծում», - խոս­տո­վա­նում էր նա։ Խոս­քե­րը հսկա­յա­կան ուժ ու­նեն։ Նրանք կա­ռու­ցում և կոր­ծա­նում են։ Աս­ ված խոս­քերն ի­րենց ազ­դե­ցու­թյունն են թող­նում։ Ա­ռա­կաց գր­քում Սո­ղո­մո­ նը մոտ 150 ան­գամ խո­սում է բա­ռե­րի նշա­նա­կու­թյան մա­սին՝ ընդգ­ծե­լով, որ դա չա­փա­զանց կարևոր է։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը սուտ և­ ա­նազ­նիվ խոս­քե­րի մա­սին է։ Սու­տը վկա­յում է ա­պա­կա­նու­թյան մա­սին։ Դա­ժան է, բայց դա ի­րա­կա­նու­թյուն է։ Աստ­ված ոչ մի ձևով չի ըն­դու­նում սու­տը, քա­նի որ Նրա­նում խա­բեու­թյան ստվեր ան­գամ չկա։ Հի­սուսն է ճշմար­տու­թյու­նը։ Նա սա­տա­նա­յի մա­սին ա­սել է․ «Դուք ձեր սա­տա­նա հո­րիցն եք, և կա­մե­նում եք ձեր հոր ցան­կու­թյուն­ներն ա­նել, նա սկզբից մար­դաս­պան էր, և ճշ­մար­տու­թյան մեջ չկե­ցավ, ո­րով­հետև ճշմար­ տու­թյուն չկա նրա­նում, երբ որ սուտ է խո­սում, ի­րեն­նե­րից է խո­սում, ո­րով­ հետև ստա­խոս է և ս­տու­թյան հայ­րը» (­Հով­հան­նես 8.44)։ Ա­նազ­նիվ մարդն անց­նում է թշնա­մու կող­մը։ Սա­տա­նա­յի ա­ռա­ջին խոս­քե­րը, ո­րոնք գրված են Աստ­վա­ծաշն­չում, ներծծ­ված են ստով․ «Ի­րա՞վ Աստ­ված ա­սաց, որ պար­տե­զի ոչ մի ծա­ռից չու­տեք» (Ծնն­դոց 3.1)։ Եվ սա­տա­նան շա­րու­նա­կում է մո­լո­րեց­նել և ս­տել։ Նա գայ­թակ­ղում է, ձևաց­նում, շե­ղում ճա­նա­պար­հից։ Նա վստա­հեց­նում է քեզ, որ րո­պեա­կան հա­ճույ­քը կվե­րած­վի հա­վեր­ժա­կան եր­ջան­կու­թյան, սա­կայն այդ ա­մե­նի հետևում միայն քեզ ոչն­չաց­նե­լու ցան­կու­թյունն է։ Ընտ­րի՛ր ճշմար­տու­թյու­նը, որ­քան էլ այն ցա­վա­լի լի­նի։ Ճշ­մար­տու­թյու­ նից մնում են մա­քուր վեր­քեր։ Նրանք ցա­վում են, ար­յու­նա­հո­սում, բայց լա­վա­նում են։ Ս­տից մնում են թա­րա­խա­կա­լած վեր­քեր, ո­րոնց սպառ­նում է փտախ­տը։ Դու մի փոքր չա­փա­զան­ցեց­նում ես, մի փոքր ա­ղա­վա­ղում, ինչ-որ բան չես ա­սում, իսկ այդ նույն ժա­մա­նակ սու­տը կոր­ծա­նում է քեզ։ Ա­ղո­թի՛ր․ «Աստ­ված իմ, օգ­նիր ինձ քայ­լել ճշմար­տու­թյան ճա­նա­պար­հով, քա­նի որ դա է ա­պա­հով և լու­սա­վոր ճա­նա­պար­հը։ Օգ­նի՛ր ինձ հրա­ժար­վել ցան­կա­ցած ստից և չ­հայտն­վել ի­րա­կա­նու­թյունն ա­ղա­վա­ղող խա­վա­րի ճա­ նա­պար­հին»։ Ո­րո­շո՛ւմ կա­յաց­րու. այ­սօր և միշտ ա­սել ճշմար­տու­թյու­նը։ Ապ­րի՛ր ճշմա­ րիտ ու ար­դար կյան­քով, պատ­րա՛ստ ե­ղիր նույ­նիսկ մա­հա­նալ հա­նուն ճշմար­տու­թյան։ Ապ­րի՛ր Հի­սու­սի հետ միաս­նու­թյան մեջ, Նա է ճշմար­տու­ թյու­նը։ Մի՛ հե­ռա­ցիր Նրա­նից, թույլ տուր, որ Նրա լույ­սը բյու­րե­ղի պես մա­ քուր դարձ­նի կյանքդ։ «Հե­ռաց­րու քե­զա­նից բե­րա­նի ծռու­թյու­նը, և նեն­գա­ վոր շրթունք­նե­րը թող հե­ռու լի­նեն քե­զա­նից»։ ——————————————————————————————————————— 294

ՓՆՏ­ՐԻ՛Ր ԱՍՏ­ԾՈՒՆ

հոկտեմբեր

6

«Ամ­բա­րիշտն իր ե­րե­սի ամ­բար­տա­վա­նու­թյու­նովն ա­սում է, եր­բեք չի խնդրում. Աստ­ված չկա. նրա բո­լոր խոր­հուրդ­նե­րը սա է» (­Սաղ­մոս 10.4)։ Դա­վիթն ա­սում է, որ մար­դը մեր­ժում է Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը հպար­տու­ թյան պատ­ճա­ռով։ Նա չի էլ փնտրում Աստ­ծուն, հպար­տու­թյունն ստի­պում է նրան հա­վա­տալ, որ ինքն ա­մեն ինչ գի­տի։ Նա հա­մա­րում է, որ աշ­խար­հի և­ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան վե­րա­բեր­յալ իր տե­սա­կետն ա­մե­նա­ճիշտն է։ Նրան պա­կա­սում է խո­նար­հու­թյու­նը, որ­պես­զի ըն­դու­նի ստեղծ­ված էա­կի սահ­ մա­նա­փակ լի­նե­լը։ Նա նա­խընտ­րում է ինքն իր հա­մար աստ­ված լի­նել, ար­ ժեք­ներ ընտ­րել և բա­րո­յա­կան չա­փա­նիշ­ներ սահ­մա­նել։ Հպար­տու­թյունն ու մե­ծամ­տու­թյու­նը փչաց­նում են մարդ­կանց, և­ այդ­ պի­սի մարդ­կանց Աստ­վա­ծա­շունչն ամ­բա­րիշտ է ան­վա­նում։ Ամ­բա­րիշ­տու­ թյու­նը փչա­ցա­ծու­թյան ծայ­րա­հեղ աս­տի­ճանն է։ Ամ­բա­րիշտ մար­դուն ան­ ծա­նոթ են սահ­ման­նե­րը, նա սահ­մա­նում է իր կա­նոն­նե­րը, ո­րո­շում է բա­րին չար ան­վա­նել, իսկ չա­րը՝ բա­րի։ Նա ու­նի գլխի­վայր շրջված ար­ժե­հա­մա­ կարգ։ Ո՞վ է սահ­մա­նում բա­րո­յա­կա­նու­թյան չա­փա­նիշ­նե­րը։ Հա­սա­րա­կու­թյո՞ւ­ նը՝ ել­նե­լով մե­ծա­մաս­նու­թյան կար­ծի­քից։ Պե­տու­թյո՞ւ­նը։ Ե­կե­ղե­ցի՞ն։ Ա­մեն մեկն իր հա­մա՞ր։ Այս բո­լոր ատ­յան­նե­րը նշա­նա­կու­թյուն ու­նեն, սա­կայն դրանք կենտ­րո­նա­ցած են մար­դու վրա, ով այ­սօր կա, վա­ղը՝ չկա։ Էա­կը, ում կյան­քը սահ­մա­նա­փակ­ված է ժա­մա­նա­կով, փոր­ձում է կառ­չել շո­շա­փե­լի ինչ-որ բա­նից, թեև հո­գու խոր­քում ցան­կա­նում է հա­վի­տե­նա­կան մի բան, իսկ հա­վի­տե­նա­կա­նու­թյունն Աստ­ծո մեջ է։ Եվ այս­տեղ սկսվում է ան­հա­վա­ տի ող­բեր­գու­թյու­նը։ Նա մեր­ժում է Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը, ո­րով­հետև կար­ծում է, թե Աստ­ված կսահ­մա­նա­փա­կի իր ա­զա­տու­թյու­նը, բայց միև­նույն ժա­մա­ նակ ան­գի­տակ­ցա­բար զգում է Նրա կա­րի­քը, որ­պես­զի լայ­նաց­նի ժա­մա­ նա­կա­վոր գո­յատև­ման սահ­ման­նե­րը։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը բա­ցար­ձակ ար­ժեք­ներ պա­րու­նա­կող միակ գիրքն է։ Միայն նրա մեջ ենք գտնում հա­վեր­ժա­կան բա­րո­յա­կան սկզբունք­ներ։ Այ­ սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ ամ­բա­րիշտն Աստ­ծուն չի փնտրում հպար­տու­ թյան պատ­ճա­ռով։ Նա նա­խընտ­րում է նա­յել ինքն ի­րեն, շրջա­պա­տող աշ­ խար­հին, բայց չի էլ մտա­ծում նա­յել Աստ­ծուն։ Նա կա­րող է զբաղ­վել շատ ու շատ բա­նե­րի փնտրտու­քով, բայց Աստ­ծո հա­մար տեղ չկա նրա մտքում։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ ես սահ­մա­նել Աստ­ծուն հատ­կաց­նե­լու հա­մար։ Միայն Նա՛ կա­րող է լցնել հո­գուդ դա­տար­կու­թյու­նը։ Միայն Աստ­ված կա­րող է կար­ գա­վո­րել կյանքդ, հույս տալ այն­տեղ, որ­տեղ թա­գա­վո­րում է հու­սա­հա­տու­ թյու­նը։ Դրա հա­մար էլ այ­սօր, գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լիս, հի­շի՛ր․ «Ամ­բա­րիշտն իր ե­րե­սի ամ­բար­տա­վա­նու­թյու­նովն ա­սում է. եր­բեք չի խնդրում, Աստ­ված չկա. նրա բո­լոր խոր­հուրդ­նե­րը սա է»։

——————————————————————————————————————— 295

7 Ա­ՄԵ­ՆԱ­ՀՈՒ­ՍԱ­ԼԻ ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

հոկտեմբեր

«Տի­րոջ վա­խում զո­րեղ վստա­հու­թյուն կա, և նրա որդ­կանց հա­մար ա­պա­վեն պի­տի լի­նի» (Ա­ռա­կաց 14.26)։ Երբևէ ըն­կե՞լ ես հոր­դա­ռատ անձրևի տակ։ Վա­զում ես, և միայն մի բան ու­զում. գտնել ինչ-որ թաքս­տոց։ Ե­ղա­նա­կա­յին վատ պայ­ման­նե­րի ժա­մա­ նակ ես գի­տակ­ցում անվ­տանգ թաքս­տո­ցի ար­ժե­քը։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում խոս­վում է հու­սա­լի պաշտ­պա­նու­թյան և­ա­պաս­տա­ նի մա­սին։ Մար­դիկ վստա­հու­թյուն և­ա­պա­հո­վու­թյուն են ու­զում։ Քա­ղա­քա­ գետն ընտր­վե­լու շանս չու­նի, ե­թե նրա ծրա­գի­րը հու­սա­լի չէ և կա­յու­նու­թյուն չի ե­րաշ­խա­վո­րում։ Հա­րուստ ըն­տա­նիք­նե­րը պատ­րաստ են ցան­կա­ցած գու­մար վճա­րել ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի անվ­տան­գու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու հա­ մար։ Մար­դիկ պաշտ­պա­նում են ի­րենց կյանքն ու սե­փա­կա­նու­թյու­նը, սա­ կայն դա վե­րա­բեր­վում է միայն նյու­թա­կան վտանգ­նե­րին։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­վում է այն մա­սին, թե ինչ­պես պաշտ­պան­վել հա­վի­տե­նա­կան կյան­քին սպառ­նա­ցող վտանգ­նե­րից։ Հի­սուսն Ինքն ա­սաց․ «Եվ մի վա­խե­նաք նրան­ցից, որ մար­մինն սպա­նում են և հո­գին չեն կա­րող սպա­նել, բայց ա­վե­լի վա­խե­ցեք նրա­նից, որ կա­րող է հո­գին էլ, մար­մինն էլ կորց­նել գե­հե­նի մեջ» (­Մատ­թեոս 10.28)։ Առ­հա­սա­րակ մար­դիկ հակ­ված են շո­շա­փե­լի արդ­յունք­ներ փնտրե­լուն։ Հոգևոր կար­ճա­տե­սու­թյան պատ­ճա­ռով մենք տես­նում ենք միայն այն, ինչ կա ներ­կա­յում, հա­զիվ զա­նա­զա­նե­լով մոտ ա­պա­գան։ Մենք ան­հանգս­տա­նում ենք միայն տե­սա­նե­լի և շո­շա­փե­լի բա­նե­րի հա­մար։ Մեր մտքե­րի և գոր­ծո­ղու­թյուն­ նե­րի հա­վի­տե­նա­կան հետևանք­նե­րը դուրս են մեր տե­սո­ղա­կան դաշ­տից։ Այս տեքս­տում Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ մեր լա­վա­գույն պաշտ­պա­նու­թյու­նը, հա­վեր­ժա­կան անվ­տան­գու­թյան ա­մե­նա­հու­սա­լի ե­րաշ­խիքն Աստ­ծո հան­դեպ երկ­յու­ղա­ծու­թյունն է։ Երկ­յու­ղա­ծու­թյու­նը՝ Ա­րար­չի խրատ­նե­րին ան­վե­րա­պա­ հո­րեն հետևելն է, ո­րը հիմն­ված է Նրա նկատ­մամբ լիար­ժեք վստա­հու­թյան վրա։ Քար­տե­զի վրա հստակ նշված եր­թու­ղուն հետևո­ղը չի շեղ­վի ճա­նա­պար­ հից և չի մո­լոր­վի։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը ճշգրիտ եր­թու­ղով դե­պի փա­ռա­հեղ ա­պա­ գա տա­նող միակ հու­սա­լի քար­տեզն է քո և քո ե­րե­խա­նե­րի հա­մար։ Այս օ­րը դարձ­րու Աստ­ծուն հնա­զան­դու­թյան օր։ Հաղ­թա­կան կյան­քի հա­ մար չկա ա­վե­լի կարևոր որևէ բան, քան Ա­րար­չին հնա­զանդ և Նրան ծա­ ռա­յե­լու պատ­րաստ սիրտն է։ Սա կույր վստա­հու­թյուն չէ, այլ գի­տակ­ցա­ բար ա­ռաջ­նորդ­վե­լը Նրա խոր­հուրդ­նե­րով, Ով մե­զա­նից ա­վե­լի լավ գի­տի ճա­նա­պար­հը։ Օրհ­նու­թյուն­ներ կստա­նաս ոչ միայն դու, այլև ե­րե­խա­ներդ։ Ծ­նող­նե­րի ազ­դե­ցու­թյու­նը ե­րե­խա­նե­րի վրա այն­պի­սին է, որ նրանք ըն­դու­նում են հոր և մոր սկզբունք­նե­րը՝ տես­նե­լով, որ դրանք վստա­հու­թյուն և­ ա­պա­հո­վու­ թյուն են բե­րում։ Այ­սօր և մե­կընդ­միշտ հի­շի՛ր, որ դու Երկ­նա­յին Հոր հիա­նա­լի խոս­տում­ նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան տակ ես, և­ոչն­չից չպետք է վա­խե­նաս։ Հի­շի՛ր, որ «Տի­րոջ վա­խում զո­րեղ վստա­հու­թյուն կա, և նրա որդ­կանց հա­մար ա­պա­ վեն պի­տի լի­նի»։ ——————————————————————————————————————— 296

հոկտեմբեր

ԱՍՏ­ԾՈ Ա­ՆՈՒ­ՆԸ ԿՓԱ­ՌԱ­ՎՈՐ­ՎԻ

8

«Ով Տեր՝ մեր Տե­րը, ինչ հրա­շա­լի է քո ա­նու­նը բո­լոր երկ­րի վրա, որ քո փա­ռա­վո­րու­թյու­նը բարձ­րաց­նում ես երկն­քից վեր» (­Սաղ­մոս 8.1)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը մար­գա­րեա­կան է։ Այս­տեղ խոս­վում է այն ժա­մա­նա­կի մա­սին, երբ Բարձր­յա­լի ա­նու­նը կփա­ռա­վոր­վի ողջ երկ­րի վրա։ Դժ­վար է պատ­կե­րաց­նել այդ օ­րը։ Այ­սօր Հի­սուս Քրիս­տո­սի ա­նու­նը հայտ­ նի է մարդ­կանց աշ­խար­հի բո­լոր հինգ մայր­ցա­մաք­նե­րում, սա­կայն ոչ բո­ լորն են փա­ռա­բա­նում Նրան։ Եբ­րա­յե­րեն «թիպկռետ» կամ «թիպարոհ» բա­ռը նկա­րագ­րում է թա­գա­վո­րի մե­ծու­թյունն ու գե­րա­գույն իշ­խա­նու­թյու­ նը։ Ոչ բո­լոր մար­դիկ են այ­սօր ըն­դու­նում Աստ­ծո իշ­խա­նու­թյու­նը։ Կան շատ ան­հա­վատ­ներ, ով­քեր ծաղ­րում են կրո­նի միամ­տու­թյու­նը, մյուս­ներն էլ ա­մեն կերպ նսե­մաց­նում են հոգևոր ար­ժեք­նե­րը։ Աստ­ված ծաղր­վում է ծաղ­րան­կար­նե­րում, հան­դես է գա­լիս ֆիլ­մի կա­տա­կեր­գա­կան հե­րո­սի դե­րում։ Այս սաղ­մո­սը մե­սիա­կան է։ Մե­սիա­կան են ան­վան­վում Հի­սուս Քրիս­տո­սի մա­սին սաղ­մոս­նե­րը։ Սաղ­մոս 8-ը ե­րեք ան­գամ մեջ­բեր­վում է Նոր Կ­տա­կա­ րա­նում։ Օ­րի­նակ, վե­ցե­րորդ հա­մա­րում գրված է․ «ա­մեն բան նրա ոտ­քի տակ դրիր»։ Պո­ղո­սը մեջ­բե­րում է այս հա­մա­րը․ «Որ ա­մեն բան հնա­զան­ դեց­րեց նրան» (Ա Կորն­թա­ցիս 15.27)։ Ա­ռաք­յա­լը նկա­րագ­րում է, թե ինչ­պես է Հի­սու­սի ա­նու­նը փա­ռա­վոր­վե­լու ողջ երկ­րով մեկ։ Երկ­րորդ սաղ­մո­սի երկ­րորդ հա­մա­րում խոս­վում է Փրկ­չին մեր­ժող մարդ­ կանց մա­սին։ Նրանք պատ­րաստ­վում են վեր կե­նալ Մե­սիա­յի դեմ․ «Երկ­ րի թա­գա­վոր­նե­րը վեր են կե­նում, և­ իշ­խան­ներն ի­րար հետ խոր­հուրդ են ա­նում Տի­րոջ դեմ և նրա Օծ­յա­լի դեմ»։ Իսկ ու­թե­րորդ սաղ­մո­սում տես­նում ենք, որ հա­սա­րակ հյուս­նի ըն­տա­նի­քում ծնված Օծ­յա­լը իշ­խա­նու­թյուն ու­նի, և Նրա ա­նու­նը փա­ռա­հե­ղո­րեն հնչում է ողջ երկ­րի վրա։ Այ­սօր Տե­րը թա­կում է մարդ­կանց սրտե­րը։ Այ­սօր Նա գրկա­բաց սպա­սում է, որ մար­դը կա­մո­վին վե­րա­դառ­նա Իր մոտ և­ըն­դու­նի Ի­րեն որ­պես Տեր և Թա­գա­վոր։ Չ­նա­յած նրան, որ շա­տե­րը շա­րու­նա­կում են մեր­ժել Մե­սիա­յին և Նրա ճա­նա­պարհ­նե­րը, ի վեր­ջո բո­լո­րը՝ ինչ­պես ար­դար­նե­րը, այն­պես էլ ա­նի­րավ­նե­րը, ինչ­պես փրկված­նե­րը, այն­պես էլ դե­պի կոր­ծա­նում գնա­ցող­ նե­րը, կխո­նարհ­վեն Տիե­զեր­քի Թա­գա­վո­րի առջև, Ով փառ­քով կվե­րա­դառ­ նա այս եր­կիր։ Այ­սօր է հար­մար օ­րը, հի­մա է հար­մար պա­հը մինչ տա­նից դուրս գա­լը սրտումդ ա­սե­լու հա­մար․ «Ով Տեր՝ մեր Տե­րը, ինչ հրա­շա­լի է քո ա­նու­նը բո­ լոր երկ­րի վրա, որ քո փա­ռա­վո­րու­թյու­նը բարձ­րաց­նում ես երկն­քից վեր»։

——————————————————————————————————————— 297

հոկտեմբեր

9

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒՆ­ՆԵ­ՐԻ ՊՍԱ­ԿԸ

«Ի­մաս­տուն­նե­րի հարս­տու­թյու­նը ի­րենց պսակն է, բայց հի­մար­նե­րի տխմա­րու­թյու­նը տխմա­րու­թյուն կմնա» (Ա­ռա­կաց 14.24)։ Կա եր­կու ճա­նա­պարհ, և յու­րա­քանչ­յուրն ու­նի իր ա­վար­տը. Եր­կինք կամ դժոխք, եր­ջան­կու­թյուն կամ դժբախ­տու­թյուն, հարս­տու­թյուն կամ աղ­քա­ տու­թյուն։ Ա­ռա­կաց գրքում շատ կրկնու­թյուն­ներ կան, և­ ա­մե­նա­գոր­ծա­ծա­կանն այն­տեղ ի­մաս­տու­թյուն և հի­մա­րու­թյուն բա­ռերն են։ Ի­մաս­տուն­նե­րը գնում են դե­պի փառք և բար­գա­վա­ճում, հի­մար­նե­րը՝ դե­պի ա­մոթ և դառ­նու­թյուն։ Մեզ միայն մի կյանք է տրված, և­այն կարճ է։ Պատ­կե­րաց­րու, որ քեզ մոտ միայն մեկ թղթադ­րամ է մնա­ցել։ Դու կծախ­սես այն, ինչ­պես ու­զում ես, և թղ­թադ­րամն այլևս չի լի­նի, այն հետ չես բե­րի։ Դու կա­րող ես ա­նի­մաստ վատ­նել կյանքդ, իսկ մա­հը կգա, և քեզ չի տա երկ­րորդ հնա­րա­վո­րու­թյուն։ Աստ­ծուց բխող ի­մաս­տու­թյու­նը քեզ տա­լիս է հաս­կա­ցո­ղու­թյուն կյան­քի կար­ճատևու­թյան և լր­ջու­թյան մա­սին։ Պետք չէ վա­խե­նալ և հու­սա­հատ­վել։ Ի­մաս­տուն ձևով օգ­տա­գոր­ծիր գո­յու­թյանդ յու­րա­քանչ­յուր ակն­թար­թը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մոնն ընդգ­ծում է, որ ի­մաս­տուն­ներն ար­ժա­նա­ նում են պարգևի։ Նա հարս­տու­թյու­նը ան­վա­նում է պսակ, ո­րը ստա­նում են ի­մաս­տուն­նե­րը։ Հարս­տու­թյուն ա­սե­լով հաս­կա­նում ենք եր­ջան­կու­թյուն, բա­րե­կե­ցու­թյուն, հա­ջո­ղու­թյուն. այն ա­մե­նը, ին­չին այդ­քան ձգտում է մար­ դը։ Դու կա­րող ես հետ նա­յել ապ­րածդ կյան­քին բա­վա­կա­նու­թյան զգա­ցու­ մով կամ վշտով ու տխրու­թյամբ։ Ա­մեն ինչ կախ­ված է քե­զա­նից։ Կ­յան­քը ժա­մա­նակ և հ­նա­րա­վո­րու­թյուն­ներ է տա­լիս քեզ, իսկ դու ո­րո­շում ես, թե ինչ­պես տնօ­րի­նես այդ պարգև­նե­րը։ Ան­կա­րե­լի է ճշմա­րիտ ի­մաս­տու­թյուն գտնել նույ­նիսկ ա­մե­նա­մեծ գրա­դա­ րա­նի գրա­դա­րակ­նե­րում։ Միայն Հի­սու­սի հետ ա­մե­նօր­յա միաս­նու­թյունն ու շփու­մը կսո­վո­րեց­նեն քեզ ապ­րել։ Դու կար­դում ես Աստ­ծո Խոս­քը, և­այն քե­զա­նում ինչ-որ մտքեր ու զգաց­մունք­ներ է արթ­նաց­նում, ո­րոնք վե­րած­ վում են ա­րարք­նե­րի։ Դու ա­մե­նօր­յա ո­րո­շում­ներ ես կա­յաց­նում՝ հիմն­վե­լով քո ու­նե­ցած տե­ ղե­կու­թյան վրա։ Ե­թե այդ տե­ղե­կու­թյունն Աստ­ծուց է, ա­պա ո­րո­շում­ներդ ի­մաս­տուն կլի­նեն։ Ե­թե միայն մարդ­կան­ցից է, ա­պա ո­րո­շումդ կլի­նի մարդ­ կա­յին, թույլ, ան­կա­տար, ան­հու­սա­լի, մի­գու­ցե՝ նաև սխալ։ Այ­սօր ըն­դու­նիր ի­մաս­տուն ո­րո­շում­ներ։ Աստ­ծո Խոս­քում ի­մաս­տուն կյան­քով ապ­րե­լու խրատ­նե՛ր փնտրիր, ո­րով­հետև «ի­մաս­տուն­նե­րի հարս­ տու­թյու­նը ի­րենց պսակն է, բայց հի­մար­նե­րի տխմա­րու­թյու­նը տխմա­րու­ թյուն կմնա»։

——————————————————————————————————————— 298

Ի՞ՆՉ Է ՄԱՐ­ԴԸ

հոկտեմբեր

10

«Ինչ է մար­դը, որ դու հի­շում ես նրան, և մար­դի որ­դին, որ դու խնամք ես տա­նում նրա հա­մար։ Եվ մի քիչ ցա­ծաց­րիր նրան հրեշ­տակ­նե­րից, բայց փառ­քով ու պատ­վով պսա­կե­ցիր նրան» (­Սաղ­մոս 8.4,5)։ Ան­տա­նե­լի խնդիր­նե­րով ծան­րա­բեռն­ված մի մարդ ա­սաց․ «Ին­չո՞ւ եմ ե­կել այս աշ­խարհ։ Տա­ռա­պե­լո՞ւ հա­մար։ Ե­թե այդ­պես է, ա­վե­լի լավ էր ընդ­հան­ րա­պես չծնվեի»։ Հարց­րե՞լ ես ինքդ քեզ, թե ին­չո՞ւ ես աշ­խարհ ե­կել։ Ո՞րն է քո գո­յու­թյան նպա­տա­կը։ Ո՞վ ես դու։ Սաղ­մո­սեր­գուն զմայլ­վում էր գի­շե­րա­յին երկն­քով, որ­տեղ փայ­լում էին լու­սինն ու աստ­ղե­րը, և հիա­նա­լով այդ զար­մա­նահ­րաշ տե­սա­րա­նով, բա­ ցա­կան­չում է․ «Ի՞նչ է մար­դը»։ Ի՞նչ է մար­դը ան­սահ­ման տիե­զեր­քի հա­մե­ մատ։ Փո­շե­հա­տի՞կ։ Ա­տո՞մ։ Ո­չի՞նչ։ Շա­տե­րը կար­ծում են, որ մար­դը պար­զա­պես բա­նա­կան կեն­դա­նի է, որն իր բա­նա­կա­նու­թյան շնոր­հիվ գե­րա­զան­ցում է մյուս կեն­դա­նի­նե­րին։ Դա­վի­ թը, խոր­հե­լով երկն­քի փա­ռա­հե­ղու­թյան մա­սին, այս­պես է պա­տաս­խա­նում իր հար­ցին․ «Եվ մի քիչ ցա­ծաց­րիր նրան հրեշ­տակ­նե­րից»։ Այս­պի­սով, ո՞վ է մար­դը։ Նա մի քիչ բարձր է կեն­դա­նի­նե­րի՞ց, թե՞ մի քիչ ցածր՝ հրեշ­տակ­նե­րից։ Ա­մեն ինչ կախ­ված է քո աշ­խար­հա­յաց­քից։ Կար­ ծում ես, թե մար­դը պա­տա­հա­կան գոր­ծըն­թա­ցի արդ­յո՞ւնք է։ է­վոլ­յու­ցիա­յի անս­պա­սե­լի զար­գա­ցո՞ւմ։ Թե՞ նրան սի­րով ստեղ­ծել է հզո­րա­գույն Աստ­ ված։ Ե­թե դու պա­տա­հա­կա­նո­րեն ես աշ­խարհ ե­կել, ա­պա քո կյան­քում չկա ո՛չ նպա­տակ, ո՛չ ի­մաստ, քո կյան­քում տե­ղի ու­նե­ցող ա­մեն ինչ պա­տա­հա­կա­ նու­թյուն է։ Եվ ու­րեմն, քեզ տա­նում է կյան­քի գե­տի ան­տե­սա­նե­լի հո­սան­քը։ Բայց, ե­թե դու ստեղծ­վել ես սի­րող Աստ­ծո կող­մից, ա­պա հստա­կո­րեն գի­ տես, թե որ­տե­ղից ես ե­կել, և­ուր ես գնում։ Ձեռ­քիդ մի թել ու­նես, ո­րով կա­ րող ես հաս­նել նպա­տա­կիդ։ Պայ­ծառ լույ­սը հե­ռաց­նում է ճա­նա­պար­հիդ մթնշա­ղը, և դու պար­զո­րոշ տես­նում ես ա­մեն ինչ։ Դու ա­մուր բռնում ես Ա­րար­չի ձեռ­քից, Ով ա­սում է քեզ․ «Մի՛ վա­խե­ցիր և մի՛ վե­հե­րիր։ Ես քեզ հետ եմ»։ Հնա­րա­վոր է, հի­մա դժվար ժա­մա­նակ­ներ են քո կյան­քում։ Դու մարդ ես, եր­բեմն տրվում ես հու­սա­հա­տու­թյանն ու վա­տա­տե­սու­թյա­նը։ Մի­գու­ցե քեզ թվա, թե խնդիր­նե­րից այլևս դուրս գա­լու ելք չկա։ Սա­կայն, ե­թե հա­վա­տում ես, որ ստեղծ­վել ես սի­րող Աստ­ծո կող­մից, ա­պա նույ­նիսկ ցավն ու ար­ ցունք­ներն են ի­մաս­տա­վոր­վում։ Աստ­ծո զա­վակ­նե­րի կյան­քում տե­ղի ու­նե­ ցող և­ ոչ մի բան պա­տա­հա­կան չէ։ Ա­մեն բան իր նպա­տակն ու­նի։ Գու­ցե այն չի երևում այ­սօր, բայց վաղն ա­մեն ինչ պարզ կդառ­նա։ Եվ ու­րեմն, հա­յաց­քով վե՛ր սլա­ցիր ամ­պե­րից և հա­մոզ­վի՛ր, որ Դա­վի­թը ճիշտ էր․ «Ինչ է մար­դը, որ դու հի­շում ես նրան, և մար­դի որ­դին, որ դու խնամք ես տա­նում նրա հա­մար։ Եվ մի քիչ ցա­ծաց­րիր նրան հրեշ­տակ­նե­ րից, բայց փառ­քով ու պատ­վով պսա­կե­ցիր նրան»։ ——————————————————————————————————————— 299

հոկտեմբեր

11

ԾՈՒ­ԼՈՒ­ԹՅԱՆ ԵՂ­ԲԱՅ­ՐԸ

«Ա­մեն աշ­խա­տու­թյան մեջ շահ կա, բայց դա­տար­կա­բա­նու­թյու­նը միայն դե­պի կա­րո­տու­թյան է տա­նում» (Ա­ռա­կաց 14.23)։ Սիլ­վա­նը զրու­ցե­լու սի­րա­հար է։ Զ­րու­ցե­լու մեջ ոչ մի վատ բան չկա, չէ՞ որ խոս­քի պարգևը մեզ Աստ­ված է տվել։ Սիլ­վա­նի խնդիրն այն է, որ նա ար­դեն մի ամ­բողջ տիե­զերք է կա­ռու­ցել խոս­քե­րով, որ­տեղ ի­րեն հիա­նա­լի է զգում։ Նա ա­մեն ին­չի մա­սին պատ­մում է այն­պի­սի հա­մոզ­վա­ծու­թյամբ, որ ծա­նոթ­նե­րը չգի­տեն ինչ­պես ար­ձա­գան­քել, չեն հաս­կա­նում՝ այդ ա­մե­նը կա­տա՞կ է, թե՞ ճշմար­տու­թյուն։ Սիլ­վա­նը գու­մա­րի կա­րիք ու­նի, հա­զիվ է կա­րո­ղա­նում գո­յատևել։ Սա­կայն նա խո­րա­ման­կո­րեն չաշ­խա­տե­լու պատ­ճառ­ներ է հո­րի­նում։ Ինչ­պի­սի աշ­ խա­տանք էլ նրան ա­ռա­ջա­կես, այն «ցածր է իր մա­կար­դա­կից»։ Սիլ­վանն ար­դեն ե­րե­սուն տա­րե­կան է, և դեռևս սպա­սում է, որ մի օր ի­րեն կա­ռա­ ջար­կեն «իր բա­նի­մա­ցու­թյա­նը հա­մա­պա­տաս­խան» աշ­խա­տանք։ Այ­սօր­վա խոր­հուրդն այն­պես է հա­մա­պա­տա­խա­նում Սիլ­վա­նին, ա­սես Սո­ղո­մոնն ան­ձամբ ճա­նա­չում էր նրան։ Վեր­ջաց­րո՛ւ խո­սելն ու սկսի՛ր ինչոր բան ա­նել, հա­կա­ռակ դեպ­քում այդ­պես էլ աղ­քա­տու­թյան մեջ կապ­րես մինչև օ­րե­րիդ վեր­ջը։ Այս հա­մա­րում օգ­տա­գործ­վում է եբ­րա­յե­րեն «էսեբ»` «աշ­խա­տանք» եզ­ րույ­թը, ո­րը բա­ռա­ցիո­րեն թարգ­ման­վում է որ­պես «տա­ռա­պան­քի գոր­ծիք»։ Այս­պի­սին է դար­ձել աշ­խա­տան­քը մե­ղան­չու­մից հե­տո։ Աստ­ված Ա­դա­մին ա­սաց, որ նա ստիպ­ված կլի­նի ե­րե­սի քրտին­քով աշ­խա­տել ինչ-որ արդ­յուն­ քի հաս­նե­լու հա­մար։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ի­մաս­տուն մար­դը կաշ­խա­տի՝ չնա­յե­լով, որ աշ­խա­տան­քը ոչ միշտ է հա­ճե­լի։ Նա չի սահ­մա­նա­փակ­վի խոս­քե­րով, ո­րով­հետև միայն խոս­քը աղ­քա­տու­թյուն է, իսկ հա­մառ աշ­խա­ տան­քը՝ բա­րե­կե­ցու­թյուն։ Շատ դեպ­քե­րում դա­տար­կա­բա­նու­թյու­նը ծու­լու­թյան եղ­բայրն է, իսկ ծույլն աս­տի­ճա­նա­բար հայտն­վում է աղ­քա­տու­թյան մեջ և հե­տըն­թաց է ապ­րում։ Մի՛ շրջվիր ար­ժա­նա­պա­տիվ աշ­խա­տան­քից։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ե­կա­մու­տը ձեռք է բեր­վում աշ­խա­տան­քի շնոր­հիվ։ Ինչ­պես մեծ, այն­պես էլ փոքր աշ­խա­տանքն ազն­վաց­նում է մար­դուն։ Ձեռ­քե­րը ծա­լած սպա­սելն ա­նօ­գուտ կյանք է, վա­ղա­ժամ մահ։ Ջա՛նք ա­րա, որ նոր բաց­վող օրդ տար­բեր­վի մնա­ցած օ­րե­րից։ Ան­հույս մի սպա­սիր և մի շա­տա­խո­սիր, այլ կա­տա­րի՛ր աշ­խա­տանքդ, որ կա­րող ես ա­նել այ­սօր։ Մե­քե­նան չի շարժ­վի տե­ղից, մինչև չմիաց­նես շար­ժի­չը։ Ցան­ կա­ցած աշ­խա­տանք ա­նե­լու հա­մար պետք է սկսել այն։ Սկ­սի՛ր աշ­խա­տան­քա­յին օրդ՝ հի­շե­լով, որ «ա­մեն աշ­խա­տու­թյան մեջ շահ կա, բայց դա­տար­կա­բա­նու­թյու­նը միայն դե­պի կա­րո­տու­թյան է տա­նում»։

——————————————————————————————————————— 300

ՓԱՌՔ Ա­ՐԱՐ­ՉԻՆ

հոկտեմբեր

12

«Ես կօրհ­նեմ Տի­րոջն իմ կյան­քում, սաղ­մոս կա­սեմ իմ Աստ­ծուն, քա­ նի որ կամ» (­Սաղ­մոս 104.33)։ Քեզ երբևէ թվա­ցե՞լ է, որ տա­րու­բեր­վում ես կյան­քի ա­լիք­նե­րի հար­ված­ նե­րից՝ չի­մա­նա­լով որ ուղ­ղու­թյամբ շարժ­վել։ Ե­թե ա­յո, քեզ կհե­տաքրք­րի այ­սօր­վա թե­ման։ Սաղ­մոս 104-ը երկ­րի ա­րար­ման պատ­մու­թյան բա­նաս­ տեղ­ծա­կան վե­րար­տադ­րու­թյունն է։ Հիմ­նա­կան միտքն այն է, որ Աստ­ված է երկ­րի Ա­րա­րի­չը, և Նա պահ­պա­նում է երկ­րի գո­յու­թյու­նը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն ար­տա­հայ­տում է սաղ­մոս ա­սե­լու և­ ողջ կյան­քում Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լու իր ցան­կու­թյու­նը։ Այդ ցան­կու­թյու­ նը ծնվել է այն հա­մոզ­վա­ծու­թյամբ, որ ին­քը հզոր Ա­րար­չի ա­րար­չա­գոր­ծու­ թյունն է։ Ի տար­բե­րու­թյուն սաղ­մո­սեր­գուի, ժա­մա­նա­կա­կից մար­դը կենտ­ րո­նա­ցած է իր վրա, հա­մա­րում է, որ ա­մեն բան հա­րա­բե­րա­կան է։ Նա ե­րես է ա­ռել կար­ծիք­նե­րի մի քա­նի քվե­նե­րով, ցան­կա­նում է լի­նել իր կյան­քի միանձն­յա տե­րը և­ինք­նու­րույն սահ­մա­նել վար­վե­լա­կեր­պի չա­փա­նիշ­նե­րը։ Ինչ­պի­սի՜ հեգ­նանք. մար­դու ցան­կա­լի ա­զա­տու­թյու­նը վե­րած­վում է ա­մե­ նա­թո­ղու­թյան և սան­ձար­ձա­կու­թյան՝ դարձ­նե­լով նրան սե­փա­կան բնազդ­ նե­րի գե­րին։ Նա ընկ­նում է, վնաս­վում, վեր­քեր ստա­նում, կոր­ծան­վում, և­ եր­ջան­կու­թյուն չի գտնում։ Սաղ­մո­սեր­գուն գի­տի, որ ինքն ստեղծ­ված էակ է, և­ըն­դու­նում է այդ փաս­ տը։ Դա ան­խո­հեմ հնա­զան­դու­թյուն չէ։ Նրա ներ­քին զար­գա­ցու­մը կախ­ված է այն գի­տակ­ցու­մից, որ նա ու­նի Ա­րա­րիչ, Ով ի­րեն այս աշ­խարհ է բե­րել, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նա բարձ­րա­նալ սա­րերն ու սա­վառ­նել դեռևս չի­րա­կա­ նա­ցած հրաշք­նե­րի ան­ծայր երկն­քում։ Մար­դը տա­րա­միտ է իր անմ­տու­թյան, իր ան­հե­թեթ փնտրտուք­նե­րի մեջ։ Սա ող­բեր­գու­թյուն է։ Որ­քան էլ նա փնտրի, նրան չի հա­ջող­վի ո­չինչ գտնել։ Նա թա­փա­ռում է սե­փա­կան մտքե­րի լա­բի­րին­թո­սում, կա­րոտն ու տագ­նա­ պը խեղ­դում են նրան։ Խեղդ­վո­ղի նման նա ճիգ է ա­նում ջրի ե­րես դուրս գալ, գլու­խը դուրս հա­նել ջրից, մի փոքր օդ շնչել, որ­պես­զի հե­տո նո­րից ընկղմ­վի մութ ջրե­րի մեջ։ Սաղ­մո­սեր­գուն չի ու­զում այս­պես ապ­րել։ Նա փա­փա­գում է ար­դեն իսկ այ­սօր լի­նել Աստ­ծո հետ։ Միայն դա է ի­մաս­տա­վո­րում մեր կյան­քը։ Ի՞նչ կա­սես քո մա­սին։ Գու­ցե քեզ պետք է քիչ լսել մարդ­կանց և հա­ճախ նա­յել Աստ­ծուն։ Նա քո Ա­րա­րիչն է, բա­ցի Նրա­նից, ու­րիշ ոչ ոք չգի­տի, թե դու ին­չի ես ըն­դու­նակ, ինչ­պես են աշ­խա­տում միտքդ ու մար­մինդ։ Օրդ սկսի՛ր՝ խոս­տո­վա­նե­լով, որ դու ստեղծ­ված էակ ես, որ Աստ­ված է քո Հայ­րը, իսկ դու Նրա զա­վակն ես։ Խոս­տա­ցի՛ր Նրան․ «Ես կօրհ­նեմ Տի­րոջն իմ կյան­քում, սաղ­մոս կա­սեմ իմ Աստ­ծուն, քա­նի որ կամ»։

——————————————————————————————————————— 301

հոկտեմբեր

13

ՀԵ­ՌԱ­ՑԻ՛Ր ՉԱ­ՐԻՑ

«Ի­մաս­տու­նը վա­խե­նում է և հե­ռա­նում չա­րից, բայց հի­մա­րը վրդով­ վում է և հանձ­նա­պաս­տան լի­նում» (Ա­ռա­կաց 14.16)։ Մի ե­րի­տա­սարդ ա­մուս­նա­ցած տղա­մարդ մեծ հա­ջո­ղու­թյան էր հա­սել իր աշ­խա­տա­կազ­մի կա­նանց շրջա­նում։ Ղե­կա­վա­րը, ով քրիս­տոն­յա էր, նկա­ տե­լով դա, խոր­հուրդ տվեց․ «Քեզ հա­մար լավ կլի­նի հե­ռու մնալ այդ կա­ նան­ցից»։ Ե­րի­տա­սար­դը, ծա­նոթ լի­նե­լով Աստ­վա­ծաշն­չին, կա­տա­կեց․ «Չէ՞ որ «Թվո­ցը» կարևոր է»։ «Ի­հար­կե, - հա­մա­ձայ­նեց ղե­կա­վա­րը, - բայց «Ե­լի­ ցը» ա­վե­լի կարևոր է»։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում կար­դում ենք մի շատ կարևոր խոր­հուրդ. հե­ռա­ցի՛ր չա­րից։ Մի՛ բար­դաց­րու կյանքդ։ Խու­սա­փի՛ր գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րից։ Ե­վան ո­րո­շեց, թե կա­րող է հաղ­թա­հա­րել գայ­թակ­ղու­թյու­նը, սա­կայն ա­մեն ինչ ա­վարտ­վեց մե­ղան­չու­մով։ Ե­թե նա հե­ռու մնար բա­րու և չա­րի գի­տու­թյան ծա­ռից, մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյու­նը բո­լո­րո­վին այլ կլի­ներ։ Ի­մաս­տուն մար­դիկ եր­բեք չեն դի­մում չար­դա­րաց­ված ռիս­կի։ Նրանք չեն ձգտում ի­մա­նալ, թե որ­քան կա­րե­լի է մո­տե­նալ ան­դուն­դին ու չընկ­նել։ Հի­ մա­րը ոչ մի խոր­հուրդ չի լսում, նրան զայ­րաց­նում են վտան­գի մա­սին նա­ խազ­գու­շա­ցում­նե­րը։ Նա այն­քան ինք­նավս­տահ է, որ մյուս­նե­րին հա­մա­ րում է ինք­նա­պա­հո­վագ­րող­ներ։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը գրում է․ «Ու­րեմն, ով որ հա­մա­րում է թե հաս­տատ կանգ­նած է, թող զգույշ լի­նի, որ վայր չընկ­նի» (Ա Կորն­թա­ցիս 10.12)։ Սա նա­ խազ­գու­շա­ցում է հոգևոր ինք­նավս­տա­հու­թյան դեմ։ Անց­յա­լի հաղ­թա­նակ­ նե­րը կա­րող են թու­լաց­նել մեր զգո­նու­թյու­նը։ Մենք ա­վե­լի քիչ ենք վտան­գի են­թարկ­վում, երբ զգոն ենք ու ա­չա­լուրջ։ Այն պա­հին, երբ թու­լա­նում ենք՝ կար­ծե­լով, թե մեզ ո­չինչ չի սպառ­նում, իսկ ե­թե նույ­նիսկ սպառ­նում է, հեշ­ տու­թյամբ կհաղ­թա­հա­րենք, վտան­գի ռիս­կը կտրա­կա­նա­պես մե­ծա­նում է։ Այս­պես տե­ղի ու­նե­ցավ Բա­բե­լո­նի թա­գա­վոր Բաղ­դա­սա­րի կյան­քում։ Նրա թա­գա­վո­րու­թյու­նը կար­ծես ան­սա­սան էր, իսկ բո­լոր թշնա­մի­նե­րը՝ պարտ­ված։ Եվ Բաղ­դա­սա­րը վա­յե­լում էր խնջույք­ներն ու տո­նա­կա­տա­րու­ թյուն­նե­րը։ Սա­կայն խնջույքն ա­վարտ­վեց ող­բեր­գու­թյամբ։ Մա­րաց զոր­քը մի գի­շեր­վա մեջ գրա­վեց մայ­րա­քա­ղա­քը, իսկ Բաղ­դա­սա­րը սպան­վեց։ Նույ­նը տե­ղի ու­նե­ցավ նաև Գո­ղիա­թի հետ։ Նա կար­ծում էր, որ ինչ-որ մի փոքր տղա ո­չինչ չի կա­րող ա­նել իր դեմ։ Սա­կայն Դա­վի­թը ստիպ­ված չե­ղավ հինգ քա­րերն էլ նե­տել պար­սա­տի­կից, հենց ա­ռա­ջինն իսկ գետ­նին տա­պա­ լեց ինք­նավս­տահ հսկա­յին։ Ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր, հե­ռո՛ւ մնա չա­րից։ Հենց այ­սօր դա­դա­րի՛ր սի­րա­հե­տել մեղ­քը։ Զ­գո՛ն ե­ղիր։ Մի՛ ա­պա­վի­նիր սե­փա­կան ու­ժե­րիդ։ Դա կա­րող է ճա­ կա­տագ­րա­կան լի­նել քեզ հա­մար։ Վա­յե­լի՛ր Տի­րոջ պարգևած հրա­շա­լի օ­րը և հետևի՛ր խորհր­դին․ «Ի­մաս­տու­նը վա­խե­նում է և հե­ռա­նում չա­րից»։

——————————————————————————————————————— 302

ՈՐ­ՔԱՆ ԷԼ ԴԺՎԱՐ ԼԻ­ՆԻ

հոկտեմբեր

14

«Ես կգո­հա­նամ Տե­րից իր ար­դա­րու­թյան հա­մար և սաղ­մոս կա­սեմ Բարձր­յալ Տի­րոջ ա­նու­նին» (­Սաղ­մոս 7.17)։ Զար­մա­նա­լի չէ, որ մենք ա­սում ենք «Փա՛ռք Աստ­ծուն», երբ մեր կյան­քում ինչ-որ լավ բան է տե­ղի ու­նե­նում։ Բայց ի՞նչ կա­սեք հենց այն­պես շնոր­հա­ կա­լա­կան փա­ռա­բա­նու­թյան հա­մար, ա­ռանց որևէ ա­ռի­թի։ Դա­վիթն ա­սում է, որ փա­ռա­բա­նում է Տի­րո­ջը, քա­նի որ Նա ար­դար է։ Աստ­ծո ար­դա­րու­թյու­ նը կա­յա­նում է այն բա­նում, որ Նա միշտ ճիշտ և­ար­դար է վար­վում, և Նրա ար­դա­րու­թյու­նը գե­րա­զան­ցում է մարդ­կա­յի­նին․ «Այն չէ բա­նը, որ տես­նում է մար­դը, ո­րով­հետև մար­դը տես­նում է աչ­քի ա­ռա­ջի­նը, բայց Տե­րը սրտին է նա­յում» (Ա Թա­գա­վո­րաց 16.7)։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ, որ քո ե­րե­խան ավ­տով­թա­րի է են­թարկ­վել և գտն­վում է վե­րա­կեն­դա­նաց­ման բա­ժան­մուն­քում՝ կյան­քի ու մահ­վան պայ­քա­րում։ Դու հա­վա­տում ես, որ Աստ­ված կա­րող է փրկել նրան, ծնկի ես ե­կել, լաց ես լի­նում, ա­ղո­թում ես ողջ գի­շեր։ Տա­ռա­պում ես և ս­պա­սում։ Սա­կայն ա­ռա­ վոտ­յան հայտ­նում են, որ որ­դիդ մա­հա­ցել է։ Մի՞­թե սա ա­ռիթ է Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լու հա­մար։ Սա ող­բեր­գու­թյուն է։ Դու չես հաս­կա­նում, թե ին­չու Աստ­ված չփրկեց նրան։ Հնա­րա­վոր է, որ մինչև կյան­քիդ վերջն էլ չհաս­կա­ նաս դա։ Բայց մի բա­նում կա­րող ես վստահ լի­նել. ո­չինչ տե­ղի չի ու­նե­նում ա­ռանց Աստ­ծո ի­մա­ցու­թյան, իսկ Նա ար­դար է և­ ա­նա­չառ։ Մի­գու­ցե չկա­ րո­ղա­նանք բա­ցատ­րել տե­ղի ու­նե­ցա­ծը, բայց Նա գոր­ծում է միայն ի բա­րին մեզ, և դա պատ­ճառ է Նրան փա­ռա­բա­նե­լու նույ­նիսկ ա­մե­նաող­բեր­գա­կան ի­րա­վի­ճակ­նե­րում։ Երբ Դա­վի­թը գրում էր այս սաղ­մո­սը, նրա կյան­քի հան­գա­մանք­ներն ա­մենևին էլ ու­րա­խա­լի չէին։ Սաղ­մո­սում նա ա­սում է, որ թշնա­մի­ներն ա­նո­ ղո­քա­բար հե­տապն­դում են ի­րեն՝ չնա­յած ին­քը ոչ մի վատ բան չի ա­րել։ Դա­վի­թը մտա­ծում էր, որ տե­ղի ու­նե­ցա­ծի հա­մար պետք է ինչ-որ պատ­ճառ լի­նի։ Նա ըն­դու­նում էր, որ իր վրա ըն­կած է ինչ-որ հան­ցանք։ Բայց, չնա­յած վե­րապ­րած տա­ռա­պանք­նե­րին, նա փա­ռա­բա­նում և գո­հա­նում էր Տի­րո­ ջից, ո­րով­հետև վստահ էր, որ Աստ­ված չի սխալ­վում, որ Նա բա­ցար­ձա­կա­ պես ար­դար է, և­ինչ էլ որ պա­տա­հի, ա­մեն բան պա­հում է իր հսկո­ղու­թյան տակ։ Երբ մենք շնոր­հա­կա­լու­թյուն ենք հայտ­նում, մեզ ըն­դու­նում ենք պար­տա­ պան­ներ։ Մենք մեզ պար­տա­կան ենք զգում նրա նկատ­մամբ, ով ինչ-որ լավ բան է ա­րել մեզ հա­մար։ Ինչ­պի­սի՞ շնոր­հա­կա­լու­թյուն է սպա­սում մե­զա­ նից Աստ­ված. մեր վստա­հու­թյու­նը, հա­մոզ­վա­ծու­թյու­նը, որ Նա մեզ սի­րող Հայրն է, որ Նա եր­բեք չի լքում մեզ։ Մինչ կսկսես այ­սօր­վա խնդիր­նե­րը հաղ­թա­հա­րել, մտա­ծի՛ր Աստ­ծո սի­րո մա­սին քո նկատ­մամբ, և­ ա­սա՛․ «Ես կգո­հա­նամ Տե­րից իր ար­դա­րու­թյան հա­մար և սաղ­մոս կա­սեմ Բարձր­յալ Տի­րոջ ա­նու­նին»։

——————————————————————————————————————— 303

հոկտեմբեր

15

ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԻ՛Ր ՍԻՐՏԴ

«Ա­մեն զգու­շու­թյու­նից ա­ռա­վել զգու­շա­ցիր քո սրտին, որ նրա­նից է կյան­քի ել­քը» (Ա­ռա­կաց 4.23)։ Ա­մու­սին­նե­րը բարձ­րա­ձայն վի­ճում էին վայ­րէջ­քի ել­քի մոտ՝ հրա­վի­րե­լով բո­ լո­րի ու­շադ­րու­թյունն ի­րենց վրա։ Ոչ ոք չէր հաս­կա­նում, թե ինչ է պա­տա­հել, և սա տե­ղի էր ու­նե­նում Շե­րե­մետևո օ­դա­նա­վա­կա­յա­նում. նրանք պար­զա­բա­ նում էին ի­րենց հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն իս­պա­նե­րե­նով։ Բա­նը հա­սավ նույ­նիսկ կռվի։ Պարզ­վեց, որ բո­լոր ստու­գում­ներն անց­նե­լուց հե­տո, ճա­նա­պար­հի վեր­ ջում նրանք կորց­րել էին անձ­նագ­րե­րը, և հի­մա չէին կա­րող ինք­նա­թիռ նստել։ Նրանց ա­նու­շադ­րու­թյու­նը հան­գեց­րեց թռիչ­քի հե­տաձգ­մա­նը և­ ուղևոր­նե­րի դժգո­հու­թյուն­նե­րին, խնդիր­ներ ա­ռա­ջա­ցան անձ­նա­կազ­մի և­ օ­դա­նա­վա­կա­ յա­նի աշ­խա­տա­կից­նե­րի հա­մար։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ մենք պետք է զգու­շու­թյամբ պահ­պա­նենք մեր սիր­տը, ինչ­պես պահ­պա­նում ենք մեր խնա­յո­ղու­թյուն­ներն ու թան­կար­ժեք ի­րե­րը։ Մենք չենք կա­րող ապ­րել ա­ռանց սրտի։ Ե­թե այն դա­դա­րի բա­բա­խե­ լուց, կյան­քը կա­վարտ­վի։ Եվ դա ճիշտ է ոչ միայն մեր ֆի­զի­կա­կան գո­յու­թյան վե­րա­բեր­յալ։ Սիր­տը նաև մեր կեն­սա­կան ար­ժեք­նե­րի կենտ­րոնն է։ Ա­ռանց հոգևոր և բա­րո­յա­կան ար­ժեք­նե­րի կյանքն ի­մաստ չու­նի։ Ե­թե ա­պա­կան­ված է սիրտդ, ա­պա մյուս բո­լոր ար­ժեք­ներն էլ ա­պա­կան­ված կլի­նեն։ Մարդն ա­մեն ինչ ա­ղա­վաղ­ված է ներ­կա­յաց­նում, ար­դա­րաց­նում է ա­մե­նաան­հե­թեթ ու ան­ նոր­մալ երևույթ­նե­րը։ Ես ա­մեն օր խնդրում եմ Աստ­ծուն պահ­պա­նել սիրտս, ո­րով­հետև զգում եմ թշնա­մու հար­ձա­կում­նե­րը, ով ու­զում է թու­նա­վո­րել հո­գուս աղբ­յուր­նե­րը։ Ես ըն­դու­նում եմ, որ շատ դեպ­քե­րում հանձն­վել եմ, և թշ­նա­մու թույնն ըն­կել է սրտիս մեջ։ Ես զգում էի, թե ինչ­պես է կյան­քը փախ­չում ին­ձա­նից, մինչև վեր­ջին ու­ժերս պայ­քա­րում էի՝ ձգտե­լով վերջ­նա­կա­նա­պես չկոր­ծան­վել։ Այդ պա­հե­րին չկա ա­վե­լի կարևոր բան, քան հի­շել, որ միայն Աստ­ված կա­րող է պահ­պա­նել սիր­տը։ Կար­գա­պա­հու­թյու­նը, դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը, ինք­նա­տի­ րա­պե­տու­մը, ու­սու­ցան­ված սկզբունք­նե­րը. այս ա­մե­նը չեն պաշտ­պա­նի հո­ գուդ ամ­րո­ցը, ե­թե դու Աստ­ծո հետ չես։ Ի՞նչ ի­մաստ ու­նի ձևաց­նել, թե ա­մեն ինչ կար­գին է, ին­չո՞ւ փոր­ձել լավ տեսք ու­նե­նալ, ե­թե ի­րա­կա­նում սրտումդ կյան­քի մա­քուր ջուր չի մնա­ցել։ Ինք­նա­թիռն այդ­պես էլ Մոսկ­վա­յից ուղևոր­վեց ա­ռանց այդ ա­մուս­նա­կան զույ­գի։ Նրանք տոմ­սե­րը գնել էին, ան­ցել էին գրանց­ման կե­տը, հանձ­նել ու­ ղե­բե­ռը, ձեռ­քե­րում ար­դեն պա­հել էին օ­դա­նավ նստե­լու կտրո­նը։ Սա­կայն նրանք ան­փու­թո­րեն էին վե­րա­բեր­վել ի­րենց անձ­նագ­րե­րի հետ և մ­նա­ցին օ­դա­նա­վա­կա­յա­նում։ Սար­սա­փում եմ այն մտքից, որ Հի­սուս Քրիս­տո­սի վե­րա­դար­ձի օ­րը, երբ Նա հարց­նի սրտիս մա­սին, հայտ­նա­բե­րեմ, որ չեմ պահ­պա­նել այն։ Ողջ կյանքս, Աստ­ծո և մարդ­կանց փրկու­թյան հա­մար աշ­խա­տանքս ա­պարդ­յուն կդառ­ նա, և­ ես կմնամ իմ բո­լոր բա­րի գոր­ծե­րի հետ այս երկ­րի վրա, Հի­սու­սի հետ Երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղեմ ուղևոր­վե­լու փո­խա­րեն։ Մինչ կանց­նես այ­սօր­վա գոր­ծե­րիդ, հարց­րո՛ւ ինքդ քեզ. ի՞նչ վի­ճա­կում է սիրտդ։ Ինչ­պի­սի՞ դրդում­նե­րով ես ա­ռաջ շարժ­վում։ Հա­մոզ­վա՞ծ ես, որ մտադ­րու­թյուն­ներդ մա­քուր են։ Բո­լոր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում «ա­մեն զգու­շու­թյու­ նից ա­ռա­վել զգու­շա­ցիր քո սրտին, որ նրա­նից է կյան­քի ել­քը»։ ——————————————————————————————————————— 304

16 ԱՍՏ­ՎԱԾ ՎԵՐ ԿԿԵ­ՆԱ ՔԵԶ ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆԵ­ԼՈՒ հոկտեմբեր

«Վեր կաց, ով Տեր, քո բար­կու­թյու­նով, բարձ­րա­ցիր իմ նե­ղաց­նող­նե­ րի կա­տա­ղու­թյան հա­մար, և­ արթ­նա­ցիր ինձ հա­մար դու, որ ի­րա­ վունք պատ­վի­րե­ցիր» (­Սաղ­մոս 7.6)։ Լի­նում են պա­հեր, երբ ի­րա­կա­նում չգի­տես ուր գնալ։ Դժ­բախ­տու­թյու­նը դժբախ­տու­թյան հետևից է գա­լիս, ու թվում է, թե բո­լո­րը դուրս են ե­կել քո դեմ։ Մենք ի­րա­կա­նում ապ­րում ենք թշնա­մա­կան աշ­խար­հում։ Սա կյան­քի հան­դեպ հոռա­տե­սա­կան հա­յացք չէ, Աստ­վա­ծա­շուն­չը հենց այս­պես է նկա­ րագ­րում մեր եր­կի­րը։ Պտ­ղա­բեր և հիա­նա­լի եր­կիր մո­լո­րա­կը մե­ղան­չու­մից հե­տո սկսեց սպառ­ վել։ Կա­տար­վեց Ա­դա­մին ուղղ­ված Ա­րար­չի խոս­քը․ «Ա­նիծ­յալ լի­նի եր­կի­րը քո պատ­ճա­ռով, նե­ղու­թյու­նով ու­տես նրա­նից կյան­քիդ բո­լոր օ­րե­րում։ Եվ նա փուշ և տա­տասկ բուսց­նի քեզ հա­մար, և դաշ­տի խոտն ու­տես» (Ծնն­ դոց 3.17,18)։ Միայն բնու­թյու­նը չէ, որ թշնա­մա­կան դար­ձավ մար­դու հա­մար։ Նույ­ նը տե­ղի ու­նե­ցավ նաև մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Կա­յե­ նը ձեռք բարձ­րաց­րեց Ա­բե­լի վրա, և ս­պա­նեց նրան։ Ին­չո՞ւ։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, ա­ռանց որևէ պատ­ճա­ռի։ Մի­գու­ցե նա­խան­ձի, խան­դի, եղ­բո­րը պարտ­ված տես­նե­լու ցան­կու­թյան պատ­ճա­ռով, ո՜վ գի­տի։ Այդ պա­հից պարզ դար­ձավ, որ մարդն ըն­դու­նակ է դուրս գալ իր մո­տի­կի դեմ։ Դու կա­ րող ես չնկա­տել դա­րա­նա­մուտ ե­ղած թշնա­մի­նե­րին։ Գու­ցե և թշ­մա­նի­ներ ու­նես հարևան­նե­րի, աշ­խա­տա­կից­նե­րի, հա­մա­կուր­սե­ցի­նե­րի շրջա­նում, և նույ­նիսկ սե­փա­կան ըն­տա­նի­քում։ Ակն­հայտ է, որ Աստ­ված չի ըն­դու­նում ա­նար­դա­րու­թյու­նը, ա­ռա­վել ևս, ե­թե այն ուղղ­ված է Իր զա­վակ­նե­րի դեմ։ Այդ դեպ­քում, ին­չո՞ւ է եր­բեմն այն­ պի­սի տպա­վո­րու­թյուն ստեղծ­վում, թե Նրան չի ան­հանգս­տաց­նում քո ցա­ վը։ Ին­չո՞ւ են օ­րեր, շա­բաթ­ներ, եր­բեմն ա­միս­ներ ու տա­րի­ներ անց­նում, իսկ Աստ­ված, թվում է, թե մնում է ան­տար­բեր։ Ին­չո՞ւ Նա թույլ տվեց, որ Հոբն անց­նի այդ­քան տա­ռա­պանք­նե­րի մի­ջով, ին­չո՞ւ թույլ տվեց սա­տա­ նա­յին դա­ժա­նո­րեն տան­ջել նրան, ին­չո՞ւ թույլ տվեց, որ չա­րու­թյամբ լցված Սա­վու­ղը, իսկ հե­տո՝ նաև նենգ Ա­բի­սո­ղո­մը, հե­տապն­դեն Իր օծ­յալ Դա­վի­ թին։ Եվ յո­թե­րորդ սաղ­մո­սում Դա­վիթն ա­ղա­ղա­կում է․ «Վեր կաց, ով Տեր, քո բար­կու­թյու­նով, բարձ­րա­ցիր իմ նե­ղաց­նող­նե­րի կա­տա­ղու­թյան հա­մար, և­ արթ­նա­ցիր ինձ հա­մար դու, որ ի­րա­վունք պատ­վի­րե­ցիր»։ Վե՛ր կաց։ Մի՞­թե Աստ­ված պառ­կած և ք­նած է։ Ոչ, Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ Աստ­ված եր­բեք չի ննջում։ Նա սի­րում է քեզ, հոգ է տա­նում քո մա­սին, Նա միշտ պատ­րաստ է գալ քեզ օգ­նու­թյան։ Ս­պա­սի՛ր, համ­բե­րու­ թյամբ սպա­սիր։ Հի­շի՛ր, թե ինչ­պես ա­վարտ­վե­ցին Հո­բի և Դա­վի­թի պատ­ մու­թյուն­նե­րը։ Վեր­ջում նրանց սպաս­վում էր հաղ­թա­նակ և տոն։ Քա­նի դեռ քո կյան­քում չի ե­կել այդ պա­հը, շա­րու­նա­կի՛ր կան­չել․ «Վեր կաց, ով Տեր, քո բար­կու­թյու­նով, բարձ­րա­ցիր իմ նե­ղաց­նող­նե­րի կա­տա­ղու­ թյան հա­մար, և­արթ­նա­ցիր ինձ հա­մար դու, որ ի­րա­վունք պատ­վի­րե­ցիր»։ ——————————————————————————————————————— 305

17 ԻՆՉ­ՊԵ՞Ս ԸՆՏ­ՐԵԼ ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐ­ՀԸ

հոկտեմբեր

«Կա ճա­նա­պարհ, որ ու­ղիղ է մար­դու ա­ռա­ջին, բայց նրա վեր­ջը մահ­ վան ճա­նա­պարհ­ներ են» (Ա­ռա­կաց 14.12)։ Մի ան­գամ ճա­նա­պար­հին հան­դի­պե­ցի օգ­նու­թյուն կան­չող վա­րոր­դի, ում մե­քե­նա­յի ան­վա­դո­ղը ծակ­վել էր։ «Կար­ծում էի՝ պա­հես­տա­յին ան­վա­դող ու­նեմ, - շփոթ­ված ա­սաց նա, - բայց չկա»։ Մեր հի­շո­ղու­թյու­նը դա­վա­ճա­ նում է մեզ, և մենք սխալ­մամբ հա­մա­րում ենք, որ ա­մեն ինչ կար­գին է։ Մեր են­թադ­րու­թյուն­ներն այն են, ին­չը ես և դու ճիշտ ենք հա­մա­րում, սա­կայն հա­ճախ դրանք սխալ են դուրս գա­լիս։ Դու կա­րող ես են­թադ­րել, որ ընտ­րել ես ճիշտ մայ­րու­ղին, որ քո գա­ղա­փա­րը կի­րա­գործ­վի, որ լավ տպա­վո­րու­ թյուն ես թող­նում մարդ­կանց վրա, իսկ ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում ակն­հայտ է դառ­նում, որ դու խա­բել ես ինքդ քեզ, և­այդ ա­մենն ա­մենևին էլ այդ­պես չէ։ Շա­տերն ի­րենց սխալ են­թադ­րու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով հիա­նա­լի հնա­ րա­վո­րու­թյուն­ներ են բաց թո­ղել։ Հիմն­վե­լով միայն են­թադ­րու­թյուն­նե­րի վրա, կա­րե­լի է փչաց­նել հա­րա­զատ­նե­րի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, նույ­ նիսկ կոր­ծա­նել դրանք։ Հենց սրա մա­սին է խոս­վում այ­սօր­վա հա­մա­րում. ճա­նա­պար­հը, ո­րը դու ճիշտ ես հա­մա­րում, կա­րող է տա­նել մահ­վան։ Սա­կայն, մի՞­թե դու չպետք է փնտրես և­ընտ­րես քո ճա­նա­պար­հը։ Մի՞­թե չես կա­րող ո­րո­շել, թե դա ճի՞շտ ճա­նա­պարհ է քեզ հա­մար, թե՞ ոչ։ Մի՞­թե այ­սօր­վա հա­մա­րը նշա­նա­կում է, որ մենք պետք է կաս­կա­ծենք մեր յու­րա­ քանչ­յուր ո­րոշ­մա­նը և զգու­շա­նանք ընտ­րու­թյուն ա­նել։ Ոչ, ի­հար­կե ոչ։ Աստ­ ծո խոր­հուրդն այս­պի­սին է. մի՛ տար­վիր են­թադ­րու­թյուն­նե­րով։ Հա­մոզ­ մունք­ներդ պետք է հու­սա­լի հիմ­նա­վո­րում ու­նե­նան։ Դու հա­վա­տում ես այս կամ այն բա­նին, քա­նի որ ըն­դու­նում ես մե­ծա­մաս­նու­թյան կար­ծի՞­քը, թե՞ ծան­րակ­շիռ փաս­տարկ­ներ ու­նես հա­վա­տիդ ճշմար­տա­ցիու­թյունն ա­պա­ ցու­ցե­լու հա­մար։ Ցան­կա­ցած կար­ծի­քի հա­մար հաս­տա­տուն հիմք կա­րե­լի է գտնել միայն աղբ­յու­րի մեջ, ո­րը մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան եր­կար տա­րի­նե­րի ըն­ թաց­քում ա­պա­ցու­ցել է իր հա­վա­տար­մու­թյունն ու անս­խա­լա­կա­նու­թյու­ նը։ Մարդ­կա­յին գի­տե­լիք­նե­րի և փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րի ոչ մի ժո­ղո­վա­ծու չի կա­րող այդ­քան հու­սա­լի լի­նել։ Անհ­րա­ժեշտ է հա­վեր­ժա­կան ու ան­փո­փոխ աղբ­յուր, և դա Աստ­վա­ծա­շունչն է։ Նրա սկզբունք­նե­րը չեն են­թարկ­վում ժա­ մա­նա­կին ու հան­գա­մանք­նե­րին։ Խո­նար­հու­թյա՛մբ կար­դա այս հա­մա­րը։ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ դու խոր­հես։ Այն կարևոր ո­րո­շու­մը, ո­րը պետք է կա­յաց­նես, և­ որն իր ազ­դե­ ցու­թյունն է թող­նե­լու ողջ կյան­քիդ վրա, հիմն­ված է են­թադ­րու­թյուն­նե­րի՞դ, թե՞ Կ­յան­քի խոս­քի սկզբունք­նե­րի վրա։ Սա կարևոր հարց է, ո­րով­հետև այս աշ­խար­հում «կա ճա­նա­պարհ, որ ու­ղիղ է մար­դու ա­ռա­ջին, բայց նրա վեր­ ջը մահ­վան ճա­նա­պարհ­ներ են»։

——————————————————————————————————————— 306

հոկտեմբեր

Ա­ՊԱՍ­ՏԱՆ ՄԵ­ՂԱԴ­ՐՈ­ՂԻՑ

18

«Ով Տեր՝ իմ Աստ­ված, ես քեզ վրա եմ դրել իմ հույ­սը, փրկիր ինձ իմ ա­մեն հա­լա­ծող­նե­րից և­ա­զա­տիր ինձ» (­Սաղ­մոս 7.1)։ Պա­տա­հե՞լ է, որ ինչ-որ մե­կը գնա քո գոր­ծա­տի­րոջ կամ ու­սում­նա­կան հաս­ տա­տու­թյան ղե­կա­վա­րու­թյան մոտ և քե­զա­նից ծա­ծուկ մե­ղադ­րի քեզ։ Ե­թե ա­յո, կա­րող ես հա­մոզ­ված լի­նել, որ այդ մարդն ընդ­հան­րա­պես չի ան­հանգս­ տա­նում ո՛չ քո, ոչ աշ­խա­տան­քի, ո՛չ կար­գու­կա­նո­նի հա­մար։ Այդ­պի­սի մար­դիկ վախ­կոտ են, նրանք պար­զա­պես ցան­կա­նում են հա­ճո­յա­նալ ղե­կա­վա­րու­թյա­ նը։ Նրանց կա­րե­լի է հան­դի­պել աշ­խա­տա­վայ­րում, հա­մալ­սա­րա­նում, նույ­նիսկ հա­րա­զատ­նե­րի շրջա­նում։ Այդ կեղծ ըն­կեր­նե­րը շա­հում են վստա­հու­թյունդ, լսում, թե ինչ ես ա­սում, իսկ հե­տո այդ ա­մե­նը զե­կու­ցում վե­րա­դա­սին կամ ըն­ տա­նի­քի գլխա­վո­րին։ Դա­վի­թը հան­դի­պել է այդ­պի­սի մարդ­կանց, և Բե­նիա­մի­նեան Քու­շը դրան­ ցից մեկն էր։ Սաղ­մո­սից կա­րե­լի է եզ­րա­կաց­նել, որ նա զրպար­տել էր Դա­վի­թին Սա­վու­ղի ա­ռաջ, և թա­գա­վո­րը հա­վա­տա­ցել էր նրան։ Ի՞նչ կա­րող էր ա­նել Աստ­ծո զրպարտ­ված զա­վա­կը։ Ե­թե փոր­ձես ար­դա­րա­ նալ, թշնա­մի­ներդ կփոր­ձեն ա­ղա­վա­ղել խոս­քերդ, որ­պես­զի քեզ ներ­կա­յաց­նեն ա­վե­լի վատ լույ­սի ներ­քո։ Դա­վի­թը գի­տեր ում դի­մել օգ­նու­թյան հա­մար, և դի­ մեց Նրան ա­ղոթ­քով․ «Ով Տեր՝ իմ Աստ­ված»։ Եբ­րա­յե­րե­նում հա­մարն այս­պես է հնչում․ «Յահ­վե, իմ Է­լո­հիմ»։ Ե­հո­վան ուխ­ տի Աստ­վածն է, Է­լո­հի­մը՝ Ա­մե­նա­զոր Աստ­վա­ծը։ Հե­տապն­դում­նե­րի ժա­մա­նակ սաղ­մո­սեր­գուն դի­մում է Աստ­ծո սի­րուն ու զո­րու­թյա­նը։ Նա հա­մոզ­ված է, որ Աստ­ծո զո­րու­թյու­նը միշտ կգա օգ­նու­թյան, ո­րով­հետև Աստ­ված սի­րում է ի­րեն։ Դա­վի­թը լիար­ժեք վստա­հու­թյուն է զգում Աստ­ծո հան­դեպ, Նրան հա­մա­րում իր ա­պաս­տա­նը։ Այս հա­մա­րում կա ևս մի միտք։ Դա­վիթն ա­ղո­թում է․ «Փր­կիր ինձ», իսկ հա­ ջորդ հա­մա­րում ա­վե­լաց­նում է․ «Որ իմ ան­ձը առ­յու­ծի պես չհափշ­տա­կի և պա­ տա­ռի»։ Այդ պա­հին Դա­վի­թի վրա մռնչա­ցող առ­յու­ծը զրպար­տիչ Քուշն էր։ Մեր թշնա­մին մարմ­նե­ղեն չէ։ Պետ­րոս ա­ռաք­յա­լը գրում է․ «Ձեր ո­սոխ թշնա­ մին՝ սա­տա­նան, գո­ռոզ առ­յու­ծի պես ման է գա­լիս և­ ո­րո­նում է, թե ո­րին կուլ տա» (Ա Պետ­րոս 5.8)։ Հենց սա­տա­նան է մեզ մե­ղադ­րո­ղը։ Նա միայն վատ բա­ներ է խո­սում քո մա­ սին, զրպար­տում է քեզ․ «Նա մե­ղա­վո՛ր է, միայն մահ­վա՛ն է ար­ժա­նի։ Բայց մենք կա­րող ենք ա­պաս­տան գտնել Հի­սու­սի գրկում և­ա­սել․ «Ա­յո, Տեր իմ, ես մի մե­ղա­վոր եմ, սա­կայն ըն­դու­նում եմ Քո փրկագ­նող զո­հը, Դու իմ ա­պաս­ տա՛նն ես, փրկի՛ր ինձ»։ Կ­գա ժա­մա­նակ, երբ սա­տա­նան ստիպ­ված կլի­նի լռել, նա այլևս չի կա­րո­ ղա­նա մե­ղադ­րել քեզ։ Ա­հա թե ինչ տե­սավ Հով­հան­նես ա­ռաք­յա­լը տե­սիլ­քում․ «Եվ մեծ ձայն լսե­ցի, որ ա­սում էր երկն­քում. Հի­մա փրկու­թյու­նը և զո­րու­թյու­նը և թա­գա­վո­րու­թյու­նը ե­ղավ մեր Աստ­ծուն, և­իշ­խա­նու­թյու­նը ե­ղավ նրա Օծ­յա­ լին, որ վայր գցվեց մեր եղ­բայր­նե­րի չա­րա­խո­սը, որ չա­րա­խո­սում էր նրան­ցից Աստ­ծո ա­ռա­ջին ցե­րեկ և գի­շեր» (­Հայտ­նու­թյուն 12.10)։ Հան­գի՛ստ ե­ղիր կյան­քի նե­ղու­թյուն­նե­րի մեջ, վստա­հի՛ր Աստ­ծո խոս­տում­նե­ րին։ Դժ­վար պա­հին ա­ղա­ղա­կի՛ր․ «Ով Տեր՝ իմ Աստ­ված, ես քեզ վրա եմ դրել իմ հույ­սը, փրկիր ինձ իմ ա­մեն հա­լա­ծող­նե­րից և­ա­զա­տիր ինձ»։ ——————————————————————————————————————— 307

հոկտեմբեր

19

ԴԱ­ՏԱՐ­ԿԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Հի­մար մար­դի ա­ռա­ջով գնա, և բ­նավ չես ի­մա­նա, թե գի­տու­թյան շրթունք­ներ ու­նի» (Ա­ռա­կաց 14.7)։ Կա­րող է թվալ, թե Սո­ղո­մոնն ա­ռաջ­նորդ­վում է նա­խա­պա­շա­րում­նե­րով։ Տ­պա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­վում, որ ի­մաս­տուն­նե­րը պետք է հե­ռու մնան հի­ մար­նե­րից, կար­ծես հի­մա­րու­թյու­նը վա­րա­կիչ հի­վան­դու­թյուն է։ Բայց չէ՞ որ ի­րա­կա­նում աս­վում է․ «Հի­մար մար­դի ա­ռա­ջով գնա»։ Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին հետևող մար­դիկ չպետք է լիո­վին մե­կու­սա­նան, ճգնա­վոր դառ­նան, կամ միա­վոր­վեն ի­մաս­տուն­նե­րի հա­մար ընտ­րա­խա­վե­ րի ա­կում­բում։ Հի­սուսն ա­սաց․ «Դուք երկ­րի աղն եք» (­Մատ­թեոս 5.13)։ Ա­ղը պետք է լուծ­վի կե­րակ­րի մեջ, որ­պես­զի համ տա նրան։ Միայ­նակ նստե­լով սա­րի վրա, դու չես կա­րող կա­տա­րել այն ա­ռա­քե­լու­թյու­նը, ո­րը Հի­սու­սը տվել էր Իր ա­շա­կերտ­նե­րին։ Ս­տաց­վում է, որ Սո­ղո­մո­նի խոս­քե­րը հա­կա­ սո՞ւմ են Հի­սու­սի ա­սա­ծին։ Ոչ։ Հի­սու­սը խո­սում է ա­ռա­քե­լու­թյան, իսկ Սո­ ղո­մոնն այդ ա­ռա­քե­լու­թյու­նը կա­տա­րե­լու նա­խա­պատ­րաս­տու­թյան մա­սին։ Մեկ այլ դեպ­քում, Հի­սուսն ա­ղո­թում էր Իր ա­շա­կերտ­նե­րի հա­մար․ «Ես չեմ ա­ղա­չում, որ աշ­խարհ­քից վեր առ­նես նրանց, այլ որ նրանց պա­հես չա­րից» (­Հով­հան­նես 17.15)։ Այս խոս­քե­րը հստա­կեց­նում են թվաց­յալ հա­կա­սու­թյու­ նը։ Մենք պետք է ապ­րենք մարդ­կանց հետ, սի­րենք նրանց, ըն­կե­րա­նանք նրանց հետ և կիս­վենք մեր ա­մե­նօր­յա ու­րա­խու­թյուն­նե­րով ու վշտե­րով։ Բայց սա չի նշա­նա­կում, որ մենք պետք է մաս­նա­կից լի­նենք նրանց այն գոր­ծե­րին, ո­րոնք հա­կա­սում են քրիս­տո­նեա­կան սկզբունք­նե­րին։ Պարզ խոս­քե­րով ա­սած, երբ մար­դիկ հի­մա­րու­թյուն­ներ են խո­սում և­ ա­նում, հե­ռո՛ւ մնա նրան­ցից, ո­րով­հետև անհ­նար է նրան­ցից ինչ-որ լավ բան սո­վո­րել, կամ ինչ-որ լավ բան տես­նել։ Ժա­մա­նակն ա­մե­նաար­ժե­քա­վոր պարգևն է։ Մի օր մենք ստիպ­ված ենք լի­նե­լու հա­շիվ տալ, թե ինչ­պես ենք այն տնօ­րի­նել։ Ե­թե դու ժա­մե­րով ներգ­ րավ­ված ես ա­նի­մաստ խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րի մեջ, ո­րոն­ցից ոչ մի օ­գուտ չկա, ա­վե­լին, ո­րոնք կա­րող են կոր­ծա­նել քրիս­տո­նեա­կան սկզբունք­ներդ, ա­պա դու կտխրես՝ զգա­լով, թե որ­քան ժա­մա­նակ ես կորց­րել ան­վե­րա­դարձ։ Դրա հա­մար խու­սա­փի՛ր այդ­պի­սի խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րից։ Ի­մաս­տունն օգ­տա­ գոր­ծում է ժա­մա­նա­կը կա­ռու­ցե­լու, ոչ թե կոր­ծա­նե­լու հա­մար։ Այ­սօր ու­շա­դի՛ր ե­ղիր այ­լոց հան­դեպ։ Մարդ­կանց հա­մար այն­քան էլ կարևոր չէ, թե ով ես, կամ ինչ­պի­սի գի­տե­լիք­ներ ու­նես, բայց նրանց հա­ մար շատ կարևոր է քո հո­գա­տա­րու­թյունն ի­րենց նկատ­մամբ։ Դու կա­րող ես ան­կեղ­ծո­րեն հոգ տա­նել մարդ­կանց մա­սին միայն այն դեպ­քում, ե­թե սրտումդ ապ­րում է Քրիս­տո­սի սե­րը։ Իսկ, ե­թե ինչ-որ մե­կը դա­տար­կա­բա­ նում է, ա­պա ո­րոշ ժա­մա­նակ «հի­մար մար­դի ա­ռա­ջով գնա, և բ­նավ չես ի­մա­նա, թե գի­տու­թյան շրթունք­ներ ու­նի»։

——————————————————————————————————————— 308

ՄԱ­ՀԸ ՔՈՒՆ Է

հոկտեմբեր

20

«Ո­րով­հետև մա­հի մեջ քեզ հի­շել չկա, գե­րեզ­մա­նում ո՞վ կփա­ռա­վո­րի քեզ» (­Սաղ­մոս 6.5)։ Ես Կո­լում­բիա­յից Բրա­զի­լիա էի մեկ­նում։ Կող­քիս նստած տա­րեց կինն ան­ ձայն լաց էր լի­նում։ Երբ նա մի փոքր հանգս­տա­ցավ, հարց­րի, թե արդ­յո՞ք ա­մեն ինչ կար­գին է։ – Ոչ, - պա­տաս­խա­նեց նա։ - Ա­մեն ինչ շատ վատ է։ Ես մեկ­նում եմ հո­ղին հանձ­նե­լու որ­դուս։ Նա զոհ­վել է ճա­նա­պար­հատ­րանս­պոր­տա­յին դժբախտ պա­տա­հա­րի հետևան­քով։ – ­Ցա­վակ­ցում եմ, - ա­սա­ցի ես, - ե­րե­խա­նե­րի կորստ­յան վիշ­տը եր­կա­րատև է։ – ­Գի­տեմ, որ ցավս ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում կմեղ­մա­նա, - ա­սաց կի­նը, - բայց հի­մա այն­քա՜ն եմ ու­զում ի­մա­նալ, թե ինչ է կա­տար­վում նրա հետ մա­հից հե­տո։ Երբևէ կորց­րե՞լ ես հա­րա­զատ մար­դու։ Ան­հանգս­տաց­րե՞լ է քեզ արդ­յոք նրանց ճա­կա­տա­գի­րը մա­հից հե­տո։ Այս հար­ցե­րը շա­տե­րին են տան­ջում։ Ի՞նչ է տե­ղի ու­նե­նում մար­դու հետ, երբ նա մա­հա­նում է։ Գե­րեզ­մա­նա­տուն, գե­րեզ­ ման, իսկ հե­տո՞։ Իսկ ե­թե մա­հա­ցած­նե­րը տա­ռա­պո՞ւմ են։ Կա­րե­լի՞ է արդ­յոք կապ հաս­տա­տել նրանց հետ։ Մի­գու­ցե նրանք նո­րի՞ց են ծնվում մեկ այլ կեր­ պա­րան­քով։ Արդ­յո՞ք մա­հա­ցած­նե­րը տես­նում են Աստ­ծուն։ Կա­րո՞ղ են զրու­ցել Նրա հետ։ Մահ­վան թե­ման ներ­կա­յիս ա­մե­նաքն­նարկ­վող հար­ցե­րից մեկն է։ Կար­ծիք­ նե­րը շատ են. ա­մեն ինչ կախ­ված է նրա­նից, թե մար­դիկ որ­տե­ղից են տե­ղե­կու­ թյուն ստա­նում։ Իսկ ի՞նչ է ա­սում Աստ­վա­ծա­շունչն այդ մա­սին։ Ի՞նչ է ու­զում ա­սել Դա­վիթն իր սաղ­մո­սում։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սի թե­ման ցա­վի ու տա­ռա­պան­ քի մա­սին մտո­րում­ներն են։ Ան­դա­դար փա­խուս­տը հե­տապն­դող­նե­րից ու­ժաս­ պառ էր ա­րել նրան, և զ­գա­լով, որ ու­ժերն այլևս չեն բա­վա­կա­նաց­նում, Դա­ վիթն ա­ղա­ղա­կեց․ «Ո­ղոր­միր ինձ, Տեր, ո­րով­հետև տկար եմ ես…­Տեր, փրկիր իմ ան­ձը, ապ­րեց­րու ինձ քո ո­ղոր­մու­թյան հա­մար» (2,4 համ.)։ Դա­վիթն օգ­նու­թյան կա­րիք ու­ներ այս­տեղ և հի­մա։ Զ­գա­լով, որ գտնվում է կյան­քի ու մահ­վան շե­մին՝ նա թա­խան­ձա­գին ա­ղո­թեց․ «Ո­րով­հետև մա­հի մեջ քեզ հի­շել չկա, գե­րեզ­մա­նում ո՞վ կփա­ռա­վո­րի քեզ»։ Դա­վի­թի այս խոս­քե­րը լիո­վին ներ­դաշ­նակ են Սո­ղո­մո­նի ա­սա­ծին․ «Նրա հա­ մար, որ կեն­դա­նի­նե­րը գի­տեն, որ մեռ­նե­լու են, բայց մե­ռել­նե­րը մի բան չգի­տեն և վարձք էլ չու­նեն, ո­րով­հետև նրանց հի­շա­տա­կը մո­ռաց­վել է։ Նրանց սերն էլ, նրանց ա­տե­լու­թյունն էլ, նրանց նա­խանձն էլ վա­ղուց է փչա­ցել, և նրանց հա­ մար այլևս հա­վիտ­յան բա­ժին չկա ա­րե­գա­կի տա­կին ե­ղած բո­լոր բա­նե­րի մեջ» (­Ժո­ղո­վող 9.5,6)։ Այ­սօր դու ողջ ես, հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ, ուժ և ժա­մա­նակ ու­նես։ Մա­հից հե­ տո ոչ ոք ո­չինչ չի կա­րող ա­նել։ Մա­հա­ցած­նե­րը քնե­լու են մինչև Հի­սուս Քրիս­ տո­սի վե­րա­դար­ձը։ Եվ ու­րեմն, խնդրի՛ր Աստ­ծուն, որ այ­սօր ա­նես այն, ինչ կա­րող ես։ Ե­թե ե­րեկ ինչ-որ սխալ բան ես ա­րել, ըն­դու­նի՛ր սխալ­ներդ, ե­թե մե­ղա­վոր ես ինչ-որ մե­կի ա­ռաջ, նե­րո­ղու­թյո՛ւն խնդրիր, իսկ սի­րե­լի մարդ­կանց ա­սա՛ քո սի­րո մա­սին։ Ա­րա դա այ­սօր, քա­նի դեռ ապ­րում ես, քա­նի որ ճշմա­ րիտ էին Դա­վի­թի խոս­քե­րը․ «Ո­րով­հետև մա­հի մեջ քեզ հի­շել չկա, գե­րեզ­մա­ նում ո՞վ կփա­ռա­վո­րի քեզ»։ ——————————————————————————————————————— 309

հոկտեմբեր

21 ՄՇ­ՏԱ­ԿԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԱՍՏ­ԾՈ ՄԵՋ

«Ե­րա­նի այն մար­դին, որ միշտ երկ­յուղ ու­նի, բայց իր սիր­տը խստաց­ նո­ղը չա­րի­քի մեջ կընկ­նի» (Ա­ռա­կաց 28.14)։ Հա­ջո­ղու­թյու­նը շա­տե­րի կող­մից ըն­կալ­վում է որ­պես եր­ջան­կու­թյան բա­ ղադ­րիչ, բայց ինչ­պե՞ս չա­փել հա­ջո­ղու­թյու­նը։ Փոր­ձենք դի­տար­կել այս հար­ցը եր­կու գոր­ծա­րար­նե­րի տե­սանկ­յու­նից։ Մեկն ի­րեն հա­ջո­ղակ էր հա­ մա­րում, քա­նի որ հաշ­վար­կել էր հար­յուր հա­զար դո­լար շա­հույթ ստա­նալ, բայց փո­խա­րե­նը ստա­ցավ հար­յուր տա­սը հա­զար։ Իսկ մյուսն ստա­ցավ հինգ հար­յուր հա­զար դո­լա­րի շա­հույթ, սա­կայն ի­րեն ան­հա­ջո­ղակ էր հա­ մա­րում, քա­նի որ հաշ­վար­կել էր ստա­նալ մեկ մի­լիոն դո­լար։ Ի՞նչն ես հա­մա­ րում հա­ջո­ղու­թյուն։ Կա­րո՞ղ ես որևէ սահ­մա­նում տալ։ Ե­թե նույ­նիսկ ա­մեն ինչ նա­խա­տես­վա­ծի պես չի ստաց­վել, կա­րո՞ղ ես քեզ եր­ջա­նիկ հա­մա­րել։ Ե­թե հար­ցում անց­կաց­նես «Ի՞նչ է հա­ջո­ղու­թյու­նը» թե­մա­յով, կստա­նաս ա­մե­նա­տար­բեր պա­տաս­խան­ներ։ Մի՞­թե այդ­քան դժվար է սահ­մա­նում տալ հա­ջո­ղու­թյա­նը և հաս­նել դրան։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է․ «Ե­րա­նի այն մար­դին, որ միշտ երկ­յուղ ու­նի»։ Այ­սինքն, եր­ջա­նիկ մար­դուն բնո­րոշ է մշտա­կա­նու­թյու­նը, ոչ թե պար­տա­ դիր հա­ջո­ղու­թյու­նը։ Փո­փո­խա­կա­նու­թյու­նը կոր­ծա­նում է կյան­քը։ Նկա­տե՞լ ես, որ է­լեկտ­րա­կան լամպն այր­վե­լուց ա­ռաջ սկսում է թրթռալ։ Մար­դուն ի ծնե բնո­րոշ է փո­փո­խա­կա­նու­թյու­նը։ Այ­սօր ես ինձ լավ եմ զգում, իսկ վա­ղը՝ սար­սա­փե­լիո­րեն վատ։ Այ­սօր արթ­նա­նում եմ ա­ռույգ և պատ­րաստ սա­րեր շուռ տա­լու, մինչ­դեռ ե­րեկ նույ­նիսկ տա­նից դուրս գա­լու տրա­մադ­րու­թյուն չու­նեի։ Մեր կյան­քը փո­փո­խա­կան է, ան­կա­յուն ու ան­հույս։ Աստ­ծո հետ ա­մեն ինչ այլ է, ո­րով­հետև Նա հա­վերժ է։ Այդ պատ­ճա­ռով սաղ­մո­սեր­գուն ե­րա­նի է տա­լիս նրան, ով մշտա­պես երկ­յուղ ու­նի Տի­րոջ ա­ռա­ջին, մշտա­պես գի­տակ­ցում է Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը։ Աստ­ված հա­վի­ տե­նա­կան է և­ ան­փո­փոխ, և­ իր կյանքն Աստ­ծուն նվի­րած մար­դը ձեռք է բե­րում ան­փո­փո­խու­թյուն և կա­յու­նու­թյուն։ Աստ­ծո հետ կյանքդ մշտա­կան աճ կլի­նի, նույ­նիսկ նե­ղու­թյուն­նե­րը, վշտերն ու դժվա­րու­թյուն­նե­րը կօգ­նեն քեզ ա­ռաջ շարժ­վել։ Այ­սօր ինչ­պե՞ս ես զգում քեզ։ Դու ա­ռույգ ես, իսկ միտքդ՝ պա՞րզ։ Քեզ ո՞ւժ է անհ­րա­ժեշտ այ­սօր­վա խնդիր­նե­րը լու­ծե­լու հա­մար։ Գնա՛ Հի­սու­սի՝ քո հա­վեր­ժա­կան Տի­րոջ մոտ։ Նա քո հոգևոր վեմն է։ Նա ան­փո­փոխ է, նույնն է ե­րեկ, այ­սօր և վա­ղը։ Մի՛ հե­ռա­ցիր Նրա­նից և­ եր­ջա­նիկ կլի­նես․ «Ե­րա­նի այն մար­դին, որ միշտ երկ­յուղ ու­նի, բայց իր սիր­տը խստաց­նո­ղը չա­րի­քի մեջ կընկ­նի»։

——————————————————————————————————————— 310

ԱՍՏ­ՎԱ­ԾԱ­ՅԻՆ ՊԱ­ՏԻ՞Ժ

հոկտեմբեր

22

«Ո­ղոր­միր ինձ, Տեր, ո­րով­հետև տկար եմ ես, բժշկիր ինձ, Տեր, ո­րով­ հետև իմ ոս­կեր­քը սար­սա­փում են» (­Սաղ­մոս 6.2)։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է հի­վանդ ժա­մա­նակ։ Ըստ նկա­րագ­րու­թյան՝ հի­վան­դու­թյու­նը նման է հո­դա­ցա­վի, չնա­յած հին ժա­մա­նակ­նե­րում այս­պես էին նկա­րագ­րում նաև հո­գու ծայ­րա­հեղ անկ­ման վի­ճա­կը։ Դա­վի­թը սխալ էր հաս­կա­նում իր հի­վան­դու­թյան պատ­ճառ­նե­րը։ Նա սկսում է սաղ­մո­սը խնդրան­քով․ «Ով Տեր, մի հան­դի­մա­նիր ինձ քո բար­կու­ թյու­նով, և մի խրա­տիր ինձ քո սրտմտու­թյու­նով»։ Արդ­յո՞ք Աստ­ված պատ­ ժում էր Դա­վի­թին հի­վան­դու­թյամբ։ Ե­թե դու այ­սօր հի­վանդ ես, արդ­յո՞ք դա Աստ­ծո պա­տիժն է։ Դա­վի­թը դրա­կա­նա­պես կպա­տաս­խա­ներ, սա­կայն նա կսխալ­վեր։ Մեղ­քի սար­սա­փե­լի վի­րու­սով վա­րակ­ված մեր աշ­խար­հում հի­վան­դու­ թյան պատ­ճա­ռով տա­ռա­պում են ոչ միայն Աստ­ծուն հա­կա­ռա­կող մար­դիկ։ Մար­դիկ կա­րող են հի­վան­դա­նալ, ո­րով­հետև չեն հետևում ա­ռող­ջու­թյան մա­սին Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին, ո­րով­հետև հի­վան­դու­թյուն­նե­րը փո­խանց­ վել են ժա­ռան­գա­կա­նո­րեն, կամ մար­դիկ վա­րակ­վել են ինչ-որ մե­կից, դժբախտ դեպ­քե­րի հետևան­քով, կամ էլ այն պատ­ճա­ռով, որ շրջա­պա­տող մի­ջա­վայրն ա­մեն տա­րի ա­վե­լի ու ա­վե­լի է վատ­թա­րա­նում։ Ո­մանք տա­ ռա­պում են սա­տա­նա­յի ան­մի­ջա­կան հար­ձա­կում­նե­րից, ինչ­պես Հո­բը, ով ար­դար և բա­րի մարդ էր, սա­կայն ոտ­քից գլուխ պատ­վեց բո­րո­տու­թյու­նով։ Թշ­նա­մին այս­պես էր փոր­ձում ստի­պել նրան Աստ­ծուն հա­մա­րել իր բո­լոր դժբախ­տու­թյուն­նե­րի աղբ­յու­րը։ Մեր խնդիրն այն է, որ ա­մեն ան­գամ, երբ կյան­քում ինչ-որ վատ բան է պա­տա­հում, մենք են­թա­գի­տակ­ցա­բար հի­վան­դու­թյու­նը կա­պում ենք մեղ­ քի և Աստ­ծո պատ­ժի հետ։ Ա­յո, Աստ­ված ցավ է թույլ տա­լիս մեր կյան­քում։ Ո­չինչ տե­ղի չի ու­նե­նում ա­ռանց Նրա ի­մա­ցու­թյան։ Սա­կայն ոչ մի տա­ռա­ պանք Աստ­ծուց չէ։ Հով­հան­նես ա­ռաք­յա­լի մի­ջո­ցով Տերն ա­սում է մեզ․ «Սի­ րե­լի, ա­ղոթք եմ ա­նում, որ ա­մեն բա­նի մեջ հա­ջող և­ ա­ռողջ լի­նես, ինչ­պես քո հո­գին հա­ջող է» (Գ Հով­հան­նես 2)։ Մի ան­գամ էլ խոր­հի՛ր Հո­բի մա­սին։ Հի­վան­դու­թյու­նը տի­րա­ցել էր նրա կյան­քին, սա­կայն վեր­ջում Աստ­ված նրան կրկնա­կի օրհ­նու­թյուն­ներ ու­ղար­ կեց։ Աստ­ված ար­դար է, և միշտ կա­տա­րում է Իր խոս­տում­նե­րը։ Նա եր­բեք չի լքում Իր զա­վակ­նե­րին։ Ե­թե այ­սօր հի­վանդ ես, մի՛ կար­ծիր, թե Աստ­ված բար­կա­նում է քեզ վրա։ Խնդ­րի՛ր Նրան լիար­ժեք վստա­հու­թյամբ․ «Ո­ղոր­միր ինձ, Տեր, ո­րով­հետև տկար եմ ես, բժշկիր ինձ, Տեր, ո­րով­հետև իմ ոս­կեր­քը սար­սա­փում են»։

——————————————————————————————————————— 311

հոկտեմբեր

23 ԳՆԱ­ՀԱ­ՏԻ՛Ր ԱՅՆ, ԻՆՉ ՈՒ­ՆԵՍ

«Հի­մա­րին չի վա­յե­լի փափ­կու­թյուն, ո՞ւր մնաց մի ծա­ռա­յի՝ իշ­խան­ նե­րի վրա իշ­խել» (Ա­ռա­կաց 19.10)։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ ան­միտ մար­դու հա­մար դժվար է գնա­հա­ տել իր ու­նե­ցա­ծը։ Ե­թե նա հա­րուստ է, ա­պա չգի­տի, թե ինչ­պես օգ­տա­գոր­ ծի այդ հարս­տու­թյու­նը։ Նա դա­տարկ տե­ղը վատ­նել է այն, և կարճ ժա­մա­ նակ անց մնա­ցել ա­ռանց ոչն­չի։ Նա նման է ծա­ռա­յի, ով դար­ձել է տեր։ Դու ինչ­պե՞ս ես կա­ռա­վա­րե­լու, ե­թե չու­նես անհ­րա­ժեշտ նա­խա­պատ­րաս­տու­ թյուն։ Տաս­նու­թամ­յա մի ե­րի­տա­սարդ գործ­նա­կան աշ­խա­տանք էր անց­կաց­ նում կեն­սա­թո­շա­կա­յին հիմ­նադ­րա­մում։ Նա գտել էր մի­ջոց, ո­րը նրան թույլ էր տվել ա­մեն թո­շա­կա­ռուից անն­կա­տե­լիո­րեն մի քա­նի ցենտ հա­նել և փո­ խան­ցել իր հաշ­վե­հա­մա­րին։ Այս ճա­նա­պար­հով նա հսկա­յա­կան գու­մար ձեռք բե­րեց։ Մի­գու­ցե այդ խա­բեու­թյու­նը եր­կար ժա­մա­նակ չբա­ցա­հայտ­ վեր, սա­կայն շու­տով բո­լո­րը նկա­տե­ցին ե­րի­տա­սար­դի թան­կար­ժեք հա­ գու­կա­պը. նա սպոր­տա­յին մե­քե­նա էր գնել, մեծ գու­մար­ներ էր ծախ­սում խնջույք­նե­րի վրա, այ­սինքն, ապ­րում էր մի կյան­քով, ո­րը ոչ մի կերպ հա­մա­ պա­տաս­խա­նում պե­տա­կան ծա­ռա­յո­ղի աշ­խա­տա­վար­ձին։ Ֆի­նան­սա­կան խար­դա­խու­թյուն­նե­րը բա­ցա­հայտ­վե­ցին, և նա հայտն­վեց բան­տում։ Այ­սօր­վա տեքս­տը նկա­րագ­րում է հենց այս­պի­սի հնա­րա­միտ, բայց ան­ միտ մար­դու, ով չի գնա­հա­տում իր ու­նե­ցա­ծը։ Ինչ­պե՞ս ես տնօ­րի­նում Աստ­ծուց ստա­ցած ա­մեն բան։ Նկա­տի չու­նեմ միայն նյու­թա­կան բա­րիք­նե­րը, այլ նաև մարդ­կանց վե­րա­բեր­մուն­քը քո նկատ­մամբ, նրանց սե­րը, ա­ջակ­ցու­թյունն ու հար­գան­քը։ Հա­ճախ եմ զրու­ցել տղա­մարդ­կանց հետ, ում ըն­տա­նիք­նե­րը քայ­քայ­վել են։ Նրանք ծով ըմբռ­նում, ու­շադ­րու­թյուն և քնք­շու­թյուն են խոս­տա­նում ի­րենց կա­նանց, ե­թե նրանք հա­մա­ձայ­նեն նո­րից ըն­դու­նել ի­րենց։ Սա­կայն կա­նանց մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը պա­տաս­խա­նում է․ «Նա շատ ու շատ տա­րի­ ներ ու­ներ այդ ա­մենն ինձ տա­լու հա­մար, սա­կայն չէր էլ մտա­ծում այդ­պի­սի բա­նե­րի մա­սին»։ Ին­չո՞ւ շատ դեպ­քե­րում մար­դիկ սկսում են գնա­հա­տել դի­մա­ցի­նին միայն նրան կորց­նե­լուց հե­տո։ Ին­չո՞ւ չեն գնա­հա­տում ի­րենց ա­ռող­ջու­թյու­նը մինչ բժշկի դի­մե­լը։ Մինչ ե­րե­խա­նե­րի մե­ծա­նալն ու հայ­րա­կան տնից հե­ռա­նա­լը, ին­չո՞ւ չեն գնա­հա­տում այն ժա­մա­նա­կը, երբ ե­րե­խա­նե­րը դեռ ի­րենց հետ են։ Այ­սօր և միշտ ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րու Աստ­ծո փոքր ու մեծ օրհ­նու­թյուն­ նե­րին։ Գնա­հա­տի՛ր դրանք։ Գնա­հա­տի՛ր մարդ­կանց, ով­քեր կող­քիդ են։ Ա­մեն ին­չի հա­մար ե­ղի՛ր շնոր­հա­կալ ու եր­ջա­նիկ։ Մի՛ փնտրիր այն, ին­չը չես կա­րող տնօ­րի­նել, ո­րով­հետև «հի­մա­րին չի վա­ յե­լի փափ­կու­թյուն, ո՞ւր մնաց մի ծա­ռա­յի՝ իշ­խան­նե­րի վրա իշ­խել»։

——————————————————————————————————————— 312

ԿԵՂ­ԾԱ­ՎՈ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

հոկտեմբեր

24

«Ո­րով­հետև դու ա­նօ­րե­նու­թյան հա­ճու­թյուն տվող Աստ­ված չես, չա­ րը չի բնակ­վի քեզ մոտ» (­Սաղ­մոս 5.4)։ Ո­չինչ այն­քան հա­մո­զիչ կեր­պով չի նկա­րագ­րում քրիս­տո­նեու­թյու­նը, որ­ քան Հի­սուս Քրիս­տո­սի ան­կեղծ հետևոր­դի կյան­քը։ Կա­րե­լի է հեր­քել տե­ սու­թյու­նը, բայց Քրիս­տո­սով վե­րա­փոխ­ված կյան­քի փաս­տը ան­կա­րե­լի է հեր­քել։ Մ­յուս կող­մից, ո­չինչ այն­քան չի վար­կա­բե­կում քրիս­տո­նեու­թյու­նը, որ­քան մար­դու ան­հետևո­ղա­կա­նու­թյու­նը, ով ըն­դու­նել է քրիս­տո­նեա­կան տե­սու­ թյու­նը, սա­կայն թույլ չի տա­լիս, որ Բա­րի լու­րը վե­րա­փո­խի իր բնա­վո­րու­ թյունն ու ա­մե­նօր­յա կյան­քը։ Ան­վա­նա­կան քրիս­տո­նեու­թյունն ան­հե­թեթ է, և նույ­նիսկ վնա­սա­կար։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ Աստ­ված տես­նում է կեղ­ծա­վո­րու­թյու­նը, և­ անհ­նար է խա­բել Նրան։ Նրա հա­յաց­քը թա­փան­ցում է սրտի ա­մե­նա­մութ անկ­յուն­նե­րը։ Մենք կա­րող ենք հա­մո­զել ում պա­տա­հի, նույ­նիսկ ինք­ներս կա­րող ենք չնկա­տել մեր սե­փա­կան կեղ­ծի­քը։ Բայց ա­մե­նա­տես Աստ­վա­ ծը կար­դում է քո յու­րա­քանչ­յուր միտ­քը։ Ին­չո՞ւ քրիս­տոն­յա ձևա­նալ, ո՞րն է դրա ի­մաս­տը։ Ի՞նչ է տա­լիս այն քեզ։ Մարդ­կանց լավ վե­րա­բեր­մո՞ւնք, հար­գա՞նք քո հան­դեպ։ Դա ո­չինչ է։ Աստ­ծո հա­մար մեղ­քը զզվե­լի է, և քո պահ­ված­քը չի ստա­նա Աստ­ծո քա­ջա­լե­րան­քը։ Բայց սա դեռ ա­մե­նը չէ։ Մի պատ­ճառ էլ կա, ո­րով «ճա­կա­տա­յին» քրիս­տո­ նեու­թյու­նը հա­կա­սում է ա­ռողջ մտքին ու հենց մարդ­կա­յին բնու­թյա­նը։ Ներ­ խու­ժե­լով այս աշ­խարհ, մեղքն իր հետ բե­րեց մահ և բազ­մա­թիվ կոր­ծա­նա­ րար տար­րեր. ե­սա­սի­րու­թյուն, ժլա­տու­թյուն, նա­խանձ, կեղ­ծա­վո­րու­թյուն, սուտ, ա­տե­լու­թյուն. կա­րե­լի է ան­վերջ թվար­կել։ Սա­կայն մար­դը ստեղծ­վել էր կյան­քի հա­մար, մար­դու մեջ կան նաև ա­ռա­քի­նու­թյուն­ներ. ան­կեղ­ծու­ թյուն, մե­ծա­հո­գու­թյուն, բա­րու­թյուն և­այլն։ Այդ պատ­ճա­ռով, ա­մեն ան­գամ, երբ մար­դը դի­մում է կեղ­ծա­վո­րու­թյա­նը, ստում է, քո­ղար­կում է իր իս­կա­ կան դեմ­քը, նա բռնու­թյուն է գոր­ծադ­րում ինքն իր դեմ, սպա­նում է ի­րեն։ Նրա ներ­սում մի վերք է ա­ռա­ջա­նում, որն սկսում է ար­յու­նա­հո­սել։ Դու կա­ րող ես այն չնկա­տել, բայց դա ցավ է պատ­ճա­ռե­լու, և նրա հետևանք­ներն ի­րենց ազ­դե­ցու­թյունն են թող­նե­լու կյան­քիդ մյուս բնա­գա­վառ­նե­րի վրա։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, այ­սօր շնո՛րհ խնդրիր Աստ­ծուց, ո­րը միայն Նա կա­ րող է քեզ տալ, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նաս ներ­դաշ­նա­կո­րեն ապ­րել քո դա­վա­ նած սկզբունք­նե­րի հետ։ Ա­սա՛ Նրան․ «Ես ցան­կա­նում եմ ար­դար կյան­քով ապ­րել, ո­րով­հետև Դու այն­պի­սի Աստ­ված ես, Ում հա­ճե­լի չէ ա­նօ­րե­նու­թյու­ նը։ Չա­րիք գոր­ծո­ղը չի կա­րող բնակ­վել Քեզ մոտ»։

——————————————————————————————————————— 313

հոկտեմբեր

25 ԴՈՒ ԳԻ­ՏԵ՞Ս ՔՈ ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐ­ՀԸ

«Ան­միտ­նե­րը հի­մա­րու­թյուն կժա­ռան­գեն, իսկ խո­րա­գետ­նե­րը գի­ տու­թյամբ կպսակ­վեն» (Ա­ռա­կաց 14.18)։ Ճշ­մար­տա­պես խե­լա­ցի մար­դը գի­տի, թե ինչ է ա­նում։ Կ­յան­քը պա­տա­ հա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ան­կապ հա­ջոր­դա­կա­նու­թյուն չէ։ Խելքն անհ­րա­ժեշտ է ա­րարք­նե­րիդ մա­սին կշռա­դա­տե­լու, գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րիդ մա­սին խոր­հե­լու, քո իսկ կա­տա­րած սխալ ընտ­րու­թյան ուղ­ղու­թյու­նը փո­ խե­լու, հետ դառ­նա­լու, անհ­րա­ժեշ­տու­թյան դեպ­քում ինչ-որ բան ուղ­ղե­լու հա­մար։ Գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րիդ չա­փիչ սարքն Աստ­ծո Խոսքն է, և­ այն հզոր լու­սար­ձակ է, ո­րի լույ­սի ներ­քո ա­մեն ինչ հստակ ու պարզ ես տես­նում։ Դրա հա­մար օր­վա սկզբում Աստ­ծո հետ անց­կաց­րած ժա­մա­նա­կը խիստ կարևոր է. այդ­պես դու զո­րու­թյուն ես ստա­նում արդ­յու­նա­վետ աշ­խա­տան­ քի հա­մար։ Բա­վա­կան չէ միայն ի զո­րու լի­նել աշ­խա­տանք կա­տա­րել։ Արդ­ յու­նա­վե­տու­թյու­նը քեզ լավ աշ­խա­տա­կից է դարձ­նում, բայց ե­թե մտա­ծում ես, թե ին­չու ես ա­նում այդ աշ­խա­տան­քը, ա­պա ար­դեն ա­ռաջ­նորդ դառ­նա­ լու ճա­նա­պար­հին ես։ «Խո­րա­գետ­նե­րը գի­տու­թյամբ կպսակ­վեն», - ա­սում է Սո­ղո­մո­նը։ Այլ խոս­ քե­րով, խո­րա­գետ մար­դը գի­տի, թե ուր և­ ին­չու է գնում։ Մինչ կփոր­ձես հաս­կա­նալ մարդ­կանց ճա­նա­պարհ­նե­րը, գի­տակ­ցի՛ր քո սե­փա­կան ու­ ղին։ Մինչ մյուս­նե­րի հա­մար ա­ռաջ­նորդ դառ­նա­լը, սո­վո­րի՛ր ապ­րել Հի­սուս Քրիս­տո­սի ա­ռաջ­նոր­դու­թյամբ։ Հա­ջո­ղու­թյան ա­վե­լի կա­տար­յալ բա­նաձև չկա։ Ան­միտ­նե­րը քայ­լում են միան­գա­մայն այլ ճա­նա­պար­հով։ Խոս­քը միա­ միտ­նե­րի և դ­յու­րա­հա­վատ­նե­րի մա­սին չէ, այլ նրանց, ով­քեր միամ­տո­րեն կար­ծում են, թե ա­մեն ինչ գի­տեն, բայց ի­րա­կա­նում ո­չինչ էլ չգի­տեն։ Նրանք ապ­րում են պատ­րանք­նե­րով։ Սա հան­գեց­նում է ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի և հու­սա­հա­տու­թյան։ Դու պար­զո­րոշ գի­տե՞ս, թե ինչ և­ին­չու ես ա­նում։ Մի՛ վա­խե­ցիր սո­վո­րել։ Օգ­նու­թյո՛ւն խնդրիր, խոր­հուրդ­նե՛ր լսիր։ Ե­թե ցան­կա­նում ես տգի­տու­թյան մեջ ապ­րել, պար­զա­պես բա­վա­րար­վի՛ր սե­փա­կան կար­ծի­քով, գո­հա­ցի՛ր այն ա­մե­նով, ինչ գի­տես, և ս­պա­սի՛ր։ Կ­յան­քը ցույց կտա, թե ինչ­պի­սի անմ­ տու­թյուն է դա։ Այս օ­րը դարձ­րու կյան­քիդ վեր­լու­ծու­թյան օր։ Վեր­լու­ծիր պահ­վածքդ, գոր­ ծո­ղու­թյուն­ներդ, խոր­հի՛ր, թե որ ուղ­ղու­թյամբ ես շարժ­վում։ Եր­բեք ուշ չէ նո­րից սկսել։ Եվ միշտ հնա­րա­վո­րու­թյուն կա սո­վո­րե­լու։ Ինչ­պի­սի՞ն է ա­մուս­նա­կան կյանքդ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ես լա­վաց­նել մարդ­ կանց հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներդ։ Ժա­մա­նակ հատ­կաց­նո՞ւմ ես ե­րե­խա­նե­ րիդ հետ զրու­ցե­լուն։ Թե՞ սպա­սում ես, որ ա­մեն ինչ ինք­նըս­տինք­յան լի­նի։ Պ­տաս­խա­նի՛ր այս հար­ցե­րին։ Այս­պես են վար­վում ի­մաս­տուն­նե­րը։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է ցույց տալ լա­վա­գույն ճա­նա­պար­հը նրանց, ով­քեր ան­կեղ­ծո­րեն ու սրտի խո­նար­հու­թյամբ դի­մում են Ի­րեն։ Հի­շի՛ր․ «Ան­ միտ­նե­րը հի­մա­րու­թյուն կժա­ռան­գեն, իսկ խո­րա­գետ­նե­րը գի­տու­թյամբ կպսակ­վեն»։ ——————————————————————————————————————— 314

ԴԱՐ­ՁԻ՛Ր, ՏԵՐ

հոկտեմբեր

26

«Դար­ձիր, Տեր, փրկիր իմ ան­ձը, ապ­րեց­րու ինձ քո ո­ղոր­մու­թյան հա­ մար» (­Սաղ­մոս 6.4)։ Դա­վի­թի հա­մար դժվար էր, և­որ­քան էլ փոր­ձում էր ելք գտնել ի­րա­վի­ճա­ կից, չէր տես­նում հույ­սի մի նշույլ ան­գամ։ Նա ի­րեն խա­վա­րի մեջ լքված, կոր­ծան­ված, ու­ժաս­պառ ու պարտ­ված էր զգում։ Ինչ­պե՞ս պետք է վար­վեն Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը, երբ հու­սա­հա­տու­թյու­նը պա­րու­րում է նրանց։ Դա­վի­թը թա­խան­ձա­գին ա­ղո­թում էր․ «Դար­ձիր, Տեր»։ Ին­չո՞ւ «դար­ձիր»։ Ո­րով­հետև Դա­վի­թը կար­ծում էր, թե Աստ­ված լքել է ի­րեն։ Դժ­բախ­տու­թյուն`դժբախ­տու­թյան հետևից, ոչ մի բա­ցատ­րու­թյուն, ոչ մի պա­տաս­խան։ Դա­վի­թը հի­վանդ էր։ Երկ­րորդ հա­մա­րում նա ա­ղա­չում է․ «Ո­ղոր­միր ինձ, Տեր, ո­րով­հետև տկար եմ ես, բժշկիր ինձ, Տեր, ո­րով­հետև իմ ոս­կեր­քը սար­ սա­փում են»։ Ի՞նչ հի­վան­դու­թյուն էր դա։ Մենք չգի­տենք։ Սա­կայն տեքս­տից պարզ է դառ­նում, որ ֆի­զի­կա­կան թու­լու­թյունն իր ազ­դե­ցու­թյունն էր թո­ղել նրա զգաց­մունք­նե­րի վրա, քայ­քա­յել նրա հո­գին։ «Եվ իմ ան­ձը շատ սար­սա­փած է. և դու, Ով Տեր, մինչև ե՞րբ», - ա­սում է նա եր­րորդ հա­մա­րում։ Ինչ­պե՞ս կզգաս քեզ, ե­թե բժիշ­կը հայտ­նի, որ ծանր հի­վանդ ես։ Ինչ­պե՞ս պահ­պա­նել լա­վա­տե­սա­կան հա­յաց­քը կյան­քի հան­դեպ, ե­թե քո առջև բժշկա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի ա­նո­ղոք արդ­յունք­ներն են։ Մի՞­թե չես ցան­կա­նում բղա­վել․ «Տեր իմ, սա ի՞նչ է, ո՞ւր ես Դու։ Ե­թե Դու լսում ես ա­ղոթք­ներս, մինչև ե՞րբ եմ տա­ռա­պե­լու»։ Դա­վի­թը մարդ էր, ինչ­պես ես և դու։ Ե­ղել են պա­հեր, երբ նա տա­տան­վել է, թու­լա­ցել հա­վատ­քում, երբ կորց­րել է համ­բե­րու­թյունն ու խի­զա­խու­թյու­նը, և նա բղա­վում է․ «Ո՞ւր ես Դու, Տեր»։ Կա­րո՞ղ ես պատ­կե­րաց­նել պա­տե­րազմ­նե­րում կոփ­ված զին­վո­րին` ար­ ցունք­ներն աչ­քե­րին ու կաս­կա­ծը սրտում։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ, թե որ­քան ծանր են ե­ղել փոր­ձու­թյուն­նե­րը, ե­թե Դա­վի­թի նման անն­կուն տղա­մարդն ի­րեն պարտ­ված էր զգում։ Վե­ցե­րորդ սաղ­մո­սում ա­ռա­վել տպա­վո­րի­չը Դա­վի­թի ցավն ու տա­ռա­ պանք­նե­րը, դժբախ­տու­թյուն­ներն ու վշտե­րը չեն։ Ինձ ապ­շեց­նում է սաղ­ մո­սի նա­խա­վեր­ջին հա­մա­րը․ «Տե­րը լսեց իմ ա­ղա­չան­քը. Տերն ըն­դու­նում է իմ ա­ղոթ­քը»։ Տե­րը միշտ լսում է։ Կա­րող է թվալ, թե Նա ու­շաց­նում է պա­տաս­խա­ նը։ Մի­գու­ցե կար­ծես, թե Նա ա­նու­շադ­րու­թյան է մատ­նել ա­ղա­չանք­ներդ, բայց ի­րա­կա­նում Նա լսում է ա­մեն ինչ և հի­շում է քո մա­սին։ Հնա­րա­վոր է, այս պա­հին նման փոր­ձա­ռու­թյան մի­ջով ես անց­նում։ Մի՛ ընկճ­վիր, պինդ բռնվի՛ր։ Նա հե՛նց հի­մա լսում է քեզ։ Հի­մա՛ ա­սա Նրան․ «Դար­ձիր, Տեր, փրկիր իմ ան­ձը, ապ­րեց­րու ինձ քո ո­ղոր­մու­թյան հա­մար»։

——————————————————————————————————————— 315

հոկտեմբեր

27

ԲԱ­ՐԵ­ԿԱՄ­ՆԵ՞Ր

«Շա­տերն են խնդրում իշ­խա­նի ե­րե­սը, և­ա­մե­նը բա­րե­կամ են ըն­ծա տվո­ղին» (Ա­ռա­կաց 19.6)։ Ինչ-որ մեկն ա­սել է․ «Մինչ կդառ­նաք ազ­դե­ցիկ ու հա­րուստ` բա­րե­կամ­ նե՛ր ձեռք բե­րեք»։ Սա լավ խոր­հուրդ է։ Ես գի­տեմ մարդ­կանց, ում մշտա­ պես շրջա­պա­տում էին ի­րենց բա­րե­կամ հա­մա­րող մար­դիկ, քա­նի դեռ նրանք հա­րուստ էին և կա­րող էին պարտ­քով գու­մար տրա­մադ­րել։ Սա­ կայն դժվա­րին պա­հե­րին այդ բո­լոր «բա­րե­կամ­ներն» ան­հե­տա­նում էին, և մար­դը մնում էր մե­նակ։ «Այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է, որ ես բո­րո­տու­թյամբ եմ հի­վանդ, - ա­սաց ինձ մի տղա­մարդ, - հի­մա բո­լո­րը խու­սա­փում են ին­ ձա­նից»։ Սո­ղո­մո­նը չի ա­սում, թե ա­ռա­տա­ձեռն լի­նե­լը վատ է։ Սա նա­խազ­գու­շա­ ցում է այն մա­սին, որ ի­րա­կա­նում ոչ բո­լոր բա­րե­կամ­ներն են բա­րե­կամ։ Իս­կա­կան բա­րե­կամ­նե­րը չեն ա­նում այն ա­մե­նը, ինչ խնդրում ես, նրանք միշտ չէ, որ հա­մա­ձայն են լի­նում քեզ հետ։ Նրանք չեն վա­խե­նում ա­սել քեզ այն, ինչ ի­րա­կա­նում մտա­ծում են։ Նրանք քե­զա­նից միայն շահ չեն փնտրում։ Իսկ ե­թե ձե­զա­նից մե­կը դժվա­րու­թյուն­ներ ու­նի, դուք օգ­նու­թյան ձեռք եք մեկ­նում միմ­յանց։ Միշտ չէ, որ բա­րե­կամ­նե­րը կա­րող են ֆի­զի­կա­ պես կող­քիդ լի­նել, բայց դու կա­րող ես ցան­կա­ցած պա­հի հույսդ նրանց վրա դնել։ Կեղ­ծա­վոր բա­րե­կա­մը շո­ղո­քոր­թում է քեզ։ Շո­ղո­քոր­թու­թյունն ու գո­վա­ սան­քը նույ­նը չեն։ Ոչ մի վատ բան չկա մարդ­կանց լավ հատ­կա­նիշ­նե­րը նկա­տե­լու, նրանց ար­ժա­նիք­ներն ու ձեռք­բե­րում­նե­րը գնա­հա­տե­լու մեջ։ Մենք բո­լորս էլ գո­վա­սան­քի կա­րիք ու­նեն մեր լավ ա­րարք­նե­րի հա­մար։ Սա­կայն խնդիրն այն է, որ կեղ­ծա­վոր բա­րե­կամ­նե­րը ոչ թե գո­վա­բա­նում, այլ շո­ղո­քոր­թում են ու հա­ճո­յա­նում։ Նրանք ա­սում են այն, ին­չը քեզ հա­ճե­լի է լսել։ Նրանք միշտ հա­մա­ձայն են քեզ հետ, հա­վա­նու­թյուն են տա­լիս այն ա­մե­նին, ինչ ա­սում և­ ա­նում ես, և­ այդ պատ­ճա­ռով ան­պի­տան են որ­պես խորհր­դա­տու­ներ։ Բայց դրա փո­խա­րեն նրանք փշե­րի պես կպչում են քեզ։ Ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր։ Սո­վո­րի՛ր իս­կա­կան բա­րե­կամ­նե­րին կեղ­ծա­վոր­նե­րից տար­բե­րել։ Հի­մա­րին հա­ճե­լի կլի­նի, երբ մար­դիկ հիա­նան ի­րե­նով, երբ ինքն ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում լի­նի։ Նա չի ու­զում տես­նել ճշմար­տու­թյու­նը։ Նա բա­վա­րար­վում է իր հա­մար բա­րե­կամ­ներ «գնե­լով»։ Նրան հա­ճե­լի է ապ­րել մարդ­կանց խրա­խու­սող պատ­րանք­նե­րով։ Շփ­վի՛ր մարդ­կանց հետ, բա­րե­կա­մա­ցի՛ր, բայց ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր։ Խու­ սա­փի՛ր ծու­ղակ­նե­րից, մի՛ տրվիր գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րին։ Գնա­հա­տի՛ր իս­ կա­կան բա­րե­կամ­նե­րին, և­ ա­ռա­ջին հեր­թին՝ քո ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րին։ Գնա­հա­տի՛ր հա­րա­զատ մարդ­կանց վստա­հու­թյունն ու հո­գա­տա­րու­թյու­նը։ Հի­շի՛ր․ «Շա­տերն են խնդրում իշ­խա­նի ե­րե­սը, և­ա­մե­նը բա­րե­կամ են ըն­ծա տվո­ղին»։

——————————————————————————————————————— 316

հոկտեմբեր

ԱՍՏ­ԾՈ ՆԵՐ­ԿԱ­ՅՈՒ­ԹՅԱՆ ՄԵՋ

28

«Տի­րոջ ե­րե­սից սար­սա­փիր, ով եր­կիր, Հա­կո­բի Աստ­ծո ե­րե­սից» (­Սաղ­մոս 114.7)։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սը փա­ռա­բա­նու­թյան հիմն է այն բո­լոր հրաշք­նե­րի հա­ մար, որ Տերն Իս­րա­յե­լի հա­մար ա­րեց ա­նա­պա­տում թա­փա­ռում­նե­րի ժա­ մա­նակ։ Ճա­նա­պար­հը դժվար էր, բայց նրանք ոչն­չի կա­րիք չու­նեին. թեև հան­դի­պում էին դժվա­րու­թյուն­նե­րի, սա­կայն ո­չինչ չէր վնա­սում նրանց։ Այ­սօր էլ Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը շա­րու­նա­կում են ի­րենց ճամ­փոր­դու­թյունն այս կյան­քի ա­նա­պա­տով, որ­տեղ թու­նա­վոր օ­ձեր ու գի­շա­տիչ­ներ են բնակ­ վում, նրանց ճա­նա­պար­հը խո­չըն­դո­տում են ծո­վե­րը, ո­րոնք անհ­նար է լո­ ղա­լով կտրել-անց­նել։ Վ­տանգ­ներն ու խո­չըն­դոտ­նե­րը շատ են։ Սա­կայն այս բո­լոր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում Աստ­ծո զո­րու­թյունն ակն­հայտ է այն­պես, ինչ­պես ա­նա­պա­տից դուրս գա­լիս։ Ոչ ոք և­ ո­չինչ չէր կա­րող հետ պա­հել Աստ­ծո ժո­ղովր­դին խոս­տաց­ված եր­կիր գնա­լու ճա­նա­պար­հից։ Եվ այ­սօր էլ ոչ ոք և­ ո­չինչ չի կա­րող խան­գա­րել քեզ հաս­նել այն փա­ռա­հեղ ա­պա­գա­յին, որն Աստ­ված պատ­րաս­տել է քեզ հա­մար։ Այն­տեղ, ուր Աստ­ված է, դրսևոր­վում է այն զո­րու­թյու­նը, որն ա­ռաջ­նոր­ դում է քեզ կյան­քի ճա­նա­պար­հով։ Երբ Հի­սուս Քրիս­տո­սը վե­րա­դառ­նա, ո­մանք դե­պի եր­կինք կբարձ­րաց­նեն ի­րենց ձեռ­քե­րը՝ ող­ջու­նե­լու Նրան, իսկ ո­մանք էլ ող­բա­լով կա­ղա­ղա­կեն քա­րե­րին․ «Վայր ըն­կեք մեզ վրա, և ծած­կե­ցեք մեզ ա­թո­ռի վրա նստո­ղի ե­րե­սից, և Գա­ռի բար­կու­թյու­նից» (­Հայտ­նու­թյուն 6.16)։ Ե­թե դու այ­սօր խու­սա­փում ես Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նից, ա­պա կփախ­չես Նրա­նից, երբ Նա հայտն­վի Իր փառ­քով։ Ե­թե դու սո­վո­րես ա­մեն օր քայ­լել Հի­սուս Քրիս­տո­սի ա­ռաջ­նոր­դու­թյամբ, երբ Նա հայտն­վի ամ­պե­րի վրա, դու ու­րա­խու­թյամբ դուրս կգաս Նրան դի­մա­վո­րե­լու։ Կ­յան­քում Աստ­ծո ներ­կա­ յու­թյան նկատ­մամբ քո ա­մե­նօր­յա վե­րա­բեր­մուն­քը ցույց կտա, թե կլի­նե՞ս արդ­յոք Նրա ներ­կա­յու­թյան մեջ հա­վի­տե­նա­կան կյան­քում։ Այս օ­րը թող դառ­նա Հի­սու­սի հետ շփման օր։ Քո տկար ձեռ­քով բռնի՛ր Աստ­ծո զո­րեղ ձեռ­քը։ Թո՛ւյլ տուր Նրան ա­ռաջ­նոր­դել քեզ հաղ­թա­նա­կից հաղ­թա­նակ այս կյան­քի ա­նա­պատ­նե­րով։ Այդ դեպ­քում ո­չինչ չի խան­գա­ րի քո ճամ­փոր­դու­թյա­նը, ո­րով­հետև սար­սա­փում է եր­կի­րը Տի­րոջ ե­րե­սից, Հա­կո­բի Աստ­ծո ե­րե­սից։

——————————————————————————————————————— 317

29 ՄԻ՛ Ա­ՊԱ­ՎԻ­ՆԻՐ ՀԱՍ­ԿԱ­ՑՈ­ՂՈՒ­ԹՅԱ­ՆԸ

հոկտեմբեր

«Սիրտն է զգում իր հո­գու ցա­վը, և նրա ու­րա­խու­թյա­նը օ­տա­րը չի խառն­վի» (Ա­ռա­կաց 14.10)։ Դու այ­սօր տխո՞ւր ես։ Ոչ ոք չի՞ հաս­կա­նում, թե ինչ է կա­տար­վում սրտումդ։ Ա­յո, այս­պես է պա­տա­հում մեր կյան­քում։ Ս­րա մա­սին է խո­սում Սո­ղո­մոնն այ­սօր­վա հա­մա­րում։ Միայն դու գի­տես ու­րա­խու­թյուն­նե­րիդ ու վշտե­րիդ խո­րու­թյու­նը։ Սիր­տը փակ գան­ձա­րան է։ Ոչ ոք չի կա­րող բա­ցել այն։ Դու չես կա­րող բա­ռե­րով նկա­րագ­րել, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում նե­րաշ­խար­հիդ սրբու­թյան սրբո­ցում։ Ս­տիպ­ված ես հա­մա­ձայ­նել, որ դա այդ­պես է, և չակն­կա­լել, որ քեզ կհաս­կա­նան։ Չէ՞ որ դու էլ չես կա­րող տես­նել դի­մա­ցի­նի սիր­տը։ Բայց Աստ­ված քեզ միայ­նակ չի թող­նի վշտե­րի հետ, ո­րոն­ցով լի է աշ­ խար­հը։ Հի­սուսն ա­սում է․ «Ինձ մոտ ե­կեք, ա­մեն վաս­տա­կած­ներ և բեռ­ նա­վոր­ված­ներ, և­ ես հան­գիստ կտամ ձեզ» (­Մատ­թեոս 11.28)։ Հի­սուսն ա­պաս­տան է հու­սա­հատ­ված­նե­րի, մխի­թա­րու­թյուն՝ վհատ­ված­նե­րի, հույս՝ կա­րոտ­յալ­նե­րի և­ա­պա­վեն՝ վա­խե­ցող­նե­րի հա­մար։ Մի­գու­ցե մարդ­կան­ցից ոչ ոք էլ չհաս­կա­նա քեզ, հնա­րա­վոր է քեզ դա­տեն ար­տա­քին դրսևո­րում­նե­րով՝ չի­մա­նա­լով, թե ինչ է կա­տար­վում սրտումդ։ Մի­գու­ցե քեզ հար­գեն ար­ժա­նիք­նե­րիդ ու ձեռք­բե­րում­նե­րիդ հա­մար, բայց չեն գնա­հա­տի գոր­ծադ­րածդ ներ­քին ջան­քե­րը։ Ե­թե դու հաս­կա­ցո­ղու­թյուն ես ակն­կա­լում մարդ­կան­ցից, ա­պա կյանքդ ի­զուր կվատ­նես հա­ռա­չանք­նե­ րի ու բո­ղոք­նե­րի վրա և կ­կորց­նես թան­կար­ժեք ժա­մա­նակդ։ Այ­սօր կյանքդ այլ ձևով կա­ռու­ցե­լու ո­րո­շո՛ւմ կա­յաց­րու։ Քի՛չ ա­պա­վի­նիր մարդ­կանց, ա­վե­լի շատ հու­սա՛ Աստ­ծուն։ Երբ ան­հաս­կա­ցո­ղու­թյու­նը ցավ է պատ­ճա­ռում քեզ, ա­պաս­տա՛ն գտիր Աստ­ծո մոտ, պատ­մի՛ր Նրան ա­մեն ին­չի մա­սին։ Փոր­ձի՛ր ա­վե­լի լավ հաս­կա­նալ ու­րիշ­նե­րին՝ նրան­ցից հաս­կա­ ցո­ղու­թյուն պա­հան­ջե­լու փո­խա­րեն, ի՛նքդ պատ­րաստ ե­ղիր օգ­նե­լու՝ օգ­նու­ թյուն սպա­սե­լու փո­խա­րեն։ Միշտ կգտնվի մե­կը, ով քե­զա­նից ա­վե­լի շատ օգ­նու­թյան և հաս­կաց­ված լի­նե­լու կա­րիք կու­նե­նա։ Մի­գու­ցե սա օգ­նի քեզ դի­մա­նալ ցա­վին։ Սի­րի՛ր մարդ­կանց, նույ­նիսկ ե­թե նրանք չեն կա­րող քեզ հաս­կա­նալ, քա­ նի որ «սիրտն է զգում իր հո­գու ցա­վը, և նրա ու­րա­խու­թյա­նը օ­տա­րը չի խառն­վի»։

——————————————————————————————————————— 318

Ա­ՂՈԹՔ ԼՈՒ­ՍԱ­ԲԱ­ՑԻՆ

հոկտեմբեր

30

«Տեր, ա­ռա­վո­տանց լսիր իմ ձայ­նը, ա­ռա­վո­տանց պատ­րաստ կլի­նեմ քեզ հա­մար ու կսպա­սեմ» (­Սաղ­մոս 5.3)։ Լու­սա­ցավ, նոր օր բաց­վեց աշ­խար­հի վրա։ Նոր խնդիր­ներ են սպաս­վում քեզ։ Եր­բեմն քեզ թվում է, թե ու­ժաս­պառ ես ե­ղել և չես կա­րող հաղ­թա­հա­րել դրանք։ Դու հոգ­նել ես, հյուծ­վել, քեզ շատ փոքր ես զգում այդ­պի­սի վիթ­խա­ րի խնդիր­նե­րի ա­ռաջ։ Դա­վի­թը խոր­հուրդ է տա­լիս քեզ. ա­ղո­թի՛ր, Տի­րո՛ջն ուղ­ղիր հա­յացքդ, Նրա՛ն հանձ­նիր այն ա­մե­նը, ինչ ու­ժե­րիցդ վեր է։ Ե­թե վեր­լու­ծես այ­սօր­վա հա­մա­րը, կտես­նես, որ այն­տեղ խոս­վում է չորս բա­նե­րի մա­սին։ Ա­ռա­ջի­նը, ա­ղո­թի՛ր։ Ա­ղո­թի՛ր շատ, մշտա­պես։ Դա­վիթն Աստ­ծուն ա­ղոթ­քի զոհ է բե­րում. սա հաղ­թա­կան կյան­քի գաղտ­նիքն է։ Երկ­րոր­դը, ա­ղո­թի՛ր վաղ ա­ռա­վոտ­յան՝ արթ­նա­նա­լիս, քա­նի դեռ մտքերդ ու զգաց­մունք­ներդ հան­գիստ են, մտա­հոգ­ված չես ա­ռօր­յա հոգ­սե­րով։ Այդ պա­հին դու ա­վե­լի լավ կտար­բե­րես Տի­րոջ ձայ­նը, որն ա­սում է քեզ․ «Ես ինձ սի­րող­նե­րին կսի­րեմ, և­ ինձ կա­նուխ ո­րո­նող­նե­րը կգտնեն ինձ» (Ա­ռա­կաց 8.17)։ Եր­րոր­դը, մի՛ կաս­կա­ծիր, որ Տե­րը կլսի քո ա­ղոթ­քը։ Նա քեզ սի­րող Հայրն է, նա հոգ է տա­նում Իր զա­վակ­նե­րի եր­ջան­կու­թյան մա­սին։ Հի­սուսն ա­սում է․ «Կամ ո՞վ է ձե­զա­նից այն մար­դը, որ ե­թե նրա­նից իր որ­դին հաց ու­զի, մի՞­ թե քար կտա նրան, և­ե­թե ձուկ ու­զի, մի՞­թե օձ կտա նրան։ Արդ՝ ե­թե դուք չար լի­նե­լով, գի­տեք բա­րի պարգև­ներ տալ ձեր որդ­կան­ց, որ­քա՞ն ա­վե­լի ձեր Հայ­րը, որ երկն­քումն է, բա­րիք­ներ կտա նրանց, որ խնդրում են ի­րե­ նից» (­Մատ­թեոս 7. 9-11)։ Չոր­րոր­դը և վեր­ջի­նը, կա­րո­ղա­ցի՛ր սպա­սել։ Մի՛ շտա­պիր, զսպի՛ր ան­ համ­բե­րու­թյունդ։ Ս­պա­սի՛ր պա­տաս­խա­նին։ Եբ­րա­յե­րեն «սպա­սել» եզ­ րույ­թը բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «նա­յել վեր»։ Վե­րի՛ց սպա­սիր պա­տաս­ խա­նի, գո­հա­ցի՛ր, ե­թե ա­մեն ինչ ու­զա­ծիդ պես է ստաց­վում, ըն­դու­նի՛ր և շ­նոր­հա­կա՛լ ե­ղիր, ե­թե Աստ­ված այլ ճա­նա­պարհ է ցույց տա­լիս քեզ։ Ցան­կա­ցած դեպ­քում ա­ղո­թի՛ր, վստա­հի՛ր և ս­պա­սի՛ր։ Ե­թե կյան­քի փո­ թո­րիկ­նե­րը սպառ­նում են խոր­տա­կել կյան­քիդ նա­վը, ի­մա­ցի՛ր, որ Աստ­ված չի ննջում և չի քնում։ Նա հոգ է տա­նում քո մա­սին, օգ­նում է լու­ծել խնդիր­ ներդ, նույ­նիսկ, ե­թե հի­մա դու դա չես հաս­կա­նում։ Ա­ռա­վոտ­յան արթ­նա­ նա­լիս ա­ռա­ջին հեր­թին դի­մի՛ր Նրան․ «Տեր, ա­ռա­վո­տանց լսիր իմ ձայ­նը, ա­ռա­վո­տանց պատ­րաստ կլի­նեմ քեզ հա­մար ու կսպա­սեմ»։

——————————————————————————————————————— 319

հոկտեմբեր

31

ԵՐ­ԿԱ­ՐԱ­ԿԵ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Լ­սիր, որդ­յակս, և­ըն­դու­նիր իմ խոս­քե­րը, և կ­շա­տա­նան քո կյան­քի տա­րի­նե­րը» (Ա­ռա­կաց 4.10)։ Այդ ա­ռա­վոտ Սեր­խիոն դուրս ե­կավ բժշկի սեն­յա­կից՝ ի­րեն կի­սով չափ մա­ հա­ցած զգա­լով։ Հու­սա­հատ­ված՝ նա հա­սավ գե­տի ափ և նս­տեց մի քա­րի։ Գլ­խում մե­կը մյու­սի հետևից անց­նում էին իր ապ­րած խառ­նի­խուռն կյան­ քի տե­սա­րան­նե­րը։ Ե­թե միայն կա­րո­ղա­նար հետ դառ­նալ… Նա բո­լո­րո­վին այլ ճա­նա­պարհ կընտ­րեր։ Ա­մե­նից շատ նրան ճնշում էր այն փաս­տը, որ գի­տեր այն հայտ­նի սկզբունք­նե­րը, ո­րոնք Աստ­ված սահ­մա­նել է ա­ռողջ ու եր­կար կյանք ապ­րե­լու հա­մար, սա­կայն նշա­նա­կու­թյուն չէր տվել դրանց։ Նրան թվում էր, թե ե­րի­տա­սար­դու­թյունն ու ա­ռող­ջու­թյու­նը հա­վի­տե­նա­պես ու­ղեկ­ցե­լու են ի­րեն։ Նա ոչ մի հար­ցում զսպվա­ծու­թյուն չու­ներ մինչ այն պա­ հը, երբ հնչե­ցին բժշկի խոս­քե­րը․ «Ցա­վում եմ, դուք հի­վանդ եք ՁԻԱՀ-ով»։

Կ­յան­քը լի է ցա­վով։ Տա­ռա­պանք­ներ, հի­վան­դու­թյուն­ներ, մահ. այս ա­մե­նը տե­ղի է ու­նե­նում ոչ միայն աստ­վա­ծա­յին խոր­հուրդ­նե­րը մեր­ժող մարդ­կանց կյան­քում։ Ար­դար­նե­րը նույն­պես հի­վան­դա­նում են, եր­բեմն ծանր հի­վան­դու­թյամբ, և­այդ հի­վան­դու­թյուն­նե­րը մահ­վան պատ­ճառ են դառ­նում։ Սա­կայն շատ դեպ­քե­րում հի­վան­դու­թյու­նը բնու­թյան օ­րենք­նե­ րը խախ­տե­լու հետևանք է։ Ե­թե դու շնչա­ռու­թյան հա­մար նա­խա­տես­ված թո­քերդ լցնում ես ծխա­ խո­տի ծխով, ա­պա վաղ, թե ուշ դրանք կսկսեն քայ­քայ­վել։ Նույ­նը կա­ րե­լի է ա­սել նաև ալ­կո­հո­լի, թմրան­յու­թե­րի օգ­տա­գործ­ման և բա­զում այլ վնա­սա­կար սո­վո­րու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Մարմ­նի հետ չի կա­րե­լի վար­վել ինչ­պես պա­տա­հի, այն պար­զա­պես չի դի­մա­նա։ Մե­քե­նա­յի շար­ժի­չը մաշ­վում է, ե­թե չես փո­խում յու­ղը և­ ա­նո­րակ բեն­զին ես լցնում։ Սար­քը, ո­րը չի օգ­տա­գործ­վում ըստ իր նշա­նա­կու­թյան և ցու­ցում­նե­րի հա­մա­պա­ տաս­խան, փչա­նում է։ Ս­րա մա­սին է այ­սօր­վա հա­մա­րը։ Լ­սի՛ր, ըն­դու­նի՛ր Ա­րար­չի խոր­հուրդ­ նե­րը և­եր­կար կապ­րես։ Կ­յան­քը բխում է Աստ­ծուց, և Նա կյանք է տա­լիս նրանց, ում ցան­կա­նում է, իսկ կյան­քի ո­րակն ու տևո­ղու­թյու­նը կախ­ված է նրա­նից, թե ինչ­պես ես հետևե­լու քո ա­ռող­ջու­թյան հա­մար սահ­մա­նած Նրա սկզբունք­նե­րին։ Գե­տի ա­փին նստած՝ Սեր­խիոն լաց էր լի­նում, դի­մում էր Աստ­ծուն, զղջում էր կյան­քի պարգևի հետ ան­փու­թո­րեն վար­վե­լու հա­մար, նե­րում էր խնդրում։ Ես ծա­նո­թա­ցա նրա հետ տա­րի­ներ անց։ Նա պայ­քա­րում էր հի­վան­դու­թյան դեմ հնա­րա­վոր լա­վա­գույն մի­ջոց­նե­րով, իսկ նրա կեն­սա­ կեր­պը լիո­վին փոխ­վել էր։ Աստ­ված խոր­հուրդ­ներ է տա­լիս ոչ թե մեզ սահ­մա­նա­փա­կե­լու, այլ դժբախ­տու­թյուն­նե­րից հե­ռու պա­հե­լու հա­մար։ Միակ բա­նը, որ Աստ­ ված ու­զում է, այն է, որ դու եր­ջա­նիկ լի­նես և­ապ­րես լիար­ժեք կյան­քով, իսկ դա տե­ղի կու­նե­նա, երբ հետևես Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին։ Այ­սօր Նա ա­սում է քեզ․ «Լ­սիր, որդ­յակս, և­ըն­դու­նիր իմ խոս­քե­րը, և կ­շա­տա­նան քո կյան­քի տա­րի­նե­րը»։ ——————————————————————————————————————— 320

ՆՈՅԵՄԲԵՐ

նոյեմբեր

1

ԲԱ­ՐԻ ԳԻ­ՇԵՐ

«Ես խա­ղա­ղու­թյու­նով կպառ­կեմ և կք­նեմ, ո­րով­հետև դու ես միայն, ով Տեր, ինձ ա­պա­հո­վու­թյամբ բնա­կեց­նում» (­Սաղ­մոս 4.8)։ Մի ան­գամ ինձ մի կին զան­գա­հա­րեց, ով ար­դեն մի քա­նի շա­բաթ չէր կա­ րո­ղա­նում քնել։ Հենց գլու­խը դնում էր բար­ձին, խառ­նաշ­փոթ ու տագ­նա­ պա­լից մտքերն սկսում էին հե­տապն­դել նրան՝ թույլ չտա­լով քնել։ Ո­չինչ չէր օգ­նում։ Վեր­ջին օ­րե­րին նա մեծ չա­փա­բաժ­նով քնա­բեր մի­ջոց­ ներ էր օգ­տա­գոր­ծում, և դա մտա­հո­գում էր նրան։ «Ի՞նչ ա­նեմ, հո­վիվ», - հարց­րեց նա տխուր ձայ­նով։ Ան­հանգս­տու­թյունն ար­տա­հայտ­վում է կպչուն մտքե­րով, ո­րոնց մար­դը չի կա­րող ի­րե­նից վա­նել։ Դա չհիմ­նա­վոր­ված և­ ա­ռանց պատ­ճա­ռի վախ չէր։ Ան­հան­գիստ մարդ­կանց խնդիրն այն է, որ նրանք մշտա­պես ապ­րում են ինչ-որ վատ բա­նի սպա­սու­մով, չնա­յած չեն կա­րող բա­ցատ­րել ի­րենց տագ­նա­պի պատ­ճա­ռը։ Այս­պի­սի մարդ­կանց հա­մար հույս կա մեր այ­սօր­վա սաղ­մո­սում։ Դա­ վիթն ա­սում է, որ ին­քը հան­գիստ է քնում։ Տագ­նա­պի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը հան­գիստ ու վե­րա­կանգ­նիչ քնի ա­ռա­ջին պայ­մանն է։ Մար­դու մեջ ներ­կա է Աստ­ծո հետ խա­ղա­ղու­թյան մեջ գտնվե­լու են­թա­գի­տակ­ցա­կան ձգտու­մը։ Գի­տակ­ցա­բար դու կա­րող ես մեր­ժել և հեր­քել Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը։ Դու կա­ րող ես չգի­տակ­ցել Ա­րար­չի ներ­կա­յու­թյան կա­րի­քը, բայց սիրտդ զգում է, որ դու Աստ­ծո կա­րիքն ու­նես։ Որ­քան էլ փոր­ձես բա­ցատ­րել քո վի­ճա­կը, հոգևոր դա­տար­կու­թյու­նը չի ան­հե­տա­նում և մի տե­սակ զգա­ցո­ղու­թյուն է ա­ռա­ջաց­նում, որ ինչ-որ վատ բան է կա­տար­վում։ Դա­վի­թը կա­րո­ղա­նում էր հան­գիստ քնել։ Երբ դու խա­ղա­ղու­թյան մեջ ես Աստ­ծո հետ, կա­րող ես խա­ղա­ղու­թյուն գտնել նաև քեզ շրջա­պա­տող մարդ­ կանց և­ինքդ քեզ հետ։ Ա­պա­հով և հան­գիստ լի­նե­լու զգա­ցո­ղու­թյու­նը փո­ խա­րի­նում է զգաց­մունք­նե­րին, ո­րոնք խան­գա­րում են քնել։ Խո­րը քնի ևս մեկ պայ­ման կա. վստա­հու­թյուն առ Աստ­ված։ Բա­վա­կան չէ միայն խա­ղա­ղու­թյան մեջ լի­նել Աստ­ծո հետ, պետք է նաև վստա­հու­թյամբ ա­պա­վի­նել Նրան։ Որ­տե­ղի?ց­ է ա­ռա­ջա­նում այդ վստա­հու­թյու­նը։ Աստ­ծո խոս­տում­նե­րից։ Աստ­ված խոս­տա­նում է, որ եր­բեք չի լքի քեզ ան­կախ այն բա­նից, թե ինչ­պի­սի դժվա­րու­թյուն­նե­րի մի­ջով ստիպ­ված կլի­նես անց­նել։ Ե­թե դու խա­ղա­ղու­թյան մեջ ես Աստ­ծո հետ և լիո­վին վստա­հում ես Նրան, երբ գա մահ­վան քնի ժա­մը, դու կա­րող ես մա­նուկ Հի­սու­սին տե­սած Սի­մեո­ նի նման ա­սել․ «Հի­մա ար­ձա­կում ես քո ծա­ռա­յին, ով Տեր, քո խոս­քի պես խա­ղա­ղու­թյու­նով» (­Ղու­կաս 2.29)։ Այ­սօր քնե­լիս ա­ղոթ­քում ա­սա՛․ «Ես խա­ղա­ղու­թյու­նով կպառ­կեմ և կք­նեմ, ո­րով­հետև դու ես միայն, ով Տեր, ինձ ա­պա­հո­վու­թյամբ բնա­կեց­նում»։

——————————————————————————————————————— 322

նոյեմբեր

ՏԽ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՈՒ­ՐԱ­ԽՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԻՑ ՀԵ­ՏՈ

2

«Ծի­ծա­ղե­լիս էլ սիր­տը կտրտմի, և նրա՝ այ­սինքն ու­րա­խու­թյան վեր­ ջը սուգ է» (Ա­ռա­կաց 14.13)։ Այս­պի­սին է կյան­քի դա­ժան ու մռայլ ի­րա­կա­նու­թյու­նը, ո­րից ոչ ոք չի կա­րող խու­ սա­փել։ Աշ­խար­հը կա­տար­յալ էր, երբ Աստ­ված վեր­ջաց­րեց դրա ա­րա­րու­մը։ Չ­կար մահ, ցավ, չկար տա­ռա­պանք ու ար­ցունք։ Սա­կայն մե­ղան­չու­մից հե­տո աշ­խար­հը դար­ձավ ան­հար­մա­րա­վետ ու անհ­յու­րըն­կալ, եր­բեմն էլ դա­ժան ու ա­նո­ղոք։ Նույ­նիսկ, այ­սօր երբ ծի­ծա­ղում ես, ցա­վը հե­ռու չէ։ Ու­րա­խու­թյու­նը հա­ճախ ա­վարտ­վում է վշտով։ Մի տղա­մարդ պատ­մում էր, որ ե­րե­սուն տա­րի շա­րու­նակ գու­մար էր խնա­յում Եվ­րո­պա­յում ճա­նա­պար­հոր­դե­լու նպա­տա­կով։ Վեր­ջա­պես ե­կավ սպաս­ված պա­հը։ Ճամ­փոր­դու­թյու­նը հրա­շա­լի էր։ Նա շատ բան տե­սավ, ո­րոնց մա­սին միայն կար­դա­ցել ու լսել էր։ Հա­մոզ­ված էր, որ գու­մարն ան­տե­ղի չի ծախս­վել։ Երբ նա տուն վե­րա­դար­ձավ և սկ­սեց բա­ցել ճամպ­րուկ­նե­րը, հան­կարծ զգաց, որ ար­ցունք­նե­րը խեղ­դում են կո­կոր­դը։ Լիո­վին ան­բա­ցատ­րե­լի կեր­պով նրան պա­ րու­րեց մեղ­քի զգա­ցու­մը։ Տխ­րու­թյունն ան­մի­ջա­պես հա­ջոր­դեց ու­րա­խու­թյա­նը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում ամ­փոփ­ված է ևս մի գա­ղա­փար. մարդ­կա­յին ջան­քերն ան­զոր են լու­ծե­լու հո­գու խնդիր­նե­րը։ Դու գնում ես կրկես ու­րա­խա­նա­լու և ծի­ ծա­ղե­լու հա­մար, բայց երբ ներ­կա­յա­ցումն ա­վարտ­վում, և լու­սար­ձակ­ներն ան­ ջատ­վում են, մնում է միայն ու­նայ­նու­թյան զգա­ցումն ու ան­բա­ցատ­րե­լի թա­խի­ ծը։ Սե­փա­կան դժբախ­տու­թյուն­նե­րը մո­ռա­նա­լու հա­մար ե­րի­տա­սարդն ու­զում է ընկղմ­վել թմրան­յու­թե­րի ու հար­բե­ցո­ղու­թյան պատ­րանք­նե­րի մեջ, բայց երբ դրանց ներ­գոր­ծու­թյունն անց­նում է, նա ընկ­նում է ա­նո­րո­շու­թյան ու վհա­տու­ թյան ան­դուն­դը, դառ­նում է ան­տար­բեր, անզ­գա, ան­գամ ու­զում է մեռ­նել։ Զուր է մար­դը փոր­ձում ա­զատ­վել ա­նի­մաստ կյան­քի անձ­կու­թյու­նից։ Սիրտդ ցա­վում է, իսկ դու չես հաս­կա­նում պատ­ճա­ռը, պայ­քա­րում ես, գոր­ծում, ջան­քեր ներդ­ նում, բայց ա­մեն ինչ նույնն է մնում։ Դու քեզ վատ ես զգում, չնա­յած ոչ մի վատ բան չես ա­րել։ Միայն Հի­սու­սը կա­րող է լրաց­նել սրտի դա­տար­կու­թյու­նը։ Միայն Նա է կար­ գա­վո­րում նե­րաշ­խարհդ, հա­մա­կում սիրտդ ու­րա­խու­թյամբ, նե­րում է, վե­րա­ փո­խում, բժշկում է ու մաք­րում։ Հի­սուսն ա­սում է մեզ․ «Աշ­խար­հում նե­ղու­թյուն կու­նե­նաք, բայց քա­ջա­ցեք, ես հաղ­թել եմ աշ­խար­հին» (­Հով­հան­նես 16.33)։ Ապ­րե­լով Հի­սու­սի հետ, դու սո­վո­րում ես հաղ­թա­հա­րել թա­խի­ծը, ան­հե­տա­ նում է այն ցա­վոտ զգա­ցու­մը, որ քեզ ինչ-որ բան պա­կա­սում է, ո­րով­հետև Քրիս­ տոսն Ի­րե­նով լցնում է ա­մեն ինչ։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Նրա ա­ռաջ, Ով ա­սել է․ «Խա­ղա­ղու­թյուն եմ թո­ղում ձեզ, իմ խա­ղա­ղու­թյունն եմ տա­լիս ձեզ, ոչ թե ինչ­պես աշ­խարհքն է տա­լիս, ես տա­լիս եմ ձեզ, ձեր սիր­տը չխռո­վի և չ­վա­խե­նա» (­Հով­հան­նես 14.27)։ Զ­րու­ցի՛ր Տի­րոջ հետ այն­պես, ինչ­պես ե­րե­խան է խո­սում հոր հետ։ Հարց­րո՛ւ Նրան այն ա­մե­ նը, ինչ չես հաս­կա­նում, խնդրի՛ր, կիս­վի՛ր Նրա հետ սրտիդ ցան­կու­թյուն­նե­րով։ Աստ­ված եր­բեք ան­պա­տաս­խան չի թող­նի Ի­րեն ան­կեղ­ծո­րեն փնտրո­ղին։ Նրա հետ հեշտ է ապ­րել աշ­խար­հում, որ­տեղ «ծի­ծա­ղե­լիս էլ սիր­տը կտրտմի, և նրա՝ այ­սինքն ու­րա­խու­թյան վեր­ջը սուգ է»։ ——————————————————————————————————————— 323

նոյեմբեր

3

ՔՈ ԱՄ­ՐՈ­ՑԸ

«Եվ Տե­րը ա­պա­վեն է աղ­քա­տին, ա­պա­վեն՝ նե­ղու­թյան ժա­մա­նակ­նե­ րում» (­Սաղ­մոս 9.9)։ Պատ­կե­րաց­րո՛ւ մի մուկ, ո­րը փոր­ձում է փախ­չել կատ­վից։ Փր­կե­լով իր կյան­քը, նա մտնում է կատ­վի ճան­կե­րին ան­հա­սա­նե­լի իր բույ­նը և քա­րա­ նում այն­տեղ։ Դա նրա ամ­րոցն է, այն­տեղ նա ի­րեն ա­պա­հով է զգում։ Մար­ դու հա­մար Աստ­ված է այդ­պի­սի ա­պաս­տան ու ամ­րոց։ Ռու­սե­րեն թարգ­մա­նու­թյան մեջ եր­կու ան­գամ կրկնվում է միև­նույն բա­ ռը. «ամ­րոց»։ Բնագ­րում բա­ռե­րը մի փոքր տար­բեր­վում են ի­րա­րից։ Ա­ռա­ ջի­նը փո­խան­ցում է բարձ­րում գտնվող ա­պաս­տա­նի գա­ղա­փա­րը, որ­տեղ ոչ ոք չի կա­րող գտնել քեզ։ Երկ­րորդն ար­տա­հայ­տում է ա­մուր ա­պաս­տա­նի գա­ղա­փա­րը, ո­րը ոչ ոք չի կա­րող կոր­ծա­նել։ Աշ­խար­հում` ա­մե­նու­րեք, դու շրջա­պատ­ված ես վտանգ­նե­րով. դրսում, աշ­խա­տա­վայ­րում, և նույ­նիսկ սե­փա­կան տանդ։ Ան­դեմ թշնա­մի­նե­րը, ով­ քեր պատ­րաստ են կոր­ծա­նել քո ու հա­րա­զատ­նե­րիդ կյան­քը, կա­րող են դա­րա­նա­կա­լել ուր պա­տա­հի։ Աշ­խար­հը կա­ռուց­ված է մրցակ­ցու­թյան վրա, և­ոչ միշտ են ար­ժա­նի­նե­րը հաղ­թում, եր­բեմն հաղ­թող են ճա­նաչ­վում ա­մե­ նաանսկզ­բուն­քա­յին մար­դիկ։ Մի՞­թե հրա­շա­լի չէ ի­մա­նալ, որ քո բարձր և­ ան­սա­սան ամ­րոցն Աստ­ված է, Ում մոտ միշտ պաշտ­պա­նու­թյուն, ա­պա­հո­ վու­թյուն և ս­փո­փանք կգտնես։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը խո­սում է աղ­քատ­նե­րի և նե­ղու­թյան ժա­մա­նակ­նե­րի մա­սին։ Աստ­ված խո­սում է այն մարդ­կանց մա­սին, ով­քեր ի­րենց հե­զու­ թյամբ, խա­ղա­ղա­սի­րու­թյամբ և բար­յաց­կա­մու­թյամբ լռում են ու դի­մա­նում ցա­վին։ Դժ­վար ժա­մա­նակ­նե­րում նրանք համ­բե­րու­թյամբ սպա­սում են այն պա­հին, թե երբ Աստ­ված ցույց տա Իր զո­րու­թյու­նը՝ ի­մա­նա­լով, որ «Իս­րա­ յե­լի պա­հա­պա­նը չի ննջի և չի քնա­նա» (­Սաղ­մոս 121.4)։ Դա­ռը և դժ­վար ժա­մե­րին, երբ զգում ես, որ ոչ ոք քեզ չի հաս­կա­նում, ա­պաս­տա՛ն գտիր աստ­վա­ծա­յին ամ­րո­ցում և խո­սի՛ր Հոր հետ, Ով տես­ նում է ա­մեն ինչ և հաս­կա­նում հո­գուդ վիշ­տը։ Այ­սօր, մինչև տա­նից դուրս գալդ, հա­մոզ­վի՛ր, որ Հի­սու­սի պաշտ­պա­նու­ թյան տակ ես, քա­նի որ խո­նար­հա­բար փնտրում ես Նրան։ Այս ժա­մա­նակ կարևոր չէ, թե որ­քան մռայլ են ամ­պե­րը, որ­քան դժվար է ճա­նա­պար­հը, ո­րով­հետև «Տե­րը ա­պա­վեն է աղ­քա­տին, ա­պա­վեն՝ նե­ղու­թյան ժա­մա­նակ­ նե­րում»։

——————————————————————————————————————— 324

ԿՇ­ՌԱ­ԴԱ­ՏԻ՛Ր Ա­ՄԵՆ ՔԱՅԼԴ

նոյեմբեր

4

«Պար­զա­մի­տը հա­վա­տում է ա­մեն խոս­քի, բայց խո­րա­գե­տը քննում է իր քայ­լե­րը» (Ա­ռա­կաց 14.15)։ Նո­րու­թյու­նը պայ­թող ռում­բի ազ­դե­ցու­թյուն թո­ղեց Սան-­Պաու­լո քա­ղա­ քի Մոո­կո շրջա­նի բնա­կիչ­նե­րի վրա։ Մա­րիո­յի և Ռի­կար­դո­յի ըն­կե­րու­թյունն ա­վարտ­վեց երկ­րոր­դի սպա­նու­թյամբ։ Ոչ ոք ո­չինչ չէր հաս­կա­նում։ Մա­րիոն չէր թաքն­վում, սա­կայն ոչ մի բա­ցատ­րու­թյուն չէր տա­լիս։ Նա հե­կե­կում էր Ռի­կար­դո­յի դիա­կի մոտ՝ ար­յու­նոտ ձեռ­քե­րով ծած­կե­լով դեմ­քը։ Նրանք միա­սին էին մե­ծա­ցել, միև­նույն տանն էին ապ­րել, ա­մուս­նա­ցել էին քույ­րե­րի՝ ի­րենց հարևա­նի աղ­ջիկ­նե­րի հետ։ Դա այն ըն­կե­րու­թյունն էր, ո­րը, թվում էր, որ ոչ մի բան չէր կա­րող քան­դել։ Հար­ցաքն­նու­թյան ժա­մա­նակ Մա­րիոն խոս­տո­վա­նեց, որ ինքն է սպա­նել Ռի­կար­դո­յին։ Ինչ-որ մեկն ա­սել էր, որ նրա կինն ի­րեն դա­վա­ճա­նում է հենց իր լա­վա­գույն ըն­կե­րոջ հետ։ Հե­տաքն­նու­թյու­նը պար­զեց, որ դա պար­զա­ պես բամ­բա­սանք և զր­պար­տու­թյուն էր։ Մա­րիո­յի դյու­րա­հա­վա­տու­թյու­նը ան­դառ­նա­լի հետևանք­ներ ու­նե­ցավ։ Նա չմտա­ծեց, չհարց­րեց, չսպա­սեց, չկշռա­դա­տեց իր հե­տա­գա քայ­լե­րը և թույլ տվեց, որ ան­խո­հեմ պոռթ­կում­ նե­րը կա­ռա­վա­րեն իր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Եբ­րա­յե­րեն բա­ռի ար­մա­տը, ո­րը թարգ­ման­վում է «միա­միտ», նշա­նա­կում է «ան­փորձ»։ Ինք­նին դա դեռ վատ չէ, դա կա­րող է ա­ճի մի փուլ լի­նել։ Մենք բո­լորս էլ անց­նում ենք ան­տեղ­յա­կու­թյան փու­լով։ Ան­փորձ չի նշա­նա­կում վատ, ե­թե մար­դը զար­գաց­ման փու­լում է։ Վա­տը այդ փու­լում մնալն է, երբ դո­փում ես տե­ղում, և­ա­ռա­ջըն­թաց չկա։ Աշ­խար­հը լի է մարդ­կան­ցով, ում ե­րա­զանք­նե­րը փշրված են, ըն­տա­նիք­ նե­րը՝ քայ­քայ­ված, ըն­կե­րա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը՝ խզված, սրտե­րը՝ կոտր­ված, իսկ հույ­սե­րը՝ մե­ռած։ Պատ­ճառն այն է, որ մար­դիկ տրվում են ի­րենց ա­նարգ կրքե­րին, գոր­ծում են պա­հի ազ­դե­ցու­թյան տակ, գտնվե­լով «խեն­թու­թյան» մեջ։ Մենք այս­պես ենք ար­դա­րա­նում անմ­տած­ված քայ­լեր ա­նե­լիս։ Ար­ժե՛ վեր­լու­ծել սե­փա­կան պատ­մու­թյու­նը։ Երբևէ գոր­ծե՞լ եմ հան­կար­ ծա­կան մղու­մով՝ տրվե­լով բնազդ­նե­րին։ Պա­տաս­խա­նե՛ք ինք­ներդ ձեզ, ոչ թե ու­րիշ­նե­րին։ Ինք­ներդ ձեզ հետ խո­սե­լիս կա­րիք չկա «պահ­պա­նել ար­ տա­քին տես­քը», չէ՞ որ ոչ ոք չի տես­նում ձեզ։ Ի՞նչ եմ ես տես­նում՝ նա­յե­լով հի­շո­ղու­թյուն­նե­րիս հա­յե­լուն։ Սա­կայն դա էլ կարևոր չէ։ Կարևորն այն է, որ հույս կա, և­այդ հույ­սը Հի­ սուսն է։ Ան­փոր­ձու­թյունն ու ան­գի­տու­թյու­նը հաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար պետք է վե­րա­փոխ­վե­լու ո­րո­շում կա­յաց­նել և Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյուն խնդրել։ Խոր­հի՛ր, թե ինչ պետք է ա­նես այ­սօր։ Ի՞նչ պետք է ա­նես ե­րե­խա­նե­րիդ, ա­մուս­նուդ կամ կնոջդ, ըն­կեր­նե­րիդ, գոր­ծըն­կեր­նե­րիդ հա­մար։ Հի­շի՛ր, որ «պար­զա­մի­տը հա­վա­տում է ա­մեն խոս­քի, բայց խո­րա­գե­տը քննում է իր քայ­լե­րը»։ ——————————————————————————————————————— 325

նոյեմբեր

5 ԲԱՐ­ԿԱ­ՆԱ­ԼԻՍ, ՄԻ՛ ՄԵ­ՂԱՆ­ՉԵՔ

«Դո­ղա­ցեք և մի մե­ղան­չեք, խո­սե­ցեք ձեր սրտե­րի հետ ձեր ան­կո­ղին­ նե­րում և լուռ կա­ցեք» (­Սաղ­մոս 4.4)։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը մեջ­բե­րում է հետև­յալ հա­մա­րը․ «Բար­կա­նաք՝ մի մե­ ղան­չեք» (Ե­փե­սա­ցիս 4.26)։ Կա­րո՞ղ ես ու­տել ա­ռանց ծնոտդ շար­ժե­լու, վա­ զել ա­ռանց ոտ­քերդ տե­ղա­շար­ժե­լու, կամ քնել ա­ռանց աչ­քերդ փա­կե­լու։ Ի­հար­կե, ոչ։ Այդ դեպ­քում, ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է բար­կա­նալ և չ­մե­ղան­չել։ Արդ­ յո՞ք բար­կու­թյունն ինք­նին մեղք է։ Եբ­րա­յե­րեն «ռագազ» բա­յը, ո­րը թարգ­ման­վում է «զայ­րա­նալ», նշա­նա­ կում է սաս­տիկ ան­հանգս­տու­թյուն, հո­գե­կան ցնցում։ Այն կա­րող է լի­նել ֆի­զի­կա­կան կամ հո­գե­բա­նա­կան, սա­կայն իր ազ­դե­ցու­թյունն է թող­նում մար­դու ողջ էու­թյան վրա։ «Յաթա» բա­յը, ո­րը թարգ­ման­վում է «մե­ղան­ չել», բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «վրի­պել նպա­տա­կից»։ Սա նշա­նա­կում է, որ ա­մեն ան­գամ բար­կա­նա­լիս, ան­կախ մեր կամ­քից, մենք վրի­պում ենք նպա­տա­կից։ Մենք չենք հաս­նում նպա­տա­կա­կե­տին, փո­խա­րե­նը հայտն­ վում ենք այն­տեղ, ուր չէինք ցան­կա­նա լի­նել։ Շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում, այս մտո­րում­նե­րը գրե­լիս, Բրա­զի­լիա­յում բուռն կեր­պով քննարկ­վում էր հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ ցու­ցադր­ված մի սար­սա­ փե­լի տե­սա­րան։ Դա­տա­վո­րը սպա­նել էր սու­պեր­մար­կե­տի հսկի­չին միայն այն բա­նի հա­մար, որ վեր­ջինս թույլ չէր տվել ներս մտնել՝ ա­սե­լով, որ խա­ նութն ար­դեն փակ է։ Այդ դա­տա­վո­րը հան­ցա­գոր­ծու­թյուն կա­տա­րե­լու մտադ­րու­թյուն չու­ներ, սա­կայն նրա բար­կու­թյու­նը դրդեց նրան սար­սա­փե­ լի ա­րար­քի։ Դրա հա­մար է Աստ­ված ա­սում, որ երբ բար­կա­նում ենք և կորց­նում ինք­ նա­տի­րա­պե­տու­մը, ար­ժե լռել, ա­ռանձ­նա­նալ և մ­տա­ծել։ Չ­կա բար­կու­թյու­ նը հաղ­թա­հա­րե­լու ա­վե­լի լավ մի­ջոց, քան վաղ­վա օր­վան սպա­սե­լը։ Այ­սօ՛ր ո­րո­շում կա­յաց­րու։ Երբ ա­մեն ինչ այն­պես չէ, ինչ­պես կցան­կա­նա­ յիր, երբ հայտն­վում ես մի կա­ցու­թյան մեջ, որ կորց­նում ես ինք­նա­տի­րա­ պե­տումդ, թո՛ղ ա­մեն ինչ այն­պես, ինչ­պես կա և խո­րը շո՛ւնչ քա­շիր։ Ե­թե կա­րող ես, հե­ռա­ցի՛ր։ Ինքդ քեզ ժա­մա­նա՛կ տուր, խոր­հի՛ր սրտումդ, դի­մի՛ր Աստ­ծուն, և­ա­վե­լի ուշ, երբ կհան­դարտ­վես, ա­մեն ին­չին այլ կերպ կնա­յես, ի­մաս­տուն ելք կգտնես տվյալ ի­րա­վի­ճա­կից։ Կ­րա­կե­լիս մի՛ վրի­պիր նպա­տա­կից։ Մի՛ հար­վա­ծիր պա­տին, մի՛ վնա­ սիր քեզ և մ­յուս­նե­րին։ Մի՛ ցա­վեց­րու սի­րե­լի մարդ­կանց, ով­քեր կող­քիդ են։ Կշ­ռա­դա­տի՛ր խոս­քերդ։ Մինչ ինչ-որ բան ա­նե­լը՝ մտա­ծի՛ր հետևանք­նե­րի մա­սին։ Դու չես կա­րող չզգալ այն, ինչ զգում ես. դա բնա­կան է, չէ՞ որ դու մարդ ես։ Երբ ինչ-որ մե­կը հա­կա­ռա­կում է քեզ, սխալ է վար­վում քեզ հետ, հար­ձակ­վում է քեզ վրա, քո ներ­սում ա­մեն ինչ տակ­նուվ­րա է լի­նում։ Բայց դու հետևի՛ր Աստ­ծո խորհր­դին. «դո­ղա­ցեք և մի մե­ղան­չեք, խո­սե­ցեք ձեր սրտե­րի հետ ձեր ան­կո­ղին­նե­րում և լուռ կա­ցեք»։

——————————————————————————————————————— 326

ՔՈ ԱԶ­ԴԵ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

նոյեմբեր

6

«Ժո­ղովր­դի բազ­մու­թյան մեջ է թա­գա­վո­րի պա­տի­վը, բայց ժո­ղովր­դի նվա­զու­թյու­նը իշ­խա­նի կոր­ծա­նումն է» (Ա­ռա­կաց 14.28)։ Կա­մա թե ա­կա­մա, այս­պես թե այն­պես, մենք բո­լորս ա­ռաջ­նորդ­ներ ենք։ Աշ­խա­տա­վայ­րում, ըն­տա­նի­քում, ուս­ման վայ­րում, հարևան­նե­րի շրջա­ նում։ Կարևոր չէ, թե ինչ պաշ­տոն կամ հա­սա­րա­կա­կան դիրք ու­նենք, մենք մշտա­պես ազ­դե­ցու­թյուն ենք թող­նում մեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց վրա։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մո­նը կոչ է ա­նում խոր­հել այն մարդ­կանց կարևո­րու­թյան մա­սին, ում հետ առնչ­վում ենք ա­ռօր­յա կյան­քում։ Թա­գա­ վո­րի եր­ջան­կու­թյու­նը նաև նրա­նում է, թե արդ­յո՞ք կկա­րո­ղա­նա ի­մաս­տու­ թյամբ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ստեղ­ծել ի­րեն շրջա­պա­տող մարդ­կանց հետ։ Ինչ­պե՞ս դրա­կան ներ­գոր­ծու­թյուն ու­նե­նալ մարդ­կանց վրա։ Ա­ռա­ջին հեր­թին, ճա­նա­չի՛ր ինքդ քեզ։ Իսկ ինքդ քեզ ճա­նա­չե­լու հա­մար անհ­րա­ ժեշտ է ճա­նա­չել Աստ­ծուն։ Կա­րո՞ղ ես որևէ տեղ գնալ, ե­թե չգի­տես, թե որ­տեղ ես գտնվում։ Մարդ­կու­թյան ան­թիվ-ան­հա­մար խնդիր­ներն ա­ռա­ ջա­նում են այն պատ­ճա­ռով, որ մենք սխալ պատ­կե­րա­ցում ու­նենք մարդ­ կա­յին էու­թյան սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի մա­սին։ Դու Աստ­ված չես, իսկ ե­թե փոր­ձես խա­ղալ Նրա դե­րը, դառ­նո­րեն կհիաս­թափ­վես։ Դրա հա­մար նախ հաս­կա­ցի՛ր, թե ով ես դու։ Երկ­րոր­դը, սի­րի՛ր մարդ­կանց և նր­բան­կա՛տ ե­ղիր նրանց սի­րո հան­ դեպ։ Նրանք կհետևեն միայն նրան, ում սի­րում են։ Ե­թե մար­դիկ չեն սի­ րում քեզ, իսկ դու ստի­պում ես նրանց հետևել քեզ, ա­պա դու ա­ռաջ­նոր­ դից վե­րած­վում ես բռնա­պե­տի։ Ա­ռաջ­նոր­դը հար­գանք չի պա­հան­ջում, նա ի­մաս­տուն կեր­պով է օգ­տա­գոր­ծում մարդ­կանց կող­մից ար­ժա­նա­վո­րա­ պես ստա­ցած հար­գան­քը։ Ե­թե դու եր­ջա­նիկ ես և հա­ջո­ղակ, մի՛ թե­րագ­նա­հա­տիր մարդ­կանց ար­ ժե­քը, որ­քան էլ նրանք անն­շան թվան։ Ե­թե բո­լո­րը լքեն քեզ, դու կդա­ դա­րես ա­ռաջ­նորդ լի­նե­լուց։ Ի­մաս­տուն ղե­կա­վարն ա­մեն գնով չի պար­ տադ­րում ըն­դու­նել իր տե­սա­կե­տը։ Ե­թե նա այդ­պես վար­վի, մար­դիկ կլքեն նրան։ Ու­րիշ­նե­րի հա­մար ա­ռաջ­նորդ դառ­նա­լով, դու պետք է հե­տաքրքր­ վես մարդ­կանց կար­ծիք­նե­րով, այլ ոչ թե սե­փա­կան կար­ծիքդ հա­մա­րես միակ ճշմա­րի­տը։ Օգ­տա­գոր­ծի՛ր ա­ռաջ­նոր­դի քո դե­րը դրա­կան ազ­դե­ցու­թյուն թող­նե­լու հա­մար։ Երկ­րորդ հնա­րա­վո­րու­թյո՛ւն տուր մարդ­կանց։ Ո­գեշն­չի՛ր նրանց։ Ապ­րի՛ր՝ կախ­ված լի­նե­լով Հի­սու­սից, և հի­շի՛ր․ «Ժո­ղովր­դի բազ­մու­թյան մեջ է թա­գա­վո­րի պա­տի­վը, բայց ժո­ղովր­դի նվա­զու­թյու­նը իշ­խա­նի կոր­ ծա­նումն է»։

——————————————————————————————————————— 327

նոյեմբեր

7

ԱՐԵՎԱ­ԾԱ­ԳԻՑ ՄԱՅ­ՐԱ­ՄՈՒՏ

«Արևել­քից մինչև արև­մուտք օրհն­յալ լի­նի Տի­րոջ ա­նու­նը» (­Սաղ­մոս 113.3)։ Հեշտ է փա­ռա­բա­նել Աստ­ծուն, երբ սիրտդ լի է ու­րա­խու­թյամբ ու գո­հու­ նա­կու­թյամբ։ Բայց հա­ճախ պա­տա­հում է այն­պես, երբ ի­րա­վի­ճա­կը դուրս է գա­լիս հսկո­ղու­թյու­նից և­այլևս ուժ չի մնում դի­մա­կա­յե­լու փո­թո­րիկ­նե­րին։ Խոս­քը Կատ­րին կամ Իր­մա փո­թո­րիկ­նե­րի մա­սին չէ, ո­րոնք ա­մեն ինչ կոր­ ծա­նում են ի­րենց ճա­նա­պար­հին․ դրան­ցից հե­տո գո­նե վե­րա­կանգն­ման հույս է մնում։ Ես խո­սում եմ զգաց­մուն­քա­յին փո­թո­րիկ­նե­րի մա­սին, ո­րոնք խլում են ա­ռաջ շարժ­վե­լու և­ապ­րե­լու ցան­կու­թյու­նը։ Ի՞նչ է կա­տար­վում քո հո­գում, երբ մի օր սի­րե­լիդ նա­յում է քեզ ու ա­սում․ «Ա­մեն ինչ հիա­նա­լի էր, բայց ա­վարտ­վեց։ Ես հե­ռա­նում եմ նոր եր­ջան­կու­ թյուն փնտրե­լու»։ Ի՞նչ ես զգում, երբ կյանքդ, ե­րա­զանք­ներդ, նպա­տակ­ ներդ կոր­ծան­վում են մի մար­դու ան­հա­վա­տար­մու­թյան պատ­ճա­ռով, ում վստա­հում էիր։ Իսկ ե­թե պարզ­վում է, որ ե­րե­խադ մա­հա­ցու հի­վա՞նդ է։ Հեշտ կլի­նի փնտրել Աստ­ծուն և՛ ու­րա­խու­թյան, և՛ տխրու­թյան պա­հին, ե­թե այ­սօր­վա հա­մա­րը կեն­դա­նի փոր­ձա­ռու­թյուն դառ­նա քեզ հա­մար։ Անհ­րա­ժեշտ է մշտա­պես, արևա­ծա­գից արևա­ծագ փա­ռա­բա­նել Տի­րո­ջը։ Ճամ­փոր­դե­լիս, աշ­խա­տե­լիս, սո­վո­րե­լիս՝ ին­չով էլ զբաղ­ված լի­նես, սրտումդ պետք է հնչի Ա­րար­չի փա­ռա­բա­նու­թյու­նը։ Կ­յան­քի ժա­մա­նա­կա­կից փի­լի­սո­փա­յու­թյու­նը մար­դու ու­շադ­րու­թյու­նը կենտ­րո­նաց­նում է ինքն իր վրա։ «Ինքդ քե­զա­նո՛ւմ ո­րո­շում փնտրիր։ Ա­զա­ տու­թյո՛ւն տուր ներ­քին ե­ռան­դիդ։ Զ­գա՛ քո ու­ժը». ա­հա մեր օ­րե­րի կար­գա­ խոս­նե­րը։ Ի հա­կա­սու­թյուն այս ա­մե­նի, աստ­վա­ծաշնչ­յան աշ­խար­հա­յաց­քի կենտ­րո­նում Աստ­ված է, և մարդ­կա­յին բո­լոր մտադ­րու­թյուն­նե­րը պետք է ուղղ­ված լի­նեն Նրան։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը սո­վո­րեց­նում է, որ Աստ­ված բնակ­ վում է երկն­քում, բայց միև­նույն ժա­մա­նակ Նա կա­մե­նում է ա­մեն օր, ա­մեն վայրկ­յան մաս­նակ­ցու­թյուն ու­նե­նալ յու­րա­քանչ­յուր մար­դու կյան­քում։ Այ­սօր թույլ կտա՞ս Աստ­ծուն քայ­լել քեզ հետ։ Մինչ ո­րո­շում կա­յաց­նե­ լը խոր­հուրդ կհարց­նե՞ս Նրա­նից։ Նույ­նիսկ մեկ րո­պե հե­ռա­նա­լով Հի­սուս Քրիս­տո­սից, դու ան­ջա­տում ես թթված­նա­յին խո­ղո­վա­կը և չես կա­րո­ղա­ նում շնչել։ Ե­թե սո­վո­րես ա­մեն վայրկ­յան զգալ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նը, քեզ հա­մար հեշտ կլի­նի զգալ Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը նաև ցա­վի ժա­մա­նակ, երբ ար­ցունք­ նե­րը խան­գա­րում են տես­նել եր­կին­քը։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ։ Մինչ դուրս կգաս տա­նից, գրկի՛ր հա­րա­ զատ­նե­րիդ։ Օգ­նի՛ր տկա­րին, սփո­փի՛ր հու­սա­հատ­վա­ծին, լա­վա­տե­սո­րեն հաղ­թա­հա­րի՛ր այ­սօր­վա խնդիր­նե­րը։ Թող քո կյան­քում «արևել­քից մինչև արև­մուտք օրհն­յալ լի­նի Տի­րոջ ա­նու­նը»։

——————————————————————————————————————— 328

նոյեմբեր

Ա­ՌԱՆՑ ԽՐԱ­ՏԻ ՉԿԱ ԿՅԱՆՔ

8

«Ա­ռանց մար­գա­րեու­թյան ժո­ղո­վուր­դը կվայ­րե­նա­նա, բայց ով որ օ­րեն­քը պա­հի, ե­րա­նի՜ նրան» (Ա­ռա­կաց 29.18)։ Եբ­րա­յե­րեն «յազոն» բա­ռը կա­րե­լի է թարգ­մա­նել որ­պես «տե­սիլք, մար­ գա­րեու­թյուն»։ Աստ­վա­ծաշն­չում այն օգ­տա­գործ­վում է աստ­վա­ծա­յին հայտ­նու­թյու­նը կամ խրա­տը ցույց տա­լու հա­մար։ Այ­սինքն, հա­մարն ա­սում է, որ ա­ռանց Տի­րոջ խրատ­նե­րի ժո­ղո­վուր­դը դա­տա­պարտ­ված է պար­տու­ թյան և­ան­կում­նե­րի։ Գնե­լով որևէ կեն­ցա­ղա­յին տեխ­նի­կա, գրքույ­կում գտնում ես օգ­տա­գործ­ ման ցու­ցում­նե­րը։ Ե­թե ու­զում ես, որ սարքն աշ­խա­տի եր­կար և­ ան­խա­ փան, պետք է հետևես ցու­ցում­նե­րին։ Ե­թե ա­ռանց ցու­ցում­նե­րը կար­դա­լու պա­տա­հա­կա­նո­րեն միաց­նում ես սար­քը և ս­խալ­վում, ա­պա մնում ես և՛ ա­ռանց տեխ­նի­կա­յի, և՛ ա­ռանց գու­մա­րի. զուր վատ­նե­ցիր ժա­մա­նակդ և փ­չաց­րիր տրա­մադ­րու­թյունդ։ Մար­դը սարք չէ, նա անձ­նա­վո­րու­թյուն է։ Մար­դը չի ստեղծ­վել որևէ ար­ տադ­րա­մա­սում։ Նա Ա­րա­րիչ ու­նի, Ով տվել է հրա­հանգ­նե­րի մի գիրք, որ­ պես­զի մար­դը դառ­նա եր­ջա­նիկ, հա­ջո­ղակ ու լիար­ժեք ան­հա­տա­կա­նու­ թյուն։ Քիչ չեն մար­դիկ, ով­քեր ի­րենց դժբախտ են հա­մա­րում։ Նրանք չեն կա­րո­ղա­նում հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ կա­ռու­ցել, հայտն­վում են ֆի­նան­սա­կան ճգնա­ժա­մի մեջ, խնդիր­ներ են ու­նե­նում աշ­խա­տա­վայ­րում, տա­նը, ա­մե­ նուր. և­ այդ ա­մե­նը միայն այն պատ­ճա­ռով, որ ա­մենևին չեն մտա­ծում աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րի մա­սին։ Նրանք ապ­րում են ինչ­պես պա­տա­հի, և հույս ու­նեն, որ ի­րենց կյան­քում ա­մեն ինչ լավ կլի­նի։ Դու կա­րող ես գու­մար վաս­տա­կել, փառ­քի ար­ժա­նա­նալ, իշ­խա­նու­թյան հաս­նել, բայց կյան­քը չի լի­նի լիար­ժեք, այն­պի­սին, ինչ­պի­սին Աստ­ված է մտա­ծել։ Ին­չո՞ւ է մար­դու հա­մար այդ­քան դժվար հետևել Ա­րար­չի խրատ­նե­րին։ Իր իսկ բնու­թյան պատ­ճա­ռով։ Դեռ ման­կուց մար­դը փոր­ձում է ան­կախ ապ­րել։ Նա բաց է թող­նում հոր ձեռ­քը, ու­զում է ու­տել ա­ռանց մոր օգ­նու­ թյան, ճչում է․ «Ես ինքս»։ Չ­նա­յած բո­լոր ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րին, կապ­տուկ­ նե­րին ու քերծ­վածք­նե­րին, մենք մեր ամ­բողջ կյան­քի ըն­թաց­քում պահ­պա­ նում ենք ան­կախ լի­նե­լու հո­գին։ Աստ­վա­ծա­յին խրատ­նե­րը մեր­ժե­լու հետևանք­ներն ա­վե­լի ծանր և­ող­բեր­ գա­կան են, քան տաք ար­դու­կից ստա­ցած այր­վածք­նե­րը, երբ մայ­րիկն ար­ գե­լում էր ձեռք տալ։ Դրանք կո­րուստ­ներ են, ան­հա­ջո­ղու­թյուն­ներ, հու­սա­ հա­տու­թյուն, ու­նայ­նու­թյուն և նույ­նիսկ մահ։ Աստ­ված ու­զում է, որ դու եր­ջա­նիկ լի­նես։ Քեզ հա­մար նա­խա­տես­ված Նրա ծրա­գի­րը հրա­շա­լի է։ Նույ­նիսկ, ե­թե այս պա­հին քո կյանքն ան­տա­նե­ լիո­րեն դժվար է, այդ ծրա­գի­րը գո­յու­թյուն ու­նի։ Մինչ տա­նից դուրս կգաս, մի պահ կա՛նգ առ այ­սօր­վա հա­մա­րը հի­շե­լու հա­մար․ «Ա­ռանց մար­գա­րեու­ թյան ժո­ղո­վուր­դը կվայ­րե­նա­նա, բայց ով որ օ­րեն­քը պա­հի, ե­րա­նի՜ նրան»։

——————————————————————————————————————— 329

9 ԱՅՆ Ա­ՄԵ­ՆԸ, ԻՆՉ Ա­ՆՈՒՄ Է ԱՍՏ­ՎԱԾ

նոյեմբեր

«Փառք և գե­ղեց­կու­թյուն են նրա գոր­ծե­րը, և նրա ար­դա­րու­թյու­նը մնում է հա­վիտ­յան» (­Սաղ­մոս 111.3)։ Աստ­ծո ո՞ր գոր­ծե­րի մա­սին է խո­սում սաղ­մո­սեր­գուն այս հա­մա­րում։ Հա­ մա­տեքս­տից կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ խոսքն ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան և փր­ կագն­ման մա­սին է։ Աստ­ծո գոր­ծե­րը Նրա գո­յու­թյան հա­մո­զիչ ա­պա­ցույցն են։ Ոչ ոք չի կա­ րող պնդել, որ քա­րերն ինք­նու­րույն են դա­սա­վոր­վել, և ս­տաց­վել է Վեր­սա­լի պա­լա­տը։ Բո­լո­րին հաս­կա­նա­լի է, որ դա ճար­տա­րա­պե­տի աշ­խա­տանքն է։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ, օ­րի­նակ, մարդ­կա­յին մար­մինն իր ողջ բար­դու­թյամբ և զար­մա­նահ­րաշ կա­ռուց­ված­քով ա­ռա­ջա­ցել է գոր­ծոն­նե­րի պա­տա­հա­կան հա­մադ­րու­թյան արդ­յուն­քում։ Շի­նու­թյու­նը վկա­յում է ճար­տա­րա­պե­տի գո­յու­թյան մա­սին, տիե­զեր­քը վկա­յում է, որ գո­յու­թյուն ու­նի Ա­րա­րիչ։ Մենք պա­տա­հա­կա­նու­թյուն չենք։ Մենք գի­տենք, թե ինչ­պես ենք հայտն­վել այս աշ­խար­հում և, հետևա­բար, գի­տենք, թե ին­չումն է մեր գո­յու­թյան ի­մաս­տը։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը սո­վո­րեց­նում է, որ երբ երկ­րի և բո­լոր կեն­դա­նի էակ­նե­ րի ա­րա­րումն ա­վարտ­վել էր, ե­կավ թշնա­մին և կոր­ծա­նեց կա­տա­րե­լու­թյու­ նը։ Մեղ­քը ստեղծ­ված էա­կին մատ­նեց ինք­նա­կոր­ծան­ման։ Մար­դը տկա­րա­ ցավ և հե­տըն­թաց ապ­րեց, կլան­վեց սե­փա­կան ե­սա­սի­րու­թյամբ, և մար­դու պատ­ճա­ռով բնու­թյու­նը նույն­պես կորց­րեց իր կա­տա­րե­լու­թյու­նը։ Այդ ժա­մա­նակ Աստ­ված ցու­ցա­բե­րեց Իր ո­ղոր­մու­թյու­նը։ Ոչ ոք կորս­տի մատն­ված չէ՝ չնա­յած Աստ­ծո ծրագ­րե­րը կոր­ծա­նե­լու թշնա­մու ջան­քե­րին։ Փր­կու­թյան ծրա­գիրն աշ­խար­հի կա­տա­րե­լու­թյան վե­րա­կանգն­ման ծրա­ գիր է։ Դա նման է, երբ նկա­րի­չը վե­րա­կանգ­նում է վան­դալ­նե­րի կող­մից վնաս­ված իր նկա­րը։ Այ­սօր Աստ­ված նստած է երկ­նա­յին գա­հին։ Նա մշտա­պես վե­րահս­կում է տիե­զեր­քում տե­ղի ու­նե­ցող ա­մեն բան։ Ո­չինչ տե­ղի չի ու­նե­նում Նրա կամ­ քին հա­կա­ռակ, չնա­յած մեզ եր­բեմն թվում է, թե թշնա­մին հաղ­թում է։ Սաղ­մո­սեր­գուի հա­մար Աստ­ծո ար­դա­րու­թյու­նը երկ­նա­յին գա­հի հիմքն է, որ­տե­ղից Նա ղե­կա­վա­րում է Իր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը։ Տե­րը հա­գել է Իր փառ­քը և մե­ծու­թյու­նը, Նա սուրբ է և­ո­ղոր­մած։ Նրա գոր­ծե­րը սքան­չե­լի են ու զար­մա­նահ­րաշ, ո­չինչ անհ­նար չէ Նրա հա­մար։ Կար­ծում ես, թե այ­սօր­վա խնդիրն ան­լու­ծե­լի՞ է։ Նա­յի՛ր Աստ­ծո ձեռ­քի գոր­ծե­րին։ Դրանք սքան­չե­լի են և կա­րող են դառ­նալ քո պատ­մու­թյան մի մա­սը, ե­թե դու ման­կան վստա­հու­թյամբ դի­մես Նրան։ Կ­յանքդ հիա­նա­լի կլի­նի, ո­րով­հետև «փառք և գե­ղեց­կու­թյուն են նրա գոր­ծե­րը, և նրա ար­դա­ րու­թյու­նը մնում է հա­վիտ­յան»։

——————————————————————————————————————— 330

ԱՄ­ՐՈ­ՑԻՑ Ա­ՆԱ­ՌԻԿ

նոյեմբեր

10

«Վի­րա­վոր­ված եղ­բայ­րը ա­մուր քա­ղա­քից պինդ է, և վե­ճե­րը բեր­դի նի­գե­րին են նման» (Ա­ռա­կաց 18.19)։ Իս­կա­պես, թերևս ա­վե­լի հեշտ է գրա­վել ա­նա­ռիկ քա­ղա­քը, քան վե­րա­ կանգ­նել հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը մե­կի հետ, ում վի­րա­վո­րել ես. նրա սիր­տը հի­մա կողպ­ված է վի­րա­վո­րան­քի նի­գե­րով։ Կ­յան­քը կա­րող է հեշտ լի­նել, իսկ մենք` մար­դիկս, բար­դաց­նում ենք այն։ Մի ցու­ցակ կազ­միր՝ բաղ­կա­ցած այն քսան վի­ճա­բա­նու­թյուն­նե­րից ու տա­ րա­ձայ­նու­թյուն­նե­րից, ո­րոնք վեր­ջերս տե­ղի են ու­նե­ցել ըն­կեր­նե­րիդ, հա­ րա­զատ­նե­րիդ, գոր­ծըն­կեր­նե­րիդ հետ, և կ­տես­նես, որ դրան­ցից շա­տե­ րից կա­րե­լի էր խու­սա­փել։ Աստ­ված խոր­հուրդ է տա­լիս չվի­ճել ա­մեն մի ման­րու­քի հա­մար, չկոր­ծա­նել մարդ­կանց հետ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը՝ բար­կու­թյան պա­հին ար­տա­բե­րե­լով վի­րա­վո­րա­կան խոս­քեր։ Տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում կա­ռուց­ված հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կա­րե­լի է կոր­ծա­նել մի քա­ նի րո­պեում, իսկ դրանց վե­րա­կանգն­ման հա­մար կրկին տա­րի­ներ են անհ­ րա­ժեշտ։ Սկ­սի՛ր վե­րահս­կել միտքդ, սիրտդ, լե­զուդ, և շու­տով կտես­նես, որ ա­վե­լի եր­ջա­նիկ ես դար­ձել։ Ե­թե ու­շադ­րու­թյուն չդարձ­նենք Ա­ռա­կաց գրքի հա­մա­տեքս­տին, ա­պա այն կա­րե­լի է ըն­դու­նել որ­պես վար­քագ­ծի բա­րո­յա­կան մի օ­րենս­գիրք։ Սա­ կայն ա­վե­լի ման­րակր­կիտ ու­սում­նա­սի­րու­թյան դեպ­քում մենք տես­նում ենք, որ նրա­նում գրված ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը բնու­թագ­րում են ի­մաս­ տուն մարդ­կանց կյան­քը։ Սո­ղո­մո­նի կող­մից գրված կյան­քի սկզբունք­նե­րը նա­խա­տես­ված չեն ստի­ պո­ղա­բար դրանց հետևե­լու հա­մար։ Աստ­վա­ծաշն­չում չկա հար­կադ­րանք։ Փր­կու­թյան լու­րին հա­ջոր­դող երկ­րորդ կարևո­րա­գույն թե­ման ա­զա­տու­ թյան և քո կա­տա­րած ընտ­րու­թյան հա­մար պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրե­ լու գա­ղա­փարն է։ Քրիս­տո­սով դու անհ­րա­ժեշտ զո­րու­թյուն կգտնես, որ­ պես­զի կա­մո­վին հետևես այն սկզբունք­նե­րին, որ Նա կսեր­մա­նի սրտումդ։ Դու ա­զատ ես։ Ընտ­րու­թյու­նը քոնն է։ Ի­մաս­տուն կյան­քը, ո­րի մա­սին խոս­վում է Ա­ռա­կաց գրքում, բնա­կան արդ­յունքն է այն ա­մե­նի, ինչ տե­ղի է ու­նե­նում ներ­սումդ։ Երբ ըն­դու­նում ես քո սահ­մա­նա­փակ լի­նե­լը, ո­րը բնո­րոշ է յու­րա­քանչ­յուր ստեղծ­ված էա­կի, և խո­նար­հու­թյամբ ջա­նում ես ճա­նա­չել Աստ­ծուն և ու­սում­նա­սի­րել Նրա Խոս­ քը, եր­ջան­կու­թյուն ես գտնում։ Այ­սօր­վա օ­րը դարձ­րո՛ւ ի­մաս­տուն ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու օր։ Վե­րահս­ կի՛ր միտքդ և սիրտդ, հետևի՛ր խոս­քե­րիդ։ Մի՛ վի­րա­վո­րիր մարդ­կանց, ցավ մի՛ պատ­ճա­ռիր նրանց։ Բայց, ե­թե, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, սայ­թա­քել ես ու ըն­կել, պինդ բռնի՛ր Հի­սու­սի ձեռ­քից և բարձ­րա­ցի՛ր, շա­րու­նա­կի՛ր ա­ռաջ գնալ։ Վերջ­նա­կան պար­տու­թյուն է կրում միայն նա, ով դա­դա­րում է պայ­ քա­րել։ Գնա­հա­տի՛ր ըն­կեր­նե­րիդ, մի՛ կորց­րու նրանց ան­հե­թեթ տա­րա­ձայ­ նու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով, և հի­շի՛ր, որ «վի­րա­վոր­ված եղ­բայ­րը ա­մուր քա­ ղա­քից պինդ է, և վե­ճե­րը բեր­դի նի­գե­րին են նման»։ ——————————————————————————————————————— 331

նոյեմբեր

11

ՈՉ ՄԻԱՅ­ՆԱԿ

«Տի­րոջն է փրկու­թյու­նը, քո ժո­ղովր­դի վրա լի­նի քո օրհ­նու­թյու­նը» (­Սաղ­մոս 3.8)։ Գի­շեր­վա ժա­մը եր­կու­սին զբո­սա­վա­րը արթ­նաց­րեց խմբին։ Ան­սո­վոր օր էր սպաս­վում։ Մի քա­նի շա­բաթ պատ­րաստ­վում էի այդ օր­վան։ Սի­նա լե­ռը բարձ­րա­նա­լու իմ ե­րա­զանքն ուր որ է ի­րա­կա­նու­թյուն պետք է դառ­նար։ Ես ե­րի­տա­սարդ էի և կար­ծում էի, թե ինձ հա­մար ան­կա­րե­լի ո­չինչ չկա։ Մենք հա­վաք­վե­ցինք լե­ռան ստո­րո­տին։ Չ­նա­յած հուն­վար­յան ցուրտ լու­ սա­բա­ցին, այն­տեղ աշ­խու­ժու­թյուն էր տի­րում։ Բեդ­վին­ներն ա­ռա­ջար­կում էին տա­սը դո­լա­րով ուղտ վար­ձա­կա­լել։ «Ին­չի՞ հա­մար, - մտա­ծե­ցի ես։ - Ես բա­վա­կա­նա­չափ ա­ռողջ եմ և դի­մաց­կուն, որ­պես­զի ինք­նու­րույն բարձ­րա­ նամ լե­ռան գա­գա­թը»։ Սա­կայն մի ժամ հե­տո ստիպ­ված էի ըն­դու­նել, որ ես շատ ինք­նավս­տահ էի և չեմ կա­րո­ղա­նում ոտ­քով անց­նել ողջ ճա­նա­պար­ հը։ Սկզ­բում ա­մեն ինչ լավ էր։ Ուղ­տե­րը բարձ­րա­նում էին ո­լո­րապ­տույտ ա­րա­հե­տով, իսկ ես բարձ­րա­ցա ու­ղիղ ճա­նա­պար­հով՝ փոր­ձե­լով կրճա­տել ճա­նա­պարհս, և խմ­բից ա­ռաջ ան­ցա։ Սա­կայն ո­րոշ ժա­մա­նակ անց զգա­ ցի, որ հոգ­նում եմ։ Վեր նա­յե­ցի։ Լե­ռան ուր­վա­գի­ծը հստա­կո­րեն ար­տա­ցոլ­ վում էր լուս­նի լույ­սով ո­ղող­ված երկն­քում։ Նպա­տակն ար­դեն ան­հա­սա­նե­լի էր թվում։ Ուղ­տե­րը բարձ­րա­նում էին մե­կը մյու­սի հետևից` ա­ռաջ անց­նե­լով ին­ձա­նից։ Ես նա­խան­ձե­լի վի­ճա­կում չէի, սա­կայն չէի ու­զում օգ­նու­թյուն խնդրել։ Վեր­ջին ջան­քերս չխնա­յե­լով՝ վեր էի մագլ­ցում, հրա­ժար­վե­լով ըն­դու­նել պար­տու­թյունս։ Ես պետք է գա­գա­թին հաս­նեի, չէ՞ որ հոգևոր ա­ռաջ­նորդ էի։ Ես պայ­քա­րում էի, ջանք չէի խնա­յում, փոր­ձում էի միայ­նակ հաղ­թա­հա­ րել, բայց ա­պարդ­յուն։ Ի վեր­ջո, շնչակ­տուր և­ ու­ժաս­պառ, ես ա­մո­թա­հար ու խո­նար­հու­թյամբ ուղ­տին նստե­լով՝ շա­րու­նա­կե­ցի ճա­նա­պարհս։ Սի­նա լե­ռան գա­գա­թից ա­կա­նա­տես ե­ղա արևա­ծա­գին։ Դա իմ ա­մե­նա­ վառ ու հիաս­քանչ հի­շո­ղու­թյուն­նե­րից մեկն է։ Ես կանգ­նած էի այն­տեղ, ուր Աստ­ված քա­րե տախ­տակ­նե­րի վրա գրեց Իր հա­վեր­ժա­կան օ­րեն­քը։ Կ­յան­ քում բազ­միցս փոր­ձել եմ ինք­նու­րույն ապ­րել այդ օ­րեն­քի սկզբունք­նե­րի հա­մա­ձայն։ Բայց որ­քան ա­վե­լի շատ ջան­քեր էի գոր­ծադ­րում, այն­քան ա­վե­ լի պար­զո­րոշ էի տես­նում, թե որ­քան հե­ռու եմ կա­տա­րե­լու­թյու­նից։ Այս­պես շա­րու­նակ­վեց մինչ այն պա­հը, երբ մի ան­գամ, ու­ժաս­պառ ու ա­նօգ­նա­կան, հաս­կա­ցա, որ ան­կա­րող եմ հաս­նել նպա­տա­կիս ա­ռանց Հի­սուս Քրիս­տո­ սի՝ իմ հա­վի­տե­նա­կան ու հրա­շա­լի Տի­րոջ օգ­նու­թյան։ Պետք էր միայն թույլ տալ Նրան ա­ռաջ­նոր­դել ինձ։ Ա­ռանց Հի­սուս Քրիս­տո­սի քրիս­տո­նեու­թյուն չկա։ Ա­ռանց Նրա չկա կյանք, ար­դա­րու­թյուն ու եր­ջան­կու­թյուն։ Մարդ­կա­յին ջան­քե­րը, ինք­նա­կար­գա­պա­հու­թյու­նը, ինք­նա­տի­րա­պե­ տու­մը. այս ա­մենն ան­կա­յուն ու ան­հու­սա­լի մի­ջոց­ներ են։ Միայն Տի­րոջն է փրկու­թյու­նը, և Նրա ժո­ղովր­դի վրա՝ Նրա օրհ­նու­թյու­նը։ ——————————————————————————————————————— 332

նոյեմբեր

12 Ա­ՌԱՆՑ ՊԱՏ­ՃԱ­ՌԻ ՄԻ՛ ՎԻ­ՃԻՐ

«Մար­դի հետ զուր տե­ղը մի վի­ճիր, ե­թե նա քեզ չա­րու­թյուն չի ա­րել» (Ա­ռա­կաց 3.30)։ Առ­յու­ծը հան­գիստ քնած էր, երբ հան­կարծ նրան մո­տե­ցավ բո­րե­նին և­ ա­սաց․ «Վախ­կո՛տ առ­յուծ, վե՛ր կաց։ Դու քեզ կեն­դա­նի­նե­րի թա­գա­վոր ես հա­մա­րում, բայց խու­սա­փում ու վա­խե­նում ես ին­ձա­նից։ Կռ­վի՛ր ինձ հետ, վախ­կոտ»։ Առ­յու­ծը բա­ցեց աչ­քերն ու պա­տաս­խա­նեց․ «Ե­թե ես կռվեմ քեզ հետ, և դու հաղ­թես, ին­չը բա­ցար­ձա­կա­պես ան­հա­վա­նա­կան է, վա­ղը բո­ լո­րը կա­սեն, որ բո­րե­նին հաղ­թել է առ­յու­ծին։ Ե­թե ես հաղ­թեմ, և­ այդ­պես էլ կլի­նի, ոչ ոք ո­չինչ չի ա­սի, քա­նի որ դա զար­մա­նա­լի չէ։ Սա­կայն ա­մե­նա­ վատն այն է, որ ին­ձա­նից բո­րե­նու հոտ կգա»։ Զ­վար­ճա­լի ա­ռակն ար­տա­հայ­տում է Սո­ղո­մո­նի խրա­տը. զուր տե­ղը մի՛ վի­ճիր։ Ո՞րն է ա­մեն ման­րու­քի հա­մար վի­ճե­լու ի­մաս­տը։ Ա­մեն տա­րի հար­ յու­րա­վոր մար­դիկ են մա­հա­նում միայն նրա հա­մար, որ ինչ-որ մե­կը չի կա­ րո­ղա­ցել «կուլ տալ» վի­րա­վո­րան­քը։ Եր­կու վա­րորդ կա­տա­ղա­բար վի­ճում են, թե ի­րեն­ցից ով է խախ­տել ճա­նա­պար­հա­յին երթևե­կու­թյան կա­նոն­ նե­րը։ Նրան­ցից մե­կը բար­կա­ցած վերց­նում է ձեռ­քի տակ ե­ղած փայ­տը և հար­վա­ծում է մյու­սին։ Մե­կին հու­ղար­կա­վո­րում են, մյու­սին՝ բան­տար­կում։ Կա­րե­լի՞ է արդ­յոք խու­սա­փել այս­պի­սի ա­նի­մաստ ող­բեր­գու­թյուն­նե­րից։ Ին­չո՞ւ է տա­րա­ձայ­նու­թյու­նը վե­րած­վում ոչ թե կյան­քի, այլ մահ­վան ել­քով վի­ճա­բա­նու­թյան։ Ե­թե վեր­հի­շես վե­ճերդ, կնկա­տես, որ շատ դեպ­քե­րում չար­ժեր վի­ճել տվյալ խնդրի շուրջ։ Բայց, ե­թե ես խու­սա­փեմ վե­ճե­րից, դրա­նից չե՞ն օգտ­վի արդ­յոք մյուս­նե­ րը։ Հնա­րա­վոր է, սա­կայն Աստ­վա­ծա­շուն­չը խոր­հուրդ է տա­լիս խու­սա­փել ան­տե­ղի վե­ճե­րից։ Երբ խոս­քը սկզբուն­քա­յին հար­ցե­րի մա­սին է, անհ­րա­ ժեշտ է պաշտ­պա­նել ճշմար­տու­թյու­նը։ Ի­մաս­տու­թյունն այն է, որ կա­րո­ղա­նանք հաս­կա­նալ, թե որ­քան է կարևոր այս կամ այն հար­ցը։ Ո­մանք կար­ծում են, որ ճիշտ է վի­ճե­լը, ե­թե ավ­տո­բու­ սում ինչ-որ մե­կը տրո­րել է ոտքդ։ Իսկ ե­թե ցե­րե­կը չես կա­րո­ղա­նում քնել հարևա­նի տան վե­րա­նո­րոգ­ման պատ­ճա­ռով, ա­պա կա­րե­լի է միան­գա­մից վի­րա­վո­րել նրանց։ Ե­թե քեզ վի­րա­վո­րել են, ա­ռանց աչք թար­թե­լու պետք է անց­նել ձեռ­նա­մար­տի։ Ե­թե ա­մեն օր զրու­ցում ես Աստ­ծո հետ և խոր­հում Նրա Խոս­քի շուրջ, ա­պա Տե­րը կբա­ցի աչ­քերդ և միտքդ, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նաս կարևո­րը անն­շա­նից տար­բե­րել։ Թող մարդ­կանց հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներդ կա­ռու­ցո­ղա­կան լի­նեն։ Ձե՛ռք մեկ­նիր կա­րի­քա­վո­րին, քա­ջա­լե­րի՛ր հու­սա­հատ­վա­ծին, նրբան­կա՛տ ե­ղիր վշտա­ցած­նե­րի հան­դեպ։ Սկ­սի՛ր ա­մե­նա­հա­րա­զատ մարդ­կան­ցից։ Ապ­րի՛ր մարդ­կանց հետ և «մար­դի հետ զուր տե­ղը մի վի­ճիր, ե­թե նա քեզ չա­րու­ թյուն չի ա­րել»։

——————————————————————————————————————— 333

նոյեմբեր

13 Շ­ՆՈՐ­ՀԱ­ԿԱ՛Լ Ե­ՂԻՐ ԱՍՏ­ԾՈՒՆ

«Ես շատ գո­հա­նամ Տե­րիցն իմ բե­րա­նով, և շա­տե­րի մեջ օրհ­նեմ նրան» (­Սաղ­մոս 109.30)։ Բժշ­կա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րը հաս­տա­տում են, որ գո­հու­նա­կու­թյան զգա­ցու­մը նպաս­տում է օր­գա­նիզ­մում էն­դոր­ֆի­նի մա­կար­դա­կի բարձ­րաց­ մա­նը, որն էլ իր հեր­թին լա­վա­գույն կեր­պով նպաս­տում է մար­դու ի­մու­նա­ յին հա­մա­կար­գի աշ­խա­տան­քին։ Գո­հու­նա­կու­թյու­նը ոչ միայն Աստ­ծո փա­ ռա­բա­նու­թյունն է, այն նաև օրհ­նու­թյուն է քեզ հա­մար։ Երբ շնոր­հա­կա­լու­թյուն ես հայտ­նում Աստ­ծուն նոր օր­վա հա­մար, մտքիդ և սր­տիդ առջև բաց­վում է կյան­քի նոր ձևա­չափ։ Շ­նոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­ նե­լով, դու սկսում ես բաց­ված դռներ տես­նել այն­տեղ, ուր մինչ այդ խուլ պա­տեր էին։ Ջ­րա­ռատ գե­տե­րի վրա կա­մուրջ­ներ են հայտն­վում։ Հո­գե­բան­ ներն այս ա­մենն ան­վա­նում են կյան­քի հան­դեպ վե­րա­բեր­մուն­քի փո­փո­ խու­թյուն։ Պարզ ու ջինջ օ­րե­րին աշ­խա­տան­քի գնա­լիս տես­նում եմ ծա­գող արևը։ Փա­ռա­հեղ ու պայ­ծառ՝ այն ար­տա­ցոլ­վում է տան մո­տա­կա լճի ջրե­րում։ Սիրտս լցվում է ե­րախ­տա­գի­տու­թյամբ, որ ես ապ­րում եմ։ Ա­մե­նա­գե­ղե­ցիկ լու­սա­բաց­նե­րը տե­սել եմ Բրա­զի­լիա­յում, որ­տեղ հի­մա ապ­րում եմ, և­ աֆ­ րիկ­յան սա­վան­նա­յում։ Ու­զում եմ բա­ցա­կան­չել․ «Տե՜ր, շնոր­հա­կալ եմ այս գե­ղեց­կու­թյան հա­մար»։ Շ­նոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նե­լը ներ­գոր­ծում է քեզ վրա այն­պես, ինչ­պես լա­վա­տե­սու­թյու­նը, ո­րի շնոր­հիվ կա­րո­ղա­նում ես հաղ­թա­հա­րել ցան­կա­ցած խո­չըն­դոտ։ Այ­սօր­վա օ­րը սկսի՛ր Տի­րոջ փա­ռա­բա­նու­թյամբ։ Ա­սա՛ այն ա­մե­նը, ինչ ստա­ցել ես Նրա­նից։ Նույ­նիսկ, ե­թե այս պա­հին դժվա­րու­թյուն­ներ ու­նես կյան­քում, ե­թե ցա­վում է սիրտդ, ե­թե թվում է, թե ո­չինչ չկա Աստ­ծուն շնոր­ հա­կա­լու­թյուն հայտ­նե­լու հա­մար, փոր­ձի՛ր փա­ռա­բա­նել Նրան։ Մար­դու մեջ անհ­րա­ժեշտ է զար­գաց­նել գո­հու­նա­կու­թյան զգա­ցում։ Վա­ տա­տե­սու­թյու­նը նման է քաղց­կե­ղի, վա­րա­կում է մի բջի­ջը և տա­րած­վում՝ կլա­նե­լով ողջ մար­մի­նը։ Վա­տա­տե­սու­թյամբ վա­րակ­ված սիր­տը հո­գե­վար­ քի մեջ է ապ­րում։ Սե­փա­կան ան­ձի հան­դեպ խղճա­հա­րու­թյունն այն­քան ա­մուր է պա­րու­րում մար­դուն, որ այդ քո­ղի մի­ջով արևի լույսն ան­գամ չի կա­րող ներ­թա­փան­ցել։ Դա­վիթն այս սաղ­մո­սը գրել է հե­տապն­դող­նե­րից ա­զատ­վե­լուց ան­մի­ ջա­պես հե­տո։ Նա ա­զատ­վեց ի­րեն ուղղ­ված բո­լոր ա­նար­դա­րա­ցի մե­ղադ­ րանք­նե­րից։ Այդ ա­մե­նից հե­տո Դա­վի­թը շտա­պեց տա­ճար, որ­պես­զի բազ­ մու­թյան մեջ օրհ­նի Տի­րո­ջը։ Թող գո­հու­նա­կու­թյան հո­գին մշտա­պես ապ­րի սրտումդ։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Տի­րո­ջը, ո­րով­հետև Նա հզոր է։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Նրան, քա­նի որ ապ­րում ես. դա նշա­նա­կում է, որ ո­չինչ կո­րած չէ, ա­մեն ինչ հնա­րա­վոր է։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Նրան նույ­նիսկ այն ժա­մա­նակ, երբ ա­մեն ինչ քեզ հա­կա­ռակ է։ Մի՛ դա­դա­ րիր կրկնել․ «Ես շատ գո­հա­նամ Տե­րիցն իմ բե­րա­նով, և շա­տե­րի մեջ օրհ­ նեմ նրան»։ ——————————————————————————————————————— 334

նոյեմբեր

ԸՆ­ԴՈՒ­ՆԻ՛Ր ՀԱՆ­ԴԻ­ՄԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

14

«Հան­դի­մա­նու­թյու­նը ա­վե­լի է ազ­դում խո­հե­մին, քան թե հար­յուր հար­վա­ծը՝ հի­մա­րին» (Ա­ռա­կաց 17.10)։ Մով­սե­սի մի­ջո­ցով տրված օ­րեն­քի հա­մա­ձայն, հան­ցա­վո­րին կա­րե­լի էր ծե­ծի են­ թար­կել, սա­կայն ար­գել­ված էր քա­ռա­սու­նից ա­վել հար­ված տալ նրան (Երկ­րորդ Օ­րի­ նաց 25.2,3)։ Ուս­տի ակն­հայտ է, որ այս հա­մա­րում Սո­ղո­մո­նը չա­փա­զան­ցեց­նում է՝ ընդգ­ծե­լով, որ հի­մա­րին խելք սո­վո­րեց­նե­լու ջան­քե­րը հա­ջո­ղու­թյամբ չեն պսակ­վի։ Եբ­րա­յե­րե­նում ե­րեք բառ կա հի­մար մար­դուն նկա­րագ­րե­լու հա­մար։ «Կեսիլ» նշա­նա­կում է բթա­միտ, տխմար, ան­միտ. այն­պի­սի մե­կը, ում ան­կա­րե­լի է խելք սո­վո­րեց­նել; «էվիիլ» բա­ռը նկա­րագ­րում է բա­րո­յա­կան սան­ձար­ձա­կու­թյուն, ո­րը նույն­պես անմ­տու­թյան ա­պա­ցույց է, և «նաբալ» բա­ռը, ո­րը նշա­նա­կում է հա­մառ, չհա­մոզ­վող, այ­սինքն մե­կը, ով անմ­տո­րեն ի­րենն է պնդում։ Ակն­հայտ է, որ ան­միտ մար­դուն ո­րոշ չա­փով բնո­րոշ են այս բո­լոր թե­րու­թյուն­նե­րը։ Սա­կայն այ­սօր­վա հա­մա­րում խոս­քը ա­ռա­ջին տե­սա­կի ան­միտ մարդ­կանց մա­սին է, ով­քեր չեն ցան­ կա­նում խրատ­վել։ Նրանք շա­րու­նա­կում են վար­վել ա­ռաջ­վա պես, նույ­նիսկ այն դեպ­քում, երբ ի­րենք էլ հաս­կա­նում են, որ ա­մեն ինչ վատ ա­վարտ է ու­նե­նա­լու։ Անգ­լիա­ցի բա­նաս­տեղծ Վիլ­յամ Հեն­լին իր «Անն­վաճ» հայտ­նի բա­նաս­տեղ­ծու­ թյան մեջ գրում է․ «Ես եմ տե­րը իմ բախ­տի, նա­վա­պե­տը իմ հո­գու»։ Որ­քա­նո՞վ է սա ճշմա­րիտ։ Սա­տա­նան ա­սաց Ե­վա­յին․ «Աստ­ծո պես կլի­նեք»։ Եվ մարդ­կու­ թյու­նը մեր օ­րե­րում կար­ծես հա­վա­տում է դրան։ Ան­թիվ քա­նա­կու­թյամբ հոդ­ված­ ներ են գրվում այն մա­սին, որ մար­դու ներ­սում գո­յու­թյուն ու­նի թաքն­ված մի ուժ, գաղտ­նի է­ներ­գիա, պետք է պար­զա­պես դուրս հա­նել այն, և դու կա­րող ես ա­նել այն ա­մե­նը, ինչ ու­զում ես։ Սա­կայն Հի­սուսն ա­սաց․ «Ա­ռանց ինձ չեք կա­րող ո­չինչ ա­նել» (­Հով­հան­նես 15.5)։ Այ­սօր­վա տեքս­տը ցույց է տա­լիս, որ վտան­գա­վոր է ամ­բար­տա­վան ու հան­ դուգն լի­նել և չհ­նա­զանդ­վել աստ­վա­ծա­յին խոր­հուրդ­նե­րին։ Գա­լիս է մի պահ, երբ մար­դը խստաց­նում է սիր­տը։ Ար­դեն ոչ մի բան, նույ­նիսկ դա­ժան հար­ված­նե­րը չեն կա­րող հետ դարձ­նել նրան սխալ ճա­նա­պար­հից։ Հռո­մեա­ցի պատ­միչ Քվին­տոս Կուր­տիոս Ռու­փո­սը գրում է, որ լավ նժույ­գը հնա­ զանդ­վում է նույ­նիսկ ձիա­վո­րի ստվե­րին։ Սա­կայն մար­դիկ, ում մա­սին գրում է Սո­ղո­մո­նը, ի­րենց անհ­նա­զան­դու­թյան պատ­ճա­ռով կեն­դա­նի­նե­րից ան­միտ են դար­ձել։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը նույն­պես գրում է այս­պի­սի մարդ­կանց մա­սին․ «…նա գո­ռո­զա­ցած է, ո­չինչ չի­մա­նա­լով, այլ ախ­տա­ցած է վի­ճա­բա­նու­թյուն­նե­րի՝ և խոս­ քե­րով հա­կա­ռա­կե­լու հա­մար, որ նրա­նից լի­նում է նա­խանձ, կռիվ, հայ­հո­յու­թյուն, չար կար­ծիք­ներ։ Դա­տարկ վե­ճեր այն­պի­սի մարդ­կանց, որ մտքով ա­պա­կան­ված և ճշ­մար­տու­թյու­նից հե­ռա­ցած են, որ աստ­վա­ծա­պաշ­տու­թյու­նը շա­հա­վա­ճա­ռու­ թյուն են հա­մա­րում» (Ա Տիմոթեոսո­թեոս 6.4,5)։ Հնա­զանդ­վի՛ր Աստ­ծո խոս­քին, հատ­կա­պես, ե­թե այն հան­դի­մա­նում է քեզ։ Այ­ սօր­վա օ­րը դարձ­րու հնա­զան­դու­թյան օր։ Կի­րա­ռի՛ր աստ­վա­ծա­յին հա­ջո­ղու­թյան բա­նաձևը։ Այն գոր­ծում է բո­լոր հան­գա­մանք­նե­րում։ Քո առջև նոր օր է և նոր ա­ռա­ջադ­րանք­ներ։ Լու­ծի՛ր այդ ա­մե­նը Աստ­ծո օգ­նու­ թյամբ և հի­շի՛ր, որ «հան­դի­մա­նու­թյու­նը ա­վե­լի է ազ­դում խո­հե­մին, քան թե հար­ յուր հար­վա­ծը՝ հի­մա­րին»։ ——————————————————————————————————————— 335

նոյեմբեր

15

ԻՄ ԱՍ­ՊԱ­ՐԸ

«Բայց դու, Տեր, իմ աս­պարն ես, իմ փառ­քը և­ իմ գլու­խը բարձ­րաց­ նո­ղը» (­Սաղ­մոս 3.3)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը հաս­կա­նա­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ է ի­մա­նալ, թե ինչ­ պի­սի հան­գա­մանք­նե­րում է Դա­վի­թը գրել այս սաղ­մո­սը։ Նա փախ­չում էր թշնա­մի­նե­րից, ո­րոնց գլխա­վո­րում էր ոչ այլ ոք, քան իր հա­րա­զատ որ­ դին՝ Ա­բի­սո­ղո­մը։ Ո­տա­բո­բիկ, գլու­խը ծած­կած և դառ­նա­գին լա­լով, Դա­վի­ թը բարձ­րա­նում էր Ձի­թեն­յաց սա­րը։ Նա ցավ էր ապ­րում ոչ միայն նո­րից հե­տապնդ­վե­լու և վ­տանգ­ված թա­գա­վո­րու­թյան հա­մար։ Դա­վի­թի հա­մար ա­մե­նա­մեծ ող­բեր­գու­թյունն այն էր, որ իր հա­րա­զատ որ­դին նենգ ու իշ­խա­ նա­սեր դա­վա­ճան էր։ Ի՞նչ է ա­սում քեզ այս հա­մա­րը, ե­թե դու նույն­պես տա­ռա­պում ես հա­ րա­զատ ե­րե­խա­նե­րիդ անհ­նա­զան­դու­թյան պատ­ճա­ռով։ Ինչ­պի­սի՞ գա­ղա­ փար է ար­տա­հայտ­ված քեզ հա­մար, ե­թե թշնա­մի­ներդ շրջա­պա­տել են քեզ, և­ա­սում են․ «Ս­րա հա­մար փրկու­թյուն չկա Աստ­ծո մոտ» (համ. 3)։ Ինչ­պի­ սի՞ ծանր վի­ճակ է հի­մա քո կյան­քում։ Մ­տա­ծում ես, թե ա­նե­լա­նե­լի ի­րա­վի­ ճա­կո՞ւմ ես հայտն­վել։ Խն­դիր­նե՞ր կան ըն­տա­նի­քում, աշ­խա­տա­վայ­րում։ Թե՞ դա հո­գուդ ներ­քին լար­վա­ծու­թյունն է։ Տես, թե ինչ­պես է Դա­վի­թը լա­լով դի­մում Աստ­ծուն․ «Բայց դու, Տեր, իմ աս­պարն ես»։ Ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րու, որ նա­խա­դա­սու­թյու­նը սկսվում է «բայց»-ով։ Այն, որ Աստ­ված քո աս­պարն է, չի նշա­նա­կում, որ դու դժվա­ րու­թյուն­ներ չես ու­նե­նա­լու։ Այս աշ­խար­հում մշտա­պես դժվա­րու­թյուն­ներ լի­նե­լու են։ Կ­յան­քը խո­չըն­դոտ­նե­րը հաղ­թա­հա­րե­լու ար­վեստ է։ Բայց բո­լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րի ու խնդիր­նե­րի ժա­մա­նակ Աստ­ված քո կող­քին է։ Այն, որ Աստ­ված քո աս­պարն է, չի նշա­նա­կում, թե դու թշնա­մի­ներ չես ու­նե­նա­լու։ Միշտ կլի­նեն մար­դիկ, ով­քեր կհա­կա­ռակ­վեն քեզ, նույ­նիսկ ա­ռանց որևէ պատ­ճա­ռի։ Ին­չի՞ հա­մար է աս­պա­րը, ե­թե քեզ չեն խո­ցում նե­տերն ու չեն սպառ­նում վնա­սել սրով։ Պա­տե­րազ­մի դաշ­տում, ճա­կա­տա­ մար­տի ժա­մա­նակ. ա­հա թե երբ ես գնա­հա­տում աս­պա­րի ի­րա­կան ար­ժե­ քը։ Քո աս­պարն Աստ­ված է։ Դու կա­րող ես չորս կող­մից շրջա­փակ­ման մեջ հայտն­վել, բայց Հի­սու­սի հետ պետք չէ վա­խե­նալ։ Վս­տա­հու­թյունն ու հա­մոզ­վա­ծու­թյունն առ Աստ­ված ո­գեշն­չում էր Դա­վի­ թին փա­ռա­բա­նել Աստ­ծուն։ «Դու իմ փառքն ես». սա Դա­վի­թը վե­րապ­րել էր սե­փա­կան կյան­քում։ Երբ փա­ռա­բա­նում ես Աստ­ծուն նույ­նիսկ նե­ղու­թյուն­ նե­րի ժա­մա­նակ, ցա­վը նա­հան­ջում է, և դու սկսում ես գի­տակ­ցել, որ ելք կա նույ­նիսկ ա­մե­նա­բարդ ի­րա­վի­ճակ­նե­րից։ Մինչ ա­մե­նօր­յա գոր­ծե­րով զբաղ­վե­լը, մի՛ ան­հանգս­տա­ցիր դժվա­րու­ թյուն­նե­րի հա­մար, ա­սա՛․ «Բայց դու, Տեր, իմ աս­պարն ես, իմ փառ­քը և­իմ գլու­խը բարձ­րաց­նո­ղը»։

——————————————————————————————————————— 336

նոյեմբեր

ԽՈՒ­ՍԱ­ՓԻ՛Ր ՎՏԱՆԳ­ՆԵ­ՐԻՑ

16

«Լավ է մար­դիս մի ձա­գե­րը կորց­րած արջ պա­տա­հի, և­ոչ թե հի­մարն իր հի­մա­րու­թյան ժա­մա­նակ» (Ա­ռա­կաց 17.12)։ Տ­ղա­մար­դուն ձեր­բա­կա­լե­ցին հարևա­նի որ­դու սպա­նու­թյան մե­ղանդ­ րան­քով։ Տ­ղան ֆուտ­բոլ էր խա­ղում, և գն­դա­կը, անց­նե­լով ցան­կա­պա­տի վրա­յով, գլոր­վե­լով հայտն­վում է հարևա­նի ծաղ­կա­նո­ցում՝ վնա­սե­լով ծա­ ղիկ­նե­րը։ Հար­ցաքն­նու­թյան ժա­մա­նակ տղա­մարդն ա­սաց, որ ի­րեն հոգ­ նեց­րել են փո­ղոց­նե­րում կա­տար­վող ան­կար­գու­թյուն­նե­րը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը հի­մա­րու­թյան վտան­գի մա­սին է։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ նույ­նիսկ ձա­գե­րը կորց­րած արջն ա­վե­լի քիչ վտանգ է ներ­կա­յաց­նում։ Արջն ա­հեղ գա­զան է։ Գա­զա­զած ար­ջի հետ հան­դի­պու­մը հա­վա­նա­բար կա­վարտ­վի քո մահ­վամբ, իսկ հա­մա­րում հի­մա­րը հա­մե­մատ­վում է հենց այդ­պի­սի վայ­րագ գա­զա­նի հետ։ Զայ­րույ­թի պա­հին ան­խո­հեմ մար­դու պահ­վածքն ան­կան­խա­տե­սե­լի է։ Մ­շա­կույ­թը, հա­սա­րա­կա­կան դիր­քը, կրթու­թյու­նը, կրո­նը. ո­չինչ չի կա­ րող կանգ­նեց­նել նրան։ Նա ա­ռաջ­նորդ­վում է ոչ խե­լա­միտ ազ­դակ­նե­րով, բնազ­դա­յին գոր­ծոն­նե­րով, ո­րոնք էլ բազ­մա­պատ­կում են նրա վի­րա­վոր­ված հպար­տու­թյու­նը։ Ե­թե ի­մաս­տուն ես, մի՛ վի­ճիր հի­մա­րի հետ։ Թո՛ւյլ տուր, որ զայ­րա­ցած մարդն ա­ռաջ անց­նի քե­զա­նից, մի՛ տրվիր սադ­րանք­նե­րին, մի՛ պա­տաս­ խա­նիր վի­րա­վո­րան­քին։ Սա վախ­կո­տու­թյուն չէ, այլ խե­լամ­տու­թյուն։ Գոր­ծըն­կեր­նե­րիցս մե­կը սպան­վեց մի օր, երբ կանգ էր ա­ռել ճա­նա­պար­ հի կե­սին և կշ­տամ­բել վտան­գա­վոր շրջա­դարձ կա­տա­րած վա­րոր­դին։ Վեր­ ջինս հա­նել էր ատր­ճա­նա­կը, կրա­կել ըն­կե­րոջս կրծքին ու փա­խուս­տի դի­ մել։ Որ­բա­ցած ե­րե­խա­ներ, այ­րի, ցավ, վիշտ. այս­պի­սին էր պատ­մու­թյան ա­վար­տը։ Հի­մա­րի հետ երկ­խո­սու­թյունն ան­կա­րե­լի է, չար­ժե ան­գամ սկսել այն։ Հի­ մա­րը հի­մար է, ո­րով­հետև ապ­րում է ա­ռանց Աստ­ծո։ Մի՞­թե հնա­րա­վոր է ընդ­հա­նուր հայ­տա­րա­րի գալ զայ­րա­ցած մար­դու հետ, ում հա­մար Աստ­ ված ոչ մի նշա­նա­կու­թյուն չու­նի։ Աստ­ված միշտ պատ­րաստ է օգ­նու­թյան գալ։ Սա­կայն Նրա լա­վա­գույն օգ­ նու­թյու­նը դե­պի քեզ ուղղ­ված փամ­փուշ­տը կանգ­նեց­նե­լը չէ, այլ այն, որ Նա փամ­փուշ­տին չբախ­վե­լու ի­մաս­տու­թյուն է տվել քեզ՝ խու­սա­փե­լու հա­մար գա­զա­զած ար­ջե­րի հետ հան­դի­պու­մից, ո­րոնք չեն մտա­ծում հետևանք­նե­ րի մա­սին։ Ա­յո, մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը կա­րող է բռնու­թյան զոհ դառ­նալ։ Բայց ընտ­րի՛ր ա­ռա­վել անվ­տանգ ու­ղի։ Փոր­ձի՛ր վի­ճա­բա­նու­թյուն­ներ չհրահ­րել, ի­մաս­տո՛ւն ե­ղիր և խո­նարհ։ Հի­շի՛ր, որ «լավ է մար­դիս մի ձա­գե­րը կորց­ րած արջ պա­տա­հի, և­ոչ թե հի­մարն իր հի­մա­րու­թյան ժա­մա­նակ»։

——————————————————————————————————————— 337

նոյեմբեր

17

ԽՆԴՐԻՐ

«Խնդ­րիր ին­ձա­նից, և­ես հե­թա­նոս­նե­րը քեզ ժա­ռան­գու­թյուն կտամ, և­երկ­րի ծայ­րե­րը՝ քեզ ստաց­վածք» (­Սաղ­մոս 2.8)։ «Չա­փա­զանց ուշ է, - ա­սաց ինձ վաթ­սու­նամ­յա մի տղա­մարդ։ - Ե­թե ես մինչ օրս ո­չինչ չեմ կա­ռու­ցել, ա­պա ի՞նչ կա­րող եմ հասց­նել ա­նել կյան­քիս մնա­ցած տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում»։ Դու նույ­նիսկ չես պատ­կե­րաց­նում, թե ինչ կա­րե­լի է ա­նել, ե­թե կյանքդ նվի­րում ես Հի­սու­սին։ Պատ­մու­թյան մեջ բա­զում վկա­յու­թյուն­ներ կան այն մա­սին, թե ինչ­պես են մար­դիկ ի­րենց կյան­քի մայ­րա­մու­տին միայն սո­վո­րել վստա­հել Աստ­ծո խոս­տում­նե­րին։ Դու կա­րող ես գրել քո սե­փա­կան պատ­մու­թյու­նը։ Մի՛ կաս­կա­ծիր, մի՛ հանձն­վիր։ Ա­ռանց երկմ­տե­լու ա­ռա՛ջ գնա։ Մի՛ նա­ հան­ջիր։ Թող որ ան­ցած լի­նեն ե­րի­տա­սար­դու­թյանդ տա­րի­նե­րը, թող որ ետևում մնա հա­սու­նու­թյանդ ամ­րո­ցը, մի՛ վա­խե­ցիր։ Աստ­ծո խոստ­մուն­քը քե՛զ հա­մար է. «Խնդ­րիր ին­ձա­նից, և­ես կտամ»։ Այս խոս­տումն ա­ռա­ջին հեր­թին տրվել էր Հի­սու­սին՝ Մե­սիա­յին և Իս­րա­ յե­լի Փրկ­չին։ «Ես օ­ծե­ցի իմ թա­գա­վո­րին իմ սուրբ Սիոն սա­րի վրա։ Կ­պատ­ մեմ հրա­մա­նը․ Տերն ա­սաց ինձ․ Դու իմ որ­դին ես, ես այ­սօր ծնե­ցի քեզ։ Խնդ­րիր ին­ձա­նից, և­ես հե­թա­նոս­նե­րը քեզ ժա­ռան­գու­թյուն կտամ, և­երկ­րի ծայ­րե­րը՝ քեզ ստաց­վածք» (համ. 9)։ Աստ­ված՝ Տիե­զեր­քի Ա­րա­րի­չը, խոս­ տա­նում է, որ Մե­սիան ան­սահ­մա­նա­փակ իշ­խա­նու­թյուն կու­նե­նա։ Այդ­պես էլ ե­ղավ. Հի­սու­սը նվա­ճեց բո­լոր ազ­գե­րի, ցե­ղե­րի ու ժո­ղո­վուրդ­նե­րի մարդ­ կանց սրտե­րը։ Այս խոս­տու­մը լիո­վին ի­րա­կա­նա­ցավ Հի­սուս Քրիս­տո­սի կյան­քում։ Բայց այ­սօր այս խոս­տու­մը նաև քե՛զ հա­մար է։ Սա ե­րա­զե­լու, հա­վա­տա­ լու և­ ա­մե­նօր­յա մար­տերն ա­ռանց վա­խի հաղ­թե­լու հրա­վեր է։ Հայր Աստ­ վա­ծը խոս­տա­նում է Որ­դուն․ «Եր­կա­թի գա­վա­զա­նով կջար­դես նրանց, և բ­րու­տի ա­մա­նի պես կփշրես նրանց» (համ.9)։ Այս­պես կլի­նի թշնա­մի­նե­ րիդ հետ, ով­քեր կփոր­ձեն խո­չըն­դո­տել ե­րա­զան­քիդ ի­րա­կա­նաց­մա­նը։ Դու կհաղ­թես նրանց, մի՛ երկմ­տիր և մի՛ նա­հան­ջիր։ Նախ՝ վստա­հի՛ր Աստ­ծուն։ Հե­տո պար­զի՛ր, թե որն է խնդի­րը։ Ոչ ոք չի կա­րող պայ­քա­րել ան­հայտ թշնա­մու դեմ։ Կա­րե­լի է ու­ժաս­պառ լի­նել, ա­նօ­ գուտ հար­ված­ներ տե­ղալ՝ այդ­պես էլ չհաս­նե­լով թշնա­մուն։ Այդ պատ­ճա­ ռով, խնդրիր Աստ­ծուց ի­մաս­տու­թյուն հաս­կա­նա­լու հա­մար, թե որն է քո խնդի­րը, և­ ին­չով է այն պայ­մա­նա­վոր­ված։ Հե­տո միայն, Հի­սու­սի ձեռ­քը բռնած լու­ծի՛ր այն, հի­շե­լով, թե ինչ է Աստ­ված խոս­տա­ցել քեզ․ «Խնդ­րիր ին­ ձա­նից, և­ես հե­թա­նոս­նե­րը քեզ ժա­ռան­գու­թյուն կտամ, և­երկ­րի ծայ­րե­րը՝ քեզ ստաց­վածք»։

——————————————————————————————————————— 338

նոյեմբեր

Փ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՈՍ­ԿՈՐ­ՆԵ­ՐՈՒՄ

18

«Մարմ­նին կյանք է մի հան­դարտ սիր­տը, բայց նա­խան­ձը՝ փտու­ թյուն ոս­կոր­նե­րին» (Ա­ռա­կաց 14.30)։ Եբ­րա­յե­րեն «քինահ» բա­ռը, ո­րը թարգ­ման­վում է որ­պես «նա­խանձ», բա­ռա­ ցիո­րեն նշա­նա­կում է «ա­մե­նա­կուլ կիրք»։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տում նա­խան­ձը հո­գու հի­վան­դու­թյուն է։ Սո­ղո­մոնն այն ան­վա­նում է փտու­թյուն ոս­կոր­նե­րում. մի­ գու­ցե նա նկա­տի ու­նի ոսկ­րախ­տը։ Փ­տու­թյու­նը քայ­քա­յում է, ա­վե­լի ու ա­վե­լի նոր տա­րածք­ներ գրա­վում, կուլ է տա­լիս և կոր­ծա­նում։ Այն ա­մե­նը, ին­չին նա դիպ­չում է, աս­տի­ճա­նա­բար քայ­քայ­վում է։ Հնա­րա­վոր է, որ ժա­մա­նա­կին չնկա­տես այդ ա­մե­նը, իսկ երբ նկա­տես, կա­րող է չա­փա­զանց ուշ լի­նել։ Հով­հան Ոս­կե­բե­րա­նը գրում է․ «Իս­կա­պես, որդն այն­պես չի ու­տում ծա­ռը, կամ ցե­ցը՝ բուր­դը, ինչ­պես նա­խան­ձի կրակն է կուլ տա­լիս նա­խանձ մարդ­կանց ոս­կոր­ նե­րը և վ­նա­սում հո­գու մաք­րու­թյու­նը»։ Նա­խան­ձը հան­գիստ չի տա­լիս մար­դուն ոչ թե այն պատ­ճա­ռով, որ մարդն ինչոր բա­նի կա­րիք ու­նի, այլ որ մեկ ու­րիշն ինչ-որ մի բան ու­նի։ Նա սկսում է հա­ մե­մա­տել։ Նրան տան­ջում է հետև­յալ ան­հե­թեթ գա­ղա­փա­րը. ու­րիշ­ներն ի­րե­նից եր­ջա­նիկ են։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը գրում է կորն­թա­ցի­նե­րին․ «Ո­րով­հետև չենք հա­ մար­ձա­կում մեր ան­ձը կշռել և բաղ­դա­տել ո­մանց հետ, որ ի­րենց ան­ձե­րը գո­վե­լով հանձ­նա­րա­րում են, այլ նրանք ի­րեն­ցով ի­րենց ան­ձե­րը չա­փե­լով, և­ի­րենց ան­ձե­րը ի­րենց հետ բաղ­դա­տե­լով, չեն հաս­կա­նում» (Բ Կորն­թա­ցիս 10.12)։ Անմ­տու­թյու­նը ի­մաս­տու­թյան հա­կադ­րու­թյունն է։ Դա ան­հա­մա­չա­փե­լի ցան­կու­ թյուն­ներն են, ո­րոնց են­թարկ­ված է շա­տե­րի կյան­քը։ Ան­խո­հե­մու­թյու­նը դրսևոր­ վում է զգաց­մունք­նե­րով՝ զրկե­լով մար­դուն ու­րախ ու եր­ջա­նիկ լի­նե­լու կա­րո­ղու­ թյու­նից։ Նա­խանձ մարդն ինքն էլ է տա­ռա­պում իր նա­խան­ձի պատ­ճա­ռով։ Դա քո­ղարկ­ված հո­գե­վարք է։ Ինչ­պես հո­գու ցան­կա­ցած հի­վան­դու­թյան, նա­խան­ձի հա­մար ևս կա բժշկու­ թյուն։ Հո­գու բժշկու­թյունն ա­վե­լին է, քան մտքի և զ­գաց­մունք­նե­րի բժշկու­թյու­նը. դա հոգևոր բժշկու­թյուն է։ Երբ սիրտդ բա­ցում ես Հի­սու­սի ա­ռաջ, Նա բա­ցում է աչ­քերդ, որ­պես­զի ևս մեկ ան­գամ, բո­լո­րո­վին այլ կերպ տես­նես աշ­խար­հը։ Դու կտես­նես նպա­տակ­ներն ու խնդիր­նե­րը, վե­հա­պանծ լեռ­նե­րը, ո­րոնք պետք է բարձ­րա­նաս։ Ժա­մա­նակ մի՛ կորց­րու՝ նա­յե­լով նրանց, ով­քեր քայ­լում են ի­րենց ճա­ նա­պար­հով։ Քո պայ­քա­րը մարդ­կանց դեմ չէ։ Դու պայ­քա­րում ես սե­փա­կան ան­ձիդ դեմ։ Մարդ­կանց հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րը պետք է ու­րա­խաց­նեն քեզ, ոչ թե վշտաց­նեն։ Այդ դեպ­քում, դու պատ­րաստ կլի­նես սլա­նալ եր­ջան­կու­թյան կա­պույտ երկն­քով։ Քեզ և­ինձ դեռևս ներ­քին ա­ճի եր­կար ու խոր­դու­բորդ ճա­նա­պարհ է սպաս­վում, բայց մենք միայ­նակ չենք լի­նե­լու այդ ճա­նա­պար­հին։ Մի՛ փոր­ձիր ինք­նու­րույն բժշկվել։ Ե­թե փոր­ձես, կհայտն­վես հոգևոր ցի­նի­կու­թյան ա­նա­պա­տում ճա­նա­ պարհն ա­վար­տե­լու վտան­գի մեջ։ Բա­ցի՛ր աչ­քերդ, նա­յի՛ր արևին, կյան­քին, ա­րա­չա­գոր­ծու­թյան հրաշք­նե­րին։ Դու այդ հրաշ­քի մի մասն ես։ Քո նպա­տա­կը ոչ թե ու­րիշ­նե­րին հաս­նելն է, այլ քեզ հա­մար սահ­ման­ված Աստ­ծո ծրագ­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Եր­ջա­նի՛կ ե­ղիր Աստ­ծով, ո­րով­հետև «մարմ­նին կյանք է մի հան­դարտ սիր­տը, բայց նա­խան­ձը՝ փտու­թյուն ոս­կոր­նե­րին»։ ——————————————————————————————————————— 339

նոյեմբեր

19

ԾԱՌ ԳԵ­ՏԻ ՄՈՏ

«Եվ նա ջրե­րի գնաց­քում տնկված ծա­ռե­րի պես է, որ իր պտու­ղը տա­ լիս է իր ժա­մա­նա­կին, և նրա տերևը չի թափ­վում, և­ ա­մեն ինչ որ ա­նում է, հա­ջող­վում է նրան» (­Սաղ­մոս 1.3)։ Ո՞ւմ մա­սին է խո­սում Դա­վի­թը։ Յու­րա­քանչ­յուրն էլ կփա­փա­գեր ու­նե­նալ սաղ­մո­սում այդ­քան բա­նաս­տեղ­ծո­րեն նկա­րագր­ված հատ­կու­թյուն­նե­րը։ Բա­րե­կե­ցու­թյուն, ա­ռա­տու­թյուն, հա­ջո­ղու­թյուն. այս ա­մե­նը հրա­շա­լի է։ Եվ այս­պես, ո՞վ է այդ մար­դը։ Աստ­վա­ծաշն­չում, հատ­կա­պես Սաղ­մոս­ ներ և Ա­ռա­կաց գրքե­րում բազ­միցս աս­վում է, որ Աստ­ված ու­զում է Իր զա­ վակ­նե­րին հա­ջո­ղակ տես­նել կյան­քի բո­լոր աս­պա­րեզ­նե­րում։ Դու կա­րող ես ե­րա­զել սի­րով լի ա­մուս­նու­թյան, հա­ջո­ղակ մաս­նա­գի­տա­կան կա­րիե­րա­յի, լավ կրթու­թյան, հե­տաքր­քիր ճամ­փոր­դու­թյուն­նե­րի, ֆի­նան­սա­կան կա­յու­ նու­թյան, ե­րե­խա­նե­րիդ բա­րե­կե­ցու­թյան և­ա­մուր ըն­կե­րու­թյան մա­սին։ Այս ա­մե­նը հիա­նա­լի կեր­պով հա­մադր­վում է քրիս­տո­նեու­թյան հետ։ Եվ այ­դու­ հան­դերձ, սրան­ցից և­ ոչ մե­կը չպետք է դառ­նա կյան­քիդ նպա­տա­կը։ Այս բո­լոր ե­րա­զանք­ներն ի­րա­կա­նա­նում են ա­վե­լի խո­րը ինչ-որ բա­նի արդ­յուն­ քում։ Ե­թե կյան­քիդ նպա­տա­կը բա­րե­կե­ցու­թյունն է, ա­պա կա­րող ես կյան­քիդ վեր­ջում մնալ ա­ռանց ոչն­չի կամ ինչ-որ բա­նով, սա­կայն ներ­քին ու­նայ­նու­ թյան ու վհա­տու­թյան զգա­ցու­մով, ո­րով­հետև ողջ կյան­քիդ ըն­թաց­քում վա­ զել ես սխալ, գու­ցեև միան­գա­մայն հա­կա­ռակ ուղ­ղու­թյամբ։ Այ­սօր­վա սաղ­մո­սում հա­ջո­ղակ մար­դը հա­մե­մատ­վում է պտուղ­նե­րով լի ծա­ռի հետ։ Իր պտղա­բե­րու­թյան և կա­նաչ սա­ղար­թի հա­մար ծա­ռը պար­ տա­կան է ջրե­րի աղբ­յու­րին, ո­րի մոտ տնկված է։ Դա կյան­քի և­է­ներ­գիա­յի աղբ­յուր է նրա հա­մար։ Նույ­նիսկ, ե­թե ինչ-որ մե­կը սո­վո­րեց­նում է, որ ողջ զո­րու­թյունն ու ե­ռան­դը մար­դու ներ­սում է, քրիս­տո­նեա­կան տե­սանկ­յու­նից կյան­քը պետք է փնտրել Հի­սու­սի մոտ, ո­րով­հետև միայն Նա է ցան­կա­ցած կյան­քի աղբ­յու­րը։ Ծառն ա­ռանց ջրի չո­րա­նում է, իսկ ե­թե ան­գամ ապ­րում է, միև­նույնն է, պտուղ չի տա­լիս։ Նույ­նիսկ ար­մա­վե­նի­ներն ա­նա­պա­տում ջրի կա­րիք ու­ նեն, և նրանց ար­մատ­նե­րը ջուր են գտնում խո­րը հո­ղի մեջ։ Կ­յանքն ինչ­ պե՞ս կա­րող է եր­ջա­նիկ լի­նել, ե­թե այն­տեղ ներ­կա չէ Հի­սու­սը։ Հետևի՛ր, թե ինչ է կա­տար­վում քո նե­րաշ­խար­հում։ Այն­տեղ կան ծա­ծուկ տե­ղեր, ո­րոնց խա­վարն անհ­նար է ցրել բա­նա­կա­նու­թյան և տ­րա­մա­բա­ նու­թյան ճրա­գա­կալ­նե­րով։ Այն­տեղ թաքն­վում է ցա­վա­լի, հա­կա­սա­կան ու կոր­ծա­նա­րար ինչ-որ բան։ Սա ի­րա­կա­նու­թյունն է, որն անհ­նա­րին է հեր­քել։ Մե­զա­նում չկա ոչ մի աղբ­յուր։ Նա, Ով բարձր է ա­մեն ա­րա­րա­ծից, լցնում է մեզ կյան­քով։ Ու­զո՞ւմ ես հա­ջո­ղակ լի­նել ա­մեն ին­չում։ Մինչ ջանք կթա­փես ի­րա­կա­նաց­ նե­լու ե­րա­զանքդ՝ հի­շի՛ր, որ ի­րա­կա­նում եր­ջա­նիկ է նա, ով «ջրե­րի գնաց­ քում տնկված ծա­ռե­րի պես է, որ իր պտու­ղը տա­լիս է իր ժա­մա­նա­կին, և նրա տերևը չի թափ­վում, և­ա­մեն ինչ որ ա­նում է, հա­ջող­վում է նրան»։ ——————————————————————————————————————— 340

ԱՇ­ԽԱ­ՏԱ­ԲՈՒ­ԺՈՒՄ

նոյեմբեր

20

«Աշ­խա­տող անձն իր հա­մար է աշ­խա­տում, ո­րով­հետև բե­րա­նը պա­ հան­ջում է նրա­նից» (Ա­ռա­կաց 16.26)։ Ե­րե­խա ժա­մա­նակ սի­րում էինք եղ­բայր­նե­րով ֆուտ­բոլ խա­ղալ։ Մենք գրե­թե ողջ օրն անց էինք կաց­նում դրսում։ Մենք պատ­րաստ էինք օ­րեր շա­ րու­նակ խա­ղալ դրսում, ե­թե քաղ­ցած ստա­մոք­սը մեզ տուն չկան­չեր։ Մի ան­գամ մայ­րի­կը ճաշ չէր պատ­րաս­տել։ Սո­վո­րու­թյան պես այս ան­ գամ էլ խո­հա­նոց վա­զե­ցինք, բայց ու­տե­լու ո­չինչ չկար, նույ­նիսկ վա­ռա­ րանն էր սա­ռել։ Մայ­րիկն ի­րեն այն­պես էր պա­հում, ա­սես չէր նկա­տում, որ մենք ե­կել ենք ճա­շե­լու։ Ա­վագ եղ­բայրս հարց­րեց․ «Մայ­րիկ, ու­տե­լու ո­չինչ չկա՞», և հն­չեց պա­տաս­խա­նը. «Ո’չ»։ «Բայց մենք քաղ­ցած ենք, ու­զում ենք ճա­շել», - միա­ձայն ա­սա­ցինք բո­լորս։ «Այդ դեպ­քում ե­կեք գոր­ծի անց­նենք և ճա­շը միա­սին պատ­րաս­տենք», - ա­սաց մայ­րի­կը։ Ես շատ լավ յու­րաց­րի այդ դա­սը։ Այ­սօր, այս մտո­րում­նե­րը գրե­լիս, այդ տե­սա­րանն աչ­քիս ա­ռաջ է, կար­ծես այն ե­րեկ է տե­ղի ու­նե­ցել։ Գի­տես, աշ­խա­տան­քը միշտ էլ Աստ­ծո ծրագ­րի մի մասն է ե­ղել և նա­ խա­տես­ված է ե­ղել մար­դու զար­գաց­ման և դաս­տիա­րա­կու­թյան հա­մար։ Մինչև մե­ղան­չու­մը աշ­խա­տան­քը միայն օրհ­նու­թյուն էր։ Մե­ղան­չու­մից հե­ տո էլ այն մնաց օրհ­նու­թյուն, սա­կայն օրհ­նու­թյա­նը խառն­վե­ցին նաև օ­տա­ րա­ծին տար­րեր. հոգ­նա­ծու­թյուն, ցավ, հու­սա­հա­տու­թյուն։ Մ­յուս կող­մից էլ, մար­դու մեջ ծնվեց կոր­ծա­նա­րար ինչ-որ բան. ծու­լու­թյուն, ան­փու­թու­թյուն։ Այդ պատ­ճա­ռով, Աստ­ված հի­մա օգ­տա­գոր­ծում է սո­վը, որ­պես­զի մար­դուն դրդի աշ­խա­տե­լու։ Այ­սօր, ինչ­պես և­ա­մեն օր, դու պետք է աշ­խա­տան­քի գնաս։ Մի՛ կար­ծիր, թե դա ծանր բեռ է քեզ հա­մար, ի­րա­կա­նում դա օրհ­նու­թյուն է։ Ջա­նա­սի­ րա­բա՛ր ա­րա այն ա­մե­նը, ինչ պետք է ա­նես, նույ­նիսկ, ե­թե խոսքն անն­ շան ինչ-որ բա­նի մա­սին է։ Ե­թե մար­դը կար­ծում է, թե տվյալ աշ­խա­տան­քը խիստ անն­շան է կամ ա­նար­ժեք այն բա­րեխղ­ճո­րեն կա­տա­րե­լու հա­մար, ա­պա նրան եր­բեք չեն վստա­հի ա­վե­լի մեծ ու պա­տա­խա­նա­տու աշ­խա­ տանք։ Սկ­սի՛ր այ­սօր։ Ա­րա՛ այն աշ­խա­տան­քը, որն ու­նես այ­սօր։ Փնտ­րի՛ր նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ։ Միայն թե ձեռ­քերդ ծա­լած մի՛ նստիր։ Ցան­կա­ցած ազ­նիվ աշ­խա­տանք ան­գոր­ծու­թյու­նից լավ է։ Որ­պես­զի աշ­խա­տանքն օրհ­նու­թյուն լի­նի քեզ հա­մար, դու պետք է խա­ ղա­ղու­թյան մեջ լի­նես Աստ­ծո հետ։ Նա կա­զա­տի քեզ ա­նո­րո­շու­թյու­նից և վա­խից, ուժ, ցան­կու­թյուն և լա­վա­տե­սու­թյուն կպարգևի։ Այ­սօր­վա օ­րը դարձ­րո՛ւ արդ­յու­նա­վետ աշ­խա­տան­քի օր։ Թող Աստ­ված օրհ­նի աշ­խա­տանքդ, իսկ դու հի­շի՛ր, որ «աշ­խա­տող անձն իր հա­մար է աշ­ խա­տում, ո­րով­հետև բե­րա­նը պա­հան­ջում է նրա­նից»։

——————————————————————————————————————— 341

21 ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ Ա­ՄԵՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ

նոյեմբեր

«Ե­րա­նի՜ ի­րա­վունք պա­հող­նե­րին և­ա­մեն ժա­մա­նակ ար­դա­րու­թյուն ա­նող­նե­րին» (­Սաղ­մոս 106.3)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը հստա­կո­րեն ա­սում է, որ ար­դա­րու­թյու­նը միայն ճիշտ պահ­ված­քը չէ։ Սաղ­մո­սի հա­մա­ձայն՝ եր­ջան­կու­թյան միակ ճա­նա­պար­հը ան­բա­սիր, կա­նո­նա­վոր, հետևո­ղա­կան կյանքն է։ Սա­կայն, աստ­վա­ծաշնչ­ յան տե­սանկ­յու­նի հա­մա­ձայն, ար­դա­րու­թյու­նը միայն վար­քա­գիծ չէ։ Ե­րե­միա մար­գա­րեն գրում է․ «Ա­հա օ­րեր են գա­լիս, ա­սում է Տե­րը, որ Դա­ վի­թի հա­մար վեր կկաց­նեմ ար­դա­րու­թյան Շա­ռա­վիղ և­իբր թա­գա­վոր կթա­ գա­վո­րի ու ի­մաս­տու­թյամբ կվար­վի, և­ի­րա­վունք ու ար­դա­րու­թյուն կգոր­ծի երկ­րի վրա» (Ե­րե­միա 23.5)։ Թա­գա­վո­րը, ում մա­սին խոս­վում է մար­գա­ րեու­թյան մեջ, ոչ միայն ճշմա­րիտ և­ար­դա­րա­ցիո­րեն է վար­վում, այլև հենց Ինքն է ար­դա­րու­թյունն ու ճշմար­տու­թյու­նը։ Չ­կա ար­դա­րու­թյուն ա­ռանց Հի­սուս Քրիս­տո­սի, ո­րով­հետև ար­դա­րու­թյու­նը հենց Նա է։ Այդ պատ­ճա­ռով ար­դա­րու­թյուն ա­նող­նե­րը, ում մա­սին խոս­վում է այ­սօր­ վա սաղ­մո­սում, Հի­սու­սի հետ միաս­նու­թյան մեջ ապ­րող­ներն են։ Հա­մա­րում նշվում է նաև, որ նրանք մշտա­պես ար­դա­րա­ցիո­րեն են վար­ վում։ Քրիս­տո­նեա­կան կյան­քը չի կա­րող միայն տե­սու­թյուն լի­նել։ Բա­վա­ կան չէ ի­մա­նալ, որ Քրիս­տո­սը մա­հա­ցել է քեզ հա­մար, և­որ ար­դա­րու­թյան հաս­նե­լու միակ ճա­նա­պար­հը Նրա հետ ապ­րելն է։ Ս­րանք հիա­նա­լի խոս­ քեր են, սա­կայն անհ­րա­ժեշտ է տե­սա­կա­նից ան­ցում կա­տա­րել դե­պի գործ­ նա­կա­նը։ Անհ­րա­ժեշտ է ա­մեն օր կյան­քի կո­չել հա­վա­տը։ Սաղ­մո­սեր­գուն գրում է, որ եր­ջան­կու­թյան գաղտ­նիքն ար­դա­րա­ցիո­րեն վար­վելն է։ Սկզ­բունք­նե­րին հետևե­լը, ո­րը հա­ճախ դժվար է ի­րա­կա­նաց­ նել, եր­ջան­կու­թյուն պարգևել չի կա­րող։ Ակն­հայտ է, որ կա­նոն­նե­րի կա­տա­ րումն ինք­նին եր­ջան­կու­թյան զգա­ցում չի ծնում հո­գում։ Այս­տեղ խոս­վում է Հի­սուս Քրիս­տո­սի մա­սին։ Նա մա­հա­ցավ խա­չի վրա ոչ միայն մեզ կյանք պարգևե­լու, այլև կյան­քի կո­չե­լու այն պատ­վի­րան­նե­րը, ո­րոնք փա­րի­սե­ցի­ նե­րը դարձ­րել էին մե­ռած տառ։ Ար­դա­րու­թյուն ա­նել նշա­նա­կում է ապ­րել Հի­սու­սի հետ։ Դա ան­հա­վա­նա­ կա­նո­րեն հարս­տաց­նում և­ ի­մաս­տա­վո­րում է կյան­քը, պայ­ծա­ռաց­նում է մարդ­կա­յին գո­յու­թյան ա­ղոտ պա­հե­րը։ Աստ­վա­ծա­յին սկզբունք­նե­րին մի՛ նա­յիր որ­պես մե­ռած կա­նոն­նե­րի և­ար­ գելք­նե­րի հա­վա­քա­ծու։ Դրան­ցում տե՛ս Հի­սուս Քրիս­տո­սի բնա­վո­րու­թյան ար­տա­ցո­լու­մը և­ըն­դու­նի՛ր այն քո կյան­քում։ Սա եր­ջան­կու­թյան գաղտ­նիքն է, ո­րին դու այդ­քան փա­փա­գում ես։ Եվ սա կա­րող է հրա­շա­լի ու հիաս­քանչ ի­րա­կա­նու­թյուն դառ­նալ։ Հի­շի՛ր այ­սօր­վա հա­մարն ու կրկնի՛ր այն ողջ օր­վա ըն­թաց­քում․ «Ե­րա­նի՜ ի­րա­վունք պա­հող­նե­րին և­ա­մեն ժա­մա­նակ ար­դա­րու­թյուն ա­նող­նե­րին»։

——————————————————————————————————————— 342

նոյեմբեր

Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒՆ ԾԵ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ

22

«Փա­ռաց պսակ է ալևո­րու­թյու­նը, ար­դա­րու­թյան ճա­նա­պար­հում կգտնվի» (Ա­ռա­կաց 16.31)։ Ծե­րու­թյունն ա­վան­դա­բար զու­գորդ­վում է ի­մաս­տու­թյան հետ։ Սա տրա­ մա­բա­նա­կան է, որ­քան եր­կար է ապ­րում մար­դը, այն­քան շատ բան է սո­ վո­րում, այն­քան մեծ է նրա կյան­քի փոր­ձը։ Տա­րեց­նե­րի խոր­հուրդ­նե­րը միշտ գնա­հատ­վել են։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում թա­գա­վոր­նե­րը խորհր­դա­կան­ներ ու­նեին, ո­րոնք հիմ­նա­կա­նում տա­րեց մար­դիկ էին։ Սա­կայն Ա­ռա­կաց գրքում ի­մաս­տու­թյու­նը չի պատ­կա­նում բա­ցա­ռա­պես ծե­րե­րին։ Ա­յո, եր­կար տա­րի­նե­րի փոր­ձը պետք է շատ բան սո­վո­րեց­նի մար­ դուն, բայց միշտ չէ, որ այդ­պես է, ո­րով­հետև փոր­ձը միայն մար­դու վե­րապ­ րա­ծը չէ, այլև այն, թե ինչ­պես է նա վար­վել իր վե­րապ­րա­ծի հետ։ Այ­սօր­վա հա­մա­րը հաս­տա­տում է, որ ծե­րու­թյու­նը փառ­քի պսակն է։ Այ­ սինքն, եր­կար կյան­քը ոչ միայն օրհ­նու­թյուն է, այլև ա­ռա­վե­լու­թյուն։ Բա­ վա­կա­նին եր­կար ապ­րե­լով, դու հարս­տու­թյուն ես դի­զել, ո­րը փո­ղից թանկ է։ Խոս­քը վե­րապ­րած պա­հե­րի, գի­տե­լիք­նե­րի կու­տակ­ման հարս­տու­թյան մա­սին է։ Բայց մի՞­թե դա բա­վա­կան է։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան տե­սանկ­յու­նից, այդ ա­մենն արժևոր­վում է միայն այն դեպ­քում, երբ մար­դը ծե­րու­թյան է հա­սել ար­դա­րու­թյան ճա­նա­պար­հով։ Ա­ռանց Ա­րար­չին պատ­վե­լու, դու կու­տա­կում ես կյան­քիդ տա­րի­նե­րը, մի­ գու­ցե և գի­տե­լիք­ներ, բայց ոչ ի­մաս­տու­թյուն։ Ես ճա­նա­չում եմ զար­մա­նա­ լիո­րեն ի­մաս­տուն ե­րի­տա­սարդ­նե­րի և ծե­րե­րի, ով­քեր մինչև ի­րենց կյան­քի վեր­ջին օ­րը սխա­լը սխա­լի հետևից էին ա­նում։ Միշտ չէ, որ մար­դիկ սխալ­վում են ի­մաս­տու­թյան պա­կա­սի պատ­ճա­ռով։ Ս­խալ­նե­րը դաս­տիա­րա­կու­թյան գոր­ծըն­թա­ցի այն մասն են, ո­րի մի­ջո­ցով Աստ­ված օգ­նում է մար­դուն ա­ճել։ Սո­վո­րա­բար չեն սխալ­վում նրանք, ով­քեր ո­չինչ չեն ա­նում։ Միայն Աստ­ծո հետ ապ­րող մար­դը կա­րող է սխալ­ներն իր օգ­տին ծա­ռա­յեց­նել, սո­վո­րել սխալ­նե­րից, ա­ճել և հա­սու­նա­նալ։ Աստ­վա՛ծ իմ։ Օգ­նի՛ր ինձ ի­մաս­տուն ձևով ծե­րա­նալ, սո­վո­րել ան­հա­ջո­ղու­ թյուն­նե­րից և հաղ­թա­նակ­նե­րից, սխալ­նե­րից և ձեռք­բե­րում­նե­րից, որ­պես­ զի կա­րո­ղա­նամ օգ­տա­կար խորհր­դա­տու լի­նել ե­րի­տա­սարդ­նե­րի հա­մար։ Ե­թե ար­դեն եր­կար կյանք ես ապ­րել և­այ­սօր դեռևս քեզ շատ բան տրվում է դժվա­րու­թյամբ, թույլ մի՛ տուր, որ սե­փա­կան ան­ձիդ ա­նօգ­տա­կա­րու­թյան մա­սին մտքե­րը բույն դնեն սրտումդ։ Ճեր­մա­կած մա­զերդ և նույ­նիսկ նրանց բա­ցա­կա­յու­թյու­նը կվկա­յեն քո ի­մաս­տու­թյան մա­սին, ե­թե ապ­րում ես Հի­ սու­սի հետ։ Իսկ ե­թե ծե­րու­թյունդ դեռ առջևում է, ապ­րի՛ր՝ հի­շե­լով, որ «փա­ ռաց պսակ է ալևո­րու­թյու­նը, ար­դա­րու­թյան ճա­նա­պար­հում կգտնվի»։

——————————————————————————————————————— 343

23 ՊԱՏ­ՄԻ՛Ր ՆՐԱ ԳՈՐ­ԾԵ­ՐԻ ՄԱ­ՍԻՆ

նոյեմբեր

«Գո­հա­ցեք Տե­րից, կան­չե­ցեք նրա ա­նու­նը, պատ­մե­ցեք ազ­գե­րի մեջ նրա գոր­ծե­րը» (­Սաղ­մոս 105.1)։ Մի մարդ ոչ այն­քան հա­սա­րակ մի հարց տվեց ինձ․ «Ես գի­տեմ, որ ա­մեն օր պետք է ա­ղո­թեմ և խոր­հեմ Աստ­ծո Խոս­քի շուրջ, ո­րով­հետև ես այդ­պես եմ շփվում Հի­սու­սի հետ։ Սա­կայն իմ կյան­քում դա չի գոր­ծում։ Ես բազ­միցս ո­րո­շել եմ ա­մեն օր ժա­մա­նակ հատ­կաց­նել Աստ­ծուն, սա­կայն մի քա­նի օր անց մտադ­րու­թյուն­ներս փոխ­վել են։ Ի՞նչն այն­պես չէ իմ կյան­քում։ Ին­չո՞ւ չեմ կա­րո­ղա­նում մշտա­պես ապ­րել ա­ղոթ­քի կյան­քով»։ Սաղ­մո­սեր­գուն պա­տաս­խա­նում է այդ հար­ցին։ Որ­պես­զի քրիս­տոն­յա­յի ա­ղոթ­քի կյան­քը մշտա­կան լի­նի, այն իր մեջ պետք է նե­րա­ռի ե­րեք տարր՝ փա­ռա­բա­նել Աստ­ծուն, կան­չել Նրա ա­նու­նը և պատ­մել Նրա գոր­ծե­րի մա­ սին։ Ընդ ո­րում եր­րորդ տարրն ամ­րապն­դում է ա­ռա­ջին եր­կու­սը։ Ե­թե հոգևոր կյանքդ սահ­մա­նա­փակ­ված է միայն ա­ղոթ­քով և­ ա­մեն օր Աստ­վա­ծա­շունչ կար­դա­լով, ա­պա կարճ ժա­մա­նակ անց ցան­կու­թյունդ կմա­րի։ Հի­սու­սի հետ ա­մե­նօր­յա շփման ցան­կու­թյունն ամ­րապնդ­վում է, երբ դու մարդ­կանց պատ­մում ես Նրա գոր­ծե­րի մա­սին։ Յու­րաց­ված, սա­կայն չփո­խանց­ված ցան­կա­ցած ճշմար­տու­թյուն շատ շու­տով մո­ռաց­վում է։ Բայց, երբ ինչ-որ մե­կին պատ­մում ես, թե ինչ­պես է Հի­սուսն ա­մեն օր գոր­ծում քո կյան­քում, քո քրիս­տո­նեա­կան փոր­ձա­ռու­ թյունն ամ­րապնդ­վում է, և քե­զա­նում ցան­կու­թյուն է ա­ռա­ջա­նում էլ ա­վե­լի լավ ճա­նա­չել Հի­սու­սին, ա­ղո­թել և­ու­սում­նա­սի­րել Սուրբ Գիր­քը։ Ա­մե­նօր­յա վկա­յու­թյու­նը լրա­ցու­ցիչ գոր­ծա­ռույթ չէ. դա հոգևո­րա­պես ա­ճե­լու միակ ճա­նա­պարհն է։ Հի­սու­սը հանձ­նա­րա­րեց Իր ա­շա­կերտ­նե­րին քա­րո­զել Ա­վե­տա­րա­նը ոչ թե այն բա­նի հա­մար, որ ու­րիշ մի­ջոց չկար, այլ ո­րով­հետև մենք ինք­ներս կա­րիք ու­նենք պատ­մե­լու Նրա գոր­ծե­րի մա­սին. դա նպաս­տում է, որ չմո­ռա­նանք, թե ինչ է ա­րել Աստ­ված մեզ հա­մար։ Անց­ յա­լի փոր­ձա­ռու­թյուն­ներն Աստ­ծո հետ նո­րից կեն­դա­նա­նում են, երբ մենք դրանց մա­սին պատ­մում ենք ու­րիշ­նե­րին։ Մի՛ լռիր այ­սօր։ Պատ­մի՛ր մարդ­կանց այն հրաշք­նե­րի մա­սին, որ Հի­սուսն ա­րել է քո կյան­քում։ Դու կզգաս, որ ոչ միայն ամ­րապնդ­վում ես ճշմար­տու­ թյան մեջ, այլև մո­ռա­նում ես ու­շադ­րու­թյունդ շե­ղող վշտե­րի, դժվա­րու­թյուն­ նե­րի և փոր­ձու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Հետևի՛ր սաղ­մո­սեր­գուի խորհր­դին․ «Գո­հա­ցեք Տե­րից, կան­չե­ցեք նրա ա­նու­նը, պատ­մե­ցեք ազ­գե­րի մեջ նրա գոր­ծե­րը»։

——————————————————————————————————————— 344

նոյեմբեր

24 ՀԱ­ՆՈՒՆ Ե­ՐԵ­ԽԱ­ՆԵ­ՐԻ ԿՅԱՆ­ՔԻ

«Խրա­տիր որ­դուդ, քա­նի որ հույս կա, և­ուշդ մի դարձ­նիր նրա ա­ղա­ ղա­կին» (Ա­ռա­կաց 19.18)։ Եբ­րա­յե­րեն «յասեր»՝ «խրա­տել» բա­յը նշա­նա­կում է ինչ­պես խրատ, այն­ պես էլ հան­դի­մա­նու­թյուն, պա­տիժ։ Երբ խրա­տում ես ե­րե­խա­նե­րիդ, դու կյան­քի գի­տե­լիք­նե­րի սեր­մեր ես ցա­նում նրան­ցում։ Պատ­ժե­լով նրանց, դու ար­մա­տա­խիլ ես ա­նում մո­լա­խո­տե­րը, լավ բույ­սերն ա­զա­տում ես նրան­ ցից։ Ձևա­փո­խե­լով այս հա­մա­րը, կա­րե­լի է ա­սել. պատ­ժիր ե­րե­խա­յին, որ­ պես­զի նա չկոր­ծան­վի։ Ե­րե­խա­նե­րի դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը հե­տաքր­քիր զբաղ­մունք է։ Վեր­ջին ան­գամ հանգս­տի մեկ­նե­լիս մեզ հետ էր նաև մեր մե­կու­կես տա­րե­կան թոռ­ նի­կը։ Հե­տաքր­քիր էր հետևել, թե ինչ­պես է նա փոր­ձում կրկնել բա­ռե­րը։ Մենք փոր­ձում էինք նրան ինչ-որ նոր բան ցույց տալ, և նա պատ­րաս­տա­ կա­մո­րեն սո­վո­րում էր։ Ես սի­րում եմ սո­վո­րեց­նել, ամ­բողջ սրտով ին­ձա­նից մի փոքր մաս­նիկ տալ ու­րիշ­նե­րին։ Սա­կայն ու­սու­ցա­նե­լը դաս­տիա­րա­կու­թյան միայն կեսն է։ Պա­կաս կարևոր չէ նաև մյուս կե­սը՝ կար­գա­պա­հու­թյու­նը, կամ պա­տի­ժը, ինչ­պես գրված է Աստ­վա­ծաշն­չում։ Խոս­քը միայն ֆի­զի­կա­կան պատ­ժի մա­սին չէ, չնա­յած աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում այն դաս­տիա­րա­կու­թյան մաս էր կազ­մում։ Պատ­ժի ի­մաս­տը ե­րե­խա­յին ճիշտ ճա­նա­պարհ վե­րա­դարձ­նելն է, երբ նա, հետևե­լով իր ցան­կու­թյուն­նե­րին, շեղ­վում է ճա­նա­պար­հից և սկ­ սում խո­րա­նալ ան­տա­ռի թա­վու­տում։ Լիար­ժեք խու­սա­փու­մը պատ­ժից ան­խո­հեմ է և նույ­նիսկ վնա­սա­կար։ Ի՞նչ կա­նես, երբ ե­րե­խադ վա­զի կիր­ճի եր­կայն­քով՝ վտան­գի են­թար­կե­լով սե­փա­կան կյան­քը։ Կզ­գու­շաց­նես նրան, կզրու­ցես նրա հետ։ Իսկ ե­թե շա­ րու­նա­կում է ի­րեն նույն ձևով պա­հե՞լ։ Կզ­գու­շաց­նես ևս մեկ ան­գամ։ Լավ։ Իսկ ե­թե դա էլ չօգ­նի՞։ Հա­վա­նա­բար, զբո­սան­քը նրա հա­մար կա­վարտ­վի։ Ֆի­զի­կա­կան վտան­գը ա­մե­նա­սար­սա­փե­լին չէ։ Կ­յան­քը լի է բա­րո­յա­կան կիր­ճե­րով և­ ան­դունդ­նե­րով, ո­րոնք սպառ­նում են մար­դու հա­վի­տե­նա­կան կյան­քին։ Այդ պատ­ճա­ռով մի՛ լռիր, մի՛ ե­ղիր հան­դուր­ժող, կա­տա­րի՛ր ծնո­ ղա­կան պար­տա­կա­նու­թյունդ։ Սո­վո­րեց­րո՛ւ, խրա­տի՛ր, զգու­շաց­րո՛ւ, բայց և պատ­ժի՛ր, կար­գա­պա­հու­թյո՛ւն սո­վո­րեց­րու ե­րե­խա­յիդ։ Ա­ռաջ­նոր­դի՛ր նրան ճիշտ ճա­նա­պար­հով։ Իսկ ե­թե նա ար­դեն շեղ­վել է, վե­րա­դարձ­րո՛ւ նրան այդ ճա­նա­պար­հին։ Սե­րը ե­րե­խա­յին ա­մեն անհ­րա­ժեշ­տը տա­լը չէ։ Կար­գա­պա­հու­թյուն է անհ­ րա­ժեշտ։ Սա նույն­պես սի­րո դրսևո­րում է։ Եվ դու միայ­նակ չես ծնո­ղա­կան աշ­խա­տան­քում։ Քեզ ե­րե­խա­ներ պարգևած սի­րող Աստ­վա­ծը կօգ­նի դաս­ տիա­րա­կել նրանց։ Թող Աստ­ված օրհ­նի քեզ և­ե­րե­խա­նե­րիդ։ Հի­շի՛ր․ «Խրա­տիր որ­դուդ, քա­ նի որ հույս կա, և­ուշդ մի դարձ­նիր նրա ա­ղա­ղա­կին»։

——————————————————————————————————————— 345

նոյեմբեր

25

ՀՈՒՅ­ՍԻ ԱՐ­ՇԱ­ԼՈՒՅՍ

«Ա­ռա­վո­տը լսել տուր ինձ քո ո­ղոր­մու­թյու­նը, որ քեզ եմ հու­սա­ցել, ինձ ցույց տուր այն ճա­նա­պար­հը, որ պի­տի գնամ նրա­նում, ո­րով­ հետև դե­պի քեզ եմ բարձ­րաց­նում իմ ան­ձը» (­Սաղ­մոս 143.8)։ Պա­տա­հում է, որ խնդիր­նե­րի ծան­րու­թյան տակ պառ­կում ես քնե­լու՝ հույ­ սով, որ հա­ջորդ օր­վա ծա­գող արևն իր լույ­սով կցրի գի­շեր­վա խա­վարն ու ա­մեն վատ բան, և դու կարթ­նա­նաս դժվար հոգ­սե­րից ա­զատ­ված։ Դա­վի­թը չէր տար­բեր­վում մե­զա­նից։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան հե­րոս­նե­րից ոչ ոք չի խու­սա­փել կյան­քի փոր­ձու­թյուն­նե­րից։ Փա­ռա­հեղ հաղ­թա­նա­կի ճա­նա­ պար­հին նրանք վե­րապ­րել են լա­ցի, վա­խի, հո­գու ընկճ­վա­ծու­թյան պա­հեր՝ ընդ­հուպ մինչև նա­հան­ջե­լու ցան­կու­թյուն։ Ե­թե դու ապ­րում ես տա­ռա­պան­քով ու ցա­վով լի աշ­խար­հում, բնա­կան է, որ դրանք թա­կում են նաև քո դու­ռը։ Դժ­վա­րու­թյուն­ներն ու խնդիր­նե­ րը նման են ճա­նա­պար­հը փա­կող մեծ քա­րե­րի։ Ս­տիպ­ված ենք հե­ռաց­նել դրանք, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք շա­րու­նա­կել դե­պի նպա­տա­կա­կետ տա­ նող ու­ղին։ Դա­վի­թը չէր փոր­ձում ինք­նու­րույն ո­րո­շում կա­յաց­նել։ «Քեզ եմ հու­սա­ցել», - ա­սում է նա Աստ­ծուն։ Այդ վստա­հու­թյու­նը Դա­վի­թին հույս էր տա­լիս, որ հա­ջորդ ա­ռա­վոտ­յան Աստ­ված կպա­տաս­խա­նի ի­րեն։ Միշտ ելք կա ի­րա­վի­ճա­կից, որ­քան էլ այն ան­հույս թվա։ Հաղ­թա­նա­կի գաղտ­նի­քը ճամ­փան գտնելն է։ Եվ Դա­վի­թը խնդրում է․ «Ինձ ցույց տուր այն ճա­նա­պար­հը, որ պի­տի գնամ նրա­նում»։ Աստ­ված ցույց չի տա­լիս ճա­նա­պար­հը ինչ-որ ա­ռեղծ­վա­ծա­յին ձևով։ Պետք չէ կանգ­նել և­ան­համ­բե­րու­թյամբ սպա­սել, թե երբ է քո առջև բաց­վե­ լու խորհր­դա­վոր ա­րա­հե­տը։ Ա­յո, Աստ­ված կա­րող էր այդ­պես ա­նել, և Նա բազ­միցս այդ­պես է ա­րել։ Բայց, այ­սօր դու ու­նես Աստ­ծո Խոս­քը, և նրա մի­ջո­ցով Աստ­ված պատ­րաստ է ցույց տալ ճա­նա­պար­հը։ Ո­չինչ կո­րած չէ, քա­նի դեռ Հի­սուսն ա­ռաջ­նոր­դում է կյանքդ։ Ե­թե դու ար­ ցունք չես թա­փել, որ­տե­ղի՞ց կա­րող են հայտն­վել կա­թիլ­նե­րը, ո­րոնց մի­ջով պետք է անց­նի լույ­սը, որ­պես­զի երևա ծիա­ծա­նը։ Մի՛ նա­հան­ջիր։ Բա­ցի՛ր Աստ­վա­ծա­շունչն ու փնտրի՛ր քո հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը՝ կապ­ված ա­մուս­նա­կան կյան­քում դժվա­րու­թյուն­նե­րի, ե­րե­խա­նե­րի հետ տա­րա­ձայ­ նու­թյուն­նե­րի, աշ­խա­տա­վայ­րում ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի, ֆի­նան­սա­կան դժվա­րու­թյուն­նե­րի հետ։ Այ­սօր բաց­վել է այն ար­շա­լույ­սը, ո­րի մա­սին խոս­վում է սաղ­մո­սում։ Լ­սի՛ր Աստ­ծո ձայ­նը և դի­մա­վո­րի՛ր նոր օ­րը հա­մար­ձա­կու­թյամբ ու լա­վա­տե­սո­ րեն։ Ա­սա՛ Դա­վի­թի նման․ «Ա­ռա­վո­տը լսել տուր ինձ քո ո­ղոր­մու­թյու­նը, որ քեզ եմ հու­սա­ցել, ինձ ցույց տուր այն ճա­նա­պար­հը, որ պի­տի գնամ նրա­ նում, ո­րով­հետև դե­պի քեզ եմ բարձ­րաց­նում իմ ան­ձը»։

——————————————————————————————————————— 346

նոյեմբեր

ԻՍ­ԿԱ­ԿԱՆ ՄԵ­ԾԱ­ՀՈ­ԳՈՒ­ԹՅՈՒՆ

26

«Աղ­քա­տին նե­ղո­ղը նրա Ա­րար­չին է ա­նար­գում, բայց Նրան պատ­վո­ ղը տնան­կին կո­ղոր­մի» (Ա­ռա­կաց 14.31)։ Մար­դու ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թյան և մե­ծա­հո­գու­թյան մա­սին կա­րե­լի է դա­տել՝ տես­նե­լով, թե նա ինչ­պես է տնօ­րի­նում ի­րեն տրված իշ­խա­նու­թյունն ու գու­ մա­րը։ Ճա­նա­չում էի մե­ծա­հա­րուստ և­ազ­դե­ցիկ մի մար­դու, ով անս­պա­սե­ լիո­րեն կորց­րեց իր ողջ ու­նեց­ված­քը։ Հու­սա­հատ վի­ճա­կը, ո­րում նա հայտն­ վել էր, դրդեց նրան Աստ­վա­ծա­շունչ կար­դալ և նա­յել հե­ռուս­տա­տե­սա­յին իմ հա­ղոր­դում­նե­րը։ «Փողն ինձ ամ­բար­տա­վան էր դարձ­րել, - խոս­տո­վա­նում էր նա։ - Ես ինձ կի­սաստ­ված էի հա­մա­րում, աշ­խար­հի տե­րը։ Ե­թե ես ի­մա­նա­յի Աստ­ծո Խոս­ քը, ինձ բո­լո­րո­վին այլ կերպ կպա­հեի»։ Ես նրա հետ ծա­նո­թա­ցա, երբ նա նո­րից ձեռ­նար­կու­թյուն էր հիմ­նում, այս ան­գամ քրիս­տոն­յա­յին հա­րիր ձևով։ Նա հար­գան­քով էր վե­րա­բեր­վում իր աշ­խա­տա­կից­նե­րին, նրանց ըն­կեր­ներ էր ան­վա­նում, իսկ կի­րա­կի օ­րե­րին ճաշ­կե­րույթ էր կազ­մա­կեր­պում իր քա­ղա­քի աղ­քատ­նե­րի հա­մար։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ ո­ղոր­մու­թյան մեր գոր­ծե­րով մենք պատ­ վում ենք Ա­րար­չին։ Մենք մի­ջոց ենք, և Աստ­ված մե­զա­նով կա­մե­նում է օգ­ նել կա­րի­քա­վոր­նե­րին։ Ե­թե մենք դրա հա­մար բաց չենք, Աստ­ված մեկ այլ ու­ղի կգտնի։ Սա­կայն քա­նի դեռ մենք մա­քուր ա­նոթ­ներ ենք, Աստ­ծո ո­ղոր­ մու­թյու­նը մեր մի­ջո­ցով փո­խանց­վում է մյուս­նե­րին, և դա օրհ­նու­թյուն է և՛ մարդ­կանց, և՛ մեզ հա­մար։ Չ­նա­յած այս հա­մա­րում ան­մի­ջա­կա­նո­րեն խոս­վում է նյու­թա­պես աղ­ քատ­նե­րի և­ա­նա­պա­հով­նե­րի մա­սին, այն կա­րե­լի է կի­րա­ռել նաև հոգևոր կա­րիք­ներ ու­նե­ցող մարդ­կանց նկատ­մամբ։ Եր­ջա­նիկ մար­դիկ միշտ ու­շա­ դիր են և պատ­րաստ են խոս­քով, բա­րի վար­քով, կամ գոր­ծով քա­ջա­լե­րել վշտա­ցած և­ընկճ­ված մար­դուն։ Ոչ ոք ա­զա­տագր­ված չէ խնդիր­նե­րից, սա­կայն ո­չինչ չի կա­րող ա­վե­լի լավ բու­ժել հո­գու հի­վան­դու­թյուն­նե­րը, քան քե­զա­նից ա­վե­լի շատ կա­րիք ու­նե­ցող մե­կին օգ­նե­լը։ Հո­գու խա­ղա­ղու­թյունն ու կա­տա­րած պար­տա­կա­ նու­թյու­նից բա­վա­կա­նու­թյուն ստա­նա­լը սեր­տո­րեն փոխ­կա­պակց­ված են։ Ա­ռա­ջի­նը երկ­րոր­դի հետևանքն է։ Օգ­նու­թյան ձե՛ռք մեկ­նիր։ Տե՛ս մարդ­կանց այն­պի­սին, ինչ­պի­սին Աստ­ված է տես­նում նրանց։ Նրանք Աստ­ծո ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ներն են և կ­րում են Աստ­ծո պատ­կե­րի կնի­քը։ Հար­գան­քով վե­րա­բեր­վե­լով նրանց, դու հար­գա­ լից վե­րա­բեր­մունք ես ցու­ցա­բե­րում ինքդ քո հան­դեպ։ Մար­դիկ, ով­քեր ու­ նեն քո կա­րի­քը, ա­վե­լի մոտ են քեզ, քան կար­ծում ես։ Թող Աստ­ված օրհ­նի քեզ մարդ­կանց հետ շփվե­լիս։ Ե­ղի՛ր ա­ռա­տա­ձեռն և մե­ծա­հո­գի, ո­րով­հետև «աղ­քա­տին նե­ղո­ղը նրա Ա­րար­չին է ա­նար­գում, բայց Նրան պատ­վո­ղը տնան­կին կո­ղոր­մի»։

——————————————————————————————————————— 347

27 ՀԱ­ՎԱ­ՏԱՐ­ՄՈՒ­ԹՅՈՒՆ ԵՎ­Ա­ՆԱ­ՐԱ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

նոյեմբեր

«Իմ աչ­քե­րը երկ­րի հա­վա­տա­րիմ­նե­րի վրա է, որ ինձ հետ բնակ­վեն, ան­մեղ ճա­նա­պարհ գնա­ցո­ղը կծա­ռա­յի ինձ» (­Սաղ­մոս 101.6)։ Մար­տին Լ­յու­թերն այս սաղ­մոսն ան­վա­նում էր «սաղ­մոս ղե­կա­վար­նե­ րի հա­մար»։ Սաղ­մո­սում Դա­վի­թը նկա­րագ­րում է այն հատ­կու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք կցան­կա­նար տես­նել երկ­րին ծա­ռա­յող մարդ­կանց մեջ։ Այ­սօր­վա մտո­րում­նե­րի հա­մար նա­խա­տես­ված հա­մա­րում եր­կու հատ­ կա­նիշ է ընդգծ­ված, ո­րոնք պետք է բնո­րոշ լի­նեն պե­տու­թյա­նը ծա­ռա­յող մարդ­կանց. հա­վա­տար­մու­թյուն և­ա­նա­րա­տու­թյուն։ Կ­յան­քը գոր­ծըն­թաց է, իսկ ա­նա­րա­տու­թյու­նը, սրբու­թյու­նը, հա­վա­տար­ մու­թյու­նը, ար­դա­րու­թյու­նը՝ ա­մեն օր զար­գա­ցող փոր­ձա­ռու­թյուն­ներ։ Կ­յան­ քը շար­ժում է, ա­ռաջ գնա­լու ձգտում։ Կ­յան­քը եր­բեք հետ չի շարժ­վում։ Քրիս­տո­սով ա­ճը ժա­մա­նակ է պա­հան­ջում։ Մեկ վայրկ­յանն էլ բա­վա­կան է Սուրբ Հո­գուն, որ­պես­զի դու դար­ձի գաս, սա­կայն Նրան մի ամ­բողջ կյանք է պետք, որ­պես­զի գնաս դե­պի կա­տա­րե­լու­թյուն։ Սկզ­բում դու սայ­թա­քում ես, ընկ­նում։ Ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում ա­վե­լի ու­շա­դիր ես դառ­նում, քայ­լերդ ա­վե­լի վստահ ես դնում։ Ան­կու­մը դեռևս պար­տու­թյուն չէ, ե­թե դու բարձ­ րա­նում ես, այլ ոչ թե մնում պառ­կած այն­տեղ, որ­տեղ ըն­կել ես։ Անհ­րա­ժեշտ է համ­բե­րա­տար լի­նել։ Սկզ­բում քեզ կա­րող է թվալ, որ ոչ մի քայլ ա­ռաջ չես գնում, որ ոչ մի տեղ էլ չես հաս­նի։ Այդ պա­հին ա­մուր բռնի՛ր Երկ­նա­յին Հոր ձեռ­քը և հա­վա­տա՛ Նրան։ Նա եր­բեք չի լքի քեզ։ Աստ­ված Իր հա­յացքն ուղ­ղում է Ի­րեն հա­վա­տա­րիմ մարդ­կանց։ Դրանք Նրա ան­կեղծ զա­վակ­ներն են, ով­քեր ըն­դու­նե­լով ի­րենց տկա­րու­թյու­նը, գա­ լիս են Նրա մոտ, որ­պես­զի ստա­նան զո­րու­թյուն հաղ­թա­կան կյան­քի հա­ մար։ Աստ­ծուն փնտրող­նե­րը ձեռք են բե­րում հա­վա­տար­մու­թյուն և­ ա­նա­ րա­տու­թյուն։ Մի՛ փոր­ձիր ինք­նու­րույն ա­նա­րատ դառ­նալ։ Ըն­դու­նի՛ր այդ պարգևը Հի­սու­սի ձեռ­քից։ Ե­թե դու փոր­ձում ես ձեռք բե­րել այդ հատ­կու­թյուն­ներն ա­ռանց Հի­սուս Քրիս­տո­սի, հա­վա­նա­բար կհայտն­վես բա­րո­յա­խո­սու­թյան ճի­րան­նե­րում, կսնես սե­փա­կան հպար­տու­թյունդ և­ ե­սա­սի­րու­թյունդ։ Բա­րո­յա­խո­սու­թյու­ նը լիո­վին հա­կա­սում է քրիս­տո­նեու­թյա­նը։ Այ­սօր­վա օ­րը նվի­րի՛ր Հի­սու­սի հետ շփմա­նը։ Փո­ղո­ցով քայ­լե­լիս, խա­նութ գնա­լիս, աշ­խա­տա­վայ­րում, ուս­ման վայ­րում, տնա­յին գոր­ծե­րով զբաղ­վե­ լիս թո՛ւյլ տուր Հի­սու­սին մաս­նակ­ցել ա­մեն ին­չում։ Ա­կա՛նջ դիր այն ա­մե­նին, ինչ ա­սում է Տե­րը․ «Իմ աչ­քե­րը երկ­րի հա­վա­տա­րիմ­նե­րի վրա է, որ ինձ հետ բնակ­վեն, ան­մեղ ճա­նա­պարհ գնա­ցո­ղը կծա­ռա­յի ինձ»։

——————————————————————————————————————— 348

ՆԱ ԼՍՈՒՄ Է ՔՈ Ա­ՂՈԹ­ՔԸ

նոյեմբեր

28

«Հե­ռու է Տե­րը ամ­բա­րիշտ­նե­րից, բայց լսում է ար­դար­նե­րի ա­ղոթ­քը» (Ա­ռա­կաց 15.29)։ Իմ անց­կաց­րած ա­վե­տա­րան­չա­կան ե­րե­կո­յից հե­տո Լին­դան տուն էր վե­ րա­դառ­նում։ Նա լսել էր Աստ­ծո գո­յու­թյան, Նրա սի­րո և զո­րու­թյան մա­սին։ Այդ ե­րե­կո հա­զա­րա­վոր մար­դիկ զգա­ցին Սուրբ Հո­գու հպու­մը, և շա­տերն ա­ռաջ ե­կան Հի­սուս Քրիս­տո­սին որ­պես Ի­րենց Փր­կիչ ըն­դու­նե­լու հա­մար։ Լին­դան չա­ռա­ջա­ցավ։ Նա չէր հա­վա­տում Աստ­ծուն, և­ե­կել էր հան­դիպ­ման, քա­նի որ չէր կա­րո­ղա­ցել մեր­ժել մոտ ըն­կե­րու­հուն։ Սա­կայն Լին­դան մար­տահ­րա­վետ նե­տեց Աստ­ծուն։ Նա իր սրտում ա­սաց, որ ե­թե Աստ­ված իս­կա­պես ա­մե­նա­զոր է, ա­պա թող այն­պես ա­նի, որ իր ա­մու­սի­նը, ում քսան տա­րի չէր տե­սել, կապ հաս­տա­տի իր հետ։ Միայն այդ դեպ­քում Լին­դան պատ­րաստ կլի­ներ հա­վա­տա­լու Աստ­ծո գո­յու­թյա­նը։ Նա հենց նոր էր բա­ցել բնա­կա­րա­նի դու­ռը, երբ լսվեց հե­ռա­խո­սի զան­գը։ Վերց­ րեց խո­սա­փողն ու լսեց ա­մուս­նու ձայ­նը։ Լին­դան այս ա­մե­նը պատ­մում էր ար­ցունքն աչ­քե­րին։ «Ես հաս­կա­ցա, որ Աստ­ծո հա­մար ան­կա­րե­լի ո­չինչ չկա», - խոս­տո­վա­նում էր նա։ Տե­րը միշտ լսում է ար­դար­նե­րի ա­ղոթ­քը, պնդում է այ­սօր­վա հա­մա­րը։ Միշտ, ոչ թե եր­բեմն։ Մի­գու­ցե Նրա պա­տաս­խանն այն­պի­սին չլի­նի, ինչ­պի­ սին ակն­կա­լում ես, բայց Նա միշտ պատ­րաստ է պա­տաս­խա­նել, ե­թե դու բա­ցում ես սիրտդ Նրա ա­ռաջ։ Լին­դան ան­հա­վատ էր։ Պա­տաս­խա­նո՞ւմ է արդ­յոք Աստ­ված Ի­րեն չհա­ վա­տա­ցող­նե­րի ա­ղոթք­նե­րին։ Ս­րա­նում է հա­վա­տի հրաշ­քը։ Աստ­ծո հա­մար էա­կան չէ, թե ինչ­պի­սի կյան­քով ես ապ­րել մինչ այն պա­հը, երբ ա­ռա­ջին ան­գամ վեր ես բարձ­րաց­րել աչ­քերդ՝ փնտրե­լով քո Ա­րար­չին։ Հե­ռու է Տե­րը ամ­բա­րիշտ­նե­րից, աս­վում է հա­մա­րի սկզբում։ Ի­րա­կա­ նում Աստ­ված ոչ ո­քի չի լքում։ Այդ մար­դիկ են հե­ռա­նում Նրա­նից։ Աստ­վա­ ծաշն­չում ամ­բա­րիշտ­նե­րը Աստ­ծո խրատ­ներն ար­հա­մար­հող մար­դիկ են։ Նրանք ծի­ծա­ղում են Աստ­ծո խրատ­նե­րի վրա, ապ­րում են ինչ­պես պա­տա­ հի։ Այդ­պես նրանք հե­ռա­նում են Աստ­ծուց, և­ երբ հու­սա­հա­տու­թյան պա­ հին օգ­նու­թյուն են խնդրում, ո­րով­հետև նույ­նիսկ հա­մոզ­մունք­ներ ու­նե­ցող ա­թեիստ­ներն են եր­բեմն հի­շում Աստ­ծո մա­սին, նրանց խնդրանք­ներն ան­ պա­տաս­խան են մնում։ Աստ­ված չի պա­տաս­խա­նում, ո­րով­հետև նրանք ոչ թե ա­պաշ­խա­րում են, այլ փոր­ձում են ա­զատ­վել սե­փա­կան մեղ­քե­րի հետևանք­նե­րից։ Ա­ղոթ­քով դի­մի՛ր Հի­սու­սին։ Խո­սի՛ր Նրա հետ։ Պատ­մի՛ր Նրան կյան­քիդ, հաղ­թա­նակ­նե­րիդ և վշ­տե­րիդ մա­սին։ Հա­վա­տա՛, որ ա­ղոթքդ լսե­լի է, ո­րով­ հետև «հե­ռու է Տե­րը ամ­բա­րիշտ­նե­րից, բայց լսում է ար­դար­նե­րի ա­ղոթ­քը»։

——————————————————————————————————————— 349

նոյեմբեր

29

ՈՒ­ՐԱԽ ԾԱ­ՌԱ­ՅՈՒ­ԹՅՈՒՆ

«Ծա­ռա­յե­ցեք Տի­րոջն ու­րա­խու­թյու­նով, ե­կեք նրա ե­րե­սի ա­ռաջ ցնծու­թյու­նով» (­Սաղ­մոս 100.2)։ Ու­զո՞ւմ ես հաղ­թա­նակ­ներ և հա­ջո­ղու­թյուն ու­նե­նալ կյան­քում։ Ու­զո՞ւմ ես, որ մար­դիկ ըն­դու­նեն ձեռք­բե­րում­ներդ, ու­զո՞ւմ ես ա­ռաջ­նորդ լի­նել։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ ծա­ռա­յու­թյան կյան­քը լի է ու­րա­խու­թյու­նով և բա­վա­կա­նու­թյամբ։ Երբ սիրտն ու­րախ է, մար­դը եր­ջա­նիկ է։ Իսկ մենք բո­ լորս էլ եր­ջան­կու­թյուն ենք տեն­չում։ Մի ան­գամ մի ըն­կե­րու­թյան աշ­խա­տա­կից­նե­րին հարց­րի․ «Ո՞վ կցան­ կա­նար լի­նել ձեր ըն­կե­րու­թյան հա­ջորդ ղե­կա­վա­րը»։ Ոչ ոք ձեռք չբարձ­ րաց­րեց։ Մի­գու­ցե այն պատ­ճա­ռով, որ ըն­կե­րու­թյան ներ­կա­յիս ղե­կա­վա­րը նույն­պես ներ­կա էր դահ­լի­ճում։ Մի­գու­ցե մար­դիկ ան­հա­մես­տու­թյուն հա­ մա­րե­ցին ա­ռա­ջադ­րել սե­փա­կան թեկ­նա­ծու­թյու­նը, կամ գու­ցե ոչ ոք բա­վա­ կա­նա­չափ պատ­րաստ չէր զգում ի­րեն այդ­պի­սի պա­տաս­խա­նա­տու պաշ­ տո­նի հա­մար։ Քրիս­տոն­յա­նե­րը հակ­ված են մտա­ծել, որ ոչ ոք չպետք է ձգտի ա­ռաջ­նե­ կու­թյան։ Սա­կայն Հի­սու­սը չի ա­սում, որ ա­ռա­ջի­նը լի­նե­լու ձգտու­մը վատ է։ Սա­կայն, Նա ա­սում է․ «Ձե­զա­նից ով որ կա­մե­նա մեծ լի­նել, թող ձեզ ծա­ռա լի­նի» (­Մատ­թեոս 20.26)։ Հի­սու­սը ոչ ո­քի չի մեր­ժում ա­ճե­լու, հա­ջո­ղակ լի­ նե­լու և գլ­խա­վո­րը դառ­նա­լու հար­ցում։ Ոչ մի մեղք չկա, երբ մար­դը ցան­ կա­նում է լա­վա­գույ­նը լի­նել կյան­քի որևէ աս­պա­րե­զում, բայց ե­թե ու­զում ես այդ ա­մե­նը, պետք է շատ լավ հաս­կա­նաս Ու­սուց­չի խոս­քե­րը։ Հի­սու­սը գլխա­վո­րու­թյու­նը փոխ­կա­պակ­ցեց ծա­ռա­յու­թյան հետ։ Որ­քան շատ է մար­դը ծա­ռա­յում ու­րիշ­նե­րին, այն­քան ա­վե­լի լավ ա­ռաջ­նորդ կա­րող է լի­նել։ Կ­յան­քի նպա­տա­կը ա­մե­նագլ­խա­վորն ու ա­մե­նա­կարևո­րը լի­նե­լը չէ։ Ա­ռա­ջինն ապ­րում է վեր­ջի­նին ծա­ռա­յե­լու հա­մար։ Այդ դեպ­քում մար­դիկ ի­րենք են նրան ա­ռա­ջի­նը հա­մա­րում։ Այ­սօր­վա տեքս­տում սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է ծա­ռա­յու­թյան մա­սին։ Ծա­ ռա­յե­լու հա­մար ա­ռա­ջին հեր­թին դու պետք է մո­ռա­նաս ե­սա­սի­րու­թյան մա­ սին և­ ինքդ քեզ ծա­ռա հա­մա­րես։ Ու­րա­խու­թյամբ ծա­ռա­յե­լով՝ կզգաս, թե ինչ­պես է Աստ­ծո օրհ­նու­թյունն ի­րա­կա­նա­նում քո կյան­քում։ «Տե­րը բա­րի է և նրա ո­ղոր­մու­թյու­նը՝ հա­վիտ­յան, և նրա ճշմար­տու­թյու­նը՝ ազ­գից մինչև ազգ» ( համ. 5)։ Տի­րոջ հա­վա­տար­մու­թյունն Իր խոս­տում­նե­րը կա­տա­րե­լու մեջ է, Նա հաղ­թա­նակ­ներ է պարգևում։ Եվ դա տե­ղի է ու­նե­նում այն ժա­մա­նակ, երբ դու ապ­րում ես ծա­ռա­յե­լով։ Այ­սօր­վա օրդ դարձ­րո՛ւ ծա­ռա­յու­թյան օր։ Խնդ­րի՛ր Աստ­ծուն օգ­նել քեզ ա­վե­լի քիչ մտա­ծել սե­փա­կան ան­ձիդ և­ա­վե­լի շատ՝ ու­րիշ­նե­րի մա­սին։ Այդ­ պես վար­վե­լով, ե­րե­կո­յան տուն կվե­րա­դառ­նաս բա­վա­րար­վա­ծու­թյան և­ ու­րա­խու­թյան զգա­ցու­մով։ Ու­րա­խու­թյա՛մբ ծա­ռա­յիր Տի­րո­ջը, գնա՛ Նրա ե­րե­սի ա­ռաջ ցնծու­թյու­նով։ ——————————————————————————————————————— 350

ՍԵՐ ԵՎ­Ա­ՏԵ­ԼՈՒ­ԹՅՈՒՆ

նոյեմբեր

30

«Լավ է խո­տե­ղեն կե­րա­կուր, և հե­տը սեր, քան թե գեր զվա­րա­կը՝ ա­տե­լու­թյու­նով» (Ա­ռա­կաց 15.17)։ 2004 թվա­կա­նի նոյեմբերի 17-ի ա­ռա­վոտ­յան ես և Գի­լեր­մոն նա­խա­ճա­ շում էինք Էկ­վա­դո­րում ապ­րող կո­լում­բա­ցի ըն­տա­նի­քի տա­նը։ Լ­յուս Դա­րին պատ­մում էր, թե ինչ­պես են փա­խուս­տի դի­մել ի­րենց երկ­րից այն պա­հին, երբ մի խումբ զին­ված ապս­տամբ­ներ գրա­վե­ցին հոր ա­գա­րա­կը։ «Մեզ հա­ ջող­վեց փրկել միայն մեր սե­փա­կան կյան­քը», - ա­սաց նա։ Ըն­տա­նի­քը հա­սավ հարևան եր­կիր։ Նրանք բա­ցար­ձա­կա­պես ո­չինչ չու­ նեին, բա­ցի աշ­խա­տե­լու և կ­յան­քը նո­րից կա­ռու­ցե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­ թյու­նից։ Ի­րենց ողջ անց­յա­լը մնա­ցել էր հեռ­վում` եղ­բայ­րաս­պան պա­տե­ րազմ­նե­րից խոշ­տանգ­ված երկ­րում։ Լ­յուս Դա­րին պատ­մում էր, իսկ նրա դեմ­քի վրա ըն­կած էր ցա­վի ու ափ­սո­սան­քի ստվե­րը։ Եր­կար ժա­մա­նակ նա վրդով­ված էր և ցան­կա­նում էր վրեժխն­դիր լի­նել։ Բայց մի ան­գամ լսեց Աստ­ծո Խոսքն ու հաս­կա­ցավ, որ իր սրտում բույն դրած զայ­րույ­թը ոչ մի կերպ չէր ազ­դում ի­րեն վի­րա­վո­րող­նե­րի վրա, փո­ խա­րե­նը կոր­ծա­նում էր հենց ի­րեն՝ իր ան­ձը։ Նա կանգ ա­ռավ, վեր­լու­ծեց իր կյան­քը և­ե­կավ Հի­սու­սի մոտ։ Փր­կիչն ա­զա­տեց նրան ա­տե­լու­թյու­նից, և կ­նոջ սիր­տը հի­մա լի էր խա­ղա­ղու­թյու­նով՝ նման ան­հողմ օր­վա մեջ անխ­ ռով լճի հան­դար­տու­թյա­նը։ Գի­լեր­մոն, ով նստած էր կող­քիս, նույն­պես փա­խուս­տի էր դի­մել Կո­լում­ բիա­յից։ Նա լսում էր՝ փոր­ձե­լով թաքց­նել ար­ցունք­նե­րը. աշ­խա­տում էր ծա­ծուկ սրբել դրանք։ Երբ Լ­յուս Դա­րին լռեց, նա անս­պա­սե­լիո­րեն նա­յեց նրան, և­ ա­սաց․ «Ես այդ ապս­տամբ­նե­րից մե­կի որ­դին եմ, ով­քեր ներ­խու­ ժե­ցին ձեր տուն և գ­րա­վե­ցին այն»։ Լար­ված լռու­թյուն ի­ջավ։ Հե­տապն­դո­ղի որ­դին և հե­տապնդ­վող­նե­րը միա­սին նստել էին մի սե­ղա­նի շուրջ՝ ապ­շած հենց նոր լսա­ծից։ Նրանք ու­շա­դիր նա­յում էին միմ­յանց աչ­քե­րի մեջ, սա­ կայն նրանց աչ­քե­րում չկար ո՛չ վի­րա­վո­րանք, ո՛չ վրդով­մունք, ո­րով­հետև նրանք բո­լորն էլ հան­դի­պել ու սի­րել էին Հի­սու­սին։ Եր­ջա­նի՛կ ե­ղիր։ Ապ­րի՛ր սի­րե­լով։ Սե­րը ծած­կում է մեղ­քե­րի շա­տու­թյու­նը։ Սե­րը մաք­րա­գոր­ծում է սիր­տը, և «լավ է խո­տե­ղեն կե­րա­կուր, և հե­տը սեր, քան թե գեր զվա­րա­կը՝ ա­տե­լու­թյու­նով»։

——————————————————————————————————————— 351

ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ

ՄԻ՛ ՎԱ­ԽԵ­ՑԻՐ

դեկտեմբեր

1

«Դու չես վա­խե­նա գի­շե­րի զար­հու­րան­քից, այն նե­տից, որ թռչում է ցե­րե­կը» (­Սաղ­մոս 91.5)։ Սեն­յա­կում ամ­բող­ջո­վին մութ էր, չէր վառ­վում ան­գամ փո­ղո­ցի լույ­սը։ Խուա­նը պառ­կած էր բաց աչ­քե­րով, բայց միայն խա­վար էր տես­նում։ Ա­ռա­ վել մեծ խա­վար էր տի­րում նրա հո­գում։ Սիր­տը լի էր հու­սա­հա­տու­թյամբ, կաս­կած­նե­րով, ի­րա­կա­նու­թյան հետ չհաշտ­վե­լու ցան­կու­թյամբ։ Այ­սօր նա հո­ղին էր հանձ­նել ճա­նա­պար­հա­յին պա­տա­հա­րից զոհ­ված կնո­ջը։ Ըն­կեր­ ներն ու հա­րա­զատ­նե­րը գնա­ցին, իսկ ին­քը մնաց իր ե­րեք փոք­րիկ ե­րե­խա­ նե­րի հետ։ Հի­մա նրանց ճա­կա­տա­գիրն ա­մե­նից շատ էր ան­հանգս­տաց­ նում Խուա­նին։ Ինչ­պե՞ս ապ­րել ա­ռանց սի­րե­լի կնոջ։ Ման­կա­կան սրտե­րում ինչ­պե՞ս լցնել այն դա­տար­կու­թյու­նը, որն ա­ռա­ջա­ցել էր մոր մա­հից հե­տո։ Ին­չո՞ւ Աստ­ված նման բան թույլ տվեց։ Խուա­նը մտա­ծում էր ա­պա­գա­յի մա­սին ու սար­սա­փում։ Հինգ տա­րե­կան որ­դու ձայ­նը հան­կարծ ստի­պեց նրան արթ­նա­նալ դա­ռը մտո­րում­նե­րից։ «Հայ­րի՜կ, այս­տեղ բո­լո­րո­վին մութ է, ես ո­չինչ չեմ տես­նում։ Բայց ես գի­տեմ, որ դու այս­տեղ ես։ Ճիշտ եմ, չէ՞, դու այս­տեղ ես»։ Խուա­ նի աչ­քե­րում ար­ցուն­քի կա­թիլ­ներ հայտն­վե­ցին։ Նա շո­յեց որ­դու գլու­խը, և վեր­ջինս նո­րից քնեց։ Իսկ Խուա­նը հուզ­մուն­քից դո­ղա­ցող ձայ­նով դի­մեց Աստ­ծուն․ «Աստ­ված իմ, ա­մեն ինչ այն­քա՜ն մութ է իմ կյան­քում, այն­քա՜ն ցավ ու վիշտ կա։ Ես չեմ տես­նում Քեզ, բայց Դու այս­տեղ ես, այն­պես չէ՞»։ Մ­թու­թյու­նը մեր կյան­քի մի մասն է։ Ե­թե կա արև, կա նաև խա­վար։ Կան ամ­պա­մած օ­րեր, ա­նաստղ գի­շեր­ներ։ Վա՜յ ինձ, ե­թե ես չգի­տեմ որ­տեղ փնտրել լույ­սը։ Սաղ­մոս 91-ը պատ­մում է Աստ­ծո հո­վա­նու տակ ապ­րած կյան­քի մա­սին։ Նա մեր ա­պաս­տանն է և­ ամ­րո­ցը։ Նա պատ­րաստ է Իր թևե­րով ծած­կել մեզ դժբախ­տու­թյուն­նե­րից, ինչ­պես թռչունն է փրկում իր ձա­գե­րին։ Դրա հա­մար սաղ­մո­սեր­գուն բա­ցա­կան­չում է․ «Դու չես վա­խե­նա գի­շե­րի զար­ հու­րան­քից»։ Բա­ցի՛ր հո­գուդ դռնե­րը։ Թո՛ւյլ տուր, որ արևը լու­սա­վո­րի այն։ Մի՛ վա­խե­ ցիր, մի՛ թաքն­վիր։ Ծաղ­կի նման բաց­վի՛ր արևի ա­ռաջ։ Ա­մեն ան­գամ, երբ փո­թո­րի­կը քո կյանք է ներ­խու­ժում, հի­շի՛ր, որ սև­ ամ­պե­րից վեր շո­ղում է արևը։ Նոր օր է սկսվում։ Ե­թե մինչ այ­սօր ա­մեն ինչ այն­քան էլ լավ չի ե­ղել, շա­ րու­նա­կի՛ր պայ­քա­րել Հի­սուս Քրիս­տո­սի օգ­նու­թյամբ։ Շա­տե­րը հանձն­վել են՝ այդ­պես էլ չի­մա­նա­լով, որ հաղ­թա­նա­կի հաս­նե­լու հա­մար ըն­դա­մե­նը մի քայլ էր մնա­ցել։ Մի՛ նա­հան­ջիր։ Ո­չինչ չի կա­րող հաղ­թել Աստ­ծո օգ­նու­թյու­նը փնտրող մար­դուն։ Հի­շե­լով սրա մա­սին, ըն­դա­ռա՛ջ գնա այ­սօր­վա հոգ­սե­րին։ Լիո­վին վստա­ հի՛ր Տի­րո­ջը, այդ ժա­մա­նակ «դու չես վա­խե­նա գի­շե­րի զար­հու­րան­քից, այն նե­տից, որ թռչում է ցե­րե­կը»։ ——————————————————————————————————————— 353

դեկտեմբեր

2

ԴՈՒ ՉԵ՛Ս ՊԱՐՏ­ՎԻ

«Ո­րով­հետև յոթ ան­գամ վայր կընկ­նի ար­դա­րը և կ­կանգ­նի, բայց անզ­գամ­նե­րը չա­րի­քի մեջ կկոր­ծան­վեն» (Ա­ռա­կաց 24.16)։ Մեր աշ­խար­հում մշտա­պես պա­տե­րազմ է։ Խոսքս պե­տու­թյուն­նե­րի միջև մղվող մար­տե­րի մա­սին չէ։ Մեր մո­լո­րակն ընդգրկ­ված է հոգևոր պա­տե­ րազ­մի մեջ, որ­տեղ վճռվում են մարդ­կա­յին ճա­կա­տագ­րե­րը։ Մե­ղադ­րո­ղը փոր­ձում է ա­ղա­վա­ղել Աստ­ծո պատ­կե­րը։ Նա վստա­հեց­նում է, որ Աստ­ված դա­ժան ու ա­նո­ղոք բռնա­կալ է, ում հա­մար ոչ մի նշա­նա­կու­թյուն չու­նի իր ստեղ­ծած էա­կը։ Կամ նա կա­րող է շշնջալ, որ Աստ­ված բա­րի է և­ոչ խստա­ պա­հանջ, ա­մեն ինչ նե­րում է, կամ էլ Աստ­ված՝ որ­պես Անձ, ա­մենևին էլ գո­յու­թյուն չու­նի, գո­յու­թյուն ու­նի ինչ-որ է­ներ­գիա, ինչ-որ տիե­զե­րա­կան բա­նա­կա­նու­թյուն։ Շա­տե­րը հա­ճույ­քով ըն­դու­նում են այս­պի­սի գա­ղա­ փար­նե­րը։ Նրանք գրքեր են գնում այս մա­սին, հե­ռուս­տա­հա­ղոր­դում­ներ դի­տում, հա­ճա­խում դա­սըն­թաց­նե­րի, որ­տեղ սո­վո­րեց­նում են, որ Աստ­ված ձուլ­ված է ողջ աշ­խար­հի հետ, որ դա ըն­դա­մե­նը ա­ռաջ մղող, շար­ժիչ մի գա­ղա­փար է, և­ոչ ա­վե­լին։ Երբ այս­պի­սի ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը ոչ մի օ­գուտ չի տա­լիս, թշնա­մին սկսում է հե­տապն­դում­նե­րը։ Ա­ռա­կաց գիր­քը նա­խազ­գու­շաց­նում է բո­լոր նրանց, ով­քեր կհա­մար­ձակ­վեն դուրս գալ Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ մարդ­ կանց դեմ․ «Դա­րա­նա­կալ մի լի­նիր, ով անզ­գամ, ար­դա­րի բնա­կա­րա­նին, մի ա­վե­րիր նրա հանգս­տու­թյան տե­ղը» (հա­մար 15)։ Այս խոս­քե­րին հա­ջոր­ դում է այ­սօր­վա հա­մա­րը․ «Ո­րով­հետև յոթ ան­գամ վայր կընկ­նի ար­դա­րը և կ­կանգ­նի, բայց անզ­գամ­նե­րը չա­րի­քի մեջ կկոր­ծան­վեն»։ Սա Աստ­վա­ծաշն­չի զար­մա­նահ­րաշ խոս­տում­նե­րից մեկն է։ Թշ­նա­մի­ներդ կա­րող են ա­մեն հնա­րա­վորն ա­նել քե­զա­նից վրեժխն­դիր լի­նե­լու հա­մար։ Հնա­րա­վոր է, որ փոր­ձեն խա­բել քեզ, դա­վեր նյու­թել և բռ­նու­թյան դի­մել։ Նրանք կա­րող են ծանր վնաս պատ­ճա­ռել քեզ, բայց ոչ կոր­ծա­նել։ Քա­նի ան­գամ էլ ընկ­նես, Հի­սու­սի ձեռ­քե­րը կբարձ­րաց­նեն և­ ոտ­քի կկանգ­նեց­ նեն քեզ, այն­պես որ թշնա­մի­ներդ ու­ժաս­պառ կլի­նեն և չեն կա­րո­ղա­նա հե­ տապն­դել քեզ։ Ա­յո՛, եր­բեմն թշնա­մու նե­տե­րը սրտիդ շատ մոտ են հար­վա­ծում։ Լի­նում են պա­հեր, երբ մարդ­կայ­նո­րեն զգում ես, որ ու­ժերդ սպառ­վել են։ Խա­վարն ու վա­խը բույն են դնում սրտումդ։ Ե­թե այդ­պես է, նա­յի՛ր Հի­սու­սին։ Նրան վստա­հո­ղը եր­բեք պար­տու­թյուն չի կրում։ Քրիս­տո­սը հաղ­թել է մա­հին։ Նա դուրս ե­կավ գե­րեզ­մա­նից, և թշ­նա­մին ստիպ­ված էր լռել։ Ցան­կա­ցած ցավ կանց­նի։ Ցան­կա­ցած փո­թո­րիկ կհան­դարտ­վի։ Ծա­գում է նոր օր­վա արևը։ Մի՛ հու­սա­հատ­վիր, մի՛ նա­հան­ջիր։ Շատ շու­տով թշնա­ մի­ներդ պար­տու­թյուն կկրեն, ո­րով­հետև «յոթ ան­գամ վայր կընկ­նի ար­դա­ րը և կ­կանգ­նի, բայց անզ­գամ­նե­րը չա­րի­քի մեջ կկոր­ծան­վեն»։

——————————————————————————————————————— 354

ԲՈ­ԼՈՐ ՍՐՏՈՎ

դեկտեմբեր

3

«Ե­րա­նե­լի՜ են նրա վկա­յու­թյուն­նե­րը պա­հող­նե­րը, որ բո­լոր սրտով խնդրում են նրան» (­Սաղ­մոս 119.2)։ Ցու­ցադ­րա­բար Աստ­վա­ծա­յին կա­նոն­նե­րին հետևե­լը եր­ջան­կու­թյուն չէ։ Ի­մաս­տը նրա­նում չէ, որ գո­հաց­նենք մարդ­կանց, ե­կե­ղե­ցուն, ըն­տա­նի­քին, հա­սա­րա­կու­թյա­նը։ Բա­վա­կան չէ պար­զա­պես կա­տա­րել օ­րեն­քը։ Անհ­րա­ ժեշտ է ողջ սրտով կա­տա­րել Աստ­ծո կամ­քը, որ­տեղ էլ գտնվես. մարդ­կանց մեջ, թե մե­նակ` ինքդ քեզ հետ։ Ու­րիշ­նե­րի կար­ծիք­ներն այն­քան կարևոր չեն, որ­քան Աստ­ծո կար­ծի­քը։ Աստ­ված կա­մե­նում է ան­մի­ջա­կա­նո­րեն հա­ղոր­դակց­վել քեզ հետ, ինչ­պես հայ­րը որ­դու հետ։ Դու մարդ ես, ու­նես մտքեր, զգաց­մունք­ներ ու ցան­կու­ թյուն­ներ։ Դու հանձ­նա­րար­ված կար­գով գոր­ծող մե­քե­նա չես, ո­րը պար­զա­ պես օգ­տա­գոր­ծում են ըստ հրա­հան­գի։ Ոչ, դու Աստ­ծո սի­րե­լի զա­վակն ես։ Աստ­ված հաս­կա­նում է, որ դու ինքդ ըն­դու­նակ չես ա­մեն ժա­մա­նակ ճիշտ վար­վել, բայց Նա ցան­կա­նում է, որ դու Ի­րեն տաս քո սիր­տը և­ եր­ջա­նիկ լի­նես։ Նրա խրատ­նե­րը պար­զա­պես կա­նոն­ներ չեն։ Նրանց կյան­քում, ով­ քեր ամ­բողջ սրտով հետևում են դրանց, հրաշք­ներ են տե­ղի ու­նե­նում։ Սա կա­րող է դառ­նալ նաև քո փոր­ձա­ռու­թյու­նը։ Նվի­րե­լով սիրտդ Աստ­ծուն, դու ամ­բող­ջո­վին նվիր­վում ես Նրան, ապ­րում ես հա­նուն Նրա։ Այս ա­մե­նը եր­ջա­նիկ է դարձ­նում քեզ։ Ե­թե դու հնա­զադ­ վում ես Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րին, չես սայ­թա­քում, ճիշտ ո­րո­շում­ներ ես կա­ յաց­նում, լավ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ես կա­ռու­ցում մարդ­կանց հետ, գոր­ծում ես վստահ, կյանքդ հա­ջո­ղակ է և լիար­ժեք։ Այդ­քան հե՞շտ։ Ա­յո՛, Աստ­ված մեզ եր­ջան­կու­թյան հաս­նե­լու հեշտ ճա­նա­ պարհ է ա­ռա­ջար­կում, այդ մենք ենք ա­մեն ինչ բար­դաց­նում։ Մենք խո­րա­ նում ենք վե­րա­ցա­կան դա­տո­ղու­թյուն­նե­րի լա­բի­րին­թո­սում, փոր­ձում ենք բա­ցատ­րել ան­բա­ցատ­րե­լին, բա­նա­կա­նու­թյամբ խո­րա­մուխ լի­նել հրաշք­ նե­րի մեջ, և մո­լոր­վում սե­փա­կան կաս­կած­նե­րի, մտա­վա­խու­թյուն­նե­րի, հո­ գե­կան վնաս­վածք­նե­րի և բար­դույթ­նե­րի մեջ։ Մենք հայտն­վում ենք սե­փա­ կան մո­լո­րու­թյուն­նե­րի բան­տում։ Մենք կորց­նում ենք սի­րե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը. չենք սի­րում Աստ­ծուն, չենք սի­րում ինք­ներս մեզ, ա­ռա­վել ևս նրանց, ով­քեր մեր կող­քին են։ Մենք ձևաց­ նում ենք, թե սի­րում ենք։ Մենք սեր ենք խա­ղում, բայց սի­րո փո­խա­րեն մեր հո­գում դա­տար­կու­թյուն է։ Աստ­ված չի ու­զում, որ մենք այդ­պես ապ­րենք։ Դրա հա­մար Նա ձգտում է նվա­ճել քո սիր­տը, նվա­ճել քեզ ամ­բող­ջու­թյամբ, որ­պես­զի դու չեր­կատ­վես, որ­պես­զի չհա­վա­քես Աստ­ծո հետ կյան­քի օրհ­նու­ թյուն­նե­րի փշրանք­նե­րը, այլ լիո­վին վա­յե­լես դրանք։ Կա՛մ դու ամ­բող­ջո­վին պատ­կա­նում ես Աստ­ծուն, կա՛մ դու եր­ջա­նիկ չես լի­նի։ Մինչ գոր­ծերդ շա­րու­նա­կե­լը, կրկնի՛ր․ «Ե­րա­նե­լի՜ են նրա վկա­յու­թյուն­նե­ րը պա­հող­նե­րը, որ բո­լոր սրտով խնդրում են նրան»։

——————————————————————————————————————— 355

4 ՊԱՐ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ՀԱՂ­ԹԱ­ՆԱ՛Կ ԴԱՐՁ­ՐՈՒ

դեկտեմբեր

«Բռ­նա­վոր մար­դին մի նա­խան­ձիր, և նրա բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րին մի՛ հա­վա­նիր» (Ա­ռա­կաց 3.31)։ Ես հուզ­վում էի՝ քայ­լե­լով Մադ­րի­դի հնա­գույն Ա­տո­չա փո­ղո­ցով, քա­նի որ հենց այս­տեղ գտնվող Խուան դե լա Կուես­տա­յի տպա­րա­նում էր, որ XVII դա­րում՝ 1604-ին լույս ըն­ծայ­վեց «Դոն Կի­խո­տի» ա­ռա­ջին օ­րի­նա­կը, վեպ, ո­րը մտնում է մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան մեջ ա­մե­նա­շատ տպագր­ված գրքե­րի տասն­յա­կի մեջ։ Մի­գել դե Սեր­վան­տես Սա­վեդ­րան դեռ ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քից սի­րում էր ար­վես­տը, սա­կայն ինչ-ինչ պատ­ճառ­նե­րով ռազ­մա­կան կա­րիե­րա սկսեց։ Այն ժա­մա­նակ ոչ ոք չէր կա­րող պատ­կե­րաց­նել, որ նա կդառ­նա մե­ծա­գույն գրող։ Ինչ­պե՞ս է գրվել «Դոն Կի­խո­տը»։ Սեր­վան­տե­սը ծա­ռա­յել է իս­պա­նա­կան բա­նա­կում որ­պես շար­քա­յին զին­վոր՝ պաշտ­պա­նե­լով իս­պա­նա­կան միա­ պե­տու­թյու­նը։ 1571 թ.-ին Հու­նաս­տա­նում մաս­նակ­ցել է Լե­պան­տո­յի ծո­վա­ մար­տին և վի­րա­վոր­վել, ո­րի արդ­յուն­քում նրա ձախ ձեռ­քը կորց­րել է շար­ ժու­նա­կու­թյու­նը։ Այդ պատ­ճա­ռով Սեր­վան­տե­սը ստա­ցել է «Լե­պան­տո­յի մի­ձեռ­նա­նի» մա­կա­նու­նը։ Չ­նա­յած հաշ­ման­դա­մու­թյա­նը, նա շա­րու­նա­կել է զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Չորս տա­րի անց նրան եղ­բոր հետ միա­սին առևան­գել են Ալ­ժի­րի ծո­վա­հեն­նե­րը և հինգ տա­րի պա­հել գե­րու­թյան մեջ՝ պա­հան­ջե­լով փրկա­գին։ Ի վեր­ջո, նրա ա­զա­տու­թյան հա­մար հսկա­յա­կան գու­մար է վճար­վել, և նա վե­րա­դար­ձել է ծա­ռա­յու­թյան, իսկ 1590 թ.-ին խնդրա­գիր է ներ­կա­յաց­ րել ի­րեն ա­մե­րիկ­յան գա­ղութ­ներ տե­ղա­փո­խե­լու հա­մար։ Այն ժա­մա­նակ­նե­ րում տեղ հատ­կաց­նե­լը կամ մեր­ժե­լը կախ­ված էր իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­ցող­ նե­րի քմա­հա­ճույ­քից։ Սեր­վան­տե­սը ո՛չ հո­վա­նա­վոր ու­ներ, ո՛չ էլ գու­մար։ Նա ցա­վով հաս­կա­ցավ, որ իր ռազ­մա­կան ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը ո­չինչ չար­ժեն միա­պե­տու­թյան հա­մար, և պետք չէ պարգև­նե­րի սպա­սել։ Նա կա­րող էր նա­խան­ձել այն մարդ­կանց, ով­քեր ճշտի և ս­տի մի­ջո­ցով հա­սել էին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի վստա­հու­թյանն ու ո­ղոր­մու­թյա­նը, կա­րող էր տրվել դժգո­հու­թյուն­նե­րին և դա­ռը հու­սա­հա­տու­թյա­նը։ Բայց դրա փո­խա­ րեն նա գրեց իր գլուխ­գոր­ծո­ցը՝ «Հնա­րա­միտ աս­պետ Դոն Կի­խոտ Լա­ման­ չե­ցին» վե­պը։ Սեր­վան­տեսն ին­քը չհա­սավ Ա­մե­րի­կա, իսկ նրա վե­պը հա­սավ։ Եվ ոչ միայն այն­տեղ, հաշ­վի առ­նե­լով, որ վե­պը հրա­տա­րակ­վել է առն­վազն հի­ սուն լե­զու­նե­րով։ Ես այն կար­դա­ցել եմ պա­տա­նի հա­սա­կում, երբ ըն­դա­մե­ նը տաս­նե­րեք տա­րե­կան էի։ Դու եր­բեք չես կա­րող հաս­կա­նալ, թե ին­չու են վատ մար­դիկ հա­ջո­ղու­ թյան հաս­նում, բայց մի՛ նա­խան­ձիր նրանց և մի՛ վար­վիր նրանց պես։ Ա­ռա՛ջ նա­յիր և հա­վա­տա՛, որ Հի­սու­սը քո հան­դեպ ա­նար­դա­րու­թյու­նը օրհ­ նու­թյուն կդարձ­նի։ Հետևի՛ր Սո­ղո­մո­նի խորհր­դին․ «Բռ­նա­վոր մար­դին մի նա­խան­ձիր, և նրա բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րին մի՛ հա­վա­նիր»։ ——————————————————————————————————————— 356

դեկտեմբեր

Ի՞ՆՉ Է ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ

5

«Ո­րով­հետև Տերն ար­դար է և­ ար­դա­րու­թյուն է սի­րում, ու­ղիղ­նե­րը կտես­նեն նրա ե­րե­սը» (­Սաղ­մոս 11.7)։ Ա­վա­զակ­նե­րի ձեռ­քով սպան­ված տասն­վե­ցամ­յա որ­դու դիա­կի մոտ կանգ­նած մայ­րը ար­դա­րա­ցի վրեժխնդ­րու­թյուն էր պա­հան­ջում։ Տ­ղա­մար­ դը, ով ա­կա­նա­տես էր, թե ինչ­պես է ջրհե­ղեղն ա­վե­րում տա­րի­նե­րով կա­ռու­ ցած իր տու­նը, ան­զո­րու­թյու­նից ա­ղեկ­տուր գո­չում էր․ «Սա ա­նար­դար է»։ «Ե­թե այս աշ­խար­հում գո­նե մի քիչ ար­դա­րու­թյուն լի­ներ, բո­լոր ե­րե­խա­ներն ըն­տա­նիք կու­նե­նա­յին», - ա­սում էր սո­ցիա­լա­կան ծա­ռա­յու­թյան աշ­խա­տա­ կի­ցը՝ ու­սում­նա­սի­րե­լով նոր գոր­ծի ման­րա­մաս­նե­րը։ Ի՞նչ է ար­դա­րու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս վար­վել ար­դա­րա­ցիո­րեն։ Ի՞նչ է նշա­նա­ կում ար­դա­րա­ցի լի­նել։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ Տերն ար­դար է։ Բնագ­ րում նշվում է, որ ար­դա­րու­թյունն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մի մասն է։ Նա սի­րում է ար­դար գոր­ծե­րը, ո­րով­հետև Նա Ին­քը` ար­դա­րու­թյուն է։ Նա չի կա­րող ա­նար­դար լի­նել։ Սա­կայն տեքս­տը միայն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին չէ։ Այն խո­սում է նաև մարդ­կա­յին էու­թյան մա­սին՝ նշե­լով, որ ու­ղիղ­նե­րը կտես­նեն Աստ­ծուն։ Միայն լույսն է հա­մադր­վում լույ­սի հետ։ Խա­վարն ան­հե­տա­նում է լույ­սի առ­ կա­յու­թյու­նից։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է ա­նար­դար, խա­վա­րով պատ­ված մար­դը տես­նել Աստ­ծո ե­րե­սը, Ում փայ­լը գե­րա­զան­ցում է արևի լույ­սին։ Դա ան­ կա­րե­լի է։ Ե­թե մար­դը ցան­կա­նում է ար­դար լի­նել, դրա հա­մար նա միայն մեկ ճա­ նա­պարհ ու­նի։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը գրում է․ «Ո­րով­հետև Աստ­ված նրան, որ մեղք չգի­տեր, մեզ հա­մար մեղք ա­րեց, որ մենք Աստ­ծո ար­դա­րու­թյու­նը լի­ նենք նրա­նում» (Բ Կորն­թա­ցիս 5.21)։ Մար­դը ոչ միայն ար­դա­րու­թյուն է գտնում Քրիս­տո­սում, այլև դառ­նում է ար­դար։ Քրիս­տոն­յան ար­դա­րա­ցի է վար­վում ոչ թե նրա հա­մար, որ դա նրա պար­տա­կա­նու­թյունն է, այլ ո­րով­հետև սի­րում է ար­դա­րու­թյու­նը, ո­րով­հետև ապ­րում է Հի­սու­սի հետ։ Ու­զո՞ւմ ես ար­դար լի­նել։ Կ­ցան­կա­նա­յի՞ր ի­մաս­տու­թյամբ և­ար­դա­րա­ցիո­ րեն վար­վել կյան­քի ցան­կա­ցած ի­րա­վի­ճա­կում։ Դու միայն մեկ ճա­նա­պարհ ու­նես. Հի­սու­սը։ Դրա հա­մար այ­սօր, մինչ կանց­նես ա­ռոր­յա գոր­ծե­րիդ, դի­ մի՛ր Նրան, խո­սի՛ր Նրա հետ, մի քայլ ան­գամ մի՛ ա­րա ա­ռանց Նրա։ Նա քո ար­դա­րու­թյունն է։ Ըն­կե­րա­կան շրջա­պա­տում, ըն­տա­նի­քում, աշ­խա­տա­վայ­րում, ուս­ման վայ­րում. ուր էլ լի­նես, թող քե­զա­նում տես­նեն ար­դար մար­դու, ո­րով­հետև «Տերն ար­դար է և­ ար­դա­րու­թյուն է սի­րում, ու­ղիղ­նե­րը կտես­նեն նրա ե­րե­սը»։

——————————————————————————————————————— 357

դեկտեմբեր

6

ԴՈՒ ՉԵ՛Ս ՊԱՐՏ­ՎԻ

«Խո­տոր­նակ մար­դը զզվե­լի է Տի­րո­ջը, բայց Նրա մտեր­մու­թյու­նը ու­ ղիղ­նե­րի հետ է» (Ա­ռա­կաց 3.32)։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ Տե­րը մտեր­մու­թյուն է ա­նում ու­ղիղ­նե­րի հետ։ Հան­րա­հայտ մարդ­կան­ցից շա­տե­րը նա­խընտ­րում են ա­մուս­նա­նալ ա­ռանց ի­րենց վրա մարդ­կանց ու­շադ­րու­թյու­նը հրա­վի­րե­լու, հրա­պա­րա­ կավ չեն հայ­տա­րա­րում ա­րա­րո­ղու­թյան մա­սին և հ­րա­վի­րում են միայն ի­րենց ա­մե­նա­մոտ ու հա­րա­զատ մարդ­կանց։ Շա­տե­րը պատ­րաստ են հսկա­յա­կան գու­մար­ներ վճա­րել ի­րենց սի­րե­լի մարդ­կանց հար­սա­նի­քին ներ­կա գտնվե­լու հա­մար, և հե­տո հայ­տա­րա­րել, որ ի­րենք այդ հան­րա­ճա­ նաչ մար­դու բա­րե­կամ­ներն են։ Աստ­ված նույն­պես ու­նի մո­տիկ ըն­կեր­նե­րի շրջան, և սա կողմ­նա­պա­հու­ թյուն չէ։ Ա­նար­դար կլի­ներ, ե­թե Աստ­ված ընտ­րեր, թե ում մո­տեց­ներ, իսկ ում՝ ոչ։ Բայց Աստ­ված չու­նի հա­տուկ ընտր­ված սի­րե­լի մար­դիկ։ Ար­դա­րու­ թյան ճա­նա­պար­հով Հի­սուս Քրիս­տո­սին հետևող մար­դը դառ­նում է Նրա մոտ ըն­կե­րը։ Աստ­ված, Ա­րա­րիչն ու տիե­զեր­քի Թա­գա­վո­րը, բո­լոր մարդ­կանց կան­չում է դառ­նա­լու Իր ըն­կեր­նե­րը։ Ար­դա­րու­թյու­նը ըն­կե­րա­կան շրջա­պատ մտնե­լու այ­ցե­քարտ է։ Բայց, դա պետք է լի­նի այն ար­դա­րու­թյու­նը, ո­րը հան­դի­սա­ նում ոչ թե մար­դու սե­փա­կան ջան­քե­րի և կար­գա­պա­հու­թյան արդ­յուն­քը, այլ Աստ­ծո պարգևը, որն ստա­նում է այն պա­հին, երբ կանգ­նում է Տի­րոջ հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թյան ճա­նա­պար­հի վրա։ Աստ­վա­ծաշն­չում ոչ մի տեղ ար­դա­րու­թյու­նը չի նկա­րագր­վում որ­ պես ճիշտ պահ­վածք կամ կամ­քի ու­ժով հնա­զան­դու­թյուն բա­րո­յա­կան սկզբունք­նե­րին։ Մարդ­կա­յին ջան­քե­րի պտուղ­նե­րը Սուրբ Հո­գու կեն­դա­նի պտուղ­նե­րի պլաս­տիկ նմա­նա­կումն են, ո­րոնք կա­րող են պարգևել ինք­նա­ բա­վա­կա­նու­թյուն, բայց ոչ եր­ջան­կու­թյուն։ Սր­բու­թյունն ու ար­դա­րու­թյու­նը Հի­սուս Քրիս­տո­սի հետ շփման ա­մե­նօր­ յա արդ­յունք են։ Հի­սու­սը նե­րում է և վե­րա­փո­խում, մաք­րում է մեղ­քե­րից, որ­պես­զի մար­դու մեջ շո­ղա աստ­վա­ծա­յին կա­տար­յալ բնա­վո­րու­թյու­նը։ Քրիս­տո­սի Թա­գա­վո­րու­թյան գա­լուս­տի օ­րը հրեշ­տակ­նե­րը կանգ­նած կլի­ նեն տո­նա­կան սրա­հի դռնե­րի մոտ և, տես­նե­լով Քրիս­տո­սի՝ ի­րենց մո­տե­ցող ըն­կեր­նե­րին, նրան­ցից այ­ցե­քարտ չեն պա­հան­ջի։ Հրեշ­տակ­նե­րը կճա­նա­ չեն նրանց դեմ­քե­րը, ո­րով­հետև նրանք ա­մեն օր ժա­մա­նակ են հատ­կաց­րել Աստ­ծո հետ շփմա­նը և Նրա Խոս­քի ու­սում­նա­սի­րու­թյա­նը։ Մեր տեքս­տը ներ­կա­յաց­նում է նաև հա­կա­ռակ տե­սա­րա­նը։ Խո­տոր­նակ մար­դիկ զզվե­լի են Աստ­ծո հա­մար։ Ս­րանք այն մար­դիկ են, ով­քեր նա­խընտ­ րել են թա­փա­ռել սե­փա­կան ճամ­փա­նե­րում՝ ու­շադ­րու­թյուն չդարձ­նե­լով Աստ­ծուն։ Այ­սօր­վա օ­րը կա­րող է դառ­նալ Հի­սու­սի հետ շփման օր։ Ապ­րի՛ր կյանքդ՝ հի­շե­լով, որ «Խո­տոր­նակ մար­դը զզվե­լի է Տի­րո­ջը, բայց Նրա մտեր­մու­թյու­նը ու­ղիղ­նե­րի հետ է»։ ——————————————————————————————————————— 358

դեկտեմբեր

ՓՐԿ­ՎԱԾ ԱՍՏ­ԾՈ ՍԻ­ՐՈՎ ԵՎ ՃՇ­ՄԱՐ­ՏՈՒ­ ԹՅԱՄԲ

7

«Նա հի­շեց իր ո­ղոր­մու­թյու­նը և­ իր ճշմար­տու­թյու­նը Իս­րա­յե­լի տան վրա, երկ­րի ա­մեն ծայ­րե­րը տե­սան մեր Աստ­ծո փրկու­թյու­նը» (­Սաղ­մոս 98.3)։ Փա­րի­զում բազ­մա­թիվ տե­սար­ժան վայ­րեր կան, և նրան­ցից յու­րա­քանչ­ յուրն իր պատ­մու­թյունն ու­նի։ Զ­բո­սաշր­ջու­թյան վայ­րե­րից մե­կը Նոտր-­Դամ դե Պա­րին է՝ Փա­րի­զի Աստ­վա­ծա­մոր հո­յա­կերտ տա­ճա­րը։ Նրա զան­գա­կա­ տան հետ է կապ­ված Հյու­գո­յի վե­պի հե­րո­սի՝ Քվա­զի­մո­դո­յի ճա­կա­տա­գի­րը։ Նա ծնվել էր ֆի­զի­կա­կան ա­րատ­նե­րով, և մայ­րը հրա­ժար­վել էր նրա­նից։ Ե­րե­խա­յին թո­ղել էին հայտ­նի տա­ճա­րին կից ըն­կե­ցիկ­նե­րի հա­մար մսու­ րում։ Երբ Քվա­զի­մո­դոն մե­ծա­ցավ, դար­ձավ ժամ­հար։ Նա խլա­ցել էր զան­ գե­րի ձայ­նից։ Նրա կյան­քը սահ­մա­նա­փակ­ված էր տա­ճա­րի աշ­խար­հով։ Իր այ­լան­դակ ար­տա­քի­նի պատ­ճա­ռով հա­սա­րա­կու­թյու­նից մե­կու­սա­ցած նա գտնվում էր քա­հա­նա­յի` իր հոգևոր հոր լիա­կա­տար են­թա­կա­յու­թյան տակ։ Իր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով նա կոր­ծա­նեց Քվա­զի­մո­դո­յի ե­րա­զան­քը, երբ վեր­ ջինս սի­րա­հար­վեց Էս­մե­րալ­դա գնչու­հուն։ Ծն­վե­լով այս մե­ղա­վոր աշ­խար­հում, մենք բո­լորս էլ ո­րո­շա­կիո­րեն մե­կու­ սա­ցած ենք և դա­տա­պարտ­ված ապ­րե­լու միայ­նու­թյան և հու­սա­հա­տու­ թյան մեջ։ Եվ մենք բո­լորս էլ բան­տա­պետ ու­նենք, ով պատ­րաստ է կոր­ծա­ նել մեր ե­րա­զանք­նե­րը, մեզ հա­մար թանկ ար­ժեք­ներն ու սկզբունք­նե­րը։ Մենք չէինք ու­նե­նա ա­պա­գա, կու­նե­նա­յինք միայն անց­յալ` ծան­րա­ցած մեղ­ քի զգա­ցու­մով, սա­կայն Տե­րը չի մո­ռա­ցել մեր նկատ­մամբ Իր սի­րո և հա­վա­ տար­մու­թյան մա­սին։ Աստ­ծո սի­րո և­ո­ղոր­մու­թյան շնոր­հիվ մենք փրկված ենք։ Փր­կու­թյու­նը, դա ա­զա­տու­թյուն է։ Մենք ա­զատ ենք ե­րա­զել, և գ­նալ մեր ե­րա­զան­քի ետևից, ա­զատ ենք հան­ցան­քի բե­ռից և մեղ­քի այ­լան­դա­կու­թյու­նից։ Մենք ա­զատ ենք, որ­պես­զի գրենք մեր կյան­քի բա­ցար­ձա­կա­պես մի նոր պատ­մու­թյուն։ Դու չպետք է ապ­րես հի­շո­ղու­թյուն­նե­րի գե­րու­թյան մեջ։ Մեղ­քի զգա­ցու­ մից թաքն­վե­լու պատ­ճառ էլ չու­նես։ Դու կա­րող ես ապ­րել բաց, ա­զատ, լիար­ժեք շունչ քա­շել։ Ապ­րի՛ր։ Աստ­ված ցույց տվեց Իր ճշմար­տու­թյունն ու սե­րը Գող­գո­թա­յի խա­չի վրա։ Այն­տեղ փրկա­գին է վճար­վել քո մեղ­քի հա­ մար, և­այ­սօր` երկ­րի բո­լոր ծայ­րե­րում, պետք է տես­նեն քո կյան­քում տե­ղի ու­նե­ցած հրաշ­քը։ Քվա­զի­մո­դոն, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, դուրս ե­կավ տա­ճա­րից, բայց բախ­վեց մարդ­կա­յին դա­ժա­նու­թյանն ու ծաղ­րանք­նե­րին։ Քո պատ­մու­թյունն այլ կլի­ նի, ո­րով­հետև երբ դու իջ­նես Գող­գո­թա­յի բլրից, բո­լո­րը քեզ վե­րա­փոխ­ված կտես­նեն։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Աստ­ծուն։ Գո­հու­նակ սիր­տը օր­վա լավ սկիզբ է խոս­տա­ նում։ Դու բա­վա­կա­նա­չափ պատ­ճառ­ներ ու­նես Աստ­ծուն շնոր­հա­կա­լու­ թյուն հայտ­նե­լու հա­մար, ո­րով­հետև «Նա հի­շեց իր ո­ղոր­մու­թյու­նը և­ իր ճշմար­տու­թյու­նը Իս­րա­յե­լի տան վրա, երկ­րի ա­մեն ծայ­րե­րը տե­սան մեր Աստ­ծո փրկու­թյու­նը»։ ——————————————————————————————————————— 359

դեկտեմբեր

8

ԼԱ­ՎԱ­ԳՈՒՅՆ ԸՆ­ԾԱ­ՆԵ­ՐԸ

«Մար­դու ըն­ծան տեղ է բա­նում նրա հա­մար, և նրան տա­նում է մե­ ծա­մեծ­նե­րի ա­ռա­ջին» (Ա­ռա­կաց 18.16)։ Իշ­խա­նու­թյամբ օժտ­ված մար­դուն ինչ-որ բան նվի­րե­լը, կամ նվեր ըն­դու­ նե­լը, ե­թե ինքդ ես ազ­դե­ցիկ մարդ, դա ան­վա­յել ա­րարք է։ Կա­շառ­քը ան­բա­ րո մե­խա­նիզմ է, որն օգ­տա­գործ­վում է ինչ-որ ա­ռա­վե­լու­թյուն ստա­նա­լու կամ մար­դու խիղճն առ­նե­լու նպա­տա­կով։ Ակն­հայտ է, որ այ­սօր­վա հա­մա­ րում խոսքն այդ­պի­սի «նվեր­նե­րի» մա­սին չէ։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում թա­գա­վոր­նե­րի և­ ազն­վա­կան­նե­րի մոտ գա­լիս էին նվեր­նե­րով։ Սա հար­գան­քի նշան էր։ Ա­ռանց նվե­րի թա­գա­ վո­րին ներ­կա­յա­նալն ըն­կալ­վում էր իրրև վի­րա­վո­րանք նրա ան­ձին։ Հի­մա այս ա­մե­նը փոր­ձենք վե­րագ­րել Աստ­ծո հետ մեր փոխ­հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րին։ Մենք պետք է երկ­յու­ղա­ծու­թյամբ և խո­նար­հու­թյամբ գանք Նրա մոտ։ Ս­տեղծ­ված ող­ջա­միտ էա­կի լա­վա­գույն նվե­րը Ա­րար­չին փա­ռա­ բա­նու­թյամբ լի ան­կեղծ սիրտն է։ Աստ­ծուն ա­ռա­ջարկ­վող ա­մեն մի զո­հա­ բե­րու­թյուն սրտումդ տե­ղի ու­նե­ցա­ծի արդ­յունքն է։ Գո­յու­թյուն ու­նի եր­կու վտան­գա­վոր ծայ­րա­հե­ղու­թյուն։ Ա­ռա­ջինն այն է, երբ մար­դը կար­ծում է, թե Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րը կա­րե­լի է գնել նյու­թա­ կան զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րով։ Մ­յու­սը, երբ մտա­ծում է, թե Աստ­ծո հա­մար կարևոր չէ, թե ինչ­պես և­ինչ­պի­սի մտքե­րով ես գա­լիս Նրա մոտ։ Մա­ղա­քիա­յի օ­րե­րում մար­դիկ հենց այս­պես էին մտա­ծում, այդ պատ­ճա­ ռով է, որ Աստ­ված նրանց ա­սաց․ «Տ­ղան իր հո­րը կմե­ծա­րի, և ծա­ռան՝ իր Տի­րո­ջը, ե­թե ես էլ հայր եմ, ո՞ւր է իմ մե­ծա­րան­քը, և­ե­թե տեր եմ ես, ո՞ւր է իմ երկ­յու­ղը։ […] Իմ սե­ղա­նի վրա պիղծ հաց մա­տու­ցա­նե­լով, բայց դուք ա­սում եք․ Մենք ին­չո՞վ ենք քեզ պղծում։ Ձեր ա­սե­լով՝ թե Տի­րոջ սե­ղա­նը ա­նարգ­ ված է։ […] Նրան մեկ քո իշ­խա­նին մա­տուց­րու, արդ­յոք քեզ կհա­վա­նի՞ կամ քեզ կըն­դու­նի՞» (­Մա­ղա­քիա 1.6-8)։ Ինչ­պի­սի՞ նվեր­ներ ես ա­ռա­ջար­կում Աստ­ծուն։ Ինչ­պի­սի՞ հո­գով ես գա­լիս Նրա մոտ։ Աստ­ծո կամ­քին հետևե­լու պատ­րաստ խո­նարհ սիր­տը եր­բեք չի հու­սա­հատ­վի։ Հի­սու­սը միշտ պատ­րաստ է լսել Իր զա­վակ­նե­րի ան­կեղծ ա­ղոթք­նե­րը։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ է, ինչ խոր­հում ես, որ քո մար­մի­նը Սուրբ Հո­գու տա­ ճար է։ Եվ ե­թե դու Տի­րոջն ըն­ծա­յում ես քո մար­մի­նը, մի­գու­ցե ժա­մա­նակն է վե­րա­նա­յե՞լ վե­րա­բեր­մունքդ քո իսկ ա­ռող­ջու­թյան հան­դեպ։ Խոր­հի՛ր այ­ սօր, ո­րով­հետև ար­ժա­նի պարգև­նե­րը «տեղ են բա­նում… տա­նում են մե­ ծա­մեծ­նե­րի ա­ռա­ջին»։

——————————————————————————————————————— 360

դեկտեմբեր

ԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՍԻ­ՐՈՂ ԹԱ­ԳԱ­ՎՈՐ

9

«Եվ թա­գա­վո­րի զո­րու­թյու­նը ի­րա­վունք է սի­րում, դու հաս­տա­տե­ցիր ու­ղիղ կար­գը, դու ի­րա­վունք և­ ար­դա­րու­թյուն ա­րիր Հա­կո­բի մեջ» (­Սաղ­մոս 99.4)։ Ե­թե դու վշտա­ցած ես քո հան­դեպ ցու­ցա­բեր­ված ա­նար­դա­րու­թյու­նից, խոր­հի՛ր այ­սօր­վա հա­մա­րի շուրջ։ Մենք ապ­րում ենք ա­նար­դար աշ­խար­ հում, և դու մշտա­պես տես­նե­լու ես այն, ին­չը զայ­րաց­նում է քեզ։ Դա­տա­ վոր­նե­րը սխալ­վում են ոչ այն­քան դա­տել չկա­րո­ղա­նա­լու, որ­քան մարդ­կա­ յին օ­րենք­նե­րի ան­կա­տա­րու­թյան պատ­ճա­ռով։ Շատ փող ու­նե­ցող­նե­րը վճա­րում են լա­վա­գույն փաս­տա­բան­նե­րին, ով­քեր էլ օ­րեն­քը շրջան­ցե­լու սո­ղանց­քեր են գտնում։ Մեր ողջ մշա­կույթն ա­պա­կան­ված է ա­նար­դա­րու­թյամբ, և մենք նույն­պես ո­րո­շա­կիո­րեն վա­րակ­ված ենք դրա­նով։ Մե­զա­նից ո՞վ չի փոր­ձում հնա­րա­ վո­րու­թյան դեպ­քում շահ ստա­նալ։ Ո՞վ երբևէ չի խախ­տել հա­սա­րա­կու­ թյան և­ երկ­րի օ­րենք­նե­րը։ Ո՞վ է կա­տա­րե­լա­պես հետևում ճա­նա­պար­հա­ յին երթևե­կու­թյան կա­նոն­նե­րին։ Իշ­խա­նու­թյու­նը կա­րող է ա­վե­լի ա­նար­դար դարձ­նել մար­դուն։ Ա­սում են. իշ­խա­նու­թյո՛ւն տուր մար­դուն և կ­տես­նես, թե ինչ­պի­սին է նա ի­րա­կա­նում։ Իս­կա­պես, իշ­խա­նու­թյու­նը կու­րաց­նում է աչ­քե­րը, ընդ­լայ­նում թույ­լատ­րե­ լիի սահ­ման­նե­րը, ստեղ­ծում է պայ­ման­ներ, ո­րոնց առ­կա­յու­թյան դեպ­քում մար­դու մեջ դրսևոր­վում են նրա վա­տա­գույ­նը հատ­կա­նիշ­նե­րը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում սաղ­մո­սեր­գուն խո­սում է Աստ­ծո զո­րու­թյան, ար­դա­ րա­դա­տու­թյան և­ար­դա­րու­թյան մա­սին։ Աստ­ված ճշմա­րիտ ար­դա­րու­թյան աղբ­յուր է։ Աստ­ծո հան­դեպ երկ­յու­ղա­ծու­թյուն չու­նե­ցող մարդն ան­կա­րող է ար­դար լի­նել։ Ա­ռանց Աստ­ծո ա­նօ­գուտ են հա­սա­րա­կու­թյան մեջ ար­դար հա­մա­կարգ ստեղ­ծե­լու ջան­քե­րը։ Աստ­ծուց հե­ռու մար­դուն իշ­խա­նու­թյու­նը դարձ­նում է ա­նար­դար, խար­ դախ, կեղ­ծա­վոր և շա­հա­մոլ։ Ցան­կա­ցած իշ­խա­նու­թյուն, որն Աստ­ծուց չէ, կոր­ծա­նա­րար է։ Իս­կա­կան ա­ռաջ­նոր­դը նա չէ, ով իշ­խում է իր են­թա­կա­նե­ րի վրա, այլ նա, ով օգ­տա­գոր­ծում է ի­րեն տրված իշ­խա­նու­թյու­նը, որ­պես­զի եր­ջան­կաց­նի նրանց, ո­րոնց հա­մար ին­քը պա­տաս­խա­նա­տու է։ Այդ ժա­մա­ նակ մար­դիկ ի­րենք կհետևեն նրան։ Հի­սու­սը հենց այս­պես էր շա­հում մարդ­կանց սրտե­րը։ Նա չէր դա­դա­րել Աստ­ված լի­նե­լուց և Իր աստ­վա­ծա­յին զո­րու­թյամբ կա­րող էր ստի­պել ողջ աշ­խար­հին հետևել Ի­րեն։ Սա­կայն դրա փո­խա­րեն Նա մա­հա­ցավ ծա­ռա­յի պես, և Իր մա­հով Իր մոտ բե­րեց մի­լիո­նա­վոր մարդ­կանց։ Նրա մա­հից հե­տո ա­շա­կերտ­նե­րի փոքր խմբից ծնվեց մե­ծա­թիվ մի ժո­ղո­վուրդ։ Ի՞նչ նպա­տա­կով ես օգ­տա­գոր­ծում քեզ տրված իշ­խա­նու­թյու­նը։ Ինչ­պի­ սի՞ ա­ռաջ­նորդ ես։ Ին­չի՞ ես ձգտում։ Ո՞ւր ես ա­ռաջ­նոր­դում մարդ­կանց։ Ինչ­պե՞ս ես վե­րա­բեր­վում նրանց։ Մինչ ա­ռօր­յա գոր­ծե­րով կզբաղ­վես, ա­սա՛ Աստ­ծուն․ «Եվ թա­գա­վո­րի զո­ րու­թյու­նը ի­րա­վունք է սի­րում, դու հաս­տա­տե­ցիր ու­ղիղ կար­գը, դու ի­րա­ վունք և­ար­դա­րու­թյուն ա­րիր Հա­կո­բի մեջ»։ ——————————————————————————————————————— 361

դեկտեմբեր

10

ՄԻ՛ ԴԱ­ԴԱ­ՐԻՐ ՍՈ­ՎՈ­ՐԵԼ

«Որդ­յակս, իմ օ­րեն­քը մի մո­ռա­նա, և թող պա­հի քո սիր­տը իմ պատ­ վեր­նե­րը» (Ա­ռա­կաց 3.1)։ Կ­յան­քը մշտա­կան ու­սու­ցում է՝ չսահ­մա­նա­փակ­ված ինչ-որ ժա­մա­նա­կա­ հատ­վա­ծով կամ դա­սա­ցու­ցա­կով։ Մենք սո­վո­րում ենք ա­մեն օր, մշտա­պես, ան­դա­դար։ Դա­դա­րել սո­վո­րել, նշա­նա­կում է դա­դա­րել ապ­րել։ Եր­ջա­նիկ են նրանք, ով­քեր սո­վո­րում են լա­վա­գույն Ու­սուց­չի՝ Հի­սուս Քրիս­տո­սի մոտ։ Ան­ծա­նոթ քա­ղա­քում մե­քե­նա վա­րե­լիս հա­ճախ եմ կանգ առ­նում և ճամ­ փա հարց­նում։ Պա­տա­հել է, որ սխալ ճա­նա­պարհ են ցույց տվել, և­ես ժա­ մա­նակ եմ կորց­րել ճիշտ ու­ղին գտնե­լու հա­մար։ Ես նյար­դայ­նա­նում էի, բար­կա­նում, հոգ­նում։ Շատ կարևոր է, որ ճա­նա­պար­հը ցույց տա մե­կը, ով իս­կա­պես գի­տի այն։ Սո­ղո­մո­նը գրում է Աստ­ծո՝ մե­ծա­գույն Ու­սուց­չի և Խորհր­դա­տուի մա­սին։ Նա որ­պես Հայր ան­հանգս­տա­նում է Իր զա­վակ­նե­րի եր­ջան­կու­թյան հա­ մար։ Նա խնդրում է չմո­ռա­նալ Իր խրատ­նե­րը։ Աստ­ված ա­մե­նա­շա­տը ու­ զում է, որ Իր դուստ­րերն ու որ­դի­նե­րը սո­վո­րեն եր­ջա­նիկ լի­նել։ Ուս­ման ըն­թաց­քում ա­մե­նա­մեծ խնդի­րը մո­ռաց­կո­տու­թյունն է։ Դու ջա­ նա­սի­րա­բար սո­վո­րում ես, բայց քննու­թյան ժա­մա­նակ ա­մեն ինչ կար­ծես ցնդում է գլխիցդ։ Դու մո­ռա­նում ես, ջանք գոր­ծադ­րում, բայց չես կա­րո­ղա­ նում հի­շել և տա­պա­լում ես քննու­թյունդ։ Կ­յան­քը լի է ստու­գարք­նե­րով և­ ամ­փո­փիչ աշ­խա­տանք­նե­րով։ Դրանք հա­ջո­ղու­թյամբ հանձ­նե­լը եր­ջան­կու­թյան բա­ղադ­րիչ­նե­րից մեկն է։ Ծայ­րա­ հեղ պա­հե­րին շատ կարևոր է հի­շել, թե ին­չը կօգ­նի քեզ ճիշտ ո­րո­շում կա­ յաց­նել։ Հե­տաքր­քիր է, որ Սո­ղո­մոնն ու­սու­մը փոխ­կա­պակ­ցում է սրտի հետ։ Նա ա­սում է «մի մո­ռա­նա», և «թող պա­հի քո սիր­տը իմ պատ­վեր­նե­րը»։ Սա ուղ­ ղա­կիո­րեն մատ­նան­շում է զգաց­մունք­նե­րը։ Մարդ­կա­յին բնու­թյա­նը բնո­րոշ է ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը։ Բա­նա­կա­նու­թյու­նը, զգաց­մունք­ներն ու մար­մինն ան­բա­ժան են։ Բա­վա­կան չէ միայն բա­նա­կա­նու­թյամբ հա­վա­տալ Աստ­ծուն, անհ­րա­ժեշտ է նաև ողջ սրտով ա­պա­վի­նել Նրան։ Ա­ռանց գի­տե­լիք­նե­րի ան­ կա­րե­լի է, ամ­բողջ սրտով հնա­զանդ լի­նե­լը կեն­սա­կա­նո­րեն կարևոր է։ Հի­շի՛ր, որ ու­սու­ցու­մը գոր­ծըն­թաց է, և մի՛ ընկճ­վիր։ Քա­նի դեռ ապ­րում ես, կա­րող ես սո­վո­րել. եր­բեմն ար­ցունք­նե­րով ու ցա­վով, եր­բեմն ու­րա­խու­ թյամբ ու բա­վա­կա­նու­թյամբ։ Եր­բեմն կընկ­նես և կ­շեղ­վես ճա­նա­պար­հից, կընկ­նես, կբարձ­րա­նաս, թափ կտաս փո­շին։ Ա­մե­նա­կարևո­րը` շա­րու­նա­կել սո­վո­րել, ո­րով­հետև այդ­պի­սին է կյան­քը։ Եվ Աստ­ված ա­սում է քեզ․ «Որդ­ յակս, իմ օ­րեն­քը մի մո­ռա­նա, և թող պա­հի քո սիր­տը իմ պատ­վեր­նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 362

ԵՐԿՆ­ՔԻՑ ՎԵՐ

դեկտեմբեր

11

«Ո­րով­հետև մեծ է քո ո­ղոր­մու­թյու­նը երկն­քի վրա, և քո ճշմար­տու­ թյու­նը՝ մինչև ամ­պե­րը» (­Սաղ­մոս 108.4)։ Նրան թվում էր, թե այդ գի­շերն ա­մե­նա­մութն ու ա­մե­նատ­խուրն էր մնա­ ցած բո­լոր գի­շեր­նե­րից։ Շուրջ­բո­լո­րը թանձր խա­վար էր։ Մ­թու­թյու­նը միայն նրա շուր­ջը չէր, հո­գում այն ար­տա­հայտ­վում էր կա­րո­տի, ու­նայ­նու­թյան, հու­սա­հա­տու­թյան ու ցա­վի զգա­ցու­մով։ Ո՞րն էր այս­պի­սի կյան­քով ապ­րե­ լու ի­մաս­տը։ Հիաց­մուն­քը, ո­րը մի ժա­մա­նակ շրջա­պա­տում էր նրան, հի­մա ա­նեծ­քի պես ճնշում էր։ Այն, ին­չը նա սկզբում հա­մա­րում էր ար­կած­նե­րի հա­սա­րակ ցան­կու­թյուն, դար­ձել էր մահ­վան տա­նող ան­միտ ու ան­զուսպ սա­հանք։ Հան­կարծ մթու­թյան մեջ կայծ նշմար­վեց։ Անս­պա­սե­լի ու հրա­շա­լի մի կայծ։ Այն ե­կավ ե­րաժշ­տու­թյան տես­քով։ Անն­կա­րագ­րե­լի հիաս­քանչ մե­ղե­ դին տե­ղա­փո­խեց նրան ան­ծա­նոթ մի աշ­խարհ։ Իր ող­բեր­գա­կան ի­րա­վի­ ճա­կը ճշգրիտ նկա­րագ­րող եր­գի խոս­քերն ա­վարտ­վում էին տան­ջա­հար սրտին բժշկու­թյուն պարգևող հույ­սով։ Երբ ա­վե­տա­րան­չա­կան ծրա­գիրն ա­վարտ­վեց, և բո­լո­րը դուրս էին գա­ լիս մար­զա­դահ­լի­ճից, նա հուզ­ված, ար­ցուն­քա­կա­լած աչ­քե­րով մո­տե­ցավ ինձ, և բա­ցա­կան­չեց․ «Շ­նոր­հա­կա­լու­թյո՜ւն»։ Նա զգում էր, որ բա­րի լու­րի կեն­դա­նի ջու­րը մաք­րել էր հո­գին կու­տակ­ված աղ­բից։ «Շ­նոր­հա­կալ եմ, որ պատ­մե­ցիք ինձ Աստ­ծո սի­րո մա­սին, - ա­սաց նա, - ես եր­բեք չէի մտա­ծում, որ ինչ-որ մե­կը կա­րող է այդ­քան շատ սի­րել ինձ»։ Աստ­ծո սե՜ր։ Ի՞նչ կլի­ներ ինձ և քեզ հետ, ե­թե Նրա սե­րը եր­կինք­նե­րից վեր չլի­ներ։ Երկն­քի պատ­կե­րը հա­ճախ օգ­տա­գործ­վում է մե­ծու­թյան և­ ան­սահ­մա­ նու­թյան գա­ղա­փարն ար­տա­հայ­տե­լու հա­մար։ Անհ­նա­րին է չա­փել եր­կին­ քը։ Մարդ­կա­յին միտքն ան­կա­րող է դա հաս­կա­նալ։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է, որ Աստ­ծո սե­րը երկն­քից էլ մեծ է։ Աստ­ծո սի­րո շնոր­հիվ մենք ստա­նում ենք այն, ին­չին ար­ժա­նի չենք։ Այն ա­զա­տում է մեզ մեղ­քի նույ­նիսկ ա­մե­նա­սար­սա­փե­լի հետևան­քից՝ մա­ հից։ Մենք բո­լորս մե­ղա­վոր ենք, հետևա­բար, ար­ժա­նի ենք մահ­վան։ Մենք մշտա­պես, ա­մեն րո­պե և­ ա­մեն վայրկ­յան սխալ ո­րո­շում­ներ ենք կա­յաց­ նում։ Ձգ­տե­լով դե­պի բա­րին, ընտ­րում ենք չա­րը և­աս­տի­ճա­նա­բար մա­հա­ նում։ Իր ո­ղոր­մու­թյան պես Աստ­ված վերց­նում է մահ­վան դա­տավ­ճի­ռը մեր վրա­յից։ Հի­շե­լով սրա մա­սին, այ­սօր­վա օ­րը դարձ­րո՛ւ գո­հու­նա­կու­թյան օր։ Մո­ռա­ ցի՛ր անց­յա­լը, ապ­րի՛ր ներ­կա­յով, հույ­սով նա­յի՛ր ա­պա­գա­յին, նույ­նիսկ, երբ ի­րա­վի­ճակն ան­կա­ռա­վա­րե­լի է դառ­նում։ Նույ­նիսկ, երբ սիրտդ նվա­ղում է ցա­վից, հա­վա­տա՛ Աստ­ծո սի­րուն, ա­սա՛ Նրան ա­ղոթ­քում․ «Ո­րով­հետև մեծ է քո ո­ղոր­մու­թյու­նը երկն­քի վրա, և քո ճշմար­տու­թյու­նը՝ մինչև ամ­պե­րը»։

——————————————————————————————————————— 363

դեկտեմբեր

12

ՍԻՐՏ ԵՎ ԽՈՍ­ՔԵՐ

«Ի­մաս­տուն սիրտ ու­նե­ցո­ղը խո­հեմ կկոչ­վի, և շր­թուն­քի քաղց­րու­ թյու­նը ու­սու­մը կա­վե­լաց­նի» (Ա­ռա­կաց 16.21)։ Խոս­քեր, խոս­քեր, խոս­քեր… «Քո խոս­քից կար­դա­րա­նաս, և քո խոս­քից կդա­տա­պարտ­վես», - ա­սաց Հի­սու­սը՝ դի­մե­լով փա­րի­սե­ցի­նե­րին, ով­քեր փոր­ձում էին խոս­քե­րով կյան­քեր կոր­ծա­նել (­Մատ­թեոս 12.37)։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ քաղցր խոսքն ու­սու­մը կա­վե­ լաց­նի։ Փա­րի­սե­ցի­նե­րը, ում հետ այդ օ­րը զրու­ցում էր Հի­սու­սը, գու­ցեև կո­ պիտ չէին խո­սում, սա­կայն նրանք, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, սխալ­վում էին ի­րենց խոս­քե­րում։ Եվ, ե­թե ճիշտ է, որ «սրտի ա­վե­լա­ցա­ծից կխո­սի բե­րա­նը» (­Մատ­թեոս 12.34), ա­պա փա­րի­սե­ցի­նե­րի խնդի­րը ոչ թե լեզ­վի, այլ սրտի մեջ էր։ Մի ան­գամ գնա­ցի բժշկի։ Նա հարց­րեց ինք­նազ­գա­ցո­ղու­թյանս մա­սին։ Պա­տաս­խա­նե­ցի, որ մշտա­պես ֆի­զի­կա­կան թու­լու­թյուն ու­նեմ։ Նա նստեց­ րեց ինձ և կար­գադ­րեց լե­զուս դուրս հա­նել։ Ես մտա­ծե­ցի․ «Ի՞նչ կապ ու­նի լե­զուս թու­լու­թյանս հետ»։ Բայց, հա­վա­նա­բար, բժիշկն ինչ-որ բան կա­րող էր ո­րո­շել դրա մի­ջո­ցով։ Նույ­նը տե­ղի է ու­նե­նում նաև հոգևոր կյան­քում։ Լեզ­վի օգ­տա­գոր­ծու­մը ցույց է տա­լիս, թե ինչ է կա­տար­վում սրտում։ Ե­թե դու չես շփվում Աստ­ծո հետ, ե­թե Նա կար­գի չի բե­րել նե­րաշ­խարհդ, կա­րո՞ղ են արդ­յոք խոս­քերդ կա­ռու­ցո­ղա­կան և քն­քուշ լի­նել։ Սո­ղո­մո­նը սկսում է «ի­մաս­տուն սիրտ» ար­տա­հայ­տու­թյամբ, իսկ հե­տո խո­սում է «շրթուն­քի քաղց­րու­թյան» մա­սին։ Այս­պես նա ընդգ­ծում է սրտի և մեր ար­տա­բե­րած խոս­քե­րի ան­մի­ջա­կան կա­պը։ Սո­ղո­սը հե­տապն­դում էր քրիս­տոն­յա­նե­րին խոս­քով և գոր­ծով։ Բայց Դա­ մաս­կո­սի ճա­նա­պար­հին նա հան­դի­պեց Հի­սու­սին, և­ այդ հան­դի­պու­մը հիմ­նո­վին փո­խեց նրա կյան­քը. նրա լե­զուն սկսեց հռչա­կել փրկու­թյան բա­ րի լու­րը։ Տար­սո­նա­ցի Սո­ղո­սը դար­ձավ Պո­ղոս ա­ռաք­յալ։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը կա­րող է ա­մեն օր շփվել Հի­սու­սի հետ և­ի­մաս­ տուն լի­նել։ Ի­մաս­տուն մար­դու սիր­տը լի է օրհ­նու­թյուն­նե­րով, և նրա խոս­ քե­րը օրհ­նու­թյուն են պարգևում ու­րիշ­նե­րին։ Ինչ­պես թարմ ջրի մի կում, նրանք հա­գեց­նում են այս ա­նար­դար աշ­խար­հում տա­ռա­պող սրտե­րի ծա­ րա­վը։ Դու ու­զո՞ւմ ես օրհ­նու­թյուն պարգևել այ­լոց։ Հաս­տատ ո­րո­շի՛ր սրտումդ, որ խոս­քերն օգ­տա­գոր­ծե­լու ես վեր­քե­րը բժշկե­լու, ցա­վը մեղ­մաց­նե­լու, քա­ ջա­լե­րե­լու նպա­տա­կով։ Հի­շի՛ր․ «Ի­մաս­տուն սիրտ ու­նե­ցո­ղը խո­հեմ կկոչ­վի, և շր­թուն­քի քաղց­րու­թյու­նը ու­սու­մը կա­վե­լաց­նի»։

——————————————————————————————————————— 364

Ա­ՏԻ՛Ր ՉԱ­ՐԸ

դեկտեմբեր

13

«Ով Տի­րո­ջը սի­րող­ներ, ա­տե­ցեք չա­րը, նա պա­հում է իր սուր­բե­րի ան­ձե­րը, ամ­բա­րիշտ­նե­րի ձեռ­քից կփրկի նրանց» (­Սաղ­մոս 97.10)։ Կար­դա­լով այս և նմա­նա­տիպ հա­մար­ներ, եր­բեմն մար­դիկ կար­ծում են, թե սա ան­հան­դուր­ժող Աստ­ծո խիստ պա­հանջն է։ Չարն ա­տե­լու հրա­մանն ու­ղեկց­վում է հստա­կեց­մամբ, որ այն տրվել է սի­րող Տի­րոջ կող­մից, ինչն էլ ըն­դուն­վում է որ­պես զգաց­մուն­քա­յին սպառ­նա­լիք։ Նրանք, ով­քեր այս­պես են հաս­կա­նում այս հա­մա­րը, մո­ռա­նում են տեքս­տում նշված եր­կու օրհ­նու­ թյուն­նե­րի մա­սին. Աստ­ված պա­հում է Ի­րեն հա­վա­տա­րիմ­նե­րի կյան­քը, և­ ա­զա­տում է թշնա­մի­նե­րի ձեռ­քից։ Աստ­ծուն խորթ է հե­ղի­նա­կա­վո­րու­թյու­ նը։ Նրա յու­րա­քանչ­յուր խրա­տը մար­դուն ցույց է տա­լիս եր­ջան­կու­թյան ճա­ նա­պար­հը։ Ի՞նչ ի­մաս­տով է Աստ­ված պա­հում Ի­րեն հա­վա­տա­րիմ­նե­րի կյան­քը։ Մեր են­թա­գի­տակ­ցա­կան աշ­խար­հը լի է գաղտ­նիք­նե­րով։ Եր­բեմն վա­խը պա­ րու­րում է մար­դուն, և նա չի կա­րո­ղա­նում հաղ­թա­հա­րել իր հա­մար ցա­ վա­լի ի­րա­վի­ճա­կը։ Մար­դը թաքն­վում է դրա­նից։ Սա­կայն նրա են­թա­գի­ տակ­ցու­թյու­նը չի կա­րող թաքն­վել։ Այն ա­մեն տե­սա­կի ցա­վե­րով ե­րես առ ե­րես հայտն­վում է քո ա­ռաջ, և շատ հա­ճախ ար­տա­հայտ­վում ֆի­զի­կա­ կան տկա­րու­թյան և հու­զա­կան խան­գա­րում­նե­րի տես­քով։ Աստ­ծուն սի­ րող, բայց միև­նույն ժա­մա­նակ չա­րից չհե­ռա­ցող մար­դը, վաղ թե ուշ, իր սե­փա­կան մարմ­նում կտես­նի հետևանք­նե­րը. ֆի­զի­կա­կան վնաս­վածք­ներ, ո­րոնք ա­ռա­ջա­ցել են հոգևոր ան­հետևո­ղա­կա­նու­թյու­նից։ Երբ Աստ­ված Ի­րեն սի­րող մարդ­կանց ա­սում է, որ պետք է ճիշտ ճա­նա­ պար­հով քայ­լել և մեր­ժել չա­րը, Նա չի ձգտում Ի­րեն են­թար­կել նրանց։ Նա հոգ է տա­նում մարդ­կանց եր­ջան­կու­թյան և կ­յան­քի մա­սին։ Ինչ­պի­սի՞ թշնա­մի­նե­րից է ա­զա­տում մեզ Տե­րը։ Ով­քե՞ր են այդ ամ­բա­ րիշտ­նե­րը։ Մատ­թեո­սի Ա­վե­տա­րա­նում մի ա­ռակ է նկա­րագր­վում պար­տա­ կա­նի մա­սին, ում թա­գա­վո­րը շնոր­հեց պարտ­քը, սա­կայն վեր­ջինս չցան­կա­ ցավ նե­րել իր ծա­ռա­յակ­ցին։ Հետևանք­նե­րը սար­սա­փե­լի էին անշ­նոր­հա­կալ պար­տա­կա­նի հա­մար. «Եվ նրա Տե­րը բար­կա­նա­լով՝ նրան մատ­նեց դա­ հիճ­նե­րին, մինչև որ բո­լոր պարտ­քը վճա­րի նրան» (­Մատ­թեոս 18.34)։ Նա մատն­վեց դա­հիճ­նե­րին, ո­րով­հետև վար­վեց ան­հետևո­ղա­կա­նո­րեն. ըն­դու­նե­լով թա­գա­վո­րի բա­րու­թյու­նը, բայց չա­րու­թյուն ա­նե­լով մեկ ու­րի­շի հան­դեպ։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Աստ­ված խոս­տա­նում է ա­զա­տել Ի­րեն սի­ րող­նե­րին այն ներ­քին դա­հիճ­նե­րից, ո­րոնք տան­ջում են Աստ­ծուն սի­րող, բայց չա­րից չհրա­ժար­վող մարդ­կանց հո­գի­նե­րը։ Փառք Աստ­ծուն, որ ա­մեն նոր օ­րը նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ է բե­րում իր հետ։ Աստ­ծո օգ­նու­թյամբ այ­սօր հետևո­ղա­կա՛ն ե­ղիր։ Դա հաղ­թա­նակ կլի­նի։ Լր­ջո­րե՛ն վե­րա­բեր­վիր Աստ­ծո հրա­հան­գին․ «Ով Տի­րո­ջը սի­րող­ներ, ա­տե­ցեք չա­րը, նա պա­հում է իր սուր­բե­րի ան­ձե­րը, ամ­բա­րիշտ­նե­րի ձեռ­ քից կփրկի նրանց»։ ——————————————————————————————————————— 365

14 Ա­ՆԱՐ­ԳԱՆՔ ԵՎ ԽԱՅ­ՏԱ­ՌԱ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ

դեկտեմբեր

«Ամ­բա­րիշ­տը գա­լիս՝ ա­նար­գանքն էլ կգա, և նա­խա­տին­քի հետ՝ խայ­ տա­ռա­կու­թյու­նը» (Ա­ռա­կաց 18.3)։ Հա­մա­ձայն Ա­ռա­կաց գրքի, մարդն ընտ­րու­թյուն է կա­տա­րում եր­կու ճա­ նա­պարհ­նե­րի միջև` ի­մաս­տու­թյան և հի­մա­րու­թյան։ Յու­րա­քանչ­յուրն ինքն է ո­րո­շում իր ճա­նա­պար­հը։ Ոչ մի ընտ­րու­թյուն չկա­տա­րե­լով, մարդն ար­դեն իսկ հայտն­վում է հի­մա­րու­թյան ճա­նա­պար­հին։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում է, որ նա ոչ միայն ան­միտ է, այլև հի­մար։ Եբ­րա­յե­րե­նում ան­միտ մար­դը բնու­թագր­վում է «էնել» եզ­րույ­թով, ո­րը բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «ի­մաս­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյուն»։ Չ­կա ա­վե­լի մեծ ող­բեր­գու­թյուն, քան ի­մաս­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյունն է։ Հի­մա­րը կար­ծում է, թե ա­մեն ինչ գի­տի, և կա­րիք չկա, որ ինչ-որ մեկն ի­րեն սո­վո­րեց­նի, ա­ռա­վել ևս՝ Աստ­ված, Ում նա չի կա­րող տես­նել և լ­սել։ Նա անմ­տո­րեն է վար­վում, չմտա­ծե­լով իր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հետևանք­նե­րի մա­սին։ Նա հպար­տա­նում է և լց­վում փա­ռա­սի­րու­թյամբ։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ հի­մա­րի վերջն ա­նար­գանք է և խայ­տա­ ռա­կու­թյուն։ Ժա­մա­նակն ակն­հայտ է դարձ­նում, թե ինչ է նա ի­րե­նից ներ­ կա­յաց­նում։ Այս­պես ե­ղավ Սա­վու­ղի հետ, ով անմ­տո­րեն վար­վեց՝ մեր­ժե­լով Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը, և նրա հե­տա­գա ողջ կյան­քը խայ­տա­ռակ ան­կում էր ու նվաս­տա­ցու­ցիչ պար­տու­թյուն։ Երբ ար­դեն մա­հա­ցած էր, փղշտա­ ցի­նե­րը կտրե­ցին նրա գլու­խը, ի ցույց բո­լո­րի կա­խե­ցին Աս­տա­րով­թի տա­ ճա­րում, իսկ մար­մի­նը գա­մե­ցին քա­ղա­քի դար­պա­սին, դարձ­նե­լով ծաղ­րի ա­ռար­կա բո­լո­րի հա­մար։ Ի հա­կադ­րու­թյուն հի­մա­րի, ի­մաս­տու­նը լսում է Աստ­ծո խոր­հուրդ­նե­րը և հետևում դրանց, և Աստ­ված պահ­պա­նում է նրան ա­նար­գան­քից ու խայ­ տա­ռա­կու­թյու­նից։ Նա ի­մաս­տու­նին բարձ­րաց­նում է հի­մար­նե­րից։ Ե­թե Աստ­ված ա­մեն ի­մաս­տու­թյան աղբ­յուրն է, ա­պա ի­մաս­տուն է նա, ով մշտա­կան հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մեջ է Նրա հետ։ Հետևա­բար, շատ կարևոր է ա­մեն օր ա­ղոթ­քով դի­մել Նրան և լ­սել Նրա ձայ­նը։ Հի­սու­սի հետ անց­կաց­ րած ժա­մա­նա­կը ոչ թե կո­րած, այլ ձեռք բեր­ված ժա­մա­նակ է։ Նրա­նից դու ո­գեշն­չում, ի­մաս­տու­թյուն և հաղ­թե­լու զո­րու­թյուն ես ստա­նում։ Բա­վա­կա­նա­չափ ի­մաս­տու­թյուն չու­նե՞ս ըն­տա­նի­քում խնդիր­նե­րը հար­ թե­լու հա­մար։ Քեզ ի­մաս­տու­թյո՞ւն է պետք աշ­խա­տա­վայ­րում, ուս­ման վայ­ րում, բո­լոր նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րում։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ, և Նրա­նից խրատ­նե՛ր խնդրիր բո­լոր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում, ո­րոնց հետ դու բախ­ վում ես։ Ի­մաս­տու­թյա՛մբ վար­վիր, ո­րով­հետև «ամ­բա­րիշ­տը գա­լիս՝ ա­նար­ գանքն էլ կգա, և նա­խա­տին­քի հետ՝ խայ­տա­ռա­կու­թյու­նը»։

——————————————————————————————————————— 366

դեկտեմբեր

Ո­ՐՈ­ՇՈՒՄ­ՆԵ­ՐԻ ԿԱ­ՅԱ­ՑՈՒՄ

15

«Եվ նրանք դե­պի Տերն ա­ղա­ղա­կե­ցին ի­րենց նե­ղու­թյու­նում, և նա փրկեց նրանց ի­րենց վշտե­րից» (­Սաղ­մոս 107.6)։ Այդ օր­վա կա­յաց­րած իմ ո­րո­շու­մը ինձ ճիշտ էր թվում։ Մենք Բրա­զի­լիա­յի հա­րա­վի գյու­ղե­րից մե­կում էինք և մինչև մութն ընկ­նե­լը պետք է հաս­նեինք ծո­վափ։ Ես մտա­ծե­ցի, որ կկրճա­տենք ճա­նա­պար­հը, ե­թե գնանք գյու­ղա­ միջ­յան ճա­նա­պար­հով։ Կինս և­ե­րե­խա­ներս հա­մա­ձայ­նե­ցին ինձ հետ։ Ա­ռա­ջին մի քա­նի կի­լո­մետ­րը բա­րե­հա­ջող ան­ցանք, բայց հե­տո ճա­նա­ պար­հին փո­սեր ու քա­րեր հայտն­վե­ցին։ Մե­քե­նա­յի եր­կու ա­նիվ­նե­րը վնաս­ վե­ցին. մենք չէինք կա­րող ինք­նու­րույն վե­րա­նո­րո­գել դրանք։ Մթ­նում էր, մենք կի­սալք­ված ճա­նա­պար­հի վրա էինք, օգ­նու­թյան հույս չկար։ «Խոս­ տո­վա­նում եմ, - վհատ­ված ա­սա­ցի ես, - այս ճա­նա­պար­հի ընտ­րու­թյու­նը վա­տա­գույն տար­բե­րակն էր»։ Բայց խնդիրն ար­դեն ճա­նա­պար­հը չէր, այլ այն, որ թույլ տվե­ցի հու­սա­հա­տու­թյա­նը տի­րել սրտիս. վա­տը հենց դա էր։ Ա­մեն օր, ցան­կա­ցած վայ­րում, ա­մե­նա­տար­բեր պատ­ճառ­նե­րով կա­րող են խնդիր­ներ ա­ռա­ջա­նալ։ Ի­մաս­տու­թյուն. ա­հա խնդրի լուծ­ման ա­ռա­ջին քայ­լը։ Ցան­կա­ցած դժվա­րու­թյուն հաղ­թա­հա­րե­լու մեջ կարևոր են ոչ այն­ քան գոր­ծե­րը, որ­քան` մտքե­րը։ Ե­թե մտա­ծո­ղու­թյունդ սխալ լի­նի, կա­րող ես հայտն­վել ոչ այն­տեղ, որ­տեղ պետք է։ Ե­թե դի­մես Աստ­ծուն և թույլ տաս Նրան ուղ­ղոր­դել մտքերդ, դու ի վի­ճա­կի կլի­նես տես­նել խնդրի լու­ծու­մը։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված նե­ղու­թյան ժա­մին ա­զա­տում մարդ­կանց։ Պար­տա­ դիր չէ, որ դա հրաշք­նե­րի մի­ջո­ցով կա­տար­վի։ Կան մար­դիկ, ով­քեր հրաշ­քի սպաս­ման մեջ, պա­սի­վո­րեն հետևում են, թե ինչ­պես է կյանքն անց­նում, իսկ հրաշքն այդ­պես էլ տե­ղի չի ու­նե­նում։ Ին­չո՞ւ։ Մի՞­թե դու պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյուն չես կրում կյան­քիդ հա­մար։ Դու պետք է ո­րո­շում­ներ կա­յաց­ նես, նույ­նիսկ, ե­թե այդ ո­րո­շումն ան­մի­ջա­պես չի լու­ծում խնդիրդ։ Երբ ա­մեն ինչ մեր ու­զա­ծի պես չի լի­նում, բնա­կան է ա­սել, որ «ստիպ­ ված էի այդ­պես վար­վել, այլ տար­բե­րակ չկար»։ Ի­րա­կա­նում ընտ­րու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն միշտ կա։ Մի’շտ, լսո՞ւմ ես։ Նույ­նիսկ, ե­թե հրա­ժար­վում ես ո­րո­շում կա­յաց­նել, իբրև թե Աստ­ծուց հրաշք ես սպա­սում, դու ար­դեն ընտ­րու­թյուն ես կա­տա­րում. ընտ­րու­թյուն ի օ­գուտ մի­ջա­կու­թյան և հար­ մար­վո­ղա­կա­նու­թյան։ Եվ այդ ա­մե­նը փոր­ձում ես քո­ղար­կել «Ես հրաշ­քի եմ սպա­սում Աստ­ծուց» խոս­քե­րով։ Սաղ­մո­սը, որ­տե­ղից վերց­ված է այ­սօր­վա հա­մա­րը, պատ­մում է ա­նա­պա­ տով Իս­րա­յե­լի թա­փա­ռում­նե­րի մա­սին։ Ուր էլ գնա­յին, ա­մեն տեղ նրանց սպաս­վում էր պար­տու­թյուն։ Այդ ժա­մա­նակ «դե­պի Տերն ա­ղա­ղա­կե­ցին ի­րենց նե­ղու­թյու­նում, և նա փրկեց նրանց ի­րենց վշտե­րից»։ Մինչ ո­րո­շում­ ներ կկա­յաց­նես, հի­շի՛ր սրա մա­սին։

——————————————————————————————————————— 367

դեկտեմբեր

16

ՀԱ­ՄՈ­ԶԻՉ ԽՈՍ­ՔԵՐ

«Ի­մաս­տու­նի սիրտն ի­մաս­տուն է ա­նում նրա բե­րա­նը, և նրա շրթունք­նե­րի վրա ու­սում է ա­վե­լաց­նում» (Ա­ռա­կաց 16.23)։ Ձեռ­քիս տակ «Հա­մոզ­մուն­քի յոթ գաղտ­նիք­ներ» գիրքն է։ Դա ըն­թեր­ցո­ ղին քաջ ծա­նոթ, մեծ պա­հան­ջարկ վա­յե­լող և մի քա­նի լե­զու­նե­րով հրա­ տա­րակ­ված գիրք է։ Գր­քում խոս­վում է հո­գե­բա­նա­կան տեխ­նի­կա­յի, մարդ­ կանց ո­րո­շում­ներ ըն­դու­նե­լու մե­խա­նիզ­մի մա­սին, սա­կայն մի բառ ան­գամ չկա, թե ին­չի մա­սին է խոս­վում այ­սօր­վա հա­մա­րում։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեզ ա­ռա­ջար­կում է հա­մո­զիչ խոս­քի մեկ այլ գաղտ­նիք։ Կարևորն այն չէ, թե դու ինչ ես ա­սում, և­ ում հետ ես խո­սում, այլ այն, թե դու ով ես ի­րա­կա­նում։ Հա­մոզ­վա­ծու­թյան հիմ­քը սրտում է։ Սր­տի ի­մաս­տու­թյու­նը խե­լա­միտ է դարձ­նում մար­դու խոս­քը։ Այն, թե ով ես դու ի­րա­կա­նում, զո­րու­թյուն է տա­լիս խոս­քիդ։ Մար­դիկ լսում են խոս­ քերդ, սա­կայն հետևում են քայ­լե­րիդ։ Նրանք կա­րող են կաս­կա­ծի են­թար­ կել խոս­քերդ, բայց հա­վա­տալ կյան­քիդ ան­նա­հանջ ու­ղուն և քո հետևո­ղա­ կա­նու­թյա­նը։ Ա­մեն օր, և­ ա­մե­նուր, գի­տակ­ցա­բար, թե ան­գի­տակ­ցա­բար, կա­մա, թե ա­կա­մա, մենք ցույց ենք տա­լիս ինք­ներս մեզ։ Ե­թե մար­դիկ ըն­դու­նում են այն, ինչ ցույց ես տա­լիս նրանց, դու բա­վա­րար­ված ես և­եր­ջա­նիկ։ Հա­կա­ ռակ դեպ­քում ընկճ­վում ես ու վհատ­վում։ Այս ա­մե­նը տե­ղի է ու­նե­նում հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մի­ջո­ցով։ Քա­նի դեռ դու ապ­րում ես, այս­պես թե այն­պես շփվում ես մարդ­կանց հետ, և պետք է հա­մո­զիչ լի­նես։ Հա­մո­զե­լու հմտու­թյու­նը հա­ղոր­դակց­ման տեխ­նի­կա­նե­րի, ան­գիր ա­րած ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րի, ճիշտ շար­ժուձևի և լայն ժպիտ­նե­ րի խնդիր չէ։ Այդ ա­մե­նը ար­հես­տա­կան փառ է, և վաղ թե ուշ մար­դիկ դա նկա­տում են։ Հա­մոզ­վա­ծու­թյու­նը կախ­ված է սրտից և կ­յան­քից։ Մի ան­գամ դու հան­ դի­պում ես Հի­սու­սին, Նա վե­րա­փո­խում է քեզ, և դ­րա­նից հե­տո դու ապ­ րում ես ի­մաս­տուն կյան­քով։ Սիրտդ դառ­նում է ազ­նիվ զգաց­մունք­նե­րի և­ ան­կեղ­ծու­թյան աղբ­յուր։ Չ­կա մտա­ցա­ծին, ան­գիր ա­րած, ցու­ցադ­րա­կան և­ ար­հես­տա­կան ինչ-որ բան։ Դու պար­զա­պես այն­պի­սին ես, ինչ­պի­սին ստեղ­ծել է քեզ Հի­սու­սը, և դա մարդ­կանց գրա­վող հիա­նա­լի կեր­պար է։ Հնա­րա­վոր է, որ դու ինքդ դա չնկա­տես, բայց ու­րիշ­նե­րը դա հստակ տես­ նում են։ Այ­սօր, և հի­մա նվի­րի՛ր սիրտդ Հի­սու­սին, որ­պես­զի Նա վե­րա­փո­խի այն։ Ե­թե պետք է, լա՛ց ե­ղիր Նրա ոտ­քե­րի մոտ։ Պատ­մի՛ր ա­մեն ին­չի մա­սին, վստա­հի՛ր Նրան ա­մեն բան։ Հի­սու­սի հետ սիրտդ ի­մաս­տուն կլի­նի, իսկ «ի­մաս­տու­նի սիրտն ի­մաս­տուն է ա­նում նրա բե­րա­նը, և նրա շրթունք­նե­րի վրա ու­սում է ա­վե­լաց­նում»։

——————————————————————————————————————— 368

դեկտեմբեր

ԱՍՏ­ՎԱԾ ԵՐ­ԲԵՔ ՉԻ ՍԽԱԼ­ՎՈՒՄ

17

«Ե­կեք երկր­պա­գու­թյուն ա­նենք և­ե­րե­սի վրա ընկ­նենք, ծունր դնենք մեզ ստեղ­ծող Տի­րոջ ա­ռա­ջին» (­Սաղ­մոս 95.6)։ Մար­դիկ փոր­ձում են Աստ­ծո մա­սին պատ­կե­րա­ցում­նե­րը փոխ­կա­պակ­ցել հա­սա­րակ դրոշ­մակ­նիք­նե­րի հետ։ Մար­դը ձգտում է փոք­րին և­անն­շա­նին։ Ա­րար­չի աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­կե­րը բո­լո­րո­վին այլ է։ Հրեա­կան աշ­խար­ հա­յաց­քում Աստ­ված ա­նո­րոշ ինչ-որ բան չէ, ինչ­պես «տիե­զե­րա­կան է­ներ­ գիան» կամ «տիե­զե­րա­կան բա­նա­կա­նու­թյու­նը»։ Աստ­ված` Աստ­ված է, Հա­վեր­ժա­կան Գե­րիշ­խան, երկն­քի ու երկ­րի Ա­րա­րիչ, Տիե­զեր­քի Ս­տեղ­ծող։ Աստ­ված Անձ է, Նա մաս­նակ­ցու­թյուն ու­նի մար­դու կյան­քում։ Սաղ­մո­սեր­գուն բո­լո­րիս հրա­վի­րում է միա­բան­վել ա­ղոթ­քով և­ երկր­պա­ գու­թյամբ, ըն­դու­նել Ա­րար­չի մե­ծու­թյու­նը։ «Ծունր դնենք», - ա­սում է նա՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով եբ­րա­յե­րեն «բարաք» բա­ռը, ո­րը բա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «ըն­դու­նել, որ Աստ­ված միշտ ճիշտ է»։ Աստ­ված եր­բեք չի սխալ­վում։ Նրա խոր­հուրդ­ներն ի­մաս­տուն են, և դ­րանք անհ­րա­ժեշտ են մար­դուն եր­ջա­նիկ դարձ­նե­լու հա­մար։ Սա­կայն մարդ­կանց եր­բեմն թվում է, թե դրան­ցում քիչ ի­մաստ կա։ Այն, որ մեզ ան­հաս­կա­նա­լի է Աստ­ծո ծրա­գի­րը, չի նշա­նա­կում, որ Աստ­ ված չա­րա­շա­հում է Իր իշ­խա­նու­թյու­նը։ Նա նման չէ զայ­րա­ցած ծնո­ղի, ով պա­հան­ջում է ե­րե­խա­յից․ «Լ­ռի՛ր և լ­սի՛ր»։ Մար­դուն դժվար է հաս­կա­ նալ դա, ո­րով­հետև նրա մտա­ծո­ղու­թյու­նը սահ­մա­նա­փակ­ված է երկ­րա­յին չնչին ար­ժեք­նե­րով։ Բայց երբ մարդ­կու­թյունն ա­զատ­վի այդ երկ­րա­յին կա­ ղա­պար­նե­րից, ա­մեն ինչ կհստա­կեց­վի։ Երբ ա­վագ որ­դիս սո­վո­րեց չո­րեք­թաթ գնալ, նրան շատ էին հե­տաքրք­ րում է­լեկտ­րա­կան վար­դակ­նե­րը։ Նա փոր­ձում էր մատ­նե­րը մտցնել վար­ դակ­նե­րի մեջ՝ չգի­տակ­ցե­լով, որ դա մա­հա­ցու վտան­գա­վոր է։ Ա­նօ­գուտ էր ինն ամ­սե­կան ե­րե­խա­յին բա­ցատ­րել, թե ինչ է լից­քա­վոր­ված մաս­նիկ­նե­ րի հոս­քը, վատը, վոլ­տը և­ ամ­պե­րը։ Երբ ա­սում էինք, որ չի կա­րե­լի, նա տխրում էր՝ չհաս­կա­նա­լով, թե ին­չու են ար­գե­լում խա­ղալ։ Սաղ­մո­սեր­գուն կոչ է ա­նում մեզ պար­զա­պես հա­վա­տալ Աստ­ծուն, երկր­ պա­գել Նրան, ընկ­նել ե­րե­սի վրա՝ ըն­դու­նե­լով, որ մեզ ստեղ­ծո­ղը եր­բեք չի սխալ­վում և միայն բա­րիք է ցան­կա­նում մեզ։ Ե­թե կյանքդ նվի­րել ես Աստ­ծուն, ոչ միշտ և­ ոչ ա­մեն ինչ է լի­նե­լու քո ու­ զա­ծի պես։ Բայց վստա­հի՛ր Տի­րո­ջը, ծնկի՛ ի­ջիր, փա­ռա­բա­նի՛ր Նրան, ո­րով­հետև Նա գի­տի, թե ինչ է ա­նում, և դու ինքդ էլ ա­մեն ինչ կհաս­կա­նաս ա­վե­լի շուտ, քան կար­ծում ես։ Մի՛ վհատ­վիր։ Փառ­քի նա­վա­մա­տույց հաս­ նե­լու հա­մար նա­վիդ ա­ռա­գաստ­նե­րին քա­մի է անհ­րա­ժեշտ, քա­մին եր­բեմն կփչի-կուռց­նի դրանք, եր­բեմն էլ կդան­դա­ղեց­նի ըն­թաց­քը։ Բայց դու ա­ռաջ կգնաս ճիշտ ըն­թաց­քով։ Այդ պատ­ճա­ռով ար­ձա­գան­քի՛ր կո­չին․ «Ե­կեք երկր­պա­գու­թյուն ա­նենք և­ ե­րե­սի վրա ընկ­նենք, ծունր դնենք մեզ ստեղ­ծող Տի­րոջ ա­ռա­ջին»։ ——————————————————————————————————————— 369

18 ՓՆՏ­ՐԻ՛Ր Ի­ՄԱՍ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ, ՓՆՏՐԻ՛Ր ՀԻ­ՍՈՒ­ ՍԻՆ

դեկտեմբեր

«Ի­մաս­տու­թյու­նը հաս­կա­ցո­ղի ա­ռա­ջին է, բայց հի­մա­րի աչ­քե­րի հա­ մար՝ աշ­խար­հի ծայ­րում» (Ա­ռա­կաց 17.24)։ Յու­րա­քանչ­յուր խե­լա­միտ մարդ ի­մաս­տու­թյուն է փնտրում։ Ի­մաս­տու­ թյու­նը թույլ է տա­լիս կյանքդ դա­սա­վո­րես այն­պես, որ­պես­զի ձեռք բե­րես եր­ջան­կու­թյուն և քեզ հա­մար, և­եր­ջա­նիկ դարձ­նես նրանց, ով­քեր կող­քիդ են։ Ի­մաս­տու­թյունն անհ­նա­րին է գնել աշ­խար­հի ա­մե­նա­թանկ խա­նութ­նե­ րում, այն ան­գին գանձ է։ Մար­դիկ փնտրում են այդ գանձն ա­մե­նա­տար­բեր վայ­րե­րում ու չեն գտնում։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ հի­մա­րը կար­ծում է, թե ի­մաս­տու­թյունն աշ­խար­հի ծայ­րում է։ Բո­լորն էլ ցան­կա­նում են հաս­նել հա­ջո­ղու­թյան, բա­րե­կե­ցու­թյան և հարս­տու­թյան։ Շա­տե­րը կար­ծում են, թե հենց դա է եր­ջան­կու­թյու­նը, սա­կայն նրանք սխալ­վում են, և կ­յանքն ա­պա­ ցու­ցում է, թե որ­քան սխալ են նրանց պատ­կե­րա­ցում­նե­րը։ Ե­թե ցան­կա­նում ես եր­ջա­նիկ լի­նել, ի­մաս­տու­թյո՛ւն փնտրիր, և կ­տես­նես կյան­քը ճիշտ լույ­սի ներ­քո։ Մեր գո­յու­թյունն ի­մաս­տա­վոր­ված է։ Ի­րե­րը, կամ դրանց բա­ցա­կա­յու­թյու­նը ոչ օգ­նում և­ ոչ էլ խան­գա­րում են եր­ջան­կու­թյա­ նը։ Որ­տե՞ղ գտնել ի­մաս­տու­թյուն։ Պո­ղոս ա­ռաք­յալն ա­սում է, որ Հի­սու­սում․ «ծածկ­ված են ի­մաս­տու­թյան և գի­տու­թյան ա­մեն գան­ձե­րը» (­Կո­ղո­սա­ցիս 2.3)։ Իսկ կորն­թա­ցի­նե­րին ուղղ­ված ու­ղեր­ձում նա հաս­տա­տում է դա․ «Բայց այն կանչ­ված հրեա­նե­րին և հույ­նե­րին, Քրիս­տո­սը քա­րո­զում ենք Աստ­ծո զո­րու­թյուն և Աստ­ծո ի­մաս­տու­թյուն» (Ա Կորն­թա­ցիս 1.24)։ Ա­ռա­կաց գրքում ի­մաս­տու­թյունն ինքն իր մա­սին ա­սում է․ «Եվ ան­դունդ­ նե­րը չե­ղած եմ ծնվել, ջրա­ռատ աղբ­յուր­նե­րը չե­ղած…Երբ որ նա տա­կա­վին չէր ստեղ­ծել եր­կի­րը և դաշ­տե­րը և­ աշ­խար­հի սկզբնա­կան շա­ման­դաղ­նե­ րը» (Ա­ռա­կաց 8. 24-26)։ Սա հաս­տա­տում է այն միտ­քը, որ ի­մաս­տու­թյու­նը ինչ-որ վե­րա­ցա­կան բան չէ։ Հի­սու­սը հենց Ին­քը ի­մաս­տու­թյունն է։ Երբ դու գա­լիս ես Նրա մոտ, ապ­րում ես Նրա հետ ա­մեն պա­րա­գա­նե­րում, այդ ժա­մա­նակ քո ո­րո­շում­ ներն այլևս քո­նը չեն լի­նի, այլ ո­գեշնչ­ված կլի­նեն ի­մաս­տու­թյան Տի­րո­ջով։ Միայն այդ դեպ­քում դու ի­մաս­տու­թյամբ կվար­վես։ Չու­նե­նա­լով ի­մաս­տու­թյուն, մար­դը վնա­սում է ինքն ի­րեն։ Որ­քան էլ բա­րի լի­նեն նրա մտադ­րու­թյուն­նե­րը, որ­քան էլ մա­քուր թվան նրա շար­ժա­ռիթ­նե­ րը, միև­նույնն է, դրանք ծնվել են ե­սա­սի­րա­կան սրտից և սահ­մա­նա­փակ­ ված են մարդ­կա­յին կա­ղա­պար­նե­րով։ Հոգևոր ար­ժեք­նե­րը, ո­րոնք օգ­նում են հաղ­թա­հա­րել կյան­քի ա­մե­նադժ­ վար ի­րա­վի­ճակ­նե­րը, կա­րե­լի է ձեռք բե­րել միայն Հի­սու­սում։ Մինչ գոր­ծի կանց­նես, զրու­ցի՛ր Նրա հետ։ Մինչ ո­րո­շում կկա­յաց­նես, խորհր­դակ­ցի՛ր Նրա հետ։ Մի՛ փնտրիր ի­մաս­տու­թյուն այն­տեղ, որ­տեղ այն չկա, և հի­շի՛ր․ «Ի­մաս­տու­թյու­նը հաս­կա­ցո­ղի ա­ռա­ջին է, բայց հի­մա­րի աչ­ քե­րի հա­մար՝ աշ­խար­հի ծայ­րում»։ ——————————————————————————————————————— 370

ՕՐՀ­ՆԻ՛Ր ՏԻ­ՐՈ­ՋԸ

դեկտեմբեր

19

«Օրհ­նի՛ր Տի­րո­ջը, ով իմ ան­ձը, և մի մո­ռա­նա նրա բո­լոր բա­րիք­նե­րը» (­Սաղ­մոս 103.2)։ Հի­շո­ղու­թյուն­ներ չու­նե­ցող ժո­ղո­վուր­դը չու­նի նաև ա­պա­գա։ Ե­թե չգի­տես, թե որ­տե­ղից ես, ինչ­պե՞ս կա­րող ես ի­մա­նալ, թե որ ճա­նա­պար­հով գնաս։ Դու ա­ռաջ ես գնում, բայց ո՞ւր։ Ո՞ր ուղ­ղու­թյամբ։ Մարդն ու­նի խոր կապ­վա­ ծու­թյուն անց­յա­լի հետ, այն դեպ­քում, երբ ա­պա­գան հրա­պու­րում է նրան։ Իր պատ­մու­թյու­նից նա ուժ է ստա­նում, որ­պես­զի շա­րու­նա­կի ճա­նա­պար­ հը` չնա­յած նրան հան­դի­պող խո­չըն­դոտ­նե­րին։ Դա­վի­թը կոչ է ա­նում մեզ օրհ­նել Տի­րո­ջը։ «Օրհ­նել կամ օրհ­նա­բա­նել» բա­ ռը եր­կու ար­մատ ու­նի. «բա­րիք», այ­սինքն՝ բա­րու­թյուն, և «բան»՝ խոսք։ Մար­դը պետք է օրհ­նի Տի­րո­ջը նույ­նիսկ այն ժա­մա­նակ, երբ հան­գա­մանք­ նե­րը չեն դա­սա­վոր­վում լա­վա­գույն ձևով։ Բայց ին­չո՞ւ պետք է լավ խո­սենք Աստ­ծո մա­սին, ե­թե կյան­քը կոտ­րում է մեզ։ Դա­վի­թը լրաց­նում է իր կո­չը. «մի մո­ռա­նա նրա բո­լոր բա­րիք­նե­րը»։ Այլ խոս­քե­րով, հի­շի՛ր քո պատ­մու­թյու­նը։ Հի­շո՞ւմ ես, թե ինչ­պես էր Աստ­ված ա­ռաջ­նոր­դում քեզ անց­յա­լում։ Ե­թե դու ողջ ես այս պա­հին, ե­թե ինչ-որ մի բան ու­նես, կարևոր չէ՝ շատ, թե քիչ, ա­պա խոր­հի՛ր․ դա քո սե­փա­կան ջան­ քե­րի արդ­յո՞ւնքն է, թե այն, որ Աստ­ված է օրհ­նել ջան­քերդ։ Սաղ­մո­սի յո­թե­րորդ հա­մա­րում Դա­վի­թը հի­շում է, թե ինչ­պես է անց­յա­լում Տերն ա­ռաջ­նոր­դել Իս­րա­յել ժո­ղովր­դին․ «Նա ի­մաց ա­րավ իր ճա­նա­պարհ­ նե­րը Մով­սե­սին, Իս­րա­յե­լի որդ­կանցն՝ իր գոր­ծե­րը»։ Ի՞նչ գոր­ծե­րի մա­սին է այս­տեղ խոս­վում։ Աստ­ված ճեղ­քեց Կար­միր ծո­վի ջրե­րը, երկն­քից մա­նա­ նա ու­ղար­կեց, ժայ­ռից ջուր բխեց­րեց, իսկ թշնա­մի­նե­րը պար­տու­թյուն կրե­ ցին։ Մի՞­թե սա բա­վա­կան չէ։ Այս ա­մենն Աստ­ված ա­րել է անց­յա­լում, մի՞­թե Նա չի կա­րող ա­վե­լին ա­նել ներ­կա­յում։ Պատ­մի՛ր, թե որ­քան բա­րի է Տե­րը։ Օրհ­նի՛ր Նրան ամ­բողջ սրտով՝ ան­տե­ սե­լով սև­ ամ­պե­րը, ցավն ու ար­ցունք­նե­րը։ Աստ­ված մնում է Աստ­ված։ Նա չի լքում քեզ, Նա չի ննջում։ Նա ա­վե­լի մոտ է քեզ, քան կար­ծում ես։ Այս սաղ­մո­սը բաղ­կա­ցած է քսա­ներ­կու հա­մա­րից, այն­քան, որ­քան տառ կա հրեա­կան այ­բու­բե­նում։ Ա­ռա­ջին եր­կու և վեր­ջին ե­րեք հա­մար­նե­րը կոչ են ա­նում մեզ օրհ­նել Տի­րո­ջը։ Սա բա­նաս­տեղ­ծա­կան զար­դա­րանք չէ։ Սա հա­մոզ­վա­ծու­թյուն է, որ վա­ղը նոր օր կբաց­վի, և նո­րից կծա­գի արևը։ Հի­շի՛ր անց­յալն ու մի՛ կաս­կա­ծիր ա­պա­գա­յին, ա­սա՛ ինքդ քեզ․ «Օրհ­նի՛ր Տի­րո­ջը, ով իմ ան­ձը, և մի մո­ռա­նա նրա բո­լոր բա­րիք­նե­րը»։

——————————————————————————————————————— 371

դեկտեմբեր

20

ԹՈՂ ՎՀԱ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆԴ

«Ու­րախ սիր­տը օգ­տա­կար է ինչ­պես դեղ, բայց կոտ­րած սիր­տը ոս­ կոր­նե­րը կչո­րաց­նի» (Ա­ռա­կաց 17.22)։ Բժշ­կու­թյու­նը հաս­տա­տում է, որ եր­ջա­նիկ մար­դիկ եր­կար են ապ­րում։ Նույ­նիսկ քաղց­կե­ղով հի­վանդ­նե­րը, ով­քեր վստա­հում են Աստ­ծուն, ա­վե­լի հեշ­տու­թյամբ են հաղ­թա­հա­րում հի­վան­դու­թյու­նը։ Խոս­քը միայն դրա­կան մտա­ծո­ղու­թյան մա­սին չէ։ Դու կա­րող ես ջանք գոր­ծադ­րել ինքդ քեզ վրա և նույ­նիսկ հա­զար ան­գամ կրկնել. «Ինձ մոտ ա­մեն ինչ լավ է»։ Սա­կայն գի­ շե­րը տագ­նա­պա­լի մտքե­րը նո­րից պա­րու­րում են քեզ, և­ա­մեն ինչ մնում է ա­ռաջ­վա պես։ Եբ­րա­յե­րեն «լեբ սամեհ»՝ սրտի ու­րա­խու­թյուն ար­տա­հայ­տու­թյու­նը, ո­րի մա­սին խոս­վում է այ­սօր­վա հա­մա­րում, նշա­նա­կում է «գո­հու­նակ և բա­վա­ րար­ված սիրտ»։ Գո­հու­թյու­նը նույն բա­նը չէ, ինչ հնա­զան­դու­թյու­նը հան­գա­ մանք­նե­րի առջև։ Դա Աստ­ծո գե­րիշ­խա­նու­թյան ըն­դու­նումն է։ Այս կյան­քում ո­չինչ տե­ղի չի ու­նե­նում ա­ռանց Աստ­ծո թույլտ­վու­թյան։ Որ­քան էլ դժվար լի­նի քեզ հա­մար, ներ­կա­յիս ապ­րում­ներդ մտնում են քեզ հա­մար նա­խա­ տես­ված Աստ­ծո հիա­նա­լի ծրագ­րի մեջ։ Ես գի­տեմ, որ այս պա­հին դու դա չես հաս­կա­նում։ Ցա­վը խան­գա­րում է շատ բան տես­նել, բայց ժա­մա­նա­կը ցույց կտա, որ Աստ­ված միշտ ճիշտ է։ Աստ­ծո հան­դեպ վստա­հու­թյու­նը լցնում է սիրտդ խա­ղա­ղու­թյու­նով և լա­ վա­տե­սու­թյամբ։ Դրանք ար­հես­տա­կա­նո­րեն ա­ռա­ջա­ցած զգաց­մունք­ներ չեն։ Դրանք մա­քուր ջրի աղբ­յուր­ներ են, ո­րոնք բխում են կեն­դա­նի աղբ­ յու­րից։ Ս­տա­նա­լով Աստ­ծո ան­սահ­ման զո­րու­թյու­նը, նույ­նիսկ ա­մե­նա­թույլ էակն է դառ­նում ան­պար­տե­լի, և նո­րո­վի է նա­յում կյան­քին։ Կ­յան­քիդ խա­վար ժա­մե­րին սո­վո­րի՛ր վստա­հել Աստ­ծուն։ Երբ ե­րա­զանք­ ներդ կոր­ծան­վում են աչ­քիդ ա­ռաջ, հի­շի՛ր, որ Աստ­ված վե­րահս­կում է ի­րա­վի­ճա­կը։ Նա ա­ռաջ­վա պես կանգ­նած է քո փոք­րիկ նա­վի ղե­կի մոտ և­ ա­ռաջ­նոր­դում է այն դե­պի հու­սա­լի նա­վա­հան­գիստ։ Գաղտ­նի­քը չնա­հան­ ջե­լու կա­րո­ղու­թյան մեջ է։ Ե­թե դու հե­ռաց­նում ես հա­յացքդ Հի­սու­սից և նա­յում քո ան­թիվ-ան­հա­ մար խնդիր­նե­րին, նավդ սկսում է խոր­տակ­վել։ Միայն Հի­սու­սը կա­րող է օգ­նել քեզ հաղ­թա­հա­րել փո­թո­րիկ­ներն ու հող­մե­րը։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Աստ­ծո ա­ռաջ, դի­մի՛ր Նրան։ Ա­սա՛, որ այլևս փոր­ձու­թյուն­ նե­րը հաղ­թա­հա­րե­լու ուժ չու­նես։ Նա կլսի քեզ։ Նա ան­տար­բեր չէ մարդ­ կա­յին տա­ռա­պանք­նե­րին։ Աստ­ված ար­դեն գի­տի ցա­վիդ մա­սին, բայց երբ պատ­մում ես Նրան զգաց­մունք­նե­րիդ մա­սին, քո հա­վատն ամ­րա­նում է, մե­ ծա­նում է Նրա հան­դեպ վստա­հու­թյու­նը, և դա բարձ­րաց­նում է քեզ հու­սա­ հա­տու­թյան ան­դուն­դից, ո­րով­հետև «ու­րախ սիր­տը օգ­տա­կար է ինչ­պես դեղ, բայց կոտ­րած սիր­տը ոս­կոր­նե­րը կչո­րաց­նի»։

——————————————————————————————————————— 372

ՄԻ՛ ԿՈՐՑ­ՐՈՒ ՀԱ­ՎԱՏԴ

դեկտեմբեր

21

«Մի թաքց­րու ե­րեսդ ին­ձա­նից իմ նե­ղու­թյան օ­րը, խո­նար­հեց­րու ա­կանջդ ինձ մոտ, այն օ­րը, որ կան­չեմ, շու­տով պա­տաս­խան տուր ինձ» (­Սաղ­մոս 102.2)։ Չի­լիի կենտ­րո­նա­կան հատ­վա­ծում գտնվող Տալ­կա քա­ղա­քում հա­մար­յա կես­գի­շեր է։ Այ­սօր նա­հան­գի գլխա­վոր թատ­րո­նը լեփ-լե­ցուն էր։ Քրիս­տո­ սի մա­սին լսել ցան­կա­ցող­նե­րից շա­տե­րը շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում հա­վաք­վել էին քա­ղա­քի տար­բեր դահ­լիճ­նե­րում։ Երբ դուրս էի գա­լիս թատ­րո­նից, ինչ-որ մե­կը երկ­տող էր գցել գրպանս։ Ես այն գտա հյու­րա­նո­ցում, երբ ար­դեն պատ­րաստ­վում էի քնել։ Դա հո­գու հու­սա­հատ ճիչ էր․ «Ես այլևս ան­կա­րող եմ, հա­ճախ մտա­ծում եմ, որ ա­վե­լի լավ է քնել և­այլևս եր­բեք չարթ­նա­նալ»։ Քունս փա­խավ, ան­հե­տա­ցավ հոգ­նա­ծու­թյան զգա­ցու­մը։ Ես վերց­րի Աստ­վա­ծա­շունչն ու սկսե­ցի գրել։ Սաղ­մոս 102-ի են­թա­վեր­նա­գի­րը կհա­մա­ պա­տաս­խա­ներ այդ մար­դու երկ­տո­ղին․ «Աղ­քա­տի ա­ղոթ­քը, երբ որ մաշ­ վում և Տի­րոջ ա­ռա­ջին թա­փում է իր ցա­վը»։ Ես և դու նույն­պես կա­րող ենք այս­պի­սի աղ­քատ­ներ լի­նել։ Ա­յո, լի­նում են ի­րա­վի­ճակ­ներ, երբ ու­զում ես քնել և­այլևս չարթ­նա­նալ։ Որ­քա՜ն լավ է այդ պա­հին կար­դալ այս սաղ­մո­սը։ Այս­տեղ դու տես­նում ես, որ տա­ռա­պանք­նե­րը միայն քեզ հա­մար չեն։ Սաղ­ մո­սեր­գուն բազ­միցս հայտն­վել է ող­բեր­գա­կան ի­րա­վի­ճակ­նե­րում։ «Սիրտս կոտր­վեց և ցա­մա­քեց խո­տի նման, որ հաց ու­տելս էլ մո­ռա­ցա», - ա­սում է նա չոր­րորդ հա­մա­րում։ Մի՞­թե հի­շում ես ու­տե­լու մա­սին, երբ ե­րե­խադ ծանր հի­վանդ է։ Ու­զո՞ւմ ես ու­տել, երբ ա­մուս­նա­լու­ծու­թյան եզ­րին ես։ Ինչ­պե՞ս պետք է վար­վեն Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը, երբ նրանց կյան­քում դժբախ­տու­թյուն է տե­ղի ու­նե­նում։ Սաղ­մո­սի քսա­նութ հա­մար­նե­րում սաղ­մո­սեր­գուն պատ­մում է իր դժբախ­ տու­թյան մա­սին։ Նա տա­ռա­պում է, սա­կայն չի կորց­նում հա­վա­տը։ Նա գի­ տի, թե որ­տեղ կա­րող է օգ­նու­թյուն փնտրել։ Թշ­նա­մին, ե­թե ան­գամ ա­մեն ինչ խլի նրա­նից, միև­նույնն է, ի զո­րու չէ խլել վստա­հու­թյունն ա­մե­նա­զոր Աստ­ծո հան­դեպ, Ում նա հա­վա­տում ու ա­պա­վի­նում է։ Վեր­ջին հա­մա­րում նա ներ­կա­յաց­նում է ա­պա­գա­յի հիա­նա­լի մի տե­սա­րան, ո­րը նշմա­րում է ներ­կա­յիս ցա­վի մի­ջից․ «Քո ծա­ռա­նե­րի որ­դի­քը կբնակ­վեն, և նրանց սե­ րուն­դը հաս­տատ կմնա քո ա­ռա­ջին»։ Թող սև ստ­վեր­նե­րը չվա­խեց­նեն քեզ։ Դու Աստ­ված ու­նես, Ով եր­բեք չի պարտ­վում։ Մի՛ ընկճ­վիր։ Թույլ մի՛ տուր, որ վստա­հու­թյունդ մա­րի։ Երբ սիրտդ ճմլվում է ցա­վից, նա­յի՛ր վեր և վեր­ջին ու­ժե­րով ա­սա՛․ «Մի թաքց­րու ե­րեսդ ին­ձա­նից իմ նե­ղու­թյան օ­րը, խո­նար­հեց­րու ա­կանջդ ինձ մոտ, այն օ­րը, որ կան­չեմ, շու­տով պա­տաս­խան տուր ինձ»։

——————————————————————————————————————— 373

22 Զ­ԳՈՒ­ՇԱ­ՑԻ՛Ր ԱՆՇ­ՆՈՐ­ՀԱ­ԿԱԼ ԼԻ­ՆԵ­ԼՈՒՑ

դեկտեմբեր

«Լա­վու­թյան փո­խա­րեն ով որ չա­րու­թյուն հա­տու­ցա­նի, նրա տա­նից չա­րի­քը չի հե­ռա­նա» (Ա­ռա­կաց 17.13)։ Անշ­նոր­հա­կալ լի­նե­լը բնա­վո­րու­թյան մե­ծա­գույն թե­րու­թյունն է։ Իս­րա­ յե­լա­ցի­նե­րը կար­ծում էին, թե բա­րու­թյա­նը չա­րու­թյամբ պա­տաս­խա­նե­լը նշա­նա­կում էր ի­րենց վրա բե­րել Աստ­ծո ան­բա­րե­հա­ճու­թյունն ու տա­ռա­ պանք­նե­րը։ Հա­մա­ձայն հին հրեա­կան մշա­կույ­թի, աշ­խար­հում տե­ղի ու­նե­ ցող ա­մեն ինչ, թե՛ բա­րին, թե՛ չա­րը, կախ­ված է Աստ­ծուց, ո­րով­հետև Նա է երկն­քի ու երկ­րի Ա­րա­րիչն ու Տի­րա­կա­լը։ Ճշ­մար­տու­թյունն այն է, որ մար­դը հնձում է այն, ինչ ցա­նում է։ Սա կյան­ քի օ­րենք է։ Սա­լո­րե­նի տնկե­լով՝ կե­ռաս չես ստա­նա։ Հունձ­քի ժա­մա­նա­կը մի­գու­ցե շուտ չգա, բայց այն ան­պայ­ման կգա, և­անշ­նոր­հա­կալ չար մար­դը կտես­նի իր քայ­լե­րի հետևանք­նե­րը։ Ոչ թե Աստ­ված է նրան պատ­ժում, այլ նա ըն­դա­մե­նը հնձում է իր չար գոր­ծե­րի պտուղ­նե­րը։ Այ­սօր­վա հա­մարն ա­սում է, որ սա էլ դեռևս վեր­ջը չէ։ Այն միտ­քը, որ անշ­ նոր­հա­կալ մար­դու տնից չա­րի­քը չի հե­ռա­նա, նշա­նա­կում է, որ հետևանք­ ներն ի­րենց ազ­դե­ցու­թյու­նը կթող­նեն նաև ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րի վրա։ Մի­գու­ցե սա ա­նար­դար թվա, բայց այն, ինչ ա­նում ենք, իր ար­ձա­գանքն է գտնում մեր ե­րե­խա­նե­րի կյան­քում։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյուն է կրում իր կյան­քը տնօ­րի­նե­լու հա­մար, հետևա­բար, պետք է մտա­ծի իր քայ­լե­րի հետևանք­նե­րի մա­սին։ Հի­սու­սը չսահ­մա­նեց միայն բա­րո­յա­կան սկզբունք­ներ, ո­րոնց պա­հելն անհ­րա­ժեշտ է եր­ջա­նիկ լի­նե­լու հա­մար։ Դա նման կլի­ներ բա­րո­յա­խո­սու­ թյան։ Ա­ռանց Աստ­ծո էլ կա­րե­լի է ար­դար լի­նել և հար­գել մյուս­նե­րի ի­րա­ վունք­նե­րը։ Շատ լավ մար­դիկ կան, ով­քեր ի­րենց կա­տար­յալ են պա­հում ա­ռանց Աստ­ծո օգ­նու­թյան։ Սա­կայն քրիս­տո­նեու­թյու­նը միայն ար­տա­քի­նի վե­րա­փո­խու­թյուն չէ։ Խոս­ քը խարխլ­ված, վայր ընկ­նող սյու­նե­րով շի­նու­թյու­նը ար­տա­քի­նից ներ­կե­լու կամ թա­րա­խա­կա­լած վեր­քի վրա վի­րա­կապ դնե­լու մա­սին չէ։ Հի­սու­սը վե­ րա­կանգ­նում և բժշ­կում է ներ­սից, մաք­րում է մտադ­րու­թյուն­նե­րի աղբ­յու­րը, վե­րա­փո­խում է ներ­քին էու­թյու­նը, լցնում է սիր­տը խա­ղա­ղու­թյամբ, և դ­րա­ նից հե­տո մար­դը օրհ­նու­թյուն է դառ­նում շրջա­պա­տի մարդ­կանց հա­մար, և նրա կյան­քը՝ ո­գեշնչ­ման աղբ­յուր։ Ին­չո՞ւ ես շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նում. պար­զա­պես հետևե­լով լավ պահ­ված­քի կա­նոն­նե­րի՞ն։ Թե՞ դու բա­րու­թյամբ ես պա­տաս­խա­նում նույ­ նիսկ քեզ ցավ պատ­ճա­ռող­նե­րին, ո­րով­հետև սրտումդ այդ­պես վար­վե­լու ցան­կու­թյուն կա։ Գնա՛ Հի­սու­սի մոտ այ­սօր։ Նվի­րի՛ր Նրան սիրտդ, վստա­հի՛ր Նրան ա­մե­ նա­ծա­ծուկ մտադ­րու­թյուն­ներդ։ Թո՛ւյլ տուր Նրան ուղ­ղոր­դել քեզ, օգ­նել հաղ­թա­հա­րե­լու թշնա­մու­թյունն ու դա­վա­ճա­նու­թյու­նը։ Հի­շի՛ր․ «Լա­վու­թյան փո­խա­րեն ով որ չա­րու­թյուն հա­տու­ցա­նի, նրա տա­նից չա­րի­քը չի հե­ռա­ նա»։ ——————————————————————————————————————— 374

ՕԳ­ՆԻ՛Ր ԱՂ­ՔԱ­ՏԻՆ

դեկտեմբեր

23

«Փր­կե­ցեք աղ­քա­տին և խեղ­ճին, ա­զա­տե­ցեք ամ­բա­րիշտ­նե­րի ձեռ­ քից» (­Սաղ­մոս 82.4)։ Այդ տար­վա ձմեռն ԱՄՆ-ի ա­մե­նա­ցուրտ ձմեռ­նե­րից էր։ Ձ­յուն տե­ղաց նույ­ նիսկ Դալա­սում, ին­չը շատ հազ­վա­դեպ երևույթ է։ Եվ ա­հա հուն­վար­յան ցուրտ ու մութ լու­սա­բա­ցին ես կանգ­նած էի մայ­րու­ղու վրա, մե­քե­նա­յի մոտ, ո­րի շար­ժի­չը ոչ մի կերպ չէր միա­նում։ Ար­դեն սկսել էի մրսել, բայց սպա­սում էի՝ հու­սա­լով, որ Աստ­ված ինչ-որ մե­կին կու­ղար­կի ինձ օգ­նու­թյան։ Վեր­ջա­ պես հեռ­վում լույ­սի շող երևաց։ Ես տե­սա ինձ մո­տե­ցող մի բեռ­նա­տար։ Վա­րոր­դը շատ սի­րա­լիր էր. նա ճո­պա­նով մե­քե­նաս տա­րավ մո­տա­կա լցա­ կա­յան։ Հրա­ժեշտ տա­լով նրան, ա­սա­ցի․ «Ան­չափ շնոր­հա­կալ եմ։ Դուք իս­ կա­պես փրկե­ցիք կյանքս։ Չեք էլ կա­րող պատ­կե­րաց­նել, թե որ­քա՜ն բան ա­րե­ցիք ինձ հա­մար»։ «Ես դա ինձ հա­մար եմ ա­րել, - ժպտաց վա­րոր­դը։ Նրա խոս­քե­րը տպվե­ցին իմ հի­շո­ղու­թյան մեջ, և­այ­սօր­վա հա­մա­րը կար­ դա­լիս մի պահ հի­շե­ցի այդ ան­ծա­նո­թի և կ­յան­քի հան­դեպ նրա տա­րօ­րի­ նակ վե­րա­բեր­մուն­քի մա­սին։ Ա­մեն ան­գամ ինչ-որ մե­կին օգ­նե­լիս, ա­ռա­ջին հեր­թին դու քեզ ես բա­րու­ թյուն ա­նում։ Ու­րի­շին բա­րու­թյուն ա­նե­լու հա­մար ծախ­սած ժա­մա­նա­կը կո­ րած չէ, այլ գտնված։ Ա­սե­լով «փրկե­ցեք աղ­քա­տին և խեղ­ճին», Աստ­ված չի սահ­մա­նում ճիշտ վար­քի կա­նոն­ներ։ Նա ցույց է տա­լիս, թե ինչ­պես եր­ջա­նիկ լի­նել։ Բա­րու­ թյուն ա­նե­լով, դու խա­ղա­ղու­թյուն ես ձեռք բե­րում սրտումդ։ Շատ հո­գե­ բան­ներ խոր­հուրդ են տա­լիս քիչ մտա­ծել սե­փա­կան ան­ձի մա­սին, փո­խա­ րե­նը ա­վե­լի շատ օգ­նել մարդ­կանց ա­զատ­վել տագ­նապ­նե­րից։ Մար­դու կա­տա­րած դա­ժան վե­րա­բեր­մուն­քը փո­թո­րիկ է ա­ռա­ջաց­նում սրտում։ Կա­րո­տի, հու­սա­հա­տու­թյան, ու­նայ­նու­թյան և միայ­նու­թյան զգա­ ցու­մը վկա­յում է, որ մար­դու նե­րաշ­խար­հում ինչ-որ բան այն չէ։ Հի­սուսն ու­զում է խա­ղա­ղու­թյամբ լցնել մեր սրտե­րը։ Մարդ­կանց հան­ դեպ բա­րի գոր­ծե­րը դրան հաս­նե­լու մի­ջոց­նե­րից մեկն է։ Հենց այ­սօ՛ր բա­ցիր սիրտդ Հի­սու­սի ա­ռաջ։ Թո՛ւյլ տուր Նրան ապ­րել քո սրտում։ Ա­րա՛ այն, ինչ պետք է ա­նես, կա­տա­րի՛ր պար­տա­կա­նու­թյուն­ներդ։ Վս­տա՛հ ե­ղիր, որ Հի­սու­սը վե­րահս­կում է զգաց­մունք­ներդ, մտքերդ ու գոր­ ծերդ։ Դա կհե­ռաց­նի վիշտն ու տագ­նա­պը։ Հի­շի՛ր աստ­վա­ծա­յին հոր­դո­րը․ «Փր­կե­ցեք աղ­քա­տին և խեղ­ճին, ա­զա­տե­ցեք ամ­բա­րիշտ­նե­րի ձեռ­քից»։

——————————————————————————————————————— 375

24 Զ­ԳՈՒ­ՇԱ­ՑԻ՛Ր Ա­ՆԱՐ­ԴԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԻՑ

դեկտեմբեր

«Լավ չէ ամ­բա­րիշ­տին ա­չա­ռու­թյուն ա­նել՝ ար­դա­րին դա­տաս­տա­նում ծռե­լու հա­մար» (Ա­ռա­կաց 18.5)։ Երբևէ դար­ձե՞լ ես դա­տա­կան ա­նար­դա­րա­ցիու­թյան զոհ։ Հա­մոզ­վա՞ծ էիր, որ քո պա­հանջ­նե­րը բա­ցար­ձա­կա­պես օ­րի­նա­կան են, և­ այ­դու­հան­ դերձ, դա­տա­րա­նը չբա­վա­րա­րե՞ց քո հայ­ցը։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­ նե­րում դա­տա­վոր­նե­րին հա­ճախ կա­շա­ռում էին։ Ի հայտ էին գա­լիս սուտ վկա­ներ, ով­քեր գու­մա­րի դի­մաց պնդում էին մի բան, ին­չը եր­բեք չէին տե­սել։ Ան­մեղ­նե­րին դա­տա­պար­տում էին, իսկ մե­ղա­վոր­նե­րը շա­հում էին դա­տը։ Որ­տե՞ղ փնտրել ար­դա­րու­թյուն, ե­թե օ­րի­նա­կա­նու­թյան ջա­տա­գով­ ներն ի­րենք են խախ­տում օ­րեն­քը։ Ինչ­պե՞ս վար­վել։ Ո՞րն է ել­քը. ինք­նա­ դա­տաս­տա՞­նը, դա­տա­րա­նի ա­նար­դար ո­րոշ­ման հետ հաշտ­վե՞­լը։ Շա­տե­ րը պա­տե­րազմ են հայ­տա­րա­րում այս­պի­սի դա­տա­վոր­նե­րի դեմ, տար­բեր լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րով վի­ճա­բա­նու­թյուն­ներ և բո­ղո­քի ցույ­ցեր են կազ­մա­կեր­ պում։ Կա­շա­ռա­կե­րու­թյու­նը կա­րող է հան­գեց­նել հա­սա­րա­կու­թյան ա­պա­ կա­յու­նաց­մա­նը։ Սա­կայն Սո­ղո­մո­նի նա­խազ­գու­շա­ցու­մը հիմն­ված չէ հնա­րա­վոր խռո­վու­ թյուն­նե­րի և­ ան­կար­գու­թյուն­նե­րի վրա։ Սա ան­հա­տա­կան նա­խազ­գու­շա­ ցում է։ Ա­նե­լով այն, ինչ Աստ­ված դա­տա­պար­տում է, դու դժբախտ կլի­նես։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեզ ցույց է տա­լիս եր­ջան­կու­թյան ճա­նա­պար­հը։ Մենք բո­լորս, այս­պես թե այն­պես, շատ թե քիչ, նպաս­տում կամ խո­չըն­ դո­տում ենք ար­դա­րու­թյա­նը։ Ա­մեն օր մենք ար­տա­հայ­տում ենք մեր տե­ սա­կե­տը, ազ­դե­ցու­թյուն ենք թող­նում ու­րիշ­նե­րի վրա, հրա­հանգ­ներ և խոր­հուրդ­ներ ենք տա­լիս, հրա­ման­ներ կա­տա­րում։ Ըն­տա­նի­քի հոր, շեն­քի լիա­զո­րի, դա­սա­խո­սի, պար­զա­պես հար­գանք վա­յե­լող մար­դու մոտ գա­լիս է մի շրջան, երբ իշ­խա­նու­թյուն է ու­նե­նում և­ընտ­րում կա՛մ բա­րու, կա՛մ չա­ րի կող­մը։ Չե­զոք տար­բե­րակ գո­յու­թյուն չու­նի։ Ե­թե բա­ցար­ձա­կա­պես ո­չինչ չենք ա­նում, ու­րեմն չենք ապ­րում։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան այ­սօր­վա խորհր­դի նպա­տա­կը մար­դուն օգ­նելն է, որ­ պես­զի նա ձեռք բե­րի ներ­քին խա­ղա­ղու­թյուն։ Լա­վա­գույն քնա­բե­րը ազն­վո­ րեն կա­տար­ված աշ­խա­տան­քի գի­տակ­ցումն է և­ո­րո­շում­ներդ խրա­խու­սող խղճիդ ձայ­նը։ Ար­դա՛ր ե­ղիր։ Թո՛ւյլ տուր, որ Հի­սուսն ու Նրա հոգևոր ար­ժեք­նե­րը լցնեն սիրտդ։ Հի­սու­սը կբա­ցի աչ­քերդ, և դու կտես­նես այն, ինչ մյուս­նե­րը չեն տես­նում։ Նա կլու­սա­վո­րի միտքդ, կո­գեշն­չի և­ ի­մաս­տու­թյուն կպարգևի։ Հի­սու­սի հետ քայ­լող­նե­րից և­ոչ մե­կը դեռևս չի հիաս­թափ­վել։ Վճ­ռա­կա՛ն ե­ղիր՝ պաշտ­պա­նե­լով ար­դա­րու­թյու­նը։ Փոր­ձե­լով գո­հաց­նել բո­լո­րին, ան­հա­ջո­ղու­թյան կմատն­վես, և խիղճդ կտան­ջի քեզ։ Աստ­ված և մար­դիկ բո­լո­րո­վին այլ բան են ակն­կա­լում քե­զա­նից։ Սկ­սի՛ր ըն­տա­նի­քիցդ, ի­մաս­տու­թյամբ և­ազն­վո­րեն վար­վիր ըն­տա­նի­քիդ բո­լոր ան­դամ­նե­րի նկատ­մամբ։ Հի­շի՛ր, որ «լավ չէ ամ­բա­րիշ­տին ա­չա­ռու­ թյուն ա­նել՝ ար­դա­րին դա­տաս­տա­նում ծռե­լու հա­մար»։ ——————————————————————————————————————— 376

դեկտեմբեր

ՃԱ­ՇԱ­ԿԻՐ ԵՎ ՏԵՍ, ՈՐ ՏԵ­ՐԸ ՔԱՂՑՐ Է

25

«Ճա­շա­կե­ցեք և տե­սեք, որ Տե­րը քաղցր է, ե­րա­նե­լի՜ է այն մար­դը, որ հու­սա­ցած է նրան» (­Սաղ­մոս 34.8)։ Էկ­վա­դո­րը շոգ եր­կիր է, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ծո­վի մա­կար­դա­կից գրե­թե ե­րեք հա­զար մետր բարձ­րու­թյան վրա գտնվող Լա­տա­կուն­գա քա­ղա­քում ցուրտ էր։ Ինչևէ, մենք ար­դեն Սալ­սե­դո էինք իջ­նում։ «Այս քա­ղա­քում պատ­ րաս­տում են աշ­խար­հի ա­մե­նա­հա­մեղ պաղ­պա­ղա­կը», - ա­սաց գոր­ծըն­ կերս, նստե­լով մե­քե­նան։ Սալ­սե­դո­յի պաղ­պա­ղա­կը հա­մաշ­խար­հա­յին ճա­նա­չում չու­նի, սա­կայն այն իս­կա­պես հիա­նա­լի է։ Պաղ­պա­ղակ պատ­րաս­տում են մի քա­նի տնա­ յին ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րում՝ XIX դա­րում այդ քա­ղա­քում ապ­րած ի­տա­լա­ցի միանձ­նու­հու բա­ղադ­րա­տոմ­սով։ «Դա, ի­հար­կե, ճա­շա­կի հարց է», - զգու­շու­թյամբ ա­սա­ցին ըն­կեր­ներս, երբ ես գո­վում էի պաղ­պա­ղա­կը։ Ա­յո, իս­կա­պես այդ­պես է, դու չես կա­րող սե­փա­կան կար­ծիք ու­նե­նալ մի բա­նի մա­սին, ին­չը եր­բեք չես համ­տե­սել։ Երբ Դա­վի­թը հիաց­մուն­քով ա­սում է «ճա­շա­կե­ցեք և տե­սեք, որ Տե­րը քաղցր է», նա ցան­կա­նում է փո­խան­ցել մեզ իր սե­փա­կան փոր­ձա­ռու­թյու­ նը։ Հա­լած­վե­լով Սա­վու­ղից, փախ­չե­լով փղշտա­ցի­նե­րից, Դա­վի­թը թաքն­ վում էր քա­րայ­րում։ Երբ մար­դը հան­դի­պում է դժբախ­տու­թյուն­նե­րի, և ցա­վը պա­րու­րում է սիր­տը, նրա բնա­կան ար­ձա­գան­քը թաքն­վելն է, ա­պաս­ տան փնտրե­լը։ Այս հար­ցում Դա­վի­թը ոչ մե­կից չէր տար­բեր­վում։ Դա­վի­թը մի քա­նի շա­բաթ Ո­դո­ղո­մի քա­րայ­րում էր։ Նա ա­ղա­չան­քով դի­ մում էր Աստ­ծուն ու լաց էր լի­նում։ Նա չէր հաս­կա­նում, թե ին­չու են ի­րեն բա­ժին ըն­կել այս­պի­սի փոր­ձու­թյուն­ներ։ Չէ՞ որ Աստ­ված հենց Ինքն էր կար­ գել նրան ա­պա­գա թա­գա­վոր։ Թա­գա­վոր` ա­ռանց թա­գի և­ իշ­խա­նու­թյան, հա­լած­վող ու թաքն­վող։ Միայ­նակ պայ­քա­րե­լով իր վա­խե­րի դեմ, Դա­վի­թը հաս­կա­ցավ, որ իր մե­ծա­գույն թշնա­մին ոչ թե Սա­վուղն է, այլ ի­րեն կաթ­վա­ծա­հար ա­նող վա­ խը։ Ե­թե դու չես կա­րող հա­վա­տալ, որ Աստ­ված ծրա­գիր ու­նի քեզ հա­մար, ա­պա ո՞վ կա­րող է դա ա­նել քո փո­խա­րեն։ Եվ ա­ռանց թա­գա­վո­րու­թյան թա­ գա­վո­րը բա­ցեց իր սիրտն Աստ­ծո ա­ռաջ, ըն­դու­նեց իր վա­խե­րը, ա­մեն ինչ հանձ­նեց Ա­մե­նա­կա­րո­ղի ձեռ­քը, և հ­րաշք տե­ղի ու­նե­ցավ։ Դա­վի­թը դուրս ե­կավ մութ քա­րայ­րից բո­լոր դժվա­րու­թյուն­ներն Աստ­ծով հաղ­թա­հա­րե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյամբ։ Ին­չի՞ց ես վա­խե­նում։ Ու­մի՞ց ես փախ­չում։ Թաքն­վե­լը ելք չէ։ Փախ­չե­լով՝ ամ­բողջ կյանքդ փա­խուս­տի մեջ կանց­կաց­նես։ Ոչ ոք չի կա­րող հաղ­թել Աստ­ծո խո­նարհ ծա­ռա­յին, ով ըն­դու­նում է իր վա­խերն ու զո­րու­թյուն ստա­ նում Նրա­նից, Ով ի­րեն դե­պի հաղ­թա­նակ է տա­նում։ Այ­սօր դո՛ւրս եկ քո քա­րայ­րից։ Բա­վա­կա՛ն է թաքն­վել։ Դր­սում շո­ղում է արևն իր ողջ հմայ­քով։ Թույլ մի՛ տուր, որ վհա­տու­թյու­նը պա­րու­րի քեզ, լսի՛ր Աստ­ծո ձայ­նը, հետևի՛ր Դա­վի­թի կո­չին․ «Ճա­շա­կե­ցեք և տե­սեք, որ Տե­րը քաղցր է, ե­րա­նե­լի՜ է այն մար­դը, որ հու­սա­ցած է նրան»։ ——————————————————————————————————————— 377

դեկտեմբեր

26

Ա­ՄՈՒՐ ԱՇ­ՏԱ­ՐԱԿ

«Ա­մուր աշ­տա­րակ է Տի­րոջ ա­նու­նը, նրա մեջ է փախ­չում ար­դա­րը և­ ա­պաս­տան գտնում» (Ա­ռա­կաց 18.10)։ Ես ծա­նո­թա­ցա բա­րե­նո­րոգ­ված Մաու­րո­յի հետ։ Նախ­կին Մաու­րոն ա­նազ­ նիվ մարդ էր։ Նա խախ­տում էր օ­րեն­քը, շատ թշնա­մի­ներ ու­ներ, շրջում էր միայն թիկ­նա­պահ­նե­րի ու­ղեկ­ցու­թյամբ՝ ի­մա­նա­լով, որ ա­մեն րո­պե ի­րեն կա­րող են սպա­նել։ Նա չէր կա­րո­ղա­նում հան­գիստ քնել, չնա­յած տու­նը հու­ սա­լիո­րեն պաշտ­պան­վում էր։ Մաու­րոն վա­խե­նում էր, որ իր շրջա­պա­տի մարդ­կան­ցից ինչ-որ մե­կը կա­շառ­ված կլի­նի իր մա­հը ցան­կա­ցող­նե­րի կող­ մից։ Երբ նա ճա­նա­չեց Աստ­ծուն, նրա կյան­քը լիո­վին վե­րա­փոխ­վեց։ Քրիս­տո­ սի հետ հան­դի­պու­մը հեշտ փո­փո­խու­թյուն չէր։ Պետք էր հիմ­նո­վին քան­ դել հին շի­նու­թյու­նը նրա տե­ղը նո­րը կա­ռու­ցե­լու հա­մար։ Եվ Մաու­րոն դա ա­րեց։ Նա կանգ ա­ռավ, և շր­ջեց իր կյան­քը 180 աս­տի­ճա­նով։ Ազն­վու­թյուն, բա­րու­թյուն, ու­րա­խու­թյուն, սեր. ի­րեն բո­լո­րո­վին ան­ծա­նոթ այս զգաց­ մունք­նե­րով էր հի­մա լցված նրա սիր­տը։ Երբ մենք ծա­նո­թա­ցանք, նա ար­դեն մի քա­նի տա­րի ապ­րում էր Քրիս­ տո­սով։ Քա­ղա­քում վա­յե­լում էր մարդ­կանց հար­գան­քը, սի­րում էին նրան։ Նա միշտ պատ­րաստ էր օգ­նու­թյան ձեռք մեկ­նել կա­րի­քա­վոր­նե­րին։ Այլևս թիկ­նա­պահ­ներ չու­ներ։ «Հի­սուսն է իմ պաշտ­պա­նու­թյու­նը», - մի ա­ռի­թով ա­սաց նա ինձ։ Հենց սրա մա­սին է այ­սօր­վա հա­մա­րը. «Ա­մուր աշ­տա­րակ է Տի­րոջ ա­նու­ նը»։ Խոս­քը նրա մա­սին չէ, որ Հի­սու­սի ա­նունն ան­դա­դար կրկնե­լը ինչ-որ կա­խար­դա­կան ձևով կա­զա­տի ձեզ բո­լոր վտանգ­նե­րից։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում մար­դուն ա­նուն էր տրվում բնա­վո­րու­թյա­նը հա­մա­պա­ տաս­խան։ Թաքն­վել Աստ­ծո ան­վան մեջ, նշա­նա­կում է թաքն­վել Նրա բնա­վո­րու­թյան մեջ։ Երբ Հի­սու­սի բնա­վո­րու­թյունն ար­տա­ցոլ­վում է քո կյան­քում, այդ ժա­ մա­նակ դու ա­պա­հով ես։ Դառ­նում ես նոր մարդ. ար­դար, բա­րի, կա­րե­կից, ի­մաս­տուն, նե­րող, ո­ղոր­մած և կա­րող ես վստահ լի­նել ա­պա­գա­յիդ հա­մար։ Քեզ հա­մար Աստ­ծո լա­վա­գույն պաշտ­պա­նու­թյու­նը ոչ թե ան­տե­սա­նե­ լի ու ա­նան­ցա­նե­լի պատն է, այլ Աստ­ծո տված ի­մաս­տու­թյու­նը, որ­պես­զի չվտան­գես սե­փա­կան անձդ։ Այս­պես տե­ղի ու­նե­ցավ Մաու­րո­յի հետ։ Այ­սօր դո՛ւրս ա­րի տա­նից ա­ռանց վա­խի։ Ե­թե դու անվ­տանգ ճա­նա­պարհ ես ընտ­րում, իսկ ինչ-որ մե­կը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ու­զում է քեզ վնա­սել, Աստ­ծո ձեռ­քը հրա­շա­լի կեր­պով կպաշտ­պա­նի քեզ։ Մի՛ երկմ­տիր․ «Ա­մուր աշ­տա­րակ է Տի­րոջ ա­նու­նը, նրա մեջ է փախ­չում ար­դա­րը և­ ա­պաս­տան գտնում»։

——————————————————————————————————————— 378

Ա­ՌԱ­ՎՈՏ­ՅԱՆ Ա­ՂՈԹՔ

դեկտեմբեր

27

«Կշ­տաց­րու մեզ ա­ռա­վո­տանց քո ո­ղոր­մու­թյու­նով, որ ցնծանք և­ ու­ րախ լի­նենք մեր ա­մեն օ­րե­րում» (­Սաղ­մոս 90.14) Այ­սօր սո­վո­րա­կա­նից շուտ արթ­նա­ցա։ Նոր-նոր լու­սա­նում էր։ Պա­տաս­ խա­նա­տու օր է սպաս­վում, իսկ ես գի­տեմ, որ կարևո­րա­գույն խնդիր­նե­րը լու­ծե­լու լա­վա­գույն ե­ղա­նա­կը Աստ­ծուն դի­մելն է։ «Կշ­տաց­րու մեզ ա­ռա­վո­ տանց քո սի­րով», - ա­ղո­թում է Մով­սե­սը՝ այս սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը։ Նա այս­ պես ա­ղո­թում էր, երբ իր ու­սե­րին մի մեծ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն դրվեց. ա­ռաջ­նոր­դել Իս­րա­յել ժո­ղովր­դին դե­պի խոս­տաց­ված եր­կիր։ «Մեր տա­րի­նե­րի օ­րե­րը յո­թա­նա­սուն տա­րի են, և­ե­թե զո­րու­թյու­նով ութ­ սուն տա­րի էլ լի­նեն, նրանց փառքն աշ­խա­տանք է և ցավ, ո­րով­հետև շու­ տով է անց կե­նում, և մենք թռչում ենք» (հա­մար 10)։ Կ­յան­քը շատ ա­րագ է անց­նում։ Մի օր նա­յում ես հա­յե­լու մեջ և ճեր­մա­կած մա­զեր ու կնճիռ­ներ ես տես­նում։ Թվում է, թե ե­րեկ ե­րի­տա­սարդ էիր, կյան­ քը նոր-նոր էր սկսվում։ Ի՞նչ պա­տա­հեց։ Մենք ան­հե­տա­նում ենք, ինչ­պես ա­սել է Մով­սե­սը։ Ե­թե դու ժա­մա­նակ ես հատ­կաց­նում Աստ­ծո հետ շփմա­նը, կյանքդ դառ­ նում է բո­վան­դա­կա­լից ու բեղմ­նա­վոր։ Փոր­ձի՛ր։ Հենց ա՛յն օ­րը, երբ շատ գոր­ծեր ու­նես, երբ խնդիր­ներն ան­հաղ­թա­հա­րե­լի են թվում, մո­ռա­ցի՛ր ա­մեն ին­չի մա­սին և­ ա­ռանձ­նա­ցի՛ր Հի­սու­սի հետ։ Բա­ցի՛ր սիրտդ Նրա ա­ռաջ, պատ­մի՛ր քեզ ան­հանգս­տաց­նող խնդիր­նե­րի մա­սին, ա­սա՛, որ դժվա­րա­ նում ես ընտ­րու­թյուն կա­տա­րել, որ Նրա ի­մաս­տու­թյան և­ օգ­նու­թյան կա­ րիքն ու­նես։ Կ­տես­նես, որ Աստ­ծո հետ ա­մեն խնդիր հեշ­տու­թյամբ լուծ­վում է։ Այս ա­մե­ նը դժվար է խոս­քե­րով բա­ցատ­րել։ Միտքդ լու­սա­վոր­վում է, վա­խերն ան­ հե­տա­նում են, եր­կին­քը դառ­նում է պարզ ու ջինջ, և դու պատ­րաստ ես կյան­քիդ ա­մե­նաար­տա­սո­վոր օր­վան։ Թող այս ա­մե­նը տե­ղի ու­նե­նա քո կյան­քում հենց այ­սօ՛ր։ Մով­սեսն ա­սում է, որ արդ­յուն­քը կլի­նի ցնծու­թյուն և­ու­րա­խու­թյուն մեր ա­մեն օ­րե­րում։ Ցն­ ծու­թյու­նը գո­հու­նա­կու­թյան և փա­ռա­բա­նու­թյան դրսևո­րում է։ Դա ա­մե­նա­ մա­քուր ու­րա­խու­թյունն է։ Դա հո­գու թռիչքն է, որն ա­զա­տում է քեզ կյան­քի դժվա­րու­թյուն­նե­րից։ Այ­սօր ապ­րի՛ր քո կյան­քը Մով­սե­սի ա­ղոթ­քով․ «Կշ­տաց­րու մեզ ա­ռա­վո­ տանց քո ո­ղոր­մու­թյու­նով, որ ցնծանք և­ու­րախ լի­նենք մեր ա­մեն օ­րե­րում»։

——————————————————————————————————————— 379

դեկտեմբեր

28

ՆԱԽ՝ ԼՍԻ՛Ր

«Ով որ բա­նը չլսած պա­տաս­խան տա, սա նրա հա­մար հի­մա­րու­թյուն է և­ա­մոթ» (Ա­ռա­կաց 18.13)։ Պատ­մում են, որ հին հույն փի­լի­սո­փա Զե­նոն Կի­տիո­նա­ցին, ով ապ­րել է Քրիս­տո­սից ե­րեք դար ա­ռաջ, հետև­յալ խոս­քերն է ա­սել շատ խո­սող և քիչ լսող մի ե­րի­տա­սար­դի․ «Բնու­թյու­նը տվել է մեզ միայն մեկ լե­զու և­ եր­կու ա­կանջ, որ­պես­զի եր­կու ան­գամ ա­վե­լի շատ լսենք, քան խո­սենք»։ Դու, հա­ վա­նա­բար, լսել ես այս ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Ցա­վոք, մար­դիկ ա­վե­լի շատ սի­րում են խո­սել, քան լսել. խո­սել ա­մե­նուր, միշտ, հնա­րա­վոր ա­մեն ին­չի մա­սին։ Թերևս, սա է պատ­ճա­ռը, որ հո­գե­վեր­ լու­ծա­բան­ներն այդ­քան պա­հանջ­ված են։ Հա­զա­րա­վոր մար­դիկ են դի­մում նրանց, որ­պես­զի լսված լի­նեն։ Սո­ղո­մո­նը խոր­հուրդ է տա­լիս մինչև վերջ լսել, նոր միայն պա­տաս­խա­նել։ Մի՛ շտա­պիր, ու­շա­դի՛ր ե­ղիր։ Ու­շադ­րու­թյու­նը ոչն­չով չես փո­խա­րի­նի։ Ե­թե դու չես լսել հար­ցը, ինչ­պե՞ս կա­րող ես լիար­ժեք պա­տաս­խան տալ։ Ե­թե չես լսել հրա­մա­նը, կա­րո՞ղ ես արդ­յոք այն կա­տա­րել։ Սո­վո­րի՛ր լսել։ Դա ա­մե­նա­կարևոր հմտու­թյուն­նե­րից մեկն է մար­դու կյան­ քում։ Լ­սի՛ր Աստ­ծո ձայ­նը։ Կա՛նգ առ, խոր­հի՛ր, վեր­լու­ծի՛ր, թե ին­չու է ա­մեն բան հենց այս­պե՛ս տե­ղի ու­նե­նում, ոչ թե այլ կերպ։ Ե­թե ա­մեն օր ժա­մա­նակ ես հատ­կաց­նում Աստ­ծո ձայ­նը լսե­լու հա­մար, թե­կուզ տասն­հինգ րո­պե, օրդ ա­վե­լի արդ­յու­նա­վետ կանց­նի։ Աստ­ծո պարգևած զո­րու­թյու­նը կօգ­նի քեզ խի­զա­խո­րեն հաղ­թա­հա­րել օր­վա բո­լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րը։ Խի­զա­խու­թյու­նը վա­խի բա­ցա­կա­յու­թյուն չէ։ Վա­խը բնո­րոշ է մարդ­կա­յին էու­թյա­նը, բայց տասն­հինգ րո­պեի ըն­թաց­քում Աստ­ծուց ստա­ցած զո­րու­ թյու­նը կօգ­նի քեզ հաղ­թա­հա­րել բո­լոր վա­խե­րը։ Շուտ դուրս գա­լով տա­նից, որ­պես­զի մի փոքր շուտ գոր­ծի անց­նես՝ չլսե­ լով, թե ինչ է ու­զում ա­սել քեզ Աստ­ված, դու վար­վում ես «հի­մա­րու­թյամբ, և­ա­մոթ քեզ»։ Այս­պի­սի ի­րա­վի­ճա­կում դու ան­կա­րող ես ճիշտ ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել, ճիշտ գոր­ծել։ Ի՞նչ կա­րիք կա այս ու այն կողմ ընկ­նել՝ փոր­ձե­լով ա­նել հնա­ րա­վո­րինս ա­վե­լի շատ բան, ե­թե օր­վա ա­վար­տին զգում ես, որ գոր­ծին ա­վե­լի շատ վնաս ես տվել, քան օ­գուտ։ Այս օ­րը դարձ­րո՛ւ արդ­յու­նա­վետ։ Մի՛ բա­վա­րար­վիր ըստ կա­րել­վույն լա­վա­գույնն ա­նե­լով։ Աստ­ծո հետ դու կա­րող ես ա­վե­լին ա­նել։ Լա­վա­գույն արդ­յունք­նե­րի հաս­նում են ոչ թե սե­փա­կան ու­ժե­րին ա­պա­վի­նող­նե­րը, այլ Հի­սու­սին լիո­վին վստա­հող­նե­րը։ Թող Աստ­ված քեզ տա ու­շադ­րու­թյուն, և­արդ­յու­նա­վետ դարձ­նի քայ­լերդ։ Հի­շի՛ր․ «Ով որ բա­նը չլսած պա­տաս­խան տա, սա նրա հա­մար հի­մա­րու­ թյուն է և­ա­մոթ»։

——————————————————————————————————————— 380

ՍԿ­ՍԵԼ ՆՈ­ՐԻՑ

դեկտեմբեր

29

«Վայր գա ինչ­պես անձրև հնձած խո­տի վրա, ինչ­պես շաղ, որ ո­ռո­ գում է եր­կի­րը» (­Սաղ­մոս 72.6)։ Մուգ կա­պույտ կոստ­յու­մով և ձ­յու­նա­ճեր­մակ վեր­նա­շա­պի­կով հի­սու­նամ­ յա տղա­մար­դը նման էր հա­ջո­ղակ ղե­կա­վա­րի։ Նա թա­խան­ձա­գին նա­յում էր ինձ, կար­ծես ես կա­րող էի եր­կու խոս­քով լու­ծել իր բո­լոր խնդիր­նե­րը։ Նա փոր­ձում էր հաղ­թա­հա­րել կյան­քի ա­մե­նա­մեծ ող­բեր­գու­թյու­նը։ «Ե­թե միայն կա­րո­ղա­նա­յի ա­մեն ինչ նո­րից սկսել», - հետև­յալ խոս­քե­րով ա­վար­տեց իր ա­մուս­նու­թյան քայ­քայ­ման պատ­մու­թյու­նը։ - Ին­չի՞ս է պետք այն ա­մե­նը, ինչ ձեռք եմ բե­րել այս տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում, ե­թե կորց­րել եմ կյան­քիս ա­մե­նա­թանկ բա­նը. ըն­տա­նիքս»։ Սկ­սել նո­րից։ Քա­նի՜ ան­գամ եմ լսել այս խոս­քե­րը մահ­վան ա­րա­հե­տով անց­նող մարդ­կանց շուր­թե­րից։ Այդ տղա­մար­դը կար­ծում էր, որ ար­դեն չա­փա­զանց ուշ է, որ ար­դեն կորց­ րել է ըն­տա­նի­քը, և­այն այլևս անհ­նար է վե­րա­կանգ­նել, ինչ­պես անհ­նար է սոսն­ձել փշուր-փշուր ե­ղած ծաղ­կա­մա­նը։ Այս սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը՝ Սո­ղո­մո­նը, այլ կերպ է մտա­ծում։ Նրա հա­մար եր­ բեք «չա­փա­զանց ուշ» չի ե­ղել։ Այ­սօր­վա տեքս­տում նկա­րագր­վում է հնձած խո­տը։ Եբ­րա­յե­րեն «գեզ» բա­ռը կա­րե­լի է թարգ­մա­նել որ­պես «կեր­ված կամ ա­րա­ծած խո­տի դաշտ»։ Այն­տե­ղով ան­ցել է հո­տը, ոտ­նա­կոխ ա­րել այն, ին­ չը չի կե­րել, և­ո­չինչ չի մնա­ցել։ Թվում է, թե ա­մեն ինչ վեր­ջա­ցավ, անհ­նար է վե­րա­կանգ­նել կա­նաչ գոր­գը, սա­կայն Սո­ղո­մո­նը խո­սում է անձրևի և շա­ղի մա­սին, ո­րոնք ցած են թափ­վում երկ­րի վրա։ Ո՞ր թա­գա­վո­րի մա­սին է խոս­վում սաղ­մո­սում։ Ո՞վ կա­րող է կյանք բե­րել այն­տեղ, ուր միայն մահ է։ Ո՞վ կա­րող է ժայ­ռից ջուր բխեց­նել, ճեղ­քել ծո­վը, քայ­լել ա­լիք­նե­րի վրա­յով։ Ո՞վ կա­րող է բժշկել ե­րե­սու­նութ տա­րի ան­շարժ պառ­կած ան­դա­մա­լույ­ծին, ո՞վ կա­րող է հա­րու­թյուն տալ գե­րեզ­մա­նում գտնվո­ղին։ Նա, Ով ա­սել է․ «Ե­թե մե­կը ծա­րավ է, թող ինձ մոտ գա և խ­մի» (­Հով­հան­նես 7.37)։ Ա­յո, երբ ա­մեն ինչ կո­րած է թվում, երբ մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից ա­մեն ինչ ա­վարտ­վել է, երբ զգում ես, որ ար­դեն ան­հու­սա­լիո­րեն ու­շա­ցել ես, նա­ յի՛ր Հի­սու­սին, Ով գրկա­բաց սպա­սում է և պատ­րաստ է նոր հույս տալ քեզ։ Ե­րեք օ­րից էլ քիչ է մնա­ցել, և կսկս­վի նոր տա­րին։ Հի­սուսն Իր ձեռ­քը մեկ­ նել է քեզ, որ­պես­զի դու Նրա հետ միա­սին դի­մա­վո­րես այն։ Հի­սու­սի ձեռքն ա­մուր բռնո­ղի հա­մար եր­բեք ուշ չի լի­նում։ Այ­սօ­րը կա­րող է նոր հնա­րա­վո­ րու­թյուն­նե­րի սկիզբ դառ­նալ քեզ հա­մար։ Հա­վա­տա՛ դրան, և թո՛ւյլ տուր Հի­սու­սին մտնել քո կյանք «ինչ­պես անձրև հնձած խո­տի վրա, ինչ­պես շաղ, որ ո­ռո­գում է եր­կի­րը»։

——————————————————————————————————————— 381

30 ՊԱՇՏ­ՊԱ­ՆԻ՛Ր ՍԿԶԲՈՒՆՔ­ՆԵՐԴ

դեկտեմբեր

«Ե­թե նե­ղու­թյան օ­րը թու­լա­ցար, ուժդ նեղ կլի­նի» (Ա­ռա­կաց 24.10)։ Շատ քրիս­տոն­յա­ներ ա­նում են ինչ-որ բան, կամ դա­դա­րում են դա ա­նե­ լուց, քա­նի որ ե­կե­ղե­ցին վե­րահս­կում է նրանց կյան­քը։ Որ­քա­նո՞վ է դա ճիշտ։ Հի­շում եմ հայտ­նի բրա­զի­լա­ցի մար­զի­կի պա­տաս­խա­նը հե­ռուս­տա­ տե­սա­յին հար­ցազ­րույ­ցի ժա­մա­նակ։ Երբ հարց­րին, թե արդ­յոք ճի՞շտ է, որ նա` ել­նե­լով կրո­նա­կան հա­մոզ­մունք­նե­րից, պահ­պա­նում է իր կու­սու­թյու­նը մինչ ա­մուս­նա­նա­լը, նա պա­տաս­խա­նեց. «Ա­յո, և­ես չեմ ա­մա­չում դրա հա­ մար»։ Եր­կար տա­րի­ներ աշ­խա­տել եմ որ­պես ե­րի­տա­սարդ­նե­րի խորհր­դա­տու և հաս­կա­ցել, որ ե­րի­տա­սարդ­նե­րի մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը շեղ­վում է քրիս­տո­ նեա­կան ճա­նա­պար­հից, քա­նի որ վա­խե­նում է տար­բեր­վել մյուս­նե­րից։ Նրանք ցան­կա­նում են «պատ­կա­նել խմբին»։ Եվ երբ ըն­կեր­նե­րը հրա­վի­րում են մաս­նակ­ցե­լու ի­րենց ան­միտ նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րին, նրանք զո­հա­բե­ րում են ի­րենց սկզբունք­նե­րը. վա­խե­նում են, որ խում­բը կմեր­ժի ի­րենց։ Սո­ղո­մոնն ա­սում է, որ ե­թե մար­դը թու­լա­նում է դժվա­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­ նակ, նրա ու­ժը թույլ է։ Սկզ­բունք­նե­րի հաս­տա­տա­կա­մու­թյու­նը դրսևոր­վում է փոր­ձու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ։ Հեշտ է պաշտ­պա­նել մի բան, ո­րի հետ բո­ լո­րը հա­մա­ձայն են։ Դու ար­դա­րաց­նում ես բո­լո­րի ակն­կա­լիք­նե­րը, դու քեզ հա­սա­րա­կու­թյան մի մաս­նիկն ես զգում։ Իսկ ինչ­պե՞ս կվար­վես, ե­թե հայտն­վես այլ կերպ մտա­ծող և գոր­ծող, ալ­ կո­հոլ օգ­տա­գոր­ծող, հա­վա­տաց­յալ­նե­րին ծաղ­րող մարդ­կանց շրջա­պա­ տում։ Ոս­կին մաքր­վում է կրա­կով։ Սկզ­բունք­նե­րը գոր­ծում են ճգնա­ժա­մե­րի պա­հե­րին։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը չի հոր­դո­րում քո ներ­սում ուժ փնտրես չա­րին հա­կա­ ռակ­վե­լու հա­մար։ Այն կոչ է ա­նում նա­յել Քրիս­տո­սին վե­րից զո­րու­թյուն ստա­նա­լու և հա­վա­տա­լիք­նե­րիդ հա­մա­պա­տաս­խան ապ­րե­լու հա­մար։ Մի՛ վա­խե­ցիր տար­բեր­վել ու­րիշ­նե­րից։ Դրա հա­մար ա­մա­չե­լու պատ­ճառ չկա։ Թույլ մի՛ տուր, որ մար­դիկ կտրեն թևերդ։ Բայց պատ­րա՛ստ ե­ղիր՝ ի­մա­նա­լով, որ երբ թռչու­նը ճախ­րում է երկն­քում, որ­սորդ­նե­րը նշան են բռնում նրա վրա։ Կ­րա­կո­ցի ձայն լսե­լիս մի՛ զար­մա­ցիր։ Հա­մար­ձա­կո­րե՛ն նա­յիր հա­վի­տե­նա­կան սկզբունք­նե­րի ջինջ երկն­քին։ Բա­ցի՛ր թևերդ և ճախ­րի՛ր։ Ա­վե­լի լավ է հի­մա խի­զա­խել և պաշտ­պա­նել սկզբունք­ներդ, քան ամ­բողջ կյան­քում ապ­րել վա­խի մեջ՝ փոր­ձե­լով գո­հաց­ նել մե­ծա­մաս­նու­թյա­նը։ Ու մինչ ոտքդ շե­մից դուրս կդնես, քա­ջա­ցի՛ր՝ հի­շե­լով, որ «ե­թե նե­ղու­ թյան օ­րը թու­լա­ցար, ուժդ նեղ կլի­նի»։

——————————————————————————————————————— 382

Ե­ԹԵ ՏԵ­ՐԸ

դեկտեմբեր

31

«Ե­թե Տերն օգ­նու­թյուն չլի­ներ ինձ, քիչ կմնար, որ իմ ան­ձը լռու­թյան մեջ բնակ­վեր» (­Սաղ­մոս 94.17)։ Մո­տե­ցել ենք տար­վա ա­վար­տին։ Հետևում այս տաս­ներ­կու ա­միս­նե­րի ըն­թաց­քում գրված ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րով ու հաղ­թա­նակ­նե­րով լի մտո­ րում­ներն են։ Այդ ա­մենն անց­յա­լում է։ Աստ­ված նոր տետր է տա­լիս քեզ, որ­պես­զի նոր պատ­մու­թյուն սկսես գրել։ Մի մարդ ինձ ա­սաց․ «Ես չեմ ու­զում նոր պատ­մու­թյուն սկսել, քա­նի որ գոհ եմ այժմ­յան պատ­մու­թյու­նից»։ Կ­յան­քի նկատ­մամբ հա­յացք­նե­րը տար­ բեր­վում են, բայց կյանքն ա­ճե­լու գոր­ծըն­թաց է։ Եր­բեք ուշ չէ ա­մեն ինչ նո­ րից սկսե­լու հա­մար, և չ­կա այն­քան լավ մի բան, ո­րը չի կա­րող դառ­նալ ա­վե­լի լա­վը։ Սա լա՞վ տա­րի էր քեզ հա­մար։ Շ­նոր­հա­կա­լու­թյո՛ւն հայտ­նիր Աստ­ծուն Իր պարգևած օրհ­նու­թյուն­նե­րի հա­մար։ Փա­ռա­բա­նի՛ր Նրան Իր ո­ղոր­մու­թյան և հա­վա­տար­մու­թյան հա­մար։ Ե­ղի՛ր ո­գեշնչ­ման աղբ­յուր քեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց հա­մար։ Այս տա­րին դժվա՞ր էր քեզ հա­մար։ Շ­նոր­հա­կա՛լ ե­ղիր Աստ­ծուն, որ փոր­ ձու­թյուն­նե­րի և դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով Նա հղկում է բնա­վո­րու­թյունդ, որ վշտե­րը սո­վո­րեց­նում են քեզ գնա­հա­տել ու­րա­խու­թյու­նը։ Այ­սօր­վա հա­մա­րում Դա­վի­թը նկա­րագ­րում է իր թշնա­մի­նե­րի բար­կու­թյու­ նը։ Նա վա­խե­նում է, ինչ­պես բո­լո­րը։ Սա­կայն Դա­վի­թը դի­մում է Տի­րո­ջը և շ­նոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նում Նրան, ո­րով­հետև Աստ­ծո սերն օգ­նել է հաղ­ թա­հա­րել ի­րեն բա­ժին հա­սած բո­լոր դժբախ­տու­թյուն­նե­րը։ «Իմ հոգ­սերն իմ սրտում շա­տա­նա­լիս՝ քո մխի­թա­րու­թյուն­ներն ու­րա­խաց­նում են ինձ» (հա­մար 19)։ Սկ­սի՛ր հուն­վարն այն հա­մոզ­վա­ծու­թյամբ, որ այս ողջ տար­վա ըն­թաց­ քում քեզ ա­ռաջ­նոր­դող ու սի­րող Աստ­վա­ծը մշտա­պես քեզ հետ կլի­նի՝ օգ­նե­ լու հաղ­թա­հա­րել առջևում սպաս­վող բո­լոր խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Բռ­նի՛ր Հի­սու­ սի զո­րեղ ձեռ­քը։ Դարձ­րո՛ւ Նրան կյան­քիդ կենտ­րո­նը։ Նրա­նում ո­գեշն­չում և­ ի­մաս­տու­թյուն գտիր, ո­րոնք անհ­րա­ժեշտ են եր­ջա­նիկ ու հա­ջո­ղակ կյան­քի հա­մար։ Ե­թե դժբախ­տու­թյուն­նե­րի փո­թո­րիկն ա­հագ­նա­նում է, եր­բեք թույլ մի՛ տուր, որ այն հե­ռաց­նի քե­զա­նից վստա­հու­թյունն առ Աստ­ված, Ով եր­ բեք չի կորց­նում հսկո­ղու­թյունն աշ­խար­հի վրա։ Ու­րախ էի զրու­ցել քեզ հետ այս տար­վա ըն­թաց­քում։ Երբ գրում էի այս գիր­քը, յու­րա­քանչ­յուր հա­մար իր ար­ձա­գանքն էր գտնում նաև իմ կյան­ քում։ Ողջ տար­վա ըն­թաց­քում մենք քայ­լում էինք ի­մաս­տու­թյան և­ո­գեշնչ­ ման ճա­նա­պար­հով։ Եվ ու­րեմն, ե­կե՛ք միա­սին ա­սենք․ «Ե­թե Տե­րը չօգ­ներ ինձ, հո­գիս շու­տով կհայտն­վեր լռու­թյան երկ­րում»։

——————————————————————————————————————— 383