ICT Update 1

I CTUpdate JAARGANG 11 EDITIE 1

HET MANAGEMENTBLAD IN IT EN TELECOM

CIO’s over 2013 Pieter Schoehuijs, Akzo Nobel: “Medewerkers krijgen meer opties op ICT-gebied” FEESTELIJKE INTRO ICT UPDATE OP GALA VAN NEDERLAND ICT

FOCUS GREEN ICT: GROEN LEVERT ALLEEN MAAR BESPARINGEN OP

NEC GAAT VOOR CLOUD MET ‘FLINKE DOSIS REALITEITSZIN’

INTELLIGENTIE VAN GLASVEZEL

U ziet het niet, maar u gebruikt het voortdurend. Het volledig ondergrondse glasvezelnetwerk van Eurofiber.

Intelligente netwerken op basis van glasvezelverbindingen zorgen dat u bijvoorbeeld een groen verkeerslicht heeft ter bevordering van de doorstroom van het verkeer, het biedt een alternatieve routering bij files, het lokaliseert nauwkeurig een stroomstoring waardoor deze snel verholpen kan worden en het zorgt dat waterpompen worden aangestuurd voor de juiste druk achter uw kraanwater.

Onzichtbaar ligt Eurofiber als onafhankelijke partij aan de basis van onder andere verkeer-, water, en energiebeheer. U merkt er niks van, omdat het werkt. www.eurofiber.nl/intelligentie

info@eurofiber.com | 030 - 242 8700

HET BEGINT BIJ GLASVEZEL

I CTUpdate treNDs 6

Editorial

14

INHOUD 54

8 Eerste editie ICT Update feestelijk gelanceerd tijdens ICT Gala 10 Verwaarlozing applicatielandschap vraagt om grote schoonmaak

cOlUMNs 12 Column Mark Kuijper ‘De feiten inhalen’ 14 Column Bart de Ruijter ‘Na mijn bonus de zondvloed!’

54 Column Richard Bordes ‘Sussen’ 80 Column Ramses Jedeloo ‘Waterhoofd’

cOver

strategY UpDate

64

22 NEC gaat voor ‘cloud met realiteitszin’

64 CIO Update ICT Update heeft – in samenwerking met het kennisplatform CIONET – Chief Information Offi cers van organisaties uit zowel de aanbiederskant als de vraagzijde van de ICT-sector gevraagd naar hun visie op technologische ontwikkelingen en de verwachtingen voor 2013. In deze editie van ICT Update het eerste deel van de tweeluik ‘CIO’s en hun uitdagingen in 2013’.

NeDerlaND Ict 16 Theo Rinsema, CEO Microsoft Nederland: “ICT is noodzakelijk voor vergroening” 18 Column Sylvia Roelofs: “Een goed debat”

8

19 Nog veel misverstanden over de cloud 20 Agenda & colofon

www.ict-update.nl | 3

INHOUD 28

48

fOcUs greeN Ict

cIO UpDate

28 Trends: Duurzaamheid begint met dromen 34 Business Case: MeanderGroep kiest voor CO2-neutraal datacenter 38 Business Case: Redevco maakt duurzaamheid ICT inzichtelijk met scan 42 Business Case: Software Energy Footprint Lab rekent energiegebruik software door 44 Business Case: Elephant Talk maakt core netwerk groen

48 CFO Vimplecom: “Consolidatie

Europese telecomsector

onvermijdelijk”

52 CFO Tele2 Nederland ziet onbenutte

kansen ICT voor onderwijssector

56 KPN automatiseert ‘flexibele

schil’: “Het is voortaan

meedogenloos transparant”

74 Scheepvaart wil betere verbindingen

cIONet

60 Event ‘Cybersecurity – Are you in Control?’

62 Coalitie voor ICT-banen in Europa is realiteit 63 Agenda & colofon

4 | www.ict-update.nl

tOOls

78 BlackBerry Z10 toont vernieuwd gebruiksgemak

servIce

82 In het volgende nummer 82 Advertentie-index

1 hosted oplossing voor vast en mobiel Voor de ICT’er maken we het werk graag wat makkelijker.

Met Vodafone One Net. Hiermee bent u in 1 keer af van onderhoud en beheer van uw telefooncentrale. Bovendien heeft u maar 1 aanspreekpunt. En komen er nieuwe collega’s bij, dan zijn wijzigingen makkelijk online door te voeren.

Zakelijk vast en mobiel worden 1 met One Net. Easy. vodafone.nl/onenet

EDITORIAL Redactie-adres Channel B.V. Communicatieweg 1 3641 SG Mijdrecht +31 (0) 20 347 26 70 Hoofdredactie Paul Teixeira paul@channelbv.nl Medewerkers Egbert Jan van Bel, Richard Bordes, Hans Doorn, Sjoerd van der Helm, Mirjam Hulsebos, Dirkjan van Ittersum, Jan Libbenga, Marco Mekenkamp, HP van Tilburg, Eduard Voorn, Ferry Waterkamp Columns Richard Bordes Ramses Jedeloo Mark Kuijper Bart de Ruijter Fotografie Thomas Fasting – Fasting Fotografie Milan Vermeulen Commercie Marc Jongbloed marc@channelbv.nl Directie Fred Schuit fred@channelbv.nl Art direction Annette van de Sluis annette@channelbv.nl Abonnementen Als vakblad zijnde, hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht.

Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd.

Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode.

Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

Overige vragen Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Telefoon: 0900-ABOLAND (0900-22 65 263, 10 ct/min) Fax: 0251-31 04 05 Niets uit deze uitgave mag in zijn geheel of gedeeltelijk worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder bronvermelding én uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Hoewel deze uitgave op zorgvuldige wijze is samengesteld, zijn uitgever en auteurs niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in deze uitgave. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van generlei aard, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Copyright © Channel B.V

6 | www.ict-update.nl

EEN GEZOND EN GROEN 2013 GEWENST!

G

Groen bezig zijn, is niet alleen goed voor het milieu, maar het biedt organisaties tevens kansen om geld te besparen. Dat strekt zich overigens ook uit tot de uitgaven die, al dan niet indirect, gerelateerd zijn aan ICT. Voor sommige economen mag 2013 nu al in de annalen als een ‘annus horribilis’, een vreselijk jaar. Zij zien de economische teruggang wereldwijd en in Europa in het bijzonder tijdens de komende twaalf maanden alleen maar groter worden. Reden temeer voor organisaties om eens te kijken hoe er geld kan worden bespaard. Het ICT-budget wordt daarbij doorgaans niet ongemoeid gelaten. Maar er valt ook het nodige te winnen door te investeren in nieuwe technologie. Bijvoorbeeld door in te zetten op de vergroening van het ICT-park; van energiezuinige datacenters tot de invoering van plaatsonafhankelijk werken, waardoor minder mensen tegelijkertijd op één kantoorlocatie moeten verblijven.

In deze editie van ICT Update laten wij u niet alleen de nieuwste trends op het gebied van ‘Groene ICT’ zien. Ook bieden wij u concrete voorbeelden – in de vorm van businesscases – van organisaties die hun ICT-huishouding een vergroeningskuur hebben gegeven. Met een aardige besparing als één van de prettige gevolgen.

Verderop in deze uitgave van ICT Update kunt u lezen wat enkele vooraanstaande Chief Information Officers van het ‘annus horribilis’ verwachten. Wie hun voorspellingen leest, kan echter niet ontkomen aan het idee dat het vooralsnog reuze meevalt met dat verschrikkelijke jaar. Hun organisaties zijn zich, als wij hen mogen geloven, in toenemende mate bewust van de cruciale rol die ICT in de bedrijfsvoering speelt. En er wordt daar op directieniveau gesproken over de manier waarop er met ICT efficiënter en kostenbesparend kan worden ondernomen. Ontwikkelingen die alleen maar zijn toe te juichen. Want voordat u het weet, kan een verwacht ‘annus horribilis’ zomaar worden omgewerkt naar een ‘annus mirabilis’; een geweldig jaar. En dat is precies wat alle medewerkers van ICT Update u wensen: een prachtig 2013. Met de slimme inzet van ICT, uiteraard.

Paul Teixeira Hoofdredacteur Vragen, opmerkingen, suggesties of zomaar een teken van leven?

U kunt mij mailen op paul@channelbv.nl.

designed for humans

Nu met gratis ďƒ&#x;ipcover facebook.com/SamsungMobileNL

TRENDS

Eerste editie markeert samenwerking met Nederland ICT

ICT UPDATE ZIET LICHT OP NATIONAAL ICT GALA Tekst: Marco Mekenkamp

Op 21 december 2012 is tijdens het Nationaal ICT Gala in Apeldoorn het eerste nummer van ICT Update – de nieuwe naam van het management medium TeleCom Update – door hoofdredacteur Paul Teixeira uitgereikt aan Harry van Dorenmalen en Sylvia Roelofs, respectievelijk voorzitter en directeur van de branchevereniging Nederland ICT (voorheen ICT~Office).

Het Nationaal ICT Gala wordt jaarlijks georganiseerd door de branchevereniging Nederland ICT. Aanleiding voor de feestelijke uitreiking van het eerste nummer van ICT Update tijdens het Gala was het feit dat Nederland ICT een samenwerking is gestart met ICT Update. Voortaan krijgt de branche-vereniging een eigen ‘hoekje’ in het tijdschrift. Het magazine wordt tevens naar de ruim 600 directieleden gestuurd van de bij Nederland ICT aangesloten organisaties die zich met de verkoop van ICT-diensten, -hardware en -software bezighouden.ICT Update is eerder vorig jaar, in januari, reeds een soortgelijke samenwerking aangegaan met CIONET, het grootste kennisplatform van en voor Chief Information Officers.

Paul Teixeira, hoofdredacteur ICT Update, introduceert het eerste nummer van het tijdschift tijdens het Nationaal ICT Gala.

8 | www.ict-update.nl

ICT UPDATE

Harry van Dorenmalen, voorzitter Nederland ICT en topman IBM Nederland, tijdens het Nationaal ICT Gala.

www.ict-update.nl | 9

TRENDS

Ontdubbelen, hergebruiken en opruimen

Verwaarlozing applicatielandschap Vraagt om Grote Schoonmaak Net als de landschappen in Al Gore’s documentairefilm An Inconvenient Truth over de opwarming van de aarde worden ook de meeste applicatielandschappen verwaarloosd. Vaak is er sprake van dubbele functionaliteit en weinig recycling waardoor oude applicaties als zwerfvuil achterblijven. Om toch aan de performanceeisen van de business te kunnen voldoen, worden extra servers bijgeplaatst zonder om te kijken naar het landschap. Tijd voor een grote schoonmaak.

Tekst: Arnoud Zeeuw van der Laan, METRI

In An Inconvenient Truth uitte Al Gore in 2006 zijn ongerustheid over de klimaatverandering door de alsmaar stijgende CO2-concentratie in de afgelopen 650.000 jaar. Uit onderzoek blijkt dat datacenters momenteel verantwoordelijk zijn voor twee procent van de mondiale CO2-uitstoot. De inrichting van deze datacenters – en daarmee de energieconsumptie – wordt mede bepaald door de staat van het applicatielandschap. Een slecht onderhouden applicatielandschap heeft dus ook een negatieve invloed op de CO2-uitstoot.

Gelukkig wordt deze ‘vervuiling’ van en door het applicatielandschap ook steeds zichtbaarder en worden verschillende initiatieven ontplooid om het applicatielandschap op te ruimen. Dit gebeurt vaak door middel van applicatierationalisaties waarbij applicatielandschappen worden heringericht zodat functionaliteiten worden ontdubbeld en opgeruimd en waardoor de serverbezettingsgraad toeneemt en de servercapaciteit uiteindelijk kan dalen.

‘Het belang van een goede businesscase is zeer groot’ 10 | www.ict-update.nl

AnAlyse ApplicAtielAndschAp Het bereiken van een opgeschoond en beter beheersbaar applicatielandschap kan alleen als alle relevante karakteristieken zijn geanalyseerd en beoordeeld.

Immers, wanneer functionaliteit in twee verschillende applicaties voorkomt is het niet altijd vanzelfsprekend om het in de goedkoopst ogende applicatie onder te brengen.

Bijvoorbeeld omdat die applicatie bijna end of life is of omdat het doorvoeren van toekomstige aanpassingen vrij kostbaar wordt door weinig aanwezige kennis van de gebruikte technologie of door een hoge complexiteit van de applicatie. Ook is het belangrijk te weten welke kosten na rationalisatie bespaard kunnen worden, niet alleen op het beheer van de applicatie maar ook op de onderliggende infrastructuur.

Om te bepalen welke applicaties voor rationalisatie in aanmerking komen, is het kortom van belang om een goede analyse te maken van het landschap en daarbij de verschillende karakteristieken van de applicaties in ogenschouw te nemen. In dit traject zijn vier fasen te onderscheiden: de (Strategic) Business Application Mapping, waarbij per bedrijfsproces inzichtelijk wordt gemaakt welke applicaties een bijdrage aan de bedrijfsprocessen leveren; de Application Cost Mapping, waarbij op gestructureerde wijze IT-kosten (applicatief en infrastructureel) worden toegewezen aan applicaties en/of bedrijfsprocessen; de (Strategic) Application Lifecycle Management-fase waarin applicaties worden geclassificeerd op basis van een aantal karakteristieken waardoor inzichtelijk wordt

TRENDS

wat het strategisch belang is, welke functionaliteit ze bieden en wat hun technologische waarde is. Gedurende deze fase worden de onderbouwde keuzes gemaakt voor de doelsystemen; de IT Performance Management-fase waarin het vaststellen van IT- en businessdoelen centraal staat. Op basis hiervan wordt vastgesteld welke informatie nodig is en moet worden vastgelegd om performancemanagement op de IT-omgeving uit te kunnen voeren, om zodoende de impact van de gemaakte keuzes te volgen.

VeRdiepinGsslAG Op het moment dat mogelijke doelsystemen zijn geselecteerd moet middels een verdiepingsslag duidelijk worden wat de beste keuze is. Hierbij wordt naar het verleden gekeken door de aspecten kwaliteit (defecten en code), complexiteit (applicatieomgeving en code), veranderbaarheid (aantal wijzigingen en gemak van wijzigingen), fase van de applicatielevenscyclus en kosten (FTE-kosten, licenties en infrastructuur) nader te analyseren en deze analyse-uitkomsten te gebruiken voor het doorrekenen van mogelijke scenario’s. Op deze wijze kunnen fact-based beslissingen worden genomen ten

aanzien van het toekomstige applicatielandschap, zodat overbodige applicaties inclusief de bijbehorende infrastructuur kunnen worden geëlimineerd (gerationaliseerd).

GOede BUsinesscAse Een applicatierationalisatietraject is over het algemeen zeer kostbaar en het belang van een goede businesscase is zeer groot. Door het naar boven halen van metrieken, de feitelijkheden die applicaties kenmerken, kunnen de juiste beslissingen worden genomen ter ondersteuning van de businesscase en het doorrekenen van de scenario’s.

Na rationalisatie zal het landschap niet alleen schoner moeten zijn, maar ook beter beheersbaar. Het inzetten van goedkope cloudinfrastructuuroplossingen en de integratie van SaaS-oplossingen zal in een dergelijk opgeruimd applicatielandschap succesvoller zijn. En uiteindelijk zal de energiebehoefte afnemen waardoor het mogelijk is om de CO2-uitstoot te verminderen. • Arnoud Zeeuw van der Laan is consultant bij METRI met als specialisatie applicatierationalisatie en applicatiebenchmarking.

www.ict-update.nl | 11

COLUMN Mark Kuijper, Partner en verantwoordelijk voor de telecomsector binnen PwC

DE FEITEN INHALEN

C

Cybercrime is een hot item. Je kunt geen krant of vakblad openslaan of er staat iets over digitale criminaliteit in. Niet zo verwonderlijk, want ons leven speelt zich steeds meer in cyberspace af, dus is het logisch dat de misdaad zich ook verplaatst naar ons digitale leven.

De overheid en het bedrijfsleven zijn inmiddels wakker geworden en richten onder meer aanvullende werkgroepen op om de golf van digitale criminaliteit een halt toe te roepen. Maar net als in de niet-digitale wereld, waar ook maar een fractie van de misdaden wordt opgelost, loopt de bestrijding van de digitale misdaad ver achter.

Om die achterstand in te lopen, is het allereerst belangrijk te beseffen dat niet alle digitale inbraken als misdaad zijn aan te duiden. Anders dan in de niet-digitale wereld,waar het doel van de misdaad toch doorgaans geldelijk gewin is, is er bij digitale inbraken ook vaak sprake van andere motieven. Een groot deel van de digitale inbraken gebeurt omdat iemand zonder gerichte bedoelingen met een beetje proberen een systeem binnenkomt. Juist omdat het betreffende bedrijf of instantie zijn beveiliging dermate slecht op orde heeft dat er via de digitale weg eenvoudig naar binnen kan worden gelopen.

Anders zijn de bewuste aanvallen, al dan niet uitgevoerd door criminele groepen of groeperingen met duidelijke motieven, zoals Anonymous. Tegen deze gerichte aanvallen is het veel moeilijker je te beveiligen als bedrijf.

Het streven naar een waterdichte beveiliging moet daar wellicht niet voorop staan (dat is namelijk onmogelijk), maar veel meer het preventief optreden.

Daarvoor moet het verschijnsel meer voorrang krijgen en de aansturing centraler geregeld worden. Momenteel is het zo dat de kennis over ĂŠn de aanpak van cybercrime nog te veel zijn versnipperd.

Het wordt dus tijd dat overheid en bedrijven zich beter preventief gaan beveiligen tegen de golf van cyberaanvallen die ongetwijfeld alleen nog maar groter gaat worden. Anders blijven we achter de feiten aanlopen en krijgt cybercrime permanent een negatieve impact op het rendement van de BV Nederland.

12 | www.ict-update.nl

THIS IS LUMIA. Wireless charging PureView-cameratechnologie Solide en herkenbaar design

DE NIEUWE NOKIA LUMIA 920

© 2012 Nokia. All rights reserved. © 2012 Microsoft. All rights reserved.

IT’S THE WORLD’S MOST INNOVATIVE SMARTPHONE.

COLUMN Bart de Ruijter, CEO en oprichter Metri Group

NA MIJN BONUS DE ZONDVLOED!

E

Er brandt een vraag op mijn lippen, maar of ik ooit een (eerlijk) antwoord krijg?

En wel: zouden de topmensen bij SNS Reaal ook eigen privé-geld gestoken hebben in de overname van het vastgoedportfolio van Bouwfonds? Zouden zij bereid zijn geweest spaarcenten in dat ‘prachtige’ Mosa Trajectum te steken?

Ik heb het zelf bezocht, het Mosa-project. In 2002. Ik zag – en geloof me, ik ben een leek op het gebied van vastgoed – allemaal rode stoplichten op mijn denkbeeldige dashboard verschijnen. Het moest het grootste golfresort van Spanje worden, met meer dan tweeduizend luxe villa’s. Bouwfonds, dat in 2006 werd overgenomen door SNS Reaal, financierde deze droom. Het terrein ligt er inmiddels verlaten en overwoekerd bij. Bouwfonds is door SNS Reaal overgenomen zonder dat de bank beschikte over een gezonde kennis van de vastgoedmarkt. En ik heb nu al antwoord op mijn vraag. Natuurlijk hadden de topmensen van SNS Reaal hun eigen geld hier niet in gestoken.

Het mag duidelijk zijn dat er een groot verschil is tussen ondernemen met geld dat niet van jou is en ondernemen met geld uit het bedrijf waar je zelf eigenaar van bent.

Als ondernemer ben je altijd bezig alle informatie te verzamelen voor een volledig beeld, waardoor je een besluit kunt onderbouwen. Zodat je verantwoorde risico’s neemt die jouw bedrijf niet in gevaar brengen. De ‘bonus’ die daaruit voortkomt, is de groei van het bedrijf. En, vooruit, een beetje erkenning voor de ondernemer.

De afgelopen jaren zie ik dat steeds meer bedrijven worden geleid door mensen die willen ondernemen bínnen een groot bedrijf. Een bonus is niet gekoppeld aan groei op lange termijn, het gaat om kortetermijngewin. Het liefst miljoenen. En vervolgens wordt het bedrijf een paar jaar later met behulp van belastinggeld van de ondergang gered.

Het besturen van een bank of woningcorporatie zou niet mogen gaan om kortetermijnwinstbejag van de bestuurders, maar om de maatschappelijke functie die zo’n organisatie vervult. Slechts zij die in hun afwegingen gebruikmaken van alle beschikbare informatie en die bij het nemen van besluiten zich richten op een termijn van minimaal drie jaar, zijn geschikt deze rol te vervullen. Tot slot een tip voor bestuurders: zorg dat je iemand in de raad van bestuur opneemt die alles weet van ICT-data en dus voor een uitstekende fact based advisory kan zorgen.

Dat kan een hoop mis(ver)standen voorkomen.

14 | www.ict-update.nl

TELECOM UPDATE

www.telecom-update.nl | 47

Duurzame groei met ICT: kansrijk, Een duurzame toekomst. Voor president Barack Obama was het een thema in zijn inauguratiespeech, het kabinet scherpt in het regeerakkoord de groene ambities aan en teksten als “people, planet, profit” sieren de pagina’s van menig jaarverslag. De energie-intensieve Nederlandse ICT-sector beseft dat vergroenen van zowel de eigen sector als de gehele Nederlandse economie een absolute noodzaak is. Theo Rinsema, algemeen directeur van Microsoft Nederland en portefeuillehouder Duurzaamheid binnen het bestuur van branchevereniging Nederland ICT, vertelt over de Meerjarenafspraak Energiebesparing en de kansen die verduurzaming biedt. “Het mooie aan de ICT-sector is dat het 2 procent van de CO2-uitstoot genereert, maar een enorme bijdrage kan leveren aan het terugdringen van die andere 98 procent.”

“De bewustwording is enorm toegenomen in de ICT-sector. We werken beter samen om energie-efficiency te bereiken, delen onze kennis en ervaring”, zegt Rinsema over de Meerjarenafspraak Energiebesparing (MJA), die de grootste energieverbruikers binnen de ICT-sector in 2008 maakten met de overheid. De sector vervangt sindsdien onder andere apparatuur door energiezuinige alternatieven, datacenters worden slimmer gekoeld en groene software doet hetzelfde werk met minder energieverbruik. De resultaten liegen er niet om: “In de afgelopen vier jaar is onze efficiency twee keer zoveel gestegen als dat we met het Ministerie van Economische Zaken hebben afgesproken.

Als we zo doorgaan bereiken we de doelstellingen voor 2020 volgend jaar al.”

Om de goede resultaten ook in 2013 en verder vast te houden, moeten bedrijven goed blijven kijken waar de kansen liggen aldus Rinsema: “Je moet daarbij kijken naar hoe energie-efficiënt de onderneming en haar werknemers zelf zijn, bijvoorbeeld in processen, in het functioneren en het bewustzijn. Natuurlijk kijk je daarbij ook naar hoe duurzaam de producten en diensten van de onderneming zijn. En ook buiten onze eigen sector zijn er kansen: Wat doen onze producten en diensten voor de duurzaamheid van onze klanten en andere sectoren?”

ICT: DE GROENE INNOVATIE-AS Andere sectoren kansen bieden is volgens Rinsema dé kracht van ICT: “De groei van ICT komt doordat het bijdraagt aan de

16 | www.ict-update.nl

doelen van organisaties: hogere efficiëntie, hogere productiviteit en betere kwaliteit. Die belangrijke waarden en voordelen wil je niet beperken en kun je ook niet beperken. Het legt wel een verantwoordelijkheid op de sector om duurzaam te groeien.” Ook bij die andere sectoren ligt verantwoordelijkheid. “Organisaties moeten ICT daadwerkelijk effectief inzetten. Meer transacties, meer capaciteit, maar met minder energieverbruik.”

Dat is ook de boodschap die Nederland ICT uitdraagt in de gesprekken over een Nationaal Energieakkoord, een initiatief van de Sociaal Economische Raad (SER). “Dat heet niet voor niets een Energieakkoord voor Duurzame Groei. We gaan er allemaal vanuit dat het geen paradox hoeft te zijn, dat we als Nederland daadwerkelijk kunnen groeien en tegelijk zowel relatief als in absolute termen duurzamer kunnen worden. Een mooi voorbeeld hierbij is het nieuwe werken, dat een belangrijk dilemma heeft doorbroken: ‘hoe kun je de productiviteit laten stijgen en tegelijkertijd de CO2-uitstoot laten afnemen?’ Dat kan dus!”

De bijdrage die de sector levert aan het Energieakkoord is volgens Rinsema ook een manier om te laten zien dat verduurzaming van de economie zonder ICT een onmogelijke opgave is. “We hebben de afgelopen jaren al aantoonbaar effect gehad op verduurzaming van de Nederlandse samenleving, door optimalisatie van logistieke processen, met het nieuwe werken, slimme energiemeters, smart grids enzovoort. Vaak denkt men bij een energieakkoord aan de energieproducerende en -distribuerende sector. Maar als ICT-sector zitten we horizontaal door alle economische en maatschappelijke sectoren heen. ICT maakt de transformaties mogelijk die noodzakelijk zijn om als samenleving en economie productiever en tegelijkertijd groener te zijn.”

MEER MET MINDER De belofte om met minder middelen productiever te zijn is voor veel bedrijven, zeker sinds de financiële crisis uitbrak, interessant.

maar het gaat niet vanzelf Voor een deel heeft dat het pad naar duurzaam ondernemen geëffend maar er schuilt ook een gevaar in, denkt Rinsema: “Er is een risico dat duurzaamheidsprojecten zich uitsluitend gaan richten op de besparingsmogelijkheden als gevolg van een duurzamer beleid, organisatie, project of dienst. Terwijl er ook veel business development en groeiscenario’s te vinden zijn tussen de kansen die verduurzaming biedt.”

“Die kansen”, vertelt Rinsema,“ zitten overal. Het mooie aan de ICT-sector is dat het 2 procent van de CO2-uitstoot genereert, maar een enorme bijdrage kan leveren aan het terugdringen van die andere 98 procent. Door bijvoorbeeld het optimaliseren van de logistiek waardoor vrachtauto’s altijd optimaal beladen zijn, door zorg op afstand mogelijk te maken of door papieren processen te automatiseren.”

Volgens Rinsema hebben veel bedrijven nog wel een duwtje in de rug nodig om ICT op een duurzame manier in te zetten. “Ik denk dat niet alle bedrijven alle kansen overzien die ICT kan bieden om processen, ondernemingen en sectoren te verduurzamen. De aandacht is er vaak wel, de volgende stap, daadwerkelijk in actie komen is er nog niet voldoende. Daarin hebben we als ICT-sector natuurlijk ook een belangrijke taak.”

PRACTICE WHAT YOU PREACH Zijn eigen bedrijf geeft in ieder geval het goede voorbeeld.

Medewerkers worden uitgenodigd om actief mee te denken over initiatieven. Zo gaan de koelkasten op kantoor in het weekend uit en worden hele etages afgesloten wanneer het vanwege een vakantieperiode erg rustig is. Flexwerkplekken zorgen er ook tijdens drukke periodes voor dat het benodigde kantooroppervlak beperkt kan blijven.

Strategisch is vooral de impact van het nieuwe werken groot, aldus Rinsema. “Medewerkers gaan minder en efficiënter reizen.

Dat levert een verlaging van de reiskilometers en daarmee de CO2-uitstoot op. En door het goed te positioneren heeft het ook een bijdrage geleverd aan de intrinsieke bewustwording van de mogelijkheden rond duurzaamheid, en de persoonlijke voordelen voor iedereen zelf.”

Als portefeuillehouder Duurzaamheid kijkt Rinsema tevreden terug op de eerste vier jaar van de MJA en ook de deelname aan het Energieakkoord ziet hij als een belangrijke stap. Maar toch is het werk nog lang niet gedaan, vindt hij. “Zoals bij de

samenwerking met de verschillende topsectoren. Het is pril en kansrijk, maar het vraagt de continue aandacht van branchevereniging Nederland ICT en haar leden. Het gaat in de meeste gevallen niet vanzelf.”•

2008 is de ICT-sector toegetreden tot de MeerJarenAfspraken Energiebesparing (MJA3) met de In overheid.

Ruim dertig bedrijven, met samen ruim 80% van het energieverbruik in de ICT-sector, doen mee aan de MJA3.

In de MJA3 is voor alle sectoren een energieefficiency verbetering van 2% per jaar tot 2030 overeengekomen, totaal 30%. Tweederde hiervan wordt behaald door besparingen binnen de sector.

De ICT-sector ruim voor op deze doelstelling, zowel wat betreft eigen besparingen als door maatregelen in de keten.

Tweederde van de elektriciteit die de sector gebruikt is groen Recent hebben de deelnemende bedrijven ambitieuze plannen voor de nieuwe periode 2013-2016 ingeleverd.

Smart Grids In de toekomst zullen consumenten niet alleen energie gebruiken, maar ook produceren. Smart Grids zijn elektriciteitsnetwerken die vraag en aanbod in balans houden.

Met ICT kan er bijvoorbeeld worden gezorgd dat een wasmachine op het goedkoopste moment draait en dat storingen in het netwerk op afstand worden opgelost.

Intelligente straatverlichting: Een normale straatlantaarn schijnt altijd, zonder rekening te houden met de omgeving. Slimme verlichting brandt alleen wanneer als er behoefte aan is. Het houdt de omgeving in de gaten en kan vanuit een centraal punt bediend worden.

www.ict-update.nl | 17

Sylvia Roelofs is directeur van Nederland ICT

Een goed debat Ik houd van een goed debat. Wat dat betreft zit ik in de ICT goed.

Wat jammer is, dat het debat vaak over ICT en alles wat erbij komt kijken wordt gevoerd, maar lang niet altijd met de sector.

Voorvechters van bijvoorbeeld privacy richten hun pijlen in veel gevallen op de politiek. Dat is begrijpelijk want een onderwerp als privacy moet wettelijk goed geborgd worden. Ook ik vind privacy een groot goed. Ik ben van mening, het zal u niet verbazen, dat ICT alle mogelijkheden biedt om privacy in combinatie met informatiebeveiliging goed te regelen.

Wat je ziet, is dat privacy-evangelisten soms alles uit de kast halen om hun gelijk te halen. Door die opstelling verdwijnt de nuance uit het debat en is er minder ruimte voor constructieve oplossingen. Ik wil dit illustreren aan de hand van een voorbeeld dat te maken heeft met de discussie over cloud computing. De vraag die wordt gesteld, is of data wel veilig en ontoegankelijk zijn voor derden als we ze op servers van dienstverleners opslaan.

Het gaat om op het oog simpele toepassingen als Dropbox tot gevoelige toepassingen zoals patiëntendossiers. Met cloud computing kan de beveiliging zelfs beter worden geregeld dan als partijen over en weer in elkaars systemen kunnen. Zowel in de politiek als daarbuiten wordt de Amerikaanse Patriot Act opgevoerd als bedreiging van onze privacy. De indruk wordt gewekt dat de Amerikaanse overheid vrij eenvoudig toegang kan krijgen tot informatie die is opgeslagen in het Amerikaanse deel van de cloud. Dat wil zeggen op servers die staan in Amerika of zelfs op servers van Amerikaanse bedrijven elders.

Eerst en vooral geldt de Patriot Act alleen in geval van serieuze terroristische dreiging en ter ondersteuning bij buitenlandse inlichtingenzaken. Daaraan zijn zeer strikte voorwaarden verbonden en de aanvraag moet door een speciale rechtbank worden goedgekeurd. Privacyfanaten zullen zeggen: ‘Het is in

18 | www.ict-update.nl

principe niet uitgesloten, niet doen dus.’ Mijn antwoord is echter: ‘Dit is een zodanige uitzonderingssituatie dat het de ontwikkeling van cloud computing niet mag frustreren.’

Natuurlijk moeten we oog hebben voor elk risico en het waar mogelijk beter regelen. Het eisen van een honderd procent garantie doet soms het vermoeden rijzen dat het gaat om andere motieven. Dat geldt ook voor informatiebeveiliging. Daar maak ik me zo mogelijk nog grotere zorgen over. Want als angst regeert, dan durven we en doen we straks niets meer. Als we van onze huizen onneembare vestingen maken, worden ze onleefbaar. Als we van onze informatiesystemen onneembare vestingen maken, worden ze onwerkbaar. De goudvoorraad van de Nederlandse Bank is het waard om zwaar te beveiligen. Hetzelfde geldt voor gevoelige informatie bij ziekenhuizen en de belastingdienst. Het gaat om proportionaliteit.

Als directeur van Nederland ICT ben ik me er zeer bewust van dat elk incident inbreuk doet op het vertrouwen in ICT. Elk incident is er dus één teveel. In de sector geven we daarom prioriteit aan cybersecurity, informatiebeveiliging en privacy. Maar in het debat met politiek en andere stakeholders zal ik blijven wijzen op de juiste balans. Toepassing van ICT biedt economie en samenleving fantastische mogelijkheden. Sterker nog, het is bepalend voor onze mondiale concurrentiepositie. Daarom mogen we ons niet laten gijzelen door ongefundeerde meningen en angstbeelden. Of door mensen de kans te geven veel mist te creëren, die het zicht wegneemt op waar het eigenlijk om gaat. Nederland ICT gaat graag het debat aan op basis van inhoud, feiten en argumenten.

Namens de sector, maar met oog voor het belang van economie en maatschappij. Als het goed gaat met onze sector, dan gaat het ook goed met innovatie, economische groei en dus met Nederland. En vice versa.•

De cloud: nog veel misverstanden De Nederlandse politiek heeft een onterecht somber beeld van cloud computing. Dat is vooral merkbaar aan de discussie in de Tweede Kamer over de privacyaspecten van de cloud, die wordt gevoerd wordt op basis van deels onjuiste en tegenstrijdige informatie. Nederland ICT ziet het als haar taak om juiste informatie aan te reiken, zowel nationaal als op Europees niveau.

De mogelijkheid die de cloud biedt om computerdiensten (met gebruik van software, hardware en gegevens) aan te bieden op elk apparaat en op elke plek spreekt veel gebruikers aan. Ook is cloud computing flexibel inzetbaar: klanten nemen alleen af wat ze nodig hebben en kunnen gebruikmaken van ICT-apparatuur in alle soorten en maten. Over wie onder welke omstandigheden toegang kan krijgen tot deze gegevens zijn vragen ontstaan.

Vooral over de Patriot Act bestaan misverstanden. “De gedachte dat de Amerikaanse overheid ongebreidelde toegang heeft tot gegevens in de cloud is in ieder geval onjuist”, zegt Annechien Sloots, programmamanager ICT & Overheid bij Nederland ICT. “De Amerikaanse overheid mag de Patriot Act alleen onder zeer strikte voorwaarden inzetten. Daarbij moet rekening worden gehouden met de locatie van de opgeslagen gegevens en of dat bij een Amerikaans bedrijf is.” Volgens Sloots wordt er vaak aan voorbijgegaan dat de Patriot Act niet uniek is in zijn soort. Nederland maakt zelf veelvuldig gebruik van soortgelijke regelingen. Om het (juridisch) kader van cloud computing van uitleg te voorzien, zal Nederland ICT dit voorjaar een position paper publiceren.

BUITENSPEL Nederland ICT ziet cloud computing als een veelbelovende ontwikkeling op het gebied van ICT, met kansen voor zowel gebruikers als ICT-bedrijven. Die kansen kunnen alleen benut worden als er voldoende vertrouwen is in clouddiensten.

Nederland moet zich daarbij niet buitenspel zetten door onnodig strenge regelgeving. “Een Europese oplossing is ons doel. We spraken al met diverse Kamerleden over de kwestie, en in de komende maanden gaan we daar mee door”, aldus Sloots. •

Annechien Sloots, programmamanager ICT & Overheid bij Nederland ICT.

Nederland moet zich niet buitenspel zetten door onnodig strenge regelgeving

www.ict-update.nl | 19

Uit de agenda van Nederland ICT Terugblik

Vooruitblik

11 JANUARI 2013:

24 JANUARI 2013:

14 MAART 2013

Vijftig leden van het Young ICT Professionals (YIP) netwerk hebben hun creativiteit ingezet om een probleem van het Nederlandse Rode Kruis aan te pakken.

De YIP Challenge leverde fascinerende ideeën op over het slaan van een brug tussen oudere en jongere vrijwilligers. Een jury koos voor een online veiling, waar social media een belangrijke rol hebben,

Samen met de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken ontving Nederland ICT op het iBestuur Congres professionals vanuit de overheid, de ICT-sector en de wetenschap. Centrale vraag was: Hoe worden overheid, bedrijfsleven en burger beter van de I-strategie van de overheid? Sylvia Roelofs, directeur van Nederland ICT, sprak over ambitie, inspiratie en samenwerking tussen ICT-sector en overheid.

Workshop bescherming persoonsgegevens, zorgplicht leverancier en aansprakelijkheid In dit zesde deel van de workshopreeks Secure in Bedrijf wordt ingegaan op de juridische kaders rondom gegevens-beveiliging. U wordt bijgepraat over alle ontwikkelingen op dit gebied, u kunt vragen stellen aan experts en u kunt uw ervaringen met andere deelnemers uitwisselen. Het laatste deel van de workshopreeks zal op 11 april 2013 plaatsvinden.

Locatie: Nederland ICT, Woerden

28 MAART 2013 Tijdplein Congres 2013 Het ledennetwerk Tijdplein.nl van Nederland ICT organiseert op donderdag 28 maart het jaarlijkse Tijdplein Congres. Het congres is bedoeld voor iedereen die binnen zijn of haar organisatie verantwoordelijk is voor de onderwerpen tijd en arbeid. Thema van het congres is ‘De Economie van Tijd’.

Locatie: FIGI, Zeist

om hulpvraag en aanbod beter aan elkaar koppelen. Eind februari worden de resultaten gepresenteerd aan het bestuur van het Nederlandse Rode Kruis.

16 JANUARI 2013: Nederland ICT verzorgde op de Big Improvement Day (BID) in de Amsterdamse RAI een deel van het programma. Op deze dag, die in het teken van inspiratie en leren van elkaar staat, liet Nederland ICT zien hoe het authentiek ondernemerschap stimuleert met Newbeez on Stage.

Colofon

Nederland ICT Update komt tot stand onder redactionele eindverantwoordelijkheid van Nederland ICT. Nederland ICT Update verschijnt als onderdeel van het onafhankelijke managementtijdschrift ICT Update. ICT Update wordt naar alle directeuren van lidbedrijven van Nederland ICT verzonden.

Redactie Nederland ICT Update: Michel van Schie Dirk van der Burg Tommy van Eldik (fotografie) Over Nederland ICT Nederland ICT is de branchevereniging van 550 ICT-bedrijven in Nederland. De leden van Nederland ICT hebben een omzet van c 30 miljard, bieden werk aan een kwart miljoen mensen en dragen bij aan 70% van alle innovaties.

20 | www.ict-update.nl

Nieuwe wegen bewandel je bij voorkeur met experts.

Meer dan 200 grote organisaties vertrouwen op SAP vanuit onze veilige cloud. engineeredy in German

www.t-systems.nl/cloud

STRATEGY UPDATE

Paul Kievit & Ronald Rubens, NEC Unified Solutions EMEA

NEC GAAT VOOR ‘CLOUD MET REALITEITSZIN’ NEC Unified Solutions timmert aardig aan de weg met communicatieoplossingen, waarbij Unified Communications (het samenbrengen van diverse typen communicatie in één portal) het speerpunt vormt. Niet dat het bedrijf dat van de daken schreeuwt. De fabrikant, onderdeel van de Japanse elektronicagigant NEC Corporation, acht nu echter de tijd rijp om de bescheidenheid te laten varen. Een update met EMEA-president Paul Kievit en Ronald Rubens, vice president Portfolio & Applications.

Tekst & fotografie: Paul Teixeira

In het Hilversumse hoofdkantoor zijn de sporen van de vroegere samenwerkingspartner Philips nog zichtbaar.

Al was het alleen al in de naam van de straat waaraan het gebouw staat: de Anton Philipsweg. De joint venture tussen het Japanse NEC en het Nederlandse Philips markeerde in 2006 de start van de bedrijfsactiviteiten van de (tele)communicatiespecialist. Deze activiteiten kregen op 1 april 2010 een vervolg als 100 procent onderdeel van NEC toen de Japanse fabrikant - volgens plan - het aandelenpakket van partner Philips (40 procent) uit de joint venture kocht. Inmiddels zijn wij ruim twee jaar verder. Tijd om de balans op te maken. “Met ons gaat het prima, dank je wel”, zegt Paul Kievit, telecomveteraan en als president van NEC Unified Solutions verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de organisatie in Europa, Rusland, het Midden-Oosten en het Afrikaanse continent. En sinds vorig jaar zwaait hij ook de scepter over de 150 man grote NEC-divisie Servers & Storage, die zich met zaken als virtualisatie, high end storage en datacenters bezighoudt.

Kievit heeft inderdaad niet veel te klagen: ‘zijn’ bedrijf timmert aardig aan de weg als het gaat om het leveren van onder andere unified communications-oplossingen.

Een markt die de komende jaren alleen maar verder gaat groeien, als wij de diverse onderzoeksbureaus en analisten mogen geloven. Die ontwikkeling wordt mede gestuwd door trends als Bring Your Own Device en de alsmaar groter wordende vraag naar allerhande vormen van communicatie (van tekst tot spraak en video) via

22 | www.ict-update.nl

één apparaat, ongeacht het type. Ook op het gebied van de zogenoemde ‘Small & Medium Businesses’ – het midden- en kleinbedrijf – heeft NEC wereldwijd een zeer groot marktaandeel. En dan zijn er nog de specifieke marktsegmenten waar NEC Unified Solutions een sterke positie heeft weten te verwerven. Kievit: “In bijvoorbeeld de Hospitality, alles wat met de hotelmarkt te maken heeft, durf ik te stellen dat wij wereldwijd de marktleider zijn als het gaat om communicatieoplossingen. Wij hebben inmiddels wereldwijde contracten met hotelketens als Hilton, Marriot en Accord, om maar een paar voorbeelden te geven. Voor hen verzorgen wij niet alleen de telefooncentrale, maar alles op het gebied van communicatie. Tot en met het AV-gedeelte aan toe.

En ook bieden wij hotels de mogelijkheid om zaken als telefonie plus andere diensten via ons datacenter af te nemen. Het scheelt hen zowel investeringskapitaal als ICT-personeel voor zaken als beheer. Zij betalen een vast bedrag per hotelkamer voor de diensten die zij afnemen en dat is alles.”

Ronald Rubens, vicepresident Portfolio & Applications bij NEC Unified Solutions, vult aan: “Hoe vaak bel je nog tegenwoordig met de vaste telefoon op je hotelkamer? Niet vaak. Dan kun je je afvragen of het nog zin heeft voor een hotel om een telefooncentrale aan te schaffen en die in een kelder te stoppen. Het is eigenlijk overkill. Dan kun je de diverse communicatieoplossingen beter op afstand afnemen en beheren. Voor de grotere hotelketens betekent het doorgaans een private cloud-oplossing, terwijl kleinere >>

ICT UPDATE

www.ict-update.nl | 23

STRATEGY UPDATE

JAPANSE LANGE TERMIJN Daar waar beursgenoteerde Amerikaanse organisaties hun bedrijfsstrategie veelal op de korte termijn (lees: kwartalen) baseren, hebben hun Japanse concurrenten overwegend de lange termijn op het netvlies.

Dat werkt door in bijvoorbeeld de CEO’s van de bewuste organisaties.

Paul Kievit: “Een Amerikaanse CEO heeft een gemiddelde ‘levensduur’ van één tot twee jaar. Bij een Japans concern praat je over negen jaar en langer.” Het opereren binnen een Japans concern is tevens gestoeld op wederzijds vertrouwen, zo weet Kievit.

Het lijkt voor een buitenstaander een lastige zaak voor westerlingen om binnen een Japanse organisatie op hoog niveau te functioneren.

Ook zou je denken dat de invloed van een dergelijke westerling niet al te groot zal zijn. Het tegendeel is echter het geval, aldus NEC Unified Solutions president Paul Kievit. “NEC heeft als duidelijke missie om nog meer een global company te worden. Daarbij fungeert het Europees management als klankbord om dat daadwerkelijk te bereiken. Zo hebben wij, samen met onze Amerikaanse collega’s, een duidelijk sturende invloed op zaken als productontwikkeling en -strategie. Je zou kunnen zeggen dat bij NEC de kimono’s open zijn gegaan.”

24 | www.ict-update.nl

TELECOM ICT UPDATE

Hospitality-ondernemingen – zoals Bed & Breakfasts – juist kiezen voor onze public cloud-oplossingen.”

Het feit dat NEC Unified Solutions onderdeel is van de IT Solutions-divisie werpt zeker bij het aanbieden van cloudoplossingen zijn vruchten af, zo stelt Kievit. “Daarin onderscheiden wij ons van collega’s als Avaya en Siemens.

Wij kunnen – in tegenstelling tot hen – wél een echte ICT-oplossing bieden met zowel de IT-component als de noodzakelijke zaken op het gebied van telecommunicatie en netwerkinfrastructuur. Je hoeft daardoor niet meer aan te kloppen bij meerdere deuren als je bijvoorbeeld services nodig hebt.”

OPEN KARAKTER NEC Unified Solutions zet niet alles op cloudoplossingen in, zo stelt topman Paul Kievit. “Je kunt het vergelijken met de automarkt. Je hebt als organisatie de mogelijkheid te kiezen uit telefooncentrales die je aanschaft en binnen het bedrijf een plek geeft, dat is de auto met de verbrandingsmotor. Dan is er de hostingvariant, de hybride auto.

En als laatste heb je de volledige op cloud gebaseerde oplossing; de pure elektrische auto. Als je vandaag de dag, en ik verwacht ook de komende jaren, op straat om je heen kijkt, dan zie je alle drie de varianten rondrijden.

Datzelfde geldt voor onze communicatieoplossingen.

Je moet niet te snel denken dat er één technologie op korte termijn leidend zal worden. Al is het uiteraard wel zo dat de switch van morgen uiteindelijk een server is waar software op draait. Dat betekent weer dat een en ander een open karakter moet hebben, bijvoorbeeld om met apparatuur en software van derde partijen te kunnen koppelen. En dat zit weer diep in het DNA van NEC Unified Solutions.”

OVER PAUL KIEVIT Paul Kievit heeft ruim 25 jaar ervaring in ICT-land.

Voordat hij in 2003 bij Philips in dienst trad, was hij onder meer managing director van de Nederlandse vestiging van de Amerikaanse telefoniespecialist Avaya. Daarvoor werkte hij als Divisie Directeur Telecom Solutions bij de toenmalige ICT-dienstverlener Getronics.

In 2006 werd Kievit bij NEC Philips Unified Solutions benoemd tot Chief Commercial Officer.

Vanaf 2008 vervult hij de rol van president bij het toenmalige NEC Philips Unified Solutions en vervolgens NEC Unified Solutions.

>>

www.ict-update.nl | 25

STRATEGY UPDATE

OVER RONALD RUBENS Ronald Rubens is al meer dan 20 jaar werkzaam in de ICT-branche. Zo heeft hij in de loop der jaren meerdere managementfuncties bekleed bij bedrijven als Lucent, Avaya, Siemens en CosmoCom. Als vicepresident Portfolio & Applications is hij bij NEC Unified Solutions verantwoordelijk voor het volledige dienstenen productportfolio van het bedrijf.

26 | www.ict-update.nl

NEC IN VOGELVLUCHT NEC Unified Solutions kan in totaal op meer dan vijftig jaar ervaring bogen als het gaat om het leveren van (tele)communicatie, toepassingen, diensten en netwerkoplossingen.

Het bedrijf heeft zijn wortels mede in Nederland: in 2006 werd er door het Japanse concern NEC Corporation een joint venture aangegaan met het elektronicaconcern Philips.

Aan de samenwerking is vervolgens in maart 2010 een eind gekomen. NEC nam toen de aandelen van zijn voormalige partner over en herdoopte het bedrijf in ‘NEC Unified Solutions’. Het maakt sindsdien deel uit van de NEC-divisie IT Solutions Business (wereldwijde omzet fiscaal 2012: 11,5 miljard euro).

De afgelopen jaren heeft NEC Unified Solutions zich meer en meer ontpopt als leverancier van Unified Communicationsoplossingen voor zowel het midden- en kleinbedrijf als de grootzakelijke markt. Het bedrijf kan hiervoor onder andere terugvallen op de omvangrijke onderzoek- en ontwikkelingsafdelingen van het Japanse moederconcern. NEC Unified Solutions heeft 12 vestigingen in het zogenoemde ‘EMEA-gebied’ (Europa, Midden-Oosten en Afrika) en werkt samen met diverse wederverkopende partijen. Bij het bedrijf werken in totaal circa 500 mensen, waarvan 160 in Nederland.

NEC Unified Solutions heeft in de afgelopen jaren stevig ingezet op de distributie en verkoop van zijn portfolio. Waar eerst nog veelal met eigen verkopers werd gewerkt, gaat de verkoop anno 2012 voor zo’n 70 procent via resellers en andere partners. •

Smart Communications Event: Bezoek #SCE13 Donderdag 11 april 2013 Fort Voordorp Utrecht Partners: Bedrijven zoeken naar een oplossing om slimmer te communiceren en samen te werken. Overal en altijd. Bellen, chatten, online bestanden delen, videoconferencing en van te voren weten of iemand beschikbaar is.

Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van mobiele communicatie? Wat zijn de voordelen maar ook de risico’s bij het implementeren van nieuwe oplossingen?

Zelf doen of uitbesteden? Welke keuzes kunt u het beste maken voor uw organisatie en uw medewerkers?

In samenwerking met toonaangevende marktpartijen organiseert Strict het Smart Communications Event voor klantorganisaties in alle branches die zich willen oriënteren of professionaliseren in het Slimmer en Efficiënter Communiceren.

Doelgroep: CEO’s en Managers IT, Finance, Inkoop, HR, Facility en Innovatie.

Thema’s

www.sce13.nl

>> >> >> >> >> >>

Vast - Mobiel & Supersnel Internet met 4G Mobile Device Management Apps & Business Intelligence Telecom Expense Management Goud uit de Cloud Unified Communications & Collaboration (UC&C)

Strict is initiatiefnemer van #SCE13 Datum & Locatie: 11 april 2013 Fort Voordorp, Groenekan (Utrecht)

Contact: info@sce13.nl www.sce13.nl

consultancy

Focus - Green ICT

Duurzaamheid begint met dromen

Koemest als grondstof voor glasvezel “Mijn droom is om enkel organische materialen te gebruiken als grondstof voor ICT-apparatuur.” Roel Croes, oprichter van Stichting GreenICT, vindt dat het energiegebruik van ICT-middelen inmiddels goed op de agenda staat, maar dat er nog een hele slag te winnen is als het gaat om materiaalgebruik. “Denk eens wat strategischer na over de inkoop van apparatuur, met meer focus op de lange termijn.”

Tekst: Mirjam Hulsebos

Duurzame ICT staat al enkele jaren in de belangstelling, waarbij de focus zich vooral richt op het energieverbruik van apparatuur. ICT-managers, die nooit de energierekening onder ogen kregen, zijn zich door deze aandacht ervan bewust geworden dat energiegebruik verantwoordelijk is voor een substantieel deel van de Total Cost of Ownership (TCO) van de ICT-omgeving. “Die trigger werkt fantastisch”, zegt Croes. “Maar er zit ook een keerzijde aan. ICT-leveranciers hebben duurzaamheid als marketingboodschap goed verkocht en dat zorgt ervoor dat apparatuur al ruim voor het eind van de technische levensduur wordt vervangen door energiezuiniger varianten. Je kunt je echter afvragen hoe duurzaam je dan nog bent, want die apparatuur moet eerst worden vervaardigd en getransporteerd. Het totale effect op de CO2-footprint zal daardoor geregeld negatief uitvallen.”

Roel Croes, oprichter van Stichting GreenICT

28 | www.ict-update.nl

Levensduur verlengen Croes breekt een lans voor het verlengen van de levensduur van ICT-apparatuur en adviseert als een product echt end of life is, het dan niet bij het grofvuil te zetten, maar te kijken welke onderdelen gerecycled kunnen worden.

“Refurbishing is niet iets van de laatste eeuw.”

Dat sluit helemaal aan bij de visie van Dato’ PrabaThiagarajah, CEO van Basis Bay. Dit Aziatische bedrijf probeert nu ook in Europa voet aan de grond te krijgen met zijn holistische benadering van green ICT. In die benadering spelen groene, gevirtualiseerde datacenters en een geoptimaliseerde IT-infrastructuur weliswaar een belangrijke rol, maar alleen als dat hand in hand gaat met slim inkopen en het verlengen van de levensduur van producten.

“Fabrikanten zijn er heel goed in geslaagd hun klanten te laten geloven dat ze hun apparatuur moeten vervangen zodra ze er geen support meer op krijgen. Maar de meeste apparatuur doet het dan nog prima. Dan is het goedkoper

ICT Update

Dato PrabaThiagarajah, CEO van Basis Bay

om een nieuwe partij te zoeken die het onderhoud ervan kan overnemen.”

Ook apparatuur die qua functionaliteit niet meer helemaal voldoet, is vaak prima te upgraden met nieuwe features.

“Die mogelijkheden zijn er vaak volop, maar fabrikanten wijzen hun klanten daar natuurlijk liever niet op. Het is bijvoorbeeld heel goed mogelijk om oudere servers te virtualiseren, maar negen van de tien keer grijpen ICT-managers virtualisatie aan als moment om ook de hardware te vernieuwen.”

Hij verwijst naar de bloeiende markt van tweedehands auto’s. “Die zijn aanzienlijk goedkoper dan nieuwe auto’s.

Het nadeel is echter dat er meer onderhoud nodig is. En dat speelt bij ICT-apparatuur eigenlijk nauwelijks een rol.

ICT-apparatuur bevat namelijk maar weinig bewegende delen. In een server is dat alleen de harde schijf. Er zijn derhalve maar weinig punten waar slijtage kan optreden.

Wij partneren met alle grote server-leveranciers en nemen na afloop van het supportcontract het onderhoud van hen over. Zo verlengen we de levensduur van apparatuur, die normaal gesproken vaak al na vier of vijf jaar is afgeschreven, tot minimaal het dubbele.”

Tweedehands NHR – wat staat voor Network Hardware Resale – doet hetzelfde maar dan met netwerkapparatuur.

“De meeste netwerkapparatuur kan 18 tot 25 jaar mee, maar fabrikanten stoppen veel eerder met hun support. Wij kunnen dat overnemen”, zegt Glenn Fasset, general manager International bij NHR. De core business is echter het leveren van tweedehands apparatuur. “Dat betekent lang niet altijd dat die apparatuur oud is. Het komt vaak voor dat bedrijven teveel apparatuur aanschaffen, bijvoorbeeld omdat er in de tussentijd een reorganisatie plaatsvindt.

Of bedrijven gaan failliet. In ons assortiment zit daarom ook veel apparatuur die nog geen half jaar oud is. En we kunnen ook nieuw leveren.” Al is dat laatste niet de kernactiviteit van NHR. Er zijn twee goede redenen om de levensduur van apparatuur te verlengen: TCO en duurzaamheid. NHR kan klanten helpen beide aspecten in kaart te brengen.

“We maken een gratis TCO-berekening voor bedrijven die tweedehands apparatuur overwegen. De besparing hangt helemaal af van de situatie van de klant, maar gemiddeld geven wij een korting van 73 procent op de list price van leveranciers”, zegt Fasset.

Naast die aanschafprijs maken ook onderhouds- en reparatiekosten een belangrijk deel uit van de TCO. En ook op dat gebied ben je met tweedehands beslist niet duurder uit, denkt Fasset. “Soms zelfs goedkoper, want de grootste kans dat apparatuur kapot gaat, bestaat in de burn-in periode, dat zijn de eerste zes tot negen maanden.” De zogenaamde hardware failure rate van netwerkapparatuur

>>

www.ict-update.nl | 29

Focus - Green ICT

‘In een duurzaam businessmodel past het niet dat je afhankelijk bent van bronnen die uitgeput raken en van landen wiens bestuur je niet kunt vertrouwen’ is gemiddeld meer dan drie procent, vooral te wijten aan de hoge storingskansen in de eerste zes tot negen maanden. “Ons percentage ligt op 0,5 procent”, zegt Fasset. “Dat komt ook doordat wij alle apparatuur uitgebreid testen in onze testlabs. Daar simuleren we hoge workloads en daarnaast ondergaat de apparatuur allerlei diagnostische tests. Wij moeten het hebben van onze betrouwbaarheid omdat klanten ons op dat punt kritischer beoordelen dan wanneer ze nieuwe apparatuur kopen.

Daarom zijn onze ISO 9001:2008 en TL 9000 certificeringen zo belangrijk.”

Blauwdruk Fasset en Thiagarajah onderkennen dat oudere apparatuur niet altijd over de mogelijkheden van nieuwe beschikken.

“Daarom zou je een blauwdruk moeten maken waarin je heel nauwkeurig kijkt voor welk onderdeel van een ICT-architectuur welke functionaliteit cruciaal is”, zegt Fasset. “Wij hebben veel grote telecomoperators als klant.

Voor hen is innovatie belangrijk, dus sommige onderdelen van hun netwerk worden continue geüpdate. Maar andere onderdelen moeten gewoon hun basistaken goed vervullen, en dat kan prima met oudere apparatuur. In die mix zit de meerwaarde.” Voor de apparatuur die snel vervangen wordt, heeft NHR altijd een goede bestemming

30 | www.ict-update.nl

bij andere klanten. “Die inruilwaarde die bedrijven krijgen brengt de TCO weer naar beneden. En bovendien is het milieu er ook bij gebaat dat apparatuur niet op de schroothoop belandt.”

Om tot een goede blauwdruk te komen, adviseert Basis Bay om met een multidisciplinair team bestaande uit een facility manager (die de energiekosten kent), ICT-manager en een inkoper de hele ICT-omgeving kritisch te bekijken: wat was de aanschafwaarde, wat zijn de vervangingskosten, hoe hoog is het energiegebruik, hoe hoog zijn de onderhoudskosten et cetera. “Je kunt op een verschillende manier naar kosten kijken: CAPEX, OPEX, TCO. Datzelfde geldt voor green: je kunt kijken naar energieverbruik, milieubelasting als je oude apparatuur weggooit, productie van nieuwe apparatuur. Het is heel gemakkelijk om die berekeningen te manipuleren door de nadruk op slechts enkele aspecten te leggen. Zo kun je eigenlijk iedere beslissing goedpraten en ook iedere beslissing groen praten. Maar het gaat erom vanuit een holistische en multidisciplinaire benadering te kijken en alle aspecten mee te nemen. Dan blijkt dat het altijd voordeliger is de levensduur van apparatuur te verlengen, zowel vanuit TCO-oogpunt als uit milieu-overwegingen”, zegt Thiagarajah.

Organisch materiaal Daar sluit Croes zich bij aan. “Als je leveranciers of gebruikers wilt stimuleren duurzaam te ondernemen, dan moet je ondernemingsdoelen en groene doelen aan elkaar koppelen.” Financieel voordeel op de korte termijn is een belangrijke trigger, maar kijk ook naar de lange-termijnstrategie, waarschuwt hij. “De ICT-industrie is voor haar grondstoffen in grote mate afhankelijk van landen die, qua bestuur, in meer of mindere mate afwijken van de westerse democratie. Vanuit strategisch oogpunt wil men hier niet of slechts beperkt afhankelijk van zijn.

ICT Update

Bovendien worden deze grondstoffen steeds schaarser. Het vinden en toepassen van alternatieve grondstoffen wordt daarom met de dag interessanter.”

Croes kijkt daarbij vooral naar organisch materiaal. “Dat wordt namelijk overal waar leven, en dus ook gebruik is, geproduceerd. Dit betekent dat je bij toepassing van organisch materiaal ook logistieke voordelen hebt; de transportafstanden worden beduidend kleiner. Een van mijn ideeën is om uit koemest plastic glasvezel te maken. Ik heb gemerkt dat dit idee veel mensen inspireert. Je hebt dergelijke aansprekende initiatieven nodig om industrie en wetenschap te inspireren en te stimuleren hier gezamenlijk onderzoek naar te doen. Het idee is inmiddels omgezet in een onderzoeksproject, waarbij naast Stichting GreenICT ook partijen als Wageningen Universiteit en Research centre (WUR), BASF en DSM betrokken zijn.”

Want daar moeten we het meer in zoeken: samenwerking tussen de R&D-centra van ICT-fabrikanten en universiteiten, denkt Croes. “Fabrikanten doen aan commerciële R&D. Ze ontwikkelen dingen waarvan ze voorzien dat er vraag naar komt. Daar zit tijdsdruk op en het is concurrentiegevoelig. Universiteiten doen fundamenteel onderzoek, wat een veel minder sexy uitstraling heeft. Ze doen daarbij vaak ontdekkingen waar nog geen toepassing voor is. Als je die twee onderzoeksvormen combineert dan krijg je the best of both worlds.” Het marktgevoel van de industrie kan richting geven aan het fundamentele onderzoek dat nodig is om tot hele nieuwe technologieën te komen. Dat is dan ook een van de doelen van Stichting GreenICT: het bij elkaar brengen van de wetenschap en het bedrijfsleven, en het op gang brengen van meer

Glenn Fasset, general manager International NHR

kruisbestuiving tussen die twee. Hiertoe heeft GreenICT onder meer Stichting IIP Duurzame ICT – Platform voor Duurzame ICT geïnitieerd “De biobased economy biedt de wetenschap en het bedrijfsleven zeer veel uitdagende en lucratieve mogelijkheden.”

Recycling Zo lang apparatuur nog vervuilend is, hamert Croes op het naleven van de RoHS- en WEEE-richtlijnen, die tot doel hebben het gebruik van schadelijke stoffen in elektronica en elektronische producten te minimaliseren.

De RoHS richtlijn (Directive on the Restriction of the Use of CertainHazardousSubstances) verbiedt het gebruik van lood, kwik, cadmium, hexavalent chroom, polybrominatedbiphenyls (PBB) enpolybrominatedbiphenyl ethers (PBDE) in elektronische en elektrotechnische apparatuur.

>>

www.ict-update.nl | 31

Focus - Green ICT

De WEEE-richtlijn (Directive on Waste Electricaland Electronic Equipment) 2003/108/EG is gericht op het elektrisch en elektrotechnisch afval. Naast recycling worden hergebruik en andere vormen van opnieuw benutten aangemoedigd.

Croes: “Hoewel het natuurlijk goed is dat deze richtlijnen er zijn, zijn ze mijns inziens nu niet meer streng genoeg. Het was destijds goed om met haalbare doelen te beginnen. Net zoals de witgoedlabeling eigenlijk niet meer voldoet, omdat de meeste apparatuur al in de A- of hooguit B-categorie zit, zijn ook deze richtlijnen ingehaald door de innovatie. Ze hebben hun werkt dus uitstekend gedaan en zouden nu best een tandje strenger mogen.”

Hij hamert eveneens op het belang van recycling.

“Bedrijven als het Belgische Umicore doen fantastisch werk. Ze recyclen materialen die onder meer in ICT-apparatuur zijn verwerkt, met name in printplaten.

Daarmee bewerkstelligen ze dat die mogelijk schadelijke stoffen niet in het milieu terechtkomen, maar worden hergebruikt. Tevens maken ze Europa minder afhankelijk van landen met een minder voorspelbaar bestuur. Als je het hebt over duurzaam, dan gaat het niet alleen over het milieu, maar ook over een duurzaam businessmodel. In zo’n businessmodel past het niet dat je afhankelijk bent van bronnen die uitgeput raken en van landen wiens bestuur je niet kunt vertrouwen” zegt Croes. Zo lang zijn droom om enkel organische materialen te gebruiken als grondstof voor ICT-apparatuur nog niet is bewerkstelligd, is recycling een prima en realistisch alternatief. •

32 | www.ict-update.nl

De gehele ICT-keten gesymboliseerd tijdens An Innovative Truth IV, Congres over Duurzame ICT & Energie. Met op het podium v.l.n.r. Roderik van Grieken, directeur Nederlands Debat Instituut; Roel Croes, initiator Stichting GreenICT en Stichting IIP Duurzame ICT; René Steenvoorden, CIO Rabobank & voorzitter CIO Platform; Frits Verheij, directeur smart energy DNV KEMA; Sylvia Roelofs, algemeen directeur ICT~Office; Mark Dierikx, Directeur-Generaal ETM Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie.

‘Je kunt je afvragen hoe groen je bent als je apparatuur ruim voor het eind van de technische levensduur vervangt door een energiezuiniger variant’

ICT Update

D E

N I E U W E

B L A C K B E R R Y Z 1 0

www.ict-update.nl | 33

Focus - Green ICT - Business case

MeanderGroep kiest voor CO2-neutraal datacenter

“Gezonde leefomgeving hoort bij goede zorg” De grootste zorgaanbieder in Zuid-Limburg, MeanderGroep, heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan.

Toen wegens een verhuizing van het hoofdkantoor een beslissing moest worden genomen over de housing van het datacenter, koos de instelling voor het CO2-neutrale datacenter van Emango. “Duurzaamheid speelt bij al onze inkoopbeslissingen een rol, dus zeker ook bij deze.”

Tekst: Mirjam Hulsebos

Laurens Faessen is manager Cliëntregistratie en ICT bij MeanderGroep, een zorgaanbieder die diensten levert van de wieg tot het graf. Met ongeveer 6000 werknemers is de organisatie een van de grootste werkgevers van de regio. MeanderGroep kent al jaren een breed MVO-beleid, waarin de P van People een belangrijke rol speelt. Faessen: “Bij het leveren van goede zorg hoort in onze ogen ook een gezonde leefomgeving. Hoe schoner en leefbaarder die omgeving is, hoe langer mensen in de thuissituatie kunnen wonen en hoe sneller ze herstellen van ziektes.

Het milieu heeft dus een rechtstreekse relatie met de zorgkosten. Het is in ons aller maatschappelijk belang dat we die zorgkosten laag weten te houden.”

Milieuvriendelijke housing Ook op ICT-gebied wil MeanderGroep de kosten verlagen, en daarbij tegelijkertijd een bijdrage leveren aan de P van Planet. Twee jaar geleden deed zich een mooie kans voor om de ICT te verduurzamen. “Het pand waar we tot dat moment in zaten was verouderd. Toen we besloten om een nieuw hoofdkantoor te betrekken, wisten we meteen dat we de housing van ons datacenter niet langer zelf wilden doen, want je kunt in je eentje onmogelijk de investeringen terugverdienen die je moet doen om een 24x7 beschikbaarheid te garanderen en het label ‘green’ op je ICT te kunnen plakken”, zegt Faessen.

Hij liet zich bij het opstellen van het programma van eisen (PvE) voor een housingprovider begeleiden door een externe partij. In dat PvE werd aandacht besteed aan vier aspecten. Uiteraard aan technische zaken, zoals het aantal racks en de voorzieningen op het gebied van continuïteit en performance. Daarnaast aan de security, want MeanderGroep heeft te maken met zeer privacygevoelige informatie. Bovendien speelden zachte factoren een rol: wat is het gevoel bij een leverancier?

34 | www.ict-update.nl

ICT Update

Hoe hebben ze dingen georganiseerd? En tot slot het groene aspect. Emango sprong er met name op de laatste twee criteria bovenuit en won daarmee de aanbesteding.

“Groen kreeg weliswaar niet dezelfde weging als beschikbaarheid, performance, prijs of security, maar op dat gebied verschilden de aanbiedingen niet veel van elkaar.

De doorslag gaf dat Emango een CO2-neutraal datacenter heeft en dat het bovendien op persoonlijk gebied goed klikte. We hadden vertrouwen dat ze altijd voor ons zouden klaarstaan”, vertelt Faessen.

Energiezuinig pand Emango heeft diverse maatregelen genomen om het energiegebruik te beperken en ook anderszins schoon te opereren. In de eerste plaats in het gebouw zelf. Voor koelen en verwarmen van het pand wordt een aardwarmtepomp gebruikt. De ruim 500 vierkante meter kantoorruimte (grotendeels verhuurd) en het 300 vierkante meters tellende datacenter worden hier in de zomer mee gekoeld en in de winter mee verwarmd. Dit betekent dat het dak en de muren volgens de hoogste normen zijn geïsoleerd.

“Anders haal je niet het benodigde rendement uit een warmtepomp”, weet Ralph Zeetsen, oprichter en directeur van Emango. Er wordt bij deze techniek geen gas verbruikt, slechts een beperkte hoeveelheid stroom om de pomp te laten draaien. Door gebruik van een voorraadvat is dit laatste minimaal.

Ook het stroomverbruik in de kantoren is laag.

Daglichtgestuurde hoogfrequente verlichting met bewegingsmelders zorgt ervoor dat verlichting nauwelijks nog stroom kost.

Het pand zelf is aan de buitenkant voorzien van keramische tegels met een coating die zorgt voor fotokatalyse. Dit is een proces waarbij onder invloed van licht vervuilende elementen in de lucht worden omgezet naar schone lucht.

“Vergelijk het met wat bomen doen”, zegt Zeetsen. “De buitenkant van ons gebouw heeft hetzelfde luchtreinigende effect als 26 middelgrote bomen. Bovendien is de coating zelfreinigend, dus je hoeft nooit een gevelreinigingsbedrijf te laten komen om het schoon te laten maken.”

Groen datacenter Ook in het datacenter is gebruikgemaakt van innovatieve technologie. Uiteraard zijn er cold corridors, zodat de benodigde koeling wordt geminimaliseerd. Nu wordt de apparatuur nog met de gebruikelijke technieken gekoeld, maar voor de op handen zijnde uitbreiding van het datacenter kijkt Emango nadrukkelijk naar adiabatische koeling oftewel verdampingskoeling. Daarbij wordt de aangezogen buitenlucht in de wisselaar intensief bevochtigd, waardoor de lucht door verdamping van het water sterk afkoelt. Deze koude wordt door een onderhoudsarme polypropyleen warmtewisselaar overgezet naar de luchtstroom in het datacenter.

>>

www.ict-update.nl | 35

Focus - Green ICT - Business case

Het netwerk is volledig gevirtualiseerd, waardoor het stroomverbruik laag is. Volgens een slim uitgedacht concept wordt bovendien de levensduur van de netwerkcomponenten verlengd. “We noemen dat ons CAPEX/ OPEX-model, want het is onder meer ingegeven door de kosten, maar we vinden het daarnaast belangrijk om vanuit duurzaamheidsoverwegingen de netwerkapparatuur zo lang mogelijk in gebruik te houden. Als je dat wilt doen, dan betekent dat wel dat je vooraf moet nadenken welke componenten je op welke manier kunt doorschuiven in je netwerk. In de core maken we steeds gebruik van de nieuwste technologie. De componenten die we vervangen zetten we elders in het netwerk weer in. Zo verlengen we de levensduur van apparatuur.”

Ook duurzaam is de brandblusinstallatie, die werkt met Novec 1230, een gas dat binnen vijf dagen oplost in de ozonlaag. “Werk je bijvoorbeeld met het veelgebruikte Inergen systeem, dan kost het 33 jaar om dat af te breken”, weet Zeetsen.

Omdat klanten hun eigen servers in de racks plaatsen, heeft Emango geen directe invloed op het energieverbruik daarvan. Maar indirect probeert het datacenter er alles aan te doen om klanten bewust te maken van het verbruik van hun apparatuur. “We hebben al onze racks voorzien van kilowatt/uur-meters en maken die binnenkort ook beschikbaar via internet, zodat klanten realtime het

36 | www.ict-update.nl

energieverbruik van hun servers kunnen zien. We merken dat klanten die nog met verouderde apparatuur werken hiervan schrikken en aan het rekenen slaan hoeveel ze kunnen besparen met virtualisatie of de aanschaf van energiezuinige apparatuur.”

SaaS MeanderGroep schrok niet, want bij de beslissing om het datacenter te housen bij Emango investeerde Faessen direct in servervirtualisatie. “We hebben nooit gemeten hoeveel energie onze oude omgeving gebruikte, maar we weten wel zeker dat dit een slok op een borrel scheelt.”

Bij de aanschaf van nieuwe applicaties kijkt MeanderGroep in toenemende mate naar SaaS, en ook dan staat energieverbruik weer hoog op het lijstje met eisen. “Bij al onze inkoop is duurzaamheid een criterium, dus ook bij SaaS. We willen altijd inzicht in hoe groen het datacenter is waar de applicatie wordt gehost. We merken dat sommige leveranciers hier vreemd van opkijken, maar voor ons is het belangrijk om duurzaamheid niet alleen als marketinguiting op onze diensten te plakken, maar bij alle onderdelen van de bedrijfsvoering te kijken of het milieuvriendelijker kan”, zegt Faessen. “Alle beetjes helpen. En onze ervaring is dat als je consequent op die beetjes let, de besparing op CO2-uitstoot heel groot kan zijn.” •

Optimalisatie van uw E-commerce proces?

ICT Update

Verbeterde fraudepreventie

De best mogelijke conversie

Hogere klanttevredenheid

Reviva Groep biedt system integrated oplossingen van shop-to-drop.

We make it happen!

Alles draait om juiste en tijdige informatie! Zo kan uw organisatie zich ontwikkelen en optimaliseren.

Niet alleen intern maar ook naar uw klanten en leveranciers. Reviva Groep biedt als E-commerce partner een full-service dienstverlening van shop-to-drop.

Expert in E-conversie groep

REVIVA www.revivagroep.nl

www.ict-update.nl | 37

Focus - Green ICT - Business case

Vastgoedbedrijf denkt duurzaam

Redevco maakt duurzaamheid ICT inzichtelijk met scan Vastgoedbedrijf Redevco kan op CO2-gebied veel meer milieuwinst boeken met het energiezuiniger maken van zijn panden dan met het vergroenen van de eigen ICT-omgeving. Toch heeft het bedrijf hier ook oog voor. Het bedrijf liet daarom twee keer een duurzaamheidsscan uitvoeren. “We verbruiken in onze ICT-omgeving net zoveel energie als 57 huishoudens. Als je het zo vertaalt, gaat het onderwerp ineens leven.”

Tekst: Mirjam Hulsebos

Sven von Glinski is Head of IT bij Redevco. Dit bedrijf is voortgekomen uit C&A. In 1999 is besloten de vastgoedactiviteiten onder te brengen in een zelfstandig vastgoedbedrijf. Sindsdien is de vastgoedportefeuille fors uitgebreid. “C&A is nog altijd onze grootste huurder, maar inmiddels opereren we veel breder”, vertelt Von Glinski.

De focus ligt op eersteklas objecten die gevestigd zijn in de belangrijkste winkelstraten van grote Europese steden.

Waar het bedrijf zeer decentraal is georganiseerd, met kantoren in de belangrijkste landen waar het actief is, geldt voor ICT een centrale strategie. “In onze internationale

38 | www.ict-update.nl

kantoren werken tussen de vier en vijftig mensen. Die clubs zijn te klein voor een eigen ICT-afdeling. Daarom levert het hoofdkantoor in Amsterdam van oudsher IT-ondersteuning aan de landen.” Het datacenter bevindt zich ook in Amsterdam en wordt beheerd door een ander zusterbedrijf.

Scan Redevco heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan. Vanaf 2008 publiceert het bedrijf jaarlijks een corporate responsibility report, dat op

ICT Update

de website wordt gepubliceerd (www.redevco.com/cr).

“Vanaf dat moment zijn we ook echt dingen gaan meten op het gebied van MVO. Natuurlijk ligt in onze strategie de focus op het verduurzamen van het vastgoed dat we in beheer hebben – daar is immers de meeste winst te boeken – maar dat neemt niet weg dat we de kruimels laten liggen”, zegt Von Glinski.

Daarom nam hij als IT-manager twee jaar geleden het initiatief om ook de ICT-organisatie door te meten als het gaat om duurzaamheid. Daarvoor huurde hij het in dit onderwerp gespecialiseerde bedrijf Groene-IT in.

De eerste stap was het maken van een technische scan.

“Groene-IT heeft alle apparatuur die aan ons netwerk hangt in kaart gebracht en vervolgens vergeleken met hun database van alle voorkomende modellen hardware, van servers en netwerkapparatuur tot en met printers en laptops. Op die manier zagen we in een oogopslag het energieverbruik van de apparatuur waar we mee werken, maar werd bijvoorbeeld ook duidelijk wat de verhouding is tussen het aantal mensen en het aantal printers in een land”, vertelt hij.

Zo bleek in Duitsland de verhouding één op twee. “In de andere landen zitten we gemiddeld op veel meer mensen die een printer delen”, zegt Von Glinski. Maar de Duitsers zetten dan wel weer heel trouw hun pc uit aan het eind van de dag. En daar kunnen wij in Nederland, maar ook de medewerkers in Frankrijk en de UK nog wat van leren.

“Gemiddeld staat 22 procent van de desktops ’s nachts nog aan, maar dat verschilt enorm per land.”

Met andere woorden: energie- en papierbesparing heeft niet alleen een technische maar ook een menselijke kant.

Stap twee was daarom een assessment waarin naar de organisatorische en culturele kant werd gekeken.

Power management Een aantal maatregelen was snel genomen. Zo zijn de power management-instellingen op alle apparatuur nu aangepast en in de meest energiezuinige stand gezet. “Dit soort policies kun je heel makkelijk centraal afdwingen, alleen deden we dat nooit. De scan heeft ons bewustgemaakt van de winst die met dit soort eenvoudige maatregelen kan worden geboekt.”

Waar de multifunctionals vroeger standaard waren ingesteld op enkelzijdig in kleur printen, is de standaardinstelling nu dubbelzijdig in zwart/wit. In kantoren met veel printers naar rato van het aantal medewerkers is een aantal apparaten de deur uit gedaan. Von Glinski: “Dit klinkt allemaal zo eenvoudig, maar je gaat het pas doen als je inzichtelijk hebt hoe je ervoor staat. Zo’n scan is echt essentieel om tot actie over te gaan.”

Zo werd bijvoorbeeld ook inzichtelijk hoeveel energie Redevco jaarlijks kon besparen met virtualisatie. “We waren al een virtualisatietraject begonnen. Dat hebben we versneld.”

>>

www.ict-update.nl | 39

Focus - Green ICT

Redevco bespaart vliegkilometers door

videoconferencing Vijf jaar geleden nam Redevco het initiatief te investeren in videoconferencing om zo het aantal reiskilometers te beperken. Inmiddels zijn alle vestigingen voorzien van dergelijke apparatuur en wordt er dagelijks vergaderd via video. “Ik heb geen idee hoeveel vlieg- en autokilometers we daarmee besparen, maar het zijn er heel wat. De grootste klapper maakten we een aantal jaren geleden toen we een nieuw winkelcentrum bouwden in Turkije, dat was ontworpen door onze eigen architecten in Amsterdam. Die architecten zaten dagelijks hier op kantoor om met de Turkse collega’s het project door te nemen. In dat soort situaties is het essentieel dat je samen naar hetzelfde beeld kunt kijken, dingen kunt aanwijzen op de tekening et cetera. Het normale bedrijfsmatige overleg kan vaak ook wel telefonisch, maar nu je elkaar in de ogen kunt kijken voel je minder de behoefte om je collega’s in de andere landen persoonlijk te ontmoeten. Als je nu in het vliegtuig stapt, doe je dat bewuster.”

40 | www.ict-update.nl

Bewuste keuzes Het jaar erop, in 2011, heeft Redevco de scan opnieuw laten uitvoeren om te meten hoe hoog de besparingen zijn. Het totale energieverbruik is in dat jaar toegenomen, maar dat komt met name door een groei van de storage-omgeving. Ook op andere fronten is het IT-landschap uitgebreid. “Het is lastig de twee jaren een-op-een te vergelijken doordat we nogal wat veranderingen hebben aangebracht. Zo is bijvoorbeeld het aantal wireless access points gestegen doordat we meer vestigingen van een draadloos netwerk hebben voorzien.

Maar doordat we deze WAP’s nu voeden via Power over Ethernet is het stroomverbruik van het totale draadloze netwerk afgenomen, ondanks dat dat netwerk nu groter is”, vertelt Von Glinski.

Hij vindt het ook niet zo belangrijk precies te weten hoeveel energie de ICT-omgeving gebruikt. “Dat weten we – 193.010 kWh/jr. Maar het absolute getal zegt niet zoveel. Het gaat erom dat je bespaart wat je kunt besparen.

We hebben ons inkoopbeleid aangepast en schaffen nu alleen nog apparatuur aan die in een energiezuinige klasse valt. We hebben overbodige apparatuur zoals printers weggehaald. En we hebben medewerkers bewust gemaakt van hun rol in het reduceren van de hoeveelheid stroom en papier. Dat werkt. Computers worden nu vaker uitgezet en we hebben zelfs een afname in de hoeveelheid prints gemeten van 67 procent”, aldus een trotse Von Glinski.

De grootste klappers zijn nu wel gemaakt, al zal Redevco in de toekomst nog stappen zetten naarmate afgeschreven apparatuur wordt vervangen door apparatuur met een energiezuinig label. “Of ik volgend jaar weer zo’n scan laat doen? Nee, ik denk het niet. We weten nu aan welke knoppen we moeten draaien. We hebben met deze exercitie het bewustzijn van zowel de IT-afdeling als van alle medewerkers in de organisatie verhoogd. Dat is veel belangrijker dan een getal.” •

ICT Update

www.ict-update.nl | 41

Focus - Green ICT - Business case

Software Energy Footprint Lab rekent energiegebruik software door

Energielabel voor software moet branche bewust maken Als het gaat om het energiegebruik van de ICT-omgeving is er vooral aandacht voor datacenters. Slechts weinigen realiseren zich dat ook software vaak veel energiezuiniger kan dan die nu is. Het Software Energy Footprint Lab (SEFLab) brengt het energieverbruik van software in kaart en geeft developers advies hoe zij dit kunnen reduceren.

Tekst: Mirjam Hulsebos

van het achtergrondscherm. Een wit scherm vergt bijvoorbeeld meer energie dan een zwart scherm. Als Google zijn achtergrond zwart zou maken, zou dat een energiebesparing opleveren.

Bo Merkus, onderzoeker bij het CleanTech onderzoeksprogramma van de Hogeschool van Amsterdam, had zich hier wel eens druk om gemaakt.

Maar hij ging ook daadwerkelijk over tot actie toen hij op een event van het Amsterdam Green IT Consortium, het consortium van ICT-leveranciers en -dienstverleners in de regio Amsterdam, Michiel Cuijpers van de Software Improvement Group tegen het lijf liep.

Merkus: “SIG uitte de behoefte aan een lab om de invloed van software op het energieverbruik van hardware te onderzoeken. Zij hadden elektrotechnische kennis en capaciteit niet om dat zelf te doen, maar in samenwerking met ons en E-tech studenten lukte het wél.”

Wereldwijd is ICT verantwoordelijk voor ongeveer 3 procent van de CO2-uitstoot. In Nederland wordt meer dan tien procent van alle elektriciteit verbruikt door ICT. Datacenters doen veel om hun energiegebruik te reduceren door virtualisatie, consolidatie en efficiëntere koeling. Een onontgonnen terrein is het energiegebruik van software.

Tierelantijntjes In de loop van de jaren is software steeds meer rekenkracht gaan gebruiken. Het zijn vaak de overbodige tierelantijntjes die zorgen voor het onnodig hoge energieverbruik.

Maar soms zijn het ook simpele aspecten zoals de kleur

42 | www.ict-update.nl

Onderzoeksvragen ICT-sector Naast SIG doneerde Schuberg Philis enkele servers en racks. De HvA stelde een labruimte beschikbaar. En zo gingen in februari van dit jaar twee afstudeerders aan de slag in het Software Energy Footprint Lab onder leiding van Miguel Ferreira, afstudeerbegeleider van SIG, en Bo Merkus. “We zijn begonnen met het openschroeven van servers om zo in kaart te brengen hoe de stroom zich door zo’n apparaat beweegt en op welke punten je zou kunnen meten. Door de apparatuur uit te rusten met elektrische stroom- en spanningsmeters kunnen we in detail onderzoeken hoe verschillende softwareoplossingen

ICT Update

het stroomverbruik op hardwareniveau beïnvloeden.

We hebben nu een methode ontwikkeld en apparatuur beschikbaar om 100.000 keer per seconde te meten hoeveel stroom precies naar welke hardwarecomponent gaat.”

Het lab zal de komende jaren meerdere HvA-studenten onderzoeksprojecten bieden. Dit gebeurt onder meer in samenwerking met het GreenIT consortium en het Knowledge Network Green Software (#KNGS). Zij zullen onderzoeksvragen uit de ICT-sector aandragen.

Energielabel voor software Naast het beantwoorden van onderzoeksvragen uit de sector heeft het SEFLab twee doelen. “We willen een energielabel voor software ontwikkelen. Het is bijvoorbeeld interessant om verschillende browsers te vergelijken. Maar we willen ook de energie-efficiency van zakelijke software in kaart brengen, zodat organisaties dit aspect kunnen meenemen in hun aankoopbeslissing.”

Zoals er nauwelijks nog hout of papier wordt verkocht zonder FSC-label en zoals consumenten bij de aanschaf van witgoed massaal kiezen voor energiezuinige apparaten, zo hoopt het Software Energy Footprint Lab eenzelfde beweging te realiseren voor ICT. “De eerste stap in het veranderen van gedrag is het verhogen van het bewustzijn. Als mensen weten hoe energiezuinig of juist -slurpend bepaalde ICT-applicaties zijn, zullen ze dat aspect eerder meewegen dan nu het geval is. Nu is dat nog onbekend en staat niemand erbij stil.”

Een tweede doel is om software developers bewust te maken van dit onderwerp. “Enerzijds kunnen softwareleveranciers hun software door ons gaan laten testen.

Wij kunnen dan heel precies aangeven welke elementen in de code zorgen voor dat hogere energiegebruik.

Anderzijds willen we richtlijnen ontwikkelen die developers helpen om met dit aspect rekening te houden”, zegt Merkus. Het lab wil bijvoorbeeld inzicht krijgen in de invloed die verschillende variabelen hebben, zoals programmeertaal en operating system.

Rol ICT bij duurzaamheid Het Software Energy Footprint Lab heeft financiële steun gekregen van de SURFnet Innovatieregeling Duurzaamheid en ICT. Projectmanager Albert Hankel van SURFnet: “Het hoger onderwijs heeft met de overheid meerjarenafspraken gemaakt voor het reduceren van hun footprint.

Duurzaamheid staat dan ook bij iedere instelling hoog op de agenda, maar daarbij keken ze nauwelijks naar de rol die ICT kan spelen. Terwijl in onze ogen ICT juist essentieel is voor de transitie naar een duurzame samenleving. ICT kan op zo verschrikkelijk veel manieren helpen de footprint te verlagen. Dat is waarom wij de Innovatieregeling Duurzaamheid en ICT in het leven hebben geroepen.”

Het programma steunt zowel initiatieven die verduurzamen met behulp van ICT als initiatieven die ICT verduurzamen. “Wij zien dat door de bezuinigingen op het hoger onderwijs en onderzoek allerlei mooie innovatie-initiatieven in de verdrukking komen. Op deze manier willen wij daar onze bijdrage aan leveren.”

In 2012 zijn vijf initiatieven beloond met een bedrag uit dit SURFnet fonds. Op 31 januari presenteren deze vijf de resultaten die tot dat moment zijn behaald. Merkus denkt echter veel verder dan januari 2013. “Wij zijn nog maar net begonnen. We hebben de meetmethode klaar – en dat is een hele grote stap – maar de eerste applicaties moeten nog getest worden. We zijn nog lang niet zo ver dat we een energielabel hebben voor software. Maar dat is wel onze droom, het hoger doel waar we aan werken.” •

www.ict-update.nl | 43

Focus - Green ICT - Business case

Elephant Talk maakt core netwerk groen 44 | www.ict-update.nl

ICT Update

“Waarom alles op gescheiden hardware als het ook als geïntegreerde software kan?”

Elephant Talk is negen jaar geleden begonnen vanuit de visie dat telecomoperators vroeg of laat tegen hun eigen grenzen aanlopen als ze de legacy-systemen in hun mobile core netwerk niet converteren naar een geïntegreerde omgeving. Een omgeving waarin alle functionaliteit in de software zit, en niet in de hardware. En laat zo’n omgeving nu ook veel makkelijker te virtualiseren zijn. “Het energieverbruik van operators kan daarmee een factor 8 tot 24 omlaag.”

Tekst: Mirjam Hulsebos

Elephant Talk zag jaren geleden al aankomen dat mobiele operators die met legacy-systemen werken tegen problemen gaan aanlopen als ze nieuwe diensten willen aanbieden. Want hoe meer diensten, hoe meer systemen en hoe meer interfaces tussen al die systemen. Het wordt op een gegeven moment een onoverzichtelijke brei die niet makkelijk meer is aan te passen.

Als antwoord daarop investeerde Elephant Talk, tesamen met verschillende bedrijven die werden overgenomen, in de loop der jaren 150 miljoen dollar in een platform dat vrijwel volledig op software is gebaseerd. “Het is een soort SAP voor de telecomindustrie”, vat Martin Zuurbier het samen. Hij is CTO en COO bij Elephant Talk.

Deze leverancier heeft een platform gebouwd dat vrijwel alle benodigde functionaliteit in software integreert. Die software kan in principe op iedere hardware draaien, maar Elephant Talk kiest hoofdzakelijk voor IBM-systemen met VMware voor virtualisatie. “Deze combinatie leverde de gunstigste total cost of ownership (TCO) op, voornamelijk omdat het energiegebruik met dit platform het laagst is.

En dat telt dubbel door, want minder energieverbruik betekent ook dat je minder warmte produceert en dus minder koeling nodig hebt.”

Reactiesnelheid Zuurbier constateert dat de eens zo innovatieve telecomsector een hoge mate van koudwatervrees heeft om te investeren in een nieuw platform. “In alle sectoren zie je dat organisaties bezig zijn hun legacy-systemen te vervangen. De telecomindustrie loopt daarin achter. De financiële wereld heeft bijvoorbeeld hetzelfde probleem maar is al eerder begonnen dit aan te pakken. Vroeg of laat zullen ook mobiele netwerk operators (MNO’s), mobiele virtuele operators (MVNO’s) en enablers van mobiele virtuele operators (MNVE’s) hun separate silo’s moeten vervangen door een geïntegreerd en volledig op

software gebaseerd systeem. Domweg omdat ze anders niet tegemoet kunnen komen aan de flexibiliteit en reactiesnelheid die de markt van hen vraagt.”

Hij snapt wel dat operators proberen de investering voor zich uit te schuiven. De inkomsten dalen, door steeds meer wet- en regelgeving mogen ze steeds minder en het ziet er voorlopig ook nog niet naar uit dat de economie uit het dal kruipt. Daar komt bij dat bijna alle grote mobiele operators de afgelopen jaren met storingen te kampen hebben gehad waardoor miljoenen klanten tijdelijk niet mobiel konden bellen, sms-en of internetten. Men wil geen nieuwe risico’s introduceren door over te stappen op nieuwe technologie in hun core netwerk. Al met al dus geen gunstige tijd voor grote investeringen. Toch moeten ze, meent Zuurbier. “NFC gaat veel nieuwe diensten brengen, net zoals de iPhone voor veel vernieuwing heeft gezorgd. Je hebt gewoon een efficiënte integratie nodig om dergelijke vernieuwende diensten ook snel te kunnen uitrollen en met minimale inspanning goed in systemen te integreren.”

Lage OPEX Omdat operators alleen in een nieuw platform zullen investeren als hun TCO daardoor drastisch wordt verlaagd, doet Elephant Talk er alles aan de operationele kosten (OPEX) te beperken. Daarbij speelt virtualisatie een cruciale rol. “Omdat wij vrijwel alles – van billing en CRM tot en met Intelligent Network en SMS – in software hebben gegoten, hebben wij niet meer voor iedere functie een aparte server nodig, maar kunnen we verschillende taken samenvoegen. Daardoor hebben we naar schatting 80 procent minder hardware nodig voor de core systemen.

We hebben berekend dat operators met ons platform een energiereductie kunnen halen die minimaal acht keer en maximaal 24 keer lager ligt dan hun huidige stroomverbruik, afhankelijk van hun uitgangssituatie.

>>

www.ict-update.nl | 45

Focus - Green ICT

Ook betekent het een aanzienlijke reductie in complexiteit en onderhoud van het platform.” Dit vertaalt zich in een fors lagere OPEX. Levensduur verlengen Een ander duurzaam voordeel is dat hardware en software gescheiden zijn, waardoor apparatuur die op de ene plaats wordt vervangen door nieuwere apparatuur op een andere plaats soms nog uitstekend kan functioneren. “We hebben een blauwdruk gemaakt van ons core netwerk. Daarin bekijken we voortdurend hoe we de levensduur van apparatuur, die op de ene plaats is afgeschreven, kunnen verlengen door deze op een andere plek in te zetten. Waarbij Elephant Talk in sommige gevallen gebruikte apparatuur verkoopt en koopt van een gerenomeerde en gecertificeerde leverancier. Ook hiervoor geldt weer: het is goed voor het milieu én voor de portemonnee”, zegt Zuurbier.

“We hebben vorig jaar bijna gloednieuwe apparatuur aangeschaft die van een Amerikaanse wereldspeler van formaat kwam. Die was niet of hooguit een halfjaar gebruikt. Deze wereldspeler kon er niet meer mee uit de voeten omdat ze overschakelden naar een andere leverancier, en om die software te draaien hadden ze andere hardware nodig.

Kijk, dat gebeurt je niet als je een platform bouwt waarbij software en hardware onafhankelijk van elkaar functioneren”, doceert Zuurbier.

Behalve in zijn core netwerk probeert Elephant Talk ook in de rest van zijn bedrijfsvoering groen te zijn. Het merendeel van de werknemers werkt voornamelijk vanuit huis of zit bij klanten. “We zijn allemaal kenniswerkers die achter de computer zitten. Dat hoef je niet in een kantoor te doen, en je hoeft al helemaal niet in de spits te reizen”, vindt Zuurbier. “In alles wat we doen kijken we hoe we het mes aan twee kanten kunnen laten snijden. In dit geval besparen we op autokilometers en helpen we medewerkers bij het in balans brengen van hun werk en privéleven. Het mooie is, het levert ook nog eens een kostenbesparing op. Maar daar is het niet om begonnen.”

Visie Zuurbier denkt dat daarin de kern van vernieuwing zit: kijk niet primair naar de kosten, maar kijk vooral naar het doel: wat levert het op? Dan blijkt dat de kost voor de baat uitgaat, maar dat door een beter resultaat de kosten ook snel worden terugverdiend. “Zo geldt het voor ons eigen businessmodel ook. We hebben heel fors moeten investeren, met alle onzekerheden van dien, maar vanuit een sterke visie. Die visie loont, want nu blijkt ons mobile solutions platform goed aan te slaan. Wellicht nog niet helemaal in de Noord-Europese regio, maar wel in Zuid-Europa, het Midden Oosten en sommige Zuid-Amerikaanse landen. Daar zit de telecomindustrie veelal nog in een groeifase. Ze zijn mogelijk minder ver dan operators in Europa, maar operators aldaar realiseren zich dat de innovatie de komende jaren daardoor des te sneller gaat. Ze kunnen die snelheid alleen bijbenen als ze met een geïntegreerd core platform werken in plaats van met losse silo’s. Dat vergt een investering, maar die verdienen ze later terug door een grotere innovatieve slagkracht en een lagere TCO.” •

46 | www.ict-update.nl

Speciale abonnementen aanbieding 4 magazinaears

ICT Update

m voor - i.p.v.

0, 0 2 € 5,€59 2013 ChannelConnect ind e Hét platform voor business partners t to

Nu vier magazines per maand voor maar €200,- tot eind 2013

Connexie Magazine

Het grootste telecomblad van Nederland!

Connexie Magazine is hét vakblad in de telecombranche en signaleert en beschrijft trends in innovatieve telecom- en netwerktechnologie en is een referentie voor het management.

ChannelConnect houdt directie, management en verkoop met een kritische kijk en journalistieke benadering op de hoogte van nieuws uit het veld van ICTdistributie.

onnect

annelC

t Connec

gave van

is een uit

Channel

Nummer

4 | juni

2012 Ch

BV

Nummer 5 | september 2012 ChannelConnect is een uitgave van Channel BV

Eisen uw klanten ook een betrouwbare stroomvoorziening?

ie

Connect

Virtualisat

Security

4 van de 5

klanten vragen om het merk APC

ChannelConnect | Nummer 5 | september 2012

Chan

nnect

nelCo

APC by Schneider Electric kan u hierbij helpen dankzij een uitgebreid portfolio van energie- en koeloplossingen. mer | Num

Een slimme manier om door te groeien

2012 4 | juni

Een betrouwbare en efficiënte energievoorziening is onmisbaar voor bedrijven.

U wilt dan ook het nieuwste van het nieuwste kunnen leveren. Zodat u aan de steeds hogere eisen van organisaties kunt voldoen. APC™ by Schneider Electric™ biedt het meest uitgebreide en geavanceerde portfolio van producten en diensten dat aansluit op alle behoeften van uw klanten. Hiermee kunt u uw verkopen fors verhogen.

Uitgebreide oplossingen voor energie en koeling: Racks

Systeemkasten met moderne systemen voor koeling, stroomverdeling en kabelbeheer voor netwerktoepassingen in ICT-omgevingen.

Rack PDU

Oplossingen voor iedere uitdaging Of het gaat om de energiekwaliteit en -beschikbaarheid of koeling ... bedrijven zoeken naar oplossingen die betrouwbaar en efficiënt zijn. En uiteindelijk de kosten terugdringen. Dat kan met onze kwalitatief hoogwaardige kwaliteitsproducten en -diensten. Hiermee kunt u inspringen op de directe uitdagingen waar uw klanten voor staan. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst.

Stroomverdelers die de energietoevoer naar afzonderlijke uitgangen beheren en het totale energieverbruik bijhouden.

Beveiliging en omgeving

Beschermt ICT-apparatuur tegen fysieke dreigingen.

Kabelbeheer

Een marktleider als partner

7,. €8 t.w.v jaar per ities d 11 e

Uitgebreid aanbod van accessoires voor het beheer van uw energie- en datakabels in een rackomgeving.

5,. €9 t.w.v javaSrodhi perRaji ties i 8 ed

APC is al sinds 1984 leverancier van betrouwbare apparatuur. Wij maken deel uit van het wereldwijde netwerk van Schneider Electric, dé specialist in energiebeheer.

We ondersteunen onze klanten bij het aanpakken van al hun uitdagingen en vraagstukken op het gebied van energie-efficiency: van rack tot rij en van ruimte tot compleet gebouw. Daarom bent u als partner van APC by Schneider Electric klaar voor de uitdagingen van morgen.

APC participates in the Cisco® Developer Network Programme.

ro

am Mic bij.. ager Ingr Sales Man de koffie Schrijf u nu in voor het Channel Partner-programma 82 Op ndam, General Duij Hat ord Stefan van APC by Schneider Electric. elux, Red het wo 21-06-12 ler aan nager Ben U krijgt een GRATIS exemplaar van de APC-white paper #18, 40 Dea ware ntry Ma ‘‘The Seven Types of Power Problems’ en maak kans op een iPad 2! Cou Agile Soft General Manager, Kaspersky Lab Benelux and Nordic artikel ma Kijk voor meer informatie op www.apc.com/promo en gebruik key code 22213p 15 The tie

Virtualisa

©2012 Schneider Electric. All Rights Reserved. Schneider Electric and APC are trademarks owned by Schneider Electric Industries SAS or its affiliated companies. All other trademarks are property of their respective owners. www.apc.com • 998-3124_NL_B

.indd

cover+4mm

Martijn van Lom

12 Thema artikel

Mobile Device management

22 Thema artikel HP CloudAgile

10:45

86 Op de koffie bij..

Sander Nieuwstraten, Managing Director, Westcon Security

1

Cover+5mmrug.indd 1

30-08-12 16:56

Channel_Connect_NL_22213p.indd 1

ICT Update

Verenigt ict-vraag en aanbod op directieniveau ICT Update is het managementplatform in telecom en it in Nederland en België en voorziet lezers van strategische informatie.

2012-08-20 17:05:01

Telecommagazine Het blad dat diepgang, praktijk en trends combineert

Telecommagazine geeft inzicht in de wijze waarop telecom- en netwerktechnologieën kunnen bijdragen aan de effectiviteit van organisaties en mensen.

I CTUpdate JAARGANG 10 EDITIE 57

HET MANAGEMENTBLAD IN IT EN TELECOM

,€119r . v . w t. jaa per ties i 8 ed

Hoe cruciaal is

ICT in .NL? MINISTERIE EZ: “NEDERLAND IS TE BESCHEIDEN”

CAPTAINS OF INDUSTRY LAKEN ONDERWIJSBELEID

ICT UPDATE WERKT SAMEN MET NEDERLAND ICT

5,. €8 t.w.v jaar per ties i 8 ed

Wilt u gebruik maken van dit aanbod? Ga naar www.channelbv.nl/abonnementen en vul uw gegevens in. www.ict-update.nl | 47

CIO Update

CFO VimpelCom Van Dalen verwacht dat consolidatie in Europese Telecom op termijn

“Tijd om de krachten te bundelen” Op de zuidas in Amsterdam is het hoofdkwartier van VimpelCom gevestigd, een telecombedrijf dat maar weinig Nederlanders kennen. Toch is het groter dan – bijvoorbeeld – KPN. In Rusland en Italië heeft het een leidende positie met merken als Beeline en Wind. CFO van dit telecombedrijf is de Nederlander Henk van Dalen. Hij laat ons zien wat er wereldwijd in de telecomsector speelt en vertelt over zijn eigen achtergrond.

Tekst: John Tros en Kees Bakker van KPMG

Van chemie, via logistics, naar telecom – u heeft als CFO veel sectoren gezien. Wat zijn uw drijfveren?

“Hoewel ik inmiddels alweer 12 jaar CFO ben bij verschillende beursgenoteerde ondernemingen, ben ik niet een typisch financiële man. Ik ben gestart in human resources en heb divisies geleid in de chemie. Voor mij telt vooral dat ik kan bijdragen vanuit verschillende invalshoeken, zowel strategisch, operationeel als financieel. Daarom heb ik ook nog een aantal commissariaten, onder meer in non food consumer goods.”

hoofdkantoor bijna van scratch af aan opgebouwd: van het inrichten van de processen en de functies tot het ontwikkelen van rapportages.

Tegelijk was er een enorme deal waar ik me mee bezig mocht houden: de overname van Wind Telecom voor een totale consideratie van zo’n 25 miljard us dollar. Zo hard als ik bij VimpelCom dat eerste half jaar heb gewerkt, had ik nog nooit gewerkt.”

“De omgevingen waarin ik heb gewerkt verschilden enorm. Zo was ik bij DSM in een periode dat het bedrijf transformeerde van petrochemie naar voeding en materialen. Het was een positief dynamische mix met de aandeelhouders: volledig genoteerd op de beurs, continu in ontwikkeling en tegelijk heel consistent gemanaged. Daarna stapte ik over naar TNT waar ook een businesstransformatie speelde en waar overtime aandeelhouders intensief druk uitoefenden.

Een periode die voor mij een jaar vóór de opsplitsing van TNT in TNT Express en PostNL, eindigde.”

“In september 2010, toen ik hier kwam, waren er vier mensen, waaronder ikzelf en de CEO. Nu bezetten we drie verdiepingen met in totaal 130 mensen, waarvan de helft in finance. Zowel het management als de staf vormen een prachtige internationale mix. Noren, Pakistanen, Russen, Egyptenaren, Amerikanen, Nederlanders: zo’n 30 verschillende nationaliteiten leveren een interessante dynamiek. De naam VimpelCom is in Nederland vrij onbekend, maar het is wel een van de marktleiders in de wereldwijde telecommarkt.

VimpelCom was bovendien het eerste Russische bedrijf sinds 1903 dat weer aan de NY Stock Exchange gelist werd in 1996. Inmiddels bestrijkt VimpelCom 18 verschillende landen.”

“En nu dus bij VimpelCom. Na het werken bij twee lang gevestigde bedrijven, hebben we dit

Een grote speler dus. Sterker nog, nummer vier op de wereldranglijst van marktleiders in de telecom, volgens

48 | www.ict-update.nl

onder meer de Computable. Was dat wat u aantrok aan VimpelCom? “Onder andere. Vimpelcom heeft een mooie mix van twee heel grote aandeelhouders en een free float aan de NYSE. Die twee grote aandeelhouders zijn erg betrokken, wat zorgt voor een meer langetermijn gerichtheid. Bovendien brengen ze, omdat ze zelf uit de sector komen, scherpte, diepte en een stevige knowledgebase.

VimpelCom is bovendien een mooie mix van mature en emerging markets.

Daarnaast wil de groep sterk verder groeien.”

“Telecom is voor steeds meer mensen nauw verbonden met het dagelijks leven, wat het heel dynamisch maakt.

En de mobiele telecom is eigenlijk een ontzettend jonge sector. Je vergeet soms dat deze nog maar twintig jaar bestaat. Pas de laatste tien jaar is er dankzij technologie als, 3G en 4G en LTE echt sprake van een enorme ontwikkeling in gebruikersmogelijkheden.”

Wij zien diverse grote ontwikkelingen in de sector, zoals een jaarlijkse groei van het mobiele datagebruik van bijna 80% of de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen. Hoe ziet de ontwikkeling van zo’n jonge internationaal georiënteerde sector er volgens u uit? >>

ICT Update

onvermijdelijk is.

Over Henk van Dalen • • •

CFO en lid raad van bestuur bij VimpelCom Ltd Is commissaris bij onder meer NIBC Bank en Macintosh Retail Group Voorheen CFO bij TNT en DSM

Over Vimpelcom • • •

•

Nummer zes op de wereldwijde mobiele telecommarkt, aanwezig in 18 landen Omzet circa 24 miljard usd, Ebitda 10 miljard usd, 70.000 employees Van origine Russisch (1992) nu groot in Rusland, Italië, Oekraïne en Algerije, en leidend in Pakistan, Bangladesh en Kazachstan Grootaandeelhouders zijn Altimo group en Telenor

www.ict-update.nl | 49

CIO Update

“Inherent aan deze fase van enorme groei aan data lijken dalende prijzen te zijn. Een dergelijke toename van de vraag leidt doorgaans in andere bedrijfssectoren niet tot dalende prijzen. Tel je daar de toename aan regulering bij op, dan is het op dit moment een uitdaging om in telecom winstgevende groei te laten. Alle telecombedrijven worstelen hiermee. Alleen de Amerikanen maken nu een draai, daar heeft al een consolidatieslag plaatsgevonden. Je zou de telecommarkt in Europa en in Azië kunnen vergelijken met de chemiesector van 70 jaar geleden. Elk land had toen nog zijn eigen nationale industrie, wat tegenwoordig is teruggebracht tot enkele grote spelers wereldwijd. In de telecom verwacht ik op middellange termijn ook een verdere consolidatie. Met de toenemende globalisering is het gewoon nodig. Europa loopt in haar structuren zo’n 10 tot 15 jaar achter op Amerika.”

“De telecomsector als geheel – en wij dus ook – staan voor drie grote uitdagingen. Eén: de kapitaalefficiëntie opvoeren. Er moet nu gewoon een betere return op kapitaal komen. Twee: hoe vertaal ik de vraag naar onze diensten in winstgevende groei? We zouden beter op de vraag moeten kunnen reflecteren en niet in een prijscompetitie naar beneden rennen. Die uitdaging is overigens nog belangrijker naarmate markten ontwikkelder zijn.

Daar gaat het om het realiseren van top-line groei en een bottom-line groei die procentueel hoger is. En drie: het realiseren van de beste mix van assets. Hoe zet je jezelf het beste op de kaart? Waar zit de toekomstige groei?

Welke markten, welke landen, welke aanbod mix?”

Wat ziet u als de grote verschillen tussen de mature en de emerging markets?

50 | www.ict-update.nl

“De populatie die wij met onze bedrijven kunnen bereiken bestaat uit 800 miljoen mensen, waarvan zo’n 60 tot 100 miljoen in mature markets – afhankelijk van je definitie van volwassenheid. Vergeleken met andere spelers in de wereldwijde top zijn wij veel sterker gericht op de emerging markets. Daar zit nog zo ongelooflijk veel groeipotentieel. In Nederland is telecom niet een economisch bepalende sector, in een land als Pakistan is dat anders. Daar is het zelfs een van dé bepalende sectoren voor het nationaal inkomen. In een groot deel van de emerging markets is nog niet eens 3G en bestaat er nauwlijks een fixed line. Als vrijwel de enige communicatiemogelijkheid gaat mobiele telefonie daar nog een enorme groei doormaken.”

“Verschil is er ook in de auctions. Waar in het ene land licenties worden geveild, worden ze in het andere land toegewezen. In Pakistan bijvoorbeeld, waar de telecomsector zo bepalend is voor de nationale economie, wil de overheid graag de groei in stand houden, maar wil ze er ook wel iets voor terug zien. In Rusland worden licenties vergeven, maar wel mét de verplichting jaarlijks 500 miljoen dollar te investeren in de roll-out tot aan 2019.

De hoogte en verdeling van de koopkracht in een land bepaalt verder wat er op korte termijn mogelijk is in de markt. En dat verschilt ook enorm.”

Zijn er ook overeenkomsten?

“Natuurlijk zijn er thema’s die overal terugkomen. In de promotions zie je bijvoorbeeld verrassend veel overeenkomsten: snelle auto’s, het mooie en succesvolle leven, daar dromen ze van in het Westen, maar ook in China, Pakistan of Algerije.”

ICT Update

Westerse landen hechten steeds meer aan duurzaamheid.

Speelt dat nog een rol in emerging markets?

“Je ziet het wel terug in de zin van zorg voor de samenleving. “For the good of the world,” wordt bijvoorbeeld in Azië geclaimd. Milieu speelt een kleinere rol dan in het Westen. Operationeel is er wel belangstelling voor, bijvoorbeeld door te werken met oplaadbare batterijen en zonne-energie. Dat heeft overigens ook als reden dat het economisch interessant is. En het is in sommige landen een betrouwbaarder vorm van energieleverantie.”

Hoe zorgt u voor een besturingsmodel waarmee u vanuit Nederland dergelijke ontwikkelingen kunt aansturen?

“Wij hebben een heel eenvoudig besturingsmodel, waarin we veel verantwoordelijkheid decentraal hebben belegd bij de operating companies. In het hoofdkwartier zorgen wij voor de strategie, M&A-transacties, financiën, tax, performance management enzovoorts. Verder is er nog een aantal zaken die we centraal aansturen, international roaming en suppliers bijvoorbeeld en het eventuele swappen van netwerken. Maar verder is er decentraal veel vrijheid. Ik ben tevreden over de resultaten – zowel voor onze klanten, onze medewerkers en aandeelhouders doen we het vrij goed. Natuurlijk kan het op veel gebieden zeker nog beter.”

“Over de toekomst ben ik positief. De komende twee jaar verwacht ik al een aantal consolidatieslagen in Europa en daarbuiten. Wij zijn één van de leidende bedrijven in de sector en dat willen we blijven. Dus ga ik ervan uit dat wij ook een leidende rol in die wereldwijde consolidatie kunnen hebben.” •

Over de auteurs Kees Bakker (links) • Van huis uit econoom en accountant • Begon in 1988 bij KPMG Accountancy • Is nu partner in Audit en Advisory en Head of Telecommunications and Media John Tros (rechts) • Werkte 10 jaar bij ABN Amro, onder meer als Executive director procurement • Na Delta Lloyd en PWC, startte hij in 2011 bij KPMG • Is nu Operations Strategy Advisory partner

www.ict-update.nl | 51

CIO Update

Ernst Jan van Rooijen, CFO Tele2 Nederland

“Onderwijs moet potentieel van ICT beter benutten” Hoewel de speciale uitgave van ICT Update eind 2012 een ongekende omvang van 144 pagina’s had, kwamen wij toch nog ruimte tekort om alle interviews met topmensen uit de ICT-sector te kunnen plaatsen. Vandaar dat u in het eerste nummer van 2013 het ‘staartje’ van de reeks kunt vinden: het interview met Ernst Jan van Rooijen, Chief Financial Officer van operator Tele2 Nederland.

“ICT is een voorwaarde om zaken te kunnen doen.”

Tekst: Paul Teixeira

Kunt u aangeven hoe groot het belang is van ICT (en in het kielzog daarvan de ICT-sector) voor de BV Nederland en de Nederlandse burger? Groot, klein, cruciaal?

“ICT is verschrikkelijk belangrijk voor de BV Nederland. Het is ook niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van zowel organisaties als burgers. ICT is ook nog steeds in ontwikkeling. Toen ik ooit begon te werken, was e-mail bijvoorbeeld nog iets nieuws. Je stuurde iemand een brief of een fax, maar zeker geen e-mail. Tegenwoordig begint e-mail weer op zijn retour te raken en komen andere digitale communicatievormen op. ICT zit verder overal in verweven; het is een voorwaarde geworden om als organisatie zaken te kunnen doen, ongeacht de sector waarin je zit. Voor de burger geldt dit ook meer en meer. Dat is overigens geen puur Nederlandse trend; wereldwijd zie je dat.”

Het kabinet Rutte I heeft (bij monde van de toenmalige minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) topsectoren benoemd. De ICT-sector ontbreekt daarbij als aparte topsector. Volgens Verhagen is dat ook niet nodig aangezien ICT door alle topsectoren heen een verbindende en innovatieve factor mag worden genoemd. Is dat

52 | www.ict-update.nl

een gemiste kans of juist een terechte constatering van de minister?

“Dat is een lastige vraag. Er zitten twee aspecten aan. De overheid heeft ervoor gekozen om de zaak vanuit de vraagkant te beïnvloeden, met andere woorden: wie heeft er het meest baat bij ICT-oplossingen. De innovatie wordt immers gedreven door de behoefte. Of dat een succesvolle aanpak is, kun je je afvragen. Aan de andere kant zijn wij in Nederland behoorlijk ver in het gebruik van ICT. De vraag is of je dat dan nog verder moet gaan bevorderen.”

Nederland moet in toenemende mate een kenniseconomie worden, aldus de overheid. Waar staat Nederland op dit moment naar uw mening?

Zijn wij al een kenniseconomie? Valt er nog het nodige te verbeteren? En zo ja, wat is de rol die de overheid moet spelen? Of ziet u juist meer kansen voor een publiek-private samenwerking?

“Als het gaat om het verder ontwikkelen van de ICT-sector, en daarmee ook de innovatie, dan zie ik wel een duidelijke rol voor de overheid.

Nederland is op dat gebied nog niet in de mondiale voorhoede te vinden.

Daar kan de overheid nog meer stimulans aan bieden. Je ziet dat de meeste technologische ontwikkelingen alleen maar uit het buitenland komen. Het

zou mooi zijn als in Nederland ook meer aan technologie ontwikkeling zou worden gedaan.”

Om een kenniseconomie te blijven (of te worden), moet onder andere het onderwijs op een hoog niveau zijn.

Waar staat Nederland op dat gebied?

Is het onderwijs hier van voldoende niveau of is er nog ruimte voor verbetering? En ook hier: moet er meer publiek-private samenwerking komen (bijvoorbeeld op financieel gebied en ook als het gaat om het curriculum)?

“De potentie van ICT-oplossingen wordt naar mijn smaak nog niet genoeg benut in de Nederlandse onderwijsmethodieken. Op de basisschool van mijn kinderen wordt dan wel gebruik gemaakt van computers en een digiboard, maar dat is – wat mij betreft – slechts een vertrekpunt.

Maar ook hier zie ik nog een schril contrast: de leerling krijgt een pen om netjes te leren schrijven en moet ook nog met de computer aan de slag om een toets te kunnen maken, waarbij het juist handig zou zijn om goed te kunnen typen.”

“Let wel: wij zien als Tele2 dat er wel diverse goede initiatieven zijn bij verschillende onderwijsinstellingen.

Maar het is helaas nog te verspreid.

Daar zou de centrale overheid een grotere sturende rol in kunnen spelen.

ICT Update

Ernst Jan van Rooijen – Tele2 Nederland

Het Amerikaanse model gaat mij te ver; dan loop je de kans dat je teveel toegepaste researchvragen krijgt en dat het fundamenteel onderzoek naar de achtergrond verdwijnt.”

Een veelgehoorde klacht van bedrijven in de ICT-sector is dat er een groot tekort is aan hooggeschoolde bètastudenten. Deelt u die zorg? En zo ja, wat is er aan te doen naar uw mening?

“Veel opleidingen in Nederland zijn tegenwoordig gericht op het opleiden voor functies op managementniveau. De specialistische beroepsgroepen, waar bijvoorbeeld bètavakken een belangrijke rol spelen, worden hierdoor onderbelicht.

Terwijl er inderdaad nog steeds een vraag is naar mensen met technische kennis op ICT-gebied en verstand van netwerken. Die schaarste begint zelfs groter te worden. Hier ligt een taak voor zowel het bedrijfsleven als de overheid. Want uiteindelijk gaat het ook om werkgelegenheid in Nederland.”

Voor Ernst Jan van Rooijen is de telecomsector geen onbekend terrein. Hij begon in 2000 als finance director bij operator Versatel, om vervolgens (na de overname van het bedrijf door Tele2) in 2006 als chief financial officer bij Tele2 Nederland aan de slag te gaan. Inmiddels heeft hij ook – deels – de verantwoordelijkheid voor de tak van het bedrijf dat de zakelijke markt bedient. Van Rooijen heeft zijn studie Business Economics aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit afgerond.

Het van origine Zweedse Tele2 is in 1986 opgericht door Jan Stenbeck. Inmiddels is de operator in 11 landen actief en telt het ruim 38 miljoen klanten op de zakelijke en consumentenmarkt. Het diensten- en productenaanbod is in de loop der jaren flink uitgebreid. Zo biedt Tele2 niet alleen vastelijnstelefonie aan, maar ook mobiele data en telefonie (waaronder ook 4G) en doorgifte van televisiesignalen. Op de zakelijke markt biedt Tele2 volledig beheerde geïntegreerde ICT, data en telefonie diensten. In 2012 boekte de onderneming een omzet van in totaal 5,09 miljard euro, waarbij de winst op 380 miljoen euro uitkwam.

In het buitenland (onder andere België en Duitsland) zijn er staatssecretarissen die belast zijn met ICT (regierol voor de overheidsautomatisering en een vertegenwoordigende rol voor de nationale ICT-sector in het buitenland). Heeft Nederland nood aan een dergelijke functionaris? En zo ja, zou u die functie willen vervullen?

“Vanuit de overheid zou het verstandig zijn om een platform te creëren waarin zowel de publieke als de private sector bij elkaar komen om ontwikkelingen en thema’s te bespreken.

Maar om de ICT-portefeuille bij een specifiek bewindspersoon onder te brengen? Dat weet ik eerlijk gezegd niet. Of zij mij toch kunnen bellen voor een dergelijke post? Ja hoor.”

Als u kijkt naar 2012, kunt u een mijlpaal aangeven waaruit blijkt dat ICT een belangrijke invloed heeft op de BV Nederland (en/of de Nederlandse burger)?

“Mag het ook een trend zijn? Wat wij bij Tele2 in het afgelopen jaar hebben gezien, is dat ICT een steeds grotere rol speelt bij alle bedrijfsprocessen en dat directies zich dat in toenemende mate beseffen. Ook zien wij dat organisaties inmiddels beseffen dat ICT cruciaal is bij het verkennen van nieuwe business modellen.”

Kijkt u uit naar een bepaalde mijlpaal op het gebied van ICT in 2013?

“Ik hoop dat in 2013 het besef van de mogelijke risico’s op het gebied van ICT groter wordt en dat er duidelijk beleid nodig is voor ICT-beveiliging. Daar moeten wij als ICT-sector zelf daar ook de verantwoordelijkheid voor nemen.”•

www.ict-update.nl | 53

COLUMN Richard Bordes, Lawaaimaker en ICT-veteraan

Sussen

V

Van alle thema’s die de hoofdredacteur van dit blad bedenkt, is die van deze uitgave wel degene die mij het allerminst aanspreekt. Ieder jaar loop ik weer tegen dezelfde columnisten-writers-block aan.

Groene ICT… wat moet ik ermee?

Ik zal het u maar bekennen: ik heb het niet zo op met dat ‘groene gedoe’. Natuurlijk geloof ik ook in een schone planeet, de vrije natuur, energie besparen en alles wat daarbij hoort. Alleen de politiek-correcte, groene marketingsaus stoot mij tegen de borst. Als je er maar het label ‘Groen’ op plakt dan kunnen de klanten met een gerust hart je spullen kopen en gebruiken. Iedereen slikt de groene stickers voor zoete koek zonder er echt bij na te denken. En je ziet het overal. Zo staat in Nieuw-Vennep in het winkelcentrum een standje waar men uw gouden sieraden inkoopt. Ter promotie van deze edelmetaalzwendel hangen er posters op de uitstalling: ‘Spaar het milieu en lever uw gouden sieraden hier in’.

De provincie Noord-Holland heeft gelukkig besloten niet langer windmolens te plaatsen. Gewoon omdat ze niet waarmaken wat ze moeten doen en bovendien spuuglelijke horizonvervuilers zijn. Ga maar eens in Medenblik kijken hoe een 198 meter hoog monster een oud stadsgezicht om zeep heeft geholpen. En wat te denken van energiezuinige hybride auto’s die barstensvol lood zitten, of een vuilverbrandingscentrale in Harlingen waarvoor helemaal geen vuil te verbranden is. Want die in Alkmaar koopt al het afval van onze Britse buren om de fik er in te blijven houden. Onlangs nog zag ik een documentaire op tv waarin werd beweerd dat de foute plofkip toch duurzamer en beter is voor ons milieu dan haar biologische zuster.

54 | www.ict-update.nl

Ondanks dat die laatste ‘gelukkiger’ haar dood en mijn bord tegemoet gaat.

Maar ook de leveranciers van ICT kunnen er wat van.

Zo was ik enkele weken geleden bij een presentatie van een producent van netwerkcomponenten. Ook daar was het groene virus toegeslagen. Zonder onderbouwing werd daar als een uniek verkooppunt de aanwezigen voorgehouden dat de nieuwe router extreem zuinig was.

Hij bespaarde wel 150 kWh per jaar, en iedereen knikte blij bij deze schokkende innovatie. Een groene waas verhulde de waarheid. Want bij de huidige energieprijs levert die 150 kWh net iets meer dan 3 tientjes op. Dan moet je wel heel veel verkooppraatjes hebben voor een doos van meer dan 2 mille.

W

at zouden die altijd draaiende Wifi-router en NAS-server in mijn meterkast mij eigenlijk per jaar kosten aan stroom? Of mijn MacBook dat nooit meer uitgaat en af en aan aan het stroominfuus hangt? En dan heb ik het niet eens gehad over al die prachtige datacenters die uw en mijn cloud in de lucht houden. Volgens wetenschappers duurt het niet lang meer voordat die data-opslaggebouwen samen goed zijn voor 25 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.

Tsja, moet je er dan niets aan doen? Natuurlijk wel! We hebben de wereld in bruikleen van onze kinderen en de generaties die na hen komen en dienen er dus netjes mee om te gaan. Maar laten wij het wel vanuit die gedachte doen en dus met z’n allen serieus kijken wat de ICT kan bijdragen aan een betere en groenere wereld. Met daadwerkelijke oplossingen zorgen voor een echt groene toekomst en niet ons geweten sussen met een Energy Star-sticker of een opgedist CO2-besparingsverhaal.

CIO-UPDATE

KPN automatiseert ‘flexibele schil’

“Het is voortaan meedogenloos transparant” Het Nederlandse telecomconcern KPN zet zowel in- als externe medewerkers in om zijn doelstellingen te realiseren. Op zichzelf is dat geen noviteit. Wel nieuwswaardig is het feit dat het gehele ‘administratieve’ proces achter de zogenoemde ‘flexibele schil’ vergaand geautomatiseerd is en ook buiten de deur is geplaatst bij zakelijke en technologische dienstverlener CGI (voorheen Logica Nederland). ICT Update tekent de voordelen op.

Tekst & fotografie: Paul Teixeira

In het Haagse hoofdkantoor van operator en ICT-dienstverlener KPN zitten drie mensen met zichtbare voldoening aan de vergadertafel. Guus Dijkstra (manager HR Systemen en Innovatie), Marieke Kruidhof (manager FlexConnect, de KPN-afdeling die alle aanvragen voor de inhuur van personeel coördineert en vervult) en Hilde Vossen (delivery manager Outsourcing Services bij CGI) hebben alle reden om tevreden te zijn: zij hebben een omvangrijk en voor de business ingrijpend automatiseringsproject tot een goed einde weten te brengen.

Net als veel andere grote ondernemingen heeft KPN te maken met eigen en externe medewerkers. De automatiseringscomponent van het eigen personeelsbestand is door het concern reeds jaren geleden met succes aan CGI (destijds nog Logica geheten) uitbesteed.

Over KPN De Nederlandse telecomconcern KPN heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot een volwaardig ICT-bedrijf met zowel diensten en producten op data- en telecommunicatiegebied als in het IT-domein.

Per einde 2011 werkten er in totaal 31.084 FTE’s bij KPN. Het bedrijf behaalde in datzelfde jaar een omzet van 13,1 miljard euro en een winst (voor belastingen en afschrijvingen) van 5,1 miljard euro.

56 | www.ict-update.nl

De administratieve processen die bij het inhuren van externe medewerkers spelen, werden echter nog volledig binnen de bedrijfsmuren afgehandeld. Om het een en ander zowel efficiënter en kosteneffectiever te maken, was uitbesteding voor deze processen een goede optie, zo concludeerde KPN. Het gaf in juli 2011 het startsein om samen met partner CGI de automatisering van de processen rond de flexibele schil in te richten.

Nieuwe visie Human Resources Aan de KPN-kant waren Guus Dijkstra en Marieke Kruidhof de mensen die het project ‘trokken’. Bij CGI stond Hilde Vossen aan het hoofd van het projectteam.

“Wij hadden al ervaring met voorheen Logica, aangezien alles rond de interne HR-administratie en de -systemen (bijvoorbeeld de salarisadministratie) daarvoor al jaren geleden aan hen was uitbesteed. En die ervaring was goed. Vandaar dat wij ook voor het inhuurstuk bij hen zijn uitgekomen”, zegt Dijkstra. “In 2010 hadden wij bij KPN een groot project waarin alle financiële systemen opnieuw werden geïmplementeerd in standaardomgevingen van softwareproducent Oracle. Tijdens dat proces kwam naar voren dat de inhuur van externe medewerkers nog in een systeem van de financiële afdeling werd afgehandeld.

Dat paste eigenlijk niet meer in de nieuwe systeemomgeving die zij aan het opzetten waren. En dat kwam weer mooi samen met de nieuwe visie die de humanresourcesafdeling van KPN aan het vormen was, waarbij er niet louter op de eigen werknemers werd gefocust. In

ICT Update

V.l.n.r.: Marieke Kruidhof (manager FlexConnect, de KPN-afdeling die alle aanvragen voor de inhuur van personeel coördineert en vervult), Hilde Vossen (delivery manager Outsourcing Services bij CGI), Guus Dijkstra (manager HR Systemen en Innovatie).

plaats daarvan praat je over ‘workforcemanagement: het totaal aan mensen dat voor KPN werkt, ongeacht of het eigen werknemers of ingehuurde medewerkers zijn.

In die visie past dat ook het inhuren van externen, van consultants tot uitzendkrachten, zowel wat betreft de advisering, de werving en selectie als de automatisering een HR-proces is.”

“Dat betekende concreet dat wij het inkoopproces dat in de financiële systemen zat, wilden integreren in de systemen waar ook alles van het ‘eigen’ personeel in zit”, vult Marieke Kruidhof aan. “Daarnaast wilden wij ook alle andere zaken rond het inhuren van externe medewerkers, tot aan de noodzakelijke contracten met de leveranciers en de betaling aan toe, tot een HR-activiteit maken. Er liepen twee zaken parallel: de automatiseringskant en de HR-inhoudelijke kant. Die twee zijn uiteindelijk goed bij elkaar gekomen.”

Juiste talent De business is de uiteindelijke grote winnaar als gevolg van de nieuwe visie en invulling, zo zegt Dijkstra. “Het

maakt een lijnmanager in principe niet uit of iemand wel of niet in eigen dienst is. Het gaat erom dat hij of zij het juiste talent kan inzetten. De lijnmanager verwacht van ons, de HR-mensen, dat wij hem of haar daarbij helpen.

Tot dusver moest de lijnmanager veel van de bijkomende zaken rond het inhuurproces zelf zien te doen. Dat hoeft nu niet meer. Dat wordt nu slimmer gedaan, zowel wat betreft het inzetten van tijd en middelen als de manier waarop je externe partijen aanstuurt. Let wel, bij KPN worden er continu tussen de 3500 en 4000 flexkrachten per maand ingezet. Het gaat om een aardig volume en grote bedragen.”

Kruidhof verduidelijkt: “Vroeger lag bijvoorbeeld ook de werving en selectie van in te huren medewerkers bij onze managers. Hij was zelf verantwoordelijk voor het verkrijgen van de juiste cv’s en kandidaten van de diverse leveranciers. Arbeidsintensief en het kostte vooral veel tijd. Dat ligt nu bij FlexConnect, de KPN-afdeling die alle aanvragen voor de inhuur van personeel coördineert en vervult. Zowel het uitzetten van de aanvraag, als de voorselectie van cv’s voor de manager, ongeacht het type

www.ict-update.nl | 57

CIO-UPDATE

‘Op papier gaat een integratieproject als dit helemaal foutloos; in de praktijk blijkt dat weerbarstiger te zijn’

en aantal in te huren medewerkers wordt door ons gedaan.

Als de manager eenmaal de keuze heeft gemaakt, wordt de verdere afwikkeling tevens door FlexConnect gedaan. Dat gaat zelfs tot aan het regelen van een toegangspas tot aan het inrichten van een werkplek. Wij maken het leven van de manager hiermee makkelijker. Dat heeft voor sommige van hen wel wat gewenning gevraagd.”

Dijkstra: “Met behulp van het nieuwe systeem (van softwareproducent Beeline, -redactie) dat bij CGI draait, hebben wij nu ook meer inzicht in de integrale omvang van arbeid en de kosten ervan gekregen. Je zou kunnen zeggen dat het nu meedogenloos transparant is.”

Kruidhof: “Er is geen facturenstroom meer die bij KPN binnenkomt. Door toepassing van Reversed Billing maakt KPN de facturen zelf en betaalt deze automatisch. We maken hiervoor gebruik van de SETU-standaard van de uitzendbureaus die we in goede samenwerking met hen hebben geoperationaliseerd. Zij kunnen ze automatisch verwerken in hun administratie. Dat is niet alleen voor ons prettig, maar uiteindelijk ook voor de leveranciers een goede zaak. Het is wel even wennen, aangezien zij zich in de eerste instantie naar ons moeten schikken,

58 | www.ict-update.nl

maar uiteindelijk winnen zij ook aan meer inzicht en zijn de mogelijkheden voor hen groter geworden. Ook is er veel minder discussie over de facturen.”

Software as a Service Het resultaat is mooi. De weg daar naartoe is wat ingewikkelder geweest, stelt het drietal vast. CGI ging op het verzoek van KPN in en startte een zoektocht naar de juiste software en bijbehorende hulpmiddelen.

Volgens Hilde Vossen werd heel bewust gekozen voor het vinden van een reeds gemaakt product, in plaats van het zelf bouwen van een applicatie: “Wij zijn een system integrator en dan is een dergelijke aanpak een logische.”

Logica is nu CGI Zakelijke en technologische dienstverlener Logica heeft zijn naam ingeruild voor die van zijn nieuwe eigenaar; het Canadese Conseillers en Gestion et Informatique (CGI.) Logica is medio 2012 door de branchegenoot overgenomen.

Met de nieuwe naam komt er een einde aan het zelfstandige Logica, dat in 1969 in Groot-Brittannië is opgericht. Het bedrijf fuseerde eind 2002 met branchegenoot CMG. Het Canadese CGI heeft in mei 2012 een succesvol bod gedaan op Logica.

Voor circa 2,1 miljard euro is de Britse dienstverlener in Canadese handen gekomen. De nieuwe onderneming beschikt over vestigingen in 40 landen en heeft nu nog ongeveer 71.000 werknemers in dienst. CGI biedt drie type diensten aan: consulting, systeemintegratie en oustourcing (zowel ICT als Business Processes). De laatst gerapporteerde, geconsolideerde, omzet bedraagt 10,4 miljard Amerikaanse dollars.

ICT Update

Een in het HR-veld gespecialiseerd softwarepakket met de nodige aanpassingsmogelijkheden bleek in deze situatie geschikt en sneller in te zetten. Na een uitgebreid selectieproces viel de keuze op het Amerikaanse Beeline, een Software as a Service-pakket dat speciaal bedoeld is voor dit soort HR-processen. Bij die selectie was al rekening gehouden met het feit dat het moest worden geïntegreerd in de reeds bestaande Business Process Outsourcing-propositie die reeds bij CGI werkte op het gebied van de interne HR-automatisering.

enkele duizenden mensen niet zouden kunnen werken, is gelukkig geen werkelijkheid geworden. Daar heb je achter de schermen heel veel voor moeten doen, maar de business heeft er niets van gemerkt. Zij moesten alleen wat zaken op een andere manier doen, maar alles werkte verder prima. We kunnen niet onderkennen dat er kinderziektes zijn die om een oplossing vragen en dat er nog diverse releases nodig zijn om het proces optimaal te laten werken. Hier wordt zeer regelmatig over gesproken en vraagt om intensieve aandacht. ”•

“Op papier gaat een integratieproject als dit helemaal foutloos. In de praktijk blijkt dat weerbarstiger te zijn. Dat weet je beiden van tevoren. Dit heeft dan ten tijde van het traject ook wel wat discussies opgeleverd. Het belangrijkste is dat je samen ervoor zorgt dat alle hindernissen op een goede manier worden genomen en dat je de lessen eruit haalt voor een volgend traject”, zegt Guus Dijkstra. Op 1 juli 2012 ging het systeem ‘live’. “Het verliep allemaal goed”, zegt Marieke Kruidhof. “Onze nachtmerrie dat op die dag door een falend systeem

‘Er is geen facturenstroom meer die bij KPN binnenkomt’ www.ict-update.nl | 59

CIO-NET

What’s next.

Cybersecurity -

Are you in Control?

Onder de titel ‘Cybersecurity - Are you in Control?’ organiseerde CIONET op 30 januari haar eerste event van 2013. Dat het onderwerp belangrijk was wisten we, dat de aandacht zo groot zou zijn dat we moesten uitwijken naar een grotere locatie niet.

Met sprekers als Frans Haverkamp (UWV), Paul Samwel (Rabobank), Dick Brandt (POST NL) en Willem Voogt (Quint en voormalig commandeur van de Marina) hadden we een keur aan ervaring en visies in huis. De middag stond onder leiding Chris ’t Hof (TekTok en onder andere auteur van Check in, Check out).

Wat bijbleef – na een kort stukje visie over de definitie van cybersecurity – is niet alleen een aantal scherpe inzichten, maar ook dat tijdens deze middag alleen de buitenkant van cybersecurity werd aangeraakt. Of zoals Willem Voogt het neerzette: “De vraag is niet of u te maken gaat krijgen met cybercrime maar wanneer?” Het is een breed gebied en op een aantal vlakken hebben we het nog niet onder controle. Er zijn veel hypes en niet iedereen pakt dat terug op de echte feiten.

Langs de meetlat Paul Samwel gaf een aardig overzicht van het speelveld van de good guys and the bad guys. Hij liet zien dat

60 | www.ict-update.nl

preventie is achterhaald en dat monitoring en detectie in ieder geval bij de Rabobank de nieuwe insteek is.

Dick Brandt liet zien waar de belangrijkste risico’s liggen. Weerbaarheid, te weinig kennis van zaken, geen integrale aanpak op strategisch niveau en onvoldoende slagkracht. Weerbaarheid was trouwens ook het woord dat Haverkamp meerdere keren gebruikte. Er ontstaat ook een model voor grotere organisaties om zichzelf langs de meetlat te leggen. Een Security Maturity Model (gemodelleerd naar CMM dat in de jaren ’80 en ’90 aan de Carnegie Mellon University werd ontwikkeld).

Landelijk is er een aantal initiatieven. Binnen de overheid is Frans Haverkamp hard aan het werk om een gestructureerde aanpak te bieden en een competence center op te tuigen. Wat betreft de markt ligt het lastiger. Als je een DDOS-aanval hebt of een ander veiligheidsprobleem als beursgenoteerd bedrijf. Wie bel je dan? Er is geen brandweer die je helpt blussen. Willem Voogt schetste heel mooi de dilemma’s van de organisatie; Beschikbaarheid, Integriteit en Vertrouwelijkheid van informatie is de sleutel voor businessprocessen en tegelijk kunnen ze de achilleshiel vormen.

CIO NET UPDATE

Distributie Netwerk

Distributeer malware

Steel medische records

Slachtoffers

Mules

Download Bezorg malware

Recruit Mules Ontwikkel doelgerichte modules

Geld binnen halen

Mule Servers

Command & control servers

Configureer Mules

Developers Huur developers Koop malware (bijv. Zeus 2.0, Silon.var3, Family18)

Er is geen brandweer die je helpt blussen

OOGSTEN

INFECTEREN

Operations team

Huur operators

Georganiseerde misdaad Malware authors

Bron: Rabobank

Focus op cybersecurity Een van de vragen die aan het einde opkwam, was of CIONET een stap verder kan doen als netwerk. We gaan de handschoen oppakken met een extra focus op dit onderwerp. In de naaste toekomst met een Special Interest Group, een dieptesessie en zoeken naar een manier om stakeholders formeel ook te helpen want voor veel bedrijven individueel is de strijd tegen cybercrime een onmogelijk strijd. De regels zijn veranderd en blijven veranderen en de opponenten zijn experts en geen amateurs. Haverkamp: “We zullen cybersecurity in een publiek-private samenwerking moeten oppakken.”•

Nieuwe gevaren Tijdens het evenement ‘Cybersecurity - Are you in Control?’ bleek dat de lijst met nieuwe dreigingen lang is. Voor wie dacht rustig te kunnen gaan slapen: • Mobile malware komt op, • App stores komen in beeld, • EHeath zorgt voor nieuwe gevaren, • Hyperconnectiviteit leidt tot identiteitsuitdagingen die we nog niet kenden, • Zorgen om IPv6, • Compliance tussen bedrijven en landen is nog ver te zoeken en • Big Data is Big Security.

Tegelijk zijn er ook goede ontwikkelingen.

Veiligheidsstandaarden en certificeringen komen op, maar controle is er nog niet. Wel zien we de volgende stappen in cloudsecurity en mobile devices worden al veiliger dan laptops.

www.ict-update.nl | 61

What’s next.

Coalitie voor ICTbanen is realiteit Vorig jaar april deed Eurocommissaris Neelie Kroes tijdens het CIO CITY-event van CIONET in Brussel een oproep tot het vormen van een ‘Grand Coalition for ICT jobs’. Op 4 en 5 maart 2013 wordt de coalitie officieel gelanceerd.

CIO CITY ‘13 Ook dit jaar organiseert CIONET weer CIO CITY, hét Europese evenement waar CIO’s met elkaar in contact kunnen komen en dat de mogelijkheid biedt om te leren, werken en ervaren. Het evenement vindt plaats op 3 en 4 juni 2013 in Brussel. Tot de topsprekers behoren: Neelie Kroes, Vice President of the European Commission and European

Digital Agenda Commissioner Joe Peppard, Director of the Cranfield University, School of Management Ellen Daley, Managing Director, Business Technology Client Group Forrester Research Dr. Nils Fonstad, Associate Director of INSEAD eLab Anina Trepte, Fashion model, CEO & founder of the 360Fashion Network Tom Kok, Director of CoolGroup

De paradox is dat we in Europa een toenemend tekort hebben aan gekwalificeerde ICT’ers terwijl we tegelijkertijd een enorme werkeloosheid hebben.

De voorspelling is dat we in 2015 rond de 700.000 ICT-vacatures hebben. Kroes riep vorig jaar tijdens CIO CITY de 150 aanwezige CIO’s op om de handen ineen te slaan en een ‘Grand Coalition for ICT jobs’ te vormen.

Bedrijfsleven en overheid zouden gezamenlijk aan tafel moeten gaan zitten om ervoor te zorgen dat er voldoende IT-professionals worden opgeleid. Hiermee wordt de skill gap verkleind, zal de werkloosheid minder worden, en wordt een baan in ICT aantrekkelijk waarbij hopelijk ook meer vrouwen in ICT-functies gaan werken.

Deze oproep is in goede aarde gevallen. Diverse organisaties hebben zich als stakeholder aangemeld bij DG Connect, de DG van Kroes, om een bijdrage te mogen leveren. Hier wordt immers beleid gemaakt en strategie bepaald; dus vooral er bij zijn is het devies. Afgelopen maanden heeft CIONET samen met andere vakorganisaties en lobbyclubs zoals CEN, CEPIS, Digital Europe, EeSA en PIM-SME maar ook individuele organisaties zoals Randstad, SAP, Microsoft en IBM in Brussel aan tafel gezeten en onderzoeken en quick scans uitgevoerd om een eerste visie te ontwikkelen hoe de paradox op te lossen.

62 | www.ict-update.nl

Opleiding en sourcing De eerste bevindingen geven aan dat de oplossing vooral moet worden gezocht in opleidingen en sourcing. Dan kan worden gedacht aan opleidingen op school om Europeanen digivaardiger te maken tot ‘white labeled’ vakopleidingen vanuit de industrie getoetst aan een Europese standaard.

Verder het bevorderen van Engels wordt als een oplossing gezien. Om (cross border) sourcing te bevorderen, is ook meer transparantie en uniformiteit van ICT-profielen gewenst in de huidige jungle van opleidingen, trainingen en certificering. Voor transparantie wordt vooral gekeken naar de ontwikkeling van het e-Competence Framework (e-CF) van DG Enterprise. Al een aantal jaren wordt gewerkt aan de e-CF. Inmiddels is e-CF 2.0 beschikbaar en vertalingen volgen.

Momentum behouden Op 4 en 5 maart wordt in Brussel officieel de ‘Grand Coalition’ gelanceerd. De vier betrokken DG’s onder leiding van Kroes zullen samen met de stakeholders de gemeenschappelijke roadmap en individuele pledges presenteren waarbij organisaties hun commitment uitspreken voor actie. Doelstelling is medio 2020 de paradox opgelost te hebben. Ook CIONET is uitgenodigd om haar pledge in de planaire sessie te presenteren.

Het is de grote verdienste van Kroes dat zij de verschillende stakeholders en de betrokken DG’s bij elkaar heeft gekregen. Naar Europese maatstaven worden in sneltreinvaart discussies omgezet in concrete plannen en acties.

Verder zorgt de Grand Coalition voor een stroomversnelling van onder andere de ontwikkeling van de e-CF en daarmee hopelijk ook voor de adoptie door de markt. De uitdaging voor de EC blijft nu het momentum behouden.

Een sterke regie is gewenst om de verschillende (grote commerciële) belangen van stakeholders bij elkaar te brengen. Dit vraagt om een mindset van samenwerking, van Connect-and-Collaborate, waarbij onderling vertrouwen als uitgangspunt genomen dient te worden.

Slagen wij hierin, dan draagt de ‘Grand Coalition’ bij tot een ICT-enabled en innovatief Europa.

Voor actuele informatie over de Grand Coalition zie: http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/grand-coalition-digital-jobs of neem contact op met Frits Bussemaker, Liaison European Relations CIONET via frits.bussemaker@cionet.com

CIO NET UPDATE

Colofon CIOnet Update komt tot stand onder redactionele eindverantwoordelijkheid van CIOnet Nederland.

CIOnet Update verschijnt negen keer per jaar als speciaal onderdeel van het onafhankelijke managementijdschrift TeleCom Update.

TeleCom Update, inclusief CIOnet Update, wordt naar alle leden van CIOnet Nederland verzonden.

Redactie CIOnet Update: Frits Bussemaker, Herman van Bolhuis, Jeroen Kleinhoven, Marita Vleugel

Agenda 2013 Deel ervaringen, doe inspiratie op of discussieer mee!

Zal het fundament van het ICT-landschap er in 2013 heel anders uit gaan zien voor de CIO? De wereld verandert snel en de huidige ICT-architectuur sluit niet altijd meer goed aan op de trends en behoeftes in de komende jaren. Deze grote verandering heeft duidelijk effect op de processen, architectuur, applicaties, de organisatie zelf en nog veel andere zaken waaronder de steeds veranderende rol van de CIO. CIONET organiseert een aantal bijeenkomsten over inhoudelijke ICT-onderwerpen voor haar leden en businesspartners. Het programma voor 2013 is inmiddels als volgt bevestigd: • Donderdag 28 maart: Big Data Networking (supported by Easynet) • Woensdag 3 april: De waarde van IT Frameworks in tijden van IT-transformatie Bevestigde sprekers: Marjolein Smeets (IT-directeur Luchtverkeersleiding Nederland) Pieter Jongstra (Lead Architect SNS Bank) • Vrijdag 24 mei: de 3e ICT Leaders Cycling Challenge 2013 Onder de noemer Netwerkend Fietsen organiseert CIONET in samenwerking met Quint Wellington Redwood en ondersteund door KPN, Easynet, CSC, Plus Retail en Videns CYCLING een volledige dag onder leiding van bondscoach Aart Vierhouten in de heuvels van Zuid-Limburg. Er is beperkt plek maar een uitputtende netwerkdag verzekerd.

ICT

24 MEI | 2013

LEADERS

CHALLENGE

• Donderdag 30 mei: Social Networks: Hoeveel struisvogels kan een organisatie verdragen?

Over CIOnet CIOnet Nederland is in 2007 opgericht door Managing Partner Herman van Bolhuis. Begin 2011 hebben Jeroen Kleinhoven en Frits Bussemaker CIOnet versterkt.

Samen organiseren zij jaarlijks ongeveer tien bijeenkomsten.

De Nederlandse Advisory Board telt ruim vijftien leden, met als voorzitter Edwin Erckens (Heineken)

• Donderdag 17 september: Big Data Analytics: Een nieuw paradigma rondom datainformatiekennis • Woensdag 23 oktober: Annual Event ‘Coaching the CIO’: Hoe kom je aan kennis?

• Donderdag 21 november: IT-Rationalisatie. Wie bepaalt dit?

Zijn CIO’s en IT Leaders uw doelgroep om tot zaken te komen? Mail ons hoe CIONET hierbij kan helpen: jeroen@ cionet.com

European CIO Awards weer op CIO City, 3-4 juni 2013 Ook dit jaar gaan CIONET in Brussel weer drie Europese CIO’s van het jaar bekendmaken.

Wederom zal INSEAD in Parijs met ruim twintig kandidaten (twee kandidaten uit elk land waar CIOnet gevestigd is) in gesprek gaan om te bepalen wie de meest business process gedreven, de meest klantgerichte en de meest technologisch excellente CIO is.

Neelie Kroes zal net al de andere jaren de prijzen uitreiken. Vorig jaar had ze mooie woorden voor een van de winnaars Pieter Schoeijhuijs (Akzo Nobel) die ze uitnodigde om het aantal ERP-systemen bij de EU ook maar eens aan te pakken.

CIONET is al nu gegroeid naar het grootste netwerk voor IT-leaders in Europa waarin ongeveer 75% van de besliskracht rondom IT bij onze leden ligt. Onze rol in relatie met lokale overheden, de Europese Commissie en andere stakeholders in de markt neem snel toe en we mengen ons meer en meer in marktvormende ontwikkelingen en discussies (Digitale Agenda, eCF, Cyber Security, etc.). Dit jaar zullen we dat verder uitbouwen. Let op de aankondigingen in onze agenda en zoek contact met ons als u denkt bij te kunnen dragen. www.ict-update.nl | 63

What’s next.

CIO Update

Uitdagingen en vooruitzichten (deel I)

CIO’s blikken vooruit ICT Update heeft – in samenwerking met het kennisplatform CIONET – Chief Information Officers van organisaties uit zowel de aanbiederskant als de vraagzijde van de ICT-sector gevraagd naar hun visie op technologische ontwikkelingen. En, nu wij toch bezig waren: wij wilden van hen ook weten wat hun grootste uitdagingen zijn voor 2013. Een interessante conclusie willen wij u alvast niet onthouden: er zijn meer overeenkomsten dan verschillen tussen CIO’s bij een ICT-aanbieder en CIO’s die bij een ‘ICT-klant’ werkzaam zijn. In deze editie van ICT Update het eerste deel van de tweeluik ‘CIO’s en hun uitdagingen’.

Tekst: Paul Teixeira Fotografie: Paul Teixeira, Cisco e.a.

Pieter Schoehuijs, CIO AkzoNobel Pieter Schoehuijs bijt het spits af. Hij is CIO bij het chemieconcern AkzoNobel, een multinational van Nederlandse origine. En hij mag zich tooien met de titel ‘European CIO of the Year 2012’, een prestigieuze onderscheiding die hem door de beroepsvereniging CIONET is toegekend.

Om die titel te mogen voeren, heeft Schoehuijs het tegen diverse collega’s uit andere Europese landen moeten opnemen onder het toeziend en kritische oog van het fameuze Franse opleidingsinstituut Insead.

Pieter Schoehuijs heeft, na zijn studie Informatica in Delft, negen jaar aan de leverancierskant van de ICT-sector vertoefd; eerst bij IBM en daarna bij (toen nog Moret) Ernst & Young. Daarop volgden tien jaar in de Verenigde Staten, waar hij in Texas en daarna in New Jersey als CIO werkte bij organisaties die respectievelijk actief waren in consumentengoederen en de chemie. Inmiddels is Pieter Schoehuijs een kleine drieënhalf jaar terug op Nederlandse bodem en heeft hij de dagelijkse leiding over de ICT-activiteiten van AkzoNobel. En dat bevalt hem prima.

Kunt u omschrijven waar u verantwoordelijk voor bent in uw organisatie? En hoe uw afdeling/divisie is ingericht?

“Ik ben verantwoordelijk voor alle automatisering, wereldwijd. Dat doen we met zo’n 950 ICT’ers (exclusief inhuur en uitbesteding) in 40 landen. We zijn als bedrijf in toenemende mate georganiseerd als een matrix, met businessunits en daar doorheen functies. En dus is de ICT bij ons ook georganiseerd in businessunit-IT-groepen plus functionele IT-teams, met ondersteunende ICT-diensten zoals een Project Management Office, security, enterprise architecture en infrastructuurdiensten.”

64 | www.ict-update.nl

Hoe belangrijk is de rol van de CIO binnen uw organisatie (bijvoorbeeld: van strategisch belang of juist meer operationeel georiënteerd)?

ICT is natuurlijk integraal onderdeel van vrijwel alle processen binnen bedrijven en als zodanig essentieel.

Maar een dergelijke opmerking geldt ook voor gebouwen, transport en elektriciteit. De kunst is niet alleen betrouwbare diensten te leveren maar vooral proactief waarde toe te voegen.

Van een CIO wordt veelal verwacht dat hij/zij zowel de technologische kant als de businesskant van de organisatie ‘begrijpt’. Geen geringe opgave. Hoe zorgt u ervoor dat u op beide gebieden bij blijft?

“Het is geen geringe opgave maar het biedt ook een unieke kans. Er is hier niet een eenduidig antwoord op; uiteindelijk is het meer een instelling, of zelfs een cultuur van nieuwsgierigheid naar functionele processen, interactie van het bedrijf met onder andere klanten en leveranciers, en interesse in de producten die wij voeren. Ik zal een voorbeeld geven. Toen ik bij Flowserve – een maker van onder andere pompen en kleppen – werkte, heb ik een cursus pompreparatie gevolgd om de producten in diverse aspecten beter te leren kennen.”

Een CIO van een hightechbedrijf heeft volgens sommigen een benijdenswaardige positie: hij/zij hoeft immers niet meer duidelijk te maken dat ICT een sleutelpositie heeft als het gaat om de bedrijfsprocessen en het innovatieve vermogen van de organisatie. Ook kan hij/zij putten uit een rijke verzameling eigen producten en diensten. Is dat ook zo?

“Meer en meer zijn alle werknemers binnen bedrijven allemaal ICT’ers! Dat geldt binnen een hightechbedrijf

ICT Update

Pieter Schoehuijs, CIO AkzoNobel

natuurlijk wel in extremis. Maar binnen alle bedrijven gaat dit tot een bepaalde hoogte op; zoveel mensen hebben inmiddels thuis tablets, smartphones en andere tools & toys. Ook hier kan het glas half vol zijn; hoe maak je hier gebruik van in plaats van het als een gevaar te zien?”

Nederland moet meer en meer een kennisland worden, aldus de overheid. Vindt u dat er in Nederland genoeg wordt gedaan (onder andere door de overheid) om die positie te bereiken en vast te houden? Bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs?

“Ik zie onvoldoende stimulans voor technische vakken, inclusief ICT, en ook is er beperkte aansluiting met de praktijk. Dat is zorgwekkend want er zijn genoeg internationale ICT-bedrijven die met name via outsourcing dit graag overnemen, waarbij we in feite die waardevolle kennis en het werk exporteren. Natuurlijk moeten we daar allemaal iets aan doen, en het liefst op alle niveaus. Zo is er bijvoorbeeld op de Nyenrode Business Universiteit enige jaren geleden een uitstekend MBA-programma rond IT & Business gestart en heeft AkzoNobel samen met enkele andere bedrijven een inter-company IT-traineeshipprogramma geïnitieerd.”

Welke drie technologische ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar zou u er uit willen lichten?

“De meest impactvolle recente ontwikkelingen zijn de introductie van smartphones en tablets binnen bedrijven,

de acceleratie van cloudservices en de verschuiving van aandacht van automatisering door systemen naar de waarde van informatie (met name in combinatie met mobiliteit). Uiteraard is dit nog niet helemaal volwassen en klaar!”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als uw belangrijkste professionele uitdaging ziet?

“Natuurlijk moeten we zorgen dat we technisch het huis op orde hebben en we hebben nog diverse consolidaties en andere slagen te maken. Natuurlijk moeten we ook ervoor zorgen dat onze functionele (ICT-) processen sterk zijn en ook daar ligt nog werk. Maar uiteindelijk gaat het altijd om mensen. Hoe zorg ik ervoor dat we de juiste mensen met de juiste cultuur heb?”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als de belangrijkste technologische ontwikkeling ziet?

“In algemene zin gaat het de komende jaren met name om individualisering. Ik ben ervan overtuigd dat we in de toekomst onze medewerkers steeds meer opties zullen geven, natuurlijk wel gebaseerd op gekozen standaarden en binnen de architectuur van onze organisatie.”

Welke belangrijke raad/tip zou u uw collega-CIO’s willen meegeven voor 2013?

“Zoek actief naar mogelijkheden meer verschil te maken; blijf je proactief richten op innovatie!”

>>

www.ict-update.nl | 65

CIO Update

Robbert Kuppens, CIO Cisco EMEAR

Robbert Kuppens, CIO Cisco EMEAR Met meer dan 25 jaar ervaring in de zak, mag Robbert Kuppens (CIO bij Cisco EMEAR) gerust een ICT-veteraan worden genoemd. Na een studie Informatica aan de Universiteit Utrecht heeft hij onder andere bij ICT-leveranciers Digital Equipment Corporation (later overgenomen door Compaq) en NCR gewerkt. Kuppens kan tevens bogen op de nodige advieservaring, opgedaan als partner bij KPMG’s Strategy Consulting Group Nolan, Norton & Co.

‘begrijpt’. Geen geringe opgave. Hoe zorgt u ervoor dat u op beide gebieden bij blijft?

“Naast CIO ben ik tevens de business executive sponsor voor klanten als Unilever, Philips en General Electric EMEA. Verder doceer ik ook aan verschillende universiteiten (TIAS, Nyenrode Business Universiteit, Utrecht) en krijg daarbij goede feedback en ga de dialoog aan met studenten. Ten slotte ben ik parttime venture partner bij BBV (www.bbv.be), waarbij ik via start-ups nieuwe ontwikkelingen volg.”

Kunt u omschrijven waar u verantwoordelijk voor bent in uw organisatie?

“Ik ben verantwoordelijk voor alle ICT voor de regio Cisco Europe, Middle East, Africa & Russia (EMEAR).

Deze regio is goed voor circa 12 miljard dollar omzet.

Om het in perspectief te plaatsen: De wereldwijde van Cisco bedraagt 46.1 miljard dollar. Tevens ben ik co-leader van EMEAR Connected Operations.”

Een CIO van een hightechbedrijf heeft volgens sommigen een benijdenswaardige positie: hij/zij hoeft immers niet meer duidelijk te maken dat ICT een sleutelpositie heeft als het gaat om de bedrijfsprocessen en het innovatieve vermogen van de organisatie. Ook kan hij/zij putten uit een rijke verzameling eigen producten en diensten. Is dat ook zo?

“Dat klopt, maar de verwachtingen binnen een hightechbedrijf zijn wel veel hoger in vergelijking met andere bedrijven: alles wat nieuw getoond wordt op bijvoorbeeld de Consumer Electronics Show in Las Vegas verwacht men binnen zes maanden ook binnen Cisco te kunnen zien!”

Hoe belangrijk is de rol van de CIO binnen uw organisatie (bijvoorbeeld: van strategisch belang of juist meer operationeel georiënteerd)?

“Zeer strategisch.”

Van een CIO wordt veelal verwacht dat hij/zij zowel de technologische kant als de businesskant van de organisatie

66 | www.ict-update.nl

Nederland moet meer en meer een kennisland worden, aldus de overheid. Vindt u dat er in Nederland genoeg wordt gedaan (onder andere door de overheid) om die

ICT Update

positie te bereiken en vast te houden? Bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs?

“Nee.” Welke drie technologische ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar zou u er uit willen lichten, en waarom?

“Op de eerste plaats Bring Your Own Device (of Bring Your Own Disappointment), omdat alle apps nu moeten kunnen werken naar ieder apparaat, altijd, overal (en veilig) om daarmee productiviteit te verhogen en een betere gebruikerservaring (makkelijker, intuïtiever, ‘cooler’, et cetera) te bewerkstelligen. De tweede technologische ontwikkeling die ik wil aanstippen is cloudcomputing, want virtualisatie van alle resources – die ‘anytime, anywhere’ beschikbaar zijn op basis van ‘pay as you go’ – betekent namelijk ook dat assets beter worden gebruikt. En tot slot WebEx Social wat zorgt voor een verbetering van de virtuele samenwerking (virtual collaboration) en een hogere productiviteit door snellere en betere beschikbaarheid en de juiste informatie en personen voor de juiste personen en groepen. Dit uiteraard met ons eigen WebExvideoconferencing- en collaborationproduct.”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als uw belangrijkste professionele uitdaging ziet?

“Invulling geven aan wat we noemen Easier to do Business, wat vraagt om een verbetering van de processen en interactiemiddelen (social media, video, et cetera) voor klantrelatiemanagement

en de vereenvoudiging van het bestelproces van Cisco’s oplossingen (producten en services) voor klanten en partners. Tegelijkertijd verdere focus van de IT-organisatie om nog servicegerichter te zijn en de juiste diensten te kunnen uitrollen naar onze medewerkers, partners en klanten. En dat naar de meest gebruikte apparaten (met name mobiel), zoals iPad, Android-tablets en -smartphones, Windows 7/8, et cetera. Daarbij gaat het om zowel interacties als transacties.”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als de belangrijkste technologische ontwikkeling ziet?

“Combinatie van Enterprise quality apps in een cross-community Enterprise Collaboration Platform (ECP) voor interactie en transacties van de enterprise cloud op een veilige wijze krijgen naar ieder (BYOD) apparaat van medewerkers, partners en klanten tegen de juiste kosten. Momenteel gebruiken we WebEx Social voornamelijk intern, maar de volgende fase wordt een extensie van ECP’s naar partners en naar klanten (als het ware ‘Facebook meets WebEx’ maar dan veilig met behoud van privacy en intellectueel eigendom in de waardeketen).”

Welke belangrijke raad/tip zou u uw collega-CIO’s willen meegeven voor 2013?

“Experience IT to Value IT! Met andere woorden: ervaar zelf de nieuwe mogelijkheden als HD video interactie, apps, HTML5 en BYOD om te begrijpen hoe de ICT versneld verandert.”

www.ict-update.nl | 67

CIO Update

Hoe belangrijk is de rol van de CIO binnen uw organisatie (bijvoorbeeld: van strategisch belang of juist meer operationeel georiënteerd)?

“De CIO heeft bij ons een strategische rol. Het is voor PinkRoccade Local Government essentieel dat de bedrijfsprocessen worden gefaciliteerd. Ook zijn wij verantwoordelijk voor het mede vormgeven daarvan en stellen wij medewerkers in staat om snel de correcte informatie te vinden. Het hebben van een integraal klantbeeld en systemen die dit ondersteunen, is van strategisch belang voor alle afdelingen van ons bedrijf.”

Ronald Voets, Directielid PinkRoccade Local Government

Ronald Voets, Directielid PinkRoccade Local Government Ronald Voets is, na een studie Bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, begonnen bij softwareproducent Exact in Delft. Daar bekleedde hij diverse functies waaronder die van information specialist, general manager, product development director en product management director. Sinds 1 januari van dit jaar is Voets begonnen als directielid bij PinkRoccade Local Government. PinkRoccade Local Government is onderdeel van ICT-dienstverlener Total Specific Solutions.

Kunt u omschrijven waar u verantwoordelijk voor bent in uw organisatie? En hoe uw afdeling/divisie is ingericht?

“Ik ben verantwoordelijk voor IT en product development. De afdeling is verdeeld in vijf units, gehuisvest op twee locaties (Eindhoven en Apeldoorn). Tevens maken we gebruik van outsourcing in Rusland en Roemenië.”

68 | www.ict-update.nl

Van een CIO wordt veelal verwacht dat hij/zij zowel de technologische kant als de businesskant van de organisatie ‘begrijpt’. Geen geringe opgave. Hoe zorgt u ervoor dat u op beide gebieden bij blijft?

“Het is met name belangrijk dat de CIO aan de businesskant goed weet wat er speelt en welke (al dan niet latente) behoeften er zijn. Ook moet hij een visie hebben op hoe de business nog beter kan worden ondersteund.

Door als CIO onderdeel te zijn van het directieteam, en door het opbouwen van een intern netwerk, kan dit worden geborgd. Aan de technologische kant is het belangrijk dat de CIO een nieuwsgierige en positief kritische houding heeft: veel doorvragen naar het waarom achter een antwoord (‘don’t take no for an answer’). Verder moet hij over een enorm kostenbewustzijn beschikken.

Het hebben van een slechts beperkte technologische kennis kan daarbij ook een voordeel zijn. De CIO kan anderen vragen een oplossing of alternatief, in eenvoudige bewoordingen en voor hem begrijpelijke bewoordingen uit te leggen. Zo kom je vaak snel tot de essentie. De ICT-afdeling binnen een bedrijf moet wat mij betreft zo klein mogelijk zijn. Probeer zo veel mogelijk van de technologie over te laten aan externe specialisten, die kunnen focussen op ‘operational excellence’ en het veel efficiënter uitvoeren.”

Een CIO van een hightechbedrijf heeft volgens sommigen een benijdenswaardige positie: hij/zij hoeft immers niet meer duidelijk te maken dat ICT een sleutelpositie heeft als het gaat om de bedrijfsprocessen en het innovatieve

ICT Update

vermogen van de organisatie. Ook kan hij/zij putten uit een rijke verzameling eigen producten en diensten. Is dat ook zo?

“Hier geloof ik niet zo in. Een hightechbedrijf zou zich vooral moeten focussen op de markt waarin het opereert en daar de beste oplossingen voor leveren. Nu en in de toekomst. Het mede ontwikkelen van eigen (maatwerk-) producten leidt enkel af van dat doel en aangezien het niet de kerntaak van zo’n bedrijf is, zal dit over het algemeen ook niet kostenefficiënt gebeuren. Het lijkt heel aantrekkelijk om te zeggen ‘ons bedrijf is anders’ om daarmee de keuze voor eigen producten/diensten te rechtvaardigen, maar daar zou een CIO samen met de CFO zijn verantwoordelijkheid moeten pakken en kritisch moeten bekijken welke alternatieven er zijn.”

Nederland moet meer en meer een kennisland worden, aldus de overheid. Vindt u dat er in Nederland genoeg wordt gedaan (onder andere door de overheid) om die positie te bereiken en vast te houden? Bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs?

“We zijn op de goede weg. In bijvoorbeeld ZuidoostNoord-Brabant zie je een prachtige concentratie van hightech en kennisindustrie ontstaan en verder groeien.

De overheid pakt haar rol op het gebied van aanbieden van onderwijs (bijvoorbeeld TU Delft/Eindhoven met uitstekende studies gericht op ICT en UX, of Fontys Hogescholen met een groeiend aantal ICT-studierichtingen en dito groei van de uitstroom van afgestudeerden). De overheid zou het bedrijfsleven verder kunnen ondersteunen door het nog makkelijker te maken om buitenlanders met specifieke kennis en vaardigheden op tijdelijke basis in Nederland te stationeren. De huidige kenniswerkersregeling is een start, maar kent nog teveel beperkingen.”

Welke drie technologische ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar zou u er uit willen lichten, en waarom?

“Mobile apps, vanwege de focus op eenvoud. Hiermee gaan we terug naar de essentie van wat de gebruiker wil bereiken. Als tweede de cloud, omdat deze trend zorgt voor een lagere Total Cost of Ownership; installatie en onderhoud worden door specialisten verzorgd

met maximale ontzorging voor de klant. Als derde trend open source, want dat wordt steeds meer geaccepteerd als volwaardig alternatief voor bedrijfskritische processen, ook voor multi-tenant cloudoplossingen.”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als uw belangrijkste professionele uitdaging ziet?

“Verlaging van de Total Cost of Ownership door bewust te kiezen wat je ‘in-house’ doet en wat niet. Dit geldt zowel aan de ICTals ook aan de productiekant (voortbrengingsproces).

Daarnaast verhoging van de omzet door ICT-initiatieven.

Als het faciliteren en ondersteunen van de business één van de hoofddoelen is voor elke CIO, dan is een belangrijke ‘Key Performance Indicator’ het meten van hoeveel extra omzet er met ICT-initiatieven is gegenereerd.”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als de belangrijkste technologische ontwikkeling ziet?

“Hybrid cloud. Inmiddels beseft een meerderheid van de bedrijven welke voordelen cloudcomputing kan bieden.

Toch zit men nog met een hoeveelheid on-premise applicaties en data die nog niet ‘cloud ready’ zijn. Het op een eenvoudige en veilige manier koppelen van cloud met on-premise applicaties en infrastructuur, is in mijn ogen iets dat in 2013 een enorme vooruitgang zal laten zien.

Welke belangrijke raad/tip zou u uw collega-CIO’s willen meegeven voor 2013?

“Focus op de businesskant van je bedrijf en laat de uitvoering van de ICT-taken zoveel mogelijk aan gespecialiseerde bedrijven over met als doel lagere TCO. Niet alleen op het gebied van hard- en software maar ook als het gaat om diensten zoals de ICT-helpdesk.”

>>

www.ict-update.nl | 69

CIO Update

Kunt u omschrijven waar u verantwoordelijk voor bent in uw organisatie? En hoe uw afdeling/divisie is ingericht?

“Als CIO Rijk ben ik samen met de elf departementale CIO’s verantwoordelijk voor de rijksbrede kaders en afspraken op het gebied van IT, IV, grote ICT-projecten en de implementatie van de I-strategie Rijk. Sinds 2009 hebben we binnen het Rijk het CIO-stelsel ingericht: Ieder departement heeft een eigen CIO die niet alleen verantwoordelijk is voor het departementale I-beleid, maar ook voor één rijksbreed thema uit de I-strategie.”

Maarten Hillenaar, directeur Informatiseringsbeleid Rijk

Maarten Hillenaar, directeur Informatiseringsbeleid Rijk Sinds 1 januari 2009 is Maarten Hillenaar directeur Informatiseringsbeleid Rijk bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hij vervult de rol van CIO Rijk en is, samen met elf CIO’s van de departementen, verantwoordelijk voor een efficiënte, veilige en compacte informatisering van de rijksoverheid In januari 2012 is hij, samen met zijn collega-CIO’s, met de uitvoering gestart van de I-strategie Rijk; 3 streefbeelden, 7 thema’s en 25 maatregelen die zij treffen om te komen tot een Compacte Rijksdienst met slimme inzet van informatievoorziening (IV) en –technologie (IT).

Maarten Hillenaar is zijn gehele werkzame leven lang al bezig op het snijvlak van ICT en overheid. Dat heeft hij onder andere gedaan bij de VNG, bij PinkRoccade, bij Het Expertise Centrum (HEC). En meest recentelijk bij de Rijksoverheid.

70 | www.ict-update.nl

“In subcommissies wordt onder leiding van de CIO gewerkt aan beleidsvorming en –voorbereiding van maatregelen uit de I-strategie. Iedere maand komen de CIO’s bij elkaar in de Interdepartementale Commissie van CIO’s (ICCIO) voor interdepartementale afstemming en besluitvorming. We sturen daar op de invoering van de I-strategie en behandelen de politiek-bestuurlijke actualiteit.”

Hoe belangrijk is de rol van de CIO binnen uw organisatie (bijvoorbeeld: van strategisch belang of juist meer operationeel georiënteerd)?

“De IT en IV binnen het Rijk moeten op orde zijn, zodat het primaire proces optimaal ondersteund en gefaciliteerd wordt en dat medewerkers eenvoudig en veilig kunnen samenwerken over de grenzen van ministeries heen. Met primaire proces bedoel ik het maken van beleid, de handhaving en de toezichthoudende rol van de rijksoverheid.”

“Het faciliteren daarvan is een belangrijke taak van de CIO, maar dit doet hij/zij uiteraard samen met vertegenwoordigers vanuit het primaire proces. Daarnaast adviseert de CIO de bestuurder over zijn/haar informatiearchitectuur, of de beveiligingseisen worden nageleefd

ICT Update

en of er sprake is van het gebruik van privacygevoelige gegevens. Met de stijgende erkenning van het belang van informatiemanagement door de top van de organisatie, groeit ook het belang van de rol van de CIO.” Van een CIO wordt veelal verwacht dat hij/zij zowel de technologische kant als de business kant van de organisatie ‘begrijpt’. Geen geringe opgave. Hoe zorgt u ervoor dat u op beide gebieden bij blijft?

“Door een constante dialoog met het ICT-bedrijfsleven enerzijds en vertegenwoordigers vanuit het primaire proces anderzijds. Daarnaast kijken we, de departementale CIO’s en ik, naar wat er binnen de wetenschap aan onderzoek wordt verricht op ons terrein. Wat heel erg helpt, is het gebruik van Gateway-reviews, een aanpak waarbij het juist de businessverantwoordelijken zijn die naar projecten van hun collega’s kijken. Het topmanagement bij het Rijk doorloopt op eigen verzoek een opleiding om ICT beter te snappen. Dat helpt!”

Een CIO van een high tech bedrijf heeft volgens sommigen een benijdenswaardige positie: hij/zij hoeft immers niet meer duidelijk te maken dat ICT een sleutelpositie heeft als het gaat om de bedrijfsprocessen en het innovatieve vermogen van de organisatie. Ook kan hij/zij putten uit een rijke verzameling eigen producten en diensten. Is dat ook zo?

“Voor de overheid is informatie productiefactor nummer 1. We zijn dagelijks bezig met het slim inrichten van processen om nog compacter en efficiënter te kunnen werken. Steeds meer topmanagers en bestuurders binnen de overheid zien dat ICT een sleutelfunctie vervult in de bedrijfsprocessen. Zij zijn ook vaak opdrachtgevers van grote ICT-projecten. Daarom helpen we hen bij het goed invullen van die rol. Bijvoorbeeld met het opleidingstraject dat ik zojuist noemde. “

Nederland moet meer en meer een kennisland worden, aldus de overheid. Vindt u dat er in Nederland genoeg wordt gedaan (onder andere door de overheid) om die positie te bereiken en vast te houden? Bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs?

“Het ministerie van EL&I timmert stevig aan de weg door te investeren in topsectoren die groei en innovatie stimuleren. De Digitale Agenda biedt ook aanknopingspunten om Nederland digitaal wijzer te maken, bijvoorbeeld door steeds meer data online beschikbaar te stellen voor onderzoek en hergebruik. Met name bij hogescholen en universiteiten zie je dat ze bezig zijn om zichzelf opnieuw uit te vinden nu de lessen via online kanalen te volgen zijn.”

“De Nederlandse universitaire wereld timmert al jaren met succes aan de weg met de activiteiten van SURF en de overheid geeft zelf het goede voorbeeld door te investeren in online-dienstverlening en een vooruitstrevende infrastructuur met een hoofdrol voor basisregistraties en vormen van elektronische identiteit. Wat bijna niemand weet is dat Nederland in 2012 een prijs kreeg van de Verenigde Naties: Tweede in de wereld op het gebied van e-dienstverlening!” >>

www.ict-update.nl | 71

CIO Update

Welke drie technologische ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar zou u er uit willen lichten, en waarom?

“Een CIO bij de rijksoverheid acteert vooral op maatschappelijke ontwikkelingen die voortkomen uit technologische innovaties. Een voorbeeld is Het Nieuwe Werken of Bring/ Choose Your Own Device. Iedereen heeft een smartphone of een tablet, ook rijksmedewerkers. Zij verwachten dat je daarmee altijd en overal kunt werken. Dat is al aan de gang en dat zal de aankomende jaren alleen maar toenemen. Verder is er natuurlijk de belangstelling voor de grote hoeveelheden data waarover we inmiddels kunnen beschikken. Daar kunnen we nog mooie dingen verwachten. De derde: vanuit de datacenterconsolidatie zien we de grote rol van de energie. De ontwikkelingen op dat gebied zijn enorm.”

“Een kijktip: ik kijk met groot plezier op zondagavond naar het programma ‘Person of Interest’, een serie die prachtig weergeeft hoe technologie in ons leven kan binnenkomen.”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als uw belangrijkste professionele uitdaging ziet?

72 | www.ict-update.nl

“Het vorige kabinet had met de invoering van het programma Compacte Rijksdienst (kleinere en krachtigere rijksoverheid) al de beweging ingezet naar meer efficiëntie binnen het Rijk.

Het nieuwe kabinet doet daar met een eigen minister voor Rijksdienst nog een schepje bovenop. Willen we de veranderingen kunnen doorvoeren, dan is samenwerking en draagvlak met de elf ministeries nog belangrijker dan voorheen. Ook hergebruik speelt hierin een grote rol: waarom iets nieuws bedenken als je collega CIO bij een ander ministerie het al in gebruik heeft?

Het jaar 2013 wordt daarnaast het jaar waarin we met de rijksbrede I-strategie echt van de beleidsfase naar de implementatiefase gaan. De professionele uitdaging is dus de realisatie van onze ambities. De kop is eraf, maar er is nog veel te doen.”

Vooruitblikkend op 2013: kunt u aangeven wat u als de belangrijkste technologische ontwikkeling ziet?

“Een trend is vooral hoe we als mensen omgaan met ICT. Veilig en verantwoord gebruik maken van de beschikbare middelen, in het dagelijks leven maar zeker ook op de werkvloer. Mensen zullen nog meer digivaardig en -bewust moeten worden. Ik hoop dat straks iedereen zijn (mentale) iRijbewijs op zak heeft.”

Welke belangrijke raad/tip zou u uw collega-CIO’s willen meegeven voor 2013?

“Spreek duidelijke taal (geen techno-talk). Accepteer je faciliterende rol, zorg dat de technologie werkt, ga niet plat voor hypes en zoek de samenwerking met collega’s.

De meeste problemen zijn universeel.” •

ICT Up

You’re thinking, hoe kan ik effectieve communicatie en samenwerking faciliteren op kantoor en mobiel?

We’re doing...

Vandaag de dag wordt de slagkracht van een organisatie bepaald door de snelheid en effectiviteit waarmee het communiceert intern en extern.

Het integreren van traditionele communicatiemiddelen, zoals telefonie en e-mail met Instant Messaging en videoconferencing is niet meer voldoende.

Gebruikers stellen hoge eisen aan de gebruikerservaring, willen een device wat bij hen past en verwachten altijd en overal toegang tot informatie en de mogelijkheid tot communicatie.

Ontdek op onze website hoe wij klanten wereldwijd helpen hun uitdagingen op te lossen. Wij maken graag een afspraak met u voor een vrijblijvende brainstorm over uw communicatie- en collaboratiestrategie. >>

/nl

www.ict-update

CIO-UPDATE

Scheepvaart wil betere verbindingen Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) gaat 2,5 miljoen euro investeren in de verbetering van mobiel internet voor de professionele binnenvaart. Hierdoor kunnen binnenvaartschippers meer en sneller digitale informatie uitwisselen.

Tekst: Jan Libbenga Fotografie: Paul Teixeira

Voor binnenschippers is mobiel internet vaak de enige mogelijkheid om zakelijk en privĂŠ digitaal te communiceren. Het gebruik daarvan neemt net zoals op de wal snel toe, en dat geldt evenzeer voor de omvang van de bestanden en van software-updates. Er is alleen een groot probleem: Uit metingen is gebleken dat het gewone mobiele internet van mobiele aanbieders op de stalen binnenvaartschepen soms moeilijk te ontvangen is. Soms is er helemaal geen ontvangst.

De binnenschippers hebben nu ook zelf aangegeven dat de betrouwbaarheid en kwaliteit van het mobiele internet op sommige belangrijke locaties op het water tekort schiet. De telecomproviders lijken hun netwerken geoptimaliseerd te hebben voor de grootste dichtheid aan afnemers, dus op wegen en in steden. Bovendien is er door de explosieve groei van het gebruik van mobiel internet een grote druk op de aanbieders ontstaan om hun beperkte investeringscapaciteit te richten op die (commercieel belangrijke) knelpunten, in plaats van op bijvoorbeeld de vaarwegen in ons land.

In opdracht van Rijkswaterstaat heeft ingenieursbureau ARCADIS onlangs metingen gedaan op een schip, in een vergelijkbare opstelling als schippers gebruiken, en die metingen bevestigen het beeld dat de schippers geven.

De problemen zijn hoogstwaarschijnlijk te wijten aan een combinatie van oorzaken, zoals de invloed van de grote

74 | www.ict-update.nl

hoeveelheid staal van het schip of lading, de opstelling van de mobiele internetmodule in de (stalen) kajuit, getinte ramen in de kajuit en niet te vergeten de drukte van het gebruik van het mobiele internet op sommige locaties.

Slechte verbinding Er zijn duidelijke dekkingsproblemen geconstateerd: geen of onvoldoende 3G-signaal om een datasessie op te zetten, signalen van verschillende aanbieders die elkaar verstoren en onvoldoende bandbreedte beschikbaar in het backbone netwerk. ARCADIS rapporteerde ook nog enkele opmerkelijke zaken. Bij het passeren van onder meer de Moerdijkbrug (de brug voor het autoverkeer van de A16 over het Hollandsdiep) was er geen verbinding mogelijk met de 3G-opstelling, behalve wanneer er een auto over de brug reed. In vrijwel alle sluiscomplexen is door het meetschip een slechte verbinding gemeten. Dat is mede te verklaren doordat het zich bij laagwaterniveau tussen hoge betonnen wanden bevindt, vergelijkbaar met een binnenvaartschip dat zwaar geladen is. Bij trajecten op open water (bijvoorbeeld het IJsselmeer en de Biesbosch) is er ook slechte dekking.

De bijdrage van 2,5 miljoen euro kan door ĂŠĂŠn of meer telecomproviders worden gebruikt om in 2013 op de belangrijkste plekken beter in te spelen op de specifieke eisen van de binnenvaart. Maar de schippers willen meer. >>

ICT Update

www.ict-update.nl | 75

CIO-UPDATE

Zo hebben de schippers aangegeven dat men op belangrijke ligplaatsen graag de beschikking wil hebben over een krachtige draadloze internetverbinding (Wifi).

Daarmee kunnen dan grote bestanden (kaarten, referentiebestanden) voor alle professionele toepassingen en software-updates worden ontvangen. Er zouden dan ook nieuwe diensten gelanceerd kunnen worden, zoals meldingen over de lading en de reis, adviezen over

76 | www.ict-update.nl

wachttijden en drukte bij knelpunten en lastminuteafspraken over laden en lossen.

Rijkswaterstaat gaat nu in elk geval inventariseren wat er voor nodig is om de schippers op de ‘weak spots’ een sterker signaal te geven en op een aantal rustplaatsen draadloos internet te krijgen. Daarvoor is inmiddels een aanbesteding gestart. •

ICT Update

Cloud computing klonk zo simpel…

Steeds meer ondernemingen stappen over op Cloud computing. Een zelfbedieningsconcept voor het afnemen van infrastructuur, services en applicaties via het internet. U hoeft zelf niet meer direct te investeren en betaalt voor wat u afneemt. Maar sluit dit wel aan op uw bestaande ICT omgeving en het beheer daarvan? En welke technische en beveiligingseisen moet u stellen? Legian ondersteunt u hier graag mee. We kunnen u precies vertellen wat de mogelijkheden en onmogelijkheden voor uw situatie zijn om diensten af te nemen uit de Cloud. Meer weten? Bel 070 – 302 99 22 of stuur een e-mail naar één van onze Cloud Consultants via cloud@legian.nl

Legian. Ontwerp, implementatie, beveiliging en beheer van ICT-infrastructuren.

www.ict-update.nl | 77

www.legian.nl

TOOLS

BlackBerry Z10 biedt nieuwe gebruikservaring Eindelijk is het zover: BlackBerry heeft zijn eerste smartphone op het nieuwe besturingssystemen BlackBerry 10. De BlackBerry Z10 ligt vanaf begin maart in de winkels, wij konden hem alvast aan de tand voelen.

Tekst: Sjoerd van der Helm

‘De BlackBerry Z10 is op zichzelf beschouwd best een goede smartphone, met voor- en nadelen’

De BlackBerry Z10 is voorzien van een volledig touchscreen, met een diameter van 4,2-inch. Later dit jaar zal er ook een variant met een qwertytoetsenbord (de ‘Q10’ geheten) uitkomen. Het scherm heeft een resolutie van 1280 x 768 pixels, wat behoorlijk hoog is en scherp beeld oplevert. Het toestel wordt aangedreven door een 1,5 GHz dual-core processor en heeft 2 GB RAM-geheugen, waardoor multitasken mogelijk wordt.

Voor het maken van foto’s en hd-filmpjes prijkt er een 8-megapixelcamera aan de achterkant van het toestel, aan de voorkant is een 2-megapixelcamera in het touchscreen verwerkt. Het toestel beschikt verder over alles wat je zou mogen verwachten van een hedendaagse smartphone: wifi, gps, bluetooth 4.0 en ook nfc is aan boord. Hoewel er ook varianten met 4G-ondersteuning zijn, zal de Z10 die in Nederland uitkomt alleen internet via 3G ondersteunen.

interface gewerkt. De fabrikant heeft afscheid genomen van de oude OS 7-interface en het hele platform van de grond af opnieuw ontwikkeld. Het resultaat is de BlackBerry Flow-interface. Het is even wennen, als u het ons vraagt. De interface is gebaseerd op navigatie middels veegbewegingen, een fysieke home- of back-toets ontbreekt op het toestel. Om een applicatie te verlaten, moet een veegbeweging van onder naar boven worden gemaakt. Daarna zal het homescreen openen. Die bestaat uit een achttal velden met recent gebruikte applicaties.

Mooi hieraan is dat deze zich blijven vernieuwen, zodat bij een nieuws-app bijvoorbeeld steeds het laatste nieuws in beeld is. Rechts van het homescreen vinden we een overzicht met alle applicaties. De schermen zijn gemakkelijk uit te breiden en vertonen veel gelijkenis met bijvoorbeeld iOS en Android. Vegen we het homescreen naar rechts, dan verschijnt de BlackBerry Hub. Dit is wel degelijk een nieuw concept: BlackBerry heeft één berichtencentrum gemaakt, waarin alle e-mails, sms’jes, sociale mediaberichten en BBM-berichten verzameld worden. Om snel naar de BlackBerry Hub te gaan, ontwikkelde het bedrijf ‘peek’: door van onder naar boven, en vervolgens naar rechts te vegen, wordt de Hub zichtbaar. Tevens heeft BlackBerry het toetsenbord onder handen genomen, zodat typen op een touchscreen net zo makkelijk moet gaan als op een fysiek toetsenbord.

RIM wordt blackberry BlackBerry, zoals het bedrijf sinds eind januari officieel heeft, heeft ruim twee jaar aan het nieuwe platform en de

Geslaagd Op het moment van schrijven heeft BlackBerry nog geen officiële mededeling gedaan over de adviesprijs. Uit de

78 | www.ict-update.nl

ICT UPDATE

prijzen van verschillende webshops waar al kan worden ingeschreven op het toestel blijkt echter dat de prijs rond de 600 euro zal komen te liggen. Dat is een stevige prijs, maar gezien de specificaties en in vergelijking tot de concurrentie is het redelijk te noemen. De hardware van het toestel is in ieder geval geslaagd: het toestel voelt degelijk aan het beeldscherm biedt goede kwaliteit. De camera valt echter wel tegen, van een 8-megapixelcamera hadden we betere kwaliteit verwacht. Softwarematig hebben we ook wat aanmerkingen. Het toestel lijkt niet altijd goed met zijn geheugen om te gaan, waardoor er haperingen optreden. Ook ervaren we problemen met een app als Kaarten, die de server niet kan vinden en erg traag is. Het zijn vermoedelijk allemaal kinderziektes, die horen bij een nieuw platform en een nieuw product.

In de begindagen van Android was het niet anders en meer recent, bij de lancering van Windows Phone zagen we ook de nodige bugs. En moeten we het nog over het debacle van de Apple’s Kaarten-app hebben? BlackBerry zal er echter harder op de bugs afgestraft worden, omdat we al zo lang op het platform hebben moeten wachten, en dat is jammer.

Het is wel een prestatie dat BlackBerry bij de lancering van het platform 70.000 apps in de BlackBerry App World voor het toestel had klaarstaan. Dagelijks komen daar volgens de fabrikant nog zo’n 1.000 stuks bij. Overigens ontbreken lokale, Nederlandse apps op het moment van schrijven (begin februari) nog volkomen. Sanoma, de Telegraaf en ook enkele banken hebben inmiddels wel aangekondigd apps voor OS 10 te gaan schrijven.

‘De schermen zijn gemakkelijk uit te breiden en vertonen veel gelijkenis met bijvoorbeeld iOS en Android’

Slimme interface De BlackBerry Z10 is op zichzelf beschouwd best een goede smartphone, met voor- en nadelen. De Z10 is degelijk gebouwd, en beschikt over een slimme interface die voor sommige gebruikers misschien zelfs wat te ingewikkeld zal zijn. Met het nieuwe toestel zal BlackBerry de huidige gebruikersgroep waarschijnlijk tevreden stellen, maar de vraag is of de Z10 in staat is om Android-, iOS en Windows Phone gebruikers voor zich te winnen. Daarvoor zijn er nu bijvoorbeeld te weinig apps, en mist de Z10 net een onderscheidend element.

BlackBerry zal een lange adem moeten hebben, vooral hard door moeten werken en de interface verder door moeten ontwikkelen, want er zitten zeker heel mooie elementen in. En men moet vooral snel met meer, mooie toestellen komen waarmee de fabrikant zich onderscheidt van de massa.•

www.ict-update.nl | 79

COLUMN Ramses Jedeloo, Reageren? ramses@jedeloo.nl

WATERHOOFD

N

Nee, het gaat nu eens niet over mijzelf. Ja, sommigen zullen mijn hoofd groot vinden.

En dat zal best. Maar ik doe er in de sportschool alles aan om dat te compenseren.

Ik heb zelfkennis en ben reëel, dus ik zie dat de onderkant mee moet veranderen.

Ik werk me bijna dagelijks in het zweet in de sportschool. Want als de verhoudingen volledig zoek raken, dan zou mijn onderstel dat zware bovenlichaam wel eens niet meer zo makkelijk kunnen tillen. En dan ben ik ineens mijn initiële doel voorbij geschoten.

Mijn plan was namelijk te allen tijde gezond te blijven. En ik wilde ook graag fitter zijn dan de rest. Met een sterk lichaam in de juiste verhoudingen – ja, zelfs met dat grote hoofd – moet ik de strijd kunnen aangaan met anderen en een goede kans hebben net even wat meer te kunnen geven.

En daar gaat het om, het recht van de sterkste. Een eeuwenoud principe, maar daardoor niet minder actueel. Neem nou SNS Reaal. De verhoudingen zijn door de tijd heen volledig zoekgeraakt, dus de overheid zag zich genoodzaakt het bedrijf te nationaliseren. Daaaaag, koppositie.

Of, iets dichter bij huis, KPN. Jaren geleden worstelde het bedrijf al met zijn businessmodel.

Doordat het teveel werknemers naar de bol is gestegen, ging het bedrijf niet mee met de veranderende wereld. Resultaat: dalende beurskoersen en hijgende concurrentie in de nek.

Logica (nu CGI), Capgemini en Atos dan. Jarenlang gingen daar de uurtarieven naar beneden.

“Qua overhead leek Logica op een wereldspeler als IBM, terwijl het model van mensen uurtje-factuurtje wegzetten niet heel ingewikkeld is”, aldus de nieuwe topman van CGI, Ron de Mos, heel treffend bij zijn aantreden.

Mensen verklaren me vaak voor gek. Al die tijd in de sportschool, waarom dan? Ik nodig bij deze alle CEO’s van de Nederlandse ICT-sector uit een keer met me mee te gaan. Even kijken in hoeverre de verhouding nog kloppen. Ik weet zeker dat Nederland ICT in mum van tijd minder waterhoofden kent.

Ramses Jedeloo ramses@jedeloo.nl

80 | www.ict-update.nl

Social Enterprise Society

SES

The Essential Lync

SES Lync Summer Fair Woensdag 12 juni 2013 - Inn Style Maarssen

Op woensdag 12 juni a.s. vindt er weer een speciale Lync Day plaats: de SES Lync Summer Fair.

Op de SES Lync Summer Fair presenteren ruim 30 bedrijven hun oplossingen voor de Social Enterprise gebaseerd op het Microsoft Lync 2013. Presentaties van bedrijven, gebruikers én een expo geven u een goede gelegenheid om u te oriënteren op de mogelijkheden van het nieuwe Lync voor uw bedrijf.

Tijdens deze inspirerende dag met hopelijk mooi weer op een toplocatie is er voldoende gelegenheid te netwerken tijdens een ontspannen meet & greet.

Schrijf u nu in voor één gratis toegangsbewijs op www.SESlync.nl met de code: CHANNEL LSF Founding Partners:

Platinum sponsors

Diamond sponsors

Gold sponsors

Interessante Break Out-sessies

Netwerken op de expo

Locatie: Inn style Maarssen Herenweg 55 3602 AN Maarssen

SERVICE

In het volgende nummer: NOG MEER MET NOG MINDER Dat het huidige kabinet (en daarmee ook de overheid) voor een forse financiële uitdaging staat, moet zelfs voor de meest actualiteit mijdende Nederlandse burger inmiddels duidelijk zijn.

Economische tegenwind, voortschrijdende euro-crisis en banken die alsmaar met belastinggeld moeten worden opgekalefaterd: er is genoeg aanleiding voor de huidige bezuinigingsdrift van de overheid.

Tegelijkertijd moet ook de efficiency van de diverse (semi-)overheidsinstellingen worden verhoogd. Het lijkt een schijnbare tegenstelling: meer en beter werken met minder geld. Toch is er wel degelijk een manier om dat te bewerkstelligen. De slimme inzet van ICT-oplossingen kan de overheid helpen om zowel de bezuinigingsals de efficiencydoelstellingen te bereiken.

Er zijn gelukkig inmiddels legio voorbeelden van de manier waarop de overheid met behulp van ICT zijn eigen processen heeft verbeterd.

Neem de shared service centers die op departementaal niveau ervoor zorgen dat de ICT-kosten per werkplek aanmerkelijk dalen. En soms snijdt het ICT-mes aan twee kanten: voor de burger is het grotendeels ingevuld krijgen van de jaarlijkse – online in te dienen – belastingaangifte een prettige vorm van dienstverlening, terwijl de Belastingdienst hierdoor profiteert van een snellere verwerking van de gegevensstroom. Toch valt er nog veel te winnen door de overheid, op zowel landelijk, als provinciaal en stedelijk niveau. In de volgende editie van ICT Update krijgt u de laatste ontwikkelingen te lezen op het gebied van ICT-oplossingen voor overheidsinstanties. En u vindt er ook diverse voorbeelden van overheden (en semi-overheidsorganisaties) die met behulp van ICT beter, sneller én goedkoper zijn gaan opereren.

ADVERTENTIE-INDEX EUROFIBER

2

STRICT

27

DIMENSION DATA

73

VODAFONE

5

BLACKBERRY

33

LEGIAN

77

SAMSUNG

7

REVIVA

37

SES LYNC

81

41

SPEAKUP

83

CISCO

84

NOKIA

13

ACER

ACCENTURE

15

ABONNEMENTENWERVING 47

T-SYSTEMS

21

PANASONIC

82 | www.ict-update.nl

55

De vrijheid van bellen SpeakUp Mobile

Mobile on PBX* Interne nummers (inter-)nationaal bereikbaar Unified Voicemail Bereikbaar zijn op ĂŠĂŠn telefoonnummer Presence support *forced on PBX middels SIP registratie

................................................................................................................................................... t: +31 88 77 32 587

www.speakup.nl/mobile

SpeakUp, de telecom operator die het anders doet.

It’s where I can see you and you can see me and we become so much more than connected.

This is together unlike we’ve ever experienced before.

It’s where there is more humanity in all of technology and where video changes everything the way we work, live, play and learn.