Business Haaglanden 1 - 2021 by Business Haaglanden

HAAGLANDEN

regionaal zakenmagazine | Jaargang 26 | nummer 1 | februari 2021

Thema's Bedrijfshuisvesting & vastgoed Facility management

Maxime Verhagen:

‘Multifunctioneel bouwen is de toekomst’

HuisvestingsmogelijkHeden TE HUUR

TE HUUR

AmbAChtsweg 14-16 te PijnACker

PlAtinAstrAAt 47 te Zoetermeer • Prominent vrijstaand bedrijfs-/ showroompand met reclamemast

• Vrijstaand kantoorgebouw

• Gelegen op zichtlocatie op bedrijventerrein Lansinghage te Zoetermeer aan de N470

• Gelegen op bedrijventerrein De Boezem te Pijnacker

• Uitstekend bereikbaar zowel per auto als openbaar vervoer

• Circa 180 m² kantoorruimte op de BG, circa 125 m² kantoorruimte op de 1e verdieping alsmede riant dakterras aan achterzijde

• Circa 1.559 m² bedrijfs-/ showroomruimte op de BG en circa 732 m² bedrijfs-/ showroomruimte op de 1e verdieping

• Nabij N470/ N471 waardoor uitstekend bereikbaar

• Ruime parkeergelegenheid op eigen terrein

• Circa 25 parkeerplaatsen gelegen op eigen terrein

• Oplevering in huidige staat

• Opleveringsniveau in huidige staat

• Beschikbaarheid op korte termijn mogelijk

• Beschikbaarheid omstreeks 1 augustus 2021

TE HUUR

Color offiCes te rijswijk

TE HUUR

willem DreeslAAn 214-222 te Zoetermeer

• Kleinschalige kantoorvilla’s

• Hoogwaardige multifunctionele units

• Gelegen op Businesspark Plaspoelpolder te Rijswijk

• Gelegen op businesspark Willem Dreeslaan te Zoetermeer

• Huurmogelijkheden van 25 m² tot 600 m²

• Uitstekende bereikbaarheid zowel per auto als openbaar vervoer

• Parkeren op gezamenlijke binnenplaats + ruime openbare parkeergelegenheid • Hoogwaardig ‘turn key’ opleveringsniveau mogelijk

• Vanaf circa 143 m² tot 210 m² b.v.o. per unit verdeeld over de BG en 1e verdieping

• Nabij A4

• De units kunnen desgewenst worden gekoppeld

• Beschikbaarheid op korte termijn mogelijk

• 2 à 3 parkeerplaatsen per unit

• Duurzaam (energielabel A/B)

• Opleveringsniveau in huidige hoogwaardige nieuwstaat • Beschikbaarheid per direct mogelijk

Interesse? neem contact op met ons op via 079 - 351 3111 / 070 – 386 5463 of e-mail info@rob-swart.nl

De mkb mAkelAAr vAn regio hAAglAnDen Al 25 jAAr ACtief oP het gebieD vAn:

röntgenlaan 31 2719 DX Zoetermeer tel: 079 - 351 31 11 www.rob-swart.nl

• Koop/ verkoop • Huur/ verhuur

NVM BOG Makelaar

• Aanhuur/ aankoop • Beleggingen • Taxaties

bieDt ruimte AAn uw toekomst

Voorwoord

Een Hugootje Een Hugootje is zoiets als een Johantje, Willempje, Keizertje, Van Bastentje, Maradonnaatje en zo kan ik nog vele grote namen uit de voetbalwereld noemen waarmee je als klein jongetje graag wilde worden geassocieerd. Dit gebeurde zeker onder de mindere goden die rondliepen op de velden van het Haagse Quick. Overigens, daar hoorde ik niet bij. Ik was al een Johan sinds mijn geboorte. Maar ja, een Johantje (Cruijff) of Willempje (van Hanegem), daar wilde iedereen wel mee worden geassocieerd. Dat waren de grote jongens. Zeker als je het tijdens de wedstrijd of training voor elkaar had gekregen een Johantje of Willempje uit je benen te toveren. Dan was je de held van het voetbalveld en de kleedkamer. Dan hoorde je erbij, het gaf je vleugels, je was de gevierde jongen. Stonden de meisjes te schreeuwen om je aandacht bij het hek van het Haagse Quick. En Hugootje (Sanchez) was zeker een grote spits uit de gloriejaren van Real Madrid. Maar stel je voor dat onze Hugo de Jonge een groot voetballer was geweest. (Wat ik mij overigens niet kan voorstellen, deze man struikelt spreekwoordelijk elke keer weer over zijn benen). Als voetballer moet je kunnen anticiperen en inzicht hebben in het spelletje. Dit zijn kwaliteiten die deze man totaal niet bezit. Hij heeft wel een paar eigenschappen die een voetballer heeft. Hij is ijdel, komt graag bij de kapper en kan goed toneelspelen. En dat hij de koning van de schwalbe zou zijn, daar bestaat geen twijfel over. Met andere woorden, als je vrienden of kennissen op het sportveld tegen je roepen: ‘Hé, dat is een Hugootje’, dan zou ik die vrienden of kennissen nooit meer onder ogen durven komen en gelijk stoppen met sporten. Ik zou een afscheidsbrief schrijven: ‘Jullie mogen alles tegen mij zeggen, maar mij associëren met een Hugootje (de Jonge), dat gaat te ver en daarom verbreek ik via deze brief onze vriendschap.’ En als ze mij na deze brief nog steeds zouden blijven associëren met een Hugootje dan zou ik toch maar eens gaan luisteren naar mijn medespelers en begeleiders die meer inzicht hebben in het spelletje. Ik zou niet als de zelfingenomen speler op het veld of door de kleedkamer blijven lopen. Zoals spreekwoordelijk een olifant door de porseleinkast, aan de Hand van de heer van Bedissel. Daarbij moet je de toeschouwers niet vergeten. Door hun mag en kan je acteren. Ook deze toeschouwers willen weer graag zij aan zij op de tribune zitten om zo weer zaken met elkaar te doen.

Nadorp Bedrijfsmakelaars geeft ruimte aan uw we w wensen. enseenn.

13 33

17 30 43 36

Inhoud 18 28

februari 2021

De toekomst van de zakelijke kantorenmarkt

Zes makelaars aan tafel over corona en bedrijfsonroerend goed

Wagenhof

Een kantoor bouwen slimmer, sneller en schoner met Jan Snel

Softwash Cleaning.nl

Het vak van vastgoedbeheerder

Column GMW Advocaten

Mogelijk: de one-stop-shop voor vastgoedfinancieringen

AAA-LEX Offices energiek het nieuwe jaar in

Column Ellens & Lentze

Info uit de Regio

In gesprek met drie Haagse advocaten, gespecialiseerd in vastgoedrecht

Brugrecht Advocaten: specialisten in vastgoedrecht

Even... door Femke Weening – Holwerda

44 Zakenmagazine voor de regio Haaglanden Jaargang 26 - nummer 1 Een uitgave van: BUSINESS HAAGLANDEN UITGEVERIJ Bezuidenhoutseweg 50 2594 AW Den Haag T: 070 - 346 72 17 info@business-haaglanden.nl www.business-haaglanden.nl

UITGEVER: R.P. Truijens

traffic MANAGER: Chèr Bos

media adviseur M. Holleman

FOTOGRAFIE: Bas Kijzers Anne de Rijk Anke Bot Sanne van der Most De Haagse Beeldbank Martijn Beekman

REDACTie: Evelyne Lammerding Lonneke Gillissen Marjon Burger Ria Luitjes

COLUMNISTEN: Raymond de Mooij Michaël Lentze VORMGEVING: Chèr Bos Design DRUK: Bal Media OPLAGE: 8500

COPYRIGHT: Het auteursrecht op de in dit nummer verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. KOSTEN JAARABONNEMENT 7x Business Haaglanden: 53 Euro

‘De bouw loopt altijd twee, drie jaar achter op de economie. We belanden later in crisis, maar we komen er ook later weer uit’

tekst: lonneke gillissen fotografie: anke bot, sanne van der most

Maxime Verhagen:

‘Multifunctioneel bouwen is de toekomst’ Eind vorig jaar werd Maxime Verhagen voor een derde termijn verkozen als voorzitter van Koninklijke Bouwend Nederland, de vereniging van bouwen infrabedrijven. Met de Stikstofwet in het vooruitzicht en corona als realiteit kent de sector roerige tijden. Vraag je Maxime Verhagen hoe het commerciële vastgoed er in zijn ogen momenteel voorstaat, dan is het antwoord: wisselend. Niet verrassend, want corona laat zo z’n sporen na. Hij legt het uit. ‘Winkels zitten in een heel moeilijke positie. De retailomzet lijkt terug te lopen. Waar we in 2018 en 2019 nog een forse groei zagen, was er het afgelopen jaar sprake van een behoorlijke krimp en de verwachting is dat dit ook het komende jaar het geval zal zijn. Die krimp zie je nu nog niet een-op-een vertaald naar de bouwsector, wat zijn oorzaak kan hebben in de laat-cyclische cijfers van de bouw – we lopen altijd twee, drie jaar achter op de economie. De bouwsector belandt later in crisis, maar we komen er ook later weer uit. Dat was bij de vorige crisis ook het geval.’ In tegenstelling tot winkels is er bij kantoren echter weinig tot niets te merken van stagnatie, vertelt Verhagen. ‘Er is nog nauwelijks leegstand. En het economisch perspectief na corona op de middellange termijn is sterk, ondanks dat mensen meer thuiswerken. Als we straks allemaal weer naar kantoor kunnen, zullen mensen weliswaar vaker thuis blijven werken, maar het kantoor heeft ook een sociale functie, dus alleen maar thuiswerken zal niet gebeuren. Bovendien zijn er ook aanpassingen nodig in de kantoorinrichting, met meer afstand en dus minder werkplekken op hetzelfde aantal vierkante meters. De bezettingsgraad van kantoren zal dan ook omlaaggaan, maar dat geldt niet voor het aantal vierkante meters. In de flexibele huurcontracten zie je wel een forse dip. De werknemers die voorheen gebruikmaakten van flexkantoren – voor de corona juist vanwege de flexibiliteit heel erg in trek – werken nu vanuit huis. En de huurcontracten zijn opgezegd.’

Laat-cyclisch Inspelen op de twee, drie jaar later dat de bouw echt last krijgt van de crisis is lastig, vindt Maxime Verhagen. ‘Als je qua vraag een langetermijnverwachting hebt, lukt dat wel een beetje. Dankzij het huidige steunpakket vanuit de overheid is het consumentenvertrouwen heel redelijk. Door het dempende effect van het steunpakket valt het aantal faillissementen ook erg mee. Wat we bij de vorige crisis merkten is

dat zodra die langer duurde dan verwacht, het consumentenvertrouwen inzakte. Investeringen en contracten werden uitgesteld. Mensen gingen zich afvragen of ze twee jaar later nog een baan hadden. Omdat niet duidelijk is hoelang de overheid dit steunpakket kan volhouden, kunnen we nog niet goed inschatten hoe dat dit keer loopt. Maar zolang ze steun bieden, worden veel schokken opgevangen. ‘Wat betreft kantoorruimte, denk ik – zoals ik al zei – niet dat de behoefte daaraan afneemt, wel is er misschien een grotere behoefte aan logistieke centra omdat mensen nog meer gewend zijn geraakt aan online bestellen. Straks gaan mensen wel weer naar winkels vanwege het sociale aspect, maar ze hebben ook het gemak van online bestellen ervaren. Heel veel effecten kun je nog niet goed overzien, waardoor je er wat minder makkelijk op kunt inspelen.’ Er moet dan ook vooral meer rekening worden gehouden met flexibiliteit, stelt Verhagen. ‘Alleen als we dat doen kunnen we meer op veranderende situaties als deze inspelen. De beste manier waarop dat kan is met nieuwbouw en transformatie. Zo willen gemeentes leegstaande winkels nu graag laten ombouwen tot woonruimtes. Als je van tevoren had geweten dat je die panden multifunctioneel wilde gebruiken, had je misschien anders gebouwd. Zodat je ze met minder kosten een andere bestemming had kunnen geven. En natuurlijk, multifunctioneel bouwen is duurder, maar kan voor een investeerder interessanter zijn omdat dit een investering op langere termijn betekent. Beleggers willen qua rendement toch meer langetermijnzekerheid.’

Multifunctionele inzetbaarheid In al die vierkante meters vrijstaande retail ziet de voorzitter van Koninklijke Bouwend Nederland ook een kans. ‘We hebben in ons land nu al een tekort van ruim 330.000 woningen. En die kunnen niet allemaal nieuw worden gebouwd. De herontwikkeling van al die meters retail is dan een uitkomst. In de voorbereiding van de verkiezingen praten we met partijen over de woonagenda van de toekomst. Gemeentes willen in gesprek hoe je leegstand in winkelstraten voorkomt, hoe er herontwikkeling kan plaatsvinden. Als sector bouwen wij waar

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Wat doen we VASTGOEDBEHEER

VASTGOEDBEHEER

Invulling conform bestemming Bruikleen Tijdelijke verhuur Bedrijfsverzamelgebouwen Beveiliging

Wat voorkomen we VASTGOEDBEHEER

VASTGOEDBEHEER

Wat stimuleren we VASTGOEDBEHEER

VASTGOEDBEHEER

VEEL MEER DAN ALLEEN LEEGSTANDBEHEER

Kraak Inbraak Vandalisme Schades Verpaupering

VASTGOEDBEHEER

247 VASTGOEDBEHEER.NL

Verkoop en verhuur Veiligheid in gebied of wijk Betere uitstraling van gebouw Werkplekken voor start-ups Woonruimte voor studenten

‘Als je kijkt naar stikstofreductie in de regio Haaglanden, zijn hier vrij weinig boeren die je kunt uitkopen’ vraag is, maar we moeten een andere vraag gaan uitlokken, de retailsector in een andere richting krijgen. Dat het niet exact copy-paste is en winkelstraten overal hetzelfde zijn. Technisch kan heel veel. En in een omgeving waar groen, blauw en grijs samenkomen, kan het veel aantrekkelijker wonen, werken en recreëren zijn, dan tussen enkel betonnen kolossen Dergelijke multifunctionele inzetbaarheid vraagt misschien een hogere investering, maar levert de belegger op de lange termijn ook meer op.’

Conjunctuurproblematiek Uit onderzoek van ABN Amro naar de effecten van corona op verschillende sectoren bleek dat 16 procent van de bedrijven in de bouwsector momenteel problemen heeft met de cashflow. Kanttekening van de onderzoekers: specifiek in deze sector lijkt de oorzaak niet corona te zijn, maar is dit andere conjunctuurproblematiek. Hoe ziet Maxime Verhagen dit? ‘Wij hebben vanaf het begin van de coronacrisis kunnen doorwerken. Ik heb meteen aan de bel getrokken om te laten vastleggen dat bouwen niet valt onder de samenkomst van meer dan drie personen. De manier waarop dat vervolgens gebeurde, moest wel door het RIVM worden goedgekeurd. Met alle belanghebbenden – bonden, coöperaties, ministeries, ingenieurs – hebben we direct een protocol opgesteld. Het RIVM heeft dat redelijk snel afgezegend, waardoor we als een van de weinige sectoren op dat punt geen last hebben gehad. We hebben de benodigde maatregelen getroffen, en ook tussentijds aangepast, waaronder ook maatregelen waardoor achter de voordeur kon worden gebouwd. Waar we wel last van hebben, is dat gemeenten vanwege tegenvallende inkomsten en extra uitgaven bezuinigen op het onderhoud van infrastructuur. 40 procent van de gemeentes besloot te bezuinigen. Tot slot is een aantal grote opdrachtgevers wel heel erg geraakt door de coronacrisis, en die stellen projecten uit, denk aan Schiphol en de horeca. Dat soort zaken helpt niet mee bij het op peil houden van de cashflow.’

Stikstofwet Een ander heikel punt voor de sector is de Stikstofwet, die regelt dat de totale stikstofuitstoot flink omlaag moet. Om een vergunning te krijgen voor een project moeten bedrijven vooraf aantonen dat er geen toename van stikstofneerslag plaatsvindt in één van de beschermde natuurgebieden. Maxime Verhagen vindt dat de wet hoe dan ook aanvaard moet worden. ‘Dat is essentieel. Het is niet genoeg, maar het moet absoluut. Voor de bouwfase regelt deze wet een vrijstelling. Dus als de bouw een kantoor betreft dat in de gebruiksfase geen stikstof

uitstoot, dat co2-neutraal is, dan komt er een vergunning. Maar zodra er bijvoorbeeld een logistiek centrum wordt gebouwd, dat extra autobewegingen oplevert en in de gebruiksfase dus juist extra stikstof oplevert, kan dat een reden zijn om geen vergunning te verlenen. Dus de vraag is: komt er alleen in de bouwfase stikstof vrij of ook in de gebruiksfase. We willen dat deze wet in ieder geval aanvaard wordt, maar er moet meer gebeuren: meer stikstofreductie en meer natuurherstel. Wat ons betreft zullen alle grote uitstoters – landbouw, verkeer en industrie – daar naar rato een bijdrage aan moeten leveren.’ Wat de bouwen infrasector zelf kan verbeteren, weet Verhagen ook. ‘Ons streven is om in tien jaar emissiearm materieel te gaan gebruiken. Dus andere brandstof, klein materieel dat wel al elektrisch werkt. Maar dan moeten we wel met nutsbedrijven afspreken dat er een aansluiting is op de bouwplaats. Anders moet je alsnog een dieselgenerator aansluiten en dan los je niks op. Er zijn ook al oplossingen, alleen zijn die kostbaar. Zo maakt een bedrijf in Helmond generatoren die werken op mierenzuur, op basis waarvan vervolgens waterstof wordt gemaakt. Alleen kost één zo’n generator 190.000 euro, tegenover 20.000 euro voor een dieselgenerator. In bepaalde extra kwetsbare gebieden, en Haaglanden is daar één van, is een hogere investering natuurlijk pure noodzaak, ook vanuit maatschappelijk oogpunt. Want als je kijkt naar Natura 2000 gebieden en de duinen, dan kan er hier qua stikstof niet veel. Er zijn hier vrij weinig boeren die je kunt uitkopen.’ En Maxime Verhagen ziet meer mooie initiatieven. ‘Wij hebben De Groene Koers, waarbij bouw en infra volop inzetten om versneld emissie te reduceren. VolkerWessels werkt bijvoorbeeld al met stikstoffilters. Er worden elektrische graafmachines ontwikkeld. Ja, er zijn al veel mooi initiatieven.’ ‹

Maxime Verhagen Maxime Verhagen begon zijn carrière in 1986 als gemeenteraadslid in de gemeente Oegstgeest. Vervolgens werd hij lid van het Europees Parlement alvorens in 1994 voor het CDA lid te worden van de Tweede Kamer. Hij was onder andere fractievoorzitter, minister van Buitenlandse Zaken, minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en van eind 2010 tot en met 2012 vicepremier in het kabinet-Rutte I. In juli 2013 werd Maxime Verhagen verkozen als voorzitter van Koninklijke Bouwend Nederland. Ook is hij raadslid van de SER en lid van het dagelijks bestuur van VNO-NCW.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

toekomst van de zakelijke kantorenmarkt Wat de effecten van de coronacrisis op de kantorenmarkt zullen zijn, blijft koffiedikkijken, maar nu we alweer zo’n driekwartjaar verder zijn kunnen de eerste conclusies wel worden getrokken. De kantorenmarkt zal nooit meer zijn hetzelfde zijn. Het goede nieuws: ondanks alles zal het aantal gebruikte vierkante meters waarschijnlijk niet veel minder worden.

De trend van flexibele, gezonde en goed bereikbare kantoren met betere voorzieningen, is al langer zichtbaar

Aanbod en leegstand van kantoorruimte kennen in ons land een stabiele ontwikkeling. Allereerst het aanbod: dat is zeer gering. Ondanks de coronacrisis was er dan ook slechts sprake van een geringe daling van het kantooraanbod naar 4,7 miljoen vierkante meter. Ook blijkt uit de cijfers dat de leegstand op de kantorenmarkt daalde. En wel met 0,1 procentpunt naar 8,2 procent van de totale kantoorvoorraad in ons land. Het laagste leegstandspercentage sinds 2002. Van die 4,7 miljoen vierkante meter staan er 3,9 miljoen daadwerkelijk leeg. De overige 800.000 vierkante meter is wel voor verhuur beschikbaar maar nog in gebruik of ontwikkeling. In de grote steden is de leegstand het laagst, een bevestiging van de populariteit van werken in een stedelijke omgeving. Met 4,3 procent kent de stad Den Haag zelfs de laagste leegstand van de G5 (ter vergelijking: Amsterdam 4,5 procent, Utrecht 4,9 procent en Rotterdam en Eindhoven 8,2 procent).

Flexibel kantoor heeft de toekomst De voorkeur voor werken in de grote steden gaat hand in hand met de trend van flexibele, gezonde en goed bereikbare kantoren met bovendien betere voorzieningen. Een trend die al langer zichtbaar is. Onderzoek van flexibele-kantoorspecialist Workthere toont dan ook aan dat de Nederlandse markt voor flexibele kantoren nú al positieve tekenen van herstel toont. Zo is het aantal zoekvragen naar flexibele kantoorruimte sinds afgelopen mei sterk toegenomen. In juli en augustus lag dit zelfs boven het aantal aanvragen in dezelfde periode vorig jaar

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

(juli plus 8 procent, augustus zelfs plus 44 procent). Vastgoedconcern JLL laat in zijn onderzoek onder 3000 werknemers wereldwijd, The impact of COVID-19 on flexible space, zien dat van alle kantoorpanden wereldwijd die in 2019 werden gehuurd, tussen de 10 en 20 procent een flexibele werkruimte was. JLL doet dan ook de voorspelling dat de vraag naar flexibele kantoorruimtes zal blijven toenemen als gevolg van de coronacrisis. Wel zal flexibele ruimte een andere vorm krijgen dan in het verleden. Te denken valt aan bedrijven die kiezen voor (veel) kleine kantoren verspreid over het land, om het woon-werkverkeer te minimaliseren. Of aan kantoren waar werkplekken per uur of dagdeel kunnen worden gehuurd, waardoor bedrijven nog meer flexibiliteit krijgen. Zo ontstaan er zogenaamde kantoorhubs. Ook kan de mogelijkheid ontstaan dat bedrijven een abonnement kunnen aanschaffen op een netwerk van gedeelde werkruimtes of tijdelijk een op maat ingericht kantoor kunnen betrekken. Volgens JLL zal de vraag naar flexibele kantoorruimte blijven groeien naarmate bedrijven en investeerders reageren op de toenemende vraag naar flexibiliteit. Sterker, het vastgoedconcern ziet gebeuren dat 30 procent van alle kantoorruimte in 2030 flexibel wordt gebruikt.

Sleutelrol nieuw kantoor Bedrijven hebben onder invloed van het vele thuiswerken het aantal in gebruik zijnde werkplekken gemiddeld met 30 procent zien afnemen, en dat zou dus weleens het nieuwe normaal kunnen zijn. Het

Stabiele basis kantorenmarkt Den Haag onderzoek van JLL concludeert namelijk ook dat alhoewel werknemers aangeven een sterke affiniteit met kantoor te voelen, ze na de coronacrisis graag een of twee dagen per week mobiel willen gaan (en dus blijven) werken. Anderzijds is met al het thuiswerken ook de belangrijke plaats die het kantoor inneemt duidelijker geworden. Voor het creëren van sociale interactie, inspireren, leren en ontwikkelen en gezamenlijk werken aan de organisatiedoelen is het kantoor onontbeerlijk gebleken. Alleen door samen te komen blijft het gevoel van verbinding met het team en de organisatie bestaan.

De vraag naar flexibele kantoorruimte zal blijven groeien naarmate bedrijven en investeerders reageren op de toenemende vraag naar flexibiliteit De functie van het kantoor zal dus blijvend veranderen en dit zal impact hebben op de inrichting ervan en de benodigde hoeveelheid vierkante meters. De lagere bezettingsgraad op de kantoren zal nieuwe, betere werkplekconcepten brengen, en samenwerken, informatie delen en leren en concentreren beter faciliteren. Hierdoor zal er meer behoefte zijn aan belcellen voor een-op-eengesprekken en aan ruimtes voor vergaderingen met de helft van de mensen op kantoor en de andere helft thuis. Leren van anderen gebeurt bovendien niet alleen

tekst: lonneke gillissen fotografie: de haagse beeldbank

Halverwege 2020 stelde vastgoedadviseur CBFE nog dat de kantorenmarkt van Den Haag er robuuster voorstond dan tijdens de kredietcrisis in 2008 het geval was. De leegstand was in het eerste kwartaal van 2020 met 4,4 procent laag. In het historische centrum, het Wijnhavengebied en rond de Beatrixlaan was de leegstand met 2 procent zelfs historisch laag. Dat was allemaal natuurlijk voor de coronacrisis, maar de stabiele publieke sector vormt een belangrijke basis voor de Haagse kantorenmarkt en is reden om aan te nemen dat deze wel tegen een stootje kan. Ten opzichte van de vorige crisis in 2008 staat Den Haag er bovendien veel beter voor. Doordat de afgelopen jaren al veel kantoorgebouwen uit de markt zijn gehaald en tot woningen zijn getransformeerd, is de kantoorvoorraad vergeleken met de kredietcrisis met zo’n 15 procent afgenomen. Ook was er sindsdien nauwelijks sprake van nieuwbouw.

De kantorenmarkt in cijfers Van de huidige kantoorvoorraad van 47 miljoen vierkante meter kantoorruimte ligt 35 procent in een kantorenwijk en 27 procent in het centrum van steden. De rest van de kantoorvoorraad bevindt zich in woonwijken en op bedrijventerreinen. Van alle kantoren is 60 procent 20 jaar oud, of ouder.

tijdens vergaderingen, maar bijvoorbeeld ook in open ruimtes terwijl je gefocust je werk doet en opvangt hoe je buurman een probleem oplost. Per werkplek is er straks dus behoefte aan meer ruimte, waardoor kantoren niet per se kleiner zullen worden of minder vierkante meters zullen gaan gebruiken. ‹

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

CB DESIGN

CB DESIG N

Everts Groep: hét aanspreekpunt voor totaal vastgoedonderhoud

CB DESIG N

CB DESIGN

www. evertsgroep .nl

www.cherbosdesign.nl

Vastgoedonderhoud Schilderwerken Renovatie Mutatie- en Storingsonderhoud Klachtenonderhoud WMO-aanpassingen Advies en Styling

Wij zijn een gespecialiseerd bedrijf dat sinds 1992 zelfstandig werkzaamheden uitvoert aan velen typen daken, dit voornamelijk in de regio Haaglanden. Op onze website kunt u alle informatie vinden met betrekking tot onze werkzaamheden www.Bubbermandakbedekking.nl Tel. 070-3905952 info@bubbermandakbedekking.nl

De Star 3 2266NA Leidschendam-Voorburg T 070 301 25 80 E info@evertsgroep.nl

Adv.indd 1

WIJ KRIJGEN HET VOOR ELKAAR! Advies - Beleggingen - Koop - Huur

André Zweekhorst Vastgoedadviseur Nieuwe Uitleg 36 2514 BR Den Haag 070 261 00 00 www.wagenhof.nl

Wagenhof bedrijfsmakelaars richt zich op de zakelijke vastgoedmarkt. Onze kracht is dat wij ondernemers zíjn en ondernemers snappen. Dat merk je goed aan onze manier van zaken doen. No-nonsense, adequaat en betrokken. Wagenhof Bedrijfsmakelaars is gespecialiseerd in het adviseren van bedrijven, instellingen en (institutionele) beleggers bij het (ver)kopen, (ver) huren en realiseren van bedrijfsmatig onroerend goed.

21-10-10 10:36

Richard Wolf:

Intelligente vragen gebouwen meer investering Ook in het nieuwe jaar is het een plezier om Wolf Dikken Bouwfysica en Installatietechniek te bezoeken. Het pand aan het Plein nummer 4 in Wateringen waren ooit twee huizen en zijn met respect voor de historie samengevoegd tot een authentieke kantoorruimte. Richard Wolf is een enthousiast voorstander van het bewaren van cultureel erfgoed: ‘Onderschat de monumentale én de maatschappelijke waarde van historisch erfgoed niet.’

Normaal zijn er 30 medewerkers aan de slag op het Plein in Wateringen, nu zijn er nog nauwelijks mensen aanwezig. Het grootste gedeelte werkt momenteel thuis. Directeur Richard Wolf mist de buzz van een vol bedrijf, het sparren met de jonge collega’s, gesprekken bij de koffie en de borrel op vrijdagmiddag. Maar de opdrachten in de portefeuille zijn er niet minder om, momenteel is Wolf Dikken betrokken bij zo’n 50 projecten.

eisen gesteld aan de duurzaamheid en energie. De hoge ambities, ook op gebied van klimaat en comfort zijn voor ons een mooie uitdaging. Het is mooi om hieraan bij te dragen, ook voor de jonge ingenieurs van Wolf Dikken met hun moderne kijk en sterke intrinsieke motivatie. Deze intelligente ‘state of the art’ gebouwen vragen een hogere investering. Wellicht moet je een scope van tien jaar nemen om de investering terug te verdienen en dat is goed genoeg.’

ONTWIKKELING AAN DE NOORDBOULEVARD

LEEGSTAANDE GEBOUWEN HERBESTEMMEN

Richard Wolf vertelt enthousiast over een ontwikkeling in Scheveningen waar Wolf Dikken bij betrokken is. Hommerson heeft als opdrachtgeven een parkeergarage laten bouwen onder de Noordboulevard en met de gemeente Den Haag wordt de Noordboulevard herontwikkeld met als kers op de taart een groot en opvallend ontworpen horecapaviljoen dat gedeeltelijk boven het zand van het strand zweeft. Voor dit bijzondere project mocht Wolf Dikken de techniek bedenken. ‘Natuurlijk moest het duurzaam en gasloos zijn. Maar bij al onze oplossingen moeten we vooral zorgdragen dat de beleving van de gebruiker van het pand optimaal is. Het klimaat, comfort en de koffie moeten goed zijn’, glimlacht Richard Wolf, ‘Anders krijg je niets voor elkaar.’

Richard Wolf is een voorstander van het transformeren van leegstaande kantoren naar woningen: ‘Wanneer de verhuurbaarheid van kantoren afneemt door bepaalde factoren, zou ik ervoor willen pleiten deze gebouwen een tweede kans te geven of zelfs een derde leven. Ze kunnen een herbestemming krijgen of een gehele renovatie zoals woonzorgcentrum Het Uiterjoon. Het gebouw is inmiddels 40 jaar oud en wordt gerenoveerd en getransformeerd naar de duurzaamheid en energie eisen van nu. Wolf Dikken is een partner in het proces. Sommige gebouwen hebben monumentale waarde, andere een maatschappelijke. Cultureel erfgoed verdient het om bewaard te blijven, ook als dat op kortere termijn financieel misschien minder aantrekkelijk is.’ Ze kunnen een herbestemming krijgen bijvoorbeelsd als school of als woongebouw of voldoen, na een renovatie aan de eisen van deze tijd. Voorbeeld hiervan is Het Uiterjoon in Scheveningen waarvoor een grondige renovatie wordt voorbereid. ‹

HOGE EISEN AAN DUURZAAMHEID EN ENERGIE Twee andere projecten zijn (uitbreiding van) kantoorgebouwen in Maassluis (Paulinaland en Lely Innovations). ‘Daar worden zeer hoge

tekst: marjon burger fotografie: bas kijzers

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Meer info:

"Verpaupering ligt dan op de loer. In plaats daarvan willen wij een levendige stad. Dat is ook goed voor het bedrijfsleven."

Den Haag groeit en vernieuwt

‘Bouwen om bij de tijd te blijven’ De Rotterdamsebaan wordt begin februari geopend. Dat betekent niet dat verantwoordelijk wethouder Anne Mulder (VVD, onder meer Gebiedsontwikkeling) het rustig krijgt. De ontwikkeling van de gebieden rond de Haagse stations CS, Hollands Spoor en Laan van NOI en de Binckhorst zet zich onverminderd voort.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

tekst: evelyne lammerding fotografie: martijn beekman

Den Haag groeit. De stad telde eind 2020 545.000 inwoners. Naar verwachting zijn dat er 620.000 over twintig jaar. Wethouder Anne Mulder kijkt uit naar nieuwe projecten die dit jaar in gang worden gezet om de bevolkingsgroei op te vangen. Want al die Hagenaars moeten ergens wonen. Dat terwijl nu al sprake is van een woningtekort in Den Haag. Niet voor niets worden in rap tempo wooncomplexen gebouwd. Zo transformeren de Binckhorst en de Laakhavens langzaam van industrie- en bedrijventerreinen naar wijken waar wordt gewoond en gewerkt.

Centraal Innovatie District Het hele gebied van de Binckhorst en aan de andere kant bij het Centraal Station richting Koekamp, vormt het Centraal Innovatie District, CID. In het Den Haag van 2040 ziet Mulder dit hele gebied als het verlengde van het stadscentrum. “Doordat het centrum en het CID op elkaar worden aangesloten, verdubbelt het centrum van Den Haag,’’ stelt Mulder. Op de Binckhorst worden in de komende jaren vijfduizend woningen gebouwd. Dankzij een rijkssubsidie in de vorm van een woningbouwimpuls en het vertrek van de Haagse Asfaltcentrale kunnen 2500 woningen versneld worden gebouwd. Aan de Binckhorstlaan - waar voorheen het hoofdkwartier van de Koninklijke Luchtmacht was gevestigd en het braakliggende terrein in de buurt - verrijst hoogbouw. Ook rond het Maanplein komen woningen. “De koopkracht in de omgeving neemt daarmee toe,’’ zegt Mulder. “De bedrijvigheid willen we ook daarom houden.’’ Idee is dat die bedrijvigheid ook wordt uitgebreid. Daarvoor worden bedrijfsverzamelgebouwen bijgebouwd. Naast de Caballerofabriek wordt het bedrijfsverzamelgebouw de Titaan gebouwd. En er komt ruimte voor nieuwe horeca. Verderop, bij Hollands Spoor ziet Mulder ook nog plaats voor nieuwe hoogbouw. De wethouder vindt langs het spoor en rond de Megastores ruimte voor woningbouw. De Waldorpstraat wordt vernieuwd en autoluw gemaakt. Voor de leefbaarheid wordt groen aangelegd, zodat wijkbewoners de gelegenheid krijgen te recreëren.

fietspaden. En Mulder hecht veel waarde aan goed bereikbare stations zodat het gemakkelijk wordt met het OV van en naar het werk te reizen. “Hollands Spoor bijvoorbeeld is nu van twee kanten goed bereikbaar doordat er twee volwaardige entrees zijn aangelegd.’’ Veel projecten worden tegelijkertijd uitgevoerd. “Logistiek vraagt dat om veel afstemming.’’ Want niet alleen in het gebied Binckhorst en Laakhavens vindt een transformatie plaats. Het gebied bij het Centraal Station wordt eveneens verder aangepakt. Aan de zijkant van CS vlakbij het tramstation, ligt naast het pand van het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap (OC&W) aan de Rijnstraat op de hoek met de Bezuidenhoutseweg de Bellevue-locatie. Het zijn de laatste lage gebouwen in de omgeving waarin onder meer woningcorporatie Staedion het hoofdkantoor heeft. De panden worden gesloopt. In de plaats ervan komen twee woontorens met ruimte voor liefst twaalfhonderd woningen en ook 4800 kantoren. Aan de overzijde, op het Koningin Julianaplein wordt eveneens de lucht in gebouwd. “Hoogbouw is een middel om de groei van de stad te kunnen opvangen,’’ zegt Mulder.

Studeren Bij wonen, werken en recreëren hoort ook studeren. Den Haag gaat dat element de komende jaren uitbreiden. Zo gaat de Universiteit van Leiden uitbreiden in Den Haag. Een deel wordt gehuisvest bij de Haagse Hogeschool. “En bij het Prins Bernhardviaduct ontstaat een kenniscluster van overheden en delen van de universiteit van Leiden,’’ zegt Mulder die in december een intentieovereenkomst tekende voor de uitbreiding van de Leidse universiteit in de Hofstad. Alle plannen bij elkaar laten volgens Mulder zien dat Den Haag de grootste stadsontwikkeling van het land doormaakt. Hoeveel de totale transformatie kost, is afhankelijk van de investeerders. “Maar het project op de locatie Bellevue kost 200 miljoen euro. Dat is een grote investering voor de stad. Die komt mede tot stand met Rijkssubsidie. En de gemeente faciliteert particuliere initiatieven.’’

Karakter

Meer inwoners betekent meer verkeer. Maar bouwen in de stad betekent ook werken met bestaande wegen. Verbreden van wegen is in een stad minder snel gedaan dan in weidse poldergebieden, maar de wethouder opent in februari de Rotterdamsebaan. De nieuwe toegangsweg mondt uit in de Binckhorst.

Ondanks alle veranderingen behoudt Den Haag haar karakter belooft Mulder. Zo komt er dan wel meer hoogbouw bij Den Haag centraal, de gevel van het pand aan de Bezuidenshoutseweg 3 blijft behouden. Het gebouw zelf is al eens verbouwd, maar het gezicht is oorspronkelijk en heeft de gemeentelijke monumentale status. Volgens de gemeente is de gevel van algemeen belang voor Den Haag ‘vanwege zijn schoonheid en architectuurhistorische waarde’. Het gebouw uit 1907 in renaissancestijl is van architect Van Liefland. De gemeente ziet het als een zeldzaam voorbeeld van architectuur gebaseerd op de 16-e eeuwse Loire-renaissance architectuur. Daarbij is het een van de weinige bouwwerken van Van Liefland die bewaard zijn gebleven.

Om de extra grote verkeersstromen die met de extra bebouwing in de stad gepaard gaan op te vangen, zet de gemeente in op verbetering van het openbaar vervoer. Er is hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) gepland in de vorm van een lightrail tussen Voorburg en Den Haag. Hoe de lijnen exact gaan lopen, is nog onduidelijk. Daarnaast stimuleert Den Haag fietsen met bijvoorbeeld de aanleg van nieuwe (snel-)

Bijzonderheden zoals deze geven een stad authenticiteit. Dat sluit stadsvernieuwing niet uit. Mulder: “Als stad willen we bij de tijd blijven. De bevolking groeit. We willen niet dat inwoners zoals in de jaren ’60 massaal de stad verlaten en naar bijvoorbeeld Zoetermeer vertrekken. Verpaupering ligt dan op de loer. In plaats daarvan willen wij een levendige stad. Dat is ook goed voor het bedrijfsleven.’’ ‹

Verkeer

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Jan Snel bouwt slimmer, sneller én schoner Jan Snel bouwt en levert woningen van de hoogste kwaliteit. Hoewel onze woningen er op het eerste gezicht niet anders uit zien, biedt onze innovatieve, modulaire bouwmethode grote voordelen. De woningen worden namelijk grotendeels in de fabriek vervaardigd waardoor Jan Snel slimmer, sneller én schoner bouwt dan traditionele bouw. Onze vernieuwende aanpak levert een tijdwinst op van 30 tot 50 procent en halveert bovendien de CO2-uitstoot per project. Jan Snel brengt de toekomst van de bouw nu al in praktijk.

JS_ADV_HAAGLANDEN_190x260.indd 1

03/11/2020 10:54

Miloeda Vijfhuizen is een duizendpoot, hands-on, enthousiast, spontaan en bovenal iemand met kennis van haar vak: leegstand- en vastgoedbeheer. In haar kantoor met het roze logo gonst het van de ideeën: hier worden kansen geroken. 5Huizen Leegstandbeheer is 8 jaar geleden opgericht en in 2015 startte Miloeda daarnaast 5Huizen Vastgoedbeheer. Inmiddels zijn de ondernemingen gehuisvest op de Hellingweg nummer 96H, een nieuwe bedrijfsruimte met zicht op de boten in de jachthaven. V.l.n.r. Inger Kaakebeen, Tim Focke, Miloeda Vijfhuizen, Maja Reelick, Diam Manigoda, Amal Ledrhem. En natuurlijk hond Bodhi!

5HUIZEN EN VASTGOED: EEN VANZELFSPREKENDE COMBINATIE Miloeda Vijfhuizen deed in bijna 10 jaar kennis en ervaring van leegstandsbeheer op als medewerker van Bewaakt & Bewoond. In 2013 was de tijd rijp om zelf te gaan ondernemen en 5Huizen Leegstandbeheer was aanvankelijk gevestigd aan het Statenplein. Twee jaar later was Miloeda betrokken bij de transformatie van een kantoor op het Jaagpad aan de Vliet, zij heeft daar ook 3 jaar kantoor gehouden. Hier werden 95 kamers gecreëerd voor internationale studenten en hoewel het pand inmiddels is verkocht, is huurbemiddeling van fully furnished studentenkamers haar specialisatie. Een stukje verder staat hotel Centraal ook aan de Vliet en dat is na 80 jaar in handen te zijn geweest van één familie, verkocht door Vijfhuizen. Ze had er zelf voetstappen liggen en de familie vertrouwde Miloeda de verkoop toe. Vijfhuizen merkt dat sommige partijen soms makelaars wantrouwen en liever haar inschakelen voor een aankoop of verkoop. Ondertussen is zij dan natuurlijk ook vastgoedspecialist te noemen aangezien zij een groot netwerk heeft en op de hoogte is van alle ontwikkelingen in het vastgoed.

EEN BOSJE SLEUTELS ‘De branche en de eigenaren van (tijdelijk) leegstaand vastgoed zijn veranderd in de loop der jaren. Ik weet nog dat ik gewoon een bak met sleutels van een pand kreeg en verder maar moest kijken hoe ik een tijdelijke invulling moest geven aan dat pand… Nu willen pandeigenaren oplossingen en de verschillende mogelijkheden weten. Wij denken graag mee. Enkele jaren geleden kregen wij een leegstaand pand aan de Noordwal in beheer en het leek ons een perfect pand voor een collectief van kunstenaars: Make It Art Worthy. Van anti-kraak gebruik waren zij binnen een half jaar volwaardige huurders en zij zijn geen uitzondering. Met leegstandbeheer kan je in een kantoor- of schoolgebouw vaak ook, na wat simpele aanpassingen, prima wonen. Niets is fijner dat een gebouw een waardevolle bestemming krijgt met gebruikers die geholpen zijn met een leuke woon- of werkruimte.’

KEURMERK LEEGSTAND BEHEER

5Huizen Leegstandbeheer heeft het Keurmerk Leegstand Beheer. ‘Dat is zeker geen wassen neus’, Vijfhuizen is een netwerker pur sang. Het jaarlijks terugkerende aldus Miloeda, ‘Het is van belang dat de bedrijven in onze branche zich houden aan een protocol. BeVastgoedbubbels’ is hier een feestelijk voorbeeld van. Miloeda is 1 van de initiatiefnemers van dit succesvolle en populaire langrijk is bijvoorbeeld de maximale vergoeding evenement dat elk jaar plaats vindt op de eerste avond van de MIPIM voor een tijdelijke woonruimte. Het verkrijgen van (internationale real estate beurs in Cannes): ‘Ik zie het belang van een het KLB kost zeker energie en geld, maar het is zeer goed netwerk én ik hou van een feestje’, glimlacht ze. ‘Afgelopen jaar de moeite waard. Pandeigenaren en gebruikers van hosten wij na het cancelen van de beurs zelf, de enige borrel die alsnog leegstaand vastgoed weten hierdoor dat zij met plaats vond en het was fijn om daar toch zestig gasten te mogen een betrouwbare partij te maken hebben. ‹ ontvangen.’

GEBOREN NETWERKER

tekst: marjon burger fotografie: anne de rijk

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

V.l.n.r. Bas Thijssen, Michiel Swart, Rudmer Tettero, Michael Brands, Marcel Leeflang, Luc de Smalen

ZES MAKELAARS aan TAFEL over CORONA en BEDRIJFSONROEREND GOED Rudmer Tettero van JNW Makelaars-Taxateurs, Marcel Leeflang van Cushman&Wakefield, Luc de Smalen van Rob Swart Makelaars, Michiel Swart van JLL, Michael Brands van Frisia Makelaars en Bas Thijssen van CBRE zijn desgevraagd bereid hun visie te geven op de stand van zaken van het bedrijfsonroerendgoed in de regio Haaglanden. Ze beperken zich hier tot de kantorenmarkt.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

tekst: marjon burger fotografie: bas kijzers

Het is geen toeval dat juist deze heren zijn aangeschoven. Ze zijn lid van de Makelaarstafel. Het initiatief voor deze club werd een jaar of zeven geleden genomen, op het moment dat een aantal jonge makelaars bij elkaar kwamen in een bistro aan de Laan van Nieuw Oost-Indië. Ze delen branchekennis en ook enthousiasme voor hun vak. Inmiddels zitten er 9 makelaars uit de regio aan de Makelaarstafel, ze vormen een opkomende groep jongere vakbroeders (en -zuster). Minimaal vier keer per jaar komen ze bijeen om aansprekende vastgoedprojecten te bekijken en jaarlijks wordt een vastgoed gerelateerde activiteit in het buitenland georganiseerd.

DE AFTRAP Marcel Leeflang (Cushman&Wakefield) trapt af: ‘Als we eerst kijken naar 2019 was dat een bijzonder goed jaar voor de kantorenmarkt vanaf 500 m². De gemiddelde opname in Haaglanden over de afgelopen 5 jaar bedroeg ongeveer 70.000 m², terwijl dat in 2019 120.000 vierkante meter was. In het eerste kwartaal van 2020 was al een daling in het opnameniveau te zien. Ook in de twee kwartalen daarna bleef de opname sterk achter, met name door Covid 19. Aan het eind van het derde kwartaal was er maar 17.000 m² opgenomen. In de laatste drie maanden van 2020 is het totale opnameniveau nog enigszins in de buurt gekomen van het langjarig dankzij 10.000 m² Rijksvastgoedbedrijf en 28.000 m² ANWB. Gelet op het aantal transacties moet de conclusie zijn dat 2020 een teleurstellend jaar was voor de Haagse kantorenmarkt.’

Er is zodoende grote behoefte aan een kwaliteitsimpuls door toevoeging van nieuwbouw kantoorruimte of renovatie van bestaande kantoren op met name dynamische en stationslocaties. TE KORT AAN KWALITEIT De makelaars zijn het erover eens dat hier wel een kanttekening bij moet worden gemaakt, het teleurstellende opnameniveau is niet enkel te wijten aan de pandemie die ons treft. De grote vijf steden van Nederland (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven) hebben allemaal te kampen met een gebrek aan kwalitatief hoogwaardige kantorenmeters. Den Haag kent daarnaast een lage leegstand, mede veroorzaakt door veel transformaties, een stabiele opname en geen grootschalige nieuwbouwontwikkelingen. Er is zodoende grote behoefte aan een kwaliteitsimpuls door toevoeging van nieuwbouw kantoorruimte of renovatie van bestaande kantoren op met name dynamische en stationslocaties.

DEFENSIEVE MARKT ‘Veel kantoorgebruikers heroverwegen nu hun behoefte aan ruimte. Met name bij de grotere gebruikers zoals (inter)nationale bedrijven, merken de makelaars dat er kantoorruimte voor de verhuur beschik-

baar zal komen. Dit met name door de implementatie van andere werkconcepten en een veranderende verhouding tussen thuis en op kantoor werken. Aangezien veel werknemers het (meer) thuis werken als prettig ervaren en werkgevers concluderen dat dit niet direct een negatieve impact heeft op de productiviteit, heeft Covid 19 deze aankomende trends doen versnellen.’ Aldus Rudmer Tettero (JNW Makelaars).

DREMPEL VOOR NIEUWBOUW Michiel Swart (JLL) haakt hierop in: ‘De drempel om nieuwbouw te plegen wordt door de onzekerheid bij de gebruiker ook groter. Tenslotte heeft de ontwikkelaar de eindgebruiker wel nodig. En zeker in de Randstad is zoals gezegd behoefte aan nieuwbouw op de juiste locatie. En daar staat nu de rem op, ook door corona. De ontwikkelaar wacht de ontwikkelingen af. De behoefte is bekend maar nu wordt geen initiatief genomen.’

ANDER GEBRUIK KANTOORMETERS Frisia Makelaars merkt op dat dit anders logt in het MKB segment. Michael Brands: ‘Medewerkers uit het MKB komen meer naar kantoor dan werknemers van grote bedrijven of de overheid. Daarbij is het zo dat als veel mensen thuis werken, de kantoorruimtes anders worden ingericht. De meters die ‘over’ zijn, omdat werknemers veel thuis werken, krijgen andere functies. Ze gaan dienen als algemene ruimtes, bijvoorbeeld om live te vergaderen.’ Bas (Thijssen CBRE): ‘Ja dat is zeker waar. Nu is de situatie zo dat kantoorvloeren voor 70% bestaan uit individuele werkplekken en voor 30% uit gedeelde ruimtes. Die mix zal verschuiven. Nu zie je al dat sommige bedrijven naar een 50/50 verhouding gaan met veel meer flexwerkplekken en ruimtes voor bijeenkomsten. De voorspellingen zeggen dat dat binnen een kleine tien jaar 70% van de bedrijfsruimte voor gedeeld gebruik zal zijn en 30% voor individueel gebruik. Met name het samenwerken, leren en in inspireren gebeurt op kantoor. Dit betekent dus niet dat ze minder meters nodig hebben, precies wat Michael zegt. Maar op dit moment zien we in het algemeen dat bedrijven afwachten. Ze nemen pauze tot de situatie duidelijker is.’

FLEXIBILITEIT ZOEKEN Luc de Smalen merkt ook dat het MKB nog wel beweegt op de markt. ‘Ze grijpen de situatie aan om te veranderen en bijvoorbeeld een mate van flexibiliteit af te spreken. En tegelijk probeert men in te spelen op het idee dat in mei 2021 het grootste deel van de werknemers wel weer naar kantoor komt. Bas: ‘Ook voor Den Haag geldt inderdaad voor het MKB dat meer flexibiliteit wordt opgezocht. Contracten worden korter verlengd, huurprijsstijgingen zoals waarneembaar pre-Corona zijn afgevlakt en hebben zich gestabiliseerd. Daarnaast is er stijging te zien van het incentive niveau (huurkortingen/huurvrije perioden).’

GEVOLGEN WORDEN LATER ZICHTBAAR Ondanks de pandemie is er feitelijk nog steeds een tekort aan kwalitatieve kantoorvierkante meters. Dat is ook te wijten aan de nieuwe energielabeling. Er liggen projecten stil wat in conflict zou kunnen komen met langlopende huurovereenkomsten. Maar een voorname, gemeenschappelijk conclusie van de branchegenoten is dat er nog steeds grote behoefte is aan de toevoeging van kwalitatieve kantoorruimte op de juiste(stations-) locaties. ‹

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

specialisten in vastgoedrecht Gespecialiseerd in adviseren en procederen voor zowel commerciële als particuliere partijen in (ver)huur, (ver)koop, (ver)bouw en VVE kwesties. Neem gerust contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.

mr A.A.S. Wiesmeier-van der Brugge mr A.S.J. van Etten

Burgemeester Kolfschotenlaan 61 • 2585 DZ Den Haag • 070-3263281 • info@brugrecht.nl • www.brugrecht.nl

ep’92 specialist op de backofficemarkt

uitzenden detacheren werving en selectie ep’92 innovatief in personeelsbemiddeling. ep’92 voor werk. www.ep92.nl Al meer dan 20 jaar hèt onafhankelijke uitzendbureau in de regio Haaglanden/Rijnmond voor management, secretarieel, financieel, juridisch en administratief personeel op MBO/HBO/WO niveau.

de monarch - ep’92 Prinses Beatrixlaan 5, 2595 AK Den Haag E: denhaag@ep92.nl T: 070 - 360 99 22

Wagenhof Wagenhof richt zich op de zakelijke vastgoedmarkt. Onze kracht is dat wij ondernemers zíjn en ondernemers snáppen. Iedereen doet bij Wagenhof waar hij of zij goed in is; de gedeelde passie zit in bedrijfsonroerendgoed. Wagenhof bestaat uit drie divisies voor al uw vastgoedzaken; bedrijfsmakelaars, taxaties en beleggingen.

Taxaties Wagenhof verricht taxaties voor diverse doeleinden en opdrachtgevers, zoals banken, bedrijven en voor de fiscus. De vraag naar de waarde van het onroerendgoed kan in veel gevallen van belang zijn. Bijvoorbeeld bij de aan- en verkoop van een object, financiering, verzekeringen, WOZ-waarde of bij een erfenis.

Bedrijfsmakelaars We zijn groot geworden door het kleine te eren. Ons aanbod is breed: van winkelruimte tot monumentaal kantoorpand en van industriële loft tot bedrijfshal. Onze ervaren makelaars hebben een realistische blik op vastgoed, geven persoonlijk advies op maat en werken samen met u toe naar een passend bedrijfspand.

Jarenlange ervaring en een zeer uitgebreid netwerk stelt ons in staat actief en effectief in te spelen op de behoeften van cliënten. De sleutel tot succes is de combinatie van vakmanschap, klantgerichtheid en passie voor het vak. Wilt u meer weten over onze diensten of ons totale aanbod bekijken? Dan kunt u terecht op: www.wagenhof.nl

Beleggingen Wagenhof Vastgoedbeleggingen is een dynamische en slagvaardige divisie. Wagenhof is op landelijk niveau actief in vastgoedbeleggingen.

André Zweekhorst

Een kantoor bouwen kan slimmer sneller en schoner bij Jan Snel De huidige bouwen vastgoedsector staan voor vele uitdagingen. Denk aan de vraag naar kantoorpanden, flexibele inzet of de behoefte aan tijdelijke en zeer urgente huisvesting. Er liggen grote vraagstukken, maar tegelijkertijd merkt Jan Snel aan alles dat het bedrijfsleven er klaar voor is om modernisering te omarmen en op een andere manier te gaan bouwen. Ook Jan Snel is daar meer dan klaar voor. Voor ons is de manier van bouwen namelijk niet de uitdaging. De uitdaging zit in het veranderen van de denkwijze van de vastgoedsector. Onze modulaire manier van bouwen is slimmer, sneller en schoner dan traditionele bouw. Door modulair te bouwen, heeft Jan Snel volledige controle over het gehele proces. Alle elementen worden geproduceerd op onze eigen productielocaties, alleen de eindmontage vindt plaats op de bouwlocatie. Bouwen onder gecontroleerde omstandigheden in de fabriek betekent gestandaardiseerd bouwen met minimale foutmarge. Daardoor kunnen we altijd de hoogste kwaliteit leveren en geven we onze klanten duidelijke garanties als het gaat om planning. Onze geïndustrialiseerde bouwmethode zorgt er tevens voor dat we efficiënter en productiever bouwen. We zijn daardoor in staat een tijdswinst van 30 tot 50 procent te realiseren ten opzichte van traditionele bouw. Onze organisatie bouwt niet alleen slimmer en sneller, maar ook schoner. We werken samen met het platform Ecochain om het milieueffect van onze gebruikte materialen en grondstoffen, het productieproces en het

gebruik van de gebouwen zelf inzichtelijk te maken en te vergelijken. Die analyses laten zien dat onze modulaire en gestandaardiseerde bouwmethode, en de maatregelen op het gebied van circulariteit, er nu al voor zorgen dat we de CO2-uitstoot kunnen halveren ten opzichte van traditionele bouw. Met die aanpak stimuleren we duurzaamheid én creëren we waarde. Dat is goed voor de wereld om ons heen, maar ook voor onze opdrachtgevers. Interesse? Kijk op www.jansnel.com voor meer informatie en de mogelijkheden.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Vestiging Haaglanden - Turfschipper 7-9 - 2292 JC Wateringen - Tel. 070 390 39 04 - www.vastbouw.nl

Nieuwbouw plannen? U zorgt voor de kavel, wij voor de woning. Kijk snel op www.allurebouw.nl Argonstraat 3 | 7463 PD Rijssen | T 0548 – 80 19 50 | info@allurebouw.nl

BINK36 unit M4.02 I Binckhorstlaan 36 I 2516 BE Den Haag I info@aaa-lexoffices.nl I 070 7530088 I www.aaa-lexoffices.nl

tekst: evelyne lammerding fotografie: bas kijzers

10% Korting vo

or B Gebruik ScoH lezers. de BSH Bel of mail 1 !

Softwash Cleaning.nl

Diepe en langdurige gevelreiniging

Softwash Cleaning.nl is gespecialiseerd in exterieurreiniging met een voor Europa gloednieuwe methode: de softwashmethode. Onder lage druk wordt de buitenboel diep gereinigd met biologisch afbreekbare middelen. Schade aan het pand is passé en volgens Arnoud Suradi en Paul Gijsbertsen is het resultaat langdurig van aard: “Het oppervlak blijft vier tot vijf jaar schoon.’’ Arnoud en Paul hebben de Amerikaanse methode in 2019 naar ZuidHolland gehaald. Daarvoor richtten zij een jaar eerder Softwash Cleaning.nl op. Dat bestaat naast het 20-jarige Luna Schoonmaakbedrijf waarvan Arnoud mede-eigenaar en oprichter is. Paul is de commercieel manager. Toen het tweetal kennismaakte met de Amerikaanse softwash-methode raakten zij ervan overtuigd dat die de toekomst heeft. “Iedereen kent de hoge drukreiniging. Het is een schoonmaakmethode waarmee je het vuil van de ondergrond afscheert. De mossen en schimmels keren binnen een jaar weer terug,’’ zegt Paul. “Met softwash worden deze gedood en afgespoeld. Het oppervlak blijft daardoor langdurig schoon. En het werkt desinfecterend.’’ Beton, aluminium, kunststof, hout, softwash kan op alle materiaalsoorten worden toegepast. Een mengmachine past de juiste verhouding aan. “We werken ook sneller, want we hebben geen steigers nodig.’’ Softwash Cleaning.nl heeft het exterieur van bijvoorbeeld een groot keukenbedrijf in Zoeterwoude gereinigd. “De eigenaar was heel blij toen hij het reclamedoek weer kon zien,’’ zegt Arnoud. “Je bedrijfspand is je visitekaartje.’’

Softwash Cleaning.nl is gecertificeerd. Arnoud en Paul voeren de reiniging zelf uit. Binnenkort leiden zij personeel op om dit schoonmaakwerk ook te kunnen doen, zodat Softwash Cleaning.nl kan groeien. “Want deze methode heeft de toekomst.’’ ‹

Softwash Cleaning.nl Monsterseweg 117 BU 37 2691 JD 's-Gravenzande T 0174-35 20 66 E info@softwashcleaning.nl www.softwashcleaning.nl

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

VAK VASTGOED BEHEERDER

HET

VAN

In gesprek met Claudia Duinisveld, Govert van der Spek en Jan Kees Alblas Verzameld in de Lobby in Rijswijk is een gezelschap van drie specialisten in leegstandsbeheer. De Lobby is een luxe en modern ingericht bedrijfsgebouw, dat de inrichting en uitstraling heeft van een hip hotel, maar waar grote en kleine bedrijven hun domicilie hebben gevonden. Claudia Duinisveld van AdHoc, Jan Kees Alblas van Bewaakt & Bewoond en Govert van der Spek van 24/7 Vastgoedbeheer praten met elkaar over leegstandsbeheer. Ze vertellen over tendensen en de stand van zaken in hun branche.

TUSSEN WONINGNOOD EN LEEGSTAND Claudia Duinisveld (directeur Ad Hoc Beheer) legt uit: ‘De krakersbeweging ontstond in Amsterdam in de jaren ’80 van vorige eeuw. Vanaf de jaren ’60 werden al gebouwen gekraakt, ingegeven door de tegenstellig tussen woningnood aan de ene kant en leegstand aan de andere. Dat is anno 2021 dan ook precies hetgeen waar wij ons mee bezig houden: leegstandsbeheer. Simpel gezegd beheren mijn collega’s en ik hier om de tafel leegstaande panden voor vastgoedeigenaren.’

VEILIGHEID EN LEEFBAARHEID

De Wet Kraken en Leegstand is van 2010. Daarin staat dat kraken illegaal is. Maar het doel van de wet is dat er een einde komt aan leegstand en speculatie. Toch staan er momenteel ongeveer 100.000 woningen leeg en daarnaast 10% van de winkels en kantoren. Er ligt een wetsvoorstel klaar om de kraakwet te verscherpen: de officier van justitie zal dan kunnen aanbevelen om personen en zaken uit een pand te laten verwijderen door de politie. Dit is dan mogelijk zonder een gerechtelijke procedure. Leegstandbeheer was en is dus van belang in Nederland.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Gebouwen die leegstaan zijn verliesgevend voor iedereen. Ze gaan in waarde achteruit en verloederen (bijvoorbeeld door niet gesignaleerde lekkages) zonder gebruikers en dat is voor de vastgoedeigenaren een slechte zaak. Het lege gebouw is niet zelden doelwit van bijvoorbeeld koperdieven, vandalen en andere mensen die illegale activiteiten ondernemen. De buurt om het lege gebouw wordt er onveiliger van en minder leefbaar. De conclusie is dat leegstand moet worden vermeden: dat wil de gemeente, de wijkbewoner, de vastgoedeigenaar en de woningzoekende.

SOCIAAL MAATSCHAPPELIJK BELANG Jan Kees Alblas van Bewaakt & Bewoond legt uit dat leegstand ook een bewuste keuze kan zijn, bijvoorbeeld doordat een gebied wordt herontwikkeld. Soms moet gewacht worden op een vergunning tot gebiedsontwikkeling en in die tijd kan vastgoed niet verhuurd of verkocht worden. ‘Wij bieden dan een totaaloplossing en vervullen een sociaal

Jan Kees Alblas

tekst: marjon burger fotografie: business haaglanden

RENDABEL BEHEREN De vastgoedbeheerders aan tafel vertellen over de werkwijze: zij krijgen de panden in beheer van de eigenaren van het leegstaand vastgoed. Ad Hoc, 24/7 vastgoedbeheer en Bewaakt en Bewoond zorgen dat de panden tijdelijke gebruikers krijgen. Hiervoor ontvangen ze een vergoeding van de gebruikers. Met een voldoende aantal gebruikers is de uitvoering van het beheer rendabel. De panden staan niet langer leeg en de buurt is veilig en leefbaar. Bovendien is het tijdelijk gebruik een stimulans voor de verhuur.

STARTENDE ONERNEMERS De tijdelijke bedrijfsruimte kan de kraamkamer zijn van startende ondernemingen. Claudia: ‘Mooi voorbeeld daarvan is het bedrijfspand dat door 4 studenten antikraak werd gebruikte voor hun startende bedrijf. Het ging zo goed met de onderneming dat het pand regulier werd gehuurd door de gebruikers. Ook de succesvolle Kinderwerkmaatschappelijke rol door te zorgen dat een gebied niet afglijdt en onveilig wordt.’

Claudia Duinisveld

FLEXIBILITEIT IS KEY De regels voor het tijdelijk in bruikleen geven van een pand zijn strenger geworden. Voorheen was het nog mogelijk om ‘een student even in een woning te zetten’. Dat is verleden tijd: de algemene bruikleenovereenkomst is bindend en duidelijk. In deze tijd van woningnood staan de ‘bruikleennemers’ in de rij voor een antikraak woning. Ze zijn flexibel (want dat hoort erbij) en horen van de mogelijkheden door de sociale media en via via. Ad Hoc hanteert bijvoorbeeld een voordrachtsysteem waarbij een huidige bewoner een kennis aanbeveelt voor een plek. Govert van der Spek: ‘Uiteraard is het voor ons belangrijk dat een pand behoorlijk en netjes wordt gehouden door de tijdelijke gebruiker. Het is dan ook niet toegestaan het op eigen inzicht ‘op te knappen’. Opfrissen mag in overleg wel, het is fijn wanneer de tijdelijke gebruiker er iets leuks van maakt voor zichzelf. En vergis je niet, de gemiddelde student verhuist vaker dan de anti-kraak bewoner. Gemiddeld wonen zij 9 manden op hetzelfde adres. Vaak worden nieuwe gebruikers geïntroduceerd door mensen die al ervaring hebben met deze manier van wonen en werken, die overigens niet geschikt is voor mensen onder 18 jaar.’ Govert van der Spek

plaats op het Spui is een geslaagd initiatief en wijkversterkend. Net als de surfdudes die met hun bedrijvigheid zijn neergestreken in Duindorp.’

BRANCHEVERENIGING EN KEURMERK In de loop der jaren zijn er meer spelers gekomen op de markt van vastgoedbeheer. In 2010 (met de Wet Kraken en Leegstand) is de branchevereniging VLBN opgericht. De VLBN riep ook het KLB (Keurmerk Leegstand Beheer) in het leven. Hierin zijn gedragsregels opgenomen ten aanzien van de huurders. De veiligheid wordt gewaarborgd evenals zaken als opzegtermijn en tarieven. De ‘cowboys’ uit de branche verdwijnen hierdoor en de term service krijgt meer betekenis. Een goede zaak, is het unanieme oordeel van de ondernemers aan tafel.

ONALLEDAAGS Tot slot een rondje ‘bijzondere panden’. Desgevraagd noemen Claudia Duinisveld (Ad Hoc), Govert van der Spek (24/7 vastgoedbeheer) en Jan Kees Alblas (Bewaakt en Bewoond) wat gebouwen die ze in beheer kregen en niet bepaald standaard waren. Wat denken we van een klooster, een spookhuis in Rotterdam, een pand wat Seijs Inquart bewoonde, een hoerenkast, een paddenstoelenkwekerij of een zwembad? Het klinkt niet bepaald saai, dat beheren van leegstaand vastgoed! ‹ haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

“Scherpe productvoorwaarden, flexibele aflossingsmogelijkheden en financiering door heel Nederland. Dit zorgt ervoor dat steeds meer vastgoedbeleggers en ondernemers de weg naar Mogelijk weten te vinden. Zien wij u ook binnenkort?” Charlotte Engel-Verbaak Mogelijk Vastgoedfinancieringen

Vastgoed financieren voor ondernemers en vastgoedbeleggers Bij Mogelijk zetten we elke dag alles op alles om vastgoedbeleggers en ondernemers blij te maken. Wij zijn de one-stop-shop voor het financieren van vastgoed. Dit doen wij snel en we houden het graag makkelijk. Alles rondom vastgoed financieren vindt u bij ons onder één dak: van afsluiten tot en met leningadministratie. Geavanceerde online processen en persoonlijke service gaan bij ons hand in hand en vastgoed zit in ons DNA.

Doe nu de quickscan en ontdek welke leensom haalbaar is Zoekt u een financiering voor uw beleggingspand, bedrijfspand, winkel, kantoor of horecapand? Doe nu vrijblijvend de quickscan in 1 minuut en wij laten u snel weten of wij uw pand kunnen financieren.

Direct een afspraak? Bel 0346 - 250 171 | info@mogelijk.nl | www.mogelijk.nl

Geen stoïcijn Vastgoedondernemer Ronnie Tromp verzocht mij medio 2019 om in een gerechtelijke procedure nakoming van een koopovereenkomst af te dwingen. “Ik heb van Maup Katoen twee panden aan de Laan van Meerdervoort gekocht voor 1.4 miljoen euro. De deal is gesloten in café De Kleine Witte, na ons kaartavondje. Maup zou op 31 december leveren. Vreemd genoeg ontkent hij de afspraken nu.” Ik vroeg mijn cliënt of er derden aanwezig waren geweest bij het gesprek tussen beide vastgoedhandelaren. “Alleen mijn zoons Donald en Tinus, de rest was al naar huis.”

woede. Paars aangelopen verweet Tromp mij dat ik hem slecht had geholpen. Het gepraat ging over in geschreeuw. Mijn cliënt gooide een glas om en sloeg hard op de bespreektafel. Na zijn vertrek was de eerste gedachte die bij mij opkwam: Ronnie is geen stoïcijn.

De leer van de stoïcijnen dateert van vóór onze jaartelling. Aanhangers beogen onder alle omstandigheden rustig te blijven en zich alleen te richten op zaken waarover zij controle COLUMN raymond de mooij hebben. Het is mooi om in teksten van GMW advocaten Marcus Aurelius en Seneca te lezen Dat de zaken net even anders lagen dan De namen van de betrokkenen zijn hoe de mensheid tweeduizend jaar Ronnie Tromp mij had verteld, bleek tijdens gefingeerd geleden met dezelfde problemen worde getuigenverhoren die plaatsvonden in stelden als wij nu. Bijvoorbeeld met de rechtszaak die ik namens hem aanhangig een negatief vonnis. Seneca beschrijft hoe de stoïcijn Julius maakte. De advocaat van Maup Katoen riep zeven getuigen Canus omging met het doodsvonnis dat de knettergekke keiop, die allemaal verklaarden dat zij gedurende het gesprek zer Caligula over hem uitsprak. “Tien dagen duurde het nog tot tussen Tromp en Katoen aan dezelfde tafel hadden gezeten zijn executie en hij maakte zich nergens druk om. Is het niet en alles hadden gehoord. De twee mannen hadden het wel ongelofelijk? Hij zat te dammen toen de centurio langskwam over de panden aan de Laan van Meerdervoort gehad, maar die de veroordeelden ophaalde, Canus moest mee. Zodra hij sluitende afspraken waren er niet gemaakt. werd geroepen telde hij eerst zijn damschijven. “Kijk uit he?", Het voor Ronnie Tromp nadelige vonnis kwam voor mij niet zei hij tegen de man die met hem speelde. “Niet na mijn dood als een verrassing. Toen ik in februari 2020 de inhoud met mijn liegen dat je gewonnen hebt." En tegen de centurio: ”U bent cliënt besprak op mijn kantoor, raakte hij buiten zichzelf van mijn getuige, ik sta met één punt voor! “

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Annemieke Schoonderwoerd, Maarten Rövekamp en Pablo de Loor richtten in 2016 Mogelijk Vastgoedfinancieringen op. “Wij denken als ondernemers en vastgoedbeleggers en maken het financieren van vastgoed makkelijk en toegankelijk.”

Mogelijk: de one-stop-shop voor vastgoedfinancieringen

Mogelijk Vastgoedfinancieringen is uniek in haar soort. Opgericht door drie ondernemers in 2016. Zij hadden een duidelijke visie: vastgoed financieren moest makkelijker worden gemaakt. “Wij denken letterlijk in mogelijkheden. Omdat wij zelf ondernemers zijn, snappen wij precies wat ondernemers belangrijk vinden”, begint Annemieke Schoonderwoerd. Samen met Maarten Rövekamp en Pablo de Loor is zij partner en eigenaar van Mogelijk Vastgoedfinancieringen.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

De Verhuurhypotheek en De Ondernemershypotheek

"Onze missie is ondernemers, vastgoedbeleggers en investeerders blij maken."

“Wij zijn de one-stop-shop voor alle vormen van vastgoedfinanciering. We hebben De Verhuurhypotheek voor vastgoedbeleggers die een appartement of woonhuis willen kopen bestemd voor de verhuur. Mogelijk financiert panden door heel Nederland: van grote stad tot klein dorp. Daarbij bieden we een zeer scherpe rente vanaf 2,9% per jaar. Voor ondernemers die een bedrijfspand, horecapand of winkelpand willen kopen, hebben we De Ondernemershypotheek die gefinancierd wordt door private investeerders. Overigens zien we ook veel MKB-ondernemers bij ons terechtkomen die behoefte hebben aan extra werkkapitaal. Herfinanciering van het onroerend goed van de ondernemer is een prima optie om werkkapitaal te creëren”, aldus Annemieke.

Transformatie, projectontwikkeling en nieuwbouw

Mogelijk is voortgekomen uit Rijn & Vecht Projectontwikkeling, het bedrijf van Maarten Rövekamp. “Midden in de kredietcrisis had ik een mooi project ontwikkeld en ik had veel ondernemers die wilden kopen. Maar de banken zaten destijds op slot. Uiteindelijk ging ik over tot het zelf verstrekken van financieringen aan de betreffende ondernemers. Toen ik met mijn verhaal enkele vermogende investeerders sprak, vonden zij het dusdanig interessant dat ook zij de ondernemers wel wilden financieren. Met het vastgoed als veilig onderpand. Dit werd het begin van Mogelijk.”

Wij vullen een gat “We zagen als gevolg van de kredietcrisis in 2010 en Europese richtlijnen als Basel 3 en 4 dat banken steeds terughoudender werden met het financieren van vastgoed voor het MKB”, aldus Pablo de Loor. “En nog steeds blijven de grootbanken wat weg van kleinere financieringen. Dat gat vullen wij op. Overigens sturen grootbanken regelmatig mkb-ondernemers die een vastgoedlening willen door naar Mogelijk. Onze focus op het financieren van vastgoed voor het MKB zien zij als een groot voordeel.”

Ondernemers, vastgoedbeleggers en investeerders Mogelijk richt zich op ondernemers, vastgoedbeleggers en investeerders. Aan de ene kant kunnen ondernemers of vastgoedbeleggers bij Mogelijk terecht die een financiering zoeken bij het aankopen van een bedrijfspand of een huis of appartement bestemd voor de verhuur. Aan de andere kant biedt Mogelijk ook de kans om met opgebouwd kapitaal de zakelijke hypotheek te financieren van ondernemers. Annemieke: “Voor investeerders zijn wij het antwoord op hun zoektocht naar een net rendement in combinatie met stevige zekerheden. Omdat financieringen altijd één-op-één plaatsvinden, houden investeerders bij Mogelijk altijd controle over hun geld. Daarbij krijgen ze het vastgoed als onderpand. Iedereen blij: de ondernemer kan zijn droompand kopen en de investeerder heeft een veilig rendement.”

“Omdat we veel vastgoedervaring hebben en voort zijn gekomen vanuit projectontwikkeling, hebben we veel kennis. Dat komt ook goed van pas bij het financieren van een transformatie, projectontwikkeling of nieuwbouw”, vervolgt Maarten. “De belangstelling voor transformatiefinancieringen neemt een grote vlucht. Denk aan het transformeren van een winkel tot appartementen voor de verhuur. Bij ons is in alle gevallen van vastgoedfinanciering het vastgoed leidend. We letten op zaken als ligging, bestemming, vergunning, koop-aanneemovereenkomst en de gewenste leensom. Bij de financiering van nieuwbouwprojecten werken we bij Mogelijk met bouwdepots.”

Succesvolle aanpak Mogelijk groeit enorm. Pablo: “Ik denk dat ons succes echt zit in het feit dat wij denken zoals ondernemers en vastgoedbeleggers. Als je een financiering zoekt, wil je dit snel, makkelijk en zonder gedoe kunnen regelen. Daar is ons hele bedrijf op ingericht. Onze missie is ondernemers, vastgoedbeleggers en investeerders blij maken. Als je vanuit die insteek elke dag aan het werk bent, dan kun je echt het verschil maken. Wij lopen net even die stap extra om zaken geregeld te krijgen. En die formule werkt.” ‹

Snel financieringsduidelijkheid Uniek bij Mogelijk is de quickscan. Deze kunnen ondernemers en vastgoedbeleggers in 1 minuut invullen. Mogelijk laat binnen 2 werkdagen weten of zij het pand kunnen financieren. Vastgoedbeleggers krijgen na het invullen van de quickscan direct een rentevoorstel in de mail. Kijk op www.mogelijk.nl

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

t i a a r f r ve

Image Building bouwschuttingen tekst: marjon burger fotografie: image building

Image Building is recent verhuisd naar een onderkomen gericht op de toekomst. Het bedrijf houdt kantoor op het voormalig vliegveld Valkenburg en de grote, oude vliegtuighangar doet dienst als productieruimte voor de tijdelijke buitenreclame die in eigen huis wordt gefabriceerd. Image Building mag zich met recht specialist noemen in tijdelijke outdoor communicatieruimte, het bedrijf is in de loop der jaren uitgegroeid tot de grootste speler op de Europese markt. Image Building realiseert buitenreclame in allerlei soorten, maten en materialen en ze zijn altijd bezig met de verdere ontwikkeling hiervan. Directeur Stephan Molenaar vertelt dan ook enthousiast over het nieuwste, innovatieve en duurzame product: de modulaire bouwschutting.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Voor de veiligheid is het verplicht om bouwschuttingen te plaatsen om een bouwput. Maar een kale, haveloze schutting nodigt uit tot vandalisme, graffiti en bekladding. Dat wil niemand: de buurt wordt er niet fraaier en niet veiliger op én het is een gemiste kans om te communiceren met voorbijgangers. De modulaire bouwschutting van Image Building is een strakke en stijlvolle totaaloplossing voor de bouwschutting.

MODULAIR EN INNOVATIEF ‘We zijn al een jaar of dertig aan het ondernemen in de branche van tijdelijke buitenreclame en hebben dus genoeg ervaring. We begonnen met borden, V-borden, zichtbare metalen frames met elastiek waar het doek in wordt gespannen, stickers met one-way vision, onze bekende Trotters en nu dus ook de nieuwe afwerking voor de bouwschutting. Alle werkzaamheden worden hier in huis uitgevoerd.’ Aldus een enthousiaste Stephan Molenaar. Hij legt uit dat Image Building bestaande schuttingen bekleedt met doek dat gespannen is in nauwelijks zichtbare frames. ‘Een houten reclamebord over een houten bouwschutting plaatsen is onpraktisch en behoort tot het verleden.’

STIJLVOLLE COMMUNICATIE ‘Onze modulaire bouwbeschutting ziet er strak uit en is ook nog eens een voordelige oplossing. Eerst worden ter plekke de precieze afmetingen bepaald. Vervolgens worden de beelden aangeleverd door de opdrachtgever of vormgegeven door de grafische afdeling van Image Building. Het doek wordt hier geproduceerd en gespannen op een dun grijs profiel. De doeken zijn goed bestand tegen allerlei weersomstandigheden, blijven mooi en onverhoopte beschadigingen zijn eenvoudig te herstellen. Door het modulaire karakter van de afwer-

Stephan Molenaar: ‘Een houten reclamebord over een houten bouwschutting plaatsen is onpraktisch en behoort tot het verleden.’ king vervang je gemakkelijk alleen het beschadigde stuk van de bouwschutting. Ook wanneer de communicatie of delen ervan moeten veranderen, is dat dus eenvoudig te realiseren.’

DUURZAAM KARAKTER Stephan Molenaar benadrukt het duurzame karakter van de nieuwste soort bouwschutting. ‘Het geheel wordt naadloos gemonteerd, waarbij de doeken opgedeeld zijn in stukken van 10 tot 15 meter. De grote plus is de duurzaamheid. De schuttingen bij het gebouw van de Tweede Kamer worden bijvoorbeeld hergebruikt in Amsterdam en het leukste is dat het doek uiteindelijk terecht komt bij Mijn Buuf, een Haags atelier waar wereldvrouwen uit hun sociale isolement zijn gekomen en met elkaar bijvoorbeeld tassen maken van het doek van de bouwschutting. Zo kan het oersterke, bedrukte doek weer een extra rondje mee!’ ‹

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Wolf Dikken adviseurs is een onafhankelijk adviesbureau met 25 jaar ervaring. Onze focus is te onderscheiden in drie expertisegebieden: • Bouwfysica; • Bouwtechniek; • Installatietechniek. Met name door een integrale dienstverlening in eigen huis is Wolf Dikken adviseurs als geen ander in staat u te ondersteunen in uw duurzaamheidsambitie.

Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Neem contact op met één van onze specialisten!

www.wolfdikken.nl E info@wolfdikken.nl T 0174 285 900

tekst: evelyne lammerding fotografie: bas kijzers

DAP Adviesbureau Specialist in asbestinventarisatie en onderzoek naar gevaarlijke stoffen De core-business van DAP Adviesbureau uit Delft is asbestinventarisatie. Een belangrijke taak, vooral nu overheden alle vastgoed asbestvrij willen hebben. DAP-eigenaar Rob Kloezeman zit dan ook geen moment stil. asbestinspecties. Na afronding volgt de complete begeleiding van het project dat volgens planning vijf jaar duurt.

Het Vredespaleis, het Binnenhof en de boulevard van Scheveningen zijn enkele voorbeelden van renovatieprojecten waarvoor DAP grootschalig (milieu-)onderzoek uitvoert. Daarnaast verricht het bureau lucht-, legionella- en arbometingen. Mibova, Kloezemans bedrijf naast DAP, onderzoekt brandveiligheid in panden, maakt gronden bouwrijp en begeleidt bouwprojecten. De werkzaamheden van beide bedrijven vloeien in elkaar over. Met als gevolg dat DAP elk bouw-, sloop- of renovatieproject van A tot Z kan begeleiden.

Binnenhof Neem de Binnenhof-renovatie. Planning is dat die in september begint. DAP is na de zomer van 2020 begonnen met de voorbereidende

Of het Vredespaleis waarvan DAP het asbest in het vastgoed al jaren beheert. Na de herhuisvesting van het internationaal gerechtshof die in september ’22 wordt ingezet, begint de renovatie over twee jaar. “Wij hebben onderzocht welke asbestsoorten waar zitten en hoe de aannemer moet omgaan met de monumentale delen,’’ zegt Kloezeman.

Duurzaamheid Nu de Nederlandse vastgoedwereld massaal van het gas af wil, betere isolatielabels nastreeft en in de ban van ‘groene’ energie is, is DAP druk met de totstandbrenging van verduurzaming. Voor the Greenery in Bleiswijk bijvoorbeeld is met hulp van DAP 12000 m2 asbesthoudend dak vervangen door nieuw, geïsoleerd dak. “Daarbij zijn wij doorlopend bezig met de ontwikkeling van nieuwe, kostenbeperkende methodes,’’ aldus Rob Kloezeman. ‹

DAP Advies B.V. Dynamoweg 23 2627 CG Delft T +31(0)15 257 4652 E info@dapadvies.nl www.dapadvies.nl

Platinastraat 7 2544EZ Den Haag Tel: (070) 329 21 44 E-mail: info@autoschadewibu.nl Website: www.autoschadewibu.nl

Eigentijds zakelijke kantoorruimtes en vergaderzalen

Gardens Business Centres ontzorgt u met eigentijdse en moderne kantoorruimtes en vergaderzalen, waarbij gastvrijheid voorop staat. Full-service, op centrale locaties. Onze fris zakelijke ruimtes zijn hoogwaardig ingericht en voorzien van alle gemakken. Receptie service, verse bonenkoffie, razendsnelle wifi en een lunch voor uw gasten: wij ontzorgen van A tot Z. Alles voor een optimale werksfeer, zodat u zich volledig kunt focussen op uw business. Naast individuele kantoorruimtes en vergaderzalen kunt u bij Gardens Business Centres ook flexibele werkplekken huren.

www.gardensbusinesscentres.nl

AAA-LEX Offices energiek het nieuwe jaar in Cees Heeneman (eigenaar/directeur van AAA-Lex Offices) heeft het gevoel een nieuwe start gemaakt te hebben in 2021. Zijn bedrijf Energie-Invest is nu (met behoud van alle kennis en veertien jaar ervaring) onderdeel geworden van AAA-Lex Offices. ‘Én de overheid heeft een nieuwe richtlijn NTA 8800 voor energie labels ingevoerd’, voegt Heeneman toe. Als specialist in de markt heeft zijn bedrijf als een van de eersten ingespeeld op het nieuwe energielabel en haalde op tijd de juiste certificering voor NTA 8800 en is hiermee gecertificeerd om de energieprestatie van bestaande bouw te labelen. Heeneman zegt dit aan zijn opdrachtgevers verplicht, hij wil zijn diverse klantenkring nu eenmaal graag optimaal bedienen. AAA-Lex Offices is een one-stop shop voor elke vastgoedprofessional die wil verkopen en verhuren. Met een compleet pakket wordt feitelijk heel Nederland bediend: plattegronden, meetrapporten, energie labels, duurzaamheidsadvies en verbeterplannen worden geleverd. Daarbij wordt het pand vakkundig in beeld gebracht, compleet met professioneel bewegend beeld en luchtopnames. Eigenlijk is dat een aparte tak van sport waarin AAA-Lex Offices zich heeft gespecialiseerd. En bij het voormalige Energie-Invest is de kennis van het toekennen van energie labels verankerd. Zo ook voor de nieuwe NTA8800 die de NEN 7120 vervangt per 1 januari jl.

duurzame onderhoudsplannen) voor onze klanten en verbeterplannen voor bestaand vastgoed.’

METEN IS WETEN ‘Meten is weten en een must in een markt waarin elke vierkante meter waarde heeft en dus zwaar meetelt. Met de nieuwste 3D scanners meten wij ruimtes nauwkeurig tot op de cm². Wat het werk afwisselend en interessant maakt, is dat het belang van de meting van een kleine ruimte van bijvoorbeeld 45 m² en de oppervlakte van een gebouw van 50.000 m² net zo groot kan zijn’, legt Cees enthousiast uit.

NIEUWE NTA 8800

DE GROENE GEDACHTE VOOR DUURZAAM VASTGOED

‘De nieuwe Energielabel (NTA 8800) opnames en de publicatieplicht voor energie labels, zowel voor wonen als utiliteit gaan behoorlijk wat meer tijd in beslag nemen. En daar zijn we op voorbereid’, aldus Cees Heeneman. ‘De nieuwe norm is flink uitgebreider dan het oude label en dit jaar dus verplicht geworden. We hebben het voortouw genomen en de benodigde certificatie behaald. Al jaren doen we nulmetingen van een gebouw voor energie labels. We omarmen de groene gedachte voor duurzaam vastgoed en maken MJDOP’s (meerjaren

Het team van AAA-Lex Offices werkt op dit moment door corona grotendeels vanuit huis, maar er is altijd een medewerker aanwezig op de Binck 36 (Unit M4-02). Het bedrijf is versterkt met collega’s Niels (Nen2580) en Willem (specialist in energie AAA-LEX Offices Binckhorstlaan 136 labels en bouwkundige keuringen) die flexibel wer2516 BE Den Haag ken door het hele land. De andere vijf teamleden geUnit M4-02 ven de duurzaamheidsgedachte van de opdrachtgeT 070 7530088 vers vorm vanuit Den Haag. ‹ www.aaa-lexoffices.nl

tekst:marjon burger fotografie: bas kijzers

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Even voo rstellen... d e trai n ers van max

carlijn calpa Carlijn Colpa (41) was schoonheidsspecialiste. Zij maakte tien jaar geleden de overstap naar de fitnesswereld en gezonde voeding. Bij Max Health Club aan de Klatteweg 109 geeft zij personal training, spinning- en body pump lessen. Daarbij is zij de voedingsexpert. Wie van overtollige kilo’s afwil, kan van Colpa deskundig advies krijgen. “Stapje voor stapje, dat is belangrijk.’’ En daar zit de angel: Niet alles wat gezond lijkt, is dat ook. Colpa noemt als voorbeeld een glas vruchtensap. Wie nu denkt: ‘Ik wist wel dat in een pak vruchtensap veel suikers zitten, ik pers mijn eigen sinaasappeltjes uit,’ begaat een vergissing.

Wie personal training bij haar volgt en graag wil afvallen, kan Colpa ook in de arm nemen als begeleider bij het aanpassen van het voedingspatroon. Andersom is natuurlijk ook mogelijk zegt zij. Sommigen komen eerst speciaal voor begeleiding bij het afvallen, maar besluiten tijdens het traject ook fitness-lessen te volgen bij Colpa. “Sport is belangrijk voor je gezondheid en voor het shapen. Als je wilt afvallen is voeding belangrijk.’’

Colpa legt uit: “Het blijkt niet zo goed vier sinaasappels uit te persen en dat bij je maaltijd op te drinken. Er zitten veel suikers in vier sinaasappels. Je eet ook nooit vier sinaasappels achter elkaar op.’’ Om de nodige vitamine C binnen te krijgen, is sap evenmin nodig. “In broccoli zit meer vitamine C dan in sinaasappels.’’

tekst: evelyne lammerding fotografie: bas kijzers

Ze heeft net twee lessen personal training in de buitentent gegeven op deze stormachtige dinsdagochtend in januari als ze tijd maakt voor een gesprek met Business Haaglanden. Carlijn Colpa is de expert in gezonde voeding binnen het team van Max Health Club.

Verdiepen De Haagse was een jaar of 18 toen zij zich in voeding begon te verdiepen. “Vroeger was ik best dik en dat wilde ik niet meer,’’ zegt zij. Colpa las zoveel mogelijk over voeding, begon te fitnessen en hard te lopen en verloor 10 kilo. Missie volbracht zou je denken. Maar dat lag anders. Colpa ontdekte dat haar passie bij voeding en bewegen lag. “Ik werkte bij een schoonheidssalon waar ook afslankbegeleiding werd aangeboden. Ik merkte dat ik het leuk vond om te werken als schoonheidsspecialiste, maar dat mijn passie lag bij het eten.’’ Toen zij op de sportschool waar zij trainde werd gevraagd om ook les te geven, vond ze dat in eerste instantie eng. Maar toen ze ging nadenken over de lessen, zag ze ook hoe zij die ten goede kon veranderen. Ze volgde een opleiding spinningles en ging de uitdaging aan. “Na tien jaar hield ik op bij de salon. Ik deed de fitnessopleiding en kon daarna aan de slag bij Max.’’

Dieetbegeleiding De uitdaging van nu ziet zij vooral in de dieetbegeleiding. “Je hoeft niet weinig te eten, als je maar gezonde producten kiest,’’ zegt Colpa.

Dit en veel meer eye-openers – meer dan je denkt – geeft Colpa haar klanten mee. En ze besteedt uitgebreid aandacht aan de opbouw van een dieet. “Het moet een routine worden.’’ Wat de expert in de toekomst zou willen? “Misschien iets met maaltijden. Het lijkt mij heel leuk gezond te koken en de maaltijden te verkopen.’’ ‹

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

MAXimize your performance

WWW.MAXHEALTHCLUB.NL KLATTEWEG 109 • 2597 KA DEN HAAG 070  3549328 INFO@MAXHEALTHCLUB.NL

Inspired by Berlage

De weduwe, de compagnon en de aandelen Ondernemer X overlijdt onverwacht. Hij laat een vrouw en drie kinderen achter. Jaren geleden heeft X met Y een bv opgezet. Ze hebben alleen een oprichtingsakte en de statuten laten opstellen en wilden de aandelen eerlijk verdelen. Er zijn echter geen afspraken of een aandeelhoudersovereenkomst vastgelegd waarin deze afspraken zijn uitgewerkt. Moeten de aandelen nu aan de compagnon worden overgedragen? Ja, dat wilden ze immers allebei. Over de details, zoals de waardebepaling van de aandelen en de koopsom, is niets op papier gezet.

Ondernemer tegen wil en dank

viseur hebben we haar meer inzicht in de financiën van de bv gegeven. We hebben bemiddeld bij de boedelbeschrijving en hebben een betalingsregeling opgesteld, waarin bepaalde zekerheden (zoals een hypotheek op het huis van compagnon Y) zijn opgenomen.

COLUMN Michaël Lentze, Notaris en Registermediator, Ellens & Lentze

Weduwe X moet nu niet alleen het verlies van haar man verwerken, hun kinderen goed opvangen, veel financiële en materiële zaken uitzoeken en haar eigen baan blijven volhouden. Zij is ook opeens ondernemer. Iets wat ze nooit wilde. Ze heeft niet de juiste kennis of intenties om haar geërfde rol als ondernemer goed in te vullen. Y is aangesteld als executeur testamentair. Wel een met twee verschillende petten. Hij is degene die moet toezien op een eerlijke verdeling van onder meer de aandelen, maar is tegelijkertijd ook de belanghebbende waar het diezelfde aandelen betreft. In de statuten staat wel dat bij een overlijden de aandelen naar de compagnon gaan, maar er zijn geen afspraken over een betalingsregeling opgenomen. Y heeft geen vermogen en geen andere inkomsten dan die uit de bv. Weduwe X wil de aandelen het liefst snel verkopen, om haar financiën weer op orde te kunnen brengen, maar wil ook een eerlijke prijs. Ze wil haar overleden man niet verloochenen.

Lastige afwikkeling Als betrokken boedelnotaris hebben we beide partijen bij elkaar gezet. De nadruk lag in eerste instantie op weduwe X. Samen met een belastingad-

Bij het opstellen van zijn testament heeft X niet goed over de gevolgen van zijn wensen nagedacht. Het overnemen van de aandelen zou op het moment van oprichting geen probleem zijn geweest. Nu is de bv gegroeid en zijn de aandelen meer waard. Meer dan Y zo op kan hoesten. De hele afwikkeling heeft dan ook ruim twee jaar gekost.

U weet beter!

De compagnons hadden eventueel een goede levensverzekering op elkaar kunnen afsluiten. Ze hadden met elke stap die hun bedrijf maakte, moeten kijken of hun afspraken nog valide waren. Eventueel had er een nieuw bestuur benoemd kunnen worden. Er had een aanvulling op de oprichtingsakte of de statuten toegevoegd kunnen worden. Er had een onafhankelijke executeur, of zelfs meerdere executeurs die elkaar controleren, benoemd kunnen worden. X en Y hadden zich moeten laten voorlichten. Maar u weet beter, toch? Er is veel mogelijk om uw gezin, uw bedrijf en uw compagnon te beschermen én vooruit te helpen. Houd uw officiële documenten dus up to date en laat u goed informeren over de mogelijke gevolgen van uw beslissingen en afspraken. Als notaris en registermediator kom ik veel verschillende mensen tegen. Verschillende mensen die vaak in eenzelfde situatie zitten. Uiteraard zijn de situaties die ik beschrijf geanonimiseerd en opgebouwd uit alle verschillende ontmoetingen. Maar ik hoop dat mensen zich herkennen in mijn verhalen en realiseren dat er ook voor hun situatie praktische oplossingen zijn.

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

COMMUNICATIEDRAGERS WAAR JE OP KUNT BOUWEN

Communicatiedrager of advies nodig? Neem contact met ons op! 070 315 10 90 info@imagebuilding.com imagebuilding.com

Info

uit de regio

NIEUWE PLUG AND PLAY STUDIO VOOR ONLINE EVENEMENTEN MAKKELIJK BEREIKBAAR IN CENTRUM VAN DEN HAAG The Hague Conference Centre is hét conferentiecentrum in het centrum van Den Haag, zeer geschikt voor congressen en evenementen. In deze tijd waarin webcasting, webinars en livestreaming niet meer weg te denken zijn uit ons dagelijks leven, zijn zij een samenwerking aangegaan met AVEQ. AVEQ is specialist op het gebied van beeld- licht- en geluidstechniek, communicatie, online events en design. The Hague Conference Centre heeft een complete plug and play studio door hen in laten richten. Thomas van der Zee – Commercieel Directeur zegt: “Naast centraal gelegen en uitstekend bereikbaar, zijn we met deze nieuwe studio nu in staat om klanten op een kostenefficiënte manier een online ervaring aan te bieden”. Door de vaste studio setup kan een webcast tegen lagere prijzen aangeboden worden. De plug and play studio heeft veel lichtinval en een direct uitzicht op Den Haag Centraal Station. Dat maakt de studio uniek en geeft een dynamisch karakter aan iedere webcast. Bij de inrichting heeft AVEQ gebruik gemaakt van professionele apparatuur op basis van de nieuwste technologieën, waarmee de online content distributie van de klant wordt geoptimaliseerd. AVEQ heeft een uitgebreid online platform beschikbaar voor klanten met daarin onder andere live polls, een chatfunctie, virtuele beursvloer, break-out sessies en diverse “online” netwerkmogelijkheden in 2D of 3D. Uiteraard is het platform volledig te personaliseren en in te richten met enkel datgene wat voor de klant relevant is. De studio is standaard voorzien van: 4 camera’s, 2 afkijkschermen, 5 microfoons en 1 lcd-scherm voor de achtergrond, statafel opstelling met krukken, mooie belichting en decoratie. Iedere webcast wordt naast dat het uitgezonden wordt, ook opgenomen. Na de lockdown is een online evenement een-

voudig op te schalen naar een hybride evenement, vanwege de beschikbaarheid van vele ruime zalen bij The Hague Conference Centre. Zo houden klanten flexibiliteit. The Hague Conference Centre is de ideale locatie voor congressen en evenementen. Centraal gelegen in het centrum van Den Haag, de stad van Vrede en Recht, pal naast het Station Den Haag Centraal. Er zijn ruim voldoende parkeerplaatsen aanwezig en belangrijke internationale vliegvelden liggen op slechts 30 minuten reisafstand. De locatie beschikt over een 20-tal modern ingerichte vergaderzalen met een capaciteit van 15-650 personen. Voor meer informatie over The Hague Conference Centre kijk op: www.thehagueconferencecentre.nl

Nooit meer in de rij voor uw dagelijkse boodschappen Veilig, snel en gemakkelijk uw boodschappen bestellen èn afhalen met DeWinkelApp.nl Meer info: www.DeWinkelApp.nl T 085-0436743

BINK36 unit M4.02 I Binckhorstlaan 36 I 2516 BE Den Haag I info@aaa-lexoffices.nl I 070 7530088 I www.aaa-lexoffices.nl

Advocaten & Mediators | ebhlegal.nl

EBH Legal Westland Boswoning 3, 2675 DZ Honselersdijk

EBH Legal Delft Phoenixstraat 49a, 2611 AL Delft

Wendbaarheid is een must voor iedere ondernemer die succes wil hebben. “Wendbaarheid is my middelname,’’ zegt Joyce de Ruiter (36) uit Den Haag.

Onderneemster Joyce de Ruiter

‘Wendbaarheid is my middlename'

Joyce de Ruiter heeft het Ushersyndroom. Dat is een progressieve ziekte waarbij het gehoor en het zicht stap voor stap verminderen. “Als je slechter gaat horen en zien, voelt dat soms als een gevangeniscel waarvan de ruimte tussen de tralies steeds kleiner wordt totdat ik er niet meer uit kan komen,’’omschrijft De Ruiter. Ze ziet nu 20 graden, zoveel als door een wc-rolkokertje. “Over vijf tot tien jaar zie ik zoveel als door een rietje.’’ Horen kan zij met hoortoestellen in voor tweederde. Uiteindelijk leidt Usher tot doof- en blindheid.

Keuze De Ruiter was 16 toen zij de diagnose kreeg. “Veranderingen heb je niet in de hand, die overkomen je. Hoe je ermee omgaat, daarin heb je wel een keuze.’’ Ze koos ervoor te gaan studeren aan het Amsterdam Fashion Institute. Ze ontmoette haar man Martijn, heeft twee dochters gekregen en in 2017 richtte de Haagse haar eigen onderneming op. De Ruiter geeft lezingen over omgaan met verandering. Nu is 2020 niet bepaald het jaar van lezingen in grote zalen geweest.”Voor mij was 10 maart 2020 bepalend. Vanaf dat moment regende het afmeldingen,’’ zegt De Ruiter. En de Haagse had juist zoveel zin in de interactie met het publiek. Dat ging niet en ondertussen liepen de kosten door. Herkenbaar voor veel ondernemers. Maar, opgelet: ‘wendbaarheid is my middelname’. De Ruiter heeft ook profijt gehad van het constante veranderingsproces in haar leven. Ondanks de afzeggingen, heeft zij dankzij haar flexibiliteit nog nooit zo hard gewerkt als in 2020. Ze probeerde van corona te leren en dat is haar gelukt: “Hoe open je andere deuren? Dat heb ik van corona geleerd.’’

tekst: evelyne lammerding fotografie: bas kijzers

Boek De Ruiter heeft voor de zomer van 2020 haar boek ‘Niet horen, niet zien, niet zwijgen’ over haar leven uitgegeven. Het schrijfproces was pittig, omdat het haar terugbracht naar veel pijnlijke momenten. “Ik heb flink gehuild,’’ blikt zij terug. Tot haar vreugde is haar boek goed ontvangen; in september zat ze al ruim in haar tweede druk. Omdat De Ruiter niet op podia kon spreken, heeft zij – ondanks de deadline voor het boek - webinars gegeven. Daarvoor heeft ze thuis een studio ingericht. “Je moet blijven investeren,’’ stelt de onderneemster.

Documentaire Voor 2021 kijkt De Ruiter uit naar de première van de documentaire ‘Stilte in de Nacht’ van Lisanne van Spronsen en Milou op ten Berg. Daarin ontmoet De Ruiter de 15-jarige Nikki. De tiener kampt eveneens met Usher, hetzij van een andere variant. “Ik ben haar voorland dat zij voor het eerst ontmoet,’’ vertelt De Ruiter over de film. De première is vooralsnog gepland op 8 februari. Zelf werkt de Haagse aan een nieuw boek. Dat gaat over haar zoektocht naar hoe zij haar mindset verder kan ontwikkelen zodat zij zich altijd vrij kan voelen. “Ik wil mensen meenemen in die tocht,’’ zegt zij. “Ik onderzoek nu hoe ik dat proces ga aanpakken.’’ De Ruiter is ambassadeur voor de Stichting Ushersyndroom. Die financiert onderzoek naar het ziekteverloop en behandelmethodes. “En er lopen projecten die de afname van het zicht kan stopzetten. Het zijn hoopvolle ontwikkelingen waardoor ik mijn eindpunt wat meer kan loslaten,’’ aldus Joyce de Ruiter. ‹ www.ushersyndroom.nl

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

v.l.n.r. Jörgen Geelhoed, Annemarie Wiesmeier van der Brugge en Raymond de Mooij

In gesprek met drie Haagse advocaten gespecialiseerd in vastgoed Vastgoed in coronatijd is een hot item in de media. Ondernemers kunnen de huur niet meer opbrengen door het wegvallen van inkomsten door de verplichte sluiting van hun horecabedrijf of winkel. De rechter sprak in februari uit dat de financiële pijn door verhuurder en huurder gedeeld moet worden. Sommige enthousiaste ondernemers zien juist nu een kans zien om te starten met hun onderneming. In een rondetafelgesprek met Annemarie Wiesmeier van der Brugge van Brugrecht Advocaten, Jörgen Geelhoed van EBH Legal en Raymond de Mooij van GMW advocaten praat ik over vastgoedontwikkelingen en de gevolgen van corona. Wat is volgens jullie de impact van de uitspraak van de rechter en welke andere ontwikkelingen zien jullie in het vastgoed? Wiesmeier: ‘We delen de pijn en dat wordt nu ook vanuit de rechtspraak erkend, dat is op zich goed, maar het is wel erg op de huurder gericht. Er zijn veel kleinere, particuliere beleggers, bijvoorbeeld de zzp’er die een pandje heeft gekocht om in zijn of haar pensioenvoorziening te voorzien. Hij wordt nu geconfronteerd met lagere huurinkomsten, terwijl de financiële lasten gelijk blijven. Huurders hebben aanspraak op allerlei overheidssteun. Ik vind het heel goed om de pijn met elkaar te delen, maar heb toch het idee dat de vastgoedbezitters harder worden geraakt, want die krijgen geen subsidies of andere hulp van de overheid en de banken handhaven de financieringsverplichtingen.’ De Mooij: ‘Op zich lijkt het delen van leed een goede oplossing. Je moet er natuurlijk wel op letten dat niet de overheid de huur betaalt en de verhuurder ook nog eens de helft van de huur moet bijdragen. In de uitspraken lees je overigens wel dat er rekening wordt gehouden met de steunmaatregelen. Ook de omzet moet substantieel minder

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

zijn, wil je aanspraak kunnen maken op een huurkorting. Voor een 50/50 oplossing is wel wat te zeggen, alleen dat kan natuurlijk niet eindeloos doorgaan. De verhuurders hebben ook financiële verplichtingen naar de bank. Die banken hebben hard geroepen: “De vorige crisis hebben wij veroorzaakt en deze gaan we voor jullie oplossen.” Dat klonk heel mooi, maar uiteindelijk is er niet veel veranderd, behalve dat de rente een beetje is opgeschort in de eerste periode.’ Geelhoed: ‘Ik houd mij bezig met omgevingsrecht. Het valt mij op dat ingewikkelde bestemmingsplannen en procedures om iets te realiseren nu nog langer duren dan normaal. Buiten de stikstof en andere problemen om, lijkt het alsof door vergaderen op afstand het moeilijk is om iets te realiseren met de gemeente. Ook voor degelijke procedures bij de rechter zijn enorme vertragingen ontstaan.’ Wiesmeier: ‘Ik herken de vertraging. Bij verschillende bezwaarschriftprocedures schuilen ambtenaren zich wel heel graag achter de onvoorziene omstandigheden van corona. Maar we zitten al een jaar in deze omstandigheid, dus we moeten doorpakken.’

Geelhoed: ‘We moeten zeker doorpakken, want economisch gezien betekent de vertraging op lange termijn dat er geen nieuwe ontwikkelingen zijn voor nieuwbouwwoningen of bedrijventerreinen. Zeker in dit deel van het land is er een grote behoefte aan woningbouw, dus daarvoor worden nu ook de bedrijventerreinen gebruikt. Het nadeel is dat het voor bedrijven nog moeilijker wordt gemaakt. Zoals we dat nu meemaken aan de Binckhorst in Den Haag of Schieoevers in Delft. Ook in Leiden wil men een bedrijventerrein inzetten voor woningbouw. Niet zo zeer corona-gerelateerd, maar wel een belangrijke ontwikkeling op het gebied van bedrijventerreinen.’ De Mooij: ‘Bij de eerste lockdown sloegen de rechtbanken als eerste de deuren dicht en gaven ze aan dat alles was gesloten. Ze gingen weer open nadat een oud-raadsheer van de Hoge Raad opriep om mee te denken in oplossingen. Maar als je nu voor een zaak bij de rechtbank bent, is het erg stil. In juni 2020 lagen er 17.000 zaken op de plank en dat zal er niet minder op zijn geworden. Ik denk dat er nu een veelvoud aan dossiers ligt te wachten. Dat ga je voorlopig ook niet inhalen.’

Wat betekenen deze ontwikkelingen voor toekomstige contracten als huurder en als verhuurder? De Mooij: ‘Corona is een onvoorziene omstandigheid en wordt nu als argument gehonoreerd in de rechtspraak in kort geding, maar ook bij de rechtbank Den Haag en het hof in Amsterdam. Het element ‘onvoorziene omstandigheden’ wordt in de rechtspraak zelden of nooit aangenomen. Hier wel en dat vind ik ook terecht, want dit had niemand voorzien. Nu kan je in nieuwe huurcontracten opstellen dat bij een volgende coronavariant de huurder gewoon moet betalen. Wij hebben dat nu ook opgenomen.’ Is dit nu ook een vrijbrief om als huurder richting je verhuurder te gaan en korting te vragen? Of gebeurde dat al? Wiesmeier: ‘Dat is veel gebeurd. Veel verhuurders staan open voor een regeling met de huurder. Opvallend was dat in het begin ook grote partijen, zoals Inbev, Perry Sport en Hunkemöller, gelijk riepen: ”We betalen niet meer.” En betaalden niet meer, een gesprek was niet mogelijk. Dit zette veel kwaad bloed bij verhuurders, immers je moet samen een oplossing zoeken.’ De Mooij: ‘De brouwerijen doen het vind ik wel redelijk. De brouwerijen huren vaak van een vastgoedeigenaar en verhuren dan door aan de uitbater. Zij delen de pijn door drie, dat vind ik dan weer een stuk beter.’ Geelhoed: ‘Ik neem aan dat de huurder wel iets moet doen. Je kan niet achterover blijven zitten en helemaal niets doen.’ Mooij: ‘Als er niet betaald wordt, kom je op een punt dat je zegt: “We moeten ontruimen.”’ Geelhoed: ‘Ik sta toevallig een paar beleggers bij van cafépanden waarvan de cafés gesloten worden door corona. Dit biedt een kans voor deze beleggers om ze om te zetten naar woningen. Overigens gebeurt het nu al vaker. In Zeeland en Brabant zie je dat arbeidsmigranten vaak huisvesting vinden in oude dorpscafés die nu door corona het hoofd niet meer boven water kunnen houden. Daar wordt dus gekeken naar slimme huisvestingsmogelijkheden.’

tekst: ria luitjes fotografie: business haaglanden

De Mooij: ‘Wat vind jij van het opkoopverbod waar men nu mee bezig is?’ Geelhoed: ‘Je raakt daarmee de economie op een bijzondere manier. Ook in Den Haag dreigen de geboden op een bijzondere manier op elkaar in te grijpen. De woningsplitsing is ook verboden en andere regels op dit punt zijn ook heel erg aangescherpt. Het gevaar hiervan is minder vertrouwen en dus minder investeringen door beleggers.’

Waarom wil men dit verbod en levert dit meer woningen op? Geelhoed: ‘Ik denk dat de politieke partijen van de grote steden een enorme lobby hebben in Den Haag. Men denkt dat dit nodig is om meer betaalbare woningen te creëren of ervoor te zorgen dat alle particulieren nog een woning kunnen kopen. Het splitsen van woningen is ook verboden. Grote panden, waar vroeger grote gezinnen met personeel in woonden, zijn qua aanschafprijs niet meer haalbaar voor gezinnen. Het zou dus logisch zijn dat die woningen opgesplitst worden in kleinere appartementen, zodat er juist meer woonruimte ontstaat.’ Wiesmeier: ‘Ik denk ook niet dat het meer betaalbare woningen gaat opleveren, want juist de beleggers zorgen ervoor dat er huurwoningen zijn. Den Haag profileert zich als internationale stad en heeft zij Universiteit Leiden naar Den Haag gehaald, wat internationale studenten aantrekt. Er waren al veel te weinig kamers, en nu door het verkameringsverbod, kunnen zij helemaal nergens wonen. Ik heb het idee dat men in de politiek met hagel schiet en dan kijkt wat blijft hangen. Wat mij enorm tegen de borst stuit, is dat beleggers al snel worden weggezet als onbetrouwbare, geldbeluste pandjesbazen. Ten onrechte, zij hebben juist een heel nuttige functie als aanbieders van huurwoningen.’

Hebben jullie tips voor de verhuurders en huurders die nu willen starten? De Mooij: ‘Verhuurders kunnen een bepaling opnemen waardoor, indien er weer sprake is van een pandemie, er geen beroep kan worden gedaan op onvoorziene omstandigheden. En hoe dat vervolgens uitpakt? Het kan best zo zijn dat een rechter zegt: “Dat hebben jullie toen afgesproken, maar deze pandemie is toch weer wat anders.” Je weet nooit of je met zo’n bepaling uiteindelijk goed zit, maar als je het niet opneemt, heb je als verhuurder sowieso een probleem.’ Wiesmeier: ‘Ik denk dat de huurder nu makkelijker een tijdelijke huurkorting zal krijgen. Mijn advies aan verhuurders is: geef een korting voor een bepaalde periode of een vrije periode, en verlaag niet gelijk de huurprijs. Dat doet afbreuk aan de waarde van je pand. Als alles weer voorbij is en er huurprijsaanpassingen komen, dan wordt bij de huurprijsvaststelling gekeken naar de huren in de afgelopen vijf jaar. Als verhuurders de prijzen hebben verlaagd, dan heeft dat gevolgen voor de nieuw vast te stellen huurprijs. Verstandig is om in de huurovereenkomst onvoorziene omstandigheden, als bv een pandemie, te verwerken en dat dit niet kan leiden tot een korting van meer dan b.v. 25%. Mocht in zo’n geval huurkorting worden gevorderd, dan ziet de rechter dat bij het sluiten van de huurovereenkomst met alle facetten rekening is gehouden, waar het gaat om ‘het delen van de pijn’. ‹

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

‘We zijn een praktisch kantoor en denken altijd met onze cliënten mee’

EBH Legal:

klantgericht en hands-on

Met vestigingen in het Westland en in Delft heeft EBH Legal een regionale focus. Daarbij gaan de advocaten vol voor hun cliënten. En die waarderen dat ten zeerste: ‘grote betrokkenheid’, ‘veel kennis in huis’ en ‘zeer prettige menselijke benadering’ zijn een paar van de lovende woorden die in de beoordelingen zijn terug te lezen. EBH Legal kwam in 2017 voort uit een splitsing met een ander kantoor en groeit sinds die tijd hard. Het kantoor is gespecialiseerd in meerdere disciplines, zoals ondernemingsrecht, arbeidsrecht en vastgoedrecht, maar ook in strafrecht, familierecht en erfrecht. Partner Laurine van Schie werkt vanuit de vestiging in Delft. Ze vertelt: ‘Met vastgoed bedienen we de zakelijke markt, maar ook overheidsinstellingen en belangenorganisaties behoren tot onze clientèle.’ Het advocatenkantoor groeit en wil nog meer groeien. ‘We zijn al een belangrijke speler in de regio en willen nog verder uitbreiden. Regio Haaglanden en Rotterdam zijn daarbij heel belangrijk voor ons.’ Met een lach: ‘We zijn nog op zoek naar mensen voor de vastgoedsectie. En trouwens ook voor familierecht.’

Omgevingsrecht Hoewel ook de advocaten en partners van EBH Legal momenteel genoodzaakt zijn om hun werkzaamheden vanuit huis uit te voeren, hebben ze 1 februari jongstleden een nieuw kantoor in het Westland

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

betrokken, in Honselersdijk. Partner Jörgen Geelhoed, werkzaam in deze vestiging: ‘Ondanks de recente verhuizing naar de nieuwbouw, houden we ons natuurlijk aan alle coronamaatregelen. Bij de eerste lockdown konden we niet naar de rechtbank, maar de zittingen en de zaken gaan nu gewoon door. Verder doen we heel veel digitaal, maar voor het omgevingsrecht is het soms belangrijk dat je een locatie ziet, dus dan gaan we ernaartoe.’ Dergelijke locaties zijn vaak bedrijventerreinen, aangezien EBH Legal door de grote woningbouwopgave in Nederland veel bezig is met de gevolgen van de transformatie hiervan. ‘Zoals de Binckhorst in Den Haag en Schieoevers Noord in Delft,’ geeft Laurine van Schie een tweetal voorbeelden. ‘In Schieoevers Noord wil de gemeente het bedrijventerrein transformeren naar een woon-werkgebied waar zo’n 6500 woningen komen. De gevestigde bedrijven moeten echter ook voldoende ruimte hebben om hun huidige en toekomstige bedrijfsactiviteiten uit te kunnen oefenen. De vraag is dan hoe je dat gaat combineren.’

Hands-on advocatuur Naast dat ze op de hoogte zijn van alles wat er op hun vakgebied speelt, denken de advocaten van EBH Legal altijd mee met hun cliënten. ‘In die zin zijn we heel ouderwets: we leven erg mee met onze cliënten. Als iets echt niet kan, geven we van tevoren een reële inschatting. We zullen nooit onnodig procederen,’ vertelt Jörgen Geelhoed. ‘Ook zijn we een heel praktisch kantoor. We zijn echt hands-on.’

Projectontwikkeling EBH Legal is ook gespecialiseerd in projectontwikkeling. ‘We adviseren en procederen over omgevingsvergunningen en bestemmingsplannen, en de daarmee samenhangende problemen op het gebied van huurrecht en bouwrecht,’ legt Laurine van Schie uit. Jörgen Geelhoed vult aan: ‘Gemeentes willen vanwege ruimtegebrek functies als werken, wonen, recreatie en voorzieningen steeds meer combineren. En dat brengt problemen met zich mee, want het is nog maar de vraag of je zware bedrijvigheid en wonen wel kúnt combineren. Een te korte afstand tussen beide kan voor het bedrijf voor grote problemen zorgen, maar ook voor de nieuwe bewoners. Er is een spanning tussen de milieuruimte van bedrijven en het woon-leefklimaat van toekomstige bewoners. Uit dat spanningsveld komen veel zaken voort.’ Dat merkt Jörgen Geelhoed ook in het Westland, waar hij veel bedrijven als klant heeft. ‘In het Westland is er nog ruimte, waardoor er heel veel wordt gebouwd. Dat speelveld maakt dat er veel problemen, en dus zaken zijn. Daar zijn wij heel ervaren in.’

De nieuwe Omgevingswet De ontwikkelingen in het omgevingsrecht gaan bovendien razendsnel, stelt Laurine van Schie. ‘Er komt elk jaar wel een wet bij, of er wijzigt er weer een, dat moet je goed bijhouden. Ik kan mij voorstellen dat mensen door de bomen het bos niet meer zien, maar het is juist ons specialisme om dat wel te doen. We houden alle ontwikkelingen goed bij.’

Laurine van Schie: ‘Het contact met een advocaat is heel persoonlijk. Als cliënt moet je op hem of haar kunnen bouwen, een goed gevoel bij iemand hebben. Je moet erop kunnen vertrouwen dat je advocaat er vol voor gaat en jouw zaak goed behartigt. Dat is ook mijn missie: of er een groot of klein belang is, ik vind dat een cliënt goed bediend moet worden en dat je voor hem of haar klaar staat. Het eindresultaat moet gewoon goed zijn. En als je cliënten tevreden zijn, dan komt de rest vanzelf.’

tekst: lonneke gillissen fotografie: bas kijzers, EBH Legal

Zoals op het gebied van de nieuwe Omgevingswet, waarin 26 bestaande wetten op het gebied van het omgevingsrecht worden opgenomen, een enorme wetgevingsoperatie. ‘Daar zijn we al mee bezig en natuurlijk ook goed op voorbereid. Veel gemeenten anticiperen ook al op de nieuwe wet, want die brengt straks natuurlijk ook weer veel veranderingen met zich mee.’ De wet treedt naar verwachting 1 januari 2022 in werking.

Die grote klantgerichtheid wordt onderschreven door de reviews. In de review voor advocatenkantoren staat EBH Legal op plaats 6 van de 100, met een 9,3 gemiddeld. Laurine van Schie: ‘Mensen zeggen daarin onder meer dat wij deskundig zijn en betrokken. Dat is echt leuk om te lezen.’ ‹

De partners Jörgen Geelhoed is sinds 2017 partner bij EBH Legal, Laurine van Schie sinds 2018. Beiden zijn gespecialiseerd in omgevingsrecht, algemeen bestuursrecht en milieurecht, en hebben ieder meer dan twintig jaar ervaring als advocaat. Jörgen Geelhoed omgevingsrecht & milieurecht geelhoed@ebhlegal.nl 06 41 069 232 Laurine van Schie omgevingsrecht & algemeen bestuursrecht vanschie@ebhlegal.nl 06 20 955 991

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

WIJKEN VOOR

WWW.NLBEHEER.NL

RUIMTELIJKE ONTWIKKELING? DENK HIERBIJ AAN GROOTSCHALIGE INFRA-PROJECTEN DOOR RIJKSWATERSTAAT EN PROVINCIE, TRANSFORMATIE VAN OUDE WIJKEN EN WONINGBOUW DOOR GEMEENTE/PROJECTONTWIKKELAARS. HIERBIJ IS SPECIALISME EEN ABSOLUTE MUST. BEDRIJVEN LATEN TE VAAK KANSEN LIGGEN.

Maatwerk in tijdelijk beheer

VAN CROMVOIRT WEET WAAR BEDRIJVEN RECHT OP HEBBEN, BEPAALT EEN STRATEGIE OP MAAT, VERZORGT DE ONDERHANDELING OVER SCHADELOOSSTELLINGEN, REGELT INDIEN NODIG MET ZIJN MAKELAARSEXPERTISE DE VERVANGENDE LOCATIE EN ALLES WAT DAARMEE SAMENHANGT, OF HET NU GAAT OM EIGENAARS, HUURDERS OF ERFPACHTERS.

VvE goed verzekerd?

HERKENT U ZICH IN DEZE SITUATIE? BEL OF MAIL VOOR EEN GEHEEL VRIJBLIJVENDE AFSPRAAK.

Uitsluiting bij wietplantage Glas in balkon en terrasafscheiding niet verzekerd Lek- en blindslaan glas niet verzekerd Te laag verzekerd Geen dekking bij leegstand Trage afhandeling schade Zomaar een paar voorbeelden van zaken waar u als beheerder van VvE’s bij verzekeren tegen aan kunt lopen.

Van Cromvoirt Adviseurs

onteigeningszaken bedrijfsverplaatsing

Westvlietweg 71-102 2495 Haag Koninginnelaan 2281AA HDDen Rijswijk TT 070 805 805805 070346 34697 976565 MM06065151 805 info@cromvoirtadviseurs.nl info@cromvoirtadviseurs.nl www.cromvoirtadviseurs.nl www.cromvoirtadviseurs.nl

Voorkom teleurstelling bij schade! Met bijna 20 jaar ervaring is DGA dé specialist in de regio Haaglanden voor het verzekeren van VvE’s. Onafhankelijk advies op maat, uitstekende voorwaarden tegen een scherpe prijs en snelle afhandeling bij schade. Meer weten? Bel dan voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek:

070-355 66 48 DGA Financieel Adviseurs Kranenburgweg 94 www.dga.nl Hypotheken

Verzekeringen

2583 EN Den Haag info@dga.nl Financieringen

Pensioenen

Sparen

Brugrecht advocaten

specialisten in vastgoedrecht

Ons kantoor is een niche kantoor gespecialiseerd in huur-, bouw-, vastgoed- en VvE-recht, met meer dan 15 jaar ervaring. We zijn echte specialisten met hart voor het vak, de zaak en onze cliënten. We zijn lid van de verschillende specialistenverenigingen, waardoor onze deskundigheid, kennis en het up-to-date zijn met de laatste rechtspraak is gegarandeerd. Onze clientèle bestaat uit de professionele spelers in de vastgoedmarkt, particuliere vastgoedbeleggers, expats, VvE’s en particulieren. Een mooie mix van cliënten, waardoor geen zaak hetzelfde is en we elke dag met plezier naar ons werk gaan om te strijden voor de best mogelijke resultaten voor onze cliënten. Onze aanpak is no-nosense, oplossingsgericht en persoonlijk. Ons startpunt is altijd hoe gaan we de wens van de cliënt realiseren. We zien de relatie met cliënten ook als een samenwerking, samen gaan we voor het doel. Door goed te luisteren en je cliënt te begrijpen, kom je tot betere en vaak snellere resultaten. We begrijpen dat een cliënt niet zit te wachten op een uitgebreide juridische verhandeling waarin vooral gewezen wordt op de mogelijke problemen. Wij geven een begrijpelijk en praktisch advies over wat kan, wat de risico’s zijn en hoe we die afdekken. We zijn altijd eerlijk en beginnen niet aan een zaak als de kans van succes voor cliënt te gering is.

Dat onze aanpak zeer gewaardeerd wordt, blijkt uit de vele lovende recensies op Google. Onze cliënten zijn tevreden cliënten, ze blijven bij ons en verwijzen hun relaties door. Heeft u een juridisch vastgoed gerelateerd probleem, neem dan contact met ons op; wij zijn er voor u! www.brugrecht.nl

ondernemer en onderneming

Door de combinatie van een ervaren notariaat met mediation en scheidingsbemiddeling kunnen wij u op de belangrijke momenten in uw leven juridisch bijstaan. Bel vandaag nog: 070 364 48 30. Ellens & Lentze maakt tijd voor u!

samenleven

Parkstraat 93

wonen

nalaten

2 514 J H ’s-G ravenha ge

scheiden

t 070 - 364 48 30

ondernemen

mediation

w w w.e l le n sle ntze .nl

haaglanden business | nummer 1 | februari 2021

Even...

crisistijden goed doen. Partijen op de markt, retailers die bezig zijn met expansie, relocatie of het opstarten van een nieuwe onderneming en Ik dacht ik hou het even ‘luchtig’. Want soms lijkt het leven tegenwoor- vooruit kijken. dig toch even extra zwaar. Ikzelf ben ook wat zwaarder geworden, want ik sleep me elke dag toch een rugzak mee vol met deadlines en Lang leve de voorpret figuurlijke schema’s van thuiswerken in combinatie met een (al dan 11 februari 2021, ik ben 40 geworden en vier het klein. Ik moet voor niet halve) kantoordag. En dan die kinderen, de hond, de kat, de op- 21.00 uur thuis zijn. Ik hang zelf de slingers op en doe na mijn feestje pasoma’s, interieurverzorgers, thuis- en pakketbezorgers. Zij cirkelen het licht uit. Ik haal een bij een ondernemer bestelde taart op die groot meer dan ooit om mij heen, als een cirkelzaag, insectenplaag of de genoeg is om met 30 mensen van te eten. Ik ga mijn best doen om in zegening van vandaag. Het zakelijke en privéleven zijn met elkaar 1 x alle 40 kaarsjes uit te blazen en doe dan een wens. Ik fantaseer over verweven, voor even. Als Retail Adviseur bij Dynamis vind ik deze peri- een coronaproof uitgaansleven en dat ondernemers kunnen doen ode heel erg dynamisch. De tijd staat voor sommigen echt even stil, waar ze goed in zijn, namelijk in ondernemen. Ik geniet van de voorterwijl anderen op volle toeren overuren draaien. Reflectie, Inzet, Be- pret, want net als sneeuw verdwijnt deze straks vast weer voor de zon. zinning, Opstand, Herkenning, Respect, Tolerant, Dikke Krant. We leven al een tijdje in een pandemie van dag tot dag. Wachtend op de ‘nieuwe Coronaregels’, wat wel en wat niet mag. Wie had ooit gedacht Femke Weening – Holwerda dat wij beperkt zouden worden in de vrijheden die wij ooit hebben Frisia Makelaars B.V. ‘gekregen’. De een werkend en de ander gedwongen (hopelijk voor 070 - 3420130 even) zonder werk of zelfs zonder inkomen maar wellicht met meer weening@frisiamakelaars.nl vrije tijd en een tegemoetkoming van de overheid; een schrale troost.

Hoop doet leven Exact een jaar geleden, op 11 februari 2020, ben ik voor het laatst in mijn favoriete café geweest; op mijn 39e verjaardag. Ik weet nog dat ik dacht: al is het een doordeweekse dinsdag, al is het geen bijzondere leeftijd, ik vier het omdat het kan. Heel ‘even’ en ‘en petit comité‘ met slechts 12 vrienden in dat leuke café om de hoek. Het zou zomaar de laatste keer kunnen zijn. Ondertussen per ongeluk voorspellende dat het ‘ouderwetse café’ niet veel later de deuren moest sluiten. Het hossen, het knuffelen, de polonaise en het per ongeluk drinken uit elkanders glas zonder er erg in te hebben werden plotsklaps een activiteit in de verleden tijd oftewel het oude normaal. Afgelopen december kreeg ik zowat een hartverzakking toen op het raam van mijn favoriete café en ook bij andere fameuse horecazaken ineens een opvallend roze ‘TE HUUR bord’ was aangeplakt. Gaat deze ook al weg? En is er soms een nieuw makelaarskantoor in town? Pas later las ik de klein lettertjes: ‘Zonder aanvullende steun waarschijnlijk binnenkort te huur’ en de ‘nieuwe concullega’s in town’ bleken premier Rutte, coronaminister De Jonge en ministers Koolmees, Wiebes & Hoekstra te zijn. De schrik zat er even goed in, dit is niet een gewenst straatbeeld. Maar er is Hoop voor de Horeca. Hoop voor de toekomst, ook voor andere ondernemers. Met de uitspraak in een bodemprocedure hebben twee horecaondernemers van het Haagse café Aiméé hoop gekregen en gecreëerd voor andere (horeca) ondernemers en hoop doet leven. Er ligt nu een petitie bij de commissie van Economische Zaken en Klimaat: Meer steun en een snelle heropening van de horeca. De door Koninklijke Horeca Nederland gepresenteerde alternatieve routekaart voor verantwoorde opening van de horeca betreft een concreet voorstel met weloverwogen invullingen. Ik vind dat het sentiment nu best eens wat positiever mag worden. Er wordt gevaccineerd en getest. Daarnaast zijn er gelukkig ook ondernemers in sectoren die het juist in

installatietechniek b.v.

TOTAALINSTALLATEUR

DUURZAMER WONEN Hybride oplossing Elga ACE luchtwarmtepomp Duurzame investering Een hybride warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze voor de verwarming van de woning. Zo kunt u tot wel 25% besparen op uw energierekening.

Bespaar water en energie Gemak in de keuken

Verantwoord gemak Gemak in de keuken is dé reden om door Hennink een Quooker te laten installeren. Maar het is ook nog eens een heel verantwoorde aanschaf. • Nooit meer de kraan lang laten lopen voordat u warm water heeft. • Gemiddeld koken mensen onnodig twee keer zoveel water. • Het reservoir verbruikt slechts 10 watt, nog minder dan een spaarlamp.

Perfecte comfortzone Evohome

Comfort, controle en efficiëntie Laat Evohome zorgen voor de verwarming van uw huis. Bepaal de temperatuur in elke kamer van uw huis apart. Regel handig uw verwarming via smartphone of tablet.

BEL VOOR ADVIES (0900)0105 (lokaal tarief)

Zinkwerf 45 | 2544 EC | Den Haag | www.hennink.info

verhuur I aanhuur I verkoop I aankoop I taxataties I beLeggingen I consuLtancy

ontdek de kracht van vertrouwen in een groot netwerk www.heerenvansteen.nL 070 262 91 44

Business Haaglanden 1 - 2021

Articles inside

Even... door Femke Weening – Holwerda

Brugrecht Advocaten: specialisten in vastgoedrecht

In gesprek met drie Haagse advocaten, gespecialiseerd in vastgoedrecht

AAA-LEX Offices energiek het nieuwe jaar in

Column Ellens & Lentze

Mogelijk: de one-stop-shop voor vastgoedfinancieringen

Column GMW Advocaten

Het vak van vastgoedbeheerder

De toekomst van de zakelijke kantorenmarkt

Softwash Cleaning.nl