Cadeau Magazine no. 1 by Olivier Ruit

CADEAU MAGAZINE NO. 1 | VOORJAAR 2009 | WAARDE € 5,95

KUNST – CULT UUR – DUUR Z A A MHEID – SPIR IT UA LIT EIT

TEFAF | Opkikker Natuurreservaat Belize | Jachtslot St. Hubertus 1

Cadeau_05.indd 1

27-02-2009 05:29:09

Jacob Backer Rembrandts tegenpool

Jacob Adriaensz Backer (1608/09-1651) is voor velen een grote onbekende in de Hollandse schilderkunst. Hij leefde in Amsterdam in dezelfde periode als Rembrandt en was in veel het tegenovergestelde van deze meester. Voor diegenen die de overzichtstentoonstelling in het Rembrandthuis hebben gemist is er nu de kans om zijn werken te bewonderen in het Duitse Aken waar zijn werken vanaf 12 maart tot 6 juni 2009 in het Suermondt-Ludwig museum hangen. Wilhelmstrasse 18, 520170 Aken, Duitsland. Tel. +49-241 47 98 00 www.suermondt-ludwig-museum.de of www.jacob-backer.de

2 | Cadeau

Cadeau_05.indd 2

27-02-2009 10:02:12

eindelijk

Het eerste nummer van Cadeau ligt voor u! Cadeau maken we voor mensen als u die zichzelf en de mensen om hen heen tijd en liefde gunnen. Elkaar weer terug vinden door samen te genieten van een goed glas wijn, mooie kunst, een goed boek, een inspirerend persoon, een lange wandeling in de natuur of Cadeau is in het midden van de crisis gemaakt door zich samen in te zetten voor een betere door een team mensen dat zich juist nú wil samenleving. We willen u inspireren en horen richten op wat het leven waardevol maakt. graag wat u van ons blad vindt. Uw reactie is van harte welkom op info@cadeaumagazine.nl Wist u dat biologisch eten inmiddels niet is aan te slepen en dat het Chinese teken voor ‘Crisis’ ook ‘Kans’ betekent? Veel leesplezier, Cadeau, ja wanneer geef je elkaar nou eigenlijk een Cadeau? Een Cadeau bindt mensen die om elkaar geven. Ontmoeten, inspireren, verbinden. Precies daarom geven we u dit magazine Cadeau!

Marie Six

Cadeau | 3

Cadeau_05.indd 3

27-02-2009 05:29:19

Jachtslot St. Hubertus pagina 24

Oude stijl laten herleven pagina 28

Een stukje Frankrijk pagina 32

Inhoud Bewegende Beelden

Man van de wereld: Opkikker

Curtius Museum

Ondernemen met hoofd en hart

Jean-David Cahn

Rafaël en Maria

Joseph Duponcheele

Specialiteit: Appelwijn

Kasteel de Merode

Specialiteiten Euregio

Kind & Opvoeding

Suermondt-Ludwig museum

La Mésangère

125 jaar Bonnefantenmuseum

Maastricht, culturele hoofdstad 2018

33 jaar specialist in het topsegment

Cadeau is een uitgave van uitgeverij Now Jam en verschijnt vier keer per jaar. Het magazine wordt cadeau gegeven en selectief verspreid in een oplage van 20.000 exemplaren in hotels, restaurants, musea en galerieën. © 2009 | Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen, gekopieërd of op andere wijze worden verveelvoudigd. Dit magazine wordt gedrukt op FSC-papier en vervaardigd volgens de FSC-normering. 4 | Cadeau

Cadeau_05.indd 4

27-02-2009 09:58:29

Curacao en Klein Curacao pagina 34

Constructief natuurbehoud pagina 44

Wandeling door oudste stad pagina 48

TEFAF Dit jaar is op de meest toonaangevende kunstbeurs ter wereld een nieuwe sectie toegevoegd: design. Een blik op hetgeen u dit jaar kunt verwachten en achtergronden van twee TEFAF-deelnemers leest u op pagina 5 en verder.

Acquisitie Contact

Website

Arnoud Six, Jolanda Coomen, Marie Duponcheele, Olivier Ruit Uitgeverij Now Jam Waldeck Pyrmondtstraat 49 6224 LM Maastricht www.cadeaumagazine.nl

Redactie Eindredactie Productie FotograďŹ e

Arnoud Six, Jean-Marie Ernon, Marie Duponcheele, Marion Bertrand, Yvonne Yiu Marie Duponcheele, Olivier Ruit Olivier Ruit Nick BĂźrgin, Marie Duponcheele, Christian von Faber-Castell Annoek Kogelman, Theo Molenaar e.a. Cadeau | 5

Cadeau_05.indd 5

27-02-2009 05:29:31

TEFAF 2009 Het jaar waar design zijn intrede doet.

6 | Cadeau

Cadeau_05.indd 6

27-02-2009 09:32:45

EFAF Maastricht ontwikkelt zich voortdurend om zijn positie als invloedrijkste kunsten antiekbeurs ter wereld eer te blijven aandoen. Onveranderd blijft de hoge kwaliteit van het aanbod. Op de 22ste TEFAF, van 13 t/m 22 maart 2009 in het MECC in Maastricht, gaat verandering samen met handhaving van de hoogste kwaliteitsnormen. TEFAF 2009 telt een record aantal deelnemers: circa 240, afkomstig uit vijftien landen. Onder hen – voor het eerst – een sectie van tien vooraanstaande specialisten in 20ste eeuwse toegepaste kunst en design.

Schitterende kunstwerken Gezamenlijk brengen de kunsthandelaren, antiquairs en galeriehouders kunst en antiek ter waarde van meer dan 1 miljard dollar. Onder meer schilderijen, tekeningen en prenten van zowel oude als klassiek moderne meesters, sculpturen, archeologische objecten, verluchte handschriften, juwelen, textiel, porselein, glas, zilver en objets d’art. Alle perioden, van de oudheid tot de 21ste eeuw, zijn vertegenwoordigd. Een greep uit het aanbod op TEFAF 2009: • Zwarte hengst met zijn stalknecht door Roelandt Saverij. Het is kort na 1600 geschilderd, hoogstwaarschijnlijk in opdracht van de Habsburgse keizer en grote mecenas Rudolf II in Praag. De Jonkheere, Parijs, biedt het aan voor € 600.000. • Dr. Jörn Günther Antiquariaat, Hamburg, brengt een schitterend verlucht handschrift uit 1506-1508 met de Vita Christi, een contemplatieve tekst van de 14de eeuwse schrijver Ludolphus Carthusiensis. De vraagprijs bedraagt € 2,4 miljoen. • Een zeldzaam 18de eeuws Meissen porseleinen sculptuurtje van Schindler – vertrouweling van Graaf Heinrich von Brühl – in zijn huzarenuniform spelend op zijn doedelzak in de vorm van een geit. Het is gemodelleerd door Johann Joachim Kändler. Von Brühl nam ceremoniële taken waar voor Frederik Augustus III van Saksen en was directeur van de Meissen fabrieken. Bij Michele Beiny, New York, te koop voor € 40.000. • Een verguld zilveren Gronings knottekistje, rond 1668 gemaakt, is te zien bij A. Aardewerk Antiquair Juwelier, Den Haag. Prijs: € 75.000.

• Een van de topstukken van Luis Elvira, Oropesa del Mar (Castellón), is een vroeg 17de eeuwse hanger uit Napels van goud, email en koraal. Prijs: € 35.000. • Een sierlijke en zeldzame bronzen ﬂes die dienst deed in een tempel gedurende de Chinese Sui-dynastie (581-618) wordt aangeboden door Ben Janssens Oriental Art, Londen. De prijs ligt rond € 20.000. • Black Light Self-Portrait is een van de grote series Fright Wig Self-Portraits, in 1986 door Andy Warhol gemaakt in zijn atelier in East 33rd Street in New York. Het wordt gepresenteerd door Galerie Daniel Blau, München. Vraagprijs: € 3,8 miljoen. Nieuw: TEFAF Design Sectie TEFAF brengt in 2009 voor het eerst een sectie 20ste eeuwse toegepaste kunst en design. Tien handelaren op dit steeds belangrijker wordend gebied zullen daar deel van uitmaken, onder meer Phillipe Denys, Brussel en Frans Leidelmeijer, Amsterdam. Ben Janssens, handelaar in Oosterse kunst in Londen en bestuursvoorzitter van TEFAF, zegt: ‘Zodra we bepaalde markttrends ontwaren, moeten we proberen daarop in te spelen. 20ste eeuwse en eigentijds design is zo’n gebied dat we moeten versterken op de beurs.’ Zo is speciaal voor deze sectie een expositie samengesteld uit de collectie van Jachtslot Hubertus (zie: artikel op pagina 24). Zo zijn het eetkamerensemble, kindermeubilair, porselein, zilver en glaswerk te zien. Belangrijke kunstmarktstudie In opdracht van TEFAF zijn er rapporten gepubliceerd welke inzicht geven over in de veranderende structuur van de mondiale markt voor beeldende- en toegepaste kunsten. Een diepte-analyse van enkele van de nieuwste en meest dynamische centra in de wereld, waaronder China, India, Rusland en het Midden-Oosten. Het rapport laat zien hoe de kunstmarkt in deze landen zich de laatste vijf jaar heeft ontwikkeld. Ook de invloed van internationale kunstkopers op de markt werd onderzocht en geeft een beeld van enkele bestedingspatronen van deze nieuwe rijke landen en de vermogende verzamelaars aldaar.

Cadeau | 7

Cadeau_05.indd 7

27-02-2009 05:29:45

FFoto: Nick B端rgin Foto 3: Monumentale, groter dan levend, torso van Dionysos. Marmer. Hoogte 91,4 cm. Romeins, eind 1e eeuw na Chr. (bij artikel op pag. 11) 8 | Cadeau

Cadeau_05.indd 8

27-02-2009 05:29:54

TEFAF 2009 Internationaal evenement TEFAF trok in 2008 meer dan 73.000 bezoekers, waaronder veel van de belangrijkste museumconservatoren en privéverzamelaars. Velen kwamen uit het groeiend aantal landen van de EU en uit Amerika, maar het aantal bezoekers uit Rusland, Japan, Australië, Brazilië, Argentinië, Canada en Israël neemt toe. Voor het eerst waren er twee groepen uit de volksrepubliek China. De afgelopen jaren telde TEFAF 1,1 miljoen bezoekers en Maastricht-Aachen Airport is op zijn drukst gedurende de beurs: in 2008 landden er 220 privé-vliegtuigen.

The European Fine Art Fair, Maastricht (TEFAF) Geopend: vrijdag 13 t/m zondag 22 maart 2009 in Maastricht Exhibition and Congress Center, Maastricht (MECC). 220 Vooraanstaande kunsten antiekhandelaren uit 15 landen: Argentinië, België, Canada, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Hongkong, Italië, Monaco, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Verenigde Staten en Zwitserland zullen deelnemen.

Openingstijden: dagelijks van 11.00-19.00 uur en zondag 22 maart tot 18.00 uur. Entreeprijs: € 55,- per persoon, incl. catalogus € 90,- twee personen, incl. één catalogus € 110,- passe-partout, incl. catalogus € 20,- kinderen van 12 tot 18 jaar, excl. catalogus Kinderen tot 12 jaar onder begeleiding gratis toegang Informatie: www.tefaf.com

Cadeau | 9

Cadeau_05.indd 9

27-02-2009 05:30:07

Foto 4: Korintische Helm. Brons. Hoogte 22,1 cm. Grieks, 2de helft 7de eeuw voor Christus.

FFoto: Nick B端rgin

10 | Cadeau

Cadeau_05.indd 10

27-02-2009 05:30:14

Jean-David Cahn

Een nieuwe kijk op oude kunst

ok dit jaar is de TEFAF-stand van Jean-David Cahn weer gevuld met bijzondere kunstobjecten uit de oudheid. U kunt ze niet alleen bewonderen maar ook kopen. TEFAF blijft de belangrijkste kunstbeurs in het jaar voor de 48-jarige archeoloog, die behoort tot de grootste handelaren oude kunst ter wereld (foto 1). Dus het spreekt vanzelf dat de grootste zorg gaat naar de selectie van de kunstwerken die zijn tentoongesteld en ook naar het zeer hedendaagse design van zijn stand.

Voor de liefhebber van wapens en harnassen heeft Jean-David Cahn een indrukwekkende type II Korinthische helm geselecteerd (foto 4). Hij stamt uit de 2de helft van de 7de eeuw voor Christus. De minimalistische curve van de schedel wordt gecompenseerd door de uitstekende stukken die de nek en neus moeten beschermen en de gladde oppervlakken die nu structuur hebben met een prachtige patina. Dit wordt benadrukt door de decoratieve klinknagels langs de rand van de helm. Tegelijkertijd bood de helm – die uit meer dan een kilogram brons bestaat – goede bescherming voor de krijger op het slagveld.

Tussen de belangrijkste stukken die Jean-David Cahn in Maastricht laat zien, zijn twee prachtige mannelijke Romeinse Griekse kunst wordt meestal geassocieerd met vaasschildeTorso’s. De torso’s zijn gemaakt ringen. Diverse prachtige objecten door Romeinse beeldhouwers die zijn te zien bij Jean-David Cahn’s. Een prachtige rode kalpis (foto 5) waren geïnspireerd door de esthebijvoorbeeld van ongeveer 470 tiek van de twee verschillende voor Christus. Hij toont Achilles perioden van de Griekse kunst. die de jonge Trojaanse prins Troilus De levensgrote marmeren torso achtervolgt, die volgens de profetie van de Doryphoros (speerwerper, moest sterven als de stad Troje zou foto 2) uit ongeveer 30-40 v. Chr. vallen. De snelheid van de achterspiegelt een bronzen standbeeld volging is prachtig weergegeven in van de Griekse beeldhouwer Polyde grote stap van Achilles maakt, kleitos (* 480 v. Chr.). Dit beeld het galopperende paard en Troilus’ laat het ideaal van mannelijke haar dat wuift in de wind. schoonheid zien zoals hij in zijn theoretische werk de ‘Kanon’ had Foto 1: Jean-David Cahn in zijn Bazelse Galerie met een zwart-ﬁguur Amphora uitgewerkt. Centrale begrippen als door de schilder van de Amphora Cambridge 51, Attic, ongeveer 530-520 v. Chr. Hoewel stukken van deze kwaliF Christian von Faber-Castell Foto: evenredigheid en evenwicht zijn teit gemakkelijk miljoenen kosten, duidelijk in het beeld te zien, in combinatie met kracht en harblijven de prijzen voor oude kunst zeer redelijk in vergelijking monie. Zelfs groter dan de romp van Doryphoros is de monumet die voor de moderne- en hedendaagse kunst. Vooral gementale torso van Dionysos (foto 3, pagina 8), van eind 1e eeuw zien het feit dat de oude kunst uitstijgt boven de mode van na Chr. Het lichaam staat klaar in een vloeiende beweging met het moment. “Het verzamelen van oude kunst is in opkomst”, zijn rechter arm naar voren als in de handeling van het gieten merkt de heer Cahn op, “Omdat de artistieke kwaliteit opvalvan vloeistof uit een vat. Deze diagonale beweging gaat door de lend is en indruk blijft maken door de eeuwen heen. De vihele romp en laat zo de perfectie van de spieren van de godheid suele impact van goede stukken is zo groot dat het de kijker zien. De zachtheid van het lichaam en de manier waarop hij de dwingt om er meerdere malen per dag naar te kijken. Inderruimte eromheen beheerst, zijn geïnspireerd door het werk van daad, de drempel om te beginnen met het verzamelen is laag.” de Griekse beeldhouwer Lysippos uit de 4de eeuw voor Christus. Jean-David Cahn verkoopt kleinere voorwerpen van onmisCadeau | 11

Cadeau_05.indd 11

27-02-2009 05:30:15

FFoto: Nick B端rgin Foto 2: Levensgrote torso van de Doryphoros. Marmer. Hoogte 56 cm. Romeins, 30-40 v. Chr. 12 | Cadeau

Cadeau_05.indd 12

27-02-2009 05:30:20

kenbare historische en esthetische waarde voor minder dan 1300 euro. Bovendien kunnen zowel nieuwe- als ervaren verzamelaars rekenen op Cahn’s deskundige advies en begeleidt hij hen bij de beoordeling van en de verwerving van een stuk.

FFoto: Nick Bürgin

Jean-David Cahn studeerde Klassieke Archeologie in Bazel en werkte daarna met Sir John Boardman in Oxford aan de voorbereiding van zijn doctoraat op gedecoreerde wapens en harnassen in 1989. Hij was Junior Research Fellow aan het Wolfson College in 1990-1996. Na terugkeer in Zwitserland stichtte hij Cahn AG, de jongste tak aan een meer dan 100 jaar oude boom van familiebedrijven die handelen in numismatiek en oude kunst. Zo werd de bekende Münzen und Medaillen AG door

familie gerund evenals HAC Kunst der Antike onder leiding van Jean-David Cahn’s legendarische vader, Herbert A. Cahn, honorair hoogleraar voor numismatiek aan de universiteiten van Heidelberg en Freiburg im Breisgau. Als een kunstdealer met een solide academische trackrecord, is Jean-David Cahn een veel gevraagde deskundige op het gebied van de kunsthandel. Zo adviseerde hij bijvoorbeeld de Raad van Europa. Hij is tevens mede-oprichter van de Internationale Vereniging van Handelaren in Oude Kunst en zit hij in verschillende toelatingscommissies voor antiquiteiten, inclusief TEFAF Maastricht. Bovendien is hij bestuurslid van IADAA, VSAK en TEFAF. Yvonne Yiu

Foto 5: Attish rode ﬁguur kalpis met Achilles en Troilus. Hoogte 40 cm. Grieks, Attish, ongeveer 470 v. Chr. Cadeau | 13

Cadeau_05.indd 13

27-02-2009 09:44:34

Frankrijk

Een stukje in Maastricht 32 | Cadeau

Cadeau_05.indd 32

27-02-2009 05:31:57

en gewone straat in Maastricht. Nederlandse 30-er jaren huizen met voortuinen en veel spelende kinderen. Niet echt de omgeving waar je een verrassing verwacht. Het begint al goed met de voortuin. Een formele tuin met buxushaagjes. En dat er zoveel vruchtenbomen in passen had niemand gedacht. Een kwestie van goed de bomen snoeien en leiden. Wie kent ze nog: de appelsoorten Boskoop, Eijsder Klumpke, Sterappel... Maar de verrassing is toch echt de achtertuin. Je waant je in de Provence met de gele muurtjes en terracotta potten. U heeft op de foto vast al de Agapenthus ontdekt. De geur van uitbundig bloeiende lavendel, volle Engelse rozen en cypressen komt je tegemoet. Natuurlijk staan er olijfbomen, laurier en oleander maar ook prachtig geel bloeiende mimosa. Tussen dat alles een charmant blauw geschilderd kinderhuisje. Natuurlijk met luikjes en glijbaan. De houten schommel staat ernaast. Een kindertuin mag ook best mooi zijn. En als ze zijn uitgeschommeld is ook genoeg te eten: druiven, perzikken, nectarines, amandelen en zelfs vijgen! Niets mooiers dan de natuur met kinderen ontdekken.

Cadeau | 33

Cadeau_05.indd 33

27-02-2009 05:32:02

droomeiland ac 34 | Cadeau

Cadeau_05.indd 34

27-02-2009 05:32:05

Curaรงao

achter de horizon Cadeau | 35

Cadeau_05.indd 35

27-02-2009 05:32:08

36 | Cadeau

Cadeau_05.indd 36

27-02-2009 05:32:11

oor veel Nederlanders is Curaçao “terra incognita”. Een eiland achter de horizon. Maar toch is dat vreemd. Ieder jaar ontdekken meer dan 100.000 Nederlanders dit stukje Koninkrijk. Dat zijn er bijna net zoveel als dat er inwoners zijn, zo’n 140.000. Overvloedige natuur, veel historie en een ontspannen mentaliteit kenmerken het eiland. Historie In 3480 v.Chr. waren er al Indianen op Curaçao. Toen het eiland in 1499 n.Chr. door de Spanjaard Alonso de Ojeda werd “ontdekt” woonden er rond de 2000 Indianen verspreid over 40 dorpjes. In later tijd werd het eiland door de Nederlanders op de Spanjaarden veroverd. De West Indische Compagnie (WIC) vestigde er zich en maakte van Curaçao een handelspost. Een grote handelsplaats waar vooral slaven werden verhandeld. Van deze zwarte bladzijde in onze geschiedenis zijn op het eiland nog slavenhuisjes en plantagewoningen terug te vinden. De plantages waren overigens niet erg succesvol en klein gezien het enorme gebrek aan zoet water op het eiland. Tegenwoordig is Curaçao vooral een prachtige vakantiebestemming. Het historische centrum van Willemstad is ronduit prachtig en het is bijzonder om te zien hoe grote zeeschepen dwars door het oude centrum varen op weg naar de haven die naast de stad in een grote natuurlijke baai ligt. Buiten Willemstad bevinden de meeste toeristenstranden zich aan de oostkant van het eiland, het westen is vooral natuur.

Natuurparken Op Curaçao zijn twee natuurparken die zich bevinden in het westen van het eiland: in het nationale Christoffelpark ligt de hoogste berg van het eiland, de Christoffelberg. U voelt zich van iedereen verlaten als u door dit ongerepte deel van het eiland trekt. Ook zijn er schildpadden en wel in het nationale park Shete Boka. In dit gebied leggen zeldzame zeeschildpadden hun eieren op een verlaten strand. In datzelfde park heeft u op sommige plekken een spectaculair uitzicht en slaan de golven hoog tegen de rotsen. Door de onstuimige zee zijn hier ook grotten ontstaan. Het natuurbeheer op de zes Antilliaanse eilanden staat helaas meer onder druk dan in Nederland, daarom is de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) opgericht met als doel samen te werken en om te zoeken naar een duurzame financiële basis voor natuurbeheer. Snorkelen Als u van snorkelen houdt bent u in Curaçao op het juiste adres. Het eiland heeft ongeveer 38 openbare- en privéstranden, variërend van intieme, rotsachtige baaien tot lange stranden met bruisende activiteit. Bijna alle zwemstranden liggen verspreid langs de beschermde zuidwestkust, daar waar het water meestal rustig en kristalhelder is. Op de meeste plekken loop je zo het water in en je hoeft maar een blik onder water te werpen om de mooiste vissen voorbij te zien zwemmen. Wist u overigens dat de kinderen van het eiland gewoon in zee leren zwemmen en wel in het

Cadeau | 37

Cadeau_05.indd 37

27-02-2009 05:32:16

38 | Cadeau

Cadeau_05.indd 38

27-02-2009 05:32:19

Cadeau | 39

Cadeau_05.indd 39

27-02-2009 05:32:21

“zwembad” gelegen aan de Jan Thiel baai. Dat is eens wat anders dan een binnenzwembad met chloor! Onderwater In de wateren van Curaçao is een overvloed aan zeefauna te vinden: veelkleurige papegaaivissen, zilverachtige barracuda’s, gevlekte Franse klipvissen, kleurige vlindervissen... Wat veel mensen niet weten is dat er een nog groter natuurreservaat is van maar liefst 10,4 km2. Het zeereservaat “Curaçao Underwater Park” strekt zich aan de zuidoostkant van het eiland over 20 kilometer uit en bestaat uit zeegras, koraal en mangrove. Maar je vindt er ook net voor de kust maar liefst 55 soorten koraal die je tot een diepte van 10 meter makkelijk kan zien. Daarnaast zwemmen er 250 soorten vis. Gewoon met de snorkel kan je hier bijvoorbeeld een barracuda zien waarvan de tanden door andere vissen worden schoongemaakt in een zogenaamd “cleaning station”. Milieu Helaas is niet alles koek en ei op milieugebied. Er zijn nog steeds schepen die met hun anker grote stukken koraal onherstelbaar beschadigen. Ook de olieraﬃnaderij ISLA vervuilt de lucht nog steeds behoorlijk. Uit onderzoek is gebleken dat elk jaar in Curaçao 18 mensen vroegtijdig sterven ten gevolge van de rook. Gelukkig wordt er door de overheid en de “Dutch Caribbean Nature Alliance” veel gedaan om de natuur van het eiland in stand te houden. U kunt ook helpen. Allereerst door de CO2 uitstoot van uw vakantievlucht volledig te compenseren. Dat kan via uw luchtvaartmaatschappij of op de website van bijvoorbeeld Greenseat. Ook door geen koraal te beschadigen. Het kost honderden jaren voordat koraal weer

terug is gegroeid. En als u gezellig uit eten gaat, eet dan geen vis meer die door overbevissing met uitsterven is bedreigd. Een goede tip is om de viswijzer voor uw vakantie mee te nemen. Wist u bijvoorbeeld dat de red snapper, blauwvintonijn en zeeduivel zwaar bedreigd zijn maar dat u met gerust hart haring, grijze garnalen, kreeft en platte oesters kunt eten? Klein Curaçao Op 10 kilometer afstand ten zuidoosten van Curaçao ligt Klein Curaçao, een onbewoond eiland van drie vierkante kilometer groot. Het is een klein, kaal, onbewoond rotseilandje, dat als vogelbroedplaats fungeert. De zee rond Klein Curaçao biedt goede duik- en snorkelmogelijkheden. Er zijn veel bedrijven die dagtochten naar Klein Curaçao organiseren. Het eilandje is niet altijd zo kaal geweest. Het was ooit met veel gras begroeid en werd o.a. gebruikt om paarden op te laten grazen. Uit die tijd stamt de vuurtoren van het eiland. Door fosfaatwinning werd het eiland afgegraven, waardoor het veel van zijn vegetatie verloor. Op het strand ligt een indrukwekkend oud scheepswrak dat er jaren geleden gestrand is. Momenteel heeft het eiland geen permanente bewoners meer maar in het nabije verleden was dat wel het geval. Als je dit prachtige eilandje snorkelend of wandelend ontdekt beginnen je handen te jeuken. Je zou zo die prachtige vuurtoren willen opknappen. Of is leven als Robinson Crusoe wellicht te romantisch? Meer informatie: Toerismebureau Curaçao Dutch Caribbean Nature Alliance Greenseat Goedevis

www.ctbe.nl www.dcnanature.org www.greenseat.nl www.goedevis.nl

40 | Cadeau

Cadeau_05.indd 40

27-02-2009 05:32:27

Cadeau | 41

Cadeau_05.indd 41

27-02-2009 05:32:29

Belize

Altijd al gedacht “dat wil ik ook”. Precies de gedachte die bij je opkomt wanneer je praat

met Maarten Bijleveld van Lexmond, natuurbeschermer in hart en nieren. Met Prins Bernhard stond hij aan de wieg van het Wereld Natuur Fonds Nederland. En met een klein team bouwden ze in ‘no time’ WNF op tot een echte organisatie. Echt ondernemerschap. Maar wel met “natuurbescherming” ten doel. Dat is bioloog Maarten Bijleveld ten voeten uit. 44 | Cadeau

Cadeau_05.indd 44

27-02-2009 05:32:42

Natuurreservaat Shipstern

ijna een halve eeuw verder is er nog niets van zijn ondernemerschap en geestdrift verloren. Lyrisch wordt hij als hij over zijn “Lammeren Monniksgieren”, de tropische vlindertuin Papiliorama of het natuurreservaat Shipstern in Belize vertelt. Er zijn nog heel wat meer projecten en allemaal ten dienste van de natuur. Dit doorzettingsvermogen zit in het bloed. Een voorvader was één van de helden bij de slag van Quatre-Bras. Handen uit de mouwen is het devies en ook precies de reden waarom Maarten Bijleveld weigerde achter een bureau te verstoﬀen. Hij ging na de eerste groei van WNF en het behalen van de doktorstitel naar Zwitserland waar hij functies bekleedde bij het internationale WWF en daarna de Commission on Ecology van de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN). Zo zette hij zich als natuurbeschermingsbioloog in voor projecten in India, Kenya, Rwanda, Senegal en The Gambia, maar ook voor de reïntroductie van de Lammergier in de Alpen en voor roofvogelprojecten in Frankrijk,

Griekenland, Sardinië en Spanje. Maarten Bijleveld was dan ook een van de eersten die de herinvoering van soorten propageerde en daar ook onmiddellijk mee aan de slag ging. Eerder ijverde hij voor een betere bescherming van de bedreigde havik waarvan er een aantal uit West-Duitsland werd geïmporteerd, terwijl hij het initiatief nam dat de raaf weer in Nederland terug kwam. Daarnaast publiceerde hij zijn boek ‘Birds of Prey in Europe’, waarvan nu een uitgave wordt voorbereid. Maar het bleef kriebelen, dat ondernemerschap. Het verbaast dan ook niet dat hij na jaren voor internationale natuurbeschermingsorganisaties te hebben gewerkt tot de conclusie kwam dat hij het zelf ook kon. In 1986 werd door hem, gesteund door zijn vrouw en een aantal vrienden, het Papiliorama in Zwitserland opgericht. Papiliorama begon als een overdekte tropische tuin met vele honderden vlinders en werd een doorslaand succes met rond een kwart miljoen bezoekers ieder jaar. Op 1 januari 1995 brandde de tropische koepel door kortsluiting af, maar werd snel met massale hulp van het Zwitserse publiek herbouwd

Cadeau | 45

Cadeau_05.indd 45

27-02-2009 05:32:56

1/1 Adv. reisbureau “Onderhoud en beschermingsmaatregelen moeten wel doorgaan. Daar heeft de Beliziaanse overheid geen middelen voor.”

of Staz tassen koﬀers

46 | Cadeau

Cadeau_05.indd 46

27-02-2009 05:33:05

en uitgebreid met de tropische nachttuin Nocturama met zijn vele Zuid-Amerikaanse diersoorten. Ook u bent welkom, de volgende keer dat u langs Kerzers tussen Bern en Neuchâtel komt. De meest recente aanwinst is ‘Jungle Trek’ een paviljoen van 18 meter hoog gewijd aan het planten- en dierenleven in Midden-Amerika. Jungle Trek werd vorig jaar geopend en is een exacte kopie van de planten- en dierenwereld van het door Papiliorama gestichte Shipsternreservaat. Er leven bijzondere dieren zoals toucans, lepelaars, de zwarte iguana en meerdere soorten zoogdieren. Het hele complex van tropische tuinen staat nu onder leiding van zijn zoon Caspar, eveneens bioloog en natuurbeschermer. En dat brengt ons bij ‘Shipstern’ in Belize. Shipstern Nature Reserve ligt in het noord-oosten van Belize, een klein land vlakbij Mexico op het Yucatan schiereiland. Maarten Bijleveld vertelt enthousiast hoe dit park dankzij het succes van Papiliorama in het verloop van meerdere jaren tot stand kwam en ongeveer 17 jaar geleden werd aangekocht om het te beschermen tegen de oprukkende kettingzagen. Shipstern beslaat inmiddels 11.000 hectaren variërend van lagunes en moeras tot dicht tropisch regenwoud. Goed verscholen wonen er poema’s, jaguars, ocelotten en de zeer zeldzame Bairds tapir. Maar er zitten nog meer bijzondere dieren. Zo zijn er 300 soorten vogels (waaronder de Amerikaanse ooievaar, de rose lepelaar en de ibis), 270 soorten vlinders en 70 soorten reptielen geteld. Maar hoe gaat dat dan met die bescherming ? Speciaal opgeleide rangers beschermen het park tegen illegale houthakkers en stropers en de plaatselijke bevolking is nauw met het park verbonden via educatie aan schoolkinderen en door het opbloeiende ecotoerisme.

Ook u kunt het park bezoeken. Maar het moet allemaal ook betaald worden. Shipstern wordt tot nu toe geﬁnancierd uit giften en de opbrengsten van Papiliorama. Dat is natuurlijk niet voldoende om het voortbestaan op de lange duur te garanderen. Het is een te onzekere toekomst voor dit unieke gebied. Mogelijkheden om het Shipsternreservaat een oﬃciële status te geven worden daarom op dit moment onderzocht. Maarten Bijleveld is met zijn medestanders gepassioneerd over hun ‘beschermeling’. “Onderhoud en beschermingsmaatregelen moeten wel doorgaan. Daar heeft de Beliziaanse overheid geen middelen voor...” Speciaal hiervoor is de Nederlands-Zwitserse stichting ITCF, International Tropical Conservation Foundation opgericht. Maarten Bijleveld geldt als schoolvoorbeeld van hoe je uit het niets je idealen kan combineren met zakelijk succes en daarmee de hele samenleving helpt. Wilt u ook meehelpen? Uw donaties zijn van harte welkom om dit unieke gebied voor volgende generaties te bewaren. In de directe omgeving rukken de houthakkers en ‘ontginners’ al op. Details bekend bij de redactie: info@cadeaumagazine.nl Op 16 april 2006 is er in Burgers’ Zoo een veiling om 2.000 hectaren aan Shipstern toe te voegen. Een unieke kans, omdat dit gebied anders aan houthakkers wordt verkocht. Veiling staat in het teken van CO2-compensatie. Meer informatie : www.shipstern.org www.papiliorama.ch

Cadeau | 47

Cadeau_05.indd 47

27-02-2009 05:33:12

Bonbons

De Azteken verbonden cacao met Xochiquetzal, de godin van de vruchtbaarheid. Zij dronken een chocoladedrank, xocoatl, op smaak gebracht met vanille, chilipeper en piment. De drank zou vermoeidheid tegengaan, hetgeen wordt veroorzaakt door de cafeïne in de cacao. In 1585 werd chocolade voor het eerst op commerciële schaal van Vera Cruz naar Sevilla vervoerd. Chocolade werd toen alleen gedronken, waarbij de Europeanen er suiker aan toevoegden en de chilipeper weglieten. In 1615 werd de chocoladedrank bij ofﬁciële audiënties bij de Franse Koning ingevoerd. In de 17de eeuw was chocolade een luxeproduct dat vooral gebruikt werd door de adel. In 1813 begon Blooker met de productie van cacao en chocolade in Nederland en in 1828 deed Coenraad J. van Houten een belangrijke uitvinding waarmee op eenvoudige wijze het vet van de cacaomassa kon worden gescheiden. Deze techniek kreeg wereldwijd navolging. De kok van Cesar de Choiseul du Plessis-Praslin, een maarschalk, minister en diplomaat onder Koning Lodewijk de veertiende, maakte in de 17de eeuw al chocolades die mogelijk bonbons genoemd kunnen worden. Het woord Bonbon is aan het Frans ontleend; een verdubbeling van Bon (“goed”). De bonbon is ook een specialiteit van Nederland waar ze op ambachtelijke wijze worden gemaakt bij Olivier Bonbons.

OLIVIER BONBONS

Kesselskade 55 6211 EN Maastricht Tel. 043 - 321 55 26 www.olivierbonbons.nl

Kaas

In de vroege geschiedenis werd in Nederland al kaas gemaakt. Dit blijkt uit gevonden aardewerk potjes uit ± 800 v. Chr. met gaatjes, waarin de wrongel uitlekte en kon drogen. In zijn boek ‘De bello Gallico’ van Julius Caesar uit 57 v. Chr. schreef hij dat in onze streken kaas werd gegeten. Bij Fromaasj & Zoe vindt u een enorm assortiment kwaliteits-kazen uit onder andere Nederland, Frankrijk, Italië en Spanje. Aangevuld met wijnen en ambachtelijke produkten. Zo heeft Fromaasj & Zoe een eigen lijn overheerlijke huisgemaakte conﬁturen, sauzen en stropen, herkenbaar aan het gele etiket met de ‘Wiekeneer’. Allemaal gemaakt van de beste ingrediënten zonder conserveringsmiddelen en andere kunstmatige toevoegingen. Ook voor de kazen zijn wij steeds op zoek naar nieuwe delicatessen. Zo vindt u alleen bij ons de ‘Belge Bleu’, een overheerlijke zachte ‘blauwe’ en halen wij voor u de franse kazen direct uit het land van herkomst. Ook voor kaasbuffetten en kaasschotels kunt u bij ons terecht. Kom gerust eens binnen voor meer informatie hierover. Onze kaasspecialisten staan u graag te woord.

FROMAASJ & ZOE

Wycker Brugstraat 43 6221 EB Maastricht Tel. 043 - 321 44 64

Spebekske

Speenvarken in gelei. Maastrichtse delicatesse. Een aspik van jong varkensvlees. Dit jonge malse en magere varkensvlees met een dun laagje spek en een zachte huid (=zwoerd) wordt in dobbelsteentjes gesneden, eerst licht gepekeld (met zout ingewreven) en vervolgens met de nodige botten van varken en kalf een hele nacht gegaard in zijn eigen bouillon. Waar we aan toegevoegd hebben: prei, selderij, uien en citroenen, laurier, peper, foelie en kruidnagel. ‘s Morgens vroeg halen we de blokjes vlees uit de bouillon en verdelen ze over bakjes. De bouillon koken we een aantal uren verder in, dan zeven en klariﬁëren we hem (helder maken) door middel van opgeklopte eiwitten. Met als resultaat een glasheldere eigen bouillon en afgekoeld en opgesteven noemen we dat een glasheldere aspik. Maar voor dat hij afgekoeld is proeven we hem af met zout, peper en citroen en schudden hem vervolgens uit in de afgevulde bakjes met het gare speenvarkenvlees. Het resultaat: een uniek ambachtelijk produkt. Heerlijk fris van smaak, om zo op te eten, eventueel met een stuk roggebrood, op toast, als een fris hapje of een voorgerechtje met een glas witte wijn (Elzasser, Bourgogne). 54 | Cadeau

Cadeau_05.indd 54

JOEP SCHÜRMANN

Wycker Brugstraat 27 6221 EB Maastricht Tel. 043 - 321 39 13 www.joepschurmann.nl

27-02-2009 09:42:26

Appelwijn Als de appel in het verleden weinig kans maakte op een succesvolle

opmars in de wijnwereld, is dat de laatste decennia grondig veranderd, onder andere door de ontwikkeling van een aantal nieuwe rassen, de opkomst van de koel- en bewaarmogelijkheden en uiteraard een doorgedreven wetenschappelijke en technische kennis van de teelten en van de wijnbereidingen.

u mag rustig gesteld worden dat de appel zijn plaats veroverd heeft in de pers en dat hij, mits een juiste verwerking in staat is een niveau te bereiken dat de wijnwereld met verbazing en ongeloof doet opkijken. Kortom, is de appel van nature reeds een gezonde en lekkere vrucht, dan mogen we hem als appelwijn ook nog het predikaat geven van een delicatesse met charme en klasse. Tussen de vers geplukte en consumeerbare vrucht en het uitschenken van de appelwijn, doorloopt de vrucht echter een aantal bewerkingen en onderzoeken. Onderzoek van het aanbod Bepalend zijn de situering van de aanplantingen op de plattegrond van het gebied, maar ook op de kadastrale

en geologische kaarten en het rassenassortiment. De appelwijnmaker noteert alle variëteiten die te vinden zijn, per perceel en per rij. De reden van die precisie heeft te maken met de bodemgesteldheid; deze van het opnemen van alle rassen beoogt zowel de zuiver commerciële rassen als de bestuivers. De soms geringere handelswaarde van deze bestuivers belet hen niet een mooie kwartierstaat voor te leggen en verrassend aangenaam van onder de kurk te komen. Afgelopen jaren bouwden wij in onze kelders ervaring op met de volgende soorten, in drie perioden: klumpke – in de eerste fase bleven we trouw aan de hoogstamfilosofie en verwerkten Belle-fleur (enkele, dubbele, Franse), Belle de Boscoop (de groene en rode varianten), Cox’s Orange Pippin, Court Pendu, Gravenstein, Jonathan, Jacques Lebel, James Grieve, Jezuiëten, Keuleman of Schaapsmuil, Klumpke (Eijsdener en Gronsvelder), Pomme Henry, Posson (rood en groen), Reinette Descadre, Cadeau | 55

Cadeau_05.indd 55

27-02-2009 05:34:18

geeft unieke smaak aan Reine des Reinettes, Sterrenet, Warner’s King, Winter Banana, Zoete Fransen en Zoete Kompetten. Volgens de toen heersende opvattingen moest men een mengsel maken van groen en rood fruit, van zuur en zacht (leek zoeter). Daar zulks steeds eenzelfde product zou (moeten) leveren, deden we dat nooit en verwerkten we ras per ras, bodem per bodem en pluk per pluk. Ondertussen ‘durfden’ we ook een kuip Elstar te persen. De kwaliteit was dermate goed dat we besloten op zoek te gaan naar eventuele fysiologische verschillen om dit te verklaren. Die waren er niet. De lengte van de stam had geen belang. Alleen het ras bleek determinerend. Het hek was van de dam: alle moderne rassen werden in kaart gebracht. Het experiment kon beginnen. We persten in de daarop volgende jaren Alkmene, Arlet, Delcorf, Early Gold, Elstar, Fiesta, Gloster, Granny Smith, Jonagold, Jonica, Jonagored, Novajo, Karmijn de Sonnaville, Katja, Melrose, Mutsu, Santana, Suntan, Kiku8 en een viertal rassen die door Inova Fruit nv gepromoot worden. Eén enkele keer werd ook al eens een bi-rassige kuip gemaakt: een ras met lekkere doch dominerende zuren werd getemperd met een zacht en weinig aromatisch ras.

De interesse groeide zodanig dat alle appelliteratuur verslonden werd en dit bracht ons ook naar bekende en minder bekende oorden van onderzoek (Villeneuve d’ Asq, East-Malling, Geisenheim, pcfruit (Sint-Truiden e.o.) en Centre Fruitier Wallon (CFW) te Merdorp-Hannuit). We ontdekten dat de wereld van de appel bijzonder fascinerend en veel gevarieerder is dan eerst gedacht. In de derde fase experimenteerden we tot heden met voor de consument ongekende soorten zoals Rajka, Topaz, Rubinola, Rosana, Generos, Otava, Elise, Vanda en uiteraard Pinova, maar ook Braeburn, Fuji, Nagafu, Belgica, Cameo, Dalinbel, Dalinco, Delblusch Tentation, Gala, Greenstar, Initial, Ingrid Marie, Idared, Kanzi, Reinette de Waleﬀe, Rubinstep (of Pirouette). Vele onderzoeken zijn heel bemoedigend, maar nog niet helemaal afgerond wat bv. de bewaarbaarheid en evolutie na botteling betreft. De groeiperiode Is het aanbod gekend, zijn de keuzen gemaakt, dan laat de appelwijnmaker de fruitteler zijn werk doen. Hij is immers de persoon met kennis van zaken. Niettemin moeten een aantal teelttechnische afspraken gemaakt

56 | Cadeau

Cadeau_05.indd 56

27-02-2009 05:34:24

“Authentiek procedé an deze appelwijn” worden die uiteraard in de overeenkomst tussen beide personen opgenomen worden. De doelstellingen verschillen immers tussen teelt voor afzet op de veiling of teelt voor de appelwijnmakerij. Let wel, in die regio’s waar druivenwijn gemaakt wordt, worden beide disciplines door dezelfde persoon bedreven. Daarom dat de Franse scholen steeds de combinatie ‘Viticultuur Oenologie’ aanbieden en dit op alle niveaus.

De oogst De belangrijkste voorwaarde voor een geslaagde appelwijn is het oogsttijdstip. Deze data worden per ras vastgesteld aan de hand van volgende factoren: de bloeidatum, het begin van de verkleuring van de pitten terwijl de vrucht nog een ruime groene achtergrond heeft maar toch al een aantrekkelijke blos vertoont, nog vrij hard is en garanties op bewaring geeft, niet onbelangrijk detail, dat ze ook nog ongeschonden uit een aantal handelingen moet komen. De ervaren appelwijnmaker weet dat deze vruchten hem hoogstens een vert-jus (groene oogst) opleveren en dat hij nog geduld moet opbrengen. Immers, in een rijper stadium zal de appel pas zijn aroma’s ten volle prijs

geven en zal het hoogste suikergehalte bereikt zijn. Dan pas zullen ook de minder aangename zuren afgebroken zijn. Hij laat intussen de appels nog aan de boom: de rijping verloopt rustig en evenwichtig. Want wat in de pers komt, komt ook in de ﬂes en dus op de feesttafel! Met het oog op volgende oogsten is het in die context zeer aangeraden de vruchten te gaan proeven in hun verschillende rijpheidsstadia, op verschillende percelen. Voldoen de vruchten aan hoger genoemde voorwaarden, zijn alle details genoteerd, dan kan gevraagd worden te plukken. “ls de Europese wijnplas nu al niet te groot?” horen we vaak vragen. Wat dan nog? Moeten wij dit edele vocht dan blijven invoeren? Waarom zouden we achterblijven in deze discipline die we vanaf nu ‘de Pomoenologie’ mogen noemen? Waarom zouden wij ons eigen fruit, met zorg en grote deskundigheid geteeld, niet zelf op een andere wijze valoriseren? Zeker nu dat de grote koks de appel herontdekken en hem met grote zorg in een grote variatie aan overheerlijke gerechten op tafel brengen! Met appelwijn kunnen we de chefs de ﬁnesse aanbieden van de geprezen harmonie van smaken op het bord en in het glas! Jean-Marie Ernon Cadeau | 57

Cadeau_05.indd 57

27-02-2009 05:34:28

RaphaĂŤl

en Maria

Heeft u ook wel eens dat u denkt dat u iets eerder heeft gezien. Dat overkwam mij toen ik deze kerk in Frankrijk binnenstapte. De kerk ligt op de oude bedevaartroute naar Santiago de Compostella. Een UNESCO monument. Maar het zijn niet de 15de eeuwse glas-in-lood-ramen of de 16de eeuwse muurschilderingen die mijn aandacht trekken, maar het schilderij dat pal naast het altaar hangt. Madonna en Kind van RaphaĂŤl. Hoe kan dat? Want hetzelfde schilderij ziet jaarlijks duizenden toeristen aan zich voorbij trekken in Palazzo Pitti in Florence. De verklaring is simpel. In vroeger eeuwen was het gewoon om een kopie te maken van een bestaand schilderij. Vaak gebeurde dat al in dezelfde periode. Waar het origineel hangt laat ik aan uw verbeelding over... 58 | Cadeau

Cadeau_05.indd 58

27-02-2009 05:34:35

Een nieuwe kijk op de heilige drie-eenheid

Interview met ﬁlosoof Joseph Duponcheele

oseph Duponcheele is een Belgische filosoof. Na zijn opleiding te hebben genoten bij de Jezuïeten en aan de Universiteit van Leuven doceerde hij filosofie in Bordeaux, Frankrijk. Hij werd vooral bekend door zijn filosofische en rationele lezing van de heilige drieeenheid. Hij wordt geïnterviewd door Marie Six. Marie Six: Wat is er nieuw in uw filosofie? Joseph Duponcheele: Ik geef een alternatieve uitleg van het Christelijke begrip “heilige drie-eenheid, vader, zoon en heilige geest”. De mens is een sociaal wezen en door uit te gaan van de “relatie” tussen mensen kom ik tot een logischere verklaring van wat de bijbel voor ons betekent. Door de eeuwen heen zijn klassieke filosofen uitgegaan van de stelling dat een “volmaakt wezen”, uniek, één en ondeelbaar van aard is. De meeste mensen kennen wel de stelling van Descartes: “Cogito ergo sum. Ik denk dus ik ben”. Hiermee is elke vorm van onderscheid tussen individuen en de relatie tussen wezens onderling – bijvoorbeeld tussen mensen – naar zijn aard “onvolmaakt”. Kijken we naar het gangbare idee van wat God is dan vinden we de bron van het misverstand. Het idee waarin God wordt omschreven als “volmaakt wezen”, uniek in zichzelf. De Griekse filosoof Aristoteles, zei dat God daarom “alleen ‘zichzelf’ kan denken en willen”. Hij kan dus ook geen relatie hebben met andere wezens dan zichzelf. Wat eigenlijk geen “relatie” is, maar alleen “eenzaamheid”. Maar als we uitgaan van het tegenovergestelde vinden we de oplossing. En dat is dat de wereld en de mens door God zijn geschapen. God is hier van zichzelf de “scheppende kracht”. Deze mogelijkheid om te creëren is de essentie van God.

In het scheppen van de wereld heeft God zijn absolute macht om een “volmaakte relationele” mens te scheppen niet gebruikt. Hij schiep een imperfectie, de “nog onvolmaakte relationele mens. Hij kon immers niet een andere God maken. Nu is het trouwens zo dat hij in zijn scheppende kracht laat zien dat hij de absolute macht heeft en hem “van zichzelf is gegeven wezens te maken”. Het beeld van deze wezenlijke eigenschap van God om te “kunnen maken” is zichtbaar in de perfecte samenwerking – communio– tussen mensen die samen zaken creëren of nieuw leven scheppen. Marie Six: Waarom komt u nu met een nieuwe ﬁlosoﬁe over de Bijbel? Joseph Duponcheele: Om duidelijker uit te leggen wat er eigenlijk in de Bijbel staat. Veel mensen vinden Bijbelteksten moeilijk te begrijpen. Bovendien is de uitleg die Christelijke theologen tweeduizend jaar lang hebben gegeven onlogisch en niet rationeel. Hiermee zijn “mysteries” ontstaan. Laten we doorgaan op de gedachte dat God meerdere wezens in zich verenigt “in het volmaakte en absoluut relationele wederkerige geven van het zijn”. En vervolgens ook dat zijn essentie dus is dat hij scheppen kan. En dat – als hij schept – hij de mensheid (de mens in meervoud) naar zijn evenbeeld heeft geschapen. Vanuit dit gezichtspunt kunnen we het scheppingsverhaal waarin man en vrouw geschapen worden met andere ogen lezen. Het eerste hoofdstuk van Genesis, vers 27 luidt: “God schiep de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep hij hem, mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen.” Cadeau | 59

Cadeau_05.indd 59

27-02-2009 05:34:38

60 | Cadeau

Cadeau_05.indd 60

27-02-2009 05:34:41

Als we op de traditionele wijze God en de mens zien als het evenbeeld van de individu-God en het individumens dan is dat in tegenspraak met de realiteit zoals we die als mens ﬁlosoﬁsch kunnen kennen. Vanuit het individualistische opzicht moet je iedere vergelijking, tussen de relatie die je als mens met je ouders hebt en die welke je met God hebt, vergeten. Het is dan ook een contradictie als je zou zeggen dat wij “kinderen zijn van God”, of dat God onze “vader” is.

joodse leraar Rachi van Troyes in de elfde eeuw. In het symbolische scheppingsverhaal staat heel duidelijk de relatiestructuur tussen mensen onderling en die van hen met God beschreven. Een relatie tussen drie “partijen”. Deze relationele structuur van drie is de Goddelijke volmaaktheid en op die manier is de mensheid het evenbeeld van God. God is dus niet het eenzame individu maar drie “Personen in relatie”. Dit geeft ook een diepere betekenis aan het leven als gezin.

De auteur(s) van het scheppingsverhaal in Genesis vertellen het zo, dat God naar zijn evenbeeld man en vrouw schept. Maar hij geeft niet aan hoe ze samen zijn. Dit staat om symbolische wijze beschreven in de verzen daarna.

Marie Six: Maar wat betekent dit dan voor vrijgezellen? Joseph Duponcheele: Zij die ‘single’ zijn vallen niet buiten deze structuur. Ze zijn immers kind van hun vader en moeder. Het gaat hier om het idee, de structuur. Ik heb het hier niet over situaties waar bijvoorbeeld de vader of moeder ontbreekt. Omdat de mensheid niet God is, wordt de relatie tussen mannen en vrouwen “bekrachtigd” door de scheppende kracht. Zoals in het Genesis verhaal waar het niet de man is die de vrouw schept, maar God die beiden schept. Wanneer de relatie tussen man en vrouw resulteert in het hebben van een kind heb je weer de driehoeksrelatie vader, moeder, kind waar iedereen uit voort komt.

Genesis verhaalt: “Toen maakte God, de heer, de mens. Hij vormde hem uit stof, uit aarde, en blies hem levensadem in de neus. Zo werd de mens een levend wezen.” En vervolgens “God, de heer, dacht: Het is niet goed dat de mens alleen is” om hierna te vervolgen met “Uit de rib die hij bij de mens had weggenomen, bouwde God, de heer, een vrouw en hij bracht haar bij de mens. Toen riep de mens uit: ‘Eindelijk een gelijk aan mij, mijn eigen gebeente, mijn eigen vlees, een die zal heten: vrouw, een uit een man gebouwd’.”

“De Drievuldigheid

Marie Six: Hoe gaat u dan om met alle mannen en vrouwen die dit ideaalbeeld niet bereiken? Joseph Duponcheele: In het relationele model van de mensheid dat ik voorstel, houd ik ook rekening met de onvolmaaktheid van de schepping want ze is niet God. Zo kan de mens lijden door de natuur maar ook zelf leed toebrengen. Dat is inherent aan het “niet volmaakt” zijn als individu en aan het feit dat het individu relationeel is. Wezens zonder relaties kunnen geen kwaad doen. Maar dit soorten wezens kunnen niet bestaan. Alleen God, als relationeel wezen kan geen kwaad doen. God schept geen mensen die van zichzelf “slecht” zijn. Wel schept hij relationele mensen die ook “kwaad” kunnen doen, opdat zij zich onderscheiden van God en autonoom zijn. De menselijke vrijheid kan dus niet vermijden dat “kwaad” wordt gedaan, want zij is in het tegenwoordige stadium van de schepping “onvolmaakt”.

in God is in zichzelf

Kennelijk wordt hier al geconcludeerd dat een man alleen een onmogelijkheid is in de ogen van God. Het bijbelse verhaal laat zien dat God nog steeds zijn kunstwerk vervolmaakt door de vrouw te creëren. God hoeft dan niet opnieuw “levensadem” te geven. Anders zou hij twee verschillende typen mens hebben gecreëerd. Alleen door het creëren van de vrouw kan de man als man bestaan en kunnen ze samen als “mensen” leven. In dit verhaal over man en vrouw, Adam en Eva, is het niet Adam die het initiatief kan nemen om Eva uit zichzelf te scheppen. Dat is God. Het is God die van de mens Adam een persoon maakt waarvan de essentie is te “erkennen” dat hij zichzelf als “man” alleen kan zijn voor zover er ook apart van hem Eva, de “vrouw” bestaat. Apart van hem en met een andere relationaliteit maar van dezelfde menselijke natuur. Daarom, volgt de tekst met grote ﬁlosoﬁsche wijsheid,

‘gezinsliefde’. Daarom schept hij zo en

voltooit hij ook zijn

werk op deze wijze.”

“Zo komt het dat een man zich losmaakt van zijn vader en moeder en zich hecht aan zijn vrouw, met wie hij één van lichaam wordt”. Dit laatste “één van lichaam” of letterlijk “één van vlees” is het kind, zoals reeds gezegd door de grote

Marie Six: Wat is de rol van Jezus in de schepping en verlossing van de mensheid? Joseph Duponcheele: In de eerste fase van de schepping is de mens geschapen naar het beeld van God. De mens dwingt zichzelf, met zijn vrijheid goed te doen, dat wil zeggen “zichzelf authentiek te verwezenlijken” in relatie met andere mensen. Daarmee wordt hij alleen het beeld van Gods relationele volmaaktheid. Cadeau | 61

Cadeau_05.indd 61

27-02-2009 05:34:41

Museum Grand Curtius heropend

Ontdek 7000 jaar kunst en geschiedenis in â&#x20AC;&#x2DC;Grand Curtiusâ&#x20AC;&#x2122;

Na een jarenlange verbouwing heropent het grootste museum van Luik, Grand Curtius, op 7 maart 2009 haar deuren. Het museum combineert de collecties van de musea voor archeologie, decoratieve kunst, religieuze- en maaslandse kunst, evenals voorwerpen uit het wapen- en glasmuseum. Meer dan 5200 kunstvoorwerpen liggen in een nieuwe setting tentoongesteld. Alles bijeen bestrijkt de collectie een periode van 7000 jaar. De collectie van Grand Curtius is met recht bijzonder te noemen. Adres: Quai de Maastricht 13 - Tel. +32 (0)4 221 68 00 | www.grandcurtiusliege.be

62 | Cadeau

Cadeau_05.indd 62

27-02-2009 05:34:43

de schepping. Want God kon immers geen tweede drievoudige God maken. Het gaat in deze uitleg over Jezus om een uitleg van de oneindige goedheid van God. Een geschenk wordt immers gemeten door het vermogen van de gever. Dit betekent dat God alles geeft. God is liefde. God heeft hetzelfde liefde voor allen en dat leidt tot dezelfde volmaaktheid voor iedereen. God maakt geen keuze, want de keuze wordt alleen door “onvolmaakte” mensen gemaakt. Marie Six: Als ik het goed begrijp is de mens de bron van zijn eigen acties als hij wil dat de andere gelukkig is. De boodschap is dus simpel: Wees aardig, genereus en rechtvaardig, in één woord vrij, en je krijg een voorproefje van de volmaaktheid in het Koninkrijk van God. Wanneer je wordt gedomineerd door het kwade, het negatieve, dan ben je niet vrij. Want alleen een vrij mens praat en handelt uit liefde en kan zo gelukkig zijn. De bijbeltekst “Heb uw naaste lief als uzelf” moet je dan ook vanuit deze optiek lezen. Dat geldt ook voor de tekst “Als iemand je op de wang slaat, bied hem dan ook de andere wang aan...” het verhaal van de klap in beeld. Hier is de opdracht om van de ander te houden, ook als je weet dat hij kwaad kan doen.

Het Christelijke begrip van Gods openbaring zegt dat in de persoon van Jezus, het Woord aan de mensheid is verenigd. Het is zo, want het eeuwige Woord (de tweede eeuwige persoon van de enige God) ontvangt van de Vader (de eerste persoon) de scheppende macht en de scheppende activiteit gelijk hij eerst en op een eeuwige wijze de godheid in het “Godszijn” van de Vader ontvangt. De goddelijke wijze van het Woord om te scheppen brengt dus met zich mee zijn vereniging met de mensheid. In het tegenwoordige wereldlijke bestaan gebeurt dat nog volgens de “onvolmaaktheid” van de mensheid. Het Woord heeft dus in Jezus de strijd van goed en kwaad tot aan het kruis gestreden. Maar de oorspronkelijke scheppingsakte van de Vader, en de scheppende menswording van het Woord hebben, wegens hun tegenwoordige “onvolmaaktheid” hun uiteindelijke doel niet bereikt. De drie-eenheid God wil de autonoom geworden mensheid bevrijden van de mogelijkheid nog kwaad te doen. Dat gebeurt, na de dood, door een volledige “Godwording” van de talloze menselijke personen: een tweede schepping dus “in genadige broederschap” met de Heilige Geest (de derde eeuwige persoon in het Godszijn), in absolute “volmaaktheid” van de geschapen mensheid. Absolute volmaaktheid die onmogelijk was in het begin van

Joseph Duponcheele: Ja, in mijn eerste boek, “L’être de l’Alliance” (“Het wezen van het Bondgenootschap”) staat Gods macht om te creëren nader uitgewerkt. Het fungeert als brug tussen het Jodendom en het Christendom, tussen filosofie en theologie. Mijn tweede boek “Comprendre l’homme pour penser Dieu” (“De mens begrijpen om God te denken”) is een kritische dialoog over de achtergrond van het monotheistische geloof. Beide boeken zijn gepubliceerd door de filosofische uitgeverij CERF in Parijs in de “Cogitatio fidei” serie. Mijn derde boek komt dit jaar uit en is getiteld, “Les paraboles où Dieu se dit et dit notre destinée.” (“De gelijkenissen waarin God zichzelf en ons toekomstige lot openbaart”). In het boek analyseer ik de gelijkenissen uit de evangeliën aan de hand van de gedachte dat God een drie-eenheid is zoals hiervoor beschreven. Relatie is een wezenskenmerk tussen mensen en geeft hun persoonlijke bewustzijn een speciale opening naar het initiatief van de ander. Op die manier kan een liefdesverklaring alleen worden ontvangen in “geloof”. Er is immers nooit een wiskundig bewijs of wetenschappelijke of filosofische van de zin “Ik hou van jou”. En zo ook tegenover God. Meer informatie: info@cadeaumagazine.nl

Cadeau | 63

Cadeau_05.indd 63

27-02-2009 05:34:46

Tieleman Uurwerken Reparaties, in- en verkoop van antieke klokken Telefoon 010 - 212 32 89 | www.uurwerk-atelier.nl 72 | Cadeau

Cadeau_05.indd 72

27-02-2009 05:35:23