5 minute read
Coronapandemie legt onze leefstijl onder de loep
Lector Susy Braun: zoek de balans in je leefstijl zodat je je fysiek en mentaal fijn voelt
Susy Braun, lector Voeding, Leefstijl en Bewegen, is stellig, zonder mensen persoonlijk te willen veroordelen. De heftigheid waarmee het Covid-19 virus heeft toegeslagen in de Westerse landen, hebben we deels aan onszelf te danken. “Corona legt de vinger op de zere plek, op zaken die al lang de verkeerde kant op gaan. We zijn kwetsbaar geworden door onze leefstijl en onze leefcontext. Daardoor treffen epidemieën ons harder.” Tijd om in actie te komen, letterlijk en figuurlijk.
Advertisement
Het coronavirus toont aan hoe onze vitaliteit bedreigd wordt, niet alleen door dit virus. Het aantal leefstijl gerelateerde aandoeningen neemt alsmaar verder toe, net als een aantal oncologische ziekten die zijn toe te schrijven aan de manier van leven. Minder bewegen, veel calorierijk, bewerkte voeding, stress, alcohol, te weinig nachtrust verzwakken ons immuunsysteem. Als twintiger kun je dat fysiek meestal wel hebben. Het lichaam heeft dan nog de veerkracht om de döner kebab na een nachtje doorzakken te verteren. Susy Braun, net geen 50, weet echter dat haar lichaam daar nu wel moeite mee zou hebben.
Doorgeschoten met voeding
Overgewicht is een voorspellende indicator voor chronische aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten maar ook depressies. In Limburg heeft 52 procent van de volwassenen overgewicht. Dat is hoog. Maar dat geldt net zo goed voor andere regio’s in Nederland. En dat 50 procent van de Nederlanders overgewicht heeft, steekt nog positief af bij andere Europese landen, waar nog meer mensen overgewicht hebben. De kiem hiervoor is misschien wel onbedoeld gelegd in een doelstelling van de Verenigde Naties na Wereldoorlog II, namelijk nooit meer honger in de wereld. Een nobele doelstelling, vindt Susy. “Maar we zijn met voeding doorgeschoten naar een niveau waarop we spelen met voedsel.” Ze wijst vooral naar ultra processed food, dat mensen ziek maakt - zowel fysiek als mentaal - als het in grote hoeveelheden geconsumeerd wordt. We onttrekken natuurlijke voedingsstoffen, voegen chemische smaak-, geur- en kleurstoffen, conserveringsmiddelen en zouten met daarbij suikers en vetten toe, waardoor zwaar bewerkt voedsel ontstaat. Daarnaast kunnen veel mensen niet meer zelf koken. Susy: “We eten, maar we voeden ons niet meer.” Peter Klosse (oud lector Gastronomie bij de Hotel Management School Maastricht) spreekt in dit verband over de GBL-formule: gemakkelijk, betaalbaar en lekker. Als gezonde voeding niet minimaal even gemakkelijk, betaalbaar en lekker is als gemaksvoeding, zullen we niet snel voor het gezondere alternatief kiezen. Het draait echter niet alleen om voeding, beklemtoont Susy Braun. Voeding, bewegen, je mindset, maar ook bad habits en je slaaphygiëne hangen nauw met elkaar samen. “Dat samen bepaalt je leefstijl.” Veel Nederlanders bewegen ook onvoldoende: in 2018 voldeed 47 procent van de bevolking van 4 jaar en ouder aan de beweegrichtlijnen. Soms schrikt ze van de ontwikkelingen in Nederland, zoals over drugsgebruik bij kinderen en jongeren. “Wat vroeger vooral alcohol en roken was, daar is voor de jonge generatie drugs met stip op nummer 1 bij gekomen.”
Hoe keer je het tij?
De uitdaging is: hoe kun je het tij keren? Voor een deel hebben we daar als individu minder directe invloed op. Een voorbeeld is de luchtkwaliteit van jouw regio of dat je in een achterstandswijk met weinig ‘groen’ woont. Maar er zijn ook zaken waar je wel controle over hebt en dat zijn persoonlijke keuzes in leefstijl. We weten dat de keuzes die je voor je 45ste hebt gemaakt (niet roken, geen overgewicht) mede bepalend zijn voor de levensverwachting, het aantal jaren dat je zorg nodig hebt in de herfst van je leven en je kwaliteit van leven. De hamvraag is dan: willen twintigers, die aan het begin van hun professionele loopbaan staan, nu hun leefstijl veranderen zodat ze daar over tientallen jaren de vruchten van plukken? Zijn ze gemotiveerd om vandaag rekening te houden met de effecten van een ongezonde leestijl op de levensverwachting en de zorgbehoefte en kwaliteit van leven over 60 jaar? Om een verandering op gang te brengen, zal je in ieder geval individueel moeten gaan werken, denkt Susy Braun. Een gepersonaliseerde leefstijl. Samen met Peter Klosse heeft Susy Braun daarom enkele jaren geleden het programma Vitale (Lim)burgers in het leven groepen. Met de projecten in dit programma willen ze burgers helpen met producten, diensten en tools om een vitale leefstijl aan te nemen, die bij hen past en daardoor vol te houden is. “Het begint bij de persoon die doordrongen moet zijn dat je direct invloed hebt op je welzijn met je leefstijl.” En met een paar simpele basisregels kun je dan al veel bereiken. “Plan je maaltijden. Doe de boodschappen voor een week en kook op zondag alvast voor enkele dagen. Want wacht je tot het laatste moment, dan pak je vlug gemaksvoeding en schiet de gezonde maaltijd er weer bij in.” Regelmaat, hoe saai het ook klinkt, is net zo’n belangrijk aspect van je leefstijl. Zeven tot negen uur slaap per nacht is wezenlijk. Susy: “Wat vooral telt, is ken jezelf. Welke stappen zijn op dit moment in jouw leven voor jou haalbaar in de verandering van je leefstijl? Deze stappen moeten realistisch zijn. Niet te veel in één keer. Creëer kleine successen, daarmee bereik je eerder een duurzame verandering. Zoek naar de balans tussen sociale interactie (ook al is die digitaal), voeding, bewegen en ander leefstijlgedrag zodat je je fysiek en mentaal fijn voelt. Dan heb je ook de meeste veerkracht!”
www.vitalelimburgers.nl
Peter Klosse heeft onlangs afscheid genomen als lector Gastronomie bij de Hotel Management School Maastricht. Afgelopen zomer heeft hij nog een position paper ingediend bij de Food and Agriculture Organization (FAO) van de Verenigde Naties. Hierin pleit hij voor drie stappen. Allereerst moeten landbouwers geld krijgen om smaak terug te brengen in groenten en fruit zonder dat er additieven nodig zijn. Ten tweede vindt hij dat belemmeringen die noodzakelijke veranderingen tegenhouden, weggenomen moeten worden. Volgens hem is er een groot kennisgebrek op het vlak van biologisch eten, biodiversiteit en kleinschalige landbouw. Zijn derde punt is dat overheden gemotiveerd moeten raken om veranderingen in gang te zetten.