Telecommagazine 3-4

NUMMER 3/4

CLOUDTELEFONIE

2 9 E J A A R G A N G / / N U M M E R 3 / 4 - 2 0 1 5 / / W W W.T E L E C O M M A G A Z I N E . N L

ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

IoT/M2M

Er is geen ontkomen meer aan: Alles met alles verbonden

Technologie

DECT/ULE is ideaal voor M2M-toepassingen

Column

Evert Jan Westera over The Internet of Things

REDACTIONEEL Onafhankelijk vakblad over de integratie van netwerken, data- en telecommunicatie. Telecommagazine verschijnt zeven keer per jaar en is een uitgave van Channel BV Uitgever Hans Huygens Redactie-adres Channel B.V. Communicatieweg 1 3641 SG Mijdrecht 020-347 26 70 Hoofdredactie Paul Teixeira, paul@channelbv.nl Eindredactie Marco Mekenkamp, marco@channelbv.nl Medewerkers Sietse van der Gaast, Dirk-Jan van Ittersum, Marco Mekenkamp, Hans Steeman, HP van Tilburg, Evert Jan Westera Commercie Sellair Jan Erber 035-642 30 00 Jan.erber@sellair.nl Directie Hans Huygens, hans@channelbv.nl Art direction Annette van de Sluis, annette@channelbv.nl Marketing Meike Peekstok, meike@channelbv.nl Abonnementen Als vakblad zijnde, hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht.

Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd.

Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode.

Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

Overige vragen Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Telefoon: 0900-ABOLAND (0900-22 65 263, 10 ct/min) Fax: 0251-31 04 05 Niets uit deze uitgave mag in zijn geheel of gedeeltelijk worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder bronvermelding én uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Hoewel deze uitgave op zorgvuldige wijze is samengesteld, zijn uitgever en auteurs niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in deze uitgave. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van generlei aard, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Copyright © Channel BV

Cloudtelefonie en Internet of Things/M2M Deze editie van Telecommagazine heeft maar liefst twee hoofdthema’s: Cloudtelefonie én Internet of Things/M2M. Deze twee onderwerpen hebben ogenschijnlijk niets met elkaar te maken. En toch is er een belangrijk gemeenschappelijk element: ‘de cloud’ ofwel ‘cloudcomputing’. Zonder die technologie waren zowel cloudtelefonie als Internet of Things niet mogelijk geweest. Het is ’t fundament voor beide zaken.

In het geval van cloudtelefonie is dat redelijk evident. Al was het maar om de naam. De telefooncentrale bevindt zich hier immers ‘in de cloud’. Een uitkomst voor ondernemers die zich in toenemende mate afvroegen waarom zij toch elke x-aantal jaar weer een nieuwe, vrij kostbare, telefooncentrale moesten aanschaffen. Welnu: dat hoeft niet meer persé.

De functionaliteit en stabiliteit van cloudtelefonieoplossingen is in de afgelopen paar jaar stevig verbeterd. Het is inmiddels uit de pioniersfase gekomen en nadert rap de volwassenheid. Dat blijkt onder andere uit de adoptiecijfers die marktonderzoeksbureau Conclusr Research geeft voor de Nederlandse markt. Waarbij het aardig is om te zien dat cloudtelefonie het meest in gebruik is bij organisaties met 200 tot 500 werknemers én in de sector ‘Financiële dienstverlening’. Dat laatste is wellicht wat minder opmerkelijk: het is immers te verwachten dat deze groep goed kijkt naar de kosten. En dat aspect is bij cloudtelefonie goed inzichtelijk en voorspelbaar, aangezien er doorgaans een vast maandelijks bedrag per medewerker wordt betaald.

Voor het tweede thema, Internet of Things/M2M, hebben wij niet alleen de huidige stand van zaken voor u opgetekend. Ook zijn wij te rade gegaan bij de vier grote operators die in Nederland actief zijn. Hun visie op Internet of Things/M2M kunt u eveneens teruglezen in dit nummer van Telecommagazine. Daarnaast heeft onze vaste technologie-expert Hans Steeman stevig in de bus geblazen met twee verhalen waarin u onvermoede technische achtergronden van M2M kunt vinden. Wist u bijvoorbeeld dat DECT ULE ideaal is voor M2M-toepassingen?

Enfin, wij wensen u veel Telecommagazine-leesplezier. Tot in het najaar!

Paul Teixeira Hoofdredacteur Telecommagazine Vragen, opmerkingen of zomaar een teken van leven?

Mail gerust naar paul@channelbv.nl

3

INHOUD

Cloudtelefonie 6

Cloudtelefonie duidelijk herkenbaar in de markt

De gang naar telefonie in de cloud is op gang gekomen. Maar de grootscheepse migratie van de oude telefooncentrale naar ‘bellen vanuit de cloud’ moet nog echt losbarsten. Dat voorspelt marktonderzoeksbureau Conclusr Research in zijn jongste rapport over telefonie vanuit de cloud.

8

Altijd maximaal bereikbaar met vastmobielintegratie van Infopact

Infopact Netwerk & Communicatie is dit jaar twintig jaar actief op de zakelijke markt voor access en IP-communicatie en loopt daarbij als expert voorop met innovatieve diensten op het gebied van spraak, data en internet voor het MKB. Bij de ontwikkeling daarvan staat luisteren naar de markt centraal.

10

Tiptel: ‘“Wij leren van de markt”

Met een geschiedenis van ruim twintig jaar mag de naam Tiptel wel bekend worden geacht. Het bedrijf, van oorsprong een leverancier van telecomhardware, heeft zich de afgelopen 22 jaar echter steeds verder ontwikkeld als distributeur voor totaaloplossingen op het gebied van zakelijke telefonie.

12

Fortado: “Ga niet naar de cloud om naar de cloud te gaan”

“ICT moet het gewoon altijd doen. Ongeacht of het nu wel of niet vanuit de cloud komt”. Eddy Gijssel, oprichter van en senior adviseur bij het onafhankelijke ICT-adviesbureau Fortado, laat wat duidelijkheid betreft weinig te wensen over.

4

14

Into: “Met de cloud kun je corporate ICT-oplossingen krijgen tegen MKBcondities”

Het onafhankelijk IT- en telecomadviesbureau heeft in sneltreinvaarttempo de gang naar de markt van cloudcomputing ingezet. Cloudtelefonie is daarbij een belangrijke pijler voor Into en de 42 franchisenemers die verspreid over het land actief zijn.

16

Mobiliteit en efficiency MKBondernemers sterk verbeterd met Cloud & Clear

Operator T-Mobile heeft in juni, in samenwerking met leverancier Mitel, Cloud & Clear geïntroduceerd. Dit is een gecombineerde cloudcommunications-oplossing voor vast en mobiel voor het Nederlandse MKB.

18

Trap niet in de valkuil van PBXappliances

20

Aventel biedt telefonie via een VoIPcentrale in de cloud

22

Organisaties onderscheiden zich met klantcontact dankzij cloud

Beveiliging van VoIP-aansluitingen is een groeiend probleem voor gebruikers. De Communications Fraud Control Association (CFCA) berekende in het Global Fraud Report 2013 al dat het hacken van PBX- en VoIP-bedrijven een schadepost oplevert van meer dan acht miljard dollar. Hoog tijd om dit risico aan te pakken, anders lopen de kosten snel uit de hand.

Aventel biedt vaste telefonie, mobiele telefonie en internetverbindingen. Er werken nu tien man, die rond de 700 actieve klanten bedienen. Het bedrijfspand staat in Haarlem, waar we op locatie medeoprichter Steven Schrier treffen voor een gesprek over waar het bedrijf zijn succes aan ontleent en waar het met de VoIP-markt heen gaat in de nabije toekomst.

Waar organisaties vroeger zelf bepaalden hoe er intern en extern werd gecommuniceerd, zijn het nu

INHOUD

de klanten en de medewerkers die bepalen hoe ze communiceren met de organisaties. Maar hoe houd je de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van communicatie bij?

Internet of Things/M2M

26

Er is geen ontkomen aan The Internet of Things

Thermostaten die via een app op de smartphone en tabletcomputer zijn te bedienen. Een armband die bijhoudt hoeveel stappen iemand dagelijks zet, hoe het gesteld is met diens bloeddruk en dat vervolgens doorstuurt naar een mobiele app. Zomaar twee voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van wat wij gemakshalve maar ‘The Internet of Things’ (IoT) noemen.

Want er is bijna geen ontkomen meer aan: straks is alles via het mobiele internet met alles verbonden.

32

Operators over The Internet of Things/ M2M

Telecommagazine vroeg de vier grote operators in Nederland naar hun mening over The Internet of Things/M2M, wat zij daaraan doen, hoe belangrijk het voor hen is én hoe het Nederlandse bedrijfsleven er op dat gebied voor staat. We kunnen gerust ademhalen, want: “Nederland is een geschikt land voor M2M.”

36

Technologie: De M2M-markt heeft 5G nodig

Machine-to-machine (M2M) is een markt die aan de vooravond van een grootschalige doorbraak staat.

Steeds meer apparaten zullen via een draadloos netwerk met elkaar gaan communiceren. Een volgende generatie van de mobiele netwerken moet dat gaan faciliteren.

42

Technologie: DECT ULE is ideaal voor M2M-toepassingen

DECT (Digital European Cordless Telephonie) is door ETSI onder andere geïntroduceerd als een digitale

interface voor draadloze telefoons.

Al vele tientallen jaren domineert de standaard de markt. De evolutie ging door met twee derivaten (CAT-iq en DECT ULE) en nu gaat de standaard ook een rol spelen in de M2M-markt. DCT ULE (DECT Ultra Low Energy) is het buzzwoord. DECT ULE heeft indoor een bereik van 70 meter en outdoor van meer dan 600 meter.

Uitsmijter

46

Bellen en sms’en via wifi

Wifi-netwerken zijn overal te vinden. Nu spraak in de mobiele wereld steeds vaker IP-verkeer is, bijvoorbeeld via het veel gebruikte VoIP-protocol, is het realistisch om Voice over Wifi als een van de technieken te zien die de dekking voor mobiele operators kan verbeteren.

Verschillende operators zijn dan ook achter de schermen bezig om Voice over Wifi tot realiteit te maken.

Rubrieken 3 50

Editorial Column Westera

Adverteerdersindex 2 25 41 49 51 52

3CX Infopact Plantronics Nextel Tiptel gnTel

5

CLOUDTELEFONIE En we staan nog maar aan het begin

Cloudtelefonie duidelijk De gang naar telefonie in de cloud is op gang gekomen. Maar de grootscheepse migratie van de oude telefooncentrale naar ‘bellen vanuit de cloud’ moet nog echt losbarsten. Dat voorspelt marktonderzoeksbureau Conclusr in zijn jongste rapport over telefonie vanuit de cloud.

Door Ruud Allaerds, Conclusr Research

6

Cloudcomputing is niet meer weg te denken in ICT-land.

Maar wie had gedacht dat dit fenomeen ook zo snel in telecommunicatie zijn beslag zou krijgen? Conclusr’s recentste onderzoek toont aan dat er weliswaar al behoorlijk wat gebruik is van zogenoemde ‘voice in the cloud-oplossingen’, maar dat dit nog maar het begin

is. Reeds 36 procent van de ondervraagde organisaties (vestigingen vanaf 20 werknemers) geeft begin 2015 aan dat naast IT men ook voor telefonie zoveel mogelijk richting cloud-oplossingen wenst te gaan.

En dat is een vrij fors deel van de markt. Zeker middelgrote vestigingen hebben voornemens in deze

CLOUDTELEFONIE

herkenbaar in de markt richting. En er is tussen de sectoren wel verschil.

Maar het algemene pwatroon is al zeer duidelijk.

Cloudcomputing is een wens van velen als het om de totale ICT gaat.

Zoals gezegd: er is verschil in gebruik maar ook in intentie tussen de verschillende sectoren. De overheid toont wat dat betreft veel potentieel. Maar ook sectoren als industrie en handel zullen zich manifesteren qua

cloud-adoptie in telefonie in de komende jaren.

Met deze verregaande verandering van ‘on premise’ naar online zal ook de problematiek van de mix tussen wat nu nog op de vestiging en fysiek is te vinden en wat al in de cloud draait op steeds meer plaatsen gaan spelen. Voorlopig valt voor de komende jaren te verwachten dat hier nog veel ondersteuning noodzakelijk zal zijn.

MILAN RŮŽIČKA (T-MOBILE) EN GIJS BORSBOOM (MITEL)

7

CLOUDTELEFONIE

Altijd maximaal bereikbaar met Infopact Netwerk & Communicatie is dit jaar twintig jaar actief op de zakelijke markt voor access en IP-communicatie en loopt daarbij als expert voorop met innovatieve diensten op het gebied van spraak, data en internet voor het mkb. Bij de ontwikkeling daarvan staat luisteren naar de markt centraal.

“Een technologisch hoogstandje is lang niet altijd automatisch ook de ideale oplossing voor de eindgebruiker,” stelt Gerard Bergsma, commercieel directeur bij Infopact. “Als je in deze markt succesvol wilt zijn moet je voortdurend bezig zijn met luisteren naar de Bereikbaarheid in het MKB wensen en eisen van je klanten en die vertalen naar oplossingen en diensten die daar naadloos op aansluiten. Wij werken dan ook met de ‘inzicht-belofte-bewijs’-methode, waarmee we onze resellers in staat stellen om de juiste oplossing te leveren aan hun klanten en daarmee een optimale klanttevredenheid te realiseren.”

Door Pim Hilferink, Fotografie Marco Mekenkamp

Telefonische bereikbaarheid is voor 44% MKB een belangrijk thema

16%

17%

27%

28%

Videoconferencing

Chatten

Terugluisteren van gesprekken

Gebruik van beschikbaarheidsweergave

55%

Het MKB streeft naar optimale telefonische bereikbaarheid met behulp van bovenstaande middelen.

Bereikbaar zijn via één telefoonnummer op meerdere devices

Medewerkers zijn bereikbaar via diverse middelen

6%

9%

22%

Videoconferencing

Chat

Vaste telefonie

50% E-mail

Het MKB vindt het essentieel dat medewerkers optimaal bereikbaar zijn via bovenstaande middelen.

73% Mobiele telefonie

Voor interne communicatie Vaste telefonie

Voor externe communicatie Mobiele telefonie

Overig

Overig

6%

5%

19%

21%

54% 21%

51%

23% E-mail

E-mail

Mobiele telefonie

Vaste telefonie

Communicatie in de toekomst

Moeite met managen kosten

11% 26% 39%

Vaste telefonie

Mobiele telefonie

Het MKB verwacht dat e-mail over 3 jaar nog steeds het meest gebruikte communicatiemiddel is.

8

35% Horeca

E-mail

32% Bouw

32% Logistiek

Een vijfde van het MKB heeft geen grip op de telefoniekosten. Met name grote bedrijven (42% met 101 - 200 medewerkers) in bovengenoemde sectoren.

Telefonische bereikbaarheid zeer belangrijk Uit een recent in opdracht van Infopact uitgevoerd onafhankelijk onderzoek onder 500 beslissers in het mkb komt naar voren, dat voor een flink percentage (44 procent) van de ondervraagde ondernemers telefonische bereikbaarheid een belangrijk thema binnen de organisatie is. Bereikbaar zijn op één telefoonnummer via verschillende devices zoals pc,

laptop, tablet en mobiel wordt door 55 procent van de mkb’ers gezien als de belangrijkste functionaliteit bij het realiseren van optimale telefonische bereikbaarheid.

Bergsma: “Het nog steeds groeiende aantal mobiele medewerkers vormt een uitdaging voor bedrijven die telefonisch maximaal bereikbaar willen zijn.

Organisaties die medewerkers tijd- en plaatsonafhankelijk toegang willen geven tot het bedrijfs(telefonie) netwerk hebben baat bij het middel bij uitstek om die bereikbaarheid te optimaliseren: een naadloos geïntegreerde vast-mobieloplossing. Hiermee maken zij mobiele devices onderdeel van de vaste telefonie- en data-omgeving en wordt effectieve communicatie met collega’s en klanten gewaarborgd.”

Individuele vs. functionele bereikbaarheid Voor ondernemers telt vooral de functionele bereikbaarheid, dat wil zeggen dat bij afwezigheid of bezet van een individuele medewerker de klant automatisch wordt gekoppeld aan een relevante collega.

“Elk contact met de klant is immers een kans om je organisatie te profileren of een potentiële klant over de streep te trekken”, licht Bergsma toe. “En doordat we steeds meer contactmogelijkheden hebben gekregen zijn ook de klantverwachtingen hoger geworden.

Om die reden vragen onze resellers steeds vaker naar geïntegreerde oplossingen. De werelden van IT en telecom schuiven steeds meer in elkaar, en in het verlengde daarvan komen binnen organisaties ook het in- en externe vaste én het mobiele telefonieverkeer bij elkaar in een complete IP-VPN verpakking.”

CLOUDTELEFONIE

vast-mobielintegratie van Infopact

GERARD BERGSMA, COMMERCIEEL DIRECTEUR INFOPACT

One-stop-shop voor alle communicatiemiddelen Bergsma: “Zoals gezegd, levert Infopact uitsluitend op onderzoek gebaseerde oplossingen. Wij zien dat er een verschuiving plaatsvindt in de markt van indirecte communicatie naar directe en real-time communicatie. Mkb-ondernemers willen maximale telefonische bereikbaarheid voor zichzelf en hun medewerkers. Bij voorkeur door volledige integratie van het vaste én mobiele telefonieverkeer, waarbij gesprekken via elk gewenst device kunnen worden beantwoord en opgezet.

Oplossingen als Skype for Business (het voormalige Microsoft Lync) en Telefonie in de Cloud zorgen hierbij nog voor extra functionaliteit. Op die manier beschikken ondernemers ook over relevante sturingsinformatie, waarmee ze grip krijgen op het telefonieverkeer.

Dat is essentieel om organisatieverbeteringen te kunnen doorvoeren die zorgen voor optimalisatie van klantcontact en klantbehoud. Ondernemers die hun telefonische bereikbaarheid meetbaar willen maken kunnen onder meer relevante bereikbaarheidsstatistieken inzien met behulp van real-time dashboards en rapportages. Dit biedt onmisbare informatie voor

elke organisatie die vandaag de dag succesvol wil zijn.

We merken dat hier steeds meer behoefte aan is. En het mooie is dat ondernemers vast-mobielintegratie naar wens kunnen inzetten: zowel in combinatie met bestaande telefooncentrales als met Telefonie in de Cloud.”

Altijd een partner in de buurt Infopact is een onafhankelijke dienstverlener en levert haar diensten - op elk gewenst netwerk - via een landelijk netwerk van resellers. Bergsma: “Dat garandeert korte lijnen met een vertrouwde leverancier dicht in de buurt. Deze wordt door ons professioneel ondersteund op allerlei vlakken – van presales tot en met implementatiesupport bij de gekozen oplossing – en dat doen we al twintig jaar. Wij bundelen spraak-, data- en internetdiensten in één snel, efficiënt en veilig netwerk. En daarmee kunnen onze resellers een totaalpakket aanbieden voor een vaste lage prijs per werkplek, inclusief aansluiting voor al het (telefonie) verkeer, razendsnel internet en onbeperkt bellen”, aldus Bergsma.

9

CLOUDTELEFONIE Ton Kuppens, CEO Tiptel

“Wij leren van de markt” Met een geschiedenis van ruim twintig jaar mag de naam Tiptel wel bekend worden geacht.

Het bedrijf, van oorsprong een leverancier van telecomhardware, heeft zich de afgelopen 22 jaar echter steeds verder ontwikkeld als distributeur voor totaaloplossingen op het gebied van zakelijke telefonie.

Door Gerard van Leyden

10

En dat is nu precies waarmee Tiptel het verschil maakt, zo zegt CEO Ton Kuppens. Naast het eigen Tiptel-merk voert de distributeur verschillende andere merken, waaronder 2N, Spectralink, Acorid, Patton, Yeastar, Atus, Jabra, Gigaset Pro en nog een tiental andere. Het bedrijf is daarmee begonnen omdat de markt daarom vroeg, legt hij uit. “Wij zijn uniek in onze dienstverlening en onderscheiden ons van andere distributeurs.

In de eerste plaats omdat we met Tiptel ons eigen

brand, zeg maar ‘huismerk’, hebben. Dat heeft geen enkele andere distributeur. Maar daarnaast hebben we verschillende andere merken in ons portfolio opgenomen. Dat hebben we vooral gedaan om onze klanten te ontzorgen, want met ons eigen brand zitten we niet in alle facetten van de telecom. Door andere merken aan te bieden, kunnen we klanten een totaaloplossing bieden.” De uitbreiding van het portfolio is een proces van de afgelopen vijftien jaar

CLOUDTELEFONIE

geweest, waarbij Tiptel steeds meer producten aan het assortiment heeft toegevoegd.

Ontzorgen Naast een breed portfolio vraagt de toepassing van ip-telefonie ook veel meer technische kennis dan bijvoorbeeld een analoge aansluiting, zo vervolgt Kuppens. “Wat wij doen is, heel goed kijken naar de situatie bij de klant en dan adviseren in zijn telecombehoefte. Wat we eigenlijk doen is ontzorgen: klanten moeten zich bezighouden met hun eigen business.

Onze core business is telecom en dat is veel meer dan alleen maar een doosje verkopen.” Om dat te kunnen bieden kiest Tiptel voor een intensieve samenwerking met de juiste partners. Op die manier hoef je als bedrijf niet alle technische kennis in huis te hebben. Door met de juiste partners samen te werken op het goed van kennis, leveringen en marktwerkingen kun je een totaalpakket bieden. “Een goed voorbeeld daarvan is Microsoft Skype for Business, voorheen Lync”, vervolgt Kuppens. “Wij werken samen met Communicativ als partner voor Skype for Business. Zij hebben de volledige focus op dat product en weten daar alles van.

Waarom zou je daar zelf in gaan investeren? Je kunt veel beter goede afspraken met elkaar maken zodat aan het eind van de rit iedereen kan profiteren.”

Trainingscentrum

het op de juiste wijze aansluiten van de verschillende producten, en daarin ook de ondersteuning kunnen bieden.”

Ervaren De grootste uitdaging die Tiptel momenteel in de markt ervaart is, het overtuigen van de gemakken en oplossingen die het de klant kan bieden. “We merken vaak: zelf ervaren is geloven. Daarom sturen wij onze partnermanagers op pad met een werkende demokoffer waarmee onze oplossingen beleefd kunnen worden.

Steek de stekker in het stopcontact en het werkt! En wanneer een klant dat eenmaal gezien heeft, heb je vaak niet lang meer nodig om deze te overtuigen.

Onze core business is telecom en dat is veel meer dan alleen maar een doosje verkopen.

Ook heeft Tiptel een eigen experience center, waar de klant onder het genot van een kopje koffie de telecom wereld kan beleven. En wie het al ervaren heeft zal dat onderstrepen, maar er zijn nog genoeg mensen die het nog niet ervaren hebben. Met die groep willen we dan ook graag in contact komen.”

Dat Tiptel voorop loopt als het gaat om technische kennis, moet volgens Kuppens ook blijken uit het feit dat het bedrijf over een eigen technische dienst en een trainingscentrum beschikt. Beiden zijn door alle leveranciers volledig gecertificeerd om reparaties en installaties uit te voeren en trainingen te geven. “Zo kunnen we verschillende add-ons aan onze klanten leveren. We kunnen resellers en installateurs in ons opleidingscentrum volledig trainen op het gebied van

11

CLOUDTELEFONIE Fortado biedt met app duidelijkheid in ondoorzichtige cloud-en telecommarkt

“Ga niet naar de cloud om naar de “ICT moet het gewoon altijd doen. Ongeacht of het nu wel of niet vanuit de cloud komt.” Eddy Gijssel, oprichter van en senior adviseur bij het onafhankelijke ICT-adviesbureau Fortado, laat wat duidelijkheid betreft weinig te wensen over. Het past ook bij de manier waarop zijn bureau al een stevig aantal jaren advies geeft aan organisaties als het gaat om ICT: van telefonie tot dataverbindingen en cloud diensten. En binnenkort komt er een app bij die op dezelfde duidelijke manier aangeeft hoe providers presteren.

Door Paul Teixeira

12

Tot eind april 2014 was Eddy Gijssel nog actief onder een andere bedrijfsnaam: De Telecom Adviseur. Een adviesbureau dat sinds 2007 gespecialiseerd is in alle vormen van telefonie en dataverbindingen. Gijssel: “Het zwaartepunt lag destijds bij het besparen op dataen telefoniekosten. Maar in de loop der tijd zagen wij dat er andere - ICT-gerelateerde - zaken bij onze klanten belangrijk werden, zoals cloud telefonie en cloud computing. Wij kregen daar ook steeds meer vragen over. En dan praat je niet alleen over besparen, maar ook over het verhogen van de productiviteit en de innovatiekracht. En net zoals in de telefonie markt destijds, is er nu ook in de cloudmarkt een hoop onduidelijkheid over de kwaliteit van de providers en de technische en juridische zaken die bij clouddiensten komen kijken. Onze rol verschoof daardoor meer en meer naar een onafhankelijke intermediair op het gebied van telefonie, dataverbindingen en clouddiensten. Dit was voor ons aanleiding om voor ons advies bureau een nieuwe naam te kiezen: Fortado.

Met een nieuwe pay-off, ‘Forward’, om daarmee ons vermogen om klanten vooruit te helpen met ICT te benadrukken.”

De focus mag dan zijn uitgebreid, maar de belangrijkste elementen van het adviesbureau blijven hetzelfde, zegt Eddy Gijssel. “Wij zijn nog steeds een netwerkorganisatie waarbij wij heel kritisch zijn op welke adviseurs zich bij ons mogen aansluiten. Zonder minimaal vijftien jaar relevante ervaring op ICT-gebied kunnen aspirant-adviseurs zich de moeite besparen om zich bij ons aan te melden. Wij werken volledig onafhankelijk van welke operator of provider dan ook en laten het elke keer afhangen van wat voor onze klant het beste is.” Dat klinkt als een aardig cliché: immers roept iedereen dat.

“Ik zal een voorbeeld geven van onze onafhankelijke

werkwijze. Onlangs hebben wij een klant geholpen met het omvormen van zijn bestaande communicatieoplossingen. Hij had te maken met een leverancier voor zijn telefooncentrale en met drie operators, één voor vaste telefonie, één voor mobiele telefonie en één voor internet. Alle drie de bestaande operators wilden deze klant met zijn 180 medewerkers volledig overzetten naar hun eigen vast-mobiel-cloudplatform en hun eigen internetverbindingen. Dat leek de klant op het eerste gezicht wel een goed idee, maar uiteindelijk zadelde dit hem op met dubbele internetverbindingen op bepaalde locaties en met functionaliteit die hij helemaal niet nodig had, zoals vast-mobiel integratie voor mobiele medewerkers die alleen maar gebeld worden en nooit naar de vaste telefoons van het bedrijf bellen. Daarom hebben wij eerst de echte behoefte van deze klant geanalyseerd en pas daarna de juiste dienstverlening laten aanbieden door meerdere providers. Uiteindelijk krijgt de klant daarmee precies wat hij nodig heeft en realiseert hij ook nog eens een forse besparing ten opzichte van de voorstellen van zijn bestaande providers. Een dergelijk advies was niet mogelijk geweest als wij een voorkeur zouden hebben gehad voor één van de huidige operators.”

Cloud is geen doel op zich Bezint eer gij begint, lijkt het credo te zijn bij Fortado, beaamt Eddy Gijssel. “Wij maken mee dat veel ondernemers door het marketinggeweld van de grote cloudproviders en telecomoperators het idee krijgen dat zij persé ‘naar de cloud moeten’. Onzin. Breng eerst goed in kaart waarom je op een cloud model voor data, telefonie of software zou willen overstappen. Heeft het bijvoorbeeld wel zin? Als je maar één vestiging hebt met weinig tot geen mobiele medewerkers of

CLOUDTELEFONIE

cloud te gaan” thuiswerkers, dan is het meestal niet zo gunstig om de eigen servers en telefooncentrale aan de kant te schuiven. Tenzij je natuurlijk juist meer mobiel wilt gaan werken of buitenlandse verkoopkantoren wilt gaan openen.” Als het wel loont om naar de cloud te gaan, zorg er dan voor dat de business doelen duidelijk zijn, aldus Gijssel. Het draait uiteindelijk, wat Gijssel betreft, slechts om de hamvraag: “Wat schiet de onderneming er echt mee op als we vanuit de cloud gaan werken? Hou vooral voor ogen dat cloud geen doel op zich mag zijn. Het is slechts een middel.”

Een ondernemer doet er in ieder geval altijd goed aan om de huidige ICT-voorzieningen op een onafhankelijke wijze te laten doorlichten. “Uiteraard het liefst door ons, maar in ieder geval door een partij die niet gelieerd is aan een bepaalde marktpartij of provider.”

App als cloud benchmark De onafhankelijkheid van Fortado moet ook blijken uit een dit najaar te introduceren app voor iOS- en Android-devices. Eddy Gijssel: “De eerste versie van deze App geeft organisaties inzicht in hun lopende contracten met providers en biedt hen de mogelijkheid om op een zelf te kiezen moment te worden herinnerd aan de afloopdatum van die overeenkomsten. Onze app biedt bovendien de mogelijkheid om een beoordeling te geven over de providers waar nu diensten van worden afgenomen, zodat ook andere bedrijven die onze app gebruiken hiermee hun voordeel kunnen doen. De tweede versie komt deze winter en biedt inzicht in de kwaliteit en kosten van de verschillende zakelijke providers voor telefonie, dataverbindingen en clouddiensten op basis van zowel onze eigen ervaringen als die van onze klanten. Dus voordat een contract wordt gesloten met een provider kan via onze app gecheckt worden of men wel met de juiste provider in zee gaat en niet te veel voor de betreffende dienst gaat betalen. Een soort kieskeurig.nl voor zakelijke providers dus. De cloud- en telecommarkt is voor veel ondernemingen immers nog steeds een ondoorzichtig oerwoud van zeer diverse aanbieders en met deze app willen wij daar een einde aan maken.”

13

CLOUDTELEFONIE

“Met de cloud kun je corporate ICT-oplossingen krijgen tegen MKB-condities”

Kijk bij cloudtelefonie vooral naar wat het oplevert Negen maanden staat algemeen directeur René Oldenbeuving nu aan het roer van de in 2002 opgerichte onafhankelijke IT- en telecomadviesorganisatie INTO. In die periode heeft hij niet stilgezeten, zo blijkt. Niet alleen verdween de toevoeging ‘Telecom’ achter de naam van de franchiseonderneming: ook heeft hij in sneltreinvaart de gang naar de markt van cloudcomputing ingezet. Cloudtelefonie is daarbij een belangrijke pijler voor INTO en de 42 franchisenemers die verspreid over het land actief zijn.

Door Paul Teixeira

De transformatie van ‘pure telecomaanbieder’ naar ICT-partij waar zowel de klassieke telefoniediensten als geavanceerde IT-oplossingen een plek hebben (volgens INTO een ‘service integrator’), is koren op de molen van INTO-topman René Oldenbeuving. Hij heeft in het verleden onder andere als directeur bij de cloud-back-upaanbieder IASO gediend, een partij die destijds in de voorhoede van de cloudcomputingontwikkelingen stond. Los van het anders inrichten van de organisatie en het trainen van de verschillende medewerkers en franchisenemers, heeft Oldenbeuving er tevens voor gezorgd dat er de nodige partnerships met leidende cloudpartijen zijn gekomen. “Wij zijn bijvoorbeeld een maand geleden Microsoft CSP (Cloud Solutions Partner) geworden. Maar ook hebben wij in april dit jaar een marktpartij overgenomen die gespecialiseerd is in de zogenoemde cloudsoftware-integratie, waardoor wij ondernemingen makkelijker en veelomvattender naar de cloud kunnen brengen. Je kunt pas klanten gaan werven voor cloud-oplossingen als je drie belangrijke voorwaarden hebt ingevuld: de backoffice, de delivery en het portfolio. Daar zijn wij goed in geslaagd en ontwikkelen daarin volop.”

Portfolio Het INTO-portfolio is inmiddels aangepast aan de nieuwe strategie en bedrijfsvisie. Onder het kopje ‘Totaal Telefonie’ biedt het bijvoorbeeld geïntegreerde vaste en mobiele telefonie aan, waarbij de aloude telefooncentrale naar de ‘de cloud’ is verhuisd.

Verder is voorzien in device management en zijn er

14

koppelingen mogelijk met Customer Relationship Managementsoftware (CRM). Door dat laatste kan bijvoorbeeld een accountmanager met de spreekwoordelijke druk op de knop specifieke klantinformatie op het scherm krijgen zodra de bewuste onderneming zich telefonisch aandient. Bedrijven betalen daarbij conform het inmiddels aardig bekende cloudcomputingmodel: een vast maandelijks bedrag per gebruiker. Dat maakt het voor zowel de medewerkers als de directie van een onderneming erg aantrekkelijk, weet INTO-directeur René Oldenbeuving. De medewerkers kunnen meer mogelijkheden benutten en hierdoor uiteindelijke efficiënter én klantvriendelijker opereren, terwijl het voor de directie een inzichtelijke en voorspelbare ICT-uitgave oplevert. Daarbij is de schaalbaarheid (zowel naar beneden als naar boven) zonder daaraan gekoppelde (des)investeringen in ICT-hard- en software eveneens een pré te noemen.

Wie nog een stap verder wil gaan, kan bij INTO kiezen voor de ‘totale ontzorging van IT’: Online Werken’.

Daarin zit het ‘Totaal Telefonie’-pakket plus een uitgebreid aanbod aan cloud bedrijfsapplicaties, online opslag van data, servercapaciteit vanuit de cloud en én de volledige werkplek-IT. Volgens René Oldenbeuving blijft het daar niet bij. “Wij zijn bijvoorbeeld aan het kijken naar de mogelijkheden om ‘Disaster Recovery as a Service’ (DRaaS, red.) op abonnementsbasis aan te gaan bieden. Met DraaS maak je een letterlijk een actuele virtuele kopie van de volledige ICT-omgeving van een organisatie, inclusief servers, data, software en werkplekautomatisering. Mocht er een calamiteit zijn

CLOUDTELEFONIE

– dat kan bijvoorbeeld een fysiek probleem zijn, zoals een brand in het bedrijfspand – dan is de volledige bedrijfs-ICT zeer snel weer, op welke locaties dan ook, in de lucht en kan de bedrijfsvoering zo goed mogelijk door gaan.”

Continuïteit De mogelijkheden van cloudcomputing met inbegrip van cloudtelefonie zijn groot. Maar hoe zit het met de acceptatie van die technologie door het Nederlandse MKB? Want uiteindelijk moet de ondernemer er maar op vertrouwen dat het goed zit met de continuïteit van zowel de ICT-oplossingen (die steeds meer de ruggengraat vormen van de bedrijfsprocessen) als de cloud-aanbieder. Over dat laatste is René Oldenbeuving kort: INTO is al twaalf jaar een gezond en winstgevend bedrijf met een bijzonder conservatieve financiële strategie. En het is sinds april 2014 grotendeels eigendom van een solide Nederlandse investeringsmaatschappij (Foreman Capital). Voor het borgen van de continuïteit van de ICT-oplossingen en de cloudplatformen gebruikt INTO de nodige vooraanstaande partners met een even solide achtergrond, zoals Microsoft, zo verzekert hij.

Wat levert de cloud op?

“Wat je je als ondernemer ook moet afvragen, is waarom je de ICT in de cloud zou willen hebben en vooral wat het je oplevert. Kijk niet alleen naar het

prijskaartje, al is het goed om te weten dat je hierdoor geen ICT-assets meer op de balans hebt staan en dat je daarvoor in de plaats voorspelbare en overzichtelijke operationele kosten krijgt. Het is de lift (de cloud) versus de trap. Maar even belangrijk is het feit dat je je als ondernemer met cloudcomputing niet meer bezig hoeft te houden met het op orde houden van de ICT binnen het bedrijf en je volledig op de echte kernactiviteiten kunt richten. En een derde, vaak onderbelicht, aspect is dat je als MKB’er de beschikking krijgt over geavanceerde ICT-oplossingen (denk bijvoorbeeld aan CRM-software met koppelingen naar de bedrijfstelefonie) die tot dusver alleen voorbehouden waren aan zeer kapitaalkrachtige concerns.”

In 2002 is ‘Into Telecom’ gestart als een onafhankelijke adviesorganisatie met franchisenemers die ondernemingen in Nederland met raad en daad bijstond als het ging om data- en telecommunicatieoplossingen.

De afgelopen jaren heeft het bedrijf en zijn franchisenemers zich echter ook meer en meer op het terrein van (met name cloudgerelateerde) IT-oplossingen begeven.

Die ontwikkeling is aanleiding geweest voor het in april 2015 laten wegvallen van het woordje ‘Telecom’. Into Telecom werd daarmee kortweg INTO. Het bedrijf heeft anno 2015 42 franchisenemers en ruim 5.500 klanten in Nederland.

15

CLOUDTELEFONIE Milan Růžička (T-Mobile) en Gijs Borsboom (Mitel)

Mobiliteit en efficiency MKBondernemers sterk verbeterd T-Mobile heeft in juni, in samenwerking met Mitel, Cloud & Clear geïntroduceerd. Dit is een gecombineerde cloudcommunications-oplossing voor vast en mobiel voor het Nederlandse MKB. Aan de vooravond van de introductie kregen wij de gelegenheid om hierover nader geïnformeerd te worden en schoven aan bij Milan Růžička, de nieuwe marketing director voor de zakelijke markt bij T-Mobile, en Gijs Borsboom, vice-president sales Benelux bij Mitel.

Door Marco Mekenkamp

De in juni aangekondigde samenwerking tussen T-Mobile en Mitel kwam niet helemaal uit de lucht vallen. In de vakpers werd er al eerder de samenwerking aangekondigd. Op dat moment waren de plannen nog niet helemaal rond. Begin juni konden Milan Růžička van T-Mobile en Gijs Borsboom van Mitel de propositie aan Telecommagazine toelichten. Růžička: “Samen met Mitel brengen we T-Mobile Cloud & Clear op de markt, een zakelijke cloudcommunications-oplossing voor vaste en mobiele telefonie. We richten ons op het Nederlandse MKB, organisaties met tussen de 20 tot 250 medewerkers.”

Flexibel Er zijn meer spelers die een dergelijke vast-mobielintegratie aanbieden. Milan Růžička: “Onze oplossing onderscheidt zich van dat van andere aanbieders door de flexibiliteit, schaalbaarheid, de lagere kosten en de soepele migratie. Veel MKB-bedrijven maken nog gebruik van een traditionele PBX. Bovendien geldt dat bedrijven volgens hun oude contract vaak alles in één keer moeten omzetten, dus zowel hun vaste als hun mobiele telefonie. Wij denken dat dit anders kan. Met Cloud & Clear hebben we een platform ontwikkeld waarbij je gewoon over kunt stappen met wat je wilt en de rest komt later… of niet.”

Gijs Borsboom vult hierop aan: “Een simpel voorbeeld.

De PBX van een bedrijf is aan vervanging toe. De overstap naar een flexibele cloudoplossing voor telefonie is dus een overweging. Echter, de mobiele contracten lopen nog een jaar. Met Cloud & Clear is dat geen probleem meer, want de vaste telefonie kan worden overgezet op het platform van Cloud & Clear,

16

terwijl de mobiele telefonie gewoon blijft lopen bij de huidige provider. Maar het platform maakt het wel mogelijk om de vaste en mobiele telefonie te integreren.

Zo heb je de voordelen van cloudtelefonie met al zijn functionaliteiten, de integratie met mobiele telefonie, maar zonder verplichtingen om het mobiele contract voortijdig, tegen extra kosten op te zeggen. Er is dus geen commerciële druk, en dat is voor ondernemers wel zo prettig.”

Belprofielen in plaats van standaard contracten Cloud & Clear biedt veel meer keuze in de contractvormen dan de huidige aanbieders van cloudoplossingen in de MKB-markt. Borsboom: “ We hanteren geen standaard contracten, maar maken duidelijk onderscheid tussen laag- en hoogverbruikers binnen een onderneming, door middel van verschillende belprofielen. Ondernemers kunnen hierdoor fors besparen op de maandelijkse kosten.” Ook binnen een gebruikersprofiel zijn er nog individuele mobiele belprofielen: Bereikbaar, Regelmatig, Vaak, Altijd en Europa. Op deze wijze is er ook een heldere kostenstructuur en goed inzicht in de total cost of ownership (TCO).

Met de cloudcommunications-oplossing beschikken gebruikers nog steeds over dezelfde functionaliteit als gebruikers van een ‘on premise’-oplossing.

Kanaal De integratie van vaste en mobiele telefonie – ook wel fixed mobile convergence (FMC) genoemd – is in het enterprisesegment inmiddels redelijk normaal. En ook bij de vele zzp’ers en eenmanszaken zien we vaak een

CLOUDTELEFONIE

met Cloud & Clear

vorm van – veelal eenvoudige – integratie van vaste en mobiele telefonie. Het MKB blijft hierbij achter.

Růžička: “Cloud & Clear biedt MKB-bedrijven precies wat ze nodig hebben. Ze kunnen hun mobiliteit en efficiency fors verbeteren als ze met Cloud & Clear hun communicatiediensten naar de cloud verhuizen.

En wij helpen ze ook echt met de overstap. T-Mobile zorgt ervoor dat klanten door implementatiemanagers persoonlijk worden begeleid in het hele traject.”

Voor de Cloud & Clear-oplossing zijn diverse partijen belangrijk. Als eerste is er Mitel dat ‘state of the art’-techniek levert. T-Mobile is de aanbieder van het snelle en stabiele 4G-netwerk. Gijs Borsboom: “Het partnerschap met T-Mobile ligt voor de hand. T-Mobile heeft veel ervaring in het MKB, en onze oplossingen vullen elkaar perfect aan. We hebben een vast-mobiel convergentie-ervaring ontwikkeld die we in Nederland nog niet eerder hebben gezien. Daarmee zijn we in Nederland nu zelfs nog beter in staat om onze track record als snelst groeiende onderneming op het gebied van cloud communications wereldwijd verder uit te bouwen.”

Ook voor het telecom- en IT-kanaal is een belangrijke rol weggelegd. Gijs Borsboom: “Voor een oplossing als Cloud & Clear heeft het geen enkele zin om aan advertising met bijvoorbeeld billboards te doen.

Het vraagt immers om toelichting. Er zijn daarnaast teveel bedrijven in het MKB om ze rechtstreeks te benaderen. Zowel Mitel als T-Mobile hebben veel resellers voor wie Cloud & Clear een goede aanvulling is op hun portfolio.” Cloud & Clear wordt daarom aangeboden door T-Mobile en gecertificeerde Mitel- en T-Mobilepartners.

MILAN RŮŽIČKA (T-MOBILE) EN GIJS BORSBOOM (MITEL)

17

CLOUDTELEFONIE 5 security-tips voor VoIP

Trap niet in de valkuil van PBX-appliances Beveiliging van VoIP-aansluitingen is een groeiend probleem voor gebruikers. De Communications Fraud Control Association (CFCA) berekende in het Global Fraud Report 2013 al dat het hacken van PBX- en VoIP-bedrijven een schadepost oplevert van meer dan acht miljard dollar. Hoog tijd om dit risico aan te pakken, anders lopen de kosten snel uit de hand.

Door Nick Galea

Beveiliging is geen incidentele of eenmalige oplossing maar een constante strijd waarbij gebruikers en resellers de focus moeten leggen op het minimaliseren van risico’s. We zetten enkele tips op een rij die daarbij kunnen helpen.

1. Adviseer een mainstream OS Het is belangrijk dat resellers een PBX aanbieden die werkt op een mainstream besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Wanneer gekozen wordt voor het minder bekende Linux, moet dat wel een distributie met duidelijke support zijn, zoals bijvoorbeeld Red Hat of Ubuntu. Afhankelijk zijn van maatwerkproducten kan gevaarlijk zijn, omdat deze producten vaak de aanpassingen naar nieuwe versies en veranderingen niet ondersteunen en daarmee een aanzienlijk risico voor de gebruiker met zich meebrengen. Deze risico’s kunnen niet alleen de PBX zelf aantasten, maar zelfs het gehele bedrijfsnetwerk. Het gaat dus allemaal om de educatie en de verantwoordelijkheid van de reseller om zijn klanten een mainstream besturingssysteem te adviseren. Velen bieden de ’gemakkelijke’ installaties aan maar vergeten hierbij dat de lange termijn veel belangrijker is.

2. Zorg ervoor dat uw klant zijn OS begrijpt Het volgen van het laatste nieuws en het opvolgen van de laatste veiligheidsupdates kan een tijdrovende bezigheid zijn, zeker als dit voor meerdere systemen moet worden gedaan. Het is daarom van groot belang dat resellers hun klanten helpen bij het kiezen van de telefooncentrale die past bij hun IT-infrastructuur. Het gaat er namelijk

18

om dat de PBX naadloos aansluit op het besturingssysteem dat de klant kent en waarvan hij weet hoe het gebruikt moet worden. Wanneer de klant Linux in zijn organisatie gebruikt, dan is het verstandig een op Linux werkende PBX te kiezen. Gebruikt de klant Windows, dan zal vanzelfsprekend een Windows-centrale de voorkeur genieten. Op deze manier is de klant in staat de beveiliging op orde te houden. De PBX zal gelijk moeten zijn aan andere serverapplicaties, en dus niet een aparte ‘black box’. Dit maakt de beveiliging niet alleen een stuk simpeler, het maakt het mogelijk voor de klant om ook de PBX te monitoren.

3. Selecteer de PBX-leverancier met zorg Niet alleen het onderliggende besturingssysteem moet beveiligd zijn en blijven, de PBX-software zelf moet dat ook. Het is daarom belangrijk een PBX-leverancier te kiezen die veel waarde hecht aan beveiliging en het uitbrengen van nieuwe veiligheidsupdates wanneer deze noodzakelijk zijn. Gelukkig levert het merendeel van de commerciële leveranciers van telefooncentrales prima diensten, maar zeker niet alle aanbieders doen voldoende als het gaat om nazorg en het leveren van updates, wat een serieus veiligheidsrisico met zich meebrengt. Resellers zouden daarom een PBX moeten aanbieden die zij kunnen en willen bijhouden of die de gebruiker zelf van updates kan voorzien zodat veiligheidsrisico’s tot een minimum beperkt worden. Resellers doen er dan verstandig aan om een soft-PBX te kiezen die in staat is veiligheidsrisico’s snel te detecteren en die daarnaast updates moeiteloos doorspeelt naar de gebruikers, vaak met een paar eenvoudige klikken van de muis.

CLOUDTELEFONIE

NICK GALEA IS CEO VAN 3CX.

4. Moedig het uitvoeren van software-updates aan Zoals gebruikelijk bij de meeste software is het werken met de laatste versie standaard in de industrie. Een standaard die absoluut niet genegeerd mag worden.

Gebruikers maken vaak de vergissing om te lang te blijven hangen bij een oudere versie. Nadeel daarvan is dat oudere versies in de meeste gevallen niet meer worden onderhouden en dat het updaten een serieus probleem kan vormen. Resellers zouden hun klanten moeten adviseren altijd de laatste versie van een softwareproduct te gebruiken, liefst op een effectieve centrale die betaalbaar en snel is en die moeiteloos een nieuwe update van de software kan installeren.

5. Trap niet in de valkuil van PBX-appliances PBX-appliances zijn een slechte keuze en bieden gebruikers valse hoop op veiligheid. Een PBX-appliance is een black box met een standaard Linux-versie. Het idee van de ontwikkelaars is, dat de klant eigenlijk niet hoeft te weten wat er precies intern gebeurt. Dat maakt de zaak dubbel gecompliceerd, want hoewel

de appliance meestal wel goed opstart, beginnen de problemen vrijwel direct als gebruikers ermee aan de slag gaan. Aanpassingen van de configuratie, met name bij een niet-standaard Linux-installatie, maken de PBX minder betrouwbaar. En, wanneer er kwetsbaarheden worden gevonden, wordt er zelden een update van het OS uitgevoerd. Er zijn zelfs fabrikanten die na een hack geen ondersteuning meer geven en daarmee de gebruiker met het probleem opzadelen. Resellers kunnen klanten behoeden voor dit soort miskopen door de zwakheden van ouderwetse appliances te benoemen en alternatieven aan te bieden.

Conclusie Beheerders willen af van black boxes en controle over hun systemen behouden. Een PBX moet daarom een serverappplicatie als iedere andere zijn, die op de al aanwezige servers draait en met dezelfde netwerkmanagementtools kan worden beheerd. Resellers horen hun klanten de centrale te adviseren die past bij het netwerk van de klant, zodat veiligheidsrisico’s op voorhand en automatisch worden gereduceerd en niet zoals wel vaker gebeurt, pas achteraf.

19

CLOUDTELEFONIE

Aventel biedt telefonie via een VoIP-centrale in de cloud

‘Focus is onze

Aventel biedt vaste telefonie, mobiele telefonie en internetverbindingen. Er werken nu tien man, die rond de 700 actieve klanten bedienen. Het bedrijfspand staat in Haarlem, waar we op locatie medeoprichter Steven Schrier treffen voor een gesprek over waar het bedrijf zijn succes aan ontleent en waar het met de VoIP-markt heen gaat in de nabije toekomst.

Door Dick Schievels

“VoIP, in de vorm van een telefoniecentrale vanuit de cloud, is voor ons op dit moment de belangrijkste business”, vertelt Steven Schrier, telecomspecialist en mede-eigenaar van Aventel. Het Haarlemse bedrijf heeft alleen zakelijke klanten en richt zich op MKB-ondernemingen met tussen de één en veertig werkplekken. Die categorie beslaat volgens Schrier zo’n 80 procent van het klantenbestand. Men richt zich in principe op klanten in heel Nederland, maar de meeste zitten in de regio, met name in Noord- en Zuid-Holland en Amsterdam. Aventel maakt voor zijn klandizie veel gebruik van zijn partnernetwerk. “Wij focussen als ICT-bedrijf echt op telecom. Maar je hebt ook ICT-bedrijven die zich op andere diensten richten.

Die krijgen vaak te maken met de vraag: ‘Kunt u mij ook telefonie leveren?’ En dan wordt zo’n klant naar ons doorgespeeld. Dan zeggen zij: ‘Pakken jullie het maar op.’ De eindklant krijgt zo de kwaliteit van de echte telecomspecialist. Sommige partijen kiezen voor de ‘one stop shop’-filosofie. Wij denken echter dat je je beter kunt focussen op waar je goed in bent en dat je dienstenpakket niet te breed moet zijn.”

Beste oplossing Aan de ‘achterkant’ maakt Aventel gebruik van de connectiviteits- en cloudoplossingen van provider RoutIT, een aanbieder die zich louter richt op IT- en telecomresellers. “Van hen nemen wij HIP, Hosted IP-telefonie, af. Zij bieden daarnaast ook het volledige KPN ÉÉN-dienstenpakket. Wij kijken hierbij altijd naar welke oplossing het beste past

20

bij de klant. De achterliggende techniek is bij HIP en KPN ÉÉN hetzelfde; beide zijn gebaseerd op het Broadsoft-platform. Alleen met HIP heb je wat meer mogelijkheden en kun je ook desgewenst meer maatwerk leveren.”

De relatie met RoutIT stamt al uit 2009, toen Schrier samen met zijn collega Martien den Hollander Aventel oprichtte. “We kwamen er al snel achter: dit is een partner waar we mee verder willen. Dat was in de tijd dat VoIP furore begon te maken. Met RoutIT is dat in een stroomversnelling gekomen. Zij waren de eerste met een VoIP-platform dat wij voor onze klanten in gedachten hadden.”

Aanvullende diensten Aventel heeft verder een aantal eigen aanvullende diensten ontwikkeld. “Voor callcenters hebben we een soort dashboard gemaakt”, aldus Schrier. “Dat is de Aventel Callcenter Monitor, waarop agents kunnen zien wat er allemaal gebeurt qua wachtrijen, hoeveel gesprekken er worden gemist, hoelang het duurt voordat een gesprek wordt beantwoord, et cetera.” Een ander voorbeeld van een eigen ontwikkelde service is een integratiesysteem tussen de telefooncentrale en de database van de klant: Aventel Database-integratie.

“Dat werkt als volgt: op het moment dat een klant belt, zoekt onze software in de database naar het dossier dat is opgehangen aan het telefoonnummer van die klant.

Is er een match, dan wordt het gesprek vervolgens automatisch doorverbonden met de juiste medewerker binnen het callcenter. Die behandelaar krijgt zo direct

CLOUDTELEFONIE

grootste kracht’ de juiste informatie op zijn scherm en weet ook onmiddellijk wie hij aan de lijn heeft.”

Aventel biedt ook vast-mobielintegratie of ‘VaMo’ zoals Schrier het aanduidt. Daarmee is de mobiele telefoon volledig te integreren met de hosted-telefoniecentrale.

Dat houdt in dat de gebruiker intern kan bellen tussen vast en mobiel en andersom. “Stel, jij zit bijvoorbeeld in de auto”, zegt Schrier, “dan kun je intern bellen naar je collega’s en die kunnen jou ook intern doorverbinden.

Verder heb je ook applicaties waarin je de status kan zien van jouw collega’s, maar dus ook van de collega’s die mobiel aan het bellen zijn vanuit de auto. En ook gespreksopname is volledig geïntegreerd.”

Qua Unified Communications is men bij Aventel momenteel intern met ‘I AM Totaalcommuncatie’ aan het experimenteren. Dat is een oplossing, waarmee je alles kunt delen, kunt chatten, bellen, of noem maar op. Het is een functionele uitbreiding op de HIP-cloudcentrale. “Maar we bieden het op dit moment nog niet aan, want voordat we dat gaan doen, willen we het eerst zelf volledig hebben uitgetest.”

bedrijven die al op VoIP zitten maar ontevreden zijn over de kwaliteit van de geleverde oplossing. VoIP is nogal een gevoelig product en het moet wel netjes en goed ingericht worden, wil je de kwaliteit krijgen die we gewend zijn van ISDN. Dat gaat nog weleens mis.”

En dan is er ook nog de transitie naar IPv6 als lonkend perspectief. Schrier: “Die zijn we driftig aan het voorbereiden: iedereen op training, zelf testen, apparatuur aanschaffen... IPv4 komt een keer aan het eind van zijn IP-adressen. Wanneer de overgang precies

Toekomst

Focus

“Uiteindelijk zal alles over het internet gaan”, blikt Aventel-mede-eigenaar Martien den Hollander, die ook nog even is aangeschoven, vooruit. “Er zijn nu nog heel veel klanten die via ISDN bellen. Dus de eerste vijf jaar zie ik ons alleen al groeien omdat we klanten uit die pool erbij krijgen: bedrijven die van ISDN overstappen op VoIP.” Steven Schrier vult aan: “Maar we verwerven tegenwoordig ook veel nieuwe klanten uit de groep

Wat is nu de belangrijkste motor van Aventels succes? “Onze kracht is vooral dat we ons op en top gespecialiseerd hebben in hosted telefonie. Veel andere aanbieders zijn vaak een ICT-bedrijf dat de telefonie erbij doet. Terwijl bij ons de focus helemaal is gericht op die hosted-telefonieoplossing. Ondertussen hebben we daarin heel veel ervaring opgedaan. Dus focus is onze grootste kracht.”

“Wij denken dat je je beter kunt focussen op waar je goed in bent en dat je dienstenpakket niet te breed moet zijn” gaat plaatsvinden, is moeilijk te voorspellen, maar het gaat gebeuren. Daarom willen we nu de transitie van het interne netwerk van IPv4 naar IPv6 op korte termijn al actief aan onze klanten gaan aanbieden, zodat we straks niet een enorme inhaalslag hoeven te maken.”

21

CLOUDTELEFONIE

“Je kunt bedrijfstelefonie, internet en contactcenters niet meer los van elkaar zien”

Organisaties onderscheiden zich met klantcontact dankzij cloud Waar organisaties vroeger zelf bepaalden hoe er intern en extern werd gecommuniceerd, zijn het nu de klanten en de medewerkers die bepalen hoe ze communiceren met de organisaties. Maar hoe houd je de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van communicatie bij?

Door Marco Mekenkamp Fotgrafie Paul Teixeira

Wat nu een moderne communicatieoplossing lijkt, kan over twee jaar verouderd zijn. Betekent dit dat we continu moeten investeren in de nieuwste communicatietechnologieën om actueel te blijven?

Systeemintegrator Axians en contactcenterspecialist Customer Interaction Group vinden van niet. Zij bundelden onlangs hun krachten om een best of breed as-a-service cloudoplossing voor unified communications en contactcenters te creëren, waarmee organisaties altijd verzekerd kunnen zijn van de meest actuele technologie, zonder dat daar torenhoge investeringen voor nodig zijn.

Onderscheiden Hoe willen klanten worden bediend? Via welke kanalen communiceren ze met de organisatie? En hoe zorg je ervoor dat de klantervaring voor al die kanalen, zowel online als offline, eenduidig en soepel verloopt?

“We kunnen ons tegenwoordig niet meer onderscheiden met de producten die we leveren, maar wel met onze service”, stelt Maarten van de Pavoordt, Business Development Manager bij Customer Interaction Group. “En die service moet vooral relevant zijn, voor elk kanaal dat de klant wenst te gebruiken om contact met ons op te nemen. Veel organisaties leveren weliswaar service via meerdere kanalen, maar die kanalen zijn in de praktijk nog vaak georganiseerd als silo’s. De kunst is om al die contactpunten zo te integreren, dat de klant van kanaal kan veranderen terwijl het callcenter nog steeds weet wie die klant is, wat zijn vraag was en wat zijn contactgeschiedenis is.

22

Met een dergelijke relevante dienstverlening kunnen organisaties het verschil maken en kunnen ontevreden klanten zelfs hun grootste ambassadeurs worden.

Tegelijkertijd worden onze communicatiemiddelen echter steeds complexer. Het wordt voor organisaties moeilijker om hun kennis op het gebied van klantcontactoplossingen bij te houden en het gevolg is dat ICT een ‘inhibitor’ wordt, in plaats van een ‘facilitator’. De business moet vaak lang wachten voor de benodigde functionaliteiten worden geïmplementeerd en ICT staat innovatie in de weg. Dat is het punt waarop organisaties naar cloudoplossingen gaan kijken.”

“Wanneer je eens in de vijf jaar een nieuw UC-systeem neerzet, zonder tussentijdse upgrades, dan is het erg moeilijk om actueel te blijven”, zegt Erik Lenten, Chief Technology Officer (CTO) bij Axians. “Neem je de communicatieoplossing uit de cloud af, dan wordt het veel eenvoudiger om nieuwe functionaliteiten uit te proberen, of om voor een selecte groep heel complexe functionaliteit te bieden. Je werkt tenslotte met een pay-per-use-model en in plaats van dat je een heel duur systeem aanschaft voor slechts vijf procent van het personeel, betaal je nu alleen voor die gebruikers die de functionaliteit ook daadwerkelijk gebruiken. Dat maakt het veel aantrekkelijker om te innoveren.”

Communicatie uit de cloud De meeste organisaties hebben de cloud inmiddels wel ontdekt als efficiënte en schaalbare oplossing voor

THEMA CLOUDTELEFONIE

MAARTEN VAN DE PAVOORDT VAN CUSTOMER INTERACTION GROUP EN ERIK LENTEN VAN AXIANS.

hun officesystemen. Ook unified communications en collaboration-oplossingen worden steeds vaker uit de cloud afgenomen. Als het echter op contactcenters aankomt, dan bestaat er nog twijfel over een gang naar ‘de cloud’. Er zijn doorgaans veel koppelingen met back-endsystemen en standaardpakketten van de grote providers kunnen dit niet altijd op de juiste manier faciliteren. En wat als je het allemaal net even anders wil? Die flexibiliteit is vaak niet mogelijk. Ga je specifieke diensten outsourcen aan gespecialiseerde aanbieders, dan is het weer moeilijker om een goed geïntegreerde totaaloplossing te realiseren. Kortom: hoe selecteer je de juiste partner? Een prangende vraag voor veel organisaties, waar Axians en Customer Interaction Group met de nieuwe dienst ‘ACX’ een antwoord op willen geven. “Grote aanbieders kunnen meestal geen communicatieoplossingen op maat

leveren en een traditionele contactcenterpartij heeft doorgaans geen kennis in huis over zaken als wifi, netwerken of mobile device management. Precies op dat punt complementeren Customer Interaction Group en Axians elkaar goed”, stelt Lenten. “Dankzij onze samenwerking kunnen wij nu met CXCloud ook de contactcentercomponent van een communicatieoplossing optimaal invullen en een volledige unified communications as a service en contactcenterfunctionaliteit leveren, die precies op de behoeften van onze klanten kan worden afgestemd. ACX bundelt vanuit de AxiansCloud verschillende kanalen als telefonie, online vergaderen, webchat en multichannel klantcontact in één gebruiksvriendelijke en schaalbare oplossing MILAN RŮŽIČKA (T-MOBILE) EN en wij hebben voor ieder onderdeel de specialisten in GIJS BORSBOOM (MITEL) huis. Zo kunnen we een perfecte integratie realiseren.

Nieuwe mogelijkheden en functies kunnen snel worden

23

CLOUDTELEFONIE

toegevoegd en verwijderd en gebruikers kunnen op- en afgeschaald worden op basis van de behoefte van de organisatie, die alleen betaalt voor het daadwerkelijke gebruik. De AxiansCloud is ‘UC Ready’ en gecertificeerd door grote leveranciers als Cisco en Avaya. Dit betekent dat de omgeving echt multi-tennant is, dat de performance perfect aansluit op de behoefte van de UC-applicaties en dat klanten verzekerd zijn van een goede beveiliging. Het resultaat is dat organisaties zich weer volledig kunnen richten op hun kernactiviteiten en zich geen zorgen hoeven te maken over zaken die niet hun core business zijn.”

Iedere medewerker is een contactcentermedewerker Axians en Customer Interaction Group besloten de krachten te bundelen na diverse gezamenlijke projecten bij onder andere Alliander en de ANWB. Een logische stap, volgens Maarten van de Pavoordt: “Axians constateerde dat klanten vaak behoefte hadden aan een schaalbare oplossing voor hun contactcenter en wij merkten dat men steeds vaker een gecombineerd aanbod zocht van contactcenter, bedrijfstelefonie en LAN, om klanten en medewerkers een omnichannel-ervaring te kunnen bieden. We werken samen aan een project voor de ANWB, waarin het nut van een dergelijke gecombineerde oplossing goed naar voren komt. Als een klant in één van de ANWB-winkels komt, dan moet hij minstens zo goed geholpen kunnen worden als wanneer hij het

“Neem je de communicatieoplossing uit de cloud af, dan wordt het veel eenvoudiger om nieuwe functionaliteiten uit te proberen, of om voor een selecte groep heel complexe functionaliteit te bieden” contactcenter belt. Dat betekent dat dezelfde informatie voorhanden moet zijn en systemen goed samen moeten werken. Je zou kunnen stellen dat elke medewerker tegenwoordig een callcentermedewerker is, dus je kunt bedrijfstelefonie, internet en contactcenters niet meer los van elkaar zien.”

24

TIJD VOOR

DE BATTLE! www.tijdvoordebattle.nl

Tijdelijk gratis

€ 1.000,beltegoed Lync in de Cloud vanaf €7,95 per maand

Telefonie in de Cloud vanaf €6,95 per maand ü ü ü ü

Maandelijks opzegbaar Geen eenmalige investering Geen beheer en/of onderhoud Gratis 30-dagen-account

werkplek Eén totaalpakket vanaf € 20,- per Chat en beschikbaarheid Onbeperkt bellen Internetverbinding Complete telefooncentrale (Bulk)SMS Mobiele app

ü ü ü ü

Maandelijks opzegbaar Geen eenmalige investering Geen beheer en/of onderhoud Gratis 30-dagen-account

werkplek Eén totaalpakket vanaf € 30,- per Chat en beschikbaarheid Onbeperkt bellen Internetverbinding Videoconferencing Samenwerken aan documenten Scherm delen met collega’s

THE INTERNET OF THINGS

Er is geen ontkomen aan Thermostaten die via een app op de smartphone en tabletcomputer zijn te bedienen. Een armband die bijhoudt hoeveel stappen iemand dagelijks zet, hoe het gesteld is met diens bloeddruk en dat vervolgens doorstuurt naar een mobiele app. Zomaar twee voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van wat wij gemakshalve maar ‘The Internet of Things’ (IoT) noemen. Want er is bijna geen ontkomen meer aan: straks is alles via het mobiele internet met alles verbonden.

Door Paul Teixeira

“Zelf uw kansen verkennen met IoT?�, zo staat er te lezen op de site van de Nederlandse Kamer van Koophandel. Het is de wervende kop die (aspirant) ondernemers moet aanzetten tot het downloaden van een ‘Internet of Things’-publicatie en -stappenplan. Als de Nederlandse KvK iets dergelijks aanbiedt, dan kun je gerust zijn: dit is geen hype meer. Wie toch nog twijfelt, kan bij marktonderzoeker Gartner te rade gaan. Die voorspelt dat het via (mobiel) internet verbinden van allerhande apparatuur een enorme vlucht gaat nemen.

Volgens Gartner zullen er in 2025 wereldwijd een kleine 26 miljard ‘connected devices’ opgesteld staan.

Dit genereert weer de nodige omzetkansen voor zowel de ICT-industrie als andere sectoren. Gartner schat de totale door IoT-gegenereerde waarde in 2025 op zo’n 300 miljard dollar.

Realiteit De gemiddelde consument in Nederland kijkt niet

$OO UROHV DUH FRPPLWWHG WR EXVLQHVV WUDQVIRUPDWLRQ meer op van op afstand bedienbare thermostaten en slimme armbanden. Voor bedrijven is The Internet of Everything eveneens steeds meer een zakelijke realiteit aan het worden. Niet alleen als het gaat om

)LJXUH 7KH\ DUH LQWHUHVWHG LQ WKH WDQJLEOH 52, UHDOLVHG DQG VHH LW DV D VWUDWHJLF

7KH &,2 OHDGV EXW PDQ\ RWKHU UROHV DUH LQYROYHG 26 DQG ČŁQDQFH 7KH &(2 OHDGV WKH 0 0 VWUDWHJ\ LQ RI EXVLQHVVHV

het produceren van de genoemde thermostaten en armbandjes, maar ook voor de eigen bedrijfsprocessen. En, ook niet onbelangrijk, The Internet of Things faciliteert zelfs de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. En dat niet alleen binnen het commerciĂŤle bedrijfsleven, maar ook (misschien zelfs vooral) voor de overheid in al zijn verschijningsvormen. Een uitvloeisel van IoT is bijvoorbeeld de ‘smart city’: de stad die dankzij de inzet van ICT bijna letterlijk slimmer wordt gemaakt. Een niet onbelangrijke rol is daarbij weggelegd voor het koppelen van allerhande sensoren en het verzamelen plus het analyseren van de op die manier verzamelde grote hoeveelheid gegevens (Big Data). Zo kan bijvoorbeeld de verkeersdoorstroom op de (snel)wegen automatisch worden aangepast bij meer of mindere verkeersdrukte. Of wordt straatverlichting voorzien van diverse sensoren waardoor de stadsverlichting op intelligente wijze wordt aangepast aan de daadwerkelijke ‘lichtbehoefte’ van voetgangers en andere verkeersdeelnemers.

Gezondheidszorg Ook in de gezondheidszorg lijken de mogelijkheden van IoT bijzonder groot. Los van de meer ‘recreatieve toepassingen’ (zoals slimme armbanden die de bloeddruk en dergelijke in de gaten houden bij het sporten) zien medici en overheid brood in toepassingen die zowel in de ‘cure’ (het daadwerkelijk genezen van patiĂŤnten) als de ‘care’ (bijvoorbeeld in de thuiszorg) soelaas bieden. Het past ook in het adagium ‘meer doen met minder handen aan het bed’ dat de

THE INTERNET OF THINGS

The Internet of Things $OO UROHV DUH FRPPLWWHG WR EXVLQHVV WUDQVIRUPDWLRQ

)LJXUH 7KH\ DUH LQWHUHVWHG LQ WKH WDQJLEOH 52, UHDOLVHG DQG VHH LW DV D VWUDWHJLF

7KH &,2 OHDGV EXW PDQ\ RWKHU UROHV DUH LQYROYHG overheid al enkele jaren koestert. ICT in het algemeen en IoT-toepassingen in het bijzonder kunnen het niveau van de gezondheidszorg verhogen zonder dat daar meer werknemers in de zorg voor nodig zouden zijn.

Een niet te vergeten ‘bijvangst’ van The Internet of Things is de door al die apparaten gegeneerde gegevens, de zogenoemde ‘Big Data’. Deze enorme gegevensbrij kan onvermoede kansen bieden voor het maximaliseren van de omzet bij bestaande klanten, de ontwikkeling van nieuwe diensten en producten helpen initiĂŤren en zorgen voor het openbreken van nieuwe markten. Daarbij zijn er wel de nodige technische, organisatorische ĂŠn wettelijke uitdagingen.

Voor dat eerste is er inmiddels de nodige slimme software waarmee de Big Data kan worden ontsloten.

Het organisatorisch aspect heeft wat meer voeten in de aarde: het vraagt om inzicht en begrip van de hoogste regionen van een organisatie. Die moeten zich realiseren dat er daadwerkelijke businesskansen

zitten in het doorvorsen van Big Data. Wat betreft de wettelijke beslommeringen (denk aan bijvoorbeeld DQG ČŁQDQFH 7KH &(2 OHDGV WKH 0 0 VWUDWHJ\ LQ RI EXVLQHVVHV de privacyregelgeving): daar wordt inmiddels door 5HJDUGOHVV RI ZKR OHDGV VHQLRU GHFLVLRQ PDNHUV IURP PXOWLSOH GHSDUWPHQWV PD\ EH minister Henk Kamp (Economische Zaken) aan gewerkt.

OHDGHUV LQYROYHG KDG PRUH WKDQ ČŁYH LQ WKHLU GHFLVLRQ PDNLQJ JURXS

&)2 RU ČŁQDQFH GLUHFWRU

27

THE INTERNET OF THINGS

Aan de basis van the Internet of Things staat de netwerkinfrastructuur van de operators. Die hebben in de afgelopen jaren aardig geïnvesteerd in het open uitbouwen daarvan, zowel op generiek niveau (de reguliere mobiele en vaste netwerken) als daar waar het gaat om oplossingen specifiek gericht op het faciliteren van the Internet of Things. Onder dat laatste kopje vallen de Machine-to-Machine-platforms (feitelijk een andere naam voor IoT) die de communicatie tussen apparaten afhandelt. Alle grote, in Nederland actieve operators hebben een eigen M2M-propositie. En, ook weer zonder uitzondering, zetten zij er ook stevig op in.

Circle Research in opdracht van de Britse operator Vodafone. In totaal werden er 859 managers op midden- en topniveau in diverse sectoren en landen (waaronder Nederland) ondervraagd. Daarbij ging het om zowel kleinere bedrijven (100 werknemers) als grote ondernemingen met meer dan 100.000 personeelsleden. Volgens het rapport (‘Vodafone M2M Barometer 2015’) classificeert inmiddels 33 procent van de ondervraagde CEO’s Internet of Things-/ Machine-to-Machine Communications-projecten met het label ‘Innovatie’. 32 Procent van hen stopt dergelijke projecten in het hokje ‘ICT’ en 26 procent vindt dergelijke projecten eerder onder ‘business development’ vallen.

CEO’s

Overheid

Het besef dat the Internet of Things daadwerkelijke invloed op de innovatiekracht (en daarmee uiteindelijk ook op de bedrijfsresultaten) van ondernemingen kan hebben, is inmiddels ook doorgedrongen tot veel Chief Executive Officers. Tenminste, dat claimt een recent onderzoek van het marktonderzoeksbureau

De Nederlandse overheid heeft zich inmiddels eveneens gerealiseerd dat de opkomst van The Internet of Things de nodige maatschappelijke en economische implicaties heeft. Dat valt althans op te maken uit de Kamerbrief die minister Henk Kamp (Economische Zaken) in juli dit jaar naar het parlement heeft

Operators

28

THE INTERNET OF THINGS GR PRUH HIČŁFLHQWO\Č… FKRRVLQJ RSWLRQV OLNH Č„DXWRPDWLQJ SURFHVVHVČ… DQG Č„PHDVXULQJ

3XUSRVH RI 0 0 SURMHFWV

HIĹźFLHQF\

LQQRYDWLRQ

%XW D VLJQLČŁFDQW QXPEHU RI EXVLQHVVHV FKRRVH RSWLRQV WKDW LQGLFDWH PRUH VWUDWHJLF

gestuurd. In dat schrijven (met als onderwerp ‘Ruimte voor vernieuwing door toekomstbestendige wet- en regelgeving’) zegt hij onder andere: “Door geavanceerde ICT-technologieĂŤn komen er steeds meer slimme apparaten beschikbaar zoals drones en zelfrijdende auto’s. Deze apparaten kenmerken zich door het feit dat dat ze nieuwe functies en toepassingen introduceren waar voorheen geen technologische oplossingen voor bestonden. Om deze ontwikkelingen in goede banen te leiden, zal bestaande wet- en regelgeving moeten worden herzien of zal in sommige gevallen zelfs nieuwe regelgeving nodig zijn.â€?

Op het gebied van het commercieel gebruik van drones is er sinds begin juli 2015 al nieuwe wetgeving.

Ook voor de zelfrijdende auto heeft de Nederlandse overheid al ruim een half jaar geleden wettelijke ruimte gemaakt. Minister Kamp wil daarnaast ook het aspect van intellectuele eigendomsrechten (belangrijk voor onder andere de 3D-printingmarkt) tegen het technologisch licht houden. Volgens hem zal verder nog scherp worden gekeken naar de huidige privacywetgeving. Kamp meent dat die ‘door veel bedrijven als complex worden ervaren en hen ervan weerhouden de kansen die innovatief gebruik van data

Standaarden in de maak

RUJDQLVDWLRQV WKDW PLJKW UXQ D ȤHHW RI HTXLSPHQW VXFK DV EXLOGLQJ VHUYLFH FRQWUDFWRUV

Het succes van een technologische ontwikkeling hangt ook samen met een goede interoperabiliteit tussen diverse hard- en software. Daarvoor zijn weer standaarden nodig. Op dat vlak is er ook volop beweging in de Internet-of-Thingsmarkt. Zo zijn er op dit moment meer dan 44 IoT-gerelateerde standaarden in ontwikkeling door de mondiale standaardisatieclub IEEE. De GSMA, de mondiale branchevereniging van leveranciers die actief zijn op het gebied van mobiele telefonie, heeft eveneens een set richtlijnen voor de machine-tot-machinecommunicatie gepubliceerd. De club wil hiermee voorkomen dat er bijvoorbeeld overbelasting ontstaat op mobiele netwerken door slordige IoT-implementaties. De GSMA heeft eerder al soortgelijke richtlijnen

gepubliceerd waaraan makers van mobiele applicaties zich kunnen houden. De branchevereniging heeft eerder al een standaard ontwikkeld voor zogenoemde ‘embedded sims’: simkaarten die door producenten vanaf fabriek in apparaten, zoals auto’s, worden ingebouwd.

GSMA heeft voor zijn IoT-richtlijnen (‘IoT Device Connection Efficiency Guidelines’ gedoopt) al een aardige hoeveelheid operators weten te interesseren. Volgens de GSMA branchevereniging hebben onder andere AT&T, China Mobile, China Telecom, Deutsche Telekom, Orange, NTT DoCoMo en Telefonica zich al achter het initiatief geschaard. Ook gaan fabrikanten, zoals Sierra Wireless en Jasper, de richtlijnen aanhouden bij de ontwikkeling en productie van nieuwe IoT-hardware.

29

THE INTERNET OF THINGS

De beveiliging van zowel de gekoppelde apparaten, de verbinding met het netwerk als de verzamelde data zijn drie zaken waar de gemiddelde CIO (en ook de CEO) hoofdpijn van krijgt. Het slechte nieuws is daarbij dat voor een groot deel van de bewuste apparaten er geen security-oplossing bestaat. Zeker als het gaat om hardware die al wat ouder is.

De verbinding tussen de ‘devices’ en het internet is een reĂŤel risico, waar wel de nodige oplossingen voor bestaan. De verbinding die via het mobiele netwerk van de operator loopt, is doorgaans voorzien van redelijk afdoende encryptie en beveiliging. Maar ook daar is de continue aandacht voor security nodig. Het Britse industrieanalistenbureau Analysys Mason zegt dat ‘alles met een IP-adres in principe bevattelijk is UHVXOWV +HUH DUH RXU NH\ ČŁQGLQJV E\ WKH QXPEHUV voor een aanval door kwaadwillenden’. Dat is volgens hen niet anders bij Internet of Things-toepassingen.

0 0 LV D WRS SULRULW\ IRU Wat IoT-security echter wel bijzonder maakt, is de EXVLQHVVHV LQ PDQ\ Z schaalgrootte. Analysys Mason: “Het vergt een in hoge &RPSDUHG WR ODVW \HDU PRUH EXVLQHVVHV KDYH KHDUG RI 2QFH RUJDQLVDWLRQ mate geautomatiseerde security-aanpak om miljoenen 0 0 PRUH VD\ WKDW LWoV UHOHYDQW WR WKHP DQG PRUH KDYH DQ H[SDQG KRZ WKH\ X gekoppelde apparaten te beveiligen. De beveiliging EXVLQHVV WUDQVIRUP verschuift ook van de buitenkant van het netwerk naar de netwerkinfrastructuur zelf. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de verschillende operators. Zij moeten dit in hun netwerk gaan implementeren.�

([HFXWLYH VXPPDU\ biedt te benutten’. Hij gaat daarom een expertgroep ‘Big Data en privacy’ benoemen die nog voor eind 2015 met meer duidelijkheid moet komen over ‘de relatie van data voor de ontwikkeling van innovatieve datagedreven producten en diensten’.

Het initiatief van de minister kan in ieder geval op steun van de ICT-sector zelf rekenen. Al mag hij – wat hen betreft – daarbij wel wat haast maken. Zo zegt de ICT-branchevereniging in een officiĂŤle reactie op de Kamerbrief: “Nederland ICT benadrukt dat er tempo moet worden gemaakt. Het aanpassen van wet- en regelgeving vergt vaak veel tijd. Door slagvaardig te zijn kan Nederland een voorsprong nemen en de internationale ICT-proeftuin worden, zoals beschreven in de Digital Delta visie.â€? Nederland ICT-directeur Lotte de Bruijn gooit er nog een schepje boven op: “Laten we ervoor zorgen dat de zelfrijdende auto als eerste grootschalig in Nederland rijdt. De kansen moeten voorop staan en niet langer de mitsen en maren.â€?

Als het gaat om de beveiliging van de verbindingen, wordt het ietwat nijpender bij het versturen van data

Obstakels De invoering van Internet-of-Things-oplossingen heeft nogal wat voeten in de aarde, zo blijkt uit onderzoek.

In de Vodafone M2M Barometer 2015 gelden ‘security’ en ‘privacy’ bijvoorbeeld bij respectievelijk 33 procent en 31 procent van de ondervraagde managers als de voornaamste obstakels bij het doorvoeren van een IoT/ M2M-project. Die drempels worden overigens als het hoogst gezien door managers werkzaam in de retailsector en de gezondheidszorg. Want, zoals een van hen in het bewuste rapport zegt: “Wij willen immers niet in de krantenkoppen verschijnen met een securityprobleem.�

$GRSWLQJ 0 0

SDJH WR ČŁQG RXW PRUH DERXW KRZ

30

SD

THE INTERNET OF THINGS

via een wifi-netwerk. Hoewel er veel security-oplossingen bestaan voor een dergelijke draadloze verbinding, is het veelal zo dat er bij de nodige ondernemingen weinig tot geen aandacht aan dat aspect wordt besteed.

Het kan echter ook mis gaan bij de IoT-apparaten zelf: daar moeten eveneens de nodige beveiligingsmaatregelen zijn ingebakken. En dat houdt tevens in dat de bewuste software continu tegen het licht moet worden gehouden om eventuele veiligheidsrisico’s tijdig te ontdekken en vervolgens afdoende te dichten.

Hoe belangrijk dat kan zijn, is weer eens gebleken toen hackers er zeer recentelijk in slaagden bepaalde modellen uit de stal van autofabrikant Chrysler te SDJH WR ȣQG RXW PRUH DERXW KRZ hacken. Via de met het mobiele internet verbonden ingebouwde infotainmentsystemen konden zij op afstand onder andere de remmen én de motor van een recent model Jeep Cherokee uitschakelen. Ook konden de hackers de precieze locatie van de auto zien.

Volgens hen hadden zij om de auto te hacken eigenlijk al genoeg aan het IP-adres van het voertuig. Chrysler heeft overigens – na een keurige waarschuwing door de bewuste hackers – al vrij snel een software-update voor zijn auto’s uitgebracht, maar die kan alleen met behulp van een usb-stick worden uitgevoerd.

$GRSWLQJ 0 0 LV MXVW WKH ȣUVW VWHS

SDJH WR ȣQG RXW PRUH DERXW KRZ Maar er is ook goed nieuws te melden op het gebied van IoT-gerelateerde security: de verzamelde gegevens worden in toenemende mate ‘in de cloud’ verzameld en opgeslagen. De verschillende uitbaters van datacenters investeren behoorlijke bedragen in de beveiliging van hun systemen, veelal meer dan de gemiddelde onderneming in het midden- en kleinbedrijf zich kan veroorloven. Weliswaar is geen enkele beveiliging 100 procent waterdicht te krijgen, maar in dit geval wordt er wel veel aan gedaan om kwaadwillenden buiten te houden.

31

THE INTERNET OF THINGS

Operators over The Internet Telecommagazine vroeg de vier grote operators in Nederland, KNP, Vodafone, T-Mobile en Tele2, naar hun mening over The Internet of Things/M2M, wat zij daaraan doen, hoe belangrijk het voor hen is én hoe het Nederlandse bedrijfsleven er op dat gebied voor staat. We kunnen gerust ademhalen, want: “Nederland is een geschikt land voor M2M.”

Door Paul Teixeira

We hebben de vier operators allemaal dezelfde vragen voorgelegd. Deze zijn beantwoord door Robert de Vries, head of M2M bij T-Mobile Nederland, Jasper Snijder, senior vice president New Business KPN, Joost Verschuren, Manager M2M Sales (ad interim) bij Vodafone Nederland en Rami Avidan, Director M2M, Tele2 Group.

Hoe belangrijk is de Internet of Things/M2M-markt voor uw bedrijf (financieel en bedrijf strategisch gezien)?

T-Mobile: “M2M/IoT is een strategische groeimarkt.

Nederland is als land zeer geschikt voor de ontwikkeling van M2M-oplossingen, omdat de digitalisering van onze bedrijfsprocessen relatief vergevorderd is ten opzichte van andere landen.

T-Mobile kan daarbij gebruikmaken van de strategische kennis van ons moederbedrijf Deutsche Telekom, die ruime ervaring heeft met M2M-oplossingen in de automotive, health care en industrial automation.”

KPN: “Wij zien dat de mogelijkheden van The Internet of Things ontelbaar zijn, waarbij KPN een belangrijke bijdrage kan en wil leveren. Internet of Things heeft de toekomst en is daarom in onze bedrijfsvoering een belangrijke pijler.”

Vodafone: “Vodafone ziet M2M als een belangrijke groeimarkt voor de nabije toekomst. Al jaren is M2M binnen Vodafone een aparte, wereldwijde Business Unit om de kennis en kunde van deze specifieke branche snel en efficiënt te kunnen delen binnen de verschillende OpCo’s en met onze klanten.”

32

Tele2: “M2M is een belangrijke strategische pilaar van de Tele2 Group. Naar onze mening gaat M2M/ IoT niet alleen over techniek, maar veel meer over het maken van een strategische keuze over efficiency en de verdienmodellen van organisaties. Onze M2M-activiteiten focussen zich op het leveren van de beste connectiviteit en de mogelijkheid om deze connectiviteit het best te beheren. Een aantal jaar geleden heeft Tele2 op groepsniveau een aparte business unit opgericht die zich volledig focust op M2M. De M2M activiteiten van Tele2 zijn opgebouwd volgens een partnerstrategie. Tele2 gelooft sterk in een partnerstrategie waarmee de beste partijen voor verschillende activiteiten samenwerken en zo samen nieuwe mogelijkheden creëren op het gebied van IoT.” Kan uw bedrijf in kaart brengen wat het op dit moment aan M2M-aanbod heeft?

T-Mobile: “T-Mobile Nederland richt zich vooral op het managen van de connectiviteit. Wij bieden een M2M Service Portal aan voor het kostenefficiënt administreren en monitoren van een M2M-vloot. De simkaarten beschikken over roaming zodat in heel Europa het beste/sterkste netwerk automatisch wordt geselecteerd.”

KPN: “We zien dat steeds meer organisaties gebruikmaken van IoT-toepassingen. En dat steeds meer bedrijven oplossingen bedenken die – andere – bedrijven verder helpen. KPN levert het netwerk en brengt tegelijkertijd vraag en aanbod bij elkaar. Ook zijn we onder andere co-owner van de Internet-ofThings-academy: een inspirerende omgeving

THE INTERNET OF THINGS

of Things/M2M

waarbij jonge ontwikkelaars wordt gevraagd om IoT-oplossingen te ontwikkelen voor bestaande bedrijfsprocessen. Leuk om even te kijken: http:// iotacademy.nl/challenges/ Daarnaast investeert KPN veel in het netwerk. Naast de bestaande 2G-, 3G- en 4G-netwerken gaan we dit jaar ook het nieuwe netwerk LoRa uitrollen. LoRa staat voor Long Range en maakt het mogelijk om miljoenen apparaten die zeer weinig stroom en data gebruiken, kostenefficiënt te verbinden met internet. Via LoRa kunnen bijvoorbeeld sensoren hun data gemakkelijk op lange afstand naar het internet verzenden of kunnen apparaten vanaf het internet opdrachten krijgen (zoals aan/uit, open/dicht). LoRa maakt het in de toekomst mogelijk om miljoenen apparaten die zeer weinig stroom en data gebruiken, kostenefficiënt te verbinden met het internet. Binnen Nederland is KPN vooralsnog de enige die dit speciale netwerk uitrolt.

Door de combinatie van onze M2M-connectiviteit (2G, 3G, 4G) en LoRa maken wij het voor organisaties mogelijk om hun dienstverlening en bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten te verlagen of zelfs nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen.”

Vodafone: “Vodafone richt zich op zijn zelfontwikkelde wereldwijde IoT-platform, dat een grote flexibiliteit biedt richting de klant. Dit betekent dat we voor

iedere klant een maatwerkoplossing kunnen bouwen gebaseerd op de specifieke behoeften van de klant zoals geografie, dataverbruik en looptijd.”

Tele2: “Ons aanbod is simpel te omschrijven in drie pilaren: wereldwijde connectiviteit, simpel en transparant beheer en toegewijde specialistische ondersteuning.

Connectiviteit: Tele2 heeft overeenkomsten met vrijwel alle operators in de wereld waardoor wij op nagenoeg elke plek de best mogelijke connectie kunnen garanderen, waaronder ook M2M-diensten die gebruik maken van een 4G-verbinding. Daarnaast heeft Tele2 bijvoorbeeld in Nederland toegang tot het SigFox netwerk. Tele2 gebruikt speciale sims die zijn ontworpen voor M2M-doeleinden. Dit betekent niet alleen dat de sim ervoor zorgt dat altijd het sterkste en meest stabiele netwerksignaal wordt gebruikt, maar ook dat zij bestand zijn tegen de meest extreme

33

THE INTERNET OF THINGS omstandigheden zoals hitte, kou, vocht en roest. Ze zijn leverbaar in verschillende formaten. Daarnaast biedt Tele2 mogelijkheden om de simkaarten te branden en eventueel in bulk aan te leveren zodat de plaatsing van de simkaart in het productieproces kan worden verwerkt. Tele2 biedt een aantal access-technologieën zodat onze M2M-oplossing altijd aansluit op de bovenstaande IT-infrastructuur van onze klanten.

Controle: Voor het Tele2 M2M Control Center (TMCC) werkt Tele2 samen met Jasper, een specialistische marktpartij. Gezamenlijk hebben wij een M2M selfservice portal gemaakt waarin onze klanten zelf controle hebben over hun M2M-diensten. De portal toont op elk moment datagebruik, kosten en de facturen, orderstatus en natuurlijk de connectiviteit.

Daarnaast kan de klant de kwaliteit van de connectie controleren en bij mogelijke problemen ook direct de instellingen aanpassen om de problemen op te lossen.

De beheerder kan op simniveau instellingen aanpassen en regels invoeren om bijvoorbeeld de kosten onder controle te houden. Daarnaast biedt een team van specialisten 24 uur per dag wereldwijde ondersteuning op onze M2M dienstverlening.”

Kunt u iets zeggen over het aantal M2M-klanten die uw bedrijf heeft?

T-Mobile heeft deze vraag niet beantwoord.

KPN: “Dit is concurrentiegevoelig en hier kunnen we dus helaas niet op ingaan.”

Vodafone: “We zijn in zowel in Nederland als wereldwijd marktleider op het gebied van M2M-communicatie. In Nederland heeft Vodafone een marktaandeel van 54 procent in M2M (per 31 maart 2015). Vodafone heeft reeds duizenden M2M-klanten, waaronder BMW, Audi, VW, Deloitte, Astrazeneca en TomTom.” Tele2: “Het aantal klanten dat in Nederland en wereldwijd gebruik maakt van onze M2M-diensten groeit snel.”

Kunt u een voorbeeld geven van een dergelijke klant en diens M2M-activiteiten?

T-Mobile: “Wij hebben klanten in de sectoren transport & logistiek, security, healthcare en horeca.

Zo leveren wij bijvoorbeeld een oplossing waarin

34

een combinatie wordt gemaakt van track and trace van voertuigen en fleetsharing om bij bedrijven het wagenpark zo efficiënt mogelijk in te zetten.”

KPN: “Met Internet of Things breng je slimme verbindingen tot stand, denk aan een connected car die altijd toegang heeft tot snel internet en waarbij je – al dan niet rijdende – kunt genieten van entertainment. Onze M2M-connectiviteit maakt dit mogelijk.

Of het slimme bagagelabel die we in samenwerking met FastTrack en KLM hebben ontwikkeld. Door dit slimme bagagelabel ben je nooit meer je koffer kwijt. Met onze M2M-technologie is het mogelijk om de positie van de koffer nauwkeurig te bepalen.

Wereldwijd en op ieder moment. Dit voorkomt een hoop stress tijdens het reizen. Nog een goed voorbeeld zijn de slimme lantaarnpalen van Ziut. Door ons nieuwe LoRa-netwerk en de combinatie van sensoren is het nu mogelijk om lantaarnpalen alleen aan te laten gaan, wanneer er iemand daadwerkelijk op het fietspad rijdt.”

Vodafone: “Voorbeelden in Nederland zijn onder andere VanMoof, Taxi-E en Mic-o-Data. Op onze website zijn op het deel voor de zakelijke markt meer details te vinden.”

Tele2: “Twee voorbeelden in Nederland zijn Feenstra, waar wij connectiviteit leveren aan hun slimme-meteroplossing en Nuon, die gebruikt van de M2M simkaarten voor hun netwerk van laadpalen voor elektrische auto’s.

Door de M2M-oplossingen kunnen klanten eenvoudig zien waar een laadpaal beschikbaar is.”

Hoever is het Nederlandse bedrijfsleven als het gaat om de adoptie van M2M/IoT? T-Mobile : “Nederland is een geschikt land voor M2M. Volgens het World Economic Forum is Nederland de

THE INTERNET OF THINGS

door steeds meer MKB- en grootzakelijke organisaties serieus wordt bekeken en wordt geïmplementeerd in hun processen.”

Tele2: “We zien twee ontwikkelingen, de efficiencyslag door Nederlandse bedrijven met het implementeren van IoT-oplossingen in hun bestaande bedrijfsprocessen. Aan de andere kant zie je ook steeds meer bedrijven die hun complete bedrijfsmodel onder de loep nemen en op een veel strategischer niveau nadenken over IoT-mogelijkheden. Bijvoorbeeld bedrijven die voorheen puur productie draaiden en dit verkochten. IoT biedt dergelijke bedrijven de mogelijkheid om hun producten voortaan als een service aan te bieden waarbij de aanbieder eigenaar blijft van het product en de afnemer alleen nog de dienst afneemt.”

Ziet uw bedrijf de recente Kamerbrief van minister Henk Kamp (Economische Zaken) als een goede stap of zijn de daarin aangekondigde maatregelen (o.a. het instellen van een expert groep om te komen tot een advies inzake de verruiming/aanpassing van de wetgeving voor IoT) nog niet vergaand genoeg? vierde digitale economie van de wereld. Veel bedrijven in Nederland zijn hun bestaande processen onder de loep aan het nemen en onderzoeken hoe ze die kunnen digitaliseren om efficiënter te gaan werken.

M2M/Iot speelt een belangrijke rol in deze transformatie. Sectoren die voorop lopen zijn: energy/utilities, automotive en retail.”

KPN: “We zien echt dat we ons bevinden aan het begin van een nieuw tijdperk. De ontwikkelingen buitelen bijna over elkaar heen. Tegelijkertijd zijn er ook nog genoeg uitdagingen en kansen. Wij willen bij de realisatie hiervan echt een voortrekkersrol spelen, om zo onze bijdrage te leveren aan het verder brengen van de BV Nederland.”

Vodafone: “Inmiddels gebruikt wereldwijd 25 procent van alle bedrijven M2M-technologieën om de productiviteit te verhogen, zo blijkt uit onze jaarlijkse M2M Barometer. In Nederland ligt dat percentage naar ons idee nog iets hoger. Nederland is een land dat ten opzichte van andere landen vooroploopt met de adoptie van nieuwe technologie. We zien dat M2M

T-Mobile: “Een eerste goede stap. De huidige wet- en regelgeving botst nog al eens met nieuwe ontwikkelingen en economische modellen; denk aan Über en Airbnb. Door hier als overheid een actieve stimulerende rol in te spelen, creëer je een gezond investeringsklimaat. Het zou zonde zijn als allerlei nieuwe initiatieven verloren gaan door vast the houden aan oude waarden. Bij het aanpassen van regelgeving als gevolg van innovatie moet rekening worden gehouden met een gelijk speelveld voor nieuwe en bestaande spelers.”

KPN heeft deze vraag niet beantwoord.

Vodafone: “Wij vinden de door Minister Kamp aangekondigde maatregelen een goede stap en volgen de ontwikkelingen daarin met interesse.”

Tele2: “We zijn blij dat M2M/IoT de aandacht heeft van de minister. Wij hopen in overleg te kunnen kijken hoe Nederland snel en optimaal kan profiteren van de snel groeiende mogelijkheden op dit gebied.”.

35

THE INTERNET OF THINGS

Alleen met nieuwe technologie is de markt te faciliteren

De M2M-markt heeft 5G Machine-to-machine (M2M) is een markt die aan de vooravond van een grootschalige doorbraak staat. Steeds meer apparaten zullen via een draadloos netwerk met elkaar gaan communiceren.

Is op dit moment M2M een markt die vooral in specialistische segmenten tot wasdom komt, over een paar jaar weten we niet anders. De voorspellingen gaan tot extreme getallen van 25-50 miljard aansluitingen binnen een paar jaar. Een volgende generatie van de mobiele netwerken moet dat gaan faciliteren.

Door Hans Steeman

36

De ontwikkelingen in de mobiele wereld gaan snel.

Inmiddels is 4G (LTE) bij iedereen bekend en zijn alle nieuwe smartphones direct met het netwerk te verbinden. Het is amper voor te stellen dat we pas twee jaar geleden de eerste LTE/4G–netwerken in Nederland gebouwd zagen worden. De verdere ontwikkeling is gaande met 4G+ diensten als eerste bewijs. De nieuwste netwerken ondersteunen snelheden tot zo’n 300 Mbit/s, een schril contrast met de 360 kbit/s waarmee 3G van start ging. 4G is een puur datanetwerk en ondersteunt enkel IP-verkeer. Dat is een ingrijpende verandering voor mobiele operators. Zij moeten hun traditionele circuit geschakelde diensten (zoals spraak en sms) migreren naar IP-diensten op hun IMS-platform (IP Multimedia Subsystem). Een proces dat nog volop loopt, getuige het feit dat VoLTE en ViLTE nog niet echt commerciële worden aangeboden. Over-de-topspelers zoals Apple, Facebook, Viber, WhatsApp en Skype zijn al volop met IP-diensten actief, zij hoeven zich niet aan de telecomwet te houden, waardoor ze zich kunnen beperken tot de krenten uit de pap. En dat alles gebeurt, terwijl al hard gewerkt wordt aan de 5G-standaard. Een standaard overigens waarbij Europa, onder andere via de inbreng van de Zweedse fabrikant Ericsson, een grote zo niet leidende rol claimt. Het is de pan-Europese aanpak die er voor moet zorgen dat zeker op netwerktechnologie, Europa

een vooraanstaande rol blijft behouden. De Europese industrie is inmiddels de greep op de smartphones kwijt, op het gebied van netwerken en diensten mag dat niet gebeuren, zo is de achterliggende gedachte. Het 5G-systeem dat rond 2020 operationeel zal zijn, maakt gebruik van bestaande en nieuwe radionetwerken die samenkomen in een allesomvattend totaalconcept.

Veranderingen creëren kansen De muziekindustrie heeft de broodnodige transformatie al achter zich. Fysieke producten zoals cd’s zijn vervangen door virtuele producten (bestanden en streamingdiensten). Die transformatie is gebaseerd op de aanwezigheid van snelle en betaalbare connectiviteit, en daarmee wordt direct een piketpaal gezet voor de volgende generatie netwerken: 5G. De ideeën die nu leven, zeggen dat er rond 2020 grote behoefte is aan nieuwe vormen van connectiviteit, waarbij snelheid, capaciteit, veiligheid, betrouwbaarheid, beschikbaarheid, latency en niet te vergeten een lange levensduur van de accu, centraal staan. De bestaande cellulaire netwerken en het ‘one size fits all’-concept zijn dan niet zondermeer inzetbaar.

Talloze concepten zullen nodig zijn om via maatwerk de verschillende soorten toepassingen te ondersteunen.

De bestaande radionetwerken (RAT’s) zoals HSPA en LTE, zullen zich verder ontwikkelen en aangevuld

THE INTERNET OF THINGS

nodig

User/industry applications Devices Management and orchestration Network applications

Sustainability

Radio access

Cloud infrastructure

Security

IP infrastructure DE SCOPE VAN HET 5G-SYSTEEM: SUSTAINABLE, VEILIG EN SCHAALBAAR DANKZIJ HET MODULAIRE KARAKTER.

worden met nieuwe 5G-radionetwerken op veel hogere frequenties. Globaal lopen de banden die men voor de nieuwe 5G-radio’s wil gebruiken vanaf 6 tot 50 GHz. Onder de 6 GHz blijft het spectrum voor LTE gereserveerd. Hierdoor kunnen de netwerken door elkaar en naast elkaar gebruikt worden. Extra capaciteit wordt gevonden door de aanzienlijk hogere frequenties dan vandaag de dag bij LTE ingezet worden, in gebruik te nemen. De hoge frequenties geven zeer hoge bandbreedtes en hebben een beperkt bereik, wat weer mooi is voor een fijnmazig netwerk.

Scope for 5G

Uitgangspunt is dat de ontwikkeling in het gebruik van draadloze netwerken een trend gaat volgen die vergelijkbaar is met die van de vaste netwerken. De verkeersvolumes zullen in korte tijd met een factor 1000 groeien, het aantal aansluitingen met een factor 100. Toepassingen gaan snelheden vergen die de huidige netwerken ver te boven gaan, terwijl andere juist een latency vereisen van nagenoeg 0. En dat alles tegen de achtergrond dat de accu in een M2M-systeem wel zo’n tien jaar mee moet kunnen gaan. Voor dat laatste is een ‘low power wide area’-netwerk nodig, dat

EÉN NETWERK, VEEL TOEPASSINGSGEBIEDEN EN VEEL NETWERK SLICES.

37

THE INTERNET OF THINGS HET BOUWEN VAN UITEENLOPENDE SERVICES VIA DE VELE NETWERK SLICES.

weinig energie vergt en lage snelheden ondersteunt.

Binnen 3GPP wordt vanuit Europa door Ericsson gewerkt aan een speciale variant op 2G, het EC-GSM netwerk (Extending Coverage). Deze variant is al snel te introduceren omdat het binnen de geplande GERAN-netwerkevolutie (Release 13) valt.

Om aan al die verschillende scenario’s ondersteuning te geven, is een structuur bedacht waarbij het netwerk in verschillende blokken (ook wel ‘slices’ genoemd) wordt verdeeld met specifieke eigenschappen die aansluiten op de behoefte van een segment.

Logische functies worden relevanter Neem als uitgangspunt een industrieel complex dat draadloos remote productiesystemen moet kunnen benaderen en managen. Hoge bandbreedtes en een beperkte geografische dekking voor een vooraf te benoemen hoeveelheid systemen, is daar het parool.

Tot nu toe is het realistisch om daarvoor een speciaal netwerk on site te bouwen. Dat is straks echter niet meer nodig. Operators kunnen zo’n netwerk op maat als een 5G-service aanbieden.

Ook streaming video speelt een belangrijke rol in de netwerkevolutie. Nu al is video een van de belangrijkste gebruikers van bandbreedte op de netwerken en een volumegroei met een factor dertien wordt nu al

38

verwacht rond 2019. Wereldwijd zal video dan zeker 50 procent van het verkeer vormen.

Het 5G-netwerk zal een multi RAT-netwerk zijn, een combinatie van LTE en nieuwe netwerken. Het resultaat is dat radiokanalen selectief aan multimedia toepassingen toegewezen kunnen. Daarmee wordt 5G het geprefereerde netwerk voor individuele levering van multimediale content.

Vergeleken met de huidige netwerkstructuur gaan we een andere aanpak zien: netwerken gaan gevormd worden rond logische elementen en niet langer rond fysieke elementen. Het aldus opdelen van netwerken in logische lagen wordt slicing genoemd. Elke slice wordt geoptimaliseerd voor een specifieke markt.

Traditionele one-size-fits-allnetwerken met een op maat gemaakte ondersteuning en IT zijn inzetbaar als ze voor een specifieke gebruiker met voorspelbaar verkeersaanbod en groei worden gebruikt. Bij verticale architecturen is het moeilijk om telecomnetwerken de trends te laten volgen.

Cloud-technologie in combinatie met Software Defined Networks (SDN) en Netwerk Function Virtualisation (NFV) leveren de hulpmiddelen om netwerken te ontwikkelen met een groter abstractieniveau en

THE INTERNET OF THINGS Overall 5G solution

LTE evolution Backwards compatible

Existing spectrum

1GHz

3GHz

10GHz

30GHz

Interworking

New technology

Gradual migration into existing spectrum

New spectrum

100GHz

Below 6GHz

1GHz

3GHz

10GHz

30GHz

100GHz

Above 6GHz New spectrum below 6GHz

DE DEKKING VAN EEN 5G-RADIONETWERK KOMT VOOR REKENING VAN EEN GEĂ‹VOLUEERD LTE-NETWERK EN NIEUWE TECHNOLOGIE.

daardoor een veel grotere flexibiliteit. Cloud-, SDN- en FNV-technologie maken verticale systemen deelbaar in bouwstenen, wat resulteert in een horizontale netwerkstructuur die aan elkaar gekoppeld kan worden (zowel conceptueel als virtueel) om maatwerk te leveren, en die ook nog schaalbaar is.

Slices vormen de sleutel voor M2M-maatwerk Binnen het 5G-concept worden netwerken abstract opgedeeld in slices, een connectiviteitsdienst die gedefinieerd is door een aantal te customiseren software gedefinieerde functies, zoals een geografisch gebied, capaciteit, snelheid, latency, degelijkheid, veiligheid en beschikbaarheid.

Het idee van slices is principieel niet nieuw, feitelijk is een VPN een eerste variant van een slice: een gesloten omgeving met specifieke eigenschappen voor een specifieke doelgroep of toepassing. Echter, het brede scala aan toepassingen en de complexere eisen die aan toekomstige netwerken gesteld zullen worden, maken evident dat slices aanzienlijk complexer zijn en zich feitelijk als een on-demandnetwerk gaan gedragen.

Het voordeel van slices is niet enkel het leveren van verbindingsdiensten aan elke gebruiker, het maakt het ook mogelijk om op de juiste manier de servicekosten te definiĂŤren en te implementeren. Sliced netwerken

geven een groter inzicht in het gebruik van de netwerkbronnen, en elke slice is geoptimaliseerd om ondersteuning te leveren aan de complexiteit die voortvloeit uit de geboden service.

Wat kan men zoal verwachten?

Slimme meters van energiebedrijven bijvoorbeeld, vereisen een uitmuntende dekking en stabiele verbinding voor het uitlezen van energiemeters. Dit kan ondersteund worden met een netwerk dat een groot aantal M2M-systemen bereikbaar maakt met de noodzakelijke snelheid en latency om binnen de gedefinieerde tijdspanne informatie uit te lezen en door te sturen. Alle status updates moeten op tijd binnen zijn, en dat kan straks zonder dat er de hoogste snelheden vereist zijn. Het serviceniveau is dan ook medium en het betreft een dataservice met een hoge betrouwbaarheid en beschikbaarheid. Additionele features zoals een nog hogere beveiliging en verhoogde betrouwbaarheid of de ondersteuning van langere sessies, kunnen - als de applicatie dat vergt - simpel toegevoegd worden.

Sensoren kunnen door hetzelfde energiebedrijf gebruikt om de distributie of andere ondersteunende systemen te bewaken. Het netwerk dat de sensoren connectiviteit biedt, moet in tegenstelling tot het netwerk voor het

39

THE INTERNET OF THINGS

HET DASHBOARD VAN DE TESLA, EEN VAN DE VOORBEELDEN VAN DE ONTWIKKELINGEN DIE DE KOMENDE JAREN GEMEENGOED GAAN WORDEN. OOK DE AUTO IS STRAKS IN EEN NETWERK GEÏNTEGREERD.

uitlezen van de slimme meters, 24/7 en 365 dagen per jaar beschikbaar zijn voor alle M2M-sensoren in het netwerk. Het netwerk is een data only netwerk met een hoge betrouwbaarheid en robuustheid, aangevuld met een medium security en lage latency.

Mediadiensten die een operator aan zijn klanten wil aanbieden, vereisen in het verzorgingsgebied een zeer hoge bandbreedte voor de video-streaming dienst.

Hoge snelheden en een lage latency zijn de sleutelelementen voor dit netwerk (slice).

Capaciteit en dekking on demand diensten vereisen een directe toegang tot netwerkcapaciteit en dekking in het geval van een evenement of incident. Zulke toepassingen kunnen voorgeprogrammeerd worden en ondemand door de operator aangezet worden in specifieke locaties. Het meest kritische element van deze slice zijn de juiste contractuele afspraken.

Om het concept van netwerk slices kans van slagen te bieden, moet er een aantal technologieën beschikbaar zijn. Het gaat dan specifiek om SDN, NFV en

40

cloud-technologie: componenten die los van de fysieke infrastructuur als bouwstenen zijn te programmeren om als een service te kunnen worden aangeboden.

Apparaten met uiteenlopende eigenschappen en eisen moeten de connectiviteit op een slimme manier gebruiken. We hebben het dan over zaken als minimale signalering, lange perioden van inactiviteit en een compacte datatransmissie (enkel die data versturen die noodzakelijk is voor de gewenste service).

Security moet end-to-end aangeboden worden, zodat diensten die vanuit verschillende bronnen communiceren, vertrouwd kunnen worden. Netwerken zullen meerdere RAT’s (radionetwerken) door elkaar moeten ondersteunen, waarbij het gebruikte radionetwerk zeer flexibel inzetbaar moet zijn. En dat alles gecombineerd met een uitstekende controle over de kosten en het energiegebruik. Omdat 5G gebruik maakt van de huidige LTE-netwerkinfrastructuur, hoeft de invoering niet te wachten op de uitrol van 5G-radionetwerken.

De implementatie kan stap voor stap gebeuren op basis van de huidige infrastructuur en verder evolueren als er nieuwe radio’s beschikbaar komen.

VOYAGER EDGE UC

Deze headset is gericht op mobiele UC-gebruikers die meerdere bluetooth communicatiemiddelen (laptop, smartphone of tablet) gebruiken. De oplossing bevat een kleine bluetooth usb-dongel die naadloze breedbandaudio op de laptop levert. Het nieuwste product in de Voyagerlijn heeft een slank, elegant ontwerp dat comfortabel zit en perfect in het oor past. Ook komt de Voyager Edge UC met een draagbare lader. De Voyager Edge UC werkt met de bekende Plantronics-audiotechnologie die storende achtergrondgeluiden elimineert.

Intuïtieve functies vergroten het gemak en flexibiliteit. Zo kunnen gesprekken automatisch worden beantwoord door de headset in het oor te plaatsen. De Voyager Edge UC heeft een adviesprijs 149 euro.

CLARITY 340

De Clarity 340 is ontworpen voor kenniswerkers met beperkingen op het gebied van hun zicht, gehoor of behendigheid. Deze handset-stijl telefoon versterkt geluid, heeft een makkelijk leesbaar scherm, grote knoppen en levert heldere audio.

Met de Clarity 340 kan iedereen volledig deelnemen aan en profiteren van UC-oplossingen. De Clarity 340 gaat 149 euro kosten.

CALISTO 610

Met deze draadgebonden usb-speakerphone kan men overal aan conference calls met kleine groepen mensen deelnemen. De speakerphone heeft een ‘alzijdiggericht’ ontwerp, is makkelijk mee te nemen en kan worden geïntegreerd met een softphone naar keuze. De speakerphone wordt inclusief draagetui geleverd. De Calisto 610 heeft een geadviseerde verkoopprijs van 99 euro.

THE INTERNET OF THINGS

DECT ULE: ideaal voor DECT (Digital European Cordless Telephonie) is door ETSI onder andere geïntroduceerd als een digitale interface voor draadloze telefoons. Al vele tientallen jaren domineert de standaard de markt. De evolutie ging door met twee derivaten (CAT-iq en DECT ULE) en nu gaat de standaard ook een rol spelen in de M2M-markt. DCT ULE (DECT Ultra Low Energy) is het buzzwoord. DECT ULE heeft indoor een bereik van 70 meter en outdoor van meer dan 600 meter.

Door Hans Steeman

Machine to Machine, 5G, Wide Area Low Power-communicatie, allemaal komt het samen in de technologievisie van de nabije toekomst. Was de industrie er in eerste instantie op uit om iedereen aan de mobiele telefoon te krijgen, heden ten dage is de norm: elk apparaat draadloos met een netwerk verbinden. Daarom zal over een aantal jaar de markt zo groot zijn dat elke inwoner, jong en oud, arm of rijk, goed is voor enkele verbindingen. Rond 2020 moet dat een feit zijn. De een zegt 20 miljard aansluitingen, een andere hoopt al op 50 miljard. Daarmee wordt duidelijk dat niemand nog precies weet wat op ons afkomt. Hoe dan ook, een grote markt ligt in het verschiet.

Het Link Budget is een benchmark die de geschiktheid van een technologie kwantificeert

Laag stroomverbruik Daar waar het macronetwerk het speelveld van de telecomprovider is en dat netwerk veelal gebruikmaakt van gelicentieerd spectrum, zoals 3G en 4G, is er ook ruimte voor private netwerken in het licentievrije spectrum. DECT is wat dat betreft goed gepositioneerd.

42

Het is een gereserveerd en dus beschermd spectrum dat licentievrij gebruikt kan worden met duidelijk gedefinieerde protocollen om interferentie te voorkomen. Alle andere licentievrije banden manifesteren zich in ISM (Industrial, Scientific and Medical).

Het bewijs is de storingsvrije toepassing in draadloze telefoons en zelfs kleine PABX’en. Nadat DECT via CAT-iq (Cordless Advanced Technology – internet en quality) geschikt gemaakt was voor IP-verkeer verbreedde de scope van DECT snel. Nieuwe features doken op in de handset, en de smartphone voor thuisgebruik op het vaste net zag zijn levenslicht. De meeste DECT-telefoons ondersteunen DECT-iq, en diensten als ‘smart home’, e-mail, browsen en entertainment zijn veelal geïntegreerd in de duurdere modellen.

DECT ULE is een ander derivaat met voorzieningen die een laag stroomverbruik realiseren (batterijen gaan enkele jaren mee) en er is gekozen voor een 128-bits AES-versleuteling in plaats van de standaard 64-bits versleuteling van DECT. AVM (onder meer bekend van de Fritz!Box) is een van de voorbeelden van een leverancier die met lichtnetschakelaars het DECT-protocol heeft ingezet voor een eerste stap in de home-automatisering. Met een bereik van enkele honderden meters is het voor veel gebruikers een betrouwbare oplossing.

THE INTERNET OF THINGS

M2M-toepassingen

GIGASET ELEMENTS, EEN STERK VOORBEELD VAN EEN GEÏNTEGREERD SYSTEM MET DECT-SENSOREN EN DECTACTUATOREN. DANKZIJ DECT ULE IS HET SYSTEEM ZEER EFFICIËNT EN KUNNEN DE MEESTE SENSOREN JAREN OP EEN BATTERIJ WERKEN.

Gigaset Het eveneens Duitse Gigaset (ooit een activiteit van Siemens) gaat al weer een stap verder en introduceert met Gigaset Elements een complete oplossing die het midden houdt tussen een bewakings- en een beveiligingssysteem. Het is geschikt voor woningen en kleine kantoren. Alle sensoren maken gebruik van DECT ULE om te communiceren met het basisstation.

Ze maken bovendien zonder uitzondering gebruik van batterijvoeding en kunnen daardoor direct op ramen en deuren gemonteerd worden. Bewegings- en rookdetectoren doen jarenlang draadloos hun werk zonder dat de gebruiker er omkijken naar heeft. Dit alles dankzij het energiezuinige DECT ULE-protocol.

De hub is van netvoeding voorzien en verzamelt de input van de sensoren. Daarna worden de inputdata via door de gebruiker gedefinieerde filters geanalyseerd.

Als er wat te melden valt gaat een push-bericht naar de Android- of iOS-smartphone. Het systeem is eenvoudig in gebruik en wordt nog steeds uitgebreid met nieuwe functies.

Het is een markant voorbeeld van de vele introducties die we de komende tijd gaan zien. Zowel de aanbieders van mobiele telefoons als de mobiele operators zullen er alles aan doen om een graantje mee te pikken.

Apple heeft HomeKit in de steigers staan, Samsung acquireerde een compleet Amerikaans bedrijf

(SmartThings) om het systeem daarna als Samsung SmartHome op de markt te zetten. De ontwikkeling vindt plaats in het Californische Palo Alto, net naast die andere aanbieder, Apple. Ook Google met zijn Nest-technologie bivakkeert in deze regio.

Het Link Budget Het bereik is een van de belangrijkste criteria om een technologie te selecteren. Het bereik bepaalt de mogelijkheden die gebruikers hebben bij het plaatsen van bijvoorbeeld sensoren of repeaters. Zolang alle componenten binnen het bereik te plaatsen zijn, is de eenvoud gegarandeerd en is geen complex designproces nodig.

In huis en kantoor moet een technologie geschikt zijn om het hele object te bereiken. Het zogeheten Link Budget is een benchmark die de geschiktheid van een

AVM STAAT AL JAREN BEKEND ALS EEN LEVERANCIER DIE IN ZIJN ROUTERS (ODN, DSL EN 4G), STANDAARD EEN DECT-INTERFACE INTEGREERT.

43

THE INTERNET OF THINGS HET BESCHIKBARE LICENTIEVRIJE SPECTRUM EN DE VERSCHILLENDE TECHNOLOGIEﾃ起 DIE DAARIN ACTIEF ZIJN.

technologie kwantificeert. Daarmee is het een mooi hulpmiddel om technologieﾃｫn te evalueren. Feitelijk beschrijft het Link Budget het vermogen van de zender en de gevoeligheid van de ontvanger. Hoe hoger de waarde, des te geschikter de technologie.

Bij telecommunicatie is de gevoeligheid gelimiteerd door technische beperkingen, terwijl het zendvermogen beperkt wordt door wettelijke regelgeving inzake het gebruik van specifieke banden en de interferentieprotectie die daarvoor gebruikt wordt. De eenheid voor het Link Budget is, zoals te verwachten, de decibel (dB). Indien een technologie 6 dB minder budget heeft, betekent dit dat deze technologie qua bereik de helft kan overbruggen, bij een verschil van 20 dB, is het bereik zelfs gereduceerd tot een tiende. Vandaar dat elke toepassing zijn eigen netwerktopologie kiest om beperkingen te minimaliseren.

Hoe hoger het Link Budget des te beter

Als de verschillende signalen met elkaar worden vergeleken, ontstaat een mooi overzicht dat de geschiktheid van de diverse technologieﾃｫn toont. Hoe hoger het Link Budget des te beter, des te lager de Free Space Loss eveneens des te beter (zie tabel 1).

Van de wifi-technologie zijn twee varianten vermeld, wifi is een technologie met een hoge bandbreedte die dynamisch omschakelt naar lagere bandbreedtes zodra het ontvangstvermogen (receiving power) of de QoS (Quality of Service) afneemt. De mode van een lage bandbreedte maakt hem ook geschikt voor M2M-toepassingen met sensoren. Het verlengen van het bereik met repeaters betekent binnen wifi direct een afname van de bandbreedte. Over het algemeen is het bereik van wifi gemiddeld al de helft van wat met DECT gerealiseerd kan worden. Dit nog los van de grotere Free Space Loss. Op basis van deze specificatie heeft DECT nog steeds de beste papieren voor een draadloos netwerk in kleine en middelgrote kantoren en woningen (zie tabel 2).

Over energieverbruik Daarnaast is er ook de zogenaamde Free Space Loss, een parameter die de beperkingen van een hoogfrequent signaal weergeeft en die afhankelijk is van de gebruikte frequentie. Als een technologie bij een frequentie van 1900 MHz (1,9 GHz) een bereik heeft van 30 meter, zal dat bereik bij hetzelfde zendvermogen zakken tot 23 meter als een frequentie van 2400 MHz (2,4 GHz) gebruikt wordt. Dit enkel door de hogere signaalfrequentie en de daarbij behorende uitdemping in de ether.

44

In een systeem zijn er gewoonlijk twee nodes: de sensoren en de actuatoren (bijvoorbeeld een lichtnetschakelaar). Een sensor is bijna altijd in slaapmode. Hij wordt pas actief als er een trigger is (bijvoorbeeld het openen van een raam), daardoor wordt hij wakker en kunnen data via het netwerk verzonden worden. Na het uitwisselen van de data treedt de slaapmode weer in werking. Een actuator zit anders in elkaar. Een actuator kan vanuit het netwerk geactiveerd worden, een commando via het netwerk wordt dus altijd ontvangen en heeft een actie tot gevolg.

THE INTERNET OF THINGS IN TEGENSTELLING TOT VEEL ANDERE DRAADLOZE TECHNOLOGIEËN MAAKT DECT GEBRUIK VAN EEN ZEER STRIKT SPECTRUM (ETIQUETTE), WAARDOOR HET TRANSPORT ZO EFFICIËNT EN INTERFERENTIEVRIJ ALS MOGELIJK IS.

Daarom moet een actuator altijd actief zijn en luisteren op de radiokanalen. Alleen dan merkt hij de draadloos verzonden opdrachten op. Technologieën die hiervoor nodig zijn, zijn op dit moment nog niet geschikt voor batterijvoeding. Er is een permanente voeding nodig.

Er zijn echter ontwikkelingen gaande om deze actuatoren ook geschikt te maken voor batterijvoeding.

Een potentiële oplossing is gerealiseerd met behulp van technologieën in de 868/915 MHz-radioband.

Hierbij wordt een zeer smalle HF-verbinding gemaakt.

Daarmee is het mogelijk een wake-up-signaal naar de actuator te verzenden. De HF-ontvanger is zo opgezet dat hij met een zeer gering energieverbruik het spectrum kan scannen voor commando’s. Het is de bedoeling dat dit type technologie straks ook aan het DECT-systeem wordt toegevoegd.

Tabel 1 Technologie

Frequentie

Link Budget

Free Space Loss bij 1 m

Wave2M

868/915 MHz

121 dB

31,5 dB

ZigBee

2400 MHz

106 dB

40 dB

Bluetooth

2400 MHz

89 dB

40 dB

Z-Wave

868/915 MHz

101 dB

31,5 dB

DECT

1900 MHz

122 dB

38 dB

Wi-Fi BPSK

2400 MHz

115 dB

40 dB

Wi-Fi 64 QAM

2400 MHz

86 dB

40 dB

Technologie

Frequentie

Bruto bandbreedte

Netto bandbreedte

Wave2M

868/915 MHz

19 kb/s

8 kb/s

ZigBee

2400 MHz

250 kb/s

127 kb/s

Bluetooth

2400 MHz

1 Mb/s

434 kb/s

Integratie in routers

Z-Wave

868/915 MHz

40 kb/s

10 kb/s

Wifi heeft als voordeel dat een interface in alle internetrouters geïntegreerd is. De integratie van DECT als tweede drager is nog beperkt. Gerenommeerde routerfabrikanten integreren steeds vaker ook DECT (meestal CAT-iq) in hun systemen (bijvoorbeeld DrayTek, Huawei en Fritz!) om vaste telefonie via DECT handsets te ondersteunen. Vanuit de telecomindustrie, waar triple- én quad play steeds populairder worden, wordt deze ontwikkeling als een heel interessante gezien. Daarmee komt er voor thuis en op kantoor een mooi en betrouwbaar alternatief naast wifi.

DECT, bluetooth en wifi gaan daarmee hand in hand als drie degelijke netwerksystemen voor gebruik in de SOHO- en consumentenmarkt.

DECT

1900 MHz

1 Mb/s

384 kb/s

Wi-Fi BPSK

2400 MHz

1 Mb/s

480 kb/s

Wi-Fi 64 QAM

2400 MHz

54 Mb/s

13,7 Mb/s

Tabel 2

EEN DECT-ACTUATOR IS BIJVOORBEELD DEZE LICHTNETSCHAKELAAR. OP AFSTAND KAN VERLICHTING GESCHAKELD WORDEN EN IS HET ENERGIEVERBRUIK TE METEN.

45

UITSMIJTER

Bellen en sms’en Wifi-netwerken zijn overal te vinden. Nu spraak in de mobiele wereld steeds vaker IP-verkeer is, bijvoorbeeld via het veel gebruikte VoIP-protocol, is het realistisch om voice over wifi als een van de technieken te zien die de dekking voor mobiele operators kan verbeteren. Verschillende operators zijn dan ook achter de schermen bezig om voice over wifi tot realiteit te maken.

Door Hans Steeman

In Nederland is het gebruik van wifi-netwerken door mobiele operators nooit prominent op de agenda gekomen. Van oudsher zijn de mobiele netwerken in Nederland goed, en is zeker bij de 900-MHz-netwerken de dekking binnen gebouwen voor de meeste gebruikers goed genoeg. Anders was dat bij T-Mobile in de Verenigde Staten. Dit bedrijf heeft van oudsher problemen gehad met zijn dekking.

Tegen die achtergrond is daar al in een vroeg stadium gekeken naar oplossingen om spraak via al dan niet publieke WiFi-netwerken af te handelen. Op elke locatie is het WiFi-netwerk dan feitelijk een zendmast van het mobiele netwerk. In het begin van deze eeuw hadden we nog de Unlicensed Mobile Access (UMA)-technologie die het mogelijk maakt GSM- en GPRS-diensten via het ongelicentieerde spectrum waaronder Bluetooth en WiFi (IEEE 802.11) aan te bieden. Ook daarvan is door verschillende mobiele operators gebruikgemaakt, maar door gebrek aan succes is het uiteindelijk toch weer verdwenen. De behoefte aan verbeterde dekking bleef en de techniek

ontwikkelde zich verder.

Tegen die achtergrond was het het Amerikaanse T-Mobile dat samen met Apple en Ericsson in september van het afgelopen jaar de eerste grootschalige introductie van voice over wifi realiseerde.

Voice over wifi is inmiddels een standaardfeature dat in elke iPhone 6 of 6 Plus te activeren is.

Zodra een operator een netwerk heeft en Apple het certificeert, is de introductie een kwestie van een update van de carrier-settings. Ook op het Androiden Windows-platform is er inmiddels ondersteuning voor het protocol. Het complete assortiment toestellen

Mobiele operators ondergaan momenteel een grote transformatie van T-Mobile USA, met daarin producten van Apple, Samsung, HTC, Microsoft en andere, is inmiddels enabled voor deze service. Consumenten van deze operator kunnen via elk wifi-netwerk, ook dat in vliegtuigen, zonder extra kosten bellen en sms’en.

Geen OTT

T-MOBILE USA WAS MET DE IPHONE EEN VAN DE EERSTE COMMERCIËLE AANBIEDERS VAN VOICE OVER WIFI.

46

Apple had natuurlijk al FaceTime als communicatiekanaal geïntroduceerd. Hierbij kunnen audio- en videoconversaties tussen twee FaceTime-gebruikers over een pakketgeschakeld netwerk worden uitgevoerd.

Het is een zogenaamde ‘over de top’-service (OTT),

UITSMIJTER

via wifi Home Wi-Fi access point

Wi-Fi access point

Access to operatorprovided services, when roaming

3GPP access

DE ERICSSON-VISIE OP BELLEN VIA WIFI. ELKE DRAADLOZE INTERNETVERBINDING IN HUIS, WONING OF VLIEGTUIG MAAKT HET ZONDER EXTRA KOSTEN MOGELIJK OM DE OPERATORDIENSTEN ‘BELLEN’ EN ‘SMS’EN’ TE GEBRUIKEN.

Homes with limited 3GPP coverage

waarop de operator geen invloed heeft, en bovendien een dienst waar de telecomwet geen randvoorwaarden aan stelt. Hetzelfde geldt voor diensten zoals Skype, WhatsApp en Viber. Voice over wifi is echter een echt volwaardige operatordienst, waarbij wifi voor de ‘last mile’ zorgt. Alle features die een normale telecommunicatieverbinding moet ondersteunen zijn hier ook aanwezig, inclusief Quality of Service, de interconnect naar het vaste net, en de ondersteuning van alarmnummers. Bij alarmnummers is er wel een issue.

Normaal routeert een telefoon via een alarmnummer direct naar de dichtstbijzijnde alarmcentrale. Bij wifi-bellen is de locatie-awareness nog steeds een issue.

Vandaar dat een toestel eerst het mobiele netwerk benadert voor zo’n gesprek, als dat niet beschikbaar is, gaat de call na een aantal seconden alsnog via wifi en moet de gebruiker in de meeste gevallen zelf locatie-informatie verstrekken. Onder roamingcondities werkt het alleen via het mobiele netwerk.

Bovendien, en dat is mogelijk nog wel het belangrijkste, de dienst is gewoon in de bestaande gebruikersinterface

Seamless handover of voice and video calls between LTE and untrusted Wi-Fi

Wi-Fi access point

Small office/ business with limited 3GPP coverage

Outside home network

van het toestel geïntegreerd. Er is dus geen extra applicatie voor nodig en hetzelfde scherm dat nu voor het opzetten voor een gesprek zorgt, wordt ook voor VoLTE en voice over wifi (wifi-calling) gebruikt.

In het nieuwe iOS 9 gaat Apple nog een stapje verder met de nieuwe ‘call continuity’-functie, een uitbreiding op Voice over WiFi. Via dat besturingssysteem is het zelfs mogelijk een mobiele telefoon thuis te laten liggen en elders via een iOS-terminal over wifi (internet) het gesprek aan te nemen. Mac, iPad of tweede iPhone kunnen dan alsnog het gesprek afhandelen. Tot nu toe moesten alle terminals binnen hetzelfde wifi-netwerk actief zijn. Die randvoorwaarde gaat dus vervallen; een stabiele dataverbinding is het enige dat vereist is.

Ook nu weer is T-Mobile USA de eerste operator die ondersteuning van deze dienst voor wifi-calling heeft aangekondigd.

Op de schop Mobiele operators ondergaan momenteel een grote transformatie. Feitelijk gaat het hele mobiele netwerk

47

UITSMIJTER

een gesprek wordt opgezet (circuit switched fall back).

Met VoLTE, en in het kielzog ook de videovariant ViLTE ,wordt dat anders. Hier zijn de spraakdiensten getransformeerd tot pakketgeschakelde diensten en gaat het netwerk ze net als internetverkeer afhandelen.

De Envolved Packet Core of EPC, de kern van elk mobiel LTE-netwerk, maakt er een schaalbaar product van.

Feitelijk gaat het hele mobiele netwerk op de schop MET DE INTRODUCTIE VAN IOS 9 GAAT ‘CALL CONTINUITY’ VIA VOICE OVER WIFI HET MOBIELE NUMMER ONTSLUITEN OP ELK APPLE-DEVICE BINNEN HETZELFDE ICLOUD-ACCOUNT. EÉN NUMMER VOOR ALLE APPARATEN EN OVERAL BEREIKBAAR ZOLANG ER EEN INTERNETVERBINDING IS.

op de schop. Na de introductie van LTE is mobiele communicatie steeds meer getransformeerd naar IP-verkeer. Voor het bouwen van de IP-diensten zoals spraak, chat en location awareness is een apart core-netwerk nodig: de IMS-core. IMS, oftewel IP-Multimedia subsystem, is het platform waarop een mobiele operator alle diensten via IP kan implementeren. Een van de meest bekende IMS-diensten is VoLTE, Voice over LTE. Standaard kan via een 4G-netwerk geen spraak worden afgehandeld. Daarom springen telefoons nu nog terug naar 3G of soms zelfs 2G als er

Om voice over wifi aan te kunnen bieden, moeten operators hun netwerk een beetje aanpassen. Als ze bezig zijn de introductie van VoLTE en ViLTE mogelijk te maken, gaat dat vrij eenvoudig mee. De belangrijkste aanvulling is de ePDG, de enhanced Packet Data Gateway, die toegevoegd wordt aan de Envolved Packet Core of EPC. Feitelijk dus een extra gateway voor de kern van het mobiele netwerk. De gateway zorgt er voor dat de handsets via het wifi-accesspoint een IPsec-verbinding naar het mobiele netwerk openen.

Normaal wordt zo’n verbinding via het mobiele radionetwerk gemaakt. In de handsets is de aanpassing vergelijkbaar. Is VoLTE geïmplementeerd, dan is Voice over wifi simpel toe te voegen.

Cellular coverage Video range

EPC

ePDG eNB

IPSec

Internet

BIJ VOICE OVER WIFI IN HET DOOR ERICSSON GEÏNTRODUCEERDE CONCEPT MAKEN DE HANDSETS OVER WIFI EN INTERNET EEN IPSEC-VERBINDING MET HET MOBIELE NETWERK.

48

IPSec

IMS (VoLTE)

Alcatel-Lucent OpenTouch Unified Communications: Integreer Android telefoons, Ipads en Iphones met uw centrale communicatie-oplossing.

Eén telefoonnummer, één telefoonlijst en één mailbox voor alle devices van de medewerker.

Zet eenvoudig audio- en videoconferenties op.

Integreer de communicatiemiddelen van thuiswerkers met uw centrale communicatie-server.

Integreer social media en chat binnen uw communicatie-oplossing.

Deel eenvoudig live documenten en presentaties met collega’s.

Zie op pc, tablet en smartphone welke personen beschikbaar zijn.

Werk efficiënter en bespaar door de communicatie inzichtelijk en beheersbaar te hebben.

www.nextel.nl www.alcatel-lucent-dealers.nl

COLUMN COLUMN

IoT vergt andere vaardigheden Integratie In 1995 schreef Philip Kerr een novelle genaamd “The Gridion”. Later opnieuw uitgebracht Deze maand is het vijf jaar geleden dat mijn eerste column in Telecommagazine verscheen. Ik als “The Grid. Het boek gaat over een nieuw gebouw dat volledig computergestuurd is. En kwam net terug uit Bangalore, de grootste ICT-stad in India. Het viel mij op dat een internetvernatuurlijk gaat het fout, de computer neemt het over, ten koste van diverse mensenlevens. binding daar binnen á twee dagen te realiseren was. En behalve internet er weinigstand te Toen Philip Kerr hetéén schreef was zoiets nog onbereikbaar, maar wie naarwas de huidige merken van een vaste communicatie-infrastructuur.

Communicatie verliep grotendeels via van technologie kijkt zal er veel minder vreemd van op kijken. We worden steeds meerde veel goedkopere mobiele telefonie. Dit intechnologische tegenstelling totontwikkelingen.

Nederland waar Tegelijk er sprakeiswas een geconfronteerd met de razendsnelle het van contrast fijnmazige vaste infrastructuur die nog nauwelijks geïntegreerd kon worden met de opkomende met de werkelijkheid vaak enorm. mobiele netwerken.

EVERT EVERTJAN JANWESTERA WESTERA EvertJan JanWestera Westera(info@ (info@ Evert contera.nl)werkt werktals als contera.nl) zelfstandigconsultant consultant zelfstandig voorContera ConteraAdvies.

Advies. voor Sinds1985 1985isishij hijactief actief Sinds telecombranche inindedetelecombranche dertienjaar jaarlang lang enendertien washijhijals alstelecomtelecom-en en was informatiespecialist informatiespecialist verbondenaan aande de verbonden TweedeKamer Kamerder der Tweede Staten-Generaal.

Staten-Generaal.

Datseptember is nu wel anders.

Integratie is een buzz-woord geworden.

Alles moet geïntegreerd.

In 2014 publiceerde Goldmansachs een rapport met de resultaten vanWeeen onderzoek over, zij noemen, de derdeAanvankelijk “internet Golf” (http://www.goldmansachs.com/ hebben zelfs een wat ministerie van integratie. was mobiele communicatie een extra our-thinking/pages/internet-of-things/iot-report.pdf ). Goldmansachs verdeelt deishuidige toevoeging aan de bestaande IT-diensten. Dat is al lang niet meer het geval. Niet langer de en toekomstige ontwikkeling in vijf zuilen: vaste maar de mobiele infrastructuur leidend. Zowel zakelijk als privé zijn we meer gefocust op mobiele communicatie dan ooit. Als we ’s avonds thuis nog wat willen werken, zitten we het liefst

Connected Wearables (Draagbare apparaten) , Connected Auto’s, Connected Huizen , op de bank in de woonkamer met onze laptop of tablet op schoot.

Die mooie vaste desktop-pc Connected steden, Het Industriële internet staat verloren op kantoor of logeerkamer.

Communicatie vindt bijna continu plaats via mobiele netwerken. Applicaties, aanvankelijk voor de desktop-pc’s

Op elk van deze vlakken zien we al enorme vorderingen. De combinatie van nieuwe technologie en een slim gemaakt, zijn nu beschikbaar op de smartphone of tablet. We zien zelfs dat apps nu eerst beschikbaar komen gebruik van de reeds beschikbare informatiebronnen, leiden tot een ware revolutie in internet technologie. voor de mobiele toestellen en helemaal niet, of pas later, beschikbaar zijn voor de pc.

We spreken tegenwoordig over “The Internet of Things” (IoT). IoT gaat niet alleen over technologie maar Natuurlijk heeft de opkomst van snelle mobiele en WiFi-netwerken een belangrijke bijdrage geleverd aan die ook over het verbinden van apparaten, sensoren, voertuigen et cetera met het internet en met elkaar. Bij ontwikkelingen. Ik moest denken aan een filmpje dat ergens eind jaren negentig werd gemaakt, volgens mij the IoT gaat het over systemen en apparaten met elkaar verbinden en informatie uitwisselen en op basis door Ericsson. Een vader vertelt aan zijn zoontje hoe het vroeger was. In die tijd leek het allemaal nog science daarvan acties ondernemen. De noodzaak en voorwaarde hiervoor zijn betrouwbare en snelle netwerken. fiction.

Tickets bestellen metgeeft de smartphone, informatie mobiel raadplegen, continu online zijn, een of een koelkast De netwerkspecialist Cisco in een korte infographic getiteld “Tomorrow starts here” aantal die bijhoudt maar welke artikelen moeten worden aangevuld, Tegenwoordig kijken we helemaal niet meer op van eenvoudige ingrijpende voorbeelden (te vindenenz. op de Cisco-website). dergelijke innovaties. We zijn in veel gevallen al veel verder dan in het filmpje werd voorzien.

Deze razendsnelle ontwikkeling gaat ons leven op veel manieren ingrijpend veranderen. Maar hoe bereid we voor? tegenwoordig spreken over hebben integratie is dedan uitdaging precies omgekeerd.

Hoe krijgen we dehun vaste jeWanneer je daarop Veel ICT-managers meer genoeg op hun bordje liggen om tijdens communicatie-infrastructuur goed geïntegreerd met de mobiele, is de kwestie.

Mobiele communicatie is dagelijkse werkzaamheden het hoofd boven water te houden. ICT-afdelingen zien hun budgetten slinken evenals het aantal medewerkers.

Regelmatig hoor ik klachten over hoe moeilijk het is omzal echte specialisvoor de meeste gebruikers leidend geworden.

Met de komst van LTE en snelle WiFi-netwerken tekort aan ten te vinden.steeds De ontwikkelingen zijn in volle gang maar het is nog een hele uitdaging voor leveranciers bandbreedte minder vaak optreden.

De nieuwste LTE-generaties beloven nog snellere netwerkverbindinom enwaar winstgevende vanalleen te maken.

Daar komt bij dat veel ICT-managers nog genhier metinnovatieve bandbreedtes we een paarproducten jaar geleden nog maar over konden dromen.

De integratie van maar de startblokken komen.

Velen van hen zijn druk bezig metWe sanering, kostenbespavaste nauwelijks en mobiele uit telefonie heeft een andere wending genomen dannog velen verwachtten. maken steeds meer rende maatregelen en misschien een inhaalslag aan vernieuwing na de crisis.

De markt is nog lang nieten gebruik van het datanetwerk voor zowel data als spraak. We bellen steeds minder, maar communiceren meer klaar voor al deze innovatie?

In veel gevallen lukt het niet om vernieuwingen zoals the IoT om te zetten intensiever dan ooit. in een goed businessmodel. Wat levert het op, of wat bereiken we ermee? Die vraag blijkt moeilijk te beantwoorden.

De wens om vaste en mobiele telefonie te integreren kan wel worden ingevuld maar de vraag is of we daar op termijn nog wat aan hebben. Communicatie is data geworden en data is onafhankelijk van het type netwerk,

IoT is niet alleen technologisch vernieuwend maar het zal ook onze hele aanpak en visie op de huidige vast of mobiel. Daarmee is de integratie tussen vaste en mobiele netwerken een feit geworden, ook voor ICT ingrijpend veranderen. De komst van mobiele apparaten was voor veel bedrijven al een enorme zorg. spraak. Wie nu dus op zoek is naar een oplossing voor vaste en mobiele communicatie doet er verstandig aan Net, nu steeds meer organisaties dit onder de knie beginnen te krijgen, worden we geconfronteerd met om vooral vooruit te kijken en zich niet teveel vast te binden aan de traditionele telefonie-infrastructuren. Die ontelbare nieuwe informatiebronnen, “connected” apparaten en complexe datastromen. integratie is alleen voor de korte termijn wellicht nog interessant. Voor de lange termijn is het veel vruchtbaar-

der mee en effigaan ciënter om jeontwikkeling te richten op de datanetwerken.

Nieuwe diensten, zowel als informatiediensten, Om in deze moeten ICT-managers beschikken over spraakandere vaardigheden, ze moeten geschikt zijn voor mobiele toestellen.

Dat vergt een andere aanpak en dus zal de IT-manager op een moeten leren meedenken over businessdoelen en processen. En moeten een gesprekspartner worden andere manier naar communicatietechnologie moeten gaan kijken. voor het management. Het gaat niet alleen meer over continuïteit en betrouwbaarheid, maar over Detoekomst. traditioneleWat manier denken voldoet nieten meer. moeten naar een mobiele manier van om denken. de zijn van de organisatiedoelen hoeWe gaan we nieuwe technologie inzetten dezeDaarbij te is beschikbaarheid, snelheid en (natuurlijk) veiligheid van belang. De traditionele IT’er voldoet ook niet meer, bereiken. die moet plaats maken voor een nieuwe generatie specialisten. Mensen die zich minder met technologische en

De novelle van Philip Kerr mag dan in 1995 geschreven alsinfictie, maar van de beschreven meer met functionele vragen bezighouden.

Dewel IT-manager moetzijn meer de huid vanveel de gebruiker kruipen en technologie is vandaag de dag al beschikbaar.

Laten we ons voorbereiden op al dat nieuws, anders neemt zoeken naar oplossingen waarmee die beter, sneller en efficiënter zijn of haar werk kan doen. de computer het straks misschien in werkelijkheid wel van ons over!

Ja, er is veel veranderd sinds mijn eerste column vijf jaar geleden.

46 50

tiptel Uw businesspartner in telecommunicatie

Tiptel b.v.

Camerastraat 2 1322 BC Almere Tel: +31 (0) 36 53 66 650 Fax: +31 (0) 36 53 67 881 E-Mail: info@tiptel.nl Web: www.tiptel.nl

De nieuwe generatie touchscreen IP phone, de tiptel 3275

De nieuwe tiptel 3275 is een Android-gebaseerde multimedia terminal, voorzien van een 7-inch kleuren touchscherm en een 2M CMOS-sensor camera, die voor uitstekende gebruikerservaringen zorgen zoals hoge kwaliteit videofoon, soepel internet surfen, gemakkelijke e-mailen, eenvoudig bestanden (door) zoeken, een infoscherm met nuttige informatie en de mogelijkheid om Android-apps te downloaden.

Android

CMOS-camera

Touchscreen

Select Value Supplier/Distributor of:

USB-HDMI

NU OOK VERKRIJGBAAR ALS FLEXPBX 4