ՔՐԻՍՏՈՆԵԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԴՊՐՈՑԻ ՀԱՄԱՐ Հոկ­տեմ­բեր, նո­յեմ­բեր, դեկ­տեմ­բեր 2020թ.

ՔՐԻՍ­ՏՈ­ՆԵԱ­ԿԱՆ ԿՐԹՈՒ­ԹՅՈՒՆ Բովանդակություն Դաս 1. Կրթությունը Եդեմի պարտեզում. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Դաս 2. Ընտանիքը . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Դաս 3. Օրենքը որպես ուսուցիչ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Դաս 4. Տիրոջ աչքերը՝ աստվածաշնչյան աշխարհայացք. . . . . . . 34 Դաս 5. Հիսուսը որպես Վարպետ-Ուսուցիչ. . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Դաս 6. Ավելի շատ դասեր Վարպետ-Ուսուցչից . . . . . . . . . . . . . . . 54 Դաս 7. Երկրպագությունը կրթության մեջ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Դաս 8. Կրթությունն ու փրկագնումը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Դաս 9. Եկեղեցին եվ կրթությունը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Դաս 10. Կրթությունն արվեստի եվ գիտության մեջ. . . . . . . . . . . . . 91 Դաս 11. Քրիստոնյան եվ աշխատանքը . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Դաս 12. Շաբաթ. զգալով եվ ապրելով Աստծո բնավորությունը . . 110 Դաս 13. Երկինքը, կրթությունը եվ հավիտենական ուսումնառությունը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

ՔՐԻՍՏՈՆԵԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ «Ի­մաս­տու­թյան սկիզ­բը Տի­րոջ երկ­յուղն է, Ա­մե­նա­սուր­բի ճա­նա­չո­ ղու­թյու­նը՝ ըմբռ­նո­ղու­թյուն» (Ա­ռակ­ներ 9.10)։ ­Խոր­հե՛ք վե­րը նշված տեքս­տի շուրջ։ Այն նե­րա­ռում է եր­կու սեր­ տո­րեն կապ­ված գա­ղա­փար­ներ՝ «երկ­յուղ», երբ մար­դու սիր­տը թրթռում է Աստ­ծո փառ­քով և զո­րու­թյամբ հմայ­վե­լիս, և «ճա­նա­չո­ ղու­թյուն», ո­րը բա­ցա­հայտ­վում է Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին սո­ վո­րե­լիս։ Ուս­տի ի­մաս­տու­թյու­նը, ճա­նա­չո­ղու­թյունն ու հան­ճարն ար­մատ­ներ են առ­նում Ի­րե­նից՝ Աստ­ծուց։ Ս­րա­նում մեծ ի­մաստ կա։ Ի վեր­ջո, Աստ­ված է հա­մայն գո­յու­թյան աղբ­յու­րը, Միա­կը, Ով ա­րա­րել և պա­հում է գո­յու­թյան բո­լոր դրսևո­ րում­նե­րը (­Հով­հան­նես 1.1–3, Կո­ղո­սա­ցիս 1.16, 17)։ Ինչ էլ սո­վո­րենք, ինչ էլ որ ի­մա­նանք քվարկ­նե­րի, թրթուր­նե­րի, գեր­նոր աստ­ղե­րի, հրեշ­տակ­նե­րի, դևե­րի, «երկ­նա­յին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի և պե­տու­ թյուն­նե­րի» (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.10) մա­սին, այդ ա­մե­նը գո­յու­թյուն ու­նի մի­միայն Աստ­ծո շնոր­հիվ։ Ուս­տի ամ­բողջ ճշմա­րիտ ի­մաս­ տու­թյու­նը, ճա­նա­չո­ղու­թյունն ու հան­ճարն ի­րենց սկզբնաղբ­յու­րը գտնում են Իր՝ Աստ­ծո մեջ։ ­Սուրբ Գիր­քը հստակ է. «Աստ­ված սեր է» (Ա Հով­հան­նես 4.8), ին­չը բա­ցատ­րում է հետև­յալ մեջ­բե­րումն Է­լեն Ուայ­թի գրքից. «­Սե­րը, որն ա­ րար­չա­գոր­ծու­թյան և փր­կագն­ման հիմքն է, նաև ճշմա­րիտ կրթու­թյան հիմքն է։ Սա պարզ երևում է այն օ­րեն­քում, որն Աստ­ված տվել է որ­պես մեր կյան­քի ու­ղե­ցույց։ Ա­ռա­ջին և­ ա­մե­նա­մեծ պատ­վի­րանն է. «­Պի­տի սի­րես քո Տեր Աստ­ծուն քո ամ­բողջ սրտով, քո ամ­բողջ հո­գով, քո ամ­ բողջ զո­րու­թյամբ ու քո ամ­բողջ մտքով» Ղու­կաս 10.27։ Սի­րել Նրան՝ Ան­սահ­մա­նին, Ա­մե­նա­գե­տին ամ­բողջ զո­րու­թյամբ, մտքով, սրտով նշա­նա­կում է բո­լոր ու­ժե­րի բարձ­րա­գույն զար­գա­ցում։ Դա նշա­նա­կում է, որ ամ­բողջ էու­թյան մեջ՝ մարմ­նում, մտքում և հո­գում, պետք է վե­րա­ կանգն­վի Աստ­ծո պատ­կե­րը»։ Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 16։ Եվ ո­րով­հետև Աստ­ված է ի­րա­կան գի­տե­լի­քի աղբ­յու­րը, ճշմա­ րիտ կրթու­թյու­նը, քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը պետք է ուղ­ղոր­դի մեր մտքե­րը դե­պի Նա և Իր մա­սին Նրա հայտ­նու­թյու­նը։ Բնու­թյան, Գրա­վոր Խոս­քի, այդ Գրա­վոր Խոս­քում Քրիս­տո­սի հայտ­նու­թյան մի­ ջո­ցով մեզ տրվել է անհ­րա­ժեշտ ա­մեն ինչ և դեռ ա­վե­լին՝ մեր Տի­րոջ հետ փրկա­րար հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ լի­նե­լու և Նրան իս­կա­պես մեր ամ­բողջ սրտով և հո­գով սի­րե­լու հա­մար։ Նույ­նիսկ բնու­թյու­նը, որն այ­սաս­տի­ճան ա­պա­կան­վել է մեղ­քի գո­յու­թյան հա­զա­րա­վոր 

3

տա­րի­նե­րի ազ­դե­ցու­թյու­նից, դեռևս խո­սում է Աստ­ծո բա­րու­թյան և բ­նա­վո­րու­թյան մա­սին, խո­սում է այն էլ հզոր կեր­պով, երբ մենք այն ու­սում­նա­սի­րում ենք Սուրբ Գր­քում մեզ տրված տե­սանկ­յու­նից։ Սա­կայն Գրա­վոր Խոս­քը՝ Սուրբ Գիրքն է ճշմար­տու­թյան կա­տար­յալ չա­փա­նի­շը, մեր ու­նե­ցած մե­ծա­գույն հայտ­նու­թյունն Աստ­ծո, ինչ­պես նաև այն մա­սին, թե ինչ է Նա ա­րել և շա­րու­նա­կում է ա­նել մարդ­ կու­թյան հա­մար։ Սուրբ Գիրքն ու դրա­նում պար­փակ­ված ա­րար­չա­ գոր­ծու­թյան և փր­կագն­ման լու­րը պետք է կազ­մեն քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան կենտ­րո­նը։ Հով­հան­նես ա­ռաք­յալն ա­սել է, որ Հի­սուս Քրիս­տո­սը «Ճշ­մա­րիտ Լույսն էր, որ լու­սա­վո­րում է ա­մեն մար­դու, որ աշ­խարհ է գա­լիս» (­Հով­հան­նես 1.9)։ Այլ խոս­քե­րով, մի­միայն Հի­սու­սի մի­ջո­ցով է, որ յու­ րա­քանչ­յուր մարդ ա­րա­րած կյանք ունի, Հի­սու­սի մի­ջո­ցով է, որ յու­ րա­քանչ­յուր մարդ ա­րա­րած ստա­նում է աստ­վա­ծա­յին լույ­սի ո­րոշ ճա­ռա­գայթ­ներ, գե­րա­զանց ճշմար­տու­թյան և բա­րու­թյան ո­րոշ ըն­ կա­լումներ։ Սա­կայն մենք բո­լորս հա­կա­մար­տու­թյան՝ այն մեծ պայ­քա­րի է­ պի­կենտ­րո­նում ենք, որ­տեղ հո­գի­նե­րի թշնա­մին ջա­նա­սի­րա­բար աշ­ խա­տում է, որ­պես­զի հետ պա­հի մեզ այդ գի­տե­լիք­ներն ստա­նա­լուց։ Ուս­տի, ինչ էլ որ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը նե­րա­ռի, այն պետք է ակն­հայ­տո­րեն փոր­ձի ու­սա­նող­նե­րին օգ­նել ա­վե­լի լավ հաս­կա­նալ այն լույ­սը, որն Աստ­ված մեզ ա­ռա­ջար­կում է երկն­քից։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում ի՞նչ կլի­նի։ Ինչ­պես Հի­սուսն ա­սաց. «Ի՞նչ օ­ գուտ է մար­դուն, ե­թե այս ամ­բողջ աշ­խար­հը շա­հի, բայց իր կյան­քը կորց­նի» (­Մար­կոս 8.36)։ Ի՞նչ օ­գուտ, որ մար­դը գե­րա­զանց կրթու­թյուն ստա­նա գի­տու­թյան, գրա­կա­նու­թյան, տնտե­սա­գի­տու­թյան կամ ին­ ժե­նե­րա­կան ո­լորտ­նե­րում, սա­կայն վեր­ջում դառ­նա երկ­րորդ մահ­վան մաս­նա­կից կրա­կի լճում։ Պա­տաս­խանն ակն­հայտ է, այն­պես չէ՞։ Այս­տե­ղից էլ այս ե­ռամս­յա­կի մեր դա­սե­րի թե­ման։ Ի՞նչ է նշա­նա­ կում ու­նե­նալ «քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյուն», և­ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մենք որ­պես ե­կե­ղե­ցի այս կամ այն կերպ գտնել մի ճա­նա­պարհ, ո­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա մեր բո­լոր ան­դամ­նե­րին ստա­նալ այդ­պի­սի կրթու­թյուն։ Շա­բա­թօր­յա դպրո­ցում Աստ­վա­ծաշն­չի ու­սում­նա­սի­րու­թյան այս ձեռ­նար­կը գրվել է Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիս­տա­կան քո­լե­ջի և Հյու­սի­սա­յին Ա­մե­րի­կա­յի հա­մալ­սա­րան­նե­րի տար­ բեր նա­խա­գահ­նե­րի կող­մից։ 4

­ԴԱՍ 1 ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26–ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵԴԵՄԻ ՊԱՐՏԵԶՈՒՄ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 2.7–23, Ծնն­դոց 3.1–6, Բ Պետ­րոս 1.3–11, Բ Պետ­րոս 2.1–17, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7, 17, 24: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Տե՛ս, Աստ­ված Իր զո­րու­թյամբ բարձր է. Նրա պես ու­սու­ ցա­նող ո՞վ կա» (­Հոբ 36. 22): Աստ­վա­ծա­շունչն ու­սում­նա­սի­րող­նե­րից շա­տե­րը գի­տեն Ծնն­դոց գրքի 1–3-րդ գ­լուխ­նե­րում նկա­րագր­վող պատ­մու­թյունն ու դրանց գոր­ծող ան­ձանց՝ Աստ­ված, Ա­դա­մը, Ե­վան, հրեշ­տակ­նե­րը և նաև օ­ձը։ Գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը տե­ղի են ու­նե­նում դրախ­տի հո­յա­կերտ պար­տե­զում, ո­րը կոչ­վում է «Ե­դեմ»։ Ս­յու­ժեն կար­ծես զար­գա­նում է տրա­մա­բա­նա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի շար­քով։ Աստ­ված ա­րա­ րում է։ Աստ­ված հրա­հան­գում է Ա­դա­մին և Ե­վա­յին։ Ա­դամն ու Ե­վան մե­ղան­չում են։ Ա­դամն ու Ե­վան վտար­վում են Ե­դե­մից։ Այ­դու­հան­ դերձ, Ծնն­դոց գրքի ա­ռա­ջին մի քա­նի գլուխ­նե­րի ա­վե­լի ման­րա­մասն ու­սում­նա­սի­րու­թյու­նը, հատ­կա­պես կրթու­թյան պրիզ­մա­յի մի­ջո­ցով, կբա­ցա­հայ­տի պատ­կե­րա­ցում­ներ գոր­ծող ան­ձանց, գոր­ծո­ղու­թյան վայ­րի և­առ­հա­սա­րակ այդ պատ­մու­թյան մա­սին։ «Աշ­խար­հի հենց սկզբից հիմն­ված կրթա­կան հա­մա­կար­գը պետք է մար­դու հա­մար օ­րի­նակ ծա­ռա­յեր գո­յու­թյան իր ողջ ըն­թաց­քում։ Որ­պես իր սկզբունք­նե­րի նկա­րագ­րու­թյուն՝ Ե­դե­մում հիմն­վեց տի­ պա­յին դպրոց՝ տուն մեր նա­խած­նող­նե­րի հա­մար։ Ե­դե­մի պար­տե­զը դա­սա­սեն­յակն էր, բնու­թյու­նը՝ դա­սա­գիր­քը, Ա­րա­րիչն Ին­քը ու­սու­ ցիչն էր, իսկ մարդ­կու­թյան նա­խած­նող­նե­րը ա­շա­կերտ­ներն էին»։ Է­ լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 20։ Տերն այս ա­ռա­ջին դպրո­ցի հիմ­նա­դիրն էր, տնօ­րենն ու ու­սու­ցի­չը։ Սա­կայն, ինչ­պես գի­տենք, Ա­դամն ու Ե­վան ի վեր­ջո ընտ­րե­ցին մեկ այլ ու­սուց­չի և սեր­տե­ցին սխալ դա­սեր։ Ի՞նչ պա­տա­հեց, ին­չո՞ւ, և­ ­Դաս

5

ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել վաղ կրթու­թյան մա­սին այս պատ­մու­թյու­ նից, որն այ­սօր մեզ կօգ­նի։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Առաջին դպրոցը Թեև մենք պար­տե­զը չենք ըն­կա­լում որ­պես դա­սա­սեն­յակ, սա­ կայն այն կա­տա­րե­լա­պես հար­մար է այդ նպա­տա­կի հա­մար, հատ­ կա­պես Ե­դե­մի պես պար­տե­զը՝ լի Աստ­ծո ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան ա­նեղծ հարս­տու­թյուն­նե­րով։ Այ­սօր­վա մեր տե­սանկ­յու­նից դժվար է պատ­կե­րաց­նել, թե ան­մեղ այս ա­րա­րած­ներն ա­ռանց մեղ­քի այ­նօր­ յա աշ­խար­հում որ­քան բան էին սո­վո­րում այդ «դա­սա­սեն­յա­կում»՝ դա­սեր առ­նե­լով ուղ­ղա­կիո­րեն ի­րենց Ա­րար­չից։ Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 2.7–23 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ եք նկա­տում Ա­դա­ մին ա­րա­րե­լու, նրան պար­տե­զում տե­ղա­վո­րե­լու և գոր­ծի դնե­լու Աստ­ծո նպա­տա­կի մեջ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված տղա­մար­դուն և կ­նոջն ա­րա­րեց Իր պատ­կե­րով և նրանց տուն ու ի­մաս­տա­լից աշ­խա­տանք տվեց։ Երբ դի­տար­կում եք ու­սու­ ցիչ-ա­շա­կերտ զար­գաց­ման ըն­թաց­քը, այս ձևա­չա­փը կա­տար­յալ հա­րա­բե­րու­թյուն է։ Աստ­ված գի­տեր Ա­դա­մի ու­նա­կու­թյուն­նե­րը, քա­ նի որ Ինքն էր ա­րա­րել Ա­դա­մին։ Նա կա­րող էր ու­սու­ցա­նել Ա­դա­մին՝ ի­մա­նա­լով, որ Ա­դա­մը կա­րող էր կի­րա­ռել իր ամ­բողջ նե­րու­ժը։ Աստ­ված մար­դուն պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է տվել, բայց Նա նաև ու­զում է, որ մար­դը եր­ջա­նիկ լի­նի։ Եվ հա­վա­նա­բար նրան եր­ ջան­կու­թյուն տա­լու մի­ջոց­նե­րի մի մա­սը նրան պա­տաս­խա­նատ­ վու­թյուն տալն էր։ Ի վեր­ջո, ո՞վ բա­վա­րար­վա­ծու­թյուն, նույ­նիսկ եր­ջան­կու­թյան զգա­ցում չի վե­րապ­րում իր ստա­ցած պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյուն­նե­րը հա­վա­տար­մո­րեն ի­րա­կա­նաց­նե­լուց։ Աստ­ված գի­տեր Ա­դա­մի սիր­տը, և թե նրան ինչ հար­կա­վոր կլի­ներ բար­գա­ վաճ­ման հա­մար, ուս­տի Ա­դա­մին տվեց պար­տե­զը խնա­մե­լու հանձ­ նա­րա­րու­թյու­նը։ «Եվ Տեր Աստ­ված վերց­րեց մար­դուն և դ­րեց Ե­դե­մի պար­տե­զում, որ­պես­զի նա այն մշա­կի ու պա­հի» (Ծնն­դոց 2.15): Քա­ նի որ մենք ճա­նա­չել ենք միայն մեղ­քի և մահ­վան աշ­խար­հը, մեզ հա­մար բարդ է պատ­կե­րաց­նե­լը, թե ին­չի պետք է հան­գեց­նեին աշ­ 6

­Դաս

խա­տան­քը և դա­սե­րը, ո­րոնք, ան­կաս­կած, Ա­դա­մը սո­վո­րում էր իր պար­տեզ-տանն աշ­խա­տե­լիս և­այն պա­հե­լիս։ Ծնն­դոց 2.19–23 գլուխ­նե­րում կար­դում ենք, որ Աստ­ված Ա­դա­մին ըն­կե­րակ­ցե­լու հա­մար կեն­դա­նի­ներ է ա­րա­րում, ինչ­պես նաև ա­ րա­րում է Ե­վա­յին որ­պես Ա­դա­մի կին։ Աստ­ված գի­տեր, որ Ա­դա­մին հար­կա­վոր է իր նման մե­կի ըն­կե­րակ­ցու­թյունն ու օգ­նու­թյու­նը, այդ պատ­ճա­ռով էլ ա­րա­րեց կնո­ջը։ Աստ­ված նաև գի­տեր, որ մար­դուն հար­կա­վոր է Իր հետ սերտ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ լի­նել, ուս­տի Ե­դե­մում, պար­տե­զի սահ­ման­նե­րի ներ­սում, մտեր­միկ մի վայր ստեղ­ծեց։ Այս ա­մե­նը հա­ վաս­տում է Աստ­ծո նպա­տա­կադր­վա­ծու­թյունն Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան հար­ցում, ինչ­պես նաև մարդ­կու­թյան նկատ­մամբ Նրա սե­րը։ Եվ կրկին, լի­նե­լով այս­քան հե­ռու Ե­դե­մի պար­տե­զից, բարդ է պատ­կե­ րաց­նե­լը, թե ինչ­պի­սին էր այն, թեև հե­տաքր­քիր է, այն­պես չէ՞։ Ու թեև մենք շատ ենք հե­ռու Ե­դե­մից, սա­կայն դեռևս կա­րող ենք ո­րո­շա­կի դա­սեր քա­ղել բնու­թյու­նից։ Ո­րո՞նք են այդ դա­սե­րը, և­ ինչ­պե՞ս կա­րող ենք օ­գուտ քա­ղել դրան­ցից, երբ դի­տար­կում ենք դրանք Սուրբ Գր­քի լույ­սի ներ­քո։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28

Ներխուժում Ու­սուց­չի հա­մար ա­մե­նա­մեծ ու­րա­խու­թյուն­նե­րից մե­կը դա­ սա­սեն­յա­կը կա­հա­վո­րելն է՝ տե­ղե­կա­տու պաս­տառ­նե­րը կա­խե­լը, պա­րա­գա­նե­րը տե­ղադ­րե­լը և սեն­յակն ա­մե­նա­գե­ղե­ցիկ կեր­պով կա­ հա­վո­րե­լը։ Երբ նա­յում ենք Ե­դե­մի պար­տե­զում գտնվող դա­սա­սեն­յա­ կի՝ Աստ­ծո տես­լա­կա­նին, տես­նում ենք այն հո­գա­տա­րու­թյու­նը, ո­րը Նա ցու­ցա­բե­րել է Ա­դա­մի և Ե­վա­յի հա­մար ու­սուց­ման մի­ջա­վայր նա­ խա­պատ­րաս­տե­լիս։ Նա կա­մե­նում էր, որ­պես­զի վեր­ջին­ներս շրջա­ պատ­ված լի­նեն գե­ղեց­կու­թյամբ։ Մենք կա­րող ենք երևա­կա­յել, որ յու­րա­քանչ­յուր ծա­ղիկ, թռչուն, կեն­դա­նի և ծառ Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին ի­րենց աշ­խար­հի և Ա­րար­չի մա­սին ա­վե­լին ի­մա­նա­լու հնա­րա­վո­րու­ թյուն էին ըն­ձե­ռում։ Այ­դու­հան­դերձ, Ծնն­դոց 2-րդ գլ­խից Ծնն­դոց 3-րդ գլ­խին ան­ցու­ մը կտրուկ է։ Մենք թվար­կե­ցինք բո­լոր բա­րի բա­նե­րը, ո­րոնք Աստ­ ված ա­րա­րել էր աստ­վա­ծա­յին մտադ­րու­թյամբ։ Սա­կայն Ծնն­դոց 3.1 հա­մա­րում մենք տես­նում ենք նաև, որ Աստ­ված ա­զատ կամք ­Դաս

7

է տրա­մադ­րում։ Օ­ձի ներ­կա­յու­թյու­նը որ­պես «ա­վե­լի խո­րա­մանկ … քան թե դաշ­տի բո­լոր գա­զան­նե­րը», ցույց է տա­լիս մինչ այս օգ­տա­ գործ­ված լեզ­վից հե­ղի­նա­կի շե­ղու­մը։ «­Շատ բա­րի», «չէին ա­մա­ չում» և «հա­ճե­լի» բա­ռե­րը նա­խորդ գլուխ­նե­րում օգ­տա­գործ­վում են նկա­րագ­րե­լու Աստ­ծո ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը։ Այս­տեղ, սա­կայն, օ­ձի դեպ­քում տո­նը փոխ­վում է։ «­Խո­րա­մանկ» բա­ռը այլ տար­բե­ րակ­նե­րում թարգ­ման­վում է որ­պես «նենգ»։ Հան­կարծ բա­ցա­սա­ կան տարր է ի հայտ գա­լիս մի բա­նում, ո­րը մինչ այդ մի­միայն կա­տա­րե­լու­թյուն էր։ Դրան հա­կա­ռակ, Ծնն­դոցն Աստ­ծուն ներ­կա­յաց­նում է որ­պես «նեն­գի» հա­կա­պատ­կեր։ Աստ­ված պարզ ու հստակ կեր­պով ներ­ կա­յաց­նում է Իր ակն­կա­լիք­նե­րը պար­տե­զում ապ­րող զույ­գից։ Ծնն­ դոց 2.16, 17 հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված Աստ­ծո պատ­վե­րից մենք գի­տենք, որ Նա սահ­մա­նել էր մեկ կարևո­րա­գույն կա­նոն, ո­րին նրանք պետք է հնա­զանդ­վեին, և դա այն էր, որ չպետք է ու­տեին ար­գել­ված ծա­ռից։ Ու­րիշ ինչ էլ որ քա­ղենք այս պատ­մու­թյու­նից, մի բան ա­ռանձ­ նա­նում է. Ա­դամն ու Ե­վան ա­րար­վել են որ­պես ա­զատ բա­րո­յա­կան էակ­ներ, ում տրվել է ընտ­րու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն հնա­զան­դու­ թյան և­ անհ­նա­զան­դու­թյան միջև։ Ուս­տի հենց սկզբից, նույ­նիսկ չըն­կած աշ­խար­հում, մենք տես­նում ենք մար­դու ա­զատ կամ­քի ի­ րա­կա­նու­թյու­նը։ Ու­սում­նա­սի­րե՛ք Ծնն­դոց 3.1–6 հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված օ­ձի նկա­րագ­րու­թյու­նը, ո­րը հե­տո Ե­վան կրկնեց։ Ի՞նչ եք նկա­տում այն տե­ղե­կու­թյան մեջ, որն օձն ա­ռա­ջար­կում է Ե­վա­յին։ Ի՞նչ եք նկա­տում նաև նրա մեջ, թե ինչ­պես է հե­տո Ե­վան վե­րա­բեր­վում բա­րու և չա­րի ի­մա­ցու­թյան ծա­ռին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ծնն­դոց 2.17 հա­մա­րում Տերն Ա­դա­մին ա­սում է, որ ե­թե վեր­ջինս ու­տի ծա­ռի պտղից, ան­պայ­ման կմեռ­նի։ Երբ Ծնն­դոց 3.3 հա­մա­րում Ե­վան կրկնում է պատ­վե­րը, նա այն այդ­քան խիստ չի ար­տա­հայ­ տում՝ բաց թող­նե­լով «ան­պայ­ման» բա­ռը։ Ծնն­դոց 3. 4 հա­մա­րում օ­ձը վե­րա­դարձ­նում է շեշ­տադ­րու­մը, սա­կայն այն խիստ հա­կա­սում է Աստ­ծո ա­սա­ծին։ Թեև Ե­վան ու­սա­նում էր Աստ­ծո մոտ պար­տե­զում, սա­կայն կար­ծես թե իր սո­վո­րա­ծը պատ­շաճ լրջու­թյամբ չէր ըն­դու­ նում, ին­չի մա­սին վկա­յում է նրա օգ­տա­գոր­ծած լե­զուն։ 8

­Դաս

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Բաց թողնելով լուրը Ինչ­պես տե­սանք ե­րեկ, ի հե­ճուկս Աստ­ծո հստակ պատ­վե­րի՝ Ե­ վան, նույ­նիսկ իր սե­փա­կան լեզ­վով, մեղ­մաց­րեց այն, ինչ ի­րեն ու­ սու­ցան­վել էր։ Թեև նա սխալ չէր հաս­կա­ցել այն, ինչ Տերն ա­սել էր ի­րեն, սա­կայն ակն­հայ­տո­րեն լուրջ չէր վե­րա­բեր­վել դրան։ Հա­զիվ թե հնա­րա­վոր լի­նի ուռ­ճաց­նել նրա գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հետևանք­նե­րը։ Ուս­տի, երբ Ե­վան հան­դի­պեց օ­ձին, կրկնեց (ոչ ճշգրիտ կեր­պով) այն, ինչ Աստ­ված ա­սել էր պար­տե­զում գտնվող ծա­ռե­րի վե­րա­բեր­յալ (Ծնն­դոց 3.2, 3): Ի­հար­կե, այս լու­րը նո­րու­թյուն չէր օ­ձի հա­մար։ Նա ծա­նոթ էր պատ­վե­րին և լավ պատ­րաստ­վել էր այն խե­ղա­թյու­րե­լուն՝ օգտ­վե­լով Ե­վա­յի պար­զա­մու­թյու­նից։ Ու­սում­նա­սի­րե՛ք Ծնն­դոց 3.4–6 հա­մար­նե­րը։ Բա­ցի Աստ­ծո ա­ սածն ուղ­ղա­կիո­րեն հեր­քե­լը՝ ու­րիշ ի՞նչ ա­սաց օ­ձը, ինչն ակն­հայ­ տո­րեն հա­ջո­ղու­թյուն ու­նե­ցավ Ե­վա­յի մոտ։ Ի՞նչ սկզբունք­նե­րից նա օգտ­վեց։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբ օ­ձը Ե­վա­յին ա­սաց, որ լու­րի մի մա­սը սխալ է, նա կա­րող էր գնալ և խորհր­դակ­ցել Աստ­ծո հետ։ Սա է Ե­դե­մի կրթու­թյան գե­ ղեց­կու­թյու­նը. այն ա­զատ շփու­մը, որն ա­շա­կերտ­ներն ու­նեին ի­ րենց հզոր Ու­սուց­չի հետ, ան­կաս­կած վեր էր այն ա­մե­նից, ինչ մենք այժմ կա­րող ենք երևա­կա­յել երկ­րի վրա։ Այ­դու­հան­դերձ, փախ­չե­լու, աստ­վա­ծա­յին օգ­նու­թյու­նը փնտրե­լու փո­խա­րեն՝ Ե­վան ըն­դու­նում է օ­ձի լու­րը։ Այն, որ Ե­վան ըն­դու­նում է օ­ձի կող­մից լու­րի վե­րա­նայ­ ված տար­բե­րա­կը, վկա­յում է, որ Ե­վան Աստ­ծո և Նրա ա­սա­ծի մա­ սին կաս­կած­ներ ու­ներ։ Իսկ այդ ըն­թաց­քում Ա­դամն ինքն է ընկ­նում բարդ ի­րա­վի­ճա­ կի մեջ։ «Ա­դա­մը հաս­կա­ցավ, որ իր կո­ղա­կի­ցը խախ­տել է Աստ­ծո պատ­վե­րը, ար­հա­մար­հել է որ­պես ի­րենց հա­վա­տար­մու­թյան և սի­րո թեստ ի­րենց առջև դրված միակ ար­գել­քը։ Նրա մտքում սար­սա­փե­լի պայ­քար էր ըն­թա­նում։ Նա ող­բում էր, որ թույլ էր տվել Ե­վա­յին հե­ ռա­նալ ի­րե­նից։ Սա­կայն այժմ ե­ղածն ի­րո­ղու­թյուն էր. նա պետք է բա­ժան­վեր այն մե­կից, ում ըն­կե­րակ­ցու­թյունն իր հա­մար ցնծու­թյուն էր։ Ինչ­պե՞ս նա կա­րող էր թույլ տալ»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և ­Դաս

9

մար­գա­րե­ներ, էջ 56։ Ցա­վոք, թեև ճա­նա­չե­լով և՛ ճիշ­տը, և՛ սխա­լը, նա ևս­ընտ­րեց սխա­լը։ Խոր­հե՛ք այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված մո­լո­րեց­նող հեգ­նան­քի մա­սին. օձն ա­սաց, որ ե­թե ու­տեն ծա­ռից, կլի­նեն «Աստ­ծո պես» (Ծնն­դոց 3.5): Բայց արդ­յո՞ք Ծնն­դոց 1.27 հա­մա­րում չէր աս­վել, որ նրանք ար­դեն Աստ­ծո նման են։ Ի՞նչ կա­րող է սա մեզ ա­սել այն մա­սին, թե որ­քան հեշ­տու­թյամբ մենք կա­րող ենք խաբ­վել, և թե ին­չու են հա­վատն ու հնա­զան­դու­թյու­նը մեր միակ պաշտ­պա­նու­թյու­նը, նույ­նիսկ երբ մենք ստա­ցել ենք լա­վա­գույն կրթու­թյու­նը, ինչ­պի­ սին ստա­ցել էին Ա­դամն ու Ե­վան։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Վերագտնելով կորցրածը Երբ Ա­դամն ու Ե­վան ընտ­րե­ցին օ­ձի լու­րին հետևե­լը, շատ այլ հետևանք­նե­րի հետ մեկ­տեղ, բախ­վե­ցին Աստ­ծո դա­սա­սեն­յա­կից վտար­վե­լու խնդրին։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ կորց­րե­ցին Ա­դամն ու Ե­վան ի­րենց մեղ­քի պատ­ճա­ռով։ Երբ մենք հաս­կա­նանք նրանց ձա­խո­ղու­մը, ա­վե­լի լավ կըմբռ­նենք ներ­կա դա­րում մեզ հա­մար կրթու­թյան նպա­տա­կը։ Թեև նրանք ար­տաքս­վե­ցին դրախ­տից, սա­ կայն ան­կա­տար աշ­խար­հում նրանց կյան­քը կրթու­թյան նոր նպա­ տակ էր թե­լադ­րում։ Ե­թե մե­ղան­չու­մից ա­ռաջ կրթու­թյունն Աստ­ծո ընտ­րած ճա­նա­ պարհն էր Ա­դա­մին և Ե­վա­յին, Իր բնա­վո­րու­թյան, Իր բա­րու­թյան և սի­րո հետ ծա­նո­թաց­նե­լու հա­մար, ա­պա նրանց վտա­րու­մից հե­տո կրթու­թյան գոր­ծը պետք է լի­նի մարդ­կու­թյանն այդ բա­նե­րի հետ վե­ րա­ծա­նո­թաց­նե­լը, ինչ­պես նաև մե­զա­նում Աստ­ծո պատ­կե­րը վերս­ տեղ­ծե­լը։ Նույ­նիսկ Աստ­ծո ֆի­զի­կա­կան ներ­կա­յու­թյու­նից հե­ռա­ցած լի­նե­լով՝ Աստ­ծո զա­վակ­ներն ա­ռաջ­վա պես կա­րող են ճա­նա­չել Նրան, Նրա բա­րու­թյու­նը և սե­րը։ Ա­ղոթ­քի, ծա­ռա­յու­թյան և Նրա Խոսքն ու­ սում­նա­սի­րե­լու մի­ջո­ցով մենք կա­րող ենք մո­տե­նալ մեր Աստ­ծուն, ինչ­պես Ե­դե­մում Ա­դամն ու Ե­վան էին մոտենում։ Բա­րի լուրն այն է, որ Հի­սու­սի և փր­կագն­ման ծրագ­րի շնոր­հիվ դեռևս ա­մեն ինչ չէ, որ կո­րած է։ Մենք ու­նենք փրկու­թյան և վե­րա­ կանգն­ման հույս։ Քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան հիմ­նա­կան նպա­տա­ կը պետք է լի­նի տե­ղե­կաց­նել ա­շա­կերտ­նե­րին Հի­սու­սի, մեզ հա­մար Նրա ա­րա­ծի և Նրա ա­ռա­ջար­կած վե­րա­կանգն­ման մա­սին։ 10

­Դաս

Կար­դա­ցե՛ք Բ Պետ­րոս 1.3–11 հա­մար­նե­րը։ Դի­տարկ­վե­լով այն փաս­տի լույ­սի ներ­քո, որ ա­մեն ինչ կորս­վեց մարդ ա­րա­րա­ծի՝ պար­տե­զից վտար­վե­լուց հե­տո, այս տեքս­տե­րը գա­լիս են որ­պես քա­ջա­լե­րանք, որ շատ բան կա­րող է վե­րա­դարձ­վել։ Ըստ Պետ­ րո­սի տո­ղե­րի՝ ի՞նչ պետք է ա­նենք, որ մեր կյանքում փորձենք վերա­կանգնել Աստծո պատկերը։։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով մեզ շնորհ­վել է «կյան­քին և­աստ­վա­ծա­պաշ­տու­ թյա­նը վե­րա­բե­րող ա­մեն ինչ» (Բ Պետ­րոս 1.3): Ինչ­պի­սի՜ խոս­տում։ Ի՞նչ կա­րող են այդ բա­նե­րը լի­նել։ Պետ­րո­սը ներ­կա­յաց­նում է ցանկ՝ հա­վատ, ա­ռա­քի­նու­թյուն, գի­տու­թյուն, ժուժ­կա­լու­թյուն, համ­բե­րու­ թյուն և­այլն։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Պետ­րոսն ընդգ­ծում է նաև գի­տու­թյու­նը։ Այս գա­ղա­փա­րը, ի­հար­կե, ա­ռաջ­նոր­դում է կրթու­թյան մտքին։ Ճշ­մա­րիտ կրթու­թյու­նը կհան­գեց­նի ճշմա­րիտ գի­տու­թյան՝ Քրիս­տո­սի մա­սին գի­տու­թյա­նը, և­ այդ­պի­սով մենք ոչ միայն ա­վե­լի կնման­վենք Նրան, այլև կա­րող ենք Նրա մա­սին մեր գի­տու­թյու­նը կի­սել ու­րիշ­նե­րի հետ։ Մի պահ խոր­հե՛ք այն մա­սին, որ ար­գել­ված ծա­ռը «բա­րին ու չա­ րը գի­տե­նա­լու» ծառն էր։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի այն մա­սին, թե ին­չու ոչ ա­մեն տե­սա­կի գի­տու­թյունն է լավ։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք տար­բե­րա­կում լավ և վատ գի­տու­թյու­նը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

Իշխանություն արհամարհողները Ո­մանք հա­մար­վում են դա­սա­րա­նի «բնա­տուր ա­շա­կերտ­նե­րը»։ Այս մարդ­կան­ցից մեծ ջան­քեր չի պա­հանջ­վում գե­րա­զանց գնա­հա­ տա­կան­ներ ստա­նա­լու հա­մար։ Նրանք հեշ­տու­թյամբ են ըն­կա­լում նյու­թը, նրանց գի­տե­լիք­նե­րը, կար­ծես, «պահ­պան­վում են»։ Այ­դու­ հան­դերձ, Բ Պետ­րոս 1-ին և 2-րդ գ­լուխ­նե­րը հստակ կեր­պով ցույց են տա­լիս, որ մեր կրթու­թյու­նը Քրիս­տո­սով հա­վա­սար հնա­րա­վո­րու­ թյուն­ներ տրա­մադ­րող փոր­ձա­ռու­թյուն է բո­լոր նրանց հա­մար, ով­ քեր կնվիր­վեն։ Բ Պետ­րոս 1-ին գլխի քա­ջա­լե­րա­կան խոս­քե­րը հա­կադր­վում են Բ Պետ­րոս 2-րդ գլ­խի սթա­փեց­նող նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րին։ ­Դաս 11

Կար­դա­ցե՛ք Բ Պետ­րոս 2.1–17 հա­մար­նե­րը։ Հզոր և դա­տա­պար­ տող ի՞նչ խոս­քեր է նա ա­սում այս­տեղ։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, այս կտրուկ զգու­շաց­ման և դա­տա­պար­տու­թյան հետ մեկ­տեղ, ի՞նչ մեծ հույս է խոս­տաց­ված մեզ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ է գրում Պետ­րո­սը 10-րդ հա­ մա­րում նրանց մա­սին, ով­քեր ար­հա­մար­հում են իշ­խա­նու­թյու­նը։ Ինչ­պի­սի՜ կտրուկ հան­դի­մա­նու­թյուն այն բա­նի հա­մար, ինչն ար­ դիա­կան է նաև մեր օ­րե­րում։ Որ­պես ե­կե­ղե­ցու մար­մին՝ մենք պետք է աշ­խա­տենք իշ­խա­նու­թյան ո­րո­շա­կի մա­կար­դակ­ներն ըն­դու­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ (տե՛ս Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7, 17, 24), ինչ­պես նաև մեզ կոչ է ար­վում են­թարկ­վել և հ­նա­զանդ­վել նրանց, առն­վազն այն­քան, որ­քան նրանք ի­րենք են հա­վա­տա­րիմ Տի­րո­ջը։ Այս խիստ դա­տա­պար­տու­թյան հետ մեկ­տեղ Պետ­րոսն ա­ռա­ջար­ կում է (9-րդ հա­մա­րում) հա­կադ­րույթ։ Նա ա­սում է, որ թեև Աստ­ված ի զո­րու է վտա­րել նրանց, որ ընտ­րե­ցին մո­լո­րու­թյու­նը, «­Տե­րը գի­տի աստ­վա­ծա­պաշտ­նե­րին փրկել փոր­ձան­քից»։ Հնա­րա­վո՞ր է արդ­յո՞ք, որ մեր քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան մի մա­սը լի­նի ոչ միայն փոր­ձու­ թյուն­նե­րից խու­սա­փե­լը, այլև այն բա­զում ճա­նա­պարհ­նե­րը սեր­տե­ լը, ո­րոն­ցով Աստ­ված կա­րող է և­ ա­զա­տում է մեզ դրան­ցից, ինչ­պես նաև օգ­նում պաշտ­պան­վել այն մարդ­կան­ցից, ով­քեր, ինչ­պես զգու­ շաց­նում է Պետ­րո­սը, «ներս կմտցնեն կորս­տա­կան հերձ­վա­ծո­ղու­ թյուն­ներ» (Բ Պետ­րոս 2.1)։ Բա­ցի այդ, ե­թե իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ար­հա­մար­հելն այդ­քան դա­տա­պար­տե­լի է, չպե՞տք է արդ­յոք մեր քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը բաղ­կա­ցած լի­նի «ձեր ա­ռաջ­նորդ­նե­ րին» հաս­կա­նա­լու, հանձն­վե­լու և հ­նա­զանդ­վե­լու ճիշտ ճա­նա­պար­ հը սո­վո­րե­լուց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7)։ Թեև չի կա­րե­լի ա­սել, թե Ա­դամն ու Ե­վան ար­հա­մար­հե­ցին իշ­խա­ նու­թյու­նը, սա­կայն ի վեր­ջո նրանք ընտ­րե­ցին այդ իշ­խա­նու­թյա­նը չհնա­զանդ­վե­լը։ Իսկ ինչն այդ­քան վա­տը դարձ­րեց նրանց օ­րի­նա­ խախ­տու­թյունն այն էր, որ նրանք դա ա­րե­ցին ի պա­տաս­խան ճչա­ ցող հա­կա­սու­թյան նրա, ինչ այդ իշ­խա­նու­թյու­նը՝ Աստ­ված Ինքն էր ա­սել ի­րենց և­ինչ ա­րել էր ի­րենց իսկ բա­րօ­րու­թյան հա­մար։ Խոր­հե՛ք ոչ միայն ե­կե­ղե­ցում կամ ըն­տա­նի­քում, այլև առ­հա­սա­ րակ կյան­քում առ­կա հե­ղի­նա­կու­թյան հար­ցի շուրջ։ Հե­ղի­նա­ կու­թյու­նը, ինչ­պես դրա պատ­շաճ կի­րա­ռու­մը, այն­պես էլ դրան 12

­Դաս

պատ­շաճ հնա­զան­դու­թյունն ին­չո՞ւ է այդ­քան կարևոր։ Շա­բաթ օ­րը դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք ձեր պա­տաս­խան­նե­րը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Սուրբ զույ­գը ոչ միայն Աստ­ծո հայ­րա­կան խնամ­քի տակ ե­ղող զա­վակ­ներ էին, այլև ա­շա­կերտ­ներ, ով­քեր կրթու­թյուն էին ստա­նում ա­մե­նաի­մաս­տուն Ա­րար­չից։ Նրանց այ­ցե­լում էին հրեշ­տակ­նե­րը, նրանց տրվում էր ի­րենց Ա­րար­չի հետ պարզ ու մա­քուր հա­ղոր­դակ­ ցու­թյան ա­ռա­վե­լու­թյու­նը, ո­րին ո­չինչ չէր խան­գա­րում։ Նրանք լի էին կեն­սու­նա­կու­թյամբ, ո­րը ձեռք էին բե­րում կյան­քի ծա­ռից, և նրանց մտա­վոր կա­րո­ղու­թյուն­նե­րի մա­կար­դա­կը չնչին կեր­պով էր զի­ջում հրեշ­տակ­նե­րի մտա­վոր կա­րո­ղու­թյուն­նե­րին։ Տե­սա­նե­լի տիե­զեր­քի ա­ռեղծ­ված­նե­րը՝ «գի­տու­թյամբ կա­տար­յա­լի սքան­չե­լիք­նե­րը» (­Հոբ 37.16), նրանց հա­մար կրթու­թյան և հիաց­մուն­քի անս­պառ աղբ­յուր էին։ Բնու­թյան օ­րենք­ներն ու կա­նոն­նե­րը, ո­րոնք վեց հա­զար տա­ րի շա­րու­նակ գրա­վում են մարդ­կանց ու­շադ­րու­թյունն ու նրանց ու­ սում­նա­սի­րու­թյան ա­ռար­կան են, բաց­վում էին նրանց մտքի հա­մար այդ ա­մե­նի ան­սահ­ման Կեր­տո­ղի և Պահ­պա­նո­ղի կող­մից։ Նրանք տերև­նե­րի, ծա­ղիկ­նե­րի ու ծա­ռե­րի աշ­խար­հում էին՝ յու­րա­քանչ­յու­ րից ստա­նա­լով կյան­քի գաղտ­նիք­նե­րը։ Ա­դա­մը ծա­նոթ էր ա­մեն մի կեն­դա­նի ա­րա­րա­ծի՝ ջրե­րում ապ­րող հզոր լևիա­թա­նից մինչև արևի շո­ղե­րի տակ լո­ղա­ցող փոք­րիկ մի­ջա­տը։ Նա ա­նուն էր տվել յու­րա­ քանչ­յու­րին և ծա­նոթ էր յու­րա­քանչ­յու­րի բնու­թյանն ու սո­վո­րու­թյուն­ նե­րին։ Աստ­ծո երկ­նա­յին փառ­քը, ան­թիվ-ան­հա­մար աշ­խարհ­ներն ի­րենց կա­նո­նա­վոր պտույտ­նե­րում, «ամ­պե­րի հա­վա­սա­րակշ­ռու­ թյու­նը», լույ­սի և ձայ­նի, գի­շեր­վա և ցե­րեկ­վա ա­ռեղծ­ված­նե­րը բաց էին մեր նա­խած­նող­նե­րի ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար։ Ան­տա­ռի ա­ մեն մի տերևի և սա­րե­րի ու լեռ­նե­րի ա­մեն մի քա­րի վրա, ա­մեն մի շո­ ղա­ցող աստ­ղի, երկ­րի, օ­դի և­երկն­քի վրա գրված էր Աստ­ծո ա­նու­նը։ Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան կա­նո­նա­վո­րու­թյունն ու ներ­դաշ­նա­կու­թյու­նը նրանց պատ­մում էին ան­սահ­ման ի­մաս­տու­թյան ու զո­րու­թյան մա­ սին։ Նրանք ա­մեն ակն­թարթ բա­ցա­հայ­տում էին այն գրավ­չու­թյու­նը, ո­րը նրանց սիր­տը լցնում էր ա­վե­լի խո­րը սի­րով և կան­չում էր ե­րախ­ տա­գի­տու­թյան նո­րա­նոր ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րի»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­ հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 50, 51։ ­Դաս 13

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Ե­թե Աստ­ված ի սկզբա­նե նա­խա­տե­սել էր, որ դպրո­ցը/աշ­խա­ տան­քը մար­դու հա­մար Ի­րեն և Իր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը ճա­նա­ չե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն լի­նի, արդ­յո՞ք մենք այ­սօր պահ­պա­նում ենք Աստ­ծո նպա­տա­կը մեր աշ­խա­տան­քում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ա­վե­լի լավ ճա­նա­չել Աստ­ծուն մեր աշ­խա­տան­քի մի­ջո­ցով (լի­նի դա վճա­րո­վի աշ­խա­տանք, կրթու­թյուն, կա­մա­վո­րա­կան աշ­խա­ տանք, ծա­ռա­յու­թյուն և­այլն)։ 2. Երբ տես­նում ենք, թե ինչ­պի­սի խո­րա­ման­կու­թյուն դրսևո­րեց սա­տա­նան Ե­դե­մի պար­տե­զում, հեշտ է մեր սե­փա­կան մարդ­ կա­յին թու­լու­թյու­նից հիաս­թափ­վե­լը։ Ա­դամն ու Ե­վան գի­տեին, որ Աստ­ված մոտ է, այ­դու­հան­դերձ ըն­դու­նե­ցին սա­տա­նա­յի կի­ սաճշ­մար­տու­թյու­նը։ Մենք, որ չու­նենք Աստ­ծո հետ ֆի­զի­կա­պես այ­դաս­տի­ճան մո­տիկ լի­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք դեռևս ուժ գտնել Նրա­նից, ին­չը կօգ­նի մեզ հաղ­թա­հա­րել գայ­թակ­ղու­թյու­նը։ 3. Քն­նար­կե՛ք իշ­խա­նու­թյան, ինչ­պես նաև այն հար­ցը, թե ին­չու է այդ­քան կարևոր այդ իշ­խա­նու­թյա­նը հնա­զանդ­վե­լը։ Ի՞նչ է պա­ տա­հում, երբ դրա սահ­ման­ներն ա­ղա­վաղ­վում են։ Ինչ­պե՞ս կա­ րող է իշ­խա­նու­թյու­նը չա­րա­շահ­վել, և­ ինչ­պե՞ս ենք մենք ար­ձա­ գան­քում, երբ այն չա­րա­շահ­վում է։

14

­Դաս

­ԴԱՍ 2 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 3–9

ԸՆՏԱՆԻՔԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 3.1–15, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.6, Ղու­կաս 1.26–38, Մատ­թեոս 1.18–24, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 4.15, Ա Հով­հան­նես 3.18, Բ Օ­րենք 6։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Որդ­յա՛կ իմ, լսի՛ր քո հոր խրա­տը և մի՛ մեր­ժիր մորդ ու­սու­ ցու­մը» (Ա­ռակ­ներ 1.8): Որ­պես մարդ ա­րա­րած՝ մենք մշտա­պես (ըստ կա­տա­րե­լա­տի­ պի) սո­վո­րում ենք։ Ի­րա­կա­նում, կյանքն ինք­նին դպրոց է։ «Ա­մե­նա­վաղ ժա­մա­նակ­նե­րից բա­րե­պաշտ մար­դիկ Իս­րա­յե­ լում մեծ լրջու­թյամբ են վե­րա­բեր­վել պա­տա­նի­նե­րի կրթու­թյա­ նը: Տե­րը պատ­վի­րել էր հենց մա­նուկ հա­սա­կից ե­րե­խա­նե­րին սո­վո­րեց­նել Իր բա­րու­թյան և մե­ծու­թյան մա­սին` ար­տա­հայտ­ ված հատ­կա­պես Իր օ­րեն­քում և դրսևոր­ված Իս­րա­յե­լի պատ­ մու­թյան մեջ: Եր­գե­րը, ա­ղոթք­ներն ու Սուրբ Գր­քե­րի դա­սե­րը պետք է մատ­չե­լի ձևով մա­տուց­վեին ե­րե­խա­նե­րին: Հայ­րերն ու մայ­րե­րը պետք է սո­վո­րեց­նեին ի­րենց փոք­րիկ­նե­րին, որ Աստ­ծո օ­րեն­քը Նրա բնա­վո­րու­թյան ար­տա­հայ­տու­թյունն է, և­որ օ­րեն­քի սկզբունք­նե­րը սրտի մեջ ըն­դու­նե­լիս Աստ­ծո պատ­կե­րը դրոշմ­ վում է մտքի և հո­գու վրա: Ու­սուց­ման մեծ մա­սը բա­նա­վոր էր, բայց պա­տա­նի­նե­րը սո­վո­րում էին նաև կար­դալ եբ­րա­յա­կան գրու­թյուն­նե­րը: Նրանց հնա­րա­վո­րու­թյուն էր տրվում ու­սում­նա­ սի­րել Հին Կ­տա­կա­րա­նի մա­գա­ղա­թյա փա­թեթ­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 69։ Մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան թերևս կե­սից ա­վե­լիի ըն­թաց­ քում, հատ­կա­պես վաղ տա­րի­քում, մար­դիկ կրթու­թյուն ստա­ցել են տա­նը։ Ի՞նչ է ա­սում Աստ­վա­ծա­շունչն ըն­տա­նի­քում տրվող կրթու­թյան մա­սին, և­ ի՞նչ սկզբունք­ներ կա­րող ենք քա­ղել դրա­ նից մեզ հա­մար, ինչ­պի­սին էլ լի­նի մեր ըն­տա­նե­կան վի­ճա­կը։ ­Դաս 15

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

Առաջին ընտանիքը Սուրբ Գր­քի ա­ռա­ջին է­ջե­րում մեզ շատ ման­րա­մաս­ներ տրված չեն (կա­րե­լի է ա­սել՝ ընդ­հան­րա­պես տրված չեն) այն ըն­տա­նե­կան կրթու­թյան տի­պի մա­սին, որն առ­կա էր մարդ­կու­թյան պատ­մու­ թյան ա­ռա­ջին օ­րե­րին: Թերևս, կա­րող ենք վստահ լի­նել, որ այն օ­րե­րին կրթու­թյու­նը տե­ղի էր ու­նե­նում ըն­տա­նե­կան կա­ռույ­ցի շրջա­նակ­նե­րում։ «Ե­դե­մի պար­տե­զում հիմ­նադր­ված կրթա­կան հա­մա­կար­գը կենտ­ րո­նաց­ված էր ըն­տա­նի­քում։ Ա­դամն Աստ­ծո որ­դին էր (­Ղու­կաս 3.38), և­ ի­րենց Հո­րից էր, որ Բարձր­յա­լի զա­վակ­ներն ստա­նում էին ի­րենց կրթու­թյու­նը։ Դա իր ա­մե­նաի­րա­կան ի­մաս­տով ըն­տա­նե­կան դպրոց էր»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 33։ Ու թեև մենք ճշգրտո­րեն չգի­տենք, թե ինչ էր ու­սու­ցան­վում, կա­ րող ենք վստահ լի­նել, որ կրթա­կան նյու­թը մեղ­քից ա­ռաջ նե­րա­ռում էր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան հրաշք­նե­րը, իսկ մեղ­քից հե­տո՝ փրկու­թյան ծրա­գի­րը։ Ի՞նչ են սո­վո­րեց­նում հետև­յալ տեքս­տե­րը, և­ ին­չո՞ւ պետք է դրանք հաս­տա­տա­պես մաս կազ­մած լի­նեն այն կրթու­թյան, որ Ա­դամն ու Ե­վան փո­խան­ցե­ցին ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին։ Ծնն­դոց 1–2, Ծնն­դոց 3.1–15, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.6, Ղու­կաս 10.27, Գա­ղա­ տա­ցի­նե­րին 3.11, Հայտ­նու­թյուն 22.12։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Աշ­խար­հի սկզբում հաս­տատ­ված կրթա­կան հա­մա­կար­գը պետք է մար­դու հա­մար օ­րի­նակ ծա­ռա­յեր հե­տա­գա դա­րե­րում։ Որ­պես այդ հա­մա­կար­գի սկզբունք­նե­րի օ­րի­նակ՝ տի­պա­յին դպրոց հիմ­նադր­վեց Ե­դե­մում՝ մեր նա­խած­նող­նե­րի տա­նը»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­ թյուն, էջ 20։ Քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան էու­թյունն ըն­տա­նի­քի և­ ե­կե­ղե­ցու ան­դամ­նե­րին վար­դա­պե­տու­թյան, երկր­պա­գու­թյան, ու­սուց­ման, եղ­բայ­րու­թյան, ա­վե­տա­րան­չու­թյան և ծա­ռա­յու­թյան սկզբունք­նե­րը սո­վո­րեց­նելն է։ Տունն այն վայրն է, որ­տեղ դուք ծա­ռա­յում եք ըն­տա­ նի­քի ան­դամ­նե­րին՝ նրանց պատ­մե­լով Աստ­ծո սի­րո և խոս­տում­նե­ րի մա­սին, որ­տեղ Հի­սու­սը ե­րե­խա­նե­րին ներ­կա­յաց­վում է որ­պես նրանց Տեր, Փր­կիչ և Ըն­կեր, և­որ­տեղ Աստ­վա­ծաշն­չին վե­րա­բեր­վում 16

­Դաս

են որ­պես Աստ­ծո Խոսք։ Ըն­տա­նիքն այն վայրն է, որ­տեղ դուք ցույց եք տա­լիս, թե ինչ­պի­սին պետք է լի­նեն մեր երկ­նա­յին Հոր հետ ա­ ռողջ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Ծնն­դոց 4.1–4 հա­մար­նե­րում մենք տես­նում ենք, որ և՛ Կա­յե­նը, և՛ Ա­բելն ի­րենց ըն­ծա­ներն են մա­տու­ցում Աստ­ծուն։ Վս­տա­հա­բար կա­ րող ենք են­թադ­րել, որ նրանք Աստ­ծուն ըն­ծա մա­տու­ցե­լու նշա­նա­ կու­թյան և կարևո­րու­թյան մա­սին սո­վո­րել էին փրկու­թյան ծրագ­րին վե­րա­բե­րող ի­րենց ըն­տա­նե­կան կրթու­թյան շրջա­նակ­նե­րում։ Ի­հար­ կե, ինչ­պես պատ­մու­թյու­նը ցույց է տա­լիս, լավ կրթու­թյու­նը միշտ չէ, որ հան­գեց­նում է այն բա­րի արդ­յուն­քին, ո­րը կա­րե­լի է ակն­կա­լել։ Ինչ­պի­սին էլ որ լի­նի ձեր ըն­տա­նե­կան կա­ցու­թյու­նը, ի՞նչ ընտ­ րու­թյուն կա­րող եք ա­նել՝ դարձ­նե­լու այն մի մի­ջա­վայր, որ­տեղ ճշմար­տու­թյունն ու­սու­ցան­վում և կ­յան­քի է կոչ­վում։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 5

Հիսուսի մանկությունը Սուրբ Գիր­քը մեզ շատ քիչ ման­րա­մաս­ներ է տա­լիս Հի­սու­սի ման­ կու­թյան մա­սին։ Այդ տա­րի­նե­րի մեծ մա­սը ծածկ­ված է ա­ռեղծ­վա­ծի քո­ղով։ Այ­դու­հան­դերձ, մենք ո­րո­շա­կի պատ­կե­րա­ցում ու­նենք Նրա երկ­րա­յին ծնող­նե­րի՝ Մա­րիա­մի և Հով­սե­փի բնա­վո­րու­թյան մա­սին, և­ այն, ինչ ի­մա­նում ենք նրանց կյան­քից, կա­րող է օգ­նել մեզ հաս­ կա­նալ Հի­սու­սի ման­կու­թյան և պա­տա­նե­կու­թյան տա­րի­նե­րի կրթու­ թյան ո­րո­շա­կի ման­րա­մաս­ներ։ Ի՞նչ են այս տեքս­տե­րը սո­վո­րեց­նում Մա­րիա­մի և Հով­սե­փի մա­ սին, և­ ինչ­պե՞ս դրանք մեզ կա­րող են տե­ղե­կու­թյուն հա­ղոր­դել, թե ինչ­պես են Հի­սու­սին կրթել Իր ծնող­նե­րը։ Ղու­կաս 1.26–38 _____________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ղու­կաս 1.46–55 _____________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մատ­թեոս 1.18–24 __________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս տեքս­տե­րից կա­րող ենք տե­ղե­կա­նալ, որ և՛ Մա­րիա­մը, և՛ Հով­ սե­փը հա­վա­տա­րիմ հրեա­ներ էին և ջա­նում էին ապ­րել Աստ­ծո օ­ րենք­նե­րին և պատ­վի­րան­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան։ Եվ իս­կա­պես, երբ Տերն այ­ցե­լեց նրանց և տե­ղե­կաց­րեց, թե ինչ պետք է տե­ղի ու­ ­Դաս 17

նե­նար ի­րենց հետ, նրանք հա­վա­տար­մո­րեն ա­րե­ցին այն ա­մե­նը, ինչ ի­րենց աս­վել էր։ «­Մա­նուկ Հի­սու­սը չէր սո­վո­րում ժո­ղո­վա­րան­նե­րին կից դպրոց­նե­ րում: Նրա մայրն էր Իր ա­ռա­ջին ու­սու­ցի­չը: Երկ­նա­յին բա­նե­րը Նա սո­վո­րեց Իր մոր շուր­թե­րից և մար­գա­րե­նե­րի մա­գա­ղաթ­նե­րից: Նս­ տած մոր ծնկնե­րին` Նա սո­վո­րում էր այն նույն խոս­քե­րը, որ Մով­ սե­սի մի­ջո­ցով Ինքն էր ան­ձամբ հա­ղոր­դել Իս­րա­յե­լին: Հի­սուսն Իր պա­տա­նե­կու­թյան տա­րի­նե­րին նույն­պես չէր ձգտում հա­ճա­խել վար­ դա­պետ­նե­րի դպրոց­նե­րը: Նրան պետք չէր այն կրթու­թյու­նը, որ ձեռք էր բեր­վում նման աղբ­յուր­նե­րից, ո­րով­հետև Աստ­ված էր Նրա ու­սու­ ցի­չը»։­է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 70։ Եվ կաս­կած լի­նել չի կա­րող, որ նրանք լավ և հա­վա­տա­րիմ ու­սու­ ցիչ­ներ էին ի­րենց ե­րե­խա­յի հա­մար: Սա­կայն, ինչ­պես բա­ցա­հայ­տում է Ղու­կաս 2.41–50 հա­մար­նե­րի պատ­մու­թյու­նը, ի­րենց Որ­դու էու­թյան մեջ շատ բան նրանց ան­հաս­կա­նա­լի էր մնում, քա­նի որ Հի­սու­սի գի­ տե­լիք­ներն ու ի­մաս­տու­թյու­նը տրվել էին Նրան մի­միայն Տի­րոջ կող­մից։ Կր­կին կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված մեջ­բե­րումն Է­լեն Ուայ­թի գրքից։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ըն­կա­լել այս­տեղ գրվածն այն մա­սին, թե ինչ­ պես էր Նա Իր մոր ծնկնե­րին սո­վո­րում այն խոս­քե­րը, ո­րոնք հենց Ինքն էր ա­սել։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում Աստ­ծո հիաս­քանչ սի­րո մա­ սին։ Մենք՝ ըն­կած և մե­ղա­վոր էակ­ներս, ինչ­պե՞ս պետք է ար­ձա­ գան­քենք։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

Հաղորդակցություն ­ ան­կա­ցած մա­կար­դա­կի կրթու­թյուն ա­մե­նաի­րա­կան ի­մաս­տով Ց հա­ղոր­դակ­ցու­թյուն է։ Ու­սու­ցիչն այն մեկն է, ով ու­նի գի­տե­լիք, ի­մաս­ տու­թյուն, տե­ղե­կու­թյուն, փաս­տեր և­այլն, ո­րոնք և փո­խան­ցում է ա­ շա­կեր­տին։ Շատ գի­տե­լիք­նե­րով հա­րուստ մե­կը պետք է կա­րո­ղա­նա փո­խան­ցել այն ու­րիշ­նե­րին, այ­լա­պես ո՞րն է նրա ու­նե­ցած այդ ողջ պա­շա­րի օ­գու­տը, առն­վազն ու­սուց­ման տե­սանկ­յու­նից։ Մեկ այլ մա­կար­դա­կում, այ­դու­հան­դերձ, լավ ու­սու­ցո­ղա­կան հմտու­թյուն­նե­րը պար­զա­պես գի­տե­լի­քը փո­խան­ցե­լու ու­նա­կու­թյու­ նը չեն։ Ու­սուց­ման ողջ գոր­ծըն­թա­ցի կարևո­րա­գույն կե­տե­րից մե­կը հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կա­ռու­ցումն է։ «Իս­կա­կան ու­սու­ցի­չը չի կա­րող իր ա­շա­կերտ­նե­րին փո­խան­ցել ա­վե­լի ար­ժե­քա­վոր պարգև, քան իր 18

­Դաս

սե­փա­կան ըն­կե­րակ­ցու­թյու­նը։ Որ­քա՜ն ճիշտ է, որ տղա­մարդ­կանց և կա­նանց, պա­տա­նի­նե­րին և­ ե­րե­խա­նե­րին կա­րող ենք հաս­կա­նալ միայն կա­րեկ­ցան­քով նրանց մո­տե­նա­լով, իսկ որ­պես­զի կա­րո­ղա­ նանք հնա­րա­վո­րինս արդ­յու­նա­վե­տո­րեն օգ­տա­կար լի­նել, պետք է հաս­կա­նանք նրանց»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 212։ Այլ խոս­քե­րով, լավ ու­սու­ցու­մը գոր­ծում է նաև հու­զա­կան և­անձ­ նա­կան մա­կար­դակ­նե­րում։ Սա շատ կարևոր է հատ­կա­պես այն դեպ­քում, երբ ան­հա­տի հա­մար որ­պես դպրոց ծա­ռա­յում է իր ըն­ տա­նի­քը։ Ա­շա­կեր­տի և­ու­սուց­չի միջև պետք է կա­ռուց­վեն լավ փոխ­ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ։ Հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կա­ռուց­վում և զար­գա­նում են հա­ղոր­դակ­ ցու­թյան մի­ջո­ցով։ Երբ քրիս­տոն­յա­ներն Աստ­ծո հետ չեն հա­ղոր­ դակց­վում Աստ­վա­ծա­շուն­չը կար­դա­լու կամ ա­ղոթ­քի մի­ջո­ցով, նրանց հա­րա­բե­րու­թյու­նը Նրա հետ լճա­նում է։ Ըն­տա­նիք­ներն աստ­վա­ծա­ յին ա­ռաջ­նոր­դու­թյան կա­րիք ու­նեն, ե­թե ցան­կա­նում են ա­ճել Քրիս­ տո­սի շնոր­հի և գի­տու­թյան մեջ։ Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել դրան­ ցից այն մա­սին, թե ինչ­պես կա­ռու­ցել ա­մուր ըն­տա­նե­կան հա­րա­բե­ րու­թյուն­ներ (կամ ցան­կա­ցած այլ հա­րա­բե­րու­թյուն)։ Սաղ­մոս­ներ 37.7–9, Ա­ռակ­ներ 10.31, 32, Ա­ռակ­ներ 27.17, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 4.15, Ա Հով­հան­նես 3.18, Տի­տոս 3.1, 2, Հա­կո­բոս 4.11։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբ ժա­մա­նակ է տրա­մադր­վում հա­ղոր­դակ­ցու­թյան սեր­մը ցա­նե­ լուն, արդ­յուն­քում ոչ միայն ըն­տա­նի­քի ան­դամ­ներն են նա­խա­պատ­ րաստ­վում Քրիս­տո­սի հետ անձ­նա­կան փոխ­հա­րա­բե­րու­թյա­նը, այլև ըն­տա­նի­քի ներ­սում զար­գա­նում են մի­ջանձ­նա­յին փոխ­հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րը։ Դա կբա­ցի հա­ղոր­դակ­ցու­թյան ու­ղի­ներ, և­երբ ձեր ե­ րե­խա­ներն ար­դեն կհաս­նեն հա­սու­նու­թյան տա­րի­քի, շատ ու­րախ կլի­նեք, որ այդ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը ժա­մա­նա­կին կա­ռու­ցել եք։ Եվ նույ­նիսկ ե­թե դուք ե­րե­խա­ներ չու­նեք, այս տեքս­տե­րում նկա­րագր­ ված սկզբունք­նե­րը կա­րող են գոր­ծել բո­լոր տե­սա­կի հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի հա­մար։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ին­չու է այդ­քան կարևոր ոչ այն, թե ինչ ենք ա­սում, այլ թե ինչ­պես ենք ա­սում։ Ի՞նչ եք սո­վո­րել այն ի­րա­ վի­ճակ­նե­րից, երբ այն ձևը, ո­րով ա­սել եք ինչ-որ բան, կոր­ծա­նել է բուն ա­սե­լի­քի ազ­դե­ցու­թյու­նը, նույ­նիսկ երբ ձեր ա­սե­լի­քը ճշմա­ րիտ է ե­ղել։ ­Դաս 19

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 7

Ծնողների դերը «­Հայ­րե՛ր, ձեր զա­վակ­նե­րին մի՛ բար­կաց­րեք, այլ նրանց Տի­րոջ խրա­տով ու կրթու­թյա՛մբ մե­ծաց­րեք» (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.4): «Ա­ռա­քի­նի կին ո՞վ կա­րող է գտնել. նրա գի­նը գո­հար­նե­րից շատ ա­վե­լի է» (Ա­ռակ­ներ 31.10)։ Ծ­նող­նե­րի վրա մե­ծա­գույն պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է դրված։ Հայրն ըն­տա­նի­քի գլուխն է, իսկ ըն­տա­նի­քը ե­կե­ղե­ցու, դպրո­ցի և հա­սա­րա­կու­թյան ման­կամ­սուրն է։ Ե­թե հայ­րը թույլ է, ան­պա­տաս­ խա­նա­տու և­ոչ հմուտ, ա­պա ըն­տա­նի­քը, ե­կե­ղե­ցին, դպրոցն ու հա­ սա­րա­կու­թյու­նը կկրեն դրա բա­ցա­սա­կան հետևանք­նե­րը։ Հայ­րե­րը պետք է ձգտեն դրսևո­րել Հո­գու պտու­ղը՝ «սեր, ու­րա­խու­թյուն, խա­ ղա­ղու­թյուն, համ­բե­րա­տա­րու­թյուն, քաղց­րու­թյուն, բա­րու­թյուն, հա­ վատ, հե­զու­թյուն, ժուժ­կա­լու­թյուն» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.22, 23)։ Մայ­րե­րին ևս տր­ված է հա­սա­րա­կու­թյան մեջ թերևս ա­մե­նա­ կարևոր դե­րը։ Ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի բնա­վո­րու­թյու­նը կեր­տե­լու, ինչ­ պես նաև տան տրա­մադ­րու­թյունն ու բար­քե­րը ձևա­վո­րե­լու գոր­ծում նրանք մե­ծա­գույն ազ­դե­ցու­թյուն են ու­նե­նում։ Հայ­րե­րը պետք է ա­ նեն հնա­րա­վոր ա­մեն բան ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի կրթու­թյան գոր­ծում մայ­րե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու հա­մար։ Ի՞նչ կա­րող են սո­վո­րել այս տեքս­տե­րից հայ­րերն ու մայ­րե­րը։ Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 5.22, 23, 25, 26, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 11.3, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 6.14, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 13.13, 14, Բ Պետ­րոս 1.5–7, Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 4.8: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Քրիս­տոն­յա ծնող­նե­րի վրա դրված է ի­րենց վար­քագ­ծով Քրիս­ տո­սի և­ ե­կե­ղե­ցու աստ­վա­ծաշնչ­յան կեր­պա­րը ներ­կա­յաց­նե­լու բա­ րո­յա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն։ Ա­մուս­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը նույ­նաց­վում են ե­կե­ղե­ցու հետ ու­նե­ցած Քրիս­տո­սի հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի հետ։ Երբ ծնող­նե­րը հրա­ժար­վում են ա­ռաջ­նոր­դե­լուց կամ ա­ռաջ­նոր­դում են բռնա­կա­լա­կան ձևով, այդ­պի­սով ներ­կա­յաց­նում են Քրիս­տո­սի կեղծ պատ­կեր ինչ­պես ի­րենց սե­փա­կան ե­րե­խա­ նե­րի, այն­պես էլ աշ­խար­հի հա­մար։ Աստ­ված պատ­վի­րում է բո­լոր քրիս­տոն­յա ծնող­նե­րին ջա­նա­սի­րա­բար ու­սու­ցա­նել սե­փա­կան ե­րե­ 20

­Դաս

խա­նե­րին (տե՛ս Բ Օ­րենք 6.7): Ծ­նող­նե­րի վրա դրված է պար­տա­կա­ նու­թյուն սո­վո­րեց­նել ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին սի­րել Տի­րոջն ի­րենց ողջ սրտով։ Նրանք պետք է ու­սու­ցա­նեն ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին երկ­յու­ղել Տի­րո­ջից, ամ­բող­ջա­պես և սի­րով նվիր­վել ու հնա­զանդ­վել Նրան։ Բ Օ­րենք 6.7 հա­մա­րում Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րին տրվում է ո­րո­շա­կի հրա­հանգ ու­սու­ցա­նել ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին այն մե­ծա­մեծ բա­նե­րը, որ Տերն ա­րել էր Իր ժո­ղովր­դի հա­մար։ Որ­քան էլ որ ազ­դե­ցիկ ու վեհ լի­ներ այն պատ­մու­թյու­նը, ո­րը ծե­րե­րը պատ­մում էին ի­րենց ե­րե­ խա­նե­րին, մենք, որ ապ­րում ենք Քրիս­տո­սի խա­չից հե­տո, ան­հա­մե­ մատ ա­վե­լի մեծ պատ­մու­թյուն ու­նենք պատ­մե­լու մեր ե­րե­խա­նե­րին, այն­պես չէ՞։ Այս­պի­սով, այն կրթու­թյու­նը, ո­րը մենք պետք է տանք, շա­րու­նա­ կա­կան ակ­տիվ գոր­ծըն­թաց է, ո­րի ժա­մա­նակ Աստ­ծո ճշմար­տու­ թյու­նը փո­խան­ցում ենք մեր ե­րե­խա­նե­րին և նա­խա­պատ­րաս­տում ենք նրանց Քրիս­տո­սի հետ ի­րենց սե­փա­կան փախ­հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րին։ Ի վեր­ջո, սա­կայն, մեզ բո­լո­րիս տրվել է ա­զատ կամ­քի սուրբ պարգևը։ Ի վեր­ջո, երբ մեր ե­րե­խա­նե­րը դառ­նան հա­սուն մար­դիկ, նրանք ան­ձամբ են պա­տաս­խան տա­լու Աստ­ծո ա­ռաջ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 8

Միգուցե մոռանաս ­Նախ­քան Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րը կմտնեին խոս­տաց­ված եր­կիր, Մով­սե­սը նո­րից խո­սեց նրանց հետ՝ վե­րա­պատ­մե­լով այն հրաշք­նե­ րով լի ճա­նա­պար­հը, ո­րով Տերն ա­ռաջ­նոր­դել էր ի­րենց, և կր­կին ու կրկին հոր­դո­րեց նրանց չմո­ռա­նալ, թե ինչ է Տերն ա­րել ի­րենց հա­ մար։ Շատ ի­մաստ­նե­րով Բ Օ­րենք գիր­քը Մով­սե­սի վեր­ջին կամքն ու կտակն էր։ Ու թեև գրված է հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ, այն­պի­ սի մշա­կույ­թում և կեն­սա­կան պայ­ման­նե­րում, ո­րոնք ար­մա­տա­պես տար­բեր­վում են նրա­նից, ինչ մենք ու­նենք այ­սօր՝ դրա սկզբունք­նե­րը վե­րա­բե­րում են նաև մեզ։ Կար­դա­ցե՛ք Բ Օ­րենք 6-րդ գ­լու­խը։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել այս գլխից քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան սկզբունք­նե­րի մա­սին։ Ի՞ն­ չը պետք է լի­նի մեր սո­վո­րեց­րած ա­մեն ին­չի կենտ­րո­նում, ինչն ու­սու­ցա­նում ենք ոչ միայն մեր ե­րե­խա­նե­րին, այլև ցան­կա­ցած մե­կին, ով չգի­տի այն ա­մե­նը, ինչ մենք գի­տենք Աստ­ծո և փր­կու­ ­Դաս

21

թյան Նրա մեծ գոր­ծե­րի մա­սին։ Նաև ի՞նչ զգու­շա­ցում­նե­րի ենք հան­դի­պում այս տեքս­տե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին ու­սու­ցան­վող թե­մա­նե­րի մեջ որ­քա՜ն կարևոր դեր էր հատ­կաց­վում ի­րենց մեջ կա­տա­րած Աստ­ծո զար­մա­նահ­րաշ գոր­ծե­րին։ Նաև որ­քա՜ն հստա­կո­րեն էր տրվել նա­խազ­գու­շա­ցու­մը չմո­ռա­նա­լու այն ա­մե­նը, ինչ Աստ­ված ա­րել էր ի­րենց հա­մար։ Ի­հար­կե, ե­թե ծնող­նե­րին է պատ­կա­նում աստ­վա­ծաշնչ­յան ուս­ մունքն ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի կյանք ներ­մու­ծե­լու ա­ռա­ջին և կարևո­րա­ գույն դե­րը, ա­պա նրանք պար­տա­վոր են ի­րենց սե­փա­կան կյան­քը կազ­մա­կեր­պել և նա­խա­պատ­րաս­տել այն­պես, որ ու­նե­նան բա­վա­ կա­նա­չափ գի­տե­լիք և նաև ժա­մա­նակ՝ ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի հետ անց­ կաց­նե­լու հա­մար։ «Ե­րե­խա­յի ա­ռա­ջին ու­սու­ցի­չը մայրն է։ Գե­րա­գույն զգա­յու­նու­ թյան և­ ա­րագ զար­գաց­ման ժա­մա­նա­կաշր­ջան­նե­րում ե­րե­խա­յի կրթու­թյու­նը մե­ծա­պես մոր ձեռ­քե­րում է»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­ կու­թյուն, էջ 275։ Սա այն կարևո­րա­գույն ժա­մա­նակն է, երբ ծնող­նե­րը ներ­կա­յաց­ նում են ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին Աստ­ծո սերն ու խոս­տում­նե­րը։ Ձեր ե­րե­խա­նե­րին ան­ձամբ Աստ­ծո ի­մաս­տու­թյունն ու խոս­տում­նե­րը սո­ վո­րեց­նե­լուն կա­նո­նա­վոր կեր­պով ծրագր­ված ժա­մա­նակ տրա­մադ­ րե­լը դրա­կան ազ­դե­ցու­թյուն կու­նե­նա ձեր ըն­տա­նի­քի վրա հե­տա­գա սե­րունդ­նե­րի հա­մար։ Կար­դա­ցե՛ք այս տեքս­տը. «Դրանք կրկին սո­վո­րեց­րո՛ւ քո որ­դի­ նե­րին, խո­սի՛ր դրանց մա­սին քո տա­նը նստած ժա­մա­նակ, ճա­ նա­պարհ գնա­լիս, պառ­կե­լիս և վեր կե­նա­լիս» (Բ Օ­րենք 6.7): Ո՞րն է այս տեքս­տի ի­մաս­տը և­ի՞նչ պետք է ա­սի մեզ այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր է մշտա­պես ոչ միայն մեր ե­րե­խա­նե­րի, այլև մեր առջև պա­հել Տի­րոջ ի­րա­կա­նու­թյու­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 9

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Դաս­տիա­րա­կու­թյուն գրքի 275–282 է­ջե­ րի «­Նա­խա­պատ­րաս­տու­թյուն», 283–286 է­ջե­րի «Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյուն» և 287–297 է­ջե­րի «­Կար­գա­պա­հու­թյուն» գլուխ­նե­րը։ 22

­Դաս

«­Հայ­րե­րի, ինչ­պես նաև մայ­րե­րի վրա դրված է ե­րե­խա­յի վաղ և հա­սուն տա­րի­քի կրթու­թյան և դաս­տիա­րա­կու­թյան պար­տա­կա­ նու­թյու­նը, և­ եր­կու ծնո­ղի հա­մար էլ խնամ­քով և ման­րակր­կիտ նա­ խա­պատ­րաս­տու­թյան անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը խիստ անհ­րա­ժեշտ է։ Նախ­քան ի­րենց վրա մայ­րա­նա­լու և հայ­րա­նա­լու պա­տաս­խա­նատ­ վու­թյուն վերց­նե­լը՝ տղա­մար­դիկ և կա­նայք պետք է ծա­նո­թա­նան ֆի­զի­կա­կան զար­գաց­ման կա­նոն­նե­րին … նրանք նաև պետք է հաս­ կա­նան մտա­վոր զար­գաց­ման ու բա­րո­յա­կան դաս­տիա­րա­կու­թյան օ­րենք­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 276։ «Ըն­տա­նե­կան կյան­քում ա­ռա­ջի­նը միմ­յանց հետ հա­մա­գոր­ծակ­ ցել պետք է սկսեն հայրն ու մայ­րը։ Ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին դաս­տիա­րա­ կե­լու հար­ցում նրանք կրում են հա­մա­տեղ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն և պետք է միա­սին գոր­ծե­լու մշտա­կան ջան­քեր գոր­ծադ­րեն։ Թող նրանք հանձն­վեն Աստ­ծուն՝ միմ­յանց սա­տա­րե­լու հա­մար Նրա­նից օգ­նու­թյուն ո­րո­նե­լով։ … Նման ու­սու­ցում անց­կաց­նող ծնող­նե­րին հա­զիվ թե լսես ու­սուց­չին քննա­դա­տե­լիս։ Նրանք գի­տակ­ցում են, որ թե՛ ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի շա­հը, թե՛ դպրո­ցի նկատ­մամբ ար­դա­րա­ցի դիր­քո­րո­շու­մը պա­հան­ջում են, որ, ըստ հնա­րա­վո­րին, նրանք սա­ տա­րեն և պատ­վեն այն մարդ­կանց, ով­քեր կի­սում են ի­րենց պար­ տա­կա­նու­թյուն­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 283։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ան­կախ այն փաս­տից՝ ե­րե­խա­ներ ու­նենք, թե ոչ, մենք բո­լորս ու­նենք մշտա­կան բնա­կու­թյան վայր, և մենք ա­մենքս փոխ­հա­ րա­բեր­վում ենք մարդ­կանց հետ։ Ի՞նչ սո­վո­րե­ցիք այս շա­բաթ­ վա դա­սից, ին­չը կօգ­նի ձեզ փոխ­հա­րա­բեր­վել մարդ­կանց հետ և նույ­նիսկ վկա­յել նրանց՝ լի­նի դա ձեր բնա­կու­թյան վայ­րում, թե այ­լուր։ 2. Մենք դի­տար­կում ենք կրթու­թյու­նը որ­պես լավ բան (ի վեր­ջո, ո՞վ է դեմ կրթու­թյա­նը)։ Բայց արդ­յո՞ք միշտ է այդ­պես։ Ինչ­պի­ սի՞ օ­րի­նակ­ներ կա­րող եք բե­րել, երբ կրթու­թյունն ա­ղա­վաղ­վել է և վե­րած­վել ինչ-որ վատ բա­նի։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել այդ բա­ցա­սա­կան օ­րի­նակ­նե­րից, ին­չը կօգ­նի մեզ կրթու­թյու­նը լավ բա­նի վե­րա­ծել։ 3. Ինչ­պես նշվեց չո­րեք­շաբ­թի օր­վա դա­սում, բո­լո­րիս տրվել է ա­ զատ կամ­քի սուրբ պարգևը։ Վաղ թե ուշ, երբ ե­րե­խա­նե­րը դառ­նում են չա­փա­հաս, նույ­նիսկ հա­սուն մար­դիկ, նրանք ինք­ նու­րույն են ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու այն Աստ­ծո վե­րա­բեր­յալ, Ում ­Դաս

23

մա­սին նրանց ու­սու­ցան­վել է ի­րենց ողջ ման­կու­թյան և պա­տա­ նե­կու­թյան ըն­թաց­քում։ Բո­լոր ծնող­նե­րը և­ա­ռա­հա­սա­րակ բո­լոր նրանք, ով­քեր ցան­կա­նում են մարդ­կանց վկա­յել և սո­վո­րեց­նել Ա­վե­տա­րա­նը, ին­չո՞ւ պետք է մշտա­պես հի­շեն ա­զատ կամ­քի մա­սին այս կարևո­րա­գույն ճշմար­տու­թյու­նը։

24

­Դաս

­ԴԱՍ 3 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 10–16

ՕՐԵՆՔԸ ՈՐՊԵՍ ՈՒՍՈՒՑԻՉ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Բ Օ­րենք 6.5, Բ Օ­րենք 31.9–27, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.19–23, Հայտ­նու­թյուն 12.17, 14.12, Մար­կոս 6.25–27, Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 5.8: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Սի­րի՛ր քո Տեր Աստ­ծուն քո ամ­բողջ սրտով, քո ամ­բողջ հո­ գով և քո ամ­բողջ ու­ժով» (Բ Օ­րենք 6.5): Հոր­դո­րե­լով Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին զգու­շա­նալ օ­րի­նա­պաշ­տու­թյու­ նից՝ Պո­ղո­սը գրել է. «Ո­րով­հետև ե­թե օ­րենք տրված լի­ներ, որ կա­րո­ ղա­նար կյանք տալ, ա­պա ար­դա­րու­թյու­նը հի­րա­վի օ­րեն­քից կլի­ներ» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.21)։ Ի­հար­կե, ե­թե որևէ օ­րենք ի զո­րու լի­ներ «կյանք տալ», դա կլի­ներ Աստ­ծո օ­րեն­քը։ Եվ սա­կայն Պո­ղո­սի միտքն այն է, որ մեզ՝ մե­ղա­վոր­նե­րիս, նույ­նիսկ Աստ­ծո օ­րեն­քը չի կա­րող կյանք տալ։ Ին­չո՞ւ։ «­Բայց Գիր­քը ա­մեն ինչ մեղ­քի տակ փա­կեց, որ­ պես­զի խոս­տու­մը Հի­սուս Քրիս­տո­սի հա­վա­տի մի­ջո­ցով տրվի հա­ վա­տա­ցող­նե­րին» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.22)։ Այ­դու­հան­դերձ, ե­թե օ­րեն­քը չի կա­րող կյանք տալ մե­ղա­վոր­նե­րին, ա­պա ո՞րն է դրա նպա­տա­կը, բա­ցի նրա­նից, որ մեզ ցույց է տա­լիս շնոր­հի մեր կա­րի­քը։ Նշա­նա­կո՞ւմ է արդ­յոք սա, որ օ­րեն­քի գոր­ծա­ ռույ­թը միայն բա­ցա­սա­կան է, որ այն միայն մեր մեղ­քերն է մատ­նա­ ցույց ա­նում։ Ո՛չ։ Օ­րեն­քը մեզ ցույց է տա­լիս նաև կյան­քի ճա­նա­պար­հը, ո­ րը միայն Հի­սու­սի մեջ է։ Հենց սրա մա­սին պետք է լի­նի ճշմա­րիտ կրթու­թյու­նը, այն պետք է մեզ ցույց տա շնոր­հի և Քրիս­տո­սի նկատ­ մամբ հա­վա­տի ու հնա­զան­դու­թյան կյանք։ Այդ նպա­տա­կով այս շա­ բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք Աստ­ծո օ­րեն­քի դե­րը քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան հա­մա­տեքս­տում։ Ու­սում­նա­սի­րու­թյան ը­նաց­քում ե­կե՛ք տես­նենք, թե օ­րեն­քը, նույ­նիսկ ե­թե այն չի կա­րող փրկել մեզ, ինչ կա­ րող է սո­վո­րեց­նել հա­վա­տի, շնոր­հի և­ ըն­կած մարդ­կու­թյան նկատ­ մամբ մեր Աստ­ծո սի­րո մա­սին։ ­Դաս

25

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 11

Սիրել Աստծուն և վախենալ Նրանից Բ Օ­րենք գիր­քը պա­րու­նա­կում է նոր սերն­դին ուղղ­ված Մով­սե­սի վեր­ջին խոս­քը, մի սե­րունդ, որ վեր­ջա­պես ոտք էր դնե­լու խոս­տաց­ ված եր­կիր։ Նախ­քան նրանց՝ խոս­տաց­ված եր­կիր մտնե­լը, Մով­սե­սը նրանց հա­մար շատ պարզ ու հստակ ցու­ցում­ներ ու­ներ։ Կար­դա­ցե՛ք Բ Օ­րենք 31.9–13 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում վա­խե­նալ Տի­րո­ջից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված նպա­տա­կադր­ված կեր­պով էր ընտ­րել այն ճա­նա­պարհ­ նե­րը, ո­րոնց մի­ջո­ցով Իս­րա­յե­լին փո­խան­ցեց Իր օ­րեն­քը։ Նա ա­րեց հնա­րա­վոր ա­մեն բան, որ­պես­զի Իր օ­րեն­քը չմո­ռաց­վի։ Այս­պես, Աստ­ված եր­կայ­նա­միտ ու­սու­ցիչ է։ Նա սո­վո­րեց­նում է, կրկնում է, ու­ղար­կում է մար­գա­րե­նե­րի և­ օգ­տա­գոր­ծում է Իր ծա­ռա­նե­րին Իր լու­րը փո­խան­ցե­լու հա­մար։ Եվ Նա դա ա­րել է նո­րից ու նո­րից։ Եվ իս­կա­պես, Հին Կ­տա­կա­րա­նի գրվածք­նե­րից շատ շա­տե­րը ոչ այլ ինչ են, քան Իր ժո­ղովր­դին կյան­քի ճա­նա­պար­հին հետևել սո­վո­րեց­նե­լու Աստ­ծո ջան­քե­րը։ Այս տեքս­տե­րում ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ­պես է Մով­սե­սը շեշ­տադ­րում ա­պա­գա սե­րունդ­նե­րի՝ օ­րեն­քը սո­վո­րե­լու կարևո­րու­ թյու­նը։ Մով­սեսն այն նկա­րագ­րում է որ­պես եր­կու քայ­լից բաղ­կա­ ցած գոր­ծըն­թաց։ Ա­ռա­ջի­նը, ե­րե­խա­նե­րը կլսեն օ­րեն­քը, այ­նու­հետև «կսո­վո­րեն վա­խե­նալ ձեր Տեր Աստ­ծուց» (Բ Օ­րենք 31.13)։ Նախ, նրանք լսում են, այ­նու­հետև սո­վո­րում վա­խե­նալ Աստ­ծուց։ Սա նշա­նա­կում է, որ օ­րեն­քը սո­վո­րե­լը չի են­թադ­րում, որ վախն օ­ րենքն ի­մա­նա­լու բնա­կան արդ­յուն­քը կլի­նի։ Աստ­ծուց վա­խե­նա­լու գոր­ծըն­թա­ցը պետք է ու­սու­ցան­վի։ Մով­սե­սի խոս­քե­րը նշա­նա­կում են, որ գի­տե­լիքն ու վա­խը գոր­ծըն­թաց են, ոչ թե ակն­թար­թա­յին պատ­ճա­ռա­հետևան­քա­յին կապ։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ի՞նչ է նշա­նա­կում «վա­խե­նալ Աստ­ծուց», երբ մարդ­կանց նաև աս­վում է. «­Սի­րի՛ր քո Տեր Աստ­ծուն քո ամ­բողջ սրտով, քո ամ­բողջ հո­գով և քո ամ­բողջ ու­ժով» (Բ Օ­րենք 6.5)։ Թերևս սա կա­րե­լի լի­նի հա­մե­մա­տել նրա հետ, երբ ե­րե­խան սի­րում, միև­ նույն ժա­մա­նակ վա­խե­նում է լավ հո­րից, այն հո­րից, ով իր սերն ու 26

­Դաս

հո­գա­տա­րու­թյունն ար­տա­հայ­տում է ցույց տա­լով, որ ա­սում է այն, ինչ մտա­ծում է, և մ­տա­ծում այն, ինչ ա­սում է։ Այս­պի­սի հայր ու­նե­ նա­լով՝ դուք ան­պատ­ճառ կկրեք ձեր սխալ­նե­րի հետևանք­նե­րը, ե­թե գոր­ծեք դրանք։ Ա­յո՛, մենք կա­րող ենք և պետք է սի­րենք Աստ­ծուն և միև­նույն ժա­մա­նակ վա­խե­նանք Նրա­նից։ Դրանք հա­կա­սա­կան գա­ղա­փար­ներ չեն։ Որ­քան շատ ենք ճա­նա­չում Աստ­ծուն, այն­քան ա­վե­լի շատ ենք սկսում սի­րել Նրան Իր բա­րու­թյան հա­մար, և­ այ­ դու­հան­դերձ, որ­քան շատ ենք ճա­նա­չում Աստ­ծուն, այն­քան ա­վե­լի շատ ենք վա­խե­նում Նրա­նից, ո­րով­հետև տես­նում ենք, թե որ­քան սուրբ ու ար­դար է Նա, և հա­կա­ռա­կը՝ որ­քան մե­ղա­վոր ու ա­նար­դար ենք մենք, և թե ինչ­պես մենք չենք կոր­ծան­վում բա­ցա­ռա­պես շնոր­հի՝ չվաս­տա­կած ար­ժա­նի­քի շնոր­հիվ։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ է նշա­նա­կում սի­րել Աստ­ծուն և միև­նույն ժա­մա­ նակ վա­խե­նալ Նրա­նից։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 12

Վկայություն ձեր դեմ Երբ Մով­սե­սը տե­ղե­կա­նում է, որ շու­տով մա­հա­նա­լու է, խո­րա­պես գի­տակ­ցում է այն ի­րա­վի­ճա­կը, ո­րը թող­նե­լու է ի­րե­նից հե­տո։ Նա գի­ տի, որ իր մահ­վա­նից հե­տո իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը մտնե­լու են Քա­նա­նի եր­կիր։ Նա նաև գի­տի, որ եր­կար փա­փա­գած եր­կիր հաս­նե­լուն պես վեր­ջին­ներս ապս­տամ­բե­լու են։ Կար­դա­ցե՛ք Բ Օ­րենք 31.14–27 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ նա­խա­պատ­ րաս­տու­թյուն­ներ է Մով­սե­սը տես­նում իր մա­հից ա­ռաջ։ Ո­րո՞նք էին Մով­սե­սի հիմ­նա­կան ան­հանգս­տու­թյուն­նե­րը, և­ ի՞նչ մի­ջոց­ ներ է նա ձեռք առ­նում դրանց դեմ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մով­սե­սի խոսքն այս­տեղ նման է այն ու­սուց­չի խոս­քին, ում շու­ տով փո­խա­րի­նե­լու են։ Նա գի­տի, որ իր ա­շա­կերտ­ներն ի­րենց լավ չեն պա­հել, երբ նա ներ­կա է ե­ղել դա­սա­րա­նում, և նա այն­քան միա­ միտ չէ, որ­պես­զի կար­ծի, թե այդ նույն ա­շա­կերտ­նե­րը չեն ապս­ տամ­բի իր բա­ցա­կա­յու­թյան ժա­մա­նակ։ Նա հրա­հան­գում է ուխ­տի տա­պա­նա­կը տա­նող ղևտա­ցի­նե­րին Օ­րեն­քի գիր­քը դնել տա­պա­նա­ կի կող­քին, որ­պես­զի այն «վկա­յու­թյուն» լի­նի։ Մով­սե­սը իր հա­ջոր­ ­Դաս

27

դին պար­զա­պես դա­սապ­լան չի փո­խան­ցում, նա նրան վկա­յու­թյուն է փո­խան­ցում։ Մով­սե­սը խո­սում է Օ­րեն­քի գրքի մա­սին, ա­սես այն կեն­դա­նի ա­րա­րած լի­նի՝ օժտ­ված մարդ­կանց սրտե­րը հան­դի­մա­նե­ լու զո­րու­թյամբ։ Խոր­հե՛ք օ­րեն­քի՝ որ­պես նրանց դեմ «վկա­յու­թյան» մա­սին։ Ինչ­ պե՞ս ենք մենք հաս­կա­նում այս գա­ղա­փա­րը նաև Նոր Կ­տա­ կա­րա­նում։ Տե՛ս Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.19–23։ Այ­սինքն, ինչ­պե՞ս է օ­րեն­քը մեզ ցույց տա­լիս շնոր­հի մեր կա­րի­քը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Բ Օ­րենք գրքում Աստ­ված հրա­հան­գում է Մով­սե­սին գրի առ­նել այն եր­գը, որն Ինքն է սո­վո­րեց­րել Մով­սե­սին։ Այ­նու­հետև Մով­սեսն այդ եր­գը պետք է սո­վո­րեց­նի իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին, որ­պես­զի այն, ինչ­ պես նշված է 19-րդ հա­մա­րում, «վկա­յու­թյուն լի­նի Ինձ հա­մար Իս­ րա­յե­լի որ­դի­նե­րի մեջ»։ Կր­կին մենք հան­դի­պում ենք մի փաս­տի, որ կար­ծես Աստ­ծո ցու­ցում­ներն անձ­նա­վոր­վում են։ Երբ եր­գը երգ­վում է, ա­վե­լի հեշ­տու­թյամբ է փո­խանց­վում և տա­րած­վում։ Եվ երբ եր­գը վկա­յու­թյուն է, այն ստի­պում է մարդ­կանց նա­յել սե­փա­կան ան­ձե­րին և տես­նել, թե ինչ է այն ա­սում ի­րենց մա­սին։ Նույ­նիսկ երբ մենք փոր­ձում ենք հնա­զանդ­վել Աստ­ծուն մեր ողջ աստ­վա­ծա­տուր ու­ժով, ի՞նչ կերպ է Նրա օ­րեն­քը գոր­ծում որ­պես «վկա­յու­թյուն» մեր դեմ։ Ի՞նչ է սո­վո­րեց­նում մեզ այս վկա­յու­թյու­ նը մեր կյան­քում Ա­վե­տա­րա­նի անհ­րա­ժեշ­տու­թյան մա­սին։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 13

Որպեսզի հաջողություն ունենաս Ամ­բողջ Աստ­վա­ծաշն­չում մենք լսում ենք Աստ­ծո օ­րեն­քը ճա­նա­չե­ լու և դ­րան հնա­զանդ­վե­լու մեկ այլ արդ­յուն­քի մա­սին։ Կար­դա­ցե՛ք Հե­սու 1.7, 8 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էր Տերն ա­սում Հե­ սուին, և­ինչ­պե՞ս են այս­տեղ առ­կա սկզբունք­նե­րը կի­րա­ռե­լի մեզ հա­մար այ­սօր։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 28

­Դաս

Երբ Հե­սուն մտնում է Քա­նան, Տե­րը նրան ա­սում է. «­Միայն թե զո­ րա­ցի՛ր և շատ քա՛ջ ե­ղիր, որ­պես­զի պա­հես և­ ամ­բող­ջո­վին կա­տա­ րես այն օ­րեն­քը, որ Իմ ծա­ռա Մով­սե­սը պատ­վի­րել է քեզ։ Դրա­նից չշեղ­վես աջ կամ ձախ, որ­պես­զի ա­մեն ին­չում հա­ջո­ղու­թյուն ու­նե­ նաս, ուր էլ որ գնաս» (­Հե­սու 1.7): Հա­ջո­ղու­թյու­նը որ­պես հնա­զան­դու­թյան կողմ­նա­կի ար­գա­սիք դի­ տար­կե­լու գա­ղա­փա­րը կա­րող է հա­կա­ռակ թվալ նրան, թե ինչ­պես է հա­ջո­ղու­թյունն այ­սօր չափ­վում մեր աշ­խար­հում։ Այ­սօր շա­տե­րը կար­ծում են, թե հա­ջո­ղու­թյան գոր­ծոն­ներն են նո­րա­րա­րու­թյու­նը, ստեղ­ծա­րա­րու­թյու­նը և­ինք­նավս­տա­հու­թյու­նը։ Արդ­յու­նա­բե­րու­թյան որևէ ճյու­ղում հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լը հա­ճախ պա­հան­ջում է ար­տա­ ռոց տա­ղանդ և ռիսկ։ Սա­կայն Աստ­ծո աչ­քում հա­ջո­ղու­թյու­նը պա­հան­ջում է այլ մի­ջոց­ ներ։ Կար­դա­ցե՛ք Հայտ­նու­թյուն 12.17, 14.12, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.5, 16.26, Հա­կո­բոս 2.10–12 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում այս տեքս­տերն այ­սօր Աստ­ծո օ­րեն­քին հնա­զանդ լի­նե­լու վե­րա­բեր­յալ։ Այ­սինքն, նույ­նիսկ ե­թե մենք չենք փրկվում օ­րեն­քին հնա­զանդ­վե­ լով, ին­չո՞ւ է այդ­քան կարևոր, որ մենք, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, պա­ հենք այն։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Կարևոր չէ՝ Հին Կ­տա­կա­րա՞նն է դա, թե՞ Նո­րը, Հին ո՞ւխտ­նը է, թե՞ Նո­րը. որ­պես Աստ­վա­ծաշն­չին հա­վա­տա­ցող քրիս­տոն­յա­ներ՝ մեզ կոչ է ար­վում հնա­զանդ­վել Աստ­ծո օ­րեն­քին։ Օ­րեն­քի խախ­տու­մը, ո­ րը հայտ­նի է նաև որ­պես մեղք, կա­րող է հան­գեց­նել միայն ցա­վի, տա­ռա­պան­քի և հա­վի­տե­նա­կան մահ­վան։ Ո՞վ իր մաշ­կի վրա չի զգա­ցել կամ ան­ձամբ չի տե­սել մեղ­քի՝ Աստ­ծո օ­րեն­քը խախ­տե­լու հետևանք­նե­րը։ Այն­պես, ինչ­պես Հին Իս­րա­յե­լը հա­ջո­ղու­թյուն կու­նե­ նար՝ Աստ­ծո օ­րեն­քին հնա­զանդ­վե­լով (նույ­նիսկ ե­թե նրանց հար­կա­ վոր էր նաև շնորհ), մեզ հա­մար ևս­ այ­սօր այդ օ­րենք­նե­րը գոր­ծում են։ Ուս­տի, որ­պես քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան մաս՝ մենք պետք է Աստ­ծո օ­րեն­քը պա­հենք որ­պես կենտ­րո­նա­կան բա­ղադ­րիչ նրա, ինչ ա­սել է ապ­րել հա­վա­տով և Աստ­ծո շնոր­հին վստա­հե­լով։ Ո­րո՞նք են ե­ղել մեղ­քի հետևանք­նե­րի հետ կապ­ված ձեր անձ­նա­ կան փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րը։ Ի՞նչ եք սո­վո­րել, ին­չը կա­րող եք կի­սել ու­րիշ­նե­րի հետ, որ մի­գու­ցե նրանք միև­նույն սխալ­նե­րը չկրկնեն։ ­Դաս

29

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 14

Օրենքը պահողների դժվարություններն ու պայքարը

Աստ­ծո օ­րեն­քին հետևելն ու­նի մե­ծա­մեծ ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներ, ին­ չը երևում է այն ժո­ղովր­դի մեջ, ո­րին Աստ­ված օրհ­նում էր։ Հե­սուն խստիվ պահ­պա­նում էր Աստ­ծո կա­նոն­նե­րը և լավ էր ա­ռաջ­նոր­դում Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին։ Նո­րից ու նո­րից Տերն ա­սաց Իս­րա­յե­լին, որ ե­թե նրանք հնա­զանդ­վեն օ­րեն­քին, հա­ջո­ղու­թուն կու­նե­նան։ Կար­դա­ցե՛ք Բ Մ­նա­ցոր­դաց 31.20, 21 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք են այս տեքս­տե­րում ներ­կա­յաց­վող գլխա­վոր պատ­ճառ­նե­րը, ո­րոնց շնոր­հիվ Ե­զե­կիան հա­ջո­ղու­թյուն ու­նե­ցավ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կր­թա­կան ինչ հաս­տա­տու­թյու­նում էլ որ մենք լի­նենք, պետք է շեշ­տադ­րենք հնա­զան­դու­թյան կարևո­րու­թյու­նը։ Ի վեր­ջո, մեր ա­ շա­կերտ­նե­րը հի­մար չեն։ Վաղ թե ուշ նրանք կնկա­տեն այն դա­ժան փաս­տը, որ թեև ո­րոշ մար­դիկ հա­վա­տա­րիմ են, սի­րող ու հնա­զանդ, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ա­ղե­տը վրա է հաս­նում նրանց ևս։ Ինչ­պե՞ս բա­ ցատ­րենք դա։ ­Փաստն այն է, որ չենք կա­րող։ Մենք ապ­րում ենք մեղ­քի և չա­րի­ քի աշ­խար­հում, որ­տեղ մո­լեգ­նում է մեծ պայ­քա­րը, և մե­զա­նից ոչ ոք ա­պա­հո­վագր­ված չէ դրա մաս­նակ­ցու­թյու­նից։ Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում այս տեքս­տերն այս բարդ հար­ցի մա­ սին։ Մար­կոս 6.25–27, Հոբ 1, 2, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 11.23–29: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ի­հար­կե, չենք կա­րող ժխտել, որ բա­րի, հա­վա­տա­րիմ և­ օ­րեն­քին հնա­զանդ մար­դիկ միշտ չէ, որ հա­ջո­ղակ են ե­ղել, գո­նե այն ի­մաս­ տով, ինչ­պես այս աշ­խարհն է հաս­կա­նում հա­ջո­ղու­թյու­նը։ Եվ այս­ տեղ ևս կա­րող է մաս­նա­կի պա­տաս­խան գտնվել այս բարդ հար­ցին, հարց, որն ան­կաս­կած կբարձ­րաց­վի, երբ մենք փոր­ձենք սո­վո­րեց­ նել օ­րեն­քի կարևո­րու­թյու­նը։ Ի՞նչ ենք հաս­կա­նում «հա­ջո­ղու­թյուն» ա­սե­լով։ Ի՞նչ էր ա­սում սաղ­մո­սեր­գուն. «­Նա­խընտ­րե­ցի կանգ­նել իմ Աստ­ծու տան շե­մին, քան թե բնակ­վել ամ­բա­րիշտ­նե­րի վրան­նե­րում» (­Սաղ­մոս­ներ 84.10): Կաս­կած չկա, որ աշ­խար­հի չա­փա­նիշ­նե­րով Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ­ներն ու Նրա օ­րեն­քին հնա­զանդ­նե­րը ոչ միշտ 30

­Դաս

են «հա­ջո­ղում», գո­նե ա­ռայժմ։ Մենք մեր ա­շա­կերտ­նե­րին չար ծա­ ռա­յու­թյուն կմա­տուց­նեք՝ հա­կա­ռա­կը պնդե­լով։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.13–16 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ին­չու են հա­վա­տա­ րիմ­նե­րը դեռևս տա­ռա­պում այս կյան­քում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 15

Հիսուսը՝ մեր Օրինակը ­Հի­սուս Քրիս­տո­սը՝ Աստ­ծո Որ­դին, միակ մարդն էր, Ով կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյուն ցու­ցա­բե­րեց Հո­րը, կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյուն՝ Աստ­ծո օ­րեն­քին։ Նա դա ա­րեց, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նար լի­նել ոչ միայն մեր փո­խա­րի­նո­ղը, ին­չը և­ե­ղավ, այլև մեր օ­րի­նա­կը, ին­չը ևս­ե­ղավ։ Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ հատ­ված­նե­րը՝ Ղու­կաս 2.51, 52, Փի­լիպ­պե­ ցի­նե­րին 2.8, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.8, Հով­հան­նես 8.28, 29: Ինչ­պե՞ս են դրանք հի­շեց­նում մեզ Իր ողջ կյան­քի ըն­թաց­քում ցու­ցա­բե­ րած Քրիս­տո­սի հնա­զան­դու­թյան մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Թերևս Հով­հան­նեսն այն ա­մե­նա­լավն ա­սաց, երբ գրեց հետև­յա­ լը. «Ով ա­սում է. «Նրա մեջ եմ ապ­րում», պետք է ինքն էլ այն­պես ըն­թա­նա, ինչ­պես որ Նա ըն­թա­ցավ» (Ա Հով­հան­նես 2.6)։ Երբ մեր աչ­քե­րը կենտ­րո­նաց­նում ենք այս երկ­րում Քրիս­տո­սի կյան­քի և ծա­ ռա­յու­թյան վրա, հեշտ է նկա­տել, թե ինչ­պես էր Նա գո­հաց­նում Հորն Իր հնա­զան­դու­թյամբ։ Քրիս­տոսն ի­րա­կա­նաց­րեց մար­գա­րեու­թյու­նը և պա­հեց Աստ­ծո օ­րենքն Իր ողջ կյան­քի ըն­թաց­քում։ Այն­պես, ինչ­պես Աստ­ված հանձ­նա­րա­րեց Մով­սե­սին գրի առ­ նել Իր օ­րեն­քը, որ­պես­զի այն վկա­յու­թյուն լի­ներ Իս­րա­յե­լի հա­մար, Քրիս­տո­սը վկա­յու­թյան կեն­դա­նի մարմ­նա­ցումն էր Իր ա­ռաք­յալ­նե­ րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, մե­ղա­վոր­նե­րի ու սուր­բե­րի հա­մար։ Այժմ, միայն կա­նոն­նե­րի մի լրա­կազ­մի հետևե­լու փո­խա­րեն՝ մենք ու­նենք նաև Հի­սու­սի՝ միս ու ար­յու­նից կազմ­ված մարդ ա­րա­րա­ծի օ­րի­նա­կը, ո­րին ևս պետք է հետևենք։ Որ­պես ու­սու­ցիչ­ներ՝ ա­վե­լի լավ ի՜նչ օ­րի­նակ կա­րող ենք մենք ներ­ կա­յաց­նել մեր ա­շա­կերտ­նե­րին, քան Հի­սու­սի օ­րի­նակն ու այն, թե ինչ­պես Նա հնա­զանդ­վեց Հո­րը։ ­Դաս

31

«Այս­պես կոչ­ված «հա­վա­տը» Քրիս­տո­սի հան­դեպ, ո­րը մար­դուն ա­զա­տում է Աստ­ծուն հնա­զանդ­վե­լու պար­տա­կա­նու­թյու­նից, ոչ թե հա­վատ է, այլ մե­ծամ­տու­թյուն։ «Շ­նորհ­քով եք փրկված՝ հա­վա­տի մի­ ջո­ցով», բայց «հա­վա­տը, ե­թե գործ չու­նե­նա, մե­ռած է» (Ե­փե­սա­ցի­ նե­րին 2.8, Հա­կո­բոս 2.17): Նախ­քան եր­կիր գա­լը Հի­սուսն Իր մա­սին ա­սաց. «­Քո կամ­քը կա­տա­րել կա­մե­ցա, ով Աստ­ված, և Քո օ­րենքն Իմ սրտի մեջ է» (­Սաղ­մոս 40.8): Եվ Իր համ­բար­ձու­մից ա­նի­ջա­պես ա­ռաջ Նա կրկին հռչա­կեց. «Ես պա­հե­ցի Իմ Հոր պատ­վի­րան­նե­րը և կե­նում եմ Նրա սի­րո մեջ» (­Հով­հան­նես 15.10)։ Սուրբ Գիրքն ա­սում է. «Եվ սրա­նով գի­տենք, որ ճա­նա­չե­ցինք Նրան, ե­թե Նրա պատ­վի­ րան­նե­րը պա­հենք… Ով որ ա­սում է, թե Նրա­նում է բնակ­վում, պետք է ինքն էլ այն­պես գնա, ինչ­պես որ Նա գնաց» (Ա Հով­հան­նես 2.3–6)»: Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 77: Ի՞նչ կա­րող եք ա­նել ձեր կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րում Քրիս­տո­սին ա­վե­լի լավ հետևե­լու և­ այդ­պի­սով ու­րիշ­նե­րի հա­մար ա­վե­լի լավ ու­սու­ցիչ լի­նե­լու հա­մար։ Լի­նե­լով հին ու ծեծ­ված գա­ղա­փար՝ այ­ դու­հան­դերձ այն, ինչ մենք ա­նում ենք՝ մեր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը, ին­չո՞ւ են ա­վե­լի բարձր խո­սում, քան այն, ինչ մենք ա­սում ենք։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 16

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Սե­րը՝ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան և փր­կագն­ման հիմ­քը, ճշմա­րիտ կրթու­թյան հիմքն է։ Սա հստա­կեց­վում է այն օ­րեն­քում, որն Աստ­ված տվել է որ­պես կյան­քի ու­ղե­ցույց։ Ա­ռա­ջին և մե­ծա­գույն պատ­վի­րանն է. «­Պի­տի սի­րես քո Տեր Աստ­ծուն քո ամ­բողջ սրտով, քո ամ­բողջ հո­ գով, քո ամ­բողջ զո­րու­թյամբ ու քո ամ­բողջ մտքով»։ Ղու­կաս 10.27։ Սի­րել Նրան՝ Ան­սահ­մա­նին, Ա­մե­նա­գե­տին ամ­բողջ զո­րու­թյամբ, մտքով և սր­տով, նշա­նա­կում է գե­րա­գույն աս­տի­ճա­նի զար­գաց­նել բո­լոր զո­րու­թյուն­նե­րը։ Դա նշա­նա­կում է, որ ամ­բողջ էու­թյան մեջ՝ մարմ­նում, մտքում, ինչ­պես նաև հո­գում, վե­րա­կանգն­վե­լու է Աստ­ծո պատ­կե­րը։ Երկ­րորդ պատ­վի­րա­նը նման է ա­ռա­ջի­նին. «­Սի­րի՛ր քո ըն­կե­րո­ջը, ինչ­պես ինքդ քեզ»։ Մատ­թեոս 22.39։ Սի­րո օ­րեն­քը կոչ է ա­նում նվի­ րա­բե­րել մար­մի­նը, միտ­քը և հո­գին Աստ­ծո և մեր դրա­ցի­նե­րի ծա­ռա­ յու­թյա­նը։ Եվ այս ծա­ռա­յու­թյու­նը, մեզ ու­րիշ­նե­րի հա­մար օրհ­նու­թյուն դարձ­նե­լով, ա­մե­նա­մեծ օրհ­նու­թյու­նը բե­րում է հենց մեզ։ Ճշ­մա­րիտ 32

­Դաս

զար­գաց­ման հիմ­քում ըն­կած է անձն­վի­րու­թյու­նը։ Ան­շա­հախն­դիր ծա­ռա­յու­թյան շնոր­հիվ մենք ստա­նում ենք ա­մեն մի պարգևի բարձ­ րա­գույն մշա­կույ­թը և լիար­ժե­քո­րեն դառ­նում ենք աստ­վա­ծա­յին բնու­թյան հա­ղոր­դա­կից­ներ։ Մենք դառ­նում ենք պի­տա­նի եր­կինք մտնե­լու հա­մար, քա­նի որ ըն­դու­նում ենք եր­կին­քը մեր սրտե­րում»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 16։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ինչ­պես Հին Իս­րա­յե­լը, մենք պետք է սի­րենք Աստ­ծուն և միև­նույն ժա­մա­նակ վա­խե­նանք Նրա­նից (­Մատ­թեոս 22.37, Հայտ­նու­թյուն 14.7): Դա­սա­րա­նում խո­սե՛ք այն մա­սին, թե ինչ­պես մենք կա­րող ենք ա­նել եր­կուսն էլ։ Պա­տաս­խա­նե՛ք նաև հետև­յալ հար­ցին՝ ին­ չո՞ւ այս եր­կու պատ­վեր­նե­րը չեն հա­կա­սում միմ­յանց։ 2. Ո՞րն է չա­փա­նիշ սահ­մա­նե­լու և կա­նոն կար­գե­լու միջև տար­բե­ րու­թյու­նը։ Ձեր փոր­ձա­ռու­թյան մեջ ադ­վեն­տիզմն ա­վե­լի շատ հե­ տաքրքր­ված է հա­վա­տաց­յալ­նե­րի իր հա­մայն­քի ներ­սում բարձր չա­փա­նիշ­ներ սահ­մա­նե­լո՞վ, թե՞ կա­նոն­ներ կար­գե­լով, ո­րոնք միա­վո­րում են հա­մայն­քը։ Ի՞նչ է Սուրբ Գիրքն ա­սում սե­փա­կան ան­ձի, ըն­տա­նի­քի, ե­կե­ղե­ցու հա­մար բարձր չա­փա­նիշ­ներ սահ­ մա­նե­լու մա­սին։ 3. Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ճիշտ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյան մեջ պա­հել այն փաս­տը, որ Աստ­ծո օ­րեն­քին հնա­զանդ­վե­լը կարևոր է, միև­նույն ժա­մա­նակ՝ նաև այն, որ այդ հնա­զան­դու­թյու­նը չէ մեր փրկու­ թյան աղբ­յու­րը։ 4. Կար­դա­ցե՛ք 119-րդ սաղ­մո­սը և­ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե քա­ նի ան­գամ են նշված հնա­զան­դու­թյան, ա­զա­տու­թյան, օ­րենք­նե­ րի, կա­նոն­նե­րի և պատ­վեր­նե­րի մա­սին գա­ղա­փար­նե­րը։ Ի՞նչ է ու­զում փո­խան­ցել 119-րդ սաղ­մո­սը գրողն այս թե­մա­նե­րի մա­ սին։

­Դաս

33

­ԴԱՍ 4 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 17–23

ՏԻՐՈՋ ԱՉՔԵՐԸ՝ ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉՅԱՆ ԱՇԽԱՐՀԱՅԱՑՔ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ա­ռակ­ներ 15.3, Հոբ 12.7–10, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.12, Հայտ­ նու­թյուն 20.5, 6, Հով­հան­նես 1.1–14, Մար­կոս 12.29–31: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Տի­րոջ աչ­քերն ա­մեն տեղ են. հսկում են չա­րե­րին և բա­րի­ նե­րին» (Ա­ռակ­ներ 15.3): ­Լեհ բա­նաս­տեղծ Չես­լավ Մի­լո­շը գրել է մի բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն, որն սկսվում է երևա­կա­յա­կան կեն­դա­նի­նե­րի նրա նկա­րագ­րու­ թյամբ՝ խո­սող ճա­գար­ներ, սկյուռ­ներ և­այլն։ Դրանք «նույն­քան ընդ­ հա­նուր բան ու­նեն ի­րա­կան կեն­դա­նի­նե­րի հետ,- գրում է նա,- որ­քան աշ­խար­հի մա­սին մեր պատ­կե­րա­ցում­ներն ընդ­հան­րու­թյուն ու­նեն ի­րա­կան աշ­խար­հի հետ»։ Հե­տո նա իր բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն ա­վար­ տում է հետև­յալ տո­ղե­րով. «­Խոր­հե՛ք այս մա­սին և դո­ղա­ցե՛ք»։ «­Դո­ղալ» բա­ռը մի­գու­ցե կո­պիտ է հնչում, սա­կայն իս­կա­պես ճշմա­ րիտ է, թե աշ­խար­հի մա­սին մարդ­կանց պատ­կե­րա­ցում­նե­րից որ­քան շատ բան կա­րող է կա­տա­րե­լա­պես սխալ լի­նել։ Օ­րի­նակ՝ մոտ 2.000 տա­րի շա­րու­նակ աշ­խար­հի ա­մե­նա­խե­լա­ցի և­ ա­մե­նա­կիրթ մար­դիկ կար­ծում էին, թե եր­կիրն ան­շարժ կանգ­նած է տիե­զեր­քի կենտ­րո­ նում։ Այ­սօր ա­մե­նա­խե­լա­ցի և­ ա­մե­նա­կիրթ մարդ­կան­ցից շա­տե­րը կար­ծում են, թե մարդ ա­րա­րածն ա­ռա­ջա­ցել է պար­զա­գույն բջջից։ Որ­պես մարդ ա­րա­րած՝ մենք եր­բեք աշ­խար­հը չենք դի­տար­կում չե­զոք տե­սանկ­յու­նից։ Մենք այն տես­նում ենք միշտ և բա­ցա­ռա­պես այն զտիչ­նե­րի մի­ջո­ցով, ո­րոնք ազ­դում են շրջա­կա աշ­խար­հի մեր վեր­ծան­ման և­ըն­կալ­ման վրա։ Այդ զտիչ­նե­րը կոչ­վում են աշ­խար­հա­ յացք, և շատ կարևոր է, որ մենք ոչ միայն մեր ե­րի­տա­սարդ­նե­րին, այլև ե­կե­ղե­ցու տա­րեց ան­դամ­նե­րին սո­վո­րեց­նենք աստ­վա­ծաշնչ­ յան աշ­խար­հա­յաց­քը։ 34

­Դաս

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 18

Տիրոջ աչքերը Օքս­ֆոր­դի հա­մալ­սա­րա­նի մի պրո­ֆե­սոր ա­ռաջ է քա­շել տե­սու­ թյուն, հա­մա­ձայն ո­րի ո՛չ մենք ենք ի­րա­կան, ո՛չ աշ­խար­հը, ո՛չ էլ մեզ շրջա­պա­տող որևէ բան, և­ըն­դա­մե­նը գերհ­զոր հա­մա­կար­գիչ­ներ ու­ նե­ցող այլ­մո­լո­րա­կա­յին­նե­րի ցե­ղի թվա­յին ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն ենք։ ­Թեև սա հե­տաքր­քիր տե­սու­թյուն է, սա­կայն ա­ռաջ է բե­րում կարևո­րա­գույն մի հարց՝ ո՞րն է ի­րա­կա­նու­թյան բնույ­թը։ ­Կան հա­վա­նա­կան եր­կու շատ ընդգր­կուն պա­տաս­խան­ներ, նույ­նիսկ ե­թե միայն մեկն է ող­ջա­միտ։ Ա­ռա­ջի­նը պնդում է, որ տիե­ զեր­քը և դ­րա­նում առ­կա ա­մեն ինչ, ինչ­պես նաև մարդ­կու­թյու­նը, պար­զա­պես կա։ Այն չի ա­րա­րել և չի ձևա­վո­րել ոչ ոք և­ ո­չինչ։ Այն պար­զա­պես կա։ Դա բա­ցատ­րու­թյուն չու­նե­ցող փաստ է։ Չ­կա որևէ աստ­ված, չկան աստ­ված­ներ, չկա աստ­վա­ծա­յին ո­չինչ։ Ի­րա­կա­նու­ թյունն ամ­բող­ջա­պես նյու­թա­կան, ամ­բող­ջա­պես բնա­կան է։ Ինչ­պես ինչ-որ մեկն ա­սել է 2.500 տա­րի ա­ռաջ (սա նոր գա­ղա­փար չէ), կան միայն «ա­տոմ­ներ և դա­տար­կու­թյուն»։ Մ­յուս տե­սա­կետն այն է, որ ինչ-որ աստ­վա­ծա­յին էակ (կամ էակ­ ներ) ա­րա­րել են տիե­զեր­քը։ Սա, իս­կա­պես, ա­վե­լի տրա­մա­բա­նա­կան է թվում, ա­վե­լի ող­ջա­միտ, ա­վե­լի խո­հեմ, քան այն գա­ղա­փա­րը, թե տիե­զեր­քը պար­զա­պես կա՝ ա­ռանց իր գո­յու­թյան որևէ բա­ցատ­րու­ թյան։ Այս դիր­քո­րո­շու­մը նե­րա­ռում է բնա­կան աշ­խար­հը, «ա­տոմ­ նե­րի և դա­տար­կու­թյան» աշ­խար­հը, սա­կայն չի սահ­մա­նա­փակ­վում դրան­ցով։ Այն մատ­նան­շում է մի ի­րա­կա­նու­թյուն, որն ա­վե­լի լայն, ա­վե­լի խորն ու ա­վե­լի բազ­մա­նիստ է, քան ա­թեիս­տա­կան-նյու­թա­ պաշ­տա­կան տե­սանկ­յու­նը, որն այն­քա՜ն հա­ճախ է հան­դի­պում այ­ սօր։ ­Հետև­յալ տեքս­տերն ի՞նչ ու­նեն ա­սե­լու այ­սօր­վա դա­սի ըն­թաց­ քում բարձ­րաց­ված գա­ղա­փար­նե­րի մա­սին։ Սաղ­մոս­ներ 53.1, Ա­ ռակ­ներ 15.3, Հով­հան­նես 3.16, Ե­սա­յի 45.21, Ղու­կաս 1.26–35։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Ցան­կա­ցած քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան կարևո­րա­գույն կե­տը ոչ միայն Աստ­ծո ի­րա­կա­նու­թյունն է, այլև այն, թե ինչ­պի­սի Աստ­ված է Նա որ­պես անձ Աստ­ված, Ով սի­րում է մեզ և փոխ­հա­րա­բեր­վում մեզ հետ։ Նա հրաշք­նե­րի Աստ­ված է, Ով թեև օգ­տա­գոր­ծում է բնու­թյան ­Դաս

35

օ­րենք­նե­րը, սահ­մա­նա­փակ­ված չէ այդ օ­րենք­նե­րով և կա­րող է անց­ նել դրանց սահ­մա­նը, երբ կա­մե­նա (օ­րի­նակ՝ Հի­սու­սի՝ կույ­սի ար­ գան­դում բեղմ­նա­վոր­վե­լը)։ Այս տե­սա­կե­տի ու­սու­ցու­մը հատ­կա­պես տե­ղին է մեր օ­րե­րում, ո­րով­հետև գի­տա­կան աշ­խար­հի մե­ծա­մաս­ նու­թյու­նը բա­ցա­հայտ և­ անզղ­ջում կեր­պով ու­սու­ցա­նում է ա­թեիս­ տա­կան և բ­նա­պաշ­տա­կան աշ­խար­հա­յացք­նե­րը՝ հայ­տա­րա­րե­լով (սխալ կեր­պով), թե գի­տու­թյու­նը պաշտ­պա­նում է այդ աշ­խար­հա­ յաց­քը։ ­Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան նեղ ու սահ­մա­նա­փակ է ա­թեիս­ տա­կան աշ­խար­հա­յաց­քը՝ հա­կա­ռակ աստ­վա­ծաշնչ­յան աշ­խար­ հա­յաց­քի, ին­չը (ինչ­պես նշվեց վերևում) նե­րա­ռում է բնա­կան աշ­խար­հը, բայց չի սահ­մա­նա­փակ­վում դրա­նով։ Ին­չո՞ւ է, ի վեր­ ջո, աստ­վա­ծաշնչ­յան, աստ­վա­ծա­բա­նա­կան աշ­խար­հա­յացքն այդ­քան ա­վե­լի տրա­մա­բա­նա­կան և­ող­ջա­միտ, քան դրա ա­թեիս­ տա­կան մրցա­կի­ցը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 19

Լայբնիցի հարցը ­Շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ գեր­մա­նա­ցի մտա­ծող և գ­րող Գոթֆ­րիդ Վիլ­հելմ Լայբ­նի­ցը մի հարց բարձ­րաց­րեց, ո­րը հնա­րա­վոր ա­մե­նա­ հիմ­նա­կան և­ ա­մե­նա­հիմ­նա­րար հարցն է. «Ին­չո՞ւ կա ինչ-որ բան ոչն­չի փո­խա­րեն»։ Ինչ­պե՞ս են հետև­յալ տեքս­տե­րը պա­տաս­խա­նում Լայբ­նի­ցի հար­ ցին։ Ծնն­դոց 1.1, Հով­հան­նես 1.1–4, Ելք 20.8–11, Հայտ­նու­թյուն 14.6, 7, Հոբ 12.7–10: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հիաց­մուն­քի է ար­ժա­նի այն, թե ինչ­պես է Աստ­վա­ծաշն­չում Աստ­ ծո գո­յու­թյու­նը պար­զա­պես ըն­դուն­վում։ Ծնն­դոց 1.1 հա­մա­րը չի սկսվում Աստ­ծո գո­յու­թյունն ա­պա­ցու­ցող մի շարք տրա­մա­բա­նա­ կան փաս­տարկ­նե­րով (թեև այդ­պի­սիք շատ կան)։ Այն պար­զա­պես ըն­դու­նում է Նրա գո­յու­թյու­նը (տե՛ս նաև Ելք 3.13, 14), և հենց այս սկզբնա­կե­տից, որ Աստ­ված Ա­րա­րիչ է, բա­ցա­հայտ­վում են Աստ­վա­ ծա­շունչն ու դրա է­ջե­րում տեղ գտած ճշմար­տու­թյուն­նե­րը։ Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան վար­դա­պե­տու­թյու­նը ևս հիմ­նա­րար է ցան­ կա­ցած տե­սա­կի քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան հա­մար։ Այն ա­մե­նը, 36

­Դաս

ին­չին մենք հա­վա­տում ենք որ­պես քրիս­տոն­յա­ներ, հիմն­ված է վե­ցօ­ րա ա­րար­ման վար­դա­պե­տու­թյան վրա։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը չի սկսվում քա­վու­թյան, օ­րեն­քի, խա­չի, հա­րու­թյան կամ երկ­րորդ գա­լուս­տի մա­ սին հայ­տա­րա­րու­թյամբ։ Այն սկսվում է Աստ­ծո՝ որ­պես Ա­րար­չի մա­սին հայ­տա­րա­րու­թյամբ, ո­րով­հետև մնա­ցած բո­լոր ուս­մունք­նե­րից ոչ մեկն ի­մաստ չու­նի այս հա­մա­տեքս­տում, բա­ցի այն ի­րա­կա­նու­թյու­նից, որ Աստ­ված մեր Ա­ րա­րիչն է։ ­Հերևա­բար, կրկին, աստ­վա­ծաշնչ­յան աշ­խար­հա­յաց­քը պետք է շեշ­տադ­րի ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան վար­դա­պե­տու­թյան կարևո­րու­թյու­ նը։ Այս շեշ­տադ­րու­մը դառ­նում է շատ կարևոր նաև այն պատ­ճա­ ռով, որ այս ուս­մունքն առ­ճա­կատ­վել է գի­տու­թյան ան­վան տակ հան­դես ե­կող բա­ցա­հայտ հար­ձակ­ման հետ։ Է­վոլ­յու­ցիան՝ կյան­քի մի­լիար­դա­վոր տա­րի­ներ տևած դան­դաղ, ընդ­հա­տում­նե­րով ու պա­ տա­հա­կան զար­գաց­ման մա­սին տե­սու­թյու­նը, կոր­ծա­նել է հա­վատն աստ­վա­ծաշնչ­յան ուս­մուն­քի նկատ­մամբ մի­լիո­նա­վոր մարդ­կանց մոտ։ Դժ­վար է պատ­կե­րաց­նել մի ուս­մունք, որն ա­վե­լի հա­կա­սա­կան լի­նի Աստ­վա­ծաշն­չին և­ առ­հա­սա­րակ քրիս­տո­նեա­կան հա­վա­տին, քան է­վոլ­յու­ցիան։ Այս է պատ­ճա­ռը, որ այն գա­ղա­փա­րը, թե է­վոլ­յու­ ցիան կա­րե­լի է ինչ-որ կերպ բե­րել աստ­վա­ծաշնչ­յան ա­րար­չա­գոր­ ծու­թյան վար­դա­պե­տու­թյան հետ ներ­դաշ­նա­կու­թյան մեջ, ա­վե­լի սար­սա­փե­լի է, քան ա­թեիս­տա­կան է­վոլ­յու­ցիան։ Դա չի կա­րող ար­վել ա­ռանց ծաղ­րե­լու Աստ­վա­ծա­շուն­չը և­ ընդ­հա­նուր առ­մամբ քրիս­տո­ նեա­կան հա­վա­տը։ Աստ­ված պա­հան­ջում է, որ մենք ա­մեն շա­բաթ մեր կյան­քի մեկ յո­թե­րորդ մասն անց­կաց­նենք վե­ցօր­յա ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը հի­ շե­լով։ Սա մի բան է, ո­րը Նա չի պա­հան­ջում ու­րիշ ոչ մի ուս­մուն­քի հա­մար։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի այն մա­սին, թե որ­քան հիմ­նա­ րար և կարևոր է այս վար­դա­պե­տու­թյու­նը քրիս­տո­նեա­կան աշ­ խար­հա­յաց­քի հա­մար։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 20

Աստվածաշնչյան աշխարհայացքը Ինչ­պես աս­վեց նե­րա­ծու­թյան մեջ, մե­զա­նից ոչ ոք աշ­խար­հը չի դի­տար­կում չե­զոք տե­սանկ­յու­նից։ Օ­րի­նակ՝ ա­թեիս­տը նա­յում է երկ­ նա­կա­մա­րի ծիա­ծա­նին և դ­րա­նում տես­նում ոչ այլ ինչ, քան բնա­ ­Դաս

37

կան երևույթ։ Այն նրա հա­մար ոչ մի այլ նշա­նա­կու­թյուն չու­նի, քան այն, ին­չը մար­դիկ ո­րո­շում են դրան տալ։ Դրան հա­կա­ռակ, մեկ այլ ոք, ով դրան նա­յում է աստ­վա­ծաշնչ­յան աշ­խար­հա­յաց­քի դիր­քե­րից, դրա­նում տես­նում է ոչ միայն բնա­կան երևույթ՝ ջրի և լույ­սի փոխ­ հա­րա­բե­րու­թյուն, այլև աշ­խար­հը նո­րից ջրով չկոր­ծա­նե­լու Աստ­ծո խոստ­ման վե­րա­հաս­տա­տում (Ծնն­դոց 9.13–16): «Որ­քա՜ն մեծ է Աստ­ծո նե­րո­ղամ­տու­թյունն ու կա­րեկ­ցանքն Իր մե­ղա­վոր ա­րա­րած­ նե­րի նկատ­մամբ, որն ար­տա­հայտ­վում է ամ­պե­րի մեջ դրված գե­ղե­ ցիկ ծիա­ծա­նով որ­պես մարդ­կանց հետ Իր ուխ­տի նշան։ … Աստ­ծո նպա­տակն էր, որ երբ ա­պա­գա սե­րունդ­նե­րը հարց­նեին երկն­քում տա­րած­վող փա­ռա­հեղ կա­մա­րի նշա­նա­կու­թյու­նը, նրանց ծնող­ներն ի­րենց պատ­մեին ջրհե­ղե­ղի պատ­մու­թյու­նը և­ա­սեին, որ Բարձր­յա­լը ծռել է ա­ղե­ղը և տե­ղադ­րել ամ­պե­րի մեջ որ­պես հա­վաս­տիա­ցում, որ ջրե­րը եր­բեք նո­րից չեն հե­ղե­ղի եր­կի­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 106։ ­Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­նե­րի հա­մար Աստ­վա­ծա­շուն­չը մնում է հա­վա­տի հիմ­նա­րար աղբ­յու­րը։ Այն ու­սու­ցա­նում է աշ­խար­հա­յացք՝ «զտիչ», ո­րով մենք պետք է տես­նենք և հաս­կա­նանք աշ­խար­հը, ո­ րը կա­րող է լի­նել շատ ա­հա­բեկ­չա­կան և բարդ վայր։ Սուրբ Գիրքն ստեղ­ծում է ձևան­մուշ, որ­պես­զի օգ­նի մեզ ա­վե­լի լավ հաս­կա­նալ այն ի­րա­կա­նու­թյու­նը, ո­րում գտնվում ենք, ո­րի մաս ենք կազ­մում և­ ո­րի պատ­ճա­ռով հա­ճախ շփոթ­վում և տա­րա­կու­սան­քի մեջ ենք ընկ­նում։ Ի՞նչ ճշմար­տու­թյուն­ներ են ամ­փոփ­ված այս տեքս­տե­րում, ո­րոնք կա­րող են օգ­նել մեզ ա­վե­լի լավ հաս­կա­նալ այն ի­րա­կա­նու­թյու­նը, ո­րում մենք գո­յու­թյուն ու­նենք։ Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.12, Մար­կոս 13.7, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.8, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 8.28, Ժո­ղո­վող 9.5, Հայտ­նու­թյուն 20.5, 6: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Որ­պես Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­ներ՝ մենք պետք է խստիվ հետևենք Աստ­վա­ծաշն­չի ուս­մուն­քին, քա­նի որ այն մարդ­կանց բա­ ցա­հայտ­ված Աստ­ծո ճշմար­տու­թյունն է, ո­րը մեզ աշ­խար­հի մա­սին շատ բա­ներ է բա­ցատ­րում, ին­չը մենք այլ կերպ չէինք ի­մա­նա կամ հաս­կա­նա։ Հետևա­բար քրիս­տո­նեա­կան ողջ կրթու­թյու­նը պետք է ար­մա­տա­ցած և հիմն­ված լի­նի Աստ­ծո Խոս­քում, և դ­րան հա­կա­սող ցան­կա­ցած ուս­մունք պետք է մերժ­վի։ Ի՞նչ ուս­մունք­ներ է ներ­կա­յաց­նում Աստ­վա­ծա­շուն­չը, ո­րոնք հա­ կա­սում են մարդ­կանց հա­վա­տամք­նե­րին։ Ի՞նչ պետք է մեզ սո­վո­ 38

­Դաս

րեց­նի այս տար­բե­րու­թյունն այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր է, որ մենք հա­վա­տար­մո­րեն հետևենք Աստ­ծո Խոս­քին։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 21

Երկրպագել Փրկագնողին Որ­քան որ կարևոր է ա­րար­ման մա­սին վար­դա­պե­տու­թյու­նը մեր հա­վա­տի հա­մար, այդ վար­դա­պե­տու­թյու­նը միայ­նակ ի հայտ չի գա­ լիս, հատ­կա­պես Նոր Կ­տա­կա­րա­նում։ Այն մշտա­պես զու­գորդ­վում է, նույ­նիսկ ան­քակ­տե­լիո­րեն կապ­ված է փրկագն­ման վար­դա­պե­տու­ թյան հետ։ Եվ դա՝ այն պատ­ճա­ռով, որ, ան­կեղծ ա­սած, ըն­կած, մեղ­ քի և մահ­վան աշ­խար­հում միայն ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը բա­վա­րար չէ։ Մենք ապ­րում ենք, պայ­քա­րում ենք, տա­ռա­պում ենք (ինչ­պես բո­ լո­րը), իսկ հե­տո ի՞նչ։ Հե­տո մա­հա­նում ենք՝ ի վեր­ջո ոչն­չով չտար­ բեր­վե­լով ճա­նա­պար­հի եզ­րին ըն­կած կեն­դա­նի­նե­րի դիե­րից։ Այն­քան էլ հա­ճե­լի չէ, այն­պես չէ՞։ Ուս­տի և մեր աշ­խար­հա­յաց­քի կարևո­րա­գույն մաս է կազ­մում նաև փրկագն­ման վար­դա­պե­տու­թյու­նը, և դա նշա­նա­կում է, որ մեր ողջ հա­վա­տամ­քի կենտ­րո­նում է Հի­սուս Քրիս­տո­սը՝ խաչ­ված և հա­ րու­թյուն ա­ռած։ ­Կար­դա­ցե՛ք Հով­հան­նես 1.1–14 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե ով էր Հի­սու­սը և­ ինչ է ա­րել մեզ հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Կար­դա­ցե՛ք նաև ա­ռա­ջին հրեշ­տա­կի լու­րը. «­Տե­սա երկն­քում թռչող մի ու­րիշ հրեշ­տա­կի, որ հա­վի­տե­նա­կան ա­վե­տիս ու­ներ ա­վե­ տա­րա­նե­լու երկ­րի վրա բնակ­վող­նե­րին, բո­լոր ազ­գե­րին ու ցե­ղե­րին, բո­լոր լե­զու­նե­րին ու ժո­ղո­վուրդ­նե­րին։ Նա բարձ­րա­ձայն ա­սում էր. «­Վա­խե­ցե՛ք Աստ­ծուց ու փա՛ռք տվեք Նրան, ո­րով­հետև Նրա դա­ տաս­տա­նի ժա­մը ե­կել է, և­ երկր­պա­գե՛ք եր­կինքն ու եր­կի­րը, ծովն ու ջրե­րի աղբ­յուր­ներն Ս­տեղ­ծո­ղին» (­Հայտ­նու­թյուն 14.6, 7): Ու­շադ­ րու­թյուն դարձ­րե՛ք, որ «հա­վի­տե­նա­կան ա­վե­տիսն» ուղ­ղա­կիո­րեն կապ­ված է Աստ­ծո հետ որ­պես Ա­րա­րիչ։ Եվ երբ մենք գի­տակ­ցում ենք, որ այն Աստ­վա­ծը, Ով ա­րա­րել է մեզ, նույն Աստ­վածն է, Ով մար­ դու մարմ­նում կրեց մեզ հա­սա­նե­լիք մեղ­քը, զար­մա­նա­լի չէ, որ կանչ­ վել ենք Նրան երկր­պա­գե­լու։ Ու­րիշ ի՞նչ ար­ձա­գանք պետք է լի­նի մեր ­Դաս

39

կող­մից, երբ մենք գի­տակ­ցում ենք, թե ի­րա­կա­նում ինչ­պի­սին է մեր Աստ­վա­ծը։ Այս իսկ պատ­ճա­ռով Քրիս­տո­սը՝ այն էլ խաչ­ված, պետք է մնա այն ա­մե­նի կենտ­րո­նում, ինչ մենք սո­վո­րեց­նում ենք, և­այս ուս­մունքն ի­ րա­կա­նում պետք է նե­րա­ռի նաև երկ­րորդ գա­լուս­տը, քա­նի որ Քրիս­ տո­սի ա­ռա­ջին գա­լու­սը մեզ շատ մեծ օ­գուտ չի բե­րում, ե­թե չհաշ­վենք երկ­րոր­դը, այն­պես չէ՞։ Հիմն­վե­լով Սուրբ Գր­քի վրա՝ կա­րե­լի է պնդել, որ Քրիս­տո­սի ա­ռա­ջին և­երկ­րորդ գա­լուստ­նե­րը միև­նույն ի­րա­դար­ ձու­թյան՝ փրկու­թյան ծրագ­րի եր­կու տար­բեր մա­սեր են։ ­Խոր­հե՛ք Հով­հան­նես 1-ին գլխում ար­տա­հայտ­ված այն գա­ղա­ փա­րի շուրջ, որ այն Մե­կը, Ով ստեղ­ծեց այն ա­մե­նը, «ինչ որ ե­ ղավ» (­Հով­հան­նես 1.3), այն Մեկն էր, Ով խա­չի վրա մա­հա­ցավ մեզ հա­մար։ Ին­չո՞ւ պետք է մեր ան­հաղ­թա­հա­րե­լի բնա­կան ար­ ձա­գան­քը լի­նի երկր­պա­գու­թյու­նը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 22

Աստծո օրենքը Տա­րի­ներ ա­ռաջ Ֆ­րան­սիա­յում ազ­գը քննար­կում էր մա­հա­պատ­ժի հար­ցը. արդ­յո՞ք այն պետք էր չեղ­յալ հա­մա­րել։ Դրա չե­ղարկ­ման ջա­ տա­գով­նե­րը կապ հաս­տա­տե­ցին ֆրան­սիա­ցի հայտ­նի գրող և փի­լի­ սո­փա Մի­շել Ֆու­կո­յի հետ և խնդ­րե­ցին նրան ա­ռաջ­նոր­դող հոդ­ված գրել ի­րենց ա­նու­նից։ Սա­կայն այն, ինչ նա ա­րեց, ոչ թե մա­հա­պա­տի­ ժը վե­րաց­նե­լու, այլ ողջ բան­տա­յին հա­մա­կար­գը վե­րաց­նե­լու և բո­լոր բան­տարկ­յալ­նե­րին ա­զա­տե­լու տե­սա­կե­տը պաշտ­պա­նելն էր։ Ին­չո՞ւ։ Ո­րով­հետև ըստ Մի­շել Ֆու­կո­յի՝ բա­րո­յա­կա­նու­թյան բո­լոր հա­մա­կար­գե­րը պար­զա­պես մարդ­կա­յին կա­ռույց­ներ էին, զանգ­ ված­նե­րին կա­ռա­վա­րե­լու հա­մար իշ­խա­նու­թյան գլուխ կանգ­նած­նե­ րի կող­մից կյան­քի կոչ­ված մարդ­կա­յին գա­ղա­փար­ներ։ Հետևա­բար այս բա­րո­յա­կան օ­րենսգր­քերն ի­րա­կան օ­րի­նա­կա­նու­թյուն չու­նեին։ Որ­քան էլ ծայ­րա­հե­ղա­կան լի­նի Ֆու­կո­յի դիր­քո­րո­շու­մը, այն, ինչ մենք տես­նում ենք այս­տեղ, եր­կար պատ­մու­թյուն ու­նե­ցող խնդրի տրա­մա­բա­նա­կան հետևանք է։ Հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ Մով­ սե­սը բախ­վեց դրա հետ Հին Իս­րա­յե­լում։ «­Մի՛ ա­րեք այն ա­մե­նը, ինչ մենք այ­սօր ա­նում ենք այս­տեղ, այ­սինքն՝ ա­մեն ինչ, որ հա­ճե­լի է մար­դու աչ­քին» (Բ Օ­րենք 12.8, տե՛ս նաև Դա­տա­վոր­ներ 17.6, Ա­ ռակ­ներ 12.15)։ 40

­Դաս

Այ­դու­հան­դերձ, ե­թե մենք չպետք է ա­նենք այն, ին­չը ճիշտ է բա­ ցա­ռա­պես մեր աչ­քին, քա­նի որ մենք բա­վա­կա­նա­չափ ար­դար, սուրբ և­ ան­կողմ­նա­կալ չենք, որ­պես­զի ի­մա­նանք, թե ինչն է բա­րո­ յա­պես ճիշտ, ա­պա ինչ­պե՞ս ի­մա­նանք՝ ինչ ա­նել։ Պա­տաս­խա­նը, ի­ հար­կե, այն է, որ Տե­րը, Ով մեզ ա­րա­րել է, տվել է նաև բա­րո­յա­կան օ­րենս­գիրք, ո­րի հա­մա­ձայն պետք է ապ­րենք։ Մի­գու­ցե մեր աչ­քե­րը միշտ չէ, որ այն ճիշտ են ըն­կա­լում, սա­կայն Աստ­ծո աչ­քը միշտ ճիշտ է տես­նում։ Ի՞նչ են սո­վո­րեց­նում մեզ հետև­յալ տեքս­տե­րը բա­րո­յա­կան վար­ քագ­ծի մա­սին։ Բ Օ­րենք 6.5, Մար­կոս 12.29–31, Հայտ­նու­թյուն 14.12: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­թե մենք մեր քրիս­տո­նեա­կան աշ­խար­հա­յաց­քի կենտ­րոնն ենք դարձ­նում փրկագ­նու­մը, ա­պա (ինչ­պես տե­սանք ան­ցած շա­բաթ) Աստ­ծո օ­րեն­քը՝ Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը, ևս պետք է կենտ­րո­նա­կան բնույթ կրեն։ Ի վեր­ջո, ին­չի՞ց ենք մենք փրկագն­ված, ե­թե ոչ մեղ­քից, ո­րը խախ­տում է օ­րեն­քը (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.20)։ Ա­վե­տա­րանն իս­ կա­պես կորց­նում է իր ի­մաստն ա­ռանց Աստ­ծո օ­րեն­քի, ին­չը պատ­ ճառ­նե­րից մեկն է ի­մա­նա­լու, որ օ­րեն­քը դեռևս պար­տա­դիր է մեզ հա­մար, չնա­յած այն փաս­տին, որ այն ի զո­րու չէ փրկել մեզ (այդ պատ­ճա­ռով մենք Ա­վե­տա­րա­նի կա­րիքն ու­նենք)։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­նե­րի ողջ կրթու­թյու­նը պետք է շեշ­տադ­րի այն, ինչ Է­լեն Ուայթն ան­վա­նում է «ան­փո­փոխ օ­րենք» (­Մեծ պայ­քար, էջ 63), ին­չը նե­րա­ռում է շա­ բա­թը։ Ե­թե կրթու­թյան նպա­տակն է օգ­նել վե­րա­կանգ­նել մե­զա­նում Աստ­ծո պատ­կերն այն­քա­նով, որ­քա­նով դա հնա­րա­վոր է այս կյան­ քում, ա­պա նույ­նիսկ բա­զա­յին մա­կար­դա­կում մենք պետք է պա­ հենք Աստ­ծո օ­րեն­քը Քրիս­տո­սի օ­րի­նա­կի պես, պա­հենք որ­պես բա­րո­յա­կան օ­րենս­գիրք, ո­րը ցույց է տա­լիս, թե ինչն է իս­կա­պես ու­ ղիղ Աստ­ծո աչ­քում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 23

Հետագա ուսումնասիրության համար «Կր­թու­թյան ի­րա­կան նպա­տա­կը հո­գում Աստ­ծո պատ­կե­րը վե­ րա­կանգ­նելն է»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 595։ ­Դաս

41

Մ­տա­պա­հե­լով այս գա­ղա­փա­րը՝ մենք կա­րող ենք հաս­կա­նալ, թե ին­ չու է հիմ­նա­վոր քրիս­տո­նեա­կան աշ­խար­հա­յացքն այդ­քան կարևոր ադ­վեն­տիս­տա­կան կրթու­թյան հա­մար։ Ի վեր­ջո, ինչ­պես ա­վե­լի վաղ նկա­տե­ցինք, կրթու­թյունն ինք­նին միշտ չէ, որ դրա­կան է։ Մար­դիկ կա­րող են լա­վա­գույն կրթա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում ստա­նալ բարձ­րա­գույն կրթու­թյուն այն­պի­սի գա­ղա­փար­նե­րի և դիր­քո­րո­շում­ նե­րի վե­րա­բեր­յալ, ո­րոնք հա­կա­սում են Աստ­վա­ծաշն­չում տեղ գտած սկզբունք­նե­րին։ Այս է պատ­ճա­ռը, որ որ­պես Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­ տինստ­ներ՝ մեր կրթա­կան հա­մա­կար­գը պետք է հիմն­ված լի­նի քրիս­ տո­նեա­կան աշ­խար­հա­յաց­քի վրա։ Սա նշա­նա­կում է, որ կրթու­թյան բո­լոր ընդ­հա­նուր ո­լորտ­նե­րը՝ գի­տու­թյուն, պատ­մու­թյուն, բա­րո­յա­ կա­նու­թյուն, մշա­կույթ և­ այլն, կու­սու­ցան­վեն հենց քրիս­տո­նեա­կան աշ­խար­հա­յաց­քի տե­սանկ­յու­նից՝ հա­կա­ռակ այն տե­սանկ­յուն­նե­րի, ո­րոնք դեմ են այս աշ­խար­հա­յաց­քին կամ նույ­նիսկ ան­տե­սում են այն։ Նաև, ինչ­պես աս­վեց ա­վե­լի վաղ, սա­կայն ար­ժե կրկնել՝ չկա չե­ զոք դիր­քո­րո­շում. ողջ կյան­քը, ողջ ի­րա­կա­նու­թյու­նը դի­տարկ­վում է մար­դու աշ­խար­հա­յաց­քի զտիչ­նե­րի պրիզ­մա­յից, ան­կախ այն փաս­ տից՝ այդ աշ­խար­հա­յաց­քը հիմ­նա­վոր կեր­պով և հետևո­ղա­կա­նո­րեն կան­խամ­տած­վա՞ծ է, թե՞ ոչ։ Ուս­տի շատ կարևոր է, որ աստ­վա­ ծաշնչ­յան աշ­խար­հա­յաց­քը ձևա­վո­րի Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­ նե­րի ողջ կրթու­թյան հիմ­նա­քա­րը։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ի՞նչ օ­րի­նակ­ներ կա­րող եք մտա­բե­րել պատ­մու­թյու­նից, ո­րոնց դեպ­քում կրթա­կան ողջ հա­մա­կար­գը ե­ղել է (նույ­նիսկ մնում է) կոր­ծա­նա­րար։ Ո­րո՞նք են այդ վայ­րե­րը, ի՞նչ են սո­վո­րում ու­սա­ նող­ներն այն­տեղ, ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել մենք նրան­ցից։ Ինչ­ պե՞ս մենք կա­րող ենք այդ կոր­ծա­նա­րար ազ­դե­ցու­թյուն­նե­րից պաշտ­պա­նել մեր սե­փա­կան կրթա­կան հա­մա­կար­գը։ 2. Այս շա­բաթ­վա դա­սում քննարկ­վում էին քրիս­տո­նեա­կան աշ­ խար­հա­յաց­քի կարևոր կե­տե­րից մի քա­նի­սը՝ Աստ­ծո գո­յու­թյու­նը, ա­րա­րու­մը, Աստ­վա­ծա­շուն­չը, փրկագն­ման ծրա­գի­րը և Աստ­ծո օ­րեն­քը։ Ու­րիշ ի՞նչ կարևոր տար­րեր պետք է նե­րառ­վեն ցան­կա­ ցած քրիս­տո­նեա­կան աշ­խար­հա­յաց­քի ամ­բող­ջա­կան ձևա­վոր­ ման մեջ: 3. 18-րդ դա­րի մի մտա­ծող մի ան­գամ գրել է. «Ո՜հ, գի­տակ­ցու­ թյուն, գի­տակ­ցու­թյուն։ Դու աստ­վա­ծա­յին բնազդ, դու տգետ և նեղ, թեև խե­լա­ցի և­ա­զատ էու­թյան ու­ղե­ցույց։ Դու բա­րու և չա­ 42

­Դաս

րի անս­խա­լա­կան դա­տա­վոր, որ մար­դուն ստի­պում ես նման­վել Աստ­ծուն»։ Ի՞նչն է ճիշտ կամ սխալ այս դիր­քո­րոշ­ման մեջ։ 4. Նո­րից կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի հետև­յալ պնդու­մը. «Կր­թու­թյան ի­րա­կան նպա­տա­կը հո­գում Աստ­ծո պատ­կե­րը վե­րա­կանգ­նելն է»։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Ինչ­պե՞ս է սա մեզ ցույց տա­լիս, թե ին­չու ադ­վեն­տիս­տա­կան կրթու­թյու­նը պետք է այդ­քան տար­բեր լի­նի նրա­նից, ինչ­պի­սին աշ­խար­հը տես­նում է կրթու­թյունն առ­ հա­սա­րա­կ։

­Դաս

43

­ԴԱՍ 5 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 24–30

ՀԻՍՈՒՍԸ ՈՐՊԵՍ ՎԱՐՊԵՏ-ՈՒՍՈՒՑԻՉ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1–4, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.1–6, Հով­հան­ նես 1.14, 18, 14.1–14, Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.1–11, Բ Կորն­թա­ ցի­նե­րին 5.16–21: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո­րով­հետև Աստ­ված, որ ա­սաց, թե խա­վա­րից թող լույս ծա­գի, հենց Ին­քը մեր սրտե­րի մեջ ծա­գեց՝ Աստ­ծու փառ­քի գի­տու­թյան լույ­սը տա­լու, որ ճա­ռա­գում է Հի­սուս Քրիս­տո­ սի դեմ­քից» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.6): Բիլ­լի Գրե­հե­մը պատ­մում է, թե ինչ­պես էր գնա­ցել դաշ­տա­յին հի­վան­դա­նոց զին­վոր­նե­րին այ­ցե­լու­թյան նրանց իսկ գե­նե­րա­լի ու­ ղեկ­ցու­թյամբ։ Զին­վոր­նե­րից մեկն «այ­նաս­տի­ճան էր այ­լան­դակ­վել, որ ե­րես­նի­վայր պառ­կել էր քա­թա­նից և պող­պա­տից պատ­րաստ­ ված հար­մա­րան­քի վրա»։ Բժիշ­կը Գրե­հե­մի ա­կան­ջին շշնջաց. «­Կաս­կա­ծում եմ, թե նա երբևէ նո­րից կքայ­լի»։ Զին­վո­րը խնդրան­քով դի­մեց գե­նե­րա­լին. «­Պա­րոն գե­նե­րալ …­ ես կռվել եմ Ձեր ա­նու­նից, սա­կայն եր­բեք Ձեզ չեմ տե­սել։ Կա­րո՞ղ եմ տես­նել Ձեր դեմ­քը»։ Գե­նե­ րա­լը կռա­ցավ, սա­հեց այն քա­թա­նից և պող­պա­տից պատ­րաստ­ված հար­մա­րան­քի տակ և սկ­սեց խո­սել զին­վո­րի հետ։ Գրե­հե­մը տե­սավ, որ զին­վո­րի աչ­քից մի ար­ցունք ըն­կավ գե­նե­րա­լի այ­տին։ Հի­սու­սի ծննդյան ժա­մա­նակ մարդ­կու­թյունն այ­լան­դակ­ված էր և­ ար­նա­հո­սում էր՝ զգա­լով Աստ­ծո բժշկող տե­սու­թյան կա­րի­քը։ Մարդ­ կու­թյու­նը կար­ծես ա­ղա­չում էր. «Ո՜հ, Տեր, կա­րո՞ղ ենք մենք տես­նել Քո դեմ­քը»։ Իր Որ­դուն այս մո­լո­րակ ու­ղար­կե­լով՝ Հայ­րը Վար­պետՈւ­սուց­չին ա­ռա­քե­լու­թյան ու­ղար­կեց. ցույց տալ մարդ­կու­թյանն Իր դեմ­քը։ Դրա­նից հե­տո մեզ տրվել է հիաս­քանչ ա­ռա­վե­լու­թյուն դի­տել «Աստ­ծու փառ­քի գի­տու­թյան լույ­սը… որ ճա­ռա­գում է Հի­սուս Քրիս­ տո­սի դեմ­քից» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.6)։ 44

­Դաս

Երբ դի­տում ենք Վար­պետ-Ու­սուց­չին եր­կիր ճա­նա­պարհ­վե­լիս, ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել Նրա­նից։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25

Բացահայտելով Հորը Ո­րո՞նք են Հի­սու­սի մա­սին ա­մե­նա­կարևոր կե­տե­րը, ո­րոնց ա­ռաք­ յալն անդ­րա­դառ­նում է եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված թղթի սկզբում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1–4)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Նոր Կ­տա­կա­րա­նը գրող­նե­րը շա­րու­նակ շեշ­տադ­րում են մի նշա­ նա­կա­լից գա­ղա­փար. Հի­սու­սը եր­կիր ե­կավ մարդ­կանց ցույց տա­ լու, թե ով է Հայ­րը։ Հին ժա­մա­նակ­նե­րում Աստ­ծո հայտ­նու­թյու­նը մարդ­կանց տրվում էր մաս­նա­կի կեր­պով մար­գա­րե­նե­րի մի­ջո­ցով, սա­կայն Հի­սու­սի մի­ջո­ցով տրվեց Աստ­ծո լիար­ժեք և վերջ­նա­կան հայտ­նու­թյու­նը։ Բա­ցի այդ, Հի­սուսն Իր ան­ձով «Աստ­ծո փառ­քի լույսն» է (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 1.3): Որ­պես մե­ղա­վոր մար­դիկ՝ մենք չէինք դի­մա­նա Աստ­ծո փառ­քի լիար­ժեք բա­ցա­հայտ­մա­նը։ Որ­պես մարմ­նա­վոր­ված Որ­դի՝ Հի­սուսն ար­տա­ցո­լում է այդ փառ­քը։ Այն խլաց­ված է Քրիս­տո­սի մար­ դե­ղու­թյան մեջ, որ­պես­զի մենք այդ փառ­քը տես­նենք ու հստա­կո­րեն հաս­կա­նանք Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյու­նը։ Հի­սու­սը նաև «նրա էու­թյան ար­տա­հայ­տումն» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3): Այս­տեղ օգ­տա­գործ­վող եզ­րույ­թը հու­նա­րեն խա­րակ­տեր բառն է, ո­րը եր­բեմն օգ­տա­գործ­վում է ար­տա­հայ­տե­լու մեղ­րա­մո­մի վրա կնի­քի թո­ղած հետ­քը կամ մե­տա­ղադ­րա­մի վրա կնքված պատ­կե­րը։ Այս­պի­սով, Հի­սուսն «Աստ­ծո բուն էու­թյան ճշգրիտ կնիքն է» (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 1.3, Աստ­վա­ծաշն­չի թարգ­մա­նու­թյան NRSV «­Նոր վե­րա­ նայ­ված ստան­դարտ տար­բե­րակ»): Ե­թե մենք ցան­կա­նում ենք ճա­նա­չել Հո­րը, պետք է ու­շադ­րու­թյամբ լսենք, թե ինչ է ա­սում Վար­պետ-Ու­սու­ցի­չը Նրա մա­սին։ Պետք է նաև նա­յենք Վար­պետ-Ու­սուց­չին։ Հո­րը կա­րող ենք տես­նել Որ­դու մեջ։ Հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1–4 հա­մար­նե­րը Բ Կորն­թա­ցի­ նե­րին 4.1–6 հա­մար­նե­րի հետ։ Ո՞վ է Հի­սու­սը Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.1–6 հա­մար­նե­րում, և­ի՞նչ ենք մենք սո­վո­րում Նրա­նից։ ________________________________________________________________________ ­Դաս

45

Մարդ­կանց Աստ­ծո մա­սին կրթու­թյուն տա­լիս Պո­ղոսն ու իր գոր­ ծըն­կեր­նե­րը փոր­ձում են անդ­րա­դարձ­նել Հոր մա­սին Հի­սու­սի սե­ փա­կան ու­սուց­ման ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Որ­պես «Աստ­ծու պատ­կեր» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.4), Հի­սու­սը մեզ գի­տե­լիք բե­րեց Հայր Աստ­ծո մա­ սին։ Նմա­նա­պես և Պո­ղո­սը խու­սա­փում է մո­լո­րու­թյու­նից և Աստ­ծո Խոս­քի խե­ղա­թյու­րու­մից և փո­խա­րե­նը հստակ կեր­պով ներ­կա­յաց­ նում է ճշմար­տու­թյու­նը (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.2): Ճիշտ այն­պես, ինչ­պես Աստ­ված ա­րար­ման ժա­մա­նակ օգ­տա­ գոր­ծեց լույ­սը՝ ցրե­լու խա­վա­րը, այն­պես էլ մեզ տվեց Իր Որ­դուն՝ Հի­ սու­սին՝ Իր մա­սին կեղծ տե­սա­կետ­նե­րը ցրե­լու և մեզ Աստ­ծո մա­սին ճշմար­տու­թյու­նը ցույց տա­լու հա­մար։ «­Հի­սուս Քրիս­տո­սի դեմ­քից է», որ մենք ստա­նում ենք ա­մե­նա­մա­քուր գի­տե­լիքն Աստ­ծո մա­սին (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.6): Հի­սու­սը ճշգրիտ կեր­պով ներ­կա­յաց­նում էր Հո­րը, մի բան, ին­չը մենք ևս կանչ­ված ենք ա­նե­լու, քա­նի որ հրա­վիր­վում ենք. «Աստ­ ծուն նման­վե՛ք որ­պես սի­րե­լի որ­դի­ներ» (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 5.1): Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում, և­ի՞նչ կա­րող ենք մենք սո­վո­րել Հի­սու­սից, թե ինչ­պես «նման­վենք» Աստ­ծուն։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26

Բացահայտելով Հորը (շարունակություն) Իր Ա­վե­տա­րա­նի հու­զիչ ա­ռա­ջա­բա­նում (­Հով­հան­նես 1.1–18) Հով­հան­նե­սը ներ­կա­յաց­նում է Հի­սու­սին որ­պես հա­վի­տե­նա­կան «­Խոսք»։ Հի­սու­սի մա­սին Հով­հան­նե­սի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը երկ­ չոտ և սահ­մա­նա­փակ չեն. դրանք հա­մար­ձակ են և­ ընդգր­կում են ողջ տիե­զեր­քը։ Հի­սու­սը գո­յու­թյուն ու­ներ նախ­քան աշ­խար­հի կազ­ մա­վոր­վե­լը. Նա գո­յու­թյուն ու­նի հա­վերժ։ Ի­րա­կա­նում Հի­սուսն ա­ րար­ման մաս­նա­կիցն է (­Հով­հան­նես 1.2, 3): Նա «մարդ­կանց լույսն» է (­Հով­հան­նես 1.4), և­ որ­պես Խոսք, Ով ե­կավ աշ­խարհ, Նա «լու­սա­ վո­րում է ա­մեն մար­դու» (­Հով­հան­նես 1.9)։ Ըստ Հով­հան­նե­սի՝ ո՞րն է Քրիս­տո­սի՝ մարդ ա­րա­րած դառ­նա­լու արդ­յուն­քը։ Որ­պես Խոսք՝ ի՞նչ լույս բե­րեց Նա։ Ի՞նչ հատ­կա­նիշ­ ներ ու­նի Նա այդ ա­նե­լու հա­մար: Հով­հան­նես 1.14, 18: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 46

­Դաս

«­Լույ­սը ծա­գեց այն ժա­մա­նակ, երբ աշ­խարհն ա­մե­նա­խո­րը խա­ վա­րի մեջ էր։ … Մարդ­կա­յին ցե­ղի հա­մար կար ըն­դա­մե­նը մեկ հույս …­ այն, որ Աստ­ծո մա­սին գի­տու­թյու­նը վե­րա­կանգն­վեր աշ­խար­հի հա­մար։ Քրիս­տո­սը ե­կավ վե­րա­կանգ­նե­լու այս գի­տու­թյու­նը։ Նա ե­կավ մի կողմ դնե­լու կեղծ ուս­մունք­նե­րը, ո­րոնց մի­ջո­ցով մար­դիկ, ով­քեր հայ­ տա­րա­րում էին, թե ճա­նա­չում են Աստ­ծուն, սխալ էին ներ­կա­յաց­րել Ի­րեն։ Նա ե­կավ ցու­ցադ­րե­լու Իր օ­րեն­քի բնու­թյու­նը, Իր սե­փա­կան բնա­վո­րու­թյան մեջ բա­ցա­հայ­տե­լու սրբու­թյան գե­ղեց­կու­թյու­նը»։ Է­ լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 74-76։ Այն ա­մե­նը, ինչ Հի­սուսն ա­նում էր Իր երկ­րա­յին կյան­քի ըն­թաց­ քում, ու­ներ գեթ մի նպա­տակ՝ «բա­ցա­հայ­տել Աստ­ծուն մարդ­կու­թյու­ նը վե­հաց­նե­լու հա­մար»։ Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 82։ Հի­սուսն Ինքն ա­սում է. «Ով Ինձ տե­սավ, նա Հո­րը տե­սավ» (­Հով­հան­նես 14.9): Ո՞րն էր Հի­սու­սի հայ­տա­րա­րու­թյան են­թա­ տեքս­տը։ Ին­չո՞ւ Նա ա­րեց այդ հայ­տա­րա­րու­թյու­նը։ Հով­հան­նես 14.1–14: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այն փոր­ձում է քննա­դա­տել Փի­լիպ­պո­սի սխալ հայ­տա­րա­րու­ թյու­նը (­Հով­հան­նես 14.8)։ Հի­սու­սի հետ ու­նե­ցած տա­րի­նե­րի մտե­ րիմ ըն­կե­րու­թյու­նից հե­տո նա դեռևս չի ըն­կա­լում մար­դե­ղու­թյան կարևո­րա­գույն նշա­նա­կու­թյու­նը, որ Հի­սու­սը ե­կել է ցույց տա­լու Հոր բնա­վո­րու­թյու­նը։ Մի­գու­ցե ու­սու­ցիչ­ներն այ­սօր մի փոքր մխի­թար­վեն այն փաս­տով, որ Վար­պետ-Ու­սուց­չի ա­շա­կերտ­նե­րից մեկն այդ­քան վատ ա­ռա­ջա­դի­մու­թյուն ու­ներ։ Փի­լիպ­պո­սի հայ­տա­րա­րու­թյունն ա­ մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ ար­ձա­նագր­ված է ոչ թե նրա հա­մար, որ մեզ նրան քննա­դա­տե­լու ա­ռիթ տա, այլ որ­պես­զի մեզ մեր ան­ձը քննե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն տա։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ է, որ քայ­լում ենք Հի­սու­սի հետ։ Արդ­յո՞ք Հի­սու­սին Փի­լիպ­պո­սից լավ ենք հաս­կա­նում։ «Ով Ինձ տե­սավ, նա Հո­րը տե­սավ»։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Կարդալով Վարպետ-Ուսուցչի միտքը ­ ի­լիպ­պեի քրիս­տո­նեա­կան հա­մայն­քի վե­րա­բեր­յալ ի՞նչ ան­ Փ հանգս­տու­թյուն է տան­ջում Պո­ղո­սի սիր­տը, երբ նա գրում է ­Դաս

47

նրանց ուղղ­ված իր նա­մա­կը։ Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.1–4, Փի­լիպ­պե­ ցի­նե­րին 4.2, 3։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.1-11 հա­մար­ներն Աստ­վա­ծաշն­չի ա­մե­նա­ խո­րի­մաստ տեքս­տե­րից են։ Դրանք քննար­կում են Քրիս­տո­սի նա­խա­գո­յու­թյու­նը, Նրա աստ­վա­ծու­թյու­նը, մարմ­նա­վո­րու­մը, մար­ դե­ղու­թյու­նը, խա­չի վրա մահ­վան Նրա ըն­դու­նու­մը։ Նկա­րագր­վում է եր­կար, բարդ, դե­պի ներքև ուղղ­ված ճա­նա­պար­հը, ո­րը Հի­սու­սը բռնեց երկն­քից մինչև Գող­գո­թա (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.5–8): Նկա­ րագր­վում է նաև, թե ինչ­պես է Հայ­րը բարձ­րաց­նում Հի­սու­սին մինչև տիե­զե­րա­կան երկր­պա­գու­թյան մա­կար­դա­կի (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.9–11): Այս տեքս­տերն ամ­փո­փում են շատ հիաս­քանչ ճշմար­տու­ թյուն­ներ։ Ինչ­պե՞ս է Պո­ղո­սը ներ­կա­յաց­նում Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.5–11 հա­մար­նե­րը։ Նա գո­վա­բա­նում է Հի­սու­սի կյան­քի ի­րա­դար­ ձու­թյուն­նե­րը, և­ ըստ ձեզ՝ դրա­նից ո՞րն է նա ակ­նա­լում, որ հա­վա­տաց­յալ­ներն ար­տա­ցո­լեն ի­րենց սե­փա­կան կյան­քում։ Փի­ լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.6–11։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պո­ղո­սը հույս ու­նի, որ Փի­լիպ­պեի հա­վա­տաց­յալ­նե­րը, ով­քեր եր­ բեմն բա­նա­վի­ճող են, դա­սեր կքա­ղեն Հի­սու­սից և Նրա մարմ­նա­վո­ րու­մից։ Ե­թե Հի­սու­սը կա­րող էր ըն­դու­նել մարդ­կա­յին կեր­պա­րանք՝ «ծա­ռա­յի կեր­պա­րանք առ­նե­լով … կեր­պա­րան­քով մար­դու պես հայտն­վե­լով» (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.7) և նույ­նիսկ խո­նարհ­վել մինչև խա­չե­լու­թյուն, որ­քա՞ն ա­վե­լի շատ նրանք պետք է սի­րուց դրդված խո­նարհ­վեն միմ­յանց ա­ռաջ։ Մեզ հի­շեց­վում է, որ Վար­պետ-Ու­սուց­չից՝ Հի­սու­սից շատ սո­վո­ րե­լու բան ու­նենք։ Մենք դա­սեր ենք քա­ղում այն պատ­գամ­նե­րից, ո­րոնք Նա տա­րա­ծում էր Իր երկ­րա­յին ծա­ռա­յու­թյան ըն­թաց­քում, հրաշք­նե­րից, ո­րոնք Նա կա­տա­րում էր, և­ ու­րիշ­նե­րի նկատ­մամբ Նրա վե­րա­բեր­մուն­քից։ Մենք կա­րող ենք փոր­ձել ու­րիշ­նե­րի հետ մեր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կեր­տել Նրա մե­ծա­գույն նե­րո­ղամ­տու­ թյան օ­րի­նա­կով, ինչ­պես նաև խոր­հե­լով այն փաս­տի շուրջ, որ Նա կա­մե­ցավ փո­խել երկն­քի փառ­քե­րը մսու­րի հետ (ինչ­պի­սի՜ դաս է մեզ հա­մար)։ 48

­Դաս

Դրան հա­կա­ռակ, աշ­խարհն ա­նընդ­հատ կոչ է ա­նում, որ­պես­զի մենք մե­ծա­րենք ինք­ներս մեզ, պար­ծե­նանք մեր ձեռք­բե­րում­նե­րով։ Բեթ­ղե­հե­մում գտնվող մսու­րից և Վար­պետ-Ու­սուց­չից մենք միան­ գա­մայն այլ դաս ենք սո­վո­րում. կրթու­թյա­նը և փր­կու­թյա­նը վե­րա­ բե­րող Աստ­ծո մե­ծա­գույն գոր­ծը կա­րող ենք ի­րա­կա­նաց­նել ոչ թե Աստ­ծո ա­ռաջ մեզ մե­ծա­րե­լով, այլ խո­նար­հե­լով, ինչ­պես նաև ու­րիշ­ նե­րի հա­մար ծա­ռա­ներ դառ­նա­լով։ Ի՞նչ ի­րա­վի­ճա­կի եք դուք բախ­վում, մի­գու­ցե նույ­նիսկ հի­մա, ո­րի ժա­մա­նակ խո­նարհ­վե­լը կա­րող է ձեզ տալ ու­րիշ­նե­րի առջև Քրիս­ տո­սին ար­տա­ցո­լե­լու հզոր հնա­րա­վո­րու­թյուն։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28

Վարպետ-Ուսուցիչն ու հաշտեցումը ­Մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը շատ հա­ճախ խզվում են։ Մենք օ­տա­րա­նում ենք մեկս մյու­սից։ Մար­դը, ով ժա­մա­նա­կին մեր մտե­րիմ ըն­կերն էր, ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում դառ­նում է մե­կը, ում այլևս չենք վստա­հում։ Այ­դու­հան­դերձ, նման պա­ռակտ­ված հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են վե­րա­կանգն­վել։ Երբ դա կա­տար­վում է, մենք վե­րապ­րում ենք հաշ­տեց­ման հրաշ­քը։ Շատ քիչ ապ­րում­ներ կան, ո­րոնք հաշ­տեց­ման նման քաղցր են։ Ինչ­պե՞ս է հաշ­տե­ցումն ըն­կած Քրիս­տո­սի մարմ­նա­վոր­ման և­որ­ պես Վար­պետ-Ու­սու­ցիչ Նրա դե­րի սրտում։ Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.16–21։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­թե մենք օրհն­ված ենք մեզ զգում, երբ մար­դու հետ մեր խզված հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը վե­րա­կանգն­վում են, ա­պա որ­քան ա­վե­լի հիաս­քանչ զգա­ցո­ղու­թյուն պետք է ու­նե­նանք, երբ հաշտ­վում ենք Աստ­ծո հետ։ Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.16–21 հա­մար­նե­րում Պո­ղո­սը պար­զո­րոշ ներ­կա­յաց­նում է, թե ով է ա­նում այդ հաշ­տե­ցու­մը. Հայր Աստ­վածն Իր ձեռքն է վերց­րել Իր հետ մեր խախտ­ված հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րը նո­րո­գե­լու նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը։ Եվ հաշ­տեց­ման այդ գոր­ծը Նա ա­րել է «­Հի­սուս Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.18): «Աստ­ված էր, որ Քրիս­տո­սով աշ­խարհն Իր հետ հաշ­տեց­րեց» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.19): ­Դաս

49

Եվ այ­դու­հան­դերձ, մենք չպետք է լի­նենք հաշ­տու­թյան ու­րա­խու­ թյու­նը պար­զա­պես սպա­ռող­ներ։ Մենք պետք է սո­վո­րենք Վար­պետՈւ­սուց­չից։ Մարմ­նա­վոր­վե­լով՝ Հի­սու­սը մաս­նակ­ցեց հաշ­տեց­ման գոր­ծին։ Մենք ևս կանչ­վում ենք մաս­նակ­ցե­լու դրան։ Աստ­ված մեզ Իր հետ հաշ­տեց­րեց Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով։ Եվ այժմ մեզ, Պո­ղո­սի հետ միա­սին, տրված է «հաշ­տու­թյան ծա­ռա­յու­թյու­նը» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­ րին 5.18): ­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.15–20 հա­մար­նե­րը ևս Նոր Կ­տա­կա­րա­նի հիաս­ քանչ տեքս­տե­րից են, ո­րոնք խո­սում են Քրիս­տո­սի մարմ­նա­վոր­ման մա­սին։ Տեքս­տի ա­ռա­ջին մա­սը քննար­կում է ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեջ ու­նե­ցած Քրիս­տո­սի դե­րը (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.15–17). այս հա­ մար­նե­րը հա­վակ­նում են օրհ­ներգ դառ­նալ։ Մինչ­դեռ վեր­ջին մա­սը շեշ­տադ­րում է Քրիս­տո­սի դե­րը փրկագն­ման մեջ (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.18–20), Քրիս­տո­սի՝ Ա­րա­րիչ-Փր­կագ­նող դե­րի շնոր­հիվ Աստ­ված ա­ մեն ինչ հաշ­տեց­նում է Իր հետ։ Հաշ­տեց­ման գոր­ծը, որն Աստ­ված ի­րա­կա­նաց­նում է Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով, իր չա­փե­րի մեջ տիե­զե­րա­ կան է և «խա­ղա­ղու­թյուն հաս­տա­տե­լով խա­չի վրա Նրա ար­յամբ»՝ իր ազ­դե­ցու­թյունն է ու­նե­նում ա­մեն ին­չի վրա «թե՛ երկ­րի վրա, թե՛ երկն­քում» (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.20): ­Թեև մենք եր­բեք չենք կա­րող հա­մա­պա­տաս­խա­նել որ­պես հաշ­ տա­րար Վար­պետ-Ու­սուց­չի գոր­ծի տիե­զե­րա­կան ծա­վալ­նե­րին, այ­ դու­հան­դերձ մենք հրա­վիր­վում ենք մաս­նակ­ցե­լու «հաշ­տու­թյան ծա­ռա­յու­թյա­նը» մեր սե­փա­կան ո­լոր­տում (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.18): Կա­րո՞ղ է սա լի­նել այն, ին­չի մա­սին մտա­ծում էր Հի­սու­սը, երբ ա­ղո­ թեց. «Ինչ­պես Դու Ինձ աշ­խարհ ու­ղար­կե­ցիր, այն­պես էլ Ես նրանց աշ­խարհ ու­ղար­կե­ցի» (­Հով­հան­նես 17.18)։ Ո­րո՞նք են այն գործ­նա­կան ու­ղի­նե­րը, ո­րոն­ցով կա­րող ենք ար­ տա­ցո­լել Աստ­ծո դե­րը որ­պես հաշ­տա­րար։ Այ­սինքն՝ հենց հի­մա ի՞նչ ի­րա­վի­ճակ­նե­րում (ե­թե կան այդ­պի­սիք) դուք կա­րող եք օգ­ նել մարդ­կանց հաշտ­վել միմ­յանց հետ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Վարպետ-Ուսուցչի առաջին աշակերտները Մի պահ նրանք հա­սա­րակ հո­վիվ­նե­րի մի խումբ են, ո­րոնք հոգ են տա­նում ոչ այն­քան մեծ հո­տի մա­սին փոք­րիկ քա­ղա­քի ար­վար­ձան­ նե­րում տա­րած­ված դաշ­տե­րում։ Հա­ջորդ պա­հին նրանք դառ­նում 50

­Դաս

են մի խումբ, որն ստա­նում է հրեշ­տակ­նե­րի զար­մա­նահ­րաշ հայտ­ նու­թյու­նը, ո­րոնք բե­րում են ապ­շե­ցու­ցիչ, հիաս­քանչ և­ աշ­խար­հա­ ցունց մի նո­րու­թյուն։ Այս հայտ­նու­թյամբ խան­դա­վառ­ված՝ նրանք սկսում են ո­րո­նել այն ե­րե­խա­յին, ում մա­սին հրեշ­տակ­նե­րը հայտ­նել էին։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք, որ հո­վիվ­նե­րի հետ կանգ­նած դի­տում եք մսու­ րը։ Ի՞նչ կա­րող էիք տես­նել։ Ղու­կաս 2.8–20: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Մենք պետք է հիա­նանք Վար­պետ-Ու­սուց­չի ա­ռա­ջին ա­շա­կերտ­ նե­րով՝ Հով­սե­փով և Մա­րիա­մով, ինչ­պես նաև հո­վիվ­նե­րով։ Հի­սու­սի ծննդյան հա­մեստ պայ­ման­նե­րը ոչ մի կերպ չէին խո­սում մարմ­նա­ վոր­ման հրաշ­քի մա­սին, որ այս Մա­նու­կի Ան­ձի մեջ Աստ­ված Մեկ դար­ձավ մարդ­կու­թյան հետ։ Այ­դու­հան­դերձ, տե­սիլք­նե­րի, ե­րազ­նե­ րի և հ­րեշ­տակ­նե­րի օգ­նու­թյամբ այս ա­ռա­ջին ա­շա­կերտ­նե­րը կա­ րո­ղա­ցան տես­նել շատ ա­վե­լին, քան Հի­սու­սի ծննդյան ար­տա­քին երևույթն էր։ Հո­վիվ­նե­րը մարդ­կանց պատ­մում էին այս մա­նու­կի ինք­նու­թյան մա­սին, որ Նա նրանց հա­մար ծնված «Փր­կիչն» է, «որ է Օծ­յալ Տե­րը» (­Ղու­կաս 2.11, հա­մե­մա­տե՛ք Ղու­կաս 2.17-ի հետ): Մո­գերն ինչ­պե՞ս ար­ձա­գան­քե­ցին Հի­սու­սի ծննդյան մա­սին լու­ րին։ Ինչ­պե՞ս ար­ձա­գան­քեց Հե­րով­դե­սը։ Մատ­թեոս 2.1–12: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Նախ­քան Վար­պետ-Ու­սու­ցի­չը կպատ­մեր ա­ռա­ջին ա­ռա­կը կամ կի­րա­կա­նաց­ներ ա­ռա­ջին հրաշ­քը, Նա ար­ժա­նի է մեր երկր­պա­գու­ թյանն Իր Ով լի­նե­լու հա­մար։ Հի­սու­սի հե­տա­գա ու­սուց­ման ծա­ռա­յու­ թյու­նը լիար­ժե­քո­րեն գնա­հա­տե­լու հա­մար մենք պետք է միա­նանք այս ա­ռա­ջին ա­շա­կերտ­նե­րին՝ մո­գե­րին Վար­պետ-Ու­սուց­չի ի­րենց երկր­պա­գու­թյան մեջ։ Այն մե­կը, ում ու­սուց­մամբ մենք հիա­նում ենք, ա­վե­լին է, քան պար­զա­պես ի­մաս­տուն կրթո­ղը։ Նա Աստ­ված է, Ով ե­կել էր ապ­րե­լու մարդ­կանց հետ։ Քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյունն ար­ մա­տա­ցած է Քրիս­տո­սի երկր­պա­գու­թյան մեջ։ Մո­գե­րի, հո­վիվ­նե­րի և հ­րեշ­տակ­նե­րի հետ մեկ­տեղ մենք կանչ­ված ենք երկր­պա­գե­լու Քրիս­տո­սին՝ նո­րա­ծին Թա­գա­վո­րին, ինչ­պես նաև մա­նուկ Հի­սու­սի մեջ տես­նե­լու Իր՝ Աստ­ծո ի­րա­կա­նու­թյու­նը։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ է ա­սում Հի­սու­սի մարմ­նա­վո­րումն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան վե­րա­բեր­յալ։ Ա­րա­րի­չը ողջ տիե­զեր­քի, Ով այն­քան մեծ է, որ վեր է մեր հաս­կա­ցո­ղու­թյու­նից, այս Աստ­վա­ ­Դաս

51

ծը «խո­նար­հեց­րեց Ի­րեն»՝ գա­լով մարդ­կու­թյան շար­քեր, ապ­րեց Հի­սու­սի կյան­քով, մա­հա­ցավ խա­չի վրա՝ Իր վրա կրե­լով մեր մեղ­ քե­րի պա­տի­ժը։ Ին­չո՞ւ է սա այս­քան մեծ լուր։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Դաս­տիա­րա­կու­թյուն գրքի 73–83 է­ջե­րի «Աստ­ծո կող­մից ու­ղարկ­ված Ու­սու­ցի­չը» գլու­խը։ «Աստ­ծո կող­մից ու­ղարկ­ված Ու­սուց­չի մեջ ճշմա­րիտ կրթու­թյան ողջ աշ­խա­տան­քը գտնում է իր կենտ­րո­նը։ Այս գոր­ծի մա­սին ևս, ինչ­ պես տաս­նութ դար ա­ռաջ հիմ­նադր­ված գոր­ծի մա­սին, Փր­կի­չը խո­ սում է հետև­յալ խոս­քե­րով. «Ես եմ Ա­ռա­ջինն ու Վեր­ջի­նը և­ող­ջը»։ «Ես եմ Ալ­ֆան և Օ­մե­գան, Ս­կիզբն ու Վեր­ջը»։ Հայտ­նու­թյուն 1.17, 18, 21.6: Նման Ու­սուց­չի ներ­կա­յու­թյամբ, աստ­վա­ծա­յին կրթու­թյան նման հնա­րա­վո­րու­թյամբ, ե­թե ոչ անմ­տու­թյուն, ա­պա ու­րիշ ի՞նչ կա­րող է հա­մար­վել Նրա­նից հե­ռու կրթու­թյուն ո­րո­նե­լը, Ի­մաս­տու­թյու­նից հե­ռու ի­մաս­տու­թյուն ո­րո­նե­լը, Ճշ­մար­տու­թյու­նը մեր­ժե­լով ճշմա­րիտ լի­նե­լու փոր­ձեր ա­նե­լը, Լույ­սից հե­ռու՝ լու­սա­վո­րու­թյուն և Կ­յան­քից հե­ռու՝ գո­յու­թյուն ո­րո­նե­լը, կեն­դա­նի ջրե­րի Աղբ­յու­րից ե­րես թե­քելն ու կոտր­ված ջրա­բա­քե­րում ջուր ո­րո­նե­լը։ Ա­հա Նա դեռևս հրա­վի­րում է. «Ե­թե մե­կը ծա­րավ է, թող Ինձ մոտ գա ու խմի։ Ինչ­պես Գիրքն է ա­սում. «Ով Ինձ հա­վա­տում է, նրա ներ­ սից կեն­դա­նի ջրե­րի գե­տեր պի­տի բխեն», «Իսկ այն ջու­րը, որ Ես նրան տա­լու եմ, նրա մեջ ջրի աղբ­յուր կդառ­նա, որ հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հա­մար կբխի»։ Հով­հան­նես 7.37, 38, 4.14»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­ տիա­րա­կու­թյուն¸էջ 83։ «­Թան­կա­գի՛ն ու­սու­ցիչ … Որ­պես ձեր գոր­ծի լա­վա­գույն նա­խա­պատ­րաս­տու­թյուն՝ ես ձեզ հու­շում եմ ու­սու­ցիչ­նե­րի Ար­քա­յազ­նի խոս­քե­րը, կյան­քը, մե­թոդ­նե­րը։ Խոր­հուրդ եմ տա­լիս ձեզ դի­տար­կել Նրա օ­րի­նա­կը։ Ա­հա ձեր ճշմա­ րիտ կա­տա­րե­լա­տի­պը։ Նա­յե՛ք դրան, խոր­հե՛ք դրա մա­սին, մինչև որ աստ­վա­ծա­յին Ու­սուց­չի Հո­գին տի­րի ձեր սրտին և կ­յան­քին։ Դուք միայն «­Տի­րոջ փառ­քը ինչ­պես հա­յե­լու մեջ տես­նե­լով» կկեր­ պա­րա­նա­փոխ­վեք «նույն պատ­կե­րով»։ Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 3.18։ 52

­Դաս

Ա­հա ձեր ա­շա­կերտ­նե­րի վրա ազ­դե­լու ու­ժի գաղտ­նի­քը. ար­տա­ ցո­լե՛ք Նրան»։ Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 282։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ի՞նչ ար­ժեք­ներ և քայ­լեր կարևոր կլի­նեն քրիս­տոն­յա ու­սու­ցիչ­նե­ րի և­ ու­սա­նող­նե­րի հա­մար, ով­քեր լուրջ են վե­րա­բեր­վում Վար­ պետ-Ու­սուց­չի մարմ­նա­վո­րու­մից սո­վո­րե­լու մտքին։ 2. Քրիս­տոն­յա ծնող­նե­րի ու ու­սու­ցիչ­նե­րի առջև դրված է բարձր նշա­ձող՝ ար­տա­ցո­լել Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյու­նը, ո­րը բա­ցա­հայտ­ ված է Հի­սու­սի մարմ­նա­վոր­ման մեջ։ Ի՞նչ պետք է ա­նենք, ե­թե չենք հաս­նում այս բարձր նշա­ձո­ղին։ 3. Դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք հինգ­շաբ­թի օր­վա դա­սի վեր­ջում տրված հար­ցը։ Ի՞նչ է սո­վո­րեց­նում մեզ Հի­սու­սի ծնուն­դը, կյան­ քը և մահն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին։ Ին­չո՞ւ դա պետք է լի­ նի մեզ հա­մար այդ­քան մխի­թա­րա­կան, հատ­կա­պես մեծ փոր­ ձու­թյան ժա­մա­նա­կ։

­Դաս

53

­ԴԱՍ 6 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 31–ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

ԱՎԵԼԻ ՇԱՏ ԴԱՍԵՐ ՎԱՐՊԵՏ-ՈՒՍՈՒՑՉԻՑ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 3.1–11, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.11–19, Ծնն­դոց 28.10–17, Հով­հան­նես 1.1–14, Մատ­թեոս 15.21–28, Մար­կոս 10.46–52: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Հի­սու­սը նրան ա­սաց. «Գնա՛, քո հա­վա­տը քեզ փրկեց»։ Եվ նրա տե­սո­ղու­թյունն իս­կույն վե­րա­կանգն­վեց, ու հետևեց Հի­սու­սին» (­Մար­կոս 10.52): Մե­զա­նից ո՞վ երբևէ չի ա­մա­չել իր ա­րարք­նե­րի հա­մար, ո՞վ չի ա­ րել բա­ներ, ո­րոնք հի­շե­լը ցավ է պատ­ճա­ռում, ո՞ւմ չի սար­սա­փեց­րել այն միտ­քը, որ ու­րիշ­նե­րը կի­մա­նան այդ մա­սին։ Ա­մե­նայն հա­վա­նա­ կա­նու­թյամբ, սա վե­րա­բե­րում է բո­լո­րիս, այն­պես չէ՞։ Ու­րեմն պատ­կե­րաց­րե՛ք, թե ինչ­պես էին ի­րենց զգում Ա­դամն ու Ե­վան ար­գել­ված ծա­ռի պտուղն ու­տե­լուց հե­տո։ Կամ երբ Հա­կո­բը խա­բեց իր հորն ա­վագ եղ­բոր փո­խա­րեն օրհ­նու­թյուն ստա­նա­լու հա­ մար, հե­տո փա­խավ եղ­բոր բար­կու­թյան ե­րե­սից։ Ինչ­պե՞ս նա քնեց գի­շե­րը։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք՝ ինչ զգա­ցո­ղու­թյուն է լի­նել «հայտ­նա­պես» (­Հով­հան­նես 8.4) շնու­թյան մեջ բռնված կին։ Դա­վի­թը նույն­պես ան­ ցել է այս զգա­ցո­ղու­թյան մի­ջով, և 32-րդ սաղ­մո­սը նրա դառն ար­ տա­հայ­տու­թյու­նը և խոս­տո­վա­նու­թյունն է, թե ին­չի էին նման այդ ապ­րում­նե­րը։ Ի­հար­կե, սա պատ­ճառ­նե­րից մեկն է, որ Ա­վե­տա­րա­նը հա­մա­տիե­ զե­րա­կան բնույթ է կրում, և Քրիս­տո­սի մա­հը հա­մայն մարդ­կու­թյան հա­մար էր։ Ինչ­պի­սին էլ լի­նեն մեր տար­բե­րու­թյուն­նե­րը, մի բան հաս­ տա­տա­պես միա­վո­րում է բո­լո­րիս՝ մեր ընդ­հա­նուր մե­ղա­վո­րու­թյու­նը։ Ուս­տի ճշմա­րիտ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը պետք է լի­նի մեզ մեր բա­վա­կա­նին տխուր վի­ճա­կի միակ լու­ծու­մը մատ­նա­ցույց ա­նե­ լը։ Այս շա­բաթ մենք կդի­տար­կենք մեր միակ լու­ծու­մը՝ մեր Վար­պետՈւ­սուց­չին։ 54

­Դաս

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

Թաքնվելու փոխարեն Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 3.1–11 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էր հար­կա­վոր, որ Աստ­ված Ա­դա­մին հարց­նի՝ «Ո՞ւր ես»։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Մե­ղանչ­ման մա­սին տա­րած­ված պատ­մու­թյուն­ներն ար­գել­ված պտու­ղը նե­րա­կա­յաց­նում են որ­պես խնձոր։ Սա­կայն աստ­վա­ծաշնչ­ յան տեքստն այլ բան է ա­սում։ Այն պար­զա­պես «ծա­ռի պտուղ» էր (Ծնն­դոց 3.3): Պտ­ղի տե­սա­կը կարևոր չէ։ Այս ծա­ռից ու­տելն ար­գել­ վում էր, ո­րով­հետև ծառն ինչ-որ բան էր նշա­նա­կում։ Այն ներ­կա­յաց­ նում էր Աստ­ծուն մի կողմ դնե­լու և «Ես կա­րող եմ լի­նել սե­փա­կան կյան­քիս չա­փա­նի­շը, կա­րող եմ ինքս Աստ­ված լի­նել և Աստ­ծո Խոս­քի վրա իշ­խա­նու­թյուն ու­նեմ» հայ­տա­րա­րու­թյան գայ­թակ­ղու­թյու­նը։ Եվ բա­վա­կա­նին հաս­տա­տուն կեր­պով, երբ «օ­ձը» հա­մո­զեց Ա­ դա­մին ու Ե­վա­յին ու­տել ծա­ռի պտու­ղը, նրանց կյան­քը դուրս ե­կավ բնա­կա­նոն հու­նից։ Վեր­ջում զգա­լով Աստ­ծո մոտ լի­նե­լը՝ նրանք փոր­ ձե­ցին թաքն­վել «պար­տե­զի ծա­ռե­րի մեջ» (Ծնն­դոց 3.8): Որ­քա՜ն տա­րօ­րի­նակ է, որ Աստ­ված պետք է հարց­ներ Ա­դա­մին՝ «Ո՞ւր ես»։ Աստ­ված ան­կաս­կած գի­տեր, թե նա որ­տեղ է։ Մի­գու­ցե Տե­րը հար­ցը տվեց, որ­պես­զի օգ­նի Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին գի­տակ­ցել, թե ինչ են ի­րենք ա­նում. նրանք թաքն­վում էին ի­րենց ա­րար­քի պատ­ճա­ ռով։ Այ­սինքն՝ Աստ­ված օգ­նում էր նրանց գի­տակ­ցել ի­րենց քայ­լե­րի տխուր հետևանք­նե­րը։ Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.11–19 հա­մար­նե­րը, որ­տեղ Պո­ ղո­սը շատ ան­գամ­ներ ուղ­ղա­կիո­րեն կա­պում է Ա­դա­մի՝ Ե­դե­մի պար­տե­զում ա­րա­ծը նրա հետ, ինչ Հի­սուսն ա­րեց խա­չի վրա։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի այն մա­սին, թե ինչ­պես Հի­սու­սը ե­կավ հե­ տար­կե­լու այն քայ­լը, որն Ա­դամն ա­րեց։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մար­դիկ կա­րող են պնդել, թե փրկու­թյան ծրա­գիրն Աստ­ված մտահ­ղա­ցել է ի պա­տաս­խան Ա­դա­մի ու Ե­վա­յի ա­րար­քի։ Նրանք թաքն­վում էին Աստ­ծուց ա­մո­թով և­ի­րենց մեղ­քի զգա­ցո­ղու­թյամբ, և Աստ­ված քայլ ա­րեց նրանց փրկե­լու։ Մեր կյան­քում և մեր սե­փա­կան ­Դաս

55

ճա­նա­պարհ­նե­րում էլ մենք ա­րել ենք միև­նույն բա­նը, և Հի­սու­սը ե­ կավ մեզ փրկե­լու։ Ուս­տի «Ո՞ւր ես» հար­ցը կա­րող է տրվել նաև մեզ։ Դա նշա­նա­կում է՝ ո՞ւր ես դու քո մեղ­քի ու հան­ցան­քի մեջ, Հի­սու­սի հետ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյան մեջ և նրա մեջ, ինչ Նա ա­րել է քեզ փրկե­ լու հա­մար։ Ու­րիշ ինչ էլ որ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը նե­րա­ռե­լիս լի­նի, ին­չո՞ւ պետք է այն նե­րա­ռի, նույ­նիսկ շեշ­տադ­րի Աստ­ծուց թաքն­ վե­լու մեր բնա­կան վի­ճա­կի փաս­տը, հե­տո մատ­նա­ցույց ա­նի մեզ Հի­սու­սին որ­պես մեր լու­ծում։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2

Փախուստի մեջ Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 28.10–17 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է այս պատ­մու­ թյան հա­մա­տեքս­տը, և­ի՞նչ է այն մեզ սո­վո­րեց­նում Աստ­ծո շնոր­ հի մա­սին նրանց նկատ­մամբ, ով­քեր, ինչ-որ ի­մաս­տով, փախ­չում են ի­րենց մեղ­քե­րից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հա­կո­բը, մո­րը լսե­լով, նենգ խա­բեու­թյուն­նե­րի մեջ ըն­կավ իր ըն­ տա­նի­քի մյուս ան­դամ­նե­րի հետ փոխ­հա­րա­բեր­վե­լիս և­ այժմ վճա­ րում էր դրա գի­նը։ Նրա եղ­բայ­րը սար­սա­փե­լի սպառ­նա­լիք­ներ է տե­ղում նրա հաս­ցեին, և նա դառ­նում է փախս­տա­կան ու ճա­նա­ պարհ ընկ­նում դե­պի իր քե­ռու տուն՝ Խա­ռան։ Ա­մեն ինչ ան­հաս­տատ ու վա­խեց­նող է։ Մի օր Հա­կո­բը քայ­լում է մինչև աղ­ջա­մուղջ, մյուս օ­րը՝ մինչև մութն ընկ­նե­լը։ Նրա ողջ կյանքն ա­նո­րո­շու­թյուն է, իսկ նրա միակ տա­նի­քը եր­կինքն է։ Մի քար դնե­լով գլխի տակ՝ նա քուն է մտնում։ Սա­կայն քնի դա­տարկ ան­գի­տակ­ցու­թյու­նը շու­տով ընդ­հատ­վում է։ Նա տես­նում է հան­րա­հայտ ե­րա­զը, որ­տեղ մի սան­դուղք, սկիզբ առ­ նե­լով երկ­րից, հաս­նում է մինչև եր­կինք։ Հրեշ­տակ­ներն իջ­նում ու բարձ­րա­նում են այդ սան­դուղ­քով։ Այ­նու­հետև նա լսում է ձայն, որ ա­սում է. «Ես եմ Տե­րը՝ քո հայր Աբ­րա­հա­մի Աստ­վա­ծը» (Ծնն­դոց 28.13)։ Ձայ­նը շա­րու­նա­կում է խո­ սել և կրկ­նում է այն բո­լոր խոս­տում­նե­րը, ո­րոնք Հա­կո­բը սո­վո­րել էր իր ըն­տա­նե­կան կրթու­թյան ժա­մա­նակ։ Քո սե­րուն­դը շատ մեծ կլի­նի։ 56

­Դաս

Նրանք օրհ­նու­թյուն կլի­նեն երկ­րի վրա ապ­րող բո­լոր ըն­տա­նիք­նե­րի հա­մար։ «Ա­հա Ես քեզ հետ եմ,- շա­րու­նա­կում է ձայ­նը,- և­ա­մեն տեղ, ուր էլ գնաս, Ես կպահ­պա­նեմ քեզ և … քեզ չեմ թող­նի, մինչև որ չկա­ տա­րեմ այն, ինչ որ ա­սել եմ քեզ» (Ծնն­դոց 28.15)։ Է­լեն Ուայ­թը գրում է, թե ինչ­պես ա­վե­լի ուշ Պո­ղո­սը «տես­նում է Հա­կո­բի ե­րա­զի սան­դուղ­քը, ո­րը ներ­կա­յաց­նում է Քրիս­տո­սին, Ով կա­պեց եր­կին­քը՝ երկ­րի և մահ­կա­նա­ցու մար­դուն՝ ան­սահ­ման Աստ­ ծո հետ։ Նրա հա­վատն ամ­րա­նում է, երբ նա մտա­բե­րում է, թե ինչ­ պես էին նա­հա­պետ­ներն ու մար­գար­ներն ա­պա­վի­նում այն Մե­կին, Ով իր ա­ջա­կիցն ու մխի­թա­րու­թյունն է, ում հա­մար նա տա­լիս է իր կյան­քը»։ Գործք ա­ռա­քե­լոց, էջ 512։ Հա­կոբն արթ­նա­նում է և­ ինքն ի­րեն ա­սում. «Ի­րա­պես Տերն այս­ տեղ է, և­ ես չգի­տեի» (Ծնն­դոց 28.16)։ Այն, ինչ կա­տար­վում է այս­ տեղ, «ա­հա­վոր» է։ Նա եր­բեք այլևս չի մո­ռա­նա այս տե­ղը և դ­րան ա­նուն է տա­լիս։ Եվ նա Աստ­ծուն ամ­բողջ կյան­քի հա­վա­տար­մու­թյան խոս­տում է տա­լիս։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել այս պատ­մու­թյու­նից այն մա­սին, թե ինչ­պես է Աստ­ված Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով փոր­ձում հաս­նել մեր սրտե­րին՝ չնա­յած մեր մեղ­քե­րին։ Եվ կրկին, ին­չո՞ւ պետք է այս սկզբուն­քը լի­նի քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան կենտ­րո­նում։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 3

Ռաբբի Հիսուսը Նոր Կ­տա­կա­րա­նի ոչ մի գրքի սկիզբ այն­քան հայտ­նի չէ, որ­քան այս սկիզ­բը. «Սկզ­բում էր Բա­նը, և Բանն Աստ­ծու մոտ էր, և Բանն Աստ­ված էր» (­Հով­հան­նես 1.1)։ Հով­հան­նե­սի Ա­վե­տա­րա­նի 1-ին գլու­ խը շա­րու­նա­կե­լիս շու­տով հան­դի­պում ենք ան­մո­ռա­նա­լի մի հա­մա­ րի. «Եվ Բա­նը մար­մին դար­ձավ ու մեր մեջ բնակ­վեց, և տե­սանք Նրա փառ­քը. փառք, որ Հո­րից ու­նի Միա­ծի­նը՝ լի շնոր­հով ու ճշմար­տու­ թյամբ» (­Հով­հան­նես 1.14)։ Կար­դա­ցե՛ք Հով­հան­նես 1.1–14 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են ա­սում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե ով էր Հի­սու­սը և­ ինչ էր ա­նում այս­ տեղ։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի Հի­սու­սի մա­սին որ­պես ու­սուց­չի մե­ծա­գույն օ­րի­նակ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Դաս

57

Այն նույն Աստ­վա­ծը, Ով խո­սեց Ա­դա­մի ու Ե­վա­յի հետ պար­տե­զում և Հա­կո­բի հետ ա­մա­յու­թյան մեջ, այժմ հայտն­վում է որ­պես մարդ։ Նոր Կ­տա­կա­րանն ա­սում է, որ Աստ­ված մարմ­նա­վոր­վեց Հի­սու­սի մեջ։ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով մենք կա­րող ենք տե­ղե­կա­նալ Աստ­ծո կամ­քի և Աստ­ծո ճա­նա­պարհ­նե­րի մա­սին, ո­րով­հետև Հի­սուսն Աստ­ված էր։ Գլու­խը շա­րու­նակ­վում է՝ պատ­մե­լով այն մա­սին, թե որ­քան ան­դի­ մադ­րե­լի քա­րո­զիչ էր Հով­հան­նես Մկր­տի­չը, որ նույ­նիսկ Ե­րու­սա­ղե­մի կրո­նա­կան ա­ռաջ­նորդ­ներն էին կար­ծում, որ նա պի­տի որ յու­րա­հա­ տուկ մարդ լի­ներ։ Սա­կայն նա պատ­րաս­տում էր ի­րե­նից մե­ծի ճա­ նա­պար­հը։ Զար­մա­նա­լիո­րեն յու­րա­հա­տուկ մի բան պետք է տե­ղի ու­նե­նար, և նա՝ Հով­հան­նես Մկր­տի­չը, նրա «կո­շիկ­նե­րի կա­պերն ար­ձա­կե­լու ար­ժա­նի» չէր (­Հով­հան­նես 1.27)։ Հա­ջորդ օ­րը նա տե­սավ Հի­սու­սին և հայ­տա­րա­րեց, որ վեր­ջինս «Աստ­ծո Որ­դին» է։ Այս օ­րը, ինչ­պես նաև մեկ օր անց, նա Հի­սու­սին ան­վա­նեց «Աստ­ծո Գառ»։ Հով­հան­նես Մկրտ­չի հետևորդ­նե­րից եր­կու­սը ո­րո­շում կա­յաց­ րե­ցին հետևել Հի­սու­սին։ Երբ Հի­սու­սը նրանց հարց­րեց, թե ինչ են ո­րո­նում, նրանք Նրան ան­վա­նե­ցին «­Ռա՛բ­բի (որ նշա­նա­կում է «վար­ դա­պետ»)» (­Հով­հան­նես 1.38)։ Հի­սու­սը ռաբ­բի է, ու­սու­ցիչ, սա­կայն Նրա նման ու­սու­ցիչ եր­ բեք չի ե­ղել, քա­նի որ Նա Աստ­ված է։ Այլ խոս­քե­րով, Աստ­ված ի­ջավ մարդ­կանց մոտ մար­դու կեր­պա­րան­քով, և­այդ կեր­պա­րան­քում Նա գոր­ծեց որ­պես ռաբ­բի, ու­սու­ցիչ։ Զար­մա­նա­լի չէ, որ Է­լեն Ուայ­թը Հի­ սու­սին ան­վա­նում է «մե­ծա­գույն Ու­սու­ցի­չը, որ աշ­խար­հը երբևէ տե­ սել է»։ ժա­մա­նակ­նե­րի նշան­նե­րը, 1886թ. հու­նի­սի 10։ Ի վեր­ջո, այս Ու­սու­ցիչն Աստ­ված էր։ Հաշ­վի առ­նե­լով այն փաս­տը, թե ով էր Հի­սու­սը՝ ին­չո՞ւ է խե­լա­ միտ Նրա­նից սո­վո­րել հոգևոր ճշմար­տու­թյան ու­սուց­ման լա­վա­ գույն ճա­նա­պարհ­նե­րը։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել Հի­սու­սից այն մա­սին, թե ին­չո՞ւ է կարևոր ոչ միայն այն, թե ինչ ենք ա­սում, այլև այն, թե ինչ ենք ա­նում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

Կինը զրույցի է բռնվում ­Հի­սու­սը Վար­պետ-Ու­սու­ցիչն է։ Աստ­ծո ի­րա­կան բնա­վո­րու­թյու­նը շո­ղում է Նրա ու­սու­ցա­նած ճշմար­տու­թյուն­նե­րից, ինչ­պես նաև Նրա 58

­Դաս

կյան­քից։ Այս­պի­սով, Ա­վե­տա­րա­նի այս պատ­մու­թյու­նը նշա­նա­կա­լից է հենց միայն ցույց տա­լով, որ երբ որ ինչ-որ մե­կը խո­սում է Հի­սու­սի հետ, Նա լսում է։ ­Կար­դա­ցե՛ք Հի­սու­սի հան­դիպ­ման պատ­մու­թյու­նը հե­թա­նոս (կամ «քա­նա­նա­ցի») կնոջ հետ, որ Տ­յու­րո­սի ու Սի­դո­նի տա­րա­ծաշր­ջա­ նից էր (­Մատ­թեոս 15.21–28, Մար­կոս 7.24–30)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Հի­սու­սին ու­ղեկ­ցող մար­դիկ կնոջ նկատ­մամբ ան­ հան­դուր­ժող են, և նույ­նիսկ թվում է, թե Հի­սուսն է, ար­հա­մար­ հում նրան։ Ի՞նչ կար­ծիք ու­նեք կնոջ հա­մար­ձա­կու­թյան մա­սին։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում այս պատ­մու­թյունն այն մա­սին, թե ինչ­ պես էր Հի­սուսն Ին­քը սո­վո­րեց­նում մարդ­կանց։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հի­սու­սը մոտ էր Տ­յու­րո­սի ու Սի­դո­նի տա­րա­ծաշր­ջա­նին։ Նա հա­ տել էր այն տա­րած­քի սահ­մա­նը, որ­տեղ կա­յին շատ օ­տա­րազ­գի­ներ, և­ ուր էթ­նի­կա­կան լար­վա­ծու­թյուն էր տի­րում։ Քա­ղա­քի հու­նա­լե­զու բնա­կիչ­նե­րը վերևից էին նա­յում գյու­ղե­րում գյու­ղատն­տե­սու­թյամբ զբաղ­վող հրեա­նե­րին, իսկ վեր­ջին­ներս ի­րենց հեր­թին ար­հա­մար­ հում էին հույ­նե­րին։ Ոչ այն­քան վաղ անց­յա­լում Հե­րով­դե­սը՝ Գա­լի­լեա­յի՝ Հի­սու­սի ծննդա­վայ­րի խա­մա­ճիկ-կա­ռա­վա­րի­չը, մա­հա­պատ­ժի էր են­թար­կել Հով­հան­նես Մկրտ­չին։ Ու քա­նի որ Հով­հան­նեսն այն մարդն էր, ում տե­սա­կե­տը Հի­սու­սը կի­սում էր, նրա մա­հա­պա­տի­ժը չա­րա­գու­շակ էր թվում։ Հի­սուսն սկսեց առ­ճա­կատ­վել Իր ա­ռա­քե­լու­թյան վտանգ­ նե­րի հետ։ ­Լար­վա­ծու­թյուն զգա­լով՝ Հի­սու­սը մտավ մի տուն՝ հույս ու­նե­նա­ լով, որ, ինչ­պես Մար­կոսն է պատ­մում, ոչ ոք չի ի­մա­նա, թե Ին­քը որ­ տեղ է (­Մար­կոս 7.24): Սա­կայն կի­նը գտավ Նրան։ Այդ ժա­մա­նա­կի և տե­ղան­քի մշա­կույ­թում կինն ի­րա­վունք չու­ներ ներ­կա­յա­նալ և խո­սակ­ցու­թյուն սկսել։ Ա­վե­լին, այս կի­նը պատ­կա­ նում էր այն­պի­սի մշա­կույ­թի և­ էթ­նիկ խմբի, ո­րին հրեա­նե­րը չէին հան­դուր­ժում, և սա նրան ա­վե­լի վատ դրու­թյան մեջ էր դնում։ ­Սա­կայն կնոջ դուստ­րը հի­վանդ էր։ Նրան օ­գու­թյուն էր հար­կա­ վոր, և նա հա­մա­ռո­րեն խնդրեց այդ օգ­նու­թյու­նը։ ­Հի­սու­սը մեր­ժեց նրան՝ ա­սե­լով. «­Լավ չէ ե­րե­խա­նե­րի հացն առ­նել ու շնե­րի ա­ռաջ նե­տել» (­Մատ­թեոս 15.26)։ Այս պա­տաս­խա­նը կա­րող էր վի­րա­վո­րել կնո­ջը։ ­Դաս

59

­ ա­կայն կա­տար­վեց ու­շագ­րավ մի բան։ Կի­նը պա­տաս­խա­նեց։ Ի Ս տար­բե­րու­թյուն հրեա­նե­րի, ով­քեր շներ չէին պա­հում որ­պես ըն­տա­ նի կեն­դա­նի­ներ, նա ծա­նոթ էր շնե­րի կեն­սա­կեր­պին, և­ա­սաց. «Ա­յո՛, Տե՛ր, սա­կայն շներն էլ ի­րենց տե­րե­րի սե­ղա­նից թափ­ված փշրանք­նե­ րով են կե­րակր­վում» (­Մատ­թեոս 15.27)։ Նրա պա­տաս­խա­նը նշա­նա­կու­թյուն է ու­նե­նում, այն էլ ան­դի­մադ­ րե­լի, և Հի­սու­սը բժշկում է նրա ե­րե­խա­յին։ «­Թող քեզ քո ու­զա­ծի պես լի­նի» (­Մատ­թեոս 15.28)։ Ինչ­պե՞ս ենք հաս­կա­նում այս խոս­քե­րը։ Այ­դու­հան­դերձ, ինչ­պե՞ս ենք ար­ձա­ գան­քում, երբ ի­րերն այն­պես չեն դա­սա­վոր­վում, ինչ­պես մենք ենք ու­զում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 5

Ուսանող, ով հասկանում է Հի­սուսն ու Նրա հետևորդ­ներն ուղղ­վե­ցին դե­պի Ե­րու­սա­ղեմ։ Ինչ­ պես Հե­րով­դեսն էր ժա­մա­նա­կին ան­հանգս­տա­ցած Հով­հան­նես Մկրտ­չի պատ­ճա­ռով, այն­պես էլ այժմ իշ­խա­նա­վոր­նե­րը, նե­րառ­յալ Հե­րով­դե­սը, ան­հանգս­տա­ցած էին Հի­սու­սի պատ­ճա­ռով։ Հի­սու­սին հետևում էին մար­դիկ, ով­քեր ներ­կա­յաց­նում էին աղ­քատ­նե­րին և­այլ խո­ցե­լի խա­վե­ րի, ով­քեր հու­սա­հա­տո­րեն փո­փո­խու­թյուն էին փա­փա­գում։ Ա­մեն ին­չից վեր Հի­սու­սը ցան­կա­նում էր հույս բե­րել աշ­խար­հին, սա­կայն այժմ ար­դեն վստահ էր, որ իշ­խա­նու­թյան գլուխ կանգ­նած­ ներն ա­մեն ինչ ա­նե­լու էին այդ ա­ռա­քե­լու­թյու­նը տա­պա­լե­լու հա­մար։ Նրանք չէին ցան­կա­նում, որ Հի­սու­սը հա­ջո­ղու­թյուն ու­նե­նա։ Ինչ վե­րա­բե­րում է Հի­սու­սի ու­սա­նող­նե­րի նեղ շրջա­նա­կին, տաս­ ներ­կու ա­շա­կերտ­նե­րը կար­ծես փա­փա­գում էին լի­նել Հի­սու­սի կող­ քին։ Սա­կայն միև­նույն ժա­մա­նակ նրանք ա­սես մո­լոր­ված կամ կույր լի­նեին։ Օ­րի­նակ, Մար­կոս 8.31–33 հա­մար­նե­րում Վար­պետ-Ու­սու­ցի­ չը մար­տահ­րա­վեր է նե­տում Իր ա­շա­կերտ­նե­րին տես­նել այն բա­նե­ րը, ո­րոնք տես­նե­լը բարդ է նրանց հա­մար։ Սա նշա­նա­կում է, որ շատ բա­նե­րում նրանք դեռ հոգևո­րա­պես կույր էին և չէին նկա­տում այն, ինչն իս­կա­պես կարևոր էր (տե՛ս Մար­կոս 8.37)։ Այս ա­մե­նը հիմք է հան­դի­սա­նում Հի­սու­սի հան­դիպ­ման հա­մար նրա հետ, ով տես­նում է։ Կար­դա­ցե՛ք Հի­սու­սի ու կույր մու­րաց­կան Բար­տի­մեո­սի բժշկու­ թյան պատ­մու­թյու­նը (տե՛ս Մար­կոս 10.46–52): Ու­շադ­րու­թյո՛ւն 60

­Դաս

դարձ­րեք այն մե­ծա­գույն ո­ղոր­մու­թյա­նը, որ Հի­սու­սը ցու­ցադ­րում է։ Այժմ խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ­պես կույր մար­դու՝ տես­նե­լու փա­փագն ա­ռաջ­նոր­դում է նրան հետևել Հի­սու­սին դե­պի Ե­րու­ սա­ղեմ տա­նող ճա­նա­պար­հին։ Ըստ ձեզ՝ արդ­յո՞ք Մար­կո­սը փոր­ ձում է ներ­կա­յաց­նել Բար­տի­մեո­սի և մ­յուս ա­շա­կերտ­նե­րի միջև հա­կադ­րու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս է այս պատ­մու­թյու­նը լույս սփռում այն գա­ղա­փա­րի վրա, թե ձեզ հա­մար ինչ է նշա­նա­կում ար­ձա­ գան­քող լի­նել Վար­պետ-Ու­սուց­չի կան­չին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Բար­տի­մեո­սը ե­րա­զում էր տես­նել մա­նուկ­նե­րի խո­պոպ­նե­րը և ցո­րե­նի բեր­քի գույ­նը։ Սա­կայն տես­նե­լը շատ ա­վե­լի խորն է, քան պար­զա­պես դրա ֆի­զի­կա­կան դրսևո­րու­մը։ Այլ խոս­քե­րով, այս պատ­մու­թյու­նը հոգևոր տե­սո­ղու­թյան մա­սին է։ Այն հաս­կա­նա­լու մա­սին է, ըն­կա­լե­լու, թե ի­րա­կա­նում ով է Վար­պետ-Ու­սու­ցի­չը։ Ֆի­ զի­կա­կան տե­սո­ղու­թյու­նը մի բան է։ Այն կարևոր է, և Հի­սու­սը գի­տի այդ մա­սին։ Սա­կայն Նա նաև գի­տի, որ յու­րա­քանչ­յուր մար­դու ա­մե­ նա­խո­րը ցան­կու­թյու­նը նո­րոգ­ված ու բա­րե­լավ­ված կյանքն է։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.12–14 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ սո­վո­րեց­նում ճշմա­րիտ կրթու­թյան մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 71–82 է­ջե­ րի «Ա­շա­կեր­տու­թյան քննու­թյու­նը» գլու­խը։ Է­լեն Ուայթն ա­սում է մեզ (այլ բա­նե­րի հետ մեկ­տեղ), որ երբ մենք իս­կա­պես ար­ձա­գան­քում ենք Վար­պետ-Ու­սուց­չի կան­չին, ա­պա «փա­փա­գում ենք կրել Նրա պատ­կե­րը, ապ­րել Նրա շնչով, կա­տա­րել Նրա կամ­քը և Նրան հա­ճո լի­նել ա­մեն ին­չում» (­Քայ­լեր դե­պի Քրիս­ տոս, էջ 73)։ Նա ա­սում է, որ Հի­սուս Քրիս­տո­սի ըն­կե­րակ­ցու­թյամբ պար­տա­կա­նու­թյու­նը «դառ­նում է հա­ճույք» (­Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 74)։ Այժմ Աստ­վա­ծաշն­չից կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 5–7-րդ գ­լուխ­ նե­րը։ Այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված է Լե­ռան քա­րո­զը՝ մե­կը լա­վա­գույն ամ­ ­Դաս

61

փո­փում­նե­րից այն բա­նի, ինչ Վար­պետ-Ու­սու­ցիչն ու­զում էր, որ Իր ու­սա­նող­ներն ի­մա­նա­յին, և նաև այն թա­գա­վո­րու­թյան հիմ­նա­քա­րի, ո­րը Նա ե­կել էր հաս­տա­տե­լու։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ինչ­պես Աստ­ված դի­մեց Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին, ինչ­պես նաև Հա­կո­ բին, այն­պես էլ Հի­սու­սը դի­մում է մեզ։ Նա միա­վոր­վում է մեր ա­ մե­նա­խո­րը փա­փագ­նե­րի հետ և­արթ­նաց­նում մեզ (ինչ­պես Բար­ տի­մեո­սի դեպ­քում) վե­րա­դի­տար­կել, թե ով ենք մենք և­ ուր ենք գնում։ Այս լույ­սի ներ­քո խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ­պես ենք մենք սո­վո­րեց­նում Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեր ե­րե­խա­նե­րին և միմ­յանց։ Ո՞րն է Աստ­վա­ծա­շունչն ու­սու­ցա­նե­լու մի­ջակ և հա­մա­պար­փակ ձևե­րի միջև տար­բե­րու­թյու­նը, որն իս­կա­պես տար­բե­րու­թյուն է գոր­ծում մարդ­կանց կյան­քե­րում։ 2. Այն հար­ցը, թե որ­տեղ եք դուք կյան­քի ճա­նա­պար­հին, արդ­յո՞ք խիստ անձ­նա­կան է, թե՞ հնա­րա­վոր է, որ այդ հար­ցը ձեզ հա­ մար վստա­հե­լի մարդ­կանց հետ քննար­կելն ի­րոք օգ­տա­կար լի­ նի։ Ինչ­պե՞ս է ե­կե­ղե­ցու՝ «Քրիս­տո­սի մար­մի­նը» (Ա Կորն­թա­ցի­նե­ րին 12.27) լի­նե­լու գա­ղա­փա­րը են­թադ­րում, որ մարդ­կանց հետ խո­սե­լը կա­րող է լի­նել ճա­նա­պարհ­նե­րից մե­կը առնչ­վե­լու նրան, ինչ Քրիս­տոսն ու­զում է, որ դուք ի­մա­նաք։ 3. Հինգ­շաբ­թի օր­վա դա­սից ի­մա­ցանք, որ հենց որ Բար­տի­մեոսն սկսեց տես­նել, հենց որ ա­զատ­վեց ֆի­զի­կա­կան (և հոգևոր) կու­ րու­թյու­նից, հետևեց Հի­սու­սին դե­պի Ե­րու­սա­ղեմ տա­նող ճա­նա­ պար­հին։ Այդ ճա­նա­պար­հին նա ա­մեն օր լսում էր Վար­պետ-Ու­ սուց­չի ի­մաս­տու­թյուն­նե­րը։ Այժմ մենք կա­րող ենք եզ­րա­կաց­նել, որ նա ցան­կա­նում էր «կրել Հի­սու­սի պատ­կե­րը, կա­տա­րել Նրա կամ­քը»։ Ին­չո՞ւ պետք է մար­դու հա­մար «հա­ճույք» լի­նի, ինչ­պես պնդում է Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գիր­քը, հետևել այն­պի­սի բարձր նշա­ձո­ղի, ո­րը Հի­սու­սը սահ­մա­նում է Լե­ռան քա­րո­զի ժա­մա­նակ։ 4. Խոր­հե՛ք հինգ­շաբ­թի օր­վա դա­սի վեր­ջում տրված հար­ցի շուրջ։ Ինչ­պե՞ս ենք սո­վո­րում բա­րին չա­րից տար­բե­րել։ Ինչ­պե՞ս ենք սահ­մա­նում՝ ինչն է բա­րի, ին­չը՝ չար։ Եվ այն փաս­տը, թե մենք ինչ­պես ենք վար­վում այդ գի­տե­լի­քի հետ, ին­չո՞ւ է բուն գի­տե­լիքն ու­նե­նա­լուց ա­վե­լի կարևո­ր։

62

­Դաս

­ԴԱՍ 7 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 7–13

ԵՐԿՐՊԱԳՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Դա­նիել 3, Հայտ­նու­թյուն 14.6–12, Սաղ­մոս­ներ 78.1–17, Հով­ հան­նես 4.7–26, Ա Մ­նա­ցոր­դաց 16.1–36, Մար­կոս 7.1–13: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Տի­րո­ջը Նրա ան­վան փա՛ռ­քը տվեք, ըն­ծա՛ բե­րեք ու ե­կե՛ք Նրա ա­ռաջ, երկր­պա­գե­ցե՛ք Տի­րո­ջը սուրբ հան­դե­սով» (Ա Մ­ նա­ցոր­դաց 16.29): Երկր­պա­գու­թյու­նը մարդ­կու­թյան, մարդ­կա­յին բնու­թյան, նույ­ նիսկ ըն­կած մարդ­կա­յին բնու­թյան մի մասն է։ Կաս­կած ան­գամ չկա, որ մենք ստեղծ­վել ենք որ­պես ա­րա­րած­ներ, ո­րոնք, ան­կախ Աստ­ծուց ի­րենց տրված ան­կա­խու­թյու­նից, պետք է երկր­պա­գեն Տի­րո­ջը, քա­նի որ սի­րում են Նրան և գի­տեն, որ Նա ար­ժա­նի է երկր­պա­գու­թյան։ Նման երկր­պա­գու­թյու­նը պի­տի որ բա­վա­կա­ նին հեշտ ե­ղած լի­ներ նախ­քան մեղ­քը, որ­տեղ մարդ ա­րա­րա­ծը ե­րես առ ե­րես շփման հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­ներ Աստ­ծո հետ այն ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան շրջա­նակ­նե­րում, որն ա­ղա­վաղ­ված չէր մեղ­ քով, մահ­վամբ և կոր­ծա­նու­մով, մի ա­րար­չա­գոր­ծու­թյուն, ո­րը մեզ համար, որ ճա­նա­չում ենք միայն ըն­կած աշ­խար­հը, դժվար թե կա­րո­ղա­նանք երևա­կա­յել։ Այ­սօր, ի­հար­կե, թեև մեր մեջ դեռևս գո­յու­թյուն ու­նի ի ծնե մեզ տրված երկր­պա­գու­թյան պա­հանջ­մուն­քը, այն աղ­ճատ­վել և խե­ ղա­թյուր­վել է մեղ­քից, ինչ­պես ա­մեն ինչ այս աշ­խար­հում։ Սա նշա­նա­կում է, որ մենք որ­պես երկր­պա­գող­ներ կա­րող ենք երկր­ պա­գել սխալ բա­ներ կամ էլ չերկր­պա­գենք Տի­րոջն այն կերպ, ինչ կերպ որ Նա ար­ժա­նի է երկր­պա­գու­թյան (տե՛ս, օ­րի­նակ՝ Մար­կոս 7.1–13, Ե­րե­միա 7.4)։ ­Հետևա­բար, քա­նի որ երկր­պա­գու­թյունն այս­քան կարևոր է քրիս­տո­նեա­կան փոր­ձա­ռու­թյան մեջ, քրիս­տո­նեա­կան կրթու­ ­Դաս

63

թյու­նը պետք է գործ ու­նե­նա երկր­պա­գու­թյան հար­ցի հետ, ո­րը և կ­լի­նի այս շա­բաթ­վա դա­սի թե­ման։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 8

Մենք բոլորս ինչ-որ բանի երկրպագում ենք Մեր մեջ կա մի բան, ին­չը երկր­պա­գու­թյան փա­փագ ու­նի, որն ան­կաս­կած, ի սկզբա­նե մեր մեջ հյու­սել է Աստ­ված, սա­կայն ինչ­պես մնա­ցած ա­մեն ինչ, այն մեղ­քի ազ­դե­ցու­թյու­նից խե­ղա­թյուր­վել է։ Ակն­հայ­տո­րեն, սկզբում մենք պետք է երկր­պա­գեինք այն Միա­կին, Ով ար­ժա­նի է երկր­պա­գու­թյան՝ մեր Տի­րոջն ու Ա­րար­չին։ Սա­կայն մեղ­քից հե­տո ա­մեն ինչ ար­մա­տա­պես փոխ­վեց։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ա­յո՛, մենք բո­լորս ինչ-որ բա­նի երկր­պա­գում ենք՝ լի­նի դա անձ թե ա­ռար­կա։ Սա օգ­նում է բա­ցատ­րել այն փաս­տը, թե ին­չու մարդ­կու­թյան ողջ պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում, և նույ­նիսկ այ­սօր, մար­դիկ շա­րու­նա­կում են երկր­պա­գել։ Հին Ե­գիպ­տո­սում, օ­ րի­նակ, երկր­պա­գում էին փա­րա­վո­նին, այլ ժա­մա­նակ այլ երկր­նե­ րում մար­դիկ երկր­պա­գում էին ձկան ար­ձան­նե­րի, բազ­մագ­լուխ աստ­ված­նե­րի և­ այլ են­թադր­յալ աստ­վա­ծու­թյուն­նե­րի։ Ու­րիշ­նե­րը երկր­պա­գում էին արևին, լուս­նին, աստ­ղե­րին։ Այ­սօր մար­դիկ չա­փա­զանց զար­գա­ցած են, որ­պես­զի ծնկի գան որևէ ար­ձա­նի կամ գոր­տի առջև (ակն­հայ­տո­րեն, Մա­րիա­մի ար­ձա­նը բա­ցա­ռու­թյուն է), սա­կայն սա հա­զիվ թե նշա­նա­կի, թե շատ մար­դիկ, նույ­նիսկ աշ­խար­հիկ­նե­րը, չեն երկր­պա­գում ինչ-որ բա­նի՝ փո­ղին, իշ­ խա­նու­թյուն­նե­րին, սեք­սին, սե­փա­կան ան­ձե­րին, ռոք աստ­ղե­րին, դե­րա­սան­նե­րին, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րին։ Այն, ին­չը մենք ա­մե­նա­ շատն ենք սի­րում, ին­չին ա­մե­նա­շատն ենք տրա­մադ­րում մեր ու­շադ­ րու­թյու­նը, ին­չի հա­մար ապ­րում ենք, դրան էլ երկր­պա­գում ենք։ Եվ ե­թե դուք երկր­պա­գեք սխալ բա­նի, զգու­շաց­նում է աշ­խար­հիկ գրող Դևիդ Ֆոս­թեր Ուո­լե­սը, այն «ձեզ կեն­դա­նի կուլ կտա»։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում Դա­նիել 3-րդ գլ­խի պատ­մու­թյու­նը ճշմա­ րիտ երկր­պա­գու­թյան կարևո­րու­թյան մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­րեք հրեա ե­րի­տա­սարդ­ներն ան­կաս­կած երկ­րորդ պատ­վի­րա­ նին (Ելք 20.4-6) վե­րա­բեր­վում էին այն­քան լրջո­րեն, որ­քան լրջո­րեն Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր, որ մար­դիկ այն ըն­դու­նեին։ Ի վեր­ջո, այն 64

­Դաս

կազ­մում է Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րի մաս և ս­պա­նու­թյան, գո­ղու­թյան և­ այլ ար­գելք­նե­րի հետ միև­նույն հար­թու­թյան վրա է։ Երկր­պա­գու­ թյու­նը, ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյունն այն­քան կարևոր է, որ դառ­ նա­լու է Քրիս­տո­սի երկ­րորդ գա­լուս­տին նա­խոր­դող վեր­ջին օ­րե­րի հա­կա­մար­տու­թյան գլխա­վոր հար­ցը։ Հետևա­բար, քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը պետք է նե­րա­ռի երկր­պա­գու­թյան ողջ հար­ցը՝ ինչ է դա, ինչ­պես ենք մենք դա ի­րա­կա­նաց­նում, ին­չու է երկր­պա­գու­թյու­նը կարևոր և­ում պետք է երկր­պա­գենք։ Կար­դա­ցե՛ք Հայտ­նու­թյուն 14.6–12 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր է դառ­նա­լու երկր­պա­գու­թյան հար­ցը վեր­ջին ճգնա­ժա­մի օ­րե­րին, Քրիս­տո­սի վե­րա­դար­ձից ան­մի­ջա­պես ա­ռաջ։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 9

Եվ պատմեն իրենց որդիներին Հին Կ­տա­կա­րա­նի սաղ­մոս­ներն ակն­հայ­տո­րեն ո­րո­շա­կի դեր էին խա­ղում Հին Իս­րա­յե­լի հոգևոր կյան­քում։ Երկր­պա­գու­թյան՝ հատ­կա­ պես հան­րա­յին երկր­պա­գու­թյան ժա­մա­նակ դրանք ար­տա­սա­նում և­ եր­գում էին, հա­ճախ՝ ե­րաժշ­տա­կան գոր­ծիք­նե­րի նվա­գակ­ցու­թյամբ, ո­րով­հետև հինկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րում շատ կարևոր էր, թե ինչ­պես էին մար­դիկ ընդ­հան­րա­պես երկր­պա­գում։ Իս­րա­յե­լը գոր­ ծում էր որ­պես հա­մայնք, և­ որ­պես հա­մայնք՝ նրանք երկր­պա­գում էին միա­սին։ Սաղ­մոս­նե­րը հիմ­նա­կա­նում չա­փա­ծո գոր­ծեր են, եր­գի բա­ռեր։ Եբ­րա­յե­րեն «սաղ­մոս» բա­ռը թարգ­ման­վում է թե­հիլ­լիմ, ո­րը նշա­ նա­կում է «փա­ռա­բա­նու­թյան երգ»։ Եվ երբ փա­ռա­բա­նու­թյուն ենք եր­գում Աստ­ծուն, դրա տակ են­թադր­վող ա­մեն բա­նից զատ, մենք երկր­պա­գում ենք Տի­րո­ջը։ Կար­դա­ցե՛ք Սաղ­մոս­ներ 78.1–17 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է այս­տեղ ներ­կա­յաց­վող կարևոր լու­րը, և­ ինչ­պե՞ս է այն տե­ղա­վոր­վում կրթու­թյան և­երկր­պա­գու­թյան հար­ցե­րի են­թա­տեքս­տում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հս­տակ վճռա­կա­նու­թյուն կա 78-րդ սաղ­մո­սի լու­րի մեջ։ Երկ­րորդ հա­մա­րում Ա­սա­փը նշում է, թե ինչ­պես ենք մենք խո­սե­լու «հին ժա­ ­Դաս

65

մա­նա­կի խրթին բա­նե­րի» մա­սին։ «Խր­թին» բա­ռը չի նշա­նա­կում չա­րա­գու­շակ, այլ, ա­վե­լի շուտ, թույլ ու մա­րող, ինչ­պի­սին կա­րող է դառ­նալ պատ­մու­թյու­նը, երբ դրա կարևո­րա­գույն ի­րա­դար­ձու­թյուն­ նե­րը գնա­լով ա­վե­լի ու ա­վե­լի են հե­ռա­նում։ Ո­րոշ թարգ­մա­նու­թյուն­ նե­րում «խրթին» բա­ռը ներ­կա­յաց­ված է որ­պես «գաղտ­նի» կամ «քաղցր հին ճշմար­տու­թյուն­ներ»։ Այս­տեղ ի­մաստն այն է, որ ու­րիշ ինչ էլ նե­րա­ռում էր Իս­րա­յե­լի կրթու­թյու­նը, այն նե­րա­ռում էր ընտր­յալ ազ­գի մեջ գոր­ծած Աստ­ծո գոր­ծե­րը ե­րե­խա­նե­րին սո­վո­րեց­նե­լը։ Կար­դա­ցե՛ք Սաղ­մոս­ներ 78.6–17 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք էին այն ո­րո­շա­կի դա­սե­րը, ո­րոնք նրանք պետք է սո­վո­րեց­նեին ի­րենց ե­ րե­խա­նե­րին։ Ո՞րն էր այս կրթու­թյան վերջ­նա­կան նպա­տա­կը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պես տես­նում ենք տեքս­տե­րում, կրթու­թյան նպա­տակ­նե­րից մեկն այն էր, որ ե­րե­խա­նե­րը սո­վո­րեին վստա­հել Աստ­ծուն և պա­ հել Նրա պատ­վի­րան­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է Հայտ­նու­թյուն 14.12 հա­մա­րի պես տեքստն ար­տա­ցո­լել միև­նույն գա­ղա­փա­րը մեզ հա­ մար այ­սօր։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 10

Հոգով և ճշմարտությամբ ­Հի­սու­սի և ջր­հո­րի մո­տի կնոջ պատ­մու­թյունն ար­տա­ցո­լում է Նոր Կ­տա­կա­րա­նի հիա­նա­լի պատ­մու­թյուն­նե­րից մեկն այն մա­սին, թե ինչ­պես էր Հի­սու­սը ծա­ռա­յում կոտր­ված հո­գի­նե­րին։ ­Կար­դա­ցե՛ք Հով­հան­նես 4.7–26 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Հի­սու­ սը նրան ա­սում երկր­պա­գու­թյան մա­սին։ Ի­րա­կա­նում, ինչ­պե՞ս նրանք սկսե­ցին խո­սել երկր­պա­գու­թյան թե­մա­յի շուրջ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Թեև նա փոր­ձում էր շրջան­ցել թե­ման երկր­պա­գու­թյան մա­սին խո­սե­լով՝ Հի­սուսն օգ­տա­գոր­ծեց կնոջ մար­տա­վա­րու­թյու­նը՝ մեզ ո­ րո­շա­կի խո­րը ճշմար­տու­թյուն­ներ փո­խան­ցե­լու հա­մար այն մա­սին, թե ինչ է երկր­պա­գու­թյու­նը, և­ ինչ է այն նե­րա­ռում։ Թերևս ա­մե­նա­ կարևո­րը մեր ան­մի­ջա­կան նպա­տակ­նե­րի հա­մար այն է, ինչ Նա 66

­Դաս

ա­սաց Հո­վա­հան­նես 4.24 հա­մա­րում. «Աստ­ված Հո­գի է, ու Նրան երկր­պա­գող­նե­րը պետք է հո­գով ու ճշմար­տու­թյամբ երկր­պա­գեն»։ Տի­րոջ ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյու­նը պետք է լի­նի «հո­գով», այ­ սինքն այն պետք է բխի Աստ­ծո սի­րուց, Նրան անձ­նա­պես ճա­նա­ չե­լու փոր­ձա­ռու­թյու­նից։ «­Միայն Աստ­ծուց տրված կրո­նը կա­րող է ա­ռաջ­նոր­դել դե­պի Աստ­ված: Նրան ճիշտ ծա­ռա­յե­լու հա­մար մենք պետք է ծնվենք աստ­վա­ծա­յին Հո­գուց: Սա կմաք­րի սիր­տը և կ­նո­րո­ գի միտ­քը` ըն­դու­նակ դարձ­նե­լով մեզ ա­վե­լի լավ ճա­նա­չե­լու և սի­րե­ լու Աստ­ծուն: Դա մեր մեջ ցան­կու­թյուն կարթ­նաց­նի հնա­զանդ­վե­լու Նրա բո­լոր պա­հանջ­նե­րին: Սա է ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյու­նը: Այն Սուրբ Հո­գու աշ­խա­տան­քի պտուղն է»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­ փա­գը, էջ 189։ Միև­նույն ժա­մա­նակ երկր­պա­գու­թյու­նը պետք է լի­նի «ճշմար­տու­ թյամբ»։ Մենք պետք է ճիշտ գի­տե­լիք ու­նե­նանք Աստ­ծո մա­սին, այն մա­սին, թե ով է Նա և­ ինչ է պա­հան­ջում մե­զա­նից։ Այլ խոս­քե­րով, նե­րառ­ված է նաև վար­դա­պե­տու­թյու­նը (որ­քա՜ն կարևոր է ի­մա­նալ, օ­րի­նակ, որ մենք երկր­պա­գում ենք մի Աստ­ծո, Ով հա­վի­տե­նա­պես դժոխ­քում չի այ­րում մարդ­կանց)։ Ուս­տի մենք տես­նում ենք երկր­պա­գու­թյան եր­կու տարր՝ այն փոր­ձա­ռու­թյու­նը, ո­րը գա­լիս է Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լուց ու հնա­զանդ­վե­ լուց, և Աստ­ծո մա­սին մեզ բաց­ված օբ­յեկ­տիվ ճշմար­տու­թյուն­նե­րը։ Հո­գին ա­ռանց ճշմար­տու­թյան կա­րող է տա­նել մա­կե­րե­սա­յին զգաց­ մուն­քայ­նու­թյան, ո­րը կա­ռուց­վում է բա­ցա­ռա­պես փո­փո­խա­կան հու­զա­կա­նու­թյան վրա։ Դրան հա­կա­ռակ, ճշմար­տու­թյունն ա­ռանց հո­գու կա­րող է տա­նել անկ­յանք ձևա­պաշ­տու­թյան։ Հետևա­բար մենք ու­նենք եր­կու­սի կա­րի­քը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք փոր­ձել մարդ­կանց սո­վո­րեց­նել երկր­պա­գել «հո­գով և ճշ­մար­տու­թյամբ»։ Ի՞նչ դեպ­քե­րում կա­րող է մար­դուն հար­կա­վոր լի­նել մե­կի շեշ­տադ­րումն ա­վե­լի շատ, քան մյու­սի­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 11

Սուրբ հանդեսները Կար­դա­ցե՛ք Ա Մ­նա­ցոր­դաց 16.1–36 հա­մար­նե­րը։ Փոր­ձե՛ք պատ­ կե­րաց­նել տե­սա­րա­նը։ Դուք այն պատ­կե­րաց­նում եք հան­դի­սա­ ­Դաս

67

վոր և­ ա­հար­կո՞ւ, թե՞ տո­նա­կան և­ ու­րա­խա­լի։ Ի՞նչ կերպ այն պետք է լի­նի եր­կու­սի հա­մադ­րու­թյու­նը։ Այս տե­սա­րա­նից ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել երկր­պա­գու­թյան մա­սին և­ ինչ­պե՞ս պետք է սո­վո­րեց­նենք ու ի­րա­կա­նաց­նենք երկր­պա­գու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երկր­պա­գու­թյան վայ­րը տա­ղա­վարն էր, որ­տեղ Աստ­ված բնակ­ վում էր Հին Իս­րա­յե­լի հետ, և­ որ­տեղ նրանց բա­ցա­հայտ­վեց փրկու­ թյան ծրա­գի­րը։ Ուս­տի երկր­պա­գու­թյան և դ­րան վե­րա­բե­րող կրթու­թյան կենտ­րո­նում պետք է լի­նեն Հի­սուսն ու փրկու­թյան ծրա­ գի­րը, և­ այս ա­մե­նի նա­խան­շանն էր տա­ղա­վար­նե­րի ծա­ռա­յու­թյու­ նը։ Ու­րիշ ինչ էլ որ Աստ­ված ա­րած լի­նի մեզ հա­մար, ինչն ար­ժա­նի է փա­ռա­բա­նու­թյան և­ երկր­պա­գու­թյան, այդ ա­մենն ա­նի­մաստ կլի­ նի ա­ռանց հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հույ­սի, որն ա­ռա­ջարկ­վում է մեզ խա­չի վրա Նրա զո­հա­բե­րա­կան և փո­խա­րի­նող մահ­վամբ։ Նկա­տե՛ք նաև հատ­վա­ծի «ա­վե­տա­րան­չա­կան» ճշմար­տու­թյուն­ նե­րը. ամ­բողջ աշ­խար­հը պետք է ճա­նա­չեր Իս­րա­յե­լի Աստ­ծուն։ Կար­դա­ցե՛ք Ա Մ­նա­ցոր­դաց 16.29 հա­մա­րը. «­Տի­րո­ջը Նրա ան­ վան փա՛ռ­քը տվեք, ըն­ծա՛ բե­րեք ու ե­կե՛ք Նրա ա­ռաջ, երկր­պա­ գե­ցե՛ք Տի­րո­ջը սուրբ հան­դե­սով»։ Սուրբ հան­դե՞ս։ Ի՞նչ կա­րող է դա նշա­նա­կել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Նախ և­ա­ռաջ, խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան տգեղ, վնա­սա­կար և նվաս­տաց­նող է մեղ­քը։ Մեզ հա­մար նաև դժվար է հի­մա պատ­կե­ րաց­նել, թե որ­քան չար, սար­սա­փե­լի և նվաս­տաց­նող էին Իս­րա­յե­ լին շրջա­պա­տող ազ­գե­րի երկր­պա­գու­թյան սո­վո­րույթ­նե­րը, ո­րոնք, բա­ցի ա­մեն նող­կա­լիից, նե­րա­ռում էին նաև ե­րե­խա­նե­րի զո­հա­բե­ րու­թյուն։ Եվ կաս­կած չկա, որ այդ սո­վո­րույթ­ներն ար­տա­ցո­լում էին դրանք կի­րա­ռող մարդ­կանց էու­թյունն ու բնույ­թը։ Դրան հա­կա­ռակ, Հին Իս­րա­յե­լը պետք է սուրբ ազգ լի­ներ՝ ա­ ռանձ­նաց­ված ի­րենց շրջա­պա­տող չար ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րից։ Նրանք պետք է սուրբ լի­նեին ի­րենց սրտում և մտ­քում. դա էր, որ Աստ­ծո ա­ ռաջ նրանց երկր­պա­գու­թյանն ի­մաստ ու գե­ղեց­կու­թյուն էր տա­լիս։ Նո­րից ու նո­րից Հին Կ­տա­կա­րա­նի մար­գա­րե­նե­րը հան­դի­մա­նում էին այն մարդ­կանց, ով­քեր երկր­պա­գում էին Տի­րո­ջը, բայց միա­ժա­մա­ 68

­Դաս

նակ ներգ­րավ­ված էին ա­պա­կան­ված կեն­սա­կեր­պում, իսկ նրանց սրտե­րը շատ ու շատ հե­ռու էին Տի­րո­ջից։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 12

Կռապաշտությունը կրթության մեջ Հին Իս­րա­յե­լը շրջա­պատ­ված էր շատ կրո­նա­վոր ժո­ղո­վուրդ­նե­ րով, ո­րոնք այն­քան նվիր­ված էին ի­րենց աստ­ված­նե­րի երկր­պա­գու­ թյա­նը, և վեր­ջին­նե­րիս խա­ղա­ղու­թյունն այն­քան կարևոր էր նրանց հա­մար, որ զո­հա­բե­րում էին նույ­նիսկ ի­րենց սե­փա­կան ե­րե­խա­նե­ րին։ Սա նվի­րում է, այն­պես չէ՞։ Ուս­տի և ճշ­մա­րիտ Աստ­ծո ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյու­նը կարևոր էր հրեա­նե­րին ի­րենց շրջա­պա­տող կռա­պաշ­տու­թյան և կեղծ երկր­ պա­գու­թյան ծու­ղակն ընկ­նե­լուց պաշտ­պա­նե­լու հա­մար։ Սա­կայն, ի հե­ճուկս բո­լոր նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րի, նրանք, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ըն­կան կռա­պաշ­տա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րի ծու­ղա­կը, ո­րոնց մա­ սին հա­տուկ զգու­շա­ցում էին ստա­ցել։ Իսկ ի՞նչ կա­րե­լի է ա­սել մեր մա­սին այ­սօր։ Ճշ­մա­րիտ Աստ­ծո երկր­ պա­գու­թյու­նը, ինչ­պես նաև այն ա­մե­նի մա­սին պատ­մելն, ինչ Նա ա­ րել է մեզ հա­մար, ին­չո՞ւ պետք է այդ­քան կարևոր լի­նի՝ հատ­կա­պես հաշ­վի առ­նե­լով ժա­մա­նա­կա­կից կռա­պաշ­տու­թյան վտանգ­նե­րը։ Կար­դա­ցե՛ք Մար­կոս 7.1–13 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ սկզբուն­քի ենք հան­դի­պում 7–9-րդ հա­մար­նե­րում, ին­չը կա­րող է կի­րառ­վել այ­ սօր քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան և կեղծ վար­դա­պե­տու­թյան վտան­գի հա­մա­տեքս­տում, ո­րը վերց­վել է աշ­խար­հից և կա­րող է բա­ցա­սա­բար անդ­րա­դառ­նալ մեր հա­վա­տի վրա։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այ­սօր աշ­խար­հի գի­տա­կան մեծ գա­ղա­փար­նե­րից շա­տե­րը հիմն­ ված են ի­րա­կա­նու­թյան բնա­պաշ­տա­կան տե­սանկ­յու­նի վրա։ Դպ­ րո­ցում ու­սու­ցան­վող շատ ա­ռար­կա­ներ այ­սօր ներ­կա­յաց­վում են այն­պի­սի տե­սանկ­յու­նից, որ հա­ճախ նշա­նա­կում է, որ այն, ինչ ու­ սու­ցան­վում է, հա­կա­սե­լու է Սուրբ Գր­քին։ Մենք կա­րող ենք գայ­ թակ­ղու­թյուն ու­նե­նալ երկր­պա­գե­լու այն­պի­սի գա­ղա­փար­ներ, ո­րոնք ա­ռաջ են քաշ­վել որ­պես վար­կած, ձևա­վոր­վել որ­պես տե­սու­թյուն, այ­նու­հետև կյան­քի են կոչ­վել։ Կա­րող ենք նաև աստ­վա­ծաց­նել փի­լի­ ­Դաս

69

սո­փա­նե­րի, գիտ­նա­կան­նե­րի և մա­թե­մա­տի­կոս­նե­րի փայ­լուն մտքե­ րը, ով­քեր և­ա­ռաջ են քա­շել այս գա­ղա­փար­նե­րը։ Խն­դիրն այն է, որ հա­ճախ այս գա­ղա­փար­նե­րը բախ­վում են Սուրբ Գր­քի հետ, սա­կայն քա­նի որ դրանք հի­մա ու­սու­ցան­վում են և հա­մար­վում ճշմա­րիտ, մար­դիկ փոր­ձում են տե­ղա­վո­րել դրանք քրիս­տո­նեա­կան կրթու­ թյան շրջա­նակ­նե­րում։ Իսկ դա ա­նե­լու միակ ճա­նա­պար­հը հա­վա­տը փոխ­զի­ջելն է, ին­չը հա­ճախ նշա­նա­կում է ա­ղա­վա­ղել և խե­ղա­թյու­րել Սուրբ Գիր­քը, որ­պես­զի այն հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­վի ներ­կա­յիս գա­ ղա­փար­նե­րին։ Ո­րո՞նք են ժա­մա­նա­կա­կից հայտ­նի հա­վա­տամք­նե­րից մի քա­նի­ սը, ո­րոնք հա­կա­սում են Սուրբ Գր­քին, և մենք՝ որ­պես ե­կե­ղե­ցի, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք պաշտ­պան­վել դրանք մեր կրթա­կան հա­մա­ կարգ ներ­մու­ծե­լու վտան­գից։ ՈՒՐ­ԲԱԹ ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 13 Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար «­Նախ և­ա­ռաջ սիր­տը խա­բու­սիկ է և­ան­հույս կեր­պով չար։ Կ­րոն դա­վա­նող­նե­րը չեն ցա­նա­կա­նում խո­րա­պես քննել ի­րենց սրտե­րը՝ տես­նե­լու, թե արդ­յո՞ք ի­րենք իս­կա­պես հա­վա­տի մեջ են, և սար­սա­ փեց­նող փաստ է այն, որ շա­տերն ա­պա­վի­նում են կեղծ հույ­սի։ Ո­ մանք հույս են դնում այն հին փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք ու­նե­ցել են, սա­կայն երբ հաս­նում են այն պա­հին, երբ բո­լո­րը պետք է ու­ նե­նան ա­մե­նօր­յա փոր­ձա­ռու­թյուն, պատ­մե­լու ո­չինչ չու­նեն։ Նրանք կար­ծում են, թե ճշմար­տու­թյան դա­վա­նան­քը կփրկի ի­րենց։ Երբ ճնշվեն այն բո­լոր մեղ­քե­րը, ո­րոնք Աստ­ված ա­տում է, Հի­սու­սը ներս կգա և կընթ­րի ձեզ հետ, և դուք՝ Նրա հետ։ Այ­նու­հետև դուք Հի­սու­ սից աստ­վա­ծա­յին զո­րու­թյուն կստա­նաք, կա­ճեք Նրա­նում և կ­կա­րո­ ղա­նաք սուրբ հաղ­թա­նա­կով ա­սել. «Օրհն­յալ լի­նի Աստ­ված, Ով մեզ հաղ­թա­նակ շնոր­հեց մեր Տեր Հի­սուս Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով»։ Տի­րոջ հա­մար ա­վե­լի հա­ճե­լի կլի­ներ, ե­թե կրո­նի գաղջ դա­վա­նող­նե­րը եր­ բեք Իր ա­նու­նը մատ­նան­շած չլի­նեին։ Նրանք մշտա­կան բեռ են այն մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր Հի­սու­սի հա­վա­տա­րիմ հետևորդ­ներ են։ Նրանք գայ­թակ­ղու­թյան քար են ան­հա­վատ­նե­րի հա­մար, չար հրեշ­ տակ­նե­րը հրճվում են նրանց վրա և ծաղ­րում Աստ­ծո հրեշ­տա­նե­րին ի­րենց չար ըն­թաց­քով։ Նման մար­դիկ գոր­ծի հա­մար ա­նեծք են՝ լի­նեն տա­նը թե դրսում։ Նրանք Աստ­ծուն մո­տե­նում են միայն շուր­թե­րով, մինչ­դեռ նրանց սիր­տը շատ հե­ռու է Նրա­նից»։ Է­լեն Ուայթ, Հոգևոր պարգև­ներ, հա­տոր 2, էջ 227։ 70

­Դաս

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Մար­կոս 7.1–13 հա­մար­նե­րից մենք տե­ղե­կա­ցանք, որ կեղծ երկր­ պա­գու­թյան հիմ­քում ըն­կած վի­ճա­կը սրտի խնդիր է։ Աստ­ված ու­շադ­րու­թյան չի ար­ժա­նաց­նում մեր շուր­թե­րից դուրս ե­կող երկր­պա­գու­թյա­նը, ե­թե այն չի բխում նաև մեր սրտից։ Ին­չո՞ւ է Ա­վե­տա­րա­նը և մեր փո­խա­րեն Հի­սու­սի մահ­վան պատ­մու­թյունն Աստ­ծուն ճշմար­տա­պես սի­րե­լու հա­մար սրտե­րը բա­ցե­լու ա­մե­ նահ­զոր մի­ջո­ցը։ 2. Խոր­հե՛ք Աստ­ծուն «հո­գով և ճշ­մար­տու­թյամբ» երկր­պա­գե­լու գա­ղա­փա­րի շուրջ։ Հնա­րա­վո՞ր է ա­նել մե­կը և չա­նել մյու­սը, թե՞ ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյու­նը պա­հան­ջում է եր­կուսն էլ։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ին­չո՞ւ։ 3. Ա­յո՛, մեր սրտե­րը պետք է կար­գին վի­ճա­կում լի­նեն, որ­պես­զի ճշմար­տա­պես երկր­պա­գեն Աստ­ծուն, բայց ի՞նչ է դա նշա­նա­ կում։ Պե՞տք է արդ­յոք սպա­սեք, մինչև լիար­ժե­քո­րեն կապ­ված լի­նեք Տի­րոջ հետ, ձեր կյան­քում տի­րի կա­տար­յալ կար­գու­կա­նոն՝ նախ­քան կկա­րո­ղա­նաք երկր­պա­գել։ Մ­յուս կող­մից, ինչ­պե՞ս կա­ րող է ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյունն օգ­նել, որ­պես­զի ձեր սիր­տը ճիշտ վի­ճա­կում լի­նի Աստ­ծո հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րու­մ։

­Դաս

71

ԴԱՍ 8 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 14–20

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆՆ ՈՒ ՓՐԿԱԳՆՈՒՄԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 1.26, 27, Ե­սա­յի 11.1–9, Բ Տի­մո­թեո­սին 3.14–17, Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 4.29–34, Հով­հան­նես 14.17, Ա Կորն­թա­ցի­ նե­րին 2.1–16: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ամ­բողջ Գիրքն աստ­վա­ծա­շունչ է և­օգ­տա­կար ու­սու­ցա­նե­ լու, հան­դի­մա­նե­լու, ուղ­ղե­լու և­ար­դա­րու­թյան մեջ խրա­տե­ լու հա­մար» (Բ Տի­մո­թեո­սին 3.16): Աստ­վա­ծա­շուն­չը եր­կար պատ­մու­թյուն է Աստ­ծո և Իր ժո­ղովր­դի մա­սին։ Եր­բեմն այն դի­տարկ­վում է որ­պես սի­րո պատ­մու­թյուն, ո­ րը դժվա­րու­թյուն­ներ էր ապ­րում, առն­վազն՝ ժա­մա­նա­կա­վոր։ Կամ այն կա­րող է դի­տարկ­վել որ­պես Հոր և Նրա ապս­տամբ զա­վակ­նե­րի պատ­մու­թյուն, ո­րոնք, ի վեր­ջո, վե­րա­դառ­նում են։ Այս շա­բաթ­վա ու­սուց­ման նպա­տա­կով մենք աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյուն­նե­րում մեկ այլ թե­մա կբա­ցա­հայ­տենք՝ ու­սուց­չի և նրա ա­շա­կերտ­նե­րի թե­ման։ Ու­սա­նող­նե­րը շա­րու­նակ ձա­խո­ղում են քննու­թյու­նը, սա­կայն ու­սու­ցի­չը համ­բե­րա­տա­րու­թյամբ բա­ցատ­րում է դա­սը նո­րից ու նո­րից, մինչև որ ի վեր­ջո ո­մանք սեր­տում են այն։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյու­նը նման է մեզ այդ­քան քա­ջա­ ծա­նոթ մարդ­կա­յին պատ­մու­թյուն­նե­րին ըն­դա­մե­նը մեկ բա­ցա­ռու­ թյամբ։ Աստ­ծո և Նրա ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյան հա­մար հա­վաս­տի է բա­րի ա­վար­տը, դրված նպա­տա­կի հա­ջո­ղու­մը։ Իր ժո­ղովր­դի հան­ դեպ Աստ­ծո ու­նե­ցած շնոր­հը ե­րաշ­խա­վո­րում է այդ ել­քը։ Այս փոխ­ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում մար­դու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը հա­ճախ սխալ է հաս­կաց­վել և հա­ճախ սար­սա­փեց­րել նրանց, ով­քեր այն հա­ մա­րել են ծանր ու հոգ­սա­շատ։ Սա­կայն ի­րա­կա­նում աստ­վա­ծաշնչ­ յան պատ­մու­թյունն ըստ էու­թյան Աստ­ծուն ճա­նա­չե­լու և Նրա կամ­քը հաս­կա­նա­լու հրա­վեր է։ Եվ իս­կա­պես, Աստ­ծուն ճա­նա­չել սո­վո­րե­լը մեր ա­մե­նագլ­խա­վոր ար­ձա­գանքն է Նրա շնոր­հին։ Մենք չենք կա­րող վաս­տա­կել նման շնորհ, սա­կայն կա­րող ենք ճա­նա­չել այն, և­ ի՞նչ է 72 Դաս 8

քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյունն իր էու­թյամբ, ե­թե ոչ մեզ այդ շնոր­հի մա­սին պատ­մող կրթու­թյուն։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 15

Աստծո պատկերով Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 1.26, 27 և 5.1, 3 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են սո­ վո­րեց­նում մեզ այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե ինչ­պի­սին էր Աստ­ված ի սկզբա­նե ստեղ­ծել մարդ­կու­թյու­նը և­ ինչ պա­տա­հեց մարդ­կու­թյա­նը մեղ­քից հե­տո։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Աստ­ծո պատ­կե­րը» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը գե­րել ու գրա­վել է Աստ­ վա­ծաշն­չի մեկ­նա­բան­նե­րին բո­լոր դա­րե­րում։ Ո՞րն է այդ պատ­կե­րը, ո­րի նմա­նու­թյամբ ա­րար­վե­ցին ա­ռա­ջին մար­դիկ։ Օ­րի­նակ, նշա­նա­ կո՞ւմ է դա արդ­յոք, որ Աստ­ված նա­յեց հա­յե­լու մեջ և­այն­պես ա­րա­րեց Իր նոր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը, որ նման լի­նեն Ի­րեն։ Թե՞ նշա­նա­կում է, որ մար­դիկ ընդ­հա­նուր առ­մամբ ա­վե­լի նման են Աստ­ծուն, քան կյան­քի մնա­ցած բո­լոր տե­սակ­նե­րը։ Թե՞ դա վե­րա­բե­րում է հոգևոր և մ­տա­վոր նմա­նու­թյա­նը և Ա­րար­չի ու Նրա ա­րա­րած մարդ­կանց միջև հա­մա­տե­ղե­լիու­թյա­նը։ Սուրբ Գիր­քը չի տրա­մադ­րում այս ար­տա­հայ­ տու­թյան հստակ ու ճշգրիտ բա­ցատ­րու­թյու­նը, թեև գիտ­նա­կան­ներն Աստ­վա­ծաշն­չից շատ մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ են քա­ղել այն մա­սին, թե ինչ կա­րող է դա նշա­նա­կել։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մենք կա­րող ենք տես­նել, որ մեղ­քից հե­տո այս պատ­կե­րը փո­փոխ­վել է, ին­չի հա­մար Է­լեն Ուայ­թը գրել է, որ կրթու­թյան նպա­տա­կը մար­դու մեջ իր ստեղ­ ծո­ղի պատ­կե­րը վե­րա­կանգ­նելն է (­Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 14–16)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է կրթու­թյունն այ­սաս­տի­ճան նշա­նա­կա­լից նպա­ տա­կի հաս­նել։ Նախ և­ա­ռաջ, մենք պետք է հի­շենք, որ Աստ­ված մեզ ա­րա­րել է Իր հետ փոխ­հա­րա­բեր­վե­լու հա­մար (այն, ինչ ա­նում են ծնող­ներն ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի հետ)։ Նա մեզ ա­րա­րեց Իր պատ­կե­րով (ծնող­նե­րը ևս­ ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին ու­նե­նում են ի­րենց պատ­կե­րով (Ծնն­դոց 5.1)), որ­պես­զի դաս­տիա­րա­կի մեզ որ­պես Իր զա­վակ­ներ, ո­րոնք կպատ­ կա­նեն Իր ըն­տա­նի­քին, որ­պես­զի հա­ղոր­դակց­վի մեզ հետ և մեզ հետ եր­կա­րատև փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ձևա­վո­րի։ Այս­պի­սով Աստ­ծո պատ­կերն ա­վե­լի շատ վե­րա­բե­րում է «մտա­վոր պատ­կե­րին», ին­չը Դաս 8

73

թույլ է տա­լիս եր­կու էակ­նե­րի՝ մեկն աստ­վա­ծա­յին, մյու­սը՝ մարդ­կա­ յին, հան­դի­պել ի­րենց մտքե­րով։ Սա հենց այն է, ինչ տե­ղի է ու­նե­նում կրթու­թյան ժա­մա­նակ, նախ տա­նը՝ ծնող­նե­րի և­ ե­րե­խա­նե­րի միջև, հե­տո՝ դպրո­ցում, երբ ու­սու­ցիչ­ներն են ստանձ­նում կրթու­թյան պար­ տա­կա­նու­թյու­նը։ Աստ­ված հո­րի­նեց մեզ այդ­քան լավ ծա­նոթ կրթու­ թյան այս գոր­ծըն­թա­ցը, երբ, ա­ռանձ­նաց­նե­լով մեզ կյան­քի շատ այլ ձևե­րից, ստեղ­ծեց մեզ Իր պատ­կե­րով. Նա դա ա­րեց, որ­պես­զի կա­ րո­ղա­նա սո­վո­րեց­նել մեզ, իսկ մենք կա­րո­ղա­նանք սո­վո­րել Ի­րե­նից, մինչև որ Իր պատ­կերն (Նրա միտ­քը) ար­տա­ցոլ­վի մե­զա­նում։ Փր­կագն­ման պատ­մու­թյու­նը՝ ա­րա­րու­մից մինչև մարմ­նա­վո­րում և մարմ­նա­վո­րու­մից մինչև վե­րաա­րա­րում, կրթու­թյան պատ­մու­թյուն է։ Աստ­ված ու­սու­ցիչ է, իսկ եր­կին­քը դպրոց՝ բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րի հա­մար (տե՛ս Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 301)։ Ո­րո՞նք են այս գա­ղա­փա­րի հետևանք­նե­րը տա­նը, ե­կե­ղե­ցում, դպրո­ցում, հա­մալ­սա­րա­նում և­ ողջ կյան­քում քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան նկատ­մամբ ու­նե­ցած մեր պար­տա­կա­նու­թյան հա­մար։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 16

Հիսուսը որպես ուսուցիչ Աստ­վա­ծա­շուն­չը բազ­մա­թիվ եզ­րույթ­ներ է օգ­տա­գոր­ծում Հի­սու­ սին նկա­րագ­րե­լու հա­մար։ Նա Աստ­ծո Որ­դին է, Մե­սիան, մար­դու Որ­դին, Փր­կի­չը, Փր­կագ­նո­ղը, Տե­րը, Աստ­ծո Գա­ռը, և ս­րանք դեռ մի քա­նիսն են։ Սա­կայն այն մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր Նրան շատ ա­ վե­լի մո­տի­կից էին ճա­նա­չում Հու­դա­յում և Գա­լի­լեա­յում Նրա՝ ե­րե­քից ա­վե­լի տևած հան­րա­յին ծա­ռա­յու­թյան տա­րի­նե­րին, Նա ու­սու­ցիչ էր։ Նրանք Նրան ան­վա­նում էին «­Վար­դա­պետ» կամ «­Ռաբ­բի»։ Եր­կուսն էլ նույն նշա­նա­կու­թյունն ու­նեն՝ «Ու­սու­ցիչ»։ Ուս­տի ու­սուց­չի մաս­նա­գի­տու­թյու­նը և­ ու­սուց­ման գոր­ծը պի­տի որ հատ­կա­պես հար­մար մի­ջոց ե­ղած լի­նեին Հի­սու­սի հա­մար՝ ի­րա­ կա­նաց­նե­լու Իր հան­րա­յին ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Նրա փրկագն­ման գործն ինչ-որ կերպ մոտ է ու­սուց­ման գոր­ծին։ Ա­վե­լին, այն կան­խա­գու­շակ­ վել է Ա­վե­տա­րա­նի մար­գա­րեի կող­մից։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 11.1–9 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք բա­ցա­ հայ­տում Հի­սու­սի ու­սուց­ման դե­րի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 74 Դաս 8

Սուրբ Գր­քի ա­մե­նացն­ցող մե­սիա­կան մար­գա­րեու­թյուն­նե­րից մե­կը զե­տեղ­ված է Ե­սա­յի մար­գա­րեու­թյան 11-րդ գլ­խում։ 1–3-րդ հա­մար­նե­րը Մե­սիա­յի գա­լուս­տը նկա­րագ­րում են կրթա­կան եզ­րույթ­ նե­րով, ի մաս­նա­վո­րի՝ որ­պես մե­կը, ով բե­րում է գի­տե­լիք, խոր­հուրդ, ի­մաս­տու­թյուն և հան­ճար։ Ողջ հատ­վա­ծը եզ­րա­փակ­վում է հետև­ յալ ու­շագ­րավ խոստ­մամբ. «­Տի­րոջ գի­տու­թյու­նը պի­տի լցնի եր­կի­ րը, ինչ­պես ջրե­րը, ո­րոնք ծած­կում են ծո­վը» (Ե­սա­յի 11.9): Գու­ցե և Սուրբ Գր­քի նման դա­սերն են ո­գեշն­չել Է­լեն Ուայ­թին կրթու­թյան մա­ սին իր գրքում նշել, որ կրթու­թյան և փր­կագն­ման գոր­ծե­րը մեկ են (տե՛ս Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 30)։ Կար­դա­ցե՛ք Հով­հան­նես 3.1–3 հա­մար­նե­րը: Նի­կո­դե­մո­սը Հի­սու­ սին դի­մում է որ­պես ռաբ­բի, իսկ հե­տա­գա­յում, Հի­սու­սի ա­րած նշան­ նե­րից (հատ­կա­պես Նրա հրաշք­նե­րը և կ­յան­քի ի­մաս­տի ըն­կա­լու­մը) ել­նե­լով՝ Հի­սու­սի ու­սուց­ման պարգևը ո­րա­կեց որ­պես Աստ­ծուց ե­կող։ Հի­սուսն ըն­դու­նեց, ե­թե ոչ Ի­րեն շնորհ­ված տիտ­ղո­սը, ա­պա հաս­տա­ տա­պես Իր ու­սուց­ման պարգևի սկզբնաղբ­յու­րի մա­սին միտ­քը, երբ պա­տաս­խա­նեց Նի­կո­դե­մո­սին, որ վեր­ջինս պետք է վերս­տին ծնվի, որ­պես­զի տես­նի (և՛ հաս­կա­նա, և՛ մտնի) Աստ­ծո ար­քա­յու­թյու­նը։ Սա նշա­նա­կում է, որ ու­րիշ­նե­րին սո­վո­րեց­նե­լու իշ­խա­նու­թյու­նը, նույ­ նիսկ Հի­սու­սի դեպ­քում, գա­լիս է Աստ­ծուց։ Իս­կա­պես որ ու­սու­ցա­նումն Աստ­ծո պարգևն է։ Այն հանձ­նա­րա­րել է Աստ­ված, որ­դեգր­վել Հի­սու­սի կող­մից և ճա­նաչ­վել աստ­վա­ծա­յին հե­ղի­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող նրանց կող­մից, ով­քեր ու­սու­ցան­վում են։ Ի՞նչ դեր մենք ու­նենք Տի­րոջ գի­տու­թյունն ամ­բողջ աշ­խար­հում տա­րած­վե­լու մա­սին այս մար­գա­րեու­թյան ի­րա­կա­նաց­ման մեջ։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 17

Մովսեսն ու մարգարեները ­Կար­դա­ցե՛ք Բ Տի­մո­թեո­սին 3.14–17 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում այս տեքս­տե­րը քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան մեջ Սուրբ Գր­քի դե­րի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­վա­ծաշն­չի ա­ռա­ջին մա­սի ան­վա­նու­մը՝ «­Թո­րա» բա­ռը, եր­ բեմն թարգ­ման­վում է «Օ­րենք», մա­սամբ այն պատ­ճա­ռով, որ շատ օ­րենք­ներ կան այդ գրքե­րում։ Սա­կայն ի­րա­կա­նում «­Թո­րա» բա­ռը Դաս 8

75

նշա­նա­կում է «դա­սա­վան­դում» կամ «ու­սու­ցում»։ Այս ըն­կա­լու­մը շատ տար­բեր է հա­մընդ­հա­նուր ըն­դուն­ված կար­ծի­քից այն մա­սին, թե ին­չի մա­սին է «օ­րենքն» Աստ­վա­ծաշն­չում, այն է՝ կա­նոն­ներ և­ օ­ րենք­ներ, ո­րոնց մենք պետք է հետևենք, որ­պես­զի մնանք Աստ­ծո բա­ րեգ­թու­թյան ներ­քո։ Այդ մո­տե­ցու­մը սխալ է։ Օ­րեն­քը նա­խա­տես­ված է որ­պես ու­սուց­ման նյութ, ո­րը սո­վո­րեց­նում է, թե ինչ­պես կյան­քը հա­ջող և­ ա­պա­հով ապ­րել ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի շրջա­նակ­ նե­րում, որն Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր մեզ ա­րա­րե­լիս։ Եբ­րա­յա­կան Աստ­վա­ծաշն­չի հա­ջորդ եր­կու բա­ժին­նե­րը՝ մար­գա­րե­ նե­րը, ներ­կա­յաց­նում են, թե որ­քան լավ էր Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը սեր­տել այս կրթա­կան նյու­թը և­որ­քան լավ էր ապ­րում դրա­նով (վաղ մար­գա­ րե­ներ կամ պատ­մա­կան գրքեր), և նաև՝ թե ինչ պետք է սո­վո­րեր այս կրթա­կան նյու­թից (ուշ մար­գա­րե­ներ)։ Հին Կ­տա­կա­րա­նի մնա­ցած մա­սը (ո­րը կոչ­վում է «գրվածք­ներ» եբ­րա­յե­րե­նով) լի է հա­ջող և­ոչ այն­ քան հա­ջող ու­սու­ցիչ­նե­րի և­ ու­սա­նող­նե­րի ու նրանց կրթա­կան փոր­ ձա­ռու­թյուն­նե­րի պատ­մու­թյուն­նե­րով։ Այս գրքե­րում կրթա­կան ո­լոր­տի հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին պատ­մող օ­րի­նակ­ներ են Ես­թե­րի, Հռու­թի, Դա­նիե­լի և Հո­բի պատ­մու­թյուն­նե­րը։ Որ­պես ձա­խո­ղում­նե­րի օ­րի­նակ­ ներ կա­րող ենք նշել Հո­բի չորս ըն­կեր­նե­րին։ Ի­հար­կե, Սաղ­մոս­նե­րի գիրքն օրհ­ներ­գե­րի գիրք է, բայց նույ­նիսկ այս գիրքն է պա­րու­նա­կում առն­վազն ե­րեք կրթա­կան սաղ­մոս­ներ՝ Սաղ­մոս­ներ 1, 37 և 73։ Ա­վե­տա­րան­նե­րը լիու­լի են կրթու­թյան հա­մար նա­խա­տես­ված նյու­թե­րով. այդ­պի­սին են հատ­կա­պես Հի­սու­սի ա­ռակ­նե­րը։ Պո­ղո­սի նա­մակ­նե­րից շա­տերն սկսվում են Ա­վե­տա­րա­նի ուժ­գին հռչակ­մամբ, սա­կայն եզ­րա­փակ­վում են կրթա­կան նյու­թով, քրիս­տոն­յա­նե­րի ա­ ռօր­յա կյան­քի հետ առնչ­վող կի­րա­ռա­կան դա­սե­րով։ Կր­թա­կան նյու­ թով լի է նաև Հայտ­նու­թյուն գիր­քը։ Օ­րի­նակ՝ Քրիս­տո­սի ե­կե­ղե­ցու ա­պա­գա­յի ողջ բա­ցա­հայ­տու­մը ներ­կա­յաց­ված է մի գրքում, ո­րը կա­րող է բա­ցել միայն Աստ­ծո Գա­ռը՝ Հի­սու­սը՝ Վար­պետ-Ու­սու­ցի­չը (­Հայտ­նու­թյուն 5.1–5)։ Ո­մանք կա­րող են ա­սել, որ Մով­սե­սի գրքե­րի կրթա­կան ոչ բո­լոր նյու­թերն են կի­րա­ռե­լի մեր ժա­մա­նակ­նե­րում, և դա ճիշտ է։ Բ Օ­րենք 17.14–20 հա­մար­նե­րը թա­գա­վոր­նե­րի մա­սին են և պա­ րու­նա­կում են շատ հստակ ցու­ցում­ներ թա­գա­վո­րա­կան պաշ­տոն զբա­ղեց­նե­լու հա­մար թեկ­նա­ծու ընտ­րե­լու վե­րա­բեր­յալ: Այ­սօր, ի­ հար­կե, մենք մեր ե­կե­ղե­ցում թա­գա­վոր չենք ընտ­րում։ Ինչ­պե՞ս ենք ո­րո­շում Սուրբ Գր­քի այս ողջ ու­սուց­ման նյու­թի ճիշտ և տե­ ղին կի­րա­ռու­մը մեր օ­րե­րում։ 76 Դաս 8

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 18

Իմաստուն տղամարդիկ և կանայք «Դպ­րոց», «ու­սու­ցում» և «կրթու­թյուն» բա­ռե­րը մեր օ­րե­րում շատ հստակ են հաս­կաց­վում, սա­կայն դրանք հա­ճախ հան­դի­պող բա­ռեր չեն Աստ­վա­ծաշն­չում։ Կա մի բառ՝ «ի­մաս­տուն/ի­մաս­տու­թյուն» բա­ ռը, որն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի հա­ճախ է հան­դի­պում Սուրբ Գր­քում։ Օ­րի­նակ՝ Հին Կ­տա­կար­նում խոս­վում է ի­մաս­տուն տղա­մարդ­կանց ու կա­նանց մա­սին (Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 14.2, Ա­ռակ­ներ 16.23): Կար­դա­ցե՛ք Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 4.29–34 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ սո­վո­րեց­նում ի­մաս­տու­թյան կարևո­րու­թյան մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Սո­ղո­մոն թա­գա­վորն ա­ռանձ­նա­նում է որ­պես շատ ի­մաս­տուն մարդ, ով խո­սում էր կեն­դա­նա­կան ու բու­սա­կան աշ­խարհ­նե­րի կյան­ քի մա­սին և­ա­ռակ­ներ էր ա­սում մե­ծա­գույն ի­մաս­տու­թյամբ՝ թող­նե­լով խե­լա­ցի մար­դու տպա­վո­րու­թյուն (Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 4.29–34)։ Ա­ռակ­ ներ և Ժո­ղո­վող գրքե­րը պա­րու­նա­կում են շատ ի­մաս­տուն դա­սեր բազ­մա­թիվ թե­մա­նե­րի վե­րա­բեր­յալ, ո­րոնք վե­րագր­վում են ինչ­պես Սո­ղո­մո­նին, այն­պես էլ հին ժա­մա­նակ­նե­րի այլ ի­մաս­տուն ու­սու­ցիչ­ նե­րի (Ա­ռակ­ներ 1.1, Ա­ռակ­ներ 25.1, Ա­ռակ­ներ 30.1, Ա­ռակ­ներ 31.1): Ըստ Աստ­վա­ծաշն­չի՝ ի­մաս­տու­թյու­նը շատ նման է այն կրթու­թյա­ նը, ո­րը մենք ստա­նում ենք այ­սօր։ Դա մի բան է, որ մար­դը սո­վո­րում է իր ծնող­նե­րից և­ ու­սու­ցիչ­նե­րից, հատ­կա­պես երբ ե­րի­տա­սարդ է (­Ժո­ղո­վող 12.1), սա­կայն ի­րա­կա­նում մար­դը ի­մաս­տու­թյուն հա­վա­ քում է իր ողջ կյան­քի ըն­թաց­քում։ Երկ­րորդ, ի­մաս­տու­թյու­նը սո­ վո­րա­բար ու­նե­նում է գործ­նա­կան տե­սանկ­յուն, օ­րի­նակ՝ սո­վո­րե՛ք մրջյուն­նե­րից, որ ամ­ռա­նը պա­շա­րում են՝ ձմռա­նը բա­վա­րար սնունդ ու­նե­նա­լու հա­մար (Ա­ռակ­ներ 6.6–8)։ Սա­կայն ի­մաս­տու­թյու­նը միայն գործ­նա­կան չէ, այն ու­նի նաև տե­սա­կան կողմ, քա­նի որ սկսվում է առ Աստ­ված ու­նե­ցած մեր հա­ վա­տից և հետևում է ո­րո­շա­կի հիմ­նա­րար սկզբունք­նե­րի (Ա­ռակ­ ներ 1.7): Ի­մաս­տու­թյունն օգ­նում է մեզ ապ­րել պա­տաս­խա­նա­տու և­ ու­րիշ­նե­րին օգ­տա­կար կյանք, ինչ­պես նաև պաշտ­պա­նում է մեզ ձա­խոր­դու­թյուն­նե­րից։ Եվ վեր­ջա­պես, այն­պես, ինչ­պես կրթու­թյունն այ­սօր, ի­մաս­տու­թյու­նը չի պա­տաս­խա­նում այն բո­լոր հար­ցե­րին, ո­ րոնք կա­րող ենք ա­ռա­ջադ­րել, սա­կայն թույլ է տա­լիս գո­հա­նալ նրա­ Դաս 8

77

նով, ինչ գի­տենք, միև­նույն ժա­մա­նակ շա­րու­նա­կել ո­րո­նել այն, ին­չը դեռ ան­հայտ է: Այն նաև պա­րարտ հող է Աստ­ծուն ճա­նա­չել և Նրա շնոր­հին վստա­հել սո­վո­րե­լու հա­մար։ Ե­րե­միա 18.18 հա­մա­րում ի­ մաս­տուն ու­սուց­չի դե­րը հա­մար­վում է քա­հա­նա­յի և մար­գա­րեի դե­ րին հա­վա­սար։ Բո­լոր ե­րեքն էլ Աստ­ծուց լուր են փո­խան­ցում Նրա ժո­ղովր­դին օ­րեն­քը սո­վո­րեց­նե­լու, կրթա­կան խոր­հուրդ­նե­րի և Աստ­ ծուց ստա­ցած հա­տուկ լու­րե­րի տես­քով։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել ի­մաս­տու­թյուն և փո­խան­ցել այն մեզ­նից հե­տո ե­կող մեր սե­րունդ­նե­րին։ Որ­պես ժո­ղո­վուրդ՝ ին­չո՞ւ է դա ա­նելն այդ­քան կարևոր մեզ հա­մար։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 19

Կրթությունը վաղ եկեղեցում Սուրբգ­րա­յին կրթու­թյան նշա­նա­կա­լից սկզբունք­նե­րից մեկն ի հայտ է գա­լիս Հի­սու­սի՝ Վար­պետ-Ու­սուց­չի՝ իր ու­սա­նող­նե­րին կամ ա­շա­կերտ­նե­րին լքել պատ­րաստ­վե­լու մեջ։ Նրանք Հի­սու­սի հետ անց­կաց­րե­ցին ե­րե­քու­կես տա­րի, մո­տա­վո­րա­պես նույն­քան ժա­ մա­նակ մենք տրա­մադ­րում ենք մեր բարձ­րա­գույն կրթու­թյա­նը։ Այս ժա­մա­նա­կա­հատ­վածն ա­վար­տե­լուց հե­տո, կախ­ված մար­դու անձ­ նա­յին տվյալ­նե­րից, ու­սա­նող­նե­րը սո­վո­րա­բար հա­մար­վում են միայ­ նակ կա­ռա­վար­վե­լու հա­մար պատ­րաստ։ Բայց Հի­սուսն ա­վե­լի լավ գի­տեր և Իր հետևորդ­նե­րին տրա­մադ­ րեց շա­րու­նա­կա­կան կրթու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն Սուրբ Հո­գու ղե­կա­վա­րու­թյան ներ­քո։ Այլ տե­ղե­րում այս ու­սու­ցի­չը կամ ա­ռաջ­ նոր­դը ներ­կա­յաց­վում է որ­պես Մ­խի­թա­րիչ կամ Պաշտ­պան (հու­նա­ րեն՝ պա­րակ­լե­տոս), որ ընդ­միշտ կտրվի Հի­սու­սի հետևորդ­նե­րին (­Հով­հան­նես 14.16, 17): Նա ներ­կա­յաց­վում է որ­պես Ճշ­մար­տու­թյան Հո­գի։ Թեև Սուրբ Հո­գին չի ճա­նաչ­վում որ­պես կրթող, Հո­գու գոր­ ծը հաս­տա­տա­պես կրթա­կան է, հատ­կա­պես երբ այն վե­րա­բե­րում է ճշմար­տու­թյու­նը ո­րո­նե­լուն և գտ­նե­լուն։ Կար­դա­ցե՛ք Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.1–16 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է ա­սում Պո­ղո­սը, ինչն այդ­քան կորևոր է կրթու­թյան հա­մա­տեքս­տում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պո­ղոսն իր խոսքն սկսում է Կորն­թո­սի ե­կե­ղե­ցուն հի­շեց­նե­լով, որ երբ ա­ռա­ջին ան­գամ ե­կավ ի­րենց մոտ, խո­սում էր միայն Հի­սուս 78 Դաս 8

Քրիս­տո­սի և Նրա խա­չե­լու­թյան մա­սին (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.2). ին­ քը չէր խո­սում ի­մաս­տու­թյան մա­սին, այլ միայն հռչա­կում էր Ա­վե­տա­ րա­նը։ Բայց դրա­նով իր խոս­քը չէր ա­վարտ­վե­լու (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.6), ո­րով­հետև երբ այս նո­րա­դարձ քրիս­տոն­յա­նե­րը հա­սու­նա­նա­յին, ա­ռաք­յա­լը պետք է վե­րա­դառ­նար սո­վո­րեց­նե­լու նրանց ի­մաս­տու­ թյուն՝ այն բա­նե­րը, ո­րոնք Աստ­ված թաքց­րել էր աշ­խար­հի ա­րա­րու­ մից ա­ռաջ (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.7), ինչ­պես նաև Աստ­ծո խոր­քը (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.10)։ Այս ա­մե­նը կու­սու­ցան­վի Աստ­ծո Հո­գու ա­ ռաջ­նոր­դու­թյան ներ­քո՝ Նրա և սո­վո­րո­ղի հո­գու միա­վոր­մամբ։ Որ­քա՜ն խո­րը կլի­նի այդ ու­սու­ցու­մը, և­որ­քա՜ն շատ դա­սեր կբաց­ վեն նրանց առջև, ով­քեր ա­ռաջ­նորդ­վում են Հո­գով։ Գլու­խը եզ­րա­ փակ­վում է Ե­սա­յի մար­գա­րեի գրքից մեջ­բեր­մամբ. «Ո՞վ քննեց Տի­րոջ Հո­գին և սո­վո­րեց­րեց Նրան իբրև խորհր­դա­կան» (Ե­սա­յի 40.13): Իր օ­րե­րում ապ­րող հա­սա­րակ մարդ­կանց հետ խո­սող մար­գա­րեն կա­ սեր, որ ոչ ոք չի կա­րող ա­նել դա։ Սա­կայն Պո­ղոսն ուղ­ղում է այս ըն­կա­լու­մը՝ եզ­րա­փա­կե­լով. «­Բայց մենք Քրիս­տո­սի միտ­քը ու­նենք»՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ Հո­գով լցված քրիս­տոն­յա­նե­րին հա­սա­նե­լի է նույ­նիսկ Աստ­ծո միտ­քը, հետևա­բար և­ ու­սուց­ման ու հան­ճա­րի ցան­կա­ցած չա­փա­բա­ժին (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.10–13), որն անհ­րա­ ժեշտ կլի­նի ար­դա­րու­թյան ճա­նա­պար­հը ճա­նա­չե­լու հա­մար։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 20

Հետագա ուսումնասիրության համար Ա­վե­տա­րա­նի մեծ հանձ­նա­րա­րու­թյու­նը (­Մատ­թեոս 28.18–20) ծնեց մի ու­շագ­րավ կրո­նա­կան շար­ժում ողջ աշ­խար­հով մեկ։ Սա­կա­ վա­թիվ ա­ռաք­յալ­նե­րը կամ ա­վե­տա­րա­նիչ­նե­րը (եր­կու բառն էլ ու­նեն միև­նույն նշա­նա­կու­թյու­նը՝ «նրանք, ով­քեր ու­ղարկ­ված են») կտրե­ ցին-ան­ցան ամ­բողջ աշ­խար­հը և հա­վա­քե­ցին ու­սա­նող­ներ, նրանց դարձ­րին ա­շա­կերտ­ներ, կոչ ա­րե­ցին հա­վա­տալ Հի­սու­սին, մկրտե­ ցին նրանց և սո­վո­րեց­րին նրանց այն բո­լոր բա­նե­րը, որ Հի­սու­սը պատ­վի­րել էր ի­րենց։ Պատ­կե­րը հետև­յալն էր՝ ամ­բողջ աշ­խար­հի քրիս­տոն­յա նո­րա­դարձ­նե­րը, ով­քեր ներ­կա­յաց­նում էին ա­մե­նա­տար­ բեր մշա­կույթ­ներ և խո­սում էին ա­մե­նա­տար­բեր լե­զու­նե­րով, դուրս էին գա­լիս մկրտու­թյան ջրից, միայն որ­պես­զի մտնեն դպրոց և սկ­ սեն ի­րենց կրթու­թյու­նը։ Դա զար­մա­նա­լի չէ, ո­րով­հետև նրանք դեռ շատ բան ու­նեին սո­վո­րե­լու։ Դաս 8

79

Քրիս­տոն­յա­նե­րի ա­նընդ­հատ շա­րու­նակ­վող կրթու­թյան պատ­ճա­ ռը ոչ այն­քան մտա­վոր հե­տաքրք­րա­սի­րու­թյու­նը կամ ա­վե­լի շատ գի­տե­լիք­ներ ձեռք բե­րե­լու ծա­րավն է, որ­քան այն փաս­տը, որ քրիս­ տո­նեա­կան կյանքն ու հա­վա­տը ներ­թա­փան­ցում են ա­ռօր­յա կյան­քի յու­րա­քանչ­յուր անկ­յուն։ Սո­վո­րե­լու այն­քան շատ բան կա։ Այդ պատ­ ճա­ռով Նոր Կ­տա­կա­րա­նի նա­մակ­նե­րը պա­րու­նա­կում են և՛ Հի­սու­ սի մա­սին հռչա­կու­մը (ո­րը եր­բեմն ան­վան­վում է նորկ­տա­կա­րան­յան կե­րիգ­մա բա­ռով), և՛ կրթու­թյուն այն բո­լոր ո­լորտ­նե­րում, որ­տեղ քրիս­տոն­յա­նե­րը պետք է կրթվեն (ո­րը եր­բեմն ան­վան­վում է նորկ­տա­ կա­րան­յան դի­դա­խայ բա­ռով)։ Հռ­չակ­ման մի լավ օ­րի­նակ բեր­ված է Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.2 հա­մա­րում, մինչ­դեռ կրթու­թյան անդ­րա­դարձն սկսվում է Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 4-րդ գլ­խից և շա­րու­նակ­վում մինչև նա­ մա­կի ա­վար­տը։ Այդ ի՞նչ է, որ քրիս­տոն­յա­նե­րը պետք է սո­վո­րեն։ Աշ­խա­տանք, հան­գիստ, սո­ցիա­լա­կան խնդիր­ներ, հա­րա­բե­ րու­թյուն­ներ հա­մայն­քի ներ­սում, ե­կե­ղե­ցի և­ երկր­պա­գու­թյուն, տնտե­սու­թյուն, մար­դա­սի­րու­թյուն, փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ իշ­խա­ նու­թյուն­նե­րի հետ, խորհր­դատ­վու­թյուն, ըն­տա­նե­կան հա­մա­կար­գեր, ա­մուս­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ և­ ե­րե­խա­յի դաս­տիա­րա­կու­ թյուն, սնունդ և­ ու­տեստ­նե­րի պատ­րաս­տում, հա­գուստ, նույ­նիսկ ծե­րու­թյուն և կ­յան­քի ա­վար­տին նա­խա­պատ­րաստ­վե­լը` և՛ սե­փա­ կան կյան­քի, և՛ ա­ռա­հա­սա­րակ կյան­քի ա­վարտն այս աշ­խար­հում. լի­նել քրիս­տոն­յա՝ նշա­նա­կում է մշտա­պես սո­վո­րել այս թե­մա­նե­րը և դեռ ա­վե­լին։ Դրանք հաս­կա­նա­լը բնա­կա­նոն կեր­պով չի գա­լիս։ Հար­ կա­վոր է սո­վո­րել դրանք։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Որ­քա՞ն կարևոր է կրթա­կան աշ­խա­տան­քը ե­կե­ղե­ցու ա­ռա­քե­լու­ թյան հա­մար։ 2. Ի՞նչ նկա­տի ու­ներ Է­լեն Ուայ­թը, երբ գրում էր «Եր­կին­քը դպրոց է» (­Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 301)։ 3. Նո­րից կար­դա­ցե՛ք Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.1–16 հա­մար­նե­րը։ Ու­ շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ է Պո­ղոսն ա­սում մեզ այն մա­սին, թե ինչ է Աստ­ված մեզ բա­ցա­հայ­տում ներշնչ­ման մի­ջո­ցով։ Խոր­ հե՛ք նրա հա­վաս­տիաց­ման մա­սին, որ աշ­խար­հի ղե­կա­վար­ներն ու ի­մաս­տու­թյունն ան­հե­տա­նա­լու են։ Ե­թե նա դա ա­սում էր այն ժա­մա­նակ­նե­րի մա­սին, ա­պա ի՞նչ կա­րե­լի է ա­սել նաև մեր դա­ րաշր­ջա­նի ո­րոշ «ի­մաս­տու­թյու­նե­րի» մա­սի­ն։ 80 Դաս 8

­ԴԱՍ 9 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 21–27

ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԵՎ ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ղու­կաս 10.30–37, Մատ­թեոս 5.14–16, Ղու­կաս 4.18–23, Ե­ րե­միա 29.13, Մատ­թեոս 7.7, Ա Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 2.6–8: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո՛չ մարդ­կան­ցից փառք փնտրե­ցինք, ո՛չ ձե­զա­նից, ո՛չ էլ ու­րիշ­նե­րից։ Թեև կա­րող էինք որ­պես Քրիս­տո­սի ա­ռաք­յալ­ ներ ծան­րու­թյուն դառ­նալ, բայց ձեր մեջ հե­զա­հո­գի ե­ղանք։ Ինչ­պես ստնտուն է կե­րակ­րում իր ե­րե­խա­նե­րին, այդ­պես էլ մենք ձեզ վե­րա­բեր­վե­ցինք. հա­ճե­ցինք ոչ միայն Աստ­ծու Ա­ վե­տա­րա­նը ձեզ տալ, այլև մեր իսկ կյան­քը, ո­րով­հետև մեր սի­րե­լի­նե­րը ե­ղաք» (Ա Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 2.6–8): Ա­մե­նա­վաղ ժա­մա­նակ­նե­րից ի վեր, երբ հա­վա­տա­րիմ­նե­րը հա­ վաք­վում են ժո­ղո­վա­րան­նե­րում, տնե­րում և­ ե­կե­ղե­ցի­նե­րում՝ երկր­ պա­գե­լու Աստ­ծուն, Աստ­վա­ծա­շուն­չը խո­սում է մարդ­կանց մա­սին, ով­քեր Սուրբ Գր­քի ու­սում­նա­սի­րու­թյան և­երկր­պա­գու­թյան մի­ջո­ցով փա­փա­գում են ճա­նա­չել Աստ­ծուն և­ ի­մա­նալ ի­րենց կյան­քին վե­րա­ բե­րող Նրա կամ­քը։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը նաև շա­րու­նա­կա­բար բա­ցա­ հայ­տում է, որ ե­կե­ղե­ցին է այն վայ­րը, որ­տեղ պետք է տե­ղի ու­նե­նան լուրջ ու հա­մա­պա­տաս­խան քննար­կում­ներ, որ­տեղ մար­դիկ կա­րող են ա­ճել Աստ­ծո և­ ի­րենց կյան­քին վե­րա­բե­րող Նրա կամ­քի գի­տու­ թյան մեջ։ Եր­բեմն մենք վա­խե­նում ենք հար­ցեր տալ։ Այ­դու­հան­դերձ, Աստ­ վա­ծաշն­չում հա­ճախ ենք տես­նում, որ հար­ցերն օգ­տա­գործ­վում են մարդ­կանց օգ­նե­լու ա­վե­լի հեշ­տու­թյամբ ըն­կա­լել Աստ­ծուն։ Նույն կերպ, ամ­բողջ Աստ­վա­ծաշն­չում օգ­տա­գործ­վում են պատ­մու­թյուն­ ներ, որ­պես­զի մար­դիկ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նան վե­րաար­ժե­ քա­վո­րե­լու ի­րենց հանձ­նա­ռու­թյուն­նե­րը։ Հի­սու­սը հատ­կա­պես շեշ­տադ­րում էր այս տե­սա­կի կրթու­թյունն Իր ա­շա­կերտ­նե­րի և հետևորդ­նե­րի հա­մար։ Ե­թե ե­կե­ղե­ցին է այն վայ­րը, որ­տեղ պետք է ըն­թա­նա կրթու­թյան գոր­ծըն­թա­ցը, ա­պա այն պետք է ա­պա­հո­վի տա­րածք իս­կա­կան ­Դաս

81

երկ­խո­սու­թյան հա­մար։ Ինչ­պես մեզ էին շա­րու­նակ կրկնում դպրո­ ցում, որ «գո­յու­թյուն չու­նի հի­մար հարց», այն­պես էլ մենք պետք է ե­կե­ղե­ցու ներ­սում ա­պա­հո­վենք հար­մա­րա­վետ մի­ջա­վայր, որ­պես­ զի յու­րա­քանչ­յուր մարդ շնոր­հի և Աստ­ծուն հաս­կա­նա­լու ու նաև իր կյան­քի հա­մար Նրա ծրագ­րի մեջ ա­ճի։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 22

Ճշմարիտ քրիստոնեական կրթություն Պատ­մում են մի ռաբ­բիի պատ­մու­թյուն, ով, նա­յե­լով իր դա­սա­րա­ նում նստած եր­տա­սարդ­նե­րի քնկոտ աչ­քե­րին, հարց­նում է. «Ու­սա­ նող­նե՛ր, ինչ­պե՞ս ենք ի­մա­նում, որ գի­շերն ա­վարտ­վել է, և ցե­րեկն է սկսվել»։ Մի քա­նի ու­սա­նող զգու­շա­բար ձեռք են բարձ­րաց­նում։ «­Ռաբ­բի՛,պա­տաս­խա­նում է նրան­ցից մե­կը,- մի­գու­ցե երբ կա­րող ենք տար­բե­ րել թզե­նին ձի­թե­նուց»։ «Ո՛չ»։ Մեկ ու­րիշն է բարձ­րաց­նում ձեռ­քը. «­Ռաբ­բի՛, մի­գու­ցե երբ կա­րող ենք տար­բե­րել ոչ­խարն այ­ծից»։ Մի շարք պա­տաս­խան­ներ լսե­լուց հե­տո ռաբ­բին հայ­տա­րա­րում է. «Ու­սա­նող­նե՛ր, մենք ի­մա­նում ենք, որ գի­շերն ա­վարտ­վել է, և ցե­ րեկն է սկսվել, երբ նա­յում ենք նախ­կի­նում եր­բեք չտե­սած դեմ­քին և նրա մեջ ճա­նա­չում մեր եղ­բո­րը կամ քրո­ջը։ Իսկ մինչ այդ, ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան պայ­ծառ է փայ­լում ա­րե­գա­կը, միև­նույնն է, գի­ շեր է»։ Կար­դա­ցե՛ք Ղու­կաս 10.30–37 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էր ու­զում ընդգ­ ծել Հի­սուսն այս պատ­մու­թյան օգ­նու­թյամբ։ Եվ ի՞նչ պետք է դա մեզ ա­սի այն մա­սին, թե ին­չը պետք է ցան­կա­ցած ճշմա­րիտ քրիս­ տո­նեա­կան կրթու­թյան մաս կազ­մի։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Որ­պես Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­ներ՝ մենք օրհն­վել ենք ա­ ռատ դա­վա­նա­բա­նա­կան լույ­սով և ճշ­մար­տու­թյամբ (դրան­ցից մի քա­նիսն են մե­ռել­նե­րի վի­ճա­կը, շա­բա­թը, 1844թ.-ը և դա­տաս­տա­ նը, մեծ պայ­քա­րը), ին­չը նույ­նիսկ քրիս­տո­նեա­կան աշ­խար­հի մե­ծա­ մաս­նու­թյու­նը դեռևս չի հաս­կա­նում։ Եվ սա­կայն, որ­քան էլ կարևոր 82

­Դաս

են այս ճշմար­տու­թյուն­նե­րը, ի՞նչ բա­րիք են դրանք մեզ բե­րում, ե­թե մենք չար ենք, ու­րիշ­նե­րին վե­րա­բեր­վում ենք նա­խա­պա­շար­մուն­ քով, թույլ ենք տա­լիս, որ մեր մի­ջա­վայ­րի մշա­կու­թա­յին և սո­ցիա­լա­ կան նա­խա­պա­շար­մունք­նե­րը մեզ ստի­պեն ու­րիշ­նե­րին վե­րա­բեր­վել որ­պես ցածր խավ։ Ճշ­մա­րիտ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը, ե­թե ու­րիշ ոչ մի օ­գուտ չբե­րի, պետք է ստի­պի մեզ բարձր լի­նել այս բո­լոր մարդ­կա­յին թու­ լու­թյուն­նե­րից ու չա­րիք­նե­րից և մարդ­կանց տես­նել այն­պես, ինչ­պես Քրիս­տոսն էր նրանց տես­նում՝ էակ­ներ, ում հա­մար Ին­քը մա­հա­ցել է, ում մեղ­քե­րը կրել է խա­չի վրա, ում հա­մար ան­սահ­ման մեծ գին է վճա­րել։ Ե­թե մենք բարձ­րաց­նենք խաչն այն­պես, ինչ­պես պար­ տա­վոր ենք ա­նել, ա­պա կտես­նենք յու­րա­քանչ­յուր մար­դու ար­ժեքն ու կարևո­րու­թյու­նը և նրան կվե­րա­բեր­վենք այն­պես, ինչ­պես ի­րա­ պես ար­ժա­նի է՝ այն ար­ժե­քին հա­մա­պա­տաս­խան, որն Աստ­ված ի սկզբա­նե դրել է նրա վրա։ Քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը պետք է նե­րա­ռի այս ուս­մուն­քը, հա­կա­ռակ դեպ­քում այն ար­ժա­նի չէ կրե­լու «քրիս­տո­նեա­կան» ան­վա­նու­մը։ Ի՞նչ նա­խա­պա­շար­մունք­ներ է սո­վո­րեց­նում ձեր մշա­կույթն ու հա­սա­րա­կու­թյու­նը՝ անն­կատ կամ բա­ցա­հայտ, ո­րոնք դուք՝ որ­ պես քրիս­տոն­յա, պետք է ան­տե­սեք։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 23

Կանչված ապրելու որպես լույս Թվում է, թե ուր որ նա­յում ենք, ա­մե­նուր մեր մո­լո­րա­կը գլխի­վայր շուռ է ե­կել՝ փո­խե­լով լույ­սը խա­վա­րի հետ։ Այ­դու­հան­դերձ, խա­վա­րին մենք հան­դի­պում ենք նաև մեր տա­նը շատ մոտ, երբ դի­տար­կում ենք մեր սե­փա­կան փոր­ձա­ռու­թյունն այս դժվա­րին և մար­տահ­րա­ վեր­նե­րով լի աշ­խար­հում։ Ո­րով­հետև մենք նույն­պես գի­տակ­ցում ենք այն սար­սափ­նե­րը, ո­րոնք այս կյան­քը բե­րում է մեզ, երբ մենք պայ­քա­րում ենք հի­վան­դու­թյան դեմ, հա­րա­զատ մարդ­կանց ենք կորց­նում, տես­նում ենք, թե ինչ­պես են ըն­տա­նիք­նե­րը կանգ­նում բա­ ժա­նու­թյան եզ­րին, փոր­ձում ենք հաս­կա­նալ մեր հա­սա­րա­կու­թյան և մ­շա­կույ­թի մեջ առ­կա շատ չա­րիք­ներ։ Այ­դու­հան­դերձ, բա­րո­յա­կան սնան­կաց­ման և հոգևոր խա­վա­րի այս պայ­ման­նե­րում, ներ­քին և­ար­տա­քին այս ողջ քաո­սա­յին աղ­մու­ կի մեջ մենք լսում ենք յու­րա­քանչ­յու­րիս ուղղ­ված Հի­սու­սի խոս­քե­րը. ­Դաս

83

«­Դուք եք աշ­խար­հի լույ­սը։ Մի քա­ղաք, որ լե­ռան վրա է կա­ռուց­ ված, չի կա­րող թաքն­վել։ Ոչ էլ ճրա­գը վա­ռում ու գրվա­նի տակ են դնում, այլ դնում են աշ­տա­նա­կի վրա, և­այն լույս է տա­լիս բո­լոր նրանց, ով­քեր տան մեջ են։ Այդ­պես էլ թող ձեր լույ­սը մարդ­կանց ա­ռաջ փայ­լի, որ­պես­զի տես­նեն ձեր բա­րի գոր­ծերն ու փա­ռա­վո­ րեն ձեր Հո­րը, որ երկն­քում է» (­Մատ­թեոս 5.14–16): Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե ինչ­պես մենք պետք է ապ­րենք, և թե այն ա­մե­նը, ինչ մենք ա­նում ենք որ­պես քրիս­ տոն­յա­ներ, ինչ­պես է ազ­դե­ցու­թյուն ու­նե­նում այն փաս­տի վրա, թե ինչ­պես են մար­դիկ տես­նում Աստ­ծուն։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այն օ­րը, նստած Գա­լի­լեա­յի ծո­վի ա­փին, կի­զիչ արևի տակ՝ ինչ­ պե՞ս կա­րող էին Հի­սու­սի ունկն­դիր­նե­րը հաս­կա­նալ Նրա խոս­քե­ րը։ Նրա խոս­քե­րը լսող­նե­րը ա­մեն ինչ գի­տեին լույ­սի և խա­վա­րի մա­սին։ Եվ, հաս­տա­տա­պես, նրանց կյան­քում շատ խա­վար կար, ո­րից նրանք վա­խե­նում էին։ Նրանք ապ­րում էին հռո­մեա­կան գե­ րիշ­խա­նու­թյան ներ­քո, ռազ­մա­կա­նաց­ված հա­սա­րա­կու­թյան մեջ, ո­րը, ի հե­ճուկս հե­ռա­խոս­նե­րի, հա­մա­կար­գիչ­նե­րի և հա­մաշ­խար­հա­ յին հա­մա­ցանց կա­պի բա­ցա­կա­յու­թյա­նը, շատ ա­ռում­նե­րով նույն­ քան արդ­յու­նա­վետ էր տե­ղե­կու­թյան տա­րած­ման հար­ցում, որ­քան մեր ներ­կա­յիս հա­սա­րա­կու­թյու­նը, ո­րոշ դեպ­քե­րում՝ նույ­նիսկ ա­վե­լի սար­սա­փազ­դու։ Հռո­մեա­ցի­ներն ա­մե­նուր էին. լեռ­նա­լան­ջե­րին հա­վաք­ված մարդ­ կանց նրանք հի­շեց­նում էին, որ հա­մա­ռող­ներն ան­մի­ջա­պես կուղ­ ղորդ­վեն տան­ջանք­նե­րի ճա­նա­պար­հով և­ի­րենց մա­հը կդի­մա­վո­րեն հռո­մեա­կան խա­չի վրա։ Իսկ այս­տեղ ե­կել էր Հի­սու­սը և կոչ էր ա­նում նրանց ապ­րել ինչ­ պես լույս, լի­նել ո­ղոր­մած, սրտով մա­քուր, խա­ղա­ղա­րար։ Ուս­տի քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան շրջա­նակ­նե­րում մենք պետք է սո­վո­ րեց­նենք մեր ու­սա­նող­նե­րին աշ­խար­հում լույս լի­նել, ու­նակ լի­նել կա­ տա­րել ընտ­րու­թյուն­ներ և կա­յաց­նել ո­րո­շում­ներ, ո­րոնք շրջա­պա­տի մարդ­կանց հա­մար կբա­ցա­հայ­տեն Աստ­ծո ի­րա­կա­նու­թյունն ու Նրա բա­րու­թյու­նը։ Ո­րո՞նք են այն ճա­նա­պարհ­նե­րը, ո­րոնց մի­ջո­ցով կա­րող ենք ու­ րիշ­նե­րին ճշմար­տա­պես ցույց տալ Աստ­ծո ի­րա­կա­նու­թյունն ու Նրա բա­րու­թյու­նը։ 84

­Դաս

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 24

Ապրելով որպես աշակերտներ Ե­թե ե­կե­ղե­ցին լուրջ է վե­րա­բեր­վում այն փաս­տին, որ հան­դի­սա­ նում է քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան կա­ռույց, ա­պա պար­տա­դիր է, որ այդ կրթու­թյու­նը մենք սկսենք Հի­սու­սից։ Հի­սու­սը կան­չեց ա­շա­կերտ­ նե­րին։ Նա նրանց պատ­րաս­տում էր ա­ռա­քե­լու­թյան՝ քայ­լե­լով նրանց հետ։ Հի­սու­սը նրանց հնա­րա­վո­րու­թյուն էր տրա­մադ­րում ներգ­րավ­ վել այն մարդ­կանց կյան­քի մեջ, ում մա­սին պետք է հոգ տա­նեին և­ ում պետք է սի­րեին։ Ա­մեն օր Հի­սու­սը նրանց խրա­խու­սում էր Իր տես­լա­կա­նով, թե ինչ­պի­սին կդառ­նա աշ­խար­հը, ե­թե մար­դիկ սկսեն միմ­յանց վե­րա­բեր­վել ինչ­պես քույ­րեր և­եղ­բայր­ներ։ Կար­դա­ցե՛ք Ղու­կաս 4.18–23 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է Քրիս­տո­սի լու­ րը մեզ բո­լո­րիս՝ որ­պես Իր հետևորդ­ներ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­րեք տա­րի շա­րու­նակ ա­շա­կերտ­նե­րը Հի­սու­սին նա­յում էին որ­ պես ի­րենց Ու­սուց­չի, ապ­րում էին թա­գա­վո­րու­թյան կա­տա­րե­լա­տի­ պե­րով, ո­րոնք Նա հայ­տա­րա­րեց Իր ա­ռա­ջին քա­րո­զի ժա­մա­նակ Նա­զա­րե­թի ժո­ղո­վա­րա­նում։ Նե­րո­ղամ­տու­թյու­նը, շնորհն ու սե­րը կողք-կող­քի քայ­լում են միայ­նու­թյան, նվիր­վա­ծու­թյան և դժ­վա­րու­ թյան հետ։ Ե­թե կա մի դաս, ո­րը կա­րե­լի է քա­ղել, ա­պա այն է, որ Հի­սու­սի ա­շա­կեր­տը լի­նե­լու փաս­տին չի կա­րե­լի թեթևամ­տո­րեն վե­ րա­բեր­վել։ Դուք դառ­նում եք ա­շա­կերտ ոչ թե ըն­դա­մե­նը մեկ օ­րով, այլ ամ­բողջ կյան­քի հա­մար։ «Ա­շա­կերտ­նե­րին տրված Փրկ­չի հանձ­նա­րա­րու­թյու­նը վե­րա­բե­ րում էր բո­լոր հա­վա­տաց­յալ­նե­րին… մինչև ժա­մա­նա­կի վեր­ջը: … Բո­ լոր նրանց, ում այ­ցե­լել է երկ­նա­յին ո­գեշն­չու­մը, վստահ­ված է նաև բա­րի լու­րը: Ով­քեր ըն­դու­նում են Քրիս­տո­սի կյան­քը, կոչ­ված են աշ­ խա­տե­լու ի­րենց մեր­ձա­վոր­նե­րի փրկու­թյան հա­մար: Հենց այս գոր­ ծի հա­մար է ստեղծ­վել ե­կե­ղե­ցին, և բո­լոր նրանք, ով­քեր ի­րենց վրա են վերց­նում դրա սրբա­զան խոս­տում­նե­րը, ըստ այդմ պար­տա­վոր­ վում են լի­նել Քրիս­տո­սի հա­մա­գոր­ծա­կից­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 822։ Որ­պես Հի­սու­սի ա­շա­կերտ­ներ՝ մենք այ­սօր պետք է հա­վաս­տիա­ նանք, որ Հի­սուսն է և՛ մեր ըն­կե­րակ­ցու­թյան, և՛ մեր երկր­պա­գու­ թյան կենտ­րո­նը։ Լավ կլի­նի հի­շել, որ Հի­սուսն էր, որ հիմ­նադ­րեց ­Դաս

85

ա­շա­կեր­տու­թյու­նը։ Թեև Հի­սու­սի օ­րե­րի ռաբ­բի­նե­րը գրա­վում էին հետևորդ­նե­րի, Հի­սուսն էր, որ կան­չեց տղա­մարդ­կանց և կա­նանց հետևել Ի­րեն։ Ռաբ­բի­նե­րը պատ­կե­րաց­նել ան­գամ չէին կա­րող այս­ քան ար­մա­տա­կան մի կոչ, ո­րը են­թադ­րում էր, որ Հի­սու­սի հետ լի­ նելն ա­վե­լի կարևոր էր, քան ի­րենց բո­լոր պատ­վեր­նե­րը։ Եվ որ­պես Հի­սու­սի ա­շա­կերտ­ներ՝ մենք ոչ միայն պետք է հար­ գենք բո­լոր մարդ­կանց, այլև աշ­խա­տենք տրա­մադ­րել մի վայր, որ­ տեղ բո­լոր մար­դիկ կա­րող են ա­ճել և զար­գա­նալ։ Ուս­տի քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը պետք է նե­րա­ռի այս ա­ռա­ քե­լու­թյան և նպա­տա­կի զգա­ցո­ղու­թյու­նը ոչ թե միայն գու­մար վաս­ տա­կե­լու հա­մար, այլև մեր սե­փա­կան ո­լոր­տում ա­նե­լու այն ա­մե­նը, ինչ Հի­սու­սը կան­չում է մեզ ա­նե­լու. հետևել Ի­րեն կա­րի­քա­վոր­նե­րին ծա­ռա­յե­լու և նրանց բա­րի լու­րը հայտ­նե­լու գոր­ծում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25

Որոնելով ճշմարտությունը Ալ­բերտ Էյնշ­տեյ­նը, ով հա­մար­վում է ժա­մա­նա­կա­կից ֆի­զի­կա­յի հայ­րը, գրել է. «­Կարևոր է եր­բեք չդա­դա­րել հար­ցեր տալ։ Հե­տաքրք­ րա­սի­րու­թյունն իր գո­յու­թյան ար­դա­րա­ցի պատ­ճառն ու­նի։ Մար­դը չի կա­րող չսար­սա­փել, երբ մտո­րում է հա­վեր­ժու­թյան, կյան­քի, ի­րա­ կա­նու­թյան զար­մա­նահ­րաշ կա­ռուց­ված­քի ա­ռեղծ­ված­նե­րի մա­սին։ Բա­վա­կան է, ե­թե մարդն ա­մեն օր փոր­ձի ըն­կա­լել այս ա­ռեղծ­ված­նե­ րի մի փոք­րիկ մա­սը։ Եր­բեք մի՛ կորց­րեք սուրբ հե­տաքրք­րու­թյու­նը»։ Մենք իս­կա­պես ապ­րում ենք ա­ռեղծ­ված­նե­րով լի աշ­խար­հում։ Ժա­մա­նա­կա­կից գի­տու­թյու­նը մեզ բա­ցա­հայ­տել է այն ան­հա­վա­նա­ կան բարդ բազ­մա­զա­նու­թյու­նը, ո­րը ո­րո­շա­կի չա­փով հան­դի­պում է գո­յու­թյան բո­լոր մա­կար­դակ­նե­րում։ Եվ ե­թե այդ օ­րեն­քը գոր­ծում է ֆի­զի­կա­կան բա­նե­րի հա­մար, ա­պա որ­քա՞ն ա­վե­լի այն կգոր­ծի հոգևոր բա­նե­րի հա­մար։ Ի՞նչ են սո­վո­րեց­նում հետև­յալ տեքս­տե­րը ճշմար­տու­թյան և պա­տաս­խան­նե­րի ո­րոն­ման մա­սին։ Ե­րե­միա 29.13, Մատ­թեոս 7.7, Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.26, 27, Սաղ­մոս­ներ 25.5, Հով­հան­նես 16.13, Հով­հան­նես 17.17: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 86

­Դաս

Աստ­վա­ծաշն­չում շատ են հե­տաքրք­րա­սեր մարդ­կանց մա­սին պատ­մու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք մեզ նման մար­դիկ են, ով­քեր ու­նեն հար­ ցեր, վա­խեր, հույ­սեր, ու­րա­խու­թյուն­ներ, ով­քեր ի­րենց ճա­նա­պարհ­ նե­րով փնտրում են ճշմար­տու­թյու­նը, կյան­քի ա­մե­նա­բարդ հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը։ «­Նա ա­մեն բան ըստ պատ­շա­ճի է ա­րել իր ժա­մա­նա­կին, նաև հա­վի­տե­նա­կա­նու­թյունն է դրել մարդ­կանց սրտում, սա­կայն մար­ դը չի կա­րող սկզբից մինչև վեր­ջը հաս­կա­նալ Աստ­ծու ա­րած գոր­ ծե­րը» (­Ժո­ղո­վող 3.11): Ի՞նչ է ու­զում ա­սել Սո­ղո­մոնն այս տո­ղե­րով։ Ո­մանք եբ­րա­յե­րեն օ­լամ բա­ռը թարգ­մա­նում են «հա­վի­տե­նու­թյուն», ու­րիշ­նե­րը՝ «անց­յա­լի և­ա­պա­գա­յի զգա­ցո­ղու­թյուն»։ Ուս­տի, հա­մա­ ձայն այս տեքս­տի՝ Աստ­ված մար­դու սրտում և մտ­քում դրել է անց­ յա­լի և­ա­պա­գա­յի զգա­ցո­ղու­թյուն, որն ինք­նին հա­վի­տե­նու­թյունն է։ Սա նշա­նա­կում է, որ որ­պես մարդ՝ մենք ու­նակ ենք խոր­հե­լու նրա շուրջ, ին­չը կոչ­վել է կյան­քին և­առ­հա­սա­րակ մեր գո­յու­թյա­նը վե­րա­ բե­րող «մեծ հար­ցեր»։ Եվ իս­կա­պես, սա այն տեղն է, որ­տեղ Սուրբ Գիրքն ա­ռանց­քա­յին դեր է խա­ղում։ Ո՞վ ենք մենք։ Ին­չո՞ւ ենք մենք այս­տեղ։ Ինչ­պե՞ս պետք է ապ­րենք։ Ի՞նչ է պա­տա­հում, երբ մենք մա­հա­նում ենք։ Ին­չո՞ւ գո­ յու­թյուն ու­նի չարն ու տա­ռա­պան­քը։ Ս­րանք այն հար­ցերն են, ո­րոնք ճշմար­տու­թյու­նը ո­րո­նող մար­դիկ տա­լիս են մարդ­կու­թյան պատ­ մու­թյան ա­ռա­ջին իսկ օ­րից։ Ինչ­պի­սի՜ ա­ռա­վե­լու­թյուն և միև­նույն ժա­մա­նակ ինչ­պի­սի՜ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է այ­սօր ու­նակ լի­նել ուղ­ղոր­դել ճշմար­տու­թյան այս ո­րո­նող­նե­րին դե­պի ո­րոշ պա­տաս­ խան­ներ։ Ի՞նչ է քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը, ե­թե ոչ մարդ­կանց այդ պա­տաս­խան­նե­րը ցույց տա­լը, ո­րոնք գտնվում են Աստ­ծո Խոս­քում։ Ին­չո՞ւ պետք է Սուրբ Գիր­քը խա­ղա գլխա­վոր դե­րը, երբ մենք փոր­ձում ենք պա­տաս­խա­նել կյան­քի ա­մե­նա­մեծ հար­ցե­րին։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26

Կիսելով մեր կյանքի փորձառությունը Կար­դա­ցե՛ք Ա Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 2.6–8 հա­մար­նե­րը։ Ին­չի՞ մա­ սին է խո­սում այս­տեղ Պո­ղո­սը, ին­չը մենք կա­րող ենք ար­տա­ցո­լել և պետք է ար­տա­ցո­լենք մեր դպրոց­նե­րում և­ե­կե­ղե­ցի­նե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Դաս

87

Բախ­վե­լով հա­սա­րա­կու­թյան մեջ հա­ղոր­դակ­ցու­թյան քայ­քայ­ մա­նը՝ մենք ապ­րում ենք մի դա­րաշր­ջա­նում, ո­րում ե­կե­ղե­ցու աստ­վա­ծաշնչ­յան ըն­կա­լու­մը եր­բեք ա­վե­լի ի­մաս­տա­լից չի ե­ղել։ Մատ­թեոս 18.20 հա­մա­րի տեքս­տը հի­շեց­նում է մեզ. «Ո­րով­հետև որ­տեղ եր­կու կամ ե­րեք հո­գի Իմ ա­նու­նով հա­վաք­ված լի­նեն, Ես այն­տեղ՝ նրանց մեջ եմ»։ Նորկ­տա­կա­րան­յան տես­լա­կանն այն մա­ սին, թե ինչ է ե­կե­ղե­ցին և հա­մայն­քը, սկսել է ձևա­վոր­վել հա­վա­ տաց­յալ­նե­րի տնե­րում։ Այդ տնե­րում էր, որ հա­մայն­քը հան­դի­պում էր փոքր խմբե­րի տես­քով. ան­դամ­ներն ա­ղո­թում էին, եր­գում, տո­ նում էին Տի­րոջ ընթ­րի­քը, սո­վո­րում էին Հի­սու­սի խոսքն ու դրա­նով կիս­վում միմ­յանց հետ։ Այս երկր­պա­գող խմբե­րը նաև դար­ձան ա­ռա­ջին ե­կե­ղե­ցա­կան դպրոց­նե­րը, քա­նի որ դրանք այն վայ­րերն էին, որ­տեղ նոր ան­դամ­ նե­րին ներ­կա­յաց­վում էին Աստ­վա­ծա­շուն­չը և­ այն նոր կյան­քը, ո­րը Հի­սու­սի մեջ էր։ Պո­ղո­սի խոս­քե­րը Հռո­մեա­ցի­նե­րին 12.2 հա­մա­րում («Եվ մի՛ կեր­պա­րան­վեք այս աշ­խար­հի կեր­պա­րան­քով, այլ վե­րա­ փոխ­վե՛ք ձեր մտքի նո­րո­գու­թյամբ») են­թադ­րում են, որ ե­կե­ղե­ցին կրթու­թյան այս գոր­ծին միան­գա­մայն լուրջ էր վե­րա­բեր­վում։ Այս ա­ռա­ջին հա­վա­տաց­յալ­նե­րը շու­տով հաս­կա­ցան, որ միայն հա­մայն­քում կա­րող են լա­վա­գույնս կյան­քի կո­չել Ա­վե­տա­րա­նը։ Հա­ մայն­քում մենք ու­նենք բարձ­րա­ձայն եր­գե­լու, ա­վե­լի ե­ռան­դուն ա­ղո­ թե­լու և­ ա­վե­լի հո­գա­տար ու կա­րե­կից լի­նե­լու պատ­ճառ։ Երբ լսում ենք, թե ինչ­պես են ու­րիշ­նե­րը խո­սում Աստ­ծո բա­րու­թյան մա­սին, զգում ենք, թե որ­քան բա­րի է Նա ե­ղել մեր նկատ­մամբ, երբ լսում ենք միմ­յանց պայ­քար­նե­րի ու վշտե­րի մա­սին, գի­տակ­ցում ենք Աստ­ծո բժշկու­թյու­նը մեր սե­փա­կան կյան­քում և վե­րապ­րում ենք Նրա շնոր­ հի և բժշ­կու­թյան գոր­ծիք­նե­րը լի­նե­լու նո­րոգ­ված փա­փագ։ Վե­րը նշված տեքս­տում Պո­ղո­սը հաս­տա­տում է, որ Աստ­ծո Ա­վե­ տա­րանն ա­մեն ինչ է՝ խա­չի զո­րու­թյու­նը, Տի­րոջ հա­րու­թյու­նը, Նրա վե­րա­դար­ձի խոս­տու­մը։ Ամ­բողջ աշ­խար­հում ա­վե­լի լավ լուր պար­ զա­պես չկար, և Պո­ղոսն իր ողջ կյան­քը նվի­րեց նրան, որ նախ և­ ա­ռաջ պատ­մի Հի­սու­սի պատ­մու­թյու­նը մե­ծա­գույն հա­վա­տար­մու­ թյամբ և նվիր­վա­ծու­թյամբ։ Այ­դու­հան­դերձ, Պո­ղո­սը հա­վաս­տիաց­նում է, որ Ա­վե­տա­րա­նի լու­ րը կա­րող է լա­վա­գույնս ըն­կալ­վել և կի­րառ­վել միմ­յանց հետ հա­ղոր­ դակց­վե­լու մի­ջո­ցով։ Մենք եր­բեք չպետք է մո­ռա­նանք, որ մար­դիկ ու­շի-ու­շով հետևում են՝ տես­նե­լու, թե արդ­յո՞ք մեր կյանքն ար­տա­ցո­ լում է շնոր­հի լու­րը, ո­րը գտնում ենք Աստ­վա­ծաշն­չում։ 88

­Դաս

Լա՛վ մտա­ծեք այն մա­սին, թե ինչ­պես եք դուք ապ­րում, և տ­վե՛ք ինք­ներդ ձեզ հետև­յալ հար­ցը՝ Ինչ­պի­սի՞ վկա եմ ես իմ շրջա­պա­ տում գտնվող մարդ­կանց հա­մար։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Հետագա ուսումնասիրության համար «Քրիս­տո­սը ցրեց աշ­խար­հիկ փառ­քի հաս­նե­լու նրանց հույ­ սե­րը: Լե­ռան քա­րո­զում Նա փոր­ձում էր շտկել Իր ար­քա­յու­թյան և Իր էու­թյան մա­սին կեղծ ու­սուց­ման հետևան­քով ստեղծ­ված սխալ պատ­կե­րա­ցում­նե­րը: Բայց Նա չսկսեց ուղ­ղա­կիո­րեն քննա­դա­տել մարդ­կանց սխալ­նե­րը: Նա տես­նում էր, որ մեղ­քի պատ­ճա­ռով աշ­ խար­հը թշվա­ռու­թյան մեջ է հայտն­վել, բայց Նա լիո­վին չբա­ցա­ հայ­տեց նրանց ող­բա­լի վի­ճա­կը: Այն, ինչ Նա սո­վո­րեց­րեց նրանց, ան­սահ­մա­նո­րեն ա­վե­լի լավ էր, քան նրանց ամ­բողջ ի­մա­ցա­ծը: Ա­ ռանց վի­ճար­կե­լու Աստ­ծո ար­քա­յու­թյան մա­սին նրանց ու­նե­ցած պատ­կե­րա­ցում­նե­րը` Նա պատ­մեց նրանց, թե ո­րոնք են այն­տեղ մուտք գոր­ծե­լու պայ­ման­նե­րը` թող­նե­լով, որ նրանք ի­րենք հա­ մա­պա­տաս­խան եզ­րա­կա­ցու­թյուն­ներ ա­նեն: Նրա սո­վո­րեց­րած ճշմար­տու­թյուն­նե­րը մեզ հա­մար նույն­քան կարևոր են, որ­քան այն բազ­մու­թյան հա­մար, որ հետևում էր Նրան: Մենք նրան­ցից ոչ պա­ կաս կա­րիք ու­նենք ծա­նո­թա­նա­լու Աստ­ծո թա­գա­վո­րու­թյան հիմ­նա­ կան սկզբունք­նե­րին»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 299։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ռո­բերտ Լ­յուիս Ս­թի­վեն­սո­նը ծնվել է Է­դին­բուր­գում՝ Շոտ­լան­ դիա­յում, 1850թ.։ Նա պատ­մում է, թե ինչ­պես մի գի­շեր, երբ իր դա­յակն ի­րեն նա­խա­պատ­րաս­տում էր քնե­լու, ին­քը մո­տե­ցավ պա­տու­հա­նին և հիաս­քանչ տե­սա­րա­նի ա­կա­նա­տես ե­ղավ։ Նա տե­սավ, թե ինչ­պես էր լապ­տե­րա­վա­ռը հեր­թով մո­տե­նում գա­զա­յին լապ­տեր­նե­րին և վա­ռում դրանք։ Ման­կա­կան հիաց­ մուն­քով նա իր մոտ կան­չեց իր դա­յա­կին և­ ա­սաց. «­Նա­յի՛ր այն մար­դուն։ Նա խա­վա­րի մեջ անց­քեր է բա­ցում»։ Ի՞նչ դեր է Աստ­ված տվել ձեզ ձեր հա­մայն­քին լույս և սեր բե­րե­լու գոր­ ծում։ Ե­թե լավ չեք պատ­կե­րաց­նում, հրա­վի­րե՛ք ե­կե­ղե­ցու մի քա­նի ան­դա­մի և քն­նար­կե՛ք, թե ինչ կա­րող եք ի­րա­կա­նաց­նել միա­սին։ ­Դաս

89

2. Ե­թե ե­կե­ղե­ցին կա­մե­նում է դառ­նալ Աստ­ծո գոր­ծըն­կերն աշ­խար­ հին ա­վե­տա­րա­նե­լու հար­ցում, ա­պա մենք պետք է ըն­դու­նենք Հի­սու­սի բա­ռերն ու ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Մարմ­նա­վոր­ման բուն էու­ թյու­նը, այն, որ Աստ­ված ե­կավ մեր եր­կիր՝ մեր աշ­խար­հում ապ­ րե­լու, մեզ հետ պայ­քա­րե­լու, ծի­ծա­ղե­լու և լա­ցե­լու, հու­շում է, որ մենք կանչ­ված ենք հոգ տա­նե­լու մեզ շրջա­պա­տող մարդ­կանց մա­սին։ Ինչ­պե՞ս դուք դա կա­նեք։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք ներգ­րա­վել ձեր հա­մայն­քի ե­րի­տա­սարդ­նե­րին՝ նպաս­տե­լու այս գոր­ծին։ 3. Խոր­հե՛ք այն պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան մա­սին, ո­րը մենք՝ որ­ պես Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­ներ, ու­նենք ու­րիշ­նե­րին մեզ տրված հիաս­քանչ ճշմար­տու­թյուն­նե­րը սո­վո­րեց­նե­լու գոր­ծում։ Տե­ղա­կան ե­կե­ղե­ցին ինչ­պե՞ս կա­րող է և պետք է կենտ­րո­նա­կան դեր խա­ղա ու­րիշ­նե­րին այս ճշմար­տու­թյուն­նե­րը սո­վո­րեց­նե­լու հար­ցում։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ինչ­պե՞ս կա­րող է ե­կե­ղե­ցին լի­նել ա­պա­հով վայր քննար­կե­լու այս ճշմար­տու­թյուն­ներն այն մարդ­ կանց հետ, ով­քեր դրանց մա­սին բարդ հար­ցեր են տա­լիս։ Ինչ­ պե՞ս կա­րող եք այն­պի­սի մի­ջա­վայր ստեղ­ծել, որ­տեղ կա­րող են քննարկ­վել լուրջ հար­ցեր։ 4. Դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք մշա­կու­թա­յին նա­խա­պա­շար­մունք­ ներն այն հա­սա­րա­կու­թյան, ո­րում դուք ապ­րում եք։ Ի՞նչ ճա­նա­ պարհ­նե­րով կա­րող է ձեր ե­կե­ղե­ցին ու­սու­ցա­նել մարդ­կանց վեր լի­նել այդ նա­խա­պա­շար­մունք­նե­րից և դ­րա փո­խա­րեն հետևել Սուրբ Գր­քի ուս­մուն­քի­ն։

90

­Դաս

­ԴԱՍ 10 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28–ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՐՎԵՍՏԻ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.18–21, Սաղ­մոս­ներ 19.1–6, 96.9, Ծնն­դոց 3.6, Ա Տի­մո­թեո­սին 6, Ա­ռակ­ներ 1, Հոբ 38: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եր­կին­քը պատ­մում է Աստ­ծու փառ­քը, և­երկն­քի հաս­տա­ տու­թյու­նը հռչա­կում է Նրա ձեռ­քի գոր­ծե­րը» (­Սաղ­մոս­ներ 19.1): Կր­թու­թյու­նը նե­րա­ռում է այն, ինչն ան­վան­վել է «ար­վեստ և գի­ տու­թյուն»։ Սա­կայն երբ մենք սո­վո­րում կամ ու­սու­ցա­նում ենք ար­ վեստն ու գի­տու­թյունն աստ­վա­ծաշնչ­յան տե­սանկ­յու­նից, ի՞նչ է սա են­թադ­րում։ Արդ­յո՞ք մենք պար­զա­պես ա­ռա­ջար­կում ենք ընտր­ված աստ­վա­ծաշնչ­յան հա­մար­ներ, ո­րոնք վե­րա­բե­րում են, օ­րի­նա­կի հա­ մար, ժա­մա­նա­կա­կից բժշկու­թյան կամ ար­վես­տի պատ­մու­թյան ո­րո­ շա­կի տե­սանկ­յուն­նե­րի։ Այդ կերպ մենք կա­րող ենք մեր գործ­նա­կան դա­սե­րը կա­պել Աստ­ծո զար­մա­նա­լի զո­րու­թյան հետ՝ մեր բարդ աշ­ խար­հը ստեղ­ծե­լու գոր­ծում: Սա­կայն Սուրբ Գր­քի պարզ ընդգր­կու­մը դա­սագր­քա­յին դա­սի շրջա­նակ­նե­րում ի­րա­կան կրթու­թյան մի­միայն մի փոք­րիկ մասն է, կրթու­թյուն, ո­րը փրկա­րար է և քա­վիչ։ Որ­պես­զի նման կրթու­թյու­նը ճիշտ կեր­պով գոր­ծի, մեզ անհ­րա­ ժեշտ է դի­մել Աստ­ծո Խոս­քին յու­րա­քանչ­յուր գի­տա­կան ո­լոր­տի մա­սին տե­ղե­կու­թյուն ստա­նա­լու հա­մար՝ սկսած հա­սա­րա­կա­կան գի­տու­թյուն­նե­րից մինչև մո­լե­կու­լա­յին կեն­սա­բա­նու­թյուն։ Ա­ռանց դրա մենք տե­սա­դաշ­տից կկորց­նենք Աստ­ծո մե­ծու­թյու­նը, Նրա գե­ րիշ­խա­նու­թյու­նը՝ որ­պես մեր աշ­խար­հի Ա­րա­րիչ և Պահ­պա­նող։ Սո­ վո­րե­լով տես­նել Աստ­ծո ա­րար­չա­գոր­ծու­թյունն այն­պես, ինչ­պես Ինքն Աստ­ված է այն տես­նում՝ կեն­դա­նի և նպա­տակ­նե­րով լի, մենք մո­տե­ նում ենք այն ըն­կալ­մա­նը, թե ինչ­պես ճիշտ ու­սու­ցա­նել այս կամ այն գի­տա­կան ո­լոր­տը։ ­Դաս 1

91

Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք ո­րոշ սկզբունք­ներ, ո­րոնք վե­ րա­բե­րում են ար­վես­տի ու գի­տու­թյան ու­սուց­մա­նը քրիս­տո­նեա­կան տե­սանկ­յու­նից ու աշ­խար­հա­յաց­քից։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Միայն Տերը Կեն­դա­նի Աստ­ծո մա­սին խո­սում է Նրա ողջ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­ նը։ Այս պնդումն այն­քան շատ է կրկնվել, որ դար­ձել է կլի­շե։ Երբ խոր­հենք, օ­րի­նակ, Աստ­ծո սրտի մա­սին այս աշ­խարհն ա­րա­րե­լիս, ո­րը մարդ ա­րա­րա­ծը վնա­սել և քայ­քա­յել է, կա­րող ենք մո­տե­նալ այն ըն­կալ­մա­նը, թե ինչ­պես ու­սու­ցա­նենք ար­վեստն ու գի­տու­թյու­նը։ Դի­տար­կենք, օ­րի­նա­կի հա­մար, կնոջ հղիու­թյան շրջա­նը։ Կեն­ սա­բա­նու­թյու­նը մեզ բա­ցատ­րում է, որ մարդ­կա­յին նոր բա­նա­կան կյանքն սկսվում է մեկ բեղմ­նա­վոր­ված ձվաբջ­ջից և­ անց­նում է հղիու­թյան լիա­կա­տար ժա­մա­նա­կա­հատ­վածն ինն ամս­վա ըն­թաց­ քում։ Սի­րող Ա­րար­չի մա­սին խո­սող նշան­նե­րի հան­դի­պում ենք այս բո­լո­րաշր­ջա­նի ողջ ըն­թաց­քում։ Աստ­ծո սերն ու բա­րու­թյու­նը կա­րե­ լի է տես­նել նրա­նում, թե որ­տեղ է զար­գա­նում սաղ­մը՝ ան­մի­ջա­պես մոր հան­դարտ բա­բա­խող սրտի տակ։ Սաղ­մի չափ­սե­րի մե­ծաց­մա­ նը զու­գըն­թաց մե­ծա­նում է նաև մոր ո­րո­վայ­նը և հայտն­վում հենց իր աչ­քի ա­ռաջ։ Ա­պա­գա մայ­րը մշտա­պես տեղ­յակ է իր ե­րե­խա­յից այն­պես, ինչ­պես մեր երկ­նա­յին Հայրն է մշտա­պես տեղ­յակ Իր զա­ վակ­նե­րից։ Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.18–21, Սաղ­մոս­ներ 19.1–6 և Նեե­միա 9.6 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք պատ­մում մեզ որ­պես մեր Ա­րա­րիչ Աստ­ծո գոր­ծե­րի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Նույ­նիսկ մեղ­քի 6.000 և հա­մաշ­խար­հա­յին ջրհե­ղե­ղի կոր­ծա­նիչ ազ­դե­ցու­թյան հա­զա­րա­վոր տա­րի­նե­րից հե­տո գո­յու­թյուն ու­նեն ան­հեր­քե­լիո­րեն հզոր ա­պա­ցույց­ներ Աստ­ծո մա­սին ոչ միայն որ­ պես մեր Ա­րա­րիչ, այլ Նրա զո­րու­թյան, սի­րո և բա­րու­թյան մա­սին ևս։ Ի­րա­կա­նում Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.18–21 հա­մար­նե­րում Պո­ղոսն ա­ սում է շատ հզոր խոս­քեր, որ այն մար­դիկ, ով­քեր մեր­ժեն Աստ­ծուն, «որևէ ար­դա­րա­ցում չու­նեն» դա­տաս­տա­նի օ­րը, քա­նի որ Նրա մա­ սին բա­վա­կա­նա­չափ տե­ղե­կու­թյուն կա­րող են ստա­նալ Նրա ա­րար­ 92

­Դաս 1

չա­գոր­ծու­թյան մի­ջո­ցով։ Այլ խոս­քե­րով, նրանք չեն կա­րո­ղա­նա­լու պատ­ճա­ռա­բա­նել ի­րենց ան­տեղ­յա­կու­թյու­նը։ ­Հատ­կա­պես այս դա­րաշր­ջա­նում, երբ շատ մար­դիկ սկսել են երկր­ պա­գել ա­վե­լի շատ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը, քան Ա­րար­չին, որ­քա՜ն կարևոր է, որ ար­վես­տում և գի­տու­թյան մեջ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­ թյու­նը մշտա­պես աշ­խա­տի այն են­թադ­րու­թյան տե­սանկ­յու­նից, որ Աստ­ված է Ա­րա­րիչն ու Պահ­պա­նողն այն ա­մե­նի, ին­չը գո­յու­թյուն ու­ նի։ Ի վեր­ջո, ցան­կա­ցած գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյուն և­են­թադ­րու­թյուն, ո­րը մեր­ժում կամ բա­ցա­ռում է Աստ­ծուն, հան­գեց­նում է բա­ցա­ռա­պես սխա­լի։ Աշ­խար­հիկ կրթու­թյու­նը միայն այդ ուղ­ղու­թյամբ էլ աշ­խա­ տում է. այն բա­ցա­ռում է Աստ­ծուն։ Քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյունն այս ծու­ղա­կը չպետք է ընկ­նի, ինչ­պես նաև չպետք է աշ­խա­տի, նույ­նիսկ ա­մե­նաանն­շան կեր­պով, այն են­թադ­րու­թյու­նից, որ Աստ­ված չկա։ Ա­ մեն դեպ­քում, մար­դիկ հակ­ված են սխալ­ներ գոր­ծե­լու։ ­Խոր­հե՛ք մեր աշ­խար­հի ան­հա­վա­նա­կան հրաշ­քի և գե­ղեց­կու­ թյան մա­սին, որն առ­կա է նույ­նիսկ մեղ­քից հե­տո։ Ինչ­պե՞ս կա­ րող ենք հույս և մ­խի­թա­րու­թյուն ստա­նալ դրա­նից, հատ­կա­պես անձ­նա­կան փոր­ձու­թյուն­նե­րի և տա­ռա­պանք­նե­րի ժա­մա­նակ։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Սրբության վայելչութունը ­ աղ­մոս­ներ 96.9 հա­մա­րում աս­վում է. «Սր­բու­թյան վա­յել­չու­թյամբ Ս երկր­պա­գե­ցե՛ք Տի­րո­ջը, վա­խե­ցե՛ք Նրա ե­րե­սից, ո՛վ ամ­բողջ եր­ կիր»։ Ինչ­պե՞ս ենք հաս­կա­նում «սրբու­թյան վա­յել­չու­թյան» գա­ղա­ փա­րը։ Ի՞նչ պետք է սա նշա­նա­կի քրիս­տոն­յա­յի հա­մար, և­ինչ­պե՞ս պետք է այն ազ­դի այն երևույ­թի վրա, թե ինչ­պես ենք մենք ու­սու­ցա­ նում ար­վեստն ու հա­ճախ դրա հետ զու­գորդ­վող գե­ղեց­կու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Թեև աս­վել է, որ «գե­ղեց­կու­թյու­նը նա­յո­ղի աչ­քե­րում է», մենք չպետք է մո­ռա­նանք, թե ով է ստեղ­ծել աչ­քե­րը (տե՛ս Ա­ռակ­ներ 20.12): Թեև մենք պետք է զգու­շա­նանք, որ­պես­զի չերկր­պա­գենք ա­րար­չա­ գոր­ծու­թյու­նը (տե՛ս ե­րեկ­վա դա­սը), ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան գե­ղեց­կու­ թյու­նից մենք կա­րող ենք շատ բան ի­մա­նալ Աստ­ծո և գե­ղեց­կու­թյան նկատ­մամբ Նրա սի­րո մա­սին։ Ե­թե մեր ըն­կած աշ­խար­հը դեռևս այս­քան գե­ղե­ցիկ է, ո՞վ կա­րող է պատ­կե­րաց­նել, թե ինչ­պի­սին է այն ­Դաս 1

93

ե­ղել նախ­քան մեղ­քը։ Եվ դա մեզ սո­վո­րեց­նում է, որ իս­կա­պես Աստ­ ված է գե­ղե­ցի­կի Ա­րա­րի­չը։ Ուս­տի ար­վես­տի և գի­տու­թյան ու­սում­նա­սի­րու­թյու­նը կա­րող է և պետք է մեզ մո­տեց­նի Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյանն ու սրտին։ Քա­նի որ մենք Աստ­ծո ար­վես­տի գոր­ծի և գի­տա­կան երևույթ­նե­րի մի մասն ենք կազ­մում, կա­րող ենք նաև ա­վե­լին ի­մա­նալ Քրիս­տո­սի մեջ ու­նե­ ցած մեր ինք­նու­թյան վե­րա­բեր­յալ։ «Աստ­ված կա­մե­նում է, որ Իր զա­վակ­նե­րը գնա­հա­տեն Իր գոր­ ծե­րը և հիա­նան այն պարզ, հան­դարտ գե­ղեց­կու­թյամբ, ո­րով Նա զար­դա­րել է մեր երկ­րա­յին տու­նը։ Նա գե­ղեց­կու­թյան մեծ սի­րա­հար է և­ ար­տա­քին ա­մեն գրավ­չու­թյու­նից ա­ռա­վել սի­րում է բնա­վո­րու­ թյան գե­ղեց­կու­թյու­նը։ Նա կա­մե­նում է, որ մենք ձևա­վո­րենք մա­քուր և պարզ բնա­վո­րու­թյուն՝ ծա­ղիկ­նե­րի մեղմ հրա­պու­րան­քը»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 108: ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 3.6 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է դա մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, որ գե­ղեց­կու­թյունն ինք­նին միշտ չէ, որ բա­րի կամ սուրբ է։ Տե՛ս նաև Ա­ռակ­ներ 6.25, 31.30 հա­մար­նե­րը: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պես Աստ­ծո ա­րա­րած ա­մեն ինչ, գե­ղեց­կու­թյու­նը ևս­են­թարկ­ վել է թշնա­մու խե­ղա­թյուր­մանն ու շա­հա­գործ­մա­նը։ Ուս­տի պետք չէ զար­մա­նալ, որ գե­ղեց­կու­թյունն ու դրա գա­ղա­փարն առ­հա­սա­րակ կա­րող են օգ­տա­գործ­վել մեր դեմ։ Ուս­տի, հատ­կա­պես ար­վես­տում, քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը, ա­ռաջ­նորդ­վե­լով Սուրբ Գր­քով, պետք է օգ­նի մեզ հաս­կա­նալ, որ ոչ ա­մեն գե­ղե­ցիկն է, որ պար­տա­դիր կեր­ պով բա­րի է և սուրբ։ Թվար­կե՛ք ո­րոշ «գե­ղե­ցիկ» բա­ներ, ո­րոնք բա­րի և սուրբ չեն։ Կամ ինչ­պի­սի՞ գե­ղե­ցիկ բա­ներ կան, ո­րոնք կա­րող են դառ­նալ ան­սուրբ և չար՝ կախ­ված հան­գա­մանք­նե­րից։ Ի՞նչ չա­փա­նիշ­ներ ենք մենք օգ­տա­գոր­ծում այս տար­բե­րա­կում­ներն ա­նե­լու հա­մար։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

Սխալի գիտակներ Մենք գի­տենք, որ մեր աշ­խար­հի ար­վես­տի և փի­լի­սո­փա­յու­ թյան առ­յու­ծի բա­ժինն Աստ­ծուն չի պատ­վում։ Շա­տե­րը պնդում են, 94

­Դաս 1

որ քրիս­տոն­յա­նե­րը չպետք է ան­գամ ոտք դնեն այս հան­րահռ­չակ վրան­ներ։ Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ քրիս­տոն­յա­նե­րը պետք է ման­րակր­կիտ դի­տար­կեն ի­րենց գոր­ծու­նեու­թյու­նը ո­րո­շա­կի ո­լորտ­ նե­րի ծա­ռա­յե­լիս, ո­րո­շա­կի հաս­տա­տու­թյուն­ներ հո­վա­նա­վո­րե­լիս, ո­ րո­շա­կի զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վա­կան մի­ջոց­նե­րից օգտ­վե­լիս։ Ա Տի­մո­թեո­սին 6-րդ գլ­խում մեզ տրվում է հստակ ցու­ցում այն մա­սին, թե ինչ­պի­սի ձգտում­նե­րից մենք պետք է խու­սա­փենք, ո­ րի հա­մար տրվում է նաև բա­վա­րար բա­ցատ­րու­թյուն։ 9-րդ և 10րդ հա­մար­նե­րում ինչ­պի­սի՞ ձգտում­նե­րից է Պո­ղո­սը խոր­հուրդ տա­լիս զգու­շա­նալ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­դա­ցե՛ք Ա Տի­մո­թեո­սին 6-րդ գլ­խի մնա­ցած հա­մար­նե­րը։ Ո­ րո՞նք են այն կարևոր ձգտում­նե­րը, ո­րոնք Պո­ղո­սը խրա­խու­ սում է։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ­պես է Ա Տի­մո­թեո­սին 6.20 հա­մա­ րում Պո­ղո­սը խոր­հուրդ տա­լիս զգու­շա­նալ «սու­տա­նուն գի­տու­թյան հա­կա­ռա­կու­թյուն­նե­րից»։ Թեև այս հա­մարն այլ են­թա­տեքս­տում է կի­րառ­վում, դրա սկզբուն­քը կի­րա­ռե­լի է նաև մեր դեպ­քի հա­մար։ Այ­սինքն, խոր­հե՛ք ողջ տե­ղե­կատ­վու­թյան, բո­լոր ուս­մունք­նե­րի, բո­լոր հա­վա­տամք­նե­րի մա­սին ոչ միայն այժմ, այլև մարդ­կու­թյան պատ­ մու­թյան ողջ ըն­թաց­քում, ո­րոնք ակն­հայ­տո­րեն սխալ են ե­ղել։ Մար­ դիկ իս­կա­պես որ կա­րող են սխա­լի գի­տակ­ներ լի­նել։ Մոտ 2.000 տա­րի աշ­խար­հի ա­մե­նա­խե­լա­ցի մար­դիկ՝ գի­տակ­նե­րը, կար­ծում էին, որ եր­կիրն ան­շարժ նստած է տիե­զեր­քի կենտ­րո­նում, մինչ­դեռ բո­լոր աստ­ղե­րը և մո­լո­րակ­նե­րը պտտվում են կա­տար­յալ շրջա­նով։ Բարդ մա­թե­մա­տի­կա­կան հաշ­վարկ­ներ և գի­տա­կան մո­ տե­ցում­ներ են օգ­տա­գործ­վել հաս­տա­տե­լու այս հա­վա­տամ­քը, թեև պարզ­վեց, որ այն սխալ է ե­ղել հա­մար­յա ա­մեն ա­ռում­նե­րով։ Ուս­տի մենք կա­րող ենք ա­սել, որ այս մար­դիկ սխա­լի գի­տակ­ներ են ե­ղել, և­ որ այս ուս­մուն­քը հաս­տա­տա­պես ե­ղել է «սու­տա­նուն գի­տու­թյուն»։ ­Կեն­սա­բա­նու­թյուն գի­տու­թյունն այ­սօր, օ­րի­նակ, հիմն­ված է այն գա­ղա­փա­րի վրա, որ կյան­քը սկսվել է մի­լիար­դա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ, պա­տա­հա­բար, դրա հետևում կանգ­նած չի ե­ղել Աստ­ված կամ որևէ նպա­տակ։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, բարդ և ման­րա­մասն ­Դաս 1

95

գի­տա­կան գրա­կա­նու­թյան մի ան­հա­վա­նա­կան քա­նա­կու­թյուն է գրվել այս ուս­մուն­քի հի­ման վրա։ Ի՞նչ դաս կա­րող ենք քա­ղել սրա­նից այն մա­սին, թե ինչ­պես մար­դիկ կա­րող են լի­նել սխա­լի գի­տակ­ներ։ Ինչ­պե՞ս պետք է այս գի­տակ­ցումն ազ­դի առ­հա­սա­ րակ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան և հատ­կա­պես գի­տու­թյան ու­ սուց­ման վրա։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2

Հիմարություն և իմաստություն Կար­դա­ցե՛ք Ա­ռակ­ներ 1-ին գլու­խը։ Ի՞նչ է սա մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, թե ին­չի մա­սին պետք է լի­նի ճշմա­րիտ քրիս­տո­նեա­ կան կրթու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­վա­ծա­շուն­չը հստակ հա­մե­մա­տու­թյուն է տա­նում հի­մա­րու­ թյան և­ի­մաս­տու­թյան միջև։ Ա­ռակ­նե­րի գիր­քը մեզ շատ լավ հի­շեց­ նում է հի­մար պահ­ված­քի և հի­մար­նե­րի ըն­կե­րակ­ցու­թյան վնաս­նե­րի մա­սին։ Տա­րան­ջա­տու­մը շատ պարզ է՝ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ­ պես­զի Իր ժո­ղո­վուր­դը ո­րո­նի ի­մաս­տու­թյուն, թանկ գնա­հա­տի այն և հա­րուստ լի­նի դրա­նով։ Ար­վես­տի և գի­տու­թյան ու­սա­նող­ներն օգ­տա­գոր­ծում են ի­րենց տա­ղանդ­նե­րը, որ­պես­զի գի­տե­լիք­ներ ձեռք բե­րեն և­ուս­ման մեջ կա­ տա­րե­լու­թյան հաս­նեն։ Այդ ա­ռար­կա­նե­րի ու­սու­ցիչ­նե­րը վար­վում են նույն կերպ։ Մենք ու­նակ ենք գե­ղար­վես­տա­կան փայ­լի և գի­տա­կան բա­ցա­հայ­տում­նե­րի գի­տու­թյան և կա­րո­ղու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ։ Սա­կայն քրիս­տո­նեա­կան տե­սանկ­յու­նից ի­րա­կա­նում ի՞նչ ար­ ժեք ու­նի ար­վես­տի և գի­տու­թյան ի­մա­ցու­թյու­նը, ե­թե այն չի նե­րա­ ռում ճշտի և ս­խա­լի, բա­րու և չա­րի, ճշմար­տու­թյան և կեղ­ծի­քի միջև տար­բե­րու­թյան ի­մա­ցու­թյու­նը։ Կա­րե­լի է ըն­դա­մե­նը մի փոքր կար­ դալ աշ­խար­հի մե­ծա­մեծ ար­վես­տա­գետ­նե­րի կյան­քի մա­սին՝ հա­մոզ­ վե­լու, որ հիաս­քանչ հմտու­թյուն­ներ և տա­ղանդ­ներ ու­նե­նա­լը դեռևս հա­վա­սար չէ բա­րո­յա­կան և­ ազ­նիվ կյանք ու­նե­նա­լուն։ Ակ­նա­ռու է նաև այն փաս­տը, որ զանգ­վա­ծա­յին ոչն­չաց­ման հա­մար նա­խա­տես­ ված կեն­սա­բա­նա­կան և քի­միա­կան զեն­քե­րի ստեղծ­ման գոր­ծըն­ թա­ցի մեջ ներգ­րավ­ված մե­ծա­մեծ գիտ­նա­կան­նե­րը ե­ղել են խիստ 96

­Դաս 1

կրթված և­օժտ­ված մար­դիկ, սա­կայն ո­րո՞նք են նրանց աշ­խա­տան­ քի արդ­յունք­նե­րը։ Ինչ­պես նշվել էր նախ­կի­նում, գի­տու­թյունն ինք­ նին պար­տա­դիր կեր­պով բա­րի բան չէ։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ա­ռակ­ներ 1.7 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է այս հա­մա­րը բա­ ցա­հայ­տում, թե որն է ճշմա­րիտ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան բա­ նա­լին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Նո­բել­յան մրցա­նա­կա­կիր մի ա­թեիստ գիտ­նա­կան, ով ու­սում­ նա­սի­րում է տիե­զեր­քը և դ­րա հետևում կանգ­նած ֆի­զի­կա­կան ու­ժե­րը, գրել է. «­Տիե­զեր­քը որ­քան հաս­կա­նա­լի է թվում, նաև այն­քան ա­նի­մաստ է թվում»։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի այն մա­ սին, որ գի­տու­թյունն ինք­նին ոչ միայն կա­րող է լի­նել ա­նի­մաստ, այլ, ինչն ա­վե­լի սար­սա­փե­լի է, կա­րող է հան­գեց­նել ճա­կա­տագ­ րա­կան սխա­լի։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 3

Տերը պատասխանեց Հոբին Կար­դա­ցե՛ք Հոբ 38-րդ գ­լու­խը։ Ի՞նչ է սա մեզ սո­վո­րեց­նում Աստ­ ծո մա­սին որ­պես կյան­քի ոչ միայն Ա­րա­րիչ, այլև Պահ­պա­նող։ Ինչ­պե՞ս պետք է այս կարևոր ճշմար­տու­թյունն ազ­դի ար­վես­տի և գի­տու­թյան մեր ըն­կալ­ման վրա։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «­Շա­տե­րը սո­վո­րեց­նում են, թե մա­տե­րիան կեն­սա­կան ուժ ու­ նի, որ դրան տրված են ո­րո­շա­կի ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­ներ, և­ այն գոր­ծում է իր սե­փա­կան բնա­տուր է­ներ­գիա­յով, որ բնու­թյան գոր­ծո­ ղու­թյուն­նե­րը կա­տար­վում են ամ­րագր­ված օ­րենք­նե­րի հա­մա­ձայն, ո­րոնց ան­գամ Աստ­ված չի կա­րող մի­ջամ­տել։ Սա կեղծ գի­տու­թյուն է և հիմ­նա­վոր­ված չէ Աստ­ծո խոս­քով։ Բնու­թյունն իր Ա­րար­չի ծա­ռան է։ … Բնու­թյու­նը վկա­յում է ին­տե­լեկ­տի, ներ­կա­յու­թյան և­է­ներ­գիա­յի մա­ սին, ո­րը գոր­ծում է իր օ­րենք­նե­րում և դ­րանց մի­ջո­ցով։ Բնու­թյան մեջ շա­րու­նա­կա­բար գոր­ծում են Հայ­րը և Որ­դին։ Քրիս­տոսն ա­սում է. «Իմ Հայ­րը մինչև հի­մա գոր­ծում է, արդ Ես նույն­պես գոր­ծում եմ» Հով­ հան­նես 5.17»: Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 114։ ­Դաս 1

97

Ցա­վոք, ինչ­պես նշվեց ա­վե­լի վաղ, գի­տու­թյան շատ ու շատ ճյու­ ղեր են գոր­ծում ա­թեիս­տիկ, մա­տե­րիա­լիս­տա­կան են­թադ­րու­թյուն­ նե­րի հի­ման վրա։ Սա նշա­նա­կում է, որ գիտ­նա­կա­նը կա­րող է նա­յել ան­հա­վա­նա­կան գե­ղեց­կու­թյուն կամ ան­հա­վա­նա­կան բար­դու­թյուն, կամ էլ այդ եր­կու հատ­կա­նիշ­նե­րը միա­սին ու­նե­ցող ինչ-որ բա­նի, սա­կայն շա­րու­նա­կել հայ­տա­րա­րել, որ այն ա­ռա­ջա­ցել է պա­տա­հա­ բար, ա­ռանց նախ­նա­կան մտքի կամ նպա­տա­կի։ Սա ի­րա­կա­նում հենց այն է, ինչ գի­տու­թյու­նը հայ­տա­րա­րում է մշտա­պես։ Երկ­րի վրա գո­յու­թյուն ու­նե­ցող կյան­քը, իր ողջ բար­դու­ թյամբ և գե­ղեց­կու­թյամբ, սկսած թի­թեռ­նե­րից մինչև մարդ ա­րա­րած, բա­ցատր­վում է որ­պես ոչ այլ ինչ, քան մի­լիար­դա­վոր տա­րի­ներ ա­ ռաջ քի­միա­կան միա­ցու­թյուն­նե­րի արդ­յուն­քում ձևա­վոր­ված կյան­քի պար­զա­գույն ձև, ո­րը պա­տա­հա­կան թռիչ­քաձև ո­րա­կա­փո­խու­թյան և բ­նա­կան ընտ­րա­սեր­ման մի­ջո­ցով վե­րած­վել է այ­սօր հան­դի­պող կյան­քի բար­դա­գույն ձևին։ Գի­տու­թյունն իր ներ­կա­յիս տես­քով պնդում է, որ գերբ­նա­կան Ա­ րար­չի բուն գա­ղա­փա­րը «ոչ գի­տա­կան» է, քա­նի որ այն չի կա­րող ստուգ­վել գի­տա­կա­նո­րեն, ուս­տի դա մի հաս­կա­ցու­թյուն է, ո­րի հետ գի­տու­թյունն ա­նե­լիք չու­նի։ Այս են­թադ­րու­թյունն այն չէ, ինչ սո­վո­ րեց­նում է ին­քը գի­տու­թյու­նը (ի­րա­կա­նում գի­տու­թյու­նը սո­վո­րեց­ նում է հա­կա­ռա­կը. աշ­խար­հի ողջ գե­ղեց­կու­թյունն ու բար­դու­թյունն իս­կա­պես որ մատ­նան­շում են Ա­րար­չին), այլ ըն­դա­մե­նը մի փի­լի­սո­ փա­յա­կան դիր­քո­րո­շում է, ո­րը վե­րագր­վում է գի­տու­թյա­նը ի­րենց՝ գիտ­նա­կան­նե­րի կող­մից։ Խն­դի­րը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, այն է, որ Սուրբ Գիր­քը սո­վո­րեց­նում է, որ Աստ­ված ոչ միայն ա­րա­րել է ա­մեն ինչ, այլև որ Նա պա­հում է ա­ մեն ինչ։ Սա նշա­նա­կում է, որ գի­տու­թյան մեջ ցան­կա­ցած ճշմա­րիտ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյուն պետք է գոր­ծի ար­մա­տա­պես տար­բեր են­թադ­րու­թյու­նից ել­նե­լով, քան այն են­թադ­րու­թյունն է, որն առ­հա­ սա­րակ գի­տու­թյու­նը պնդում է։ Բա­խում­ներն ան­խու­սա­փե­լի կլի­նեն, հատ­կա­պես, երբ հար­ցը հաս­նի ծագ­մա­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Գո­յու­թյուն ու­նի եր­կու պատ­ճառ, թե ին­չու գի­տու­թյու­նը, որն այդ­ քան շատ բան շատ ճիշտ է ըն­կա­լում, այդ­քան սխալ է հաս­կա­նում 98

­Դաս 1

ծագ­ման հար­ցը։ Ա­ռա­ջի­նը՝ գի­տու­թյու­նը, որն ու­սում­նա­սի­րում է բնա­կան աշ­խար­հը, պա­տաս­խան­ներ պետք է ո­րո­նի միայն բնա­ կան աշ­խար­հում, երկ­րորդ՝ գի­տու­թյու­նը են­թադ­րում է, որ բնու­թյան օ­րենք­նե­րը պետք է ան­փո­փոխ մնան։ Սա­կայն այս եր­կու մո­տե­ցում­ ներն էլ սխալ են, երբ գոր­ծը հաս­նում է ծագ­ման հար­ցին։ ­Դի­տար­կենք ա­ռա­ջի­նը, ո­րը պա­հան­ջում է բնա­կան պատ­ճառ­ ներ բնա­կան երևույթ­նե­րի հա­մար։ Այն գոր­ծում է փո­թո­րիկ­նե­րի ծա­ գու­մը պար­զե­լու հա­մար, սա­կայն ա­վե­լի քան ան­պետք է ծագ­ման հա­մար, որն սկսվում է «Սկզ­բում Աստ­ված ստեղ­ծեց եր­կինքն ու եր­ կի­րը» (Ծնն­դոց 1.1) նա­խա­դա­սու­թյամբ։ Ի՞նչ կա­րող է մեզ սո­վո­րեց­ նել կյան­քի ծագ­ման գերբ­նա­կան գոր­ծո­նը հեր­քող գի­տու­թյունն այդ ծագ­ման մա­սին, որն ամ­բող­ջու­թյամբ գերբ­նա­կան է ե­ղել։ Իսկ բնու­թյան ան­փո­փոխ լի­նե՞­լը։ Սա կար­ծես թե ո­րո­շա­կի ի­մաստ ու­նի, ե­թե չլի­ներ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.12 հա­մա­րը՝ «Ուս­տի ինչ­պես որ մեկ մար­դու մի­ջո­ցով մեղքն աշ­խարհ մտավ, մեղ­քի մի­ջո­ցով էլ՝ մա­ հը, այդ­պես էլ մա­հը բո­լոր մարդ­կանց վրա տա­րած­վեց, ո­րով­հետև բո­լո­րը մե­ղան­չե­ցին». սա են­թադ­րում է, որ բնա­կան մի­ջա­վայ­րը մշտա­կան չէ և­ո­րա­կա­պես տար­բեր է այն ա­մե­նից, ին­չի հետ այ­սօր բախ­վում է գի­տու­թյու­նը։ Այն աշ­խար­հը, որ­տեղ մահ չկար, ար­մա­ տա­պես տար­բեր է այն ա­մե­նից, ինչ մենք կա­րող ենք ու­սում­նա­սի­րել այ­սօր և­ ըն­դու­նել այն փաս­տը, թե դրանք շատ նման են ե­ղել, այն դեպ­քում, երբ նման չեն ե­ղել, նույն­պես կա­ռաջ­նոր­դի սխա­լի։ Ասյ­պի­սով գի­տու­թյու­նը ծագ­ման հար­ցը սխալ է ըն­կա­լում, ո­ րով­հետև հեր­քում է ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան եր­կու կարևո­րա­գույն տե­սանկ­յուն՝ դրա հետևում կանգ­նած գերբ­նա­կան ու­ժը և­ ար­մա­ տա­կան ֆի­զի­կա­կան ընդ­հա­տու­մը սկզբնա­կան ա­րար­չա­գոր­ծու­ թյան և­այ­սօր մեր ու­նե­ցած աշ­խար­հի միջև։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Դա­սա­րա­նում խո­սե՛ք գե­ղեց­կու­թյան հար­ցի մա­սին։ Ի՞նչ է գե­ ղեց­կու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք այն սահ­մա­նում։ Ինչ­պե՞ս կա­ րող է քրիս­տոն­յա­յի՝ գե­ղեց­կու­թյան սահ­մա­նումն ու ըն­կա­լու­մը տար­բեր լի­նել ոչ քրիս­տոն­յա­յի սահ­մա­նու­մից և­ըն­կա­լու­մից։ 2. Քրիս­տո­սը կա­րող էր եր­կիր գալ որ­պես փայ­լուն գիտ­նա­կան և­ ա­ռա­տո­րեն պարգևատր­վել Իր հե­ղա­փո­խա­կան և նո­րա­րա­րա­ կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի հա­մար։ Կա­րող էր հա­մաշ­խար­հա­ յին հռչակ ձեռք բե­րել որ­պես փայ­լուն ե­րա­ժիշտ։ Դրա փո­խա­ րեն, Նա ե­կավ և­աշ­խա­տեց որ­պես հա­մեստ ար­հես­տա­վոր։ Նա ­Դաս 1

99

ներ­կա էր Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյա­նը, սա­կայն սո­վո­րում էր որ­պես հա­սա­րակ բան­վոր և հ­նա­զան­դու­թյամբ կա­տա­րում էր Իր պար­ տա­կա­նու­թյուն­նե­րը։ Ի՞նչ քա­ջա­լե­րանք կա այս փաս­տի մեջ մեզ հա­մար, երբ մենք անց­նե­լիս լի­նենք մեր կրթա­կան և մաս­նա­գի­ տա­կան ու­ղին։ 3. Թեև ոչ բո­լոր քրիս­տոն­յա­ներն են կանչ­ված դա­սա­վան­դե­լու դպրոց­նե­րում, բո­լոր քրիս­տոն­յա­նե­րը մշտա­պես կա­րող են սո­վո­ րեց­նել մարդ­կանց ի­րենց խոս­քե­րով և­ ա­րարք­նե­րով՝ նպա­տա­ կադր­ված կեր­պով կամ միան­գա­մայն ան­տեղ­յակ լի­նե­լով։ Ս­րա հա­մար ի՞նչ սո­վո­րու­թյուն­ներ պետք է քրիս­տոն­յան զար­գաց­նի և՛ որ­պես Քրիս­տո­սի ու­սա­նող, և՛ որ­պես աշ­խար­հի ու­սու­ցի­չ։

100

­Դաս 1

­ԴԱՍ 11 ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 5–11

ՔՐԻՍՏՈՆՅԱՆ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 3.19, Բ Օ­րենք16.15, Ելք 25.10–30.38, Գա­ղա­տա­ցի­ նե­րին 5.22–26, Ժո­ղո­վող 9.10, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 10.31: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ու­րեմն, իմ սի­րե­լի՛ եղ­բայր­ներ, ե­ղե՛ք հաս­տա­տուն և­ ան­ սա­սան, Տի­րոջ գոր­ծի մեջ ա­մեն ժամ ա­վե­լի՛ ա­ռաջ գնա­ցեք, ի­մա­ցե՛ք, որ Տի­րո­ջով ձեր աշ­խա­տան­քը զուր չէ» (Ա Կորն­ թա­ցի­նե­րին 15.58): Աշ­խա­տանքն Աստ­ծո մտահ­ղա­ցումն է։ Կա­տար­յալ աշ­խար­հում, երբ դեռ մեղք չկար, Աստ­ված Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին տվեց պար­տե­զը խնա­մե­լու ա­ռա­ջադ­րան­քը (Ծնն­դոց 2.15): Ինչ­պես ի­րենց Ա­րա­րի­ չը, Ում պատ­կե­րով նրանք ա­րար­վել էին, Ա­դամն ու Ե­վան պետք է ներգ­րավ­վեին ստեղ­ծա­րար աշ­խա­տան­քի և սի­րով լի ծա­ռա­յու­ թյան մեջ։ Սա նշա­նա­կում է, որ նույ­նիսկ մեղ­քով, մահ­վամբ և տա­ ռա­պան­քով դեռևս չա­պա­կան­ված աշ­խար­հում մարդ­կու­թյու­նը պետք է աշ­խա­տեր։ Այս «մի­ջանկ­յալ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում (կա­տար­յալ աշ­խար­ հից հե­տո և խոս­տաց­վա­ծից ա­ռաջ) մենք կանչ­ված ենք աշ­խա­տան­ քը դի­տել որ­պես Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րից մե­կը։ Հրեա­ներն ի­րենց բո­լոր ե­րե­խա­նե­րին որևէ ար­հեստ էին սո­վո­րեց­նում։ Նրանք ա­սում էին, որ այն հայ­րը, ով իր որ­դուն ար­հեստ չի սո­վո­րեց­նում, հան­ ցա­գործ է մե­ծաց­նում։ Իսկ մինչ այդ, Հի­սու­սը՝ Աստ­ծո Որ­դին, շատ տա­րի­ներ անց­կաց­րեց՝ կա­տա­րե­լով Իր Հոր կամքն ազ­նիվ աշ­խա­ տան­քում որ­պես հմուտ ար­հես­տա­վոր՝ մի­գու­ցե Նա­զա­րե­թի բնա­կիչ­ նե­րին ա­պա­հո­վե­լով անհ­րա­ժեշտ կա­հույ­քով և գ­յու­ղատն­տե­սա­կան սար­քա­վո­րում­նե­րով (­Մար­կոս 6.3): Այս ա­մե­նը կազ­մում էր Նրան գա­լիք ծա­ռա­յու­թյա­նը նա­խա­պատ­րաս­տե­լու ծրագ­րի մի մա­սը։ Պո­ ղոս ա­ռաք­յա­լը նույն­քան ե­ռան­դով շա­րու­նա­կում էր կա­տա­րել Աստ­ ծո գոր­ծը, երբ տա­րիու­կես աշ­խա­տեց Ակ­յու­ղա­սի և Պ­րիս­կի­ղա­յի կող­քին որ­պես վրա­նա­գործ, որ­քան ե­ռան­դուն կեր­պով նա շա­բաթ ­Դաս 1 101

օ­րե­րը քա­րո­զում էր ժո­ղո­վա­րա­նում (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 18.1–4, Բ Թե­ սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 3.8–12): Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք աշ­ խա­տան­քի հարցն ու դրա դե­րը քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյան մեջ։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

Աշխատանքի բազում տեսանկյունները «­Գի­տեմ, որ մարդ­կանց հա­մար ու­րախ լի­նե­լուց և կ­յան­քի ըն­ թաց­քում բա­րիք ա­նե­լուց ա­վե­լի լավ բան չկա։ Նաև որ Աստ­ծու պարգևն է, որ ա­մեն մարդ ու­տում-խմում է և վա­յե­լում իր ամ­ բողջ աշ­խա­տան­քը» (­Ժո­ղո­վող 3.12, 13): ­Կա­րի­քը մեզ ստի­պում է աշ­խա­տել, որ­պես­զի սե­ղա­նին դնե­լու ու­ տե­լիք ու­նե­նանք, վճա­րենք կո­մու­նալ ծախ­սե­րը և մի փոքր խնա­յենք սև­օ­րե­րի հա­մար։ Շատ հա­ճախ աշ­խա­տան­քը կորց­նե­լը շատ ա­վե­լի վատ է, քան վատ աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­վի­ճա­կի հետ հաշտ­վե­լը։ Աշ­խա­տան­քը մար­դուն ար­ժե­քա­վո­րու­թյան զգա­ցո­ղու­թյուն է հա­ ղոր­դում։ Հա­ճախ «Ի՞նչ եք ա­նում» կամ «Ո՞վ եք դուք» հար­ցե­րին պա­տաս­խա­նում ենք, թե ինչ աշ­խա­տան­քով ենք զբաղ­վում։ Թո­շա­կի ան­ցած շատ մար­դիկ շա­րու­նա­կում են կես դրույ­քով աշ­խա­տել այն­ քան ժա­մա­նակ, որ­քան ի­րենց ֆի­զի­կա­կան ու­ժե­րը թույլ են տա­լիս՝ լի­նի այդ աշ­խա­տան­քը վճա­րո­վի թե կա­մա­վոր։ Աշ­խա­տանքն ա­ռա­ վոտ­յան արթ­նա­նա­լու ա­ռիթ է։ Դե­ռա­հա­սին ա­պա­հո­վեք աշ­խա­տան­ քով, և մեկ հան­ցա­գործ պա­կաս կլի­նի։ Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 3.19 հա­մա­րը։ Ո՞րն է են­թա­տեքստն այս­ տեղ, և­ ի՞նչ է այն ա­սում մեզ աշ­խա­տան­քի ևս մեկ տե­սանկ­յան մա­սին, առն­վազն ո­րոշ մարդ­կանց հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մեղ­քից ա­ռաջ տրված աշ­խա­տան­քը մեղ­քից հե­տո հան­կարծ փոխ­վում է։ Այս­տեղ ներ­կա­յաց­վում է աշ­խա­տան­քի մեկ այլ տե­սանկ­ յուն։ Ո­րոշ մարդ­կանց հա­մար աշ­խա­տան­քը նշա­նա­կում է ա­մե­նօր­յա դա­ռը տան­ջանք, ո­րի վեր­ջը մահն է։ Նրանք ա­նում են այն­պի­սի աշ­ խա­տանք, որն ա­տում են՝ հույս փայ­փա­յե­լով ա­րագ թո­շա­կի անց­նել, այն դեպ­քում, երբ դեռ ա­ռողջ են և­ու­ժե­րով լի։ Մեկ այլ խմբի հա­մար աշ­խա­տան­քը կա­րող է գե­րիշ­խել մար­դու կյան­քի վրա, դառ­նալ նրա գո­յու­թյան կենտ­րո­նը, նույ­նիսկ մար­դու անձ­նա­կան ինք­նու­թյան աղբ­յու­րը։ Զրկ­վե­լով ի­րենց աշ­խա­տան­քից՝ նման մար­դիկ ընկճ­ված 102

­Դաս 1

ու մո­լոր­ված են, չգի­տեն ինչ ա­նել կամ ինչ սկսել։ Իսկ թո­շա­կի անց­ նե­լով՝ նրանք կա­րող են ֆի­զի­կա­պես և հո­գե­բա­նո­րեն թու­լա­նալ, նույ­նիսկ վա­ղա­ժամ մա­հա­նալ։ Քրիս­տոն­յա­նե­րը պետք է սո­վո­րեն, թե ինչ­պես աշ­խա­տել Աստ­ծո կամ­քի հա­մա­ձայն։ Աշ­խա­տանքն ա­վե­լին է, քան պար­զա­պես տնտե­ սա­կան կա­րիք։ Մար­դը ա­վե­լին է, քան պար­զա­պես աշ­խա­տող լի­նե­ լը: Ե­թե ճիշտ կեր­պով ըն­կալ­վի, մար­դու կյան­քը ծա­ռա­յու­թյան ու­ղի է, Տի­րոջ հետ իր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ար­տա­հայ­տու­մը։ Ու­սուց­չի ա­ռա­ջադ­րան­քի մի մասն էլ այն է, որ ու­սա­նող­նե­րին օգ­նի գտնել այն գոր­ծը, ո­րում նրանց հմտու­թյուն­ներն ու աստ­վա­ծա­տուր հե­տաքրք­ րու­թյուն­նե­րը կխաչ­վեն աշ­խար­հի կա­րիք­նե­րի հետ։ Ի՞նչ եք դուք ա­նում։ Այ­սինքն, ի՞նչ եք ա­նում ձեր կյան­քում և­ինչ­ պե՞ս կա­րող եք ա­վե­լի շատ փա­ռա­բա­նել Տի­րո­ջը՝ այդ ա­նե­լով։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 7

Աշխատանքը և բնությունը Մաս­նա­գի­տու­թյու­նը կամ աշ­խա­տան­քը գործ ու­նի կյան­քի «ա­ նե­լի­քի» հետ։ Նույ­նիսկ մտա­վոր աշ­խա­տանք կա­տա­րող մար­դիկ ա­նում են ինչ-որ տե­սա­կի ֆի­զի­կա­կան գործ, ե­թե նույ­նիսկ դա պար­ զա­պես հա­մա­կարգ­չի ստեղ­նե­րին սեղ­մելն է։ Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում հետև­յալ տեքս­տե­րը՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով «ձեռ­քե­րը» որ­պես խորհր­դա­նիշ։ Բ Օ­րենք 16.15 _______________________________________________________

Ժո­ղո­վող 9.10 ________________________________________________________

Ա­ռակ­ներ 21.25 ______________________________________________________

Ե­րե­միա 1.16 _________________________________________________________ Աստ­ված մեզ տվել է «մեր ձեռ­քի գոր­ծը», որ­պես­զի մենք գտնենք ինք­նա­բա­վու­թյուն և­ու­րա­խու­թյուն (տե՛ս Ա­ռակ­ներ 10.4, 12.14): Հո­ գե­բա­նու­թյան մեջ «ինք­նարդ­յու­նա­վե­տու­թյու­նը» նկա­րագ­րում է այն հա­մոզ­մուն­քը, որ յու­րա­քանչ­յուր մարդ կյան­քում ինչ-որ ի­մաս­տա­լից բան կա­տա­րե­լու ու­նա­կու­թյուն ու­նի։ Ինք­նարդ­յու­նա­վե­տու­թյու­նը չի բարձ­րա­նում ա­նընդ­հատ «­Կար­ծում եմ՝ կա­րող եմ։ Կար­ծում եմ՝ կա­ րող եմ» կրկնե­լով։ Մի­միայն ի­րա­կա­նում ինչ-որ բան ա­նելն է բարձ­ րաց­նում ինք­նարդ­յու­նա­վե­տու­թյու­նը։ ­Դաս 1 103

Մինչ «մեր ձեռ­քի գործն» Աստ­ծո օրհ­նու­թյունն է մեզ հա­մար (տե՛ս Սաղ­մոս 90.17) և թույլ է տա­լիս մեզ ի­մաս­տա­լից կյանք ապ­րել. Աստ­ ծո վերջ­նա­կան ծրա­գիրն է, որ «մեր ձեռ­քի գործն» օրհ­նու­թյուն լի­նի ու­րիշ­նե­րի հա­մար։ Պո­ղո­սը գրում է, որ մենք պետք է աշ­խա­տենք, պետք է օգ­տա­կար ինչ-որ բան ա­նենք մեր ձեռ­քե­րով, որ­պես­զի ու­ րիշ­նե­րի հետ կի­սե­լու ինչ-որ բան ու­նե­նանք։ Պո­ղոսն ինքն ան­կաս­ կած ապ­րում էր հենց այդ սկզբուն­քով. «­Դուք ինք­ներդ գի­տեք, որ այս ձեռ­քերն իմ կա­րիք­նե­րը հո­գա­ցին, նաև նրանց կա­րիք­նե­րը, ով­քեր ինձ հետ էին։ Ա­մեն բան ձեզ ցույց տվե­ցի, որ այս­պես պետք է աշ­խա­տել և հոգ տա­նել տկար­նե­րին ու Տեր Հի­սու­սի խոս­քը հի­շել, որ ա­սաց. «Ա­վե­լի ե­րա­նե­լի է տա­լը, քան առ­նե­լը»» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 20.34, 35): Նեե­միա­յի պարզ ա­ղոթ­քը պետք է մե­րը դառ­նա. «­Բայց դու, ո՛վ Աստ­ված, զո­րաց­րո՛ւ իմ ձեռ­քե­րը» (­Նեե­միա 6.9): Ինչ­պե՞ս եք վե­րա­բեր­վում ձեր աշ­խա­տան­քին։ Ի՞նչ կերպ կա­րող եք օգ­տա­գոր­ծել ձեր աշ­խա­տան­քը, որ­պես­զի այն օրհ­նու­թյուն լի­ նի ու­րիշ­նե­րի հա­մար։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 8

Աշխատանք և գերազանցություն Ան­ցե՛ք Ելք 25.10–30.38 հա­մար­նե­րի վրա­յով։ Որ­քա՞ն ման­րա­ մաս­նո­րեն Աստ­ված Մով­սե­սին հրա­հան­գեց երկր­պա­գու­թյան տա­ղա­վա­րը կա­ռու­ցե­լիս։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում Աստ­ծո բնա­վո­րու­ թյան մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբ Աստ­ված հրա­հան­գեց Մով­սե­սին վրան կա­ռու­ցել «Իր հա­ մար», Մով­սե­սը կա­րող էր ա­սել. «Ոչ մի խնդիր չկա, Տե՛ր։ Ե­գիպ­տո­սից փախ­չե­լուցս ի վեր ար­դեն քա­ռա­սուն տա­րի է ես վրան­ներ եմ կանգ­ նեց­նում։ … Ինձ ըն­դա­մե­նը մեկ րո­պե տուր»։ Այդ ժա­մա­նակ­նե­րի կի­սա­քոչ­վոր մի­դիա­նա­կան մշա­կույ­թում ապ­րող ցան­կա­ցած տղա­ մար­դու հա­մար վրան կանգ­նեց­նե­լը շատ հեշտ բան էր։ Նա դա կա­ րող էր ա­նել աչ­քե­րը փակ, ինք­նա­բե­րա­բար՝ միտքն ա­վե­լի կարևոր բա­նե­րով զբաղ­ված։ Այն, ին­չին Մով­սե­սը հաս­տատ չէր սպա­սում, ման­րա­մասն նա­խա­գիծն էր (պար­զա­գույն ճար­տա­րա­պե­տա­կան կա­ռույ­ցի հա­մար), ինչ­պես նաև եր­կար «ինչ­պես պատ­րաս­տել» 104

­Դաս 1

ցան­կը, ո­րը վե­րա­բե­րում էր կա­հույ­քի յու­րա­քանչ­յուր կտո­րի, ինչ­պես նաև քա­հա­նա­յա­կան հան­դերձ­նե­րին. մոտ 150 կե­տից բաղ­կա­ցած հրա­հանգ­ներ։ Մի պարզ սե­ղան պատ­րաս­տե­լու հա­մար Մով­սե­սը պետք է հետևեր յո­թը քայ­լից բաղ­կա­ցած հա­վա­քակց­ման գոր­ծըն­ թա­ցին (Ելք 25.23–30)։ Այն ու­շադ­րու­թյու­նը, որն Աստ­ված հատ­կաց­նում էր Իր վրա­նի կա­ ռուց­ման (ինչ­պես նաև հե­տա­գա զո­հա­բե­րա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­գե­ րի) ման­րա­մաս­նե­րին, ի ցույց է դնում գե­րա­զան­ցու­թյան գե­րիշ­խող ո­գին և­ ոչ այլ ինչ, քան գլուխ­գոր­ծոց ստեղ­ծե­լու փա­փա­գը։ Օգ­տա­ գործ­վող նյու­թերն ա­մե­նա­բարձր ո­րա­կի էին, նա­խա­գիծն ան­թե­րի էր, գոր­ծը պետք է ակ­նա­ռու լի­ներ, լու­րը հստակ էր. «Աստ­ծո հա­մար ան­փույթ աշ­խա­տանքն ըն­դու­նե­լի չէ»։ Այ­դու­հան­դերձ, թեև չա­փա­նի­շը բարձր է, հենց Աստ­ված Ինքն էր ա­պա­հո­վում ոչ միայն խթա­նը, այլև մարդ­կա­յին ու­ժը՝ դրված չա­ փա­նի­շին հաս­նե­լու հա­մար: Ելք 31.1–6, 35.30–36.1 հա­մար­նե­րում մենք կար­դում ենք, որ Աստ­ված Ին­քը մարդ­կանց տվեց անհ­րա­ժեշտ հմտու­թյուն­նե­րը։ Այս մար­դիկ լցվե­ցին «Աստ­ծո Հո­գով», ո­րը նրանց բո­լոր տե­սա­կի ար­հեստ­նե­րի կա­րո­ղու­թյուն և գի­տու­թյուն տվեց, ուս­տի տա­ղա­վա­րի և դ­րա կա­հույ­քի պատ­րաս­տու­մը կա­տար­վեց այն­պես, ինչ­պես որ «պատ­վի­րել էր Տե­րը» (Ելք 36.1): Ա­վե­լին, այդ եր­կու վար­պետ նա­խագ­ծող­ներն օժտ­վե­ցին նաև սո­վո­րեց­նե­լու կա­ րո­ղու­թյամբ (Ելք 35.34), որ­պես­զի նրանց գի­տե­լիքն ու հմտու­թյու­նը շա­րու­նա­կեր մնալ Իս­րա­յե­լի հա­մայն­քում։ Թեև այս եր­կու ան­հատ­ ներն ա­ռանձ­նաց­վում են պատ­մու­թյան մեջ որ­պես Աստ­ծո կող­մից ընտր­ված ա­ռաջ­նորդ­ներ, մյուս մար­դիկ ևս ս­տա­ցան նույ­նան­ման պարգև­ներ և միա­ցան գոր­ծին (Ելք 36.2): Այս­պի­սով, ըն­կած և մե­ղա­վոր մարդ լի­նե­լը դեռևս պատ­ճառ չէ, որ մենք մեզ տրված ա­ռա­ջադ­րանք­նե­րին վե­րա­բեր­վենք ոչ լիար­ժեք նվի­րու­մով։ Աստ­ված մե­զա­նից ակն­կա­լում է, որ միշտ ա­մեն ինչ ա­ նենք լա­վա­գույն կեր­պով՝ ներդ­նե­լով մեր տա­ղանդ­նե­րը, ջան­քե­րը, ժա­մա­նա­կը և կր­թու­թյու­նը մեծ և բա­րի գոր­ծե­րի մեջ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 9

Աշխատանք և հոգևորություն «Ե­թե Հո­գով ենք ապ­րում, Հո­գով էլ վար­վենք» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.25): Մար­դու աշ­խա­տանքն ու հոգևո­րու­թյունն ան­բա­ժան են։ ­Դաս 1 105

Քրիս­տո­նեու­թյու­նը հան­դերձ չէ, ո­րը մարդ կա­րող է հագ­նել կամ հա­ նել՝ կախ­ված նրա տրա­մադ­րու­թյան փո­փո­խու­թյու­նից կամ կյան­քի այս կամ այն է­տա­պից։ Քրիս­տո­նեու­թյու­նը նոր էու­թյուն է կեր­տում, որն ի­րեն բա­ցա­հայ­տում է կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րում՝ նե­րառ­յալ աշ­ խա­տան­քը։ Կար­դա­ցե՛ք Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.22–26 հա­մար­նե­րը։ Պո­ղո­սի թվար­կած ո՞ր պարգև­ներն են նկա­րագ­րում նաև ձեզ և ձեր աշ­ խա­տան­քը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Նոր Կ­տա­կա­րա­նի բա­ռե­րի բա­ցատ­րա­կան բա­ռա­րա­նը «հոգևոր» անձ­նա­վո­րու­թյուն բա­ռա­կա­պակ­ցու­թյու­նը նկա­րագ­րում է որ­պես «մե­կը, ով Հո­գու պտուղն ի ցույց է դնում ի­րեն հա­տուկ կեր­պով»։ Ս­րա­նից կա­րող ենք եզ­րա­կաց­նել, որ Քրիս­տո­սի հետ ու­նե­ցած մեր կա­պի շնոր­հիվ մենք՝ մար­դիկս, կգոր­ծենք որ­պես հա­վա­տաց­յալ­ներ մեր կյան­քի բո­լոր տե­սանկ­յուն­նե­րում։ Ֆ­լո­րի­դա­յի հի­վան­դա­նո­ցում պառ­կած էր մա­հա­մերձ հի­վան­դը, իսկ նրա մտե­րիմ ըն­կերն ան­քուն նստած էր նրա ան­կող­նու կող­քին։ Բուժ­քույ­րե­րը ներս ու դուրս էին ա­նում սեն­յա­կում՝ հո­գա­լով հի­վան­դի կա­րիք­նե­րը։ Փոր­ձե­լով պա­հել խո­սակ­ցու­թյու­նը՝ ըն­կե­րը հարց­նում էր բուժ­քույ­րե­րին, թե որ­տեղ էին նրանք ստա­ցել ի­րենց կրթու­թյու­նը։ Շա­տե­րը պա­տաս­խա­նել էին, որ կրթու­թյուն ստա­ցել են Ֆ­լո­րի­դա­յի հի­վան­դա­նո­ցին կից քո­լե­ջում։ Դա մեծ տպա­վո­րու­թյուն գոր­ծեց ըն­կե­րոջ վրա։ Հե­տա­գա­յում նա մի քա­նի ան­գամ այ­ցե­լեց այդ քո­լեջ՝ տես­նե­լու, թե ինչ­պի­սին է այն։ Ին­չո՞ւ։ Ո­րով­հետև նա մարդ­կանց պատ­մել էր, որ այդ դպրո­ցում կրթու­թյուն ստա­ցած բուժ­քույ­րերն իր մա­հա­մերձ ըն­կե­րոջ մա­սին ա­վե­լի մեծ սի­րով էին հոգ տա­նում, քան այն բուժ­քույ­րե­րը, ով­քեր այլ ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում էին կրթու­թյուն ստա­ցել։ Այս­ պի­սով, նա կա­րո­ղա­ցել էր մեծ տար­բե­րու­թյուն տես­նել իր մա­հա­ցող ըն­կե­րոջ նկատ­մամբ ցու­ցա­բե­րած այդ և մ­յուս բուժ­քույ­րե­րի վե­րա­ բեր­մուն­քի մեջ։ Նա շատ հար­ցեր տվեց այդ քո­լե­ջի և դ­րա ա­ռա­քե­լու­թյան վե­րա­ բեր­յալ, իսկ վեր­ջում 100.000 դո­լար նվի­րա­բե­րեց քո­լե­ջին, որ­պես­զի ա­վե­լի շատ բուժ­քույ­րեր կրթեն՝ նման նրանց, ում նա տե­սել էր իր հի­վանդ ըն­կե­րոջ մա­սին հոգ տա­նե­լիս։ Ա­յո՛, հոգևո­րու­թյու­նը կեն­սա­ կերպ է։ 106

­Դաս 1

Ինչ­պե՞ս եք ցու­ցա­բե­րում ձեր հոգևո­րու­թյու­նը ձեր կյան­քի ա­ ռօր­յա գոր­ծե­րում։ Ըստ ձեզ՝ ինչ­պի­սի՞ տպա­վո­րու­թյուն եք թող­ նում (ո­րով­հետև, այս­պես թե այն­պես, դուք տպա­վո­րու­թյուն թող­նում եք)։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 10

Աշխատանք և տնտեսվարություն «Ա­մեն ինչ, որ ձեռքդ գտնի ա­նե­լու հա­մար, ամ­բողջ ու­ժովդ ա­րա՛» (­Ժո­ղո­վող 9.10): Երբևէ ապ­րած ա­մե­նաի­մաս­տուն մար­դը կի­րա­ռում է կյան­քի յու­րա­քանչ­յուր ո­լոր­տում տնտես­վա­րու­թյա­նը վե­րա­բե­րող այս խրա­տի խոս­քե­րը։ Երբ մարդ­կանց խնդրում են մեկ­նա­բա­նել, թե ինչ է նշա­նա­կում քրիս­տո­նեա­կան տնտես­վա­րու­թյու­նը, շա­տե­րը սահ­մա­նա­փակ­ վում են քրիս­տոն­յա­նե­րի ֆի­նան­սա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ։ Թեև փո­ղը հաս­տա­տա­պես տնտես­վա­րու­թյան կարևոր տե­սանկ­ յուն է, սա­կայն տնտես­վա­րու­թյան գա­ղա­փա­րը բա­ցա­ռա­պես փո­ղով սահ­մա­նա­փա­կե­լը շատ նեղ է։ Կազ­մա­կերպ­չա­կան տե­սու­թյան մեջ տնտես­վա­րու­թյու­նը վե­րա­բե­րում է բո­լոր հա­սա­նե­լի ռե­սուրս­նե­րի պատ­շա­ճո­րեն զար­գաց­ման և­օգ­տա­գործ­ման՝ ղե­կա­վա­րի պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյա­նը։ Ո­րո՞նք են ե­կե­ղե­ցում հա­սա­նե­լի այն ռե­սուրս­նե­րը, ո­րոն­ցով Աստ­ված օրհ­նել է մեզ։ Պետ­րո­սը հստակ կեր­պով նշում է, որ յու­ րա­քանչ­յուր մարդ ու­նի Ա­րար­չից տրված պարգև­ներ, և­ այս­պի­սի քրիս­տոն­յա­նե­րին նա դի­մում է որ­պես «սուրբ քա­հա­նա­յու­թյուն» (Ա Պետ­րոս 2.5), ո­րոնք Աստ­ծո ա­ռաջ պա­տաս­խա­նա­տու են ի­րենց աստ­վա­ծա­տուր բո­լոր պարգև­նե­րի (ժա­մա­նա­կի, ե­ռան­դի, տա­ղան­ դի և­այլն ) տնտես­վա­րու­թյան հա­մար։ Կար­դա­ցե՛ք Ժո­ղո­վող 9.10 և Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 10.31 հա­մար­ նե­րը։ Ի՞նչ լուր կա այս տեքս­տե­րում մեզ հա­մար այն մա­սին, թե ինչ­պես մենք պետք է աշ­խա­տենք և­ ինչ­պես պետք է մարդ­կանց սո­վո­րեց­նենք աշ­խա­տել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այ­սօր­վա կյան­քի ա­մե­նա­տա­րած­ված ծու­ղակ­նե­րից մե­կը կյան­ քի տար­բեր տե­սանկ­յուն­նե­րը տա­րան­ջա­տե­լու մի­տումն է։ Մար­դիկ ­Դաս 1 107

ի­րենց կյան­քը տա­րան­ջա­տում են աշ­խա­տան­քա­յին, ըն­տա­նե­կան, հոգևոր և նույ­նիսկ հանգս­տի բա­ժին­նե­րի։ Կ­յան­քի այս ո­լորտ­նե­րը տա­րան­ջա­տե­լու մի­տումն այն­պես, որ դրանց միջև չի մնում որևէ հատ­ման կետ, կամ դրանք շատ քիչ են լի­նում, ցան­կա­լի է ո­րո­շա­կի դեպ­քե­րում միայն։ Օ­րի­նակ, լավ չէ աշ­խա­տան­քա­յին պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյուն­նե­րը բե­րել տուն, որ­պես­զի դրանք չխան­գա­րեն ըն­տա­ նե­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն­նե­րին։ Ոչ էլ պետք է մեր հանգս­տի ժա­մա­նա­կը կրճա­տի Աստ­ծո հետ անց­կաց­վե­լիք մեր ժա­մա­նա­կը։ Այ­սու­հան­դերձ, նման սահ­մա­նա­փա­կու­մը չպետք է կի­րառ­վի այն դե­րի վրա, ո­րը մեր հոգևոր կյան­քը պետք է խա­ղա մեր ողջ գո­յու­թյան մեջ։ Քրիս­տոն­յա­յի գործն ա­ճում է Աստ­ծո հետ ըն­կե­րակ­ցու­թյու­նից ու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նից։ Աշ­խա­տանքն այն ճա­նա­պարհ­նե­րից մեկն է, ո­րով մենք կա­րող ենք զգալ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նը։ Տա­րան­ ջա­տել մեր հոգևոր կյան­քը, սահ­մա­նա­փա­կել Աստ­ծուն միայն մեկ օ­րով, մեկ ժա­մով կամ կյան­քի ըն­դա­մե­նը մեկ ո­լոր­տով, նշա­նա­կում է մեր­ժել Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նը մնա­ցած ո­լորտ­նե­րում։ Եր­կու հարց. ա­ռա­ջի­նը՝ հարց­րե՛ք ինք­ներդ ձեզ, թե արդ­յոք տա­ րան­ջա­տո՞ւմ եք ձեր հոգևոր կյան­քը։ Երկ­րորդ՝ ե­թե տա­րան­ ջա­տում եք, ա­պա ինչ­պե՞ս կա­րող եք սո­վո­րել թույլ տալ, որ հոգևո­րու­թյու­նը թա­գա­վո­րի ձեր կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 11

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 3-րդ գ­լու­խը, Ժո­ղո­վող 2.18–23, Ե­փե­սա­ցի­նե­ րին 6.5–8 հա­մար­նե­րը, Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գար­ներ գրքի 52–62 է­ջե­րի «­Գայ­թակ­ղու­թյունն ու մեղ­քը» գլու­խը։ Աշ­խա­տանք. ա­նե՞ծք, թե՞ օրհ­նու­թյուն։ Թվում է, թե այն ե­կել է որ­պես մեղ­քի արդ­յուն­քում մար­դու ստա­ցած ա­նեծ­քի մաս (Ծնն­ դոց 3.17): Սա­կայն տեքստն ու­շա­դիր կար­դա­լիս պարզ է դառ­նում, որ ա­նիծ­վում է հո­ղը, ոչ թե աշ­խա­տան­քը։ Է­լեն Ուայթն ա­սում է, որ Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր, որ այս հանձ­նա­րա­րու­թյու­նը գոր­ծի որ­ պես օրհ­նու­թյուն. «Աշ­խա­տան­քի և հո­գա­ծու­թյան կյան­քը, որն այ­ սու­հետ պետք է լի­ներ մար­դու ճա­կա­տա­գի­րը, սահ­ման­վել էր սի­րով։ Սա կար­գա­պա­հու­թյուն էր, որն անհ­րա­ժեշտ դար­ձավ մար­դու մեղ­ քի արդ­յուն­քում, որ­պես­զի վե­րահս­կի հա­ճույք­նե­րին և­ ա­խոր­ժա­ կին տրվե­լը և ձևա­վո­րի ինք­նա­վե­րահսկ­ման սո­վո­րույթ։ Այն մեղ­քի 108

­Դաս 1

քայ­քա­յու­մից և կոր­ծա­նու­մից մար­դու վե­րա­կանգն­ման՝ Աստ­ծո մեծ ծրագ­րի մի մասն էր»։ Նա­հա­պետ­ներ և մար­գար­ներ, էջ 60։ Սա­կայն մի­գու­ցե մենք այն ա­նեծք ենք դարձ­րել միա­պա­ղա­ղու­թյան, չա­փից շատ աշ­խա­տե­լու կամ դրա դե­րը մեր կյան­քում գե­րագ­նա­հա­տե­լու հետևան­քով։ Ինչ ի­րա­վի­ճա­կում էլ լի­նենք, պետք է սո­վո­րենք աշ­խա­ տան­քին տալ իր պատ­շաճ տե­ղը։ Եվ քրիս­տո­նեա­կան կրթու­թյու­նը պետք է օգ­նի սո­վո­րեց­նել մարդ­կանց աշ­խա­տան­քի ար­ժե­քը, սա­ կայն միև­նույն ժա­մա­նակ այն կուռք չդարձ­նել։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Կար­դա­ցե՛ք Ժո­ղո­վող 2.18–24 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է Սո­ ղո­մոնն աշ­խա­տան­քը հա­մա­րել և՛ ա­նեծք, և՛ օրհ­նու­թյուն Աստ­ վա­ծաշն­չի միև­նույն բաժ­նում։ Ինչ­պի­սի՞ հու­շում­ներ են տրված տեքս­տում այն մա­սին, թե ին­չը կա­րող է տար­բե­րու­թյուն ա­ռա­ ջաց­նել այն փաս­տի մեջ, թե ինչ­պես ենք մենք մո­տե­նում մեր աշ­ խա­տան­քին։ 2. Աշ­խա­տան­քի մի­ջո­ցով է, որ մենք հոգ ենք տա­նում (կե­րակ­րում ենք) մեր ըն­տա­նի­քի մա­սին։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք աշ­խա­տան­քի նկատ­մամբ դրա­կան վե­րա­բեր­մուն­քը փո­խան­ցել մեր ըն­տա­նի­ քին։ 3. Գե­րա­զանց աշ­խա­տանք կա­տա­րե­լու և մո­լի աշ­խա­տա­սեր լի­նե­ լու միջև սահ­մա­նա­գի­ծը եր­բեմն շատ անն­կատ է։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք զերծ մնալ այդ սահ­մա­նա­գի­ծը հա­տե­լուց։ Տե՛ս Ժո­ղո­վող 2.23։ 4. Պո­ղո­սը շատ հստակ կեր­պով նշում է. «­Հի­րա­վի երբ ձեզ մոտ էինք, այս էինք պատ­վի­րում ձեզ, որ ե­թե մե­կը չի ու­զում աշ­խա­ տել, թող ոչ էլ ու­տի» (Բ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 3.10): Այս սկզբուն­ քը, ի­հար­կե, մեծ ի­մաստ է պա­րու­նա­կում իր մեջ։ Բե­րե՛ք այն­պի­սի օ­րի­նակ­ներ, որ­տեղ այն կի­րա­ռե­լի չի լի­նի։ Այլ խոս­քե­րով, ին­չո՞ւ մենք պետք է հա­վաս­տիա­նանք, որ այն չենք դարձ­րել զրա­հա­ պատ կա­նոն, ո­րը չի կա­րե­լի եր­բեք խախ­տե­լ։

­Դաս 1 109

­ԴԱՍ 12 ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 12–18

ՇԱԲԱԹ. ԶԳԱԼՈՎ ԵՎ ԱՊՐԵԼՈՎ ԱՍՏԾՈ ԲՆԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 1, 2, Ելք 16.14–29, Ե­սա­յի 58.1–14, Մատ­թեոս 12.1– 13, Ղու­կաս 13.10–17: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ Հի­սու­սը նրանց ա­սաց. Շա­բա­թը մար­դու հա­մար է, և­ ոչ թե մար­դը՝ շա­բա­թի հա­մար։ Հետևա­բար Մար­դու Որ­դին շա­բա­թի՛ էլ տերն է» (­Մար­կոս 2.27, 28): Ջո­դին միակ Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստն էր իր կուր­սում, և շա­բաթ օ­րե­րին հա­սա­րա­կա­կան ո­րոշ ծրագ­րե­րի չմաս­նակ­ցե­լու նրա ընտ­րու­թյու­նը նրա հա­վա­տամքն ա­վե­լի տե­սա­նե­լի դարձ­րեց։ Մի օր նրա ըն­կեր­նե­րից մե­կը՝ Գեյ­լը, կան­չեց նրան։ Գեյ­լի ա­մու­ սի­նը քա­ղա­քից վեց շա­բա­թով բա­ցա­կա­յե­լու էր, և Գեյ­լը հարց­րեց՝ արդ­յոք Ջո­դին ցան­կա­նո՞ւմ էր իր հա­ջորդ վեց ուր­բաթ ե­րե­կո­ներն անց­կաց­նել իր հետ, քա­նի որ նա գի­տեր, որ, միև­նույնն է, Ջո­դին այդ ե­րե­կո­նե­րին «ո­չինչ» չէր ա­նում։ Հա­ջորդ չորս ուր­բաթ ե­րե­կո­նե­րը նրանք միա­սին էին, նվա­գում էին, միմ­յանց հետ կիս­վում էին ի­րենց քրիս­տո­նեա­կան փոր­ձա­ռու­ թյամբ և վա­յե­լում էին միմ­յանց ըն­կե­րակ­ցու­թյու­նը։ Գեյ­լը պատ­մում էր Ջո­դիին, որ հին­գե­րորդ ուր­բաթ ե­րե­կո­յան նա քա­ղա­քի կենտ­րո­նում գնում­ներ էր կա­տա­րում և նա­յում է իր ժա­մա­ցույ­ցին։ Ո՜հ, Աստ­ված իմ, մտա­ծում է նա, շա­բա­թը շատ մոտ է։ Հան­կարծ նա գի­տակ­ցում է, որ ան­ցած չորս ուր­բաթ ե­րե­կո­նե­րին նա մի նոր բան է վե­րապ­րել իր քրիս­տո­նեա­կան փոր­ձա­ռու­թյան մեջ։ Նա ա­ճել էր, ա­վե­լի շատ բան ի­մա­ցել իր Աստ­ծո մա­սին, և նրա հա­վա­տը խո­րա­ցել էր։ Շա­բա­թը դար­ձել էր կրթու­թյան և զար­գաց­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն։ Սա հե­տաքր­քիր պատ­մու­թյուն է այն մա­սին, թե ինչ­պես մենք կա­ րող ենք շա­բա­թը դի­տար­կել ոչ միայն հանգս­տի, այլև կրթու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն։ 110

­Դաս 1

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 13

Զարմանալու ժամանակ Երբևէ մտա­ծե՞լ եք, թե ին­չու է Աստ­ված մեզ տվել Ա­րար­չա­գոր­ ծու­թյան մա­սին եր­կու ներ­դաշ­նակ պատ­մու­թյուն­ներ Ծնն­դոց գրքի ա­ռա­ջին եր­կու գլուխ­նե­րում։ Ծնն­դոց 1-ին գլու­խը նկա­րագ­րում է Ա­ րար­չա­գոր­ծու­թյան շա­բա­թը և Եր­կիր մո­լո­րա­կի հա­րա­ճուն հրաշ­քը, թե ինչ­պես է դրան ձև հա­ղորդ­վում, հե­տո կյանք տրվում, ին­չը եզ­ րա­փակ­վում է տղա­մար­դու և կ­նոջ ա­րար­մամբ վե­ցե­րորդ օ­րը։ Ծնն­ դոց 2-րդ գ­լու­խը ներ­կա­յաց­նում է այդ նույն պատ­մու­թյու­նը, սա­կայն մեկ ու­րիշ տե­սանկ­յու­նից և­ա­ռանձ­նա­հա­տուկ կեր­պով շեշ­տադ­րում է վե­ցե­րորդ օ­րը։ Այս ան­գամ պատ­մու­թյան կենտ­րո­նում Ա­դամն է, և­ ա­մեն ինչ նկա­րագր­վում է որ­պես հա­տուկ նրա և կ­նոջ հա­մար ստեղծ­ված՝ պար­տե­զը, գե­տե­րը, կեն­դա­նի­նե­րը և, ի­հար­կե, կի­նը։ Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը չա­փա­զանց ծա­վա­լուն է մեկ պարզ պատ­ մու­թյամբ փո­խանցե­լու հա­մար։ Նախ, մենք ի­մա­նում ենք զո­րա­վոր և ս­տեղ­ծա­գործ Ա­րար­չի մա­սին, Ով կա­տար­յալ բնու­թյան ճա­շակ ու­ նի։ Ա­պա հան­դի­պում ենք փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի Աստ­ծուն, Ով կա­մե­նում է, որ մարդ­կու­թյու­նը սի­րի և հոգ տա­նի ինչ­պես միմ­յանց, այն­պես էլ ողջ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մա­սին։ Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 1-ին և 2-րդ գ­լուխ­նե­րը և խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ­պես է ա­ռա­ջին շա­բա­թը (Ծնն­դոց 2.1–3) կապ­վում Ա­րար­չա­ գոր­ծու­թյան ինչ­պես ա­ռա­ջին, այն­պես էլ երկ­րորդ պատ­մու­թյան հետ։ Ձեր եզ­րա­հան­գում­ներն ինչ­պե՞ս են օգ­նում հաս­կա­նալ, թե ինչ կա­րող էր նշա­նա­կել Աստ­ծո՝ շա­բաթն օրհ­նելն ու սրբե­լը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պատ­կե­րաց­րե՛ք, թե այն ա­ռա­ջին շա­բա­թում Ա­դա­մի ու Ե­վա­յի փո­ խա­րեն դուք եք։ Դա կեն­դա­նու­թյուն ստա­նա­լուց հե­տո ձեր ա­ռա­ջին օրն է, ա­ռա­ջին օ­րը ձեր կո­ղակ­ցի հետ, ինչ­պես նաև ձեր ա­ռա­ջին օրն Աստ­ծո հետ։ Կր­թու­թյան ինչ­պի­սի՜ օր։ Դուք սկսում եք սո­վո­րել այն Աստ­ծո մա­սին, Ով ու­նակ է այս­պի­սի գե­ղեց­կու­թյուն ստեղ­ծել։ Դուք հիա­նում եք, երբ տես­նում եք փիղ, հա­ջորդ պա­հին՝ գորտ, ո­ րոնք միմ­յան­ցից այդ­քան տար­բեր են, և յու­րա­քանչ­յուրն՝ այդ­քան ե­զա­կի։ Ձեր դեմ­քին ա­կա­մա­յից ժպիտ է հայտն­վում, երբ տես­նում եք ըն­ձուղ­տի և գո­մե­շի զվար­ճա­լի պահ­ված­քը։ Դուք հիաց­մուն­քից ­Դաս 1 111

կորց­նում եք խո­սե­լու ու­նա­կու­թյու­նը, երբ տես­նում եք բա­զում գույ­ ներն ու ձևե­րը, հիա­նում եք հնչյուն­նե­րի սիմ­ֆո­նիա­յով, վա­յե­լում եք բույ­րե­րի և հա­մե­րի բազ­մա­զա­նու­թյու­նը, սի­րով և­ոգևո­րու­թյամբ եք բա­ցա­հայ­տում տա­րա­տե­սակ հյուս­վածք­նե­րի հրա­պույ­րը։ Իսկ ա­մե­ նից ա­ռա­վել դուք սկսում եք սո­վո­րել փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ար­ վես­տը՝ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն, հո­գա­տա­րու­թյուն, սեր։ Դուք այն վե­րապ­րում եք ձեր Ա­րար­չի հետ և կի­րա­ռում հա­մայն ա­րար­չա­գոր­ ծու­թյան հետ։ Ա­ռա­ջին շա­բաթն Ա­դա­մի և Ե­վա­յի հա­մար չէր կա­րող պա­սիվ փոր­ձա­ռու­թյուն լի­նել։ Այն Աստ­ծո կող­մից ստեղծ­ված հնա­րա­վո­րու­ թյուն էր նրանց հա­մար, որ­պես­զի մո­տի­կից ծա­նո­թա­նա­յին ի­րենց Ա­ րար­չի և Նրա ձեռ­քի գոր­ծե­րի հետ։ Դա նրանց հա­մար զար­մա­նա­լու ժա­մա­նակ էր։ Թվար­կե՛ք կրթու­թյան այն բազ­մա­պի­սի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­ րը, ո­րոնք Ա­դամն ու Ե­վան ու­նեին այն ա­ռա­ջին շա­բաթ օ­րը։ Այդ հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րից ո­րո՞նք են դեռևս հա­սա­նե­լի այ­ սօր, նույ­նիսկ ե­թե դրսևոր­վում են այլ ձևով։ Ինչ­պե՞ս կա­րող են դրանք հարս­տաց­նել ձեր շա­բաթ­նե­րը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 14

Վերաբացահայտման ժամանակ Երբ Մով­սե­սին հանձ­նա­րար­վում է իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին Ե­գիպ­տո­սից դուրս բե­րել, պարզ է, որ այդ ժա­մա­նակ ժո­ղովր­դի ճնշող մե­ծա­մաս­ նու­թյու­նը կորց­րել էր Աստ­ծո զա­վա­կը լի­նե­լու իր հե­ռան­կա­րը։ Իս­ րա­յե­լա­ցի­նե­րը վերս­տին պետք է բա­ցա­հայ­տեին, թե ով է Աստ­ված, Ով պա­հան­ջում է ի­րենց երկր­պա­գու­թյու­նը և­ ի­րենց տա­լիս է բա­ զում խոս­տում­ներ հիաս­քանչ ա­պա­գա­յի մա­սին։ Շա­բա­թը կարևո­ րա­գույն կրթա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն է վե­րա­բա­ցա­հայտ­ման նրանց ճա­նա­պար­հին։ Այն նաև մյուս ազ­գե­րի հա­մար դառ­նում է Աստ­ծո և­ այս ազ­գի յու­րա­հա­տուկ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հստակ ազ­ դան­շան։ Մա­նա­նա­յի փոր­ձա­ռու­թյու­նը բնու­թագ­րում է իս­րա­յե­լա­ցի­ նե­րին կրթե­լու Աստ­ծո մո­տե­ցու­մը։ Ելք 16.14–29 հա­մար­նե­րում ի՞նչ դա­սեր կան իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 112

­Դաս 1

Աստ­ված իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար ա­նում է մա­նա­նա­յի հրաշ­քը՝ նրանց տա­լով բա­վա­րար քա­նա­կու­թյուն տվյալ օր­վա հա­մար։ Ե­թե Նա նրանց օ­րա­կան չա­փա­բաժ­նից ա­վե­լին տար, նրանք կմո­ռա­ նա­յին, թե Ով է ի­րենց մա­տա­կա­րա­րը։ Այս­պի­սով Աստ­ված ա­մեն օր իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար հրաշք էր ա­նում, և նրանք տես­նում էին Աստ­ծո հո­գա­տա­րու­թյու­նը։ Սա­կայն շա­բաթ օրն ի­րա­վի­ճակն այլ էր, ճիշտ այն­պես, ինչ­պես այդ օրն էր յու­րա­հա­տուկ։ Այս կա­պակ­ ցու­թյամբ ի­րա­կա­նաց­վում էր եր­կու հրաշք՝ ուր­բաթ օ­րը տրվում էր կրկնա­կի չա­փա­բա­ժին, և­ երկ­րորդ չա­փա­բա­ժի­նը չէր փչա­նում գի­ շե­րը։ Ուս­տի շա­բաթ օրն իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը հիա­նում էին Աստ­ծով, Ով ի­րենց ա­զա­տա­րարն էր, և վե­րա­բա­ցա­հայ­տում էին, թե ինչ ա­սել է լի­նել Աստ­ծո ժո­ղո­վուրդ։ Իս­րա­յե­լա­ցի­ներն այս մա­նա­նան պետք է ու­տեին քա­ռա­սուն տա­ րի (Ելք 16.35): Աստ­ված Մով­սե­սին հրա­հան­գում է նաև մեկ օ­մեր մա­ նա­նա պա­հել, որ­պես­զի Իս­րա­յե­լի սե­րունդ­նե­րը հի­շեն, թե ինչ­պես էր Ին­քը նրանց կե­րակ­րում ա­նա­պա­տում (Ելք 16.32, 33): Այն պետք է նաև լի­ներ հի­շե­ցում շա­բաթ օր­վա յու­րա­հա­տուկ փոր­ձա­ռու­թյան մա­սին։ Կան նաև այլ դեպ­քեր, երբ Աստ­ված իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին հստակ կեր­պով ցույց է տա­լիս, որ շա­բա­թը յու­րա­հա­տուկ է։ Շա­բաթն այն մի­ջոցն էր, ո­րի օրհ­նու­թյամբ Աստ­ված օգ­նեց իս­ րա­յե­լա­ցի­նե­րին վե­րա­բա­ցա­հայ­տել ի­րենց ինք­նու­թյունն ու ի­րենց Աստ­ծուն։ Նրանց հանձ­նա­րար­ված էր հնա­զանդ­վել և շա­բա­թը սուրբ պա­հել, սա­կայն դա ար­վում էր ի­րենց Ա­րար­չի բնա­վո­րու­թյունն ա­վե­ լի լավ ճա­նա­չե­լու և Նրա հետ խոստ­ման հա­րատև փոխ­հա­րա­բե­րու­ թյուն­ներ ստեղ­ծե­լու հա­մա­տեքս­տում։ Դուք խո­սում եք մի դե­ռա­հա­սի հետ, ում հա­մար շա­բա­թը «ձանձ­ րա­լի է»։ Նա այն պա­հում է, պար­զա­պես ո­րով­հետև պետք է այդ ա­նի ըստ Աստ­վա­ծաշն­չի և­ըստ իր ծնող­նե­րի հոր­դո­րի։ Ի՞նչ խոր­ հուրդ կտաք նրան՝ օգ­նե­լու (վե­րա)բա­ցա­հայ­տել շա­բա­թը որ­պես կրթա­կան դրա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 15

Առաջնայնությունների մասին սովորելու ժամանակ

Աստ­ծո հետ Իս­րա­յե­լի փոր­ձա­ռու­թյան վե­րելք­ներն ու ան­կում­նե­րը սեր­տո­րեն կապ­ված էին շա­բա­թի նկատ­մամբ նրանց դիր­քո­րոշ­ման հետ։ Աստ­ված տես­նում էր շա­բա­թը հար­գե­լու նրանց դժկա­մու­թյու­ ­Դաս 1 113

նը. դրա­նով նրանք ցույց էին տա­լիս, որ Ին­քը տեղ չու­ներ նրանց կյան­քում (Ե­րե­միա 17.19–27): Շա­բա­թը պա­հե­լու նո­րոգ­ված ստանձ­ նու­մը նաև վե­րա­կանգն­ման ծրագ­րի մի մաս էր, նշան այն բա­նի, որ ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­նե­րը ճիշտ էին դրված։ Ե­սա­յի 58-րդ գ­լու­խը հե­ տաքր­քիր հա­կա­սու­թյուն է ի ցույց դնում։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 58.1–14 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Աստ­ված ա­սում Իր ժո­ղովր­դին այս­տեղ, ո­րը վե­րա­բե­րում է նաև մեզ այ­սօր։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը ներ­կա­յա­նում են որ­պես Աստ­ծո հետևորդ­ներ ի­րենց երկր­պա­գու­թյան ծի­սա­կա­տա­րու­թյամբ և ծո­մե­րով, սա­կայն նրանց կեն­սա­կերպն այն բա­նից հե­տո, երբ ա­վարտ­վում են այդ բո­ լոր ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րը, ցույց է տա­լիս, որ նրանք պար­զա­պես ի­ ներ­ցիա­յով են գնում ճիշտ վար­քագ­ծի հետ­քե­րով. նրանց սիրտն ան­կեղ­ծու­թյամբ նվիր­ված չէ Աստ­ծո օ­րեն­քին։ Ե­սա­յին շա­րու­նա­կում է իր գրքի 58-րդ գլ­խում ներ­կա­յաց­նել, թե Աստ­ված ինչ է ակն­կա­լում Իր ժո­ղովր­դից։ Եվ սա ա­մե­նը չէ։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 58.13, 14 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ված շեշ­տադ­րում շա­բաթն այս գլխի վեր­ջում։ Մար­գա­րեն այս­ տեղ օգ­տա­գոր­ծում է ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներ, ո­րոնք նման են գլխի մնա­ցած մա­սում հան­դի­պող ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րին. «քո ոտ­քը հետ պա­հես քո ցան­կու­թյու­նը կա­տա­րե­լուց», չհետևես «քո ճա­նա­ պարհ­նե­րին», խու­սա­փիր «քո ցան­կու­թյու­նը և դա­տար­կա­բա­նու­ թյուն» ա­նե­լուց, նա­խազ­գու­շաց­նում է մար­գա­րեն։ Այլ խոս­քե­րով, շա­բաթն այն ժա­մա­նա­կը չէ, ո­րի ըն­թաց­քում կա­տա­րենք ա­ռօր­յա երկր­պա­գու­թյուն՝ մտա­ծե­լով միայն մեր հոգ­սե­րի մա­սին և­ապ­րե­լով ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյան հետ ոչ մի առն­չու­թյուն չու­նե­ցող կյանք։ Շա­բա­թը պետք է լի­նի «հա­ճե­լի» ժա­մա­նակ և «պատ­վա­կան օր»։ Գլ­խի մնա­ցած մա­սի հա­մա­տեքս­տում շա­բաթ օ­րը մենք պետք է հրճվենք Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան և նպա­տակ­նե­րի մա­սին սո­վո­րե­լով և հե­տո ապ­րենք այդ բնա­վո­րու­թյունն ու նպա­տակ­նե­րը ու­րիշ­նե­րի հետ ու­նե­ցած մեր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Բա­վա­կան չէ պար­ զա­պես ի­մա­նալ շա­բաթ օ­րը պա­հե­լու և­այդ օր­վա երկր­պա­գու­թյան ձևը։ Այդ ի­մա­ցու­թյու­նը պետք է տե­սա­նե­լի ազ­դե­ցու­թյուն ու­նե­նա մեր կյան­քի վրա։ Շա­բաթն ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­նե­րը սո­վո­րե­լու և դ­ րանք ապ­րե­լու ժա­մա­նակ է։ Դուք հրճվո՞ւմ եք շա­բա­թով։ Ե­թե ոչ, ի՞նչ կա­րող եք ա­նել այդ ի­րա­վի­ճա­կը փո­խե­լու հա­մար։ Սո­վո­րե՞լ եք արդ­յոք շա­բա­թը 114

­Դաս 1

«պատ­վա­կան օր» դարձ­նել։ Ձեր դա­սա­րա­նի ան­դամ­նե­րի հետ քննար­կե՛ք, թե ինչ կա­րող է դա նշա­նա­կել։ Ե­ղե՛ք ըստ հնա­րա­վո­ րին գործ­նա­կան։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 16

Հավասարակշռությունը գտնելու ժամանակ Հի­սու­սը հար­գում և պա­հում էր Աստ­ծո օ­րեն­քը (­Մատ­թեոս 5.17, 18): Այ­դու­հան­դերձ, Նա նաև մար­տահ­րա­վեր էր նե­տում Իր օ­րե­րի կրո­նա­կան ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, երբ խոս­քը վե­րա­բե­րում էր նրանց կող­մից օ­րեն­քը մեկ­նա­բա­նե­լուն։ Նրա մար­տահ­րա­վեր­նե­րից ոչ մեկն այն­քան սպառ­նա­լից չէր այդ ժա­մա­նա­կի կրո­նա­կան հաս­տա­տու­ թյան հա­մար, որ­քան այն, թե ինչ­պես էր Նա պա­հում շա­բա­թը։ Ժո­ղո­ վա­րան­նե­րում չէր ան­տես­վում շա­բաթ օ­րը կրթու­թյան օր դարձ­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը. այդ օրն ան­խախտ կեր­պով կար­դում և մեկ­ նա­բա­նում էին Հն­գա­մատ­յա­նը։ Դպիր­ներն ու փա­րի­սե­ցի­նե­րը շատ լավ գի­տեին օ­րեն­քի տա­ռը։ Սա­կայն Հի­սու­սը շատ ա­ռաջ գնաց Իր հետևորդ­նե­րին շա­բաթ օ­րե­րին կրթե­լու հար­ցում։ Կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 12.1–13 և Ղու­կաս 13.10–17 հա­մար­նե­րը։ Այս ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի օգ­նու­թյամբ ի՞նչ էր սո­վո­րեց­նում Հի­ սու­սը մարդ­կանց այդ ժա­մա­նակ և մեզ՝ այ­սօր։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Շա­բաթ օ­րե­րը Հի­սու­սի բժշկու­թյան շուրջ ծա­վալ­ված հա­կա­սու­ թյուն­նե­րը հան­գեց­րին մեղ­քի բնույ­թի, շա­բա­թի նպա­տա­կի, Հի­սու­սի և Հոր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ու Հի­սու­սի հե­ղի­նա­կու­թան բնույ­ թի մա­սին կարևոր հոգևոր բա­նա­վե­ճե­րի։ Շա­բա­թի նկատ­մամբ Հի­սու­սի դիր­քո­րո­շու­մը սպա­ռիչ կեր­պով ամ­փոփ­ված է այս շա­բաթ­վա մեր հի­շե­լու հա­մա­րում. «Եվ Հի­սու­սը նրանց ա­սաց. «­Շա­բա­թը մար­դու հա­մար է, և­ոչ թե մար­դը՝ շա­բա­թի հա­մար։ Հետևա­բար Մար­դու Որ­դին շա­բա­թի՛ էլ տերն է»» (­Մար­կոս 2.27, 28): Նա կա­մե­նում էր ընդգ­ծել, որ շա­բա­թը չպետք է բեռ դառ­ նա։ Այն «ստեղծ­վել էր» (ա­րար­վել էր) որ­պես մարդ­կանց տրված ե­ զա­կի հնա­րա­վո­րու­թյուն սո­վո­րե­լու Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին, Ով ա­րա­րել էր շա­բա­թը, և սե­փա­կան փոր­ձով սո­վո­րե­լու գնա­հա­տել Նրա ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը։ ­Դաս 1 115

Իր ա­րարք­նե­րի մի­ջո­ցով հար­ցեր բարձ­րաց­նե­լով՝ Հի­սուսն ստի­ պում է Իր ա­շա­կերտ­նե­րին, հրեա ա­ռաջ­նորդ­նե­րին և մարդ­կանց ա­ վե­լի խո­րը կեր­պով խոր­հել Սուրբ Գր­քի, ինչ­պես նաև այն մա­սին, թե ինչ է նշա­նա­կում ի­րենց հա­վատն ու ի­րենց Աստ­վա­ծը։ Մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րի հա­մար այն­քան հեշտ է մխրճվել կա­նոն­նե­րի և­ օ­ րենք­նե­րի մեջ, ո­րոնք ինք­նին վա­տը չեն, սա­կայն ո­րոնք դառ­նում են նպա­տակ՝ դե­պի ի­րա­կան նպա­տակ ա­ռաջ­նոր­դող մի­ջոց լի­նե­լու փո­ խա­րեն, իսկ ի­րա­կան նպա­տա­կը պետք է լի­նի այն Աստ­ծո բնա­վո­ րու­թյու­նը ճա­նա­չե­լը, Ում մենք ծա­ռա­յում ենք։ Եվ սա հե­տո տա­նում է հա­վա­տա­րիմ հնա­զան­դու­թյան Նրան, հնա­զան­դու­թյուն, ո­րը հիմն­ ված է մեզ հա­մար ու­նե­ցած Քրիս­տո­սի ար­դա­րու­թյան ար­ժա­նիք­նե­ րի վստա­հու­թյան վրա։ Ի՞նչ կա­սեք ձեր կող­մից շա­բա­թը պա­հե­լու վե­րա­բեր­յալ։ Արդ­յո՞ք այն ձեզ հա­մար պար­զա­պես այս կամ այն չա­նե­լու օր է, քան ի­րա­ պես Տի­րոջ մեջ հան­գիստ առ­նե­լու և Նրան ա­վե­լի լավ ճա­նա­չե­լու օր։ Ե­թե ա­յո, ինչ­պե՞ս կա­րող եք փոխ­վել, որ­պես­զի ա­վե­լին ստա­ նաք այն ա­մե­նից, ինչ Աստ­ված նա­խա­տե­սել է ձեզ հա­մար։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 17

Ժամանակ համայնքի համար Հի­սուսն Իր ա­շա­կերտ­նե­րի հա­մար ձևա­վո­րեց ա­մեն շա­բաթ ժո­ ղո­վա­րան այ­ցե­լե­լու սո­վո­րու­թյու­նը։ Նրա հա­րու­թյու­նից հե­տո էլ ա­շա­կերտ­նե­րը, ինչ­պես նաև Հի­սու­սի մյուս հետևորդ­նե­րը շա­րու­նա­ կե­ցին հետևել այս օ­րի­նա­կին։ Ժո­ղո­վա­րանն ա­ռաք­յալ­նե­րի հա­մար դար­ձավ կարևո­րա­գույն վայ­րե­րից մե­կը, որ­տեղ նրանք բարձ­րաց­ նում էին հա­րու­թյա­նը վե­րա­բե­րող հար­ցեր, և շա­բա­թը հա­մայն­քին միա­սին հա­վաք­վե­լու և սո­վո­րե­լու հիա­նա­լի հնա­րա­վո­րու­թյուն էր տրա­մադ­րում։ Ի վեր­ջո, Հի­սու­սը հրեա Մե­սիան էր, այն Մե­սիան, Ում մա­սին մար­գա­րեա­ցել էին Հին Կ­տա­կա­րա­նում, որն ա­մեն շա­բաթ ըն­ թերց­վում էր ժո­ղո­վա­րա­նում։ Ա­վե­լի լավ ու­րիշ ի՞նչ վայր կա­րող էին գտնել հա­վա­տաց­յալ­նե­րը Հի­սու­սի մա­սին պատ­մե­լու հա­մար, քան ժո­ղո­վա­րանն էր, հատ­կա­պես երբ նրանք վկա­յում էին հրեա­նե­րին և­ այ­լոց, «որ երկն­չում են Աստ­ծուց» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 13.16, 26)։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ պատ­մում այն մա­սին, թե ինչ­պես էին Հի­սու­սի հետևորդ­նե­րը վկա­յում հան­ րա­յին աս­պա­րեզ­նե­րում։ Այս տեքս­տե­րը կար­դա­լիս խոր­հե՛ք, թե 116

­Դաս 1

որ­տեղ էին նրանք խո­սում, ում հետ էին նրանք խո­սում, ինչ էին ա­սում, և­ինչ­պի­սին էին արդ­յունք­նե­րը։ Գործք ա­ռա­քե­լոց 13.14– 45, Գործք ա­ռա­քե­լոց 16.13, 14, Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.1–5, Գործք ա­ռա­քե­լոց 18.4։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­ռաք­յալ­նե­րի վկա­յու­թյու­նը և՛ անձ­նա­կան էր, և՛ սուրբգ­րա­յին։ Պո­ղո­սը ման­րա­մաս­նո­րեն պատ­մում է Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյու­նը՝ սկսե­լով «մեր հայ­րե­րը» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 13.17) Ե­գիպ­տո­սում և շա­րու­նա­կում նրանց պատ­մու­թյու­նը՝ ներ­կա­յաց­նե­լով դա­տա­վոր­նե­ րին, թա­գա­վոր­նե­րին և Դավ­թին, ու­մից էլ գե­ղե­ցիկ կեր­պով ան­ցում է կա­տա­րում Հի­սու­սին։ Պո­ղոսն ու մյուս­նե­րը ցույց էին տա­լիս նաև, թե ինչ­պես էր ի­րենց անձ­նա­կան ըն­կա­լու­մը հա­մա­պա­տաս­խա­նում Սուրբ Գր­քի հա­մա­ տեքս­տին։ Նրանք ներ­կա­յաց­նում էին տե­ղե­կու­թյուն, բա­նա­վի­ճում և քն­նար­կում էին։ Անձ­նա­կան վկա­յու­թյան և Սուրբ Գր­քի հա­մադ­րու­ թյու­նը, ո­րը ներ­կա­յաց­վում էր քա­րո­զի, դա­սե­րի և քն­նար­կում­նե­րի տես­քով, շատ ազ­դե­ցիկ էր։ Ինչ­պես նկա­րագր­ված է Աստ­վա­ծաշն­ չի է­ջե­րում, կրո­նա­կան ա­ռաջ­նորդ­նե­րից ո­մանք նույ­նիսկ նա­խան­ ձում էին ա­ռաք­յալ­նե­րի հե­ղի­նա­կու­թյա­նը և­ այն իշ­խա­նու­թյա­նը, ո­րը նրանք ու­նեին ժո­ղովր­դի վրա՝ ինչ­պես հրեա­նե­րի, այն­պես էլ հույ­նե­րի։ Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­նե­րի ե­կե­ղե­ցին ևս­ ու­նի քա­րո­զե­ լու և­ ու­սու­ցա­նե­լու մի­ջո­ցով վկա­յու­թյուն­նե­րը քա­ջա­լե­րե­լու և Սուրբ Գիրքն ու­սում­նա­սի­րե­լու հզոր պատ­մու­թյուն։ Շա­բա­թօր­յա դպրո­ցի դա­սերն ու քա­րո­զի ծա­ռա­յու­թյու­նը շա­բա­թօր­յա մյուս հան­դի­պում­ նե­րի (օ­րի­նակ՝ ե­րի­տա­սար­դա­կան հան­դի­պում­ներ) հետ մեկ­տեղ տա­լիս են ու­ժեղ կրթա­կան հիմք Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիս­տա­կան երկր­պա­գու­թյան հա­մար։ Թեև այն պետք է հա­մալր­վի այլ ու­սում­նա­ կան փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րով, սա­կայն ա­ռանց­քա­յին է շա­բա­թի կրթա­ կան փոր­ձա­ռու­թյան հա­մար։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 18

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Դա­րե­րի փա­փա­գը գրքի 281–289 է­ջե­րի «­Շա­բա­թը» գլու­խը։ ­Դաս 1 117

«Ու­րիշ ոչ մի պատ­վի­րան շրջա­կա ազ­գե­րից այն­պես չէր տար­ բե­րում հրեա­նե­րին, որ­քան շա­բա­թը: Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր, որ շա­բա­թի պա­հու­մը մատ­նան­շեր նրանց` որ­պես Իր ժո­ղովր­դի: Դա պետք է կռա­պաշ­տու­թյու­նից հետ պա­հեր նրանց և լի­ներ կեն­դա­ նի Աստ­ծո ժա­ռան­գորդ­նե­րը կոչ­վե­լու նրանց խորհր­դա­նի­շը: Բայց շա­բա­թը սուրբ պա­հե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ էր, որ մար­դիկ ի­րենք սուրբ լի­նեին: Հա­վա­տի մի­ջո­ցով նրանք պետք է հա­ղոր­դա­կից լի­ նեին Քրիս­տո­սի ար­դա­րու­թյա­նը: Երբ Իս­րա­յե­լին հրա­ման տրվեց. «­Հի­շի՛ր հանգս­տու­թյան օ­րը` նրան սուրբ պա­հե­լու հա­մար», Տե­րը նաև ա­սաց նրանց. «Եվ դուք սուրբ մար­դիկ պի­տի լի­նեք ինձ հա­ մար» (Ե­լից 20.8, 22.31): Միայն այս կերպ շա­բա­թը իս­րա­յել­ցի­նե­րին կա­րող էր ա­ռանձ­նաց­նել որ­պես Աստ­ծո երկր­պա­գող­նե­րի»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 283։ «Ու­րեմն` շա­բա­թը մեզ սուրբ դարձ­նե­լու Քրիս­տո­սի զո­րու­թյան նշանն է: … Որ­պես Նրա սրբա­գոր­ծող զո­րու­թյան նշան` շա­բա­թը տրված է բո­լոր նրանց, ով­քեր Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով դառ­նում են Աստ­ ծո Իս­րա­յե­լի մի մա­սը»։ Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 288, 289։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­նե­րը հա­ճախ են ժա­մա­նակ տրա­ մադ­րում խոր­հե­լուն, թե ինչ չի կա­րե­լի ա­նել շա­բաթ օ­րը։ Կազ­ մե՛ք հար­ցեր, ո­րոնք շա­բա­թա­պահ­նե­րին կստի­պեն մտա­ծել այս դա­սի ըն­թաց­քում բարձ­րաց­ված գա­ղա­փար­նե­րի շուրջ և կընդգ­ ծեն շա­բա­թը որ­պես կրթա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն։ Օ­րի­նակ՝ «Ի՞նչ եմ ա­նում ես շա­բաթ օ­րը, ինչն ինձ հնա­րա­վո­րու­թյուն է տա­լիս ա­վե­լի շատ բան ի­մա­նալ Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին»։ 2. Ու­սում­նա­սի­րե՛ք վե­րը նշված մեջ­բե­րում­ներն Է­լեն Ուայ­թի գրքից։ Ըստ դրանց՝ միայն ձևա­կա­նո­րեն շա­բա­թը պա­հե­լը չէ, որ շա­բա­ թա­պահ­նե­րին ա­ռանձ­նաց­նում է հա­մայն­քում։ Ինչ­պի­սի՞ն կլի­ նեին այն ան­հատ­նե­րը, ով­քեր «հա­ղոր­դա­կից են դառ­նում Քրիս­ տո­սի ար­դա­րու­թյա­նը» և դառ­նում են «սուրբ»։ Ի՞նչ ընդ­հա­նուր բան ու­նի սա շա­բա­թի հետ։ 3. Ի՞նչ կա­րող եք ա­նել շա­բաթ օր­վա ձեր փոր­ձա­ռու­թյունն ա­վե­լի հարս­տաց­նե­լու հա­մար։ Սահ­մա­նե՛ք ե­րեք նպա­տակ, ո­րոնք շեշ­ տադ­րում են այն փաս­տը, թե ինչ կցան­կա­նա­յիք սո­վո­րել հա­ջորդ տաս­ներ­կու ա­միս­նե­րի ըն­թաց­քում շա­բա­թը պա­հե­լու մի­ջո­ցո­վ։

118

­Դաս 1

ԴԱՍ 13 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 19–25

ԵՐԿԻՆՔԸ, ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԱՎԻՏԵՆԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՌՈՒԹՅՈՒՆԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Հով­հան­նես 3.16, Ա Հով­հան­նես 5.13, Ա Տի­մո­թեո­սին 1.16, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 13.12, Զա­քա­րիա 13.6: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ինչ որ աչ­քը չտե­սավ, ու ա­կան­ջը չլսեց, և մար­դու սիր­տը չըն­կավ, այն Աստ­ված պատ­րաս­տեց ի­րեն սի­րող­նե­րի հա­ մար» (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.9): ­Մա­հից վա­խե­ցող մի բա­նաս­տեղծ հարց­րել է, թե ինչ­պես մարդ կա­րող է ապ­րել ա­ռանց «հաս­տա­տա­պես ի­մա­նա­լու, թե ինչ­պի­սի ար­շա­լույս, ինչ­պի­սի մահ, ինչ­պի­սի ճա­կա­տա­գիր է սպաս­վում իր գի­տակ­ցու­թյա­նը գե­րեզ­մա­նից հե­տո»։ Իր բա­նաս­տեղ­ծու­թյան մեջ նա ստեղ­ծում է այն, ինչն ան­վա­նում է ԱՆԻ՝ ա­պա­գա­յի նա­խա­պատ­ րաս­տու­թյան ինս­տի­տուտ։ Սա­կայն ինչ­պե՞ս կա­րող է մար­դը նա­ խա­պատ­րաստ­վել ա­պա­գա­յին, ե­թե նա չգի­տի նույ­նիսկ, թե մար­դու հետ ինչ է պա­տա­հում այն­տեղ։ ­Բա­րե­բախ­տա­բար Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեզ անգ­նա­հա­տե­լի տե­ ղե­կու­թյուն է տա­լիս երկն­քի, նոր երկ­րի, հա­վի­տե­նա­կա­նու­թյան ըն­թաց­քում մարդ­կանց կյան­քի և­ ու­սում­նա­ռու­թյան թե­մա­նե­րի վե­ րա­բեր­յալ։ Ինչ­պես տե­սանք ողջ ե­ռամս­յա­կի ըն­թաց­քում, մեր ԱՆԻ-ն (ա­պա­գա­յի նա­խա­պատ­րաս­տու­թյան ինս­տի­տուտ) այս­տեղ և հի­մա է, այս կյան­քում, և մեր ողջ կրթու­թյու­նը՝ ան­կախ ո­լոր­տից, պետք է նա­խա­պատ­րաս­տի մեզ վե­րը նշված «ա­պա­գա­յի» հա­մար։ Ի վեր­ջո, ցան­կա­ցած դպրոց կա­րող է մեծ քա­նա­կու­թյամբ լավ տե­ղե­կու­թյուն փո­խան­ցել, շատ գործ­նա­կան և­ օգ­տա­կար գի­տե­լիք­ ներ։ Սա­կայն ի՞նչ օ­գուտ, ե­թե մար­դը պետք է ձեռք բե­րի այդ ողջ օգ­տա­կար գի­տե­լիք­նե­րը, սա­կայն կորց­նի հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը։ Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք այն, թե ինչ է ա­սում ներշնչ­ Դաս 13 119

ված խոս­քը վեր­ջին բարձ­րա­գույն դպրո­ցի մա­սին, դպրոց, ո­րը շա­ րու­նակ­վե­լու է հա­վերժ, և­ որ­տեղ մենք սո­վո­րե­լու և­ ա­ճե­լու ենք ողջ հա­վի­տե­նու­թյան ըն­թաց­քում։ Ա­պա­գա­յի այս դպրո­ցում մենք սո­վո­ րե­լու ենք բա­ներ, ո­րոնք ներ­կա­յիս աշ­խար­հում երևա­կա­յել ան­գամ կդժվա­րա­նանք։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 20

Մահացածների ճակատագիրը 1600-ա­կան թվա­կան­նե­րին ֆրան­սիա­ցի գրող Բլեզ Պաս­կա­լը մտո­րում էր մարդ­կու­թյան վի­ճա­կի մա­սին։ Մեկ բան նրա հա­մար պար­զից էլ պարզ էր. կարևոր չէ, թե որ­քան է ապ­րում մար­դը (նրա ժա­մա­նակ­նե­րում մար­դիկ եր­կար չէին ապ­րում), և կարևոր չէ, թե որ­քան լավն է ե­ղել այդ մար­դու կյան­քը (նրա ժա­մա­նակ­նե­րում նաև քչե­րը կա­րող էին լավ կյան­քով պար­ծե­նալ), վաղ թե ուշ այդ մար­դը մա­հա­նա­լու էր։ Ա­վե­լին, այն, ինչ գա­լու էր մահ­վա­նից հե­տո, լի­նե­լու էր եր­կար, ան­վեր­ջա­նա­լիո­րեն եր­կար, քան այս երկ­րի վրա մահ­վա­նը նա­խոր­ դած կյան­քի կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը։ Ուս­տի, ըստ Պաս­կա­լի՝ ա­մե­նատ­րա­մա­բա­նա­կան բա­նը, որ մար­դը կա­րող էր կամ պետք է բա­ցա­հայ­տեր, այն էր, թե ինչ է սպաս­վում մար­դուն մա­հից հե­տո, և նա զար­ման­քից քար էր կտրում՝ տես­նե­լով, թե ինչ­պես էին մար­ դիկ ան­հանգս­տա­նում «պաշ­տո­նի կորս­տի կամ ի­րենց պատ­վին հասց­ված երևա­կա­յա­կան վի­րա­վո­րան­քի պատ­ճա­ռով» և­ ոչ մի ու­ շադ­րու­թյուն չէին դարձ­նում այն հար­ցին, թե ինչ է պա­տա­հե­լու, երբ ի­րենք մա­հա­նան։ ­Պաս­կալն ի­րա­վա­ցի էր։ Եվ այդ է պատ­ճա­ռը, որ Աստ­վա­ծա­շուն­չը շատ ժա­մա­նակ է տրա­մադ­րում պատ­մե­լու այն խոստ­ման մա­սին, որն սպաս­վում է այն մարդ­կանց, ով­քեր փրկու­թյուն են գտել Հի­սու­սի մեջ, այն խոստ­ման մա­սին, թե ինչ է նրանց սպաս­վում ա­պա­գա­յում։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ հույս է տրվում մեզ այս­ տեղ։ Հով­հան­նես 6.54, Հով­հան­նես 3.16, Ա Հով­հան­նես 5.13, Ա Տի­մո­թեո­սին 1.16, Հով­հան­նես 4.14, Հով­հան­նես 6.40, Հու­դա 1.21, Տի­տո­սին 3.7։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 120 Դաս 13

­ ա­վի­տե­նա­կան կյանքն այն­քա՜ն մեծ ի­մաստ ու­նի խա­չի հա­մա­ Հ տեքս­տում. խա­չի հա­մա­տեքս­տում հա­վի­տե­նա­կան կյան­քից բա­ցի ու­րիշ ո­չինչ ի­մաստ չու­նի։ Որ­պես­զի տիե­զեր­քի Ա­րա­րի­չը, Ով «ստեղ­ ծեց դա­րե­րը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2), Նա, Ում մի­ջո­ցով մենք «ապ­ րում, շարժ­վում» ենք «և կանք» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.28), որ­պես­զի Նա՝ Աստ­ված, մարմ­նա­վոր­վեր մար­դու մարմ­նի մեջ և մա­հա­նար այդ մարմ­նում… ին­չի՞ հա­մար։ Որ­պես­զի մենք ի վեր­ջո փտե՞նք ինչ­պես մե­քե­նա­յի տակ ըն­կած կեն­դա­նի։ Ա­հա թե ին­չու է Նոր Կ­տա­կա­րա­նը ներ­կա­յա­նում հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի խոս­տում­նե­րով, քա­նի որ միայն հա­վի­տե­նու­թյունն է ե­րաշ­ խա­վո­րում վե­րա­կանգ­նում։ Մի­լիո­նա­վոր, նույ­նիսկ մի­լիար­դա­վոր տա­րի­նե­րը կա­րող են չու­նե­նալ բա­վա­կա­նա­չափ լավ պա­հեր, որ­պես­ զի փոխ­հա­տու­ցեն ողջ չա­րի­քը։ Միայն հա­վի­տե­նու­թյու­նը կա­րող է հա­վա­սա­րակշ­ռել ա­մեն բան, և դեռ ա­վե­լին, քա­նի որ ան­սահ­մանն ա­վե­լի մեծ է, քան սահ­մա­նա­փա­կը, և­այն­քա՜ն ան­սահ­ման է։ ­Պաս­կա­լը ճիշտ էր. մեր ժա­մա­նակն այս­տեղ այն­քա՜ն սահ­մա­նա­ փակ է նրա հա­մե­մատ, ինչ գա­լու է։ Որ­քա՜ն մեծ ան­խել­քու­թյուն կլի­նի չնա­խա­պատ­րաստ­վել այն հա­վի­տե­նու­թյա­նը, ո­րը մեզ սպաս­վում է։ Ի՞նչ եք ա­սում այն մարդ­կանց, ով­քեր կա­տար­յալ ան­տար­բե­րու­ թյուն են ցու­ցա­բե­րում այն փաս­տին, թե ինչ է պա­տա­հում մա­հից հե­տո։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք օգ­նել այդ մար­դուն տես­նել, թե ի­րա­ կա­նում որ­քան անտ­րա­մա­բա­նա­կան է նման դիր­քո­րո­շու­մը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 21

Նոր գոյություն «Եվ նրանց աչ­քե­րից պի­տի սրբի ա­մեն ար­տա­սուք. այլևս մահ չի լի­նե­լու, չի լի­նե­լու նաև ո՛չ սուգ, ո՛չ ա­ղա­ղակ, ո՛չ ցավ, ո­րով­ հետև նախ­կին­ներն ան­ցան» (­Հայտ­նու­թյուն 21.4)։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում այն մա­սին, թե այս աշ­խար­հից որ­քան տար­բեր է լի­նե­լու մեր նոր գո­յու­թյու­նը, գո­յու­թյուն, որ­տեղ չեն լի­նե­լու ո՛չ մահ, ո՛չ սուգ, ո՛չ ցավ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Մի քրիս­տոն­յա իր ըն­կե­րոջ հետ խո­սում էր Ա­վե­տա­րա­նի հույ­սի, Հի­սուս Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով ձեռք բեր­վող հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի Դաս 13 121

մա­սին։ Ըն­կե­րը բա­ցա­սա­բար է ար­ձա­գան­քում ներ­կա­յաց­վող գա­ ղա­փար­նե­րին։ «­Հա­վի­տե­նա­կան կյա՞նք,- ա­սաց նա սարս­ռո­ցով,ինչ­պի­սի՜ սար­սա­փե­լի գա­ղա­փար։ Մեր 70–80 տա­րի­ներն ար­դեն իսկ բա­վա­րար տա­ռա­պանք են։ Ո՞վ կցան­կա­նա այդ կյան­քը հա­ վերժ ձգել։ Դա պար­զա­պես դժոխք կլի­նի»։ Այս մարդն ի­րա­վա­ցի կլի­ներ միայն այն դեպ­քում, ե­թե հա­վի­տե­ նա­կան կյան­քի խոս­տու­մը տրված լի­ներ որ­պես այս կյան­քի հա­վերժ շա­րու­նա­կու­թյուն։ Ո՞վ կցան­կա­նար դա։ Սա­կայն դրա փո­խա­րեն, ինչ­պես ա­սում է վե­րը նշված տեքս­տը, նախ­կին­ներն ան­ցան, և­ ա­ մեն բան նոր ե­ղավ։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում հետև­յալ տեքս­տե­րը նոր գո­յու­թյան մա­սին, ո­րը դեռ պետք է գա։ Բ Պետ­րոս 3.10–13 __________________________________________________

Հայտ­նու­թյուն 21.1–6 _______________________________________________ Այս ա­մե­նի մեջ մեզ հա­մար ա­մե­նա­կարևոր հարցն է՝ ի՞նչ է հար­ կա­վոր այս նոր գո­յու­թյան մաս կազ­մե­լու հա­մար։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք հաս­նել դրան։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք վստահ լի­նել, որ մենք կկազ­մենք դրա մաս։ Մեր կյան­քում առ­կա ի՞ն­չը (ե­թե կան այդ­ պի­սի բա­ներ) կա­րող է կանգ­նել այն ճա­նա­պար­հին, ո­րը մեզ տա­ նում է դե­պի Աստ­ծո խոս­տու­մը Հի­սու­սի մի­ջո­ցով։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 22

Այն ժամանակ մենք կիմանանք «Եր­կին­քը դպրոց է. դրա ու­սուց­ման ա­ռար­կան տիե­զերքն է, ու­ սու­ցի­չը՝ Ան­սահ­մա­նը։ Այս դպրո­ցի մի մաս­նաճ­յուղ հաս­տատ­վեց Ե­դե­մի պար­տե­զում, և­ երբ որ փրկագն­ման ծրա­գիրն իր ա­վար­ տին հաս­նի, Ե­դե­մի դպրո­ցում կրթա­կան գոր­ծըն­թա­ցը կվերսկս­ վի»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 301։ Ե­թե դուք նման եք մարդ­կանց մե­ծա­մաս­նու­թյա­նը, ա­պա մի շարք հար­ցեր ու­նեք մեղ­քի, տա­ռա­պան­քի, հի­վան­դու­թյան, մահ­ վան մա­սին, այն մա­սին, թե ին­չու են պա­տա­հում այս կամ այն բա­ նե­րը։ ­Մենք ու­նենք հար­ցեր նաև բնու­թյան և դ­րա բո­լոր ա­ռեղծ­ված­նե­րի մա­սին։ Թեև գի­տու­թյունն ան­հա­վա­նա­կան ա­ռա­ջըն­թաց է գրան­ցել՝ օգ­նե­լու մեզ ա­վե­լի լավ հաս­կա­նալ աշ­խար­հի և տիե­զեր­քի ա­ռեղծ­ 122 Դաս 13

ված­նե­րը, դեռևս այն­քա՜ն շատ բան է մնում մեր ըն­կա­լու­նա­կու­թյան սահ­ման­նե­րից դուրս։ Կ­յան­քի պար­զա­գույն ձևե­րից մինչև մեր գլխա­վերևում տա­րած­ վող եր­կին­քը, են­թաա­տո­մա­յին մաս­նիկ­նե­րի շար­ժու­մից մինչև տիե­ զեր­քով մեկ սփռված պտտվող գա­լակ­տի­կա­նե­րը մենք բախ­վում ենք ի­րո­ղու­թյուն­նե­րի հետ, ո­րոնք ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի մեծ և խորն են, քան մեր միտ­քը կա­րող է հի­մա ըն­կա­լել, հատ­կա­պես հաշ­վի առ­նե­լով այն կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը, ո­րը մեզ տրվել է այս­տեղ և հի­մա՝ ինք­նու­րույն այս բա­նե­րը սո­վո­րե­լու հա­մար։ Մ­յուս կող­մից, երբ սո­վո­րե­լու հա­մար մեզ տրված է մի ամ­բողջ հա­վի­տե­նու­թյուն, սա կաս­կած չի թող­նում այն մա­սին, որ մեր առջև բաց­վե­լու են շատ ա­ռեղծ­ված­ներ։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում հետև­յալ տեքս­տերն այն մա­սին, թե ինչ ենք մենք սո­վո­րե­լու, երբ մեղ­քի, տա­ռա­պան­քի և մահ­վան այս տխրահռ­չակ է­պի­զո­դը վեր­ջա­պես ա­վարտ­վի։ Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 13.12 ___________________________________________

Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.5 ______________________________________________ Հն­չել է խոս­տում, որ մեզ կտրվի ըն­կա­լում այն բա­նե­րի, ո­րոնք ներ­կա­յումս թաքն­ված են մեր հաս­կա­ցո­ղու­թյու­նից։ Ինչ­պի­սի՜ հիաս­ քանչ հույս է նաև այն, որ երբ մենք իս­կա­պես տես­նենք և հաս­կա­ նանք այն ա­մե­նը, ինչ այժմ այն­քան բարդ է թվում, մեր միակ բնա­կան ար­ձա­գան­քը կլի­նի Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լը։ Այժմ մեզ հա­մար միակ բա­նա­լին մեր հա­վա­տին ա­մուր կառ­չելն է, Աստ­ծո խոս­տում­նե­րին վստա­հե­լը, մեր ու­նե­ցած լույ­սին հա­մա­պա­տաս­խան ապ­րե­լը և մինչև վերջ համ­բե­րե­լը։ Եվ բա­րի լուրն այն է, որ մենք ա­մեն բան կա­ րող ենք մեզ զո­րաց­նող Քրիս­տո­սով (տե՛ս Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 4.13): Ի՞նչ հարց կա, ո­րը ծան­րա­ցել է ձեր սրտի վրա։ Ո՞ր բա­ներն են այժմ շատ ան­հաս­կա­նա­լի թվում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է ձեր ըմբռ­նած հար­ցե­րում Աստ­ծուն ա­պա­վի­նել սո­վո­րելն օգ­նել ձեզ վստա­հել Նրան այն հար­ցե­րում, ո­րոնք դեռևս չեք հաս­կա­նում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 23

Ապագայի դպրոցը «Ո­րով­հետև մեր այժմ­յան թեթև նե­ղու­թյու­նը գե­րա­զանց հա­ վի­տե­նա­կան փառք է պատ­րաս­տում մեզ հա­մար, քա­նի որ այս Դաս 13 123

տե­սա­նե­լի բա­նե­րին չենք նա­յում, այլ ան­տե­սա­նե­լի­նե­րին, ո­րով­ հետև տե­սա­նե­լի բա­նե­րը ժա­մա­նա­կա­վոր են, իսկ ան­տե­սա­նե­լի­ նե­րը՝ հա­վի­տե­նա­կան» (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.17–18)։ Ի՞նչ հույս են տա­լիս մեզ այս տեքս­տե­րը։ Ո­րո՞նք կա­րող են լի­նել այդ ան­ տես­նե­լի բա­նե­րից մի քա­նի­սը, ո­րոնց մենք սպա­սում ենք, ո­րոնց խոս­տումն ստա­ցել ենք Հի­սու­սի մի­ջո­ցով։ Տե՛ս նաև Հայտ­նու­ թյուն 21.1, 2, Հայտ­նու­թյուն 2.7, Հայտ­նու­թյուն 7.14–17։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Որ­քան էլ որ ի­րա­կան լի­նեն Հի­սու­սով մեզ տրված խոս­տում­նե­ րը, որ­քան էլ շատ լի­նեն պատ­ճառ­նե­րը, թե ին­չու մենք պետք է հա­ վա­տանք դրանց, փաստն այն է, որ Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեզ տա­լիս է ըն­դա­մենն ակ­նարկ­ներ և նշույլ­ներ այն մա­սին, թե ինչ է մեզ սպաս­ վում։ Մի բան, ո­րում կա­րող ենք վստահ լի­նել, այն է, որ այն, ինչ մեզ սպաս­վում է, հիաս­քանչ ի­րա­կա­նու­թյուն է լի­նե­լու, քա­նի որ այդ նոր գո­յու­թյու­նը զերծ է լի­նե­լու մեղ­քի կոր­ծա­նիչ ազ­դե­ցու­թյու­նից։ ­Մեր ողջ ցա­վը, տա­ռա­պան­քը, այն բո­լոր բա­նե­րը, ին­չի դեմ մենք պայ­քա­րում ենք այս աշ­խար­հում, գա­լիս է մեղ­քից ու մեղ­քի հետևան­ քից։ Քրիս­տո­սը ե­կավ, որ­պես­զի ի չիք դարձ­նի այդ ա­մե­նը, և Նա կվե­րա­կանգ­նի եր­կիրն այն նախ­նա­կան վի­ճա­կին, ինչ­պի­սին Աստ­ ված նա­խա­տե­սել էր, որ այն լի­ներ, նախ­քան մեղ­քը կներ­խու­ժեր իր ա­պա­կա­նիչ ազ­դե­ցու­թյամբ։ Ի­րա­կա­նում, այն ա­վե­լի լա­վը կլի­նի, քա­ նի որ այդ ողջ փառ­քի մեջ մենք հա­վի­տե­նա­պես կտես­նենք Հի­սու­սի ձեռ­քե­րի և­ոտ­քե­րի սպի­նե­րը՝ մեր փրկագն­ման գի­նը։ «Այն­տեղ, երբ մեր տե­սո­ղու­թյու­նը մթագ­նող շղար­շը հե­ռաց­վի, և մեր աչ­քե­րը տես­նեն այն գե­ղե­ցիկ աշ­խար­հը, ո­րի մա­սին միայն աղոտ պատ­կե­րա­ցում­ներ ու­նենք, երբ տես­նենք երկն­քի փառ­քը, ո­ րը մեզ այդ­քան հե­ռու է թվում այժմ, երբ մեղ­քի թույ­նը հե­ռաց­վի, և­ ողջ եր­կին­քը հայտն­վի «մեր Տեր Աստ­ծո գե­ղեց­կու­թյան մեջ», ինչ­պի­ սի՜ մեծ ո­լորտ կբաց­վի մեր ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար»։ Այն­տեղ գի­տու­թյուն ու­սում­նա­սի­րող մար­դիկ կկար­դան ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մա­սին պատ­մող ար­ձա­նագ­րու­թյուն­նե­րը և չեն նկա­տի չա­րի օ­րեն­քի մա­սին ոչ մի հի­շե­ցում։ Նրանք կլսեն բնու­թյան ձայ­նե­րից հյուս­ված ե­րաժշ­տու­թյու­նը և չեն նկա­տի լա­ցի ոչ մի նո­տա, վշտի ոչ մի կի­ սե­րանգ։ Ա­րար­ված ա­մեն ին­չում նրանք կտես­նեն միայն մեկ ձե­ռա­ գիր. ան­ծայ­րա­ծիր տիե­զեր­քում տե­սեք «գրված Աստ­ծո ա­նու­նը», և­ 124 Դաս 13

ո՛չ երկ­րի վրա, ո՛չ ծո­վի մեջ, ո՛չ երկն­քում չի մնա չա­րի ոչ մի հետք»։ Է­լեն Ուայթ, Դաս­տիա­րա­կու­թյուն, էջ 303։ ­Փոր­ձե՛ք պատ­կե­րաց­նել, թե ինչ­պի­սին կլի­նի հա­վի­տե­նա­պես ապ­րելն ամ­բող­ջո­վին նոր աշ­խար­հում, որ­տեղ չկա այն ա­մե­նը, ինչն այս աշ­խար­հում կյանքն այդ­քան դժվար է դարձ­նում։ Ըստ ձեր պատ­կե­րաց­ման՝ ինչ­պի­սի՞ն կլի­նի այդ կյան­քը։ Հատ­կա­պես ի՞նչ եք ակն­կա­լում տես­նել այն­տեղ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 24

Մեծ Ուսուցիչը Ինչ­պես տե­սանք այս ողջ ե­ռամս­յա­կի ըն­թաց­քում, երկ­րի վրա Քրիս­տո­սի ա­ռա­քե­լու­թյան կարևոր տե­սանկ­յուն­նե­րից մեկն ու­սու­ ցա­նելն էր։ Իր ա­ռա­քե­լու­թյան հենց սկզբից Իր գոր­ծե­րի մի­ջո­ցով Հի­սուսն Իր հետևորդ­նե­րին մշտա­պես սո­վո­րեց­նում էր ճշմար­տու­ թյուն­ներ Իր, Հոր, փրկու­թյան և մեզ սպաս­վող հույ­սի մա­սին (տե՛ս Մատ­թեոս 5.2, Մար­կոս 4.2, Ղու­կաս 19.47, Հով­հան­նես 6.59)։ Եվ իս­կա­պես, բա­վա­կան է միայն թեր­թել Ա­վե­տա­րա­նը, ցան­կա­ ցած Ա­վե­տա­րան, և դ­րա բո­լոր է­ջե­րին կգտնեք Հի­սու­սի դա­սե­րը։ Եվ թեև նույ­նիսկ հի­մա Իր Խոս­քի մի­ջո­ցով Տե­րը շա­րու­նա­կում է սո­ վո­րեց­նել մեզ, նոր աշ­խար­հում ևս­ այս ու­սում­նա­ռու­թյու­նը կշա­րու­ նակ­վի։ Սա­կայն պատ­կե­րաց­րե՛ք, թե որ­քան տար­բեր է այն լի­նե­լու մեղ­քով չծան­րա­բեռն­ված գո­յու­թյան շրջա­նակ­նե­րում և­ ա­ռանց այն բո­լոր սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի, որ մեղ­քը դնում է մեզ վրա։ «Եվ ե­թե Նրան հարց­նեն. «Այս ի՞նչ վեր­քեր են ձեռ­քե­րիդ մեջ», Նա ա­սե­լու է. «Այս հար­ված­նե­րը Ես Իմ բա­րե­կամ­նե­րի տանն եմ ստա­ցել»» (­Զա­քա­րիա 13.6): Ըստ ձեզ՝ ին­չի՞ մա­սին է խո­սում այս տեքս­տը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Եվ հա­վեր­ժու­թյան տա­րի­նե­րը, գլոր­վե­լով ա­ռաջ, ի­րենց հետ ա­ վե­լի հա­րուստ ու ա­վե­լի փա­ռա­հեղ հայտ­նու­թյուն­ներ կբե­րեն Աստ­ծո և Քրիս­տո­սի մա­սին: Գի­տու­թյան զար­գաց­ման հետ մեկ­տեղ կա­ճեն նաև սե­րը, ակ­նա­ծանքն ու եր­ջան­կու­թյու­նը: Մար­դիկ որ­քան շատ ճա­նա­չեն Աստ­ծուն, այն­քան ա­վե­լի կհիա­նան Նրա բնա­վո­րու­թյամբ: Երբ Հի­սու­սը փրկված­նե­րի առջև բա­ցա­հայ­տում է փրկու­թյան գան­ Դաս 13 125

ձե­րը և սա­տա­նա­յի դեմ մեծ պայ­քա­րում ձեռք բեր­ված զար­մա­նա­լի նվա­ճում­նե­րը, նրանց սրտե­րը թրթռում են ա­վե­լի ջեր­մե­ռանդ նվի­ րու­մով, նրանք ա­վե­լի մեծ հիաց­մուն­քով են նվա­գում ոսկ­յա տա­ վիղ­նե­րի վրա, և հա­զար հա­զա­րա­վոր ու բյուր բյու­րա­վոր ձայ­ներ միա­նում են փա­ռա­բա­նող հզոր երգ­չախմ­բին։ … ­Մեծ պայ­քարն ա­վարտ­ված է: Մեղք և մե­ղա­վոր­ներ այլևս չկան: Ամ­բողջ տիե­զեր­քը մա­քուր է: Ներ­դաշ­նա­կու­թյան և­ ու­րա­խու­թյան մեկ զարկ է բա­բա­խում ամ­բողջ ան­ծայր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեջ: Նրա­նից, Ով ստեղ­ծել է ա­մե­նը, կյանք, լույս ու բերկ­րանք է հոր­դում ա­նեզր տիե­զեր­քի բո­լոր տի­րույթ­նե­ր: Փոք­րա­գույն ա­տո­մից մինչև մե­ծա­գույն աշ­խար­հը, ա­մեն բան` շնչա­վոր թե ան­շունչ, իր անս­քող գե­ղեց­կու­թյամբ և կա­տար­յալ ու­րա­խու­թյամբ հռչա­կում է, որ Աստ­ ված սեր է»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 678։ Այն բո­լոր ան­հա­վա­նա­կան ճշմար­տու­թյուն­նե­րից, ո­րոնք մենք կսո­վո­րենք ողջ հա­վի­տե­նու­թյան ըն­թաց­քում, ո­չինչ մեզ այն­քան չի գե­րի ու կա­խար­դի, որ­քան մեզ հա­մար ար­ված Քրիս­տո­սի զո­ հը։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան խորն ու հա­րուստ է այն, որ դրա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար մեզ հար­կա­վոր կլի­նի ամ­բողջ հա­վի­տե­նու­թյու­նը։ Նույ­նիսկ հի­մա, ինչ­պե՞ս կա­րող եք ա­վե­լի լավ գնա­հա­տել այն, ինչ Հի­սուսն ա­րել է մեզ հա­մար Խա­չի մի­ջո­ցով։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Դաս­տիա­րա­կու­թյուն գրքի 301–309 է­ ջե­րի «Ա­պա­գա­յի դպրո­ցը» և Մեծ պայ­քար գրքի 662–678 է­ջե­րի «­Պայ­քարն ա­վարտ­ված է» գլուխ­նե­րը։ «Առ­յու­ծը, ո­րից մենք հի­մա այն­քան վա­խե­նում ու սար­սա­փում ենք, Նոր Երկ­րում կպառ­կի գա­ռան կող­քին, և­առ­հա­սա­րակ այն­տեղ ա­մեն ինչ խա­ղաղ ու ներ­դաշ­նակ կլի­նի։ Նոր Երկ­րի ծա­ռե­րը կլի­նեն բարձր ու սա­ղար­թա­խիտ և­ոչ մի ա­րատ չեն ու­նե­նա։ ... Այն ա­մե­նը, ինչ գե­ղե­ցիկ է մեր երկ­րա­յին տա­նը, թող որ մեզ հի­շեց­ նի բյու­րեղ­յա գե­տի և կա­նաչ դաշ­տե­րի, ճոճ­վող ծա­ռե­րի և կեն­դա­նի աղբ­յուր­նե­րի, փայ­լա­տա­կող քա­ղա­քի և ս­պի­տակ հան­դերձ­ներ հա­ գած եր­գիչ­նե­րի, մեր երկ­նա­յին տան մա­սին, այն գե­ղե­ցիկ աշ­խար­հի, ո­րը չի կա­րող նկա­րել ոչ մի նկա­րիչ, և չի կա­րող նկա­րագ­րել ոչ մահ­ կա­նա­ցու լե­զու։ Թող ձեր երևա­կա­յու­թյու­նը պատ­կե­րաց­նի փրկված­ 126 Դաս 13

նե­րի տու­նը և հի­շի, որ այն ա­վե­լի փա­ռա­հեղ է լի­նե­լու, քան մար­դու ա­մե­նա­պայ­ծառ երևա­կա­յու­թյու­նը կա­րող է պատ­կե­րաց­նել»։ Է­լեն Ուայթ, Եր­կինք, էջ 133, 134։ «Մ­տա­վա­խու­թյու­նը, որ ա­պա­գա ժա­ռան­գու­թյու­նը չա­փից ա­վե­լի նյու­թա­կան կթվա, շա­տե­րին մղել է հոգևոր մեկ­նա­բա­նու­թյուն տա­լու հենց այն ճշմար­տու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք դրդում են մեզ դի­տե­լու այն որ­պես մեր տու­նը: Քրիս­տոսն Իր ա­շա­կերտ­նե­րին հա­վաս­տիաց­րել է, որ գնում է նրանց հա­մար ա­պա­րանք­ներ պատ­րաս­տե­լու Հոր տա­ նը: Նրանք, ով­քեր ըն­դու­նում են Աստ­ծո խոս­քի ուս­մուն­քը, լիո­վին ան­տեղ­յակ չեն լի­նի երկ­նա­յին հայ­րե­նի­քի վե­րա­բեր­յալ: … Մարդ­կա­ յին լե­զուն ան­կա­րող է նկա­րագ­րել ար­դար­նե­րի վարձ­քը: Դա կի­մա­ նան միայն նրանք, ով­քեր կտես­նեն այն: Մարդ­կա­յին ոչ մի միտք չի կա­րող ըմբռ­նել Աստ­ծո դրախ­տի փառ­քը»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 674, 675։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Խոր­հե՛ք Պաս­կա­լի այն տե­սա­կե­տի շուրջ, որ մար­դիկ չեն ան­ հանգս­տա­նում այն մա­սին, թե ինչ է իր հետ բե­րե­լու հա­վի­տե­ նու­թյու­նը։ Ըստ ձեզ՝ ին­չո՞ւ են մար­դիկ այդ­պի­սին։ Ին­չո՞ւ է այդ դիր­քո­րո­շումն այդ­քան անտ­րա­մա­բա­նա­կան։ 2. Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ին­չու է հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հույսն այդ­քան կարևոր մեր հա­վա­տի հա­մար։ Ին­չո՞ւ ա­ռանց դրա մենք իս­կա­պես ո­չինչ չու­նենք։ 3. Խոր­հե՛ք այն բո­լոր ան­հա­վա­նա­կան ա­ռեղծ­ված­նե­րի մա­սին, որ գո­յու­թյուն ու­նեն բնու­թյան մեջ։ Լի­նի դա կեն­սա­բա­նու­թյուն, երկ­ րա­բա­նու­թյուն, աստ­ղա­գի­տու­թյուն, ֆի­զի­կա թե քի­միա՝ բո­լոր ո­ լորտ­նե­րում, պարզ­վում է, ա­մեն ինչ ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի բարդ է, քան մար­դիկ ի սկզբա­նե են­թադ­րել են։ Գիտ­նա­կան­ներն, օ­ րի­նակ, այլևս չեն խո­սում «կյան­քի պարզ ձևե­րի» մա­սին, ո­ րով­հետև, ինչ­պես պարզ­վում է, նույ­նիսկ կյան­քի պար­զա­գույն ձևերն այդ­քան էլ պարզ չեն։ Յու­րա­քանչ­յուր նոր ձեռք­բե­րում, յու­րա­քանչ­յուր նոր բա­ցա­հայ­տում, թվում է, մեզ մոտ միայն նո­ րա­նոր հար­ցեր է ա­ռա­ջաց­նում, ո­րոնք պա­տաս­խա­նի կա­րիք ու­նեն։ Ինչ­պե՞ս է այս ա­մենն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե որ­քան շատ բան ու­նենք սո­վո­րե­լու «ա­պա­գա­յի դպրո­ցում»։

Դաս 13 127