BRUZZ - editie 1923 (19-02-2025)

Steeds meer incidenten met loslopende honden

Berlinde De Bruyckere vult Bozar met verwrongen lijven

Journalist in de FRONTLINIE

Arnaud De Decker over de oorlogsgruwel in Oekraïne

Tussen Brussel en Bachmoet

BRUZZ, C’EST NUL

Nous ne le pensons évidemment pas. Mais que pensez-vous de BRUZZ ?

Répondez à l’enquête sur bruzz.be/enquete et GAGNEZ un chèques-concert AB ou un Pass Musées.

bruzz.be/enquete

Nederlandse versie beschikbaar English version available

Sofa Sessions

Afropolitan Festival 28 Feb.’25 at Bozar with

Geen commentaar Parket moet beter communiceren na schietpartijen

De communicatie rond de recente schietpartijen toont dat het Brusselse parket met een groot gebrek aan transparantie zit. Justitie houdt het telkens bij het strikte minimum, terwijl de vragen en bezorgdheden alleen maar toenemen bij elke nieuwe schietpartij.

Onlangs was er wel een persconferentie, maar mochten er geen vragen worden gesteld en gaf de nieuwe procureur Julien Moinil geen interviews. Bij de Franstalige openbare omroep RTBF en aan De Tijd enkele dagen later gaf hij dan weer wel een uitgebreid interview. Al kwamen ook daar weer geen antwoorden. Op zijn minst een vreemde en niet-consequente communicatiestrategie.

Want hoe meer geweldvideo’s massaal gedeeld worden, hoe groter de verwachting bij de bevolking naar heldere antwoorden.

Of neem de schietpartijen van 2024. 92 in totaal, met 48 gewonden en 9 doden. Al sinds december vraagt BRUZZ aan het Brusselse parket hoeveel verdachten er zijn aangehouden, hoeveel van hen al voor de rechter zijn gekomen of hoeveel effectief al hun straf hebben gekregen. Niemand, buiten justitie, die het weet. Mails blijven onbeantwoord. Telefoons worden afgescheept en vragen worden op de lange baan geschoven.

Ook na weken aandringen.

haar werk doet, blijft het oorverdovend stil. “Tot onze grote frustratie,” klinkt het ook bij politiebronnen. “Zo lijkt het voor de burger alsof ons harde werk voor niets is geweest.”

Een laatste voorbeeld: Jean-Marie Dedecker stelde een maand geleden in de Kamer, waarin hij als onafhankelijke zit, een gelijkaardige vraag over de relschoppers van 2024 aan toenmalig minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD). Weer geen antwoord. Sterker nog: “Het Brusselse parket is al langer een zorgenkind,” klonk het op de regeringsbanken.

Ook BRUZZ krijgt wekelijks gelijkaardige vragen van lezers. Wat zit er achter die weigering om die informatie te delen? Vinden de onderzoeksrechters het tijdverlies?

“Hoe meer geweldvideo’s online gedeeld worden, hoe groter de verwachting bij de bevolking naar heldere antwoorden”

Nog een veelzeggend voorbeeld: de rellen op oudejaarsnacht in Brussel. Politie en ordediensten vertellen graag meteen hoeveel arrestaties ze hebben uitgevoerd. Maar daar stopt het.

Wanneer gevraagd wordt naar hoeveel relschoppers er van de rellen in 2023 – dus méér dan een jaar geleden – veroordeeld zijn, hoeveel brandstichters in hechtenis zitten, kortom of justitie

Of durven ze de cijfers niet naar buiten te brengen, omdat die zullen aantonen dat het resultaat teleurstellend is?

Vandaag verwachten burgers om zo snel mogelijk geïnformeerd te worden. Ook justitie moet daarin mee. De tijd waarin ‘geen commentaar’ het enige antwoord is, zijn we écht ver voorbij. De maatschappij heeft het recht op antwoorden en journalisten moeten de werking van justitie kunnen controleren. Niet het minst opdat politici en middenveldorganisaties er lessen uit kunnen trekken.

Als justitie dichter bij de mensen wil staan en de harde kritiek op haar werking wil pareren, begint ze best met helder te communiceren waar ze mee bezig is. Justitie moet in haar communicatie een verhaal opbouwen waaruit blijkt dat misdaad niet loont. Want met ‘geen commentaar’ zijn het niet alleen de drugsdealers die in de benen schieten, zo schiet justitie vooral zichzelf in de voet.

Redactiechef Inhoud

In het edito fileert de redactie de Brusselse actualiteit.

Lees meer Souleyman (19) stierf door drugsgeweld aan Clemenceau: ‘Hij hield van uitgaan’ p.12

VANAF 20 FEBRUARI VERKRIJGBAAR IN UW BOEKHANDEL

Een rauw en eerlijk verhaal over verlies, moed en de menselijke kant van de oorlog – en over hoe je als journalist soms niet meer alleen toeschouwer blijft.

22/03

GARE BX CONGRES

JAZZ BRAK ABSOLEM

TREZA VICTOR DEROO FRONTAL

Er zijn steeds meer incidenten met loslopende honden. “Slecht opgevoede honden zijn het probleem.”

OP DE COVER

16Exclusieve voorpublicatie Het dagboek van oorlogsjournalist Arnaud De Decker

ACTUALITEIT

03Vooraan Geen commentaar

06Het gesprek Marieke Colpaert en Juliette Berguet over leven na borstkanker

12M/V/X van de week Souleyman stierf door drugsgeweld aan Clemenceau

13Cartoon Delphine Frantzen

14Schietpartijen Is het straatgeweld nefast voor het bedrijfsleven?

COLOFON

22Opinie Open brief aan Fabrice Cumps

23Debatteer mee Moet er een limiet komen op het aantal betogingen?

VERHALEN

26Interview Salim Haouach over vijftien jaar theatergezelschap Ras El Hanout

34Huisdieren Loslopende honden worden een plaag

ELKE WEEK

10In beeld Saskia Vanderstichele: De Rijpheid

22 Stadsleven Date voor twee

25Beestig Brussel Tijd om nestkastjes op te hangen

30 Sporting Flagey Skiër Maximilien Seeger wil naar de Paralympische Winterspelen

31Big City Waarom is ‘brusle’ het Tsjechische woord voor schaatsen?

31Meer BRUZZ Wat is er te doen op de andere BRUZZ-kanalen?

32Hang-out Addie

36Column Wat eten we vanavond? Kip?

SELECT

39 Leven, lust en lijden in het werk van kunstenaar Berlinde De Bruyckere

43Klein onderhoud Katja Dreyer

45Eat & Drink Fava

46Inzichten Mich Walschaerts

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Sacha Devos en Angela Mngongo 02-650.10.81 sacha.devos@brusselmedia.be angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jazz Brak, Elian Coussement, Jasper Croonen, Evelien Chiau, Emilia De Feyter, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Amalia Skalecki, Wolfram Vandenbergen, Matisse Van der Haegen, Pieter Van Leuven, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Dirk De Clippeleir, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Marieke

‘Kanker verandert alles, ook je seksleven’

“De

vroege menopauze. De opvliegers. Pijn bij het vrijen. Ik wist van niets na mijn behandeling.” Daarom organiseert de Brusselse Juliette Berguet volgende week zaterdag een fundraiser om Op de tast van Marieke Colpaert te laten vertalen naar het Frans, een boek dat seksualiteit na kanker uit de taboesfeer wil halen. “De nood aan antwoorden is groot.”

door Evelien Chiau foto’s Saskia Vanderstichele

Seksualiteit na kanker is een onderwerp waar weinig over wordt gesproken. Te weinig. De behandelingen die levens redden, laten vaak diepe sporen na – fysiek, emotioneel en seksueel. Dat weet Marieke Colpaert als geen ander. Na haar eigen diagnose en behandelingen schreef ze Op de tast, een boek dat vrouwen begeleidt bij het herontdekken van hun lichaam en seksualiteit. Samen met de Brusselse Juliette Berguet werkt ze nu aan een Franstalige versie, zodat nog meer vrouwen steun kunnen vinden. Op 22 februari organiseren ze een fundraiser en geven ze het startschot van een crowdfundingcampagne om de vertaling mogelijk te maken.

Colpaert en Berguet weten waarover ze spreken, want ze overleefden allebei

borstkanker. Maar hun leven zoals het ooit was, kregen ze niet terug. “Als je me vraagt of ik genezen ben, dan vind ik het moeilijk om daar ja op te antwoorden. Ik ben in remissie,” zegt Colpaert. “Maar eigenlijk is kanker, dankzij de bestaande therapieën, voor velen een chronische ziekte. Je kan overleven en dat is al veel. Toch willen mensen vaak vooral horen dat je oké bent. Zo werkt het helaas niet. Dat wil niet zeggen dat er geen leven is na kanker. Alleen is het jammer dat daar zo weinig over gesproken wordt – want van wie kanker overleefde, wordt er vooral dankbaarheid verwacht. Dus lijden veel overlevers verder in stilte.”

Ook Berguet noemt dat een van haar grootste frustraties. “De medische wereld focust op het redden van je leven, en daar ben ik de sector natuurlijk enorm dankbaar

voor. Maar daarna? Daarna sta je er alleen voor. Het gaat nooit over wat kanker doet met je echte leven. Niemand vertelt je hoe je verder moet met een lichaam dat je niet meer herkent. Niemand praat over de moeilijkheden in je relatie, over het gevoel van verlies, over het leren omgaan met een heel nieuw bestaan. En zéker niet over het effect op je seksleven.”

Rollercoaster van twee jaar

Colpaerts diagnose kwam er in 2020, op 32-jarige leeftijd. Een jaar nadat ze was bevallen van haar derde zoon, wees een MRI op een verdachte plek in haar linkerborst. “Mijn gynaecoloog belde en zei: ‘We hebben iets gezien. Maar het kan ook door de borstvoeding komen.’ Dat gaf me hoop, maar tegelijk kende ik de realiteit.” De angst voor borstkanker zat immers al diep

Juliette Berguet (links) en Marieke Colpaert kregen allebei borstkanker. “Niemand praat over het effect van de ziekte op je seksleven, daarom doen wij het.”

verankerd in haar familiegeschiedenis. En toen volgde de diagnose: een voorstadium van borstkanker. “Niemand kon het voelen en ook met een echo werd het niet gezien. Bij jonge vrouwen met dens borstweefsel is het vaak moeilijker om kanker op te sporen. Zonder die MRI had ik het waarschijnlijk veel later ontdekt.”

Na een operatie waarbij het borstweefsel van haar beide borsten werd verwijderd, bleek dat de kanker verder gevorderd was dan gedacht. “Ik kreeg een MammaPrint, een test om het risico op herval te berekenen. Ik zat in de grijze zone en mijn artsen adviseerden chemotherapie. Het waren maanden vol stress, onzekerheid en slecht nieuws. Daarna begon de chemo, en dat was een loodzware periode. Waar ik initieel dacht er in twee maanden vanaf te zijn, belandde ik twee jaar lang op een rollercoaster.”

Berguet kreeg de diagnose in januari 2019, maar de eerste tekenen toonden zich al in 2018. “Ik voelde een knobbeltje, maar schreef het toe aan stress en hormonen. December is namelijk een drukke maand, dus ik stelde een doktersbezoek uit. Maar ergens wist ik al dat er iets niet klopte.” Na een afspraak bij de gynaecoloog stuurde die haar onmiddellijk door voor verder onderzoek. “Mijn partner en ik waren op dat moment aan het twijfelen om in een nieuw ivf-traject te stappen en ik wou dat uiteraard ook bespreken met mijn gynaecoloog. Toen hij zei: ‘Dit babyproject zetten we even op pauze. Ik ga je een voorschrift geven voor een mammografie en echo in spoed,’ wist ik dat het fout zat.”

Berguet vertelt hoe ze zich nadien verloren voelde in het medische systeem. “De oncoloog vertelde me alles over de diagnose en het behandelplan. Maar ik wilde tijd om het te verwerken, om na te denken, om meerdere opinies te vragen. Dat voelde als vechten tegen het systeem. Ze zijn niet gewend dat patiënten moeilijke

vragen stellen en voor zichzelf opkomen, maar dat is wat ik nodig had om verder te kunnen.”

Geïsoleerd

Beide vrouwen vertellen hoe de echte uitdaging pas begint na de behandelingen. “Na afloop van je behandeling, zeggen ze in het ziekenhuis: ‘We zien je over zes maanden.’ Maar ondertussen moet je zelf uitzoeken hoe je je leven opnieuw opbouwt,” zegt Berguet. “Hoe je omgaat met een lichaam dat niet meer hetzelfde is.”

De hormoontherapieën die vrouwen vaak krijgen na borstkanker, leggen een zware last op het lichaam. Colpaert herinnert zich hoe ze worstelde met de effecten. “Je zoekt naar antwoorden, naar oplossingen, maar het voelt alsof je er alleen voor staat. Zelfs al heb je een geweldige partner of familie, je voelt je geïsoleerd in wat er met je lichaam gebeurt.”

“Wist je dat meer dan tachtig procent van de borstkankers hormoonafhankelijk is?” vraagt Berguet. “Dat geldt ook voor andere kankers die vrouwen treffen, zoals schildklier-, eierstok-, baarmoeder- en endometriumkanker. De hormoonbehandelingen zijn heel effectief, maar ze komen met een hoge prijs. De vroege menopauze. De opvliegers. De seksuele problemen. Maar niemand legt je dat uit. Je krijgt een voorschrift en dat is het.”

Seksualiteit is daarbij vaak het grootste taboe. “Niemand praat over hoe een kankerbehandeling je beleving van seks en intimiteit verandert,” zegt Colpaert. “Mijn libido was compleet onbestaande, en dat was niet eens het grootste probleem. Daar is amper ruimte voor in het gesprek met je arts. Of in de maatschappij.”

Uit onderzoeken die Colpaert aanhaalt in haar boek blijkt bovendien dat de impact van kankerbehandelingen op

“Van wie kanker overleefde, wordt er vooral dankbaarheid verwacht. En dus lijden veel overlevers verder in stilte”

Marieke Colpaert

Auteur van ‘Op de tast’

seksualiteit veel vaker wordt besproken met mannelijke patiënten dan met vrouwelijke. Zo gaf 66,7 procent van de prostaatkankerpatiënten aan dat ze vooraf informatie kregen over de mogelijke gevolgen op hun seksualiteit, terwijl dat bij borstkankerpatiënten om slechts 17,3 procent ging.

Ze herinnert zich hoe ze tijdens onco-revalidatie voorzichtig gesprekken begon met andere vrouwen. “Ik vroeg: ‘Hoe zit het met jullie seksualiteit?’ Het was alsof een dam werd doorbroken. Iedereen worstelde ermee, maar niemand durfde erover te beginnen. Vanaf dat moment passeerde elk mogelijk onderwerp: vaginale droogte, pijn bij het vrijen, hoe je opnieuw intimiteit vindt met je partner. Die gesprekken waren zo hard nodig.”

Marieke Colpaert (links) en Juliette Berguet leerden elkaar kennen op een symposium over patiëntenzorg. “Toen ik Marieke hoorde spreken, moest ik huilen,” vertelt Berguet.

Seksualiteit herontdekken

Uit die gesprekken groeide Op de tast, het boek dat Colpaert samen met oncoseksuologe in AZ Groeninge Marlies Meersman schreef om taboes rond seksualiteit na kanker te doorbreken. Het is een gids die ervaringen van vrouwen combineert met inzichten van experts. “Ik sprak met seksuologen, psychologen en oncologen. Maar ik sprak vooral ook met andere vrouwen. Het zijn hun verhalen die het boek dragen. Het gaat over pijn en verlies, maar ook over hoop. Over hoe je je seksualiteit opnieuw kunt ontdekken.”

Berguet richtte zelf Baob Brussels op, een organisatie die vrouwen ondersteunt in hun leven na kanker. Met Baob biedt ze workshops, gesprekken en tools om

“De medische wereld focust op het redden van je leven. Maar daarna?

Daarna sta je er alleen voor”

Juliette Berguet

Oprichtster Baob Brussels

thema’s zoals seksualiteit, zelfbeeld en relaties bespreekbaar te maken. “Veel vrouwen voelen zich verloren na de behandelingen,” zegt Berguet. “Ons doel is om hen te helpen zichzelf opnieuw te ontdekken, in een lichaam dat nog steeds liefde en verbinding verdient.”

Het hoeft dus niet te verbazen dat Berguet en Colpaert elkaar vorig jaar tijdens een symposium over patiëntenzorg ontmoetten – dat vond plaats in Silversquare North (plek ook van het dubbelinterview met BRUZZ). “Toen ik Marieke hoorde spreken, moest ik huilen. Ik kocht het boek, al spreek ik amper Nederlands, en begon te lezen met de hulp van Google Translate. Niet evident, maar het was het zo hard waard. Haar boek gaf woorden aan alles wat ik voelde, maar wat ik nooit kon uitdrukken. Het voelde als een gids die ik zelf zo hard nodig had.”

Voor vrouwen, door vrouwen

Daarom zet Berguet zich vandaag in om Op de tast te laten vertalen naar het Frans. “Dit is meer dan een boek,” vindt ze. “Het is een oproep om het taboe te doorbreken. Seksualiteit is een fundamenteel deel van ons leven, maar het lijkt geen prioriteit te vormen. Dat willen we veranderen.”

«

LE CANCER CHANGE TOUT, AUSSI VOTRE VIE SEXUELLE »

Met de vertaling hopen Colpaert en Berguet vrouwen in België, Frankrijk en ver daarbuiten te bereiken. “Waarom zou dit boek alleen in het Nederlands beschikbaar zijn?” vraagt Berguet. “Overal ter wereld voelen vrouwen dezelfde angst, hetzelfde verlies en dezelfde nood aan antwoorden. Zij verdienen ook toegang tot deze kennis.” Hoewel de Franse vertaling nog in de maak is, kijken de vrouwen al verder. “We dromen ook van een Engelse uitgave,” lacht Colpaert. Maar hoe belangrijk het doel ook is, een vertaling en nieuwe uitgave kosten geld. Zo’n 10.000 euro om precies te zijn. “Daarom organiseren we op 22 februari een fundraiser,” zegt Berguet.

De dag is meer dan alleen een inzamelingsactie; er staan workshops en panelgesprekken geprogrammeerd, waarin zowel praktische handvatten als nieuwe perspectieven worden geboden, en Colpaert deelt haar persoonlijke verhaal. De afsluiter is een praktische workshop onder leiding van een seksuoloog, waarin deelnemers leren hoe ze open kunnen praten over veranderingen in hun lichaam en verlangens. “Veel vrouwen denken dat ze deze strijd alleen moeten voeren,” zegt Colpaert. “Ik begrijp dat gevoel, want dat was ook mijn ervaring. En precies daar willen we verandering in brengen.”

FR Juliette Berguet, de Bruxelles, a organisé samedi dernier une collecte de fonds pour la traduction en français de Op de tast de Marieke Colpaert, un livre pour briser le tabou de la sexualité après un cancer. « Le monde médical est là pour sauver des vies, mais après, on se retrouve seul.e.s. On ne parle jamais de l’impact du cancer sur la vie quotidienne. Personne ne vous explique comment vivre avec un corps que vous ne reconnaissez plus. Et bien sûr, personne ne parle de l’impact sur la vie sexuelle. »

‘CANCER CHANGES EVERYTHING, EVEN YOUR SEX LIFE’

EN The Brussels resident Juliette Berguet is organising a fundraiser to cover the cost of having Marieke Colpaert’s Op de tast translated into French, a book that aims to bring sexuality after cancer out of the taboo. “The medical world focuses on saving your life, but then you’re on your own. Nobody ever talks about what cancer does to your life, how to go on with a body you no longer recognise or about the difficulties in your relationship. And certainly not about its effect on your sex life.”

In beeld door Saskia Vanderstichele

De Rijpheid

De openbare ruimte voor station BrusselCentraal krijgt een grondige make-over, waarvoor een openbaar onderzoek van start ging. Er komt een stadspark op de helling en een betere verbinding voor voetgangers en fietsers. Voor het veelbesproken standbeeld De Rijpheid van Victor Rousseau is in het nieuwe park geen plaats meer. Dat wordt vervangen door een moderner exemplaar met een feministische insteek van kunstenares Aglaia Konrad. Dat zal bestaan uit twee zuilen van met daarop ‘kristallen’, gemaakt van gerecycleerd materiaal van verschillende afbraakwerken in Brussel. MG

Souleyman (19) stierf door drugsgeweld ‘Hij hield van uitgaan’

De jongeman die zaterdag werd doodgeschoten in metrostation Clemenceau heette Souleyman, was negentien en van Guineese afkomst.

In de doodlopende straat waar Souleyman woonde, is het maandag een komen en gaan van mensen die hun deelneming komen betuigen bij de familie. Moeders met kinderwagens, vaders in traditionele kleren vaak. De jongeman woonde maar enkele straten verwijderd van metrostation Clemenceau, in een nieuwbouwcomplex van Citydev, met huur- en eigendomswoningen.

“Souleyman was nog maar een minuut of tien het huis uit richting metro, toen een van zijn broers hoorde dat er iemand was neergeschoten aan het metrostation,” vertelt een kennis van de familie, die net terugkomt van een rouwbezoek. “De moeder was ongerust en heeft geprobeerd om hem te bereiken, maar hij nam zijn telefoon niet op. Toen nog later de politie aanbelde, vreesden ze meteen dat het voor hun zoon was.”

Souleyman werd in België geboren, was negentien jaar en woonde nog maar enkele jaren in Anderlecht, na een periode in Schaarbeek. “Daar zaten we samen in de klas en we gingen ook samen naar de koranles,”

vertelt een jeugdvriend en buurman. “De laatste tijd hadden we wat minder contact. Voor zover ik weet, had hij geen precieze bezigheid. Het was iemand die graag feestte en uitging. Maar met drugs dealen had hij niets te maken. Ze hebben gewoon een onschuldige neergeschoten.”

De oudere broer en de tante van Souleyman doen liever geen uitspraken over hun overleden broer en neef. “We hebben nog niet alle informatie, we hebben ook het lichaam nog niet gezien.”

De krant La Capitale weet nog dat Souleyman de middelbare school afbrak op zijn zeventiende.

Machinepistool

Souleyman raakte zaterdagavond dodelijk gewond aan metrostation Clemenceau, in de Anderlechtse wijk Kuregem. Een gemaskerde schutter met een kap op het hoofd stapte er uit een voertuig en vuurde verschillende schoten af met een automatisch wapen van het type machinepistool. Souleyman stierf ter plaatse,

© MIVB

in de ingang van het metrostation. Een deel van de schietpartij werd gefilmd door de bewakingscamera’s van de MIVB.

De executie vond plaats op een plek waar uitgerekend de voorbije dagen een versterkte politieaanwezigheid was. Ook tijdens de moord was er een patrouille aanwezig aan het plein, al bevonden de agenten zich op dat moment niet aan de ingang waar de schoten vielen. Toen de politie op het geluid van de geweerschoten afkwam, kwam alle hulp voor Souleyman te laat. De daders konden ontkomen.

Benderivaliteit

Het gerecht liet al weten dat de schietpartij wellicht past in een territoriumstrijd tussen drugsbendes, die elkaars

lucratieve verkoopplaats willen inpalmen. Het is dezelfde verklaring die voor zowat elk schietincident in het gewest wordt gegeven de afgelopen jaren. In dit geval gaat het mogelijk om een conflict tussen groepen die in twee andere bekende hotspots in Anderlecht actief zijn: Peterbos en Aumale. Clemenceau is net als die twee andere dealplekken een goed draaiende drugswinkel, waar een erg divers aanbod aan drugs wordt verkocht, met een omzet die tot 50.000 euro per dag zou bedragen.

Of Souleyman nu al dan niet verbonden was met het drugsmilieu rond Clemenceau – een van de belangrijke verkoopplekken in het gewest – blijft onduidelijk. De jeugdvriend aan Souleymans

50.000

euro omzet per dag zouden drugshotspots zoals Clemenceau, Peterbos en Aumale de drugsbendes opleveren

woonst ontkent stellig. Een Guineese vrouw van negentien die aan het metrostation staat, hoorde dan weer dat het om een persoonsverwisseling zou gaan. “In elk geval voelen we ons steeds minder veilig op straat.” Elders wordt dan weer van “een kleine dealer” gesproken.

De voorbije weken laaide het geweld rond de verkoopplek aan Clemenceau op. Deze maand is het al minstens de derde keer dat er geschoten wordt aan het metrostation, dat vlak bij het Anderlechtse gemeentehuis en bij de grote markt van Abattoir ligt.

Na de dood van Souleyman werd de politieaanwezigheid nog maar eens opgevoerd. Maandag staan er tot vier combi’s van de lokale en de federale politie. Zwaarbewapende agenten te voet patrouilleren langs de plek van de moord. Het is een inspanning die de politie maar een beperkte periode kan opbrengen.

De moord aan Clemenceau leidde maandag alvast tot nieuw overleg en nieuwe verklaringen over de aanpak van het drugsgeweld. Minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) vraagt om de federale politie zo snel mogelijk te versterken. Hij wil ook het cameranetwerk in de stad beter gebruiken.

keer werd er deze maand al geschoten aan het metrostation Clemenceau. Volgens het parket gaat het om afrekeningen in het drugsmilieu

Justitieminister Annelies Verlinden (CD&V) wil de strijd tegen illegale wapens dan weer opvoeren. Daarnaast wil ze ook vermogensvoordelen van criminelen terugvorderen. “Met de politie alleen aanwezig zijn op straat helpt niet. Dan dweilen we met de kraan open. We moeten het hele systeem aanpakken.”

Verlinden betreurt ook het uitblijven van een Brusselse regering. “Een aanpak uit Brussel is nochtans nodig.”

KRIS HENDRICKX

Schietpartijen

Is straatgeweld nefast voor het Brusselse bedrijfsleven?

Trekken bedrijven weg uit Brussel en Anderlecht omdat het er door schietpartijen te onveilig wordt? “Zodra we de veiligheid van ons personeel niet meer kunnen garanderen, is verhuizen een optie.”

door Bram Van Renterghem

Half december schreven de CEO’s van ING, Axa en Deutsche Bank een brandbrief aan de overheden over de verslechterde veiligheidssituatie aan hun hoofdzetels rond de Naamsepoort. “De huidige situatie van agressie en criminaliteit heeft een invloed op het welbevinden van het personeel. Dat moet zich op een veilige manier naar de werkplek kunnen verplaatsen,” klonk het.

Die brief van de banken is volgens het Vlaams netwerk van ondernemingen Voka een teken aan de wand. “Onder de waterlijn denken nog heel wat andere bedrijven na over hun plaats in Brussel,” zegt René Konings, directeur Voka Metropolitan. “Fiscaal is Brussel al onaantrekkelijk, de onveiligheid kan dan het duwtje zijn.”

Die brief werd eind vorig jaar verstuurd. Daar komen de brutale, dodelijke schietpartijen in Anderlecht van deze maand, nog eens bovenop.

Onveiligheid beu

Trekken de bedrijven écht weg door die onveiligheid? De eigenaar van een winkel in de Wayezstraat in Anderlecht overweegt het alvast. Getuigen wil hij enkel anoniem, net zoals alle andere zaakvoerders die BRUZZ sprak – zolang ze blijven, willen ze de relatie met de buurt niet nodeloos ingewikkeld maken.

“Ik ben de onveiligheid beu,” zegt Marc*. “Er wordt dikwijls geschoten, de afgelopen vier jaar is bij mij twee keer ingebroken, er is verkeersagressie en er komt soms grimmig volk in de winkel, waardoor ik mij niet op mijn gemak voel.”

Marc wijst niet alleen naar de schietpartijen, maar ook naar de algemene achteruitgang van de straat, met meer armoede en een minder kwalitatief handelsaanbod dan vroeger. En naar het mobiliteitsbeleid, waardoor parkeren, maar zeker ook laden en lossen, een probleem geworden is.

In de Wayezstraat vond in september 2023 een dodelijke schietpartij plaats. “Toen kwam twee, drie weken niemand over de vloer. Maar mensen vergeten snel,” vertelt Marc. “De klanten vinden nog altijd de weg naar mijn zaak, misschien iets minder dan vroeger, maar ik kan niet klagen. Overdag valt het best mee, en is er veel politie,” verklaart hij. “Zodra het donker wordt, beginnen de problemen. Ik ben het vooral zelf die het hier niet meer ziet zitten.”

Marc is daarom op zoek naar een vestiging in Sint-Pieters-Leeuw, nog dicht genoeg bij Brussel, maar met minder gedoe. “Als de winkel daar goed draait, kan ik die in Anderlecht sluiten en hoef ik niet meer in Brussel te komen.” Dat zou hij jammer vinden, want liefst van al bleef hij in de hoofdstad. “Brussel is een grote stad, met

“Aan het Zuidstation is het ronduit smerig, ik zou geen zin hebben om daar te werken of klanten te ontvangen”

Bruno Colmant

Ex-CEO Euronext Brussels

De veiligheidssituatie aan hun hoofdzetels rond de Naamsepoort zette enkele CEO’s eind 2024 aan om een brief te schrijven aan de overheid. “Onze werknemers moeten zich op een veilige manier naar de werkplek kunnen verplaatsen.”

veel potentiële klanten en potentie. Het is aan de overheid om de problemen op te lossen.”

Marc is niet alleen. Volgens een peiling van zelfstandigenorganisatie Unizo, in december 2023, overweegt 45 procent van de Brusselse ondernemers een vertrek, en is bij 6 procent de verhuizing naar een ander gewest al ingepland. De belangrijkste redenen: mobiliteit, belastingen, en het gebrek aan netheid en veiligheid. “Dat was voor de enorme toename aan schietpartijen, die de onveiligheidsproblemen nog eens vermenigvuldigden,” zegt Julie Huntz van Unizo.

Onderbemand en overwerkt

Niet alleen lokale handelaars zitten ermee, ook de grote bedrijven klagen. Wat verderop in Anderlecht zit een multinational. “Op een toplocatie, dicht bij het openbaar vervoer, centraal in het land, maar de

veiligheid van ons personeel is absolute topprioriteit,” zegt de woordvoerder. “Een deel van het personeel komt met de metro, langs de stations waar geschoten wordt. Het is niet zo dat ze er bijzonder ongerust over zijn, het blijven nuchtere Belgen. Toch neemt dat niet weg dat het weleens door hun hoofd spookt. Op dit moment is er geen concreet plan voor een verhuizing, maar we zijn beducht voor het vervolg: what’s next? Als we de veiligheid van het personeel niet meer kunnen garanderen, dan verhuizen we misschien, ja.”

De woordvoerder geeft nog mee dat het maar niet lukt om met de politiediensten in contact te komen. Ook de winkeluitbater in de Wayezstraat zit met een gelijkaardige klacht. “Onderbemand en overwerkt,” klinkt het.

Andere bedrijven uit de buurt geven aan dat onveiligheid een bekommernis is, maar dan vooral ‘s avonds. Wel mijdt een deel

van het personeel de metro, en komen die werknemers doelbewust met de wagen. Ook de CEO van Leonidas, Philippe de Selliers, zegt dat het personeel soms bang is om ‘s avonds de metro te nemen, maar dat zij nog geen grote problemen hebben ondervonden. “Onze verhuizing naar Nijvel, die op til is, heeft niets met de drugsproblematiek te maken,” benadrukt hij. “Wij wilden een terrein dat groot genoeg was. En dat bleek in Brussel niet meer te vinden.”

Geen instroom

Zeggen dat bedrijven massaal plannen om te verhuizen, klopt dus niet – zo’n verhuizing kost veel tijd, geld en moeite. Volgens Bruno Colmant, ex-CEO van Bank Petercam Degroof en Euronext Brussels, schuilt het grote gevaar niet bij de eventuele vertrekkers, maar bij de bedrijven die niet naar Brussel komen. Op LinkedIn waarschuwde hij daarvoor, een bijdrage die meer dan 90.000 keer bekeken werd. “Aan het Zuidstation is het ronduit smerig, ik zou geen zin hebben om daar te werken of klanten te ontvangen,” oordeelt Colmant.

Die wijk is inderdaad problematisch, zo wordt bevestigd bij vastgoedspeler AG Real Estate. “De Zuidwijk trekt erg weinig huurders of investeerders aan, door de onveiligheid die er al enkele jaren heerst,” klinkt het bij de vastgoedreus. “Maar die houdt op geen enkele manier verband met de recente gebeurtenissen.”

Volgens AG Real Estate hebben die “recente gebeurtenissen” sowieso weinig effect. “De laatste schietpartijen zullen naar verwachting geen directe impact hebben op de huidige transacties,” klinkt het. “We hebben geen feedback ontvangen waaruit blijkt dat investeerders hierdoor niet langer in Brussel willen investeren. Integendeel: tot een tiental jaar geleden vertrokken veel bedrijven om fiscale redenen (kantoorbelastingen, red.) vanuit Brussel naar de Rand. De laatste jaren lijkt een omgekeerde trend bezig en verhuizen bedrijven van de gedecentraliseerde gebieden van Brussel en de periferie naar het centrum, vaak in de buurt van stations.”

Dat wil niet zeggen dat er geen probleem is. Axa en ING zijn twee van die ondernemingen die relatief recent al hun diensten vanuit respectievelijk Watermaal-Bosvoorde en Etterbeek naar de Naamsepoort hebben verhuisd. En het zijn net die twee banken die, samen met Deutsche Bank, eind vorig jaar aan de alarmbel trokken. * Marc is een schuilnaam

© ZION BOATENG

Dagboek uit Kyiv

Nog voor de oorlog in Oekraïne losbrak, reisde ex-BRUZZ-journalist Arnaud

De Decker al naar Kyiv. Hij hield een dagboek bij, dat deze week verschijnt onder de titel Onverwoestbaar. Een exclusieve voorpublicatie.

Donderwolken boven Kyiv

Het was nog vroeg toen ik op een doordeweekse dag, eind januari 2022, mijn computer openklapte. Koffie druppelde langzaam door het koffiezetapparaat, terwijl de eerste zachte, winterse zonnestralen voorzichtig door de grote keukenramen binnenslopen. Mijn huisgenoten waren nog in een diepe slaap; mijn werkdagen bij BRUZZ, de Vlaams-Brusselse media, begonnen doorgaans iets voor zessen en dat gaf me minimaal anderhalf uur pure en zeldzame rust. Enkel het gezang van de vroege vogels in de tuin doorbrak de stilte in het typisch Elsense herenhuis.

Het waren woelige tijden, zeker voor een freelancejournalist. Hoewel de coronacrisis stilaan naar de achtergrond werd verdreven, had ze aanzienlijke sporen nagelaten, onder meer op de werkvloer. De nieuwsredacties vormden daarbij geen uitzondering. Redacteurs werd verzocht om van thuis uit te werken om zo de bezetting op de redactie laag te houden. Daar zat ik dus, omstreeks zeven uur ’s ochtends, slurpend van mijn koffie aan de keukentafel, te scrollen door allerlei nieuwsitems, op zoek naar het Brusselse nieuws van de dag. Ondertussen drongen alarmerende berichten over de toenemende spanningen aan de grens tussen Rusland en Oekraïne zich op. Op dat moment wist niemand precies of je de doemberichten moest geloven. Ondanks de vele brandhaarden wereldwijd schieten de Vlaamse krantenmakers op dat vlak soms tekort in hun buitenlandberichtgeving. Door besparingen in de sector krijgen lezers vaak een beperkt aanbod voorgeschoteld. Zeker in die tijden werd internationaal nieuws steeds vaker overgenomen van buitenlandse zusterkranten, terwijl eigen journalistieke bijdragen dan gereduceerd werden tot binnenlandse aangelegenheden. Nu Rusland steeds meer troepen aan de Oekraïense grens stationeerde, vond ik het cruciaal om de situatie zelf op te volgen.

Oekraïne grenst aan Europa. Wat daar gebeurt, heeft een impact op ons leven. Ik boekte een goedkope Ryanairvlucht zonder retour en zonder concrete opdracht met vertrekdatum 9 februari 2022 en bestemming Kyiv. En zo kwam ik voor het eerst aan in de hoofdstad van Oekraïne, op een woensdagmiddag, met een rugzak vol goede moed, klaar om voor een week of twee het land te verkennen en er verslag van te doen. Dream Hostel, het verblijf dat ik online had geboekt, was goedkoop en lag in Podil, de hippe wijk in het centrum van Kyiv vlak bij de oevers van de Dnjepr. Het zou mijn thuis worden voor de komende dagen, en vijftien weken. Een ideale uitvalsbasis, als je de enkele snurkende, bij momenten feestende toeristen kon wegdenken. Het cafeetje naast het hostel bleek dan weer ideaal als kantoor tijdens mijn werkuren voor BRUZZ. Daar bleef ik acht uur lang zitten, de koffies van de keuken in Elsene werden heerlijke flat whites in Kyiv en ik bleef de Brusselse actualiteit coveren om mijn reis door Oekraïne te bekostigen. Na de werkuren trok ik de stad in en liep ik verloren over de brede en ondergesneeuwde boulevards van Kyiv. De stad was overweldigend, intimiderend en indrukwekkend. Ik maakte kennis met het cyrillische alfabet, de Oekraïense borsjtsj en het nachtleven, dat makkelijk kan wedijveren met de Berlijnse scene.

Terug in Kyiv

9 april 2022, Kyiv. De Russische soldaten waren op dat moment al ruim drie weken verdreven uit de periferie rond de Oekraïense hoofdstad. Toch bleef de spanning in de straten van Kyiv om te snijden. Tom, een freelancejournalist uit Nieuw-Zeeland die ik vlak voor de oorlog leerde kennen, stak een derde sigaret op in de rokersruimte van de Buena Vista. Het was de enige bar in de hoofdstad die nog geen dag gesloten was sinds 24 februari, het begin van de Russische invasie. En de enige plek waar nog

Arnaud De Decker, in actie in Siversk, een stad aan het front, najaar 2023.

alcohol verkrijgbaar was, ondanks een algemeen verbod. De eigenaars van het donkere danscafé hadden een deal kunnen sluiten met de soldaten van het checkpoint vlak bij de ingang. De Buena Vista groeide uit tot dé plek waar journalisten uit alle uithoeken van de wereld na een zware werkdag samentroepten. En dus ook de plek waar mijn verblijf in Oekraïne begon. “Nog iets drinken?” vroeg Tom. “De avondklok gaat over een halfuur in, dan is het te laat.” Een ogenblik later stond hij aan onze tafel met twee grote glazen bier. Aan tafel sloten anderen aan, allemaal freelancejournalisten. Fransman Hugo, Caleb uit Californië en een Belg die televisiereportages maakt. Er werd duchtig gediscussieerd, de sfeer was uitgelaten. “Een nachttrein kan ons morgen naar Charkiv brengen. Wie komt mee? Hebben we daar contacten?” Dan rinkelde in de Buena Vista plots de bel. Het was 22 uur, iedereen moest het café verlaten. De straten waren donker en leeg. Op weg naar mijn appartement passeerde ik een eerste, tweede en vervolgens derde checkpoint. Sirenes loeiden en verstoorden de onbehaaglijke stilte. Iedereen hield zich zonder morren aan de avondklok. Samen met Tom ging ik de volgende dag meteen aan de slag. Een Oekraïense vrijwilliger zou ons naar Boetsja brengen, op dertig kilometer van Kyiv, waar de Russen wekenlang lelijk hadden huisgehouden. Het was nog vroeg toen we het centrum van Kyiv die ochtend verlieten. Op het dashboard van de blauwe Opel Astra las ik de temperatuur af: zeven graden Celsius. “De koudste dag van de week,” wist Andrey (28), een IT-specialist die sinds de invasie journalisten die over de regio berichten ondersteunt. Hij groeide op in de buitenwijken van Kyiv en kent de regio als geen ander. Na tien minuten rijden naderden we een eerste checkpoint. Zandzakken, betonblokken en Tsjechische

egels versperden de weg. Zwaarbewapende militairen doorzochten de wagen en controleerden onze documenten. Het zou de eerste van een lange reeks controleposten worden die we die dag zouden doorstaan.

Boetsja en Irpin

We waren Kyiv nog niet uit of de eerste tekenen van vernieling waren al zichtbaar. Appartementsblokken zonder ramen en deuren, verwoeste tankstations, kraters op de weg. Ik had de afgelopen weken talloze beelden online gezien, maar de realiteit met eigen ogen aanschouwen is iets heel anders. De oorlog werd ineens tastbaar, en het besef van verantwoordelijkheid overviel me. Ik moest vertellen wat hier had plaatsgevonden, de verhalen van de overlevenden vastleggen. Na een uur rijden bereikten we Boetsja, ten noordwesten van Kyiv. De stad telde voor de oorlog net geen veertigduizend inwoners. “Het was een vredevolle, rustige buitenwijk waar steeds meer families uit de hoofdstad zich kwamen vestigen,” vertelde Andrey. “Het is hier goedkoper wonen dan in Kyiv, en met de trein bereik je de stad in geen tijd.” Maar nu was de stad volledig verwoest. Appartementsblokken, huizen, kantoren en winkelcentra lagen in puin. Het Russische leger had een ravage aangericht die aan meer dan vierhonderd mensen – burgers en militairen – het leven had gekost. Vrouwen, mannen en kinderen werden koelbloedig afgemaakt. De ene oorlogsmisdaad na de andere kwam naar boven. Net voor de middag verzamelde zich een beperkte groep journalisten in het centrum van Boetsja. In de schaduw van de orthodoxe kerk, die als bij wonder gespaard bleef, gaapte een meterslange put in de grond, een massagraf waarin Russische soldaten tientallen verminkte lichamen hadden gedumpt vooraleer ze zich in allerijl terugtrokken uit

“Als een bom naast de auto neerknalt, wil je niet door rondvliegende glasschervan in de nek geraakt worden”

de regio, op 31 maart 2022, verdreven door de Oekraïners. Twee mannen in witte pakken trachtten de lijken op te graven met een schep, waarna ze via een hijskraan op de begane grond werden onderzocht door een forensisch team en internationale waarnemers die elk detail nauwkeurig vastlegden. Zestig lichamen zouden die dag worden opgegraven.

Oekraïens offensief

De weerbaarheid van de Oekraïners, die me sinds de eerste dag opviel, werd in Charkiv alleen maar indrukwekkender. De volledige samenleving had zich als een blok achter het leger verschanst, dat werkelijk op handen werd gedragen. Ik ontmoette Sergei toen voor het eerst. Hij belichaamde de karikaturale Sovjetman: een kalende veertiger, kettingroker, die veel wodka dronk en er onverzorgd uitzag in een te klein joggingpak. Heel zijn leven lang had hij Russisch gesproken en beschouwde hij

Oekraïense soldaten oefenen in loopgraven, in de buurt van de stad Mykolajiv.

de mensen aan de andere kant van de grens als broeders, met wie hij vaak handelde. Maar nu was zijn mening volledig veranderd. “Ik overweeg zelfs om bij het leger te gaan,” zei hij bloedserieus. “En dat wil wat zeggen, hé. Heb je mij weleens goed bekeken?” Hij stak een zoveelste sigaret op en nam een slok van zijn zwarte koffie. Sergei had zijn hele leven in Saltivka gewoond, een platgebombardeerde woonwijk in het noorden van Charkiv. Talloze burgers kwamen er om terwijl ze opgesloten zaten in brandende Sovjetgebouwen. Sergei ontpopte zich als een ware volksheld. Met gevaar voor eigen leven stapte hij in zijn aftandse auto, die net niet uit elkaar viel, en reed hij langs kapotgeschoten blokken op zoek naar geknelde personen. De kritische Oekraïner van weleer was veranderd in een onvoorwaardelijke patriot. En terwijl de Russen (en een groot deel van de rest van de wereld) hadden verwacht dat Oekraïne zich

snel zou overgeven, bleek het tegenovergestelde waar. Op 6 september 2022 begonnen de Oekraïners aan een indrukwekkend tegenoffensief. Grote stukken land, tientallen steden, dorpen en gehuchten werden bevrijd na een maandenlange bezetting. De ogen van de wereld waren op de provincie Charkiv gericht, en ik zat er middenin.

Vers bloed

Tanks en pantserwagens raasden voorbij, fluitende mortiergranaten knalden tegen de grond. We openden alle ruiten van de auto. Als een bom naast de auto neerknalt, wil je niet door rondvliegende glasscherven in de nek geraakt worden, dat had ik van Alessandro geleerd, een Italiaanse freelancefotograaf. In de verte rezen pikzwarte rookpluimen op. Tussen de brokstukken en de opgeworpen barricades door baanden we ons een weg naar het ziekenhuis van Bachmoet, onze eerste stop

in het centrum van de stad. Het was een van de laatste plekken die nog functioneel waren, althans gedeeltelijk: enkel de gelijkvloerse verdieping bleef operationeel. De rest van het gebouw, verschillende verdiepingen hoog, was aan flarden gebombardeerd. Vitaly, een man van rond de veertig in militair uniform, stormde de smalle, donkere gang van het ziekenhuis binnen. Hij hijgde als een wild beest, leunend op de schouders van twee militairen die hem overeind hielpen. Zijn handen baadden in het bloed. Dikke, donkerrode druppels kletsten op de kale grond. “Waar is de dokter? Breng de dokter onmiddellijk naar de operatiekamer!” klonk het in de gang. De soldaat werd in een kleine, donkere ruimte gebracht, waar hij op een ziekbed kwam te zitten. Zijn militaire uniform was doorweekt door de hevige regen, zijn laarzen onzichtbaar geworden door een dikke laag modder. Twee verpleegsters verschenen vanachter een gordijn,

klaar om de man de eerste zorgen toe te dienen. Jas, trui en shirt werden vakkundig doorgeknipt en verwijderd. “Injectienaald. Pincet. Schaar.” De dokter boog zich over Vitaly: hij was duidelijk niet onder de indruk. In de zaal naast ons wachtten een half dozijn soldaten op verzorging van dezelfde dokter. De slag om Bachmoet was cruciaal voor het Russische leger. De aanvallen werden geleid door de Wagnergroep, een beruchte Russische privémilitie die koste wat het kost een nederlaag wilde voorkomen. In een hopeloze poging om de Oekraïense linies te breken, voerden ze de schaal van de offensieven massaal op; het artilleriegeschut hield niet op. “Het is luid vandaag, luider dan de afgelopen weken,” zuchtte een militair aan de ingang van het ziekenhuis. Hij trok gulzig aan zijn sigaret en ijsbeerde heen en weer, duidelijk

overstuur. “Sinds een week stopt het niet meer. Het is dag en nacht. We verliezen veel mankracht, kijk maar.” Hij wees naar de ligbedden gestapeld tegen de muur van het hospitaal. Het waren er tientallen, waarvan enkele bedekt met vers bloed. Ze werden duchtig gebruikt, meer dan de Oekraïners misschien wilden laten blijken. Een ziekenwagen kwam aangereden. Opnieuw steeg de spanning en we werden aangemaand om te vertrekken. Kruisraketten en mortiergranaten knalden in het rond en deden de gebouwen rond ons daveren. We besloten om beschutting te zoeken in de brandweerkazerne een eind verderop. Onderweg zagen we een zwarte rookpluim opstijgen. Het was een Oekraïens munitiedepot dat net werd getroffen door een Russische raket. Twee brandweermannen liepen naar de kazerne. We stapten naar ze

toe. “Ga zeker niet naar dat munitiedepot kijken. Nu moeten we wachten tot het vanzelf uitdooft,” sneerde een van de twee. “Blijf uit de buurt, het is te gevaarlijk. Er ligt veel springstof binnen. Als we niet opletten, ontploft de boel en veranderen we in een stofwolk.” We volgden de brandweerlui naar binnen in de kazerne. Het was er opmerkelijk warm. In een halve cirkel zaten vijf mannen rond een imposante houtkachel. Ze rookten en dronken thee. We raakten aan de praat met Alexander Zhilinkov (40). Hij werd geboren in Bachmoet, zijn moeder woonde er op dat moment nog altijd, in zijn ouderlijk huis een paar straten verder. “Het is onmogelijk om ze hier weg te krijgen, ze is zo koppig! Maar ergens snap ik het wel, ze heeft nooit elders gewoond. Ze zou sterven van verdriet als we haar dwingen het huis te

verlaten.” Voor de oorlog telde Bachmoet 70.000 inwoners. In november 2022 wist niemand hoeveel mensen zich precies in de kelders verschansten, maar verschillende bronnen maakten melding van zo’n 7.000 burgers, onder wie 2.000 kinderen. Vluchten was voor hen geen optie: ze hadden de middelen niet, waren slecht ter been of wilden, net als Alexanders moeder, de plek waar ze geboren en getogen waren simpelweg niet verlaten. Brandweerman Alexander wees naar de kachel. “Die hebben we een week geleden gekregen, hij houdt ons warm. We kunnen eindelijk onze uniformen drogen en water koken. We werken in twee shiften van vijftien man. Het zijn zware, gevaarlijke missies. Je weet nooit wanneer een oproep binnenkomt. Het kan in het holst van de nacht zijn, als er weer burgerdoelen geraakt worden. Dan

trekken we eropuit met de autopomp of met de ziekenwagen, afhankelijk van de situatie.” Meer mannen kwamen rond de kachel zitten, er hing een gemoedelijke sfeer. Op de grond lagen twee verdwaalde Duitse herders te slapen. “We werken al maanden met dezelfde mensen samen. We

weg. Na tien minuten rijden stopten we voor een bouwvallig, grijs appartementsblok. De meeste ruiten waren weggeblazen, er was geen spoor van leven meer te bespeuren, onkruid en glasscherven bedekten nagenoeg elke centimeter van de stoep. Drie brandweerlieden sprongen uit

“Het Russische leger had een ravage aangericht. Vrouwen, mannen en kinderen werden koelbloedig afgemaakt”

Arnaud De Decker trok op eigen initiatief naar Oekraïne en bracht verslag uit van de oorlog. Zijn dagboek verschijnt nu in boekvorm.

zijn een hechte groep geworden en zorgen goed voor elkaar. Samen uit, samen thuis.” Alexander nam ons mee naar de schuilkelder, waar een tiental matrassen de grond bedekte. “Hier slapen we. Luxueus is het niet, verre van, maar we maken het gezellig.” Toen we vroegen naar de gevaren van zijn werk als brandweerman in Bachmoet, viel het gesprek stil. Alexander wees naar een van de bedden op de grond, goed opgemaakt, met een bos verse bloemen op de lakens. “Hier sliep onze kameraad, Ilia. Hij liet zo’n twee weken geleden het leven tijdens een interventie in een woonwijk van de stad. We werden opgeroepen om te helpen bij een evacuatie na een Russische aanval op een appartementsblok.” Eenmaal ter plekke – een halfuur na de eerste explosies – voerden de Russen een nieuwe aanval uit op dezelfde locatie, een zogenaamde double tap. “Ilia werd rechtstreeks op het hoofd geraakt door vallende brokstukken, hij is ter plekke overleden. We hebben het nog niet over ons hart gekregen om zijn slaapplek op te ruimen.” Het gesprek werd onderbroken door een oorverdovende sirene. Het signaal voor de brandweerlieden dat ze eropuit moesten. We snelden naar boven, de ziekenwagen stond paraat om te vertrekken. Geen seconde later zaten ook wij in onze eigen wagen, klaar om ze te volgen. We vlamden door de straten van Bachmoet, voorbij het puin, de onbemande checkpoints en reuzegrote kraters in de

de ziekenwagen, een vierde haalde het ligbed uit de laadruimte van de ziekenwagen. Een vrouw stond op de stoep naast de voordeur, ze schreeuwde: “Eindelijk zijn jullie hier, we konden jullie niet bereiken zonder netwerk. Mijn zus ligt al vier dagen op de vloer in de kelder, ze heeft hulp nodig!” De drie brandweermannen verdwenen in het appartementsgebouw, in hun kielzog volgde de man met het rollende ligbed. Een vijftal minuten later kwamen ze weer tevoorschijn. Tatjana, een vrouw van in de vijftig, lag bewusteloos op het bed. “Ze heeft verschillende epilepsieaanvallen gehad de afgelopen dagen, ze is al uren buiten bewustzijn!” schreeuwde de zus. “We zijn al een week door haar medicijnenvoorraad heen en konden jullie niet bereiken. Alstublieft, neem haar mee en zorg ervoor dat ze blijft leven.” Het lichaam van Tatjana werd in de ziekenwagen geladen, de brandweermannen namen plaats en vertrokken als de bliksem in de richting van het hospitaal in het centrum van Bachmoet.

Onverwoestbaar van Arnaud De Decker is uitgegeven bij De Geus. Het boek komt uit op 20 februari 2025 en kost 22,50 euro.

Opinie

‘Wij, buurtbewoners, lachen met de veiligheidsmaatregelen rond Clemenceau’

Jonas Deweer-Vanmeerhaeghe woont in de buurt van Clemenceau en ligt, letterlijk en figuurlijk, wakker van de geweerschoten en het drugsgeweld. “De war on drugs faalt,” schrijft hij in een open brief aan Fabrice Cumps, burgemeester van Anderlecht.

Jonas

Deweer-Vanmeerhaeghe

Buurtbewoner Clemenceau

Geachte burgemeester Cumps,

Voor de vierde keer in twee weken werd de straat waar ik woon opgeschrikt door gewapend geweld. Uw reactie na de eerste twee incidenten was “een verhoogde politieaanwezigheid”. Bent u zelf ter plaatse al eens gaan kijken hoe die aanwezigheid er precies uitziet? Op het Clemenceauplein staan sinds enkele dagen een gepantserd voertuig en een politiecombi. Stationair, en met constant draaiende motoren. De agenten blijven steeds in het voertuig zitten en kijken geen seconde op van hun smartphonescherm. Op welke manier verhoogt dat de veiligheid? Wij, buurtbewoners, lachen met die “veiligheidsmaatregelen”. Ze

Stadsleven Date voor twee door Joachim Ferier

De man heeft zijn haar vol gel en zit alleen aan tafel in een brasserie. Voor hem staan twee lege stoelen. Hij speelt met de menukaart en kijkt voortdurend naar de deur. Even later wandelt een vrouw binnen, gekleed met een dure blouse. Een date, vermoed ik. Ze begroeten elkaar, het ijs is gebroken. Het lijkt flink aan tussen de twee, de vrouw heeft het

“Wij

zijn een kortzichtig en bruut vertoon van macht, maar vooral ook een teken van politieke en politionele onkunde of onwil. Het dealen en drugsgebruik zijn

“De voorbije maanden verhuisden vijf van mijn buren omdat ze zich niet langer veilig voelen in Anderlecht”

duidelijk naar haar zin en even later houden ze over de tafel al elkaars hand vast. Plots wandelt een andere vrouw de zaak binnen. Ook opgekleed, in een vrolijk overhemd, het haar in een dot. Ze wandelt naar de tafel van het datende duo. Ze kijkt verbaasd op. De man

gewoon twee straten verplaatst. Gisteren nog passeerde ik de politievoertuigen op het Clemenceauplein om net achter de hoek op enkele dealers te stuiten en een groep van een tiental personen die crack stonden te roken op straat.

Feestende Syriërs

De hardheid van die maatregelen doet me denken aan enkele maanden geleden, toen u een grote politiemacht in gevechtsuitrusting met een waterkanon afstuurde op mijn Syrische buren die de bevrijding van hun thuisland vierden. Zonder waarschuwing spoot het waterkanon in de feestende groep, families met jonge kinderen. Een goede burgemeester was die dag

glimlacht. “Kom erbij.”

De vrouw schudt verontwaardigd haar hoofd. “Ik ben hier voor een date met jou, niet voor een date met jullie twee”

Ze draait zich om, ziet mij zitten en wandelt richting mijn tafel. “Is deze stoel vrij?” vraagt ze. Ik sta perplex en knik aarzelend.

Ze gaat tegenover mij zitten. “Een date is toch tussen twee personen?” Zo start ons gesprek.

In Stadsleven vertellen redacteurs en lezers in maximaal 1000 tekens een verrassende anekdote over Brussel. Insturen kan via redactie@bruzz.be

zijn het vertrouwen in u en in de politie volledig kwijt,” schrijft Jonas DeweerVanmeerhaeghe aan de Anderlechtse burgemeester Fabrice Cumps (PS) .

afgezaktnaardeBergensesteenweg omdiemensen te ontmoeten,hen dehand te schuddenen te delenin hunimmensevreugde.Ofnog,de kortzichtigeenonwettigemaatregel waarmeeuopoudejaarsnachteen huisarrestoplegdevoordejongeren indezewijk. Het enige wat u met die actiesbereikt,is het creëren van een nog grotere afstandtussen bevolkingenoverheid,eneen wantrouwenwaarvan het herstel jarenzalduren.

Alsuwerkelijkgoedeintentieshad omonzewijkop te krikken, zou u inzettenopstraatwerk,opaanwezigebuurtpolitiediedemensenleert kennenenhunvertrouwenwint.U zou gebruikersruimtesopenen,de toegang tot geestelijkegezondheidszorgvergroten,enprogram-

ma’s omdejeugdwerkloosheid te kenteren.

De war ondrugsfaalt, dat zien we in elklanddie dat probeerde.

Gisteren werd onzekritiekbevestigd, toeneendodelijkslachtoffervielaan deanderemetro-ingang,deingang diezichachterdepolitievoertuigen bevindt.Ookvorigedonderdagdook eenmanop met eenautomatisch geweer, te voet dannog,enookdie persoon kon niet gevat worden.

‘Koop pepperspray’

Wijzijn het vertrouweninueninde politievolledigkwijt.Devoorbije maandenverhuisdenvijf van mijn buren,omdat ze zichhiernietlanger veiligvoelen,envooralnietgehoord door het gemeentebestuur.Alswij julliee-mailenomonzezorgen over te maken,ontvangen we zeldeneen reactie.Als we depolitiebellenals we dringendhulpnodighebben, zegtdieons:“Maarmeneer,daar hebbenwijgeentijdvoor,koop peppersprayomu te verdedigen.”

Hoewelik het ten zeerstebetwijfel, gezienuw(in)acties van devoorbije jaren,hoopikoprecht dat ditlaatste dodelijkeslachtofferudeogen opentenudoetinzien dat een compleetandereaanpaknodigis. Clemenceauheefteenpositief verhaalnodig,geenbruutmachtsvertoon.

Ikblijfsteedsbeschikbaarom hierover van gedachten te wisselen.

Reageren of zelfeenopiniestuk insturen?Mailnaarredactie@bruzz.be

Moet er een limiet komen op het aantal betogingen in Brussel?

privileges geraakt”

Resultatenonlinebevragingop13februari2025viaRhetoric (72reacties)

JA

Erisgeenredenwaarom het altijdopnieuwde Brusselaarmoetzijndielast/schadeheeft van een betoging.Ikdenkniet dat deimpactkleiner zou zijn indiendebetogingeens zou plaatsvindeninAntwerpen of Leuven,ommaarenkelevoorbeelden te noemen. Kathleen T.

Het tastdeleefbaarheid van destadaanenbemoeilijkt het leven van deinwonersen van wieer komt werken. Hugo V.

IK TWIJFEL

Het isdehoofdstad van BelgiëénVlaanderenén van Walloniëén van Europaén van de NAVO. Wanneererdaneenmanifestatieis,om wat voor redendanook, kom jemeestalinBrusseluit.Jewilt tochje stem latenhorenaandegenendie over je beslissen. Gerard D.

NEE

Betogeniseenrechtopmeningsuiting dat niet beperktmagworden. IlhamK.

Hoegraagikookrustigverkeer zou hebben,ikheb geenvertrouweninwiebepaaltwelkedemonstraties toegelatenwordenenwelkeniet. An P.

Danmoetjegaankiezenwelkebetogingen wel en welkenietkunnenplaatsvinden,opbasis van wat? Het hoortbijeenhoofdstad. Toon W.

STAATSSECRETARIS ANS PERSOONS (VOORUIT) reageertopdeverhuivan debeeldengroepDeRijpheid Knack, 12 februari 2025

BRUZZ IS THE BEST!

At least, that’s what we think. But what do you actually think of BRUZZ ?

bruzz.be/enquete

Nederlandse Versie beschikbaar Version française disponible

Complete the survey at bruzz.be/enquete and WIN an AB concert voucher or a Museum Pass. 20 > 22.03.2025 × LA VALLÉE

Sonic Hug

Casimir Liberski

Helena Casella Julie Rains

This is the Omen Blind IO

TEUN VERBRUGGEN / BRAM DE LOOZE INGRID LAUBROCK / IKUE MORI Donder in het

INFO & TICKETS

WWW.BROSELLASPRINGFESTIVAL.BE Feel the Jazz, Share the Feeling.

Vogels in de tuin Laatste week om nestkastjes op te hangen

Een nestkastje in de tuin nodigt vogels uit om een broedplek aan te leggen. En geen beter moment om er eentje te hangen dan in deze periode, nu de lente en het broedseizoen aanbreken.

door Andy Furniere

“Het is nog altijd koud, maar heel wat vogels, zoals mussen en mezen, beginnen zich helemaal klaar te maken om te broeden. Het is nu een perfect moment om werk te maken van nestkastjes,” zegt Mathias Engelbeen, bioloog bij Leefmilieu Brussel.

Met je gastenverblijf help je de natuur in de stad een handje, want vogels hebben het niet altijd gemakkelijk om nestgelegenheden te vinden in steden. Veel gaten en kieren in gebouwen worden gedicht of houten schuttingen vervangen aantrekkelijke hagen en heggen.

“Onder meer de populaties huismussen en gierzwaluwen staan hier onder druk. Maar ook bijvoorbeeld de zwarte roodstaart, witte kwikstaart en het winterkoninkje kunnen de extra beschutting heel goed gebruiken,” zegt Engelbeen.

Locatie is alles, ook voor nestkastjes. “De vogels moeten veilig zijn voor predatoren, zoals katten. Sommige vogelsoorten hebben voldoende afstand nodig tot andere vogels. Daarnaast genieten ze graag van het ochtendzonnetje en bescherm je ze best zoveel mogelijk tegen de regen.” Hang het huisje niet op een drukke, maar wel op een voedselrijke plek.

Ook vogels zijn wat kieskeurig als het op huisvesting aankomt. Sommige dieren hebben liever een brievenbustype met een gat aan de voorkant, andere een balkontype met een toegangsluik. Op de website renature.brussels geeft Leefmilieu Brussel uitleg wie welk model verkiest, en de nodige tips om zelf een kastje te maken. Als je zelf aan de slag gaat, moet je wel opletten dat de

Eigenschappen

• Kiesnestkastjes van natuurlijke composietmaterialen of houtbetonvoorhunstevigheid

• Bied ze leegaan,maarvoorzie injetuinnestmateriaalzoals takjes,twijgjesenbladafval

• Eenjaarlijkseschoonmaak buitendebroedperiode komt degezondheid van devogels ten goede

gebruikte materialen niet behandeld zijn met pesticiden.

Wie al nestkastjes heeft, geeft ze best een jaarlijkse schoonmaakbeurt. “De warme nesten trekken parasieten aan, zoals luizen en vlooien, die je zo verwijdert.” Nadat je het oude nestmateriaal hebt weggehaald, kun je eventueel het kastje extra proper maken met een borsteltje en met heet water. “Gebruik alleszins geen chemische schoonmaakproducten.”

En dan hopen maar dat je broedhuisje gasten mag verwelkomen. “Het is bijzonder om broedende vogels in je tuin te hebben, en hun gedrag te observeren. Laat ze wel met rust en geniet van een afstand van hun aanwezigheid.” Door menselijke verstoring laten de vogels immers soms hun eieren achter of verstoten ze hun kuikens.

Wie niet meteen bezoekers ontvangt in zijn nestkastje, doet niet per se iets fout, soms is het een kwestie van geduld hebben. Vogels kunnen er een jaar of langer over doen om hun intrek te nemen in je huisje.

Meer info op renature.Brussels

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Interview Salim Haouach, artistiek directeur van theatergezelschap Ras El Hanout

‘We verbloemen niets, we geven de zaken eerlijk weer’

Ras El Hanout, dat zijn acteurs uit Brusselse volkswijken die uitdrukken waar zíj van wakker liggen. Ze raken zo een publiek dat zelden de weg naar de schouwburg vindt. Vrijdag viert het unieke gezelschap zijn vijftiende verjaardag met een feestavond in mineur. “De kassa is leeg,” zegt artistiek directeur Salim Haouach. door Kris Hendrickx foto’s Ivan Put

In de lokalen van La Crèche, de tijdelijke locatie van het gezelschap, is net een repetitie bezig van Sur la trace des Morisques, een stuk over moslims die zich moeten bekeren tot het christendom in het middeleeuwse Spanje. Het is maar een van de hernemingen die deze vrijdag op het programma staan tijdens het grote verjaardagsfeest in Novum, het voormalige théâtre SaintMichel. Maar Ras El Hanout toert deze dagen even goed door Vlaanderen met een tweetalig stuk en doet ook de KVS aan. “Nederlandstalige theaters in Brussel openen zich veel meer voor de stad.”

U werkte bij Vanden Borre als manager. Waarom die sprong naar een eigen theatergezelschap?

SALIM HAOUACH: Met enkele vrienden voelde ik dat er een lacune was. De

oprichting van Ras El Hanout bleek dan ook een belangrijke déclic voor het publiek. Plots stonden er mensen op de scène die Brussel vertegenwoordigden, mensen die je daar zelden ziet. En die brachten verhalen die we niet vaak horen in het theater. Mijn zus Ihsane speelde bijvoorbeeld uit eigen ervaring een briljante en hoogopgeleide vrouw met hoofddoek, die nergens aan de slag kan. Voor een blank publiek was dat een eyeopener. De onderdrukking van een vrouw met hoofddoek houdt niet automatisch in dat ze die verplicht moet dragen. Ze kan er ook in bestaan dat ze die per se moet uitdoen.

Wat wou u bereiken?

HAOUACH: We wilden boodschappen overbrengen via het theater, dat een erg rijk medium is. Je werkt niet alleen met

intellect, maar ook met gevoelens. Er is een verschil tussen iets begrijpen en het ook voelen, en dat laatste kan je bereiken met een voorstelling.

Theater is toegankelijk, niet iedereen duikt in boeken. Als ik de debatten op tv zie of de opiniestukken in de kranten lees, heb ik de indruk dat het uiteindelijk maar een klein wereldje is waar een aantal mensen met elkaar praat.

U hebt het over boodschappen. Welke dan?

HAOUACH: De voorbije vijftien jaar hebben we rond zoveel thema’s gewerkt. We organiseerden bijvoorbeeld een theaterproject met werknemers van Actiris en jongeren, omdat er nogal wat wederzijds wantrouwen is. Als we met zoiets beginnen, hoort daar een heel traject van research bij om de kern van de zaak te vatten. Vaak brengen we zo groepen

BIO

• GeboreninUkkelin1982

• Studeertenkelejareneconomie aandeULB

• Eerste stappenalsstandupcomedianaandeULB

• VerkoperenmanagerbijVanden Borre(2009-2015)

• MedeoprichterRasElHanout

• Artistiekdirecteur,regisseur enacteurbijRasElHanout (2010-nu)

• Lid van deBrusselseRaadvoor Meertaligheid

Salim Haouach, artistiek directeur van Ras El Hanout: “De Nederlandstalige cultuurinstellingen in Brussel doen veel meer moeite om minderheden te vertegenwoordigen dan de Franstalige, ze openen zich meer voor de stad.”

samen die elkaar niet automatisch ontmoeten.

We bouwen aan empathie. Dat is niet altijd eenvoudig. Twee jaar geleden deden we een week van ontmoetingen tussen politie en burgers, met de hulp van een theatergroep uit Brooklyn. Voor veel agenten was dat de moeilijkste opdracht uit hun leven: zich in het hoofd van de andere verplaatsen. Je voelde hoe er geleidelijk barsten ontstonden in de dijk van onbegrip. Toen we op het eind aan een van de agenten vroegen wat hij had geleerd, antwoordde hij: “Dat er mensen zijn die bang zijn voor de politie.” Die man dacht na dertig jaar carrière dus dat een vluchtende man automatisch schuldig is. Zo’n inzicht is tegelijk een kleine en ook een enorme stap.

Er is een groot verschil met klassieke theaters. U start veel meer uit de realiteit van de acteurs en het publiek.

HAOUACH: Ja, wat wij doen is echt de eerste betekenis van het woord ‘représentation’ (voorstelling, maar ook vertegenwoordiging of weergave, red.). Dat is ook de reden waarom de film BXL van de broers Ish en Monir Ait Hamou zo emotioneel ontvangen is. Vertegenwoordigen betekent trouwens niet verbloemen, maar op een eerlijke manier weergeven. Dat is niet eenvoudig, want er hoort bij dat je jezelf in vraag stelt. Als het publiek zich afvraagt ‘Wat zou ik gedaan hebben?’ dan is dat al een succes.

We gaan ook op zoek naar verhalen die niet worden verteld. To write my life, dat dinsdag (18 februari, red.) in de KVS speelt, gaat over een Senegalese geleerde die in de achttiende eeuw slaaf werd in de VS. Het persoonlijke verhaal van de slaaf wordt zelden verteld. Zolang het een zaak van cijfers blijft, raakt het veel minder.

U werkt wel vaker samen met de KVS. Welk verschil ziet u tussen de Nederlands- en Franstalige theaterwereld in Brussel?

HAOUACH: De Nederlandstalige cultuurinstellingen in Brussel doen veel meer moeite om minderheden te vertegenwoordigen dan de Franstalige, ze openen zich meer voor de stad. De KVS is echt een stadstheater (zegt dit in het Nederlands en blijft verder praten in vlot Nederlands) en een belangrijke steunpilaar voor ons. We werken met hen of met Zinnema, maar bijna nooit met Franstalige theaters. We hebben net een

eerste coproductie gerealiseerd met Atelier 210. De toekomst zal uitwijzen of dat een uitzondering is.

Naar mijn gevoel speelt het gewicht van netwerken en theaterscholen meer aan Franstalige zijde. Iets dat van nergens lijkt te komen, zoals wij, wordt daar argwanend of vriendelijk neerbuigend bekeken. Aan

Nederlandstalige zijde wekt zoiets vooral nieuwsgierigheid.

Waar hebt u Nederlands geleerd?

HAOUACH: Op het werk bij Vanden Borre, zeker niet op school. Het geheim is gewoon dat je moet durven fouten te maken. Dat is ook het verhaal van mijn

“Een Vlaming ben je volgens onze jongeren niet als je Nederlands spreekt, maar als je pianospeelt”

leven (lachje). Ik herinner me hoe bang de Franse bazen bij Vanden Borre waren om fouten te maken, dat is niet de weg. Ooit voerde ik een gesprek met een Vlaamse vertegenwoordiger helemaal in matig Nederlands, terwijl hij in verre van perfect Frans antwoordde. Respect verandert alles in de communicatie.

U bent gevestigd in Molenbeek en veel acteurs komen uit de Marokkaanse gemeenschap. Geldt dat ook voor het publiek?

HAOUACH: (Scrolt door een publiekslijst op zijn telefoon) De Maghrebijnse gemeenschap is goed vertegenwoordigd, maar we hebben ook Turken, Albanezen, Spanjaarden, Vlamingen … Het publiek komt vooral uit de kanaalzone en is grotendeels vrouwelijk. Waarom? Het opzet is vaak familiegericht, je moet er met je moeder naartoe kunnen komen, er zijn geen obscene taferelen bijvoorbeeld. We tellen ook veel vrouwelijke acteurs en vrijwilligers.

U lanceerde eind 2024 een oproep tot giften omdat de kassa leeg is. Hoe is de situatie vandaag?

HAOUACH: Nog steeds heel moeilijk. We bleven onze eigen zaal afbetalen tijdens de covidperiode en de schulden stapelen zich zo op. Aan de inkomstenzijde beleeft het theater een crisis qua publieksopkomst en op het vlak van subsidies. Voor podiumkunsten krijgen we subsidies voor welgeteld één fulltimejob. Tegelijk blijven de kosten stijgen door de inflatie. Hoe het verder moet, is niet helemaal duidelijk. Ik doe zelf ook duizend dingen tegelijk. Tijdens repetities word ik wel vijf keer onderbroken voor handtekeningen, een mening, en nu weer een interview (glimlach).

U toert momenteel door Vlaanderen, met het tweetalige stuk Qui cherche, die vindt, over en door jongeren die tussen drie culturen opgroeien. Zijn de reacties in Vlaanderen anders?

HAOUACH: Moeilijk te zeggen, we komen vaak op plekken waar er ook een aanzienlijke groep met migratieachtergrond is. In die voorstelling raken we onder meer aan de vraag ‘Wat is dat, Vlaams zijn?’ en hebben we het over de Vlaamse canon. Dat werd zelfs in Brusselse Nederlandstalige theaters als ‘een beetje een gevoelig onderwerp’ bestempeld (lacht). Die jongeren, die naar het Nederlandstalige onderwijs gaan, noemen zich niet Vlaams. Ze worden wél als Vlaams beschouwd als ze bijvoorbeeld pianospelen op school. Of theater spelen, dat is voor Vlamingen.

In een oud BRUZZ-artikel definiëren Brusselse jongeren met Marokkaanse roots een Vlaming als iemand die zich niet weert op straat, iemand die het makkelijk heeft in het leven. ‘Flamand’ is dan eerder een socio-culturele categorie dan een taalgroep?

HAOUACH: (Knikt) Toen ik op school zat, associeerde ik Vlaming met gierig en gemeen, dat is het beeld dat de Franstalige cultuur ons heeft doorgegeven. Veel Franstaligen snappen niets van de diepe historische wortels die de

QUINZE ANS DE RAS EL HANOUT

Vlaamse blik op Franstaligheid hebben beïnvloed. Een cultuur die geminacht en onderdrukt is, dat laat sporen na.

Jullie zijn meer dan een theatergezelschap en organiseren bijvoorbeeld ook stages. Waarom is dat belangrijk?

HAOUACH: Op die manier brengen we het theater naar gezinnen die er helemaal niet mee vertrouwd zijn. Ons publiek is heel anders dan dat van de grote theatergezelschappen. Een journalist van Le Soir zei dat je bij ons de diversiteit vindt die er niet is bij die grote instellingen, terwijl die er wel subsidies voor krijgen.

Wat zijn de plannen voor de toekomst?

HAOUACH: (Zucht even en denkt na). Binnenkort krijgen we een nieuwe zaal, daar is een subsidie voor. Maar de financiële moeilijkheden verplichten ons in spaarmodus te werken en weer over de essentie na te denken. De afwezigheid van een Brusselse regering betekent dat we zelfs subsidies die al toegezegd zijn door de Franse Gemeenschapscommissie niet krijgen. De vijftiende verjaardag is ook een beetje een adolescentiecrisis.

FR RasElHanout, ce sontdesjeunesdesquartiers populairesbruxellois,qui racontent ce qui les émeut profondément.Ilsparviennentainsiàtoucherun publicquifréquenterarement les théâtres. Cette semaine,latroupeseproduitauThéâtreflamand KVS et partiraentournéeenFlandre avec unepièce bilingueoùdesjeunesBruxelloisréfléchissent,entre autres,àlaquestion :« Être Flamand,qu’est-ceque celasignifieexactement?»Vendredi,latroupe fêtera sonquinzièmeanniversaire,bienquel’événement sedéroulesurune note amère :« Les caissessont vides », confie le directeurartistiqueSalimHaouach.

Meer info over het verjaardagsfeest: www.ras-el-hanout.be

FIFTEEN YEARS OF RAS EL HANOUT

EN RasElHanout are agroup of actorsfromworking-classneighbourhoodsinBrusselswhomake theatrearoundthesort of stufftheyworryabout andwhoreachaudiencesthatrarelyseeaplay.This week,they are at the KVS withabilingualplayin whichyoungpeoplefromBrusselsaddressthe question:“BeingFlemish,whatisthat?”They say thatitishobbiesthatdeterminewhetherapeeris labelled“Flemish”,morethanlanguage.OnFriday, theuniquecompanycelebratesits15th anniversary, albeit not withmuch of asmile.“Ourbankaccount isempty,” says artisticdirectorSalimHaouach.

‘Limieten leg je vooral jezelf op’

Maximilien Seeger, een Schaarbekenaar met een visuele beperking, eindigde vorige week achtste in de slalom en elfde in de reuzenslalom op het WK G-alpineskiën.

door Elian Coussement

Deelnemen aan het WK G-alpineskiën in Slovenië en meteen daarna weer aan de slag in de Decathlon van Evere: het was een drukke week voor Maximilien Seeger (33). “Mijn eerste werkdag na mijn terugkeer was behoorlijk vermoeiend,” lacht hij. “Ik ben geen professionele skiër en moet mijn sport combineren met een job. Op het voorbije WK was ik de enige in mijn competitie die werkt. Daar ben ik best trots op, want ik wil laten zien dat alles te combineren valt. Mijn motto is simpel: limieten leg je vooral jezelf op. Dat betekent niet dat het makkelijk is. De combinatie tussen sport, werk en gezin is leuk, maar ergens ook wel uitdagend – zeker met drie kinderen.”

Microfoontjes in helmen

Door de beperkingen van een atleet beschikt iedere skiër in het G-alpineskiën, zoals Seeger, over een begeleider. Met behulp van microfoontjes in hun helmen gidst die persoon de atleet door het parcours. Een goede verstandhouding is dus zeker een must. “Ik heb het geluk dat mijn gids, Jérémy Mestdagh, ook mijn beste vriend is,” zegt Seeger. “Hij waarschuwt me voor ijzige stukken, hobbels en wanneer ik moet bijsturen. Als ik

zijn aanwijzingen niet nauwkeurig opvolg, kan één verkeerde beweging mijn race direct doen eindigen.”

Zijn passie voor skiën begon op jonge leeftijd. “Als kind ging ik met mijn ouders op skivakantie. Maar tijdens mijn studies moest ik de sport opgeven en hield ik me bezig met hockey en voetbal, tot mijn zicht verder achteruitging door een genetische aandoening. Toen ik enkele jaren geleden opnieuw op de latten stond, begon het weer te kriebelen. Jérémy was erbij en samen besloten we om voor een nieuw avontuur te gaan: G-alpineskiën. Alleen skiën was voor mij te gevaarlijk geworden.”

“Mijn veertig vrije dagen per jaar spendeer ik bijna

volledig

aan skiën”

Paralympische Winterspelen 2026

Omdat Brussel niet meer over een indoorskihal beschikt, wijkt Seeger uit naar de indoorskibanen van Peer of Landgraaf. “Soms trekken we drie dagen naar Frankrijk om te trainen, maar dat is eerder uitzonder-

lijk omdat we allebei werken,” aldus de Schaarbekenaar. “Mijn veertig vrije dagen per jaar spendeer ik bijna volledig aan skiën. Dat gaat dan over trainingen en wedstrijden. Soms beschouwen we competities zelfs als trainingen, omdat we thuis onvoldoende trainingsmogelijkheden hebben. Indoorskigebieden zijn dichter en handig, maar bootsen de realiteit niet goed na.”

Dan zijn er nog de Paralympische Winterspelen van 2026 in Milaan-Cortina: een grote droom van Seeger. “Normaal gezien ben ik er zeker bij, tenzij ik geblesseerd raak. De Belgische federatie heeft al een startplaats verzekerd. Ik ben ambitieus en wil het hoogst mogelijke behalen, maar bovenal wil ik genieten en goede tijden neerzetten.”

In Sporting Flagey zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld.

Big City

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Robbrecht uit Elsene.

door Luana Difficile en Amalia Skalecki

Waarom is ‘brusle’ het Tsjechische woord voor schaatsen?

Vraag Het werkwoord schaatsen in het Tsjechisch is bruslit. Een schaats is dan weer brusle. Is er een link, vraagt Robbrecht uit Elsene zich af. Antwoord Voor de etymologische verklaring moeten we een paar eeuwen terug in de tijd, en wel naar de vijftiende eeuw. Brussel was toen de thuishaven van de hertogen van Bourgondië, met als epicentrum het Coudenbergpaleis, eeuwenlang een van de prachtigste kastelen van Europa.

Dat Coudenbergpaleis stond op de plaats van het huidige Koninklijk Paleis op het Koningsplein, maar een brand in 1731 verwoestte een groot deel ervan. In plaats van het opnieuw op te bouwen, werd een nieuw paleis ontworpen met aangrenzende gebouwen. De restanten van het toenmalige Coudenbergpaleis zijn nog altijd te bezoeken, maar wel onder de grond. Het huidige plein en paleis liggen immers een paar niveaus hoger.

Gelukkig bestaan er nog enkele schilderijen en kronieken over die tijd, onder meer een reisverslag uit Tsjechië. Door de eeuwen heen kwamen belangrijke figuren van her en der in Europa in het Coudenbergpaleis over de vloer. In 1466 was dat een zekere Jaroslav Lez Rozmitál, een vertegenwoordiger van de Tsjechische, toen nog Boheemse koning. Op zijn reis wou hij steun ronselen voor een conflict tussen de paus en zijn vorst. Die zocht hij bij Filips de Goede, hertog van Bourgondië, die het hier toen voor het zeggen had. Wie op bezoek kwam kreeg rijkelijke maaltijden en het nodige

vertier voorgeschoteld. Rozmitál had geluk. Toen hij in Brussel verbleef, was de vijver van het Coudenbergpaleis volledig bevroren. Reden genoeg voor Filips de Goede om er een schaatswedstrijd te organiseren. In het verslag van Rozmitál en zijn gevolg valt te lezen hoezeer de Bohemen onder de indruk waren van dit gebeuren. De snelheid waarmee ze de schaatsers over het ijs zagen glijden, sloeg hen met verstomming. Er bleek dus geen beter souvenir om mee naar huis te nemen dan een paar schaatsen. Het paar kreeg de naam ‘de Brusselaars’, vernoemd naar degenen die ze in eerste instantie aan hun voeten gebonden hadden. In het Tsjechisch werd dat brusle. Tot op de dag van vandaag is dat nog altijd de Tsjechische benaming voor een paar schaatsen. Conclusie Een paar schaatsen noemen de Tsjechen brusle Er is een link met Brussel, die gaat terug tot de vijftiende eeuw, toen een vertegenwoordiger van de Tsjechische, toen nog Boheemse vorst, terugkwam met een paar schaatsen, die hij ontdekt had op een schaatswedstrijd op de vijvers van het Coudenbergpaleis.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

DE OEKRAÏENSE BANKSY

Documentairemaker Jan Beddegenoots trok een maand lang door Charkiv, in het spoor van de Oekraïense straatartiest Gamlet.

Luister donderdag naar BRUZZ radio en win tickets voor de filmvertoning

JEAN VALERY DROPT SOLOALBUM

Hij is bekend van blackwave., maar op zijn eerste soloalbum kiest Jean Valery voor meer harde gitaren en een alternatieve sound.

Bekijk het interview op BRUZZ.be/ice

ACHTER DE SCHERMEN

Van het kostuumatelier tot de decorbouw: duik mee in de wereld achter de schermen van de Muntschouwburg. Elke dinsdag in BRUZZ 24

BIO

Naam: Addie

Leeftijd: 10 jaar

Woont samen met: papa in het centrum, en pluspapa en mama in Vorst

Favoriete videogame: Brawl Stars

The hang-out

‘Ik wil nieuwe diersoorten ontdekken’

Elke week toont een straffe Ket zijn favoriete plek in Brussel om rond te hangen. Deze week: Addie, die het liefst het park van Vorst opzoekt. Dat is dicht bij haar huis en ideaal om haar therian-hobby te beoefenen.

door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Therian, wat is dat?

Iemand die zich verbonden voelt met een dier. Het is een soort hobby waarbij ik maskers maak en mijn quadrobics train. Als therian loop je op je handen en voeten. Het helpt om de buik- en armspieren te versterken. Je kan wandelen, draven, lopen en springen. Van je handen moet je klauwen maken, dat doet minder pijn. Ik beoefen het meestal alleen, maar er bestaan ook plekken waar je het samen met anderen kunt doen.

Hoe vaak kom je naar het park?

Best vaak. Mijn scouts zijn vlak naast het park, en na de scouts blijf ik er soms nog om mijn kattensprongen te oefenen. Maar ik ga stoppen met de scouts – na vijf jaar wordt het een beetje saai. Ik wil ook gewoon eens een vrij weekend hebben en rustig kunnen uitslapen.

Wat zou het park beter maken?

Het park heeft een bepaalde hondendrolgeur. Het stinkt een beetje. Ik weet niet hoe je dat precies zou kunnen oplossen. Daarnaast ligt er vaak afval, zoals gebroken glas, en dat is gevaarlijk wanneer ik mijn therian-sprongen oefen zonder handschoenen.

Dat masker heb je zelf gemaakt?

Ja, ik heb al zo’n elf maskers gemaakt. In mijn vrije tijd knutsel ik eraan. Ongeveer een jaar geleden ben ik ermee begonnen, samen met mijn vriendin Noe. Zij was er al eerder mee bezig en we maakten samen maskers en oefenden onze kattensprongen. Tot ze verhuisde naar Oostende. Ik mis haar

wel nu. Zij was de enige die me echt begreep.

Wat maakt je blij?

Ik word blij van de bomen in onze straat. In de lente, wanneer de bladeren weer uitkomen, kijk ik vanaf onze verdieping recht op groene blaadjes. Nu, in de winter, ziet het er wat saaier uit. Wat me ook blij maakt, is het feit dat we dicht bij het park wonen. Dat past goed bij mijn therian-hobby.

Je geeft dus veel om de natuur?

Ja, als ik mensen zonder reden bomen zie omhakken, maakt me dat boos. De natuur is ongelooflijk; alles is zo mooi gecreëerd. Ik vind het fascinerend om een timelapse van bloeiende bloemen te zien. Maar boven alles hou ik van dieren.

Wil je later iets met dieren of natuur doen?

Ja, ik wil graag bioloog worden. Vooral dieren helpen spreekt me aan, zoals straatkatten. Toen ik in Tunesië was, viel het me op hoeveel katten en honden ziek en extreem mager waren. Ik zou graag dieren helpen om te herstellen. Daarnaast zou ik nieuwe diersoorten willen ontdekken, maar wel op het land. Niet in de zee, omdat ik een rare dieptefobie heb voor de zee.

Wil jij ook je favoriete plek tonen? Dat zou heel leuk zijn. Stuur een mailtje naar ket@bruzz.be en een journalist neemt contact met je op.

Beste app Ik gebruik Google Chat om contact te houden met Noe, mijn vriendin die vroeger in Brussel woonde, maar nu in Oostende. Ook met mijn vriendinnen op school chat ik vaak via deze app.

Favoriete influencer

Mijn favoriete YouTuber is 4AmberCat. Zij maakt inspirerende video’s over maskers en deelt handige tutorials. Ze woont in Los Angeles denk ik, vlak bij het strand. Ik ontdekte haar toen ik meer wilde leren over therian

Leukste serie

Een van mijn favoriete series is Murder Drones, een animatieserie over robots op YouTube. Wanneer ik iets wil maken, haal ik daar inspiratie uit. Zo heb ik eens messenhanden nagemaakt van de robots uit de serie. Voor mijn creaties gebruik ik soms een naaimachine en in de IT-garage van Nieuwland leer ik ook 3D-printen en lasercutten.

Huisdieren Steeds vaker incidenten met loslopende honden

‘Eerst het baasje opvoeden, dan de hond’

Een dood gebeten shih tzu, een puppy die op kinderwagens springt, joggers die achterna worden gezeten: het aantal incidenten met loslopende honden lijkt de laatste tijd een ware plaag te worden in de Brusselse parken en straten. Hondentrainers wijzen vooral naar de baasjes als grote schuldige. “Een hond is en blijft een beest.”

door Pieter Van Leuven

Heel traumatiserend. Zo noemt Madeleine de hele geschiedenis met haar hondje Nina, een zes maanden oude shih tzu, die twee weken geleden in Nederover-Heembeek tijdens een wandeling werd doodgebeten door een agressieve Amerikaanse stafford. De Brusselse deed haar verhaal op sociale media, wat een stortvloed aan reacties en steunbetuigingen losweekte. Het verhaal is ook redelijk hallucinant, want Madeleine was niet alleen vergezeld door Nina, maar ook door haar kleindochter van vijftien maanden.

Tegenover BRUZZ gaf ze eerder toe dat ze als grootmoeder helemaal in paniek was, toen de stafford naar beneden dook om uit te halen naar de shih tzu. “Mijn man stopte zijn arm in de bek van die grote hond, om Nina los te krijgen. Haar kopje

verdween volledig in de muil. Mijn man probeerde toen met een tak op de hond te slaan.”

Dat hielp om Nina los te krijgen, maar toch stierf de puppy even later aan haar verwondingen, hoewel het koppel met spoed naar een dierenarts reed. De eigenaar van de stafford heeft volgens Madeleine van de situatie geprofiteerd en is “gewoon weggelopen”.

Baby aangevallen

Het verhaal van Madeleine is geen alleenstaand geval. Afgelopen weken verschenen verschillende getuigenissen van Brusselaars die onzacht in contact kwamen met honden - en dan vaak honden die loslopen. Wat wil zeggen: niet vastgemaakt met een leiband.

hond achter mij opdook en op de kinderwagen sprong. Het was nog een puppy, maar omdat de koets vrij laag is, kon die toch met zijn neus bij mijn kind. Het dier bleek niet aangelijnd. Maar één onverwachte reactie, krabben of bijten, kan fataal uitdraaien voor een baby.”

Geschokt door de reactie van het baasje, deelde Julie achteraf online haar verhaal. “Ik vroeg de eigenaar om zijn hond terug te roepen, maar kreeg meermaals als antwoord dat het om een jonge, vriendelijke hond ging. ‘Calme toi,’ bleef hij bovendien roepen. Hij verontschuldigde zich niet en maakte geen aanstalten om zijn hond terug te roepen. Integendeel, hij bleef maar zeggen dat zijn hond net zoveel recht had om vrij rond te lopen als ik met mijn kind.”

“Ik was in paniek,” zegt ook Julie Vercauteren, die vertelt over haar recente schrikmomentje. “Ik ging wandelen in het Dudenpark met mijn dochter van twee maanden oud, toen er plots een

Het verhaal van Julie kon op veel bijval rekenen: in de Facebookgroep ‘I love Vorst’ reageerden meer dan honderd mensen, velen met berichten van gelijkaardige incidenten. “Ik ben veel angstiger geworden om nog naar het park gaan, en let veel meer op de gevaren.”

Bij Julie liep het gelukkig goed af, maar in andere gevallen loopt de situatie compleet uit de hand, zoals bij Florian, die in Oudergem woont en die in 2023 in het park van Woluwe zelfs klappen kreeg.

“Ik ging met mijn honden wandelen, tot er plots een agressieve hond de mijne begon lastig te vallen. Toen ik die wegduwde, viel de eigenaar me aan. Ik werd op de grond gegooid, de man ging op mij zitten en ik kreeg een paar rake klappen. Daarna liet hij los en stapte hij weg.”

Van de politie kreeg Florian naar eigen zeggen geen hulp. “Ik ging eerst naar het ziekenhuis voor mijn verwondingen, daarna deed ik aangifte. Vorig jaar kreeg ik te horen dat het onderzoek was beëindigd, zonder resultaat. De man die mij mishandelde loopt nog steeds rond in het park, elke zaterdag om 19 uur laat hij zijn hond uit.”

De meeste incidenten hebben één constante. De honden liepen los, zonder leiband, in zones waar ze volgens de regel aangelijnd moesten zijn. “Dat was ook bij mij zo,” zegt Florian. “Maar de handhaving van de regels is overal laks.”

‘Duden sans laisse’

“Ambtenaar van de gemeente in het park. Gekleed in een zwart T-shirt met zwarte

broek, zwarte sportschoenen. Ongeveer 1,70 meter groot, kort haar.”

Het lijkt een opsporingsbericht voor een zware crimineel, maar in werkelijkheid is bovenstaande beschrijving een waarschuwing die onlangs gepost werd in de Facebookgroep ‘Duden sans laisse’, die duizend leden telt en die ijvert om honden op meer plaatsen in Brussel vrij te laten rondlopen.

Beheerder Florence Brooze ziet er geen graten in om de leden te waarschuwen. Vooral omdat zij vindt dat honden “echt véél ruimte nodig hebben” en omdat de “omheinde zones vaak kleine stukjes gras zijn die bovendien slecht onderhouden zijn”.

Florence groeide op in de buurt van het Dudenpark, en heeft de tijd nog meegemaakt dat honden overal zonder leiband mochten rondhossen. Met haar huidige hond, een kruising tussen een husky en een ander ras, doet ze dat (nog) niet. “Het is nog een puppy, en we hebben nog geen goede rappel. Als je je hond niet kan vertrouwen, doe je zoiets niet. Veel mensen

“Velen vinden dat hun hond dezelfde vrijheid moet genieten als zijzelf. Dat is fout”

Fabian Perreman

Hondentrainer en voorzitter van de Anderlechtse hondenschool CECA

Brusselaars waarschuwen elkaar voor loslopende en gevaarlijke honden, onder meer met foto’s op Facebook.

zijn hun hond niet de baas, en gaan er ook niet mee naar de hondenschool. Ik wel. Maar dan nog: als honden niet vrij kunnen bewegen, raken ze gefrustreerd, en agressief. De omheinde zones voldoen gewoon niet aan wat de honden écht nodig hebben.”

Fabienne Pennewaert, ook actief in de groep, zit op dezelfde lijn: “Vijftien honden in een te kleine ruimte gaan zich al snel agressief gedragen.”

Voor alle duidelijkheid: “Ik laat mijn hond zeker niet altijd los: ik kijk naar de omgeving, breng de risico’s in kaart, en check of er spelende kinderen rondlopen.” Fabienne kreeg nog geen boetes, wel waarschuwingen. “In Ukkel, in het Keyenbemptpark, vragen de parkwachters om honden aan de leiband te houden. Maar na 21 uur valt de controle weg, en daar maken de eigenaars gebruik van.”

Een hond is geen mens

Is een gebrek aan plaats het grote punt? Neen, zegt Fabian Perreman, trainer en voorzitter van de Anderlechtse hondenschool Centre Educatif Canin Anderlechtois (CECA).

Nina, de zes maanden oude shih tzu, overleefde de aanval van een veel grotere hond niet.

“Niet loslopende honden zijn het probleem, wel slecht opgevoede loslopende honden,” vat Perreman het probleem samen. “En die verantwoordelijkheid ligt bij de baasjes.” Maar in België zijn eigenaars niet verplicht om bijvoorbeeld lessen te volgen, waardoor sommigen in de illusie verkeren controle uit te oefenen op hun huisdier, met alle gevolgen van dien.

Daarom pleit Perreman om te evolueren naar het Zwitserse model, waar iedereen die een puppy in huis haalt verplicht naar

Hoe komt het dat het nog zo vaak fout loopt? Door de mismatch tussen hond en eigenaar, zegt Perreman. “Mensen kiezen vaak een ras waarvoor ze eigenlijk niet kunnen zorgen, wat op termijn tot onhandelbaar gedrag leidt. Zeker als de hond de hele dag op een appartement moet zitten. Eigenlijk voed ik eerst het baasje op, dan de hond.”

Modetrends

Dat betekent: hij keert terug op commando. Daarna kan hij iets meer vrijheid krijgen.”

‘Parketiquette’ voor baasjes en wandelaars

zonder hond

1 Toon respect voor iedereen in het park: als je merkt dat mensen angst hebben voor je hond, blijf dan gewoon op afstand

2 Vraag steeds de aandacht van je hond, zodat die de confrontatie met andere parkbezoekers niet aangaat

3 Wees extra waakzaam met kinderen: als die willen komen aaien, sta je dat enkel toe als je je hond goed kent en met toestemming van de ouders

4 Een ongeluk is snel gebeurd: laat je smartphone in je zak en geef je hond alle aandacht

5 Is er een incident? Bied je excuses aan, en ga respectvol in gesprek om het probleem op te lossen

de hondenschool moet. “Dat maakt het qua regelgeving minder de Far West.”

Bij CECA is een leiband sowieso een constante in de training. “Honden moeten een kader krijgen. Bij ons leren ze de gedragscodes, héél lang met leiband, zodat het baasje snel kan ingrijpen. We creëren een afgebakende zone waar we honden stapje per stapje naar hun baasjes laten luisteren. Je moet dagelijks oefenen als je wil dat je hond altijd luistert. Ook als hij een dier ziet en daar instinctief op wil aflopen.”

Volgens Perreman schatten hondeneigenaars verkeerd in hoe goed ze hun dier kennen. “Velen vinden ook dat hun hond dezelfde vrijheid moet genieten als zijzelf. Maar dat is fout: een hond is helemaal geen mens, die heeft compleet andere behoeften.”

“Dan zijn er nog de modetrends, die mensen te vaak modetrends blind volgen,” zegt Perreman. “De Mechelse herder bijvoorbeeld. Omdat de politie en het leger ermee werken, denken sommigen dat het om een makkelijk ras gaat. Dat klopt helemaal niet. Dat zijn werkhonden, die intense begeleiding nodig hebben. Als een hond van dat ras dagelijks maar tien minuten in de tuin mag, dan zullen die natuurlijk gedragsproblemen vertonen. En al zeker in een druk park met een overmaat aan stimuli.”

“Een hond is en blijft een beest,” waarschuwt ook Veerle Decelle, voorzitter van Kravaalbos in Lennik, een hondenschool die bijzonder populair is onder Brusselaars. “Ik raad daarom iedereen aan om met zijn hond lessen te volgen. Al was het maar om het gedrag van andere honden te herkennen én te begrijpen. Jouw hond kan misschien wel perfect luisteren, maar die van een ander niet. Dat maakt een ontmoeting altijd ergens onzeker.”

Over de nood aan ‘losloopruimte’ is Decelle stellig. “Moet een hond loslopen? Neen. Is het leuk? Ja. Moet het in een druk park? Neen. Een hond mag eigenlijk enkel loslopen als hij onder ‘appel’ staat.

«

D’ABORD ÉDUQUER LE MAÎTRE, PUIS LE CHIEN »

Ondanks de getuigenissen op internet kreeg het kabinet van Brussels minister van Dierenwelzijn Bernard Clerfayt (Défi) nog geen melding van klachten binnen. Toch begrijpt het kabinet hoe gevoelig de kwestie ligt, zegt beleidsverantwoordelijke Ashley De Backer. “In Brussel is de algemene regel: de leiband is verplicht in de publieke ruimte. Toch kent het gewest een aantal zones waar honden vrij mogen rondlopen. Maar voor alle duidelijkheid: zonder leiband betekent natuurlijk niet zonder controle.”

Weinig boetes en sancties

De gemeenten kunnen evenwel voor parken op hun territorium specifieke regelgeving uitschrijven. Het gemeentepersoneel controleert die regels, maar dat beschikt niet altijd over de bevoegdheid om boetes uit te schrijven. De politie kan dat wel.

Toch volgen er maar zelden sancties. Ook het systeem met ‘losloopuren’ dat sommige parken hanteren is niet onfeilbaar. “Het Gewest deed in 2017 een studie naar dat systeem, maar het bleek geen verbetering voor het probleem,” aldus De Backer.

Het kabinet van Clerfayt bereidde afgelopen legislatuur een ‘ontwerp van strategie voor het beheer van de hondenpopulatie’ voor, waarin onder meer gepleit wordt voor betere signalisatie in parken. Geen onnodige luxe in een gewest dat ongeveer 90.000 honden telt. Maar een echt beleid zal eerder voor de toekomstige regering zijn.

FR À Bruxelles, les chiens doivent toujours être tenus en laisse, sauf dans les zones aménagées pour leur liberté. Les chiens non tenus en laisse sont un vrai fléau. Madeleine, dont le petit chien a été tué par un chien plus grand, en témoigne. Un dresseur de chiens confie : « Beaucoup de gens estiment que leur chien doit jouir de la même liberté qu’eux. Mais ce raisonnement est erroné : un chien n’est pas un humain, ses besoins sont bien différents. Mon rôle est d’abord d’éduquer les maîtres, puis les chiens ».

‘FIRST YOU TRAIN THE OWNER, THEN THE DOG’

EN Dogs must always be on a leash, also here in Brussels, except in fenced off designated areas. Despite this, stray dogs seem to have become a real plague recently. Madeleine can attest to this; her little dog was bitten to death by another, larger one. “Many think their dog should enjoy the same freedom as they do. But that is wrong: a dog is not a human at all, it has completely different needs. I first train the owners, and then the dogs,” one dog trainer says.

Wat eten we vanavond? Kip?

Het is zondag, snel voor de deur uitladen en het blokje omrijden. Ik ga de auto in de garage parkeren, maar voor de garagepoort staat een zwarte Mercedes SUV, met vier pinkers aan en niemand achter het stuur. Door een tik op de claxon maak ik mijn aanwezigheid duidelijk. Ikzelf heb geen haast, maar de auto’s achter mij duidelijk wel, gelukkig duurt het niet lang voor ik in mijn achteruitkijkspiegel een man zie aan komen joggen. Een klant van de slager iets verder in de Tazieauxstraat. Drie kilo kip rijker verontschuldigt hij zich met een snelle knik en glimlach. Ik rij de garage binnen en laat zo de ondertussen tien auto’s lange file weer vrij.

welkom. Maar zodra de werken gedaan zijn, vraag ik me toch vaak af of die de hinder en vooral de investering echt waard waren.

Heel de week studio

“In de vakantie heb ik studio gepland, want het is weer tijd voor nieuwe muziek”

“Wat eten we vanavond? Kip?” stuur ik snel naar mijn vrouw. “Jij kiest,” luidt het antwoord. “Jij kookt,” betekent dat binnen onze relatie.

Ik ga langs bij dezelfde slager en koop vier gemarineerde kippenbrochettes, 700 gram kippengehakt en steek de Gentsesteenweg over.

Er zijn weer werken in de straat. Blauw-gele hekken scheiden de straat en de stoep. Voor elke deur ligt een houten plank om het gat dat gemaakt werd te dichten. De combinatie van werken en wisselvallig weer zorgt voor een modderige situatie en voor iemand die houdt van propere sneakers is dit ver van ideaal.

Ik woon nu al 36 jaar in Brussel en heb de indruk dat er geen jaar voorbijgaat zonder werken. Begrijp mij niet verkeerd, werken met verbetering achteraf zijn

Volgende week is de laatste week op school voor de krokusvakantie. Die begint al op vrijdag 28 februari, wanneer ik met de crew van Brussel naar Turnhout vertrek. De eerste show van een hele reeks! Zaterdag hou ik met Stab – mijn dj – een laatste generale repetitie! De rest van de vakantie heb ik studio gepland, want het is weer tijd voor nieuwe muziek. Teksten schrijven, maquettes opnemen en dat vijf dagen lang. Maquettes zijn eerste versies van nummers, en als ik eerlijk ben, is dat de interessantste fase van het hele proces. Gewoon creëren. Van nul beginnen en een nummer maken. Ik vertrek bijna altijd vanuit de muziek, de beat, de instrumental. Het gevoel of de klik moet er direct zijn, een sfeer, een richting, een eerste zin. Die eerste zinnen zetten de toon en bepalen vaak al het thema, de rest van de tekst volgt. Een refrein? We zien wel! En dat dus heel de week! Zalig! Waarover zullen de nieuwe nummers gaan? Misschien over de werken in de straat, propere sneakers en kilo’s kip? Inspiratie genoeg.

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Uw gids door de culturele agenda 21 > 27/2

Van verwrongen lijven tot liefdesbloemen

Eindelijk opent in Bozar een grote Brusselse solotentoonstelling van Berlinde De Bruyckere. In Khorós bewandelt de invloedrijke Belgische kunstenaar, zoals steeds, het pad tussen kracht en kwetsbaarheid, maar ze gaat er ook in dialoog met geestesgenoten als Patti Smith en Pier Paolo Pasolini, én accentueert er de erotiek in haar werk.

door Andy Furniere

Tentoonstelling Berlinde De Bruyckere opent haar eerste grote Brusselse solo in Bozar

De Gentse Berlinde De Bruyckere behoort al een hele tijd tot de club van belangrijkste levende Belgische kunstenaars. Al dertig jaar slaagt ze erin om de kwetsbaarheid van het leven vleselijk vorm te geven. Denk maar aan haar bekende hangende paardenlichamen, verwrongen mensenlijven, gekwetste bomen en raadselachtige aartsengelen. Het is dan ook opmerkelijk dat haar nieuwe tentoonstelling Khorós in Bozar haar eerste grote Brusselse solo is. “Ik heb geen idee waarom het zo lang geduurd heeft,” zegt directeur tentoonstellingen bij Bozar Zoë Gray. “Mij verbaast het ook, maar

bij mijn aantreden eind 2023 stond zij bovenaan op mijn prioriteitenlijstje. Vandaag zit ze ook op een moment in haar loopbaan dat ze een grote maturiteit en internationale zichtbaarheid heeft verworven.”

Khorós – een verwijzing naar meerstemmige samenzang en naar de groep die zingt en danst bij Griekse tragedies – is geen klassieke retrospectieve, maar de eerste tentoonstelling in de nieuwe Bozar-reeks Conversation pieces: expo’s waarbij kunstenaars het eigen oeuvre in dialoog laten treden met dat van andere artiesten. “Zo krijgen bezoekers die haar nog niet kennen meerdere ingangen in haar wereld.

En voor kenners is het een andere manier om naar bekend werk te kijken.”

De kunstenares zelf droomde naar eigen zeggen allang van een grote solotentoonstelling in de Brusselse kunsttempel. “En er waren al eerder gesprekken, maar toen kwam het er om de een of andere reden nog niet van,” legt De Bruyckere uit in het Victor Bozar Café, na een lange dag werken aan de expo. “Het was hoog tijd voor een nieuwe overzichtstentoonstelling in eigen land, tien jaar na die in het S.M.A.K. in Gent. Hier in Brussel heb je ook een erg internationaal publiek. Toen de expo vastlag, heb ik een tandje bijgestoken om enkele nieuwe werken klaar te krijgen. Na dat lange verlangen wilde ik wel extra mijn best doen.” (Lacht)

De Bruyckere was meteen mee met het concept van de Conversation pieces. “Het was een interessante uitdaging om na te gaan wie en wat me tijdens mijn lange carrière sterk heeft beïnvloed, en het biedt een andere lezing van mijn werk,” zegt ze. “Dialogeren is bovendien iets wat ik al heel vaak heb gedaan. Ook in Bozar, zoals in 2011 met Giovanni Bellini in de expo Venetiaanse en Vlaamse meesters.”

Compagnons de route

Een van haar “compagnons de route” is de Amerikaanse punkdichteres Patti Smith. Op de expo hoor je haar voorlezen uit haar boek Woolgathering. “Haar magische, warme stem heeft iets heel troostends. Ze vertelt in dit fragment over mensen die plukjes wol verzamelen die blijven hangen in struiken, iets verwaarloosbaars waar men toch iets mee wil doen. Een heel mooi idee dat je anders doet kijken naar mijn beeld van een veulentje gewikkeld in een uitgerafeld dekentje.”

Een ander icoon dat niet kon ontbreken op deze tentoonstelling is Pier Paolo Pasolini. De Bruyckere drukte haar zielsverwantschap met de Italiaanse schrijver en filmmaker al eerder uit in de verstrengelde lijven van het werk Into one-another. To P.P.P., dat te zien is in Bozar, samen met enkele stills uit Pasolini’s films.

Een inspiratiebron uit vroegere tijden is renaissanceschilder Lucas Cranach de Oude. “Door me te verdiepen in zijn stijl, sloop er picturaliteit in mijn werk. Hij bracht me ertoe schilderkunst en beeldhouwkunst te combineren.”

“Berlinde De Bruyckere zit op een moment in haar loopbaan dat ze een grote maturiteit en internationale zichtbaarheid heeft verworven,” vertelt Zoë Gray, directeur tentoonstellingen van Bozar.

Ook twee kunstenaars uit haar intieme kring verheffen hun stem in het koor van Khorós: beeldhouwer en De Bruyckeres

“De seksuele dimensie van mijn werk bleef altijd wat onderbelicht, misschien omdat het niet past bij het beeld dat men van mij heeft”

echtgenoot Peter Buggenhout, en fotograaf Mirjam Devriendt. “Peter is degene met wie ik dagelijks in dialoog ga. Wij zijn als yin en yang: ons werk kan vormelijk niet meer van elkaar verschillen, omdat Peter het figuratieve volledig afwijst. Maar inhoudelijk hebben we veel gemeen. Hij werkt vaak met materialen die eigenlijk geen waarde hebben, maar wel zwaarbeladen zijn, zoals ik ook werk met versleten dekens en dode bomen.”

De Brusselse fotograaf Mirjam Devriendt noemt De Bruyckere haar partner in crime. “Mirjam maakt al sinds eind jaren 1990 de foto’s van mijn werk, en kent het door en door. Ze kan intussen als het ware door mijn ogen kijken.” Devriendt documenteerde een gezamenlijk bezoek aan een huidenhandelaar in Anderlecht in 2014, waar ze zagen hoe huiden van geslachte dieren met bijna rituele handelingen werden voorbereid voor leerlooierijen. Devriendt vertaalde de ervaring in een film, die op de expo meer context biedt aan de monumentale Penthesilea-sculpturen: dierenhuiden opengespreid op fallische kolommen.

Erotiek op de voorgrond

De eerste naam op De Bruyckeres verlanglijstje tekent helaas niet present in Bozar. Het plan was om de fotoreeks The ballad of

sexual dependency van de Amerikaanse fotografe Nan Goldin te tonen, maar dat stuitte op praktische bezwaren. “Ik wou de reeks er onder meer bij om de seksuele kant van mijn oeuvre, de passie en de lust, op de voorgrond te plaatsen. Die dimensie is altijd wat onderbelicht gebleven in de respons op mijn oeuvre, misschien omdat het niet past bij het beeld dat mensen van mij hebben.”

Maar naast Thanatos is dus ook Eros een dominante aanwezigheid in Bozar.

Onder meer door de afbeeldingen van bloemen die lijken op geslachtsdelen en de sculpturen van Lingam en Yoni, hindoeïstische symbolen voor het mannelijke en vrouwelijke – in de vorm van een fallus die oprijst uit een vulvaschaaltje –, die De Bruyckere leerde kennen op reizen door India.

“Voor iemand die katholiek is opgevoed, was het bijzonder om te zien hoe men er het leven en de vruchtbaarheid vierde tijdens rituelen waarbij de Lingam en Yoni met melk werden overgoten, wat uiteraard heel seksueel aanvoelt. Daarnaast wil ik ook tonen dat ik niet enkel vertrek vanuit de christelijke iconografie en de Europese oude meesters, wat soms gedacht wordt.”

In de laatste zaal plaatst De Bruyckere een recente reeks bloemencreaties tegenover haar oudste werk in de expo: Fran Dics uit 2001, een naakte wassen vrouw die vooraan schuilgaat achter haar haarbos. “Een oerbeeld, dat woestheid uitstraalt. De combinatie met de bloemen, die ik een sterke erotische lading heb meegegeven, is hopelijk een krachtige noot om mee te eindigen.”

Gevraagd naar wat er voorbij die eindnoot ligt, sluit de kunstenares niet uit dat een volgende expo foto’s bevat. “Ik ben geen fotograaf, maar ik maakte wel al duizenden foto’s van verwelkende bloemen, in de geest van de nature morte Daar wil ik ooit iets mee doen. We zien wel wanneer de tijd daarvoor rijp is.”

Berlinde De Bruyckeres eerste grote Brusselse solotentoonstelling Khorós loopt van 21/2 tot en met 31/8 in Bozar, bozar.be

BERLINDE DE BRUYCKERE REÇOIT UN SOLO À BOZAR

FR Depuis trente ans, Berlinde De Bruyckere, l’une des artistes belges majeures de notre époque, incarne la vulnérabilité à travers des œuvres saisissantes : des corps de chevaux suspendus, des figures humaines déformées, des arbres blessés ou des archanges énigmatiques. Avec Khorós à Bozar, sa première grande rétrospective solo, elle entre en dialogue avec son âme sœur, Patti Smith, et met en lumière le côté érotique de son œuvre. « Cette dimension sexuelle a toujours été sous-exposée, peut-être parce qu’elle ne correspond pas à l’image que les gens se font de moi. »

BERLINDE DE BRUYCKERE’S FIRST BRUSSELS SOLO SHOW

EN Berlinde De Bruyckere, one of Belgium’s most important living artists, has spent the last 30 years exploring the fragility of life. Take, for example, her hanging horses, twisted human bodies, hurt trees, and enigmatic archangels. In her new exhibition Khorós at Bozar, her first major Brussels solo show, she enters into dialogue with kindred spirits like Patti Smith and Pier Paolo Pasolini, and accentuates the eroticism in her work. “That sexual dimension always remained somewhat underexposed, perhaps because it doesn’t fit the image people have of me.”

Pop & JazzArt & Lit Film

In volle bloei

Black Flower, de band rond de Brusselse allesblazer Nathan Daems en diens confrater Jon Birdsong, bloeit steeds mooier open. Op het kakelverse Kinetic, zijn derde album, zoekt het kwartet verlossing in beweging. Wie vasthoudt aan dezelfde begrenzingen, komt geen meter vooruit. Bewegen is voor Daems en co. aanpassen, evolueren en transformeren. Gelukkig leent hun muziek, een zinderende mix van Ethiojazz, spirituele oosterse klanken en opzwepende afrobeat, zich daar uitstekend toe.

BLACK FLOWER 22/2, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Keizerlijk

Frederik Daelemans is muzikant bij onder meer Meskerem Mees en Tamino, maar dezer dagen is hij vooral de aanvoerder van Cesar Quinn, een viertal dat psychedelische jazz, spacey synths, postpunk en hiphop in de blender gooit. Namen als Thom Yorke, Yussef Dayes en Black Midi werden aangevinkt in het Grote Referentieboek, en dat schept verwachtingen. Benieuwd of de band die deze week keizerlijk zal inlossen bij de voorstelling van zijn tweede album.

CESAR QUINN 26/2, Botanique, botanique.be

Muzikale MRI

De naam James Francies doet wellicht weinig belletjes rinkelen, maar de New Yorkse jazzpianist leende zijn diensten al uit aan goed volk als The Roots, Lauryn Hill en José James. Voor zijn jongste project haalde Francies zelf de audiovisuele kunstenaar Ben Heim erbij. Seeing synesthesia onderzoekt het fenomeen waarbij je kleuren ziet als je muziek hoort. In Bozar krijg je zo een muzikale MRI van Francies’ hoofd. (TZ)

JAMES FRANCIES: SEEING SYNESTHESIA 21/2, Bozar, bozar.be

Spelenderwijs

The nature of the game, Francis Alÿs’ tentoonstelling op de Biënnale van Venetië 2022, was vele dingen, maar vooral een demonstratie van het feit dat het spel in de menselijke natuur zit, in weerwil van wat de wereld wil. Diezelfde gedachte heerst de komende maanden in La Maison des Arts, dat voor een groepsexpo – met werk van onder meer Denicolai & Provoost en Anna Raimondo – wordt omgetoverd tot een speelveld voor verbeelding en uitwisseling.

SPEELTERREIN 21/1 > 11/5, La Maison des Arts, lamaisondesarts.be

Hartslag

De wereld wordt steeds meer gedomineerd door alfamannetjes en hun ruggengraatloze bètagevolg, die kracht denken te moeten zoeken in steeds driester rollende bicepsen. De Brusselse theatermaker, actrice, decorbouwer, knutselaar, schimmelkweker en dromer Amelia Malfait Lakhtara weet beter en focust met haar sculpturen liever op de spier die nodig is om verliefd te worden: het hart.

AMELIA MALFAIT LAKHTARA: IT TAKES A MUSCLE TO FALL IN LOVE 21/2 > 17/3, Zinnema, zinnema.be

Prins Printer

Wauter Mannaert, de Brusselse tekenaar die door jaloerse collega’s weleens wordt omschreven als de vleesgeworden printer, heeft zopas, samen met scenarist Frédéric Maupomé, deel twee van zijn stripreeks De queeste op de wereld losgelaten. Een exemplaar van dat verrukkelijk verbeeldingsrijke boek kan je bij Grafik in huis halen, onderwijl chronometrerend hoe lang die printer nu echt doet over zijn dédicace (KS)

SIGNEERSESSIE WAUTER MANNAERT: DE QUEESTE/LA QUÊTE 2 26/2, Grafik, grafik.brussels

Drugsparadijs Antwerpen

Patsers is het zeven jaar uitgebleven vervolg op Patser, de succesfilm over vier drarries van ’t Kiel die in het drugsmilieu belanden. Zoals regisseur Adil El Arbi al in de Select aanstipte, is het een hardere, donkerdere en beter gedocumenteerde film. Al bleven hij en wapenbroeder Bilall Fallah wel trouw aan hun too much-stijl en humoristische blik. De vele personages en bekende acteurs lopen elkaar soms voor de voeten, maar de actiescènes doen de Vlaamse film deugd.

PATSERS BE, dir.: Adil & Bilall, act.: Matteo Simoni, Nora Gharib, Pommelien Thijs, Saïd Boumazoughe

Chalamet is Bob Dylan

Voor een profeet groot of klein moet je bij Timothée Chalamet zijn. De posterboy van gen Z speelde al een ruimtemessias in Dune en een chocoladeapostel in Wonka, maar haalde nu alles uit de kast om te kunnen neuzelen als false prophet Bob Dylan. In A complete unknown speelt hij de jonge Dylan die in New York aanspoelt, doorbreekt en wordt uitgejouwd wanneer hij een elektrische gitaar omgordt. Een Oscar, iemand?

A COMPLETE UNKNOWN US, dir.: James Mangold, act.: Timothée Chalamet, Edward Norton

Dramaqueens galore

Rebelse queer cinema die te leuk, poppy en opwindend is om exclusief over te laten aan rebelse queers. De debuutfilm van Alexis Langlois blikt vanuit 2055 terug op de wilde romance tussen een popdiva en een punkicoon die elkaar leerden kennen tijdens een toxische tv-talentenjacht. De musical die camp, kitsch en romantiek een tong draait, is deels in Brussel gefilmd en baadt in de sfeer en cultuur van de jaren 2000. (NR)

LES REINES DU DRAME FR, BE, dir.: Alexis Langlois, act.: Louiza Aura, Bilal Hassani, Gio Ventura

Patsers

Speelterrein

Black Flower

Klein onderhoud

Katja Dreyer duikt in het verleden van haar Slowaakse moeder

‘Zonder moedertaal mis

je een deel van jezelf’

Hoe verhouden we ons tot het verleden van onze ouders? Hoe kunnen we ons thuisvoelen in een identiteit die beladen is met een complexe geschiedenis? En wat geven we door aan een volgende generatie? In haar nieuwe voorstelling duikt de Duits-Slowaakse, intussen in Brussel wonende theatermaker Katja Dreyer, samen met de Slowaakse danser Peter Savel, in het verleden van haar moeder. “Het begon allemaal met een oude foto van mijn moeder als jonge vrouw,” vertelt Dreyer. “Zij ontvluchtte net als zoveel anderen Tsjechoslowakije, toen de Sovjet-Unie in 1968 het land binnenviel. Mijn moeder heeft me nooit kunnen of willen vertellen wat daar juist gebeurd is.”

Slovakia, what’s the story, mum? gebruikt het autobiografische als vertrekpunt. Niet om het eigen leven te analyseren, wel om er een sleutel van te maken voor collectieve oriëntatie. Dreyer: “Mijn werk begint met de vraag hoe we onze huidige situatie beter kunnen begrijpen vanuit het verleden. En er zo meer grip op kunnen krijgen. Ik liet me vroeger vaak inspireren door de Duitse geschiedenis, omdat mijn vader Duits is, maar nu realiseerde ik me dat ik mijn moeders geschiedenis nooit zo heb benaderd.”

Dat verleden is voor Dreyer geen afgesloten periode: wat we nu meemaken in Slowakije en de westerse wereld is een akelig herkenbare herhaling van wat er in 1968 is gebeurd. Het censureren van de media, het inperken van de persvrijheid en de besparingen en vervangingen in de cultuursector doen de grens tussen de politiestaat van 1968 en vandaag vervagen.

De taal die we gebruiken om te vertellen over ons verleden en onszelf speelt een grote rol in het ons eigen maken van dat verleden, vertelt Dreyer. “Taal is een sleutel tot begrip, maar ook tot onbegrip. Mijn moeder heeft me haar moedertaal nooit aangeleerd. Dat maakte van het werk aan deze voorstelling een enorme uitdaging. Het is alsof je een deel van jezelf en je plek in de wereld mist. Daarom trekt Brussel me ook zo aan, die versnipperde stad waar resten van zoveel verschillende identiteiten te vinden zijn.”

Eén uitdaging loopt als een rode draad door de voorstelling: de moeilijkheden die gepaard gaan met de overdracht van kennis en identiteit. Dreyer: “Ik wil vooral nieuwsgierigheid opwekken naar waar je vandaan komt, zodat je met open ogen kan kijken naar je verleden.” WOLFRAM VANDENBERGEN

Slovakia, what’s the story, mum? van Katja Dreyer en danser Peter Savel speelt van 26 tot en met 28/2 in de Kaaistudio’s, kaaitheater.be

Roland Barthes

Anna & Bernhard Blume

Dirk Braeckman

Sophie Calle

Rebekka Deubner

LaToya Ruby Frazier

Paul Graham

Hervé Guibert

Michel Journiac

Lebohang Kganye

Ragnar Kjartansson

Anna Maria Maiolino

Pier Paolo Pasolini

Mark Raidpere

Ilene Segalove

Select Aanraders van de week

PodiumKlassiek

Dinges

Figurentheater? Poppentheater? Objectentheater? Visueel verteltheater? Theater der dingen, quoi! Het Goudblommeke in Papier, het beste café ter wereld, presenteert samen met Pat Van Hemelrijck van het Alibicollectief een reeks met kleinschalig objectentheater op zondag. Deze maand is met Agnès Limbos en haar Compagnie Gare Centrale de grande dame van het Franse objectentheater te gast.

AGNÈS LIMBOS & COMPAGNIE GARE CENTRALE: MACHIN TRUC – THEATER DER DINGEN 23/2, Het Goudblommeke in Papier, goudblommekeinpapier.be

Geen blad voor de mond

Barry Ahmad Talib, een kunstenaar uit het Guinese Sagale, is goede maatjes met Jozef Wouters, scenograaf en theatermaker van Decoratelier, waar Barry ook conciërge is. Al babbelend knipten ze samen duizenden blaadjes uit stof voor Barry’s boomsculpturen. Op een draaiend podium en met een cast die vooral uit technici bestaat, gunnen ze ons nu een blik in hun werk, hun verhalen, hun technieken en hun steden.

JOZEF WOUTERS & BARRY AHMAD TALIB: A DAY IS A HUNDRED YEARS 27/2 > 1/3, KVS BOX, kvs.be

Persoonlijk en politiek

Rodrigo Batista en Mariana Senne uit Brazilië willen ons wakker schudden uit de nachtmerrie van de politieke actualiteit die ons op de een of andere bizarre manier in slaap lijkt te hebben gewiegd. De Berlijns-Taiwanese theaterregisseur Ping-Hsiang Wang wijdt ons via Alicia Keys’ ‘Girl on fire’ dan weer in in zijn persoonlijke, politieke en artistieke verleden. (MB)

PING-HSIANG WANG: RETINA MANEUVER + RODRIGO BATISTA & MARIANA SENNE: KIDNAPPED, A PROLOGUE 21 & 22/2, KVS BOX, kaaitheater.be

Toetje Schubert

Heeft het all-you-can-eatbuffet van de Flagey Piano Days je honger nog altijd niet helemaal gestild? Dan kan je in de Zaal Henry Le Bœuf van Bozar terecht voor een pianistiek dessert. En wat voor een: het Japans-Britse icoon Mitsuko Uchida legt de magistrale Pianosonate nr. 21 van Franz Schubert op haar en jouw bord. Bijna vijftig minuten lang klaviervertier. Met de meeslepende melodieën die je van de componist gewoon bent, maar dan in een ongeziene grandiositeit.

MITSUKO UCHIDA 26/2, Bozar, bozar.be

Muzikale maskerade

Sinds enkele jaren is Brussel een fijn oudemuziekfestival rijker. Met violiste Amandine Beyer, Musica Gloria en het Brusselse Ensemble Murmure komt er weer heel wat schoon volk op visite tijdens deze vierde editie van FestiVita! Al kijken wij vooral uit naar het historische bal, dat vorig jaar alvast een knaller was en deze keer in het teken staat van het Venetiaanse carnaval. Bereid je voor op een meesterlijke maskerade.

FESTIVITA! > 23/2, Cercle Royal Gaulois, festivita.be

Winterse buien

Reinbert de Leeuw is er al vijf jaar niet meer. Toch blijft de geest van de vermaarde Nederlandse dirigent door dit programma en zijn ensemble Asko|Schönberg waaien. De ondertussen 93-jarige Sofia Goebaidoelina schreef haar indringende stuk Jetzt immer Schnee in 1993 namelijk voor het gezelschap. De VPRO-documentaire over die creatie is absoluut de moeite, het werk live horen is dat eens te meer. (JC)

NEDERLANDS KAMERKOOR & ASKO|SCHÖNBERG 22/2, Bozar, bozar.be

Mitsuko Uchida

Machin truc

Waterloolaan 113, Brussel, Instagram: fava.brussels

Fava is een piepklein adresje maar een grote ontdekking. Aan een vegetarische counter met acht zitplaatsen flirten pita’s en hummus met de perfectie. We hadden al een tijdje geleden de tip gekregen om eens bij Fava te gaan lunchen. Om de een of andere reden vonden we altijd wel iets beters te doen. Gelukkig hebben we uiteindelijk de stap gezet, want wat voor een verrassing was dat!

Fava ligt iets hoger dan de polikliniek van het UMC Sint-Pieter, maar is vrij onopvallend. Je loopt er dan ook makkelijk aan voorbij. In de piepkleine zaak, die bestaat uit een toonbank omringd door acht zitplaatsen, zwaait Wael Kostantinos, een chef met zowel Griekse als Egyptische roots, de scepter.

Witte tegels zoals in de Parijse metro, multiplexmeubels en een bankje met de

Katja Dreyer

5x2 tickets, Kaaistudio’s, 28/2

Theatermaker Katja Dreyer duikt in Slovakia, what’s the story, mum? in het verleden van haar moeder. Mail ‘Slovakia’

rug naar het raam: het interieur ademt de sfeer van een coole plek waar je even kan ontsnappen aan het lawaai en de drukte van de stad.

In lijn met de sfeer van dit toevluchtsoord kookt de vriendelijke en immer glimlachende Kostantinos met de grootste toewijding, of hij nu brooddeeg bereidt of kombucha fermenteert. De voormalige ambtenaar wijdt zich aan vegetarisch streetfood – soms ook veganistisch, zoals de uitstekende, superzachte carrot cake (3,50 euro), die we als dessert namen.

De specialiteit hier bestaat uit een reeks absoluut onweerstaanbare ‘pita pockets’ (7 tot 8 euro): zeer fluffy, huisgemaakt brood met daarin bereidingen geïnspireerd op de keukens van het Middellandse Zeegebied en het Midden-Oosten.

De ‘Amba’ (8 euro) die wij proefden was hemels: een mix van superverse

Double bill

5x2 tickets, KVS BOX, 21/2

Met Kidnapped – a prologue en Retina Maneuver onthaalt de KVS je op een avontuurlijke double bill. Mail ‘Double’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

ingrediënten – gegrilde aubergine, sla, tomaat, komkommer, rode ui, peterselie, tahin en uitstekende augurken – met falafel, die was overgoten met een zoetzure saus op basis van mango, azijn, fenegriek (vermoeden we) en een vleugje chilipeper.

Wael heeft ook verschillende soorten hummus – ‘kasa’ (6 euro), ‘red foul’ (8 euro) en ‘mosul’ (8 euro), een versie verrijkt met zhug, een soort Jemenitische pesto – en heerlijke schotels met bloemkool (8 euro) of gegrilde aubergine gemengd met sesamsaus (7 euro).

Om te drinken is er het heerlijke ‘Ginger Beer’ (3,50 euro) van de nabijgelegen nanobrouwerij L’Annexe, of de ter plekke gemaakte kombucha (2,50 euro).

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Onverwoestbaar

5x boek van Arnaud De Decker

Journalist Arnaud De Decker hield een dagboek (zie p. 14) bij over zijn reis naar Oekraïne. Mail ‘Onverwoestbaar’

Fava ••••

Inzichten

Wat weet muzikant Mich Walschaerts van het leven?

‘Ik zou een goede friturist met een kwinkslag zijn’

Welke fout maak je keer op keer tijdens het creatieve proces?

Denken dat ik het beste aan het maken ben dat er ooit gemaakt is. Dat ik echt een ongelofelijke hit of een wereldvoorstelling aan het maken ben. Maar die opwinding is nodig om ergens toe te komen.

Wat helpt er als je creatief droog staat?

Er ’s morgens aan beginnen. Inspiratie, oké, allemaal goed, maar je kan er niet op zitten wachten.

Welke belangrijke tip kreeg je ooit van je publiek?

Wij maken onze voorstellingen met Kommil Foo letterlijk met het publiek voor ogen. Na een paar weken werken organiseren we al een open repetitie, waarop we onze ideeën gewoon vertellen. We vergissen ons nog regelmatig in wat werkt en wat niet.

Welke levenswijsheid kreeg je mee van je ouders?

Op het terras van mijn moeder staat een standbeeldje dat ook een zonnewijzer is, met daaronder de woorden: “Ik tel alleen de lichte uren.”

Welke zin mag er op je doodsprentje komen te staan?

Hier ligt een gelukzak.

In welk ander vak of beroep zou je ook top zijn?

Op mijn 18e dacht ik dat ik geld zou gaan verdienen door een frituur te openen. Ik ben een andere weg ingeslagen, maar ik denk nog altijd dat ik dat goed zou kunnen. Een friturist met een kwinkslag, zoiets.

Wat helpt je er weer bovenop als je down bent?

Ik heb soms een ochtendhumeur, en dan helpt ‘verticaliseren’: gewoon uit dat bed komen. Zodra ik op mijn voeten sta, gaat het al beter.

Welke misvatting bestaat er over jou?

“Amai, gij zijt eigenlijk nog nen toffe,” hoor ik soms. Sommige mensen vinden mij

Mich Walschaerts is artiest op zijn eigen, en daarnaast de jongere broer van Raf, met wie hij sinds 1987 het duo Kommil Foo vormt Kommil Foo maakte ondertussen tal van muzikale theaterprogramma’s met cabaret en komische en serieuze noten Hun evergreen ‘Ruimtevaarder’ vind je jaarlijks aan de top van de Radio 1 Lage Landenlijst

onbenaderbaar, stug of nors. Dat gevoel heb ik zelf niet.

Wat had jij pas op erg late leeftijd door dat anderen allang wisten?

Dat het allemaal niet zo belangrijk is.

Waardoor het net ongelofelijk belangrijk wordt. We stellen niet veel voor in het grotere geheel, dus komt het er in die paar jaar dat we hier rondlopen wel op aan.

Welke kooktruc zouden wij ook moeten kennen?

Mijn ‘Pasta Mich’ is een verbasterde pasta alla puttanesca met behalve kappertjes, tonijn, ansjovis en tomaat ook een geheim ingrediënt: pancetta.

Wat was het beste nieuws van de afgelopen weken?

Ik ben onlangs met mijn moeder naar de hartspecialist geweest, en Raf met onze vader. Ze zijn allebei in de 80, maar ze kregen allebei goed nieuws.

Welke wet zou je meteen afschaffen?

Ik heb moeite met autoriteit en kan bijvoorbeeld niet tegen die gezichtjes langs de weg die lachen of nors kijken naargelang van je snelheid. Van zo’n betutteling word ik instant slechtgezind. Geef me dan liever ineens een boete.

Wat was er vroeger beter?

Begin vorig jaar heb ik al mijn socials weer van mijn telefoon gegooid. Ik was te veel met flauwekul bezig. Nu lees ik weer meer en schaak ik op mijn telefoon.

MICHAËL BELLON

Kommil Foo heeft een nieuwe titelloze plaat uit en breit op 27/2 in de Ancienne Belgique een einde aan de theatertour Het concert, abconcerts.be; ook met de voorstelling Grind doen ze de Lage Landen aan, kommilfoo.be