RenovatieTotaal extra bouwbeurs 2013 by Nederlandse HandelsUitgaven BV

Praktijkblad voor de renovatiesector Jaargang 3 Januari 2013

SEDITIE R U

RENOVATIE

TOTAAL Gr abonneatis ment?

Mail info@re naar nov totaal.n atiel

13 Keuzevrijheid,

ook in renovatie 16 Onderhoud en herstel van beton

20 Extra: BouwBeurs 2013 32 Slimme coalities tonen renovatieconcepten

beurseditie | januari 2013

galerij-, balkon- en balustradeverhogingen galerij-, balkon- en balustradeverhogingen Q-netics galerijverhogingen en balkonver-

Kernpunten hogingen worden geplaatst om een betere

Kernpunten

Q-netics galerijverhogingen en balkonverhogingen worden geplaatst om een betere

 Lichtgewicht (20kg/m²) naar de woning te creëren toegankelijkheid naar de woning te creëren toegankelijkheid enBrandveiligheid, NENen 1775 Bfl en S1  Brandveiligheid, voldoet aan NEN 1775 Bfl S1 en om de huidige galerij- en balkonvloeren en om de voldoet huidige aan galerijbalkonvloeren  Zeer goede antislip, voldoet aan NTA 7909  Zeer goede antislip, voldoet aan NTA 7909 te verfraaien. te verfraaien.  Lichtgewicht (20kg/m²)

 Goede drainagecapaciteit  Modulair  Grote vormvrijheid

 Goede De drainagecapaciteit galerij- en balkonverhogingen zijn licht- De galerij- en balkonverhogingen zijn licht Modulair gewicht, brandveilig, modulair en voorzien gewicht, brandveilig, modulair en voorzien  Grote vormvrijheid van de juiste antislip. Q-netics galerij- en van de juiste antislip. Q-netics galerij- en

 Duurzaam balkonverhogingen kunnen in elke gebalkonverhogingen kunnen in elke ge Onderhoudsarm Onderhoudsarm wenste vorm, afmeting en hoogte worden wenste vorm, afmeting en hoogte worden  Minimaal contactgeluid Minimaal contactgeluid toegepast. De samenstelling van dit product toegepast. De samenstelling van dit product  Levensduur meer dan 20 jaar Levensduur meer dan 20 jaar bestaat uit glasvezelversterkte panelen die bestaat uit glasvezelversterkte panelen die Elke gewenste kleur, standaard RAL-7040  Elke gewenste kleur, standaard RAL-7040 ondersteund worden door aluminiumliggers ondersteund worden door aluminiumliggers

 Duurzaam    

voorzien van traploos instelbare kunststof

schroefvijzels.

De panelen hebben een zeer goede draina- De panelen hebben een zeer goede drainagecapaciteit doordat ze zijn samengesteld

gecapaciteit doordat ze zijn samengesteld

uit T-profielen van 40 mm breed, met een

onderlinge afstand van 1 mm. Daarnaast zijnonderlinge afstand van 1 mm. Daarnaast zijn er diverse mogelijkheden op het gebied van er diverse mogelijkheden op het gebied van details en afwerking die in nauw overleg

details en afwerking die in nauw overleg

met de opdrachtgever worden afgestemd.

Q-netics galerij- en balkonverhogingen pro- Q-netics galerij- en balkonverhogingen produceren een minimaal contactgeluid door

duceren een minimaal contactgeluid door

de toegepaste materialen, de zeer stabiele

ondersteuning en het gebruik van rubber

dempingsmateriaal. Alle standaard compo- dempingsmateriaal. Alle standaard componenten hebben een maximale lengte van 2 nenten hebben een maximale lengte van 2 meter. Aanvoer van het materiaal kan daar- meter. Aanvoer van het materiaal kan daaropbouw galerijverhogingen

balustradeverhogingen door meestal gewoon via de personenlift.

door meestal gewoon via de personenlift.

Doordat er geen lijm of coating wordt toe- Doordat er geen lijm of coating wordt toegepast tijdens het montageproces blijven de gepast tijdens het montageproces blijven de woningen ten allen tijden bereikbaar, met

woningen ten allen tijden bereikbaar, met

een minimale overlast voor de bewoners.

Q-netics is tevens gespecialiseerd in het

ontwerpen, produceren en monteren van

balustradeverhogingen. De balustrades wor- balustradeverhogingen. De balustrades wor-

Postbus 3011 3316 GK Dordrecht Kamerlingh Onnesweg 51 3301 DA Dordrecht T: 078 6172308 F: 078d6174107 ens e s tijdinfo@q-netics.nl n o E: k e o z 13 op Be eurs 20 2! www.q-netics.nl BouwB W: 0 04.B 8 stand

www.q-netics.nl Q-netics_RT1206.indd 1

den verhoogd om de borstwering ook na

Postbus 3011 het verhogen van de vloeren aan het Bouw- het verhogen van de vloeren aan het Bouw3316 GK Dordrecht

besluit te latenKamerlingh voldoen. Onnesweg 51 besluit te laten voldoen. Q-netics balustradeverhogingen worden Q-netics balustradeverhogingen worden 3301 DA Dordrecht

078 6172308 vervaardigd uitT:aluminium, verzinkt staal of vervaardigd uit aluminium, verzinkt staal of F: 078 6174107 E: info@q-netics.nl afgewerkt met W: poedercoating in RAL-kleur. afgewerkt met poedercoating in RAL-kleur. www.q-netics.nl

RVS. De balustrades worden indien gewenst RVS. De balustrades worden indien gewenst

www.q-netics.nl 11-6-2012 14:30:00

11-6-2012 14:30:00

4:30:00

Bekijk RenovatieTotaal nu ook online! www.renovatietotaal.nl

Vooruitgang op het gebied van isolatie betekent zich ook laten inspireren door de natuur

ACTIS ISOLATIE MATERIAAL OP BASIS VAN HOUTVEZELS Omdat hout een hoogwaardig natuurlijk isolatiemateriaal is, heeft ACTIS zich hierdoor laten inspireren bij de ontwikkeling van een assortiment milieuvriendelijke en uitstekende isolatiematerialen. De isolatiepanelen van ACTIS zijn gefabriceerd op basis van onbehandelde, gerecycleerde houtvezels en bieden door de combinatie van een hoge dichtheid en een hoge thermische inertie zowel ’s winters als ’s zomers maximale efficiëntie. De panelen zijn leverbaar in een flexibele en harde uitvoering en zijn daardoor geschikt voor allerlei toepassingen. RCS CARCASSONNE 380 986 265

ACTIS, is een onderneming met een ISO 9001-kwaliteitscertificaat en een ISO 14001-milieucertificaat. Certified company

Voor meer informatie kunt u contact openen met 06-46612360 of kunt u een e-mail sturen aan verkoop@actis-isolation.com Ook kunt u een bezoek brengen aan onze website www.actis-isolation.com

AC57_BOIS_BouwTotaal_265x385_HOLL_NL.indd 1

Standnummer 11.G015

KEYMARK gecertificeerd

PEFC/10-31-2030 Promoting sustainable forests management

05/12/11 15:30

1 15:30

In dit nummer

Redactioneel

Bewust renoveren Aansluitend bij het thema van de Internationale BouwBeurs 2013 – bewust bouwen – kun je bij renoveren denken aan : bewust renoveren. Over de noodzaak van renoveren en herbestemmen hoeven we het nog nauwelijks te hebben: het achterblijven van kwaliteit van de bestaande woningvoorraad en de grote leegstand, met name op de kantorenmarkt, schreeuwen er om. Maar als we aan het ‘hoe te renoveren’ denken, staat lang niet altijd de bouwtechniek ter discussie. In deze tijd gaat het vooral ook om het stroomlijnen van het renovatieproces, om een en ander zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, met een maximaal rendement uit de vaak beperkte financiële middelen. En dat geldt niet alleen voor de uitvoering van de werkzaamheden, maar ook in het voorbereidingsproces is veel winst te behalen. Door samenwerking tussen partijen, die niet eenmalig is, maar voor een reeks projecten geldt. Ervaringen uit het ene renovatieproject worden weer meegenomen naar een volgend renovatieproject. Er zijn inmiddels diverse woningbouwcorporaties die ervaring hebben opgedaan met consortia van bouwpartners, waarin meestal een aannemer samenwerkt met een architect en diverse adviseurs en/of toeleveranciers. De woningbouwcorporatie legt in het begin van de planvorming van een project aan – bijvoorbeeld – drie consortia een eisenpakket voor, inclusief het beschikbare budget. Creativiteit gegarandeerd. En de verschillende partijen/ consortia hoeven niet op basis van kosten met elkaar te concurreren. Alle samenwerkende partijen kunnen bij hun voorstel bovendien uitgaan van de eigen sterke punten. Belangrijke voorwaarde – ook van steeds meer corporaties – is dat de bewoners bij het voorbereidingsproces betrokken worden én mogen meebeslissen. Dat maakt alle partijen bovendien bewust van ‘waar het bij renovatie nou eigenlijk om draait’: de bewoners. Méér nog dan ‘bewust bouwen’ moet renovatie bewust.

13 Techniek: Keuzevrijheid, ook in renovatie

16 Restauratietechniek: O nderhoud en herstel van beton

Carla Debets Hoofdredacteur RenovatieTotaal

Reageren? redactie@renovatietotaal.nl

COLOFON RenovatieTotaal is onderdeel van BouwTotaal en verschijnt 6 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, open aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft.

Ontwerp en Opmaak De opmaakredactie, Wehl www.deopmaakredactie.nl

Jaargang 3. Beurseditie, januari 2013

Druk Dijkman, Diemen

Uitgever André Lardinois

20 Actueel: BouwBeurs: Renovatieboulevard en meer...

7 25 29 32 35 37 41

Actueel OudNieuw Techniek: Restauratie balkkoppen Actueel: Slimme coalities tonen renovatieconcepten Installaties: Opleiding installateurs hard nodig Bouwkosten: Toilet compleet renoveren Productoverzicht

Hoofdredactie Carla Debets Redactie Frank de Groot Ronald van Bochove Medewerkers Ed de Rechteren van Hemert André Thomsen, Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten, Casa Data Advertenties André Lardinois (0570) 654660 E-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers (0570) 623852 E-mail: freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends (0570) 654660 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl

Fotografie cover Renovatieproject Ulft, zie pagina 13

RenovatieTotaal is een 0tgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 654660 Fax. 0570 – 656580 E-mail: info@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.

beurseditie | januari 2013

Valbeveiliging tijdens montage zonnepanelen

RSS

Roof Safety Systems

voldoet aan hoogste

Hét valbeveiligingssysteem voor hellende daken!

EN 13374 klasse C

In veel situaties toepasbaar • hellende daken • ook te gebruiken voor platte daken • brede en smalle dakranden, mastgoten en dakgoten • omkeerbaar hek • zelfs toepasbaar bij obstakels op de grond of in de gevel • staander in hoogte verstelbaar • snel en eenvoudig te (de-)monteren

Europese veiligeheidsnorm

• staander gewicht 10,6 kg

• hek gewicht 10,5 kg

Voordelen • hoogwaardig aluminium, zeer licht • zelfs bij een dakrand met een overstek tot 1 meter toepasbaar • géén losse onderdelen • kantplank gewicht 4,5 kg • snel en eenvoudig verplaatsbaar • geen beschadiging aan gevel en tuinen • eenvoudig ombouwen tot minder of meer meters • stapelbaar bij transport

• haakbeugel

Dit RSS-Systeem voldoet aan de til-norm (max. 25 kg) en is gecertificeerd door Aboma. Het voldoet aan de veiligheidseisen volgens de Europese norm EN 13374 klasse C.

Tel. +31 (0)6 21 89 77 31 • info@rss-venlo.nl • www.RoofSafetySystems.com

Actueel

Opdracht voor renovatie hoofdkantoor ASR Bouwcombinatie Archimedes vof, bestaande uit Ballast Nedam en Kuijpers Centrale Projecten, heeft definitief opdracht gekregen voor de grootschalige renovatie van het hoofdkantoor van verzekeraar ASR in Utrecht. Betrokken partijen tekenden hiervoor onlangs de aannemingsovereenkomst. De renovatie van het ASR kantoor is een complex en integraal project, doordat het pand wordt gerenoveerd terwijl grote delen ervan in gebruik

blijven. ASR stelt bovendien hoge eisen ten aanzien van de duurzaamheid van het pand. Zo is in het Programma van Eisen van de renovatie een concrete duurzaamheidambitie vastgesteld: Energielabel A en streven naar BREEAM ‘Excellent’. Hierdoor voldoet één van de grootste kantoorgebouwen in Nederland na de renovatie aan de voorwaarden van Het Nieuwe Werken. De bouwcombinatie was als bouwteampartner betrokken bij het tot stand komen van het definitief ont-

Vliegtuighangar voor educatie De monumentale vliegtuighangar had als herinnering aan het voormalige vliegveld Welschap bij Eindhoven een grote cultuurhistorische waarde. Deze hangar is nu getransformeerd tot het culturele centrum van de wijk Meerhoven. Bij de herbestemming en uitbreiding is de bestaande hangar voor een deel met een nieuw programma gevuld, terwijl ook een deel leeg is gebleven. Hierdoor is een overdekt plein ontstaan voor alle gebruikers van het centrum én voor de buurt.

In het centrum zijn veel educatieve en recreatieve functies ondergebracht, zoals diverse scholen- en kinderopvang, een bibliotheek, sporthal, consultatiebureau en jongerenruimte. Diederendirrix bv maakte het ontwerp, waarbij onder andere op innovatieve wijze rekening is gehouden met aspecten als materiaalbesparing (bijvoorbeeld lichtgewicht constructies), recyclebaar materiaalgebruik, onderhoudsvriendelijke materialen en demontabel bouwen. Energiebesparing en het gebruik van duurzame energie was eveneens een belangrijk aandachtspunt.

werp. Op basis hiervan zal de bouwcombinatie onder haar verantwoordelijkheid het ontwerp verder uitwerken. Ballast Nedam verzorgt het bouwkundige deel. Kuijpers Centrale Projecten is onder andere verantwoordelijk voor de klimaatplafonds met sprinklerinstallaties en een duurzame energie-

Nieuwe ideeën voor bestaande woningen De meeste architecten ontwerpen het liefst nieuwe gebouwen. De realiteit van vandaag is echter dat de meeste gebouwen die we in de toekomst zullen gebruiken al zijn gebouwd. We moeten ze opnieuw uitvinden. Daarbij kan het gaan om het verbeteren van de prestatie van het gebouw, maar ook om ‘inbouwen’ van een nieuwe functie. Reimagining Housing gaat over de mogelijkheden die het herinrichten van bestaande gebouwen biedt. Reimagining Housing gaat niet alleen over de aanpassing van technische voorzieningen zoals isolatie, maar ook over de ontwikkeling van nieuwe ideeën. Of het nu gaat om het behoud of juist het vernieuwen van het bestaande karakter, het opfrissen of juist vol-

Foto: Arthur Bagen

voorziening in combinatie met elektrotechnische- en zwakstroominstallaties. Het hernieuwde kantoor telt straks 2800 werkplekken voor 4000 FTE. De bouwwerkzaamheden startten eind 2012. De oplevering is naar verwachting eind 2015.

ledig renoveren van een gebouw. Dit thema wordt uitgewerkt aan de hand van de verschillende bestaande woningtypen in de regio Groningen/Niedersachsen - een typisch niet-stedelijke Europese regio. Het boek besluit met een waaier van ideeën, schetsen en concepten die het denken van architecten over woningbouw uitdaagt en stimuleert. Imagine 07. Reimagining Housing; Ulrich Knaack (red.), Linda Hildebrand, Thaleia Konstantinou, Hans jörg Wieland; € 24,50; december 2012; Engelse editie ISBN 978-94-6208036-2; paperback; 128 pagina’s. Uitgave: nai010 publishers in samenwerking met de TU Delft, www.010.nl/catalogue/book

OnderhoudNL nieuwe merknaam FOSAG Om de herkenbaarheid van de schilders- en onderhoudsbedrijven voor de markt te vergroten, gaat de Koninklijke vereniging FOSAG verder onder de naam OnderhoudNL (onderhoud Nederland). FOSAG- bestuurslid Ruud Smits maakte dit bekend op de Algemene Ledenvergadering: ‘Als ik vertel dat ik bestuurslid ben van de FOSAG, hebben de mensen geen idee bij wat voor brancheorganisatie ik zit. Na het antwoord: Vergelijk het maar een beetje met Bouwend Nederland, maar dan voor de onderhoudsbedrijven, begrijpen de mensen het ineens wél.’ Hoog

tijd dus voor een naamsverandering, die met instemming van de Ledenvergadering gaat gelden. FOSAG is een intern gerichte verenigingsnaam, geen merknaam waarbij de klant centraal staat. Voor de diverse ‘onderafdelingen’ binnen de FOSAG die afkortingen kennen als SVSO, SVG en SVAB, ligt er nog een voorstel ook hiervoor de namen OnderhoudNL schilders, OnderhoudNL glas, enzovoort te gaan gebruiken. Een groot opdrachtgeversymposium op 14 maart 2013 in Zeist moet gezien worden als een eerste aftrap van de ‘nieuwe’ vereniging OnderhoudNL. Zie: www.fosag.nl

beurseditie | januari 2013

(advertorial)

Lichtgewicht oplossingen van De Hoop Pekso Betonwarenfabrikant en –leverancier De Hoop Pekso presenteert zich met twee exclusieve productstands op de Internationale Bouwbeurs in de Jaarbeurs te Utrecht. Van 4 t/m 9 februari 2013 zijn zij onderdeel van de speciaal georganiseerde Renovatieboulevard. Daarnaast is er in hal 8 een stand ingericht met de laatste innovatie: de Airdeck® vloer - een lichtgewicht oplossing voor verdiepingsvloeren. Dit jaar staat de Bouwbeurs in het teken van “Bewust bouwen”. Mede daarom heeft de organisatie een aantal themapaviljoenen opgezet waaronder een Renovatieboulevard. Onze Rentovloer® sluit uitstekend aan bij dit thema. U kunt ons dan ook vinden op stand 04.B044. Rentovloer®: droge, lichtgewicht renovatievloer De Rentovloer® is geschikt voor de renovatie van houten vloeren van oude(re) woningen. Door het bijzonder lichte gewicht en de gerecyclede samenstelling is het een ARBO-vriendelijke en duurzame oplossing. Droge begane grondvloer De renovatievloer is opgebouwd uit gerecyclede gewapende kunststof liggers, isolerende polystyreen elementen, dampdichte folie en een underlayment. Het niet nodig om beton op de underlayment plaat te storten. Hierdoor wordt droogtijd van beton en zandcementdekvloeren voorkomen, zodat bewoners tijdens de renovatie van hun woning veelal dezelfde dag terug in hun woning kunnen. Daarnaast is deze ‘droge vloer’ ongevoelig voor vocht, zelfs in het geval van blank staande kruipruimten Licht van gewicht Het eigen gewicht van de Rentovloer® is slechts ca. 30kg/m². Deze eigenschap maakt het zeer geschikt voor renovatie van woningen op lichte funderingen. Aanpassing of verzwaring van de bestaande fundering is namelijk niet nodig. Bovendien is de Rentovloer® ARBO-vriendelijk vanwege het lichte gewicht en is er geen kraan nodig om de balken in de woning te plaatsen.

Technische specificaties Liggerhoogte Ligger lengtes Liggerafstand Wapening Lengte EPS-vulelement Eigen gewicht vloer Rc waardes

: 180mm : 3,0 – 3,5 – 4,0 – 4,5 meter : 610mm : Ø10 – 12 – 14 - 16 : 800mm : ca. 30kg/m² : 3,5 t/m 6,0m²K/W

Eenvoudige verwerking In een dag van oude houten vloer naar geïsoleerde Rentovloer®? Het is mogelijk! De verwerking van de Rentovloer® is snel, droog en eenvoudig. Nadat de oude houten vloer is verwijderd, worden de kunststof balken in de bestaande balkinkassingen gelegd. Hiertussen worden de polystyreen elementen geplaatst. Bovenop de balken en elementen wordt een dampremmende folie en afsluitend een underlayment plaat aangebracht. Als de underlayment plaat is vastgelegd, kan de vloer direct worden afgewerkt met bijvoorbeeld tapijt of laminaat. Een bijkomend voordeel is dat de bestaande plint- en wandafwerking gehandhaafd blijft. De Rentovloer® is geschikt voor toepassing van diverse droge vloerverwarmingssystemen.

systeem; er komt geen beton of zand-cementdekvloer op. Bewoners kunnen na de renovatie van de begane grondvloer dezelfde dag terugkeren in de woning. Genomineerd voor De Nederlandse Bouwprijs De Rentovloer® is genomineerd voor De Nederlandse Bouwprijs 2013 onder de categorie Bouwmaterialen & -systemen. De Rentovloer® is één van de elf nominaties, gekozen uit 137 inzendingen. Tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw op 6 februari 2013 worden de winnaars per categorie bekend gemaakt. Airdeck® vloer: maakt het bouwproject zoveel lichter Onlangs is De Hoop Pekso een samenwerkingsverband aangegaan met Airdeck® Building Concepts. Hierdoor wordt De Hoop Pekso exclusieve licentienemer en producent van de lichtgewicht vloer “Airdeck®” op de Nederlandse markt. In hal 8, standnummer 08.A063 kunt u tijdens de Bouwbeurs kennismaken met dit nieuwe vloersysteem.

De Rentovloer® kan in een dag gelegd worden. Het is een droog

De Airdeck® vloer is een traditioneel gewapende Breedplaat waarop betonbesparende kunststof dozen, zogenaamde airboxen, zijn aangebracht. Deze airboxen zorgen voor een belangrijke besparing in de hoeveelheid in het werk te storten betonmortel. Gewichtsbesparing is op de totale constructie mogelijk. Door de besparing in vloergewicht en het ontbreken van balken, kan er geoptimaliseerd worden op het gebied van aantal en grootte van de kolommen, dimensionering van de funderingen, hoeveelheid wapening en bouwhoogte. Airdeck® vloeren zijn uitermate geschikt voor gebouwen met verdiepingen als kantoren, parkings, scholen, universiteiten, verzorgingstehuizen, ziekenhuizen en hotels. Ook voor bestaande hoogbouw waar nog een verdieping bovenop gebouwd wordt, is Airdeck® een ideale lichtgewicht oplossing Alle informatie over de Rentovloer® en Airdeck® vloer kunt u vinden op resp. www.rentovloer.nl en www.dehoop-pekso.nl.

Actueel

School biologisch gerenoveerd Aayu architecten ontwikkelde voor een Amsterdams schoolgebouw uit 1886 een renovatieaanpak volgens principes van de bouwbiologie. De Leonardo da Vincischool is het eerste gemeentelijke monument dat op deze wijze is gerenoveerd. Probleem bij de renovatie van monumenten is dat behoud van het historische karakter en het voldoen aan huidige energie- en comforteisen niet altijd simpel samengaan. Aayu architecten ging uit van het standpunt dat bij biologisch renoveren beide aspecten elkaar juist kunnen versterken. Zo zijn bijvoorbeeld diverse materialen uit het oude gebouw hergebruikt, zoals de houten traptreden, oude

vloerdelen en bestaande plafonds. Voor nieuwe materialen gold dat deze natuurlijk moesten zijn, CO2-neutraal een eenvoudig te recyclen. Eikenhout en leem zijn hier voorbeelden van. Een comfortabel en gezond gebouw betekent ook een energiezuinig gebouw, aldus het architectenbureau. Daarom is bij de renovatie gekozen voor natuurlijke isolatie aan de binnenzijde, laagtemperatuur vloeren wandverwarming en CO2-gestuurde ventilatie. Ledverlichting met daglichtregeling, zonnepanelen en gebruik van regenwater voor het doorspoelen van de toiletten zijn eveneens duurzame oplossingen. De school is bij de renovatie omgebouwd tot een brede school met buurtfuncties.

Schooltje Dik Trom gerestaureerd Het vervallen schooltje van Dik Trom in Etersheim (uit 1883) is door Stadsherstel Amsterdam gerestaureerd en het interieur is weer in oorspronkelijke luister hersteld. In het voorjaar gaat het nieuwe kinderboekenmuseum open voor bezoekers. Het gebouw is destijds gebouwd als school met een onderwijzerswoning, als éénklassig gebouw, met één klas voor één onderwijzer en circa 36 leerlingen. Cornelis Johannes Kieviet was een van die leraren en hij schreef er zijn eerste boek uit de welbekende Dik Trom reeks. In de jaren tachtig van de negentiende eeuw werden er in NoordHolland overal van dit soort schooltjes neergezet om het lager onderwijs te stimuleren. En het bijzondere aan het gebouwtje in Etersheim is dat het nu het laatste schoolgebouw uit die peri-

ode in de provincie is en dus uniek. In 1939 werd de school gesloten. Een boer kocht het gebouwtje en gebruikte het tot 2007 als opslagplaats. Er dreigde sloop, maar uiteindelijk werd toch gekozen voor renovatie. Stadsherstel Amsterdam kreeg voor de restauratie van het schooltje het Restauratiefonds-compliment. Dit compliment wordt jaarlijks toegekend aan personen of organisaties die zich op een positieve manier hebben ingezet voor monumentenzorg. Stadsherstel Amsterdam heeft met eigen inzet en een ‘crowdfunding’-actie het oude schooltje gered. Voor de deze ‘crowdfunding’-actie is speciaal de website www.steunhetschooltjevandiktrom.nl in het leven geroepen, om met donaties een deel van de restauratiekosten te kunnen dekken.

Congres Slopen kan altijd nog De SBR organiseert op donderdag 7 maart a.s. het congres Slopen kan altijd nog. Hergebruik als motor van ontwikkeling. Het programma is een mix van kennis over onder andere de do’s en dont’s van hergebruik, én excursies naar inspirerende voorbeeldlocaties.

werkers adviesbureaus, architecten en andere geïnteresseerden. Het congres wordt gehouden in Utrecht

(Rudolf Magnus Instituut, voormalige laboratoriumschool), van 09:00 - 18:00 uur en kost € 395,00 per deelnemer

excl. 21% BTW (incl. vervoerskosten op de dag zelf en lunch/borrel). Meer informatie: SBR, www.sbr.nl

De ochtend start met een kennisronde met Rinus Vader MFM (leading professional vastgoed strategie bij DHV en bestuursvoorzitter van NFC Indexcoöperatie) en Anne Wilbers (algemeen directeur van De Alliantie Amsterdam). Daarbij komen vragen aan de orde als: Hoe financier ik hergebruik van bestaande panden, al dan niet met boekwaarde? Welke rol kan crowdfunding spelen? Welke nieuwe vormen van marketingcommunicatie zijn succesvol? Wat is een slimme opzet van een organisch transformatieproces? Vervolgens kunnen excursies gemaakt worden naar (keuze) onder andere: het ACTA-gebouw in Amsterdam, Schieblock in Rotterdam en de Vechtclub in Utrecht. En de busreis is daarbij een ware ‘workshop on wheels’ over allerlei aspecten van hergebruik. Voor wie? Beleidsmakers en projectleiders bij corporaties, beleggers, ontwikkelaars en de (rijks)overheid, mede-

beurseditie | januari 2013

Actueel

Drents Museum in Assen vernieuwd en uitgebreid Architectenbureau Designed by Erick van Egeraat tekende voor het ontwerp van het vernieuwde en vorig jaar heropende museum. Het bestaande monumentale gebouw is onder andere uitgebreid met een grotendeels ondergrondse tentoonstellingsruimte. Er is veel aandacht besteed aan de akoestiek. Om de akoestiek in het museum te optimaliseren, is in totaal 1.650 m² StoSilent Panel Alu plafond van Sto Isoned toegepast. Egeraat Architecten is duidelijk in deze keuze: ‘We hebben gekozen voor de akoestische plafondsystemen van Sto, vanwege de unieke producteigenschappen en het strakke lijnenspel. Dat paste perfect in ons ontwerp.’ De montage van de platen op het gebogen plafond, voorzien van rondingen met een radius van 15,5 meter, vormde daarbij een enorme uitdaging voor de aannemer. De akoestische StoSilent Panel Alu plafonds zijn gemaakt van geluidsabsorberende glasgranulaatplaat en afgewerkt met een dunne laag open spuitpleister in diverse kleuren. De platen zijn op een drukvaste metalen onderconstructie bevestigd en naadloos afgewerkt. Ze zijn flexibel in gebruik en kunnen zelfs in een gebogen vorm worden gemonteerd om vloeiende lijnen te creëren.

Behoud gebouwen Legerplaats Oirschot De lokale Stichting Behoud Erfgoed Oirschot besloot in 2010 tot een cultuurhistorische inventarisatie van de kazerne van Oirschot, ofwel de Generaal-majoor De Ruyter van Steveninckkazerne. Er is goede hoop dat zeker zestig gebouwen bewaard blijven. De Stichting Behoud Erfgoed Oirschot (SBEO) maakte een rapport over de panden uit de wederopbouwperiode

(de jaren 1945 - 1965). Veel informatie werd onder andere verkregen uit een onderzoek van de wederopbouw van het Militair Erfgoed van de Rijksdienst en ook werd het kazernecomplex diverse keren bezocht en werden de gebouwen gefotografeerd. Eind vorig jaar overhandigde voorzitter Frans Adriaanse van de SBEO het rapport ‘Van militair kampement tot Gen. Maj. de Ruijter van Steveninckkazerne Oirschot’ aan onder andere

aan Kolonel H.P. Valk en aan de burgemeester van Oirschot Ruud Severijns. Bij de overhandiging was ook Peter Nijhof aanwezig, verantwoordelijk voor het militair erfgoed binnen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, en hij gaat zich sterk maken voor de bescherming en het behoud van de belangrijkste gebouwen. Zo is er ook een kans dat deze gebouwen op de rijksmonumentenlijst komen.

Boerderij aan de rol Eind 2012 verhuisde de familie én de boerderij van Van Elteren/Ribberink uit Lent naar een nieuwe locatie. De reden: een oprit naar de nieuwe Waalbrug van Nijmegen. 820 meter verderop kreeg de boerderij uit 1850 een nieuwe bestemming. ’t Wout Vijzel- en Funderingstechnieken doet vaker in verplaatsingen, waarbij elk project uniek is. In dit geval waren vooral de omvang (360 ton) en de afstand bijzonder, maar ook het feit

dat de boerderij dwars door het weiland moest. Nadat de bewoners naar de eerste verdieping verhuisden, werden eerst de vloeren op de begane grond verwijderd, zestien heipalen inpandig geheid en vervolgens werd een nieuwe constructieve betonvloer aangebracht. Vervolgens werd de boerderij gevijzeld tot anderhalve meter boven de oude fundering en daarna namen de SPMT’s van AleHeavylift de boerderij over. Vervolgens ging de boerderij ‘aan de rol’.

Geen eenvoudige opgave want het betreffende weiland was erg nat waardoor gebruik gemaakt moest worden van houten draglineschotten. Ko Prins van ’t Wout: ‘Voor een dergelijke afstand zouden circa 1800 schotten nodig geweest zijn; de enige optie was daarom om met shovels de schotten van achter de boerderij naar voren te verplaatsen.’ Hierdoor duurde de tocht wel aanzienlijk langer, maar de bewoners konden toch nog dezelfde dag op hun nieuwe adres slapen.

Wanden, vloeren en sanitair populair bij renovatie De BouwKennis Renovatie Monitor levert elke keer weer interessante gegevens op betreffende renovatie. Onlangs is woningeigenaren gevraagd welke klussen zij de afgelopen twee jaar hebben uitgevoerd. Op basis van deze gegevens kunnen bijvoorbeeld toeleveranciers hun strategie, communicatie en marketing afstemmen. Woningeigenaren zijn op de renovatiemarkt een belangrijke opdrachtgever en zitten niet stil. In de afgelopen twee jaar heeft ruim de helft van de woningeigenaren binnen of buiten geschilderd, eenderde heeft een vloer gelegd of sanitair vervangen en ruim een kwart heeft een nieuwe cv-ketel aangeschaft.

Ook voor de komende twee jaar hebben woningeigenaren klusplannen. Zo wil 34 procent binnen schilderen, 28 procent wil dat buiten gaan doen. Gemiddeld één op de tien woningeigenaren is van plan te behangen, sanitair te vervangen, een schutting te plaatsen of een vloer te leggen. Wilt u meer informatie over bepaalde kluscategorieën: De Bouwkennis Renovatie Monitor vertelt niet alleen tot in detail hoe consumenten op de renovatiemarkt te werk gaan, maar voor diverse productgroepen is een verdieping opgenomen. Contact: Jacco Ridderhof (010) 206 69 96 of ridderhof@bouwkennis.nl

beurseditie | januari 2013

Top-12 van uitgevoerde klussen in de afgelopen twee jaar (in procenten) Uitgevoerd

Overwogen, maar

Niet

Weet niet/

niet uitgevoerd

overwogen

geen mening

Schilderen binnen

Schilderen buiten

Sanitair (onderdelen)

Vloer leggen

Behangen

Cv-ketel

Keuken (onderdelen)

Inbouwapparatuur keuken

Hang- en sluitwerk

Schutting/ schuur in de tuin

Schakelmateriaal

Pleisterwerk

Bron: BouwKennis Renovatie Monitor, november 2012

Zonnepanelen op gerenoveerde flat De Rembrandtflat in Zwolle is een galerijflat met een- en tweepersoonshuishoudens uit 1968. Door een grote renovatie is deze flat van energielabel E naar A gegaan. Het meest in het oog springende aan dit project is het tapijt van zonnecollectoren op het dak van de flat. Woningstichting Openbaar Belang renoveerde in Zwolle drie grote galerijflats: de eerste flat was de Lassusflat, de tweede de Rembrandtflat en ten slotte is ook de Wanningflat gerenoveerd. In eerste instantie was de insteek van de renovatie niet het verduurzamen van de flat. Maar tijdens de ontwerpfase van de tweede flat (De Rembrandt) is de rol van duurzaamheid een steeds

belangrijkere rol gaan spelen. Het meest opvallende aan de Rembrandtflat is het tapijt van zonnecollectoren op het dak van de galerijflat. De collectoren zijn aangesloten op een collectieve installatie voor de warmtepompen die voor de warmwatertoevoer zorgen. Het complete dak is vernieuwd en geïsoleerd en heeft nieuwe dakbedekking gekregen. Ook de kopgevels zijn voorzien van nieuwe isolatie en nieuwe gevelbekleding. In de bestaande kozijnen zijn nieuwe deuren en ramen met isolatieglas geplaatst. In totaal ging het om 100 woningen, die vóór renovatie energielabel E/F hadden. Met de renovatie is een CO2reductie van 40 procent bereikt.

Leegstand winkels neemt steeds verder toe In winkelgebieden treffen we steeds vaker de borden Te koop of Te huur aan. In de eerste helft van dit jaar liep de aangeboden winkelruimte op tot twee miljoen vierkante meter. Dit is een toename van 8,7 procent ten opzichte van het begin van het jaar, maakte vastgoedspecialist NVM Business onlangs bekend. Het aantal aangeboden winkels voor de verhuur of verkoop steeg eveneens, met 8,2 procent tot 6400. Het gaat daarbij vooral om het winkelbestand in de provincies Overijssel en Zeeland. In Utrecht, als een van de vier grote ste-

den, daalde het aanbod echter. In Den Haag en Amsterdam steeg het aanbod, terwijl in Rotterdam de beschikbare winkelruimte ongewijzigd bleef. Volgens Detailhandel Nederland is het winkelaanbod in ons land veel te groot. ‘Nederland heeft de meeste winkelmeters per hoofd van de bevolking in heel Europa’, aldus een woordvoerder. De brancheorganisatie wil dat lege winkels een herbestemming krijgen, gerenoveerd worden of gesloopt. Ín tegenstelling tot in andere categorieën gebouwen – kantoren, kerken – gebeurt het herbestemmen van winkels echter nog nauwelijks.

Scoop winnaar integraal concept voor QuaWonen Monumentale woningen kunnen weer 30 tot 40 jaar mee In de Amsterdamse wijk Bos en Lommer renoveert onderhoudsbedrijf Mens-Zeist uit Zeist een monumentaal wooncomplex in de Solebaystraat. Het betreft 144 portiekwoningen uit het bouwjaar 1949 met gezichtsbepalende gevels in de sociale sector van woningcorporatie Stadgenoot in Amsterdam. De monumentale renovatie koppelt esthetische waarden aan duurzaamheid: niet alleen worden de gevels in oorspronkelijke staat hersteld, ook worden er energetische verbeteringen doorgevoerd. Hierdoor kunnen de woningen weer voor 30 tot 40 jaar mee. De woonblokken dateren uit eind jaren 40 en hebben bijzondere gevels. Bij de renovatie worden niet alleen de slechte erkerkozijnen, ramen

en deuren vervangen, ook de details worden weer in de oude stijl teruggebracht, zoals de oorspronkelijke afmetingen van de glasroedeprofielen (in combinatie met de dubbele beglazing) en de traditionele houten stolpstellen. Samen met Verweij Houttechniek werden de details van het houtwerk ontwikkeld. Om het uiterlijk van de gevels te behouden, moest isolatie aan de binnenzijde worden aangebracht. Hiervoor werd met binnenwandenfabrikant FAAY een oplossing gevonden. Het isolatiesysteem is speciaal en voor deze gevels op maat aangepast. Het dak wordt ook nog geïsoleerd en er worden pv-cellen in de dakbanen aangebracht . Begin juli 2013 zal het renovatieproject gerealiseerd zijn.

QuaWonen is een van de eerste corporaties die de werkwijze Slim & Snel in een renovatieproject gaat toepassen. Slim & Snel is een experiment van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting. Het idee hierachter is dat een hechte samenwerking tussen alle betrokkenen vanaf het begin leidt tot sneller, goedkoper en beter werken. De corporatie nodigde maar liefst tien consortia uit om een plan te bedenken voor de renovatie van 240 woningen uit de jaren ’60 – ’70 in Krimpen aan den IJssel. Uitgangspunt is het streven van QuaWonen naar een gemiddeld energieneutrale woningvoorraad in 2030. Alle tien consortia mochten in een ‘speeddate’ aan onder meer de bewoners uitleggen waarom juist zij de opdracht moesten krijgen. Daaruit werden drie consortia gekozen die in

september en oktober hun plannen verder uitwerkten. Begin november werd weer een bijeenkomst belegd, waarbij uit de drie voorstellen het beste ontwerp en plan van aanpak werd gekozen. Winnaar Scoop is een consortium van Hemubo Bouw, Rudy Uytenhaak Architectenbureau, Cauberg Huygen en KCP. Scoop – simpel Coöperatief – was het meest energiezuinige concept met een energiebesparing van meer dan 60 procent. Bovendien had dit plan volgens de jury ook het meest duurzame wooncomfort. Uitgangspunt is dat de bewoners tijdens de verbouwing twee weken in een ‘hotelwoning’ verblijven. Een ‘transformatorhuis’ gaat dienen als informatiecentrum voor de buurt én als opslag voor restmaterialen die in de omgeving een tweede leven krijgen.

beurseditie | januari 2013

Eén oplossing voor balustrade, balkonhekken, hekwerken en trapleuningen

Ontdek nu de mogelijkheden van onze SB-ALUSTRADE S C H M O L Z + B I C K E N B A C H • G I L D E N W E G 2 1, 3 3 3 4 K C Z W I J N D R E C H T • • TEL.: +31 (0) 78 623 06 00 • FAX: +31 (0) 78 610 10 30 • E-MAIL: SBSTAAL@SCHMOLZ-BICKENBACH.NL • INTERNET: WWW.SCHMOLZ-BICKENBACH.NL

A3-staand Renovatietotaal.indd 1

7-2-2012 11:17:31

Techniek

Keuzevrijheid, ook in renovatie Je ziet het steeds meer: renovatieprojecten waar bewoners niet alleen mogen meedenken, maar ook zelf keuzes kunnen maken. Ze kunnen min of meer hun eigen woning ontwerpen. En dat gaat verder dan de kleur van de tegels in de badkamer. De renovatie van 54 Vanegwoningen in Ulft is een mooi voorbeeld.

ie de wijk Bosveld in Ulft nu binnenkomt, vermoedt achter de fraaie gele en bruine gevels geen oude betonskeletten. Die casco’s waren eigenlijk alles wat overeind bleef van de woningen die in zeer slechte staat verkeerden.

Corporatie Wonion is bezig met een grootscheepse opknapbeurt van de Vogelbuurt, waarvan Bosveld deel uitmaakt. Daarbij worden honderden woningen opgeknapt of grondig gerenoveerd, maar ook vindt er sloop en nieuwbouw plaats. Voor dit plan in Bosveld selecteerde de corporatie drie consortia die een plan moesten maken om de 54 woningen te verduurzamen en aantrekkelijker te maken. De grote keuzevrijheid in het ontwerp van Nijhuis Bouw met KAW en enkele adviseurs (samen het consortium Samen1.nl) was voor de bewoners reden om voor dit plan te kiezen. Om een gevarieerder beeld in de wijk te krijgen, zijn behalve de 54 renovatiewoningen blokjes nieuwbouwwoningen toegevoegd op de blinde koppen van de rijtjes.

▲ De woningen vóór renovatie. Mede vanwege de platte daken zagen ze eruit of ze op punt van instorten stonden.

▲ De nieuwe betonnen kaders zorgen voor eenheid en een sterk element in het gevelontwerp, waardoor variatie in de gevelelementen mogelijk was.

Keuzevrijheid

▲ De gevelelementen zijn gevelsluitend geprefabriceerd, de strook tussen onder- en bovenelement is opgevuld met een vezelcementplaat.

▲ Nieuwbouw op de koppen met levensloopbestendige woningen met onder andere slaapkamer en badkamer op de begane grond.

Bij de renovatie van de woningen zijn de voor- en achtergevels compleet vervangen. KAW architecten maakte hiervoor een bijzonder ontwerp met grote betonnen kaders die de woningen stevigheid moeten geven en een ‘voorname uitstraling’. Dit geldt vooral voor de voorgevels; de achtergevels zijn wat eenvoudiger uitgevoerd. De voorgevel is voor dit ontwerp verdeeld in vier of zes vakken (afhankelijk van de woningbreedte) van één meter breed. De kaders zijn steeds vier vakken breed, ook bij de woningen van 6 meter breed. De kaders bestaan uit prefab betonnen afgeschuinde stijlen van twee verdiepingen hoog en een eveneens afgeschuinde betonnen dakrand. De woninghoge stijlen werden vóór de bouwmuren geplaatst en de dakrand ter plaatse van de dakrand. Bij de bredere woningen is de ruimte tussen twee kaders opgevuld met onder andere de nieuwe bergingen. Per vak van één meter breed waren er diverse opties zoals een hoge of lage borstwering, te openen delen, een Frans balkon of echt balkon. Wel moesten de keuze gemaakt worden met inachtneming van het Bouwbesluit en de architectuur. Elementen op de begane grond dienden bijvoorbeeld altijd een lage borstwering te hebben. En in elke ruimte moest een element met minimaal één te openen geveldeel voorkomen. Een groot aantal opties was gratis (zonder huurverhoging), maar voor bijvoorbeeld een Frans balkon of echt balkon moest extra betaald worden. KAW architecten zat

▲ De achtergevels zijn wat eenvoudiger van ontwerp, maar ook daarin hadden de bewoners keuzes.

voor de keuzes met alle individuele bewoners aan tafel om hun wensen te inventariseren. Voor elke woning werden de elementen van tevoren samengevoegd tot compleet gevelsluitende elementen.

Duurzaamheid

Naast snelheid van bouwen, speelden energiebesparing en weinig onderhoud bij de samenstelling van de nieuwe gevels een belangrijke rol. De nieuwe gevelelementen zijn opgebouwd uit geïsoleerde houten sandwichelementen. Daarbij is gekozen voor accoya-hout, wat gunstig is voor een lage onderhoudsbegroting. Met het aanbrengen van voldoende isolatie – ook op het platte dak – konden de woningen al snel voldoen aan energielabel B. ‘De gerenoveerde woningen zijn helemaal voorbereid om

in de toekomst nog duurzamer te worden. Met een Plug en Play systeem kunnen later zonnepanelen en CO2-gestuurde ventilatie aangebracht worden zonder verdere ingrepen. Zo kan de corporatie de woningen later makkelijk opwaarderen tot energielabel A’, aldus KAW.

beurseditie | januari 2013

Hardenberg

5, 6 en 7 maart 2013

Dé vakbeurs voor de schilderen glasindustrie, afbouw en afwerking in de bouwwereld!

Openingstijden 14.00 - 22.00 uur

TRANSP

O RT INCLUSIEF *

Komt u in uw dagelijks werkzaamheden scheuren in muren tegen en wilt u dit constructief repareren? Dat kan met de materialen van ABC ADAMAS. Wij hebben een compleet assortiment in huis waarmee u vakwerk kunt leveren zodat de reparatie nagenoeg onzichtbaar is. Wij kunnen alle soorten spiraalanker wapening en bijhorende materialen leveren voor zowel grote en kleinere klussen. Speciaal voor de kleinere klussen hebben we een BasisSet in ons assortiment waarmee u direct kunt beginnen.

SG A

Schilder, Glas & Afbouw

* KL E

Help! Scheuren in de muur, wat nu?

EIN Vraag nu via www.evenementenhal.nl/sga-hb2013 uw entreebewijs aan

ABC ADAMAS is tevens de leverancier van renovatie-spouwankers. Wij hebben voor praktisch elke situatie een oplossing. Voor verankeringen in een betonnen binnenmuur hebben wij het A-SYMMETRISCHE spouwanker. Dit is het enige juiste wokkelvormige anker voor deze toepassing! Door uw keuze voor het juiste anker levert u de kwaliteit die nodig is!

Heeft u vragen of wilt u meer informatie over de mogelijkheden? Bel ons gerust: 085-4011320 of stuur een email naar: info@abcadamas.nl

Evenementen

Jupiter 10 m 8448 CD Heerenveen Tel: 085-4011320 info@abcadamas.nl www.abcadamas.nl TEL 085-4011320

OMEGA FLEX Geniaal eenvoudig – eenvoudig geniaal � � � �

Eenvoudige montage Geen bekabeling naar de deur Eenvoudig te programmeren Cilinder varianten voor elke toepassing/deur

Kom ons bezoeken op de bouwbeurs te Utrecht. Hal 2, stand E040

CESnederland B.V. · Lage Brink 9 · 7317 BD Apeldoorn tel. 055-5266890 · infonl@ces.eu www.ces.eu/nl

WWW.ABCADAMAS.NL

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2 7772 TV Hardenberg T 0523 - 28 98 98 F 0523 - 28 98 00 E hardenberg@evenementenhal.nl I www.evenementenhal.nl

Ons evenement.

UW MOMENT.

(advertorial)

Makkelijke keuzes als het om toegangsveiligheid gaat Makkelijker kan CESnederland het niet maken als het om toegangsoplossingen gaat. Voor degenen die hechten aan mechanische sleutelsystemen is er de nieuwe 3D-profilering van het DU-systeem waarbij sleutels bijna niet te kopiëren zijn. Voor degenen die vertrouwen op geavanceerde elektronica met alle mogelijke flexibiliteit van toegang en controlemogelijkheden, is er het nieuwe elektronische Omega Flex-systeem. “Dan kunnen wij ook nog een combinatie maken met bijvoorbeeld de buitendeuren elektronisch en de binnendeuren mechanisch,” oppert Ronald Boon, commercieel manager van CESnederland. “Op het moment dat u voor uw gebouw geen concessies qua veiligheid wilt doen, bieden zowel onze vertrouwde als vooruitstrevende systemen uitkomst.” De twee innovaties voor mechanische en elektronische toegang staan ook centraal in de presentatie op de bouwbeurs (hal 2, standnummer E040). “Meer hoeft ook niet, want het hele verhaal zit in die twee systemen. Wil men de voordelen van een elektronisch systeem, dan bieden wij met de Omega Flex een superveilig systeem. Het grote voordeel van elektronica is dat je systemen elk moment kunt aanpassen. De flexibiliteit is optimaal, ook bij latere herinrichtingen of verbouwingen. Wanneer men duizenden sleutels wil toepassen, is dat ook geen probleem. Als je de toegang anders wilt regelen, is dat geen punt. Een softwareprotocol zorgt voor de vergrendeling en die software is simpel te herprogrammeren. Je kunt er ook zaken als tijd aan koppelen, zodat mensen niet doorlopend toegang hebben. Je kunt tevens controleren wie wanneer een gebouw betreedt. Elektronisch is de toekomst, maar opdrachtgevers moeten er wel in geloven. Anders is er met veilige mechanische systemen een prima alternatief. Dat bedoelen wij met ‘de keuze in veiligheid is makkelijk’.” Vooroordelen wegnemen Vanzelfsprekend probeert CESnederland partijen in de bouw ervan te overtuigen dat elektronische toegangsbeveiliging veel voordelen biedt. “We kunnen ook een hoop vooroordelen wegnemen als er twijfel is in de werking van het systeem bij stroomonderbrekingen of computerstoringen. In de cilinders zit inderdaad een batterij die leeg kan raken, maar het systeem geeft dit tijdig aan. En de wandlezers zitten op de netvoeding. Toegangspasjes zijn ook niet te kopiëren. De veiligheid

“De klant heeft twee opties: allebei zijn ze superveilig” is in uitstekende handen. Zien doet geloven, vandaar onze presentatie op de Bouwbeurs. Wij willen het onbekende bekend maken. En wij willen aan opdrachtgevers en architecten duidelijk maken dat een keuze voor elektronische toegang wel inhoudt dat men in de besteksfase daar ruimte voor moet creëren. Dergelijke systemen vergen een zekere investering, maar de flexibiliteit betaalt zich terug, zo is de ervaring van onze klanten.”

Is er terughoudendheid voor elektronisch of weegt de betaalbaarheid zwaar mee in de keuze voor een toegangssysteem, dan biedt CESnederland een mechanisch DU-systeem. “Nieuw daarbij is de 3D profilering van de sleutels. Men kan bij een willekeurige hakkenbar al gauw een 2D sleutel laten kopiëren, ondanks afspraken met leveranciers. Wij gaan een stap verder met de 3D sleutels die juist niet om de hoek te kopiëren zijn. We hebben er ook nog tot 2030 patent op, zodat het extra moeilijk is om dit systeem na te maken. Het is echt de ultieme veiligheid in sleutelsystemen en is geschikt voor de (complexere) utiliteitsbouw. Fasegewijs Ook de tussenweg met deels elektronische systemen en deels mechanische systemen is in veel gevallen een oplossing. “Van bijvoorbeeld 100 deuren kan men 96 binnendeuren mechanisch openen en 4 buitendeuren elektronisch. Op de sleutels zit een kleine chip die de toegang tot de buitendeuren regelt en binnen het

gebouw maakt men gebruik van de dezelfde sleutel. Die combinatie kun je ook fasegewijs uitvoeren.” De commercieel manager van CES Nederland, onderdeel van het Duitse familiebedrijf C.Ed.Schulte GmbH, geeft toe dat mechanische systemen extra makkelijk zijn: “Met een paar schroeven installeer je zo’n systeem. Elektronica is een stuk complexer en zit meer aan de ICT-kant dan aan de bouwkant. Wij leveren van oudsher via de ijzerwarenvakhandel. Daar kan men terecht voor onze systemen. Dan is een voorwaarde dat men daar over voldoende kennis beschikt om bij de juiste keuze te helpen. Wij zorgen dat vaklieden in de ijzerwarenvakhandel die expertise bezitten. We geven continu trainingen. Wij springen bovendien in het veld bij als dat nodig is. Gelet op de complexiteit van elektronica en de ICT-kennis hebben wij mensen in dienst genomen om de markt goed te bedienen.” Ronald Boon besluit: “Belangrijk voor de kwaliteit van toegangsystemen is de kwaliteit van de producten en de juiste keuzes. De keuze is makkelijk, maar moet wel op tijd plaatsvinden. Ergens achteraan het proces bedenken dat nog hang- en sluitwerk nodig is, is echt te laat. Dan heeft men wel concessies qua veiligheid gedaan.” CESnederland is te bezoeken op de bouwbeurs in hal 2, standnummer E040

CESnederland Lage Brink 9 7317 BD Apeldoorn Telefoon (055) 526 68 90 E-mail: infonl@ces.eu www.ces.eu/nl

Restauratietechniek

Onderhoud en herstel van beton (1) Ook beton heeft onderhoud nodig en moet hersteld worden als er schade is opgetreden. Dit geldt ook voor monumenten waarbij de karakteristieke detaillering en uitstraling van beton belangrijk zijn. Er zijn echter diverse schadeoorzaken en dus ook verschillende mogelijkheden voor herstel. Goed – periodiek – onderhoud is vaak al een eerste stap. Tekst: Carla Debets Bouwtekst Beeld: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

▲ Plastisch vormgegeven detail van de vroegtwintigste-eeuwse klokkenstoel in Gersloot. De vormgeving is kenmerkend voor gegoten kunststeen, zoals beton.

oordat men ingrijpt, moeten eerst de conditie van het beton en de historische waar den zijn vastgesteld. Zo kan bij jonge monumenten de visuele uit straling van het materiaal – textuur, kleur, reliëf – erg belangrijk zijn. Schilderen van het beton kan dan wel iswaar effectief zijn om binnendrin gen van vocht tegen te gaan, maar dit is lang niet altijd nodig of gewenst.

Onderhoud Het beschermen van de constructie tegen aantasting is een belangrijk doel van onderhoud, maar vaak gaat het ook om verbetering van de uitstraling. Welke schademechanismen een bedreiging vormen, moet eerst wor den vastgesteld. Een hoog vochtgehal te in beton is vaak oorzaak van scha de. Vocht indringen kan worden tegengegaan door het aanbrengen van een verfsysteem, een deklaag (beton, reparatiemortel, bitumineus materiaal of bijvoorbeeld lood) of door het beton te impregneren. Daarbij is het

van belang om te onderscheiden in welke situatie het beton zich bevindt. In een binnenklimaat is het beton relatief droog waardoor aantasting niet is te verwachten. Het andere uiterste is beton dat geheel onder water ligt; het beton is daardoor con tinu geheel verzadigd met water en heeft geen bescherming nodig. Er zijn nog twee situaties mogelijk, namelijk in een beschut en onbeschut buiten klimaat. Een beschut buitenklimaat treedt bijvoorbeeld op aan de onder zijde van een constructie of een verti caal geveldeel. Daarbij zal méér vocht uit het beton verdampen dan er indringt. Bij een onbeschut buitenkli maat gaat het bijvoorbeeld om de bovenzijde van een betonconstructie die is blootgesteld aan weer en wind. Een beschermingssysteem draagt veelal bij aan het behoud van het beton.

Schilderen en impregneren Voor het schilderen van beton zijn veel soorten verf op de markt met

▲ ‘Schoon beton’. Het beton is niet geschilderd en heeft een oppervlaktestructuur met banen en houtnerven, die is ontstaan door ruw houten bekistingsdelen.

beurseditie | januari 2013

evenzeer verschillende eigenschap pen. De redenen om beton te schilde ren kunnen zowel esthetisch als tech nisch zijn. Kleur, textuur en glans graad spelen een rol bij de esthetische uitstraling. Om beton te beschermen, zijn belangrijk: de waterdichtheid, de waterdampdoorlatendheid, de kooldi oxideremming, de rek en het scheur overbruggend vermogen. Ook de laag dikte is belangrijk en uiteraard spelen de materiaaleigenschappen van de verf een rol. In de meeste gevallen is de waterdampdoorlatendheid het meest kritisch: veel verfsystemen zijn relatief waterdampdicht. Het risico op vochtopeenhoping in het beton is het grootst in situaties waarin via de bovenzijde vocht kan indringen en de droging aan de onderzijde wordt belemmerd door een beschermings systeem. Bij impregneren van beton gaat het om hydrofoberende impregneermid delen die in het beton dringen en de buitenste zone waterafstotend maken. Het indringen van water wordt welis

▲ Karakteristiek voorbeeld van een betonnen bedrijfsgebouw met schade door carbonatatie.

waar verminderd maar stopt niet helemaal. De geïmpregneerde zone biedt bijvoorbeeld onvoldoende oplos sing voor waterdruk en ook niet voor gassen, zoals zuurstof en kooldioxide. Voor het impregneren kan een hydro fobeermiddel worden toegepast, maar ook een wasemulsie: een soort oplos sing van synthetische was of bijenwas in water. Met een wasemulsie worden de poriën van het beton wel enigszins gevuld, bij een hydrofobeermiddel niet. In vergelijking met verf zijn hydrofobeermiddelen zeer dampopen; de middelen zijn echter niet scheur overbruggend. Belangrijk nadeel is ook dat impregneren niet ongedaan kan worden gemaakt.

Mogelijkheden voor herstel Allereerst moet worden geïnventari seerd wat de schade is en welke ingre pen mogelijk en noodzakelijk zijn om schade te voorkomen en te herstellen. Welke aspecten van het beton moeten blijven behouden? Mogelijke ingrepen moeten bijdragen aan het behoud of

▲ Geschilderd betonoppervlak. Door een verfsysteem dat weinig laagvormend is en een lage glansgraad heeft, blijft de oppervlaktestructuur goed zichtbaar.

▲ Balkonrand (seinhuis Post T bij station Maastricht). Oorspronkelijk liepen de ijzeren balusters door de betonnen nokken heen. Het detail is onderhoudstechnisch verbeterd, met behoud van het karakteristieke beeld.

de versterking van de cultuurhistorische waarde. Ook mogen ze de constructie op langere termijn niet in gevaar brengen; de ingrepen moeten duurzaam zijn, zodat ze doelmatig gebruik maken van de financiële middelen. Er zijn diverse schadeoorzaken en dus ook verschillende mogelijkheden voor herstel. * Roestende wapening kan het gevolg zijn van carbonatatie en/of een hoge concentratie chloriden in het beton. De belangrijkste maatregel om het ontstaan of toename van schade te voorkomen, is verminderen van het vochtgehalte in het beton rondom de wapening. Als het vocht de wapening nog niet heeft bereikt, kan verf of een laag spuitbeton uitkomst bieden. Als er al wél schade is – bijvoorbeeld beton plaatselijk is afgedrukt – kan het betonoppervlak alleen worden hersteld door beschadigd materiaal te vervangen door nieuw materiaal. * Chemische aantasting komt vooral voor bij beton dat vaak nat is. Het beton kan dan uit elkaar worden gedrukt door producten die worden gevormd door chemische reacties tussen stoffen die aanwezig zijn in de cementsteen, het reactieproduct van cement en water, en de toeslagstoffen zoals grind en zand. Bij monumenten komt deze vorm van aantasting gelukkig niet zo vaak voor. * Betonconstructies kunnen ook nog door uiteenlopende fysische en mechanische oorzaken beschadigd raken. Door zettingen of thermische werking kunnen scheuren ontstaan, vorst of uitvoeringsfouten kunnen schade veroorzaken en ook kan het beton beschadigd raken door weersinvloeden of langdurig gebruik. Het is belangrijk de schadeoorzaken te kennen en te weten of de schade nog verder kan gaan of is gestopt. Bij scheuren door zettingen en thermische werking bepalen de oorzaak

Vergunning en subsidie Bij herstel van beton is meestal sprake van een ingreep, een wijziging van het monument, waarvoor een vergunning is vereist op grond van de Monumentenwet 1988. Het onderhouden en restaureren van betonconstructies is in beginsel subsidiabel.

en het gedrag van de scheur de wijze van herstel. Er zijn twee mogelijkheden: het afdichten van de scheur of het volledig dichtzetten van de scheur waarbij de scheurhelften constructief worden verbonden. Of dit laatste mogelijk is, wordt bepaald door de scheur zelf: is deze dynamisch of statisch? Dynamische scheuren (bijvoorbeeld ontstaan door het ontbreken van voldoende dilataties) kunnen worden afgedicht met een elastische kit. Hierbij is de juiste verhouding diepte – breedte belangrijk voor de duurzaamheid van de kitvoeg. Statische scheuren kunnen constructief worden verbonden door middel van injecteren. Onjuiste keuzes en een onjuiste uitvoering zijn mogelijk de oorzaak van scheurvorming van beton of gebrek aan samenhang. Statische scheuren kunnen volledig worden dichtgezet. Voor onsamenhangend materiaal (bijvoorbeeld door onvoldoende bindmiddel) geldt dat dit meestal vervangen moet worden.

▲ Slecht uitgevoerd herstel. Doordat het beton achter de wapening niet is verwijderd en de wapening onvoldoende is geconserveerd, is de reparatiemortel weer losgekomen.

▲ De bovenzijde van balkons krijgt veel vocht te verwerken. Een beschermlaag draagt bij aan het betonbehoud. Aan de onderzijde speelt condensatie een rol; hiervoor moet een voldoende dampopen verfsysteem worden gekozen.

Meer informatie: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Techniekbrochure 44. Beton Onderhoud en herstel. In het volgende nummer van RenovatieTotaal: de uitvoering van betonherstel.

Restauratietechniek

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort stelde vele technische brochures samen over diverse aspecten van restauratie. RenovatieTotaal besteedt aandacht aan diverse restauratietechnieken, waarvoor medewerking van de Rijksdienst werd verkregen. Meer informatie: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Postbus 1600, 3800 BP Amersfoort, tel. 033 – 4217421, Info@cultureelerfgoed.nl en www.cultureelerfgoed.nl

▲ Alleen zorgvuldig herstel, waarbij zowel de oorspronkelijke kleur en kamstructuur worden hersteld, zal een bevredigend beeld opleveren (foto Taco Hermans).

beurseditie | januari 2013

BOUWB EURS

2013

STANDN U A.090MMER

HAL 2

De slimste wanden voor

[schroefvastheid]

Waarom? Omdat een FAAY-wand een massieve kern van geperste vlasvezels heeft. Daarin vindt elke schroef houvast, z贸nder plug: schroefvast met een uittrekkracht van 110 kg (gewone schroef) tot 230 kg (houtdraadbout). Een wastafel kan zonder achterhout worden opgehangen! FAAY is gewoon de b茅ste wand als het gaat om schroefvastheid. Meer weten? Kijk op www.faay.nl of bezoek ons in Hal 2 standnummer A.090, welkom!

(advertorial)

Bijzondere wanden plafondsystemen Faay Vianen heeft voor élke situatie een passend wanden plafondsysteem. Milieuvriendelijk geproduceerd van onuitputtelijke grondstoffen. En geschikt voor eindeloos hergebruik! Wij bieden mooie separatie-, voorzet-, isolatie- en woningscheidende wanden, plafondsystemen en deurkozijnen/-panelen met uitzonderlijke eigenschappen. Voor nieuwbouw, renovatie en utiliteitsbouw. Onze wandpanelen hebben een kern van vlasscheven (een restproduct van de vlasteelt) met aan weerszijden een toplaag van gipskarton of spaanplaat. De ingebouwde leidingschachten maken onze wanden compleet.

bij VP70) is aan weerszijden bekleed met 9,5 mm dikke gipskartonplaten. Bij het KBL-systeem zit achter de plint van de wandsystemen een kabelgoot voor vrije bekabeling voor 230V en dataverkeer. De combinatie van het KBL-systeem voor horizontale bekabeling + de verticale leidingschachten in de wand maakt het mogelijk ook in gebruiksklare situaties op elke plek in de wand elektra- en/of ICT-voorzieningen te realiseren.

Beter bouwproces, beter eindresultaat Nieuw is het prefab renovatieconcept voor op maat gemaakte badkamers, toiletten en keukens. Normaal geeft de vervanging van keukens of sanitair veel overlast, zoveel zelfs dat bewoners soms tijdelijk de woning moeten verlaten. Ons nieuwe concept van Faay Prefab Products B.V. is een compleet nieuwe badkamer of keuken in één werkdag geplaatst. Aangenaam verbouwen met beperkte sloopwerkzaamheden en nauwelijks stofoverlast!”

Milieuvriendelijk en duurzaam Alle Faay-producten zijn bijzonder ‘groen’. Wij willen namelijk bewust en actief bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Bovendien hebben onze producten een lange levensduur en zijn ze probleemloos herbruikbaar. Ons werkproces is eveneens ‘groen’. Zo leveren wij een wezenzijke bijdrage aan een betere leefomgeving. Niet voor niets is Faay Vianen ISO-en KOMO gecertificeerd (o.a. ISO 14001 voor milieu-effecten).

Eenvoud en kwaliteit

Hoogste kwaliteit Faay-wanden zijn stootvast én schroefvast door de massieve kern. Ook zijn onze wanden en plafonds brand- en geluidwerend, thermisch isolerend en vochtongevoelig. Onze producten zijn altijd en overal bruikbaar. In droge, natte en hygiënische ruimten. Bij lastige maten of omstandigheden. In retail, utiliteitsbouw en woningen. Bij nieuwbouw, verbouw en renovatie.

Kant-en-klaar Faay-wanden staan veel sneller omdat ze kant-en-klaar zijn: inclusief stijlen regelwerk, isolatie, eindbeplating en ingebouwde leidingschachten. En desgewenst ook

met wandafwerking. Faay-wanden zeer schroefvast, stootvast, hoog geluidsisolerend, snel te monteren en demontabel om een gebouw/woning flexibel in te delen.

Slim isoleren met W’all-in-One® Populair bij woningcorporaties is momenteel het thermisch isolerend voorzetwandsysteem Een groot deel van hun woningbezit is slecht geïsoleerd. Wall-in-One® is een perfect systeem voor na-isolatie van dergelijke woningen. Het is een vrij dun systeem, vormvaste HR-isolatie® en blijvend hoog rendement. De W’all-in-One®-panelen worden aan de binnenkant tegen de buitengevel geplaatst, compleet op maat gemaakt. Zeer geschikt dus voor grotere aantallen, identieke woningen. Het W’all-in-One®-systeem is dé oplossing bij renovatie, energielabelverbetering en comfortverhoging. De wand is verkrijgbaar met XPS-bevestigingsregel. Of vrijstaand met grenen stijl: ideaal bij slechte of monumentale muren.

Prefab bijpassende neggekanten maken W’all-in-One®-systeem compleet Aanvullend op de elementen uit het W’all-in-One®systeem ontwikkelde Faay een oplossing voor de na-isolatie van neggekanten bij kozijnen. Deze sluiten naadloos aan op de andere elementen uit het assortiment. Door deze toevoeging worden koudebruggen effectief voorkomen en kunnen woningen in hun geheel zeer eenvoudig maar effectief worden geïsoleerd.

FAAY PG Roofing, voorzetelement met veel ingebouwd voordeel Ook de FAAY PG Roofing (voorzetelement voor thermische (na)isolatie aan de binnenzijde van een ongeïsoleerd hellend dak), is afgelopen jaar toegevoegd aan het Wall-in-One®-assortiment.

Robuust en flexibel In kantoren zijn de separatiewanden VP54 en VP70 al dan niet met KBL-systeem het meest gevraagd. De VP54/VP70-blokken zijn 600 mm en 1 meter hoog breed. De vlasvezelkern (34 mm dik bij VP54 en 50 mm

Faay is continue in beweging, zowel qua visie als qua innovaties. Opkomende markten vormen voor Faay geen bedreiging, maar juist een uitdaging. Al ruim 40 jaar staat Faay voor kwaliteit, waarbij het motto is: ‘kwaliteit wint altijd’.

Meer weten? Kijk op www.faay.nl of bezoek ons in Hal 2 standnummer A.090, welkom!

Actueel

Renovatie Boulevard In de bouw zijn renovatie en herbestemmen altijd belangrijke onderdelen geweest. Sinds de financiële crisis is het aandeel renovatie en herbestemmen de afgelopen jaren alleen maar gegroeid. Veel woningen voldoen niet meer aan de huidige eisen op het gebied van energiezuinigheid en duurzaamheid, maar nieuwbouw zit er voorlopig niet in.

nis met nieuwe systemen, producten en materialen, ontmoet relevante contacten en win persoonlijk advies in bij specialisten.

Datzelfde geldt voor kantoren: veel kantoren staan leeg omdat ze verouderd zijn. Renovatie en herbestemming kunnen uitkomst bieden. De huidige tijd vraagt om flexibele en duurzame, maar ook innovatieve oplossingen tegen zo laag mogelijke kosten. Daarbij gaat het niet altijd alleen om bouwtechniek, maar ook om bouwprocessen. Om aan de vraag naar renovatie-informatie – op alle gebieden - tegemoet te komen, besteedt de Internationale BouwBeurs uitgebreid aandacht aan het onderwerp. Om de informatie over renovatie en herbestemming te bundelen, bevindt zich in Hal 4 van het Jaarbeurscomplex de Renovatie Boulevard. Aan deze ‘straat’ vindt u een breed aanbod aan deelnemers die oplossingen bieden op het gebied van renoveren. Maak ken-

Ongeveer 60 procent van de bestaande woningen is in particuliere handen. Die huizen zijn veelal redelijk tot goed onderhouden maar de meeste woningen wachten nog op een grondige renovatie. ‘Wij noemen het de renovatieberg, het gaat om ruim 4 miljoen woningen’, zegt Martin Liebregts. ‘Het werk ligt als het ware voor het grijpen, de kunst is alleen om deze particulieren te bereiken.’ Dat laatste kan volgens Liebregts door te kijken naar individuele woningen in plaats van naar woningcomplexen. De Bouwhulpgroep noemt haar concept voor de particuliere markt niet voor niets de ‘Serie van Een’. Liebregts: ‘Het is wat ons betreft een nieuwe trend die een complete markt kan openbreken.’ Dat gaat natuurlijk niet vanzelf. De Bouwhulpgroep bepleit het aangaan van nieuwe allianties en kennis en

In dezelfde hal staat ook het Faay Renovatie Theater. Hier kunt u dagelijks deelnemen aan seminars en presentaties. Het volledige programma staat elders op deze Renovatiebeurspagina’s.

Naar een meer toekomstbestendige woningvoorraad Nieuwbouw maakt nog slechts een klein deel uit van de totale bouwopgave. Het volume zit de komende jaren in renovatie. Duurzaamheid en energiebesparing zijn de sturende ontwikkelingen. Zelfs tochtige jaren ’60 woningen kunnen worden aangepast tot energiezuinige en uiterst comfortabele huizen. ‘Met renovatie van de bestaande woningvoorraad valt een wereld te winnen, voor alle betrokkenen’, weet Martin Liebregts van Bouwhulpgroep.

ervaring met elkaar te delen. ‘Omdat niemand het alleen kan. Particulieren zijn geïnteresseerd, niet in afzonderlijke producten, maar in kwalitatief hoogstaande en betaalbare oplossingen op het niveau van hun woning. Die kunnen we ze alleen bieden door slimme samenwerkingsverbanden aan te gaan en integraal te opereren.’ Liebregts is initiatiefnemer van de Renovatie Boulevard: ‘Daar staan uitsluitend bedrijven die bereid zijn hun kennis en ervaring te delen. Zij vormen zogenoemde renovatie-allianties.’

Deelnemers Renovatie Boulevard

deelnemer

stand

deelnemer

stand

deelnemer

stand

Bloem sealants b.v.

04.B056

Henkel nederland b.v.

04.B128

Synensis bouw bv

04.B028

Boele & van eesteren

04.B132

Isoschelp

04.B083

Target fixings bv

04.B117

Comfort-Company

04.B022

Isotechniek nederland bv

04.B041

Traditech bv

De hoop pekso bv

04.B044

Mapei nederland b.v.

04.B102

Tubus System

04.B087

Dustco benelux bv

04.B037

Nevima b.v.

04.B029

Weston isolatie b.v.

04.B033

Façade groep

04.B079

P-line netherlands b.v.

04.B040

Wischemann kunststoff gmbh

Fermacell b.v.

04.B078

Q-netics

04.B082

Zoontjens

04.B049

Grohe nederland b.v.

04.B036

Schako b.v.

04.B032

beurseditie | januari 2013

Programma Faay Renovatie Theater (04.A066) (kijk voor de meest actuele stand van zaken op www.bouwbeurs.nl) Maandag 4 februari 11.00 – 12.00 uur Duurzame verbindingen Spreker: Jan-Paul Kiefmann, directeur Kiwitz Het verschil steekt in details. Bij iedere keuze voor toe te passen bouwstoffen kan direct een keuze worden gemaakt voor duurzaamheid. Deze keuze is nu ook mogelijk in de afbouwsector. Kiwitz BV is als eerste aanbieder op de Nederlandse markt in staat om mortels aan te bieden met een gunstig duurzaamheidsprofiel. Door een nieuwe receptuursamenstelling wordt de CO2 belasting teruggebracht met circa 75 procent ten opzicht van de huidige, traditionele mortels. De innovatie op de bouwbeurs betreft een universele, cementgebonden tegellijm. Door gebruik te maken van de technologie van dit product kan Nederland 12,5 miljoen kg aan CO2 besparen per jaar. Het verschil steekt in details... 13.00 – 14.00 uur Succesvol renoveren met Coba gietvloeren Spreker: Gert Nijman, manager Techniek & Ontwikkeling, Coba afbouwproducten Bij het renoveren van vloeren is de opbouwhoogte vaak een probleem. In veel gevallen wordt daarom gekozen voor dunne overlagingen. Binnen deze beperkte opbouwhoogte moet een maximum aan functionaliteit worden gerealiseerd. Coba afbouwproducten speelt hierop in en biedt een slim assortiment breed toepasbare producten, waaronder dunne gietvloeren en egalines, zowel cement- als calciumsulfaatgebonden. Dhr. Gert Nijman, expert op dit gebied, vertelt u in deze presentatie meer over de belangrijkste aspecten en aandachtspunten die bij dunne renovatievloeren een rol spelen: * De voor- en nadelen van de verschillende vloersystemen * Mogelijkheden in combinatie met vloerverwarmingssytemen * Toepassing op zwaluwstaartplaatvloeren * Duurzaam en probleemloos verlijmen op anhydriet vloeren * Het repareren en egaliseren van anhydriet vloeren * Verwerkingsmogelijkheden in combinatie met equipment

Dinsdag 5 Februari 10.00 – 11.00 uur Conditiemeting volgens NEN 2767 Door: NEN Nederlands Normalisatie-Instituut Spreker: Jolien van Lokven, consultant integraal bouwen bij NEN De conditiemeting volgens NEN 2767 is een belangrijk instrument voor het vastgoedbeheer en -beleid van opdrachtgevers en de dienstverlening van de opdrachtnemers. De norm is de basis voor het opstellen van een meerjaren onderhoudsplan en het bepalen van het benodigde onderhoudsbudget. NEN 2767 vormt het communicatiemiddel tussen techneuten en beslissers, omdat de discussie over onderhoud plaats kan vinden op basis van objectief vastgestelde kwaliteit en bijbehorende gebreken. Doelgroep: opdrachtgevers, adviseurs, aannemers, vakmannen, ZZP’ers, klussenbedrijven en andere vakmensen.

11.00 – 12.00 uur NEN 7120: Energieprestatie van gebouwen: nu en straks Door: NEN Nederlands Normalisatie-Instituut De gepresenteerde informatie gaat over de Bouwbesluitnorm NEN 7120: Energieprestatie van Gebouwen. Behalve een korte schets over de norm zelf en de relatie met bouwregelgeving, worden toehoorders bijgepraat over ervaringen van gebruikers van de norm. Ook worden er tips gegeven welke aanvullende informatie en ondersteuning (door en aan de markt) worden geboden. Tot slot wordt kort geschetst hoe de toekomst van de normen op het gebied van energieprestatie van gebouwen er uit zal gaan zien. Doelgroep: opdrachtgevers, ontwerpers/ adviseurs bouwfysica, aannemers en installateurs, leveranciers technische bouwinstallaties, leveranciers van bouwproducten (bijvoorbeeld isolatiemateriaal), energie-labelaars en ambtenaren Bouwwoningtoezicht. 13.00 – 15.00 uur Onderwijs aan de basis van innovatie Door: renda, kennisplatform bestaande bouw in samenwerking met BouwhulpGroep. In samenwerking met de Hogescholen Den Haag, Saxion en Utrecht. Het programma wordt gevuld met een reeks dubbele lezingen van studenten die een project toelichten, waarbij gezocht wordt naar nieuwe oplossingen, en die van docenten, die de kennis die aangeboden wordt belicht. Het middagprogramma omvat drie sessies van de genoemde Hogescholen, waarbij droom en kennis ten aanzien van de aanpak van de bestaande bouw belicht zullen worden.

Woensdag 6 Februari 13.00 – 15.00 uur Rendakaffee en de toekomstige erfenis van de nieuwe generatie Door: renda, kennisplatform bestaande bouw in samenwerking met BouwhulpGroep. In samenwerking met de vrienden van het Rendakaffee, jonge professionals. Dit programma zal pogen een beeld te schetsen van wat er in de periode 2012-2042 gaat gebeuren met de bestaande gebouwenvoorraad. De nieuwe generatie professionals laat zien, met behulp van allerlei gastsprekers, welke veranderingen zij in hun toekomstige loopbaan denken te weeg te brengen. De verhalen bewegen zich in het spanningsveld van futurisme, dromen en de definitieve oplossing van de huidige alledaagse problemen in de renovatiepraktijk.

BouwTotaal/ RenovatieTotaal staat ook op de beurs, standnummer 08.A031

Donderdag 7 Februari 10.00 – 11.00 uur Conditiemeting volgens NEN 2767 Door: NEN Nederlands Normalisatie-Instituut (zie dinsdag 5 februari) 11.00 – 12.00 uur NEN 7120: Energieprestatie van gebouwen: nu en straks Door: NEN Nederlands Normalisatie-Instituut (zie dinsdag 5 februari) 13.00 – 15.00 uur Renda Projecten Expo live Door: renda, kennisplatform bestaande bouw in samenwerking met BouwhulpGroep. In samenwerking met Conceptueel Bouwen. Circa tien renovatieprojecten krijgen de kans in tien minuten hun aanbod toe te lichten aan een jury die als tweede natuur vanuit de klant/bewoner denkt. De driehoofdige jury zal niet uit de bouw voortkomen. Dus de slager zal niet zijn eigen vlees keuren. De jury zal als de STEM VAN NEDERLAND trachten te beoordelen of iets interessant is en aanspreekt. Om in vergelijking met de auto-industrie te spreken: er wordt sec gekeken naar de prestaties, het gebruik en het uiterlijk, en niet voortdurend onder de motorkap gesnuffeld worden.

Vrijdag 8 Februari 10.00 – 11.00 uur Duurzaam renoveren met GROHE Spreker: Fred Raghunath, manager Trainingen bij Grohe Nederland BV GROHE producten toepassen die eenvoudige oplossingen bieden voor renovatieproblemen en bovendien bijdragen aan een verantwoord gebruik van water en energie. 12.00 – 13.00 uur De wondere wereld van de kruipruimte. Door: Lagerwey, bestrijding en bescherming Spreker: Henk Dijkstra, directeur Lagerwey bv De kruipruimte krijgt te weinig aandacht hoewel het een heel belangrijk onderdeel is van het gebouw. Wat treffen we er aan en wat is er te beleven in die wondere wereld van de kruipruimte. Zijn er problemen en hoe vaak heeft die kruipruimte nou aandacht nodig. De grootste vijand van de kruipruimte is vocht. Wat vocht voor problemen veroorzaken. 15.00 – 16.00 uur Kerakoll Geolite voor het gecertificeerd, monolitisch renoveren van beton Door: Leo Bevers / Geert jan Wellink, Greenbuilding consulent Nederland / Area manager GeoLite® Natural Concrete is de nieuwe lijn minerale geomortels voor het eco-vriendelijk repareren van beton, die is ontstaan uit het Kerakollonderzoek voor innovatieve materialen voor GreenBuilding. De nieuwe geomortels zijn revolutionaire minerale producten die zeer eenvoudig aan te brengen zijn, en die de grenzen van de traditionele polymeergemodificeerde mortels op cementbasis definitief oplossen. GeoLite® herstelt het beton, en garandeert het monolithisch repareren met grote en natuurlijke maatvastheid, met de typische duurzaamheid van minerale rotsen.

beurseditie | januari 2013

Actueel

EEN GREEP UIT HET NIEUWS Behouden in plaats van vervangen Woonwaard stuurt op exploitatiekosten Waarom zou je een houten kozijn in zijn geheel vervangen als een plaatselijke reparatie zo goed als nieuw is en minstens 15 jaar meekan? Door te repareren bespaar je geld, je behoudt het hout dat nog goed is (vaak meer dan 90 procent van een kozijn) en je behoudt de oorspronkelijke situatie, wat voor veel karakteristieke huizen uit bijvoorbeeld de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw een sterk argument kan zijn. Behouden in plaats van vervangen (ofwel: vernieuwen) is het motto van Repair Care, leverancier van duurzame reparatieproducten. Belangrijke voorwaarde is wel dat producten goed gebruikt worden, aldus Kim Koenen, marketing & communicatiespecialist bij het bedrijf. Het bedrijf leidt de mensen die met de reparatieproducten werken dan ook zelf op.

Een van de nieuwste producten om houtrotplekken mee aan te pakken is DRY FLEX®, een tweecomponenten epoxypasta in verschillende varianten. Zowel voor plekken tot 1 cm3 groot met een uithardtijd van minder dan een uur tot grotere reparaties met varianten die pas na 4 tot 16 uur zijn uitgehard en die nog tot circa anderhalf uur zijn te bewerken. Bij een vakkundige verwerking geeft Repair Care maar liefst 10 jaar garantie op het eindresultaat. Met de pasta kunnen ook nieuwe stukken hout in het bestaande kozijn worden verlijmd; ook dan geldt de garantietermijn. Een tweede product dat het bedrijf op de beurs toont is DRY SEAL™ GS, een beglazingskit die aan alle eisen voldoet. Van deze kit is een speciale variant die gebruikt kan worden als vervanging van het aloude stopverf.

Standnummer 04.A122

Deurdranger voor goede toegankelijkheid

Niet alleen particulieren, ook beheerders van grote aantallen woningen, zoals woningcorporaties, hebben woningen die niet meer voldoen aan de meest actuele eisen op het gebeid van energiezuinigheid en duurzaamheid. Zo ook woningcorporatie Woonwaard Noord-Kennemerland, een van de exposanten op de BouwBeurs. Deze corporatie heeft een eigentijdse visie op woningverbetering. ‘Goed beschouwd is er voor ons één gedachte leidend, namelijk sturen op exploitatiekosten. Alles wat we aan een woning veranderen staat in dat teken’, vertelt Jan Bon, hoofd vastgoedprojecten van Woonwaard Noord-Kennemerland.’ Slopen en nieuw bouwen is zo goed als van de baan. Slopen gebeurt uitsluitend nog als het opknappen echt onbegonnen werk is.’ Renoveren is echt maatwerk. Het is zaak zo creatief mogelijk om te gaan met de kansen die je bestaande bezit bieden, weet Bon. Soms kun je volstaan met eenvoudige aanpassingen aan de binnenkant van een woning. ‘Door de technische installatie aan te pakken, bereik je snel en eenvoudig een aanzienlijke verbetering van het leefklimaat in combinatie met een verlaging

van de energielasten. Wil je echt CO2reductie bewerkstelligen, dan pak je de schil grondig aan. Dakpannen vernieuwen? Dan meteen ook een isolerende plaat ertussen. Het is in wezen telkens een vrij simpele afweging.’ Woonwaard werkt samen met een aantal onderhoudspartners; de corporatie besteedt geen enkel werk aan en maakt ook geen bestekken. Kwestie van een andere, no-nonsense benadering. ‘Door aan te besteden bereik je dat aanbieders van onderhoud zich kapot concurreren. En dat zie je terug in de kwaliteit van het werk.’ Woonwaard werkt daarom sinds 2005 met vaste partijen, bepaalt zelf de prijs en maakt met de aannemer een transparante nacalculatie. Bon: ‘Onze relatie met aannemers is heel open, we werken op basis van vertrouwen en uitsluitend met aannemers die precies begrijpen wat er van ze verlangd wordt.’

Jan Bon, Hoofd Vastgoedprojecten, Woning Corporatie Woonwaard

Droogbouw ondervloersystemen Jumpax® CP (Cement-bonded Panel) BASIC is ontwikkeld als universeel droogbouw dual ondervloersysteem voor toepassing als dekvloer op diverse constructieve ondergronden, bijvoorbeeld cementgebonden constructies, houtskeletbouw en droogbouw vloerverwarmingselementen.

DICTATOR introduceert de nieuwe TJSS T6 design deurdranger. Een mooi vormgegeven dranger die rekening houdt met een goede toegankelijkheid en een brandveilige deursituatie. De dranger bestaat uit een aluminium gegoten huis voorzien van een RVS gepolijste afdekkap. Ontwikkeld en geproduceerd in Zwitserland is dit met

recht een kwaliteitsdranger. Dankzij de teflongelagerde zuiger en glijrollen vergt het openen van de deur tot bijna 20 procent minder krachtsinspanning. De veersterkte EN 2-5 & EN 3-6 wordt afgestemd op de deurbreedte van 0.6 tot maximaal 1.4M. De T6 voldoet ruimschoots aan de wettelijke eisen en normen van brandveiligheid, EN 1154. Standnummer: 02.D070

beurseditie | januari 2013

Unifloor Underlay Systems toont diverse mogelijkheden van het Jumpax® CP BASIC ondervloersysteem. Het systeem is opgebouwd uit materialen die niet brandbaar zijn. Jumpax® CP BASIC heeft een hoge weerstand tegen mechanische beschadigingen en is nagenoeg ongevoelig voor inwerking van vocht. De platen zijn te combineren met verschillende onderlagen; metingen zijn verricht op een houten draagvloerconstructie volgens de Europese norm NEN-EN-ISO 140-6 / 717-2 (NPR 5079, BRL 2007). Jumpax CP sound is een combinatie van Jumpax CP basic met 9mm

parmafloor (softboard). Deze combinatie is zeer geschikt voor het verbeteren van de contactgeluidisolatie van houten vloeren. Met de platen van 590 x 860 mm en 9 mm dik kan in korte tijd een vlakke afwerkvloer worden verkregen, waarbij geen wachttijden gelden. Standnummer: 04.A037

Lancering gevelvoeg monitoringssysteem SABA en Texplor lanceren samen een gevelmonitoringssysteem voor gevelvoegen. Dit systeem zorgt voor een aanzienlijke kostenreductie rondom het onderhoud van gevels ten opzichte van de traditionele visuele inspectiemethode. Visuele inspecties van voegafdichtingen zijn vooral bij hoogbouw vaak erg tijdrovend. Ook is het soms lastig vast te stellen of een (beginnende) onthechting al lekkage tot gevolg heeft. Een monitoringssysteem voor het onderhoud van gevelvoegen biedt veel voordelen ten opzichte van visuele inspecties. Het kan onder meer leiden tot een aanzienlijke reductie van de inspectie- en herstelkosten. Het systeem laat bovendien snel en gericht zien waar herstel plaats moet vinden, zodat gevolgschade wordt voorkomen. Ook zorgt het systeem voor meer

Met de Aquaberg vloerput 146 x 146 mm kan er zonder snijden strak én snel worden getegeld in een badkamervloer. De renovatieput wordt gewoon over de bestaande vloerput heen geplaatst, zodat een aanzienlijke besparing in tijd én geld wordt bereikt.

inzicht in het functioneren van gevelvoegen in zware omstandigheden, zoals in hoogbouwsituaties of met hoge winddruk, zon- of zoutbelasting. Het voegmonitoringssysteem is eenvoudig te integreren in de gevelvoeg. In de voegopbouw van een gevelvoeg wordt altijd een rugvulling gebruikt.

Voordat de kitvoeg wordt aangebracht kan een detectielint worden aangebracht voor de monitoring. Er is permanente monitoring mogelijk of steekproefsgewijze meting bij minder kritische locaties. Standnummer: 01.D060

Certificatie Erkend Restauratie Voegwerk Koedooder B.V. als een van de eerste bedrijven in Nederland gecertificeerd voor de regeling Erkend Restauratie Voegwerk. Voor Koedooder B.V. betekent dit erkenning voor de jarenlange ervaring in het werken aan monumentale panden. Koedooder is onder andere dealerbedrijf van het Total Wall Concept (oplossingen voor scheuren in muren). Eerlijk zaken doen, constante kwaliteit leveren en je afspraken nakomen zijn de speerpunten waar Koedooder voor

staat. De klant c.q. opdrachtgever staat daarbij centraal: zijn tevredenheid over de uitgevoerde opdrachten is van groot belang. Met het streven alles in één keer goed te doen, is niet alleen de opdrachtgever maar ook het bedrijf gebaat. Het draagt bij tot efficiëntie waardoor concurrerende prijsaanbiedingen mogelijk zijn en de continuïteit van het bedrijf is geborgd. Daarvoor beschikt het bedrijf over een goed gestructureerde organisatie en een vakkundig geschoold team. Zorg voor veiligheid,

Renovatieoplossing voor geventileerde gevelbekleding RockVent W-ES bestaat uit Rockfit 433 PLUS, de Rockpanel 8 mm gevelpanelen en de Marcovis Eisys schroef van Etanco. Deze combinatie staat borg voor goede energieprestaties en levert zowel bij nieuwbouw als renovaties een aantrekkelijk resultaat op. Een ononderbroken isolatielaag met minder koudebruggen en de tijdbesparende installatie zijn enkele belangrijke voordelen van het systeem. De Marcovis Eisys schroef van Etanco, de enige schroef met een verstelbare huls, maakt stabiele en gelijkmatige constructies mogelijk, waarbij horizontale subframes tot het verleden behoren. Daarbij bieden de Rockpanel panelen veel ontwerpmogelijkheden.

De renovatieput die altijd past

De drie bedrijven bieden samen een compleet pakket diensten en knowhow aan. Het ‘Energy Design Centre’ van Rockwool geeft architecten advies bij vragen over de energieprestatie en -efficiëntie bij renovatieprojecten. Klanten worden geholpen met statische en thermische berekeningen voor hun projecten. Rockpanel bezorgt aannemers en architecten richtlijnen voor de installatie van de gevelbekleding alsook berekeningen voor de bevestigingen. Etanco ondersteunt op zijn beurt elk project door het juiste aantal schroeven en pluggen van het juiste formaat te berekenen en door op de bouwsite zelf advies te geven. Standnummer: 11.B010

gezondheid en welzijn van de medewerkers staat daarbij hoog in het vaandel. Ten aanzien van het milieu neemt Koedooder BV een milieusparende houding aan door middel van het voortdurend verbeteren van de bedrijfsprocessen. Om het voorgaande gestalte te geven, is Koedooder BV NEN en ISO 9001 (2000) & VCA** (2004/04) gecertificeerd

Bij renovatiewerkzaamheden wordt vaak over de bestaande badkamervloer een nieuwe tegelvloer aangelegd. Probleem is dan dat de vloerput te laag komt te zitten. Een installateur zal een nieuwe vloerput moeten plaatsen om het probleem op te lossen. Maar door het hak- en breekwerk, kunnen ongewild lekkages ontstaan. De Aquaberg renovatieput is zeer eenvoudig te plaatsen. De renovatieput is voorzien van een ruime flens zodat de hechting met de tegellijm optimaal is. Omdat tegels steeds dunner worden is de kunststof renovatieput leverbaar in vier diktematen: 5, 6, 7 en 10 millimeter. Het rooster is uitgevoerd in RVS hoogglans. Als optie is de bovenrand van de renovatieput ook leverbaar met een RVS sierrand. Aquaberg heeft gekozen voor hoogwaardig ABSkunststof aangezien dit duurzaam en prijsgunstig is. Recycling is voor 100 procent mogelijk. Standnummer: 09.D078

Standnummer: 04.B001

Na-isolatie voor spouwmuren B&J Polyurethaan Techniek introduceert SUPUR, het nieuwe naadloze isoleren van spouwmuren met geslotencellig polyurethaanschuim. SUPUR is geslotencellig polyurethaanschuim met een unieke samenstelling. Het schuim dat in de spouwmuur wordt geïnjecteerd is stevig van samenstelling waardoor het niet lekt door kieren en gaten. SUPUR is zo samengesteld dat het tijdig stopt met expanderen. Het is daarom uitermate geschikt voor na-isolatie van de bestaande bouw. SUPUR is het resultaat van een grondig onderzoek door twee specialisten in isolatie. Het gaat daarbij om een combinatie van innovatieve grondstoffen en een revolutionaire injectietechniek. Standnummer: 11.E058

beurseditie | januari 2013

DAKLEKKAGE ? Los het op met Flexim dakmortel

Jaar in jaar uit wordt het dak in toenemende mate blootgesteld aan extreme weersinvloeden. Het is daarom van belang dat het dak goed wordt onderhouden door een specialist.

4 2

1. Nokvorst en hoekkeper Oude specie, onder de nok- en hoekpannen wordt poreus en kan al door een kleine storm loskomen, met lekkage als gevolg.

2. Daklood aansluitingen Het lood bij dakkapellen en/of schoorstenen moet goed aansluiten op de dakpannen. Is dit niet het geval, dan kan lekkage ontstaan.

3. Kilgoot aansluitingen

4. Dakraam aansluitingen

Bij kilgoten moeten de dakpannen goed aansluiten op de onderliggende goot. Losse panstukken kunnen leiden tot ernstige lekkages.

flexim

Buys Ballotstraat 4 • 1704 SK Heerhugowaard • Nederland Telefoon 072 - 5714 350 • E-mail flexim@flexim.nl

www.flexim.nl

Weersinvloeden kunnen de foamlaag rondom het dakraam aantasten. Hierdoor kan lekkage ontstaan.

OudNieuw In Amersfoort werd een oud wijkcentrum ook gebruikt als kerkgebouw, maar was daarvoor eigenlijk minder geschikt. Het gebouw paste weliswaar in de jaren ’70, maar voldeed niet meer aan de huidige wensen. Vooral wat de akoestiek en de hoeveelheid daglicht binnen betrof. Architect Marco Tavenier van Bureau MT kreeg van het kerkbestuur opdracht te onderzoeken wat de mogelijkheden voor verbouwing waren. ‘Belangrijk was de aanpak van de akoestiek van de ruimte, maar ook een meer opvallende entree én meer daglicht binnen waren wenselijk. Om al

deze wensen te realiseren, hebben we een compleet nieuw en hoger dak ontworpen’, licht Tavenier toe. De nieuwe bijzondere dakopbouw is min of meer getrapt, waardoor stroken met glas ingebouwd konden worden. De dakopbouw zorgt daarmee niet alleen voor een betere akoestiek, maar toont ook aan de buitenzijde – samen met de nieuwe open gevels – voor een veel lichtere en toegankelijkere, maar ook een meer uitnodigende uitstraling. (Foto’s: Bureau MT (oud), Dirk Verwoerd (nieuw))

Uitdaging!

Heeft u ook meegewerkt aan zo’n mooi voorbeeld van renoveren, restaureren, herbestemming, onderhoud, enzovoort? En het opgeleverde project is niet ouder dan 2010? Laat het ons weten! Mail een foto van vóór de aanpak en na de aanpak naar RenovatieTotaal (info@renovatietotaal.nl) en wie weet staat uw project de volgende keer op deze plaats!

beurseditie | januari 2013

Architekten_ad_265x380_NL.indd 1

1/11/13 3:14 PM

:14 PM

Alleen de aanschafprijs zegt niets over de werkelijke kosten.

Bezoek ons op de Bouwbeurs. Stand A.100, Hal 9

Bij een projectmatige ketelvervanging is de aanschafprijs vaak de blikvanger. Maar dat is nog niet de hele waarheid. Bij AWB adviseren we u daarom om niet alleen naar de aanschafprijs te kijken, maar naar de totale beheerskosten over de gehele levensduur van de CV-ketel. In het AWB Ketelbeheersplan hebben we dit helder voor u samengevat en bieden we u de financiĂŤle zekerheid dat uw kosten nooit hoger uitvallen dan afgesproken. Bovendien zorgen preventieve onderhoudsmaatregelen voor minder storingen en overlast, waardoor uw huurderstevredenheid stijgt. Dit geeft u rust en financiĂŤle zekerheid. En dat is wel zo prettig in de huidige woningbouwmarkt.

Ga naar www.AWBziethetgroter.nl

(advertorial)

Het paradepaardje van N.A.G.: innovatieve en duurzame dakgoot Een dubbelwandige aluminium dakgoot die in diverse uitvoeringen geleverd kan worden. Dat is het paradepaardje van het bedrijf N.A.G. uit Westknollendam. Vader en zoon Visser wonnen er begin dit jaar de prijs voor het Beste idee van Zaanstad mee. Hun vinding wordt inmiddels op grote schaal toegepast.

Milieubewust

Duurzaam

“Niet alleen zeggen dat we de verspilling willen terugdringen én willen innoveren én duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan. Nu ook nog uitvoeren in de praktijk!” aldus Herman Visser, “helaas is prijs namelijk nog steeds nummer 1”. Bij N.A.G. staat samenwerken, innoveren en werken aan een gezonde en leefbare toekomst op de eerste plaats. N.A.G. zet zich al bijna 18 jaar in om milieuvriendelijk te fabriceren en zoveel mogelijk te werken aan schonere produkten, welke zo min mogelijk belastend zijn voor ons milieu.

Maar het allergrootste voordeel is nog dat als er later gerenoveerd moet worden het product van N.A.G. voor 100% recyclebaar is. Dit in tegenstelling tot andere producten, welke door middel van PUR-isolatie samengesteld worden. Om nog maar niet te spreken over de nadelen voor het milieu na renovatie. Huidige produkten kosten veel geld om te recyclen, het paradepaardje van N.A.G. is niet alleen milieubesparend, maar levert ook nog geld op bij renoveren en een afvalstroom die met heel weinig schone energie omgezet kan worden in nieuwe milieuvriendelijke producten. Dat is toch waar iedereen om vraagt?

Een van deze oplossingen die N.A.G. hiervoor heeft ontwikkeld en inmiddels gepatenteerd heeft, is de dubbelwandige dakgoot. Deze dakgoot heeft vele voordelen. Als eerste tijdbesparend op de werkplek. Steigers moeten hooguit 1 a 2 dagen blijven staan voor N.A.G. Bij traditionele dakgoten enkele weken. Hout voor de houten bak wordt overbodig, de schilder is niet langer nodig en vervolgens vervalt ook de, nog steeds milieuonvriendelijke, zinken binnenbak. En dit alles ook nog eens voor minder geld.

De prijs van Duurzaam Theoretisch loopt men veelal voorop met betrekking tot duurzaamheid en milieu, maar in de praktijk blijkt helaas dat als het er op aan komt en men kan een paar Euro goedkoper, er nog steeds gekozen wordt voor een minder vriendelijk product. Dan komt duurzaam ineens onder aan de lijst. Ondanks deze ervaring blijft N.A.G. streven naar duurzaamheid en producten die goed zijn voor een gezonder klimaat.

Overigens is N.A.G. momenteel volop bezig om op haar product een milieukeur te verkrijgen. Kortom als men écht voor een beter milieu wil gaan, informeer dan eens naar de dakgoten van N.A.G. Zie voor meer informatie o.a. het artikel Handboek BNA Architecten 2011/2012 op de website www.nag.nl onder Publicaties & Pers.

NAG BV Loodsweg 19 1525 RH Westknollendam Tel: 075 68 77 034 Fax: 075 68 77 036 www.nag.nl info@nag.nl

Techniek

Het versterken van oude houten balken (1)

▲ ▼ Beschadigde balkkop door vocht of parasieten.

Bij de renovatie van oude gebouwen komen regelmatig rotte of slechte houten daken vloerbalken aan het licht. De oplegging kan door vochtige muren, parasieten of schimmels beschadigd zijn en haar draagkracht verloren hebben. Met een zorgvuldige balkkoprestauratie met speciale schroeven kan het euvel echter verholpen worden. Tekst: Maarten Lowie

en eenvoudige oplossing is het vastschroeven van nieuwe houten balken aan weerszijden van de bestaande dakbalk. Doordat het een makkelijke en snelle oplossing is, waarbij de draagkracht meteen weer aan de eisen voldoet, wordt deze toepassing vaak door timmerlieden gebruikt. Voor de bevestiging van de nieuwe balken worden spijkers of deuvels en stervormige pluggen gebruikt, dan wel volof deeldraad schroeven.

Maar het kan ook anders. HECOSchrauben laat met deze praktijktip zien hoe oude houten balken verstevigd kunnen worden met de HECOTOPIX-CC, de houtschroef met dubbele schroefdraad en samentrekeffect. In vergelijking met andere bevestigingsmiddelen bespaart het gebruik van de TOPIX-CC tijd, zijn er minder montagepunten nodig en wordt de draagkracht verhoogd.

▲ Weergave van de berekening. De HCS 3.0-software berekent - na het invullen van de afmetingen en lasten - de maat, het aantal en de montagepunten van de schroeven.

▲ De weergave laat naast het aantal en het soort schroeven ook zien hoe ze gemonteerd moeten worden. Volgens het voorbeeld moeten 2 x 8 HECO-TOPIX-CC-schroeven kruislings geplaatst worden.

Stap 1: inventarisatie De renovatie begint met een inventarisatie van het te renoveren gebouw. Allereerst moet de kritische belasting worden berekend en op basis hiervan kan de restauratie worden gepland. De waardes voor de belasting worden bepaald door de functie van het gebouw volgens de ‘DIN 1055-3 draaglast voor gebouwen’. Stap 2: planning en meting Nadat alles is opgemeten, wordt de inpassing van de nieuwe balken met behulp van een softwareprogramma berekend. Een precieze berekening voorkomt latere montagefouten en leidt tot de beste renovatie, zowel uit technisch als financieel oogpunt. Met behulp van de HECO-dimensioneringssoftware HCS 3.0 wordt in een aantal stappen alle belangrijke informatie gegeven, zoals dwarsdoorsnedes, mogelijke houtsoorten en mogelijke draagkracht. Het programma geeft ook aan of de schroef bijvoorbeeld onder een hoek of juist loodrecht in de balk geschroefd moet worden, het berekent de diameter en lengte van de schroef, het aantal schroeven en welke montagepunten nodig zijn voor de renovatie. Op deze manier kan een timmerman een gefundeerd plan maken voordat hij aan de verbouwing begint.

Stap 3: voorbereiding Allereerst moeten alle balken in het gebouw, die gerestaureerd worden, gestut en gezekerd worden. Daarna kan de timmerman de beschadigde onderdelen eruit zagen of vijlen, waarbij hij de minimaal vereiste doorsnede uiteraard goed voor ogen houdt. Vanzelfsprekend moet ook de oorzaak van de schade weggenomen worden. Afhankelijk van de situatie wordt hiervoor de oplegging schoongemaakt, moet een eventueel lek worden gedicht en de muur worden gedroogd. Bovendien is het belangrijk dat de omliggende balken behandeld worden met beschermingsmiddelen. Ook is het verstandig om verdere maatregelen te nemen om vochtigheid tegen te gaan. Auteur Maarten Lowie is importeur van HECO-schroeven voor Jac.Lowie & Zoon bv.

In een volgende uitgave van RenovatieTotaal wordt ingegaan op de daadwerkelijk uitvoering van de balkkoprestauratie.

▲ Soms is het nodig om de schroeven loodrecht, in plaats van kruislings, te plaatsen. Hiervoor zijn echter meer bevestigingspunten nodig (4x6). De software laat meerdere opties zien, zodat de gebruiker de technische en financiële aspecten in zijn besluit kan meenemen.

beurseditie | januari 2013

Energiezuinige

systemen en

concepten

voor nieuwbouw en renovatie

- ventilatie - tapwater - verwarming - warmtepompen - zonlicht

Bezoek ons op de Bouwbeurs, van 4-9 februari in de Jaarbeurs Utrecht. U vindt ons in hal 9, standnummer D050 www.ithodaalderop.nl

(advertorial)

Comfortsystemen woningbouw voor elke EPC-ambitie QualityFlow verenigt het onverenigbare Voldoende ventileren en toch een luchtdichte energiezuinige woning? Het is in één systeem te verenigen. QualityFlow is een revolutionair ventilatiesysteem voor nieuwbouwwoningen en te renoveren woningen. Het maakt gebruik van centrale luchttoevoer door het dak, waarbij energiezuinige gelijkstroommotoren lucht van buiten aanzuigen, die meteen wordt verwarmd door de afgevoerde warme lucht uit de woning en tevens wordt gefilterd. Daarmee is het een zeer comfortabele en energiezuinige oplossing. De lucht wordt in een centrale ruimte als gang of trappenhuis ingebracht. Vanuit elk vertrek wordt de lucht vraaggestuurd afgevoerd, compleet met CO2 meting in elke ruimte en vochtmeting in natte cellen. Robert Isendoorn: “Zo heeft elke ruimte een perfect binnenklimaat. Energiezuinigheid en comfort bijten elkaar niet. Integendeel, ze gaan prima samen.”

One-stop-shopping

Voor elke EPC-ambitie heeft Itho Daalderop het geëigende systeem in huis. Of het nu de EPC van 0,6 van vandaag, de 0,5 van morgen of de ambitieuze 0,4 van overmorgen is, er zijn nu al systemen beschikbaar om aan de energiezuinigheideisen van opdrachtgevers, architecten en adviseurs te voldoen. Zonder dat het comfort in de woning daaronder hoeft te leiden. Integendeel, energie besparen en tegelijkertijd een woning die comfortabeler is dan ooit gaan hand in hand.

Robert Isendoorn, business unit manager Nieuwbouw van Itho Daalderop legt uit: “De markt vraagt, wij draaien. Voor een EPC van 0,6 kan men uitstekend uit de voeten met een systeem van een HR-ketel met zonneboiler in combinatie met een DemandFlow ventilatiesysteem. Dit ventilatiesysteem is zeer energiezuinig, werkt met CO2 metingen in elke ruimte, is stil en verhoogt het comfort in de woning. Het is prijstechnisch bovendien erg interessant. Wil je naar een EPC van 0,5 of lager dan zijn er andere systemen, van lucht/water tot en met water/water warmtepompen in luchtdichte woningen met geavanceerde luchtdistributie voor optimale ventilatie.” Op de Bouwbeurs laten we drie van de vele EPC-ambities en mogelijkheden zien. De formule ‘0,EPC’ staat daarbij centraal.

Juiste productmix De sleutel voor elke EPC-ambitie ligt volgens Robert Isendoorn in de krachtenbundeling van Itho en Daalderop, die inmiddels twee jaar zijn vruchten afwerpt, en in de goede ‘cocktails’ van producten die tot efficiënte systemen leiden. “Wij ontwikkelen, fabriceren en leveren als Itho Daalderop veel verschillende producten voor de professionele en consumentenmarkt. Het gaat erom verschillende van die producten goed te laten samenwerken in betrouwbare systemen met een hoog rendement qua kosten, energiezuinigheid en comfort. De volgende stap is dat ook die systemen onderling binnen een woning perfect samenwerken. Je kunt vandaag de dag niet zomaar wat losse producten kiezen

In de renovatie- en nieuwbouwmarkt kan Itho Daalderop de betrokken partijen binnen de bouwkolom van dienst zijn. Het one-stop-shopping principe, de lange garantieperiode en de knowhow geven vertrouwen, ervaart Robert Isendoorn. “We gaan naar de situatie dat er als gevolg van de strenge EPC-eisen meer gewerkt gaat worden met warmtepompen. Die systemen hebben we in huis en wij blijven ze doorontwikkelen. Het rendement kan verder omhoog. Juist in de combinatie met optimale ventilatie zijn wij al vergevorderd, nogmaals mede door de samensmelting tussen Itho en Daalderop. Maar ook onze ambitie ligt hoger in energiezuinigheid en comfort. De lat telkens een stukje hoger. Die uitdaging hoort bij Itho Daalderop. ” Itho Daalderop is te vinden in hal 9, standnummer D050 op de Bouwbeurs.

“Losse producten laten samenwerken in efficiënte systemen, dat is een absolute voorwaarde voor comfortabele en energiezuinige woningen” om aan een EPC-eis te voldoen. Is de mix van producten niet goed, dan gaat het vaak ten koste van de werking. Dan kan de bewoner problemen met ventilatie, comfort en gezondheid krijgen. Temeer omdat het gebruikersgedrag niet te voorspellen is. Een uitgebalanceerde systeemmix is een allereerste vereiste.” Itho Daalderop speelt met zijn systemen in op de weten regelgeving rond de EPC, die in de komende jaren alsmaar wordt aangescherpt. “De EPC is echter geen doel maar een middel in onze visie. Wij streven naar oplossingen die in kwaliteit, prijs en prestaties scoren en tegelijkertijd ook energiezuinig zijn. Wij kunnen dat bereiken door een voorname rol te spelen in het hele traject van productie, advisering, engineering en ondersteuning bij het installeren. We betrekken ook de bewoners bij onze systemen via bewonersavonden en ons Customer Contact Centre. Ook monitoren wij de installaties die worden aangelegd. Zo zien wij wat er gebeurt; we zien dat de systemen doen wat wij beloven.”

Itho Daalderop Admiraal de Ruyterstraat 2 3115 HB Schiedam T: 010-427 8500 F: 010-427 8888 E: info@ithodaalderop.nl I: www.ithodaalderop.nl

Actueel ENDIS Portiekflatrenovatie

ENDIS = EnergieNeutraal Duurzaam In Staal. Met het ontwerpteam dat bestaat uit Van Hoogmoed architecten, Evert Vrins Energieadvies, CAE Nederland BV, SlimRenoveren, WonenBreburg en Bouwen met Staal verrichte Endis onder meer een studie naar het complex ‘Klaverweide’ in Breda. In de studie werden drie opties uitgewerkt, variërend van sloop en nieuwbouw tot groot onderhoud en schilverbetering met lift. Het ENDIS-team vond een bijzondere oplossing voor de verwarmings- en ventilatie-installaties. Vaak ontbreekt het in de middelhoogbouw aan ruimte voor installaties in het algemeen of aan verticale schachtruimte. Bij de ENDIS-gevel worden alle leidingen naar buiten gebracht, in een geprefabriceerde leidingschacht. Het verticale transport vindt aan de buitenkant van de woningen plaats. www.endis.nl

Zero Ready

Zero Ready is een concept van Heijmans. Het betreft vooral een isolatiemethode die is gebaseerd op de (bekende) uitgangspunten van de Trias Energetica. Woningen die volgens Zero Ready worden gerenoveerd, zijn gereed voor energieneutraal wonen.. De methode gaat uit van een isolerende prefab schil waarmee bestaande casco’s van woningen worden omkleed. Deze schil bestaat uit geprefabriceerde gevelvullende elementen gevuld met een hoogwaardig isolerend schuim met een warmteweerstand (Rc) van 5,0 of 8,0 m2K/W. Door het hoogwaardige schuim heeft het Zero Ready-element met een Rc van 8,0 een dikte van slechts 227 mm. De bewoners blijven tijdens de renovatie in hun woning.

Slimme coalities tonen renovatieconce Aan het rijtje energieneutrale woning, energiearme woning, enzovoort is weer een nieuwe term toegevoegd: de energienotaloze woning. Een toelichting is overbodig. Tijdens de manifestatie De Voorsprong – eind 2012 – kwam de term veelvuldig voorbij. Logisch, want het innovatieprogramma Energiesprong ondersteunt toepassing van hoge energieambities, ook in de renovatie. Op de manifestatie bleek duidelijk dat hier geen ruimte was voor crisis-denken.

nergiesprong is een innovatieprogramma dat Platform31 tot eind 2014 uitvoert in opdracht van het ministerie voor Wonen en Rijksdienst. De Voorsprong is één van de initiatieven. Energiesprong gaat uit van de gedachte: geen samenvoeging op de bouwplaats van allerlei slimmigheden van verschillende bouwpartners, maar van begin af aan samen optrekken voor één concept, ofwel: conceptueel bouwen. Technisch is energieneutraal bouwen al lang mogelijk, maar de traditionele organisatie van het bouwproces staat innovatie en betaalbare totaaloplossingen in de weg, zo is de gedachte achter het initiatief De Voorsprong. Enkele partijen hebben een voorsprong genomen: zij hebben in slimme coalities herhaalbare oplossingen ontwikkeld, waarin diverse aspecten zijn geïntegreerd. Vorig jaar (2011) werd voor het eerst de prijsvraag De Voorsprong georganiseerd. Conceptaanbieders konden hiervoor concepten aanbieden in de categorieën nieuwbouw en renovatie. Uit de 50 inzendingen koos de jury

beurseditie | januari 2013

het concept Team Prestatiehuis als winnaar. Aan de prijsvraag was ook een manifestatie gekoppeld: een zeer interessante ontmoetingsplaats voor zowel aanbieders als opdrachtgevers.

Prijsvraag 2012 Voor de nieuwe ‘ronde’ werden wat minder concepten ingestuurd, maar de jury nomineerde in de categorie renovatie toch weer vijf conceptaanbieders. Algemeen werd wel gesteld dat de ontwikkeling van renovatieconcepten achterloopt bij de grote renovatieopgave. Er ontbraken met name totaaloplossingen op woningof wijkniveau; er waren wel enkele interessante deeloplossingen, maar juist de vraag naar betaalbare totaalconcepten neemt toe. Pieter Huijbregts, secretaris van het Netwerk Conceptueel Bouwen, licht de criteria toe: Is de energiesprong groot genoeg (de inzet voor renovatie is minimaal 45 procent), is het een goed concept? is het een helder concept naar de markt? (marketing), is de keten duurzaam: wordt maximaal resultaat uit de samenwerking gehaald? En gaat het om innovatieve,

BAM W&R renovatieconcept

W&R staat voor (aldus de informatie van BAM Woningbouw): bewoner altijd centraal, werken vanuit startreferentie, flexibel werken met conceptuele bouwstenen, beproefde co-making in vaste teams en projectoverstijgende bouwstromen. Een van de grootste passiefrenovatieprojecten ‘Bestaande Wijk van Morgen’ in Kerkrade met maar liefst circa 240 woningen, is/wordt door de consortiumpartners uitgevoerd; de laatste woningen worden in november 2013 opgeleverd.

Zorgeloos Wonen

Het consortium Zorgeloos Wonen, het concept van WBC Bouwgroep BV, vindt haar oorsprong in het consortium OC Pathmos. OC Pathmos is destijds opgericht voor het onderhoud van de wijk Pathmos (ca. 900 woningen) in Enschede. Het doel van het consortium Zorgeloos Wonen is voor bewoners een ideale wijk te realiseren. Wanneer is een wijk ideaal? Volgens WBC wanneer deze levendig is en een prettig sociaal karakter heeft. Een wijk dient een dusdanig klimaat te hebben dat de mensen zich er veilig en thuis voelen. Kortom een wijk waar iedereen zorgeloos kan wonen.

ncepten

slimme oplossingen? Hij is lovend over de ontwikkeling van de concepten ten opzichte van De Voorsprong 2011, maar constateert ook dat er op het gebied van de marketing nog veel winst te behalen is. En deed alvast een oproep voor 2013: Begin nu met de ontwikkeling van je concept dat je in 2013 wilt indienen: weet ons te vinden om ondersteuning te bieden bij die ontwikkeling.’

Genomineerden en prijzen De genomineerden in de categorie renovatie waren: Zero Ready, Reno+, ENDIS Portiekflatrenovatie, BAM W&R en Zorgeloos Wonen. Niet alleen het oordeel van de jury, maar ook de stemmen van het publiek bepaalden uiteindelijk de drie winnaars. Het prijzengeld – respectievelijk 20.000 voor de winnaar en 12.500

euro en 5000 euro voor de nummers twee en drie – is vooral bedoeld voor verdere ontwikkeling van het concept. ENDIS Portiekflatrenovatie won de eerste prijs van 20.000 euro. De complimenten van de jury betroffen vooral het vernieuwende idee en de jury was ook zeer positief dat de focus ligt op portiekflats: er zijn nog weinig concepten voor de gestapelde bouw. De tweede prijs was voor het BAM W&R renovatieconcept. De jury roemde vooral de betrouwbaarheid van het merk W&R voor renovatie; daarnaast was de communicatie met de bewoners goed uitgewerkt. Het concept Zero Ready behaalde de derde prijs. Dit concept kenmerkt zich door een solide no-nonsense aanpak dat betrouwbaarheid uitstraalt, aldus de jury.

Reno+

De BVR-groep ontwikkelde het concept Reno+ voor de grondgebonden doorzonwoning. Renovatie krijgt – aldus de BVR-groep - een steeds individueler karakter met meer nadruk op verbetering, die de behoefte van de afzonderlijke bewoner meeneemt. Reno+ omvat drie concepten die zijn opgebouwd uit overeenkomstige modules (bouwstenen), met de nadruk op prefabricage. Uitgangspunt voor duurzaam wonen is minimaal een energielabel B, mechanische ventilatie en een HR-combi verwarmingsinstallatie. Door middel van varianten en opties is het mogelijk om te komen tot energielabel A+, vraaggestuurde CO2ventilatie en een warmtepomp.

beurseditie | januari 2013

Investeer samen met Isotechniek in een energie zuinige toekomst

Met Isotechniek is het direct besparen! Als bouwprofessional bent u voortdurend bezig met het realiseren van de woonwensen van uw klant. Het realiseren van een prettige woonomgeving waar uw klant zich thuis voelt, is hierbij het belangrijkste uitgangspunt. Een prettig woonklimaat levert namelijk een essentiële bijdrage aan het wooncomfort. Zorg vandaag nog voor een prettig woonklimaat voor uw klant! Als één van de weinige na-isolatiebedrijven van Nederland biedt Isotechniek u het totale scala aan na-isolatieoplossingen en denkt daarom in creatieve zin graag met u mee. Uiteraard verwerken wij uitsluitend hoogrenderende en milieuvriendelijke isolatiematerialen. Dat maakt ons niet alleen een isolatiebedrijf maar tevens dé sparringpartner om het ideale werk- of wooncomfort te creëren. Maak daarom een afspraak met een van onze Isotechniek adviseurs voor een vrijblijvend gesprek wat de diverse na-isolatiemethoden voor u, maar vooral uw klanten kunnen betekenen. We helpen u graag verder!

Isotechniek Nederland B.V. Segment 3 - 6921 RC Duiven - Tel. 0313 - 422 422 - Email post@isotechniek.nl - isotechniek.nl ISOT0025 Adv Renovatie totaal 264x375.indd 1

17-01-13 11:41

Installaties

Opleiding installateurs hard nodig De Nederlandse installatiesector heeft de komende jaren bijzondere vakmensen nodig. Met name in de gestaag toenemende renovatiesector is behoefte aan kennis van energiebesparende technieken groot. Uit een analyse van de nationale stand van zaken op het gebied van opleidingen gemaakt door een consortium van partijen uit de Nederlandse bouwen trainingssector waaronder OTIB, blijkt dat er een tekort is aan opleidingen en opleidend personeel op deze vakgebieden. Beroepen / vaardigheden die de toekomst wenst: Beroep

Specialisme

Vaardigheden

Opleiding beschikbaar

Monteur E- installatie

Duurzaam licht

HR-verlichting LED verlichting

nee nee

Voldoende opleidingen en opleiders nee nee

Vraaggestuurd verlichten PV installaties HVAC Verlichting Beveiliging Telecom en ICT

nee ja nee

nee nee nee

nee Slimme meter Water-water Lucht-water Gebalanceerde ventilatie / WTW Vraaggestuurd Hybride Vloer / wand

nee ja

Betonkern Klimaatplafond Thermische opslag Zonthermisch zonneboiler WKO WKK Energie uit biomassa Restwarmte

ja nee

nee

Zonne-energie Domotica

Service monteur E- installatie Energiemonitoring

Bovenstaande en: Smart grids

Monteur W- installatie

Warmte pompen Ventilatie

Lage temperatuur verwarming

Zonne-energie Energieopwekking

Service monteur W-installatie

Bovenstaande W-installaties en: Energie monitoring Energiebesparing / optimalisatie

Monteur koude techniek

Ventilatie Hoge temperatuur koeling

Zonne-energie Servicemonteur koudetechniek

Bovenstaande monteur koude techniek en: Energie monitoring

Stooklijn optimalisatie Vraaggestuurd regelen Douche WTW Pompoptimalisatie Inregelen (water/lucht) Leidingisolatie Verdampinigskoeling Grondbuisventilatie Vloer / wand koeling Betonkern activering klimaatplafond Thermische opslag in PCM’s zonkoeling

Vraaggestuurd regelen koeling

e Nederlandse doelstellingen op het gebied van energiebesparing zijn in 2007 vastgelegd in het programma Schoon en Zuinig. Besparingen in 2020 houden in: 20 procent duurzame energie, 30 procent CO2-reductie ten opzichte van 1990 en een energiebesparing van 2 procent per jaar. In het regeerakkoord van 2010 zijn deze doelstellingen voor energiebesparing bijgesteld. Er is nu zelfs sprake van 14 procent duurzame energie en 20 procent CO2-reductie in 2020. Deze ambities zijn conform de Europese doelstellingen. Eigenaren van bestaande bouw moeten worden verleid om vrijwillig te investeren. Huidige installatiegerelateerde maatregelen voor vermindering van het energieverbruik: HRketels, PV(T)-systemen, DC-ventilatie, lagetemperatuurverwarming, energieefficiënte verlichting.

Specialismen Wil men de voor 2015 vereiste minimumniveaus voor het gebruik van herwinbare energie in de gebouwde omgeving halen, dan zal al in de tweede helft van 2013 een extra impuls moeten worden gegeven aan de ‘upskilling’ van de werkzame personen in

de bouw. Dit betreft dan in de eerste plaats de scholing van ongeveer 50tot 70.000 mensen in de installatiesector. Daarnaast is scholing belangrijk van de vakmensen die werken aan de thermische schil van gebouwen en zij die betrokken zijn bij de plaatsing en afwerking van bouwdelen waarin installatiecomponenten worden opgenomen. In de bijgevoegde tabel zijn de specialismen voor de diverse installateurs weergegeven. In de laatste kolommen blijkt dat nog niet voor alle specialismen voldoende opleidingsmogelijkheden beschikbaar zijn. Met het Build Up Skills initiatief richt de IEE (Intelligent Energy Europe) zich op krachtenbundeling voor vergroting van het aantal gekwalificeerde werknemers in de bouwsector. Build Up Skills richt zich op additioneel onderwijs en training van vakmensen en andere werkplaatsmedewerkers, zoals bouwvakkers en installateurs. Build Up Skills NL bundelt de krachten in Nederland om het aantal praktisch geschoolde werkers in de relevante vakgebieden en beroepen te vergroten. Zodat in ieder geval de nationale doelstellingen voor de gebouwde omgeving in 2020 kunnen worden gerealiseerd.

De onderwijs trailer Technobiel telt twee verdiepingen waar van alles onderzocht kan worden en is bedoeld voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

beurseditie | januari 2013

(advertorial)

Daglicht binnen handbereik Atlas Acomfa B.V., importeert, distribueert en verhandelt sinds jaren kunststof lichtdoorlatende vlakke-, golf- en profielplaten voor dak- wand- en geveltoepassingen. Op de Bouwbeurs promoot het bedrijf twee bijzondere producten: Stabilight lichtstraten en LEDSolarspot. Atlas Acomfa B.V. ontwikkelde het Stabilight lichtstraat concept dat zich door haar eenvoud en prestaties onderscheidt van de concurrerende producten. De meerwandige polycarbonaat lichtstraatelementen zijn thermisch gebogen waardoor een zelfdragende overkapping mogelijk is. ‘De platen worden direct na productie getoogd, waardoor een dagmaat tot 3 meter is te overkappen zonder gebruik te maken van een aluminium frame,’ zegt Corné Hulsebosch, directeur van Atlas Acomfa. ‘De lichtstraten zijn daardoor eenvoudig te monteren.’ Stabilight is een compleet programma, inclusief diverse profieltypes, bevestigingsmateriaal en uit PVC intergraal foam vervaardigde kopschotten. De kopschotten zijn 19 mm dik en sterk, hebben een lange levensduur en blijven wit. Het modulaire systeem kan in elke gewenste lengte worden geschakeld en met een isolatiewaarde(U) tot 1,4 W/m²K levert het product een ongekende prestatie in dit segment.’ Hulsebosch ziet vooral veel mogelijkheden voor dit systeem in de renovatie. ‘De eenvoudig te plaatsen lichtstraat brengt daglicht op de gewenste plek onder het plat of hellend dak.’

is een ieder wel bekend. Door de hoogwaardige spiegelreflecterende werking van Solarspot wordt bijna al het aanwezige daglicht doorgelaten, maar nagenoeg geen warmte. Wij voegen nu aan de buitenkant van dit systeem een automatisch te regelen ringvormige Ledverlichting toe. Hierdoor ontstaat een lichtbron die als basis daglicht verspreidt, maar als het donker is zo’n zelfde daglicht uitstraling biedt met de hulp van duurzame Ledverlichting.’

Meer informatie: Bouwbeurs Stand 11.C016 Atlas Acomfa B.V. Postbus 43 2211 AA Noordwijkerhout Tel: (0252) 41 90 33 Fax: (0252) 41 88 07 Email: info@atlasacomfa.nl

Daglicht of Ledverlichting Naast Stabilight brengt Atlas Acomfa op de beurs ook Solarspot onder de aandacht. ‘Het lichtkokersysteem dat daglicht tot ver binnen het gebouw brengt,

(advertorial)

Multifunctionele dakmortel ook in winter inzetbaar

365 Dagen een goed dak

DAKLEKKAGE ? Los het op met Flexim dakmortel

Jaar in jaar uit wordt het dak in toenemende mate blootgesteld

weersinvloeden. Het is daarom belang dat het concessies aan kwaliteit zijn toegestaan als het van om het FLEXIM is een kant-en-klare, stormvaste dakmortel die direct vanuit de verpakking ver- aan extreme dak goed wordt door eenisspecialist. van een onderhouden dak gaat. Het belangrijkste dat werkbaar is. Ook tijdens de winterperiode, wanneer er na langdurige periodes van vorst en functioneren FLEXIM zich dagelijks in de praktijk kan bewijzen als dooi schades en lekkages aan daken ontstaan. De dakmortel is toepasbaar bij onderhoud, die multifunctionele dakmortel. Uiteraard is het proreparatie, renovatie en nieuwbouw en zorgt het hele jaar rond voor perfecte daken. Veel daken zijn bekleed met conventionele cementmortel, die met name in de winterperiode gevoelig kan zijn voor schade door vorst en dooi, waardoor lekkages ontstaan. FLEXIM is bij uitstek geschikt om oude verweerde en kapot gescheurde cementvorsten te repareren, óók tijdens de winterperiode. Met de multifunctionele dakmortel kan men alle soorten daken hulppannen op nok- en hoekkeperconstructies vastleggen. Dat is slechts één toepassing. Zo kunnen tevens panstukken bij kilgoten en dakramen makkelijk orden gefixeerd. Lekkage, bij mogelijke regen- of sneeuwinslag, wordt op die manier voorkomen.

Bestand tegen alle weersinvloeden FLEXIM is simpel te verwerken, oersterk, elastisch en na verwerking direct waterafstotend. Bovendien is het

1 duct ook nationaal en internationaal uitvoerig getest door onafhankelijke technologische instituten. Op de bestand tegen alle weersinvloeden, onder de meest meest voorkomende dakpantypen zijn uitvoerige extreme temperaturen. Na het aanbrengen is het zorg1 hecht-, trek- en verouderingsproeven gedaan. Hieruit is vuldig afwerken en nalopen belangrijk voor het bereionomstotelijk gebleken dat FLEXIM extreme omstanken van de optimale hechting. Het gebruik van een spadigheden met glans doorstaat! De dakmortel voldoet tel of afwerkmes dat bij het product verkrijgbaar is, 4 aan de gestelde eisen in NEN 6707, Miami Dade (USA) wordt dan ook aangeraden. 2 en BBA (UK). In het product zijn geen schadelijke stoffen verwerkt. 1 3 Het is veilig voor verwerkers en bewoners. En is het ‘gezond’ met het oog op de toekomst. De dakmortel is namelijk buitengewoon duurzaam. Het product is ont“Neem zelf de proef op3.de som en 1. Nokvorst en 2. Daklood Kilgoot 4. Dakraam wikkeld vanuit een ecologische gedachte met als hoofdhoekkeper aansluitingen aansluitingen aansluitingen overtuig u van de multifunctionaliteit bestanddeel ouderwetse, groene lijnzaadolie, al eeuOude specie, Het lood bij resultaten Bij kilgoten moeten Weersinvloeden én hoogwaardige van onze wenlang bekend in de bouw. onder de nok- en dakkapellen en/of de dakpannen goed kunnen de

dakmortel.” schoorstenen moet

hoekpannen wordt poreus en kan al door een kleine Dat neemt niet weg dat de dakmortel natuurlijk in de storm loskomen, eerste plaats uitmuntend zijn werk moet doen. Geen met lekkage als gevolg.

Bewijs in praktijk leveren

goed aansluiten op de dakpannen. Is dit niet het geval, dan kan lekkage ontstaan.

aansluiten op de onderliggende goot. Losse panstukken kunnen leiden tot ernstige lekkages.

flexim

Buys Ballotstraat 4 • 1704 SK Heerhugowaard • Nederland Telefoon 072 - International 5714 350 • E-mail bv flexim@flexim.nl Flexim

Buys Ballotstraat 4 www.flexim.nl 1704 SK Heerhugowaard Telefoon: (072) 57 14 350 E-mail: flexim@flexim.nl Internet: www.flexim.nl

foamlaag rondom het dakraam aantasten. Hierdoor kan lekkage ontstaan.

Bouwkosten

Toilet compleet renoveren De te renoveren toiletruimte bevindt zich op de begane grond. De werkzaamheden bestaan onder meer uit verwijderen van het bestaande oude toilet en de tegels. Daarnaast moeten leidingen verlegd worden en beschadigingen aan vloer en wanden worden aangeheeld.

In de tabel zijn een omschrijving van de werkzaamheden en de kosten te zien. In de tabel zijn zowel de materiaal- als de loonkosten opgenomen. De hoeveelheden kunnen per onderdeel verschillen; voor het uitrekenen van de hoeveelheden dient men de bruto hoeveelheid per onderdeel te berekenen. Manuren worden meestal gegeven per stuk, per m1 of per m2. De manuren zijn op basis van het normen van het NBI, die zijn getoetst bij aannemers- , bouwen klussenbedrijven en kostendeskundigen. Materiaalkosten geven de kosten aan van de te verwerken materialen en hulpmaterialen. Loonkosten zijn de manuurnormen vermenigvuldigd met de gemiddelde uurlonen. Het totale bedrag is een optelling van de materiaal-, materieel- en loonkosten. De prijzen zijn van toepassing op complete en schoon opgeleverde klussen. In

Kosten / m2

€

Onderwerp

Materiaal

256,97

Toilet 1,25 x 1,60 m renoveren

Loonkosten

118,02

Totaal

374,98

Werkzaamheden Standaard, compleet, nieuw sanitair, tegelwerk

Totaal kosten

plafond en leidingen verleggen

Materiaal

601,30

Loonkosten

276,16

Totaal

877,46

Hoeveelheid:

Omschrijving

2,34

m²

Aantal

Eenheid

Prijs/eenheid

Totaal

€

Materiaal kosten

Informatie: Ed de Rechteren van Hemert Multi Consultants edrecht@multiconsultants.nl

a het sloopwerk kan pas worden begonnen met het opnieuw opbouwen. Het aanbrengen van nieuwe vloeren wandtegels en een nieuw gipsplaten plafond. Vervolgens wordt het nieuwe toilet geplaatst en aangesloten.

Toilet

Tegels, wanden

7,20

m²

35,00

252,00

Tegels, vloer

2,34

m²

45,00

105,30

Mortel en voegmiddel

post

24,00

Sanitair, staande toilet met zitting

stuk

195,00

de tabellen staan de prijzen exclusief BTW. Deze tabel komt uit de uitgave van MBCP, Voorbeeld calculaties natte ruimtes. Hierin zijn zowel toiletten, douchecellen als badkamers opgenomen. www.klusprijzen.info

Saus, vochtbestendig

post

5,00

Diverse kleine materialen

post

10,00

Aan- en afvoer materiaal/eel

post

10,00

Toelichting indexcijfers Een indexcijfer is een getal in de vorm van een percentage dat de verhouding uitdrukt van een grootheid tot een referentiewaarde. Zo kan men aan de hand van de indexcijfers op uniforme wijze een overzicht krijgen van de ontwikkeling Meestal is men meer in de algemene prijsontwikkeling geïnteresseerd, dan in die van een product alleen. Dat betekent echter dat men een pakket materialen en diensten en lonen moet vastleggen, waarvan men de prijsontwikkeling wil volgen. Zo’n pakket houdt in dat niet alleen wordt vastgesteld welke goederen en diensten in het pakket worden opgenomen. Ook moet voor elk ‘goed’ of dienst een wegingsfactor worden vastgesteld, die aangeeft hoe zwaar het goed of de dienst meetelt in de berekening. In het basisjaar wordt de waarde van dit pakket op 100 gesteld. In bijvoorbeeld het volgende maand/jaar wordt de waarde van hetzelfde pakket tegen de

Omschrijving

10,00

Totaal

601,30

Aantal

Eenheid

Uren/eenheid

Totaal

Loonkosten

uren

€

Loonkosten 1

stuk

0,25

0,40

16,00

Tegels, wanden

7,20

m²

0,50

3,60

144,00

Tegels, vloer

Hardstenen dorpel

2,34

m²

0,60

1,40

56,16

Saus, vochtbestendig

post

0,25

10,00

Aan- en afvoer materiaal/eel

post

0,50

20,00

Opruimen en afvoeren puin

post

0,25

10,00

Uitvoeringskosten

post

0,50

20,00

6,90

276,16

Totaal

Indexcijfers NBI Dit indexcijfers is gebaseerd op werkzaamheden in de kleinbouwsector. Het indexcijfer kan gebruikt worden om de gegevens uit oude offertes te kunnen aanpassen. indexcijfers Jaren 1995 2005 2007 2009 2010 Type werk Nieuwbouw 100,0 136,2 148,5 138,1 136,69 Verbouwingen 100,0 136,6 148,9 138,5 137,09 Groot onderhoud 100,0 136,8 149,1 138,7 137,29 Klachten en mutatieonderhoud 100,0 138,0 150,4 139,9 138,49 Klussen en klantenwerk 100,0 138,7 151,2 140,6 139,19 Rood = prognose

nieuwe prijzen bepaald. Zo krijgt men een indruk van de ontwikkeling van de prijzen. In de economie worden een indexcijfer (kortweg aangeduid als index (meervoud: indices)) veelvuldig gebruikt, onder meer voor het peilen van de stand van de economie (de conjunctuur) of van een deel van de economie. De vraag die velen bezig houdt, is: hoe werkt nu een index? Het indexcijfer NBI is het verhoudingsgetal waarmee men stijgingen of dalingen van de prijs door middel van

2011

2012

2013

134,0 138,5 140,0 137,1 140,6

135,1 139,4 140,4 139,2 141,0

135,78 140,79 141,80 142,63 145,23

een indexcijfer kan berekenen. De prijs van bijvoorbeeld een woning stijgt in een jaar tijd van € 100.000,tot € 105.000,- Het indexcijfer wordt dan als volgt berekend: (105.000 / 100.00) x 100 = 105. Het indexcijfer 105 geeft aan dat de prijs van een woningen in het betreffende jaar met 5 procent (105 - 100) is gestegen. Een indexcijfer boven de 100 duidt op een procentuele stijging. Een indexcijfer onder de 100 duidt op een procentuele daling.

beurseditie | januari 2013

CES Systeem DU Ons meesterwerk � � � �

Nieuw innovatief sluitsysteem Sleutel beschermd tegen kopiëren Toegevoegde blokkeerelementen Patent tot 2030

Kom ons bezoeken op de bouwbeurs te Utrecht. Hal 2, stand E040

CESnederland B.V. · Lage Brink 9 · 7317 BD Apeldoorn tel. 055-5266890 · infonl@ces.eu www.ces.eu/nl

Geveerde boor- en uittrekelementen

Stapsgewijs aftasten van de sleutel

stabiele factor in roerige tijden

Horizontale controlestiften

Bezoek onze stand, met de thema’s: • Ventilatie - geluid - energie • Ketenintegratie • Renovatie • Toegangscontrole

In een moeilijke periode voor de bouw zijn sterke partners belangrijker dan ooit. BUVA is die partner. In de gehele keten zijn wij ver tegenwoordigd, waardoor u op elk moment het juiste advies ontvangt. Een partner die verder denkt. Hal 2 | stand B.030 | 4 t/m 9 februari | Jaarbeurs Utrecht Meer informatie en gratis toegangskaarten? Ga naar buva.nl! Foto: beeldbank Rijkswaterstaat

0180 - 697500 | buva.nl

Hang- en sluitwerk | Woonhuisventilatie | Hardglas ramen | Aluminium- en glasvezel versterkte profielen

(advertorial)

Oplossingen voor de w-installateur Vraag het aan Viega De kwaliteit van de installatie in een gebouw is afhankelijk van al haar schakels. Zo is het comfort van de regendouche snel verdwenen als de afvoer onvoldoende capaciteit heeft. Met haar enorme productassortiment en vakkennis is productleverancier Viega graag uw meedenkende partner bij alle installatievraagstukken. ‘Het goed functioneren van een gebouw is in sterke mate afhankelijk van de installatie. Een goed werkende douche wordt niet alleen bepaald door de gekozen douchekop. Het hele systeem moet op elkaar zijn afgestemd voor een optimale werking,’ zegt Gerben Verweij, marketing manager bij Viega Nederland. ‘Vaak genoeg zien we dat er snelle keuzes zijn gemaakt of onvoldoende is nagedacht over zaken als afschot en afvoer, met alle gevolgen van dien. Om de kwaliteit van onze producten te garanderen is een goed onderbouwde aanpak van groot belang. Daarbij willen we opdrachtgevers en installateurs graag helpen. Bijvoorbeeld door hen te wijzen op het Advantix programma dat met name bij renovatie flexibele afvoeroplossingen biedt.’ Viega is Wereldmarktleider in de persfittingtechniek. Met meer dan 17.000 producten, waarvan 8000 in de Nederlandse catalogus, op het gebied van sanitair en verwarming, industriële installaties en de scheepsbouw. ‘Viega is een familiebedrijf dat zich juist in deze crisistijd blijft onderscheiden in het geven van advies en

Advantix Afvoer voor renovatie De toenemende opdrachten in renovatie betekent vaak ook de aanpak van de natte ruimten. Het verbeteren van het comfort in de biedt de installateur echter vaak hoofdbrekers. Bij een renovatie van een badkamer is de hoogte van vloer veelal bepaald. Hierdoor is het vaak lastig om een juiste combinatie te vinden van een afvoer met een ruime afvoercapaciteit en een goed werkend waterslot. Het Advantix programma van Viega een ruime afvoercapaciteit en waterslot mogelijk. Met een zeer geringe opbouwhoogte die -afhankelijk van de uitvoering- varieert van 62 t/m 67 mm, worden vlakke douchevloeren of inloopdouches nu ook mogelijk bij renovatie van badkamers. De Advantix afvoer voor renovatie is tevens standaard beschikbaar onder de Advantix Basic douchegoot. Deze inbouwhoogte bedraagt dan 67 mm en een afvoercapaciteit van 27 liter per minuut. De goot is verkrijgbaar als vloer uitvoering alsook in een muurdrain. Ieder model is leverbaar in 5 standaard lengtevarianten.

beschikbaar stellen van kennis en informatie. Het stukje service dat we hier bieden maakt dat de installateur garanties kan geven waar de gebruiker op kan bouwen.’

Watermanagement Die begeleidende rol zal Viega dit jaar met name vervullen naar bedrijven en organisaties die verantwoordelijk zijn voor hun drinkwatermanagement. Het Hygiëne + concept van Viega biedt totaaloplossingen. ‘Een goede drinkwaterinstallatie betekent top kwaliteit van A tot Z. Hier kan Viega haar kennis aanbieden, zodat de installateur garanties kan leveren en de gebouweigenaar niet voor verassingen komt te staan.’ Viega nodigt met name installateurs en gebouwbeheerders graag uit op de BouwBeurs 2013 en de diverse

demodagen bij de groothandel. Verweij: ‘Ons productassortiment is groter dan je denkt. Als fabrikant hebben we voldoende kennis in huis de professionals van dienst te zijn en een hoogwaardige oplossing te bieden voor elk installatieprobleem. Vraag het ons gerust!’

Viega Nederland B.V. P.O. Box 5170 1410 AD Naarden Tel: +31-35-5380442 www.viega.nl BouwBeurs stand Stand 09.A040

www.nag.nl

GM HECKLIST ANNEMERS

20 jaar garantie

Hét juiste adres voor al uw dakgoten! Loodsweg 19 1525 RH Westknollendam Tel. 075 – 68 77 034 Fax 075 – 68 77 036

LOOD EN ZINKWERKEN NAADLOZE ALUMINIUM GOOTSYSTEMEN

11168

Nieuw op de markt: een dubbelwandig gootsysteem, 100% recyclebaar,

zonder PUR als verstevigingmateriaal. N.A.G. is nooit een voorstander geweest van de huidige geïsoleerde gootsystemen. Een mooi materiaal als aluminium dat met nog maar 5% van de energie wat nodig is om aluminium te maken gerecycled” kan worden, moet je niet met elkaar verbinden door een PUR-schuim toe te passen.

De kosten om deze 2 materialen van elkaar te ontdoen is nog steeds niet een van de goedkoopste oplossingen, om nog maar niet het nut van een geïsoleerde goot aan de orde te brengen. In negen van de tien gevallen hangt deze goot buiten de gevel en heeft de isolatie geen toegevoegde waarde dan alleen die, om de twee goot delen te koppelen en te verstevigen. N.A.G. en enkele technische instanties zijn van mening, en is in de praktijk ook gebleken, dat er nog wel enige nadelen aan dit systeem kleven zoals o.a. blaasvorming in de binnengoot wanneer deze goot zijn warmte door de isolatie niet af kan voeren. Vervolgens blijft de buiten goot in verhouding tot de binnen goot extreem koel waardoor er een verschil van uitzetten tussen de binnen en buitenzijde van de goot optreed die er weer voor zorgt dat beide gootdelen afzonderlijk van elkaar gaan werken, met het risico dat deze gootdelen in de toekomst los van elkaar kunnen komen met alle problemen van dien. N.A.G. kon zich hier niet in vinden en waar je zelf als bedrijf niet achter staat moet je dan ook niet op de markt willen zetten. Maar het liet Robin Visser directeur van N.A.G. niet los om toch een systeem op de markt te brengen waar behoefte aan is en die deze problematiek niet kent en toch aan alle eisen voldoet en aan de vraag van de klant . N.A.G. kwam uiteindelijk na veel onderzoek met een systeem waar van de mogelijkheden nog veel omvangrijker zijn. Zo kan je de goot zo sterk maken als op dat moment nodig is door de binnenbeugel van het systeem zwaarder uit te voeren of korter op elkaar te plaatsen de beugel word tenslotte tussen de twee goot delen geplaatst en dus onzichtbaar van buiten af.

gerecycled. De goot is onderhoudsarm en zeer sterk door zowel de binnen als de buitengoot te fabriceren van 2 mm. dik aluminium. Vervolgens heeft de klant de keuze uit een afwerking door middel van poedercoaten of door een afwerking met een natlak-systeem, beide in elk gewenste standaard RAL-kleur. De goten zijn leverbaar tot lengtes van ruim 12 meter in bijna alle gewenste modellen. Men hoeft het detail niet aan te passen aan de goot. NAG past de goot aan, aan het detail. Door de 2 mm. dikke binnengoot is mechanische beschadiging van bijvoorbeeld sneeuw of afgewaaide dakpannen zo goed als uitgesloten, dit in tegenstelling op de huidige systemen. Kortom, als wij praten over kwaliteit wat hoort bij duurzaam bouwen, dan hoort dit gootsysteem er zeker bij en kan prijstechnisch zeer goed meekomen met de traditionele houten bakgoot met binnenbekleding, die ook nog eens periodiek kostbaar onderhoud vraagt. Inmiddels is N.A.G. ook op de markt met diversen soorten deurluifels, eventueel gezet van een aluminium die uit drie lagen bestaat, een toplaag van aluminium dan een PE-laag en vervolgens weer een laag van aluminium. Dit materiaal zorgt ervoor dat bij regen het geluid tot een minimum word gereduceerd. Kortom als dit artikel uw interesse heeft gewekt en u ook tal van voordelen en mogelijkheden ziet, dan komt N.A.G. dit uiteraard graag mondeling toe lichten. Bezoek de website voor meer informatie: www.nag.nl

De goot kan, doordat alles van aluminium is gemaakt en een geheel met elkaar vormt, zijn warmte goed kwijt waardoor beide gootdelen gelijkmatig kunnen uitzetten en krimpen, vervolgens kan de goot die voor 100% uit aluminium bestaat heel gemakkelijk worden 1_2_liA4_fc_A.indd 1

24-5-2011 14:20:23

1000-21-1000-1289 BNA Arch.2011/2012

Kleur: fc

Productoverzicht Nieuwe elektrische bediening inbouwreservoirs Om de bedieningselementen voor het spoelen van toiletten in badkamers en sanitaire gelegenheden ook voor mindervaliden en gehandicapten goed bereikbaar te houden, levert Viega Nederland sinds kort een elektronische bediening voor inbouwreservoirs. De bediening laat zich in een handomdraai monteren en kan - ook achteraf - met nagenoeg alle Viega inbouwreservoirs worden gecombineerd.

De nieuwe, elektrische bediening bestaat uit slechts vijf onderdelen: een centrale besturing, een bedieningskabel met motor, voeding, aansluitkabel en bevestigingsmateriaal. Voor een snelle en eenvoudige montage worden de elektrische componenten stekkerklaar voorgemonteerd geleverd. Voor bestaande installaties waar geen stroomvoorziening beschikbaar is, is een aparte batterijunit leverbaar. De elektrische bediening kan worden toegepast in nagenoeg alle Viega inbouwreservoirs, ook die met geringe bouwhoogte. De bediening zelf vindt in de meeste gevallen plaats met een knop of draadloze afstandsbediening. Een extra ingangssignaal is mogelijk, zodat de spoeling bijvoorbeeld ook kan worden geactiveerd via een wegklapbare steungreep of een fotocel. Standaard zijn 6 en 3 liter spoelingen ingesteld, maar men kan ook voor een spoelhoeveelheid van 9 liter kiezen. Ook is een programmeerset leverbaar waarbij om de 24, 72 of 168 uur automatisch wordt gespoeld. Viega Nederland BV, Naarden, (035) 538 04 42, www.viega.nl

Innovatieve dakbedekking van plantaardige oorsprong Na de lancering twee jaar geleden van Derbipure, de allereerste dakbaan ter wereld op basis van plantaardige oliën en harsen, werkt Derbigum aan een nieuwe

innovatieve dakbedekking van plantaardige oorsprong, BIOtumen. BIOtumen is een nieuw soort dakbedekking die qua uiterlijk en prestatie lijkt op gewone bitumen dakbanen, maar niet afkomstig van aardolie maar van geraffineerde pyrolyse-olie. Deze pyrolyse-olie is gemaakt van schoon resthout en wordt rechtstreeks gewonnen uit biomassa (gewassen en reststromen uit de landbouw-, landschapen voedingsmiddelenindustrie). Pyrolyse is een veelbelovende technologie voor conversie van (heterogene) biomassa naar een verwerkbare vorm voor de industrie. BIOtumen is het resultaat van een samenwerking tussen vijf innovatieve bedrijven: Derbigum, Orineo, BTG Biomass Technology Group, dakbedekkingsbedrijf Weijers Platte Daken en woningcorporatie Talis. De Provincie Gelderland ondersteunt BioBased Economy onder meer door tal van ondersteuningsprojecten en regelingen. Onlangs werd in Nijmegen de eerste dakbaan op een pilotdak aangebracht. Om aan de groeiende vraag naar duurzame materialen te kunnen voldoen is er behoefte aan nieuwe biobased producten met goede eco-scores als alternatief voor de bestaande milieuonvriendelijke bouwmaterialen. BIOtumen beantwoordt helemaal aan deze groeiende vraag. Volledig uitontwikkeld is het product BIOtumen nog niet. Het is bijvoorbeeld nog een uitdaging om de productie op te schalen en een hoger rendement te behalen in het productieproces van de dakbedekking. Derbigum Nederland, Delft, (06) 22 66 08 98, www.derbigum.com

Tips voor verlijmen steenstrips Steenstrips zijn licht en erg handig om te verwerken. Steenstrips zijn een ideale oplossing voor bijvoorbeeld de renovatie van oude gevels of de bekleding van muren in het interieur. Tweha ontwikkelde een blad met verwerkingstips, voor het systeem iTEC-6000. Het iTEC-6000 systeem van Tweha brengt een stuk gebruiksgemak (weinig handelingen) en een grote arbeidsbesparing (snelheid) met zich mee. Dit lijmsysteem is onder meer bedoeld voor geventileerde gevelconstructies. Ventilatie is in dat geval absoluut noodzakelijk. Een steenstrip is een natuurlijk product. Eigen aan het productieproces van gevelstenen kunnen er lichte kleurverschillen in een en dezelfde productieserie mogelijk zijn. Verwerk daarom steeds uit verschillende verpakkingen tegelijk, zodat er een mooie kleurnuance ontstaat. iTEC-6000 is een vochtuithardende lijm op basis van hybride polymeren. iTEC-6000 is oplosmiddelen isocyanaatvrij. De belangrijkste eigenschappen: een

IN 3 STAPPEN EEN NIEUWE TEGELVLOER

ijzersterke, blijvend elastische lijm met een snelle uitharding onder invloed van luchtvochtigheid, een unieke samenstelling waardoor een hechtprimer overbodig is en voldoet aan de brandklasse B-s1,d0 conform EN 13501-1. Ook is het lijmsysteem bestand tegen vocht- en weersinvloeden en onderhoudsvrij. Tweha BV, Eersel, (0497) 53 07 90, www.tweha.nl

Alleskunner onder de kranen Dakdekkerbedrijf E. van der Linde uit Ommen is de trotse eigenaar van een nieuw type kraan: de Klaas autokraan K31-35 TSF. Volgens leverancier All-up uit Almelo een alleskunner. Ard Nijkamp, directeur van All-up: “Deze kraan is echt ons paradepaardje, met een maximale hijslast van 5.000 kg, een zijdelings bereik van 31 m met 500 kg en een haakhoogte van 35 meter. Bovendien is de kraan prima in staat volle pallets dakpannen naar een reikwijdte van 23 meter te brengen. De kraan is opgebouwd op een twee-assige vrachtwagen met een totaalgewicht onder de 15 ton.” Voor de vele renovatieopdrachten van het allround dakdekkerbedrijf zal de multi-inzetbaarheid van de nieuwe kraan absoluut zijn meerwaarde bewijzen.

All-up, Almelo, telefoon (0546) 544724.

Bewust op zoek naar innovatieve deursluitoplossingen? LEVERBAAR IN KUNSTSTOF EN RVS

Oude situatie 1

Aanbrengen renovatieframe 2

Nieuwe tegels plaatsen 3

Nieuwe situatie

Stand 02.D070 met o.a. de volgende noviteiten:

DE RENOVATIEPUT DIE ALTIJD EN OVERAL PAST!

  

• Voorkom hak- en breekwerk • Leverbaar in verschillende inbouwdieptes • Eenvoudig te plaatsen • Leverbaar in kunststof en RVS • RVS rooster • Prijsgunstig • Geschikt voor de modernste en dunste tegel

 Wij ontmoeten u graag op onze stand midden in hal 2 en laat u verrassen door de veelzijdige en toegankelijke sluitoplossingen die daar zullen worden getoond. Graag tot ziens!

Gratis toegangskaart nodig? Scan dan de QR-code met uw smartphone of bezoek onze website.

Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Kijk voor uitgebreide informatie op www.aquaberg.nl

Adv_RVS-KST_Renoput.indd 1

TJSS T6, de nieuwe RVS deurdranger Toegangscontrole in sluisfunctie DICTATOR deuropvanger 1600 in branduitvoering DICTAMAT 50 schuifdeursluiter

24-08-12 12:20

beurseditie | januari 2013

STA ND 3B 02 4 4t /m

9f eb rua ri

Ja arb eu rs

Utr ec ht

SP: DE NIEUWE GENERATIE LIJMKITTEN VERBETERDE PRESTATIES De illbruck SP lijmkitten leveren de bijzondere prestaties die van professionele producten mogen worden verwacht. De producten vertonen nauwelijks krimp en ze zijn uv-/weerbestendig en overschilderbaar. Maar bovenal zijn ze groen én ... supersterk!

De nieuwe SP-range van illbruck is volledig vrij van isocyanaten, siliconen en oplosmiddelen. Écht groen dus! Bovendien zijn kwaliteit, levensduur en verwerkbaarheid van het hoogste niveau en minimaal net zo goed als traditionele lijmen en kitten. Dit is mogelijk dankzij een door Tremco illbruck nieuw ontwikkelde en beproefde technologie. Eindelijk een groen product dat heel goed én heel prettig werkt!

Tremco illbruck B.V.

Tremco illbruck B.V. 4240 Arkel Postbus20204240 CACA Arkel Postbus (0183) Tel:(0183) (0183)5656 Fax:Fax: (0183) 56 8056 1080 10 Tel: 8080 19 19 www.tremco-illbruck.com info-nl@tremco-illbruck.com www.tremco-illbruck.com info-nl@tremco-illbruck.com •

•

Productoverzicht Stofzuiger zorgt voor minder fijnstof De AirBo van Klop Innovations is een industriële fijn- en kwartsstofzuiger met een gesloten stofsysteem en zuigt fijnstof af bij boren, slijpen, zagen en frezen. Twee nieuwe accessoires vergroten zijn functionaliteit om voordelig, gezond en volgens de regels te werken. De professional in de bouw en installatie kan nu met één stofzuiger iedere klus aan waarbij fijnstof vrijkomt. Door de twee nieuwe accessoires aan de stofzuiger te bevestigen kan langer, voordeliger en diverser worden gewerkt. De MacDust voorafscheider ontlast en verlengt de levensduur van de stofzak. Een voorafscheider vangt het stof op, zodat de stofzak langer meegaat; hij is door Klop Innovations zelf ontwikkeld. Een plastic zak in de metalen bak vangt al het stof op. Met de nieuwe brede zuigmond (720mm) van structofoam zuigt de AirBo al het overige stof op, bijvoorbeeld om projecten opleveringsklaar te maken. Een ideale oplossing omdat vegen in de bouw niet meer mag. De AirBo met accessoires is te zien op de stand van Klop Innovations op de Bouwbeurs 2013. De AirBo is al enkele jaren op de markt en als enige door TNO getest en goedgekeurd op stofklasse H-filtratie en de A-classificatie industriële stofzuigers. De AirBo ADD 2440 is er in twee dubbelmotorige modellen (2400W) van 23 en 40 liter inhoud. De nieuwe accessoires passen op het 40 liter model. Klop Innovations, Ochten, (085) 902 00 00, www.klopinnovations.com

Nieuwe steigersystemen voor VSB Dit najaar ontving Opleidingsbedrijf VSB op haar nieuwe locatie in Hoogeveen steigermateriaal van Layher. Daarmee kunnen toekomstige steigermonteurs de verschillende typen configuraties monteren, die ze in het kader van hun opleiding (MBO2 en 3) moeten beheersen.

volgen, waaraan branche erkende certificaten verbonden zijn. In diverse sectoren wordt volop gebruik gemaakt van de standaardconfiguraties en complexe steigers die met het Layher Allround-systeem kunnen worden geconstrueerd. Het uitgebreide programma van systeemsteigers, rolsteigers en klimmaterialen voldoet aan alle Europese normen en eisen. Layher B.V., Raamsdonkveer, (0162) 58 68 00, www.layer.nl

Haakse boormachine met extra korte boorkop De GWB 10,8-LI Professional van Bosch scoort op moeilijk toegankelijke plekken. De machine heeft niet alleen de kortste kop met volwaardige Auto-Lockboorhouder, maar deze kop is ook verstelbaar. De boormachine is tevens voorzien van een zeer lange handgreep met lange aandrijfschakelaar. In ruimtes waar het voor standaard boormachines te krap wordt, kunnen vakmannen vanaf nu aan de slag met de haakse boormachine GWB 10,8-LI Professional van Bosch. Dit is het enige toestel op de markt, dat een vijfvoudig verstelbare kop van slechts 11 centimeter met een volwaardige Auto-Lock-boorhouder heeft. De extra lange – softgrip - handgreep en aandrijfschakelaar maken de bediening vanuit ongunstige werkposities nog gemakkelijker. Zijn koppositie kan in stappen van 22,5 graden van nul tot 90 graden worden ingesteld. Met een toerental van maximaal 1300 omwentelingen per minuut en een maximaal draaimoment van 11 Nm is de machine zelfs geschikt voor werkzaamheden in staal en hout die veel kracht vergen. De maximale schroefdiameter is zes millimeter, terwijl de maximale boordiameter tien millimeter is. Dankzij de AutoLock-boorhouder kunnen de noodzakelijke boren en bits snel en eenvoudig worden gewisseld. De GWB 10,8-LI Professional werkt op een 10,8 volt wisselaccu met Lithium-Ion-techniek. Deze is compatibel met alle Bosch Professional machines van deze voltageklasse. De haakse boormachine GWB 10,8-LI Professional is in twee versies bij de dealer verkrijgbaar: in een L-BOXX inclusief twee 10,8 volt Lithium-Ion-accu’s en snellader AL 1130 CV, én in een doos met L-BOXX-inlay zonder accu en lader. Leverbaar via diverse dealers/ leveranciers, www.bosch.com

Garantie op gebruikte dakpannen Marktleider Luijtgaarden uit Standdaarbuiten biedt als eerste leverancier in Nederland 10 jaar garantie op gebruikte dakpannen. Deze garantie houdt in dat Luijtgaarden beschadigde pannen kosteloos opnieuw levert. Ook als het om afgewaaide dakpannen gaat.

Mét het steigermateriaal leverde Layher aan het Opleidingsbedrijf VSB ook de bijbehorende werktekeningen die geheel voldoen aan de Richtlijn Steigers. Op initiatief van de leden van de Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven VSB werd in 2008 gestart met het eigen Opleidingsbedrijf, dat zich primair richt op het opleiden en diplomeren van steigermonteurs. Daarnaast biedt Opleidingsbedrijf VSB ook alle mogelijkheden om trainingen en cursussen te

kosteloos opnieuw levert. Kees van de Luijtgaarden: ‘We hebben vrijwel altijd de betreffende dakpan op voorraad op onze locatie in Standdaarbuiten. Of we zorgen voor een gelijkwaardige vervanger die overeenkomt met de originele dakpan.’ Luijtgaarden Handelsonderneming B.V., Standdaarbuiten, (0165) 31 24 89, www.luijtgaarden.nl

Voegmortel voor renovatie van voegen Remix Droge Mortel BV ontwikkelde voegmortel FX (UA) speciaal voor renovatie van voegwerk en voor het afvoegen van steenstrips, eventueel in combinatie met gevelisolatiesystemen. Voegmortel FX (UA) heeft extra hechteigenschappen, een zeer lage krimp, een lage wateropname, een hoge bestendigheid tegen zure regen en zouten, en is zeer goed verwerkbaar.

Al deze eigenschappen maken voegmortel UA-FX bij uitstek geschikt voor voegrenovatie. Door de extra hechteigenschappen hoeft minder diep te worden uitgekapt. Zes millimeter dieper - als de voeg verdiept komt te liggen - is al voldoende. En dat bespaart tijd, arbeid en ook nog eens voegmortel. Tevens is deze hoogwaardige voegmortel zeer geschikt voor gesiliconiseerde stenen (en andere slecht hechtende ondergronden) en voor toepassing in een agressief milieu (kustgebied). De extra hechteigenschappen zorgen bovendien bij het voegen van steenstrips voor een goede hechting. Evenals de standaard voegmortels van Remix en Sakrete is ook voegmortel UA-FX uitbloeiingsarm. Door een uitgekiend pakket uitbloeiblokkers wordt het risico van witte kalkuitbloei aanzienlijk verminderd. Een mooie schone gevel is het eindresultaat. Voegmortel UA-FX is onder de merknamen Remix en Sakrete verkrijgbaar in 13 standaardkleuren en wordt geleverd in zakken van 25 kg.

Prachtige oude boerderijen, monumentale huizen, stadsvilla’s. Bij dakrenovatie behouden ze hun authentieke uitstraling als er gebruikte dakpannen worden toegepast. Omdat Luijtgaarden zelf test op vorstbestendigheid, waterdichtheid en weerstand tegen breuk, biedt dit het bedrijf voldoende inzicht om een garantietermijn te kunnen waarborgen. Tremco illbruck B.V. De garantietermijn is 10 jaar en het garantiecertificaat Remix of Sakrete, Borger, (0599) 28 73 60, www.remix.nl of wordt op naam van de opdrachtgever de betreffende 4240 CA Arkel Postbusen20 www.sakrete.nl locatie uitgegeven. De garantie houdt in dat LuijtgaarTel: (0183) 56 80 19 Fax: (0183) 56 80 10 den binnen de garantietermijn beschadigde dakpannen •

•

info-nl@tremco-illbruck.com www.tremco-illbruck.com beurseditie | januari 2013 •

nieuwenhuis.nl

een max aan

technologie

STAND O4C021

De beste basis onder iedere afwerking!

Met een combinatie van specialistische kennis van de materie, vakbekwame medewerkers en state-of-the-art machines, kunnen wij iedere opdracht aan. Meer weten? Bel 073-548 24 82

| | | | | | | | | | | | | |

scholen werkplaatsen bruggen winkels warenhuizen viaducten ziekenhuizen verzorgingscentra magazijnen showrooms parkeergarages chemische industrie shoppingcentra en meer...

www.boecker.nl info@boecker.nl

tel. 0418-571.444

stofvrij stralen

SHR, uw steun bij renoveren

SHR voor technisch en wetenschappelijk onderzoek en advies voor de houtverwerkende industrie, toeleveranciers, aannemers en gebouwbeheerders. U kunt ons inschakelen voor: •ontwerpadvies, bestekbeoordeling, bouwplaatsinspectie •advies bouwfysica, houtconstructie, coatings, •testen in het laboratorium, •inspecties en schadebeoordelingen

Tel: 0317 – 467 366 Fax: 0317 – 467 399 E-mail: info@shr.nl Website: www.shr.nl

Productoverzicht Polyester nokvorsten voor rieten daken

tingspluggen voor buis en gecombineerde buis- en kabeldoorvoeringen, het afdichtingssysteem voor wateren gasdichte doorvoeringen, en het systeem voor het achteraf afdichten van lekkende doorvoeringen. Ook geeft de website per product een beknopt overzicht van productvoordelen, -mogelijkheden en -toepassingen en installatievoorschriften die door de bezoeker kunnen worden gedownload. Voor het berekenen van de benodigde hoeveelheden afdichtingsmateriaal kan ook calculatiesoftware worden gedownload.

Voor de nokafwerking van een rieten dak wordt meestal zink of riet toegepast, of planken, keramische pannen of koperen vosten. Bouwknegt Rietdekkers voegt daar nu Multinok aan toe, een vezelversterkte polyester nokvorst. Betere vochtregulering, geen mos- en algenvorming, duurzaam en onderhoudsvrij; Multinok biedt huiseigenaren vele voordelen. De nieuw ontworpen nokvorst is waterdicht en de kans op lekkage is nihil. En vanaf de grond is het nieuwe product niet te onderscheiden van keramische nokvorsten. Robbert Bouwknegt, eigenaar Bouwknegt Rietdekkers: ‘Riet heeft van nature een authentieke en charmante uitstraling, dat verdient een hoogwaardige nokafwerking.’ De nokvorst is in alle kleuren leverbaar, waardoor het rieten dak een bijzonder kleuraccent kan krijgen. Multinok is ook voor rietdekkers een uitkomst: ze hoeven niet meer met emmertjes specie en pannen te sjouwen, zoals bij keramische nokvorsten. Multinok is erg licht en wordt op het dak vastgeschroefd, waardoor deze gemakkelijk te monteren is. Ook bij onderhoudswerkzaamheden aan een rietendak is dat een voordeel want na demontage kan de polyester nokvorst eenvoudig worden teruggeplaatst.

Bouwknegt Rietdekkers, Nijeveen, (06) 42 23 46 58, www.multinok.com

Alternatief voor tropisch multiplex Met SmartPly ToughPly heeft Coillte Panel Products een nieuw duurzaam alternatief voor tropisch multiplex geïntroduceerd. Het nieuwe plaatmateriaal leent zich voor een groot aantal toepassingen, waaronder dakbedekking, gevelbekleding en dakbeschot. ToughPly is een OSB-plaat die tweezijdig is geschuurd en rondom is voorzien van een coating. De coating zorgt voor sneller werken op de bouwplaats, waar het plaatmateriaal nu zonder verdere voorbehandeling direct kan worden toegepast of desgewenst overgeschilderd. Net als ander plaatmateriaal uit de SmartPlyserie zijn ook de ToughPly-platen geproduceerd in overeenstemming met de hoge kwaliteit- en detailstandaarden van de EN 300 (OSB - definities, classificatie en specificaties). De platen zijn eenvoudig te zagen, schaven, behandelen en verwerken, en kunnen tot maar liefst 10 mm van de kant worden gespijkerd zonder te splijten of te versplinteren. ToughPly voldoet aan alle nieuwe regelgeving voor houten plaatmateriaal waaronder ook de EUTR. Deze nieuwe wetgeving is erop gericht om met ingang van maart 2013 illegale hout en houtproducten van de Europese markt te weren. Net als al het andere SmartPly OSB is het hout waarvan ToughPly wordt vervaardigd, afkomstig uit eigen duurzaam beheerde, FSC-gecertificeerde bossen. De groothandel, DHZ-zaken, aannemersen bouwbedrijven, beschikken hiermee over volledig gecertificeerd plaatmateriaal als alternatief voor tropische multiplexproducten in structurele toepassingen. ToughPly voldoet uiteraard aan de richtlijnen voor

duurzaamheid en dragende eisen conform de Nederlandse bouwregelgeving. Het materiaal is daarnaast voorzien van het CE2+keurmerk. Coillte Panel Products, Herten, (0475) 399 740, www.smartply.nl

Plug & play set voor zonnepanelen Binnen één dag een werkende zonne-installatie plaatsen? Speciaal voor de vakman/ zzp’er heeft EnergyTic een unieke set samengesteld waarmee het installeren en aansluiten van zonnepanelen kinderspel is geworden. Dankzij het kant-en-klaarpakket van EnergyTic kan nu iedere vakman/ zzp’er zonnepanelen aanbieden en plaatsen. Het pakket bestaat uit drie, zes of twaalf Renesola Virtus 245 Wp zonnepanelen, het unieke Click-fit systeem voor eenvoudige montage op een schuin of plat dak, en Spero micro-omvormers voor hoog rendement. Alles compleet in één pakket. Met het unieke Click-fit systeem zijn de zonnepanelen (992 x 1640 mm) eenvoudig te plaatsen op het dak. De aansluiting van de installatie op de meterkast is door iedere vakman uit te voeren. Bovendien geven de zonnepanelen een rendement dat tot 23 procent hoger ligt door de aansluiting op de Spero micro-omvormers. Alle onderdelen uit het pakket zijn kwaliteitsproducten, waarop minimaal 10 jaar garantie zit. De zonnepanelen bieden 25 jaar gegarandeerde opbrengst. Met dit speciaal ontwikkelde systeem kunt u uw klant een kwaliteitsproduct aanbieden met een hoog rendement, tegen lage kosten. De sets zijn verkrijgbaar via de vakhandel.

EnergyTic, Oud Beijerland, (06) 22 48 66 59, www.energytic.nl

Website uitgebreid met installatievideo’s De website van Beele Engineering, specialist op het gebied van brandwerende en wateren gasdichte afdichtingen, is verder uitgebreid met installatievideo’s. De nieuwe video’s zijn te vinden op het Nederlandse deel van www.beele.com De video’s leiden bezoekers stap voor stap door de installatieprocedure van verschillende afdichtingsproducten voor onder andere de bouw, zoals de afdich-

Beele Engineering BV, Aalten, (0543) 46 16 29, www.beele.com

Machine die kan schuren, snijden en zagen … en méér Makita heeft het assortiment onlangs gecompleteerd met een veelzijdige Lithium-ion Multitool. Hiermee kunnen gebruikers schuren, schrapen, snijden, zagen en renoveren zonder van machine te hoeven wisselen. De Multitool kan worden geleverd compleet met oplader en accu’s of als Basic model.

De professional maakt in geval van het Basic model gebruik van de 14V of 18V Lithium-ion accu’s van z’n andere Makita machines en krijgt de Multitool zo tegen een aantrekkelijke instapprijs in zijn bezit. Deze nieuwste Multitool sluit volledig aan op de eisen voor veilig en gezond werken. De machine produceert ten opzichte van vergelijkbare machines minder trillingen en 12 procent minder geluid, waardoor de professional langer met deze Multitool mag en kan doorwerken. Doordat de machine is uitgerust met een soft-start schokt de machine niet bij het inschakelen. Een stofafzuiging en ergonomische grip maken stofvrij en comfortabel werken mogelijk. Verder regelt de gebruiker met een draaiknop zelf het toerental van de machine om onbedoelde vervormingen te voorkomen. Speciaal voor de Multitool introduceert Makita ook een assortiment TMA (Multi Tool Accessory) gereedschappen. Deze verschillende zaagbladen, segmentfrezen, specieverwijderaars, schrapers, messen en andere speciale producten zijn ook geschikt voor andere merken. De Multitool is verkrijgbaar in 14,4V, 18V, 14V en 18V Basic en in een 230V uitvoering met snoer. Makita Nederland, Eindhoven, (040) 206 40 56, www.makita.nl

beurseditie | januari 2013

(advertorial)

alle aspecten van isolatie. Niet alleen naar de prijs van een materiaal.”

Kennis delen

Als onze voorbeeld stand noemt hij devoor akoestische van Kom naar dewerking laatste een isolatiemateriaal. “Men kan natuurlijk uitsluitend ontwikkelingen op isolatiegebied! naar de prijs en thermische waarden kijken, maar op het moment dat je tegelijkertijd ook een wereld weet Hal 11, D003 te winnen op geluidtechnisch niveau, dan kun je de ogen van een opdrachtgever openen. Daarom is het belangrijk dat Koston vroegtijdig als partner in bouwen renovatieprocessen kan meepraten over oplossingen. Overigens doen wij dat niet alleen met de directe opdrachtgever, maar ook in netwerkgroepen van pro-

“Isolatiemateriaal moet het best tot zijn recht komen; dat vergt knowhow van materiaal en uitvoering” Het is voor Koston essentieel dat voor elk vraagstuk het juiste isolatiemateriaal wordt ingezet. “Wij zijn als onderneming gelieerd aan Termokomfort met de daarbij behorende producten programma zoals de HR++Termoparels en BiofoamPearls®, maar we passen als uitvoerend isolatiebedrijf alle isolatiematerialen toe, van polyurethaan tot glaswol en van cellulose tot minerale wol. Wij zeggen altijd: er zijn geen slechte isolatiematerialen, er zijn wel slechte toepassingen. Je zult dat materiaal moeten kiezen en goed moeten verwerken dat geëigend is voor de constructie. Het product moet het beste tot zijn recht komen. Daarom kijken wij naar

fessionals waarin wij graag onze kennis delen. Als je ziet hoeveel er nog mis gaat bij isoleren, dan is die kennis ook hard nodig…” Alles tegen licht houden. Situatie van de woning, aanpassingen door bewoners, vochteigenschappen, meerdere functies van het isolatiemateriaal, programma van eisen. “Een aannemer zou dit werk moeten uitbesteden aan een specialist. Het is immers een specialistische tak van sport. Wij zien de problemen en kunnen meedenken over oplossingen. Het is lovenswaardig dat heel (advertorial) bouwend Nederland graag goed wil isoleren, maar ver-

volgens niet voldoende kennis heeft om het ook goed te doen. Zelfs niet in de nieuwbouw, waar het een appeltje-eitje lijkt te zijn. Anders kun je die foutmarge van 15% in isolatiewerk niet verklaren. Laat Koston meedenken. Voor elk vraagstuk hebben wij de oplossing paraat.” Koston is op de Bouwbeurs te vinden in hal 11, standnummer D003 in samenwerking met Termokomfort Nederland BV Koston Nederland BV Neonweg 151 Postbus 60257 1320 AH Almere tel: +31 (0)36-5387550 Fax: +31 (0)36-5387555 www.koston.nl www.thermacoustic.nl www.monoglass.nl

Slechte isolatiematerialen bestaan niet, wel slechte toepassingen Perfecte uitgangspositie voor isolatie van gevels en daken Termokomfort HR++Termoparels® en BiofoamPearls®: Je moet eerst de problemen zien, alvorens je ze kunt tackelen. Het isolatiebedrijf dat het langstinindeNederland bestaat en huidige ook de meeste ervaring heeft, is Koston. Bedrijfsleider Zelfs nieuwbouw ligt het foutenpercentage in isolatietoepassingen in de Robert van Dam: “Wees alert als je staan wilt isoleren, zekerwaarbij in de renovatiemarkt. is isoledubbele cijfers met zo’n 15%. Laat bij renovatie door jarenlangeDaar aanpasren doorgaans zeer complex. Dat vereist specifieke knowhow. Als onderneming doen singen van de woning goed moet worden gekeken naar welke isolatiemethode en welkwij niets anders isoleren. Wijzijn. zijn “Het die professionals die je als bouwpartij tafel wilt materiaal hetdan meest geschikt na-isoleren van spouwmuren metaan Termoparels® hebben voor voormet de miljoenen juiste keuze en voor die hoogwaardige uivoering.” heeft zich de gedegen afgelopenadvies, decennia vierkante meters in de bestaande bouw bewezen. Echter, ook voor de nieuwbouw blijkt dit een betere en goedkopere oplossing. aspecten van isolatie. Nieteens alleenaan naarbouwkunde prijs van Het isfoutenpercentage belangrijk verschillen te Dam Het iszien. veelRobert lagervan met slechts alle 0,2% die vaak ook nog een materiaal.” legt uit: “Praat je over renovatie, danDat praat je overzou al reden dige gebreken te wijten zijn. alleen genoeg moeten zijn voor bouwers om woningente die‘fröbelen’ tientallen jaren Je ziet nietplaten en dekens.” minder op zijn de bewoond. bouwplaats met zomaar alles. Bewoners hebben zitten verbouwen, soms Kennis delen is zelfs het binnenblad van de spouwmuur gedeeltelijk weg! Of men is met allerlei folie en isolatiemateriaal aan de slag gegaan. Tijdens de bouw van de woningen bestond het fenomeen isoleren nauwelijks. Zo zie je nogal wat valspecie in de spouw, met name bij kopgevels. En moet een gevel nu wel of niet gehydrofobeerd worden? Als je dan een buiten constructie wilt na-isoleren, dan moet je goed weten wat je doet. Hier heeft Koston Nederland dan ook veel Know How in om een goed advies uit te brengen. Frank Koster, directeur van Termokomfort in Almere: Het is voorverandert. Koston essentieel datpakt voorde elkregierol vraagstuk “De bouw De bouwer op het en juiste isolatiemateriaal wordt ingezet. “Wij zijn als besteedt werkzaamheden uit aan specialisten. Dan past onderneming gelieerd aan met daarin de ontwikkeling om Termokomfort ook het isoleren uitde te daarbestebij behorende producten zoals de den. Het ‘na-isoleren’ vanprogramma de spouw met duurzame TerHR++Termoparels en BiofoamPearls®, maar we passen moparels® ligt misschien niet voor de hand, maar biedt als uitvoerend alleonder isolatiematerialen veel voordelen:isolatiebedrijf snel aanbrengen de meeste toe, van polyurethaan tot glaswol en vanen cellulose tot kunmineweersomstandigheden, spouwmuur houtwerk rale beter wol. Wij zeggendrogen, altijd: erhoge zijn isolatiewaarde, geen slechte isolatienen en sneller geen materialen, er en zijngeen wel slechte toepassingen. Je zult warmtelekken vocht. De poreuze isolatie is dat materiaal moeten kiezen enisolatiesysteem.” goed moeten verwerken zelfs het meest dampopen dat geëigend is voor de constructie. Het product moet het beste tot zijn recht komen. Daarom kijken wij naar

advertorial Koston.indd 16

Als voorbeeld noemt hij de akoestische werking van een isolatiemateriaal. “Men kan natuurlijk uitsluitend Milieuverantwoord organisch materiaal

naar de prijs en thermische waarden kijken, maar op De door Shell/Termokomfort ontwikkelde Termoparelhet momentbestaan dat je tegelijkertijd een wereld weet systemen® bijna 40 jaar.ook “We blijven doorontte winnen op geluidtechnisch niveau, dan kun je de ogen van een opdrachtgever openen. Daarom is het belangrijk dat Koston vroegtijdig als partner in bouwen renovatieprocessen kan meepraten over oplossingen. Overigens doen wij dat niet alleen met de directe opdrachtgever, maar ook in netwerkgroepen van professionals waarin wij graag kennis delen. Als je wikkelen,” benadrukt Frank onze Koster, derde generatie ziet hoeveel er nog mis gaat bijgeldt isoleren, is die binnen het familiebedrijf. “Dat niet dan alleen voorkende nis ook hard nodig…” materialen, maar ook voor de toepassingen. We hebben nu een milieuverantwoord organisch materiaal dat volAllesaan tegen houden. Situatie vande deBiofoamwoning, aandoet hetlicht Cradle2Cradle principe, passingenHet door bewoners, meerPearls®. bindmiddel is vochteigenschappen, verduurzaamd en de inblaasdere functies van het isolatiemateriaal, programma van methoden zijn vervolmaakt. Daarbij komt dat we onze eisen. “Een aannemer zou dit werk moeten uitbesteden parelsystemen al 35 jaar inzetten voor dakisolatie. Juist aan specialist. Het specialistische in deeen renovatiemarkt is is ditimmers ideaal.een Bewoners kunnen tak van sport. Wijzolders zien dehoeven problemen kunnen meedenblijven zitten, niet en leeg en binnen een ken over oplossingen. Het is lovenswaardig dat heel Een halve dag is het dak vanaf de buitenkant geïsoleerd. bouwend Nederland graag goed wil isoleren, maar vervolgens niet voldoende kennis heeft om het ook goed

relatief dunne laag isolatie zorgt voor een Rc-waarde die makkelijk 2,0 gemiddeld haalt, soms wel 2,5.” Deze toepassing is met name voor corporaties zeer interessant. “Isoleren vergt per definitie ventileren. Als bewoners op hun zolder de was drogen, kun je niet zomaar een dak gaan isoleren. Ons materiaal is bestand tegen vocht en zeer dampopen. Ook bij die bewoners hetgeen best tot waar“Isolatiemateriaal de zolder vochtig wordt,moet hoeft dit probleem te zijn. Werecht hebben al honderd woningen op zijn komen; datduizenden vergt knowhow deze manier geïsoleerd en half staat nog vol van materiaal enNederland uitvoering” met woningen waarbij dit een uitstekende optie is. De kosten zijn bijzonder laag, mede doordat de goten niet te doen.worden Zelfs niet in de nieuwbouw, waar het een hoeven aangepast.” appeltje-eitje lijkt te zijn. Anders kun je die foutmarge van 15% in isolatiewerk niet verklaren. Laat Koston meedenken. Voor elk vraagstuk hebben wij de oplossing paraat.”

“HR+Termoparels zijn het meest vochtbestendige, dampopen isolatiesysteem, ideaal voor renovatie én nieuwbouw”

Koston is op de Bouwbeurs te vinden in hal 11, standnummer D003 in samenwerking met TermokomfortisNederland BV Termokomfort op de Bouwbeurs te vinden in hal 11, stand D003 Koston Nederland BV Neonweg 151 www.termokomfort.nl Postbus 60257 1320 AH Almere tel: +31 (0)36-5387550 Fax: +31 (0)36-5387555 www.koston.nl www.thermacoustic.nl www.monoglass.nl

18-01-2013 09:32:25

(advertorial)

Slechte isolatiematerialen bestaan niet, wel slechte toepassingen Je moet eerst de problemen zien, alvorens je ze kunt tackelen. Het isolatiebedrijf dat het langst in Nederland bestaat en ook de meeste ervaring heeft, is Koston. Bedrijfsleider Robert van Dam: “Wees alert als je wilt isoleren, zeker in de renovatiemarkt. Daar is isoleren doorgaans zeer complex. Dat vereist specifieke knowhow. Als onderneming doen wij niets anders dan isoleren. Wij zijn die professionals die je als bouwpartij aan tafel wilt hebben voor gedegen advies, voor de juiste keuze en voor die hoogwaardige uivoering.” Het is belangrijk verschillen te zien. Robert van Dam legt uit: “Praat je over renovatie, dan praat je over woningen die tientallen jaren zijn bewoond. Je ziet niet zomaar alles. Bewoners hebben zitten verbouwen, soms is zelfs het binnenblad van de spouwmuur gedeeltelijk weg! Of men is met allerlei folie en isolatiemateriaal aan de slag gegaan. Tijdens de bouw van de woningen bestond het fenomeen isoleren nauwelijks. Zo zie je nogal wat valspecie in de spouw, met name bij kopgevels. En moet een gevel nu wel of niet gehydrofobeerd worden? Als je dan een buiten constructie wilt na-isoleren, dan moet je goed weten wat je doet. Hier heeft Koston Nederland dan ook veel Know How in om een goed advies uit te brengen. Het is voor Koston essentieel dat voor elk vraagstuk het juiste isolatiemateriaal wordt ingezet. “Wij zijn als onderneming gelieerd aan Termokomfort met de daarbij behorende producten programma zoals de HR++Termoparels en BiofoamPearls®, maar we passen als uitvoerend isolatiebedrijf alle isolatiematerialen toe, van polyurethaan tot glaswol en van cellulose tot minerale wol. Wij zeggen altijd: er zijn geen slechte isolatiematerialen, er zijn wel slechte toepassingen. Je zult dat materiaal moeten kiezen en goed moeten verwerken dat geëigend is voor de constructie. Het product moet het beste tot zijn recht komen. Daarom kijken wij naar

alle aspecten van isolatie. Niet alleen naar de prijs van een materiaal.”

Kennis delen Als voorbeeld noemt hij de akoestische werking van een isolatiemateriaal. “Men kan natuurlijk uitsluitend naar de prijs en thermische waarden kijken, maar op het moment dat je tegelijkertijd ook een wereld weet te winnen op geluidtechnisch niveau, dan kun je de ogen van een opdrachtgever openen. Daarom is het belangrijk dat Koston vroegtijdig als partner in bouwen renovatieprocessen kan meepraten over oplossingen. Overigens doen wij dat niet alleen met de directe opdrachtgever, maar ook in netwerkgroepen van professionals waarin wij graag onze kennis delen. Als je ziet hoeveel er nog mis gaat bij isoleren, dan is die kennis ook hard nodig…” Alles tegen licht houden. Situatie van de woning, aanpassingen door bewoners, vochteigenschappen, meerdere functies van het isolatiemateriaal, programma van eisen. “Een aannemer zou dit werk moeten uitbesteden aan een specialist. Het is immers een specialistische tak van sport. Wij zien de problemen en kunnen meedenken over oplossingen. Het is lovenswaardig dat heel bouwend Nederland graag goed wil isoleren, maar vervolgens niet voldoende kennis heeft om het ook goed

“Isolatiemateriaal moet het best tot zijn recht komen; dat vergt knowhow van materiaal en uitvoering” te doen. Zelfs niet in de nieuwbouw, waar het een appeltje-eitje lijkt te zijn. Anders kun je die foutmarge van 15% in isolatiewerk niet verklaren. Laat Koston meedenken. Voor elk vraagstuk hebben wij de oplossing paraat.” Koston is op de Bouwbeurs te vinden in hal 11, standnummer D003 in samenwerking met Termokomfort Nederland BV Koston Nederland BV Neonweg 151 Postbus 60257 1320 AH Almere tel: +31 (0)36-5387550 Fax: +31 (0)36-5387555 www.koston.nl www.thermacoustic.nl www.monoglass.nl

Bouwboeken.nl

Nederlands Bouwkosten Instituut

Bouwprijzen Kleine Werken 2013 Boekwerk/E-book Software Vanaf heden is deze uitgave ook in E-book te bestellen. In de E-book kunt u ook zoeken. INHOUDSOPGAVE

Titelblad Voorwoord Algemeen Toelichting Voorbeeldberekening Kostentabellen Aan de woning of gebouw Funderingen Aanbouw Gevels Deuren en Kozijnen Dak en Dakgoot Dakraam en Dakkapel Schilderwerk In de woning of gebouw Vloeren Wanden Trappen Binnendeuren en Kozijnen Plafonds Badkamers en Keukens Schilderwerk Installaties In de tuin of terrein Bestrating Afrastering Vijvers Nieuwbouw Funderingen Ruwbouw Afbouw Afwerkingen Installaties Vaste voorzieningen

1 5 7 10 14

19 25 33 39 45 61 67

Bouwprijzen Kleine Werken 2012

In Bouwprijzen Kleine Werken zijn betrouwbare kostengegevens opgenomen om klantenwerk (burgerwerk) en kleine aannemingen en nieuwbouw te berekenen of te controleren. Aanbouw, gevels, badkamer en keuken, daken en goten, dakramen en dakkapellen, deuren en kozijnen, schilderwerk & installaties.

Kleine Werken

2012

77 85 97 101 107 113 123 131

Per onderdeel worden de manuren, loonkosten, materieelkosten, materiaalprijzen en de totaalprijs gegeven. 151 155 167 171 181 209 229 243 251

NBI

Nederlands Bouwkosten Instituut

N.B.I.

ISBN 978-94-6046-027-2

Bouwprijzen

Prijs: € 59,- (excl. verzendkosten en BTW) Prijs E-book: € 39,95 (excl. BTW) 9 789460 460272

NBI

Nederlands Bouwkosten Instituut

Voor meer info of bestellen kijk op:

BOUWBOEKEN.NL

NBI

Nederlands Bouwkosten Instituut

Postbus 189 - 7000 AD DOETINCHEM - T 085-4010460

Het Online Calculatiepakket Kleine Werken is een calculatiepakket met daarin opgenomen Bouwprijzen Kleine Werken. Dit is een gebruikersvriendelijk & betaalbaar calculatieprogramma waarmee u snel begrotingen, offertes en facturen kunt opstellen. Kostengegevens De bouwprijzen zijn opgebouwd met manuren, materiaal- en materieel/diverse prijzen. Alle bouwprijzen, omschrijvingen en uurlonen kunt u naar eigen inzicht aanpassen. Offertes en facturen opstellen Met Online Calculatiepakket Kleine Werken kunt u eenvoudig een offerte met voorblad en facturen opstellen, de bouwprijzen worden automatisch overgenomen uit uw calculatie. Waarom Online Calculatiepakket Kleine Werken: • Snel en makkelijk begrotingen/offertes opstellen. • Gebruik van bouwprijzen Kleine Werken met marktprijzen. • Snel van offerte een factuur genereren. • Bouwprijzen worden meerdere malen per jaar aangepast aan de markt. • Met handige filmpjes voor de uitleg over het programma. Prijs per jaar: € 150,-

(excl. BTW)

Voor meer info of bestellen kijk op:

BOUWKOSTEN-SOFTWARE.nl

LaDura: De stootvaste vezeLversterkte gipskartonpLaat LaDura is een opmerkelijk stootvaste gipskartonplaat. Hij is extra brandveilig, bijzonder vochtwerend, ongekend geluidsisolerend en zeer geschikt voor zware belastingen. Bovendien kunt u nog steeds met 0,6 mm staalprofielen werken. Meer weten? Bel voor technische info: 0596 64 93 33.

www.siniat.nl

Bewust

4 - 9 februari 2013 Jaarbeurs Utrecht

Bouwen : o.a. t e m uild b n e Gre aviljoen ard v tp Hou ie Boule erp vat ntw o O n e s R en nd o a j l l i l Ho arpav T Sol w & IC Bou

GRATIS TOEGANG

Ga naar bouwbeurs.nl/registreren en registreer nu met code: 100.000.645

#bouwbeurs

Internationale BouwBeurs