.Eبازگرداندن بقایای انسانی نورمهای بین المللی ماده )3(24از CEDمجددا ً باالی الزام به بازگرداندن بقایای انسانی افراد ناپدید شده به اعضای خانواده بازمانده تأکید می کند؛ ماده 15دولتها را مکلف به همکاری و کمک به یکدیگر در تالش برای جستجو و بازگرداندن این افراد میسازد. در اصل )4(2اصول رهنمود 2019اعالم شده است که “بازگرداندن [بقایای انسانی] باید شامل ابزارها و پروسیجرهای ضروری برای اطمینان از خاکسپاری باعزت و احترام در مطابقت با خواهشات و عنعنات فرهنگی خانواده ها و جوامع آنها باشد ”.این مسئله شامل تأمین مصارف و هزینه های انتقال بقایای انسان فیمابین کشورها میباشد. در چارچوب قانونی محکمه بین المللی حقوق بشر قاره امریکا آمده است“ :زمانیکه بقایای انسانی پیدا و شناسایی شد ،دولت باید پس از اثبات رابطه جنتیکی آن را در اسرع وقت به اقارب و بستگانش برگرداند تا بتوانند بر اساس عقاید خود به آن ادای احترام کنند .دولت همچنین باید با موافقت اقارب و بستگان، 64 مصارف کفن و دفن را تأمین کند”. عدم بازگرداندن بقایای انسانی و دفن آنها در مکانهای نامشخص نقض حقوق خانواده و زندگی خصوصی است؛ دخالت در این زمینه فقط در مواردی که با قانون مطابقت داشته باشد ،در جهت دستیابی به یک هدف مشروع (مانند ایمنی عمومی، جلوگیری از بی نظمی یا نقض حقوق و آزادی های دیگران) 65 مجاز است و در یک جامعه دموکراتیک ضروری میباشد. بر اساس حقوق بین المللی بشردوستانه“ ،بازگرداندن بقایای انسانی بنا به درخواست یکی از طرفین یا اقارب ،بعنوان نشانه ای از احترام گذاشتن به زندگی خانوادگی و رعایت حقوق بازماندگان ،در جریان منازعات مسلحانه بین المللی و غیر بین المللی قابل تطبیق میباشد” ( ،CIHLقاعده .)114 ماده )4(21قانون مودل ICRCدر مورد مفقودین تصریح کرده است که “بقایای انسانی و لوازم شخصی باید به خانواده ها برگردانده شود”. پس از ختم و تکمیل شدن تحقیقات ،مراحل و پروسه شناسایی و عدلی، بقایای انسانی ،اعضای بدن و وسایل شخصی باید به اعضای خانواده تسلیم و مسترد شود و به آنها اجازه داده شود تا شخص فوت شده را مطابق با اعتقادات خود دفن کنند.
در حاالتیکه شناسایی و بازگرداندن بقایای انسانی ممکن است: •بعد از انجام معاینه پس از مرگ ،بقایای جسد باید در اولین فرصت ممکن به خانواده منتقل شود. •ضرور است پروسه مربوط به بازگرداندن بقایای انسانی اجرا و مراعات شود .این کار باید شامل یک استراتیژی ارتباطی مناسب ،و در حاالتیکه ممکن است همراه با ارائه یا ارجاع به منابع به هدف کمک به خانواده ها و اجتماع عزادار باشد. در مواردی که یک جسد شناسایی شده باشد اما اعضای خانواده آنرا مطالبه نکرده باشند: •بقایای انسانی و تمام ریکاردهای مربوط به آنرا می توان ذخیره/ نگاهداری کرد؛ یا •بقایای انسانی را می توان بر اساس رسوم و عنعنات فرهنگی یا مذهبی مناسب شخص فوت شده در قبرهای عالمتگذاری شده دفن کرد و ریکارد مربوطه را حفظ کرد. انتخاب مورد نظر هرچه که باشد ،ضرور است پالنهای مربوطه شامل مفاد مربوط به نگاهداری بلند مدت یا دفن اجساد باشد .این پالنها باید از نظر فرهنگی مناسب باشند و ضرور است محل دفن مجدد به عنوان مکانی بااهمیت و یک محل یادبود برای خانواده ها و جوامع ،مورد توجه واقع شود .دیگر موارد عملی عبارتند از مسائل مربوط به مالکیت زمین ،شرایط غالب خاک و ارتفاع سطح آب زیرزمینی در ساحۀ مورد نظر. دقیقا ٌ مثل اجساد ناشناس (نگاه کنید به باال ،بخش Dدرمورد شناسایی)، و بمنظور فراهم کردن امکان اصالح شناسایی اشتباه و برگرداندن اشتباهی بقایای انسانی ،باید امکان ردیابی از طریق روش های ذیل فراهم شود: •مستندسازی و تهیه نقشه از محل ،شامل نقشه مکان اجساد افراد در آن محل؛ •نمبر گذاری و لیبل زدن باالی هر جسد و خریطه/تابوت با ارجاع به نمبر سمپل DNAو نگاهداری؛ •استفاده از نشانه ها برای عالمت گذاری محل؛ و •معلومات ذخیره سازی مصئون جهت اطمینان از امنیت آن. باید از سوزاندن جسد پرهیز شود. اعضای مرتبط بدن و شواهد روش های مناسب فرهنگی برای تعامل با اجناس شخصی فاقد مدعی و اجزای بدن ناشناس یا اجزای بدن فاقد مدعی باید با توافق جوامع آسیب دیده تعیین شود 66.این روش ها ممکن است شامل یادبود ،به نمایش گذاشتن و مراعات حساسیت های مربوطه ،دفن ،مجلس و یادبود تعیین شده یا ادای احترام باشد.
64قتل عام پوبلو بلو کلومبیا ،حکم قطعی ،غرامات و مصارف ،محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری Cنمبر 31( 140جنوری )2006فقره .273 65سابانچیوا و دیگران علیه روسیه ،حکم ،درخواست ECtHRنمبر 6( 38450/05جون )2013فقره های .117-134 66رهنمود اینترپل برای شناسایی قربانیان فاجعه ،ضمیمه :17نقش ها و مسئولیت های انسان شناس طب عدلی برای DVIتوصیه می کند “بررسی نهایی انسان شناسی طب عدلی و بررسی بقایای جسد در حصه بقایای تکه تکه شده و/یا از بین رفته انجام شود .انجام بررسی نهایی انسان شناسی قبل از تسلیمی بقایای جسد به اقارب و نزدیکان ،باعث اطمینان بیشتر و کنترول کیفیت قابل تصدیق می شود تا میزان بلندی از اعتماد با خانواده قربانیان حفظ شود” (در صفحه .)3 14