Bouwtotaal_2011_12

jaargang 8 / nummer 12 december 2011

Energiezuinig en duurzaam bouwen met hout

I N DIT NUMMER Thema

HOUT

Het bouwmateriaal hout is zeer geschikt voor duurzaam bouwen of Passiefhuisbouw.

Er zijn talrijke houten producten ontwik­ keld voor energiebesparend en duurzaam bouwen. Van liggers tot complete draagco­ nstructies voor gebouwen: eigenlijk is alles mogelijk in hout. Inmiddels zijn er ook al passiefkozijnen en hoogwaardig isolerende deuren. Tevens komen er nog steeds nieuwe houtbouwsystemen op de markt, zoals het massieve houtbouwsysteem Nur-Holz.

Verder worden aluminium en kunststof kozijnen - die ooit door particulieren en woningcorporaties zijn geplaatst om het on­ derhoud te minimaliseren - in toenemende mate om esthetische redenen weer vervan­ gen door houten kozijnen. Kortom; hout is volop in beweging! In deze BouwTotaal dan ook volop aandacht aan al deze nieuwe ontwikkelingen.

Lees verder op pagina 11

11 Duurzaam bouwen met hout

12

Eerste duurzame woning in Nur-Holz

14 Energiezuinige

voordeuren en kozijnen

Foto: Cityförster – architecture + urbanism, Hannover, Rubberhuis, Almere.

Winter in de bouw: lekker fris of beestachtig koud?

Buiten werken in de bouw is ook in de winter vaak goed te doen. Maar het houdt natuurlijk een keer op. De vraag is alleen: wanneer? Op de bouwplaats kan die vraag tot verhitte discussies leiden. Daar is nu een oplossing voor: een nieuw instrument waarmee snel, eenvoudig en onpartijdig is vast te stellen of het onwerkbaar weer is of niet.

Lees verder op pagina 9

16

Houten kozijnen weer terug bij renovaties

19 Rubberhuis met houten casco

21 Rekensoftware voor houtconstructies

EN VERDER 22 Bouwkosten 27 Fiscaal en personeel 29 Gebreken in de praktijk

zie www.bia-beton.nl

l

enlijm.n

te www.s

Professional tools for your profit

just one click away!

advertentie 65x45 5_Opmaak 1 24/11/11 19:54 Pagina 1 www.wienerberger.nl

Een vliegende start bij je AA700 Lijmverdeler 65x45mm.indd nieuwe werkgever Ga snel naar JobTec.nl/actie, schrijf je in en ontvang een gratis ticket!

WWW.OMNICOL.INFO VOOR UW TEGELWERKADVIEZEN

Porotherm Poriso lijmen Iedereen kan het!

Nieuw: Nu met AA700 Lijmverdeler

JobTec.nl

vacaturebank voor technici

Niemand begrijpt werken op hoogte beter dan v e i l i g

1

w e r k e n

adv voorzijde BouwTotaal 65x45.indd 1

14-03-11 13:14

o p

h o o g

n i v e a u

05-08-11 12:53

Voor bouwprofessionals

Tegellijmsystemen

www.basf-cc.nl/PCI

(Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken Nieuw BIA LockBlock

TEL.: 024 - 648 84 84

30 Productnieuws

Projectbegeleiding en -garantie

Met IsoBouw gaat uw werk eenvoudig beter.

IsoBouw brengt nieuwe ideeën in praktijk.

Met PolyFortPro®.

Door steeds goed naar u te luisteren, komt IsoBouw telkens met doordachte, innovatieve oplossingen. Die zorgen ervoor dat u makkelijker, sneller en voordeliger kunt werken. Zo staat onze PolyFortPro® bekend als een uiterst hanteerbaar product dat gebouwen op extreem dunne wijze isoleert.

Maar het zijn ook de slimme details die een wereld van verschil maken.

Zoals de extra grote sponning, waardoor uw werk nóg gemakkelijker wordt en u koudelekken geen kans geeft. Meer weten over onze innovaties?

Kijk op onze website of maak een afspraak: 0493-49 81 11.

www.isobouw.nl/PolyFortPro

WT_ZS_265 x385.indd 1

11-09-2009 16:14:48

ACTUEEL

3

‘Zonne-energie nu al goedkoper dan grijze stroom’ De verwachte stijgingen van stroomprijzen maken de aanschaf van zonnepanelen financieel steeds aantrekkelijker. Volgens de laatste verwachtingen stijgt de elektriciteitsprijs in 2012 met acht procent, terwijl de prijs van zonnepanelen het afgelopen jaar juist met veertig procent is gedaald. Erik de Leeuw van Centrosolar Benelux: ‘Met de aanschaf van zonnepanelen zet je in feite je stroomprijs voor langere termijn vast.

Hoewel de Nederlandse consument zich dit vaak nog niet realiseert, zijn subsidies voor de aanschaf van zonne-energie-installaties allang niet meer nodig. Het punt waarop zonnepanelen voordeliger energie leveren dan het net, de grid parity, is nu al bereikt.’

Volgens cijfers van het CBS zijn de stroom­ prijzen in Nederland sinds 2003 gemiddeld met 6,5 procent per jaar gestegen. De verwachting is dat de prijzen de komende jaren blijven stijgen. Als mogelijke oor­ zaken verwijst men onder meer naar de kernramp in Japan, het besluit van Duits­ land om de kerncentrales te sluiten en de onrust in de Arabische landen. Ook de investeringen van energiemaatschappijen in duurzame alternatieven als windenergie zorgen er naar verwachting voor dat de prijs verder omhoog gaat, omdat zij deze investeringen in eerste instantie mogelijk doorberekenen aan hun klanten.

Deze prijsstijging biedt meer kansen voor de zonne-energiebranche volgens De Leeuw, omdat het de terugverdientijd van de investering in zonne-energie verkort: ‘Hoe sterker de prijs van grijze stroom stijgt, hoe meer geld men bespaart door

Erik de Leeuw van Centrosolar Benelux: ‘Het punt waarop zonnepanelen voordeliger energie leveren dan het net, de grid parity, is nu al bereikt.’

energie op te wekken met zonnepanelen.

Daardoor is de investering dus sneller terugverdiend.’ De Leeuw vervolgt: ‘Veel

mensen wachtten tot voor kort vaak op subsidiepotjes of denken dat het nu nog te vroeg is om over te stappen op zonnepane­ len. Zonne-energie is echter ook nu al ren­ dabel, omdat je daarmee direct gevrijwaard bent van alle toekomstige prijsstijgingen.’

Vastzetten energieprijs

Verschillende energieleveranciers bieden nu contracten aan voor stroom tegen een vaste prijs met een looptijd van één tot vijf jaar. Consumenten zijn hierbij soms terughoudend, omdat zij dan een eventuele daling van de energieprijs in de toekomst mis denken te lopen. Volgens een onlangs uitgelekt rapport van de Europese Commis­ sie is dat echter geen realistisch beeld. Erik de Leeuw: ‘Als je naar de huidige prognoses kijkt, is het gunstig om je energieprijs vast te zetten voor langere tijd. Door te investe­ ren in zonne-energie ben je voor minimaal 25 jaar gevrijwaard van prijsstijgingen.

Bovendien leiden duurzame energiemaat­ regelen bij particuliere woningen tot een waardevermeerdering van het pand.

Zonnepanelen kunnen dus ook een waar­ devolle investering zijn voor huiseigenaren die hun woning te koop hebben staan.’

VNK ontvangt milieucertificaat De Vereniging Nederlands Kalkzandsteenplatform (VNK) heeft uit handen van Stichting MRPI twee nieuwe milieu­ certificaten (elementen en blokken/stenen) ontvangen. MRPI staat voor Milieu Relevante Product Informatie. Het MRPIcertificaat geeft een onafhankelijke en betrouwbare milieuprestatie van kalkzandsteen weer.

VNK-directeur Tijn Coppens nam ter ere van zijn afscheid het certificaat in ontvangst tijdens een VNK-symposium in Baarn dat in het teken stond van ‘uitdagingen in een stagnerende markt’.

Opdrachtgevers en aannemers kunnen op basis van het MRPI-certificaat naast prijs en kwaliteit ook duurzaamheid meewegen in hun keuze voor een type bouwmateriaal.

De MRPI-­data voor kalkzandsteen wordt ook opgenomen in de Nationale Milieuda­ tabase. Deze nieuwe database integreert en harmoniseert verschillende milieudata en maakt het mogelijk om op een eerlijke manier bouwmaterialen, producten en ge­ bouwen te vergelijken. VNK is één van de eerste branches die MRPI-data aanleveren.

Milieu Relevante Product Informatie (MRPI) is een initiatief van het Nederlands Verbond Toelevering Bouw (NVTB) en het ministerie van VROM. De Stichting MRPI heeft regels vastgesteld voor het opstellen en toetsen van die productinformatie.

lucht (CO2), water, bodem en afval. Het resultaat van een LCA wordt een milieupro­ fiel genoemd en wordt uitgedrukt in getal­ len. Een opvallend resultaat is, dat zeker éénderde van de CO2-emissies door onder andere productie en transport weer wordt opgenomen door de kalkzandsteenwanden tijdens het gebruik. Bestuurslid Van Thiel tijdens de uitreiking: ‘Kalkzandsteen is eigenlijk ook een soort boom.’

De uitreiking van het MRPI-certificaat was één van de onderdelen van het het VNKsymposium met het thema 'Uitdagingen in een stagnerende markt'. Ook werd verder ingegaan op ‘duurzaamheid: modegril of blijvend’. Het blijkt essentieel om inzicht te krijgen in de milieubelasting van bouw­ materialen. Michiel Haas, directeur van het

Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) en hoogleraar Sustainabil­ ity TU Delft toonde aan dat de bijdrage van bouwmaterialen aan de milieubelasting van gebouwen zal toenemen, omdat het aandeel van energie- en waterverbruik door energiezuinig bouwen afneemt. Haas: ‘Bouwmaterialen worden steeds belang­ rijker voor duurzaam bouwen. Daarom moeten we er nú energie in steken. Een uitdaging in een stagnerende markt die we met twee handen moeten aangrijpen.’

(Advertentie)

NEDERLAND

DAK- EN GEVELMATERIALEN

Defrancq Nederland b.v. is beresterk in alle dakmaterialen. Het bedrijf besteedt maximale aandacht aan kwaliteit en service. Defrancq produceert dakgoten, hemelwaterafvoeren en alle toebehoren in koper en zink. Letterlijk alles kan voor de klant op maat worden vervaardigd. Dankzij een uitgebreid eigen machinepark zijn de levertijden superkort.

Defrancq bestaat bijna dertig jaar, begon als handel in dakgoten en gootbeugels en groeide uit tot speciaalzaak in de verkoop van alle dakmaterialen.

Naast de twee vestigingen in Nederland zijn er 12 vestigingen in België en 9 in Frankrijk. In Frankrijk komt er in de loop van 2011 een vestigingen bij, in Dunkerque.

Elk filiaal beschikt over eigen transport en een eigen plooibank, waardoor zeer snel kan worden gereageerd op de markt.

“Onze klanten kunnen zich geen lange wachttijden permitteren.

Vandaar onze flexibele aanpak.

LCA

De milieuprestatie kalkzandsteen is be­ rekend door onafhankelijk adviesbureau IVAM en extern getoetst. IVAM heeft de milieuprestatie bepaald aan de hand van de Levenscyclusanalyse (LCA), een me­ thode die milieu-effecten van grondstof­ winning tot aan de sloop van een gebouw meet. Milieu-aspecten die in de LCA wor­ den meegenomen zijn energieverbruik, het grondstoffenverbruik, emissies naar

Van links naar rechts: Tijn Coppens, scheidend directeur VNK, Jan Geu ten Wolde, voorzitter van VNK, en Rik van Thiel, bestuurslid MRPI.

In de eigen productieafdeling worden alle dakmaterialen in koper en zink gemaakt en zijn gepecialiseerd in maatwerk. Een groot pluspunt voor de klant, die immers geen meter te veel hoeft te kopen.

Provinciënbaan 13 5121 DK Rijen Tel.: 0161 222 333 Materiaal om uit je dak te gaan!

De Compagnie 15 1689 AG Zwaag (Hoorn) Tel.: 0229 285 300

www.defrancq.nl

Dak als energie-opwekker Zonnepanelen veroveren langzaam het dak in Nederland. Met de nadruk nog op ‘langzaam’. Edwin Koot van Solarplaza wist namelijk op de Nationale Dakendag, die in november in Utrecht plaatsvond, te vertellen dat er in Duitsland in één dag net zoveel PV-panelen worden geplaatst, als in Nederland in een heel jaar! Ook andere landen lopen ver voor. Dat komt doordat die een stabiel beleid ten aanzien van zonne-energie hebben. In Nederland is het stimuleringsbeleid de afgelopen jaren veel te wisselend geweest.

Hij vertelde ook dat we in 2015 een omslagpunt bereiken waarbij het even duur is om energie van het dak te halen of te kopen van de energieleverancier. Daarna wordt het zelfs goedkoper. De stimulans moet vooral komen van prijsdalingen van zonnepanelen. In China zijn al 400 producenten die jaarlijks 50 tot 100 procent groeien. Het is daardoor zelfs te voorzien dat gebouweigenaren worden benaderd door partijen die het dak willen huren voor de plaatsing van zonnepanelen. In Duitsland en België is die ontwikkeling al gaande.

Ook Erik de Leeuw van Centrosolar Benelux merkt in dit blad op dat de te verwachten stijgingen van stroomprijzen de aanschaf van zonnepanelen financieel steeds aantrekkelijker maakt: ‘Volgens de laatste verwachtingen stijgt de elektriciteitsprijs in 2012 met acht procent, terwijl de prijs van zonnepanelen het afgelopen jaar juist met veertig procent is gedaald.’

Kortom; het dakenlandschap in ons land lijkt de komende tijd te gaan veranderen door de opkomst van zonnepanelen. Op platte daken zien we die nauwelijks staan, maar op hellende daken vallen ze natuurlijk wel op. Hier komt een uitdaging voor de ontwerpers en installateurs te liggen om die zonnepanelen zo fraai mogelijk te integreren in daken. Bovendien zal ook technisch en constructief al in de ontwerpfase rekening moeten worden gehouden met de plaatsing van zonnepanelen op platte en hellende daken. Zie daarnaast de opkomst van groene daken – daken met een vegetatieve bedekking – dan is duidelijk dat het dak er over pakweg tien jaar heel anders uit komt te zien. De vraag is nu: bent u er al klaar voor?

Frank de Groot Hoofdredacteur

®

KNAUF AQUAPANEL OUTDOOR

SLIM VOOR BUITEN VAN BARRY

Aquapanel® Cement Board Outdoor: voor gevels en buitenplafonds ■ ■ ■ ■ ■

Licht van gewicht Snel te verwerken Geluids- en brandwerend Vochtbestendig Compleet systeem met garantie

www.knauf-aquapanel.nl

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Verassende nieuwkomer: Feramo Tools® Feramo Tools® is sinds 2006 een internationale groothandel van professionele gereedschappen en biedt een breed assortiment van specialistisch gereedschap aan. Het huidige bedrijf is voortgekomen uit een allround bouwbedrijf dat ieder soort gereedschap ruim veertien jaar zelf heeft gebruikt. Door deze ervaring is er geen kloof tussen verkoper en eindgebruiker. Het geven van juist advies en het (door)ontwikkelen van machines is daarom één van de sterkste kanten.

Negentig procent van de aangeboden pro­ ducten, wordt rechtstreeks in grote aantallen afgenomen bij de fabrieken. Deze producten worden vervolgens onder het eigen merk ‘Feramo Tools®’ op de markt gebracht. Er wordt niet samengewerkt met een dealernetwerk, maar men levert als groothandel direct aan de eindgebruiker door middel van een webwin­ kel. Door deze aanpak zijn de producten gemid­ deld 40 procent goedkoper dan gelijkwaardige producten van concurrenten.

Er wordt een breed assortiment professioneel en kwalitatief gereedschap aangeboden voor de: metaal-, afbouw-, reiniging-, schilder-, in­ stallatie-, hout-, beton- en natuursteenbranche.

De aangeboden machines variëren van een grote schuurmachine tot een specialistische verfpomp. De producten zijn makkelijk vindbaar op de website of door middel van zoekmachines. Elke klant die een bestelling plaatst, wordt persoonlijk gebeld door één van de medewerkers. Dit geeft vertrouwen en stelt de klant in staat nog eventuele vragen te stellen.

Het bedrijf beschikt over een eigen technische dienst en alle onderdelen van de machines zijn op voorraad. Dit biedt een hoog service­ niveau waardoor eventuele reparaties snel en zorgvuldig worden uitgevoerd. Alle producten zijn ruim op voorraad in het magazijn in Lely­ stad. Dit is van essentieel belang om binnen één tot drie dagen in heel Europa te leveren.

Het assortiment breidt ieder half jaar uit met nieuwe producten.

SBO de Griffel wint For Schools ontwerpwedstrijd SBO de Griffel uit Heerlen heeft de For Schools ontwerpwedstrijd 2011 van Forbo gewonnen. Het ontwerp van de school uit Limburg beeldt de vier seizoenen uit. Als hoofdprijs kreeg De Griffel een gratis aulavloer van het duurzame Marmoleum, die afgelopen herfstvakantie al is gelegd. De tweede en derde prijs gingen naar respectievelijk OBS de Duizendpoot uit Geleen en CBS de Rank uit Deinum.

Met de For Schools ontwerpwedstrijd daagt Forbo basisscholieren uit om, aan de hand van het thema ‘omarm de natuur’, een creatief ontwerp te maken van een Mar­ moleum of Artoleum vloer voor een school­ ruimte naar keuze. Hoe dit ontwerp er uitziet, is volledig aan de interpretatie van de school en haar leerlingen. De belangstel­ ling voor de ontwerpwedstrijd oversteeg de verwachtingen; de ontwerpen kwamen uit alle windstreken van Nederland. De inzendingen waren zeer divers; van futu­ ristische ontwerpen uit de ruimte tot dool­ hoven en wereldbollen. Dit jaar speelde de meegestuurde motivatie een grote rol bij de beoordeling. Bij het winnende ontwerp van SBO de Griffel bleek dat alle leerlingen van groep 4b een bijdrage hadden geleverd aan het uiteindelijke resultaat. Elke leerling had onder leiding van juf Hélène Ninnin

Ook is de dichtstbijzijnde Makita-dealer op basis van een GPS-signaal met één druk op de knop snel te lokaliseren. M.Makita.nl past zich automa­ tisch aan het schermformaat van de mobiele te­ lefoon aan en de navigatiestructuur is beknopter dan bij de gewone website www.makita.nl.

Met de introductie van m.makita.nl speelt Makita in op de groeiende informatiebehoefte van gebruikers onderweg. Alle noodzakelijke informatie over machines, accessoires, ver­ bruiksartikelen, evenementen en garanties zijn snel opvraagbaar. De dealerlocator zorgt ervoor dat de gebruiker op basis van het GPS-signaal van de telefoon eenvoudig de dichtstbijzijnde Makita dealer kan traceren. Altijd handig voor klussen in een onbekende stad. Via de rubriek ‘Vraag het Ike’ kunnen gebruikers ook direct vragen stellen of een reactie achterlaten.

Informatie over nieuwe producten en korte filmpjes over toegepaste technologieën zijn via de nieuwe mobiele site snel te bekijken.

‘Als fabrikant van gereedschap is contact met onze dealers én eindgebruikers van cruciaal belang’, aldus Online Manager Edwin van Enck van Makita. ‘Onze gebruikers laten ons weten steeds meer mobiel informatie op te vragen. M.makita.nl is wat mij betreft dan ook een vanzelfsprekend nieuw kanaal om onze gebruikers ook via de smartphone van de gewenste informatie te voorzien.’

een tekening gemaakt waar­ van details – of zelfs hele ge­ deeltes – terugkwamen in het gefiguurzaagde vloerontwerp.

Het ontwerp van SBO de Grif­ fel beeldt de vier seizoenen uit in vier verschillende vlakken.

Hierdoor is het heel goed mogelijk om dit kunstwerk door te vertalen naar een mooie vloer in de aula van deze school. Het kinderhandschrift is – ondanks de samen­ voeging van de tekeningen – nog goed te zien en het kleurgebruik is prachtig. ‘Het is een origineel en abstract ontwerp dat beweging uitstraalt. Perfect voor een opval­ lende vloer’, aldus de jury.

Naast de gratis Forbo vloer krijgt SBO de Griffel een unieke linoleumprint van kun­ stenares Ondine de Kroon. Ook de tweede en derde prijs bestaan uit exclusieve linole­ umsnedes, gemaakt door Bert Brouwer, en Gerda van Kersbergen in samen­ werking met Michiel van Nieuwland.

duurzame oplossing draagt bij aan een gezond binnenmilieu, doordat zowel de vloerbedekking als de gebruikte instal­ latiematerialen voldoen aan de strengste emissienormen. Bijkomend voordeel is dat SBO de Griffel hiermee een garantie van vijf jaar krijgt op het complete systeem.

Het thema ‘omarm de natuur’ past uitste­ kend bij het duurzame karakter van Mar­ moleum, dat gemaakt is van natuurlijke grondstoffen. Afgelopen juni werd Marmo­ leum voor de zoveelste keer ‘eco-erkend’; ditmaal met het prestigieuze Cradle-toCradle Zilver certificaat. Volgens een LCA (Life Cycle Assesment) van de Universiteit van Leiden is het (samen met ongelakt hout) de duurzaamste vloerbedekking ter wereld.

Duurzame oplossing

De vloer is geïnstalleerd door vloeren-interieursbe­ drijf Pörteners in nauwe samenwerking met installatie-instructeurs van Forbo Flooring. Daar­ bij is gebruik gemaakt van de nieuwste technieken en de Sustainable System Solution van Forbo. Deze

Informatie Makita gereedschap mobiel beschikbaar Makita lanceert als eerste gereedschappenleverancier een mobiele website: m.makita.nl. Via het touch­ Deze site is speciaal ontwikkeld screen van de smartphone kunvoor professionals die op de bouwplaats of tijdens een klus nen gebruikers snel en eenvoudig geen laptop of computer tot navigeren op hun beschikking hebben. Via m.makita.nl. de smartphone kunnen deze gebruikers snel informatie opzoeken over de gereedschappen van Makita.

5

Voor veel meer informatie over de ontwerpwedstrijd zie http://www.forboflooring.nl/ontwerpwedstrijd.

Maurice van Sante ING Economisch Bureau Maurice.van.sante@ing.nl

Kansen voor regionale woningbouw In een onlangs verschenen rapport van ING Economisch Bureau blijken Noordoost-Brabant, Flevoland en Noord-Overijssel ondanks de huidige problemen op de woningmarkt relatief de beste randvoorwaarden voor nieuwbouw te hebben.

De kansen voor nieuwe projectont­ wikkeling in Noordoost-Brabant (driehoek Den Bosch, Oss en Box­ meer) zijn het beste. In deze regio neemt het aantal huishoudens de komende tien jaar nog bovengemid­ deld toe, worden nieuwbouwwo­ ningen relatief snel verkocht, is de vergrijzing van de bevolking relatief hoog waardoor er de komende jaren een veranderende vraag naar ander­ soortige woonruimte ontstaat en is er nog veel beschikbare bouwgrond aanwezig. Alleen de grondprijs en de bebouwingsdichtheid scoren in Noordoost-Brabant niet bovengemid­ deld. Flevoland en Noord-Overijssel volgen op de voet. Grootste verschil tussen Flevoland en NoordoostBrabant is dat de gemiddelde vraag­ prijs van concurrerende bestaande woningen in Flevoland veel lager is waardoor de potentiële vraagprijs van nieuwbouw ook lager is.

De regio’s met de minste potentie voor projectontwikkeling zijn Zuid-Limburg, Oost-Groningen, Delfzijl en omgeving en Het Gooi en Vechtstreek. Vooral een beperkte groei van het aantal huishoudens, een al flink vergrijsde bevolking, een lage vierkante meter­ prijs van bestaande woningen en 13 weinig verkochte nieuwbouwwo­ 16 ningen zijn minder aantrekkelijke 28 indicatoren voor deze regio’s. Het 12 is overigens niet zo dat project­ 28 9 ontwikkeling in deze regio’s kansloos is, want de beperkte 16 hoeveelheid nieuwbouw­ 13 25 woningen die in vooral 4 Zuid-Limburg, Delfzijl 21 19 en Omgeving en OostGroningen aange­ boden worden, 9 worden wel 19 bovengemid­ deld snel 34 verkocht.

Hierdoor bestaat er in deze regio’s een soort nichemarkt.

Voor meer informatie over het rapport zie: www.ing.nl/zakelijk/ing-economischbureau/sectoren.

37

9

24

37 21

34

31

31

34

3 2 25 37

21

16

4

25 7

4

1 7 28

13

31

37

Positie ranglijst 1 t/m 8 9 t/m 16 17 t/m 24 25 t/m 32 33 t/m 40

Positie van Coropgebied op ranglijst van aantrekkelijkheid van nieuwe woningbouwontwikkeling.

Bron: ING Economisch Bureau.

Hornbach ProfiService

Waarom zou je het niet doen?

Moet jij je ook altijd zo haasten?

Kost inkopen doen veel teveel tijd?

Wil je eerst innen en dan betalen?

Wij lossen dat probleem op! Elke Hornbach is maandag t/m vrijdag al geopend vanaf 7.00 tot 21.00 uur. Zo kun je op weg naar je project of op de terugweg je spullen (op)halen. Geen geren meer om je te haasten naar je project of naar je leverancier! Zo houd je ook meer effectieve werktijd over om je project op tijd af te ronden en tevreden klanten te creëren.

Dan maak je thuis toch gewoon je bestelling? Neem het ProfiBoek bij de hand, noteer de artikelnummers en aantallen en geef je bestelling per tel., fax, e-mail of via hornbachprofi.nl door. Is je bestelling vóór 16.00 uur binnen, dan staat het zelfs de volgende dag om 7.00 uur al klaar voor je. Ophalen, afrekenen en direct door naar je project.

Dan regelen we dat toch?! Als je ProfiKlant wordt, krijg je de ProfiCard. Daarmee kun je net als op rekening je spullen kopen.

Eenmaal per maand krijg je een afschrift en kun je betalen. En dat tegen 0% rente.

Ideaal toch? Het geeft je dus ook de tijd om eerst jouw klanten te factureren en te innen. En extra kaarten voor je medewerkers vraag je gewoon gratis aan.

Dus zeg nou zelf: waarom zou je geen gebruik maken van de Hornbach ProfiService? Meld je vandaag nog aan!

Concentreer je op het wezenlijke: je project!

Al het andere nemen wij over.

A_BouwTotaal_2011_5_NL_ 265x385.indd 1

Meer info op:

www.hornbachprofi.nl 12-12-2011 08:27:05

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Nieuwe directeur Sto Isoned Rob de Jong is per 1 november 2011 de nieuwe directeur van Sto Isoned uit Tiel.

De Jong neemt vanaf begin februari 2012 de taken over van Gerard Troost, die met pensioen gaat. De komende periode geldt als een overgangsfase waarin De Jong zich optimaal kan inwerken in zijn nieuwe functie. De Jong ziet het als zijn belangrijkste taak om het succes van Sto Isoned verder uit te bouwen en is ervan overtuigd dat door innovatieve en duurzame systemen een positieve bijdrage kan worden geleverd aan de gebouwde omgeving.

Rob de Jong (45) heeft veel rele­ vante ervaring in de technische toeleverende industrie, zowel opgedaan bij enkele multi­ nationals als bij MKB-bedrijven.

Hij heeft als alge­ meen directeur gewerkt bij onder Gerard Troost (links) andere Hunter en Rob de Jong (rechts) Douglas en voor het kantoor in Tiel.

Verosol en is ook als zelfstandig on­ dernemer actief geweest. Vanuit die positie zocht De Jong een nieuwe uitdaging om als ondernemer te starten binnen een bestaand bedrijf. De combinatie van innovatieve en duurzame producten met de charme van een oorspronkelijk familiebedrijf spreken De Jong aan bij Sto Isoned.

Gerard Troost heeft vanaf 1990 aan het roer gestaan van Sto Isoned. Een periode waarin het Tielse familiebedrijf Isoned uiteindelijk tien jaar geleden onder de vleugels van het Duitse Sto is verdergegaan. ‘Na de overname door Sto heb ik kennisgemaakt met een Duitse onderneming met een duidelijke visie en missie, waarbij maatschappelijke betrok­ kenheid hoog in het vaandel staat. Isoned had nergens beter terecht kunnen komen. Ik heb twintig jaar bij het bedrijf gewerkt en Sto Isoned zal altijd een warm plekje in mijn hart houden. Het voelt als mijn bedrijf, al is het niet mijn eigendom. Ik draag mijn taken nu met een gerust hart over aan Rob en heb alle vertrouwen in de toekomst’, aldus ouddirecteur Gerard Troost.

Fraanje nieuwe directeur NVTB Per 1 januari 2012 wordt dr. ing. P.J. (Peter) Fraanje de nieuwe directeur van NVTB, het Nederlands Verbond Toelevering Bouw. Peter Fraanje (50) is momenteel werkzaam bij Bouwend Nederland als seniorbeleidsmedewerker Duurzaamheid en tevens is hij secretaris van de sectie BouwMiddelGroot (160 bouwers).

Peter Fraanje heeft Cultuurtechniek gestudeerd aan de In­ ternationale Agrarische Hogeschool te Velp, waarna hij Milieukunde is gaan studeren aan de Universiteit van Am­ Peter Fraanje. sterdam. In 1998 is hij gepromoveerd op een proefschrift over duurzame bouwmaterialen.

Door zijn werk bij de Universiteit van Am­ sterdam en later bij TNO Bouw en Bouwend Nederland heeft hij een groot netwerk in Den Haag en Brussel, maar ook binnen de bouw­ sector opgebouwd.

Peter is bekend met businessmodellen voor duurzaam bouwen en heeft veel ervaring met innovatieve projecten in de bouwsector.

Hij is de motor achter BouwLokalen, een regionaal kennisoverdrachtsprogramma over bouwbrede innovatie. Met deze nieuwe directeur heeft het bestuur van het NVTB de overtuiging dat de gemeenschappelijke belangen van de bouwtoeleveranciers in Nederland optimaal behartigd blijven.

7

Geluidsisolerend bouwen met kalkzandsteen In opdracht van Calduran kalkzandsteen bv heeft Woningborg Advies geluidsmetingen uitgevoerd in woningen aan de L.A. Dyserinckstraat in Haarlem. Het doel van deze metingen was de gerealiseerde kwaliteit vast te leggen. Deze woningen zijn gebouwd met massieve woningscheidende wanden, conform het INNIT systeem. Zowel de gemeten karakteristieke indices voor luchtgeluidsisolatie als de gemeten indices voor contactgeluidsisolatie voldoen ruimschoots aan de gestelde eisen in het huidige en nieuwe Bouwbesluit.

Advies geluidsmetingen laten uitvoeren in een woningbouwproject in Haarlem. Het bouwproject betreft acht appartementen en vier woningen, die zijn gebouwd door bouwbedrijf Tervoort. Opdrachtgever is Préferent projectontwikkeling en Stavast projectontwikkeling. Het ontwerp is van BB Architecten, Terheijden. De woningen zijn in oktober 2011 opgeleverd. De me­ tingen zijn uitgevoerd tussen woningen met huisnummers 6, 8 en 10. Er is zowel Gemeten situaties van-naar (woningen met huisnummer 6, 8 en 10)

Llu;k in dB (Bouwbesluit 2003: Ilu;k ≥ 0 dB, zolder Ilu;k ≥ - 5 dB)

Ico in dB (Bouwbesluit 2003: Ico ≥ +5 dB, zolder Ico ≥ 0 dB)

DnT,A,k in dB (Bouwbesluit 2012: ≥ 52 dB, zolder ≥ 47 dB)

LnT,A in dB (Bouwbesluit 2012: ≤ 54 dB, zolder ≤ 49 dB)

Toetsing aan de gestelde eis

Woonkamer 8-woonkamer 6 Slaapkamer 3;8-slaapkamer2;6 Slaapkamer 3;8-verblijfsgebied 6 Badkamer 8-slaapkamer 1;6 Zolder 8-zolder 6 Woonkamer 8-woonkamer 10 Slaapkamer 1;8-badkamer 10 Slaapkamer 2;8-slaapkamer 3;10 Slaapkamer 2;8-verblijfsgebied 10 Zolder 8-zolder 10

+4

+16

55

43

Voldoet

+5*)

+13

57

47

Voldoet

+4**)

-

56

-

Voldoet

+6

+13

58

46

Voldoet

-3 +4

+14 +15

49 56

46 43

Voldoet Voldoet

+5

+10

57

49

Voldoet

+6*)

+10

58

49

Voldoet

+5*)

-

57

-

Voldoet

-1 Verblijfsruimten +5 0,8

+14 Verblijfsruimten +13 2,3

51 Verblijfsruimten 57 1,0

45 Verblijfsruimten 46 2,5

Voldoet

Gemiddelde Standaardafwijkingen

*) H et Bouwbesluit stelt eisen aan een verblijfsgebied en niet aan afzonderlijke verblijfsruimtes.

Deze kamer maakt deel uit van een groter verblijfsgebied. De gemeten waarde wordt gebruikt voor het bepalen van de beoordelingswaarde van het verblijfsgebied waar deze kamer deel van uitmaakt. **) De berekende prestatie voor het verblijfsgebied, bepaald aan de hand van de meting in één van de verblijfsruimtes en de Ccg.factor volgens NEN 5077.

Het INNIT® Seriecasco is gebaseerd op de unieke combinatie van de systeemvloeren van Dycore, het Hoogbouwelement® van Calduran Kalkzandsteen en het Condor® dakelement van Unidek. Voordeel van dit systeem is dat opdrachtgever en ontwerper over een grote mate van vrijheid in vorm­ geving beschikken, wat de flexibiliteit in ontwerp en uitvoering ten goede komt.

Bovendien kunnen in een laat stadium nog koperswensen worden doorgevoerd.

Door de woningscheidende wanden op te bouwen uit de verzwaarde Hoogbouwele­ menten blijft de dikte beperkt tot slechts 250 mm. Hierdoor ontstaat er meer nuttige binnenruimte. Gordingloos bouwen zorgt er voor dat de zolder makkelijk ingericht kan worden als extra woonruimte. Met het Condor® dakelement zijn daarbij overspan­ ningen tot zes meter mogelijk.

luchtgeluidstransmissie als contactgeluids­ transmissie gemeten.

Bouwbesluit

De eisen voor lucht- en contactgeluidsiso­ latie zijn in het Bouwbesluit opgenomen.

Tussen een besloten ruimte in een andere woning en een verblijfsgebied in de betref­ fende woning moet de karakteristieke index voor luchtgeluid tenminste 0 dB be­

In moeilijke tijden is het normaal dat vaste kosten zo laag mogelijk moeten zijn en dat de projecten zo efficiënt mogelijk moeten worden uitgevoerd.

Wanneer er teveel mensen op de loonlijst staan en het aantal projecten loopt terug, dan ontstaat er een lastige situatie.

Op dit moment is dit een veel voorko­ mende situatie in de bouw. Het MKB kan veelal vrij eenvoudig aangeven dat het economisch slecht gaat en krijgt dan een ontslagvergunning voor een deel van zijn mensen. Echter de grote bouwers moeten vaak diep in de buidel tasten om hetzelfde resultaat te bereiken. Wat ik nu zie gebeuren in de aanloop van de winterperiode is dat er al geanticipeerd wordt op een mindere periode en er rigo­ reus afgebouwd wordt. Grote aantallen vaklieden hebben te horen gekregen dat er voorlopig geen werk voor ze is maar dat de situatie wellicht over twee of drie maanden weer anders is. Met andere woorden als ik werk heb mag je komen, als ik geen werk heb stuur ik je naar huis.

Dit is een vorm van flexibiliseren die oneigenlijk is. De vaklieden zijn hun anciënni­teit kwijt, boeten in op salaris, opzegtermijnen worden korter, leerlin­ gen gaan buiten de bouw op zoek naar een baan die meer garanties geeft. Kort­ om een onwenselijke situatie voor de complete sector. Uiteindelijk gaat het om de vraag ‘hoe wendbaar ben ik als bouw­ bedrijf?’. Kan ik op een mensvriendelijke manier op- en afschalen zonder dat het ten koste gaat van de arbeidsvoorwaar­ den en motivatie van de vaklieden?

Dit vraagstuk is wat elk bouwbedrijf nu hoog op zijn agenda moet hebben om dadelijk, als het bouwvolume weer oploopt, op het juiste moment de juiste vaklieden te kunnen aantrekken!

En dat is geen vanzelfsprekendheid!

Slechts twee jaar geleden was er grote schaarste. De echte problemen komen in 2014-2015 wanneer we geen instroom meer hebben en slechts een handvol vaklieden die de beste werkgevers kun­ nen uitzoeken…

Wellicht iets om nog eens over na te denken tijdens de feestdagen!

Wim van Wanr0oij directeur Randstad Divisie Bouw

Geluidisolerend

In samenwerking met Woningborg Advies is er extra zorg uitgegaan naar de knoop­ punten en aansluitingen met als doel een ‘geluidsreserve’ te ontwikkelen tussen twee woningen, zodat 0 dB in de praktijk meer gegarandeerd kan worden. Geluids­ isolatie op papier is echter wat anders dan geluidsisolatie in de praktijk. Een goede geluidsisolatie is namelijk niet alleen af­ hankelijk van een goed ontwerp, maar ook van een goede uitvoering. Daarom heeft Calduran Kalkzandsteen door Woningborg

Oneigenlijke flexibilisering

dragen (Ilu;k ≥ 0 dB). De index voor contact­ geluidsisolatie moet in dergelijke situaties tenminste +5 dB bedragen (Ico ≥ +5 dB). Voor niet-verblijfsgebieden, zoals bergingen en zolders, zijn de eisen 5 dB lager.

Met de inwerkingtreding van Bouwbesluit 2012 (naar verwachting op 1 april 2012) worden voor nieuwbouwplannen nieuwe eenheden en eisen geformuleerd. Tussen een besloten ruimte in een andere woning en een verblijfsgebied in de betreffende

woning moet het karakteristieke luchtgeluidsniveauverschil tenminste 52 dB bedragen (DnT,A,k ≥ 52 dB). Het gewogen contactgeluidsniveau mag in dergelijke situaties niet meer dan 54 dB bedragen (LnT,A ≤ 54 dB). Voor niet-verblijfsgebieden zoals bergingen en zolders zijn de eisen 5 dB lager.

In de tabel staan de meetwaarden voor de luchtgeluids- en contactgeluidsisolatie.

Hieruit blijkt dat de woningen met het INNIT® Seriecasco ruimschoots aan de geluidseisen voldoen. Dat betekent dus comfortabel wonen!

! odutilee m s g erin orma

f c ertifivoor meer in c t e l id m ics.n

ebre dynam u uitg w.abp

N

p ww

Kijk o

ABP Hout Professional

SG A

Schilder, Glas & Afbouw

Dé vakbeurs voor de schilder- en glasindustrie, afbouw en afwerking in de bouwwereld!

Venray

Dé software standaard voor de houtbranche

24, 25 en 26 januari 2012

Voor houtimport, houtproductiebedrijven en hout- en plaatmaterialenhandel Op basis van de nieuwste Microsoft technologie Voor bedrijven met 2 tot 250 werkplekken Ruim 150 implementaties in 5 landen

Nieuw ! in Venray Openingstijden 14.00-22.00 uur

Ook beschikbaar in huur-vorm, per werkplek per maand. (Software as a Service) Geen hardware investering Geen kosten voor systeemsoftware Geen kosten voor systeembeheer ABP werkt o.a. voor: Oldenboom Groep - Houthandel Gras / Noord Europese Houtimport - Koninklijke Boogaerdt Groep Koninklijke Houthandel G. Wijma & Zn. Snel Hout- en Rubberhandel - Mulders Houthandel Houtimport Kuhn - Houtimport Best - Jansen Houtimport

Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 F 0478 - 51 97 80 I www.evenementenhal.nl E venray@evenementenhal.nl

ABP Hout Professional - www.abpdynamics.nl

Ons evenement.

UW MOMENT.

d l e g e d f l e z t Voor he u

heeft

l e t r mo

Onderzoek door TNO wijst uit dat het gebruik van mortels uit silo’s met een 2-kamersysteem het broeikaseffect vermindert met 14 kg CO2 per ton. Dat is gate-to-gate een besparing van 60% vergeleken met mortels uit een 1-kamersilo. MegaMix kiest als enige Nederlandse mortelleverancier overtuigend voor het duurzame 2-kamersysteem. Het complete TNO-rapport is ter

MEGAMIX MEGADUURZAAM

www.megamix.nl

inzage beschikbaar bij MegaMix.

Ook megaduurzaam bouwen? Bel 088 5510 888

Doorwerken in de winter

9

TBB bestuursleden nemen met druk op de knop instrument in gebruik. Van links naar rechts: Gijs Lokhorst, Mieke van Velthuizen en Kees Scheepens.

Winter in de bouw: lekker fris of beestachtig koud?

Buiten werken in de bouw is ook in de winter vaak goed te doen. Maar het houdt natuurlijk een keer op. De vraag is alleen: wanneer? Op de bouwplaats kan die vraag tot verhitte discussies leiden. Daar is nu een oplossing voor: een nieuw instrument waarmee snel, eenvoudig en onpartijdig is vast te stellen of het onwerkbaar weer is of niet.

Het nieuwe instrument is ontwikkeld door Technisch Bureau Bouwnijverheid / Weer­ verletbestrijding, een samenwerkingsver­ band van CAO-partijen in de bouw. Op 9 november is het met een druk op de knop in gebruik genomen door de bestuursleden Mieke van Veldhuizen (FNV Bouw), Gijs

Lokhorst (CNV Vakmensen) en Kees Schee­ pens (Bouwend Nederland).

In de CAO voor de Bouwnijverheid staat onder welke omstandigheden een bouw­ vakker in de winter mag stoppen met wer­ ken. Vorst en sneeuw zijn op zichzelf geen reden het werk neer te leggen. Ook andere

factoren tellen mee. Bijvoorbeeld de ge­ voelstemperatuur, de begaanbaarheid van de bouwplaats en de beschikbaarheid van vervangend binnenwerk. Er zijn dus nogal wat zaken om rekening mee te houden.

Hulpmiddel

De aannemer of bouwvakker die de web­ site www.weerverlet.nl bezoekt, vindt op de homepage de knop ‘Wel of niet werken?’.

De bezoeker die daar op klikt en vervol­ gens vijf korte vragen beantwoordt, weet

Eerste normdagen onder nieuwe vorst-WW Het wordt flink tellen deze winter. In november 2011 hebben betrokken partijen bij de CAO voor de Bouwnijverheid namelijk een nieuwe regeling voor vorstverlet aangekondigd: de vorst-WW. Niet snel daarna is in een aantal streken, waaronder de omgeving Lelystad en Heino (Overijssel), de norm volgens de nieuwe regeling reeds gehaald.

dagen is van invloed. Zo blijkt maar, het tel­ len van het aantal verletdagen is nog niet zo eenvoudig!

Infoplaza

Wanneer er niet gewerkt kan worden vanwege winters weer met vorst, kan aanspraak worden gemaakt op de vorstWW. Om daadwerkelijk in aanmerking te komen voor een uitkering worden er 22 wachtdagen aangehouden per individuele

meteen waar hij aan toe is: doorwerken, wachten of naar huis gaan. Ook met een smartphone is dit goed te doen. Degene die geen computer of smartphone bij de hand heeft, kan bellen met (085) 401 07 33. In een geautomatiseerd gesprek doorloopt hij daar dezelfde stappen als de bezoeker van de website.

Ontstaat op de bouwplaats - ondanks dit hulpmiddel - toch een conflict, dan kunnen de werkgever en de werknemer contact opnemen met Weerverletbestrijding. De medewerkers proberen de zaak telefonisch op te lossen. In het uiterste geval starten zij een bemiddelingsprocedure.

Het nieuwe instrument en de nieuwe werkwijze vormen de uitkomst van een reorganisatie van Weerverletbestrijding.

Voorheen waren daar vijf personen beschikbaar voor voorlichting, advies en bemiddeling op regionaal niveau. De huidige twee medewerkers onderhouden de website en organiseren bemiddeling vanuit het kantoor in Harderwijk.

werknemer. Infoplaza heeft haar diensten aangepast voor deze ‘aanvullende regeling onwerkbaar weer’, zodat in één oogopslag te zien valt of het UWV de vorstdag als verletdag erkent.

De dienstverlening omvat het beschikbaar stellen van een website, ‘BouwSupport Web’ en de verzending van fax- en emailberichten. Vorstdagen worden hierin vastgesteld en bijgehouden. Zo kan een werkgever ’s ochtends in één oogopslag zien of werknemers in aanmerking komen voor vorst-WW, waarna direct melding kan worden gedaan bij het UWV. Om te weten waar een werkgever nu aan toe is, houdt Infoplaza de totaaltelling van het aantal verletdagen bij, naar de normen van de nieuwe vorst-WW. Meer informatie: www.infoplaza.nl/bouw.

(Advertentie)

Normdagen A&O regeling: gaat uit van de (lucht)temperatuur gemeten om 7.00 en 10.00 uur. Normdagen CAO-regeling: gaat uit van de gevoelstemperatuur (windchill) gemeten om 7.00 en 10.00 uur.

Nu is daar een derde regeling aan toegevoegd die inhoudelijke een combinatie vormt van beide regelingen: vorst-WW.

Naast de temperatuur om 7 en 10 uur en de gevoelstemperatuur, wordt in de nieuwe regeling ook gekeken naar de temperatuur

van de voorgaande nacht. Bovendien wordt rekening gehouden met de gevolgen van vorst. Dus ook het weer van de voorgaande

 de perfecte oplossing  tevens leveren wij voor nieuwbouw en lichtstraten, isopanelen, renovatie! afwerkprofielen en  in diverse kwaliteiten accessoires van o.a. Corus Colorcoat,  alles klantspecifiek en Tata Steel en Ruukki met snelle levertijden!

tel. (0166) 66 70 15, fax (0166) 66 70 16 www.dutchprofiles.nl / e-mail: info@dutchprofiles.nl

Voor uzelf beginnen?

Zorg dat u op de hoogte bent van de mogelijk足 heden voor vervangend inkomen bij ziekte of arbeidsongeschiktheid.

Kijk op www.werkdatlevertwatop.nl

SZW-1105-03 ADV_Startende ondernemer_BouwTotaal-289x415.indd 1

07-12-11 14:40

Thema HOUT

11

Duurzaam bouwen met hout Het bouwmateriaal hout is zeer geschikt voor duurzaam bouwen of Pas­ sief bouwen. Het in de houtconstructies toonaangevende bedrijf Finn­ forest heeft talrijke houten producten ontwikkeld voor energiebespa­ rend en duurzaam bouwen. Van liggers tot complete draagconstructies voor gebouwen: eigenlijk is alles mogelijk in hout.

gewicht dan traditioneel balkhout. Door de vooraf aangebrachte ‘knock-outs’ hoeft er niet te worden geboord en kunnen leidin­ gen eenvoudig worden doorgetrokken. Ook grotere sparingen zijn mogelijk. Finnjoists worden standaard geproduceerd in lengtes van 12 en 14 meter. Verkrijg­ bare hoogtes zijn: 200, 220, 240, 300, 360, 400, 450 en 500 mm. Flensbreed­ tes: 38, 45, 58 en 89 mm. De standaard flensdikte is 39 mm. De gebruikte materialen zijn PEFC-gecertificeerd.

Zichtkwaliteit. Voor een nog uitdagender design kan men kiezen uit Kerto Fineline Premium of het geborstelde Leno. Aller­ hande sparingen voor ramen, deuren en sleuven voor leidingwerk kunnen al in de fabriek worden aange­ bracht met behulp van CNC machines.

Leno

Natuurbelevingcentrum, aan de rand van de Oostvaardersplassen. Draagconstructie van kruislings gelamineerde houten constructie-elementen Leno van Finnforest. Foto: Drost + van Veen Architecten.

Hout is een sterk, natuurlijk isolerend ma­ teriaal en bezit daarnaast ook belangrijke milieuvoordelen, zoals de opslag van CO2.

Bossen leggen namelijk grote hoeveelhe­ den CO2 vast. Door het gebruik van hout neemt bovendien de hoeveelheid geplante jonge bomen en daarmee de effectieve CO2absorptie toe. Daarnaast vergt de productie van hout weinig energie en komt er ook daardoor minder CO2 vrij dan bij andere bouwmaterialen. Hout is verder een grond­ stof die eenvoudig recyclebaar is en weer aangroeit, mits verantwoord geoogst.

Het blad Houtwereld meldt in de editie van 20 oktober 2011 dat onderzoek van US Forest Service uitwijst dat houten bouwproducten minder broeikasgassen uitstoren dan overige bouwmaterialen, zoals beton en staal. Elke opgeslagen ton CO2 in houtproducten bespaart 2,1 ton aan broeikasgassen in vergelij­ king met niet-houten mate­ rialen, waarbij CO2 vrijkomt.

Een andere conclusie is dat in honderd jaar tijd, de netto broeikasemissie van uit hout opgetrokken wo­ ningen tussen de twintig en vijftig procent minder is dan uit huizen die zijn vervaardigd uit beton of staal. De US Forest Service analyseerde tientallen we­ tenschappelijke studies van de afgelopen jaren.

De keuze voor een houten draagconstruc­ tie heeft ook op indirecte manieren een gunstig effect op de milieubelasting. Zo heeft hout een gering gewicht. De keuze voor een lichte houten element is van invloed op alles wat er onder zit: stalen dragers, betonnen funderingsbalken en de bijbehorende heipalen. Alles kan met min­ der materiaal toe. En de bouwer kan met lichtere kranen volstaan. Verder wordt bij toepassing van bijvoorbeeld beton of kalk­ zandsteen in ‘duurzame’ projecten vaak de term thermische massa aangehaald. Het idee dat dit altijd gunstig is, is echter ach­ terhaald. Het ligt veel genuanceerder en in veel gevallen is een lichte constructie zelfs een voordeel. Denk bijvoorbeeld aan het

snel verwarmen van een kantoor na het weekend of het afkoelen van een gebouw tijdens de nacht na een hete dag.

Als er een grote mate van ontwerpvrijheid wordt gevraagd en men bijvoorbeeld een gezond bin­ nenklimaat wil hebben wordt vaak Leno (massief hout of kruislaaghout) ingezet. Al dan niet in combinatie met Finnjoist levert het te­ vens een bijdrage aan de energiebesparing.

Leno is een element dat is opgebouwd uit kruislings verlijmde vurenhouten lamel­ len die middels een zelfontwikkeld en gepatenteerd vacuüm perssysteem worden geproduceerd. De kruislingse opbouw garandeert met zijn kwalitatief hoogwaar­ dige en duurzame verlijming een goede vormvastheid (dimensiestabiliteit) en buigstijfheid. Voor lage-energie gebouwen

Energiebesparende producten

Een voorbeeld van duurzaam bouwen met hout betreft de energiebesparende pro­ ducten van Finnforest. Dit bedrijf is een in­ dustriële onderneming die zich toelegt op hout-oplossingen. Het gecertificeerde hout komt uit Finse bossen die duurzaam wor­ den beheerd door de moedermaatschappij: de Metsäliittogroep, marktleider in de mondiale bosbouwindustrie. Finnforest is in twintig Europese landen actief.

Finnjoist

Door zijn speciale opbouw levert de Finn­ joist een zeer belangrijke bijdrage aan de thermische isolatie voor wanden en

Finnjoist.

daken. De hoogwaardige flenzen (Kerto-S) en het dunne lijf (10 mm OSB) combineren relatief hoge constructieve waarden met een zeer lage koudebrug. De λ-waarde van de flenzen is 0,13 W/m.K en van het lijf 0,25 W/m.K. Isolatiemateriaal is gemakkelijk aan te brengen door de extra ruimte.

De ligger heeft door zijn opbouw een dertig tot veertig procent lager

Malmö Hus in Almere. Draagconstructie van kruislings gelamineerde houten constructieelementen Leno van Finnforest. Foto: Centrum Hout.

is een specifieke 85 mm dikke ‘luchtdichte’ plaat ontwikkeld; Kerto-in-Leno. Met dit product kan Passief worden gebouwd terwijl de ontwerper zijn ontwerpvrijheid behoudt.

Met Leno kunnen constructieve dak-, wand- en vloerelementen worden gereali­ seerd. De maximale afmetingen per paneel zijn: lengte tot 19,60 meter, breedte tot 4,80 meter en dikte 51 (drie lagen van 17 mm) tot 297 mm (negen lagen van 33 mm). Van­ wege transport is het verstandig om in beginsel een maximale afmeting van 3,00 x 13,50 meter aan te houden.

De elementen worden geleverd in verschillende oppervlaktekwaliteiten: Industriekwaliteit, Basis Zichtkwaliteit en Luxe

Leno.

Kerto.

Kerto

Kerto is hoogwaardige gelamineerd fineer­ hout (LVL). Het kan op diverse wijzen worden toegepast; van panlat tot vakwerkconstruc­ ties. Doordat de fineren circa 10 procent zijn verdicht, kunnen er relatief hoge sterkten (buigsterkte tot 50N/mm2) en stijfheden aan het product worden ontleend. Door de industriële productie heeft het materiaal een goede maatvastheid.

Kerto wordt geleverd in twee varianten: bij Kerto-S liggen alle fineren in één richting en deze variant wordt met name gebruikt voor toepassingen met dragende balken en stijlen. Bij Kerto-Q zijn circa twintig procent van de fineren in dwarsrichting aangebracht.

Deze uitvoering wordt gebruikt voor platen, kolommen en gekromde elementen. Dit ma­ teriaal is bij uitstek geschikt voor toepassing als beschot voor grote overspanningen, maar ook voor lijven van samengestelde construc­ ties en voor zwaar belaste verbindingen.

Lengten zijn naar wens aan te geven, tot een maximum van 24 meter. Kerto wordt geproduceerd in basisbreedten: 1820 en 2500 mm. In principe kunnen hierbinnen alle denkbare breedten worden besteld.

Standaard breedten lopen van 200 tot 2500 mm. De dikten lopen op van 21 naar 69 mm voor de Q-variant, en 27 tot 90 mm voor de S-variant. Met het gratis te downloaden berekeningsprogramma Finnwood (zie elders in deze uitgave van BouwTotaal) kan op eenvoudige wijze een constructiebere­ kening worden gemaakt, om de benodigde afmetingen te bepalen. Kerto wordt gepro­ duceerd van hout uit duurzaam beheerde bossen en draagt daarom het PEFC-label.

Verder is er nog Kerto-Ripa. Dit zijn gepre­ fabriceerde vloer- en dakelementen, waar­ mee grote overspanningen (tot 20 meter) zijn te halen. De ribben zijn van Kerto-S en de dekplaat is van Kerto-Q, die zowel onder als boven de ribben is toe te passen. We praten hier over respectievelijk een Kerto Ripa T-element en Kerto Ripa Box. Doordat de ribben prefab op een speciale manier worden verlijmd met de topplaat kan een relatief slanke en stijve constructie worden verkregen. Daarnaast kan er een hoog comfort ten aanzien van trilling en geluid worden behaald. Het gewicht is minimaal vijf keer lager dan een kanaalplaatvloer.

Bij gebruik als dakelement is het mogelijk om een vulling van isolatiemateriaal aan te brengen. Aangezien de smalle ribben van Kerto® fineerhout maar zeer beperkt warmte geleiden, is een sterke mate van thermische isolatie binnen de construc­ tieve hoogte van het element mogelijk.

12

Thema HOUT

Eerste duurzame woning in Nur-Holz Naast de inmiddels bekende houtbouwsystemen als houtskeletbouw, massieve houtbouw, houten bouwstenen en logbouw komt uit Duits­ land weer een nieuw bouwsysteem de grens over: Nur-Holz. Het sys­ teem is een vorm van massieve houtbouw, maar bij Nur-Holz zijn de houtlagen niet verlijmd maar geschroefd. Met houten schroeven, zodat de panelen bestaan uit 100 procent hout. Architect Joop Bensdorp ont­ wierp zijn eigen woning in Dirksland – de eerste in Nederland - in dit nieuwe houtbouwsysteem. ekst: Carla Debets Bouwtekst; foto’s: Bouw­ T puur, Joop Bensdorp

Architect Joop Bensdorp ‘ontdekte’ het Nur-Holz bouwsysteem tijdens een work­ shop Cradle to Cradle. Hij ontmoette daar Claudia van Pul van Bouwpuur en dacht meteen: ‘Als ik ooit zelf een huis ga bouwen

Begane grondvloer, geïsoleerd met schapenwol.

dan doe ik dat met dit systeem. Een half jaar later kocht ik samen met mijn vrouw een bouwkavel in Dirksland en nu is het huis bijna af. En ik ben alleen maar nóg enthousiaster over het systeem geworden.

Het ziet er ook prachtig uit.’

Plaatsen van een gevelpaneel op de begane grond.

Vooral het feit dat er geen lijm wordt gebruikt, sprak hem aan: ‘Daardoor is NurHolz beter recyclebaar en blijft het volledig biologisch afbreekbaar. Daarnaast denk ik dat lijmen minder goed zijn voor onze ge­ zondheid en heb ik de toepassing van deze en andere vluchtige stoffen zoveel mogelijk vermeden bij de bouw van ons huis.’

Het ontwerp van zijn eigen woning is gebaseerd op de vorm van een schuur: met een rechthoekige plattegrond, een zadel­ dak met grote overstekken en een houten gevelbekleding. Eén van de langsgevels is geheel van glas en georiënteerd op het zui­ den; de overige gevels zijn zoveel mogelijk gesloten.

Opbouw wanden

De gevels en dragende wanden van de wo­ ning zijn opgebouwd uit houtpanelen van 155 mm dik. De niet-dragende wanden zijn 120 mm dik. Bensdorp: ‘Daarbij hebben we gekozen voor horizontale zichtpanelen. Dat leek me rustiger voor het beeld. Overigens

zijn bij ons ook de niet-zichtdelen in beeld gebleven. Daardoor komen op een aantal plaatsen bij de niet-dragende wanden te­ vens verticale delen in het zicht, maar dat is niet storend.’

De verkrijgbare wanddiktes in het NurHolz systeem zijn 155, 185, 205, 215, 265, 305 en 355 mm. De panelen bestaan – net als massieve houtsystemen van bijvoorbeeld Lenotec en Crossplan – uit lagen van vurenhout die kruislings op elkaar zijn gelegd. Bij de genoemde systemen worden deze lagen op elkaar gelijmd, bij Nur-Holz worden de lagen met elkaar verbonden door middel van houtschroeven.

De wandpanelen zijn verkrijgbaar in een zicht en een niet-zicht kwaliteit, zowel met de zichtplaten horizontaal als verticaal verwerkt. Bij de zichtkwaliteit worden de schroeven niet door en door gedraaid, maar tot de helft in de buitenste houtlaag.

Daardoor is aan de zichtzijde een egaal houten oppervlak zichtbaar. Bij de nietzicht kwaliteit worden de schroeven door en door gedraaid en zijn de schroefkoppen zichtbaar. Voor binnenwanden zijn ook pa­ nelen van 135 mm leverbaar; deze hebben een niet-zicht kwaliteit.

De eerste panelen – vaak op een begane grondvloer van beton – worden op een stellat geplaatst. De platen worden on­ derling gekoppeld door middel van een sponning, zodat er geen doorgaande naad ontstaat.

in de platen varieert; dit wordt aangepast aan de gewenste sterkte, aanwezigheid van sparingen en dergelijke. Nur-Holz maakt hiervoor berekeningen voorafgaande aan de productie. In principe worden de hout­ schroeven in een regelmatig patroon over de platen verdeeld, maar daar waar nodig komen méér schroeven. Bij vloerpanelen is dit bijvoorbeeld goed te zien: aan de ran­ den zitten meer schroeven dan middenin omdat daar de meeste spanningen moeten worden opgevangen.

Bouwsysteem Ontwikkelaar/leverancier van het Nur-Holz systeem is de firma Rombach uit het Duitse Zwarte Woud. Bouwpuur bv in Roosendaal is importeur voor Nederland.

Claudia van Pul van Bouwpuur: ‘Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan uitbreiding van de fabriek in Duitsland. Tijdens de uitvoering is al besloten om de uitbreiding groter te maken dan gepland, wegens grote toevloed van orders,. Best bijzonder in deze zware tijden voor de bouw en voor een product dat nog maar ruim een jaar op de markt is.’

Opbouw vloeren

Voor de verdiepingsvloer van de woning zijn vloerpanelen van Nur-Holz toegepast met een dikte van 205 mm. Behalve deze dikte zijn ook vloerpanelen van 179 mm dik verkrijgbaar. De panelen worden, net als de wandpanelen, op maat geprefabriceerd, met maximale afmetingen van 3 x 8 meter, in verband met transport. Uitsparingen als trapgaten (in vloeren) en ramen en deuren (in wandpanelen) worden eveneens in de fabriek op maat aangebracht. In de fabriek kunnen ook sleuven voor leidingen worden aangebracht, in de een na bovenste laag.

De vloerpanelen in Nur-Holz zijn enigszins

Plaatsen van een binnenwandpaneel op de verdieping.

Alle Nur-Holz panelen zijn geplaatst; de vlag kan in top.

Dit is de open zuidzijde.

Houten schroeven

De schroeven in de panelen zijn beuken­ houten schroeven. Deze worden vooraf gedroogd. Als ze in het hout zijn aange­ bracht, nemen ze het restvocht op van het omringende hout. Daardoor zwellen ze op en ontstaat er een onwrikbare verbinding.

In eerste instantie ontwikkelde het Oos­ tenrijkse bedrijf Thoma een soortgelijk houtsysteem waarbij de lagen verbonden waren met houten deuvels. Dit systeem be­ staat nog steeds onder de naam Holz100 en werd ook door Bouwpuur BV op de Neder­ landse markt gebracht. Bouwpuur is echter inmiddels overgestapt op het importeren van Nur-Holz: ‘Het is een doorontwikke­ ling van het systeem met deuvels. Met schroeven is er technisch meer mogelijk, bijvoorbeeld het maken van panelen met zichtkwaliteit. Bovendien is het goedkoper.’

Er wordt één type schroef toegepast met een diameter van 21 mm, echter: de lengte varieert, afhankelijk van de dikte van de panelen. Ook het aantal schroeven per m2

anders opgebouwd dan de wandpanelen.

In de wandpanelen zitten namelijk houten balken in het midden, met aan weerszijden planken: één of meerdere lagen van 29 mm dik en 40 mm dik voor de zichtlaag. De op­

Aansluiting paneel op de ringbak/ stellat.

bouw van vloerpanelen is net omgekeerd: in het midden zitten de planken en aan de boven- en onderzijde balken.

Deze opbouw geldt ook voor dakplaten voor platte daken. Voor schuine dakplaten is de opbouw afhankelijk van de lengte van de overspanning: de balken kunnen zowel aan de boven- als onderzijde zitten, als in het midden. Dakelementen zijn verkrijg­ baar in drie diktes: 160, 185 en 208 mm.

De oplegging van de houten vloerpanelen op de houten wandpanelen en de on­ derlinge verbinding gebeurt met stalen schroeven, net zoals bij andere massieve houtbouw. Houten schroeven zijn hiervoor niet mogelijk in verband met de benodigde trekkrachten. Ook voor haaks op elkaar staande wandpanelen en andere verbin­ dingen zijn stalen schroeven noodzakelijk

Afwerking Een stukje doorgezaagd paneel laat zien hoe de houten schroef de diverse lagen verbindt.

Architect Joop Bensdorp koos in zijn wo­ ning voor een afwerking van de gevels met 140 mm schapenwolisolatie en bekleding

Thema HOUT

13

in Dirksland

Bouwgegevens Opdrachtgever en architect Joop Bensdorp, Ruimte voor Leven, Dirksland, www.ruimtevoorleven.nl Leverancier Nur-Holz panelen: Bouwpuur B.V., Roosendaal, www.bouwpuur.nl Aannemer: P. Buizer, Mijnsheerenland Start bouw: maart 2011 Oplevering: november 2011 Bruto vloeroppervlak: 136 m2 Bruto inhoud: 450 m3 Stichtingskosten: € 267.000,-

Plafond met ingewerkte balk.

Interieur: een open trap, uiteraard óók in hout.

De gesloten noord- en westgevel bestaan uit Nur-Holz panelen, afgewerkt met verticale Western Redcedar delen.

met verticale delen van Western Redcedar.

Deze gevelopbouw heeft een Rc-waarde van 5 m2K/W. Aan de binnenzijde zijn de meeste wanden onbehandeld gebleven: ‘Het hout is erg mooi en ook de niet-zicht­

len zou het pakket nog veel dikker worden én veel duurder.’

Veel mogelijk

Bensdorp is bij het ontwerp van zijn Het dak is traditioneel. Een uitvoering in Nur-Holz zou – met het gewenste grasdak – te dik en te duur worden.

In de andere gevels – op het noorden – is in de ruwbouwfase méér hout zichtbaar.

zijde is mooi genoeg om niet afgewerkt te worden. Alleen in de toiletten, badkamer, keuken en berging hebben we de wanden behandeld met een lijnoliewax. Door deze natuurlijke was op basis van lijnolie en bijenwas zijn de wanden goed afwasbaar, terwijl het hout volledig tot zijn recht komt.’

De houten verdiepingsvloer is geplaatst met de zichtzijde aan de onderkant en niet verder voorzien van bijvoorbeeld een plafond. Aan de bovenzijde is de nietzichtzijde van de vloer alleen geschuurd en behandeld met een parketolie. Daardoor is er wel iets meer contactgeluid, maar dat is in deze woning geen probleem.

Voor het hellende dak koos Bensdorp geen Nur-Holz dakpanelen: ‘Het dak is traditio­ neel uitgevoerd, met houten gordingen en sporen met dakbeschot van vuren delen en voorzien van 280 mm schapenwolisolatie (Rc = 8 m2K/W). De afwerking bestaat uit een grasdak in een Noors systeem, op basis van turf. Bij toepassing van Nur-Holz pane­

woning al uitgegaan van het Nur-Holz houtbouwsysteem. Dit betekende dat hij geen concessies hoefde te doen, zoals wel gebeurt bij het omzetten naar een ander bouwsysteem. Volgens hem is er in het systeem veel mogelijk. Bij grotere overspanningen kunnen houten gelami­ neerde liggers worden toegepast die qua maatvoering passen in het systeem.

Ook leidingkanalen voor bijvoorbeeld elektraleidingen kunnen van tevoren in de panelen worden aangebracht. Belang­ rijk is dan wel om dit van tevoren goed uit te zoeken. Later leidingen frezen is niet mogelijk als de wanden niet behan­ deld worden en dus de zichtkwaliteit in beeld blijft.

Bij Nur-Holz worden alle hijsogen en schroefgaten (voor de verbinding van de panelen onderling) later gevuld met een soort ‘damschijven’. Bensdorp: ‘Deze val­ len echter nauwelijks meer op omdat ze op noesten lijken. Een erg leuk systeem dat ik nu ook toepas om schroefgaten te

Plattegronden van de woning.

stoppen bij bijvoorbeeld de onbehandelde houten binnendeurkozijnen.’

Vergeleken met massieve houtbouwsys­ temen waarbij de houtlagen kruislings verlijmd zijn, zijn de geschroefde panelen minder sterk. Daardoor zijn voor vloer­ overspanningen groter dan circa 4 meter ofwel veel dikkere vloerpanelen nodig (om

de doorbuiging te beperken) of deze zijn te realiseren met extra houten liggers of tussenondersteuningen. Bij grote (raam) openingen in gevels van geschroefde houtpanelen worden fabrieksmatig houten lateien toegevoegd die in de dikte van de wand worden weggewerkt.

Thema HOUT

14

Energiezuinige voordeuren en kozijnen Met de steeds verdere aanscherping van de Energieprestatiecoëfficiënt komt het warmteverlies via deuren en ramen steeds verder onder druk te staan. Glas-, kozijn- en deurenfabrikanten werken daarom hard aan het ver­ der verlagen van de U-waarde van beglazing, kozijnen en deuren. Inmiddels zijn er passiefkozijnen, hoogwaar­ dig isolerende deuren en is er energiezuinige drielaagse beglazing. In dit artikel aandacht voor energiezuinige buitendeuren en kozijnen.

Detail passiefkozijn met een draaikiepraam.

Uraam van 0,8 W/m2.K gehaald. De kozijn­ profielen zijn opgebouwd uit gevingerlast gelamineerd lariks met in de kern van het profiel verlijmde isolatielagen van purenit. Het passiefkozijn wordt geleverd volgens de richtlijnen van Concept II, voldoet aan de eisen van weer­ standsklasse II Woningcorporatie Aramis AlleeWonen renoveert de Roosendaalse woonwijk De Kroeven op basis van de Passiefhuisprincipes. De gevels en daken van een aantal woningen worden volledig gestript en krijgen een nieuwe schil in houtskeletbouw. Deze wijze van luchtdicht bouwen moet een zeer laag energiegebruik garanderen. Er is gekozen voor KegraPro+ passiefvoordeuren.

De Energieprestatiecoëfficiënt (EPC) voor nieuwbouwwoningen is in 2011 aange­ scherpt van 0,8 naar 0,6. In 2015 gaat die waarde naar 0,4 (komt globaal overeen met

Passiefkozijn lariks, Uraam = 0,79 W/m2.K.

passiefbouwen niveau) en in 2020 moeten we volgens de plannen van de overheid energieneutrale gebouwen realiseren. Op 1 november jongstleden is er bovendien in de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin is opgenomen dat in het (toekom­ stige) Bouwbesluit 2012 de minimale iso­ latiewaarde Rc = 5,0 m2K/W gaat gelden voor nieuwbouwwoningen. Dit is een verdubbeling van de huidige Rc = 2,5 m2K/W, maar ook fors hoger dan de door minister Donner voorgestelde waarde van Rc = 3,5 m2K/W. De te behalen Rc-waarde is

van toepassing op de in verhouding reeds goed geïsoleerde vloeren, gevels en daken van woningen.

Ramen, deuren en hieraan gelijkgestelde bouwdelen vallen hier echter niet onder. Deze ‘transpa­ rante’ delen hebben een veel slechtere isolatiewaarde. De hiervoor geldende eis ten aanzien van de maximaal toelaatbare warmtedoorgangscoëffi­ ciënt bedraagt in het huidige Bouwbesluit 2003 U = 4,2 W/m2K. In Bouwbesluit 2012 wordt deze U = 2,2 W/m2K, wat overeen­ komt met een Rc-waarde ≈ 0,5 m2K/W. Eén vierkante meter aan transparante gevel heeft dus een circa een tien keer slechtere thermische isolatie dan één vierkante me­ ter aan niet-transparante gevel.

De steeds lagere EPC en de opkomst van Passief Bouwen zijn echter een belang­ rijke drijfveer voor ontwerpers om voor geïsoleerde kozijnen en deuren te kiezen.

Koplopers op dit gebied zijn Timmerfabriek Overbeek en Kegro Deuren. Overbeek ontwikkelde ondermeer het Passiefkozijn en de Passiefdeur en Kegro produceert het zeer energiezuinige KegroPro+ deurcon­ cept.

Passiefkozijn

Het passiefkozijn is een ontwikkeling van Overbeek. Met dit kozijnprofiel wordt een

Passiefkozijn oregon pine, Uraam = 0,82 W/m2.K.

en is voorzien van een SKH kwaliteitsver­ klaring, die onderdeel uitmaakt van het KOMO-productcertificaat.

In het passiefkozijn wordt standaard drie­ voudige beglazing toegepast met kunststof afstandhouders. De U-waarde van het glas kan variëren van 0,5 tot 1,1 W/m2.K. In de U-waarde van het glas is het verlies van de afstandhouder niet meegenomen, deze wordt in de berekening van het kozijn mee­ genomen. Aandachtspunt bij drievoudige beglazing is de ZTA-waarde van het glas.

Deze kan variëren van 46 tot 60 procent, afhankelijk van het type ruit en de spouw­ breedte. In het kozijn kan standaard een

Thema HOUT

glaspakket worden geplaatst met een dikte tot 50 mm.

Het kozijn heeft een Uframe van 0,89 W/m2.K. Een standaard houtenkozijn heeft Uframe van 1,9 W/m2.K. Hierin is duidelijk zichtbaar dat een passiefkozijn een positieve bijdrage levert aan de ener­ giebesparing van woningen. Er is keuze uit drie typen passiefkozijnen:  EHP: kozijn van lariks met PEFC-keur en een Uraam = 0,79 W/m2.K.  EMP: kozijn van oregone pine, vuren of accoya met FSC/PEFC-keur en een Uraam = 0,82 W/m2.K.  EBP: kozijn met goede brandwerende eigenschappen van meranti, mahonie of sapupira (30 minuten brandwerend) met FSC-keur, Keurhout en een Uraam = 0,86 W/m2.K.  Uglas van bovenstaande typen is 0,6 W/m2.K bij afmetingen van 1,23 x 1,48 meter.

Buitendeur

Zowel Timmerfabriek Overbeek als Kegro Deuren hebben een passiefdeur ontwik­ keld. Deze deuren hebben een kern van polyurethaanschuim. De dikte is 74 mm. De passiefdeur is verkrijgbaar in vlakkeplaat­

15

deur en deuren opgebouwd uit stijlen en dorpels. De deuren kunnen zowel naar binnen als naar buiten draaien zonder dat er moet worden ingeleverd op de energieprestatie.

De passiefdeuren van Over­ beek deuren hebben Udeur (dat is de U-waarde van het frame, deurblad, glas en aan­ sluitingen) tussen de 0,8 en 1,1 W/m2.K. De dichte plaatdeur scoort daarbij het hoogst. Met een glasopening wordt de Udeur vanzelfsprekend iets ho­ ger. In de passiefdeur kan stan­ daard zonder opdeklatten een glaspakket worden geplaatst met een dikte tot 50 mm De deur is voorzien van speciaal ontwikkelde scharnieren die 3D te verstellen zijn.

Het KegraPro+ deurconcept van Kegro is een voor de timmerfabrikant geheel ontzorgend concept waarin de dichte vlakke plaatdeuren een Udeurblad-waarde (U-waarde van het paneel als deurblad, dus inclusief glas en profile­ ring aan de deur) van 0,58 W/m2K hebben. Afhanke­ lijk van eventuele beglazing in de deur loopt de U-waarde uiteraard iets op, maar met glas van 0,5 W/m²K heeft een borstweringdeur nog altijd een Udeurblad van 0,73 W/m²K. Het KegaPro+ concept omvat een vaste profilering, deurdikte, glassoort en hang- en sluitwerkset. De keuze blijft daardoor beperkt tot deursi­ tuatie (voordeur, achterdeur, deurstel), deurmodel, kleur en afmeting. Er zijn ook speciale scharnieren ontwikkeld die dub­ bele kierdichting mogelijk maken en niet onderbreken. Dit deurconcept kan hierdoor voldoen aan de hoogst mogelijke lucht­ dichtheidsklasse 4 en waterdichtheids­ klasse 9A. Het systeem valt in de klasse 2 voor inbraakwerendheid in geïsoleerd houten kozijnen.

Speciaal voor de passiefdeur is door beide fabrikanten een passiefslot ontwikkeld: een driepuntsluiting met onderbroken cilinders en krukstift. De onderbroken cilin­ ders en de onderbroken krukstift hebben als functie dat beide niet als koudebrug fungeren in het slot. Voor de KegaPro+ deur is in het slot tevens de techniek van het in 2005 geïntroduceerde KAI-concept verwerkt.

Overbeek levert ook een passiefschuifdeur.

De nieuwe detaillering maakt het mogelijk

In de gevel van de gerenoveerde Passiefhuizen in de Roosendaalse woonwijk De Kroeven zijn Hout-Alu Passiefkozijnen toegepast, met een aluminium buitenbekleding, waardoor nauwelijks onderhoud nodig is.

om glas met een dikte van 44 mm toe te passen. Hierdoor is het mogelijk om drie­ voudig veiligheidsglas te plaatsen. Door het toepassen van nieuw schuifdeurbeslag is het zware heffen van de deur bij de ont­ grendeling niet meer noodzakelijk. Bij het ontgrendelen van de deur worden alleen de afdichtingen opgetild; hierdoor heeft het gewicht van de Passiefschuifdeur geen invloed meer op de bediening. De maxi­ male vleugelbreedte is 3,00 meter en er is een verscheidenheid aan opties voor twee of drie vleugels.

Detail passiefdeur van Timmerfabriek Overbeek.

(Advertentie)

aluminium carports serredak dubbele carport metalen carport deurluifel rokersoverkapping overkapping auto terras overkapping veranda afdak KegraPro+ passiefdeur bij Kraamzorggebouw te Joure.

Nobelstraat 26 | 3846 Cg HarderwijkT 0341 460444 | F 0341 412224 | E info@carportharderwijk.nl

16

Thema HOUT

Houten kozijnen weer populair Met de gedachte het onderhoud te minimaliseren, zijn in de loop der jaren veel houten kozijnen vervangen door die van kunststof of alu­ minium. Echter om esthetische redenen laten particulieren en wo­ ningcorporaties steeds vaker die kozijnen in hun oorspronkelijke staat terugbrengen. Bovendien is gebleken dat ook kunststof en aluminium kozijnen onderhoud vergen en een beperkte levensduur hebben. ekst: John Ekkelboom, freelance weten­ T schapsjournalist Beeld: John Lewis Marshall, Amsterdam, www.johnlewismarshall.com

Amsterdam is een schoolvoorbeeld van een gemeente die structureel de willekeur van woningrenovaties in goede banen probeert te leiden. Deze aanpak dateert al van ruim twintig jaar geleden, toen in de

gens Van Haaren de Witte de Withstraat en de Orteliuskade - beide in de Baarsjes en in de jaren twintig respectievelijk veertig van de vorige eeuw gebouwd - waar kunststof

merking te komen, moet de aanvrager wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Doel van de regeling, die zich vooral richt op de Berlagiaanse Gordel ‘20-‘40 en het gebied binnen de negentiende eeuwse ring van de stad, is immers een verantwoord herstel van de gevelarchitectuur.

Aanleiding voor de Beter Verbeterenregeling destijds was de grote ergernis van de gemeente over de wijze waarop veel

Zaandammerplein.

op grote schaal is vervangen door hout met aandacht voor detaillering.

Van Haaren vertelt dat de animo voor de subsidieregeling altijd groot is geweest. ‘Als zo’n aanvraag dan bij het stadsdeel bin­ nenkwam, ging ik samen met de coördina­ tor van het stadsdeel naar de aanvrager om uit te leggen waar een renovatie aan moest voldoen om voor subsidie in aanmerking te komen. De eigenaar moest altijd een dos­ sier van het gebouw samenstellen, waarin

de moderne kozijnen uiteraard moeten voldoen aan de eisen van deze tijd, waarin comfort, energiebesparing, geluid en veilig­ heid een belangrijke rol spelen. Als voor­ beeld van zo’n detaillering noemt ze het nabootsen van de stopverfschuinte bij iso­ latieglas. ‘Als je niets zegt, dan krijg je een schuinte van 15 graden. Dat is bijna haaks en lijkt dan geheel niet op die stopverfrand.

We hebben nu een schuinte afgesproken van 30 tot 35 graden. Die kan iedere tim­ merfabrikant maken. Bij kunststof kozijnen ben ik die namaak-stopverfrand nog nooit tegengekomen.’

Vroeger werden schuiframen toegepast, bestaande uit een onderraam en een bo­ venlicht. De nieuwe houten ramen moeten er uitzien als schuiframen, maar worden uitgevoerd als draaikiepramen. De Wel­ standcommissie in Amsterdam verbiedt dergelijke ramen in monumenten. Daar moeten weer schuiframen worden terug­ gebracht. In overige woningen zijn ze wel toegestaan. Van Haaren vindt een draaikie­ praam in die gevallen niet zo bezwaarlijk, mits zorgvuldig gedetailleerd. ‘Om zo’n raam zit altijd een stelkozijn. Voorheen werd bij renovatie dat kozijn gewoon in de sponning gezet van het voormalige schuifraam. Dan zag je het stelkozijn en het raamhout. Eigenlijk wil je alleen het raam­ hout zien, zoals dat vroeger ook was. Ook daarvoor hebben we samen met de tim­ merfabrikanten een oplossing bedacht. We zagen de gewichtkoker open, waarin het stelkozijn dan helemaal kan verdwijnen.

Dan heb je precies het uiterlijk dat je wilt hebben. De wisseldorpel tussen bovenlicht en onderraam is helaas altijd ietsje hoger, maar goede timmerfabrikanten kunnen

Dankzij de perfect gedetailleerde houten kozijnen hebben veel woningen in deze straten aan het Zaandammerplein en omgeving in Amsterdam een spectaculaire metamorfose ondergaan.

hoofdstad de ‘Beter Verbeteren’-regeling werd ingevoerd. Particulieren en woning­ corporaties die hun woningen wilden verbeteren, konden vanaf dat moment bij de stadsdelen een beroep doen op deze subsidiemogelijkheid. De hoogte van de bijdrage is afhankelijk van de architec­ tuurorde van het gebouw of complex. Om voor die financiële ondersteuning in aan­

particulieren en woningcorporaties hun woningen opknapten. Doordat iedereen dat op zijn eigen manier deed, ontstond er een ratjetoe van gevelbeelden. Zo werd bij herstel van metselwerk onvoldoende rekening gehouden met de kleur van de baksteen. De karakteristieke snijvoegen werden vervangen door platvol voegwerk in standaard grijs. Een zeer grote doorn in het oog van de gemeente waren de kunststof en de aluminium kozijnen als vervanging van de karakteristieke houten kozijnen. Deze vervanging gebeurde vooral met het idee de onderhoudskosten terug te dringen. Gaandeweg ging zo de archi­ tectonische eenheid van straten en wijken verloren.

Voorbeeldprojecten

In Het Beste Verbeterboek staan 25 renovatieprojecten die mede dankzij de Beter Verbeteren-regeling succesvol zijn verlopen. Markant voorbeeld is de Witte de Withstraat, in de Baarsjes te Amsterdam. Deze woningen zijn in de jaren twintig van de vorige eeuw gebouwd en de kunststof kozijnen zijn op grote schaal vervangen door hout met aandacht voor detaillering.

Dat de Beter Verbeteren-regeling inmiddels haar vruchten heeft afgeworpen, blijkt uit ‘Het Beste Verbeterboek’ dat Marloes van Haaren enkele jaren geleden samenstelde met adviseur stedenbouw architectuur Marinus Oostenbrink. Van Haaren, die als architect veel restauraties en renovaties heeft gedaan, was tot voor kort supervisor van de gordel ‘20-‘40 en de negentiende eeuwse wijken. In die functie beoordeelde zij op verzoek van de Welstandcommissie sinds 1999 de aanvragen voor de Beter Verbeteren-subsidie. Deze taak is onlangs overgenomen door architect Guus Baneke, die nu de vierde supervisor op rij is en het beleid in de lijn van zijn voorganger zal voortzetten. In het boek van Van Haaren en Oostenbrink staan 25 renovatieprojecten beschreven en in beeld gebracht, die mede dankzij de subsidieregeling succesvol zijn verlopen. Markante voorbeelden zijn vol­

Zaandammerplein.

bijvoorbeeld archieffoto’s, archieftekenin­ gen, tekeningen van de huidige situatie en van de voorgestelde verbeteringen waren opgenomen. Een belangrijk aspect van die tekeningen is het uiterlijk van de kozijnen, die in de nieuwe situatie altijd in detail gelijk moeten zijn aan de oorspronkelijke kozijnen. Alleen houten kozijnen kunnen hieraan voldoen. Andere materialen blijven ver achter voor wat betreft esthetica. Pas als de aanvraag aan alle voorwaarden vol­ deed, kreeg iemand subsidie. Ook tijdens de renovatie ging ik altijd ter plekke kijken of de eigenaar zich aan de afspraken hield.’

Stopverfschuinte

Samen met de timmerfabrikanten heeft Van Haaren door de jaren heen details ontwikkeld om houten kozijnen zoveel mo­ gelijk te laten lijken op de originele die ooit zijn bedacht door de betreffende architect van de woning. Ze benadrukt dat het niet altijd eenvoudig is om te kopiëren, omdat

dat millimeteren. De afspraak is nu dat je maximaal twee centimeter mag zien van de bovendorpel van het onderraam en dat de wisseldorpel op de oorspronkelijke plaats zit. Anders zijn de verhoudingen zoek. Dit soort details is voor de kunststof­ industrie, hoe ze hun best ook doen, niet te realiseren.’

Groezelig en geel

De voormalige supervisor beseft dat de kunststofindustrie flink haar best doet om de oorspronkelijke houten kozijnen zoveel mogelijk na te maken. Ze is er van overtuigd dat het letterlijk imiteren nooit zal lukken. ‘In de verte ziet het er misschien dan wel mooi uit, maar kijk je van dichtbij, dan zie je duidelijk allerlei verschillen. Zo ontbreekt bijvoorbeeld een bovenlicht en zit er alleen vast glas in het kozijn. Bij hout kun je een kraal of facet aan het kozijn maken, bij kunststof niet. Ook zit er geen wisseldorpel met bijvoorbeeld een duiveja­

Thema HOUT

bij renovaties

Zaandammerplein.

gertje in, maar gewoon een tussendorpel, terwijl het juist om de detaillering gaat.

Bovendien varieert de oorspronkelijke detaillering tussen de panden in de negen­ tiende eeuwse wijken. Met hout kun je die verschillen maken en bij kunststof krijg je al gauw allemaal dezelfde ramen.’ Verder constateert Van Haaren dat ook kunststof onderhoud vergt: ‘Je moet het schoonma­ ken en behandelen. Het verarmt ook in de loop der jaren. Het wordt groezelig en geel en je moet het na verloop van tijd vervan­ gen. Hout kun je daarentegen fris houden.’

Ook Dorine van Hoogstraten weet dat de kunststofindustrie houten kozijnen steeds beter kan namaken, maar haar voorkeur gaat bij renovatie toch altijd uit naar het oorspronkelijke materiaal. In de meeste gevallen is dat hout en zeker bij monumen­ ten. Van Hoogstraten is architectuurhisto­ ricus en adviseert gemeenten, waaronder Amsterdam, in de monumentenzorg. Ze is tevens voorzitter van de Monumentencom­ missie Noord-Holland, waarin Van Haaren zit als restauratiearchitect. Van Hoogstra­ ten: ‘Ik ga over vragen omtrent geschiede­ nis en functie van een gebouw, zij houdt zich bezig met de uitvoering en techniek.

Op het gebied van materiaalgebruik spelen bij monumenten verschillende aspecten. Je wilt een monument beschermen vanwege de schoonheid maar ook om de cultuur­ historische en wetenschappelijke waarde ervan. Je kunt je natuurlijk afvragen in hoeverre de authenticiteit van materialen daarbij van belang is. In Nederland vinden we het belangrijk de uitstraling van een gebouw te behouden om het te kunnen be­ grijpen. Hout heeft echt een andere uitstra­ ling dan kunststof en veroudert ook anders.

Het zal af en toe een beetje verveloos zijn en daarna staat het weer strak in de lak.

Het leeft, verandert door de seizoenen heen en kan ook een beetje scheef zijn en van dikte verschillen. Kunststof kozijnen zijn allemaal hetzelfde.’

Keerpunt

Van Hoogstraten is blij dat de waardering voor hout toeneemt en dat dit materiaal

steeds meer wordt toegepast bij renovaties.

Ook zij noemt de Orteliuskade als een prachtig voorbeeld van herstel in oude staat. Andere markante voorbeelden vindt zij de Jan Evertsenstraat, Orteliusstraat en het Zaandammerplein en omgeving.

Dankzij de perfect gedetailleerde houten kozijnen hebben veel woningen in deze straten een spectaculaire metamorfose ondergaan. Bij al deze projecten waren woningcorporaties de opdrachtgever. Een daarvan is Ymere, waar Wiebe de Groot als projectmanager de renovaties van voor­ oorlogse woningen begeleidt. Hij vertelt dat tijdens de laatste decennia van de

17

woningen nadenken over de esthetische kant van het renoveren. Ook voor ons was dat een keerpunt.’

FSC-gecertificeerd

Met de Beter Verbeteren-regeling is Am­ sterdam uniek. Dit betekent echter niet dat in andere delen van het land bij woning­ renovaties geen aandacht is voor de oor­ spronkelijke architectuur, waarbij houten kozijnen ooit zijn toegepast. Zo heeft wo­ ningcorporatie Havensteder in Rotterdam – sinds 1 juli dit jaar een fusiecorporatie van PWS Rotterdam en Com.wonen – ongeveer zeven jaar geleden besloten om bij kozijn­ vervanging te kiezen voor de oorspron­ kelijke materialen en vormgeving. Ton de Hart, adviseur kwaliteit van Havensteder, benadrukt dat dit een duidelijke beslissing was binnen Com.wonen, waarbij hij ook al voor de fusie werkte: ‘Die omslag had vooral te maken met esthetiek. De kunst­ stof kozijnen waren toen erg vlak. Eigenlijk waren ze vreselijk lelijk. Ook was het hangen sluitwerk lastig bij te bestellen en was het moeilijk om defecten re repareren. Bij houten kozijnen gaat dat allemaal veel een­ voudiger. Kunststof kozijnen zijn wel beter geworden, maar desondanks kiezen we nu nog steeds voor houten kozijnen. Het is ook een gevoelskwestie. Dat hout moet dan wel FSC-gecertificeerd zijn.’ De Hart benadrukt dat bij de keuze van het materiaal de beheerkosten toch ook een belangrijke rol blijven spelen. `Het blijft dus een afweging van prijs, kwaliteit, levensduur en esthe­ tiek.’

Dat de Rotterdamse corporatie bij reno­ vatie niet alleen houten kozijnen inzet om het oorspronkelijke straatbeeld nieuw leven in te blazen, blijkt in de wijk Schol­ levaar in Capelle aan de IJssel en in Rot­ tebocht in de Rotterdamse wijk het Oude Noorden. Schollevaer is in de jaren zeventig gebouwd als overloopgebied voor het woningtekort in Rotterdam. Honderden nieuwbouwwoningen werden daar toen voorzien van aluminium ramen. De laatste jaren klaagden bewoners steeds meer over vochtoverlast. Ook waren er geen onder­ delen meer te krijgen voor het hang- en sluitwerk. Com.wonen besloot daar defini­ tief een einde aan te maken door de alumi­ nium kozijnen te vervangen door houten kozijnen. Deze werden geplaatst volgens Concept III, waarbij de kozijnen onder goed geconditioneerde omstandigheden tevoren in de fabriek zijn geproduceerd, afgelakt en beglaasd. Bij het project Rottebocht heb­ ben bijna 160 portiekwoningen een totale facelift ondergaan. De buitengevel was tot voor kort voorzien van kunststof kozijnen en trespa bekleding, een erfenis van de stadsvernieuwing in de jaren zestig van de vorige eeuw. Een prefab borstwering van

metselstenen en totaal nieuw opgebouwde houten kozijnen hebben de woningen een totaal ander karakter gegeven die meer in lijn is met de oude stijl van de binnenstad.

Blij en tevreden

Of de toepassing van houten kozijnen ook leidt tot een betere verhuurbaarbeid van de woningen, is voor De Hart van Havensteder en De Groot van Ymere een vraag die geen enkele rol speelt. Immers, er

Zaandammerplein.

is een schreeuwend tekort aan woningen binnen de sociale huur. Beide corporaties hebben dus vrijwel nooit te maken met leegstand. Maar, zo is de ervaring van beide corporatiemedewerkers, bewoners waar­ deren dergelijke ingrepen wel. De Hart: ‘Ze zijn er heel blij en tevreden over. Ze vinden een houten kozijn toch veel warmer en persoonlijker dan één van kunststof of aluminium. Als ze de keuze hebben, dan kiezen ze het liefst voor zo’n gerenoveerde woning met houten kozijnen. Dat heeft uiteraard ook te maken met het verbeterde wooncomfort.’ De Groot vult aan dat cor­ poraties ook bezit verkopen. Daarbij speelt het uiterlijk van de woningen volgens hem wel degelijk een rol: ‘In de Indische buurt van Amsterdam hebben we woningen overgenomen met allemaal aluminium ramen. Die hebben we vervangen door houten. De nieuwe uitstraling werkt zeker ten voordele van de verkoop.’

Het Beste Verbeterboek, Architectuurher­ stel als cultureel ambacht, Marloes van Haaren en Marinus Oostenbrink, ISBN 978 90 6868 463 6, Uitgeverij THOTH, Bussum, € 29,90.

(Advertentie)

•

•

•

Zaandammerplein.

vorige eeuw bij renovaties in Amsterdam nauwelijks aandacht werd besteed aan het uiterlijk van het gebouw: ‘Iedereen deed maar wat, ook wij. Kunststof kozijnen waren populair omdat het onderhoudsarm was. Die hadden grove vereenvoudigde vlakke profielen, waardoor de gevels heel plat werden. Het zag er niet uit. Dankzij de Beter Verbeteren-regeling van de gemeen­ te kwam er gelukkig een kentering in die wildgroei, en gingen veel eigenaren van

De slimste wanden voor

[schroefvastheid]

Waarom? Omdat een FAAY-wand een massieve kern van geperste vlasvezels heeft. Daarin vindt elke schroef houvast, z贸nder plug: schroefvast met een uittrekkracht van 110 kg (gewone schroef ) tot 230 kg (houtdraadbout). Een wastafel kan zonder achterhout worden opgehangen! FAAY is gewoon de b茅ste wand als het gaat om schroefvastheid. Meer weten? Kijk op www.faay.nl of bel met (0347) 376624.

Faay adv_Schroefvastheid_289x415.indd 1

07-03-11 13:37

Thema HOUT

19

Rubberhuis met houten casco Het Rubberhuis is een experimentele energiezuinige vrijstaande woning met een gevel- en dakbekleding die voor een groot deel uit zwart EP­ DM bestaat. De constructieve dak-, wand- en vloerelementen zijn opge­ bouwd uit kruislings verlijmde vurenhouten lamellen.

Op een mooie plek, midden in het bos in Noorderplassen-West in Almere, komt een uniek wijkje; de Eenvoud genaamd. Er verrijzen op deze locatie - met de naam ‘De Boskamers’ - twaalf bijzondere woningen, zoals het Rubberhuis, het Huis van de Vogelaar en een uitschuifbaar huis. Alle woningen zijn speciaal voor die plek ont­ worpen. De Eenvoud is in 2006 begonnen als prijsvraag. Deelnemers werd gevraagd voor relatief weinig geld een vrijstaande, maar eenvoudige woning te ontwerpen waarin hun eigen wensen en fantasieën doeltreffend tot uiting kwamen. De win­ naars krijgen de mogelijkheid om hun ontwerp te realiseren op die open plek in het bos in Noorderplassen-West. Het Rub­ berhuis eindigde op de tweede plaats.

Ontwerp

De bijzondere splitlevelwoning is een idee van de jonge ontwerpers Arne Hansen en Nils Nolting. Zij werken bij het interna­ tionaal architectencollectief CityFörster uit Hannover, dat ook in Rotterdam een kantoor heeft. Ze wilden een woning maken van een simpel, maar verrassend materiaal. Daarbij kwamen ze uit op gere­ cycled rubber. In eerste instantie wilden ze de woning met rubber van autobanden bekleden. De buitenmuur moest het reliëf krijgen dat normaal ook in autobanden zit. Maar de autobanden gingen niet door vanwege de milieuregels. Een belangrijke

ruimte. Het speelse karakter wordt buiten doorgetrokken. Het terras van 40 vierkante meter ligt lager dan de begane vloer van de woning en boven het maaiveld. De woning heeft verder vloerverwarming, die is aangesloten op stadsverwarming. Met een houtkachel kan aanvullend worden verwarmd.

Ontwerp Rubberhuis Het Rubberhuis bestaat uit een deel met twee lagen met relatief wat lagere pla­ fondhoogten van 2,30 meter. Deze twee lagen hebben een open verbinding met het eenlaagse bouwdeel met woonkamer en keuken en een plafondhoogte van 4,80 meter. Grote schuifdeuren bieden toegang tot een 40 m2 groot terras. Op de begane grond van het tweelaagse deel bevinden zich een studeer/werkkamer, hal, toilet en waskamer. Op de verdieping bevinden zich een slaap-, kleed- en badkamer.

1. Woonkamer. 2. Open haard. 3. Eetkamer. 4. Keuken. 5. Wasruimte. 6. Hal/garderobe.

7. Entree. 8. Studie- of werkkamer. 9. Terras. 10. Kleedkamer. 11. Toilet. 12. Badkamer.

13. Slaapkamer.

Draagconstructie

De woning is gefundeerd op een beton­ nen balkfundering op twaalf betonnen heipalen. De begane grondvloer bestaat uit geïsoleerde kanaalplaatvloeren. De constructieve dak-, wand- en vloerelemen­ ten van de woning zijn opgebouwd uit kruislings verlijmde vurenhouten lamellen.

De dikte van de dragende wandelementen is 85 mm en van de tussenwanden 51 en

Opbouw van de wandelementen. De Rcwaarde van de wandelementen is 4,9 m2K/W. De dakelementen hebben een Rcwaarde van 5,0 m2K/W. De EPC van de totale woning is 0,73.

reden is dat niet achterhaald kan worden of de banden voor bijvoorbeeld giftrans­ porten zijn gebruikt en dus kunnen zijn vervuild. Uit het oogpunt van een gezonde leefomgeving wilde de gemeente geen toestemming geven voor het gebruik van gerecycled rubber. Daarom is er gekozen voor EPDM. Behalve de terrasgevel, die is bekleed met larikshout, zijn alle gevel- en dakvlakken bekleed met een eenlaags EPDM membraan.

De toekomstige bewoner At Kasbergen heeft een behoorlijk aandeel in het uitein­ delijke ontwerp gehad. Hoewel de tekenin­ gen van de architecten hem aanspraken, was voor het gevoel de woning te klein.

Het huis is daarom met een aantal meters verhoogd. Door een splitlevelsysteem toe te passen, krijgen de bewoners extra leef­

71 mm. De vijflaagse vloeren hebben een dikte van 135 mm. Het betreft het zelfdra­ gende bouwsysteem Leno van Finnforest.

De kruislingse opbouw garandeert met zijn duurzame verlijming een hoge dimen­ siestabiliteit (vormvastheid) en een hoge sterkte en stijfheid. Doordat de elementen vacuüm worden geperst, zijn ook gebogen elementen mogelijk. Door deze eigen­ schappen wordt een grote ontwerpvrijheid bereikt.

Alle bouwonderdelen zijn als kant- en klaar bouwpakket aangeleverd op de bouwplaats

en zijn daar in elkaar gezet. De binnenzijde is onafgewerkt in het zicht gelaten. Dit reduceerde de bouwtijd en geeft gelijk een fraaie uitstraling. De totale bouwtijd van de woning bedroeg door het hoge gehalte aan prefabricage slechts drie maanden.

De Leno elementen zijn leverbaar in ver­ schillende oppervlaktekwaliteiten. De basis industriekwaliteit, tussenkwaliteit en luxe zichtkwaliteit zijn traditionele afwerkingen.

Voor een nog uitdagender design kan men kiezen voor Kerto Fineline Premium of het geborstelde Leno. Bij het Rubberhuis is geko­ zen voor de industriekwaliteit. Allerhande sparingen voor ramen, deuren en sleuven voor leidingwerk zijn al in de fabriek aange­ bracht met behulp CNC machines.

Projectgegevens

Opdrachtgever: At Kasbergen, Alet Breugom Ontwerper: Cityförster – architecture + urbanism, Hannover Projectarchitecten: Arne Hansen, Nils Nolting Hoofdaannemer: Bouw en Aannemingsbedrijf Schoonderbeek B.V., Amersfoort Adviseur: Sprikk, Johan van Sprundel, Rotterdam Bouwdirectie: Jos Abbo Architects, B.v. Leeuwen Constructeur: B2CO, Ede, Richard Fieldt Houten casco: Finnforest Holland Dakbedekking: Dakbedekkingbedrijf Van de Kamp, Barneveld

Advertorial

ABP Hout Professional, ERP volledig gericht op de houtbranche ABP Dynamics is ondanks de huidige economische tegenwind een nog altijd groeiende organisatie die de afgelopen jaren veel heeft geïnvesteerd in kennis van automatisering binnen de houtsector. ABP staat voor Acadon Business Partner en is onderdeel van de Duitse Acadon groep. Met het hoofdkantoor in Krefeld (DE) en 125 medewerkers verdeeld over 7 vestigingen in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Nederland, wordt op basis van ruim 30 jaar ervaring in de houtmarkt, het softwarepakket Hout Professional ontwikkeld en geleverd.

ABP Hout Professional is een ERP software­ pakket dat zich volledig richt op bedrijven actief in de houtbranche en is dus uitermate geschikt voor houtimport- en houtproduc­ tiebedrijven. Ook binnen de hout- en plaat­ materialenhandel wordt ABP Hout Profes­ sional veel gebruikt. Inmiddels is het pakket meer dan 150 x succesvol geïmplementeerd.

Het pakket is gebaseerd op het veel ge­ bruikte Microsoft Dynamics NAV dat is aangevuld met specifieke functies voor de houtbranche zoals het gebruik van verschil­ lende maatvoeringen, omrekeningen tussen de diverse eenheden voor inkoop-voorraadverkoop, bundel- en pakkettenadministratie en een volledige FSC/PEFC certificerings­ module. Daarnaast zijn er ook standaard EDI mogelijkheden om orders en leveringen digitaal af te handelen. Ook is er een trans­ portplanning module beschikbaar en voor de grotere ondernemingen een volledig geïntegreerd Hout-WMS systeem.

Deze combinatie biedt u de voordelen van zowel een brancheoplossing (ABP Hout Professional) als een uiterst modern stan­

daard pakket (Microsoft Dynamics NAV).

Alle standaardfuncties voor financiën, in- en verkoop, magazijnbeheer, logistiek, productie, distributie en marketing (CRM) zijn hierin beschikbaar.

Deze branche add-on is door Microsoft of­ ficieel gecertificeerd en wordt als dusdanig ook door Microsoft gepromoot als dé toe­ passing bij uitstek voor de houtsector. Het pakket is ontwikkeld op basis van moderne technologie (.NET) en een gerenommeerde database (Microsoft SQL Server) en biedt daarmee de klant een solide basis voor een gezonde investering. Dit in tegenstelling tot veel andere pakketten die nog werken op basis van inmiddels ruimschoots ach­ terhaalde technologieën als Progress of Delphi. De leveranciers van deze pakketten bieden vaak ook geen gestandaardiseerde toepassingen waardoor klanten veroordeeld blijven tot die ene partner en/of omgeving met alle gevolgen van dien.

ABP Hout Professional is geschikt voor be­ drijven met 2 tot 250 werkplekken en is ook via SaaS beschikbaar (huur per gebruiker per maand). Met ruim 150 implementaties

raden te doorzoeken, orders te plaatsen of facturen op te zoeken.

Ook bevat het systeem hout-specifieke mo­ dules waarmee uw klanten snel kunnen zoeken op houtsoort, kopmaten en/of lengtes.

in 5 landen is ABP Hout Professional het meest verkochte standaardpakket in de houtbranche!

Nieuw is de uitbreiding van het systeem met een volledig geïntegreerde Hout Web­ shop! Uw klanten hebben 24 uur per dag zelf de mogelijkheid om producten en voor­

Onlangs heeft ABP Dynamics ook nog een set van mobiele toepassingen aan het pakket toegevoegd.

Informatie uit ABP Hout Professional over bijvoorbeeld klanten, artikelen, prijzen en actuele voorraden is hiermee direct online opvraagbaar via mobiele telefoon of iPad. Ideaal voor medewerkers die veel onderweg zijn! De “Mobile NAV” applicatie is een volwaar­ dige toepassing waarmee bijvoorbeeld ook orders aangemaakt kunnen worden.

Nieuwsgierig? Kijk dan op www.abpdynamics.nl of neem contact met ons op!

Bouwboeken.nl Powered by

Nederlands Bouwkosten Instituut

UURLONEN 2012

Wat zijn uurlonen per werksoort per provincie!

Het uurloon is een van de belangrijkste onderdelen van een begroting.

In dit onderzoek zijn de uurlonen per werksoort/vakgebied per provincie onderzocht.

Gebruik ik wel het juiste uurloon. Zit ik niet te hoog of te laag. Hoe bereken ik mijn uurloon.

Wat is het uurloon voor het vakgebied waar we in werkzaam zijn.

Alle werksoorten/vaklieden van bouwbedrijf tot klusbedrijf, grondwerk tot installatiebedrijven, van groot tot klein en van werkzaamheden nieuwbouw tot onderhoud.

Iedereen die met uurlonen te maken heeft en opdrachtgevers tot uitvoerende, betaal ik niet teveel of bereken ik niet te weinig.

Prijs e-Book: € 14,99

(excl. BTW)

Voor meer info of bestellen kijk op:

WWW.BOUWBOEKEN.NL

NBI

Nederlands Bouwkosten Instituut

Postbus 189 - 7000 AD DOETINCHEM - T 085-4010460

is een groothandel in ruwe bouwmaterialen!

• Korte lijnen • Ruime kennis en ervaring • Hoge leversnelheid • Betrouwbaar

Door onze jarenlange ervaring bieden wij expertise in o.a.

Materiaal keuze, privatlabelprodukten, prefab, montage en logistiek.

Kortom, wij kunnen uw partner zijn op het gebied van levering van bouwmaterialen op alle vlakken.

www.bouw-vak.nl BouwVak Nederland BV Postbus 82 5275 ZH Den Dungen Rotschotseweg 4 5271 WX Sint Michielsgestel

T. 073 - 50 393 00 F. 073 - 50 393 09 e-mail: info@bouw-vak.nl www.bouw-vak.nl

Thema HOUT

21

Rekensoftware voor houtconstructies De laatste jaren zijn er veel nieuwe houtproducten geïn­ troduceerd. De mogelijkhe­ den van nieuwe typen pane­ len Cross Laminated Timber, zoals Leno en balken en liggers van Kerto en Finnjoist, zijn ech­ ter voor velen in de bouw nog onbekend. Om met deze nieu­ we houtproducten snel te kun­ nen ontwerpen en construeren, is het nieuwe softwareprogram­ ma Finnwood een hulpmiddel.

Finnwood is een gratis programma van Finnforest voor het berekenen van moderne houtconstructies voor onder andere vloeren, daken en gevels. Met het programma kan eenvoudig worden aangetoond dat houtconstructies samen­ gesteld uit constructief hout voldoen aan de eisen van de gebruiker, ten aanzien van belastingen, overspanning, doorbuiging en trilling. Het

Daarbij kunnen de diverse hout­ producten onderling worden ver­ geleken. Ook een constructeur die gewend is aan ontwerpen in staal en beton kan hier goed

programma is vooral bedoeld voor constructeurs, maar ook voor architectenbureaus en aannemers die inzicht willen krijgen in de mogelijkheden van deze constructieve houtoplossingen.

De berekeningen kunnen eenvoudig worden overlegd aan de gemeente of de hoofdconstructeur, als onderbouwing van de gemaakte keuze.

Eurocode 5

De software is gebaseerd op Eurocode 5 Houtconstructies, aangevuld met de Nederlandse Nationale Bijlage. Naast alle Europese constructieve kennis is er in het programma ook specifieke Nederlandse kennis en ervaring toegevoegd. Uit de praktijk blijkt namelijk dat de toepassing van houtproducten per land kan verschil­ len. Zo worden de Kerto-Ripa elementen in

het buitenland vaak als boxelementen toegepast, maar in Nederland meestal als T-elementen. Ook aan het trillings­ gedrag van houten vloeren worden de laatste jaren hoge eisen gesteld. Hier is nog niet veel ervaring mee, maar de trillingseis is vaak wél maatgevend.

Daarom worden de vloerproducten in het Nederlandse programma ook aan deze eis getoetst. Deze toetsing vindt plaats op basis van richtlijnen uit de Eurocode en recent onderzoek door Finnforest, univer­ siteiten en onderzoeksinstellingen als VTT (Technical Research Centre of Finland) en SBR (Stichting Bouw Research).

mee uit de voeten. Een ontwerp kan snel worden opgezet door gebruik te maken van een grote set templates. Aanpassingen van deze voorgeprogram­ meerde invoergegevens, zoals bepaalde belastingen, toege­ stane doorbuiging, sparingen en kepen, zijn eenvoudig mogelijk. Het programma berekent snel de optimale afmetingen van het element, zowel in de bezwijkfase als in de gebruiksfase. Met checks wordt aangegeven of de con­ structie al of niet voldoet.

Het programma geeft ook een grafische weergave van onder andere de gekozen constructie, de belastingen, de eisen en de relevante momenten- en dwars­ krachtenlijnen. Ten slotte kunnen de berekeningen worden opgeslagen en/of worden geprint.

Als nieuwe houtproduc­ ten – naast vol hout - zijn in het softwarepro­ gramma opgenomen (zie voor verdere uitleg van de producten elders in deze uitgave): Leno, Kerto-S, Kerto-Q, Kerto-Ripa vloer- en dake­ lementen en Finnjoist.

Kijk voor het programma Finnwood op www. finnforest.nl

(Advertentie)

Maak kennis met ons Totaalconcept: van inmeten tot eindmontage

Ontwerpgereedschap

Finnwood dient als ontwerpgereedschap voor houten vloerconstructies, (hellende) dakconstructies en wandconstructies.

T I M M E R FA B R I E K

GEBRS BOS BV

Zuidzijde 152 Postbus 4 2977 ZG Goudriaan T 0183-583583 F 0183-582678 info@tifabos.nl www.tifabos.nl

BOUWKOSTEN

22

Bouwkosten dakkapel met plat 250 Kant-enklare projectbegrotingen Voor een aanbouw, dakopbouw, dakkapel, renovatie van een badkamer of keuken en voor onderhoudschilderwerk staan inmiddels zo’n 250 kant-en-klare complete projectbegrotingen op casadata.nl.

Compleet met de hoeveelheden en gehanteerde uren en prijzen van de onderdelen. Deze projectbegroting kunt u een eigen projectnaam geven en aanpassen voor eigen gebruik. U kunt deze begroting ook downloaden in Excel of een andere spreadsheet.

en verwijderen van een schraagsteiger en een aluminium rolsteiger van 1.350 x 2.450 mm met 6,2 meter platformhoogte.

Daarnaast zijn de kosten voor dekkleden en tijdelijk stempelwerk opgenomen.

Bouwkosten

Er is uitgegaan van het samenstellen van alle onderdelen van een complete, in het werk gemaakte dakkapel met een plat dak.

In de kostenberekeningen is uitgegaan van de uitvoeringstijden voor de werkzaamhe­ den en van de bruto prijzen voor de materi­ alen en producten zonder inkoopkortingen.

De kosten zijn exclusief bouwplaatskosten, veiligheidsvoorzieningen, transportkosten, afkomende materialen en stortkosten. De kosten zijn inclusief de kosten voor steiger­ werk.

Het uurloon is zonder opslagen voor de bouwplaatskosten, algemene bedrijfs­ kosten en winst en risico. Alle complete calculaties met de projecthoeveelheden

Voor het aanbrengen van een dakkapel kan men kiezen uit verschillende typen en uitvoeringen. Van een in het werk te maken dakkapel met een plat dak in een bestaand pannendak, laat casadata in dit artikel de gede­ tailleerde bouwkosten zien.

Tekst en beeld: www.casadata.nl

Bij de dakkapel is uitgegaan van het samenstellen van alle onderdelen van een complete, in het werk gemaakte, traditio­ nele dakkapel met een plat dak. Deze be­ vindt zich in een dakvlak van een bestaand

hellend pannendak van een woning.

De dakkapel is 6.000 mm breed en heeft een hardhouten buitenkozijn met twee draai-kiepramen. Het kozijn heeft een afmeting van 1.250 x 5.600 mm. De zijwan­ gen van de dakkapel bestaan uit vuren regelwerk 46 x 96 mm, gevuld met 80 mm steenwol isolatie. De dakkapel is aan de buitenzijde afgetimmerd met Werzalith schroten 18 mm dik op regelwerk.

Het platte dak van de dakkapel bestaat uit dakconstructie met balklaag van vuren­ houten C-balken 71 x 196 mm en 59 x 156 mm met daarop Underlayment 18 mm dik. Het dakoverstek is van regelwerk 20 x 45 mm en 50 x 50 mm, afgewerkt met Trespa beplating dik 6 mm en Western Red Cedar planken 175 x 18 mm.

Het platte dak is gedekt met een tweelaag­ se APP-dakbedekking met minerale wol isolatie van 100 mm dik. In aansluiting met het bestaande dakvlak zijn de dakpannen pas gezaagd en opnieuw gelegd. De bin­

nenzijde van de dakkapel is afgewerkt met gipsplaat 9,5 mm dik op regelwerk bij de knieschotten en zijwangen. Bij het kozijn is een Werzalith vensterbank geplaatst van 250 mm breed, voorzien van afdekkap. Te­ vens zijn afgelakte meranti plafondplinten en vloerplinten toegepast.

Omdat de bestaande situatie met betrek­ king tot het leidingnet voor elektra en voor verwarming per verbouwing sterk uiteen kan lopen, zijn voor elektra, verwarming, beglazing en afschilderwerk gangbare stelposten in de kosten opgenomen. Voor steigerwerk is uitgegaan van het plaatsen

CASADATA DECEMBERCHEQUE VERZILVER DEZE CHEQUE OP WWW.CASADATA.NL 7 DAGEN AANEENGESLOTEN GRATIS INLOGGEN OP DE WEBSITE. DIRECT AAN DE SLAG! VUL BIJ ’OPMERKING’ OP HET AANMELDFORMULIER INLOGGEN DE CODE IN: B08mP12t casadata actievoorwaarden: uiterlijk te verzilveren tot 9 januari 2012

WWW.CASADATA.NL

van de verschillende begrotingsposten kunt u na het inloggen op www.casadata. nl zien. Deze calculaties kunt u dan ook meteen downloaden in Excel en eenvoudig aanpassen. Ook kunt u direct de complete projectbegroting met de onderdelen van de dakkapel opvragen. Compleet met de hoe­ veelheden en gehanteerde uren en prijzen van de onderdelen. Deze projectbegroting is kant-en-klaar voor eigen gebruik.

Het regionale kostenniveau betreft de regio Oost-Gelderland (postcode 7000 - 7100). Op www.casadata.nl ziet u het kostenniveau van uw eigen regio door het opgeven van de postcode. Bij de indirecte kosten is gerekend met een toeslag op de directe kosten van 17 procent. Dit toeslagpercen­ tage bestaat uit 8 procent voor algemene bedrijfskosten, 5 procent voor winst en 3 procent voor risico.

BOUWKOSTEN

23

dak in dakvlak Kijk op www.casadata.nl voor de prijzen uit uw regio Kostentabel Dakkapel met plat dak in dakvlak, 6 m breed, excl. btw, bron casadata.nl Activiteit Dakkapel met plat dak in dakvlak van bestaand pannendak, 6 m breed

Omschrijving

Bijzonderheid

Eenheid

Directe Kosten

Indirecte Kosten

Totaal

Totaalkosten

In het werk maken

In hout, met hardhouten kozijn en APP bitumineuze dakbedekking

stk

9.909,80

1.640,50

11.550,30

Onderdeelkosten per eenheid

Sloopwerk

Dakpannen verwijderen en daksparing zagen

m2

33,31

5,66

38,97

Kozijnen, ramen, deuren

Hardhouten dakkapelkozijn met 2 draai-kiepramen, afmeting 1.250 x 5.600 mm

stk

1709,66

290,64

2000,3

Ruwbouw timmerwerk

Dakbalklaag vuren 71 x 196 mm en 59 x 156 mm met underlayment 18 mm dik

m2

69,71

11,85

81,56

Zijwang wandconstructie in vuren 46 x 96 mm met 80 mm steenwol isolatie

m

342,26

58,18

400,44

Zijwang buitenzijde en voorzijde met Werzalith schroten 18 mm dik

m2

112,65

19,15

112,65

Dakoverstek van regelwerk 20 x 45 mm en 50 x 50 mm, Trespa beplating 6 mm en Western Red Cedar plank 175 x 18 mm

m1

98,66

16,77

115,43

APP dakbedekking 2-laags met MWR isolatie 100 mm dik

m2

79,55

13,52

93,07

Dakbedekking

2

Bestaande dakpannen herleggen, inclusief zaagwerk

m

45,36

7,71

53,07

Beglazing

Stelpost voor isolatieglas

post

500

85

585

Afbouw timmerwerk

Zijwang binnenzijde aftimmeren met gipskartonplaat 12,5 mm dik op vuren regelwerk 20 x 45 mm

m

58,95

10,02

68,97

Binnenzijde buitenkozijn aftimmeren met meranti aftimmerlat 12 x 45 mm

m1

7,55

1,28

8,83

Knieschot van 9,5 mm gipsplaat op 12 mm multiplex en regelwerk

m

71,15

12,1

83,25

Werzalith vensterbank, 250 mm breed

m1

43,19

7,34

50,53

Plafond van gipsplaat 9,5 mm op regelwerk 20 x 45 mm

m

65,63

11,16

76,79

Plafondplint, gegrond, 12 x 55 mm

m1

6,92

1,18

8,1

1

2

2

2

2

Vloerplint, MDF gegrond, 9 x 45 mm

m

8,54

1,45

9,99

Schilderwerk

Stelpost

post

1000

170

1170

Verwarming

Stelpost voor aanpassen verwarming

post

500

85

585

Elektra

Stelpost voor aanpassen elektra

post

500

85

585

Steigerwerk

Aluminium rolsteiger

wk

194,9

33,13

228,03

Schraagsteiger

m

8,91

1,51

10,42

Dekkleden en stempelwerk

post

129,65

22,04

151,69

Hulpmaterieel

1

Kostenspecificatie hardhouten kozijn dakkapel, afmeting 1.250 x 5.600 mm met 2 draai-kiepramen, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal Kosten

Loonkosten

Kozijnhout 67 x 114 mm, meranti

10,6

m1

0,120

1,272

38,34

48,77

Kozijnhout 90 x 114 mm, meranti

10,6

m1

0,120

1,272

38,34

48,77

Toeslag draai-val profilering in kozijn

7,6

m

0,050

0,380

38,34

14,57

Raamhout 60 x 94 mm, meranti

7,6

m1

0,150

1,140

38,34

43,71

Toeslag draai-val profilering in raam

7,6

m

0,080

0,608

38,34

23,31

Verbindingen maken

24

stk

0,200

4,800

38,34

184,03

Draai-valbeslag aanbrengen

2

stk

0,500

1,000

38,34

38,34

Raamkruk F1 aanbrengen voor draai-kiepraam

2

stk

0,050

0,100

38,34

3,83

Kaderprofiel voor draaikiepraam aanbrengen

7,6

m1

0,090

0,684

38,34

26,22

Aanslagprofiel voor draai-kiepraam aanbrengen

1,5

m

1

0,150

0,225

38,34

8,63

Gronden kozijnhout

21,2

m1

0,100

2,120

38,34

81,28

Gronden raamhout

7,6

m

1

0,150

1,140

38,34

43,71

Glaslatten aanbrengen

21,4

m1

0,120

2,568

38,34

98,46

Montage draai-kiepraam (incl. nastellen)

2

stk

1,500

3,000

38,34

115,02

Aanbrengen lood dakkapel/dakpannen

22,5

kg

0,150

3,375

38,34

129,40

1

1

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

23,684

908,04

Kozijnhout, meranti, 67 x 114 mm

10,6

m1

13,25

140,45

Kozijnhout, meranti, 90 x 114 mm

10,6

m1

20,50

217,30

Raamhout, meranti, 60 x 94 mm

7,6

m

11,10

84,36

Draai-val beslag voor raam

2

stk

86,35

172,70

Hoppe raamkruk F1voor draai-valraam

2

stk

13,19

26,38

Kaderprofiel, zwart SV712 voor draai-valraam

7,6

m

1,10

8,36

Kaderlassen (per hoek) voor draai-valraam

8

stk

2,85

22,80

Aanslagprofiel LU.B4.G voor draai-valraam

1,5

m

1

6,71

10,07

Eindstuk, B4, voor draai-valraam

2

stel

1,05

2,10

Grond- en overgrondverf, wit

2

ltr

25,25

50,50

Stellat/schoren

6

stk

1,50

9,00

Bladlood NHL, 15 kg/m2

22,5

kg

2,56

57,60

1

1

Subtotaal materiaalkosten

801,62

Eindtotaal directe kosten

1.709,66

Porotherm Poriso lijmen Iedereen kan het!

Geen gedoe, meer gemak. De Porotherm PorisoStuc binnenmuurstenen zijn vanaf nu te verlijmen met de nieuwe Porotherm Poriso Licht gewicht Lijmmortel. Super makkelijk bij nieuwbouw, maar ook bij verbouw en aanbouw.

• Tot 30% meer tijdwinst • Lekker snel op hoogte • Handige lijmverdeelbak • Altijd de juiste hoeveelheid lijmmortel • Steunkorrels voor unieke correctie­ mogelijkheid • Voegdikte slechts 4 mm • 25% hogere metselwerkdruksterkte

Wienerberger B.V. porotherm.nl @wienerberger.com www.wienerberger.nl

8710_11002_adv BouwTotaal_v1.indd 1

18-04-2011 08:19:49

BOUWKOSTEN

25

Bouwkosten kleine werken/projecten kozijnen Tekst: Ed de Rechteren van Hemert Nederlands Bouwkosten Instituut edrecht@nbi-online.nl

In deze editie van Bouwkosten aandacht voor de kosten van het aanbrengen en ver­ vangen van kozijnen bij eenmalige kleine opdrachten. Het betreft de kosten van het aanbrengen en levering van materiaal en hulpmaterieel. De bedragen zijn exclusief de Algemene kosten, Winst en Risico en BTW. Deze kostengegevens komen uit het onderzoeksrapport Kleine werken (zie www.bouwboeken.nl).

Kozijnen Houten kozijnen Kozijn, vastglas

€

tot 1 1 tot 2 2 tot 5 tot 1 1 tot 2 2 tot 5

m² m² m² m² m² m²

267,54 244,02 230,30 367,50 335,16 315,56

tot 1 1 tot 2 2 tot 5 tot 1 1 tot 2 2 tot 5

m² m² m² m² m² m²

251,37 230,06 216,83 277,10 253,58 238,88

tot 1 1 tot 2 2 tot 5 tot 1 1 tot 2 2 tot 5

m² m² m² m² m² m²

308,70 307,72 357,70 453,74 414,54 391,02

Houten deurkozijn , incl. deur Deurkozijn, met bovenlicht, incl. deur Deurkozijn, zijlicht, incl. deur Deurkozijn, met boven licht en zijlicht, incl. deur

stuk stuk stuk stuk

774,20 867,30 991,76 1225,00

Kunststof deurkozijn, incl. deur Deurkozijn, met bovenlicht, incl. deur Deurkozijn, zijlicht, incl. deur Deurkozijn, met boven licht en zijlicht, incl. deur

stuk stuk stuk stuk

1239,70 1538,60 1592,50 1722,84

Aluminum deurkozijn, incl. deur Deurkozijn, met bovenlicht, incl. deur Deurkozijn, zijlicht, incl. deur Deurkozijn, met boven licht en zijlicht, incl. deur

stuk stuk stuk stuk

1445,50 1775,76 1887,48 2075,64

Puivulling, incl isolatie Volkern kunststof 6 mm Volkern kunststof 10 mm Hechthout 18 mm Schroten, hardhout

m2 m2 m2 m2

87,22 120,54 83,30 83,30

Raamdorpelstenen Verglaasd IJzerklinker Aluminium waterslagen Prefabbeton Natuursteen

m² m² m² m² m2

29,40 27,44 22,54 37,24 40,18

Coating op kunststofkozijnen Reinigen, met water en reinigingsmiddel Coating aanbrengen

m² m²

3,92 2,94

Coating op Aluminiumkozijnen Reinigen, met water en reinigingsmiddel Coating aanbrengen

m² m²

4,90 3,92

Vervangen draairaam Vuren draairaam met dubbele beglazing Hardhouten draairaam met dubbele beglazing

m² m²

405,72 431,20

Vervangen klepraam Vuren klepraam met dubbele beglazing Hardhouten klepraam met dubbele beglazing

m² m²

450,80 465,50

tot 1 1 tot 2 2 tot 5

m² m² m²

132,30 116,62 107,80

U-Waarde 1,9 W/m2 K

tot 1 1 tot 2 2 tot 5

m² m² m²

151,90 136,22 125,44

U-Waarde 1,5 W/m2 K

tot 1 1 tot 2 2 tot 5

m² m² m²

169,54 142,10 133,28

stuk stuk stuk stuk stuk stuk paar paar

15,68 18,62 38,22 55,86 40,18 83,30 12,74 10,78

m m m m stuk

7,84 8,82 7,84 6,86 12,74

Kozijn, vastglas en draaiende delen Kunststof kozijnen, meerkamerprofiel Kozijn, vastglas Kozijn, vastglas en draaiende delen Aluminium kozijnen, geisoleerd profiel Kozijn, vastglas

Kozijn, vastglas en draaiende delen

Dubbele beglazing vervangen U-Waarde 3,0 W/m2 K

Hang en Sluitwerk vervangen Kogelscharnieren Brievenbusplaten Dag- en nachtslot Cilinderslot Oplegslot Slot met code Deurkrukken Schilden Dorpelstrips Tochtstrip, aluminium Brievenbus tochtwering Plaatsen passiefkozijn van Verweij Houttechniek.

eenheid

aluminium kunststof inbouw opbouw

Ed weet raad

Uurlonen op E-Book Ieder jaar rond deze tijd komen de vragen over de hoogte van het uurloon in het nieuwe jaar. Even voor alle duidelijkheid: het Nederlands Bouwkosten Instituut (NBI) stelt niet het nieuwe uurloon samen voor de verschillende vakgebieden. Het NBI onderzoekt ze: wat gaat de markt doen? Daar wordt vervolgens een onderzoeksrapport van gemaakt. Voor het eerst in de geschiedenis van het NBI wordt er geen boek gedrukt, maar komt er een E-Book. Deze is straks te raadplegen op internet (www. bouwprijzen.info).

Het is natuurlijk iedere keer lastig een uurloon te bepalen. Natuurlijk, uw boekhouder kan precies uitrekenen wat een werknemer kost. Maar wat kan ik dan vragen? Dat is een stuk lastiger, vooral nu we te maken hebben met de bouwcrisis. De concurrent in uw plaats of regio zal in ieder geval proberen toch iets goedkoper te zijn, om die grote of kleine opdracht net voor uw neus weg te kapen. Bij de kleinere werken is het werk nog redelijk voorhanden. Verbouwingen, uitbreiding en onderhoud bij particulieren willen nog wel. Daar zijn de klappen minder hard aangekomen, al is de situatie per regio in Nederland wel verschillend.

Inzicht in wat de concurrent doet is wel van belang. Ook hier geldt: ‘kennis is macht’. Ga niet te laag met uw uurloon zitten. We zien aanbiedingen van timmerlieden rond de € 20,- liggen. Die zijn niet kostendekkend, maar daar zit altijd wel een verhaaltje bij. Ook schilders toveren uurlonen naar voren die van vorige eeuw zijn. Het uitgangspunt moet het berekende uurloon van uw boekhouder zijn. Dan gaat u kijken: wat wil ik hier aan verdienen? Voor eenmanszaken is het iets lastiger om een uurtarief te bepalen. Men moet een duidelijk overzicht maken van de privé uitgaven om een kostendekkend uurloon vast te stellen. Voorbeelden hiervan kunt u vinden in het E-Book van het NBI: ‘Uurlonen 2012’. Van de verschillende vakgroepen worden de uurlonen weergegeven die uit het onderzoek naar voren zijn gekomen.

Natuurlijk zijn ze per regio en provisie, want aan een gemiddeld uurloon heeft men niets.

Ed de Rechteren van Hemert In deze rubriek kunnen lezers van BouwTotaal vragen stellen. Uit de vele vragen die zowel per mail als per telefoon binnenkomen wordt er iedere maand één behandeld.

Bedrijf in beeld Fusie maakt grote speler op het gebied van gebouwisolatie

Groeiende behoefte aan goede isolatie Met de toevoeging van Ecotherm aan de Kingspan Groep ontstaat een grote marktpartij in de levering van Reson en Pir platen. Met de groeiende behoefte aan energiebesparing is de investering in isolatiematerialen en ontwikkeling van nieuwe producten voor de gevels en vloeren vermoedelijk geen onverstandige keus.

Het is geen geringe opgave om in crisistijd te streven naar een groter marktaandeel met vertrouwde producten onder een nieuwe merknaam, maar Hans Jacobs, managing director van Kingspan Insula­ tion Continental Europe, ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. Hij heeft dan ook de cijfers om dit te ondersteunen; 'Het nieuwe Kingspan Insulation krijgt door de toevoeging van Ecotherm in het begin van het jaar, een impuls op vele gebieden.

Ik verwacht dat we in Europa een verdere groei kunnen realiseren ten koste van minerale wol producten. Vorig jaar was de jaaromzet zo'n 250 miljoen euro. Het eerste halfjaar van 2011 alleen al bedroeg de om­ zet 222 miljoen. We zijn met de overname

marktleider op het gebied van PIR en Resol isolatieproducten.'

De overname van Ecotherm wordt begin december 2011 afgerond. Als Kingspan Insulation brengt de groep nu haar hoog­ waardige Kooltherm en PIR platen voor het isoleren van woning-, utiliteitsbouw en in­ dustriele toepassingen op de markt in het vaste land van Europa. 'De toevoeging van Ecotherm aan Kingspan Insulation leidt tot een kwaliteitsimpuls op het gebied van know-how en Research & Development.

Met in totaal nu zes productlocaties, wor­ den we nog flexibeler in onze leveringen.'

Het bedrijf investeert in Passief huis con­ cepten en technologie en heeft als enige hardschuim met Dubokeur.

De vraag naar goede isolatieproducten zal alleen maar toenemen verwacht Jacobs.

'Het nieuwe Bouwbesluit vereist naar ver­ wachting dat de minimale RC-waarde van 2,5 stijgt naar 5,0 m2K/W. We verwachten dat hierdoor een verdere toename van de vraag naar hoog rendement hardschuim isolatiematerialen ontstaat.' De compacte producten van Kingspan maken het moge­ lijk ook in de bestaande spouw voldoende ruimte is voor het bereiken van een rc van 5,0. 'Dat betekent dus geen extra kosten om de constructie van een huis aan te passen en geen ruimte verlies.'

De nieuwe fabriek in Tiel, met haar conti­ nue productielijnen voor Resol hardschuim, produceert vele vierkante meters platen.

Een productieproces dat door de hoge graad van automatisering en nauwkeurige kwaliteitsbewaking, nog steeds in een ‘hoge lonenland’ als Nederland kan worden geproduceerd.

De lambdawaarde van de Kooltherm platen is 0.021 W/mK. De PIR isolatieplaten die van de band rollen bij het voormalig Eco­ therm in Winterswijk hebben een isolatie lambdawaarde tussen de 0,023 en 0,026 W/mK. Deze producten komen vanaf december 2011 onder de merknaam Therma op de markt.

26 Energiezuinige woningen Voor de aannemers die een goed isolerend bouwsysteem willen voeren ontwikkelden Kingspan en Heembeton het Blue Casco concept. Een basis voor een comfortabele woning die flexibel mee kan groeien met de individuele woonwensen tegen aanvaardbare woonlasten. Het betoncasco is afkomstig van Heembeton; de isolatieoplossingen van Kingspan Insulation en Kingspan Unidek.

De constructieve basis van BlueCasco bestaat uit vloeren, wanden en een dak. De betonelementen zijn voorzien van PIR-gevelisolatie, dat rechtstreeks is aangebracht op het natte beton.

Het resultaat is een volledig gesloten thermische schil met een minimum aan koudebruggen. Andere voordelen zijn een snellere ruwbouw en EPCwaardes van 0,4 tot energieneutraal.

De milieuprestaties zijn hoog. BlueCasco is energiebesparend en verkrijgbaar met een EPC van 0,4 tot zelfs energieneutraal. Voor verwarmen en koelen maakt het gebruik van Betonkernactivering. De betonnen wanden worden in de fabriek voorzien van verwarmings- en koelleidingen, gekoppeld aan een warmtepomp. Ook tijdens de productie staan de milieuprestaties hoog in het vaandel.

Heembeton gebruikt Cradle2Cradle toeslagmateriaal en het betonafval en afvalwater worden hergebruikt in het eigen productieproces.

Vertrouwd product, nieuwe naam Bij de integratie van Kingspan en EcoThermverandert de productnaam EcoTherm in Therma. De producten zelf veranderen niet. Hieronder een opsomming van enkele nieuwe type aanduidingen die vanaf december 2011 worden gevoerd: Oude benaming

nieuwe benaming

Voor het platte dak EcoTherm® Topline® BG EcoTherm® Topline® XR EcoTherm® Topline® MG EcoTherm® Topline®plex BG EcoTherm® Topline® Tapered BG EcoTherm® Topline® Tapeered XR

ThermaTM TR20 Platdak plaat ThermaTM TR26 FM Platdak plaat ThermaTM TR27 FM Platdak plaat ThermaTM TR30 Platdak plaat ThermaTM TT40 Afschot Dakplaat ThermaTM TT46 FM Afschot Dakplaat

Voor het hellende dak EcoTherm® Renova® XR iSoEasy®

ThermaTM TP20 Renova Dakplaat iSoEasy® Hellend Dakplaat

Voor de spouw EcoTherm® slimline EcoTherm® slimline Plus

ThermaTM TW50 Spouwplaat ThermaTM TW50 Plus Spouwplaat

Houten gevelelementen EcoTherm® Universeel X

ThermaTM TW55 Frameplaat

Afbouw EcoTherm® Afbouwplaat Gipsvezel ThermaTM TW56 Binnenisolatieelement Wáll-in-One® Basic Wáll-in-One® Basic Binnenisolatie Element Wáll-in-One® System Wáll-in-One® System Basic Binnenisolatie Element Vloer EcoTherm® Baseline

ThermaTM TF70 Vloerplaat

Grote groep De beursgenoteerde Kingspan Groep werd opgericht in Ierland, eind jaren 60 van de vorige eeuw. Aanvankelijk als producent van stalen frames en constructies voor gebouwen. Vanaf de jaren 80 verschoof dit steeds meer naar isolatiepanelen en producten. Een succes, want het bedrijf opende vele fabrieken in de UK. Maar de grootste groei vond plaats in de jaren 90 toen het bedrijf veel overnames pleegde van productiefaciliteiten en verkooporganisaties in het verenigd koninkrijk de Benelux, Duitsland, Hongarije en Tsjechië. Ook in de Verenigde Staten, Azie en Australie leert men Kingspan producten en productie kennen.

In Nederland, werden in het begin van 2011 Ecotherm in Winterswijk en Unidek in Gemert overgenomen en in de groep geïntegreerd.

FISCAAL & PERSONEEL

‘Alfa eindejaars

27

tips’

Daar zijn ze weer, de ‘Alfa eindejaars tips’. Zoals u van mij gewend bent, help ik u aan het eind van het jaar op weg met een groot aantal tips. Dit jaar zijn er zo veel tips dat ik een ‘Top 10’ heb gemaakt. Wilt u nog meer belastingbesparende tips? Kijk dan op onze website.

Tekst: Mr. F.J. Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs FKerkhof@alfa-accountants.nl

Tip 1. Sinleg tort lijfrentepremie/ lijfrentespaarrekening 2011 op tijd

Wilt u in 2011 gebruikmaken van lijfrente­ premieaftrek of aftrek met lijfrentesparen bij een bank? Betaal de lijfrentepremie of inleg lijfrentesparen dan in 2011. Voor het belastingjaar 2011 en verder zijn lijfrentepremies en inleg lijfrentesparen (behalve premies voor stakingslijfrenten) alleen nog aftrekbaar in het jaar dat ze zijn betaald. De mogelijkheid een premie of inleg binnen drie maanden na afloop van het jaar te betalen en af te trekken in het voorgaande jaar is vanaf het belas­ tingjaar 2011 vervallen.

nomen? Betaal dan uiterlijk op 31 december 2011 een deel van het investeringsbedrag. U krijgt anders (nog) geen investeringsaftrek 2011. Hetzelfde geldt voor de willekeurige afschrijvingen.

- Hebt u een groot investeringsproject dat in delen kan worden aanbesteed? Over­ weeg dan de investeringen over meerdere jaren te verdelen. Door verdeling van de investeringen krijgt u in veel gevallen een hoger bedrag aan investeringsaftrek.

Tip 3. uit Voorkom dat verliezen oude jaren in 2011 verdampen

Hebt u nog ondernemingsverliezen staan uit de jaren tot en met 2002? Dan is er in 2011 actie nodig. Dit is namelijk het laatste jaar waarin u verliezen van voor 1 januari 2003 nog kunt verrekenen. Sinds 'werken aan winst' (vanaf 1-1-2007) is de voorwaart­ se verliesverrekening beperkt.

Tip 2. teringen Optimaliseer uw invesTip 4. Svensloopregeling tap nog snel in de le- Hebt u investeringsplannen? Benut dan in 2011 de tijdelijke mogelijkheid van willekeurige afschrijvingen. Investerin­ gen in 2011 kunt u (net als in 2009 en 2010) naar uw eigen idee afschrijven. In het investeringsjaar schrijft u maximaal 50 procent af. Van deze crisisafschrijving zijn bepaalde investeringen uitgezonderd, waaronder gebouwen. De crisisafschrij­ ving is in 2011 voor het laatst. De tijdelijke mogelijkheid geldt niet meer voor inves­ teringen in 2012 en verder.

- Hebt u in 2011 geïnvesteerd en zijn de­ ze investeringen nog niet in gebruik ge­

Per 1 januari 2012 vervalt de levensloopre­ geling. In 2013 komt daar de vitaliteitsrege­ ling voor in de plaats. Die vitaliteitsrege­ ling is op onderdelen flexibeler, maar biedt minder ruimte voor de jaarlijkse inleg en kan niet worden gebruikt voor vervroegde pensionering. Voor werknemers die op 31 december 2011 een bedrag van ten minste 3.000 euro op hun levenslooprekening hebben staan blijft de levensloopregeling echter in stand. Dat kan reden zijn om dit jaar toch nog te storten in de levensloopre­ geling.

Tip 5. Bling estelauto zonder bijtelVoor bestelauto’s die alleen maar zakelijk worden gebruikt, komt er vanaf 2012 een nieuwe mogelijkheid om zonder rittenre­ gistratie buiten de bijtelling te blijven. U vult hiervoor op de site van de Belasting­ dienst een ‘verklaring uitsluitend zakelijk gebruik’ in. Let op: wordt u toch betrapt op een privé-rit, dan volgen hoge boetes. De Belastingdienst controleert met camera’s.

Tip 6. BTW-correctie Maak bezwaar tegen de auto

In de laatste BTW-aangifte van 2011 moet u twee regelingen toepassen. De oude rege­ ling tot 1 juli en de nieuwe regeling vanaf 1 juli. Tegen de oude regeling lopen er ver­ schillende procedures. U kunt overwegen hierbij aan te sluiten door tegen uw eigen aangifte tijdig bezwaar te maken.

Tip 7. Okostenregeling? verstappen op werk-

Past u de werkkostenregeling (WKR) al toe? Die regeling vervangt de oude regels voor onbelaste vergoedingen en verstrek­ kingen aan personeel. Tot en met 2013 kunt u jaarlijks kiezen tussen de WKR en de oude regels. Per 2014 is de WKR verplicht!

Er is aangekondigd dat de WKR per 2013 enigszins wordt verbeterd door een hogere 'vrije ruimte'. Mogelijk wordt de regeling per 2014 verder versoepeld, naar aanleiding van een in 2012 te houden evaluatie. Laat u bijtijds informeren over de voor- en nade­ len van overstappen.

Tip 8. Bling enutnogde spaarloonregePer 1 januari 2012 vervalt de spaarloonre­ geling. Het spaarsaldo mag na 1 januari 2012 belastingvrij worden opgenomen. Er

kan dus een snel fiscaal voordeel worden behaald door in 2011 nog spaarloon te storten en het saldo na 1 januari 2012 belastingvrij op te nemen. Overigens mag men het spaarsaldo ook op de geblok­ keerde rekening laten staan, zodat nog van de box 3-vrijstelling gebruik kan worden gemaakt.

Tip 9. Aprocent ankoopoverdrachtsbewoning met 2 lasting

Bent u van plan een woning aan te kopen?

Zorg dan voor levering bij de notaris vóór 1 juli 2012. Tot die datum geldt voor wonin­ gen een (tijdelijk) tarief van 2 procent in plaats van 6 procent overdrachtsbelasting.

Tip 10. bare Vraag BTW van oninvordering terug Wanneer u te maken heeft met dubieuze debiteuren die u niet (meer) betalen, dan kunt u bij de Belastingdienst een verzoek indienen tot teruggaaf van de al afgedra­ gen omzetbelasting. Het is goed om dit tijdig te doen.

Meer tips?

Tot zover mijn Top 10. Maar er zijn, zoals gezegd, veel meer Tips. Dus kom naar onze website voor nog meer belastingbespa­ rende tips!

nu OP BOUWOPLOSSINGEN.nu Geef uw bedrijfspand een extreme makeover met Hebel wandplaten

Bouw 25 procent sneller met Silka metselprofiel­ blokken

Doe de .NU TEST en win een Makita bouwradio!

GA NU NAAR BOUWOPLOSSINGEN.NU VOOR MEER OVERTUIGENDE ARTIKELEN, INSPIRERENDE PRAKTIJKVOORBEELDEN, BOUWTIPS EN GRATIS DOWNLOADS!

BOUWOPLOSSINGEN DÉ SITE VOOR BOUWEN ANNO NU

BOUWGEBREKEN

29

Muffe lucht in dakopbouw door kromgetrokken gevelplanken?

Bij een groot nieuwbouwproject kan afhankelijk van het type woning worden gekozen uit verschillende meerwerkopties. Eén van de opties is een dakopbouw op het platte dak van de woning. De gevelbekleding wordt omschreven als ‘geïmpregneerd houten geveldelen van duurza­ me houtsoort in natuurlijke kleur’. De bewoners van de woning krijgen na twee jaar klachten over een muffe lucht in de dakopbouw; de slaapka­ mer van de woning.

Tekst: ing. S. den Ouden Bureau voor Bouwpathologie BB www.bouwpathologie.nl

De bewoners geven aan dat de muffe lucht vooral wordt geroken in koude jaargetijden en dan met name in de ochtend. De vrouw die in de buurt van het stopcontact slaapt, zegt dat het uit het stopcontact lijkt te

De bewoners geven aan dat bij het laatste schilderwerk dat aan de dakopbouw is uitgevoerd, het hen is opgevallen dat de houten gevelbekleding van de opbouw erg veel openingen heeft. De gevelbekleding vertoont verder veel scheuren en is erg krom. De bewoners hadden er geen be­ zwaar tegen dat de dakopbouw vanaf de buitenzijde plaatselijk werd geopend om

Achter het hout van de gevelbekleding is geïmpregneerd houten regelwerk aange­ bracht. De houten geveldelen blijken hierin met draadnagels te zijn bevestigd. Bij het verwijderen van de geveldelen, scheuren deze snel. Achter het houten regelwerk is een gewapende, niet geperforeerde folie aangebracht op een houten underlaymen­ tbeplating. Na het boren van een gat in de houten beplating blijkt hierachter een minerale wol te zijn aangebracht. Vanaf de binnenzijde is één van de wandcontactdo­ zen gedemonteerd, waarbij blijkt dat aan de binnenzijde van de wand een gipskar­ tonbeplating is aangebracht op het houten stijl- en regelwerk. Hiertussen bevindt zich de minerale wol. Achter de gipsbeplating is geen folie zichtbaar.

Meting van het vocht in de minerale wol levert lage relatieve luchtvochtigheden

zaak van de muffe geur in de dakopbouw dat de opbouw van de wand en het dak van de dakopbouw niet optimaal is. Aan de binnenzijde van de buitenwanden is geen dampremmende folie aanwezig. Aan de buitenzijde is een houten beplating aanwe­ zig die aan de buitenzijde nog is voorzien van een dampdichte folie. Wanneer in de koude perioden ’s nachts in de slaapkamer wordt geslapen dan wordt door de sla­ pende mensen veel vocht geproduceerd in de vorm van damp in de lucht. Deze damp trekt in de houten buitengevelconstructie, waar de lucht afkoelt. Als de lucht afkoelt condenseert de damp, die de materialen in de wandopbouw vochtig maakt. Naar bui­ ten uitdampen is bijna niet mogelijk van­ wege de aanwezige dampremmende folie.

Dit zorgt ervoor dat het gecondenseerde vocht uit de buitenwand weer naar binnen wordt afgevoerd. De grootste luchtstroom vanuit de wand is bij de doorbrekingen, stopcontacten en andere elektravoorzie­ ningen.

Tijdens het onderzoek is bij het sluiten van de ventilatievoorzieningen en het inschakelen van de mechanische ventilatie geconstateerd dat bij de elektravoorzienin­ gen in de binnenzijde van de dakopbouw een luchtstroom naar binnen voelbaar is.

De oorzaak van de muffe geur ligt dus niet in de niet meer waterkerende houten delen aan de buitenzijde van de dakopbouw, maar in een onjuiste uitvoering van de daarachter liggende buitengevelopbouw. De muffe geur ontstaat door condensatie in de wand van vocht vanuit de binnenlucht.

Herstel

Details geveldelen.

Details geveldelen.

Tijdens het onderzoek is wel geconstateerd dat de houten delen op de buitenzijde van de dakopbouw zodanig zijn kromgetrok­ ken, gescheurd en gekrompen dat de waterkerendheid veel te wensen overlaat.

Advies is om de houten delen te vervan­ gen. Hierbij kunnen ventilatieopeningen worden gemaakt in de houten beplating.

komen. Wanneer overdag sterk wordt geventileerd is deze lucht aan het einde van de dag weg. Bij het onderzoek wordt gevraagd naar tekeningen van de woning en dan met name van de gevels en het dak van de dakopbouw. Deze blijken niet bij de bewoners aanwezig te zijn. Er is niet meer dan een verkoopbrochure met alleen een fraaie omschrijving van de houten geveldelen aan de buitenzijde en de mede­ deling dat de opbouw wordt uitgevoerd in houtskeletbouw.

Destructief onderzoek.

de precieze opbouw te achterhalen. Het gereedschap werd naar boven gehaald om aan de klus te beginnen.

Onderzoek

Details geveldelen.

De buitenzijde van de dakopbouw blijkt te zijn afgewerkt met een geïmpregneerde vurenhouten schroot. Veel houten delen zijn krom getrokken, het hout is sterk gekrompen en veel van de verbindingen tussen de houten delen staan open. Op plaatsen waar de houten delen op een re­ gel meerdere keren zijn vastgezet, is veelal het hout gescheurd. Het hout is door de bewoners al meerdere malen geschilderd met een transparante afwerking.

op van circa 40 procent. Op dat moment bedroeg de relatieve luchtvochtigheid buiten ook circa 40 procent. Vanuit de wandopbouw is geen muffe lucht te ruiken tijdens het onderzoek. Dit wordt bevestigd door de bewoners van de woning. Aan de materialen van de gevelwanden van de dakopbouw zijn geen mogelijke gevolgen van inwerking van vocht zichtbaar. Alle materialen zien er droog en schoon uit.

Analyse en Conclusie

De precieze oorzaak van de muffe lucht kan pas worden gevonden wanneer deze door de onderzoeker ook wordt waargenomen.

In dit geval is de meest waarschijnlijke oor­

Opbouw wand van buitenaf.

De dampremmende folie daarachter moet worden vervangen door een ventilerende maar waterkerende folie, waarna nieuwe gevelbekleding kan worden aangebracht.

Aan de binnenzijde van de dakopbouw moet een nieuwe dampremmende laag worden aangebracht over de bestaande be­ plating, waarna een nieuwe gipsbeplating kan worden aangebracht. De slaapkamer kan dan opnieuw worden afgewerkt.

PRODUCTNIEUWS

30

Hoge precisie met lithium-ion accuschaaf

Snoerloze slagmoeraanzetters

Schaven tot op 0,1 mm nauwkeurig. Dat kan met de 18V lithium-ion accuschaaf van Makita. Dankzij de diepte-instelknop kan de professional de schaaf tot 0,1 mm nauwkeurig instellen. De afname per gang bedraagt maximaal 2 mm. Dat wordt dus precies werken met deze eenvoudig te bedienen accuschaaf BKP180. De accuschaaf is standaard voorzien van een parkeersteun voor het ‘uitdraaiend’ wegzetten van de machine.

Er zijn weer nieuwe slagmoeraanzetters toegevoegd aan het al zeer complete assortiment van Hitachi. De modellen worden steeds meer afgestemd op de wensen van de gebruiker.

De schaafzool van de Makita BKP180 is 82 mm breed en is geschikt voor het schaven van sponningen tot 9 mm. De V-groef in de voorzool zorgt ervoor dat het breken van kanten een stuk gemakkelijker gaat. Dankzij de aan twee zijdes te gebruiken HM-wisselbeitels kan de vakman langer met de schaaf doorwerken.

Deze nieuwste accuschaaf weegt 3,4 kg, heeft een onbelast toerental van 13.000

De Makita BKP180 schaaft uiterst nauwkeurig en is eenvoudig te parkeren.

min-1 en een geluidsdrukniveau van 84 dB(A). Makita levert de 18V lithium-ion accuschaaf standaard met twee accu’s en een oplader, die zorgt dat een accu in 22 minuten weer volledig is opgeladen. Er is ook een Basic uitvoering in het assortiment, zonder oplader en accu’s (BKP180ZX).

Makita Nederland B.V., Eindhoven, (040) 206 40 40, www.makita.nl.

Permanent bereikbare installaties in wand Vooraf plannen en uitvoeren van aansluitpunten in de wand is met de Knauf Bohebiflex wandgootsystemen niet meer nodig. Dat geeft een enorme vrijheid, zowel in de ontwerpfase als in de afbouwfase. Aanpassingen kunnen te allen tijde worden gedaan, zonder omslachtige ingrepen. Frezen is niet nodig en kostbaar breek- en herstelwerk en overlast behoren tot het verleden. Het gehele wandoppervlak biedt toekomstvast de aansluitpunten voor de wensen van nu en de behoeften van morgen.

De Knauf Bohebiflex wandgootsystemen kunnen volledig worden ingebouwd, naar keuze onder- of bovenin de wand.

Het resultaat is een gemakkelijk te openen horizontale kabeltransportruimte. Van hieruit kan de installateur de holle ruimte in de wanden en installaties permanent bereiken; van onder tot boven en aan beide zijden van de wand.

Het systeem kent varianten voor scheidingswanden met gipsbeplating, voorzetwanden of bekledingen voor bijvoorbeeld buitengevels, houtskeletbouw, staalframebouw en zelfs massieve wanden. Dankzij de diverse plintafwerkingen zijn de wanden strak en glad af te werken.

Kostenbesparing door efficiency Het nieuwe wandgootsysteem slaat een brug tussen bouw- en installatietechniek.

Hierdoor zijn ontwerpers, afbouwers, installateurs, gebruikers en beheerders vrij om installaties naar eigen behoefte aan te passen. Dankzij de grote ontwerpvrijheid ontstaat een kostenbesparing in de ontwerp- en uitvoeringsfase, die kan oplopen tot 45 procent in de exploitatie. Ook faalkosten worden gereduceerd, doordat de volgordelijke afbouwwerkzaamheden onafhankelijk van elkaar worden.

De bouwfysische aspecten van de Knauf Bohebiflex scheidingswanden, zoals de stabiliteit, geluidsisolatie en brandwerendheid, zijn onderzocht en onderbouwd met diverse rapporten en berekeningen.

Knauf B.V., Utrecht, (030) 247 33 11, www.knauf-bohebiflex.nl

Cellenbetonwanden voor outletcenter Op het voormalige kazerneterrein in Roermond is het Designer Outlet gereed. Met lange wanden opgebouwd uit verticaal geplaatste wandplaten van Hebel cellenbeton van Xella, voldoet Kern Architecten uit Roermond zowel aan de welstandseisen als aan de eisen van de winkeliers.

Bouwsnelheid, flexibiliteit, kostenbesparing en vooral esthetische mogelijkheden gaven de doorslag in de keuze voor dit bouwmateriaal.

Met de oplevering van het grootste outletcenter van de Benelux en Duitsland komt het totale aantal vierkante meter winkeloppervlak op ruim 35.000 vierkante meter. Architectenbureau Kern: ‘Voor deze Outlet hebben we specifiek voor cellenbeton gekozen vanwege de vriendelijke manier van bewerken en afwerken. Zo zijn er aan de voorzijde van de winkels stukken met klimop, winkels met houten betimmering of met gekleurd pleisterwerk. Hier-

Het betreft de modellen WR14DBDL (14,4V) en WR18DBDL(18V). De machines zijn uitgevoerd met een krachtige koolborstelloze motor. Dat resulteert in een lange levensduur en hoger rendement door minder stroomverbruik. Het toerental is instelbaar in vier standen en een enkele slag is ook mogelijk. Met een aandraaimoment van respectievelijk 235 en 250 Nm kunnen er met gemak bouten en moeren worden verwerkt van M10, M16 en M18.

Hitachi levert deze slagmoeraanzetters compleet met twee batterijen en oplader in een kunststof koffer.

Hitachi Power Tools Netherlands BV, Nieuwegein, (030) 60 84 050, www.hitachi-powertools.nl

Nieuwe akoestische plafondoplossing in houtwol Heradesign breidt zijn productprogramma uit met Heradesign macro. Hierbij concentreert de Oostenrijkse akoestiekspecialist zich meer dan bij alle andere productseries op het typische, robuuste uiterlijk van de houtwolplaten. Met een vezelbreedte van drie millimeter benadrukt Heradesign macro de typische houtwolstructuur. is ook een ideale oplossing voor toepassingen in gebouwen met meer dan gemiddeld hoge ruimtes; de typische houtwolstructuur blijft ook van grotere afstand zichtbaar.

De productkenmerken zijn vergelijkbaar met die van Heradesign fine. De macroserie is verkrijgbaar in dezelfde kleuren en met dezelfde randuitvoeringen als alle andere akoestische platen van houtwol van Heradesign. De stoffen hout, magnesiet en water, waar bouwbiologisch geen bezwaren aan kleven, vormen de belangrijkste bestanddelen van deze nieuwe akoestische oplossing.

Heradesign Nederland B.V., Utrecht, (030) 241 54 45, www.heradesign.com

Productinformatie:

Stefan Königs, hoofd productmanagement: ‘Wij reageren hiermee op actuele vragen.

Een ruwe structuur werd in het verleden niet altijd gewaardeerd, omdat dat te veel aan de oude bouwplaten van houtwol herinnerde. Tegenwoordig zijn het precies de grove oppervlakken waarmee architecten graag werken.’ Vooral in combinatie met de gladde oppervlakken van sierbeton en glas creëert Heradesign macro een spannend contrast van design en materiaal met een uitstekende geluidsabsorptie. Het product

door hebben de gevels, samen circa 2.200 vierkante meter oppervlak, een esthetisch fraaie en duurzame uitstraling gekregen, die prima past binnen de door Welstand geschetste eisen.’

Combinatie van eigenschappen De buitenwanden van Hebel cellenbeton combineren materiaaleigenschappen zoals hoge brandwerendheid, geluidsabsorptie en klimaatoptimalisatie in één product.

Technisch gesproken voldoen de wanden aan alle bouweisen. Daarnaast moesten de wanden voldoen aan de esthetische eisen van de welstandscommissie van Roermond.

Meest in het oog springend zijn de ingetogen grijsgroene tinten en vriendelijke vor-

 Nominale afmeting in mm: 600 x 600, 1200 x 600.  Dikte in mm: 25.  Gewicht (kg/m²): 12,4.  Standaardkleuren: wit, overeenkom­ stig RAL 9010, naturtone 13 (beige).  Geluidsabsorptiewaarde (aw): tot 0,80.  Productaanduidingssleutel: WW-EN 13168-L3-W2-T2-S3-P2-CS (10) 200-Cl3.  EC-conformiteitscertificaat reg.-Nr: K1-0571-CPD-209.0-01-01/2010.  BZ (algemene toelating bouwtoe­ zicht): Z-23.15-1562.

men die de lange geveloppervlakken aan de achterzijde van de 37 nieuwe winkels kenmerken. De Hebel wandplaten zijn geplaatst in een stalen draagconstructie en aan de buitenzijde afgewerkt met een basaltkleurige gritlaag. Aan de binnenzijde is het cellenbeton in zicht gehouden.

Een aantal materiaalvoordelen gaf voor de Architectenbureau Kern de doorslag om te kiezen voor Hebel: ‘Het materiaal is uitermate licht. We kunnen minder zwaar funderen en sneller en goedkoper bouwen.

Voor ons het ideale bouwmateriaal voor deze Outlet.’

Xella Nederland BV, Vuren, (0183) 67 12 34, www.xella.nl

PRODUCTNIEUWS Nieuw assortiment voegenvullers en afwerkingproducten

31

All-up lanceert eendaagse training aanhangerkraan

Het afwerken van gipsplaten is een vak apart. De eisen die aan wand- en plafondoppervlakken worden gesteld zijn steeds hoger. Daarnaast vraagt de grote diversiteit in gipsplaten om meer specifieke producten. Knauf introduceert de Knauf Flottline: een compleet assortiment voegenvullers en afwerkingproducten dat volledig aansluit op de wensen van de markt.

ALMELO - In de steeds specialistischer wordende hijsmarkt is de ‘aanhangerkraan’ een veelbesproken item. “Discussies wegnemen en gekwalificeerd personeel leveren”. Voor het Almelose All-up voldoende aanleiding om samen met BLOM opleidingen in Hengelo een op maat gesneden training te ontwikkelen, afgesloten met het wettelijk verplichte certificaat.

Het nieuwe assortiment biedt de voegspecialist meer zekerheid voor een goed eindresultaat. De Flottline bevat in totaal zeven producten: vijf voegenvullers (45'Flott, 90'Flott, Diamondflott, Uniflott, Readyflott) en twee finishers (Finishflott, Finishflott Pasta). Alle producten zijn nieuw ontwikkeld, behalve de Knauf Uniflott. Dit product is al sinds jaar en dag een door de markt zeer gewaardeerde voegenvuller.

De kranen die All-up op de markt brengt (Klaas Aluminium hijskranen) nemen zowel in aantal als in omvang steeds verder toe. Met name de aanhangerkraan (capaciteit minder dan 10 T/M) mag zich in een sterk stijgende belangstelling verheugen. Raymond Damhuis, directeur van All-up: ‘Als trendsetter in deze specialistische markt zijn we verplicht onze klanten een compleet pakket te bieden. We verkopen dus niet alleen een kraan, maar focussen ons ook op service en onderhoud en nu dus ook op veiligheid. Vandaar dat we met BLOM opleidingen een op maat gesneden training Veilig hijsen hebben ontwikkeld, specifiek voor de aluminium hijskranen. Aspecten die aan de orde komen zijn onder andere het veilig werken met de kraan, het aanslaan van lasten en het werken met toebehoren. Ook preventief onderhoud en het oplossen van kleine storingen passeren de revue.’ De theorie- en praktijkdag wordt afgesloten met een vijf jaar geldig certificaat. De training is erkend door het Scholingsfonds Bouwbedrijf.

Colofon Onafhankelijke informatiebron voor de uitvoerende bouw waaronder de aannemers, onderaannemers, inkoopmanagers, metselaars, voegers, dakdekkers, installateurs, stukadoors, zzp-ers en al hun toeleveranciers. jaargang 8, nr. 12, december 2011 Uitgever André Lardinois Hoofdredacteur ing. Frank de Groot Redactie Carla Debets Vaste medewerkers Ed de Rechteren van Hemert Mr. F. J. Kerkhof Ing. Peter Borgers Ing. Arjan van Wingerden Cor Spronk Casadata CV Jan Bol Advertentie André Lardinois telefoon: 0570-654660 e-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers telefoon: 0570-623852 freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends telefoon 0570- 861007 e-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Ontwerp en opmaak Ronald Wientjes (RoDo grafisch ontwerpburo) e-mail: ronald@rodoweb.nl Abonnementen e-mail: administratie@handelsuitgaven.nl BouwTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273 NHU 7420 AG Deventer Nederlandse Maagdenburgstraat 22 HandelsUitgaven 7421 ZC Deventer tel.: 0570-654660 fax: 0570-656580 email: info@handelsuitgaven.nl

De kwaliteit van Uniflott was uitgangspunt bij de ontwikkeling van de nieuwe Flottline producten. Elk product heeft dezelfde hoogwaardige kwaliteit, maar is geschikt voor specifieke toepassingen en verwerkingstijden. Een voorbeeld is Knauf Diamondflott, een voegenvuller die speciaal voor de Knauf Diamond Board is ontwikkeld. Zo geeft Diamondflott op de voegen tussen Diamond Board platen dezelfde hardheid én vertraagde wateropname als de Diamond Board platen zelf bieden.

Knauf B.V., Utrecht, (030) 247 33 11, www. knauf.nl (ga naar Droge afbouw –> Voeg- en afwerkmaterialen)

Voor aanvullende info kunt u bellen/ mailen All-up bv Almelo, telefoon (0546) 544724 / info@all-up.nl en kijken op www.all-up.nl.

Middenvoetsbeentjes extra beschermd Veel veiligheidsschoenen hebben een verstevigde neus die alleen de tenen beschermt.

De nieuwste veiligheidsschoen Metatarsal Guard van Steel Blue gaat een stap verder en voorkomt letsel aan zowel de tenen als de vijf kwetsbare middenvoetsbeentjes. Deze veiligheidsschoen is aan de bovenkant voorzien van een extra versteviging, gemaakt van elastisch thermoplastic polyurethane (TPU). Hierdoor zit de schoen comfortabel en ondervindt de drager geen hinder van de versterking.

De extra versteviging in de Steel Blue Metatarsal Guard beschermt vanaf de tenen tot bovenaan de voet. De schoen voldoet aan de norm ISO 20345:2004 S3 M, waarbij de M wil zeggen dat de schoen bestand is tegen een inslagkracht van 100 joule op het middenvoetsbeen. Daarnaast is de schoen duurzaam, licht in gewicht en heeft deze een hoog loopcomfort. Met de introductie van deze nieuwe schoen komt Steel Blue tegemoet aan de groeiende vraag van professionals in de bouw en de metaalindustrie, waarvoor een standaard veiligheidsschoen met een verstevigde neus niet langer voldoet. Juist de kwetsbare middenvoetsbeentjes, die de voetplaat verbinden met het onderbeen, moeten beschermd worden tegen zware, vallende voorwerpen.

Copyright

Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke, schriftelijke toestemming van de uitgever.

Deze uitgave is zorgvuldig en naar beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.

De Metatarsal Guard is verkrijgbaar in de Europese maten 40 t/m 47.

Niet-goed-geld-terug garantie De schoenen van Steel Blue zijn uitgevoerd met een gepatenteerde multidichte schokabsorberende zool; Trisole™ Comfort Technology (TCTTM). Dit zoolsysteem absorbeert de schokken die anders door voeten,

knieën, heupen en onderrug worden opgevangen. De toepassing van TCT™ resulteert in merkbaar minder vermoeide en pijnlijke voeten. Steel Blue levert alle schoenen standaard met dertig dagen niet-goedgeld-terug garantie. Wanneer de professional niet binnen dertig dagen kan merken dat de nieuwe schoenen als gegoten zitten en de vermoeidheid van de voeten is verminderd, dan ontvangt hij zijn geld terug.

Ningaloo Trading, Wormerveer, (075) 614 60 27, www.steelblue.nl

Ratelschroevendraaier met magnetische bitopname Nieuw in het pakket van Würth Nederland B.V is de korte ratelschroevendraaier ‘Stubby’ met tiendelige bitset en magnetische bitopname. Dit gereedschap is geschikt voor gebruik in beperkte ruimtes en bij toepassingen waar een hoog draaimoment is vereist.

Het voordeel van een magnetische bitopname is dat de schroeven bij het los- en vastdraaien worden vastgehouden.

De ‘Stubby’ schroevendraaier is geschikt voor het los- en vastdraaien van alle gangbare boutkoppen, zoals torx, kruiskop, zaagsnede (aandrijvingen volgens DIN 3126-D 6.3). Typerend voor de ratelschroevendraaier is met name de compacte vormgeving en de korte kling met chroom gepolijste magnetische bithouder. De handgreep is vervaardigd uit twee componenten voor een optimale grip.

Doordat de ontwerpers van Würth ervoor gekozen hebben om een ratelmechanisme te integreren in de kop van het gereedschap, kan bij het los- en vastdraaien van schroeven worden volstaan met slechts een geringe schroefbeweging. Ideaal dus voor werken in kleine ruimtes. Door eenvoudigweg de ring van de schroevendraai-

er te verstellen in de richting van de pijl is de ‘Stubby’ schroevendraaier links- en rechtsom schakelbaar. Standaard wordt deze korte ratelschroevendraaier geleverd met negen bits en een verloopstuk van ¼” 6-kant naar ¼” 4-kant. Hiermee kunnen optioneel mee te leveren ¼” doppen worden geplaatst. De ‘Stubby’ is uit voorraad leverbaar.

Würth Nederland BV, ‘s-Hertogenbosch, (073) 629 15 55, www.wurth.nl

Volg ons op Twitter probin_nl

COLD GRIP

polyamide basishandschoen die lichaamswarmte vast houdt en daardoor uitstekend geschik bij lage temperaturen. De gebreide handschoenen hebben een geruwde latex coating en hebben zowel bij droog als nat weer uitstekende grip. Maten: M - XL. 445.239.3123-25

2,

P/PAAR

45

GRATIS

PROBIN WINT

ERMUTS

SPUITANKER FIS VS 360-S

voor een spanningsvrije verankering van o.a. kozijnen, sanitair en hekwerk. De verbinding is ongevoelig voor vocht en bestand tegen hoge temperaturen. De ondergrond kan bestaan uit beton, metselwerk, bouwstenen of uit natuursteen. www.fischer.nl 219.352.3278 Per stuk € 17,50

6 STUKS

100,00 BIJ AANKOOP

VAN 12 PAAR

ZAAGBLADEN-SET IN KIST

MULTISPRAY 450ML

fraaie, speciaal samengestelde handige set van de Future handsaw in een prachtige houten box. Bevat een prettig, ergonomisch handvat en de volgende zaagbladen: • 1x 350mm zaagblad speciaal voor hout.

• 1x 500mm zaagblad speciaal voor voor hard hout en houtvezelplaten.

• 1x 550mm zaagblad speciaal voor normaal zagen in hout. www.bahco.com 540.140.4161

een ware revolutie onder de spuitbussen: een nieuwe sproeikop die nauwkeurig èn ruimtelijk kan sproeien. Eigenschappen: • Corrosiepreventie, laat een dun beschermend laagje achter, dit laagje voorkomt dat vocht zich aan metaal hecht en roestvorming ontstaat.

• Onderdelenreiniger, maakt hardnekkige vet-, olie- en lijm-resten los en verwijdert ze eenvoudig.

• Roestverwijderaar en maakt verroeste bouten en moeren los.

• Smeermiddel, voorkomt gekraak en gepiep.

• Contactspray, verdringt vocht van elektrische contacten. www.wd-40.nl 576.577.1445 P/STUK VAN

5,

VAN

20

540.140.4161 BAHCO FHS

VAN 24 STUKS

ER!

ZE ZIJN ER WE

576.577.1445 MULTISPRAY WD40

NIEUW

per 1-12-2011 probin Dronten

probin probin probin probin probin probin probin probin

+ +

GRATIS FORD MUSTAN G

BIJ AANKOOP

125,00

99,00

7,22

Aalsmeer Alphen a/d Rijn Borne Schottert Dedemsvaart Edese IJzerwaren Telder Emmeloord Goor Heemstede

probin probin probin probin probin probin probin probin

Kaatsheuvel Telder Kampen Telder Lelystad Van Arnhem Montfoort Papendrecht Roelofarendsveen Van Dijk Sassenheim Venray

KIJK VOOR MEER INFORMATIE EN ALLE ADRESSEN OP WWW.PROBIN.COM LEVERING IN HEEL NEDERLAND.