BouwTotaal december 2012 by Nederlandse HandelsUitgaven BV

jaargang 9 / nummer 12 december 2012

I n dit nummer

Bouwen met carbon composiet constructies

10 Bouwen met carbon

composiet constructies

De enorme rotorbladen van windmolens bestaan uit superlichte en zeer sterke carbon composiet constructies. Waarom zouden we die techniek dan ook niet voor gevels, vloeren of zelfs hele cascoâ&#x20AC;&#x2122;s gebruiken? Inmiddels is er al een voetgangersbrug van 10 meter vervaardigd en in Estland lopen er gesprekken om bij woongebouwen de gevels te vervangen door carbon gevels. Brein achter al deze ontwikkelingen is scheepsontwerper Jaap van Ballegooij, die de in Duitsland ontwikkelde techniek op de Nederlandse markt wil brengen. BouwTotaal polste de mogelijkheden.

3D-units in houtskeletbouw

Lees verder op pagina 10

Turn key renoveren

met een visie

17 Bouwkosten metselwerk

Turn key renoveren met een visie

18 Bouwkosten geisoleerde

dakelementen

21 Bouwgebreken

EN VERDER

23 Fiscaal en Personeel

25 Aangepaste

Geen woorden maar daden, dat typeert Jesse Buitelaar. Deze vastgoedondernemer investeert in duurzame renovatie van Rotterdamse etagewoningen. Hij levert de woningen turn key op voor de verhuur. Zijn visie: voor woningen met kwaliteit is er altijd een markt en door renovatie verbeter je de wijk.

kruiwagens rijden lichter en stabieler 27 Schroef is ook stuk veiligheidl 28 Productnieuws

Bouw Match.nl

(Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken Nieuw BIA LockBlock

vacatures voor bouwprofessionals

www.roval.eu

zie www.bia-beton.nl D e

Glaslift verhuur/verkoop, Hoogwerkerverhuur 033 - 4331075

www.glaslift.nl

g r o o t s t e

e n

v e i l i g s t e

t o o l - w e b s h o p

v a n

TEL.: 024 - 648 84 84

Lees verder op pagina 14

N e d e r l a n d !

Bezoek onze website voor de beste bouwmaterialenaanbiedingen! WWW.OMNICOL.INFO VOOR UW TEGELWERKADVIEZEN

Meer Mogelijk. Het systeem voor steigers. Lissenveld 18 Postbus 167 4940 AD Raamsdonksveer

Tel.: 0162 58 68 00 Fax: 0162 58 68 88

mail@layher.nl www.layher.nl

Perfect Foam Scan de QR-code voor meer info!

www.toolprof.nl Professional tools for your profit

Just one click away!

www.perfectfoam.nl

adv. 1/32 65x45mm Bj.indd 1

12-12-11 12:18

ACTUEEL

Kamer: geen verplicht energielabel De Tweede Kamer heeft een streep gehaald door het voorstel om bij de verkoop van huizen een energielabel verplicht te stellen. Regeringspartij VVD stemde tegen. Door het voorstel zouden per 1 januari volgend jaar huizen alleen nog verkocht mogen worden met een energielabel. Daarin staat hoe energiezuinig het huis is. Zonder zo'n label zou een notaris de verkoopakte niet mogen passeren. SKW Certificatie heeft met verbazing kennis genomen van het feit dat de Tweede Kamer tegen het wetsvoorstel aangaande ‘Wet Kenbaarheid Energieprestatie Gebouwen’ heeft gestemd. Hierdoor heeft de verplichting van het hebben van een energielabel bij waardeoverdracht van vastgoed nog geen rechtskracht. Daardoor voldoet Nederland nu nog steeds niet aan de Europese Richtlijn Energieprestatie van Gebouwen (recast mei 2010 EPBD). De VVD vindt echter dat de EU zich niet met de Nederlandse huizenmarkt moet bemoeien, zeker niet in een tijd dat er al zo weinig huizen worden verkocht. De Raad van State heeft tot twee maal toe in een eerder stadium in een advies ondubbelzinnig aangegeven dat dit een verplichting vanuit Europa is waar Nederland zich niet aan kan onttrekken. Er staat een boete op niet naleving van de Europese richt-

ties heft. Nederland blijft dan immers nog steeds in gebreke en is hiervoor al door de EU in april 2010 ook daadwerkelijk in gebreke gesteld. De uiterste datum waarop Nederland sancties in de Wet opgenomen moet hebben is 9 januari 2013 (zie artikel 28 van de recast EPBD).

Sancties nog niet van tafel

lijn. Deze kan oplopen tot € 260.000,00 per dag De boete is dan maximaal 95 miljoen euro per jaar zolang Nederland géén sanc-

Volgens SKW Certificatie betekent het feit dat de Tweede Kamer het wetsvoorstel verworpen heeft dan ook zeker niet dat het stellen van sancties van tafel is. Er is namelijk een aantal mogelijkheden. Belangrijk is dat de minister voor Wonen en Rijksdienst, de heer Stef Blok nog niet besloten heeft dat hij géén sancties zal invoeren. Bij Koninklijk Besluit of een Algemene Maatregel van Bestuur kunnen andere sancties worden afgekondigd om te gaan voldoen aan de Europese richtlijn. Ieder land mag zelf bepalen welke sancties men invoert, als men maar sancties invoert die voldoen aan de eisen in de richtlijn. De minister heeft aangegeven met Brussel te gaan overleggen over de mogelijkheden.

Niet meer alle bouwplannen naar welstandscommissie Vanaf medio januari 2013 hoeft niet meer elk bouwplan voorgelegd te worden aan de gemeentelijke welstandscommissie. Nu is dat nog wettelijk verplicht, straks ‘kan’ een gemeentebestuur besluiten om het plan aan de commissie voor te leggen. Als dat niet gebeurt, dan toetsen niet de onafhankelijke commissieleden, maar de eigen gemeentelijke ambtenaren of het bouwplan voldoet aan ‘redelijke eisen van welstand’. Het is overigens wettelijk niet toegestaan om een andere partij om een welstandsadvies te vragen dan de door de gemeenteraad benoemde welstandscommissie of

stadsbouwmeester. Hoewel de welstandstoets dus gewoon blijft bestaan, meent het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), dat voor dit onderwerp verantwoordelijkheid draagt, dat de ‘kan-bepaling’ een jaarlijkse besparing oplevert voor bedrijven van 2,6 miljoen euro en voor burgers van 1,3 miljoen euro. Het kabinetsvoorstel is voor commentaar naar de Tweede en Eerste Kamer gezonden. Zij hadden vier weken de tijd om te reageren. Daarna is het voorstel naar de Raad van State gezonden om advies. Het besluit wordt van kracht op de dag nadat het in het Staatsblad wordt gepubliceerd. Dat ge-

Aanbestedingsblog gepubliceerd Op 7 november 2012 wordt het Aanbestedingsblog gepubliceerd via aanbestedingen. hetartikel.nl. Het laatste nieuws, zoals actualiteiten, belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen op het gebied van aanbestedingen zijn daarmee handig en inzichtelijk in één online overzicht opgenomen.

Dagelijks verschijnen op het Aanbestedingsblog de actualiteiten, belangrijke gebeurtenissen van de dag en ontwikkelingen met betrekking tot aanbestedingen. Het Aanbestedingsblog bevat actuele nieuwsberichten, een dagelijks overzicht van uitspraken gerelateerd aan het aanbestedingsrecht,

alsmede achtergrond- en opinieartikelen en twitterberichten over aanbestedingen. Ook de arresten van de EU gerechten worden op de voet gevolgd. Het Aanbestedingsblog is te vinden via aanbestedingen.hetartikel.nl. Pieter Kuypers, advocaat Europees en Mededingingsrecht en partner bij AKD: ‘Relevante en objectieve informatie, daar zijn aanbesteders en inschrijvers naar op zoek. Deze informatie is vanaf vandaag op één centraal punt terug te vinden op het Aanbestedingsblog. Deze blog bevat up-to-date informatie en is overzichtelijk. Het biedt voorts de mogelijkheid om kennis op een laagdrempelige manier te delen en te vergroten, want dit platform nodigt uit tot discussie en reacties. Wij hopen in de toekomst op participatie door zowel aanbesteders, belanghebbenden als commerciële partijen.’

beurt naar verwachting halverwege januari 2013.

Handreiking

De Federatie Welstand en de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland hebben een Handreiking opgesteld, waarin wordt benadrukt dat een gemeente expliciete keuzes moet maken over de toepassing van deze kan-bepaling, om niet beschuldigd te worden van willekeur en onbehoorlijk bestuur. De handreiking kwam tot stand met medewerking van de VNG en het Ministerie van BZK. Deze handreiking verschijnt binnen enkele weken. Houdt u de (vernieuwde!) website van de Vereniging BWT Nederland in de gaten: www.bwtinfo.nl.

Respect! Het sneeuwt en de temperatuur ligt maar net boven nul. De bouwvakkers die nog steeds druk aan mijn woning en kantoor werken hebben zeilen voor de gevel gespannen en er een blower onder geplaatst. Zo kan de metselaar nog steeds steenstrips verlijmen op de hardschuim isolatieplaten. Hij vindt het maar niks, dat geplak. Echt metselwerk, dat blijft het mooist. ‘Maar het is wel leuk om iets nieuws te leren’, zegt hij erbij. Hij blaast nog eens warme lucht tussen zijn verkleumde vingers. Er wordt niet geklaagd, maar doorgewerkt. De timmerman heeft aan de achterzijde een overkapping gemaakt, om Zweedse rabatdelen van Cape Cod te verwerken. Ook hij gaat onverstoorbaar verder. Ik besluit weer mijn warme kantoor op te zoeken. Respect voor deze mannen! Ik hoop dat de overheid dat respect ook heeft en nu eindelijk eens met drastische maatregelen komt om de bouw weer aan de gang te helpen. Deze week maakte Bouwend Nederland bekend dat het voor 2013 verwacht dat er ‘weer honderden faillissementen en weer minstens tienduizend ontslagen’ bijkomen. Volgens Bernard Wientjes, voorzitter van VNO-NCW, hebben bouwbedrijven moeite hun financiering rond te krijgen. Banken hebben volgens hem door te strenge kapitaaleisen minder financieringsruimte. Als pensioenfondsen een deel van hun vermogen investeren in hypotheken, zouden banken meer lucht krijgen om de noodzakelijke geldkraan naar het bedrijfsleven open te zetten. Verder zou het kabinet zich moeten inzetten om de positie van starters op de woningmarkt te verbeteren, zodat zij ook huizen gaan kopen. Volgens Wientjes is er met het kabinet zaken te doen: ‘Het kabinet weet ook dat de tijd van Voor Voor bouwprofessionals bouwprofessionals mooie verhalen voorbij is. We hebben een groot economisch probleem in dit land. En als we niet snel iets doen, groeien we naar een veel groter probleem dan we nu hebben.’ Daar sluit ik me helemaal bij aan. Het is toch doodzonde dat ervaren vakmensen, zoals die bij mij aan het werk zijn, straks misschien verloren gaan voor de bouw? Kortom: met z’n allen de schouders eronder, ook de overheid! Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal

(Advertentie)

Voor bouwprofessionals

Renovatie en waterdichting van kelders

Saneerpleistersystemen

Bitumenafdichtingslagen

Injecteringssystemen

n Mortels, pleisters, spatlagen en fijnkorrelige eindlagen n Voor complete sanering en waterdichting van kelders n Op binnenmuren, buitenmuren boven het maaiveld, sokkels en vloeren

n Primers voor beton of voor metselwerk n Eéncomponentige of snelle tweecomponentige afdichtingslagen n Tweecomponentenlijm voor isolatieen drainplaten

n Horizontale afdichting n Tegen opstijgend vocht in muren n Injectievloeistof, vulmortel en vloeistofhouders

Tegellijmsystemen en bouwchemische producten

www.PCI-Afbouw.nl

STAL P O T E M T N BEGI

E I T A U T I S E K L E R VOO G N I S S O L P O EEN

REN E V O N E R N MODER

e et bestaand h m o r a a d we gelijk laten en aan de o o m ld o n ? v ie S d te I In m . AT GOEDergiebesparend renoveren lechts een upgrade nodig o renoveren niet als W N E R E D ERWIJ m, milieuvriendelijk en en eds, maar heeft deze s ovatie-element. Wij zien voldoen aan de V M O R A A te W ren g ste rzaa ern jasje om opbouw no n het juiste d eren is duu k a o v a v o d m n n e a e re d g tr n e n x r a o e e v toe een Mod besta de woning ij door het voldoet de w n k e a n v a e e V d g ie t. ij b c W ta ling. grade dak in n tijdverspil n. Deze up e e e is g e l, e a s fv g a a een hedenda evoegen. G to ls a r a ar? a lijk, nietwa e afbreken, m k k a m e G . se eisen hedendaag

WWW.OPSTALAN.NL

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Nieuwe showroom voor werkkleding Wiltec presenteert de succesvolle FristadsKansas Essential lijn in een geheel vernieuwde showroom. Deze uitgebreide collectie werkkleding komt hier goed tot haar recht, dankzij de praktische indeling en duidelijke presentatie. Op een oppervlakte van maar liefst 700 m2 zijn alle kledinglijnen vertegenwoordigd, waarbij de allernieuwste artikelen uiteraard niet ontbreken.

Bezoekers kunnen alle modellen uit de nieuwe Essential- en de verbeterde GEN Y 1.1 lijn bekijken. De kleding is voor meerdere doelgroepen en branches inzetbaar; van schilders tot monteurs en van wegenbouw tot cleanroom. Ook is er een speciale lijn Corporate Identity kleding, voor bedrijven die hun kleding zelf naar wens willen samenstellen, passend bij het imago en de huisstijl. Het is zelfs mogelijk de kleding te passen. Verschillende beroepen eisen verschillen-

de soorten beroepskleding. Wiltec is met haar ruime assortiment in A-merken van alle markten thuis. Iedereen is van harte welkom om een kijkje te komen nemen in deze vernieuwde showroom. Meer informatie? Kijk op www.wiltec.nl.

Beste Leerbedrijf 2012 Verweij Houttechniek uit Woerden is uitgeroepen tot Beste Leerbedrijf 2012 in de houten meubelbranche. Op 13 november jl. ontving het bedrijf de onderscheiding uit handen van juryvoorzitter Paul Peters (Kenniscentrum SH&M).

Bewoners krijgen Climate OK-keurmerk Brink Climate Systems, leverancier van ventilatiesystemen, heeft een eigen keurmerk ontwikkeld: Climate OK. Met dit keurmerk is de klant ervan verzekerd dat alles tot in de puntjes is geregeld: de apparatuur voldoet aan strenge eisen, en zowel ontwerp als installatie worden alleen door gecertificeerde bedrijven uitgevoerd. te de gewenste temperatuur heeft. Bovendien bespaar je ruimte: je hoeft geen radiatoren te plaatsen. Ook voldoet het systeem aan de laatste geluidsnormen. VBM Ontwikkeling verwacht dat meer ontwikkelaars voor zulke systemen zullen kiezen. Over ruim twee jaar zullen de energieprestaties van huizen weer aangescherpt worden. Met dit systeem zullen we daar gemakkelijk aan voldoen. Het energieverbruik gaat met circa twintig procent omlaag!’

Geeft een projectontwikkelaar de voorkeur aan zijn vaste (niet-gecertificeerde) installateur, dan zorgt Brink Climate Systems ervoor dat er een zorgvuldige audit plaatsvindt. Na goed resultaat bij meerdere audits kan de installateur vervolgens ook zelf gecertificeerd worden. Tot slot krijgt ook de gebruiker instructies over het onderhoud van het systeem, dat indien wenselijk ook door een gecertificeerd bedrijf uit handen kan worden genomen. Het Climate OK-label is niet alleen een keurmerk voor ventilatie, maar ook voor verwarmings-, koeling- en warmwaterinstallaties.

gebouwd, waardoor de ongewenste ventilatie door kieren en scheuren wegvalt. Dat maakt een goed ventilatiesysteem onmisbaar. En de bewoners verdienen volgens VBM een gegarandeerd optimaal wooncomfort. Projectontwikkelaar Ed van Nimwegen van VBM Ontwikkeling: ‘Het gaat om een geïntegreerde oplossing van luchtverwarming én ventilatie. Dat is erg efficiënt. Het luchtverwarmingssysteem heeft een snelle opwarmtijd, terwijl het bij radiatoren en vloerverwarming even duurt voor de ruim-

2015: mechanisch ventileren

Frank Klessens nieuwe voorzitter VSB

In 2015 moeten alle nieuwe woningen die mechanisch worden geventileerd, worden opgeleverd met een mechanisch ventilatiesysteem dat volledig aan de overeengekomen kwaliteitseisen voldoet. Veel projectontwikkelaars kiezen ervoor om lagere eisen te gaan stellen aan de energetische prestatie van woningen om zo de beloften in de praktijk waar te kunnen maken. VBM Ontwikkeling uit Alkmaar legt samen met Brink Climate Systems de lat juist hoger. In het te realiseren project ‘Land van Luna’ in Heerhugowaard, worden alle woningen voorzien van een systeem dat luchtverwarming combineert met ventilatie. De systemen worden zo gemaakt dat ze van Brink Climate Systems het Climate OK-keurmerk krijgen. Dat keurmerk geeft bewoners de garantie voor een energiezuinig, gezond en comfortabel binnenklimaat. In het project Plandeel 4 in Heerhugowaard, waar de komende jaren een kleine honderd woningen moeten komen, wil VBM voldoen aan het Climate OK-keurmerk. Haar nieuwbouwwoningen worden namelijk heel goed geïsoleerd en kierdicht

Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Steiger-, hoogwerk- en betonbekistingbedrijven (VSB) is Frank Klessens benoemd tot voorzitter van de vereniging. Hij nam daarbij de voorzittershamer over van René van Zutven, die sinds mei 2012 de functie van waarnemend voorzitter vervulde.

Het voltallige bestuur bestaat nu uit Frank Klessens, directeur van Alimak Hek (voorzitter) die de sectie hoogwerkbedrijven vertegenwoordigt, René van Zutven, directeur van Peri Nederland (penningmeester) en Niko van Ruitenburg, directielid van BIS Industrial Services Nederland die respectievelijk de secties betonbekistingbedrijven en steigerbedrijven vertegenwoordigen. De bestuurswisseling vindt plaats in een periode waarin het ledental van de vereni-

ging - tegen het economisch tij in - toeneemt. Daarnaast staat de VSB aan de vooravond van een jaar waarin veel staat te gebeuren. Zo viert de vereniging in 2013 haar 35-jarig bestaan en wordt actief deelgenomen aan de Bouwbeurs 2013. De vereniging geeft daarbij niet alleen acte de présence op de beursvloer, maar organiseert ook een hoogwaardig symposium over het veilig werken op hoogte en introduceert - in nauw overleg met Inspectie SWZ - een nieuwe opbouwmethode voor rolsteigers. Andere speerpunten vormen de diverse Richtlijnen, waarbij - naast techniek en veiligheid - scholing en opleiding centraal staan. Het bestuur van de Sectie Steigerbedrijven werd bovendien uitgebreid door de verkiezing van de heren Jeroen Bierman (Hertel) en Peter van den Berg (BIS).

Het blijft kwakkelen in de meeste sectoren De horeca en de detailhandel blijven ook volgend jaar onder druk staan door de dalende koopkracht. De bouwsector laat dit jaar van alle sectoren de grootste krimp zien en de gematigde economische verwachtingen voor volgend jaar zorgen ook voor 2013 nog niet voor herstel, al lijkt de bodem wel in zicht.

en dergelijke hebben het door de vastgelopen woningmarkt zwaar. Ook voor 2013 verwacht ING nog een krimp in de detailhandel.

Dalende volumes in horeca en detailhandel

Volumemutaties naar bedrijfstak, 2011-2013 (%j.o.j.)*

Dit en volgend jaar daalt het volume in de horeca. Door de afnemende koopkracht geeft de consument minder uit. Ondanks de teruglopende omzetten geeft een toenemend aantal horecaondernemers door duurdere inkoopkosten, accijnsverhogingen en de btw-verhoging aan de prijzen te (moeten) gaan verhogen. Positief voor de horeca is wel dat het aantal buitenlandse gasten in 2012 met bijna 4% stijgt. In de detailhandel weten alleen de supermarkten nog omzetstijging te realiseren, welke echter dit jaar voor een groot deel door prijsstijgingen wordt gerealiseerd. Vooral meubelzaken Vervolg op pagina 7

De bouw blijft het zorgenkindje

In de bouw blijft het tegen zitten. De bouwproductie krimpt in 2012 met meer dan

Maurice van Sante ING Economisch Bureau Maurice.van.sante@ing.nl Twitter: @MauricevanSante

-7% waardoor de productie bijna 20% lager ligt dan op de top in 2008. De gematigde economische verwachtingen voor 2013 zorgen ervoor dat de bouwsector ook volgend jaar nog niet op herstel kan rekenen maar een kleine krimp van -1% zal vertonen. Pas in 2014 zal er dan lichte groei zijn.

2011

2012

2013

Agrarische sector

-0,6%

1,1%

0,7%

Bouw

3,9%

-7,3%

-1,0%

Detailhandel

-1,0%

-2,4%

-1,8%

Groothandel

2,6%

-2,5%

-1,0%

Horeca

1,4%

-0,3%

-1,0%

Industrie

2,5%

-1,3%

0,5%

Transport & opslag

2,0%

-0,5%

0,0%

Zakelijke dienstverlening

-0,3%

-1,0%

-0,2%

Onderwijs

0,7%

-0,2%

Overheid

-3,4%

0,5%

-0,4%

Zorg

3,4%

3,5%

3,0%

BBP

1,0%

-1,0%

-0,5%

Bron: CBS en ING Economisch Bureau

KWINTET Workwear BV - Hoge Mosten 8-14 - 4822 NH BREDA - T +31 76 5725625 - WWW.KWINTET.COM BouwTotaal 2012.indd 1

13-12-2011 13:57:49

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Vervolg van pagina 5 Kenniscentrum SH&M organiseert jaarlijks deze verkiezing en nomineert de winnaars vervolgens voor de nationale en sectoroverstijgende verkiezing uitgeschreven door het ministerie van OCW. De prijsuitreiking vond plaats bij Schilte Houtbewerking, het winnende leerbedrijf van 2011. De jury verkoos na uitvoerig beraad Verweij Houttechniek omdat het opleiden in alle lagen binnen de Woerdense onderneming aanwezig is. De grote gedrevenheid bij de praktijkopleiders viel de jury op, maar ook de betrokkenheid bij de omgeving. Zo is Verweij actief deelnemer aan de Woerdense Techniek Driedaagse, het evenement waar kinderen van de regionale basisscholen enthousiast worden gemaakt voor techniek. 50 jaar opleiden Het juryrapport looft het feit dat Verweij Houttechniek ‘van hoog tot laag weet wat opleiden betekent’. De onderneming heeft ruim 50 jaar ervaring met opleiden, en heeft minstens 180 leerlingen in de praktijk naar een vakdiploma begeleid. Verweij heeft inmiddels een breed netwerk van opleidingspartners om zich heen verzameld en is al jaren lid en grootafnemer van het Samenwerkingsverband Midden Nederland. Daarnaast zijn ze mede initiator en organisator van vele promotionele activiteiten om het beroep en de branche onder de aandacht te brengen bij een breed publiek. Verweij Houttechniek is er trots op deze prijs te hebben ontvangen. Janneke van Dijk (afdeling P&O): ‘Het is een waardering voor onze jarenlange inzet bij het opleiden in de praktijk, en een stimulans om onze focus op ontwikkeling van mensen scherp te houden.’

Nieuwe marketing manager bij Siniat Benelux Op 5 november 2012 startte Bert Van Buggenhout als nieuwe marketing manager bij Siniat BV (voorheen Lafarge Gips). Bert zal in deze functie de nieuwe marketingstrategie van Siniat Benelux verder verfijnen en implementeren.

Siniat is de nieuwe naam van Lafarge Gips. De rebranding van het bedrijf en het merk staan hoog op de prioriteitenlijst van Bert. Vanaf 2013 biedt Van Buggenhout ook ondersteuning aan de marketing & communicatie activiteiten van Siniat in Scandinavië. Bert was voorheen actief in diverse marketing functies bij vloerenfabrikant Tarkett, SaintGobain Gyproc en Eternit. Zijn expertise ligt op het vlak van marketing, communicatie en management. Aanvullend heeft hij een brede kennis van de gipssector. Voor meer informatie kunt u bellen met Siniat Benelux: +31 596 64 93 19 of mailen naar bert.vanbuggenhout@siniat.com.

Wijziging Bouwbesluit 2012

Op 22 oktober 2012 is het besluit tot wijziging van Bouwbesluit 2012 en het Besluit omgevingsrecht naar de Tweede en Eerste Kamer gestuurd. Hiermee is de voorhangprocedure in gang gezet en is het ontwerpbesluit openbaar. Dit besluit treedt naar verwachting in januari 2013 in werking.

Het wijzigingsbesluit bevat de invulling van de toezeggingen aan de Tweede Kamer over welstand, over de aanscherping van de minimale isolatiewaarde voor ramen, deuren en kozijnen voor nieuwe bouwdelen (bijvoorbeeld dakkapellen, aan- en uitbouwen) en over de aansluitplicht op warmtenetten. Ook de verdere uitvoering van de motie over doorvalbeveiliging, zoals besproken in het algemeen overleg op 18 januari 2012, is in dit besluit opgenomen. Verder zijn enkele wijzigingen voor Bouwbesluit 2012 meegenomen die voortkomen uit elf meldingen die zijn ontvangen bij het Meldpunt Bouwbesluit 2012. Dit meldpunt is naar aanleiding van het eerdergenoemd algemeen overleg opgezet. De meldingen betreffen met name verduidelijkingen en verbeteringen van verwijzingen en inconsistenties.

Belangrijkste wijzigingen op een rij

Bouwstudio PelserHartman te ’s-Hertogenbosch heeft de belangrijkste wijzigingen op hun website (www.ph-bouwadvies.nl) op een rij gezet:  Een aantal nieuwe begripsbepalingen: ‘distributienet voor warmte’, ‘warmteplan’ en ‘veiligheidsroute’.  Een aantal gewijzigde begripsbepalingen: ‘beschermd subbrandcompartiment’, ‘subbrandcompartiment’ en ‘vrije breedte’.  In de artikelen 2.19 en 2.20 is de overklauterbaarheidseis uitgebreid naar alle bouwwerken waar mogelijkerwijs kinderen jonger dan 12 jaar aanwezig kunnen zijn.  In artikel 3.9, lid 2, wordt ‘verblijfsgebied’ vervangen door niet-gemeenschappelijke verblijfsruimte. Hiermee is het tweede lid in overeenstemming gebracht met het eerste lid. De geluidseisen zijn nu in beide leden gekoppeld aan verblijfsruimten. Hiermee is het maximum installatie-geluidsniveau van een mechanische voorziening voor luchtverversing, warmteopwekking of warmteterugwinning in alle gevallen voldoende gewaarborgd voor verblijfsruimten.  In artikel 3.32, lid 5, is ‘met een gebruiksoppervlakte van niet meer dan 50 m²’ vervallen. Hiermee is duidelijk dat de eisen aan de luchtverversing voor parkeergarages ongeacht de omvang gelden.  In het nieuwe tweede lid van artikel 5.6 (verbouw) is een specifiek voorschrift voor nieuwe dakkapellen en aan-of uitbouwen opgenomen. Bij het geheel oprichten of geheel vernieuwen van een dakkapel of van een aan-of uitbouw van een woning (bijvoorbeeld een serre) geldt wat betreft de thermische isolatie en de luchtvolumestroom het nieuwbouwniveau onverkort. Bij nieuwe dakkapellen en aan- of uitbouwen mag dus in afwijking van het algemene voorschrift niet worden uitgegaan van het rechtens verkregen niveau.  In artikel 5.3, lid 3, is “functieruimte’ vervangen door een ruimte die niet wordt verwarmd of die wordt verwarmd uitsluitend voor een ander doel dan het verblijven van personen. Met deze wijziging

wordt tot uitdrukking gebracht dat er naast functieruimten ook andere ruimten zijn die niet worden verwarmd of beperkt worden verwarmd. Een technische ruimte of een onverwarmde sporthal zijn voorbeelden van dergelijke ruimten. Het derde lid, dat eisen aan de warmteweerstand (Rc-waarde) van de inwendige scheidingsconstructie met een verblijfsgebied, een toiletruimte of een badruimte stelt, is dus ook op dergelijke ruimten van toepassing. Hiermee is het derde lid in overeenstemming gebracht met het vergelijkbare voorschrift uit het Bouwbesluit 2003.  In artikel 5.3, lid 4, is de warmtedoorgangscoëfficiënt (U waarde) van ten hoogste 2,2 W/m².K aangescherpt naar 1,65 W/m².K.  In artikel 5.9 wordt voortaan gesproken van ‘milieuprestatiekengetallen emissies en grondstoffen’ in plaats van de uitstoot van broeikasgassen en de uitputting van grondstoffen.  In artikel 6.2, lid 4, is het begrip ‘beschermde route’ toegevoegd. Hiermee is ook voor beschermde routes in bestaande bouwwerken noodverlichting verplicht.  Op basis van artikel 6.10, lid 3, is nu de verplichting om aangesloten te zijn op het warmtenet niet alleen afhankelijk van de aansluitafstand maar ook van de vraag of het in het warmteplan geplande aantal aansluitingen op het distributienet op het moment van het indienen van de aanvraag om vergunning voor het bouwen nog niet is bereikt.  In het warmteplan moet het geplande aantal aansluitingen op het distributienet worden aangegeven. Dat is van belang omdat de aansluitplicht op grond van artikel 6.10, derde lid, zoals dat in onderdeel is aangepast, niet meer van toepassing is op in het warmteplangebied te bouwen bouwwerken wanneer het in het warmteplan geplande aantal aansluitingen daadwerkelijk is bereikt. Dit wordt beoordeeld op het moment van het indienen van de aanvraag om vergunning voor het bouwen. Als aan het geplande aantal aansluitingen is voldaan is vrijwillige aansluiting uiteraard niet uitgesloten. In de fase dat bedoeld aantal aansluitingen nog niet is bereikt, geldt de aansluitplicht overigens ook wanneer het definitieve distributienet nog niet gereed is en bouwwerken tijdelijk collectief van warmte worden voorzien door transport van in hulpketels opgewekte warmte totdat de definitieve infrastructuur gereed is.  In de artikelen 6.20 en 6.32 is het begrip ‘bestaande’ geschrapt. In beide artikelen werd gesproken van bestaande installaties, terwijl het in andere artikelen alleen om installaties gaat.  Brandmeldinstallaties, ontruimingsalarminstallaties, automatische brandblusinstallaties en rookbeheersingssystemen moeten voor in alle gevallen tijdig voorzien zijn van een geldig certificaat. Dit is dus ongeacht of het om een nieuwe of om een bestaande installatie gaat.  Een brandmeldinstallatie met volledige bewaking en doormelding is nu verplicht bij een logiesfuncties zonder 24-uurs bewaking als de hoogste vloer hoger dan 1,5 meter is gelegen.  Heeft een logiesfunctie in een logiesgebouw een vloeroppervlakte groter dan 250 m2, dan is – los van het al dan niet aanwezig zijn van 24-uurs bewaking – in alle gevallen een brandmeldinstallatie met volledige bewaking noodzakelijk, dus ook in het geval dat de gehele logiesfunctie op de begane grond is gelegen.  In artikel 6.23, lid 1, is de verplichting om een (door het bevoegd gezag) goed-

7 Oprichting Bouwtechniekacademie Er is veel kritiek op het huidige hoger beroepsonderwijs in Nederland. In een toenemend aantal industriële sectoren organiseren bedrijven eigen opleidingen, omdat ze ontevreden zijn met het niveau van afstudeerders uit het reguliere HBO. Betonvereniging en Bouwen met Staal hebben daarom besloten gezamenlijk de oprichting van een Bouwtechniekacademie te gaan onderzoeken. Ook vanuit de bouw is er veel kritiek. Uit een recent onderzoek door VN constructeurs (2012) bleek dat HBO-afstudeerders van de 21 noodzakelijk geachte constructieve competenties er 14 niet in huis hebben. Al eerder hebben andere instituten zware kritiek geuit (zoals de Betonvereniging) op het gebrek aan praktische technische kennis van afstudeerders. Ondanks de crisis is de markt voor postacademiaal en post-HBO-opleidingen onverminderd groot. Voor een groot deel wordt dit veroorzaakt door het gebrekkige reguliere uitstroomniveau. Betonvereniging en Bouwen met Staal hebben daarom besloten gezamenlijk de oprichting van een

Bouwtechniekacademie te gaan onderzoeken. Hierbij gaat het om één instituut voor levenslang leren, gericht op bouwtechniek. Het betreft niet alleen post-HBO of cursorisch onderwijs, maar ook regulier bacheloronderwijs voor 18-jarigen. De ambitie is een HBO-topinstituut. Van studenten wordt een aanzienlijke inzet gevraagd; hiertegenover staat een topopleiding met een verregaande invloed vanuit het bedrijfsleven en een baangarantie bij afstuderen. Op dit moment wordt overleg gevoerd met een HBO-instelling over mogelijke samenwerking.

gekeurd programma van eisen te hebben geschrapt. Een dergelijk programma wordt ook niet bij de brandmeldinstallatie gevraagd. Het is niet nodig een separaat door het bevoegd gezag goedgekeurd programma van eisen te hebben nu het ontwerp van alle voorgeschreven brandveiligheidsinstallaties in het kader van de aanvraag om vergunning voor het bouwen wordt beoordeeld door het bevoegd gezag.  In artikel 9.2, lid 4, is 1 januari 2017 vervangen door 1 april 2022. Tot 1 april 2022 blijven de voorschriften van afdeling 4.11 van het Bouwbesluit 2003, zoals die voor inwerkingtreding van dit besluit luidden, van toepassing. Deze nieuwe datum sluit beter aan op het actualiseringsfrequentie voor bestemmingsplannen zoals vastgelegd in artikel 3.1, tweede lid, van de Wet ruimtelijke ordening en kunnen de regels omtrent stallingruimte van fietsen mee worden genomen in de reguliere actualisering van bestemmingsplannen.

AC20_ «IMR» format : 265 x 385_ BOUWTOTAAL_ VERSION 2012_HOL-NL _ PPQ _ V1 _ 100%

Kleiner, dunner, beter : dát is technologische vooruitgang Waarom zou het voor uw isolatiematerialen anders zijn?

ACTIS, DUNNE MULTIREFLECTERENDE ISOLATIE

RCS CARCASSONNE 380 986 265

ACTIS heeft de weg van de vooruitgang gekozen bij de ontwikkeling van een exclusieve isolatietechnologie voor daken, zolders, muren en vloeren: een dun, reflecterend meerlaagse isolatiemiddel dat zowel ’s zomers als ’s winters een uitstekend thermisch comfort biedt. ACTIS meet de thermische efficiëntie van haar isolatiematerialen aan de hand van een methode die gebaseerd is op testen in werkelijke gebruiksomstandigheden. Met de eenvoudig te plaatsen dunne isolatiematerialen van ACTIS kunt u ruimte besparen maar bent u alsnog verzekerd van een duurzame en efficiënte isolatie.

RIQUE E N

Voor meer informatie kunt u contact openen met 06-46612360 of kunt u een e-mail sturen aan verkoop@actis-isolation.com Ook kunt u een bezoek brengen aan onze website www.actis-isolation.com

France

ACTUR

AC20_2012_IMR_265x385_Bouwtotaal_HOL-NL.indd 1

01/02/12 09:23

ACTUEEL

Aannemersfederatie: risico faillissement inperken via bouwdepotrekening Bouwopdrachtgevers moeten een bouwdepotrekening nemen of een garantiefonds oprichten om mkb- en gespecialiseerde aannemers die voor hen werken en wat verder in de keten zitten, te kunnen blijven betalen. Ook de rechtstreekse betaling van opdrachtgever aan onderaannemer, zoals voorgestaan in de concept Europese Aanbestedingswet, kan een oplossing zijn om de kredietrisico’s, die nu veelal bij de mkb-aannemers liggen, weg te nemen. Aannemersfederatie Nederland zoekt met een bouwdepotrekening, garantiefonds of rechtstreekse betalingsregeling een oplossing voor mkb-aannemers, die nu het gevoel hebben dat zij de rekening betalen voor de kredietproblemen voortvloeiend uit de economische crisis en worden meegezogen in faillissementen. Op dit moment vragen banken een enorme mate aan zekerheid voor kredieten en lijkt het alsof de bouwketen met lange beta-

lingstermijnen onderling, elkaar en zichzelf aan kredietfaciliteiten probeert te helpen. Kredietrisico’s horen te liggen bij partijen die krediet verstrekken en niet bij de mkbaannemers, aldus de Aannemersfederatie. Er worden in deze tijd zo’n 100 faillissementen per maand aangevraagd in de bouwsector en evenzoveel ondernemers blijven na afrekening door fiscus, banken en bedrijfsvereniging met een schuld zitten. In veel gevallen koopt een groot bouwbedrijf vervolgens uit de failliete boedel voor een appel en een ei de krenten uit de pap van het failliete bouwbedrijf. Door deze ontwikkelingen komt de sector steeds verder in het dal en mkb-aannemers zijn het beu meegezogen te worden in faillissementen.

Bouwdepotrekening

Omdat het einde van de crisis in de bouw nog niet in zicht is, moet er iets gebeuren. De Aannemersfederatie stelt voor dat opdrachtgevers bijvoorbeeld termij-

nen storten op een bouwdepotrekening of geblokkeerde rekening, waarvan de aannemerstermijnen worden betaald. Ook kunnen zij een garantiefonds opzetten waaruit mkb-aannemers worden betaald. En, in dit verband zou ook vooruit kunnen worden gelopen op de Europese Aanbestedingswet, waarin de rechtstreekse betaling van opdrachtgever aan onderaannemer wordt geregeld. Mkb-aannemers kunnen daarnaast besluiten alleen nog te werken voor bedrijven die dekking hebben via een kredietverzekering, maar dan zal er een aantal afvallen. Met deze oplossingen hoopt de Aannemersfederatie te voorkomen dat in de bouwkolom het ene bedrijf het andere meesleurt in een negatieve spiraal.

Trotse winnaars Nederlandse Bouwkampioenschappen 2012 Tegelzetter Jeroen Sanders uit Deurne, metselaar Reno de Ling uit Gilze en timmerman Bas Kerkwijk zijn donderdag 15 november 2012 uitgeroepen tot de winnaars van de Nederlandse Bouwkampioenschappen 2012. De Nederlandse Bouwkampioenschappen werden gehouden bij opleidingsbedrijf S.B.R.Amersfoort B.V. te Amersfoort. Donderdagmiddag 15 november reikten Timo Jansen, directeur S.B.R.Amersfoort B.V. , Sander van Bodegraven, algemeen directeur van Fundeon en Rob van Bekkum, voorzitter afdeling Amersfoort e.o. van Bouwend Nederland de prijzen uit. De winnaars hebben samen met veertien andere deelnemers (in totaal vijf tegelzetters, zes metselaars en zes timmerlieden) vier dagen hard gewerkt aan pittige werkstukken. Voor de timmerlieden stond er een kapconstructie op het programma, waarin een aantal moeilijke elementen was verwerkt. Bas Kerkwijk van Bouwopleiding ’s-Hertogenbosch won de titel bij

De trotse winnaars van de Nederlandse Bouwkampioenschappen 2012. Van links naar rechts: Bas Kerkwijk, Jeroen Sanders en Reno de Ling

timmeren: ‘Ik had dit echt niet verwacht. De werkstukken van de andere jongens zagen er ook goed uit en bij je eigen werkstuk zie je ieder minpuntje.’ De tegelzetters hebben de vlag van Duits-

Nieuwe steigersystemen voor Opleidingsbedrijf VSB Op 29 oktober jl. ontving Opleidingsbedrijf VSB op haar nieuwe locatie in Hoogeveen steigermateriaal van Layher. Daarmee kunnen toekomstige steigermonteurs de verschillende typen configuraties monteren, die zij in het kader van hun opleiding (MBO2 en 3) moeten beheersen. Ook de bijbehorende werktekeningen zijn geleverd door Layher en voldoen geheel aan de Richtlijn Steigers. Layher-directeur René Lijzenga begeleidde de eerste zending en droeg deze over aan Addo Kraan, leerlingcoördinator van Opleidingsbedrijf VSB. Op initiatief van de leden van de Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven VSB werd in 2008 de start gemaakt met het eigen Opleidingsbedrijf, dat zich primair richt op het opleiden en di-

Layher-directeur René Lijzenga (links) overhandigt moderne steigers aan Addo Kraan (rechts), leerlingcoördinator van Opleidingsbedrijf VSB.

plomeren van steigermonteurs. Daarnaast biedt Opleidingsbedrijf VSB ook alle mogelijkheden om trainingen en cursussen te volgen, waaraan branche erkende certificaten verbonden zijn. Dat geldt niet alleen voor steigerbouw, maar op den duur ook voor het werken met andere arbeidsmiddelen waarmee een tijdelijke werkplek op hoogte wordt geboden. Momenteel heeft Opleidingsbedrijf VSB 35 leerlingmonteurs in dienst, dagelijks werkzaam bij steigermontagebedrijven en betrokken bij een grote variatie van projecten. Het Opleidingsbedrijf richt zich op steigerbouw in alle denkbare sectoren, zoals de industrie, bouw, infra, petro-chemie, energiesector, off-shore en scheepsbouw.

land en de Brandenburger Tor in kleurrijk tegelwerk uitgevoerd. Daar kwam veel snijwerk aan te pas. De Nederlands Bouwkampioen tegelzetten Jeroen Sanders van SBRH Mierlo, straalt van blijdschap: ‘Ik vind dit helemaal geweldig. Ik dacht dat ik een beetje in het midden zat, dus ik ben echt heel blij.’ Ook de metselaars hebben in een muur de Brandenburger Tor verwerkt, evenals een groot glas Duits bier. In de categorie metselen werd Reno de Ling van S.S.P.B. Regio Breda e.o., benoemd als winnaar: ‘Hier kwam ik voor. Ik ben super blij. Ik heb hard getraind en mijn doel bereikt. Vannacht zal ik vast heel erg lekker slapen.’ De deelnemers aan de Nederlandse Bouwkampioenschappen hebben eerder dit jaar deelgenomen aan de regionale bouwkampioenschappen, die zijn gehouden in Den Haag, Nijmegen en Zwolle. De beste twee per beroepscategorie mochten hun regio vertegenwoordigen in Amersfoort. In al deze sectoren wordt volop gebruik gemaakt van de standaardconfiguraties en complexe steigers die met het Layher Allround-systeem kunnen worden geconstrueerd. Het bedrijf biedt oplossingen voor steigers in de bouw, industrie, offshore, bij evenementen, overkappingen, voetgangersbruggen, ondersteuningen, et cetera. Door nieuw steigermateriaal ter beschikking te stellen, investeert marktleider Layher nu ook in Opleidingsbedrijf VSB en daarmee in de toekomst van de steigerbouw. Daarmee wordt daadwerkelijk inhoud gegeven aan het eigen devies, dat met Layher ‘Meer mogelijk’ is.

Erkend leerbedrijf Eind november 2012 werd door een adviseur Beroepspraktijk de notitie van het bestuur van Fundeon overhandigd waarin werd aangegeven dat de erkenning voor erkend leerbedrijf per 1 januari 2013 (over drie weken!) wordt ingetrokken. Buiten het feit dat dit mijns inziens erg onzorgvuldig de markt wordt ingebracht, was er een aantal zaken die onjuist zijn aan de berichtgeving. De rechtsongelijkheid naar detacheringbureaus gaat ten opzichte van samenwerkingsverbanden (ook opleidende detacheerders) door. Fundeon stelde dat de intermediair de BPVovereenkomst niet meer mag/kan ondertekenen. Dat dit geheel tegen de Belastingdienstregels in ging deerde hen niet. De feitelijke werkgever, de intermediair, zou alleen deze overeenkomst als werkgever kunnen ondertekenen. Dat er naast deze handtekening ook een handtekening op een bijlage bij de BPV-overeenkomst moet komen van het erkende leerbedrijf waar de leerling zijn werkzaamheden uitvoert, staat buiten kijf. Fundeon suggereerde hiermee echter dat de intermediair de WVA onderwijs ook niet meer kan toepassen. Dit is natuurlijk onjuist en ronduit belachelijk. Met het intrekken van de erkenningen in plaats van omzetten naar erkende detacheerders, brengt Fundeon een negatief signaal richting de toch al zo'n moeilijke tijd waarin de bouw en infra zich bevindt. Een markt die inmiddels bol staat van de certificaten en dergelijke, waarin vastlegging van zaken op papier inmiddels belangrijker lijkt te zijn geworden dan het correct uitvoeren van werk. De leerlingen, die de komende jaren hard nodig zullen zijn, worden hier nu de dupe van. Het feit dat samenwerkingsverbanden eigenlijk ook niet meer zijn dan opleidende detacheerders staat volgens enkele opleidingsfondsen ook buiten kijf. Ook zij voeren de werkzaamheden niet zelf uit en kunnen in hun eigen of gehuurde praktijkopleidingruimten slechts de werkzaamheden simuleren. Wat is dit anders dan dat wij ook praktijkruimtes afhuren om onze werknemers op te leiden in theorie en praktijk? Blijven deze detacheerders buiten schot of gaat de rechtsongelijkheid door? Kort samengevat zullen de meeste opleidende detacheerders hun zaken goed voor elkaar hebben en doen zij het volgens de geldende regels van de Belastingdienst. Ze spreken met hun opdrachtgevers af hoe de baten van de WVA worden verdeeld en spreken af welke rol de leermeester van de intermediair inneemt en wat er van de leermeester/praktijkbegeleider van het inlenende leerbedrijf verwacht mag worden. Door deze proactieve houding van intermediairs wordt de sector gevoed met goede vakkrachten die nu, maar zeker in de toekomst, hard nodig zijn. Beloon ze daarvoor en werk ze niet tegen! C.J. (Cor) Spronk SB&A

Twitter: CJSpronk LinkedIn: http://nl.linkedin.com/in/corspronk

(Advertentie)

aluminium carports serredak dubbele carport metalen carport deurluifel rokersoverkapping overkapping auto terras overkapping veranda afdak

Nobelstraat 26 | 3846 Cg HarderwijkT 0341 460444 | F 0341 412224 | E info@carportharderwijk.nl

TECHNIEK

Bouwen met carbon composiet De enorme rotorbladen van windmolens bestaan uit superlichte en zeer sterke carbon composiet constructies. Waarom zouden we die techniek dan ook niet voor gevels, vloeren of zelfs hele casco’s gebruiken? Inmiddels is er al een voetgangersbrug van 10 meter vervaardigd en in Estland lopen er gesprekken om bij woongebouwen de gevels te vervangen door carbon gevels. Brein achter al deze ontwikkelingen is scheepsontwerper Jaap van Ballegooij, die de in Duitsland ontwikkelde techniek op de Nederlandse markt wil brengen. BouwTotaal polste de mogelijkheden. ‘Stabwickelverfahren’ is een nieuwe techniek om hoogwaardige raamwerken van composiet te maken. Net zoals de bekende honingraatstructuren, combineert ook de carbon composiet constructie een grote sterkte aan een zeer gering gewicht. De techniek komt van Baltico GmbH, een in het Duitse Rostock gevestigd bedrijf dat composiet toepassingen ontwikkeld.

op de plank liggen. Vervolgens zoek ik dan de juiste gespecialiseerde onderaannemers om een schip te bouwen. Uiteindelijk lever ik een schip turn-key aan een klant.’ Volgens de ontwerper biedt carbon (koolstofvezel) grote mogelijkheden voor alle toepassingen waarbij licht bouwen zeer grote voordelen biedt: ‘Denk aan de bovenbouw van schepen, maar ook gevels, da-

Carbon biedt ook grote mogelijkheden voor de bovenbouw van schepen.

Scheepsontwerper Van Ballegooij kwam in 1994 met het bedrijf in aanraking nadat hij getipt was over de ontwikkeling van carbon scheepschroeven: ‘Ik was in die tijd bezig met de ontwikkeling van het cruiseschip Erasmus. Ik ontwerp voornamelijk cruiseschepen voor de rivieren, waarvan de ontwerptekeningen inmiddels compleet

ken, vloeren of zelfs hele casco’s voor gebouwen.’

Productietechniek

Een vrij recente ontwikkeling (2009) binnen Baltico is het ‘Stabwickelverfahren’, vrij vertaald ‘staafwikkelprocédé’. Hierbij worden in twee-componenten hars ge-

drenkte strengen (Ø 1mm), die zijn opgebouwd uit carbonvezels, via knooppunten doorgetrokken. Dit gebeurt met een robotarm, in een robotportaal, die om het object kan bewegen. Ook het object kan draaien, waardoor zeer complexe drie-dimensionale raamwerken zijn te maken. Aanvankelijk zijn de strengen nog slap, maar na enige uren uitharding zijn de strengen keihard. De gehele carbon composiet constructie krijgt hierdoor een zeer grote stijfheid in alle richtingen. Deze techniek is de laatste jaren door Baltico in samenwerking met vooraanstaande kennisinstituten, zoals het Fraunhofer Institut en de Universiteit Rostock, ontwikkeld en beproefd. Met behulp van speciale software kan Baltico het opti-

male vezelnetwerk berekenen. De maximale afmetingen van een raamwerkmodule zijn in verband met de afmetingen van de robotportaal 8 x 4 x 4 meter. Maar de productiecapaciteit zal binnen afzienbare tijd worden opgevoerd. De carbon composiet constructie wordt sinds 2010 toegepast bij de productie van de rotorbladen van windmolens. Bladen met een lengte van bijvoorbeeld 30 meter, worden daarbij in delen van 10 meter op locatie afgeleverd en ter plaatse verbonden. Van Ballegooij over de vele voordelen: ‘De constructie is niet alleen licht, duurzaam en sterk, maar biedt ook de mogelijkheid om een object in delen aan te leveren. Daartoe worden er tijdens de productie carbon of stalen koppelplaten aan de constructie gemaakt. In het werk kunnen de koppelplaten van de diverse delen met bouten of door lassen worden verbonden. Het geringe gewicht biedt ook voordelen tijdens het transport en montage. Denk bijvoorbeeld aan de kraaninzet. Ook de fundering van de windmolens kan lichter worden uitgevoerd.’

Gevels

De carbon composiet constructie wordt sinds 2010 toegepast bij de productie van de rotorbladen van windmolens.

Van Ballegooij zag al snel meer mogelijkheden. ‘Ik las dat Rotterdam 400 bruggen wil vernieuwen. Toen dacht ik gelijk aan toepassing van de carbon composiet constructie bij bruggen. Ik heb vervolgens ingenieursbureaus en bedrijven benaderd met dit idee. Uiteindelijk is hier een samenwerking uitgekomen met Aannemersbedrijf Damsteegt BV uit Meerkerk. Dit bedrijf vervaardigt al composiet brugdekken. We hebben nu een voetgangersbrug gemaakt. Deze 10 meter lange brug was te zien op de Infra Relatiedagen Gorinchem. De opdrachtgever kan kiezen voor iedere toplaag, zoals asfalt, kunststof of stenen. Op basis van de beursdeelname is Baltico door Rotterdam uitgenodigd om 33 bruggen te offreren in een open aanbesteding.’ Er zijn echter meer mogelijkheden dan bruggen. Ook de bovenbouw van schepen kan prima worden uitgevoerd met carbon composiet constructies. Van Ballegooij: ‘Als ik de bovenbouw van een cruiseschip van carbon maak in plaats van staal, dan weegt dat schip bijvoorbeeld geen 250 ton,

TECHNIEK

constructies maar slechts 48 ton! Ook de carbon scheepschroeven hebben een gering gewicht en zijn erg sterk. Ik heb die carbon schroeven uiteindelijk in Nederland geleverd aan binnenvaartschepen, Rijkswaterstaat en de Koninklijke Marine.’ Als een bovenbouw van een deinend schip van carbon composiet gemaakt kan worden, dan lijkt de stap naar bouwdelen niet zo groot. ‘Dat klopt’, beaamt de scheepsontwerper. ‘Je kunt met dit systeem ook prima superlichte geveldelen maken met een grote stijfheid. Zo kun je hardschuim in het netwerk spuiten en uit laten harden tot een oersterk en licht element. Een andere methodiek is vacuüminjectie (zie kadertekst, red.). Hierbij wordt onder vacuüm een element van glasweefsel met hardschuim, met hars geïnjecteerd. Met deze techniek zijn de meest denkbare vormen uit te voeren. Voor koppeling aan andere bouwdelen kun je bijvoorbeeld stalen of houten bevestigingsdelen in de constructie laten opnemen.’ Inmiddels lopen er gesprekken met een woningbeheerder in Estland. Die wil talrijke eenvormige, betonnen woongebouwen renoveren. ‘Die casco’s zijn door de Russen voor de eeuwigheid gemaakt, maar de gevels kun je prima vervangen. Door carbon composiet gevels toe te passen gaat niet alleen de technische kwaliteit vooruit, maar ook de esthetische kwaliteit. Je kunt kiezen voor diverse kleuren en allerlei afwijkende raamvormen, waardoor een levendige

Erasmus Klimtoren Een 60 meter hoge klimtoren van carbon composiet dingt mee naar de 2,5 miljoen euro die Stadsinitiatief Rotterdam ter beschikking stelt aan het beste plan voor een mooier en sterker Rotterdam. Uiteindelijk selecteert de board de vijf beste plannen. De Rotterdammers bepalen vervolgens waar de 2,5 miljoen naartoe gaat. Er zijn 27 inzendingen. De Erasmus klimtoren is een idee van Jaap van Ballegooij. De klimtoren is gedacht aan de voet van de Erasmusbrug of door de stad zelf te bepalen plaats en is een multifunctioneel kunstwerk, een beeldschoon icoon en Landmark voor de stad Rotterdam. De klimtoren bevordert bewegen en heeft een fantastisch panoramisch uitzicht, overdag maar ook bij avondlicht. Verder bevat de klimtoren een tweetal horecagelegenheden en op een 12-tal plateaus ruimte voor onder andere beeldende kunstenaars en fitness apparatuur. De klimtoren heeft circa 300 wenteltraptreden en op elke 4 meter een royaal platform met over de gehele toren een rondom vrij uitzicht door de unieke carbon composiet constructie. Er wordt gebruik gemaakt van 40 mm dikke gevlochten carbon composiet vezels. Deze constructie is vier keer lichter dan staal en geeft de toren zijn karakteristieke, luchtige, fraaie en herkenbare uitstraling. Op de top bevindt zich een moderne geluidsarme Design Windturbine voor eigen stroomvoorziening. Bij duisternis zal de toren nog eens 10 meter visueel worden verhoogd met een Laser show; een in het oog springend herkenningspunt. Op de top is ook een lichtkrant, met tijd-, temperatuur-, wind- en naamsaanduiding en reclameboodschappen voorzien.

aanblik ontstaat. Door het geringe gewicht ontstaan er verder geen problemen voor de bestaande draagconstructie en fundering. Een dakconstructie van dit materiaal is ook mogelijk. Die kan wel 2 meter sneeuw hebben.’

Casco’s

Er zijn volgens Van Ballegooij niet alleen gevelelementen uit carbon composiet te maken, maar ook daken vloerelementen en zelfs complete dragende casco’s. ‘Je kunt de leidingen van te voren al in het carbon composiet raamwerk opnemen. Na het plaatsen van de leidingen schuim je het raamwerk vol. Vervolgens heb je de keus voor een afwerking met elk type materiaal. Zo kun je de buitenkant met een plaatmateriaal afwerken en binnen kies je voor glasvlies. Dat kun je direct schilderen.’ Een carbon composiet casco is nu nog duurder dan een betonnen casco. Maar daar staan grote besparingen tegenover. Zo kan de fundering veel lichter worden uitgevoerd, wat vooral bij een minder draag-

krachtige ondergrond een groot voordeel is. Ook zijn er grote besparingen mogelijk tijdens het transport en bij de kraaninzet. ‘En dit systeem is ideaal voor de bouw van drijvende woningen. Zelfs het drijflichaam kun je van carbon composiet maken’, aldus Van Ballegooij. Het materiaal is volgens de bedenker bestand tegen trillingen, zouten, zuren en uv-straling. ‘Dit biedt grote mogelijkheden voor de bouw van woningen in aardbevingsgevoelige gebieden. Ik denk wel eens: als alle woningen in getroffen gebieden van carbon composiet waren geweest, dan waren er veel minder slachtoffers gevallen! Het materiaal is verder ook milieuverantwoord en tijdens de productie ontstaat er geen afval.’ Meer informatie: kijk op www.baltico.eu.

Brugdekken met vacuüminjectie Naast de mogelijkheden van het ‘Stabwickelverfahren’, is vacuüminjectie een aangewezen en beproefde methode om constructies in infra-, woningen scheepsbouw te realiseren. De bruggen zijn in principe tot elke overspanning te bouwen. De breedte is in principe onbeperkt, omdat er oneindig veel elementen naast elkaar gelegd kunnen worden. Deze delen kunnen koud tegen elkaar gelegd, verlijmd of in het werk met behulp van boutverbindingen verbonden worden. De maximale standaardbreedte per element bedraagt 6 meter. Composite Structures is specialist in het ontwerpen, construeren en bouwen met composietmaterialen. De producten worden met behulp van vacuüminjectie geproduceerd. Met behulp van vacuüminjectie zijn constructies in infra-, woningen scheepsbouw te realiseren. Wat betreft de infrabouw, gaat het voornamelijk om de bruggenbouw. Naast de volledige composietbrug, biedt het bedrijf ook composietbrugdekken aan. De bruggen en brugdekken zijn opgebouwd uit een sandwichconstructie met een schuimkern. Doordat het schuim volledig is opgesloten tussen composietlaminaten, komt alleen de uit composiet bestaande buitenhuid in aanraking met de omgeving. Omdat het materiaal UV-bestendig is en het niet kan rotten of roesten, is de constructie onderhoudsvrij. Ook heeft het materiaal een levensduur van meer dan 50 jaar. Met deze methodiek kunnen zeer lichte, duurzame en onderhoudsvrije constructies gerealiseerd worden. Er zijn oplossingen voor waterbouwkundige, woningbouwkundige en scheepsbouwkundige constructies. Kijk voor meer informatie op de website: www.compositestructures.nl.

TECHNIEK

Woningconcept met 3d-units Groote Veen is de nieuwste uitbreiding van Eelde. Hier realiseert VDM Woningen in samenwerking met Stichting Eelder woningbouw 64 woningen: 37 koopwoningen en 27 huurwoningen. VDM bouwt de woningen in houtskeletbouw en past hierbij een bijzonder concept toe. Het betreft compleet geprefabriceerde 3d-units, zowel voor de hal met toiletruimte en meter- en techniekkast, als ook voor de badkamer. Tekst: Carla Debets Bouwtekst Foto’s: VDM Woningen

Een compleet geprefabriceerde badkamer is op zich niet bijzonder; er zijn inmiddels veel projecten – zoals studentenkamers en hotels – waarin prefab badkamers zijn toe-

toiletruimte, technische ruimte en meterkast op de begane grond geprefabriceerd zou kunnen worden. Het is eigenlijk ook een logische dóórontwikkeling van de werkwijze van het bedrijf met geprefabriceerde 2d houtskeletbouw wanden vloerelementen. Belangrijk voordeel is uiter-

In de badkamer is (in de fabriek) een zwevende dekvloer aangebracht, waarin de vloerverwarming is opgenomen én die al betegeld is.

gepast, maar nog niet in de woningbouw. Belangrijkste reden daarvoor is dat er bij de bouw en afwerking van een badkamer veel disciplines betrokken zijn die dikwijls na elkaar hun werkzaamheden moeten uitvoeren. Hierdoor kost de uitvoering op de bouwplaats veel tijd en is de kwaliteit minder beheersbaar. En dat voor een relatief kleine ruimte. VDM Woningen bedacht dat behalve de badkamer als compleet geprefabriceerde 3d-unit op de verdieping ook de hal met

aard verkorting van de bouwtijd en een verdere verhoging van de kwaliteit. Resultaat voor VDM is dat het bedrijf met behulp van dit bijzondere concept in twaalf weken tijd een blok van vier woningen kan realiseren, van uitzetten tot en met oplevering. VDM is van mening dat het product

Op de bouwplaats worden eerst de twee units gemonteerd: de onderste unit op de gevlinderde betonvloer en de badkamerunit er bovenop.

de verdieping. Deze hebben gelijke afmetingen van 2,75 x 2,85 meter (b x l). Alleen de hoogte verschilt: 2,85 meter voor de unit op de begane grond en 3,35 meter voor de unit op de verdieping. De badkamer is compleet uitgerust met alle sanitaire voorzieningen, het tegelwerk op de vloer en wan-

compleet afgewerkt dat het een kwestie is van plug en play. In de huurwoningen zijn alle units gelijk; voor de koopwoningen hebben de bewoners keuze uit drie badkamerindelingen en is er keuze in het tegelwerk, de afmetingen en kleuren. In dit project hebben de units

Een goede logistiek is zowel in de fabriek als op de bouwplaats erg belangrijk. Op de achtergrond te zien: de meterkast die is voorbereid met loze leidingen.

niet alleen past in haar eigen productie, maar ook uitstekend geschikt is voor andere bouwers die het product kunnen toepassen in hun eigen cascosysteem.

Plug en play

In de productiestraat kunnen bijvoorbeeld de installateurs of tegelzetters snel van de ene unit overstappen naar de andere; op de bouwplaats is dit wel anders.

De 27 huurwoningen zijn inmiddels nagenoeg opgeleverd. VDM Woningen won samen met J2AP architectuur & stedenbouw de prijsvraag die de Stichting Eelder Woningbouw had uitgeschreven. De huurwoningen zijn onderverdeeld in blokken van vijf woningen; ze hebben twee bouwlagen met een kap en een bruto vloeroppervlak van circa 130 m2. De uitvoering van de woningen gebeurde met de standaard bouwmethode van VDM, ofwel met grote geprefabriceerde wanden vloerelementen in houtskeletbouw. In 2d dus. Het 3d-concept is ingezet voor de houtskeletbouw units op de begane grond en op

De vloerverwarming op de verdieping is geïntegreerd in de badkamerwand en kan worden geregeld via een demontabele plaat in de unit, die aansluit bij een slaapkamer.

den, tot aan de spiegel boven de wastafel toe. In de unit op de begane grond is de toiletruimte compleet ingericht en de meterkast voorbereid met loze leidingen en gereed voor het plaatsen van alle meters die door de nutsbedrijven worden aangebracht. Bovendien bevat de unit een technische ruimte voor de CV-ketel, de vloerverdeler voor de begane grond en douchepijp WTW. Bovendien is er nog ruimte voor het plaatsen van een wasmachine, eventueel gestapeld met een droger. De units zijn zó

van de begane grond en verdieping dezelfde afmetingen (grondoppervlak), maar dit is niet persé noodzakelijk.

Prefabricage

De 3d-units worden geprefabriceerd in de fabriek van VDM. Net als voor de 2d elementen voor wanden en vloeren geldt dat de geconditioneerde omstandigheden zorgen voor een betere kwaliteit van de producten. Voor de 3d-units hoefde VDM geen speci-

TECHNIEK

in houtskeletbouw de typen houtskeletbouwwanden: binnenwanden van 100 mm dik, binnenwanden van 174 mm dik, woningscheidende wanden van 159 mm én buitenwanden van 174 mm. De kant van de woningscheiden-

13 van tengels en panlatten. Het verschil in dikte van de binnenwanden wordt veroorzaakt door de al of niet dragende functie: de unit op de verdieping is (in de fabriek) voorzien van twee vloeren, waarop (op de bouwplaats) de overige vloerdelen van de vloeren aansluiten. De verdiepingsvloer tussen de units bestaat uit houten I-liggers van 380 mm hoog. Dit biedt voldoende ruimte voor diverse leidingen, onder andere voor de ventilatie. Het vloersysteem wordt in de fa-

Het plafond van de begane grondunit vormt samen met de I-liggers én de vloer van de badkamer een intelligent vloersysteem dat in de bouw gekoppeld wordt.

voering. Daardoor konden we ook in deze prefab units volledige plaatlengtes en dergelijke toepassen zodat we weinig tot geen restmateriaal overhouden. Wél hebben we voor deze units in de fabriek een speciale straat ingericht waar de units in zeven stappen van casco naar sleutelklaar worden gemonteerd. We zouden kunnen spreken van een productiemethode ‘VDM 2.0’’

Samenstelling units

De units zijn opgebouwd uit verschillen-

De huurwoningen hebben twee bouwlagen en een kap. Voor zover mogelijk zijn de geveldelen van de units al voorzien van tengels en panlatten voor de dakpannen.

de wand sluit aan op de woningscheidende wand van de naastliggende woning; de 3d-unit maakt dus ook deel uit van de constructie van de woning. Tussen de vuren regels van 144 mm dik is tevens 135 mm isolatie aangebracht. Aan de zijde van de buitenwand vormt de unitwand het binnenspouwblad in de gevel. Ook hierin is 135 mm isolatie aange-

Bouwgegevens Opdrachtgever (huurwoningen): Stichting Eelder Woningbouw, EeldePaterswolde Ontwerp: J2AP architectuur & stedenbouw, Drachten Levering houtskeletbouw elementen (2d en 3d) en montage op de bouwplaats: VDM Woningen, Drogeham Bruto vloeroppervlak: 152 m2 Bruto inhoud: 460 m3 Start bouw: juli 2012 Oplevering: november 2012 Stichtingskosten: huurwoning vanaf €149.950,- incl. BTW en incl. 15 jaar planmatig onderhoud.

ale producten of technieken te ontwikkelen. Projectleider Kees Praamstra: ‘De units zijn een doorontwikkeling van onze standaard houtskeletbouw producten en maat-

Vervolgens wordt om de units heen de rest van de woning opgebouwd, in 2d houtskeletbouw elementen.

briek in twee delen gemaakt, waarbij één deel ten behoeve van het plafond is en één deel ten behoeve van de badkamervloer. De badkamerunit is aan de bovenzijde afgewerkt met het complete zoldervloersysteem, inclusief plafondbeplating.

Op de bouwplaats

Op de bouwplaats worden eerst de units gestapeld gemonteerd. De onderste unit wordt op de gevlinderde begane grondvloer geplaatst en met stelpoten die in de wanden vallen precies waterpas gesteld. De onderste unit is alleen ter plaatse van de toilet voorzien van een vloer, namelijk een cementgebonden bodemplaat, mét vloertegels. Deze past precies in een sparing die in de betonvloer is aangebracht. In de rest van deze unit – de hal, technische ruimte en eventueel meterkast – moet de vloer dus nog worden voorzien van afwerking (evenals de woonkamer en keuken). Vervolgens wordt het tweede deel van het vloersysteem met badkamerunit op de onderste unit geplaatst, met daarop de badkamerunit. ‘De reden dat eerst de twee units per woning worden gemonteerd, heeft vooral met de logistiek te maken’, licht Praamstra toe. ‘Er wordt gebruik gemaakt van een speciaal door VDM ontwikkeld frame om de units op hun plek te monteren. Dit frame wordt gebruikt voor de unit op de begane grond én op de verdieping. Zodra de units geplaatst zijn, hoeft dit frame niet meer gebruikt te worden en kunnen de overige 2d elementen rondom worden geplaatst. Te-

Kenmerkend voor de architectuur is dat de dakpannen van de kap deels doorlopen over de gevel van de verdieping, met verspringende gootlijnen.

VDM ontwikkelde voor het plaatsen van de 3d units op de bouwplaats een speciaal hijsframe.

bracht en de wand is aan de buitenzijde voorzien van een DHF-plaat. Voor de units op de verdieping waarop dakpannen als gevelafwerking zijn toegepast, geldt dat de buitenwand ook al in de fabriek is voorzien

vens kan op deze wijze zo efficiënt mogelijk het transport worden ingezet en bereiken we hiermee een zo laag mogelijk kostenniveau.’

TECHNIEK

Upgrade van energielabel G naar A++

Turn key renoveren met een visie

Jaren ’30 etagewoningen in de Rotterdamse Tarwewijk. JB Invest investeert in deze huurwoningen en renoveert deze van energielabel G naar A++.

Zowat om de hoek bij het Zuidplein, in Rotterdam-Zuid, ligt de Tarwewijk. Het is een wijk van eind jaren ’30 van de vorige eeuw, toen bedoeld voor niveau middenstand. De bebouwing in de rechte straten bestaat aan weerszijden uit etagewoningen. Meestal vierlaags, met een woning op de begane grond en twee woningen op de eerste en tweede verdieping, die beide een derde verdieping en het trappenhuis delen. ‘Als je

Projectgegevens Duurzame renovatie van twaalf etagewoningen in Rotterdam-Zuid Realisatie / uitvoering: JB Invest, Maasland Energielabel: Energy Labelling Services BV, Geleen Kunststof kozijnen: Gealan NL, Berkel-Enschot Binnenwanden / voorzetwanden: Faay BV, Vianen Keuken/-apparatuur: Ikea CV-ketel: Remeha, type Tzerra PV-panelen/-installatie: JB Solar, Maasland

’s morgens je slaapkamer uit kwam, liep je in het trappenhuis de buren tegen het lijf’, vertelt Jesse Buitelaar, ‘Misschien wel gezellig, maar niet meer van deze tijd.’ Buitelaar investeert onder de naam JB Invest als vastgoedondernemer onder andere in het duurzaam renoveren van etagewoningen in de Tarwewijk, voor de huurmarkt. Hij is begonnen met zestien etages, ofwel twaalf woningen, in de Bonaventurastraat. Daarnaast verbetert Buitelaar bedrijfspanden en ontwikkelt zo nieuwe werkruimten voor de verhuur aan kleine(re) bedrijven. ‘Ook zo’n wijk als deze heeft te maken met huisjesmelkers’, zegt Buitelaar: ‘Die hebben heel veel panden, die ze nauwelijks onderhouden. De huren zijn relatief laag. Door onverschilligheid van huiseigenaren en bewoners verpaupert de wijk. Dat is nadelig voor de leefomgeving, je komt in een neerwaartse spiraal’.

Visie

De visie van Jesse Buitelaar is dat investeren in het duurzaam renoveren van bestaand vastgoed de leefomgeving ten goede komt en altijd loont, omdat kwaliteit een goede kwaliteit huurders trekt. Vanzelfsprekend gaat het in het kader van duurzaamheid ook om energie besparen en comfortverbetering. Door bouwkundige en installatietechnische verbeteringen krijgen de woningen van JB Invest in de Bonaventurastraat een upgrade van energielabel G naar A++. Het label is in november 2012 afgegeven voor een eerste etagewoning van bijna 96 m2. ‘Zulke investeringen kun je zelfs doen in

Voor de upgrade van G naar A++ is de renovatie van de schil natuurlijk belangrijk. De meeste van de bestaande houten raamkozijnen en deuren zijn rot of op zijn minst verwaarloosd.

TECHNIEK

JB Invest Jesse Buitelaar, de directeur-eigenaar van JB Invest, is een ondernemerszoon uit het Westland. Hij vertelt nuchter over zijn wijze van duurzame renovatie van etagewoningen in de Tarwewijk in Rotterdam-Zuid. Tegelijkertijd glundert hij wel van trots dat er vanuit de overheid belangstelling is voor zijn visie, onder meer vanuit de deelgemeente Charlois en vanuit het platform Het Rotterdam Climate Initiative (RCI), een klimaatprogramma waarin vier partijen een samenwerking zijn aangegaan: de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam NV, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs. Het RCI heeft als ambitie het met vijftig procent verminderen van CO2-uitstoot in 2025, peiljaar 1990, voorbereiding op klimaatverandering en versterking van de Rotterdamse economie.

geen zin in of hebben het te druk. Als ik het voor hen regel, dan weet ik zeker dat het goed gebeurt. Ja, dat gaat zelfs tot en met het boren en schroeven in de muur. Als er iets moet gebeuren in een woning, ze bellen me en ik ben er zo. De houten vloeren op houten balklagen zijn in de meeste woningen nog in orde. Om lawaaioverlast te-

De kunststof kozijnen zijn van het type Gealan NLplus, met een verdiept blokprofiel. Deze zijn voorzien van HLV (houtlook-verbinding) aan de buitenzijde en houtnerfstructuur aan binnen- en buitenzijde. De beglazing is drielaags. Het glas in lood is nieuw naar oud voorbeeld.

Het nieuwste type HR-ketel, de Tzerra van Remeha, levert warmwater en cv. PV-panelen op het dak kunnen in principe een woning van voldoende elektriciteit voorzien.

De gevelopeningen worden allemaal voorzien drie lagen isolerend glas, waardoor de U-waarde daalt van 1,5 naar 0,8 W/ (m2.K). De dichte delen van de gevels zijn steens gemetseld. Met behulp van het systeem W’all-in-One PG90 van Faay, voorzien van PIR-schuim, komt de R-waarde van de dichte delen in combinatie met een luchtspouw, boven de 3 m2.K/W. Ter verbetering van het deels schuin, deels platte dak, zijn PIR-panelen van 120 mm dik gebruikt. Op het platte dak liggen PV-panelen voor het leveren van elektriciteit. Buitelaar: ‘De zonnepanelen kunnen de voor een woning benodigde elektriciteit volledig opwekken. De opbrengst van de PV-panelen is voor mijn rekening, en wordt door middel van een tussenmeter met de huurders afgerekend. Voor het gasverbruik zijn ze zelf contractant met het energiebedrijf.’ De bouwfysische verbeteringen van de schil betreffen ook de balkons, die qua aansluitingen en bouwkundige staat meestal zo lek zijn als een mandje. De waterafvoer is vaak slecht in orde, en moet ook bouwtechnisch aangepakt worden. Het trappenhuis is het sluitstuk van de renovatie. Voor de etagewoningen is er nog steeds een gemeenschappelijk trappenhuis, maar etages worden niet meer gedeeld. De nieuwe geluiddichte en brandveilige binnenwanden in de woningen, kunnen op de bestaande houten vloer staan. De woning lay-out werd aangepast. Mooie nieuwe paneeldeuren met een ruitje vervangen de oude binnendeuren. Het hang- en sluitwerk, zoals de klinken, ademt de jaren ’30 sfeer.

gen te gaan, worden de verdiepingsvloeren voorzien van isolatie.’

Verbeteringen

De huurwoningen worden turn key opgeleverd. Het keukenblok van Ikea is inclusief vaatwasser en koelkast en vriezer.

deze tijd van economische recessie’, licht Buitelaar toe, ‘Of, juist in deze tijd, want de prijzen voor vastgoed zijn behoorlijk lager geworden. Bovendien, een kwalitatief goede woning krijg ik binnen een dag verhuurd, voor een marktconforme goede prijs. Dus ik heb vrij snel return on investment. Én, ik heb het voordeel dat ik het meeste bouwkundige en installatiewerk zelf kan uitvoeren. Dat scheelt een hoop.’ ‘Ik kan natuurlijk niet alle woningen tegelijk aanpakken. Zodra er één vrij komt begin ik met verbouwen en verbeteren. Voorwaarde bij mijn aankoop van etagewoningen is dat ik verticaal wil kunnen werken. Dat ik beneden tot aan de nok kan

aanpassen, verbouwen en op elkaar af kan stemmen.’

Turn key

Buitelaar vervolgt: ‘De woningen lever ik altijd turn key op. Dat wil zeggen dat er standaard een goed en complete standaard keuken is geïnstalleerd, inclusief goede apparatuur, zoals vaatwasser, vriezer en koelkast. De vloerafwerking is van laminaat, de natte cel is compleet met inloopdouche, badmeubel en toilet en de nieuwste versie HR-ketel zorgt voor verwarming en warmwater.’ ‘Ten eerste willen de meeste bewoners helemaal niet klussen in huis. Ze hebben er

De schil van de woningen, dat wil zeggen de voor- en achtergevel en het dak, is een zwaartepunt in de duurzame renovatie. ‘Zodra het kan, vervang ik de houten ramen, deuren en kozijnen voor en achter door kunststof. De vormgeving, zoals de profieldikten, sluit aan bij het jaren ’30 ontwerp, bij het straatbeeld, inclusief strookjes glas-in-lood bovenin.’

(Advertentie)

 de perfecte oplossing  tevens leveren wij voor nieuwbouw en lichtstraten, isopanelen, renovatie! afwerkprofielen en  in diverse kwaliteiten accessoires van o.a. Corus Colorcoat,  alles klantspecifiek en Tata Steel en Ruukki met snelle levertijden!

tel. (0166) 66 70 15, fax (0166) 66 70 16 www.dutchprofiles.nl / e-mail: info@dutchprofiles.nl

Bewust

4 - 9 februari 2013 Jaarbeurs Utrecht

Bouwen : o.a. t e m uild b n e Gre aviljoen ard v tp Hou ie Boule erp ovat s Ontw n n e R and viljoe l l o H rpa ICT a l o S w& u o B

GRATIS TOEGANG

Ga naar bouwbeurs.nl/registreren en registreer nu met code: 100.000.534

#bouwbeurs

Internationale BouwBeurs

BOUWKOSTEN

Bouwkosten metselwerk Tekst: Ed de Rechteren van Hemert Nederlands Bouwkosten Instituut Edrecht@nbi-online.nl

Betrouwbare kostengegevens van metselwerk zijn in deze tijd een must. Deze kosten zijn niet alleen noodzakelijk voor aannemers, maar zeker net zo belangrijk voor opdrachtgevers. Het maken van een juiste begroting moet als één van de belangrijkste werkzaamheden in de bouwsector worden beschouwd. Een juiste begroting is in het belang van alle partijen. Een te lage begroting zou verlies betekenen als er een gunning uit voortvloeit, met een hoop ellende van dien. Een te hoge begroting zou tot gevolg kunnen hebben dat men het werk niet krijgt. Voor het maken van een juiste begroting moet men uit kunnen gaan van de juiste bouwkosten. Het spreekt vanzelf, dat het uittrekken van de benodigde hoeveelheden zo nauwkeurig mogelijk dient te gebeuren. In de tabel vindt u de omschrijving van het type steen en het formaat. Van belang is te weten van welk verband men is uitgegaan. Voor het bepalen van de bouwkosten zijn de hoeveelheden van belang. De in de tabel opgenomen bedragen zijn totaalbedragen. In deze bedragen zijn opgenomen de arbeidskosten (manuren x het uurloon) en de materiaalkosten. In de totaalbedragen zijn alle direct aan het onderdeel toe te rekenen kosten opgenomen. De totaalbedragen zijn exclusief bouwplaatskosten en de indirecte

kosten van de aannemer. Dus niet zijn algemene kosten, winst en risico en de BTW.

Materiaalprijzen

Bouwkosten zijn regioafhankelijk en moeten getoetst worden aan de omstandigheden per regio. De materiaalprijzen zijn gebaseerd op het landelijke gemiddelde en marktprijzen. Plaatselijke omstandigheden, hoeveelheden en individuele prijsafspraken kunnen invloed hebben op het prijsniveau. De materiaalprijzen berusten op ervaringscijfers van deskundige calculatoren en kostendeskundigen en zijn bepaald op basis van een enquête onder de leden van het NBI en bouwers.

Uren (manuren)

De opgenomen calculatienormen berusten op ervaringscijfers en zijn samengesteld in samenwerking met deskundigen. De normen zijn gebaseerd op gedetailleerde waarnemingen over mensuren die opgebouwd zijn uit in de praktijk gemeten tijden, zonder de bouwplaatstoeslag daarin te betrekken. De toeslag voor project- of organisatie-invloeden wordt door de calculator doorgaans zelf bepaald, afhankelijk van de locatie en regio.

Metselwerk buitenspouwblad, schoonwerk Omschrijving

Verband

Oppervlak

eenheid

€

Halfsteens/klezoor verband

tot 10 m2

56,00

tot 25 m

51,00

tot 50 m2

47,00

tot 10 m2

73,00

tot 25 m2

69,00

tot 50 m

62,00

tot 10 m2

49,00

tot 25 m

46,00

tot 50 m2

42,00

tot 10 m

65,00

tot 25 m2

62,00

tot 50 m

58,00

tot 10 m2

52,00

tot 25 m

49,00

tot 50 m2

44,00

tot 10 m

66,00

tot 25 m2

62,00

tot 50 m

57,00

tot 10 m2

50,00

tot 25 m

46,00

tot 50 m2

42,00

tot 10 m2

64,00

tot 25 m2

60,00

tot 50 m

56,00

tot 10 m2

49,00

tot 25 m2

46,00

tot 50 m

40,00

tot 10 m2

65,00

tot 25 m2

61,00

tot 50 m2

57,00

tot 10 m

48,00

tot 25 m2

45,00

tot 50 m

41,00

tot 10 m2

63,00

tot 25 m2

59,00

tot 50 m2

56,00

Baksteen, Strengpers/geperforeerd Waalformaat, 210 x 100 x 50 mm