BRUZZ Editie 1918 (15-01-2025)

Frédéric De Gucht (Open VLD) mikt op regering zonder PS

Erotische performer

La Morrigasme deelt dagboek over sekswerk

De levensinzichten van zanger Stijn Meuris

Fermenteren kan je leren

Van oude conserveringstechniek tot hippe levensstijl

Formatie De schrik regeert, maar moed is nodig

Vrijdag was er een receptie in het Brussels parlement. Er werd vrolijk van de champagne genipt om het nieuwe jaar te vieren, de hapjes waren voortreffelijk. Maar het bleek tegelijk een bijeenkomst met een hoog après moi le déluge-karakter. Want er is niet veel om vrolijk van te worden. Zeven maanden na de verkiezingen zit de Brusselse formatie volledig in het slop. In een zoektocht naar een meerderheid aan Nederlandstalige en Franstalige kant liep het raderwerk helemaal vast. Er lijkt een mirakel nodig om de machinerie weer aan de praat te krijgen.

Hier en daar wordt geopperd dat het wachten is op de federale regering. De PS, die zich opmaakt voor een harde federale oppositie, wil zich niet smijten in Brussel, vooraleer er duidelijkheid bestaat over die regering-De Wever, zo klinkt het. Of misschien mislukt de federale formatie, en kan de PS alsnog in de federale regering terechtkomen.

Bij de Franstalige socialisten zelf geloven ze dan weer dat als er een federale regering is, CD&V, Vooruit en Open VLD inschikkelijker zullen zijn om N-VA uit de Nederlandstalige meerderheid te knikkeren. Maar waarom zou CD&V de N-VA lossen, en dan nog eens op vraag van de PS? Het getuigt van weinig politiek inzicht om dat te geloven.

oploopt tot 26 miljard euro. Volgend jaar al zou de schuldratio, de verhouding tussen schuld en inkomsten, meer dan 300 procent bedragen. Plastischer gezegd: elke dag dat er geen regering is, groeit de al enorme schuldenberg aan met maar liefst 6,3 miljoen euro. Per dag.

Nu al zijn er banken die moeilijk doen wanneer het gewest om een kaskrediet vraagt. Bij de toekenning van grote contracten stellen bedrijven zich steeds meer de vraag of het gewest die facturen wel zal kunnen betalen. In de achtergrond doemt het scenario op van een federale regering die de boel moet overnemen omdat de Brusselse politici het niet kunnen. Helemaal ondenkbaar lijkt dat niet.

“Elke dag zonder regering groeit de Brusselse schuldenberg aan met 6,3 miljoen euro”

Wat het helemaal onbevattelijk maakt, is dat de partijen die de grootste verantwoordelijkheid dragen voor deze financiële rampspoed, PS en Ecolo, ook de partijen zijn die weigeren om aan tafel te komen. Natuurlijk is een besparings- en hervormingsregering geen aantrekkelijk vooruitzicht, maar politici zijn niet verkozen om Sinterklaas te spelen. Ze moeten er ook en vooral zijn als er pijnlijke beslissingen moeten worden genomen. Die moed ontbreekt vandaag.

Steven Van Garsse

Intussen tikt de tijd ongenadig voort. Zolang er geen regering is met volheid van bevoegdheden kan er immers niet gesaneerd worden, of naar nieuwe inkomsten worden gezocht.

Nochtans is dat broodnodig. Uit nieuwe cijfers blijkt dat de schuld, bij ongewijzigd beleid, tegen het einde van de legislatuur

Intussen wordt het beeld gevoed van een uitgeput politiek systeem waar partijen niet meer tot compromissen kunnen komen en waarin politici aan hun verantwoordelijkheid verzaken. Dat zal op de een of andere manier terug in hun gezicht ontploffen. De antipolitiek zal wind in de zeilen krijgen. Extreme partijen zullen er wel bij varen. En het ‘algemeen belang’ en stabiliteit zullen iets zijn van lang vervlogen tijden. Dat is pas een onaantrekkelijk vooruitzicht.

Senior politiek analist In het edito werpt de redactie een kritische blik op Brussel.

Lees meer Schaf het MIVBabonnement van één euro af: Frédéric De Gucht (Open VLD) over het financieel tekort van Brussel op pg.6

Tom Lyon en Pauline Vanden Neste tonen een ‘andere’ kanaalzone op het PhotoBrussels Festival

OP DE COVER

32Fermenteren Van aloude conserveringstechniek tot hippe trend

ACTUALITEIT

03Vooraan Moed is nodig

06Het gesprek Frédéric De Gucht

12Fenomeen van de week Zwerfvuil

13Cartoon Kim Duchateau

14Pfas Hoe pfas en pesticiden Brussels drinkwater bedreigen

18Opinie Audi versus het Autosalon

21Debatteer mee Totaalverbod op de verkoop van lachgasflessen?

VERHALEN

20Filmerfgoed Wouter Hessels, RITCS-docent met een missie

24Poezen Een kennismaking in vier portretten

ELKE WEEK

10In beeld Sophie Soukias

20 Stadsleven Een beetje vrolijkheid

23Beestig Brussel De bosuil, ook buiten het Zoniënwoud te horen

28Big City Is de kinnekessuiker Brussels?

29 Sporting Flagey Gérard Bulens

COLOFON

maakt de ketjes warm voor cyclocross

29Meer BRUZZ Wat is er te doen op de andere BRUZZ-kanalen?

30Hang-out Mandella

36Column Niet stigmatiseren. Niet romantiseren

SELECT

41 Klein onderhoud Pitcho Womba Konga

43Eat & Drink Chicon Farsi

44Inzichten Stijn Meuris

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Sacha Devos en Angela Mngongo 02-650.10.81 sacha.devos@brusselmedia.be angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Andy Furniere, Rieneke Lammens, La Morrigasme, Tom Peeters, Niels Ruëll, Maya Toebat, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Dirk De Clippeleir, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

“Natuurlijk moet de N-VA erbij”

Sinds Sven Gatz (Open VLD) geveld is door een ontsteking, neemt

Frédéric De Gucht zijn plek in aan de Brusselse onderhandelingstafel. Hij doet dat in de directe stijl die hem eigen is. “Als er weinig ruimte is voor interpretatie, kan wat je zegt ook niet verkeerd begrepen worden.”

door Kris Hendrickx en Steven Van Garsse foto’s Ivan Put

Vader Karel De Gucht kent iedereen. En ook broer Jean-Jacques doet al eens een belletje rinkelen. Het familielid dat vandaag de meeste politieke aandacht naar zich toezuigt, heet echter Frédéric. De CEO van glasproducent Sprimoglass was al voorzitter van de Open VLD-afdeling in Brussel-Stad. Als regeringsonderhandelaar maakte hij er geen geheim van dat hij hoopt op een coalitie zonder de PS. “Met die partij wordt het moeilijk hervormen.”

U stelde voor om het interview op café te doen. Dat is een omgeving die u vertrouwd is, u baatte er zelf jaren één uit.

FRÉDÉRIC DE GUCHT: Klopt, De Confrater in Elsene, nabij de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Als student spendeerde ik er een

aanzienlijk deel van mijn budget. Toen het over te nemen viel, heb ik met mijn beste vriend geïnvesteerd, nog tijdens mijn studentenperiode. Cafés vormen belangrijke ontmoetingsplekken, Brussel is op dat vlak prima bedeeld om mensen te ontmoeten of net te ontlopen.

In tegenstelling tot uw vader en broer vond u pas laat de weg naar de politiek. Snakt de politiek naar een ondernemersblik?

DE GUCHT: Ja, maar andersom begrijpen veel ondernemers de politiek niet. Mijn profiel is daarin wat uniek: ik ken de twee al lang en ben in een debatcultuur groot geworden. Vrienden die vroeger bij ons kwamen eten, dachten dat wij altijd ruziemaakten, terwijl we gewoon stevig aan het discussiëren waren. Voor iets kan blinken, moet je eerst eens goed wrijven.

Over wrijven gesproken: u bent de Brusselse politiek binnengestapt met een directe stijl, die sommigen als arrogant bestempelen. Riskeert u niet om meteen bruggen te verbranden?

DE GUCHT: Misschien zijn sommige mensen wat snel gebruskeerd? Als ik iets kort en duidelijk kan zeggen, doe ik het, in plaats van drie bochten te maken. De politiek mist helderheid. Als er weinig ruimte is voor interpretatie, kan wat je zegt niet verkeerd begrepen worden.

Is er al veel verkeerd geïnterpreteerd tijdens de Brusselse formatie?

DE GUCHT: Ja. Neem die zogenaamde nota van de Nederlandstalige partijen. Dat was gewoon een document dat alle partijstandpunten van de Nederlandstalige partners in kwestie oplijstte, meer niet. Toch blijft

BIO

• 43 jaar

• Woont al ruim twintig jaar in Brussel, momenteel in de Vijfhoek

• Handelsingenieur (VUB), Master in finance (Solvay Business school), master marketing & advertising (ULB)

• CEO van glasproducent Sprimoglass

• Voorzitter Open VLD Brussel-Stad

• Formatie-onderhandelaar voor Open VLD

de Franstalige zijde naar dat document verwijzen.

Het is zeven maanden geleden dat er verkiezingen waren en de onderhandelaars staan nog bijna nergens. Ontbreekt het niet aan een gevoel van urgentie in de Brusselse politiek?

DE GUCHT: Er heerst een sense of urgency, maar dat betekent nog niet dat iedereen verantwoordelijkheid wil nemen. Een regeringsonderhandeling met 200 miljoen overschot op de begroting, zoals we twintig jaar lang hadden, is iets anders dan de zware besparingsoperatie waar Brussel nu voor staat. Dan steken sommigen zich al wat makkelijker weg achter ideologie. Geen enkele partij in de toekomstige regering zal veel cadeaus kunnen uitdelen.

Hoe raken de partijen uit deze impasse?

DE GUCHT: Door uit de loopgraven te komen. Sommige Franstalige partijen lijken plots verrast dat er toch een akkoord kwam aan Nederlandstalige kant, na die lange periode van slepende onderhandelingen. Opeens ontdekt de PS dat de N-VA bestaat in Brussel en dat die er wel eens bij zou kunnen zijn. Ik begrijp hun veto niet.

Hoe moet dat eruitzien, uit de loopgraven komen?

DE GUCHT: Ofwel aanvaardt de PS de Nederlandstalige meerderheid, ofwel doen Ecolo en Défi dat. U had het daarnet over een ontbrekend gevoel van urgentie. Vaak ontstaat dat pas als er druk van buitenaf komt. De nieuwe kredietrating van Standard & Poor’s in maart had zo’n signaal kunnen zijn, maar de rating is nu uitgesteld naar juni omdat het agentschap de budgetplannen van de nieuwe regering wil kennen. Ik kom uit een wereld waar ik de problemen liefst zo snel mogelijk oplos.

U noemde twee scenario’s waarbij er beweging komt aan Franstalige kant. Maar ook daar zit het muurvast. Is een Nederlands-

talige meerderheid zonder N-VA een optie?

Dan kan de PS weer aan boord.

DE GUCHT: Zit het echt zo muurvast? Ik kom ook mensen van Ecolo tegen die vinden dat ze niet per se de schaduw van de PS moeten zijn. En wat N-VA betreft: we hebben het bij wijze van spreken vijf maanden lang geprobeerd zonder hen, en het is mislukt. Waarom zou het nu plots wel lukken?

Waarom is die aanwezigheid van N-VA belangrijk?

DE GUCHT: Omdat we een stabiele meerderheid nodig hebben, met genoeg zetels. Verder is N-VA de grootste partij in

“Geen enkele partij in de regering zal veel cadeaus kunnen uitdelen”

Vlaanderen en levert ze straks wellicht de federale premier. Dàt zou pas arrogant zijn: denken dat we de N-VA maar moeten beschuldigen van racisme en doen alsof we noch de Vlaamse, noch de federale regering nodig zullen hebben om Brussel op orde te krijgen. N-VA eerst met alle macht uit de regering houden en daarna een telefoontje: ‘Zeg Bart, kunnen we eens afspreken? We zitten hier met een gat in de begroting.’ Ik zie ook geen democratisch of ideologisch argument om de partij in Brussel uit te sluiten. Je gaat Cieltje Van Achter toch niet vergelijken met Theo Francken? Voor zover ik weet, ging de PS nog niet één keer in op de vraag van Cieltje om een koffie te gaan drinken. Dat is nochtans de eerste stap naar een compromis.

Maar uw voorkeur ligt bij een coalitie met Ecolo en Défi?

DE GUCHT: Groen zit al in de meerderheid, die zullen ook liefst Ecolo betrekken. De PS lijkt me ook een

Frédéric De Gucht, voorzitter Open VLD in Brussel-Stad: “Ik blijf ondernemer, maar ik heb wel ideeën over waar we met dit gewest naartoe moeten en heb zin om daar mee aan te bouwen.”

moeilijke partner om Brussel mee te hervormen.

Is er al duidelijkheid over de rol van Sven Gatz, die met gezondheidsproblemen kampt?

DE GUCHT: Ik heb een zeer goede relatie met Sven. Hij is een van de meest altruïstische politici die ik ken, misschien wat tot zijn eigen schade. Hij denkt niet aan ‘ik’, maar aan ‘wij’. Dat wordt hem nu wel wat aangerekend.

Concreet: hij heeft te weinig Open VLD-standpunten vertolkt in de regering en zo mede het tekort op de begroting laten oplopen?

DE GUCHT: (wikt zijn woorden) We hebben een zeer moeilijke coalitie achter de rug, waarin we ideologisch wat geïsoleerd zaten en er ook crisissen te bezweren waren. We hadden assertiever kunnen zijn over de gedane uitgaven, dat is ook wat Sven zelf zegt. Een belangrijke rol die Sven Gatz de voorbije jaren heeft vervuld, is dat hij de partij in Brussel helemaal vernieuwd heeft.

“Sven Gatz is een van de meest altruïstische politici die ik ken, misschien wat tot zijn eigen schade”

We hebben nu een afdeling zonder twisten zoals in de periode met Els Ampe, er is echt een gewicht van de schouders van de mensen gevallen. Over de toekomstige rol van Sven zal hij zelf wel duidelijkheid scheppen.

Zelf wil u geen minister of regeringscommissaris worden?

DE GUCHT: Neen, ik blijf een ondernemer. Maar ik wil me wel kandidaat stellen als regiovoorzitter voor Open VLD. Ik zie die rol wat meer voor de schermen dan mijn voorganger Thomas Ryckalts, waarmee ik een goede band onderhoud.

U wordt de Ahmed Laaouej van de Brusselse Open VLD.

DE GUCHT: (Glimlachje) Neen, maar ik heb wel ideeën over waar we met dit gewest naartoe moeten en heb zin om daar mee aan te bouwen.

Stel: die nieuwe regering komt er. Hoe moet die het enorme financiële tekort dan aanpakken?

DE GUCHT: We hebben te veel personeel. Er moeten niet per se naakte ontslagen vallen, maar door mensen niet te vervangen komt het gewest al een eind. We moeten ook wat af van het subsidie-infuus. Onlangs waren 360 vzw’s kwaad omdat hun financiering mogelijk in het gedrang komt. Bij mij is

DE GUCHT AU PIED LEVÉ

vooral dat cijfer blijven hangen. We moeten de fiscaliteit doorlichten. Niet om belastingen te verhogen, maar uitzonderingen kunnen worden geschrapt. Ook het MIVB-abonnement voor één euro per maand is niet houdbaar.

De metro schrappen of in de koelkast zetten?

Het blijft een bijzonder grote kost voor een noodlijdend gewest.

DE GUCHT: De metro vormt niet het grote probleem. We kunnen de registratierechten verlagen, zodat de inkomsten daaruit kunnen stijgen. Dat klinkt misschien vreemd, maar als die taks te hoog ligt, dreig je net minder transacties te hebben waardoor ze minder opbrengt. We kijken best ook eens naar de sociale woningen. Ik ben daar een voorstander van, maar je mag de huurprijzen niet zo laag zetten dat die woningen een aderlating worden voor het Gewest.

Als u Brussel mocht hervormen, wat zou dan de prioriteit zijn?

DE GUCHT: Met minder politici en kabinetsleden werken, snoeien in vzw’s en pararegionale organisaties, OCMW’s centraler laten samenwerken. Bevoegdheden zoals mobiliteit, veiligheid en netheid naar het Gewest brengen. Je moet daarom niet meteen focussen op de fetisj van de fusies.

FR Depuis le retrait de Sven Gatz (Open VLD) pour raisons de santé, Frédéric De Gucht a pris sa place aux négociations bruxelloises. Sept mois après les élections, la lassitude gagne les participants. De Gucht affiche un style direct : «L’abonnement STIB à un euro est intenable.» Si son père Karel et son frère Jean-Jacques sont déjà connus, c’est Frédéric qui capte désormais l’attention politique. PDG de Sprimoglass, il assume vouloir une coalition sans le PS : «Avec eux, réformer est presque impossible.»

DE GUCHT AT THE TABLE

EN With Sven Gatz (Open VLD) out of action due to an infection, Frédéric De Gucht is joining the Brussels negotiating table where, more than seven months after the elections, the participants are getting sore bottoms. He does so in the direct style that he has made his own. “The MIVB/STIB season ticket for one euro is unsustainable.” The son of Karel De Gucht and CEO of Sprimoglass hopes for a coalition without the PS. “Reform will be difficult with that party.”

In beeld door Sophie Soukias

Bij dag en sneeuw

Op negen januari werd Brussel wakker in een besneeuwd landschap dat niet alleen voor spekgladde wegen zorgde, maar ook voor magische taferelen, zoals de duistere blik op een wooneenheid waar één enkel licht in de vroege ochtend brandde. Een ouder en kind maken zich klaar voor de dag. De foto werd getrokken in Vorst, in de buurt van Hoogte Honderd, het punt waar Brussel het dichtst de woelige hemel aanraakt. MG

Zwerfvuil en afval

De moeilijke strijd tegen sluikstort op straat

Experts willen gemeenschapswachters boetes laten uitschrijven tegen sluikstorten. “Vergroot de pakkans.”

“Zeven jongeren worden vervolgd voor de puinhoop op oudejaarsavond in onze wijken. Intussen ligt de straat er elke dag bij als een containerpark. Maar twee keer raden wie een gasboete kreeg voor het één uur te vroeg buitenzetten van de vuilniszak? Juist, ons gebouw.” Na VRT-journalist Tim Verheyden enkele weken geleden doet nu ook zijn collega Riadh Bahri zijn beklag op sociale media over de rommel die hij elke dag in de straten van zijn Brusselse wijk aantreft. Dat zijn appartementsblok een GAS-boete kreeg voor het te vroeg buitenzetten van een vuilniszak, doet de ergernis verder oplopen. Ze zijn lang niet alleen met hun bekommernissen. Bezorgd burger Stefan Gijssels, die in de wijk van de Jubelfeestlaan nabij metrostation Belgica in Molenbeek woont, ziet om de haverklap dat grofvuil zich opstapelt op straat. “Kasten, koelkasten, een kapotte WC-pot, kinderspeelgoed, maar ook gewoon huishoudelijk afval. Soms blijft alles een week liggen, tot een overheidsdienst - ik weet niet goed welke - dat uiteindelijk komt ophalen. Zo gaat het

keer op keer. Ik denk dat veel buurtbewoners dat als een soort dienstverlening zijn gaan beschouwen. De mensen denken dat dit het systeem is.” Wat niet helpt, is dat de bestaande straatvuilbakken vaak overvol zitten. Ook aan de glascontainers stapelt het gedumpte afval zich op. Het werkt Gijssels zo op de zenuwen dat hij soms zelf met een vuilzak in de hand op straat het zwerfafval gaat verzamelen.

Straffeloosheid

Is sluikstorten het gevolg van een gebrek aan burgerzin, te weinig kennis over afvalsortering en containerparken, of dumpen sommige mensen en bedrijven gewoon op straat om kosten uit te sparen, zoals de afvalberg van afgelopen week suggereert langs de Ring in Anderlecht, vlakbij supermarktketen Cora? “Al die socio-economische oorzaken spelen duidelijk een rol: zo komt sluikstorten in achtergestelde wijken vaker voor. Er is een verband met de verpauperisering van de stad,” antwoordt Simon De Muynck, wetenschappelijk medewerker aan de Université Libre de

Bruxelles (ULB) en coördinator van het Centre d’écologie urbaine. “Maar de belangrijkste oorzaak vormt de straffeloosheid. We slagen er als maatschappij te weinig in om overtreders te sanctioneren.”

De Muynck voert al jarenlang onderzoek naar afvalophaling en pleit ervoor dat niet alleen de politie en gemachtigde controleurs, maar ook andere spelers op het terrein - bijvoorbeeld gemeenschapswachters - boetes kunnen uitschrijven. “Uit onderzoek blijkt dat de wijk meestal weet wie de sluikstorters zijn. Alleen ontsnappen ze te vaak aan sancties.”

Inefficiënt systeem

Gijssels vermoedt dat het feit dat een op de twee Brusselse

gezinnen geen auto heeft, ook een rol speelt. Het is zonder auto niet vanzelfsprekend om tot een van de grote gewestelijke containerparken (Neder-Over-Heembeek, Anderlecht en Vorst) te geraken. Ondanks de vele politieke beloften daarover blijft het nog jarenlang wachten vooraleer elke gemeente een nabijgelegen containerpark bezit. “Waarom geen container op elke hoek van de straat zetten,” stelt Gijssels voor. Volgens De Muynck is dat financieel gezien niet realistisch. “De forse logistieke kosten zijn onhaalbaar voor Net Brussel, dat twee jaar geleden nog de ophaalrondes terugbracht van drie naar twee, precies om kosten uit te sparen.”

© IVAN PUT

1uur vroeger de vuilzak buitenzetten, levert een gasboete op

procent van de Brusselse gezinnen heeft geen auto en kan dus moeilijker naar de gewestelijke containerparken

Paradoxaal genoeg is de afvalophaling zelf vaak oorzaak van zwerfvuil, doordat de plastic vuilzakken op straat niet altijd dichtgemaakt zijn of omdat dieren de witte of oranje zak openscheuren. “Als er veel wind is, vliegt het vuil in het rond. Wat het extra pijnlijk maakt, is dat na de gewestelijke ophaalrondes de gemeentelijke straatvegers de opkuis moeten doen. Een compleet inefficiënt systeem,” stelt De Muynck.

Mr. Proper gezocht

Bovendien is er met de plastic vuilzakken - en met name de oranje (voedingsafval) en groene zak (tuinafval) - een probleem qua volksgezondheid, zegt de ULB-onderzoeker. “De inhoud van die zakken wordt gebruikt voor compostering. Maar die zakken zijn niet voor de volle honderd procent biologisch afbreekbaar en omvatten restanten van plastic. Zelfs na het uitfilteren van de zakken blijven er microplastics aanwezig. Met andere woorden: we steken petroleum in onze aarde. Dat is te gek voor woorden.”

Volgens De Muynck is de enige oplossing om voor alle afvaltypes met vaste bakken te werken - zoals de bekende oranje bak - en de plastic zakken helemaal af te schaffen. Dat vergt echter een volledige reorganisatie van de afvalophalingsketen bij Net Brussel, die volledig op plastic zakken afgestemd is. Of hoe er voor de vele afvalproblemen in de stad niet onmiddellijk een wondermiddel bestaat dat alles oplost. Formateur David Leisterh (MR) verklaarde tijdens de kiescampagne dat de volgende minister-president de Mr. Proper van het Gewest moet zijn. Maar op een nieuwe Brusselse regering is het nog altijd wachten. Emmanuel Vanbrussel

Milieu Landbouw en industrie zetten druk op waterkwaliteit

Hoe pfas en pesticiden Brussels drinkwater bedreigen

Ter hoogte van Profondeville haalt Vivaqua water uit de Maas om er vervolgens drinkwater van te maken. De vestiging van Tailfer is de belangrijkste bron van drinkwater voor Brussel.

Het Brussels leiding- en soms ook flessenwater blijkt TFA te bevatten, een hardnekkige forever chemical die waterbedrijven er amper uit kunnen filteren. BRUZZ trok naar de oorsprong van ons drinkwater en onderzocht de risico’s die op de loer liggen. “Verbied die pesticiden toch gewoon.”

door Kris Hendrickx

In de majestueuze Maasvallei tussen Dinant en Namen maakt de rivier een plotse kronkel ter hoogte van het stadje Profondeville. Hier, op de zacht glooiende oever van de binnenbocht, bevindt zich al een halve eeuw de Vivaquavestiging van Tailfer. Dertig tot veertig procent van het drinkwater in de hoofdstad wordt er uit Walloniës grootste rivier gehaald. Het maakt van de plek meteen de belangrijkste bron van Brussels drinkwater.

Voor u zich verslikt in uw glaasje leidingwater: het water vertrekt niet zomaar naar Brussel, maar doorloopt een lange weg om het drinkbaar te maken in het behandelingsstation net naast de rivier. Het gaat onder meer door verschillende filters, er worden chemische stoffen toegevoegd om vervuiling te verwijderen en een ozon- en chloorbehandeling zorgen voor desinfectie. Vervolgens begint de lange weg naar de hoofdstad.

Tailfer is lang niet de enige bron van drinkwater voor watermaatschappij Vivaqua. In totaal zijn er 26 plaatsen waar het blauwe goud wordt gewonnen. Die gaan van de voormalige mijn van Vedrin bij Namen over het idyllische kasteeldomein van Modave nabij Hoei tot het Zoniënwoud en het Ter Kamerenbos. Allemaal zijn het sites waar grondwater wordt gewonnen, dat veel minder behandeling nodig heeft dan het oppervlaktewater uit de Maas. Maar geen enkele van die sites is zo belangrijk als Tailfer. Geen enkele andere waterwinning kan haar productie ook zo snel verhogen indien nodig.

Schadelijk voor de fertiliteit

De voorbije jaren en maanden haalde ons drinkwater geregeld het nieuws, zelden op een opbeurende manier. Doorgaans ging het dan over de aanwezigheid van pfas, een

groep van chemische stoffen die ook wel eens forever chemicals worden genoemd, omdat ze niet zomaar afbreken en zich dus opstapelen in de natuur en in het menselijke lichaam. Pfas kunnen onder meer leverschade, vruchtbaarheidsproblemen en kanker veroorzaken.

Eind oktober haalde een nieuwe vorm van pfas de spotlights: ons leidingwater blijkt ook TFA te bevatten, een erg korte pfas-molecule, die vooral afkomstig is uit pesticiden. Trifluorazijnzuur, zoals de stof voluit heet, baart verschillende overheidsinstanties zorgen. Een studie van chemiereus Bayer toonde bijvoorbeeld hoe hoge dosissen van TFA foetussen van konijnen vervormen. Het Duitse Agentschap voor chemische stoffen stelt dan ook voor om de stof als ‘vermoedelijk schadelijk voor de voortplanting’ te bestempelen.

Maar wat is schadelijk? Hoeveel TFA mag er in drinkwater zitten om veilig te blijven? Dat hangt er maar vanaf aan wie je het vraagt. De waarden in het Brusselse drinkwater schommelen vandaag vaak tussen 1.100 en 1.500 nanogram per liter. Een echte Brusselse norm is er nog niet, maar die concentraties lijken daarmee onder de huidige Nederlandse norm van 2.200 nanogram te liggen. Brussel overweegt om diezelfde norm in te voeren, liet minister van Milieu Alain Maron (Ecolo) weten in het parlement.

Geen vuiltje aan de lucht dus? Niet helemaal. De Nederlandse norm geldt immers enkel als er geen andere pfas in het water zitten, en dat is zelden het geval, ook in Brussel niet. De Europese Commissie legde bovendien een nieuwe norm vast vanaf 2026. Alle pfas samen zullen dan maximaal 500 nanogram mogen bedragen. Als TFA, dat vandaag nog niet officieel wordt gemeten, daarin wordt meegerekend,

voldoet het Brusselse water vrijwel nergens aan die norm. Wellicht zal de nieuwe Europese norm TFA in een aparte categorie onderbrengen.

Het kan trouwens nog veel erger dan de Brusselse TFA-concentraties. In Vlaanderen werden dit jaar waarden gemeten tot 8.000 nanogram, met vooral uitschieters in West-Vlaanderen. In de Vlaamse regering gaan daardoor vooralsnog geen alarmbellen af. Minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (CD&V) stelt integendeel voor om de lat voor TFA dan maar op 15.600 nanogram te leggen.

Ook in mineraalwater

TFA zit ondertussen al op veel plekken in de grond én in het water. “Je zou kunnen denken dat je het meer aantreft in het rivierwater van de Maas, maar we vinden de stof even goed op de plekken waar we grondwater winnen,” zegt woordvoerster Saar Vanderplaetsen van Vivaqua.

Zelfs mineraalwater in flessen ontsnapt trouwens niet aan TFA-vervuiling. Uit een vergelijking van verschillende Europese bronnen voor mineraalwater door Pesticide Action Network Europe (PAN Europe), bleek dat de bron van Villers in het Waalse Philippeville 3.200 nanogram TFA bevat, een veelvoud van alle andere bronnen in de studie.

Dat de TFA-waarden uitgerekend in West-Vlaanderen en Philippeville zo hoog uitvallen, is geen toeval. In de twee regio’s wordt aan intensieve landbouw gedaan en de TFA-molecule is vooral afkomstig van pesticiden.

Terug naar het Brusselse drinkwater. Als het TFA-gehalte in het leidingwater onder de Nederlandse norm zit, is er dan wel een probleem? “Ik zeg niet dat we op grote schaal vergiftigd worden met TFA, maar de stof heeft wel een impact,” zegt milieuonderzoeker Thomas Goorden, auteur van een paper over TFA. “Mogelijk tast TFA bijvoorbeeld de vruchtbaarheid aan.”

Waternetwerk van Vivaqua

BRON VIVAQUA

BRUSSEL

Winning

Aanjaagstation

Knoop

Reservoir

Het grootste probleem bij TFA is echter dat de forever chemicals hun naam bepaald niet gestolen hebben. “De moleculen hebben een enorm lange levensduur,” legt directeur Martin Dermine van PAN Europe uit. “Dat betekent dat het TFA-gehalte in de natuur en in ons water gewoon zal blijven stijgen als we de oorzaak niet wegnemen. Bij watermaatschappijen is het dan ook een beetje paniek. Ze beseffen dat ze op een tijdbom zitten.” Zelfs als we morgen stoppen met TFA aan het milieu toe te voegen, blijven we ermee zitten, voegt Thomas Goorden toe. “Dan duurt het wellicht nog honderden jaren voor die waarden opnieuw zakken.”

PAN Europe wijst erop dat de aanwezigheid van TFA ook op andere problemen met het water kan wijzen. “De stof is een

“TFA in grondwater heeft een impact, bijvoorbeeld op de vruchtbaarheid”

Thomas Goorden Milieuonderzoeker

LIGNY

ST-MARTIN-VILLERET ST-MARTIN-LEMMENS SPY

goede indicator voor andere vervuiling door pesticiden, maar je vindt natuurlijk, maar wat je meet en we meten lang niet alles.”

Pesticiden verbieden

Wat te doen met de tijdbom in ons drinkwater? De bal in het kamp van de drinkwaterbedrijven leggen is alvast geen oplossing. In tegenstelling tot de klassieke veel grotere pfas-moleculen, is het praktisch ondoenbaar om ook TFA uit het water te filteren. Er bestaat wel een technisch procedé (de omgekeerde osmose), maar dat is zo omslachtig, duur en waterverspillend, dat het niet haalbaar lijkt op grote schaal. “We moeten daar duidelijk over zijn. Dit probleem kan je niet aan het einde van de keten oplossen,” zei Oliver Loebel, secretaris-generaal van EurEau, de Europese koepel van waterbedrijven daarover het afgelopen jaar. Het enige zinvolle antwoord is voor de Europese koepel om alle chemicaliën die tot TFA kunnen degraderen, te bannen. Ook Brussels milieuminister Alain Maron vraagt in die context om “de productie en het gebruik van vervuilende stoffen drastisch te verminderen”. “Dat vereist echter diepgaande veranderingen, grote

TER KAMEREN BOS

ECAUSSINNES

NIMY GHLIN HAVRE

TFA

TFA is een ultrakorte molecule uit de pfas-familie en raakt onder meer in het milieu via pesticiden en industrieschoorstenen.

investeringen en moedige politieke beslissingen,” zei hij in het parlement.

Pesticide Action Network (PAN) Europe is nog concreter en pleit ervoor om alvast pesticiden die TFA aan de grond afgeven te verbieden. “Uiteindelijk gaat dat maar over een dertigtal pesticiden op een lijst van zeshonderd, je kan die echt wel vervangen,” zegt Dermine van de non-profitorganisatie. “Alleen is dat nog steeds niet de boodschap die de Vlaamse en Waalse ministers verspreiden. Je voelt dat de macht van de landbouwlobby hier erg groot blijft.” Goorden noemt het in dat verband problematisch dat Jo Brouns (CD&V) zowel de portefeuilles Landbouw als Omgeving kreeg in de Vlaamse regering.

Vlaanderen heeft dan ook zijn eigen manier om de TFA-kwestie aan te pakken. De norm blijft er met 15.600 nanogram immers zeven keer zo hoog als die in Nederland en Wallonië. “Eigenlijk past Vlaanderen gewoon zijn norm aan de

“Bij watermaatschappijen is het een beetje paniek. Ze beseffen dat ze op een tijdbom zitten”

Martin Dermine

PAN Europe

vervuilde realiteit aan in plaats van omgekeerd,” ziet Martin Dermine. Thomas Goorden beschouwt de Vlaamse normering dan ook als onbetrouwbaar. “In Nederland heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) tenminste wel een onafhankelijke positie.”

Gevraagd om een reactie ontkent het kabinet van Brouns dat de norm gewoon de vervuiling volgt. “We redeneren absoluut uit gezondheidsoogpunt en er is geen enkele reden om zich zorgen te maken over het Vlaamse leidingwater,” zegt woordvoerder Bram Bombeek. “Ook onderzoeken we wel degelijk of we sommige pesticiden kunnen vervangen door alternatieven.”

Een uitbreiding van de eigen Brusselse productie is ook geen oplossing. “Het meeste drinkwater komt uit Wallonië,” zegt Dermine. “De eigen winning in het Zoniënwoud en het Ter Kamerenbos is maar goed enkele procenten van het totaal. Dat kan je niet zomaar opschalen en dat is ook niet wenselijk. De zandbodem laat er immers snel vervuiling door.” Vivaqua bevestigt dat een grote schaalvergroting een utopie is. “We nemen daar wat de natuur ons geeft, daar zit niet veel groeimarge op,” zegt woordvoerster Vanderplaet-

sen. “En in droogteperiodes zagen we de productie daar teruglopen.”

Hoop voor de Maas

Tailfer en de Maas dan. RIWA-Maas, een koepel van drinkwaterbedrijven die water uit de rivier halen, pleit alvast voor een overzicht van alle lozingen in het hele stroomgebied. “Op dit moment heeft geen enkele autoriteit volledig inzicht in welke schadelijke stoffen er waar in het water terechtkomen. Op deze wijze kan de waterkwaliteit van de Maas onmogelijk gegarandeerd worden (…).”

Thomas Goorden wanhoopt alvast niet. “Het kan vreemd klinken, maar voor TFA-vervuiling in het rivierwater mogen we optimistischer zijn dan voor grondwater. Als dat laatste vervuilt raakt, kan je dat niet meer ongedaan maken, terwijl een rivier zichzelf de hele tijd ververst.”

Er is nog een reden waarom Goorden positief blijft. “De weerstand van de industrielobby tegen verboden op pfas is erg groot. Maar nu die stoffen in iedereens drinkwater komen, raakt het ons allemaal en is het geen ver-van-ons-bedshow meer. Dat zou weleens tot een stroomversnelling kunnen leiden.”

COMMENT LES PFAS ET LES PESTICIDES MENACENT NOTRE EAU POTABLE

FR Notre eau du robinet – et parfois même l’eau en bouteille – contient du TFA, un polluant chimique tenace que les systèmes de filtration peinent à éliminer. À Bruxelles, les concentrations oscillent entre 1 100 et 1 500 nanogrammes par litre, sans norme locale établie. Ces chiffres restent inférieurs à la limite néerlandaise (2 200 ng/L), mais une réglementation européenne plus stricte imposera dès 2026 un seuil maximal de 500 ng/L pour l’ensemble des PFAS. La solution ? « Interdire les pesticides. »

HOW PFAS AND PESTICIDES ARE A THREAT TO OUR TAP WATER

EN Our tap water, and even some bottled water, contains TFA, a persistent forever chemical that is very difficult to get rid of. The current levels in the drinking water in Brussels often fluctuate between 1,100 and 1,500 nanograms per litre. While the city does not yet have a standard, those concentrations are below the current Dutch standard of 2,200 nanograms. But the European Commission has laid down a new standard for 2026: the combined permitted level of all PFAS will be 500 nanograms. The solution? “Just ban those pesticides.”

Opinie

“Wat heb ik als Audi-werknemer nog te zoeken op het Autosalon?”

Ronny Liedts, jarenlang een medewerker van Audi Vorst, vindt het Autosalon dit jaar allesbehalve een feest voor de mobiliteit: “In haar communicatie belooft Audi de bezoeker een onvergetelijke ervaring. Vraag eens aan de werknemers hoe dat voelt.”

Ronny Liedts

• Hoofdafgevaardigde ACV-CSC

Metea bedienden bij Audi Brussel

• Sinds augustus 1989 in dienst

Vorige vrijdag werd met veel toeters en bellen het 101ste Autosalon van Brussel geopend. Het openingsweekend trok meteen 80.000 bezoekers. Bij de vorige edities keek ik als werknemer van Audi steeds uit naar een bezoek en naar de laatste trends in autoland. Met enige fierheid ging ik dan langs op de stand van de eigen werkgever.

Ook dit jaar ga naar ik het Autosalon. Ook nu zal ik een bezoek brengen aan de stand van Audi. Maar het zal de laatste keer zijn als Audi-medewerker. En van die fierheid blijft niets over. De manier waarop de directie van Audi Brussels omgaat met meer dan 3.000 werknemers zorgt voor ontgoocheling en boosheid. Sinds de aankondiging van de sluiting kiest het management ervoor om de werknemers zo veel mogelijk buiten het bedrijf te houden. 28 februari valt definitief het doek over de fabriek, en ik weet zelf nog niet eens of ons een “laatste werkdag” wordt gegund, zodat ik

Stadsleven Een beetje vrolijkheid door Bettina Hubo

Het was een barre, grijze dag in december. Ik wandelde door de Depairelaan toen ik hem voetje voor voetje zag voortschuifelen. Een oude man met een rollator, op pantoffels en veel te dun gekleed. Waar de Carrefour was, vroeg hij hijgend toen ik langsliep. Hij was buiten adem en duidelijk de weg

afscheid kan nemen van mijn collega’s en vrienden. Wij zijn overbodig geworden, “quantité négligeable” waar het bestuur zo snel mogelijk vanaf wil.

Model uit Mexico

Vooral als ik kijk naar de communicatie van Audi in het kader van het Autosalon voel ik plaatsvervangende schaamte. Met geen woord wordt namelijk gerept over de toestand in Vorst, nochtans jarenlang een D’Ieteren-fabriek. Ook de Q8 e-tron,

“Het Autosalon is een feest voor de wagen. Maar niets zeggen over het banenverlies in de sector is vreemd”

kwijt, ook figuurlijk. De naam van zijn rusthuis wist hij nog, maar niet het adres. Ik zocht het op, het bleek vlakbij. Ik mocht in geen geval bellen. Dan zouden ze weer kwaad zijn, zei hij. En hij moest en zou naar de Carrefour. Omdat de man daar op eigen kracht nooit zou geraken, bood ik

Audi’s pionier qua elektromobiliteit en sinds lange tijd in Vorst van de band rollend, wordt doodgezwegen. Helemaal cynisch wordt het wanneer Audi over zijn primeurs spreekt op het Autosalon: de A6 e-tron, de SQ6 e-tron en de nieuwe Q5 – de opvolgmodellen van de Q8 e-tron en een model dat uit Mexico komt.

Plaatsvervangende schaamte ook omdat Audi in haar communicatie aan de bezoekers van het Autosalon een onvergetelijke ervaring belooft die niets minder dan “premium” is. Enkele kilometers verderop beleven duizenden werknemers en toeleveranciers van Audi Brussels eveneens

aan om in zijn plaats te gaan. Wat hij nodig had? Bier, enkele canettes, liefst iets zwaars “om wat vrolijkheid in de dag te brengen”. Zo kwam het dat ik even later bij de kassa stond met vier blikken tripel karmeliet. Ik had nog even getwijfeld, dacht aan het strenge rusthuispersoneel dat vast niet zat te wachten op beschonken bewoners. Maar kom, alles voor een beetje vrolijkheid.

In Stadsleven vertellen redacteurs en lezers in maximaal 1000 tekens een verrassende anekdote over Brussel. Insturen kan via redactie@bruzz.be

een “onvergetelijke” ervaring. Al kan die bezwaarlijk “premium” worden genoemd.

Duizenden banen verloren

Dennis Gorteman, CEO van D’Ieteren Auto, sprak in een interview met Autogids, naar aanleiding van het Autosalon, over het structureel probleem van de overcapaciteit in Europa dat eindelijk is aangepakt. Opvallend: hij rept in dat gesprek met geen woord over de werkgelegenheid en de impact ervan op de arbeiders.

Ook Febiac, de organisator van het Autosalon, spreekt in haar communicatie over “een ongezien feest van

de mobiliteit”. En ja, de week aan de Heizel gaat over meer dan alleen Audi Brussels, het gaat over de gehele autosector. Maar helemaal niets zeggen over de teloorgang van fabrieken die voor duizenden banen in België zorgden, is ook vreemd. Vreemd en wrang. Zowel voor mij als mijn collega’s. Alsof men in de heuvels van Los Angeles op enkele kilometers van de bosbranden en de verwoeste huizen van mensen die niet weten wat de toekomst brengt, opeens een “feest van het vuur” zou organiseren.

Reageren of zelf een opiniestuk insturen? Mail naar redactie@bruzz.be

De FN 303 moet volgende keer gebruikt kunnen worden. Er moet een geloofwaardige gewapende tegenmacht ingezet worden of het zal enkel erger worden”

Moet er een totaalverbod komen op de verkoop van lachgasflessen?

Resultaten onlinebevraging, op 9 januari 2025 via Rhetoric (38 reacties)

Ja

“Lachgas is psychologisch verslavend. De lage drempel zorgt ervoor dat de stap naar zwaarder druggebruik klein is. Niets doen maakt het immense drugsprobleem in Brussel enkel maar groter. Afschaffen die handel.”

Thijs S.

“Het verbod voor recreatief gebruik bestaat al, het handhaven ervan laat te wensen over.”

P.G.

Nee

“Voer een leeggoedtaks in, zoals bij sodastream en andere. Verplicht de gebruikers om hun lege fles te retourneren.”

Jean M.

“Mensen zullen altijd manieren vinden om high te worden. Is het niet via lachgas, dan wel via iets anders.”

Antonius N.

Lezersbrief

Eigenlijk zegt Philippe Van Parijs in zijn opiniestuk (BRUZZ 1917 van 8 januari 2025) dat de grondwet op de schop kan. De gemeenschapsverbondenheid en keuze storen hem zwaar in zijn optie om Brussel te onttrekken aan het Belgische samenlevingsmodel. Je zou, als Vlaming, kunnen antwoorden dat Brussel op deze wijze best wordt opgegeven. Een ramp voor de hoofdstad. Ik ben ervan overtuigd dat het huidige model moet worden versterkt, daar waar het heeft gefaald, met name in de uitdrukkelijke gemeenschapskeuze én het samen beheren van de hoofdstad. Want daarin ligt de essentie van het hoofdstedelijke gegeven.

Walter Vandenbossche, Anderlecht

FEDERAAL PARLEMENTSLID

THEO FRANCKEN (N-VA)

wil wapens met verfkogels inzetten tegen Brusselse relschoppers

LaCapitale 4januari

Op 28 februari valt het doek over de Audi-fabriek in Vorst.

‘Hoe kan het dat een film als Brussels by night nog altijd niet digitaal gerestaureerd is?’

RITCS-docent Wouter Hessels maakt er zijn levenswerk van om de Belgische cinema te promoten. “Maar de interesse van de Vlaamse Gemeenschap in filmisch erfgoed is bedroevend.”

door NIELS RUËLL

Hoe hebben filmmakers in de loop der tijden Brussel verbeeld? Dat gaat Wouter Hessels, docent filmgeschiedenis en filmanalyse aan het RITCS, na in ‘Brussels By Day & By Night’. Die filmreeks, verrijkt met lezingen, panelgesprekken en interviews met regisseurs, is een samenwerking tussen filmschool RITCS, de Universitaire Associatie Brussel (EhB & VUB) en de Brussels Academy. “We mikken niet op het typisch Brusselse publiek, maar op een anderstalig publiek. Engels wordt de lingua franca. We willen de nieuwkomers in deze stad introduceren in films die zich afspelen in en gaan over Brussel,” vertelt Hessels. Eva reste au placard les nuits de pleine lune (2006) van Alex Stockman opent de debatten, gevolgd door Toute une nuit (1982) van Chantal Akerman, de nagelnieuwe stadsthriller La nuit se traîne van Michiel Blanchart en het nog uit te komen BXL van de broers Ish en Monir Ait Hamou. “Ik wil niet voor de usual suspects kiezen. Ik toon Brussels by night van Marc Didden al aan elke generatie studenten. Ik wilde minstens twee hedendaagse films en een grote diversiteit qua toon, jaar en insteek.” Het idee is ook om te schetsen hoe Brussel en de verbeelding van Brussel

evolueerden. “Ik vind zelf dat Brussel niet zo goed geconserveerd is en dat het wat zoeken is naar mooie plekken. Maar filmmakers lijken daarmee om te kunnen. Zo zocht én vond Edmond Bernhard die mooie plekjes wel in Dimanche, een film uit 1963 die toont hoe Brussel de zondagen aanpakt. Émile Degelin filmde met oog voor schoonheid het dagelijkse leven in Sonate voor Brussel (1954). De eigentijdse cineasten zoeken de bijzondere plekken nog steeds op of laten zich door de lelijkheid inspireren om er toch minstens schone cinema van te maken. In La nuit se traîne (2024) past Michiel Blanchart allerlei trucs, filters en special effects toe om zelfs de lelijkheid mooi te maken. De broers Ish en Monir Ait Hamou nemen het in BXL op voor de stad, maar mét maatschappelijk engagement, een boodschap en aandacht voor de problematiek van politiegeweld.”

De ‘Vlaamse Golf’

Hessels doceert film aan het RITCS en de Franstalige tegenhanger INSAS, maar maakt er ook zijn levenswerk van om Brussels en Belgisch filmerfgoed te promoten. Cinema RITCS, de bioscoop in de filmschool, besteedt veel aandacht aan de Belgische film en voorziet vaak Engelse ondertitels om een internationaal publiek aan te trekken. Sinds Cinema RITCS ook toegankelijk is met de Cineville Pass bereikt de bioscoop eindelijk ook toeschouwers buiten het traditionele studentenpubliek. “We zien een verdubbeling van het publiek,” zegt Hessels.

Voor de roemrijke Cinémathèque française werkte de cinefiele docent een programma rond de geschiedenis van de Vlaamse film uit: ‘Une certaine histoire du cinéma flamand’. “Ik heb hun het idee zelf

“Het is normaal om te investeren in de restauratie van een schilderij van Rubens, maar voor een Vlaamse film vinden we dat blijkbaar niet nodig”

voorgelegd. De Fransen kennen wel het werk van Chantal Akerman, Jaco Van Dormael en de broers Dardenne, maar de Vlaamse film kennen ze amper. Eerst dacht ik het te hebben over de ‘Vlaamse Golf’ die opstak na de oprichting van het Vlaams Audiovisueel Fonds in 2002, met publieksfilms als De zaak Alzheimer én auteursfilms als Any way the wind blows van Tom Barman en de eerste films van Fien Troch of Felix Van Groeningen. Dat culmineerde, voorlopig, in twee films die tegelijk op het Festival van Cannes in de prijzen vielen: Close van Lukas Dhont en De acht bergen van Felix Van Groeningen en Charlotte Vandermeersch. Maar dan leek het me toch interessanter om de films te belichten die de weg hebben bereid voor de ‘Vlaamse Golf’. En dus moest ik openen met Meeuwen sterven in de haven (1955) van Rik Kuypers, Ivo Michiels en Roland Verhavert, de eerste Belgische film in de officiële competitie van Cannes. Vervolgens vertoon ik sleutelfilms, zoals De man die zijn haar kort liet knippen (1966) van André Delvaux of Harry Kümels Malpertuis (1971).”

Tot zijn verbijstering stelde Hessels vast dat heel wat belangrijke films nog steeds niet digitaal gerestaureerd zijn en

bijgevolg afstevenen op de vergetelheid. “Er zijn er enkele gerestaureerd, maar veel te weinig. Als je ziet hoeveel de Franse Gemeenschap jaarlijks investeert in de digitale restauratie van filmisch erfgoed, dan komt de Vlaamse Gemeenschap heel slecht uit die vergelijking. De interesse is bedroevend. Men vindt het terecht normaal om te investeren in de restauratie van een schilderij van Rubens, maar de Vlaamse film koesteren is blijkbaar niet nodig.”

Rode lap op een stier

Volgens Hessels moeten er verschillende films hoogdringend digitaal worden gerestaureerd en kost dat niet eens zoveel geld. Met 50.000 euro kom je makkelijk toe. Onder de Vlaamse films vallen uiteraard ook de films van Brusselse makers als Marc Didden of Dominique Deruddere. “Het is toch onwaarschijnlijk dat een film als Brussels by night nog altijd niet digitaal gerestaureerd is. Een paar jaar geleden moesten voor een retrospectieve van het werk van Deruddere films op dvd worden vertoond, er was zelfs geen Blu-ray beschikbaar. Dat is schandalig en beschamend. We spreken over uitzonderlijke films als Crazy love of Wait until spring, Bandini.”

Alle expertise om films te conserveren, restaureren en digitaliseren zit bij het prestigieuze Koninklijk Belgisch Filmarchief, roepnaam Cinematek. De stichting bewaart ook meestal de filmkopieën. Cinematek zet een deeltje van de eigen middelen in om zelf films digitaal te restaureren en had bijvoorbeeld een groot aandeel in de restauratie van de films van de hoog aangeschreven Chantal Akerman. Maar de werkingsmiddelen zijn ontoereikend om alle belangrijke films te restaureren. “Met de huidige dotatie is dat onmogelijk,” knikt Hessels. “Je moet een extra financiële impuls geven. De Fédération Wallonie-Bruxelles doet dat, maar Vlaanderen laat na dezelfde inspanning te leveren.”

Volgens Hessels werkt het woordje ‘koninklijk’ op de N-VA als een rode lap op een stier. “Als de supernota van Bart De Wever beleid wordt, zal er zelfs zwaar bespaard worden op de internationaal gerenommeerde federale culturele instellingen. Dat zou helemaal dramatisch zijn. Men rekent op meemoo, een Vlaams instituut voor digitale archiefwerking van organisaties in cultuur, media en overheid, maar daar is met belangwekkende fictiefilms nog niet veel gedaan.” Samenwerking met Cinematek en het VAF is onvermijdelijk en noodzakelijk. Uiteindelijk moet er over de eigen schaduw gestapt worden en moet er worden samengewerkt. Liever gisteren dan vandaag. Voorlopig verliezen we alleen maar kostbare tijd.”

De vierdelige filmreeks ‘Brussels By Day & By Night’ start op 14/1 in Cinema RITCS, cinemaritcs.be; tot en met 19/2 leidt Wouter Hessels samen met Claudio Serafini vijf klassiekers met Italiaanse diva’s in bij Cinematek, cinematek.be

Eva reste au placard les nuits de pleine lune (2006) van Alex Stockman opent Wouter Hessels’ filmreeks ‘Brussels By Day & By Night’.

Michiel Blancharts vorig jaar uitgebrachte La nuit se traîne is een recente filmische oplawaai van Brusselse makelij.

Kom langs voor een rondleiding en ontmoet de leerkrachten! 13u - 19u

Zaterdag 25 januari

Inschrijven(verplicht)rondleiding

(verplicht)

Moutraat22,1000Brussel

www.mabobrussel.be|info@mabobrussel.be Maria-Boodschaplyceum|mabo.brussel

Les Halles de Schaerbeek

Bosuil Spookachtige roep momenteel te horen in parken en tuinen

Nu de bosuil in paarmodus zit, valt meer dan ooit zijn mysterieuze roep op te vangen. Niet alleen in het Zoniënwoud, maar ook in Brusselse parken en tuinen.

door Andy Furniere

De roep van de bosuil klinkt als een soort ‘oehoe’-geluid en moet een van de meest gebruikte trucs zijn om de spanning op te drijven in griezelfilms. De klank weerklinkt in deze periode ’s nachts op veel plekken in Brussel.

“Ze maken zich volop klaar voor het broedseizoen, dat begint vanaf februari,” zegt Olivier Beck, diensthoofd Soorten binnen het Departement Natuur en Biodiversiteit van Leefmilieu Brussel.

“Met hun geroep richten ze zich enerzijds naar andere mannetjes, om hun territorium af te bakenen. Anderzijds communiceren ze naar de vrouwtjes met wie ze jongen willen krijgen. Als je veel geluk hebt, kan je ook het geluid van het vrouwtje horen.” De roep van vrouwtjes klinkt veeleer als ‘kivik’.

Zo’n honderd jaar geleden moest je nog naar de Ardennen als je ze in actie wilde horen, maar de bosuilen hebben zich door de jaren heen sterk verspreid in onze streken. In Brussel was het Zoniënwoud lange tijd hun enige thuis. Jan De Boe, uilenexpert bij het Instituut voor Natuurwetenschappen, houdt hun aanwezigheid daar sinds de jaren 1980 in de gaten, onder meer door het gebruik van broedkasten – waarvan er momenteel tachtig hangen in het woud.

“De populatie bosuilen in het Zoniënwoud is al een hele tijd stabiel, maar de vogels trekken ook steeds meer naar kleinere bossen, parken en tuinen,” zegt De Boe. “Bosuilen zijn niet langer heer en meester in het Zoniënwoud. Ze moeten er steeds meer de tafel delen met vossen, sperwers, haviken, marters, buizerds, oehoes en everzwijnen, maar ze zijn flexibel qua woonplaats en voedsel, waardoor ze zich aanpassen aan andere omgevingen in de stad.”

Volgens de voorlopige Brusselse Vogelatlas en de site waarnemingen.be verspreidt de bosuil zich zowat overal in het gewest, behalve in het echte centrum. Logischerwijs zitten de grootste aantallen in het zuiden in de buurt van het Zoniënwoud, maar ook in het Laarbeekbos en het Dielegembos in Jette laten ze regelmatig van zich horen. “Zelfs in het Dudenpark in Vorst zou er eentje leven en iemand uit de Montgomery-buurt

Eigenschappen

• Vrij grote gezette uil die tot twintig jaar oud kan worden

• Paartjes blijven langdurig bij elkaar en zijn ook heel plaatstrouw

• Hoort tien keer beter dan mensen

vertelde me van een bosuil in haar tuin,” verklaart De Boe. Parken zijn door beter ecologisch beheer gastvrijere omgevingen geworden voor bosuilen. Vroeger werden dode bomen veel sneller verwijderd, zelfs als er een nest in zat, nu worden die vaker behouden – als ze geen gevaar voor bezoekers vormen.

Je kan bosuilen op verschillende plekken in Brussel horen als je er ’s avonds op uittrekt, zeker op windstille avonden, wanneer hun geluid het verst draagt. De grootste kans op succes heb je nog altijd als je in de buurt van het Zoniënwoud blijft. De uilen zien is een stuk moeilijker, al is er wel een Brusselse bosuil die zich menselijke aandacht laat welgevallen. “In de Tumulidreef in Bosvoorde is overdag een bosuil te spotten in de holte van zijn boom,” zegt De Boe. “Hij is uitgegroeid tot een ware attractie, zeker voor fotografen.”

Vanaf februari organiseert vogelorganisatie COWB begeleide uilenexcursies, hun agenda vindt u via cowb.be/events

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Mijn kat, mijn beste vriend

Kinepolis Brussel organiseert op 18 en 19 januari CatVideoFest, een uitzending waarbij de kijkers in de zaal een uur lang getrakteerd worden op hilarische, ontroerende en schattige filmpjes van katten. Met bijna een op vijf Brusselaars die een kat huishoudt, blijven ze een van de populairste gezelschapsdieren in het gewest. Vier katteneigenaars over het reilen en zeilen – lees: streken en verwennerijen – van hun trouwe viervoeter. “Mijn appartement is haar huis, en ik mag hier toevallig ook wonen.”

door Rieneke Lammens foto’s Saskia Vanderstichele

‘Als ik te lang in bed blijf, komt ze mij wakker duwen’

Pierre Sohie (63) en Karmel-Rivka (12) Kunstenaar

Karmel-Rivka Mr. Billy Blue Kolmogorov Neuf

“Of mijn kat soms schilderwerken van mij kapotmaakt? Dat is nog nooit gebeurd – katten zijn heel voorzichtig en zullen niet zomaar iets omstoten. Wél zet ze haar pootjes in haar eetbakje als ik haar soms eten vergeet te geven. Ze houdt me dan in haar blikveld en blijft staren tot ik haar ogen voel branden in mijn rug. Ik heb ook de gewoonte om haar iets te geven als ik zelf eet,

dus als ik even verstrooid ben en haar niks gegeven heb, laat ze het wel merken.”

“Eten is wel een ding bij Karmel-Rivka. Ze is nogal stressgevoelig, en dat uit zich in weinig eten. Toen ik verhuisde naar mijn huidig appartement kon ze niet meer eten. Ik ben toen in paniek naar de dierenarts gelopen en het bleek op het nippertje te zijn,

want haar nierfuncties waren al niet meer goed.”

“Een collega van me zegt altijd: ‘Je moet niet zeggen dat je een kat hebt, maar dat jij erbij mag verblijven.’ En dat klopt: dit is haar huis en ik mag hier ook wonen (lacht). Als ik te lang in bed blijf liggen, komt ze mij wakker duwen. Voor ik opsta, blijf ik nog een half uur wat lezen, en dan loopt

ze als een gek door het appartement. Ze verschuift het tapijt en springt van de ene tafel op de andere, om erna stokstijf te blijven staan. Dat is haar ochtendgymnastiek. Zulke gewoontes heeft ze in overvloed – zo houdt ze ook van massages op het balkon, waarbij ik alle losse haren weghaal.”

‘Kolmo

‘Mijn ouders behandelen mijn kat als hun kleinkind’

Valérie D’Hauwers (34) en Neuf (5)

Eigenares NEUF, gift store

“De naam voor mijn kat stond al lang vast: het moest mijn lievelingsgetal negen zijn, en omdat ik net verhuisd was naar Brussel, wilde ik een naam in het Frans. Zijn officiële naam is overigens Otto – acht – dus ik vond het grappig om zijn naam naar negen te veranderen. Dat een kat negen levens heeft, maakt het plaatje af.”

“Neuf betekent ook niet toevallig nieuw. Hij is verbonden met een nieuw

hoofdstuk in mijn leven: een nieuwe woonplek en een nieuwe carrière. Het was altijd mijn droom om een eigen winkel te openen, dus toen ik 29 was en mijn job werd stopgezet, wist ik: het is nu of nooit. Met veel geluk botste ik op een pand en kwam mijn droom uit.

Doordat Neuf zo vervlochten raakte met mijn nieuwe start, besliste ik om de winkel naar hem te noemen.”

“Eerst was ik van plan om

vangt alle muizen in huis’

Yoshiyuki Nishio (42) en Kolmogorov (10)

Conciërge gemeenschapscentrum Elzenhof

“Iedereen kent Albert Einstein, maar de wetenschapper Andrej Kolmogorov was minstens even belangrijk en toch veel minder bekend. Als eerbetoon noemde ik mijn kat naar hem. Al noemen de meesten hem Kolmo.”

“Toen ik twee jaar geleden als conciërge aan de slag ging bij het Elzenhof, hadden we niet echt iets expliciet afgesproken over Kolmo. Toen bleek dat er veel muizen in huis rondliepen, keurde de centrumverantwoordelijke Kolmo’s verblijf meteen goed. Kolmo heeft dus hard moeten werken in het begin (lacht). Hoe hij het gedaan heeft, blijft me een raadsel, want voor een kat heeft hij een slecht evenwicht en slechte oriëntatie.”

“Naast muizen vangen draagt Kolmo ook bij aan de emotionele gezondheid van

de bezoekers. Op zaterdagen vinden de cursussen Nederlands van het CVO plaats, en hij heeft ontdekt dat enkele cursisten hem graag snoepjes geven. Dus passeert hij elke zaterdag om zijn beloning op te halen, wat niet alleen hem, maar ook de deelnemers heel blij maakt.”

“Toen hij nog jong was, gingen we veel op reis samen. Eén keer ben ik vier dagen lang met hem gaan fietsen en kamperen in de Ardennen. Ik doe hem altijd een nekbandje aan, maar dat blijkt eigenlijk niet nodig: hij volgt mij overal en blijft altijd dichtbij. Op een avond wilde hij per se uit de tent, en net toen ik me ongerust begon te maken, ontdekte ik dat hij gewoon in cirkeltjes rond de tent aan het wandelen was, wel veertig keer.”

Neuf mee te nemen, maar helaas is hij niet het dier dat op de toog blijft liggen en aaitjes van iedereen accepteert (lacht). Wel groeide hij uit tot mascotte en logo van de winkel. Al wil ik het ook niet te ver doordrijven – NEUF blijft tenslotte een gift store, geen kattenwinkel.”

“Af en toe krijgt hij streken omdat hij te weinig prikkels krijgt. Dan zet ik hem af bij mijn ouders, die hem behandelen als een kleinkind. Changement de décor. En als ik op reis ga, komt een vriendin geregeld catsitten Daarom zijn huisdieren, zeker in een stad, eerder huisgenoten. Ze zijn iets om voor naar huis te gaan.”

“Als Mr. Billy Blue languit in de zon ligt, kan ik ernaar blijven kijken. Wat een leven.”

‘Het is onwaarschijnlijk wat een kat klaarkrijgt’

Leo Timmers (54) en Mr. Billy Blue (9) Jeugdauteur en illustrator

“Toen ik Mr. Billy Blue voor het eerst vasthield, hing ik vol met haar. Nee, zei ik, dit wordt hem niet. Maar ik kon niet op tegen mijn vrouw en kinderen die me smekend aankeken. Ook als ik nu foeter op hem, blijven zij de eersten om hem te verdedigen.”

“Ik had al lang een nieuw verhaal in de lade liggen over een kat die verloren liep in de stad, maar ik raakte niet verder. Tot ik Mr. Billy Blue kocht en besefte dat er een groot verschil bestaat tussen een straatkat en een stamboomkat. Ik paste mijn verhaal aan en maakte van een straatkat een raskat die gewoonlijk niet naar buiten gaat – gebaseerd op waargebeurde feiten, want Mr. Billy Blue raakt niet verder dan het midden van het koertje. Al koos ik wel een andere naam – niet alleen omdat ze moest allitereren op Huis, maar ook omdat Mr. Billy Blue anders te arrogant zou worden (lacht).”

“Het is onwaarschijnlijk wat een kat klaarkrijgt. Als we ’s morgens opstaan en naar beneden gaan, zit hij ons op te wachten aan de deur. Vervolgens gaat hij naar de mat en dan moet ik hem tien minuten lang aaien – een vast ritueel dat ik niet kan overslaan. Als ik dat toch waag en meteen naar de keuken ga, blijft hij zitten en mij aanstaren. ‘Hallo, ik zit hier wel te wachten’, valt er dan te lezen op zijn kop. Hij is dus best eigenzinnig. Maar het is echt een prachtig beest. Als de zon binnen schijnt en hij languit in de zon ligt, kan ik ernaar blijven kijken. Wat een leven.”

‘In het veld rijden is veiliger dan op de weg’

Veldrijden is een oer-Vlaamse sport, maar Team Wilink Brussels Cycling van Gérard Bulens probeert er ook de ketjes warm voor te maken. Dit weekend kunnen ze zich bewijzen tijdens de derde editie van de Fun Cross.

door Andy Furniere

Vijfentwintig jaar lang was Gérard Bulens wielermanager van Belgische wielerploegen, waaronder Landbouwkrediet. “Ik had altijd ook een veldritteam,” zegt Bulens. “Ik deed tijdens mijn eigen wielercarrière zelf ook liever aan veldrijden dan dat ik koerste op de weg of de piste.” Zijn concurrenten waren onder meer de broers Roger en Erik De Vlaeminck, en als manager had hij wereldkampioenen zoals Danny De Bie en Paul Herygers onder zijn hoede. Sven Nys – de Kannibaal van Baal – was de grootste naam in Bulens’ teams.

Toen de in Drogenbos wonende Bulens jaren geleden besliste om zich in te zetten voor het Brusselse wielrennen, was de focus op veldrijden alvast deels een keuze van het hart. “Het is ook gebaseerd op onderzoek, dat erop wees dat steeds minder jongeren voor wielrennen kozen door de gevaren in het verkeer. Veldrijden is veiliger. Vallen in de modder of het zand geeft een veel lager risico op kwetsuren dan op de weg.”

Op vraag van de Stad Brussel begon Bulens na de covidperiode met laagdrempelige fietsinitiaties voor jongeren, die bijna iedere zaterdag plaatsvinden aan de Heizel. “Ik werk met scholen en buurthuizen, ik wil ook specifiek jongeren uit armere families de kans geven om het fietsen te leren

kennen.” Eerder had hij al de club Team Wilink Brussels Cycling opgericht, met momenteel 35 leden, onder wie meer dan twintig Brusselaars. “Veel van die Brusselse jongeren hebben zich aangesloten na die initiaties,” zegt Bulens.

“Ook jongeren uit armere families krijgen de kans om het fietsen te leren kennen”

Komende zaterdag kunnen die en andere ketjes hun vaardigheden testen tijdens de jaarlijkse Fun Cross, die Team Wilink organiseert met de Stad Brussel. Die veldrit trok de vorige jaren telkens meer dan 150 deelnemers. “Daar waren heel wat Vlaamse en Waalse jongeren bij, en zelfs cyclocrossers uit Frankrijk en Nederland. Zo kunnen de Brusselse jongeren geïnspireerd raken door leeftijdsgenoten die vaak al een heel stuk verder staan.”

Deze editie staat er ook een wedstrijd voor vrouwen – ouder dan 15 jaar – op het programma. Met onder meer de Waalse kampioene, Juline Delcommune, van Team Wilink. “Zij maakt deel uit van onze negenkoppige competitieploeg, met vijf

vrouwen en vier mannen. Daar zitten nog geen Brusselaars bij, maar ik hoop dat zij de jongere ketjes in de opleidingsclub naar boven trekken.”

Als die doorstroming verloopt zoals gepland, staat er misschien binnen enkele jaren ook een lokale veldrijd(st)er aan de start van de Brussels Universities Cyclocross, op de VUB en ULB-campus. De zevende editie van de enige topveldrit op Brusselse bodem vindt plaats op zondag 16 februari.

“Een ideale gelegenheid voor de jonge leden om de toppers aan het werk te zien,” zegt Bulens. “Het zou nog beter zijn mocht het parcours op voorhand opengesteld worden voor jongeren, of mocht er een aspirantenwedstrijd georganiseerd worden. Dan zouden de jongeren echt het gevoel van een topveldrit kunnen ervaren. Hopelijk iets voor de toekomst.”

In Sporting Flagey zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld.

Big City

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van June uit Molenbeek.

door Luana Difficile

Is kinnekessuiker Brussels?

Vraag Het bekendste jongetje op een Belgische verpakking, is ongetwijfeld de guitigaard op een pak kinnekessuiker of cassonade Graeffe. June uit Molenbeek vraagt zich af of er een Brusselse link is. Antwoord Vandaag produceert Tiense Suiker de cassonade. Dat doet de Belgische suikerfabrikant al sinds 1953, toen ze het Brusselse bedrijf Graeffe overnamen. Tiense Suiker behield daarbij de naam, maar ook de iconische verpakking, met het bekende jongetje dat een boterham met cassonade eet. Het was inderdaad de familie Graeffe die de cassonade in Brussel uitvond.

Wie was die familie Graeffe?

Van oorsprong waren het Duitsers, die in de negentiende eeuw in Brussel belandden. Aan het hoofd van de familie stond Karl Gräffe, die later zijn naam verfranste naar Charles Graeffe. Als kind verhuisde hij met zijn ouders naar Brussel. Zijn vader begon hier als bakker, dat verklaart misschien zijn zoete interesse.

Zijn bedrijf bloeide, twee van zijn zonen stapten mee in de zaak. Zij experimenteerden wat met de mogelijkheden van het zoete product. Door kristalsuiker op te warmen met melasse, een soort siroop, en bij het afkoelen weer kristalsuiker toe te voegen, kwamen ze uit bij een nieuwe lichtbruine suikersoort.

Cassonade werd meteen een succes, op de pannenkoek, in de rijstpap of op de boterham, net zoals het jongetje op de verpakking.

De eerste verpakking van cassonade was een tekening van een jongen die beet van een royaal belegde boterham met suiker. Door de jaren heen werd de tekening wat aangepast. In de jaren 1980 werd voor een foto van een vrolijk jongetje met een bloempotkapsel gekozen.

In de negentiende eeuw schoten de suikerraffinaderijen als paddenstoelen uit de grond. Hoewel de suikerbietenlandbouw zich vooral op het platteland bevond, was het voor raffinaderijen interessant om zich in een stedelijke context te vestigen. In die tijd waren er een heleboel fabrieken en voedselverwerkingsbedrijven in Molenbeek. Ook Charles Graeffe vestigde zich op die plek naast het kanaal, in de Manchesterstraat. Graeffe onderscheidde zich met zijn bedrijf door niet alleen zo ambachtelijk mogelijk te werk te gaan, maar ook door zijn werknemers in goede omstandigheden te laten werken. Hij gaf hen op zondag een rustdag en bezocht zijn zieke werkkrachten tijdens de choleraepidemie.

Een echt ketje, want jarenlang was het de Schaarbeekse Christophe die op de verpakking stond, tot Tiense suiker weer koos voor een tekening.

De knalgele verpakking blijft wel opvallen in het winkelrek. Het jongetje met haar in de kleur van cassonade, straalt perfect de gezelligheid uit van het moment waarop je meestal cassonade gebruikt. Op een winterse dag op je pannenkoek bijvoorbeeld.

Conclusie Cassonade werd voor het eerst gemaakt in Brussel, in de suikerraffinaderij van de familie Graeffe. Hoewel Tiense Suiker later de productie overnam, is de oorsprong van de zoetigheid dus Brussels.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

FILMFANS GEZOCHT

Het jaarlijkse internationale animatiefilmfestival zoekt samen met BRUZZKet een Kinderjury om de beste animatiekortfilm te kiezen en een filmprijs uit te reiken.

HULPLIJN VOOR FORMATEURS

Wat denken enkele oudgedienden van de Brusselse politiek van de regeringsvorming, die alle records breekt? Hoe raken de hoofdrolspelers uit de impasse?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be

BRUZZ OP WHATSAPP

Volg BRUZZ nu ook via het WhatsApp-kanaal, schakel meldingen in en krijg een handig overzicht van de belangrijkste en mooiste verhalen van de dag. Meer info op BRUZZ.be/whatsapp

Misschien ben jij wel het geknipte jurylid? Alle info vind je op bruzzket.be.

BIO

Naam: Mandella

Leeftijd: 10 jaar

Woont samen met: mama, papa, twee zusjes (6 en 2)

Gemeente: Laken

Klas: vijfde leerjaar

Hobby’s: Debateville

The hang-out

‘Ik heb een nieuw fietspad ontdekt’

Elke week toont een straffe Ket zijn favoriete plek in Brussel om rond te hangen. Deze keer: Mandella, die enorm veel houdt van het nieuwe pad voor fietsers dat de Dieudonné Lefèvrestraat via BE-HERE rechtstreeks verbindt met het park van Thurn & Taxis. door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Waarom heb je deze plek gekozen?

Dit pad leidt naar het park. Het is hier rustig, je hoort de auto’s niet meer. Het is een nieuw padje voor fietsers. Vroeger moest je helemaal rond om in het park te raken. Nu gaan we ook vaker naar het park. We doen er soms verjaardagsfeestjes.

Wat valt je nog op?

Op de betonnen blokken zijn er geschilderde fietsen in alle kleuren. Zo weet je dat het pad is gemaakt voor fietsers. Die schildering met het Atomium viel me meteen op, die vind ik het mooist. (Wijst naar schildering met tandem) Dat is een fiets voor twee personen. Ik heb er al eens op gereden op vakantie.

Het padje loopt naast het bedrijvencentrum BE-HERE. Kom je daar ook soms?

Ja, er is een biowinkeltje. Je kan er eten kopen. We komen er soms spelen en er is ook weleens een rommelmarkt.

Je bent een voetballer?

Ja. Van oktober van december train ik bij de RWDM Academy. Ik speel nog niet bij RWDM, maar ze hebben een test gedaan om te zien wie de beste spelers zijn en ik zat erbij. Ik heb toen één goal en een assist gedaan, en ook chips gegeten. Ik hoop dat ik naar RWDM ga als ik bij de U12 zit. Ik zit nu bij FC Black Star bij de U11.

Waarom zou je dat graag willen?

Bij FC Black Star is er geen eliteploeg, dat is het beste team. Bij RWDM is die er wel. Als ik daar zou spelen, speel ik bij de elite. Dan kan ik profvoetballer worden.

Waarom zou je dat graag worden?

Omdat ik dan veel geld kan verdienen om een groot huis te kopen met heel veel

ramen, zodat je overal door kan zien, en met een zwembad. Als ik nog geld over heb, kan ik dat aan de arme mensen geven.

Waar lig je soms wakker van?

Ik moest eens een wiskundetoets maken over cijferen. Toen ik in mijn bed lag, de nacht ervoor, vond ik de leerstof nog heel moeilijk. Ik kon niet slapen, want ik wilde de toets echt niet maken. De dag erop heb ik de cijferoefeningen die ik niet snapte opengelaten en erbij geschreven: “Dit is te moeilijk.” Een week erna kregen we nog een toets, toen had ik veel gestudeerd. Toen was ik snel klaar met de toets en ging het beter.

Wat vind je van de manier waarop je les krijgt?

Ik zou liever niet op gewone stoelen zitten. In de klas van het zesde zijn er ook zitballen en zeteltjes met kussens, of stoelen waarmee je kan draaien. De zitballen vind ik het leukst, het is comfortabeler. Ik hou het niet heel lang vol om stil te zitten. Alleen tijdens toetsen hou ik het vol, anders niet. Tenzij ik op het einde een Kinder Bueno krijg, of een andere beloning.

Waar word je blij van?

Om uit te kijken naar iets leuks dat ik ga doen. Als ik bijvoorbeeld de dag erop een match heb waarvan ik weet dat we gaan winnen, dan denk ik de dag ervoor: “Oh, het wordt zo leuk,” en dan ben ik blij.

Wil jij ook je favoriete plek tonen?

Dat zou heel leuk zijn. Stuur een mailtje naar ket@bruzz.be en een journalist neemt contact met je op.

Mijn grote held

Ronaldo. Ik zou hem tips vragen om beter te kunnen voetballen. En ik zou ook graag eens scoren als hij in de goal staat. Hij is wel al verdediger geweest, maar als hij in de goal staat, weet ik niet of hij de bal zal kunnen pakken

Mijn favoriete app

YouTube, TikTok, maar eigenlijk vooral de applicatie om te bellen. Ik bel soms met mijn beste vriend van op school. We bellen dan zo’n 15 minuutjes om te zien hoe het gaat.

Favoriete influencer

MrBeast is mijn lievelings-YouTuber. Hij daagt mensen uit voor opdrachten en op het einde krijgt de winnaar 50.000 euro. Kinderen kunnen ook meedoen, ik dus misschien ook, maar ik denk het niet, want het is in Amerika. Ik zou wel zo’n uitdaging willen uitproberen.

Voeding Van oude conserveringstechniek tot

Fermenteren is de nieuwe mindfulness

Kombucha, miso, kimchi: gefermenteerde voeding is hip. Ook in Brussel struikel je intussen haast over de workshops en speciaalzaken. Behalve een rijke smaak en een positief gezondheidseffect biedt de oude conserveringstechniek nog een voordeel. “Op de snelweg van het leven zijn fermentatieprojecten als kleine afritten die doen vertragen.”

door Maya Toebat foto’s Emiel Viellefont

Toen Maria Tarantino in 2009 voor een culinaire reportage naar Japan ging, kreeg ze bij elk gerecht tsukémono voorgeschoteld: gefermenteerde groenten. De smaak beviel haar zo dat ze meteen het boek Wild fermentation kocht van Sandor Ellix Katz, een Amerikaanse voedselactivist met een opvallende baard. “Die hobby groeide uit tot een focus,” vertelt ze jaren later aan BRUZZ. “Tijdens volgende reizen leerde ik nieuwe gefermenteerde gerechten kennen, in Oost-Europa, Azië … en even later stond ik op een fermentatiebijeenkomst in Italië. Daar liet ik boeren van over de hele wereld van mijn gefermenteerde groenten proeven en ontdekte ik dat men wereldwijd fermentatietechnieken gebruikt.”

Maar wat is fermenteren eigenlijk? Die oude conserveringstechniek steunt op een natuurlijk proces waarbij micro-organismen als bacteriën, schimmels of gisten organi-

sche stoffen verteren en daarbij zuren, alcohol en/of gassen produceren. Met de opkomst van het conservenblik als bewaartechniek verdween fermentatie naar de achtergrond, maar de laatste jaren is de techniek weer een heuse trend geworden. Tarantino ziet die groeiende interesse ook in haar workshops, waarin ze mensen fermentatietechnieken aanleert en die koppelt aan het maken van eenvoudige gerechten. Sinds vorig jaar verwerkt ze al haar kennis en research in Musea van fermentatie, een reeks performances op vrijdagavond in gemeenschapscentrum WaBo in Watermaal-Bosvoorde.

Elke workshop bestaat uit een lezing over typische fermentatietechnieken, gevolgd door de degustatie van een maaltijd met verschillende schotels. Tijdens de volgende ontmoeting, die op 17 januari plaatsvindt, ligt de focus op Oost-Europa. “Van zure soepen als borsjtsj en broodsoep tot gevulde

Nouné Mouradian, oprichter van Brussels kombuchamerk Rish: “Veel mensen zijn eerst sceptisch, omdat fermentatie met bacteriën en gisting werkt, maar intussen is de techniek meer mainstream geworden.”

groenten, ingelegde groene tomaten, vis en bessen,” verduidelijkt Tarantino de reikwijdte van haar culinaire reis, die zich uitstrekt van Oostende tot Litouwen en Turkije. “Ik betrek er ook Brusselaars van allerlei origines bij. Zij leren me over de fermentatietechnieken van hun thuisland. Zo leerde ik van Indiase vrouwen dat zij fermenteren met linzen en rijst.”

Bewust eten

Fermentatie komt voor in talloze culturen en laat toe om nieuwe culinaire horizonten te verkennen. Het is al reizend dat ook Kim, de drijvende kracht achter ‘gidsorganisatie’ De Wilde Oogst, kennismaakte met fermentatie. Vijftien jaar geleden werkte die als vrijwilliger op biologische boerderijen in Roemenië en Turkije. Daar leerde die gefermenteerde olijven en augurken kennen en proefde die volkomen nieuwe smaken. Terug in België begon die te experimenteren met gefermenteerde groenten en wilde planten, en ondertussen geeft die workshops over het onderwerp in Brussel. Kim ziet een groeiend publiek in hun workshops, door de vele voordelen. De boerderijen waar Kim even werkte, gebruikten fermentatie bijvoorbeeld om het overaanbod aan voedsel te bewaren voor de winter. Maar de techniek levert ook nieuwe smaakcombinaties op. En gefermenteerde voeding wordt steeds meer beschouwd als goed voor de gezondheid door de probiotica die ze bevat: goede bacteriën die de darmflora in balans houden en het immuunsysteem versterken.

Fermenteren moedigt daarnaast mensen aan om meer met lokale producten te werken, hun eigen voedsel te bereiden en bewust om te gaan met wat ze eten. Daar is de laatste tijd steeds meer aandacht voor, wat de fermentatietrend in de hand werkt.

Zeven jaar geleden was dat nog anders, weet Yannick Schandené, oprichter van Fermenthings, een verzamelplaats voor

fermentatie in Brussel met gedeelde productie- en workshopruimtes. “In 2017 startte ik een winkel met gefermenteerde producten in Jette, maar die moest ik sluiten omdat we geen klanten over de vloer kregen,” vertelt hij. “Vijf jaar geleden verhuisde ik met Fermenthings naar Laken en werd het meer een research- en productieplek voor verschillende Brusselse bedrijfjes die met producten als cider, craftbeer, kombucha, hotsaus, kimchi en zuurdesembrood aan de slag gingen.”

Zeker sinds covid zag hij de belangstelling en het aanbod duidelijk toenemen. “Toen begonnen mensen na te denken over de herkomst van hun voedsel, en fermentatie is daar een belangrijk onderdeel van. Ik geef één workshop per week en die is bijna altijd volzet. De workshops trekken een jong publiek, maar ook mensen die graag bezig zijn met biologische, gezonde voeding. Nu hoop ik vooral dat de economie stabiliseert, want dat blijft een uitdaging.”

Open bakkerij

Het is ook een pijnpunt dat Roger Reniers van zuurdesembakkerij Les Co(o)pains de la Boulangerie in Laken aanhaalt. “Er zijn heel wat zuurdesembakkerijen bij gekomen in het zuiden van Brussel, en die draaien goed. Wij hebben ook een stabiele werking in het noorden, maar door sociaal-economische verschillen is dat minder evident. We proberen onze prijs zo laag mogelijk te houden, maar omdat we samenwerken met lokale graanboeren die we een eerlijke prijs willen geven, kost een brood van 800 gram bij ons toch 4,80 euro.”

Daardoor blijft zuurdesembrood een nicheproduct, al probeert Les Co(o)pains de la Boulangerie wel toegankelijk te blijven. We zijn gestart als een open collectief, waarbij geïnteresseerden welkom waren om achter de schermen te komen kijken en zo het ambacht te leren. “Omdat we ons brood steeds meer gingen verkopen en de

“In 2017 trok mijn winkel met gefermenteerde producten geen klanten aan. Sinds covid zit elke workshop vol”

Yannick Schandené Oprichter van Fermenthings

productieplek niet meer mochten openstellen, doen we dat nu vooral via onze workshops,” legt Reniers uit. “Online bulkt het van de informatie. In die overvloed bieden wij een houvast aan de deelnemers. Vaak gaat het om beginners, die al eens een gistbrood hebben gebakken en getriggerd zijn door zuurdesem. Ze hebben het bijvoorbeeld al eens geprobeerd, maar dat mislukte door te veel parameters die op elkaar inwerken, zoals het deeg, de hydratatie, de bloem, de temperatuur …”

De deelnemers komen ook om verschillende redenen. “Sommigen zijn gewoon nieuwsgierig naar wat een zuurdesembrood nu precies is. Anderen – vaak van net buiten Brussel – hebben in hun nabije omgeving geen toegang tot smaakvol en kwaliteitsvol brood, en willen daarom zelf bakken. Nog een andere groep komt om gezondheidsredenen, omdat ze zuurdesembrood beter verteren.”

Kombuchazwammen uitwisselen

In de gesprekken met de fermenteerders keert regelmatig het delen van kennis en technieken als motief terug. Van concurrentie is weinig sprake, wel van een community die de rijkdom van fermentatie onder de aandacht wil brengen. Bij Brusselaar Iman Katende werd de interesse voor kombucha bijvoorbeeld gewekt dankzij een collega. “Toen ik in een veganistisch restaurant werkte, hoorde ik dat kombucha supergezond is. Toch had ik in eerste instantie wat reserves, omdat de zwam er vies uitzag en ik vermoedde dat ik die toch nooit in leven

Fermenteren moedigt mensen aan om meer met lokale producten te werken, hun eigen voedsel te bereiden en bewust om te gaan met wat ze eten. Daar is de laatste tijd steeds meer aandacht voor, wat de fermentatietrend in de hand werkt.

kon houden. Maar toen ik een babyzwam kreeg, bleek dat makkelijker dan gedacht. Sindsdien heb ik al verschillende babyzwammen uitgedeeld aan vrienden. Het is een vorm van bonding, we sturen elkaar updates over onze zwammen en delen recepten.”

Net als zuurdesembrood is kombucha een fermentatieklassieker. Niet verrassend dus dat er intussen ook een heus Brussels kombuchamerk bestaat. Nouné Mouradian, oprichter van Rish, leerde de drank kennen in Mexico en de Verenigde Staten, waar ze even werkte. “Mensen drinken allang gefermenteerde dranken, zoals bier, cider en wijn, maar non-alcholische gefermenteerde dranken waren toen, in 2019, nog onbekend. Nochtans gaat het om een perfect alternatief,” zegt ze. “Ik vond het raar dat kombucha in Europa nog niet echt gedronken werd. Toen ik door covid moest terugkeren naar België, besloot ik het dus zelf op de markt te brengen.”

Bij de lancering van Rish, in 2021, was het wel even zoeken naar een publiek. “Het eerste jaar organiseerde ik proeverijen in elke winkel waar ik verkocht. Veel mensen waren toen sceptisch, omdat fermentatie met bacteriën en gisting werkt, maar ondertussen is het meer mainstream geworden. Vooral sinds de boom in 2023 kennen de meeste mensen kombucha wel.”

Terwijl andere fermentatieproducenten inzetten op bewust eten en de gezonde bacteriën, presenteert Rish zich vooral als hippe, smaakvolle alcoholvrije drank, die aftrek vindt bij zowel studenten als

zeventigers die een aperitief willen dat wijn kan vervangen. “Er is ook een groeiende afzetmarkt in de gastronomische sector. Hoogstaande restaurants die aan food pairing doen zoeken vaak naar verfijnde alternatieven voor wijn en champagne. De meeste non-alcoholische dranken smaken erg zoet, terwijl sommeliers een droge, complexe drank willen kunnen aanbieden. Dan zijn gefermenteerde dranken ideaal.”

Terug naar de roots

Fermenteren groeide uit tot iets hips en niche, maar in oorsprong is het net een wijdverspreide techniek om voedsel in te maken. Voor Hiro Ojima van de Brusselse misoproducent Nuu Miso blijft het dan ook in de eerste plaats een manier om haar

SUCCÈS D’UNE ANCIENNE TECHNIQUE DE CONSERVATION

Japanse identiteit in België in te bedden. Na de zeebeving in Japan in 2011 organiseerde ze met de Japanse gemeenschap in Brussel activiteiten om geld in te zamelen. Een misoworkshop was er daar één van. Omdat ze de ambachtelijke, gefermenteerde sojapasta ook voor steeds meer vrienden van vrienden maakte, richtte ze mee het bedrijfje Nuu Miso op, dat miso verkoopt en workshops geeft. “Dat spreekt aan, want zowel fermentatie als de Japanse en Aziatische kookkunst zijn nu populair,” zegt ze. “De workshops experimenteren met verschillende ingrediënten, zoals miso van kikkererwten en linzen, die heel anders smaken. Er bestaan ook miso’s van verschillende leeftijden. Sommige hebben maar een paar dagen nodig, andere moeten een jaar fermenteren.”

Die lange duur lijkt haaks te staan op de snel draaiende maatschappij, maar zodra je het fermentatieproces in gang hebt gezet, hoef je nog maar weinig te doen. Bovendien spreekt fermentatie net aan door de nood die mensen voelen om even stil te staan, ook bij wat ze eten. “Iedereen rijdt over de snelweg van werk, leven en zorg,” merkt bakker Roger Reniers op. “Projectjes zoals kombucha, kefir of zuurdesembrood zijn als kleine afritten die doen vertragen. Ik heb geen talent voor mindfulness, maar ik kom er het dichtst bij in de buurt als ik met mijn handen in het deeg zit.”

Op 17/1 kan je naar Musea van fermentatie met Maria Tarantino in GC WaBo; op 26/1 geeft Kim van De Wilde Oogst een workshop ‘Zuurkool fermenteren’ in GC De Zeyp; en ook Fermenthings, Nuu Miso en Les Co(o)pains de la Boulangerie bieden workshops aan

TITEL SAMENVATTING

FROM OLD PRESERVATION TECHNIQUE TO HIP TREND

EN Bodytekst samenvatting

FR Kombucha, miso, kimchi, pain au levain : les aliments fermentés sont en vogue. À Bruxelles, les ateliers de fermentation se multiplient. Depuis le Covid, l’intérêt pour cette méthode ancestrale – où bactéries, moisissures et levures transforment des substances organiques en produisant acides, alcool ou gaz – a fortement augmenté. Ce succès s’explique par des saveurs plus riches, des bienfaits pour la santé, mais aussi par un autre atout, selon Roger Reniers, boulanger spécialisé en levain : « Sur l’autoroute de la vie, les projets de fermentation sont comme de petites sorties qui invitent à ralentir. »

EN Kombucha, miso, kimchi, sourdough bread...fermented food has become a global trend. The interest in the ancient preservation technique – in which bacteria, fungi, and yeasts digest organic substances and produce acids, alcohol, and/or gases in the process – has increased enormously, certainly since Covid. In Brussels too, fermentation workshops are springing up like mushrooms. Sourdough baker Roger Reniers thinks that this is not just due to the richer taste and positive health effects but that “On the highway of life, fermentation projects are like little exits that make you slow down.”

Niet stigmatiseren. Niet romantiseren

In juni 2018 nam ik min of meer toevallig deel aan mijn allereerste initiatiecursus paaldansen. Nog geen jaar later zat ik in lingerie op de schoot van een wildvreemde, aangeschoten en voelbaar opgewonden man die zich behoorlijk respectloos gedroeg en een bundel bankbiljetten in mijn beha stopte tijdens een vrijgezellenfeest.

Door de jaren heen heb ik er mijn beroep van gemaakt. Enerzijds als cabaretperformer, waarin ik een puur artistieke carrière heb opgebouwd. Anderzijds als sekswerker, soms privé, soms in clubs.

‘Sekswerker’ is een parapluterm voor prostitués en prostituees, pornoacteurs en -actrices, strippers, dominanten en domina’s, camboys en -girls, enzovoort. Of het nu fysiek of virtueel is, al die beroepen hebben met elkaar gemeen dat er een seksuele dienst wordt geleverd in ruil voor geld. En nee, ‘seksuele dienst’ betekent niet per se ‘penetratieseks’.

Wanneer de term ‘sekswerk’ valt, leidt dat vaak tot uiteenlopende reacties. Ofwel wordt het geredu-

“Ik lever seksuele diensten, wat niet per se betekent penetratieseks”

ceerd tot mensenhandel en ellende, waarbij sekswerkers alleen als slachtoffers worden gezien, van anderen of van zichzelf. Ofwel wordt het geromantiseerd. Dan spreekt men over makkelijk geld, vrijheid en lichamelijke emancipatie in een nogal oppervlakkig discours.

Tegenwoordig benader ik mijn ervaring als sekswerker (als stripper en occasionele domina) vanuit een neutraal standpunt. Het is een beroep waar ik gepassioneerd voor ben, maar dat zwaar blijft. Ik moedig niemand aan om ermee te beginnen. Want hoewel ik ervoor pleit dat het qua rechten

La Morrigasme

is een erotisch performer, paaldansdocent en in hun vrije tijd ook domina. Hen treedt op in burlesque- en dragcabarets, op culturele festivals, undergroundraves en privéfeesten, in nachtclubs en stripclubs, en dat zowel in België, Brussel als het buitenland. Hun is altijd geëngageerd, fel feministisch en fier queer, met als slogan ‘seks in dienst van het ARTivisme’.

Instagram: la.morrigasme

wordt beschouwd als een ‘beroep als alle andere’ voor wie het uitoefent, wil ik benadrukken dat het om risicovol werk gaat dat een enorme weerbaarheid vereist en lang niet voor iedereen is weggelegd. Zoals in elk beroep zijn er hoogtepunten en laagtepunten. Het nachtleven versterkt onze diepste natuur. De hoogtepunten zijn zeer hoog en de laagtepunten zeer laag. Door mijn werk heb ik euforische momenten en magische ontmoetingen beleefd, maar ook geweld en diepe wanhoop ervaren.

Niet stigmatiseren. Niet

Sinds enkele jaren hou ik dagboeken bij waarin ik mijn gedachten opschrijf, rechtstreeks voortkomend uit mijn omzwervingen in de wereld van de betaalde erotiek. Ik schrijf over de relatie met je eigen lichaam en dat van de ander, over heteroseksuele koppels en man-vrouwrelaties in het algemeen, over wederzijdse instemming ... En op een luchtigere toon beschrijf ik daarin anekdotes, opmerkelijke klanten en bijzondere ervaringen, altijd met respect voor de anonimiteit van de betrokken personen en locaties. Die schrijfsels zullen als basis dienen voor mijn volgende

Mijn standpunt is volledig subjectief en kan onmogelijk representatief zijn voor de ervaringen van alle sekswerkers in de hele industrie. Ik ben alleen de spreekbuis van mijn eigen ervaring.

Reeks nalezen? Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op bruzz.be/column

Uw gids door de culturele agenda 17 > 23/1

‘Een luxe toren vol Airbnbverblijven? Een wijk heeft een ziel nodig’

Terwijl de heropleving van het kanaal een heuse Brusselse obsessie is, tonen Tom Lyon en Pauline Vanden Neste in hun nieuwe fotoreeks Zones, die van 23 januari tot 22 februari te zien is op het PhotoBrussels Festival, een heel andere buurt. “De kanaaloevers zijn geen niemandsland dat wacht op vastgoedontwikkelaars om het nieuw leven in te blazen.”

door Sophie Soukias

Pauline Vanden Neste (29) en Tom Lyon (25), die momenteel een master volgt aan het KASK in Gent, ontmoetten elkaar aan de fotografieopleiding van Le Septantecinq. Daar begon ook hun samenwerking met een fotoproject over het leven langs het kanaal. Hun eerste serie, On est venus ici pour la vue (2020), richtte zich op de bewoners van het Biestebroekdok, een wijk in Anderlecht die een radicale vastgoedtransformatie te wachten staat. “De laatste jaren schieten de prijzen langs het kanaal de hoogte in. Die gebieden zijn het doelwit van projectontwikkelaars die een welgestelder publiek willen aantrekken,” legt Tom Lyon uit.

Omdat ze ervan overtuigd waren dat het kanaal nog talloze verhalen in zich droeg, bleven de twee fotografen langs de oevers struinen, gewapend met een analoge middenformaatcamera, soms aangevuld met kunstlicht. Dit imposante instrument, dat een statief vereist, dwingt tot een zorgvuldige aanpak: de tijd nemen voor een precieze kadrering, nadenken over elke opname en spaarzaam omgaan met de filmrolletjes. “Die traagheid weerspiegelt onze manier van werken. Mensen voelen dat we niet zomaar snel even langskomen, er ontstaat een vertrouwensband,” benadrukt Pauline Vanden Neste.

In de schaduw van reclameborden

Hun verkenning van het kanaal – die ze voor het PhotoBrussels Festival in de nieuwe fotoreeks Zones hebben gevat – strekt zich uit van het noordoosten, aan IJzer, tot het zuidwesten, aan Het Rad in Anderlecht, langs de Heyvaertwijk met zijn autogarages en Kuregem met zijn slachthuizen, tot aan de oevers van CERIA/COOVI. Deze microkosmossen ontwikkelen zich in de schaduw van enorme reclameborden, die ervan dromen deze zogenaamd “te lastige” of zelfs “explosieve” gebieden met de grond gelijk te

maken. Afgelopen oudejaarsnacht nog maar verbood een politieverordening de aanwezigheid van niet-begeleide minderjarigen onder de 16 jaar in de wijk Kuregem.

“Het kanaal is altijd een symbolische grens geweest,” merkt Vanden Neste op. “In het noorden zijn de woningen betaalbaarder, waardoor daar vaak een migrantenpubliek is neergestreken. Maar het is ook een plek die een zwaar verleden kent van politiegeweld. De graffiti op de muren, ter nagedachtenis aan de slachtoffers, getuigt daarvan.”

Het werk van Vanden Neste en Lyon legt vast wat je niet opmerkt als je, vaak zonder te stoppen, door de stad rijdt. Ze nemen de tijd om deze plekken binnen te gaan. Ze openen deuren, letterlijk en figuurlijk, en nodigen zichzelf uit bij de slager, de kruidenier of in de garages van de

“Het FLOW-zwembad trekt onvermijdelijk bobo’s aan, lokale jongeren zie je bij deze alternatieve projecten helaas te weinig”

Tom Lyon Fotograaf

Heyvaertstraat. Ze contrasteren de bruisende energie van deze buurten – hun kleuren, geluiden en geuren – met de kille uitstraling van de smetteloze nieuwbouwblokken die langs het kanaal verrijzen. In de winkels puilen de schappen uit met gember, aloë vera en bakbananen. In de overvolle kantoren van de garagisten hangen posters van cabrio’s, kalenders met idyllische landschappen en andere persoonlijke versieringen. Op de grond rust een motorblok, als een onverwacht kunstwerk. “Deze handelszaken houden stand, bijna tegen wil en dank,” constateert Vanden Neste. “Het onophoudelijke lawaai van de garages schrikt projectontwikkelaars af.”

Ideale suppers

Vanden Neste en Lyon gaan niet altijd alleen op pad. Soms worden ze vergezeld door Nordine, een antiracismeactivist die al sinds zijn jeugd in Anderlecht woont. Nordine kent zijn wijk door en door. Terwijl hij de fotografen rondleidt, deelt hij zijn gedachten. Hij heeft een haat-liefdeverhouding met Anderlecht. Hij ziet het potentieel, maar betreurt dat het nooit wordt benut ten voordele van de mensen die er al lang wonen, zoals hijzelf.

Op de maquettes van nieuwe vastgoedprojecten volgen de ideaalbeelden elkaar op:

suppers en kajakkers die bij zonsondergang voorbijvaren, met de gloednieuwe gebouwen op de achtergrond. Maar Nordine betreurt dat de kanaaloevers nooit zijn ingericht om recreatieruimte te bieden aan de bewoners, zelfs niet tijdens hittegolven. Paradoxaal genoeg heeft die verwaarlozing de lokale jeugd de kans gegeven om zich die plekken toe te eigenen.

Dat blijkt uit een foto van Vanden Neste en Lyon, waarop een groep jongeren te zien is die samenkomt onder een brug voor een geïmproviseerde barbecue. “We stelden voor om samen een beeld te creëren. Ze vonden het leuk om een situatie na te spelen met aandacht voor de compositie. Voor hen was het een andere manier om de tijd te verdrijven.”

Een brouwerij voor wie?

Hoewel de regels langs het kanaal vaag blijven, gebeurt zwemmen in het onhygiënische water sowieso op eigen risico. Maar welke alternatieven biedt de waterweg om verkoeling te zoeken? “Alternatieven zijn er niet of nauwelijks,” betreurt Lyon. “Het FLOW-zwembad heeft een zeer beperkte capaciteit. Dat initiatief trekt onvermijdelijk bobo’s aan. Zoals zo vaak het geval is bij alternatieve projecten in deze buurt, zie je lokale jongeren daar helaas veel te weinig, minder nog dan gehoopt. En voor een verfrissend drankje kan je dan wel

In Zones tonen fotografen Pauline Vanden Neste en Tom Lyon de kanaalzone zoals die zich openbaart als je vertraagt en echt kijkt: “Mensen voelen dat we niet zomaar snel even langskomen, zo ontstaat er een vertrouwensband.”

gedronken, gebeurt dat zeker niet in zo’n fancy setting.”

Vanden Neste voegt daaraan toe dat informele ruimtes zoals Allee du Kaai of vzw Toestand wel inspeelden op de “onzichtbare noden” van bepaalde bevolkingsgroepen, maar dat die net moesten wijken voor ruimtelijke ordeningswerken.

Tegenover het Brussels Beer Project hebben de twee fotografen een kraakpand vereeuwigd dat (voor de gedwongen ontruiming) bezet werd door het tijdelijke collectief Foyer de Résistance de la Digue du Canal. Het gebouw, dat wordt gesloopt om plaats te maken voor een gloednieuw wooncomplex, symboliseert een veel bredere strijd. “We wilden deze vormen van verzet tonen, gedragen door witte activisten die vaak van buiten de wijk komen,” legt Vanden Neste uit. “Het Brusselse kanaal is als een laboratorium voor stedelijke transformaties die ook andere grote Europese steden treffen.”

terecht op de terrassen van Kanal – Centre Pompidou (dat momenteel gesloten is, red.) of Brussels Beer Project Port Sud, maar die richten zich op een zeer specifiek publiek.” De fotograaf wijst ook op een andere tegenstrijdigheid: “De bewoners hebben nadrukkelijk om publieke, culturele en sportieve projecten gevraagd. In plaats daarvan komt er een luxe bierbrouwerij die een misselijkmakende stank verspreidt. Het is bijna een provocatie. Bovendien is de buurt overwegend islamitisch. Als er al alcohol wordt

Op een andere foto, in de schemering genomen, rijst de UP-sitetoren op uit bergen industrieel zand, als een triomfantelijk gezwel. “De toren belichaamt een visie op wonen als leven in een gesloten universum, waar alles ter plekke beschikbaar is: winkels, een bioscoop, een wellness,” merkt Lyon op. Maar de werkelijkheid is anders. “De toren bevat vooral Airbnbverblijven en staat dus grotendeels leeg. Terwijl een wijk toch een ziel nodig heeft, niet?”

De tentoonstelling Zones is van 23/1 tot en met 22/2 te zien bij Chez Olivia, photobrusselsfestival.com

UN AUTRE REGARD SUR LA ZONE DU CANAL

FR Alors que la redynamisation du canal est une obsession à Bruxelles, les photographes Tom Lyon et Pauline Vanden Neste proposent un tout autre regard lors du PhotoBrussels Festival. Ils s’invitent chez le boucher, l’épicier ou dans les garages de la rue Heyvaert. Ils confrontent l’énergie de ces lieux – leurs couleurs, leurs sons, leurs odeurs – à la froideur des blocs immaculés qui poussent le long du canal. « Les bords du canal ne sont pas un no man’s land en attente d’être ressuscité par des promoteurs immobiliers. Ce sont des territoires chargés de vie. »

THE CANAL ZONE FROM A DIFFERENT ANGLE

EN The revival of the canal has become a real obsession in Brussels but Tom Lyon and Pauline Vanden Neste are showing the canal zone from a very different angle in their new photo series Zones, on display at the PhotoBrussels Festival. They invite themselves to the butcher’s, the grocer’s, or the garages of Heyvaertstraat/rue Heyvaert, contrasting the vibrant energy of these neighbourhoods with the chilly look of the immaculate buildings rising along the canal. “The banks of the canal are not a no-man’s land waiting for real estate developers to breathe new life into it.”

Pop & JazzExpo Film

Een streep eronder

Johnny Rotten gaf hun ooit een bezem cadeau en ook Trent Reznor van Nine Inch Nails sprak zijn bewondering uit, maar nu trekt Front 242 er na meer dan veertig jaar een streep onder. De pioniers van de EBM zorgden begin jaren 1980 met hun schelle synthklanken, industriële beats en dystopische teksten voor een revolutie binnen de elektronische muziek. Wie zich nog meer in het genre wil verdiepen, kan in Palace naar de Italiaanse docu Electronic Body Movie

FRONT 242 23 > 25/1, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Nieuwe spirit

De Amerikaanse jazzsaxofonist Pharoah Sanders stuwde in de jaren 1970 de spirituele jazz naar grote hoogten samen met harpiste Alice Coltrane. De in Londen gevestigde Pools-Oekraïense harpspeelster Alina Bzhezhinska, die naast haar solowerk ook de Londense jazzvernieuwer Shabaka Hutchings van harpklanken voorziet, doet met de Britse saxofonist Tony Kofi hun spirit herleven op het Brussels Jazz Festival.

ALINA BZHEZHINSKA & TONY KOFI 17/1, Flagey, flagey.be

Zen het nieuwe jaar in

Reset en Bozar slaan opnieuw de handen in elkaar voor een betoverende avond met de wonderlijke sounds van pianiste Christina Vantzou en fluitist John Also Bennett. Wie vertrouwd is met het werk van de twee minimalisten weet dat de vertragende sounds die ze door elkaar lieten dwarrelen op hun albums Thoughts of a dot as it travels a surface en Klima het perfecte klankbad zijn om zen aan het nieuwe jaar te beginnen. (TZ)

BOZAR X RESET #6: CHRISTINA VANTZOU & JOHN ALSO BENNETT 23/1, Reset, bozar.be

Keramiekekewere

Keramiek is hip. Dat ervoer begin 2024 ook de eerste editie van Ceramic Brussels. Liefst 13.000 nieuwsgierigen bezochten toen de eerste internationale kunstbeurs gewijd aan de kunst van aardewerk en porselein. De tweede editie probeert nog beter te doen en zet als lokmiddel ruim zestig galeries in, én een resem hedendaagse kunstenaars die verrukkelijk verbeeldingsrijk met vuur spelen en tonen dat keramiek, net als poëzie, breekbaar en bezield op haar mooist is.

CERAMIC BRUSSELS 22 > 26/1, Thurn & Taxis, ceramic.brussels

De wereld is om zeep

Met Hollow and broken: a state of the world haalt La Loge, in samenwerking met het festival Moussem Cities: Istanboel, het Turkse paviljoen op de Biënnale van Venetië 2024 naar Brussel. En zo ook de blik van Gülsün Karamustafa, een van Turkijes meest invloedrijke kunstenaars, op de afgelopen halve eeuw aan oorlog, ontworteling, migratie, en identiteits- en genderdebat.

GÜLSÜN KARAMUSTAFA: HOLLOW AND BROKEN: A STATE OF THE WORLD 23/1 > 6/4, La Loge, la-loge.be

Moederskindjes

Fondation A Stichting komt uit de familiale gloed van de kerstperiode met een tentoonstelling die het oerwezen achter die familie eert: de moeder. Door de ogen van onder anderen Dirk Braeckman, Pier Paolo Pasolini, LaToya Ruby Frazier, Paul Graham, Lebohang Kganye en Sophie Calle wordt ‘mama’ meer dan die ene mens. Ze wordt een poortwachter tot de wereld, tot het spel, tot persoonlijkheid en tot verlies en verlangen. (KS) À PARTIR D’ELLE 23/1 > 18/5, Fondation A Stichting, fondationastichting.com

Kinky kan weer

In het spraakmakende Babygirl speelt Nicole Kidman een succesrijke CEO die een kinky affaire begint met een veel jongere stagiair. Stout? Fout? Grensoverschrijdend? Niemands zaken? De reanimatie van de erotische thriller à la Basic instinct of Fatal attraction komt op naam te staan van de Nederlandse scenariste en regisseuse Halina Reijn. De reanimatie gaat uiteraard gepaard met een nieuwe kijk op de thema’s. Kidmans vertolking valt overal in de prijzen.

BABYGIRL US, dir.: Halina Reijn, act.: Nicole Kidman, Harris Dickinson, Antonio Banderas

Grimlachen kan weer

Na het overlijden van hun grootmoeder maken twee van elkaar vervreemde neven een groepsreis door Polen ter herdenking van de Holocaust. Kieran Culkin bewijst dat er leven is na Succession en steelt de show als hypersociale sfeermaker. De nar lijdt meer dan hij wil laten zien. Tegenspeler Jesse Eisenberg is de regisseur en bedenker van de tragikomische roadmovie die op de juiste momenten aangrijpt.

A REAL PAIN US, dir.: Jesse Eisenberg, act.: Kieran Culkin, Jesse Eisenberg, Will Sharpe

Bibberen kan weer

Hebben de Sovjets een kernraket gelanceerd in de buurt van een rustig Fins dorpje? Kan je de pijn en verwarring van jongeren die een vriend verliezen in een auto-ongeluk omzetten naar een film? Voor antwoorden moet je naar de absurde dramady The missile en het hartverscheurende When the light breaks. Beide films staan op het programma van de vierde editie van de Polarise Nordic Film Nights. (NR) POLARISE NORDIC FILM NIGHTS 2025 21 > 26/1, Cinema Galeries, galeries.be

Babygirl

Ceramic Brussels Front 242

Klein onderhoud

Liefde is ... een theaterstuk van Pitcho Womba Konga

‘Soms eindigen dingen gewoon. Ook de liefde’

Hechten we te veel belang aan de liefde? Kijken we te negatief naar een liefdesbreuk? In zijn nieuwe theaterstuk Liefde / Amour vraagt theatermaker en muzikant Pitcho Womba Konga het zich af. Samen met een indrukwekkende vrouwelijke cast, bestaande uit Lisette Ma Neza, Marie Daulne, Clarice Malamba Nsangu, Rokia Bamba en Caro Abutoh.

De onmiddellijke aanleiding voor de voorstelling was het boek L’amour est très surestimé van de Frans-Algerijnse schrijfster Brigitte Giraud. Pitcho: “Ik ben heel toevallig bij dat boek terechtgekomen. Ik wandelde rond in Parijs, toen ik het buiten op een vensterbank zag staan, alsof het zich aan mij opdrong. Ik kende de schrijfster niet, maar de titel sprak me aan. En ook het boek zelf bleek beklijvend. Het staat vol verhalen, verteld door vrouwen, die eindigen op een liefdesbreuk. Die vormen de basis voor de voorstelling.”

Bij gebrek aan een precieze definitie van de liefde, bestaat inderdaad het risico dat we er te veel van verwachten. Pitcho: “De vraag naar wat we eigenlijk van de liefde verwachten stelt zich vaak bij het begin en bij het einde van een relatie: wanneer je moet beslissen om een band te creëren en ervoor te gaan, en wanneer die band ophoudt te bestaan en je je afvraagt wat de reden is van de breuk. Maar misschien is het zoeken naar redenen niet altijd nodig. Soms eindigen dingen gewoon. Ook de liefde. Ik wil niet zeggen dat een liefdesbreuk je sterker maakt, maar het einde van iets is ook altijd weer het begin van iets anders. Een liefdesbreuk brengt teleurstelling, maar is geen nederlaag of falen. Ze zorgt in het beste geval voor een moment van introspectie. Voor een zoektocht naar wat mogelijk niet goed werkt. En zo ook voor een leerproces. In Liefde / Amour proberen wij de liefde dus niet te definiëren, we kijken hoe de liefde ons definieert.”

Ondertussen staat Liefde / Amour ook stil bij de manier waarop de maatschappij onze visie op de liefde bepaalt. Pitcho ging op zoek naar een mooie balans tussen ‘ik’ en ‘wij’ met een cast vol muzikale vrouwen. “Voor mij is elk project ook een kans om te leren over anderen en over mezelf. Dit keer heb ik het geluk dat ik kan worden gevoed en groeien door de woorden en de visie van Marie, Lisette, Clarice en Rokia. Hen kende ik al door ontmoetingen tijdens mijn parcours in de muziek en in het theater. Caro voegt daar als jonge zangeres nog iets nieuws aan toe. Zo krijg je liefde in tekst, liedjes, slam, rap en beweging.” MICHAËL BELLON

Pitcho Womba Konga verklaart de Liefde / Amour van 22 tot en met 28/1 in de KVS BOX, kvs.be

PodiumKlassiekLiteratuur

Jezus in de hel

“Naar bed met Poetin of met de dalai lama? In de hel met Jezus of in de hemel met Trump? Verkracht worden door een soldaat of door de eerste minister?” De extravagante Bulgaarse performancekunstenaar Ivo Dimchev is even terug in Brussel om ons een paar dilemma’s voor te leggen. In hell with Jesus / Top 40 is een performance die verkleed is als een auditie waarin hij zelf wordt gecast, een concert met zijn liedjes en/of een subversieve talkshow.

IVO DIMCHEV: IN HELL WITH JESUS / TOP 40 23/1, Les Halles, halles.be

Solo’s in de hal

Bozars Horta-hal is het decor voor een double bill met solo’s van twee Amerikaanse performancekunstenaars. Daniel Linehan maakte Not about everything in 2007, net voor hij naar Brussel verhuisde, als een antwoord op de vraag waarover zijn werk ging. Submission submission van Bryana Fritz is dan weer een serie eigenzinnige portretten van heilige martelaressen.

DANIEL LINEHAN: NOT ABOUT EVERYTHING & BRYANA FRITZ: SUBMISSION SUBMISSION 20/1, Bozar, bozar.be

Etnische profilering

In het internationaal succesvolle Have a safe travel buigt de virtuoze danser-performer Eli Mathieu-Bustos (ISAC, Milø Slayers …) het verhaal van de treinrit waarop drie politieagenten hem aanhielden en onderwierpen aan zijn “eerste etnische profilering” om naar een danssolo. Zo weet hij systemisch geweld te thematiseren en de droevige anekdotiek met emotionele intelligentie te overstijgen. (MB)

ELI MATHIEU-BUSTOS: HAVE A SAFE TRAVEL 17 & 18/1, GC De Kriekelaar, kaaitheater.be

Drie decennia strijken

Al dertig jaar leidt violiste Corina Belcea haar vermaarde strijkkwartet. Al dertig jaar worden de fijnbesnaarde musici bij elk nieuw project de hemel in geprezen. Op hun jubileumviering brengt het viertal een bloemlezing uit die glansrijke carrière, met onder andere het laatste kwartet van Beethovens Razumovsky-reeks. Een indringend werk waarmee het kwartet zich in 2012 tot in het kamermuziekpantheon katapulteerde.

BELCEA QUARTET: 30TH ANNIVERSARY CONCERT 22/1, Flagey, flagey.be

In de ban van Brahms

In wat stilaan een jaarlijkse traditie genoemd mag worden, laat het Belgian National Orchestra onder leiding van Antony Hermus aan het begin van het nieuwe jaar zijn licht schijnen op één componist. 2025 staat in het teken van Johannes Brahms en zijn wilde baard. In het kader van het Brahms Festival neemt Alexandre Kantorow ’s mans twee pianoconcerti voor zijn rekening, zijn symfonieën twee en drie krijg je er gratis bij.

BRAHMS FESTIVAL 16 > 19/1 (17 & 18/1: Belgian National Orchestra), Bozar, bozar.be

Iconische krullenkop

Gustavo Dudamel is een spraakmakend figuur. Of hij nu pinguïns Beethovens Negende laat kwelen in Sesamstraat, of lichtzwaardvechtend met John Williams ‘The imperial march’ uit Star wars dirigeert. Al heeft de iconische krullenkop geen gekdoenerij nodig om te overtuigen. Met het Simón Bolívar-orkest uit zijn thuisland Venezuela laat hij de muziek van Tsjaikovski, Grau en Lorenz gewoon voor zich spreken. (JC)

SIMÓN BOLÍVAR SYMPHONY ORCHESTRA OF VENEZUELA & GUSTAVO DUDAMEL 23/1, Bozar, bozar.be

Verrukkelijk vallen

De wereld heeft meer poëzie nodig, denken we weleens. Waarna de poëzie mysterieus lacht en haar volstrekt eigenzinnige eigen zin doet, ons zo nog meer overtuigend van haar hoge noodzakelijkheid. Die mysterieuze lach en eigenzinnigheid passen de in Brussel aangespoelde Nederlandse schrijver, dichter en beeldend kunstenaar Elma van Haren als gegoten. In het atelier Salu stelt ze haar nieuwe, achtstemmige bundel Uit de klatergouden boot gevallen voor.

ELMA VAN HAREN: UIT DE KLATERGOUDEN BOOT GEVALLEN 17/1, Epitaaf, Facebook: atelier.Salu

Magisch debuut

Tien jaar geleden stak de Brusselse Camille Van Hoof de neus aan het venster met de prentenboeken Les petits commandeurs (met Valérie Larrondo) en Drôle d’arbre Vandaag stelt ze haar eerste strip voor, uitgegeven bij het onvolprezen L’employé du moi. Sentimental kiss schetst het adolescentenbestaan van de ‘magische meisjes’ Charlie en Anima, op zoek naar zichzelf en hun seksualiteit in een nieuwe omgeving.

CAMILLE VAN HOOF: SENTIMENTAL KISS 17/1, Le Leviathan, Instagram: le.leviathan

Ontdek je plekje

De betreurde Tom Pintens attendeerde ons in 2009 al op de schoonheid van zijn pays noir met ‘In Charleroi’. Een goede vijftien jaar later onderneemt schrijver, journalist en documentairemaker Pascal Verbeken een nieuwe poging. Met Mijn Charleroi. Een gids voor ontdekkingsreizigers vecht de schepper van onder meer Arm Wallonië de reputatie van de Waalse industriemetropool als ‘de lelijkste stad ter wereld’ aan. (KS)

PASCAL VERBEKEN: MIJN CHARLEROI 21/1, Muntpunt, muntpunt.be

Elma van Haren: Uit de klatergouden boot gevallen

Belcea Quartet: 30th anniversary concert

Ivo Dimchev: In hell with Jesus / Top 40

De kleine snackbar Chicon Farsi combineert pretentieloos de Belgische en Iraanse keukens, geheel in lijn met zijn goed gevonden naam. Een aanrader voor een snelle lunch buiten de gebaande paden.

Haleh Nasiri belandde als 7-jarige in Brussel en koesterde altijd de droom om de keukens van haar twee geliefde landen, Iran en België, samen te brengen. Een verlangen dat alleen maar groeide door samen te wonen met een echte Marollien en zo ook in het dagelijkse leven een brug te slaan tussen beide werelden. Uiteindelijk waagde ze de sprong met een gezellige snackbar met zes ronde tafeltjes en één vierkant achterin.

Het eclectische meubilair draagt bij aan de charme van de zaak, terwijl van het plafond naar beneden hangende planten

voor een groene toets zorgen. Aan de muur prijken ingelijste foto’s met een maatschappelijke boodschap, waaronder de slogan “To stand with the women of Iran.”

Achteraan in de kleine zaal staat een koeltoog met diverse bereidingen en liggen ook grote, onregelmatig gevormde, ronde broden. Je bestelt hier aan de toonbank na je keuze te hebben gemaakt uit de talrijke opties die op de muur geschreven staan.

Die vallen grofweg uiteen in twee categorieën. Aan de ene kant heb je de ‘Barbari’s’ (9 of 9,50 euro) of Iraans geïnspireerde broodjes met Belgisch (americain, gehaktballen in tomatensaus, bloedworst ...) of Iraans beleg (aubergineragout, bandari-worst ...), aan de andere kant is er een ‘Mezze’-formule (2,90 à 3,50 euro), waarin ook specialiteiten uit beide landen samenkomen: gehaktbrood, gegratineerd

Have a safe travel

5x2 tickets, Kaaitheater, 18/1

Danser-performer Eli Mathieu-Bustos vertaalt het systemische geweld dat hij en vele anderen hebben ervaren naar een eerste solo. Mail ‘Travel’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

witloof, koukou kadoo (een courgettepannenkoek) of adas polo, geparfumeerde rijst met linzen en gekaramelliseerde rozijnen.

Verleid door de mooie broden, bestelden we een vegetarische barbari met koukou sabzi (9 euro), een omeletachtige vulling met yoghurtsaus, wortelen, paprika, spinazie en verse kruiden. De textuur van het brood, die verschilt van de traditionele Iraanse versie, maakte indruk. Dat brood, in opdracht van Haleh Nasiri gebakken door een Turkse bakkerij, is dikker, wat zorgt voor een geslaagde combinatie van krokant en zacht. Een alcoholvrij Iraans biertje (4,50 euro) combineerde prima met het gerecht, dat in zo’n royale portie op tafel verscheen dat we voor de barbari met Nutella (7 euro) als afsluiter helaas geen plek meer hadden.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Avant-première BXL

3x2 tickets, UGC De Brouckère, 21/1

Successchrijver Ish Ait Hamou sloeg de handen in elkaar met zijn broer, acteur en regisseur Monir Ait Hamou, voor hun eerste langspeelfilm. Mail ‘BXL’

Eat & Drink

Rollebeekstraat 33, Brussel, Instagram: chicon.farsi

Chicon Farsi •••

Inzichten

Wat weet muzikant Stijn Meuris van het leven?

‘Ooit zag ik in Brussel een straat zonder zwerfvuil’

Welke fout maak je keer op keer in het creatieve proces?

Dat ik snel schakel – de positieve kant van mijn ADHD – zorgt er soms voor dat ik nét niet de finesses van een opdracht begrijp, en aan iets begin dat niet de bedoeling was.

Wat helpt als je creatief droog staat?

Niet ChatGPT of aanverwanten. Wel iets lezen of beluisteren dat mijlenver uit de richting ligt. Een reclameslogan, een woord uit een song ... Flinterdunne startpunten die uiteindelijk tot iets heel anders leiden.

Welke zin mag er op je doodsprentje?

Hij deed tenminste zijn stinkende best.

Welk nutteloos feit kan je ons vertellen?

Dat 1 april 1990, toen we met Noordkaap de Rock Rally wonnen, intussen dichter bij de lancering van de Spoetnik ligt (4 oktober 1957, red.) dan bij de dag van vandaag.

Welke levenswijsheid wordt overschat?

Talent komt vanzelf bovendrijven. Talent moet ontwikkeld, bijgeschaafd, gesteund en dan ook nog eens herkend worden.

Als je jezelf een andere naam kon geven, welke zou dat dan zijn?

Opel Manta. Opel Manta Meuris. Wat had je pas op erg late leeftijd door dat iedereen allang wist?

Dat het vanuit Overpelt vaak makkelijker en sneller is om over Antwerpen naar Brussel te rijden, dan in Zonhoven de autostrade richting Leuven te nemen. Dat late inzicht heeft me tientallen tankbeurten gekost.

Welk vreemd voorwerp slingert er rond in je huis?

Dat was jarenlang het boeket bloemen dat Morrissey tijdens het enige Belgische concert van The Smiths (op het Breekend Festival, 22 april 1984, red.) in het publiek smeet. Opgevangen door mijn toenmalig lief. Snel verdord – de bloemen, bedoel ik. En uiteindelijk toch in de biobak beland.

In welk ander beroep zou je ook top zijn? Ik zou een prima uitbater van een kranten-

Stijn Meuris (1964) zit niet stil, zwijgt zelden en is zich daarvan bewust

Hij pendelt eindeloos tussen Neerpelt en Overpelt, en tussen Pelt en de rest van het land

Met Noordkaap, Monza en Meuris schreef hij muziekgeschiedenis (‘Arme Joe’, ‘Ik hou van u’, ‘Satelliet Suzy’, ‘Van God los’)

Tot zijn nevenactiviteiten behoren acteren (Blueberry Hill, Daens), televisie (Man bijt hond) en radio maken (Willy), en het heelal doorgronden (Stijn en de sterren)

winkel zijn. Op voorwaarde dat ik geen krasloten, tabak of alcohol moet verkopen. Welke misvatting bestaat er over jou?

Dat ik een Limburger ben. Stel je voor. Wie mag écht heilig worden verklaard?

Nick Cave, die van punkjunk met een beperkte levensverwachting een hogepriester werd met een steeds grotere schare fans. En Bruce Springsteen, om zijn accurate, krachtige en poëtische beschrijving van een Amerika dat we hier in Europa niet kenden. Wie is de bekendste persoon met wie je ooit sprak?

Nick Cave, tweemaal zelfs, in de jaren 1990. En Bono van U2. Al zullen jonge lezers het gesprek met Pommelien allicht indrukwekkender vinden.

Waar kijk je naar uit in de nabije toekomst?

De laatste concerten van de erg mooie en zeer intense Winterthur-tournee van Noordkaap – er zijn nog tickets voor het concert in CC Strombeek! En daarna de Murder Ballads-tournee met Lady Linn en Gregory Frateur. Muzikale schoonheid rond moord en doodslag. What’s not to like?

Doe eens een toekomstvoorspelling. Het zal nog lang slechter worden voor het weer beter wordt. Maar beter wordt het sowieso. Ooit.

Typeer Brussel in drie woorden. Hele. Rare. Stad.

Wanneer verbaasde Brussel jou?

Ooit zag ik in Brussel een straat zonder zwerfvuil. Er stond zelfs een bankje dat niet vernield was. Dat verbaasde me zo dat ik dacht: ‘Tiens, het kan dus toch.’

Welke andere vraag hadden we je beter gesteld?

Hoe werkt kwantumfysica? Geen idee, maar de vraag stellen was wel attent geweest.

Noordkaap speelt op 17/1 in een uitverkochte Ancienne Belgique, abconcerts.be

BRONKS & Theater Artemis

Het voorjaar

bij BRONKS

Cultuurtips van BRUZZ

Elke maand bij BRUZZ magazine drietalig fr - eng - nl

Neem nu een abonnement op BRUZZ magazine en ontvang BRUZZ select bij je thuis

in the mood

for lifelong learning

Taalcursussen | Cours de langue

Language courses

Nederlands, français, English, italiano, español

Schrijf je online in voor een dag-, avond- of zaterdagcursus, online of in de klas en start in februari.

Nederlands: Inschrijven is gratis voor beginners en gevorderden, als je in Brussel woont.

Inscrivez-vous en ligne à un cours du jour, du soir ou du samedi, en ligne ou en classe et démarrez en février.

Néerlandais: L’inscription est gratuite pour les niveaux débutants et intermédiaires, si vous habitez Bruxelles

Enrol online for a day, evening or Saturday course, online and in class and start in February.

Dutch: Registration is free for beginners and intermediate levels, if you live in Brussels.

cvosemper.be

02 882 50 70 info@cvosemper.be

VACATURE CONSUMER DATA EXPERT

Als Consumer Data Expert maak je deel uit van ons dynamisch Customer Lifecycle team. Je richt je specifiek op het opslaan, verrijken en beheren van consumentengegevens, die essentieel zijn voor het werven en behouden van abonnementen. Met jouw expertise zorg je in no-time voor een optimale balans tussen de zakelijke doelstellingen en een transparante omgang met persoonsgegevens.

SCAN TO SWITCH mijntoekomstbijroularta.be