Beeld Express 2/2016 by BREEDBEELD

JUN/JUL/AUG 2016

BEELD EXPRESS 2/2016

Centrum voor Beeldexpressie

Ben je in je vrije tijd bezig met fotografie, film of multimedia, of kriebelen je vingers om eraan te beginnen? Het Centrum voor Beeldexpressie is je aanspreekpunt. Je krijgt er advies, informatie en documentatie op maat.

een abonnement op het tijdschrift Beeld Express een lidkaart die erkend is door de Vlaamse gemeenschap gratis deelname aan alle wedstrijden georganiseerd door het Centrum voor Beeldexpressie een aanzienlijke korting (vaak 100 %) op alle door ons georganiseerde activiteiten (lezingen, projecten, cursussen en workshops, wedstrijden, exposities en evenementen) de ontlening van opname-, projectie- en expomateriaal een SABAM-regeling voor al wie muziek gebruikt bij films of AV-producties een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid (+ rechtsbijstand) én lichamelijke ongevallen de mogelijkheid om financiële steun te bekomen voor een buitengewoon project kortingstarief (€ 6 i.p.v. € 8) bij een bezoek aan het FoMu Antwerpen regelmatig kans tot het winnen van dvd’s, boeken, tickets, … in Beeld Express bij aankoop van 2 tickets op vertoon van geldige lidkaart: reductieprijs bij Sphinx cinema Gent (www.sphinx-cinema.be) 10% korting op al je aankopen bij het fotolabo ONELAB fine art printing (www.onelab.be) 10 % korting op het ontwikkelen van films en op het printen en monteren van fotowerk bij Fotoshop Gent (www.fotoshopgent.be) 10 % korting bij fotolabo Milo-Profi (www.milo-profi.be) 10 % korting op alle aankopen, met uitzondering van Fine Art Scans, bij fotolabo Fotorama in Wevelgem (www.fotorama.be) 15 % korting op het bestellen van prints en op eindafwerking bij Beeldmakers photo labo in Aalst (www.beeldmakers-labo.com) kortingstarief bij een abonnement op het fotografietijdschrift Shoot (www.shoot.be) kortingstarief bij aankoop van een catalogus n.a.v. een expo in CC Hasselt (www.ccha.be) reductietarief bij voorstellingen Beursschouwburg (www.beursschouwburg.be) 10% korting en gratis verzending op het volledige aanbod in de webshop van Lannoo (www.lannooshop.be/beeldexpressie) kortingstarief op vertoon van je lidkaart bij aankoop van een ticket voor de hoofdexpo’s van de Summer of Photography in BOZAR ‘Open spaces/Secret places. Works from the SAMMLUNG VERBUND, Vienna’ (€ 10 i.p.v. € 12) en ‘Dey Your Lane! Lagos Variations’ (€ 8 i.p.v. € 10) (zie p. 50 www.bozar.be)

Hou onze website, je mailbox of de volgende nummers in de gaten, want er volgen nog nieuwe voordelen! Je wordt lid voor € 25 (lidkaart met of zonder foto)! Jongeren tot en met 25 krijgen korting: zij betalen € 17,5.

www.beeldexpressie.be

juni/juli/augustus - Afgiftekantoor Antwerpen X - P309297 - 5 x per jaar in maart, juni, september, november en januari

Iedereen met een liefde voor beeldtaal kan bij ons terecht, maar leden genieten van extra voordelen en daar komen er weer enkele nieuwe bij:

Tijdschrift van het Centrum voor Beeldexpressie vzw

BEELD EXPRESS

BEELD EXPRESS (oplage 5.400 ex.) nummer 2, jaargang 46, juni/juli/augustus 2016

Verschijnt 5 x per jaar in maart, juni, september, november en januari. Centrum voor Beeldexpressie, CvB vzw, erkend door de PSA, FIAP en UNICA Voorzitter en verantwoordelijk uitgever: F. Van Vlaenderen, Rijsenbergstraat 130, 9000 Gent Tel. 09/220 29 15 e-mail: voorzitter@beeldexpressie.be Hoofdredacteur - redactieadres: Joke Embrechts Vorstermanstraat 7 bus 1.5, 2000 Antwerpen Tel.: 03/289 12 03 e-mail: hoofdredacteur@beeldexpressie.be Overige redacteurs: J. Embrechts, R. De Muyter, E. Dom, C. Goossens, M. Pylyser, M. Thysens, W. Van Springel Inlichtingen, adreswijzigingen, publicitaire inlassingen, ...: Vorstermanstraat 7 bus 1.5, 2000 Antwerpen Tel.: 03/289 12 01 e-mail: sec@beeldexpressie.be Abonnementen: 25 euro per jaargang (5 nrs.) te storten op BE81 4144 1999 9124 (BIC: KREDBEBB) van CvB vzw, Vorstermanstraat 7- bus 1.5, 2000 Antwerpen, Meer informatie op onze website: www.beeldexpressie.be Alle artikels worden gepubliceerd onder de verantwoordelijkheid van de auteurs en dienen naar de hoofdredacteur gestuurd te worden. De niet gepubliceerde artikels worden tenzij anders afgesproken - niet teruggestuurd. Niets uit dit nummer mag gedeeltelijk of in zijn geheel overgenomen worden zonder uitdrukkelijke toestemming. Lay-out en prepress: K. Peeters

p. 10

A0215.305 Photo © Bae Bien-U / Courtesy Bae Bien-U and Axel Vervoordt Gallery h

KIJKEN & BEZOEKEN 02 Foto-expo ‘Toekomst van gisteren’ 08 Europese cinema op het Brussels Film Festival 09 UIT in Vlaanderen en over de grens 10 Photo Event 2016 16 De Donkere Kamer 18 EYES WIDE OPEN! 100 jaar Leica fotografie 23 Bij plaatjes horen praatjes 24 Fotografen Ray & Charles Eames op de set bij Billy Wilder 26 Legende Helmut Newton in Amsterdam 28 BOBBEJAAN 32 De uitgepuurde beelden van TOM CALLEMIN 35 UIT met het Centrum voor Beeldexpressie 36 Master of Light Robby Müller 38 SOMER 40 Intimacy under the Milky Way 44 50 jaar Gafodi Gavere 48 Filip Claus & Jimmy Kets: WO I in beeld 49 UIT met leden en aangesloten groepen 50 Summer of Photography 54 Fotojournalistiek en setfotografie in Charleroi 57 Leo Baekeland met gastfotograaf Yann Bertrand 59 Natuurfotografie centraal in Rotterdam 62 Meester-kleurenfotograaf Alex Webb

Foto cover: © Erwin Van den Brande / Final Curtain (zie ook p. 10)

VRAGEN 64 WIE contacteren WAARVOOR in het Centrum voor Beeldexpressie

h © Gérard Verbecelte (zie expo ‘Toekomst van gisteren’ p. 2)

p. 44

When A Lovely Flame Dies MR / © Bart Ramakers h

IN HUIS HALEN 17 Boekennieuws 58 Productinfo

p. 26

Yves Saint Laurent French Vogue Rue Aubriot Paris 1975 / © Helmut Newton Estate h

DOEN 59 Wedstrijd: WNF-Frans Lanting Award

achter de coulissen Achter het rode gordijn van het coverbeeld komt een zomer vol fotografie tevoorschijn. Een kijkspel van verstilde beelden, iconische foto’s of intieme, begeerlijke en gepassioneerde beelden. Beelden van amateurfotografen naast internationale toppers. Een groots fotofestival in Gavere én Brussel vol met fotografie. Natuurfoto’s naast setfoto’s. Uitgepuurde beelden naast cinematografische pareltjes. Kleur en zwart-wit. Verleden en toekomst. Jonge en oudere meesters. Een persoonlijke, authentieke en ontroerende docu rond een icoon in de vaderlandse muziekgeschiedenis naast een feelgood movie met beperkt budget. Een schouwspel met voor ieder wat wils. Laat de zomer maar komen! Joke Embrechts hoofdredactrice

Foto-expo

‘Toekomst van gisteren’ Beelden uit de Prijs van Vlaanderen 2015 TEKST: JOKE EMBRECHTS

Voor de vijfde keer presenteren we een expo met beelden uit de Prijs van Vlaanderen, samengesteld door een extern curator, op een mooie locatie. Fotograaf Theo Beck is dit jaar curator. SD Worx in Antwerpen opnieuw de locatie.

Theo Beck was jarenlang leraar fotografie en later verantwoordelijke van het departement fotografie aan het Sisa in Antwerpen. Zijn groot engagement en belangeloze inzet ten dienste van de maatschappij en de fotografiesector lopen als een rode draad door zijn ganse carrière. Theo Beck is met pensioen, maar zijn gedrevenheid is gebleven. Hij is voortdurend met nieuwe projecten bezig. De lijst met tentoonstellingen in binnenen buitenland die hij solo of in groep ondernam, is lang en uitgebreid. Hij was ook voorzitter van de cultuurraad in het district Antwerpen, en nu dus curator van deze expo. Hij licht zijn keuze bij de foto’s toe: “Bij het schrijven van dit stukje liggen nog niet alle beelden die in de tentoonstelling moeten komen vast. Dagelijks verwijder ik foto’s om ze te vervangen door andere, om ze later weerom te verwisselen. Een aantal beelden liggen vast, gebetonneerd, die komen er zeker in. Nu nog formaten bepalen, soms is een kleine foto die leest als een boek in al zijn intimiteit veel mooier dan dat grote beeld dat brutaal je aandacht trekt. Elke foto vraag zijn eigen formaat. De keuze is moeilijk, zoveel mooie, goede foto’s. Ook deze periode in de geschiedenis van de fotografie is verwarrend. Enerzijds wordt er terug meer naar de analoge fotografie gegrepen met zijn specifieke tekortkomingen, misschien de laatste stuiptrekking van een boeiend verleden. Anderzijds wordt het bewerken van beelden aanvaard, in een kort verleden werden foto’s die teveel

met Photoshop gemanipuleerd werden op elke tentoonstelling geweigerd en als ‘spielerei’ geklasseerd. Maar tastte Man Ray destijds ook niet de grenzen van de fotografie af met zijn solarisaties, fotogrammen en andere doka-ingrepen. De donkere kamer is vervangen door computers, door Light room, Photoshop enzovoort. Natuurlijk mag men experimenteren met het medium, zolang het resultaat maar een meerwaarde heeft, een emotie, een boodschap. Niet enkel het experiment voor het experiment, want dat is inderdaad ‘spielerei’.” En vanwaar de titel? Theo Beck: “De nostalgie naar de oude analoge foto’s is wel merkbaar in het me aangeleverde beeldmateriaal. Vroeger had een fotograaf altijd te weinig licht, met de digitale fotografie altijd teveel licht. Daarom de ontelbare opnamen bij valavond waar men met lange belichtingstijden kan werken om onscherpte in water en lucht te creëren. Een foto is een opname van een ogenblik. Wanneer je die opname bekijkt is het ogenblik reeds voorbij, behoort tot het verleden. Maar een fotograaf fotografeert een idee, een aanklacht, een utopie, een toekomstvisie, een droom hoe zijn werkelijkheid zou moeten zijn of worden of juist niet zijn of worden.” Kom de geselecteerde beelden zelf ontdekken met een hapje en een drankje tijdens de vernissage of loop in juli of augustus eens binnen bij SDWorx! •

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

f © Jean-Pierre Debacker

h © Jean Luc Legrand

f © Ludo Adons

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

h © Theo Troonbeeckx

h © Rik Depraetere

De 'Toekomst van gisteren' opent op vrijdag 1 juli om 19.30 u. en is verder te bezichtigen van maandag 4 juli tot en met vrijdag 26 augustus in de exporuimte van SD Worx (Brouwersvliet 2) in Antwerpen, werkdagen, 8 u. - 20 u. Alle info op www.beeldexpressie.be.

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

KIJKEN & BEZOEKEN / Filmfestival

Europese cinema op het Brussels Film Festival TEKST: Elisa Dom

Ook dit jaar viert het Brussels Film Festival de rijkdom van de Europese cinema. De 14de editie van dit levendige festival gaat door in Flagey. Onder leiding van directeur Ivan Corbisier zet dit veelzijdige evenement elk jaar de Europese cinema in de bloemetjes doorheen 8 dagen van filmexploratie, een honderdtal kort- en langspeelfilms, vele concerten, genodigden, ontmoetingen, en meer dan 50.000 euro aan prijzen die de cinematografische creatie en promotie in Europa aanmoedigen. Het is een festival waar mensen uit alle uithoeken van de filmwereld elkaar ontmoeten: een Europese jury, Volker Schlöndorff, internationale regisseurs die hun film voorstellen en natuurlijk filmliefhebbers van alle makelij. En er staat nog meer op het programma: lezingen, masterclasses, speciale voorstellingen, DJ-sets, gratis openlucht filmvoorstellingen op het HeiligKruisplein én een klepper van een eregast.

Eregast Volker Schlöndorff

Affiche

Deze klepper is Volker Schlöndorff, een Duits regisseur met een indrukwekkend cinematografisch palmares. Volker Schlöndorff start zijn carrière in Parijs als regieassistent van Alain Resnais, Jean-Pierre Melville en Louis Malle. Terug in Duitsland regisseert hij zijn eerste langspeelfilm ‘Der junge Törless’, waarvoor hij in 1966 de Prix de la Critique Internationale in Cannes ontvangt. Hij verfilmt vervolgens grote romanschrijvers zoals Heinrich Böll met ‘Die verlorene Ehre der Katharina Blum‘ en Günther Grass met het succesvolle ‘Die Blechtrommel’. Voor die laatste verfilming krijgt hij de Gouden Palm in Cannes in 1979, de Oscar voor beste buitenlandse film in 1980 en geniet hij wereldwijd erkenning. Vorig jaar behaalde hij met zijn film ‘Diplomatie’ nog de César voor best bewerkte scenario. De gerenommeerde Duitse regisseur zal op zaterdag 18 juni een masterclass geven in Flagey. Ter gelegenheid van zijn komst zal Cinematek - partner van het festival - een retrospectieve uit zijn omvangrijke filmografie voorstellen van een vijftiental films.

Het rijkelijk gevulde programma is niet het enige dat opvalt aan het festival. Doorheen de jaren heeft het Brussels Film Festival met zijn affiches de rijkdom, de diversiteit en de indrukwekkende kwaliteit van de Europese cinema willen onderstrepen. Voor deze editie brengt het Brussels Film Festival hulde aan een van de grootste cultfilms uit de filmgeschiedenis: ‘Metropolis’ van de Duitse cineast Fritz Lang. Ontwerper van de affiche is de Belg Laurent Durieux. Deze 45-jarige kunstenaar ontwerpt, op bestelling en in samenwerking met filmstudio’s en rechthebbenden, affiches van beroemde films als ‘King Kong’, ‘Vertigo’ en ‘The Godfather’, affiches waarmee hij onder andere de aandacht trok van Steven Spielberg en Francis Ford Coppola. Geïnspireerd door de illustratoren van de jaren ’30 tot ’50, creëert hij in zijn werken een retro-futuristisch universum dat getuigt van zijn fascinatie voor een “toekomst die nooit plaats heeft gevonden”. Hij staat vandaag in de lijst van de 200 beste illustratoren ter wereld en zijn werk staat tentoon in tal van Amerikaanse galerijen. Met deze affiche bewijst het festival eindelijk eer aan deze kunstenaar in zijn eigen land. Tijdens het festival is er een expositie van zijn oeuvre in het hart van het festival in Flagey, alsook in het Maison de l’image, nieuwe partner van het festival. Zeker gaan kijken! •

Brussels Film Festival loopt van 17 tot 24 juni in Flagey (Heilig-Kruisplein) in Brussel. Alle info via www.brusselsfilmfestival.be.

Ah, eindelijk een beeld in onze advertentie. En we hebben nog steeds dezelfde naam.

Uit de vriendschappelijke fusie tussen een handvol Belgische drukkerijen en een

communicatiebureau, ontsproot DADDY KATE. Gewoon omdat het kan, weet u wel.

Want daar draait het bij ons om. Making things happen. Onze eigen grenzen verleggen, en graag die van onze klanten ook. Never stop learning. Neen, we zijn geen drukkerij. En neen, ook geen reclame- of communicatiebureau. Toch niet enkel dat.

Tot gauw

UIT in Vlaanderen TEKST: JOKE EMBRECHTS

In de kalender op www.beeldexpressie.be verzamelen we een aanbod van activiteiten rond fotografie en film in Vlaanderen. Een greep uit het aanbod voor de komende maanden:

JUN

‘Encouble’ door Delphine Burtin

Gallery Fifty One, Antwerpen Foto-expo tot 11 juni (gratis) ----------------------------------------------

JUN

‘Life in color’ door Jacques Henri Lartigue

Gallery Fifty One Too, Antwerpen Foto-expo tot 2 juli (gratis) ----------------------------------------------

JUN

‘Fossil Locomotion’ door Floris Vanhoof

LLS 387, Antwerpen Expo tot 30 juni (gratis) ----------------------------------------------

John Vink JUN

44 Gallery, Brugge Foto-expo tot 3 juli (gratis) ----------------------------------------------

JUN

‘Show Us the Money’ FOMU, Antwerpen Foto-expo tot 9 oktober (€ 8)

en over de grens JUN

‘Verbaas mij!’ door Philippe Halsman

Kunsthal, Rotterdam Foto-expo tot 12 juni (€ 12) ----------------------------------------------

JUL

Les rencontres de la photographie Arles 2016

Verschillende locaties, Arles Fotofestival tot 25 september (vanaf € 5)

Meer ontdekken via uitinvlaanderen.be.

KIJKEN & BEZOEKEN / Agenda

www.daddykate.be @wearedaddykate

Photo Event 2016 Werk van gerenommeerde professionals en ervaren liefhebbers TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto's: Popel Coumou, Faryda MouMouh, Erwin Van den Brande, Friederike von Rauch, PATRICK Bardyn, Nele Van Canneyt

Internationale topfotografie meets gerenommeerd talent van eigen bodem, dat is Photo Event ten voeten uit! Met Photo Event brengen we een gevarieerde kwaliteitstentoonstelling, waarbij we niet alleen enkele kleppers uit de wereld van de fotografie voorstellen, maar ook het werk van enkele jonge (Belgische) fotografen. Daarnaast presenteren we foto’s van 9 fotografen die we selecteerden via een open call. Editie 2016 van Photo Event staat in het teken van stilte of verstilling. Een rode draad die bij alle fotografen terugkomt doorheen de tentoonstelling. Het belooft een gevarieerde expo te worden, waarbij we niet enkel kleppers als de Engelse fotograaf Michael Kenna en de Duitse Friederike von Rauch tonen naast werk van de Koreaan Bae Bien-U en de Nederlanders Eelco Brand en Popel Coumou, maar ook het werk van enkele (jonge) Belgische fotografen zoals Athos Burez (BE), Dirk Jacobs (BE) en Adriaan Hauwaert (BE). Daarnaast selecteerde onze jury (Rik Van Puymbroeck (journalist De Morgen), Jozefien Van Beek (freelance Humo en hoofdredacteur Oogst), Koen Leemans (directeur Cultuurcentrum Mechelen) en Freddy Van Vlaenderen (voorzitter Centrum voor Beeldexpressie)) voor deze editie het ingestuurde werk van enkele fotografen. Maar liefst negen fotografen uit deze open call krijgen een plaatsje op Photo Event: Patrick Bardyn, Paul Bulteel, Dirk Janssens, Faryda Moumouh, Myriam Rispens, Jef Schrijvers, Nele Van Canneyt, Erwin Van den Brande en Bert Vereecke. Van harte welkom deze zomer in Mechelen om al dit talent te ontdekken! • g © Popel Coumou / Untitled 2009

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

h © Faryda MouMouh / Gray

h © Erwin Van den Brande / 8 hours a day

h © Friederike von Rauch / Knokke

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo 14

h © Nele Van Canneyt / Away

Photo Event opent op zaterdag 25 juni om 15 u. en is verder te bekijken tot en met 21 augustus in het Cultuurcentrum (Minderbroedersgang 5) en De Garage (Onder den Toren 12) in Mechelen, donderdag - zondag, 13 u. - 18 u. Op de opening en tijdens de expo kan je een fotocatalogus aankopen voor € 5.

h © PATRICK Bardyn / Nachtkijker

Photo Event is een coproductie tussen het Centrum voor Beeldexpressie en Cultuurcentrum Mechelen, met steun van de Vlaamse overheid.

KIJKEN & BEZOEKEN / Live magazine

De Donkere Kamer TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto: Noémie Goudal

Een avond vol fotografie. Een avond over fotografie. Een avond met fotografen. In drie zinnen is dat De Donkere Kamer en wie van fotografie houdt, kan er niet wegblijven. Op 23 juni vindt in Brussel de tweede editie van 'De Donkere Kamer' plaats. Gasten zijn de Franse fotografe Noémie Goudal, Arno Roncada, Bert Danckaert en Tine Guns. Stijn Meuris presenteert zijn spoken column en er zijn drie jonge beloftevolle fotografen die hun project zullen pitchen. Anna Luyten en Edie Peters presenteren de avond die kadert in ‘The Summer of Photography' (zie ook p.50), een prestigieus tweejaarlijks festivalprogramma waarin kunstencentrum Bozar de stad Brussel visueel onderdompelt in alle mogelijke vormen van fotografie. De Donkere Kamer? Het was Dupho, de Nederlandse vereniging voor fotografen, die op het idee kwam. Met presentaties, interviews en actuele discussies wordt tijdens 'De Donkere Kamer' ingezoomd op fotografie anno 2016. Niet één soort fotografie, verschillende disciplines komen aan bod. Jonge en oudere meesters uit binnenen buitenland. Nieuw werk wordt getoond, bekend werk ook. Interessant en leerrijk voor wie professioneel met fotografie bezig is, maar ook wie dat niet is. Het spectrum is breed, de beeldtaal begrijpelijk, het visueel genot groot. En wat in Nederland een succes werd, wordt door visueel projectbureau Sluitertijd van Kaat Celis over de grens gehaald. Met eigen en eigenzinnige accenten, maar ook met de beproefde formule. En met een prachtige kans voor nieuw talent. Drie jonge creatieve fotografen krijgen de kans een nieuw project voor te stellen in het onderdeel 'Pitch je fotoproject'. Nadien stemt het publiek en het entreegeld wordt aan de hand van die stemmen over die drie projecten verdeeld. Bij een volgende editie kan de winnaar zijn of haar afgewerkt project komen voorstellen. Die volgende editie komt er zeker. Na Brussel, volgen in 2016 nog twee edities. Tijdens de najaarsexpositie ‘De Andere Wereld’ in het Gentse Museum Dr. Guislain vindt er een De Donkere Kamer plaats op 14 november en dit DDK-jaar wordt afgesloten in C-Mine in Genk. Allen daarheen! • foto © Noémie Goudal / Courtesy Edel Assanti / Galerie Les filles du calvaire

Pitch je eigen fotoproject! De Donkere Kamer zoekt drie fotografen die hun project op 23 juni in drie minuten willen pitchen, dé manier om je droomproject gefinancierd te krijgen door ‘de crowd’. De ca. 300 bezoekers van de avond betalen 8 euro entree en bepalen hoe de opbrengst van de avond verdeeld wordt over de drie fotografen. Bovendien schenkt Nikon aan de best presterende pitcher een Nikon-D500 pakket. Dus: kan je een financiële bijdrage voor de start van je fotoproject goed gebruiken? Wil je een fotoboek maken maar heb je nog niet genoeg geld? Heb je geld nodig voor prints voor een nieuwe expositie? En vooral: heb jij een goed verhaal waarmee je het publiek in drie minuten denkt te kunnen overtuigen van je plannen? Stuur dan uiterlijk donderdag 2 juni een mail met motivatie (waar heb je het geld voor nodig), projectplan (max. 1 A4), een recente cv en portfolio (max. 10 foto’s), dit alles in een enkele pdf van niet meer dan 8 MB naar pitch@sltrtd.be en wie weet mag jij op 23 juni je project komen presenteren!

De Donkere Kamer vindt plaats op donderdag 23 juni om 20 u. in zaal Terarken in Bozar (Ravensteinstraat 23) in Brussel. Tickets kosten 8 euro en zijn te verkrijgen via www.bozar.be. Meer info op www.ddk-live.com of op de Facebook-pagina van Sluitertijd.

Boekennieuws TEKST: JOKE EMBRECHTS

Foodprint 1516

De zesde editie van het culinaire jaarboek van de gastronomie is een feit. Foodprint 1516 is een prachtig uitgegeven jaarboek dat een overzicht geeft van alle nieuwigheden en trends in de gastronomische wereld. Je vindt er de niet te missen restaurants, de nieuwste evoluties in de wijn- en horecasector en het meest volledige gastronomisch jaaroverzicht. Het hele boek is geïllustreerd met schitterende foodfoto’s van internationale fotografen, maar ook van Belgisch talent zoals onze lesgevers Joris Luyten, Pierre Volpe, Pieter Clicteur of Thomas Van de Water. De eerstgenoemde maakte overigens de selectie van de smakelijke foto’s in het boek. De Foodprint Culinary Photo Award is dit jaar voor Jignesh Jhaveri. De combinatie woord en beeld maakt van Foodprint 1516 een uniek tijdsdocument dat elk gastronomisch en fotografisch minnend hart zal bekoren. Foodprint1516, mjPublishing, 298 p., 17,5 x 25 cm, softcover, isbn 9789078715962, € 20

Elk Island Construction Workers

Fotografe Debby Huysmans verbleef naar aanleiding van de 4de Moscow Biënnale voor een korte periode aan de rand van het nationaal park ‘Elk Island’ in Moskou. Elke dag - op weg naar haar appartement - passeerde ze honderden wachtende bouwvakkers, meestal gastarbeiders uit Centraal-Azië, die betrokken waren bij de bouw van de ‘Elk Island’ appartementsblokken. Op een dag besloot ze om haar camera mee te nemen en het moment van haar voorbijgaan vast te leggen, om terug te kijken. Dit boek is het resultaat. Elk Island Construction Workers, Debby Huysmans, Art Paper Editions, 32 p., 27 x 20 cm, softcover, isbn 9789490800413, € 18

“Hadden we maar dezelfde taal gesproken!”

‘Hadden we maar dezelfde taal gesproken!’ is een literair kunstproject van de bekende landschapsfotograaf L.J.A.D. Creyghton en de in Brussel wonende schrijver/ dichter/historicus Serge R. van Duijnhoven. Met de hedendaagse landschappen uit de Eerste Wereldoorlog als decor, brengt het boek 100 jaar na datum in tekst en beeld een ode aan de veerkracht en het regeneratievermogen van mens en natuur. Fotograaf Creyghton volgde afgelopen jaren samen met Van Duijnhoven fotografisch en literair de ruim duizend kilometer lange Hindenburger-linie. Deze frontlinie liep in de Eerste Wereldoorlog van het Belgische Nieuwpoort via Ieper en het Noord-Franse Arras, Reims en Verdun naar Pfetterhouse bij de Zwitserse grens. Inspiratiebron voor deze zoektocht zijn de aangrijpende en persoonlijke aantekeningen, brieven en dagboekverslagen van mannen die in de loopgraven van 1914 - 1918 vochten voor volk, eer en vaderland maar desondanks de (mede) menselijkheid niet uit het oog verloren. In het boek trekken de auteurs visueel én literair parallellen tussen heden en verleden. Dit boek verschijnt bij de gelijknamige fototentoonstelling ‘Hindenburgline Project’ in museum De Pont in Tilburg (nog tot en met 21 augustus). “Hadden we maar dezelfde taal gesproken!”, L.J.A.D. Creyghton & Serge R. van Duijnhoven, Uitgeverij Rubinstein, 208 p., 34,5 x 24 cm, gebonden, isbn 97890477621119, € 45 (tijdens expo, daarna € 49,50) •

IN HUIS HALEN / Boeken

EYES WIDE OPEN! 100 jaar Leica fotografie

TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto's: F.C. Gundlach, Heinrich Heidersberger, Walter Vogel, Nick Út

Als eerste venue in een Europese toer verwelkomt de Sint-Pietersabdij deze zomer de fototentoonstelling ‘Eyes Wide Open!’. Aan de hand van meer dan 350 vintage prints ontdek je er de rijke geschiedenis van 100 jaar Leica-fotografie. De compacte Leica-camera zorgt er in 1925 voor dat de fotografie uit de studio kan breken. Vanaf dan wordt fotograferen toegankelijk voor iedereen en begint het deel uit te maken van het dagelijks leven. ‘Eyes Wide Open!’ schetst de snel evoluerende kijk op de wereld die dat voor gevolg heeft. Er is niet enkel werk van internationaal gerenommeerde fotografen zoals Henri Cartier-Bresson, Robert Capa, Araki Nobuyoshi, William Eggleston en Bruce Gilden te zien, maar naast originele schetsen, tijdschriften, boeken, filmrolletjes en Leica-toestellen is er ook een speciale selectie foto’s van Belgische Leica-fotografen. De tentoonstelling was eerder te zien in enkele Duitse steden waaronder München en Berlijn. De Sint-Pietersabdij is de eerste en enige Belgische plek die de tentoonstelling aandoet tijdens haar Europese toer. Verschillende zalen worden gevuld met werken van bekende en minder bekende fotografen (1914 tot 2016). Alle stijlen en genres passeren de revue: modernisme, postmodernisme, straatfotografie, kunstfotografie, documentaire fotografie, journalistiek werk, portretten,… in zwart-wit en in kleur.

De evolutie van 100 jaar Leica-fotografie Grote veranderingen worden vaak toegeschreven aan technische innovatie. De uitvinding van het Leica-fototoestel in 1914, iets meer dan honderd jaar geleden, is zo een revolutionaire verandering. Het 35mm-fototoestel zorgde ervoor dat de wereld plots op een totaal andere manier gezien en getoond werd. Hoe kon een klein, zwartgelakt toestel zo’n impact hebben? De compacte hogeresolutielens, het stille mechanisme en de korte sluitertijd boden fotografen plots nieuwe en ongeziene mogelijkheden. Fotograferen werd minder complex, minder tijdrovend én goedkoper. Veel meer mensen, ook amateurs, kregen toegang tot fotografie. Met het gebruik van filmrolletjes werd fotografie een goedkoop serieproduct dat binnen ieders bereik lag. êêê g © F.C. Gundlach / Reportage for Nino, Hamburg, St.Pauli, 1958

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

De snelheid en moeiteloosheid en de daarmee gepaard gaande vrijheid die Leica bood, veranderde de werkwijze van fotografen aanzienlijk. Het Leica-toestel kwam tegemoet aan een immens verlangen om te experimenteren. Het werd een instrument van spontaneïteit en beroering. Vóór Leica konden de zware, lompe en statische fototoestellen slechts één foto per plaat maken en was fotografie eerder een enscenering van de werkelijkheid. De uitvinding van het 35mm-fototoestel stelde fotografen in staat om de wereld te tonen zoals die er werkelijk uitzag. Met een Leica konden de fotografen hun studio verlaten om te ontdekken wat er zich op straat afspeelde. Het toestel legde de condition humaine vast en werd hierdoor snel een deel van het dagelijks leven.

Leitz + camera = Leica Het eerste Leica model - de merknaam is een samentrekking van de naam van de firma, Leitz, en het woord ‘camera’ - werd ontwikkeld in maart 1914 door ingenieur en amateurfotograaf Oskar Barnack. Hij slaagde erin om beeldmotieven op een 35mm film vast te leggen en gebruikte daarvoor een simpele truc: het filmrolletje in het Leicafototoestel verschoof horizontaal, waar dit in een conventioneel toestel verticaal gebeurde. Hierdoor kon hij het formaat van het negatief vergroten tot 24 x 36 mm. WO I zorgde ervoor dat hij het revolutionaire fototoestel pas in 1925 kon lanceren.

Collectief geheugen De gesneuvelde soldaat van Robert Capa, de man die over een plas springt van Cartier-Bresson, het kussende koppel op Times Square van Alfred Eisenstaedt, de Vietnamese vlucht voor napalm door Nick Út,… Het zijn stuk voor stuk iconische foto’s die ondertussen een belangrijk onderdeel zijn van ons collectief geheugen en die enkel konden geschoten worden dankzij het compacte formaat en de technologisch innovatieve Leica. Ontdek 100 jaar iconische fotografie, deze zomer in Gent! •

De expo loopt van 17 juni tot en met 14 augustus in de Sint-Pietersabdij (Sint-Pietersplein 9) in Gent, dinsdag - zondag, 10 u. - 18 u.

h Heinrich Heidersberger / Laederstraede, Kopenhagen, 1935 © Instituut Heidersberger

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

h © Walter Vogel / Dalmatian Dog, Düsseldorf, 1956

WIN ! Beeld Express geeft 10 tickets weg voor de expo 'Eyes wide open!'. Mail voor 15 juni 2016 naar com@beeldexpressie.be en maak kans om te winnen. Vermeld in je mail zeker je naam, lidnummer en adresgegevens. Je kan maar deelnemen aan 1 wedstrijd uit dit nummer. Veel succes! •

h © Nick Út / The Terror of War, 1972

Bij plaatjes horen praatjes TEKST: Isabelle Bambust / FOTO: Cecile Degryse

bevlekt die misdruk van niet-natuur verbouwereert de vroedvrouw slechts honderd jaar geleden is zij door dit schap gegaan een kind op dat land gezet 't werd onbevlekt ontvangen langsheen een éénmanspaadje waarop een toverspreuk ligt de beide stemmen galmen die van de moeder het luidst en kennen het buisvoorrecht elders gehoord te worden Deze pagina is een coproductie tussen het Centrum voor Beeldexpressie en Creatief Schrijven. Zin in meer praatjes bij plaatjes? Bezoek de website www.creatiefschrijven.be.

KIJKEN / Gedicht

Fotografen Ray & Charles Eames op de set bij Billy Wilder TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto: Ray & Charles Eames

Het koppel Ray & Charles Eames staat gekend om iconische designitems als de Lounge Chair of om hun architectuur met de Eames Houses. Maar ze waren ook verwoede en goeie fotografen! Dat kan je momenteel ontdekken in ADAM, wat staat voor Art Design Atomium Museum, een recent geopend designmuseum vlakbij het Atomium in Brussel. In de allereerste tijdelijke tentoonstelling zijn alle 240 foto’s uit de serie ‘Movie Sets’ te zien, geschoten door Charles & Ray Eames op de filmset van regisseur, drievoudig Oscarwinnaar en hun goede vriend Billy Wilder. Hem kennen we van onder andere ‘Sunset Boulevard’ (1950), ‘The Seven Year Itch’ (1955), ‘Some Like it Hot’ (1959) en ‘The Apartment’ (1960). Je kan er de magie achter de schermen ontdekken, en een inkijk krijgen in de filmindustrie. Bovendien zal de cinefiel zijn hart kunnen ophalen door Wilders filmsets te ontdekken of door locaties uit de films te herkennen in de foto’s.

Charles & Ray Eames en Billy Wilder koesterden een levenslange vriendschap. Daardoor vertoefde het koppel vaak op de filmsets van Wilder. Charles liet zich ooit ontvallen dat hij meer geleerd had over architectuur door op deze filmsets te fotograferen dan uit de meeste gesprekken met architecten! Ze werkten ook op andere vlakken samen. Het koppel ontwierp een huis voor Wilder… dat nooit zou gebouwd worden. Charles werkte op de second unit van ‘The Spirit of Saint-Lewis’ (1957), Wilders Lindbergh-biografie, terwijl de regisseur ook samenwerkte met het koppel voor de American National Exhibition in Moskou in 1959, waar Charles en Ray ‘Glimpses of the U.S.A.’ voorstelden, een enorme multimedia-installatie met 7 schermen waarop simultaan caleidoscopische facetten van het Amerikaanse leven werden getoond aan het Russische publiek. Voorts ontwierp Ray de begingeneriek van ‘Love in the Afternoon’ (1957), en ontwierp het koppel samen een speciale lounge zetel, om workaholic Wilder te helpen dutten tussen de takes. Leuk detail: de zetel was comfortabel genoeg om in slaap te vallen, en met opzet smal genoeg en zonder armleuning om de regisseur vanzelf te wekken als hij te diep wegdommelde, doordat zijn armen na een poos naar beneden gleden.

WIN !

Beeld Express geeft 5 vrijkaarten weg voor de expo ‘Eames & Hollywood’. Mail voor 15 juni 2016 naar com@beeldexpressie.be en maak kans om te winnen. Vermeld in je mail zeker je naam, lidnummer en adresgegevens. Je kan maar deelnemen aan 1 wedstrijd uit dit nummer. Veel succes! •

De expo ‘Eames & Hollywood’ loopt nog tot en met 4 september in ADAM (Belgiëplein 1) vlakbij het Atomium in Brussel, woensdag - maandag, 10 u. - 18 u. Alle info via www.adamuseum.com.

Movie Sets Als je de exporuimte in ADAM binnenkomt, valt meteen de lange, houten structuur op met lampen achter. Het doet overduidelijk denken aan de stellingen waarmee een filmdecor gebouwd wordt en aan de setverlichting. Nochtans is die opvallende constructie de achterkant van de eigenlijke expositie. Aan de andere zijde hangen de foto’s, in twee eerder donkere gangen. Je kan ze zo in alle rust bekijken. De zestig foto’s worden allemaal belicht langs achter, elk door een ‘setlamp’, wat voor een heel mooie en aparte sfeer zorgt. De andere beelden uit de serie worden per drie geprojecteerd op een groot scherm achteraan in de zaal. Je kan er bij gaan zitten op mooie stoelen van - hoe kan het ook anders - Charles en Ray Eames. ‘Movie Sets’ is een uitzonderlijke en mooie fotoreeks. Gewapend met zijn trouwe camera maakte Charles bijzonder hoogstaande foto's. In een stijl die het midden houdt tussen kunstfotografie en documentaire reportage, geeft Charles Eames een inkijk in de coulissen van Hollywood: decors, cameramannen, kunstenaars, zoals Audrey Hepburn en Humphrey Bogaert in ‘Sabrina’, of de jonge Kirk Douglas in ‘The big carnival’, de lievelingsfilm van Billy Wilder. Het leven, de cinema en het design komen samen in de lens van hun fototoestel. De tentoonstelling toont hoe de fotografische werken van het duo Eames een boeiende inkijk geven in Hollywood en tegelijk het begrip design verruimen en herdefiniëren.

Eames’ foto’s zijn fascinerend. ‘Movie Sets’ is niet het werk van een setfotograaf, maar van een kunstenaar. Zijn foto’s vatten natuurlijk de magie van het filmmaken, maar ze bereiken een zeer hoog niveau door hun abstracte sfeer en elegante composities. De foto’s zijn beperkt tot de essentie, ze zijn minimalistisch, sierlijk eenvoudig. Je komt weinig te weten over de acteurs, maar des te meer over de making-of. De foto’s reduceren filmproductie tot wat in de ogen van Ray en Charles de essentie is. En fotograferen deden die twee wel degelijk samen. Charles zorgde voor het ruwere werk: hij maakte de foto’s, hij oogstte. En Ray scheidde het kaf van het koren. Zij maakte ook de fotomontages en diaprojecties. Fotografie blijkt dus een volwaardig maar minder gekend facet van het werk van Charles en Ray Eames, een kunstwerk op zich. Het koppel laat maar liefst een archief van 850.000 (!) foto’s en dia’s na, door hun nabestaanden geschonken aan de Library of Congress in Washington. Daar zijn ze bezig met het inscannen van de 330.000 dia’s in de collectie. Wat er op die dia’s te zien is, is voorlopig een nog niet ontdekt geheim. In de toekomst kunnen we hopelijk de pareltjes uit deze schatkist herontdekken! In ADAM kan je naast ‘Eames & Hollywood’ ook de permanente tentoonstelling, het Plasticarium, bezoeken. Iets helemaal anders, maar zeer de moeite waard voor al wie van retro en plastic design houdt. Vergeet ook hier niet binnen te lopen! • De catalogus van de tentoonstelling ‘Eames & Hollywood’ draait rond 3 thema's: het fotografische werk van Eames, de films van Wilder en de relaties tussen de filmindustrie en design. Het boek ‘Eames & Hollywood’ is bovendien rijk geïllustreerd, het bevat alle foto’s uit de reeks ‘Movie Sets’ en ook een selectie foto’s uit de Eames Collection. Eames & Hollywood, Alexandra Midal, CFC Editions, 216 p., 23 x 28 cm, ingebonden met hardcover, isbn 9782875720177, € 39

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

Legende

Helmut Newton in Amsterdam

TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto: Helmut Newton

Foam staat deze zomer volledig in het teken van de legendarische en uiterst invloedrijke fotograaf Helmut Newton (Berlijn, 1920 - Los Angeles, 2004). De immense overzichtstentoonstelling bestaat uit meer dan 200 foto’s - variërend van zelden vertoonde vroege prints tot monumentale afdrukken - en is in het gehele gebouw aan de Keizersgracht te zien. Newton is verantwoordelijk voor een rijk, eigenzinnig en complex oeuvre, dat gerekend moet worden tot het meest beeldbepalende van het laatste kwart van de twintigste eeuw. De werken in de tentoonstelling zijn merendeels vintage prints afkomstig van de Helmut Newton Foundation in Berlijn. Ook is de film ‘Helmut by June’ te zien, die in 1995 gemaakt werd door Newtons vrouw June.

Newton en de vrouwen Bij de naam Helmut Newton heb je als fotografieliefhebber direct een beeld voor ogen, namelijk dat van hooggehakte, langbenige en meestal schaars geklede dames met een onverholen erotische uitstraling. En het klopt dat de vrouw en erotiek in Newtons werk een centrale plaats innemen. Tegelijkertijd is dit ook de reden dat zijn werk vaak te snel en te eenduidig wordt beoordeeld en dat er onvoldoende zicht is op de inhoudelijke complexiteit en gelaagdheid ervan. Newton werkte sinds de jaren vijftig als fotograaf, maar brak pas door aan het begin van de jaren zeventig, voornamelijk met de opvallende foto’s die hij maakte in opdracht van de Franse Vogue. De jaren zeventig en vroege jaren tachtig stonden gekend voor grote maatschappelijke veranderingen: traditionele machtsverhouding verschoven, er was sprake van sterke vrouwenemancipatie en een vrijere seksuele moraal. Het werk van Newton weerspiegelde deze veranderingen. Niet toevallig was hij nauw bevriend met Yves Saint Laurent en Karl Lagerveld, modeontwerpers die speelden met man-vrouw verhoudingen en zochten naar een nieuw en eigentijds vrouwbeeld. Newton fotografeerde op locatie en gebruikte voor zijn shoots gewaagde en innovatieve scripts. Hij gaf vrouwen macht in zijn werk. Of zij nu naakt zijn of gekleed in een smoking, de vrouwen zijn krachtig, verleidelijk, dominant, indrukwekkend en soms zelfs ronduit intimiderend. Het zijn vrouwen die zich bevrijd hebben van onderwerping of ondergeschiktheid en het heft in eigen hand hebben genomen. Zijn provocatieve werk kan gezien worden als een ironisch commentaar op de decadentie van een sociale klasse die in hoge mate bepaald wordt door macht en geld.

Newton was een uiterst begenadigd vakman die zijn indrukwekkende technische vermogen inzette om zijn fantasieën te verbeelden. Hij was zich ervan bewust dat erotiek, verleiding en begeerte vooral een spel zijn van waarneming en het tonen van een onbereikbare werkelijkheid. Dit zette hij volledig in bij zijn commerciële werk, dat naadloos overliep in het visualiseren van zijn persoonlijke obsessies. Centraal hierin staat de verbeelding van de vrouw en onderliggende thema’s als macht, geweld, erotiek en verlangen. Die zijn direct te relateren aan thema’s in het surrealisme - een heersende kunststroming tijdens het interbellum toen Newton opgroeide in het vrijzinnige Berlijn.

Newton de portretfotograaf Daarnaast ontwikkelde Newton zich tot een uiterst succesvol en invloedrijk portretfotograaf die alle grote namen van zijn tijd, van filmsterren tot politici, voor zijn camera kreeg. Een portret door Newton gold in de jaren zeventig en tachtig als hét ultieme bewijs van succes. •

g Catherine Deneuve Esquire Paris 1976 © Helmut Newton Estate

‘Helmut Newton - A Retrospective’ loopt van 17 juni tot en met 4 september in Foam (Keizersgracht 609) in Amsterdam, dagelijks, 10 u. - 18 u. (donderdag en vrijdag tot 21 u.). Meer info via foam.org.

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

KIJKEN & BEZOEKEN / Film

‘BOBBEJAAN’

Wat doet dat met een mens wanneer je veel verleden hebt, maar weinig toekomst? TEKST: Mats Pylyser / Foto's: Archiefbeelden Bobbejaan Schoepen

Bobbejaan Schoepen, of ‘Schobbejaan Poepen’ zoals men in de volksmond al eens graag zegt, is een icoon in de vaderlandse muziekgeschiedenis. Dat er over hem een documentaire zou verschijnen, mag daarom geen verrassing zijn. Dat dit zo’n gestileerd en intimistisch portret van een oude man en zijn verleden zou worden, lag veel minder voor de hand. Als late twintiger riep Bobbejaan Schoepen bij mij niet veel meer op dan de ‘Sledgehammer’ in Bobbejaanland en - het weliswaar prachtige - ‘De Lichtjes van de Schelde’. Dat hij van de late jaren ’40 tot de jaren ’60 internationaal succes oogstte, met optredens in the Grand Ole Opry in Nashville en de Ed Sullivan Show als orgelpunten, was voor mij een verrassing. Nog verrassender was de film zelf. Regisseur Benny Vandendriessche (‘Drift’) en Tom Schoepen, Bobbejaans jongste zoon, blijven in ‘Bobbejaan’ mijlenver weg van de hagiografische biopic met voice-overs en talking heads, die je zou kunnen verwachten. In de plaats krijg je een intimistisch portret van een man die zijn einde voelt naderen, aan de hand van intuïtief gemonteerde archiefbeelden en opnames die Tom zelf maakte tijdens de laatste levensjaren van zijn vader. Op sommige momenten neigen de gestileerde registraties van Tom net iets té gestileerd te worden, maar ze worden afgewisseld met momenten die ongelooflijk persoonlijk en authentiek zijn. “Ik heb veel verleden, maar weinig toekomst”, zucht Bobbejaan in de film, en je krijgt een krop in je keel.

EEN MAN MET EEN CAMERA De beelden van Tom vormen de kern van de film. Van heel dichtbij zijn we getuige van hoe Bobbejaan terugblikt op zijn carrière en zich voorbereidt op zijn afscheidsconcert. Terwijl worstelt hij met de ouderdom en wordt hij verzorgd door zijn vrouw, Josée. Benny: “Ik heb bewust niet willen sturen in de beelden die Tom maakte, want dan zou zijn intuïtieve manier van filmen verdwijnen. Zoiets kan je niet simuleren. Je voelt iets heel persoonlijks in de manier waarop hij alles in beeld brengt. Tom heeft gefilmd om dingen vast te leggen voor zichzelf: het huis waarin hij opgroeide, de momenten met zijn vader,… Dat zijn momenten waarin eigenlijk niets gebeurt. Voor mij draait cinema om die niet-momenten, niet om de scharniermomenten en de plots.” Tom: “En in die onbewaakte momenten gebeuren dan dingen zoals wanneer hij op zijn ziekenhuisbed zegt: ‘Ons ma is de beste. Ge kunt geen beter vinden.’ Dat zijn toevalsfactoren. Mijn vader is wel camerabewust, maar ik heb zo vaak gefilmd, dat mijn ouders de camera ook vaak vergeten zijn. Vooral gezien de omstandigheden filmde ik enorm veel. Op een bepaald moment was ik met Benny beelden aan het bekijken en was er een opname van een paar handschoenen van mijn vader bij het ziekenhuisbed. Ik zag dat die gemaakt was om half 10, op 13 september. Ons ma was toen om 9 uur ’s morgens overleden…” “Maar ik had ook wel wat morele dilemma’s tijdens het filmen. Wanneer mijn vader slechter werd bijvoorbeeld, stelde ik me de vraag of ik dat wel kon filmen? Daarnaast hebben we er ook over gewaakt dat de sfeer niet te gemedicaliseerd zou worden. De scènes die te intiem waren, hebben we ingeperkt - zonder een loopje te nemen met de werkelijkheid weliswaar - om het sereen te houden.” Benny: “Ik ben blij dat Tom die morele dilemma’s heeft kunnen overwinnen. Daardoor hebben we een film gemaakt die de figuur Bobbejaan ook overstijgt. Er zitten thema’s in de film die heel universeel zijn, over existentialiteit, ouder worden, afscheid nemen, een partner die zorgt voor iemand die afscheid neemt. Dat zijn dingen die heel actueel zijn en die in heel veel huizen vandaag aan de gang zijn. We vertellen het verhaal van Bobbejaan, zijn successen en het langzaam uitdoven, maar tegelijk vertellen we het verhaal van een mens zoals wij, met heel herkenbare emoties en krachten. Daardoor wordt het echt cinema.”

êêê

KIJKEN & BEZOEKEN / Film

DE KRACHT VAN DE SUGGESTIE Tom Schoepen was eerder al beginnen grasduinen in het familiearchief met in het achterhoofd de plannen om een documentaire te maken over zijn vader. Maar met de komst van Benny werd het project over een andere boeg gegooid. Tom: “De kiem van onze samenwerking zit in de clip van het nummer ‘Verankerd’ (‘Verankerd’ is een single op Bobbejaans laatste plaat uit 2008 waarin hij zijn ziekte en ouderdom bezingt. In de clip zingt Bobbejaan terwijl hij ogenschijnlijk uitgeteld op de grond ligt, omgeven door herinneringen aan zijn carrière. n.v.d.r.). Die clip zit ook integraal in de film. Het is al een eigenzinnig nummer, maar ik kreeg heel veel complimenten dat de clip naadloos aansluit bij de tekst, en dat is echt de visie van Benny. Toen wist ik: dit is een topregisseur, die wil ik voor die film. Met Benny is er ook een verschuiving gekomen van een historische invalshoek naar een film met een flow en zijn we meer thematisch te werk gegaan.” Benny: “Ik heb Tom geïntroduceerd in een andere manier van vertellen en hem overtuigd om een film te maken die de figuur suggereert, zonder dat alles heel feitelijk wordt uitgelegd. Je kan een historische film maken over Bobbejaan, en het is belangrijk dat er zulke dingen bestaan, maar zelf heb ik er niet veel zin in om zo’n film te maken. Zulke documentaires bestaan ook al over Bobbejaan.” Tom: “Bij het zien van de bestaande documentaires en reportages over mijn vader, bleef ik toch wat op mijn honger zitten, vooral over de te weinig prominente rol die mijn moeder daarin kreeg. Als je in de film ziet hoe mijn moeder bezig is, dan zie je zonder tekst en uitleg: dit is de motor van Bobbejaanland.” Benny: “Ik hou van films die impliciet zijn. Je krijgt alles wel mee, maar je vult het zelf in. Daardoor ontstaat er een beleving die veel intenser is. Hoeveel ‘feiten’ moet je weten om iemand te leren kennen? Ondanks het weglaten van duiding, leer je in de film net de man zelf beter kennen. Misschien dat op deze manier de film minder ‘pleasing’ wordt, minder makkelijk behapbaar, maar volgens mij ook toegankelijker omdat die tactiele beleving voorop staat. Je zit als kijker met je gevoel veel meer in de film. Ik geloof daar ook heel erg in. Ik vind het jammer dat dit niet veel vaker gebeurt en dat we niet meer vertrouwen hebben in de kracht van beeld en geluid, zonder dat het zo narratief-expliciet moet zijn.” Een prachtig voorbeeld van de kracht van deze vertelstijl krijg je op het einde van de film. In het laatste beeld zien we Josée de traplift nemen die voor haar intussen overleden man was geïnstalleerd. Benny: “Met zo’n schijnbaar onbelangrijk beeld krijg je, heel subtiel, net een enorme diepgang. Dat slotbeeld trekt de film helemaal open en roept vragen op waar je mee naar huis gaat. Daar merk je dat de eenvoudigste keuzes soms gewoon de beste zijn.”•

WIN !

Beeld Express geeft 5 duotickets weg voor ‘Bobbejaan’. Mail voor 10 juni 2016 naar com@beeldexpressie.be en maak kans om te winnen.Vermeld in je mail zeker je naam, lidnummer en adresgegevens. Je kan maar deelnemen aan 1 wedstrijd uit dit nummer. Veel succes! •

‘Bobbejaan’ is sinds eind mei in de bioscoop te zien.

De uitgepuurde beelden van

TOM CALLEMIN TEKST: Elisa Dom / Foto's: Tom Callemin

Voor het vijfde jaar op rij biedt het Antwerpse FOMU ruimte aan jonge Belgische fotografie. Ditmaal tonen ze het fotografisch universum van Tom Callemin (°1991). Fotografie die met zijn puurheid weet te beklijven. De carrière van deze jonge Gentse fotograaf gaat snel. In 2014 maakt hij meteen een vliegende start wanneer hij geselecteerd wordt voor .TIFF, een magazine uitgegeven door FOMU met tien beloftevolle Belgische fotografen, alsook voor Foam Talent, een zelfde soort initiatief van Foam Amsterdam. Niet lang daarna publiceert hij zijn eerste fotoboek ‘Hinterland’, dat de deuren voor zijn toekomst als fotograaf nog wijder openzette. Vorig jaar behaalde hij nog de internationale fotografieprijs Prix Levallois waarmee hij € 10.000 en een tentoonstelling in de Galerie de L’Escale in Levallois won. En als kers op de taart stelt hij ondertussen zijn werk tentoon in zowel binnenals buitenland.

Enscenering in zwart-wit Met nu een foto-expo in het FOMU bestaande uit zowel portretfoto’s als geënsceneerd werk van de afgelopen 6 jaar, een vruchtbare periode uit het leven van de jonge artiest. Zelf vindt Tom de interactie tussen nieuw en oud werk erg interessant. “Ik toon in het FOMU nieuwe beelden die ik nog nooit aan een publiek heb getoond, naast oudere werken. Ik vind het heel boeiend om oude werken naast nieuwe te plaatsen, waardoor die oude werken een andere verhouding aangaan met de nieuwe.” De portretbeelden in de expo zullen minder geënsceneerd zijn dan de rest van zijn werk. Daarom ook fotografeert hij zijn portretten, in contrast met het merendeel van zijn werk, niet in zwart-wit. “Ik hou van zwart-wit. Het verwijst naar de geschiedenis van de fotografie. Het maakt de dingen minder anekdotisch. Wanneer iemand iets rood aan heeft, wordt dat al meteen een nieuwe laag van betekenis. Terwijl dat in zwart-wit een veel universeler verhaal vertelt. Als ik iets ensceneer, dan doe ik het in zwart-wit. En dan is er ook vaak een persoon te zien. Maar als ik iemand in beeld moet brengen waarbij ik onderzoek doe naar wie die persoon is, gebruik ik kleuren. Ik wil die persoon dan levensecht in beeld brengen, en dan hoef ik niet die laag daar bovenop te creëren. Dan is het meer een document van onze ontmoeting en minder een enscenering of een soort fictie.”

“Ik heb nooit een fototoestel mee als ik op reis ga.” Toch is controle hebben over onder andere belichting en vormgeving van de foto’s belangrijk in de werkwijze van Callemin. Zo belandt de rijke verbeelding van de fotograaf altijd eerst in een schetsboek, en neemt hij zijn foto’s ook veelal in de studio. “Meer en meer is alles in scène gezet en bouw ik dingen in mijn atelier. Ik heb nooit een fototoestel mee als ik op reis ga of als ik ergens rondloop. Ik doe alles heel berekend, en nooit echt op het moment zelf. Alles is gepland en geregisseerd door mezelf.” êêê

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

Het uitfilteren van kleuren in zijn zwart-witfoto’s is dan ook niet zomaar een esthetische overweging. “Kleuren hebben steeds een symbolische waarde, waardoor je een anekdotisch beeld bekomt. Als je de kleuren weglaat, krijg je een veel universeler beeld.” Hij wil dan ook dat de betekenis van zijn beelden verder strekt dan louter het afgebeelde. “Voor mij is een goed beeld, een beeld waarbij je iedere keer dat je het bekijkt iets anders beleeft. Een beeld waarbij de betekenis niet afgebakend is, en waarbij je niet kan verwoorden in één zin wat er gebeurt in het beeld.”

Beelden die fascineren Tom Callemin is steeds op zoek naar hoe een fotograaf zich ten opzichte van het onderwerp verhoudt. Hij bestempelt zijn eigen werk als onderzoekende fotografie. Maar niet enkel het reflecteren op het medium fotografie vindt hij belangrijk. “Ik zoek altijd naar die dubbele laag: een beeld dat iets in vraag stelt over fotografie zelf, maar tegelijkertijd ook een heel esthetisch beeld dat emoties oproept.” En hoe hij wil dat het publiek op zijn beelden reageert: “Het belangrijkste voor mij is dat mensen even stilstaan bij een beeld. We krijgen de dag van vandaag enorm veel beelden te zien. En daarom hoop ik dat ik met mijn fotografie een vertraagde manier van kijken kan uitlokken. Zodat mensen even de tijd nemen om opnieuw naar beelden te kijken, beelden die mijzelf prikkelen en raken. Ik hoop dan dat door mijn beeld de toeschouwer op dezelfde manier gefascineerd raakt door een bepaalde situatie.” De inspiratie voor zijn intrigerende beelden vindt hij niet enkel binnen de niche van de fotografie, maar ook bij de grote schilders en schrijvers. Naast zijn master fotografie behaalde hij ook een master in de vrije kunsten. “Ik wou onderzoeken of er ook andere manieren waren om met fotografie om te gaan en daarom heb ik vrije kunsten gevolgd.” De opleiding gaf hem de mogelijkheid om buiten de conventies van de fotografie te treden en om met fotografie zijn eigen vertelling te kunnen maken: “Ik wou onderzoeken om niet vanuit fotografie als middel te vertrekken, maar vanuit het verhaal.” Ook in de nabije toekomst blijft Tom Callemin grensoverschrijdend werken, hoewel zijn grote liefde voor fotografie steeds in beeld blijft. “Ik ben nu bezig aan nieuw werk, waarbij ik een combinatie maak van beeld en tekst, en deze verhouding probeer te onderzoeken. Meer en meer werk ik dus ook met tekst. Daarnaast ben ik bezig aan een film met Anouk De Clercq, een videokunstenares. Dus het gaat een beetje van de ene richting naar de andere, maar ik blijf natuurlijk wel altijd foto’s maken.” En gelukkig maar! •

De expo met werk van Tom Callemin (www.tomcallemin.com) loopt van 24 juni tot en met 2 oktober in FOMU (Waalsekaai 47) in Antwerpen, dinsdag - zondag, 10 u. - 18 u. Alle info via www.fotomuseum.be. Leden van het Centrum voor Beeldexpressie krijgen op vertoon van hun lidkaart korting op een toegangsticket (€ 6 i.p.v. € 8).

UIT met het

Centrum voor Beeldexpressie

KIJKEN & BEZOEKEN / Agenda

TEKST: Margot Thysens, Mats Pylyser, Wouter Van Springel

GROENGRIJS JUN

Bibliotheek, Genk Fototentoonstelling tot 4 juni (gratis) -----------------------------------------------

PHOTO VIEW 2016 JUN

Budatoren, Kortrijk Fototentoonstelling tot 5 juni (gratis) -----------------------------------------------

JUN

STANDPUNTEN WEST-VLAANDEREN

Dakcafé Stadhuis, Kortrijk Lezing fotografie (gratis) -----------------------------------------------

PHOTO EVENT JUN

Cultuurcentrum, Mechelen Fototentoonstelling tot 21 augustus (gratis) -----------------------------------------------

PHOTO VIEW 2016 SEP

Gemeentehuis, Zonhoven Fototentoonstelling tot 30 september (gratis) -----------------------------------------------

PHOTO VIEW 2016 okt

CC Den Blank, Overijse Fototentoonstelling tot 30 oktober (gratis) -----------------------------------------------

okt

FILMFORUM OOST-VLAANDEREN

NOV

STANDPUNTEN VLAAMS-BRABANT

Lokalen Close-Up Film en Video, Sint-Niklaas Lezing film (gratis) -----------------------------------------------

Lokalen Foto Gamma, Leuven Lezing fotografie (gratis) -----------------------------------------------

Lakenmetershuis, Gent Lezing fotografie (gratis) -----------------------------------------------

GC Den Bussel, Keerbergen Filmfestival (gratis) -----------------------------------------------

CC de Warande, Turnhout Fototentoonstelling tot 27 november (gratis) -----------------------------------------------

CC de Warande, Turnhout Feedbackmoment voor fotografen (€ 7,5) -----------------------------------------------

Fotomuseum, Antwerpen Lezingen, rondleidingen, feedbackmomenten en workshops rond fotografie (€16/18) -----------------------------------------------

Academie, Menen Feedbackmoment voor fotografen (€ 7,5) ----------------------------------------------

okt

STANDPUNTEN OOST-VLAANDEREN

PHOTO VIEW 2016 nov

ZOOM ’16 nov

NOV

FILMGALA 2016

NOV

ARENA ANTWERPEN

NOV

ARENA WEST-VLAANDEREN

Alle info over onze activiteiten op www.beeldexpressie.be.

Master of Light

Robby Müller TEKST: JOKE EMBRECHTS / Filmstill uit ‘Paris texas’

Nederlands beroemdste Director Of Photography is ongetwijfeld Robby Müller. Een grote overzichtstentoonstelling kon dan ook niet langer uitblijven in het mooiste filmmuseum van Nederland, EYE.

h Paris, Texas (1976) / Wim Wenders © Image Courtesy of Wim Wenders Stiftung and Argos Films

De expo loopt van 4 juni tot en met 28 augustus in EYE (IJpromenade 1) in Amsterdam, dagelijks 10 u. - 19 u. Alle info op www.eyefilm.nl.

WIN !

Beeld Express geeft 2 duotickets weg voor deze expo in EYE. Mail voor 15 juni 2016 naar com@beeldexpressie. be en maak kans om te winnen. Vermeld in je mail zeker je naam, lidnummer en adresgegevens. Je kan maar deelnemen aan 1 wedstrijd uit dit nummer. Veel succes! •

Müller is cinematograaf van Jim Jarmusch, Lars von Trier, Wim Wenders en Steve McQueen. Björk dansend in een fabriek, Johnny Depp die in een kano de zee op drijft en Nastassja Kinski in haar felrode trui: cameraman Robby Müller is verantwoordelijk voor vele memorabele filmshots uit moderne klassiekers als ‘Breaking the Waves’, ‘Dancer in the Dark’, ‘Dead Man’, ‘Down by Law’, ‘Barfly’, ‘24 Hour Party People’ en ‘Paris, Texas’. Deze expo toont op grote projecties het visuele vernuft en de emotionele gelaagdheid van Müllers beelden, aangevuld met materiaal uit zijn persoonlijke archief. Robby Müller (Willemstad, Curaçao, °1940) is internationaal gelauwerd om zijn baanbrekende camerawerk voor regisseurs als Wim Wenders, Lars von Trier en Jim Jarmusch. Hij heeft in grote mate bijgedragen aan het succes van een hele generatie onafhankelijke filmauteurs die vanaf de jaren zeventig opkwam in de wereld van de auteurscinema. Als geen ander weet Müller een eenheid tussen verhaal, sfeer en beeld tot stand te brengen. In zijn kenmerkende weidse shots en long takes maakt hij het liefst gebruik van natuurlijk licht. Hoewel hij virtuoos omgaat met licht en donker, schiet hij nooit louter mooie plaatjes; het verhaal en de sfeer van de film moeten elkaar aanvullen. Müller heeft altijd open gestaan voor technologische ontwikkelingen en slaat graag nieuwe wegen in. Voorbeelden daarvan zijn de handheld camera bij ‘Breaking the Waves’, werken met video bij ‘24 Hour Party People’ en het gebruik van de 100 camera’s bij ‘Dancer in the Dark’. Hij improviseert veel en houdt tijdens het draaien altijd oog voor het toeval en verrassende gebeurtenissen. Robby Müller is in Hollywood onderscheiden met de International Award van The American Society of Cinematographers. Wim Wenders zegt over hem: “He’s a great painter, one of the Dutch Masters, a traveler from the great era of painting across the age of film and right into the digital kingdom. A pioneer.” En ook Jim Jarmusch is lovend: “I learnt so much from this man; about filmmaking; about a lot of things in life in general; and about light and about recording things and about capturing things in the moment and about trusting instinct.”

De tentoonstelling EYE presenteert de eerste tentoonstelling ooit die aan het werk van deze bijzondere cameraman en ‘beeldenmaker’ is gewijd. Wim Wenders, Lars von Trier en Jim Jarmusch zijn de regisseurs waar Robby Müller hecht mee heeft samen gewerkt. EYE heeft hen gevraagd om hun visie op de bijzondere kwaliteiten van Müller te geven en een aantal - voor hen - typische Müller scènes te selecteren. In een interview vertellen ze over hun samenwerking met Müller. Voor de tentoonstelling maakt EYE daarnaast ook gebruik van het persoonlijke archief van Robby Müller. Dat bestaat uit tientallen Video8-, Hi8- en DV-tapes waarin hij op dagboekachtige wijze zijn leven vastlegt. Ze verschaffen niet alleen inzicht in het leven op de set en van locatie-shoots, maar geven vooral een indruk van de wijze waarop Müller door zijn camera naar de wereld kijkt. Müllers persoonlijke archief bevat brieven en notities van de regisseurs met wie hij samenwerkte, originele scenario’s, setfoto’s, lichtontwerpen en kleine relikwieën die hij van zijn reizen meenam. Bovendien heeft Müller zijn leven lang gefotografeerd en toont EYE een bijzondere selectie van zijn Polaroidfoto's die eveneens een beeld geven van de kwaliteiten van de master of light Robby Müller. De tentoonstelling brengt een uitgekiende selectie van dit persoonlijke materiaal, samen met belangrijke fragmenten uit de films die Müller met zijn verschillende regisseurs geschoten heeft, in een ruimtelijke installatie met grote projecties. De tentoonstelling toont en passant de opkomst van de bijzondere auteurscinema van de jaren zeventig, en haar vervolg in de jaren tachtig en negentig. Müller ging ook samenwerkingen aan met filmers en beeldend kunstenaars die pas later wereldberoemd zouden worden, zoals Steve McQueen, wiens ‘Carib’s Leap’ hij schoot. Ook van deze samenwerkingen is materiaal te zien. Bij de expo hoort ook een uitgebreid zaalprogramma met lezingen, filmvertoningen en muziek. Zeker een dagje Amsterdam waard! •

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

SOMER

“Dream your life, never give up and live your dream.” TEKST: JOKE EMBRECHTS / Filmstills uit ‘SOMER’

Een langspeelfilm met beperkt budget en bijna alleen acteurs zonder ervaring? ‘Somer’ bewijst dat het kan. ‘SOMER’ is een project - een eerste langspeelfilm - van de Gentse sociaal-artistieke werkplek Victoria Deluxe. Regisseur van dienst is Dominique Willaert. En zijn project is redelijk uniek. Zesentwintig acteurs die geen professionele acteursopleiding kregen, spelen er aan de zijde van topactrice Marijke Pinoy. Bovendien maakte een crowdfundingcampagne, in combinatie met het werkingsbudget van Victoria Deluxe en de door productiehuis Potemkino opgehaalde Tax Shelter, het mogelijk om ‘SOMER’ te maken met een beperkt budget. ‘SOMER’ belooft een Ensoriaanse mozaïek te zijn van gezinnen en drarries - of hangjongeren - op een camping aan zee. Een groep Vlaamse, Brusselse en Waalse gezinnen, jonge koppels en pubers brengt de jaarlijkse vakantie op een camping aan zee door, al dan niet noodgedwongen. De onderlinge relaties leiden tot de nodige spanningen en conflicten, maar ook tot veel warme en authentieke ontmoetingen. ‘SOMER’ is een ontroerende feelgood movie, over hoe mensen op een veerkrachtige en humoristische manier omgaan met elkaars onhebbelijkheden en supporter worden van elkaars dromen.

film staat de zoektocht naar hoe gewone mensen, niet op een stereotiepe of karikaturale manier, maar wel op een existentieel verrassende manier kunnen worden neergezet,” zegt Dominique Willaert. “De arena van een camping werd de interessante metafoor voor onze Belgische samenleving waar een mix van mensen en invloeden gewild en ongewild met elkaar (moeten) samen leven.”

Niet-professionele cast Regisseur Dominique Willaert: “Van meet af aan heeft Victoria Deluxe ervoor gekozen om met het audiovisuele medium aan de slag te gaan. Het werd op een brede manier aangewend: we ontwikkelden documentaires, we maakten zelf televisie in een van de Gentse wijken en leerden jongeren zelf filmen en monteren. Een paar jaar geleden mondde deze manier van werken uit in de ontwikkeling van de langspeelfilm ‘Offline’ onder leiding van regisseur Peter Monsaert. Het scenario werd in eigen huis ontwikkeld en oogstte heel wat bijval. De voorbije jaren sluimerde bij enkele medewerkers en spelers van Victoria Deluxe het verlangen om aan een nieuw langspeelfilmproject te werken. Het verlangen en de ambitie groeide om deze keer een langspeelfilm te maken binnen de contouren en de filosofie van de sociaalartistieke werking. Samen met een groep gemotiveerde jongeren en (jong)volwassenen wilden we een lanspeelfilm maken die symbool kon staan voor de bijzondere manier van samen leven en werken in en rond Victoria Deluxe.” En zo geschiedde. Het projectvoorstel werd in 2014 binnen de brede werking van Victoria Deluxe bekend gemaakt. Iedereen met interesse was welkom en kreeg de kans om te kandideren als acteur, coscenarist, ... En met resultaat. Op Marijke Pinoy na, worden de 26 personages vertolkt door acteurs zonder enige professionele opleiding. Zij ontwikkelden in een participatief voortraject hun eigen personage. “Centraal in de

Het hele project was een bijzondere en intensieve ervaring voor al wie betrokken was. De cast en crew - alles samen meer dan 50 mensen - verbleef in juli 2015 een maand lang op drie campings in Lombardsijde. Op een van de campings bevond zich de filmset, op de twee andere werd er gegeten, geslapen, gerepeteerd en samengeleefd. Tien maanden later is de film te zien in de bioscoop. Een onvoorstelbaar avontuur! Het enthousiasme en de toewijding van alle acteurs en actrices, in combinatie met de ervaring van de crewleden, zorgde voor een fantastische wisselwerking! Acteur Aziz Boukhzar: “Het was een topcrew en een gemotiveerde cast die alles gaf, waarbij vriendschapsbanden voor het leven werden gesmeed, MEGA WIJS. In mei 2006 speelde ik mijn eerste theaterproject van Victoria Deluxe. Nu, exact tien jaar later, gaan we in première met een langspeelfilm. Mijn devies is dan ook: dream your life, never give up and live your dream.” En ook Marijke Pinoy is lovend: “Ik ben zo blij dat ik het gedaan heb. Het is een van de warmste sets waar ik ooit op gestaan heb. Eigenlijk probeer ik in alles wat ik doe mezelf als mens te verrijken. Wel, ik heb hier zo veel cadeaus gekregen, je kunt het niet geloven.” • ‘SOMER’ ging eind mei in première in Sphinx Cinema Gent en is daar en op andere locaties in Vlaanderen te zien. Alle info op www.victoriadeluxe.be.

KIJKEN & BEZOEKEN / Film

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

Intimacy under the Milky Way TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto's: JENS JUUL, DANIELLE VAN ZADELHOFF, CARLA VAN DE PUTTELAAR

Pak, Platform voor Actuele Kunsten in Gistel, en 44 Gallery pakken uit met een foto-expo over de betekenis van intimiteit. Over de tactiliteit van de huid, de begerende blik, de schoonheid van exhibitionisme en andere kosmische ervaringen. De tentoonstelling toont intense, gepassioneerde en indringende beelden. Luc Rabaey, co-curator: “Ze verkent het spanningsveld tussen authenticiteit en drama, bevrijding en duisternis. Intimiteit is wat verborgen is, het tegendeel van publiek eigendom. Het internet legt echter onze exhibitionistische - en dus voyeuristische aard bloot. Intimiteit gaat over het menselijk lichaam, naaktheid, persoonlijke gevoelens, vertrouwelijke verbinding met anderen, seksualiteit. En de afzondering in en verbinding met onze omgeving, plaatsen waar de intimiteit waarneembaar is of waarvan het geheim wordt ontsluierd. Intimiteit gaat ook over verbinding met onszelf. Het omvat zelfs onze existentiële eenzaamheid en diepste zieleroerselen.” De titel verwijst naar een ambivalente spanning. “Terwijl intimiteit een vertrouwd en herkenbaar gevoel is, kunnen we het niet gemakkelijk vangen en vasthouden. We weten allemaal hoe intimiteit zich voordoet, we herkennen haar tekenen. We kunnen het dus vertalen in beelden. Het is een universeel en gemeenschappelijk gegeven. Eenmaal het gefotografeerd en openbaar wordt, is het onderhevig aan de moraal. Intimiteit manifesteert zich zelfs in de geest, als onze geheimen en objecten van verbeelding en verlangen. Kunstenaars delen hun eigen fragiele intimiteiten op een intense manier. Ze kunnen intimiteit genereren tussen de toeschouwer en het beeld, waarin hij zich comfortabel kan voelen. Of men kan er zichzelf ontdekken als voyeur. Er ontstaat een spanningsveld en tegelijkertijd een intieme hechting tussen de zichtbare intimiteit en hoe die ongrijpbaar wordt in kosmische transcendentie. Hoever intiem is intimiteit nog nadat ze werd gefotografeerd en de maan, de planeten en alle sterren er hun licht op laten schijnen?” De expo toont selecties uit het oeuvre van 26 gerenommeerde en talentvolle fotografen. Met werk van Nobuyoshi Araki (JP), Elinor Carucci (IL/US), Aaron McElroy (US), Arno Nollen (NL), Gert Jochems (BE), Jens Juul (DK), Carla van de Puttelaar (NL), Danielle van Zadelhoff (NL), Miriam Temme (NL), Thom Puckey (UK), Camille Renée Devid (NL), Julie Van der Vaart (NL) , Albert Grøndahl (DK), Arno Roncada (BE), Marie Sordat (BE), Cédric Gerbehaye (BE), Marine Dricot (BE), Giannina Urmeneta Ottiker (BE), Peter Waterschoot (BE), Marie-Thérèse De Clercq (BE), Michel Vaerewijck (BE), Arnaud De Wolf (BE), Annabel Werbrouck (BE), Lisa De Boeck (BE), Selina de Beauclair (AU) en Dirk Van Severen (BE). Inspiratie genoeg voor een intieme en intense zomer vol fotografie! •

g © JENS JUUL

De expo loopt van 12 juni tot en met 4 september in PAK (Dullaertweg 80) in Gistel, zaterdag, 10 u. - 18.30 u. en zondag, 14 u. - 18.30 u. (of bezoek na afspraak via 0495 14 43 32). Meer info via www.pakgistel.be of www.44gallery.com.

KIJKEN KIJKEN&&BEZOEKEN BEZOEKEN/ Expo / Film 42

h © CARLA VAN DE PUTTELAAR

f © DANIELLE VAN ZADELHOFF

50 44

jaar Gafodi Gavere TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto's: Rudy Van Gijsel, Krist Ghyselinck, Bart Ramakers, Michiel Hendryckx

Gafodi Gavere bestaat dit jaar 50 jaar. Reden om te feesten, en ze doen dat in Gavere met een groot fotofestival. Zo’n 50-jarig bestaan verdient inderdaad een feestje, maar in Gavere zien ze het heel groots! In de zes deelgemeenten zijn er zowel binnenals buitenfototentoonstellingen op twaalf mooie locaties, in samenwerking met dertien vooraanstaande Belgische fotografen. Pieter Clicteur, Jan Coddé, Mathieu Damiens, Ludwig Desmet, Tom D’haenens, Bart Heirweg, Michiel Hendryckx, Filip Naudts, Bart Ramakers, Lukas Roels, Nele Van Canneyt, Liza Van Der Stock en Sanne Weckx stellen hun werk tentoon, op groot formaat. Er werken ook vijf fotografiescholen mee aan het project: Foto Atheneum Anderlecht, SISA (Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en Ambachten Antwerpen), PCVO Dender Leie en Schelde, LUCA School of Arts campus Narafi Brussel en Coloma Plus Mechelen. Voor het kasteel Grenier krijgt elke school een zeecontainer ter beschikking die ze naar keuze kunnen invullen met werk van de studenten. In Gemeentelijk Ontmoetingscentrum Racing kan je de resultaten bekijken van verschillende fotowedstrijden en vind je foto’s van de werkende leden van Gafodi in het 44ste fotosalon. Er is ook een overzicht te bekijken van 7 jaar ‘Straat in de Kijker’. De fotoboeken van alle straten en een twintigtal werken van de ‘Klikhoutestraat’ en ‘Steenberglos’, de straten die dit jaar in de kijker staan, zijn te zien. In De Poort kan je nog tot en met 28 augustus de expo ’50 jaar Gafodi’ bezoeken. Een boek met de historiek van 50 jaar Gafodi - wat trouwens staat voor GAvere FOto- en DIgiclub - is te koop in het infokantoor op de markt. Verder staan er nog heel wat workshops en nocturnes op stapel (inschrijven via info@gafodi.be). Zo geeft Bart Heirweg op zaterdag 11 juni een workshop macrofotografie en is er op zaterdag 18 juni een workshop rond het archiveren van erfgoedbeelden. Bart Heirweg stelt zijn werk voor tijdens een nocturne op woensdag 8 juni en Pieter Clicteur doet hetzelfde op woensdag 15 juni. Een mooie verzameling fotografie dus, niet te missen! Een ideale gelegenheid om een dagje te ‘culturen’ in en rond Gavere...Fietsen en tandems kan je ter plaatse huren! Gavere, the place to be in juni! • © Rudy Van Gijsel / Stilleven h

KIJKEN & BEZOEKEN / Fotofestival

KIJKEN & BEZOEKEN / Film

f © Krist Ghyselinck / Vero

h © Michiel Hendryckx / Gent Boekentoren

f © Bart Ramakers / When A Lovely Flame Dies MR

Het Fotofestival Gafodi f/50 opent officieel op vrijdag 3 juni om 19 u. en is verder te bezichtigen van 4 tot en met 20 juni, woensdag - maandag, 10 u. - 18 u. in heel Gavere. Op de markt van Gavere ter hoogte van Brasserie De Post vind je een infokantoor. Alle info ook op www.gafodi.be. Leden van het Centrum voor Beeldexpressie krijgen een speciale formule aangeboden: inkom binnenlocaties (€ 5) + catalogus (€ 10) aan € 12,5.

KIJKEN & BEZOEKEN / Fotofestival

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

Filip Claus & Jimmy Kets:

WO I in beeld

Rendez-vous tussen heden en verleden TEKST: Robrecht De Muyter / Foto: Filip Claus

In het Stedelijk Museum in Aalst loopt de tentoonstelling ‘Tussen gemeenschap en geweld, Aalst in de Groote Oorlog’. Aanvullend daarbij kan je een dubbeltentoonstelling over WO I door twee persfotografen, Filip Claus en Jimmy Kets, bezoeken. De expo bevat een selectie van beeldmateriaal uit twee eerder opgestarte tentoonstellingen. ‘Landschap in metamorphose du paysage’ van Filip Claus toont de sporen van WO I in WestVlaanderen en in het departement Pas-de-Calais in Frankrijk. Landschappen die geëvolueerd zijn door menselijke ingrepen. De getuigen, zij die het conflict hebben overleefd, zijn er niet meer. Er resten nog enkel de vele vergezichten, bomkraters, begraafplaatsen, gedenktekens, bunkers, … Zij zijn nu de stille getuigen van wat is geweest. Vergeten of bijna verloren geraakte sporen zijn terug zichtbaar in de herinneringslandschappen die Claus in beeld bracht. Na de oorlog wilde men zoveel mogelijk sporen van het conflict wissen: steden werden heropgebouwd, landbouwgronden en mijnschachten werden geherstructureerd. Ondanks de wederopbouw kúnnen veel elementen niet gewist worden en blijven ze aanwezig in het landschap: hoogteverschillen in de velden, verbindingswegen, bunkers, gebombardeerde gebieden die in hun oorspronkelijke staat werden gelaten. Getuige hiervan een beeld van een enorme met water gevulde bomkrater, waar een verliefd koppeltje aan de waterkant stil geniet van het zachte zonlicht dat schijnt over een lieflijke, romantische plek. Een metamorfose van dood en vernieling. Een rendez-vous tussen heden en verleden. Zouden zij weten wat zich in de diepte van dat stille water voor hen ooit heeft afgespeeld? Drie maanden lang ging Filip Claus intensief op zoek in dit landschap. Ieder beeld, elk detail was belangrijk. Dag na dag terugkeren naar dezelfde plek om toch maar de juiste lichtinval mee in beeld te krijgen was geen uitzondering. In een gesprek vertelt Filip Claus

dat hij tijdens zijn zoektocht, toeval of niet, zowat de sporen van zijn grootvader, die kanonnier was tijdens deze oorlog, heeft gevolgd. De schoonheid van sommige overgebleven monumenten, kerkhoven en kunstwerken was aandoenlijk. Uit de ‘The graves are nice this time of year’ van Jimmy Kets, een expo die in 2014 van start ging in de lokettenzaal van het Vlaams Parlement, zijn een reeks beelden geselecteerd (zie ook BE 4/2014). Jimmy Kets trok door Vlaanderen, Brussel en Wallonië om er zowel plaatsen, mensen als activiteiten die een verband hebben met deze Grote Oorlog in beeld te brengen. Dat de twee fotografen samen tentoonstellen is niet toevallig. Hun benadering van het gegeven ligt dicht bij elkaar, hun aanpak is anders. Jimmy Kets werkt met een zware camera vanop statief, omdat hij alles haarscherp in beeld wil brengen. Hij presenteert het majestueus, zeer groots en enorm scherp. Terwijl Filip Claus uit de hand fotografeert en bij dit project misschien meer als documentair fotojournalist werkte. Beide fotografen exposeren hier uitsluitend in kleur. •

De gratis expo ‘Filip Claus en Jimmy Kets: WO I in beeld’ loopt nog tot en met zondag 28 augustus in ’t Gasthuis Stedelijk Museum (Oude Vismarkt 13) in Aalst , dinsdag - vrijdag, 10 u. - 12 u. en 13 u. - 17 u., zaterdag - zondag, 14 u. - 18 u. Op zondag 19 juni om 15 u. is er een rondleiding door beide fotografen (€ 5), inschrijven via museum@aalst.be of 053 72 36 02.

UIT met leden en aangesloten groepen TEKST: JOKE EMBRECHTS / foto: Inge Wagemans (Fragment X)

In de kalender op www.beeldexpressie.be verzamelen we het aanbod van fototentoonstellingen, filmprojecties en -festivals, workshops en lezingen van onze leden, aangesloten foto- en filmclubs en provinciale organisaties. Een greep uit het aanbod voor de komende maanden:

JUN

‘Fragment X’

Cultuurhuis de Warande, Turnhout Groepsexpo van 10 Turnhoutse fotografen tot 5 juni (gratis) ----------------------------------------------

Kon. Fotoclub Argus Boom JUN

Gemeentelijke bibliotheek, Boom Foto-expo tot 1 september (gratis) ----------------------------------------------

JUN

Fotogroep Pallieter

Vleeshuis, Lier Fotosalon ‘50 jaar Pallieter’ tot 5 juni (gratis) ----------------------------------------------

JUN

Digi-Fotoclub Diamond Rupelmonde

Clara Hamendtzaal, Rupelmonde Fotosalon tot 5 juni (gratis) ----------------------------------------------

Kon. Fotokring Dafora JUN

Sint-Pancratiuskerk, Ranst 32ste Fotosalon in openlucht (gratis) ----------------------------------------------

JUN

Fotokring Focus Geraardsbergen

JC De Spiraal, Geraardsbergen 67ste Foto-expo met projecties tot 12 juni (gratis) ----------------------------------------------

JUN

Fotoclub Optika-Zwijndrecht

Dorp-West, Zwijndrecht 50ste Fototentoonstelling tot 12 juni (gratis) ----------------------------------------------

JUN

‘Reality and Beyond’ door Eddy Verbruggen, Lucien Duerloo, Paul Vercammen en Marcin Owczarek

Vleeshuis, Lier Foto-expo tot 26 juni (gratis) ----------------------------------------------

Kon. Mechelse Fotokring JUL

VC De Schakel, Mechelen Foto-expo tot 27 augustus (gratis) ----------------------------------------------

AUG

‘De drie in Lier’ door Jan Van den Wijngaert, Joannes Van Uytven en Paul Vercammen

Schaeckbert, Lier 6de gezamenlijke foto-expo tot 28 augustus (gratis) ----------------------------------------------

Veel meer info via de kalender op www.beeldexpressie.be.

KIJKEN & BEZOEKEN / Agenda

Summer of

Photography TEKST: Elisa Dom, JOKE EMBRECHTS / Foto's: Lakin Ogunbanwo, Joachim Koester

Deze zomer is er voor de zesde keer de Summer of Photograhy, een tweejaarlijks fotofestival op verschillende locaties in Brussel. Het centrale thema dit jaar is ‘Urban Vibes’ en zoomt in op de relatie tussen mens en ruimte. Hoe leven we vandaag in de globale en virtuele wereld samen in de stad en welke cruciale rol speelt de openbare ruimte daarin? De centrale tentoonstellingen van het festival vinden naar goede gewoonte plaats in het Paleis voor Schone Kunsten, maar ook deze editie spreidt zich uit over Brussel. BOZAR pakt uit met twee hoofdexpo’s. ‘Open Spaces/Secret Places’, met fotografie en installaties rond het thema ‘ruimtelijkheid’ en de expo ‘Dey your Lane! Lagos Variations’ met beelden van het stedelijke Lagos, een tegengewicht voor de typische beelden die in het westen van Afrika bekend zijn, beloven de moeite te worden. Verder zie je in BOZAR expo’s van o.a. James Casebere, Collin Delfosse, Vincen Beeckman, Bart Lodewijcks en Amos Gitaï. Om het festivalgevoel compleet te maken, herhalen ze het concept van de Summer Bar. Tijdens de nocturnes valt er in deze gezellige zomerbar elke donderdagavond iets te beleven.

‘Open Spaces / Secret Places. Works from the SAMMLUNG VERBUND COLLECTION,Vienna’ De groeiende ruimtelijkheid van kunst gaat hand in hand met een levensstijl die aanzienlijk is veranderd op cultureel en sociaal vlak door een nieuwe omgang met de ruimte (groeiende mobiliteit, virtuele ruimte, …). In het verleden vroeg je iemand aan de telefoon: “Hoe gaat het?” Nu vraag je: “Waar ga je naartoe?”. In de tentoonstelling zie je het werk van zevenentwintig hedendaagse kunstenaars als Francis Alÿs, Eleanor Antin, Anthony McCall, Joachim Koester, Louise Lawler en Jeff Wall. Via hun foto’s en installaties zoomen zij in op de relatie tussen mens en ruimte en nemen je mee naar allerlei plaatsen: van historisch en emotioneel beladen, naar onbestaande en opnieuw opgebouwde plaatsen.

‘Dey your Lane! Lagos Variations’ ‘Dey your Lane!’ is een typische uitdrukking in Lagos voor ‘het gaat je geen moer aan’. Een handige frase, als je weet dat de mensen in Lagos zeer dicht op elkaar wonen in een van de snelst groeiende steden ter wereld. Via fotografie, video en soundscapes verbeeldt de tentoonstelling de individualistische en creatieve dynamiek die de megastad opwekt. Je ziet hoe ze hun privé- en gemeenschappelijke ambities waarmaken en hoe ze zich de openbare ruimte van de megapolis toe-eigenen. Een rijk gevuld programma vol Nigeriaanse cinema, literatuur en hedendaagse dans omkadert de tentoonstelling.

‘After Scale Model’ / James Casebere In navolging van een grote overzichtstentoonstelling in Haus der Kunst in München, zet BOZAR zijn deuren open voor de Amerikaanse fotograaf James Casebere. Hij is gebeten door architectuur. In plaats van zijn lens te richten op gebouwen, bouwt hij ze na op schaal om ze vervolgens te fotograferen. In de antichambres van

êêê

KIJKEN & BEZOEKEN / Fotofestival

Victor Horta's Paleis voor Schone Kunsten toont Casebere een selecte groep beelden die huiselijke interieurs en situaties als onderwerp hebben. Drie beklemmende werken markeren de historische band tussen de kunstenaar, Brussel en België: ‘Screw Device’ (1991), ‘Cell with Rubble’ (1996) en ‘Turning Hallway’ (2003).

‘Chronicle of a Foretold Assassination’ / Amos Gitaï Amos Gitaï is een wereldvermaarde Israëlische filmregisseur. Zijn werk werd zowel in Cannes als in Venetië bekroond. Gitaï’s nieuwe film, ‘Rabin, the Last Day’, verhaalt de moord op Itzhak Rabin op 4 november 1995. De toenmalige Israëlische eerste minister was de man achter de Oslo-akkoorden, de eerste aanzetten tot vrede in het Palestijns-Israëlische conflict, en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede. Zijn moordenaar was een extreemrechtse, vrome joodse student. Twintig jaar later komt Gitaï terug op de dramatische gebeurtenis en plaatst de moord in zijn politieke en maatschappelijke context. De regisseur baseerde zich op jarenlang onderzoek voor deze tentoonstelling, ‘Chronicle of an Assassination Foretold’, die de concepten van democratie en politiek geweld in vraag stelt met video-installaties, archiefbeelden en foto's.

‘The gang’ / Vincen Beeckman Met een enthousiaste bende amateurfotografen trekt de Belgische fotograaf Vincen Beeckman tot juli 2016 door Brussel. Deze ‘gang’ legt de stedelijke fauna en flora vanuit onverwachte hoek vast en houdt het fototoestel in de aanslag om het perfecte plaatje te schieten op het perfecte moment. Van het kloppende hart tot de verste uithoek van de hoofdstad, van een bedrijvige supermarkt over een zwembad, van een vijfsterrenhotel tot een verwaarloosde buurt… The Gang beslist welke locatie wordt vereeuwigd. Bekijk het resultaat tijdens de Summer of Photography. En er is veel meer! Samen met 20 partnerorganisaties (prestigieuze musea voor fotografie en Belgische en Europese instellingen) ontstaat in de hele stad een levendig platform voor kenners en liefhebbers van fotografie met tentoonstellingen, ontdekkingstochten voor gezinnen, zomerstages, lezingen, presentaties van portfolio’s en workshops. Boeken maar, dat weekendje Brussel! •

WIN ! Ledenvoordeel

We geven 5 duotickets weg voor de beide hoofdexpo’s in Bozar (dus zowel voor ‘Open Spaces/Secret Places’ als voor ‘Dey your lane!’). Wie mailt voor 12 juni naar com@beeldexpressie.be, maakt kans op een duoticket voor 1 van de expo’s (zeker naam, lidnummer en adres vermelden en welke expo je voorkeur heeft). Je kan maar deelnemen aan 1 wedstrijd uit dit nummer van Beeld Express. Veel succes! Geen ticket gewonnen? Niet getreurd! We werkten samen met Bozar een ledenvoordeel uit waardoor al onze leden - op vertoon van hun lidkaart - de twee betalende expo’s van de Summer of Photography in BOZAR aan voordeeltarief kunnen bezoeken: voor ‘Open spaces/Secret places. Works from the SAMMLUNG VERBUND, Vienna’ betaal je € 10 i.p.v. € 12 en voor ‘Dey Your Lane! Lagos Variations’ betaal je € 8 i.p.v. € 10.

h Joachim Koester The Kant Walks, 2003–2004, C-Print (from a series of 7), 47,5 x 60,3 cm / © Joachim Koester / The SAMMLUNG VERBUND Collection, Vienna, Courtesy the artist and Galerie Jan Mot, Brussels

De expo’s in Bozar (Ravensteinstraat 23) in Brussel zijn te bezoeken van 17 juni tot en met 4 september, dinsdag - zondag, 10 u. - 18 u., en donderdag tot 21 u. De expo’s in het kader van de Summer of Photography bij de partnerinstellingen hebben eigen openingsuren. Check www.bozar.be!

Fotojournalistiek en setfotografie in Charleroi TEKST: JOKE EMBRECHTS / Weegee, Christine Plenus, Camille Detraux & Raymond Paquay

De fotojournalistiek van legende Weegee, de setfotografe van de gebroeders Dardenne en een fotoverslag van de mijnramp in Marcinelle staan tot eind dit jaar centraal in het fotomuseum van Charleroi.

‘Weegee by Weegee’ Photographes de la collection Jean Pigozzi

‘Sur les plateaux des Dardenne’ Christine Plenus

Usher Fellig (1899-1968), alias Weegee, is een legendarische figuur binnen de fotojournalistiek. Terwijl hij het nachtelijke New York doorkruist met zijn optocht van misdaden, faits divers, stripteasetenten en bars, legt Weegee de keerzijde van de Amerikaanse droom vast. Hij is steeds als eerste op de plaats van de ramp dankzij de radio in zijn Chevrolet die afgestemd is op de politiefrequentie. Het geheel van zijn beelden, tegelijkertijd schokkend en vermakelijk, borstelt een buitengewoon portret van de moderne metropool. Afkomstig uit Oostenrijk komt hij, op tienjarige leeftijd, met zijn familie in New York aan. Usher Fellig groeit op in de Lower East Side, in een gewelddadige wijk. Om het antisemitisme te ontvluchten noemt hij zich Arthur. Hij laat zijn familie achter zich op achttienjarige leeftijd, slaapt in stations, parken, missies of miserabele hotels en rijgt de klusjes aan elkaar. Het agentschap ACME Newspictures, het latere United Press International, neemt hem in dienst en hij werkt er twaalf jaar in het labo. Op zijn 35 start hij als onafhankelijk fotograaf met als voorkeuronderwerpen de straat, zij die de straat bevolken, ze bezielen - agenten, gangsters, brandweermannen, fuifnummers, stripteaseuses of travestieten - met op de achtergrond misdaad, branden en lijken. Weegee raakt aan alles wat doet verkopen. Rauwe en suggestieve fotografie van faits divers. Later werkt hij in het donker met infrarood en onthult zo de intimiteit van de bezoekers van theaters en bioscopen, van koppels op het strand. Vanaf 1944 krijgt hij erkenning binnen de wereld van de fotografie, van de galeries en de musea. Weegee sterft in New York op 26 december 1968. Hij laat een oeuvre na van bijna 5.000 foto’s en een onontbeerlijke kroniek van een stad tussen 1930 en 1950. Zijn foto’s werden gepubliceerd in grote bladen als Life, Vogue of The Daily Mirror. We kunnen van zijn oeuvre onthouden wat hij er zelf van zei: “Tonen hoeveel, in een stad van tien miljoen inwoners, de mensen in totale eenzaamheid leven.” De tentoonstelling ‘Weegee by Weegee’ omvat 118 foto’s van de collectie Jean Pigozzi.

Al dertig jaar fotografeert Christine Plenus elke filmopname van Jean-Pierre en Luc Dardenne. Drie decennia van medeplichtigheid sinds de eerste film ‘Falsch’ in 1987, tot heel recent ‘La fille inconnue’ die in de herfst van dit jaar zal uitkomen. Haar aanwezigheid tijdens elke draaidag laat haar toe geprivilegieerde momenten vast te leggen terwijl zij de belangrijkste scènes fotografeert. De setfotograaf, zwijgzaam en met een aandachtig oog, moet getuigen van de film die voor zijn objectief vorm krijgt, als van hen die hem realiseren, van de acteurs tot de opnameploeg. Een werk dat aansluit op dat van een ander, met de beperkingen en vooraf vastgestelde eisen zoals de belichting, het in beeld brengen, de kleren van de acteurs, het decor en de scène. De tentoonstelling ‘Sur les plateaux des Dardenne’ ontwikkelt zich doorheen de gefotografeerde films, terwijl ze zich bevrijdt van de eigen geschiedenissen. De zowat 120 foto’s in de tentoonstelling, die het universum van de gebroeders Dardenne vertalen zonder het ooit te verraden, bieden ons het privilege de films op een andere manier te zien en magische momenten in de schoot van de creatie waar te nemen. Tussen de terugkerende thema’s zie je ook de omhelzingen, de eenzaamheid en de dolle wedlopen. Christine Plenus is geboren in 1958 en gediplomeerd in fotografie in 1979. Ze is docente aan het Institut Saint-Luc in Luik. Sinds 1986 is zij setfotografe voor kort- en langspeelfilms. “Fotografie doceren is ervaringen beleven en delen. Fotograferen, foto’s maken, dat is kijken en ontdekken. Dat is het leven.”

êêê

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

‘Bois du Cazier, Marcinelle 1956’ Op 8 augustus 1956 lieten 262 mijnwerkers het leven bij wat de grootste mijnramp van België zou worden. Bij het eerste nieuws van de ramp begeven fotografen zich ter plaatse. Hun beelden getuigen van de eerste uren waarin de hulp georganiseerd wordt, waarbij hoop de reddingswerkers naar de mijn doet snellen en de vrouwen en kinderen naar de hekkens waar zij moeten blijven staan. De beelden vertalen ook het ondraaglijke wachten, de dagen die voorbij snellen terwijl ze hun lot van onheilsprofeet met zich meedragen en officiële bezoekers en nieuwsgierigen aantrekken. Vanaf de eerste uren van de catastrofe hebben Camille Detraux en Raymond Paquay gefotografeerd en commentaren gesprokkeld. Zij hebben een gedetailleerde indruk van het drama bewaard zonder te vervallen in effectbejag en choquerende beelden. “Het ergste was het eindeloze wachten. De avond van de eerste dag hebben we enkele van de overlevenden gezien.

De hoop hervatte. Maar van dag tot dag nam ze vervolgens af. Ik had andere mijnrampen meegemaakt, grauwvuur, instortingen. Maar dit oversteeg de verbeelding. Onmogelijk niet te denken aan die talrijke mijnwerkers, aan hun onmacht ten aanzien van die brand”, getuigt Camille Detraux. Daarna kwamen beelden van meerdere fotografen die aanwezig waren op de plaats van het drama: Roger Anthoine, Antoine Rulmont, Hermann Chermanne, Alain Massin en Kryn Taconis. Ze hadden allemaal dezelfde aandacht voor het drama dat zich daar afspeelde en hetzelfde respect voor de slachtoffers en hun families. Ook Leonard Freed, die tijdens de begrafenis van de slachtoffers in Marcinelle aanwezig was, heeft een schroomvallige en aangrijpende reportage gemaakt. In 2011 heeft zijn weduwe deze grootmoedig aan het museum geschonken. Zestig jaar na de catastrofe, die nog steeds, zelfs over de grenzen heen, in het geheugen gegrift staat, wil het Musée de la Photographie hulde brengen aan de slachtoffers door deze tentoonstelling die al deze fotogetuigenissen samenbrengt. De tentoonstelling wordt vergezeld van de herziene en vermeerderde zesde druk van het boek ‘Bois du Cazier, Marcinelle 1956’. Daarnaast kan je de fotografie van Martine Wijckaert en film van Jacques André ontdekken in ‘La Boîte noire’ en vind je fotografie van Erika Vancouver in ‘La Galerie du Soir’. Een projectie van de winnende foto’s uit de Nikon Press Photo Awards 2015 is ook te zien in het museum. •

h Camille Detraux & Raymond Paquay / Bois du Cazier, Marcinelle 1956 / Droits réservés

Alle expo’s lopen nog tot en met 4 december in het Fotomuseum (gps: Place des Essarts) in Charleroi, dinsdag - zondag, 10 u. - 18 u. Alle info op www.museephoto.be.

Leo Baekeland met gastfotograaf

Yann Bertrand TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto: Yann Bertrand

De Oost-Vlaamse Unie voor Fotografie (OVU) bouwt een tentoonstelling rond het werk van gastfotograaf Yann Bertrand. Het concept van de Leo Baekeland Fototentoonstelling bestaat al jaren uit dezelfde twee ingrediënten: het werk van een bekend professioneel fotograaf en daarnaast de beste fotoreeksen van het voorbije jaar van Oost-Vlaamse amateurfotografen gekozen door een extern curator. Dit jaar is de Gentse fotograaf Yann Bertrand te gast en selecteerde curator Joachim Naudts de foto’s van Ulrik Bouché, Rudy De Cleene, Roger De Kuyper, Marc De Ryck, Roland De Tollenaere, Marc Devriese, Karin Hoste, Dirk Janssens, Patrick Lybaert, Guy Opdorp, Luc Rabaey, Jos Van De Vijver, André Van Puyvelde, Willy Vanherck, Paul Van Staey, Frederik Vanderstraeten, Philip Vergeylen, Inge Vinck en Jos Wittezaele. •

Daniël Termont, burgemeester van Gent, opent de expo ‘Leo Baekeland 2016’ op zaterdag 11 juni om 15 u. in de kerk Groot-Begijnhof (Jan Roomsstraat) in SintAmandsberg. De expo is er verder te zien op zaterdagen 18 en 25 en zondagen 12, 19 en 27 juni, telkens 10 u. - 12 u. en 14 u. - 18 u. Op donderdag 16 juni om 19.30 u. is er een nocturne (curator Joachim Naudts licht het werk van gastfotograaf en laureaten toe).

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

IN HUIS HALEN / Filmmateriaal

Productinfo TEKST: Carl Goossens

Panasonic AG-DVX200 Een grote beeldsensor en een vaste lens

Videocamera’s met een grote beeldsensor hebben het voordeel om een groot dynamisch bereik te bezitten. Denk daarbij aan 12 tot 16 f stops. Ze hebben de eigenschap om meer controle over de scherptediepte te geven. Dit laatste is echter niet altijd een voordeel. Bij reportagewerk kan het moeilijker worden om het onderwerp scherp in beeld te houden. De AG -DVX200 doet dit alles met een 4/3 inch sensor wat iets kleiner is dan het gebruikelijke APS-formaat. Toch haalt Panasonic er een dynamisch bereik van 12 stops uit. De camera registreert beelden tot volle 4K-resolutie. De vaste Leica-lens heeft een 13 maal zoombereik en een 4 stappen ingebouwde ND-filter. Je kan gebruik maken van klassiek SD-geheugen. Je kan je werk onder controle houden via een traditioneel uitklapbaar LCD-scherm of een Oled-zoeker. Deze laatste is trouwens voorzien van een sensor die automatisch het LCD-scherm uitschakelt en de zoeker inschakelt. Deze sensor blijkt soms echter iets te gevoelig te zijn waardoor het LCD-scherm onverwacht kan uitschakelen. Uiteraard is deze camera uitgerust met een uiterst efficiënte steady shot en andere gebruikelijke toeters en bellen. Al dit moois kost de gedreven cineast ongeveer € 5.000.

Audio-Technica AT2020USB+ Professioneel rechtstreeks op de USB-poort Soms kan het handig zijn om geluid rechtstreeks op de computer te registreren in plaats van eerst via een andere audiodrager of recorder te passeren. USB-microfoons zijn al langer op de markt en zijn niets anders dan een traditionele microfoon met ingebouwde USB-geluidsinterface. Deze microfoon is echter gebaseerd op een Audio-Technica grootmembraancondensatormicrofoon, wat hem uiterst gevoelig maakt en bijgevolg zeer geschikt voor het registreren van voice-over. De microfoon beschikt over een koptelefoonaansluiting (met bijhorende volumeregeling) zodat de opname zonder vertraging gevolgd kan worden. Het voordeel van deze microfoon is dat alle onderdelen die bepalend zijn voor de geluidskwaliteit in de microfoon zelf zitten, en dat op die manier een maximale en stabiele kwaliteit gegarandeerd wordt. Vandaag moet je deze prachtige microfoon voor minder dan € 200 vinden.

DJI Osmo een andere benadering voor een Action Cam DJI is reeds langer bekend voor alles wat te maken heeft met het registreren van actie en doet dit ditmaal op kleine schaal De Osmo is een compacte camera met een opnamehoek van 93 graden, wat iets minder is dan de meeste andere action cams. Hij levert wel, niettegenstaande zijn beperkte afmetingen, een 4K-resolutie. Hiervoor gebruikt hij een Sony Exmor beeldsensor. Via wifi en een smartphone kan je de opnames monitoren. Het geheel is zo opgebouwd dat je een uiterst stabiel beeld kan registreren. Dit kan dankzij de elektronisch gestuurde ‘gimbal’, een gewricht dat de camera in alle richtingen kan kantelen of roteren. Zoals bij de meeste action cams kan je de camera uitbreiden met een hele lijst opties zoals fietsmontagebenodigdheden of een houder voor de smartphone. Deze camera levert een uiterst scherp en verbluffend stabiel beeld zonder de gekende beeldvervorming eigen aan een extreme groothoeklens. Voor je hem in gebruik neemt zal je echter wel al snel meer dan € 700 armer zijn. •

Natuurfotografie centraal in Rotterdam TEKST: JOKE EMBRECHTS / Foto's: Frans Lanting, Jan Pieter Strijbos, Arnold Friedrich Binsbergen, Ed van der Elsken

Frans Lanting behoort tot de absolute wereldtop van de natuurfotografie. Een grote overzichtstentoonstelling van deze Rotterdamse fotograaf siert de muren van het Nederlands Fotomuseum. Al meer dan veertig jaar brengt Lanting de natuur van de Amazone tot aan Antarctica op unieke wijze in beeld. Zijn spectaculaire foto’s getuigen van een grote betrokkenheid bij het welzijn en voortbestaan van de aarde. Het Nederlands Fotomuseum laat met deze tentoonstelling ‘Dialogues with nature’ voor het eerst zien hoe Lanting zich in de afgelopen decennia als fotograaf heeft ontwikkeld. Daartoe worden vijf van zijn belangrijkste fotoprojecten in de tentoonstelling uitgelicht. Deze laten zien hoe Lantings werk in ieder project nauw is verbonden met kunst, natuurbeleving, technologische ontwikkelingen, wetenschappelijke inzichten en zijn eigen visie op het menselijke bestaan.

WNF-Frans Lanting Award Gelijktijdig met de opening van de expo op 9 juni start de derde editie van de WNF-Frans Lanting Photo Award: een fotowedstrijd die het Wereld Natuur Fonds organiseert om natuurfotografen en -liefhebbers van alle leeftijden te inspireren om de schoonheid van de natuur in beeld te brengen. Een krachtige, mooie natuurfoto zegt vaak meer over de noodzaak van natuurbescherming dan in duizend woorden is te beschrijven. Lanting is al jarenlang ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds. Meer informatie is te vinden op www.wnf.nl.

êêê

KIJKEN & BEZOEKEN & DOEN / Expo & fotowedstrijd

Jacht met de camera: pioniers van de Nederlandse natuurfotografie Natuur leeft: buiten, in ons hart én in de fotografie. Al sinds 1873 trekken Nederlandse natuurliefhebbers met hun camera eropuit om de natuur vast te leggen. Dankzij deze pioniers van de natuurfotografie zijn plant- en diersoorten en unieke landschappen voor ons oog bewaard gebleven, waarvan een aantal inmiddels zeldzaam is of niet meer voorkomt in Nederland. Niet eerder is er over de vroegste Nederlandse natuurfotografie een tentoonstelling gemaakt die zo’n compleet beeld geeft van de schoonheid van de natuur, de inventieve werkwijze van de fotografen en de rol die hun fotografie speelde bij de steeds luider wordende roep om natuurbescherming. De tentoonstelling ‘Jacht met de camera: Pioniers van de Nederlandse natuurfotografie’ laat het publiek de natuur beleven door de ogen van de pioniers. Uit de ruim 90.000 historische natuurfoto’s die het museum in zijn collectie heeft, is een bijzondere selectie gemaakt die het verhaal van de opkomst van de natuurfotografie vertelt. Bijzondere vondsten uit de collectie worden voor het eerst aan het publiek getoond. Vandaag de dag is natuur een onverminderd populair thema binnen de fotografie. Daarom heeft het Nederlands Fotomuseum ervoor gekozen om ook hedendaagse fotografie een plek te geven in de tentoonstelling. Hierbij gaat het niet om natuurfotografie in de letterlijke zin van het woord, maar om werk van kunstenaars en fotografen die reflecteren op onze omgang met de natuur. Er is recent werk te zien van Kim Boske (1978), Charlotte Dumas (1977), Anne Geene (1983), Erik Kessels (1966) en Luuk Wilmering (1957).

Nog in het fotomuseum

De expo van Lanting opent pas op 9 juni en loopt net als ‘Jacht met de camera’ tot en met 4 september, ‘Crime scenes’ loopt tot en met 21 augustus en ‘De collectie belicht…’ kan je nog tot en met 31 december gaan bekijken in het Nederlands Fotomuseum (Wilhelminakade 332) in Rotterdam, dinsdag - vrijdag, 10 u. - 17 u. en zaterdag zondag, 11 u. - 17 u. Alle info op www.nederlandsfotomuseum.nl.

Crime Scenes: honderd jaar foto als bewijs

De collectie belicht door Eddy Posthuma de Boer

Kan een foto iets aantonen, bewijzen of onthullen? Al sinds de uitvinding van de fotografie wordt de fotocamera gezien als een vooral mechanisch instrument om de werkelijkheid af te beelden. Wat op een foto is te zien, is ooit zo geweest. Maar is wat op een foto staat daarom ook ‘waar’? Foto’s kunnen ook een subjectief beeld van de werkelijkheid geven en ze kunnen zijn gemanipuleerd of in scène gezet. De fascinerende wijze waarop foto’s in de afgelopen 150 jaar in rechtszaken zijn gebruikt, en de discussies die er over fotografie werden gevoerd, brengt ‘Crime Scenes’ voor het eerst in kaart.

Voor de derde editie van de kleine en intieme tentoonstellingsreeks ‘De collectie belicht door ...’ heeft het Nederlands Fotomuseum de fotograaf Eddy Posthuma de Boer als gastcurator uitgenodigd. Hij heeft een persoonlijke keuze gemaakt uit de foto's die Ed van der Elsken maakte voor het tijdschrift Avenue. Beide fotografen waren jarenlang bevriend en fotografeerden vanaf midden jaren zeventig reisreportages voor Avenue. Deze tentoonstelling is een van de eerste tastbare resultaten van het omvangrijke restauratieproject van Ed van der Elskens kleurenwerk. •

WIN !

Beeld Express geeft 2 duotickets weg voor het Nederlands Fotomuseum. Mail voor 15 juni 2016 naar com@beeldexpressie.be en maak kans om te winnen. Vermeld in je mail zeker je naam, lidnummer en adresgegevens. Je kan maar deelnemen aan 1 wedstrijd uit dit nummer. Veel succes! •

KIJKEN & BEZOEKEN & DOEN / Expo & fotowedstrijd

Meester-kleurenfotograaf

Alex Webb In het kader van de Summer of Photography (zie ook p. 50) is het ook in de Botanique al fotografie wat de klok slaat. Je kan er gaan kijken naar 'The Suffering Of Light' van Magnum-fotograaf Alex Webb en naar 'Views From The Expanded City' van Pablo López Luz.

'The Suffering Of Light' - Alex Webb Met deze expo blikt meester-kleurenfotograaf Alex Webb terug op zijn indrukwekkende parcours van de afgelopen dertig jaar. In deze periode heeft deze fotograaf van het agentschap Magnum een krachtig en subtiel oeuvre bij elkaar gefotografeerd waarin kleuren steevast een hoofdrol speelden. Het verhaal van Webb begint in de jaren '70 tijdens een rondreis door Haïti en Mexico. Als jonge fotograaf besefte hij dat zwart-witfotografie niet volstond om de vluchtigheid van het leven vast te leggen zoals het zich voor zijn lens afspeelde. Na enig aarzelen Webb associeerde de kleurenfotografie immers met commerciële fotografie - waagde hij toch de stap en begon hij in kleur te fotograferen. Vanaf dat ogenblik krijgen zijn foto's hun kenmerkende emotionele lading en kracht. Alex Webb legt overal ter wereld dagelijkse taferelen vast waarvan een sterke picturale sensualiteit en een complexe structuur uitgaat. Zijn reizen voeren hem voornamelijk naar ZuidAmerika en de Caraïben, maar ook de Verenigde Staten, Afrika en India heeft hij bezocht. De rode draad in zijn reportages is de bijzondere aandacht voor plaatsen waar verschillende of zelfs antagonistische culturen en identiteiten samenleven, plaatsen waar de westerse en plaatselijke inheemse culturen zich met elkaar vermengd hebben tot een nieuwe hybride cultuur. Vanuit deze optiek toont deze tentoonstelling twee van de belangrijkste werken van de fotograaf. ‘Crossings’ is een fotoreportage die Webb begint in de jaren '70 tijdens een lange reis langs de grens tussen Mexico en de VS. Hij toont de vaak erbarmelijke levensomstandigheden in Mexico en de gevaarlijke pogingen om illegaal de VS binnen te raken. Daarmee stelt hij de natuurlijke relatie in vraag tussen deze twee volkeren die door de grens van elkaar gescheiden worden. Met ‘Istanbul: City of a Hundred Names’ concentreert Alex Webb zich op de veelvuldige, al dan niet tastbare grenzen die deze Turkse metropool doorkruisen. Zijn foto's onthullen een stad van contrasten, een plaats waar oost en west, oud en modern, religieus en seculier elkaar ontmoeten. Met zijn foto's neemt Webb de bezoeker mee op een ontdekkingsreis door deze fascinerende stad van verschillen en paradoxen.

'Views From The Expanded City' - Pablo López Luz Pablo López Luz toont een reeks luchtgezichten van Mexico-City. Deze reeks is ontstaan uit zijn behoefte om te tonen hoezeer de chaotische stadsontwikkeling het landschap beïnvloedt, de mens de horizon hertekent en welke gevolgen deze transformatie heeft voor de politiek, de maatschappij en het milieu. De reeks illustreert de milieu- en maatschappijproblemen die de snelle uitbreiding van verstedelijkte maatschappijen met zich meebrengt, een wereldwijd verschijnsel waaronder steden te lijden hebben sinds de tweede helft van de 20ste eeuw. In een megalopolis als Mexico, waar de onophoudelijke bevolkingsgroei en het schrijnend gebrek aan infrastructuur alomtegenwoordig zijn, wordt de kwetsbare relatie tussen de mens en zijn levensruimte nadrukkelijk blootgelegd. De Vallei van Mexico is in recordtempo getransformeerd van een onbevolkt en desolaat dal tot een ontaard stadslandschap dat wordt opgeslorpt door een verstedelijkte maatschappij die haar industriële en economische beloften niet heeft kunnen waarmaken. López Luz laat zich in zijn werk beïnvloeden door de historische Mexicaanse schilders die de natuurlijke rijkdommen van hun land roemden. Met zijn lens zoomt de fotograaf in op de periferie van Mexico-City, een smeltkroes van chaotische verstedelijking. Hij toont ons de problemen waar alle mondiale grootsteden vandaag mee kampen: overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen, economische ongelijkheid, sociale onrust, overbevolking, misdaad en vervuiling. In deze nieuwe maatschappij waar de verwarring heerst, ziet de toekomst er eerder somber uit. Pablo López Luz legt de zwakke funderingen bloot en toont hoe deze stad afstevent op haar eigen vernietiging. •

h Mexicans arrested while trying to cross the border to United States. San Ysidro, California, USA, 1979 / © Alex Webb, Magnum-Photos

De expo van Alex Webb loopt van 22 juni tot en met 7 augustus in het museum van de Botanique (Koningsstraat 236) in Brussel, woensdag - zondag, 12 u. - 20 u. (€ 5,5). Pablo López Luz kan je gratis ontdekken in de galerie van 22 juni tot en met 24 juli. Alle info op www.botanique.be.

KIJKEN & BEZOEKEN / Expo

VRAGEN / Contact

WIE contacteren WAARVOOR in het Centrum voor Beeldexpressie? 64

Directeur: Karel Geukens Tel. 03/289 12 01 e-mail: karel.geukens@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Verantwoordelijke communicatie en hoofdredactie Beeld Express: Joke Embrechts Tel. 03/289 12 03 e-mail: com@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Verantwoordelijke vorming: Wouter Van Springel Tel. 03/289 12 05 e-mail: vorming@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Verantwoordelijke evenementen: Margot Thysens Tel. 03/289 12 04 e-mail: margot@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Verantwoordelijke projecten: Mats Pylyser Tel. 03 289 12 06 e-mail: mats@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Grafisch vormgeefster: Kim Peeters Tel. 03/289 12 02 e-mail: graficus@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Verantwoordelijke ledenbeheer, financieel beheer, erkenning salons: Paula Hannes Tel. + Fax 014/58 41 74 e-mail: sec@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Algemene inlichtingen, meldingen kwaliteits-begeleidingen, provinciale manifestaties & cursussen, cue-sheets SABAM, medailles & trofeeën, adreslabels, ontlening materiaal, verzekering B.A., beheer fotomateriaal: Sandra Gillis Tel. 03/289 12 00 e-mail: info@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Centrum voor Beeldexpressie Adres: Vorstermanstraat 7- bus 1.5 2000 Antwerpen IBAN: BE81 414 4199991 24 BIC: KREDBEBB Openingsuren: van maandag tot donderdag, 9 u. - 17 u., en op vrijdag, 9 u. - 16 u. ----------------------------------------------

Voorzitter: Freddy Van Vlaenderen Rijsenbergstraat 130, 9000 Gent Tel. + Fax 09/220 29 15 e-mail: voorzitter@beeldexpressie.be ---------------------------------------------Secretaris: Jan Coddé Van Praetlei 99, 2170 Merksem Tel. 03 644 47 02 e-mail: Jan@JanFoto.be ---------------------------------------------Penningmeester: André Degent Kommanderijstraat 48, 3800 Sint-Truiden Tel. 011 68 85 53 e-mail: andre.degent@telenet.be ---------------------------------------------Beheerder AV-materiaal: Daniël De Vetter Honoré Drubbelstraat 1, 9041 Oostakker Tel. 09/355 91 02 e-mail: daniel.videoclubgent@gmail.com ---------------------------------------------Commissaris CvB-fotowedstrijden: Freddy Van Gilbergen Smisveldstraat 33, 3370 Boutersem Tel. 016/73 57 76 e-mail: wedstrijd@beeldexpressie.be ----------------------------------------------

PRAKTISCHE INFO:

Voor het tijdschrift Beeld Express wordt de info voor de UITrubriek ten laatste 1 maand voor de verschijningsdatum en voor redactionele tips ten laatste 2 maanden voor verschijningsdatum verwacht via com@beeldexpressie.be. Beeld Express 1 Beeld Express 2 Beeld Express 3 Beeld Express 4 Beeld Express 5

verschijningsdatum deadline materiaal

1 maart 1 juni 1 september 1 november 1 januari

1 januari / 1februari 1 april / 1 mei 1 juli / 1 augustus 1 september / 1 oktober 1 november / 1 december

BEELD EXPRESS (oplage 5.400 ex.) nummer 2, jaargang 46, juni/juli/augustus 2016

p. 10

VRAGEN 64 WIE contacteren WAARVOOR in het Centrum voor Beeldexpressie

JUN/JUL/AUG 2016

BEELD EXPRESS 2/2016

Centrum voor Beeldexpressie

www.beeldexpressie.be

juni/juli/augustus - Afgiftekantoor Antwerpen X - P309297 - 5 x per jaar in maart, juni, september, november en januari

Iedereen met een liefde voor beeldtaal kan bij ons terecht, maar leden genieten van extra voordelen en daar komen er weer enkele nieuwe bij:

Tijdschrift van het Centrum voor Beeldexpressie vzw

BEELD EXPRESS