BRUZZ editie 1889 (08-05-2024)

Vintagewalhalla

Tweedehandswinkels in de Marollen 24

City of Letters

Brusselaars schrijven elkaar brieven 32

Kunstenfestivaldesarts

Van lijkwagen tot bloemenwinkel 37

‘Ik ben niet van plan om van Haren een sardineblik te maken’

Directeur Jurgen Van Poecke leidt de grootste gevangenis van het land

We hebben lang de kat uit de boom gekeken, en het is jaren de olifant in de kamer geweest. Maar nu zijn we apetrots. Toen we het nieuws hoorden, kregen we kippenvel, want het is al vele jaren één van onze stokpaardjes.

We hebben gestreden als tijgers tot de parlementariërs de stier bij de horens zouden vatten om een einde te maken aan de struisvogelpolitiek.

Dartel als een veulen en fier als een pauw kunnen we dus vandaag deze aankondiging doen - we schrijven het in koeien van letters, want het is ongetwijfeld één van GAIA’s mooiste overwinningen in 30 jaar:

DIEREN WORDEN IN DE GRONDWET OPGENOMEN.

Bedankt aan de politici en onze 80.000 hondstrouwe leden.

14 Rusthuisbedden blijven leeg

Hoge prijzen en interculturele verschillen leiden tot overaanbod

16

Naar een leefbare stad met vallen en opstaan

Brussel kiest: ademruimte

Dj Lefto speelt een thuismatch op het Brussels Jazz Weekend

05 EDITO

06 COVER STORY Jurgen Van Poecke en Cédric Gerbehaye over het leven in de gevangenis

12 IN BEELD Saskia Vanderstichele

15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

20 BIJGEDACHTE Brussel als breekijzer in de confederale logica van de N-VA

21 KORT GESPREK Chloé De Bon maakte een film over gynaecologisch geweld

23 BEESTIG BRUSSEL Vlokreeftjes vinden nieuwe thuis in Brussel

24 STADSLEVEN De Marollen, van meubels naar vintage

28 VOETBALCOLUMN Horror

29 BIG CITY Hoe Brussels was Audrey Hepburn?

30 DE SLAAPKAMER van Alexander

32 EXPO Brusselse brieven

36 COLUMN Bloemenmeisje uit Albanië

37 SELECT Kunstenaar Danh Vo en Lakense leerlingen automechanica verbloemen een lijkwagen

Klein onderhoud Sofie Benoot

Eat & Drink Billie

De vijf inzichten Lefto

Marie-Josée en Arno schreven elkaar brieven in het kader van een participatief project, zonder elkaar te kennen.

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Maya Callizaya, Guy Dermul, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Koen Cypers

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Maarten Goethals

Coördinator Magazine

Gevangenis

Met een totale capaciteit van 1.190 plaatsen herbergt de gevangenis van Haren de grootste populatie aan gedetineerden op één en dezelfde plek. In normale omstandigheden vormt die concentratie aan mensen, gehuisvest op 15 hectare, al een uitdaging.

Maar Haren kent dat niet: normale omstandigheden. Ten eerste moest het gevangenisdorp niet alleen vroeger openen dan gepland, bovendien gebeurde dat tijdens corona: een periode gekenmerkt door strikte regels omtrent sociaal en fysiek contact.

“De gevangenis van Haren kent dat niet: normale omstandigheden”

Daarnaast kampt Haren al sinds het begin met een structureel tekort aan personeel, waardoor de druk op de aanwezige cipiers alleen maar toeneemt. Daarom voeren de cipiersvakbonden al weken actie, tot frustratie van de gevangenen. In een gesprek met BRUZZ reflecteert gevangenisdirecteur Jurgen Van Poecke over die gespannen situatie. “Ik zit met gemengde gevoelens,” geeft hij toe. ‘Ik ben enerzijds fier, anderzijds vind ik dat Haren nooit een eerlijke opstartkans kreeg.” (zie p. 6) Zal de toestand verbeteren met de volgende regering, wetende dat extra geld voor delinquenten nooit echt een wervend electoraal thema vormt? Het moet, simpelweg. Anders dreigt Haren als sociale, justitiële en maatschappelijke tijdbom te ontploffen.

FR Avec une capacité totale de 1 190 places, la prison de Haren abrite la plus grande population de détenus à un seul et même endroit. Même dans des circonstances normales, une telle concentration de gens sur 15 hectares constitue un défi. Mais Haren n’a pas droit aux circonstances normales. Le village pénitencier a dû ouvrir plus tôt que prévu, en pleine pandémie, une période caractérisée par des règles strictes en matière de contacts sociaux et physiques. À côté de cela, la prison de Haren fait, depuis le début, face à un manque de personnel, faisant donc augmenter la pression sur les gardiens présents. C’est pour cette raison que leurs syndicats mènent des actions depuis des semaines, au grand dam des détenus. Dans un entretien avec BRUZZ, le directeur de prison Jurgen Van Poecke confie avoir « des sentiments mitigés ». « D’un côté, je suis fier. De l’autre, je trouve que la prison de Haren n’a pas reçu la chance qu’elle mérite à son ouverture. » (voir p. 6). La situation va-t-elle s’améliorer avec le prochain gouvernement, sachant que libérer des fonds supplémentaires pour des délinquants n’est jamais un thème électoral populaire ? Mais il le faut, c’est aussi simple que ça. Sinon Haren menace d’exploser, telle une bombe à retardement sociale, judiciaire et sociétale.

EN With its total capacity of 1,190 places, the prison in Haren is home to the single largest number of inmates. That concentration of people, housed on 15 hectares, would already in normal circumstances be a bit of a challenge. But Haren does not enjoy normal circumstances. For starters, not only did the prison complex have to open earlier than planned, it also did that during the Covid pandemic with its strict rules on social and physical contact. In addition, Haren prison has since the beginning been struggling with a structural shortage of personnel which makes the work for the staff there even harder. This is why the guards’ unions have been campaigning for weeks, much to the frustration of the prisoners. In an interview with BRUZZ, prison director Jurgen Van Poecke reflects on this tense situation. “I have mixed feelings,” he admits. “On the one hand I am proud, on the other I feel that Haren was never given a fair chance for a good start.” (see page 6) Will the situation improve with the next government, knowing that extra money for delinquents is never a very attractive electoral theme? Further investments are necessary, quite simply, because otherwise Haren risks exploding as a social, judicial, and community time bomb.

‘Ik ben niet van plan om van Haren een sardineblik te maken’

Deze week gaat Emperors of Nothing in première, de eerste langspeelfilm van Cédric Gerbehaye over het leven in de gevangenis van Vorst. Deze week vinden ook opnieuw onderhandelingen plaats over het personeelstekort, bijvoorbeeld in Haren. BRUZZ sprak met Gerbehaye en gevangenisdirecteur Jurgen Van Poecke over het leven achter de tralies. “Maak geen helden van gedetineerden, maar misken hun menselijke waardigheid ook niet.”

door Andy Furniere foto’s Ivan Put

Cédric Gerbehaye begon met het filmen van Emperors of Nothing (La Peine in het Frans) in 2016, na een wekenlange staking in de gevangenis van Vorst, waarbij het leger zelfs moest bijspringen. België was op dat moment al verschillende keren door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeeld wegens de erbarmelijke omstandigheden in de instelling.

“Ik was eerder al in gevangenissen in Congo, Soedan en Israël geweest,” zegt Gerbehaye. “Ik doe in het algemeen op verschillende plekken in de wereld verslag van schendingen van mensenrechten. En die mensenrechten werden ook dicht bij huis met de voeten getreden. Het voelde noodzakelijk om ook dat te belichten.” Dicht bij huis mag je in het geval van Gerbehaye

heel letterlijk nemen, want hij woonde op het moment van de opnames in de Verbindingslaan, in die bevreemdende straat tussen de gevangenis van Vorst en die van Sint-Gillis.

“Ik woonde op het nummer 55, de gevangenis van Vorst was nummer 52. Het gebouw maakte deel uit van mijn leven. Ik hoorde telkens de politie af en aan rijden en personeelsleden zagen me bijvoorbeeld thuiskomen van boodschappen, wat de afstand verkleinde. Bovendien gaf ik ‘s avonds les aan gedetineerden, Frans en Engels.” Ook in de jaren vÓÓr zijn filmproject was hij er al geweest om foto’s te maken van de inwoners, voor zijn reeks D’entre eux

Op de duur werkte die nauwe band met het gevangeniswezen wel verstik-

kend. “Ik ben dan naar het bos net buiten Brussel gevlucht, leefde een tijd op de buiten in Tombeek, in Overijse. Ik voelde de behoefte om afstand te nemen.” Op dit moment woont Gerbehaye nog iets verder, net buiten België, in Rijsel.

Geen twee keer veroordelen

Door zijn intense onderdompeling wist Gerbehaye het vertrouwen te winnen van zowel gedetineerden als personeel, waardoor de kijker een indringend portret krijgt van het leven in Vorst zoals het destijds was.

“In de pers doen vaak gelijkaardige verhalen de ronde over het gevangenisthema, met slechts kleine verschillen. Ik wilde daarentegen werkelijk het dagelijkse leven observeren van de mensen die

Jurgen Van Poecke, directeur van de gevangenis in Haren: “Je zal mij niet horen zeggen dat we al zijn waar we willen zijn, het is met vallen en opstaan.”

er leven en werken. Daarom gebruik ik ook geen commentaarstem.” Het gebruik van zwart-wit geeft de film daardoor iets tijdloos. “De documentaire is niet gelinkt aan de waan van de dag. Er waren al gevangenissen honderden jaren geleden en er zullen er binnen honderden jaren nog zijn.”

Gerbehaye wou niet per se weten wat gedetineerden op hun kerfstok hadden. “Soms vertelden ze het uit zichzelf, maar ik heb er bewust nooit naar gevraagd. Ik wilde geen verschil maken tussen gevangenen

en personeel. (Met nadruk) Je m’en fous wat ze hebben gedaan. Ik ben geïnteresseerd in wie ze zijn, hoe ze leven en wat ze doorstaan. Het is cruciaal om te beseffen dat die mensen al een keer veroordeeld zijn geweest, daarom zitten ze in de gevangenis. Je mag ze geen tweede keer veroordelen. Ik maak er ook geen helden van. Maar ik heb respect voor hun menselijke waardigheid.”

Zo toont de film onder meer een gedetineerde die zijn gevoelens van zich afschrijft in muziekteksten. Hij is het die

de internationale titel van de film aanlevert, met de poëtische benaming Emperors of Nothing. De Franse titel, La Peine, heeft drie betekenissen: een straf, pijn en moeite. Moeite die de mensen in de gevangenis moeten doen, maar ook de maatschappij.

“De maatschappij sluit mensen op omdat ze een fout maakten en we willen dan niet weten wat er achter de muren gebeurt. (Op dreef) Sociologische studies tonen dat de meeste mensen die in de gevangenis belanden, ooit te lijden hebben gehad onder het verbreken van bepaalde banden, aangaande vertrouwen, autoriteit en liefde. Die banden moet je herstellen. Maar in de plaats daarvan plaatsen we ze ergens en respecteren we hen nog minder dan binnen de maatschappij.”

Gerbehaye ziet twee belangrijke factoren om gevangenen correct te behandelen. Ten eerste moet de plaats een waardig leven mogelijk maken. “De gevangenis van Vorst stamt uit 1910 en is gedurende jaren enkel maar opgelapt.” De tweede factor is de manier waarop met gedetineerden wordt omgegaan, waarbij Gerbehaye een koele minnaar blijkt van geautomatiseerde technologie in moderne gevangenissen. “Automatisatie leidt tot ontmenselijking,” zegt hij ferm. “Meer contact, meer menselijke relaties: dat is veel meer nodig.”

Zelf wil Gerbehaye expliciet niet spreken over de gevangenis van Haren, omdat zijn documentaire eindigt bij de verhuizing naar de nieuwe gevangenis en hij scherpstelt op het bredere plaatje van mensen binnen de muren. Het is wel geweten dat Haren werkt met geautomatiseerde technologie. “Dat dient net om tijd en ruimte te creëren om het regime zo open mogelijk te krijgen voor gedetineerden,” zo verdedigt Jurgen Van Poecke, directeur van de gevangenis van Haren, die keuze. “Al zal je mij niet horen zeggen dat we al zijn waar we willen zijn, het is met vallen en opstaan.”

Lamskoteletten smokkelen

Van Poecke kwam net in 2016 van de gevangenis van Brugge over naar Brussel en maakte de periode in de film heel intens mee. Hij was zowel regionaal directeur als wegbereider van de plannen voor Haren, een combinatie die hem in 2019 in een burn-out deed belanden. Ook de omstandigheden in Vorst bezorgden hem hoofdbrekens.

“Het was een heel bewogen periode,” vertelt hij nu. “De gevangenis van Vorst was op het einde echt afgeleefd, met

Jurgen Van Poecke: “Ik probeer genoeg rond te lopen om te praten met het personeel en de gedetineerden.”

“Ik was verrast door de menselijke warmte, ook ik zat met vooroordelen, dat was een grote les voor mij”

Cédric Gerbehaye Filmmaker

schabouwelijke materiële omstandigheden. Toch bleven veel gedetineerden voor de opening van Haren liever in Vorst dan uit Brussel te vertrekken, vooral door de vlotte bereikbaarheid voor bezoek.” Het lijkt ook alsof er ook een soort samenhorigheidsgevoel leefde. “Behalve de typische angst voor verandering, heerste er op het einde inderdaad een bizar wij-gevoel, omdat iedereen in hetzelfde schuitje zat.”

De toenmalige gevangenisdirecteur Vincent Spronck, nu directeur in Bergen,

stimuleerde dat samenhorigheidsgevoel door zijn persoonlijke aanpak. Dat blijkt onder meer uit de warme manier waarop de man door de gevangenisbevolking werd uitgewuifd toen hij in 2020 afscheid nam, wat opmerkelijke scènes oplevert in de film.

“Ook ik ben verrast geweest door de menselijke warmte, ook ik zat voordien met vooroordelen, dat was een grote les voor mij,” zegt Gerbehaye. Hij liet Spronck de film op voorhand zien. “Dat ging gepaard met veel emoties.”

Emperors of Nothing

Op 8 en 16 mei speelt in Cinema Palace de eerste langspeelfilm van de Belgische documentairemaker en fotograaf Cédric Gerbehaye. Met Emperors of Nothing toont hij het leven in de gevangenis van Vorst, een instelling “berucht om zijn onmenselijke opsluitingsomstandigheden,” aldus de aankondiging. Gerbehaye filmde alles in zwart-wit, en vertelt het verhaal “aan de hand van persoonlijke en openhartige weergaves van gevangenen en bewakers”. www.cinema-palace.be

Een still uit de film van Cédric Gerbehaye, waarin hij het dagelijkse leven van de gevangenen observeert.

Ook Van Poecke is onder de indruk. “Ik heb hem ondertussen al twee keer bekeken en het zal niet de laatste keer geweest zijn. Het is een film met een hoge artistieke waarde, maar ook een diepmenselijke documentatie. De kijker krijgt een realistisch idee van hoe het is om opgesloten te zitten en hoe gevangenen en personeel samenleven. Het toont ook mooi hoe gevangenen de helft van de tijd mentaal bezig zijn met hun nieuwe kans als ze vrijkomen.”

Of hij niet verveeld zit met de scènes die tonen hoe er zaken binnengesmokkeld en uitgewisseld worden, zoals etenswaren en telefoons? “Ik heb daar een rare anekdote over, uit mijn tijd in Brugge. Toen betrapten we toevallig een vrouw met lamskoteletten en gehakt in haar beha. (Droog) Die vond dat haar vader te veel gevogelte moest eten in de gevangenis, terwijl hij dat niet lustte. Zo komt het diepmenselijke boven. En kijk, wij hebben geen politionele bevoegdheid,

fouilleren is strikt geregeld. En er worden de laatste jaren ook steeds meer zaken overgegooid.”

“In de gevangenis is dat uitwisselen en smokkelen heel normaal, het maakt deel uit van het overleven,” zegt Gerbehaye er zelf over. “Het maakt het dagelijkse bestaan minder zwaar. Het gaat vaak niet over drugs, maar over kleine zaken, zoals de vrouw die bonbons, snoepjes, binnensmokkelt voor haar man. Dergelijke deconstructies van de gangbare mythes vind ik interessant. Ik wou bewust niet stigmatiseren, ik draag een verantwoordelijkheid door alle vertrouwen dat in mij is gesteld. Gevangenissen zijn sowieso al een polariserend onderwerp.”

Hoewel Gerbehaye niet meer bij de gevangenis woont, laat het verhaal hem niet los. Hij is bezig aan een boek over de gevangenis van Vorst, met foto’s van zijn hand, teksten van verschillende auteurs en archiefteksten. Hij sluit zich aan bij de vraag van de vzw 9 m² om het gebouw om te vormen tot een museum over het gevangeniswezen. Ook Van Poecke vindt dat een goed idee. “Al heb ik wel vragen over de huidige staat van het gebouw, er waren op het einde problemen met de stabiliteit.”

Sterfgevallen en celbranden

Van Poecke heeft vandaag wel andere katten te geselen. De recente stakingen

“Een gevangenis zal nooit een kabbelend beekje zijn, altijd een stromende rivier”

Jurgen Van Poecke Directeur gevangenis Haren

tonen aan dat de verhuizing van Vorst naar Haren geen mirakeloplossing was. Sinds de inhuldiging van de gevangenis van Haren in 2022 vonden drie gevallen van agressie tegen cipiers plaats, drie sterfgevallen en drie celbranden – de laatste pas vorige week. Volgens de vakbonden en actiegroep Haren Observatory zijn dergelijke gebeurtenissen een van de redenen voor de grote uitval van personeel in de gevangenis.

Van Poecke geeft aan dat het goed is dat dergelijke incidenten kritisch bevraagd en onderzocht worden, maar wijst als gedeeltelijke verklaring op de grote schaal van de gevangenis. “Het zal nooit een kabbelend beekje zijn, altijd een stromende rivier.”

Toch zit hij ook met gemengde gevoelens, geeft hij toe. “Ik ben trots op wat we al op poten hebben gezet, Haren is een gevangenis met een vernieuwende aanpak. Maar de gevangenis kreeg geen eerlijke opstartkans. Door de lockdown kon ze niet proefdraaien, en we moesten geforceerd opengaan om de daders van de aanslagen in Brussel op te vangen. Die werden immers vlakbij berecht. We stonden met de rug tegen de muur.”

Daarnaast moest het team van Van Poecke een jaar wachten op het beloofde

In de film gaat Cédric Gerbehaye niet op zoek naar wat de gevangenen hebben misdaan, wel toont hij wat er achter de muren gebeurt.

29/4 – 12/5

intranetsysteem waarmee gedetineerden berichten kunnen sturen naar het personeel. “Met een vraag voor de boekhouding moesten ons vaak behelpen met papieren communicatie.”

Dorpsburgemeester

De directeur toont begrip voor de recente stakingen, al maakten die de omstandigheden er uiteraard niet eenvoudiger op. “We hebben een moeilijke maand achter de rug, waarbij we niet altijd het normale

UN FILM SUR LA VIE DANS LA PRISON DE FOREST

FR Cette semaine, c’est la première de La Peine, le premier long-métrage de Cédric Gerbehaye, qui dépeint la vie dans la prison de Forest. Et cette semaine aussi, de nouvelles négociations ont lieu concernant le manque de personnel, à la prison de Haren par exemple. BRUZZ a parlé à Cédric Gerbehaye et au directeur de prison Jurgen Van Poecke sur la vie derrière les barreaux. « Il ne faut pas transformer les détenus en héros, mais il ne faut pas renier leur dignité non plus. »

regime konden draaien. Op sommige dagen konden wandelingen niet doorgaan en de problemen gingen heel vaak ten koste van het aanbod aan cursussen en activiteiten.”

Wat hij vond van de zware beschuldigingen van vakbond CSC Services Publics en de actiegroep Haren Observatory, die spraken van ‘brutaal management’? “Ik begrijp dat je die vraag stelt, maar ik voel me totaal niet aangesproken en men heeft me ook uitgelegd dat dat niet op mij sloeg. Dat is helemaal mijn stijl niet. Je mag het proberen, maar ik denk niet dat je vijf personeelsleden zal vinden die mij brutaal noemen.”

Daarnaast is de overbevolking van de Brusselse gevangenissen een eeuwig probleem, dat ook een dreiging vormt voor Haren. “Ik ben niet van plan om van Haren een sardineblik te maken,” zegt Van Poecke ferm, dezelfde term gebruikend die hij in het verleden bezigde voor de Brusselse gevangenissen toen Haren nog niet open was.

Of hij ten slotte hoopt om net zo hartelijk als Vincent Spronck uitgewuifd te worden, de dag dat hij ooit de gevangenis verlaat? “Vincent stond heel dicht bij zijn gedetineerden, maakte elke dag zijn toer. Door de grote schaal van Haren kan ik op één dag niet iedereen goeiedag zeggen, maar ik probeer genoeg rond te lopen om te praten met het personeel en de gedetineerden. Het zijn de babbels op het ‘dorpsplein’, zodat ik op het einde van de dag met een aanvaardbaar gevoel naar huis kan gaan. Als directeur ben je uiteindelijk een soort dorpsburgemeester.”

A FILM SHOWS LIFE IN THE PRISON IN VORST/FOREST

EN Emperors of Nothing, photographer and film-maker Cédric Gerbehaye’s first feature film, about life in Vorst/Forest prison, will see its premiere this week, the same week as renewed negotiations on the staff shortage in Haren and other prisons will be taking place. BRUZZ spoke to Cédric Gerbehaye and director of Haren prison Jurgen Van Poecke about life behind bars. “Don’t make heroes of inmates, but don’t take their human dignity away from them either,” Gerbehaye says.

Vier mama met wat welverdiende ontspanning! Geef een wellnessbon van minstens 100 euro en krijg er een gratis toegang bij! Meer info op www.thermae.com.

Sellaerstraat 42 – 1820 Melsbroek +32 (0)2 759 81 96

&

Wolvertemsesteenweg 74 – 1850 Grimbergen +32 (0)2 270 81 96

In beeld door Saskia Vanderstichele

God houdt van goud

Afgelopen weekend vierde de orthodoxe gemeenschap in Brussel Pasen. Dat valt later in het jaar dan het katholieke Pasen, door het gebruik van een verschillende religieuze kalender. Kerken en kledij van spirituele leiders van het orthodoxe geloof vallen vooral op door het vele goud en zilver – die opzichtige uiting van schoonheid en materiële weldaad weerspiegelt en reflecteert als het ware de grootsheid en rijkdom van God. In Brussel werd het orthodoxe geloof – iets heel anders dan het protestantisme, dat veeleer soberheid predikt – geïntroduceerd door Griekse gastarbeiders, en het kreeg onlangs een boost door de komst van Oekraïense vluchtelingen. MG

In de kijker

Overaanbod in Brusselse rusthuizen

Een op de vijf bedden blijft leeg

De Brusselse woonzorgcentra kampen met een chronisch overaanbod, bij gebrek aan kandidaten. Voor veel ouderen is een rusthuisplek te duur.

Van de 14.700 beschikbare bedden in de Brusselse woonzorgcentra waren er in het tweede semester van 2023 slechts 11.600 bezet, zo blijkt uit de jongste statistieken van de overheidsinstelling Iriscare waar Le Soir de aandacht op vestigde. Dat komt neer op een bezettingsgraad van een kleine 79 procent.

Of omgekeerd: een op de vijf bedden blijft ongebruikt. Die overcapaciteit wordt al enkele jaren vastgesteld. “We hebben een jaar of tien geleden gewaarschuwd dat het uitbreidingsbeleid wellicht te enthousiast was. De overheid kende te veel vergunningen toe voor nieuwe rusthuizen,” zegt Olivia Vanmechelen, medewerker bij het Kenniscentrum WWZ (welzijn, wonen, zorg).

Verschillen per gemeente

Het probleem varieert per type woonzorgcentrum en per gemeente. Qua type zijn er vooral onbenutte bedden bij de rustoorden voor bejaarden en veel minder bij de rust- en

verzorgingstehuizen, die bestemd zijn voor ouderen die zware zorg nodig hebben. De overcapaciteit – of onderbezetting, zo je wil – wordt meer vastgesteld bij privérusthuizen dan bij instellingen die van de overheid of vzw’s afhangen.

De overschotten zijn opvallend groot in de gemeenten Schaarbeek, Sint-Joost-tenNode en Sint-Gillis. Al is omzichtigheid geboden bij de interpretatie. “Dat heeft te maken met het profiel van de lokale bevolking, maar kan ook het gevolg zijn van privéspelers die in het hele gewest actief zijn en hun bedden groeperen,” zegt Vanmechelen.

De scheve rusthuismarkt heeft niet alleen te maken met het aanbod – structureel te veel erkenningen – maar ook met een lage vraag vanuit sommige bevolkingsgroepen. Vanmechelen: “Je kan niet stellen dat er geen nood is aan zorg voor ouderen, maar vaak liggen de drempels te hoog.”

De prijs is wellicht de belangrijkste hinderpaal. De gemiddelde dagprijs voor een

eenpersoonskamer komt uit op 78 euro, wat neerkomt op circa 2.400 euro per maand, zo blijkt uit de statistieken van Iriscare. Er zijn wel grote verschillen tussen de woonzorgcentra in privéhanden (gemiddeld 2.600 euro per maand) tegenover de centra uitgebaat door de gemeente (1.830 euro per maand) of door een vzw (2.000 euro per maand).

De kostprijs van een rusthuisplek overstijgt daarmee de financiële draagkracht van veel oudere Brusselaars, zeggen onderzoe-

kers, zeker als er geen ondersteuning is van de familie.

De ouderen van morgen

Wat volgens Vanmechelen zeker ook meespeelt, is de etnisch-culturele diversiteit van Brussel. Veel hulpbehoevende ouderen en hun families met een migratieachtergrond laten het woonzorgcentrum links liggen omdat ze grootmoeder of -vader zolang mogelijk in familieverband willen opvangen en de stap naar een wzc niet als een echte optie beschouwen.

© PHOTONEWS ARCHIEFBEELD

11.600

van de 14.700 bedden in de Brusselse woonzorgcentra waren bezet in de tweede helft van 2023

“Terwijl in de jaren zeventig de 65-plussers nog een relatief homogene bevolkingsgroep vormden en overwegend in België geboren waren, bestaat vandaag een groeiend deel van de Brusselse ouderen uit gepensioneerde arbeidsmigranten,” zo merkt een rapport van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn eind 2022 op.

Het beleid heeft de impact van die demografische transformatie onderschat, zegt Vanmechelen. “Men heeft te weinig de vraag gesteld: wie zijn precies die ouderen van morgen?”

De lage populariteit van rusthuiskamers is des te opvallender omdat alternatieven als thuiszorg of serviceflats veel minder uitgebouwd zijn dan in Vlaanderen. Volgens Vanmechelen, en ook Iriscare, moeten we in de toekomst naar een ruimer aanbod aan alternatieve woonvormen voor de heterogene groep aan Brusselse ouderen gaan.

West-Europees concept

Maar het zou ook veel helpen als rusthuizen meer een afspiegeling worden van het diverse Brussel. “Een rusthuis is een heel West-Europees concept,” zegt de experte. “We moeten er beter over waken dat ook de Brusselse ouderen met een niet-westerse migratieachtergrond zich thuis voelen in zo’n woonzorgcentrum.”

euro per dag is de gemiddelde prijs voor een eenpersoonskamer in een Brussels woonzorgcentrum

“Al was het maar in de inrichting ervan. Het hoeven niet altijd eikenhouten sofa’s te zijn. Ook op het vlak van de maaltijden, gebedsruimten of afspraken met de familie moeten er toch mogelijkheden zijn om meer diversiteit te scheppen, in plaats van de huidige one size fits all-aanpak.”

EMMANUEL VANBRUSSEL/ RENÉE VERVAET

Brussel kiest

Ademruimte

Naar aanleiding van de verkiezingen van 9 juni 2024 focust BRUZZ de komende weken in zes afleveringen op de grootste uitdagingen van Brussel. Deze week: ademruimte. Check ook de debatten met politici en experts over de thema’s online, op televisie en op radio deze week.

Met vallen en opstaan naar een leefbare stad

Minder autodruk, veiliger verkeer, schone lucht en meer groen. De lijst van voornemens om van Brussel een leefbaardere stad te maken was lang, maar bakte de Brusselse regering er ook iets van? “De weerstand tegen het mobiliteitsbeleid is logisch.”

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Het kruispunt Kunst-Wet op een woensdagavond, rond 17.30 uur. Het is druk op het nieuwe fietspad op de Wetstraat. Zwermen fietsers flitsen voorbij op een plek waar tot voor kort een rijstrook voor auto’s lag. Op het minitrottoir met het oude fietspad lopen drie joggers langs. En helemaal aan de rand van de straat zit er best wat volk op het terras van café Leopold.

Een idyllisch stadstafereel? Nou, niet echt. Naast het nieuwe fietspad stroomt nog steeds een grommende vloot auto’s de stad in, vier rijstroken breed. Toch toont deze plek hoe Brussel de voorbije jaren veranderde. Met de fietspaden op de kleine Ring, die er sinds de vorige regering gestaag groeien. Maar evengoed met de ruim zestig kilometer fietspaden die de huidige bewindsploeg aanlegde, zoals dat op de Wetstraat. De auto leverde er in, voetgangers en fietsers wonnen.

Het is een trend die je ook terugziet in de cijfers voor het hele gewest. Daarin heeft stappen de auto onttroond als belangrijkste vervoermiddel. Onze voeten zijn voortaan goed voor 36 procent van onze verplaatsingen, tegenover 27 voor de auto. De fiets maakt ondertussen 9 procent uit van de vervoertaart. Een peulenschil vergeleken met Gent of Nederlandse steden, een reuzensprong voor Brussel en drie keer zoveel als in 2010.

“Zeker in het begin van de regeerperiode was het mobiliteitsbeleid een succes,” vindt professor en mobiliteitsexpert Dirk Lauwers (UGent). “De invoering van Stad 30 was een prima zaak voor de verkeersveiligheid en Brussel speelde zelfs een pioniersrol. Andere hoofdsteden zoals Parijs of Amsterdam volgden pas later.” Het aantal verkeersdoden daalde vorig jaar alvast historisch laag tot vijf slachtoffers.

De meeste mobiliteitsexperts delen Lauwers’ analyse, al klinkt er vandaag nog steeds gemor, onder meer in de taxisector. “De zone 30 betekende 30 tot 40 procent minder omzet,” zegt taxiondernemer Constantin Tsatsakis. “De trajecten duren langer én we lopen veel meer boetes op.”

Fietsende elite

Professor Lauwers heeft ook bewondering voor de inspanningen op het vlak van

kruispunt Kunst-Wet: een van

fietspaden, zoals dat op de Wetstraat. “Brussel heeft handig gebruikgemaakt van de coronacrisis om een versnelling hoger te schakelen, net zoals Milaan en Barcelona dat in het buitenland deden. In Vlaanderen zie ik dat veel minder.”

Op de snelle start volgde een periode waarin de weerstand tegen het mobiliteitsbeleid groeide, onder meer met het protest tegen de circulatieplannen. Lauwers: “Dat is niet onlogisch: omdat Brussel van zo ver komt, is de omslag ook moeilijker. Vergeet

niet dat de stad sinds Expo 58 omgebouwd was tot een van de meest uitgesproken autosteden van Europa.” Het beleid moest daarbij niet enkel tegen de automobilisten opboksen. “Heel wat mensen die geen wagen hebben, dromen er wel van. De fietsende elite heeft zich daar wat op mispakt.”

De mobiliteitsexpert ziet daarnaast hoe de Brusselse structuur een krachtig beleid bemoeilijkt. “Dit soort plannen lukt beter met een centraal mobiliteitsbeleid. Bij die

circulatieplannen hing heel veel af van de manier waarop gemeentebesturen dingen invoerden en op protest reageerden.”

Hoe moeten we nu verder? “Het wordt zoeken naar een meer gedragen formule, wellicht met kleinere stappen,” vindt de mobiliteitsexpert. “Mochten circulatieplannen niet haalbaar zijn, dan kan je net zo goed vertrekken van pleinen die je herinricht en waar je tegelijk op de mobiliteit ingrijpt. Dan zien mensen meteen waarom er iets verandert.”

Het

de plekken in Brussel waar de auto moest inleveren ten voordele van de fietsers.

Brussel kiest: ademruimte

Een van de sleutels tot succes, is in elk geval echte participatie, zegt experte Cato Léonard. “Als je het houdt bij uitnodigingen voor vergaderingen versturen, krijg je vooral hoger opgeleide mannen vanaf 55 jaar. Je moet je uiterste best doen om een zo divers mogelijk publiek te betrekken, door bijvoorbeeld bewust mensen aan te spreken die een bepaalde groep vertegenwoordigen: jonge moeders, kleine handelaars … Of je kan met een loting werken, waarbij je erop toeziet dat je panel heel divers is.”

Léonard wijst erop dat België wereldtop is inzake participatie, met onder meer een burgerpanel tijdens het EU-voorzitterschap.

“We zijn het dus aan onszelf verplicht om het ook goed te doen.” En zodra de kogel door de kerk is, komt het erop aan om de beslissingen consequent uit te voeren.

“Saboteurs moet je aanpakken.”

Weg met de houtkachel

Terug naar het kruispunt van de Wetstraat en de kleine Ring. Het dense autoverkeer betekent dat de luchtkwaliteit hier barslecht is, het meetpunt tekent hier de tweede slechtste score van het land op. Toch werd de stadslucht hier de voorbije jaren gestaag zuiverder. De Europese normen werden in 2017 nog 56 dagen per jaar overschreden, vorig jaar nog 31 keer.

“De lage-emissiezone had effect, zeker sinds de euro 4-diesels verboden zijn,” meent Frans Fierens, directeur van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (Ircel). “En ook de strengere uitstootnormen voor nieuwe auto’s spelen mee.”

Of Fierens de blik even op de toekomst kan richten? “Vooral de dieselban vanaf 2030 wordt een grote stap vooruit. Daarnaast mogen we de uitstoot van gebouwen niet verwaarlozen. Op termijn moeten we manieren vinden om over te schakelen naar warmtepompen in plaats van gasverbran-

60

km aan fietspaden werden in de voorbije legislatuur aangelegd.

36%

van de verplaatsingen in Brussel gebeurt te voet, de auto haalt 27 procent.

31

was het aantal dagen met te vuile lucht in 2023 aan Kunst-Wet. In 2017 waren dat er nog 56.

ding.” Houtkachels, die populairder werden tijdens de energiecrisis, zijn helemaal uit den boze. “Die stoten 100 tot 150 keer meer uit dan een gasketel.”

Burgerbeweging Filter Café Filtré, die zich inzet voor betere lucht en een leefbaardere stad, noemt zich ‘gematigd positief’ over de voorbije regeerperiode. “Tegelijk blijft er enorm veel werk aan de winkel,” zegt Annekatrien Verdickt. “Ik ben net met een Gentse vriendin een paar dagen door Brussel gefietst en zij verbaast er zich over hoe de auto deze stad nog altijd domineert.”

Wat moet anders? “De weg van de circulatieplannen moeten we verder volgen,” vindt Verdickt. “Maar dan zo dat we meteen tonen hoe we straten herinrichten tot verblijfsplekken. Daarnaast is reke-

“Bij de circulatieplannen hing heel veel af van de manier waarop gemeentebesturen dingen invoerden en op protest reageerden”

Dirk Lauwers Mobiliteitsexpert

(UGent)

ningrijden dé sleutel voor minder auto’s en kan het beleid nog veel meer inzetten op de deelmobiliteit.”

Conflict ingebakken in regeerakkoord

Op naar het Flageyplein in Elsene. De voorbije maanden werd hier gedrild en gegraven dat het een lieve lust is. Het ooit zo kale plein krijgt immers een intense vergroeningskuur. Aan de randen, waar volle grond zit, staan ondertussen echte bomen. De keuze viel vooral op inheemse soorten zoals linde, eik, esdoorn of berk. Centraler, boven de parkeergarage, komt vooral lager groen. In totaal komen er 77 bomen bij.

De ingreep toont dat het wel degelijk kan: een steenvlakte vergroenen en klimaatbestendiger maken, zelfs al zit er een parking onder. Het Flageyplein is niet de enige plek die op die manier onder handen wordt genomen. Vooral in de drukbevolkte en sterk opwarmende kanaalzone komt er groen bij en gaat er wegdek op de schop.

Dat er her en der groen bijkomt is prima, vindt Jean-Baptiste Godinot van We Are Nature.brussels. Die burgerbeweging zet zich vooral in voor het behoud van de bestaande natuur in het gewest. En daar zit Brussel voor Godinot met een groot probleem. “Een hele resem van waardevolle gebieden wordt bedreigd door bouwplan-

nen: Denk aan de Mijlemeers in Anderlecht, de Donderberg, een deel van het Wielsmoeras en natuurlijk de veelbesproken friche Josaphat.”

De voorbije legislatuur vlogen socialisten en groenen elkaar geregeld in de haren

over die groengebieden. “In het regeerakkoord staan dan ook ambities die elkaar tegenspreken,” merkt Godinot op. “De socialisten wilden vooral bouwen, de groenen vooral natuur behouden. Wij pleiten ervoor om één coherente visie op

Mobiliteit is en blijft een heet hangijzer

Als er de voorbije jaren over één onderwerp gebakkeleid werd, was het wel mobiliteit. De regering begon de legislatuur met een aantal forse ingrepen die de stad leefbaarder maakten: de zone 30 en tientallen kilometers coronafietspaden. De weerstand bleef al bij al beperkt en de maatregelen staan vandaag ook amper nog ter discussie. Gaandeweg groeide het ongenoegen over een autobeperkend beleid. De circulatieplannen die het transitverkeer uit woonwij-

ken moesten bannen, bleken dan wel een succes in onder meer de Vijfhoek. Tegelijk leidde het fiasco in Anderlecht tot een uitslaande brand van protest, polarisering en politieke angst in andere gemeenten. Het Gewest is met handen en voeten gebonden aan die gemeenten voor de uitvoering van Good Move. Het wordt dus evenzeer uitkijken naar het resultaat van de gemeenteraadsverkiezingen in het najaar. De bitse discussies van de afgelopen jaren waaien

vandaag over naar de kiescampagne. Oppositieleider David Leisterh (MR) beloofde al dat hij in honderd dagen komaf zou maken met Good Move, al blijft het erg vaag wat hij daar precies mee bedoelt. En ook PS-lijsttrekker Ahmed Laaouej is een koele minnaar van maatregelen die het autoverkeer aan banden leggen. Hij verzette zich dan ook tegen de slimme kilometerheffing Smart Move, die er deze regeerperiode niet kwam. De PS-kopman voelt daarbij de

wonen en groen te ontwikkelen. Huisvesting is belangrijk, maar als je de huurprijzen reguleert, leegstand aanpakt en verdicht waar al bebouwing is, kom je ook al ver.”

Groot budget voor kleine ingrepen

Brussels bouwmeester Kristiaan Borret zag de voorbije jaren vooral een mentale shift. “Zowel in mijn vakgebied als in de politiek groeit het besef dat we het groen en de open ruimte echt nodig hebben.”

Tegelijk zag Borret te weinig vooruitgang op het terrein. De echte verandering zal voor de bouwmeester op het niveau van de gewone woonstraat moeten gebeuren, met onder meer parkeerplaatsen die water doorlaten en vergroening. “Dat gebeurt nu amper. In de volgende legislatuur zou je een ambitieus budget moeten reserveren om heel veel van die ingrepen in kleine straten te doen.”

Ook over de grote projecten maakt Borret zich zorgen. “De eerste voorstellen voor Schaarbeek-Vorming, onze grootste grondreserve, hebben het meteen al over een industriegebied, weliswaar met een groene sluier erover. Het lijkt me zinvoller om de volgorde om te draaien en eerst te bestuderen welke open ruimte we daar zeker willen behouden.”

hete adem van de PTB in zijn nek. Die partij wakkerde het protest tegen Good Move aan en haalt de PS in de peilingen. De ecologisten profileren zich ondertussen net als de motor achter een veranderende stad.

Groen versus bouwen

Het tweede grote strijdpunt in deze regeerperiode was dat rond de bouwprojecten op plekken waar vandaag nog groen is, de friche Josaphat op kop. De discussie van de afgelopen jaren krijgt nu een

verlengstuk in de campagne. Ecolo werpt zich daarbij op als de groene ridder die onder meer de bouwplannen op de Josaphatsite tegenhoudt, terwijl vooral de PS er snel nieuwe huisvesting wil zien. Een slim compromis is mogelijk, maar niet meer voor de stembusgang.

Analyse

Kris Hendrickx Redacteur

Het kale Flageyplein in Elsene kreeg een vergroeningskuur, er werden vooral inheemse bomen geplant.

Brussel als breekijzer in de confederale logica van de N-VA

Steven Van Garsse Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Franstaligen zijn als de dood voor een deelname van Vlaams

Belang of N-VA aan de Brusselse regering”

Afgelopen zaterdag, op het Irisfeest, nam minister-president Rudi Vervoort (PS), wellicht voor de laatste keer, het woord als regeringsleider. Hij laat Brussel niet in de meest vrolijke omstandigheden achter. De veiligheid in de hoofdstad baart steeds meer zorgen, de overheidsfinanciën kleuren bloedrood. Het volgende regeerakkoord wordt een netelige zaak. Vervoort kwam, op de plechtigheid in Bozar, behoorlijk politiek uit de hoek. Toch voor zijn doen. Hij hield een pleidooi voor een samenwerkingsfederalisme. Hij wil dat de metropolitane gemeenschap eindelijk uit de grond wordt gestampt, voor een betere samenwerking tussen Brussel en de Rand. Hij komt ook op voor Brussel als echte hoofdstad van België, waar een financiering tegenover mag staan. Een metro naar de luchthaven, betaald door de nationale overheid, is in elk land een no-brainer, zo liet hij zich eerder in een interview ontvallen. In België verzandt zoiets meteen in een politiek steekspel. Nochtans heeft het hele land baat bij een sterk ontwikkelde hoofdstad, zo zei Vervoort.

V-partijen

Maar de hoofdzaak van zijn toespraak zat misschien wel in het detail. Hij sprak de hoop uit dat, wat ook de uitslag van de verkiezingen moge wezen, de Brusselse partijen een akkoord kunnen vormen voor de komende vijf jaar en dat Brussel niet gegijzeld wordt

door andere belangen dan die van de Brusselaar. Dat is een niet mis te verstane vingerwijzing naar de V-partijen, die het in de peilingen alvast erg goed doen in Brussel. De Franstaligen zijn er al sinds lang als de dood voor dat de deelname van Vlaams Belang of N-VA aan de Brusselse regering onvermijdelijk is.

Want zo kunnen ze Brussel, het sluitstuk van het huidige federale model, verlammen, en als hefboom gebruiken voor verdere communautaire stappen.

De verwachtingen zijn, zo viel in een uitgebreid artikel in Le Soir vorige week te lezen, dat de huidige coalitiepartners van Groen, Vooruit en Open VLD, weleens zetels kunnen verliezen, en dat er met de huidige meerderheidspartijen geen ploeg gevormd kan worden.

Als dat klopt, zal er misschien naar N-VA moeten worden gekeken. Los van het feit dat dat voor Groen niet echt een aantrekkelijke optie is – maar zeg nooit nooit – is dat voor heel wat Franstaligen een doembeeld waar ze liefst niet te veel aan willen denken. Hebben de Franstaligen gelijk? Op zich niet. De N-VA in Brussel werkt zich uit de naad om het vertrouwen te winnen van de Brusselaars. De partij stelt zich zeer open op in de hoofdstad. Het is een discours van ‘wij Brusselaars’, dat het beste wil voor de hoofdstad. Vervoort heeft zich ook eerder al laten ontvallen dat een

Minister-president Rudi Vervoort hield een pleidooi voor een samenwerkingsfederalisme. PHOTONEWS

Brusselse regering met N-VA niet onmogelijk hoeft te zijn.

Alleen dateert die uitspraak van enkele jaren terug en heet de sterke man van de PS nu Ahmed Laaouej. Waarnemers geloven niet dat Laaouej snel met de Vlaams-nationalisten een akkoord zal sluiten. En bij Ecolo, dat zich vandaag vastklinkt aan de PS, zal die appetijt nog vele malen minder groot zijn.

Daar komt nog bij dat de N-VA zich nationaal in een hoogst oncomfortabele positie bevindt. De partij wil stappen zetten naar een confederaal model. Dat is, met de hete adem van het Vlaams Belang in de nek, de beste manier om weer bestaansrecht te krijgen.

Maar daarvoor moet het de ruime steun krijgen van de Franstaligen. De PS liet al weten niet geïnteresseerd te zijn.

Communautaire eisen

Als de N-VA echt nodig is voor een Brusselse coalitie, dan kan dat als breekijzer worden gebruikt voor een confederale stap. N-VA kan dan een Brusselse regering onmogelijk maken, zolang niet aan haar (communautaire) eisen is voldaan. En de PS bijvoorbeeld dwingen om samen een federale regering te vormen.

Dat is de grote vrees van de Franstalige politieke strategen, en precies hetgeen waar Vervoort in zijn speech in Bozar naar verwijst. Angst is nooit een goede raadgever, zo luidt een bekend gezegde, maar helemaal ondenkbaar is deze situatie ook weer niet. Zo bekeken is de inzet van de Brusselse verkiezingen helemaal niet zo onschuldig als het soms lijkt en gaat ze verder dan de strijd tussen rechts en links, maar gaat ze ook over de toekomst van het land.

Kort gesprek

Chloé De Bon geeft met Echo(e)s een stem aan vrouwen die lijden bij de gynaecoloog

‘Zorg voor vrouwenlichaam lag lang enkel in mannenhanden’

Vrouwen die een gynaecoloog bezoeken, hebben al eens het gevoel dat hun zorgen geminimaliseerd worden. De Brusselse Chloé De Bon maakte er de film Echo(e)s over.

In de film getuigen zeven vrouwen en een man met een verleden als vrouw over wat ze moesten verduren in een medische context. Dat gaat van schampere opmerkingen zoals “Afrikaanse vrouwen worden nu eenmaal dik,” over het negeren van geboortewensen tot zware medische problemen door frauduleuze borstimplantaten.

Waarom besloot u de film te maken?

Ik nam zelf tien jaar lang een anticonceptiepil die later van de markt gehaald werd. Dat bezorgde me ernstige hormonale storingen. Op die manier ging ik me interesseren voor het thema en merkte ik hoeveel vrouwen met problemen zaten die gebanaliseerd werden tijdens hun medische opvolging. Ik wou hen een stem geven en de tongen losmaken.

Waarom is het probleem volgens u zo wijdverbreid?

De zorg voor het vrouwenlichaam is heel lang enkel in de handen van mannen geweest, die nu eenmaal niet in een vrouwenlichaam leven. Dat is de reden waarom de diagnose voor endometriose bijvoorbeeld tussen vijf en zeven jaar duurt. “Pijn hoort bij je regels,” hoor je dan vaak. Maar dat is niet zo. Nu er steeds meer vrouwen arts zijn, veranderen de zaken wel. Daarnaast is er ook een hiërarchische verhouding: de arts weet het beter, waardoor de stem van de patiënte lang niet werd gehoord. Dat fenomeen is

breder dan enkel bij vrouwen, maar zij zijn er wel extra vatbaar voor.

In de film getuigen vrouwen van verschillende origines. Zijn mensen met een migratieachtergrond vatbaarder voor de praktijken die u aankaart?

Dat denk ik wel. Nogal wat artsen zijn ervan overtuigd dat er zoiets bestaat als een ‘mediterraan syndroom’. Dat zou erin bestaan dat vrouwen uit het zuiden hun klachten overdrijven. Daarnaast bevinden die vrouwen zich ook vaker in een maatschappelijke positie waarin ze nog minder au sérieux worden genomen. Soms komt daar nog een taalbarrière bij.

Echo(e)s wordt nu in de bioscoop vertoond, onder meer in de Kinograph in Flagey. En dan?

Er volgen nog festivals en ik zou hem ook graag in het Nederlands laten ondertitelen. Na de zomer willen we de film dan ook als pedagogisch instrument aanbieden. Zo kunnen we het debat ook in scholen aanwakkeren. KH

•Vanaf €199.500

•1 tot 3 slaapkamers

• Unieke ligging vlakbij Brussel Centrum

• Ruime zuidgerichte terrassen

•Fantastisch zicht op het park van Scheutbos

•Hoogwaardige afwerking

Schrijf

Gammaridae Vlokreeftjes vinden nieuwe thuis onder Brusselse eilandjes

Hoe meer vlokreeftjes in en rond de begroeide vlotten in het kanaal, hoe beter de waterkwaliteit, leert onderzoek van Leefmilieu Brussel. Daarom legt de dienst binnenkort nieuwe groene eilandjes aan in verschillende Brusselse vijvers. door Andy Furniere

De Haven van Brussel plaatste onlangs 236 vierkante meter aan groene eilandjes – in de vorm van begroeide vlotten – nabij het Bécodok, de De Troozbrug en de passagiersterminal. Die maatregel volgde na een succesvolle evaluatie van een gelijkaardig project aan de jachthaven, opgestart in april 2022, met een positieve impact op de Brusselse fauna en flora. Wat de fauna betreft, gebruikten watervogels zoals waterhoenen de kunstmatige plekken als rust- en nestplaats, terwijl vissen zoals de bedreigde Europese aal zich konden voortplanten onder het wateroppervlak.

“Al na amper een week vonden vissen hun weg naar de biohutten,” zegt expert Camille Gaulier van het departement water van Leefmilieu Brussel. De biohutten zijn onderwaterkooien, gevuld met oesterschelpen, waar vissen in alle veiligheid kunnen paaien en broeden.

Behalve vogels en vissen trekken de onderwaterkooien ook verschillende ongewervelde waterdieren aan, zoals de zoetwatergarnaal. Maar onderzoekers vonden er vooral Gammaridae, een soort vlokreeftjes die op kleine garnalen lijken, en in het bijzonder degenen van die familie die naar de naam Dikerogammarus luisteren. Dat is goed nieuws. “Ongewervelde waterdiertjes zoals de Gammaridae vormen immers een belangrijke voedselbron voor andere dieren, vooral vissen,” zegt Gaulier over de ontdekking. “Daarnaast spelen ze een belangrijke rol in het ecosysteem doordat Gammaridae organisch materiaal afbreken.”

Daarom gebruiken de waterexperten van Leefmilieu Brussel de Gammaridae specifiek

Eigenschappen

• Familie van vlokreeften. Hebbeneenzijdelingsafgeplat lichaam,gelijkaardig met een vlo.

• Levenin zoettot zout water.

• Verschillendesoorten komen van oorsprongnietin Noordwest-Europavooren zijndoordemensaldanniet bewustgeïntroduceerd.

voor een experimenteel monitoringprogramma om de waterkwaliteit in Brussel te testen. “We plaatsen ze op strategische waterplekken in Brussel en na een twintigtal dagen analyseren we in het labo hoeveel en welke vervuilende stoffen de vlokreeftjes hebben opgenomen.”

“Een inventaris van specifiek ongewervelde dieren of macroinvertebraten op de vlotten geeft een goed idee van de kwaliteit van het water,” zegt Gaulier. “Het is bijvoorbeeld geweten dat de larven van juffers, die tot dezelfde familie behoren als libellen, heel gevoelig zijn voor vervuiling. Als die eilanden dus vol zitten met larven van juffers, dan gaat het goed met de waterkwaliteit. Als de vlotten daarentegen vooral bloedzuigers en dansmuggen aantrekken, dan hebben we een probleem.”

Het team van Leefmilieu Brussel gaat binnenkort na welke dieren de weg hebben gevonden naar de eilandjes nabij het Bécodok. Behalve in het kanaal liggen er ook begroeide vlotten in de vijver van de Koninklijke Visserij in WatermaalBosvoorde en in de Mellaertsvijvers naast het park van Woluwe. Binnenkort komt er nog een extra vlot bij in de vijver van de Koninklijke Visserij en wordt er een geïnstalleerd in de Tercoignevijver, ook in Watermaal-Bosvoorde. Onder de vlotten hangen structuren gemaakt van wilgentakken die, net zoals de onderwaterkooien van de vlotten in het kanaal, gebruikt kunnen worden als schuil- en paaiplaatsen voor het leven onder water.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

De Marollen: een wijk in verandering

Van meubelmekka tot vintagewalhalla

Er

beweegt iets in de Marollen. Terwijl traditionele meubelverkopers onder druk staan, werd de buurt hét nieuwe mekka voor tweedehandskleren in Brussel. En dat betekent ook andere klanten.

“18 euro per kilo, maar dan krijg je ook een cliënteel van 18 euro.”

door Kris Hendrickx foto’s Bart Dewaele

Last days’, ‘All tables 1.000 euro!’ en ‘Totale uitverkoop’. De etalagebriefjes van de Blaesstraat 63 winden er geen doekjes om: op de plek waar ooit Stef Antiek zat, verdwijnt straks een grote meubelzaak. Aan de overkant staat de ook al omvangrijke ruimte van tapijtenhandel Didden al leeg sinds 2018.

Het blijkt een constante als BRUZZ op een donderdagvoormiddag door de handelsas loopt. In de hele Blaesstraat tellen we circa zestig handelszaken met gesloten deuren en neergelaten rolluiken. Ruwweg de helft daarvan lijkt op een overnemer te wachten, de andere helft blijft nu gewoon even dicht. De cijfers van hub.brussels bevestigen dat de leegstand in de wijk hoog is: de voorbije jaren schommelden ze rond 20 procent, terwijl het gewestgemiddelde 14 procent bedraagt.

Een zaak die vandaag wél open is, is Blaes 125. Alleen al het gebouw, met zijn binnenbalkons en lichtkoepel, blijkt een bezoek waard. Oude verzen op de muur herinneren aan een verleden als Nederlandstalige protestantse kerk. De koopwaar – van een tiental handelaars – doet meer aan een museumcollectie denken dan aan een meubelzaak: een scheepskompas voor 2.900 euro, negentiende-eeuwse geweren of een opgezette zebra voor luttele 17.000 euro.

Blaes 125 draait vandaag opnieuw behoorlijk, na een coviddip die er fel op inhakte. “De klanten uit andere landen, de Russen en Amerikanen, komen terug,” legt gerante Nicoletta uit. “Maar de onveiligheid in de wijk neemt toe: er wordt geschoten en dieven rukken al eens juwelen af bij voorbijgangers.” Dat veel zaken leegstaan, viel ook Nicoletta op. “Je hebt de zaken die sluiten, maar ook steeds meer winkels die maar enkele dagen per week de deuren openen. Het weekend is het belangrijkste, dan draait de rommelmarkt op volle

toeren. De rest van de week komt er soms niet genoeg volk om personeel te betalen.”

Tafel in de reiskoffer

Het atelier van schrijnwerker Michel Deschuytere. De voorzitter van de lokale handelaarsvereniging werkt al 45 jaar in de wijk. “Lang, zegt u? De Hoogstraat ligt hier al 2.000 jaar en was ooit een Romeinse heerweg. Dat noem ik lang,” zegt Deschuytere. Na zijn opmerking volgt een knetterend lachje. De toestand van de handel in zijn wijk baart hem nochtans zorgen.

“Vooral de traditionele zaken die duurdere en zwaardere waren verkopen, hebben het moeilijk,” merkt de voorzitter. “De oorzaak is een mix: de nasleep van covid, de economische crisis met de inflatie en de mobiliteitsplannen. Wat dat laatste betreft, schort het vooral aan de communicatie. Veel klanten van buiten Brussel denken dat ze niet meer in de Marollen raken, terwijl dat niet klopt. Handelaars beschikken bijvoorbeeld over gratis parkeerplaatsen voor de klanten, maar het lijkt wel alsof wij de enigen zijn die dat weten.”

De voorzitter wandelt door de wijk en stopt steeds weer voor een winkel met gesloten deuren. “Een schoenwinkel die op donderdag dicht is, vreemd toch? En daar heb je een winkel met artisanale zeep, dat werkt tegenwoordig wél goed. Toeristen nemen geen tafel mee in hun koffer (lachje).”

Dat met name meubelzaken het lastig hebben, zeggen ook andere handelaars. Voor Bombay-Pekin, specialist in oosters interieur, rookt eigenaar Jacques net een sigaret op het trottoir in de Hoogstraat. “Vooral mijn klanten uit Brabant komen de laatste jaren veel minder. Ze zeggen dat ze hier niet meer raken door het Brusselse mobiliteitsbeleid. Ik merk dat ook zelf. Onlangs deed ik er een uur en een kwartier over om van de basiliek tot hier te raken, amper vijf kilometer ver.”

Michel Deschuytere (rechts), voorzitter van de lokale handelaarsvereniging: “Vooral de traditionele zaken die duurdere waren verkopen hebben het moeilijk.”

Omdat zijn Brusselse omzet krimpt, besloot Jacques zijn klanten dan maar te volgen. Hij opende het depot in Drogenbos ook voor verkoop en begon een zaak in het Waals-Brabantse Genval. Het is blijkbaar een fenomeen. ‘Nieuwe showroom nabij zoning Waver Noord’, staat ook op de lege vitrine van meubelontwerper Karl De Vinck.

Een eiken kast, iemand?

De verhalen van de handelaars vertalen zich in de cijfers. De voorbije twaalf jaar kromp het aandeel van de meubelzaken. De brede categorie ‘huisinrichting’ is vandaag nog maar goed voor 24 procent van het handelsaanbod, tegenover 32 procent in 2012, zo blijkt uit cijfers van hub.brussels. En binnen die categorie verliezen ‘meubels’ nog eens aan belang, terwijl ‘decoratie’ groeit. Die laatste categorie omvat vooral lichtere producten die minder duur zijn en makkelijker te transporteren.

Gino Van Ossel is niet verbaasd dat uitgerekend de meubelsector het zwaar te verduren heeft. De professor retail (Vlerick Business School) merkt op dat een groot deel van de meubelmarkt naar het internet verkaste. “Fysieke meubelwinkels krijgen het daardoor moeilijker, zeker in het centrum. De mobiliteitsproblemen voor zowel de handelaar als de klant spelen daarbij een rol, maar lijken me niet doorslaggevend. Het meubelaanbod nam ook toe in de Rand de voorbije decennia.”

Van Ossel merkt ook op dat jongeren zelden nog oude meubels kopen. “Veel tweedehandswinkels zitten met steeds meer oerdegelijke eiken meubels die niet niemand wil.”

Zijn collega Benjamin Wayens (ULB) zit op dezelfde golflengte. “Vroeger moest een koper voor veel meubels de stad in, dat is vandaag anders. Daarnaast valt het me op dat de handelaars enkel over externe

Jacques (links, naast Michel Deschuytere), eigenaar van een speciaalzaak in oosters interieur: “Mijn klanten uit Brabant komen de laatste jaren veel minder.”

factoren spreken, de oorzaak is nooit dat ze de vinger niet aan de pols houden. De meubelsector is er ook een die maar heel traag vernieuwt.”

Terug naar de Marollen. Daar ziet Jacques nog een ander probleem voor zijn zaak. Hij wijst naar de overkant van de straat, waar een vestiging van Melting Pot-tweedehandskleding per kilo verkoopt. “Er blijven maar van die friperies bijkomen, het moeten er nu al een vijftiental zijn. Waarom dat een probleem is? Een winkel die kleren voor 18 euro per kilo verkoopt brengt ook een cliënteel van 18 euro naar de wijk. Daar hebben wij als meubelverkopers niets aan.”

Veel Nederlands

Vijftien winkels met tweedehandskleren, een dichterlijke overdrijving? Niet echt, zo blijkt. Als BRUZZ begint te turven blijken

“Veel klanten van buiten Brussel denken dat ze niet meer in de Marollen raken, terwijl dat niet klopt”

Michel Deschuytere Schrijnwerker

en voorzitter van de lokale handelaarsvereniging

het er exact zoveel, vooral in de Hoogstraat en deels ook in de Blaesstraat. De Marollen kronen zich daarmee afgetekend tot dé wijk voor gebruikte kleren, bevestigt ook hub.brussels. Sint-Gillis en Sint-Joost volgen op een afstand.

In kilowinkel Fripkot in de Hoogstraat, wordt even later duidelijk wat Jacques bedoelt. Een dozijn klanten, vaak jonge vrouwen en geregeld Nederlandstalig, inspecteren de kleren. Ook in het straatbeeld klinkt opvallend veel Nederlands.

“Het draait goed,” vertelt gerante Nele Wouters met een glimlach. Ze legt uit dat ze ook Melting Pot verderop beheert, dat meer in vintage kleren specialiseert, terwijl Fripkot zich op recentere merkkleren toelegt. “Toen ik tien jaar geleden startte in deze straat was ik zowat de enige. Dat er zoveel bij zijn gekomen, vind ik prima. Dat brengt meer kledingklanten naar de buurt.”

De boom van de tweedehandskleding past in een bredere trend en zit ook elders in Brussel in de lift. “Ook in dat segment is er een verschuiving naar online, maar de markt groeit zo snel, dat de fysieke winkels daar mee van profiteren,” analyseert Gino Van Ossel. “Tegelijk is het een activiteit die perfect past in een wijk waar al heel lang tweedehands wordt verkocht, te beginnen met de markt van het Vossenplein.”

Van de Hoogstraat stappen we terug naar de Blaesstraat. Handelaarsvoorzitter Deschuytere wijst op andere segmenten

“Handelaars spreken enkel over externe factoren, maar de meubelsector is er ook een die maar heel traag vernieuwt”

Benjamin Wayens

Stadsgeograaf

die het goed doen: zo telt de wijk ondertussen een handvol tattooshops en verkopers van vinylplaten. Het valt ook op hoe de twee hoofdassen van de wijk beide hun eigen karakter hebben. De Hoogstraat telt heel wat horeca, tweedehandskledingzaken en de winkels zijn er doorgaans ook kleiner. De Blaesstraat is dan weer meer op inrichting gericht, met grotere panden en lijkt beduidend meer leegstand te kennen, die vooral richting Hallepoort dramatische vormen aanneemt. Een grafiek van hub.brussels bevestigt dat laatste ook.

Het goede leven en lekker eten

Uitbaatster Barbara van opticien WautersSerpieter in de Blaesstraat, wijst nog op een tweede breuklijn in de wijk: ter hoogte van de rommelmarkt krijgen zowel Hoog- als Blaesstraat een ander karakter. “Richting Hallepoort begint een andere wereld. Aan onze kant (richting centrum, red.) is de handel meer op het goede leven

gericht, met kunst, brocante en lekker eten in de Hoogstraat. Richting Sint-Gillis heb je meer alledaagse spullen.” Michel Deschuytere merkt op dat de sociale woonblokken en het OCMW vooral in de Hoogstraat een breuk veroorzaken. “Winkels die daar zitten, hebben het altijd al moeilijker gehad.”

MOINS DE MEUBLES, PLUS DE VINTAGE

Barbara herkent een aantal fenomenen die ons onderweg opvielen. “Het klopt dat veel zaken het moeilijk hebben, onder meer door het mobiliteitsbeleid. De Marollen zijn het hart van Brussel en als het hart in problemen komt is dat niet goed voor de stad.” De opticienne bevestigt ook de trend naar minder openingsdagen. “Ik heb daarnet zelf de stickers aan de etalage veranderd, we zijn nu pas vanaf donderdag open in plaats van woensdag. Maar dat hier veel dicht is in het begin van de week is al langer zo. Veel brocanteurs hebben zelf tijd nodig om zelf te gaan snuisteren en koopwaar op de kop te tikken.”

Dat snuisteren doen de brocanteurs met een winkel onder meer op de rommelmarkt van het Vossenplein, nog steeds het kloppende hart van de wijk. Over de evolutie van de markt bestaan geen cijfers, maar caféhouder Aydin van Le Chineur, die al decennia op het ritme van de markt leeft, ziet wel een trend. “De verkopers beginnen later. Vroeger stonden klanten uit Vlaanderen al om 4 uur op om hier om 6 uur de mooiste dingen te kopen. Daarna ontbeten ze bij mij. Nu begint de verkoop vaak pas om 8 uur. De kwaliteit van de waren lijkt me ook minder dan vroeger, waardoor de winkelhouders er minder vinden. Een schilderij voor 10 euro op de kop tikken en het voor 80 euro doorverkopen is moeilijker geworden.”

De zaken die tweedehandskleren verkopen zal het startuur van de rommelmarkt worst wezen. Die zien de Marollen steeds meer uitgroeien tot dé magneet voor vintage en andere klerenjagers. “Er komen ook veel toeristen, die vaak staan te kijken van de prijzen hier. In Parijs of Londen betaal je veel meer,” merkt Nele Wouters. “Toeristen bellen me ook om te vragen in welke wijk ze moeten zijn voor tweedehandskleren. In de Marollen dus.”

FR Ça bouge dans les Marolles. Alors que les magasins de meubles traditionnels sont mis sous pression, le quartier se transforme en hotspot des vêtements de seconde main, entraînant une paupérisation de la clientèle. Alors que les magasins de meubles fuient vers la périphérie, le nombre de friperies est en explosion. Surtout rue Haute, sans compter les nouveaux magasins de vinyles et les salons de tatouage.

MORE VINTAGE THAN FURNITURE

EN Something is moving in the Marollen/Marolles. Around one in five commercial businesses there is empty. And while traditional furniture sellers are feeling the pressure, with many of them leaving for the surrounding area, record shops and tattoo shops have appeared, and the neighbourhood has become a new mecca for second-hand clothes, mainly along Hoogstraat/Rue Haute. And that also means other types of customers.

STIKSTOF

Ze bestaan tien jaar, dus draait BRUZZ op vrijdag 10 mei een hele dag STIKSTOF. Luister en win een box met al hun albums.

Van 7 tot 7 op BRUZZ radio

RUPTURE

Na een succesvolle passage op Docville, stelt BRUZZ de film Rupture met trots voor op BRUZZ tv.

Op 9 mei (21 en 23 uur) en op 12 mei (20 uur) op BRUZZ tv

DE MAAKINDUSTRIE

BRUZZ zet Brusselse fabriekjes in de kijker die bewijzen hoe een ambacht een plek kan hebben in de stad.

Vanaf dinsdag 7 mei op BRUZZ tv

Randje buitenspel

RWDM-WATCHER GUY DERMUL

HORROR Er moet van alles in de wereld zijn, zou bomma zaliger gezegd hebben over de weelderig om zich heen slaande polemiek over het play-offsysteem. In een vorige bijdrage op deze eigenste pagina van een collega-columnist viel er een vurig pleidooi te lezen om dit artificiële vehikel te behouden, vanwege de heftige emotionele sturmund-drang-spanningen die het oproept, op het plein en op de tribune. Nu is het best mogelijk dat er in de reguliere competitie bij BCBG Anderlecht weinig spannends te beleven valt, maar dat ligt dan eerder aan het geleverde spel van de ploeg dan aan het format. In het voetbal zijn er net zoals in aanverwante entertainmentsectoren, zoals de cinema bijvoorbeeld, verschillende genres en niches die door ieders eigen achterban gecultiveerd worden. Zo heb ik bijvoorbeeld nooit kunnen genieten van bloeddoorlopen camerabeelden, afgezaagde ledematen en exploderende ingewanden. Het horrorgenre is kortom niet aan mij besteed, net zomin als de opgeklopte ambiance van het play-offsysteem, waardoor ik, volgens de hier onlangs te lezen getuigenis, het naar verluidt ongebreidelde genot van een hartfalen zou missen. Wat voor fun valt er nu te beleven voor de supporter van RWDM om hun favoriete ploeg vier keer in hetzelfde seizoen tegen pakweg KV Kortrijk te zien spelen, de bekermatchen zelfs niet meegerekend? Wie volgt er nu de vermeend kolkende strijd in play-off 2? Verveling troef kortom. De play-downs kennen nog een overtreffende trap, er dient nog een extra tweevoudige barragematch gespeeld te worden tegen de winnaar van een play-off in tweede klasse. Kunt u nog volgen, sportliefhebber? Het woord play-off komt mijn spreekwoordelijke oren uit. Het is een op sensatie gerichte hervorming, zodat het voetbal zelf zich alsmaar verder weg van de sport verwijdert. De halvering van de punten na de reguliere competitie is je reinste competitievervalsing en een aanslag op de sportiviteit. Zie je het al gebeuren in een andere sport, de atletiek bijvoorbeeld? Nafi Thiam moet bij de 100 meter horden een horde meer nemen of haar kogel wordt bij het stoten met honderdvijftig gram verzwaard. Mathieu van der Poel moet volgend jaar in Roubaix twee kasseistroken extra nemen. De beste van de klas dient gestraft. Waar slaat het op?

De ware reden van die hervorming heeft natuurlijk niets te maken met het opfrissen van een competitie, door meer spanning te injecteren of de kwaliteit van het voetbal te verhogen, argumenten die door de voetbalbonzen gehanteerd worden, het gaat enkel en alleen zoals altijd en overal om het verhogen van de inkomsten, door middel van ticketverkoop en tv-rechten. Wie het laatst telt, telt het best.

En de supporter? Die betaalt voor die horror en wordt vervolgens met de 100 afgevoerd, zo spannend dat het was. GD

Met Union, RWDM en Anderlecht telt Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’, een nieuwe column, focust BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Volgende week komt Anderlecht aan de beurt.

Hoe Brussels was Audrey Hepburn?

Luana Difficile

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Marie uit Vorst.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Dit jaar zou Audrey Hepburn 95 geworden zijn. Ze was een van de beroemdste filmsterren uit de jaren 1950 en 1960. Met rollen in Breakfast at Tiffany’s, My Fair Lady en Roman Holiday is ze niet weg te denken uit enkele klassiekers uit de tijd van het oude Hollywood. Hepburn was ook een mode-icoon, en haar roots, die lagen in Brussel. Toen ze in 1959 op perstournee was in de lage landen, begon haar interview op de toenmalige BRT met de vraag: “Wat is uw link met Brussel?” Waarop ze met trots antwoordde: “Hier ben ik geboren.” We kennen haar als Audrey Hepburn, maar haar volledige naam was Audrey Kathleen van Heemstra Hepburn-Ruston. Adriaantje, zoals haar ouders haar noemden, werd geboren op 4 mei 1929. Haar ouderlijke huis stond in de Keienveldstraat 48 in Elsene. Het gezin kwam er terecht door de carrière van Audreys vader in het bankwezen. Hij kreeg een postje in Brussel, waardoor het gezin hier een paar jaar verbleef, tot Audrey zes was. Ze woonden op een boogscheut van het

Stefaniaplein, verhuisden een paar keer binnen Brussel en eindigden hun tijd in ons land in Linkebeek.

Audrey was nog een kleuter toen ze uit Brussel vertrokken. Veel weten we niet van haar kindertijd in onze stad. Ze vertelde weleens dat ze graag Belgische chocolade at en met haar moeder naar balletoptredens ging kijken. Daar werd ongetwijfeld een zaadje geplant.

Haar ouders gingen uit elkaar en volgden een verschillend pad. Haar moeder ging weer in Nederland wonen en haar vader in Groot-Brittannië. Daar in Londen begon Audrey balletlessen te volgen, om haar droom om danseres te worden werkelijkheid te laten worden. Maar het werd een ander verhaal. Een regisseur merkte haar op en gaf haar een eerste rolletje. De audities volgden elkaar op en haar rollen werden steeds groter.

Hepburn groeide uit tot een van de grootste Hollywoodsterren. De films waarin ze speelde zijn klassiekers geworden, haar

stijl evenzeer. Zoveel jaar later wordt ze nog steeds gezien als het toonbeeld van elegantie.

Terugkeren naar Brussel om er weer te wonen, deed ze niet, maar af en toe kwam ze wel naar de hoofdstad voor promotie van een van haar films. Zo vertelde ze in 1959 tijdens het televisie-interview met trots én in feilloos Nederlands dat haar roots hier lagen en dat haar genegenheid voor de stad nog steeds groot was.

Een altaar voor Audrey Hepburn blijft aanwezig in Brussel: het parkje achter het vroegere Solvay-gebouw in Elsene kreeg haar naam en tussen de tulpen staat er ook een borstbeeld van haar met haar iconische kapsel.

In haar geboortehuis woonde een tijdje een koppel dat enorm trots was op hun voorgangster. Ze hadden een klein altaartje gemaakt in de gang. Intussen zijn ook zij uit het huis vertrokken, maar een foto van Audrey Hepburn groet je nog steeds bij het binnenkomen.

LUANA DIFFICILE/MAYA CALLIZAYA

© PHOTONEWS

De slaapkamer

Alexander is tien en woont in Laken: “Vier jaar geleden ben ik verhuisd van Jette naar Laken, en toen

vond ik op mijn slaapkamer een briefje van de vorige bewoner: Luana Difficile van BRUZZ.”

‘Ik heb zelf een leuke game gemaakt: Zombie ball’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Alexander (10) die met zijn ouders in Laken woont. “Als ik lees, kan ik ontspannen.”

door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Jij hebt ooit iets bijzonders gevonden in je slaapkamer.

Vier jaar geleden ben ik verhuisd van Jette naar Laken, en toen vond ik op mijn slaapkamer een briefje van de vorige bewoner: Luana Difficile van BRUZZ.

Wow! Waar heb je dat briefje gevonden?

Het zat achter een muur.

Ik zie een grote poster van The Lion King.

Ja, dat is wel een van mijn lievelingsfilms. Het is een mooi verhaal van Simba.

Ga je weleens naar de bioscoop?

Ja, ik ga graag naar Kinepolis.

Wat doe je nog graag in Laken?

Ik ben al drie keer naar MiniEuropa gegaan en naar het Atomium.

Wat is er leuk aan het Atomium?

De middelste bol is het leukst, omdat dat een soort van disco is.

Zou je iets veranderen als je de burgemeester was in Laken?

Ja, er moet meer politie komen die meer boetes moet geven aan mensen die hier straatracen.

Soms lig ik in bed en dan hoor ik die auto’s super hard rijden.

Speel je een instrument?

Ja, ik speel viool sinds twee jaar.

Heb je weleens getwijfeld om een ander instrument te leren spelen?

Eigenlijk niet, want het instrument dat mij het meest interesseerde, is de viool. Veel mensen denken dat dat moeilijk is. Het is ook moeilijk, maar gemakkelijker dan je denkt.

Hoe vaak oefen je?

Drie, vier keer per week of zo.

Heb je nog meer hobby’s?

Ik tennis en ik volg programmeerles op zaterdagochtend.

Wat leer je daar?

Je moet op de computer schuiven met blokjes. Ik heb een leuk spelletje gemaakt, Zombie ball. Er zijn twee zombies en er is een bal en je moet die proberen terug te krijgen.

Welke vakken doe je graag op school?

Wiskunde en vooral lezen.

Wat is er leuk aan lezen?

Ik vind het leuk dat ik het wel goed kan. En als je leest dan kan je een beetje ontspannen.

Kan je dat uitleggen?

Als ik een verhaal lees, dan denk ik aan van alles wat ik nog kan doen.

Heb je een lievelingsboek?

Mijn favoriete boek is Het leven van een loser, daar heb ik er meerdere van gelezen.

Weet je al wat je later wil worden?

Vroeger wilde ik programmeur worden om mijn eigen videogame te maken, maar niet zo lang geleden is het veranderd. Nu wil ik graag meester worden.

Wil je lesgeven in een bepaald vak?

Nee, ik wil een beetje van alles doen, net zoals mijn meester.

Hoe heet hij?

Meester Eli. We doen altijd veel spelletjes en hij is niet zo streng.

Volg je het nieuws?

Op school kijken we naar Karrewiet. Dat is leuk, omdat je dan veel te weten komt over wat er gebeurt. Ik vind alles wel interessant.

Als je één superkracht mocht hebben, wat zou dat dan zijn?

Heel snel zijn, want dan hoef ik me nooit meer te haasten. En als er bijvoorbeeld een meteoor op de school zou vallen, dan kan ik gewoon heel snel weg gaan.

Ik zie een wereldbol staan. Heb je al andere landen bezocht?

Ja, ik ben al naar Spanje, Ierland en Schotland geweest. Deze zomer gaan we naar Brazilië.

Wat ga je daar doen? Wandelen.

Hoe ziet het er daar uit, denk je?

Ik denk dat er veel zand is, zoals een woestijn

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

“Viool spelen is moeilijk, maar ook gemakkelijker dan je denkt”

‘J’AI DÉVELOPPÉ UN JEU TOUT SEUL’

FR Alexander, 10 ans, habite avec ses parents à Laeken. Il joue du violon, il adore Mini-Europe et aussi la boule du milieu de l’Atomium, « parce que c’est comme une discothèque ». Il a développé un jeu lui-même, Zombie Ball, mais il veut devenir enseignant plus tard, comme son prof Eli.

‘I DEVELOPED MY OWN GAME’

EN Alexander (10) lives with his parents in Laken/Laeken. He plays the violin, loves to visit Mini-Europe and the middle sphere of the Atomium, “because it’s kind of a disco.” He has developed his own game, Zombie Ball, but would prefer to become a teacher when he grows up, just like his own teacher Eli.

‘Waar kom jij thuis, Marie-Josée?’

‘Op de plaats waar ik mij gedragen voel, lieve Arno’

Vanaf 15 mei hangt in Muntpunt de correspondentie uit van honderd Brusselaars die elkaar vooraf niet kenden maar afgelopen maanden met pen en papier brieven schreven over hun leven in de hoofdstad. Dat gebeurde in het kader van Brussels City of Letters, een jaarlijks participatief project om de stad op een ‘poëtische manier’ te vullen. BRUZZ publiceert de schriftelijke ontmoeting tussen Arno Boey en Marie-Josée. “Ik ken je nog niet, maar daar komt verandering in.”

MARIE-JOSÉE

• Geborenin 1943

• WoondelangetijdinUkkel,nuin Vlezenbeek

• Werktealsverpleegkundige SpoedgevalleninEuropa Ziekenhuizen

• Deedmedischveldwerkinde SahellandenenIndia ARNOBOEY

• Geborenin1996

• StudeerdeaanKoninklijk ConservatoriumAntwerpen

• Schrijverenradiomaker

• Schreef 1020 stories, een verhalenwandelingboek over Bockstael

Beste Marie-Josee, Schrijf ik dat juist?

Of vergeet ik ergens een accent?

Vorige week stond ik in een klas met Schaarbeekse kinderen. Ik was uitgenodigd om als schrijver met hen samen te werken. Ik vroeg waar ze thuiskwamen.

“In mijn huis, natuurlijk,”

antwoordde eentje. De sleutel in het sleutelgat, het behangpapier aan de muren, het dak boven ons hoofd. Ik vroeg of een thuis altijd een huis moest zijn.

“Voor de juf is thuis een boot,” riep een van de kinderen. Hij keek maar bedenkelijk.

“Voor mij is thuis bij mijn beste vriend.”

“Voor mij bij mijn mama én mijn papa.”

“Voor mij bij mijn zus.”

Langzaam voeren we weg van het huis met ruit en dak. We raakten een nieuwe oever, we kwamen thuis. Thuis nam nu vele vormen aan. Het werd de spray

die de moeder op de zetel spoot, de Marokkaanse geurstokjes, de Albanese stoofpot. Het werd de smaak van dadels en suiker, het geluid van iemand die je aan tafel roept, van een kraan die opendraait. Ik ken je nog niet, Marie-Josee. Daar komt

nu verandering in. Waar kom jij thuis? In welke geuren, in welke geluiden? Zijn er mensen bij wie je thuiskomt? Wat zie je als je je ogen sluit en je een thuis verbeeldt? Is het een plek? Of gaat het ruimer? Ik kijk uit naar je antwoord en naar onze briefwisseling. Veel liefs, Arno Boey

Beste Arno, Het jaar is alweer enkele dagen oud en daarom wens ik je, op de valreep, toch een beloftevol 2024. Ik ken je niet en weet dus ook niet wat je verwachtingen of goede voornemens zijn of je bucketlist. Wat ik je zeker wens is een ‘thuis’ om ‘thuis’ te komen, waar je kan rusten en opladen om dan opnieuw verder te gaan. Dat brengt ons naadloos bij ons onderwerp ‘thuis’.

Thuis is een begrip met veel betekenissen. Als ik met anderen praat over ”thuis”, dan zie ik ons huis staan ergens in Vlezenbeek, nl. vier muren en een dak. Die ruimte wordt gevuld door mijn echtgenoot en drie poezen. Net omdat mijn man en de poezen daar zijn, is het ook mijn ‘thuis’ geworden. De plaats waar ik mij gedragen voel en waar ik mij ook kan losmaken zonder schroom om weer in dat bad van warmte te vallen, dat bad dat in mijn ‘thuis’ staat.

plaats van oorsprong.

Is het niet dat wat we zoeken en op onze beurt proberen door te geven: een plaats waar ruimte is voor het koesteren van bewuste en onbewuste herinneringen. Een plaats die we ‘thuis’ noemen. Beste Arno, ik kijk uit naar je volgend schrijven. Heel veel liefs.

Marie-Josée

Als kind was ‘thuis’ evident. Thuis was bij mama, waar de rode geraniums stonden, waar we samen zongen, samen taarten bakten, waar er troost was voor kleine en grote verdrietjes, waar we beschutting zochten als we ons bedreigd voelden. Later maakte ik mij los. ‘Thuis’ kreeg verschillende betekenissen, naargelang van de plaats waar ik verbleef. In de weidsheid van de woestijn werd het een oase, een tent, Toeareg-muziek. De lach van een ziek kind dat beter wordt, van een moeder die dankbaar is. Hoog in Nepal was het de volheid van de stilte, de schoonheid van het landschap. En telkens weer moest ik mij losmaken uit de ban van dat ‘thuis’ om, getrokken door een onzichtbare draad, terug te keren naar de

Dag Marie-Josée, Het duurde even voor je weer van me hoorde. Ik glipte tussen de plooien van de dagen.

Ergens tussen deadline en deadline vergat ik de tijd te nemen om gewoon even te gaan zitten. Het witte blad, de pen in mijn hand. Ik ben dat niet gewoon. Een snel berichtje, dat wel. Een haastige mail. Maar een brief vervuld van tijd en zorg? Het maakt me bijna onrustig …

Genoeg excuses nu. Laten we elkaar beter leren kennen! Je schrijft over de woestijn en de bergen van Nepal. Heb je veel gereisd?

Wie ben je als je op reis bent? Ben je een onverschrokken avonturier? Of een stille ontdekker? Hoe

“Het witte blad, de pen in mijn hand. Ik ben dat niet gewoon, Marie-Josée. Het maakt me bijna onrustig”

leven je reizen nu in jou door? Reis je nu nog? Wat hou je bij en wat gooi je weg? Ben je thuis als je weg van huis bent?

Ik maakte twee jaar geleden een lange reis door Turkije. Ik was drie maanden weg. Eerst bleef ik in Istanbul. Dat was het plan. Een tijdje van woonplaats wisselen. Maar mijn voeten jeukten snel, en achter Istanbul ligt een eindeloos stuk land. Ik was benieuwd naar de grenzen van dat land. Wat vertellen de randen over de binnenkant van een plek?

Ik maakte een tocht langs de grenzen met Armenië, Iran, Syrië. Ik wandelde langs de bergkammen, de waterlopen, de binnenzee-

en: al die natuurlijke begrenzingen. Ik streelde ze, als een lichaam dat ergens moet stoppen. En terwijl ik die contouren in me opnam, begreep ik dat lichaam een beetje beter. Maar vooral mezelf. Ik leerde mijn eigen grenzen kennen, en alles wat in mij onbegrensd is. Verwondering. Liefde. Stilte. Wat hield ik van die eindeloze landschappen, omdat ik in die aanblik mijn eigen eindeloosheid ervoer. Dat probeer ik nu soms nog op te roepen. In de drukte van de stad, in de beklemming van een drukke agenda: in mij ligt een stuk land. Het is daar oeverloos rustig. Alle goeds! Arno

Beste Arno, Ja, het is weer eventjes geleden dat ik me nog aan het schrijven zette, zoals je het zo goed verwoordde: het glipt tussen de plooien van de dagen en nee, ik heb geen deadlines, tenzij degene die ik mezelf opleg.

Het verschil tussen jou, Arno, en mezelf is een tijdlijn. Brieven schrijven was voor mij gewoon. Buiten de telefoon, ik bedoel hoorn en draaischijf, was schrijven het enige communicatiemiddel en tezelfdertijd therapeutisch nadenken. Terwijl dat je juist onrustig maakt, word ik onrustig van de snelheid en het taalgebruik van de korte WhatsApp-berichtjes die dikwijls niets zeggen, terwijl ik speur naar een gezicht, een gemoedstoestand. Ben ik oud aan ’t worden? Ik laat het aan jou over.

Maar genoeg daarover. Arno, je vertelde over je reis naar Turkije, die aanvankelijk bedoeld was als verkenning van Istanbul (ook de moeite waard!) maar uitmondde in een lange reis, een zoektocht naar de grenzen van een land, van volkeren, van fauna en flora, maar vooral naar de begrenzingen van jezelf. Heb ik het goed begrepen, Arno? Is niet elke reis het aftasten en verleggen van grenzen, vooral van eigen grenzen? Ik heb begrepen dat het een fantastische reis en zoektocht is geweest met een even fantastisch inzicht. Verwondering, liefde en stilte. Zo komen we bij mij terecht. Ik was/ben een dolende ziel. In 1973 vertrok ik voor één jaar naar het uiterste zuiden van de Algerijnse Sahara. De naburige Sahel-landen kampten met een grote droogte en hongersnood als gevolg. De toenmalige Toearegs, een nomadenvolk zonder wettelijke identiteit noch verblijfplaats, werden verjaagd en stierven massaal van honger en dorst tijdens hun zoektocht naar bescherming. Wij probeerden de overlevenden op te vangen in tentenkampen, te zorgen voor voeding en verzorging. Het was zwaar, maar wat heb ik genoten van de stilte van de woestijn, de betoverende zonsondergangen, de

magische zonsopgangen, begeleid door de klanken van een oed en de keelklanken van de bespeler. Van de nachtelijke tindés bij vollemaan, het ritmische gestamp van voeten in het zand, het zwoele, erotische gezang van de Toearegs en de donkere blikken onder de blauwe sjaals. En ja, het was mijn thuis geworden gedurende één jaar. Ik moest mij losrukken uit een wereld die hard en pijnlijk was, maar die mij terzelfder tijd droeg en koesterde. Nepal is een ander verhaal. De stilte in de bergen, de ijlte van de lucht, de vermoeidheid na beklimmingen, het belangeloze contact met de bevolking, de confrontatie met het boeddhisme en de zoektocht naar het ‘zelf’ in mezelf. De verbinding die ik daar met mijn echtgenoot had, probeer ik voort te zetten.

Ja, we reizen nog, anders nu. De leeftijd eist zijn tol.

“Heb ik het goed begrepen, Arno? Is niet elke reis het aftasten en verleggen van grenzen?”

Op je vraag, wat hou je bij, wat gooi je weg? Ik kan daar geen zwart-wit antwoord op geven. Natuurlijk is wat ik bijgehouden heb, gefilterd door de tijd. Als reizen de drang is om te ontsnappen, dan is die drang er nog altijd: onderweg zijn om nergens aan te komen.

Ziezo Arno, hier eindigt onze klassieke briefwisseling. Ik ben ongelofelijk blij jou als correspondent te hebben. Je hebt mij ook een stukje in je leven toegelaten en ik kijk uit naar onze ontmoeting. Ik wens je alle goeds.

Marie-Josée

Brussels City of Letters, van 15/5 tot 15/6 bij Muntpunt. Vernissage op 15/5 van 17 tot 19 uur.

Info: cityofstories.brussels

door Tom Peeters

Bloemenmeisje uit Albanië

Tom Peeters is journalist en geeft Nederlandse les aan nieuwe en anderstalige Brusselaars in het volwassenenonderwijs. Tweewekelijks schrijft hij over hoe in zijn klas de wereld samenkomt.

“Onbewust heb ik haar op weg geholpen om de mooiste stad van het land te verlaten”

Veertien maanden woont

Fiorida nu in Brussel. Het wil maar niet wennen dat Frans de lingua franca is. In winkels of op restaurant spreekt ze consequent Nederlands. De jonge Albanese vrouw met haar kastanjebruine haar en groene ogen lacht gul, zoals ze dat deed toen ze vorig jaar drie weken in mijn klas zat. “Zelfs als ze me niet begrijpen, blijf ik het doen,” zegt ze vastberaden, in bijna foutloos Nederlands. Na acht maanden intensief taalbaden op campus Rouppe voelt Fiorida zich meer à l’aise in het Nederlands dan in het Engels. Na onze afspraak op een terrasje wordt ze bij de VDAB verwacht. Ze wil in een traject stappen voor een job in de taal die ze zo snel en zo vlot leerde spreken. Moeilijk? Nederlands? Ze wuift het weg: “We hadden snel een klik.”

Met wie het ook klikte, was Emiliano. Haar Albanese man woont al sinds zijn zestiende in België. Haar broer stelde hen vorig jaar op een feestje in Brussel aan elkaar voor. Ze woonde toen nog bij haar ouders in Vlora, de tweede havenstad van Albanië, en dezelfde stad waarvan ze me na onze koffiedate beeldrijk zal app’en dat ze “over zee verbonden is met Italië”. Haar geurende voornaam komt uit

het Italiaans – fiori betekent bloem. Als we denken aan Albanië en Italië, vallen al snel woorden als ‘corruptie’ en ‘maffia’. Maar ik besluit de clichés te vermijden en zwijg ook zedig over de twee Albanese drugscriminelen in mijn klas in de gevangenis, met wie ik het tot mijn steeds groter wordende verbazing uitstekend kan vinden.

Dus, ja, de corruptie in haar land. Daarom wilde ze al lang geleden weg uit Albanië. Haar toerismediploma was niet genoeg voor een goede baan. In Albanië heb je connecties nodig om vooruit te komen, zegt ze, en als meisje uit een gewoon gezin had ze die niet. Zelfs met een goede job, zoals manager van een kledingwinkel, verdiende ze amper 300 euro per maand. Dus kwamen Emiliano en de vlinders op een goed moment aangewaaid.

Ze trouwden in het gemeentehuis van Koekelberg. Het was geen gearrangeerd huwelijk, benadrukt ze, en ik geloof haar. Ik zag het koppel eerder samen buiten de schoolmuren, in de koffiezaak in de voetgangerszone waar vroeger Au Suisse zat. De liefdevolle manier waarop ze met elkaar omgingen en hoe ze vanmiddag over haar man spreekt, zegt genoeg. Deson-

danks blijft ze zich in allerlei bochten wringen. Ze vertelt over hoe Emiliano na hun eerste ontmoeting vijf keer naar Albanië kwam om bij haar te vertoeven en haar ouders te ontmoeten. Ze wilden echt helemaal zeker zijn.

Een klik met een man en een taal betekent niet automatisch een klik met een stad. Ze houdt niet van Brussel, geeft ze toe. Te druk en te onoverzichtelijk. En dan die lingua franca. Ze heeft familie in Vlaanderen en zodra ze zich sterk genoeg voelt in het Nederlands, wil ze weg, met Emiliano, om dichter bij haar broer, ooms en tantes te wonen en te werken. Het lijkt de omgekeerde wereld, maar dat zeg ik niet. Als haar eerste leraar en mogelijk eerste anker buiten haar familiekring hoopte ik in stilte een stabiliserende invloed te zijn voor haar in Brussel. Onbewust heb ik haar op weg geholpen om de mooiste stad van het land te verlaten.

“Dank je wel,” zegt het bloemenmeisje uit Albanië. En ze betaalt onze koffies, eerst in het Nederlands en uiteindelijk toch maar in het Engels. De Franstalige serveerster heeft de grootste moeite om haar te begrijpen.

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Uw gids door de culturele agenda 8 > 14/5

Van lijkwagen tot bloemenwinkel

Het Kunstenfestivaldesarts palmt deze maand opnieuw de stad in met een uitbundig programma vol nieuwe creaties. Het fleurigst komen de internationaal gelauwerde beeldend kunstenaar Danh Vo en de leerlingen van het Athénée Royal de la Rive Gauche in Laken voor de dag: zij toverden samen een sierlijke lijkwagen om tot een mobiele bloemenwinkel.

door Michaël Bellon

In mei presenteert het Kunstenfestivaldesarts naar goede gewoonte een veelkleurig boeket aan artistieke creaties in Brussel. Dit jaar kan je een dertigtal producties uit ruim dertig landen op meer dan dertig locaties ontdekken. Met heel wat Belgische en wereldpremières, die soms een klassiek format volgen, en vaak een experimentele inslag hebben.

Als visitekaartje voor de Brusselaars die geen kaartjes hebben, zal er op gezette tijden gedurende de komende drie weken een bijzondere mobiele installatie te zien zijn in het straatbeeld. De Vietnamese, internationaal gelauwerde beeldend kunstenaar Danh Vo vormde samen met leerlingen van het Athénée Royal de la Rive Gauche in Laken namelijk een wel erg bijzondere oldtimer om tot een mobiele bloemenwinkel.

“In Brussel is er een hele traditie van opleidingen voor automonteurs,” licht Daniel Blanga Gubbay, samen met Dries

Douibi artistiek directeur van het Kunstenfestivaldesarts, toe. “In het verleden hebben we ook al samengewerkt met scholen waar automechanica wordt gegeven. Dat is een interessante ervaring, omdat die scholen niet zo vaak aanvragen krijgen voor artistieke projecten.”

“In september zijn we met Danh naar het Athénée Royal de la Rive Gauche gegaan om het project voor te stellen aan studenten tussen 16 en 18 jaar. Zo hebben we een groep van vijftien studenten samengesteld die op vrijwillige basis meewerkten aan het

uitvoeren van het project, maar ook aan het bedenken ervan. Voor Danh was dat een stap buiten zijn comfortzone, maar dat was het ook voor de studenten, die vaak moeten denken in termen van productiviteit en functionaliteit. Nu konden ze met hun technische knowhow ook de verbeelding dienen, en een poëtische dimensie openen.”

Fiat Flora

Voor Danh Vo, een man van vele internationale projecten, die onder meer via galerie Xavier Hufkens met Brussel vertrouwd is,

“Er kan poëzie ontstaan uit de confrontatie van schijnbaar onverenigbare elementen als automechanica en bloemschikken”

was deze insteek inderdaad volslagen nieuw. “Ik was dan ook erg nieuwsgierig,” reageert hij. “Ik zit in een fase in mijn artistieke parcours waar ik bezig wil zijn met projecten op langere termijn, eerder dan me van de ene tentoonstelling in de andere te storten. Het draait in de kunsten vaak om de presentatie, en zelden om het proces dat daaraan ten grondslag ligt. Dus dit was een geweldige kans.”

Het eerste bezoek aan de scholen was ook meteen een succes. “Ik was bezorgd en misschien ook bevooroordeeld dat er in die scholen niemand geïnteresseerd zou zijn om deel te nemen aan het project. Maar iedereen was aardig, en het was mooi om te zien hoe sommigen de mogelijkheid omarmden om hun vaardigheden in te zetten voor de beeldende kunst. De ervaring deed mij ook loskomen van vastgeroeste terminologie: ‘technisch’, ‘creatief’, ‘ambacht, ‘kunstenaar’ ... Wat betekenen die termen eigenlijk? En welke ideologie zit erachter?”

Het object dat de verbeelding uiteindelijk in gang zette, was een auto: een vintage Fiat-begrafeniswagen uit de jaren 1970, die Vo al een tijdje in zijn bezit heeft. Die auto, die natuurlijk associaties oproept met de dood, kreeg via het project voor Kunstenfestivaldesarts een nieuw leven. Op een zeer nadrukkelijke manier zelfs, want het idee van Danh Vo was om er een mobiele

Danh Vo (rechts) en een van ‘zijn’ studenten: “Deze samenwerking stond me toe om out of the box te denken.”

© NICK ASH

bloemenwinkel van te maken. Blanga Gubbay: “Danh is geboren in Vietnam, en daar worden bloemen vaak vervoerd per fiets. Danh werkt ook vaak met assemblages, met het samenvoegen van elementen die afkomstig zijn uit verschillende culturen, of die vormelijk of gevoelsmatig tegengesteld of zelfs onverenigbaar lijken. De poëzie die uit dat contrast voortvloeit, is erg aanwezig in zijn sculpturen en installaties. De uitdaging en het grote denkwerk zaten in het transformeren van die unieke auto tot een combinatie van motoren en planten, van mechanische en organische elementen, maar ook in het samenbrengen van twee praktijken – automechaniek en bloemschikkunst – die vaak als zeer tegengesteld worden beschouwd, en erg gendergebonden zijn.”

Out of the box

“Ik wist nooit hoe ik dat idee van een mobiele bloemenwinkel moest aanpakken,” vertelt Danh Vo, “maar soms moet je gewoon wachten op het juiste moment. De werkwijze sluit ook een beetje aan bij ikebana (de Japanse bloemschikkunst, red.). Ik ben altijd gefascineerd geweest door de manier waarop Sofu Teshigahara (een grootmeester van het ikebana, red.) werkte. Hij maakte keramiek voor zijn vazen, maar gebruikte evengoed ijzer. Echt wild! Toen de studenten op school een automotor uit elkaar moesten halen en weer in elkaar zetten, vroeg ik hun welke onderdelen goed zouden zijn om als een ‘vaas’ te gebruiken. Dat zijn natuurlijk zaken die ik in mijn studio nooit zou kunnen bedenken. De combinatie van vakgebieden staat je toe om out of the box denken in een zoektocht naar een gemeenschappelijke basis.”

DE CORBILLARD À STAND DE FLEURS

FR Le Kunstenfestivaldesarts s’empare comme chaque année de la ville avec des créations inédites. La plus fleurie vient de l’artiste vietnamien Danh Vo et des élèves de l’Athénée Royal de la Rive Gauche à Laeken. Leur collaboration a transformé un corbillard en magasin de fleurs. « La poésie peut naître de la confrontation d’éléments apparemment incompatibles », explique le co-directeur artistique Daniel Blanga Gubbay.

De studenten bedachten ingenieuze systemen om de bloemen in de auto te conserveren en presenteren. Ze trokken bij wijze van schoolreis ook naar Güldenhof, de mooie boerderij/werkplaats van Vo in Stechlin, ten noorden van Berlijn, om zich daar over bloemen en bloemschikkunst te buigen. “Voor ons was dit van bij het begin een project met een open einde,” vertelt Blanga Gubbay. “Het proces was belangrijker dan het resultaat. Maar vanaf 14 mei wordt de auto gepresenteerd op het festival. Soms in een soort garage op de Ieperlaan en soms in de openbare ruimte. Als een bloemenwinkel, waar niet noodzakelijk festivalgangers, maar ook passanten naar kunnen komen kijken en informatie over vragen.”

Zo is de bloemenwagen ook een metafoor voor het Kunstenfestivaldesarts zelf, dat de meest uiteenlopende thema’s, disciplines, publieken en vormen samenbrengt. “De poëzie die kan ontstaan uit de confrontatie van elementen uit verschillende hoeken is niet alleen kenmerkend voor het werk van Danh,” zegt Blanga Gubbay. “Ze is ook eigen aan het festival, dat in de jaren 1990 ontstond uit de behoefte om de Franstalige en Vlaamse gemeenschap bij elkaar te brengen. De idee van ontmoeting en vermenging zit in ons DNA. Net als het ondersteunen van experimentele projecten die ons anders laten kijken naar artiesten, naar wat artistieke creatie kan zijn, naar Brussel en naar de openbare ruimte.”

De bloemenwagen van Danh Vo en de leerlingen van het Athénée Royal de la Rive Gauche is in de periode van 14/5 tot en met 1/6 op gezette tijden te bewonderen in de publieke ruimte of in de Ieperlaan 20, kfda.be

FROM HEARSE TO FLOWER SHOP

EN Once again, the Kunstenfestivaldesarts is taking over the city with unseen creations. The most colourful installation comes from Vietnamese artist Danh Vo and the students at the Athénée Royal de la Rive Gauche in Laken/Laeken. Their collaboration has transformed a hearse into a flower shop. “Poetry can emerge from the confrontation of seemingly incompatible elements,” artistic codirector Daniel Blanga Gubbay says.

Pop & JazzArt & Lit Film

Tussen hemel en angel

“There’s a bug like an angel stuck to the bottom / Of my glass, with a little bit left / As I got older, I learned I’m a drinker / Sometimes, a drink feels like family”: Mitski (voluit heet ze Mitsuki Miyawaki) grijpt je van bij de eerste noot van haar recentste album The land is inhospitable and so are we bij de keel. De Japans-Amerikaanse verpakt songs over ontheemding met countrykleuren en een orkestrale strik, en haar angelieke stem. Hemels, maar niet zonder angel.

MITSKI 14 & 15/5, Koninklijk Circus, cirque-royal-bruxelles.be

Doomsday

Yasiin Bey gooide zich in de jaren 1990 op het raptoneel als Mos Def. Met Black on both sides leverde hij een semiklassiek album af, zijn samenwerking met Talib Kweli is minstens zo iconisch. Bey kondigde een paar keer zijn pensioen aan, maar voor het werk van die andere gigant van de Amerikaanse rap, het betreurde genie MF Doom, die eind 2020 naar de eeuwige hiphopvelden trok, keert hij terug naar het podium.

YASIIN BEY PERFORMS MF DOOM 10/5, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Hete peper

Vorig jaar toonde M.Chuzi zich al van zijn kleurrijkste kant op zijn debuut Papara. Daar voegt het hoofdstedelijke jazzcombo met leden uit onder meer Okkupeerder, Azmari en NAFT nu een zinderende ep aan toe waarop afrobeat, funk en exotische grooves vrolijk door elkaar gemixt worden. Wervelende percussie en warme blazers sturen je benen ongenadig richting de dansvloer. ‘Pepersaus’ heet een van de nieuwe tracks. Heter wordt het in Brussel niet. (TZ)

M.CHUZI 10/5, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Je bent jong en je zegt wat

Voor wie dacht dat Netflix-hit Don’t look up – over wetenschappers wier alarmkreten over het einde van de wereld op gelach worden onthaald – overdreven was, mag de hallucinante aflevering van ARTE-programma 28 minutes met Salomé Saqué eens bekijken. Wie de Franse schrijfster van Sois jeune et tais-toi – over de net zo goed in de wind geslagen stemmen en zorgen van de jeugd – live wil zien, moet al tickets hebben voor haar uitverkochte passage bij Bozar.

MEET THE THINKER: SALOMÉ SAQUÉ 9/5, Bozar, bozar.be

Brusselse bruggen

Met het project Passages wilde het Brussels Dichterscollectief jaren geleden de poëzie in de superdiverse Brusselse samenleving ontdekken, ontginnen en transformeren. Vandaag leidt dat project uit de tweede helft van het vorige decennium tot een gelijknamige publicatie die in de Passa Porta Bookshop wordt voorgesteld in het gezelschap van bruggenbouwers Piet Joostens, Bart Vonck en Geert van Istendael.

BRUSSELS DICHTERSCOLLECTIEF: PASSAGES 12/5, Passa Porta Bookshop, passaportabookshop.be

Exquisiete exploratie

Al meer dan twintig jaar biedt Galerie DYS onderdak aan exquisiete en uitbundige exploraties in de figuratieve (teken)kunst. Dat leverde al kleine maar bijzonder fijne expo’s op van onder anderen Marlene Steyn, Maja Ruznic, Emeli Theander, Amandine Urruty, Anya Belyat-Gyunta en Annabelle Guetatra. Nu toont de Franse Abel Burger er haar op papier en hout weelderig tot leven gewekte persoonlijke mythologieën. (KS)

ABEL BURGER: GOODBYE HORSES 12/5 > 22/6, Galerie DYS, galeriedys.com

Moeder van de male gaze

In de jaren 1970 verorberde de Britse filmwetenschapper en regisseur Laura Mulvey veel Hollywood-films. Het viel haar op dat vrouwen veel te makkelijk tot een lichaam werden gereduceerd en op een specifieke manier werden gefilmd. Denk aan een camera die het lichaam aftast met veel aandacht voor borsten of billen. Ze noemde dat in het essay Visual pleasure and narrative cinema de male gaze, een concept dat flink aan populariteit won. In Bozar vertelt ze daarover en toont haar voornaamste films.

CLOSE-UP: LAURA MULVEY 8 > 29/5, Bozar, bozar.be

Apen apen mensen na

Oppermachtige apen die mensen behandelen zoals mensen apen behandelen: alsof ze minderwaardig zijn. Filmfans kregen er in 1968 maar geen genoeg van na de instantklassieker Planet of the apes. De vervolgen waren soms oké, soms niet. Ook de reboot van de franchise in 2011 bracht al meerdere uitstekende spektakelstukken voort, zoals War for the planet of the apes. Hopelijk doet dit vierde deel daar niet al te veel voor onder. KINGDOM OF THE PLANET OF THE APES US, dir.: Wes Ball, act.: Freya Allan, Owen Teague, Kevin Durand

Imaginaire vriend

John Krasinski was hilarisch als Jim in de Amerikaanse versie van The office. Met A quiet place toonde hij dat hij ook een crack is in het bedenken en regisseren van spannend entertainment. Met Blue & co waagt hij zich aan een familiefilm. Een jonge halfwees gaat op avontuur terwijl vader voor een hartoperatie in het ziekenhuis ligt. Ze kan ieders imaginaire vriendje zien en zet zich in voor die vrienden die vergeten werden. (NR) BLUE & CO US, dir.: John Krasinski, act.: Cailey Fleming, John Krasinski, Ryan Reynolds

Close-up: Laura Mulvey

Meet the thinker: Salomé Saqué Mitski

Klein onderhoud

Sofie Benoot puurt een bioscoopdocumentaire uit nierstenen

‘De natuur staat niet buiten ons’

Apple cider vinegar is Engels voor ‘appelazijn’ én de titel van de nieuwe film van Sofie Benoot. De Brusselse cineaste die zich liet opmerken met Blue meridian, Desert haze en Victoria vertrok daarvoor zowaar van een niersteen. “Nierstenen fascineren me, omdat ze iets moois aantonen over de grens die we optrekken tussen onszelf en de natuur. We dénken dat de natuur buiten ons staat, maar maken wel zelf wedelliet aan.” Wedelliet is een ongekend mineraal dat je in nierstenen én op Antarctica aantreft. “Ik vind dat iets heel poëtisch. Er is geen connectie en toch is het zo.”

In haar film werkt een gepensioneerde vertelster van natuurdocumentaires na nierstenen aan een ultiem verhaal over de verguisde wereld van steen. Het brengt haar bij Palestijnse steenhouwers, Britse detectives en een kunstschilder in een Kaapverdisch lavalandschap. De vertelster is het alter ego van Benoot. “Apple cider vinegar gaat over de relatie tussen mens en natuur. Het leek me interessant om iemand te laten rapporteren die symbool staat voor onze veranderende houding tegenover de natuur. Ik moest aan David Attenborough denken. Nu is hij een icoon in de strijd tegen de klimaatverandering, maar hij heeft lang geweigerd om daarover te spreken. Hij vond het zijn primaire taak om mensen te entertainen en verwonderen. Die switch vind ik … euh … bijzonder.”

De voice-over deinst niet terug voor interactie. “Ik wilde een kritische blik en pak het daarom vormelijk anders aan. De beelden in Attenboroughs reeksen zijn met de allernieuwste technologie gemaakt en dat schept een grote afstand. De reeks heet Planet Earth, maar de beelden zijn zo buitenaards mooi dat het om een andere planeet lijkt te gaan. Door met de voice over te spelen en de grenzen ervan op te zoeken, doorprik ik de autoriteit waarmee Attenborough en co. vertellen.”

Als tussenschot gebruikt Benoot beelden van webcams die overal ter wereld in het wild staan opgesteld. “Explore.org is een vergaarbak van zulke webcams. Er is een mooie community rond ontstaan. Ik kijk ook graag, het is spannend én ontspannend. Soms voel ik me als een natuurdocumentairemaker die dagen wacht in de hoop dat er iets gebeurt.”

Benoot wil de ecologische vraagstukken in Apple cider vinegar in volgende projecten uitwerken. “Maar ik wil daarnaast ook nog iets maken met al die fascinerende webcamfootage. Ik reis veel voor mijn films. Het lijkt me boeiend om ook eens een film te maken vanachter mijn bureau. Ik en mijn laptop.” NIELS RUËLL

Apple cider vinegar speelt nu in de Brusselse zalen

Jorge León, Simone Aughterlony, Claron McFadden, Rokia Bamba

POETIK BAZAR

Cathy Blisson & Amaury

Vanderborght

LUNDYNAMITE

Robyn Orlin Avec Moving Into Dance

Mophatong

SNAP FESTIVAL

Lisa Vereertbrugghen

Baro d’evel

Mercedes Dassy

Chunky Move

HP24 (Hors Pistes)

FATSABBATS

HAHALLES

Michèle Noiret

Ivo Dimchev

A-Ronne

Dorothée Munyaneza

David Bobée & Joey Starr

Aina Alegre ... 24-25

Next Generation Please!

Experimental

Film Festival by young people

19 May’24 at Bozar

✓A Castle Made of Sand

komen van ver ✓Ceci n’est pas un Hymne

InnerEScape

Candela

Sint-Katelijnestraat 42, Brussel, Instagram: billie.brussels_bar

Drie maanden na de opening draait de bolo bar van Billie op volle toeren. Logisch, want de bediening is perfect, de spaghetti bolognese onberispelijk en de bierkaart voorbeeldig.

De sluiting van de Monk was een klap voor het moreel van de hoofdstad. De heropening van de plek – een initiatief van Steven De Visscher, Leentje Bruyninckx (Roskam) en Dries Heyman – is reden tot vreugde. Het drietal is erin geslaagd om het harmonieuze kader, een van de mooiste van de stad, te behouden en tegelijkertijd bepaalde details te moderniseren, zoals de bar en de akoestiek.

We gunden de zaak wat tijd voordat we er de spaghetti bolognese, het signatuurgerecht, gingen proeven. Toen we op een vrijdagmiddag in de afgescheiden ‘bolo room’ binnenstapten, viel er één ding op: de

Man strikes back

5x2 tickets, BRONKS, 15/5

Botsballen, een jongleur en een drummer maken samen een baldadige muzikale jongleerperformance. Mail ‘BRONKS’

efficiëntie waarmee het team te werk ging. Twee medewerkers in de eetzaal bedienden alle tafels met een onthutsend gemak – die ontspannen sfeer vertaalde zich in een uiterst warm welkom. Bestellingen opnemen, drankjes en eten rondbrengen ... alles liep op wieltjes.

Die vlotte aanpak mag niet doen vergeten hoe mooi deze plek is, met centraal de gestreepte bar, de houten lambrisering, het glazen dak en de zwart-witfoto’s (van Nick Cave, Arno, Leonard Cohen …). De enige teleurstelling is een detail: de te nieuwe en gladde tafelbekleding mist karakter. Dat is geen ramp, wat telt, is de kwaliteit van de legendarische bolo – ook beschikbaar met een glutenvrije pasta –, die bekendstaat om zijn kwaliteit en democratische prijs.

We bestelden de ‘Normal’ (14 euro), naar

Hatched ensemble

5x2 tickets, KVS BOL, 13/5

De Zuid-Afrikaanse choreografe Mamela Nyamza demystificeert de dansgeschiedenis en betovert de kijker. Mail ‘Hatched’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

keuze vergezeld van parmezaan, emmentaler of (in ons geval) Orval-kaas. Die bleek uitstekend door het perfecte evenwicht tussen de zuurheid van de tomaten en de zoetheid van de wortelen. En smaakte nog beter in combinatie met de geduchte huisgemaakte pikante saus. We proefden meteen ook de ‘Jambon fromage’ (14 euro, 18 euro voor de XL portie) op basis van een bechamelsaus. Deze minder makkelijk verteerbare interpretatie was niet onze favoriet, maar wist te overtuigen door de gulle aanwezigheid van nootmuskaat.

De waardige bierkaart – met Belgoo van het vat (3,60 euro), Bruxellensis (6,10 euro) of nog de Oude Geuze 3 Fonteinen (15 euro voor 37,5 cl) – maakt van Billie een adres waar we graag naar terugkeren.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Fight night

5x2 tickets, CC Westrand, 23/5

Ontroerend Goed helpt je het bos te zien door de polls, stemwijzers, campagnes en spindoctors. Of niet? Mail ‘Fight’

Eat & Drink Win Tickets

Billie ••••

De vijf inzichten Lefto

‘Gun je oren rust, kijk je ogen uit’

Het Brussels Jazz Weekend palmt drie dagen lang drie pleinen en 25 cafés in. Dj Lefto compileert op een nieuw album én op het Beursplein jazzartiesten van Belgische bodem, en mixt hier vijf inzichten in elkaar.

door Michaël Bellon

Draag noise-cancelling earpods

Onze maatschappij is luid. Het verkeer, steden, maar, in mijn geval, ook luchthavens en vliegtuigen zorgen voor een vermoeiende omgeving. Sinds kort geniet ik meer van de stad en het reizen dankzij earpods die het geluid in mijn directe omgeving verminderen.

Fiets elke dag

Er is niets aangenamers dan de vrijheid op een fiets. Ik fiets al mijn hele leven, maar besefte pas tijdens de pandemie hoe belangrijk dat was voor mijn mentale welzijn. Sindsdien fiets ik elke dag. De fiets is ook gewoon het snelste vervoersmiddel om door de stad te vliegen.

Geniet zoveel mogelijk van je omgeving

Ik kijk vaak naar zonsondergangen – Brussel heeft er heel mooie. Of naar al die mooie details in mijn omgeving: een huis, een wolk, een boom, een sticker op een paal ... De stad geeft ons zoveel informatie, schoonheid én lelijkheid, maar soms lijk ik wel de enige die dat ziet of er iets interessants in vindt. Alsof iedereen met zijn gedachten elders zit, of met het hoofd boven een beeldscherm hangt.

Reis zoveel mogelijk

Niets heeft me rijker gemaakt dan het reizen. Andere culturen leren kennen, praten met de lokale bevolking over van alles en nog wat, over hun visie op de wereld, politiek, tradities en eetgewoontes. Ik besef bij zulke gesprekken vaak dat niet iedereen zich een wereldburger voelt, maar eerder een lokale burger, met lokale zorgen.

Neem tijd voor jezelf en je naasten

Toen ik tijdens de pandemie afscheid moest nemen van mijn grootmoeder zonder afscheidskus, besefte ik dat ik meer moest genieten van de momenten met mijn naasten en iets minder in de bubbel van mijn werk moest blijven zitten. Als je kan, ga dan zoveel mogelijk je ouders en grootouders bezoeken zolang ze er nog zijn. Zij zijn er (in de beste gevallen) ook altijd voor jou geweest.

Op 25/5, tijdens het Brussels Jazz Weekend (24 > 26/5), spint Lefto presents Jazz cats vol. 3 het Beursplein tot leven, lottobrusselsjazzweekend.be

PRESENTEERT

Rupture vertelt het unieke verhaal van vijftien Brusselse jongeren uit de geplaagde Peterboswijk die een trektocht maken door de Spaanse Pyreneeën. Na een succesvolle passage op filmfestival Docville, zijn we trots om de film nu ook voor te stellen op BRUZZ tv.

BRUZZ tv

Donderdag 9 mei - 21u & 23u Zondag 12 mei - 20u

Brusselkiest.be

VOLGENDE WEEK

IN BRUZZ MAGAZINE

Dossier ‘Het Ongemak’

In de drie grote Brusselse treinstations worden de meeste criminele feiten geregistreerd van alle Belgische treinstations. Tegelijkertijd wordt Brussel de laatste maanden opgeschrikt door schietincidenten en slaagt de politiek er niet in om daar een gestructureerd antwoord op te geven. Hoe krijgen we een veilig Brussel? Kan de politie opnieuw gezag krijgen? En wat kan Brussel écht doen om de drugsproblematiek aan te pakken?

Je leest er alles over in ons volgende themanummer 'Het Ongemak'

EEN FILM VAN ZOHRA BENHAMMOU EN YOUNES HAIDAR

Ready

to create MEDIA WITH

IMPACT?

MAAK HET VERSCHIL ALS DATA ENTRY & QUALITY OFFICER

Roularta zit in een digitale versnelling en zoekt een gedreven Data Entry & Quality Officer. Iemand die datastromen bij Trends Business Information perfectioneert, zonder ook maar één seconde de kwaliteit uit het oog te verliezen.

SCAN TO SWITCH mijntoekomstbijroularta.be

Wijzoekencollega’svooronze buitenschoolseactiviteiten

Jevolghetteamvan kinderbegeleidersop.

Jestaatinvooreenbredewaaier aantakenvoordeuitbouw, evaluatieenorganisatievan hetIBOendespeelpleinwerking.

Kinderbegeleider

Steljekandidaat voor 15mei2024 er ng. cht en re

Steljehethelejaar doorkandidaat

Verantwoordelijke www.overijse.be/jobs

Jezorgtvoorhetonthaal,toezichten deopvangvankleutersenlagere schoolkinderen.

Vragen? Bel027853360 ofmail personeelsdienst@overijse.be

Neem vóór 12 mei een abonnement op BRUZZ magazine en ontvang de BRUZZ GUIDE op 22 mei in je brievenbus!

Kijkvoordevolledigejobbeschrijving,voorwaardenenprocedureop:

Voor wie in het Brussels gewest woont, is BRUZZ gratis. Wie buiten het Brussels Gewest woont, betaalt slechts 29 euro per jaar. Abonnees buiten België betalen 35 euro.

Ga snel naar

Job Day Onderwijs

13/05

Ontdek vacatures, solliciteer en vertrek met een job

Heb je er ooit over nagedacht om leraar te worden?

Maar liefst 13 werkgevers in het onderwijs zijn momenteel op zoek naar tientallen gevarieerde profielen. Met of zonder pedagogisch diploma!

Afspraak in het Beroepenpunt op 13/05/2024 (9u30-12u00).

Meer info op www.actiris.brussels