نهاد مخصوص اشخاص مفقود برای هماهنگ سازی امور 18 مربوط به اشخاص مفقود (قانون اشخاص مفقود بوسنیا ماده ،7همچنین مراجعه کنید به -CEDاصل رهنمود ) 12(1و ) )12(3و تخصص مورد ضرورت مربوطه ،برای شامل شدن مسئولیت محافظت از قبرهای دسته جمعی ،تحقیق و بازیابی بقایای انسانی پیشنهاد می شود .این نهاد باید مکانیزم های مناسبی برای دریافت درخواست های ردیابی یا رهگیری ( ICRCقانون مودل مفقودین ،19ماده 12و ) )12(3و ایجاد اداره ای برای ثبت اشخاص مفقود و معلومات مربوطه را فراهم کند. قطعنامه 2019شورای امنیت سازمان ملل متحد بر لزوم “تصویب قانون” ( UNSC 247420در صفحه )2در سطح داخلی برای رسیدگی به مساله اشخاص مفقود تاکید کرده است. این قانون باید تبعیض آمیز نباشد تا محافظت ،تحقیق و شناسایی تمامی افراد را به بهترین شکل ممکن بسازد. درحالیکه ممکن است مقامات دولتی همیشه از قبل ساختارهای مورد ضرورت برای رسیدگی به شرایط استثنایی قبرهای دسته جمعی را قبل از بروز منازعات ،یا نقض حقوق بشر یا بالیای طبیعی در اختیار نداشته باشند ،این امکان هم وجود دارد که بعضی از چارچوب های قانونی قابل اجرا وجود داشته باشد که ذریعه این چارچوبها ،پروسه ها در مطابقت با قوانین ،مقررات و فعالیت های کشور متأثر ،کنترول می شوند 21.رعایت و پیروی از این احکام قانونی برای تمام فعاالن ضروری میباشد ،مگر اینکه الزام حقوقی بین المللی بر آن ارجحیت و برتری داشته باشد .این قوانین و مقررات باالی مسائلی مانند اینکه چه کسی حق جستجوی افراد مفقود و درخواست تحقیق در مورد قبرهای دسته جمعی را دارد ،حاکم بوده و پروسه های بازگرداندن بقایای انسانی را تعیین می کند. یادداشت احتیاطی درباره محافظت و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی علیرغم وجود حقوق قانونی ،تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی جزو تعهدات مربوط به ابزار میباشد نه نتیجه (یعنی حداکثر تالش تعلق به منابع موجود دارد) .تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی معموالً پروسه ای بسیار پیچیده ،طوالنی و پرهزینه میباشد که ضرورت به پالنگذاری قابل توجه ،هماهنگی ،منابع ،جواز رسمی و اراده سیاسی دارد .خود این تحقیقات احتماالً باالی ذینفعان مختلفی تأثیر میگذارد ،از جمله (اما نه محدود به) افراد و خانواده های بازمانده؛ شاهدان؛ گروههای قربانیان؛ جوامع صدمه دیده؛ موسسات تخصصی؛ سازمان های غیردولتی؛ مقامات محلی ،منطقه ای و ملی و نهادهای دولتی؛ و نهادهای بین المللی مانند کمیسیون های تحقیق سازمان ملل متحد و سازمان های بین المللی .در نتیجه ،مقدار وسیعی از منافع و نیازمندیهای فردی ،جمعی و اجتماعی وجود خواهد داشت که ممکن است با یکدیگر مطابقت نداشته یا براحتی قابل تطبیق نباشند. عالوتاً ،در مواردی که مقیاس کار بسیار کالن است ،امکان بازیابی، شناسایی و برگرداندن همه قربانیان یک قبر دسته جمعی وجود ندارد و این مسئله احتماالً تاثیراتی باالی خانواده های مفقودین و جوامع آسیب دیده ،دارد. 18 19 20 21 22 23 6
همچنین ممکن است این کار باالی درک از عدالت و فعالیت های عدالت جویانه هم در داخل کشور و هم در سطح بین المللی تأثیر 22 بگذارد ،چراکه نبش قبر قسمتی از پروسه قضایی را شکل میدهد.
اصول عملیاتی جامع در محافظت و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی عالوه بر عوامل مشخص شده در این پروتکل که درحصۀ مراحل مختلف پروسه محافظت و تحقیقات تطبیق میشود ،بعضی از اصول عملیاتی جامع نیز وجود دارد که باید معلومات مورد ضرورت برای پروسه (ها) را بطور کامل تأمین و آنها را هدایت کنند و در تمام مراحل برای همه فعاالن ،در سطح ملی و بین المللی اعمال شوند .آنها ذیالً به قسم جداگانه ذکر شده اند ،اما عمال با یکدیگر در ارتباط هستند. ( )1صدمه نرساندن میتود “صدمه نرساندن” زیربنا و اساس تمام اصول عملیاتی دیگر است و مستلزم درک صحیحی از روش(های) بالقوه ای است که حضور و انجام تحقیقات در حصه یک قبر دسته جمعی می تواند باالی ساحه و محیط وسیعتر تأثیر بگذارد؛ همچنین شامل باخبری از روش(هایی) است که می تواند از تأثیرات منفی جلوگیری کند و/یا در صورت امکان شدت آنها را کمتر نماید. چنین عملیاتی درحصۀ مداخله در محیط های حقوق بشری ،منازعات و بعد از منازعات ،ذاتا ً قسمتی از تعامالت وسیعتر در زمینه فعالیت را شکل می دهند .ممکن است جوامع ،متحمل تغییرات سریع اجتماعی شوند که می تواند شامل نوعی سیالیت در ساختارهای اجتماعی و قدرت و تثبیت مجدد نورمهای اجتماعی باشد .میتود “صدمه نرساندن” در این وضعیت فعاالنه کوشش میکند از تضعیف ساختارها و روابط موجود که برای حفظ صلح و همزیستی جامعه ضروری میباشد ،جلوگیری کند. همچنین باید کوشش شود تا از ایجاد نابرابری ها یا نگاه جانبدارانه یا طرفدارانه ،از جمله در حصۀ وضعیت و منابع ،یا تحریک نابرابری های موجود ،بشمول موارد مربوط به جنسیت ،جلوگیری شود .این مسئله شامل احترام گذاشتن واضح و شفاف و در صورت امکان رعایت حساسیت ها و نورمهای فرهنگی خواهد شد ،و باید تا جاییکه امکان دارد اعتقادات مذهبی شناخته شده قربانیان و/یا خانواده های آنها مورد توجه قرار بگیرد ،تا جایی که باالی دستیابی به یک تحقیق مؤثر ،تأثیر منفی نگذارد. ( )2ایمنی جسمی و عاطفی ایمنی جسمی و عاطفی تیم تحقیق ،خانواده های مفقودین ،شاهدان و هر جانب دیگری که در این تحقیقات دخیل است از باالترین اهمیت برخوردار میباشد. مصئونیت ،کرامت ،حریم خصوصی و رفاه حال قربانیان و خانواده های آنها باید بدون کدام تبعیض ،یکی از نگرانیهای اصلی تمام فعاالن باشد .ممکن است این کار ضرورت به ابتکاراتی برای حمایت از مصئونیت جسمی و روانی ،بشمول ارجاع مناسب و اتخاذ روشهای مالحظه گرایانه در زمان انجام مصاحبه با افراد بالقوه صدمه دیده، باشد .عالوه بر این ،باید مراقبت شود تا میزان ایجاد صدمه های جانبی و سایر تأثیرات منفی عاطفی در اعضای تیم به حداقل برسد و به آنها 23 جواب داده شود.
بوسنیا و هرزگوینا :قانون مفقودین ( 21اکتوبر ،)2004نشریه رسمی بوسنی و هرزگوین .50/04 قانون مودل ICRCدر مورد مفقودین. ،UNSCمقرره 11 ،2474جون .UN Doc S/RES.2474 ،2019 برای مثال ،به رهنمود شناسایی قربانیان فاجعه ( )2018اینترپل ،قسمت ،Bضمیمه ،1در بخش 4.1مراجعه کنید. در ادامه ،در قسمت اصول جامع و در بخش Cاین پروتکل ،به قسم مشرح به رابطه خانواده و اجتماع ،بشمول مدیریت انتظارات بحث میشود. برای مثال به ،OHCHRرهنمود نظارت بر حقوق بشر ،فصل ،12که شامل رهنمایی دقیق در مورد مصاحبه با اشخاص صدمه دیده و همچنین مراقبت از خود میباشد ،مراجعه کنید.
