بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
بنكةى ِرووناكبرييى طةالو َيذ م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ئامادةكردنى :بوار نورةدين
1
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ىَ ستيظال طةالوَيذ -سلَيمانى 2013 لةبآلوكراوةكانى حةظدةهةمني فَي ناوى كتَيب :بنكةى ِرووناكبرييي طةالوَيذ -مَيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم ئامادةكردن :بوار نورةدين ديزاين و َ هةلبذاردنى وَينةكان :جةليل حسي ضاث :يةكةم 2013 َ ضاثخانة( :دليرَ ) سليمانى ترياذ 1000 :دانة ذمارةى سثاردن :لةبةِرَيوةبةرايةتى طشتيى كتَيبخانة طشتييةكان ذمارة ()2082ى ىَ سال 2013ى ثآ دراوة
2
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ناوةرؤك سوثاس و ثَيزانني4.............................................................. ثَيشةكى :د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد5........................................... ثَيشةكيى ئامادةكار6.............................................................. ضةند ِروونكردنةوةيةك7.......................................................... يةكةم بةش :بنكةى طةالو َيذ يةكةم تةوةر :مَيذوو و دامةزراندن -لة ِرَيطةى ئةندامةكانييةوة10............... دووةم تةوةر :كؤنطرة و ثيرَِةو و ثِرؤطرام36....................................... سَييةم تةوةر: ثَيكهاتة ئيدارييةكان (كؤنطرة) -بنكةى سةرةكى و لقةكان40................. طؤظارى طةالوَيذى نوآ57........................................................دووةم بةش :ضاالكى و بةرهةم ىَ ستيظال طةالوَيذ 67........................................16 -1 يةكةم تةوةر :فَي دووةم تةوةر :ضاالكييةكان (بنكةى سةرةكى و لقةكان)267...................... سَييةم تةوةر :بيبليؤطرافياى كتَيبة ضاثكراوةكانى بنكةى طةالوَيذ395.........
3
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سوثاس و ث َيزانني بؤ هةموو ئةوانةى هاوكارييان كردووين بةتايبةت: • د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد -لة وردةكارى ثرؤذةكة بةدةنطمانةوة هات • ئاسؤ عومةر سوارة -لة وردةكارى ثرؤذةكة بةدةنطمانةوة هات َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى -لة ثةيداكردنى هةندآ كتَيب و طؤظار ،هةروةها بة (يةكةم • َ بةش) و (يةكةم تةوةرى دووةم بةش -فَيستيظالةكان)دا ضووةوة • دانا فايةق -لة ِراستكردنةوةى هةندآ ناو و زانيارى هاوكارى كردين ،هةروةها بة َ ستيظالةكان)دا ضووةوة (يةكةم بةش) و (يةكةم تةوةرى دووةم بةش -فَي • ئةرخةوان -لة كؤكردنةوةى ئةرشيظ • سةالم مستةفا -لة كؤكردنةوةى ئةرشيظ • فوئاد عةبدولِرةمحان -لة كؤكردنةوةى ئةرشيظ • سيامةند هادى -لة كؤكردنةوةى ئةرشيظ • ش �ِؤرش حمةممةد حسَيـن -لة هةندآ زانياريى ذمارةكانى (ط��ؤظ��ارى طةالوَيذ) هاوكارى كردين • جةليل حسَيـن دةروَي��ش ،ئةركى َ هةلبذاردنى ئةو وَينانةى لة ئةستؤ طرت كة بؤ بةشء تةوةرةكان كؤكرابوونةوة َ • (ئارام مةمحوود عومةر) و (بةيان حمةممةد) كؤمةلَيك كارى (تايث)يان بؤ كردين َ (طوآللة عومسان حمةممةد) كارمةندانى كتَيبخانة و • (شنة حمةممةد شامراد) و ئةرشيظى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ -هاوكارييان كردين • (ئامانج ئةمحةد فةرةج) لة ثةيداكردنى هةندآ كتَيب و طؤظاردا ،هاوكاري كردين.
4
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ث َيشةكى َ كةرنةظال و داهَينانَيك ،لة هةموو بوارةكاندا، ئةرشيظكردن بؤ هةموو تَيكست و ثرؤسةيةكى ئَيجطار ثَيويست و طرنطة ،ضونكة لة ِراستيدا هةموو ضاالكييةكى ئةدةبى و ِرووناكبريى ،جطة لة كاريطةريية هؤشيارى و ِرؤشنبريييةكةى ،بريتيية لة ئةرشيظكردن كة ِر َ ؤلَيكى ئَيجطار طرنطى لة مَيذووى ئةو ضاالكييانةدا هةية ،واتة مَيذووى ضاالكى ىَ ستيظال ِرؤشنبريى لة ِرَيطةى َ و فَي دةولةمةنديى ئةرشيظةكةيةوة دةخوَينرَيتةوة ،ئةطةر َ هةر فَيستيظالَيك وَينة و فيلمة دؤكيؤمَينتارةكانى ئةرشيظ نةكرَين ،ئةوا بة ئاسانى َ ستيظالة ساز دةضَيتة خانةى لةبريضوونةوةوة و ئيدى وةك ئةوة واية لة بنةِرةتدا ئةو فَي نةكرابَيت. كاتَيك لة سَيثتةمبةرى 2011دا سةرؤكايةتيى بنكةى طةالوَيذم وةرطرت ،يةكةم شت ىَ ستيظال طةالوَيذ ،بؤ ئةم كارةش بريم لَيكردةوة دانانى كتَيبَيك بوو دةربارةى مَيذووى فَي َ دةبوو ثةنا بةرينة بةر ئةرشيظةكانى هةر ضواردة فَيستيظالةكةى ثَيش ئَيمة ،بةداخةوة َ ستيظال ئةرشيظَيكى ئةرشيظَيكى ئةوتؤمان دةست نةكةوت ،دواتر بؤمان دةركةوت فَي دةولةمةندى هةيةَ ، بةالم ثةرت و َ زؤر و َ بالو و ناِرَيك ،بؤية دةستمان كرد بة كؤكردنةوةى ئةرشيظةكان ،كارمةندَيكيشمان وةك بةرثرسى ئةرشيظ دةستنيشان كرد. ىَ س� ىَ ستيظال ط��ةالوَي��ذدا 2012/11/18-15كتَيبَيكمان �ال ث��ار ل��ة شانزةهةمني فَي ستيظال طةالوَيذ) ضاث كردَ ، ىَ بةالم ئةم مَيذووة كةموكورتيى بةناونيشانى (مَيذووى فَي َ هةندى زانيارميان بة لةبريكردبى ،يان زؤر تَيدا بوو ،لةوانةية ناوي ضةندين كةمسان َ َ َ هةلة نووسيبَيت ،بؤية داوامان لة ئةديبان و نووسةران و هةظاالنى طةالوَيذ كرد تَيبينى و سةرنج و ثَيشنيارمان بؤ بنووسن و لة كوَيدا َ هةلة و كةموكورتى هةبوو بؤمانى بنيرَ ن، ىَ ستيظال طةالوَيذدا زانيارييةكان ِراسترت و ثوخترت تا لة ضاثى دووةم و لة حةظدةهةمني فَي بكةين و كتَيبةكةش َ دةولةمةندتر. بة مةبةستى ئةم ئاماجنة ِرووم��ان لة كاك (بوار نورةدين) كرد بةو ثَييةى ضاالك و شارةزاية لة كؤكردنةوة و ِرَيكخستنى ئةرشيظ و بيبليؤطرافيادا ،كة كتَيبَيكمان بؤ َ ستيظال ،ئةويش ثاش كؤششَيكى زؤر ئةم بةرهةمةى بؤ ئامادة بكات سةبارةت بة فَي دةولةمةندةَ ، لةطةل كتَيبةكةى ىَ سال ثار زؤر َ َ بةالم خستينة بةردةست ،كة بة بةراورد ئةزانني هَيشتا كةموكورتيى هةية ،بةو هيوايةى لة ئايندةدا بتوانني ئةو كةموكورتيانةش ثِر بكةينةوة. د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد سةرؤكى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ ٢٠١٣/١٠/٢٨
5
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ث َيشةكى يةكَيك لة كاية هةرة طرنطةكانى ثَيكهاتةى نةتةوة و دامةزراندنى وآلت ،ئةرشيظ و بايةخدانة بة كةلةثوورى نةتةوايةتى هةر طةلَيك ،بةتايبةت نةتةوةيةكى وةك (كورد) كة بةم هةموو خاك و نيشتمان و دانيشتوانةوة ...هَيشتا نةبووةتة خاوةنى :وآلتى يةكطرتوو ،زمانى يةكطرتوو، كتَيبخانةى نيشتمانى ،ئةرشيظى نةتةوةيى...تد. بَيطومان هةمووى بؤ ئةو بارودؤخة دةطةِرَيتةوة كة طةىل كورد و وآلتةكةى تَييدا ذياون، هةر ضؤن و ضييةك بَيت ،نةتوانراوة بايةخ بةم ضةمك و كايانة بدرَيت و وةك ثَيويست اليان َىل بكرَيتةوة ،بةآلم لة ئَيستادا ،ئةطةر بارودؤخةكة وةك ثَيويستيش نةبَيت ،بةو شَيوةية نيية كة َ كؤمةلَيك كارئاسانى نةتوانني ئةرشيظى نةتةوةكةمان بثارَيزين ،ضونكة جيهان ثَيشكةوتووة و و سيستمى مؤدَيرن هاتوونةتة ئاراوة كة كارى ئةرشيظكردن ئاسان دةكةن... ىَ لة كؤتايى مانطى ئةيلووىل ىَ ستيظال سال 2013داِ ،راسثيرَ دراين كتَيبَيك لةسةر (مَيذووى فَي طةالوَيذ) ئامادة بكةين ،ئةمة لة كاتَيكدا بوو كة ئةمساأل ( )2013سآ كارى ديكةى لةم شَيوةيةمان ئامادةكردبوو ،واتة ئامادةكردنى كتَيبَيك لة ماوةيةكى دياريكراودا ،كة يةكَيكيان بؤ كؤضى ناوادةى هونةرمةند و هاوِرَيى هةموان بوو ،بة ناوى (تةها كةرميى -ئةفسانةى سثيدارَيك)، دووةميشيان بؤ ضلةى شاعريى طةورةى هةموان بوو ،بة ناوى (شيرَ كؤ بَيكةس -بيبليؤطرافيا و ثيرَِستى لة كتَيبى كورديدا) ،هةروةها ناميلكةيةك بة ناوى (خةباتى براكان ،)...ئةمة جطة لة ئامادةكردنى بةرطَيكى ديكةى ثِرؤذةى (كتَيبناسيى كورديى كورد و كوردستان)... ثي باش لةطةأل هةموو ئةمانةشدا ،ئةم ئةركةمان بة ثريؤز و ثَيويست زانى ،هةروةها وامان َ بوو بريؤكةكة فراوانرت بكرَيت و كتَيبةكة بةشَيوةيةكى طشتى لة بارةى (بنكةى ِرووناكبرييى ىَ ستيظال طةالوَيذ) بدرَيت ،بَيطومان هةر طةالوَيذ)ةوة بَيت ،لة نَيويشيدا ،بايةخى تةواو بة (فَي لة يةكةم ِرؤذةوة هةستمان بة ئاستةنط و طرانيى ئةركةكة كرد ،لةبةر ئةمة ،هةر زوو كةوتينة كاركردن و كؤكردنةوةى زانيارى و ئةرشيظ. هةروةك ئاشكراية ،ئةرشيظى ثَيويستمان لة بةردةستدا نةبوو ،هةرضةند لةاليةكةوة (بةشى بةلطةنامةى تَيدا َ كؤمةلَيك وَينة و َ َ هةلطريا بوو ،هةروةها ثَيشرتيش ئةرشيظ)ى بنكةى طةالوَيذ، َ ستيظال ،ناميلكةيةكى تر ئامادة كرابوو ،بَيطومان ئةمانة هاوكاريى باش بؤ شانزةهةمني فَي بوون ،ئةمة جطة لة هاوكاريى سةرؤك و ئةندامانى بنكةى طةالوَيذ كة بة هةموو شَيوةيةك هاوكارييان كردين ،بةآلم هةموو ئةمانة وةآلمى تةواوى كةموكوِرييةكانيان نةدةدايةوة... هيوادارين بة ثَيى هةلومةرجةكة ،توانيبَيتمان دارَيك لةسةر بةردَيك دابنَيني ...بَيطومان هَيشتا ضاوةِرَيى ىَ هةول هةموو اليةك دةكات ،بؤ ئةوةى درَيذةى ثآ بدرَيت و كةموكورتييةكانيش كةمرت بكرَينةوة. بوار نورةدين -ئةيلووىل 2013 Bwar_n@yahoo.com
6
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ضةند ِروونكردنةوةيةك هةروةك لة دواتردا و لة نووسينى هةندآ لةو كةسانةى كة خاوةنى بريؤكة و دةستةى دامةزرَينةر و بةرثرس و ئةندامى (بنكةى طةالوَيذ) بوون ،بؤمان ئاشكرا دةبَيت كة هةلومةرج و ثَيويستى دامةزراندنى ئةم ناوةندة زؤر تايبةت بووة .لةاليةكةوة يةكةم هةنطاو و دةركةوتةى ِرؤشنبرييى سةردةمةكةى خؤى بووة ،لةاليةكى ديكةوة لة زؤر ِرووةوة تاكو ئَيستاش ثَيشةنطة... هةرضةند كاتى ئامادةكردنى ئةم كتَيبة زؤر كةم بوو ،لة هةمان كاتيشدا ئؤفيسى بنكةكة طوازرايةوة ...بةآلم ضةند ثالنَيكمان بؤ دانا و ىَ هةول ئةوةمان دا كة زؤرترين ئةرشيظ و زانيارى كؤ بكةينةوة. سةرةتا ،ثَيويستة ضةند َ خالَيك وةك (ِروونكردنةوة) بنووسني: -1ئةم َ هةولة جطة لةوةى دةبَيتة كتَيبَيك و بةشَيك لة مَيذووى ئةم بنكةية لةخؤدةطرَيت، لة هةمان كاتداَ ، هةولَيكيشة لة ثَيناوى كؤكردنةوةى ئةرشيظى بةربآلوى ئةم بنكةية، ضونكة ضيمان دةست كةوتووة سةرةِراى ئةوةى بؤ كتَيبةكة َ كةلكى هةبووة ،هةروةها ئةرشيظى بنكةكةش َ دةولةمةنرت دةكات. -2ئامادةكردنى كتَيبَيك يان نووسينةوةى مَيذووى هةر دةزطا و ِرَيكخراوَيك ،بةو ماناية نايةت كة ئةم دةزطاية هةموو كار و ضاالكييةكانى ثِرؤفيشناأل بوون و هيض جؤرة كةموكوِرييةكيان تَيدا نةبووة؟ نةخيرَ ئةم كارة بةدةرة لةوةى ثةجنة خباتة سةر كةموكوِرييةكان ،لةاليةكةوة شَيوازى كارةكة بةو ئاقارةدا ناضَيت كة ئةوة بكات ،ضونكة سروشتى كارةكة نووسينةوة و بة ئةرشيظكردنى مَيذوو و ثَيكهاتة و كار و ضاالكييةكانى (بنكةى طةالوَيذ)ة .كاتَيك ثَيويستة دةبَيت ئاوِر لةو بابةتانة بدرَيتةوة كة كتَيبةكة كار لةسةر ِرؤأل و ئةرك و لَيثرسراوَيتيى ئةم بنكةية بكات. ىَ -3ىَ هةول ئةوة بدرَيت ئةرشيظى (بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ) بة طشتى و (فَيستيظال طةالوَيذ) بةتايبةتى ،بة شَيوةيةكى زانستى ئةرشيظ بكرَيتَ .ي�رَل� ةوة داوا لة هةموو ىَ ستيظال طةالوَيذ) دةكةين كة لة كؤكردنةوةى ناونيشانى ئةندامان و بةشداربووانى (فَي بابةتةكانيان و وَينةى خؤيان هاوكارميان بكةن ،بؤ ئةوة لة ساآلنى داهاتوودا بتوانرآ ئةم زانيارييانة باشرت ئةرشيظ بكرَيت. َ -4هةروةك لة ثَيشةكيدا ئاماذةمان بة نةبوونى ئةرشيظ كرد ،لةم خالةدا دةمانةوآ ش �َي��وازى ئ��ام��ادةك��ردن��ةك��ةى ِروون بكةينةوة .بَيطومان ل��ةم كاتة ك��ةم��ةدا ن��ةدةك��را ضاوثَيكةوتن لةطةأل ئةم هةموو كةسايةتييةدا بكةين ،لةبةر ئةمة جطة لةو ئةرشيظةى كة لة بةر دةستدا بوو ،هةستاين بة ئامادةكردنى فؤِرمَيك و بةناوى بنكةى طةالوَيذ و ئامادةكارى كتَيبةكةوة ،ئاراستةى زؤرتر لة 20كةسايةتى (دامةزرَينةر و بةرثرس و ئةندام و ئاطادار و هاوكارى بنكةى طةالوَيذ)مان كرد ،فؤِرمةكةش بةم شَيوةية بوو: 7
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
َ هةولدان لة ث َيناوى نووسينةوةى م َيذووى بنكةى طةالو َيذ و ضاالكييةكانيدا بةِرَيزتان ئاطادار دةكةينةوة كة دةمانةوآ كتَيبَيكى تايبةت بة (بنكةى طةالوَيذ) ىَ ىَ َ ستيظال )17بآلوى بكةينةوة .ئاشكراية ئةمسالدا (فَي ستيظال ئامادة بكةين و لة فَي كة بةِرَيزتان وةك يةكَيك لة ئةندامان و دامةزرَينةران و هاوكارانى ئةم بنكةية ِر َ ؤلتان هةبووة .لة ثَيناوى ئةوةدا كة َ هةول و ماندووبوون و ِرةجنى هيض كةسَيك لة ياد نةكرَيت و ئةم مَيذووة وةك خؤى ئةرشيظ بكرَيت ،بة ثَيويستمان زانى لة ثَيكهاتة و ناوةرؤكى كتَيبةكة ئاطادارتان بكةينةوة ،هةروةها ضةند ثرسيارَيكيشتان ئاراستة بكةين .جَيى ئاطادار كردنةوةية ،ئةم فؤِرمة ئاراستةى 20كةسايةتى لة (سةرثةرشتيار و سةرؤك و دةستة و ئةندام و هاوكار)ى بنكةى طةالوَيذ كراوة .كتَيبةكة لةم تةوةرانة ثَيك دَيت: بةشى :1بنكةى طةالوَيذ -سآ تةوةرة (مَيذوو و دامةزراندن)( +ثيرَِةو و ثِرؤطرام)+ (ثَيكهاتةى بنكةى طةالوَيذ "بنكةى طشتى و لقةكان") .بةشى دووةم :بةرهةم و ضاالكى- ىَ ستيظال طةالوَيذ ( +)16 -1بيبليؤطرافياى بةرهةمةكانى بنكةى طةالوَيذ سآ تةوةرة( :فَي "طؤظار و كتَيب")( +ضاالكييةكان "ديدار و خةآلت و ِرَيزلَينان"). تكاية ضى زانياريت لة ب��ارةى ئةم بةش و ت��ةوةران��ة الي��ة ،ئاطادارمان ب��ك��ةرةوة... ه��ةروةه��ا ه��ةر وَينة و َ بةلطةنامةيةكى تايبةت ب��ةم ثرسيار و زانيارييانةت البَيت، سوثاستان دةك��ةي��ن كة ثَيمان بطات ،ب��ؤئ��ةوةى َ كةلكيان َىل وةربطرين .لة ثَيناوى ئ��ةوةدا كة كارةكة زانستييانة و ئاسانرت بة دةستةوة بَيت ،لةطةأل ئةم فؤِرمةدا ئةو ىَ ستيظال طةالوَيذ)ةوة ئامادة كراوة، ناميلكةيةشتان بؤ دةنيرَ ين كة ثارساأل لة بارةى (فَي ىَ بؤ ئةوةى ئةو زانيارييانةى ثةيوةندييان بة فَيستيظال طةالوَيذةوة هةية ،هةر لةسةر كتَيبةكة دةستكارى بكةن ،ضونكة دواتر كتَيبةكان لة (ئةرشيظ)ى بنكةى طةالوَيذدا، وةك دؤكيؤمَينتَيك دةثارَيزرَين. ىَ -1هةروةك ديارة بنكةى طةالوَيذ لة سال 1996دا دامةزراوة ،دةستةى دامةزرَينةران كآ بوون؟ -2بريؤكةى دامةزراندنةكة كآ بوو؟ هةروةها َ ثالثشت و ثشتطريييةكةى كآ بوو؟ -3وةك ثَيمان طةيشتووة ،سةرؤكةكانى بنكةِ )1998 -1996( :رةئووف بَيطةرد، 1999كامةران ِرةئووفِ 2005-2000 ،رةئووف عومسان -2006 ،تشرينى يةكةمى 2011ياسني فةقآ سةعيد؟ -4لة م��اوةى ه��ةر (س��ةرؤك)َي��ك��دا دةستةكان كآ ب��وون ،ض طؤِرانكارييةك بةسةر دةستةكاندا هات؟ -5ل��ةو م��اوةي��ةى كة بةِرَيزتان ل��ةوآ كارتان ك���ردووة ،ضةند كؤنطرة ب��ةس�تراوة و ئةندامةكانى كآ بوون و ِراسثاردة و بِريارةكان ضى بوون (مَيذوو و زانيارى)...؟ َ ستيظال ئةجنام دراون و كآ بوون ئةوانةى خةآلت ك��راون و -6ضةند دي��دار و فَي 8
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ِرَيزيان َىل نراوة؟ َ ستيظالةكان و هةرضى هةية لةبارةى بنكةى -7ض زانيارييةكى ترت الية لة بارةى فَي طةالوَيذةوة ،تكاية ئاطادارمان بكةرةوة؟ هةروةها ،هةر زانيارييةكتان بؤ ياداشت كردين، (شوَينِ +رؤذ +ناوى تةواوى كةسايةتييةكان)تان بري نةضَيت. ئةو زانيارى و ِراستكردنةوانةى كة لة بةِرَيزتان وةردةط�يرَي��ت ،لة شوَينى خؤيدا دادةنرَيت و وةك ئةمانةتَيكى ئةدةبى ئاماذةى ثَيويستى ثآ دةكرَيت ...هةروةها ئةم كارة جطة لةوةى خزمةتى هةموو اليةك دةكات ،بة ناوى (بنكةى طةالوَيذ) و ئامادةكارى كتَيبةكةوة (بوار نورةدين) ،زؤر سوثاستان دةكةين ،ببوورن كة ماندووتان دةكةين. *** ئةم كةسايةتييانةمان دةستنيشان كرد ،بؤ ئةوةى فؤرمةكةيان بةرةو ِروو بكةينةوة: حيكمةت حمةممةد كةريم (مةال بةختيار) ،سامى هادىِ ،رةئووف بَيطةرد ،دِ.رةئووف عومسان ،جةمال غةمبار ،ئازاد بةرزجنى ،حمةممةد عومةر عومسان ،دالوةر قةرةداغى، َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى ،كاوة فوئاد عةبدولِرةمحان ،ئةرخةوان ،ياسني فةقآ سةعيد، حاجى عةزيز ،ئازاد تؤفيق ،ئاوات حةسةن ئةمني ،ئاكؤ كةريم مةعرووف ،سةالم مستةفا، ئةمحةد ِرةزا ،د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد ،سيامةند هادى.
9
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
يةكةم بةش -يةكةم تةوةر بنكةى طةالو َيذ (م َيذوو و دامةزراندن)
10
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سةرةتا و سةرنج لة هةموو ئةو وآلتانةى كة شةِرى ناوخؤيان تَيدا ِروو دةدات ،جطة لة نةهامةتى شةِر و براكوذييةكة ،ثَيكهاتة كؤمةآليةتييةكانيش بةسةر بةرةكانى جةنطةكةدا دابةش دةبن... هةروةك لة نووسينى زؤرَيك لة دامةزرَينةران و هاوكارانى ئةم بنكةية ِروون دةبَيتةوة كة دامةزراندنى ئةم بنكةية َ هةولَيك بووة بؤ لةباربردنى كاريطةرييةكانى ئةو بارودؤخة َ كؤمةلطةى باشوورى كوردستان بة طشتى و توَيذى سةخت و ناهةموارةى كة لةو كاتةدا نووسةران و ِرؤشنبريان و هونةرمةندان بةتايبةتى ،تَييدا ذياون... بَيطومان ساغكردنةوةى مَيذووى دةزطايةك كة تةمةنى 20ساأل تَيثةِر ناكات ،هَيندة ئةستةم نيية ،بةآلم ضةند هؤكارَيك وايان كرد كة نةتوانني بة شَيوةيةكى ِرَيكوثَيك ئةم مَيذووة بنووسينةوة: -1نةبوونى ئةرشيظ و تؤمار نةكردنى تةواوى ئةو زانيارييانةى بؤ ئةم جؤرة كارانة ثَيويسنت. -2نةبوونى كاتى تةواو ،هةروةك ثَيشرت ئاماذةمان ثَيكرد ،كاتةكة لة يةك مانط و ضةند ِرؤذَيك تَيثةِرى نةكرد... -3بةداخةوة لةم وآلتةدا ،تاكو ئَيستاش هةندآ كَيشةى كؤمةآليةتى ،وةك :بريوباوةِر و ئينتمابوونى سياسىِ ،رةتكردنةوةى يةكرت (يةكرت َ قبول نةكردن) ،هةست نةكردن بة هةندآ ئةركى مَيذوويى ...وايان كردووة كة ئةم جؤرة كارانة ثَيطةى خؤيان وةرنةطرن. لةبةر هةموو ئةمانة ،لة ئَيستادا وامان بة باش زانى كة هةر يةكَيك لةو بةِرَيزانةى فؤِرةمةكةمان ئاراستة ك��ردوون ،ضؤن و ضييان بؤ نووسيوين ،وةك خؤى ئةرشيظى بكةين و لةم تةوةرةدا ،هةر بة ثَيى ِريزبةندى (تيث)ى سةرةتاى (ناو)ةكانيان دابنرَين، هةروةها بة ض شَيوازَيك وةآلمى فؤِرمةكةيان داوةتةوة ،دةستكارى نةكراوة و وةك خؤى دانراوةتةوة ،تةنها لة ِرووى (ِرَينووس)ـةوة يةكخراون ...بؤ ئةوةى لة كات و ساتَيكى تردا زانيارييةكان يةكاليى بكرَينةوة. ئ��ةوةى ِراس��ت��ى بَيت ،ئ��ةم ش �َي��وازة لة ك��ؤك��ردن��ةوةى زان��ي��ارى لة ب��ارةى بابةتَيكى فةرامؤشكراودا ،لة ِرووى زانستييةوة بة (مَيذووى زارةك��ى) ناودةبرَيت ،كة جطة لة َ كؤمةلَيك طيرَِانةوة و ئةرشيظكردنى ضةندين زانيارى ،هةروةها تيشك دةخاتة سةر سةرةداوى بابةتةكة ،كة هاوكاريى زؤرتر دةكات لة ثَيناوى بةدواداضوون و لَي َ كؤلينةوةى زانيارييةكان.
11
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ئازاد بةرزجنى ئ��ةو ِراستييةي كة َ نكؤليي َىل ن��اك� َ �ري ،ئ��ةوةي��ة كة لةبةر ط��رذي و ناسةقامطرييي بارودؤخي سياسي لة كوردستاندا ،بةتايبةتيش بةردةواميي ئةو طرذيية و َ ئالؤزاني لة شةِري ناوخؤدا ،تا دواي ئةو شةِرةش هةلَيكي وا نةِرةخسابوو بؤ ئاوِردانةوة لة كاري ِرؤشنبريي و ضاالكيي ِرؤشنبريييانة ،تا ئةوة بوو لة َ سالي 1996دا و ثاش وةستاني ئةو َ هةندي ِرؤشنبري و ئةديب و نووسةر ،بري لة دةركردني شةِرة نةطريسة و بة خةخمؤريي طؤظارَيكي ِرؤشنبريي و ئةدةبي كرايةوة و بؤ ئةو مةبةستةش يةكةمني كؤبوونةوةي ئةو ئةديب و نووسةرانة لة بيناي (يانةي َ ئؤلؤمثيي كوردستان) بوو كة بةِرَيز كاك مةال بةختيار سةرؤكي بوو ،هةر خؤشي ئامادةي ئةو كؤبوونةوةية بوو ،ذمارةيةك لة ئةديب و نووسةراني ناسراو تيايدا بةشدار ب��وون ،لةوانة بةِرَيزان :فوئاد مةجيد ميسري، حمةممةد فةريق حةسةن ....،ئازاد بةرزجني و هتد. لةو كؤبوونةوةيةدا بِريار لةسةر دةركردني طؤظارَيك درا بةناوي (طةالوَيذي َ نوي)، كة مامؤستا (حسينَ عارف) سةرنووسةري بَيت و منيش (ئازاد بةرزجني) بةِرَيوةبةري نووسني مب. َ (عةبدولآل تاهري بةرزجني) هةر دواي ئةوة بة ضةند ِرؤذَيك ،ثةيوةنديم كرد بة بةِرَيزان و (لةتيف مَ هةلةت) و (قوبادي جةىل زادة)ةوة ،ئةوانيش قايل بوون و دواتر ثةيوةندي بةِرَيز دكتؤر (زاهري لةتيف)يشةوة كرا بؤ هةمان مةبةست ،بةِرَيزيشيان بوو بة ئةندامي دةستةي نووسني و ئةوة بوو هةر لةو َ سالةدا يةكةمني ذمارةي (طةالوَيذي نوآ) لة دنياي ِرؤذنامةطةريي كورديدا ضاوي هَ هةلَينا. هةر لةو سةروبةندةدا بوو كة بري لة ثَيكهَيناني دةستةيةك بؤ (بنكةي ئةدةبي و ِرووناكبرييي طةالوَيذ)يش كرايةوة و بؤ ئةو مةبةستة يةكةمني دةستةي دامةزرَينةري برييت بوون لة بةِرَيزانِ :رةئووف بَيطةرد ،وةك سةرؤكي بنكة و ئازاد بةرزجني وةكو سكرتيرَ ي ِرؤشنبريي و ....ئيرت ئةوة بوو ثاش ماوةيةك دةستةي دامةزرَينةر برييان لة َ ستيظال) كردةوة و هةر لةو َ َ ستيظال ِرَيكخرا. سالةدا يةكةمني فَي سازداني يةكةمني (فَي دواي ماوةيةك ثَيشنيازي ئ��ةوةم كرد كة زجن�يرةى كتَيبمان هةبَيت .لة سةرةتادا كتَيبَيكمان بؤ خوالَيخؤشبوو (د.ئةوِرةمحاني حاجي مارف) ضاث كرد ،كة برييت بوو َ كؤمةلة ضريؤكَيكي وةرطيرَِاو لة ِرووسييةوة ،ثاشان كتَيبَيك لةسةر (هَيمن موكريانى) لة و دواتريش كتَييب (بةناوي ذيانةوة)ي (ئةريك فرؤم) ،كة لة وةرطيرَِاني من بوو. 12
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ئازاد تؤفيق وةآلمي ثرسياري :2 ،1 َ سالي 1996دواي طةرمةي شةِري ناوخؤ ،بريؤكةي دامةزراندني ِرَيكخراوَيكي ئةدةبي َ هةظال مةال بةختيار بةرثرسي بة ناوي (بنكةي ئةدةبي و ِرووناكبرييي طةالوَيذ) لةاليةن ِرَي��ك��خ��راوة دميوكراتييةكاني ئ��ةوس��اي (ى.ن.ك) ط� َ �ةآلل��ة ب��وو .ئةويش بة مةبةسيت كردنةوةي دةرطايةكي َ نوي بوو بة ِرووي نووسةران و بةهرةمةنداندا و كردنةوةي َ ثةنضةرةيةكي تر بوو بؤ ئازاديي داهَينان و ئازاديي قةلةم. سةرةتاي ئةم بريؤكةيةش يةكةجمار خؤي لة طرتين كؤِرَيكي شيعر خوَيندنةوةدا مابي لة ثاييزي س� ىَ �ال 1996دا بوو لة َ هؤلي (ِرؤشنبريي) بينييةوة ،كة ئةطةر بريم َ َ كؤمةل َي شاعري شيعريان خوَيندةوة .ثَيم واية هةر يةكة لة لة سلَيماني .كة تيايدا نووسةران :حسينَ عارفِ ،رةئووف بَيطةرد ،جةمال غةمبار ،قوبادي جةلي زادة و هتد... ِر َ ؤليان هةبوو لة بريؤكة و خستنةطةِري بنكةي ئةدةبى و ِرووناكبرييي طةالوَيذدا. وةآلمي ثرسياري :3 َ بةل َي ِراستة ئةو ناوانةي كة دياريتان كرد و لةو زةمةنة جياوازانةدا ،هةريةكةيان بؤ فةترةيةك سةرؤكي بنكة بوون. وةآلمي ثرسياري :4 بؤ دةستةي يةكةم و دووةم ،من بة باشي ناوي ئةندامامن لةبري نةماوة .جا بؤ ئةوةي َ بكةوي ،ئةتوانن ثةيوةندي بكةن بة (كاوةي حاجي زانياريي ِراست و وردتان دةست عةزيز)ةوة ،ضونكة كاك كاوة سةرباري ئةوةي لةو دةستانةدا ئةندام بووة ،ئةو كةسَيكي ضاالكي بنكةش ب��وو ،ب��ةآلم لة دةستةي ض��وارةم وات��ة ئ��ةو س��ةردةم��ةي كة مامؤستا (ِرةئووف عومسان) سةرؤكي بنكة بوو ،من ئةندامي دةستةي باآل بووم و لة كؤنطرةدا كة نازامن كؤنطرةي ضةندةم بوو ،دووةم دةنطم بةدةست هَينا .بؤ ئةم مةبةستةش بووم بة بةرثرسي بةشي ِرؤشنبريي لة بنكةي ئةدةبي و ِرووناكبرييي طةالوَيذ. وةآلمي ثرسياري :5 لةو ماوةيةدا دوو كؤنطرة بةسرتا ،يةكةميان ئةوةبوو كة وةك لة وةآلمي ثَيشوودا ومت، من خؤم َ هةلبذارد و دةنطي دووةمم بةدةست هَينا .كؤنطرةكةي تر هةروةك ئةندامَيكي هةلنةبذارد ،ضونكة من بووم بة كارطيرَِي َ ئاسايي بةشدار بووم و خؤم َ مةلبةندي يةكى ِرَيكخستين سلَيماني و نةمتواني هيض ئةركَيكي بنكة بطرمة ئةستؤ. 13
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ئاكؤ كةريم مةعرووف و َينةكان ضؤن لة بري دةضنةوة؟ ئةندامى دةستةى دامةزر َينةر ضريؤك و يادةوةريية غةمطينةكامن لةطةأل بنكةى ئةدةبى و ِرووناكبرييى طةالوَيذدا دوورودرَيذة و بنكةيةكى ئةدةبى لةطةأل يةكةمني دةستثَيك و درةوشانةوةيدا ،بةشَيكى زؤرى ل��ةو وَينة ناشريينانةى ش��ةِرى ن��اوخ��ؤى ِرةوان����دةوة ،كة بؤ ئ��ةو ك��ات ،درز و شةبةقَيكى طةورةى لة نَيوان نووسةراندا دروست كردبوو .هةر لة يةكةم سةرةتاوة هيض كاتَيك ئةو درةنطةشةوة ساردانة و َ هةللةرزينى سكى برسيى هاوِرَيكامن لة بري ناكةم، بةتايبةتى (سرياونة -شرب) كة خةخمؤر و ِرزطاركةرى ئَيمة بوو .نووسينى الفيتة و دروومشةكانى (ئةمحةد ِرةزا) بة دانيشتنةوة لةسةر زةوييةكى سارد و خؤآلوىِ ،راكة ِراكةى (سةالم مستةفا) ،ضؤن لةبري دةضنةوة .طةِرانةوةى شةو درةنطان و ِرةشةبا و بَيدةنطى ماندووَيتى و حةثةى سةطةكان و دواكةوتنمان بةرةو ىَ مال (عريفان ئةمحةد)، بةدةم مةستبوونَيكى كةمةوة ...ضؤن لة بري دةضنةوة؟ هةرطيز ئةو ساتة ثِر لة ترسة لة بري ناكةم كة يةكةمني كارتى داوةتنامة و تَيثةِرين بة ناو سةيتةرةكانى شةِرى ناوخؤدا و خاوةخاوةى ثاسى كؤستةرةكة و طةيشنت بة دزييةوة بؤ الى هاوِرآ نووسةرةكانى شارى هةوليرَ ،لةو ساتانة ترسناكرت بوو كة ِرَيكخستنَيك ضكلَيتة نامةيةكى لة شاخةوة دةهَينايةوة بؤ شار ،ئَيستاش دةثرسم طةر بةو كارتانةوة بطرياماية ،ضيم َىل بةسةر دةهات ،ضونكة ...بنكةى ئةدةبى و ِرووناكبرييى طةالوَيذ بة هاوكاريى (مةكتةبى ِرَيكخراوة دميوكراتييةكانى يةكَيتيى نيشتمانيى كوردستان)ى لةسةر نووسرا بوو... ل��ةو كاتانةدا جةنطاوةرةكانى ش��ةِرى ناوخؤ وةك طورطى ه��ار ث��ةالم��ارى هةموو كةسَيكيان ئ��ةدا ،نةخواستة بؤ منَيك كة تةنها َ هةلطرى كارتى داوةت��ةك��ان ب��ووم لة هةريمَ َيكى دابةشكراودا ،بة دَي َ طةلةدا تَيثةِر بيت و ،ئاى ضةند ترسناك بوو!...؟ وَي��ن��ةى ح��ي��ك��اي��ةت��ةك��ان ،ت��رش و ش�يري��ن ب���وون ،ب���ةآلم ل��ةط��ةأل دةس��ث�َي��ك��ى هةموو َ لي دةِرذا و ماندووَيتيمان دةخستة فَي ستيظالةكاندا ،طيان و ِرؤمحان شيلةى وشةى َ َ َ َ َ ئةوالوة ،وَينةى غةمبار لة دواى كؤتايى فَيستيظالةكاندا ،ضؤليى هؤلةكة و مالئاوايى يةكة ي��ةك��ةى ميوانة ئازيزيةكان ب���وون ،ك��ة ب��ؤ خ��ؤى ط��ةوه��ةرى ث��ةي��وةن��دى ب��وو بؤ يةكرتناسني ،كة ئَيستاش زؤرَيك لةو ميوانانة هاوِرآ و دؤستى هةرة ئازيزن ،ئَيستاش َ ستيظالَيكى تر و طةالوَيذنامةيةكى تر... بةرةو فَي 14
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ئةرخةوان
*
-1دةستةي دامةزرَينةر 20كةس بوون ،ناويان لة سجيالتي بنكةدا هةية ،طةر ئةو سجالنة مابن ،زؤربةي ئةو زانياريانةي بةِرَيزت داوات كردووة هةية. دةستةي دامةزرَينةرِ :رةئووف بَيطةرد ،قوبادي جةلي زادة ،سابري سديق ،ئةرخةوان ،جةمال شارباذَيِري ،دالوةر قةرةداغي ،جةمال غةمبار ،حسينَ عارف ،ظيان كةمال ،لةتيف مَ هةلةت، ئازاد بةرزجني ،ياسني فةقآ سعيد ...ببوورة ئةواني ديكةم برينةماوة. لة دامةزراندنةوة تا كؤنطرة (جةمال شارباذَيِري) ئيشةكانى ئةبرد بةِرَيوة. -2بريؤكةي دامةزراندن: َ َ ستيظالة فراوانةي سالي ،1996بريؤكةي دامةزراندني بنكة لةاليةن مةال بةختيار دواي ئةو فَي َ هةندي لة نووسةرانةوة هاتة ئاراوة .بةداخةوة ناويامن بري نةماوة... و َ -3ثالثشت و ثشتطريي: ِرَيكخراوة دميوكراتييةكان و مةال بةختيار و مام جةالل بوون. -4ناوي سةرؤك و دةستةكان لة سجالتدا هةية. يةكةم دةستةِ :رةئ��ووف بَيطةرد -سةرؤك ،سابري سديق ،دالوةر قةرةداغي ،قوبادي جةىل زادة ،ئةرخةوان ،ئازاد بةرزجني ،ياسني فةقآ سةعيد. -5من بةشداريي ضوار كؤنطرةم كردووة ،هةموو ئةنداماني بنكة ئةندامي كؤنطرة بوون... زانياريةكاني كة لة سجالتدا هةية. َ -6بة دةيان كؤِر و ديدار و سيمينار كراوة جطة لة فَيستظالةكان ،ئةوانةي بريم مابآ: • ديداري طؤران َ • دواي ِرزطاركردني هةلةجبة يةكةم اليةني ئةدةبي ،بنكةي طةالوَيذ بوو كؤِرَيكي شيعر خوَيندنةوةمان ساز كرد لة َ هؤلي (ئةمحةد موختار ج��اف) كة ذمارةيةك شاعري شيعريان خوَيندةوة. • دواي ِرزطاركردني خانةقني بة هةمان شَيوة كؤِرَيكمان بؤ شيعر خوَيندنةوة بردة خانةقني. • كؤِرَيكي شيعر بؤ شاعرياني خؤرئاواي كوردستان. زؤر زؤرة ثَيويستة لة ئارشيفي بنكةدا هةبن. -1لقةكاني بنكةي طةالوَيذ ،لة كةركووك و هةوليرَ و كؤية و ِرانية ،ثَيويستة باس َ بكري. نوي) باس َ -2طؤظاري (طةالوَيذي َ بكري َ لةطةل ِرَيزي زؤرم بؤ بةِرَيزتان .ئةم زانياريانة ثَيويستة لة ئارشيظي بنكةوة وةربطريَيت، ضونكة زؤر شت هةية بريمان نةماوة. * لةسةر داواى خؤى تةنها نازناوةكةى نووسراوة.
15
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
بارزان نةبى حمةممةد كارمةندى بنكة
*
-1ىَ سال :2000-1999كامةران ِرةئووف بوو بة سةرؤكى بنكة و ياسني فةقآ سةعيد جَيطر بوو. -2ىَ سال :2000سابري سديق سةرؤكى بنكة بوو بة شَيوةى كاتى. -3ىَ سال :2005 -2000مِ.رةئووف عومسان بوو بة سةرؤكى بنكة و مامؤستا كاوةى حاجى عةزيز جَيطر بوو. -4ىَ سال :2008 -2005ئةرخةوان خان بوو بة سةرؤكى بنكة و كاوةى حاجى عةزيز جَيطر بوو. -5ىَ سال :2011 -2008ياسني فةقآ سةعيد سةرؤكى بنكة بوو و كاوةى حاجى عةزيز جَيطر بوو.
* كاك بارزان ،يةكَيكة لةو كارمةندانةى بنكةى طةالوَيذ ،كة لة سةرةتاوة لةوآ كار دةكات و تا ئَيستاش بةردةوامة.
16
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
دالوةر قةرةداغى
*
دوابةدواي طةِرانةوةمان لة ِرةوةكةي 1996بؤ سلَيماني و لة كاتَيكدا كة شةِري ناوخؤ لة جةولةيةكي خوَيناوي بووبووةوة و خؤي بؤ جةولةيةكي خوَيناويي تر ئامادة دةكرد، كةشَيك لة نائومَيدي َ بالي بةسةر ذياندا كَيشابوو ،بةشي شيرَ ي ئةو نائومَيدييةش بةر ذياني كولتووري لة كوردستان و بة تايبةتيش شاري سلَيماني دةكةوت ،كةشَيك كة خوَينةر لة كتَيب تؤراو و بينةر لة شانؤ زيز و َ طوي لة مؤسيقا اللووت و بينني ضارةي َ جوانيي نةدةويست ،ئايندة بة ِرادةيةك تاريك و نووتةك بوو ،كة خةلك و بة تايبةتي توَيذي طةجناني خوَينةوار ،ب��ةدواي دةرووي��ةك��دا دةط��ةِران تا لة وآلت دةرض��ن و لةو ثَيناوةشدا خؤيان بة ِرَيطةي هات و نةهات و ضارةنووسي ناديار دةسثارد ،بةشَيكي زؤر لة نووسةران لة نَيوان هةردوو اليةني شةِرةكةدا دووكةرت بووبوون و بةشة كةمةكةشي، كة طروثَيك طةجني لة هةموو شت تووِرة و ثةراوَيزَينراو بوون ،بَيزاريي لةو ِرةوشة طةييبووة بينةقاقايان .لةو دؤخةدا و لة دانيشتنَيكي ضةند هاوِرَييةكدا كة وةك بريم بي (سابري سديق و ياسني فةقآ سةعي و جةمال غةمبار و من) بووين ،بةدةم حةسرةت َ َ َ َ َ هةلكيشان بؤ ئةو ساتةوةختانةي كة هؤلي شيعر و شانؤكان و بة تايبةتيش هؤلي ِرؤشنبريي كة سةردةمانَيك ،مجةي لة ئامادةبووان دةهات و ثؤنطي بة هةناسةي طةرمي شةيداياني شيعر و جواني دةدايةوة ،بري لةوة كرايةوة ديدارَيكي ضةند ئَيوارةيي بؤ شيعر ِرَيك َ بي لةبةرضاوطرتين ِريسكي ئةوةش (وةك هةندَيك كةس ئاطاداريان خبري ،بة َ دةكردينةوة) كة ِرةنطة َ خةلكَيكي بة ذمارة زؤر كةم لة ئَيوارة كؤِرةكاندا ئامادة بنب ،بة جؤرَيك كة هةم نائومَيدي لة دؤخةكة لة المان ضِرتر ببَيتةوة و هةم لة بةردةم خؤمان و يةكرتيشدا ئيحراج ببني. ب��ةآلم ئَيوارة ك��ؤِرةك��ان بة بةشداريي ئةو هاوِرَييانة ئةجنام دران (وا ب��زامن ك��ةذالَ ئةمحةديش لة يةكَيك لة ئَيوارةكاندا بةشداربوو) ثَيضةوانةي مةزةندةكانَ ، خةلكَيكي زؤر بة جؤش و خرؤشةوة ئامادةي كؤِرة شيعرييةكان بوون كة تةنانةت لةبةر نةبووني جَيطة ،هةندَيك كةس لة ِراِرةوي َ هؤلي ِرؤشنبرييدا لةسةر ئةرزةكة دانيشتبوون ...ئةو بي ئةوةي ئَيمة خؤمان َ بيلَيني ،زؤر لة ئامادةبووان ئَيوارة كؤِرانة هةنطاوَيك بوون كة بة َ َ ددانيان بةوةدا دةنا ،كة ئةوة يةكةمني هةنطاوي ئاشتبوونةوةيانة لةطةل ئَيوارةكاني شيعردا. 17
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ئةو ئَيوارانة هةر بة بِرواي زوربة ،دةسثَيك و هةوَين بوون بؤ ثرؤذةيةكي طةورةتر، كة دوات��ر و بة ماوةيةكي كةم خؤي لة دامةزراندني بنكةي ئةدةبي و ِرووناكبرييي طةالوَيذدا بينييةوة .سةرةتا َ هةول درا ئةو ثرؤذةية خؤي لة بةطةِرخستنةوةي (يةكَيتيي نووسةراني كورد)دا ببينَيتةوة ،بةآلم دياربوو لةبةر هةمان دؤخي سياسي و كةرت و ثةرتيي نووسةران ،ئةو َ دةبي َبلَيم كة من لة نزيكةوة هةولةي دواييان سةري نةطرتَ . ئاطاداري ئةو َ هةولةي دواييان نيم. بنكةي ئةدةبي و ِرووناكبرييي طةالوَيذ لةو ضةند َ سالةي كة لة نزيكةوة ئاطاداري ثالن و ضاالكييةكاني بووم ،تا ِرادةيةكي زؤر ئةو ئاماجنانةي تَيثةِراند كة لة ثَيناويدا هاتبووة دي ،لة ساتةوةخيت خؤيدا ثةجنةرةيةكي واآلي لة فةزا كولتووريية ناجؤرةكةي َ ستيظالي طةالوَيذ)ي لَيوة هةآلت ،كة بةر لة هةر شت ِرَيطةي بؤ ئةوسادا واآلكرد( ،فَي خؤدةربِريين دةنطي َ نوي خؤش كرد ،بؤنةيةكي ئةدةبي و كولتووريي ِرةخساند كة زوربةمان بة ثةرؤشةوة ضاوةِرَيي َ سالوةطةِرميان دةكرد ،طرينطرت لةوةش زوربةي دةنطة َ لةطةل ذياني كولتووريي ئةوكاتدا ئاشت كردةوة، جوانةكاني توَيذة طةجنة تووِرةكةي، بة جؤرَيك ئَيستا بةشَيكي بةرضاو لةو دةنطانةَ ، قةلةمي بة بِرشيت نووسني و وةرطيرَِانن، َ ستيظالي طةالوَيذيش ،بنكة هةر لة سةرةتاوة (طؤظاري طةالوَيذ)ي دةرضوواند وَيِراي فَي كة تا ئَيستا بة ِروخسارَيكي نوَيوة بةردةوامة ،ئةوة جطة لة سازداني ديداري ناوبةناوي ِرووناكبريي و ِرَيزنان لة بةخششي نووسةران و هونةرمةندان. َ ستيظالي طةالوَيذ بةر لة من بةآلم حةقيقةتَيك هةية كة ديارة دؤستاني ِرَيكخةري فَي دةيزانن و كةم و زؤريش َ دةبي هةوليان بؤ لةبةرضاوطرتن و جَيبةجَيكردني داوة ،بةآلم َ سال لة دواي َ ستيظال َ َ سال لة هةلومةرجي َ نوي زياتر خةمي خبؤن ،ئةويش ئةوةية كة فَي سال بة سالَ دةضي ،بؤية َ و قؤناخي نوَيي كولتووري ،لة ئاسيت ناوخؤ و دونيادا بةِرَيوة َ َ نوي و هةناسةداني َ سيظال ثَيويسيت بة بةرطي َ نوي و زةمينةي تازةية ،ثَيويسيت فَي بة طؤِرانكاري و َ ئالوطؤِرة لة ثالن و داناني نةخشة و ثَيشنياري َ نوي ،لة ضؤنايةتيي بةِرَيوةبردني بةرنامةكانيدا .من بؤ هةنطاوةكاني داهاتوو ثَيشنيار دةكةم كة َ هةول بدرَيت هؤلَيك و تةنها شارَيكدا طري نةخواتَ ، سيظال وردة وردة تةنها لة َ َ بةلكو بكرَيتة بؤنةيةك فَي كةِرةنطدانةوةي بةسةر هةموو شار و زانكؤ و شةقام و ناوةندة كولتوورييةكانةوة هةبَيت، بكرَيتة تةزاهورةيةكي ئةدةبي و كولتووري لة هةموو كوردستاندا كة ِرةنطدانةوةي بةسةر َ جوولةي شةقام و هاووآلتيان و شوَينة طشتييةكانةوة هةبَيت ،جطة لة سلَيماني، ناوضةي تر و شوَيين تر لةو تةزاهورة كولتووريية ِرووناكبرييية بةهرةمةند بنب.
* ئةم نووسينة لة ِرَيطةى ئَيمَيَلةوة هاتووة.
18
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ِرةئووف ب َيطةرد
*
دواي ِرووداوة شوم و نةطريسةكاني شةِري ناوخؤي نَيوان ثارتي و يةكَييت ،ساآلني كؤتايي ن��ةوةدةك��ان .بةتايبةتيش دواي كارةساتي 31ى ئابى ،1996ن��ووس��ةر و هونةرمةنداني كورد يةك ِريزييان لة دةست دا و بةسةر ناوضةي دةسةآلتي هةردوو �ي طوَيدانة حيزبةكةدا داب��ةش ب��وون .يةكَيتيي نووسةراني ك��ورد كة تا ئ��ةو كاتة ب� َ بريوباوةِري جياواز ،ضةتري ثَيكطةيشتين هةموومان بوو ،يان با َبلَيم خؤشةويستيي َ قةلةممان لة ثَيش دؤستايةتيي ئايديؤلؤذياوة بوو ،تةواو بوو بة دوو بةشةوة .بةشَيكيان لة َ قةلةمِرةوي (يةكَييت)دا و ئةوي تر لة بةشةكةي (ثارتي)دا بوو .لةِراستيدا ئةمة تةنيا دابةشبوونَيكي سةنديكايي ئاسايي نةبووَ ، بةلكو هَيدمةيةكي كةمةرشكَينيش بوو كة َ سةرهةلطرتن و وَي َل بوون طةلَيك لة نووسةر و ئةدييب لةنَيو طةردةلوولي نائومَيدي و بة دواي ئةلتةرناتيظَيكدا سووِردا .فشاري ِرووداوة سةختةكان بؤ ماوةيةك هةمووماني تاساندِ .راسترت ،هَيند حةثةسابووين نةماندةزاني ِروو لة ك� َ �وي بكةين ،لةكاتَيكدا ئةوانةي هؤي سةرةكيي مةينةتيةكة بوون ،بَيجطة لة دةنطي نةشازي خؤيان ،طوَييان لة هيض دةنطَيكي دؤست و ئاشنا نةدةطرت .ثرسيار و ثرسيار و ثرسيار و وةآلمةكان تراويلكةي نَيو بيابانَيكي قاقِر ،بةآلم زؤر ترسناك بوون. َ كؤمةلَيك لة نووسةراني سلَيماني ،لةو دؤخ��ة نالةبارةدا كة نة (يةكَيتيي ئَيمةي نووسةران) كارايي مابوو ،نة لةنطةري بةها ِرؤحييةكان بةرطةي بةردةوامبووني ئةو ذيانة تووش و سةختةي دةط��رت ،بريمان لة بةستين كؤنطرةيةك ك��ردةوة كة هةموو نووسةران بةشداريي تيا بكةن ،بؤ ئةوةي ضةند بتوانني باس لة قةيرانةكة و ِرَيطاضارة و ئةطةر خؤيشمان لة ِرَيكخراوَيكي ئةدةبيدا بدؤزينةوة و كار بؤ دروستبووني بكةين، ضاكرت .بؤ ئةوةي لة ِرَيطاي ضاالكيي ئةدةبي و ِرووناكبريييةوة ئةو بؤشايية ثِربكةينةوة كة كةوتؤتة ناو دةروون و ِريزي ِرَيكخراوةيي نووسةرانةوة. َ ستيظال"َيكمان دا كة زؤربةى دواي ِراوَيذ و كؤبوونةوةيةكي زؤر (بِريارى سازدانى "فَي ىَ ستيظال يةكةممان لة ئةديب و نووسةرانى كوردستان تيايدا بةشداربن ،ئةوةبوو فَي ِرؤذانى 1996/12/30-21ساز كرد ،ئةمة بةردى بناغةى دروستكردنى بنكةى طةالوَيذ ب��وو)** ،ثاشان لة ِرؤذي 1997/6/9يةكةم كؤنطرةي بنكةي ئةدةبي و ِرووناكبرييي 19
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
طةالوَيذمان سازدا كة طةلَيك لة نووسةراني لةخؤطرت. ِرؤذي 1997/6/10بؤ داناني دةستةيةكي بةِرَيوةبردن َ هةلبذاردن كرا ،كة 23نووسةر خؤيان َ هةلبذارد و لة ئةجنامدا ئةمانة دةرضوون( :قوباد جةلي زادةِ ،رةووف بَيطةرد، فةقي سةعيد) .بؤ ِرؤذي دواتر ئازاد بةرزجني ،ئةرخةوان ،دالوةر قةرةداغي ،ياسني َ َ دةستةي بةِرَيوةبةر منيان بة سةرؤك و (قوبادي جةلي زادة)ي��ان بة جَيطر هةلبذارد. يةكةم ضاالكيي ئةدةبيشمان ي��ادى َ 37 سالةي كؤضي دواي��ي مامؤستاي ئةديب و مَيذوونووس (ِرةفيق حيلمي) بوو كة دوو ِرؤذي خاياند. َ لة ِرؤذى 11/9ى هةمان َ ستيظالي بنكةمان بةست كة هةشت ِرؤذي سالدا ،دووةم فَي َ ستيظالةدا خاياند و طةلَيك ك��ؤِري ئةدةبي و ِرووناكبرييي تيا ثَيشكةش كرا .لةم فَي زؤربةي نووسةران لة هةموو شارةكاني كوردستان و ثارضةكاني ترةوة بةشداربوون. َ ستيظالي ساآلنةي (بنكةي ئةدةبيي طةالوَيذ) تا ئَيستايش يةكَيكة لة تايبةمتةنديية فَي طرنطةكاني ئةو بنكةية كة بَيجطة لة نووسةري كورد هةندَيك لة ِرووناكبري و نووسةراني تري بيانيش بةشداريي تيا دةكةن و بة هزر و ئةزمووني خؤيان كؤِرةكاني َ دةولةمةند و بةخشندةتر دةكةن .بة ِراي من (بنكةي طةالوَيذ) لة ئَيستادا ثَيويسيت بة بزاوتَيكي تازة و كؤمةكَيكي هةمةاليةنة هةية .بؤئةوةي بة ِراسيت ببَيتة اليةنَيكي ِرووناكبرييي كاريطةر لة هةموو شارةكاني كوردستاندا ،ضونكة ئةركي ِرووناكبريانةي بنكةيةكي وا، َ ستيظالَيكي ساآلنة و دةركردني ضةند ذمارةي طؤظارَيك ،كؤتايي تةنيا لة سنووري فَي نايةت .بة هيواي بةديهاتين ثَيشنيازةكةمم كة ئاواتي هةموو اليةكمانة. 2012/9/6
ىَ ستيظال طةالوَيذ ،...ل ،)89-88كاتَيكيش فؤرم * ئةم زانيارييانةى بؤ كتَيبةكةى ثَيشرت نووسيبو (بِروانة :مَيذووى فَي و كتَيبةكةمان بؤ برد ،تةنها يةك زانياريى ديكةى يادداشت كرد ،كة كراوةتة دوو كةوانةوة. ** ئةمة ئةو نووسينةية كة ثَيشرت ئاماذةمان ثَيكرد.
20
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
دِ .رةئووف عومسان ثةيظيين سةرؤكي ث َيشووي بنكةي طةالو َيذ لةطةل كةميي تةمةنيدا ِر َ َ ؤلَيكي بةرضاو و دياري هةبووة ،نةك بة تةنيا بنكةي طةالوَيذ بةبي ثشوو منايشي دةكرد، لةبةر ئةم ضاالكيية فرةمةودا ئةدةبي و ِرووناكبرييةي كة َ َ بةلكو لة كؤكردنةوةي ئةو هةموو دةنط وِرةنط و هزرة جياوازةدا ،كة زؤربةي كوردستاني دةطرتةوة ،نابَيت ئةو اليةنة مةعريفي و ِرؤشبريي و فيكرييةش خبرَيتة ثشت َ طوي كة لة كؤِر و ديدارةكاندا منايش دةكرا و قسة و ثةيظيين طةرموطوِري لةسةر ئةجنام دةدرا، َ قةلةم لة َ دةتوامن ئةوةش َبلَيم كة هةندَيك َ ستيظالةكانييةوة سةريان ثالتؤكةي بنكة و فَي دةرهَينا و لةو سةكؤيةوة تاقيكردنةوة ئةدةبيةكانيان منايش كرد و ثرت ناسَينران بة دنياي ئةدةب و ِرووناكبريي. َ ثي س��ةردةم��ي ك��ارك��ردمن ل��ة بنكةي ط��ةالوَي��ذ ب��ؤ ثَينج س���ال ،ئةزموونَيكي ف��رةي َ َ مامةلة و َ َ لةطةل دنياي ئ��ةدةب و ِرووناكبريي و هةلسوكةوت بةخشيم ،لة ضؤنَيتيي َ بةرهةمهَينةكانييةوة ،ديارة بةشَيك لةم ئةزموونة ،درَيذةثَيدةري ضةندان سال لةوةوبةر بوو. ئ��ةو دةوران����ةي بنكةي ط��ةالوَي��ذ ث �ِراوث �ِرن ل��ة خؤشي و ت���ؤران و ئاشتكردنةوة و ت��ووِرةب��وون و َ دلثاك بوونةوة و هتد ...ب��ةآلم ثاكيي نييةت و خؤشويستين وشة و نيشتمان و َ دلسؤزيي دةستةي بةِرَيوةبةر ،ئةو بةردة طةورةية بوو كة هةموو خةمةكاني لةسةر هةثروون دةبوو ،واتا ميناتؤرَيك لة َ عةقل و ميزاج و هزر و هةست و نةست، لة ضوارضَيوةي بةرثرسيارَيتيي مَيذوويي بؤ طةياندني بنكة بة ئاستة باآلكاني ذياني ِرؤشنبريي ،ئةم ِرَيكخراوةي بةِرَيوة دةبرد. َ ستيظالةكان بة هةموو خؤشي و ميهرَيكيانةوة ،زؤرجار دةرهاويشتةي نَيطةتيفي فَي َ طةلي لة هاوبةشيكاراني فَيستيظالةكان ،سةرنةكةوتين بابةتةكانيان لي دةكةوتةوةَ ، َ و لة دةستداني خةآلتةكانيان ،دةخستة ئةستؤي دةستةى ئيداري و بة ثلةي يةكةم بةندة ،ئةمة بآ ئةوةي ئةوة بزانن كة ليذنةي تايبةت بةرهةمةكان َ هةلدةسنطَينَيت و َ تةنيا كاري بةندة ِرَيكخستين ئاليةتي َ لةطةل داوةرة ئازيزةكاندا، هةلسةنطاندنةكانة ربكَيكان، با ئةوةشم لةياد نةجَيت كة زؤرجار دركاندني هةندَيك نهَينيي ئةجنامي ثَيش ِ لةاليةن داوةرانةوة ،كَيشةي بؤ دةناينةوة. �ي جَيطا و ِرَيطايي جاِرسي ل��ةم دةوران���ةدا ضةند جارَيك بنكةمان طواستةوة و ب� َ كردبووين ،نازامن ئةو داوا و ثَيشنيازانةي دةستةى بةِرَيوةبةرى بنكة ،بؤ تةرخانكردني 21
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
زةوي و ضَيكردني تةالري شياو بة بنكة ،ضيي لَيهات و سةري بة كوَيوة نا؟! ئةو ضةند مانطةي دواي ِرووخاني سةددامي دكتاتؤر ،مووضة و نةسريةمان نةبوو ،هةر كةسة و لة َ ثي ِرايي مالي خؤمان شةكر و ضامان دةهَينا و ميوانة زؤر و زةوةندةكامنان َ دةكرد ،لةبريمة جارَيك كاك (حمةممةد موكرى) كة ميواني ئازيزي هةميشةييمان بوو، وتي دةتوامن َبلَيم ئَيوة (حاتةمة ِرووتةن) ،واتة لة بةخشندةييدا (حاتةم)ن و لة طريفاندا َ ِر َ لةطةل كاك (ك��اوةي حاجي عةزيز)دا بؤ كاري بنكة ضووبوينة ووتةلةن .جارَيكيان َ ندةري ِرانية و بؤ نيوةِرؤكةي شوَيين حةوانةمان بردة مزطةوتي طةورةي ِرانية و لةوَي سةرخةوَيكمان شكاند ،ئةويش دواي ِروونان لة جمَيوري مزطةوتةكة ،ضونكة نووسنت قةدةغةكرابوو لة مزطةوتدا. لة دةوران���ي ب��ةن��دةدا ضاالكيي ف��رةم��ةودام��ان هَيناية ئ���اراوة ،هةندَيك ل��ةو شاعرية نيشتةجي بوون لة كوردستان ،يان دةيانويست بِرؤنة عةرةبانةي كة ِرايان كردبوو ،يان َ دةرةوةي عيرَ اق ،بة باش و نيوداشتةوة كؤِري شيعر خوَيندنةوةمان بؤ ئامادة دةكردن، تةنانةت جارَيكيان (جاسم ئةلِرةسيف) هاتة بنكة و داواي كؤِري لَيكردم ،بةندةش بة زمانَيكي نيمضة زبر وةآلمم داي��ةوة ،ضونكة لة ضةند بةرهةمَيكيا بةتايبةت (الفصيل اخلامس) زؤر بة ناشرييين باسي كضي كوردي كردووة و خؤي كردؤتة ِراسثؤتني لة يةكَيك لة ئؤردوطا زؤرةملَيكاندا كة سوورةقةآلتة ،ئةوةي كة َ دلي ئازاردام ،زؤر بَيمنةتانة هةلوَيسيت تؤ دذي َ وتي َ هةلوَيسيت سياسييةكانة و ئةوان سةيري كَيشةكان ناكةن و ئَيمةش نووسةري نيشتمانثةروةرين! لة دةوراني بةندةدا ديداري ثِر جةماوةرمان ساز دةكرد بؤ ثريةمريد و مةوالنا خاليد و شَيخ حمةمةدي َ خال و عةبدولكةريم ئةملودةريس و نالي ...هتد .با ئةوةشم لة ياد نةضَيت -كة هةرطيز لة يادم ناضَيت! كؤِري ثريةميرَ دمان بردة َ هؤلي (بازرطانى)ي و ثارةي كرَيي مَ هؤلان نةبوو ،وا ِرَيكةوت سةرؤكي َ هؤلةكة هاوِرَيم بوو ،ئيرت كاري ِراست بَيت عةفواتي بؤ ئَيمة و ثريةميرَ د دةركرد! َ طةىل مَ َ ستيظالةكاندا مةزارطةي (طؤران) نؤذةن و هةولان دا كة لة ئامَيزي يةكَيك لة فَي جوان بكةين ،تةنانةت ضةند جارَيك براي ئازيز كاك (تةيب جةبار) كة ئةندازيارَيكي بة مَ لةطةلان سةرداني مةزارةكةي كرد و ِرا و تةدبرييان كرد ،بةآلم ئةجنام لةبةر سةليقةية، نةبووني بودجةي تيرَ وثِر ،كارةكةمان بؤ ئةجنام نةدرا .ديارة كاك (طؤراني ئةذي طؤران) ئاطاي لةم كةينوبةينةية و بةِرَيز كاك (مةال بةختيار)يش َ هةولي خؤي دا لةم بوارةدا، بةآلم ئةفسوس ،ئةو كارة نةهاتةدي ،ئَيستاش نازامن بؤ؟ ئَيمة ئةوآ كات وةكو تيمَيكي َ دلسؤز و بةجَيهَينةري ئةركَيكي نةتةوةيي كارمان دةكرد ،كاوةي حاجي عةزيز و عريفان ئةمحةدي شةهيد و ئةرخةوان و سةآلحة ِرةش و سابري سديق و سةآلح حمةمةد و ئازاد تؤفيق و هةموو برادةران وةك دةروَيشَيكي بآ مةبةست و دةربةست ،خؤمان بؤ بنكة تةرخان كردبوو ،هةميشة لة ثةجيؤري ئةوةدا َ مةشخةلَيكي ئةوتؤ كة ثرشنطةكةي هةموو كوردستان بووين( ،بنكةي طةالوَيذ) بكةينة بطرَيتةوة. 22
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
بة هةموو هَيزمانةوة مَ هةولان دا ئةو لقانةى كة لة هةوليرَ و كةركووك و َ هةلةجبةي تازة دةيكةينةوة ،سةركةوتين تيا بة دةست بهَينني ،بؤمان نةضووة سةر ،ديارة كَيشةي سةرةكي نةبووني بودجةيةكي تيرَ وثِر بوو ،ئةمة جطة لةوةي كة هةر لقة و سةرطوزشتةي تايبةتي خؤي هةية! با ئةوةش َبلَيم كة لقةكانى كةالر و كؤية و ِرانية لة خةم ِرةخسَينران َ ستيظالي سةركةوتووشيان ئةجنام و سةركةوتنى باشيان بةدةست هَينا و تةنانةت فَي دةدا. َ لةطةل ضاالكييةكاني بنكةدا هاوتةريب كاري لةم دةوران��ةدا (طؤظاري طةالوَيذ)يش خؤي دةكرد و بةندة لة زؤربةي ذمارةكاندا هاوبةشيم بة نووسني دةكرد ،وةك ئةركَيكي تري بنكة ،ضونكة نةئةكرا تؤ سةرؤكي بنكة بيت و ئامادةطيت لة نووسيندا نةبَيت. بةهؤي هاوبةشيي ع��ةرةب��ةك��ان��ةوة لة ضاالكييةكاني بنكةدا ،دةرط���اي هاتوضؤ و ثةيوةندييةكامنان كراوةتر بوو ،تةنانةت لة طةرمةي تةنطذة ئةمنييةكاني بةغدادا، َ لةطةل (يةكَيتيي نووسةراني عيرَ اق)دا ِرَيككةوتني كة َ سي ِرؤذ -بة لةوي -بؤ ماوةي َ هاوبةشيي هةردووال ،ضةند كؤِرَيك بطرين و كاك (مةال بةختيار)يش بابةتي تايبةتي خؤي هةبوو بؤ ثَيشكةشكردن لةو ك��ؤِران��ةدا ،ئةوة بوو بةر لة ضاالكييةكة بة ضةند ِرؤذَيكي كةم ِرةمتان كردةوة ،ضونكة باري ئةمنيي بةغدا ئَيجطار نائاسايي بوو ،با بؤ مَيذوو ئةوةش َبلَيم كة هاوِرَيي َ دلسؤزم كاك (حسينَ جاف) ثَيي ِراطةياندم كة هاتنتان ضي بكرَيت. بؤ بةغدا مايةي ترسة و نابَيت ئةم ضاالكيية َ يةكَيك لةو يادطاريانةي بريم ناضَيتةوة ،ئةوة بوو كة نؤظلَييت (موالزم موحسني و شيت َ ثريبال لةسةر ئةركي بنكة لة ضاث درا ،ئةم نؤظلَيتة زؤرترين طازندة و فشاري تر)ي فةرهاد لةسةر بنكةي طةالوَيذ دروست كرد ،ضةندان وتاري دذ بة كتَيبةكة و بنكة نووسران و كار طةشتة سةر ئةوةي كة بة ناوي هةندَيك لة ثَيشمةرطة دَيرينةكانةوة داواي سزاداني نووسةري كتَيبةكة و خةبريةكةي و بنكةش كرا ،هةموو َ هةولي نةيارةكاني ئةوة بوو كة بزانن خةبريي كتَيبةكة كَيية؟ بؤ ئةوةي سزا بدرَيت ،ضاوثَيكةوتنَيكي ِرؤذنامةطةري َ كي ِرَيطةي لة ضاثداني لةطةل بةندةدا كرا و زؤربةي ثرسيارةكان بؤ ئةوة دةضووةوة كة َ داوة ،ديارة بةندة بة ناِراستةوخؤش هَيمام بؤ خةبريي كتَيبةكة نةكرد ،ضونكة ئةوة سال بؤ يةكةمني جار َ ئةركَيكي ئةخالقي بوو ،ئَيستاش دواي ئةوةندة َ دةلَيم؛ كة براي َ (عةبدولآل تاهري بةرزجني) ئةو كارةي ئةجنام دا .ئةوِ ،رؤمانةكةى لة ِرووى ئازيز كاك هونةرييةوة ال ج��وان ب��وو ،ناوةرؤكةكةيشى بؤ نووسةر جَيهَيشتبوو ،وات��ة خةبريي كتَيبةكة بوو ،ئةطةر كاك (مةال بةختيار)يش ،جةنابي (مام جةالل)ى نةهَينايةتة سةر خةت ،بؤ بة ئاسايي وةرطرتين َ حالةتةكة ،ئةوا هةموومان تووشى ناِرةحةتى دةبووين. ب��ةر لة كؤتايي؛ بنكةي ط��ةالوَي��ذ ِر َ ؤلَيكي ب��ةرض��اوي لة ب��واري ضاالكيي ئةدةبي و ِرؤشنبرييدا هةبووة ،تةنانةت لةو دةورانةشدا ،بووة تاقانة ِرَيكخراوي ئةدةبي ،ضونكة زؤربةي نووسةران ِروويان تَيدةكرد و ضاالكييان تيا ئةنواند ،هيوادارم بة هةمان نةفةس و طوِروتني ،بنكة هةنطاوي طورج و درَيذ هَ َ هةلَي َ ستيظالةكاندا ين و ضاالكييةكاني هةر لة فَي َ بي. ضةق نةبةسيت و دةرطاي ضاالكيي فرةمةوداي ،هةميشة هةر لةسةر ثشت َ 23
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
َ ستيظالةكاني طةالو َيذ ضةند زانيارييةكي كةم ،لةسةر ف َي َ حةز دةكةم هةندَيك ئاليةتي ضؤنَيتيي َ ستيظالةكاني بنكة هةلسةنطاندني بابةتي فَي لة دةوراني ئَيمةدا خبةمة ثَيش ضاو ،بة مةبةسيت ئاشنابووني ئةوانةي كة هاوبةشي كَيربكَيى نووسينيان كردووة لةو بازنةيةدا. َ بؤ ضؤنَيتيي َ هةلسةنطاندني بابةتةكاني ضريؤك و شيعر و لَيكؤلينةوة 30 ،ئيستمارةم ئامادةكردبوو ،بؤ هةر ئيستمارةيةك 100منرةمان دانابوو ،هةر بؤ منوونة ،منرةكاني شيعر ،داب��ةش��ك��راب��وون ب��ةس��ةر :داه �َي��ن��ان ،زم���ان ،ثاشخاني ِروون��اك��ب�يري��ي شاعري، َ خةيال و فةنتازيا ،سةبك و داِرشنت...هتد ئةمانة هةر يةكة و منرةي الساييكردنةوة، خؤي هةبوو ،منرةكانيش ضوونيةك نةبوون ،ناوي نووسةر لة بابةتةكة دةكرايةوة و ذمارةي تايبةتي نهَينيي بؤ دادةنرا ،بة شَيوةي تاك تاك ثةيوةنديم بة َ هةلسةنطَينةران دةك��رد بؤ ئةجنامداني كارةكة ،دةب��وو َ هةلسةنطَينةران يةكرتي نةناسن ،دي��ارة هةر ئيستمارةية و بة جؤرَيكي جياواز لةوي ترِ ،رَيكدةخرا. َ دواي تةواوكردني كاري َ لةطةل داوةرةكان كؤدةبووينةوة هةلسةنطاندنةكان لة شوَينَيك بؤ تاوتوَيكردني منرةكان و ِرَيكخستين ليست و دةستنيشان كردني يةكةم و دووةم، لةطةل قوبادي جةليل زادة و لةتيف مَ َ بريمة جارَيك لة (دؤندرمةخانةي تابان) هةلةت و سةالح حمةمةد كؤبوونةوةمان كرد و ئةجنامةكامنان دياري كرد ،ديارة لةبةر ئةوةي ئيشةكة بة نهَيين بِروات ،لة بنكة ئةو جؤرة كؤبوونةوانةمان نةدةكرد ،ضونكة ضاوي هاوبةشيكاران ئَيجطار بةسةرمانةوة بوو ،دةبوو داوةرةكان ئيمزا لةسةر ئيستمارة و ليستةكان بكةن و ئةم كارةش هةر وةك تاقيكردنةوةي بةكالؤري دةهاتة ثَيش ضاوم ،ئةم طرنطيدانةش بة كارةكة ،ثةيوةنديي بة ئةهمييةتي ماددي و مةعنةويي ثاداشتةكانةوة هةبوو. بةم هةموو نهَيين و َ دلةِراوكةية و جاروبار نهَيين لةاليةن داوةران يان ضاوة تيذةكانةوة ئةدركا و تووشي كَيشمةكَيش دةبووين ،لةم بوارةدا بةشي كتَيبَيك بريةوةريي سةير َ ستيظال ،ئَيمة بةر لة دوو مانط بة و سةمةرةم هةية!! سةبارةت بة ثِروثاطةندة بؤ فَي مَ ستيظالان ِرادةطةياند و داوامان لة نووسةران ِرَيطاي ِراطةياندنة فرةكانةوة ،بةرواري فَي دةك��رد بؤ هاوبةشي و بة طةرميش داوام��ان لة نووسةراني كوردستاني خؤرهةآلت ثي كرد هاوبةشيكردني دةكرد كة بةدةم بانطةوازةكامنان بينَ ،ئةوةي كة هةستمان َ َ تاوتوي كردني كوردستاني خؤرهةآلت ض بة ئامادةبوون ،ض بة نووسني كةم بوو ،دواي هؤكاري كةم ئامادةبووني ،بؤمان دةرك��ةوت كة لةبةر كَيشةي تايبةت و نةساضاني ثةيوةنديي برادةران ،بةشَيك لة داوةتنامةكاني بنكة هةر ناطاتة دةست خاوةنةكانيان َ ستيظال دةطات!! بؤ ضارةسةري و بةشَيكيان بةر لة دوو سآ ِرؤذي دةست ثَيكردني فَي 24
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
َ لةطةل كاك مةال بةختيار و ئةم كَيشة هونةري و كؤمةآلتيية نةخوازراوة ،بة ِراوَيذكردن َ هةلسةنطاندني َ َ عةبدولآل تاهري بةرزجني لة حالةتةكة ،طةشتينة ئةوةي كة بةندة و كاك َ ستيظالي طةالوَيذ ،هةر سةرةتادا بةِرَيكةوين بؤ ئيرَ ان ،بؤ تةبليغاتي ثَيش وةختى فَي لة كرماشانةوة هةتا سنة و مةريوان و سةقز و مةهاباد و بؤكان طةِراينِ ،رووب��ةِروو داوةتنامةكامنان دةطةياندة ميوانةكان ،جطة لةوةش هَيَلَيكي ثةيوةندميان ِرَيكخست، واتة هةر شارة و بة ِرَيطاي يةكَيكي دياريكراوةوة ،بةرهةمةكان بَينَيتة كرماشان و تةسليم بة كاك (ئازادي مارف ئاغا َ طةآللي) بكرَيت و ئةويش بيطةَينَيتة دةست بنكةى َ ستيظالة زؤرترين كةس طةالوَيذ ،كاك ئازاديش جواميرَ انة كارةكةى ِراثةِراند ،ئةو فَي َ عةبدولآل بؤ ئةرك و مةسرةفى ئةم هاوبةشيى لة ضاالكييةكانى بنكةدا كرد ،بةندة و كاك سةفةرة دوور و ثِر ئةجنامة ،يةكى 200دؤالرمان وةرطرت .لةبةر كةميى بودجةكةمان لة (سنة) ضةند شةوَيك لة ىَ حَ حةمةسال) مال براى خؤشةويست كاك (شَيخ حمةممةدى شَيخ عةبدولآل تاهري بوو ،لة مةريوانيش لة ىَ َ مال (عيزةت بةطى ماينةوة كة خزمى نزيكى كاك عةىل بةطى جاف) ماينةوة كة خزمى بةندة بوو ،لة مةهاباديش شةوَيك لة ىَ مال هاوِرَيم َ عةبدولآل بة كاك (ئةمحةد بةحرى) ماينةوة ،ديارة مةبةستى سةرةكيى بةندة و كاك تةنيا و تةنيا خزمةتى بنكة و فَيستيظاأل بوو.
هةند َيك ث َيشنيار -1ئاماذة بكرَيت بة ذمارةكاني طؤظاري طةالوَيذ عةرةبي -ك��وردي ،وة ثيرَِستى نووسةر و بابةتي بؤ بكرَيت. -2ئةطةر بتوانن بؤ هةر خولة و ض كؤِر و سيمنار و ضاالكييةك كراوة ئاماذةي بؤ بكرَيت و ئةوانةي هاوبةشييان تيا كردووة ئاماذةي بؤ بكرَيت. -3ئةجنامي دةنطداني َ ثي هةلبذاردنةكان و ئةركي دةستةى بةِرَيوةبةردن ئاماذةى َ بدرَيت.
25
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
َ عةبدولآل تاهري بةرزجني َ َ ستيظالة ستيظالَيكي بؤ كرا ئةو فَي -1بنكةي طةالوَيذ ثَيش ئةوةي دامبةزرَيت ،فَي ضةند كةس و نووسةرَيك لة يةكَيتيي نووسةران سازيان دا ،لةوانة لة يادم بَيتِ :رةئووف بَيطةرد ،ياسني فةقآ سةعيد ،دالوةر قةرةداغي ،جةمال غةمبار ،سابري سديق ،ئاوات حةسةن ئةمني... َ ئةمانة يةكةم فَيستيظاليان سازكرد .دواي ئةوة ،بنكةي طةالوَيذ دروستبوو ،دةستةي دامةزرَينةر (وابزامن) بريتيي بوون لة 20كةس لةوانة لة يادم بَيتِ :رةئووف بَيطةرد، حسينَ عارف ،لةتيف مَ هةلةت ،جةمال شارباذَيِري ،ئازاد بةرزجني ،دالوةر قةرةداغي، ع��ةب� َ �دول�لآ تاهري ب��ةرزجن��ي ،ج��ةم��ال غةمبار ،ق��وب��ادي جةلي زادة ،ع�يرف��ان ئةمحةد، د.حمةممةد دليرَ ئةمني ،ئاوات حةسةن ئةمني. َ هةلبذاردنَيك لة َ َ هؤلي (بازرطاني) كرا بريمة لةوانةي هةلبذَيرانِ :رةئووف بَيطةرد ،ئازاد عةبدولآل تاهري بةرزجني .بؤ ئةمانةت َ َ دةلَيم بةرزجني ،سابري سديق ،دالوةر قةرةداغي، َ كة بريم الي خؤ َ (عةبدولآل)شي هةلبذاردن نةبوو ،لةثِر كاك ِرةئووف بَيطةرد وتي ناوي سي جار ومت خؤم َ هةلنابذَيرم ،بةآلم بَيسوود بوو. تَيبكةن ،دوو َ كي بوون و ضؤن بوو ،بةآلم ئةزامن ضةند -2بة ِراسيت لةوةدا ئاطادارنيم بة تةواوي َ ينَ كؤبوونةوةيةكيان كردبوو ،ضةند ِرايةك هةبوو بؤ ئةوةي ناوَيك بؤ بنكةكة دابن ،كةسيان ناوي (طةالوَيذ)يان َ هةلنةبذاردبوو ،وابزامن ِرايةكي (د.كةمال فوئاد) هاتبووة ثَيشةوة بؤ ئ��ةوةي بكرَيت بة (طةالوَيذ) ،ئيرت ثاش طفتوطؤ كردن ِراك��ةي د.كةمال ثةسةند كرا، طؤظارةكة ناونرا (طةالوَيذي نوآ) ،لة كؤبوونةوةي دامةزراندني طؤظارةكةدا ئامادةبووم. بَيطومان هةموو لةسةر ئةوة كؤك بوون كة (بنكة) و (طؤظار)َيكي سةربةخؤ بن ،ئةدةب و زانسيت كؤمةآليةتي لةخؤبطرن ،ئةو اليةنة سياسييةي كة يارمةتيي دةدات ،دةست لة سةربةخؤييان نةدات. ِ -3راستة ئ��ةو ب��ةِرَي��زان��ة ب��وون ،ب��ةآلم ثَيش ئ��ةوة مامؤستا (جةمال ش��ارب��اذَي�ِري) بةرثرسياري و سةرؤكايةتيي وةرطرت لة يادم نةماوة بة وردي ضؤنضؤني بوو. َ -4دةستةي يةكةمِ :رةئووف بَيطةرد ،ئازاد بةرزجني ،سابري سديق ،عةبدولآل تاهري بةرزجني ،ياسني فةقآ سةعيد ،دالوةر قةرةداغي .من و ئازاد بةرزجني بووين بة ئةندامي (دةستةي نووسةران)ي طؤظارةكة. 26
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
دةستةي دووةم :ئةوانةي لة يادم بن :ئازاد بةرزجني ،كامةران ِرةئ��ووف ،حمةممةد عومةر عومسان ،سابري سديق ،ئةرخةوان ،ياسني فةقآ سةعيد ،دالوةر قةرةداغي، سةآلح حمةممةد و حمةممةد عومةر عومسان هاتنة طؤظارةكةوة ،دةستةي ئيداريي بنكة داواي ئةوةيان كرد كة حمةممةد عومةر عومسان بطةِرَيتةوة بؤ دةستةي ئيداريي بنكة، ئةويش ئةوةي نةويست ،عاجزيان كرد ،ئيرت وازي هَينا .دواي ئةوة ،كاك كاوةي حاجي عةزيز كة ئةندامى (ئيحتيات) بوو ،هاتة دةستةكةوة .بةِرَيزان :كامةران ِرةئووف ،ياسني فةقآ سةعيد ،دالوةر قةرةداغي ،ضوون بؤ دةرةوةي وآلت. لة دةستةيةكي تردا بةِرَيزان :ئازاد تؤفيق و سةآلحة ِرةش هاتنة ثَيشةوة و عريفان ئةمحةديش لة ضةند خولَيكدا بوو. َ ستيظال ،ديدار و كؤِر و كؤبوونةوة زؤرن .لة سةرةتادا هةموو هةفتةيةك -6شازدة فَي َ ربكآ)ى تَيدا رب َ كي هةبوو :فَيستيظالي يةكةم خةآلتي (ثَيش ِ كؤِر دةطريا .خةآلتي ثَيش ِ نةبوو ،وابزامن هةر هةموو بِرَيك ثارةيان دراية ،ئةوانةي كة بابةتيان ثَيشكةش كرد. ستيظالَيكدا لة َ َ كيِ ،رَيز لة ضةند نووسةرَيك دةنرا، ثاشان لة هةموو فَي رب َ ثال خةآلتي ثَيش ِ لةوانة بريم بَيت :حمَيدين زةنطنة ،كاميل نيزامةددين ،جةالل زةنطابادي ،حسينَ عارف، َ عةبدولآل سةراج، د.ئةوِرةمحاني حاجي م��ارف ،مارف بةرزجني ،سديق مةمحوود، حمةممةد موكري ،د.فازل جاف ،مومتاز حةيدةري ،هاشم سةِراج ،فازل سامر ،ياسني نووسةيري ،شةمس لةنطرودي ،حافز موسةوي. س��ةب��ارةت بة طؤظارةكة* :مامؤستا (حسينَ ع��ارف) يةكةم سةرنووسةري طؤظاري (طةالوَيذي َ نوي) بوو ،لة ذمارة 15-13مامؤستا (حسينَ عارف) و (ئ��ازاد بةرزجني) ض��وون بؤ (دةزط��اى ضاث و ثةخشى س��ةردةم) ئيرت كاك (قوبادى جةىل زادة) بوو بة عةبدولآل تاهري بةرزجني بة جَيطر و (لةتيف مَ َ سةرنووسةري طةالوَيذي َ هةلةت) نوي، بة بةِرَيوةبةري نووسني ،كاك قوباد تا ذمارة 14 -12سةرنووسةر بوو ،ثاشان وازي هَينا ،من لة ذمارة 15ـةوة بووم بة سةرنووسةرى طؤظارةكة ،تا ئَيستا .ماوةيةك كاك (ئيسماعيل خةيات) ديزاينةر بوو. تا ذم��ارة 16خ��اوةن��ي ئيمتياز (د.حم��ةمم��ةد دل�َي�رَ ئةمني) ب��وو دواي ئ��ةوة ب��وو بة ناوي بنكة .لة ذمارة 19ـ��ةوة كاك زؤراب هاتة دةستةي نووسينةوة ،كاري هونةريي طؤظارةكةيشي دةكرد ،بةتايبةتي يةكةم ذمارةي (طةالوَيذي عةرةبي) دةرضوو دةسيت ِرةنطيين ئةوي ثَيوة دياربوو ،ديزاينَيكى جوان بوو .ئةو ئةندامى دةستةى ئيداريى بنكة بووَ ، هةلبذَيرابوو جا هاتة طؤظارةكة ،ضونكة زياتر حةزي لة طؤظار و نةخشةسازي و وةرطيرَِان بوو. ماوةيةكيش كاك (ِرَيبوار سةعيد) كاروباري هونةريي ئامادة دةكرد و سةرثةرشتيي ضاثكردنيشى دةكرد. َ م.عةبدولآل كردبوو كة زانيارميان لة بارةى طؤظارى (طةالوَيذى نوآ) بؤ بنووسَيت ،ئةويش لةم كؤتاييةدا * داوامان لة َ هةندآ زانياريى بؤ نووسيبووين ...كاتيك زانيارميان لة بارةى دةستة ئيدارى و ئةدةبييةكانى طؤظاركة كؤكردةوة –لة سَييةم تةوةرى ئةم بةشة دانراوة ،-هةندآ لةو زانيارييانةمان البرد.
27
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سامى هادى سةبارةت ثرسيارى يةكةم: دةستةى دامةزرَينةر بريتيى بوون لة: -1حيكمةت حمةممةد كةريم (مةال بةختيار) -2د.زاهري لةتيف كةريم -3جةمال حمةممةد ئةمني عارف (جةمال شارباذَيرى) -4قوبادى جةىل زادة -5حسينَ ميسرى -6سامى هادى -7لةتيف مةمحوود حمةممةد (لةتيف مَ هةلةت) -8حسينَ عارف عةبدولِرةمحان -9ئازاد عةبدول حمةممةد (ئازاد بةرزجنى) َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى -10 -11ياسني فةقآ سةعيد -12حمةممةد عومةر عومسان -13ئاكؤ كةريم مةعرووف -14سابري سديق حمةممةد ثرسيارى دووةم: بريؤكةى دامةزراندن بة طشتى :كاك مةال بةختيار بوو ،كاك حسينَ عارفِ ،رةئووف بَيطةرد ،بةآلم بريؤكةى سةرةكى كاك بةختيار بوو. يةكةم كؤبوونةوةى دةستةى كاتى لة 1997/7/13بووة .بة ئامادةبوونى :كاك مةال بةختيار ،حسينَ ع��ارف ،حمةممةد س� حَ �ال سةعيد ،قوبادى جةىل زادة ،سامى هادى، َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى، د.حمةممةد دليرَ ،ئازاد بةرزجنى ،حمةممةد عومةر عومسان، ئاكؤ كةريم مةعرووف ،ياسني فةقآ سةعيد. ئةم هةيكةلة ثَيش (كؤنطرةى يةكةم) بوو: جةمال شارباذَيِرى :سةرؤك حمةممةد عومةر عومسان :جَيطر حمةممةد حَسال سةعيد :سكرتيرَ ى ئيدارى 28
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سابري سديق :سكرتيرَ ى ِرؤشنبريى ياسني فةقآ سةعيد :سكرتيرَ ى دارايى ئاكؤ كةريم مةعرووفَ :هةلسوِرَينةرى كاروبارى بنكة ئازاد بةرزجنى :ئةندامى كاراى بنكةيةكةمني كؤنطرة ِرؤذانى 1997/6/10-9لة ىَ هؤل ذوورى بازرطانى بة بةشداريى 96 ئةندام بةسرتا و ئةم دةستةية بة ِرةمسى َ هةلبذَيردران: ِرةئووف بَيطةرد :سةرؤك قوبادى جةىل زادة :جَيطرى سةرؤك دالوةر قةرةداغى :لَيثرسراوى ِرووناكبريى ياسني فةقآ سةعيد :لَيثرسراوى بةِرَيوةبردن خامن ِرةسوول (ئةرخةوان) :لَيثرسراوى دارايى حسينَ عارف :سةرنووسةرى طؤظار (طةالوَيذى نوآ) -ئازاد بةرزجنى :ئةندام
29
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
كامةران ِرةئووف َ سال َيك لة بنكةي طةالو َيذ *
بة درَيذايي ذيامن نة خواستم بووة و نة بريم لةوة كردؤتةوة كةِرؤذَيك لةِرووي ئيدارييةوة لي نابينم و سةرؤكي دةزطايةك مب ،هؤكارةكةشي بؤ ئةوة دةطةِريتةوة كة هيض ضَيذَيكي َ َ هةرحال ثاشان كاتَيكي زؤر بةسةر ئةبةم و دوورم دةخاتةوة لة كارة هونةرييةكامن ،بة ثاش دةستبةكاربووني براي ئازيزمان (ِرةئووف بَيطةرد) لة دةزطاي سةردةم ،من يةكَيك بووم لةو كةسانةي كة دةستنيشان كرام بؤ خؤ َ هةلبذاردن بؤ دةستةي بةِرَيوةبةري بنكة و ثاشان بة سةرؤك .لة سةرةتا زؤر هةستم بة نامؤيي دةكرد ،بةآلم ثاش ماوةيةك ئةو هةستة دايطرمت كة تةنها ضَيذ و ئارامي لة كاري هونةرييةوة وةرناطريَيتَ ، بةلكو لة خزمةتكردني هونةرمةند و ئةديبة و هةر لة زةمينة خؤشكردن بؤ بة ضاث طةياندني خةوني شةو و ِرؤذي ِرؤشنبريامنان و سازداني كؤِر و كوبوونةوة بة مةبةسيت دةربِريين وشة ثةنطخواردووةكاني سينة ،ئةوةي زياتر بةختةوةري دةكردم لة كارةكامن و ثاشان لي ببينم ،ئةوة بوو كة هيض سانسؤريك ياخود فةرمانَيكمان ثَينةدةكرا كة لة ضَيذي َ دةرةوةي ويسيت خؤمان بَيتِ ،راستة (بنكةي طةالوَيذ) لةاليةن (يةكَيتيي نيشتيمانيي كوردستان)ـةوة بوودجةي بؤ دابني دةكرَيت ،بةآلم هيض جؤرة سياسةتَيك لة بنكةدا جَيي نةدةبؤوة ،تةنانةت كاك (مةال بةختيار) كة سةرثةرشتياري بنكةي طةالوَيذ بوو بريم نايةت كة ئامؤذطارييةكي ئةوتؤي دابَيت بة مةبةسيت ضؤنَيتيي بةِرَيوةبردني َ كؤمةلة شيعرَيك هةية كارةكامنان ...ئةوةشم لة يادة ِرؤذَي��ك نامةيةكي بؤ ناردم كة َ هةول بدةين كة لة بنكة بؤي ضاث بكةين ،ثاش خوَيندنةوةي لةاليةن ليذنةيةكةوة، َ لةطةل نامةيةكدا و بِرياري ليذنةكةم ناردةوة ثةسةند نةكرا ،منيش وةك سةرؤكي بنكة بؤ كاك بةختيار ...ئةويش بة هيض جؤرَيك باسي نةكرد ،مةبةست ليرَ ةدا ئةوةية كةم ِرَيك دةكةوَيت كة ئةو اليةنةي بودجة ئةدات ،بؤضوونةكاني سياسةت هةناردةي جومطةكاني ئةو دةزطاية نةكات. َ لةطةل هاوِرَييامن دةستةي بةِرَيوةبةر ،خاتوو ئةرخةوان ،ياسني فةقآ سةعيد ،سابري سديق ،سةآلح حمةممةد و كاوة حاجى عةزيز ،هةموو توانامان خستبووة طةِر لة ثَيناو ضؤنَيتيي خزمةتكردني ئةديبان و هونةرمةندان ،ضةند كؤِرَيكمان بة ئةجنام طةياند كة بايةخَيكي طرنطمان ئ��ةدا بة بةشي تةكنيكي شوَيين ك��ؤِرةك��ة ،هةر لة ديكؤر و ِرووناكي و مؤسيقاي طوجناو ،ئةو كؤِرةي بؤ خوَيندنةوةي ديوانة شيعرَيكي نوَيي كاك َ سي شوَيين (شيرَ كؤ بَيكةس)مان سازكرد ،لةسةر شانؤي كؤمةلةي هونةرة جوانةكانَ ، 30
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
خوَيندنةي هؤنراوةكةمان دروس��ت كرد بة ِرووناكي و مؤسيقاي تايبةت ،هةروةها هةبي لة بنكةدا و كاري جيديي يةكَيك لةو بةشانةي كة بِريارمان داب��وو كة بووني َ بؤ بكةين ،بةشي ئةرشيظي ئةدةبي بوو كة هةر ضاثكراوَيكي َ نوي لة كوردستان بة ئةجنام دةطةَينرَيت ،ئَيمة لة دةزطا ضةند نوسخةيةك الي خؤمان بيثارَيزين و بة ناوي خاوةنةكةيةوة تؤمار بكرَيت. لة كؤتاييدا َ دةلَيم بنكةي طةالوَيذ بؤ من ،بوارَيكي َ نوي بوو لة ضَيذوةرطرتن لة ِرَيي خزمةتكردنةوة و زةمينة خؤشكردن بؤ هةموو بوارةكاني ِرؤشنبريي.
* ئةم نووسينة لة ِرَيطةى ئَيمَيَلةوة هاتووة.
31
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد سةرؤكى ئ َيستاى بنكةى ِرووناكبرييى طةالو َيذ من لة كؤنطرةى شةشةمى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذدا و لة َ هةلبذاردنَيكدا لة ِرؤذى 2011/8/25 وةك سةرؤكى بنكة َ هةلبذَيردرام ،لةو كؤنطرةيةدا ناوى دامةزراوةكة لة (بنكةى ئةدةبى و ِرووناكبرييى طةالوَيذ)ةوة طؤِردرا بؤ (بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ) ،بؤ ئةوةى (طةالوَيذ) بتوانَيت ضاالكيى هةمةاليةن ئةجنام بدات و تةنها لة ضوارضَيوةى كولتووريى ئةدةبيدا نةمَينَيتةوة ،ئيدى لة ماوةى ثانزةهةمني و ىَ َ ستيظاليشدا) بابةتى هةمةجؤرى فيكرى ستيظال طةالوَيذدا (بَيطومان لة حةظدةهةمني فَي شانزةهةمني فَي َ و فةلسةفى و هونةرى و سؤسيؤلؤذى ،لةتةك بابةتى ئةدةبى ،ثيشكةش دةكران. هةلبذَيردراوى طةالوَيذ ،بريتى بوون لةَ : لة سةرةتادا ستافى َ تةلعةت تاهري جَيطرى سةرؤك ،ئاسؤ ىَ َ عومةر سوارة بةِرَيوةبةرى كارطيرَِى ،سيامةند هادى بةرثرسى كاروبارى فَيستيظال ،ذاوين شال و خورمال بةرثرسى ثةيوةندييةكان و ِراطةياندنَ . ىَ بةالم دانا فايةق بةِرَيوةبةرى ِرووناكبريى ،ئيسماعيل ئَيستا ئةو ستافة ،وةك ناو و وةك جؤرى كارةكةيان ،طؤِرانكاريى بةسةردا هاتووة ،هةر يةكة لة دانا ىَ َ عةبدولال تاهري خورمال ،بة هؤكارى جياواز ،لة ستافةكةدا نةماون .بَيطومان فايةق و ئيسماعيل بةرزجنيش ،لةسةر هةمان كارى ثَيشووى ،كة سةرنووسةرى طؤظارى طةالوَيذى نوَيية ،بةردةوامة. فةقى سةعيد ،شوَين و كارةكةى لة سةرةتاى مانطى ئةيلوولدا ،سةرؤكى ثَيشوو بةِرَيز ياسني َ ِرادةستى ئَيمة كرد ،بةو ثَييةى سةرؤكايةتى ئةو كؤتايى ثَيهات .ثاشان كةوتينة بةردةم خؤئامادةكردن ستيظال طةالوَيذَ ، ىَ َ ستيظال ،دةستمان كرد بة ئةجنامدانى بةالم بةر لة فَي بؤ سازدانى ثانزةهةمني فَي ضةندين ضاالكيى جؤراوجؤر .ضاالكييةكامنان ،بة طشتى تا ئةم ساتةوةختة ،بةم شَيوةيةى خوارةوةن: يةكةمني ضاالكيمان بريتى بوو لة مةراسيمى ِرَيزلَينان لة هونةرمةند (عومسان هةورامى) لة ِرؤذى 2011/10/10لة ناحيةى بيارة ،هةروةها دروستكردنى ثةيكةرَيك لة ناوةِراستى بيارةدا. ىَ ستيظال طةالوَيذمان لةذَير درومشى (ن��ةوةى َ نوى ضةمكى نوَيى لة 2011/11/22ثانزةهةمني فَي ىَ بةرهةمهَينا..تَيبطةين يان تَينةطةين) لة هؤل تةوار دةستى ثَيكرد و تا 11/25بةردةوام بوو .خولةكةش بةناوى (خوىل وان)ـةوة بوو. َ لة 8ى مارسى 2012دا بةبؤنةى ِرؤذى جيهانيى ذنانةوة كؤِريكى شيعرميان بؤ د.فةرةيدوون عةبدول هةالَلةى ثَينجوَين ساز كرد و ثاشان َ خورمال و َ ىَ َ خةالتى كةذال ئيرباهيم خدر و ئيسماعيل بةرزجنى و ِرَيزلَينامنان ثَيشكةش بة ضريؤكنووس (شريين.ك) بةخشى. لة ِرؤذى 2012/5/19دا ،لة ىَ هؤل ت��ةوار ،مةراسيمى ِرَيزلَينامنان بؤ هونةرمةند (مةزهةر خالقى) ساز كرد ،لةو مةراسيمةدا فيلمَيكى دؤكيومَينتارميان دةرب��ارةى هونةرمةندى ناوبراو ثيشان دا و كتَيبَيكيشمان هةر بةو بؤنةيةوة ضاث و دابةش كرد. سى ديدارى ِرؤشنبرييى (عةرةبى-كوردي)مان تا ئةم ساتةوةختة ،لة ماوةى سةرؤكايةتيى منداَ ، ساز كردووة: ىَ َ ديدارى يةكةمى ِرؤشنبرييى عةرةبى-كوردى ،لة شارى بةغدا لة هؤل ئوتيلى (قصر السدير) ،لة
32
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم ٍِرؤذى 2012/6/7و لةذَير درومشى :بةرةو ِرؤشنبريييةكى عةرةبى-كورديى كارلَيككةر (حنو ثقافة عربية-كردية متفاعلة) ،بةهاوبةشيى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ و يةكَيتيى طشتيى ئةديبان و َ لةطةل ِرةخنةطرى ناسراوى عرياقى (ياسني النصري) ،ديدارةكة دوو نووسةرانى عيرَ اق ،بة هاوبةشى ِرؤذى خاياند. دي��دارى دووةم��ى ِرؤشنبرييى عةرةبى-كوردى لة شارى بةسِرة لة هوتَيلى (شرياتؤن) لة ِرؤذى 2012/10/21و لة ذَير درومشى :بةرةو ئاسؤيةكى كراوةى ِرؤشنبرييى عةرةبى-كوردى (حنو آفاق ثقافية عربية-كردية منفتحة) ،ديسان بة هاوبةشيى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ و يةكَيتيى طشتيى َ لةطةل ِرةخنةطرى ناسراوى عرياقى ياسني النصري ،ديدارةكة ئةديبان و نووسةرانى عيرَ اق ،بة هاوبةشى سى ِرؤذى خاياند. َ ديدارى سَييةمى ِرؤشنبرييى عةرةبى-كوردى لة شارى نةجةف لة ماوةى ِرؤذانى 2013/5/7-4 و لة ذَير درومشى :بةردةواميى ِرؤشنبريى كؤمان دةكاتةوة و ِرؤشنمان دةكات (التواصل الثقايف، جيمعنا..ويضيئنا) .بة هاوبةشيى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ و يةكَيتيى ئةديبان و نووسةرانى َ لةطةل (فارس حةِرام)ى سةرؤكى لقى نةجةفى نووسةران. نةجةف ،بة هاوبةشى ستيظال طةالوَيذ لة ىَ ىَ هؤل تةوار و لة ذَير درومشى (جياوازييةكان لة تريفةى طةالوَيذدا شانزةهةمني فَي دةدرةوشَينةوة) لة ِرؤذانى .2012/11/18-15ئةو خولةش بة ناوى (سلَيمانى ثايتةختى ِرؤشنبريى) بوو. َ لة ِرؤذى 2012/12/23لة مةلبةندى كوردؤلؤجى ،كؤِرَيكى شيعرميان بؤ شاعريى عيرَ اقى (كريم العراقي) ساز ك��رد ،لةتةك دةرك��ردن��ى ثاشكؤيةكى ض��وار الث��ةِرةي��ى تايبةت بة شاعريى ناوبراو و َ هةندى لة شيعرةكانى. وةرطيرَِانى لة ِرؤذى 2013/2/7دا لة ناوةندى ِرؤشنبرييى ئةندَيشة كؤِرَيكمان بؤ (د.نعمت اهلل نهَيلى) و (دانا عةسكةر) ِرَيكخست دةربارةى طرفتةكانى ِرةخنةى كوردى. لة ِرؤذى 2013/2/8هةر لة ناوةندى ِرؤشنبرييى ئةندَيشة كؤِرَيكمان بؤ (د.موحسني ئةمحةد عومةر) َ عةبدولآل) ِرَيكخست هةر سةبارةت بة طرفتةكانى ِرةخنةى كوردى. و (د.سةروةر ِرؤذى 2013/2/14بة بؤنةى ِرؤذى ظاالنتاينةوة ،لة ناوةندى ِرؤشنبرييى ئةندَيشة ،كؤِرَيكمان بؤ (د.ئازاد حةمة) ِرَيكخست بة ناونيشانى (فةلسةفة و خؤشةويستى). ِرؤذى 2013/3/4لة ىَ هؤل كوردؤلؤجى ،كؤِرَيكمان بؤ شاعريان (لةتيف مَ هةلةت) و (عةبدولقادر سةرضنارى) ِرَيكخست بة ناونيشانى (شيعر و ئةزموون). َ سى ِرؤذميان بؤ كوردة ِرؤذى 2013/3/14لة كافتريياى ئةمنة سوورةكة فَيستيظالَيكى ِرؤشنبرييى َ هونةرمةند و ئةديبة ئاوارةكانى خؤرئاواى كوردستان ِرَيكخست. ِرؤذى 2013/4/11لة شارى كةركوك و لة ىَ هؤل ضاالكيى قوتاخبانةكان ،مةراسيمى ِرَيزلَينامنان بؤ هونةرمةندى توركمانى (ئةكرةم َ توزلو) ساز كرد ،كتَيبيكيشمان دةربارةى هونةرمةندى ناوبراو ضاث و دابةش كرد. ىَ ِرؤذى 2013/6/12لة شارى هةوليرَ و لة هؤل ميديا ،مةراسيمى ِرَيزلَينامنان بؤ هونةرمةند (هؤمةر دزةيى) ساز كرد .لةو مةراسيمةدا فيلمَيكى دؤكيومَينتارميان دةربارةى هونةرمةندى ناوبراو ثيشان دا و كتَيبَيكيشمان هةر بةو بؤنةيةوة ضاث و دابةش كرد. ىَ ح� ىَ �ال ح��ازر خةريكى خؤئامادةكردنني بؤ حةظدةهةمني فَيستيظال ط��ةالوَي��ذ كة لة ِرؤذان���ى -21 طولضنينى بةهرةمةندانة) ،لة ىَ ايةلةى داهَينةران و َ ، 2013/11/24لةذَير درومشى (طةالوَيذِ ...ر َ هؤل هوتَيلى (سلَيمانى َ ثاالس) ساز دةكرَيت.
33
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
فةقى سةعيد ياسني َ
*
لة دواى كارةساتةكانى 31ى ئاب ء طةِرانةوةمان بؤ شارى سلَيمانى ،وةك نووسةرانى سلَيمانى بريمان لةوة كردةوة ضاالكييةكى ئةدةبى ساز بكةين بة مةبةستى هَيوركردنةوةى اليةنى دةرضوونى هاووآلتيان ء َ هةولدان بؤ لةبريكردنى ئةو بارطرذييةى بةهؤى شةِرى براكانةوة ،تووشى شارةكةمان بوو. لةبةر ئةوة بِريارماندا (ِ 3رؤذ) كؤِرى شيعر خوَيندنةوة ساز بكةين ،بة بةشداريى ( 5شاعري) كة ئةمانة ب��وون (دالوةر ق��ةرةداغ��ى ،سابري سديق ،ياسني فةقآ سةعيد، ىَ خورمال ،جةمال غةمبار) ئةم كؤِرة شيعرييانة ناونرا (وآلتَيك بؤ ئازادى، ئيسماعيل ئامسانَيك بؤ داهَينان) ،لةبةر ئ��ةوةى جةماوةرَيكى زؤر ئامادةى ئةم كؤِرانة بوون، طردبوونةوةى ن��ووس��ةرانء ئةديبان ء دانيشنت ء طفتوطؤى ب���ةردةوام دروس��ت بوو دةرب��ارةى زيندووكردنةوةى (يةكَيتيى ن��ووس��ةران) زؤر قسة ك��را ،ب��ةآلم لةبةر ضةند َ كؤمةلةيةك يان دةزطايةك يان ِرَيطرييةك نةتوانرا بكرَيت ،بؤية بري لةوة كرايةوة كة بنكةيةك دامبةزرَينني تايبةت بة (ِرووناكبريي و ئةدةبى). َ لةطةل بةشَيك لة نووسةران لةم ماوةيةدا كاك (مةال بةختيار) داواى كؤبوونةوةى كرد ء ئةديبانى سلَيمانى ،لةو كؤبوونةوةيةدا ئةوثةِرى ثشتيوانيى خؤى ء (ى.ن.ك)ى دةربِرى كة بة هةموو شَيوةيةك هاوكارميان دةكةن بؤ دامةزراندانى بنكةيةكى ئةدةبى ء ِرووناكبريي .بةِرَيزيان هةر خؤمانى سةرثشك كرد بؤ ئةم بابةتة .ضةندين دانيشنت لة نَيوان (ِرةئ���ووف بَيطةرد ،ئ��ازاد بةرزجنى ،جةمال غةمبار) و هةندَيكى تر كرا و َ ستيظالَيكى ئةدةبى ساز بكةين بؤ (شيعر ء ضريؤك ء ثَيشنياريان كرد كة سةرةتا فَي َ لَي َ ستيظالي طةالوَيذ) و (بنكةى طةالوَيذ) وةك بنكةيةكى ئةدةبى كؤلينةوة) بة ناوى (فَي ء ِرووناكبريي دامبةزرَينني .بؤ ئةم دامةزراندنةش يةكةمني كؤنطرة ساز كرا ء َ مؤلةتى ِرةمسى دةرهَينرا و دةستةيةك لة ِرووناكبريانى ئةم شارة بوون بة دةستةى دامةزرَينةرى بنكة. ثاشان ِراسثاردة و ثَيشنيارةكانى كؤنطرة بةرزكرايةوة بؤ سةرؤكايةتيى حكوومةتى هةرَيم ء ِرةزامةندييان بة دامةزراندنةكة دةرب �ِري ء دةستكرا بة هاوكاريكردمنان، ض حكوومةتى هةريمَ ى كوردستان لة ِرَيى وةزارةت��ى داراييةوة ء ض (ى.ن.ك) لةِرَيى ئيدارةى طشتى ء مةكتةبى ِرَيكخراوة دميوكراتييةكانةوة ،هاوكاريى دامةزراندنى بنكة 34
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
َ ستيظالةكةيان كرد. و ضاثكردنى طؤظارى طةالوَيذى نوآ ء كتَيبةكانى طةالوَيذ و فَي بةندة يةكَيك بووم لة دامةزرَينةرانى بنكة. هَيندةى من بريم بَيت سةرؤكةكانى بنكة بةمشَيوةية بووة: ىَسال 1996كة دامةزرا ِرةئووف بَيطةرد ىَسال ِ 1997رةئووف بَيطةرد ىَسال ِ 1998رةئووف بَيطةرد ىَسال 1999كامةران ِرةئووف ىَسال 2000هةتا ِ( 2005رةئووف عومسان) سةرؤك بووة ىَسال 2006هةتا مانطى تشرينى يةكةمى 2011ياسني فةقآ سةعيد سةرؤك بووة ىَسال 2011بة دواوة د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد
* هةرضةند فؤِرمةكان بؤ (ياسني فةقآ سةعيد)يش نارد ،بةآلم هيض وةآلمَيكى نةبوو ،لة هةمان كاتدا ئةويش بةهةمان شَيوةى (ِرةئووف بَيطةرد) ،بابةتَيكى بؤ كتَيبةكةى ثَيشرت نووسيبوو ،لةبةر ئةمة ناضار بووين هةر ئةو ثَيشةكيية ليرَ ة ىَ ستيظال طةالوَيذ ،...ل.91-90 دابنَيينةوة ،بِروانة :مَيذووى فَي
35
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
يةكةم بةش -دووةم تةوةر ثيرَ ِ ةو و ث ِرؤطرام
36
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سةرةتا هةروةك ئاشكراية (ثيرَِةو و ثِرؤطرام) ،بةرنامة و سيستمى كاركردنى هةر حيزب و اليةن و ِرَيكخراوَيكة ،بة واتايةكى تر ،ئةو كارنامة و ِرَيكارةية كة بةرثرسان و ئةندامانى َ كؤمةلَيك ثرةنسيثةوة ثةيوةست دةكات .بَيطومان (ثيرَِةو و ثِرؤطرام)يش ئةو اليةنة بة لة بةرنامةى كؤنطرةكاندا يةكاليى دةكرَيتةوة ،لة كؤنطرةشدا (سةرؤك) و (دةستة) و (ئةندام)ـةكان َ هةلدةبذَيردرَين. هةوأل دةدةين لة ِرَيطةى دواين ثيرَِةو و ثِرؤطرامى بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذةوة كة لة لة شةشةم كؤنطرة ()2011/8/25دا بةسرتاوة ،كورتةيةك وةربطرين:
بــــةشـــى يـــةكــــةم :ثـ ِرؤطـرام
بةندى يةكةم: ناو :بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ ئارم:
بةندى دووةم شوناس :بنكةى ِرووناكبرييي طةالوَيذ ،بنكةيةكي ِرووناكبرييية ،تايبةتة بة كولتووري كوردي و بياني. دروشم :ئازاديِ -رؤشنطةرى. 37
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
بةندى سَييةم :شوَين أ -بارةطاى طشتى لة سلَيمانى دةبَيت. ب -لق ء نوَينةرايةتيى لة شار و شارؤضكةكانى كوردستان ء ثايتةخيت عيرَ اق دةبَيت. بةندى ضوارةم :ئامانج أ -طةشةثَيدانى كولتوورى كوردى . ب -ثشتطرييكردني ِرووناكبرياني كورد بؤ بةشداريى زياترى ضاالكيي ِرووناكبريى، لةسةر ئاستى ناوخؤيى و دةرةكى. جِ -رةخساندنى هةىل يةكرتناسني ء تَيكةآلوبوون لة نَيوان ِرووناكبرياني نةتةوةكةمان ء ِرووناكبرياني طةالنى تردا. د – زةمينةسازي بؤ ديالؤطى ِرووناكبريي لة نَيوان ِرووناكبرياني طةلةكةمان ء طةالنى ناوضةكة. َ َ َ ه -هةولدان بؤ خولقاندني زماني ستانداري ك��وردي ،بة هاوبةش لةطةل ناوةندة ِرووناكبريييةكاني تري كوردستان. بةندى ثَينجةم ِرَيطاكانى بةديهَينانى ئاماجنةكان: ىَ ستيظال ساآلنةى طةالوَيذ. أ -سازدانى فَي ىَ ستيظال ربكآ ،يان طرةوى ئةدةبى ء ِرووناكبرييى لة ضوارضَيوةى فَي ب -سازدانى ثَيش ِ َ طةالوَيذ و لة دةرةوةى فَيستيظالدا. ج -طؤظارى طةالوَيذى نوآ (كوردى). د -طؤظارى طةالوَيذى نوآ (عةرةبى). ىَ هَ - ستيظال طةالوَيذ) بة زمانى سالنامةى طةالوَيذ (لة شَيوةى طؤظار ،تايبةت بة فَي كوردى ء عةرةبى ء فارسى و ئينطليزي. ىَ و -طةالوَيذنامة (ِرؤذنامةى ساآلنةى تايبةت بة فَيستيظال طةالوَيذ) بة زمانى كوردى ء عةرةبى ء فارسى. ز -كتَيبى جؤراوجؤرى نووسراو و وةرطيرَ دراو بة زمانى كوردى ء عةرةبى ء فارسى يان هةر زمانَيكي تر بةثَيي ثَيويست. ح -سازدانى كؤِر و سيمينارى جؤراوجؤر لة كات ء شوَينى جياجيادا. ط -سازدانى ِرَيوِرةمسي ِرَيزلَينان لة ِرووناكبرياني طةلةكةمان ء طةالنى ناوضةكة. ي -هاوكاريكردنى ِرووناكبرياني كورد (ئةندامى بنكة بن يان نا) لة َ حالةتى ثَيويستدا. ك -مةدالياى زَي�ِري��ن بة ئارمي بنكةوة بة ماندواني زي��ن��دووى ب��وارى ئ��ةدةب��ي و ِرووناكبريي دةبةخشَيت. َ لةطةل دامةزراوةكاني ترى ِرووناكبرييدا. ل -ثةيوةنديكردن م -يارمةتيدان و هاوكاريكردني بوارة هونةرييةكان. 38
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
بةشى دووةم :ثيرَ ِ ةو
بةندى يةكةم: أ -مةرجةكانى ئةندامَيتى ب -مايف ئةندامَيتى ج -هؤيةكاني لةدةستداني مايف ئةندامَيتى
بةندى دووةم :ثَيكهاتةي بنكة -1دةستةى طشتى (كؤنطرة). -2دةستةى بةِرَيوةبةر َ (هةلبذَيردراوى كؤنطرة). -3دةستةى لقةكان لة كؤنفرانسي شار و شارؤضكةكاندا. بةندى سَييةم :ئةرك و دةسةآلتةكاني دةستةى طشيت (كؤنطرة) أ -دةستةى طشتى (كؤنطرة) ب -دةستةى بةِرَيوةبةر
ث َيكهاتةى دةستةى بة ِر َيوةبةر:
-1سةرؤك. -2جَيطري سةرؤك. -3سكرتيرَ ي بةِرَيوةبردن. -4سكرتيرَ ي ِرووناكبريي. -5بةرثرسي دارايي. -6بةرثرسي كاروباري فَيستيظاأل. -7بةرثرسي ِراطةياندن و ثةيوةنديية طشتييةكان. بةندي ضوارةم :دارايى ...
39
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
يةكةم بةش -س َييةم تةوةر
-1ث َيكهاتة ئيدارييةكان (كؤنطرة) بنكةى سةرةكى و لقةكان
40
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سةرةتا يةكَيك لةو زانيارييانةى ترسى ئةوةمان هةبوو كة بؤمان يةكاليى نةبَيتةوة ،كات و ِرَيكةوتى دةستبةكاربوون و طؤِرانكاريى (سةرؤك) و (دةستة) و (ئةندام)ـةكان بوو ،هةر لةبةر ئةمةش بوو كة لة (فؤِرم)ـةكةدا ضةند ثرسيارَيكمان لةم بارةيةوة نووسى ،بةثَيى ئةو زانيارييانةى لة وةآلمى نووسينةكانى ئةواندا هاتووة ،هةروةها كاتَيكيش بة شوَين ئةرشيظدا دةطةِراين ،توانيمان بةرنامة و كاتى هةموو كؤنطرةكان دةستةبةر بكةين ،واتة توانرا مَيذووى ئةم بةشةى بنكةى طةالوَيذ بةم شَيوةية يةكاليى بكرَيتةوة ،كة دةكرآ لة ثَيش و دواى كؤنطرةكانيشدا ،طؤِرانكاريى ئيدارى كرابَيت... هةروةك ثَيشرت ئاماذةى ثَيكرا ،ئةم بنكةية ثَيش ئةوةى (يةكةم كؤنطرة) ببةستَيت دامةزراوة ،لةبةر ئةمة دةستةى كاتييان داناوة.
سةرؤك و دةستةكان
يةكةم دةستة (ثَيش كؤنطرة) جةمال شارباذَيِرى :سةرؤك حمةممةد عومةر عومسان :جَيطر حمةممةد حَسال سةعيد :سكرتيرَ ى ئيدارى سابري سديق :سكرتيرَ ى ِرؤشنبريى ياسني فةقآ سةعيد :سكرتيرَ ى دارايى ئاكؤ كةريم مةعرووفَ :هةلسوِرَينةرى كاروبارى بنكة ئازاد بةرزجنى :ئةندامى كاراى بنكةيةكةم كؤنطرة ِرؤذانى 1997/6/10-9 لة ىَ هؤل ذوورى بازرطانى بة بةشداريى 96ئةندام بةسرتاوة و ئةجنامةكةى بةم شَيوةية بووة: ِرةئووف بَيطةرد :سةرؤك قوبادى جةىل زادة :جَيطرى سةرؤك دالوةر قةرةداغى :لَيثرسراوى ِرووناكبريى ياسني فةقآ سةعيد :لَيثرسراوى بةِرَيوةبردن خامن ِرةسوول (ئةرخةوان) :لَيثرسراوى دارايى حسينَ عارف :سةرنووسةرى طؤظار(طةالوَيذى نوآ) -ئازاد بةرزجنى :ئةندام
41
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
42
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
دووةم كؤنطرة 1998/12/25
كامةران ِرةئووف -سةرؤك ياسني فةقآ سةعيد -جَيطرى سةرؤك ئةرخةوان -ذميرَ يارى كاوة حاجى عةزيز -كارطيرَِى -سابري سديقِ -رووناكبريى
تَيبينى :لة ماوةى نَيوان دووةم و سَييةم كؤنطرةدا دةستةيةكى ديكة بةم شَيوةية هةبووة:
سابري سديق -سةرؤك (كاتى) كاوة حاجى عةزيز -جَيطرى سةرؤك عريفان ئةمحةد -كارطيرَِى -ئةرخةوان -ذميرَ يارى
43
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
44
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
س َييةم كؤنطرة 2000/3/3-2
45
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
46
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ضوارةم كؤنطرة 2002/9/5 ِرةئووف عومسان -سةرؤك كاوة حاجى عةزيز -جَيطرى سةرؤك سابري سديق -كارطيرَِى عريفان ئةمحةدِ -رووناكبريى -ئةرخةوان -ذميرَ يارى
47
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
48
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ث َينجةم كؤنطرة 2005/12/24 ياسني فةقآ سةعيد -سةرؤك كاوة حاجى عةزيز -جَيطرى سةرؤك عريفان ئةمحةدِ -رووناكبريىَ عةبدولآل بانةيى -ئةندامى دةستة -حةميد
شةشةم كؤنطرة 2011/8/25 د.نةوزاد ئةمحةد ئةسوةد -سةرؤك َتةلعةت تاهري -جَيطرى سةرؤك ئاسؤ عومةر سوارة -كارطيرَِى ذاوَين ىَشال -دارايى دانا فايةقِ -رووناكبريى سيامةند هادى -فَيستيظاألىَ خورمالِ -راطةياندن ئيسماعيلتَيبينى :لة شةشةم كؤنطرةدا ،ناوى ئةم دةزطاية لة (بنكةى ئةدةبى و ِرووناكرييى طةالوَيذ)ةوة بؤ (بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ) طؤِراوة.
49
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
50
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
لقةكان وةك لة ثيرَِةوى ناوخؤى بنكةى طةآلوَيذدا هاتووة ثَيكهاتة و ئةرك و دةسةآلتةكاني دةستةى هةر لقَيك: أ -هةر لقَيك لة سآ ئةندام ثَيك دَيت. ب -لة كؤنفرانسي لقدا َ هةلدةبذَيردرَيت. ج -يةكَيكيان دةبَيتة سكرتيرَ ي لق. د -سكرتيرَ ي لق مانطي جارَيك لة كؤبوونةوةى دةستةى بةِرَيوةبةري بنكة ئامادة دةبَيت. ه -لة كؤنفرانسي لقداِ ،راثؤرتي دارايي ضاالكييةكانيان دةخوَينَيتةوة. و -ثَيشنيارى بة ئةندام بوون بؤ بنكةى طشيت بةرزدةكةنةوة.
51
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
لقى ِرانية ئةم لقة لة 1997/2/1دامةزراوة. يةكةم دةستة: سةردار ِراوضى -بةرثرسى لق خةليل عةىل -ئةندام هيمداد ِرةفيق -ئةنداملة دووةم كؤنفرانسدا كة لة 2000/8/5دا بةسرتاوة ،دةستةكة بريتى بوون لة: سةردار ِراوضى -بةرثرسى لق خةليل عةىل -ئةندام جةعفةر ِرةسوول -ئةندام بةكر هيرَ ؤيى -ئةنداملة سَييةم كؤنفرانسدا كة لة 2002/10/4دا بةسرتاوة ،دةستةكة بريتى بوون لة: عومةر حاجى عةبدولِرةمحان -بةرثرسى لق سةركةوت بورهان -ئةندام بةكر مةمحوود -ئةنداملة ضوارةم كؤنفرانسدا كة لة 2006/7/9دا بةسرتاوة ،دةستةكة بريتى بوون لة: عومةر حاجى عةبدولِرةمحان -بةرثرسى لق هةذار مةرطةيى -ئةندام بةكر مةمحوود -ئةنداملة ثَينجةم كؤنفرانسدا كة لة 2012/2/10دا بةسرتاوة ،دةستةكة بريتى بوون لة: عومةر حاجى عةبدولِرةمحان -بةرثرسى لق تارق حةسةن -ئةندام -عومةر ئيسماعيل -ئةندام
52
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
لقى كؤية لة ىَ سال 1998دا دامةزراوة و يةكةم دةستةى كارطيرَِى بةم شَيوةية بوو: مودريك ىَذال -بةرثرسى لق وريا جةىل زادة -ئةندام بايز مستةفا -ئةندامهةلبذاردن كة لة ىَ دووةم َ سال 2002دا كرا ،دةستةى كارطيرَِى بةم شَيوةية بوو: مودريك ىَذال -بةرثرسى لق وريا جةىل زادة -ئةندام كةمال كةريم -ئةندامهةلبذاردن كة لة ىَ سَييةم َ سال 2007دا كرا ،دةستةى كارطيرَِى بةم شَيوةية بوو: مودريك ىَذال -بةرثرسى لق هيرَ ش بةطيخانى -ئةندام مةجيد هةرشةمى -ئةندامهةلبذاردن كة لة ىَ ضوارةم َ سال ِرؤذى 2012/2/17دا كرا ،دةستةى كارطيرَِى بةم شَيوةية بوو: قارةمان لةشكر -بةرثرسى لق ديدةوان يةعقوب -ئةندام سوهةيال قادرى -ئةندام -وريا جةىل زادة -ئةندامى كارا
53
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
لقى كةالر لة ىَ سال 1998دا دامةزراوة و دةستةكان بةم شَيوةية بوون: لة ساآلنى :2002 -1998 مةجيد حَسال -بةرثرسى لق َ عةبدولآل حةسةن قادر -ئةندام (ل.دارايى) ئةمحةد شاكةىل -ئةندام (لِ.رووناكبريى)لة ساآلنى :2004 -2002 فايةق ِرةحيم حمةممةد -بةرثرسى لقَ عةبدولآل حةسةن قادر -ئةندام (لِ.رووناكبريى) ئاسؤ وةهاب ئةمحةد -ئةندام (ل.دارايى)لة ساآلنى :2007 -2004 ئاسؤ وةهاب ئةمحةد -بةرثرسى لق كاروان ياروةيس -ئةندام (ل.دارايى) ئةمحةد ِرةحيم حمةممةد -ئةندام (لِ.رووناكبريى )لة ساآلنى -2007؟: ئاسؤ وةهاب -بةرثرسى لق و ل.دارايى -ئةمحةد ِرةحيم حمةممةد -ئةندام (لِ.رووناكبريى)
54
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
لقى كةركووك لة يةكةم كؤنفِرانسي لقي كةركووكى بنكةيِرووناكبرييي طةالوَيذ لةِرؤذى 2003/12/5 هؤلي (شةهيد سريوان َ لة َ تالةباني) ،بة ئامادةبووني دةستةي باآلي بنكةى طةالوَيذ و 60ئةندام ،كة 23كةس خؤيان كانديد كردبوو ،ئةجنامةكة بةم شَيوةية بوو: َ فةيسةل تاهري هةمةوةندي 33دةنط بةرثرسى لق دانا عةسكةر قادر 31دةنط لِ.رؤشنبريي بورهان ئةمحةد حمةممةد 29دةنط جَيطر سةراب (ِرَيبوار ِرةشيد) 25دةنط ثةيوةندييةكان ستار ئةمحةد حمةممةد شَيخاني 24دةنط ل.دارايي ئاوَيزان نووري حةكيم 18دةنط تايثَيست سةيفةدين سابري 18دةنط ئةندامى يةدةطلة كؤنفِرانسي دووةمدا ،ئةجنامةكة بةم شَيوةية بوو: َ فةيسةل هةمةوةندي بةرثرسى لق - -عومةر سةيدة لِ.رووناكبريي -ئاوَيزان نووري ل.داراييبة بِرياري بنكةي طةالوَيذ ،لة ِرؤذى 2006/10/7ستايف ثَيشوو تةمجيد كران و ستافى نوآ دانرا: دانا عةسكةر بةرثرسى لق شيرَ كؤ شةريف سكرتيرَ ي ِرووناكبريي ستار شَيخاني ل.داراييلة كؤنفِرانسي سَييةمي لقي كةركووكى بنكةي ِرووناكبرييي طةالوَيذ و بة ئامادةبووني دةستةي باآلي بنكةى طةالوَيذ ،لة ِرؤذى 2011/10/22لة َ هؤلي (لوبنان) لة كةركووك، ئةجنامةكان بةم شَيوةية بوو: سةيفةددين سابري 28دةنط بةرثرسى لق عةلي عومةر 18دةنط (ل.دارايي) عةبدولِرةحيم سةرةِرؤ 15دةنط (لِ.رووناكبريي) شيرَ كؤ شةريف 15دةنط (يةدةط) -ئومَيد مةمحوود 18دةنط (يةدةط)
55
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
لقى هةول َيـر ئةم لقة لة ِرؤذى 2004/7/1دامةزراوة. يةكةم دةستة لة -2004ئابى :2007 هاشم سةِراج -بةرثرسى لق موحسني ئاوارة -ئةندام (ل.ئيدارة) ئازاد ئةمحةد -ئةندام (ل.دارايي)َ عةبدولآل -ئةندام (لِ.رؤشنبريي) عةبدوملوتةليب جةوهةر كةريم -ئةندام (ل.ثةيوةندي و ِراطةياندن) سابري ِرةشيد -ئةندامى دةستةى نووسةرانى طؤظارى طةالوَيذى نوآ خاليد جووتيار -ئةندامي يةدةط ئةمحةد حمةممةد ئيسماعيل -ئةندامي يةدةط كةريم كاكة قاسم شيرَ وانى سةباح ِرةجندةردووةم دةستة لة مانطي ئابي :2012/3/25 -2007 موحسني ئاوارة -بةرثرسى لق جةوهةر كةريم -ئةندام ِرزطار عومةر -ئةندامسَييةم دةستة لة :2013/9/1 -2012/3/25 جةوهةر كةريم -بةرثرسى لق عيسا حسينَ -ئةندام ِرَيبني موحسني ِرةشيد -ئةندامضوارةم دةستة لة -2013/9/1؟: حمةممةد ئةمحةد مةنتك -بةرثرسى لق بةشدار سامي -ئةندام56
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
يةكةم بةش -س َييةم تةوةر -2طؤظارى طةالو َيذى نوآ
57
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سةرةتا دةبواية ئةم ثؤلَينبةنديية لةو بيبليؤطرافيايةدا بكرَيت كة تايبةت بة طؤظارى (طةالوَيذى نوآ) ئامادة كراوة ،بةآلم كاتَيك ثرسيارمان كرد نةكرابوو ،لةبةر ئةمة بة ثَيويستم زانى كارى لةسةر بكةين ...ضونكة وردةكارى لة بارةى ستاف و دةستةكانى ئةم طؤظارةوة، بةشَيكى ديكةى ثَيويستء بايةخدارى مَيذووى ئةم دةزطايةية ،كؤ بكةينةوة: -1لةبةر ئ��ةوةى بيبليؤطرافياى بؤ ئامادة ك��راوة ،بة ثَيويستمان نةزانى هةندآ وردةكاريى طؤظارةكة بنووسينةوة. -2بةداخةوة دةرفةتةكةمان زؤر كةم بوو ئةطةرنا بةهةمان شَيوة ،ئةم كارةمان بؤ (طةالوَيذى نوآ)ى زمانى عةرةبى-يش دةكرد كة بة تةنها تَيبينييةك ئاماذةمان ثَيداوة. -3ئةم زانيارييانة تةنها مةبةست لَيى دةرخستنى وردةكاريى طؤظارةكة بووة ،لة هةموو ِرووة ئيداريى و ئةدةبى و هونةرييةكانةوة. -4هةرضةند زؤربةى زانياريى ناسنامةى ذمارةى طؤظارةكان ،دووب��ارة بوونةوةى تَيكةوتووة ،بةآلم لة هةمان كاتدا ،طؤِرانكاريش لة ناسنامةكاندا هةية ،كة دةبواية يان بةم شَيوةية بنووسرَيتةوة ،يانيش بة ثةراوَيز وردةكارى و جياوازييةكان خبةينةِروو، كة َ هةلبذاردةى يةكةممان ثآ باشرت بوو. تَيبينى: طؤظارى (طةالوَيذى نوآ) كة بة (زمانى عةرةبى) دةردةضَيت ،تا ئَيستا 35ذمارةى ىلَ دةرضووة و ستافى ئَيستاى بةم شَيوةيةية: خاوةنى ئيمتياز :بنكةى ِرووناكبريى طةالوَيذ َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرؤكى نووسني (رئيس التحرير): سكرتيرَ ى نووسني (سكرتري التحرير) :سامى داود بةِرَيوةبةرى نووسني (مدير التحرير) :حمَيدين مةمحوود دةستةى نووسني (هيئة التحرير) :ئاوات حةسةن ئةمني ،حمةممةد ساالر ديزاين :شاهينَ بةرزجنى
58
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ستافى تةواوى طؤظارى طةالو َيذى نوآ -بة زمانى كوردى ذمارة 6-1 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :حسينَ عارف سكرتيرَ ي نووسني :ئازاد بةرزجني مَ َ دةستةى نووسةران :د.زاهري لةتيف ،عةبدولآل تاهري بةرزجني ،لةتيف هةلةت ،قوباد جةلي زادة ثسثؤرى هونةرى :ئيسماعيل خةيات َ عةبدولآل نةخشةساز :عةبدوملوحسني تَيبينى: ذ :1مايسى ،1997ذ :2تةمووزى ،1997ذ :3ئةيلووىل ،1997ذ :4تشرينى دووةمى ،1997ذ:5 كانوونى دووةمى ،1998ذ :6ئازارى .1998
ذمارة ( 8-7حوزةيران و تةمووزى )1998 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :حسينَ عارف سكرتيرَ ي نووسني :ئازاد بةرزجني عةبدولآل تاهري بةرزجني ،لةتيف مَ َ هةلةت ،قوباد جةلي زادة. دةستةى نووسةران: ثسثؤرى هونةرى :ئيسماعيل خةيات َ عةبدولآل نةخشةساز :عةبدوملوحسني ذمارة ( 9ئابى )1998 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :حسينَ عارف سكرتيرَ ي نووسني :ئازاد بةرزجني عةبدولآل تاهري بةرزجني ،لةتيف مَ َ هةلةت ،قوباد جةلي زادة دةستةى نووسةران: سةرثةرشتيى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة ،فةرهاد مةال حةسةن 59
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ذمارة ( 10تشرينى يةكةمى )1998 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :حسينَ عارف سكرتيرَ ي نووسني :ئازاد بةرزجني مَ َ عةبدولآل تاهري بةرزجني ،لةتيف هةلةت ،قوباد جةلي زادة دةستةى نووسةران: سةرثةرشتيى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة ،شيالن جةبار ،فةرهاد مةال حةسةن ذمارة ( 11تشرينى دووةمى )1998 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :حسينَ عارف سكرتيرَ ي نووسني :ئازاد بةرزجني مَ َ عةبدولآل تاهري بةرزجني ،لةتيف هةلةت ،قوباد جةلي زادة دةستةى نووسةران: سةرثةرشتى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة ،شيالن جةبار ،فةرهاد مةال حةسةن ،هوشيار سةعيد ذمارة 13 -12ىَ (سال )1999 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :قوباد جةلي زادة َ عةبدولآل تاهري بةرزجني جَيطرى سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت دةستةى نووسةران :سةآلح حمةممةد ،ئةرخةوان ،فارووق هؤمةر سةرثةرشتيارى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة ،شيالن جةبار ،فةرهاد مةال حةسةن ذمارة 14ىَ (سال )1999 خاوةنى ئيمتياز :حمةمةد دليرَ ئةمني سةرنووسةر :قوباد جةلي زادة َ عةبدولآل تاهري بةرزجني جَيطرى سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،ئةرخةوان ،فارووق هؤمةر سةرثةرشتيارى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة ،شيالن جةبار ،فةرهاد مةال حةسةن 60
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ذمارة 15ىَ (سال )1999 خاوةنى ئيمتياز :بنكةى ئةدةبى و ِرووناكبرييى ط��ةالوَي��ذ -بنكةى ِرووناكبرييى طةالوَيذ (لةم ذمارةيةوة تا ئَيستا بةم شَيوةيةية) َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،ئةرخةوان سةرثةرشتيارى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة سةرثةرشتيارى ضاث :كاوة حاجى عةزيز ذمارة 16ىَ (سال )1999 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،ئةرخةوان سةرثةرشتيارى هونةرى :قادر مريخان مؤتيظِ :رؤستةم ئاغالة ،فةرهاد مةال حةسةن ،سةرضأل شةوقى سةرثةرشتيارى ضاث :بةختيار سةعيد ،كاوة حاجى عةزيز ذمارة 18-17ىَ (سال )2000 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،ئةرخةوان سةرثةرشتيارى هونةرى :قادر مريخان هَيَلكارى :هوشيار سةعيدِ ،رؤستةم ئاغالة ،فةرهاد مةال حةسةن سةرثةرشتيارى ضاث :بةختيار سةعيد ،كاوة حاجى عةزيز ذمارة 19ىَ (سال )2000 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،زؤراب سةرثةرشتيارى ضاث :بةختيار سةعيد ذمارة ( 20حوزةيرانى )2000 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت 61
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،زؤراب سةرثةرشتيارى ضاث :بةختيار سةعيد مؤتيظ :ديارى حمةممةدِ ،رؤستةم ئاغالة ذمارة ( 21تشرينى دووةمى )2000 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد ،زؤراب سةرثةرشتيارى ضاث :بةختيار سةعيد ذمارة ( 22كانوونى دووةمى )2001 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد ذمارة ( 24 -23ئايارى )2001 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد مؤتيظ :ستار قادر ذمارة 25ىَ (سال )2001 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد مؤتيظ :سةرضأل شةوقى ذمارة ( 26ئةيلووىل )2001 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت دةستةى نووسةران :عةتا قةرةداغى ،سةآلح حمةممةد سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد 62
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
مؤتيظ :تةالر نادر ذمارة 28-27ىَ (سال )2002 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت دةستةى نووسةران :سةآلح حمةممةد سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد َ عةبدولآل مؤتيظ :ئاشنا ذمارة 29ىَ (سال )2002 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت دةستةى نووسةران :سةآلح حمةممةد سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد مؤتيظ :شوعلة سلَيمان ذمارة 30ىَ (سال )2002 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: مَ بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف هةلةت سةرثةرشتيارى شيعر :سةآلح حمةممةد ِراوَيذكارانى وةرطيرَِان :حمةممةد كةريم ،حمَيدين مةمحوود سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد مؤتيظ :هاوِرآ حمةممةد ذمارة ( 31تشرينى يةكةمى )2003 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: بةِرَيوةبةرى نووسني :لةتيف مَ هةلةت سةرثةرشتيارى شيعر :سةآلح حمةممةد ِراوَيذكارانى وةرطيرَِان :حمةممةد كةريم ،حمَيدين مةمحوود مؤتيظ :ناميق حةمة ذمارة ( 33-32نيسانى )2004 َ عةبدولآل تاهري بةرزجني سةرنووسةر: دةستةى نووسةران :سةآلح حمةممةد ،سامى هادى ،حمةممةد كةريم ،كاوة حاجى عةزيز ،حمَيدين مةمحوود 63
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد مؤتيظِ :رَيبوار سةعيد ذمارة ( 34حوزةيرانى )2004 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: دةستةى نووسةران :سةآلح حمةمةد ،سامى هادى ،حمةممةد كةريم ،كاوة حاجى عةزيز ،حمَيدين مةمحوود. سةرثةرشتيارى هونةرى :بةختيار سةعيد ذمارة ( 36-35شوبات و ئازارى )2005 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: دةستةى نووسةران :سةآلح حمةممةد ،سامى هادى ،حمةممةد كةريم ،كاوة حاجى عةزيز ،حمَيدين مةمحوود. مؤتيظِ :رَيبوار سةعيد ذمارة ( 37تةمووزى )2005 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: دةستةى نووسةران :سةآلح حمةممةد ،سامى هادى ،حمةممةد كةريم ،كاوة حاجى عةزيز ،حمَيدين مةمحوود. ذمارة ( 38ئازارى )2006 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى ن��ووس��ةران :سامى ه��ادى ،ئ��اوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى، ئةمحةد ِرةزا. بةِرَيوةبةرى طشتيى جَيبةجَيكردن :فوئاد عةبدولِرمحان لَيثرسراوى بابةتى هونةرى :بةختيار سةعيد ذمارة ( 40-39حوزةيرانى )2006 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى ،ئةمحةد ِرةزا ،بةختيار سةعيد مؤتيظِ :رَيبوار سةعيد
64
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ذمارة ( 41ئةيلووىل )2006 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى ،ئةمحةد ِرةزا ،بةختيار سةعيد مؤتيظِ :رَيبوار سةعيد ذمارة ( 43-42تشرينى دووةمى )2006 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى ،ئةمحةد ِرةزا ،بةختيار سةعيد مؤتيظِ :رَيبوار سةعيد ذمارة ( 44شوباتى )2007 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،ئةمحةد ِرةزا ،بةختيار سةعيد، فةريدوون ثَينجوَينى مؤتيظَ : دلشاد بةهاددين ذمارة 45ىَ (سال )2007 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد جَيبةجَيكردن :فوئاد عةبدولِرةمحان دةستةى ن��ووس��ةران :سامى ه��ادى ،ئ��اوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى، ئةمحةد ِرةزا ديزاين :جةليل حسي ذمارة 46ىَ (سال )2007 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى ،ئةمحةد ِرةزا ديزاين :جةليل حسي 65
بنكةى ِرووناكبرييي طةالو َيذ ...م َيذوو و بيبليؤطرافياى ضاالكى و بةرهةم
ذمارة 48-47ىَ (سال )2007 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى ،ئةمحةد ِرةزا ديزاين :جةليل حسي ذمارة ( 49ئازارى )2008 َ عةبدولآل تاهري بةرزجنى سةرنووسةر: سكرتيرَ ى نووسني :بةياد عةبدولقادر ئةمحةد دةستةى نووسني :سامى هادى ،ئاوات حةسةن ئةمني ،فةريدوون ثَينجوَينى، ديزاين :جةليل حسي ذمارة 61-50 َ سةرنووسةر :عةبدولآل تاهري بةرزجنى سكرتيرَ ى نووسني :دانا فايةق ديزاين :ئارام عةىل. ت َيبينى: ذ :50شوباتى ،2011ذ :51نيسانى ،2011ذ :52تةمووزى ،2011ذ :53تشرينى يةكةمى ،2011ذ :54كانوونى دووةمى ،2012ذ :55ئازارى ،2012ذ :57 -56ئةيلووىل ،2012ذ :58تشرينى دووةمى ،2012ذ :59كانوونى دووةمى ،2013ذ :60نيسانى ،2013ذ :61حوزةيرانى.2013
66