อัตลักษณ์ ทางสุ นทรียภาพในงานพุทธปฏิมาลุ่มนา้ ชี ความเป็ นมาของพระพุทธรู ป ท่านพุทธทาสภิกขุ ได้ทาการศึกษาภาพพุทธประวัติในหิ นสลักพบว่า ภาพพุทธประวัติหินสลัก ที่ศึกษาเหล่านั้นสร้างขึ้นที่ประเทศอินเดี ย ระหว่าง พ.ศ. 300 เศษ ถึง พ.ศ. 600 เศษ หิ นสลักต่างๆ นั้น ค้นพบได้จากสถานที่ 3 แห่ งคือ บริ เวณสถูปภารหุ ต ค่อนไปทางทิศเหนือของประเทศ บริ เวณสถูปสาญ จี ทางภาคกลาง และบริ เวณสถูปอมารวดี ทางอินเดียใต้ นับว่าเป็ นหลักฐานทางวัตถุ ชิ้นแรกๆ ที่แสดง สัญลักษณ์ แทนองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ภาพสลักเหล่านั้นเป็ นภาพพุทธประวัติที่เรี ยงลาดับ ตั้งแต่ประสู ติ เจริ ญวัย เสด็จออกบวช ตรัสรู ้ ประกาศธรรม และปริ นิพพาน ที่น่าสนใจคือ ภาพหิ นสลัก เหล่ านั้น ไม่ ป รากฏว่ามี ภาพพระพุ ท ธองค์ที่ มี รูป ร่ างเช่ น มนุ ษ ย์เลยสั ก ภาพ หากแต่ ป รากฏเป็ นภาพ สัญลักษณ์ เช่น ดอกบัว รอยพระบาท บัลลังก์ ต้นโพธิ์ รวมกระทั้งความว่างเปล่า (พระธรรมโกศาจารย์, 2552) ภาพสัญลักษณ์ ดงั กล่ าวเป็ นการแสดงภาพพระพุทธองค์ในทางนามธรรมมากกว่ารู ปธรรม ซึ่ ง เกิดขึ้นก่อนที่จะมีพระพุทธรู ปอย่างที่เห็นเช่นในทุกวันนี้ ตามตานานพุทธประวัติขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้กล่าวถึงมูลเหตุแห่ งการสร้าง พระพุทธรู ปว่า เกิ ดขึ้นเมื่ อพระพุทธองค์เสด็จไปประทานเทศนาโปรดพระพุทธมารดาบนสวรรค์ช้ นั ดาวดึ งส์ และทรงประทับอยู่บนนั้นเป็ นเวลา 1 พรรษา พระเจ้าปเสนทิ โกศลแห่ งกรุ งสาวัตถี บนโลก มนุ ษย์มีความระลึ กถึ งพระองค์ จึงสั่งให้ช่างทาพระพุทธรู ปขึ้นด้วยไม้แก่นจันทร์ แดง ประดิษฐานไว้ เหนื อพระอาสนะที่ พระพุ ทธเจ้าเคยประทับ ทรงปฏิ บตั ิ ต่อพระพุ ทธรู ปองค์น้ ี ดุจเดี ยวกับพระศาสดา ประทับอยู่ ครั้นออกพรรษาพระพุทธองค์เสด็จลงสู่ โลกมนุ ษย์ พระแก่ นจันทน์ได้ลุกขึ้นรับเสด็จ ก็มี พุทธดารัสว่าให้พระแก่นจันทน์สนองหน้าที่พระองค์ต่อไปเถิด (ศักดิ์ชาย สายสิ งห์, 2554) พุทธปฏิมา หรื อพระพุทธรู ปจึงถือได้วา่ เป็ นตัวแทนของพระพุทธเจ้าให้พุทธศาสนิกชนได้กราบไหว้เคารพบูชากัน ตั้งแต่น้ นั มา ปั จ จุ บ ั น แม้ จ ะยัง ไม่ ส ามารถหาข้ อ สรุ ป ที่ แ น่ ชั ด ว่ า พระพุ ท ธรู ปที่ ถู ก สร้ า งขึ้ นมาแทน พระพุทธเจ้านั้นเกิดขึ้นในยุคสมัยใด หากเชื่ อตามตานานพุทธประวัติฯ ดังกล่าวแสดงว่า พระพุทธรู ปมี การสร้างตั้งแต่ในครั้งพุทธกาลแล้ว แต่จากการศึกษาของนักวิชาการหลายท่านได้หลักฐานที่แสดงว่า พระพุทธรู ปสร้างขึ้นเป็ นครั้งแรกในแคว้นคันธาราฐ ประเทศอินเดียราวพุทธศตวรรษที่ 6 ที่มีลกั ษณะ รู ปแบบผสมผสานระหว่างศิลปะกรี กกับศิลปะอินเดี ยโดยราชวงศ์กุษาณะ (Kushan) ซึ่ งอพยพมาจาก ภาคกลางของทวีปเอเชีย และนับถือพระพุทธศาสนาลัทธิมหายาน (สุ ภทั รดิศ ดิศกุล, 2553) เนื่องจากชน ชาติกรี กเป็ นเจ้าศิลปะการแกะสลัก เทวรู ปของช่ างชาวกรี ก เช่น อะปอลโล วีนสั ฯลฯ มักแกะสลักให้ เป็ นเหมื อนมนุ ษย์ที่ สุด เมื่ อเปลี่ ยนมานับ ถื อพุ ท ธศาสนา ช่ างเหล่ านี้ ก็ได้รับความบันดาลใจในพุ ท ธ
บทความ : อัตลักษณ์ทางสุนทรียภาพในงานพุทธปฏิมาลุ่มน้ำชี
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.