1.7 Schemer schakelaar en schakelen op afstand voor wintermaatregelen

1.7 Schemer schakelaar en schakelen op afstand voor wintermaatregelen

Op stations dient volgens de ProRail beheerconcessie de verlichting aan te zijn van een half uur voor zonsondergang tot een half uur na de laatste trein en van een half uur voor de eerste trein tot een half uur na zonsopgang.

Dit wordt geregeld met een schemerschakelaar en een schakelklok. De schemerschakelaar is leidend. Als er overdag geen of weinig licht is (bijvoorbeeld tijdens onweer) zet de schemerschakelaar de verlichting aan. De schakelklok zet de verlichting uit tussen circa 01:00 en 05:00 uur (afhankelijk van de dienstregeling op het station). De schakelklok bespaart dus elke nacht circa 4 branduren. De opbrengst is groot: minder energieverbruik, minder overlast voor de omgeving en voor flora en fauna. Bovendien gaan de lampen langer mee.

Mechanische schakelklokken haperden in het verleden soms waardoor het licht de hele nacht door brandde. Voor inspectie of nachtwerk moet de schemerschakelaar en schakelklok handmatig overbrugd kunnen worden. De overbrugging valt na 24 uur vanzelf af. Maar met mechanische schakelklokken viel de overbrugging soms niet af. De mechanische schakelklokken zijn inmiddels vervangen door elektronische klokjes. De dag-nachtregeling is hiermee betrouwbaarder.

Bij vorst of sneeuw moet de strooiploeg ruim voor de eerste trein sneeuwruimen en zout strooien (wintermaatregelen). Om de wintermaatregelen veilig uit te voeren moet de verlichting in de nacht ingeschakeld worden. Hiervoor heeft NS afstandsbedieningen in gebruik die aan de strooiploeg uitgedeeld worden. Deze afstandsbedieningen zijn storingsgevoelig en complex in beheer. Daarom heeft het Programma Verlichting samen met NS in 2020 een gsm-relais met simkaart getest op station Arnhem Velperpoort, als vervanging voor de afstandsbediening. De strooiploeg kan het nummer van de simkaart bellen en zo de verlichting gedurende 1,5 uur inschakelen. Het is niet mogelijk de verlichting met de simkaart uit te schakelen. Er is dus geen risico dat derden het stations in het donker zetten wanneer het nummer in verkeerde handen valt. Momenteel installeert NS het gsm-relais in overleg met het Programma Verlichting op alle Haltes en Basisstations.

De handmatige overbrugging in de NS-voedingsruimte kon alleen door de NS-huisinstallateur worden geschakeld. Een stations- of spoorse aannemer moest voor nachtwerk altijd de NS-huisinstallateur inhuren om te schakelen. Met het gsm-relais is dit te ondervangen. De aannemer kan het gsm-relais sms’en dat de verlichting bijvoorbeeld 8 uur aan moet blijven. De inspecteurs en stationsbeheerders die periodiek een inspectieronde op de stations doen, kunnen nu ook zelf de verlichting inschakelen tijdens een inspectie door te bellen of te sms’en.