BouwTotaal november 2012 by Nederlandse HandelsUitgaven BV

Win een s ma r t p h o zie pagin

ne!

a 28

jaargang 9 / nummer 11 november 2012

I n dit nummer

Thema Gevel: slimmer en energiezuiniger

10 VSB Forumdiscussie: Betonbouw

Gevels worden steeds slimmer en energiezuiniger. In Doetinchem presteerde Bouwbedrijf EBU het bijvoorbeeld om in één dag de oude gevel van een woning eruit te halen en een nieuwe gevel erin te zetten. En dan ook nog een gevel op passief bouwen niveau. En wat te denken van gevels met PV-panelen of een gemetseld buitenspouwblad uit natuurgevelsteen? Of gevels met houtstructuur, in baksteen. Het kan allemaal. In deze uitgave van BouwTotaal aandacht voor de laatste noviteiten op het gebied van gevels, met tevens een kritische blik op spouwankers en een nieuwe systematiek voor Stichting Garantie Timmerwerk SGT.

THEMA GEVEL

15 17

Gevels met hout structuur, in baksteen

Nieuwe systematiek voor Stichting Garantie

Timmerwerk SGT

Gevelvervanging in één dag

20 Eurocode 6: duurzaam

Lees verder op pagina 17

heid spouwankers

Zit u te wachten op vorst of sneeuw?

In de bouw denken we bij vorst en sneeuw al gauw aan productieverlies en weerverlet. En daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Zeker niet in deze economisch barre tijden. Maar degene die niet wacht met het nemen van preventieve maatregelen, kan veel problemen voorkomen. De vraag is alleen: hoe doe je dat? Op weerverlet.nl staat een groot aantal voorbeelden van maatregelen die u kunt nemen om stagnatie in de winter zoveel mogelijk te voorkomen. Lees verder op pagina 3

(Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken Nieuw BIA LockBlock

Scan de QR-code voor meer info!

zie www.bia-beton.nl

www.perfectfoam.nl

adv. 1/32 65x45mm Bj.indd 1

12-12-11 12:18

Meer Mogelijk. Het systeem voor steigers. Lissenveld 18 Postbus 167 4940 AD Raamsdonksveer

Niemand begrijpt werken op hoogte beter dan

mail@layher.nl www.layher.nl

v e i l i g

w e r k e n

adv voorzijde BouwTotaal 65x45.indd 1

o p

h o o g

n i v e a u

05-08-11 12:53

onderdelen

24 Metselen met

natuurgevelsteen

27 Energieke gevels 29 Gevelnieuws

EN VERDER

33 Praktijktest Bosch gereedschap

35 Bouwkosten 39 Bouwgebreken 41 Fiscaal en Personeel 43 Productnieuws

vacatures voor bouwprofessionals

WWW.OMNICOL.INFO VOOR UW TEGELWERKADVIEZEN

Tel.: 0162 58 68 00 Fax: 0162 58 68 88

met kunststof

Bouw Match.nl

TEL.: 024 - 648 84 84

Perfect Foam

23 Metselprofielen stellen

Glaslift verhuur/verkoop, Hoogwerkerverhuur 033 - 4331075

www.glaslift.nl

ACTUEEL

Zit u te wachten op vorst of sneeuw? In de bouw denken we bij vorst en sneeuw al gauw aan productieverlies en weerverlet. En daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Zeker niet in deze economisch barre tij den. Maar degene die niet wacht met het nemen van preventieve maatregelen, kan veel problemen voorkomen. De vraag is alleen: hoe doe je dat? Op weerverlet.nl staat een groot aantal voorbeelden van maatregelen die u kunt nemen om stagnatie in de winter zoveel mogelijk te voorkomen. Eenvoudige en minder eenvoudige maatregelen, die stuk voor stuk hun waarde in de praktijk hebben bewezen. Ze zijn toegespitst op diverse onderdelen van de bedrijfstak, waaronder de woningbouw, de utiliteitsbouw en de infrasector. U kunt er meteen mee aan de slag.

Weerverlet.nl vernieuwd

Weerverlet.nl is de site van Technisch Bureau Bouwnijverheid / Weerverletbestrij-

ding, een samenwerkingsverband van cao-partijen in de bouw. De site is begin oktober vernieuwd. De adviezen over verlet-

beperkende maatregelen zijn verder uitgewerkt. Bovendien heeft de site nu een koppeling naar Facebook en Twitter. U kunt zich dus ook via deze social media op de hoogte houden van het laatste nieuws over winterweer en weerverlet.

Wel of niet werken?

Preventieve maatregelen of niet, soms is het winterweer zo bar en boos, dat buiten doorwerken gewoon niet meer verantwoord is. De CAO voor de Bouwnijverheid geeft daar regels voor. Die zijn ook op weerverlet.nl te vinden. Maar de ervaring leert dat op de bouwplaats lang niet altijd duidelijk is waar precies de grens ligt. Via de site krijgt u een snel en onpartijdig antwoord op de vraag 'Wel of niet werken?' Na vijf muisklikken weet u waar u aan toe bent: doorwerken, wachten of naar huis gaan. Degene die geen computer of smartphone bij de hand heeft, kan hiervoor ook gebruik maken van de spraakcomputer op 0854010733. Bent u al klaar voor de winter? Check het op weerverlet.nl.

Aannemersfederatie Nederland over Regeerakkoord: lange termijneffecten positief Het Regeerakkoord biedt de woningbouw voor de langere termijn de noodzakelijke dui delijkheid waar de sector al geruime tijd om vraagt. De zeer geleidelijke beperking van de hypotheekrente-aftrek en de flexibilisering van de huurmarkt getuigen van een re alistische kijk op de woningmarkt en zullen ongetwijfeld bijdragen aan de zo gewens te doorstroming. De beslissing een aparte Minister te belasten met het woondossier, geeft aan dat het de partijen ernst is met het vlottrekken van de bouwsector uit de hui dige malaise. Te lang is dit woondossier speelbal geweest van tegenstrijdige belangen en versnippering van departementale aandacht. Op het punt van de werking van de ar beidsmarkt vreest Aannemersfederatie Nederland extra lastenverzwaring voor werkge vers en quoteringsregelingen werken niet in het mkb in de bouw.

Voor de korte termijn heeft het Regeerakkoord de sector bouw weinig te bieden. In die zin spreekt Aannemersfederatie Nederland haar teleurstelling uit over het gebrek aan urgentie van de opstellers. Van extra impulsen, zoals het verlagen van de btw op

onderhoud is geen sprake, en ook mist de Aannemersfederatie maatregelen om de bestaande gebouwde omgeving te revitaliseren, her te bestemmen en op te waarderen. Ook de in de ogen van de Federatie essentiële investeringsagenda wordt nog node gemist. Hier ligt een belangrijke taak voor de nieuwe minister. Een misser is ook het niet koppelen van de bouwsector aan het topsectorenbeleid waar het gaat om duurzaam, innovatief en energiebesparend bouwen en renoveren. Daar zal de nieuwe Minister van EL&I niet aan kunnen ontkomen. Positief oordeelt de Aannemersfederatie over het behoud van het budget voor infrastructurele werken. Terecht zijn de opstellers van mening dat

Gigantisch schilderproject voor Sigma

besparing hierop de samenleving later veel geld kost.

Arbeidsmarkt

In het Regeerakkoord wordt gesteld dat een verhoging van de WW-premie wordt afgedekt door maximering van de ontslagvergoeding. De Aannemersfederatie deelt deze mening niet. Voor werkgevers betekenen de hervorming van het Ontslagrecht en het moderniseren van de WW extra lasten. De WW-premie voor werkgevers stijgt, de verplichte vergoeding voor scholing in de vorm van een transitiebudget verhoogt eveneens de werkgeverskosten en ontslag met wederzijds goedvinden wordt lastiger voor werkgevers. Dit laatste door verkorting van de WW naar 24 maanden en verlaging van de WW-uitkering in het tweede jaar. Positief punt zou kunnen zijn dat de preventieve ontslagtoets wordt gehandhaafd. Afwijzend staat de Aannemersfederatie tegenover quoteringsregelingen. Dit zijn regelingen waarvan in het verleden meerdere malen is bewezen dat deze in de praktijk niet werken. Op bovenstaande punten wil de Aannemersfederatie graag de mogelijkheid benutten die het Regeerakkoord biedt, in overleg tussen Kabinet en sociale partners tot invulling en uitwerking van de sociale agenda te komen.

Ik moet het bekennen: ik ga momenteel diep door het stof. Niet uit een schuldbewustzijn, maar uw hoofdredacteur is midden in een verbouwing beland. Eigen schuld, want ik wilde het zelf. Mijn woning wordt uitgebreid met een kantoorruimte, archiefruimte en de woonkamer wordt vergroot. Daarbij wordt ook een groot deel van de zijgevel een deel naar binnen geschoven. Dat betekent groot feest. Imposante staalconstructies doorklieven mijn heiligdom en op enig moment lagen mijn achter- en deel van de zijgevel eruit, waarbij mijn woning alleen nog steunde op stempels en baddingen. Ik kan u zeggen: bij anderen vond ik dat altijd leuk, maar bij mezelf minder. Het bezorgde me enkele wat minder slaaprijke nachten, waarbij in gedachten de scheuren spontaan in mijn draagconstructie en gevelmetselwerk schoten en delen van de woning zelfs in zouden storten. Maar gelukkig: de gevel van de uitbouw zit nu weer dicht en alle krachten zijn nu overgebracht naar de staalconstructie. Veelal geef ik dan ook een bemoedigend klopje op de stalen kolom die rücksichtslos mijn keuken doorboort en ergens in de kruipruimte verdwijnt waar een betonnen poer schijnt te zijn gestort. Ook de – zeer betrokken – aannemer is nu weer wat geruster, want die vond het toch ook wel even spannend allemaal. Ik ben het natuurlijk aan mijn stand verplicht er iets bijzonders van de te maken. Dus bestaat de buitengevel straks uit houtskeletbouw, met aan de buitenzijde hardschuimplaten waarop steenstrips worden verlijmd. Ik heb straks een buitengevel van Voor slechts 21 centimeter, maar wel Voor bouwprofessionals bouwprofessionals een Rc van 5 m2K/W. In een volgende BouwTotaal zal ik u deelgenoot maken van de ervaringen met dit systeem, dat trouwens nieuw is voor mijn aannemer. Maar ik heb hem verteld dat dit de toekomst wordt in de renovatie- en verbouwsector. Slank bouwen met een zo hoog mogelijke isolatiewaarde. Voor de rest leer ik vooral van de aannemer, in plaats van andersom. En inmiddels kan ik u zeggen: het bouwvak is nog mooier dan gedacht! Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal

(Advertentie)

Sigma is momenteel bezig met het schilderwerk van de nieuwbouw van het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. Het gaat om circa 100.000 bvo vierkante meter in vier tot negen bouwlagen. Volgens Dennis Bakker, projectcoördinator Sigma Coatings Bouw divisie, is het één van de grootste projecten die Sigma ooit heeft uitgevoerd in Neder land, met ruim 130.000 vierkante meter aan verf. Dit betekent dat een ploeg van tien schilders ruim twee jaar aan het schilderen is. Het project is gerealiseerd volgens het SigmaCare concept. Dat is een combinatie van kleur & beleving, specifieke producten voor de zorg en return on investment. ‘Sigma is sinds het prille begin betrokken geweest bij dit project en heeft echt samengewerkt met de andere partijen’, aldus Bakker. ‘Zo zaten we met de architect om tafel, die nog niet heel veel ervaring had met zulke grote projecten. Die raakte overtuigd van de waarde van SigmaCare, waarna we doorschoven naar de aannemer.’ Volgens Bakker is er ondanks het feit dat aannemers hier om vroegen uiteindelijk nergens aan kwaliteit ingeboet op verftechnisch vlak. ‘Dat is echt bijzonder’, aldus de Sigmaman. ‘Dit betekent bijvoorbeeld dat de scan overeind is gebleven, terwijl deze meestal sneuvelt om bezuinigings-

Met de neus in het stof

Voor bouwprofessionals

Renovatie en waterdichting van kelders

technische redenen. Ook is er 30 procent kleur gebruikt in het project. Vroeger was dat altijd wit of grijs in ziekenhuizen. Ook dat betekent een investering, want sommige kleuren dekken minder goed en moeten dus twee keer geschilderd worden.’

Saneerpleistersystemen

Bitumenafdichtingslagen

Injecteringssystemen

n Mortels, pleisters, spatlagen en fijnkorrelige eindlagen n Voor complete sanering en waterdichting van kelders n Op binnenmuren, buitenmuren boven het maaiveld, sokkels en vloeren

n Primers voor beton of voor metselwerk n Eéncomponentige of snelle tweecomponentige afdichtingslagen n Tweecomponentenlijm voor isolatieen drainplaten

n Horizontale afdichting n Tegen opstijgend vocht in muren n Injectievloeistof, vulmortel en vloeistofhouders

Tegellijmsystemen en bouwchemische producten

www.PCI-Afbouw.nl

www.peugeot.nl

SUCCES DWING JE AF met de nieuwe bedrijfsauto’s van Peugeot

Uw bedrijf upgraden doet u met de nieuwe Peugeot bedrijfsauto’s met Pack Pro Edition. Compleet met extra’s zoals meegespoten bumpers, RVS sidebars, lichtmetalen velgen en optioneel lederen bekledingen. Kijk, daar knapt ieder bedrijf van op. Nu tijdelijk met 0% Financial Lease. Ga dus snel naar de Peugeot-dealer voor meer informatie. Financial lease actie van 0% geldig bij order van bedrijfsauto t/m 31-12-2012, geldig voor de contractduur van de ﬁnancial lease (12, 24 of 36 maanden). Afgebeeld model kan afwijken van de werkelijkheid. Wijzigingen voorbehouden. Ga naar uw dealer voor meer informatie en de voorwaarden of kijk op www.peugeot.nl.

PEUGEOT PACK PRO EDITION

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Twee specialisten onder één dak

Op 11 oktober 2012 openden Stiho en Giebels gezamenlijk hun deuren in Hilversum. Na een verbouwing van de bestaande Stiho-vestiging, neemt ook Giebels haar intrek in het pand. Hiermee zijn er twee specialisten voor de aannemerij onder één dak te vinden. Met een breed assortiment bouwmaterialen, hout, plaat, ijzerwaren en gereedschappen is de vijfde locatie Stiho-bouwplein in het land een feit.

Vergane glorie herrijst bij Chocoladefabriek De Baronie Het fabriekscomplex De Baronie is een begrip in Alphen aan den Rijn en omstreken. Het ontwerp van het gebouw was zijn tijd ver vooruit. Transparantie en licht voor een pret tig werkklimaat was een uitgangspunt bij het ontwerp. Na ruim 50 jaar werd het bedrijf verplaatst en kwam dit gebouw leeg te staan. Dit prachtige markante gebouw werd een industrieel monument. Na ruim tien jaar leegstand raakte het gebouw echter in verval. Green Real Estate uit Alphen heeft het gebouw nu een nieuwe bestemming gegeven.

Het gebouw en het aanliggende terrein zijn herontwikkeld naar kantoorruimte, winkels en woningbouw. Ondanks de hui-

Na eerder onderzoek van Stiho kwam naar voren dat bouwers in de volledige keten steeds meer op zoek zijn naar tijdswinst bij het inkoopproces. Inkopen bij meerdere specialisten is een tijdrovende bezigheid. Daarom opende in 2009 de eerste Stihobouwplein in Amsterdam Amstel. Na de tweede Stiho-bouwplein in Amsterdam Houthavens in 2011 en de derde en vierde in Beverwijk en Nieuwegein in februari 2012 , volgt nu de vijfde locatie in Hilversum aan de Nieuwe Havenweg 28. De vernieuwde locatie bevat ook een deuren- en kledingshowroom en een uitgebreide stenenbibliotheek. Tot de doelgroep van Stiho en Giebels behoort de aannemerij, de professionele bouwer. Het niveau van advies van beide specialisten is dan ook afgestemd op deze professionele verwerker. Bij Stiho-bouwplein kan men zeer efficiënt afhalen, uiteraard is het ook mogelijk materialen te laten bezorgen. Stiho en Giebels zijn beide onderdeel van De Stiho Groep. Stiho is een distributieve groothandel die de aannemerij van bouwmaterialen, hout en plaat voorziet. Giebels is een leverancier van kwaliteitsmerken in ijzerwaren en gereedschappen voor de bouw.

Ubouwt.nu bouwt nu voor de toekomst De gebruiker staat centraal in utiliteitsbouwprojecten van Ubouwt.nu in Heino. Een mooi pand is geweldig, maar slaat volledig de plank mis als de gebruiker zich er niet in thuis voelt of er niet prettig werkt. Daarom werken binnen Ubouwt.nu de architect, de bouwer, de installateur, interieurbouwer, afbouwer en landschapsarchitect van meet af aan samen in een nieuwbouwproject. De moeilijkheden in de bouwsector vragen om creativiteit, lef en ondernemerschap. Een nieuwe manier van denken en een nieuwe manier van werken. Ondernemers in OostNederland sloegen de handen ineen onder het motto ‘samen weet en kun je meer dan alleen’ en stonden aan de wieg van Ubouwt. nu. De samenwerking leidt tot een bouwgroep die daadwerkelijk alles in huis heeft om projecten turnkey aan te pakken. De lijnen zijn kort, er kan snel geschakeld worden en opdrachtgevers worden ontzorgd. Er worden aantoonbaar minder faalkosten gemaakt en tegelijk wordt er duurzamer gewerkt. De nieuwe formule werpt zijn vruchten af. De eerste bouwprojecten zijn een feit en opdrachtgevers en gebruikers zijn enthousiast. Kijk op www.ubouwt.nu voor een verdere kennismaking met deze nieuwe bouwgroep.

dige economische situatie, durfde Green Real Estate het aan, om het complex een nieuwe functie te geven. De oude stalen kozijnen moesten vervangen worden. Er was echter geen betaalbaar systeem voorhanden om deze kozijnen te vervangen met behoud van het slanke en transparante uiterlijk. In samenwerking met Green Real Estate, architectenbureau S2 uit Amsterdam, Kondor Wessels Amsterdam en Lieftink Geveltechniek uit Alphen zijn de esthetische uitgangspunten vastgesteld. Lieftink Geveltechniek heeft met zijn systeemleverancier Schüco een oplossing ont-

wikkeld. Na een drietal profielopstellingen werd het juiste resultaat bereikt. Met deze proefopstellingen wist architect Frank Spoek de monumentencommissie te overtuigen van de esthetische kwaliteiten van de gemaakte oplossingen. Er kwam groen licht en inmiddels worden de eerste gevels gemonteerd. In de loop van 2013 wordt het complex gefaseerd opgeleverd.

Fotowedstrijd De Groot Vroomshoop De laatste jaren heeft De Groot Vroomshoop samen met opdrachtgevers en bouwpartner fraaie projecten mogen maken. Om deze stuk voor stuk voor in beeld te krijgen en daar naast aan een groot geïnteresseerd publiek te kunnen presenteren organiseert het be drijf een fotowedstrijd. De Groot Vroomshoop nodigt u uit om uw foto’s toe te sturen van projecten die u heeft ontworpen, geconstrueerd en/of gerealiseerd en waarin de producten van De Groot Vroomshoop zijn verwerkt. Hierbij kunt u denken aan gelamineerd hout, CLT of Lignatur. De drie mooiste foto’s, gekozen door onze jury, zullen worden beloond met elk € 500,-. De prijsuitreiking zal plaatsvinden op de Bouwbeurs 2013.

Aanmelden en uploaden

Aanmelden en uploaden van uw mooiste foto’s kan via www.gelijmde-houtconstructies.nl/fotowedstrijd De foto’s graag aanleveren in een zo hoog mogelijke resolutie, in JPEG of GIF. Op de website kunt u de voorwaarden lezen. De sluitingsdatum voor uw inzending is 1 december 2012.

Maurice van Sante ING Economisch Bureau Maurice.van.sante@ing.nl Twitter: @MauricevanSante

BTW verhoging Niet alle bouwbedrijven preste ren slecht

De bouw heeft zwaar te lijden onder de economische teruggang en het aantal faillissementen in de bouw is flink opgelopen. Ondanks de fors lagere bouwproductie doen echter niet alle bouwbedrijven het slecht. In het derde kwartaal van 2012 beoordelen toch nog 6% van de bouwbedrijven hun orderboek als groot. Wat zijn nu de succesfactoren van deze bedrijven? Om een antwoord op deze vragen te geven heeft ING een reeks interviews met bedrijven gedaan die tot deze categorie behoren.

Optimisme: Altijd denken in mogelijkheden en kansen

Het belangrijkste uit alle interviews met deze bouwbedrijven is wel de enorme ‘drive’ van deze nog steeds succesvolle ondernemers. Ze hebben een onbegrensde gedrevenheid om er iets van te maken. Geen gemakzucht, maar altijd schouders er onder met een positieve instelling. Klagen over de natuurlijk ook voor hen slechte marktomstandigheden hoor je ze dan ook nauwelijks tot niet doen. Ze denken in wat wel kan en lossen problemen door de korte lijnen altijd di-

rect op. Daarbij kijken ze vooruit in plaats van achteruit. Ze zetten volledig in op kansen en mogelijkheden die ze nog steeds in de markt zien en zijn continu bezig om het eigen bedrijfsproces te optimaliseren en te verbeteren. Vaak zijn het ook familiebedrijven waar de betrokkenheid en de druk (van de familie) om het goed te doen heel erg groot is.

Andere belangrijke onderscheidende eigenschappen van succesvolle bouwbedrijven die uit de interviews naar voor komen: - Platte organisatie; - Risico’s altijd beperkt houden; - Bedrijf niet te groot laten groeien; - Duidelijke strategie met lange termijn planning.

Figuur Belangrijke thema’s en onderscheidende eigenschappen van succesvolle bouwbedrijven

Duidelijke strategie met een lange termijn planning

Altijd denken in mogelijkheden en kansen

Personeel is belangrijkste asset Duurzaamheid Transparantie Géén overnames

Vraaggericht bouwen

Succesvol bouwbedrijf

Faalkostenreductie

Ketensamenwerking Risico’s altijd beperkt houden

Enorme betrokkenheid en inzet van management Bedrijf niet te groot laten groeien voor juiste “Span of control” Belangrijke thema’s waar bijna ieder bouwbedrijf mee bezig is Onderscheidende veel voorkomende eigenschappen van succesvolle bouwbedrijven

Bron: ING Economisch Bureau

Platte organisatie

De slimste wanden voor

[schroefvastheid]

Waarom? Omdat een FAAY-wand een massieve kern van geperste vlasvezels heeft. Daarin vindt elke schroef houvast, z贸nder plug: schroefvast met een uittrekkracht van 110 kg (gewone schroef) tot 230 kg (houtdraadbout). Een wastafel kan zonder achterhout worden opgehangen! FAAY is gewoon de b茅ste wand als het gaat om schroefvastheid. Meer weten? Kijk op www.faay.nl of bel met (0347) 376 624.

Faay adv_Schroefvastheid_270x375.indd 1

30-01-12 16:06

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Lafarge Gips B.V. wordt Siniat B.V. Met ingang van 1 november 2012 is de naam Lafarge Gips B.V. gewijzigd in Siniat B.V. De lancering van de nieuwe naam Siniat is een initiatief van Etex, die Lafarge Gips B.V. in

november 2011 in z’n totaliteit overnam. Etex is één van de meest vooraanstaande leveranciers ter wereld van bouwmaterialen en levert een enorme verscheidenheid aan producten vanuit een zeer divers programma. Als gevolg van de nieuwe naam, zal er ook een complete re-branding plaatsvinden. Zoals nieuwe verpakkingen, documentatie voor eindgebruikers, handelaren en bestekschrijvers, en een nieuwe website om relaties een nóg betere klantenservice te bieden. Bij de keuze van de nieuwe naam is er bewust gezocht naar een naam die geen associatie heeft met de producten, maar volledig ruimte biedt aan een bedrijf dat de focus heeft staan op ambitie en de sterk groeiende aspiraties op de juiste wijze weerspiegelen. Siniat zal zich blijven richten op het leveren van kwalitatief hoogwaardige producten, intelligente logistieke diensten en een uitmuntende service. Gedurende de komende maanden zullen Siniat relaties de nieuw ontworpen technische documentaties en alle andere marketing materialen onder ogen krijgen. Daarnaast zullen de Siniat-klanten gaan profiteren van een toenemende focus op het leveren van meer innovatieve producten. Dit zal mede worden gerealiseerd dankzij de nauwe verbondenheid met Etex. Daarnaast zullen er nóg meer investeringen worden gedaan om het milieu maximaal te ontlasten. Voor meer informatie kijkt u op www.siniat. nl of belt u met Siniat B.V.: (0596) 649 300.

Bouwmaat opent nog drie vestigingen Bouwmaat investeert middenin de crisis. Na de opening van een webshop en distributiecentrum afgelopen zomer, worden in 2012 nog drie vestigingen geopend. In oktober zijn de deuren geopend van de vestiging in Zaandam. Op 3 november volgde de opening van de eerste Bouwmaat XL-vestiging in Amsterdam Amstel. Deze XL-variant van de Bouwmaat-formule kenmerkt zich door een groter assortiment over verschillende productgroepen, extra services en meer beleving om de klanten te inspireren. Tot slot, opent Bouwmaat op zaterdag 8 december een nieuwe vestiging in Eindhoven Ekkersrijt. Een tweede vestiging voor Bouwmaat in Eindhoven, want er is al een Bouwmaat gevestigd op industrieterrein De Hurk. Dankzij deze uitbreiding zal Bouwmaat haar klanten in deze regio nog beter kunnen bedienen en haar positie verder verstevigen. Bouwmaat zal ook de aankomende jaren blijven investeren en innoveren. Dankzij de combinatie van fysieke vestigingen en een webshop, is het brede assortiment van Bouwmaat nu voor alle ZZP’ers in de bouw, renovatie en onderhoud beschikbaar. Overal in Nederland worden bestellingen binnen 48 uur bezorgd. Bij Bouwmaat XL wordt nu zelfs de mogelijkheid geboden om 24 uur per dag en 7 dagen in de week een bestelling af te halen via opslagcontainers, die door de klant op ieder gewenst moment te openen zijn.

Tribune (ver)bouwen wordt makkelijker en goedkoper

Garantie op gebruikte dakpannen

Elke club zijn eigen, moderne tribune. Dat is het streven van Haitsma Beton en LG Archi tecten, die hun expertise op het gebied van tribunes en stadions hebben gebundeld in vof Tribune-bouw. Samen bieden zij een turnkey tribuneconcept van standaard tribu nes op maat.

Luijtgaarden uit Standdaarbuiten biedt als eerste leverancier in Nederland tien jaar garantie op gebruikte dakpannen. Deze garantie houdt in dat Luijtgaarden beschadigde pannen kosteloos opnieuw levert.

3D-perspectief van de standaard tribune van Tribune-bouw.

Veel clubs kunnen geen tribune betalen of zien op tegen het laten bouwen of renoveren ervan. Tribune-bouw fungeert als één loket dat het (ver)bouwen van tribunes toegankelijker maakt. Het totaalconcept omvat de levering van tribunes, het ontwerp, de bouwvergunning, de montage én de volledige begeleiding van het bouwproces tot en met de ondersteuning van de clubs bij geldinzamelingsacties. De eerste tribunes zijn in aanbouw. Sportclubs moesten tot nu toe zelf de boer op om relevante bouwpartijen, zoals architect en aannemer, te zoeken. Vervolgens moesten die bouwpartners elke tribune telkens opnieuw ontwerpen en engineeren, terwijl het clubbestuur ondertussen afwacht of de gewenste imagoverbetering wel bereikt wordt. Dat kan efficiënter en goedkoper, bedachten Haitsma Beton en LG Architecten. Daarom werkt Tribune-bouw met vaste partners voor de constructieve berekeningen en staalcontructies. ‘Dat is erg efficiënt en zo kunnen we telkens dezelfde opbouw hanteren. Wij hoeven niet elke keer opnieuw alles door te rekenen en kunnen de tribunes dus goedkoper aanbieden’, zegt Jasper van Lammeren van LG Architecten.

Turnkey ontzorgen

Haitsma Beton produceert al jaren tribu-

nes voor uiteenlopende sportaccommodaties en LG Architecten heeft ruime ervaring met het ontwerpen van tribunes en alle bijbehorende regelgeving, bestemmingsplannen en bouwbegeleiding. ‘Maar een totaalconcept ontbrak op de Nederlandse markt’, aldus Van Lammeren. Hoewel het om standaard tribunes gaat, is maatwerk zeker mogelijk. Van Lammeren: ‘Wij kijken voor het ontwerp naar de gehele context. Daarom is het bijvoorbeeld ook mogelijk om een tribune in de bestaande bouw te integreren of een spelersdoorgang te creëren. Ook kan er in afwerking gevarieerd worden met bijvoorbeeld plaatmateriaal van reclameborden.’ Die flexibiliteit komt al tot uitdrukking in de nieuwe tribune voor de club NeptunusSchiebroek. ‘Aanvankelijk wilde de club de nieuwe tribune tegenover de kantine situ-

3D-tekening van de nieuwe tribune voor sport club Neptunus-Schiebroek (in aanbouw).

eren, iets wat veel clubs wensen. Wij hebben echter voorgesteld de tribune juist in het bestaande clubgebouw te integreren, zodat bezoekers sneller tussen kantine en tribune kunnen bewegen. Nieuwbouw en bestaande bouw lopen esthetisch in elkaar over. Daardoor oogt het geheel groter en krijgt de club meer uitstraling.’ Meer informatie: www.tribune-bouw.nl.

Prachtige oude boerderijen, monumentale huizen, stadsvilla’s. Bij dakrenovatie behouden ze hun authentieke uitstraling als er gebruik wordt gemaakt van gebruikte dakpannen. Al 100 jaar is Luijtgaarden dé Nederlandse expert op dit gebied. ‘We hebben in die tijd enorme ervaring opgebouwd als het gaat om het beoordelen van de kwaliteit van gebruikte dakpannen’, vertelt eigenaar Kees van de Luijtgaarden. ‘We testen ze zelf op vorstbestendigheid, waterdichtheid en weerstand tegen breuk volgens de bouwnormen. Dat geeft ons voldoende inzicht om een garantietermijn te kunnen waarborgen.’

Ook garantie op unieke dakpannen

De garantietermijn is tien jaar en worden op naam van de opdrachtgever en de betreffende locatie uitgegeven. ‘Sommige dakpannen zijn oud en delicaat en daarom in hun soort uniek. Maar ook daarvoor durven we een garantiecertificaat af te geven. Mits de pannen op professionele wijze zijn gelegd, door een dakdekker of aannemer die ervaring heeft met gebruikte dakpannen. Het vergt immers voldoende kennis, maar vooral ook liefde voor het vak om dat perfect in orde te brengen.’ De garantie houdt in dat het bedrijf binnen de garantietermijn beschadigde dakpannen kosteloos opnieuw levert. Kees van de Luijtgaarden: ‘We hebben vrijwel altijd de betreffende dakpan op voorraad op onze locatie in Standdaarbuiten. Of we zorgen voor een gelijkwaardige vervanger, die overeenkomt met de originele dakpan. We staan bekend als leverancier van kwaliteit, zowel van nieuwe als gebruikte dakpannen. Onze garantie is daarvan een extra bevestiging.’

Cat® machine heeft rol in nieuwste Bond-film Twee sterke merken - James Bond en Caterpillar Inc.- slaan de handen ineen in het 23e Bond-avontuur Skyfall. De Bond-films staan bekend om de openingsscènes boordevol actie, en in Skyfall bestuurt James Bond, gespeeld door Daniel Craig, tijdens een spannende scène een Cat graafmachine. Natuurlijk kan alleen de Britse geheim agent dat doen op een trein die over het spoor door het Turkse landschap dendert. was uniek: plaatsing van de cabine op de tegenovergestelde zijde van de 320D L. ‘Deze omschakeling, die nodig was met

‘Het is geweldig om onze machine op het grote scherm te zien. Het is ronduit fantastisch dat dat gebeurt in ‘s werelds langstlopende film-franchise’, zegt Diane Lantz-Rickard, Global Brand Marketing Manager van Caterpillar. ‘Als sinds 1927 heeft ons merk een rol gespeeld in films, tot nu toe meer dan 20 keer. Ook in een vorige Bond-film, The World is not enough’ uit 1999, verscheen één van onze machines op het witte doek. We zijn trots op onze banden met zo'n gerespecteerd en wereldbekend merk.’ De opdracht van EON Productions, de productiemaatschappij van James Bond,

het oog op de locatie van de opname en de interactie tussen de acteurs, vereiste een aantal maanden planning vooraf’, zegt Robert Woodley, Communicatiemanager van Caterpillar voor Europa. ‘De grootste uitdaging bij het creëren van een plaats voor de cabine aan de andere kant van de machine vormde de aanpassing van de

elektronica en de hydrauliek. De twee 320D L graafmachines die nodig waren voor Skyfall werden uiteindelijk geproduceerd in Akashi, de Caterpillar-vestiging in Japan. De Cat-dealers Finning UK en Borusan Makina droegen ook bij aan de actie en assisteerde de afdeling Special effects (SFX) bij de technische ondersteuning en de levering van onderdelen voor de graafmachines. Op de set leverde Borusan Makina ter plekke expertise en service, evenals apparatuur die nodig was voor de opname, zoals een generator, een schranklader en een minigraafmachine.’ Overigens is de 320D L is voor de Nederlandse markt inmiddels vervangen door een nieuwer type, namelijk de Cat graafmachine 320E die voldoet aan de nieuwe emissie eisen. Ook dit type is net zo krachtig als zijn voorganger zoals 007 in de film laat zien.

NAJAAR 2012

AANBIEDING Doorwerken met de Blitz-gevelsteiger > 100 m2 Blitz-gevelsteiger Breedte: 10.28 m (4 vakken van 2.57m) Hoogte: 8.30 m

) m 0 1 ( n e p p a ! k r n e e k g i n e a l st p t 4 n f a e i k s n u e n Incl e g n i r e k n a r e v s i grat

Veilig; Hoge kwaliteit; Lichtgewicht en weinig onderdelen; Flexibel en aanpasbaar; Eenvoudige montage; Geschikt voor alle lichtere werkzaamheden zoals:

Gevelreiniging

Stukadoren

Voegen

Schilderen

Doorwerkmogelijkheden onder alle weersomstandigheden. Layher b.v. Lissenveld 18 4941 VL Raamsdonksveer

Meer Mogelijk. Het systeem voor steigers.

www.layher.nl

Tel.: 0162-58 68 00 Fax: 0162-58 68 88 mail@layher.nl

ACTUEEL

Biografie van de Baksteen en Historisch Metselwerk Baksteen is één van de meest beeldbepa lende bouwmaterialen van Nederland. Schattingen spreken van 107 miljard bak stenen die door de Nederlandse baksteen industrie sinds het midden van de negen tiende eeuw zijn geproduceerd. Muren en gevels van baksteen zijn zo alledaags ge worden, dat ze ons meestal nauwelijks meer opvallen. Twee nieuwe boeken van uitgeverij WBOOKS brengen daar ver andering in. ‘Biografie van de baksteen 1850-2000’ en ‘Historisch metselwerk -In standhouding, herstel en conservering’ verschijnen in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De boeken leren ons nieuwe dingen over een bouwmateriaal dat we allang dachten te kennen. Biografie van de baksteen 1850-2000 vertelt de geschiedenis van de Nederlandse baksteen. Het gaat over bakprocessen; soorten, maten en constructies; toepassingen en innovaties. Baksteen mag oerHollands heten, ze werd overwegend in Friesland, Groningen, Utrecht, Limburg en vooral Gelderland geproduceerd. Beter bakken en effectiever vormen waren de grootste veranderingen bij de industrialisatie van de baksteenproductie na 1850. Er kwamen steeds meer varianten op de markt, van rode, gele en zwartgesmoorde tot geglazuurde profielstenen en lichtgele en witte baksteen. Na de Tweede Wereldoorlog lag de nadruk op rationalisatie en verschenen nieuwe producten op de markt. Nog altijd vormt baksteen het stenen gewaad van de meeste gebouwen. In ‘Historisch metselwerk - Instandhouding, herstel en conservering’ gaat het juist om het behoud van metselwerk. Metselwerk is het bijeenhouden van baksteen met mortel. Het metselwerk is als een open boek. Aanpassingen en reparaties zijn goed mogelijk, maar een verkeerde behandeling, materiaalkeuze of techniek kan tot dramatische achteruitgang van een gevel leiden. Instandhouding van historisch metselwerk is van belang voor iedereen in de monumentenzorg, de architectuur, de metselen voegbranche en de wetenschappelijke advisering. In het boek gaat het over de cultuurhistorische en technische aspecten van herstel en conservering van historisch metselwerk. Beide boeken zijn geschreven voor de professional en de liefhebber van baksteen en metselwerk. De boeken zijn gepresenteerd tijdens het jaarlijkse instandhoudingssymposium van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed op 10 oktober in Haarlem. Het thema is dit jaar – hoe kan het anders – historisch metselwerk.

Potlood en papier niet meer nodig op de bouwplaats De hulp van een smartphone is bij het dagelijkse werk op de bouw en de werkplaats vanzelfsprekend geworden. Bosch haakt in op deze trend met de Bosch Toolbox App. De App met functies zoals een meeteenhedencalculator, zaklamp en de mobiele catalogus van het professionele elektrische gereedschap van Bosch, is vanaf nu in het Nederlands beschikbaar voor zowel Android als iOS. Lezers van BouwTotaal worden uitgedaagd de app te testen en een smartphone te winnen!

De digitale gereedschapskist wordt met een op de praktijk gerichte App uitgebreid: de maatcamera. Met de maatcamera zijn omstandigheden op bouwplaatsen snel en eenvoudig vast te leggen. Op de foto’s kunnen tevens afmetingen met pijlen en hoeken worden aangegeven en er kunnen notities bij geschreven worden. Deze foto’s met extra informatie kunnen vervolgens eenvoudig worden opgeslagen en per mail worden verstuurd.

Tijdsbesparing bij maken offertes

De maatcamera kan potlood en papier, die op de bouwplaatsdrukte kwijt kunnen raken, vervangen en het werk door digitale ondersteuning vereenvoudigen. Zo bespaart de maatcamera bijvoorbeeld waardevolle tijd bij het maken van offertes. Alle nodige informatie, zoals gegevens waar aansluitingen of leidingen liggen, kunnen direct op de foto aangegeven worden en zijn later altijd beschikbaar. Dit vermindert het risico belangrijke details te vergeten. Ook het omslachtig indelen en aanpassen van op de bouwplaats gemaakte handmatige schetsen en digitale foto's behoort tot het verleden. Daarnaast kunnen met behulp van de App ook video's en gesproken memo’s opgenomen worden. Bovendien kunnen alle gegevens van verschillende bouwprojecten in aparte mappen bewaard worden. Zo raakt een aannemer ook bij een hele reeks opdrachten het overzicht niet kwijt.

Gratis downloaden

De maatcamera-App is gratis in de Google Play Store en in de Apple App Store voor smartphones met Android- en IOS-bestu-

ringssystemen verkrijgbaar. Daarnaast is voor eind 2012 een andere nieuwe digitale tool, de ‘bouwdocumentatie’, gepland. Hiermee zal het mogelijk zijn om bouwprojecten met smartphones nog uitgebreider te documenteren. Door de geplande ‘teammodus’ kunnen dan meerdere medewerkers tegelijk toegang krijgen tot hetzelfde project en eraan werken. Ook deze App zal Bosch gratis ter beschikking stellen.

Win een smartphone

Speciaal voor lezers van BouwTotaal organiseert Bosch een prijsvraag. Lezers wordt gevraagd om de Bosch app te downloaden en een foto te maken. U geeft vervolgens in de foto afmetingen en een hoek weer en u mailt de foto naar Bosch: Bosch.NL@grayling.com Uw inzending moet uiterlijk 30 november bij de redactie binnen zijn. Wees dus snel!

Uit de inzendingen kiezen we twee winnaars die een SmartPhone Sony Xperia Go krijgen. De winnaars zijn de inzendingen met de foto’s die het beste de mogelijkheden van de app duidelijk maken. In BouwTotaal nummer 12 (verschijning 14 december) maken we de winnaars bekend en plaatsen we ook de winnende foto’s.

Je leert je vrienden kennen Voor de zomer hebben we een doorstart gemaakt met een bedrijf in het westen van het land. Je hoort wel eens dat je in tijden van oorlog je vrienden leert kennen, nou dat geldt ook in tijden van overnames of doorstart van een bedrijf. Zowel aan de werknemerskant, maar ook aan de opdrachtgeverkant hebben we onze vrienden, maar ook zeker onze “vijanden” leren kennen. We weten dat we in een tijd van crisis leven, dat het leven duurder wordt en dat de salarissen al een tijdje op bevroren staan. En daar lijkt de komende tijd weinig verandering in te komen. Dat was ook de reden dat we verwacht hadden dat de werknemers van het failliete bedrijf blij waren dat er werken baangarantie geboden werd. Dat ze waarschijnlijk in hun bedrijfsauto konden blijven rijden en misschien zelfs hun gereedschap konden behouden. Nou, dat viel even tegen. De één kwam met nog hogere eisen dan de andere. Ik wil een grotere auto, ik wil een hoger loon, dat was me toegezegd……. Er was er zelfs één die 300 km wilde gaan rijden op een werkdag om hier in Vaassen een paar werkschoenen en een schop op te halen. Want dat was hij bij dat vorige bedrijf gewend! Hebben jullie in Den Haag geen Welkoop, Gamma of weet ik veel waar ze die werkschoenen allemaal verkopen? vroeg mijn collega aan hem. Ook aan de opdrachtgeverzijde kwamen we maffiapraktijken tegen. Opdrachtgevers die keihard liegen tegen je dat ze je werknemers geen contract aanbieden terwijl de inkt op het aangeboden contract nog nat van de printer kwam. Bij één opdrachtgever werden er 20 monteurs van ons het mes op de keel gezet op de bouwplaats en ze moesten per direct tekenen bij een ander bedrijf of ze konden vertrekken om nooit meer terug te komen. Tja, en als je zo onder druk gezet wordt en je hebt je geld hard nodig, dan teken je wel. Maar waar haalt die opdrachtgever het lef vandaan om ons bedrijf ruim 20 mensen af te stelen? Als het dan bedrijven zijn alleen in het westen die dat doen dan heb je als oosterling er wel begrip voor, maar zelfs opdrachtgevers hier van de Veluwe maken zich daar schuldig aan. Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig….. C.J. (Cor) Spronk SB&A Werving & Selectie / Detacheren / Advies www.SBenA.nl

(Advertentie)

aluminium carports serredak dubbele carport metalen carport deurluifel rokersoverkapping overkapping auto terras overkapping veranda afdak

Nobelstraat 26 | 3846 Cg HarderwijkT 0341 460444 | F 0341 412224 | E info@carportharderwijk.nl

VSB FORUMDISCUSSIE

Betonbouw: duurzaamheid, drijfveren voor branche Wie nieuwbouw zegt, kan niet om betonbouw heen; een bouwmethode die snelheid en efficiency combineert met een hoge mate van duurzaamheid. Betonbouw lijkt daarmee een gouden toekomst te hebben. Maar die uitspraak is maar ten dele waar. De bouw zit in het slop, de nieuwbouw staat op een laag niveau en er moet steeds meer gebeuren voor steeds minder geld. Reden om bekisters en ondersteuners eens samen te brengen en te horen welke ontwikkelingen we kunnen verwachten. Welke trends zijn er? Wat is de invloed van richtlijnen? En hoe wordt er samengewerkt? Deze en andere vragen kwamen tijdens de forumdiscussie over betonbouw aan de orde. Markt in beweging

De nieuwbouw heeft de afgelopen jaren een forse dreun gehad. De bouwproductie daalt al geruime tijd en de verschuiving van nieuwbouw naar bestaande bouw is een logisch gevolg. Steeds vaker krijgen bestaande kantoorgebouKees de Bont: ‘Ook de aan nemer stelt steeds hogere eisen aan veiligheid.’

wen daardoor een tweede leven als wooncomplex. Ook in de woningbouw is de trend naar verbouwen en renoveren duidelijk herkenbaar. Daarmee komt ook de vraag boven drijven of er voor betonbouw nog een toekomst is weggelegd. Hoe denken de deelnemers aan de forumdiscus-

sie hierover? Peter Kraaijeveld van Doka Nederland: ‘Het draait natuurlijk niet alleen om bestaande bouw en renovatie. In de bouw zullen er constructief altijd situaties blijven bestaan die alleen met in het werk gestort beton gerealiseerd kunnen worden.’ Jan Remmits van Safe vult aan: ‘Er zijn niet veel mogelijkheden voor betonbouw om van de verschuiving naar bestaande bouw en renovatie te profiteren. Maar waar transitie, renovatie en verbouw plaatsvinden, komt op den duur weer vervangende nieuwbouw in beeld. Oude, afgeschreven woonwijken moeten op een bepaald moment worden vervangen. Renovatie is per slot van rekening een voorloper van nieuwbouw.’

Kansen en voordelen

Liggen daar de kansen voor betonbouw of zijn er ook andere terreinen waar kan wor-

den geprofiteerd? Jan Remmits ziet kansen door de komst van nieuwe betonsoorten: ‘Ultrahogesterkte beton is daar een goed voorbeeld van. Het wordt nu weliswaar nog veel in prefab-constructies toegepast omdat de condities dan goed beheersbaar zijn, maar ik verwacht dat daar verandering in komt. Op dat moment kan het ultrahogesterkte beton ook buiten worden ingezet en kan optimaal worden geprofiteerd van de architectonische mogelijkheden en vrijheden. Daarmee ontstaan weer geheel nieuwe mogelijkheden voor betonbouw.’ ArchiPeter Kraaijeveld: ‘Projecten niet op microniveau maar op ma croniveau beoordelen.’

tectonisch verandert er sowieso op dit moment veel. Jan Remmits: ‘Neem de paneelbekisting; die mag weer volop worden gebruikt. Architecten willen de constructie laten zien en daarvoor biedt de paneelbekisting volop mogelijkheden. Daarmee is gelijk een ander voordeel van beton genoemd: je kunt er uitstekend mee inspelen op ontwerptrends.’ Speelt kleur daarbij nog een rol onder architecten? Peter Kraaijeveld: ‘Misschien is het onder architecten gewild, maar de praktijk is weerbarstig. Het is moeilijk om bij meerdere storts de kleur van het beton hetzelfde te houden. En als dat al lukt is ons klimaat een obstakel: het is moeilijk om beton op langere ter-

VSB-Forumdiscussie De VSB-Forumdiscussie is een initiatief van de Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven (VSB). Door hun jarenlange ervaring beschikken de VSB-leden over een onschatbare hoeveelheid kennis en deskundigheid. Die knowhow wordt nu ook via de forumdiscussie overgedragen. Tijdens de discussie passeren onder meer de stand der techniek, ontwikkelingen en aandachtspunten voor potentiële gebruikers de revue. De VSB-Forumdiscussie wordt 4 maal per jaar georganiseerd, waarbij actuele of relevante onderwerpen centraal staan. De bijeenkomsten staan onder leiding van Frank de Groot, hoofdredacteur van BouwTotaal en vinden plaats onder auspiciën van de PR-commissie van de VSB. Deelnemers aan de VSB-Forumdiscussie over betonbouw waren Kees de Bont van NOE-Bekistingtechniek (Arkel), Peter Kraaijeveld van Doka Nederland (Oss), Peter Postma van Matemco Hulpconstructies (Ede), Jan Remmits van Safe (Beek en Donk) en Eric de Jong en Ad van Meer van Layher (Raamsdonksveer).

mijn zijn kleur te laten behouden.’ Bouwen met beton biedt niet alleen vrijheden maar is ook duurzaam. Daarmee speelt betonbouw in op de grote belangstelling voor alles wat met duurzaamheid te maken heeft. Beton wordt lokaal geproduceerd, heeft een minimale afvalstroom tot gevolg en heeft van nature een aantal eigenschappen die het materiaal duurzaam maken. Zo heeft een betonnen casco een hogere thermische massa dan lichtere bouwmaterialen en is daardoor energiezuiniger. Ondanks de hogere energie-inhoud kan een betonnen casco met een geactiveerde thermische massa voor een energiebesparing van meer dan 25% zorgen. Tal van ‘betonorganisaties’ spelen hierop in met nieuwe initiatieven die de duurzaamheid van beton over het voetlicht moeten brengen. Een voorbeeld daarvan is ‘Duurzaam bouwen met beton’ waarin BFBN, Cascade, Cement&BetonCentrum, VHB en VOBN nauw samenwerken. Als pijlers voor duurzaamheid noemen de initiatiefnemers het goed toepassen van de beproefde en bewezen voordelen van beton, het goed nadenken over materiaal- of ontwerpkeuze en het intelligent ontwerpen.

Ontwikkelingen in bekisting en ondersteuning

Constructies met in het werk gestort beton zijn alleen mogelijk door gebruik te maken van bekistingen. Een product waarvan je niet direct grote ontwikkelingen verwacht. Of zijn die er toch? Peter Kraaijeveld: ‘Zeker wel, maar dan met name gerelateerd aan het gebruik van die bekisting. Veiligheid is daarbij een thema waar alle aandacht zich momenteel op concentreert. Hoe is de bekisting optimaal bereikbaar te maken, welke gewichten zijn voor individuele medewerkers te hanteren, welke ergonomische hulpmiddelen kunnen worden gebruikt om onnodige belastingen te vermijden? Dergelijke vragen worden momenteel veel gesteld en door leveranciers beantwoord.’ Kees de Bont van NOE-Bekistingtechniek beaamt die trend: ‘Veiligheid is inderdaad een onderwerp waar je ook de aannemer steeds vaker over hoort.’ Peter Kraaijeveld vervolgt: ‘Vroeger was een bekisting een stuk metaal met wat plankjes. Dat kan tegenwoordig niet meer. Het is een product dat veiligheid, snelheid en efficiency op de bouwplaats mogelijk moet maken. Daarnaast hebben de betonmortelsoorten zich natuurlijk ook ontwikkeld.’ Een voorbeeld daarvan is het hogesterkte beton dat slanker bouwen mogelijk maakt maar tegelijkertijd zorgt voor hogere bekistingsdrukken. Of het kunststofvezelbeton waarvan de kunststofvezels bij brand opzwellen en de achterliggende constructie beschermen tegen de vuurbelasting. ‘De bekistingen volgen automatisch dergelijke ontwikkelingen. Dat betekent onder meer dat er tegenwoordig hogere bekistingsdrukken mogelijk zijn.’ Jan Remmits: ‘Daarnaast zie je steeds meer hulpmiddelen hun intrede doen om de bouwplaats schoon en veilig te houden. Op dat vlak zijn de afgelopen jaren

VSB FORUMDISCUSSIE

veiligheid en efficiency veel ontwikkelingen geweest.’ Net als de bekisting hebben ook de ontwikkelingen bij ondersteuningsconstructies niet stilgestaan. Jan Remmits: ‘Ultrahoges terkte beton biedt ongekende architectonische vrijheden en moge lijkheden.’

Welke vallen daarbij op? Peter Postma van Matemco: ‘Wij hebben de door- en doorgelamineerde ligger met een fors verbeterde sterkte een enorme vlucht zien nemen. Tegelijkertijd zien we dat de montagevloeren in hulpconstructies zich steeds verder ontwikkelen door de hogere veiligheidseisen die worden gesteld. De komst van richtlijnen is een krachtige stimulans voor dit soort vernieuwingen en verbeteringen.’ Jan Remmits ziet daarnaast ook materiaalontwikkelingen: ‘Aluminium heeft voor ondersteuningsconstructies een tijd in de belangstelling gestaan. Dat is eigenlijk al weer ingehaald door de verbeteringen van het staal dat inmiddels dezelfde krachten kan opnemen. Staal is daarbij ook nog eens minder diefstalgevoelig.’ Ad van Meer van Layher vult aan: ‘Wij zijn volop bezig met hoge sterkte staal. Daarmee kunnen we niet alleen de concurrentie aan met lichtgewicht materialen maar daalt ook het gewicht wat aanwijsbare voordelen levert bij opbouw en transport.’ Die trend is niet alleen bij steigermateriaal voor ondersteuningsconstructies zichtbaar. Naast veranderingen in materiaal zijn verbeteringen ook te realiseren door aanpassing van de vorm. Jan Remmits: ‘Wij hebben recent de vorm van ons stempel zodanig aangepast dat nu 12,5 ton kan worden gedragen met hetzelfde materiaal en dezelfde dikte. Dat bewijst maar weer eens dat kleine aanpassingen grote gevolgen kunnen hebben.’ Peter Postma: ‘Momenteel zie je daarnaast dat wandliggers een grote vlucht nemen. De belastingen zijn daarbij enorm hoog en vergen dan ook veel tekenen rekenwerk.’

Richtlijn Betonbekistingen en onder steuningsconstructies

Tijdens de discussie kwam al meerdere malen het belang van richtlijnen aan de orde. Technische deskundigen van de sectie Betonbekistingbedrijven van de VSB en de Kontaktgroep Materieel (KOMAT) van Bouwend Nederland zijn inmiddels actief met de Richtlijn Betonbekistingen en ondersteuningsconstructies. Bij de totstandkoPeter Postma: ‘Goede beoor deling van tekeningen en be rekeningen van groot belang.’

ming van de richtlijn wordt met een schuin oog gekeken naar de Richtlijn Steigers, dat voor de steigerbranche een verdere professionalisering heeft betekend en een impuls heeft gegeven voor interessante innovaties op het gebied van veilig werken. Door verschillende ‘hoofdstukeigenaren’ wordt invulling gegeven aan alle aspecten die met betonbekistingen en ondersteuningsconstructies te maken hebben. De laatste stand van de techniek wordt daarbij steeds in beeld gebracht. Bij de totstandkoming van de richtlijn wordt nadrukkelijk samengewerkt met andere organisaties, zoals de Betonvereniging, de Cur, VOBN en de Stubeco. Op deze manier wordt voorkomen dat het wiel op bepaalde onderdelen opnieuw moet worden uitgevonden. Over de richtlijn vertelt Jan Remmits: ‘De richtlijn moet uniformiteit brengen op het gebied van veiligheid. Veel kennis daarvoor is inmiddels wel beschikbaar maar moet worden aangepast, geactualiseerd of herzien.’ Peter Kraaijeveld vult aan: ‘Veiligheid is een centraal thema binnen de richtlijn. De richtlijn zal onder meer ingaan Ad van Meer: ‘Komst van Richtlijn Betonbekistingen en ondersteuningsconstructies zal grote gevolgen hebben voor kwaliteit.’

op opleidingen, de verschillende soorten bekistingen en ondersteuningsconstructies, werkplannen, tekenen en berekenen, verantwoordelijkheden, et cetera.’ ‘De richtlijn moet ‘marktbreed’ duidelijkheid brengen’, verklaart Ad van Meer. ‘Met name voor bedrijven die tot nu toe nergens aan voldeden, zal de richtlijn grote gevolgen hebben. Inspectie SZW zal de richtlijn gaan gebruiken voor haar controleacties. Dat betekent dat je niet meer onder prijzen kan duiken door slechte kwaliteit te leveren.’ Bovendien zal de richtlijn dé beoordelingsmaatstaf vormen. Peter Postma: ‘De producten die op de bouwplaats worden toegepast, zijn tegenwoordig intrinsiek veilig. Maar je moet de bijbehorende tekening voor een bouwwerk wel kunnen lezen én begrijpen. Wie de tekening of berekening verkeerd beoordeeld, kan zelfs met het beste kwaliteitsproduct nog

brokken veroorzaken. Het bijbrengen van die kennis is onlosmakelijk ook met de richtlijn verbonden.’

pline is.’ En ook de individuele leden van de VSB geven daarin het goede voorbeeld, vindt Peter Postma. ‘De cursussen die de leden organiseren zijn een goed bewijs van onze betrokkenheid bij veiligheid. Bovendien beschikt de vereniging met het Opleidingsbedrijf VSB over een geheel eigen onderwijsmogelijkheid.’

Opleidingen

Kennis en vaardigheden zijn uiteraard niet alleen afhankelijk van een richtlijn. Opleiding en training zijn eerste Eric de Jong: ‘Steeds meer aandacht voor sneller en veili ger werken.’

Ketenintegratie

voorwaarden, alhoewel beide onderwerpen wel direct met elkaar te maken hebben. Ad van Meer: ‘Ook bij de Richtlijn Steigers hebben we dat gezien. Met de komst van de richtlijn zijn grote stappen gezet in de opleiding van medewerkers. Dat kunnen we ook weer verwachten wanneer de Richtlijn Betonbekistingen en ondersteuningsconstructies het licht ziet.’ Dat die opleiding en training geen overbodige luxe zijn, bewijst de dagelijkse praktijk. Jan Remmits: ‘De gemiddelde timmerman denkt al snel dat hij ondersteuningen en bekistingen er even bij kan doen. Maar er is meer nodig dan wat handvaardigheid. Middels opleidingen proberen we te bereiken dat mensen die met bekistingen en ondersteuningen werken, zich bewust zijn van de manier waarop veiligheid kan worden gewaarborgd. Dat is niet iets wat je er zomaar even bij doet.’ Kees de Bont: ‘Een goed voorbeeld daarvan is de cursus Ondersteuningsbouwer die door de VSB is ontwikkeld en wordt verzorgd. Deze meerdaagse cursus maakt duidelijk dat het bouwen van een ondersteuning een aparte disci-

Training en onderwijs dragen niet alleen bij aan een hogere veiligheid maar zorgen er ook voor dat het eindresultaat kan verbeteren. Naast goed opgeleide medewerkers draagt ook samenwerking in de keten bij aan beter resultaat. Opdrachtgever en opdrachtnemers die samen de handen ineen slaan om het beste uit een project te halen. Hoe loopt die samenwerking? Jan Remmits: ‘Ketensamenwerking is nuttig en raadzaam. Maar het aantal keer dat wij worden uitgenodigd om al in een zeer vroeg stadium met de opdrachtgever aan tafel te zitten om samen het project in te vullen, is zeer beperkt.’ Peter Kraaijeveld vult aan: ‘Ketenintegratie of -samenwerking is momenteel ook niet ‘hot’. Veel opdrachtgevers kiezen liever voor een openbare inschrijving om er vervolgens de goedkoopste aanbieder uit te pikken. Dat is zonde maar helaas wel de praktijk. Tegelijkertijd ontbreekt het veel aannemers aan de noodzakelijke kennis. Na een goedkope inschrijving blijkt de knowhow toch nodig te zijn. En dus moet de leverancier met mogelijkheden komen om het slimmer of beter te doen. Daar zijn weer kosten mee gemoeid. Je zou kunnen zeggen dat projecten vaak op microniveau worden beoordeeld terwijl besparingen juist mogelijk zijn door projecten ook eens op macroniveau te beoordelen.’ Peter Postma: ‘Je moet er aan blijven werken. Door de leverancier van bekisting of ondersteuningsconstructie eerder uit te nodigen, zijn kosten te besparen. Wij zien het ook als onze rol en taak om de hoofdaannemer te helpen bij het realiseren van kostenbesparingen.’

(Advertentie)

OP ZOEK NAAR EEN ZEER TOEGANKELIJKE EN BETROUWBARE DEURSLUITOPLOSSING?

Het kan met onze DICTATOR 1400 en ADJUNCT 2500 deuropvanger en inbouwkettingsluiter

 Eenvoudige montage, ook ideaal bij renovatie  Geruisloos en sluitsnelheid instelbaar  Voorkomt het dichtslaan van deuren  De deur wordt altijd betrouwbaar gesloten  Energiebesparend Ook ideaal voor toepassing in bijv. ziekenhuizen en verzorgingstehuizen. Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

TECHNIEK

Gevels met houtstructuur, Twee tandartsen in Neede besloten een nieuwe kliniek te laten ontwerpen en bouwen. Architect Rob Klein Goldewijk ontwierp voor het uitgebreide programma een gebouw in twee lagen, met opvallende gevels. Deze zijn in baksteen uitgevoerd, maar hebben een gevlamde houtstructuur van berkenbast. Dit leek op tekening eenvoudig. Het werd een lange zoektocht naar de juiste stenen én een ware uitdaging voor de metselaars. Tekst: Carla Debets Bouwtekst; Foto’s: Raaklein Architectuur, Carla Debets

De oude praktijk van de tandartsen bevond zich op dezelfde plek in het centrum van Neede, maar was te klein geworden en ver-

De bovenverdieping is een minder openbare ruimte en vooral bedoeld voor diegenen die er werken, met ontspannings- en administratieruimten. In het midden bevindt zich een grote ronde patio met een doorsnede van 10 meter. Deels ingedeeld met voorgevel Datum: Schaal:

dilitatie RONDING

1.100

D 1.100

dilitatie 2.530

1.100

3.530

1.210

990

dilitatie

dilitatie 3.850

1.210

990

1.100

RONDING

1.100

625

130

13-12-2010 1:55

625

120

625

110

625

100

625

dilitatie

625

dilitatie

vlak loopt recht (niet rond)

625

P=0

dilitatie

P=0

dilitatie

Janssen Linssen

voorgevel

A r

A h

RONDING

K i

L e

E c

t u u

N r

Alle gevels werden compleet 1:1 uitgetekend, als een soort Ministeckpatroon. Hier de zijgevel.

ouderd. De nieuwe kliniek moest ruimte bieden aan zes tot tien mensen die er werken. Daarvoor waren onder andere diverse behandelkamers nodig en een wachtruimte voor cliënten, een sterilisatieruimte, een kleine operatiekamer, én ruimten voor administratie en ontspanning. Architect Rob Klein Goldewijk van Raaklein Architectuur ontwierp het gebouw in twee lagen; het totale oppervlak (begane grond en verdieping) bedraagt circa 800 m2. ‘Bij het ontwerp speelde ook duurzaamheid een grote rol. Als iets mooi ontworpen is, zal het niet snel worden afgebroken. Bovendien moest de kliniek worden gerealiseerd in een gebied dat de komende jaren aan verandering onderhevig is; dit gebouw

een groot dakterras én een ronde lichtkoepel die direct boven de centrale wachtruimte op de begane grond ligt. De vergelijking met een holle kies ligt voor de hand.

Afgeronde hoeken

‘Het uitgebreide programma van eisen leidde tot een relatief groot gebouw. Omdat we ook nog eens gekozen hebben voor lichte gevels – een verwijzing naar witte tanden – was het van belang om het gebouw wat kleiner te laten lijken. Dit leidde tot de afgeronde hoeken’, licht Klein Goldewijk toe. Al pratende met de opdrachtgevers kwam ook de metafoor van een speeldoos naar voren: ‘Eén van de tandartsen komt uit Maastricht en houdt erg van ca-

Zijgevel met de hoofdentree voor de cliënten van de tandartsenpraktijk

rillonmuziek. Via het idee van het tingeltangelgeluid kwamen we uit op een speeldoos. En wat is het allerbelangrijkste bij een mooie speeldoos? Het fineer.’ In de gevels is op enkele plaatsen een bijzondere detaillering aangebracht, zoals een uitstulping en een insnede, in contrast met de grote rechte gevelvlakken. In combinatie met gevelopeningen zorgen ze voor een wat speelser effect. Klein Goldewijk maakt nog een vergelijking met in het werk ge-

Voorgevel met op de begane grond één door gaande strook kozijnen.

kon dus een opmaat zijn voor de toekomstige bebouwing.’ Op de begane grond bevindt zich centraal de grote wachtruimte met daaromheen de diverse behandelruimten voor cliënten. Opvallend daarbij is dat de diverse ruimten via een loopzone langs de gevel met elkaar verbonden zijn. Tandartsen en assistenten hoeven dus niet door de wachtruimte als zij van de ene naar de andere ruimte moeten.

maakte ruwe kiezen die nog bijgeslepen moeten worden.

Vlammend fineer

Van begin af aan was duidelijk dat de gevels zouden worden uitgevoerd in baksteen; een hoge duurzaamheid én vandaalbestendig in verband met hangjongeren in de buurt, waren de belangrijkste redenen. Voor het fineer van de buitenzijde van de ‘speeldoos’ werden de berkenbomen op de

Het ‘gevlamde’ metselwerk in detail: een sa menspel van Birchwood strengpersstenen en Yellowstone Herbruik handvormstenen.

Er zijn verschillende bijzondere details ontworpen, in contrast met de grote rechte gevelvlakken.

naastliggende parkeerplaats als uitgangspunt genomen; het beeld van houtvlammen van vurenhout was het uitgangspunt voor het baksteenpatroon cq het fineerbeeld. Dit beeld werd vervolgens in de computer omgezet naar een 3D rendering. Daarna werden de gevels compleet 1:1 uitgetekend, als een soort Ministeckpatroon ofwel mozaïektechniek. De gevels werden

TECHNIEK

in baksteen

de stenen. De sortering van veel of weinig schors bleek echter niet mogelijk; er is dus uiteindelijk gewerkt met één soort Birchwood steen.

Proefmuurtjes

De metselaars – van aannemer Kormelink – maakten diverse proefmuurtjes. Eén van de vragen die hierbij beantwoord moest

De gevel aan de patio (boven de wachtruimte) is uitgevoerd in onbehandeld hout.

worden, was: kan het fineereffect alleen met de bakstenen worden bereikt, of spelen ook de voegen en/of de kleuren hiervan nog een rol? Om ‘veel klei in beeld’ te krij-

13 Bouwgegevens Opdrachtgevers: Helmie Linssen en Rob Janssen, Neede Ontwerp: Raaklein Architectuur, Eibergen; Rob Klein Goldewijk Uitvoering: Aannemer Kormelink, Rietmolen Constructieadviezen: Wiggers Adviesburo, Varsseveld Leverancier bakstenen: Daas Baksteen, Zeddam Start bouw: begin 2011 Oplevering: eind 2011 Bruto vloeroppervlak: circa 800 m2 Bruto inhoud: 1900 m3

Door de jaren heen zullen de gevels toch vervuilen, en ook regen is van invloed op het effect van de gevel. Zelfs de noord- en zuidgevel zullen anders uitwerken.’

Detaillering

Aan de detaillering van de verschillende onderdelen in de gevel is veel aandacht besteed. Zo is bijvoorbeeld ook de onderzijde van de uitstulping in de gevel uitgevoerd in baksteen. Hiervoor zijn steenstrips ge-

Voordat er uiteindelijk op de bouwplaats is gemetseld, zijn er heel wat proefmuurtjes gemaakt, waarbij zowel diverse stenen als voegen werden beoordeeld.

per sectie uitgetekend, in ‘hapklare brokken’, bijvoorbeeld tussen twee dilataties of per zestien strekken. De zoektocht naar de juiste bakstenen om de fineerstructuur mee te bereiken leidde naar Daas baksteen. In het assortiment was juist een nieuwe steen opgenomen en Klein Goldewijk vond het een uitdaging om met deze steen te proberen het gewenste effect te bereiken. De Birchwood is een witbruin genuanceerde strengpers-

steen met schorseffect aan de buitenzijde, in waalformaat 200 x 100 x 50 mm (lxbxh). Om het fineereffect te bereiken is deze steen gecombineerd met een vormbaksteen, de Yellowstone Herbruik (onbedoeld heeft dit met hergebruik te maken), eveneens in waalformaat. Deze van oorsprong gele stenen zijn in dezelfde kleur gekeimd als de Birchwood stenen. Het aanvankelijke ontwerp van de structuur ging uit van zes gradaties van hoeveelheid schors op

gen werd eerst gedacht de stenen te lijmen, met open stootvoegen. Dit leverde echter in de afgeronde hoeken geen fraai beeld op. Na veel testen werd besloten toch traditioneel te metselen in het werk en normaal te voegen. Ook de mogelijkheid om te voegen in verschillende kleuren werd uiteindelijk losgelaten: onder invloed van de tijd kan het pigment uit de specie ‘verdwijnen’ terwijl de kleuren in gebakken stenen wél

De tandartsenpraktijk bestaat uit twee lagen, opgebouwd uit een constructie van kalkzand steen en beton.

Centraal op de begane grond bevindt zich de ronde wachtruimte, met daar omheen onder meer di verse behandelkamers.

houdbaar zijn. Dus werd gekozen voor één kleur voegspecie. ‘Belangrijk om bij de proefmuurtjes te onderzoeken was ook of het binaire beeld werkelijk bereikt zou worden’, vertelt Klein Goldewijk. ‘Bovendien waren we benieuwd of we het ‘watermerk’ van de gevels na vijftien jaar nog zouden kunnen behouden.

zaagd en tegen de onderzijde bevestigd. De loopzone van de werkruimten onderling langs de gevels leidde tot zoveel mogelijk gesloten gevels. In de gevels zijn verschillende kozijntypes ontworpen. Behalve eisen van daglicht in de werkruimten, dienen de gevelopeningen om op de hoogte te blijven van het weer buiten. Alle kozijnen zijn uitgevoerd in aluminium: onderhoudsvrij én de mogelijkheid om slank te detailleren: ‘Door de donkere kleur ‘krimpen’ de kozijnen bovendien nog iets; ze zijn als element in de gevel ook niet van belang. De gevel zelf wél. En waar we toch expressieve kozijnen wilden hebben, hebben we er een witte band omheen gezet, als het ware om ze in te lijsten.’ Bestaan de ‘buitengevels’ uit baksteen, voor de gevels rond de patio op de verdieping is gekozen voor hout. Hierbij gaat het vooral om geur, kleur en beleving; de onbehandelde western red cedar delen zorgen voor een meer ‘aaibare’ gevel. Klein Goldewijk maakt weer een vergelijking: een levende holte in de kies ofwel minder glad dan het glazuur van de buitenkant. Tussen de verticale houten delen zijn gevelopeningen gemaakt die zorgen voor daglicht in de ruimten op de verdieping. Via de grote glazen koepel – doorsnede 5 meter – in het dak van de patio dringt het daglicht door tot in de wachtruimte. Om de privacy over en weer te waarborgen is de daglichtkoepel voorzien van een hoge borstwering.

NIEUW

VERTROUWD

EEN NIEUW LOGO…

met een heldere belofte voor de toekomst: ‘For smart living‘. Immers, over onze producten is goed nagedacht, zien er mooier uit, werken perfect en zijn praktisch te verwerken. Unilin is producent van zelfdragende isolerende dakelementen, prefab daksystemen en hardschuim isolatieplaten (Utherm). www.unilin.com

Thema GEVEL

Nieuwe systematiek voor Stichting Garantie Timmerwerk SGT

Marktgerichter, hogere productkwaliteit en meer zekerheid Stichting Garantie Timmerwerk SGT in Bussum heeft onlangs een aantal wijzigingen doorgevoerd in de garantiestructuur. Zo is onder andere afscheid genomen van Concept I, en doen bij Concept II voor een tienjarige garantietermijn bouwplaatsinspecties hun intrede. ‘De omslag van toeleverancier van halffabricaten tot verantwoordelijk bouwpartner maakt de omslag noodzakelijk’, aldus Gerrit Buitenhuis van SGT. De deskundigheid en het vakmanschap op de bouwplaats zijn tanende. Dit vraagt van de toeleveranciers een steeds grotere betrokkenheid, verantwoordelijkheid en hogere mate van prefab. Het aanleveren van steeds completere elementen op de bouw garandeert dat de bouwdelen een goede uitgangskwaliteit hebben en voorkomt

openbaren. Dat is de reden dat standaard Concept II kozijnen vanaf 1 juli 2012 een garantie van zes jaar meekrijgen. Die garantie is door de opdrachtgever te verlengen tot tien jaar op het moment dat we met een bouwplaatsinspectie over de schouder

ding duurzamer is geworden en de voorheen verplichte dorpelafdekker niet langer noodzakelijk is. De neuslat in de buitenbeglazing blijft wel overeind. Maar bij binnenbeglazing en bij naar binnen draaiende delen moesten we nog een lat over de on-

worden, is Concept IV toegevoegd. Hierbij zijn productie, montage, afwerking èn onderhoud de volledige verantwoordelijkheid van de timmerfabrikant. Daarop voortbouwend schrapt SGT uit zowel praktische als kwalitatieve redenen Concept I uit de garantie. Gerrit Buitenhuis: ‘Het verschil tussen Concept I en II is het voorlaksysteem.

Van toeleverancier tot verantwoordelijk bouwpartner: de timmerindustrie pakt die handschoen graag op. FOTO: SGT.

Een gevelelement, kant-en-klaar afgewerkt door de timmerfabriek met een garantie van tien jaar. FOTO: SGT.

fouten en faalkosten. De timmerindustrie speelt op die ontwikkeling in door meer en meer prefab te produceren, kozijnen afgelakt/beglaasd te leveren en liefst ook nog zelf te plaatsen. ‘Dat is de reden dat Stichting Garantie Timmerwerk per 1 juli 2012 een nieuwe opzet heeft gekregen, waarin

De eis om binnen zes maanden na levering een kozijn voorzien van een grondlaksysteem af te lakken in twee lagen, bleek bij projecten van enige omvang onmogelijk. Daarnaast is Concept II, afgewerkt met een voorlaksysteem robuuster en veel beter in staat zich op de bouwplaats te weren. Echter, nog steeds vindt de afwerking plaats onder verantwoordelijkheid van de aannemer. De ervaring leert dat eventuele gebreken zich binnen een termijn van zes jaar

van de aannemer mee mogen kijken of onze producten verwerkt volgens de meegeleverde verwerkingsvoorschriften.’ De bouwplaatsinspecties worden verricht door SGT aangewezen deskundigen met ervaring in productie, afwerking en montage van kozijnen. Bij Concept III en IV blijft de garantie ook zonder bouwplaatsinspectie tien jaar, omdat de timmerfabrikant eindverantwoordelijk is over het hele traject van productie, afwerking, montage (en bij IV onderhoud over een met de opdrachtgever overeen te komen periode van bijvoorbeeld 10, 15, 20, of 25 jaar) van het gevelelement. ‘De aanscherping vergroot de duidelijkheid, en de invloed van de timmerfabriek op het eindresultaat van zijn werk’, zo vertelt Buitenhuis.

Nieuwe lijmen vervangen pvac-lijm Inhoudelijk is de BRL 0801 ook nog aangescherpt. ‘Per 1 juli is pvac-lijm vervangen door een ruimtevullend elastisch BRL 0819-product, waardoor de verbin-

Met het verdwijnen van Concept I en toevoegen van Concept IV is het garantiereglement van SGT weer actueel. FOTO: SGT.

de verantwoordelijkheid tussen opdrachtgever en timmerfabriek voor het eindresultaat nog verder zijn gepreciseerd’, zegt Gerrit Buitenhuis.

Onzorgvuldig

De nieuwe werken garantiesystematiek leidt uiteindelijk tot een verhoging van de kwaliteit. Buitenhuis: ‘We hebben duidelijk in beeld wat er op de bouw verkeerd kan gaan met onze producten. Ik noem het slecht stellen van kozijnen (dus niet haaks en niet vlak), het niet goed aanbrengen van luchtdichtingen tegen het bouwkundig kader en de slabbes boven de kozijnen. Ook het beschadigen door onzorgvuldig gebruik en het niet correct beglazen en afwerken zonder eerst de ondergrond te herstellen komen voor. Met een hogere betrokkenheid van de timmerfabriek bij zijn product, en een heldere verantwoordelijkheid van betrokken partijen kun je dat voor een belangrijk deel ondervangen en bij het eventueel optreden van schades zonder een welles-nietes oplossen.’ In 2011 noteerde SGT zeventig schademeldingen, waarvan er zestig in behandeling zijn genomen. De teller staat dit jaar op zestien in behandeling genomen klachten. Deze hebben betrekking op waterlekkage en vervormingen van beweegbare delen (met name deuren). SGT telt circa 100 aangesloten timmerfabrikanten, gezamenlijk goed voor driekwart van de totale timmerindustrie en met een gezamenlijke omzet van circa 300 miljoen euro op jaarbasis. In totaal heeft SGT nu voor een waarde van 3,5 miljard euro aan verzekerd timmerwerk uitstaan. De eerste bouwplaatsinspecties voor Concept II zullen naar verwachting in het vierde kwartaal gaan lopen. Kijk voor meer informatie op: www.sgt.nl.

Bouwplaatsinspectie

De oude structuur van drie afleverconcepten in verschillende mate van afwerking van het gevelelement is onder de loep genomen en aangescherpt. ‘Met de nieuwe BRL 0801 (2011) ‘Houten gevelelementen’, basis voor het KOMO® certificaat en SGT, die op 1 juli 2012 van toepassing is ge-

derdorpel zetten, en die is komen te vervallen’, aldus Buitenhuis.

Bouwplaatsbezoeken ondersteunen de aannemer en verlengen de garantie op standaard Concept II kozijnen van zes naar tien jaar. FOTO: SGT.

VOOR DE JUISTE DRIVE! 60-DELIGE DOPPENSET

ALTIJD DICHTBIJ! NEDERLAND

Alkmaar Almelo Almere-Stad Amersfoort Amsterdam - Centrum - Noord - Westpoort - Zuid - Zuidoost Apeldoorn Barendrecht Barneveld Bergen op Zoom Bergschenhoek Breda Den Haag Doetinchem Dokkum Dordrecht Eindhoven Emmen Gouda Groningen Halfweg Heemskerk Heerenveen Heerlen Helmond Hengelo Hoofddorp Hoogeveen Houten Leeuwarden Leiderdorp Maastricht Meppel Middelburg Mijdrecht Moerdijk Nijmegen Noordwijkerhout Oosterhout Oss Rijssen Roermond Roosendaal ’s-Hertogenbosch Sittard Soesterberg Son en Breugel Steenbergen Terneuzen Tiel Tilburg Uden Utrecht Veghel Veldhoven Venlo Venray Waalwijk Wassenaar Weert Wijchen Wijk bij Duurstede Zaandam - Ind.Terr. Zuiderhout - Ind.Terr. Westerspoor Zoetermeer Zoeterwoude Zwolle

BELGIË

99.* excl. BTW (geldig t/m 31-12-2012)

actieprijs* per set

Aalst Balen Diegem (Brussel) Kalmthout Mechelen Menen Oostende Oudenaarde Sint-Niklaas Tessenderlo Torhout Zele

Uitgevoerd met de gepatenteerde “multidrive”-aansluiting. Dit geeft ze de unieke eigenschap dat de doppen passen op alle vormen waaronder metrisch, inches en uitwendige Torx. Zelfs beschadigde zeskant bouten en moeren zijn geen probleem.

voor adressen en meer informatie kijk op www.ivana.com

Thema GEVEL

Gevelvervanging in één dag In één dag de oude gevel eruit en een nieuwe gevel erin. En dan ook nog een gevel op passief bouwen niveau. Dat heeft Bouwbedrijf EBU gepresteerd bij een pilotproject in de Doetinchemse Multatulistraat. Vier woningen ondergingen een metamorfose van ‘tochthok’ naar moderne passiefwoning. Zowel opdrachtgever Sité Woondiensten als het bouwbedrijf wilden met deze pilot graag kennis en ervaring opdoen voor meer verouderde woningen in deze buurt. comfort, energieprestaties en onderhoudskosten. Minstens zo belangrijk is daarbij evenwicht in de onderlinge samenhang van deze waarden. Voorkom dat de noodzakelijke aanpassingen ten koste gaan van andere goed scorende waarden. Weeg ook wijkontwikkelingen en maatschappelijkeen demografische ontwikkelingen en specifieke woonwensen van bewoners mee. Ebbers: ‘Stel dat een woning nog een restle-

De bouw staat voor de grote uitdaging om de bestaande voorraad energiezuiniger te maken. Ook woningcorporaties staan voor de zware taak om de eigen woningvoorraad aan te pakken. Hoe doe je dat en hoever moet je gaan? Woningcorporatie Sité Woondiensten uit Doetinchem wil met de proef aan de Multatulistraat ervaring opdoen met zware renovaties in bewoonde situaties. Hoe ingrijpend kun je energiebesparende maatregelen nemen terwijl de bewoners nog thuis zitten? In samenwerking met Bouwbedrijf EBU uit Doetinchem

‘Renovatie van woningen kan bestaan uit conserveren, renoveren of zelfs slopen en nieuwbouw. Het gaat om de maximale woonwaardeontwikkeling’, zegt Wilbert Ebbers, directeur van Bouwbedrijf EBU. Woning- en woonwaardeontwikkeling moeten volgens het bouwbedrijf plaatsvinden op uitstraling, bruikbaarheid, degelijkheid,

Het blok van vier woningen is gebouwd in 1969 en staat in de wijk Overstegen. ‘We

Wilbert Ebbers, directeur van Bouwbedrijf EBU: ‘Belangrijke voorwaarde voor succes is dat iedereen bereid moet zijn het eigen belang ondergeschikt te maken aan het algemeen belang.’

De woningen voor en na de renovatie. Foto nieuwe situatie: Carla Debets.

Keuze renovatieconcept

Keuze woningen

Consortium E+ Het Consortium E+ is een projectoverstijgend samenwerkingsverband dat een stimulerend kenniscentrum wil zijn voor opdrachtgevers. Kennis delen staat centraal: de individuele bijdrage van de ketenpartners wordt door alle partijen kritisch beoordeeld en in gezamenlijke verantwoording verbeterd. Deze werkwijze levert maatwerkoplossingen gebaseerd op flexibele, gestandaardiseerde concepten. Het BIM (Bouw Informatie Model) heeft een belangrijke plaats in de samenwerking en informatieuitwisseling maar ook de realisatie in de LEAN-gedachte zorgt voor slimme en snelle maatwerkproducten. Deelnemers Consortium E+  Architektengroep Gelderland: creatief, teamplayer, 3-D, kritisch.  Bouwbedrijf EBU: ontwikkelaar, bouwer, generalist, verantwoordelijk, gebruiker centraal.  Bouwvisie Advies: bouwkundig en installatietechnisch advies, pragmatisch, betaalbare oplossingen.  Hogeschool Arnhem-Nijmegen: Hogeschool en Kennispartner, een frisse jonge denker in bouwkunde en een creatieveling op het gebied van bedrijfskundige informatica.  HtW installatietechniek: vakman, betrokken, opdrachtgever centraal.  Syntens: organisatiedeskundig, procesmanagement, out-of-thebox-denker.  Wassink Installatie: pionier energietechnieken, kansdenker.

vensduur van tien jaar heeft dan kun je beter alleen maar conserveren of kiezen voor een schilrenovatie. Maar als het casco goed is en er is een flinke woonwaardevermeerdering mogelijk dan kan het zinvol zijn een energieverslindende doorzonwoning door middel van passiefhuisrenovatie op te waarderen. Zijn de uitstraling, bruikbaar-

zijn diverse scenario’s onderzocht en is uiteindelijk gekozen voor passiefhuisrenovatie.

tidisciplinaire teams, just-in-time, met geprefabriceerde bouwelementen. De vijf concepten zijn:  E+Revital concept 1: Conserveren.  E+Revital concept 2: Schilrenovatie (label A).  E+Revital concept 3: Passiefhuisrenovatie.  E+Revital concept 4: Sloop+Nieuwbouw (E+ EPC0,6).  E+Revital concept 5: Sloop+Nieuwbouw (Energiepositief Wonen, EPC<0,15). Ebbers: ‘Voor de woningen aan de Multatulistraat heeft Sité gekozen voor concept 3, dus passiefhuisrenovatie.’

heid en degelijkheid van de woning onherstelbaar onvoldoende, dan biedt sloop en nieuwbouw een oplossing. De stap naar sloop en vervolgens energieneutraal bouwen borgt een lange toekomstbestendige woonwaardeontwikkeling.’ Om een keuze te kunnen maken voor een renovatieconcept heeft het ‘Consortium E+’ (zie kadertekst) waar EBU deel van uitmaakt, voor de renovatiesector een duurzaam en energiezuinig concept ontwikkeld: ‘E+ Revital’. Er zijn vijf varianten. Deze oplossingen worden uitgevoerd door mul-

hebben bewust gekozen voor renovatie van deze woningen, omdat wij relatief veel van dit type woningen hebben. Met dit proefproject willen we kennis en ervaring opdoen met Passief Bouwen voor toekomstige renovatieprojecten’, vertelt projectleider Willeke Marneth van Sité. De keuze voor het blok van vier woningen in de Multatulistraat werd volgens Ebbers mede ingegeven door de bewonerssamenstelling: ‘Twee woningen worden bewoond door jonge gezinnen, één woning door een alleenstaande jonge man en één woning door een alleenstaande oudere vrouw. Dan heb je een mooie verdeling, want de jonge man is overdag naar zijn werk en de vrouw is vaak thuis. Dus die woningen geven een mooie dwarsdoorsnede van de wijk.’ Willeke Marneth vult aan: ‘Eind april 2012 hebben we het plan gepresenteerd aan de bewoners en zij waren ook heel enthousiast over de plannen.’ De renovatie van de woningen gebeurt volgens de principes van Passief Bouwen. ‘Een Passiefhuis onderscheidt zich door de combinatie van een zeer aangenaam binnenklimaat en een zeer laag energieverbruik’, legt Marneth uit. ‘Met dit innovatieve bouwconcept zetten we maximaal in op duurzaamheid, energiezuinigheid en wooncomfort.’ Er is in augustus gestart met de uitvoering van de werkzaamheden en in september zijn de renovatiewerkzaamheden afgerond.. ‘De komende twee jaar worden de resultaten gemonitord. Omdat het een pilotproject betreft en de bewoners ook meedoen aan de monitoring van de energiegegevens, is besloten voor deze vier woningen geen huurverhoging in te voeren.’

Uitvoering

De gevels zijn in één dag gesloopt en vervangen. Hierdoor bleef de overlast voor de bewoners tot een minimum beperkt. De totale renovatie van de vier woningen was binnen drie weken gereed. Ebbers: ‘De productie van de verdiepingshoge gevelelementen vroeg zes tot acht weken. Vervolgens is telkens per dag bij een woning de gevel vervangen. Eerste de voorgevels en vervolgens de achtergevels.’ Het bestaande casco bestaat uit betonnen woningscheidende wanden en Nehobo-vloeren. De borstweringen van de gevels bestonden uit minimaal geïsoleerde prefab betonnen platen, glaspuien en een betonnen geveldakrand. Een dag voor het verwijderen van een gevel zijn de gemetselde penanten voor de gevel verwijderd en is de betonnen funderingsplaat onder

de gevelborstwering weggehaald. Tevens is een nieuwe geïsoleerde funderingsbalk geplaatst op de uitstekende betonnen funderingsbalken, waarop de gemetselde penanten stonden. Op de dag zelf is de gevel verwijderd. Vervolgens is het gevelelement voor de begane grond geplaatst en tot slot het gevelelement voor de verdieping. De

Waarvoor gebruik jij Aquapanel Cement Board? Optoppen

Uitbouw en gevelrenovatie Carport en buitenplafond

Tuinmuur en serre

Kelder

Aquapanel® Cement Board Outdoor Buiten gewoon slimmer: ■ ■ ■ ■ ■

Uitgebreide toepassingsmogelijkheden Snel en eenvoudig te verwerken Licht van gewicht Geluids- en brandwerend, wind- en waterbestendig Eenvoudig totaalsysteem met garantie

www.knauf-aquapanel.nl

Aquapanel_adv_289x415.indd 1

01-03-12 12:03

Thema GEVEL 38 x 140

file: H:\P-2. projecten onderhanden\5052 Site Passief renoveren Multatulistraat\2.2. Werktekeningen\7. bouwkundige details definitief\bouwkundige details definitief.dwg

- ± 7 mm stucwerk of steenstrips - 60 mm drukvaste houtvezelplaat Energie Plus Comfort - 140 mm regelwerk met cellulose vulling - 15 mm OSB plaat

- muurplaatanker M12 400x50 dl>120 VD h.o.h 1200mm - verbindingsmoer gegalv. M12 36mm - stokeind M12 100mm

- Elastic Foam t.b.v. luchtdichting 38 x 140

56 x 70

- ± 7 mm stucwerk of steenstrips - 60 mm drukvaste houtvezelplaat Energie Plus Comfort - rekwerk d.m.v. vuren SLS 38x89 - 15 mm OSB plaat - 12,5 gipsvezelplaat

28 x 45

38 x 89

Er is gekozen voor zwaar geïsoleerde houtskeletbouwelementen. Deze hebben een gering gewicht en ze konden in de eigen fabriek van EBU Houtproducten worden gemaakt. De gevelelementen zijn 375

5787 + P b.k. steenstrip

-EPDM dakbedekking gebalast met grindlaag -nieuwe isolatielaag PIR gem. 130mm -bestaande kunststofdakbedekking -bestaande na-isolatielaag ± 60mm -bestaande bitumen dakbedekking -bestaande schewil (houtwol cement) plaat -bestaande gesmeerd afschotlaag -bestaande hollebaksteen 100mm -bestaande plafond afwerking

38 x 89

Opbouw gevelelementen

gestegen naar 7,5 m2K/W. Ook de begane grondvloer is geïsoleerd. Hiervoor is de volledige hoogte van de bestaande kruipruimte – circa 450 mm – voorzien van PS isolatieparels. Ten slotte zijn ook de kopgevels nog geïsoleerd. Hier zijn I-staanders en Homatherm-platen aangebracht, afgewerkt met steenstrips, en gevuld met celluloseisolatie. Aanvankelijk zouden op het dak zonnecol-

160

gevelelementen steunen af op de nieuwe funderingsbalk en zijn verankerd in de betonnen woningscheidende wanden.

5105 + P b.k. rollaag

- Elastic Foam t.b.v. luchtdichting

project:

Renovatie 4 won. te Doetinchem vlgs Passiefhuis principe

onderwerp:

dakdetail

opdrachtgever:

SITÉ Woondiensten

get.:

04-07-2012

gew. a:

project nr.:

5052

gew. b:

gew. d:

schaal:

1:5

gew. c:

gew. e:

tek.nr.:

D-06

BOUWBEDRIJF EBU DOETINCHEM BV AMPÉRESTRAAT 8 7006 RZ DOETINCHEM POSTBUS 194 7000 AD DOETINCHEM TEL.(0314) 334550 FAX (0314) 324290 e-mail: bouwbedrijf@ebu.nl

formaat:

- Elastic Foam t.b.v. luchtdichting 28 x 45

56 x 95

file: H:\P-2. projecten onderhanden\5052 Site Passief renoveren Multatulistraat\2.2. Werktekeningen\7. bouwkundige details definitief\bouwkundige details definitief.dwg

160

38x89

2800+P

38x89

- ± 7 mm stucwerk of steenstrips - 60 mm drukvaste houtvezelplaat Energie Plus Comfort - 300 mm I-staanders met cellulose vulling - 15 mm OSB plaat - 12,5 gipsvezelplaat i.h.w.

isolatie i.h.w. aanbrengen

70 x 270

28 x 45

70 x 270

muurplaatanker M12 400x50 dl>120 VD h.o.h. 1200mm volgplaat M12 50x50x4 SV zeskantmoer 8.8 M12

38 x 184

Productie van de gevelelementen in de fabriek. De elementen zijn daar ook gevuld met cellulose-isolatie.

38 x 184

56 x 70

28 x 45

- Elastic Foam t.b.v. luchtdichting

2501 + P b.k. rollaag

project:

Renovatie 4 won. te Doetinchem vlgs Passiefhuis principe

onderwerp:

verdiepingsvloerdetail achtergevel

opdrachtgever:

SITÉ Woondiensten

get.:

project nr.:

5052

04-07-2012 gew. b:

gew. d:

schaal:

1:5

gew. c:

gew. e:

tek.nr.:

D-05

gew. a:

BOUWBEDRIJF EBU DOETINCHEM BV AMPÉRESTRAAT 8 7006 RZ DOETINCHEM POSTBUS 194 7000 AD DOETINCHEM TEL.(0314) 334550 FAX (0314) 324290 e-mail: bouwbedrijf@ebu.nl

formaat:

95 + P o.k. steenstrip

- geïsoleerde kantplank

38 x 184

Peil = 0

file: H:\P-2. projecten onderhanden\5052 Site Passief renoveren Multatulistraat\2.2. Werktekeningen\7. bouwkundige details definitief\bouwkundige details definitief.dwg

- sokkelprofiel - compriband

- geïsoleerd rekwerk met OSB bovenplaat

45 x 70

28 x 70

45 x 70

105 - P b.k. funderingsbalk

- 18mm cempanel

- bestaande kruipruimte isoleren - bestaande prefab kantplank - ± 40mm Elastic Foam - 100mm EPS100 isolatie - nieuwe prefab betonbalk 300x350mm - 100mm EPS100 isolatie - bestaande funderingsbalk onder bouwmuur

555

lectoren worden geplaatst. De baksteenvloer bleek echter deze extra belasting én verankering niet toe te laten. Maar ook de ruimte in de werkkast was voor de zonneboiler te krap, mede in verband met service en onderhoud. Daarom is gekozen voor een lucht-/waterwarmtepomp. Dit hybride toestel is geplaatst boven de woningscheidende wand, op het dak. Zó ontstond er bovendien meer ruimte in de werkkast naast het warmteterugwinningstoestel. De leidingen voor cv en mechanische ventilatie zijn al in de elementen aangebracht. In de woning zijn de bestaande radiatoren gehandhaafd. Gezien de hoge schilisolatie zijn dat

- ± 7 mm steenstrips - 60 mm drukvaste houtvezelplaat Energie Plus Comfort - 300 mm I-staanders met cellulose vulling - 15 mm OSB plaat - 184 mm regelwerk met cellulose vulling - 15 mm OSB plaat - 12,5 gipsvezelplaat i.h.w.

145

mm dik zijn bestaan van binnen naar buiten uit: Fermacell-beplating, OSB, houten I-staanders van 300 mm hoog, celluloseisolatie (300 mm dik) en aan de buitenzijde Homatherm Energie Plus Comfort van 60 mm dik. De gevelelementen hebben een Rc-waarde van circa 8,4 m2K/W. De cellulose/isolatie is in de fabriek van EBU Houtproducten door leverancier Warmteplan in de holle ruimten tussen de houten I/staanders geblazen. De cellulose-isolatie heeft als voordeel dat het dampopen is, waardoor geen folies/dampremmende lagen in de constructie nodig zijn. Bovendien sluit de isolatie naadloos aan, waardoor de luchtdichtheid van de gevelelementen toeneemt. De gekozen Homatherm plaat is een houtvezelisolatieplaat, die tevens als pleisterplaat fungeert. De Homatherm platen zijn aan de buitenzijde deels afgewerkt met siliconensierpleister én deels met steenstrips. Deze steenstrips zijn voor het grootste deel al in de fabriek op de gevelelementen aangebracht; de lagen steenstrips ter plaatse van de horizontale naad tussen de elementen volgden op de bouwplaats. De overige naden zijn op de bouwplaats voorzien van sierpleister. De kozijnen in de gevelelementen zijn uitgevoerd in Accoya dat erg gunstige thermische eigenschappen heeft: de U-waarde van het gemodificeerde kozijnhout bedraagt 1,1 W/m2K. De voordeur en achterdeur zijn uitgevoerd als passiefdeur, met een dikte van 68 mm; deze passiefdeuren hebben geen brievensleuf. De beglazing in de woning is drielagig HR++. Het bestaande platte dak is aanvullend geïsoleerd met 130 mm PIR en een geballaste EPDM dakbedekking. Het geheel is aangebracht op een al eerder tijdens een renovatie aangebrachte na-isolatie van 60 mm en een daarop aangebrachte kunststof dakbedekking. De totale Rc-waarde is hierdoor

41 100 40

300

100

570 650

project:

Renovatie 4 won. te Doetinchem vlgs Passiefhuis principe

onderwerp:

funderingsdetail

opdrachtgever:

SITÉ Woondiensten

get.: gew. a:

04-07-2012

project nr.:

5052

gew. b:

gew. d:

schaal:

1:5

gew. c:

gew. e:

tek.nr.:

D-01

BOUWBEDRIJF EBU DOETINCHEM BV AMPÉRESTRAAT 8 7006 RZ DOETINCHEM POSTBUS 194 7000 AD DOETINCHEM TEL.(0314) 334550 FAX (0314) 324290 e-mail: bouwbedrijf@ebu.nl

formaat:

er teveel, maar dat bood ook de mogelijkheid om op lage temperatuur verwarming (CV-water tussen 35 (of nog lager) en 50°C, in plaats van 65 tot 90°C) over te schakelen.

Keurmerk

De woningen worden voorzien van het keurmerk Passiefbouw van de Stichting Passiefhuis Holland. Hiertoe moest met metingen worden aangetoond dat de vereiste prestaties – met name op gebied van de luchtdichtheid - ook werden gehaald. Daarom is na oplevering van de eerste woning een blowerdoortest uitgevoerd. De houtskeletbouwelementen bleken perfect luchtdicht, maar er schortte nog wat aan de aansluiting met de bestaande construc-

tie. Naar aanleiding hiervan zijn maatregelen genomen om ook deze aansluitingen nog beter te dichten. De energieprestatie van de gerenoveerde woning is fors hoger dan de normen die momenteel voor nieuwbouw gelden. De woningen hebben nu een energielabel A++. Ebbers is tevreden over het verloop van de renovatie maar heeft ook nog wel enkele verbeterpunten: ‘De bewoners vonden het vervelend dat eerst de voorgevel eruit ging bij de vier woningen en daarna pas de achtergevel. Ze zaten daardoor langer in de rommel. We overwegen een volgende keer dan ook per woning de eerste dag de voorgevel te vervangen en de tweede dag de achtergevel. Verder hebben we aan de voor- en achterzijde een zone van 1,5 meter naar binnen gelegd als werkruimte. Omdat de woningen niet erg diep zijn, vonden de bewoners dat toch wel veel ruimte. Wellicht kunnen we die zones dus beperken. Tot slot bleken de bewoners het mees-

te hinder te hebben gehad van de renovatie van de badkamers en het aanbrengen van inblaasopeningen voor de mechanische ventilatie. Het vervangen van de gevels werd als veel minder hinderlijk ervaren, dus dat is ook een leerpunt. Maar verder zijn ze heel tevreden. Eén gezin gaf aan de auto’s niet meer te horen en de oudere vrouw had haar verwarming nog niet aan gehad.’ Belangrijke voorwaarde voor succes is volgens Ebbers tot slot ook de samenwerking tussen de bouwpartners: ‘Iedereen moet bereid zijn het eigen belang ondergeschikt te maken aan het algemeen belang. We kunnen niet iedere onderaannemer netjes voor acht uur per dag inplannen. En soms moet je ook discipline-overschrijdend kunnen werken. Als het handiger is dat een installateur tijdens zijn werk ook even een stukje metselwerk sloopt, dan moet dat kunnen. Ook kun je vaak het transport van materialen combineren.’

Thema GEVEL

Eurocode 6: meer duidelijkheid duurzaamheid spouwankers De laatste jaren is er veel discussie en onduidelijkheid over de duurzaamheid van spouwankers. Vragen als: ‘Moeten alle spouwankers van RVS zijn?’, ‘Mag thermisch verzinkt ook?’ en ‘Welke type ankers moet ik dicht bij de kust gebruiken?’ waren aan de orde van de dag. Ondanks dat in de norm NEN 6790 (TGB steenconstructies) een en ander vrij duidelijk was omschreven (zie kader ‘NEN 6790’) was het kennelijk voor de markt nog onduidelijk. De toeleverende industrie hield deze onduidelijkheid ook nog in stand door het blijven leveren van spouwankers voor buitentoepassing die onvoldoende duurzaam waren. Helaas worden nog steeds verkeerde spouwankers geleverd en verwerkt. Tekst: Ing. Peter Kuindersma, sr. adviseur Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies te Putten.

Sinds 1 april 2012 (invoering nieuw Bouwbesluit) zijn ook de Eurocodes van kracht. Deze Eurocodes vervangen de oude Technische Grondslagen voor Bouwconstructies (TGB’s). Algemene constructieve voorschriften zijn opgenomen in de Eurocode 0

(NEN-EN 1990; Grondslagen van het constructief ontwerp) en Eurocode 1 (NEN-EN 1991; Belastingen op constructies). Specifieke voorschriften voor metselwerk zijn nu opgenomen in de Eurocode 6 (NEN-EN 1996).

Eurocode 6

Met de invoer van de Eurocodes is er nog

Aangetast spouwanker.

Meten van de uittrekwaarde van de spouwankers tijdens een spouwankeronderzoek.

meer duidelijkheid over de duurzaamheid van spouwankers. Ook kan iets eenvoudiger worden onderbouwd dat een minder duurzaam anker in een bepaalde toepassing wel mogelijk is. In NEN-EN 1996-2/NB (Ontwerp en berekening van constructies van metselwerk – Deel 2: Ontwerp, materiaalkeuze en uitvoering van constructies van metselwerk) is omschreven welk ankermateriaal in een bepaalde toepassing gewenst is. Allereerst wordt er onderscheid gemaakt in het type ‘milieu’ waaraan het spouwanker wordt blootgesteld. Zie tabel A.1 uit de NEN-EN 1996-2. Binnen de klasse MX3 (blootgesteld aan vocht en vorst/dooiwisseling) wordt onderscheid gemaakt in de hoeveelheid vocht waaraan het metselwerk wordt blootgesteld. Respectievelijk MX3.1 (beperkte blootstelling aan water) en MX3.2 (blootstelling aan veel water). Klasse MX4 houdt in dat er ook nog blootstelling is aan met zout verzadigde lucht (kust), zeewater of dooizouten. Spouwankers (toegepast in een met regen belaste gemetselde buitengevel) vallen in klasse MX3.2. In een enkel geval kan ook MX3.1 worden aangehouden. Een voor-

beeld hiervan is een gemetselde gevel die, door een groot overstek, geheel is afgeschermd van de regen. Wanneer de gevel zich binnen een afstand van 10 km tot de zee bevindt is milieuklasse MX4 van toepassing. Volgens bijlage C van NEN-EN 1996-2 mag standaard RVS (AISI 304 of A2-kwaliteit) zonder beperkingen worden toegepast in klasse MX3.1 (onder een groot overstek dus). Voor klasse MX3.2 mag RVS AISI 304 (A2-kwaliteit) alleen worden toegepast als aangetoond wordt (door leverancier of onafhankelijke deskundige) dat dit anker in de betreffende toepassing voldoende duurzaam is. In de praktijk is dit vrijwel niet aan te tonen. Voor MX4 (blootstelling aan met zout verzadigde lucht (kust), zeewater of dooizouten) geldt dat standaard RVS niet mag worden toegepast. RVS AISI 316 (A4-kwaliteit) mag alleen ‘onder voorwaarden’ worden toegepast. Omdat er eigenlijk geen alternatief is betekent dit in de praktijk dat RVS AISI 316 ankers ook aan de kust ‘acceptabel’ zijn. Op basis van deze norm kom je dus al gauw tot de conclusie dat je vrijwel altijd tenminste RVS AISI 316 (A4-kwaliteit) moet toepassen.

NEN 6790 Voor 1 april 2012 waren specifieke voorschriften voor metselwerkconstructies opgenomen in NEN 6790. In paragraaf 7.4.2 van deze norm was het een en ander opgenomen over de duurzaamheid van spouwankers. In deze paragraaf stond: ‘De duurzaamheid van spouwankers moet zijn afgestemd op de voor de gevel geldige referentieperiode’. Als aanbeveling was het volgende opgenomen: a. Indien de veiligheidsklasse van de constructie niet hoger is dan 2 en de referentieperiode van de constructie niet langer is dan 15 jaar, wordt aanbevolen de spouwankers uit te voeren in verzinkt staal volgens NEN-EN-ISO 10684 of in corrosievast staal AISI 316 volgens NEN-EN 10088-1. Indien bovendien de locatie binnen 10 km vanaf de kust is gelegen, wordt aanbevolen de spouwankers uit te voeren in corrosievast staal AISI 316L volgens NEN-EN 10088-1, en b. Bij constructies met een referentieperiode tot 50 jaar wordt aanbevolen de spouwankers uit te voeren in corrosievast staal AISI 316 volgens NEN-EN 10088-1. Indien bovendien de locatie binnen 10 km vanaf de kust is gelegen, wordt aanbevolen de spouwankers uit te voeren in corrosievast staal AISI 316L volgens NEN-EN 10088-1. Praktijk was dat in veel gevallen thermisch verzinkte spouwankers werden toegepast, terwijl RVS AISI 316 (A4-kwaliteit) was aanbevolen, zeker voor gebouwen met een referentieperiode van 50 jaar. Bovendien kwam het maar zelden voor dat dichtbij de kust RVS AISI 316L werd toegepast. Overigens bleek ook dat dit type RVS moeilijk of vrijwel niet leverbaar was.

Thema GEVEL

Tabel A.1 uit NEN-EN 1996-2 — Classificatie van de micro-omstandigheden van blootstelling van voltooid metselwerk. Klasse MX1

Micro-omstandigheid van het metselwerk In een droog milieu

MX2 MX2.1

Blootgesteld aan vocht of water Blootgesteld aan vocht maar niet aan vorst/dooiwisselingen of aan externe bronnen met aanmerkelijke hoeveelheden sulfaten of agressieve chemicaliën. Blootgesteld aan veel water, maar niet aan vorst/dooiwisselingen of aan externe bronnen met aanmerkelijke hoeveelheden sulfaten of agressieve chemicaliën. Blootgesteld aan vocht en vorst/dooiwisselingen Blootgesteld aan vocht of water en vorst/dooiwisselingen maar niet aan externe bronnen met aanmerkelijke hoeveelheden sulfaten of agressieve chemicaliën. Blootgesteld aan veel water en vorst/dooiwisselingen maar niet aan externe bronnen met aanmerkelijke hoeveelheden sulfaten of agressieve chemicaliën. Blootgesteld aan met zout verzadigde lucht, zeewater of dooizouten In een agressief chemisch milieu

MX2.2 MX3 MX3.1 MX3.2 MX4 MX5

Voorbeelden van metselwerk in deze omstandigheid De binnenzijde van gebouwen voor normale bewoning of van kantoorgebouwen, alsmede het binnenblad van een buitenspouwmuur waar vochtindringing onwaarschijnlijk is. Bepleisterd metselwerk in buitenmuren, niet blootgesteld aan matige of hevige slagregen en afgescheiden van vocht uit naburig metselwerk of materialen. Binnenmetselwerk blootgesteld aan veel waterdamp, zoals in een wasserij. Buitenmuren van metselwerk beschermd tegen regen door overhangende daken of muurplaten, niet blootgesteld aan slagregen of vorst. Metselwerk onder de vorstgrens, in goed gedraineerde, niet-agressieve grond. Metselwerk dat niet is blootgesteld aan vorst of agressieve chemicaliën, toegepast in buitenmuren met afdekking of daknokken, in borstweringen, in vrijstaande muren, in de grond, onder water. Metselwerk zoals in klasse MX2.1 blootgesteld aan vorst/dooiwisselingen. Metselwerk zoals in klasse MX2.2 blootgesteld aan vorst/dooiwisselingen.

Metselwerk in kustgebieden. Metselwerk naast wegen waarop ’s winters zout wordt gestrooid. Metselwerk in contact met natuurlijke bodem of aangevulde grond of grondwater waar vocht en aanmerkelijke hoeveelheden sulfaten in voorkomen. Metselwerk in contact met zeer zure bodem, vervuilde grond of grondwater. Metselwerk in de buurt van industriële gebieden waar agressieve chemicaliën in de lucht voorkomen. OPMERKING: Bij de bepaling van de blootstelling van metselwerk behoort met het effect van toegepaste afwerkingen en beschermende bekledingen rekening te zijn gehouden.

Kennisnetwerk baksteensteen metselwerk: standpunten Het kennisnetwerk baksteensteen metselwerk is door de Vereniging Koninklijke Bouwkeramiek (KNB) geïnitieerd om beter gebruik te maken van de aanwezige kennis en expertise binnen de keten van baksteenmetselwerk. Doel is om met deskundigen kennis, ervaring en standpunten op technisch vlak over baksteenmetselwerk te delen en beschikbaar te stellen. In het kennisnetwerk zitten deskundigen onder andere werkzaam bij een metselbedrijf, voegbedrijf, gevelreinigingsbedrijf, aannemer, mortelproducent, testinstituut, onderzoeksinstelling, producent isolatiemateriaal, baksteenfabrikant en gespecialiseerde adviesbureaus.

Standpunten ten aanzien van spouwankers Meten van de uittrekwaarde van de spouwankers tijdens een spouwankeronderzoek.

Opmerking Volgens bijlage C van NEN-EN 1996-2 mogen ook verzinkte spouwankers worden gebruikt, maar dan moeten ze zijn voorzien van een zinklaag van tenminste 940 g/m2 (dit komt overeen met een laagdikte van 135 µm). Dit is echter een hoeveelheid die niet op een spouwanker aangebracht kan worden, zodat deze optie in de praktijk vervalt.

Tot slot

Of met de nieuwe Eurocode voor steenconstructies de discussie over de duurzaamheid van spouwankers de wereld uit is, is niet aannemelijk. Dit hangt met name af van de wijze waarop markpartijen (architecten, adviseurs, bestekschrijvers, toeleverende industrie, aannemers, controleurs, et cetera) hiermee omgaan. Feit is dat bouwconstructies over het al-

gemeen gedurende de ontwerplevensduur van 50 jaar constructief veilig moeten zijn. We moeten er toch niet aan denken dat we over 20 jaar weer een serie kopgevels omlaag zien komen. Dit artikel verscheen eerder in Nieman Nieuws, nr. 16, september 2012.

Het thema van de tweede bijeenkomst was ‘metalen in de gevel’. Het kennisnetwerk is bezorgd over het feit dat nog steeds verzinkte spouwankers worden toegepast. Onvoldoende deskundigheid en het feit dat verkoop van deze mindere kwaliteit spouwankers niet verboden is lijken hiervan de oorzaak. Mogelijkheden om hierin verandering te brengen zijn:  het bevorderen van de opname van RVS 316 spouwankers in bestekteksten;  de bouwmaterialenhandel wijzen op haar verantwoordelijkheid in deze;  betere informatievoorziening in de keten over dit onderwerp;  duidelijke vermelding van eisen voor spouwankers in KNB- en diverse andere uitgaven. Voor wat betreft renovatieankers is het kennisnetwerk van mening dat daarvoor dezelfde eisen en beproevingsmethoden gelden als voor ankers voor nieuwbouw. Hiervoor dient dus ook roestvaststaal A4kwaliteit (AlSI 316) te worden toegepast. Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies neemt namens de Niemangroep ook zitting in het kennisnetwerk baksteen en probeert op deze manier kennis te delen en uit te dragen.

Meting van de dikte van een aangetast spouwanker.

RENAULT BEDRIJFSWAGENS MET 4 MILJOEN FANS DE NUMMER 1 IN EUROPA

UW TOTAALVOORDEEL KAN OPLOPEN TOT MAAR LIEFST € 6.800,-

Bekijk uw voordeel op renault.nl

RENAULT MASTER NU VANAF € 18.340,Vanafprijs is inclusief ondernemerspremie.

www.renault.nl

Aanbiedingen geldig van 3 juli t/m 31 december 2012. Kijk voor informatie over aanbiedingen op andere modellen en de exacte voorwaarden op renault.nl. Renault Master vanaf € 20.090,-. Prijzen excl. BTW, BPM, verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Full Operational Leaseprijs Renault Master vanaf € 489,- p/m. Prijzen op basis van Full Operational Lease via Renault Business Finance excl. BTW, brandstof, vervangend vervoer o.b.v. 48 mnd/20.000 km/jr. Jaarlijks kostenpercentage bedraagt 1,9%, maximaal te financieren bedrag: € 20.000. Looptijd min. 12 en max. 36 maanden. Informeer naar een aantrekkelijk leasetarief of reparatie onderhoudscontract bij Renault Business Finance. Leaseprijs per 1 juli 2012. Op elke nieuwe Renault Kangoo Express, Trafic en Master geldt een fabrieksgarantie van 2 jr. zonder kilometerbeperking. 12 jr. plaatwerkgarantie (m.u.v. Master; deze behoudt 6 jaar plaatwerkgarantie). Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specifi catiewijzigingen voorbehouden. Afbeeldingen kunnen afwijken van daadwerkelijk geleverde auto. Voor meer informatie en de voorwaarden bel gratis 0800-0303 of kijk op bedrijfswagens.renault.nl. Vraag uw dealer naar de exacte voorwaarden. Financieringsaanbod alleen geldig op nieuwe Renault bedrijfswagenorders tussen 3 juli t/m 31 december 2012. Renault Business Finance en Renault behouden zich het recht voor de actie op elk moment zonder opgave van reden te wijzigen of te beëindigen. Slottermijn niet mogelijk. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Rentewijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Min./max. verbruik: 7,3-9,8 l/100 km. Resp. 12,7-10,2 km /l. CO2: 191-260 g/km.

Thema GEVEL

Metselprofielen stellen met kunststof onderdelen Schoorlatten die in de weg zitten, moeilijk voegen kunnen uitkrabben, zichtbaar hersteld metselwerk; het behoort allemaal tot de verleden tijd bij de nieuwe kunststof stelsteun voor metselprofielen. Het vraagt enige investering en oefening in gebruik, maar de voordelen wegen daar tegenop, zo laten bedrijven die met de steun gewerkt hebben weten. En de kwaliteit van het metselen voegwerk wordt stukken beter. Tekst: Joop Wilschut Beeld: JWFransen Ontwikkeling

Klampen aan de muur of op de vloer, schoorlatten, verlengingstukken, enzo-

de voeg, te krijgen. Alle onderdelen van de steun hebben stelsleuven zodat de profielstelsteun nog alle kanten is op te schuiven. Vervolgens wordt een tweede achterhoek op de binnenmuur geplaatst ter hoogte van de bovenkant van het metselprofiel; uiteraard ook weer op ongeveer lagenmaat. Als de achterhoeken zitten, worden de kop-

liteit van het metselwerk verbetert hierdoor.

De koppelplaat met de spiegleuf steekt nog uit de gemetselde muur maar is simpelweg af te breken en uit de voeg te trekken.

Vier onderdelen

De profielstelsteun bestaat uit vier on-

Het metselprofiel is losgehaald van de steun om erachter te kunnen doorstrijken.

De kunststof profielstelsteun zoals die opgenomen wordt in het lopende metselwerk.

voort. Bij het stellen van verticale metselprofielen wordt normaliter nogal wat hout gebruikt. En al dat hout zit bij het metselen en voegen vaak danig in de weg. Wim Fransen uit Westerhaar, van origine timmerman/betonwerker, bedacht een methode om profielen aan het binnenspouwblad te bevestigen. Hij ontwikkelde daarvoor een kunststof stelsteun en testte die in de praktijk uit op meerdere projecten. Metselaars die met deze steun aan de gang gingen, waren al snel zeer enthousiast. De steun is gemakkelijk in gebruik en levert tijdwinst op. Stellen en optoppen gaat stukken sneller. Er is geen stelhout nodig en dat zit ook niet in de

derdelen: de achterhoek, de koppelplaat, de spie en de spiehouder. De achterhoek wordt bevestigd aan de binnenmuur. De

pelplaten met twee schroeven aan de achterhoeken bevestigd. De profielstelsteun is alleen sterk in de lengte van de muur en daarvoor moet de koppelplaat op de te metselen muur rusten, voordat deze het gewicht van een metselprofiel kan dragen. Daarna is het metselprofiel ‘te lood’ te stellen door de spiehouders over de koppelplaten te schuiven en vast te zetten met een spie. Eerst wordt het metselprofiel aan de onderkant op de juiste plaats vastgeschroefd. Hierna kan de steller aan de bovenkant het profiel ‘te lood’ stellen met behulp van de sleuven. Als het metselprofiel goed staat worden ook aan de bovenkant alle schroeven aangedraaid.

Afbreken

De koppelplaat wordt gewoon in de voeg

Twee profielen met opgeschroefde spiehouders staan klaar om te worden opgetopt.

De profielstelsteun ‘in de vrije ruimte’ bevestigd aan aluminium profielen.

Bovenaanzicht van de stelsteun met de koppel plaat vastgeschroefd op de achterhoek.

weg. Er ontstaat minder afval en er hoeft minder opgeruimd te worden. De grootste voordelen liggen evenwel bij het uitkrabben en doorstrijken van de voegen en het schoonmaken van de stenen achter het metselprofiel. Het profiel is namelijk weg te draaien, waardoor het metselen voegwerk eenvoudiger te bereiken is. De kwa-

krabd of gepointerd moeten worden, is het metselprofiel zeer simpel van de muur te halen door de spie uit de stelsteun te trekken. Is de muur uitgekrabd dan is het metselprofiel weer op de juiste plek te bevestigen. Blijkt tijdens het metselen dat de profielstelsteun toch niet helemaal op de juiste hoogte zit, dan is de stelsteun op de juiste plek te zetten door de schroeven los en daarna weer vast te draaien. Voor het optoppen van het metselprofiel is slechts een derde achterhoek hoger op de binnenmuur nodig. De tweede koppelplaat wordt dan de onderste koppelplaat en het metselprofiel wordt ‘te lood’ gesteld met de derde koppelplaat. Uiteraard moet de tweede koppelplaat dan wel weer eerst op de gemetselde muur rusten. Na het optoppen is de eerste koppelplaat niet meer nodig. Het uiteinde van de kop-

koppelplaat is het stuk van de stelsteun dat in de voegen opgenomen wordt. De spiehouder komt aan het metselprofiel te zitten. En de spie zorgt ervoor dat het metselprofiel wordt verbonden met de koppelplaat. Het stellen van de steun en de profielen gaat als volgt. Op een metselprofiel worden met bouten twee spiehouders aangebracht; één aan de onderkant en één aan de bovenkant. Een eerste achterhoek wordt met twee schroeven of bouten vastgezet op de binnenmuur. De sleuven in de achterhoek zorgen ervoor dat deze op en neer kan bewegen om de koppelplaat ongeveer op lagenmaat, op de juiste hoogte van

ingemetseld zonder dat de metselaar er last van heeft. Wanneer de voegen uitge-

pelplaat steekt iets uit het metselwerk, maar is door het speciaal breekpunt dat in de plaat is verwerkt, met een koevoet of klauwhamer gemakkelijk af te breken. De rest van de koppelplaat en de achterhoek blijven achter in de spouw. Het enige wat dan nog moet gebeuren is 80 mm voeg aanhelen. Volgens Fransen is met de huidige stelsteun een spouwbreedte tot 310 millimeter te overbruggen. Moet het nog breder dan zijn er hulpstukken noodzakelijk. Informatie en videofilms over de kunststof profielstelsteun zijn te vinden op de website www.jwfransen.nl. Het product komt binnenkort op de markt, waarschijnlijk via de groothandel.

(Advertentie)

Thema GEVEL

Metselen met natuurgevelsteen Een natuursteengevel is tot nu toe alleen bekend in de vorm van een bekleding met platen of strips of als een massieve wand van dikke brokken. Het kan ook anders; gemetseld als buitenspouwblad met de natuurgevelsteen. Gebroken of eenzijdig gezaagde stukken op een breedte van 90 tot 100 mm, die je als bakstenen verwerkt. De natuurgevelstenen zijn door TNO getest en verwerkingsvoorschriften zijn voor handen; dus niets staat toepassing in de weg. Tekst: Joop Wilschut, JWProducties Foto’s: Natuurgevelsteen BV, Vries

Trendsettende architecten wilden wel eens iets anders. Deze wens kwam min of meer voort uit onvrede met de wijze waarop in ons land baksteengevels worden gemaakt. Vaak alleen gericht op meters maken met alle negatieve esthetische en kwalitatieve gevolgen van dien.

Veelvuldig onderzoek

In december 2008 kwam de eerste zending natuursteen naar ons land en zijn er uitgebreide testen en onderzoeken gedaan naar de vochtopname, constructieve aspecten, verwerkingsmogelijkheden en –technieken, mortels, enzovoort. Plate: ‘Gelijktijdig zijn we op zoek gegaan naar natuursteensoorten die geschikt zijn voor ons zeeklimaat. En naar leveranciers, die bereid wa-

Door met slagen van 300 mm aan de draad te werken wordt de horizontale lijn zo goed mogelijk in de hand gehouden.

Uit deze contacten zijn een paar kleine projecten voortgekomen, die gebruikt zijn om ervaring op te doen. Zomer: ‘Daarbij bleek dat we er niet alleen waren met leveren van de natuurgevelsteen, maar dat we ook opleiding, advisering en begeleiding moesten geven. Kortom, we moesten aan kennisoverdracht doen. Om die reden hebben we uitgebreide verwerkingsvoorschriften opgesteld. En nu zijn we klaar voor een brede introductie.’

Brede sortering

Op dit moment kan Natuurgevelsteen als bedrijf een brede sortering stenen leveren: gneiss, verschillende soorten zandsteen,

lengte van de stenen varieert tot maximaal 400 mm in verband met de verwerking. Uit andere landen komen ook stenen met een gezaagde achterzijde. Want nogmaals, wij accepteren alleen stenen op baksteenbreedte. Het heeft drie jaar geduurd om de leveranciers dat duidelijk te maken en dat op elkaar af te stemmen.’

Traditioneel metselen

De techniek van verwerking van natuurgevelstenen is in principe niet anders dan traditioneel metselen. Er wordt aan de draad gewerkt maar een lagenmaat is er niet door de onregelmatigheid van de brokken aangeleverde natuursteen. Men maakt

De natuurgevelsteen is een natuurproduct, waar kleurschakeringen in kunnen voorkomen.

Dat heeft de heren John Plate en Thijs Zomer al in oktober 2008 doen besluiten op zoek te gaan naar een andere oplossing. ‘Het moest wel passen in de Nederlandse filosofie en in de traditie van bouwen met een spouw’, begint Plate het gesprek. ‘Al snel zeiden we tegen elkaar: Waarom zou het niet in natuursteen kunnen? De technische knowhow is er en de vaklieden zijn er. De enige voorwaarden zijn dat het natuursteen in de breedte op steenformaat moet zijn en dat het materiaal weerstand moet kunnen bieden aan Nederlandse

ren te voldoen aan de stringente eis: alleen natuursteen leveren op baksteenbreedte van 90 tot 100 mm en dan nog het liefst gebroken!’ Toen de testen gunstig uitpakte en er verschillende leveranciers gevonden waren, zijn beide heren de markt opgegaan. Ze hebben contact gelegd met metselaars en metselbedrijven, die affiniteit zouden kunnen hebben met de verwerking van de natuurgevelsteen, zoals ze de steen zijn gaan noemen, en hebben hen gevraagd wat zij ervan vonden. Ze hebben het idee ook

De gevels worden via de doorstrijktechniek ‘gevoegd’. Er is geen specifiek voegwerk nodig of moge lijk, afhankelijk van de steen.

Ook de ongelijkheid in dikte en lengte geven de gevels een levendig aanzien.

omstandigheden. Dus het moet niet te poreus zijn in verband met de vochtopname en het materiaal moet vorstbestendig zijn.’

voorzichtig gelanceerd bij architecten; wat zagen die voor mogelijkheden op het esthetische vlak. En wat vonden aannemingsbedrijven ervan qua prijsvorming.

travertin, graniet en diverse typen geschliste steen met een gelaagde structuur. Die worden aangeleverd door steengroeven uit Griekenland, Turkije, Ierland, Oostenrijk, Hongarije, Spanje en Macedonië. Het zijn bewust alleen Europese groeven om de controle op het materiaal te kunnen bewaken. ‘De leverancier uit Macedonië was de eerste die in de gaten kreeg hoe wij denken en wat wij willen. We hebben ook geïnvesteerd in een breek- en een zaagmachine om de juiste stenen te krijgen. Deze investering is niet alleen hierom gedaan, maar ook om daar werkgelegenheid te creëren’, laat Zomer nadrukkelijk weten. Plate: ‘Macedonië levert gebroken stenen op een breedte van 90 tot 100 mm en in dikten van 40, 60, 80 en 100 mm. De vrije

slagen van 300 mm om het werk zo goed mogelijk horizontaal te houden. Het verband is te zoeken in de lengte- en de diktevariaties van de steen. In de verwerkingsvoorschriften is daar een apart hoofdstuk aan gewijd. ‘Qua afwerking van de voeg - er wordt niet nagevoegd, maar direct doorgestreken - en mortel is er veel mogelijk’, aldus Plate. ‘Op de eerste projecten hebben we muren opgetrokken met brede voegen, maar vandaar uit zijn er ontwikkelingen geweest naar smallere, dunnere voegen. Bij dikke voegen gebruik je aangepast UA metselmortel en bij dunne voegen aangepast UA dunbedmortel. Voor elke natuursteen is een aparte mortel ontwikkeld. Niet alleen de hechting is heel belangrijk maar ook de vochtopname in de steen. We hebben daar-

Thema GEVEL ties geldt in principe hetzelfde, maar daarvoor kunnen Plate en Zomer ook advies geven. Door de bank genomen is een dilatatie om de zes à acht meter toereikend, maar het is wel afhankelijk van de steensoort en haar uitzettingscoëfficiënt. ‘Een duidelijke voorwaarde is wel dat alleen door ons gecertificeerde of geaccepteerde metselaars of metselbedrijven met de natuurgevelsteen aan de slag mogen’, laten beide heren weten. ‘We willen/zoeken metselbedrijven die affiniteit hebben met het vak metselen en met natuurgevelsteen. Gelukkig is dat met de doorbraak van de doorstrijken dunbedtechniek niet zo moeilijk. Die bedrijven en mensen zijn er nog steeds.’

Meerdere mogelijkheden

Op een woonhuis in Bloemendaal is een schoorsteen buitendaks opgetrokken in natuurgevelsteen met een groenige kleur.

Natuurgevelstenen zijn niet uitsluitend te gebruiken voor spouwmuurconstructies. Ze zijn ook voor op zichzelf staande wanden toe te passen, zoals bij het onlangs geopende brandweermonument in Schaarsbergen is gedaan. Voor dit soort toepassingen of voor tweezijdig schoonwerk speelt de

in heel veel samengewerkt met Remix. Het is zelfs mogelijk stootvoegloos te metselen met stenen die op de kop gezaagd of vlak gebroken zijn.’ Constructief is een gevel van natuurgevel-

Met de vereiste breedte van 90 tot 100 mm zijn met de natuurgevelstenen traditionele spouw muurconstructies te maken.

stenen niet anders dan een traditioneel met baksteen gemetselde muur. Je past roestvast stalen spouwankers toe conform de voorschriften voor baksteen. Voor dilata-

Een deel van de bemonstering van natuurgevelstenen bij het bedrijf in Hollandscheveld.

breedte van de steen een minder belangrijke rol en is op maat breken soms niet nodig. ‘Qua detaillering kan een architect uitgaan van baksteendetails’, besluit Plate. ‘Maar de overstap van natuurgevelsteen terug naar baksteen is altijd te maken. Bij moeilijke details kunnen we adviseren. We schrijven op verzoek ook technische adviezen en bieden begeleiding vanuit een technisch adviesbureau. Ook de uitgebreide verwerkingsvoorschriften kunnen ontwerpers al handvatten bieden. Kortom, een wand van natuurgevelstenen is in wezen niet moeilijker te maken dan een traditioneel gemetselde muur. Maar het aanzien is duidelijk anders.’ Sinds de doorbraak in 2011 zijn er wat projecten gerealiseerd: een woning in Bloemendaal en een taludwand in Groningen. Momenteel loopt er een project in Halsteren en gaat er binnenkort in Hoogeveen één starten. Gevels van natuurgevelstenen zijn zich dus aan het bewijzen. In- en uitwendige hoeken, kozijnaansluitingen en andere detailleringen vragen wel om enigszins rechte koppen. Die zijn óf apart te leveren óf moeten gezocht worden in de partij.

Informatie: www.natuurgevelsteen.nl

Bewust

4 - 9 februari 2013 Jaarbeurs Utrecht

Bouwen .a.: o t me build en Gre aviljoen ard v tp Hou ie Boule erp ovat s Ontw n n e R and viljoe l l o H r pa T Sola w & IC Bou

GRATIS TOEGANG

Ga naar bouwbeurs.nl/registreren en registreer nu met code: 100.000.534

#bouwbeurs

Internationale BouwBeurs

Thema GEVEL Voorbeelden van zonnige architectuur

Energieke gevels Zonne-energie bepaalt voor een deel onze toekomst. Inmiddels staan of liggen op heel veel daken zonnepanelen met photovoltaïsche (pv) zonnecellen. Deze cellen worden (nog) nauwelijks toegepast in gevels. Dat heeft onder meer te maken met de geringere opbrengst in watts per m2 ten opzichte van het dakpanelen. Toch is energie opwekken via de gevel een optie, getuige een aantal voorbeelden. Tekst: Jan Bol, Bolster Journalistiek Afbeeldingen: Oskomera Group / Solar Power Solutions

Zonnepanelen zijn weliswaar nog (lang) niet zo gemeengoed zoals in Duitsland of in België, maar er is duidelijk sprake van een toename in vierkante meters photovoltaïsche (pv) panelen in de gebouwde omgeving. ‘Dat heeft te maken met het

opwekking van elektriciteit, in combinatie met bouwen installatietechniek en als het kan geïntegreerd in de architectuur. Als je warm water wil hebben, krijg je er van ons een waterkoker bij’. Zoeken naar voorbeelden van energie opwekken met behulp van zonnecellen in de gevel leidde naar projecten van Oskomera, zonnepanelen die geïntegreerd zijn in de gevelarchitectuur van gebouwen. Integratie in de gevelarchitectuur kan bijvoorbeeld in de vorm van zonnecellen die aangebracht zijn op (verstelbare) passieve zonwering, of in de vorm van dichte zonnepanelen in het gevelvlak, of als patroon van zonnecellen in een (semitransparante) glasgevel.

Effectiviteit

Dam & Partners Architecten wilden, volledig geïntegreerd in het vlak, de zuidgevel van het kantoor van energiegigant Eneco World in Rot terdam laten voorzien van pv-panelen. De ver deling, het patroon van de zonnecellen sluit aan bij de maatvoering van de gevel met lichte terracotta panelen. Het raster tussen de zonne cellen is grijzig wit dankzij de toepassing van gematteerd glas als glasvlak achter de zonne cellen, hetgeen daardoor in zijn kleurtoon aan sluit bij de kleur van de dichte geveldelen. In de gebouwzone achter de pv-panelen bevinden zich de liftschachten, waardoor ventilatie ach ter de pv-panelen goed mogelijk is.

verdienmodel dat ze in onze buurlanden hanteren’, legt Martèn Driesser uit, ‘De investering is daar helemaal voor rekening van de gebouw- of huiseigenaar. Per geleverde kWh aan het net geldt een vergoeding. Overigens schroeven ze die vergoeding langzaam terug. Het stimuleren van het gebruik van zonne-energie op deze wijze blijkt tamelijk succesvol. Het doel was

Crepain Binst Architecten van het nieuwe kan toor van netbeheerder Infrax in het Belgische Torhout wilde in de strakke mozaïekgevel pvpanelen opnemen. Deze panelen moesten dan wel groen van kleur zijn, niet diep blauwzwart zoals pv-panelen meestal zijn. Oskomera Solar Power Solutions kon in Duitsland groene cellen laten maken en laten lamineren in China.

en is om minder afhankelijk te worden van fossiele energiebronnen en minder uitstoot van CO2 ‘. Driesser is product manager bij Solar Power Solutions, dat deel uitmaakt van de Oskomera Group, bekend van staalbouw op maat en van geveltechniek. De divisie timmert sinds begin deze eeuw aan de weg wat betreft de toepassing van zonne-energie in gebouwen, met behulp van pv-panelen. Driesser: ‘Bij ons gaat het dus om de techniek van zonnecellen voor de

Energie opwekken door zonnecellen in het gevelvlak zelf heeft als nadeel dat door de in het algemeen verticale stand de instraling van het zonlicht op de zonnecellen niet optimaal is. Instraling op (verstel-

rendement van een paneel op het dak ten opzichte van een paneel in of aan de gevel.’ Veel gebouwen huiseigenaren kiezen daarom in het geval van investeren in zonne-energie meestal voor pv-panelen op het dak. Installeren op een dak is bovendien vaak eenvoudiger, en daarom goedkoper per m2, mede gelet op de koeling van de

Een bezoekerscentrum van Natuurmonumen ten kreeg een serre in de vorm van een con structie in overwegend hout. Het schuine dak is voorzien van glazen elementen met daarin op genomen zonnecellen, in een meer en minder dicht patroon, zodat zichtlijnen intact bleven.

elementen. Een zonnecel in bedrijf wordt zonder koeling of ventilatie steeds warmer, waardoor de prestatie minder wordt. Achter een gevel is de afgifte van warmte door de zonnecellen in een werk- of woonomgeving niet of minder gewenst. In (semi-) transparante gevels met pv-panelen of met zonnecellen geïntegreerd in de beglazing is het goed om daarmee rekening te houden, door deze bijvoorbeeld te laten grenzen aan interne verkeersruimten.

27 Instraling

Met de wisseling van de seizoenen varieert ook de invalshoek van het zonlicht ten opzichte van het aardoppervlak. Bij een oriëntatie vol op het zuiden varieert de invalshoek van de middagzon van ongeveer 15 midwinter tot ongeveer 60 graden bij de langste dag in juni. Bij het richten van zonnepanelen is de stand ten opzichte van de zon vanzelfsprekend bepalend voor de opbrengst in kWh. Bovendien is het voor de effectiviteit van de instraling van het zonlicht noodzakelijk het oppervlak van zonnepanelen goed schoon te houden. Ventilatie van de panelen is onontbeerlijk, want de prestatie van zonnecellen neemt af als de ‘bedrijfstemperatuur’ ervan te veel toeneemt. Meestal wordt 25 graden Celsius aangehouden als uitgangspunt voor het te leveren vermogen. chitecten) en in het prijswinnende nieuwe kantoor van Infrax in het Belgische Torhout van Crepain Binst Architecten, dat de Green Good Design onderscheiding won en de Challenge 2020. Een project van bescheidener schaal is de serre, gevel en hellend dak, van een bezoekerscentrum van Natuurmonumenten, met een patroon van zonnecellen in het glasvlak, waarbij zelfs rekening is gehouden met de zichtlijnen van binnen naar buiten.

Draadjes

‘Wat lastig blijft zijn de stroomdraadjes’, legt Driesser tot besluit uit, ‘Die moeten door middel van een connector inclusief een omvormer contact maken met het

Integratie

Het bureau Molenaar & Co architecten was be trokken bij de renovatie van de jaren ’60 flats aan de Poptahof in Delft. De kopgevels van de ze flats zijn nu voorzien van elementen samen gesteld uit baksteen. Afwisselend met deze ele menten zijn, geïntegreerd in het gevelvlak, delen gevuld met pv-panelen.

bare) passieve zonwering is effectiever, maar de beschikbare oppervlakte is doorgaans gering. Zonnepanelen op het hellende of platte dak zijn effectiever. Driesser: ‘Om een indruk te geven, tegenwoordig levert een pv-paneel in het beste geval zo’n 150 Wp (vermogen in wattpiek) per m2. Voor de toepassing van pv-panelen in een gevel reken je met een correctiefactor 0,6, hetgeen betekent dat zonnecellen in een vierkante meter gevel op het zuiden ongeveer 90 kWh /m2 kan leveren. Voor een optimale oriëntatie van pv-panelen op een dak is de factor 0,9. Dat is beduidend meer

‘Het is het mooiste als pv-panelen of de toepassing van zonnecellen geïntegreerd worden in de architectuur van het dak of de gevel’, zegt Driesser, ‘Je ziet vooral op hellende daken, zeker bij bestaande, een soort puzzel van zonnepanelen. Dan werken ze om dakdoorvoeren en dakopeningen heen, om zo veel mogelijk vierkante meters neer te kunnen leggen. Dat is een rommelig aanzicht. In nieuwbouw gaat het vaak beter, dan houdt de architect er al rekening mee. Dan gaat het vaak nog om pvpanlen in een frame óp het dakvlak. ‘Het is nog veel beter als pv-panelen integraal deel uitmaken van de gebouwschil, dus net zo goed meewerken aan de bescherming tegen klimaatinvloeden. Dat hebben we recentelijk gerealiseerd bij een woonhuis in Veldhoven. Daar sluiten de pvpanelen in kleur en constructie aan op de rest van het dakvlak’. In de utiliteits- als de woningbouw is Oskomera er samen met de architect in geslaagd pv-panelen of vierkante meters zonnecellen te integreren in de vormgeving van de gevel, als opvallende elementen in de architectuur. Zoals te zien in het nieuwe kantoor van Eneco World in Rotterdam (Dam & Partners Architecten), in de bakstenen kopgevels van gerenoveerde flats in de Poptahof in Delft (Molenaar & Co ar-

Oskomera Solar Power Solutions (OSPS) is opgericht in 2001. Deze werkmaatschappij houdt zich bezig met het adviseren, ontwerpen en uitvoeren van zonne-energieprojecten, zoals Building Integrated Photvoltaics (BIPV). OSPS is gevestigd in Deurne en sinds 2010 heeft zij ook een vestiging in Burgess Hill (UK) en in Sandton (ZA). De dienstverlening en producten zijn: • grootschalige pv-projecten (EPC-contracten voor investeerders en ontwikkelaars); • monitoring & onderhoud van installaties voor zonnestroom; • distributie van zonnestroomproducten (groothandel); • realiseren van grote aantallen systemen bij particulieren voor B2C partners zoals Verenging Eigen Huis en de Nederlandse Energie Maatschappij (Oskomera Home Solar).

In plaats van connectoren achterop een con structie past Oskomera Solar Power Solutions de zogenoemde edge connector toe, die aan zij kant van een pv-gevelpaneel past in de tus senconstructie. Behalve de plaats voor de con nector is er ook nog de nodige breedte voor de inklemming van de glaspanelen waartussen de zonnecellen geklemd zijn. Voor het slank di mensioneren van gevels, denk aan structural glazing, is de plaats van de connector een wa re opgave.

elektriciteitsnet in het gebouw. Connectoren achter gewone panelen is het probleem niet, die zijn uit het zicht. Maar aansluitdozen van de connectoren achterop de dubbele glasplaten waartussen de zonnecellen geklemd zijn, dat is geen gezicht. Daarom hebben we de zogenoemde edge connector toegepast, dat wil zeggen een connector aan de rand van een pv-gevelelement. Zo’n conector van ruim 10 mm moet wel zijn plaats krijgen in de gevelconstructie. Voor architecten is dat goed om te weten, om rekening mee te houden. Zeker wanneer het om zo slank mogelijke dimensies gaat, zoals kitvoegen in structural glazing of slanke, meest aluminium frames om gevelpanelen.’

OPENBARE VEILING ZONDER VOORBEHOUD

MOERDIjk, NEDERLAND 22 & 23 NOVEMBER | 8:30

veilinglocatie

Mark S. Clarkelaan 21, Haven M530, Haven van Moerdijk, 4761 RK Zevenbergen U bent al vanaf 19 november welkom op het veilingterrein om de machines te bekijken en te testen die tijdens de veiling verkocht zullen worden.

2008 Caterpillar D6t lGp

2005 Caterpillar 966G SerieS ii

2006 VolVo l180e

2007 Caterpillar 216B

1 / 2– 2010 lieBherr r964C hD litroniC

1 / 5– 2010 lieBherr r934C hDS litroniC

2003 Caterpillar 322Cl

1 / 5– 2009 VolVo a40e 6x6

3 / 4– onGeBruikt– 2012 haMM 3412

2– 2008 MerCeDeS-Benz aCtroS 2632 6x4 w/ putzMeiSter M36

5 / 6– 2006 Man 33.430 6x6 w/ 2004 Meiller t/a

6 / 9– 2008 MerCeDeS-Benz aCtroS 3236 8x4

2008 Manitou Mt1840 4x4x4

2005 lieBherr hS885hD

www.rbauction.com | 076.524.2600

Win een smartphone! reageer vóór 30 november

Test de Bosch Toolbox-App een smartphone! en win De Toolbox-App met functies zoals een meeteenhedencalculator,

zaklamp en de mobiele catalogus van het professionele elektrische gereedschap van Bosch, is vanaf nu in het Nederlands beschikbaar voor zowel Android als iOS. Lezers van BouwTotaal worden uitgedaagd de app te testen en een smartphone te winnen! Gratis downloaden

De maatcamera-App is gratis in de Google Play Store en in de Apple App Store voor smartphones met Android- en IOSbesturingssystemen verkrijgbaar. Daarnaast is voor eind 2012 een andere nieuwe digitale tool, de ‘bouwdocumentatie’, gepland. Hiermee zal het mogelijk zijn om bouwprojecten met smartphones nog uitgebreider te documenteren. Door de geplande ‘teammodus’ kunnen dan meerdere medewerkers tegelijk toegang krijgen tot hetzelfde project en eraan werken. Ook deze App zal Bosch gratis ter beschikking stellen.

Win een smartphone

Uw inzending moet uiterlijk 30 november bij de redactie binnen zijn. Wees dus snel! Uit de inzendingen kiezen we twee winnaars die een SmartPhone Sony Xperia Go krijgen. De winnaars zijn de inzendingen met de foto’s die het beste de mogelijkheden van de app duidelijk maken. In BouwTotaal nummer 12 (verschijning 14 december) maken we de winnaars bekend en plaatsen we ook de winnende foto’s.

Thema GEVEL

Vormstabiel zonder stalen koker Deurenfabriek Suselbeek uit Varsseveld heeft een nieuwe buitendeur ontwikkeld: de Susstabiel. Het is een samengestelde deur die voorzien is van de gladde Susplexplaat. Deze speciaal geproduceerde plaat is Komo gecertificeerd en voldoet aan de BRL 1705 en BRL 0803. Het grote voordeel van deze triplexplaat ten opzichte van de HDF plaat is, naast zijn gladde oppervlak en het stootvaste karakter, dat deze plaat niet opzwelt bij beschadigingen. Daarnaast is de deur ook goed bestand tegen weersinvloeden en heeft geen koudebrug meer. Boven-

Langformaat in beton

dien is de vormstabiliteit prima, waardoor de deur nu ook zonder stalen koker leverbaar is. Samengestelde buitendeuren met glasopeningen worden altijd voorzien van randhout rondom deze openingen om de stabiliteit te behouden. Afhankelijk van de vereiste U-waarde zijn verschillende vulmaterialen toe te passen. De afwerking kan met zowel watergedragen als synthetische verven. Deurenfabriek Suselbeek, Varsseveld, (0315) 24.25.41, www.suselbeek.nl

Onder de benaming StylistiX heeft MBI Beton in samenspraak met marktpartijen een langformaat gevelsteen ontwikkeld. De betonstenen met afmetingen van 595 x 95 40 mm hebben een toplaag van zeer fijn gebroken natuursteen. Een speciale, onzichtbare topcoating maakt de stenen vochtwerend maar dampdoorlatend en vuilafstotend. Door zijn maatvastheid leent StylistiX zich uitstekend voor gevelwerk met zeer smalle voegen, die een hori-

zontaal effect benadrukken. Dat komt nog meer tot uiting door te spelen met verschillende kleuren. Architecten wordt deze vrijheid geboden, want StylistiX maakt onderdeel uit van het programma ArchiteXtuur. Binnen dit programma kunnen ontwerpers gevels een eigen uitstraling geven door in samenwerking met de producent unieke stenen te ontwikkelen. MBI Beton, Kampen, (038) 3994 204, www.mbi.nl

Edelsteen als metafoor voor bakstenen

Beglazing met anticondens coating

Een nieuwe reeks gevelbakstenen heeft van Wienerberger de inspirerende naam ‘Edelstenen’ meegekregen bij de introductie. Deze naam benadrukt het bijzondere en natuurlijke karakter van de serie, die bestaat uit zeven kleurrijke en expressieve bakstenen. Net als edelstenen hebben de nieuwe gevelbakstenen een geheel eigen karakter met een natuurlijke schoonheid. De nieuwe serie omvat zeven sorteringen in handstrich en handvorm. De gele Citrien, oranje Jade, rood/paarse Rutiel en grijs/bruine Topaas zijn de vier genuanceerde handstrich-stenen. Kenmerkend voor deze bakstenen is de onbezande en na-

tuurlijke uitstraling. Oranje Kwarts, grijs/ bruine Lapis en rood/paarse Opaal zijn de drie bakstenen in handvorm. Deze genuanceerde stenen zijn bezand met kenmerkende witte accenten. Alle bakstenen zijn verkrijgbaar in waalformaat (210x100x50 mm). Wienerberger, Zaltbommel, 0418) 59 71 11, www.wienerberger.nl

(Advertentie)

Valbeveiliging tijdens montage zonnepanelen De nieuwe beglazingen met anticondens eigenschappen van AGC bevatten aan de buitenzijde een pyrolytische coating die de condensvorming terugdringt. Doordat de coating op de buitenzijde van het glas zit, blijft de temperatuur van de beglazing hoger, waardoor condensvorming vertraagt en in sommige omstandigheden zelfs wordt voorkomen. Condens op de buitenruit doet zich ‘s nachts en in de vroege ochtenduren voor, wanneer de buitentemperatuur laag is en de vochtigheidsgraad hoog. Dit verschijnsel zal alleen nog maar toenemen. Want hoe meer we onze woningen isoleren, des te groter wordt het risico op condensvorming. Het gamma Thermo-

bel Anti-Fog bevat twee producten: Thermobel AF (G fasT): beglazing met pyrolytische anticondens coating en Thermobel AF TopN+: beglazing met dubbele coating, die een anticondens functie combineert met thermische isolatie. Daarnaast zijn er andere assemblages in dubbele - en drievoudige beglazing mogelijk. AGC Flat Glass Nederland, Tiel, (0344) 67 99 11, www.yourglass.com

RSS

Roof Safety Systems

Zeker

75%

goedk dan ste

oper

igerbo

uw!

06 21 89 77 31 - www.RoofSafetySystems.com

l zoo X, r e E S: bb AP us, ru ER .FL C FF EV ne SCU posiet S met dig, e com FF CAP ebesten tionel c SCU °C hitt e fun v 300 thActi a Bre ing... r voe

Gzwvzuu bjd Gzouzuu Gggg& bdb Goozuu 100%boogkb

 voozuwkzodgug.100%boogkb.wko mwdoougdm vdvobub dvodgmkoudwkwod god.Gbukvoovwjd vm,bo,mo,ouwk. gvjkvoom&gd.gbukvoo: kgmdwkoﬁookubomoogvm!

zbwzdboog voobouwbdjv,m,dovbo,gdvuubdjvogvm.umbo wk,uwmgdwg,doduduodgb.



dggv,moou!

SCUFF CAPS

Pas goed op jezelf daarbuiten! Intelligent ontworpen om dagelijkse risico’s en variërende ondergronden te beheersen door een combinatie van prestatie gerichte oplossingen en betrouwbare veiligheid.

www.puma-safety.com

Thema GEVEL

Gevelklauw voor openingen in gevels De Gevelklauw van Vilton is te gebruiken om handig, snel en tegen lage kosten, openingen in gevels te maken. Met dit hulpmiddel worden zeven lagen metselwerk op elkaar gedrukt en wordt een tijdelijke latei gecreëerd. Dit voorkomt scheuren en verzakkingen in het metselwerk. Door de toepassing van de Gevelklauw staan er geen hinderlijke schroefstempels meer in de weg, waardoor er meer ruimte ontstaat bij het monteren van waterkeringen of een nieuw kozijn. Het is ook geen verbruiks-

artikel, maar kan op verschillende projecten worden toegepast en hergebruikt. Voor het maken van de kleine uitbouw is het altijd handig om een aantal Gevelklauwen in de bus te hebben liggen. Géén gedoe meer met stempels en werken in te kleine ruimtes, maar het werk degelijk en fatsoenlijk uitvoeren. Vlint Holding, Almere, (088)-887 71 22, www.vilton.nl

Octrooi voor LongLife++ passiefkozijn Volhout FSC, een minimum aan energieverbruik en minimaal onderhoud op termijn. Het Lamikon LongLife++ passiefkozijn dat in 2010 in samenwerking met TNO, Nieman en Aldus Bouwinnovatie is ontwikkeld, ontving recentelijk octrooi op basis van de zeer hoge isolatiewaarde van het kozijn. Het passiefkozijn wordt vervaardigd uit hout dat voor elke gebruikte lengte een gemiddelde warmtegeleidingscoëfficiënt heeft van ten hoogste 0,113 W/m.K. Hierdoor is een volledig houten kozijn te construeren waarbij het kozijn een U-waarde heeft die kleiner is dan 0,8 W/m2.K. Het kozijn heeft als enige passiefkozijn naar buiten draaiende ramen. Lamikon LongLife passiefkozijn biedt volgens de makers alle voordelen van massief volhout ten opzichte van alle nadelen van gelamineerd hout met daarin een isolatielaag verwerkt. Economisch gezien is het gebruik van massief volhout significant goedkoper dan het gebruik van gelamineerd hout met daarin een isolatielaag. Deze laatste scoort volgens de ontwikkelaars slecht qua milieubelasting en de kans op delamineren is hoog. Gekoppeld aan het innovatieve passiefkozijn is recentelijk de EnergieBesparingsVerkenner ontwikkeld. Hiermee wordt de U-waarde projectgebonden en per kozijn berekend. De uitkomsten worden verwerkt in de EPC-berekening en vertaald in bespa-

Geventileerde gevelbekleding

ringen op stookkosten voor de uiteindelijke gebruiker. Zo is het mogelijk om meerdere scenario’s te presenteren aan opdrachtgevers. Lamikon, Apeldoorn, (055) 578 95 90, www.lamikon.nl

Plantenwand in winkelcentrum

Henk Janssen van Mobilane legt de laatste hand aan de nieuwe groene plantenwand in winkelcen trum de Groene Passage.

Het mensen milieuvriendelijke winkelcentrum de Groene Passage in hartje Rotterdam heeft groenspecialist Mobilane uit Leersum opdracht gegeven een plantenwand van bijna 10 vierkante meter bij de hoofdgang aan te brengen. Daarbij is gekozen voor het Mobilane LivePanel Indoor-systeem. De kant en klare groene wand is eind augustus opgeleverd. Voorzitter van winkeliersvereniging de Groe-

ne Passage, Marc van Remundt: ‘Ons groene winkelcentrum bestaat 15 jaar en wij waren al een tijd op zoek naar een kant en klare, groene plantenwand, eigenlijk zowel voor binnen als voor buiten. Nadat wij ons verdiept hadden in de beschikbare systemen kozen wij voor de LivePanel Indoor van Mobilane. Met name het geringe waterverbruik, lange levensduur en de unieke techniek waarmee automatisch water en

plantenvoeding wordt gegeven, sprak ons zeer aan. De natuurlijke uitstraling en de geluiddempende en luchtzuiverende werking van de plantenwand zijn als vanzelfsprekend zeer belangrijk voor winkelcentrum de Groene Passage.’ De plantenwand is opgebouwd uit waterafstotende steenwolpanelen met een substraatkern. De modules van 100 x 60 cm zijn stapelbaar. De wandconstructie zonder planten heeft een dikte van 16,4 cm. De wandbelasting is maximaal 60 kilo per vierkante meter inclusief het geïntegreerde irrigatiesysteem. Het LivePanel Indoorsysteem is afgewerkt met een omlijsting van gepoedercoat aluminium. Mobilane bv, Leersum, (0343) 42 08 65, www.mobilane.nl

Rockwool en Rockpanel brengen, in samenwerking met Etanco het gevelsysteem RockVent W-ES op de markt in de Benelux. Met dit totaalpakket op basis van steenwol bieden ze oplossingen aan voor geventileerde gevelsystemen die zowel energieefficiënt als esthetisch zijn. Het systeem bestaat uit Rockfit 433 PLUS, de Rockpanel 8 mm gevelpanelen en de Marcovis Eisys schroef van Etanco. De combinatie van de gevelbekleding en isolatie in steenwol met de schroef van Etanco staat borg voor goede energieprestaties en levert zowel bij nieuwbouw als renovaties een aantrekkelijk resultaat op. Een ononderbroken isolatielaag met minder koudebruggen en de tijdbesparende installatie zijn enkele belangrijke voordelen van het systeem. De gebruikte schroef is de enige schroef met een verstelbare huls. Dit maakt stabiele en gelijkmatige constructies mogelijk, waarbij horizontale subframes tot het verleden behoren. Verder bieden de soepele maar toch stevige panelen oneindig veel ontwerpmogelijkheden. Tot slot maakt RockVent W-ES alleen gebruik van brandveilige producten op basis van steenwol. Omdat het systeem uit steenwol, hout en staal bestaat, is dit een duurzaam product dat volledig gerecycleerd kan worden en weinig onderhoud vergt. De onafhankelijke Britse organisatie BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) die de Rockwool isolatie en Rockpanel gevelpanelen aan tests onderwierp, stelde vast dat die producten bijzonder goed presteren in hun categorie. Voor de verschillende structuren kregen ze beoordelingen die van A+ tot B variëren. Rockwool BV/Rockpanel Group/Etanco Benelux nv, www.rockvent.nl

Hét Profi-systeem voor dak en gevel FEIN accu-metaalschroefmachine en accuknabbelschaar als set

SWS SOUDAL WINDOW SYSTEM

Luchtdicht ! En nu ?

DE BESTE BOUWMATERIALEN SAMEN GEVEN NOG NIET HET BESTE EINDRESULTAAT ! HET VERSCHIL ZIT HEM IN DE DETAILS, DE AANSLUITINGEN. SWS IS HET ANTWOORD !

4 5

Scheidingsniveau tussen kamer- en buitenklimaat. Een luchtdichte een damp-dichte binnenafdichting 1 3. Acryrub SWS 2 3. Soudafoil 360 H

ctieprijs:

3 3. Soudal SWS-tape inside

Introdu

€649tw,-.)

Warmte- en geluidsisolerende afdichting door flexibel vullen van de holle ruimtes 4 3. Flexifoam

(excl. b

Blijvende slagregenvaste en winddichte, maar damp-open buitenafdichting 5 3. Soudaseal 215 LM 6 3. Soudal SWS-tape outside 7 3. Vapourseal

Applicatie

Product

LUCHTDICHT BOUWEN

OPTIMALER ISOLEREN

Montage + opvullen

Flexifoam (4)

Binnenafdichten

SWS inside tape (3) Soudafoil 360 H (2)

Binnenafwerking

Acryrub SWS (1)

Buitenafdichting

SWS outside tape (6)

(ü)

Buitenafwerking

Soudaseal 215 LM (5)

ü • geen koudebruggen • luchtdicht • passief, lage energie

Hét combo set voor dak en gevel:  Accu-knabbelschaar tot 1,6 mm.  Metaalschroefmachine tot 4,8 mm.

RESULTAAT

ü ü • geen koudebruggen • nagenoeg luchtdicht

PASSIEF

MODERNE WONING

Een luchtdicht geheel bereik je indien alle aansluitingen luchtdicht zijn, voor o.a. glas/kozijn adviseren we Glaskit TS Zie www.soudalwindowsystem.com voor meer inbouwdetails, info en praktijkvoorbeelden.

Soudal B.V. • Paardeweide 38A • Nl-4824 EH Breda • Nederland Tel.: +31 76-542.49.01 • www.soudal.com

FEIN Nederland

Tel: 0180-441600

Web: www.fein.nl

ADVERT144

ADVERT144_SWS_LuchtdichtEnNu_132x190mm.indd 1

Z300 Boktrap vanaf

12/11/12 15:17

Telescopische Vouwladder vanaf

Premium Dubbele vanaf

Z300 Bordestrap vanaf

Skyworks

Nu voor

Premium Bordestrap vanaf

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.SKYWORKS.NL/ACTIES

TECHNIEK BouwTotaal lezers testen Bosch gereedschap

Praktijktest breekhamer en haakse slijper Als laatste in een reeks testen van Bosch gereedschap door BouwTotaal lezers gingen Inge Kooijman en Hans Martijn aan de slag met respectievelijk een GWS 15 Professional kleine haakse slijpmachine en een GSH 11 VC Professional breekhamer. Ook deze keer wisten de testers maar weinig nadelen te noemen en bleken ze uiterst tevreden met de nieuwe machines. ‘Mijn man Ad Kooijman is sinds acht jaar zelfstandig en is actief in de particuliere verbouwingen. Nou mag ik zelf ook liever klussen dan breien, dus ik help hem niet al-

re machine, waarbij je twee handen moet gebruiken en dat vind ik minder handig. Je moet trouwens wel opletten waar de beschermkap zit, want die kun je verstellen.

Inge Kooijman slijpt zich overal doorheen.

ste veiligheidstips en zet de rest op internet!’ Het bevreemdt Inge Kooijman ook dat er geen schijfjes bij de slijpmachines mee werden geleverd: ‘Normaal gesproken zitten er bij een nieuwe machine wel enkele slijpschijven. Maar goed, ik vond het erg leuk om de machines te testen en voelde me vereerd dat ik werd uitgekozen.’

Test GSH 11

Inge Kooijman ging aan de slag met de GWS 15 Professional kleine haakse slijpmachine.

leen bij de administratie, maar soms ook in de uitvoering’, aldus Inge Kooijman, de enige vrouwelijke tester de afgelopen maanden. Hans Martijn heeft het Klussenbedrijf Intra-Extra Bouwservice en doet zowel onderhoud, als verbouw en nieuwbouw. ‘Ik

Mijn man is linkshandig, dus als ik dan de slijpmachine pak en de kap niet verstel schieten de vonken in mijn ogen.’ Volgens Kooijman heeft de machine ook voldoende kracht en het verwisselen van de schijven is een fluitje van een cent. De lengte van het snoer vindt ze minder relevant: ‘Zo’n snoer is altijd te kort, vooral

Hans Martijn ging met zijn GSH 11 VC Professional breekhamer een betonstrook te lijf bij zijn tweede huis: ‘Daar ligt een oprit die bestaat uit twee rijen betontegels en daartussen een ongewapende betonnen strook. Die heb ik verwijderd met de breekhamer. Dat ging heel eenvoudig. Echt een supermachine.’ Vorig jaar werkte Martijn met een twee keer zo zware breekhamer op een betonvloer: ‘Maar deze is veel hanteerbaarder en levert verhoudingsgewijs veel slagkracht. Je kunt er ook horizontaal mee werken. Ik heb er in dat tweede huisje stenen mee uit een wand gehakt. De machine ligt goed in de hand en hij doet zijn werk ook goed. Verder vind ik het een mooie machine. Ik geef namelijk ook om de vormgeving.’ Het wisselen van beitels is eenvoudig volgens Martijn: ‘Ook handig is dat je de beitel onder verschillende hoeken kan plaatsen, door de kop te verzetten. Soms kun je namelijk ergens lastig bijkomen. Verder trilt de machine weinig en is de motor heel stil.’ De kabellengte voldoet volgens hem ook en de machine werd keurig geleverd met kof-

Hans Martijn test de GSH 11 VC Professional breekhamer op een strook beton.

heb me opgegeven voor de testen omdat ik een betonvloer moest slopen, waarbij ik wel een breekhamer kon gebruiken. Bovendien ben ik een fan van nieuw gereedschap; ik vind het gewoon mooi.’

Test GWS 15

‘Ik heb met de haakse slijper op een dak dakpannen op maat gemaakt en stalen profielen doorgeslepen’, vertelt Inge Kooijman. Volgens haar ligt de machine fijn in de hand: ‘Je kunt hem ook met één hand uit en aan zetten. Mijn man heeft een grote-

Hans Martijn sloopt een deel van een stenen wand.

als je op een dak werkt. Dus ik gebruik altijd een kabelhaspel.’ Het nut van de papieren gebruiksaanwijzing ontgaat haar: ‘Niemand leest toch zo’n boekje? Zonde van het papier. Maak een A4-tje met belangrijk-

fer en twee puntbeitels en twee smalle beitels. ‘Jammer dat er dan geen brede beitel bijzit, maar alleen smalle beitels. Maar verder word ik alleen maar vrolijk van deze machine!’

33 Korte beschrijving geteste machines GWS 15

Bosch vervangt zijn kleine haakse slijpmachines van de 800 tot 1400 wattklasse nu door negen nieuwe toestellen. Ze beschikken over 100 watt meer vermogen dan hun voorgangers en zorgen zo voor een nog sneller resultaat. Daarnaast bieden de GWS 9-11-12-15 Professional kleine haakse slijpmachines de langste levensduur in hun klasse. Dit heeft de gerenommeerde SLG Prüf- und Zertifizierungs GmbH in onafhankelijke tests aangetoond aan de hand van twee nieuwe toestelmodellen. Basis waren vier omvangrijke testreeksen. ‘Het zijn de beste haakse slijpmachines van Bosch die er ooit waren’, stelt productmanager Jens Schaumann overtuigend. Daarvoor zorgen producteigenschappen, zoals een uitgebreide veiligheidsuitrusting, een zonder gereedschap verstelbare beschermkap, een langere koolborstellevensduur, een geoptimaliseerde motor, een beter in de hand liggende vorm en een grotere asvergrendelingsknop voor het eenvoudiger werken dankzij een snellere wisseling van accessoires. ‘Wat hierin verwerkt is, is de decennialange ervaring met de ontwikkeling van toestellen voor de metaalbewerking’, aldus Schaumann. Daarbij staat het voordeel voor de vakman op de voorgrond: dankzij de 25 procent langere koolborstellevensduur in verge-

lijking met modellen van de concurrentie moeten de koolborstels minder vaak worden vervangen, wat tijd en geld bespaart. En door de uitgebreide veiligheidsuitrusting kunnen gebruikers zeker zijn dat aan de toegenomen eisen van de werkveiligheid wordt voldaan.

GSH 11

Tachtig jaar na de introductie van de eerste elektrische hamer brengt Bosch nu de GSH 11 VC Professional op de markt. Deze is met een vermogen van 1700 watt en een slagenergie van 23 Joule 's werelds sterkste elektrische breekhamer in de elf-kilogram-klasse. In deze klasse biedt hij bovendien de beste verhouding tussen vermogen en gewicht, zodat vakmannen flexibel en efficiënt kunnen werken. Bovendien beschikt de machine over een aangepast design: de behuizing van het slagmechanisme is verlengd en zit nagenoeg centraal op de

machine. Daardoor heeft deze een uitgebalanceerd zwaartepunt en dankzij de extra centimeters in lengte kan er comfortabel neerwaarts worden gewerkt. De GSH 11 VC Professional kan efficiënt worden ingezet bij zowel sloop- en aanpassingswerken in beton en steen als het kappen van doorgangen voor buizen en ventilatie- en kabelleidingen of het verwijderen van vloertegels. De impactsnelheid kan daarbij worden ingesteld van 900 tot 1700 omwentelingen per minuut.

ADVERTORIAL

Geen gesleep met de stofzuiger meer Elektro Vogels BV is een middelgroot elektrotechnisch installatie-bedrijf dat alles en iedereen in huis heeft om de meest complexe installatie-opdrachten tot een goed einde te brengen. Denk aan kracht-, licht-, intercom-, beveiligings- en diverse speci ale installaties. Zij hebben de nieuwe accu combihamer met geïntegreerde stofafzui ging getest en zijn dik tevreden. Ronald: ‘Onze vorige boorhamer was er een met snoer en die gebruikten we samen met een stofzuiger. Maar deze combihamer op accu is handzamer, omdat er nou eenmaal geen snoer aanzit. De geïntegreerde stofbox werkt vrijwel stofvrij. En het voorkomt het gesleep met een stofzuiger. Dat is vooral praktisch bij het boren van gaten in bewoonde huizen of in kantoorruimten en daar gebruik ik deze combihamer vooral voor. Tip voor verbetering voor de Makita ontwikkelaars is er wel voor het gewicht van ca. 3,3 kilogram, want bij langdurig boven het hoofd werken krijg je me toch lange armen. Dat neemt niet weg dat ik mijn werk gemakkelijker kan doen en toch geen stof hap.’

18V Combihamer SDS-PLUS met geïntegreerde stofbox BHR242RFEV De machine is compact, energie efficiënter en door TNO gecertificeerd voor stofvrij werken. Met de koolborstelloze motor en de unieke apart aangedreven, geïntegreerde stofbox met HEPA filter, werk je met een prachtige machine. Vanwege de koolborstelloze motor is de machine zuiniger en zeer constant in toerental. De motor verbruikt minder stroom van de accu waardoor je er langer mee kunt werken. Duurzaam is ook de lagere warmteontwikkeling in de machine, waardoor ook de levensduur van de accu langer wordt.

€ 639,00

lease € 22,62/mnd, service € 28,40/mnd*

Vergelijkbaar met HR242RFEV Maar zonder accu’s, oplader BHR242Z

€ 279,00

lease € 9,88/mnd, service € 12,40/mnd*

€ 669,00

lease € 23,68/mnd, service € 29,73/mnd* Elektro Vogels B.V. Helmond

BHR242RFEV

Vergelijkbaar met BHR242RFEV Maar met verwisselbare boorkop BHR243RFEV

Vergelijkbaar met BHR243RFEV Maar zonder accu’s, oplader BHR243Z

€ 309,00

lease € 9,88/mnd, service € 12,40/mnd*

Gezonder boren, breken dankzij nieuwe stofadapter Door stofvrij te werken komt er minder stof in de machine, waardoor deze lan ger meegaat. De boor slijt minder snel omdat het stof/gruis minder kans krijgt om de spoed van de boor te slijten. Ook blijft je werkruimte beter zuiver en hoef je minder schoon te maken. Dit systeem is dus niet alleen goed voor je ge zondheid, maar ook voor je portemonnee.

De nieuwe stofafzuigadapter van Makita Nu > 120 TNO gecertificeerde stofvrije oplossingen. plaats je gemakkelijk over de kop van de boor- of combihamer en op deze adapter plaats je vervolgens een doorzichtige koker. Het mooie van dit systeem is dat je afhankelijk van de lengte van de boor meerdere kokers op elkaar kunt plaatsen. Zelfs tot 800 mm is moge-

lijk. De slang van de stofzuiger sluit je aan op de stofafzuigadapter en voor het gemak kun je de boor- of combihamer inpluggen op de stofzuiger zodat deze tegelijk met het inschakelen van de machine inschakelt. In combinatie met de juiste Makita stofzuiger TNO gecertificeerd en goedgekeurd door de Inspectie SZW. Dat geldt alleen voor boren, want combihamers SDS-MAX kunnen ook breekwerk doen.

Makita’s bestaande SDS-MAX combihamers zijn vanaf nu standaard uitgerust met deze stofafzuigadapter en kokers, maar het

Combihamer SDS-MAX 40 mm met stofafzuiging en AVT HR4010CV

€ 749,00

lease € 26,51/mnd, service € 33,28/mnd*

Stofvrij boren was een beperking tot 14 mm en een lengte van 160 mm, maar dat behoort met de stofafzuigadapter voor Makita’s 2 kg boorhamers SDS-PLUS nu tot het verleden. De stofafzuigadapter kan alleen los worden gekocht en past op onderstaande Makita boor- en combihamers. Dit systeem werkt fantastisch en als je een goed voorbeeld wilt zien, ga dan naar http://www.youtube.com/MakitaNederland waar je een video kunt vinden over dit systeem.

Stofafzuigadapter 195173-3 à € 15 past op: Boorhamer SDS-PLUS 26 mm HR2600 Maar met anti-vibratie achterhandgreep HR4511CV

€ 155,00

lease € 5,49/mnd, service € 6,89/mnd*

Vergelijkbaar met HR2600 Maar met AVT HR2601

€ 169,00

lease € 5,98/mnd, service € 7,51/mnd*

Combihamer SDS-PLUS 26 mm HR2610

€ 169,00

lease € 5,98/mnd, service € 7,51/mnd*

Vergelijkbaar met HR2610 Maar met AVT HR2611F

€ 209,00

lease € 7,40/mnd, service € 9,29/mnd*

Stofafzuigadapter artikelnummer 195866-2 à € 17,50 past op: Combihamer SDS-PLUS 26 mm HR2611FT

€ 219,00

is ook los verkrijgbaar met artikelnummer 195866-2 € 95 excl. BTW.

lease € 7,75/mnd, service € 9,73/mnd*

Vergelijkbaar met HR4010CV Maar met anti-vibratie achterhandgreep HR4011CV

€ 759,00

lease € 26,87/mnd, service € 33,73/mnd*

Vergelijkbaar met HR4010CV Maar 45 mm HR4510CV

€ 849,00

lease € 30,05/mnd, service € 37,73/mnd*

Vergelijkbaar met HR4510CV Maar met anti-vibratie achterhandgreep HR4511CV

€ 859,00

lease € 30,41/mnd, service € 38,17/mnd*

*) Alle genoemde prijzen zijn exclusief BTW. Ga voor meer informatie over lease naar www.makita.nl/lease en over servicecontract naar www.makita.nl/servicecontract.

BOUWKOSTEN

Onderaannemersprijzen grondwerk GRONDWERK Bodemvoorzieningen. Ontgraven bouwput zand voor heiwerk, diepte tot 0.80, tot 200 m3. diepte tot 0.80, 200 -750 m3. diepte tot 0.80, 750 -2.500 m3. diepte tot 0.80, vanaf 2.500 m3. diepte vanaf 0.80, tot 200 m3. diepte vanaf 0.80, 200 -750 m3. diepte vanaf 0.80, 750 -2.500 m3. diepte vanaf 0.80, vanaf 2.500 m3. Ontgraven bouwput zand na heiwerk, diepte tot 0.80, tot 200 m3. diepte tot 0.80, 200 -750 m3. diepte tot 0.80, 750 -2.500 m3. diepte tot 0.80, vanaf 2.500 m3. diepte vanaf 0.80, tot 200 m3. diepte vanaf 0.80, 200 -750 m3. diepte vanaf 0.80, 750 -2.500 m3. diepte vanaf 0.80, vanaf 2.500 m3. Ontgraven sleuf zand voor heiwerk, diepte tot 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte tot 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte tot 0.50 m, breedte vanaf 200 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte vanaf 200 m. Ontgraven sleuf zand na heiwerk, diepte tot 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte tot 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte tot 0.50 m, breedte vanaf 200 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte vanaf 200 m. Ontgraven bouwput klei/veen voor heiwerk, diepte tot 0.80, tot 200 m3. diepte tot 0.80, 200 -750 m3. diepte tot 0.80, 750 -2.500 m3. diepte tot 0.80, vanaf 2.500 m3. diepte vanaf 0.80, tot 200 m3. diepte vanaf 0.80, 200 -750 m3. diepte vanaf 0.80, 750 -2.500 m3. diepte vanaf 0.80, vanaf 2.500 m3. Ontgraven bouwput klei/veen na heiwerk, diepte tot 0.80, tot 200 m3. diepte tot 0.80, 200 -750 m3. diepte tot 0.80, 750 -2.500 m3. diepte tot 0.80, vanaf 2.500 m3. diepte vanaf 0.80, tot 200 m3. diepte vanaf 0.80, 200 -750 m3. diepte vanaf 0.80, 750 -2.500 m3. diepte vanaf 0.80, vanaf 2.500 m3. Ontgraven sleuf klei/veen voor heiwerk, diepte tot 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte tot 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte tot 0.50 m, breedte vanaf 200 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte vanaf 200 m. Ontgraven sleuf klei/veen na heiwerk, diepte tot 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte tot 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte tot 0.50 m, breedte vanaf 200 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte tot 50 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte 0.50 - 2.00 m. diepte vanaf 0.50 m, breedte vanaf 200 m. Grond afvoeren in depot op terrein door vrachtwagens Grond afvoeren in depot tot 0.5 km, door vrachtwagens Grond afvoeren in depot tot 2.0 km, door vrachtwagens Grond afvoeren in depot tot 5.0 km, door vrachtwagens Meerkosten transport grond vanaf 5 km/per m3 Aanvullen bouwput met aangekocht zand rondom fundering. Aanvullen bouwput klei/veen uit depot, rondom fundering. Aanvullen bouwput klei/veen uit depot tussen fundering Terrein algemeen. Egaliseren tuinen Opschonen terrein en afvoeren Opschonen terrein

Prijzen per eenheid eenheid Midden

Noord

Oost

Zuid

West

m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3

4,86 4,24 3,24 3,03 4,55 3,58 2,87 2,77

4,52 3,95 3,02 2,82 4,23 3,33 2,67 2,58

4,38 3,82 2,92 2,73 4,10 3,22 2,59 2,49

4,62 4,03 3,08 2,88 4,33 3,40 2,73 2,63

5,45 4,75 3,63 3,40 5,10 4,01 3,22 3,10

m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3

6,07 4,92 3,97 3,71 5,48 4,72 3,60 3,49

5,65 4,58 3,70 3,45 5,09 4,39 3,34 3,24

5,47 4,43 3,58 3,34 4,93 4,25 3,24 3,14

5,77 4,68 3,77 3,53 5,20 4,48 3,42 3,31

6,80 5,51 4,45 4,16 6,13 5,29 4,03 3,90

m3 m3 m3 m3 m3 m3

6,04 5,60 5,04 5,12 4,47 4,58

5,62 5,21 4,69 4,77 4,16 4,26

5,44 5,04 4,54 4,61 4,02 4,12

5,74 5,32 4,79 4,87 4,25 4,35

6,76 6,28 5,64 5,74 5,01 5,13

m3 m3 m3 m3 m3 m3

7,27 7,06 6,23 5,46 5,10 4,58

6,77 6,57 5,80 5,08 4,74 4,26

6,55 6,36 5,61 4,91 4,59 4,12

6,91 6,71 5,92 5,19 4,84 4,35

8,15 7,91 6,98 6,12 5,71 5,13

m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3

5,98 4,99 3,95 3,74 5,41 4,63 3,69 3,65

5,56 4,64 3,67 3,48 5,03 4,30 3,43 3,39

5,38 4,49 3,55 3,36 4,87 4,17 3,32 3,28

5,68 4,74 3,75 3,55 5,14 4,40 3,50 3,46

6,70 5,59 4,42 4,19 6,06 5,18 4,13 4,08

m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3

7,69 6,49 5,19 4,96 6,77 5,67 5,07 4,70

7,15 6,04 4,83 4,62 6,30 5,27 4,72 4,37

6,92 5,84 4,67 4,47 6,09 5,10 4,57 4,23

7,30 6,17 4,93 4,72 6,43 5,39 4,82 4,46

8,61 7,27 5,81 5,56 7,58 6,35 5,68 5,26

m3 m3 m3 m3 m3 m3

7,90 7,17 6,65 6,54 6,10 5,76

7,35 6,66 6,19 6,09 5,67 5,36

7,11 6,45 5,99 5,89 5,49 5,19

7,51 6,81 6,32 6,22 5,79 5,47

8,85 8,03 7,45 7,33 6,83 6,45

m3 m3 m3 m3 m3 m3

9,07 8,57 8,40 7,90 6,33 5,97

8,44 7,97 7,81 7,35 5,88 5,55

8,16 7,71 7,56 7,11 5,69 5,38

8,62 8,14 7,98 7,51 6,01 5,67

10,16 9,60 9,41 8,85 7,08 6,69

2,16

2,01

1,94

2,05

2,42

2,58

2,40

2,32

2,45

2,89

3,28

3,05

2,96

3,12

3,68

m3 m3

4,90 0,71

4,55 0,66

4,41 0,64

4,65 0,67

5,48 0,79

m3 m3

21,00 5,52

19,53 5,13

18,90 4,97

19,95 5,24

23,52 6,18

4,12

3,83

3,70

3,91

4,61

m2 m2 are

1,66 2,38 54,68

1,54 2,21 50,85

1,49 2,14 49,21

1,57 2,26 51,95

1,85 2,66 61,24

Tekst: Ed de Rechteren van Hemert Nederlands Bouwkosten Instituut Edrecht@nbi-online.nl

Veel hoofdaannemers laten werken uitvoeren door onderaannemers. Dit zijn volwaardige bedrijven, gespecialiseerd in bepaalde werkzaamheden. Meestal levert de onderaannemer de benodigde mankracht en vakmanschap. Dit omdat de onderaannemer de werkzaamheden goedkoper kan uitvoeren dan de hoofdaannemer. In dit artikel worden de prijzen van grondwerk weergegeven. De prijzen zijn zonder de opslagen voor de hoofdaannemer en exclusief BTW. De prijzen zijn overgenomen uit de bouwprijzen elementen van MBCP .

Houtprijzen De hier genoemde richtprijzen voor hout zijn berekend voor een bouwlocatie met 5 tot 25 m3 per locatie per aflevering. Plaatselijk kunnen er verschillen in de prijsnotering zijn, omdat de wijze en hoeveelheden van aanvoer en afvoer, alsmede de kwaliteit, bij de prijsbepaling een rol spelen. De peildatum is 1 november 2012. EUROPEES NAALDHOUT kwaliteit standaardbouwhout volgens KVH 1980 (NEN5466), lengtes tot 4,8 meter Vuren Ongeschaafd geschaafd 22 x 30 mm 0,26 0,36 22 x 50 mm 0,30 0,40 50 x 50 mm 0,82 1,00

50 x 75 mm 50 x 125 mm 50 x 150 mm 63 x 160 mm 63 x 175 mm 75 x 175 mm 75 x 200 mm 75 x 225 mm 100 x 200 mm 100 x 225 mm FSC Vurenhout 32 x 50 mm 44 x 27 mm 44 x 75 mm 68 x 42 mm 75 x 50 mm 200 x 75 mm

1,00 1,92 2,10 2,54 3,09 3,56 3,96 4,67 7,51 9,95

1,21 2,37 2,68 3,63 3,93 4,29 4,62 5,51 8,78 10,65

1,37 1,07 2,31 2,03 2,09 13,77

1,65 1,22 2,50 2,27 2,39 14,62

Gemodificeerd rabatdelen 22 x150 mm Gemodificeerd Zweeds rabatdelen 20 x 140 mm Gemodificeerd Zweeds rabatdelen 18 x 145 mm Vloerhout 18 x 88 mm 22 x 100 mm 22 x 125 mm 25 x 100 mm 25 x 125 mm 32 x 100 mm 32 x 125 mm 32 x 150 mm Dakbeschot 19 x 100 mm 19 x 125 mm Daktengels 11 x 38 mm 0,24 Panlatten 22 X 32 mm 0,33 19 x 42 mm 0,37 Vuren: kwaliteit klasse B (constructie- en kozijnhout), volgens KVH1980: Houtsoortblad Europees vuren (NEN 5466) 32 x 125 mm 1,44 32 x 200 mm 1,95 38 x 125 mm 2,11 38 x 200 mm 2,61 63 x 100 mm 2,84 63 x 125 mm 3,09 75 x 100 mm 3,45 75 x 125 mm 3,82 75 x 150 mm 4,33 Noors Grenen: kwaliteit klasse B (constructie- en kozijnhout), volgens KVH 1980: Houtsoortblad Europees grenen (NEN 5467) 75 x 125 mm 4,31 44 x 150 mm 3,28 38 x 200 mm 4,28

4,60 5,25 4,75 0,81 0,92 1,06 1,12 1,80 1,55 1,03 2,45 0,87 1,00

2,10 2,72 2,85 3,40 3,64 3,91 4,62 4,86 5,75

5,49 4,37 5,92

BOUWKOSTEN

Geïsoleerd dakelement bij verschillende dakvormen Om het effect van verschillende dakvormen op de bouwkosten te laten zien, laat casadata.nl de bouwkosten zien van het bij een renovatie aanbrengen van een geïsoleerd dakelement op een bestaande dubbele woning. Er is uitgegaan van een zadeldak zonder en met wolfseind en van een schilddak. De ruimte onder de dakelementen is geen gebruiksruimte. De kosten zijn berekend op basis van een Unidek Kolibrie dakelement.

Door www.casadata.nl.

Geïsoleerde dakelementen op hellend dak aanbrengen Dakelementen vormen het dakbeschot waarmee men de kapconstructie van het hellend dak dicht maakt. De geïsoleerde dakelementen dienen als ondergrond voor de dakbedekking. De dakelementen kan men samenstellen uit platen van verschillend (houtachtig) materiaal en uit verschillende soorten isolatiemateriaal in diverse dikten. Als isolatie past men veelal polyurethaan schuim (PUR), polystyreenschuim (EPS) of steenwol of minerale wol (MWR) toe. Deze isolatiematerialen voldoen aan de Euro brandklasse B tot en met D.

Uitvoering dakelementen

De Unidek Kolibrie dakelementen zijn dunne isolerende sandwich dakelementen voor op gordingen van hellende pannendaken Deze elementen past men veel toe in renovatieprojecten. Vanwege de beperkte geluidsisolatie zijn deze Kolibrie elementen niet geschikt voor daken, waaronder zich direct de gebruiksruimten bevinden. Het sandwichelement heeft een kern van EPS Platinum, dat brandvertragend is gemodificeerd. De buitenzijde is voorzien van een 3 mm spaanplaat met groene folie en ruitmotief en twee tengels van 20 mm hoog en 30 mm breed. De binnenzijde is afgewerkt met een 3 mm spaanplaat met een witte zichtzijde. Aan de gootzijde bevindt zich een ingelijmde gootlat. Het type Kolibrie R bevat bovendien aan de langszijden ingelijmd randhout voor extra overspanning. Voordat men de dakelementen gaat plaatsen, moet men eerst een kunststof LD-afdekprofiel (afwerkingsprofiel met verhoogde luchtdichtheid) in het dakelement aanbrengen. Men moet bij alle opleggingen onder het dakelement een strook drukverdelend glijvilt van 3 mm dik aanbrengen. Bij het plaatsen van de dakelementen moet de opleglengte op de beginondersteuning (muurplaat, gording of gekeerde gording) en eindondersteuning (nok) minimaal 30 mm zijn. De opleglengte op de tussenondersteuningen moet tenminste 59 mm zijn. Als er horizontale naden aanwezig zijn, moet men deze minimaal 120 mm ondersteunen. Horizontale naden kan men ook ondersteunen door een gording met gekeerde gording.

Isolatie

De Rc-waarde geeft de warmteweerstand van het dakelement aan, waarmee men kan berekenen hoeveel warmte er per vierkante meter door het dak gaat (het warmteverlies). De Rc-waarde drukt men uit in m².K/W. De Rcwaarde hangt af van de dikte en geleiding van de complete samenstelling van het dakelement, dus van het soort materiaal en de dikte van de dakplaat en het soort isolatiemateriaal en de dikte daarvan. Hoe hoger de Rc-waarde

BOUWKOSTEN is, des te minder warmteverlies er optreedt. Bij een Rc-waarde van 4,00 m².K/W is de isolatie dus beter dan bij 3,00 m².K/W.

Dakelementen bij verschillende dak vomen

Op Casadata.nl vindt u richtprijzen met calculaties van geïsoleerde dakelementen, die zijn toegepast bij verschillende dakvormen. Zo staan er aparte kostentabellen voor:  Piramidedak op enkel woonhuis met afmeting 10.00 x 10.00 m.  Zadeldak op enkel woonhuis met een afmeting van 6.00 x 10.00 m.  Zadeldak op dubbel woonhuis met afmeting 12.00 x 10.00 m.  Zadeldak met wolfseinden op dubbel woonhuis met afmeting 12.00 x 10.00 m.  Schilddak op dubbel woonhuis met afmeting 12.00 x 10.00 m. Deze dakvormen en dakafmetingen zijn ook als uitgangspunt genomen bij de kostentabellen met dakpannen als dakbedekking bij de hellende daken, zodat men de diverse kostengegevens gemakkelijk kan combineren.

Bouwkosten met uitgangspunten kostenberekeningen

In de kostenberekeningen zijn altijd de beginplaat en eindplaat bij de kopgevels meegenomen. Het dakbeschot wordt volledig afgewerkt, gereed om de panbedekking te kunnen aanbrengen. De overstek van de kopgevel is gereed voor het aanbrengen van houten of kunststof boeiboorden. De gootzijde is gereed voor het monteren van zinken goten met beugels of voor kunststof goten met bevestiging. De dakplaten hebben 150 mm overstek bij de kopgevel. Er is uitgegaan van het aanbrengen van het geïsoleerde dakelement op een bestaand dak van dubbel woonhuis met een dakhelling van 50 graden. De kosten zijn exclusief sloopkosten, kraankosten, materieelgebruik, bouwplaatskosten, afkomende materialen en stortkosten. De kosten zijn inclusief panlatten, gootlat, dakruiter met ruitersteunen, afdekprofielen en aftimmerlatten aan de binnenzijde. In de kostenberekeningen is uitgegaan van uitvoeringstijden voor de werkzaamheden en met de bruto prijzen voor de materialen en producten zonder inkoopkortingen. Elk kostenbedrag is gedetailleerd berekend

Inmiddels ruim 17.800 richtprijzen beschikbaar Ruim 17.800 richtprijzen staan op casadata.nl klaar voor gebruik. Na het inloggen ziet men alle complete kostencalculaties en kan men deze aanpassen of er mee begroten. Je kunt ook in je eigen calculatieprogramma met die calculaties werken.

met alle directe uitvoeringskosten van arbeid en materiaal. Het uurloon is zonder opslagen voor de bouwplaatskosten, algemene bedrijfskosten en winst en risico. De bouwkosten van dakelementen met andere isolatiewaarden en andere typen/ merken dakelementen ziet men op casadata.nl. Alle complete calculaties daarvan ziet men na het inloggen. Al deze calculaties kan men meteen downloaden in Excel of importeren in het eigen calculatieprogramma. Het regionale kostenniveau betreft

de regio Oost Gelderland (postcode 70007100). Op www.casadata.nl ziet men het kostenniveau van de eigen regio door het opgeven van de postcode. Bij de indirecte kosten is gerekend met een toeslag op de directe kosten van 17%. Dit toeslagpercentage bestaat uit 8% voor algemene bedrijfskosten, 5% voor winst en 3% voor risico.

Kijk op www.casadata.nl voor de prijzen uit uw regio Bouwkosten geïsoleerd dakelement Kingspan-Unidek Kolibrie aanbrengen op bestaand dubbel woonhuis, kosten per m2 excl. btw, bron casadata.nl Activiteit

Isolatiewaarde

Daktype

Directe kosten

Indirecte kosten

Totaal

Geïsoleerd dakelement Kingspan-Unidek Kolibrie aanbrengen op bestaand dak van dubbel woonhuis

Rc = 3,00 m2.K/W

Zadeldak met 190 m2 dakoppervlakte

49,72

8,45

58,17

Zadeldak met wolfseind met 192 m2 dakoppervlakte

52,39

8,91

61,3

Schilddak met 210 m2 dakoppervlakte

53,7

9,13

62,83

Zadeldak met 190 m2 dakoppervlakte

58,87

10,01

68,88

Zadeldak met wolfseind met 192 m dakoppervlakte

62,24

10,58

72,82

Schilddak met 210 m2 dakoppervlakte

64,04

10,89

74,93

Rc = 4,00 m2.K/W

Rc = 5,00 m .K/W 2

Zadeldak met 190 m dakoppervlakte

66,85

11,36

78,21

Zadeldak met wolfseind met 192 m2 dakoppervlakte

70,79

12,03

82,82

Schilddak met 210 m2 dakoppervlakte

73,06

12,42

85,48

Kostenspecificatie aanbrengen geïsoleerd dakelement Kingspan-Unidek Kolibrie op bestaand dubbel woonhuis, Rc = 4,00 m2.K/W, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Eenheid

Norm/prijs per Eenheid

Hoeveelheid

Directe kosten

Zadeldak

Zadeldak met wolfseind

Schilddak

Zadeldak

Zadeldak met wolfseind

Schilddak

190

192

210

Algemene informatie: Dakvlak:

190

192

210

Totaal aantal uren

uur

63,88

68,74

78,65

Uurloon

€

35,50

1.551,35

1.567,68

1.714,65

Loonkosten: Geïsoleerd dakelement aanbrengen

0,23

Zaagwerk geïsoleerd dakelement

0,10

Panlatten aanbrengen

Panlatten aanbrengen, brede lat ter plaatse van goot Ruiterlat, inclusief ruitersteun, aanbrengen

190,00

192,00

210,00

17,60

34,00

62,48

120,70

0,03

570,00

576,00

630,00

607,05

613,44

670,95

0,05

24,60

34,00

44,00

43,67

60,35

78,10

0,15

12,30

25,60

39,00

65,50

136,32

207,68

2.267,56

2.440,27

2.792,08

6.272,70

7.348,60

9.216,20

1.485,23

943,00

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten: Geïsoleerd dakelement, Kolibrie Rc = 4,0 m2.K/W

40,60

154,50

181,00

Geïsoleerd dakelement, met langsregel, Kolibrie-R Rc = 4,0 m2.K/W

47,15

31,50

20,00

Glaswolisolatie, Mupan plus, dik 130 mm

14,35

5,00

71,75

Houtdraadbouten voor dakelement Kolibrie, combipaknr. 104

pak

47,25

4,00

5,00

189,00

236,25

Haaknagels voor dakelement Kolibrie, combipaknr. 135

pak

32,70

4,00

5,00

130,80

163,50

Kunststof afdekprofiel, wit, binnenzijde langsnaden dakelement

1,87

200,00

190,00

220,00

374,00

355,30

411,40

Vurenhout C, ruw, 22 x 50 mm

0,46

570,00

576,00

630,00

262,20

264,96

289,80

Vurenhout C, ruw, 22 x 125 mm

1,24

25,20

35,00

45,00

31,25

43,40

55,80

Vurenhout C, geschaafd, 28 x 96 mm

1,95

12,60

26,50

40,00

24,57

51,68

78,00

GB ruitersteun, verzinkt, 30x2,0 mm

stk

1,48

13,00

30,00

45,00

19,24

44,40

66,60

PUR-schuim, afdichting verticale naden dakelement

bus

6,49

4,00

5,00

25,96

32,45

Meranti plint, afgelakt 12 x 55 mm

1,02

30,00

40,00

34,00

227,00

30,60

40,80

34,68

Subtotaal materiaalkosten

8.917,29

9.509,65

10.656,43

Eindtotaal directe kosten

11.184,86

11.949,92

13.448,51

Directe kosten per m dak

58,87

62,24

64,04

Waarom houten kozijnen en deuren? Hout wordt al vele eeuwen toegepast als bouwmateriaal. Ook kozijnen en deuren worden al sinds mensenheugenis gemaakt van hout. Hout heeft zich door de eeuwen heen bewezen duurzaam en betrouwbaar te zijn. In een overzicht willen we laten zien dat kozijnen en deuren gemaakt van hout in alle stadia van de gebruikscyclus de beste keus is. Of het nu om duurzaamheid, milieubelasting of uitstraling gaat, hout heeft duidelijke voordelen ten opzichte van alle andere gebruikte materialen. Hout = duurzaam Hout = CO2 vastleggend Hout = mooi Hout = veilig Hout = milieuvriendelijk Hout = isolerend Hout = te onderhouden Hout = sterk Hout = veelzijdig Hout = recyclebaar

www.nbvt.nl

Klusprijzen.info Powered by

Nederlands Bouwkosten Instituut

Klusprijzen Klantenwerk

Natte Ruimtes

Badkamer, Douchecellen en Toiletten Wist u dat 50 % van de klussen die huiseigenaren en bewoners laten doen hebben te maken met badkamers, douchecellen, toiletten. De kosten van deze klussen lopen bijna altijd uit de hand. Het ontbreekt mensen vaak aan inzicht omtrent de prijs van de klus. Wanneer de klus wordt uitgevoerd door de erkende vakman of de “handige kennis” is het van belang te weten wat een reële prijs hiervoor is. Met het kennen van alleen de materiaalprijs is men er niet. De loonkosten van de uit te voeren klussen zijn vaak vele malen hoger dan alleen de materiaalprijs. Deze informatie heeft men nodig om de juiste beslissingen te nemen. Prijs E-boek: € 9,95 • • • • • • •

Diverse profielen beschikbaar Hoge slagvastheid Goede thermische isolatie Duurzaam helder Licht van gewicht Overspanning tot 3 m haalbaar Eenvoudig in montage Tel. (0252) 41 90 33, Mail info@atlasacomfa.nl

WWW.STABILIGHT.NL

Klusprijzen

Klusprijzen Klantenwerk - Badkamers, Douchecellen & Toiletten

Klantenwerk Badkamers Douchecellen Toiletten

MBCP

M B C P

(incl. BTW)

Voor meer info of bestellen kijk op:

WWW.KLUSPRIJZEN.INFO

NBI

Nederlands Bouwkosten Instituut

Postbus 189 - 7000 AD DOETINCHEM - T 085-4010460

BOUWGEBREKEN

‘Afschuiven metselwerk’ Een willekeurige familie is sinds 23 jaar woonachtig in een jaren ’30, twee-onder-één kap woning in het hart van Noord-Holland. Bij de aankoop van de woning merkte de toenmalige bouwkundige inspecteur, die de aankoopkeuring uitvoerde, scheurvorming in de voorgevel op. De bouwkundige inspecteur merkte hierbij op dat de scheurvorming door het zetten van de woning werd veroorzaakt. Hij gaf aan dat het raadzaam was de scheur te monitoren, maar dat vermoedelijk de scheurvorming wel meeviel en zelfs stabiel was. De nieuwe eigenaren waren euforisch en hebben de woning met plezier betrokken. Een smet op de euforie is het toch wel gestaag toenemen van de scheurvorming in de gevel! Tekst: Door: dhr. ing. T.J.M. van Kuijk Bureau voor Bouwpathologie BB te Montfoort www.bouwpathologie.nl

De scheurvorming nam ieder jaar weer wat toe en daarop werd besloten om de scheurvorming verder te laten onderzoeken. Hierop hebben de eigenaren de Bouwpatholoog verzocht om de oorzaak van de scheurvorming te onderzoeken om de ware aard boven water te krijgen. Tijdens de bespreking met de bewoners blijkt dat zij over het gehele huis in de buitengevels lichte scheurvorming waarnemen. Deze lijkt niet toe te nemen en is al die jaren stabiel. De scheurvorming op het balkon aan de voorzijde van de woning

werk van de voorgevel onder de voet van het hellende dak. Het dak van de woning is verdeeld in twee verschillende hellende daken. Het dak boven het balkon ligt lager ten opzichte van het dak boven de aangrenzende slaapkamer. Hierdoor sluiten de dakpannen van het lager gelegen dak aan tegen het metselwerk dat onder het hoger gelegen dak is opgetrokken. De loodslabbe die is ingebracht over de pannenlijn, loopt parallel aan het dak en er zijn geen loodloketten trapsgewijs aangebracht. Zodra de loodslabbe wordt opgetild boven de pannenlijn wordt duidelijk dat het metselwerk onder de loodslabbe met een rollaag parallel aan de pannenlijn eindigt. Het schone metselwerk boven

Foto 3.

Foto 4.

Hersteladvies

Er is een kritieke situatie ontstaan. Het metselwerk schuift onderuit en de voorgevel kan op een onbekend moment bezwijken met alle gevolgen van dien. Om van de problematiek te zijn verlost dient als eerste het metselwerk te worden ondersteund, zodat het niet verder onderuit kan zakken. De loodaansluiting ter plaatse van de pannenlijn moet worden verwijderd en metselwerk dient onderling te worden gekoppeld. Het metselwerk moet dus eigenlijk vanaf binnen tot in het schoonwerk worden doorgemetseld. Hierbij moeten loodloketten worden aangebracht die door worden gezet tot tegen het binnenspouwblad. Nadat loodloketten zijn aangebracht kan een nieuwe loodslabbe onder de loodloketten worden geschoven die de dakpannen overlapt. Het metselwerk van de voorgevel is opgeschoven door het uitzakken van het bovenliggende metselwerk haaks op de voorgevel. Hierdoor is de voorgevel gaan knikken. Voor een goed herstel dient het metselwerk boven de knik te worden verwijderd en opnieuw te worden opgetrokken.

(Advertentie)

Foto 1.

Glas Renovatie International BV

is dit echter niet. Het toenmalige rapport wordt besproken waarop ook de scheurvorming in de voorgevel bij het balkon is omschreven.

Foto 5.

Onderzoek

De bouwpatholoog heeft als eerste stap in het onderzoek de overige scheurvorming in de woning bekeken om de situatie van een mogelijke verzakking of zetting te onderzoeken. De scheurvorming toont zich in de buitengevels op trapsgewijze manier. De scheurvorming is aan de binnenzijde bevuild en de randjes van de scheuren zijn rond en afgesleten wat duidt op oudere scheurvorming. De scheurvorming geeft aan dat de fundering ooit is gaan zetten, waardoor een lichte verzakking heeft plaatsgevonden die vermoedelijk stabiel is. Op het balkon aan de voorzijde van de woning is de scheurvorming echter niet stabiel. De scheurvorming toont zich langs het kozijn van de balkondeur en er is een duidelijke bolling te zien in het metsel-

Foto 2.

de loodslabbe is op maat geknipt en doorgemetseld over de loodaansluiting. Het bovengelegen metselwerk is onderuit geschoven over het lood waardoor deze tegen de voorgevel drukt en zo begint te wijken.

Conclusie

De jaren ‘30 twee-onder-één kap woning is voorzien van twee hellende daken met verschillende hoogten (foto 1). De aansluiting van het lager gelegen dak tegen het

metselwerk onder het hoger gelegen dak is zonder enig in verband aangebrachte loodloketten aangesloten. De loodslabbe die de waterkering vertegenwoordigt is parallel aangebracht aan de pannenlijn (foto 2). Het metselwerk is door zijn eigen gewicht gaan afschuiven over het lood doordat een koppeling in het metselwerk ontbreekt. Het metselwerk onder de loodslabbe eindigt namelijk in een rollaag parallel aan de loodslabbe (foto 3). Het metselwerk zakt als het ware onderuit over de loodslabbe en drukt tegen het metselwerk van de voorgevel. Hierdoor wordt het metselwerk naar buiten gedrukt waardoor een bolling in de voorgevel ontstaat en een openstaande naad tussen de voorgevel en de daar haaks op staande balkondeur (foto 4 en 5).

IN GLAS

Dammekant 34 2411 CE Bodegraven Telefoon: 0172 61 61 02 Fax: 0172 61 48 45 info@krasseninglas.nl www.krasseninglas.nl

Cementsluier & Krasverwijdering van glasoppervlakten. Glasexpertise en Glasrenovatie

SB-Railing

daar kunt u op leunen!

Wát u ook maakt van staal, rvs of aluminium, maak het met s+bi. In Zwijndrecht vindt u niet alleen een enorm assortiment op voorraad, maar ook een unieke materiaalkennis, logistieke kracht en service. Die combinatie maakt s+bi Nederland tot dé one-stop-shop voor blankstaal, kwaliteitsstaal, RVS en aluminium.

dige producten garanderen die u als klant veel voordelen zullen bieden. Wanneer de kwaliteit goed is, zult u namelijk nog sneller en beter kunnen produceren. De producten van het SBRailingsysteem hebben een zeer aantrekkelijk design en zorgen voor een professionele uitstraling.

Daarnaast passen ze perfect in elkaar waardoor het systeem eenvoudig te monteren is. Ook is er een grote diversiteit aan producten zodat u met het SB-Railingsysteem niet voor verrassingen komt te staan. s+bi garandeert niet alleen een kwalitatief hoogwaarProfit by quality Met trots presenteren wij u SB-Railing, het multi- dig product, wij bieden ook optimale service en betrouwbaarheid. Onze klanten waarderen onze functionele, hoogwaardige leuningsysteem uit fijngeslepen roestvaststalen onderdelen. In onze professionele instelling die ons in veel segmenten tot marktleider heeft gemaakt. catalogus vindt u niet alleen alle SB-Railingdelen, maar ook het complete proOns motto is dan ook ”Profit by quality” gramma dwarsstafhouders en glasklemmen. SB-Railing is een product van s+bi in Zwijndrecht, een allround staalleverancier. We zijn toonaangevend op het gebied van productie en distributie van staal, roestvaststaal en aluminium. s+bi, een ISO 9001:2000 gecertificeerd bedrijf, is al ruim 50 jaar bekend met de eisen die klanten in een competitieve markt stellen. Als producent van het SB-Railingsysteem weten wij als geen ander hoe belangrijk de kwaliteit van de producten is. In uw bedrijf wordt kwaliteit vast ook met een hoofdletter geschreven. Door onze kwaliteitsbewaking kunnen wij hoogwaars+bi B.V. Gildenweg 21, 3334 KC Zwijndrecht Postbus 298, 3330 AG Zwijndrecht Tel.: 078-6230600 Fax.: 078-6101030 E-mail: sbstaal@schmolz-bickenbach.nl www.schmolz-bickenbach.nl

Buisverbinders

Railingsteunen

www.sb-railing.nl

De one-stop-shop voor staal, rvs en aluminium

Glasklemmen

Dwarsstafhouders

FISCAAL & PERSONEEL

Lenen van de BV? Houd het zakelijk! Heeft u als directeur-grootaandeelhouder (DGA) geld in privé nodig, dan kunt u dit ook lenen van uw BV. Of dat al dan niet verstandig is, hangt af van de situatie en zal van geval tot geval anders zijn. Maar als u geld leent van de BV, let er dan op dat de lening voldoet aan zakelijke voorwaarden. Tekst: Mr. Frank Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs fkerkhof@alfa.nl

U moet als DGA, in alle gevallen, zakelijk met uw BV omgaan. Dit lijkt voor de hand liggend, maar de rechter heeft er in Neder-

BV geen toegang had tot dit bankproduct. Maar hoe verdeel je het rentevoordeel? Wat is zakelijk? Ieder de helft lijkt mij redelijk, maar de belastingdienst denkt daar wel eens anders over.

Schriftelijke overeenkomst

Wanneer u geld leent van uw BV moet dat worden vastgelegd in een schriftelijke overeenkomst. In deze overeenkomst zijn onder meer afspraken gemaakt over een aflossingsschema en het rentepercentage. Vooral dit laatste is vaak onderwerp van

al (zie hieronder) niet aftrekbaar is, terwijl de BV de rente wel tot haar belaste winst moet rekenen. Bij de hoogte van het rentepercentage spelen ook de al dan niet aanwezige (en afgesproken) zekerheden een rol. Hoe meer en hoe sterker de zekerheden, hoe lager het rentepercentage.

Doel bepaalt het fiscale gevolg

Leent u geld omdat u bijvoorbeeld in privé een auto nodig heeft, of omdat u met het geld in privé wilt gaan beleggen (zie ook hieronder), dan valt de lening als schuld in box 3. De rente die u aan de BV betaalt, is dan niet aftrekbaar. De rente die de BV ontvangt, is bij de BV wel belast met vennootschapsbelasting. Leent u geld van de BV voor uw eigen woning, dan is de door u betaalde rente aftrekbaar in box 1 onder de eigenwoningregeling. Bij de BV is de ontvangen rente belast.

Tenslotte

Wilt u weten of u inderdaad zakelijk handelt, stel u zelf dan de volgende twee vragen: 1. Zou de bv een dergelijke leningsovereenkomst ook aangaan met een onafhankelijke derde? 2. Kan ik als DGA met mijn inkomen en vermogen ook een dergelijke geldlening afsluiten bij een bank?

De zakelijkheid van de leenovereenkomst is juist in de verhouding tussen de DGA en zijn BV fiscaal van belang. Onderschatting daarvan heeft veel DGA’s al problemen op geleverd. Enfin, u bent gewaarschuwd.

Is het antwoord op beide vragen ‘ja’ dan is er sprake van zakelijk handelen.

land bijna een dagtaak aan om de DGA’s, die de zakelijkheidsnorm net even anders uitleggen, pijnlijk op de vingers te tikken. Ter verdediging van deze DGA’s moet wel worden gezegd dat het ook niet altijd eenvoudig is om de grens tussen zakelijk en onzakelijk exact en duidelijk vast te stellen.

Voorbeeld

De afgelopen jaren is de zakelijkheid van de leenovereenkomst bijvoorbeeld aan de orde geweest bij leningen van de BV aan de DGA, waarbij laatstgenoemde het geleende bedrag stortte op een (internet)rekening met een extra hoge rente. Het probleem was dat de DGA wel en de discussies met de belastingdienst. Veelal zal bij de DGA de neiging bestaan om een laag rentepercentage vast te stellen. Bedenk hierbij dat de rente bij de DGA meest-

In de praktijk heeft een DGA vaak een rekeningcourantverhouding met zijn BV. Er geldt dan een goedkeuring als het saldo op de rekening-courant het hele kalenderjaar niet hoger is dan 17.500 euro positief en niet lager dan 17.500 euro negatief. In dat geval hoeft u de rente over de rekening-courantvordering niet in box 1 mee te nemen. Daar staat tegenover dat een eventuele rekening-courantschuld ook niet mag worden meegenomen in box 3. Ook de BV kan de rente niet in aanmerking nemen.

Bedrijfs opvolging, maar dan anders Soms moet je buiten de gebaande paden lopen om succes te hebben. Dit uiteraard wel binnen de wettelijke kaders, want we hebben allemaal gezien hoe het Armstrong is vergaan. Hij lapte jarenlang stelselmatig de dopingregels aan zijn laars, wist dit lang verborgen te houden, maar viel kortgeleden toch door mand. Helaas heeft hij een goedwillende en vooral talentvolle Nederlandse ploeg in zijn val meegetrokken. Maar goed, dat is weer een ander onderwerp. Het punt is: we blijven binnen de regels. Maar je mag wel creatief met de regels omgaan. Een voorbeeld daarvan is een variant voor de bedrijfsopvolging binnen familieverband. Min of meer gebruikelijk is de volgende route: vader heeft een mooi bedrijf opgebouwd en zijn zoon is de opvolger. Als vader stopt neemt de zoon alle aandelen in de werkmaatschappij over. Het bedrijfspand (met een waarde € 900.000) blijft vader vanuit zijn holding aan de werkmaatschappij verhuren. Op het eerste gezicht is hier niets mis mee. En toch loopt de familie hier een groot fiscaal voordeel mis. Dit voordeel is een vrijstelling in de Successiewet bij het vererven van aandelen in een BV ofwel de ‘bedrijfsopvolgingsfaciliteit’. Ingevolge deze faciliteit is de verkrijging van aandelen tot een waarde van € 1.006.000 volledig vrijgesteld van erfbelasting. Voor het meerdere is de vrijstelling 83%. Maar de bedrijfsopvolgingsfaciliteit geldt, zoals de naam al doet vermoeden, alleen voor bedrijfsvermogen. En daar gaat het fout in het voorbeeld. Een BV die slechts een bedrijfspand verhuurt aan de werkmaatschappij van de zoon doet aan ‘normaal vermogensbeheer’ en exploiteert geen bedrijf. De aandelen in die BV en daarmee ook de waarde van het bedrijfspand vallen dus niet onder de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. De vraag is of dit beter kan. Welnu, dat kan en het is nog betrekkelijk eenvoudig ook. Maar je moet, ik heb het al gezegd, de gebaande paden wel verlaten. De holding van vader moet niet alle aandelen in de werkmaatschappij overdragen aan de zoon, maar maximaal 95%. Vader houdt hierdoor, via zijn holding, een ‘aanmerkelijk belang’ in de werkmaatschappij. Op het eerste gezicht is er weinig verschil met de gebruikelijke route, maar fiscaal ligt dat volledig anders. Het bedrijfspand wordt nu voor 100% gezien als bedrijfsvermogen! Hierdoor is bij overlijden van vader de buitengewooon gunstige bedrijfsopvolgingsfaciliteit wel in beeld. Anders gezegd: de waarde van het bedrijfspand valt bij vererving van de aandelen in de holding volledig onder de vrijstelling. Uiteraard zijn er nog wel meer voorwaarden verbonden aan de toepassing van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, maar de boodschap is helder: bedrijfsopvolging is maatwerk, waarbij met creatief gebruik van de spelregels enorme voordelen behaald kunnen worden. Mr. F.J. Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs fkerkhof@alfa-accountants.nl

EEN SLIMME ONDERNEMER IS NOOIT DE SJAAK... ...DANKzIJ hET SJAAK-PAKKET. BESTEL Nu EN WIN. In elk bedrijf werken mensen die het niet zo nauw nemen met de veiligheid. Dus gaat het wel eens mis. En dan zijn ze het bokje, de klos, de sigaar, oftewel de Sjaak. De beste manier om ongelukken te voorkomen is elkaar aanspreken op onveilig gedrag. Maar dat vinden werkgevers en werknemers vaak lastig. De Sjaak-campagne helpt de ondernemer om veilig werken makkelijker bespreekbaar en zichtbaar te maken.

Bestel op www.werkveilig.nu het Sjaak-pakket met opvallend campagnemateriaal en een handig 5-stappenplan. Hiermee is een slimme ondernemer nooit de Sjaak. Bovendien: veiligheid levert ook geld op! Je maakt namelijk kans op de Werk Veilig Award, inclusief 10.000 euro, als je vóór 31 december 2012 jouw beste praktijkvoorbeeld instuurt.

LOONDIENSTSERVICE VOOR ZORGELOOS WERKEN

broek n e t s n ve m e v a hiernaast a n f a j ing Bi afbee >> zie

Payrollen is ook in de bouw een voordelige oplossing

Payroll Intermediair werkt flexibel en is kostprijsverlagend. U betaalt alleen de verloning van gewerkte uren. Het ziekterisico wordt overgenomen en u heeft geen administratieve lasten. Hoeveel ú kunt besparen? Vraag een vrijblijvende offerte op maat! WWW.PAYROLL-INTERMEDIAIR.NL | T 088-0027350

Waarom kiezen voor Kunststof: • Duurzame, vormvaste constructie • Tochtdichte afsluiting • Lagere stookkosten • Geluidswerend • Bestand tegen weer en wind • Onderhoudsarm

Deze actie is geldig van 16 november t/m 13 december 2012. Exclusief verkrijgbaar bij de volgende dealers: Almelo – Holland bedrijfskleding Bedrijvenpark Twente 411 www.hollandbedrijfskleding.nl

Amsterdam – Hijman B.V. De Flinesstraat 26 www.hijman.nl

Den Haag – De Tijd Bedrijfskleding Van Geenstraat 104 www.detijdbedrijfskleding.nl

Doornspijk – Firma L. van den Hardenberg Zuiderzeestraatweg - West 105 www.hardenberg-doornspijk.nl

Ede – Handelsonderneming Van Huigenbos Lorentzstraat 2 – 1 www.handelsonderneminghuigenbos.nl

Elspeet – Confix Workwear Staverdenseweg 73 www.confix.nl

Emmeloord – Welkoop Emmeloord Industrieweg 6 www.welkoop.nl

Genemuiden – Bouw Waar Sisalstraat 81 - 4 www.bouwwaar.nl

Harderwijk – Klaassen Handelsonderneming B.V. Nobelstraat 21 www.klaassenbvharderwijk.nl

Hoogerheide – Landa Safety Huijgensstraat 135 www.landa-safety.com

Kesteren – Profistep Industrieweg 2b www.profistep.nl

Kootwijkerbroek – Van Roekel Reklame De Spil 10 www.vanroekelreklame.nl

Milheeze – Perfekt Promotie en Reklame Milheesestraat 7 www.perfektie.nl

Schore – Merkwaaardig! (vormstudio) Steenweg 6d www.merkwaaardig.nl

Strijen – DB Workwear B.V. Kerkstraat 9 www.dbworkwear.nl

Utrecht – Jos Reinke Corporate Fashion Vasco da Gamalaan 27 www.reinke.nl

Zwaagdijk-Oost – Agrifirm Zwaagdijk Marktweg 12 T: 0228 - 56 71 15

• Eenvoudig schoon te houden • Inbraakvertragend volgens ‘Veilig Wonen’ • Keuze uit meer dan 30 kleuren • Luten kunststof kozijnenprofielen zijn KOMO gecertificeerd

Luten

kunstof kozijnen bestaat al meer dan 18 jaar en wij beschikken dan ook over een zeer grote ervaring op kunststof gebied. Wij maken de kozijnen zelf in Akersloot uit eigen fabriek van VEKA profielen. Door de grote kwaliteit van onze kunststof kozijnen en onze professionele werkmethode en montage kunnen wij u 10 jaar garantie geven.

Kijk voor meer informatie op www.luten-kozijnen.nl

PRODUCTNIEUWS Milieuvriendelijke dakbedekking voor platte daken Icopal heeft op 8 oktober van het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) een vernieuwd certificaat voor duurzaam bouwen (DUBO keur) gekregen voor het product Icopal Universal. In de categorie dakbedekkingproducten voor platte daken is Icopal Universal nu het milieuvriendelijkst. De mooie score is het resultaat van allerlei innovaties zoals een grondige verbetering van de grondstoffen en verlenging van de te verwachten levensduur. Icopal Universal bestaat uit een POCB-compound (Polyolefine Copolymerisaat Bitumen) versterkt met glasvezel en polyester. Dit levert een flexibel en weersbestendig éénlaags dakbedekkingsysteem op met een lage massa. Het is na de levensduur van 30 jaar ook nog eens recyclebaar. Het nieuwe DUBO certificaat is twee jaar geldig. Icopal, Groningen, (055) 551 63 33, www.icopal.nl

Nieuwe ‘stootresistente’ Novilon Pro vloeren Forbo Flooring uit Krommenie heeft deze maand een nieuwe collectie Novilon Pro vloeren op de markt gebracht. Novilon Pro bestaat uit kleurrijke vloeren die tegen een stootje kunnen. De collectie varieert van licht tot donker, en van warm tot koel. Door dit brede aanbod kan de gebruiker zijn eigen sfeer creëren. Ook de dessins zoals dat van de kleuren Tijger en Beer, met een subtiele lengterichting die refereert aan de structuur van een vacht, bieden veel mogelijkheden. De collectie bestaat uit vier verschillende dessins die als gemene deler hebben dat het all-over dessins over de volledige breedte van de baan betreft. En doordat de collectie zowel in twee als vier meter breed geleverd wordt, ontstaat een prachtig kamerbreed effecazt. Novilon Pro is los te leggen tot 40 vierkante meter. Door de sterke beschermlaag is Novilon Pro bovendien geschikt voor zwaar huishoudelijk en licht projectmatig gebruik.

Traditionele houten balkenschuif wordt Kertoschuif.nl De behoefte aan oplossingen voor grote overspanningen uitgevoerd in slanke en sterke constructies vraagt om uitgekiende producten. Kerto is een constructief product dat begint waar standaard balkhout en triplex stopt. Bij dit soort producten is het van cruciaal belang dat de aannemer eenvoudig kopmaten kan bepalen. Metsä Wood heeft daarom Kertoschuif.nl ontwikkeld. Met deze online opvolger van de traditionele balkenschuif kan de aannemer snel en eenvoudig afmetingen voor Kerto balken, beschot, sporen, lateien en gordingen berekenen. Door de hart-op-hart maat en de overspanning in te geven genereert deze tool automatisch de meest economische maat. Daarnaast wordt ook minder hoge sectie aangegeven om eventueel de hoogte van het pakket te kunnen verlagen. Er wordt in het programma bij de uitkom-

sten duidelijk vermeld welke uitgangspunten zijn gehanteerd. Metsä Wood Holland, Apeldoorn, (055) 538 66 10, www.metsawood.nl

Handschoen stijgt boven normering uit HexArmor heeft de nieuwste technologieën toegepast op de Rig Lizard handschoen en combineert de beste impactbescherming met snijbescherming en comfort. De ‘smash guards’ vangen tot wel 133% meer van de klap op dan vergelijkbare producten. De handschoen stijgt dan ook boven de industriële normering uit. Daarnaast zorgt het gebruik van hoogwaardige materialen ervoor dat deze handschoen uitstekend presteert in zwaardere en olieachtige werkomgevingen. De Rig Lizard is een zeer soepele mechanics style handschoen met een comfortabele pasvorm. De unieke IR-X ‘smash guards zijn direct op de handschoen geïnjecteerd, op de volledige handrug en vingers. Dit verkleint de kans op kneuzingen of breuken bij het stoten van de hand.

Daarnaast zijn deze zeer flexibel, waardoor het comfort van de handschoen gewaarborgd is. De handpalm is zeer slijtvast en geeft een goede grip, ook wanneer er met olie gewerkt wordt. Prestop, Uden, (0413) 24 44 88, www.prestopbv.nl

Sino staalkozijn wint Red Dot Design Award

Forbo Flooring, Krommenie, (075) 647 78 80, www.forbo-flooring.nl

Te stapelen opbergsysteem Al dat gerommel op de werkplek en in de wagen is nergens voor nodig dankzij het unieke Systainer opbergsysteem. Een systeem dat stapelbaar is en onderling uit te wisselen. Hitachi introduceert een compleet assortiment: vier Systainers in verschillende hoogtematen, een schuifladen systeem, een onderstel met draaibare wielen, inlays en opbergsystemen voor gereedschappen en accessoires, bescherm i n g s middelen, vlakverdelers, losse opbergboxen en onderdelen voor

de Systainers zelf. Alle mogelijkheden en uitvoeringen zijn op een rijtje gezet in een handige productfolder. En uiteraard heeft Hitachi een speciale actie met dit opbergsysteem gelanceerd met wel achttien combinatie aanbiedingen; Hitachi machines met systainer koffer(s). Hitachi Power Tools Netherlands Nieuwegein, (030) 608 40 50, www.hitachi-powertools.nl

Samen met zusterbedrijf BOS uit het Duitse Emsdetten heeft Staalkozijn Nederland een nieuwe productlijn opgezet. Deze smalprofiel kozijnlijn draagt de naam Sino en heeft in combinatie met het CasePlus systeem de

prestigieuze Red Dot Design Award 2012 gewonnen. Een combinatie van een smal kozijnaanzicht met functionele beglazing in de ‘zijlichten’, waarin schakelaars (Design), toegangscontrole (Solutions) of bijvoorbeeld backlight, verlichting van binnenuit (LED), kan worden opgenomen. Doordat de technische ruimte eenvoudig bereikbaar blijft, is de deuren ruimtefunctionaliteit altijd aan te passen aan nieuwe (gebruikers) wensen en eisen. Kortom, Sino is een toekomstgerichte en flexibele combinatie van technische functionaliteit en fraaie designmogelijkheden. Staalkozijn Nederland, Winterswijk, (543) 51 95 66, www.staalkozijn.nl

Bouwradio en bouwlamp voor de L-Boxx Bosch presenteerde kortgeleden de GML 10,8 V-LI Professional bouwradio en de GLI PortaLED L-BOXX bouwlamp. De bouwradio past precies in de helft van een L-BOXX en zorgt voor een goede sound op de bouwplaats. Twee vijf watt speakers, 20 volumeinstellingen en een equalizer-functie voor bass en treble zorgen voor een optimaal geluid. Het geheugen biedt ruimte voor vijf voorkeurzenders in het AM-bereik en vijf in het FM-bereik. De GLI PortaLED Professional is uniek, omdat het een L-BOXX en bouwlamp in één is. Het in het deksel geïn-

tegreerde lichtpaneel bestaat uit 60 LED's, die aanzienlijk sterker en schokbestendiger zijn dan andere lichtbronnen. De lamp heeft drie helderheidniveaus en vier opstelmogelijkheden, waardoor de bouwlamp de werkplek naar wens verlichten kan. Robert Bosch, Brussel, (0032) 2 525 51 53, www.bosch-professional.nl

HITACHI

SYSTAINER® • OPGERUIMD

• ALLES BIJ DE HAND • VOLLEDIG UITWISSELBAAR • STAPELBAAR • VERRIJDBAAR • NAAR WENS UIT TE BREIDEN

sYstainer® i H 105 x B 400 x D 300 mm

Slimme oplossingen... Sterke materialen!

sYstainer® ii H 157,5 x B 400 x D 300 mm sYstainer® iii H 210 x B 400 x D 300 mm sYstainer® iV H 315 x B 400 x D 300 mm

NIEUW!

VRAAG NAAR DE SYSTAINER® FOLDER VOOR hET TOTALE ASSORTImENT

www.hitachi-powertools.nl

GB Bouwverankering

GB Tuinbeslag

GB Spouwankers

GB Klein IJzerwaren

GB Houtverbindingen

GB Specials/Maatwerk

Advertentie ikking group in produktie Atoomweg 2 - Postbus 1, 2420 AA Nieuwkoop Tel.: (0172) 52 01 10 - Fax: (0172) 57 17 53

Vakmanschap Gegarandeerd Een dakdekker mag zich pas een

Hoe lost u dit probleem op in 30 seconden?

Dakmeester noemen als hij is aangesloten bij de Stichting Dakmeester: een netwerk van deskundigheid als het om daken gaat. Een Dakmeester staat garant voor advies, goede service en perfecte oplossingen voor een probleemloos kwaliteitsdak.

tesa® 4600 Xtreme Conditions!

U kunt rekenen op: • De zekerheid dat het dak voldoet aan de prestatie-eisen volgens het bouwbesluit

De oplossing

• |Optimale verwerking van hoogwaardige producten • Garantie op product én arbeid

www.tesa.nl

tesa® 4600 Xtreme Conditions

13 : egin 20 rollen Vanaf b 0m 1 in rijgbaar m en 50mm ook verk m 5 2 edtes: met 2 bre

■ Voor gebruik binnen- en buitenshuis ■ Isolatie van kabels tot 8000 Volt ■ Extreme temperatuurbestendigheid van -60 ° C tot + 260 ° C ■ Uitstekend bestand tegen oliën, zuren, oplosmiddelen, zout, water en UV-straling

www.dakmeester.nl For best results.

PRODUCTNIEUWS Boormachines met snelwisselsysteem

Werkplatform voor wandbekistingen Uit recente cijfers naar aanleiding van controleacties van de Inspectie SZW blijkt dat er nog veel te verbeteren valt aan de veiligheid op de bouwplaats. Tegen deze achtergrond introduceert Doka het nieuwe, universeel passende werkplatform Xsafe plus voor wandbekistingen. In tegenstelling tot traditionele steigersystemen heeft het nieuwe platform geen steigerdelen en geen losse onderdelen. Het nieuwe werkplatform heeft voorgemonteerde, opklapbare werkvloeren, een geïntegreerde ladder en zijdelingse, thermisch verzinkte rug- én kopleuningen. Hierdoor is de gebruiker altijd betrouwbaar en rondom beveiligd, zelfs in ombouwsituaties. De leuningen zijn bovendien in breedte en diepte te verstellen en zo aan elke werksituatie aan te passen. Het belangrijkste voordeel van het nieuwe platform is uiteraard de verminde-

ring van het arbeidsrisico, maar daarnaast zijn bouwprojecten sneller en eenvoudiger te realiseren. Doka Nederland, Oss, (0412) 65 30 30, www.doka-nederland.nl

Wandbespuiting kleurt nieuw pand van Faay In het nieuwe pand van Faay Vianen zijn de geplaatste Faay wanden geheel voorzien van spuitwerk van Faay Wandbespuiting. Warme crème, oranje en gele tinten kleuren de wanden in het kantoorpand. De unieke kunststof wandbespuiting is, na verdunning met water, in meerdere lagen in een spatstructuur aangebracht.

Het ‘meerlagensysteem’ maakt het mogelijk de diverse spatlagen van kleur te laten verschillen, wat een bijzonder eindresultaat geeft. Het grote voordeel van het systeem is dat scherpe toeslagstoffen ontbreken. De wandbespuiting heeft dus wél een structuur maar voelt niet scherp aan en is daardoor zeer goed te reinigen en te onderhouden. Daarbij is deze milieuvriendelijke wandafwerking bacteriënwerend, slijtvast en kleurecht. Het spuitwerk is op vrijwel elke gangbare ondergrond (beton, kalkzandsteen, baksteen, houtachtige plaatmaterialen, gipskarton- en gipsvezelplaten) aan te brengen. Ook is het geschikt voor het overspuiten van stucwerk, spact, granol en spachtelputz. Faay Vianen, Vianen, (0347) 37 66 24, www.faay.nl

Metabo introduceert twee nieuwe boormachines, de BE 75 Quick en de BE 1300 Quick met een snelwisselsysteem en een drie maal hoger koppel. In slechts twee simpele stappen wisselt de gebruiker tussen boren en schroeven. Met het hoogkoppelvoorzetstuk X3 schroeft hij met enorme kracht en met het haakse schroefvoorzetstuk komt hij probleemloos in iedere hoek. De BE 75 Quick geeft met zijn slechts 2,3 kg een hoog koppel tot maar liefst 75 Nm. De BE 1300 Quick, slechts 2,8 kg zwaar, heeft twee versnellingen en een hoger toerental voor snel schroeven. Beide machines hebben een S-automatic veiligheidskoppeling, die de plotselinge toename van het koppel, als de boor hapt of vastloopt, opvangt. De thermische beveiliging tegen overbelasting en de

herstartbeveiliging bieden de gebruiker en machine veiligheid. De Power X3 heeft een extra lange handgreep. Metabo Nederland, Breukelen, (0346) 21 79 51, www.metabo.nl

Isolatiesysteem voor zolders hellende daken stootvaste toplaag. Het systeem bevat verder basis-, rand-, tussenprofielen en bevestigingsschroeven. De warmteweerstand van het dak gaat met Isover Sonestrong Pro sterk omhoog: met het systeem zijn Rc-waarden te behalen van 2,0 (80 mm) en 2,5 m2.K/W (100 mm). Daarnaast maakt de zeer stootvaste toplaag het systeem robuust en is het niet snel te beschadigen. De dampremmende laag onder de toplaag beschermt het dak tegen vochtproblemen. De geluidsabsorberende en brandwerende eigenschappen van glaswol dragen bij aan het (akoestische) comfort en de veiligheid. Isover Sonestrong Pro is een alles-in-één zolderisolatiesysteem voor woningen. Met dit complete systeem zijn hellende daken snel, duurzaam en decoratief na te isoleren. De basis van Isover Sonestrong Pro zijn stevige glaswolplaten van 80 of 100 millimeter dik die zijn voorzien van zowel een dampremmende tussenlaag als een witte,

Opsteek/reformladder met extra stacomfort Binnen het Heavy Duty assortiment introduceert Altrex de Atlantis ladder. Deze blauw gecoate ladder is robuust uitgevoerd en verkrijgbaar als drie-delige opsteek/ reformladder. De ladder heeft handige toprollen en een extra veilige drukvaste spreidbeveiliging. Extra stacomfort wordt verkregen door het 37 mm diep horizontaal stavlak van de unieke Altrex sporten met D-vorm. Door de reformhaak is de Atlantis ladder eenvoudig in A-stand te plaatsen. De opsteekhaak met veiligheidspal voorkomt het ongewild inschuiven van de ladder. De maximale werkhoogte van de ladder varieert van 7,10 meter (3 x 10 uitvoering) tot

Saint-Gobain Isover, Vianen, (0347) 35 84 00, www.isover.nl

Kniebeschermers Voor mensen die regelmatig op hun knieën zitten, heeft Dassy een nieuw product in de markt gezet: de Dassy Cratos kniebeschermers. De gecertificeerde kniebeschermers voldoen aan alle testen voor ergonomie,

vy Duty assortiment; een productcategorie voor een brede doelgroep, zoals ZZP'ers, intensieve klussers en veeleisende particulieren. De Atlantis ladders voldoen aan de Warenwet en NEN 2484 voor professioneel gebruik (Arbo). Altrex, Zwolle, (038) 455 77 00, www.altrex.com

8,50 meter (3 x 12 uitvoering). De Atlantis ladder maakt deel uit van het Altrex Hea-

8,50 meter (3 x 12 uitvoering). De Atlantis ladder maakt deel uit van het Altrex Heavy Duty assortiment; een productcategorie voor een brede doelgroep, zoals ZZP'ers, intensieve klussers en veeleisende particulieren. De Atlantis ladders voldoen aan de Warenwet en NEN 2484 voor professioneel gebruik (Arbo). Altrex, Zwolle, (038) 455 77 00, www.altrex.com

perforatie, kracht en impact. Bovendien is de Cratos voorgevormd, waardoor de beschermer perfect rond de knie past en niet van plaats verschuift. Men wordt beschermd tegen een harde ondergrond en de druk op de knieën wordt optimaal verdeeld, voor langdurige arbeid. Voeg deze kniebeschermers toe aan een Dassy werkbroek en man kan rekenen op een maximale bescherming, essentieel voor vakmannen die vaak op de knieën werken. Proteq, Kalmthout, 00.32.03.667.24.96, www.proteq.be

Afdekken en beschermen van vloeren, trappen, kozijnen en nog veel meer

SUPER SNELLE VERWERKING

VEILIGSTE KEUZE

Easydek is voorloper op het gebied van slimme, handige en tijdbesparende afdekmaterialen voor het tijdelijk beschermen van het interieur van gebouwen, woningen en schepen tijdens nieuwbouw, renovatie en onderhoud.

Voor meer informatie en advies neem contact met ons op: 033 - 285 92 22

WEINIG AFVAL

WWW.EASYDEK.NL

WARMTE REFLECTERENDE DAKCOATING SYSTEMEN exclusief importeur Mawipex Nederland De Poort 21 4411 PB Rilland Tel: 0113 - 55 77 77 Fax: 0113 - 55 77 78

70 % 40 % 25 %

warmte reflectie lagere oppervlakte temperatuur energiebesparing

STEIGERS H A N G B RU G G E N BO U W L I F T E N

INTERNET yelloo.nl

Veiligheid op een nieuw level !

E-MAIL info@yelloo.nl

- 100% veilig - snel & eenvoudig in elkaar te zetten

SPIJKENISSE 0181 61 00 61

- Praktisch en efficient om mee te werken

De Sloping Roof Buddy

UTRECHT 030 241 30 20 ZWOLLE 038 460 30 40

Voldoet aan EN 1004 Arbo gequalificeerd

www.spoonersafety.nl info@spoonersafety.nl 01 72 50 75 12 06 47 39 09 14

STEIGERSYSTEMEN HANGBRUGINSTALLATIES BOUWLIFTEN

PRODUCTNIEUWS

47 SWS: Duurzaam Luchtdicht Bouwen

Mobiel platform voorkomt vallen van dak Wie op een schuin dak moet werken neemt veel risico. In Nederland vielen vorig jaar 430 mensen van hoger dan 2,5 meter. Dat is niet meer nodig dankzij de Sloping Roof Buddy, een mobiel platform dat eenvoudig aan een steiger kan worden bevestigd. Wie een tijd rondloopt in de bouw, weet dat voor het werken op schuine daken veel risico’s worden genomen. Er is sprake van gevaarlijke ladderconstructies of ‘creatieve oplossingen’ met ander materiaal. Of toch maar te ver opzij leunen uit een vensterbank of vanaf een steiger. We weten ook allemaal waarom we zoveel risico nemen: veiligheid kost tijd. De tijdsdruk is altijd hoog en de verleiding is dan groot om een gokje te wagen. Sloping Roof Buddy De Sloping Roof Buddy is een schuin plat-

Colofon Onafhankelijke informatiebron voor de uitvoerende bouw waaronder de aannemers, onderaannemers, inkoopmanagers, metselaars, voegers, dakdekkers, installateurs, stukadoors, zzp-ers en al hun toeleveranciers. jaargang 9, nr. 11, november 2012 Uitgever André Lardinois

form met een leuning en een antislip-laag. U bevestigt het platform aan de steiger en hij vormt daarmee één stabiel geheel. Het platform is daardoor ideaal voor het werken naast en aan dakkapellen. Dit systeem is getest en goedgekeurd door de Arbeidsinspectie en voldoet aan de Europese Veiligheidsnorm EN 1004. Het platform is eenvoudig met het andere steigermateriaal mee te nemen. De constructie is eenvoudig in elkaar te zetten en is binnen twintig minuten gebruiksklaar. De Sloping Roof Buddy is bedacht door Graham Spooner (51), geboren in Engeland. Hij begon op zijn zestiende tea werken als huisschilder. Hij heeft de hele wereld gezien, maar trouwde en vestigde zich vijf jaar geleden Nederland. Vaak dacht hij als hij op het dak stond om een dakkapel te schilderen: dit moet toch veiliger kunnen. Toen hij zelf een keer bijna een ernstig ongeluk kreeg, besloot hij op zoek te gaan naar een oplossing. Die vond hij nergens. Toen ging

Soudal Window System is een doorgetest gecertificeerd systeem welke op eenvou dige wijze Luchtdicht (Passief) bouwen mogelijk maakt. Warmteverliezen worden sterk beperkt door optimale isolatie, koudebruggen worden vermeden met een doorgedreven luchtdichtheid resultaat. Sterke punten zijn de duurzaamheid wanneer in functie gebracht. Flexi Foam welke

hij zelf aan de slag, tot hij een constructie ontdekte die veilig én snel was. Graham Spooner, Leimuiden, (0172) 50 75 12, www.spoonersafety.nl

Energierendement: Roto, duurzame oplossingen Het dakvenster Designo R8 NE met driedubbele beglazing en de zoldertrap Type 500 / 500 ES / 500 DD van Roto zijn ontwikkeld volgens vier basisprincipes: energiebesparin gen, isolatie, lucht- en winddichtheid en comfort. Beide producten zijn toepasbaar in passiefhuizen en woningen met een laag energieverbruik.

Hoofdredacteur ing. Frank de Groot Redactie Carla Debets Jan Bol Joop Wilschut Vaste medewerkers Ed de Rechteren van Hemert Mr. F. J. Kerkhof Ing. Peter Borgers Ing. Arjan van Wingerden Cor Spronk Casadata CV Advertentie André Lardinois telefoon: 0570-654660 e-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers telefoon: 0570-623852 e-mail: freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends telefoon: 0570- 861007 e-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Ontwerp en opmaak Ronald Wientjes (RoDo grafisch ontwerpburo) e-mail: ronald@rodoweb.nl Abonnementen e-mail: administratie@handelsuitgaven.nl BouwTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273 NHU 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 Nederlandse HandelsUitgaven 7421 ZC Deventer tel.: 0570-654660 fax: 0570-656580 email: info@handelsuitgaven.nl Copyright

Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke, schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.

als enige PUR duurzaam grote beweging kan opvangen. Dampdichte tapes welke probleemloos gestuct kunnen worden zonder hechtigingsprobleem of scheurvorming. Metselbedrijf Gebr. van der Heijden BV

Het dakvenster Designo R8 NE combineert de bijdrage van zonne-energie en een goede verdeling van het houtwerk, voorzien van geschikte zonneschermen. Dit moet ervoor zorgen dat de aanvoer van warmte en licht in de winter optimaal is, en in de zomer voor voldoende comfort zorgt en het gebruik van koelingsystemen beperkt. Het dakvenster heeft een driedubbele beglazing Roto blueLine (9E) met lage emissiegraad en verbeterde warmte-isolatie. Het dakvenster is verkrijgbaar in hout of kunststof, waarbij de PVC-binnenbetimmeringen beschikbaar zijn in vijf verschillende houtdecors. De Roto dakvensters worden reeds in de fabriek uitgerust met een isolatieblok, zodat ze aan de thermische vereisten van de Europese richtlijnen voldoen. De luchtdichtheid is klasse A3 conform norm DIN EN 12207. Het dubbele EPDM-dichtingsrubber voldoet aan de eisen van de Blower Door-test, volgens de norm DIN EN 13829. Ook de zoldertrap Type 500/500 ES/500 DD biedt een gegarandeerde isolatie voor gebouwen met een laag energieverbruik en passieve huizen. Beide versies ES (dubbele dichtingsrubber) en DD (dubbel luik) van de opklapbare trap Type 500 voldoen aan de gestelde eisen ten aanzien van energiebesparend bouwen. De isolatiecoëfficiënt Ut = 0,60 W/m2K. De luchtdoorlaatbaarheid voldoet aan klasse A4 (DIN EN 12207.

Roto Frank SA/NV, Nivelles (B) (0032) 67 89 41 40, www.roto-frank.nl

Naast een “kit binnen en buiten” gebruikt u Flexi Foam als PUR en als absolute zekerheid voor luchtdichtheid een dampdichte SWS tape aan de binnenzijde. Zo creëert u een luchtdichte binnenschil. Soudal N.V., Breda (076) 5424901, www.soudal.com

Metselbedrijf Gebr. van der Heijden BV

(Advertentie)

Raamdorpelelementen BV

Kijk voor een razendsnelle offerte op www.HeBlad.com

•

Elke kozijnmaat leverbaar

•

12 kleuren en 10 modellen

•

Levering 1 tot 4 weken

•

Geleverd in stalen bakken en rekken

•

Eenvoudig en snel te plaatsen

HeBlad Raamdorpelelementen BV - T 0497 - 36.07.91 - F 0497 - 38.09.71 - info@HeBlad.com RDE okt2010.indd 1

30-9-2010 14:29:31

#probin_nl

probin nederland

ET ES TI AK

ACCUSET 18V

complete 18 Volt set bestaande uit een krachtige accuboor BDF454RFX, een slagschroevendraaier BTD140Z, 2 stuks 3,0 Ah Li-Ion accu’s en een lader. Geleverd in een robuuste M-box. www.makita.nl 428.230.2197

INES 18 VOLT MACH ’S 2 X 3.0Ah ACCU

Schroefbit Sl-PH2

Bithouder met bits

ACCUBOOR BDF454RFX sterke 18V lithium-ion accuboormachine, met 4-polige motor, daardoor compacter en lichter dan vergelijkbare machines. 2 functies, 2 versnellingen, aandraaimoment zacht 40Nm, hard 80Nm. Slechts 2,1 kilogram. Met asblokkering en motorrem. Uitgerust met twee LED´s voor het schroeven en boren zonder schaduw van de boorkop.

SLAGSCHROEVENDRAAIER BTD140Z extreem lichte, slechts 1,4 kg, maar toch sterke 18V Li-Ion machine. Net zoals de BDF454RFX met vierpolige motor en geïntegreerde LED. Koppel maximaal 140Nm. Geschikt voor bouten M5-M14 en schroeven M4-M8.

SETPRIJS: 499,00

349,

Akties zijn geldig zolang de voorraad strekt.

Sterke landelijke technische groothandel voor bouw en industrie Specialist in hang- en sluitwerk en toegangscontrolesystemen Ruim 25.000 artikelen op voorraad Uitsluitend A-merken KIJK VOOR MEER INFORMATIE EN ALLE ADRESSEN OP WWW.PROBIN.COM