jaargang 9 / nummer 5 mei 2012
Wapeningscorrosie te lijf met elektronen
I N DIT NUMMER
5 7
Kathodische bescherming van wapeningsstaal werd veertig jaar geleden voor het eerst toegepast in de VS. Deze methodiek stamt af van de techniek die sinds het begin van de 18e eeuw gebruikt werd ter voorkoming van corrosie van scheepshuiden. Ondanks de bewezen resultaten is de Nederlandse markt nog terughoudend. Toch lijkt er een doorbraak te komen, nu er zelfs een nieuw project preventief wordt voorzien van kathodische bescherming. Ook is er een Kenniscentrum voor kathodische bescherming opgericht. Lees verder op pagina 8
Bouwproject na doorstart vaak veel duurder
Rotterdamse Markthal
11
Afwerken van balkon-
14
Staal en steen zorgen
25
Help! De aanbouw zakt
en galerijvloeren voor `containerlook` weg!
29 Productnieuws
kunnen veel tijd in beslag nemen. Dat is voor niemand goed. Om snelheid te creëren is het zaak iemand te hebben die alle partijen op korte termijn een helder beeld kan geven van de werkelijke waarde van het bouwproject en te zorgen dat deze ook tijdig worden ingeschakeld.
pagina 5
(Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken Nieuw BIA LockBlock
zie www.bia-beton.nl
www.perfectfoam.nl
TEL.: 024 - 648 84 84
Lees verder op pagina 22
Meer Mogelijk. Het systeem voor steigers.
mail@layher.nl www.layher.nl
Bollenvloer voor
27 Fiscaal en personeel
Scan de QR-code voor meer info!
Tel.: 0162 58 68 00 Fax: 0162 58 68 88
gereedschap
18 Bouwkosten
Perfect Foam
Lissenveld 18 Postbus 167 4940 AD Raamsdonksveer
professioneel
EN VERDER
Het is helaas geen uniek verhaal: hoe zorgvuldig een aannemer ook is geselecteerd en gecontracteerd, de kans blijft bestaan dat deze tijdens een bouwproject failliet gaat. Voor opdrachtgevers is het dan cruciaal dat het werk zo snel mogelijk wordt voortgezet, zonder te veel extra kosten. Een register kostenmanager levert daar met een nulmeting een waardevolle bijdrage aan. Een snelle doorstart van stilgelegde bouwprojecten is van groot belang, maar niet eenvoudig te realiseren. Aan de ene kant zal door de curator van de schuldeiser flink aan opdrachtgevers, zoals corporaties, worden getrokken om de afgesproken aanbetalingen zoveel mogelijk uit te betalen. Aan de andere kant zal een doorstartende of overnemende aannemer het bouwproject naar alle waarschijnlijkheid niet voor dezelfde prijs willen afbouwen. De financiële onderhandelingen die hieruit voortvloeien
Test gratis
Porotherm Poriso lijmen Iedereen kan het! www.wienerberger.nl
D e
g r o o t s t e
e n
v e i l i g s t e
t o o l - w e b s h o p
v a n
12-12-11 12:18
Bezoek onze website voor de beste bouwmaterialenaanbiedingen! Afdichten
Repareren
Versterken
Beschermen
Tuinstraat 58, Postbus 3, 9514 ZG, Gasselternijveen T) 0599-513131 F) 0599-512804 E) info@care4concrete.nl
www.toolprof.nl Professional tools for your profit
EK
N e d e r l a n d !
adv. 1/32 65x45mm Bj.indd 1
Just one click away!
Kortingsbon
i
€250,Altrex rolsteigers 10.2 m!
WWW.OMNICOL.INFO VOOR UW TEGELWERKADVIEZEN
16 mei t/m 30 juni 2012
w w w.p e u g e o t .n l
DE NIEUWE PEUGEOT PARTNER EN EXPERT
NU TIJDELIJK 2% FINANCIAL LEASE OP ALLE PEUGEOT-BEDRIJFSAUTO’S
Op alle Peugeot-bedrijfsauto’s profiteert u van een ongekend laag Financial Leasetarief van 2%. Elders is dit tarief al gauw 4,9%! Dat scheelt op jaarbasis flink en met dit rentevoordeel weet u als ondernemer wel raad. Daarnaast zijn de vernieuwde Partner en Expert extra aantrekkelijk met nieuwe, zuinige motoren en een nieuw uiterlijk. En tijdelijk krijgt u op de Expert ook nog eens gratis airco. Kijk nu op www.peugeot.nl voor meer informatie. Peugeot Partner vanaf € 10.895. Peugeot Expert vanaf € 15.445 (beide Profit+ uitvoering). Genoemde vanafprijzen zijn excl. btw, bpm, kosten rijklaar maken, verwijderingsbijdrage en leges. Financial lease actie van 2% geldig t/m 31 mei 2012, voor de hele contractduur van de financial lease (12, 24 of 36 maanden). Wijzigingen voorbehouden. Ga naar uw dealer voor meer informatie en de voorwaarden of kijk op www.peugeot.nl
PEUGEOT PARTNER EN EXPERT
ACTUEEL
3
Mobiele voorlichting veilig werken op hoogte Na enkele pilot-projecten en met een compleet ingerichte organisatie voor een vlotte en professionele ondersteuning, is de roadshow ‘Op zoek naar ladder- en steigertoppers’ deze week officieel van start gegaan. Huub Scholtz, directeur van het Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA) reikte de sleutel van de ‘roadmobiel’ uit aan Marcel Koerts van Opleidingsbedrijf VSB, Ad Verhoeven (SBD) en Dies Meurs (VLOK). De roadshow ‘Op zoek naar ladder- en steigertoppers’ is een initiatief van het Platform Preventie Valgevaar van het HBA. De mobiele instructiewagen kan bij bedrijven, scholen, bouwmarkten, bouwplaatsen, beurzen, en dergelijke, worden ingezet om voorlichting te geven over het veilig werken op hoogte en het voorkomen van valgevaar. De instructie kan steeds worden gegeven aan groepen van 6 tot maximaal 24 personen. In de instructiewagen kunnen filmpjes worden vertoond, terwijl buiten diverse hulpmiddelen kunnen worden getoond en opdrachten kunnen worden uitgevoerd. De hulpmiddelen zijn beschikbaar gesteld door leden van verschillende brancheorganisaties die direct of indirect betrokken zijn bij het werken op hoogte. De roadshow kan het hele jaar worden aangevraagd via de website www.veiligopdehoogte.nl.
ne onderhoudsbedrijven, (jeugdige) zaterdag- en vakantiewerkers en particuliere opdrachtgevers die zelf meewerken. Uit onderzoek van de Stichting Consument & Veiligheid blijkt dat juist deze doelgroepen vaak oververtegenwoordigd zijn als het gaat om ongevalsmeldingen bij het werken op hoogte. Helaas worden deze groepen bij ongevalscijfers niet uitgesplitst, waardoor het imago van de gehele sector wordt geschaad. De roadshow met een verplaatsbaar instructiemodel voor doelgroepen met een hoog risicoprofiel is een goede, laagdrempelige methode om deze groepen te bereiken. Daarnaast richt het Platform Preventie Valgevaar zich ook met andere acties op het stimuleren van samenwerking tussen vakmensen en overige partijen in de bouwketen voor verbetering van de veiligheid bij gebouwonderhoud. Meer informatie over de roadshow is te vinden op de website www.veiligopdehoogte.nl. Voor het bijwonen van een demonstratie op locatie kan ook direct contact worden opgenomen met projectleider J. van der Borgt, tel. 06 13 18 64 54.
Achtergrond
Onderhoudssectoren zetten bij het uitvoeren van hun werkzaamheden in toenemende mate ook (buitenlandse) zzp’ers en uitzendkrachten in. Daarnaast is bij onderhoudswerk een toename te zien van het aantal doe-het-zelvers, klei-
VNK lanceert Staticaprogramma 5.0 voor Bouwbesluit 2012 De Vereniging Nederlands Kalkzandsteenplatform (VNK) presenteert Statica 5.0. Dit is een eenvoudig rekenprogramma waarmee constructeurs snel en gemakkelijk kalkzandsteenconstructies kunnen controleren. Statica 5.0 bestaat uit tien verschillende modules. Iedere module berekent een onderdeel van de totale draagconstructie. Het rekenprogramma is ontwikkeld om te kunnen voldoen aan de eisen in Bouwbesluit 2012, dat op 1 april 2012 in werking is getreden. Het rekenprogramma is gebaseerd op Eurocode 6, NEN-EN 1996-1-1+C1(2011), de Nationale bijlage en de Nederlandse praktijkrichtlijn NPR 9096-1-1, zoals in Bouwbesluit 2012 is voorgeschreven. Statica 5.0 bestaat uit tien verschillende modules waarmee dragende en niet-dragende wanden, stabiliteitswanden en –kernen kunnen worden gedimensioneerd en gecontroleerd. Zo zijn er modules voor onder meer de berekening van stabiliteitskernen en van de oplegspanning bij een puntlast. Kenmerkend aan Statica 5.0 is de gebruiksvriendelijkheid. Zo verschijnen er onder meer handige tips tijdens het invoeren van gegevens. Daarnaast is uitvoer van berekeningen mogelijk naar PDF of Microsoft Word. Ook biedt het programma een eenvoudige keuze uit de materialenbibliotheek. Directeur Michel Nieuwenhuys ziet het vernieuwde programma als een welkom gereedschap voor constructeurs. ‘Ik verwacht dat constructeurs tevreden zullen zijn met dit Eurocode 6 programma. Statica 5.0 is ten opzichte van de voorgaande versie veel eenvoudiger in gebruik en biedt meer overzicht en inzicht. Zo hebben gebruikers optimale controle tijdens de invoer van gegevens, zijn berekeningsschema’s toegevoegd en is het projectbeheer sterk verbeterd.’
Voor meer informatie of vragen rondom Statica 5.0 of het direct aanvragen van het programma kijk op www.vnk.nl.
waterdichtiging bouwtotaal 132x94_Opmaak 1 4/05/12 14:05 Pagina 1 (Advertentie)
Voor bouwprofessionals
Waterdicht is waterdicht Compleet assortiment afdichtingssystemen voor < Badkamers en douches < Balkons en terrassen < Zwembaden < Kelders en gevels
PCI Tegellijmsystemen en bouwchemische producten
www.basf-cc.nl/PCI
Niet leuker, wel makkelijker? Op 1 april 2012 werd dan eindelijk Bouwbesluit 2012 van kracht. Hoewel bouwers per definitie allergisch zijn voor bouwregelgeving en vooral veranderende regelgeving, is er ook goed nieuws te melden rond Bouwbesluit 2012. Bij verbouwplannen kan de gemeente je bijvoorbeeld niet langer vastpinnen op het nieuwbouwniveau. Er zijn nu namelijk verbouweisen in Bouwbesluit 2012 opgenomen en die liggen een stuk lager dan nieuwbouwniveau. Verbouwen wordt dus een stuk goedkoper! Een ander voorbeeld van vermindering van regels is het vervallen van het voorschrift voor een meterruimte. Verder is er voor slopen niet langer een omgevingsvergunning nodig. Een sloopmelding volstaat bij meer dan tien kuub sloopafval of het verwijderen van asbest. Deze melding is legesvrij. Niet alles is leuker geworden. Er zijn bijvoorbeeld nieuwe benamingen voor ruimten binnen een gebouw, zoals Gebruiksgebied, Functiegebied, Bedgebied, Functieruimte en Bedruimte. Daar moeten we dus weer aan wennen. Er zijn ook gewijzigde eisen ten aanzien van vloerafscheidingen, trappen en constructieve berekeningen (Eurocodes). Ook zijn er nieuwe eisen ten aanzien van beperking van installatiegeluid. Helemaal wennen zullen de gewijzigde eisen ten aanzien van het vluchten bij brand zijn. En we moeten nu in de ontwerpfase al rekening houden met veilig onderhoud van een gebouw. Verder zijn de Rc- en U-waarden aangescherpt. De Rc-waarde voor gevels en daken is verhoogd van 2,5 naar 3,5 m2.K/W. De U-waarde voor ramen, deuren en kozijnen is verlaagd van 4,2 naar 2,2 W/m2.K. Hallo? Bent u er nog? Gelukkig zijn er veel hulpinstrumenten ontwikkeld, zoals softwareprogramma’s, praktijkrichtlijnen en handboeken, die het Bouwbesluit ook voor minder ingewijden goed kunnen ontsluiten. Wat dat betreft is het net de belastingdienst: ‘leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker’. De belastingdienst werkt daarbij met aangifteformulieren die al deels zijn ingevuld. Wellicht een idee voor de aanvragen voor een omgevingsvergunning…
Frank de Groot Hoofdredacteur
SB-Railing
daar kunt u op leunen!
Wát u ook maakt van staal, rvs of aluminium, maak het met s+bi. In Zwijndrecht vindt u niet alleen een enorm assortiment op voorraad, maar ook een unieke materiaalkennis, logistieke kracht en service. Die combinatie maakt s+bi Nederland tot dé one-stop-shop voor blankstaal, kwaliteitsstaal, RVS en aluminium.
dige producten garanderen die u als klant veel voordelen zullen bieden. Wanneer de kwaliteit goed is, zult u namelijk nog sneller en beter kunnen produceren. De producten van het SBRailingsysteem hebben een zeer aantrekkelijk design en zorgen voor een professionele uitstraling.
Daarnaast passen ze perfect in elkaar waardoor het systeem eenvoudig te monteren is. Ook is er een grote diversiteit aan producten zodat u met het SB-Railingsysteem niet voor verrassingen komt te staan. s+bi garandeert niet alleen een kwalitatief hoogwaarProfit by quality Met trots presenteren wij u SB-Railing, het multi- dig product, wij bieden ook optimale service en betrouwbaarheid. Onze klanten waarderen onze functionele, hoogwaardige leuningsysteem uit fijngeslepen roestvaststalen onderdelen. In onze professionele instelling die ons in veel segmenten tot marktleider heeft gemaakt. catalogus vindt u niet alleen alle SB-Railingdelen, maar ook het complete proOns motto is dan ook ”Profit by quality” gramma dwarsstafhouders en glasklemmen. SB-Railing is een product van s+bi in Zwijndrecht, een allround staalleverancier. We zijn toonaangevend op het gebied van productie en distributie van staal, roestvaststaal en aluminium. s+bi, een ISO 9001:2000 gecertificeerd bedrijf, is al ruim 50 jaar bekend met de eisen die klanten in een competitieve markt stellen. Als producent van het SB-Railingsysteem weten wij als geen ander hoe belangrijk de kwaliteit van de producten is. In uw bedrijf wordt kwaliteit vast ook met een hoofdletter geschreven. Door onze kwaliteitsbewaking kunnen wij hoogwaars+bi B.V. Gildenweg 21, 3334 KC Zwijndrecht Postbus 298, 3330 AG Zwijndrecht Tel.: 078-6230600 Fax.: 078-6101030 E-mail: sbstaal@schmolz-bickenbach.nl www.schmolz-bickenbach.nl
Buisverbinders
Railingsteunen
www.sb-railing.nl
De one-stop-shop voor staal, rvs en aluminium
Glasklemmen
Dwarsstafhouders
ACTUEEL Bedrijfsnieuws Betonson neemt carrousel in gebruik Betonson, onderdeel van de Van Nieuwpoort Groep, heeft sinds kort een nieuwe fabriek in Kampen waar op een carrousel ribcassettevloerelementen worden geproduceerd. Daarnaast heeft het bedrijf een nieuwe fabriek in aanbouw in Kampen. Deze fabriek beschikt eveneens over een innovatieve carrousel, maar nu voor breedplaatvloerelementen. Met de bouw is een investering gemoeid van ruim 15 miljoen euro, die ook gaat resulteren in meer werkgelegenheid.
Carrousel voor ribcassettevloerelementen in Kampen. Het lijkt bijzonder dat een bouwbedrijf überhaupt investeert in deze tijd van crisis, maar Betonson gelooft in dit zogenaamde anticyclisch en slim investeren om de crisis het hoofd te bieden. Zo biedt een carrousel een veel grotere flexibiliteit dan de ouderwetse lange baan. Procesverbetering, efficiëntie en kostprijsverlaging zijn het doel. De Van Nieuwpoort Groep wil ook richting QRM (Quick Response Manufacturing) in de nieuwe fabrieken. De nieuwe fabrieken worden aangestuurd vanaf de tekening. De isolatie van gerecyclede geëxpandeerde polystyreen (eps) schuift met de wapening en hijsogen op een plateau van de carrousel. Hij verplaatst zich naar de betonneermachine die de mortel verdeelt met kleppen. De ribcassettevloeren uit de nieuwe fabriek zijn strakker, vlakker en hebben geen toog. Het staal is ‘zacht’ en niet voorgespannen. Van Nieuwpoort kan tapijtklaar afleveren voor een droge bouw. Daarnaast behoren gekleurde elementen en egaal grijze elementen (met behulp van titaniumoxide) tot de mogelijkheden. Elementen uit de droogkamer kunnen direct op de vrachtwagen voor transport naar de bouw. De eerste ribcassettevloerelementen zijn inmiddels geleverd voor onder meer woningen in Urk.
IsoBouw klaar voor BIM Als één van de eerste isolatiefabrikanten biedt IsoBouw via haar site de mogelijkheid om 3D-tekeningen te downloaden die kunnen worden gebruikt voor BIM. Dit staat voor ‘Bouw Informatie Model’ en is een 3D-‘teken’omgeving en managementtool waarin alle partijen die een belangrijke rol spelen in het bouwproces samenwerken. Alle betrokken partijen werken met hetzelfde concept dat voor iedereen direct toegankelijk is en waarin iedereen zijn eigen input levert. Alles wordt perfect op elkaar afgestemd zodat ontwerpfouten en misverstanden worden voorkomen.
De Rijksgebouwendienst en Rijkswaterstaat eisen al het gebruik van BIM in hun contracten. De verwachting is dat BIM de standaard wordt in de bouwwereld. Via haar website biedt IsoBouw de mogelijkheid om 3Dbestanden te downloaden in verschillende Lees verder op pagina 7
5
Bosch en BouwTotaal presenteren:
Gratis professioneel gereedschap testen Deel jouw persoonlijke mening met je collega’s in BouwTotaal! Onder de slogan: ‘1000 Tools – 1000 Testers’ biedt Bosch vakmensen uit Europa de kans om een aantal innovaties in de blauwe serie van het Duitse topmerk gratis te testen. De machines mag men na de testen behouden!
‘We weten dat professionals bij elektrische gereedschappen vooral op hun eigen oordeel of het advies van een collega vertrouwen’, aldus Oliver Mössler, directeur Brand Management van Bosch Blauw Europa. ‘Met 1.000 Tools – 1.000 Testers faciliteren we een platform waarop vakmannen zich voor een onafhankelijke test kandidaat kunnen stellen en van de praktijkervaringen van andere vakmannen kunnen profiteren.’
De naam ‘1.000 Tools – 1.000 Testers’ mag letterlijk worden opgevat: er zijn in totaal 1.000 toestellen beschikbaar voor 1.000 vakmannen uit heel Europa. Zij kunnen zich kandidaat stellen om gereedschap te testen via Bosch.NL@grayling.com. De reacties van de deelnemers worden tevens met foto's of video's op de website van Bosch gepubliceerd.
Wil jij meedoen?
GBH 2-24 DF/D. Bosch vervangt zijn specialist voor serieboringen, de GBH 2-23 RE Professional, nu door een nieuwe boorhamergeneratie. De toekomstige modellen GBH 2-24 DF Professional en GBH 2-24 D Professional bieden circa 25 procent meer vermogen, slagenergie en levensduur dan hun voorganger. Ze zorgen zo voor een sneller resultaat en behoren met een gemiddelde van circa 75.000 boorgaten tot de boorhamers met de langste looptijd in de twee-kilo-klasse.
Mail naar Bosch.NL@grayling.com en geef je op om tester te worden van de nieuwe generatie boorhamers: GBH 2-24 DF/D GBH 8-45 DV/Professional De testresultaten worden in BouwTotaal gepubliceerd!
Gratis accessoires bij gereedschap Als u bepaalde blauwe professionele gereedschappen van Bosch koopt, krijgt u een bijpassend accessoire gratis. Deze aanbieding geldt voor elf verschillende producten en loopt van 10 april tot 30 juni 2012. Deze actie staat los van de actie ‘1000 Tools – 1000 Testers’.
GBH 8-45 DV/Professional. Bij het gebruik van boorhamers telt voor professionals vooral de prestatie. Met de acht-kilogram-boorhamer GBH 8-45 DV Professional biedt Bosch nu een zeer krachtige en tevens trillingsarme machine. Hij wordt aangedreven door een motor van 1500 watt en werkt met een slagenergie van 12,5 Joule.
De actie is bedoeld om de aandacht te vestigen op het feit dat de professionele accessoires van Bosch bij uitstek geschikt zijn voor gereedschappen van Bosch. De accessoires worden door Bosch zelf ontwikkeld en zijn precies afgestemd op het desbetreffende gereedschap. Onder verwijzing naar het Europees Kampioenschap Voetbal in de zomer legt de actie de nadruk op het ‘teamspel’ tussen gereedschap en accessoire. Meer informatie over de actie is te vinden op internet (www.bosch-teamplay.com). De site bevat ook een link naar een wedstrijd waarin deelnemers kunnen voorspellen welke teams de finale van het Europees Kampioenschap Voetbal 2012 zullen halen. De prijzen voor de wedstrijd zijn honderd koelboxen, elf voetbaltafels en elf Bosch ‘Classic Edition’ koelkasten. De actie omvat boorhamers, slijpmachines, decoupeerzagen en cirkelzagen. Het extraatje voor de meeste gereedschappen is een accessoire, zoals een diamantslijpschijf, een cirkelzaagblad of een boorset. Bosch stelt de accessoires gratis beschikbaar aan de dealers.
Maurice van Sante ING Economisch Bureau Twitter: @MauricevanSante Maurice.van.sante@ing.nl
Bouwmonitor B&U Sectoren die afhankelijk zijn van de binnenlandse vraag blijven onder druk staan. Nieuwe bezuinigingen en lastenverzwaringen zorgen voor een lagere koopkracht waardoor de consument minder uitgeeft. Vooral de detailhandel, horeca en bouw ondervinden hiervan de gevolgen. De groothandel, industrie en transport vertonen naar verwachting in 2013 weer een lichte groei. Deze meer op het buitenland gerichte sectoren lijden minder onder de gevolgen van koopkrachtverlies en een onzekere consument. Detailhandel en horeca verder op achterstand De afgelopen jaren ondervonden de detailhandel en de horeca al de gevolgen van lastenverzwaringen, een aanhoudend lage loongroei en oplopende werkloosheid. In de detailhandel zijn daardoor de afzetvolumes gedaald naar het laagste niveau in zeven jaar. Ook in de horeca krimpen de volumes en ligt de afzet 17% lager dan in 2000 (cafés zelfs 32% lager). De nieuwe bezuinigingen en lastenverzwaringen zorgen er voor dat de consument weer minder snel zijn
Deel jouw persoonlijke mening met je collega’s in BouwTotaal! Onder de slogan: ‘1000 Tools – 1000 Testers’ biedt Bosch vakmensen uit Europa de kans om een aantal innovaties in de blauwe serie van het Duitse topmerk gratis te testen. De machines mag men na de testen behouden!
portemonnee trekt. ING verwacht hierdoor dat in 2012 en 2013 de kassa in winkels en horecagelegenheden weer minder vaak rinkelen. Aanhoudende onzekerheid treft bouw en zakelijke dienstverleners Aanhoudende onzekere tijden houden potentiële huizenkopers schuw. Dit zet de verkoop en bouw van nieuwe woningen verder onder druk. Minder investeringen of
het vooruitschuiven van investeringen in infrastructuur door gemeenten en provincies schaadt naast de bouwproductie ook zakelijke dienstverleners zoals ingenieursbureaus. Overigens hebben ingenieursbureaus en weg- en waterbouwers de afgelopen jaren juist wel geprofiteerd van naar voren gehaalde overheidsopdrachten die de economie moesten stimuleren.
Volumemutaties naar bedrijfstak, 2011-2013 (%j.o.j.)* 2011
2012
2013
Agrarische sector
-0,5%
0,7%
0,7%
Bouw
4,8%
-2,0%
-1,5%
Detailhandel
-1,0%
-0,8%
-0,5%
Groothandel
1,0%
0,0%
2,0%
Horeca
2,2%
-0,9%
-1,0%
Industrie
3,3%
-2,3%
1,2%
Transport & opslag
2,3%
-1,1%
0,8%
Zakelijke dienstverlening
0,0%
-1,0%
0,0%
Onderwijs
0,3%
0,1%
0,1%
Overheid
0,2%
-0,5%
-1,0%
Zorg
4,4%
3,0%
2,5%
Bron: CBS en ramingen ING Economisch Bureau
Valbeveiliging tijdens montage zonnepanelen
RSS
Roof Safety Systems
Roof Safety Systems
voldoet aan hoogste
Hét valbeveiligingssysteem voor hellende daken!
EN 13374 klasse C
In veel situaties toepasbaar • hellende daken • ook te gebruiken voor platte daken • brede en smalle dakranden, mastgoten en dakgoten • omkeerbaar hek • zelfs toepasbaar bij obstakels op de grond of in de gevel • staander in hoogte verstelbaar • snel en eenvoudig te (de-)monteren
Europese veiligeheidsnorm
• staander gewicht 10,6 kg
• hek gewicht 10,5 kg
Voordelen • hoogwaardig aluminium, zeer licht • zelfs bij een dakrand met een overstek tot 1 meter toepasbaar • géén losse onderdelen • kantplank gewicht 4,5 kg • snel en eenvoudig verplaatsbaar • geen beschadiging aan gevel en tuinen • eenvoudig ombouwen tot minder of meer meters • stapelbaar bij transport
• haakbeugel
Dit RSS-Systeem voldoet aan de til-norm (max. 25 kg) en is gecertificeerd door Aboma. Het voldoet aan de veiligheidseisen volgens de Europese norm EN 13374 klasse C.
Tel. +31 (0)6 21 89 77 31 • info@rss-venlo.nl • www.RoofSafetySystems.com
ACTUEEL Bedrijfsnieuws Vervolg van pagina 5 bestandformaten: DWF, DWG, IFC, RFA. Deze kunnen vervolgens gemakkelijk worden geïntegreerd in het 3D-ontwerp. De zogenaamde RFA-bestanden zijn specifiek opgesteld voor toepassing in tekensoftwareprogramma’s die gebruikt worden in het BIM-concept, zoals Revit. Het voordeel is dat ontwerpers of aannemers met één muisklik de isolatiesystemen van IsoBouw in het 3D-ontwerp kunnen opnemen en dus veel tijd kunnen besparen. Alle specifieke producteigenschappen worden daarbij automatisch overgenomen, zodat de gegevens altijd correct zijn. Met behulp van handige instructiefilmpjes laat IsoBouw zien hoe de verschillende isolatieproducten kunnen worden geïmplementeerd. De 3D-bestanden kunt u op de site vinden onder www.isobouw.nl/architecten.
Bollenvloer voor Rotterdamse Markthal Langzaam maar zeker verrijst in het centrum van Rotterdam een blikvanger van formaat: het prestigieuze Markthal-project. Opdrachtgever Mobilis uit Capelle aan de IJssel heeft Gelissen Beton uit Beek geselecteerd voor het ontwerpen en produceren van een vloer voor de hal, die licht en tegelijk flexibel is. Deze producent is in de Benelux de exclusieve producent en leverancier van Cobiax-vloersystemen: betonvloeren waarin holle bollen zijn ingestort.
Kingspan Unidek wijzigt productie rigoureus In een veranderende bouwwereld, waarin vaak een negatieve sfeer heerst, ziet Kingspan Unidek kansen met een efficientere productie en een nieuw assortiment hellend dak elementen. De organisatie bereikte onlangs een mijlpaal door in totaal 50 miljoen kubieke meter EPS te produceren. De overname door Kingspan Group plc. een jaar geleden, heeft daar zeker aan bijgedragen.
Door het instorten van holle bollen is minder beton nodig en dat zorgt voor een aanzienlijk lichtere, goedkopere vloer. Arjo van Hulst, directeur Gelissen Beton: ‘Wij zijn de enige producent in Nederland die in staat is met een systeem als dit de vloerdikte te optimaliseren. De hoogte van de Cobiax-bol is variabel terwijl de breedte gelijk blijft.’
Markthal
Naar het voorbeeld van steden als Barcelona, Stockholm en Madrid krijgt ook Rotterdam zijn Markthal, vlakbij Station Blaak. De unieke overdekte hal biedt straks op een oppervlakte van ongeveer 10.000 vierkante Basis voor de nieuwe aanpak vormt het nieuwe Masterplan van Kingspan Unidek, waarbij de onderneming intensief investeert in centralisatie en optimaliseren van productie. Het is een omvangrijk meerjarentraject, waarbij de productielocatie zoals de organisatie deze nu kent, rigoureus zal veranderen. De productie is momenteel veelal decentraal georganiseerd, waarbij per hal een product wordt gefabriceerd. Het Masterplan beoogt minder productielocaties, waar gecentraliseerd meerdere producten op een productielijn worden geproduceerd. Door het concentreren van activiteiten kunnen machines efficiënter worden ingezet, verminderen transport- en voorraadkosten en is er betere controle op processen. Ook investeert het bedrijf in nieuwe machines, zodat de productiesnelheid toeneemt, de totale gebruikskosten omlaag gaan en de kwaliteit van producten toeneemt. Kingspan Unidek is positief over de toekomst en ziet veel kansen. Goede isolatie van woningen zal door meerdere factoren – zoals energiezuinig bouwen en Bouwbesluit - namelijk steeds belangrijker worden. Verder zullen in de toekomst ondanks de verslechterde marktsituatie goede vakmensen moeilijk te vinden zijn. Hierdoor is het noodzakelijk om ook kritisch te blijven kijken naar haar eigen assortiment en te blijven streven naar snellere en efficiëntere methoden van bouwen. Daarom komt Kingspan Unidek in het najaar van 2012 met een nieuw assortiment voor hellende daken dat voortborduurt op het succes van de Unidek Aero.
7
meter onderdak aan vaste marktkramen en een ondergrondse parkeergarage. De boogconstructie die de vloer overkapt, bestaat uit appartementen. De Markthal wordt voorzien van een Cobiax-vloer waarin tienduizenden bollen zijn verwerkt. Mobilis is verantwoordelijk voor de technisch moeilijke fundering en bouwkuip. Projectleider Manno Buijsrogge van opdrachtgever Mobilis is blij Gelissen Beton aan boord te hebben: ‘De Markthal Rotterdam belooft een architectonisch hoogstandje te worden. Om dat te realiseren, hebben we partners nodig die kwaliteit leveren. Het Cobiaxsysteem is bij uitstek geschikt voor de vloer die wij voor ogen hebben.’ In de oorspronkelijke plannen voor de Markthal was sprake van een uit kolomstroken opgebouwde vloer. De opdrachtgever zocht echter naar een vloer die meer zou brengen, aldus Manno Buijsrogge. ‘De architect had een specifieke constructie bedacht om in de parkeergarage een minimaal niveauverschil en zodoende
meer lichtinval en een betere luchtverversing te realiseren. Concessies aan dat concept waren uitgesloten. Tijdens de Betondag presenteerde Gelissen Beton de mogelijkheden van de Cobiax-vloer. Deze vloer wordt geleverd met KOMO-attestmet-productcertificaat. We waren daar zo enthousiast over dat we carte blanche hebben gegeven bij het technische ontwerp van de vloer van de Markthal. Dat heeft geresulteerd in een vloer die veel lichter is, 30 procent minder constructieve ondersteuning nodig heeft, geen aanpassingen vroeg in de technische installaties en een kostenbesparing betekende.’
Cobiax-vloer
De Cobiax-vloer is een technisch doorontwikkelde versie van bestaande vloersystemen met betonsparende elementen. Eén van de voordelen is dat de bollen niet zijn ingeklemd tussen twee wapeningsnetten, maar ingeklemd in korven die op de constructieve onderwapening zijn aangebracht. Deze korven kunnen overal worden gepositioneerd, ongeacht de diameter en de maaswijdte van de wapeningsnetten. Op plaatsen waar je bij een reeds bestaand vloersysteem de bollen moet verwijderen
ten gunste van de wapening, hoeft dat niet bij een Cobiax-vloer. Dit levert een enorme besparing in de hoeveelheid beton en in het gewicht van de vloer. Dankzij de korven is het bovendien mogelijk bollen van verschillende diameters te plaatsen en zo hoogteverschillen in de vloer aan te brengen – een uitkomst bij vloeren die te maken krijgen met verschillende belastingen.
Een stapje extra... Het leven ziet er mooier uit als de zon schijnt. Iedereen is vrolijker. Zo was ik op Koninginnedag in de stad Utrecht. De zon scheen en het was een groot feest. Iedereen had zich uitgedost en wilde op zijn manier er een leuke dag van maken. Iedereen groette elkaar en er was geen wanklank te horen. We hadden maar één doel en dat was er samen een leuke en gezellige dag van maken. En als de zon daarbij schijnt dan gaat dat een stuk gemakkelijker... Als de zon schijnt in je onderneming dan helpt dat ook. Iedereen ziet het weer een beetje meer zitten en doet een stapje extra. Elke euro wordt net iets minder vaak omgedraaid en het is natuurlijk leuk als je bedrijf goed loopt. Het is leuker om na te denken over mogelijke investeringen dan over hoe je de kaasschaaf nog weer eens over je kosten heen moet halen. Stapje extra Juist in een tijd waarin het er kort langs gaat en de zon even niet schijnt, zouden we dat stapje extra moeten doen. Er wordt in Nederland natuurlijk al heel hard gewerkt en we vragen al heel veel van ons personeel, maar blijkbaar is de pijn uit het verleden nog zo groot dat we met zonneschijn alleen er niet doorheen komen. We moeten weer knokken voor elke opdracht. In een wereld om de laagste prijs is dit soms super frustrerend. Je rekent je blauw aan een offerte waarin je weet dat je er nog niets op gaat verdienen, maar je gaat puur voor continuïteit van je bedrijf. Dat is goed voor je werknemers en voor je bedrijf op korte termijn, maar het holt wel je reserves uit, die je ook voor de toekomst nog hard nodig zal hebben. OPROEP Daarom wil ik in deze column een oproep doen. Een oproep voor een stapje extra. Hoe kan ik als werkgever een stapje extra doen? Hoe kan ik als werknemer een stapje extra doen? Ga eens samen om de tafel en maak het eens bespreekbaar. Is alles wat je doet/ uitgeeft nog wel nodig en als je dat laat vallen, waar kun je dan een stapje extra doen. Meet vervolgens ook wat het stapje extra je achteraf heeft opgeleverd en stel jullie doelen bij. Uiteindelijk gun ik je bedrijf dat je het personeel kunt belonen voor het stapje extra wat ze doen. Dat ze mogen zien dat juist dat stapje extra betekent dat ze je bedrijf er doorheen hebben geholpen totdat de zon weer gaat schijnen over de economie van Nederland/Europa/ Wereld. Succes! C.J. (Cor) Spronk SB&A Twitter: @bouwpersoneel Website: www.SBenA.nl Facebook:www.facebook.nl/SBenA.nl
TECHNIEK
Wapeningscorrosie te lijf met elektronen Kathodische bescherming van wapeningsstaal werd veertig jaar geleden voor het eerst toegepast in de VS. Deze methodiek stamt af van de techniek die sinds het begin van de 19e eeuw gebruikt werd ter voorkoming van corrosie van scheepshuiden. Ondanks de bewezen resultaten is de Nederlandse markt nog terughoudend. Toch lijkt er een doorbraak te komen, nu er zelfs een nieuw project preventief wordt voorzien van kathodische bescherming. Ook is er een Kenniscentrum voor kathodische bescherming opgericht.
Jan Leggedoor: ‘De enige methode om die corrosie te stoppen is de corrosiestroom te onderbreken door middel van kathodische bescherming. Alle andere methoden, zoals beton weghakken en beschermende coatings, hebben slechts een tijdelijk effect, want de corrosie zal zich na enige tijd weer manifesteren.’
‘Kathodische bescherming begint nu pas te leven, maar we zijn er al wel twintig jaar mee bezig’, zegt Jan Leggedoor, betononderhoudskundige bij Care 4 Concrete.nl te Gasselternijveen en één van de oprichters van het Kathodische-Bescherming Kenniscentrum (KB Kenniscentrum). Zijn vader begon vijftig jaar geleden op deze plek in Drenthe met een schoonmaakbedrijf. Jan Leggedoor werd in 1978 verantwoordelijk voor de uitbreiding van de activiteiten met onder meer afdichtingen, coatings, kitten en onderhoudswerk aan beton. Later nam hij het bedrijf over van zijn vader. Sinds 1993 wordt ook kathodische bescherming uitgevoerd. Toen zijn zoon Dennis het bedrijf in 2009 ging leiden, is Jan zich geheel gaan toeleggen op de kathodische bescherming. ‘Ik zit nu ongeveer 35 jaar in het advieswerk over betononderhoud en dat is zelfs Europees gezien al heel lang. Halverwege de jaren negentig zijn we hier begonnen met het opleidingsinstituut voor de betonreparatiebranche; de Stichting Landelijk Samenwerkingsverband Betonreparatiebedrijven, of LSVB. Ook ben ik betrokken geweest bij de totstandkoming van de Europese norm NEN-EN-ISO 12696(en)
Schade bij een oplegging.
ning bereikt, wordt het passiveringslaagje op het staal doorbroken, met corrosie als gevolg.’ Een andere oorzaak is de aanwezigheid van zouten als calciumchloride in beton. ‘Denk aan strooizouten op bruggen, viaducten, parkeergarages of gallerijvloeren. Maar de zouten werden ook in de productiefase ingemengd als uithardingsversneller. Dit schademechanisme kan heftige corrosie van wapeningsstaal veroorzaken.’
Traditionele aanpak
Indien er wapeningscorrosie is gesignaleerd, moet er worden ingegrepen. Volgens de traditionele reparatiemethode moet de gehele aangetaste betondekking worden verwijderd. De wapening wordt vervolgens hersteld en de constructie wordt met spuitbeton of reparatiemortel afgewerkt. Vervolgens kan het betonoppervlak tegen indringing van agressieve stoffen worden behandeld. ‘Probleem met deze methode is dat de corrosieplekken niet altijd even goed zichtbaar zijn en de aangetaste gebieden daardoor soms niet grondig genoeg worden behandeld’, zegt Leggedoor. ‘Het risico bestaat dus dat de schadeproblemen enkele jaren na de betonreparatie opnieuw aan de orde zijn. Een geheel ander probleem is dat de corrosiestroom niet wordt onderbroken. De corrosiecel van de wapeningsstaaf, de anode, heeft veelal een potentiaal van circa -400 mV. De kathode die zich verderop
8 Leggedoor beseft dat hij heilige huisjes omgooit: ‘Maar we kunnen gewoon meten wat er in het beton gebeurt. Door het aanbrengen van referentie elektroden in de betonconstructie kan het potentiaal van de wapening naar beneden worden gebracht tot het punt waarop de corrosiestop plaatsvindt; dit punt is meetbaar aan de hand van het potentiaal van de wapening en het corrosiepunt. Als men weet bij welk potentiaal de wapening corrodeert, is te meten bij welk potentiaal corrosie wordt gestopt. Met behulp van een datalogger kunnen al deze gegevens worden verzameld en grafisch worden weergegeven.’
Eigenschappen
‘Bij kathodische bescherming is een lichte sanering voldoende; alleen losse betondelen worden verwijderd. Vervolgens modelleer je de constructie weer,’ vertelt Leggedoor. ‘Bij deze methode wordt in of op het beton anodemateriaal aangebracht. Anodemateriaal is geleidingsmateriaal voor de elektriciteit; de wapening wordt op deze manier in een elektrisch circuit opgenomen. Door de wapening onder stroom te zetten, wordt deze kathodisch gemaakt. Dat wil zeggen: deze wordt volgepompt met negatieve stroomdeeltjes. Het gaat hier overigens om een laag voltage van circa 2 Volt en een kleine stroom van enkele milliampères per vierkante meters. Het energieverbruik is dus verwaarloosbaar. De techniek wordt uitgevoerd en onderhouden volgens Europese standaard normeringen en is toepasbaar op vrijwel elke betonconstructie. Als er net zoveel vooronderzoek naar voorspanstaal als naar kathodische bescherming zou zijn gedaan, dan werd voorspanstaal pas in 2080 toegepast.’ Kathodische bescherming is volgens de betononderhoudskundige vooral een duurzaam alternatief voor conventionele reparatie van beton. ‘De hoeveelheid te transporteren en te verwerken bouwafval
voor kathodische beschermingssystemen en geef ik een cursus kathodische bescherming bij de Betonvereniging.’ Inmiddels heeft zijn bedrijf contacten met diverse universiteiten in Europa en zijn er talrijke projecten met kathodische bescherming uitgevoerd in met name Nederland, Duitsland en België. ‘Kennis-uitwisseling is heel belangrijk bij relatief onbekende systemen, zoals kathodische bescherming. De markt moet het vertrouwen hebben dat het systeem veel voordelen biedt’, aldus Leggedoor.
Oorzaken
Wapeningscorrosie kan veel schade aanrichten in de betonconstructie. Doordat het staal door de corrosie maximaal het zevenvoudige in volume toeneemt worden delen beton (schollen) uiteindelijk van hun plaats gedrukt en kunnen deze zelfs geheel losraken. Bij verdergaande corrosie kunnen delen van de wapening hun constructieve functie verliezen, waardoor de stabiliteit van de gehele betonconstructie in gevaar komt. Corrosie treedt op doordat staal zich in ongunstige omstandigheden wil splitsen in elektronen en Fe-moleculen (Fe -> Fe2+ + 2e). Hierdoor lost het staal ter plaatse op. In deze corrosiecel vormt een metaal een anode. Een ander deel van het metaal vormt een kathode; hier treedt geen corrosie op. Anodes en kathodes hebben verschillende potentialen, waardoor een corrosiestroom gaat lopen en het proces zichzelf dus in stand houdt. Corrosie kent meerdere oorzaken. Leggedoor legt uit: ‘Carbonatatie van beton is een belangrijke oorzaak. Onder invloed van CO2 uit de lucht en vocht worden calciumverbindingen omgezet in calciumcarbonaat. Hierdoor daalt de zuurgraad van het beton. Als het carbonatatiefront de wape-
Kathodische bescherming met geactiveerd titaniumgaas in combinatie met spuitbeton.
op het gezonde deel vormt heeft een potentiaal van -200 mV. Door de corrosiecel tijdens een traditionele reparatie weg te nemen wordt het potentieel aldaar 0 mV. Het probleem is nu dat er dus een potentiaalverschil blijft bestaan tussen delen van de wapeningsstaaf en er dus weer een corrosiestroom gaat lopen (makrocel effect). Hierdoor ontstaat er opnieuw corrosie. Dat gebeurt zelfs als je een deel van de wapeningsstaaf vernieuwd. De enige methode om die corrosie te stoppen is de corrosiestroom te onderbreken door middel van kathodische bescherming. Alle andere methoden, zoals beton weghakken en beschermende coatings, hebben slechts een tijdelijk effect, want de corrosie zal zich na enige tijd weer manifesteren.’
is aanzienlijk minder dan bij conventionele reparatie. Doordat er minder gesloopt wordt is de milieubelasting in de vorm van stof en lawaai eveneens sterk gereduceerd. Ook de overlast voor derden wordt door een kortere doorlooptijd gereduceerd. Daarnaast wordt herhaaldelijk repareren voorkomen en is de applicatie op langere termijn uiteindelijk prijstechnisch gezien ook aantrekkelijker.’
Anodesystemen
Voor verschillende toepassingen zijn er meerdere anodematerialen en –systemen beschikbaar. Leggedoor: ‘Je kunt kiezen voor bijvoorbeeld geactiveerd titaniumgaas in combinatie met spuitbeton, koolstofvezel netjes of een geleidende coating
TECHNIEK met koolstof. Het is de kunst om ervoor te zorgen dan de anode zo dicht mogelijk bij de wapening zit, maar ook weer niet te dichtbij, anders krijg je kortsluiting. De maximale afstand is 25 centimeter en de minimale afstand 10 millimeter.’ De keuze voor een anodesysteem hangt onder meer af van de bereikbaarheid en vorm van de betonconstructie en de gewenste
9
Hoe werkt kathodische bescherming? Kathodische bescherming (afgekort KB) is een techniek om corrosie van metalen te vertragen of te stoppen. Deze techniek wordt bijvoorbeeld al lange tijd toegepast om corrosie van wapening in beton, zowel betonstaal als voorspanstaal, te vertragen of te stoppen. Kathodische bescherming van beton is ontstaan uit de eeuwenoude techniek om met behulp van galvanische corrosie te voorkomen dat een bepaald ‘te beschermen constructiedeel’ gaat corroderen of oplossen. Het wordt sinds het begin van de 19e eeuw gebruikt ter voorkoming van corrosie van scheepshuiden. In de twintiger jaren van de 20e eeuw werd tijdens de industriële revolutie kathodische bescherming gebruikt voor het beschermen van olie- en gasleidingen in de grond en stalen ondergrondse opslagtanks. Veelal werd dit van overheidswege voorgeschreven. Kathodische bescherming als corrosiebestrijding van wapeningsstaal werd geïntroduceerd in de zeventiger jaren in de Verenigde Staten bij een brugdek van gewapend beton in 1973 nabij Sly Park, California. In Nederland werden de eerste kathodische beschermingsinstallaties in de jaren tachtig aangebracht. Eén van de eerste projecten betrof de consoles van een flatgebouw in Hilversum. Na 1986 werd de techniek vrijwel niet meer toegepast en raakte deze in onbruik. In 1992 vond een herintroductie van de techniek plaats, door het toepassen ervan op grote aantallen flatgebouwen in Groningen. Vanaf dit moment werd kathodische bescherming omarmd als een definitieve oplossing van het probleem ‘wapeningscorrosie’ in beton en is een scala aan constructies kathodisch beschermd.
De anode zit hier in een blok, dat tegen de wapening wordt geklemd. Dit type heet ‘Brick-anode’.
levensduurverlenging. ‘Voor kunstwerken met vreemde ongelijkmatige vormen en rondingen zijn anodes bestaande uit koolstofnetten of conductive primer zeer geschikt. Een anode bestaande uit conductive primer kenmerkt zich door de eenvoud van applicatie, het wordt als een meerlagen verfsysteem aangebracht en heeft een levensduur van minimaal twaalf jaar. Van titaniumanodes weten we nu dat ze minimaal 75 jaar meegaan. Die overleven de betonconstructie dus wel. Titaniumanodes zijn verkrijgbaar in strips, netten en booranodes. Die moet je inslijpen of op het beton aanbrengen met een extra deklaag. De nieuwste ontwikkeling is de Cassette, die je aan de buitenzijde van de betonconstructie kunt bevestigen.’ Innovatief is ook het gebruik van zonnepanelen bij bruggen en viaducten waar geen stroomvoorziening van 230 V aanwezig is. ‘Dat doen we al sinds 1995. We hebben al die tijd zelfs de accu’s nog niet hoeven te vervangen. Overigens gaat de meeste stroom naar de remote-control en niet
Werking KB is een methode van corrosiebescherming die ingrijpt in het elektrochemische corrosieproces. Staal wil in de gebruiksfase terug naar de originele vorm door zich te splitsen in elektronen en Fe-moleculen (Fe -> Fe2+ + 2e). Hierdoor lost het staal ter plaatse op. In deze corrosiecel vormt een metaal een anode. Een ander deel van het metaal vormt een kathode; hier treedt geen corrosie op. Anodes en kathodes hebben verschillende potentialen, waardoor een corrosiestroom gaat lopen. Door nu vrije elektronen aan het staal toe te voegen, wordt de afgifte van elektronen tot stilstand gebracht en stop het corrosieproces. Dit betekent ook dat schade die niet wordt veroorzaakt door corrosie (vorstdooi(zout)-schade, of alkali-silica reactie (ASR)-schade) niet kan worden verholpen door KB. De meest toegepaste variant van KB in beton gebruikt zogenoemde ‘opgedrukte’ stroom. Hierbij wordt een elektrode op of in het beton aangebracht, de anode, die via kabels wordt verbonden met de plus van een laagspanningsvoeding. De wapening wordt verbonden met de min van de voeding. Er gaat nu een gelijkstroom lopen door de kabels via de anode in het beton, van het beton naar de wapening en via de kabels terug naar de voeding. Hierdoor gaan de wapening als kathode en de externe elektrode als anode in een elektrochemische cel functioneren.
Elektrochemische reacties.
Invloed toegevoerde stroom.
Praktische uitvoering KB-systemen Het meest elementaire KB-systeem bestaat uit de volgende componenten: Een anode-systeem op of in het beton aangebracht voor de stroomtoevoer aan het beton. Een kathode-systeem (alle met elkaar doorverbonden te beschermen wapening). Referentie elektroden voor de effectiviteitscontrole van het systeem. Een voeding (constante spannings-/constante stroombron) voor het leveren van de beschermstroom. Bekabeling voor het verbinden van de componenten onderling. Al naar gelang de behoefte of de omvang van het systeem, kan dit worden uitgebreid met automatische meet-/regelsystemen voor gegevens registratie en sturing van de voedingen. Kathodische beschermingssystemen moeten voldoen aan de Europese norm NENEN-ISO 12696(en) ‘Cathodic protection of steel in concrete’. Deze norm stelt niet alleen eisen aan het ontwerp en de te gebruiken componenten en materialen, doch geeft ook richtlijnen voor het in bedrijf stellen, onderhouden en controleren van KB-systemen. Bronnen: KB-kenniscentrum en Prof.Dr. R.B. Polder (TNO-bouw) Meer informatie: kijk op www.kb-kenniscentrum.nl
Kathodische bescherming door middel van een geleidende coating met koolstof.
naar de kathodische bescherming. In een kastje nabij het project kunnen we de kathodische bescherming monitoren. Indien gewenst kan dat ook op afstand.’ ‘We hebben inmiddels zo’n 100.000 m2 betonoppervlak kathodisch beschermd. Het gaat daarbij om bruggen, viaducten, balkons, galerijen, zes torens met liften en trappenhuizen van een Belgisch ziekenhuis, De Pier in Scheveningen, Kwaaitaalvloeren in Nieuwegein en parkeergarages in Duitsland en Nederland. We richten ons alleen op commercieel verantwoorde alternatieven, waarbij de opdrachtgever de garantie wil dat een betonconstructie nog
lang meegaat. Betononderhoudsdeskundigen kunnen KB meenemen bij een gunning van opdrachten op basis van ‘economisch meest voordelige inschrijving’, of EMVI. In de combinatie van zekerheid/levensduur zijn we namelijk goedkoop’, zegt Leggedoor.
Nieuwe constructies
Kathodische bescherming kan ook preventief worden ingezet. Leggedoor legt uit: ‘Op risicovolle plaatsen die later moeilijk bereikbaar zijn kan het zinvol zijn om preventief kathodische bescherming toe te passen. We gaan dat nu voor het eerst doen bij de oplegneuzen van de landhoofden en de prefab T-liggers van een nieuw viaduct in de N46 tussen Groningen en de Eemshaven, die wordt gereconstrueerd. Op die oplegneuzen komen de T-liggers van het brugdek te liggen. In de loop der jaren kan chloridewater in de oplegging voor corrosie van de voorspanwapening in de oplegneuzen zorgen. Vooral bij slanke constructies is
dit een groot risico. Omdat de oplegneuzen slecht bereikbaar zijn, is er gekozen voor kathodische bescherming van het voorspanstalen in die oplegneuzen. Hierdoor is de constructie ook in de toekomst veilig gesteld. Het is dus een voorinvestering.’ De plaatsing van een referentie elektrode voor de effectiviteitscontrole van het systeem moet heel secuur gebeuren: de afstand tot de wapening moet ongeveer één centimeter zijn. Ook moet de anode op minimaal 10 millimeter en maximaal 25 centimeter van de wapening worden geplaatst. ‘In de ruwbouwfase loop je grote risico’s dat die plaatsing onnauwkeurig gebeurt door loopverkeer en het storten van het beton. We hebben daarom voor de referentie elektrode een soort betonnen tampon ontwikkeld waarin de elektrode is opgenomen. Aan de onderzijde komt de draad eruit. Met een tire-rap maak je het element aan de wapening vast, waardoor de afstand van de ingestorte elektrode tot
de wapening precies één centimeter is. De anode zit in een groter blok, dat tegen de wapening wordt geklemd. Van deze ‘Brickanode’ plaatsen we er één per strekkende meter.’ Leggedoor ziet veel mogelijkheden voor ‘KaPre’, zoals hij het noemt: kathodische preventie: ‘Denk aan galerijen of parkeergarages, waar dooizouten problemen kunnen geven. Ik verwacht de komende jaren dan ook een verdere toename van het gebruik van kathodische bescherming bij bestaande en nieuwe betonconstructies. Door gebruik van kathodische preventie zou je zelfs betonconstructies nog slanker kunnen ontwerpen, doordat je de corrosiewerende maatregelen achterwege kunt laten. Denk aan minder betondekking en krimpwapening. Maar daar moeten de betonnormen dan wel op aan worden gepast.’
TECHNIEK
11
Afwerken van balkonen galerijvloeren In de afgelopen jaren is Nebest B.V. betrokken geweest bij renovaties van veel flatgebouwen. Een belangrijk onderdeel daarvan was betonherstel van terrassen, balkon- en galerijvloeren. Helaas gaat er volgens Nebest nog veel mis bij het aanbrengen van de afwerklagen. Tijd voor extra aandacht voor deze problematiek in BouwTotaal. Want er zijn nog veel flatgebouwen die, gezien de toestand van het beton van de balkonen galerijvloeren, een renovatie en bescherming van deze vloeren nodig hebben.
Afschotproblemen op een galerijvloer met een afwerklaag.
Een scheuroverbruggende coating werd twaalf jaar geleden aangebracht en na vier jaar hersteld met een nieuwe coating. In 2003 was opnieuw een volledig nieuwe afwerking noodzakelijk..
Tekst: Jan-Willem van Brenk, Nebest B.V.
Veel van de flatgebouwen die problemen hebben met de balkon- en galerijvloeren worden beheerd door een Vereniging van Eigenaren. Deze VVE-‘s hebben vaak een achterstand in het onderhoud van de gevels. Één van de duurste onderdelen van het betonherstel blijkt meestal de afwerking te zijn van de terrassen, galerij- en balkonvloeren. Er zijn veel mogelijkheden van vloerafwerkingen voor de balkon- en galerijvloeren. De leveranciers van betonreparatie- en beschermingsproducten hebben meerdere producten die zij aanprijzen als een ideale afwerking. Mogelijke afwerkingen zijn: cementgebonden dekvloeren; vloercoatings; troffelvloeren; tegelvloeren; folies; gietasfalt; dakbedekking met terrastegels.
rijen moet een onderzoek naar de constructieve veiligheid plaatsvinden. De breuk van een galerijplaat, zoals in Wormerveer is gebeurd, werd mede veroorzaakt door het extra gewicht aan vloermortel dat nodig was om het afschot te herstellen. Een extra belasting van een mortellaag betekent ook weer meer doorbuiging door kruip van het beton. Meestal wordt een dekvloer afgewerkt met een kunsthars gebonden laag. Dit is voor aannemers een reden om genoegen te nemen met een D20 kwaliteit aan dekvloer. Dit is ook toelaatbaar conform NEN 2741. Onze ervaring is dat het aanbrengen en het functioneren van een D30 of D40 vloer vele voordelen biedt tegen een geringe meerprijs, ten opzichte van een D20 kwaliteit. Een hogere kwaliteit geeft een minder poreuze mortel en dus minder kans dat
Per afwerkingsgroep is een aantal toepassingsmogelijkheden te noemen met specifieke eigenschappen en een aantal valkuilen (die punten waar het echt mis gaat).
Cementgebonden dekvloeren
Cementgebonden dekvloeren als afwerking voor een galerij- en balkonvloer vormen veelal een basis voor verdere afwerklagen. Een nieuwe dekvloer is nodig als het afschot moet worden hersteld, of als de oude dekvloer volkomen vergaan is. Bij afschotcorrecties moet eerst worden vastgesteld waarom het afschot niet (meer) correct is. Berucht zijn natuurlijk de uitkragende galerijplaten. Bij ernstige doorbuigingen van uitkragende balkons of gale-
Cementgebonden dekvloer.
tijdens de renovatie of later bij beschadigingen de vloer zich vol trekt als een spons. Vanuit onze ervaring wil ik pleiten voor minimaal D30 kwaliteit, ook onder later aangebrachte afwerklagen. Consequentie is wel dat er mechanisch moet worden verdicht. Dit kan met een kleine trilplaat. De duurzaamheid van afwerklagen wordt in sterke mate bepaald door de kwaliteit van de ondergrond. Voor balkon- en galerijvloeren geldt net als bij andere vloeren het belang van hechting. Een schoongemaakte gladde betonvloer, eventueel ruw gestaald, is nog steeds één van de moeilijkste ondergronden om hechting op te krijgen. Boucharderen of vlamstralen met nastralen geven een beter hechtingsvlak. Afschot Het maken van afschot is één van de belangrijkste doelen bij het maken van nieuwe dekvloeren. De mogelijkheid voor het creëren van afschot is vaak beperkt door lage schrobranden en/of lage opstanden onder de gevelkozijnen. In de jaren ‘90 heeft Bouwcentrum zich al sterk gemaakt voor een afschot van minimaal 10 mm/m1. Een goede oplossing voor veel uitkragende balkon- en galerijvloeren is het afschot naar de schrobrand toe te leiden en daar de hemelwaterafvoer (HWA) te maken. Het grote nadeel daarbij zijn de pijpen die buiten de galerij lopen. Het is ons in al die jaren van advisering maar zelden gelukt beheerders te overtuigen van het voordeel daarvan. Alleen bij grote totaalrenovaties waarbij het uiterlijk van de flat volledig wordt veranderd, maakt zo'n plan van afschotwijziging een kans. Een keuze voor het creëren van een goot is altijd een moeilijke beslissing. Bij weinig afschot mogelijkheid is de afstand naar de HWA vaak te groot, maar is de afstand naar een goot meestal wel te bereiken. De goot zelf heeft daarbij weinig afschot naar de HWA en blijft dan langdurig nat, met vervuiling als gevolg. Algemene regels voor of tegen het toepassen van een goot zijn niet te geven. Als een goot niet beslist noodzakelijk is dan moet deze niet worden toegepast. Omdat nieuwe dekvloeren veelal worden afgewerkt met een duurzamer (duur) systeemvloer is het van groot belang het afschot vooraf te controleren. Dit is goed uit te voeren door de vloer eerst te voorzien
van een primer die hoort bij het systeem en het geheel daarna onder water te zetten. De plassen die op de vloer blijven staan kunnen worden gemarkeerd en met speciale mortels kan het afschot worden hersteld. Herstel van afschot na het aanbrengen van een afwerklaag is meestal veel lastiger. De werkwijze van voortijdig uitproberen van het afschot is ons in de afgelopen jaren goed bevallen.
Vloercoatings
Het afwerken van een betonvloer met een dunne coatinglaag, een zogenoemde rolcoating, is bijna altijd af te raden. Een
Schade aan een vloercoating die minder dan één jaar oud is.
dunne rolcoating is nooit sterk genoeg om een duurzame afwerking te vormen. Mechanische beschadigingen zijn het begin van een voortijdig einde van de coating. Veel schadebeelden zijn te zien aan de coatings die door de bewoners zelf zijn aangebracht. Dit geldt ook voor de rolcoatings die worden ingestrooid voor de gewenste anti-slip. Systemen van 1 mm dikte of meer (zoals gietvloeren) geven duidelijk meer zekerheid voor een duurzame afwerking. Lees verder op pagina 13
Waarom houten kozijnen en deuren? Hout wordt al vele eeuwen toegepast als bouwmateriaal. Ook kozijnen en deuren worden al sinds mensenheugenis gemaakt van hout. Hout heeft zich door de eeuwen heen bewezen duurzaam en betrouwbaar te zijn. In een overzicht willen we laten zien dat kozijnen en deuren gemaakt van hout in alle stadia van de gebruikscyclus de beste keus is. Of het nu om duurzaamheid, milieubelasting of uitstraling gaat, hout heeft duidelijke voordelen ten opzichte van alle andere gebruikte materialen. Hout = duurzaam Hout = CO2 vastleggend Hout = mooi Hout = veilig Hout = milieuvriendelijk Hout = isolerend Hout = te onderhouden Hout = sterk Hout = veelzijdig Hout = recyclebaar
www.nbvt.nl
LOONDIENSTSERVICE VOOR ZORGELOOS WERKEN
Payrollen is ook in de bouw een voordelige oplossing Payroll Intermediair werkt flexibel en is kostprijsverlagend. U betaalt alleen de verloning van gewerkte uren. Het ziekterisico wordt overgenomen en u heeft geen administratieve lasten. Hoeveel ú kunt besparen? Vraag een vrijblijvende offerte op maat! WWW.PAYROLL-INTERMEDIAIR.NL | T 088-0027350
Nieuw en gebruikt
TopMaterieel In- en verkoop van BOUWMATERIEEL en BOUWMATERIALEN
schaftwagens, units, containers...
Gzwvzuu bjd Gzouzuu Gggg& bdb Goozuu 100%boogkb
voozuwkzodgug.100%boogkb.wko mwdoougdm vdvobub dvodgmkoudwkwod god.Gbukvoovwjd vm,bo,mo,ouwk. gvjkvoom&gd.gbukvoo: kgmdwkofiookubomoogvm!
zbwzdboog voobouwbdjv,m,dovbo,gdvuubdjvogvm.umbo wk,uwmgdwg,doduduodgb.
dggv,moou! Ambachtsweg 11, 8152 BA Lemelerveld Email : info@harmsenmaterieel.nl Telefoon : 0572-370461 Fax : 0572-371707
www.harmsenmaterieel.nl
TECHNIEK Vervolg van pagina 11
bros te worden bij veroudering. Bij materiaalspanningen leidt dit tot scheuren, eerder dan algemeen wordt verwacht.
Tegelvloeren
Scheur in flexcoating.
Er zijn veel verschillende typen vloercoatings op de markt die geschikt zijn voor een buitentoepassing op galerij- en balkonvloeren. De coatings worden gekenmerkt door het type bindmiddel. De groepen zijn: 1. Epoxygebonden systemen, kenmerkend door goede hechting en sterkte. 2. Polyurethaangebonden systemen, kenmerkend door goede duurzaamheid en elasticiteit. 3. Mengsels van polyurethaan en epoxyharsen, of polyurethaan en acrylaat, 4. Onverzadigde polyesterharsen. 5. Polymethylmethacrylaat. 6. Polyureumharsen. De bekende producenten van bouwchemische producten brengen allemaal wel een coating op de markt die geschikt is voor toepassing op een galerij- of balkonvloer. Een systeem bestaat vaak uit verscheidene coatings, epoxycoating met polyurethaan afwerklaag, of polyesterharsen met een PMMA-afwerklaag. Een bijzondere groep van vloercoatings zijn de scheuroverbruggende coatings. Deze coatings zijn nodig voor het afwerken van uitkragende galerij-en balkonvloeren. De thermische scheuren in deze vloeren blijven bewegen. Nieuwe scheuren zijn ook na vele jaren nog steeds mogelijk. Een coating is scheuroverbruggend als hij één of meer specifieke eigenschappen bezit. Een coating moet extreem elastisch zijn en voldoende laagdikte hebben om de vervorming boven een scheur te compenseren. Een tweede eigenschap is een hechting op de ondergrond. Als de hechting op de ondergrond matig is kan de hechting eerder verbreken bij een scheur, voordat de coating zelf scheurt. De rek tengevolge van een scheurbeweging wordt dan over een grotere afstand verdeeld. Bij een nieuwe scheur is de rek in theorie oneindig groot boven de scheur. De verhouding tussen rek en hechting kan goed worden geregeld door een inlage met een rekbare mat, zoals een polyestermat. Met een elastische inlage kunnen grote bewegingen worden overbrugd (dilataties en dergelijke). Kenmerkend en tevens een gevoelig punt van de echte scheuroverbruggende coatings is dus de matige hechting op de ondergrond. Systemen bestaande uit één laag die ook nog overmatig wordt ingestrooid, zijn twijfelachtige systemen.
Epoxygebonden troffelvloeren
Troffelvloeren worden nogal eens toegepast om in moeilijke situaties een afschotcorrectie toe te passen. Vroeger zagen wij ook grote projecten waar troffelvloeren werden gemaakt op galerijen en balkons. De troffelvloeren werden niet verder afgewerkt. In de gunstige situaties werd een polyurethaan-coating op de troffelvloer aangebracht. Wij hebben in het verleden veel troffelvloeren gezien met schade, waarbij wij steeds konden vaststellen dat een troffelvloer lang niet per definitie waterdicht is. Volgens de producenten van deze troffelvloeren moet de primer voor de waterafdichting zorgen. Dit is echter een onzekere factor bij de applicatie. Het afsluiten van een troffelvloer met een topcoating is kostbaar omdat veel van de coating wegzakt in de mortel. Meer dan één laag is meestal nodig voor een goede afdichting. Epoxygebonden mortel heeft ook de eigenschap
Veel oudere flatgebouwen, meestal de wat luxueuze gebouwen, zijn voorzien van tegelvloeren op galerijen en balkons. Over het algemeen worden de tegelvloeren ook het meest gewaardeerd bij de bewoners. Er zijn uitkragende galerijen waar tegelvloeren zijn aangebracht in een mortellaag, die al dertig jaar functioneren met weinig onderhoud en schade. Er zijn echter ook veel voorbeelden te noemen waar tegelvloeren op een poreuze mortellaag veel en langdurig water vasthouden en al tientallen jaren lekkage veroorzaken, met meestal betonschade als gevolg. Ondanks of dankzij de vele praktijkvoorbeelden van tegelvloeren op galerijen en balkons zijn er geen richtlijnen opgesteld voor het maken van tegelvloeren. In de gids voor afwerkvloeren, deel tegelvloeren, worden de galerijen en balkons expliciet uitgesloten. De meningen van deskundigen lopen uiteen van nooit toepassen op galerijen tot ‘het kan overal als je onze producten maar gebruikt’. Het is ons opgevallen dat in de Duitse literatuur over keramische tegels vaak wordt geschreven over nieuwe ontwikkelingen voor het leggen van tegels op balkons en terrassen. De methode met tussenlagen van elastische matten tussen beton en tegels wordt maar weinig toegepast. De kostprijs zal een beperkte factor zijn. Nebest b.v. heeft een werk begeleid waar een tegelvloer op een uitkragende galerijvloer is gelegd met een tussenlaag van een 2 mm dikke, hoog gemodificeerde cementgebonden laag. Hierop zijn met flex-lijmen niet al te grote tegels verlijmd, waartussen een voeg resteert met een hoge flexibiliteit. De randen van de tegelvloer, inclusief de aansluiting met het dilatatieprofiel zijn gevuld met een kitvoeg. Dit systeem ligt al een paar jaar en functioneert goed. Op hetzelfde project is aan de balkonzijde, die op het zuidwesten ligt, een scheuroverbruggende coating aangebracht. Een deel van de appartement-eigenaren
Tegelvloer.
wilde toch een tegelvloer als balkonvloer. Een idee van de betreffende aannemer heeft geleid tot proeven met een verlijmde keramische tegel op een scheuroverbruggende vloercoating. De tegels zijn met een polysulfidekit verlijmd. Een lastig en zwaar werk om dit uit te voeren. De nog zachte kit is tussen de tegels ingestrooid met zand om een aanhechting met een voegmortel mogelijk te maken. Een groot voordeel van deze werkwijze is dat alle balkons (balkongalerij) gelijkvormig zijn afgewerkt met een blijvende waterdichte laag en elke individuele bewoner kon kiezen voor een afwerking met of zonder tegels.
Folies
Zo’n tien of vijftien jaar geleden zijn veel balkon- en galerijrenovaties uitgevoerd met een afwerking van een folie. Voordeel van een folie is dat deze meestal over een matige vloerafwerking heen geplakt kon worden, hetgeen veel kosten van sloop en vernieuwen bespaarde. Een veel gebruikte folie is een EPDMrubber. Deze zijn in verschillende dikten en kwaliteiten te leveren. Een tweede mo-
13
gelijkheid zijn PVC-folies die ook als kunststofdakbedekkingen worden gebruikt. Deze PVC-folies worden niet veel toegepast op galerijen en balkons. Recent zijn door Nebest b.v. twee grote complexen onderzocht waar de galerijen waren afgewerkt met een EPDM-folie. De folies waren 12 tot 15 jaar oud. Onderzoek aan uitgesneden materiaal gaf aan dat de materiaal-eigenschappen (treksterkte en rek bij breuk) nauwelijks waren veranderd ten opzichte van nieuw materiaal. De problemen op beide complexen lagen bij de verlijming en de afdichting van naden. De verlijming was in het vlak nog goed,
gesteld door de Vereniging van GietasfaltVerwerkers. Daarbij zijn kwaliteitseisen opgesteld aan gietasfalt. Belangrijk daarin is de hardheid van de bitumen en het bitumen mengsel. Deze hardheid wordt bepaald met een stempelproef. De indringdiepte bepaalt de hardheid en daarmee of het mengsel in een buitensituatie kan worden gebruikt. Wij hebben in het verleden en recentelijk weer vastgesteld dat te harde gietasfaltmengsels buiten zijn toegepast. Dit heeft tot gevolg dat het asfalt veel en grote scheuren gaat vertonen. Gietasfalt op beton staat daar een beetje om bekend, maar met een goede
Tegelvloeren flexibel verlijmen, bij voorkeur op een flexibele tussenlaag. Nooit tegels plaatsen in zetspecie.
maar nabij lekkende naden kwam ook de verlijming los. Herstel wordt veelal met polysulfide kit uitgevoerd, net als de aansluitingen op de naden. In de praktijk blijkt juist de veroudering van de kit de grootste problemen te veroorzaken. Omwille van een vlakke vloerafwerking zijn de kopse naden van de folie stuikend gelegd op de galerijvloer. Door een geringe verouderingskrimp van het rubber en veroudering van de polysulfidekit ontstaan daar lekkages. Herstel vond dan plaats met gelijmde pleisters, veelal ook polysulfide kit. Het herstelde gedeelte heeft vaak een veel kortere levensduur omdat er gelijmd wordt op vervuilde ondergronden. Kenmerkend bij toepassing van de EPDMfolies is dat de keuze voor zo'n folie een goedkoper alternatief was voor een volledig herstel. Afschotcorrecties zij niet uitgevoerd waardoor de problemen van wateroverlast bleven bestaan. Wateroverlast wordt dan gecompenseerd door een daktegel toe te passen op de galerij. Bij gekleurde EPDM-folies (vooral bij rood) is een sterke verkleuring waargenomen door afbraak van de kleurstof in het rubber. Dit geeft met vervuiling van waterplassen een armoedig uiterlijk.
Gietasfalt
Gietasfalt werd vroeger veel toegepast op grote galerijen en terrassen. Toepassingen in de laatste jaren zien wij niet meer. Gietasfalt op een waterdichte laag dakbedekking kan een goede oplossing zijn voor brede galerijen en straten op een verhoogd niveau. Er zijn verwerkingsrichtlijnen op-
kwaliteitszorg kan gietasfalt goed op galerijen worden toegepast. Er zijn tegenwoordig ook gekleurde gietasfaltlagen te verkrijgen.
Dakbedekking met terrastegels
Voor terrassen en balkons zijn dakbedekking met terrastegels geschikt. De duurzaamheid van het systeem is groot. Er is veel ervaring en kennis aanwezig voor het waterdicht maken van terrassen met gemodificeerde, gebitumineerde polyestermaten. Het gewicht van de terrastegels is een factor van keuze en beperking ten aanzien van de constructie. Losse terrastegels op galerijen zijn veelal niet gewenst. Door veroudering en onjuist herstel na werkzaamheden, komen tegelvloer los te liggen. Losliggende tegels veroorzaken hinder, onder andere door geluidsoverlast.
Adviezen en richtlijnen ter discussie
Ter afsluiting een aantal adviezen ter discussie. Bij het afwerken van balkons- en galerijvloeren moeten de volgende vier punten in ogenschouw genomen worden. 1. Minimaal een D30 vloer toepassen, ook onder coatings. 2. Geen afwerklagen aanbrengen als dit niet beslist noodzakelijk is. 3. Bij uitkragende vloeren altijd scheuroverbruggende coatings toepassen en scheuren niet injecteren. 4. Tegelvloeren flexibel verlijmen, bij voorkeur op een flexibele tussenlaag. Nooit tegels plaatsen in zetspecie.
(Advertentie) aluminium carports serredak dubbele carport metalen carport deurluifel rokersoverkapping overkapping auto terras overkapping veranda afdak
Nobelstraat 26 | 3846 Cg HarderwijkT 0341 460444 | F 0341 412224 | E info@carportharderwijk.nl
TECHNIEK
Staal en steen zorgen voor ‘containerlook’
14 De nieuwbouw voor IT&M bestaat uit één volume waaruit blokken zijn weggelaten, als een stapel containers waar er af en toe een is uitgehaald.
Het beeldkwaliteitplan voor het bedrijventerrein Park Forum in Eindhoven omschrijft het terrein als een ‘containerterminal’: een gebied waarin de diverse gebouwen zijn vormgegeven als massa’s veelkleurige kubussen. ARCHES architecten zag dit als een uitdaging om voor het bedrijf IT&M toch een gebouw te ontwerpen met veel uitstraling. Dat leidde tot een uitwerking waarbij in de gevels én in het dak vlakken zijn ‘verdiept’, nog geaccentueerd door een andere materiaalkeuze. De patio – het verdiepte dakvlak – zorgt voor extra daglicht in de kantoorruimten. Tekst: Carla Debets Bouwtekst Beeld: ARCHES architecten BNA, Vincent Knoops
De tijd dat de gebouwen op bedrijventerreinen tamelijk anonieme gebouwen waren, is in veel gemeenten achterhaald. Er worden beeldkwaliteitplannen voor opgesteld, waarbij soms ook thema’s als ‘groen’, duurzaam, of ecologisch bedrijventerrein worden gehanteerd. Voor de opzet van Park Forum, het nieuwste bedrijventerrein nabij
Kubus met ‘uitsnedes’
Bijzonder in de voorgevel zijn de min of meer verstopte entree, de terugliggende gevel in Clickbrick stenen én de hoge ramen met omgevouwen stukken staalplaat.
Uitvoeringsfase; een staalskelet met betonnen vloeren, ook ter plaatse van het loadingdock.
‘Het gebouw is ontworpen als een grote stalen kubus waarin diverse uitsparingen zijn gemaakt. Alsof er containers uit de stapel zijn weggehaald’, licht architect Paul Verhorst toe. ‘Eén van de uitsparingen is de grote patio in het hart van het gebouw, die bezoekers als verrassing ontdekken als ze binnen zijn.’
Het gebouw omvat een grote opslaghal voor de apparatuur van IT&M, diverse kantoren én een showroom en trainingsfaciliteit voor hun wederverkopers. Arches wilde echter van buiten geen onderscheid maken tussen het kantoor en de opslaghal en koos daarom voor een stalen gevel. Een compleet gemetselde gevel zou te kostbaar
Het loadingdock is op dezelfde wijze – door het weghalen van blokken – in het grote volume geintegreerd.
brick droogstapelstenen. Het loadingdock in de voorgevel is eveneens vormgegeven als een ‘weggehaalde container’ en achter de stalen gevel op de begane grond gaat de hoofdentree schuil. Voor daglicht in de ruimten achter de stalen gevels zorgen lichtstroken tussen de twee gevels, bijzonder gedetailleerde verticale raamstroken én de patio op de verdieping.
Eindhoven Airport, namen de architecten van MVRDV de kubus als uitgangspunt. Dat zou moeten leiden tot een futuristisch ogend landschap met onder andere kleurrijke containervormige gebouwen. Ook de variaties in kleur, hoogte en positie van het gebouw ten opzichte van de rooilijn, lagen vast. IT&M, specialist in hoogwaardige keukenapparatuur, wilde zich vestigen op Park Forum en vroeg een aantal architecten om een ontwerp te maken voor een combinatie van kantoorruimten met magazijn. Het ontwerp van ARCHES architecten is uiteindelijk gerealiseerd. Belangrijk in het ontwerp was dat het bedrijf graag een gebouw met kwaliteit en uitstraling wilde, passend bij de producten van het bedrijf. Een simpel, containerachtig gebouw was daarom geen optie.
worden. Ook het aanvankelijke idee van een cortènstalen gevel bleek binnen het budget niet haalbaar en uiteindelijk is gekozen voor een sandwichgevel. De diverse uitsparingen in de gevel zorgen voor verrassende elementen. Zo is de terugliggende gevel – 1,40 meter achter de stalen gevel – uitgevoerd in zilverkleurige Click-
Geveluitwerking in staal en steen
De twee lagen van het kantoor zijn even hoog als de bedrijfshal. Dit biedt flexibiliteit voor de toekomst.
Het gebouw is opgebouwd uit een staalskelet met betonnen vloeren, waarbij de gevels zijn opgehangen aan het staalskelet. De gevels bestaan uit sandwichpanelen uit het standaardprogramma van SAB-profielen. De panelen (SAB WBF 150-1000-M8L Rock pro) zijn 1,15 meter breed en opgebouwd uit een 0,75 mm dikke buitenbeplating, 80 mm steenwol en een binnenbeplating van 0,63 mm dik. De panelen werden bevestigd met per bevestiging twee zelftappende schroeven met een doorsnede van 6,3 mm.
TECHNIEK
15
Bouwgegevens Opdrachtgever: IT&M BV, Eindhoven Ontwerp: ARCHES architecten BNA, Eindhoven Constructie: Bouwtechnisch Adviesburo Ad Wouters, Mierlo Aannemer: Burgtbouw bv, Deurne Bruto vloeroppervlak: 1900 m2 Start bouw: augustus 2010 Oplevering: maart 2011 Stichtingskosten/ aanneemsom: 1.250.000 euro, excl. BTW
De patio is een ‘weggehaald blok’ in het dak. De ruimte van 10 bij 10 meter biedt ook uitzicht op groen terwijl het beeldkwaliteitplan iedere vorm van groenvoorziening uitsloot..
Voor de buitenbeplating is gekozen voor de kleur RAL 9007. Deze panelen zijn in grote lengtes leverbaar – tot circa 12 meter – en zijn bij de opslaghal in één keer over de totale hoogte van 10 meter aangebracht. De verticale profilering in plankprofielen (Linering M8L) accentueert de verticale opbouw. Bij de geveluitwerking hebben nog enkele
gevels met een monoliete uitstraling vanwege het ontbreken van voegen.’ Ook de patiogevels zijn uitgevoerd in Clickbrick stenen.
Gevelopeningen en detaillering
In de stenen gevels op de begane grond liggen horizontale raamstroken. De verticale
De hoge driehoekige ramen zorgen – door de grote hoogte van de ruimte - voor veel daglicht.
Door de situering van de trap in een vide en (boven) aan de patio, komt er daglicht via de vide tot op de begane grond.
eisen een belangrijke rol gespeeld: in de directe omgeving van het bedrijfsterrein was namelijk een munitiedepot aanwezig. Hiervoor golden extra eisen ten aanzien van de gevelconstructie die aantoonbaar bestand moest zijn tegen een belasting van 4 kN/m2. Dit is bereikt door HE200A-profielen toe te passen en een speciale dubbele bevestiging van de sandwichpanelen op de staalconstructie. Het nabijgelegen vliegveld leidde bovendien tot een verhoogde geluidsisolatie van de kantoorgevels. De terugliggende gevelvlakken in de kantoorgevels zijn uitgevoerd in drooggestapelde Clickbrickstenen, waarbij gekozen is voor type Royston met een metalic-kleur die past bij de stalen gevels en de gewenste hightech uitstraling. Verhorst: ‘Vooral de robuuste en technische uitstraling van het metselwerk in relatie tot de stalen gevel vonden we belangrijk. We hebben het systeem eerder toegepast bij het ontwerp van een moderne villa. Het leidt tot strakke
raamstroken in de stalen gevels van de kantoren zijn vormgegeven als omgevouwen stukken staalplaat. De ramen ogen als relatief kleine oppervlakken, maar dat wordt mede veroorzaakt door de grote verdiepingshoogtes van circa 5 meter. Hierdoor leveren bijvoorbeeld de verticale ramen toch een groot glasoppervlak op. Ook de toepassing van aluminium kozijnen zorgt hiervoor: de slanke detaillering levert grote glasoppervlakken op. De toepassing van aluminium zorgt bovendien voor weinig onderhoud. Alle bijzondere details in de stalen gevel zijn eveneens uitgevoerd in aluminium, zoals de lekdorpels met speciale zetstukken ter plaatse van de driehoekige kozijnen. De hemelwaterafvoeren zijn - onzichtbaar - aan de binnenzijde geplaatst. De grote verdiepingshoogte van 5 meter in de kantoorruimten én het staalbetonskelet zorgen ook voor extra flexibiliteit in de toekomst: de functie van kantoorruimte kan later eventueel worden omgezet in bedrijfsruimten. De ligging van de patio biedt de mogelijkheid bedrijfsruimte om te bouwen tot kantoorruimte, mét daglichttoetreding.
De showroom boven biedt plaats aan een enorme apparatenwand (achtergrond) en een showkeuken met kookeiland voor professionele koks.
Patio als extra kwaliteit
Boven aan de trap is direct zicht op de patio. Door veel glas rondom profiteren alle ruimten op de verdieping van extra daglicht.
Van buitenaf niet zichtbaar, maar wel voor bezoekers van het gebouw: de patio op de verdieping, met glazen gevels rondom. Direct achter de entree ligt de trap naar de verdieping; de situering aan de patio én de vide rond de trap zorgen ervoor dat het daglicht tot op de begane grond doordringt. Daarnaast profiteren alle kantoorruimtes op de verdieping van het daglicht van de 10 bij 10 meter grote patio en zelfs de opslaghal. De patio was een oplossing omdat het beeldkwaliteitplan elke vorm van groenvoorziening uitsluit. Architect Verhorst: ‘Alle werkruimten hebben hierdoor daglicht en zicht op groen en lucht. Medewerkers en bezoekers kunnen in de pauze ontspannen op een aantrekkelijke plek in het groen en de buitenlucht. Omdat er op het bedrijventerrein verder nergens groen is toegestaan, zelfs geen groen aan de straatzijde, is dit een fijne plek in de buitenlucht.’
De slimste wanden voor
[schroefvastheid]
Waarom? Omdat een FAAY-wand een massieve kern van geperste vlasvezels heeft. Daarin vindt elke schroef houvast, z贸nder plug: schroefvast met een uittrekkracht van 110 kg (gewone schroef) tot 230 kg (houtdraadbout). Een wastafel kan zonder achterhout worden opgehangen! FAAY is gewoon de b茅ste wand als het gaat om schroefvastheid. Meer weten? Kijk op www.faay.nl of bel met (0347) 376 624.
Faay adv_Schroefvastheid_270x375.indd 1
30-01-12 16:06
BEDRIJF IN BEELD
17
Nieuwe vestigingen in Soest, Amersfoort en Zutphen
“Probin groeit maar door” Juist nu blijkt de belangstelling voor de PROBIN-formule ongekend groot. Afgelopen maand werden liefst 3 nieuwe vestigingen geopend. Aan de Nijverheidsweg 11 in Soest, de Kosmonaut 22 in Amersfoort en de Stoven 16a in Zutphen kunnen bouw in industrie voortaan profiteren van de krachtige PROBIN-formule. De ontwikkelingen in de markt laten ons anders denken. Samen kunnen we meer dan alleen. Een gedachte die binnen de bouwwereld steeds meer voedingsbodem vindt. Conceptueel bouwen en LEANbouwen worden steeds meer omarmd. Ook aannemers omringen zich steeds meer met partners in het bouwproces. Samen bieden zij een totaaloplossing. Samen delen zij hun kennis en maken ze gebruik van elkaars kwaliteiten. Gezamenlijk kunnen zij groter inkopen. Dezelfde items die de PROBIN-formule zo sterk maken. Hoe meer bouw en industrie het begrip ‘samen werken’ omarmen, hoe nadrukkelijker de kracht van de PROBIN-formule naar voren komt.
uitleveringsgraad die men haalt met PROBIN, zonder zelf extreem grote voorraden te houden. Alle vestigingen weten zich gesteund door het voor Nederland uniek grote magazijn in Zwolle en het perfecte logistieke proces. Daardoor wordt een uitlevering gehaald van meer dan 96% uit voorraad. Dat helpt de opdrachtgever om zijn projecten snel en efficiënt uit te voeren en haalbare afspraken te kunnen maken met zijn opdrachtgever.
Kennis
Een ander belangrijk aspect dat zowel door Ceelen, Van der Riet als
Amersfoort
Meerwaarde van PROBIN
Het is interessant te horen, dat elk van de drie ondernemers van de nieuw geopende vestigingen in Soest, Amersfoort en Zutphen, zijn eigen redenen heeft om bewust te kiezen voor PROBIN. Eén troef hebben Cor Ceelen (Soest), JanDirk van de Pol (Amersfoort) en Constant van der Riet (Zutphen) echter gemeen. Dat is de hoge
Van de Pol wordt aangehaald, is het kennisniveau van de medewerkers. Steeds meer kennis vloeit weg van de bouwplaats en de aannemer zoekt nadrukkelijk naar oplossingsgerichte partners in het bouwproces. In die rol voelen de PROBIN-vestigingen zich als een vis in het water. Het geschoolde personeel krijgt met regelmaat extra bijscholing van de leveranciers van de A-merken, terwijl PROBIN op het hoofdkantoor in Zwolle beschikt over een trainingscentrum op het gebied van elektronische sluitsystemen, een zeer actueel thema als het gaat om de toegangscontrole van kantoren, instellingen en zorgcentra.
Zutphen
sprak ons erg aan omdat de streek rijk is aan aannemers, ZZP’ers en klussers. Een doelgroep die zich erg thuis voelt bij de persoonlijke benadering van PROBIN, het uitgebreide assortiment, de snelle levering en de A-merken”. Cor Ceelen, eigenaar van PROBIN Soest koos al in 1993 voor PROBIN/ PROVAK door als eerste in Nederland een PROVAK-vestiging te openen. Terwijl JanDirk van de Pol 3 jaar geleden naast de zaak in Kootwijkerbroek een nevenvestiging in Amersfoort startte. Immers al in 1991 zag hij toekomst voor een totaalconcept, waarbij hout- en bouwproducten, maar ook gereedschappen via één balie worden aangeboden. Maar wel door gespecialiseerde vakmensen. JanDirk Van de Pol en Cor Ceelen zijn beiden zeer gecharmeerd van de PROBIN-formule. “De krachtige marketing en hun nadrukkelijke aanwezigheid op landelijke en regionale beurzen spreekt zeer tot de verbeelding. Maar zeker ook de landelijke dekking. Op die manier kunnen onze klanten bij elke PROBIN, waar ook in Nederland, hun inkopen doen, tegen de condities die ze met ons hebben afgesproken”.
Persoonlijke argumenten
Constant van der Riet: “Wij zochten al langer uitbreiding om naast ons bedrijf in Goor een tweede filiaal te openen. Zutphen
Trainingscentrum Transferro Zwolle
Soest
Partners
Cor Ceelen: “De bouw en industrie zijn gebaat met partners die hen de kennis en de oplossingen bieden bij een snelle en hoogwaardige uitvoering. Die meedenken over een efficiënte procesproces. In nauwe samenwerking met de PROBIN-collega’s bieden wij in nagenoeg alle situaties die passende oplossing”, aldus Ceelen.
Toekomst
Alle drie de ondernemers zijn er vast van overtuigd met ondersteuning van PROBIN verder te kunnen groeien. “PROBIN is een gevestigde naam binnen bouw en industrie. Wij dragen alle drie graag ons steentje bij aan de verdere uitbouw van PROBIN. Want de formule staat als een huis. Dat blijkt wel als je in één maand drie vestigingen weet te openen”.
BOUWKOSTEN
18
Betonnen grootformaat dakpannen Men kan een pannendak met verschillende soorten en formaten dakpannen dekken. Casadata.nl zet voor het aanbrengen van betonnen grootformaat dakpannen op een lessenaarsdak de kosten voor verschillende projectypen op een rij. Tekst: www.casadata.nl met medewerking van Nelskamp Dakpannen Nederland
In dit artikel komen enkele typen grootformaat dakpannen van Nelskamp aan de orde. De kosten zijn berekend voor een lessenaarsdak van een enkele of dubbele woning of een aanbouw. Bij een zadeldak, piramidedak of schilddak gaat het om andere kostenbedragen. Betonnen dakpannen worden geleverd met een KOMO-productcertificaat, waaruit blijkt dat ze voldoen aan de kwaliteitseisen, volgens de daarvoor geldende NEN-norm. Betonnen dakpannen kan men toepassen op daken met een dakhelling vanaf 15 tot
75 graden. Het is niet raadzaam om dakpannen bij een lagere of grotere dakhelling toe te passen. Bij een flauwe dakhelling van 15 tot 17 graden moet men extra voorzorgsmaatregelen nemen om het dak waterdicht te houden, zoals het toepassen van een waterkerende, waterdamp doorlatende kunststof folie. Bij een dakhelling van 70 tot 75 graden moet men eveneens extra maatregelen nemen, zoals het verankeren van de dakpannen.
Dak dekken met dakpannen
Voordat men met het dekken van een pannendak begint, moet men eerst elk dakvlak controleren of men bij het dekken de
gemiddelde werkende breedte van de dakpannen kan aanhouden of dat men hierbij gering moet afwijken. Daarbij mag men de dakpannen niet te ver uit elkaar dekken vanwege kans op lekkage. Ze mogen echter ook niet te dicht op elkaar liggen: hierdoor resteert er te weinig ruimte in de groeven om bij sterke temperatuurstijgingen het uitzetten van de pannen te kunnen opvangen. Men moet een pannendak zuiver haaks dekken, zodat de wellen van de pannen in rechte lijnen komen te liggen. Voor het goed verdekken van de pannen werkt men daarbij meestal vanaf de onderste rij pannen vanaf rechts in opgaande rijen naar boven toe. Vorstpannen legt men vanaf het zuidwesten met overlapping. Alle randen van het dak en alle dakdoorbrekingen moet men verankeren in een breedte van minimaal één meter. Ook moet men alle dakvorsten en dakruiters mechanisch bevestigen. Tevens moet men alle hulpstukken, zoals gevelpannen of chaperonpannen, verankeren volgens de voorschriften van de fabrikant.
Aandachtspunten
Het onderdak moet voldoende stijf zijn om het gewicht van de dakpannen te kunnen dragen. Daarbij mag de doorbuiging niet
meer dan 1/0,004 x de lengte van de dakhelling bedragen met een maximum van 10 mm. De muurspouw mag niet in open verbinding staan met de dakspouw. Men moet beide spouwen luchtdicht afsluiten.
Uitgangspunt lessenaarsdak, helft dubbele woning
In de kostenberekening voor het lessenaarsdak van de helft van een dubbele woning is uitgegaan van een breedte van 6 meter en een diepte van 10 meter met 60 m2 gebouwoppervlakte. De dakhelling is 30 graden. Het dakvlak heeft een oppervlakte van 69,6 m2 met 6 meter noklengte en 6 meter dakvoetlengte. Voor de verankering van de dakpannen is gerekend volgens NEN 6707 systeem 2, met zones langs nok, dakvoet en zijgevels van één meter breed met panhaken om de andere dakpan (totaal circa 35 m2).
Uitgangspunt lessenaarsdak, vrijstaande woning
In de kostenberekening voor het lessenaarsdak is bij een vrijstaande woning is uitgegaan van 10 meter breedte en 6 meter diepte met 60 m2 gebouwoppervlakte. De dakhelling is 30 graden. Het dakvlak heeft een oppervlakte van 67 m2 met 10 meter noklengte en 10 meter dakvoetlengte.
BOUWKOSTEN
op lessenaarsdak Voor de verankering van de dakpannen is gerekend volgens NEN 6707 systeem 2, met zones langs nok, dakvoet en zijgevels van één meter breed met panhaken om de andere dakpan (totaal circa 35 m2).
Uitgangspunt lessenaarsdak, aanbouw bij woning
In de kostenberekening is uitgegaan van een aanbouw aan een woning van 5,70 meter breed en 3 meter diep met 17,1 m2 gebouwoppervlakte. De dakhelling is minimaal 17 graden. Het dakvlak heeft een oppervlakte van 18,5 m2 met 5,70 meter aansluiting aan opgaand metselwerk en een dakvoetlengte van 5,70 meter. Voor de verankering van de dakpannen is gerekend volgens NEN 6707 systeem 2,
met zones langs nok, dakvoet en zijgevels van één meter breed met panhaken om de andere pan (totaal circa 6 m2).
Bouwkosten
De kosten zijn exclusief steigerwerk, veiligheidsvoorzieningen, materieelgebruik, transportkosten, afkomende materialen en stortkosten. Er is geen rekening gehouden met dakdoorvoeren, dakramen en dakkapellen. De kosten zijn steeds per vierkante meter dakoppervlak uitgedrukt of per vierkante meter gebouwoppervlakte (gbo). In de kostenberekeningen is uitgegaan van de uitvoeringstijden voor de werkzaamheden en van de bruto prijzen voor de materialen en producten zonder inkoopkortingen. Elk kostenbedrag is gedetailleerd berekend
19
met alle directe uitvoeringskosten van arbeid en materiaal. Het uurloon is zonder opslagen voor de bouwplaatskosten, algemene bedrijfskosten en winst en risico. De bouwkosten van andere typen dakpannen of dakvormen ziet men na het inloggen op casadata.nl. Al deze calculaties kan men meteen aanpassen door ze te downloaden in Excel of te importeren in het eigen calculatieprogramma. Het regionale kostenniveau betreft de regio Oost Gelderland (postcode 7000 - 7100). Op casadata. nl ziet men het kostenniveau van de eigen regio door het opgeven van de postcode. Bij de indirecte kosten is gerekend met een toeslag op de directe kosten van 17%. Dit toeslagpercentage bestaat uit 8% voor algemene bedrijfskosten, 5% voor winst en 3% voor risico.
Inmiddels ruim 16.500 richtprijzen beschikbaar Ruim 16.500 richtprijzen staan op casadata.nl klaar voor gebruik. Na het inloggen ziet men alle complete calculaties en kan men deze aanpassen of er mee begroten. Je kunt ook in je eigen calculatieprogramma met die calculaties werken.
Kijk op www.casadata.nl voor de prijzen uit uw regio (Bron: tabellen 33.47.211/2/3) Bouwkosten betonnen dakpannen in grootformaat aanbrengen op lessenaarsdak, dakpan in diverse kleuren, excl btw, bron casadata.nl Activiteit
Type dakpan
Bijzonderheid
Project
Directe kosten
Indirecte kosten en bedrijfsmarge
Totaal
Betonnen dakpannen in grootformaat aanbrengen op lessenaarsdak, dakpan in diverse kleuren
Top "2000 S"
Per m2 gebouwoppervlak
Bij helft van dubbele woning
26,48
4,50
30,98
Bij vrijstaande woning
29,15
4,96
34,11
Bij aanbouw aan woning
29,30
4,98
34,28
Bij helft van dubbele woning
22,83
3,88
26,71
Bij vrijstaande woning
26,10
4,44
30,54
Bij aanbouw aan woning
27,08
4,60
31,68
Bij helft van dubbele woning
27,65
4,70
32,35
Bij vrijstaande woning
30,34
5,16
35,50
Bij aanbouw aan woning
30,57
5,20
35,77
Bij helft van dubbele woning
23,83
4,05
27,88
Bij vrijstaande woning
27,17
4,62
31,79
Bij aanbouw aan woning
28,25
4,80
33,05
Bij helft van dubbele woning
29,69
5,05
34,74
Bij vrijstaande woning
33,37
5,67
39,04
Bij aanbouw aan woning
33,14
5,63
38,77
Bij helft van dubbele woning
25,60
4,35
29,95
Bij vrijstaande woning
29,88
5,08
34,96
Bij aanbouw aan woning
30,63
5,21
35,84
Per m2 dakvlak
Top "SG"
Per m gebouwoppervlak 2
Per m2 dakvlak
Top "Longlife/Climalife"
Per m gebouwoppervlak 2
Per m dakvlak 2
Kostenspecificatie van aanbrengen betonnen dakpan op lessenaarsdak op helft van dubbele woning, Nelskamp Top "SG" diverse kleuren, per m2 gbo , excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent
Omschrijving
Hoeveelheid
Eenheid
Norm per eenheid
Totaal uren
Kosten per uur / eenheid
Totaal Kosten
Loonkosten
Dakpannen hangen
69,6
m2
0,13
9,05
37,80
342,01
Gevelpannen aanbrengen
11,6
m1
0,15
1,74
37,80
65,77
Panhaken aanbrengen
35
m
2
0,10
3,50
37,80
132,30
Ondervorsten aanbrengen
6
m1
0,15
0,90
37,80
34,02
Nokvorsten aanbrengen
6
m
1
0,25
1,50
37,80
56,70
Vogelschrootprofiel aanbrengen
6
m1
0,10
0,60
37,80
22,68
Subtotaal loonkosten Materiaalkosten
Directe kosten
17,29
653,49
Betondakpan, type Top "SG" , diverse kleuren
696
stk
0,84
584,64
Gevelpan links/rechts, betondakpan, Top "SG"
35
stk
4,12
144,20
Ventilerende ondervorst, PE
6
m1
7,75
46,50
Nokvorst, betonpan, Top "SG"
15
stk
3,51
52,65
Begin- en eindvorst, betonpan, Top-"SG"
1
stk
7,83
7,83
Kunststof vogelschroot 55 mm, zwart of terra
6
m1
1,18
7,08
RVS panhaken, P14
175
stk
0,36
63,00
Vorsthaken
16
stk
0,27
4,32
Vrachtkosten
1
post
95,00
95,00
Subtotaal materiaalkosten
1.005,22
Eindtotaal directe kosten
1.658,71
Vandaag oplossingen vinden voor de toekomst ...
n deal.”
Roto Designo Een andere visie op het dakvenster * Ruim 90% van onze producten
nager Rabobank
« made in Germany »* kwaliteit Snelle en eenvoudige plaatsing Afwerking hout of kunststof Uitmuntende energie-efficiëntie Maximaal gebruikscomfort
Roto Frank SA/NV Rue du Bosquet 1 Zoning Industriel II B-1400 Nivelles/Nijvel www.roto-frank.nl
WARMTE REFLECTERENDE DAKCOATING SYSTEMEN
”Geen HOI. Geen deal.” Bert Kamp, mediamanager Rabobank
Een adverteerder die wil weten of hij het juiste bedrag betaalt voor z'n advertentie kijkt of een titel het HOI-keurmerk heeft. Dan zijn de oplagecijfers gecontroleerd
Metselbedrijf Gebr. van der Heijden BV
en zijn de advertentietarieven daarop gebaseerd. PS Deze titel heeft het HOI-
keurmerk. weten of hij het juiste bedrag betaalt voor z’n advertentie eurmerk heeft. Dan zijn de oplagecijfers gecontroleerd en n daarop gebaseerd. PS Deze titel heeft het HOI-keurmerk.
HOI. De Harde Cijfers. www.hoi-online.nl
exclusief importeur Mawipex Nederland De Poort 21 70 % 4411 PB Rilland 40 % Tel: 0113 - 55 77 77 Fax: Metselbedrijf 0113 - 55 77 78 van der Heijden Gebr. 25BV%
warmte reflectie lagere oppervlakte temperatuur energiebesparing
”Geen HOI. Geen deal.” Bert Kamp, mediamanager Rabobank
Raamdorpelelementen BV
Voorzie Voorzie ook ook uw uw schuifdeuren schuifdeuren van van een een DICTAMAT 50 schuifdeursluitoplossing schuifdeursluitoplossing en en ervaar ervaar zelf zelf het het comfort comfort en en bedieningsgemak bedieningsgemak
Kijk voor een razendsnelle offerte op www.HeBlad.com Een adverteerder die wil weten of hij het juiste bedrag betaalt voor z’n advertentie kijkt of een titel het HOI-keurmerk heeft. Dan zijn de oplagecijfers gecontroleerd en zijn de advertentietarieven daarop gebaseerd. PS Deze titel heeft het HOI-keurmerk.
Volledig Volledig mechanisch mechanisch sluitsysteem sluitsysteem Eenvoudige Eenvoudige montage, montage, ook ook ideaal ideaal bij bij renovatie renovatie Betrouwbaar, geruisloos en instelbaar Betrouwbaar, geruisloos en instelbaar Als Als compleet compleet systeem systeem of of in in losse losse componenten componenten Maximale schuifweg 1,5 m. Maximale schuifweg 1,5 m.
HOI. De Harde Cijfers. www.hoi-online.nl
Ook Ook ideaal ideaal voor voor toepassing toepassing in in bijv. bijv. ziekenhuizen ziekenhuizen en en verzorgingstehuizen. verzorgingstehuizen. Energieweg Energieweg 11 11 8304 8304 AJ AJ Emmeloord Emmeloord TT +31 +31 (0)527 (0)527 613456 613456 FF +31 +31 (0)527 (0)527 698420 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl
•
Elke kozijnmaat leverbaar
•
12 kleuren en 10 modellen
•
Levering 1 tot 4 weken
•
Geleverd in stalen bakken en rekken
•
Eenvoudig en snel te plaatsen
HeBlad Raamdorpelelementen BV - T 0497 - 36.07.91 - F 0497 - 38.09.71 - info@HeBlad.com RDE okt2010.indd 1
30-9-2010 14:29:31
BOUWKOSTEN
21
Meerkosten hogere isolatiewaarde gevels Tekst: Ed de Rechteren van Hemert Nederlands Bouwkosten Instituut Edrecht@nbi-online.nl
De afgelopen periode is er veel te doen geweest over het Bouwbesluit. In Bouwbesluit 2012, die op 1 april 2012 van kracht is geworden, is de Rc-waarde voor een uitwendige scheidingsconstructie bij woningnieuwbouw vastgesteld op minimaal 3,5 m2.K/W. Maar was het niet verstandiger geweest gelijk naar een Rc-waarde van 5,0 m2.K/W of zelfs 8,0 m2.K/W te gaan, het optimum? Een hogere waarde dan 8,0 m2.K/W heeft echter geen invloed meer op het energieverbruik. Hier wegen de kosten en opbrengst niet meer tegen elkaar op. In dit artikel aandacht voor de isolatiekosten van gevels. In BouwTotaal nr. 1/2 februari 2012 hebben we van vijf typen woningen de totale meerkosten van extra isolatie uitgerekend, namelijk: een Rc-waarde 3,5 (huidige waarde in Bouwbesluit 2012), 5,0 en 8,0 m2.K/W, ten opzichte van de Rc-waarde 2,5 m2.K/W in Bouwbesluit 2003. In BouwTotaal nr. 4 zijn de meerkosten bij een hogere isolatiewaarde van vloeren berekend. Nu is het de beurt aan de gevels. De meerkosten zijn een gemiddelde voor Nederland, per regio zijn er natuurlijk verschillen. Per woningtype worden voor de gevel de meerkosten gegeven. In de tabel kan men de totale kosten per woning terugvinden, maar ook de kosten per m3 woning inhoud. Voor vier typen gevelisolatie geven we de kosten, namelijk: Glaswol spouwisolatie platen. Minerale wol spouwisolatie platen. PUR Hardschuim spouwisolatie. PIR Hardschuim spouwisolatie. Natuurlijk zijn er meer mogelijkheden, zoals een ander type materiaal, met of zonder aluminium folies of hardere persingen. Dit is dus maar een selectie. Meer verschillende typen kunt u terugvinden in de kostenuitgaven van MBCP, Bouwprijzen Gebouwelementen. U ziet in de tabel dat er wel een meerprijs is per woning. Maar per m3 inhoud heeft het geen effect. Eigenlijk mag het geen discussie zijn wat men gaat toepassen. De opdrachtgevers kijken te veel naar de investeringskosten. Hierdoor lopen de energielasten de komende jaren op. Deze meerkosten heeft men over de levensduur van de woning meerdere keren terugverdiend. In latere uitgaven van BouwTotaal zullen we in gaan op de onderdelen, zoals de kozijnen, daken en de ventilatie.
Kostenvergelijking meerprijs Rc-waarden gevels Meerprijs t.o.v. Rc 2,5 m2.k/w
Woning type 1
inhoud
3,5 m2 k/w
5 m2 k/w
8 m2 k/w
360
m3
Glaswol spouwplaten
100
m2
380
680
2330
Minerale wol spouwplaten
100
m2
394
697
2342
Pur Hardschuim spouwplaten
100
m
2
407
700
2283
Pir Hardschuim spouwplaten
100
m2
420
721
2246
per woning
€ 400
€ 700
€ 2.300
per m3
€ 1,11
€ 1,94
€ 6,39
Totaal
Woning type 2
inhoud
280
m3
Glaswol spouwplaten
48
m2
182
326
1118
Minerale wol spouwplaten
48
m2
189
335
1124
Pur Hardschuim spouwplaten
48
m
2
195
336
1096
Pir Hardschuim spouwplaten
48
m2
202
346
1078
per woning
€ 192
€ 336
€ 1.104
per m
€ 0,69
€ 1,20
€ 3,94
Totaal
Woning type 3
inhoud
3
450
m3
Glaswol spouwplaten
144
m2
547
979
3355
Minerale wol spouwplaten
144
m2
567
1004
3372
Pur Hardschuim spouwplaten
144
m2
586
1009
3288
Pir Hardschuim spouwplaten
144
m
605
1038
3234
per woning
€ 76
€ 1.007
€ 3.312
per m3
€ 1,28
€ 2,24
€ 7,36
2
Totaal
Woning type 4
inhoud
320
m3
Glaswol spouwplaten
94
m2
357
639
2190
Minerale wol spouwplaten
94
m
2
370
655
2201
Pur Hardschuim spouwplaten
94
m2
383
658
2146
Pir Hardschuim spouwplaten
94
m2
395
678
2111
per woning
€ 376
€ 658
€ 2.162
per m
€ 1,18
€ 2,05
€ 6,76
Totaal
Woning type 5
780
m3
Glaswol spouwplaten
150
m2
555
1020
3495
Minerale wol spouwplaten
150
m
585
1046
3512
Pur Hardschuim spouwplaten
150
m2
600
1051
3425
Pir Hardschuim spouwplaten
150
m
600
1081
3369
Totaal
Totaal gemiddelde meerprijs per m3 inhoud
inhoud
3
2
2
per woning
€ 600
€ 1.049
€ 3.450
per m3
€ 0,77
€ 1,35
€ 4,42
per m3
€ 1,00
€ 1,76
€ 5,77
BOUWKOSTEN Nulmeting door register kostenmanager beperkt extra kosten
Bouwproject na doorstart vaak veel duurder Het is helaas geen uniek verhaal: hoe zorgvuldig een aannemer ook is geselecteerd en gecontracteerd, de kans blijft bestaan dat deze tijdens een bouwproject failliet gaat. Voor opdrachtgevers is het dan cruciaal dat het werk zo snel mogelijk wordt voortgezet, zonder te veel extra kosten. Een register kostenmanager levert daar met een nulmeting een waardevolle bijdrage aan. Tekst: Thijs Stoof
Een snelle doorstart van stilgelegde bouwprojecten is van groot belang, maar niet eenvoudig te realiseren. Aan de ene kant zal door de curator van de schuldeiser flink aan opdrachtgevers, zoals corporaties, worden getrokken om de afgesproken aanbetalingen zoveel mogelijk uit te betalen. Aan
beeld kan geven van de werkelijke waarde van het bouwproject en te zorgen dat deze ook tijdig worden ingeschakeld. Deze fase kan gelijk lopen met de werkzaamheden van curator en overige belanghebbende partijen.
Invalshoek
Er zijn al genoeg tegenslagen op een
22 de contractstukken van de failliete aannemer maakt een register kostenadviseur een opname en nulmeting van de actuele stand van zaken van het stilgelegde bouwproject. Begroting, contract, bestekstukken, termijnstaten, onderliggende offertes; alles wordt vooraf bestudeerd om het beste plan van aanpak te kiezen. Een nulmeting is dus een momentopname van de stand van zaken op het moment van faillissement. Alle verwerkte en in voorraad staande bouwmaterialen worden geteld en van alle uitgevoerde constructies en verwerkte materialen wordt het gereedheidpercentage bepaald. Met deze nulmeting, die binnen enkele dagen gereed kan zijn, wordt vervolgens een nieuwe begroting opgesteld voor de resterende werkzaamheden en aankopen. Hiervoor wordt er ook gekeken naar wat er al is ingekocht en wat er reeds op de bouw aanwezig is. Bekeken wordt of de nieuwe aannemer de contracten van de huidige onderaannemers en/of leveranciers over kan nemen. Zij kunnen ook een probleem hebben omdat hun hoofdaannemer niet aan de verplichtingen kan voldoen. Ze hebben immers al werkzaamheden verricht en materialen uitgeleverd. De register kostenmanager brengt ook het nog op het werk aanwezige materieel, keten en hekwerken in beeld, en neemt
de andere kant zal een doorstartende of overnemende aannemer het bouwproject naar alle waarschijnlijkheid niet voor dezelfde prijs willen afbouwen. De financiële onderhandelingen die hieruit voortvloeien kunnen veel tijd in beslag nemen. Dat is voor niemand goed. Om snelheid te creëren is het zaak iemand te hebben die alle partijen op korte termijn een helder
stilgelegd project en het uiteindelijke doel is om nog meer onnodige kosten voor de opdrachtgever te voorkomen. Ook is het belangrijk om de extra kosten die uit een faillissement komen, zoveel mogelijk tot een acceptabel niveau te beperken. Indien niet tijdig wordt doorgestart kunnen de extra kosten van bijvoorbeeld rente en doorlopende vaste lasten over twee gebouwen enorm oplopen. De opdrachtgever kan ook nog een extra probleem hebben als voor een bestaand pand een nieuwe huurder is en hij voor een bepaalde tijd uit zijn bestaande pand moet. Voor een echte doorstart moet normaal minimaal vier tot zes weken worden gerekend. Reden dus om snel actie te ondernemen.
Meten, begroten, adviseren
Wat moet er gebeuren? Mede op basis van
deze op. Het is namelijk mogelijk dat de nieuwe aannemer deze via de curator kan huren of overnemen. Dat scheelt weer tijd en kosten van het afbreken en opbouwen en het niet opnieuw hoeven inrichten van de bouwplaats. De aanwezige zaken moeten anders toch worden weggehaald of moeten terug naar de verhuurder. Bij blijvend faillissement worden ze verkocht of verhuurd aan de nieuwe aannemer.
Reduceren aannemingsom en bouwtijd
Omdat de begroting van het restant door een onafhankelijke register kostenadviseur is gemaakt, kan de aannemer deze na een enkel overleg meestal één-op-één overnemen en wordt de aannemingssom vastgesteld. De afschrijving, koop of huur kan
Over register kostenadviseurs
In het Register Kostenmanager Nederland (RKN) zijn ongeveer 25 kostenmanagers opgenomen. De opdrachtgever weet dan dat hij te maken heeft met een betrouwbare, onafhankelijke adviseur. De kostenadviseur wordt voor de toelating in het register uitgebreid getoetst op onafhankelijkheid en scholing. Is hij verder onderscheidend op het gebied van kennis en heeft hij praktijkervaring in de complexiteit, de diverse disciplines en fasen van het bouwproces? Op deze manier wordt er een keurmerk of waarborg geboden voor opdrachtgevers die een beroep willen doen op ervaren kostenmanagers in de disciplines bouwkunde, installaties en infrastructuur (civiele techniek, weg- en waterbouw). De registratie wordt weer gecontroleerd door SKW certificatie te Almere. Meer informatie over het Register Kostenmanagement Nederland staat op www.stichtingrkn.nl.
BOUWKOSTEN
23
dan in de nieuwe overeenkomst worden meegenomen. Tijdens dit overleg wordt er ook met de nieuwe aannemer overlegd of hij over gelijkwaardige materialen of constructies beschikt om daarmee zowel de aannemingssom te reduceren, als de bouwtijd te verlagen. De oorspronkelijke aannemingssom is tot stand gekomen uit bestekstukken toen er nog geen aannemer in beeld was. Meestal gebeurt dat ook nog in concurrentie. De nieuwe aannemer kan inkoopcontracten hebben van gelijkwaardige of wellicht betere materialen en/of over leveranciers beschikken, die de aannemingssom kunnen verminderen. Ook het toepassen van eventueel andere bouwmethoden of constructies kunnen de bouwtijd en dus de aannemingssom reduceren. Dit kan met gelijkwaardige of misschien zelfs betere kwaliteit. Zo kunnen bijvoorbeeld aannemers alles op de bouwplaats in elkaar zetten en maken, maar er zijn ook aannemers die uitgaan van prefabriceren op de werkplaats of in de fabriek. Dit geeft als voordeel dat er verschillende bouwstromen langs elkaar kunnen lopen en dat is zowel financieel als qua bouwtijd aantrekkelijk. De nieuwe aannemer heeft immers ook belangen bij het snel kunnen doorstarten, met zo min mogelijk voorbereidingstijd.
Snelle doorstart
Het grote voordeel in dit proces van doorstarten is: tijdwinst. Alles wat men in tijd wint is dus ook financieel zeer aantrekkelijk om toe te passen. De nulmeting is een waardevolle basis om een bouwproject te kunnen hervatten en heeft zich al diverse keren bewezen. Dat geldt ook voor het maken van een nieuwe begroting door de nieuwe aannemer. Successen zijn onder meer behaald bij een multifunctioneel dorpscentrum, twee appartementcomplexen en de nieuwbouw van een paviljoenrestaurant. De resultaten? Tevreden opdrachtgevers, die nagenoeg binnen de gestelde opleveringstermijn en met minimale extra kosten hun projecten hebben gerealiseerd!
Valkuil
Natuurlijk kunnen er bij deze methode
ook adders onder het gras zitten. Zoals: wat is de reden dat de aannemer failliet is verklaard? Liepen de betalingstermijnen niet synchroon met het geleverde product en niet synchroon met de termijnen van zijn onderaannemers of leveranciers? Dit kan de aannemer bij een project meestal nog wel financieel trekken, maar de aannemer kan ook meerdere projecten hebben met dezelfde problemen en dan gaat het meestal mis. De aannemer kan ook als laagste of meest economische uit een aanbesteding zijn gekomen. De kans is dan erg groot dat hij, om het werk aan te nemen, erg scherp en met een minimum aan staartkosten of zelfs met verlies heeft ingeschreven. De
opvolgende aannemer ligt dan veel hoger met zijn prijs en men moet dan afwegen of men met de opvolger verder gaat of met een geheel nieuwe partij. Als de aannemer te laag heeft ingeschreven dient de opdrachtgever officieel nog budget in reserve te hebben. Dat heeft hij namelijk overgehouden aan de aanbesteding. Met deze extra hindernis moet men dan de procedure in gang zetten om toch uiteindelijk zoveel mogelijk binnen het oorspronkelijke budget te blijven.
Over de auteur
Senior register kostenadviseur Thijs Stoof is sinds 2006 register kostenmanager. Hij werkzaam bij adviesbureau Atrivé uit Houten, dat een INK-erkende kennispartner is. Door zijn praktische ervaring bij zowel aannemers als zijn ervaringen bij en met opdrachtgevers kan hij deze procesgang prima coördineren.
(Advertentie)
Hèt adres voor: ► verkoop en reparatie van o.a. B-Mac en Oscar machines ► Bladen en discs
Emmeloord
Tel.nr. 06 - 55 73 72 85
www.vloerbewerkingsmachines.nl
WWW.RIJPLATEN.NL
de perfecte oplossing tevens leveren wij voor nieuwbouw en lichtstraten, isopanelen, renovatie! afwerkprofielen en in diverse kwaliteiten accessoires van o.a. Corus Colorcoat, alles klantspecifiek en Tata Steel en Ruukki met snelle levertijden!
tel. (0166) 66 70 15, fax (0166) 66 70 16 www.dutchprofiles.nl / e-mail: info@dutchprofiles.nl
by Informatie ontvangen? Bel 0523-657000 of e-mail: norstone@buiterbeton.nl
Maak kennis met ons Totaalconcept: van inmeten tot eindmontage
T I M M E R FA B R I E K
GEBRS BOS BV
Zuidzijde 152 Postbus 4 2977 ZG Goudriaan T 0183-583583 F 0183-582678 info@tifabos.nl www.tifabos.nl
I S O L A T I E P L A T E N
Utherm速 hardschuim isolatieplaten voor spouw, vloer, platdak en universele toepassingen. Utherm速 is een product van Unilin Systems
BOUWGEBREKEN
25
Help! De aanbouw zakt weg! Een familie woont in een vrijstaande woning in Friesland. Bij de aankoop van de woning was bekend dat de aanbouw, bestaande uit garage en kantoortje, later aan de woning is gebouwd. Na aankoop werd volgens de familie zichtbaar dat aanbouw ten opzichte van de woning verzakte. Hierop heeft de familie zelf de nodige informatie over de aanbouw opgevraagd bij de vorige bewoners en de gemeente. Hieruit bleek dat de verzakking al langere tijd aanwezig was. Ook werd er aangegeven dat de verzaking stabiel zou zijn. Daarnaast zijn er ook tekeningen gevonden met hierop de uitvoeringswijze van de later geplaatste aanbouw. Omdat de familie zich zorgen maakte over de constructie hebben zij de bouwpatholoog gevraagd om onderzoek uit te voeren naar de oorzaak en ernst van de verzakking.
Naast de scheur is ook de garagedeur deels open komen te staan.
Het hersteladvies bestaat uit:
1. Het monitoren of de situatie stabiel is. Dit kan door het periodiek uitvoeren van een waterpassing. 2. Wanneer blijkt dat de situatie niet stabiel is, dient er eerst een sondering te worden uitgevoerd voor het vaststellen van de draagkrachtige lagen in de bodem. 3. Hierna kan worden bepaald hoe diep de voldoende draagkrachtig laag ten opzichte van het maaiveld gelegen is.
Foto 3.
geslagen. Na het bouwen van de aanbouw is er een belasting op de palen is gekomen waardoor de heipalen vervolgens zijn gaan zetten/zakken. Omdat de palen op een zachtere laag zijn gekomen dan bedoeld was, zakt de aanbouw aan deze zijde langzaam weg. Door het verzakken ontstaat er een scheur in de vloer van de aanbouw naar de hoek waar de langsgevel en achtergevel bij elkaar komen.
Foto 1. Tekst: ing. S.J.A. Nomen Bureau voor Bouwpathologie BB www.bouwpathologie.nl
Eerste verkenning
Tijdens het gesprek met de familie blijkt dat de verzakking van de later geplaatste aanbouw voornamelijk veel hinder geeft in de garage en het kantoortje. In het kantoortje rolt de bureaustoel van het bureau weg en daarnaast gaan de lades en kastdeurtjes na het sluiten weer open. In de garage blijft de garagedeur voor een deel openstaan. Aan de woningzijde sluit de deur en aan de muurzijde blijft de deur circa 5 cm openstaan. Hierdoor komt ongedierte in de garage en bij wind en regen kan er water in de garage komen. De bouwpatholoog start het onderzoek door eerst de aanwezige bouwtekeningen te bestuderen. Hieruit kan goed worden opgemaakt wat de bestaande bouw is en wat recentelijker aan de woning is gebouwd. Ook blijkt uit tekeningen dat de aanbouw is gefundeerd op palen. Op de tekening staat met de hand geschreven dat de lengte van de heipalen 4 meter bedraagt. De aanbouw is L-vormig en langs de oorspronkelijke bijkeuken van de woning gebouwd.
Nader onderzoek
Na het bestuderen van de tekeningen heeft de bouwpatholoog de aanbouw onderzocht. Tijdens het onderzoek werd al snel duidelijk dat de aanbouw twee richtingen op zakt. Alleen de buitenste randen van de aanbouw zijn voorzien van een nieuwe paalfundering. Dit is ook de zijde die verzakt. De bestaande bijkeuken en woning zijn hoger gelegen. Dit verloop bleek door het uitvoeren van een waterpassing en was zichtbaar bij de garagedeur (fotoâ&#x20AC;&#x2122;s 1 en 2). Vanaf de bijkeuken loopt er een scheur naar de hoek waar de langsgevel en achtergevel van de aanbouw bij
Schets 1.
Wanneer dit bekend is kan worden bepaald hoe de fundering gestabiliseerd moet worden. 4. Na het stabiliseren van de fundering of wanneer de situatie stabiel blijkt uit monitoring, kan er vanuit praktische overwegingen worden gekozen om de vloeren te gaan uitvullen, zodat deze waterpas komen.
Foto 2.
elkaar komen (schets 1). Opvallend is dat de bestaande bijkeuken en woning waterpas zijn. In de overgang van de gevel van de bijkeuken naar de aanbouw is duidelijk zichtbaar dat er van een verzakking sprake is. De lintvoegen van de aanbouw lopen ten opzichte van de bijkeuken schuin naar de achtergevel af (foto 3). Naast het onderzoek ter plaatse heeft de bouwpatholoog ook nog een dossier-studie uitgevoerd. Zo zijn de grondwaterstanden en bodemopbouw van deze locatie achterhaald. Hieruit bleek dat het grondwater circa 60 cm onder het maaiveld aanwezig is. Uit de bodemopbouw blijkt dat tussen circa 3 meter en 3,5 meter onder het maaiveld een zandlaag aanwezig is. Onder deze zandlaag ligt een zachte laag, bestaande uit een leemachtige laag. De dikte van deze laag is niet uit de meetgegevens te halen.
Conclusie
Dat de aanbouw is verzakt, heeft te maken met de fundering die is toegepast. Voor de aanbouw zijn volgens de stukken heipalen toegepast van 4 meter lang. Tijdens het heien zijn de heipalen door de zandlaag
(Advertentie)
4 THE NEXT STAGE HITACHI BATTERIJEN NU MET 4.0 AH VOOR MEER UITHOUDINGSVERMOGEN
MET EEN KOOLBORSTELLOZE MACHINE EN 4.0 Ah BATTERIJEN ZELFS 200% LANGER WERKEN Het voordeel haal je uit het combinatiespel, kijk en vergelijk:
BORSTELLOZE MOTOR + 4.0 Ah Li-ion techniek
= 200%
NORMALE MOTOR
+
4.0 Ah Li-ion techniek
= 133%
NORMALE MOTOR
+
3.0 Ah Li-ion techniek
= 100%
WWW.HITACHI-POWERTOOLS.NL
Meer Mogelijk. Het systeem voor steigers.
De Allround frame ondersteuningstoren TG 60
Voor het bouwen van zware ondersteuningen is nu de Layher Allround frame ondersteuningstoren TG60 beschikbaar. Dit is een combinatie van frame-elementen met het Allround steigersysteem. Dus een snelle en veilige montage mogelijk met de voordelen van het Allroundsysteem. Speciaal gemaakt om grote verticale lasten te dragen tot 24ton per toren. De toren kan liggend gebouwd worden en vervolgens met een kraan worden rechtgezet en verplaatst. Voor horizontale verplaatsingen te verrollen met speciale wielsets.
Layher: het veelzijdig steunpunt Layher b.v. Lissenveld 18 4941 VL Raamsdonksveer
Zie www.layher.nl menu Videos - Video: 06 Layher TG60 AR frame ondersteuningstoren
www.layher.nl
Tel.: 0162-58 68 00 Fax: 0162-58 68 88 mail@layher.nl
FISCAAL & PERSONEEL
27
Samenwerken kan, maar hoe? (deel 2) Samenwerken is, zeker in de bouwbranche, veel meer dan een ferme handdruk tussen twee aannemers. In de vorige editie van BouwTotaal ben ik ingegaan op de algemene aandachtspunten bij samenwerken. Nu ga ik in op de juridische aspecten. Zo is er de vraag welke rechtsvorm de samenwerking moet krijgen. En moeten de partijen onderling nog afspraken maken over wie wat kan en mag?
‘Oogkleppen syndroom’
Tekst: Mr. Frank Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs te Wageningen fkerkhof@alfa-accountants.nl
Rechtsvorm
Ondanks dat de samenwerking vaak ‘slechts’ een eenmalig bouwproject betreft, moet toch worden gekeken naar de rechtsvorm voor de samenwerking. In de praktijk wordt meestal gekozen voor de vennootschap onder firma (‘vof’) dan wel de besloten vennootschap (‘BV’).
Voorbeelden:
Aansprakelijkheid
De overwegingen die bij de keuze voor de rechtsvorm een rol spelen zijn divers. Vaak wordt de BV gekozen om de hoofdelijke aansprakelijkheid (die bij de vof van toepassing is) te ontwijken. Natuurlijk is dit een zeer belangrijke overweging. Aan de andere kant blijken belangrijke contractspartijen van de BV (zoals de opdrachtgever van het bouwproject en de bank) juist om die reden een borgstelling van de aandeelhouders van de BV te verlangen. Het is, hoe dan ook, van groot belang nooit met een holdingmaatschappij te participeren in een vof. Doet u dat wel, dan brengt u uw hele ‘concern’ (onnodig) in de gevarenzone. Dit is een valkuil waar u niet in moet vallen.
Verliesverrekening
Bij de keuze kunnen ook fiscale argumenten een rol spelen. Met name bij een ver-
lieslijdend bouwproject kan de vof fiscaal gunstiger zijn dan een BV. De firmanten kunnen dit verlies bijvoorbeeld direct verrekenen met hun eigen winst.
Bevoegdheden
Tijdens het bouwproject moeten er vele (en soms financieel belangrijke) afspraken met
derden worden gemaakt. Uiteraard kunnen de samenwerkende aannemers niet voortdurend gezamenlijk optreden. Het is daarom noodzakelijk dat de compagnons elkaar de bevoegdheid geven namens de vof dan wel de BV te handelen. Maar hoever moet dit gaan? Is het slim om elkaar onbeperkt bevoegd te maken? Het laatste is in de praktijk niet de bedoeling. De bevoegdheden worden altijd beperkt. Vaak wordt dit gekoppeld aan een financiële meetlat. De ene aannemer mag zonder goedkeuring van de andere aannemer de vof of de BV binden voor een bedrag tot bijvoorbeeld € 5.000. Daarboven is goedkeuring nodig. Een ander aspect is dat de beperking van de bevoegdheid ook de derde partij duidelijk moet zijn. Als deze niet bekend was (en ook niet bekend kon zijn) met de beperking, zijn beide compagnons in beginsel toch gebonden. Het is daarom verstandig de
Voorbeeld (sterk vereenvoudigd) Aannemingsbedrijf Maas BV en Bouwbedrijf Waal BV, beide goed renderend, hebben besloten gezamenlijk een groter maar risicovol bouwproject uit te voeren. Gezamenlijk richten zij een nieuwe BV op; Maas en Waal BV. Helaas blijkt het bouwproject zeer verliesgevend. Gelukkig blijven Aannemingsbedrijf Maas BV en Bouwbedrijf Waal BV nog wel winstgevend. Het verlies van Maas en Waal BV kan echter niet worden verrekend met de winst van Aannemingsbedrijf Maas BV en Bouwbedrijf Waal BV. Als bij aanvang was gekozen voor een vof in plaats van een BV, was verrekening met de winst van Aannemingsbedrijf Maas BV en Bouwbedrijf Waal BV geen enkel probleem geweest. Maar pas op, daar staat de grotere aansprakelijkheid bij een vof weer tegenover.
Tips bij samenwerken Let op de bedrijfscultuur van de beoogde compagnon. Beoordeel zijn financiële draagkracht. Zorg voor een samenwerkingsovereenkomst. Kies een passende rechtsvorm voor de samenwerking. Participeer nooit met uw holding in een vof. Zorg voor deskundige begeleiding. Regel elkaars bevoegdheden om afspraken met derden te maken en meld deze bij de Kamer van Koophandel.
bevoegdheidsbeperking te registreren bij de Kamer van Koophandel.
Tenslotte
Samenwerking is een interessante optie voor de MKB-aannemer. Maar om problemen te voorkomen is een goede voorbereiding van doorslaggevend belang. Samenwerking is dus, hoe dan ook, maatwerk.
Aannemers blijken om verschillende, al dan niet goede, redenen te willen samenwerken. Zo denken ze samen in staat te zijn grotere opdrachten aan te nemen. Ook worden vaak synergievoordelen verwacht, waardoor het rendement van beide bedrijven hoger wordt. Soms is het ook een eerste stap op weg naar een bedrijfsoverdracht. Maar hoe goed de bedoelingen ook zijn, de praktijk valt niet zelden tegen. Sterker nog, vaak draait het uit op een groot fiasco! De grote vraag is dus: waarom mislukt de samenwerking? Misschien wel de belangrijkste oorzaak is ‘het oogkleppen-syndroom’. Anders gezegd: tijdens het onderhandelen over de samenwerking zijn de beoogde compagnons zo gericht op het totstandkomen ervan dat zij min of meer bedrijfsblind worden. Normaal gesproken zijn voorzienbare problemen een signaal om iets niet te doen of tenminste een plan te heroverwegen. Maar blijkbaar geldt dit voor veel ondernemers niet als het om samenwerken gaat. De wens om tot een samenwerking te komen is zo groot dat er een misplaatste daadkracht ontstaat. Elk voorzienbaar probleem is niet meer dan een obstakel dat ‘even’ moet worden opgelost. Als men al aan oplossen toekomt. Veel vaker wordt het probleem vooruitgeschoven: ‘dat zien we dan wel weer, laten we eerst de samenwerking maar eens beginnen’. En natuurlijk komen de problemen later, tijdens de samenwerking, in de volle omvang aan het licht. En dan blijkt de oplossing niet zo eenvoudig als gehoopt: ‘tja, als ik dit geweten had, had ik het niet gedaan’. Maar het gekke is, vaak wist de aannemer het al of kon hij het weten. De problemen waren immers te voorzien. Politieke oogkleppen Overigens kom ik het ‘oogkleppen syndroom’ en de bijna onvermijdelijke gevolgen daarvan wel vaker (en tot in de hoogste kringen) tegen. Heel recent zelfs nog bij het uiteenspatten van het gedoogakkoord tussen de VVD, het CDA en de PVV. Ieder weldenkend mens voorzag dat deze samenwerking gepaard zou gaan met de nodige problemen. Maar de wens van die partijen om tot een akkoord te komen was domweg te groot. De oogkleppen gingen ongemerkt op en de voorzienbare problemen ‘lossen we wel op als ze zich voordoen’. Dat viel dus tegen. Het aardige is dat daarna binnen twee dagen een nieuwe politieke samenwerking tot stand kwam. En als ergens de wens om tot een samenwerking te komen overheersend was … Maar begrijp mij goed aannemers. Ik ben er niet tegen dat jullie samenwerken. Sterker nog, ik ben daar een groot voorstander van. Alleen moeten de oogkleppen in de la blijven liggen. Mr. F.J. Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs fkerkhof@alfa-accountants.nl
thermische isolatie in de winter
Zwitserse houtvezelisolatieplaten Materialen uit de natuur
Vakmanschap Gegarandeerd
bescherming tegen zomerhitte
geluidsisolatie
Een dakdekker mag zich pas een Dakmeester noemen als hij is aangesloten bij de Stichting Dakmeester: een netwerk van deskundigheid als het om daken gaat.
brandveiligheid
Een Dakmeester staat garant voor advies, goede service en perfecte oplossingen voor een probleemloos kwaliteitsdak.
diffusieopen
U kunt rekenen op: • De zekerheid dat het dak voldoet aan de prestatie-eisen volgens het bouwbesluit
ecologie/ cradle to cradle duurzaam bouwen/ CO² reductie
swiss made
Pavatex Benelux b.v., Stentorlaan 5 NL-7534 HT Enschede
Telefoon +31 (0)53 433 17 69 info@pavatex.nl Vraag naar onze dealers in uw regio.
www.pavatex.nl
• |Optimale verwerking van hoogwaardige producten
PAVATEX, de échte natuurlijke isolatie
• Garantie op product én arbeid
Daken, gevels, vloeren, hsb-elementen en passiefhuizen kunnen met PAVATEX houtvezel-isolatieplaten snel en eenvoudig worden geïsoleerd. De drukvaste én flexibele PAVATEX houtvezelisolatie biedt zowel bescherming tegen de kou als tegen de zomerhitte, heeft een uitstekende geluidsisolatie, is dampdiffusie-open en reguleert de vochtigheidsbalans. Aan PAVATEX worden geen vervuilende producten toegevoegd en de platen worden gebonden met het houteigen lignine. Dus PAVATEX is zowel natuurlijk in samenstelling als in kleur!
www.dakmeester.nl
Voor gezonder wonen, het hele jaar door!
afmeting: 132x190mm(bxh) cmyk: 60; 0; 80; 0
Slimme oplossingen... Sterke materialen! GB Bouwverankering
GB Tuinbeslag
GB Spouwankers
GB Klein IJzerwaren
GB Houtverbindingen
GB Specials/Maatwerk
Hoe lost u dit probleem op in 30 seconden?
tesa® 4600 Xtreme Conditions! De oplossing
tesa® 4600 Xtreme Conditions ■ Voor gebruik binnen- en buitenshuis ■ Isolatie van kabels tot 8000 Volt ■ Extreme temperatuurbestendigheid van -60 ° C tot + 260 ° C ■ Uitstekend bestand tegen oliën, zuren, oplosmiddelen, zout, water en UV-straling
Atoomweg 2 - Postbus 1, 2420 AA Nieuwkoop Tel.: (0172) 52 01 10 - Fax: (0172) 57 17 53
www.tesa.nl
PRODUCTNIEUWS Boormachine zo veelzijdig als Zwitsers zakmes
Een veilige kijk op elke klus
Met de nieuwe QuaDrill brengt Protool een enorm veelzijdige boor-, respectievelijk klopboormachine op de markt. Boormachine, schroevendraaier, haakse boor- en schroefmachine en droogbouwschroefmachine met diepteaanslag; dit nieuwe gereedschap verenigt vijf machines in één en is hiermee zo veelzijdig als een Zwitsers zakmes. Dankzij het ergonomische design is de QuaDrill ook nog eens de kleinste en lichtste boormachine in de markt.
Een veiligheidsbril op en ook nog scherp kunnen zien? Dat kan nu met de nieuwe veiligheidsbrillen met leesfunctie van InterDynamics. De brillen zijn leverbaar in de leessterktes +1,5, +2,0 en +2,5.
De veelzijdigheid wordt mogelijk gemaakt door het FastFix-systeem. Hiermee kunt u in één handomdraai en zonder gereedschap van functie wisselen. Van het monteren van een haakse kop tot een boorkop of een diepteaanslag. Dit betekent snel werken en een aanzienlijke kostenbesparing. De QuaDrill vervangt direct vijf machines en maakt daarmee het werk op de bouwplaats aanzienlijk efficiënter. De machine heeft een compleet nieuw design. Hij is met een gewicht van maar 1,7 kg niet alleen aanzienlijk lichter maar ook 10 cm korter dan traditionele boormachines. Dit maakt het werken ermee veel minder vermoeiend, vooral bij seriegebruik. Vier versnellingen De machine is uitgevoerd met vier versnellingen. In de eerste versnelling is de machine een schroevendraaier voor schroeven tot een diameter van 10 mm. In de tweede en derde versnelling is het een universele boormachine voor al uw boorwerkzaamheden. Bij de vierde versnelling met 4.000 omwentelingen gaat het om een boormachine voor kleine diameters, respectievelijk een droogbouwschroefmachine met diepteaanslag voor bijvoorbeeld het monteren van gipsplaten of bij het werk aan gevels.
Het hart van de nieuwe QuaDrill is de hightech EC motor met zeer hoge efficiency. Dit betekent: meer vermogen bij minder stroomverbruik. Hiermee is dit gereedschap vergelijkbaar met machines van 850 watt. De motor werkt zonder borstels en is daarmee niet onderhevig aan slijtage. Dit verhoogt de levensduur en beperkt de onderhoudskosten. Goed doordacht Om ervoor te zorgen dat ook met kabel flexibel kan worden gewerkt, is de QuaDrill uitgevoerd met een 7,5 meter lang snoer. Maar liefst vier LED's, die naar behoefte kunnen worden ingeschakeld, zorgen voor een optimaal zicht, ook in donkere hoeken. Wie de machine na aanschaf op www.protool.nl registreert profiteert van een compleet drie-jarig servicecontract. Naast drie jaar garantie, een zeer snelle reparatieservice en een gratis diefstalverzekering kunt u bovendien gebruik maken van de dertig dagen uitprobeer-garantie. Bent u niet overtuigd van de machine dan kunt u deze binnen dertig dagen retourneren. De nieuwe QuaDrill is verkrijgbaar in twee varianten; als boormachine DRP of als klopboormachine PDP. Tooltechnic Systems BV, Waddinxveen, (0182) 62 19 40, www.protool.nl
Werkhandschoen bestand tegen glas en naalden
Zo richting de 50 is de kans groot dat de mensen moeite krijgen met het lezen op korte afstand. De unieke combinatie van veiligheidsbril met leesfunctie lost dit probleem op een eenvoudige manier op. De brillen worden geleverd volgens de norm EN166 (persoonlijke oogbescherming) en
Met de nieuwe Guide CPN werkhandschoenen geen gevaar meer voor snij- en steekletsel.
De nieuwe Guide CPN werkhandschoenen met maximale bescherming tegen letselschade.
geldende Europese normen. Daarom zijn ze qua soort en beschermingsgraad ingedeeld naar risico, beschermingsniveau of gebruiksaard. Wij durven rustig te stellen dat deze Guide CPN werkhandschoenen qua bescherming, in combinatie met hun soepelheid, momenteel de beste zijn op de wereldmarkt.’ Alycore metalen gaasnet ‘Het hoge niveau van bescherming wordt voornamelijk bereikt door het speciale Alycore metalen gaasnet dat in de handschoen is ingenaaid en dat een enorm goede bescherming biedt zonder dat de handschoen zwaar of stug wordt. Goede bescherming mag de bewegingsvrijheid niet belemmeren. Als een handschoen niet gemakkelijk te dragen is, wordt hij door de gebruiker
bieden maximaal comfort door eenvoudig horizontale en verticale instelling van het montuur. InterDynamics Salesgroup B.V., Oosterhout, (0162) 48 02 70, www.interdynamics.eu
Na-isolatiesysteem voor nieuwbouwvloeren Tonzon heeft een nieuwe bevestigingstechniek ontwikkeld waarmee nieuwbouwvloeren eenvoudig van extra isolatie kunnen worden voorzien. De isolatie-eis voor nieuwbouwvloeren is per 1 april 2012 verhoogd van Rc=2,5 naar 3,5 m²K/W. Deze verhoging met 40% blijkt bittere noodzaak. Het wooncomfort van nieuwe woningen valt veel mensen tegen terwijl het energieverbruik veel hoger is dan op papier berekend. Heeft de woning vloerverwarming dan is de kruipruimte veel te warm en is het energieverbruik nog hoger zo blijkt uit onderzoek.
Bij het verbeteren van de isolatiewaarde van EPS- en PUR-vloeren maakt Tonzon gebruik van Thermoskussens. Dit is een opvouwbaar isolatiemateriaal dat al met groot succes onder veel bestaande woningen is toegepast. Thermoskussens met drie luchtkamers halen een Rc=3,8 m²K/W en Thermoskussen met één luchtkamer Rc=2,7 m²K/W. Eén van de bijzondere eigenschap-
Handletsel tijdens het werk kost de industrie en de samenleving jaarlijks miljoenen. VIP Safety introduceert de Guide CPN werkhandschoen van het Zweedse bedrijf Skydda met een beschermingsniveau dat ver boven de Europese Normen uitsteekt, terwijl de handschoen toch zeer soepel en flexibel blijft. De handschoenen beschermen onder andere tegen snijden, insteken en naaldletsel. ‘Voorheen was een handschoen met deze beschermingseigenschappen onhandig en stug in gebruik en de bescherming liet te wensen over’, zegt Eric J. Boer, Managing Director van VIP Safety BV. ‘Veel mensen kunnen hun ogen niet geloven als ze de resultaten zien. Je kunt er probleemloos glas mee kapot knijpen en ook injectienaalden gaan er niet doorheen. Deze werkhandschoenen zijn uniek in hun soort. Ze gaan qua bescherming ver voorbij de daarvoor
29
Speciale wokkelschroeven kunnen zo in EPS of PUR worden gedraaid.
niet aangetrokken. Met de nieuwe handschoenen heeft Skydda een serie werkhandschoenen ontwikkeld, die niet alleen veilig zijn, maar ook zeer soepel’, aldus Jelmer Wolleswinkel, Sales Director van VIP Safety. Hij vervolgt: ‘Alleen al in Zweden zijn al meer dan éénderde van de letsels, die tijdens het werk ontstaan, hand gerelateerd. Werkende handen moeten dus veel beter worden beschermd. Voor elk soort werk of toepassing is er nu een geschikte en beschermende handschoen beschikbaar. Ze zijn in vele takken van de industrie en op vele werkplekken inzetbaar.’ VIP Safety B.V., Nieuwegein, (030) 602 50 79, www.vipsafety.nl of www.guide.eu.
pen van deze Nederlandse uitvinding is dat het de vloer nog warmer maakt dan de lucht erboven. Een prettige bijkomstigheid van het systeem is verder dat er een einde komt aan de soms muffe geur vanuit de kruipruimte. Dat is overigens te danken aan de stevige bodemfolie dat vocht en radongas uit de bodem tegenhoudt. Nieuwe bevestigingstechniek Voor het bevestigen tegen EPS en PUR-vloeren is een nieuwe bevestigingstechniek ontwikkeld. Aanvankelijk werd net als bij betonvloeren gebruik gemaakt van de boormethode, waarbij de Thermoskussens met paddestoelvormige pluggen in het beton worden vastgezet. Het nadeel van deze methode is dat er lange pluggen moeten worden gebruikt en dat bij PUR giftige gassen kunnen vrijkomen wanneer de hete boorpunt in de isolatielaag wordt gedrukt.
Thermoskussen gedeeltelijk bevestigd tegen EPS-vloer.
Nu gebeurt de bevestiging met speciale wokkelschroeven, die direct in het EPSen PUR-schuim kunnen worden gedraaid. Voorboren met een boormachine is bij deze methode niet meer nodig. De boormachine is nu alleen nog nodig om de bodemfolie vast te zetten op de funderingsmuren. Tonzon, Enschede, (053) 433 23 91, www.tonzon.nl
Ni
! w eu
EXPRESS VAN POLY MAX速 DE HOGESNELHEIDSLIJM Wij weten dat u graag tijd bespaart. Daarom zijn de montagelijmen van Bison Professional er nu ook in razendsnelle Express formuleringen. Deze Expressversies bereiken al na 4 uur de volledige eindsterkte. Dat is ruim 10 keer sneller dan bestaande varianten! Verbindingen kunnen zeer snel worden belast, waardoor u als vakman geen kostbare tijd hoeft te verliezen.
Bison Professional is een merk van Bison International.
Voor een razendsnelle verbinding kiest u dus een variant uit de range hogesnelheidslijmen van Poly Max速: SMP Polymer Express voor een hoge eindsterkte, High Tack Express voor een hoge aanvangshechting en Fix & Seal Express voor een hoge elasticiteit. Express van Poly Max速: de beste 辿n snelste oplossing voor al uw professionele lijm-, montage- en afdichtingsklussen.
Voor vakwerk pak je Bison.
www.bisonprof.nl
PRODUCTNIEUWS 4-D-Hekwerk zuivert lucht en wekt energie op Heras introduceert het innovatieve en experimentele 4D-Hekwerk. Dit ‘living lab’ bewijst dat hekken ook een andere functie kunnen hebben dan alleen het afscheiden van een terrein. Het hekwerk kan lucht zuiveren, energie opwekken en leveren of dienst doen als LED-display. Het 4-D-Hekwerkconcept bestaat uit roterende panelen. Ieder paneel heeft een aparte functie. Zo zijn er panelen met zonnepanelen, panelen die water opvangen en zuiveren of panelen die stikstof neutraliseren uit de lucht. Naar gelang de situatie, draaien de passende panelen naar voren. Bij zon zijn het zonnepanelen voor het opwekken van energie, bij regen de opvangpanelen. Zo kan op verschillende manieren milieuwinst worden behaald. In de toekomst zijn er nog veel meer mogelijkheden. Denk aan het opvangen van fijnstof of het opslaan van warmte of koude. Op deze wij-
Colofon
ze kan een bestaande oppervlakte meervoudig worden benut en een duurzame economische meerwaarde leveren. LED-panelen Bij de nieuwste versie vallen in het bijzonder de panelen op met LED’s. Hiermee zijn boodschappen te projecteren wat het hekwerk uitermate geschikt maakt voor promotie- en informatiedoeleinden. Bijzonder is dat – ondanks de ruimte tussen de panelen – het plaatje van op een afstand bezien toch als één beeld overkomt. Het prototype in Oirschot bijvoorbeeld toont de CO2-reductie die Heras per dag realiseert. Het communiceren over duurzaamheid is een belangrijke doelstelling van Heras en tevens een vereiste voor de CO2-prestatieladder. Met reclame-inkomsten zouden
bovendien de duurzaamheidtoepassingen een kortere terugverdientijd kunnen krijgen. Toekomst Met het 4-D-Hekwerk onderzoekt Heras de toekomstmogelijkheden van duurzame en waardecreërende afscheidingen. De marktleider in buitenbeveiliging werkt hierbij exclusief samen met Sublean Group, innovator en ontwikkelaar van de 4-D Oppervlakte Combinatietechnologie. Het 4-DHekwerk past in het programma, de trend en marktontwikkeling om iedere bestaande en nieuwe oppervlakte een duurzaam verdienmodel te geven. De lancering van het 4-D-Hekwerk is een belangrijke stap in de invulling van de Green Deal 4-D World die op 3 oktober 2011 is afgesloten met de Rijksoverheid. Voor meer informatie: www.4-D-World.com.
31
(Advertentie)
VERDEGRO HEEFT DE GROENSTE HIGHLIGHTS! 9 m. hoogte binnen 20 sec.
CO2 Neutraal
Geen brandstof!
Geen geluid!
Heras B.V., Oirschot, (0499) 551 255, www.heras.nl
Zonneenergie! 30X
Ultra compact!
Onafhankelijke informatiebron voor de uitvoerende bouw waaronder de aannemers, onderaannemers, inkoopmanagers, metselaars, voegers, dakdekkers, installateurs, stukadoors, zzp-ers en al hun toeleveranciers.
Camera bewaking
jaargang 9, nr. 5, mei 2012 Uitgever André Lardinois Hoofdredacteur ing. Frank de Groot Redactie Carla Debets Vaste medewerkers Ed de Rechteren van Hemert Mr. F. J. Kerkhof Ing. Peter Borgers Ing. Arjan van Wingerden Cor Spronk Casadata CV Jan Bol Advertentie André Lardinois telefoon: 0570-654660 e-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers telefoon: 0570-623852 e-mail: freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends telefoon 0570- 861007 e-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Ontwerp en opmaak Ronald Wientjes (RoDo grafisch ontwerpburo) e-mail: ronald@rodoweb.nl
De nieuwste generatie van het 4-D-Hekwerk is vanaf de A58 te aanschouwen voor het hoofdkantoor van Heras in Oirschot.
Actieve waterkering voor doorgaande en verloren B15 centeringen Er is nu een actief alternatief voor de passieve stalen waterkering die tot nog toe wordt gebruikt in betonwanden. Hakron lanceert namelijk de UFO 26, een demontabele, actieve waterkering. Deze is universeel toepasbaar bij elke Betomax 15 centering, ongeacht of dit een doorgaande of een verloren centering is.
UFO 26 op stalen buis.
Abonnementen e-mail: administratie@handelsuitgaven.nl BouwTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273 NHU 7420 AG Deventer Nederlandse Maagdenburgstraat 22 HandelsUitgaven 7421 ZC Deventer tel.: 0570-654660 fax: 0570-656580 email: info@handelsuitgaven.nl
UFO 26 en UFO B15 draadbus op een centerpen.
Copyright
Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke, schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.
UFO Zwelplug Lang (voor stalen buis).
De UFO 26 wordt om een doorvoerbuis (bij doorgaande centering) of centerpen (bij verloren centering) gemonteerd. Een doorvoerbuis is een afstandhouder waar een centerpen door wordt gestoken, een centerpen koppelt bekistingdelen. Het zwelvermogen van de UFO 26 is maar liefst 500 procent van het volume. Hiermee is de waterkering actief en keert het indringend vocht. De waterkering is te(ver)plaatsen op elke positie in het werk, mits een minimale betondekking van 100 mm wordt aangehouden. Dit volledig actief en uitgebreid getest waterkeringssysteem heeft als basismateriaal een waterabsorberend synthetisch rubber. Het systeem bestaat uit (afhankelijk van de toepassing): UFO 26. De geometrie van dit product zorgt voor een optimale verhouding tussen het volume en het oppervlak. Hierdoor ontstaat een lange ‘waterweg’ en wordt er een maximale zweldruk opgebouwd tussen het beton en de centering. UFO B15 draadbus. Bij een verloren centering zorgt deze draadbus ervoor dat de UFO 26 op de centerpen te plaatsen is. Bij toepassing van de CBK betonkonus is geen draadbus nodig; de UFO 26 kan rechtstreeks op de kern (Ø26) worden geplaatst. UFO zwelplug. Deze plug bestaat naast het basismateriaal deels ook uit hard kunststof, waardoor beschadiging van het actieve waterkerende deel wordt voorkomen en de sparing strak is afgewerkt. Er zijn twee modellen van de UFO zwelplug: ‘kort’ (bij kunststof buis) en ‘lang’ (bij stalen buis). Werking Indringend vocht langs de centering zal door de UFO 26 worden geabsorbeerd,
Hoogwaardige prestaties!
De Verdegro Highlights zijn unieke C02 neutrale, geluidloze door zonne-energie gevoede mobiele lichtmasten en leverbaar in een verrijdbare en hijsbare uitvoering. De Highlights zijn razendsnel elektrisch of pneumatisch op te zetten en op iedere gewenste locatie en hoogte te gebruiken. De Highlights zijn tevens verkrijgbaar als camera beveiligingsysteem waarbij bewegingen automatisch worden opgeslagen. Kortom de Highlights zijn het helemaal en kunnen het allemaal! Bezoek voor meer informatie onze website.
www.verdegro.com
Volg ons op:
@bouwtotaal
www.bouwtotaal-online.nl
waardoor deze gaat zwellen. Door gebrek aan ‘zwelruimte’ ontstaat er een hoge zweldruk in elke richting. Deze zweldruk sluit het indringen van vocht langs de centering uit. Bij doorgaande centering wordt de doorvoer binnenlangs afgesloten met de actieve waterkerende UFO zwelpluggen. De elastische eigenschappen van de UFO 26 zorgen voor een goede klemming rond een diameter van Ø 26 mm (= meest toegepaste diameter kunststof- en stalen doorvoerbuizen). De waterkering is getest tot 6 Bar en heeft geringe afmetingen (ø54 x 15 mm), waardoor eenvoudige plaatsing tussen de wapening mogelijk is. Hakron, Nunspeet, (0341) 27 88 10, www.hakron.nl
probin nederland
#probin_nl
e
2
nieuwste innovatie in oogbescherming. Comfortabele, lichte veiligheidsbril is nu te combineren met geintegreerde gehoorbescherming. Met polycarbonaat lenzen die 99.9% UV-licht absorberen. Anti-kras glazen en anti-damp coating. Ideaal voor mensen die niet continu in een lawaaiige werkomgeving werken, maar wel hun gehoorbescherming bij de hand willen houden. Voldoet aan eisen EN 166. www.3m.com NU INCL. GRA 406.239.0311 TIS CORD CONTROL SYSTEM
5,
00
TT.W.V V. € 1,64 EXCL. BT
OS DO IS OM AT GR
VEILIGHEIDSBRIL TORA
SX PLUGGEN
geschikt voor massieve en holle bouwstoffen. De nieuwe 4-voudige spreiding garandeert de hoogste sterktewaarden. Afname volle verpakkingen. Doosje = 100 stuks. www.fischer.nl 219.372.1225-30 Artikelnummer 219.372.1225
Maat Per doosje VPE omdoos 5x25 € 3,67 40 dozen
219.372.1226
6x30 € 5,78
50 dozen
219.372.1228
8x40 € 8,05
25 dozen
219.372.1230
10x50 € 15,55
12 dozen
W
AKTIE: 2 e omdoos gratis
406.239.0311 TORA AKTIE GEHOORBESCHERMING
219.372.1225-30 FISCHER SX PLUG
SLAGMOERSLEUTEL 1/2” 1005301A
AFKORTZAAG KGS 216M+UMS 690647000
zeer krachtige slagmoersleutel met een nieuw gepatenteerd, duurzaam Pin Clutch mechanisme, waardoor deze een max. koppel heeft van maar liefst 678 Nm. Uitermate geschikt voor produktie- en montagedoeleinden. Eenvoudige bediening. De ergonomische, trillingsreducerende greep voor extra gebruiksgemak. Multifunctioneel inzetbaar en geluidsarm. www.rodac.com 498.233.2101 .2101
1500 Watt krachtige afkortzaag die hout, gecoate panelen als kunststoffen zaagt. De werktafel gemaakt van aluminium spuitgietwerk, heeft een draaitafel met precieze hoekinstelling. Voorzien van een geïntegreerde laser, werklamp en zaagdiepte-controle en een stofopvangzak. • Zaagblad Ø: 216 x 30 mm • Onbelast toerental: 5,000 toeren p/min. • Zaagsnelheid: 42 m/s • Afmetingen e ge ((LxBxH):) 88200 x 543 5 3 x 355 mm www.metabo.nl 409.230.4151
235,
NU INCL.
NU INCL. ZAAG
TAFEL
GRATTSETISRA8687
GEE BI DEELLIIG 41-D T.W.V. € 51,00
! KOPPEL 678 NM Teachnische gegevens Aandrijfvierkant 1/2” Boutcapaciteit 18 mm Luchtaansluiting Min. slangdiameter
1/4” BSP 10 mm
Toerental
7000 rpm
Luchtverbruik
226 l/m
Geluidsniveau
94 / 15 DBA
NIEUW
probin Zutphen
NIEUW
probin Soest
NIEUW
probin Amersfoort
00
VAN
99,
130,00
00
probin probin probin probin probin probin probin probin probin probin
Aalsmeer Alphen a/d Rijn Amersfoort Borne Dedemsvaart Telder Dronten Edese IJzerwaren Telder Emmeloord Goor Heemstede
probin probin probin probin probin probin probin probin probin
Kaatsheuvel Soest Telder Kampen Telder Lelystad Van Arnhem Montfoort Papendrecht Roelofarendsveen Van Dijk Sassenheim Zutphen
KIJK VOOR MEER INFORMATIE EN ALLE ADRESSEN OP WWW.PROBIN.COM LEVERING IN HEEL NEDERLAND.