437 by chawder news

‫‪1 2‬‬

‫رؤذنامةيةكي سياسي‪ ،‬روناكبريي‪ ،‬كؤمةآليةتيي هةفتانةية‬

‫ذمارة (‪ )437‬دو شةممة ‪2013/9/16‬‬

‫یەكێك لەتەقەكەرەكانی بەردەم مەڵبەند‬ ‫دانی بەوەداناوە كە لەئاسایشی پارتی موچەی هەیە‬

‫‪3‬‬

‫حزبی سۆسیالست کادر و ئەندامانی سوێند ده‌دات‬ ‫بەرپرسێكی كۆمەڵ‪ :‬جوندولئیسالم فتوای سەربڕینی‬ ‫پێشمەرگەكانی خێڵی حەمەی دەركردبو‬ ‫کاندیده‌کانی یه‌کێتی‪ :‬فشاره‌کانمان بۆ چه‌سپاندنی سیستمی‬ ‫سۆشیال چڕده‌که‌ینه‌وه‌‬ ‫‪3‬‬

‫‪3‬‬

‫عەدنان موفتی‪:‬‬

‫یەكێتی نابێتە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫چونكە دەیباتەوە‬

‫‪10‬‬

‫الیه‌ن ‌ه ئیسالمییه‌کان‬ ‫ئایین بۆ بانگه‌شه‌ به‌کاردێنن‬ ‫‪3‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪/‬‬

‫رۆژی وه‌فا بۆ مام جه‌الل‬

‫‪9‬‬ ‫‪/‬‬

‫رۆژی وه‌فا بۆ مام جه‌الل‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫رۆژی وه‌فا بۆ مام جه‌الل‬

‫‪2‬‬

‫‪9‬‬

‫‪/‬‬ ‫‪21‬‬

‫‪10‬‬

‫‪4‬‬

Rq½KAq µÁAô»ø

info_chawder@yahoo.com

Q…K»è ßBñwrO þÝÉðô»g þìçxýC þ¾»ì½Ü ÿºkq»K Öü q»„ Rô»Üq»w µþü ¼ rì ÿ ôArhÝÈ q ßºô BOºq»w »Ü ºô»ñGºk ºqBGôk q ¼ s Akô vÉì»è »ðAtÉø ô»C ½G þO»Ôqºk ÿkõg µþO»GBG þWq»ìõè»ø rP„BK ôºôlðBü»âAq óBü½g þO»üÂ»ì½Ü BãÉW µòÈõ„ Ëlð»ø»è †ü rP„BK µþwBýw ÿ ½ðB„ ÿ»Pg»Oq»w »ñÉG ó ôlðBxgºq óAõhýC ÿ»¾»ì½Ü ‡»ðBK ô râ ï»C òü rOqBük .þðApíÜõc þwq õÜ q»w »O»ðõP…ü»â ßºô ÿ q»GAq ÿBñð»G ó»w»c þPwºkq»w»è 1928 þ¾Bw»è »Ü ºrxýì þñíýéwõì | .Arð»ü»âAq þO»üÂ»ì½Ü þÝÉK ô râ ÿ qºôBì»W ÿ»ÝñG Rô»Üqºk ÿ ½G »Ü ,ôkrGAq ÿºk»w þðBÜ»é_»è »K ô râ ï»C þÝÉK ô râ»è µÿ o½â þðBÜ»XðBìBC ÿ»PwAqBC ,»ðõHðAôArÔ»è ô q rxýì ÿºôºqºk ôºôBð»è ,þwBýw þÜæB_ µþwBýw þ¾õWõíW »Oô»Ü µþwBýw þÝÈ tÉø ºõG ºô»ýýO»üÂ»ì½Ü ÿ»…ÉÜ ôºrÉâ Bøºlð»_ ÿ qB_ôk þð»ì»O ÁBw 90 þüAvÈ qk»G »K ô râ ï»C ºlð»_q»ø þðlðBgô q ‡BK»è ïÂ»G ,ºôºõG þðArãð»üæ µóBìAlð»C ôºkrÜq»w þðkrGôBð»ƒè ºôºrxýì þðApÉã„o½„ µóBXð»â ó»üæ»è »OÂô ô»è ßºqBGõì ÿ»Ü»ƒOÂ»ƒwºk »PÈ rãG RÂ»wºk ÞÉ¾Bw ÿºôBì½G þðAõO AlðkqAvH¾»ø þh¾»O þÝÉWq»ìõè»ø»è ÿ rýHñ„¼ q µÿ q õPwºk µÿ q õGBC µþwBýw þ¾õØ þÝÉðArü»Ø ôºq»G rxýì µQwºk ,RBHG Ë rÈl¾»ø ôºq»G rxýì õG»ðq ôk RÂ»wºk»è ºô»O»üArg»ð q ôk q»â µRBHG .ÊG ÁBc»ì q ¼ s ÿºô»ðkrÝPwAq þðBOÂô ôBð»è krÝPwô qk ÿ q»ãü qBÜ ß»üºõÉ„»G ÿ»ÜºsBHÈ q ôºtÉƒø ï»ƒC ô»è AksAôBýW ÿ ôBð rÈ u»è ÿºô»ð Bøºlð»_ µÞüAk ºõG ,Alñü ôBð þOÂ»øu ¼ q þü õOô»ÜAôk .õG óBPwkq õÜ ÿ q õ„BG ‡»ðBOÂô ô»è ÞÉÜ»ü ,ºô»Pxg »ðBOÂô ÿ rO ÿ»Ý_»G òülð»_ ,óBPwkq õÜ þíÈ q»ø»è óAõhýC ÿ»ü»Ý_»G ï»C †ü rOAôk ÿ qAlÜ»_ ÿ ôArhÝÈ q ôºq»G ôºô»ðAo»ã¾»ø óBü½g ÿ»ð»ð ô»üAk»ƒè ôºô»ƒPƒxƒg þÙè òülð»_ †ýì»C rOAôk»Ü õG þìçxýC ÿºô»ñOôtG ‡»ðAô»è ,òP…ü ¼ q ÿ ôºolðõO þ¾»ì½Ü rOqBük óBý„õì»ø»è µïçxýDèô qBxð»C µïçxýDèôlðõW þðBÜºôBð rÈ u»è .»„»íÉC ÿ»Ü»wBG ÿ qºô»O »Ü õG þìçxýC þÝÈ ôArhÝÈ q ßºô ôºõGBýW þìçxýC ÿºô»ñOôtG»è »Ü þìçxýC þ¾»ì½Ü þðBwBCqBÜ ôkrÝíüBØ ÿ ½g óBìAq ô»ø ô»XG»¾»ø þðBÜ»_ôBð»è ôºolðõO ÿ qAlÜ»_ þPÉÜ»ü þðBÜºtÉø Á»â»è»Ü ,krÜºk ïçxýDèô qBxð»C þPxü q ¼ rýO þK ô râ½G ÿ q ¼ s óBðBíü»K ôBø þðBÜºtÉø þñOBø ÿ ½ø»G óB„BK .õGAko»„»è AlðBPwkq õÜ þðBíýP…ýð óBü»ðB_ôBð ô»C †ýðAô»C ,ïAk»w ÿ»Ü»ýü q ½OBPÝük »OÂ»wºk þðlðBgô q ô»Ü»_ôBð½G ókrÜ ÿ qB_Bð ÎØAô ÿ rì»C ô»ýðAq µþðBíÉéw þðBÜ»_ôBð »ñOBø ôArÝ¾½ƒ_ ÊƒK ,ºô»ðkqAvH¾»ø ÿ»ì»â »ñÉG rO þðBÜ»ýýðºk»ì ºtÉø ßºô µóºlG Ë pÔ óBýðBÜ»Ü»_ .»ìtü qæ½Ýýw þðAõW þÝÉéÈk½ì µ»ñýØ»PwAq ÿ q»øô»W»Ü ,ÊGAqk ïBXð»C ÛArýÌ µóBPwkq õÜ»è ókqAvH¾»ø lð»_ ºôº2005 þ¾Bw»è ºtÉø ï»C ,ºôkrÜ ÿ qAl„»G þ„»GôBø»G rO þðBÜ»ð»üæ Á»â»è Bü ½g»Gq»w þPxýè ßºô b óBƒüAô pƒG ºô»ƒýƒýƒ„»ƒÜºrƒýƒì»ƒC»ƒG þƒðBƒÜºkrƒÜq»ƒw ÿ q ¼ s þƒ„»ƒG ÿæ þƒ_q»ƒâ þðBÜºsAõhðrÈk½ì µþðBíè»Ì ºtÉø ÿ qBÜ ô»ÌlýG»G ô»ýð ókqAvH¾»ø µþwArÜõíük»G .òðAsºk ºtÉø ï»C ,òü ¼ oºk óBPwkq õÜ þðBì»èqBK þðBÜ»ðkqAvH¾»ø ôºq»G»Ü ‡BPxÉC ,lülðBÜ ÿ q ¼ s þÜ»üºqBìu»G ºôkrÜ þðBÜ»ðkqAvH¾»ø ÿ qAl„»G ½g»Gq»w þÝÉPxýè»G ºqAô»Ø µQxýè 30»è óBüºqBìu»Ü rO þðBÜºõGqAl„»G ºqAô»Ø ÿ ½Ü»è sAôBýW ïÂ»G »Oô rw ÿ ôBð»G µòük ÿºkq»K rÈ u»è tÉìBC »„ºo»ø ôlðõO þÝÉðBìs»G ºtÉø ï»C ,ºrOBü s »Xð»K þðBÜºkrÜq»w µlülðBÜ µRBÜ»C ÿ»Ü»Pxýè½G »„»ãðBG ºô»ðBÜ»ƒýƒýƒñƒük µþìçxýC ×rw þÝÉPxýè ßºô ,ó»ÜºlÉè óBýãðºk ÿAôAk µò…ÉÜºkAq óAqºlãðºk½G þðkrÝPwô qk þðô»g þðlðAq s»ìAk ôºq»G óAl¾ô»ø µïçxýC þO»Íü q»„ þðlðBLw»_ ºô»C qBXÝÈlð»ø óBð»O .óBü½g þÝüu ½è ôk½Pýì»G ÿkq õÜ þìçxýC þÜ»üºqAô»Ø ÿ»w»Ü ô»C q»â »ðAlýOBü»„ ÿºlüºk ÿ»ãðºk ô»C òÉ¾ºk óBýðBíýP…ýðôBø ô qºlãðºk»G .þðBÜ»øBðõâ õì»ø»è QýGºk qAl„»G õG»ð qAlñük µNArg ÿºkºlÉK þãðºk ôBüu ½è¼lüBC»G þwBýw þÝÈ tÉø ,»üºô»C AkºrÉè ÿ q»øô»W µäðrâ ÿ qBýwrK þðBÜ»ãðrâ »üBK»è ÞÉÜ»ü»Ü ÊG»ð þwArÜõíük»G ÿAôpG óBü½g þùÙýÔ µþñük ÿk½Pýì qAtÉG †ýÝ¾»g µRBÜ»C Qwô qk½G þÐ»¾BGºq»Ø þÝÉPxýè ºrÉg ÿlýC ,»ðkqAvH¾»ø !?RAkºk õü rÔ þ„½g ÿ qºlãðºk ôlülðBÜ Bøºlð»_ µRBÜ»C ,Ë rPxýGºk ÿºkrÜq»w Ëlð»ø þðAôlÉè ô»Pxýè ï»C ÿ»„»ãðBG»è ÿºô»C ÿ q õ„BG»è óBÜºqæ½Ýýw ºtÉø µþwArÜõíük ÿºlñýüBC q»w½G »ÜBñwrO þÝÉãðºs Ë u ¼ q q»â ÊÙ¾õg»C »OBÜô»C ‡»Ü»OBwºqBÜ .óBÜ»ýýðºk»ì ºôArhÝÈ q µóBPwkq õÜ ,þðApíÜõc þwq õÜ »ð»ãG µQÉG Ê_ ½G óBýOAs µþO»GBG þO»Ôqºk rxýì þðAõhýC ßºô ï»è BãÈ q »ðBÜ»ðkqAvH¾»ø ÿÂBG þð½ýxýì½Ü µîÈ q»ø þO»ìõÝc þÜºq»w þÜq»C »ü½G þOô rw AlðBýðBÜ»„»ãðBG »è»Ü Ë rýãG þñ„»_ôBø ÿ rO þðBÜºtÉø ï»Wq»w ôºtÉø #.òñÉøºkqBÜ»G þñük þìæ»Ü µþñük

2013/9/16 »íì»„ ôôk )437( ºqBìu

:qBýPg»G æ»ì

þÜ»ýýwrO»ì ,QÈrÝGsAôæ þPÉÜ»ü q»â»C ºô»PÉGºk ÿkqõÜ þ¾»ì½Ü ÿôo»Gô q ºqô»â ÿkAsBC »íÉC ,krÝ„ºô»C ½G ÿºuBìBC þÉW»GBð ÿ»ñgºq ÿ o»Kô»è ,òü»âºlÉO AôBC ô»íÉC þðkrGôBð»è ÿ»„ºo»ø ÿ o»Kô»è ,ºõÉC »íÉC þ`ýø ,ºôºõƒÉƒC ó»ƒüæ»ƒè RÂ»ƒwºk ÿ»Ô»xè»Ô ô»ñýØ»PwAq ÿ sBHÈ q RBÜBñÉèAô ôºô»ñü q»G rýG»è þwArÜõíük ÿ»ñýØ»PwAq þOÂ»wºk ô»íÉC þðBÜBâºqBG ,Alü½g þOBÜ»è .»ðBPÜ»üæ õì»ø ÿkAsBC ÿ»üBw µ»íÉC

:R»HüBO -rÈkôB_

ôArÝÉè óBì»Ø»O õG»ð óBí…ýÜ»üºô»ðAkqBÜ aýø æ»ì ,Alü»ƒÜºqBƒOô ÿ rƒO þƒÝƒÉƒ„»ƒG»ƒè Ç¼ rì ÞÉOBÜ ,ºôºkrÝý…ýPg»W ,qBýPg»G þðBÜ»ƒýƒü»ƒñƒýƒ`ƒñƒG »ƒè»ƒw»ƒì»ƒè QƒÈ ô»ƒüºk ÿ»¾»ø ,RBÝG ÿ qBÜ»„Aô»_ AlƒO»ƒwBƒýƒw ,»ñükq õÜ ,½è»â" þ…ýOô µRBÜºk ºq ô»â ,þðBíÉéw»è ôkrƒGAq ÿ»ƒPƒÔ»ƒø þƒýƒPƒÉƒÜ»ƒü þOÂ»ƒwºkôBƒð»ƒè ,þƒýƒPƒÉƒÜ»ƒü ÿ»ƒÜÂ»ƒØ»ƒè †ýØ»PØ»O»è ôºôAk óBìlýø»„ ôk ,þýPÉÜ»ü þÝÈlÉø»„ µó u þÝÈlýø»„ .ÞÈlýø»ƒ„ ,QÉGAk óBìlýø»„ óBì½g »Ü »íÉC .ôBýK Á»â»è ?ºôkrÜ êÉ…ÉK ºõÉC»è óBíý_ ÿkAsBC

qôôsºqB„»è qBýPg»G æ»ì

,þð»ì»O þüAvÈ qk»G þPÉÜ»ü # óBÜºlýØ»Ì µJ»øs»ì µòüBC»è ÿtƒÈ q þƒƒ¾ô»ƒƒø ÞƒƒÉƒƒ¾BƒƒØs½ƒƒƒO ôºõƒƒƒOrƒƒƒâ óôAk»ð þ„ºô»ðlðBwô»_ aýø »Ü krÜºô»C ½G ÿºuBìBC ,Alƒ„ºô»ƒC ºôArÝÉè óBì»Ø»O .ºõG»ð óBì»Ü»üºô»ðAkqBÜ µòÈ r…ýÜºk ó ½_ óBÜ»…g»ð òýðAt„ºk ó ½_ ºôB_q»G»è óBí…ýƒðBƒÜAs ô»ƒÔ õƒì»ƒø .òÈ rGºkºõÈ o»G þPÉÜ»ü µþOArÜõíük ÿºrƒãƒð½ƒÜ ½ƒG ,†ƒýƒðkrƒÜºuBƒìBƒƒC»ƒƒG qBK þ¾Bw »Ü ,)äƒðºk ½ƒG ºô»ƒãƒð»ƒÕƒO»ƒè( ,qBýPg»ƒG æ»ƒì ,ArƒhƒÝƒÈ q óBƒPƒwkq õƒÜ»ƒè ,AlðBÜºrãð½Ü õì»ø»è »Ü ,ºôºkrÝýOBK ôk þƒwArƒÜõƒíƒük þƒðõƒìs»ƒƒC µóBƒƒPƒƒwkq õƒƒÜ ÿºô»ƒðÂõƒW òƒü rƒPƒ„BƒG»ƒG ,óBƒPƒwkq õƒƒÜ þƒðBƒðkBƒýƒðõƒG»ƒè qAlƒÜ»ƒ_ ÿ pƒÉƒƒãƒƒ„o½ƒƒ„ þðBÜ»O»¾ôºk»G kq ôAq»ƒG»ƒG þƒwArƒÜõƒíƒük »ƒƒ„o½ƒƒƒ„ ô»ƒƒƒÜºrƒƒƒãƒƒƒð½ƒƒƒÜ»ƒƒƒè ïAlƒƒƒð»ƒƒƒC ÿ»ðõíð ôºôArñÉwBƒð ,óBƒíƒðBƒÜºõƒÉƒ„ôBƒø þƒPƒýƒÉƒÜ»ƒü ÞƒÉƒOBƒÜ ,ºô»ƒüBƒñƒÉƒùƒýƒ„ºô»ƒƒC þÝÈlÔºô ,Arýâqºô RArÜõíük ëBýw½w»è qB„ µóBPwkq õÜ »ñOBø »ÜºôArhÝÈ q ÿÂBG óBýÝÉOq ½KAq»è ó µAo»â óBPwkq õÜ ÿ qB„»G »Ü óBü õGlðBíè»w ,ºô ½GkrÜ óBü s q»ƒG»ƒÜ ,óBPwkq õÜ»è þýðBíP…ýð þýPÉÜ»ü Bùð»O ÿ ôAk»è µ»ýýwArÜõíük þðBðkBýðõG þÝü q»g þìAlð»C»G õG þýƒPƒÉƒÜ»ƒü ‡»ƒOq ½ƒKAq ô»ƒC #.»ÜºôArhÝÈ q þü»…ýì»ø

µòü»Üºk kAsBC ßBg µòü»Üºk qBâs q ßBg »Ü ß»üºõÉC ,òýñÉøºlük»G þðBÜ»Oô»ÝPwºk þO»üAkq õÜ ÿºrÈõÜ Ë râ»è ºpK óBOô vÉì »üºô»ñüsk½g óBOô vÉì »Ü ß»üºõÉC ,ókrÜ»ð ,»ðBíP…ýð ôºô»O»ð ï»è ókrƒÝƒü rƒâq»ƒG»ƒè þwArÜõíük þñgõO ÞÉ¾BØs ½O ß»ƒüºõƒÉƒC þÜ»ýükAsBC óBO½G »…ýwq õØ µó õOô»Ü»ð »ð»üæ ô»C ºõÉC ,QÉHük»G Al¾»ì½Ü ôBð»è ôAô»O µþwArÜõíük µþO»üAkq õÜ ÿ»ðAô »Ü òýð ,ó u þPw»Gq»w µR»ƒýƒýƒðºk»ƒì µÿkAsBƒC ÿºô»O»ð»G ,þO»üAkq õÜ»G µÿ qAôºkq õÜ»G

ÿkAsBC µþPÉÜ»ü ,Alü»ÜºqBOô ÿºvÈ qk»è ,qBýPg»G æ»ì ,òýÝÉGtc »íÉC ,krÝ„ºô»C ½G ÿºuBìBƒC ,òýüBC»è ,òük»è tÈ q ,òýÉ¿üºk ArÝ„BC»ƒG ÿ o»K ô»C µòü râºk ºlýØ»Ì»è µJ»øs»ì»è µòük Bð»K»è ,òü»Üºk òýGAk ½G óBý…ükAsBC þPÈ ôArwrƒLƒÉƒè»ƒè óBƒì½ƒg Alƒ…ƒýƒG»ƒøs»ƒì õì»ø ,ºô»ðAô»`ÉK»G õÝ¾»G ,ºô»ñü qB„Bƒð þÝÉGtc ßºô þPÉÜ»ü »Ü ,QÉðAsºk Þ¾»g 15 þüAvÈ qk»G ,sAõhü qBâs q µRArƒÜõƒíƒük 22 þüAvÈ qk»G µþü qAlÜ»_ þOBG»g þ¾Bw ,BƒPƒxƒƒÉƒƒCBƒƒO ºôAôk»ƒƒG òƒƒü o»ƒƒKAq þƒƒ¾Bƒƒw q»w»è ß»ð þG»øs»ì µþñük ÿºô»ðBwô»_ ß»ð ,»ñðõw þG»øs»ì q»w»è ß»ð ,ïçxýC µþü»ÜBÜ õÝ¾»G ,ÿ qkBØ µÿlð»H…Ø»ð q»w»è ß»ü ,†ýðBPwkq õÜ þðBÜ»ýüktÉC µþÜ»G»„ þƒýƒPƒÉƒÜ»ƒü»ƒè óBƒüºô»ƒðBƒwô»ƒƒ_ ÁBƒƒØs ½ƒƒO õÝ¾»G ,ºõük»ð óBPwkq õÜ þƒýƒðBƒíƒPƒ…ƒýƒð ÿ qBÜôBø ºô»ýýPÉÜ»ü ó»üæ»è óBýÜ»üæõì»ø .ó ôArÜ

ÿpƒÉƒâqBƒÜ ÿ»ƒPƒwºk ÿôArƒƒwrƒƒLƒÉƒè ,QÉð»ü»âºlüAq þýPÉÜ»ü þwBýw þG»PÜ»ì þÜ»ýýwrO»ì ,QÈ rÝGsAôæ þPÉÜ»ü q»â»C µÿkqõƒÜ þƒƒ¾»ƒƒì½ƒƒÜ ÿô o»ƒƒGô q ºq ô»ƒƒâ .ºô»PƒÉƒGºk þƒO»ƒüÂ»ƒì½ƒÜ þƒüAô»ƒPƒ„BƒC þPÉÜ»ü »Ü ,ºô»OBÜºlý…ýðô q ßºô q»ƒø µòük»è ÿtÈ q ÿ½g þð»ì»O þüAvÈ qk»ƒG ôºõOrâ óBÜºlƒýƒØ»ƒÌ µJ»ƒøs»ƒì µòƒüBƒC þ„ºô»ðlƒðBƒwô»ƒ_ þƒ¾ô»ƒø ÞƒÉƒ¾BƒØs½ƒO ºtƒƒƒƒÉƒƒƒƒø »ƒƒƒƒƒOBƒƒƒƒƒÜºk ‡ô q .ó ôAk»ƒƒƒƒƒð »ð»üæ ô»C ºõÉC" QÉ¾ºk µóBÜAq»ãìçxýC µþwArÜõíük µþO»üAkqõÜ ÿ»ðAô »Ü òýð ,óu þPw»Gq»w µR»ýýðºk»ƒì µÿkAsBƒC ÿºô»O»ð»G ,þO»üAkqõÜ»G µÿqAôºkqõÜ»G »ñýØ»PwAq þÝÈ sAõhükAsBC õì»ø ôkqõÜ ïÂ»G ,òGBð ‡ºõÉC ,òýðºõÉC ºô»C ,óºlG óBOqBìæ»K ºô»Ü»üæq»ø»è AlOBÝðBì»ƒø»ƒè óBPü râq»G »íÉC ,ÿkAsBC q»w»è QÈ qlG ."òü»ÜºlÉè þðBÜºlð»øºq µþðAôArÔ»G RºqBG»w qBýPg»G æ»ì ,†ýPÉÜ»ü ôBð þwArÜõíük ,óBPƒwkqõƒÜ »ƒñƒOBƒø |Si ÊƒOBƒÜ :QƒÉƒ¾ºk þýPƒÉƒÜ»ƒü Bƒùƒð»ƒO »ƒÜ óBƒüõƒGlƒðBƒíƒè»ƒw þÝü q»g ,óBƒPƒwkqõƒÜ»ƒè þƒýƒðBƒíƒPƒ…ƒýƒð ô»C ÿôAk»è µ»ýýwArÜõíük þðBðkBýƒðõƒG þìAlð»C»G õG þýPÉÜ»ü »Ü õG ºô»„»Oq ½KAq .»ÜºôArhÝÈ q þü»…ýì»ø »Üºq ô»â »ýýwrO»ì µþPÉÜ»ü þðkrÜsAôæ 9/14 »íì»„ ÿ u ¼ q ÿºqAõýC»è q»ƒw ÿ ôArwrLÉƒè qBƒýƒPƒg»ƒGæ»ƒì þƒðõƒGºkBƒìBƒC»ƒG ß.ó.ÿ þwBýw þG»PÜ»ì ÿ pÉâqBÜ ÿ»Pwºk µlð»H¾»ì ÿ ôArwrLÉè þðBýìq»ƒâ óBƒìBƒw µ µþƒO»ƒüAkrƒÜq»ƒw þƒðBƒìAlƒð»ƒC»ƒè ß»ƒüºqBƒìu þðBÜºlülðBÜ»è ß»üºqBìu ôlðºôBð þð»ìõXð»C þƒñƒPƒxƒhƒÝƒÈ q ÿ9 ÿlƒð»ƒHƒ¾»ƒì»ƒè þƒPƒÉƒÜ»ƒƒü þƒƒÝƒƒÉƒƒãƒƒð»ƒƒøBƒƒƒC»ƒƒƒè ,ß.ó.ÿ ÿ q ô sºqBƒƒƒ„ ÛkBƒwlƒü»ƒw ÿAs»ƒƒØ»ƒƒè »ƒƒÜ Alƒƒü qºôBƒƒì»ƒƒW ½G ÿºuBìBC qBýPg»G æ»ì AlüBýO ,AqlìBXð»C

Bùð»O »Ü ÿlðBíè»w| ëBðõýwBðq»PñýC ëBý„½w # »ýýwArÜõíük þðBðkBýðõG þÝü q»g ,þPÉÜ»ü »ñýØ»PwAq þÝÈ sAõhükAsBC õì»ƒø ôkq õƒÜ ïÂ»G !òH„Bð ‡ºõÉC ,òýðºõÉC ºô»C ,óºlG þýPÉÜ»ü ÿ»íÉC òGBýñ¾k ,òýƒÉƒ¾ºlƒ„Aô»ƒÜ õì»ø ôºô»ñü»ÜºlOºq óBPðBÜ»ðBPgõG õì»ø ÿºlñÉø òýðAsºk ,»ðBìôB_q»G»è óBOô vÉì ,ó õG »üºô»O»ð ï»è ÿ râq»G ÿºkBìBC lð»_ ß»üæq»ø»è AlOBÝðBì»ø»è ,òƒýƒÉƒ¾ºk Aô»ƒÜ »íÉC ,ÿkAsBC q»w»è QÈ qlƒG óBƒOqBƒìæ»ƒK .òü»ÜºlÉè óBPü râq»G

ºô»ñ„¼ rÔ»íÉK óBíýPÉÜ»ü þðBÜ»ðAô µòük »íÉC ,lðBü»ãý„Aq qBýPg»G æ»ì pK óBìô vÉì ,òü o½âBƒð z»ƒÜ þƒG»ƒøs»ƒì ô rÉ…í„»G ,J»øs»ì µòük»è óBñÉètÈ o»è µR»ÌBð»Ø †ƒýƒãƒðºs ô rƒGºs»ƒG µß»ƒ_»ƒG »íƒÉƒC ,òƒü o½ƒâBƒð z»ƒÜ aƒýƒø ÿºlƒýƒØ»ƒÌ µþðBPwqB„ þðBÜ»ãÈ q»ƒG ,oºôBƒGô rƒýƒG»ƒG ,óAlýðBGq õØ ½G þüºkBìBC»G ,þwArÜõíük»G

,QƒÈ rƒÝƒGsAôæ þƒPƒÉƒÜ»ƒü q»ƒâ»ƒC" krƒÜºô»ƒƒC kq õÜ þ¾»ì½Ü ÿ ô o»Gô q ºq ô»â þÜ»ýýwrO»ì ÿºô»ƒðkrƒÝƒ¾õƒØ þƒìBƒXƒðºq»ƒw ôºô»ƒƒPƒÉƒGºk q»â»C ,QÉG ÞÈ ôBwBK q»ø»G óBÜ»ýýÜ½ÜBƒð QÉñÉø»ñPwºk»G ºq ô»â þñOô»Üq»w þýPÉÜ»ü µäð»O ÿ qB_ôk þO»ƒüÂ»ƒì½ƒÜ þƒüAô»ƒPƒ„BƒC ÿ ôAkô q ÿ ô o»ƒƒƒƒƒƒƒƒGô q µ»ƒƒƒƒƒƒƒƒì»ƒƒƒƒƒƒƒƒƒ¾»ƒƒƒƒƒƒƒƒƒ_ ÿºô»C ÿAoºq»w ,QÉGºk †ü ôArÜ»ñðAô oºôB_ þñƒPƒxƒhƒÜ»ƒü q»ƒw»ƒè ‡ºq ô»ƒâ þƒwrƒO»ƒì | .îñýGºk óBPwkq õÜ ÿ q õGBC µR»ìõÝc

RAlG ÿAtw ó½ýxì½Ü QÈrÜºkAôAk Êðºk»ð óBýãðºk q»â»C ,RBÜºk Þ¾»g»è óõGrÔBÜ ÿ»„ºo»ø ,þìçxýC þ¾»ì½Ü þÝÈpÉâqBÜ ½G Býð»O ,ó»Ýüºk rO þðBw»Ü»G q»HìAq»G ,ô»ƒÝƒ¾»ƒg þƒñƒük þƒPƒw»ƒø þƒðlƒðÂõƒƒW þ…ýOô .ó»ÜBð QwAq »Ü òðAsºk óBý„½g ß»üæ b òðAsºk ‡BG óBPwkq õÜ þÝ¾»g" ÿ uk þOBG»g ôºôkrÜqBâs q þðBíP…ýƒð ‡ºô»ƒƒƒC »ƒÜ ,ºôkrƒÜ R»ƒü q ½ƒOBƒPƒƒÝƒƒük µóBíP…ýð µßBƒg»ƒƒG ºoºôBƒƒG ÿ o»ƒƒK ô»ƒƒC #."Á»ì½Ü þðBÜ»ñýüBC

,þPÉÜ»ü ÿºõOô»Ý…ÉƒK ºqkBƒÜ ô»ƒC rÈ u»è ÞÉOBÜ aýø »Ü ,krÝ„ºô»G ÿºuBìBC ÞÉw»Ü aýø q»HìAq»G AlýPÉÜ»ü þOÂ»wºk ºlƒýƒØ»ƒƒÌ µJ»ƒƒøs»ƒƒì µòƒƒük þƒƒükAsBƒƒƒC ÿ tÈ q »…ýì»ø þPƒÉƒÜ»ƒü ,ôºôArÜ»ñOôºs óBÜºô»ƒO»ƒð µJ»ƒøs»ƒì µòƒük õƒì»ƒø»ƒè »Ü ÿ»ðArýù„»O ô rýÕƒÜ»ƒO ô»C »ü½G ,ºõOrâ ,óBÜ»ýýìçƒxƒýƒC »ƒGtƒc ôBƒð þƒðBƒw»ƒÜ

ÿ ôAô»O þÜ»ýü qBÝéÉ…ÉK ºpÉƒâqBƒÜ ï»ƒC ÿ»ƒ„»ƒãƒðBƒG þƒðBƒÜ»ƒýƒüBƒíƒƒñƒƒÈ q ôBƒƒwBƒƒü »ãW ,QÈ qlGAtw »Pxü õÉK ô»ðkqAvH¾»ø þñüBC þðkrÝO»ìtg »è»w»ì q»â»C ‡ºô»è rOBü s q ¼ s þPÉÜ»ü ºô»C ,QÉG ïçxýƒC þƒOô»ƒƒâtƒƒì þƒƒìçƒƒxƒƒýƒƒC þƒƒ¾»ƒƒì½ƒƒÜ»ƒƒè þñýüBC þO»ìtg ôºô»O¼krÜ AlðBPwkq õÜ»è .ºôkrÜ þìçxýC

ÿºpÉâqBÜ ô»C ,lðBƒü»ƒâAq ÿ"rƒÈkôBƒ_"»ƒG µþPÉÜ»ü ÿºô»è »ãW ,Á»ì½Ü ÿlð»H¾»ì »Ü ºõOô þ„ºô»C ,ºôkrGôBð rÔBÜ »G þOqBK þOqBK µþPÉÜ»ü»G RAlG äðºk ÞÉw»Ü q»ø .QÈ rÜºk ½G ÿ rÔBÜ þGBxc ô»C þðBÜ»„rÉø ô rýÕÜ»O ÿºqBƒG»ƒè ÿ õOô»Ý…ÉK þÝÈ qkBÜ ,Á»ì½Ü ÿºpÉâqBÜ þðBÜ»xØ ,lðBü»âAq ÿ"rÈkôB_"»G þPÉÜ»ü

qæ»Ü þðAq»HðBìq»Ô þÜºo»â þðBýOÂôBø q»w »O¼krÜ ÿlðõO þ„rÉø AlýÉO ôºôkrÜ þ…ýOqBK µþPÉÜ»ü ,µóBÜ»ýýðBíè»Ì »Gtc ºôkrÜ Þ¾»g»è ÿAôAk ôºôkrGôBð rÔBÜ»G .»Gtc ôk ô»G óºk»ð äðºk »Ü þƒƒÜ»ƒƒüºôBƒƒ_q»ƒƒw ºô»ƒƒƒüºqBƒƒƒGô»ƒƒƒè ,»ƒÜºô»ƒƒƒðõƒƒƒG½ƒƒƒÜ»ƒƒƒè ôArƒƒƒÝƒƒƒÉƒƒƒK oºôBƒƒƒG

:R»HüBO -rÈkôB_ Qwºk ÿ»ðBýü qBýðAs ô»C þƒÉƒK»ƒG ÿu ¼ q lƒð»ƒ_»ƒè ,ó õƒOô»ƒÜ "rƒÈkôBƒƒ_" ,IýƒèBƒO Úƒü q»ƒÔ ïAqBƒC æ»ƒì AkôkrƒGAq þ¾»ì½Ü þðBýìq»â ÿlð»H¾»ì ÿpÉâqBÜ q»w ÿs½w ÿôArhÝÈ q Á»â»è ,þìçxýC Á»â»è óBýƒÜºô»ƒðõƒG½ƒÜ ,ÿ»ƒÜ»ƒGtƒc»ƒG

Rq½KAq µÁAô»ø

info_chawder@yahoo.com

þðBÜ»ìAlð»C »G lñÈ õw QxèBýw½w þGtc óBü»Ü»Pxýè »G óºlG äðºk »Ü RAõgºk

RAkºk þðBÜºqkBÜ ÿlñÈõw QxýèBýw½w

ÿ»ðBýü qBýðAs ô»C þÉK»G :R»HüBO -rƒÈkôBƒ_ »ãðBì ï»C ÿ13 ÿu ¼ q ó õOô»Ü "rÈkôB_" Qwºk þÜ»üºô»ðõG½Ü ,óBPwkqõÜ þPxèBýw½w þGtƒc AlýÉO ôºôkrÜ Alü»Ü»Gtc þðBÜºôArÝñý…ð»ðBg Á»â»è »Ü ó½hG óBCqõØ »G lñÈõw »Ü ºôArÝÉè óBüAôAk þPxýè »G óºlG äðºk AlðBì»èqBK þðkqAvH¾»ø»è .QxèBýw½w þGtc ôArƒÝƒÉƒK oºôBƒG þƒÜ»ƒüºôBƒ_q»ƒw ºô»ƒüºqBƒGô»ƒè ,lƒƒðBƒƒü»ƒƒâAq ÿ"rƒƒÈkôBƒƒ_" »ƒƒG »ƒƒÜºô»ƒƒðõƒƒG½ƒƒÜ»ƒƒè óBÜºôArÝñý…ð»ðBg ÿºô»è »ãW Ak»Üºô»ðõGõƒÜ»ƒè 2500 ÿ»Ýü tð RBÜôBƒø ,ºôAq õƒg ÊƒK óBƒülƒñƒÈõƒw þGtc »G óºlG äðºk »Ü ºôAk lñÈõw óBý…ýw»Ü óBýPÕâ ókqAvH¾»ø ÿAôk»è »üAõâ ,QxƒèBƒýƒw½ƒƒw †ƒüBƒwBƒC µyƒýƒè½ƒK ßºô ºõƒOrƒƒâqºô þƒƒOqBƒƒK»ƒƒè #.òñÈ q s»ìºlðBüAk AlO»ìõÝc»è

2013/9/16 »íì»„ ôôk )437( ºqBìu

ºõG AlðBü»Ü»éÉHì½O½C»è óAo½â ÿÂBC

þðAk lð»H¾»ì ïºkq»G þðBÜºq»Ü»Ø»O»è ÞÉÜ»ü »ü»ø ÿ»_õì þOqBK þ…üBwBC»è »Ü ºôBðAkºô»G ,"rÈkôB_" ÿ»Ü»ýýñì»C ºôB_q»w Qwºk ÞÉOBƒÜ ,RBƒÜºlƒýƒ…ƒüArƒÝƒ„BƒC ÿÂBC ,ºôArýâ AlðBü»Ü»éÉHì½O½C q»w»G ÞÉÜ»ü" þ…ýOô .ºõG Alü ôBð»è óAo½â þðAk AlðBÜºô»ñý¾½ÝÉè »è ,óBÜºq»Ü»Ø»O»è þOqBK þ…ƒüBƒwBƒC»ƒè »ƒÜ ºôBƒð Akºô»ƒG ."»ü»ø ÿ»_õì ,"rÈkôB_" þðBÜ»ýü qBýðAs þÉK»G q»ø ,ºô»ƒw»ƒÜ ôk ô»ƒC ÿ»ƒƒØ»ƒƒO ÿ ½ƒƒø»ƒƒG þPÉÜ»ü ÿ1 ÿlð»H¾»ƒì þƒÝƒÉƒðAô»ƒwBƒK qAlñü rG îü q»ÝèôlG»Ì lðºôºq ÿ ôBð»ƒG #.ºõG

ÿ»w»Ü ôk ô»C ,ó õOô»ƒÜ "rƒÈkôBƒ_" òƒü rƒPƒÜ»ƒü ÿArƒG ,ó ôArƒÜrƒýƒƒãƒƒPƒƒwºk k»íc»C ÖýO»è Öƒwõƒü þƒðBƒÜºôBƒð»ƒG k»íc»C ÖýO»è k»ì»dì ,µÁBw 20 ó»ì»O .ÁBw 23 ó»ì»O ,ºôºkrÝý…ýðô q »üºôB_q»w ô»C óBü»Ø»O ÿºô»C ‡BK »w»Ü ôk ô»C ,ºõP…ÉùÉW»G óBü»Ü»éÉHì½O½C ,ºôkrÜ ÿºqBƒìu ºõƒG )ArƒPƒK ½ƒC( ÿ q ½ƒW»ƒè »ƒÜ rOAôk ïÂ»G ,ºõG 110087 þ…ü»Ü½éGBO ºô»ƒðBƒÜ»ƒýƒýƒñƒƒì»ƒƒC ºtƒƒÉƒƒø ó»ƒƒüæ»ƒƒè .ó ôArÜrýãPwºk

ÿºô»C ‡BK :R»HƒüBƒO -rƒÈkôBƒ_ »Ü z»Ü ôk »ãƒðBƒì ï»ƒC ÿ7 ÿu ¼ q ,ºõHÉK óBüArPK½C ÿq ½W þÝÉéÉHì½O½C þðBíP…ýð þýPÉÜ»ü ÿlð»H¾»ì Þü tð»è AkBPxÉC»è .õGkrÜ óBü»Ø»O óBPwkqõÜ †ƒƒýƒƒÝƒƒÉƒƒÜ»ƒƒü µó ôArƒƒÜrƒƒýƒƒãƒƒPƒƒwºk »Ü ºôBð Akºô»G þðAk óBÜºqBHO»ì½O»è .»ü»ø ÿ»_õì þOqBK þ…üBwBC»è ÿ»ƒƒðBƒƒýƒƒü qBƒƒýƒƒðAs ô»ƒƒƒC þƒƒƒÉƒƒƒK»ƒƒƒG Qwºk ºô»ýýñì»C þƒÜ»ƒüºôBƒ_q»ƒw»ƒè

òñÈkqBÜ»G »„»ãðBG ½G òýüBC óBÜ»ýýìçxýC »ð»üæ ºô»ðs½Øºk óBýðBÜ»Gtc ÿ»„»ãðBG ½G ó½ýxì½Ü þÜ»üAôAk æ»ì Ëlð»ø :×BØô»C þOºqAsºô :ó»w»c òýHÈ q -rÈkôB_|

| :þìçxýC þ¾»ì½Ü þÝÉwrK q»G

ÿ»„»ãƒðBƒG ÿ»ƒPƒÔ»ƒø òƒýƒì»ƒýƒÉƒw»ƒè ,AlðBPwkqõÜ þðBì»èqBK þðBÜ»ðkqAvƒHƒ¾»ƒø ½gô»PwAoBð þÜ»üºõÉƒ„»ƒG æ»ƒì Ëlƒð»ƒø Alýñü»ø ÿvÈõð»è óBýðBÜ»Oô»âtì ÿq»Hñýì óBÜ»ýýìçxƒýƒC »ƒð»ƒüæ þƒülƒðºôºu q»ƒG»ƒè þðlƒðBƒü»ƒâAq ÿq»ƒGºõƒÈ o»ƒG ,BƒñƒÉƒøqBƒÜ»ƒG ô»C ,QÉð»ü»âºlüAq ,†ýÔBØô»C þOºqAsºô ºô»O½Pw½Ø óBýð½ýxì½Ü þÜ»üAôAk »ðBüæ»ì ÿAôAk »Ü ,óBýðBÜ»Gtc ½G ókrÜ»„»ãðBG ½G þðBÜ»Øôlñw q»w»ðõ_ ½G Þ¾»g ,ó ôkrÝÉè þìçxýC þÜ»üAsºqB„ .óºlHðBø óAlãðºk óBÜ»ýýìçxýC QÉGBð »üAõýÉK ,†ýwBƒýƒw .òñÉGqBÜ»G þwBýw þXðBìBC ½G Rô»âtì

þñüpGq»w ÿAõPÔ ïçxýDèôlðõW õGkrÜqºk ÿ»ì»c þ¿Ég þðBÜ»âq»í…ÉK þðBÜ»âq»í…ÉK þñü pGq»w »G ºuBìBC ,þìçxýC þ¾»ì½Ü þÝÉwrK q»G :óAqBC :rÈkôB_ ÿ»ü»ã¾»G ô»C þÉK»G »Ü ,RBÜºk ºô»ìçxýDèôlðõW þðBÜºqAlÜ»_ ó»üæ»è þPÉÜ»ü q»ø þñü pGq»w ÿAõPÔ ôºõHÉK óBü rÉ…í„ óBüõì»ø óBÜºlðõW" ,»üAlýPwºkq»G»è ."ºõHÉK óBý…ýÝÉéük ÿ qBÜvÈ ôAq µóBPwkq õÜ þðBì»èqBK þðkqAvH¾»ø ½G Á»ì½Ü ÿlülðBÜ ,q»ìõÌ óAq ½w þ¿Ég ÿ ôAkô q þü qAl„»G ÿ»ðBw»Ü ô»C ,RBÜºlüArÝ„BC ,»Gtc ô»C ÿ rýì»C ÿ õ…ÉK ,õHOrâqºô óBý„AõPÔ µºõHÉK óBü rÉ…í„ óBü õì»ø »Ü ,ºõýñýG þðBü»Gq ¼ s ,ºôkrÜ óBü»ì»c .ÿ pGq»w óBý…ýðBÜ»éük»è ÞÉÜ»ü µó pHG ÿ q»w ,Rrâ êük»G óBýÝÉw»Üq»ø ,ºô»OºôArÜôÃG AlðBÜ»ýýO»üÂ»ì½Ü ºo½O»è »Ü ,Alýãƒðºk þƒÝƒÈ qBƒì½ƒO»ƒè ,ôArƒGôBƒð óBÜºlðõW ,ºõGqAlýwrO»ì »Ü»g¼kô qBG µºq ô»â þÜ»üAq»ø»G ºõG ÊOBÜ ,RBÜºl„ºô»éwBG .õGkrÝðBü qºk óBÜ»éük þñü pGq»w ½G »Ü ,ºô»OºôB…ÉÜ óBü»ÜAõPÔ ,ó õGAq u õÜ þPÉÜ»ü þðBìAlð»C Alì»Ü þñÈõ„ ÞÈlð»ø»è îýñýG ÿºô»C" QÉ¿„ºk ,óAq ½w 10 µó õGAq u õÜ AlÝÈ q ôu»è z»Ü ½ð ÿ»Ýü tð ,ó õGAq u õÜ AlÜ»ü»ðæõÜ»è z»Ü ôk »ðõíð ½G õGAõíÉK »Ü rO þÝÉw»Ü ,ó õG óBÜ»„æ ,îýñýG ÿºô»C ,ó õG rO þÝÉñÈõ„»è †ü rO þw»Ü ."õGAqkpG ÿ q»w ,õG óBüºlðBìq»Ô þðkrÝñÉwrOôB_ ½G ,ïçxýDèôlðõW ÿºqBÜ ô»è YðBìBC ,Á»ì½Ü ÿ»ÜºlülðBÜ ÿ»Oô»G ,QüºlH¾»ø kq»G ºô»¾Bìq õg»è »Ýðõ_ ,»ì»c þ¿Ég »ñOBø »Ü ,Alì»Ü»ü ÿ ôBãð»ø»è ,õG þPÉÜ»ü .ó õG»ü»_ôBð ô»è óAô»C ô»ì»c þ¿Ég þÝü tð »OBâºk ôºõOrâ ÿ»ÜºôAkô q ÿ»ñÈ ô ÿ ½g½G ïçxýDèôlðõW ,ºôAlÉK ÿºuBìBC ,q»ìõÌ óAq ½w ßºô óBü rÉ…í„ »Ü ,ºõýñýG þ…ýðBÜºlðõW ôºõýñýG ÿ»Ü»PÉwBÜ ô»C ,ÿ õHPwAqBK ÿ ½ƒg ÿæ óBü»âq»í…ýK »Ü ,RBÜºkºô»C þwBG AlÝýPÉwBÜ»è qBÝÈ rÜ æ»ì" þ…ýOô .ºõGºô»Pwºk»G #."»Ü»_ôBð »PÉG QÉðAõO»ð ,óºlG þPÉÜ»ü»è Aô AlOBw ï»Ü»ü»è ,õGAlðBü qBü pG ôºõü pGq»w

RBÜºkôAô»O ólñÈ õg BO ºô»ýðõHÝüAk»è

ºô»PÈpGºk óBýOÂôBø ½G »¾Bìqºk þPÉÜ»ü ÁAlñì ½G »¾Bìqºk QÉGºk ,ºõOBø AlýPÉÜ»ü þPxýè ÿ»ìBðqBÜ»è :As»W qAtð -rÈkôB_ ÿ»Oô»G ,RBÜºkôAô»O þüºkBìBC þðlñÈõg õÜBO ,ºô»ýðõHÝüAk»è ÿu ¼ q»è q»ø ,ºô»PÈ qkpHG ôºkqºô q»K ÿ»ðvýè þìAlð»C AlðBì»èqBK þì»ýÉw þèõg»è »Ü ,‡»Pxýè ô»C þÝÈlülðBÜ ½G óBÜ»ðAtÉg þðAlýO»ìqBü ÿ½ø»PÉGºk »ü»¾Bìqºk ô»C þðkrÝñýGAk ,ºõGÂBG þðlñÈõg .†ü qAôºlñÈõg»ð þñP…Éø»ð µóBýðBÜ»¾Alñì þýPxüõÉK q»ø»G ,»ðBãðBì ÿ»_õì þðAlÉK»G RºqBG»w ,þPÉÜ»ü þPxýè q»w»è óBì»èqBK þÝÈlülðBÜ ,AlðBü»Ü»Pxýè ÿ»ìBðqBÜ»è þðlñÈõg þðkrÜôAô»O õÜBO ,ºô»ýðõHÝüAk»è þOBÜ»è ÞÉ¾Alñì q ¼ s þÜ»ýü q»ãü qBÜ ,òü ô»ÝGq»w AkºqBü pG ô»C þðkrÝÉW»HÉW»è q»â»C ,RBÜºkºô»éwBG ßºô þðBÜ»ýýPxü ôAlÉK»è ÞÈ q ¼ s RBÜºkAô »ü»¾Bìqºk ô»C ÿºô»Cq»G»è ,QÉGºk þñÈ q»C µ‡BG ô»C ½G »„BG þÝÈ qBÜôBø µRBÝHñýGAk »¾Alñì ô»C ÿ rO þP„ ÞÈlð»ø µókqAõg µåq»GõéW ½G »…ü qºlýO»ìqBü ,µó rÉñG ólñÈõg ½G óBýðBÜ»¾Alñì òðAõOBð ÿ qAu»ø q»G»è ÿ»ðBðAtÉg ÿ»Ü»¾Alñì þðBÜ»ýýPxü ôAlÉK þñü pÜ ÿBðAõO ,»ü»ø óAtÉg »Ýðõ_ ,ÿ qAôºlñÈõg»ð þñP…Éø»ð zBG Ak»Ü»ìBðqBÜ»è ,krÝ„ºô»G ÿºuBìBC ,"rÈkôB_" ½G ,óBícºpèôlG»Ì qºô q»w .»ýýð q»ø ½G ß»ü»¾Bìqºk ,ºôArÜºô»C þwBG Bùð»O õÝ¾»G ,ºôArÜ»ð ºqBü pG ô»C þü qBÜºkq ô»è .þüºkBìBC þðlñÈõg þðkrÜôAô»O õÜBO ,ºô»ýðõHÝüAk»è þOBÜ»è ,QÈ rÜºlðBgq»O ÞÉ¾Alñì þwBG ,»ýü q õGBC ÿ o½LxK »Ü ,þPÉÜ»ü þPxýè ÿ»Ýük þÝÈlülðBÜ ,ºô»ý„½hüæ qBñük qAs»ø 10 ,ºô»ðBüu »ññÉùG ÞÉ¾Alñì ,q»HðBìq»Ô þÝÉÜôBG µÞüAk q»ø AkBPxÉC»è ,krÜºô»è 10»G »ðBãðBì QÉðAõOBð ÞÉ¾Alñì »Ýðõ_ ,»ì»Ü q ¼ s ‡»üºqBK ï»C ,ÿ»Ü»_õì q»w»PƒÉ_ºk | .ó»ÜºkqBÜ »üºqBK ºpG ô»C þðkrÜkBüs ½G »ü½G ,ÿ vG qBñük qAs»ø þÜ»ýü q»ãü qBÜ ëBý„½w þíPxýw þðkrÝÉW»HÉW ,ºôºkrÝý…ýðô q ,rGBw RºtýÌ ºô»Ý¾»g þðAqºs õã„½g q»w»G þü q»ãü qBÜ µQÉGºk óAtÉg þü q õGBC q»w»è þ„BGq ¼ s #.RBÜºk»„»â †ü q õGBC óBìõãÉG ,QÉGºk

óAq ½w :½O½Ô

òÈ rñÉøºkqBÜ»G ókqAvH¾»ø ÿ»„»ãðBG ½G óBÜ»Oô»âtì ,ß»ü»_ôBð lð»_ µþðBíÉéw ô rÉèô»ø»è

,»üAõg þ¾Bì Rô»âtì" "óBÜ»ýýìçxýC »Gtc ß»ð þìçxýC ÿ qAõG þÜ»üAsºqB„ RBÜôBø þ¾Bì Rô»âtì ,RBÜºkºô»éwBƒG ,þƒwBƒýƒw þÝÉKô râ ô|z»Ü aýø þÝ¾õì ô»üºq ô»â ÿAõg þÝÈ vÉGqBOô ,þwBýw þÝÉƒGtƒc ,þƒwBƒýƒw »Kô râ»G q»w þðAvÉGqBOô »ü½G ,»ýýð þwBýw ºô»C þÔBì ,QÉGBð óBÜ»ýýwBýw »ýýìçxýC Rô»ƒâtƒì ÿ q»ƒƒHƒƒñƒƒýƒƒì ,óºlƒƒG óBƒƒü½ƒƒg»ƒƒG ,AlðBýðBÜ»ýýwBýw»XðBìBC þülƒðºôºu q»ƒG»ƒè ,òñÉùGqBÜ»G ºô»ýýñýüBC þwAõg ô|zBG ÿ ôBð»G þü s ¼ rýK ,óºlG óBü½g»G ºô»C þÔBì ÊGBƒð ,RºkBHýÌ ô|òPwq»K þñÈõ„ ßºô ,Rô»âtì AlðAô»C þðBÜºqBÜ ÿBð»K»è òÈ o»ãHÉè ô|òñÉÝ…G Rô»âtì»G q»HìAq»G ÿ tÈ pÉG AlOô»âtì õÉð»è .QÈ rÝG »ƒÜ AlƒÝƒÈ qBƒOô»ƒè ,òƒƒýƒƒwBƒƒü ó»ƒƒw»ƒƒc ,ºô»ƒO¼krƒÝƒü ôÃƒG )Ëõƒð þƒðBƒPƒwkq õƒÜ(»ƒƒè þðAvÉGqBOô QƒÉƒGBƒð ,ºôAlƒ„ºô»ƒG ÿºuBƒìBƒC ó»ÝG Rô»âtì ÿ q»Hñýì ,þwBýw þìçxýC ô|þw»Ü ºoºôBGôAq ô|þwBýw þÝÈ q»Hñýì»ƒG ô|òð»ü»ãGAq AlÉO þðBü½g þƒðBƒÜ»ƒýƒýƒwBƒýƒw ½G ß»üBãÉW»G ó»ÝƒG Rô»ƒâtƒì ÿ ½ƒâlƒñƒ¿ƒG ô|þPÉ_»ØºrÔ»O ÿ oºôBGô rýG ÿºô»ðkrÜôÃG Á»ƒâ»ƒè ÿ»ƒðAô»ƒC þƒðAlƒì»ƒ¾»ƒƒØ»ƒƒè rƒƒÔBƒƒÜ»ƒƒG .òÉXðõâBð AlðAô»C þýwBýw ÿ oºôBƒGô rƒýƒG þðkrÜqºk ÿ»ãÈ q»è ,QÉðAsºk þ…ýPxü õÉK»G þðBñÉøqBÜ»ƒHƒKArƒg ºô»ƒO»ƒHƒüBƒO þƒÜ»ƒüBƒwBƒü ô»C ô|Ë rÝG»Ðºk»Ø óBÜ»Oô»âtì ÿ q»Hƒñƒýƒì BwBü þÉK»G ,ó»ÜºkºqBÜ ô»C þ„»ðAvÉGqBOô | #.òÈ qlGAtw

:þwBýw þìçxýC þÜ»üAsºqB„ ô|z»Ü aýø þÝ¾õì ô»üAkõg þ¾Bì Rô»âtì »ýýð þwBýw þÝÈvÉGqBOô µJtc µNôrâ

rOAôk ,QÈ rÜºlÉè ÿºô»ñý¾½ÝÉè »ðBüBPw½ƒìBƒì .òÈ rÜºk óBÜ»ðkqAvH¾»ø |þð½ýxì½Ü |ÿ»PwAoBC "òñÉGqBÜ»G Rô»âtì QÉGBð" ½G þPÉÜ»ü þÝÈlƒÈlƒðBƒÜ ºô»ƒýƒ„½ƒhƒüæ ÿ"rƒÈkôBƒ_" ½ƒG ,óBƒPƒwkq õƒÜ þƒðBƒì»ƒèqBƒK ÿºôBì þðkrÝÉLPƒwºk»ƒè q»ƒG ,ºôºkrƒÝƒðô q µ×BØô»C þƒOºqAsºô ÿ»ƒãƒÈ q»ƒè ,»ƒ„»ƒãƒðBƒG þñüBC þðBüBPw½ìBì»G ,ºô»ðBüBðAs þýPÉÜ»ü ß»ƒüºõƒÉƒ„ aƒýƒø»ƒG QƒÉƒGBƒð ,Aqlƒƒð»ƒƒü»ƒƒâAq ïÂ»G ,òÈ rñÉùGqBÜ»G »„»ãðBG ½G óBÜ»Oô»âtì ºô»C ÿlð»GBK þñüBC þðBüBPw½ìBì»è Ëlð»ø .ó õG»ð RBÜôBø »Ü ,þüAôBxì»„ òük»íW»ð æ»ì þðBüBðAs þýPÉÜ»ü þýðBíÉéw þÙè þwrK q»G þOºqAsºô õG qBü pG ,ô o»Pxhüºô»C ,»…ýñüBC þPxýè q»w»è ÿ»ðBüBPw½ìBì ô»C ×BØô»ƒC ,óBì»èqBK ½G ólülðBÜ óBÜ»ýýwBýw»Gtƒc ÞÉÜ»ü »Ü ,ólñÈõg qBOô»è ºô»OBhHðBü q ôk ÿ rO þÜ»üBPw½ìBì ºô»ì½hüæ ,ïõG òì »ðAô»è ½G ïqBOô »Ü BðAk ï½g þƒñƒÈõƒ„»ƒè îƒýƒñƒüBƒC .ºô»PÉñÈõhG

»Gtc»è óBýÝÈlð»ø »Ü ,ó õH„»GAk AksAôBýW óBý…ü rO þÝÈlð»ø µòÝü tð ºô»ðBÜ»ýýìçxýC óBü rO þÝÈlð»ø µó»ðBýìçxýC »Gtc ô»C ÿ uk | .òðBPwkq õÜ ÿ rO þðBÜ»Gtc»G q»w þƒOºqAsºô þƒðlƒðBƒü»ƒâAq ÿ q»ƒGºõƒÈ o»ƒƒG »ƒƒGtƒƒc ,ô o»ƒƒPƒƒxƒƒhƒƒýƒƒ„ºô»ƒƒƒC ,ÛBƒƒƒØô»ƒƒƒC þOºqAsºô þülð»ìAsºq ÊG»G óBÜ»ýýìçxýC ô»C »O¼kqBð óBýðBÜ»¾Bð»Ü ÿArÉìBÜ ,×BØô»C q»ƒw óBƒýƒðBƒÜBƒƒPƒƒw½ƒƒìBƒƒì ÿ»ƒƒðBƒƒOô»ƒƒâtƒƒì óBýñü»ø ÿ qBOô ,òðBÜ»ýýƒìçƒxƒýƒC»ƒGtƒc»ƒG óBƒƒƒƒƒýƒƒƒƒƒðBƒƒƒƒƒÜºqBƒƒƒƒƒOô µºôkrƒƒƒƒƒƒÜqBƒƒƒƒƒƒì½ƒƒƒƒƒƒO QÉGBð AlÝÉOBÜ»è ,ºôAlÉè ºô»ðBýðBÜ»ð½ü tÔ»è»O»è ÿ»„»ãðBG þOBÜ»è ÞÉGtc aƒýƒø ÿArƒÉƒìBƒÜ þÝ¾»g µóBÜ»Oô»âtì »ƒPÉ`G ,AlðkqAvH¾»ƒø q»ƒƒø QƒƒÈ ô»ƒƒÝƒƒGqºk ,ºô»ƒƒñƒƒü»ƒƒÜºkBƒƒƒýƒƒñƒƒ¾k óBÜ»Gtc ½G ÿºlð»âBK ô pƒK ß»ƒüBƒPƒw½ƒìBƒì ,QÉG †ýðkqAvHƒ¾»ƒø ÿAôk q»ƒâ»ƒC ,ºôkrƒÜ µòü»Üºk Al¾»â»è óBýüBwBü ÿºô»ñýwrƒLƒÉƒè ÿºõÉ„»G BPw½ìBì 10»è rOBü s ‡BPxÉƒCBƒO »ƒGtƒc ½ƒG óBƒüºlƒð»ƒâBƒK ô pƒK ½ƒgô»ƒPƒwAqBƒƒð | .ºôkrÜ óBÜ»ýýìçxýC ô»ƒC |ÿ qBƒOô ,ºô»ƒOBƒÜºlƒƒ„ºô»ƒƒéƒƒPƒƒg»ƒƒW

ºô»Pw½Ø óBýð½ýxì½Ü þÜ»üAôAk þƒOºqAsºô þƒðlƒðBƒü»ƒâAq ÿ q»ƒGºõƒÈ o»ƒƒG ,îÈ q»ø þO»ìõÝc þýñüBC ÿ qBGô qBÜ µ×BØô»C ,ôkrGAq þýñü»ø ÿ u ¼ q ,lðBü»âAq ÿ"rÈkôB_"»G »_ôBð»è þOÂôBø 30»è rOBü s ,ë õéü»ƒC ÿ14 þO»HƒüBƒO»ƒG ºô»ƒðBƒPƒwkq õƒÜ þƒðBƒÜºsAôBƒýƒW µÁBìq õg µ»XG»¾»ø µþðBíÉéw µ rÉèô»ƒø»ƒè Ëlð»ø »Ü ,òükrÜºõÉK óBülðºõƒü»ƒK ½ƒgAs ÿ qBOô»è óBýðBÜ»Oô»âtì þýñüBC ÿBPw½ìBì ½ƒgô»ƒPƒwAoBƒð þƒÜ»ƒüºõƒÉƒƒ„»ƒƒG Alƒƒýƒƒñƒƒü»ƒƒø ,ºôkrÜ óBÜ»ýýìçxýC »ð»üæ ½G óBü»„»ãðBG ºõOBø ÂBÝw òülð»_ †ýíwºq ÿ ôArwõð»G ½G ºô»ÔBƒØô»ƒC þƒðBƒÜ»ƒýƒýƒO»ƒüAq»ƒGºõƒÈ o»ƒG»ƒè µBPw½ƒìBƒì ÿ ôBƒð »ƒÜ ,×BƒØô»ƒC þƒOºqAsºô .»üBýO þðBÜ»Oô»âtì ,ºôºkrÝý…ýðô q ,ÿlð»H…Ø»ð óAõü q»ì þÜ»ýƒü qBƒÜAôAk»ƒè óBƒükõƒw ,»ƒðBƒüæ»ƒì ô»ƒC óBÜ»ðkqAvH¾»ø ÿ ½g»Gq»w ÿÂBG þð½ýxì½Ü óBü qAkBâBC ,òü ôkrÝÉè ÿAôAk »Ü ,ºõOrâqºô þüBíñÈ q ,Alýñü»ø ÿ u ¼ q ÿ qBOô»è ,ºô»ñü»ÝG þðBÜ»Øôlñw ôºq»G ó ¼pG BO ,ó»ÝG Þ¾»ƒg .óAlãðºk »ýüBíñÈ q ï»C ,Al„ºô»G ÿºuBìBC ,ôArGôBð Þ¾»g ,ºôArÜAôAk Býð»O µºôArƒÝƒü qBƒük q ¼ s ÞƒÉƒ„»ƒG ïÂ»ƒG ,óAlƒãƒƒðºk ½ƒƒG óºlƒƒHƒƒðBƒƒø ÿ»ðAô»C þO»HüBO»G ,þñüBC þðBüBPw½ìBƒì»ƒè óBƒü ,òƒðBƒÜ»ƒýƒýƒìçƒxƒýƒC »ƒGtƒc þƒìAlƒƒð»ƒƒC þP„ ÞÈlð»ø Alýñü»ø ÿ qBOô»è ,ó ôAq õÉ¾BK »Ü »ðBü õOô ,»ü»âpG ô»C ÁBK»O½Pxg óBüºkBüs µQÉGq»ÜvÈõð »Ü ÞÉƒw»ƒÜ»ƒG óºlƒG äƒðºk þƒðBƒÜ»ƒýƒüBƒíƒñƒÈ q»ƒè »ƒÜ ,QƒƒÉƒƒG Akõƒƒg»ƒƒèô q ºô»ýüBwBü ÿ ô o»è" þ…ýOô .»ýýð Alð½ýxýì½Ü ,òü»ÝG Al¾»â»è óBüºô»ñýwrLƒÉƒè òƒýƒðAõƒOBƒð ÿ»ãðAô q»è þñüBC ÿBPw½ìBì ÿ qBÜ »Ýðõƒ_ ."RBÝG Þ¾»g ÿ qBâu ½ìBC »üºô»C ,ºô»ìçxýC ÿ»ƒüAôAk ô»ƒC ,ÿlƒð»ƒHƒ…ƒØ»ƒð ÿ»ƒOô»ƒƒG õGºk»ð ,õG»¾»ø þÜ»ýü q»ÜAôAk ,ó ½ýxì½Ü ô»C q»w»è Þü tðµ q ôk ,þñüBC þðBüBPw½ìBì »Ýƒðõƒ_ ,ó»ƒÝƒG þƒÝƒ¾»ƒg ½ƒG »ƒxƒØ »ƒO»ƒGBƒG þÝÉðõ_½G lð»_ q»w»G »íÉC þðBÜ»Oô»âtì

‫ديالؤط‬

‫ذمارة (‪ )437‬دو شةممة ‪2013/9/16‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪4‬‬

‫عەدنان موفتی‪ ،‬بۆ «چاودێر»‪:‬‬

‫یەكێتی نابێتە ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬چونكە دەیباتەوە‬ ‫سازدانی‪ :‬ئارام بۆرە‬

‫ئەندامێكی مەكتەبی سیاسیی یەكێتی‬ ‫رایدەگەیەنێت‪ ،‬كاتی ئەوە نیە یەكێتی ببێتە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و لەگەڵ ئەوەشدا نیم یەكێتی ببێتە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬دەبێ‌ بەشداری لەدەسەاڵتدا بكات‪،‬‬ ‫بۆیە لەهەڵبژاردنیش سەركەوتو دەبێ‌‪ ،‬كەواتە‬ ‫بۆچی ببێتە ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫عەدنان موفتی‪ ،‬لەم‬ ‫دیالۆگە‬ ‫تایبەتەی لەگەڵ‬ ‫�اژەب‬ ‫«چ��اودێ��ر»‪ ،‬ئ��ام� ��ەوەش��دەك��ات‪ ،‬پێویستە‬ ‫خولی داهاتوی پارلەمان هەنگاوی بەپەلە بنێت‌و‬ ‫س��ازان��ی نیشتیمانی لەسەر دەس��ت��ور بكەن‪،‬‬ ‫پارلەمان پێشتر گفتوگۆی لەسەر نەكردوە‪ ،‬تەنها‬ ‫دەنگی لەسەر پرۆژەكە داوە‌و لەالیەن لیژنەیەكی‬ ‫دەرەوەی پارلەمان دانراوە‪ ،‬بۆیە ناكرێ‌ ئێمە هەر‬ ‫بەو شێوەیە گفتوگۆبكەین‌و بێ‌ دەستوربین‪.‬‬ ‫ناوبراو باسلەوەشدەكات‪ ،‬لەناو رێكخستنەكانی‬ ‫یەكێتی ج��ۆش‌و خرۆشێكی زیاتر هەیە‪ ،‬بۆ‬ ‫ب��ەرەو پێشبردنی پرۆسەی هەڵبژاردن‌و زیاتر‬ ‫بەشداریكردنی ه��ەوادار‌و هەڵسوڕاو‌و ئەندامانی‬ ‫یەكێتی لەم هەڵبژاردنەدا‪ ،‬بۆیە ئەم هەڵبژاردنە‬ ‫جیاواز دەبێ‌ لەگەڵ هەڵبژاردنەكانی پێشوتر‪،‬‬ ‫یەكێتی دەنگی زیاتر بەدەستدەهێنێت‪.‬‬

‫له‌باره‌ی مام جه‌الله‌وه‌‬

‫له‌باره‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬

‫«مام جەالل‬ ‫لەغیابیشدا‪ ،‬هەر هێزە‬ ‫بۆ یەكێتی»‬

‫«یەكێتی‪ ،‬نه‌ک له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌ڵکو له‌هه‌مو کوردستان‬ ‫دەنگی زیاتر دەهێنێت»‬

‫چ��اودێ��ر‪ :‬ئ��ەگ��ەر س��ەرەت��ا ل��ەوەوە‬ ‫دەستپێبكەیین ب��ەو پێیەی ك��ە ئێوە‬ ‫ئەزمونی پارلەمانتان هەیە‪ ،‬چۆن لیستی‬ ‫ژم��ارە ‪102‬ی یەكێتی هەڵدەسەنگێنن بۆ‬ ‫كاری پارلەمانتاری؟‬ ‫ع��ەدن��ان موفتی‪ :‬یەكێتی ئەمجارە‬ ‫وەك��و هەمو الیەنەكانی تر بەلیستێكی‬ ‫جیا بەشداری ئەو هەڵبژاردنە دەك��ات‌و‬ ‫پێشموایە بەبەرنامەیەكی باشتر لەپێشوتر‬ ‫هاتۆتە پێشەوە‪ ،‬وەك بونی لیژنەیەكی‬ ‫بااڵی هەڵبژاردن لەمەكتەبی سیاسی كە‬ ‫سەرپەرشتی دەكات بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫ماوەیەكی درێژە كاریكردوە بۆ ئەم مەبەستە‬ ‫لەگەڵ كۆمسیۆن‌و الیەنەكان‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫بەرنامەی هەڵبژاردن‌و چۆنێتی بەرێوەبردنی‬ ‫تا باشتر بیگونجێنێ‌ لەگەڵ بارودۆخەكە‪،‬‬ ‫ب��ەم��ەش ج��ی��اوازی دەب��ی��ن��ی��ن ل��ەگ��ەڵ‬ ‫هەڵبژاردنەكانی پێشوتر‪ ،‬هەروا هاواڵتیانیش‬ ‫ه��ۆش��ی��اری‌و رۆشنبیرییان زی��ات��ر بوە‬ ‫لەچۆنێتیی مامەڵەكردنیان لەگەڵ پڕۆسەی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن‌و فەرهەنگی هەڵبژاردنیش‬ ‫دەوڵەمەندترە لەپێشوتر‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫كەموكوڕییانەی لەهەڵبژاردنەكانی پێشوتر‬ ‫دەبینین بۆتە باسی س��ەرزاری خەڵك‌و‬ ‫میدیاكان‪ ،‬بۆیە ئێستا هۆشیارییەكی‬ ‫باش دروستبوە بۆ ئەوەی هەنگاو بەرەو‬ ‫هەڵبژاردنێكی تەندروست بەرین‪ ،‬وەك‬ ‫یەكێتی كە بەلیستێكی جیا بەشداریكردوە‪،‬‬ ‫هاوكات بەرنامەیەكیشی بەجیا داڕشتوە‬ ‫لەژێر ویست‌و بیروباوەڕو ئەو بەڵێنانەی‬ ‫داویەتی بەخەڵك‪ ،‬بۆیە جۆش‌و خرۆشێكی‬ ‫زیاتر ئێستا بەتایبەت لەناو رێكخستنەكانی‬ ‫یەكێتی ه��ەی��ە‪ ،‬ب��ۆ ب��ەرەوپ��ێ��ش��ب��ردن��ی‬ ‫پرۆسەكەو زیاتر بەشداریكردنی هەوادار‌و‬ ‫ه��ەڵ��س��ورا‌و ئ��ەن��دام��ان��ی یەكێتی ل��ەم‬ ‫هەڵبژاردنەدا‪ ،‬ئەم هەڵبژاردنە جیاواز دەبێ‌‬ ‫لەگەڵ هەڵبژاردنەكانی پێشوتر‪.‬‬

‫چاودێر‪ :‬دەوترێت لیستی سەربەخۆی‬ ‫یەكێتی‪ ،‬وادەكات كە بەشێكی زۆری دەنگی‬ ‫یەكێتی كە لە‪ 7/25‬درا بە گۆڕان بگەڕێتەوە‬ ‫بۆ یەكێتی؟‬ ‫عەدنان موفتی‪ :‬ئێمە دەبێ‌ بوەستین‪،‬‬ ‫بزانین لەهەڵبژاردنەكە چۆن دەبێ‌‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سیاسەتی یەكێتی‌و بەرنامە‌و لیستی جیای‬ ‫یەكێتی وادەكات ئەو خەڵكانە كە نەهاتون‬ ‫بۆ دەنگدان یان دو دڵبون‌و دەنگیان نەداوە‬ ‫بەلیستی كوردستانی‪ ،‬پێشبینیدەكەم‬ ‫ژمارەیەك لەوانە بگەڕێنەوە‪.‬‬

‫چاودێر‪ :‬بەبۆچونی ئێوە بەشداریكردنی‬ ‫ی��ەك��ێ��ت��ی ب��ەل��ی��س��ت��ی س��ەرب��ەخ��ۆ‪ ،‬چ‬ ‫جیاوازییەك لەگەڵ هەڵبژاردنەكانی پێشودا‬ ‫دروس��ت��دەك��ات؟ ئایا كاریگەریی لەسەر‬ ‫زۆربونی دەنگی یەكێتی دەبێت؟‬ ‫عەدنان موفتی‪ :‬كاتێك بەجیا دادەبەزی‬ ‫لەهەڵبژاردن ج��ۆش‌و خ��رۆش‌و بەشداری‬ ‫هاواڵتیان زیاتر دەبێ‌‪ ،‬رێژەی بەشداریی‬ ‫دەنگدەرانیش زیاتر دەبێ‌‪ ،‬چونكە پێشتر‬ ‫كە بەلیستی هاوبەش بوە رەنگە زۆرێك‬ ‫لەالیەنگران‌و ئەندامانی یەكێتی‌و تەنانەت‬ ‫پارتیش بەشداری دەنگدانیان نەكردبێ‌‪،‬‬ ‫چونكە رەنگە پێیوابوبێ‌ لەبەرئەوەی ئەو‬ ‫دو حزبە هاوپەیمانن هەر دەیبەنەوە‪ ،‬هەروا‬ ‫رەنگە بەشێكیشیان لەبەر ئاسەواری شەڕی‬ ‫ناوخۆ ئەو جۆش‌و خرۆشەی بەشداربونیان‬ ‫ن��ەب��وب�ێ‌‪ ،‬ه��ەرچ��ەن��دە دەش��ی��ان��زان��ی كە‬

‫چاودێر‪ :‬باسلەوەدەكرێت‪ ،‬كە لەدوای‬ ‫هەڵبژاردن یەكێتی هاوپەیمانێتی لەگەڵ‬ ‫الیەنێكدا ب��ك��ات ك��ە خ��ۆی دەی��ەوێ��ت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم لەهەمانكاتیشدا یەكێتی‌و پارتی‬ ‫هاوپەیمانێتیی ستراتیژییان هەیە‪ .‬ئایا‬ ‫بۆچونی تۆ لەوبارەیەوە چییە؟‬ ‫ع��ەدن��ان موفتی‪ :‬دو پ��رس ه��ەن زۆر‬ ‫گرنگە‪ ،‬یەكێكیان ئەنجامی هەڵبژاردن‬ ‫چی دەبێ‌‪ ،‬كاریگەریی خۆی دەبێ‌ لەسەر‬ ‫جوگرافیای سیاسی‌و ئەو گفتوگۆیانەی‬ ‫ل��ەدوای ه��ەڵ��ب��ژاردن ب��ۆ پێكهێنانی‬ ‫حكومەت دەكرێ‌‪ ،‬راستیەكیش هەیە ئێمە‬ ‫لەكوردستان پێویستمان بەهەمو هێزە‬ ‫سیاسییەكان هەیە‪ ،‬تا لە‪ 2009‬پێمباشبو‬ ‫باسیشمكردوە كە پێویست بو حكومەتێكی‬ ‫ئیئتیالفیی بنكەفراوان پێكبهێنین‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش بەشداریی ئەو حكومەتە‬

‫هاوپەیمانیی ستراتیژی چەندە گرنگە لەبەر‬ ‫چییە‪ ،‬هاوكات زۆر كەسیش هەبوە لەبەر‬ ‫هەردو هۆكار بوە‪ ،‬یاخود لەبەرئەوە بوە‬ ‫كە ئەو ئەندام‌و الیەنگرە تەنها حەزیكردوە‬ ‫دەنگەكەی تەنها بۆ الیەنەكەی خۆی بێ‌‬ ‫كە ج��ۆش‌و خرۆشی تەنها بۆ حزبەكەی‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬بۆیە ئەمەش لەناو یەكێتی ئەوە‬ ‫رەچاودەكرا‪ ،‬چونكە ئەگەر دەنگی یەكێتی‬ ‫لەنێوان سااڵنی ‪‌2005‬و ‪ 2009‬بەراوردبكەین‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەناو شاری هەولێر زۆر كەمتر بو‪،‬‬ ‫تەنانەت بەو دەنگانەی كە بۆ بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕانیش رۆیشتون‪ ،‬لەگەڵ ئەو دەنگانەش‬ ‫بەبەراورد زۆر كەمتر بو‪ ،‬كەواتە رێژەیەك‬ ‫هەبو لەدەنگدەران لە ‪ 2009‬دا بەشداریان‬ ‫نەكردوە‪ ،‬لەبەر ئەو هۆكارانەی پێشو‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێموایە ئەم هەڵبژاردنە باشترە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئ��ەو دەنگانەش ب��ەش��داری بكەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫لیستی جیا كاریگەری لەسەر زیادبونی‬ ‫دەنگدەران دەبێ‌‪.‬‬

‫بكات‌و لەسەر بەرنامەكەی رێكبكەوین‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی ئێمە واڵتێكی سەربەخۆ نین‪،‬‬ ‫هەڕەشەی زۆر لەسەر هەرێم هەیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫سەیری دەروپشتمان‌و ب��ەغ��داد بكەین‪،‬‬ ‫س��ەرەڕای ئ��ەوەی جیاوازیی بیروبۆچون‌و‬ ‫ملمالنێی زۆر لەنێوان حزبەكان هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كە هەڵبژاردن تەواوبو پێویستە بەرژەوەندیی‬ ‫گەل رەچاوبكرێ‌‌و پێش هەمو شتێك بێ‌‪،‬‬ ‫بەرژەوەندیی گەلیش وا پێویستدەكات‪،‬‬ ‫كە حكومەتێكی ئیئتیالفی بنكەفراوان‬ ‫پێكبهێنرێت لەژێر رۆشنایی ئەنجامی‬ ‫هەڵبژاردنەكان الیەنەكان رێكبكەون‪ ،‬ئەمە‬ ‫زۆر باشتر دەبێ‌‌و دەبێتە كێبڕكێش لەنێوان‬ ‫الیەنەكان‌و وەزی��رەك��ان بۆ باشتركردنی‬ ‫ئەدای حكومەت بۆ پێشكەشكردنی باشترین‬ ‫خزمەت‌و جێبەجێكردنی ئ��ەو بەرنامە‌و‬ ‫بەڵێنەی بەخەڵكیان داوە‪ ،‬ئەمە یەكڕیزیی‬ ‫گەلەكەشمان دەپارێزێ‌ بەو تێگەیشتنە‬ ‫بڕوانینە ئێستا‪ ،‬ئەو قسەیەش بۆ پێش‬ ‫هەڵبژاردن نابێ‌‪ ،‬بەڵكو دوای دەرچونی‬ ‫ئەنجامی ه��ەڵ��ب��ژاردن دانیشتن بكرێ‌‌و‬ ‫بەوپەڕی هەستكردن بە بەرپرسیارێتیەوە‬ ‫كە چۆن روبەڕوی ئەو مەترسیانە ببینەوە‬ ‫ك��ە ل��ەئ��ارادان‌و‪ ،‬ه��ەروا چ��ۆن بتوانین‬ ‫بارودۆخی كوردستان بگۆڕین بەرەو باشتر‬ ‫چەسپاندنی دادپ��ەروەری��ی كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫نەهێشتنی دیاردەی گەندەڵی‌و دابینكردنی‬ ‫پێداویستیەكانی خەڵك‌و بەڕێوەبردنی‬ ‫دامودەزگاكانی حكومەت لەژێر پابەندبون‬ ‫بەیاسا‪ ،‬بۆیە پێموایە قۆناغی ئەوە هاتوە بۆ‬ ‫ئەمە هەموالیەك هەنگاوی بۆ بنێین‌و هەرێم‬ ‫بكەینە نمونە‪ ،‬ئەمەش هاوكارمان دەبێ‌ بەو‬ ‫هێز‌و توانایە كە تەمەننادەكەم پێی بگەین‪،‬‬ ‫ناوچەدابڕاوەكانی كوردستان بگەڕێنینەوە‬ ‫س��ەر هەرێم‪ ،‬چونكە ئێمە چەندە لێرە‬ ‫یەكڕیز‌و دیموكرات‌و بەهێزبین‪ ،‬دەبێتە‬ ‫هێزێكی زۆر كاریگەر بۆ ئ��ەوەی مامەڵە‬ ‫لەگەڵ بەغداد بكەین‪ ،‬بۆ جێبەجێكردنی‬ ‫ماددەی ‪‌140‬و گەڕاندنەوەی ئەو ناوچانە‪.‬‬ ‫چاودێر‪ :‬واتە دوریش نیە كە یەكێتی‬ ‫دوای هەڵبژاردن بڕیاری ئەوە بدات ببێتە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫ع��ەدن��ان موفتی‪ :‬ل��ەو ب��اوەڕەدان��ی��م‪،‬‬ ‫پێشموایە كاتی ئەوە نیە یەكێتی ببێتە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و لەگەڵ ئەوەشدا نیم یەكێتی‬ ‫ببێتە ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬دەب��ێ‌ ب��ەش��داری‬ ‫لەدەسەاڵت بكات‪ ،‬بۆیە لەهەڵبژاردنیش‬ ‫س��ەرك��ەوت��ودەب�ێ‌‪ ،‬ك��ەوات��ە بۆچی ببێتە‬

‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬دەڵێم ئۆپۆزسیۆنی ئێستا‬ ‫دەبێ‌ بەشداربن لەدەسەاڵت‪ ،‬بۆیە یەكێتیش‬ ‫دەبێ‌ لەدەسەاڵت بێ‌ تاوەكو ئەو بەرنامە‌و‬ ‫بەڵێنانەی جێبەجێبكات ك��ە داوی��ەت��ی‬ ‫بەخەڵك‪.‬‬ ‫چاودێر‪ :‬یەكێك لەئامانجە سیاسییەكانی‬ ‫یەكێتی لەم هەڵبژاردنەدا‪ ،‬چەسپاندنی‬ ‫سیستمی پارلەمانییە لەكوردستان‪ ،‬كە‬ ‫ئێستا روخساری سەرۆكایەتی پێوەدیارە‬ ‫(وەك بەشێك لەچاودێران پێیانوایە)‪،‬‬ ‫ئایا بە بۆچونی ئێوە یەكێتی ل��ەدوای‬ ‫هەڵبژاردن دەتواێت ئەم ئامانجە سیاسییە‬ ‫بچەسپێنێت ؟‬ ‫ع��ەدن��ان موفتی‪ :‬ئەمە جیاوازیەكی‬ ‫ئاساییە‪ ،‬ل��ە‪ 2005‬پ��ڕۆژەی سەرۆكایەتیی‬ ‫ه��ەرێ��م پ��ێ��ش��ك��ەش��ك��را ك��ە س��ەرۆك��ی‬ ‫ه��ەرێ��م راس��ت��ەوخ��ۆ ل��ەالی��ەن خەڵكەوە‬ ‫هەڵدەبژێردرێ‌‪ ،‬ئەوكاتیش پێم باشبوە‬ ‫س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م ل��ەالی��ەن پارلەمانەوە‬ ‫هەڵبژێردرێ‌‪ ،‬ب��ەاڵم زۆرینەی مەكتەبی‬ ‫سیاسیی یەكێتی‌و پارتی پێیان باشبوە‬ ‫لەالیەن خەڵكەوە هەڵبژێردرێ‌‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫جەخیتان ل��ەوەدەك��ردەوە كە دەسەاڵتی‬ ‫سەرۆكی هەرێم‪ ،‬گرنگە ن��ەوەك لەالیەن‬ ‫كێوە هەڵدەبژێردرێ‌‪ ،‬بەاڵم ئەوە قابیلی‬ ‫گفتوگۆكردنە‪ ،‬كاتێكیش دەیڵێم مەكتەبی‬ ‫سیاسی‪ ،‬چونكە زۆرینەی پارلەمان یەكێتی‌و‬ ‫پارتی بو‪ ،‬كاتێك پرۆژەكە لەالیەن هەردو‬ ‫مەكتەبی سیاسییەوە هات فراكسیۆنی‬ ‫سەوز‌و زەرد پشتگیریان لەپرۆژەكە كرد‌و‬ ‫بو بەیاسا‪ ،‬بۆیە ئومێددەكەم ئەو مەسەلەیە‬

‫له‌ ‪ 2005‬ه‌وه‌‬ ‫پێم باشبوه‌‬ ‫سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم له‌الیه‌ن‬ ‫پارله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت‬

‫له‌باره‌ی ده‌ستوره‌وه‌‬ ‫«ده‌بێ پارلەمان‬ ‫په‌له‌بکات بۆ سازانی‬ ‫نیشتمانی»‬

‫كە هەمو كارەكان بەئۆرگانیزم ك��راوە‌و‬ ‫هەركەسەو كاری خۆی دەكات‪ ،‬بۆیە بەو‬ ‫دڵسۆزیەش بۆ یەكێتی‌و خەبات‌و رابردو‬ ‫وخوێنی شەهیدان هەیەتی توانیویەتی‬ ‫زاڵبێت بەسەر كێشەكان‪ ،‬لەسەر ئەوەی‬ ‫كە بێ‌ مام جەاللەو تەكەتوالتی هەیە‪،‬‬ ‫ئەمانە هەمو راستیەكن كە هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫راستیەكی تر كە هەیە كە یەكێتی ئەزمونی‬ ‫هەیە لەئیدارەكردنی ملمالنێی ناوخۆیی‌و‬ ‫چۆنیێتی زاڵبون بەسەر كێشەكانی ناوخۆ‌و‬ ‫مامەڵەكردن لەگەڵ قبوڵكردنی رەخنە‬ ‫لەگەڵ یەكتر بەشێوەیەكی دیموكراسی‪،‬‬ ‫بۆیە پێموایە دەبێ‌ یەكێتی بڕوات‌و خۆشمان‬ ‫ئ��ام��ادە بكەین ب��ۆ كۆنگرەی چ��وارەم‪،‬‬ ‫كە هەندێ‌ گۆڕانكاری وەها بكر ‌ێ بەرەو‬ ‫پێشەوە ب��ڕوات‌و بچێتە قۆناغێكی تازە‪،‬‬ ‫كە بریتیە لەشەفافبونی زیاتری كارەكانی‬ ‫یەكێتی‌و رێگانەدا بەگەندەڵی‌‌و هەماهەنگی‌و‬ ‫هاوكاری لەناوخۆماندا هەبێ‌‌و تەكەتوالت‬ ‫نەمێنێ‌‌و متمانە لەنێوان سەركردایەتی‬ ‫ه��ەب �ێ‌ ه��ەم��وش��ی��ان ك��ارەك��ان��ی خۆیان‬ ‫بكەن‪ ،‬بەشێوەیەك بنكەی جەماوەری‌و‬ ‫رێكخستنەكان‌و ئ��ەن��دام��ان��ی یەكێتی‌و‬ ‫سەركردایەتیەكەی درێژە بەو خەباتە بدەن‬ ‫كە لەپێناویدا دەیان هەزار شەهیدی داوە‪،‬‬ ‫ناكرێ‌ بەئاسانی دەستبەرداری بین‪.‬‬ ‫چاودێر‪ :‬بەڕای ئێوە غیابی مام جەالل‬ ‫لەكاتێك هەستیاری وەك ئەم هەڵبژاردنە‪،‬‬ ‫تا چەند كاریگەری بۆ سەر یەكێتی هەیە؟‬ ‫عەدنان موفتی‪ :‬راستە‪ ،‬مام جەالل‬ ‫لێرە نیە‪ ،‬بەاڵم ئەو خۆشەویستیەی بۆ‬ ‫م��ام ج��ەالل هەیە بۆتە هێز بۆیەكێتی‌و‬ ‫راستە مام جەالل غیابە‪ ،‬بەاڵم غیابی مام‬ ‫جەالل هێزێكی داوەتە یەكێتی كە هاواڵتیان‬ ‫ب��ەپ��ەرۆش��ەوە ب��ۆ سەرخستنی یەكێتی‬ ‫خەبات بكەن‪ ،‬بۆیە ناب ‌ێ ئێمە پشتی ل ‌ێ‬ ‫بكەینەوە‪ ،‬لەبەر ئەوەی مام جەالل غیابە‬ ‫تەواو‪ ،‬ئینشەڵاڵ مام جەالل بەسەالمەتی‬ ‫دەگەڕێتەوە‪ ،‬بەاڵم دەب ‌ێ وابكەین یەكێتی‬ ‫ب��ەرەو ئایندە‌و دواڕۆژی خۆی كاربكات‬ ‫ب��ەو پرەنسیپانەی باسمكرد لەگەڵ‬ ‫ئەو بەرنامانەی لەكۆنگرەدا داڕێ��ژراون‬ ‫ئۆرگانەكان كاربكەن‌و هەماهەنگی یەكتر‬ ‫بن‌و دوربكەونەوە لەتەكەتوالت‌و كارەكانیش‬ ‫ش��ەف��اف ب��ن‪ ،‬ب��ەاڵم دەب��ێ��ت یەكێتی‬ ‫مەركەزیەتێكی هەبێ‌‪ ،‬هەرچەندە یەكێتی‬ ‫حزبێكی دیموكراسیخوازە‪ ،‬پێویستیشە‬ ‫ئەو مەركەزیەتە بە رێزگرتن‌و خۆشەویستی‬ ‫دروس��ت��ب �ێ‌‪ ،‬ن��ەوەك بەدیكتاتۆریەت‌و‬ ‫بەزۆربێ‌‪.‬‬

‫كە ئێستا لەئارادایە‪ ،‬بەگفتوگۆ‌و سازانی‬ ‫نیشتیمانی لەسەر پ��رۆژەی دەستوری‬ ‫هەرێم بكرێن‪ ،‬پ��اش ئەوەشی سەرنج‌و‬ ‫تێبینیەكان لەالیەن سەرۆكی هەرێمەوە‬ ‫ئاراستەی پارلەمان كرا تاوەكو خولی‬ ‫داهاتوی پارلەمان گفتوگۆی پێویستی‬ ‫لەسەربكات وەكو شێوازی گفتوگۆكردن‬ ‫لەسەر هەر پرۆژە یاسایەكی تر‪ ،‬چونكە‬ ‫پارلەمان پێشتر گفتوگۆی لەسەر نەكردوە‪،‬‬ ‫تەنها دەنگی لەسەر پرۆژەكە داوە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەالیەن لیژنەیەكی دەرەوەی پارلەمان‬ ‫دانراوە‪ ،‬ئێستاش سەرۆكایەتیی داهاتوی‬ ‫پارلەمان دەك��رێ‌ لەژێر رۆشنایی ئەو‬ ‫هەنگاوانەی نراون بۆ چۆنیێتی مامەڵەكردن‬ ‫لەگەڵ پ��رۆژەی دەس��ت��ور بتوان ‌ێ سود‬ ‫لەئەندامانی لیژنەی دانانی پرۆژەی دەستور‬ ‫بكات لەگەڵ تێبینی الیەنە سیاسیەكان كە‬ ‫دراوان هەوڵبدا كێشەی پرۆژەی دەستور‬ ‫چارەسەربكات‌و رێككەوتنی لەسەر بكرێ‌‌و‬ ‫ئەو خااڵنەی كەهەمواری دەكەن بینێرن‬ ‫بۆ پارلەمان‌و دەنگی لەسەر بدرێ‌‪ ،‬چونكە‬ ‫چ��اودێ��ر‪ :‬بەپێی هەندێ دات��او ئامار‬ ‫ناكرێ‌ ئێمە هەر بەو شێوەیە گفتوگۆبكەین‌و‬ ‫یەكێتی لەهەولێردا دەنگەكانی زیاتر‬ ‫بێ‌ دەستوربین دەبێ‌ لەالیەن سەرۆكایەتی‬ ‫دەبێت‪ ،‬لەم هەڵبژاردنەدا‪ ،‬بۆچونی تۆ‬ ‫داه��ات��وی پارلەمان هەنگاوی بەپەلەی‬ ‫لەوبارەیەوە چییە؟‬ ‫بۆبنرێ‌‌و سازانی نیشتیمانی لەسەر بكرێ‌‌و‬ ‫عەدنان موفتی‪ :‬پێموایە یەكێتی دەنگی‬ ‫لەژێر رۆشنیایی یاسا‌و پرەنسیپەكان بگەن‬ ‫زیاتر دەهێنێ‌‪ ،‬نەك بەتەنها لەهەولێر‪،‬‬ ‫بەچارەسەرێك‪.‬‬ ‫بەڵكو لەهەمو كوردستان‪ ،‬پێشبینیدەكەم‬ ‫دەنگی زیاتر بێ‌‪ ،‬بەاڵم رێژەكەی چەندە‪،‬‬ ‫چاودێر‪ :‬بەڕای ئێوە سەركردایەتیی‬ ‫دەبێ‌ چاوەڕان بین‪.‬‬ ‫یەكێتی تاچەند توانیویەتی یەكێتیی ناو‬ ‫یەكێتی بپارێزێت لەغیابی مام جەاللدا؟‬ ‫چاودێر‪ :‬ئەی سەبارەت بە بادینان‬ ‫عەدنان موفتی‪ :‬رۆڵی مام جەالل زۆر‬ ‫پێشبینیتان چیە؟‬ ‫گ��ەورەی �ە‌و ئەمە راستیەكە ه��ەم وەكو‬ ‫عەدنان موفتی‪ :‬لەبەر ئەو هۆكارانەی‬ ‫دامەزرێنەری یەكێتی‌و كاریزما‌و پێشمەرگە‪،‬‬ ‫پێشتر باسم كردن‪ ،‬پێشبینیدەكەم دەنگی‬ ‫هەروا ئەو راستیەشی كە مام جەالل مێژو‬ ‫یەكێتی لەهەمو شوێنەكان زیاتر دەبێ‌‪.‬‬ ‫دروستیكردوە هەر بە تەنها تێكۆشەر‌و‬ ‫پێشمەرگەیەك ن��ەب��وە‪ ،‬ئەگەر سەیری‬ ‫عەدنان موفتی‬ ‫ژیانی بكەی‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا یەكێتی‬ ‫حزبێكە ئۆرگانی هەیە‌و خ��اوەن��ی س ‌ێ‬ ‫لە دایكبوی ‪ 1949‬لە هەولێر‬ ‫كۆنگرەیە‪ ،‬بەپێی بڕیاریش كە هەیە لەو‬ ‫بە‬ ‫كالۆریۆس‬ ‫لە‬ ‫ژمێریاری‬ ‫چەند مانگەی داهاتو پێویستە كۆنگرەی‬ ‫زمانەكانی ك��وردی‌و عەرەبی‌و‬ ‫چوارەمی ببەسترێت‪ ،‬دوای هەر بەستنی‬ ‫ت��ورك��ی‌و ف��ارس��ی‌و ئینگلیزی‌و‬ ‫دو كۆنگرەش میكانیزمی ئۆرگانەكان‬ ‫فرەنسی دەزانێت‬ ‫بەڕێوەی دەبەن‪ ،‬بۆیە لەو چەند مانگەی‬ ‫سەرۆكی‬ ‫خولی‬ ‫دوەمی پارلەمانی‬ ‫رابردو بەب ‌ێ مام جەاللیش كارەكان وەك‬ ‫كوردستان بوە‬ ‫خۆی رۆیشتون‪ ،‬چونكە دو جێگری هەیە‌و‬ ‫ئ��ەن��دام��ی مەكتەبی سیاسیی‬ ‫مەكتەبی سیاسی‌و رێكخستن‌و دەزگ��ای‬ ‫یەكێتییە‬ ‫هەڵبژاردن‌و پەیوەندیەكانیی دەرەوەو‬ ‫چەندین دەزگ �ا‌و دام��ەزراوەی تری هەیە‬

‫ذمارة (‪ )437‬دو شةممة ‪2013/9/16‬‬

‫ناوخؤ‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫نوسەری دراما میسرییەكە بۆ "چاودێر"‪:‬‬

‫لەرێی كچە ئەنفالكراوەكانەوە ویستومە چەوساندنەوەی كورد بخەمەڕو‬

‫حمةمةد ئةمني رازي‪ ،‬نوسةرى دراماكة‬ ‫ئاشكرادەكرێت‪ ،‬كە لەبەڕێوەبەرایەتیی‬ ‫هەواڵگریی پارێزگای كەركوكەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫میسر‪ -‬دۆعا عەبدولعەزیز‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیی دەزگ��ای هەواڵگریی‬ ‫تایبەت بەچاودێر‪:‬‬ ‫گشتی بەژمارە ‪ 1601‬ل��ە‪1989/12/10‬‬ ‫هێشتا بابەتی پاكیزە كوردەكانی نێردراوە‪ ،‬بەپێی ناواخنی ئەو نوسراوە‬ ‫میسر‪ ،‬ك��ە ل��ەس��ەردەم��ی ئەنفالدا بۆ كۆمەڵێك كچی ك��ورد‪ ،‬ك��ە لەكاتی‬ ‫یانەكانی ئ��ەو واڵت��ە ب��راون‌و لەرێگەی ئەنجامدانی پرۆسەی ئەنفالی سوپای‬ ‫درام��ای "نیران الصدیقة"وە وروژێنرا‪،‬‬ ‫گەرمەو‪ ،‬بەدواداچون‌و گەڕان بەدوایاندا‌و‬ ‫ك��ۆك��ردن��ەوەی زان��ی��اری ب��ەردەوام��ە‪،‬‬ ‫لەدیالۆگێكی كورتی "چاودێر"یشدا‪،‬‬ ‫ن��وس��ەری درام��اك��ە‪ ،‬ئ��ەوە دەخ��ات��ەڕو‪،‬‬ ‫ئ��ەو دەس��ت��ی ب��ۆ پ��رس��ێ��ك��ی م��رۆی��ی‬ ‫بردوە‪ ،‬ویستویەتی ئەو چەوساندنەوەو‬ ‫چەرمەسەرییەی توشی كورد بوە‪ ،‬بخاتە‬ ‫عیراقدا دەستگیركراون‪ ،‬جیاكراونەتەوە‌و‬ ‫بەرچاو‪.‬‬ ‫درامای تەلەفزیۆنی "نیران الصدیقة"ی رەوان��ەی یانە شەوانەییەكانی میسر‬ ‫میسری‪ ،‬بەرهەمی ساڵی ‪2013‬یە‌و "میننە كراون‪.‬‬ ‫لەبەشێكی ئ��ەو ن��وس��راوەدا‪ ،‬هاتوە‬ ‫چەلەبی‪ ،‬كندە عەلوش‪ ،‬رانیا یوسف‪،‬‬ ‫محەمەد شاهین‪ ،‬عەمرو یوسف‪ ،‬زافر "بەنهێنی‌و خێرا‪ ،‬بۆ بەڕێوەبەرایەتیی‬ ‫عابدین‪ ،‬سەبری فەوازو سەلوا خەتاب"‌و دەزگ��ای هەواڵگریی گشتی‪ ،‬بابەت‪:‬‬ ‫چەند ئەكتەری دیكە رۆڵی تێدا دەبینن‪ ،‬ئ��ی��ج��رائ��ات‪ ،‬پ��اش پ��ێ��دان��ی ئ��ام��اژەی‬ ‫درام��اك��ە لەنوسینی "محەمەد ئەمین راس��ت��ەوخ��ۆ ل��ەالی��ەن سەركردایەتیی‬ ‫سیاسییەوە‌و جێبەجێكردنی پرۆسەی‬ ‫رازی"و دەرهێنانی "خالد مرعی"یە‪.‬‬ ‫لەم درامایەدا‪ ،‬بەڵگەنامەیەكی نهێنی ئەنفالی یەك‌و دو‪ ،‬كە كۆمەڵێ خەڵكی‬

‫ج��ی��اواز دەس��ت��گ��ی��رك��ران‪ ،‬ل��ەوان��ەش موحەمەد ئەمین رازی‪ ،‬نوسەری دراماكە‪،‬‬ ‫گروپێك كچن‪ ،‬كە تەمەنیان لەنێوان ئاماژە بەوەدەكات‪ ،‬سەبارەت بەو وروژانە‬ ‫‪ -19‬بۆ ‪ 29‬ساڵدایە‪ ،‬بۆ جێبەجێكردنی دەرونییانەی لەئەڵقەی پێنجەمی "نیران‬ ‫فەرمانی ئێوەش‪ ،‬ئەو كچانەمان بۆ یانە الصدیقة" سەبارەت بەپرسی ئەنفالی‬ ‫شەوانەییەكانی كۆماری میسری عەرەبی ك��ورد دروس��ت��ب��و‪ ،‬ئ��ەم درام��ای��ە بوە‬ ‫جێگەی رەخنەی بەرپرسانی حكومەتی‬ ‫نارد‪ ،‬بەپێی داواكاریتان"‪.‬‬ ‫ئ��ەم زن��ج��ی��رە درام��ای��ە دەرخ��ەری عیراق‪ ،‬بەتایبەت بەو كچە عیراقییانەی‬

‫كاری سیاسی نەبردوە‪.‬‬ ‫رازی‪ ،‬ئ��ەوەش��ی خ��س��ت��ەڕو‪ ،‬بەم‬ ‫ك��ارەی دەس��ت��ی ب��ۆ پرسێكی مرۆیی‬ ‫بردوە‪ ،‬ویستویەتی ئەو چەوساندنەوەو‬ ‫چەرمەسەرییەی توشی كورد بوە‪ ،‬بیخاتە‬ ‫بەرچاو‌و نەشاردرێتەوە‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬رونیشیدەكاتەوە‪ ،‬ئەو تەنها‬

‫"وەك كارێكی هونەری دەستم بۆ ئەم بابەتە بردووە‪،‬‬ ‫نەك دوبارە راستەقینەكانی واقیع بگوێزمەوە"‬ ‫ئاشكراكردنی كارێكی چەپەڵ‌و قێزەون بو‪،‬‬ ‫وایكرد گوڕێكی تر بداتەدەست ئەوانەی‬ ‫بەشوێن راستیی دۆخەكەدا دەگەڕێن‪.‬‬ ‫س��ەرەت��اش فوئاد عوسمان‪ ،‬وتەبێژی‬ ‫وەزارەت��ی شەهیدان‌و ئەنفالكراوانی‬ ‫حكومەتی ه��ەرێ��م‪ ،‬داوای لەنوسەری‬ ‫ئەو درامایە كرد زانیاریی پێویستیان‬ ‫لەوبارەیەوە پێبدات‪ ،‬ئەمەش لەرێگەی‬ ‫كونسوڵگەریی میسری لەهەولێرەوە‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەدواداچ��ون��ێ��ك��ی "چ��اودێ��ر"دا‪،‬‬

‫لەیانە شەوانەییەكاندا كاردەكەن‌و بوەتە‬ ‫بابەتی زۆر گرنگ لەرۆژنامەكان‪ ،‬كە‬ ‫واباسیدەكەن‪ ،‬ئەمە راستەقینەیە‪.‬‬ ‫ن��وس��ەری درام��اك��ە‪ ،‬وتیشی "وەك‬ ‫كارێكی هونەری دەستم بۆ ئەم بابەتە‬ ‫بردوە‪ ،‬نەك دوبارە راستەقینەكانی واقیع‬ ‫بگوێزمەوە"‪ .‬جەختی لەوەشكردەوە‪ ،‬كە‬ ‫نە روداوەك��ان‌و نە كەسێتییەكان هیچ‬ ‫كامیان راستەقینە نین‪ ،‬كارێكی هونەریم‬ ‫ئەنجامداوە‪ ،‬هیچ كات پەنجەم بۆ بابەت‌و‬

‫‪5‬‬

‫بانگەشە‌و چەك‬ ‫بانگەشە ب��ۆ هەڵبژاردنەكانی‬ ‫پارلەمانی كوردستان گەیشتە هەفتەی‬ ‫سێیەم‌و كۆتایی‪ ،‬ئەوەی بەدیدەكرێت‌و‬ ‫هەمو الیەكی لەهاواڵتیان‌و الیەنە‬ ‫نیگەرانكردوە‪،‬‬ ‫سیاسییەكانیش‬ ‫شەهیدبون‌و برینداربونی ژمارەیەك‬ ‫هاواڵتییە‪ ،‬بەهۆی تەقەكردنەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی خ��اڵ��ی ئیجابیشە لەو‬ ‫روداوان��ەدا‪ ،‬لیستە بەشداربوەكان‬ ‫تائەندازەیەكی زۆر نەبونەتە هۆكاری‬ ‫وروژان��دن��ی زی��ات��ری ب��ارودۆخ��ەك��ەو‬ ‫گەورەبونی روداوەكان‌و الی خۆیانەوە‬ ‫ئیدانەیان كردوەو بەكاری نەشیاویان‬ ‫لەقەڵەمداوە‪.‬‬ ‫الی��خ��ۆش��ی��ان��ەوە دەزگ��ا‬ ‫پ��ەی��وەن��دی��دارەك��ان��ی حكومەتی‬ ‫هەرێم بێدەنگ نەبون لەئاست ئەو‬ ‫روداوانەداو تۆمەتباری شەهیدكردنی‬ ‫ژنەكەی شەقامی توی مەلیك یان‬ ‫دەستگیركرد‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫پێویستە ه��ەوڵ��ی زی��ات��ر ب��دەن‪،‬‬ ‫بەتایبەت كۆنترۆڵكردن‌و توندكردن‌و‬ ‫جێبەجێكردنی بڕیاری قەدەغەكردنی‬ ‫چەكهەڵگرتن لەكاتی بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن لەالیەن لیژنەی ئەمنیی‬ ‫سلێمانییەوە كە زۆری روداوەك��ان‬ ‫بەهۆی چەكهەڵگرتنەوەیە‪.‬‬ ‫تاكو ئەو چەند رۆژەی بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردنەی ماوە بەبێ خوێنڕشتن‬ ‫ت��ێ��پ��ەڕب��ب��ێ �ت‌و ب��ان��گ��ەش��ەی��ەك��ی‬ ‫شارستانیش بەڕێوەبچێت‪ ،‬هەلیش‬ ‫ن��ەدرێ��ت��ە ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك خ��ەڵ��ك كە‬ ‫بانگەشە ب��ق��ۆزن��ەوە ب��ۆ م��ەرام��ی‬ ‫تایبەت‪ ،‬چونكە بۆچونێك لەنێو‬ ‫هاواڵتیان هەیە‪ ،‬بەوەی ئەو تاوانانەی‬ ‫دەكرێن‪ ،‬شەخسی‌و كۆمەاڵیەتیین‌و‬ ‫لەژێر پەردەی سیاسی‌و بانگەشەدا‬ ‫دەكرێن‪.‬‬ ‫ئاران‬

‫بابەتەكە دەزان��ێ��ت‪ ،‬بۆ ئ��ەم كارەشی‬ ‫پشتی بەهیچ بەڵگەنامەیەك نەبەستوە‌و‬ ‫روداوەك��ان دڵنیاییان تێدانییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەمیدیاكانەوە لەكاتی كارەساتەكەدا‬ ‫زانیاری وەرگرتوەو بەتێكەڵكردنی بیری‬ ‫خۆی بابەتێكی هونەری لێ بەرهەمهێناوە‪ .‬دزێ��وان��ە لەحكومەتێكی چەوسێنەری‬ ‫هەر لەوبارەیەوە‪ ،‬د‪ .‬عەلی بەدرخان رەگەزپەرستی وەك بەعس چاوەڕوانكراو‬ ‫دەرهێنەری بەناوبانگ‪ ،‬باسلەوەدەكات‪ ،‬بو‪ ،‬دەیان زوڵم‌و خراپەكاری لەسەردەمی‬ ‫زانیاریی پێویستم سەبارەت بەكارەساتی فەرمانڕەوایەتی كردنیدا دژی گەلی كورد‬ ‫ئ��ەن��ف��ال ن��ی��ی��ە‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەو ك��ارە كردوە‪.‬‬

‫كچێك لە دو ئەنفالدا‬ ‫رزگار عومەر‬ ‫وەك ه��ەر ن��اس��ی��ۆل��ی��زم��ێ��ك��ی ت��ر‪،‬‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ناسیۆنالیزمی ع��ەرەب‪،‬‬ ‫زۆر بۆچونی لەبینای ئاشكراو نەسیجی‬ ‫پەنهانی خۆیدا جێگیر ك��ردوە‪ .‬ئەم‬ ‫ئایدیۆلۆژیایە‪ ،‬بەزمانی پیاوساالری‬ ‫دەدوێ‪ ،‬ل��ەس��ەرخ��ان��ی فیكری ئەم‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەدا سێكس و لینكەكانی نەك‬ ‫وەك سیفەتێكی سروشتی و بایۆلۆژی‬ ‫مامەڵەی لەگەڵ دەكرێ‪ ،‬بەڵكو وەكو‪:‬‬ ‫چەك‪ ،‬كۆد‪ ،‬وەكو سەنگەرێك كە دەكرێ‬ ‫داگیر بكرێ بەكاردێ دژ بەنەیاران‪.‬‬ ‫پێشینەی ئەم پێكهاتە ئایدیۆلۆژیە‬ ‫مێژویەكی زۆر زوتری هەیە لەكارەساتی‬ ‫جینۆسایدكردنی ك��وردو فرۆشتنەوەی‬ ‫ك��چ��ان��ی ك��ورد ب��ەه��ەن��دێ ل��ەواڵت��ە‬ ‫عەرەبییەكان‪ ،‬ئەم ئایدیۆلۆژیایە ئەگەر‬ ‫وێنەی بگری قامەتی پیاوێكی رۆژهەاڵتی‪-‬‬ ‫س��ەرب��ازی دەردەك��ەوێ ك��ە ب��ەدوای‬ ‫تۆڵەكردنەوەیە لەزۆر شت‪ ،‬بەتایبەتی لەو‬ ‫دوژمنانە (كەمە نەتەوایەتیانەی كە بۆ‬ ‫ئەوە گونجاون نسكۆ سەربازی و شكستی‬ ‫پ��ڕۆژەو خەونەكانی ناسیۆنالیزمیان‬ ‫بەسەربار بكەی) نەیارەكانی ئەم پیاوە‬ ‫ئامانجن بۆ دەستدرێژی و ئەتككردن‪،‬‬ ‫نەك تەنیا وەكو ئەتككردنێكی بایۆلۆژی‬ ‫و رۆحی‪ ،‬بەڵكو وەكو تەكمیلەی سزادان‬ ‫و بەشێك لەهەڵمەتە جەنگیەكان‪ ،‬كە‬ ‫بەگولە ناكرێ‪ ،‬بەڵكو بەجەستە دەكرێ‪.‬‬

‫ئیلهامی ئەم پێكهاتەیە لەمێژوی دینیدا‬ ‫لەچەشنی حەاڵڵ كردنی ژن و كچانی‬ ‫كافران‪ ،‬لەمێژوی تازەی دروست بونی‬ ‫دەوڵەتە عەرەبیەكانی پۆست كۆلۆنیالیزم‬ ‫بەتایبەتی ئەوانەی ناسیۆنالیزمی توندڕەو‬ ‫لەدەسەاڵتی سیاسی جێگیربو‪ ،‬تەنانەت‬ ‫لەئەدەبیشدا پانتاییەكی گەورەی هەیە‪.‬‬ ‫ئەم پانتاییە لەئەدەبی عەرەبی لەبەشێك‬ ‫لەبەرهەمی نوسەرە ناودارەكانی دونیای‬ ‫رۆم��ان نوسین‪ ،‬ه��ەر تەنیا دەستی‬ ‫لەكورد و لەكەمە نەتەوایەتیەكانی تر‬ ‫نەوەشاندوە‪ ،‬بەڵكو لەباری مەعنەوییەوە‬ ‫ك��ردن��ەوەی ب��ەرەی��ەك��ی ت��رو جۆرێكی‬ ‫تر لەجەنگ ب��وە‪ ،‬كە بەكارهاتوە بۆ‬ ‫شێواندنی گەورەترین پەیوەندیە سیاسی‬ ‫و شارستانیەكان‪ ،‬بەتایبەتی لەحاڵەتی‬ ‫نسكۆ و شكستە سەربازی و سیاسیەكانی‬ ‫ئەم ناسیۆنالیزمە‪ .‬لەهەندێ لەو بەرهەمە‬ ‫ئەدەبیانە ئەم ب��ون��ەوەرە‪ ،‬ئەم پیاوە‬ ‫بریتیە لەتەئویل كردنی رۆژه��ەاڵت –‬ ‫رۆژئ��اوا نەك وەك��و دو جوگرافیاو دو‬ ‫شارستانیەتی ئەم گۆی زەمینە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەبەجەستەكردنی ئەم دوجوگرافیایە‪،‬‬ ‫رۆژهەاڵت وەكو نێر رۆژئاواش وەكو مێ!‬ ‫نوسەر و رەخنە گرێكی عەرەبی وەك‬ ‫(ج��ۆرج تەرابلیشی) زۆر زو كۆمەڵێ‬ ‫ن��وس��ەر و ئەدیبی گ��ەورەی عەرەبی‬ ‫خاوەن جەماوەرو ئۆتۆریتەی گەورەی‬ ‫لەدونیای عەرەبدا لەسەر ئەم تەئویل‬ ‫كردنە دا بەر رەخنە‪ .‬چونكە پاڵەوانی‬ ‫چیرۆك‌و رۆمانەكانیان كە سێكسیان‬ ‫لەگەڵ ئافرەتەكانی رۆژئ��اوا دەك��رد‪،‬‬ ‫سێكسكردنەكەیان دەك��رد بەوێنەیەك‬ ‫لەسەركەوتنی رۆژه��ەاڵت‌و نیشتمان‌و‬

‫تەنیا سەربازی‪ ،‬بەڵكو وەكو جێهێشتنی‬ ‫خەنجەرێك ل��ەب��ی��رەوەری‌و ی��ادەوه‌ری‬ ‫كلتوری كۆمەاڵیەتیی نەیار‪.‬‬ ‫ئ��ەم تۆڵە كلتورییە‪ ،‬بۆیە پیادە‬ ‫دەكرێت چونكە تارمایی خێڵ و جیهان‬ ‫بینیەكەی ستراكتۆرەكەی ئ��ەوەن��دە‬ ‫بەهێزە‪ ،‬كە هەمو فیكری ناسیۆنالیزمی‬ ‫ع��ەرەب نەیتوانی ت��ەج��اوزی بكات‪،‬‬ ‫نەیتوانی تەجاوزی ئەو موتوربە بەهێزە‬ ‫بكات لەنێوان ه��ەردو كەلەپوری دین‬ ‫– خێڵ كە تەنانەت ل��ەدوای كزبونی‬ ‫ناسیۆنالیزم و جێگرتنەوەی بەبزوتنەوە‬ ‫جیهادیەكان هێشتا لەنێو پراكتیك و‬ ‫زمانیان توندتر لەسەردەمی رەونەقی‬ ‫ناسیۆنالیزم درێژە بەخۆی دەدا‪.‬‬ ‫ئەم درێژە دانە لەئەمڕۆدا لەفەتواكانی‬ ‫ب��ەرەی ن��وس��رە ل��ەح��ەاڵڵ ك��ردن��ی‬ ‫سێكسیانەی كچان و ژنانی ك��وردی‬ ‫سوریا خۆی نیشان دەدا‪ ،‬هەروەكو چۆن‬ ‫‪ 25‬ساڵ لەمەوبەر هەمان لۆژیك بو كە‬ ‫وای لەعەلی كیمیاوی كرد سەبارەت‬ ‫بەكوردەكانی موسڵ ئاوا بدوێ‪" :‬ئێمە‬

‫بەسەر واڵتی نەیارو رۆژئاوا! لەوێ ئافرەتی‬ ‫یەهودی‌و بریتانی‌و ئەمریكی پشكی زۆری‬ ‫ئەم ئەتككردن‌و نوێنەرایەتییە رەمزیەیان‬ ‫بەر دەك��ەوێ��ت‪ ،‬بەتایبەتیش ق��ژزەردو‬ ‫چاوشینەكان‪ ،‬كە هێمایەكی جەستەییە‬ ‫بۆ جیاوازییە بایۆلۆژیەكانی "ئەویدی"‬ ‫یەكی بەهێزی سیاسی و جیوپۆلیتیكی‬ ‫لەچڕكردنەوەو خەست كردنەوەیەكی‬ ‫نالۆژیكی بینینی یەك مرۆڤ وەكو واڵت‪،‬‬ ‫واڵتێك كە ئەم پیاوە بەهێزی سەربازی‬ ‫دەرەقەتی نایەت‪ ،‬بەاڵم لەكاتی سێكس‬ ‫كردندا زۆر فۆكس‌و دیقەتی ئەوە دەدا‬ ‫تا تەواو بونی سێكسەكە كچە بیانیەكە‬ ‫لەخوارەوە بێت‌و ئەو لەسەرەوە‪.‬‬ ‫لەجینۆسایدی كوردا‪ ،‬هەڵبژاردەیەك‬ ‫ل��ەك��چ��ان��ی ه��ەرزەك��ارو پێگەیشتو‬ ‫لەرێگەی دام و دەزگاكانی جاسوسی‬ ‫دەوڵ��ەت��دا دەف��رۆش��ن��ەوە بەمەلهاكانی‬ ‫میسرو بەدەوڵەتی تری عەرەبی‪ .‬هەمو‬ ‫دەزانین‪ :‬ئەم كارە هیچ مەرامێكی ئابوری‬ ‫لەپشتەوە نەبوە‪ ،‬تەنانەت ژمارەكەشیان‬ ‫زۆر كەمە لەچاو ئەم هەمو قوربانیانە‬ ‫خرانە ژێر لمی بیابانەكان‪ ،‬ئەم فرۆشتنە‪،‬‬ ‫خزمەتە بەكرێی فرۆشتنی شەرەفی‬ ‫فرۆشتنی کچه‌ ئه‌نفالکراوه‌کان‪ ،‬هیچ مه‌رامێکی ئابوری له‌ پشته‌و ‌ه نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫دوژمن و نەیار‪.‬‬ ‫ئەم كارە بەپێی دۆكۆمێنتەكانی دەزگا‬ ‫به‌ڵکو ئه‌م فرۆشتن ‌ه خزمه‌ته‌ به‌کرێی فرۆشتنی شه‌ره‌فی دوژمن و نه‌یار‬ ‫سەركوتكەرەكان لەسەر پێشنیاری دەزگا‬ ‫بااڵكانی رژێمدا كردویانە‪ ،‬تااڵن كردنی‬ ‫سێكسیانەی دایك و كچ و ئافرەتانی داوام��ان لەپارێزگاری موسڵ ك��ردوە‪ ،‬ئایدیۆلۆژیە‪ ،‬لەروخساردا بەرگە سەربازیە "ب��ون" ی خۆی‪ ،‬رەنگە بتوانێ تا دوا‬ ‫نەیار لەمێنتاڵێتی ئەم پیاوە‪ ،‬كە لەدوای هەمو ئەو كوردانەی لەوێ دەژین دوریان رەنگ زەیتونیەكەی گۆڕیوە‪ ،‬تێكەڵێك نەفەسیش هەر خوێن بڕژێنێ و ئەتك‬ ‫وەستان‌و خامۆشی جەنگەكان‌و داگیر بخەنەوە بۆ چیاكان بۆ ئەوەی لەوێ وەك لەجلی ع��ەرەب��ی ب��ادی��ەو شەڕواڵێكی بكا‪ ،‬ب��ەاڵم لەكۆتاییدا هەر خەنجەری‬ ‫كردنی دوا سەنگەرەكاندا‌و لەژماردن‌و بزن بژین‪ .‬دایكیان ‪ ،.......‬بۆچی خۆتان ئەفغانی پۆشیوە! بەاڵم وەكو قامەت‪ ،‬كلتور‪ ،‬كلتورێكی تر كە موڵكی هەموانە‪،‬‬ ‫وەكو جیهان بینی درێژەی هەمان دونیاو ئەو دەتەپێنێ‪.‬‬ ‫جیا ك��ردن��ەوەك��ان دەس��ت پ��ێ دەك��ا‪ ،‬جەنجاڵ و شپرزە كردوە بەمانەوە ؟"‬ ‫ئەم پیاوە بەربەرییە‪ ،‬ئەم بونەوەرە درێژەی هەمان عەودالییە بۆ جێكردنەوەی‬ ‫دەبێتە ب��ردن��ەوەی یەكجارەكی نەك‬

info_chawder@yahoo.com

ÁAô»ø ÿºô»ðAlÝÉè

2013/9/16 »íì»„ ôôk )437( ºqBìu

AlðBÜ»ð½ýws½K½C »Gtc þðkqAvH¾»ø ÿ»ìBðq»G»è qõPwºk ÿºu¼pK !Û»c ÿ»ØBPýG ÿq»w»ârÉì BðAõO ËoôBø ,Rô»âtì ,Bü rPÔBÜ ,qAsBƒG( Qƒýƒ`ƒG ÞƒÉƒñƒÈõƒ„q»ƒø ½ƒG ,QPwºk þK»è ôBð »ñg»C ÞÉOqBÜ QwApÜ»ü )óBÜºoBG ,BãðArü»w ï»C ºô»ÝÉK ..óBÜ»ðô zBðõ„ ,óBÜ»ýýðBíè»Ì ,óBÜ»ýýìçxýC !Û»c»G ºlHãðºk òÉ¾ºk AlðkrÝìçÝü q þLýxðArK»è !òØ»c ÿ»¾õxK þðkrÝ„»GAk»G Þü q»g q»ø »ü»PÔ»ø lð»_ ïÂ»G ,ÁBñýWq ½C »Pü»ÝG óBÜºqBü pÜ ½G R½g þðBÜ»Ý¾»Ü ÊG ÂBÜ »ýüBwBü µ»ýüBwBC ï»è »HýW»Ì ÿºô»C ,R»ü»Ü j»üBG ÊG µêü sºq Þ¾»g þƒðBƒÜÂBƒÜ »ƒýƒð Qƒwô qk µBwBC »„»Ø µQwAoºôBð þðBÜºk»w þPü q»ð»G óBÜ»ýýìçxýƒC ,Ak»ƒðkqAvƒHƒ¾»ƒø QÉGºk òÉ¾ºk ,ó»Üºl„»GAk AlðAqºlãðºk q»w»G Q„»ø»G ÿ»ØBPýG ,ï¼ q þðBÜ»ìBgBc %98 ºkq õÜ ï»C QÉG þìçxýC ÿ tÉø þÝüu ½è»G q»â»C ,)!QÉG óBPñük þÉK»G óBPñüu( ÊÜ»ü !jºs ¼k ½G †ü rO ÿºô»C !QÈ ô»Üºk q»G Q„»ø»G»è þwq õÜ ôk Bùð»O »ðBí¾õxì ßºô Û»c ïtý„BÔ ,Û»c ÿ rýxÔ»O BO½Ü»è »ðõG Bøºq ïtý„BÔ þðBÜ»O»¿w»g»è ÿ rã¾»ø ½O QÈ rÜºk ,»üºô»ÝÉw»Ü Qwºk»G ÿ»_qBK q»ø »Ü þñýGBð ôBÝ„ þÜ»ü»ñÈ ôBC »Ü óAo½â ÿºô»ñOôtG rO»ÝýPð»Ì ºô»è ,R»ÙýØ»c õì»ø ß»ð QýG R»ÙýØ»c»è ÞÉ„»G ,»ü»ýñýHðBùýW ô rÝýÔ ôBülüBC ïBÜ ÿ rã¾»ø ÊðAtG QÉðAõOBð ºrýÝÔõì µ rÈkôB_ þ_q»ø þ_»Ü ,»ðBCq õØ þÝÉO»üBC Bùð»O»G ÿ oºôBG óAo½â ÿºô»ñOôtG AlðBCq õØ õì»ø»ƒè þðõGBøºq µR»ÙýØ»c Á»â»è »¾»ìBì óBÜ»ýýìçxýC þw»Ô»ð óBì»ø»G AlðkrÜqBÜ»è þOõâ ,»ðAo½â ÿºô»ñOôtG þðBÜºôAoõx¾»ø»è ÊÜ»ü »Ü îÜ»ýÈ oôBø ,RBÜºk Alü½g Alý¾ºlð»â ÿBü qºk»è Aô»C QÉG»ð óAo½â ÿ»Ü»ýýP„»Ü ÿ qAõw þ_q»ø »üAô óBìoºôBG »íÉC ?»ÝÉìtý„BÔ ºq ½W b þñPxgo»âºô »ì»C !»OAq ô»w»O ï»C ÿ rü»w ½O ,ÊÝñgºk þðBÜ»ðArü»Ø õì»ø »Ü ºô»Oºõü s ¼k»ð óBíýñýW¼ qlüBø þÜôBð òü»ÜBð ï½O»C þÕ„»Ü ÊG òðAõOBð »üºô»C ºsºqBÌõì þðBÜºtÉø þO»ýýèBÝ…ýC ,òü»ÝwBG þðApìõÜõc þðõìs»C þPxýè µlülðBÜ »ðkq vH¾»ø ï»è ,ó»ÝG ó õHð½ýws ½K ½C ÿ»wºqBìõì òü õg»O µ rýù„»O ÿºu ¼ rK þ_»Ü ,ó ¼pG óBì»èqBK ÿ»„ô»c BO q»â»ì ,»Ü»w¼ rK ôBƒð »ƒO½ƒ_ Aô ÿºô»ðkrÜ½Ü þOºqkõØ ÞÈ tÉø ÊC !»ýÉK þðBPwkq õÜ ÿ»_qBK qAõ_q»ø þðkrÜqBâs q ºq ô»â þðBPwkq õÜ þðkrÜqBâs q þwBG »ýýð ÿ oBW»P¾Bâ ºô»C QÉG»ð þ¾Bì ºtðBK þãðºk »íÉC þPÔrâ ,»ðBÜºtÉø µóBÜ»w»Ü þñýwBð»ð ô s »íÉC ÿ»O»ééýì ï»C þPÔrâ !?RBÝG þðkrÝw»O þü q»âkAk»è þØ»cBð ,þØ»cBð»G »ðAkô o»G õÝ¾»G ,»ýð Û»c þðõƒG»ƒð ÞÈ tÉø ÊOBÜq»ø òýGqAkBâBC QÉGºk .ó õHýOÂôBø þÔBì þðkrÝéÉ…ÉK ÿkAsBC þðBÜºq õñw þÜBñwrO þÝÉìo½Ô þÈ oºôB_ QÉGºk ,krÜ ÿBøºq þO»ÙýØ»c þðkrÝÙýÙc»O ÿ»…ãðBG #.òü»ÝG ÿ qBPýèBO½O þìõÜõc µïtý„BÔ

ô|ºô»ƒPƒÈ ô»ƒƒÜºlƒƒÉƒƒè|þƒƒKArƒƒg|þƒƒü q»ƒƒãƒƒü qBƒÜ rP„½W pK óBýðAqBÜ»„»ãðBG|þðô qºk|ÿ qBG óBƒƒƒƒƒƒƒƒƒü½ƒƒƒƒƒƒƒƒƒg½ƒƒƒƒƒƒƒƒƒG »ƒƒƒƒƒƒƒƒƒÜ ,ó»ƒƒƒƒƒƒƒƒƒÜºk .QÉGºk|þKArg|ÿ»Oô»ÝÉè ÿ»PÔ»ø ôk ÿºôBì»è »Ü ‡»ðAôAkô q ô»C µóBÜ»ð»üæ Jtc ï»Wq»w ºôAlü ô q ôkrGAq ß»ü µ½â »üBñÉø þO»ƒìõƒÝƒc µóBƒì»ƒèq»ƒK »ƒñƒOrƒâtƒÈ q †ƒü ô»ƒC ,»ƒü»ƒø óBƒƒü qBƒƒÜAôAk µ»ðBñíÉø þÝÉðkrƒÜ»ƒ„»ƒãƒðBƒG µ rƒPƒÜ»ƒü»ƒè | .»ü»ðBýìºkq»w ô»ƒƒƒƒðBƒƒƒƒì»ƒƒƒƒC õƒƒƒƒì»ƒƒƒƒø ÿ qBƒƒƒƒGq»ƒƒƒƒw þ¾»ì½Ü þðBÜºôArhÝÈ q ÿºô»ðkrÜqAkBâBC ôBwBü ÿ rP…ÉK ÿºô»ðkrÜôÃG µþðºk»ƒì AkôkrGAq |ÿ»PÔ»ø ôk»è ,»„»ãðBG þðBÜBxÈ q µó ôArÜqBì½O q ½WôAq ½W|þü qBÝéÉ…ÉK 170 qAlñü rG †ýÜ»üºqBìu µó ôAq u õÜ þOÂôBø ôk ÿBâtÈ qBK ôkq»ø»è †ýðBÜºôAkô q µó õG»ø »ì»C »Ü ,ó ôArÜqBì½O rÉèô»ø µþðBíÉéw ÿ»ƒãƒƒÉƒƒW µß»ƒƒüæ»ƒƒè »ƒƒìq»ƒƒ„ ÿ»ƒƒãƒÉƒW #.ºô»Ýük þÜ»üæ»è »…ýðBìoõw»w

þýwBýw þƒíƒPƒxƒýƒw þƒðkrƒÝƒýƒðBƒì»ƒèqBƒK»ƒG ÿºq»Ø»è óBü½ƒg q ¼ s µÊƒGkrƒÜ óBƒýƒíƒÈ q»ƒø .ÊGAk»ð q õPwºk ÿºu ¼ rK ôk óBPwkq õÜ þýðBíP…ýð þýPÉÜ»ü ºô»C þƒðkqAvƒHƒ¾»ƒø ÿ»ƒìBƒðq»ƒG þƒÜºq»ƒw þƒƒ¾Bƒƒg ôºôkrÜ óBgq»O »ü»è»w»ì ô»C ½G ÿ»Ü»Pxýè þíPxýw þðlðBLw»_»è þPg»W AlÝÉ¾Bg»è AlíÈ q»ø ÿºlñüBC ÿ q õPƒwºk»ƒè þƒðBƒì»ƒèqBƒK | .ºôkrÜ þƒƒƒPƒƒƒƒg»ƒƒƒƒW AkrƒƒƒƒO þƒƒƒƒÝƒƒƒƒÉƒƒƒƒ¾Bƒƒƒƒg»ƒƒƒƒè q õƒPƒwºk ÿºu ¼pƒK ÿºô»ƒƒðkrƒƒÜqAõƒƒì»ƒƒø»ƒƒè ÿºõÉ„ôBø »Ü ÞÈ q ½W»G ºô»O¼krÜ þwArÜõíük þƒðBƒOÂô ÿ q õƒPƒwºk »OBùÝÉK þÔBƒì þƒñƒPƒwAqBƒK µQƒÉƒG þ¾»ì½Ü µóBPwkq õÜ þðBÜBýWBýW µBƒƒwBƒƒü ÿ qºô q»ƒƒƒw µþƒƒƒðºk»ƒƒƒì ÿ»ðBýP„BC þðkrÝƒPƒwºkôBƒPƒwºk .RBÝG ïBøAq»Ô RÂ»wºk ÿ rO þÝÉ¾Bg»è rOBü s ‡ºô»è þƒƒƒPƒƒƒg»ƒƒƒW Alƒƒƒü»ƒƒƒÜ»ƒƒƒìBƒƒƒƒðq»ƒƒƒƒG µþ¾AqlýÔ þíPxýw þðAlÉK»„»â»è þƒƒðBƒƒÜBƒƒì»ƒƒñƒƒG þƒƒƒðkrƒƒƒÜôºpƒƒƒÉƒƒƒK .ºô»O¼krÜ þwArÜõíük Ak»ðBýPwAq ô»C þüBñ„¼ q q»G»è Êwq»ø »Ü ÿ»ìBXð»C ô»C »ñü»âºk ßºô ó ½ƒýƒws ½ƒK ½ƒC ÿ»ƒÜ»ƒƒð»ƒƒüæ Á»â»è óBü»¾»ìBì ólðBü»âAq ÿAq»ø »xü»Ü ô»C ôºôkrÜ Akq õPwºk ÿºu ¼pK þxü»Ü ÿ»ìBðq»G µYðBìBC þO»ƒGBƒG »ƒO½ƒG»ƒð »ƒãƒðrƒâ þðkqAvH¾»ø ÿ»ìBðq»G»è ‡»ü½Gq»ø µóBü qBÜ óBü sBG ôºôAk»ñÉK óBýg»üBG AkBýðBƒÜ»ƒPƒxƒýƒè #.ºôAk Akq»w»G

ß»üºõÉ„ aýø»G Alü»Ü»Pxýè þƒðkqAvƒHƒ¾»ƒø q õPwºk ÿºu ¼pK »Ü ºôkrÜ»ð ºô»G ÿºuBìBC ôk õÜºô †ü ô»C õÝ¾»G ,óBì»èqBK ºô»PÈ o»ãG Qg»W Bùð»O ó ½ýws ½K ½C ÿ»Ýük ÿ»ƒð»ƒüæ îÈ q»ø þýwBýw þíPxýw þðkrÝýðBì»èqBK»G»è µºkBì aýø q»w»è ÿºô»C ÊG»G µºô»OBƒÜºk óBýXðq»w q õPwºk ÿºu ¼pK ÿ»Ýük þÜ»ü»âpG .ÊG»ø ÊG»G »Ü óBPwkq õÜ þýðBíP…ýð þýPÉÜ»ü ôºô»ðlðAo»â þwrK BwBü»G µólðBü»âAq ÿAq»ø þíÈ q»ø ÿ q õPwºk ÿºu ¼pK ÿºô»ðkrÜqAõì»ø

ßºô þñýGºk ÿ»ÝG )õOrãÜ»ü µÁ»ì½Ü ,óAo½â( ºqBýPw»ø »wrK ô»G óBýƒg»ƒüBƒG Qƒxƒü õƒÉƒK þãðBì lð»_ ÿ oõâõìq»â óBì»ø»G µºôAk»ð »O½G»ð AlðkqAvH¾»ø ÿ»„»ãðBG µ»ìBðq»G»è õ…ÉK .óBýwAõgõwBG ÿ»ãÉW óBƒPƒwkq õƒÜ þƒìçƒxƒýƒC ÿ õƒƒOrƒƒãƒƒÜ»ƒƒü aýø»G Alü»Ü»Pxýè þðkqAvH¾»ø ÿ»ìBðq»G»è ÿºuBìBC Þü tð»è »ð ô q ôk»è »ð ß»ƒüºõƒÉƒ„ µAlÝÉ¾Bg»è Bùð»O µºôkrÜ»ð q õPwºk ÿºu ¼pK»G þíPxýw þðlðBLw»ƒ_ þƒwBƒG pƒÈk ß»ƒü»ƒG þPxü õÉK»G þÜ»üºuBìBC aýø ôºôkrÜ þðBì»èqBK ÿºu ¼pƒK ÿºô»ƒðkrƒÜqAõƒì»ƒƒø .ºôkrÜ»ð q õPwºk þƒƒìçƒƒxƒƒýƒƒC þƒƒ¾»ƒƒì½ƒƒƒÜ ÿ»ìBðq»G»ƒè †ƒýƒðBƒPƒwkq õƒÜ Alƒü»ƒÜ»ƒPƒxƒýƒè þƒðkqAvƒHƒƒ¾»ƒƒø ß»ƒƒü»ƒƒG ºõƒƒÉƒƒ„ óBƒƒì»ƒƒø»ƒƒG ½ƒƒG þƒƒðkrƒƒƒÜqBƒƒƒÜ ÿAôAkpƒƒƒÈk ÿ sAõÉ„ þðkrÝýƒðBƒì»ƒèqBƒK»ƒG µºôkrÜ îÈ q»ø þüAôºpðBìq»Ô ÿ»ƒè»ƒw»ƒì þƒwBƒƒG †ƒƒü ô»ƒƒC ÿºu ¼pƒK ÿºô»ƒðkrƒÜqAõƒì»ƒƒø .ºôkrÜ»ð ÿ q õPwºk †ƒýƒðAo½ƒâ ÿºô»ƒñƒOôtƒƒG Bùð»O Alü»Ü»Pxýè ÿ»ìBðq»G»è ÿAôAk pƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒÈk ôk»ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒG ÿºu ¼pƒK ÿºô»ƒðkrƒÜqAõƒì»ƒƒø þýwBýw þíPxýw ÿºô»C ½G RBÜºk q õPwºk ÿ»ãÉW ÿºô»C .þðBì»èqBK»G QÈ rÝG îÈ q»ø þwBG q ¼ s óAo½â ÿºô»ñOôtG rP…ÉK »Xðq»w q õPwºk ÿºu ¼pK ÊƒGºk »ƒÜ krƒÜºk ÿºô»ƒC ÿ»ìBðq»ƒG»ƒè ïÂ»ƒG ,óBƒì»ƒèqBƒK ºô»ƒPƒÈ o»ƒãƒG

ßºô ó½ýws½K ½C ÿ»Ü»ð»üæ Êwq»ø # þxü»Ü Á»â»è óBü»¾»ìBì ólðBü»âAq ÿAq»ø »ãðrâ »xü»Ü ô»C ôºôkrÜ AkqõPwºk ÿºu¼pK µóBü qBÜ ÿ»ìBðq»G µYðBìBC þO»GBG »O½G»ð þðkqAvƒHƒ¾»ƒø ÿ»ƒìBƒðq»ƒG»ƒè ‡»ƒü ½ƒGq»ƒƒø ºôAk»ñÉK óBýg»üBG AkBýðBÜ»Pxýè .ºôkrÜ q»â½xì óBì»èqBK ½G þðBPƒwkq õƒÜ Êw q»ø»è Alü»Ü»Pxýè þðkqAvH¾»ø ÿ»ìBðq»G»è þwrK»G þg»üBG rOBüs ó ½ýws ½K ½C ÿ»Ü»Gtc óAô»ƒƒC q»ƒƒâ»ƒƒC ôºôAk q õƒƒPƒƒwºk ÿºu ¼pƒƒƒK þwBG ÿ qAs õâAq þÝƒÉƒ¾Bƒg»ƒG óBƒü»ƒÜ»ƒü q»ƒø

Ã¾ôlG»Ì êýè»g ,»ãðrâ µ qBýPw»ø þÝÉƒwrƒK q õƒPƒwºk ÿ»Ô»xè»Ô µRBÜºk þwBýw þíPxýw þíwºq óAõÉð ÿlðºõü»K µË vÈ oºkAk RÂô þðApíÜõc µókrÝÉW»HÉW µóBðAkBwBü þðBƒÜ»ƒOÂ»ƒwºk µßq»ƒƒƒƒC µ×Bƒƒƒƒì µRBƒƒƒƒgºlƒƒÝƒƒÈ q ÿ qºôkAk òìAs ‡»ã¾»ì½Ü þÝÉÜBOq»ø þðBÜ»ýükAsBƒC .RBÜºk þxü»Ü AkôkrGAq þãðBì lð»_ ÿºôBì»è ô»è õHÝƒÉƒÜ»ƒü îƒÈ q»ƒø ÿ q õƒPƒwºk ÿºu ¼pƒK þðBÜ»ð½ƒýƒws ½ƒK ½ƒC »ƒGtƒc »ƒÜ ÿ»ƒðBƒxƒü»ƒÜ ÿ õOrãÜ»ü ,óAo½â ÿºô»ñOôtG( óBPwkq õÜ þÝÉg»üBG )þìçxýC þ¾»ƒì½ƒÜ µþƒìçƒxƒýƒC ½G óBüBülýì ÿºq ô»â ÿ»ñýÜBì µAlÉK óBü q ¼ s óBü»ì»â þwBýw þÝÉOqBÜ ßºô µo»âºõHPxg ßºô õG óBýPw»G»ì ÿºlƒðºô»ƒC µkrƒÜºlƒÉƒK þwBƒýƒw þƒÉƒðçƒíƒéƒì þƒìçƒÝƒü q þƒÜ»ƒüÂBƒÜ »Ü õG»ð óBýPw»G»ì ºlðºô»C ,òñÉùHü qBÜ»G ÿ q õPwºk þðºôBg »PÉHG óBPwkq õÜ þíÈ q»ø .ÿ ½g ÿ»ìBðq»G ÿ rü»w q»â»C ºô»ü»ãð½w ô»è ó ½ýws ½K ½C ÿ»Ü»ð»üæ Êwq»ø þðkqAvH¾»ø

»xðAuBC ½G ÿ»ðBðAôlÉè ô»C ßºô ,þP…â q»w»è òÜ½ÜôBø ,ºôAk óBýƒðBƒÜ»ƒýƒükq õƒÜ rOBüs»G þPxü õÉK ÿkq õÜ ÿ»ã¾»ì½Ü ÿºô»C ßBO þPwBC q»w»è »ü»ø ºô»ðkrÜqBý„½ø .òÈ qkºlìBXð»C ÿ»ðBðkqAvH¾»ø ô»G q»HìAq»G ½ƒG yƒƒì»ƒƒ„|ÿ o½ƒƒO|ÿ q»ƒƒhƒƒÝƒƒÈ q BƒƒOºô»ƒƒC ô|ÛArƒýƒÌ»ƒè óBƒÜ»ƒðkqAvƒHƒ¾»ƒø|þƒƒü rƒƒÈkôBƒƒ_ »Ü òð»ü»âºkAq ºô»C ,óBPwkq õÜ|þíÈ q»ø µºôArƒƒÜôÃƒƒG|Êƒƒw|ÿ»ƒƒãƒƒÈ o»ƒƒƒè rƒƒƒPƒƒ…ƒƒÉƒƒK »ð»üæ ï»Wq»w ôArhÝÈ q µRqBK ,ºô»ìBñðBü»G óBýð½ýxì½Ü ô|óBÜ»ýýìõÝc ºqAlülðºõü»K ókqAvH¾»ø|ÿ»„»ãðBG|»Ü ,ºô»OºôkrÜqAkBâBC ½G QÈ rÝG þ_ QÈ rHGºõÈ o»G ÞÈ q ½W b»G ÿºrÈõâ»G ,QÈ rÜ»ð|ÿ qBÝƒéƒÉƒ…ƒÉƒK ÿºô»ƒC QƒƒÈ rƒƒOôºk þƒƒ_»ƒƒG óBƒƒÜBƒƒxƒƒÈ q µBƒƒwBƒƒƒü þƒÔBƒì ½ƒG ókrƒHƒPƒwºk µÿ qBƒƒÝƒƒéƒƒÉƒƒ…ƒƒÉƒƒK ó õG Qwºõü»K ïÂ»G ,óBýƒðBƒÜºq»ƒHƒìAq»ƒG ÿ»ã¾»ì½Ü þðBÜºôArhÝÈ q ÿ»ðAô»C õì»ø»G QÈ rOõG QÈ rðAõOºk ,ó»Üºk ÿAôAk þðºk»ì | .ºõG ï»Ü q ¼ s »Ü

ÿºô»C Á»â»è ,ºõG»ñPwô qk AlÉO þÝÈ o½âõ¾BC ÿ ôArhÝÈ q óAk»w »íƒÈ q»ƒø ï»ƒè BƒPƒxƒÉƒC þðºk»ì ïÂ»G ,»ü»ø þðºk»ì ÿ»ã¾»ƒì½ƒÜ R»HüBO»G !ºqBük ºõÉK ï»ƒÜ q ¼ s óBƒíƒðõƒG þðkqAvH¾»ø ÿºqBXì»C þðkrÜ»„»ãðBƒG»ƒè ô»C »P…ü»â ¼ o»K ºo»„ »ƒÜ AlƒðBƒì»ƒèqBƒK µÿ rƒýƒâqBƒìºk ÿ ½ƒø»ƒG Ç¼ rƒì ÿ»ƒPƒƒwBƒC ÊG µAu q þñÈõg óBÜ»ð»üæ½G ókrÜ»„»ãðBG þ…ýƒÝƒÈ qAlƒñƒü rƒG lƒð»ƒ_ µóAq u õƒÜ óAôBƒO ßõ`G þÝÈkq ôAq»G q»â»C ïÂ»G ,ºô»Oô»ÝÉè óBì»èq»K þì»Ü»ü þðkqAvH¾»ø óAõÉð»è òü»ÝG »Ü ‡ºô»C ôAqlìBXð»C 1992 þ¾Bw»è »Ü RBÜô»C òýñýGºk ,QÉ_ºk ºõÈ o»G BPxÉƒC µß»ƒ_ ÿ q ¼ s þƒÜ»ƒüºvƒÈ q þƒðõƒG Á»ƒâ»ƒè þì»Ü»G q ¼ s †ý„½g ÿ»ƒØ»ƒO ,qAlƒÜ»ƒ_ !QÈ q u õÝG Ak»„»ãðBG»è Ç¼ rì ß»ð ,ArÜºk ôArwBð ÿ ôArhÝÈ q ôk AlíÈ q»ø ôBð»è µþƒƒƒðºk»ƒƒƒì þƒƒƒ¾»ƒƒƒì½ƒƒƒÜ ÿ qAõƒƒƒƒG ÿ qBƒƒük ô»è ÞÉÜ»ü q»ø µ»ü»ø óBýðõG óBÜ»ðkqAvH¾»ø ÿ q»GºõÈ o»G µzrK q»G ßºô ,ºôArhÝÈ q ôk

ïºrÜ»C ½wBC zBG ,óBPwkq õÜ þíÈ q»ø»è ÞÉOBÜq»ø ºô»C QÉGºk rPýC ..QÈ rÜºk ókqAvH¾»ø»è þ¾BÄ»ðq»Ü »ñGºk óBÜ»ìBØ»„ »Ü òýƒðAtƒG Ëõƒƒƒð ÿ q ½ƒƒƒWôAq ½ƒƒƒW ÿ sAôBƒƒƒC µäƒƒƒƒðºq ÿ»ñÈ ô óAqAs»ø ºrãG óAk»w µòýPxýGºk ô ôArƒƒwBƒƒð ºlƒƒülƒƒðBƒƒƒÜ µþƒƒƒO»ƒƒƒüBƒƒƒw»ƒƒƒÜ QÉ_ºlÉK »ðAô»C ,òýñýGºk †ýðBÜºôArwBð»ð »Ü »Üõ`G ºlðõâ ï»C þÜ»ü»„½â õì»ø»è µQÉG þüBwBC ÿ ôºs ÿ ½â QÈ rƒOôºlƒýƒÉƒK ÿ»íÈ q»ø ï»è »ü»…ÉÜ ÿºô»C ïÂ»G ,QÈ rñýHG µºkAô ô»ƒC ï»ƒWq»ƒw»ƒè ÿºô»ƒC ,Ak»ƒíƒÉƒC ,òÈ rýñýGºk AlðqAvH¾»ø ÿ»„»ãðBG ÿ»ðAôBì óBƒÜ»ƒw»ƒÜ ÿ qBƒxƒgô q µºõƒÉƒ„ Bƒƒùƒƒð»ƒƒO aƒýƒø ÿ qBƒýƒ„½ƒø µºõƒGAlƒÉƒO ÿ o½ƒâõƒƒ¾BƒƒC

þwArÜõíük ÿ qõPèõÜ ÿ qºõÉK ßºô ókqAvH¾»ø þO»í¾»ø µÀØ»C õÝ¾»G ,»ýð ÿkAsBC»G óBüAô pG q»ƒø ºô»C BüBC ...òñÝ…K»C þÝ¾»ƒg þƒÝƒ…ƒÉƒì µóBü u þƒðkrƒÜºtƒýƒOArƒÜõƒíƒük»ƒG R»ƒìtƒg ?RBÜºk R»wBýw »üºô»C þñýHÉO òü rƒOq»ƒÝƒìBƒwq»ƒw-5 µòƒƒñƒƒÉƒƒO»ƒƒ¾»ƒƒg»ƒƒC óBƒƒü½ƒƒg óBƒƒÜ»ƒƒƒGtƒƒƒc ½G ó»G»ƒC ºôºqBƒ„ ï»ƒè óBƒýƒðBƒÜ»ƒìAlƒð»ƒC óBýìAlð»C Ëô»ÝGqºk AµõÜBO ,rO þÝÈ qB„ ½ƒG »ƒÝƒÉƒìBƒü»ƒK »ƒì»ƒC þƒƒ_q»ƒƒâ»ƒƒC .ºq ¼ s rPÜ»ü ÿºqBG»Ø»G Aô pG õÜBO rO þðBÜ»ð»üæ qBW Ëlð»ø »üAkºô»è rü»w ïÂ»G .ó»ÝƒG µòñÉO»¾»gºk rPÜ»ü Jtc ß»ü þðBÜ»ðBâq ½C þðBÜ»ñýLìBÜ þðAkq»w óBÜ»wrK q»G ÊOBÜ Þ¾»g ºôºrO ÿ qB„»è .ó»Üºk óBÜºqBƒ„ »Ü»ƒwrƒK q»ƒG ï»ƒø µÿ ôBƒ_q»ƒG ½ƒG òƒñƒÈk µòñÉO»¾»gºk rãð»üæ ÿ»PgBw ÿºqBG»Ø»G óBü½g»G †ƒýƒýƒOBƒÜ þƒÜ»ƒýƒüBƒñƒÜõƒw ï»ƒø R»¾Aô q q»w»è »ðkrÝ…ýC »ƒì»ƒC !òƒ…ƒg»ƒGºk .þwArÜõíük ÿ q»øô»W ß»ð ó»ø rPãðrâ ÿ rO þ¾Bg òülð»_ ô»ðBì»C þO»ƒíƒ¾»ƒø :òƒýƒÉƒ¿ƒG òƒü»ƒÜºlƒÉƒè óBƒìAô»ƒÜ þ…g»GBãýð ‡ºqBW ï»C þðBÜ»ðkqAvH¾»ø ºqºõÉK ï»G .»ýð ÆýOºs ½K þÝÉìBXðºq»ƒG þðkrÝPwô qk»è òü õG»ð õOô»Üq»w rP…Éø ï»Ýýðæ ‡»ýÉKô»G ..þwArÜõíük ÿ q õPè»Ü ÊðAõOBð kq õÜ AkºlñüBC þÝƒü tƒð ÿºôBƒì»ƒè kqAlðBPw þwArÜõíük þíÜõc ô»ã¾»ì½Ü #.RBÝHPwô qk

ºô»gAk»G »ü½G .òñÉø»ð qBÜ»G ÿ výOôlðõO qBýwrK .»üºkBìBC ºrÉè ÿ výOôlðõO ÿºôºkrÜ ï»Ü»ü»è óBÜ»Gtc þðArãð»üæ q»â»C :»üºô»C b ,òñÈõñG ÿ výOôlðõO òGºkBìBC ôBƒãƒð»ƒø ô»C ?ÊG»ø ïBXðºqºk»G óBìrÉg þÝÈlÉìõC ½ƒG »ƒü vƒÈ pƒƒðçƒƒK µþƒƒðô qºk »ƒƒýƒƒâºkBƒƒìBƒƒC .ºqAlýwrO»ì q ¼ s ÿ výOôlðõO þðkq ôBøqBÜ»G óBÝÉðçíéì AlýðBíÉéw ÿ»_ôBð»è R»HüBO»G .óAlÝK ¼ rO»è AlüBýO þðkrƒÝƒ…ƒüBƒíƒð ÿ rƒG»ƒè óBƒÜ»ƒGtƒc-3 ½G óAl¾ô»ø µóBü½g þO»ý_ µóBÜ»ìBðq»G þðBÜºkqAvG òÈk ,qºlãðºk»G ókrÝO»ÌBð»Ø qºlãðºk ÿºô»C ßºô .ó»Üºlü qBük qºlãðºk óAô»C .RBÝHü qBük ÿ ½g ÿºkqAvG ÊðAs»ð ºk½Pýì ï»C !!òüºlG ÊÜ»G äðºk òÉ¾ºk óBíÉK AlüBýO »Ü RBÜºlPƒwô qk ß»ƒü»ƒ…ƒÉƒÜôBƒø þÝÉñì»G »ðAô »ü»ø þGtc ÿÂBG þƒÝƒÉƒñƒì ‡»ƒì»ƒC .ºô»ƒPƒÉƒ¾ºk qºlƒãƒðºk ÿ rƒPƒìtƒƒð ô»ðkrÝÉLO»ÌBƒð»ƒØ þƒÝƒü u ½ƒè ÿ»ƒðAô»ƒ`ƒÉƒK ô»C .ºô»üBÜ»PÉñÈk Alü qBý„ô»è ÿlð»G»éƒK R»ìtg ÊGºlPwô qk ºõƒÉƒè ÿ»ƒülƒðºõƒü»ƒK ßBO þðBÜ»ÔBì µþwArÜõíük ÿ»w¼ rƒK»ƒG .RBÜBð þðkrÝWArƒdƒýƒC þƒÈ o»ƒè óBƒÜ»ƒGtƒc-4 òOrâºôkõw»G óBýðkrÝOºôAk µºô»ýÝ¾»ƒg ½G ,óBÜ»ü qAlýC µþO»üÂ»ì½Ü »ülðºõü»K»è þðAõýPƒ…ƒK þƒðBƒÜ»ƒñƒýƒLƒì»ƒÜ»ƒè ÿ qAlƒ„»ƒG ß»ð »Ü òñÉíè»wºk ºô»C ,óBýðBÜ»Pxýè»è

,óBƒÜ»ƒð»ƒüæ þƒO»ƒíƒƒ¾»ƒƒø þƒƒðkrƒƒÜqAkºqBƒK .lPø ...óBÜ»ð»üæ þðArãð»üæ þ¾õWõíW »ãðrâ ,ókrÝÉK R»ÌBð»Ø þðBìs µ tÉø-2 AlðAqºlãðºk Á»â»è ó ½_ óBÜ»ð»üæ òýðAtG óBü»xØ óBìs ïBÜ ôk½Pýì ïBÜ»G µòÈ ôkºk äðºk ó»Ü»C ÊK óBýO»ÌBð»Ø µó»Üºk Á»â»è .óºlG Rq õÜ þÝÉðkrÜ»xØ q»w »íÈk ºôºrÉè Ak»ðAu ¼ q ï»è ÿ»ðBO»í¾»ƒø ô»ƒC q»ƒw»ƒè ôk ô»è q»â .ò_ºk ºõÈ o»G óBPwkq õÜ»è ókqAvH¾»ø þðBÜ»„»ãðBG ºô»üBãýð »„½â þðBÜBãýð rƒÈ u »ƒñƒü»ƒhƒG óBƒPƒwkq õƒÜ»ƒè »ðBýñýHÉO ï»C òýðAõOºk ,qBÝý„ þÝÈ ôB_ :òü»ÝG qBì½O þðkrÝÉLO»ÌBð»Ø ½G óBÜ»ð»üæ þðBìs-1 ‡»ƒƒƒÜ»ƒƒƒü sAôæ .ºsAôæ q ¼ s óAqºlƒƒãƒƒðºk ô vÉì þðBìs»G RÂ»Pwºk þðBÜ»Gtc »üAkºô»è .Akô vÉì þðBÜ»¾Bü»g ôBð»è ó ¼ rÑð µòÈ ôkºk þÝÉðBìs»G †ýð½ƒýƒws ½ƒK ½ƒC þƒðBƒÜ»ƒGtƒc ôkq»ø .ßBñwrO ÿ ôºs ô»Ô µ þPxýè½K ½K ÿºu ¼ rK µþPxðAs þðBìs»è ó q ôk »Ü»ðBìs ÊOBÜ R»HüBO»G .BOAk ô qBìBC»G ôArÝñýéLxük ÿ q»wºqB_ µókrÝðBƒ…ƒýƒñƒPƒwºk»ƒè zBƒG ºk»üAs õì BOAk ÿ rG»è .ó»Ü»C óBÜ»ƒPƒÔrƒâ .!»ü»ø þâºkBìBC þñì»C ÿ qBG»è òì»g ÊG óBÜ»Gtc-2 óBü òðAõƒOBƒð .Ë o½ƒâºk ß»ƒü»ƒ„½ƒâ b»ƒG ÿºô»è ó»ÝH¾¼ rPð½Ü óBýðArãð»üæ Ëô»ðBüBð

ôArÝü qBük þÝÉðkqAvH¾»ø BüBC Ak»C óBíðB…ýK ?krÜ RÂô þðkrÜºtýOArÜõíük»G þO»ìtg ?ºô»ðAô»`ÉK»G óBü ï»ƒC ÿ q»ƒƒøô»ƒƒW ÿ qBƒƒýƒƒwrƒƒK ïÂ»ƒƒG óArÈkôB_ ó ½_ :»ü»ì»C »íÉC ÿ»üºô»ðAlÝÉè þìBXð»C þÌõØºô»O Qgºõ…ÉK òƒðAõƒOºk ô»C BüBC ºô»ü»ãð½w ô»è ?ó»ÝG ÞÉðkqAvH¾»ø óBü RBÜºk tÉø»G R»ýwArÜõíük »ðkqAvH¾»ø ïBÜ »Ü ºô»ü»ãð½w ô»è ß»ð ?RBÜºk ÿ sAôæ ï»C þìÂºô »Ýðõ_ ?Ëô»Üºk q»w Jtc ÿAq þðkrÜlwºq þÈ o»è þüAôk ÿºqBýwrK ºô»ðkqAvH¾»ø †ÉK þèõg þwrKAq µþP…â µºô»ƒPƒÉƒGºk ó ô q óBƒÜºq ½ƒW»ƒè Ëq ½ƒW»ƒG ÿ qBýwrK þìÂºô»è ºrPðBwBC þðkrÜºlðºs»ì .ï»Ü»ü þƒðkrƒƒÝƒƒPƒƒwô qk ½ƒƒG »ƒƒíƒƒÉƒƒC ÿAo»ƒƒG RºqBƒG»ƒw Qƒgºõƒ…ƒÉƒK ÿ rƒýƒâºlƒƒðºs»ƒƒì óArÈkôB_ ,ï»ƒÜ»ƒü ÿ qBƒýƒwrƒK þƒìÂºô»ƒG ÞÉO»¿w»g ô ÁBg lð»_ þXðq»w »Pxü õÉK ,AlðkqAvH¾»ø ÿ»w¼ rK ÿkõgôBð»ƒè óºlƒG :ßºô þO»í¾»ƒø þƒðõƒ_ºõƒÈ o»ƒG ÿ sAõƒÉƒ„-1 »ü»ø ÿºq ô»â ÿ q»ãü qBÜ ,óBÜ»ðkqAvHè»ø µ qAô»wBC ÿºô»ðlñÈõg Qgºõ…ÉK q»w»è lð»_»è Ë rÜºk .»Ü»w¼ rK þðBÜ»ìBXðºqºk µË rÝG óBÜ»O»í¾»ø»è »xØ ºô»Ü»ü»„½â þðBÜºô o»è R»HüBO»G ,ºô»ñýGkq ô rÈ u »ñÈ rhG ,óBÜ»ð»üæ ½G óBxÜ»ü þO»Ôqºk þðBxgºq :

ô q tƒø ½ƒgô»ƒPƒwAq ,Ë rƒÜºk ókqAvƒHƒ¾»ƒø óAk»ðBO ½G ÊG»C †ÉÝè»K óBìõì»ø þ¾Bü»g †ýÝÉOBÜq»ø .»Ü»O»ýwArÜõíük ÿkõg»è ,ºôArÜ AlðkqAvH¾»ø»è ÿ qBÜ»PgBw ArñÉíè»w Û»è ÿ»Ü»ìBXðºq»G þO»ƒýƒýƒÌq»ƒ„ ÿlƒýƒC | .QÉGºk :rO»ðAôBƒÝƒ„Aq µ rƒPƒðô q þƒÜ»ƒüBƒOAô»ƒG ôArÜ óAô oºôB_ þÝÉP„ µºôArÜ µË rÜºk ïÂ»G ,ÊG»ƒø ókqAvƒHƒ¾»ƒø q»ƒâ »ƒýƒüBƒwBƒC ókqAvH¾»ø óBü ,ÊG»ƒð R»ƒýƒýƒwArƒÜõƒíƒük þÝÉíÜõc ÿ»üBÜ»ñOBø þO»ìtg »PÈ ô»ÝƒG »PÉHG ókqAvH¾»ø ÿkõg kõgBü ,qBPýèBO½O þðBÜ»LýxðpK þðkrÝðArÈ ô ½G ÞÉìtýðBÝýì µþO»üÂ»ì½Ü ºô oô»è þwArÜõíük þƒðBƒü u ÿºsBO ÿ ô vÉì»è .ºô»Ü»ü q õPè»Ü µþwBýw »ýð ÿ q ½OBPÝük þÝÉíÈ u q aýø ,AlðBùƒýƒW AlÉO þðkqAvH¾»ø »Ü )q õÜBG ÿBü q ½Ü»è »ãW( óBxÜ»ü ókqAvH¾»ø týâq»ø ïÂ»G ,Ë rÜ»ð ÿ»üBÜ »ñOBø .R»ýýwArƒÜõƒíƒük»ƒG ºõƒG»ƒð ÿAôk»ƒƒè BƒƒýƒƒðBƒƒíƒƒ¾»ƒƒC»ƒƒè †ƒƒýƒƒðBƒƒÜ»ƒƒü sBƒƒð òü rOºq ô»â þðkrÜBK q»G µóBƒýƒðkqAvƒHƒ¾»ƒø q»ø ß»ð qAlýwrO»ì ÿ q ½OBPÝük þì»Pxýw ,Al„BK ô q ô»C ÿ ôAô»O»è õÝ¾»G ,BýðBí¾»C»è »ýð Zq»ì ÿºô»C q»w»è ºq»ñÉíè»w ÿ»ã¾»G ÿ»w¼ rK óAlãðºk þðBÜ»Øôlñw »…ýì»ø Q…K »ã¾»ì½Ü µîÜõc þðkrÜºtýOArÜõíük »ðAô»C õì»ø .ó»ÝG ôBOõÜAlXñG µ q õPw»C ïBXðºqºk .òÈ q õÉKºk þðBÜ»ìBƒXƒðºqºk»ƒG

þw½¾ô»Ü Á»h„»ì ÿAôpG R»üBð AkrýG»G îÝÈlð»ìrýG aýø ÿApƒƒÈ ô ( ókqAvƒƒHƒƒ¾»ƒƒø ÊƒƒƒG»ƒƒƒø ºô»ƒƒƒG þPñÉì½âq»C»è QÉG þPü rG )ÿ»Ü»ýýãðrâ þƒƒðlƒƒƒðBƒƒƒíƒƒƒè»ƒƒƒw ÿ pƒƒƒìõƒƒƒPƒƒƒ…ƒƒƒì ÊƒƒƒG þðBÜ»üBK ÿ qAq»Øq»G µR»ýýwArƒÜõƒíƒük þÝÉíPxýw óBü ó rÈk½ì þÜ»ü»ã¾»ì½Ü .õOô»Ý…ÉK þýwBýw þwArÜõíük ÿ»w¼ rK ÿkõg ókqAvH¾»ø òP…ü»â ½G »ÝÉìtýðBÝýì ô»ãÈ q õÝ¾»G ,»ýð AlýìçxýC þùÙýƒÔ»ƒè .R»ƒýƒwArƒÜõƒíƒük»ƒG æA IWAõèA îPü æBì( :Êƒ¾ºk »ü»ø ß»üBì»ñG ô»G ÞÉÜq»C ÊP„q»ø( þðBü )IWAô õùÔ ,»G †ü»P„ ô»C ,Ë rñÈ o»K»ðAq µÊG»ð ôAô»O ÊG»ð q»â»C :»üBOAô ï»G )ßq»C »PÉGºk ÿ ½g½G îÜõc þì»Pxƒýƒw þƒðkrƒÜºtƒýƒOArƒÜõƒíƒük ÿ qAlO»¾ôºk µþwBýw µþðBPwqB„ þÝÉÜq»C ÊGBð ÊW»HÉW »Üq»C ô»C Aô»C ,QÉG ó rÈk½ì .Ë o»K»ñÉO AlðkqAvH¾»ø ÿ q»ƒPƒéƒÔ»ƒG õƒÜBƒO þÝÈ q»ð»ü»â »PÉGºk AkºlðºõÉð ï»è ókqAvH¾»ø .Ak»ìBXðºqºk µYðBìBC ô»C óAõÉð»è kqAlðBPw ÿ qBÜ»PgBw»è zBG ÊOBÜ ºô»„ºrÉè q»ø

q»xðAq»w óBPwkqõÜ

info_chawder@yahoo.com

2013/9/16 »íì»„ ôôk )437( ºqBìu

QÈrâBð½g»è kqõÜ þðBÜ»ýü qBÜAôAk óBÐ¼kq»C ÿ»Üºu¼rK QÈ ôkºk "rÈkôB_" ½G þP„BC ÿ»w¼rK ÿºqBG»è k»ìBC ÿ-N.k.J þÜ¼q»w .»ýü»ðBíPíÉG ÿ»ðB…ýð »ì»C .ºôlðAq s»ìAk ôºq»G óBÜ»ýýãð»W »Ü¼pÔ »ðAô»„ k»ìBC»è rPýC .ó pÔºk Ö„»Ü þPw»G»ì»G êülð»Ø ,òPxýHG »Ü¼pÔ þãðºk Ëô»ðBüBð óAkq õÜ þ_½G ºô»C »üAkAqBC»è þP„BC ÿ»w¼pK q»â ÊOBÜ q»ø »ü»ðAô»è ?RBÜºk Ö„»Ü »Ü¼pÔ ó ½ƒýƒwAq»ƒK ½ƒC»ƒG Qƒwºk R»ƒƒ¾ôºk ÊƒƒG aýø óAkq õÜ Al„ºô»C þOBÜ»è .ºô»OBÝG

ÿ»ƒw¼ rƒK »ƒÜ ÿ»ƒÝƒG ºô»ƒƒC ÿBƒƒÍƒülƒýƒC !QÉG Qwô qk R»Ü»ýP„BC »ÔBì ï»C BýÜq õO»è Bùð»O»G AkBýðôk»è R»¾ôºk ÿ q ½OBPÝük þÝÉíÈ u q .ºôArÝOôºs ºô»ðkrÝOºq þO»wBýw »Ü »ü»ø AkAqBC»è »ì»C ÊOBÜ aýø »íÉƒC .RBƒÜºk ôºpƒü»ƒK þPw»Gq»G %10 ÿºvÈ q õÜBO ,òü»ÜBñ¾õHØ »è zBG òýðAõOBð ,ÊGAkAqBC»è ókqAvH¾»ø þƒOArƒÜõƒíƒük þƒÝƒÉƒðkqAvƒHƒ¾»ƒƒø ï»è R»ìõÝc »üAõGºk .òü»ÝƒG ½G ÿlýW þìo½ÕÈ q Ak»ü»w¼pK BƒýƒÜq õƒO þƒðõƒHƒýƒOArƒÜõƒíƒük»ƒƒG Rôrìôs ºlÉGôs »è óAqAs»ø R»ðBð»O .»üAkrƒÝƒG óBƒƒüºk ,óAõƒƒÜæBƒƒƒ_ ,Yƒƒƒð»ƒƒƒâ þìAlð»C µþðAôºqBƒ„ ß¼ q»ƒw µ»ðBhülð»G»è N.k.J þxýéW»ì | .RBÜºk qBÜ AkqõÜ þwBýw ÿºô»ñOô tG ôBð»è ºô 1994»è »üAõGºk .óAlKArg þÝÉ„ôºq»è .»è½ãñýG þÝ¾»g ô»üAsAs ÿkqõÜ .»üArÝG rP„BG óAô»C þƒ„ôºq .»ü»ø þ¾Alñì Êw ôºqAlðAtÉg ÿºôBì»è »ðBì»C õì»ø »üAõGºk .»üArÝG Ak»Ü»w¼pK µÊ`ƒG óBƒýƒPƒwºk»ƒè »ƒýƒýƒð óBƒýƒÝƒÉƒPƒ„ óAô»C Bùð»O»G .òGºlìAôºkq»G óBýOBG»g»è þP„BC ½G RBÜõì»ø kq õÜ .òGºk lð»íðBü s .»üBýÜq õO Ëô»ð þP„BC ÿºô»C µ»üºkBìBC

þP„BC ÿ»w¼pK»è zBG ß»üæ»è ,RBÝG o»„ ºô»ðBÜ»O»_ »ãÈ q»è rPýÜ»üæ»è µBÜºk ºô»ƒC q»ƒG»ƒè .RBƒÜºk AôBƒCu ¼ q Á»ƒƒâ»ƒƒè ,»ýýð R»ìõÝc þO»ýülƒW»ƒG óBƒìoºôBƒG .»ü»ø óBì½g þOBG»g»G óBìoºôBG þƒÝƒÈ qBƒ„ ßºô ,k»ƒìBƒC :rƒÈkôBƒ_ ó½ýws½K½C ÿqB„ ßºô kqõÜ ºô»ñOô tG ÿºu ¼ rK R»ìõÝƒc BƒüBƒC ,ºõƒOô»ƒÜqºk »âqBÜ þƒðkrƒÝƒwô qk µÿqAsõƒãƒO»ƒìtƒg ?»ü»ø »Ü»_ôBð»è þwBýw ÿºô»ñOôtG k»ìBC»è :ºlÉGô s ÿ ô o»è ,N.k.J »OAô »PwºkÂBG kq õƒÜ µóBñÉøq»Gºô aýø R»ìõÝc ºô»ýü q õGBC ºvÈ qk þÝÉðÂBƒw .ºõƒG»ƒð þƒÜ»ƒüºu ¼pƒK ÿºô»G ºôAqk»ð »ü»ƒ_ôBƒð ï»ƒG þƒãƒðrƒâ ,ºkq õƒÜ ÿ»ƒãƒÉƒK þƒãƒðrƒâ þƒÝƒÈlƒðºôBƒð q ¼ rƒýƒO ÿºô»ƒC ÿ õƒðBƒýƒG»ƒƒG R»ƒƒìõƒƒÝƒc aƒƒƒƒýƒƒƒƒø »ƒƒƒƒü»ƒƒƒƒø Ak»ƒƒƒƒÜ»ƒƒƒƒƒ_ôBƒƒƒƒƒð»ƒƒƒƒƒè ÿ ½ƒƒO ô ô»ƒƒC þƒƒÜ»ƒƒýƒƒü qAs ½ƒƒãƒƒO»ƒƒìtƒƒg þÝÈ qB„ »O½G k»ìBC Ak¼pì»è .ºôlðBü»â»ð Ëlð»ø ,»üAk ë ½K ¼ rPÉì þPwBC»è ºq ô»â †ü ô»C ,ºôArÜ ‡BG ÿ qAs õãO»ìtg ô qBÜ »ƒð»ƒüæ ôk»ƒìBƒC þƒðAôºqBƒ„ þƒƒ¾ô»ƒƒø»ƒƒG q»G ô»ì»è ÁBwºk †ÉK .ºõG óBÜ»ýükq õÜ ,õG NArg q ¼ s ºrÉC þðBgrÈ u þ„ôºq ºõOô»Ý…ÉK ºrÔ þÝÈ qB„ k»ìBC Ak¼pì»è rPýðBÜºqAõG µóBgrÈ u ô q õPè»Ü ÿ ô o»ƒè ÿBðBì»G ,k»ìBC þñOô»Ý…ÉƒK .»ƒ…ƒÉƒK»ƒè ºô»Cq»G»è .»ðBPwkq õÜ þðõ`…ÉK ôºq»G ºqB„ ï»C þñOô»Ý…ÉK»è þwrO R»ìõÝc .»ü»ø ÊG»ø ÊP„ kõgBü ,R»OôAôk :rÈkôB_ ?QýÉ¿ýG Ëô»PG ,ºôArÝOôºtÉè óBýÔBì óAkq õÜ :ºlÉGô s þÕOõè z»Ü òü õP…ü»ãýÉK ÿºô»C Ak¼pì»è ÿÂ»Ø»O µÁ ô»ø»G ,RAlG óBíÉK ºôkrÜ»ƒð »íÉC þOBG»g ,ºôBñÉø óBíPwºk»G óBì½g ,òü»ÜBg ï»C þðºôBg »íÉC ,QÉGºlìAôºkq»G µzBñÉK µóBìs ,òýðBì½g þÔBì þðºôBƒg ½G RBG»g »íÉC ,ºôArÝOôºs Êè óBíÜBg ,òü»Üºk óBì»ðBÔBì ô»C ÿºô»ðBñÉùwºk»G òü uºk AlüBƒýƒO ÿ»ƒÐBƒð½ƒØ ï»ƒC Ak¼pƒì»ƒè ÿ ½g ÊðAõOºk kq õÜ »Ü òüAlÝƒÉƒÐ¼k»ƒè ÿ»w¼ rK»è zBG q»â .QÈ q»GºõÈ o»G ÿ ½g þÔBì»è tÈ q ÊGºk Aô»C,Ë rÜºk þP„BƒC ô»C ÿºô»ðAq»â ½G ôBãð»ø µQÈ rýãG kq õÜ óBíƒýƒPƒ„BƒC þƒOBƒG»ƒg .QƒÈ qlƒG »ƒðBƒÔBƒì ÿ qAlÜ»_ þOBG»g þ¾Bw 40 þìBXð»C»è þOBG»g»è þP„BC ÿ»w¼ rK .ºô»üBÜ»O½OBø ôºqBý„½ø rPýC kq õÜ .ºrPðArâ ÿ qAlÜ»_ #.»ü»ø ÿ ½g»G ÿ»ðBíPì ºtÉø»G

ºô»ƒðõƒG½ƒÜ ô»ƒè q»ƒø .krƒÝƒ„»ƒÝƒ…ƒƒÉƒƒK þðBPwkq õÜ þðAkq õÜ ,Ak»ýƒü qºôBƒì»ƒW ½G óBü½g ÿ qBÜôBø µþðAõýP…K q õÜBƒG ÿ uk .ºôºkrÝOBK ôk AôBƒCu ¼ q þƒðAkq õƒÜ »è »Ü ºô»ðBPwºô »ìBÌõéO»Ø ô»C õì»ø óBüBýÜq õO þO»ìõÝc µQÈ rÜºk Ak»Ü»_ôBð þðBÜ»O»_ ÿ qBÜôBø ÿºô»G krÜqAs»ìq»„ þñPxhÜ»K o»ì»è RBÜºk ºrwõð ÿºq»G ‡BPxÉC õÜBO .AôBCu ¼ q»è kq õÜ þ„o½„ Bü q õw -BýÜq õO óAõÉð ÿ q õñw ÿBâqºk þü ¼ rì þÜ»ýƒü qBƒÜôBƒø aƒýƒø µºôArƒgAk »ƒK ô rƒâ þƒ_»ƒÜ ,RBƒƒâBƒƒð »ƒƒÜ»ƒƒ_Bƒƒð»ƒƒG µBýÜq õO »ñÈk þðBwBC»G óBÜ»Pxü q ¼ rýO »ñÈ qkrÉðºk Ú„»ì ‡BK þðBýOÂôBø þðBýâ q»w ï»C AlýPwAq»è .kq õƒÜ ÿ»ƒKArƒg »ƒPƒxƒÈõƒ¾»ƒƒø ÿºô»ƒðAkqBƒÜ BƒýƒÜq õƒƒO þP„BC ÿ»w¼pK q»w»è »íÉC .QÉGºk BýÜq õO»è ßBC rPƒýƒC òƒü sAõƒgºk AôBCu ¼ q»è Qwºk þOqBK »íƒÉƒC .ºô»ƒPƒÉƒñƒÉƒ…ƒÝƒG ô»ƒƒƒƒC ÿ qAs»ƒƒƒƒìq»ƒƒƒƒƒ„ »ƒƒƒðôºtƒƒƒÉƒƒƒØ ºôºkrƒƒƒƒÜ óAkq õƒƒƒÜ ,òƒƒƒƒü»ƒƒƒƒÜºk þƒƒìBƒƒü»ƒƒK k»ƒƒƒìBƒƒƒC»ƒƒƒè "óBýOô µAk óBƒýƒãƒðrƒâ ,AôBƒƒCu ¼ q þƒƒƒ„o½ƒƒƒ„ þÜ¼ q»wôBø óBƒ„BƒK ."»ƒñƒì þƒ„o½ƒ„ Á»ƒâ»ƒè þƒÝƒÈ qAlƒük ºrƒƒýƒƒXƒƒðs ,k.ÿ.N »ƒƒýƒƒwBƒƒýƒƒw »ƒƒð»ƒƒƒüæ µRqBƒƒƒK µN.k.J þÉ¿GBO .krÜsBw ºrÉè rPýƒðBƒÜ»ƒýƒükq õƒÜ µäƒðrƒâ ºôºkq õƒÜ ÿ tƒü pƒƒÜ»ƒƒü ÿ ô q»ƒƒè .õ_ºõÈ o»G ÖýOºs ½K

þÜ¼ q»w ßºô óBOtÈ o»G :rÈkôBƒ_ ô qBƒÜ ,k»ƒìBƒC ÿBƒƒâtƒƒÈ qBƒƒK»ƒƒè N.k.J þðBÜ»ðkqAvH¾»ø ÿºqBGqºk óBPü qBÜºkBìBC | ?»üAlÝÉPwBC b»è õOBøAk þ¾Bw þwqBì»è :Rô rìô s ºlü»Gô s óBÜ»ýýðAôºqB„ þðkqAvƒHƒ¾»ƒø AkºlƒñƒüBƒC ßºô »íÉC ½G ókqAvH¾»ø ,QÈ rÜºksBw ½G »üAô ÞÉè»ø ßºô .»üAô ï¼lƒðArƒÕƒÈ q .òü»HGºõÈ o»G óBƒì½ƒg óBƒì½ƒg ÿºô»ƒC ,Ak 2009 þƒðAôºqBƒ„ þƒðkqAvƒƒHƒƒ¾»ƒƒø»ƒƒè þÝÉ„»Ü»è ókqAvH¾»ø ÿºô»C ÿAoºo»w ÿºvÈ q Bøºô q»ø õ_»ðºõÈ o»G AlýOArÜõíük óBíýðAõO »íÉC ,õG»ø Qw»Gq»ƒG ÿ %10 þðAôºqB„ 99 BýÜq õƒO ÿ q»ƒxƒðAq»ƒw»ƒè ï»ƒC q»ƒHƒìAq»ƒG»ƒè .òƒýƒñƒÉƒƒùƒƒHƒƒPƒƒwºk»ƒƒG ÿºô»ðkrÜ»ƒG R»ƒìõƒÝƒc ,»ƒñƒOô»ƒÜq»ƒw µïAlƒð»ƒC óAqAs»ƒø ,ß.Z.ß ÿ»ƒƒýƒw¼k ½G †ü»ì»C .krÜlð»G ÿ»íÉC ÿ rãð»üæ sAôæ kq õÜ þwBýw ÿºô»ñOôtG »Ü õG ºô»C

»ðAô tì»G ËrÜºk óAô oºôB_ :rÈkôB_ þðAkq»w N.k.J þÝÈ qBPðBì»èqBK lð»_ ÿºô»ðB…Ü ß.Z.ß ,ó»ƒÝƒG þƒ¾ArƒíƒýƒC þO»ÜBK»è ,ºôlƒðBƒPƒwºô þƒðBƒÜçƒü q»ƒâ ÿ½Oô»C þÝÉP„ ,AlO»ìõÝc ÿq»wºqB_ þÝÈ qBü pG »üAõðBPÉK ,»ýýð AlÉO kqõÜ ½G | ?QÈ qlG ºô»ðæ»W½C»è pKõPÜ ºô»ýüBýýñ¾k»ƒG| :Rô rƒìô s ºlƒü»ƒGô s ,ºô»Ü»„ôºq»G »Pwºõü»K »ðBì»C õì»ø ÿ ôBãð»ø AlÝü tð þÜ»üºôBì»è µQÉG q»â ºô»C ,QÈ rð»ð ºô»O»ìõÝc ó»üæ»è ÿ qAkrÜ ÿ»ƒÜ»ƒw¼ rƒK þƒñƒPƒxƒhƒƒÜ»ƒƒK ÿ q»ƒƒâ»ƒƒC ºô»OBÝHÉLwºk o»„ q»â .ºô»PÈ ô»ÜºlÉè þWBG þwq õØ»G R»ìõÝc ºqBXì»C ºô»C õì»ø ÿºô»C q»G»è ,RAkºk ºo»„ ºô»C kq õÜ þwBýw ÿºô»ñOôtG »Ü ÊðAsºk Býðôk ºôºô q ô»è ôºôAk þP„BC ½G ÿæ»Ø»O µÁ ô»ø | .QÉGºlìAôºkq»G þOBG»g»è þÜ»_ ÿ ôAô»O»G ß.ß.N AkBPxÉC»è q õƒñƒw õƒükô»ƒC ½ƒG Bƒùƒð»ƒƒO ,ºôBƒƒð»ƒƒðAk òGºlìAôºkq»G óBýOBG»g»è ôºô»O»ðôB…Ü ï»C .ôBXðõâ þÝÉXðBìBC »ð»âºk õƒÜBƒO ê_ þìBXð»C»è kq õÜ ÿBPxÉC ÿ»„ôºq ¼pì»C ÿ»PwBC ï»G ÿ qAlÜ»_ þOBG»g ÁBw ½G óBÜºqAlük .ºõP…ü»â qBƒWAôk ,»ƒãƒðrƒâ »ƒƒíƒÉƒC þƒƒðBƒƒÜºqBƒƒü pƒƒG µïBƒƒü»ƒƒK óæ»W½C kq õÜ ÿ q»ƒHƒÈ q »íÉC ,ÊG ß»ƒýƒýƒ_q»ƒø | .òýGºlPwºõü»K ÿºõÉK

AlÝütð þÜ»üºôBì»è µQÉƒG q»ƒâ # ó»ƒƒüæ»ƒƒè ÿqAkrƒƒÜ ÿôBƒƒãƒƒƒð»ƒƒƒø ÿq»â»C ºô»C ,QÈrð»ð ºô»O»ìõÝc ÿ»ƒƒÜ»ƒƒw¼rƒƒK þƒƒñƒƒPƒƒxƒƒhƒƒÜ»ƒƒƒK ºô»PÈô»ÜºlÉè

eýèBw q»Gô»ì»è u ¼ q lð»_ :rÈkôB_ lðBü»ãüAq k.ÿ.N þÜ¼ q»wôBø îýéwõì ÿBƒâºqBƒG ÿºô»ƒƒðkrƒƒÜ ÿq»ƒƒâ»ƒƒC »ƒƒÜ BüBC ,»ü»ø ºq»ƒÙƒð»ƒC»ƒè óBƒü»ƒÜ»ƒOqBƒK ?QÉGºk þ_ »ì»C ÿºô»ðAkqBÜ »üAõGºk AlýPwAq»è| :Rô rìô s ºlü»Gô s ÿºô»ƒðkrƒÜ ,»ƒüBƒGArƒÝƒG rƒPƒ…ƒÉƒK »ƒì»ƒƒC þÉW µ»ãðrâ ºq»Ùð»C»è k.ÿ.N ÿ»ãñýwõð ô»ƒC ÿºõƒÉƒ_qAõƒ_»ƒè »ƒì»ƒC .þƒO»ƒü½ƒƒg þðBwrK q»G Á»â»è »Ü ºõG Ak»ðBüºô»ðõG½Ü BýÜq õO »Wq»ì ïÂ»G ,ºôkrÝü sBw BýÜq õO µQÉ¿üºk ÿºô»C »OAô .QÈ o½ãG þO»wBýw ÎýØAô ÿ rì»C q»w»è RBÜºk ½G ÿ»„»ãðBG BýÜq õO BPxÉC õÜBO BOºô»C ,RBÝHÉW»HÉW ½G þü ¼ rì þÜ»ýü qBÜôBø aýø AkBð »ãÈ q þðAõOBð BýÜq õO rPýƒC ,QƒÉƒ`ƒG AôBƒCu ¼ q ô o»hwºk kq õÜ þwBýw þÝƒýƒPƒÜBƒO»ƒG

.õ_¼pÉÔ»ƒG þƒðBƒÜ»ƒ¾ô»ƒø ïÂ»ƒG ,RBƒÝƒG .ºrOtÉø»G RBÜõì»ø»ƒè kq õƒÜ Ak¼pƒì»ƒè ô ôArƒhƒÝƒÈ q ,óBƒíƒðBƒðu ,óBƒíƒðBƒXƒð»ƒƒâ N.k.J .ó rOAqBÜ q ¼ s óBíðBÜBÝülð»w q»ø , AkôkrGAq þðkqAvH¾»ø þèõg Êw»è ËkBO ,ºô»PÉGºks q»G þãðºk ÿºvÈ q ôºqBW | .QÉGºk †ü rOBü s ÿ»PÔ»ø :rƒÈkôBƒ_ ,Ã¾ôlG»Ì BýwBC ôkrGAq k.ÿ.N þƒÜ¼ q»ƒwôBƒø ËrÜºk .õƒG k»ƒìBƒC»ƒè þƒƒƒãƒƒƒðrƒƒƒâ»ƒƒƒè zBƒƒƒG ô»ƒƒƒƒƒƒÜ»ƒƒƒƒƒƒðAkq»ƒƒƒƒƒƒƒw q»ƒw»ƒè ÿºô»ƒðAkqBƒƒÜ óAõƒƒÉƒƒð ÿlƒƒðºõƒƒü»ƒƒK k.ÿ.N µ N.k.J | ?Qü»ÝG :Rô rìô s ºlü»Gô s þÜ»üºô»ðõƒG½ƒÜ »ƒíƒÉƒC| óBíü qºôBì»W þðAôArÔ þP„BC þðBùýW ÿ u ¼ q ÿ ôBð»G k»ìBC»è ÿ qAlƒ„»ƒG BƒýƒƒwBƒƒC tƒƒÈ o»ƒƒG .krƒƒÜsBƒw ÿ qBƒƒOõƒƒâ ôkrƒƒƒÜ ÿ»ƒƒƒÜ»ƒƒƒíƒƒƒýƒƒƒwAq»ƒƒƒì

ÊƒƒOBƒƒƒÜ :rƒƒƒÈkôBƒƒƒ_ ÿq»ƒwºqBƒ_ ÿôBƒãƒð»ƒø ÿsBGq»w ÿ»ÝñG ,ËrðBð µËrƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒÜºlƒƒƒƒƒƒƒwô qk þO»üB„BW þì»ƒPƒxƒýƒw BƒüBƒƒC ,ËqkºlƒƒÉƒƒKºq»ƒƒK þð½ýwAq»K½C ÿq»ƒâ»ƒC ó»ƒƒƒüæ»ƒƒƒè þƒƒƒðBƒƒƒPƒƒws êülð»Ø q»w ½G ºôBýÜqõO | ?QÈ rÜºk ÞÉðBPws õì»ø| :Rô rìô s ºlü»Gô s R»ƒ¾ôºk ,AlƒPƒg»ƒw þƒÝƒÉƒ„»ƒÜ»ƒè »ƒOAô êülð»Ø ÿ»_ôBð ½G þðBíwBC þð½ýwAq»K ½C ½G ÿlƒýƒW ÿ qBƒÜ BƒPƒxƒÉƒC .ºôkrƒÜsBƒw ô»è ,Ë rÜºk óBÜºq õƒñƒw þƒðkrƒÜô»ƒPƒK

k»ìBC - kB…¾k AvÉø :þðAksBw q»ƒƒƒw»ƒƒƒG äƒƒƒðBƒƒƒƒì ½ƒƒƒƒð ÿºôBƒƒƒì óAõÉƒð»ƒè å½ƒèBƒük ÿºô»ƒðkrƒÝƒÉƒLƒwºk Ãƒ¾ôlƒG»ƒÌ µþƒOqBƒK ßBƒC þƒO»ƒìõƒƒÝƒƒc ÿ ô A r Ý ý ƒ ð A l ƒ ñ ƒ ü s þ ƒ Ü¼ q » ƒ w þ ƒ ð æ » ƒ W ½ ƒ C µQw»GrâBC o»ì»è ,ºõü o»LÉO ß.ß.N þÜBg ôBð»ƒè óBƒÜçƒü q»ƒâ ÿºô»ƒðBƒ…ƒÜ þÝÈôBãð»ø aýø R»ìõÝc ,AkBƒýƒÜqõƒO ôkrGAq ÿ»íì»„ qAõ_ ,ºôBð»ð þñÈ q»C J»Wºq ÿ»Ü»OqBK ÿºô»ðõG½Ü ‡BK 9/11 BýÜqõO þðArü sºõÜ¼ q»w óBÐk¼ q»C Iü»O þOArÜõíük ÿq»wºqB_ ÿôBð»G þÝÉXÉÜBK ÿæ †ü»ì»C ,krÜ ArÝ„BC þP…ãüAq ½G óBÜºkqõÜ þO»HüBO»ƒG µóBƒÜ»ƒýƒwBƒýƒw þÝÈ qAlük»ƒè .ºôkrƒÝƒPƒwô qk þƒðBƒìõƒâ ÿBâtÈ qBK»è N.k.J þÜ¼ q»w AlýO»HüBO ÿºqBƒƒƒGqºk "rƒƒƒÈkôBƒƒƒ_"½ƒƒƒG k»ƒƒƒƒìBƒƒƒC þðBÜºq»â»C µR»ìõÝc þðBð»ðôBãð»ƒø .QÈôkºk þP„BC ÿ»w¼ rK þñPxhÜ»K þP„BC ÿ»w¼ rK AkBPxÉC»è :rÈkôB_ | ?»üAlÝÉÐBð½Ø b»è ÿ s ¼ q ô»ƒð»ƒè| :Rô rƒƒìô s ºlƒƒü»ƒƒGô s |pkk ÿ q»HÈ q ÿæ»Ø»O µÁ ô»ø»G ÁBxì»C þP„BƒC ÿ»ƒw¼pƒK óæ»ƒW½ƒC Ãƒ¾ôlƒG»ƒÌ óæ»W½C ÿ sAô»ãðBG q»w»è .krÝÉLýwºk ô ß.ß.N þPw»GrâBC»G »ü»w¼pK ï»C BýÜq õO þÜBgôBð»è óBüºô»ðB…ƒÜ rƒOAôk ß.ß.N Al…ü rPƒ…ƒÉƒK»ƒè .ºõƒ_ºõƒÈ o»ƒG ÿ»ƒð»ƒüçƒÜ»ƒü þƒPƒw»ƒGrƒâBƒC qBƒWlƒð»ƒ_ o»„ »Ü ºõG ºô»C ½G †ü»ì»C .ºôlðBü»âAq þwBýw ÿ»ñƒýƒìºs »ƒG ºq»ƒK µÊƒñƒÉƒì»ƒð ï»C ‡¼pì»C ßºôBO ,QÈ qlG »ðBýOArÜõíük zBG R»ìõÝc .ºq»G»Pwºk »ìAqBC »„ôºq Á»â»è þ_»Ü BÜºk þP„BC ÿ»w¼pƒK»ƒè »OAô .RAô oBð þðBÜ»ÐBƒð½ƒØ µ»ƒÜ»ƒ„ôºq ÿ ôBãð»ø ,AlðBÜ»Ü»_ þðõHãðºlÉG Á»â»è ÿ»ñýìºs »üAõGºk .ºõP…ü ôBø»ð ÿ qAkrÜ rPðAôArÔ ºô»è q ¼ s ÿ q»wºqB_ þâ½èBük rP…ÉK . »üAkAqBC»è AkBPxÉC»è »Ü »üAõG õÜBO Rõãüºk BýÜq õO þðArü sºõÜ¼ q»ƒw ÊGºk ó ½_ rPýC ,òG»ð äðºlÉG óBÜ»Ü»_ ÿºôBì BPxÉC þ_»Ü .òü»ÝG þP„BC»è zBG þðõG äðºlÉG ô»Ü»w¼ rK q»w»G »ãðBì 10 ,ºõGo»LÉO ºô ß.ß.N ó»üæ»è óBÜ»Ü»_ ÿ ôBãð»ø Ak»ì»C q»HìAq»G»è R»ƒìõƒÝƒc þÐBð½Ø»è õG ºô»C .ºôBð»ð ÿ q»wºqBƒ_ ,ó õG äðºlÉG óBÜ»Ü»_ »Ü»w¼pK þì»Ü»ü ºô ß.ß.N ó»ƒƒƒüæ»ƒƒƒè AlƒƒƒýƒƒƒPƒƒƒwAq»ƒƒƒè ÿ q»wºqB_ ½G ArƒÉƒg ÿ q»ƒÝƒ…ƒÉƒLƒwºk ïÂ»G ,ArÜ »Ü»w¼ rK þðkrÝñýO»G ô»Ü»wrK ô ôBãð»ø ºô»O»ìõÝc ó»üæ»è òýñýGºk þðõHìAôºkq»G o»ì»è þƒñƒÈ q»ƒC ÿ qAkrƒÜ óAlÉKºuBìBC þÉW»Ü ºôArð»ð »Ü»w¼pƒK ,ÊGArð»ð þÝýPÜArK ÿ ôBãð»ø ÊOBÜ .QÉG þƒðBƒPƒwºô ÿ q»ƒâ»ƒC †ƒü»ƒì»ƒƒC q»ƒƒG»ƒƒè | .»üAkAqBC»è »Ü»w¼pK þO»ìõÝc ó»üæ»è »Ü»üºôBì :rÈkôB_ þü q»wºqB_ þXÉÜBK ºô»ýýƒOqBƒK ßBƒC »Ü ËrÜºk ºô»è zBƒG ,»ƒüAlƒÄºu ¼ q»ƒè þO»üAq»GºõÈ o»G ,ÞüAk þðBìs»G ólñÈõg þPw»Gq»G ÿºvÈ q þñü s»GAk µþO»ü½g ÿºô»ðAkqBÜ BüBC ,QÈ râBð½g»è ókqAvH¾»ø | ?QÉGºk ó½_ »Ü»w¼ pK q»w»è »ì»C :Rô rƒìô s ºlƒü»ƒGô s þƒðBƒÜ»ƒðAôlƒÉƒƒè þƒƒÉƒƒK»ƒƒG R»ìõƒÝƒc þƒðBƒwrƒK q»ƒG ô»ƒƒC »ƒƒƒÜ ºõƒƒƒOô»ƒƒƒÜqºk µQƒƒƒxƒƒƒü ô »ƒƒƒXƒƒƒÉƒƒƒƒÜBƒƒK kq õÜ þƒðBƒÜ»ƒýƒü qBƒÜAôAk ºô»C »OAô ,QÈ râBð½g»è þÈ oºôB_ »íÉC »Ü »ýýƒð Êü oºôB_ »íÉC .òü»Üºk þƒÝƒýƒPƒÜArƒK ÿ ôBƒãƒƒð»ƒƒø R»ìõƒÝƒc»ƒè óBƒíƒülƒýƒW BK»è »ðõƒíƒð ½ƒG ,krƒÜºk ólƒƒñƒƒÈõƒƒg Ak»ƒƒÜ»ƒƒO»ƒƒƒÜ ,»ýýð AlÉO þÝüAk þðBìs»G ÿAôºq þÜ»üAôAk »ì»C »Ü »OAô .ºôArÝOôºs óBíÉè »Ü»üºk»w ô»ü»íÉC þÝüAk þðBìs þðlñÈõg þÔBì µQÉG q»â þðAõOBð ½O ºô»C ,þwBð»ð ß»ƒüºô»ƒO»ƒð

äð»ƒW ºqBƒXƒì»ƒC q»ƒâ»ƒC # þO»ìõÝc ,ºô»OBÝHÉƒLƒPƒwºk RAkºk ºqô»â þWBG BýÜqõO þÉè »ýýð Êè ÿ sBGq»w ÿ»ÝñG ÿ»ðB_ôBð »_ôBð þOÂôBø óAqAs»ø .QÈ rÜºlwô qk þƒO»ƒüBƒ„BƒW ½ƒƒG óBƒƒýƒƒðBƒƒÜ»ƒƒýƒƒü q õƒƒñƒƒw

:qºlðõC Büºqõw ÿpw ºô»ðB…Ü ÿ»w¼rK þñOrâAq »„ºo»ø ß»ð »ýü qAl„½ø

qºlƒƒƒƒðõƒƒƒƒƒC Bƒƒƒƒƒüºq õƒƒƒƒƒw ÿ pƒƒƒƒƒw :lƒðBƒü»ƒãƒüAq N.k.J ÿ q»ƒPƒðBƒì»ƒèq»ƒK ÿºô»ðB…Ü ÿ»w¼ rK þñOrâAq ÿ qBü pG ºôº ß.Z.ß ó»ƒƒüæ»ƒƒè óBƒƒÜçƒƒü q»ƒƒâ »Ü BýÜq õO þO»ìõÝc ½G »Ü»ýü qAl„½ø ÿ»„ºo»ø µRBÝHÉW»HÉW þðBÜ»ñÉ¾»G Aô #.»ýýð o»„ ÿºô»ðkrÝÉLPwºk

:½ì»c óBLýw QÉñÉøBð QxÝ„ kqõÜ þè»â

þðBÜ»Ü»ü ÿºlðBìq»Ô ½ì»c óBLýw ô»C ÿApÝÉO :lðBü»ãüAq ë»â þñPwAqBK ÿAôBCu ¼ q q»w»PÈ rÜºk ÿ»ƒðBƒ„rƒÉƒø ºô»G †ÉK »Ü »üºô»C ½G óBPwkq õƒÜ óBƒü½ƒg½ƒG ß»ƒüºqAô»ƒØ kq õƒÜ ó rƒãƒG QxÝ„ kq õÜ þè»â ïÂ»G .òÉñGºô»ÝÉK ‡»ƒƒƒðBƒƒƒ„rƒƒƒÉƒƒƒø ï»ƒƒƒC µÊƒƒƒñƒƒƒÉƒƒƒøBƒƒð |#.ºô»OBÜºl¾»_õK

:þðAõG»è ëBì»Ü þðkrÜ»_qBK ÿºu¼rK ×çýPDýC RBÜºkºkBýK Bü qõw

ÿ»Pwºk þìAlð»C þðAõG»è ëBì»Ü Bü q õw þðBíP…ýð þÔçƒýƒPƒDƒýƒC ÿÂBƒG þðkrÜAtíýC »è ï½g òì :lƒðBƒü»ƒãƒüAq µ×çƒýƒDƒPƒýƒC óAõƒÉƒð ÿ»ƒìBƒñƒOô»ƒƒÝƒÈ q ,ïrÈõGºk ÿkq õÜ þðBíP…ýð þð»ìõXð»C »Ü »üBÝü rì»C ÿºu ¼ rK »ì»C »Ýƒðõƒ_ »OBÝG ÛArÉÌ ßºô ‡Bü q õw Ëô»üºk .QƒÉñÈ sArPG ÿ»ƒÜºsArƒýƒ„ µþƒ¾AqlƒýƒÔ BÝü rì»C ÿºu ¼ rK »Ýü q»g †ýÔçýDPýC #| .RBÜºk ºkBýK Bü q õw þðkrÜ»_qBK ½G

‫ذمارة (‪ )437‬دو شةممة ‪2013/9/16‬‬

‫كؤمةآليةتى‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪10‬‬

‫كاندیدەكانی یەكێتی‪ :‬سیستمی سۆشیال ده‌چه‌سپێنین‬ ‫چاودێر – رێبین حەسەن‌و‬ ‫ئاودێر نەسرەدین‪:‬‬ ‫لەدونی��ای نوێ��ی هاوچەرخ��دا‪ ،‬هیچ‬ ‫هەڵب��ژاردن‌و خۆپااڵوتن‌و پرۆس��ەیەكی‬ ‫دیموكراس��یی تایبەت بەهەڵبژاردنەكان‪،‬‬ ‫بەب��ێ بەرنام��ەو ئەجێن��دای كاندی��د‌و‬ ‫ئەجێن��دای لیس��تەكان بەڕێوەناچێ��ت‪،‬‬ ‫لەئێستایش��دا ك��ە هەرێمی كوردس��تان‬ ‫لەگەرمەی بانگەشەی پرۆسەی هەڵبژاردنی‬ ‫پارلەمانیدای��ە ك��ە بڕی��ارە ‪9/21‬ی ئەم‬ ‫مانگ��ە بەڕێوەبچێ��ت‪ ،‬ق��ەوارە ج��ۆراو‬ ‫ج��ۆرەكان كارنامەو پرۆگرامی لیس��ت‌و‬ ‫كاندیدەكانیان دەخەنە پێشچاو و كاندیدە‬ ‫نوێیەكانی لیس��تی ‪102‬ی یەكێتیش‪ ،‬بۆ‬ ‫«چاودێ��ر» باس لەكارنامەی كەس��یی‌و‬ ‫حزبەكەی��ان دەك��ەن ب��ۆ خول��ی نوێی‬ ‫پارلەمانی كوردس��تان بەگش��تی‌و وورد‬ ‫دەبنەوە لەپەیڕەوی سۆشیال دیموكرات‌و‬ ‫دامەزراندنی سیس��تمێكی سۆش��یال بۆ‬ ‫كۆمەاڵنی خەڵك‪.‬‬ ‫چاودێری بازار دەكەین‬ ‫هەم��زە عەبدوڵاڵ‪ ،‬كاندی��دی یەكێتیی‬ ‫نیش��تمانی ب��ۆ پارلەمان��ی داهات��وی‬ ‫كوردس��تان‪ ،‬رونیدەكات��ەوە‪ ،‬دەیەوێت‬ ‫لەرێگ��ەی جێبەجێكردن��ی بەرنام��ەی‬ ‫سۆشیال دیموكرات كار بۆ چاودێریكردنی‬ ‫ب��ازاڕ بكات‪ ،‬بۆ ئەوەی هەاڵوس��انی نرخ‬ ‫لەنێ��وان كڕی��ار‌و فرۆش��یاردا رونەدات‪،‬‬ ‫ئ��ەوەش ب��ۆ خ��ۆی دەبێت��ە راگرتنی‬ ‫هاوس��ەنگی لەب��ازاڕدا‪ ،‬جگ��ە لەوەش‬ ‫یەكێتیی هەوڵدەدات بۆ چەساندنی یاسا‌و‬ ‫دەستەبەری كۆمەاڵیەتی»‪.‬‬

‫ئ��ەو كاندیدە ب��اس لەوەیش��دەكات‪،‬‬ ‫پارلەمان زۆر بەباشی دەتوانێت لەڕێگەی‬ ‫بینینی رۆڵی چاودێریكردنی حكومەتەوە‬ ‫عەدالەتی كۆمەاڵیەتی بەدیبهێنێت‪.‬‬

‫گەشە دارا‪ :‬ئەو ژنانەی داهاتیان نیە‪ ،‬دەبێت موچەیان بدرێت ‌‬ ‫ێ‬ ‫روناك فەرەج‪ :‬ئایدۆلۆژیای یەكێتی لەسەر بنەمای عەدالەتی‬ ‫كۆمەاڵیەتی دامەزراوە‬

‫سیستمی سۆشیال دەكەینە بەرنامەی‬ ‫خزمەت‬ ‫یەكێكیت��ر لەكاندیدەكان��ی یەكێتی��ی‬ ‫نیش��تمانیی‪ ،‬جەختدەكات��ەوە‪ ،‬دەمێكە بەدو شێوە لەپارمانی داهاتودا كاربكرێت‬ ‫دەیانەوێت بەرنامەی سۆشیال دیموكرات بۆ ئەوەی سیس��تمی سۆشیال لەهەرێمی‬ ‫جێبەجێبك��ەن‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی هەمو چین‌و كوردستاندا جێبەجێبكرێت‪.‬‬ ‫گەش��ە دارا حەفید‪ ،‬وتیشی «شێوەی‬ ‫توێ��ژەكان بەتایبەتیش هەژاران س��ودی‬ ‫لێوەربگ��رن‪ ،‬هەرچەن��دە رێگ��ری هەیە یەكەمی��ان ئەوەیە كە ئ��ەو ژنانەی هیچ‬ ‫لەجێبەجێكردنی ئ��ەو بەرنامەیە‪ ،‬چونكە داهاتێكی��ان نیە حكوم��ەت موچەیان بۆ‬ ‫بەرنامەی سۆش��یال‪ ،‬خزمەت��ی هەندێ‌ ببڕێتەوە‪ ،‬ش��ێوەی دوەمیش ئەوەیە ئەو‬ ‫الیەنی سیاسی ناكات‌و ئێمەش كاردەكەین ژنانەی خاوەن��ی موچە‌و داهاتی خۆیانن‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی كە سۆشیال دیموكرات بكەینە پارەی��ان پێ بدرێت بۆ ئ��ەوەی پڕۆژەی‬ ‫بچوكی پێ ئەنجامبدەن»‪.‬‬ ‫بەرنامەی خزمەتی هەمو الیەك‪.‬‬ ‫بەه��زاد عەبدول��ڕەزاق‪ ،‬ئام��اژەی‬ ‫یەكێتی‌و ئامانجەكانی سۆشیال‬ ‫بەوەشدا‪ ،‬پارلەمانتارانی پێشوی یەكێتیی‬ ‫دیموكرات‬ ‫بەهاوكاری مەكتەبی سیاس��ی‪ ،‬توانیویانە‬ ‫ئەن��وەر س��اڵح‪ ،‬كاندیدێك��ی دیكەی‬ ‫هەندێك لەبەرنامەكانی سیستمی سۆشیال‬ ‫دیموكرات لەكوردس��تاندا جێبەجێبكەن‪ ،‬هەمان لیستە باس لەوەدەكات‪ ،‬سۆشیال لەس��ەر پایەكانی خەبات��ی دادپەروەری‬ ‫وەك پێش��ینەكانی هاوس��ەرگیری‌و دیموكرات گەیش��تنە بەئامانجە سۆشیال كۆمەاڵیەت��ی‌و مەس��ەلەی نوێنەرایەتی‌و‬ ‫خانوبەرە‌و دابەش��كردنی بیمەی بێكاری‌و دیموكرات��ەكان لەرێگ��ەی پڕۆس��ەیەكی بازاڕی ئ��ازاد دەكرێت‌و یەكێتی دەیەوێت‬ ‫بەرنام��ەی تواناس��ازی ك��ە لەكابینەی دیموكراس��ی هەڵب��ژاردن‌و خەبات��ی ئامانجەكانی سۆشیال دیموكرات كە خۆی‬ ‫پارلەمانی��ەوە كە بتوانرێ��ت ئامانجەكان دەبینێت��ەوە لەبەختەوەری‌و یەكس��انی‌و‬ ‫شەشەمەوە جێبەجێكراوە‪.‬‬ ‫ئازادی‌و س��ەروەری یاسا‌و جیاكردنەوەی‬ ‫ناوب��راو رونیك��ردەوە‪ ،‬بەچونی��ان بۆ بپێكێت‪.‬‬ ‫رونیش��یدەكاتەوە‪ ،‬یەكێتیی دەیەوێت دەسەاڵتەكان‌و مافی مرۆڤ‌و ژینگ لەرێی‬ ‫خولی چوارەمی پارلەمان بەهەمو شێوەك‬ ‫فشاردەخەنە سەر حكومەت بۆ چەسپاندنی لەرێگ��ەی دیموكرات��ی كۆمەاڵیەتی��ەوە سۆشیال دیموكراتەوە جێبەجێبكات»‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیش��ی «یەكێتیی دەیەوێت‬ ‫بگاتە ئامان��ج‪ ،‬چونكە كۆمەڵگای كوردی‬ ‫سیستمی سۆشیال لەكوردستاندا‪.‬‬ ‫لەئێس��تادا خاوەن��ی دیموكراتییەك��ی ژینگە‌و ئابوری چینەكانی خواروی كۆمەڵگا‬ ‫سۆشیال دیموكرات‌و ئاوڕدانەوە لەژن كەم��ە‪ ،‬پێویس��تە هەن��گاو بنێی��ن بۆ بباتە سەرەوە لەرێگەی دابینكردنی بیمەی‬ ‫كاندیدێكیتر لەس��ەر لیس��تی ‪ 102‬ی دیموكراسی یاسایی‌و پاشان بۆ دیموكراتی كرێكاری‌و تەندروس��تی‌و كۆمەڵگایەكی‬ ‫یەكێتیی رایگەیان��د‪ ،‬لەبەرنامەماندایە كە كۆمەاڵیەتی‪ ،‬لەناو سۆش��یالیزمدا قس��ە مەدەنی‪ ،‬چونكە لەكۆمەڵگای دیكتاتۆردا‬

‫ناتوانرێت ئامانجەكانی سۆشیال دیموكرات‬ ‫بەدەستبهێنرێت»‪.‬‬ ‫یەكێتیی بۆ سیستمی سۆشیال‬ ‫هەنگاوی ناوە‬ ‫الی خۆیش��یەوە کاندیدێك��ی دیك��ە‬ ‫جەختدەكات��ەوە‪ ،‬بەرنام��ەی یەكێت��ی‬ ‫لەماوەی رابردودا بەرنامەكەی سۆش��یال‬ ‫دیموك��رات بوە‪ ،‬هەرچەندە تاكو ئێس��تا‬ ‫لەهەم��و جیهان��دا سۆش��یال دیموكرات‬ ‫س��ەرجەمی الیەنەكانی جێبەجێنەكراوە‪،‬‬ ‫بۆیە ئاس��ان نییە ب��ۆ یەكێتی لەهەرێمی‬ ‫كوردس��تاندا ك��ە تاكو ئێس��تا نەبوەتە‬ ‫دەوڵەت كۆمەڵێ��ك رێگریی گەورە هەیە‬ ‫بتوانێت سەرجەم الیەنەكانی ئەو بەرنامەیە‬ ‫جێبەجێب��كات‪ ،‬چونك��ە ئێمە هێش��تا‬ ‫لەقۆناغ��ی رزگاری نیش��تیمانین‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا یەكێتی نیش��تیمانی كوردستان‬ ‫لەم��اوەی راب��ردودا هەوڵێكی زۆری داوە‬ ‫بۆ جێبەجێكردنی بەرنامەكانی سۆش��یال‬ ‫دیموك��رات‌و كاریكردوە بۆ چەس��پاندنی‬ ‫بنەماكانی سۆش��یال دیموك��رات لەروی‬ ‫بیمەی بێ��كاری‌و عەدالەتی كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سەرجەم الیەنەكانی دیكە‪.‬‬ ‫عوس��مان محەم��ەد ئەحم��ەد‪،‬‬ ‫رونیدەكاتەوە‪ ،‬ئەم خەباتە زۆری دەوێت‪،‬‬ ‫گرنگ ئەوەیش��ە یەكێتی هەنگاوی ناوە‌و‬

‫كاریكردوە‌و لەس��ەر ئەمەش ب��ەردەوام‬ ‫دەبێت‪ ،‬س��ەرەڕای رێگرییەكانی بەردەم‬ ‫یەكێتی كە كۆمەڵێك كێش��ەی بۆ هاتۆتە‬ ‫پێشەوە لەكاتی جێبەجێكردندا‪.‬‬ ‫خەڵكساالری‌و ئاسودەیی تاك‬ ‫بەپێی وتەكانی روناك فەرەج‪ ،‬كاندیدی‬ ‫یەكێتی ب��ۆ پارلەمان��ی داهاتو‪ ،‬یەكێتی‬ ‫ئایدۆلۆژی��ا‌و تیۆرییەك��ەی بەرنام��ەی‬ ‫عەدالەتی كۆمەاڵیەتی دامەزراوە‪ ،‬پایەیەكی‬ ‫گرنگی یەكێتی نیش��تیمانی كوردس��تان‬ ‫سۆشیالیزم بوە‪ ،‬پاشان بەخۆگونجاندن‌و‬ ‫دوای ئاڵوگۆڕەكان یەكێتی وەك حزبێكی‬ ‫سۆش��یال دیموك��رات بەرنامەكەی خۆی‬ ‫چەس��پاند‪ ،‬سۆش��یال دیموك��رات ك��ە‬ ‫بەواتای خەڵك ساالری دێت ئەگەر لەهەر‬ ‫بەرنامەیەك��دا خەڵكس��االری هەبو واتە‬ ‫ئایدۆلۆژیاك��ەت‪ ،‬دەبێت ئاس��ودەیی بۆ‬ ‫هەمو تاكەكانی كۆمەڵگە بهێنێت‪.‬‬ ‫ناوبراو نەیش��اردەوە‪ ،‬ئەمەش بۆخۆی‬ ‫لەسەرەتاوە یەكێتی لەگوتارەوە كردویەتی‬ ‫بە ك��ردار‪ ،‬ئەگەر س��ەیری كابینە یەك‬ ‫لەدواییەكەكانی بكەین بە رونی دەیبینین‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ناتوانی��ن بڵێین ئ��ەو ئامانجەی‬ ‫یەكێتی هەیەتی ب��ۆ هێنانەدی عەدالەتی‬ ‫كۆمەاڵیەتی كە پایەیەكی گرنگی سۆشیال‬ ‫دیموكراتە لەس��اڵێك‌و دو ساڵدا دێتەدی‪،‬‬ ‫بەڵكو ئەمە كاركردنێك��ی زۆری دەوێت‪،‬‬ ‫لەماوەی چوار ساڵی رابردوداشدا دەتوانین‬ ‫زۆرش��ت بە دەس��تكەوت بهێنینەوە بۆ‬ ‫هێنان��ەدی عەداڵەت��ی كۆمەاڵیەت��ی كە‬ ‫بنەم��ای سۆش��یال دیموكرات��ە‪ ،‬لەوانە‬ ‫گرنگی��دان بەگون��دەكان وەكو س��ولفە‪،‬‬ ‫قەرزی بچوك‌و تواناسازی‌و بابەتی ژنان‌و‬ ‫و زۆر الیەنی دیكەش‪.‬‬

‫نیوەی كۆمەڵ‪ ،‬دەیانەوێت ببنە نیوەی پارلەمانیش‬ ‫كاندیدە ژنەكان چاویان لەدەستی ژنانە تا زۆرترینیان سەركەون‬

‫ئەدیب��ە عوس��مان عیس��ا‪ ،‬رەخنەش‬ ‫لەهەندێك لەژنان دەگرێت‪ ،‬لەپۆستەكانی‬ ‫دەس��ەاڵتدا كە لەئاس��ت ئەو كورس��ی‌و‬ ‫پل��ەو پایەدا نی��ن‪ ،‬یاخ��ود هەندێكیان‬ ‫رێگەیان پێنادرێت وەك پێویست بەرگریی‬ ‫لەراس��تیەكان بك��ەن‌و ئازادیەكانی��ان‬ ‫لێدەس��ەنرێتەوە‪ ،‬بۆیە داوا لەژنان دەكات‬ ‫چیتر بێدەنگ نەبن‌و ئازایانەو هۆش��یارانە‬ ‫بێنە پێش��ەوە‌و دەنگ بەژن��ان بدەن‪ ،‬تا‬ ‫چیتر باوك س��االری ل��ەم كۆمەڵگایەدا‬ ‫نەهێڵێت‪ ،‬چونكە كاتێك ژنێك پۆستێكی‬ ‫پێدەدرێ��ت بەتەنیا توان��ای ئەوەی نییە‬ ‫بەرگری��ی لەماف��ی ژنان ب��كات‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پێویس��تە رێژەیەك��ی زۆر لەژن��ان بچنە‬ ‫پارلەم��ان تا بەوپەڕی هێ��زو توانایانەوە‬ ‫بەرگری لەمافەكانی ژنان بكەن‪.‬‬

‫چاودێر‪ -‬ناهیدە ئەحمەد‪:‬‬ ‫كاندی��دە ژنەكان��ی ن��او لیس��تە‬ ‫بەش��داربوەكانی هەڵبژاردن��ی پارلەمانی‬ ‫كوردستان بۆ خولی چوارەم‪ ،‬داوا لەژنان‬ ‫دەكەن‪ ،‬كە دەنگ بدەنە كاندیدە ژنەكان‪،‬‬ ‫تاوەكو ئاس��تی دەنگی ژنان بەرزبێتەوە‌و‬ ‫زۆرتری��ن ژن لەپارلەمانی داهاتودا بونیان‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫ئەم��ە لەكاتێكدای��ە كە رێ��ژەی ‪%30‬‬ ‫كورس��یەكانی پارلەم��ان وەك كۆت��ا بۆ‬ ‫ژن��ان دیاریك��راوە‪ ،‬چاالكوانێكی ژنیش‬ ‫پێیوایە لەئێس��تادا هیچ بەدیلێكی باشتر‬ ‫لەسیس��تمی كۆتا بۆ ژن��ان لەئارادانیە‪،‬‬ ‫بەاڵم پێویس��تە ئەو كۆتایە زیاتر بكرێت‬ ‫تا بگاتە ‪. %50‬‬ ‫دەنگ بەكاندیدە ژنەكان دەدات‬ ‫نەزیرە كەمال‪ ،‬تەمەن ‪ 28‬ساڵ‪ ،‬پیشەی‬ ‫فەرمانبەریی��ە‪ ،‬باس ل��ەوەدەكات‪ ،‬وەك‬ ‫ژنێك خۆش��حاڵە بەزیادبونی رێژەی ژنان‬ ‫لەپارلەمانی كوردس��تاندا هیواداریشە ئەو‬ ‫رێژەیە بگاتە ئاستی پیاوان‪ ،‬هەر بۆیەش‬ ‫دەنگ بە كاندیدە ژنەكان دەدات‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوان كلیلی خۆشیەكانی ژنانن‌و دەرگای‬ ‫بەخت��ەوەری ب��ەڕوی ژن��ان‌و كۆمەڵگادا‬ ‫دەكەنەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەش ناش��ارێتەوە كە‬ ‫زۆرێك لەژنان دەنگ بەكاندیدە پیاوەكان‬ ‫دەدەن‪.‬‬

‫دەنگ بەكاندیدە ژنەكان دبەن‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫رێژەیان لەپارلەمان‌و لەناوەندەكانی بڕیاردا‬ ‫زۆرتربێت‪ ،‬چونك��ە لەزۆر بواری كۆمەڵی‬ ‫ئاستەنگ لەبەردەم ژناندا هەیە‬ ‫كوردیدا ئاستەنگ خراوەتە بەردەم ژنان‪،‬‬ ‫ئەندامێكی س��ەركردایەتی یەكگرتوی بۆیە پێویس��تە ژنان بەدەنگەكانیان بونی‬ ‫ئیس��ل�امی كوردس��تان‪ ،‬كاندید لەهەمان خۆیان بس��ەلمێنن‪ ،‬تا چیتر پیاو ساالری‬ ‫لیس��ت‪ ،‬رونیدەكات��ەوە‪ ،‬ژن��ان خۆیان لەكۆمەڵدا نەمێنێت‪.‬‬ ‫كەمتەرخەمن لەكەم��ی رێژەكەیان لەكایە‬ ‫سیاس��یەكاندا‪ ،‬پێویستە بێینە پێشەوەو‬ ‫پیاوساالری بەهێزە‬ ‫بەدەنگ‌و رەن��گ‌و بیروبۆچون��ی خۆیان‬ ‫كاندیدێك��ی لیس��تی گ��ۆڕان‪ ،‬ب��اس‬ ‫بدوێی��ن‌و پش��تگیری لەمافەكانی ژنان‌و ل��ەوەدەكات‪ ،‬هێش��تا ئەقڵیەتێك��ی‬ ‫هاواڵتیان بكەن‪.‬‬ ‫وەه��ا لەكۆمەڵ��گادا نیی��ە ك��ە ژن��ان‬ ‫محەم��ەد‬ ‫خەرام��ان‬ ‫ج��اف‪ ،‬لەهەڵبژاردنەكان��دا بەئ��ازادی بیانەوێت‬ ‫جەختدەكاتەوە‪ ،‬لەس��ەر ژنان پێویس��تە دەنگی خۆیان بدەن‪ ،‬بەڵكو تائێستا باوك‬

‫ساالری لەكۆمەڵدا بەهێزە‪ ،‬بەاڵم لەماوەی‬ ‫چەند س��اڵی داهاتودا ئەو هێزو فش��ارە‬ ‫لەس��ەر ژنان نامێنێت‌و پیاو ساالری تێك‬ ‫دەشكێت‪.‬‬ ‫گوڵستان سەعید‪ ،‬ئاماژە بەوەشدەكات‪،‬‬ ‫لەم واڵتەدا ئەوەن��دەی گرنگی بە بابەتە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكان دەدەرێت‪ ،‬ئەوەندە بایەخ‬ ‫بەبابەتی سیاسی‌و رۆش��نبیری نادرێت‪،‬‬ ‫بۆیە دەبێت ژنان لەكاتی هەڵبژرادنەكاندا‬

‫بێن��ە پێش��ەوەو بچن��ە پۆس��تەكانی‬ ‫دەسەاڵتەوە‪.‬‬ ‫ناوب��راو داواش لەژن��ان دەكات‪ ،‬ك��ە‬ ‫دەنگەكانیان بۆ ژن��ان بێت‪ ،‬تا بتوانرێت‬ ‫باش��تر داكۆك��ی لەمافەكانی��ان بكرێت‪،‬‬ ‫چونكە ژن لەكێشەكانی ژنان تێدەگات‪.‬‬ ‫هیچ رێگریەكی لێنەكراوە‬ ‫س��ەبارەت بەخۆكاندیدك��ردن‌و رێگری‬

‫لەبەردەمی��دا وەك ژنێ��ك‪ ،‬كاندیدێك��ی‬ ‫یەكێتی��ی نیش��تیمانیی كوردس��تان بۆ‬ ‫پارلەمانی كوردس��تان‪ ،‬باس لەوەدەكات‪،‬‬ ‫خۆكاندیدكردن��ی بۆ پارلەمان وەك ژنێك‬ ‫هیچ ئاس��تەنگیەكی بۆ دروستنەبوە‪ ،‬ئەو‬ ‫كەسانەی كە لەهەر رویەكەوە ئاستەنگیان‬ ‫بۆ دروس��تدەبێت بێگوم��ان پەیوەندیی‬ ‫بەئاستی رۆش��نبیری ئەو ناوچەیە یا ئەو‬ ‫خێزانەوە هەیە كە لێی دەژی‪.‬‬

‫چاالكوانێك‪ :‬پێویستە كۆتای ژنان بكرێتە ‪%50‬‬

‫دەرفه‌ت بەژنان نادرێت‬ ‫سیاسەت بكەن‬ ‫الی خۆیش��یەوە چاالكوانێك��ی بواری‬ ‫ژنان جەختدەكاتەوە‪ ،‬لەكۆمەڵی كوردیدا‬ ‫دەرفەت��ەكان زۆر كەمن تا رێژەیەكی زۆر‬ ‫لەژنان بەش��داریان لەبواری سیاس��ەتدا‬ ‫پێبكرێت‪ ،‬رۆڵی��ان لەناوندەكانی بڕیاردا‬ ‫هەبێت‪ ،‬هەربۆیە بونی كورس��ی كۆتا بۆ‬ ‫ژنان لەم واقیعەی ئێستادا گرنگە‪.‬‬ ‫س��ەمیرە محەمەد‪ ،‬باس لەوەشدەكات‪،‬‬ ‫هاوسەنگكردنی كورس��یەكانی پارلەمان‬ ‫دەبێت ه��ەر بەن��اوی كۆت��اوە بكرێت‪،‬‬ ‫چونكە هیچ جۆرە مۆس��گەریەك نییە بۆ‬ ‫ئەو هاوسەنگكردنە لەنێوان پارلەمانتارانی‬ ‫ژن‌و پیاودا‪ ،‬بۆیە پێشبینی ئەوەناكرێت تا‬ ‫چەند ساڵی داهاتوش رێژەی ژنان لەكۆتا‬ ‫زیاتربێت‪ ،‬هەرچەندە لە كوردستان رێژەی‬ ‫لە ‪ %32‬بوە لە پارلەمانی عیراقیش تەنها‬ ‫‪ %25‬ب��وە‪ ،‬لەالیەكی تریش��ەوەدەنگۆی‬ ‫ئ��ەوەش هەیە رێ��ژەی ژن��ان بكرێت بە‬ ‫‪ %40‬ب��ەاڵم نیگەرانیەكە لەوەدایە كەباس‬ ‫لەیەكس��ان بون‌و ‪ 50‬بە ‪50‬ی كورسیەكان‬ ‫ناكرێت‪.‬‬

‫ثشو‬

‫ذمارة (‪ )437‬دو شةممة ‪2013/9/16‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫دەرهێنەرێكی كورد بەهۆڵەندی شانۆگەرییەك پێشكەش دەكات‬ ‫چاودێر‪-‬كامۆ‪:‬‬ ‫دوێنێ‌ یەك شەممە ‪ 9/15‬لەشاری‬ ‫ئەپڵدۆرن‪-‬ی هۆڵەندا‪ ،‬دەرهێنەری‬ ‫كورد باكۆ سۆرانی بەبەشداری چەند‬ ‫ئەكتەرێكی هۆڵەندی شانۆگەری‬ ‫مندااڵنی (ڕەش‪ ...‬رەنگی نییە)یان‬ ‫پێشكەشكرد‪ ،‬ئەم پێشكەشكردنەش‬ ‫لەچوارچێوەی فێستیڤاڵی لۆكەیشن‬ ‫مۆندیالدا ب��و‪ ،‬ك��ە فێستیڤاڵێكی‬ ‫هەمەڕەنگی هەمەالیەنە‌و سااڵنە‬ ‫لەهۆڵەندا سازدەكرێت‪ ،‬ئەم ساڵیش‬ ‫زیاتر لە‪ 30‬گروپی شانۆیی بەشدارییان‬ ‫تێدا ك��ردوەو بڕیارە تا چەند رۆژی‬ ‫داهاتوش بەردەوام بێت‪.‬‬ ‫باكۆ س��ۆران��ی بە «چ��اودێ��ر»ی‬

‫راگەیاند‪ :‬لەفێستیڤاڵی ئەمساڵدا ئێمە‬ ‫بەشانۆگەریی (رەش‪ ..‬رەنگی نییە)‬ ‫بەشداریمان كرد كە بەزمانی هۆڵەندی‬ ‫نمایشمانكرد‌و چەند ئەكتەرێك تێیدا‬ ‫بەشداربون‪ ،‬شانۆگەرییەكەش مالۆ‬ ‫دلۆیی نوسەری هۆڵەندی نوسیویەتی‪.‬‬ ‫لەبارەی چیرۆكی شانۆگەرییەكەش‪،‬‬ ‫سۆرانی دەڵێت «چیرۆكی شانۆییەكە‬ ‫كەشێكی ئەفسونی ه��ەی��ە‪ ،‬باس‬ ‫لەكوڕێك دەك��ات لەرێكەی رەنگ‌و‬ ‫وێنەكێشانەوە ب��ەدوای باوكیدا‬ ‫دەگەڕێت كە پێشتر لێیی ون بوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەتابلۆكەیدا باوكی دەدۆزێتەوەو‬ ‫بەگۆرانی گ��وزارش��ت ل��ەو خۆشییە‬ ‫دەكات‪».‬‬

‫‪@@R‬‬ ‫‪@@S‬‬ ‫‪@@T‬‬ ‫‪@@U‬‬ ‫‪@@V‬‬ ‫‪@@W‬‬ ‫‪@@X‬‬ ‫‪@@Y‬‬ ‫‪@@QP‬‬ ‫‪@@QQ‬‬

‫كچە ئەكتەرەوە هات‪ ،‬كریستین بەم داواكارییە رازی بوەو‬ ‫هەفتەی رابردو لەیەكێك لەپاركەكانی ئەمەریكا پێكەوە‬ ‫دانیشتن‌و چەند وێنەیەكی یادگاریشیان گرت‪ ،‬كریستین‬ ‫لەسەر داوای ئەوسەرمایەدارە سعودییە ئامادەنەبو‬ ‫ناوەكەی ئاشكرا بكات‪ ،‬بەاڵم وەك خۆی ئاماژەی پێدا‬ ‫ئەو بڕە پارەیەش ببەخشێتە زەرەرمەندانی الفاوەكانی‬ ‫ساندی لەئەمەریكا‪.‬‬

‫دو كیلۆ مادەی هۆشبەری لەناو سكیدا شاردۆتەوە‬ ‫میدیاكان‪:‬‬ ‫پۆلیسی ف��ڕۆك��ەخ��ان��ەی ب��وگ��ۆت��ای‬ ‫پایتەختی كۆڵۆمبیا‪ ،‬ژنێكی كەنەدی‬ ‫تەمەن ‪ 28‬ساڵیان دەستگیركرد‪ ،‬كە بڕی‬ ‫دو كیلۆ مادەی هۆشبەری لەنێو سكیدا‬ ‫ش��اردب��ۆوە كە وەك حاڵەتی سكپڕی‬ ‫دەرك��ەوت��وە‪ ،‬تابڕی م��ادە هۆشبەرەكە‬ ‫دەرب��از ب��ك��ات‪ ،‬دوای ئ��ەوەی لەالیەن‬ ‫پۆلیسەوە گومانی لێدەكرێت پشكنینی بۆ‬ ‫ئەنجامدەدرێت‌و دەردەكەوێت كە بڕی دو‬ ‫كیلۆ مادەی هۆشبەری لەناوسكیدا شاردۆتەوە كە بەنەشتەرگەری لەناوسكیدا دانراوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ گرتنەبەری هەمو ئەو رێوشوێنە ئەمنیەی لەواڵتانی كۆڵۆمبیاو پیرۆ‬ ‫لەكیشوەری ئەمەریكای باشور دەگیرێتە بەر‪ ،‬سااڵنە بڕی ‪ 300‬تەن مادەی هۆشبەر‬ ‫بەرهەمدەهێنرێت‌و لەالیەن مافیاكانەوە ئەم مادەیە دەگەیەنرێتە ئەمەریكا‪ ،‬مەكسیك‪،‬‬ ‫ئیسپانیا‪ ،‬تایلەندو زۆرێكی تر لەواڵتانی جیهان‪ ،‬لەكاتی گواستنەوەشیدا مافیاكان‬ ‫پەنا دەبەنە بەر زۆرێك لەئامێرە ئەلیكترۆنیەكان‌و كتێب‌و كەپسولی حەب‪.‬‬

‫ئەختەبوتی زیندو بۆ رێكالمی بازرگانی‬ ‫میدیاكان‪:‬‬ ‫كۆرییەكان خواردنی ئەختەبوتی‬ ‫زیندوش دەكەنە ریكالمی بازرگانی‌و‬ ‫س��ااڵن��ە فێستیڤاڵی ت��ای��ب��ەت��ی بۆ‬ ‫ئەنجامدەدەن‪ ،‬لەئێستادا خواردنی‬ ‫ئەختەبوتی زی��ن��دو‪ ،‬بوەتە یەكێك‬ ‫لەریكالمە بازرگانیەكانی‌و زۆرێ��ك‬ ‫لەچێشتخانەكانی ك��ۆری��ای باكور‬ ‫بەیەكێك لەباشترین ج��ۆرەك��ان��ی‬ ‫خواردنی دادەنێن‪ ،‬هاواڵتیانیش سااڵنە‬ ‫ئاهەنگی تایبەتی بۆ سازدەكەن‪.‬‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەران��ی ئ��ەم فێستیڤاڵە‪،‬‬ ‫ئەختەبوتەكان لەنێو ح��ەوزی ئاوی‬ ‫شوشەییدا نمایشدەكەن بۆ ئ��ەوەی‬ ‫ه��ەواداران��ی ئ��ەو ج��ۆرە خ��واردن��ە‪،‬‬ ‫بەئاسانی لەنێو حەوزەكان بیانبینن‌و‬ ‫بتوانن دەستگیریان بكەن‌و بیخۆن‪.‬‬

‫كاور‬ ‫‪4/20-3/21‬‬

‫دوانة‬ ‫‪6/20-5/21‬‬

‫ـ ئ��ەوەن��دە ش��ت��ە‬ ‫بچوكەكان بەگرنگ مەگرە‪،‬‬ ‫راب��ردو ف��ەرام��ۆش ك��ە‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫كەسێك پەیمانێكت دەدات ‌‬ ‫وریابە هەڵنەخڵەتێی‪.‬‬

‫ـ كاری ئەمڕۆ مەخەرە‬ ‫سبەینێ‌‪ ،‬پارەیەكی باش‬ ‫دێتە دەس��ت��ت‪ ،‬كەسێك‬ ‫دەمێكە نەتدیوە بەم زوانە‬ ‫پێی ئاشنا دەبیتەوە‪.‬‬

‫طا‬ ‫‪5/20-4/21‬‬

‫ـ ل��ەت��ەك هاوڕێكانتا‬ ‫بەوەفابە‪ ،‬خۆت بەگەورە‬ ‫م��ەگ��رە‪ ،‬ف��ێ��ڵ ك��ردن‬ ‫لەخۆشەویستەكەت فێڵ‬ ‫كردنە لەویژدانی خۆت‪.‬‬

‫‪QR‬‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@‪@S‬‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬

‫@‪@@@@QR@@@@@@QQ@@@@@QP@@@@@@Y@@@@@@X@@@@@@@W@@@@@@V@@@@@@U@@@@@@T‬‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬ ‫@@‬

‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬ ‫@@ @@‬

‫ئاسۆیی‪:‬‬ ‫‪-1‬دو جۆر باڵندەن ‪-2‬بۆچون‪ ،‬نیوەی پایە‪ ،‬دوان لەسێو‪ ،‬لەدامەدایە ‪-3‬پرسیارە‬ ‫«پ»‪ ،‬هاوینەهەوارێكە‪ ،‬جلی بێكەڵك «پ» ‪-4‬خواردنی ئاژەڵە‪ ،‬بیگرە‪ ،‬نیوەی‬ ‫ێ كلك ‪-5‬نەتەوەیەكن‪ ،‬روناك‪ ،‬قەمور ‪-6‬میوەیەكە‪ ،‬لەنركەدایە‪،‬‬ ‫كوای‪ ،‬شەمی ب ‌‬ ‫ژمارەیەكە ‪-7‬زیندەوەرێكە ‪-8‬ناوێكی كوڕانەی مەس��یحییە «پ»‪ ،‬بۆ گشتمانە‪،‬‬ ‫خەت ‪-9‬بۆ یادو بۆنەكانە‪ ،‬روخس��ار‪ ،‬قین‪ ،‬نیوەی كارا ‪-10‬بۆ شەڕی ئەوسا بو‪،‬‬ ‫گوند‪ ،‬بۆ دەمە ‪-11‬وێران‪ ،‬ش��اعیرێكی كۆچكردوی كوردە ‪-12‬پێش پێگەیشتن‪،‬‬ ‫پیازی خڕ‪.‬‬ ‫ستونی‪:‬‬ ‫‪-1‬ئاسمان دەیناسێ‌‪ ،‬بۆ هەمو شتێ‌ زیانبەخشە ‪-2‬واڵتێكی ئاسیایە ‪ +‬پیتێك‪،‬‬ ‫گروپ ‪-3‬پێداویس��تی ماڵە‪ ،‬ب��ۆ باڵندەیە ‪-4‬فەیلەس��وفێكی جیهانیە‪ ،‬زۆرجار‬ ‫ئەك��رێ‌‪ ،‬بۆ جوتی��ارە ‪-5‬میوەیەكە‪ ،‬گیانلەبەرێكە ‪-6‬س��ك زل ‪ +‬پیتێك‪ ،‬وەك‬ ‫یەكن ‪-7‬ناوێكی كچانەیە ‪ +‬پیتێك ‪-8‬پڕاوپڕ‪ ،‬ش��ارۆچكەیەكە ‪-9‬جۆرە یارییەكە‪،‬‬ ‫ژمارەیەكە‪ ،‬بەرگێكە ‪-10‬خواردنێكە‪ ،‬قس��ە ‪-11‬پایتەختێكی ئەوروپایە‪ ،‬هێلكە‪،‬‬ ‫دانە ‪-12‬مانگێكی كوردییە‪ ،‬نابوت‪.‬‬

‫‪ 15‬خولەك دانیشتن بەنیو ملیۆن دۆالر‬

‫میدیاكان‪:‬‬ ‫رۆژنامەی دەیلی مەیلی بریتانی باڵویكردۆتەوە‪ ،‬دایكێكی جۆرجی بەناوی تسیوری‬ ‫كافارا‪ ،‬ماوەی ‪ 18‬ساڵە كوڕێكی خۆی بەمادە كهولیەكان مۆمیاكردوەو لەژێر زەمینی‬ ‫خانوەكەیدا هەڵیگرتوە‪ .‬ئەوەش وەك وەفایەك بۆ خۆشەویستی باوكی كە هەر‬ ‫لەتەمەنی منداڵی كۆرپەكەیانەوە ماڵئاوایی لەژیان كردوە‪.‬‬ ‫جون یاكارادزی لەتەمەنی ‪ 22‬ساڵیدا مردوەو لەوساتە بەدواوە دایكی پارێزگاری‬ ‫لەالشەكەی كردوەو مۆمیای كردوە بەمادە كهولیەكان‌و بەردەوام پارێزگاری لێكردوەو‬ ‫خزمەتی الشەی كوڕەكەی ك��ردوە‪ ،‬ئ��ەوەی جێی سەرنجە ئەم دایكە‪ ،‬ساڵیادی‬ ‫لەدایكبونی لەبیر نەكردوەو وەك خۆی دەڵێت‪ :‬لەیادی لەدایكبونیدا الشەكەیم سڕیوەو‬ ‫جلی جوان‌و نوێم لەبەر كردوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەشی نەشاردەوە كە ماوەی چوار ساڵە نەیتوانیوە بەباشی خزمەتی‬ ‫كوڕەكەی بكات‌و رۆژ بەرۆژیش الشەی كوڕەكەی بەرەو رزین‌و هەڵوەرین دەچێت‪،‬‬ ‫چونكە لەئێستادا خۆشی پێویستی بەكەسێكە خزمەتی بكات‪.‬‬

‫@@@‪@R@ @Q‬‬

‫‪@@Q‬‬

‫میدیاكان‪:‬‬ ‫بڕیارە رۆژی ‪22‬ی ئەم مانگە‪ ،‬هاواڵتیانی ئەڵمانیا بچنە بەردەم سندوقەكانی دەنگدان‪ ،‬بەوبۆنەیەشەوە‬ ‫هەڵمەتی بانگەشەكانی ئەڵمانیا بەتوندی بەڕێوەدەچێت‌و هەر پارتێك بەشێوازێك بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ‬ ‫خۆی دەكات‪ ،‬بەاڵم هەڵمەتی هەڵبژاردنی (‪-Die partei‬پارتی چێژ وەرگرتن) بوە جێگەی سەرسوڕمانی‬ ‫زۆرێك لەدەنگدەرانی ئەڵمانیا‪ ،‬هەڵمەتەكەش لەرێگەی ئینتەرنێت‌و تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكانەوەیە‌و باڵوكردنەوەی‬ ‫گرتەیەكی سێكسییە‪ ،‬ئەم هەڵمەتی هەڵبژاردنەش بوەتە كەرەستەی میدیا‌و راگەیاندنی ئەڵمانیا‪.‬‬ ‫لەو بارەیەوە مارتن سۆربۆرن سەرۆكی حیزبی (پارتی چێژ وەرگرتن) كە رۆژنامەنوسێكی بەناوبانگی‬ ‫ئەڵمانیایە‪ ،‬لەبارەی هەڵمەتەكەیانەوە وتی «ئەمە شێوازێكی نوێیە لەكەمپینی هەڵبژاردن‪ ،‬بوەتە جێگەی‬ ‫سەرنجی میدیا‌و گەنجانی واڵتەكەمان‪ ،‬دڵنیام سەركەوتنیش بەدەستدێنین‪ ،‬پارتەكەشمان ئامانجی پاراستنی‬ ‫مافی ئاژەاڵن‌و ئازادی سێكسی رەهای هەیە‪ ،‬بۆیە هەڵمەتەكەمان لەگەڵ ئامانجی حیزبەكەمان یەكدەگرێـتەوەو‬ ‫پێشوازییەكی زۆری لێدەكرێت‪.‬‬

‫‪ 18‬ساڵە نەنێژراوە‬

‫وش ـ ــةى ي ـ ــةكـ ـت ـ ـ ــرب ـ ـ ـ ـ ـ ِر‬ ‫@@‬

‫سێكس بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن‬

‫میدیاكان‪:‬‬ ‫دەوڵەمەندێكی ناوداری سعودی بڕی نیو ملیۆن دۆالری‬ ‫دا بەكچە ئەكتەری بەناوبانگ (كریستین ستیوارت)ی‬ ‫پاڵەوانی سەرەكی زنجیرە درامای (‪ ،)twilight‬بۆئەوەی‬ ‫تەنها پانزە خولەك لەگەڵیدا دابنیشێت‌و وێنەی لەگەڵ‬ ‫بگرێت‪ ،‬ئەم داواكارییەی ئەو سەرمایەدارە ئەمەریكییە‬ ‫لەرێگەی (هارڤی وینستن)ی پڕۆدیسۆری فیلمەكانی ئەو‬

‫‪11‬‬

‫قرذاأل‬ ‫‪7/20-6/21‬‬

‫ـ خەم لەشتێك مەخۆ‬ ‫ك��ە س��ادەو ئ��اس��ان��ە‪،‬‬ ‫دەتوانی بەرنامەی نوێتر‬ ‫دان��ێ��ی‪ ،‬ئ��ەوەن��دە دڵ‬ ‫لەخۆشەویستەكەت پیس‬ ‫مەكە‪.‬‬

‫رَ‬ ‫شي ‪21‬‬ ‫‪8/21-7/‬‬

‫ی��ەك��ێ��ك‬ ‫ـ‬ ‫لەسەركەوتنەكانی مرۆڤ‬ ‫راوێژكردنە‪ ،‬عەیب نیە دان‬ ‫ب��ەه��ەڵ��ەی خ��ۆت��دا بنێی‪،‬‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت��ەك��ەت لێت‬ ‫بەگومانە‪ ،‬وریابە‪.‬‬ ‫فةريك‬ ‫‪9/22-8/22‬‬

‫ـ سەفەرێك دێتە رێت‪،‬‬ ‫گ��رن��گ��ی پ��ێ��ب��دە‪ ،‬س��ود‬ ‫ل��ەئ��ام��ۆژگ��اری ل��ەخ��ۆت‬ ‫گەورەتر وەرگرە‪ ،‬دیارییەكی‬ ‫بەنرخ دێتە دەستت‪.‬‬

‫بابیربكەینەوە‬ ‫لەوشەی (كاو) ‪ 15‬وشە بنوسە‪،‬‬ ‫بەمەرجێ��ك وش��ەی (كاو)‬ ‫كەوتبێتە كۆتایی وشەكەوە؟‬ ‫ب��ۆ نمونە‪ :‬تكاو‪ ،‬نۆكاو‪ ،‬خنكاو‬ ‫‪ .......‬هتد‪.‬‬ ‫خەاڵتەكەی‪ :‬دو مانگ رۆژنامەی‬ ‫ێ بەرامبەر وەربگرە‪.‬‬ ‫چاودێر ب ‌‬ ‫براوەی پێشو‪ :‬راستی كەریم‬ ‫وەاڵمەكانتان بۆ ئەم ئیمەیڵە بنێرن‪:‬‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫تةرازو‬ ‫‪10/22-9/23‬‬

‫ـ هەمو كەسێ‌ پێویستی‬ ‫ب��ەل��ێ��ب��وردن��ە‪ ،‬ئ��ەوەن��دە‬ ‫هەڵەشە مەبە‪ ،‬س��ود لەو‬ ‫كاتانە وەرگ��رە كە دوریت‬ ‫لەخۆشەویستەكەتەوە‪.‬‬ ‫دوثشك‬ ‫‪11/22-10/23‬‬

‫ـ پ��رۆژەی��ەك��ی سەیرو‬ ‫ن��وێ‌ دەگ��ری��ت��ە دەس��ت‪،‬‬ ‫پارەیەكی باشت دەست‬ ‫دەك��ەوێ‌‪ ،‬م��ژدەی��ەك��ی‬ ‫خۆش لەخۆشەویستەكەت‬ ‫دەبیستی‪.‬‬

‫كةوان‬ ‫‪12/20-11/23‬‬

‫ـ ی��اری بەئاگر مەكە‪،‬‬ ‫كارێك مەكە كە هی تۆ نییە‪،‬‬ ‫شتێك نایزانی پرسیار بكە‪،‬‬ ‫ئەوەندە خۆشەویستەكەت‬ ‫زویر مەكە‪.‬‬ ‫طيسك‬ ‫‪1/19-12/21‬‬

‫ـ پ��ارەی سپی بۆ رۆژی‬ ‫رەش‪ ،‬زی��ادە مەسرەفی‬ ‫كارێكی باش نیە‪ ،‬بۆ كارێكی‬ ‫ێ بایەخ خۆشەویستەكەت‬ ‫ب‌‬ ‫تاقی مەكەرەوە‪.‬‬

‫سةتأل‬ ‫‪2/18-1/20‬‬

‫ـ ئ��ەم ه��ەف��ت��ە‬ ‫ب��ەخ��ت��ەوەری روت‬ ‫ت��ێ��دەك��ات‪ ،‬هەواڵێكی‬ ‫زۆر گرنگ دەبیستی‪،‬‬ ‫خ��ۆش��ەوی��س��ت��ەك��ەت‬ ‫سەفەرێكی لەڕێدایە‪.‬‬ ‫نةهةنط‬ ‫‪3/20-2/19‬‬

‫ـ نهێنی ژیانت بپارێزە‪،‬‬ ‫س��ود ل��ەئ��ام��ۆژگ��اری‬ ‫وەرگ��رە‪ ،‬ل��ەه��ەم��و‬ ‫شتێكا ه��ەڵ��م��ەدەرێ‌‪،‬‬ ‫رێز لەخۆشەویستەكەت‬ ‫بگرە‪.‬‬

‫ناوةندي رؤشنطةريى ضاود َير دةريدةكات‬ ‫خاوةنى ئيمتيازو سةرنوسةر‪ :‬مةال بةختيار‬ ‫ستافى كارا‪ :‬سامى هادى ‪ -‬بةهمةن تاهير نةريمان ‪ -‬رزطار فايةق‬ ‫بة ِر َيوةبردنى هونةرى‪:‬‬ ‫جةليل حس َين ‪ -‬سؤران عةبدولَآل نةقشبةندي‬ ‫يةكةمني ذمارةى‬

‫لة ‪ 2004/10/4‬دةرضوة‬

‫ناونيشان‪:‬‬ ‫سل َيمانى ‪ -‬طة ِرةكى ئاشتى (‪)104‬‬ ‫كؤآلنى (‪ )41‬ذمارةى خانو (‪)22‬‬ ‫ئاسيا‪07701959999 :‬‬ ‫كوردت َيل‪3290668 :‬‬ ‫فانؤس تيليكؤم‪07480134687 :‬‬ ‫كؤ ِرةك‪07501147133 :‬‬ ‫دابةشكردن‪07701517533 :‬‬ ‫ضاثخانة‪ :‬كوردستان ‪ -‬نرخ‪ )500( :‬دينار‬

‫‪info_chawder@yahoo.com‬‬

‫‪w w w .c ha w d ernews .com‬‬

‫‪No. (437) 16-9-2013‬‬

‫‪Political, Educational & Social Weekly Press‬‬

‫‪Reklam‬‬

r1:Layout 1

9/14/2013

5:14 PM

Page 1

Ëõð þü rÍý„ þØºk qlg îýøArHýC ÁAu»Ü # òük»íW»ð ºqAõw # Û»üBÔ z½ñýÄ # ¼ sæ # ºlñüBC þðBÜºqBìu

»ýürýHÜBðôq þGºk»C þü»ñgºq ÿ»ðBPÔ»ø þÜ»ü½Ý„BK

|rexneycawder@yahoo.com

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

:qBýP„q»K q»w ÿkBø|þìBw

378 www.chawdernews.com

?óAlürýHñ„¼o þPg»PüBK ÿrýG »è óBì»èqBK þðBÜºlülðBÜ »è ïBÜ QÉG þðBíÉéw »è ÿrýHñ„¼o þOºqAsºô QÈrÝG ÿqBük BwBü »G »PxüõÉK :qBHì»Ð ëBì»W þPxüõÉK ÿrýHñ„¼o þPg»PüBK ½G þðBíÉéw :óBícºpèôlG»Ì qºôq»w .k QÈôºk þðkrÝÉW»HÉW õÝ¾»G ,»ýýð qBüpG »G

óBícºrèôlG»Ì qºô q»w þðBÜ»ýýPxü ôAlÉK ôõÝ¾»G ,»ðBPwkq õÜ þíƒÈ q»ƒø þƒü rƒýƒHƒñƒ„¼ o | ".òãðrâ RBÜôBø ,ó»ÝG ÿ qBük »WkõG ÞÈ pG »ðBü õýðAõO ,krÜ þ„ArÝ„BC »è ÞÉÜ»ü óBì»èq»K ºô»ðôõ_ q»â»C Ak»èõg ï»è »üAlðBý„»ìBðq»G »è ÿ»Ü»ýü rýHñ„¼o »ð»üæ þü q ôõGBC þðBgrÈ u »üºô»C óBýðBÜ»ìBðq»G òýGAk ½G ÿ rO þðBÜ»ýýPxü ôAlÉK ô Bì»ñýw þ¾½ø ô ºô»ññÈ u ôõHG .QÈ rÝG ,þðBíÉéw »PÉG ÿ rýHñ„¼o þOºqAsºô ºô ôkrÜ óBìAôAk" þ…ýOô »ãðrâ ºô»ñì ÿæ»G ÿºlðºô»C ,QÉG»ð äðrâ q ¼ s ºô»C »ãðºo ïÂ»G | ".QÈ rÝG òýGAk þðBÜ»ýýPxü ôAlÉK »Ü »üºô»C ÿ qBü pG þðkrÝÉW»HÉW lðBü»ãý„Ao óBícºpèôlG»Ì qºô q»w »WkõG þðkrÝñýGAk ô þðBíÉéw ÿ qB„ þü rýHñ„¼ q þðkrÝPg»PüBK»G þðBì»èq»K þìºqAõ_ þèõg þðAqBPðBì»èq»K þÜq»C ,»Pw»G»ì ô»C ½G .»ðBPwkq õÜ qAkq»w »è »Ü»ü q»ø þðôõ_½G Ak þ¾ô»ø q ¼ s| rÈkôB_ ÿ»ñgºo óBì»ø ½G| óAo½â þPxýè þðAlülðBÜ ,òýì»C»ì»c ½ÜrÉ„ .k ô| tü s»Ì #.ó ôõG»ð ôõOô»Üq»w óBÜ»¾ô»ø ïÂ»G ,QÈ rãGqºô Qw»G»ì

qBHì»Ð ëBì»W ÿ rO þÝÈlülðBÜ ô »üAlÉO þü rýHñ„¼ o þðBñOBýñG þ¾ô»ø òü rPì»Ü ô ÿ q»wBOq»w þÜ»ü»WkõG »Pxü õÉK ,RBÜºk ºô»è zBG †ýðBì»èq»K þPg»PüBK þðBÜ»ýýPxü ôAlÉK BO QÈ rÝG òýGAk þðBíÉéw ½G ºq ô»â .òÈ rÝG ÊW»HÉW ÊK þðôõGrýHñ„¼o þèõg ÿ qBPðBì»èq»K ,óBícºpèôlG»Ì qºô q»w .k ºô»üºqBG ô»è ½G þðBíP…ýð þýPÉÜ»ü þPxýè q»w»è AlülðBÜ ô óBì»èq»K þì»ýÉw þèõg »è òü ôõG Ú„»ìq»w »íÉC" :þOô ,óBì»èq»K þìºqAõ_ þèõg þü rýHñ„¼ o þðôõHPg»PüBK»G ÿ qBü pG »Ü AlðBì»èq»ƒK þƒì»ƒýƒÉƒw Aôk ÞÈõýðõ¾Bw krÜ ‡»Ý…ÉK óBì»Üºu ¼pK ÞÉOBÜ ,Aqk þðBíÉéw | ".ôõ_qºk »ÜºqBü pG rOAôk ô ºôºkrÜ Êè Qg»W óBìq ¼ s ïÂ»G ,Arg ÿ»ðvýè þìAlð»C RBÜôBƒø »ƒÜ ,óBƒì»ƒèq»ƒK ÿºlƒülƒðBƒÜ ô»ƒC ô»C ,ºôºkrÜ þðô ô o ,ôõG †ýðBì»èq»K þì»ýÉw þèõg þü rýHñ„¼o QÉGºk »ÜºqBü pG ÿApÈ ô »Ü ºôõG râAlÉK q ¼ s ÿ»ðAô»è ºôõG ÞÉÜ»ü :þOô ô QÈ rÝG óBgq»O ºqBü pG ô»C ½G ÿ q»wBOq»w þÜ»ü»WkõG þðBíÉéw QÉG qBü pG Bùð»O q»â»C ,QÉGBð ÞÈ qBü pG »G ókrÝPg»PüBK»G" »Ü òì ,QÈ qlG ½G þðôõGrýHñ„¼ o ÿ qBü pG »ýýð ºô»G þPxü õÉK þPg»PüBK »Ü þO»ü ô ôlðBíè»w ÿ ½g þðBíÉéw ïÂ»G ,îü rÉèô»ø

óAq ½w :½O½Ô ,QÈ rÝG ÿ qBük Ak»ÜBwBü »è »Pxü õÉK ,ºlülðBÜ ô»C ÿAôpG »G »è ,q ôõPèõÜ ô äð»øq»Ô »G »O»HüBO »Ü ,ÿrýHñ„¼ o þOºqAsºô »è ÿ»ðBýü rýHñ„¼o ºôAq s»ìAk ô Bâsºk ô »ÝñG ô»C ô QÉG AlýðBíÉéw .òÈ rÝG kBüs ô òÈ rÝG rOtÉø»G ó»ø AlýðBíÉéw ô þGºk»C ÿºq ô»â þ¾BÅýPxÉÔ ô ôk »ðÂBw" :þOô Bøºô q»ø þðkrÝÉLü qAl„»G »G ,òÈ rhHÝÈ o AlýðBíÉéw »è ÿ rýHñ„¼o ô ÿ q»ðõø .BKô ô q ô»C ô ÊwôAqk þðBOÂô ôõì»ø »è Býðk þðArýHñ„¼o ÿ»ñü q ¼ s òìAôºkq»G »Ü QÈ rÝG òýGAk »ðArýHñ„¼o ô»C ½G R»HüBO þOÂ»g »ðÂBw ô rýÌB„ ô lð»ìq»ðõø ô»C ½G óBñÉètÈ o þOÂ»g RBÜôBø ,AlðBñÉøAk »è .óBýðBÜ»ðAtÉg »PÈ qlG ô ó ôBì»ð AlðBüu »è »Ü QÈ rñGAk »ðAq»wôõð ÿ qBÜ ô òÈ rhHÝÈ o AlÜ»üBwBü ÿºõÉ_qAõ_ »è »ðBƒì»ƒC ôõƒì»ƒø ".QÈ rÝG ½G óBýPxü õÉK QÈ rÝG »ÜºqBü pG BOºq»w »Pxü õÉK ,ºôºkrÜ ºô»è þPg»W qBHì»Ð ÿ qBÜ ô ºrOºq ô»â qBü pG »è BwBü »üAõüAo ô»C »Ýðõ_ ,BwBü »G | .RBGºk ôBð »ÜºqBü pG þðkrÝýüBwBü »G ‡BOºq»w þPg»PüBK »G ArÜ þðBíÉéw ,AlðBì»èq»K þì»ýÉw þèõƒg »ƒè þðBíÉéw ,óAlð»ìq»ðõø ô óArýHñ„¼o ÿ»Oô »G ïÂ»G ,ÿ rýHñ„¼o

þðBíÉéw ÿ qB„ :k»íì»dì Aô»…ÉK - rÈkôB_ ÿ»ñgºq ßºô ,þðBíÉéw ,AlðBPwkqõÜ þðBì»èq»K þì»ýÉw þèõg »è ßºô ïÂ»G ,AqlñÉwBð óBPwkqõÜ þíÈ q»ø þü rýHñ„¼ o þPg»PüBK ½G ôAqkrÈvH¾»ø þðAlülðBÜ »è ïBÝ`ýø ÿ»ìBðqBÜ ,QÈ rÜºk þñýHÉO ô ºu ¼ pK »è zBG rPì»Ü óBPwkqõÜ þðBì»èq»K þìºqAõ_ þèõg þèõg »è BüBC ,ÿrýHñ„¼ o þPg»PüBK ½G ó»Üºk óBýðBÜ»ìBðq»G »G ÿqBü pG þðkrÝÉW»HÉW q»w»è qBÜ ó½_ ,AlðBì»èq»K þìºqAõ_ ?QÈ rÜºk þðBíÉéw þü rýHñ„¼ o þðôõHPg»PüBK þ ƒ 5 º q B ì u ÿ l ü l ð B Ü ô z B ñ Ô B ì ô r ý H Ü B ð ô ô o ,q B H ì » Ð ë B ì » W ,Ak ºô»G ÿºuBìBC ,óBPwkq õÜ þýðBíýP…ýð þýPÉÜ»ü þƒ102 þPxýè ô ºô»ðkrÝ¾ôõØ ,ó»ÝG q»w»è ÿ qBÜ »Pxü õÉK ÿ»ðÂBg ô»è ÞÉÜ»ü þPg»PüBK ßºô þðBíÉéw »Ü »üºqBü pG ô»C ÿ rOBü s þðlðBLw»_ »ð»hG ºqBü pG ô»C óAô»C QÉGºk »üAô þÉK ,ºô ôlðBwBð ÿ rýHñ„¼o ô »ÜBwBü »G óºlG tÉø óB„BK ô ºôºtÉø»G þÜ»üBwBü ÿºõÉ_qAõ_ .ó»ÝG þÉW»HÉW

AlðBPðBÜ»O»GBG ÿsAõ…ÉK »è vÈôæ»â þ¾BÅýPxÉÔ galawezh17@hotmail.com :ºô»éü»íýC ï»C ÿ»ãÈ o»è kõgBü* |HYPERLINK "mailto:galawezh17@hotmail.com" »ýü rýHÜBðô ô o ô þGºk»C þÝÉ¾BÅýPxÉÔ ,vÈôæ»â þ¾BÅýPxÉÔ ô QÈ rÜºksBw ºôºvÈôæ»â þü rýHÜBðô ô o ÿ»ÝñG ó»üæ»è »ðÂBw ,ºôAlìBXð»C þü ôõOô»Üq»w »G þ¾BÅýPxÉÔ ºtðB„ BPxÉC BO Al¾Bxì»è ôAlü½g ÿºkAô »è ÁBÅýPxÉÔ òýì»øºlÄ»c »…ü qBü pG | .QÈ qlG ïBXð»C

»Ü RBÜºk óAqºvÈõO ô râ»ñgºo ô Iük»C ô q»wôõð ÿqAkBâBC ÿºkAô »è ôõ…ÉK þðÂBw ÿºõÉ„ óBì»ø »G vÈôæ»â þ¾BÅýPxÉÔ BO ºôAôk»G 2013/9/10 þOô»ÝÈ o »è »ü½G ,RBÜºlÉLPwºk Alü½g ,)ºô»ñý¾½ÝÉè ,ß¼ rý_ ,rÍý„( þðBÜ»ƒì»ƒøq»ƒG 2013/10/10 ".òü râºkqºô ôÃG rP…ÉK óBÜ»ì»øq»G »PxüõÉK ,ºôõOBø AlÉO þ„ºô»C ºô»ðB…ýðôBð ô ôk ï»è ÞÉƒÜ»ƒü ÿ»ƒãƒÈ o»ƒè ôºô»ƒñƒGArƒÜ»ƒð :vÈôæ»â ÿrýHÜBðô ô o ÿ»ÝñG »G òÈ qlð»ü»ãG ,þWBc »¾Bg ÿ»ÝèõÔ Þü tð ,vÈôæ»â ÿrýHÜBðô ô o ÿ»ÝñG* .þü»ðôõíð ÿ»„»â ÿ»ðBhGBOõØ q»HìAq»G

rÈkôB_ ÿ»ñgºo :BC rÈkôB_ ÿ»ñgºo ½G þÜ»ýýK½Ü »Ü AlÜ»ü»ìBñü qAkBâBC »è QÉð»ü»âºlüAo vÈôæ»â ÿrýHƒÜBƒðô ô o ÿ»ƒÝƒñƒG ,ºôAqkrƒÉƒð ÿqAô q»G »è ôAlü½g ÿºkAô »è vÈôæ»â þ¾BÅýPxÉÔ òýì»øºlÄ»c ô q»wôõð »è AôAk ºô»„»ü»ð½G ô»G ,RBÜºlÉLPwºk 2013/11/21 ß¼ rý_ ô rÍý„( ,óBýðBÜ»O»GBG »Ü RBÜºk óArâ»ñgºo ô óBHük»C .ó rÉñG »Ü»¾BÅýPxÉÔ ½G ,)ºô»ñý¾½ÝÉè ô ,vÈôæ»â ÿrýHÜBðô ô o ÿ»ÝñG" :ºôõOBø Ak»Ü»ìBñü qAkBâBC »è

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

óBì½g ÿkõg þðBüu þðBÜºô»ðAlãðºk rýøBO R»Í¾»O QÉwõñüºk ÞÈ qBW »PÔ»ø ôk

»èBÐBC ï»Pw¼o | ô ÁAlñì þñýñýG óAõÉð »è AlðôõGºqô»â ÿºô»ðkrÝOºo ºlð»ìq»ðõø ô»è »ÝÉÜ»ü ,»èBÐBC ï»Pw¼ o q»ÔArâ½O½Ô ô qBÜºõÉ„ ÿlð»ìq»ðõø þðBÜ»ýü q»ðõø »ì»øq»G ÿºqBGqºk q ¼ s þÝÈ pìõP…ì ºq ¼ s þÝÉðÂBw »Ü ÿ»ðAqBÜºõÉ„ ÿ»ñgºq ô þñýHÉO ô óAqBü»ð ÿ ô ô o»Gô ô q ô»C ÿºlñÉø »ü»ø lð»ìq»ðõø ï»Ü ,»üAkAqBC »è ï»Ü ! ºôõG»ð ºôºq»ðõø »G þ…ülðºõü»K ºôõGqBW »Ü ,ºô»PÉGôõG ôBý„»ð »PÉHG ô QÉ…ÉÜAq óBÜ»ýýðBýG þXðq»w ÿ»Üºq»ðõø ô»C ÿºlñÉø »ü»ø †ülð»ìq»ðõø ô þðBÜ»¾ºôBø þü»éâ óAõÉð »è ï»Pw¼ o ,óBÜ»ýýðBýG ºq»ñýG þ…üBPw ô Yðq»w þÉW ÿ qAkBâBC ÿºô»C ,ºôõG ºô ½éGBO þÈ o »è þìÂºô»ÜBO »…ýì»ø AlýðBÜºq»ñýG þ…üBPw »è ÿ sAô q»Gô»ì»è ÁBw QxýG ó ½_ QÉGºk rü»w þÉK ,QÉG »èBÐBC ÿ rìõÌ þPü r„ ÿBðAõO ô ºrø»G »G þðôõGoºôBG »G »ñgºq ÿ ôB…Éè ïºkq»G þì»Pw¼ o ?ºôBñÉø»ð q»ðõø .ÿkq õÜ ÿ q»ðõø ÿ»ÜºkqBw ÿlðºõü»K ºlðºôBð »è ïq»â þÝÉãðºq »OºôõG BPxÉC ÿ ½g ÿ ô ô vÉì( ô ô vÉì ÊG þÝÈlðºôBð õÜºô ,ÿkq õÜ ÿ q»ðõø ô þGºk»C ÿlðºôBð »è ôB_q»G þÝÉ„»G ,ºôõG ºôºq»ÝüBwæ ô »Pw»GAô þÝÈlðºôBð »…ýì»ø )þÌAlHýC óAqBÜºõÉ„ »è Ëlð»ø ,ºôõG ôAq sAõg þéüBPw ô êÈk½ì ÿ ½Ý„BK ÿkq õÜ ÿ q»ðõø óBükq õÜ þðBÜ»ðBìs»Pw»G ºq»ñýG »G ô BñÉøºk ºô»ðBÜ»ìºtè»ì »è óBü q»ðõø þéüBPw ºôºrÉè ó ôõHýðBùýW»G »Ü ,ó»ãHÉO Ëô»ðBýG óBü ,òðAtG ÿºô»C ÊG ,ºô»P„¼ rÔºk þðBü u þðBÜ»ýü qBÜºkq ô òü rPÜôõ`G týÜqBì þðBÜ»ðBì¼ q ,RBÜºlÉK Qwºk »G ,ºô»üºkAk»ñÉè ÿ oôBC z»Ü »üAõG»ðAô ô QÉG q»â»C ,ºôõOrâ ½g»è þðBÜ»ýHì½¾½Ü ,Býðk ºô»PÈ o»Kºk ºôºrÉè ô RBÜºlÉK Qwºk ºô»ýý¾BÜ½è »è ÞÈ q»ðõø q»ø þðôõHýðBùýW »è ôõGAô óBýÉK »Ü ó ôõG »ðAô»C Rrâºk ï»Pw¼ o ÿ q»ðõø »è óBü»ñgºq ÿ»ðAô»C þðôõHý¾BÜ½è »è óBüºq ½OBð ô þü»éâ ,äð»…ÉK »ñGºk ºôAôBCq ½g þéüBPw þñPwAõg ôºq»G rOBü s »ýüAôBCq ½g þ_q»ø ôõ_qºk rOAôk ,Rrâºk ï»Pw¼ o þðBÜ»ì»øq»G þc¼ q þðkrÜ »Pw»Wq»G »Ýðõ_ ,RAkºlÉK þãðrâ ô QÉ…Üºk »èBÐBC ÿ q»ðõø þì»øq»G ÿºô»ñP„¼ rÔ ,»OÂ»øu ¼ q þðBÜ»ýü q»ðõø »ìBO ÿ rã¾»ø ô »ýý¾Bì½g þðkrÝ…üBíð ,»üºrø»G ô BðAõO þðAk qºk»ø»G óBÜ»ýüAôBCq ½g »G AôBCq ½g ÿ ôAq sAõg ÿ ½g ÿ qAôBø »ñýØ»PwAq ÿlð»ìºrø»G ,RAkBñÉK þãðrâ z»Ü ô ºôBG ô ArwBð þÜ»üÂBÜ ÿºôArG lð»_ q ô ôk ÿAkô»ì »è ï»Pw¼ o ôõ`…ü qºk ,ºô»PÈ o½âBð þÝ¾»g þðAq ½â »G ÿ»ðBüAôºoBð »„rÉø ôõì»ø ô»C ïºkq»G»è ôõG †ü râAo½g lð»_ ô »ðBñÉøAk ÿ ôºrâ »xØ ºô»ýü qBÜºõÉ„ ÿºqBG »è ‡BG QÉðAõPG »ýýð äðrâ qBÜºõÉ„ ,ÿ q»w »üArÜºk .QÉñÉ…g»ñG ½éGBO QÉðAõPG ‡BG »üºô»C äðrâ ,RBÝG »üºô»C äðrâ ,RBÝG »xØ ºôºq»ðõø ÿºqBG»è ‡BG QÉðAõPG »ýýð äðrâ vÉHýðAq ½â q»w ½G óBÜºsAõg lü rW»O þ„rÉø ,RBÜ»ð sB„»ð ô QÈ p`G þðAq ½â ‡BG QÉðAõPG »G ÿ oºôBG »Ýü q»g ÿ ½g AôBCq ½g ºô»C ô »ýÉW»GBð þÝÉ„rÉø »Ü ôõ_qºk ï»Pw¼ o ÿ q»ðõø ÿ»ãÈ q »è ,»…Èlð»C ô BülüBC þðkrÜ †üBíð ½G ºô»PÈ o»âºk ô QÉñÉìBð äðºq ÿkõg þ„ºôBG ½G ºô»PÈ o»âºk ,ÿ ½g óBüu þ„ºôBG ½G ºô»PÈ o»âºk »PÉðqºk½ì Qw½K ô»C ô »ýü ôÃGõ„q»K ô»C ô Býðk þðBÜ»ýðAõW ÿºô»ðlðAo»â ½G ºô»PÈ o»âºk ,óBxñýC q»wô»è ‡AôBCq ½g ô ó ¼ oºk ºôºrÉè »íÉC ÿ»ðAô»C .»ü»ø AlðBùýW »è »Ü ÿ»ýüºrÔ þ_»Ü ,óAkºô»ñü o»K þíøºô »è ô lðBùGõ„ »è»â½W »G óBýðBüu »íÉC ÿ»ðAô»C ,ºô»üAo»â »íðBg .»üBü qºk þñ„»_ »Ü óBxñýC ô óBùýW ÿ»ýý¾ôõØ ô»C ½G ºô»üAo»â AôBCq ½g þðBÜ»ýýðAq ½â »Ü ºôArwBð ºô»G »…ýì»ø ,s ô rü»Ô : Jºq»Ì ÿ qAkôBð ÿlð»ìq»ðõø »Ü »ü»ðÂAlñì ô»C þø þðBÜ»ýðAq ½â ,RBÜºk ó ôõG»ðºq ô»â ô ºô»ðôõH¾Alñì »è þÜ½ÜAk »K ½O »G ÿ ôºs ÿ ½â QÈ ô»ðBüBð ,ºôºqAõg »ñÉG »ðçè½W q»w»è QÈ ô»ðBüBð þðBÜ»ýñü rý„Bð ,ºô»ðBÜ»ðAõW »ñýñýG þÈ o »è QÈ ô»ðBüºk ,ºô»ðo½ãG óBýðBÜ»ÝýPwæ ô ôB_ »G Q„ô rw þðkrÜBñÈ ô »è »èBÐBC þðBÜ½éGBO ,ó»ÝG ‡½ìAq»Ô qBâu ¼ q ô Býðk Akô»C ÿ q»ðõø »è ,óBÜ»P„ »ñ…g»Gºk qAks ½w ô ßBK þÜ»üBø»G ºô»ðÂAlñì þñýñýG ÿAô»Ü »è ÿ»ÜºqAlãðºq »ðBOq õÜ ô ºô»PÈ sApG ÞÉÜôõG þñ„»_ ÞÈ vÈ qlÈõâ QÉ„ºk óBü ,ÞÈ vÈ qlÈõâ þðBOq õÜ ½G þðAõW ÿºô»ðlðAo»â ô ºô»ðBñÉø ,QÉ`G òýðºsBð þÝÉðu ºpK »Ü »Ü»ýñýGBýðk ÿºô»ðlðAo»â ÿAtÐ»ì ,ôBOôõw þÝÉPgºqk óBü ,ôBgô ô q þÝÈkrK ÿBýðk »è ÿ ôõì»ø »ðBì»C »Ü ,þüºkq ôõG½g»è ô R»CAq»G »è ºpK ,þüºs»G ô s ½w »è »PÈ rÝG ôBOôõw þÝÉPgºqk ÿ q»HÉw QÉ„ºk ÞÉ¾Alñì ÿæ ,QÉ¾õØºl¾»ø ºô»ðÂAlñì ô kô ô rw »PÈ rÝG ÞÉgq»G þðlðBÌBG óBü ÞÈ rÉ„»¾»Ü þðAlãðBG QÈ rÜºk ,óBíP…ýð »PÉGºk äðºq ,»ýü qºôºkBü þðBìs ,Ak ï»Pw¼ o þðBÜ½éGBO »è äðºq þðBìs ,×BOõø »G ï»Pw¼ o þðBÜ½éGBO þãðrâ ,ºôBìoõÝ¾»ø AlðBìô ôkrGAq þÝÉñGu õØ »è »Ü ÞÈ ôAkô ô q ÿ ½g ÿkõg ½G ,RBÝG îwºq q»ñýG ½G ÿºô»C †ÉK ô»C »Ü »üAkºô»è ï»Ü»ü ÿ»éK »„»ü½G ,QÈ o»âºk Alü½g ÿ qºôºkBü þðBÜ»ìBO ÿºô»ðlðAo»â òÈõ„ »G ô»C ,RBÝüºk »üAk rP¾õØ þÜ»ü q»ãü qBÜ rÈ u »è »Ýðõ_ ,ÞÈlð»ìq»ðõø aýø ÿ q»ãü qBÜ rÈ u »PÈ ô»ÜBð þÜ¼ q»G »ü½Ü ÿ»ðBxýK ô ó ½Ü Bâqºk ô»C ÿ vG ‡Býðq ½ÕýèBÜ »è ô»C ,þO»ü½g þ¾Alñì »Ü ÿ»…Èlð»C ô »Ü¼ rýG ô óAôArÔ þ¾Bü»g »ü½Ü ÿ»ðBÝwô rO ô Þw»O »ðÂ½Ü ô»C ,óºkBðq»G þ…ü½g þ¾Bì ÿ»Ü»ýü q»è»â ÿ»Ü»PýéLw q»G»è ÞÉOBÜ î„Býñ¾k ,ò…g»GºlÉK ÿºq ô»â ï»Pw¼ o ,BÜºk »ü½Ü þðBÜ»PwBì »¾»Xð»ì q»w ÿBýâ þð½G ,ºôõP…ýðAk þðBíÉéw »è »PÉGºk ‡»OBÜ ô»C ,ºô»PÉGºk ó ôõGºq ô»â ÿ ô ô q»Gô ô q ,QÉ`Gqºk »ðBü q ôºkBü ô»è ô òý„ ºô»ÝÉ„BìõØ »_qBK þðkrÜ Akô»w ô »OBO»K þñü pÜ ïºk»G ô þüBwBC þÝÉw»Ü ÿBOAô ,ÞÈlð»ìq»ðõø q»ø ½G þ¾Alñì »è ºô»ñOô»Üq ô ôk ô ó ôõGºq ô»â .ºô»PÉGºk q ½ì #.QÉð»ü»âºk ºrø»G þðBÜ»ýðBÜ »è ºô»ñOô»Üq ô ôk

Akq»ÄqBÜ lð½íüºo Á»â»è ÞÈqAlük ,ºô»ƒì»ƒÜ»ƒƒü þƒƒwôõƒƒñƒƒ„ºo ô ô q»ƒƒw »ƒƒè »G îÕü»Ü þPwAo»G òì .ºô»O»ðôArƒwôõƒð | ".Ëk ºô»ñýwôõðºqBGô ôk þxÉw¼ rK ÞÉÜ¼ rý_ .òãñü râ q ¼ s óBÜBOºq»w" q»G »PÈ ô»Üºk óBƒü ,Ë rƒÜºk s ¼ rƒýƒK óBƒü .Alƒü pƒÈk òƒýƒƒì»ƒƒÜ»ƒƒü Á»ƒƒâ»ƒƒè R»ƒƒñƒƒÌ»ƒƒè »è óBýwôõñPwºk q ¼ s óBÜºq»wôõðq»w ôõì»ø óAqBWq ¼ s »Ü ,ó»ÝG Êè ÿ ôB_ BO »üæ þÔArâºqBK þðkrÜB„Bì»O ó»Ýüºk ÿ»P„ ô»C þýø q»â»C R»ðBð»O ,»ìºô ôk óBü ï»Ü»ü ".òwBñüºk »Ü ÊG †ýÝÈ q»wôõð ÊðAsºk q»ÄqBÜ ºqBük ArÝ„BC ô ó ô ô o »Ýðõ_ ,BÝG b Ëô»üºk ô »ýý_ þÝü q»ƒg AlðBÜ»ñ…ÝÉè½Ü »è AlÝÈ q ¼ s »è þðBÜ»Ü¼ rý_ :BƒÝƒü q»ƒì»ƒC »ƒè ºôArƒÜ ÊƒK óBƒýƒü qAlƒ„»ƒG ô 'þüBÝü q»ì»C þÜ¼ rý_»Oq õÜ òü rP„BG' .'ÿ rñÉø .½C þOÂ»g þðBÜ»Ü¼ rý_' ô»ƒC ÿAôk »ƒè ÞƒÉƒðBƒ_ô òƒü rƒƒOvƒƒÈ qk RAo" ,krÜ ÊK þPwºk ºô»ñì ÿºqBýwrK ßºô »ìBðq»G þñýwôõð ÿºqBGqºk »ƒýƒýƒ_ òì ?Aô ½üBC ÿ q»wôõð þK ½…Üq ¼ô ÿºô»C ÞÈ qBÝñÈõg ½O q»Gô»ì»è ÊðÂBw îƒðAsºk ".Ëô»è ÿ ôõG þÝÉP„ »ìBðq»G þñýwôõð »üAô ïAo òì" .þPwºk ÿ qBÜ þðôõGrÉÔ ½G »Ü»ýÉW ,»„BG ;»üºô»C »ü»ø »Ü »…ÉÜ ß»ü ,ºô»ýüBýñ¾k »G þñýwôõð »è òÜæB_ ÿ»ðBw»Ü ô»è ÞÈ q ¼ s òwôõñüºk ÿºô»C ‡BK týâq»ø ,AlìArâ¼ rK ô ó ¼ oºk óBÜ»ârÉÔ »è .ÿ q»w ºô»ñ_Bƒð ".òñÉøºk òýwôõð »è sAô QwAo ºrƒƒƒÔ Aô ½ƒƒƒüBƒƒƒC »ƒƒƒè òƒƒƒì ÿ qBƒƒâu ¼ o" .krÜ»ð AlÉO ïqBÜ q ¼ s .ôõG»ð »ðAq»ñÉùì»øq»G îðAõPG ÿºô»èq»G ô ïôõG Ëô»è ë õg ô ôk ½G þ„»G »è q»PwBƒì – .|M.F.A ÿ»ƒìBƒðAô pƒG îÉW ,îñÉùG Qwºk»G óBÜ»ðAõW ºq»ƒðõƒø ".Q…Éø ÞÉw»Ü »üºô»C Qƒ„ òƒü rƒPƒãƒñƒü rƒâ" qBÜ Alý¾»â»è þðAõOºk ½O »Ü ,ºô»Pü s ¼lƒG q»ðkqBâ ó ½W »w»Ü ô»C òì ½G .Qü»ÝƒG ô»C .ôõG ]).ß.ô( þüBÝü q»ì»C þwôõðBì¼o[ þðkrÜ»„»â þOBÜ òü rPãñü râ »è RBÜô»C ".ôõG qºlñÈ ô»è Alñì RBÌ»w »è ,ÿ týéãñýC þðBGô s »G ,q»ÄqBÜ ,ºô»ƒPƒÉƒñƒÈõƒgºk ÞƒÉƒPƒƒ„ ºqAõƒƒÉƒƒC þƒƒƒ 8 þðB…ýðôBƒð ,»ƒü»ƒðAô»ƒè ,ºô»ƒPƒÉƒñƒÈõƒhƒüºk :ÊG ÿ»Ü»ýÈõð »Ü¼ rý_»¾»ì½Ü »è ÞÉÜ¼ rý_ | "?ó»ÜBð Bì»w ½G"

þðôõHÝüAk»è ÿkBý¾Bw ½G »Ü ,ºô»ð»Üºk þØBO q»ÄqBÜ .ºôõP…ü»â þÉK ÿ qBük »ƒG ßBƒW þðBÜ½âõPÕâ óAõÉð »è þÝÉðôõ`ÝÉè Býð»O»G þÜ»ýýÙýØºk »G »ñükq»G »ýýO»üBw»Ü qAõ_ ô»C ô»C ,ºôBð»ðAk ºô»…g»Hýƒ„½ƒg ô rƒü»ƒw ºrýXðs ÿ qBýñ…ÉK ÿºô»è ºôõG ôõOô»Üq»w þÝÉðAu»¿„ q»ñÈõg ÿæ »Ü ,BÝG ß»ýýÜ½ÜBð ÿ ½g »G ÿºô»C ÊG»G ,BÜºk Qwô qk AlÉO ÿ soºô ÿ»ÝOõè »OBâºk »Ü ÞÉðAu»¿„ ,ÊðAtG .Ak»Ü»Ü¼ rý_ þðBÜºpÈk òü rgBC »è ÿ ôAô»ƒO »ƒG| q»ƒÄqBƒÜ þƒðBƒÜ»ƒÜ¼ rƒýƒƒ_ þƒìÂºô »ƒè ÞƒÈ q ½ƒƒW þƒƒðBƒƒø óAqBƒƒWºrƒƒÔ .þðBÜºq»ñÈõg ÿæ »è RAkºk ôõGºô»OBKô ôk ½G »üºô»ýýðBÜºvýO ºôBƒ_ ÿ ½ƒø »ƒG »ƒì»ƒC ô»C ,óBÜ»ýýƒPƒ…ƒâ »ƒ¾½ƒÝƒ_ »ƒýƒü qBƒÜºkq ô ÿ»ðBØBO ÿ ô ô vÉì ßºô »íÉC ÿ»ðBýü qBÜºkq ô »è qBXÈlð»ø »íÉC .òü»Üºk »…Èlð»C þðBì½g ÿºô»ðlƒñƒÈõƒg þƒÝƒü q»ƒg òƒü»ƒÜºk ÿ rƒýƒG »¾»ìBì »Ü ,òü»Gºk óBìõâ Aô ,òýðBÜ»Ü¼ rý_ ,óBì½g þðBÜ»„ô þðBÜºô»ðAlãðºk Á»â»è .òü»Üºk óBì½g þðBüu òì ô ºôºkrÜ pK óBíðBÜºôBØ þK õÜ »íÉC þðBÜ»Ü¼ rý_ ÿ»ñý`ñG ,yÉw¼ rK ÿºqBG »è þÝÉðB_ô ÞÉPg»ð ½G ô»C .krÜ Êè ïqBýwrK .Ak þOq õÜ ºô»ðôõìs»C »è óBÜ»P„ »è ÞƒÈ q ¼ s" »Ü ,ºô»ÝÉðBP„ »è qBXÈlƒð»ƒø óBƒü ,òƒÈk ".AlÜ»ýÉW »è ÞÈ pÈk ,òìôõPxýG óAqBWq ¼ s »Ü ,krÜ ïºô»C þwBG òì þÝÈ pƒÈk »ƒè þƒðBƒÜ»ƒÜ¼ rƒýƒ_ þƒðBƒ…ƒýƒðôBƒð ôºô ô o ô»C .ó ôArýâqºô ºô»ýýðBÜ»Ü¼ rý_ .†ÉK »üBñÉø ÿ ½g Ê…ÉK

“

óAqBWºrÔ ÿôAô»O »G| q»ÄqBÜ þðBÜ»Ü¼rý_ »è RAkºk ôõGºô»OBKôôk þìÂºô »è ÞÈq½W þðBø »üºô»ýýðBÜºvýO ºôB_ ÿ½ø »G »ì»C .þðBÜºq»ñÈõg ÿæ ô»C ,óBÜ»ýýP…â »¾½Ý_ »ýü qBÜºkqô ½G þðBì½g ÿ»ðBØBO ÿôôvÉì ßºô »íÉC ÿ»ðBýü qBÜºkqô òü»Üºk ÿrýG »è qBXÈlð»ø »íÉC .òü»Üºk »…Èlð»C óBìõâ Aô ,òýðBÜ»Ü¼rý_ ÿºô»ðlñÈõg þÝü q»g þðBÜºô»ðAlãðºk Á»â»è »¾»ìBì »Ü ,òü»Gºk òü»Üºk óBì½g þðBüu ,óBì½g þðBÜ»„ô ‡»Ýük þÝÉÜ¼ rý_ »ü»ðAô»è òì :þOõâ" ôBð ºq»hG R½g" þÜ¼ rý_ ,ºô»íñƒÈõƒhƒG ÿ qBü pG Ak»íì»…Éw »è ".ºô»íðBÜºôÃÉƒK ".ïºkºk ºô»C ,óBýÉK q»w »PƒÉƒPƒwºlƒ¾»ƒø ,q»ƒÄqBƒÜ õÉƒð»ƒè ÿ»ƒÜ»ƒK õƒÜ ,BƒÜºk òƒì ÿBƒ„Bƒì»ƒO ÿk ÿºôBØ aýø" :ÊwrKºk .»ƒüAlƒýƒPƒwºk #"?»ü»ø :ºôB_q»w |http://www.sophieswoods.com/carver.html 1978 þ¿È pK»C þƒ15 /þPýw AôBüBC|

.òƒýƒwôõƒð »ƒG Qƒü»ƒÜºk Qƒwºk ½ƒO" »Ü ,ºô»Pü s ¼lG ºô»C þðAõOBð qBƒXƒÈlƒð»ƒø ,þÉ¿ýG Ak»Ü»Ü¼ rý_ »è ÿ»Üºk ½G þ…„½Ü rPýC ô ÞÈ pÈk þñýwôõð q»w »Pü ô»Üºk BO»ø ËõÜ ôºq»G »Ü»Ü¼ rý_ QýðAsºk ½O AlÝÈ pK »è ÿ ½G »Ü ºô»Püs ¼lG ºô»C Býð»O ½O ÊGºk .Aô oºk Qwôõñ„ºo ï»Ü»ƒü »ƒÜ BƒXƒñƒC .Qƒü ¼ oºk ".Alü q»w »G ºô»Pý_ºk rPýC ,þwôõð ,»ãñü râ AlÝÉÜ¼ rý_ »è ÞÉP„ ôõì»ø" òì .ß»ýülð»H¾Bg ôõì»ø ,ÞÉÅü»K ôõì»ø òOrâºõÉLPwºk ô ÿ pHOq õÜ »G ïq ¼ s ÿAôpG ,îðBÜ»Ü¼ rý_ »è Ëlð»ø .AlÜ¼ rý_ »è »ü»ø óAqBW Êw óBü ôõì»ø "óBÜ»ýÉwôAqk" ßºô

òì ºôºkrÜ ïrýG Aô q»Gô»ì»è ÞÉ¾Bw" .îwôõñG »Ýük ÿ rÍý„ ß»ü îðAõOBð R»Ø ,ôõG ß»üºô»ðkrÜrýG b ºô»C îðAsBð QìõPÜ þ„»G îƒ'þPýw AôBüBC' »è ÿºô»OBÜ ô»è ïÂ»G ºô»C .ºõýwôõð ïrÍý„ ôAô»O þHÉPÜ ß»ü ½G ó ôõG ‡BG q ¼ s ô ôkrGAo ÿ»ü»PÔ»c lð»_ ".òì ,krÜ »ýü qBÝ„»GAk ô»è óBíwBG ÊPg»ð óAõƒÉƒð »ƒè »ƒüArƒÝƒ„BƒC qBƒXƒÝƒÈlƒð»ƒƒø »ƒƒÜ .AlwôõñÜ¼ rý_ óBü óB…g»K ô zôõðrÍý„ þðBÜºrÍý„ »Ü ,ô ô o »ì»gºk ºô»ƒC òƒì .ò_ºk þðBÜ»Ü¼ rý_ »G óAqBWq ¼ s q»ÄqBÜ .ÊñÉwrýâºkAk ÿk þÝÈ qBãýw q»ÄqBÜ q ¼ s R½éK þÝÉ¿Éƒø »ƒüAô ïAô pƒG òƒì" ,ß¼ rý_ b îwôõñG rÍý„ b òì BW .»ãñü râ

þñü½Ü lÅüºk :þðAksBw óBíwõÌ qAu»ø :ºô»ýü týéãñýC »è .ô ,ß»ü»íì»„ ,»ãðºqk þÜ»ü¼ oºõýñ„BK ºôBØ ô òü ôõP…ýðAk òì ÿ»Ü»Øôõ„ »è ,óAõýì ÿq ô ôu ÿºôºqºk .ºô»ñƒü½ƒgºk óBü½g ½G ÊwôAqk þðÂAlñì »è ÞÈlð»ø ÿ»ãPxÈô þð½âqAô .ó»Üºk »xØ òÝü q»g »G Qwºk Ak»ÝÈ oB„ »G þ„AõÉø »G ÞÈ qBPýØ þƒð»ƒíƒük Êƒ„ºk ºô»ƒC .BƒÜºk »ƒƒ¾ôõƒƒW »ƒƒè ß»ƒƒü »ƒƒè ÊƒƒG ÞƒƒÉƒƒƒÝƒƒƒÉƒƒƒLƒƒƒPƒƒƒwºk »G »Ýðõ_ ,ºô»ü½g þðBÜ»Ü¼ rý_»ƒOqõƒÜ .»ýüBwBC þÝÉP„ R»¾Aô ô o

“

BP…Éø ,ß¼rý_ b îwôõñG rÍý„ b òì .ºô»ìpÉãG ÞÉÜ¼rý_ ï»Üºk ºô»C þ…„½Ü »Ýðõ_ ,þwôõð ïrÍý„ òì vÈqkôqôôk þÜ»üBPgºô ÿºqBG »è óAõW þÝÉP„ .îwôõñG ß¼rý_ BO ôõG»ð îOBÜ ïAôºkq»G þÝÉðkrÜrÉO ô óôõHéüBØ ;»üºô»C ºôºrÍý„ QwAo ,Ak ÿôôo »¾»ø þP„ Ëlð»ø q»â»C .»ü»ø þðôõG lð»_ òì ½G ÊGºk Qg»w þÝÉP„ ºô»C .»üAk»ýÉW ô»è þÝÉðBì¼o óB„BK ô ï»ÝG ÞÉðBì¼o q»w»è qBÜ ÞÉãðBì Ê`Gqºk NArg

ÞÉÜ¼ rý_ ï»Üºk ºô»C þ…„½Ü BP…ƒÉƒø òì vÈ qkô q ô ôk þÜ»üBPgºô .ºô»ƒìpƒÉƒãƒG BO ôõG»ð îOBÜ »Ýðõ_ ,þƒwôõƒð ïrƒÍƒýƒ„ ÿºqBG »è óAõW þÝÉP„ .îwôõñG ß¼ rý_ þÝÉðkrÜrÉO ô ó ôõHéüBØ ;»üºô»C ºôºrÍý„ þP„ Ëlð»ø q»â»C .»ü»ø þðôõG ïAôºkq»G ºô»C .»üAk»ýÉW ô»è QwAo ,Ak ÿ ô ô o »¾»ø ÞÉãðBì lð»_ òì ½G ÊGºk Qg»w þÝÉP„ óBƒ„BƒK ô ï»ƒÝƒG ÞƒÉƒðBƒì¼ o q»ƒw»ƒè qBƒƒÜ »PÉGºk ºô»C .Ê`Gqºk NArg þÝƒÉƒðBƒì¼ o †ýñì ô òì ½G ó s»ì þÜ»ýü qAs õâ»üBìq»w þƒÜ»ƒüºôBƒì ½ƒG îƒýƒðAlƒÉƒLƒXƒðq»ƒw ÿºôBƒì ".»ýýð vÈ qkô q ô ôk þƒÉƒ¿ƒG ,ÊƒG AlƒÉƒO þƒÔBƒxƒñƒýƒC q»ƒâ»ƒƒC þðBÜ»Ü¼ rý_»Oq õÜ »G| q»ÄqBÜ þðBÜºrÍý„ »Ü ,»PwAo ºô»C k»wqºkk»w Aô»C ,ò_ºk þƒÜ»ƒýƒü pƒK ô pƒ_ þƒðBƒƒÜ»ƒƒÜ¼ rƒƒýƒƒ_»ƒƒOq õƒƒÜ »G ô óAôºo ºrÔ ÿ»Ü»ðBìs .»ü»ø óBýü rÍý„ R»Ø q»ñÈõg .»üºkBw »ðAqBÝü tâ þÝÈ q ½W BO ºô»…ÉK »PÉ_ºk ôAkô ô o AlÈõÜ »è »ýýð Býñ¾k .ÊOBâºk ôAkô ô o ÿ»ÝOõè ÞÉPgºô þðs»ì þÜ»ýýü»ìAqBÜ| q»ÄqBÜ lð½íüºo| »G þðBÜºq»PƒÜAqBƒÜ ô å½ƒè»ƒüAk »ƒè »ƒü»ƒø ÿ»Gq ¼ s »è ºô»ññÉìºk ôArÝÉLPw»ø þÝÈ q ½W .AlðBÜ»Hü q»Ð »g¼kô qBG "?BÝwæBC »è »ü»ø þ_" þÜ¼ rý_ »è ô ßBW ß»O»è ß»üºqAõÉC Á qBÜ ô ÿ qBƒì ß»ü»éýârÉð ÿkq ô »G ,òñÈ qºs õâºk AlñýéÉø

ÿ»ƒÜºqBƒãƒýƒƒw ,q»ƒƒÄqBƒƒÜ lƒƒð½ƒƒíƒƒüºo ÊPg»ð »Ü»OqBÙ„»Ýðºk ,ÊƒñƒÉƒwrƒýƒâºkAk ÿ ½ƒg ºô»ƒƒ…ƒƒÉƒƒK ôºq»ƒƒG ,ÊƒƒñƒÉƒ„ºôºkAo .ÊñÉ¾ôõWºk ,Qýýð QðBÜ»ýýO»üBw»Ü ½O" :Ê¾ºk ô»C ".ó ½O QðBÜ»ýýO»üBw»Ü ïÂ»G þðkrÜôB_ºo »G »g»üBHÉW þÜ»ýýñýHÉO Alü½g þðBüu ÿºôBì »è| q»ÄqBÜ »Ü ,Á ¼o q ¼ s ,óAô»„BC ,óAô»âqºk ô»C .ó ôAk þìBXð»C ÿ q»ƒHƒðBƒìq»ƒÔ ,ºôºqºtƒƒÈõƒƒãƒƒÜ»ƒƒìôõƒƒPƒƒ„ ÿ q»ƒwôõƒðq»ƒw ô ßBƒO »ƒG þƒ„¼ rƒƒÕƒPƒ„ Ak½ÝðAs q ¼ s »è .ºôõG ólðB„ºô þÜ»ü»âsºk þñýwôõð þýO»ýð½_ þðkrƒÜrƒÉƒÔ þƒwqºk Workshop AlðBü ôBð »è ,ºô»OºôõOõâ þÜ¼ rý_ .Alƒ1974-1973 þ¾Bw »è |Iowa Writers ,ÿk þƒì»ƒÜ þƒÝƒÉƒãƒƒðBƒƒì lƒƒð»ƒƒ_ ½ƒƒG AôBüBC' »è þüBwBC »G| q»ÄqBÜ ,ÊG ÞÉð½_q»ø òülð»_ q»w»ƒè qBƒÜ ,Êƒü uºk Alƒƒ'þƒPƒýƒw ÿºô»ƒƒè q»ƒƒG BƒƒÜºk òƒƒýƒƒwôõƒƒð ÿºu ¼ rƒƒK »G ókrÝülðºõÉK ½G Ê¿ÉùG ÊW 'QxÈ ôlýì' .'Qð½ìrÉÄ' »è 'YÉè½Ü qAkk½â' ÿ vÉè½Ü »è »ýÈõð þÝÉð»ìºs »ì»C" :Ê¾ºk q»ÄqBÜ ó õýü»ãÉK ßô ôkq»ø îðBÜ»¾Alñì .Alñì þðBüu îƒ'îýùñÉâõâ ÿ»èBìºs' ÊGBð ºlðºô»C †ýñì ô ïq ¼ s qBƒãƒXƒÉƒC þƒÝƒƒÉƒƒOBƒƒÜ .ºôõƒƒOrƒƒâqºô | ".ï»ÝG qBÜ ÿ q»w»è BO »Pwºkq»G»è .ï»Üºk ÞÉðBì¼ o q»w»è qBÜ îÝü q»g »ƒè îƒÜ»ƒýƒƒü ¼ rƒƒýƒƒãƒƒPƒƒwºk †ƒƒü rƒƒPƒƒ…ƒƒÉƒƒK êüBØ óAô»C ïÂ»G ,ôõHü»ãÉK ºô»ÜºqBÜôÃG ï»C ½G ÞÉÜ¼ rý_»ƒ¾»ƒì½ƒÜ q»ƒw»ƒè ó ôõƒG .AlýOBýW »è ,ºtýüBK þÜ¼ rý_»¾»ì½Ü ô ôk AkrP…ÉK »è| q»ÄqBÜ ËrÜºk R»ícºtÉƒG ;ºô»ƒO»ƒðô ôkrƒÜ ôÃƒG ½G ôõG ôAq õÉ¾BK »Ü| ?»üBÝO ,QýG äðºlÉG ô 1977 þ¾Bw ½G |National Book Award þOÂ»g ï»ƒƒC õƒƒƒÉƒƒƒð»ƒƒƒè »ƒƒƒÜ| óBƒƒƒÜºoôõƒƒƒO ºs qºô ,q ¼ s q ¼ s ÿôBC þÜ¼ rý_ ,Ak»Ü¼ rý_»¾»ì½Ü |Pushcart Prize þOÂ»g| ºô»¾Bì »è Þü tÉð q ¼ s | .Rrâqºô þƒ ßºô AlƒƒðBƒƒÜBƒƒOºq»ƒƒw »ƒƒè ,q»ƒƒƒÄqBƒƒÜ ,ºôºôõGkrÜ ÿ ½g »è ÿ rýG ÞÉwôõñðBì¼o ôÃG þGBüBð ÿ rÍý„ åq»G Êw ÿºô»C Á»â»è ½ƒÜ òƒýƒìºqAõƒ_ ½ƒG ÿ ½ƒg ô ºôºôõƒGkrƒÜ .ºô»OBÜºk

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

òOrã¾»ùPwºk óBÜ»ícºpÉG ºvÉ_ »è

fBO»Ô ½ÜrÉ„

ÿ½Pxè½O ½ýè þðôõHÝüAk»è ÿu¼p¾Bw

þðBí¾»C þOBýGºk»C ÿq»ñÈo»LÉO

rÈkôB_ ÿ»ñgºo :BC

“

»è ,þP„BC ô o»„ ô»C þñürƒOqAkôBƒð »Ü ,»ü»ðBƒðBƒì¼o .óôArwôõð ºô»ãð»W ÿºqBG »è þÝÈôBð »ðBì¼o ï»C ÿq»wôõð ÿ½Pxè½O ½ýè ,»ýýð ôArwBð»ð ô »ýýP„BC ô o»„ ÿq»ƒwôõƒð 580 »ƒè rƒPƒK ÿ»ƒÜ»ƒƒðBƒƒì¼o »ƒG ;»ƒüAlƒÉƒO þƒýƒO»ƒüBƒw»ƒƒÜ Öwºô ô óôAqvÈoAk ºô»ýýñýGkqô óôArÜ NB_ ÿ týéãñýC þðBìs »G| þP„BC ô o»„ »è ºôArÝOq õÜ þÜ»ü»ðôõíð q»Gô»ì»è ÁBw lð»_ »wBG »è òýPü rG ,»ðAôAqlñÉOrØ »„»G ô»C ,ºôAqlñÉOrØ ÿºo»ƒKæ 600 »ƒG Þƒü tƒð ,ArƒÜ ï»C ÿ ½ø .RAkBð »Ü»Ü¼ rý_ þýPwºlÜ»ü »è ÞÈ qºqºs óBýðkrGæ ;»Ü»ðBì¼o þðBÜ»ýýÔ»xè»Ô ,Qwºk q»G »PÈ rhG »Ü»ðBì¼o »è ôAkô ô opK ô rP…ÉÜApXðq»w þÜ»ü»ðôõíð ,»üºô»C †üºqBÜ .QÉG þü ¼pì»C þðBXð»â ÿ ôBý„ ÞÈ q ½W »G ÿºôB_q»w òü rOAô pHÉW ô òü rO»Pw»Wq»G ,þP„BC ô o»„ ,ÿ½Pxè½O ÿ qBÜB„ þì»üºks ½ð ÿºk»w þýO»üÂ»ì½Ü ô þwBýw ÿ ô ô vÉì »è »ðôõ_AkAôk»G ô òýñÝƒ…ƒK .ºô ôkrÜ qBì½O Alð½ýéKBð q»Hì»ø »è þðBÜ»wô ô o þü râq»G ÿ»wBì»c ,rOºô q»ø .AkBýwô ô o »ðôõ_½G ÿ rã¾»ø »G ô ó»Üºk qBìu»ø óBÜ»ðBì¼o þñü rPðs»ì »è þP„BC ô o»„ ,óAqBÜ»ñgºo .ó»Gºk ÿ ôBð ,ô ô výì ô óBüu »G RºqBG»w ,q»wôõð þðBÜ»ýýÔ»xè»Ô ÿ o»Kô»è ,ôõGlð»w ÿ pâ Akÿ½Pxè½O þðBüu »è| þðô ô qºk þÝÉ„o½„ ,ºôºrO þÜ»üæ »è »Oô»Ü .Ak»ã¾»ì½Ü þg¼kô qBG q»Hì»ø »è ºôºôõG ÿlÉìõCBð ô þÜ½ì»g ÿ ô ô o»Gô ô o AlãðBGôBð qBìBC ÿ ½Ü ÿ»ãðBìq»Ô þÝÉìAlð»C ßºô| ô»C .ºô»ýýc¼o þPxÝ„ ô ÿ rÝýÔ ÿ s ½¾BC þÝÉg¼k ÿ ôõGrPKArg u ¼ o»Gu ¼ o þü qAu»ø Á»â»è ,Alƒ1882 þ¾Bw »è ,½Ýw½ì »è ÿ rÉìu q»w ô »G ólðBü»ãü qBÜôBø þPw»G»ì »G ô »¾BO »O»ÙýØ»c ï»G þðôõGq»ãü qBÜ »G .ôõG Bñ„BC AlðAqBÝÈ rÜ ß»ü»¾»ì½Ü þðBñÉùÝÉK »G krÜ þPwºk ,óBÜºqB„ ½G óAqBýOôõW þ_½Ü »G òOrã…ÉK ô qBÝÈ rÜ ôBð»è ºô»ýýP„ô rw þOBÔBC ô ôAkô ôo ÿ ½ø »G óBýðBÜ»ì»øq»G ÿ»ðAqBýOôõW ô»C þýðAõýP…K ô ô ºô»ðkqAõhü»ì ô ºq»ãW þÜq»O »G ,þ…ü½g ô»C .ôõG þðBÜ»ýýÜºq»w ºqBÜ »è ,ôõGôõ_ ".ó»ðBícºpÉG þÝÉè»âvÉ_" :þOõâ ô lðBü»âAo ÿ ½g þükqºkôBø ,óÂºuBC ÿ ôAo »è óBñÉøsAô »è þðAõýP…K :òü»ÝG »ðBì»G ºuBìBC òýðAõOºk| ÿ½Pxè½O þðBÜ»ýýO»üÂ»ì½Ü »ýýÜæB_ »è ÿ qBÜ½ø »G .óBÜºô ôkrÜAo ºsBGq»w »è þðAõýP…K ô óBÜ»ýýG»øs»ì ô óBÜ»ýýwBýw »ýýðAlñüs q»ø ô lð»w óBüºq»K þ…ýðBÜ»ýýñük »ðôõ_½G ,AlðBÜ»ñük »è †ükq ô þñýñÝ…K ô ºô»ðlñÈõg .ºô»PÈ pÉãGqºô þwô ô o þðBìs ½G| êýXñýC rO þÝÈ qBW ,krÜ ÿAô †ü»ì»C AkBýwô ô o ôBð»è ,lð»wºk ÿºq»K AlOÂô ÿºôºqºk »è rOBüs lð»_q»ø ,ÿ½Pxè½O þãðBGôBð þðBÜºlðºôBð ô R»¾ôºk þðBÜ»ãPwºk þñOrâ»ñgºo ô óAlÉèq»„»O ô »ðBO q»G »Oô»Üºk rPK þüArÉg »G þðôõH„½g»ð ÿ ½ãðºk ô óArýâºkAo NB_ »è q»G þðBÜºôArwôõð .ºô»xÜ¼k»Oq»C ½G †ýÝÉOBÜ .ôõG AkqAtO þxýè½K þü rÈkôB_ rÈ u»è þ…üºkrÜ òü rPÜôõ`G .ºôºôõGºk ôÃG þðB„ q»w ÿ»ðBðAôBO ô»C ÿApÝÉO ,óAô»C þükAsBC ½G ô Rô»Ü ½gºô þðBÜºlü q õì »è þðAõýP…K ºlñÉø þÝÉw»Ü ºõÉC| !Qð½Ü þGBð»W" :Rõâ óBýÉK ,òOrâ ÿ ½Pw»C »è ,ó ôõGArg óAô»C ".ºô»PÉGBð AlÉO ÿºõÉC þÉW »íÉC þðBÜ»ðAlñüs ,òðs»ì ,ô ôkrGAo ÿ»PÔ»c ,kqBLw þðBýâ Alü½g þOÂô »è ,1910 ÿ q»Hì»Ä½ð þƒ20 ,ÿ½Pxè½O ½ýè #ôõG þðôõHÝüAk»è ÿ u ¼p¾Bw ,2013 þƒ9 þƒ9

»Ü »üºô»C QÉñÉìoõwºk q»w ÿºô»C þðBí¾»C þGºk»C ôõì»ø ó ½_ »ðBì¼ o ï»C ,QÉ¿ÉøºlÉW ÿ ½g ÿAôk»è »üºk»w ï»C »è ºõÉéðAõÉè ºlð»_ Al„ºô»C Á»â»è ïÂ»G .þðBí¾»C þð½Ü þGºk»C ÿ»ðõíð ô ÆýO½ì ½gô»PwAo Þü qBO þP„»Ü þO»üBÝýc ô ôlñü s »ýü qBHì»Ð »G ô ºô»ñÈõg »PÉ_ºk q»ñÈõg ôBÔæ ßºô ÿ ½g ÿ»Üºlñ„õƒÜ þPwBC ‡ºô»C QìõƒPƒÜ ïÂ»ƒG .RBƒGºk »Ü ÞÉÝK ¼ rƒO »ƒPƒÉƒð»ƒü»ƒâºk »ƒÜ»ƒðBƒì¼ o »Ü ÞÉñ„»_ »G ,QÉG †üBPw þð»üB„ ô Ëõð ÿ ô ô vÉì ÿºkBì fBO»Ô ½ÜrƒÉƒ„ lñÉø þðBí¾»C þGºk»C òü rPð½Ü ÿ»Pwºq»Ü ßºô ,ºô»Oºô ôkrÜ½ƒÜ R»ƒíƒcºs ÊƒG»ƒG #.QÉGBÙ¾õg »ð»ìºs ï»C ½G ÿºô»C www.zeit.deºôB_q»w

Bùð»O »ðBì¼ o ï»C »Ü QÉG äðºlÉG ºô»è þPwAo»G ,»ƒýƒýƒð zô»ƒOpƒK þƒÝƒÉƒðBƒì¼ o þOAq»ìBÐõì þÝÉðBì¼ o ßºô »ýýð zô»OpK pHâq»W þÜ»ýýñýãì»Ð õÝ¾»G ,»ñýØ»PwAo ô»C ßºô QÉðAõOBð Ç¼ rì .þO»ýýìºkôBø ß»ü »G QÈ ô»üºk ÿ ½g »ƒÜ ÿ»ƒñƒ„»ƒ_ Bð qBW QÉGºk ;ºô»PÉñƒÈõƒhƒýƒG z»ƒÔ»ƒð »Ýðõ_ ... »Ýðõ_ ,QýÉð ÿæºô ÞÈ qBW »Pü ô»Ü»ð Alñü rw»C Á»â»è »ýýð òýÝìõì .ºõÉðçíéì R»ÌBð»Ø q»â QÉGBð ÿkôõw ‡ºô»C ÿÂBG þÝÉPwBC q»w»è »Ü ,Qü»ÝG R½g »G ÿ ½g R»Hâ»ð þðAô»¾BK »ðArýÌB„ þO»èAk»Ì ßºô QÉ„Bð ô QÉð»Üºl¾»ø ÿ ½g ½G o½â »è þ_q»â ,QÈ rƒÝƒGBƒ„Bƒì»ƒO BƒO»ƒg ÊƒG Asºo ºlð»_ Alü½g ÿ»ÜºqB`ÉG »ýýðAs»ð .QÉG †ýñÈ ôtHPw»ø ô ßôõw

“

fBO»Ô ½ÜrÉ„ ÿºô»ðApÉâ þðBìs lñÉø ,»üBðBƒw ô óôôo lƒñƒÉƒø ôõì»ø »è ÿ½ƒg »ƒðBƒ…ƒÈôqºk qôôk Jºk»ƒC þƒðBƒƒÜºôBƒƒG »ƒƒ…ƒÉƒ¿ƒÜ oºôBG Ç¼rì »Ü ÞÉñ„»_ »G ,QÈrâºkAo ÿAôk»G ß»ü ºôAkôôo ô»C ôõì»ø »ƒG »G ß»ü ÿºô»C ßºô ,QÉñÉøºk »ðBÜ»ü ÿq»ñÈôtG þýPxüõÉK ÿ»_qBƒK óBƒýƒÜ»ƒü »G QÉðAõOºk Ç¼rì »Ü ,òG ÞÈrÉìvìºk RBÝG ÿlðºsôBð †ýwôõðºqB_

†ƒýƒcBƒO»ƒÔ ½ƒÜrƒÉƒ„ ÿ»ƒÜ»ƒðBƒ…ƒÈ ô qºk QƒýƒÉƒ¾ºk ó ½ƒ_ ßºô ,QƒÉƒñƒÈ o»ƒKºlƒƒÉƒƒO ô þÝxÕü½Pw¼k þÜ»ýüBìqBO ,ÞÈ qAô»wBC ïÂ»G ,ó»Üºk ÿ qBÜ»KArg »Ü þðBÜ»ðAô»¾BK – òñýGºk ‡BG þÝÉP„ »G óBýðBÜºqBƒÜ ß»ƒüºkAo BƒO ÿBƒâBƒCkõƒgBƒð þƒPƒÉƒðs ¼ qk þðkrÝð»â½G »Ü óBÜ»ƒÄ¼ rƒì þƒð»ƒüçƒÉƒG þðBì»ð ô óBì þÜ»üºtü q»Ð ßºô óBü½g »`Ü »è »O»¾Bc ï»C .òñýGºk þP„ô rw ,QÈ rÜºk ÿºk»G Alíü q»Ü ÿ»Ü»ƒPƒw¼k ,Alý…ýðBÜºqºlýO»ìqBü »è ÞÈ q ¼ s »è ïÂ»G þðBÜºqºôBãð»W »ƒè q ¼ s þƒÜ»ƒüºkAo »ƒG »è ô òñÈ o»KºlÉƒO óAkvƒü ô »ƒÜ ,AkAkõƒg þðBñÉùük»G ½G ºlð»âBK ô pK AlðBýðBÜ»ðAôBO .|ó»Üºk þüAkõg þðçK ô »…g»ð îü q»Ü ÿkõg ÿæ »Ü»è»w»ì ÿ»ƒC ô»C qBWAôk ?»ÔAs AlýPÉWô»â »è »Ü ,»ð½_ AlýðBÜ»OBGBxc »è ô rP¾Alñì ô rOoºôBH„½g †ü ô»C .»Ýük þðAô»C ôõì»ø »è ºrPñýHOq õÜ ºlñÉø ,RBÜºk ÿ ½g þðBì»ð ô óBì þãð»W »è ,ºrPì»Ü ÿ»Ü»ýý¾½â ô Z q õâ »ƒü»ƒø R»ðBð»O ,ºrOBñýGBð Alü½g ÿ»Ü»ýýPÉðBð»C ,»üAkBýO þüAô»ñ¾k þðBíü»K »Ü ÿ»ðBíýC ô»C ½G »ýü qBâtÈ qBK þÝÈ vÈõO Bùð»O îü q»Ü ½G þðBÜ»ýƒü ô ô pƒGBƒC ÊƒG »ƒè òƒPƒwAqBƒK ½ƒg ô rýxÔ»O »Ü»ðBì¼ o .þK ô q ô»C ÿBã¾»ì½Ü q»â ïÂ»G ,QÈ râºl¾»ø q ¼ s ÿºô»ðlñÈõg QÉðAõOºk Aô»C ,ºô»OAlHýÝÉè QÈ ô»ýG Ç¼ rì Akq»w»G ÿ»KArg ß»üBýðk îü q»Ü ,QÉ¿G qBƒýƒ„½ƒƒø òƒƒÈõƒƒ„»ƒƒG »ƒƒÝƒƒðõƒƒ_ ,QƒƒÈk »G RºqBG»w QÈ o|»ƒâBƒð AlƒÜ»ƒüºô»ƒðôõƒG ô»G q»HìAq»G ‡»ü½G q»ø ,ÿ ½g ÿkõg »ü»ø Alý¾»â»è óBýñOô»Üq»G ÿ»ƒðBƒÄ¼ rƒì aƒýƒø »ƒü»ƒø ºlƒñƒÉƒø ,QƒÉƒGºk qBƒHƒðAôBƒO ºô»P…K»è þÝÉPw»G»ì ô ß»ýülð»í„½ø .»ýýð ÿ rÉPÜAqBÜ ,ëBÅü s qBK ßºô îü q»ƒÜ ó ½Ô ïArÕƒè¼ô ÿ»ƒÜ»ƒðBƒPƒwAk þƒÜºq»ƒw »è »Ü q»w »PÈk þ„ºô»C ,»üAô jBHñ…ÉC kõgBü ºõýð Bùð»O óBƒÜ»ƒñƒÈõƒ„ ôõƒì»ƒø ßºô ,QÉGBð þ¾Bc óBÜ»P„ »è aýø ó»¿w»C ôArÜºkqºô q»K òük »è q ô ôk þÝÈkq õƒÜ ºrÈõÜ ßºô ,AlðBƒÜ»ƒýƒýƒìçƒxƒýƒC ôBƒð»ƒè ßºô ,Ak»Ü»ýýP„»Ü þâs »è ÞÈ qBýP„»â îü q»Ü .AlðBÜ»ðBí¾»C ôBð»è ß»ü»Hƒü q»ƒÐ ,»ýü q ôõPèõÜ ô qAlñük þÝÈ qAôºlñÈõg»ð þƒÝƒÈ qAôºlƒñƒÈõƒg»ƒð R»ƒðBƒð»ƒƒO qBƒƒWAôk »G óBwBC ô ßôõw »Ü ,»ýƒüAq»ƒãƒðôõƒG þðBü u ÿ q»G»èq»w ,þƒðBƒü u þƒñƒýƒãƒì»ƒÐ QÉGBð Ç¼ rì »Ýðõ_ .QÉ_ºkqºk Qwºk»è

,»ýükq õÜ þÝÉÜ»¾»_ºo þðºôBg AlýPwAo ,ºôõG ÞüAk»è òýèq»G »è 1964 þ¾Bw ïÂ»G ,ºôõG ºq ô»â þGq»Ð ô þØq»„ ÿBýðBí¾»C »è | .»ðBí¾»C þGºk»C ô óBìs ÿ»_ºô q ½PÝýÄ AlðrÈk½ì þðBí¾»C þGºk»C »è ÞÉxñÅýPw yü õè RrÉG¼ o ,ß»ü½âõƒø »Ü ÿºô»C ½G QÉG ß»ü»ðôõíð ºôõƒG»ƒð ÿBãÈ o»è ôArPw»H¾»ø ÿ ôAkô ô o Ç¼ rƒì q»w »PÈ o½ãG ºô»¾Bü»g ô ó ôõ_AkAôk»G òxñÅýPw .óBì¼ o »è QÉG rPK »Ü ÞÉP„ þƒÕƒwºô »ƒðõƒíƒð ½ƒG ,»ƒüAkBƒýƒƒO ÿºô»ƒƒC ÿ q»ƒw»ƒè ÞƒÉƒÄ¼ rƒì »ƒÜ ß»ƒü»ƒðBƒƒÝƒýƒéƒK ô õü s o ô Þü qBO þÜ»ü»ðBÝýéK ,ºô»PÉGºkq»G ÿ»éK »G »éK þÕwºô »Ü ,ôArÜ»PgBw ô Û»è Êè »Ü ÿ»ü»éK òýì»øAôk ô»C BO»ø »üAkBýO ÞƒƒÉƒƒw»ƒƒÜ ÿºô»ƒƒƒC ½ƒƒƒG ,ºô»ƒƒƒOºôArƒƒƒÜ ïÂ»G ,QÉ„½ñG ºlñ„õÜ þÝüºô»ðôõGq»G ?AõÜ Aô ÊP„ AlýðBí¾»C þGºk»C »è BüBC ?AkÂBG ÿ q»ðõø »è ôAkô ô o »è ÞÉÜ»ü .fBO»Ô ½ÜrÉ„ ;»ü»ø BPxÉC ,þƒðBƒÜºôArƒÜ»ƒñƒ„½ƒìAq»ƒÔ ºq»ƒø »ƒ„»ƒG îƒü q»ƒÜ »ƒÜ »ƒü»ƒÜ»ƒýƒýƒPƒ„»ƒÜ þƒƒÕƒƒwºô þÝÈ qBýP„»â ßºô ºô»ýÈ o »è þO»üæ»Ø»O þO»í¾ô s .QÈ pHG QwAoºôBð ÿBü qºk rÈõÜ »G »Ü óBÜ»¿HÉÜ ô ÿ q ½G ,óBÜºqBG þ¾½ø ôBð »ðõÜ ,RBÜºk qºs õâ AlðBüæ»G »OõÜ »Pwºk ,QÈ tƒgºk AlƒðBƒü ôBƒð»ƒG »ƒÜ óBƒÜºq ô»ƒ_ »Ü »Ü»ýýP„»Ü þðBÜºlð»ìqBÜ þüBìqBƒO ÿºq»ƒXƒð»ƒK Qƒ…ƒƒK»ƒƒè qBƒƒW ÞƒƒÈlƒƒð»ƒƒø óBÜ»P„ .ºô»ñÉƒ„ôºqkºk ºô»ƒýƒü»ƒðsBƒG ôõì»ø ,òc¼ o »è pK ô ô ôlñü s ôõì»ø ôõì»ø ,ÞÈ ôBãð»ø ôõì»ø ,ß»ü»¾ôõW .þÜôõwqBG »G ÞÉPw»ø ôõì»ø ,ÞÉwrO »ì»C ;»ÙýØºk ô kq ô »ñPƒ…ƒü»ƒãƒÉƒO ô»ƒC .»ü»Ü»ýýGºk»C »PxðAõO þðôõGArÝ„BC !ó ôõGArÝ„BC óB„BK ºlð»ìqBÜ þÈ o»è »Ü»ýýñÉùð ºqBýƒPƒ„»ƒâ QÉGºk ºô»gAk»G òÉ¾ºk »Ü ºô»ðBÜ»ñýãì»Ð ÿAtw QÉGºk Bðq»â»C »Ýðõ_ ,ó»ÝHü qºk »è óBÜºq»xÔ»C ô òPKBÜ »Ü óºlG ºq ô»â óºôBg †ýðAô»C »Ýðõ_ ,»ýýð AlðBüBðAõO »ƒƒƒãƒƒƒðºo ºrƒƒƒãƒƒƒG ,òƒƒƒ¾Alƒƒƒñƒƒƒƒì ô ÁBƒƒƒƒì ,ºlð»øBð»K ÿ ô»C »è òG †ü rPO»ìAqºlì»Ü þÝÉÐBü»Ø q»ƒw»ƒè ºrƒPƒÜBƒ_ ½ƒg ÿlƒýƒC ô þãð»Gºk þãðºk .lPƒø ... »ƒðæ½ƒÝƒ_ .þýØºp¾k »è »Ü ,Ak»ñ„»_ ô»è ÿ ½âõPÕâ »ƒè qBW ÞÈlð»ø ,Al…ýñýèq»ƒG þƒðBƒÜ»ƒ„»ƒG ÞÉP„ ,Alü»Ü»ýýñýèq»G »Pw¼k »`Ü Á»â»è »ƒƒƒìtƒƒƒýƒƒƒèBƒƒƒü o »ƒƒƒÜ ºô»ƒƒƒPƒƒƒÉƒƒƒ„ôºqkºk

.ºô»PÉñÈõhG »HÉPÜ ô»C QÉGºk ßºô ,»wôõðºqBƒ_ ô»ƒC óBƒìõƒãƒÉƒG ,»Ü»ðBì¼ o ôBð ÿ»Ýük þðBÜ»P„ ôõì»ø »ð óBìõãÉG .ºôArPw»H¾»ø þÝÉwôõðºqB_ ,þO»ü ô ôkqBð »Ýük þÝÉP„ aýø »ð ô Akõg ô»C óBìõãÉG .»ü»Üºq»wôõð ÿ qBÜ õÝ¾»G ÿ ôBíxýè»O ºôAkô ô o ô»C »Ü ÿ»ðAôAkºq»w ,ó ôArÜtü o q»w»è ÿ»ðAq»ñÉøoõwq»w ô ïÂ»G .òðBì¼ o ÿ q»ðõø ÿºkBì ôõƒì»ƒø ô ÎýØAô |ô»C »è »ãÈ o »ðAôõðBýG ô»C ôõì»ø »è fBO»Ô ½ÜrƒÉƒ„ »ƒÜ ó rƒâBƒð »ƒÝƒü u ½ƒè .þO»ü ô ôlðBÙ¾õg Ak )Þü qBO þP„»Ü( Bð þÝÉðAô»¾BK AlüBýO »Ü »ÝƒÉƒðBƒì¼ o ÿ»ƒðAôAkô ô o ô»ƒC ôõƒì»ƒø »ƒƒè óAô»ƒƒ¾BƒK »Üºq»ñÈõg »ƒè rƒPƒì»ƒÜ QƒÈk ÿ q»ƒw»ƒG ,RBÜºk Qw»ø Aô Ç¼ rì ïÂ»G .RBâºlÉO ,QƒÉƒñƒýƒGºk óBƒÜ»ƒOBƒøq»ƒƒw»ƒƒG ôõƒƒì»ƒƒø þ¾»Üô ôk ô»C .RBÜºk óBýð½G ô QÉPxýGºk AlýÜôBG ÿ»Ü»ðBhP…ý_ ôBð»G ÿ»ýü q ô»_ ,óBÜºôBOôõw Bý_ ,RBÜºk †ÉÜ ÿ ½g |AlƒðBƒüBƒƒýƒƒO »ƒƒÜ ÿ»ƒƒðBƒƒOô»ƒƒÝƒƒ„»ƒƒC ô»ƒƒC ô»C ,ºô ôkrÜ óBý¾Bì Akõg þðBÜºqºôBãð»W »Hì½G »Ü ÿºôAõÉ„ ô ê„ »¾¼ rPð½Ü þü qBü ô þðAô»¾½_ .ºô»ññÉØ»Oºk ÊK ÿ»Üºô ôlñü s îü q»Ü »Ü ÿ»ýýðBð½ü »âq ô ôk ô»C þüBÝ„ô ÿ qAlÉ„ ô ÿ o»O ,ºô»PÉƒwrƒýƒâºk BƒýƒO ô Ûºo »ðBP„ ï»C ôõì»ø fBO»Ô .òýèq»G ÎýØAô þÝÉñýØ»ü »G ºô»PÈ pÉâºk qBý„½ø .ºôBwBC ô q»ƒðõƒƒø ºô»ƒƒC QƒƒìõƒƒPƒƒÜ »ƒƒãƒðºo .QƒÉƒG »ƒÜºq»ƒwôõƒð ÿ»ƒXƒð»ƒƒK õƒƒPƒƒwºk ô Û»O ô Ûºo »…ýì»ø ÎýØAô þÝÉè½Ü½O¼ rK ºqAõâ ô Á õâ »G þPxü õÉK ÎýØAô ;ºqBý„½ø »è ÿ ½g ºqAõâ ô Á õâ »ƒÝƒðõƒ_ ,»ƒýƒýƒð ÿ oºôBG ºôõOBøAo Ç¼ rì »ü½G q»ø .»üAkAqBC ÿºqAõâ ô Á õâ ÊG þO»üBÝýc »G rPK ÿ ½g †ýcBO»Ô ½ÜrÉ„ ,QÉ…g»HG krÝPwºk þƒðBƒìs .RBƒÜºk ºô»ƒƒC q»ƒƒw»ƒƒè †ƒƒýƒƒC ô ó ô ô o lñÉø fBO»Ô ½ÜrÉ„ ÿºô»ðApÉâ ôõì»ø »è ÿ ½g »ðB…È ô qºk lñÉø ,»üBðBw ,QÈ râºkAo q ô ôk Jºk»C þðBÜºôBG »…É¿Ü ô»C ôõì»ø »G oºôBG Ç¼ rì »Ü ÞÉñ„»_ »G ,QÉñÉøºk »ðBÜ»ü ÿAôk»G ß»ü ºôAkô ô o ÿ»_qBK óBýÜ»ƒü »ƒG ß»ƒü ÿºô»ƒC ßºô »Ü ,òG ÞÈ rÉìvìºk ÿ q»ñÈ ôtG þýPxü õÉK †ƒýƒwôõƒðºqBƒ_ »ƒG QƒÉƒðAõƒOºk Ç¼ rƒì .RBÝG ÿlðºs ôBð þPwô qk »G QÉðAõPG õÜºôBO Ç¼ rì »ãðrâ RBÝG ÿ»PxðAõO ô»C þƒ…ƒüBƒPƒw »è .»ðBí¾»C þÝÈ q»wôõð fBO»Ô »Ü QÉðAtG

òxÉü yñÉü |fBO»Ô Aô»…ÉK :ºô»ýýðBí¾»C »è .BC ,fBO»Ô ½ÜrÉ„ ,þðBí¾»C ÿq»wôõð þÝÉÝüAk ô þØArÉƒÌ þƒÝƒÈkqõƒÜ ÿoõƒÜ ÿBýðBí¾»C »è þ¾Alñì ÿBOºq»w .»ðBí¾»C AkºlðºõÉð ô»è ,ºô ôkrGq»w»G þØq»„ þðAkq»w AlýÜôBG Á»â»è ÞÈ qBW lð»_ ó»üBgvÈ qk ÿºôBì ½G ô ºô ôkrÜ þØArÉÌ ºô»ðAtÉg ô ôBg »G 1975 þ¾Bw .ºô»OºôBì ½G qBWAôk ô Bxì»ð ½G |ºô»O»ðBü ôAtÈõâ »Ô»xè»Ô Ëô»è fBO»Ô .òýèq»G ÿAôBCu ¼ o ô»è .ºô ôlñÈõg ÿq»ðõƒø ÿô ôvƒÉƒì ô þðAkq»w ÞÈ qBƒW lƒð»ƒ_ Alƒ„»ƒð»ƒìºs .ºô»Oºô ôkrÜ þðBPwkqõÜ þƒƒðBƒƒì¼ o YƒƒƒñƒƒƒÉƒƒƒK BƒƒƒPƒƒƒxƒƒƒÉƒƒƒC BƒƒƒO :ºô»Oºô ôkrÜôÃG )2001 óBì¼ o( q ôõñwq»w )2002 ß¼ rý_( þð¼k )2004 óBì¼ o( »Ý_½ìBì )2008 óBì¼ o( Þü qBO þP„»Ü )2011 óBì¼ o( þLw þÝÉðBíýP…ýð þP„»Ü þðBì¼ o »è fBO»ƒÔ ½ƒÜrƒÉƒ„ ÿ ôAkô ô o pƒK þƒÝƒÉƒO»ƒüBƒÝƒýƒc AlƒÝƒü qBƒO »è »Ü ,ºô»PÈ pÉâºk Akõg þÝÈ qºôBãð»_ òýèq»ƒG »ƒè ô QƒÉƒGºk ÞƒüAk »ƒè ÛArƒÉƒÌ .ºô»PÉwrýâºk ºô»C ÿlýC .»ýýØArÉÌ þÝÈkq õÜ îü q»Ü ?þ_ ÿBðBì »ì»C ïÂ»G .ºô»C þwôõðºqB_ »Ü ,»Ü»ü»ðBhP…É_ óºôBg ÿ oõÜ îü q»Ü ïAk»w þðBÜºoôõhýw óAu ¼ o »è ÞÈ u ¼ o þƒéƒük îƒü q»ƒÜ .ó u õƒÝƒƒüºk òƒƒü»ƒƒwõƒƒc ºq»ðõø »G »Ü »ðBÜ»ýýìçxýC »PxükBùýW .ó»Üºk ÿBñ„BC óBü½g ÿ»ƒÜºlƒñƒ„õƒÜ þÈ o»è »Ü »ü»üºlƒð»ƒøBƒð»ƒK ô»ƒC îƒü q»ƒÜ BK ô q ô»C þðBÜºsAô qºk »G ºô»ýƒýƒPƒ„»ƒÜ »è »Ü »ü»üºlð»øBð»K ô»C îü q»Ü .RBâºk .RBÜºk ÿºô»ðBì þÔBì ½G äð»W òýèq»G ókrGq»w»G RBÜ ½G »Ü »ü»ü½ìBð ºoõÜ ô»C þÝÈ qBÜlñÈõg »`Ü ÿBãÉWôBø »PƒÉƒGºk »è BOºq»w »Ü »ü»ðBí¾õwõì ô»C .óBí¾»C ÿ ôõOBù¾»ø îü q»Ü .óBíýC »OBâºk AôBCu ¼ o ÿ»Ü»ðBíýP…ýð »Ü »ÝÉwôõðºqB_ þPwºk Akõg þðBÜºqºôBãð»W ÞÉOBÜ ºô»PÈ rãüºk q»ƒƒw»ƒƒè ô ºô»ƒƒðs ¼lƒƒüºk òƒƒýƒƒèq»ƒƒG »ƒƒè ÿºô»C .óºkºk ÿAtƒw ÿ»ƒÜ»ƒñƒOBƒùƒ¾»ƒø ,þ_ ÿBOAô zôõðºqB_ QÉðAtG QÈ ô»ýG

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu zºô»ø »ƒè ÁBƒü»ƒg ô ºô»ƒðkqAõƒhƒGAq»ƒ„ þ…ýxÝÉw þO»ðBýg ô åq»ì ,ókrÜÂºôBC »ÜºoõÜ ‡»ì»ƒC ÿApƒÈ ô .ÊƒPƒw»ƒGºlƒ¾»ƒø †ü q»wôõð ÿºô»ðApÉâ ÿ q»ðõø ÿ ôBwBK ÿ uk »G ó ôõHýgBü ÊðAõPG BO ,ÊPw»Gºl¾»ø zAq ¼k( .BÝHÉLPwºk ºô»ýü sAô u q ½ƒG ô»ƒC ÿ»ãñü u ÿ qB…Ô ½G ÿ»Øºk ô»C þèBñýâq ½C ºõƒ|Desbaresde Anna ÿ»Ü»ýü sAô u q õG »¾Bì ÞÉðBìBw ßºô ôAô»O ÿ ½g »G »Ü ,BñÉø qBÜ»G BO ,ôõHü pÜ | Neauphle-le-Ch teau ,ÿ»¾Bì ô»C »Ü »ýýð ó ô ô o ‡ºô»C :ôõG þðºôBg †ükrì þÝÉwô»O ßºô Akºô»è ÿ ½g| zAq ¼k ½gBC ô õÈ tG þÝÉw»Ü .ºôBñÉø qBÜ»G ÿºô»C ôAô»O ÿ q ôõƒPƒèõƒÜ þƒðBƒü u »ƒƒè rƒƒO þƒƒÝƒƒÈ qBƒƒwæ q»ø »G ,|G rard Depardieu »OAô ,Alýýxðºo»Ô »Ü ºô ôkrÜ ÿºô»C þwBG QÉG ß»üºõÉ„ þìçÝü o ºô»ƒýƒü sk »ƒG ºôAlƒýƒ¾ô»ƒø ó ½ƒ_ zAq ¼k ÿ»ÜºôõƒðBƒg ÿºô»ƒðkrƒÜqAkBƒâBƒC þwAq ¼k| Qü q»âqBì ºô»G »Ü ,ºô»PÈ qB…G| Depardieu ßºô .ºô ôkrÜ »Ý„»âB„ þ„ôõO| ÿ ô ô sºqBC ºq»GôõðBg ÿ oAsBG ,Ê¾ºk |G rard | .ºôõG| zAq ¼k þýñÉùð »ƒƒƒƒƒƒƒƒG ‡"|Moderato cantabile" Êƒƒƒƒƒƒƒƒè ô»C .»ü»ø ÿ ½g ÿ ¼ q s»ìBO rO þÜ»üºõÉ„ þÝÉLPwºk »è »ƒÜ ÿºq»ƒHƒØºlƒðºs ºqAôBƒø ÞÉðu »Ü ÿ»OBÜô»C ,QÈ rxýGºk Ak»Ü»ðBì¼o ºôBƒýƒƒK þƒƒPƒƒwºk »ƒƒG Ak»ƒƒÜ»ƒƒìBƒƒØ»ƒƒ„ »ƒƒè ‡»ì»C ,Ëq u õÜºk ºô»ü»Ü»Pxü ô»ƒ„½ƒg qAlÉG Alƒ|Desbaresde Anna òÜ »è óBüu ÿkBü þwBG ºq»G ºq»G Bñð»C ºq ½Xì»G ,ºô»OBÜºk óBì»ø »G óBýÝÈ qBW ÿ ½g ô»C »Ü BÜºk ºô»C »ð »Ü ÞÈ qAôBø ,ºô ôkrÜ ÿ qAôBø ºõƒÉƒ„ »OAô ,ôõG †ü tÉìBCsAôBC óBü ôõG výO ô»éü»ì »Ü ºô ôkrÜ ÿºqAôBø ºq ½W ô»C »OBÜô»C ô»C ókrÜqAôBø Bñð»C òÜ »è .ºôõG ÿ»Ü»¾Alñì ºô»ÝÉK åq»ì ô )ÁAlñì ½G( þPxü ô»„½g »Ü »ü»ðBP…O ô»C Q…â óBüu :ºô»PÉPw»Gºk ;»ýýð þýð½ìoBø ,þýãð»øBCôBø ô þüºvÈ o ,óBÜ»wºô»ƒø Qƒ…ƒâ þƒðkrƒÜvƒÉƒ_ óBƒü u q»ø| zAq ¼k Bøô»C .»ýýwrO»ì ,þýìq»ã¾k þðBÜ»ñýwôõð þO»GBG AlðBÜ»üBXð»K »è ô ô s òýƒüAôk »ƒè ‡BƒPƒ…ƒÉƒø »ƒÜ ,QƒÈ pƒGºkqºk ô BƒƒÜºk óBƒƒüºkBƒƒýƒƒK Alƒƒ…ƒƒýƒƒðBƒƒÜ»ƒƒÅƒƒü»ƒƒƒK ,þü qBÝÉG ‡»ðBO»GBG ô»C .QÉñÉãðºpðBüºk ,ºô»ðBÜrìAk »OAô ;åq»ì ,þýPw»ì ,Ú„»Ì q»w»è óBü qBÜ AksAôBýW þOôºo qAõ_ »è Êè þ…ýðBÜ»ýýÜºq»w ºq»PÜAqBÜ Q…â .BÜºk .ó ríG ó sAõgºk þèõü þƒ3 ÿ ¼ oºõýñ„BK »è ºq ½Xì»ƒG qAõ_ ô»G »Ü QÈk ½G ÿ»„ô qAõ_ Alƒ1995 »ÜBO »è þO»üBÄ¼ rì ÿ qAôuk þg¼k ºô»ü»„ô ßºô »ƒÜ ,ºô»ƒOBƒÜºk pƒ_ AlƒÝƒÉƒñƒü pƒƒGqºk òì AlðôõG »è ó ôõG»ø" :»PwAo ÁBO þÝÈ qAsBC ô»è »üºrÔ »ýülÉìõDÉG ô»C ".ºô»OBÜºlÕc»ì Bøô»C Êè .QÈ qkpGBðqºk rP„BG ‡»ñü pGqºk AlÈ ô»è »Ü ,½â »PÈk AlýðBÜ»xØ þýìAôºkq»G »è ô ºô»OBÜºk »Ü»¿ÔõØ |Houdini þñ„»_| zAq ¼k òýwôõð" .ºô»PÉñÈ o»âºk Ç¼ rì ½G ÿkAsBC »ýýð vÉƒì»ƒè ".Êƒ…ƒg»ƒGºk ÊƒK ïô ô sºqBƒC ÿ»ãÉW q»w»è R»ðBð»O ,»éü½Ü þg¼kô qBG ÿ»ðBPxÉÕÉðBì ºq ½W ô»C ºô»C :Al…ýâq»ì Jºk»C ½G Bð»K Akºk óBø Ç¼ rì »Ü »ýükAsBC #.RBHG

îè½ùÜ½Pw /2013 þPwõâôBC þƒ15 :tÈôAq»K ô q»ƒƒƒwôõƒƒƒƒð ,|Kristoffer Leandoe)*( .»ýülüõw þÝÈ râ»ñgºq »è ,Alƒ2006 »è ,"»ü»ì»C þP…â" )*( þükqõÜ »G ºô»ñýwôõð ï»C ÿpÉâqºô ó»üæ | .ºôArÝKB_ ô ºôArÜ ,"ºô»PÈ rÝHì»Ü Êè þÝ¾»g ÿºvÈ o")1( decline" ÿBðBì»G þü týéãñýC »G »ÝÉÝì»ƒ_ »Ü QÈk »g¼k ô»C ÿBðBì »G .QÈk "|Population þýì»Ü óBü òPwAõâAo ÿqBÜ½ø »G ÞÈ q»Äºk .ºô»PÉGºk ï»Ü þðAõP…ýðAk ºô»ðôõH¾Alñì ºq»ƒÄºk ô»ƒC »ƒãƒðºo Alƒƒ„ºô»ƒƒC þƒƒìBƒÜBƒC »è decline " .QÉñÉì»ð AlÉO þÝ¾»g þýðAkºôBC ,äð»W ÿqBÜ½ƒø »ƒG ËrƒÜºk "|Population .ô( ..»ãñüu þðAo½â ,þýP„ô rw þOBwºqBÜ )þükqõÜ :qºlÈu ,þü q ôõPƒèõƒÜ ÿ»ƒíƒì»ƒ…ƒÜ»ƒü þƒ„»ƒG | 2013 þPwõâôBC þƒ11 , |SVD ÿ»ìBðu ¼ q

»Ü ÞÈ ôAlð»G – "AlƒìAqBƒC þƒwôõƒðBƒýƒØ½ƒC ,BÝG þ…ýPwô qk ÊðAõOBð Ç¼ rì ºlð»_q»ø ½G þýO»HüBO þO»¾½ì »Ü ,ÿ»ñÉÝ…ñÉ¾»G ô»C ÿBük½Hì»Ü »è( ºôAlð»Ü ô»C þðkrÝPwô qk Êè , ÊñÉÝ„ºlÝÉO »Ü»ÝüAk ,ÿ pÜ )Ak¼pì»C qAlì»øq»G ºôAlð»G ô»C »Ü Q…ü»ãÉO þüAôk ôõì»ø »Ü»üBü qºs ÿ ôBC þÈõg »Ýðõ_ ,»ýýð .RBGºk ôBð»è óBÜ»ìôõGô q»G ÞÉ¾Bw ó»Üºk ÿArÝ„BC þðBÜ»HÉPÜ þðB…ýðôBð .BÜºk »wBñÉƒK ó ½ƒ_ Ç¼ rƒì| zAq ¼k »ƒÜ þO»ü»ø ô»C »Ü ÿºô»C ÿ»ãÈ o »G ß»ð ‡»ì»C »Ü ÿºô»C ÿ»ãÈ o »G õÝ¾»G ,»ð½_ ÿ ½g óBü rP…ÉK »Ü ÿºô»C ß»ð .BÜºk ÿ ô ô sºqBC ô»C ÿ ¼ q s»ìBO »íÉC »Ü ÿºô»C õÝ¾»G ,»ðBì»ø ºõÉK þðô»g »íƒÉƒC »ƒÜ ÿºô»ƒC ,òƒü»ƒÜºk ÿ ¼ q s»ìBO »Ü òü»P…O ô»C »íÉC .òýñýGºk ôAô»O óBì¼ q s»ìBO »íÉC †ýÝÉOBÜ .òü»Üºk

,AlðBÜ»üBXð»K »è| zAq ¼k ?»ýý_ )»ýýð ó ô ô o þwôõðBýØ½C ÿ ô ô o »G ÞÈ ôAlð»G" »è q»ø ô»C ½G ÿ ½ƒg þƒýƒPƒÈ q»ƒwôõƒð ºô»ƒƒ"ïAqBƒC .BÜºk óBgq»O ô ºô»OBÜºk p_ »è»ãO»GBG þÝÉñü pGqºk »G Alâq»ìºq»ƒw »ƒè| zAq ¼k RBÜ ôõì»ø Ç¼ rì" :Ê¾ºk Bøô»C ºô»Ý„ô »Ü ÊGºk rƒÉƒÔ Aô»ƒC ÊƒwôõƒñƒG »ƒ…ƒýƒì»ƒø þÜ»ýý¾Bü»hÉƒG ô»ƒéƒü»ƒì »ƒG ,"QƒÉƒwôõƒñƒG òýwôõð" :Ê¾ºk ô ÊGºk ïAôºkq»G ºôºqAôuk ".RBÜBð qBâs o ÞÉƒPƒ…ƒO aƒýƒø »ƒè z»ƒÜ rÉÔ ÿ ½g| zAq ¼k »Ü ÿºô»C ÿ»Ü»ýýPwAo ,ókrƒƒƒƒÝƒƒƒƒðBƒƒƒƒgq»ƒƒƒƒO½ƒƒƒƒg ôAô»ƒƒƒƒO ,BƒƒÜºk »ƒLƒw»ƒC" »ƒè zAq ¼k .»ƒüºô»ƒðkrƒÝƒƒOq õƒƒÜ þè»âk½Ü »G "Ak»ýýñü õÜAqBO »è óBÜ»¾»Ü½`G ÿ»ìBñðBü u þðBh„BK »è zBG ºôºs ½¾BƒCBƒð ÿ»ñü ôBø ÿ ôõ…K »è zBG – BƒÜºk ÿ ½ƒg ÿ ¼pƒK»ƒ_ ÿ rƒýƒHƒÜBƒðô ô o »ƒè ÞƒÉƒƒK ô ô rƒƒâ

| .Ëô»C ºô»üAo»â»ð †ü týâq»ø Peake, J.G. Ballard ßºô ÞÈ o| zAq ¼k »è ß»ü q»ø óBü ôõì»ø »Ü(| Kipling, Mervyn BO ï»Ü ô »ðôõG ÞüAk »è Alñý_ ô óBPwlñýø »ƒG »ƒðBƒØºpƒ¾k þƒÜ»ƒüºõƒÉƒƒ„ »ƒƒG †ƒƒü q ¼ s ß»üBðBì »G ,ó»Ý„»âB„ ºô»ýýO»ýý¾Alñƒì BO »Ü ,Ak»âôAqBO »è »ýüBýwBC þÝÈ q»wôõð ô þü qAlÉ„ ,þìq»â þPw»ø »è ÊüBO»ø BO»ø .ApGAk AlýýO»ýý¾Alñì þðBÜ»ðôõìs»C þü õÈ tGBð þðBÜ»ñýwôõð »è ÊðAõOºk QÈ sAõhG ÞÉw»Ü þƒƒÉƒƒLƒƒñƒƒÈõƒƒ„ ÿºõƒƒÉƒƒ„ ÿAôk »ƒƒG Akô»ƒƒC ÿ vO óBü þüºkq ôõHÉè ÞÈ q ½W ,þüvýOôlðõO ºô»ýü výOôlðõO þñü pGqºk »è þýÝƒwBƒð »ƒè ÿ q»wôõð qAõ_ q»ø Al„ºô»è »Ü ,QÈ ô»ÝG aýø .»ü»ø óBýý„»GôBø ºô»ÝÉK ôArƒGôBƒð þO»GBG q»â»C »Ü »ýýð AlÉƒO þƒ…ƒýƒðBƒìõƒâ »è þƒðôõƒGºq ô»ƒâ »ƒè| zAq ¼k þƒýƒÜºq»ƒw

Qxü õÉK »è kBüs þýÝýPðBì¼o þÝÉðkrÜrü»w - ôõG»ø ºô»ðBüu »G òýwôõð þülðºõü»K »è òì þâq»ì »G »âs ½g »Ü »ƒHƒÉƒPƒÜ ºô»ƒC" »è »ñP…ü»ãÉO ô»C ¼pì»ƒC -".QƒÈ sAõƒgºk ô »íâôk ßºô ,rO»ðBüBâBC »G ô rO þÝÉðAu ¼o þWq»ì »è ÞÉñü pGqºk þðô ô o þÝÉñýƒñƒýƒG .QÈ rñýGºk ,òýwôõð þPwô qk þKB_ ÿºô»C ÿAôk| »ü»ì»ƒC þƒPƒ…ƒâ ôÃG Alƒ2000 »è ÿ»ƒÜ»ƒýƒülƒÈõƒw þƒì»ƒÜ»ƒü ºsAô qºk ßºô Aks q»G þÝÉPwBC »è ,ºôºôõG ºq ½W ô»è þü»ñÈ ôºrƒÔ þƒÝƒÉƒì»ƒøq»ƒG óBƒü ô»C þKB_ ÿAôk»GAôk .QÈ rñýGºk »OBýGºk»C ë qBÜ þƒ"òì þðB„½ÝÉO" ßºô ÿºu ¼ rK »HÉPÜ )| Karl Over Knausg rd ( kq ½ãwôBñÜ ÊÄõC »Ü )þükq õÜ .ô /»ýýXü ô q»ð þÝÈ q»wôõð( ,BÜºk þý¾Aq ½ì »G| zAq ¼k Ak»HÉPÜ ô»è ô»C ß»O »è »Ü Bxgºo ½G óBíO»wrÔ ÞÉè»â »íÉC

QÉ_ºk ïtüq¼rÉO »G òýwôõð ÞÉOBÜ RBÜBð qBâso ÞÉP„ aýø »è z»Ü òýwôõð

“

»è kôõw "AlìAqBC þwôõðBýØ½C ÿôôo »G ÞÈôAlð»G" þðBì¼o »è ºqBW ï»Ü»ü ½G ô»C ¼rì ºq½Xì»G ,QÈrãGqºô AkBýwBC ÿAôBCq½g ÿqôõ„BG »è ÿ½g þðôõH„Aq»ø þðôõìs»C vÈqk þÝÉ„qBì »ðBì¼o ô»C ,BÝG rü»w ô»C þüq»wôõð ÿ»ñýØ»PwAo þÝÉÝÉLPwºk »G »ðBì¼o ô»C ÊGºk »Ü »ü»ðBð»íâºk »ýýÝýwçÜ »ÜB_ ºqBÜBC ô»è ÞÉÜ»ü rG»w ºqBük( ïºk»Ì ôºq»G ºrG»w »G ô )BÜºk ÊK ÿºuBìBC ÆýOºs½K -þñÈq»C þÜ»üºuBìBC »G| zAq¼k Aô q»ø ,òü rìºk ÞÈ s ½O »íÉC Aô»C ,ÊGºk ÿ»ƒƒOõƒƒâ »ƒƒè »ƒƒüBƒƒðBƒƒƒì ô»ƒƒƒC ÿ qBƒƒƒGq»ƒƒƒw »OAô ,þü qºô»Pg»G" :Alý…ýÜ»ýƒýƒÜ»ƒ…ƒÉƒK ÿlük »ƒG ,ºq ½ƒXƒì»ƒG ".ókrƒì ÞƒÉƒPƒg»ƒð ÞƒÉƒðô»ƒg q»ƒø þƒðBƒƒñƒƒÉƒƒùƒƒük»ƒƒG ,zAq ¼k .òýG ô ôlñüs rPì»Ü BÜºlÉéðBìAô -ile" ßºô þÝÉðB…ýðôBð ºõÉ„ ïBÜ »G ÿ»ƒ…ƒg»ƒð ô»ƒC ôBƒƒð»ƒƒè "|Moderato cantab »ÜºsAô qºk BO ?QÉXðõƒâºk Ak»ƒü»ƒìBƒðq»ƒG ºoõÜ »OAô ,ºôBXðõâ»ð ºoõÜ ô»C ,BÝHÉLPwºk »Ü |Desbaresde Ann ÿ»ÜºôArð»ñÉèôBð týâq»ø ºô»ü»Ü»ü½ðBýK ÿBPw½ìBì »G óAk ÊGBð ÿ sAo ÿBðBì ÊðAsºk )»ÜºoõÜ( ô»C »OAô»Ü ,QÉñG Ç¼ rì þOôºo þìtƒð ô þƒü s q»ƒG þƒPƒwBƒC .»ãð»øBCôBø ô þƒüºvƒÈ q :»ƒýƒýƒ_ )|tempo( ,BÜºk »ýýéìæ ô»è zBG »ðBì¼o ô»C þÝÉ„»G ºô»ƒƒÜºoõƒƒÜ »ƒƒè ‡»ƒƒýƒƒýƒƒéƒƒƒìæ ô»ƒƒƒC »ƒƒƒÜ þÝK ¼ rO »è .ÿ ½g þÝüAk ½G ºô»PÈ q sAõâºk »G »Ü ÊGBð ÿ sAo ‡)|Ann( Bñð»C Ak»Ü»ðBì¼o )ÿ vÈ q( q»ñÉøqºk þOBÜ »è ºôºqAõÉC þðBð ïºk »Oôºo ô»C ÿBðBì ÿºrÈõâ »G Alü»ÜºkrÉì :BÝG qBPÔºo ºôArÝü qBük »Ü ÿ»ýýO»üÂ»ì½Ü BO zrPÉG ô þüºvÈ o þÝÉñƒýƒðAô pƒÉƒO |Anna .ºô»OBÜºlOºo ,ºô»OAõhG þPw»ì ÿæ ºoõƒÜ ô»ƒC »ƒÜ ÿ»ƒü»ƒéƒK ½ƒÜ ô»ƒƒC ,Êðºuºk ½ðBýK Ak|Giraud ÿ»Ü»üBPw½ƒìBƒì »Ü»üBPw½ìBì »ðu :þO»üBXð»â ½G »Ü»ü»éK ½Ü »ýýð ÞÉP…O òýðºu ½ðBýK »Ü ,ºô»OBÜºlýðô ô o þÉK ºô»C :QÈ ô»ü»ð óBü Ëô»ýG Ç¼ rì »Ü »ƒG .)þƒü qBƒÜrƒÉƒÔ( ºkqºô q»ƒK Ë rƒƒOõƒƒâºk Á»ƒâ»ƒè »ƒÜ ºô»ƒƒýƒƒü q ôõƒƒGBƒƒC þƒƒÝƒƒÉƒƒðBƒƒìs »G ºô»ƒ"| Moderato cantabile" þðkrÝÉLPwºk ÂºôBC þÜ»üBðBì »ðBýülð»íO»HüBO þÜ»üºõÉ„ »Ü BOºô»C óBü .QÈ r¿ÉøºlÉW»G òP…ü»ãÉO ½G ,ºkqºô q»K Ë rOõâºk òýðºu ½ðBýK ÿkõg »G óBü QÈ sAõhG Ç¼ rì »Ü BOºô»ƒC †ƒýƒðBƒü ºkqºô»K :BÝG ÞÉP…O ÊGºk ,QƒÈ sAõƒg»ƒð | .»ýý_»Ýéì )ó ôõGrÉÔ( »¾¼ o ô»C Á»â»è rP„BG þüAôk ÿºô»C Alƒ"|Moderato cantabile" »è ÁAlñì »Ü ÿ»wq õØ Êð»O ºoõÜ ô»C .QÉXðõâºk ,QÉƒñƒýƒHƒüºk ÿ ½g BO ,QÉPw»GBñ¾»ø þÝüAk ½G »ÜºôBwBK ÿæ ½G ô ºô»Ý¾»g ÿ ôB_ »è q ô ôk ô ºô»PÈ slG q ¼ s ½G ôBwBK õÝ¾»G ,RAô pG ÿ»Ü»¾Alñƒì

q»w»G AkBý¾BPýC »è »Ü BÜºk þxðºo»Ô|óBìs .ó»Gºk ÿAôk»G ß»ü óBÜ)»íÉO( R»GBG| zAq ¼k ,ë õø»Ýè»C ,ºô»ðkrGô»g ,þÜÂB_Bð -ß»ü ,ºkAô»ðBg ,þƒýƒÜBƒHƒÉƒG ,þƒýƒO»ƒüÂ»ƒì½ƒÜBƒð þÜq»C òü rPÝü tð ßºô þýxÝÉw þO»ðBýg Ç¼ rì q»â»C ,Ë rOõâºk ßºô( þýØçg»C »è †ýì»ø ô óB…ÉÜqAsBC »è ï»ø qBW Ëlð»ø ÊGºk rýK QÈ o½â»ð ÿ qBPÔºo Al…ýü qºô»Pg»G ÿ»PÜõð ÿºô»ðApÉâ – )ÊGºk ô ôkqAõgõü rÔ ô þðkrÜo½âõ¾BC q»w»è ‡»Ü»ðBì¼ o ÿkõg ÿ ôõ…K þðkrGq»w»G þOBÜ »è »ýü q»wôBø ,Ak»Ü»ðBì¼ o ÿlðôArãƒÜBƒG »ƒè »ƒÜ ,AkqBƒÜ Q…â ºq»G ºq»G ºq ½Xì»G .òñÈõðºk óBü½g ô òÈõ„ ÿ ôBð .òGºk qtG »ðBg»üBHÉG »ðAô»C q ¼ s »…ýì»ø óBü þülƒð»ƒíƒO»ƒHƒüBƒO ÿ ôBƒð »ƒè ÞƒÉƒè»ƒâºõƒÉƒ„ »ƒÜ ºô»ƒñƒGºk ºqBƒGô ôk |Never ,Bƒƒíƒƒýƒƒ„¼ rƒƒÉƒƒø – þƒƒü q»ƒƒâô ôkBƒW .òGºk qtG þP…â »G †ýðBü ô ó râºkqºô »íÉC Alƒ)1958( "|Moderato cantabile" »è Bñð»C AlÈ ô»è »Ü »ýý_ ºqB„ ô»C ÿ ôBð òýðAsBð »G ,Êãð»èºk Alì»O ôBƒð»ƒè zlƒÈ q»ƒHƒxƒÈk »Ü òýðAsºk Êð»O »íÉC ,Aô oºk þãð»wôBøBð ;»ü»ø þÝÈ qºlð»G ô »âqBÜ Êw »ÝÈ qB„ ºô»C ½ƒG »ƒÜôõƒ`ƒG q ¼ s òƒÉƒƒ¾ºk »ƒƒÜ ÞƒƒÈ qBƒƒ„ .óBÜ»ðôõ_ô ô pGBC ô òO»Ü þðkrÝðBƒùƒð»ƒK òýðAõOºk Q…O ôõì»ø »è q»G »íÉC »Ü ÿºô»C ô»C :ºrPãñü râ q ¼ s þÝÉPƒ…ƒO ,òƒýƒðAtƒýƒG ÿ ôAô»O ºô»C .»ýýð óBýýðôõG»ø »Ü ó»ðBP…O ÿºôBì »è ºô»G| zAq ¼k »Ü »ü»Lýxñü rK ô»C .BÝG rÈkôBð þðBÜ»HÉPÜ QÈ sAõgºk ºô»OBÜ »Ü -"Ak»ýýñü õÜAqBO »è óBÜ»è½Ý`G »Lw»C" þðçK ,BÜºk »ðBLw»ƒC ô»ƒC q»ƒw»ƒè »ƒxƒØ ô»C »Ü ,QÈ rgºk ÞÈ o Ëô»C ½G ÞÉP„»â týâq»ø ºôºqBÜ½ø q ¼ s ÿ ½ø »G ‡»P„»â »ãÈ o týâq»ø »ðBÄ¼ rì ô»C :QÈ râBð q»w ÿ»Ü»ðAôBü qºs" .òƒñƒýƒHƒýƒG BƒO q»ƒG»ƒðrƒâBƒð »G »ðAôBü qºs ô»C »Ü – )1952( "|Gibraltar ô»C ,»ýýð þðôõG »ñýØ»PwAo þÜ»ƒüºõƒÉƒ„ ô»C ½G þÝÈ ôBwBK ÿAôk »Ü ÿ»ƒðAôBƒü qºs Dick þñ„»_ ;Qw»H¾»ø »üBO½ÝÉG ºq»Ô»w .ô ,»ýü týéýãñýC þƒÝƒÉƒðBƒì¼ o ÿ ôBƒð(|Moby rPì»Ü ÞÉè»â Êè ,»ü»ðAoBW»P¾Bâ )þükq õÜ ÿ ô ô o »G ÞÈ ôAlð»ƒG" Aô q»ƒø .»ƒýƒýƒÍƒýƒØAô

ºôB_q»w ºôBýwBC ÿAôBCq ½g ÿ q ôõ„BƒG îG q ôõw ºô»C q»w»è ºlG ï»ãÈ o .QÈ rãH¾»ø ºô»C :»ýýð »Ü »ýý_ »ýýÜºq»w »O»GBG ô»C »Ü »Lw»C" þðBì¼ o »è .»ýýð »Ü »ýü qºô»Pg»G "Ak»ƒƒýƒƒýƒƒñƒƒü õƒƒÜAqBƒƒO »ƒƒè óBƒƒÜ»ƒƒƒ¾½ƒƒƒÝƒƒ`ƒƒG QÉðAtG BÜºk s»c »Ü»ðBì¼o þÜ»ýýO»üBw»Ü þü vÈ qk Á»â»è QÉðAõOºk ó ½_ Ç¼ rì »Ü ºô»C R»H¾»C -RBÝH¾»ø AlýýPxƒü ô»ƒ„½ƒg R»ícºs »Ü ÿ ½g ßºô »ýýð þýPxü ô»„½g »Ü »ü»ýýPxü ô»„½g ºq ½W ô»C õÝ¾»G ,QÉG »ýü qºô»Pg»G »OAô ,»ðBwBC ô tÉìBDãð»øBCôBø .QÈ rÜBð ë õì»c»O »Ü ÿæ »ðkrƒÜ»ƒðs»ƒc ô»ƒC þƒýƒìAôºkq»ƒG QÉG ÁBc»ì ô»C ½ƒG »ƒÜ krƒÝƒüAô| zAq ¼k ,ºô»PÉñÉíG AlPxýð½ì½Ü þGtýc »è QÉðAõPG þÜ»ýÉðçíéì ô þƒýƒÜ½ƒÜBƒð ÿAôk ô»ƒC »ƒÜ þýíwºo »G Alƒ1949 þ¾Bw »è vÈ qkô q ô ôk QÉG q»wôõð ËqBÜºk Ç¼ rì" :BñÉø Êè ÿ sAô Ç¼ rì »¾Bc»ì ïÂ»G ,QÉG †ýPxýð½ì½Ü ô Qxýð½ì½Ü †ýì»ø ô q»wôõð ï»ø ËqBÝG .ÿ pGqºk ÿ ½g ÿ»Ü»ñP…ü»ãÉO Bøô»C ,"QÉG ÁBw ‡»„ ÿAôk| zAq ¼k ‡»ì»C ÿApÈ ô »è "|Le square" ÿ»Ü»¾½Ý_ »ðBì¼o Ë sAõgºk ßºô AlƒýƒýƒxƒÜqBƒì ÿ ôAô»ƒƒO þƒƒÜ»ƒƒü»ƒƒOAô .BÝG rÈkôBð "þýPxü ôAlÉK q»w»è ÞÉðBì¼o" ÿ»_ôõì ÿ»éü½Ü þWq»ì ÿ»ãðAô o »è ïÂ»G »…ýì»ø Ak»ðBì¼ o ô»è óBÜ»â½èBük ºôºqBÜ þƒÜ»ƒýƒýƒO»ƒüBƒðôõƒG þƒÜBƒg ôBƒð »ƒñƒÈ tƒƒgºk ÿ»ðçK ½Ü ô»C †ýñì ÿAo »G ô ºôºrPÝü qBO AlðkrÝO»wBýw ÿ ½Ü Á»â»è ôAô»O ºôºqAõg »G ,Ç¼ rì òýðAsºk ßºô ,ó sBwBð ô q ½WBð ÿBðAõO þý¾»ì½Ü »G óBü þýw»Ü»ÜBO ÿBðBì ,Qý„½ÝHÉO Alýü qºô»Pg»G ôBñÉK »è »ü»ø ÿ»Ü»ýýPwAo" :»Ýðõ_ ÿºô»C ÿBì»ñG q»w»è þü qºô»Pg»G þèõì»c»O »Pg»w Þ¾»g ½G Ëô»ðBüºk Þ¾»g ºô»ýƒüBƒýƒñƒ¾k »ƒG .ó»ƒÝƒG »G ÞÉOBÜ Êè ,QÈ r…g»HG ÊK óBýü qºô»Pg»G QÈ ô»Üºk Qwºk óBü»ýü qºô»Pg»G ô»C þ„BG rO þÝÉPƒ…ƒO þƒÐAq ½ƒw ÿAôk »ƒG ïºkô»ƒC | ".ó ô»Üºk ÿ»P…O ô»C ?»ýý_ ºrPü ô»C ô»C »OAô»Ü Alƒýƒü qºô»ƒPƒg»ƒG ÿ»ƒãƒÉƒW »ƒè Þƒ¾»ƒg »ƒÜ ô»C »Ü ºlð»ƒ_q»ƒø BƒPƒxƒÉƒC( ó sAõƒhƒüºk Alƒ"ókrì ÞÉPg»ð" Á»â»è »ýü qºô»Pƒg»ƒG

òýÉGAo ºô»G Akq»wôõð ÿºrýâo»K »¾¼o ô»C AlÈ ô»è ,ôõGAk ÿ ½g »G ÿ»¾¼o ô»C| zAq ¼k »Ü þðBü u q»w»G þ¾¼ o ÿ ôAô»O »G òýƒwôõƒð þñü pGqºk »G ,»ü½G ,QÉG ÁAs Akq»ƒwôõƒð þÝ¾»g ÿºvÈ o" QÉGºk ºô»ýý„½g| zAq ¼k òýwôõð .)1( "|avfolkning -ºô»PÈ rÝG ï»Ü Êè "þülü uArO þƒÜ»ƒüºkrƒÜ" ßºô »ƒÜ ,ÿ ½ƒg óAõÉð »è ÞÉðAkAlÝÉK ßºô ,ArÜ »wBƒñƒÉƒK »OAô»Ü .ArÜ »ñÈ ô AlýPÈ q»wôõð -òýwôõð þƒ„ºo þƒØô ôlƒñƒw| »ƒƒü»ƒƒì»ƒƒC þƒƒPƒƒ…ƒƒâ ô»C ÊðAõOºk ¼ rì Bøºô q»ø .»ðBÜ»OBwºqBÜ rÈkôBð ïtü q ¼ rÉO »è ÞÈ sAõÉ„ ßºô »HÉPÜ ô»C þì»Ü»ü þýðBGq õØ ÿ ½g q»wôõð »Ü ,BÝG ÿ»íì»„ ÿ u ¼o »è| zAq ¼k .»ü»ìtü q ¼ rÉO þýPÈ oôBø" :QÈ vÉGºk Alƒ1995 ÿ qºõýñÈ u þƒ6 ,»ãñü râ ÿºô»C .»ýýð ÿ ½Oô»C þÜ»üBø»G ÞÉñÈõ„ aýø »G »ð »Ü »ðBÜ»ýü ¼olðôõO ºqtø ".ó»âºk †ýÝÉP…O »G »ð ô ó»âºk þü rƒâAlƒÉƒK þƒìBƒXƒð»ƒCqºk »ƒè Ç¼ rƒì Ak»O»¾Bc ô»è :BâºlÉO þPÈ q»wôõð ÿ o½â»ð ôºq»G ºõÈ o»G Akºk»w õýð ÿºôBì »è| zAq ¼k lð»GBK ºôºrýâo»K ºqtø ô»G ºô»ÝÉP…O aýø Ak»ƒü»ƒƒì»ƒƒC þƒƒPƒƒ…ƒƒâ »ƒƒè| zAq ¼k .ôõƒƒG q ¼ s þÜ»üºkAo BO ô»C »Ü ,þO»ü õýƒwôõƒð ½G qBW ô ôk ,"qºktÌºô" þHÉPÜ »è »ãXÉG "AlìAqBC þwôõðBýØ½C ÿ ô ô o »G ÞÈ ôAlð»G" | .þO»ü õýwôõð Alƒ1950 »è »Ü ,ºô»OºôAo»â ÞÈ ôAlð»G" þðBì¼o »è ºqBW ï»Ü»ü ½G ô»C »è kôõw "AlìAqBC þwôõðBýØ½C ÿ ô ô o »G ÿ q ôõ„BG »è ÿ ½g þðôõH„Aq»ø þðôõìs»C ºq ½Xì»G ,QÈ rãGqºô AkBýwBC ÿAôBCq ½ƒg þÝÉÝÉLPwºk »G »ðBƒì¼ o ô»ƒC ÊƒGºk ¼ rƒì ô»C ,BÝG rü»w ô»C þü q»wôõð ÿ»ñýØ»PwAo ôºq»G ºrG»w »G ô vÈ qk þÝÉ„qBì »ðBì¼o »ÜB_ ºqBÜBC ô»è ÞÉÜ»ü rG»w ºqBük( ïºk»Ì »G| zAq ¼k »Ü »ü»ðBð»íâºk »ýýƒÝƒýƒwçƒÜ ÊK ÿºuBìBC ÆýOºs ½K -þñÈ q»C þÜ»üºuBìBC þéü rK»C þƒ4 »è zAq ¼k QÈ q»âqBì .)BÜºk »Ü ,Ak¼pì»C þìBñPÉÄ þƒ|Gia Dainh »è Alƒ1914 ô lñýø-|Indokina »è ôõG ÞÉ„»G RBÜô»ƒC zAq ¼k .ºôõG ÞüAk »è ,ôõG »xðºo»Ô þñý_ ÿ q ôõƒ„BƒG Alƒýƒ¾Bƒw ºks ½ƒð þƒð»ƒì»ƒƒO »ƒƒè| ô Qƒ…ƒÉƒùƒÉƒW»ƒƒG ÿBƒƒýƒƒwBƒƒC ÿAôBƒƒCq ½ƒƒg

|Kristoffer Leandoer * òÈ qlð»ø :ºô»ýülÈõw »è .ô | þP…â" zAq ¼k QÈ q»âqBì þHÉPÜAôk ½G »ýü»ñÈôºrÔ þÝÉì»ƒøq»ƒG *"»ƒü»ƒì»ƒC ÿlƒük »ƒÜôõƒð»ƒø .j q»ƒ_ôBƒø þƒƒGºk»ƒƒC ºôõG q»wôõð þ¾¼ o ½G zAq ¼k þü rýâo»K .þüBwBC »G ".ókrì ÞÉPg»ð »OAô ,þü qºô»Pg»G" qtø ô»C »Ü òì»Ü »ðAôBý„ »è»âq»wôõð ô»C ÿ»ðAq»ãü qBÜ ºôArÜpƒ_ »ƒè»ƒãƒðôõƒìs»ƒC ô ÿºtü q»Ð »G RºqBG»w óBýPxýG ÿºk»w ßºô ,ºô»Ä¼ rì þýÜºôBð þéü»ì ô åq»ƒì ô»C ï»ÜBð Aô pG :ºô»PƒÉƒHƒýƒwôõƒð| zAq ¼k ÿkõg þg¼k »G þülðºõü»K »Ü »ñü pGqºk ßºô ,»ƒƒü»ƒƒø ºô»ƒƒƒzAq ¼k QƒƒÈ q»ƒƒƒâqBƒƒì | .QÉGAk ÿ ô ô o ÞÈ)tüArK õw( »Ý„»âB„ »ƒè ÿºqAô uk »ƒwBƒñƒƒÉƒƒK ô»ƒƒC| zAq ¼k »Ü ,Alxü qBK »è |Rue Saint-Benoir ÿ»ÜºôõðBg Alýü qBÜrýâAk ÿ»ìq»â »è 1942 þ¾Bw ô»C òü rPOq õÜ »è ,ºô»PwAõâ Ëô»C ½G ÿ»Ü»¾Bì ô »ƒ1994 ÿ q»HíÉÄ½ð BPxÉC .ÿ pGqºk AlñOõâ »è ô»C »Ü ß»üºõÉ„ »ÜBO »G †ýƒwAq ¼k »G ókrÝPwºk ÿ»ãÈ o »G »OAô ,QÉG þPwºk ½G ÿ ½g ô ô o»Gô ô o ,Ëõð þÝÉHÉPÜ þñýwôõð rPý_ ô»C »Ü ºlð»_q»ø ,BÜºk ºkBìBC åq»ì ÊðAõOºk Êð»O Êè ,QÉwôõñG »ýýð AlüBðAõO »è Ak»éýOq õÜ þOBw »è »ñýwôõð ô»C þýÜºqAs »G þP…â" þðBñÉùì»øq»G .ºô»PÉñÈõhG äðºk »G »ýÈ oôBø »G ôõG ôAqlÈ râ ôAô»O †ƒ"»ü»ì»C ºõƒ|Yann Andr a-»ýÈ qlð»C óBýü ÿ»Ü»ñüu ôBø ô q»ƒƒwôõƒƒðq»ƒƒƒw ,qºlƒƒƒýƒƒƒO»ƒƒƒìqBƒƒƒü »ƒƒƒÜ q ¼ s þÝÉP…O ‡»ì»C ,ôõG ÿ qBÜ½âõPÕâôBø q»ãðB„ºô ßºô ,ÿ»Ü»ýýPwAo :»ýýð ó»íâºk |Pal iade þKB_ þýÜ»…ÉK »è| MýéƒýƒÔ êƒüu ,BÜºk ½G ÿºuBìBC AkzAq ¼k þðBÜ»ì»øq»G½Ü þƒHƒÉƒPƒÜ »ƒÜ ÿ»ƒðBƒƒ„»ƒƒG ô »ƒƒéƒƒK ½ƒƒÜ ô»ƒƒC ÿkõg ÿ qBÜ ,òñÉøºlÝÉK óBÜ»ñýÅü»LÄ»ø ºõÉ„ »G ó ½_ ßºô †ýwAq ¼k .ó q»wôõð q»HðAq»G »è ºô»ü½g ÿ»ƒÜ»ƒðBƒPƒg»ƒwq»ƒw ÿ»ðôõG»ð»Pw»GAô ô»è þÜ½ÜAk Akq»ãðB„ºô »ƒè ‡ºõƒÉƒ„ óBƒì»ƒø »ƒG ,krƒÜ ºô»ƒü½ƒƒg ºkBìBC ô qBüsAõg AkrO ÿ qAõG »G þülðºõü»K þÈõð þ„»GôBø ÿ qBÜ ÿ sAõÉƒ„ »ƒÜ ôõƒG þè»ãHÉPÜ ,½ðB„ ,îéƒýƒÔ :ßºô òƒýƒwôõƒð .ºô»OBÝG þØBO ,þü½âõPÕâ ôõOBøAk þ¾Bw »Ü| zAq ¼k QÈ q»âqBì Êè ,ºôºkrÜºk pK þð»ì»O »è þ¾Bw R»w »G þPxü õÉK q ¼ s ô»C þýPÈ q»wôõð þÜq»C ÿ ôBð BO ,ôõG»ð ó ôõHÝüAk»è þðu»W þãð»øBC ,BÝG þü»Üôõð»ø »G ,BÝG Çºu ¼ q »G ÿ ½g ÿ ôB_q»G þÜ»ýü q»ãü qBÜ ÿ ½g ô»C »Ýðõ_ ôõG»ø ºô»ðBÜ»Xð»â ºq»wôõð ÿºô»ð q»w»G .QÈ rhG ËõãP…K ôõG †ýO»ícºs q ¼ s ô þP…â ÿ»Ü»HÉPÜ òýüAôk ÞÉOBÜ ‡BPxÉC ,Arwôõð Akrü»w þÝÉg¼k »è »Ü ,»ü»ì»C ºô»ýü qBÝPwºk »G þ„»Ü»ýülÈõw »ðApÉâqºô »G þO»ü ô ôkrÜ| yPÉíÉéÜ QÉñÉÜ( ArÜ NB_ þƒKBƒ_ |Ellerstr m ÿ»ƒãƒðBƒ„ºô ,þƒülƒÈõƒw ÊðAõOºk Ç¼ rì ºô»ü»ð½G ô»ƒG ,)ºô ôkrƒÜ ÿºkrÜ ó ½_ »Ü ºô»OBÝG ºô»C q»w»è Qg»W ÿ»¾Bw ºlÄ»c ô»C ÿºôBì »è þü q»wôõð þƒ4 »è| zAq ¼k »Ü ÿºô»C ÿAôk Akô ôkrGAo ,krÜ þüAôBD¾Bì Alxü qBK »è 1996 þwqBì ÊðAõOºk Ç¼ rì .BÜºk ïõÝì ÿ ½g ÿ»üBK ïºkô»C »Ü ºô»OBÝG Qg»W ºô»C ½gô»PwAo

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

Akºqô»â þÜ»üºôAuBC »è óBüu AlÝüu¼rì rýìõÄçw Á»â»è å½èBük

“

aýø »è ô ÞÉP„ ôõì»ø »è ïBùéýC òì Aô q»â»C .ïrâºkqºô ºô»ðBüu þÝÉP„ ÿ½g Akºô»è Býð»O »Ü»è»w»ì ,QÉG»ð ÿqôõPèõÜ þÝÉPƒ„ »ƒÜ ,QƒÉƒñƒÈõƒðºk .»Ýük þÝÈqôõPèõÜ ½G ºô»PüsAõâºk þƒÝƒÈqBƒÜ Alƒü½ƒg »ƒè ÿ½ƒg ‡»ƒì»ƒC »_ôõK»üBì þÉK »Ü ,"åq õG»PÈõâ " ÿ qB„ ÿ ½ðB„ þÜôõ`G ÿ ½ðB„ q»w ...þñýG ,½ükõPw QÈ rOõâºk zBG q»â»C .»ýýð kq ½ýxG»C ÿ ½ðB„ ÞÈ q ½W aýø »G "½ãðBO " aýø »G òì îÉ¾ºk ,òü»ÝG ºôºkq ½ýxG»C ÿ ½ðB„ »G òì þülðºõÉK »è þýÝýwçÜ ÿBðBì »G îýð kq ½ýxG»C þÝÈ q»wôõƒð ß»ƒüºõƒÉƒ„ ºô»ÝÉðBùýW »è îÝÉw»Ü ,þðBwBC »G q ¼ s , òì »Ýðõ_ .kq ½ýxG»C »ýýPxü ôAlÉK ÿºqBGqºk AlýƒÉƒO þƒÜºq»ƒw þƒwrƒK »ƒÜ ïôõƒOBƒø .óºkBw ß»üºkAq BO »ðBùýW ô»C þðBÜBø»G .»ðBüu þðBÜ»ýü»Üºq»w Aô ºôõG ÁBc»ì òì ½G »…ýì»ø BKô q ô»C þOÂ»øq õg þÝÉ¾Alñì ßºô þÝýñÜ»O q»â»C »ü½G .QÉG ½ðB„ ½G Býð»O ½ðB„ »Ü ºô»ì»ÝG rýG ½G óBü ,ºôõG ºô»ñPw»GôB_ ½G QÉGBñÉøqBÜ»G ïkq ½ýxG»C ÿ ½ðB„ »G óBü .îñÉGqBÜ»G îÈ u q ÿºqBGqºk ÞÈ tð»O ºq õW îðAõPG ºôõG ºô»C ,ºkBw ô óBwBC þÝýP„ þðBñÉùük»G ½G ß»ýüsAõgAk õÜºô ÿ qB_Bð »ñýØ»PwAq þÝÉPxükq ½ýxG»C týâq»ø òì ,ºkBw þÜ»ýükAsBƒC .ïôõG»ð ô tð»O þðBñÉøqBƒÜ»ƒG »ƒè ÞƒÈ q ½ƒW »ƒG RºqBƒG»ƒw ïÂ»ƒG óBìq tøô rýG ,QðBÜ»â½èBüAk »è ÞÈlð»ø ÿ sAõÉ„ ,óBgq»_qºô ...RBGºk ½éèlðArýK ÿæ ôºq»G þÝÉw»Ü »ýýð z»Ü ,ºô»OBgºkrýG óBì½éèlðArýK óBìõãÉG ïºkq»ø óBÜºrâ»ñgºq »Ü îðAsºk òì .ºô»OBg»ð rýG R»ƒÝƒük j»üBG òì ïÂ»G ,ó»Üºk »PwAqBC ïrO þÝÉw»Ü þü q»ãü qBÜ ÿ qBýwrK þðAq»ñÈõg óBü ½ðB„ þðAq»ñýG »üAô îÉK òì .ïºkBð »ðAqBýwrK ô»G ïBÜ q»wôõð ïBÜ óºkBð ºô»G Ëõâ ÞÈ q ½W aƒýƒø »ƒG IƒÉƒPƒÜ þÝÉ…üBíð þñýñýG ½G òÈk »Ü óAq»ñýG .ºô»OBgºkrýG óBü q»wôõð þðBùýW »è ß»üºôBì ½G ô ó râºkqºô ÿ ½g õÜºô »Ü»ìBð½ðB„ ,½ðB„ »Ü QÉð»ü»âºk ºô»C òì ½G ‡ºô»ðlñü õg .ºô»ññÉìºk Ak»Ü»ìBð½ðB„ »ãðºq .ºô»íñÈõhüºk »Ü îüvG Ak»HÉPÜ ô»C Á»â»è ½gô»PwAq îðAõPG ïÂ»G ,òG äñü râ sAôBýW ÿ»éK »G »ðBì»C ôõì»ø þGºk»C þPxðAs ½G .ó râºkqºô ÿ q»ðõø þÝÉì»øq»G »è vÉ_ »Ü ÿ»ðAô»C ½G ß»ð lð»_ óBü ÞÈ ôAkºq»w lð»_ q»â»C »Ü ,»ýýð Aô QÉK ½O ÿAq»G .QÉG ‡BG ,QüºlG q»ñýG »G ÞÉéýéÜ q»ÝýüBíñÈ q õÜºô q»wôõð QÈ rÜºk ,ºrO þÜ»ü»è»w»ì óBü ô»C »ñýwôõð ô»è þ_ QÉGºk »Ü Qý…g»HG q»ñÈõg »G ß»üºuBìBC ...»ð rOBüs ºô»è ïÂ»G ,ºôB_q»w þÝÉ¾Bg õÜºô .RBÝG Ë oºôB_ þ¾BØq»w rPK QÈk BO ,QÉ_ºlÉK ,ó rÈk½ì þGºk»C þPxðAs ÿ ôAô»O þüBýð»O q»w»è Qg»W »Ü RBHG ôBð»è ºlük ô»C ,QÉG ºô»C .RBÜºk ßBO õÜºô q»wôõð ÿ ôAô»O þü½g»Gq»w ô q»ƒwôõƒð .RAkºkºk óBñÉøAk ºô»ü½g þgBð »è óBñÉøAk þPwAo»G »Ü ÞÉw»Ü ÿæ»G »ü»è»w»ì ï»C »Ü ,»ýýð ºôºô»G þülðºõÉK »ì»C »„BG ô»è òì óBì½ãýG .»ýýð †ýPñÉì½Ü ß»ü þð»üB„ R»ðBð»O ºô»ñì .QÉHý…g»G ÿ q ¼ s Jºk»C þPxðAs ,»ýýðAô îÉK »Ü ï»ðÂºuBC ºq ½W ô lð»íO»HüBO þÝÈ q»wôõð óAõÉð »è »ü»ø ÿ sAôBýW óBìõãýG ïÂ»G þðôõìs»C ºôºô ô q ï»è ï½g ½G òì .ºôºq»ÝýüBwæ þÝÈ q»wôõð ÞÉ¾»ìõÜ »Ýðõ_ .AkôõW ïÂ»G Bð q ¼ s þÝÉðôõìs»C .»ü»ø ï½g ÿ sAôBýW îðAõOºk »ü½G .Býð½¾½K »è ó»ø Þüu ¼ rì ÿºôºq»ÝýüBwæ rÈ u »ðô»Üºk »Ü ÿ»ðAô»C ô þüBwBC ÿºôºq»ÝýüBwæ óAõÉð »è ï»ÝG .ÿlð»íƒO»ƒHƒüBƒO óºôBƒg »ƒG òƒGBƒð q»ƒø ïÂ»ƒG ºô»ƒýƒü q»ƒãƒü qBƒÜ »G ôAô»O »ì»C ÿ ½g .»ýýð óBwBC q ¼ s »ì»C ÿºô»ƒðkrƒÝƒðô ô q .ïBXð»C »PÈk þwBxdýC þÜ»üºõÉ„ þÜ»üBðBì ½ðB„ ºq ½W ïBÜ ,QýÉ¿G óAq»ñÈõg »G QÈ ô»OBð ÿ»C ?»ü»ø ½O ½G þO»ýGBO ºô»è q»G ïÂ»G ,ïºkºl¾ô»ø "QÉ…ÉÜºl¾»ø ß»ü»wBð»ø" ...ºôBC ÞÉgAkq»K »G îPxü õÉK ...RBÜBð RqAtÉG q ¼ s »ÜºqBýwrK q»â»C þÝÉÜq»C òì ½G »ì»C »Ü »üºlðºô»C Býð»O .RBÜBð ïqAtÉG rÉg»ð .ºô ôkrÜ»ð ï½g »è ïBøºôBC qBýwrK týâq»ø »Ýðõ_ .»ýÈõð !QwAo»G .QwAo»G ,Ê¾»G Ak½ðB„ »è .ï»ÝG Êè R»ÜºqBýwrK rO½gô»PwAq BG »„BG ?ºô»PýñÈõhG ÊÜ þì»øq»G rOBüs Qü»Üºk s»c ?QýÉÜ ÿ qAkAô»ø .ï»ÜºqBýwrK ½G ÞÉìÂô »G QýHG »ì»C »ãðºq

:þñýHÉO Þüu ¼ rì þ¾Bì »è yü qBK »è Alƒ1983 þ¾Bw »è »â½èBük ï»C Alƒ|Ord Och Bild ÿqBÄ½â »è .ºôAqk ïBXð»C ÿlüõw þðBìs »G Alü½g | .ºô»OôArÜ ôÃG Al¾Bw óBì»ø þOBGõ„ ÿºqBìu

rÉíü»ùðBì ½O½C ×BW ÁsBÔ .k:ºô»ýülÈõw »è .ô 2-1 óBü qBC »Ü ºõük RrýLxÜ»„ ÿ»ðB…üBíð ô»C| :q»íüBùðBì ½O½C ïôõG»ð ïBwq»w q ¼ s ï½g òì ?ó ôBñÉøqºk ÿ ½ðB„ ½G| »ñýÝý_õñì .)rýLxÜ»„ þñýwôõð( "òýì»üºkºtÉw ÿºqAõÉC" þ…üBíð »G ï»ðB…üBíð ô»è ÞÉÜ»ü aýø òì .ó õýñýHì»ð rÉg»ð| :Þüu ¼ rì .ºõýñýG»ð »è "tÈõèBG" QO½g ÿ»Ü»ìBƒð½ƒðBƒ„ þƒ…ƒüBƒíƒð ½ƒO ïÂ»ƒG | ?þñýG Alí¾½ùÜ½Pw .Ê¾»G ?ÿ q»HìAq»G ôõG þ_ RAq .ïôõG ÿ sAq îè½ùÜ½Pw ÿ»Ü»…üBíð »è q ¼ s ,óBìõãÉG ?QýwBðºk ¼ q ½ý_ .îwBñüBð ,rÉg»ð yü qBK þðBÜ»ðs»ì »ƒ"q»ñÉøqºk " q ½ýxüvü q »è ÞÉÜ»ü »G ô»C .QÈ qkºk ï»¾»Ø »è Bøºô q»ø ,îwBðBð z»Ü q ¼ s òì ïÂ»G .»üAô óBìõãÉƒG ô»G ÿºqBGqºk îðBÜ»ýü qBýðAs .îñýGBð þü½ðB„ þ…üBíð ‡ºlðºô»C Ëô»èôºrÉè ï½g ,ÿ q ôõPèõÜ þðBü u QÈ rOõâºk þÉK »Ü ÿ»Oôºq óBÜ»ýýxðºrÔ »Ü ,îýð »ðBw»Ü ºq ½W ô»è òì »ü½G .ïrÈ vGºlðBý¾»ø q ¼ s òì ÿºô»C q»G»è þOq õÜ »G "ÞÉP„ ôõì»ø ÿ qAkBâBC" òÉ¾ºk þÉK Alü½g »è ÿ ½g "Q„ ôõì»ø ÿ qAkBâBC" »G QýHG ÿºô»C .î¾BØq»w ÿ ô ô sºqBC ºlðºô»C òì †ýÝÉP„ ôõì»ø ÿAoºq»w .»O»HüBO þÝÈ qBÜ ...»G îHG »ýýð ïºô»C ?Qü râºkqºô QðBÜ»ñýwôõð ½G ïBùýéýC ºôºôB_q»w ïBÜ »è ºô»ðBü u þÝÉP„ aýø »è ô ÞÉP„ ôõì»ø »è ïBùéýC òì ÿ ½g Akºô»è Býð»O »Ü»è»w»ì ,QÉƒG»ƒð Aô q»ƒâ»ƒC .ïrƒâºkqºô þÝÈ q ôõPèõÜ ½G ºô»PüsAõâºk ÿ q ôõPèõÜ þÝÉP„ »Ü ,QÉñÈõðºk .»_ôõK»üBì þÝÈ qBÜ Alü½g »è ÿ ½g ‡»ì»C .»Ýük þƒ"Qü q»ðõGAk" ó ½ýxükArO »è R½g ½O »Ü »PwAq ,»„BG ÿ»C þXü õè" ½O »PwAq ?ºô»ýýñýGºk Alƒ"ë ôõÙÌ»ìæ " q ½ýxG»C ÿ ½ðB„ ?QýðAsºk QðBÜ»ìBð½ðB„ ÿ s q»G ÿ»ðôõíð »G "½èlðArýK .îwôõðºk »ìBð½ðB„ »¾Bw QxýG »è rPK òì »Ü »ýÉè RBâBC ½O ºô»C ÿBðBì ,»PwAq AkôArÝü qBük þÝÉOBÜ »è »Ü ÿºô»C »ü½G BW ,krÜ Alü»K î„½ø òì »Ü .QÉG QwAq AkrO þÝÉOBÜ »è »Ü QÉð»ü»âBð ºq ô»â q ¼ s þÝÉP„ "ë ôõÙÌ»ìæ" q ½ýxG»C ÿ ½ðB„ »ìºkq»w ô»C ÿ ½ðB„ »G j»üBG ÊÜ ¼ rì»C ïÂ»G ,"½Ýxýðõü" »ðôõíð ½G ,ôõG ½G R»wrK ï»C »Ýük þÜ»ü»ðôõíð »G ÿ o»â îÉè ?RAkºk kq ½ýxG»C »è .ï»ìBðu ¼ q þìAôºkq»G þÝÈ q»ñƒÈõƒg òƒì .ºô»ƒì»ƒÝƒG ó ô ô q | :»Ü ºô»ðlñÈõg îÝÉ¾Aô»ø AlðBÜBPÔ»ø ÿBOºq»w óBü qBÜ "òýPw»è»Ô þü qBâs q ÿ ôArhÝÈ q" ½G þðBKBW þÝÉKô râ óBüºqBÜ ô»C ÿ»ðAô»C ,Q„õÜ óBýýèBâ½Oq õK ÞÉ¾»ì½Ü ,krÜºk ÿºô»C .ó ôõG »Ü»èõW óBÜ»ýýðBGq õØ ôõGAô óBýÉƒK AlƒìBƒXƒð»ƒC ÿæ »è »Ü þðBKBW ÞÉK ô râ »Ü ÞÉOBÜ »üºô»C îÉ¿ýG »íPw»G»ì þèBâ½Oq õK þÝ¾»g þÝÉ¾»ì½Ü QÈ ô»ðBüºk ,ó»ÜºkqBÜ óBÜ»Gºq»Ì b ÿlýC ,òG »Ü»èõW »üAô óBýÉK »Ü ÿºô»C q»G»è Býð»O ,ó u õÝG »ãðºq !òýñÉùGAk rPýèBü q q õw »ì»è ß»ü½ðB„ RBÜºk Qxü õÉK BHOBø q»â»C »üBGkrÜ ºq õW ô»è þÜ»ü½ðB„ »G þPxü õÉK ÞÉOBÜ ÿ qBG ï»è ïÂ»G ,BHP„õÜ ÿ»Ü»èõW Jºq»Ì ,BHP„õÜ þðBKBW þðBKBW .RBÜBð »ü½ðB„ ô»G Qxü õÉK aýø ..òüuºk AlýÉO »Ü ÿ»üºôAuBC ...R½g þìAqk þðBìs »Ü »üAô QÉK ½O »OAô»Ü þÜ»üºôAuBC »è ¼pì»C »íÉC »üAô îÉK »Ü »ülðºô»C ,rÉg»ð ?QÉGºk ß½„ þ„ôõO þGºk»C þOô»ÝPwºk »G ÊÜ .òüuºk Akºq ô»â þ¾Bg óBì»ø »è R½g ,q ¼ s BO ï»Ü ,†üBPxÉC õÜBO »OAô»Ü ...ºô»ýýñýGºk AlýýìAqk ºq ½W ô ÞÉðõìs»C ºq ½W þðºôBg òì óBìõãÉG .týâq»ø ,ºõü o½â ï½g ÿBýèõg ÿ»PwAqBC ôAô»O òì ïÂ»G ,îì½g þÝÉÝýñÜ»O ...ôºq»G QÉ…ÉÜBð ïAq ó qBW õÜºô ÞÉP„ aýø BPxÉC ?Qü»ÝG Öwºô »ðAo½â ï»C QÈ ô»Oºk ó ½_ »„BG,ï»ÝG Öwºô »ðAo½â ï»C îðAõPG »Pg»w q ¼ s ,QýðAsºk »Ü ºô»ì»ÝG ºô»è rýG q ¼ s ÿºô»C ÊG ,ïºkºk ïBXð»C Q„ òì »Ýðõ_ óB…ýñPwºk ï½g ½G ß»ü»ãðAô q óB„BK ô î…ýðBðAk òì .ï»Üºk þ_ .îwôõñG ºô»ü»ãðAô q ô»è ÿlýC ô ï»ÝG ÿBOºq»w »è »ìrýG ºô»ñüºlG ô ôkrGAq »è oôBC q»â»C ïÂ»G ÿ ôArÜ»ðrýG»è þÝÉ…üBíð »è îƒ"½ãðBO" ÿ»ìBð½ðB„ AlðBÜ»Pw»„

tñÉOrÉG yðBø :ºô»ýü týéãñýC »è .ô þGôõÙÌ»ü )ÚèBhèôlG»Ì( ½øB„ ï»Ü»ü þ„»G

“

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

ôBPwºôºk ÿ q»w»è rÉXü»ì »OAô rýK ÿ sAq»G rP…ÉK ,õGArÝPwô qk ºôBPxÉC»è »Ü QÉð»ü»âºlüAq s q»G þãðºk»G ó ½ýéýKBð .Akºk þñOôBgBC ôArGôBð þðõ_½G»G .QÈlÉK óBýüBO½Ü »ì»…Ü»ü þðAu ¼ q þðBÜºô»ðõG½Ü AkõOBøAk»è .ó õG»ð Qxü õÉK ôAkºk¼ rýÔ»G óBýOBÜ »ðAô»ðõG½Ü ô»C ÿ ½ø»G »ü»ø ºô»Ü»ã¿ÉÜ »G óBülðºõü»K»Ü ÿ»ðAqBÜ ô»C Q…â q»w»è ÿ qBü pG óBÜºsAq»G»è ºõOBø ÞÉK»Ü ºô»O»HüBO þÜ»ü»Pýì½Ü ÿ ôAô»O»è .½Pw»C »ñOrâºk þðkrÝýO»üBÜ¼ q»w ÿ ½g½G .QÈ qkºk Á»â»è krÜºk óBü qBÜ »éü½Ü õÜºô óBÜ»¾ºuBC Ak»¾Bw ô»C ÿºôBì ºô»è þÜB_»G ó õG óBìkB„ ô|ÁBd„½g ókrÜqBÜ»è Al„ºô»C ÿlðºôºu q»G»è ºôAk óBýìBXð»C ÿ»ðBP„ ô»C ÿ ôAô»O»Ü ó õGqAkBâBC þÄ¼ rì ÊP…ì ÿlðºôºu q»G»è ß»ð »üAlðBü½g ÿAôk ÿºô»ð µóBü½g | .òðkrÝüsk þÝü q»g »Ü qBÝÉG µÁ»ì»O ô»C»Ü lðBü»ãüAq réýCõÝw ß»ü»ì»…Ü»ü ÿ u ¼ q þðBü»G»èq»w QÉGºk ó õOô»ÜpÜ »ÝéÉø q»w»è Ak»ðBýüAôk ï»è ÿ»ðBÝ…ü rì õHPw»G rÉLíü ô Á»â»è þðBíü»K ó ½ýéýKBð ,ó»ÝG îýéw»O óBýðBÜ»ÝéÉø »ðBÝéÉø ï»C ÿºqBK»G ÿºô»C½G ,AlÜ»ü»PÔ»c»è »ÝéÉø k»wqAõ_½G ÞÉOBÜ .ó»ÝGõÉg»G þÉK þðBÜ»ã¿ÉÜ µó pÝG »¿È ô»ðAk ô ßAq ½g ºôºkrÜs q»G óBýüAsºoBð þãðºk QxýG óBü»ì»C óBÜ»Ý…ü rì ßºô ÞÉP„ »Ü»ã¿ÉÜ»è rÉðõW þðkrÜqºk ÿAôk qBXì»Ü»ü½G ºô»„ºo þXð»â þÝ…ü rì Êw ÿ ½ø»G»Ü Alü ô q ‡q ½„ þðAl¾»øq»w þðBØºr¾k»G Alü qBü pG QxýG ÿ»ì»C»Ü ó ½ýéýKBð ,ArÜºk þO»üAq»HÈ q ,QÈ rýãGAq óBü»Ü»ÜAq ½g»„»G µRAlG »Ý…ü rì Êw ô»C ÿAtw .krÜºk óBü»ðBìq»Ô ï»C þðkrÝÉW»HÉW ÿ rÈkôB_ †ýðBÜ»â»w óBü½g rOAôk ó õG ïAôºkq»G u ¼ q YñÉK ÿºôBì½G óBÜ»Ý…ü rì ÞÈ qAlðBÜôk »ü½G .óBü½g ÿ»Ü»ðæõÜ½G ºô»ðAq»â ôAkºô»Pwºk»G .krGºk þðBÜ»ÝéÉø ô»Ü»ã¿ÉÜ½G RBøºk ß»üºqBü»w»G qBXÜ»ü ÿ»PÔ»c ÁBG½ñw Al¾»ùü q»w o»„ µ|þÜºq»Gôk Ak»Ü»ã¿ÉÜ ôBð»è ß»üºôBì ÿAôk| .Q…ÉùÉW»G ÿ»Ü»ã¿ÉÜ µþðkrÝýO»üAuk »Oô»Ü ôºô ½GBýW ó ½ýéýKBð»è ô»Ü»ã¿ÉÜ þðAlÝÉO ½G óBðAlðçK »Oô»Ü ºôºkqB„ rPýÜ»ü»ã¿ÉÜ»è ÿ ½g ô»Ü»Ý…ü rì Êw ‡»ì»C½G .Ç¼ rì»G »Ü»ã¿ÉÜ ÿºô»ðkrÝíýéw»O ÿAôk ,ó õHOô»ÝÈ q Al¾BG½ñw Á»â»è ºôºrÈ u»è o»ì ôk ô ÿ ôArì Ëlð»ø ôAlðBýðBÜ»ðAõO»G Bð óBýðAk Alð½ýéýKBð ïºkq»G »è ó õGArÝ„BC »Ü ÿºô»C ô»è ÞÉÜ»ü ‡»ì»G .ókrÜºk½G þðAkºqAlÉw»è ÿAtw †ýð½ýéýKBð ÞÉ¾ºuBC aýø QÉGBð»Ü ó õGBñðBüAk óBÜ»¾ºuBC»Ü ArñÉÝ„ »ðBüBxÈ q | .QÈ q u õÝG »Ýük þÝÉ¾ºuBC þPwºk»G óBíPxü õÉK óBýÈ oôBø QÉ¾ºk ÿlðõO»G réýCõÝw óBýÝÈ u ¼ q õG ‡o½„ ÿkô rw »ì»C »Ýðõ_ »ýýð yýéãñýC þðÂºuBC ÿkô rw»G rP…ÉK »íÉC ºõG ôAô»O ôºõP…ü»â ïBXð»C»G ‡o½„ BPxÉC ïÂ»G ô»C ‡BPxÉC ô ÿ pGºkqºk rP„BG þÜ»ü»ã¿ÉÜ½G óBì½g ÿ ô sºqBC .»ýýð þÝÉXðBìBC aýø ºkô rw ï»C rPýC»Ü »ðô q ÿk»O½OBø »ü»ã¿ÉÜ »ü½G .ó õGBØ½O ïÂ»G ó õHü sAqBð ºqBü rG ï»G óBýÝÈlð»ø óÂºuBC þñOô»G krÜ óBýPwºk óBü½g ÿ»…ýì»ø ÿ»…ýK õÜºô óBÜºq»ì þðÂºuBC ÿkô rw ºq ½W ï»G )»KArg ÊKôk ô»„BG ÊK qAõ_( þí„ô qk ÁBÄ»ø þÝÈ rÍý„ zBì þñýì »ì»C ÿ rG»è .ArPxýG»ð rPýC yýéãñýC | .»ü»ÜºrÍý„ þÜ»ü»Oq õÜ »ì»C»Ü ºõýð½ø þð½ýéýKBð | óAõýO»ø þPw¼k | þPg»H„½g ÿºôB_q»w | óBÜºõÉè óAõÉè »¿O»w óºôBg ÊOõwºk ó ½_ îc¼ q ÿBC | ËôBO»ø ßºô Ak½O þðBíwBC»è | QðBÜºvýO ô ïAqBC ºôB_ þñÉìºkAq ÊOBÜ | .ó ½ýéýKBð ÁBÄ»ø ÿBC »Ü Alü qBü pG ôArÜlð»w»K ºô»ð½ýéýKBð ó»üæ»è ºrÍý„ ï»C Q…ýð»O»è .QÈ rwõñG »Ü»ðBìq»Ô Rô»c q»HìAq»G ôAk»Ü»ðBüBÜ»è .ArwAõ¾»ø õG þLw þãðºq ÿ õGB…ÉÜ réýDÝw»Ü ºô»ð½ýéýKBð þÜ»ü»ñÈ ô | óArñÉÝ„ ó õGBñðBüAk óBÜ»¾ºuBC »Ü ÿ»üBwBü Rô»c ô»C ºq ½W ï»G Býð»O ,QÈ rÜBñÉK óBü qBÜ óBÜBwBü»Ü lðBü»ãüAq òýìBñýG qBXì»Ü»ü ½G ô óBýðBÝwBü»è ÞÈlð»ø ,ºô»ññÉìºk ºô»ÜºqAõük»G ÞÉðBìq»Ô õÜºô óBÜ»¾ºuBC õì»ø( Rõãüºk »Ü ÿ»üBwBü ô»C »ðõíð½G krÝü qBÝwºk óBÜ»¾ºuBC õì»ø BðAk óBü»ì»C ÿ»ãÉW»è ôkrG óBüæ )òðBxÜ»ü ô|î„ô qk ô»C Bøºô q»ø .)ó rPðBxÜ»ü óBýÝÈlð»ø ïÂ»G òðBxÜ»ü ½G Ao½â )òKArg óBÜ»ýÉKôk ò„BG óBÜ»ýÉK qAõ_( õGôBG»Ü ÿ»üBwBü òÜB_ óBÜ»ýÉK qAõ_ .rP„BG óBÜ»ýÉK ôk ò„BG óBÜ»ýÉK qAõ_( | .)rPÜB_ óBÜ»ýÉKôk

ÿ ô ô o ½gô»PwAo ô ºô»ðAô»Ü ô ôk õÉð »ñü»hG Býð»O »G »Ü»O»GBG »íÉC ½G ÿ ½g ,»ü»ø ÿºq ½W ô»G »Ü»O»GBG Ak»O»¾Bc ô»è ,òü»ÝHÉO | .»ñýì½ñýÔ óBü ºkqBük »G QÉGºk AlðBì»Ü»ðôõìs»C »è ô RBÜºk ArÝ„BC þýO»ý„BÔ »G ÿlðºõü»K lýì»c RBW»ð þðBìõâ q»â»C| :ïºô ôk þÝýW½è þðlðBLw»_ ô »ðAsBH¿ÉÔ þðBñÉùÉK oºôBG ô BðBì þíøºô ô óBìs lýì»c RBW»ð ºô»C »üºô»C qBýwrK ,Akºô»ðkrÜrýG »è QÉG þO»üBðôõGBð þW½è½Pð½C þÜ»ýü q ½ãýOBÜ ßºô òP…ü»ãÉO ÊðAõOºk ó ½_ ókrÝðBìõâ ÿBãÈ q »è ëºrw½ø q»â»C »Ýük ÿ»Üºõük »G !?ÊñÈ q s»íGAk »üºô»C qBýwrK ...ºô»ðAô»Ü ô ôk õÉð »OBhG R»GBG ,óBÜºrýG †ÉK »è | ?ËõÜ »PÈ ô»Üºk óBìs BüBC ,ókrÝÜqk »è q ½W ô ôk »ñü»âºk ºô»„»¾Bg ô ôk ô»C þüBO½Ü »è ,óBÜ»ÜBO »O»GBG þðkrÝÜqºk ,ï»Ü»ü þðkrÝÜqºk ,ëºrw½ø ÿæ ,»üºkqBük þÜ¼oºôBð óBü ,q»øô»W þðkrÝÜqk ,ïºô ôk þðkrÝÜqºk ÿkBýðõG ÿ q ½ýO »è ïÂ»G .ºô»ñGBð BýW ÞÉè ‡»ðkrÝÜqk ô ôk ô»C ókrÝÜqk »è »üºõÉ„ ô ôk ô»C ,krÝÉè ï»xØ ºôºq»w »è ßºô AkºôAqB„ þÜ»ü»Ü¼ rýG ßºô )BðBì( ô q»øô»W ßºô )kBýðõG( óAõÉð »PÈ ô»Üºk !ôõHí¾»ø»G õÉð »è BýW½è½ñýì½ñýÔ ëºrw½ø q»â»C îÉ¿G QÈ ô»ìºk qBWAôk| ô þƒ)1804-1724 QðBÜ( ºsAõÉ„ ßºô ,RBÝG rýâ AlìtýèBülüBC ô»C ºôAqB„ ÿkBýðõG ÿ q ½ýO ºô»C !?RBÝG ÿB„Bì»O »Ü»ýýOqBÝÈk õÉð »è ,RBÜºk ½G ÿ»„»ãðBG AkBOºq»w »è »Ü ,ºô»ðlñÈõg ÿ»ýükAsBC ÿ q ½ì( ô ïºk»Ì »è Þü tð þÝÉPw»ø ßºô )þüAq»ã`ýø( þxÜ¼kAqBK rPÜ»ü »G Á»ÝÉO ,þO»üBw»Ü þðôõG þülð»íO»HüBO ßºô )»Xð»K #.RBÜºk

»KArg ÊKôôk ô »„BG ÊKqAõ_ óÂºuBC ÿ»`gBG þðBì¼o »G RºqBG»w

óBü pìõP…ì óBÜ»¾ºuBC»Ü ArðºkAk rO þÜ»ü»PÔ»ø ½G »ìBðq»G rOAôk»Ü óBü õOBøAk ÿ qBü rG óBÜºsAq»G»Ü õGôBGAô »…ýì»ø ,krÜºk ºôºqBG»è óBü½g»G R»HüBO þÝÈ qBü rG aýø»è þðAõOºlðBü»ð »Ýük þðBÜ»¾ºuBC Akºk q ¼ s þÜ»üºkAq»G AlðBÜºpìõP…ì»è ó ½ýéýKBð ô ëBG½ñw .ºô»ð»ÝGrýG ºô»ÝÉK RBÝ`ýø »ðAôkô»C »Ü »Xðq»w þÉW ÿºô»C ïÂ»G .ó õG ßæB_ | .ó õG»ð äðºkôBø þüBO½Ü yýéãñýC þðÂºuBC ÿkô rw»G »…ýì»ø »Ü»íwºq õÈ q ókrGq»w»HOBÜ µókqAõGAo½G ‡ºu ¼ q ô»C ÿ ¼ oºõýðAôk ô RBøºk ÿ»Üºq ô»âBñýG »è »Ü ÿ»ðBHÉPÜ ô»C ÿ ô q»è AlðAqAõÉC»è ,ArÜºk óBgq»O .ó õGºk ºô»ñý¾½ÝÉè ôºô»ðlñÈõg þÝü q»g ,ºô»ðBü õHüs ¼k Ak»Ü»ã¿ÉÜ »ðAô»è ,krÜºk þðÂºuBC þðBÜ»Pýì½Ü þP„q»K q»w ÿ ½g ÁBG½ñw þñÈ ôBhÝéÜ ÿ»Pýì½Ü ô|óBÜ»Ý…ü rì½G »ÝéÉø þì»øq»G ÿ»Pýì½Ü .óBÜ»Ý…È ô q»Ü µóBÜ»Ý…ì þðkrÜ½ì»Pwºk ÿ»Pýì½Ü ô|óBÜBãðBì½G BO»Ü ºô»ðõGArÜ òýwõð µólñÈõg þðBÜ»èõg Ak»ü»ã¿ÉÜ ï»è Bøºô q»ø »ðõGõG Al„BG þÝÉPwBC »è »ÜAq s»ì þðÂºuBC Q…â »¾Bwô»C ÿ tüBK ô|þðAsºk þOºôAô»O»G óBýñýwõð µólñÈõg rOô s óBÜºsAq»G ,qAô»ñÈõg ïÂ»G ,ó õGõG òýwõð µólñÈõg ÿ rÉÔ ‡BG þÜ»üºkAqBO óBÜ»â»w ,»ÜºkqBLwAq|Rô»c »è »ãW õG»ð óBýÝÉP„ aýø ÿºô»ðlñÈõg þO»ØBO ,ºô»PÉñÈõhG þðAõPüºk óBÜ»â»w»è rP„BG Ë pG êü q õì »OAô »Ü»ðtG ºô»ñüs ¼lüºk ÀGs q»w»è»Ü ÿ»ðBìBðu ¼o »_qBK ô»C ó qAõÉC qBXÈlð»ø õGõGrÉÔ ÊGµÖè»C ÿ ôAô»O»G »Ü rÉÄçÜ .ºôºlñÈõgºk ÿ rO þðAô»C ½G Qwô qk »Pwq ôºô»PÉPw»HG ºô»Ü»ü»G óBÜ»„ô þðAõOºlü»ð ïÂ»G | .RBÝG µ îw»G þðAõPüºk R»H¾»ø þðAsºlü»ð rOæô»C )R( þPýK»è rÉxÜBG ÿ rÉÔ ß»üºôBì ÿAôk ïÂ»G QÉwõñG )R .N .J .A( þðBÜ»PýK îèq»w»è ï»C ÿ rÉÔ»Ü RBÜôBø Rô»Üqºk ÿ ½G rOAôk ,õG) j .f .b .Z( þðBÜ»PýK þðAõOºlü»ð þèõì .ºô»PÉ_ºkrýG ÿBOºq»w þðBÜ»PýK Aô»C QÉGºk »ðBPýK aýø .QÉG»ð ÿ ½g ÿ ôBð þPýK ‡»„»è »ãW QÉHG ÞÉP„ aýø ÿ rÉÔ .òGrÉÔ ºôæô»G )A(þPýK»è þðAõPðBü»ð »Ü»ã¿ÉÜ ÿ»Ýük þðÂºuBC»è ïBÜ »ü½G óºvì»â q ¼ s þP…â»G óBÜ»¾ºuBC Rô»Üqºk ÿ ½G ÁBG½ñw»Ü rOAôk ô»„BG ÊK qAõ_( ºôºkrÜ Rq õÜ AkºpÈk ï»è ÿ»Ü»ðBìq»Ô Rô»cq»ø | .)»KArg ÊLOõW þÉK ô»C .Rrâ ÁBG½ñw ÿ»PñÉì½Ü ï»è ÿ»ñgºq ó ½ýéýKBð ïÂ»G .ºrPãðrâ ÞÉP„õì»ø»è óBXð»â þðkrÜrÉÔ ôºkqºô q»K õGAô õì»ø ,Rrâºk ÿ õðBýG rOBü s ô rOBü s þèõì óBPws þñOBø»G Rõãüºk ôkrÜºk þðkq õHÉè ÿAôAk rOAôk ,Rô»ÜºkAôk qBÜ»è ß»ýýðBü»G ºô»üAôk»G †ýðBÜ»â»w AlÝÉOBÜ»è ó ½ýéýKBð .ºô»O½G»ð ÿ q»G»g »üAõâ »Üºq ôu ÿ ôºs q»w»è »Ü ÿ»ü½Ü»w ô»C q»w½G QÈ ô»Üºkq»w òGºk

| òü pÈ s þìºkq»w µRBøAk ÿºku õì ËkAk ºu ¼o ô»C äðºqk Bü ô s ÊgôpG ÊGºk Ç¼ rì þü qAkq ¼ s | †ýðBPxýéãñýC þðBÜ»PýK pK Aq s»ì ÊG q»w»è óBýÉK óÂºuBC ÊGºk þÝÉ„¼ rgµ‡½W ôBð »Pxg þðÂºuBC ºkô rw ï»C þðlñÈõg õGkrÜ óBýPwºk óAô»C þüBO½Ü »OBãG rýK ÿ sAq»G ÿºô»èq»G µºôºq ¼ s pÈk lð»_ óBýñü rOºvì»â R»OBð»O ô»Üºkô rw þðlñÈõg»G | .krÜq»G»è óBü»ÜºsAôBC ô»Üºkô rw»è óBü½g þðBü u þðkrÝÝÈ q µókrÝÜB_ »è rýG óBÜ»¾ºuBC rOAôk ÿ ôBð ,õG þLw þãðºo »Ü »ðBñüBì ô»è ÊÜ»ü ,ºô»ð»Üºk Ak»Ü»ã¿ÉÜ»è þÉ¿G½O QÉ¾ºk ô|ÁBG½ñw »è ókrÜqBýwrK »G RBÜºk Qwºk ,»ýýèõì ?QÈ ô»ÝG Qwºk óBìrÜ»„ †ý„o½„ ÿAôk óBìBPw»G»ì »íÉC rÉg»ð :QÉ¾ºk AlìÂºô »è ÁBG½ñw QýPxü õÉK ½O Bøºô q»ø ,»ü»ã¿ÉÜ ï»C q»w»è »ýýð rÜ»„ þðkrÝPwô qk ÿ qºô»„ ô»XñÈ ô »„o½„ ô»C ÿAôk ºô»Cq»G»è »ýýð rÜ»„ »G BP…Éø ÿ»C :QÉwrKºk óBxük þèõì .QÈ ô»ÜºlPwºk QPxü õÉK ô»C Ë oôBø :QÉ¾ºk ÁBG½ñw ?îPw»HG ºô»í¾BG »G óBGô q µR»K îðAõOºk .òýO»üçü½Ü ÿBíÉø ô »ðB…ýð Qü qAkBÔºô þÉK ½O»Ü ÿ»Pü r„µR»K krÜ þ¾õHØ þèõì .ºrPgrð»G Qü r„µR»K »è q ¼ s ÿkAsBC»Ü Qü»âBñÉO | .õGõG»ð êüBØ ÿ ôAô»O»G ïÂ»G ÿºô»C ½G þP…â þÜ»üBwBü þðBðAk»G óBPw»ø óBÜ»¾ºuBC rOAôk ïtý¾Bíýð»C ÿBwBü ÿ ôBð»G BðAk óBü»ÜBwBü ,ó»ÝG ÿ ôºpü»K óBü õì»ø .ºô»üArñÈõg ºô»¾BG½ñw ó»üæ»è ô Ë râºk ½g»è ºkqBLwAo Rô»c »Ü :ó»ðBì»C »ÜºkqBLwAq Rô»c | .»ñìu ôk RAôpG Ûæôk q»w»è ÞÈ qºô»ðõGq»ø* þ¾BG óBü RAô pG ºõÉK µQwºk qAõ_ q»w»G ÞÈ qºô»ðõGq»ø * .»Pw¼k QÉG»ø QÉGºk ÁºuBC »OAô RBÝG q»G»è åq»GµêW QÉGBð ÞÉ¾ºuBC aHø * .QÉG RõØõOô q òPwõð ÿ»Pg»O ô»¿È ôºq»Ø q»w»è QÉGBð ÞÉ¾ºuBC aýø * | .QÈ ô»hG | .ºô»OAõhG ë õùÝè»C QÉGBð ÞÉ¾ºuBC aýø * | .QÈ u õÝG »Ýük þ¾ºuBC QÉGBð ÞÉ¾ºuBC aýø * | .òðBxÜ»ü óBÜ»¾ºuBC õì»ø * »G Qw¼k »Ü ÿºô»è»ãW õG ÞÉK µÞÈ q µóAõWq ¼ s þÝÈ ôArwõð óBÜ»¾ºuBC ½G s q»G þãðºk»G ÿ»ÜºôArwõð ÁBG½ñw .õGArwõð Þw¼k ,lðBØ»è ½G óBü q»w ÿlð»ìAsºq ÿ»ðB…ýð »G †ýðAô»C ºôºlñÈõg .ÿºô»ðlñÈõg »G krÜ óBýPwºk q»G»è ó õGrPÜºrüs Aô óBý„»ðAô»C ó qºô óBýÈ oôBø( QÉ¾ºk ô|QÉðºkAk »Ü»ðkrÜ»ü½G ÿ»`¿Ô ÁBG½ñw »Ü »Ü»XñÈ ô þðlðAoôk »G BG ó qºô ,»Ü»XñÈ ô»P„ºk ½G òü ¼pGBG qBì½O óBì½g ½G »Ýük þÜ»ýüsBðB„ þðBÜºôBýK ô týðõW »è rOArÉgq ¼ s »P„ºk ôBð½G ó ¼ qºk Á»ì½Ü Á»ì½Ü óBÜ»¾ºuBC ºq ½Xì»G .)òü»ÝG þO»ícºs óBÜ»¾ºuBC .òü q ôk»G ó»ÝG Qwºk ÿºô»C½G »Ü»XñÈ ô óBü»Ü»ðõGôlðBì µ|R»ícºs ïÂ»G »Ü»Õ¾BC þñü q ôk ½G Q„q óBü q ¼ s ôArÝðAô oºôB_ þPwBC»è óBü»ÜºqBÜ þì»øq»G »Ýðõ_ õG»ð ºkõùÉG þÝÈ o»G q ¼ s »ÜAq s»ì ÿ qBGô qBÜµ†ýC Ak»ñü ôBø ô»C ÿºôBì»è .õGrOBüs þðkqAõg »G ,ó õH¾Bd„½g q ¼ s †ýðBÜ»¾ºuBC ,AqlìBXð»C .RrâºlüAk Á õØ þÜ»ýðBìkB„ ô þ¾Bd„½g ,ßAq ½g ß»ü ô qBK q»ø RBøºlì»øq»G ºô»ðBü½g ÿ ½ø»G õG óBü½g þø ßAq ½g »Ýðõ_ | .Ar…g»Gºk»ð óBýÉK ºô»ñìu ôk þÜ»üBgBC ó»üæ»è .õG óBü½g½G ÞÉ¾»ì½Ü þñP„oAk q»w»è òOô»ÝÈ o óBÜ»¾ºuBC Ak»ü»ã¿ÉÜ ï»è :ó»ðBì»C þP…â»G»Ü BxÈ q rPãðºqk ÞÈ rÉìvOBÜ ókqAõgBP„Bð ,õGõ…K »ì»…Ü»ü þðAu ¼ q BP„Bð ÿAôk ß»ü õOô»cõì»ø ,krÜºlÉK þPwºk þüBwBC þOBÜ»è .krÜºlÉK þPwºk ÂBC þðkrÝ¾»ø»G »Ü õ_ºkºõÈ o»G ÞÉíwºoõÈ o »ãðºq ô»C»Ü ºôºkrÜ þðô q ÁBG½ñw .õGs ô»w óBü»ÜÂBC þãðºo ô îw ÿ»ñÈ ô Bøºô q»ø ,RBÜºk yýéãñýC þðBÜºs ô»w »ã¿ÉÜ þÕwºô óÂºuBC ÿ qBì½Ü ÿ õOBøAk »G ÿºuBìBC»Ü õGArñÉ…g»ð q»w»è þÝÉgB„ .krÜºlÉK þPwºk Ç¼ rì þüBO»ø BO»ø þðkrGôBð»è ÿAôk»è »Ü ,krÜºk »Ü»ð»üBÜ ôBð »ðõ_ºk Á»ì½Ü Á»ì½Ü óÂºuBC »ÜÂBC þðkrÝ¾»ø ÿAôk .õGArwBð äñýPýì »G »Ü AlýP…â ÿºô»ðõG½Ü»è ókrÜ ÿ qAl„»G½G

Öwõü qBÜB„ ô äðrâ »HÉPÜ »è »ÝÉÜ»ü ÀÈ q ½C Z q ½W þðÂºuBC ÿ»`gBG ï»C ÿºô»ñýwõð ÿAôk »è q»ø ï»PxýG ÿºk»w þðBÜ»ãðBGôBð»G »è Alì»PxýG ÿºk»w »è ÿºkqBw »ãð»W ô»è ÞÉ„»G »PÉGºk »HÉPÜ | .õG AkAqBC »è AlýPxýèBýw½w ÿºq»G ô ÿqAk»üBìq»w ÿºq»G óAõÉð 1903 þ¾Bw»è ôArGôBð .ºrüçG ßrýC ÀÈ q ½C Zq ½W þPwô qk ÿ ôBð R»ìõÝc ÿ q»HðBìq»Ô þÜôBG Á»â»è Ëô»è .ºõG ÞüAk»è óBPwlñýø »è ô Ak1950 þ¾Bw »è ºôkrÜ ÿ qBÜ þðºk»ì ÿ qAs õãO»ìtg þ„»G »è µ ºõG | .ºôkrÜ þüAôk þ_½Ü Alý¾Bw46 þð»ì»O »è QÈ ô»üºk ÞÉOBÜ ,RBÜºk ôAô»O Alƒ1944 ÊèBw »è »HÉPÜ ï»C| ÀÈ q ½C ß»ð ,ºô»ð»Üºk þOºo BýðBPü q»G »è ß»ü»ðBhKB_ »è kBüs ,RBÝG þKB_ ôõÝ¾»G ,ºsAôæ ºô»ýýGºk»C ô ÿ q»ðõø ÿ ô ô o »è »Ü»HÉPÜ ÿºô»C q»G»è þ„o½„ »è lðõO þÜ»ü»ñgºo Ak»HÉPÜ ï»è| ÀÈ q ½C ÿºô»C q»G»è Al„»OBÜ ô»è ,QÈ râºk òýèBPw þìºkq»w þO»ýýÄ½w »è ô q»G½PÜ½C ÿºô»ðõ_Akvâ»G ½G BýðBPü q»G Á»â»è ºõG q»ãð»wôBø R»ýÄ½w | .R»üsBð ÿBýðBí¾»C ókrÜqBâso½g ÿºrÝÔ q»w»è AkBOºq»w »è óBÜ»¾ºuBC þ_q»â»C ó õHýgBü µ ‡q ½„ þðçK ô ºô»ñGºk ½Ü óBxñýC þì»Pw ô q ô»W »è »ñü r„Bð Býðk ô»C óBì»ø AlýðBÜºqBÜ ÿºvÈ qk »è ïÂ»G .òÉðºkAk þcBì»O .ºô»ñ_ºk Alüvâ»G µ òÈl¾»ùýÉè óBü½g »Ü ºô»ð»ÜºlPwô qk .QÈ ô»Üºkq»w Al„o½„ þðBÜ»ðAõW »LýxðrK q»w»G þPÈ q»ãOÂ»wºk | þÔBì µÿkAsBC ÿºrÝÔ »è q ¼ s þÜ»ýü râq»G Ak»HÉPÜ ï»è| ÀÈ q ½C óBüu þðBÜºkBw »P„ »è òOrâqºô vÉ_ ÿBðAõO ô R»HüBO þðBüu þðõG»ø ïºkq»ø óBxñýC »Ü »ü»ø ºô»G ÿ ôAô»O ÿ oºôBG Bøºô q»ø .RBÜºk þÜ»üBø»G óBüu Bðºk QÉG»ø ÞÉP„»G ÿ oºôBG »ü»ø ºô»G þPxü õÉK | .ºô»PÉGºk ÁBO»G BðBì »è ÿ ôAô»O»G ô QÉñÉìBð »G RºqBG»w ÞÉÜ¼ rý_»è »ðô q q ¼ s þÜ»üºõÉ„| óÂºuBC ÿ»ã¿ÉÜ ,ºôArG AlÈ qæ»G »Ü ÞÉ„o½„»è »ÝÉOBøq»w»G µß¼ rý_ .óÂºuBC ÖÈ s ½W þñOrâqºõÝ¾»Ü ô þwô q þ„o½„ q»w»è ,ºôArð RBýñG þüsAõhOÂ»wºk »Ü »üºô»C »Ü»ìBü»K ÿ ôAô»O ,RÂ»wºk»è òýèBPw óBxÜ»ü ô þO»üBñý_ µÿ sAôBýW ÊG þÜ»ü»ã¾»ì½Ü RAkBð »ãÈ o Ç¼ rì þÜ»üBíýw »Ü»Ü¼ rý_ ôBð þðAqºô»ðBýâ»è ïBÜq»ø .QÉG Qwô qk | .RBÜºk Öwºô þP…â ÿ ôArwBð »Ýük þ¾ºuBC µòwõñG ôºô»ññÈõhG òðAõOºk»Ü ó»ðAô»C óBÜºsAq»G †ý¾BG½ñw .»ñýèBPw ó ½ýéýKBð .òü ô»…èõG þðArýHÜBðô q ó»hG ÞÈ o »Ü ºôºrýK ÿ õ_ÂBw»G þÝÉLw»C ÿ ½ø»G qBÝÈ rÜ þñý_ ,»ýýÝxO¼ rO Ak»Ü»HÉPÜ þÝÉLPwºk»è .ºrÉxÜBG ÿ ôBð QÉñÉ¾BðBð µRBÜBð ÂBÝw »Ü qAlOÂ»wºk þÄ¼ rì òÈõ„ »O»ðõOô»Ü »ã¿ÉÜ þðÂºuBC»è ÞÉ¾»ì½Ü †ýðAô»C µó»Üºk Al¾»â»è óBü»¾»ìBì NArg þÜ»üºõÉ„»G þ¾Bg òü rPãðrâ »Ü .òñÉðºk RBýñG óBxÜ»ü µºsBO þÜ»ü»ã¾»ì½Ü .)òðBxÜ»ü óBÜ»¾ºuBC õì»ø( QÉ¾ºk»Ü »üºô»C óBü»ÜºkqBLwAo ºq»Gºq»G »XðBìBC µQxü ô ï»C ó ½_»Ü RBÜºk ºô»C þwBG »Ü»Ü¼ rý_ | .òñÉìBð µòGºk ó ô ÿBâqºk óBýÝÈ ô»„ ºq ½ðBì ÿ»ã¿ÉÜ þðºôBg týð½W qAktÈ o õ_ ÿ rýG»è ºô ½GkqAõg ÿ q ¼ s ïÂ»G Ak ÀÔõØ þðBÜ»Ý…ü rì ÿ»ðæõÜ µAlü»Ü»w½ðBÔ þýÜBðô o q»G»è .RBhGAk þðBÜ»ÜõXG ºq»Xð»K RAô oºk µºô»PÉwºl¾»ø rOAôk ,QÈ ô»Üºk µºô»PÉGºkqæ Ak»Ü»„ô»c»è »è rýð½W óBÜ»¾ºuBC »Ü »üºô»„ ô»C »ì»C ,òPwõð ÿ»ãÉW q»w½G ó râºk Qwºk óBÜ»¾ºuBC »Ü ÿºô»C ÿAôk .òÉðºk qºkºô »Ü»ã¿ÉÜ µòOõýðAq ½â ,ºô»ðlñÈõgrÍý„»G ó»Üºk Qwºk Ak»Ü»ã¿ÉÜ q»w»G þÝÈ sAq»G»G ,ºrýK þÝÈ sAq»G»Ü óBÜºsAq»G»è ÞÉÜ»ü ,óAlÉéÔBOô ºôºô»„ ï»G ÿ ô»g ô»C †ÉKôºô»è »Ýðõ_ ,ºôArwBð ‡õP…ü»ãÉO ½G )ÞÈkô rw( AlÄ¼ rì q»w»G ó ô»Üºk q»w óBÜ»¾ºuBC »Ü õHýñýG ô»C »Ýðõ_ )yýéãñýC þðÂºuBC( ÿ ôBð»G ºô»PÉñÈõgºk óBÜ»¾ºuBC ô q»ñÈ u ô q ô þÝÈkô rw»Ü .»ðBPxéãñýC »è »ýÉè ÿ»Ü»ã¿ÉÜ »Ü ‡»ñÈõ„ :»ü»Üºkô rw þÝÉ„»G ‡»ì»C ,õG þwBì»c lð»èrýC þðÂºuBC ÿ»C yýéãñýC þðÂºuBC ÿ»C lð»Gqºk ô qBük µÿ ôºs q»w õì»ø þðÂºuBC ÿ»C ó rãHÈõâ ºõÉC ïkB„ ÿºku õì ½G

lýì»c RBW»ð ÿ"ºôAqB„ ÿkBýðõG" þÝì»_ Ak»ðBýýW½è½ñýì½ñýÔ þÜ»üºô»ðlñÈõg »è »Ü ÿ»ðBñü o½â ºõÉ„ ºrýXðs ô»C ½G »ýüBOºq»w ÿºô»ðkrÜrýG þðkrG | )14,13 :ë rÝýÔ ô óBìs :»ðAôpG( ...QÉñýHðBüºk ºô»ðBü½g »G ó ôõG :ïBXð»Cqºk þÜºq»w þ¾Bg ô ôk îðAõOºk Ak»ðôõ_AkAôAk»G ô»è þOq õÜ »G :ï»ÝG óB…ýñPwºk »è )R»GBG /kBýðõG( òP…ü»ãÉO þO»GBG òýñýGºk ßºô| :ï»Ü»ü| »è ¼pì»C õÜBO òP…ü»ãÉO þðBÜ»Wq»ì ïÂ»G ,ºrýãÉW Akæ ô ôkq»ø þƒ)BðBì/ºô»ðkrÜrýG( q»w »ðô»ÜBð ô óAlìAôºkq»G þðAo½â þðkrG q»w ºô»PÉ_ºk ß»üæ »è AkºrÉè õÝ¾»G ,ºô»ñP…ü»ãÉO ôºq»G »Ýük þÜ»üæ »è ,ºô»ðkrÜrýG þðBÜ»üBOºq»w ½G ºô»ðkrÜrýG óBðAk ô óBÜ»P„ ÿkõg ½G ºô»ðAo»â ô óBÜºrýG †ÉK »è ókrÜqBâso½g ô ºô»ðB„ºõ¾»ø »è ÿ ½g þýO»ýìAôºkq»G óBýì»Ü»ü !QÉðºk ôBãð»ø þñP…ü»ãÉO »è ÿ ½g óBýìºô ôk .ºô»PÉñýGºk Akºô»ðkrÝPwô qk½g »Pxü õÉK ‡»ðBð»wºo þñP…ü»ãÉO ½G ,ºô»PÈ s ¼kºk Ak»ðBð»wºo

ÞÉØºk ôõì»ø AlÝýPÜArK ô q ½ýO óAõÉð »è rÝýÔ ô óBìs þHÉPÜ »è ÿ q»øô»â( »Ýðõ_ ,ÿ»Üºq»øô»â ß»ð »ðôõG þðBÜºkBýðõG ÿºõÉ„ þñýwôõð ô ºô»ðkrÜrýG þýO»üBOºq»w »è )ó ôõG þðBÜºkBýðõG ôõì»ø R»ðBð»O ô ºôõG»ð ÞüAk »è ºõÉ„ BP…Éø »Ü ,»üAlÈ ô»è ,»üAlì»Ü»ü þðôõHØºk »G ‡BK »Ü ôõG»ð ÿºõÉ„ »G þðBìs »è »ýýPü rG †ýðBìs óBíýPxü õÉK ÞÉØºk q»ø ÿ qBÜ½ø ÿºô»ñüs ¼k ½G Bwô»C óBÜºkBýðõG ÞÈ qBW »G »Ü ,»ðôõHØºk»G þðBÜ»ñý…ÉK ºqBÜ½ø ÿºô»ñü s ¼k »G AlðôõGºõÉ„»G þì»ýÉw þðBìs »è þü ô ôlñüs »G óBÜºkBýðõG þýO»üBøºo | .)14,13 :ë rÝýÔ ô óBìs :»ðAôpG( ...QÈ tÈ qBKºk ô òðAsºk äðrâ »G R»GBG þðôõGºkBìBC þW½è½ñýì½ñýÔ þðAqBü rýG »Ü ,RBÜºk »O»GBG ô»è ô ô o ß»üºô»ðkrÜrýG ôõì»ø »üAô óBýÉK kBýðõG ,AkºôAqB„ ÿkBýðõG ÿ q ½ýO »è þ_»Ü ,QÉwBñýG QÈ ô»üºk þýPÈlð»íO»HüBO ,)»Xð»K ÿ q ½ì( ôõÜºô ,Ûºk »è ß»üºõÉ„ »G QÉGºk ºô»ÐBñG »è ó ôõG þðBÜºõÉ„ »üBðBì ô»G ,QÈ râºl¾»ø þO»üBw»Ü þðôõG

Ã¾ôlG»Ì Iý¾»OõíèôlG»Ì 2-2 q»øô»â ô ºõÉ„ BðBì »G q»øô»â ô »Ü¼ rýG þñýwBð »è ókrÜ»xØ óBìõãÉG ,»ñýì½ñýÔ »è »ðkrÜ»xØ ,krÜ ½G óBìºuBìBC ßºô ÿ»Ü»ýýèºrw½ø Ëô»üBð »Ü ÿ»ýýðôõOçÔ»C »ñP…ü»ãÉO ô»C ÿºôºqºk »PÈ ô»Üºk ‡ºô»C ÿ»…ÉÜ »è »ðkrÜ»xØ ô»C .ºô»OBÝG BýW ß»ü »è q»øô»W ô ïq ½Ô ô ÿlð»ìBâBC óAõÉð þülðºõü»K »Ü ÿ»üBðBì ô»G )þüAq»ãPw»G»ì( QxÈõ¾»ø ô»è RAkºl¾ô»ø »ÝÉðkrÜ»xØ ºõÉ„ ,RBÜºk ÿ qBük óBùýW ½G Bøºq þÝÉOÂ»wºk »Ü ,ºô»OBg q ô ôk óBì»ðBPxýèBülüBC »ðôõ_½G ô þÜºqºk þðBùýW »G j»üBG ô óºkºk ÿlð»ìBâBC »G BðBì þðlðAq s»ìAk | .óºkBð

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

þÔ»xè»Ô ÿ»ãðAôq »ü»ðBPÔ»ø þÜ»ü»„½â QÉwõñüºk| »ì»c kAsBC .k

»G ókrÝýðBâqsBG ºôºrPüô»C þâq»ì )z»ÝÉG ½ÜrÉ„ þâq»ì »ðôõíð½G( ,"ºô»O½OrãðBíÜ»ü ºrÉè ôõì»ø †ýð½_ ô òýÝÈºrÉPw»C b þÝè»g »íÉC ,»ýýñðô ô o ºô»âq»ì »G þðBâq sBG »ðBí„»ø ô ÊwrOºk åq»ì »è »ðBì»ø ô Ëk åq»ì »G þñýð»ÝÉK »ðBì»ø Alýèºlð»â »è rPÈ q ½W »è óBíðBñÉøAk óBÜ»ýèºlð»â Q…â þØBGq»w »íÉC ºrü»w.BÜºk ºsAlƒð»ƒDƒƒÉƒƒG ËºkqBƒƒük »ƒƒì»ƒƒC.ºôºrƒƒPƒƒü ô»ƒƒC þƒƒâq»ƒƒì »ƒƒG ókrƒƒÝƒƒýƒƒèºlƒƒð»ƒƒâ:ºôkrƒƒÜ ßºô ,»ýýÝü týÔBPýì ºlÈ s ºkqBük ï»C ,åq»ì òÈ o»âBñÉè »Ýðõ_ ºq»ñÉùìq»„.ºq»ñÉùìq»„ ô òƒü rƒâºk åq»ƒƒì þƒƒÜ¼ q»ƒƒG ºô»ƒƒðAô»ƒƒ`ƒƒÉƒƒK»ƒƒG »ƒƒíƒƒÉƒƒC þƒƒ_»ƒƒÜ Ë o»ƒƒLƒƒÉƒƒO ÿ ½ƒƒg ½ÜrÉ„ þâq»ì ÿ ôAkô ô o »Ü ,åq»ì )þðôõHÉèBÜ»G(þðôõHÜ»í„»G.òü»ÜºlýÜ»í„»G rOBüs åq»ì) þðkrÜqBW»PèBâ»G(þðkrÝýð¼ rÉC»G »è ,krÝü»Pw»Wq»G BðBíñüºs »è z»ÝÉG ºqBýwrK?òü»ÝG ºô»âq»ì»G ÿ qBW»PèBâ òü»ÜºlO»Cºq õW ó ½_ »„BG.ÊñÈ»âBð ½Oô»C ÊP„ þâq»ì »G ókrÝýðBâq sBG »è »íÉC þìAq»ì:»ü»ì»C õÝè»G »ýýð »ì»C ºrÉè »Ü»ýü»…ƒü o þðkrÜ»ÄAo ½G þÉéG ½O ?ÊñÈ»âºlý_ ,»w»ÝÉG ½ÜrÉ„ þâq»ì Qw»G»ì ºrÉè »Ü ,ºôºrPü ô»C ÿ»Ô»xè»Ô þOArýì ÿApÝÉO ÿºô»ðlñÈõhÉƒO »ƒG óBƒíƒPƒxƒü õƒÉƒK »ƒðºôºtƒÉƒØ ºkrƒÜ ï»ƒC ÿBðBì ô)»ðB…ýð(ßBðs »è BO ÊG)þwBðºô»ðAlÝÉè(ÞýO½ñýìrÉø ô)þwBð»ðB…ýð(ÿ u ½è½ýíÉw þÄ¼ rì ÿ qAkºkqºk ô ÓBwBð ÿBü u ½è½ÝüBw »G»üAôºrOB_ óBü?òü»ãG »ðkrÝýðBâq sBG ô»C ºkrÜ ô»C þðkrÜ»Ä¼ r„ ½G ÞÉP„ òü rP„BG »üAõðBíÉK »íÉC?òü»ÝèBØq»xðBì½g ºôºkq õÜ kq õÜ þw»Ü ÿ qBíýHðô ô qºk q»w»è »ðBPwºô krÜ½HðBìBíÉø ºôºq»xüæ ÿºq»ñÉùìq»„ »è »w»Ü ô»C ÿ ô»C.ºô»ñüs ¼kºk Bü½g ß»O»è »w»Ü ï»C ÿ týãðAo»„ ½G ÞÉñÈõ„ ApÈ ô»è»Ü ÿ»ãè»ì½Ü »G óçâ q»w»è »ýýðºuBìBC Býð»O BÝüºk ºôºrPü ô»C þâq»ì »G ókrÝýðBâq sBG »è »ýýPü rG Ç¼ rì ÿ»íÉC ½G óBùýW"õÝè»G ó ôõHü ¼ rì»G »è òP…ü»â»ñÉO óBü ºô»ýü q ½gq»G Aõýø ÿºô»ðôõGu râ »G ô ó tÉìBCAoAo Ë»„ºo»ø †ýðBÜºôArgAk ºqAõG ÿBýG½Ô ô óArü»Ø ÿºõÉ„ »Ü»ðkrÝýðBâq sBG»G ºqBük."ºô»PÉGºkrOu râ óBùýW óBí…ýðBÜ»ýÝƒü tƒýƒÔBƒPƒýƒì þì»g »„»ø ,ºô»PÈ s ½ÙG óBü Ë rãè»ø z»ÝÉG ÿ ôBðsBð þO»ü õPxü ô »ü»ø ,ºõOrâqºô ,ÊHðBÜºu o ÞxÉìrÔ »è óBü ô ÊG»ø þñOô ô Ëô»Üqºk »ü»ð½G ô»è ó ½_ ºôõGºô»C ÿºq ô»â †ýíÉèºô ô »ýýð »íÉC ÿ»ñOô ô lð»_ ï»C ½G ÿ»üBø»G ô»C ‡»ðAô»C ôõì»ø ,....ºôõH„»ø þðBìApÉO þñÈõ„ »ðAô»C Q…â»è rPK ÿºô»C?ºô»âq»ì »G ókrÝýðBâq sBG ½G ÿ qBýwrK ½G òýýð ï»C ô òü râqºô rPü ô»C þâq»ì »è vÉ_ òü»ãG»PwBC ô»G óBíýðAõO »íÉC ó ½_ »Ü»üºô»C »ü»íÉC ?òýñýHG ß»í„ ßºô ‡»âq»ì ºô»è ó»Üºk ºôºrPü ô»C þâq»ì »G ókrÝýðBâq sBG ÿ»w¼ rK »è ÿ qAl„»G ÿ»ðAô»C Q…â ,»üAlâq»ì ‡BK ÿ»Ü»ýñýì»OBì »è »Ü»ü qBÝðAõW »O»Hè»C , Alâq»ì »è ÿ»ü qBÝðAõW ô»C òýñýèBc ókrÝýðBâq sBG »Ýðõ_ .ºô»PÈ râBñÜ»ü Bâq»ì þðôõHÜ»í„»G ë»â»è RBÝ`ýø »üºkBìBC q»w»è »ðkrÝ…ýC ºô»âq»ì »G ókrÝýðBâq sBG Êè ß»í„ þðkrÝÜ»í„»G q»w»è »ðkrÝ…ýC óBíü õÉ„»K ô óAu»é„ »Ü ,rPü ô»C þâq»ì þèAô»ø »„BðBíÉƒG.f¼ o þƒðkrƒÝƒðºôºtƒÉƒØ þâq»ì þñýì»OBì »è ÿ»ü qBÝðAõW ô»C ô Ë rHGqBÜ»G þO»ýÉè»ì½Ü þPw»G»ì ½G ,BÜºlPwô qkBýO ÿ rPü ô»C þðlðBO»è»g ÿºô»C»…ÉK ,»ðlðBO»è»g »ì»C.Ë rñÉùGq»GºôºõÉéýìAq»ì »üAkrPü ô»C ,ô »ü»ø ºô»O½`ðBìrýG »íÉC ÿ»P„ ô»C... óBì½g ,»ðBì½g þc¼o þðlðBO»è»g ÊGô ôkrì AkAõýO»èBc»è z»G.ºô»ñü»Üºlì»Ü óBì½g »è rPü ô»C þâq»ì »G óBíðBÜ»ðkrÜ»PèBâ »G òýðAsBð þPw¼k »G ókrÜ½g ,ºôºôkrì »G»ñýwAõè»ø½g( ó râºkqºõìq ½ð óBƒÜ»ƒðkrƒÜ»ƒPƒèBƒâ ÿ rÈ vG»Pwºk òÉèºlýÉK ÿºrÈ vG»Pwºk ï»C »…ýÝÉýO»íýéG b.)... ,ô ôkrì þÝüktðºq»ø ô ßBHÉG q ¼ s ô ÊG»ø AlðlðBO»è»g þðkrÝü ¼ rì»G »è þÉèBG ÊPwºk kq õÜ ÿ rýHÜBðô o ÊñÈ ôk BO»Ü BÝG ºô»ÝÈ rPü ô»C þâq»ì »G ókrÝýðBâq sBG ÿºkrÜ »éü qAl„»G ‡»ðAkqBxPw»ø qBÜ q ¼ sBPì»Ü »üºô»C rOkk»G ºô»è.ºôõG ÿ ôBýwBð óBü ô þGºk»C þÈ oôBø ô qBÜôBø »üºkrÜ ô»C þðlðAsBw ½G þO»ýÉè»ì½Ü ÿBƒø»ƒG ô þƒPƒ„ôºo ÿ»ƒãƒè»ƒG ArƒÝƒ„ºô»ƒC½ƒG ÿ»Üºô ôkrì åq»ì ÿ ôBð ÿ»ðBìtg ô»C ,þðBÜ»ìtƒg ,ó ½ƒýƒxƒü s ½ƒK ½ƒC(Ë rƒÜºkBƒìBƒC ºôºq»w»ðôõ_ºk»ð ô óAo»KºlÉO Alìºkq»w ïºkq»G»G ÿ»ðArýÌB„ Ë oôBø ô»C ,ºô»ñPxgrýG ß»O»è »ü»è»ìBì ºõÉ„ ï»C »Ýðõ_ ÊüBñüBO½Ü ºrÉè »Ü»…ÉÜ.)ó»ÝðBü»ÝÈ oôBø »è ËõÉéw ,ô »ýýð óBì»Ä¼ rì ï»C »Pw»W »G BÝÉOBÜ»è BÜºlPwô qk s ¼ rýK þÄ¼ rì AkrPü ô»C þâq»ì ºôºrPü ô»C þâq»ì »G »íÉC þñýwAõè»ø½g îÉè»G ô ôkrì BO ºô ôlñüs s ¼ rýK þÄ¼ rì †ü rPýÜºô ‡»ì»C óBüu ôBð½G ºô ôkrì ÿºô»ðAo»â óBü ,»ýýð ºô»ÝÉw»Ü »G »ñýwAõè»ø½g Ak»…ü o»è »G »íÉC »üAkºô»è »ð»üæ ï»C þÜBñwrO.ÊG»ø »üºô»ðAo»â ô»G óBíPxü õÉK Akºkô ô o ÞÉOBÜ ÿ»ì»C.óBüu ôBð ºô»ñýñÈ o»ãýG òü»Üºk åq»ì »è ‡Aô òü»Üºk åq»ì þðB…ýñPwºk ºô»Pxü ô »G ½G AkºlðB…ýð »íÉC »è »Ü¼ s»ð »Pxü ô ô»C õÝè»G AkBñðB…ýð »íÉC þPw¼lâq»ì òü»Ýüºk »íÉC Ë ríG óBíÝÈ tüsBC òýÈ o»âºk ºô»C þO»wq õÔ »è »íÉC.»üBðBìBýO rPü ô»C þâq»ì þðkrÝðºôºtÉØ óBìqBxgô o ,òü ô»Üqºk BüBýO »íÉC ÞÉñOô ,ÊG»ø óBì½g þñƒOô Alƒü»ƒÜ»ƒwrƒK »ƒè ô þðôõG»ø »è ókrÝPÐ»W ½G rPü ô»C þâq»ì òüAlÝÈ q ôõPèõÜ ôBð»è BPxÉC »íÉC »OAô»Ü.Ë rwBñG óBü þwBýw Êüºk½ì »G BÜºk åq»ì »ÝÈ q ôõPƒèõƒÜ b »ƒì»ƒC.òƒü»ƒGºkqBƒÜ»ƒG óBƒì½ƒg AlýPw¼lâq»ì ô þPw¼lðBüu óAõÉð»è ÿ sAôBýW ºõýðAõPðBì»ð BPxÉCBO »Ü »íÉC?ÿ rýHÜBðô o aýø»G BâBð »ü»üBðBíÉG »ðBüBKBð »P„ ô»C"þð»Oô õ…ðçG åq»ì òü»ãHÉO ºô»è òýðAõP„Bð òü»ÝG ÿºôB_q»w ßºô ºô»PÉñÉíG ,ºô»PÉñÉíG Akºlèô»ø åq»ì"õ…ðçG ÿæ ,rO ËBOAô»G.ÞÉP„ BO »ýýP„ôºo ÊüsBxÜBK »G óBíPxü õÉK BðBíýP„ôºo ÿBâBC »è »ü½G."ºtÉùÉG ÿºtÉø ô»C ,tÉø ôõƒHƒÝƒü q»ƒg ,ºô»ƒâq»ƒì »ƒG ókrƒÝƒýƒðBƒâq sBƒG ºq»ƒñƒÉƒùƒìq»ƒ„ lƒð»ƒ_ òƒü»ƒãƒHƒÉƒƒOºô»ƒƒè ArPü ô»C þâq»ì ÿ u ¼o »è óAlÔBOõø ,Ë rÜrPü ô»C þâq»ì »Hè»ÝÉO)ïtýðBíÉéw(þO»ý_qB„ ô rPü ô»C þâq»ì »G R»HüBO óBÜ»ýýÝýPýC ºqBýwrKºrÉè ºô»Cq»G»èq»ø.ÞK ¼ rO»P…ü»â ÿºôºôBð þãðºlÉG òýðAõO»ð½G:ó»ðBì»C Akô ôkrì ÿ rPü ô»C ë»â»è "òì" ÿ qBPÔºo þO»ýð½_ ÊGºk½G?ÊG»ð Qxü õÉK óBüu ôBð ½G ëAoõì ÿºô»ðAo»â ÊGºk½G?òü»ÝG þÝýPýC »G óBì½g ÊP„ ßºô ÿ ½g óBí…ülýÝÉ„»G ½G ô óBíÝÉ„»G ½G óBÜ»ì»Pw»C »P„ ßºô ÿ ½g ëAoõì ?AlðB…ýð b ôõK »è »éÈlð»ø þ…„½Ü»G |Biopolitics ÞýPýè½K ½ýG ÿ q ½ýO Aô ôkrGAo þèBw 30 »è »ðBPg»H„½g »G åq»ì ,ºô»Ä¼ rì þP„ô rw þðBüu ôBð »O½Oô»Ü R»wBýw ó ½_ òükrÝýèBdüºô»è óAqBü rýG ó ½_»Ü ‡ºô»C R»ðBð»O.ºôArÝýwBýw »G †ýðBüu ô ºôArÜs ¼ rýK »Pw»W ,ºôArÝýwBýw þÝèõì óBì»Pw»W »íÉC »OAô.ÊñÈlì»øq»G »Pw»W þðkrÝgq ½Ø »Pw»W þðkrÜqAk½Ý„ †ýwBýw ÿ»ðB…ýð ô ÿ qBü ½G »ÝÈ qAõG óBíâq»ì òü rìºk »Ý„»ìºk ô»C ô »ýýð óBì½g »è »ü»ýü rýHÜBðô o ºtÉø ô»C ÿ ½Ü åq»ì þðkrÝýwBýw»G »è»íÉC þPw»G»ì ºrÉè.Ê…g»Gºk ºtÉø †ýÝÉOBÜ.z»ÝÉG ½ÜrÉ„ þâq»ì »éƒðkrƒÝƒü sAõƒ…ƒÉƒK ½ƒG o»ƒâ»ƒPƒÈ ô»ƒÜºk AqBƒ„ rOBüs ÊPgºô Q…â»è R»wBýw ºô»ðrâºk ókrÝO»wBýw þÉW AqB„ »è óBÜ»ýü rýHÜBðô o ó»Ýüºk ºô»âq»ì »G óArýHÜBðô o ÿ»ðkrÝýwBýw»G ô»C »O»Hè»C.»üºô»ðAlÝÉè þðBüB„ ô †üBíð »èpK ÊPxü ô ‡»ðAô»C Q…â ô Ë râºkqºô †ü q ôõPèõÜ ô ÿ qBÝðAõW ÿ»ðB…ýð ,òÉHìBâ»C ,ºô»ýèBPýC Ëlð»ìrýƒG þƒìºk»ƒè òƒü qBƒ_Bƒð ºrƒÉƒè.ÊƒÝƒwoºkBƒýƒO ÿBƒø»ƒHƒÉƒG ºqBOô ô»C»Ü Ë râºkºôºô»è ºôB_q»w Q„ôºo q»w»è ËqBOô Q…â"òü»ÝGºô»éPÐ»W ºqBOô ô»C ½G ÿBðBì †ýP„ô ôºo Êðôõìs»C aýø ô »ýýð þc¼o óBü ÿ ô ô vÉì Ë»ñý…ÉK ,Ë ríG ºqB„ ï»è BÜBðô ô sºqBC óBü ,Ë ríG BÜBðô ô sºqBC AkAô þO»èBc »è Ç¼ rì »ü½G."ÊGBð ÊG ,ºô»PÈ ô»ÜºkrýG óBü½O Qðkrì »G »Ýðõ_ ÊG»ø ÿ»ðBýÈ oôBø ï»C BÜBðô ô sºqBC †ükõgBü »G »íÉC»Ü ºrü»w!..ºrü»w.ó»ÜºlP…ýðôõG»ðBxÔ»C»G q»w»èqBÜ ô ºqBükºõÉK óBýü½O .óBÜºô ôlñüs »è òý…ýÝÉ„»G ô òü»ø ,òýGºlñü rý„ óBíâq»ì

ÞÉðBìApÉO þèBð ÿ»ìBñðBüu »è »ýýð tÌºô þü»G»Íè»ì ,»ì»C »ðAlðºq þìs»G | zBG »ýýð Býðôk þýGçè»Ø ô þýÝÉð ô k»G »è ÿ ô ô q»â »è ,»ðô ô qºk þOAqB…ýC ô tìºq þÉW »ì»C zBG »ýýð Ao»Ð ÿ týÌAô þüºq»Ðq»Ð pK þãð»O ºlýøAs ô þÔ½w q»w »Oºô ôkrÜ þ„rÉø q ¼ s þèBð :Ê¾ºk ßºô q»ø ,óBÜ»Pwq»LO»¾Aô q Býðôk »G ºk½èBC »G»ì þýÔBw þýÔ½w ßºô Jºr„»ì þüºôB_q»w »Ü»ì qºk»Üõì ºkõùÉG :Ê¾ºk óBü þýÙè»g »è »ÜBHÉG ,»ýýð ÿ qBÙü ô »Ü þèBð »üBýü q ô IWõÌ »ü»ø þÝÉÜôõéw »Ü þýÔ½w :Ê¾ºk tÔBc ßºô »ðAlðºq óBü fAlØ»C þG»è »Xð»K »G »Ü òýãðºq ºqºô þØBw fAô q»C þO»cAq òÉ¾ºk »cAq q»w»è »cAq ï»G q õð þéÌ ÿ q õð òÉ¾ºk»Xð»K q»w»è »wBÜ ï»G fBHxýì õÜºô Alcºk»Ø þOBÝ…ýì »è »ðB…gºq rÍý„ ÿ»ðBhGBOõØ ÿ q»ñÈ q s»ìAk »G QÈ rðºkAk þèBð * †ÉK þ_q»â»C ,q ôõ„BG ÿ qAsºõÉ„ þükq õÜ þðBìs »G ï»G óBü rÍý„ lýèBg Bðæô»ì þO»HüBO»G rO þw»Ü †ýèBð ïÂ»G ,Ëô»Üºkqºk Alü»ÜºlýØ»Ì»è ßºô ºôõOô ºqAsºõÉ„ ÿ rÍý„ ½G ÞÈ sBHÈ q »G ºôõG»ð þèBð ßºô rO þÝÉw»Ü aýø þÝÈ qBÜ ½Pw»C »ýýOrâ þèBð »Ü ÿ»Üq»C ï»C .ÿkq õÜ ô ºôAqkrÉLw þÉK ºôõG ÞÉÜq»C õÝ¾»G ôõG»ð þüBwBC ôõì»ø »è ºô»ñý¾½ÝÉè ½G ºô ôkrÝðBgq»O ÿ ½g †ýýèBð þÝÉðBìs þðBðAk þPw»G»ì»G óBÜ»ýükq õÜ »PÝýèBük Êðçíéì q»â»C ,óBGBG þñý…ðrýì ½G ôõOrãÜ»ü ô kqAlðBPw óBGBG þðBÜºqAlOÂ»wºk ½ìBì ô ArG óAõÉð þ…ÉÜ»í…ÉÜ ô AkºlñýüBC »è ß»üºqAô»Ø þÜôBð »G QÉHG ArÜºklÉìõC »üAõG»ð ÿkqAlðBPw þðBìs þðBðAk þÜq»C †ýýèBð ô kq õÜ ½G ô óAlðBø »G ôõGAqkrÉLw ÊK ÿ»üºqAô»Ø ô»C þükq õÜ ßºô q»ø .lýèBg Bðæô»ì ô óBGBG ÿB„BK k»íc»C þÕýéÜ»O ô RBì½éLük ô óAtðBìs »Ü ½Üsk½g qºlðBxÝýè»C »è )1854 – 1853( þ¾Bw »è »ýýK ô q ô»C þÝÉwBñOÂ»øu ¼ q ÞÉñýwôõð óBGBG ÿB„BK k»íc»C þü qBÜôBø »G yü qBK ÿ qAsºõÉ„( þükq õÜ þðBìs ÿ u ½è½éýÔ »G RºqBG»w ÿ ôÃG Ak1857 »è óB„BK ...QÉwôõðºk )þðBíÉéw ô ôAkô ô q ÿ q ¼ s þ„»G Ê¾ºk ÿ ½g ½Üsk½g »Ü ,ºô»OBÜºk ,ºôArwôõð ºôB„BK k»íc»C ó»üæ»è »Ü»HÉPÜ þðBìtÈ q ÿkq õÜ þðAtðBìs þÝÉw»Ü þ¾Akô»Ì ½Üsk½g óB„BK »Ü RBÜºk ½G þýèBð þwBG ‡B„BK k»íc»C ,QÉGºk ô»C BPxÉC þ¾ºk þÉK ô þO»ü»Ü»O»ééýì ÿºq ô»â þÝÉðAtðBìs »PÝýèBük »è ºô»ñý¾½ÝÉè ½G ºô ôkrÜ óBgq»O ÿ ½g ô »ìB„ »è .óBÜ»ýükq õÜ ôAqkrÉLwAq þÝÉw»Ü þèBð »Ü QÈ ô»Üºkqºk ºôºrÉè ,kq õÜ ½G kqAlðBPw ô ôõOrãÜ»ü þÝÉðBìs þðBðAk ½G ºôõG ïAôºkq»G q»ø †ýðBGBG þñý…ðrýì þðôõGAôBC ÿAôk »Ýðõ_ aýø ºô»gAk»G ïÂ»G ,ÿ»Ü»Üq»C þðlðAo»KAq »è ºôõG BPxÉC BO óBíükq õÜ þðBìs q»w»è óBíýèBð þÜ»üºô»ñý¾½ÝÉè q ¼ s þÝÉñýñÝ…K ô óAo»â »G Qxü õÉK »ü½G ,ºô»Oºõü s ¼k»ð #.óBüºô»ñü s ¼k ½G Á õHì»Pw»C ô ïB„ »è RBÜºk :óBÜºôB_q»w æ»ì ÿºô»ðAlÝÉè ô ºô»ñý¾½ÝÉè :þèBð þðAõük .1 ,îü q»ÝèôlG»Ì eýOBÔ ô yü oºkõì þíü q»ÝèôlG»Ì .1383 »ñw ,ï»ùÉw þKB_ ,óBPwkq õÜ RAqB…ýPñýC ÿºqBGqºk þ_½è½éýÔ þÜ»üºô»ñý¾½ÝÉè lð»_ .2 qºlð»xÝýè»C )þðBíÉéw þÝýPÝýèBük( ÿkq õÜ þðBìs »G þO»ü ô ôkrÜ ºô»ýýxðArÔ »è Ã¾ôlG»Ì þOBW»ð ,½Üsk½g .2005 þðBíÉéw ,òüu ÿ»ÝñG ,ÿkq õÜ ,þè»Ì .ï þðkrÜºkBìBC ,»üAk»ÝOõè »è q»ø þèBð .3 þðBíÉéw ï»Ü»ü þKB_ ,ÿlì»c þ…g»K ô NB_ ÿBâsºk .2009 þ¾Bw þèBð ÿ qAlük þðBÜ»ì»øq»G ,þèBð ÿ qAlük .4 »è q»ðõø ô ÿ rýHñ„¼ q þP…â þO»üAq»GºõÈ o»G ,2011 .2011 þðBíÉéw ,ï»Ü»ü þKB_ ,þðBíÉéw kõÍw»ì ,þèBð ÿ qAt¾õâ »è ÞÉÝK»_ .5 ï»Ü»ü þKB_ ,kq õÜ ÿ qBýðAs ÿ o½Ü ÿ»ðBhKB_ ,k»íì»dì .1976 AlÐ»G ,ÿkBW»w òükæ»Ì ,ÿkq õÜ þGºk»C ÿ ô ô vÉì .6 .1971 AlÐ»G ,ïºô ôk þKB_ ,þðç‚ªèA lídì òG kõídì Ö‚èŒO ,FB…ðæœA r±Bñì.7 ¯èBñèA r¡g çíèA ¥‚wqBÕèBG ¥‚GrÍèA RB‚GœæA fr„ ô îElÙO .2011 òEm ÿ¥ÝñG ,ï¥Ü¥E þSBŸ ,ÿ q ô srù…èA þÝéíèA ® ôAr¡dèA lídì lícA :Ö‚èŒO ,rÝÕèA ¥øtð.8 .1996 Ú…ìk ,ÿ r™íèA lídì úÙÙc ,þí„BùèA

×BW IýG»c

þìºkq»w þƒèBƒð þƒìºkq»ƒw »è ºôõG ×ô»w»O ô R»Ùüq»O þðBìºsôBƒø ô AlƒýƒðBƒíƒÉƒéƒw ô sBƒƒHƒƒÈq þƒƒðAlƒƒ¾»ƒƒøq»ƒƒw »Ü ºôõG Ëõð þÝÉO»Ùü q»O ÿlð»ƒHƒ…ƒØ»ƒð( þƒO»ƒÙƒü q»ƒO ÿ»üBì ºôõG »Ü ,»ýƒ)ÿlýèBg lðôõO þÉðçíéì þðAl¾»øq»w ÿqkBØ ô ÿlð»H…Ø»ð óAõÉð »è þ_½Ü »G ,AlýðBƒíƒÉƒéƒw »ƒè )lýèBg Bðæô»ì( þýÜºqBXÜ»ü ô»ƒƒC þƒƒðBƒƒíƒƒƒÉƒƒƒéƒƒƒw »ƒƒƒè ,ºôºôõG qõÉø »…ÉÜ»í…ÉÜ ô»ƒè )þƒƒèBƒƒð( þƒƒ_q»ƒƒâ»ƒƒC R»ðBð»O ,ºôBüu Ak»ìºkq»ƒw »è ÿ½g þýO»HƒüBƒO þƒñƒÈõƒ„ ô ºôõG AkBðæô»ì ÿ»Ü»Ø»ðBg »Ü ºôõG †ýÔBW ÿ»üºrýO ô»è q»w ‡Bðæô»ì ,»ü)þéüBÝýì( þèBð ïÂ»G ,»üºrýO óBì»ø »G ºôõOô»Ü»ð R»Ùüq»O þñgõO .AqkrÉLw ßBg »G ÿ»Ü»ìq»O )|Karaka Ahmad k»íc»C ô R»Ùü q»O þìºkq»w þèBð þìºkq»w| þðAl¾»øq»w þðBìºs ôBø ô AlýðBíÉéw »è ºôõG ×ô»w»O ÿlð»H…Ø»ð( þO»Ùü q»O »Ü ºôõG Ëõð þÝÉO»Ùü q»O ô sBHÈ q lðôõO þÉðçíéì þðAl¾»øq»w ÿ»üBì ºôõG »Ü ,»ýƒ)ÿlýèBg þ_½Ü »G ,AlýðBíÉéw »è ÿ qkBØ ô ÿlð»H…Ø»ð óAõÉð »è ô»C þðBíÉéw »è )lýèBg Bðæô»ì( þýÜºqBXÜ»ü ô»è )þèBð( þ_q»â»C ,ºôºôõG q õÉø »…ÉÜ»í…ÉÜ »è ÿ ½g þýO»HüBO þñÈõ„ R»ðBð»O ,ºôBü u Ak»ìºkq»w »Ü ºôõG †ýÔBW ÿ»üºrýO ô»è ô ºôõG AkBðæô»ì ÿ»Ü»Ø»ðBg þèBð ïÂ»G ,»üºrýO óBì»ø »G q»w ‡Bðæô»ì ,»ü)þéüBÝýì( þü q»ãü qBÜ þ_q»â»C ,ºôõOô»Ü»ð R»Ùü q»O þñgõO ßºô q»ø þèBð ºô ôkrÝüAô ‡ºô»C ,ºôõGq»w»è þðBÔrýÌ ÿ ½g ÿlý„q õì »G RBÝG óBÐõì ÿ rýK )ÿ sArý„ ÿ tÔBc( :Ê¾ºk ÿ ½g ßºô q»ø ,ÿ vG ÞÈlðºq ßºô

»ü»ø q ¼ s þÝÈ pìõP…ì Alükq õÜ þGºk»C ÿ ô ô vÉì »è ºrýÌB„ þðkrì ô ó ôõHÝüAk»è ÿ ô ô vÉì ô óBüu q»w»è ô q»wôõð ó»üæ»è »…ýì»ø ,óBÜ»ýýÝýwçÜ sAôBýW þÝÉ¾Bw lð»_ ºô»Gºk»C þðBÜ»wôõðô ô vÉì ,óBíðBÜºrýÌB„ þðkrì ô ó ôõHÝüAk»è ÿ ô ô vÉì ½G ºôArðAk ,ºô»OºôArÜ»ðçÜ»ü ÿ ôAô»O»G »ðAô ô vÉì ô»C ‡BPxÉC BO QÉGq»w»è ÿ pìõP…ì rOBü s óBü ôõì»ø»è þèBð Ê_ºlÉK þðkrì ô ÿºô»ðAo»â»ð ô óBPwkq õÜ »è þðkrÝ_½Ü ÿ ½ø»G »xØ òü rOq ¼ s þèBð BPxÉCBO þ_q»â»C ,Á õHì»Pw»C »è ÿ ô ô vÉì ºôArðAõO»ð ïÂ»G ,ºôArÜ ÿ»ìBñðBü u q»w»è ô QÈ rÝHü qBük þðBüu þðBÜ»ãPxÈ ô ô ókrì ô ó ôõHÝüAk»è )ÿkBW»w òükæ»Ì( BPw½ìBì ,ºô»PÈ q s ¼lG þ„»Üºo½â )Á ½gõÜBg( ÿlðõâ »è )1797( þ¾Bw »è þèBð »üAõýÉK ïÂ»G ,ºô ôkrÜ þüAôk þ_½Ü )1850( þ¾Bw »è ô ºôõHÝüAk»è kBCõÔ ëBì»Ü .k ô å»G þÜºs òýì»C k»íì»dì( »è ß»ü q»ø )1800( þ¾Bw »è )þèBð( »üAõðBýÉK )qAk»ðs»g ×qBì .k ô ,ºô ôkrÜ þüAôk þ_½Ü )1856( þ¾Bw »è ô ºôõHÝüAk»è )ÿkBW»w òükæ»Ì( BPw½ìBì ÿºô ô vÉì ô»C þÉK»G þÉK»G ô ºôBü u ÁBw ‡»„ôBXð»K )56( þèBð ,ºôBñüAk ëBì»Ü .k ô å»G þÜºs òýì»C k»íì»dì( ÿ»Üºô ô vÉì ÁBw Q„»øôBXð»K )58( þèBð )qAk»ðs»g ×qBì .k ô kBCõÔ .ºôBüu þðkrÝü qBük »üAõýÉK )k»íì»dì kõÍw»ì( BPw½ìBì þüBG( þüAôk þ_½Ü ô )þèBð( þðôõHÝüAk»è ½G ºô ô vÉì ï»C k»íc»C( ïÂ»G ,)ºôArÜ»ð Al¾»â»è óBüºô»ñý¾½ÝÉè ÞÉxéÔ þwBG »è Ak)rÝÕèA »øtð( þHÉPÜ »è )ÿ ôAq s»c k»íì»dì ºlðºô»C( ô BP„»ø ô k»wô ôk ô qAs»ø þ¾Bw »è :Ê¾ºk AlýèBð »Ü ºô»ÝÜ»ì »OºôõOBø )9-1 »è ß»üºqBìu »OBÜºk ,Öýð ï»C :Ê¾ºk ô ºô»ÝÜ»ì »OºôõOBø )1872-1863( »OBÜºk þPxðAs þÜ»ü»üBK ô»éK óºôBg )»ýýèBð þPw»G»ì( »w»Ü .)ºôõG QÔ»ð»Ü þñýãð»w þÝÈ rýK ,ºôõGs q»G æ»ì þWBc( ‡»ü½Ü ÿºq ô»â ÿæ»ì þÜôBG Bøºô q»ø – 1871(| 1288 þ¾Bw »è :þO»ü ôõOô )ºkAtýè»W ÿÃ¾ôlG»Ì .ºõýñýG »ÝÜ»ì »è îýèBð )1872 ô q»wôõð ó»üæ»è ÿºô ô vÉì ô»C QÈ ô»Üºkqºk ºôºrÉè þ¾Bw ½G ºôArðAk ºô»ýükq õÜ þGºk»C þðBÜ»wôõðô ô vÉì ßºô q»ø QÈ ô»Üºkqºk ºô»„»ì»è ,»ü»¾»ø )þèBð( þOBÔºô ÿºq ô»â ÿ»¾»ø þèBð þüAôk þ_½Ü ÿ ô ô vÉì ó ½_ »G þ…ýðôõHÝüAk»è ÿ ô ô vÉì ºõÉ„ óBì»ø »G ,ºôArÜBýO ºô ôkrÜ ÿ vÈ qk þÝÉð»ì»O †ýýèBð ô QÉGArG kqºk óBì»ø þOBÜ»è ô Á õHì»Pw»C »OAôpG ÿºô»C †ÉK ÁBw òülð»_ »Ü ºô ôkrÜ ÊO ÿ ô ô q þO»ü rýK »Ü »ñük»ì ½G þñP…ü ¼ q :Ê¾ºk ÿ ½g ßºô q»ø ïôõOô»Ü ô ºkBPÔõC ô ïrýK !óAô»W ºsBO ÿ»C îOBü»c ºôBì BO | ïôõ_q»w»G »Ü ï»PxÝ„ þPwºk ºqºlG ÊPwºk .îOBÔºô þðBGq õØ | aýø ,þèBð þðAtýg þOBü u »G RºqBG»w| Bùð»O ,QÉGBñÉø þðu þèBð »ýýð AlPwºkq»G»è ß»ü»ã¾»G ÞÉ`Ü »è ÿ s»c QÈ ô»Üºkqºk AlýðBÜºrÍý„ »è ºlðºô»C »HýG»c( »G AlýðBÜºrÍý„ »è ô ÓAkºq»Ø ÿ»_ôBð »è QÉGkrÜ »üAõðBýÉK óAq»wôõð »è ÞÈlð»ø ,ºôBñÉùü ôBð )»GõHc»ì óBü ÿ ôBð ô ºôõG ÓAkºq»Ø ÿ)»ýÜ»O( ÿlðõâ þÝ¾»g »`Ü ô»C ½G óBý„»ã¾»G ô ºôõG )þìBW iÉ„( þ`Ü ô ºôõG )Ê…üBC( )Ê…üBC – »HýG»c( ½G þO»ü½g þèBð þÝÈ rÍý„ »ü»xØ ï»C ,»`ýØ ô êÉg »ðBü ôõOô »Ü Ak»ðBw»Ü ô»C þìÂºô »è ºôõOô :Ê¾ºk þèBð BÜºko»„ þéü»ì »`ýØ ô êÉg »GõHc»ì :òÉ¾ºk îÉK BÜºkq»w ÞÉPg»ð ÿ sBð ÿ ô sAq»O óBü »`ýØ ô êÉg ºôõOõâ )þìBW iÉ„ þÉ…üBC( ½G ÿºrÍý„ ï»C òÉ¾ºk BO »üºô»C ‡»Ü»ã¾»G ,»ýÜ»O »è ºôõG ÊØ»Ô þèBð ÞÉOBÜ ô þéýO Ak)þ…üBC( þÜôBG )þìBW iÉ„( ÿºô»ð »è ‡BPxÉC ºô»OºôBì ôB_ þýwArü ô þÜ»ýý„½g»ð ßºô þéÉg ô þ`ýØ .ºrPPw»g ‡ºô»è AlðBýÝÈlð»ø »è ºrãG ô þÝÉðu Á õHì»Pw»C »è þèBð Ë rOõâºk ‡ºô»C| ô IÉPÜ ôõì»ø ÿ»Ü»ðu ,þOBÔºô ÿAôk ô ºôBñÉø þÜq õO .ºô ôlðBOõw þèBð þðBÜºôBí„BK þHÉPÜ »è þèBð ÿ o½â þñÈõ„ »G RºqBG»w| )þè»wq õG rýøBO k»íì»dì( ÿ)ÿ q»éÕýè»Cõì þéðBíwõÌ( ,ºô»üAo»â Öü q»„ þW»c »è þ_½Ü 1290 þ¾Bw »è( :Ê¾ºk ô tÈ q ÿ o»K ô»G ,ºô»üBì Á õHì»Pw»C »è »Ü ÿ»üºôBì ô»C ÊO óBü ô ô q Á õHì»Pw»C þðArýÌB„ ô BðAs ºô»ýü qAk½Ý„ BWAqBØ( þðBPwo½â »è ô krÜ þOBÔºô ß»üºôBì ‡BK ,krÜºk

r8:Layout 1

9/14/2013

5:20 PM

Page 1

2013/9/16 »íì»„ ôôk )378( ºqBìu

...ï½g þÉK »G

!ºô»Ü»è½_ þÝéW »G þÐAkºq»Ø qºôæk

| »Ü»ýýO»èAk»ÌBð b þðAtðBOºk »Ü ºõÉC þü qAlñü rG »G ...o»„ ½G óôõ_ òPwôõð »è q»G ...qBW Êw ÿô»„ þ_»Ü óBPKAq»g ÿBÌôk ºô»ðBO½g q»G»è :krÜºk îÉè | !óArÝÉK AlðôõGºqô»â ÿo»„ »è ÿBÌôk

BO AlðBÜ»ãðºo q»w»G óºlG ÞÉP„ | AõhðBü»ð Á½gôs½O òÉðAk AlÝñÉÔ þÝÉñÈõ„ »è þý¾Bñì BÜ»ð ó½G BO ºô»ñÉñG Ák ÿq»w ºô»PÉG»ð kqBw BO þðBÜºôArÝPwôqk ïºk »G ºrÉìvOBÜ þéýì óBPÜ»_»ì órâAo òG»ð ºqô»â ô ÊPwºôAo ó»ìºs BO ºô»ðBíýý¾Bñì þðBÜ»éW ÿq½Pð»Ü »ð»hG óôõGkqõÜ Ak»ð þÉO »ðAq½ì BO òOõÝG ôBO»ø ÿ»Ùñü r„ »G óBÜºrü»O | ô órâ»ð óôõGºqô»â þãðºu ºkqºk BO !óqºô»ð ºô»ðBíwBC »è ë½K ë½K pKõPÜ ºô»„ºô»G ïÂ»G ºô»Ü»è½_ þÝéW »G ...ï½g þÉK »G ÞÈu¼o óBOôBð ºô»íÈk îýý¾Bñì þðBýÈ oôBø | ô Ak ïôôo »G ºô»ðºlG óBO½g þý¾Bñì »è aýø ºõÉC »ð ï»Üºk ºô»C þü»éâ †ýñì »ð o»„ ½G òP…ü¼o ÿ»¾»Ý¾»Ü »G »Ü | ,þü qAlñü rG »G !ïAk óBOõü rÔ þðBíÉéw - 2013 ÿq»HíÉPLÉw

îýý¾Bñì þðBÝÈ oôBø ÊG þü»éâ ,ËrÜºk Qw¼k »è þü»éâ òü pÜ Q„ ½G óBPñì ºõÉC »Ü ÿoAsBG ô óBÜôk ½G | ô Ûºp¾k þðBðBâqsBG »è pK þh¾BGºq»Ø | þðAkvüô ÊG þðÂÂºk ,kqBð»ø óôõGkqõÜ ô ïAk óBOq»Ô»w ÿ»ðk õükô»C þýðAõW »G ïkrG óBPÝ…Éì ºô»ðÂ½Ü þðBÜºqôõñw îýý¾Bñì þðBÝÈ oôBø óBPÉè ÊG þü»éâ | ô lðAo»K qºk ßºo»â »è óBPñì »Ü | Ëô»è ...k»G»C BO óBP„½g þ_»Ü ºô»ðBì ºô»ðBO½g þý¾Bñì »G q»ø þÉK»G ÞÈu¼o ...ºô»„ºô»G ïÂ»G | ºô»Ü»è½_ þÝéW »G ...ï½g óBOôBð ºô»íÈ o»âºk | ô Alìôôo »G ºô»ðºk»ì aýø ºõÉC îÉ¾Bð aýø †ýñì îýý¾Bñì þðBÝÈ oôBø | óôõGkqõÜ »G »Ü ÿºô»C q»w»è !ïAk óBOõü rÔ ºô»ðôõGºqô»â »è »Ü ÞÈu¼o BO ºô»Ü»è½_ þÝéW »G ...ï½g þÉK »G óBOôBð ºô»íÈk ,îýý¾Bñì þðBýÈ oôBø

þü q»ðõø ÿq»GºõÈ q»G ÿlð»H…Ø»ð Ã¾ôlG»Ì óAq½w

www.chawdernews.com

soranmail@yahoo.com

ï½g þÉK »G ÞÈu¼o | îýý¾Bñì þðBÝÈ oôBø ...óBOôBð ºô»íÈ o»âºk | ô krÜ ÀOBì óÂ½Ü »è óBO½g »Ü ºõÉC kqBð»ø óôõGºqô»â ½G óBPñì | óBPÉè ºoôõO ...óAõÈu»K ÞÈu¼o | îýý¾Bñì þðBýÈ oôBø óBOôBð ºô»íÈk ï½g þÉK »G | ëôõè»ì ô tÜ ÞÈu¼o ºô»ýý¾Bñì ÿ»Ü»ñý„ ºqBO»ì ô BPðBW »G óBOôBð ºô»íÈk ,îýý¾Bñì þðBýÈ oôBø | óBO½g þý¾Bñì »è î`ýø ïÂ»G AkôB_ »G ºô»ðºk»ì | îÉ¾Bð aýø †ýñì | óôõGºqô»â »G »Ü ÿºô»C q»w»è !ïAk óBOõü rÔ óôõGºqô»â »è bôõK»üBì ÞÈu¼o ºô»Ü»è½_ þÝéW »G ...ï½g þÉK »G óBOôBð ºô»íÈ o»âºk ,îýý¾Bñì þðBýÈ oôBø Bùð»O ...òðAõOºk q»â ºõÉC îðBO½g þý¾Bñì ÿ»üBìq»w »è ÞÉPg»ð ôôq»w ÊðºlG sq»Ø »G ï»ÝG ºõÉK Al¾Bü»g »è þÝÉ…ýC BO »üBì ºô»íÉG ÊK þÝÉP„ BO ...óô»g »è þÜ»ü»Ý_½¾Bì BO îÉñG ºô»ÝÉK ÊK îýý¾Bñì þðBÝÈ oôBø ...ÊG þü»éâ Býð»O ÿBùð»O óBPñì ºõÉC »Ü | kqBð»ø óBÜºo»„ ½G ô Ak qB„»c ºô»ýý¾Bñì ÿ»ÜºkõìBÌ õükô»è óBO½g óBÔ»¾»g óÂ½Ü ÿqôõñw q»w»è óBO½g

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬ ‫سةرثةرشتيار‪:‬‬ ‫بةهمةن تاهير نةريمان‬

‫‪169‬‬

‫‪www.chawdernews.com‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫‪rwangewrexne@yahoo.com‬‬

‫دۆخی ئاینی و هەڵبژاردنەكان‬ ‫ئا‪ :‬روانگە و رەخنە‬ ‫بۆ باس��كردن لە دۆخ��ی ئاینی لەم‬ ‫هەڵبژاردنانەدا پێویس��ت دەكات چەند‬ ‫الیەنێ��ك و چەند ئاس��تێك لەو دۆخە‬ ‫بخرێت��ە بەرچاو‪ :‬یەك��ەم‪ ،‬دۆخی ئاینی‬ ‫لە ئاس��تی مزگەوت و ئاس��تی میلیدا‪.‬‬ ‫دووەم‪ ،‬دۆخی ئاینی لە ئاس��تی حیزبە‬ ‫ئاینیەكاندا‪.‬‬ ‫وەكو ئەوەی ك��ە هەڵبژاردن چاالكی‬ ‫و پرۆس��ەیەكی مەدەنیە و پێش��تر لە‬ ‫ئ��ارادا نەبووە‪ ،‬بۆیە خ��ودی ئاین هیچ‬ ‫هەڵوێستێكی راستەوخۆی لەسەری نییە‪.‬‬ ‫بەاڵم زۆرجار دۆخ��ی ئاینی بە هەردوو‬ ‫ئاس��تەكەیەوە تێكەڵ��ی و بەرخوردی‬ ‫هەبووە لەگەڵ پرۆس��ەی هەڵبژاردندا‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەش لە دۆخی ئەمڕۆ زیاتر بگەین‬ ‫پێویس��تە ئەم دۆخە بەراورد بكەین بە‬ ‫هەڵبژاردنەكانی پێشوتر‪.‬‬ ‫ل��ە ئاس��تی مزگ��ەوت و ئاس��تی‬ ‫میلی��دا‪ ،‬دۆخی ئاینی ل��ە هەڵبژاردنی‬ ‫یەكەمی هەرێم��ی ‪1992‬دا‪ ،‬دۆخێك بوو‬ ‫ك��ە لە زۆرب��ەی ش��وێنەكاندا بێالیەن‬ ‫دەركەوتووە‪ .‬بەاڵم لە هەندێ‌ ش��وێندا‬ ‫مزگ��ەوت و مینبەرەك��ەی راس��تەوخۆ‬ ‫سه‌رۆکی لیستی کۆمه‌ڵ ده‌نگدان به‌شاهێدیدان ده‌چوێنێ و پۆسته‌ره‌که‌ی پڕه‌ ل ‌ه دروشمی ئاینی‬ ‫بەكاردەهات ب��ۆ پروپاگەندەی الیەنێكی‬ ‫دیاریك��راو‪ ،‬بەتایبەت ئیس�ل�امیەكان و‬ ‫ئەندام و رێبەرەكانیان‪ ،‬مینبەر و ژینگە لەگ��ەڵ س��وننە و ش��یعەدا‪ .‬هەرچەند جی��ا دابەزین‪ .‬لە الیەكی دیكەیش��ەوە ئیسالمیەكان بیقۆزنەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی ل��ەم هەڵبژاردنەش��دا وەكو‬ ‫و چوارچێوەی مزگەوتیان بە راستەوخۆ یەكگرتوو بە لیستی جیا دابەزكی‪ ،‬بەاڵم وەزارەت��ی ئەوقاف چەن��د رێنماییەكی‬ ‫و ناراس��تەوخۆ بەكاردەهێن��ا و ئاین و ئەو هەڵبژاردنە كەمتر پێچرا و بارگاویكرا دەرك��رد بۆ مزگ��ەوت و ئەو مەالیانەش ملمالنێ��ی نێ��وان حیزب��ە نەتەوەیی و‬ ‫كە خۆیان دەپاڵێ��ون‪ ،‬تاكو نەتوانرێت ئیس�ل�امیەكاندا بوویە جێی مش��تومڕ‪،‬‬ ‫چەمكەئاینیەكانی��ان الردەك��ردەوە بۆ بە ئاین و كوفر و ئیمانەوە‪.‬‬ ‫لە هەڵبژاردن��ی ‪25‬ی ‪2009 7‬دا كە مزگ��ەوت و وت��اری هەین��ی و مینبەر ئەو وتارەی س��ەرۆكی هەرێمبوو‪ ،‬كە لە‬ ‫مەرامی حیزبایەتی‪ .‬لە ئاس��تی حیزبە‬ ‫ئیسالمیەكانیش��دا كە ئ��ەو كات تەنها چەن��د لیس��تێك كەوتن��ە كێبەركێوە‪ ،‬بەكاربهێنرێت ب��ۆ حیزبێكی دیاریكراو‪ .‬كۆبوون��ەوەی هەندێ‌ لە مەالكانبوو‪ ،‬كە‬ ‫بزوتنەوەی ئیسالمی راستەوخۆ بەشداری ه��ەردوو حیزبی ئیس�ل�امی(یەكگرتوو هەموو ئ��ەو الیەنانە وایانكردووە ئاین و تیای��دا رەخنەی گرت ل��ە بەكارهێنانی‬ ‫هەڵبژاردنەكان ب��وو‪ ،‬هەڵبژاردنی وەكو و كۆم��ەڵ) لەگ��ەڵ دوو حیزب��ی چەپ س��ۆزی ئاینی بەو زەقیە نەبێتە بابەتی ئاین لەالیەن حیزبە ئیس�ل�امیەكانەوە‪.‬‬ ‫بۆیە راستەوخۆ لە ئاستی بااڵدا (عەلی‬ ‫كوف��ر و ئیم��ان و ح��ەاڵڵ و ح��ەرام و ناسیۆنالیس��تی (زەحمەتكێش��ان و هەڵمەتی هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم لەگ��ەڵ ئەوەش��دا ه��ەردوو باپیر) و (عومەر عەبدولعەزیز) ئەندامی‬ ‫وێنادەك��رد و دەیبەس��تەوە بە قەبر و سۆسیالیست) لیستی چوارحیزبەكەیان‬ ‫پێكهێن��ا و كەوتنە كێبەركێی لیس��تی حیزبە ئیس�ل�امییەكە دروشمی ئاینی و مەكتەبی سیاس��ی یەكگرتوو وەاڵمیان‬ ‫قیامەتەوە‪.‬‬ ‫لە ئاس��تی حیزب��ی ئیسالمیش��دا‪ ،‬كوردس��تانی(یەكێتی و پارت��ی) و س��ۆزی ئاینی‪ ،‬لەهەركوێدا بۆیان بلوێ‌‪ ،‬دایەوە‪.‬‬ ‫بۆ ئ��ەوەی ل��ە هەڵبژارددنی دیكەدا‬ ‫بزوتنەوەی ئیس�ل�امی كەوتە كێبەركێوە (گۆڕان)ەوە‪ .‬ل��ەم هەڵبژاردنەدا دۆخی بەكاریدەهێن��ن بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫لەگ��ەڵ هەموو حیزبە ناسیۆنالیس��ت و ئاینی لە ه��ەردوو ئاس��تی مزگەوت و هەر لەوەی ك��ە هەڵبژارددن و دەنگدان ئاین و دروشمە ئاینیەكان بەكارنەهێنرێن‬ ‫چەپەكان��دا و بە هیچ پێوانەیەك ئامادە حیزب��ی ئاینی��دا كاڵت��ر دەردەكەوت‪ .‬دەچوێنن بە شاهێدی دان و هەر لەوەی بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن‪ ،‬پێویستە پێش‬ ‫نەبوو كە لیس��تێك ی��ان ئیئتیالفێكی ئەوی��ش لەبەر ئەوەی كە یەكەم‪ ،‬حیزبە كە لە ئااڵی حیزبەكەیاندا و لە هەڵمەت وەخت كۆمسیۆن بەیارمەتی پەرلەمان و‬ ‫هاوب��ەش دروس��تبكات و بەش��داربێت ئیس�ل�امیەكان لەگەڵ حیزب��ی نائاینیدا و پۆس��تەرەكانیاندا ئایەت و دروش��می حكوم��ەت و وەزارەتەكان چەندین بڕیار‬ ‫لەگەڵ الیەنێكی دیكەدا لەو پرۆس��ەدا‪ .‬لیستیان پێكهێنابوو‪ ،‬دووەمیش الیەنی ئاین��ی بەرزكراوەت��ەوە و ب��ەردەوام و رێنمای��ی دەربكەن‪ .‬گرنگترین بڕیار و‬ ‫تەنان��ەت رێبەرێك��ی كارای ئەوس��ای (گۆڕان) وەكو تەوژمێكی ئۆپۆزسیۆنی لە هەڵمەتەكەش��دا ب��ە قورئانخوێندن رێنمایش ئەوەیە كە بە تەواوی مزگەوت‬ ‫و مینبەر دووربخرێن��ەوە لە هەڵمەت و‬ ‫بزوتن��ەوە و ئەمیری ئەم��ڕۆی كۆمەڵ‪ ،‬فیعلی دەركەوتبوو‪ .‬ئەم دۆخە وایكردبوو دەستپێدەكەن‪.‬‬ ‫وات��ە بەگش��تی‪ ،‬ل��ەم هەڵبژاردنەدا دروشمەكان‪ ،‬هەروەها لە ئااڵ و دروشمی‬ ‫ئەوكات پێیوابوو كە بەش��داریكردن لە بارگاویكردنی ئاین بە هەڵبژاردنەكان بەو‬ ‫هەڵب��ژاردن و باوەڕبوون ب��ە پەرلەمان زەقیە دەرنەكەوێت و بەشداریی نەكات‪ .‬دۆزەكانی گەندەڵ��ی و خزمەتگوزاری و هیچ حیزبێكدا ئایەت و رەمز و دروشمی‬ ‫ل��ە هەڵبژاردن��ی ئەمساڵیش��دا‪ ،‬كە دەوڵەتی مەدەنی و ماف��ەكان بوونەتە ئاینی و مەزهەبی قەدەغەبكرێت‪.‬‬ ‫وەك��و یاس��ادانەرێك و بەگش��تی‬ ‫دیموكراس��یەت‪ ،‬كوف��ر و بێباوەڕییە‪ .‬زۆرب��ەی حیزب��ەكان بەجی��ا هەڵمەتی دروشم و لە هەڵمەتەكاندا بەكاردەهێنرێن‪،‬‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر‪ ،‬بڕوانە‪:‬‬ ‫زۆرینەی شیعاراتی ئەو كاتی بزتنەوەش هەڵبژاردن دەكەن‪ .‬لەالیەكی تریشەوە‪ ،‬ن��ەك بابەتی ئاینی‪ .‬بەاڵم هەموو حیزب‬ ‫‪http://www.komalnews.net/‬‬ ‫ه��ەردوو حیزب��ی س��ەرەكی یەكێتی و و الیەنەكانیش لە الیەكەوە ناراستەوخۆ‬ ‫ئاینی و بارگاویبوون بە ئاین‪.‬‬ ‫‪Detail.aspx?id=9904&LinkID=1‬‬ ‫لەمەشدا‬ ‫بەكاردێنن‪،‬‬ ‫ئاینی‬ ‫سۆزی‬ ‫و‬ ‫ئاین‬ ‫‪،2005‬‬ ‫دووەمیش��دا‬ ‫ل��ە هەڵبژاردنی‬ ‫پارت��ی دوای رێكەوتنامەی س��تراتیژی‬ ‫‪http://www.kurdiu.org/wtard.‬‬ ‫‪php?pageid=7604‬‬ ‫دۆخێك��ی تایب��ەت لە ئ��ارادا بوو‪ ،‬كە بەرامب��ەر یەكتر هەڵمەت��ی هەڵبژاردن ئیس�ل�امیەكان ب��ۆ هەموو چانس��ێك‬ ‫‪http://www.kurdiu.org/hawal/‬‬ ‫تازە رژێمی س��ەدام روخابوو‪ ،‬بۆیە ئەو دەك��ەن‪ ،‬هەروەه��ا ه��ەردوو حیزب��ی دەگەڕێ��ن‪ .‬لەالیەكیتریش��ەوە حیزب��ە‬ ‫‪index.php?pageid=132601‬‬ ‫كات هەرێ��م خۆی بەرامب��ەر بە بەغدا ئیس�ل�امیی كۆم��ەڵ و یەكگرتوو‪ ،‬پاش عەلمان��ی و نەتەوەییەكان خۆ نادەن لە ‪http://www.speenews.com/‬‬ ‫دەبینیەوە‪ ،‬كە تاكو دەنگێكی زیاتربێت دانیش��تنێكی زۆر نەیانتوان��ی پێكەوە وروژاندن و باسكردنی ئەو بابەتانەی كە ‪index.php/home-news/spee-‬‬ ‫‪news/2160-2013-09-11-19-30-58‬‬ ‫و نوێنەرێك��ی زیات��ر بنێرێتە ملمالنێوە بە لیس��تێك بەش��داریی بك��ەن و بە بۆنی ئەوەیان لێبێت كە حیزب و الیەنە‬

‫سەرکردە‬ ‫ئیسالمییەكان‬ ‫لەئاوێنەی دیكتاتۆرێكی‬ ‫سەردەمی كۆمۆنیزمدا‬ ‫‪2‬‬

‫ئارش هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫كلیله‌كانی كه‌لتور‪:‬‬ ‫به‌رخۆری‪ ،‬االستهالك‬ ‫ئاالن وارد‬ ‫وه‌رگێڕانی‪ :‬بڕوا عه‌الدین‬ ‫‪7‬‬

‫ثاشكؤيةكة لةسةر ئيسالمى سياسي‪ ،‬ئاينناسى‪ ،‬هزر‬

‫یانزەی سێپتەمبەر خەیاڵدانی‬ ‫دانیشتوانی سەر زەوی پڕكرد‬ ‫لە هەزاران وێنەی تراژیدی‬ ‫‪3‬‬

‫د‪ .‬عادل باخه‌وان‬

‫چەمكی سەروەری ئیسالم‪،‬‬ ‫بەدیدی یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫مەبەست لێی سیستەمی‬ ‫خەالفەتی ئیسالمییە‬ ‫‪5‬‬

‫نیاز سه‌عید عه‌لی‬

‫فەلسەفە‪ ،‬گەردوون‬ ‫وەك گشتێك دەخاتە بەر‬ ‫باس‌و هیچ شتێك وەك‬ ‫بەڵگەنەویست وەرناگرێت‬ ‫‪6‬‬

‫واڵتەر ستەیس‬

‫هەڵكشان‌و داكشانی تەوژمی‬ ‫ئیسالمیی پێشكەوتووخوازیی‬ ‫لە ئێران ‪1985-1965‬‬ ‫بەرزانی مەال تەها‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫ژنان نیوە زیاتری‬ ‫دەنگدەرانن‪،‬‬ ‫كۆتا بۆچی؟!‬ ‫هاوژین حەمەرەشید‬ ‫بازن��ەی‬ ‫فراوانبوون��ی‬ ‫بەش��داریی ژنان لەپڕۆسەی‬ ‫سیاس��ی ی��ەك لەئامانج��ە‬ ‫بزاوت��ی‬ ‫بەراییەكان��ی‬ ‫یەكس��انیخوازی ژنان‌و خاڵە‬ ‫س��ەرەكییەكانی كارنام��ەی‬ ‫ه��ەر پارتێك��ی سیاس��ییە‬ ‫دەس��تاو‬ ‫لەپڕۆس��ەكانی‬ ‫دەس��تكردنی دەس��ەاڵتدا لەرێ��ی س��ندوقەكانی‬ ‫دەنگدانەوە‪ ,‬ئەوەی لەمڕۆش��دا لەنێوەندی پرۆسەی‬ ‫سیاسی هەرێمی كوردستاندا دەگوزەرێت ئامادەبوونی‬ ‫ژنانە لەنێوەندەكانی دەسەاڵتدا‪ ,‬كە ئەگەر بەژمارەش‬ ‫بێ��ت بۆ ئ��ەم پرس��ە هەنگاوێكی ئاكتیڤ��ە بەڕوی‬ ‫هاتنەناوەوەی تاكی مێینە بۆ ناوەندەكانی بڕیاردان‌و‬ ‫جێی هەڵوەس��تە بۆكردنە بەتایبەت پەڕینەوەی ژنان‬ ‫لەدەنگدەرەوە بۆ دەنگپێدراو كاندێد لەپرۆس��ەكانی‬ ‫هەڵبژاردن��دا ل��ەدەرەوەی سس��تمی «كۆت��ا» ئەو‬ ‫سیستمەی‪ ،‬كە بۆ فراوانكردنی بازنەی بەشداریپێكردنی‬ ‫ژنان لەپڕۆس��ەی سیاس��یدا بەڕەچاوكردنی قۆناغی‬ ‫گواس��تنەوە لەدەس��تووری عێراقدا بەرێژەی ‪%25‬ی‬ ‫بەش��داری ژنان��ی لەهەر قەوارە‌و پارتێكی سیاس��ی‬ ‫لەپڕۆس��ەكانی دەنگدان كردە خاڵێكی دەس��تووری‌و‬ ‫مەرجێكی جێگیركراو‪.‬‬ ‫هەرێم��ی كوردس��تانیش وەك هەرێمێكی فیدراڵی‬ ‫س��ەر بەعێراق لەچوارچێوەی دەستوردا بەدەرنەبوو‬ ‫لەپابەندی بەسیستمی كۆتا‪ ,‬هەرچەند دۆخی هەرێم‬ ‫دۆخێك��ی جودابوو لەناوچەكان��ی دیكەی عێراق‌و تا‬ ‫ئاستێك پێشڤەچونێكی سیاسی‌و جڤاكی‌و دەرفەتێكی‬ ‫وااڵتر بۆ بەش��دار بوون‌و وجوودی ژنان لەپرۆس��ەی‬ ‫سیاس��ی لەئارادا بوو‪ ,‬هەنوكەش لەپەنای سیستمی‬ ‫كۆتادا ژنانێك چانسی خۆبینینەوەیان لەناوەندەكانی‬ ‫بڕیار‌و پرۆسەی سیاس��ی پێبڕاوە‪ ,‬بەوە گەیشتووە‬ ‫ژنان خۆیان سەركۆنەی ئەم سیستمە بكەن‌و خواستی‬ ‫ئ��ەوە بكەن ل��ەدەرەوەی كۆتا بەهەوڵ‌و توانس��ت‌و‬ ‫كارام��ەی رۆڵ��ی خۆی��ان‪ ,‬خۆیان لەپرۆس��ەكەدا‬ ‫ببینن��ەوە‪ ,‬ه��ەر لەژێر فش��اری ئەم خواستەش��دا‬ ‫هەندێك لەپارت‌و قەوارە سیاسییەكان‌و سەركردایەتی‬ ‫سیاسی كوردس��تانیش بەو باوەڕە گەیشتوون‪ ،‬ئیدی‬ ‫لەم بازنەیە بچنە دەرەوەو هانی ژنان بدەن بەدەنگی‬ ‫خۆیان بەشداریی پرۆسە سیاسییەكان بن‪ ,‬نمونەش‬ ‫پڕۆس��ەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانە بڕیارە‬ ‫لە‪21‬ی ئەم مانگەدا بەڕێوەبچێت‪ ,‬كە ژمارەیەكی زۆر‬ ‫لەژنان وەك نوێنەری پارت‌و كیانە بەش��داربوەكانی‬ ‫پرۆس��ەكە كاندێدن‪ ,‬ئەوەی جێی ئاس��ۆ ڕونیش��ە‬ ‫پراكتیزەكردنی لیس��تی كراوەیە‪ ,‬كە هەر كاندێدێك‬ ‫لەالیەن دەنگدەرانەوە راستەوخۆ لەڕێی سندوقەكانی‬ ‫دەنگدان چانس��ی س��ەركەوتنی ی��ەكال دەبێتەوە‪,‬‬ ‫ب��ەاڵم ئەوەی جێ��ی ئاماژە پێدان‌و پرس��یارە ئاخۆ‬ ‫ژنان بۆ خۆیان دەتوانن لەدەرەوەی سیس��تمی كۆتا‬ ‫خۆیان لەنێوەندەكانی بڕیاردان ببیننەوە‪ ,‬لەكاتێكدا‬ ‫لەهەرێمی كوردستاندا ژمارەی رێكخراو سەنتەرەكانی‬ ‫ژنان‌و كۆمەڵگەی مەدەنی لەژمارەدا لەخانەی هەزاران‬ ‫تێیان پەڕاندوەو ماوەی كاركردن‌و زەمینەسازیش��ان‬ ‫لەبیس��ت س��اڵ بەرەو ژوورە‪ ,‬بەم پێییەش دەبێت‬ ‫گرەنت��ی ئەوە رەخس��ابێت‪ ,‬ژمارەیەكی بەرچاو لەم‬ ‫كاندێدان��ە بەدەنگی دەنگدەران بچن��ە پەرلەمانەوە‬ ‫ن��ەك وەك ئ��ەوەی هەندێ��ك الی��ەن ب��ۆی دەچن‬ ‫هێش��تا بۆ كۆمەڵگەی كوردس��تان زووە لەدەرەوەی‬ ‫بازنەی كۆتا ژنان بەئاس��تەكانی دەس��تەاڵت بگەن‌و‬ ‫ئ��ەوەی لەهەڵبژاردن��ی رابردووی عێراق��دا بینیمان‬ ‫كە بەهەرێمی كوردستانیش��ەوە ل��ەو ژمارە زۆرەی‬ ‫ژنان��ی كاندێد تەنیا ژنێكی��ش نەیتوانی لەدەرەوەی‬ ‫كۆت��ا بەدەنگ��ی دەنگ��دەران بچێت��ە ئەنجوومەنی‬ ‫نوێنەرانەوە‪ ,‬بەخوێندنەوەشمان بۆ رەوشی هەرێمی‬ ‫كوردس��تان لەم قۆناغەدا كاتی ئ��ەوە هاتووە بڵێین‬ ‫ب��ا ژنان��ی كاندێ��د وەك هاوەڵەكانی��ان لەرەگەزی‬ ‫بەرامبەر بتوانن كێبڕكێی دەنگدەران بكەن‌و بەدەنگی‬ ‫دەنگ��دەران لەدەرەوەی سس��تمی كۆت��ا بچنە ناو‬ ‫پەرلەمانی داهاتووی هەرێمی كوردستانەوەو ئەوەی‬ ‫دەنگی تەواو بۆ س��ەركەتن بەدەست نەهێنێت مافی‬ ‫ئەندامێتی پەرلەمانی پێنەدرێت‪ ,‬لەكاتی شكس��تی‬ ‫ژنانی بەشداربووی پرۆسەكەش��دا رێكخراو سەنتەرو‬ ‫دامەزراوەكانی ژن��ان‌و كۆمەڵگەی مەدەنی بخرێنەبەر‬ ‫لێپرسینەوە كە بۆ تا ئەم قۆناغە نەیانتوانیوە ئاستی‬ ‫هۆش��یاری كۆمەڵگەو دەنگدەران بەو ئاس��تە ببەن‬ ‫ژنانیش وەك پیاوان بكەنە نوێنەری خۆیان لەنێوەندە‬ ‫بااڵكانی دەستەاڵتدا‪ .‬بەتایبەت كە ژنان نیوە زیاتری‬ ‫دەنگدەرانن لەپرۆسەكانی دەنگداندا‪.‬‬

‫ئيسالمى سياسى‬

‫‪2‬‬

‫سەرکردە ئیسالمییەكان لەئاوێنەی دیكتاتۆرێكی سەردەمی كۆمۆنیزمدا‬ ‫"عەلی باپیر وه‌ک نموونە"‬ ‫ئارش هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫زۆركات لەئەدای ئایدیۆلۆژیدا پارتە چەپە‬ ‫رادیكاڵ‌و ئیسالمییە رادیكاڵەكان یان روونتر‬ ‫بڵێین ئەو هێزانەی بەنەفەسی ئایدیۆلۆژییەوە‬ ‫سیاسەت دەكەن وێنەی لێكنزیك‌و لێكچوو یان‬ ‫هەر یەكبوونێكی رۆحی لەئەدای سیاسییاندا‬ ‫بەدی دەكرێت‪ .‬لەمێژووی دورو نزیكدا چەپە‬ ‫رادیكاڵەكان تێكهەڵكێشن لەبەرگی ئیسالمی‬ ‫رادی��ك��اڵ��داو بەپێچەوانەیشەوە‪ .‬نومایانی‬ ‫دیكتاتۆریی هەمیشە لەئەدەبیاتێكی سیاسییەوە‬ ‫س��ەرچ��اوەی گ��رت��ووە‪ ،‬كە كەسی ئایدیاكارو‬ ‫ئیماندار خاوەنییەتی‪ .‬كەسێك وا خۆیپیشاندات‬ ‫كە سیحری ب��زاوت‌و كردەوەكانی لەهێزێكەوە‬ ‫وەردەگرێت كە لەسەرووی مرۆڤەوەیە‪ .‬بۆنموونە‬ ‫لەگەرمەی مۆدێلی چەپەكانداو لەواڵتانی ژێر‬ ‫سایەی رووسیای شورەوی‪ ،‬بۆ هەموو واڵتێك‬ ‫پاڵەوانێك قوتكرابوویەوە‪ .‬بۆ هەموو كایەیەكی‬ ‫ژیان لەئەدەب‌و شیعرو چیرۆك هەمیشە كەسێك‬ ‫داتاشرابوو كە كرابوویە قسەی هەوەڵ‌و كۆتاو‬ ‫ئیتر لەسۆنگەی ئەوەوە قسە لەسەر رەوایەتی‌و‬ ‫نارەوایەتی ئەو كایەو كێشانەی ناو بوارەكان‬ ‫دەدرا‪ .‬هەروەك چۆن لەڕووی هزرو فەلسەفەو‬ ‫تیۆری سیاسیشەوە ماركس كرایە پێغەمبەرو‬ ‫هێزوو پێزی برایە سەرووی مرۆڤ كە خودی‬ ‫م��ارك��س تۆمەتبار ن��ەب��وو ب��ەو شێواندنەی‬ ‫كەسایەتییەی بەڵكوو ئ��ەوە پێرەوانی بەو‬ ‫ئاراستەدا بردیان‪ .‬دواتریش لینین‌و پاشان‬ ‫ستالین‪ .‬لەدنیای فەلسەفەدا كەسێك‌و لەئەدەبدا‬ ‫ژەنیارو شاعرو تابلۆكێشەكان داتاشران‪ .‬پەیامی‬ ‫پیرۆزی هەمیشە رەنگ‌و بۆیەكی دیكتاتۆری‬ ‫لێدیپێچرێت‪ .‬پیرۆزییەكان تەنها لەئاینەوە نین‪.‬‬ ‫ئەگینا خودی ئایین ب��ڕوای بەپیرۆزی نییە‪.‬‬ ‫بەاڵم تا ئەوكاتەی رادەكێشرێتە ناو گەمەی‬ ‫سیاسییەوە ئیتر پیرۆززانین وەك سیاسەتێك‬ ‫بەنەوی كدنی چین‌و توێژەكانی دی‌و كەسەكانی‬ ‫دەوری ئەمیرو سەردار دێتە گۆڕێ‌‪ .‬تەنانەت‬ ‫لەهزری دینیدا پێغەمبەرمان موحەمەد پیرۆز‬ ‫نییەو بەوتەی خ��ودا هیچ نییە و ئەو تەنها‬ ‫نێردراوێكەو بەس‪ .‬بەاڵم لەپاش پێغەمبەرو‬ ‫بەرە بەرە لەسەردەمی راشیدین‌و تابعینەكانداو‬ ‫لەو خاڵەوەی كە ئەرستۆقراتییەتی قورەیش‬ ‫دینی وەك پ��رۆژەی حوكمرانی‌و دەس��ەاڵت‬ ‫كۆنترۆڵكرد ئیتر مەغزای پیرۆزییەكان‌و كایەی‬ ‫قۆرغكردنی تاكێك‌و داماڵینی تاكێك لەوانی‬ ‫دی‌و عەشیرەتێك لەوانی دی‌و دواتر نەتەوەیەك‬ ‫لەوانی دی سەری هەڵدا‪ .‬بۆ روونكردنەوەی ئەم‬ ‫نووسینە ب��ەراوردی دوا دیكتاتۆرێكی چەپ‌و‬ ‫دی��اری نێو كایەی چەپی رادیكاڵ دەهێنینە‬ ‫نێو باس‌و بەراوردی دەكەین بەچەند سەردارو‬ ‫ئەمیرو ئەمیندارێكی ئیسالمییە سیاسییەكان‬ ‫لەكوردستاندا‪ .‬نیكۆالی چاوچیسكۆی مەزنە‬ ‫دیكتاتۆری رۆمانیاو سەرۆكی پێشووی ئەو‬ ‫واڵتە‪ ،‬دارای سیحرێكی دەگمەن بوو لەبازیكردن‬ ‫ب��ەه��ەم��وو جوانییەكانی ك��ۆم��ۆن��ی��زم‪ .‬ئەو‬ ‫لەبەرگی ئایدیۆلۆژیادا هەموو سوكایەتییەكی‬ ‫بەپرەنسیپەكانی كۆمۆنیزم دەك��رد‪ .‬دروست‬ ‫وەك ئەو سەردارە جووە سەرمایەدارانەی كە‬ ‫پارتی كۆمۆنیستی روسیایان لەپاش شۆڕشی‬ ‫ئۆكتۆبەر ئاڕاستە دەكرد‪ .‬ئیكۆالی چاوچیسكۆ‬ ‫و خێزانەكەی نموونەی دووای��ن دیكتاتۆری‬ ‫كۆمۆنیزم ب��وون‪ .‬ئەو وەك سەرۆكی پارتی‬ ‫شیوعی رۆمانیا توانی لەپاش ‪ 1965‬كورسی‬ ‫دەس��ەاڵت لەواڵتدا بەدەست بگرێت‪ .‬ناوبراو‬ ‫لەپارتێكی گچكەوە توانی بەگرتنەبەری فیك‌و‬ ‫فاكی كۆمۆنیزم‪ .‬بەئۆپۆزسیۆنبوون‌و ئاوێتەبوون‬ ‫لەگەڵ راستەكاندا‪ .‬بەتەلقینی ئایدیۆلۆژی‬ ‫تاك بەتاكی گەنجانی واڵتەكەی‪ .‬بەخۆسازان‬

‫كاشكا جارێكی دی كتێبی ئیمان‌و پەرلەمانی عەلی باپیر چاپدەكراو‬ ‫لەبەرگی كتێبەكەدا وێنەیەكی خۆی لەپەرلەمانی ئێراقدا پیشاندەدرا‬ ‫ئەو پەرلەمانەی لەخودی نوسینەكەیدا بەبازنەی كوفری ناو دەبرد‬ ‫لەگەڵ نەیارانی واڵتەكە‌و كرێگرتەیی ئەم‌و ئەو‪.‬‬ ‫بەشێواندنی مێژووی پارتەكانی ترو‪ ،‬زوو زوو‬ ‫هەڵگەڕانەوە لەئیمانی رابردووی گەیشتە كورسی‬ ‫و دەسەاڵت‪ .‬چەكی ئایدیۆلۆژی ئەو هێند بەهێز‬ ‫بوو‪ .‬لەبەرگی هەژارو نەداردا‪ ،‬لەبەرگی بەرگری‬ ‫كردن لەپاڵەو جوتیارو وەك یەك ژیانی چینەكانی‬ ‫كۆمەڵگە‪ .‬لەبەرگی مانیفێستی ماركس‌و‬ ‫لەدەروێشبوون بۆ سەرمایەی ئەو‪ ،‬توانی ببێتە‬ ‫داڵدەی هەزاران الوی بێكارو بێ‌ هیوا لەژیان‪.‬‬ ‫لەهەمانكاتدا سیحری ئەدەبیاتی هێند كاریگەر‬ ‫بوو خەڵكی كۆشك‌و تەالرەكانی نەدەدی‪ .‬ئەو‬ ‫خاوەن زیاد لەپەنجا ڤێالی بااڵو كەم وێنەی‬ ‫دنیا بوو‪ .‬ئەو زاڵ بەسەر ئابووری واڵت‌و یاساو‬ ‫یانەو مەكانی خەڵك بوو‪ .‬دیكتاتۆریەتی ئەم‬ ‫پیاوە لەنیوەی دووەمی حەفتاكانەوە هەڵكشا‪.‬‬ ‫لەكاتێكدا بۆخۆی لەپارتی شیوعیدا كەسێكی‬ ‫ێ وردە‬ ‫نامۆی ناو حزبێكی گچكە ب��وو‪ .‬وەل� ‌‬ ‫وردە بوویە قەیسەری نوێی رۆمانیاو سەرەتا‬ ‫بەپشتبەستن ب��ەق��ازان��ج��ی جەنگی س��اردو‬ ‫پشتیوانی دنیای سۆڤیەت بەرە بەرە گەورەبوو‪.‬‬ ‫دواتر لەگەڵ بەرەو رووخانی ئەو هێزەدا دای‬ ‫لەپشتكردن لەهەموو قیەمێكی سۆڤیەت‌و بوویە‬ ‫دۆستی ئەوروپاو سۆشیالیزمی زانستی‌و دوواتر‬ ‫دیموكراسیەتی بەپیرۆز ناو دەبرد لەكاتێكدا‬ ‫پێشتر بەچەكی سەرمایەدارو ژەهری نێو نانی‬ ‫ه��ەژاران ن��اوی دەب��رد‪ .‬ئ��ەم پیاو لەنوسین‌و‬ ‫نومایانی فیكریدا خۆی لێگۆڕاو هەمیشە لەونێك‬ ‫خۆی نیشان نەدەدا كەوتەكانی وتەی مرۆڤن‪.‬‬ ‫لەم بارەشەوە توێژەران‌و ئەكادیمیستەكان‌و‬ ‫پرۆژەی زانستی نێو زانكۆكانی ئەو واڵتە كە‬ ‫كەسانی م��ەزن‌و تیۆرە كۆمەاڵیەتییەكان كە‬ ‫ێ دەم رۆمانیای پێبەناوبانگ بوو‪ ،‬بەئیعازە‬ ‫ئەو ‌‬ ‫سیاسییەكانی ئەم پیاوە كەوتنە وێزەی هەڵدان‬ ‫بەشان‌و باڵیداو دروس��ت لەماوەی ‪ 5‬ساڵی‬ ‫دیاریكراو لەحوكمڕانییەكەیدا لەهەشتاكاندا‬

‫نێزیكەی ‪ 200‬نامەی ئەكادیمی ماستەرو دكتۆرا‬ ‫تەنها لەسەر ئەو وتارانەی نوسرا كە لەبۆنە‬ ‫میللییەكانی واڵتەكەیدا پێشكەشیدەكردن‪.‬‬ ‫بەشێوەیەك وایلێهات ئ��ەم پ��ی��اوە خەونی‬ ‫بەسەرداریەتی دنیاو دینی خەڵك دەزان �ی‌و‬ ‫هێند خۆی لەمرۆڤایەتی بەدوردەگرت وەخت‬ ‫بوو لەكایەی پزیشكیدا پێكهاتەی بایەلۆژی‬ ‫خۆیشی وەك مرۆڤێكی ئاسایی پیشاننەدات‪.‬‬ ‫هاوكات خۆی بەپاڵەوانی فیكرو پاتشای ئەدەبی‬ ‫روباری راین دەزانی‪ .‬چەندەها لەقەب‌و لەزگەی‬ ‫سیاسی لەخۆی نابوو‪.‬دواجار جەماوەر لەخەوی‬ ‫غەفڵەت راپەڕین‌و لەراپەرینێكی جەماوەریدا‬ ‫كە تاك بەتاكی خەڵكی رۆمانیای گرتبوویەوە‬ ‫ێ بڕی‌و‬ ‫لێی راپ��ەڕی �ن‌و وت��اری شاهانەیان پ ‌‬ ‫بەفڕۆكەی تایبەتی هەڵهات‪ .‬ئیدی جەماوەر‬ ‫شوێنی كەوتن تا قۆڵبەستیانكردو لەدادگای‬ ‫سەربازیداو لەپێشچاوی خەڵكیدا دایانە بەر‬ ‫دەستڕێژی گوللە‌و خ��ۆی‌و خێزانەكەی كە‬ ‫لەسەرووی ژنەوە تەماشای دەكرد لەنێو بران‪.‬‬ ‫لێرەو لەوێ‌ جۆرێك لەدڵداری‌و پێزانین بەحس‌و‬ ‫حسابی یەكتری لەنێوان ئەو نەزمەی كۆمۆنیزم‌و‬ ‫ئیسالمییەكان هەیە‪ .‬ئیسالمییەكانیش هەمان‬ ‫داتاشین ه��ەم بۆ سەركردەكانیان دەك��ەن‪،‬‬ ‫هەمیش سەركردەكانیان واپیشان دەدەن كە‬ ‫هێزێك لەسەرووی مرۆڤەوە بۆ پێشەوایەتیكردن‬ ‫هەڵیبژاردوون‪ .‬بۆ نموونە لەنێو ئیسالمییەكاندا‬ ‫عەلی باپیر درووس��ت‪ ،‬نموونەیەكی زیندووە‬ ‫لەئاوێنەی خەسڵەت‌و نیازەكانی ئەو دیكتاتۆرەی‬ ‫رۆمانیا‪ .‬بەدەر لەعەلی باپیر پێشتریش لەناو‬ ‫بزووتنەوەی ئیسالمیدا رابەرەكان واتەماشا‬ ‫دەك��ران‪ .‬بەگشتیش لەناو جیهانی ئیسالمیدا‬ ‫ئەدەبیاتێك لەپیاهەڵدانی ئەمیرو خەلیفەكان‬ ‫هەبووە‪ .‬بۆنموونە لەكتێبەكەی مێژوونووسی‬ ‫ع��ەرەب مەسعودیداو لەچەندین بڕگەی ناو‬ ‫بەشەكانی كتێبەكەی ب��ەالزەڕی��دا پیاهەڵدان‬

‫میری كۆمەڵ‪ ،‬ساڵێك دیموكراسیەت‬ ‫بەكوفرو ساڵێك بەكورسی گەرمی پێشەوەی‬ ‫كۆبوونەوەكانی‌ ده‌بینێت تەواوی عەمودو دیوارە‬ ‫روخاوەكانی گوندەكان دەكات بەوێنەی خۆی‌‬

‫بەخەلیفەكانی ئومەوی وێنەیەكی زیندووی ئەم‬ ‫بۆچوونەن كە ئەم وێنەیە تا سەدام حسێنیش‬ ‫لەبەرگە كەڵچەرە ئیسالمییەكەی ئەو پیاوەدا‬ ‫مابوو‪ .‬لەراستیدا نامۆییەك لەبەپیرۆز زانینی‬ ‫میرو ئەمینداری ئیسالمییەكانیشدا بەدیدەكرێت‪،‬‬ ‫كە سەرەتاكانی حزبی شیوعی رۆمانیا دووبارە‬ ‫دەكەنەوە‪ .‬پێ‌ بەپێ‌ لەپیرۆزی سەركردەوە‬ ‫وێنای چاوچیسكۆ لەعەلی باپیردا دەبینرێت‪.‬‬ ‫ئەویش لەنێو پارتێكی قەبەی ئایدیۆلۆژیدا‬ ‫جودا دەبێتەوەو لەسەر بنەمای لەخۆبایبوون‌و‬ ‫فیكری ناوازەی لەریزی پیرو ریشچەرمووەكاندا‬ ‫رەپ دەوەستێت‪ .‬ئەویش وەك ئەو دەبێتە‬ ‫نوسەرو تەنها قەڵەم بەدەستی مەیدانەكە‪.‬‬ ‫ئەویش وەك ئەو نوسینەكانی جیا لەهەموو‬ ‫نوسینێكی ئەكادیمی دارای فیكرو تەنزی رۆحی‬ ‫خۆیەتی‌و خۆی بەسەر لەشكری پیرۆزییەكان‬ ‫دەزانێت‪ .‬ئەویش وەك ئەو هەموو نوسین‌و‬ ‫كتێبێكی ساڵی پێشووی پێچەوانەی ئەم ساڵ‌و‬ ‫ئایندەیەتی‪ .‬میری كۆمەڵ ساڵێك دیموكراسیەت‬ ‫بەكوفرو ساڵێك بەكورسی گەرمی پێشەوەی‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەك��ان�ی‌و ت��ەواوی ع��ەم��ودو دی��وارە‬ ‫روخاوەكانی گوندەكان دەكات بەوێنەی خۆی‌و‬ ‫نوسینی یەكتاپەرستی تادەنگێك زیاتر بێنێت‬ ‫بۆ پەرلەمانێك‪ ،‬كەپێشتر بڕوای پێی نەبوو‪.‬‬ ‫لەئێستایشدا گەرمتر لەهەمووان كۆڕەكانی‬ ‫گەرمن بۆ رەوایەتیدانی بواری ئیمان لەبردنەوە‌و‬ ‫كورسی زیاتر بۆ پەرلەمان‪ .‬ساڵێك پەیوەندی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ دەرەوەی��دا ب��ەرەم��زی غەیانبوون‌و‬ ‫ساڵێك دەست لەنێو دەستێكی راستی لەنێو‬ ‫چ��ەپ��ەك��ان��دای��ەوە دەس��ت��ی چەپیشی لەنێو‬ ‫راستەكاندا‪ .‬كاشكا جارێكی دی كتێبی ئیمان‌و‬ ‫پەرلەمانی عەلی باپیر چاپ دەكراو لەبەرگی‬ ‫كتێبەكەدا وێنەیەكی عەلی باپیر لەپەرلەمانی‬ ‫ئێراقدا پیشاندەدرا‪ .‬ئەو پەرلەمانەی لەخودی‬ ‫نوسینەكەیدا بەبازنەی كوفری ناو دەبرد‪ .‬ئەو‬ ‫بازنەیەی ئەوڕۆ لەریزی خانمانی سەر رووتدا‬ ‫وێنەی دەگیرێت‪ .‬ئەو پەرلەمانەی ئێراق‪ .‬كە‬ ‫بەئێراقی ژێر سایەی ئەمریكا ناوی دەبات‌و‬ ‫ئێستاش ئەمیری پارتێكی میانەڕەوی سەرخەری‬ ‫پ��رۆژەی ئەمریكایەو هاوكێشە ئیمانییەكان‬ ‫رێ��ك بەمیزانی ب��ەرژەوەن��دی��ی��ەك��ان��ی خۆی‬ ‫تەفسیر دەكات‌و لێك دەدات��ەوە‪ .‬ئەتوارەكانی‬ ‫چاوچیسكۆو عەلی باپیر هێند نزیكن دروست‬ ‫دەڵێی وێنەیەكن كراون بەدووكوتەوە‪ .‬كوتێكیان‬ ‫لەرۆمانیا لەساڵی ‪1989‬دا س��وت��اوەو ئەم‬ ‫كوتەیان لەئێستادا و لەكوردستاندا وەختە گری‬ ‫هەڵبژاردنی ئایندە بیسوتێنێت‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫دياردةى ئاينى‬

‫قەرەداغی باش بۆی نەچوه‌!‬

‫بینین‬

‫محەمەد مێرگەسۆری‬ ‫دەستپێكی بابەت‌و وتارەكەمان بەو چەند‬ ‫ئایەتەی سورەتی «البقرة» لەقورئانی‬ ‫پیرۆز دەهۆنینەوە‪:‬‬ ‫ال َربُّ َك لِ ْل َمال ِئ َك ِة ِإنِّي َجا ِع ٌل يِف َ‬ ‫( َو ِإ ْذ َق َ‬ ‫األ ْر ِ‬ ‫ض‬ ‫َخ ِلي َف ًة َقالُواْ َأ جَ ْ‬ ‫ت َع ُل ِفي َها َمن يُ ْف ِس ُد ِفي َها َو َي ْس ِف ُك‬ ‫ِّس َل َك َق َ‬ ‫الد َماء َو حَن ُ‬ ‫ال‬ ‫ِّ‬ ‫ْن نُ َس ِّب ُح حِ َ‬ ‫ب ْمد َِك َونُ َقد ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ساء‬ ‫ِإنِّي َأ ْع َل ُم َما َال َت ْع َل ُمونَ (‪َ )30‬و َعل َم آ َد َم األ مْ َ‬ ‫ُكلَّ َها ُث َّم َع َر َض ُه ْم َع َلى مْ َ‬ ‫الال ِئ َك ِة َف َق َ‬ ‫ال َأن ِب ُئو ِني‬ ‫ني(‪َ )31‬قالُواْ‬ ‫ساء َه ُؤالء إِن ُكن ُت ْم َصا ِد ِق َ‬ ‫ب َِأ مْ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫نت ال َعلي ُم‬ ‫ُس ْب َحانك ال عل َم لنا ِإال َما َعل ْمتنا ِإنك أ َ‬ ‫حْ َ‬ ‫ال ِكي ُم(‪.))32‬‬ ‫لێدوان‌و دەبڕینی بۆچون‪ ،‬لەبارەی هەر‬ ‫جۆرە بابەت‌و پرس‌و كێشەیەكەوە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫هەر كەسێكەوە بێت ماف‌و شتێكی ئاساییە‪،‬‬ ‫بەاڵم لێدان‌و وتاری كەسایەتی‌و سەركردە‌و‬ ‫بەرپرسێكی حكومی یان فەرمی‌و نافەرمی‪،‬‬ ‫جگە ل��ەوەی جێی ڕام��ان‌و لێكدانەوەی‬ ‫جیان‌و جۆرێك لەبەر پرسیاریەتی تێدایە‪،‬‬ ‫بەهەڵوێست‬ ‫پێویستی‬ ‫لەهەمانكاتدا‬ ‫لەسەركردنیشە‪.‬‬ ‫ئێستا بەهۆی فرەیی ئامرازەكانی گەیاندن‌و‬ ‫ڕاگەیاندنەوە‪ ،‬ڕۆژانە چەندین لێدوان ‌وتاری‬ ‫س��ەرك��ردە سیاسی‌و ب��ەرپ��رس��ە ئیداریو‬ ‫حكومی‌و فەرمی‌و نافەرمییەكان دەبیستین‌و‬ ‫دەبینین‌و پێماندەگەن‪ ،‬بەشێكیان جێی‬ ‫سەرنج‌و بایەخی ڕای گشتین‌و بەشێكیان‬ ‫جێی بایەخدانی بەشێك‌و نوخبەیەكی‬ ‫دیاركراو یان گروپ‌و الیەنێكن‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫م��اوەی��ەك لەمەوبەر لەناو ژم��ارەی��ەك‬ ‫لەخۆپیشاندەرانی ئ��ەن��دام‌و الیەنگرانی‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان‌و كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی كوردستاندا‪ ،‬كە بۆ پشتگیری‬ ‫ل��ەش��ەرع��ی��ەت��ی م��ورس��ی‌و ئیخوانەكانی‬ ‫میسر س��ازدراب��و‪ ،‬لەمیانەی بەڕێوەچونی‬ ‫خۆپیشاندانەكەدا وتارێك لەالیەن ئەمینداری‬ ‫گشتی یەكێتی زانایانی جیهانی ئیسالم‪،‬‬ ‫بەرێز پرۆفیسۆر دكتۆر عەلی قەرەداغی‬ ‫پێشكەشكرا‪ .‬ب��ەڕێ��زی��ان ل��ە وت��ارەك��ەی��دا‬ ‫هەر بیروبۆچون‌و بیروڕایەكی گەیاندبێ‌‪،‬‬ ‫بەشێكی دەچێتە خانەی ئازادیی ڕادەبڕین‌و‬ ‫وەك ئەمیندارێكی ئاینی جیهانی ئیسالمی‬ ‫دەت��وان��ێ��ت گ��وزارش��ت لەبیروبۆچونی‬ ‫ڕێكخراوەكەی و خۆی لەبەرانبەر كۆمەڵێك‬ ‫پ��رس��ی جیهانی ئ��ی��س�لام�ی‌و سیاسی‌و‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت �ی‌و ه��ی دی��ك��ە ب��ك��ات‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەش��دا مافی هەمو ه��اواڵت�ی‌و‬ ‫تاكێكی جیهانی ئیسالمی‌و هاواڵتی‌و تاكی‬ ‫كوردیشە‪ ،‬كە لەبەشێكی وتەكانی‌و ڕاكانی‬ ‫‌وردبێتەو ‌و هەڵوێستەیان لەسەربكات‪،‬‬ ‫چونكە بەرێزیان بەرپرس‌و كەسایەتیەكی‬ ‫دی��ارە‌و قسەو ك��ردار‌و دەربڕینەكانی وەك‬ ‫كەسێكی ئاسایی نیەو بایەخ‌و گرنگی خۆیان‬ ‫هەیە‪ .‬بەتایبەت لەنێو خۆپیشاندانێكی بەو‬ ‫ج��ۆرەی‪ ،‬یەكگرتو‌و كۆمەڵ لەناوجەرگەی‬ ‫پایتەختی هەرێمی باشوری كوردستان‬ ‫ڕێكیان خستبو‪ .‬ئەمەش هاوتەریبە لەگەڵ‬ ‫لۆژیكی «مافی من‪ ،‬مافی تۆ»‪ ،‬نەك مافی‬ ‫من تۆ‌و بەس»‪ .‬من مەبەستم نیەو بەشیاو‬ ‫‌و كارێكی بەجێی نازانم ڕێنمایی شێوازو‬ ‫ڕێگەكانی پێشكەشكردنی ‌وتاردان‌و وتاربێژ‬ ‫فێری دكتۆر عەلی قەرەداغی بكەم‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەمانەوێت ڕای خۆمان لەبەرانبەر چەند‬ ‫پەیڤ‌و دەقێكی بەرێزیان بخەینەڕو‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئ��ەوەی ل��ێ��دوان‌و وت��ارەك��ەی‪ ،‬پەیوەندیی‬ ‫ڕاستەوخۆی نەك هەر بەپرس‌و بابەتگەلێكی‬ ‫مێژویی‌و سیاسی‌و كۆمەاڵیەتیەوە هەیە‪،‬‬ ‫بەڵكو پەیوەندییان بەكۆی ئەو ڕوانین‌و‬ ‫لۆژیكە سەپێنەرەوە هەیە‪ ،‬كە گەالنی‬ ‫ناوچەكەی توشی چ كارەسات‌و كێبركێیەكی‬ ‫توندو مەینەتبار كردوە‪ ،‬كە ئەویش پرس‌و‬ ‫بابەتی مەزهەبگەرایی‌و تائیفەگەراییە‪،‬‬ ‫بەتایبەت ملمالنێ‌‌و ناكۆكی نێوان هەردو‬ ‫مەزهەبی شیعە–سوننە‪.‬‬ ‫بەرێز دكتۆر ق��ەرەداغ��ی لەدەستپێكی‬ ‫‌وتارەكەیدا‪ ،‬ساڵوی دكتۆر شێخ قەرزاوی‬ ‫دەگەیەنێتە كوردان‪ ،‬وەك ئەوەی قەرزاوی‬ ‫لەفەلەك‌و هەسارەیەكی تر بێت‌و ساڵوەكەی‬ ‫لەپاپای ڤاتیكان بچێت؟ لەكاتێكدا ئەوەی‬ ‫ب��ەدرێ��ژای��ی چ��ەن��د س��ەدەی��ەك‪ ،‬ب��ەن��اوی‬ ‫ئیسالم‌و لەسەر ئیسالم‪ ،‬بەسەر ك��ورد‌و‬ ‫زێ�د‌و خاكەكەی ك��راوە‌و دەكرێت‪ ،‬بەسەر‬

‫گۆشه‌یه‌ک ‌ه مانگی دوجار‬

‫دکتۆر عادل باخه‌وان‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫وانەكانی یانزەی سێپتەمبەر‬ ‫وانەی یەكەم‬

‫د‪ .‬یوسف قرزاوي‬

‫هیچ گەل‌و میللەتێكی ناوچەكە‌و جیهانیش‬ ‫ن��ەك��راوە‪ ،‬كەچی دكتۆر ق��ەرزاوی هەتا‬ ‫ئێستاش‪ ،‬ب��ەگ��وم��ان��ەوە دەڕوان��ێ��ت��ە ئەو‬ ‫كارەساتانەی بەسەر ك��ورددا هاتون‌و ئەو‬ ‫مافە بەخۆی نادات‪ ،‬تەنها بۆ جارێكیش بێت‬ ‫سەر واڵتی «النكەی شارستانیەكان»بدات‌و‬ ‫وەك نواندنی وەف��ادارێ��ك بۆ زان �ا‌و دانا‌و‬ ‫متەسەوف و ئایینناس‌و ڕاڤەكارە ناسراو‬ ‫‌و ناودارەكانی كورد بكات‌و ڕێز‌و پێزانینیان‬ ‫پێبگەیەنێت‪ ،‬ئەگەر نەشتوانێت بە ئێمەش‬ ‫بگەیەنێت‪ .‬ب��ۆچ��ی ت��وان��ی لەهەفتەی‬ ‫یەكەمی لەسەر كارالبردنی حوسنی مبارك‬ ‫بگەڕێتەوە واڵتەكەی‪ ،‬وەك خۆی پێشتر‬ ‫سوێندی خواردبو‪ ،‬هەتا ئەو دەستەاڵتداری‬ ‫ێ نەگەڕێتەوە؟ خۆ ئەو شێخ‌و زانایەكی‬ ‫ب‌‬ ‫بەناوبانگی ئاینی ئیسالمەو بەپرسی‬ ‫گەورەترین ڕێكخراوی ئاینی ئیسالم بوە‌و‬ ‫قسە‌و وتەكانی لەجیهانی ئیسالمیدا بەهەند‬ ‫وەردەگیرێن‌و فەتوا‌و ئیجتهادەكانی جێی‬ ‫متمانەن‌و پەیڕەو دەكرێن‪ .‬وەك خاوەنداری‬ ‫هەمو گەل‌و میللەتانی زوڵملێكراوی ئیسالم‪،‬‬ ‫ێ یان هیچ‬ ‫دەیتوانی لەبۆنەیەكدا تەشریفبهێن ‌‬ ‫ێ پڕۆسەكانی ئەنفال‌و كیمیابارانكردنی‬ ‫نەب ‌‬ ‫ه��ەڵ��ەب��ج �ە‌و ن��اوچ��ەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان��ی‬ ‫ئیدانەكردبا‌و پشتگیریی مافەڕەواكانی‬

‫د‪ .‬عةىل قةرةداغى‬

‫كە ئەگەر كورد نەبوایە ئێستا تورك بەناوی‬ ‫ئاینەوە‪ ،‬شانازی بەوەوە نەدەكرد‪ ،‬بەشێكی‬ ‫گ��ەل‌و میللەتانی ‌واڵتانی بەڵكان لەسەر‬ ‫دەستی ئەوان بونەتە ئیسالم؟ لەكاتێكدا‬ ‫لەوانەیە زۆر لەمێژونوس‌و مێژونوسەكانی‬ ‫ك��ورد‌و دەستەبژێری ك��ورد بیرو سەرنج‌و‬ ‫تێبینی زۆریان لەسەر هەمو ئەو ڕوداوانەی‬ ‫سەرەوە‌و بەشداریی عاتفی‌و ئاینیانەی كورد‬ ‫هەبێ‌‪.‬‬ ‫جگە ل��ەوەش ‌وردب��ون��ەوە ل��ەو لێدوان‌و‬ ‫وتەیە‪ ،‬دەگەینە ئەو ڕاستیە‪ ،‬كە هەمیشەو‬ ‫ب��ەردەوام ل��ەچ��ەن��د ق��ۆن��اغ‌و س��ەردەم��ی‬ ‫ج��ی��ادا‪ ،‬ك��ورد بۆتە قوربانیی سەرەكی‬ ‫ناكۆكی‌و ملمالنێیەكانی نێوان ئ��ەو دو‬ ‫مەزهەبە(شیعە‪ -‬سوننە)‪ ،‬لەكاتێكدا كرۆك‌و‬ ‫بنچینەی سەرەكیی پرسی ك��ورد‪ ،‬پرسی‬ ‫ن��ەت��ەوە‌و نەتەوایەتی‌و ناسنامەیە‪ ،‬نەك‬ ‫ناسنامەی مەزهەبی‌و تایفی‪ .‬لەالیەكیترەوە‬ ‫ب��ەدرێ��ژای��ی سەرهەڵدانی ئاینی ئیسالم‬ ‫لەنەجدو حیجاز‌و هەتا ئیستاش‪ ،‬ئەوەندەی‬ ‫ملمالنێیەكانی نێوان ئ��ەو دو مەزهەبە‬ ‫لەبەرژەوەندیی ع��ەرەب‌و هێز‌و دەسەاڵتە‬ ‫سەردەستەكانی ن��اوچ��ەك�ە‌و كوردستان‬ ‫قۆرخكراوە‪ ،‬ئەوەندە بۆ ئاینەكە نەبوە‪ .‬نەك‬ ‫هەر ئەوەش‪ ،‬قوربانی‌و تێچوە مرۆییەكانی‬

‫چ ئومێدو هیوایەكمان بەقەرزاوی هەبێت‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا لەقەتەرەوە هانی شەڕكردن‬ ‫ێ ئەوەی سەركۆنەی فەتوا‌و‬ ‫لەسوریا بدات‪ ،‬ب ‌‬ ‫هەڕەشەكانی بەرەی نوسرە بكات‪ ،‬هەر لەبەر‬ ‫ئەوەی ئەوان بەرەیەكی سوننەن؟‬ ‫كوردی كردبا‪.‬‬ ‫لەالیەكی تریشەوە دیسان لەبەشێكی‬ ‫دی��ك��ەی وت��ارەك��ەی��دا‪ ،‬دك��ت��ۆر ق��ەرەداغ��ی‬ ‫وتی»ئێمە شانازی ب��ەك��وردەوە دەكەین‪،‬‬ ‫چونكە ئ��ەوان ئێمەیان لەفاتیمیەكان‬ ‫ڕزگاركرد‌و شیعەیان تێكشكاند‪ .‬هەر بۆیە‬ ‫ێ دەكەین»‪.‬‬ ‫ێ چاوەڕ ‌‬ ‫هەمو كارێكی چاكیان ل ‌‬ ‫ئەگەر شێخ ق��ەرزاوی پێی واب�ێ‌‪ ،‬لەناو‬ ‫ئەو هەمو قوربانیدان‌و خۆبەختكردنەی‪،‬‬ ‫ك��ورد لەماوەی چەند سەد ساڵێك پێش‬ ‫س��ەالح��ەدی��ن��ی ئ��ەی��وب�ی‌و دوای ئ��ەوی��ش‪،‬‬ ‫پێشكەشی ئاینەكەیان‌و ئیسالمەتیان كردوە‪،‬‬ ‫هیچی نەگاتە ئەوەی كە ئەیوبیەكان‪ ،‬ئەوانیان‬ ‫لەفاتیمییە شیعەكان ڕزگاركردوە؟ باسی‬ ‫ڕزگاركردنی قودس‌و شەڕ‌و ڕوبەڕوبونەوەكانی‬ ‫سەردەمەكانی دوات��رو پاشان سەردەمی‬ ‫حكومڕانیی عوسمانیەكانی لەبیرچۆتەوە‪،‬‬

‫ناكۆكیەكانی نێوانیان‌و سڕینەوەی یەكتر‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەگەل‌و نەتەوەكانی وەك كورد‪،‬‬ ‫لەقوربانیەكانی زۆربەی شااڵو‌و فتوحاتەكانی‬ ‫ئیسالم زیاترە‪.‬‬ ‫با ئەو پرسیارە بكەین‪ ،‬ئەوە چ سەروەری‌و‬ ‫تۆمارێكی مێژویی شانازی پێوەكردنە‪،‬‬ ‫لەسەر بیروڕای جودا‪ ،‬بەهەزاران‌و دەیان‬ ‫هەزار كەس كوشتوبڕ بكەی‌و ئاسەواریان‬ ‫نەهێڵیت؟! لەكاتێكدا ئەوانیش مرۆڤن‌و‬ ‫لەپەیڕەوانی هەمان ئاینن‌و خاوەن پەیام‌و‬ ‫كتێب‌و یەك قیبلەبون‪ .‬باشە بۆ قەرزاوی‬ ‫تەنها شانازی بەكارێكی ل��ەو چەشنەی‬ ‫نەوەكانی سەالحەدینەوە دەكات‪ ،‬كە لەشیعە‬ ‫فاتمیەكان ڕزگاریكردون‪ ،‬ئەی بۆ شانازی‬ ‫بەزانا‌و دانا‌و فەیلەسۆف‌و متەسەوفەكانی‬ ‫ك��وردەوە ناكات؟ ئەگەر ئ��ەوان نەبونایە‬ ‫ئەمڕۆ زۆر بەڕونی هەستمان بەكۆمەڵێك‬

‫كێشە‌و كەلێنی زانستەكانی ئاینی ئیسالم‬ ‫دەكرد‪ .‬كەسێك دوای نزیكەی هەزار ساڵ‪،‬‬ ‫لەسەردەمێك ش��ەڕی مەزهەبی‌و تایفی‬ ‫خەریكە دێتە بەردەم ماڵیان‌و ماڵەكانمان‪،‬‬ ‫لەجیاتی ڕۆڵی لێكنزیككردنەوە‌و تێپەڕاندنی‬ ‫ناكۆكی‌و جیاوازییە الوەكیەكان‪ ،‬تازە بەتازە‬ ‫شێخ قەرزاوی تۆمار‌و ڕوداوێكی شەڕانگێز‌و‬ ‫خوێنڕشتن زیندودەكاتەوە‪.‬‬ ‫نازانم دكتۆر قەرەداغیش لەبیری چۆتەوە‬ ‫لەكوردستاندا جگە لەپەیڕەوانی مەزهەبی‬ ‫سوننە‪ ،‬برا فەیلەكانیش ه��ەن‌و چەندین‬ ‫ساڵە باجی مەزهەبەكەیان دەدەن‌و ئەودیو‬ ‫‌و ئەم دیویان پێكرا‌وە و یەكەم پرۆسەی‬ ‫ئەنفالكردنی گەلەكەمان لەبرا فەیلیەكانەوە‬ ‫دەستیپێكردوە؟ هەرگیز نەدەبو‌و بەباشی‬ ‫نازنم‪ ،‬دوای ‪ 499‬ساڵ لەشەڕی چاڵدێران‬ ‫جارێكی ت��ر ك��ورد بكرێتەوە قوربانی‌و‬ ‫گ��ۆڕی ئاینی‌و مەزهەبی‌و تایفی‌و پرسە‬ ‫بنەڕەتیەكەی‪ ،‬وەك باسمانكرد پرسێكی‬ ‫نەتەوەییە‪ ،‬لەبۆتەی مەزهەبگەرایی بتوێتەوە‬ ‫یان بخرێتە چوارچێوەی ئاینی‌و مەزهەبی‌و‬ ‫بخرێتە نێو بەرداشی ئاین‌و مەزهەبەوە‪.‬‬ ‫چ زانایی‌و داهێنانێك لەباسكردنەوەی ئەو‬ ‫ڕوداوەدا هەیە‪ ،‬جگە لەژانێكی نامرۆڤانە‌و‬ ‫شاردنەوەی چەندین ڕوداوی ڕاستەقینەو‬ ‫ڕوی ڕاستیی نوسینەوەی چەند حەقیقەتێكی‬ ‫دیرۆكی‪ .‬ئەوە چ هەژانێكە جێنشینانی خودا‬ ‫ب��ەخ��وت‌و خ��ۆڕای��ی بۆ م��ەرام‌و مەبەستی‬ ‫شەیتانی ساتبەسات خوێنیان ب��ڕژێ‌‌و‬ ‫شێخ‌و دكتۆرێكی دی��اری وەك ق��ەرزاوی‬ ‫لەسەدەی بیستویەكدا‪ ،‬ئەو هەستە ڕقئامێزە‬ ‫دەربڕێتەوە؟!‬ ‫چ ئومێدو هیوایەكمان بەقەرزاوی هەبێت‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا ل��ەق��ەت��ەرەوە هانی شەڕكردن‬ ‫ێ ئ��ەوەی سەركۆنەی‬ ‫لەسوریا ب��دات‪ ،‬بەب ‌‬ ‫فەتوا‌و هەڕەشەكانی بەرەی نوسرە بكات‪،‬‬ ‫هەر لەبەر ئەوەی ئەوان بەرەیەكی سوننەن؟‬ ‫وەك هاواڵتیەكی ك��ورد‪ ،‬داواك��اری��ن چیتر‬ ‫بەو قسانە ئەو هەستە دەمارگیریە ئاینیە‬ ‫نەورژێنرێن و دوبارە نەكرێنەوە‪ ،‬كە تەنها‬ ‫چەند الیەنێكی ئیسالمی سیاسی‌و الیەنی‬ ‫دیكە خوازیاری بیستنی ئەو قسە‌و لێدوان‬ ‫وتارانەن‪ .‬ئومێدەوارین ڕۆشنبیر‌و بەرپرسانی‬ ‫تریش‪ ،‬لەبارەی ئەو جۆرە لێدوان‌و بابەتانە‪،‬‬ ‫هەڵویست وەربگرن‪.‬‬ ‫لەكۆتایدا دەڵێین‪ :‬ئەو ئایەتەی سەرەوە‪،‬‬ ‫گەواهی‌و بەڵگەیەكی دی��ار‌و رون��ە لەسەر‬ ‫ئ��ەوەی م��رۆڤ ل��ەالی خ��وداوە بەجێنشین‬ ‫ناوبراوە‌و هیچ جۆرە رەن�گ‌و ناو‌و نەژاد‌و‬ ‫جودایی رەگ��ەزی‪ ،‬بەمرۆڤەوە نەلكاندوە‌و‬ ‫تێیدا نەهاتوە سپی پێست‌و ئیسالم‌و سونە‪،‬‬ ‫جێنشینن‌و ئەوانی تریش كۆیلەو پاشكۆ‪.‬‬ ‫‪Muhmad mergasory@facebook.com‬‬

‫نازانم دكتۆر قەرەداغیش لەبیری چۆتەوە لەكوردستاندا جگە لەپەیڕەوانی‬ ‫مەزهەبی سوننە‪ ،‬برا فەیلەكانیش هەن‌و چەندین ساڵە باجی مەزهەبەكەیان‬ ‫دەدەن‌و ئەودیو‌و ئەم دیویان پێكرا‌وە‪ ،‬یەكەم پرۆسەی ئەنفالكردنی‬ ‫گەلەكەمان لەبرا فەیلیەكانەوە دەستیپێكردوە؟‬

‫دوانزە س��اڵ لەمەوب��ەر ویالیەتە یەكگرتوەكان��ی ئەمەریكا بو‬ ‫بە ش��انۆی تەقینەوە گ��ەورەكان و كامیكازەكان��ی ئەلقاعیدە بە‬ ‫فڕۆك��ە مەدەنیەكانیانەوە پەالماری نیۆیۆرك و واش��نتۆنیان دا و‬ ‫لەیەككاتدا‪ ،‬بورجەكان كە ڕەمزی دەس��ەاڵتی ئابوری ئەمەریكا و‬ ‫پنتاگۆن كە ڕەمزی دەس��ەاڵتی سەربازی بون‪ ،‬وردوخاشكران‪ .‬لە‬ ‫ساڵی ‪1812‬ه‌وە‪ ،‬پاش جەنگی نێوان بەریتانیای گەورەو ئەمەریكا‬ ‫ت��ا ‪ ،2001‬ئەمە یەكەمجار بو كە ویالیەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا‬ ‫و لەنێو خاكی خۆیدا بەم شێوەیە پەالماربدرێت‪.‬‬ ‫بەش��ێكی زۆر ل��ە ڕاڤەكردنەكان��ی یانزەی س��ێپتەمبەر بەو‬ ‫ئاڕاس��تەیەدا دەڕۆن ك��ە لێكچونێك لەنێوان هەرەس��ی یەكێتی‬ ‫سۆڤێت و ئەمڕۆ دا دروستبكەن‪ .‬واتە كاراییەكانی هەرەسی یەكێتی‬ ‫سۆڤێت بە كاراییەكانی یانزەی سێپتەمبەر بەراورددەكەن‪ .‬هەر لە‬ ‫نێو هەلومەرجێكی وادایە كە بۆ یەكەمجار گوزارشتی «جەنگ» بۆ‬ ‫دەستنیش��انكردنی هێرشەكانی ئەلقاعیدە و پاشان كاردانەوەكانی‬ ‫ئەمەریكا دەخرێتە بازاڕی ڕۆشنبیریەوە و بەكاردەهێنرێت‪.‬‬ ‫بێگومان گ��ەڕان ب��ەدوای ڕەهەندی «نوێبون» لەم هێرش��ە‬ ‫تیرۆریس��تیانەدا كارێكی بێمانایە‪ ،‬چونكە كۆمەڵگە ئەوروپیەكان‬ ‫مێژویەك��ی درێژیان لەگەڵ هێرش��ە یەكلەدواییەكەكانی بزوتنەوە‬ ‫تیرۆریستیەكاندا هەیە‪ :‬بەریتانیەكان لەگەڵ‪IRA‬دا‪ ،‬ئیسپانیەكان‬ ‫لەگەڵ‪ETA‬دا‪ ،‬فەرەنس��یەكان لەگەڵ ئەكش��نی ڕاس��تەوخۆدا‪،‬‬ ‫ئیتالیەكان لەگەڵ كەتیبە سورەكاندا‪ ،‬ئەڵمانیەكان لەگەڵ سوپای‬ ‫س��وردا‪ .‬لەگەڵ ئامادەبونی هەمو ئەم گروپە تیرۆریستانەدا‪ ،‬هیچ‬ ‫یەكێك لەم واڵتانە س��تراتیژی خۆی لەسەر ئاستی دەوڵەت لەگەڵ‬ ‫دنی��ای دەرەوەدا نەگۆڕی و تەنها لەڕێ��گای هێزەكانی پۆلیس و‬ ‫دەزگا هەواڵگریەكان��ەوە هەوڵی لەناوبردن یان كۆنترۆڵكردنی ئەم‬ ‫گروپانەیان داوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی كە وا لە بەش��ێكی زۆر لە سیاسیەكان لەالیەك و‬ ‫تایبەتمەندەكان لەالیەكی دیكەوە دەكات كە تیرۆریزمی ئەلقاعیدە‬ ‫وەك مەترس��یەكی «تایبەت و جیاواز و تاقانە» تەماش��ابكەن‪،‬‬ ‫توانایی ئەم ڕێكخراوەیە لە بەدەس��تهێنانی ئەو شتەی كە تەواوی‬ ‫جیهانی نوێ لێی دەترس��ێت‪ :‬واتە چەكە كۆكوژەكان‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫چەكی كیمیاوی و بۆمبی ئەتۆمیك‪ .‬ئەم مەترس��یە زەبەالحە وا لە‬ ‫چینی سیاس��ی و تایبەتمەندەكان دەكات كە كلیك لەس��ەر هەمو‬ ‫مۆدێلەكانی ڕوبەڕوبونەوە بك��ەن‪ ،‬بەڕادەیەك كە هەرگیزاوهەرگیز‬ ‫گروپێك��ی تیرۆریس��ت نەتوانێت دەس��ت لە چەك��ە كۆكوژەكان‬ ‫گیربكات‪.‬‬ ‫ئایا هێرشەكانی یانزەی سێپتەمبەری دوانزە ساڵ لەمەوپێش بە‬ ‫چەكە كۆكوژەكان ئەنجام��دران؟ بێگومان نەخێر‪ .‬فڕاندنی فڕۆكە‬ ‫و تەقینەوە ی��ان نەك هەرمۆدێلێكی تازە لە تیرۆریزم نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لە زانس��تە سیاس��یەكاندا وەك كردەیەكی كالسیكی لە تیرۆریزم‬ ‫دەخوێنرێتەوە‪ .‬كردەیەك كە لە حەفتاكانی س��ەدەی ڕابوردوەوە‬ ‫دەستی پێكردوە و تائێستاش هەر بەردەوامە‪ .‬هێرشەكانی ‪1983‬‬ ‫و ‪ 1984‬بۆ س��ەر س��ەفارەتی فەرەنسا و ئەمەریكا لە لوبنان هەر‬ ‫لەڕێ��گای كامیكازەكانەوە بو‪ .‬هەروەها ئ��ەوە یەكەم جارنیە كە‬ ‫تیرۆریس��تەكان پەالم��اری بورجەكانی نیۆیۆرك دەدەن‪ :‬پێش��تر‬ ‫ئەلقاعیدە‪ ،‬لە فێفریوەری ‪ 1993‬دا و بە ئۆتۆمۆبیلێكی بۆمبڕێژكراو‬ ‫پەالماری هەمان بورجی دابو‪.‬‬ ‫هەمو ئەم ڕەگەزانە دەمان بەنەوە س��ەر ئەوەی كە هێرشەكانی‬ ‫یان��زەی س��ێپتەمبەر وەك كردەیەكی تیرۆریس��تی كالس��یكی‬ ‫وێنابكەین‪ ،‬بەاڵم لەدەرەوەی ئ��ەم ڕەگەزانەدا‪ ،‬ڕەگەزێكی دیكەی‬ ‫تایبەت هەیە كە ئەم ڕوداوە لە تەواوی ڕوداوە تیرۆریستەكانی پێش‬ ‫خۆی جیادەكاتەوە و تایبەتمەندیەكی بێوێنەی پێدەبەخشێت‪ .‬ئەم‬ ‫ڕەگەزەش بریتیە لە بینینی ڕاس��تەوخۆی پەالم��ارەكان لەالیەن‬ ‫دانیشتوانی سەر زەویەوە‪ .‬بینین وەك كردەی بیناكردنی خەیاڵدان!‬ ‫خەیاڵدان وەك ڕوبەری چوارچێوەكێشان بۆ جیهان! واتە بەخشینی‬ ‫چوارچێوەی تیۆری بە كردەیەك كە هێش��تا ڕوینەداوە‪ .‬مەبەست‬ ‫لەو س��اتەوەختەیە كە تیرۆریس��تەكان دەبن ب��ە خاوەنی چەكە‬ ‫كۆكوژەكانی وەك كیمیای و بۆمبی ئەتۆمی‪.‬‬ ‫یانزەی سێپتەمبەر خەیاڵدانی دانیشتوانی سەر زەوی پڕكرد لە‬ ‫هەزاران وێنەی تراژیدی‪ :‬وێنەی ئەو هاواڵتیانەی كە لە بورجەكانەوە‬ ‫خۆی��ان فڕێدەدایە خ��وارەوە و لەتوپەتدەبون‪ ،‬وێنەی ئەو ژنانەی‬ ‫كە لە ڕێ��گای تەلەفۆنەكانیانەوە و لەنێ��و فڕۆكە فڕێنراوەكانەوە‬ ‫پەیوەندییان بە كەسوكاریانەوە دەكرد و دوا ماڵئاواییان لێدەكردن‪،‬‬ ‫وێنەی ئەو دوكەاڵنەی كە لە قاتەكانەوە دەهاتنەدەرەوە و دنیایان‬ ‫ڕەش��دەكرد‪...،‬لەنێو ئ��ەم خەیاڵدانەدا چیتر هیچ دەس��ەاڵتێك‬ ‫نەیدەتوانی و تا ئێستاش ناتوانێت ڕێگا لەم پرسیارە بگرێت‪:‬‬ ‫گەر تیرۆریس��تانی ئەلقاعیدە بەچەكە كالس��یكیەكانیان بتوانن‬ ‫تراژیدیای لەم ش��ێوەیە دروستبكەن‪ ،‬ئەی ئەگەر لە سبەینێیەكی‬ ‫نزیكدا چەكە كۆكوژەكانیان دەس��تبكەوێت‪ ،‬چ تراژیدیایەكی دیكە‬ ‫بۆ بەشەریەت دروستدەكەن!‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫ئاينناسى‬

‫‪4‬‬

‫پێوه‌ندیی نێوان هونه‌ر و ئاین‬ ‫دایان ئه‌پۆستۆلۆس‪-‬که‌په‌دۆنه‬ ‫و‪ :.‬شادمان ئه‌مین‬

‫*‬

‫ل ‌ه داڕشتنی ئایینه‌کان و گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫ئ��وس��ت��ووره‌ک��ان��دا‪ ،‬ئایین و ه��ون�ه‌ر ل ‌ه‬ ‫ب��ۆچ��وون و ک��رده‌وه‌ش��دا ه��اوب��ه‌رن‪.‬‬ ‫ه��ون�ه‌ر ب�ه‌ پێوه‌ندییه‌کی ج �ه‌وه �ه‌ر و‬ ‫سروشتییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ڕاستی و جوانی‬ ‫و ه��ه‌روه‌ه��ا ه�ه‌س��ت�ه‌ک��ان��ی م��رۆڤ��دا‌‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌زموونێکی ئایینی یان وه‌کوو‬ ‫دیارده‌ناسی ئایین؛ ڕودۆلف‌ ئۆتۆ ده‌ڵێ‪،‬‬ ‫«ئه‌زموونه‌ بانسروشتی ‪numinous‬‬ ‫ـه‌کان» به‌دوای خۆیدا دێنێ‪ .‬به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫هونه‌رییه‌کان ده‌توانن واتای ئایین یان‬ ‫ئه‌زموونی ئایینی وه‌رگرن و بیگوازنه‌و‌ه‬ ‫ب ‌ه جێگیرکردنی ڕواڵه‌تی‪ ،‬له‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫دووپاتکردنه‌وه‌ی ئایینه‌ سه‌ره‌کییه‌ک ‌ه‬ ‫یان ئه‌زموون ‌ه ئایینییه‌ک ‌ه بڕه‌خسێنن‪.‬‬ ‫هونه‌ر ل ‌ه گه‌ڕان به‌دوای جوانیدا له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫سه‌رچه‌شنێکی بێ‌وێنه‌ یان پیرۆز ب ‌ه‬ ‫مرۆڤه‌کان بناسێنێ بۆ ئه‌وه‌ی له‌ ڕێگای‬ ‫ڕزگاریدا به‌دوایدا بچن و له‌وانه‌یه‌ ل ‌ه‬ ‫گێڕانه‌وه‌ بانسرووشتییه‌کانیدا ڕێگایه‌ک‬ ‫بۆ پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ دنیادا پێشنیار بکات‬ ‫به‌ مرۆڤ‪ .‬ئایین وه‌کوو ڕێگای ڕزگاری و‬ ‫بۆهاتێکی مه‌عنه‌وییش‪ ،‬باسی پێویستیی ‌ه‬ ‫بنچینه‌ییه‌کانی مرۆڤ ب ‌ه گێڕانه‌وه‌یه‌کی‬ ‫کارا ده‌کات‪ .‬کاتێ خواسته‌ به‌ڵگه‌مه‌ند‌ه‬ ‫ئایینییه‌کان ل ‌ه ڕێگای وێ��ن�ه‌و‌ه باڵو‬ ‫ده‌کرێنه‌وه‌‪ ،‬هونه‌ر ده‌بێته‌ پێوه‌ندییه‌کی‬ ‫ئایینی‪ ،‬و ئه‌و شێو‌ه په‌یوه‌ندییه‌ تایبه‌ت ‌ه‬ ‫بیروبڕوا و نه‌ریت و به‌هاکان به‌هێز‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫‪ .١‬پێوه‌ندییه‌ بنه‌ماییه‌کان‬ ‫پێوه‌ندییه‌کانی نێوان ئایین و هونه‌ر‬ ‫هه‌میش ‌ه پڕ بووه‌ ل ‌ه ناڕوونی و مشت‌ومڕ‬ ‫و فره‌چه‌شنی ب��ه‌اڵم بنه‌مای هه‌موو‬ ‫ئه‌و پێوه‌ندییان ‌ه مه‌سه‌له‌ی ده‌س�ه‌اڵت‬ ‫‌(ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت �ی‌‪ ،‬ئ��اب��ووری و سیاسی‬ ‫و ه��ه‌روه‌ه��ا م �ه‌ع��ن �ه‌وی) ب��ووه‌‌‪ .‬النی‬ ‫ک�ه‌م ‪ ٥‬شێواز بۆ پێناسه‌کردنی ئه‌و‬ ‫پێوه‌ندییان ‌ه هه‌بووه‌‪( :‬ده‌سه‌اڵتخوازانه‌)‪،‬‬ ‫(ڕووب�ه‌ڕووب��وون�ه‌وه‌ی��ی)‪( ،‬دووالی�ه‌ن��ه)‌‌‪،‬‬ ‫(جیابوونه‌وه‌خوازانه) و (یه‌کپارچه)‌‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پێوه‌ندییانه‌ی نێوانیان ک ‌ه تێیدا‬ ‫ئایین زاڵ ده‌بێ به‌سه‌ر هونه‌ردا‪ ،‬واته‌ له‌و‬ ‫شوێنه‌دا ک ‌ه هونه‌ر ده‌‌که‌وێته‌ پله‌ی دووهه‌م‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی له‌ خزمه‌ت خواسته‌کانی ئاییندا‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌سه‌اڵتخوازانه‌یه‌‪ .‬له‌و پێوه‌ندییه‌دا‪،‬‬ ‫داهێنان و ڕه‌سه‌نایه‌تیی هونه‌ر ده‌رفه‌تی‬ ‫خۆنواندنی بۆ نامێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکوو هونه‌ر‬ ‫و هونه‌رمه‌ندیش ده‌‌بن ‌ه ئامێرێک ب ‌ه‬ ‫ده‌ستی ده‌سه‌اڵتێکی بانسه‌ره‌وه‌ و ئه‌و‬ ‫به‌کاریان ده‌هێنێ‪ ،‬و لێره‌دا ده‌کرێت‬ ‫هونه‌ر به‌ بانگه‌شه‌یه‌کی دیداری پێناس ‌ه‬ ‫بکه‌ین‪.‬‬ ‫کاتێ که‌ هونه‌ر و ئایین دوو ده‌سه‌اڵتی‬ ‫هاوتان و هیچیان فه‌رمانبه‌ری ئه‌ویدی‬ ‫نییه‌‌؛ ده‌کرێ پێوه‌ندییه‌که‌ ب ‌ه گوتارێکی‬ ‫هاوتا بزانین‪ .‬له‌ پێوه‌ندییه‌کی وه‌هادا‬ ‫ه��ون �ه‌ر و ئایین پێکه‌و‌ه به‌ستراون‬ ‫و هه‌رکامیان ه��ه‌وڵ ده‌دات به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یدیدا زاڵ ببێت‪ .‬شێوه‌یه‌کی دیکه‌ی‬ ‫پێوه‌ندیی پێکه‌وه‌به‌ستران ده‌توانین ب ‌ه‬ ‫پێوه‌ندییه‌کی دووالیه‌نه‌ پێناسه‌ بکه‌ین و‬ ‫مه‌به‌ست ئه‌و کاره‌یه‌ ک ‌ه ئایین و هونه‌ر‬ ‫له‌ کو‌لتورێکدا پێگه‌یه‌کی یه‌کسانیان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ل� ‌ه پێکه‌وه‌ژیانی خ��ۆراک و‬ ‫بۆهاتی بانسروشتیدا پێکه‌و‌ه کار‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬پێوه‌ندیی نێوان ئایین و هونه‌ر‬ ‫ب ‌ه شێوه‌یه‌کی جودایی‌خوازانه‌یش ئه‌و‬ ‫کاته‌یه‌ که‌ هه‌ر کامیان به‌ شێوه‌یه‌کی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ و بێ گوێدان ‌ه یه‌ک‪ ،‬ئه‌رکی‬ ‫خۆیان جێبه‌جێ ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌و ده‌سته‌ ل ‌ه‬ ‫نه‌ریته‌ ئایینییه‌کان که‌ ب ‌ه ئایکۆن‌‌شکێن‬ ‫ده‌ن��اس��رێ��ن ی��ان ئ �ه‌و کولتورانه‌ی ک ‌ه‬ ‫هونه‌ره‌که‌یان دنیاخواز و سێکیوالره‌‪،‬‬ ‫نموونه‌ی ئ �ه‌و «ج��ودای��ی» ـ��ه‌ن‪ .‬ل ‌ه‬

‫کۆتاییدا‪ ،‬له‌ پێوه‌ندییه‌کی یه‌کپارچه‌یشدا‪،‬‬ ‫ئایین و هونه‌ر تێکه‌ڵی یه‌ک ده‌ب��ن و‬ ‫زانینی ئ �ه‌وه‌ی که‌ سنووری هونه‌ر ل ‌ه‬ ‫کوێو‌ه ده‌ست پێده‌کات و نه‌ریتی ئایینی‬ ‫له‌ کوێدا کۆتایی دێت؛ ئه‌سته‌مه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫وه‌ک��وو چ��ۆن پێناسه‌یه‌کی گشتگری‬ ‫جیهانیی هونه‌ر یان ئایین به‌ده‌سته‌و‌ه‬ ‫نییه‌‌‌‪ ،‬هیچ ئایینێکیش ڕوانگه‌یه‌کی ڕوون و‬ ‫یه‌کده‌نگی له‌سه‌ر هونه‌ر نییه‌‪ .‬ئه‌و ڕوانگ ‌ه‬ ‫و بۆچوون ‌ه له‌ ناو نه‌ریتێکی ئایینی و ل ‌ه‬ ‫ناو نه‌ریته‌ ئایینیی ‌ه جۆراوجۆره‌کانی نێو‬ ‫کو‌لتورێکدا‪ ،‬جیاوازه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا هه‌روه‌ها‬ ‫س وه‌نده‌ر‬ ‫که‌ دیارده‌ناسی ئایین‌ «گێرادو ‌‬ ‫لیۆ» باسی ده‌کات‪ ،‬له‌ نێوان هه‌موو ئه‌و‬ ‫گوتارانه‌دا که‌ باس کران ده‌کرێ هاوکات‬ ‫یان به‌ شێوه‌یه‌کی مێژوویی نه‌ریتێکی‬ ‫ئایینی دیاری بکه‌ین‪.‬‬ ‫‪ .٢‬تایبه‌تمه‌ندی و گ��وت��اره‌ک��ان��ی‬ ‫هونه‌ری ئایینی‌‬ ‫ده‌کرێ به‌ چه‌ند هۆکارێک هونه‌ر ب ‌ه‬ ‫ئایینی بزانین‌‪ .‬یه‌کێک ل ‌ه هۆکار‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کان ک��رداری هونه‌ره‌‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌رهه‌مێکی هونه‌ری فرمان یان چیرۆکی‬ ‫نه‌ریتێکی تایبه‌تی ئایینی بنوێنێ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وێنه‌یه‌ ب ‌ه فێرکاریی ئایینی ده‌ناسرێت‬ ‫و ده‌ک��رێ بڵێین ئ�ه‌رک��ێ��ک��ی ئاینی‬ ‫جێبه‌جێ ده‌ک��ات‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌توانین‬ ‫بڵێین هونه‌ر ل ‌ه که‌ل‌وپه‌ل ‌ه جوانکاریی ‌ه‬ ‫موقه‌دده‌سه‌کانی وه‌کوو پیاڵه‌ و مۆمدان‬ ‫یان کتێب ‌ه پیرۆزه‌ ڕازێنراوه‌کان ب ‌ه وێنه‌ی‬ ‫جۆراوجۆری ڕێ‌وڕه‌سم ‌ه ئایینییه‌کان ب ‌ه‬ ‫شێوازێکی پیرۆزکراو و موقه‌دده‌س یان‬ ‫وه‌کوو به‌شێک ل ‌ه ڕێ‌وڕه‌سمی ئایینی و‬ ‫پاڕانه‌وه‌‪ ،‬ڕۆڵێکی ئایینی ده‌گێڕێ‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها بڕێ له‌ به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌کانی‬ ‫وه‌کوو وێنه‌ی پاڕانه‌وه‌ ئایینییه‌کان ک ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر کاشی له‌ که‌نیسه‌ی «سه‌ینت‬ ‫» ی «ڕاوننا» دا ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫‌ڤیتاله ‌‬ ‫وێنه‌ی سه‌ر دیواره‌کانی ئاجانتا(‪ )١‬ل ‌ه‬ ‫ڕۆژئاوای هیندستان ک ‌ه جووڵه‌کانی یۆگا‬ ‫ده‌نوێنن‪ ،‬ئامانجێکی ئایینی و هاوکات‬ ‫فێرکارانه‌یان هه‌یه‌‪ .‬به‌رهه‌مه‌کانی دیکه‌ی‬ ‫وه‌کوو چوارپێیه‌کانی ‌ئاسانته‌(‪ )٢‬یان‬ ‫ته‌وته‌مه‌کانی ئینویت‌(‪ ،)٣‬ب ‌ه هونه‌ری‬ ‫ئایینی ئ��ه‌ژم��ار ده‌ک��رێ��ن‪ .‬ل�ه‌وان�ه‌ی� ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مێکی ه��ون��ه‌ری ته‌نیا له‌به‌ر‬ ‫شوێنه‌که‌ی‪ ،‬بخرێته‌ ڕی��زی به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫هونه‌ریی ‌ه ئایینییه‌کانه‌وه‌‪ .‬که‌وای ‌ه ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مانه‌ی که‌ ل ‌ه شوێنگه‌لێکی وه‌کوو‬ ‫په‌رستگا و خه‌ڵوه‌تخانه‌ و که‌نیسه‌ و‬ ‫مزگه‌وته‌کاندا هه‌ڵکه‌وتوون‪ ،‬هه‌موویان‬ ‫ده‌چن ‌ه ڕی��زی هونه‌ری ئایینییه‌وه‌‪ .‬ل ‌ه‬ ‫بڕێ شوێندا به‌رهه‌مێکی هونه‌ری هه‌ر‬ ‫ل ‌ه بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ ب ‌ه تایبه‌ت بۆ شوێنێکی‬ ‫ئایینی ئاماد‌ه بکرێت‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییه‌کی دیکه‌ی هونه‌ری ئایینی‬ ‫بابه‌ت یان شێوازی نه‌خشاندنه‌که‌یه‌تی‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه له‌وانه‌یه‌ وێنه‌یه‌ک‪ ،‬تایبه‌ت ب ‌ه‬ ‫که‌سایه‌تی یان ڕووداوێکی ئایینی بێت‬ ‫یان له‌ چوارچێوه‌ی نه‌ریتێکی تایبه‌تی‬ ‫ئایینیدا وانه‌یه‌ک بڵێته‌وه‌‪ .‬ل ‌ه نموونه‌ی‬

‫ی��ان شوێنێکی ئایینی داوا ک��ردووه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌ک ‌ه بچێت ‌ه‬ ‫ڕیزی به‌رهه‌مه‌ هونه‌ریی ‌ه ئایینییه‌کانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند و ده‌روونیشی ل ‌ه ب ‌ه ئایینی‬ ‫بوون و پێناسه‌ی به‌رهه‌مێکی هونه‌ریدا‬ ‫ده‌وری تایبه‌تیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه زۆرب��ه‌ی ئایینه‌کاندا هونه‌رمه‌ند‬ ‫ئه‌و که‌سه‌ی ‌ه ک ‌ه خۆی ده‌کاته‌ نه‌زری‬ ‫ڕێبازێکی بانسروشتیی تایبه‌ت‪ .‬سه‌ره‌تا‬ ‫ئه‌و پڕۆس ‌ه داهێنه‌رانه‌یه‌ به‌ پاك‌سازیی‬ ‫ڕۆحی هونه‌رمه‌ند ده‌ژمێردرێت و ده‌بێ‬ ‫خولی تایبه‌تی داب‌ون �ه‌ری��ت و پارێز‌ه‬ ‫ده‌روونییه‌کان ته‌واو بکات هه‌ر وه‌کوو‬ ‫چۆن ڕه‌به‌ن ‌ه ئه‌رتۆدۆكسه‌ڕۆژهه‌اڵتییه‌کان‬ ‫ک ‌ه ب ‌ه ئایکۆن‌شکێن ده‌ناسرێن و هه‌روه‌ها‬ ‫ڕه‌به‌ن ‌ه بووداییه‌کان هه‌موویان ئه‌و خول ‌ه‬ ‫ته‌واو ده‌که‌ن‪‌.‬‬ ‫له‌ ئایینگه‌لێکی وه‌کوو مه‌سیحییه‌ت‬ ‫و هیندوسییه‌تدا‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ هونه‌ر ل ‌ه‬ ‫خزمه‌تی فێرکردن و بارهێنان و به‌گشتی‬ ‫خ��وداپ �ه‌رس��ت��ی��دا ب��ێ��ت‪ .‬ده‌ک��رێ ئه‌و‬ ‫گوتاره‌ی هونه‌ری ئایینی‪ ،‬که‌ ڕێسا یان‬ ‫چیرۆک ‌ه ئایینییه‌کان‪ ،‬به‌ که‌ڵک‌وه‌رگرتن‬ ‫ل ‌ه شێوازی نیگارکێشیی ڕان��وان��دن و‬ ‫هه‌روه‌ها هێماکان‪ ،‬مه‌به‌سته‌که‌ی نمایش‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬به‌ خوداپه‌ره‌ستیی دی��داری‬ ‫پێناس ‌ه بکه‌ین‪ .‬ده‌سته‌واژه‌ی «په‌رستنی‬ ‫دیداری‌» یش ده‌کرێ بۆ هونه‌رێک به‌کار‬ ‫بهێنین که‌ بۆ مه‌به‌ستێکی پیرۆز و ئایینی‬ ‫به‌کار ده‌هێنرێت‪ .‬ئه‌و‌ه له‌ ئایینگه‌لێکی‬ ‫وه‌کوو داویز ‌م و شینتویزمدا‪ ،‬ک ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫هونه‌ر بکه‌ن ب ‌ه وێن ‌ه یان ئامێرێک یان‬ ‫ڕێ‌وڕه‌سم ‌ه ئایینییه‌کان ده‌نوێنێ یان‬ ‫هه‌ر له‌ ڕاستیدا بۆ ڕێ‌وڕه‌سمێکی ئایینی‬ ‫که‌ڵکی لێ وه‌رده‌گیرێت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌کرێ‬ ‫ئ �ه‌و وێنانه‌ی که‌ بۆ ڕازون��ی��ازی تاک‬ ‫که‌ڵکیان لێ وه‌رده‌گیرێت یان له‌ باری‬ ‫ده‌روونییه‌و‌ه تاکێک په‌روه‌رده‌ ده‌که‌ن‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫ڕامانی دیداری پێناسه‌ بکه‌ین‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هونه‌ر ده‌توانێ هۆگری و نواندنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫سۆفیانه‌ی تێدا بێت‪ ،‬ک�ه‌ نموونه‌ی‬ ‫ل ‌ه هونه‌ری مه‌سیحی و ـ به‌تایبه‌ت ـ‬ ‫ئه‌رتۆدۆکسی ڕۆژهه‌اڵتیدا ده‌بینین‪ .‬ئه‌و‬ ‫وێنانه‌ وه‌کوو هێما یان سه‌رچه‌شنی واتای‬ ‫بوونی پیرۆز‌‪ ،‬ده‌توانن پشتگیریی گه‌شه‌ی‬ ‫ده‌روونیی که‌سه‌که‌ تێکه‌ڵبوونی کاتی‬ ‫له‌گه‌ڵ خودادا بکه‌ن یان ببن ‌ه پردی ئه‌و‬ ‫پێوه‌ندییه‌‪ .‬که‌ ئه‌و به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییان ‌ه‬ ‫ب ‌ه سۆفییانه‌ی دیداری پێناسه‌ ده‌کرێت‪.‬‬ ‫هونه‌ری ئایینی له‌وانه‌ی ‌ه ته‌نیا هێمایه‌ک‬ ‫بێت‪ .‬ده‌توانین له‌ شێوه‌ و وێنه‌کان بۆ‬ ‫گواستنه‌وه‌ی په‌یامێکی ئایینی که‌ ته‌نیا‬ ‫نزیکان و شاره‌زایان لێی تێده‌گه‌ن‪ ،‬که‌ڵک‬ ‫وه‌رگرین؛ بۆ وێن ‌ه ده‌توانین ئاماژه‌ ب ‌ه‬ ‫نه‌ریتی قه‌بباال‌یی ‪ Kabbalist‬ی‬ ‫یه‌هوودییه‌کان بکه‌ین‌‪ .‬به‌گشتی له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫هونه‌ر ته‌نیا بۆ ڕازاندنه‌وه‌ بێت‪ ،‬ک ‌ه بۆ‬ ‫وێن ‌ه ل ‌ه سه‌رچه‌شنه‌ ئه‌ندازه‌ییه‌کان‬ ‫و وێنه‌ هه‌ڵکه‌نراوه‌کان و کاشیکاریی ‌ه‬ ‫ئیسالمییه‌کان و هه‌روه‌ها خۆشنووسیی ‌ه‬ ‫تایبه‌ته‌کاندا به‌رچاو ده‌ک �ه‌وێ��ت‪ .‬ئه‌و‬

‫له‌ تۆژه‌ران له‌و بڕوایه‌دان ک ‌ه پیشانده‌ری‬ ‫تاکبوون و هاوکات ‌فره‌ڕه‌نگیی خودای ‌ه‬ ‫به‌اڵم کۆمه‌ڵێکی دیک ‌ه ل ‌ه تۆژه‌ران ته‌نیا‬ ‫ب ‌ه شێوه‌کارییه‌کی جوانی داده‌نێن‪.‬‬ ‫‪ .٣‬تێڕوانینی ئایینی بۆ وێنه‌کان‬ ‫هه‌موو ئایینه‌کان‪ ،‬ل ‌ه تۆمارکراوه‌کان‬ ‫(وات�� ‌ه خ��اوه‌ن کتێب و ن��ووس��راوه‌ و‬ ‫داب‌ونه‌ریتی تایب ‌هت‌) یان سه‌ره‌تاییه‌کان‬ ‫(واته‌ ئه‌وانه‌ی که‌ خاوه‌نی پڕۆگرامێکی‬ ‫ن��ووس��راو نین و له‌سه‌ر ئه‌فسانه‌کان‬ ‫بنیاتنراون و ده‌م ب ‌ه ده‌م گوازراونه‌ته‌وه‌)‪،‬‬ ‫بۆچوونگه‌لێکیان ل �ه‌ب��اره‌ی ه��ون�ه‌ر و‬ ‫نیگاره‌وه‌ هه‌بووه‌‪ .‬ده‌ک��رێ ب ‌ه گشتی‬ ‫ئه‌و بۆچوونان ‌ه ل ‌ه سێ پۆلی (وێنه‌یی‬ ‫ی یاخود‬ ‫یاخود «ئایکۆنی»‌‪ ،‬ناوێنه‌ی ‌‬ ‫«نائایکۆنی» ی��ان ئایکۆن‌شکێن) دا‬ ‫پۆلبه‌ندی بکه‌ین‪ .‬ڕوان��گ �ه‌ی وێنه‌یی‬ ‫(ئایکۆنی) الیه‌نگری به‌کارهێنانی وێن ‌ه‬ ‫و ڕوخساره‌کان ‌ه و وێن ‌ه به‌ په‌یکه‌رێکی‬ ‫(ش��ێ��وه‌م��رۆڤ) ل �ه‌س �ه‌ر ڕاستییه‌کی‬ ‫بینراو و ن��اس��راو ڕاڤ�� ‌ه ده‌ک��ات‪ .‬ئه‌و‬ ‫شێو‌ه سه‌یرکردنه‌ی وێنه‌‪ ،‬ل ‌ه شێواز‌ه‬ ‫توندئاژووانه‌که‌یدا‌‪ ،‬نزیک ده‌‌بێته‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫بوتپه‌رستی‪ .‬باشترین نموونه‌ی ئه‌و‬ ‫ه��ون�ه‌ره‌ وێنه‌په‌یکه‌ره‌ییه‌کانه‌ ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫گێڕانه‌وه‌کانی کتێبی پیرۆزدا ل ‌ه نیگار‌ه‬ ‫نه‌خشێنراوه‌کانی سه‌ره‌تای سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫مه‌سیحییه‌ت و ه �ه‌روه‌ه��ا بیزه‌نتی و‬ ‫جامه‌ نه‌خشێنراوه‌کانی که‌نیسه‌کانی‬ ‫گۆثی وه‌ک��وو که‌نیسه‌ی ش��اری شارتر‬ ‫‪ Chartres‬دا هه‌ن‌(‪.)4‬‬ ‫ش الی�ه‌ن��گ��ری‬ ‫ڕوان��گ��ه‌ی ن��اوێ��ن�ه‌ی��ی� ‌‬ ‫به‌کارهێنانی وێنه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم وێنه‌کان‬ ‫ب ‌ه نواندنێکی هێمایی یان تێکه‌ڵ ل ‌ه‬ ‫ڕاستییه‌کی پیرۆز ڕاڤ � ‌ه ده‌ک��ات‪ .‬ئه‌و‬ ‫ڕوانگه‌یه‌‪ ،‬له‌ شێوه‌ په‌ڕگیرانه‌که‌یدا‪،‬‬ ‫خۆی له‌ کێشانی په‌یکه‌ری مرۆڤ به‌دوور‬ ‫ده‌گرێت و ب ‌ه ڕێگه‌پێنه‌دراوی ده‌زانێ‬ ‫و ل ‌ه باتیی ئه‌و‌ه الیه‌نگری هێماگه‌رایی‬ ‫‌ڕه‌مزاویی تایبه‌ته‌‪ .‬له‌ نموونه‌ی ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫ده‌توانین ئاماژ‌ه به‌ وێن ‌ه و په‌یکه‌ر‌ه‬ ‫ده‌رهه‌سته‌کانی خواوه‌نده‌ هیندوسیه‌کانی‬ ‫وه‌ک��وو ڤیشنو ‪ Vishnu‬و پادما‬ ‫‪( Padma‬گ��ه‌ردوون = چ��ه‌رخ‌‌)‪ ،‬و‬ ‫ی‬ ‫هێماگه‌رایی ئه‌ندازه‌یی جامنیگاره‌کان ‌‬ ‫په‌نجه‌ره‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م‪ ،‬وه‌کوو‬ ‫س بۆ په‌رستگای‬ ‫جامنیگاره‌کانی ماتی ‌‬ ‫ڕۆسیێ ‪ Rosiers‬ل ‌ه وانسی باشووری‬ ‫فڕه‌نسا بکه‌ین بۆ به‌دیهێنانی ڕوخسارێکی‬ ‫ئاسمانی ل ‌ه په‌رستگاکه‌دا‪ .‬ڕوانگه‌ی‬ ‫وێنه‌شکێنانه‌یش به‌گشتی ده‌وری وێنه‌؛‬ ‫ب ‌ه په‌یکه‌ره‌یی هێماییه‌وه‌‪ ،‬ڕه‌ت ده‌کاته‌و‌ه‬ ‫و له‌ شێوه‌ په‌ڕگیر «متطرف» ـانه‌که‌یدا‬ ‫هه‌وڵی فه‌وتاندنی هه‌موو وێنه‌کان ده‌دات‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و ڕوانگه‌یه‌ جامی س��اف و س��اده‌ی‬ ‫په‌نجه‌ره‌ی که‌نیسه‌کانی پڕۆتیستانت‬ ‫به‌تایبه‌ت كاڵڤینگه‌راکانی کۆتایی سه‌ده‌ی‬ ‫شانزده‌هه‌می لێکه‌وته‌وه‌(‪.)٥‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا ک�� ‌ه ه��ه‌م��وو ئایینه‌کان‬ ‫پێوه‌ندیگه‌لێکی ن��اڕوون و جیاوازیان‬ ‫له‌گه‌ڵ هونه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬تێڕوانینه‌کانیشیان‬

‫له‌وانه‌ی ‌ه زۆربه‌ی ئه‌و ڕوانگه‌ جۆراوجۆران ‌ه‬ ‫بۆ «وێنه‌«‪ ،‬ل ‌ه مه‌سیحییه‌تدا هه‌بن‪.‬‬ ‫ه��ون��ه‌ری س��ه‌ره‌ت��ای سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫مه‌سیحییه‌تیش ل � ‌ه ژێ��ر کاریگه‌ریی‬ ‫وێنه‌شکێنانه ئایکۆن‌‌شکێنانه‌دا (بڕیاری‬ ‫«س��ه‌رده‌م��ی ک��ۆن» ل �ه‌ دژی وێن ‌ه‬ ‫هه‌ڵکه‌ندراوه‌کان‌) و هه‌روه‌ها ڕوانگه‌ی‬ ‫ناوێنه‌ییدا ب��وو‪ ،‬ب �ه‌اڵم پ��اش گرسانی‬ ‫مه‌سیحییه‌ت‪ ،‬تێڕوانین بۆ وێنه‌ که‌وت ‌ه‬ ‫ژێر کاریگه‌ریی یه‌کێ ل ‌ه ڕوانگه‌کانی‬ ‫وێنه‌یی یان وێنه‌شکێنییه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .٤‬بیر و ب��اوه‌ڕ‌ه ئایینییه‌کان و‬ ‫کاردانه‌وه‌ جۆراوجۆره‌کان به‌رانبه‌ر ب ‌ه‬ ‫به‌رهه‌م ‌ه هونه‌رییه‌کان‬ ‫هه‌روه‌ها ک ‌ه قبووڵکردن و تێگه‌یشتن‬ ‫ل ‌ه به‌رهه‌مێکی هونه‌ری وه‌کوو به‌رهه‌مێکی‬ ‫ئایینی له‌الیه‌ن که‌سی ئیمانداره‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫چه‌ند هۆکاری جیاواز سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت‪،‬‬ ‫‌ئه‌و که‌سه‌یش به‌ کاردانه‌وه‌ی جۆراوجۆر‬ ‫به‌رانبه‌ر ب ‌ه هونه‌ری ئایینی پێشان ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وا دانرێت ک ‌ه وێنه‌ به‌ڕاستی نواندن‬ ‫و دروستکردنه‌وه‌ی پیرۆزییه‌ ئایینییه‌کان‬ ‫و بانسروشتییه‌کان ‌ه و ب ‌ه واتایه‌کی‬ ‫دیکه‌ گیان کردنه‌ به‌ ب�ه‌ری بێ گیان ‌ه‬ ‫زه‌مینییه‌کاندا‌‪ ،‬که‌وای ‌ه ڕێگای گه‌یشتنی‬ ‫بێ ده‌اڵڵ و هه‌میشه‌یی مرۆڤ به‌ خودا و‬ ‫بانسروشت ئاوه‌اڵ ده‌کات‪ .‬ئه‌و کاردانه‌و‌ه‬ ‫و ئه‌زموون ‌ه ب ‌ه هۆی پێبه‌ندبوونی ئیماندار‬ ‫ب ‌ه بوونێکی پیرۆزی سه‌ره‌تایی و توانای‬ ‫نه‌خشاندنیه‌و‌ه ڕوو ده‌دات‪.‬‬ ‫کاردانه‌وه‌ی ئایینی دووهه‌م به‌رانبه‌ر‬ ‫ب ‌ه هونه‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه وێن ‌ه ده‌رکه‌وتنی‬ ‫کاتیی هه‌بوونی خ��ودای��ه‌‌‪ .‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫وێنه‌ ب��ه‌رده‌وام�� ‌ه ب��ه‌اڵم ب��وون��ی خ��ودا‬ ‫کاتییه‌‪ ،‬وه‌ک��وو ئ �ه‌و هێزه‌ پ��ی��رۆزه‌ی‬ ‫ک ‌ه ه��اواری لێده‌کرێت بۆ ئ��ه‌وه‌ی ل ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تای ڕێ‌وڕه‌سمێکی ئایینیدا بچێت ‌ه‬ ‫ن��او وێنه‌که‌ی خ��واوەن��د «شیڤا» و‌ه‬ ‫و پاش کۆتایی ڕێ‌وڕه‌سمه‌ک ‌ه به‌جێی‬ ‫بهێڵێت‪ .‬ل ‌ه ڕوانگه‌ی که‌سانێکی دیکه‌وه‌‪،‬‬ ‫وێنه‌ هه‌میش ‌ه وه‌بیرهێنه‌ره‌وه‌ی ڕاستیی‬ ‫خودا و یارمه‌تیده‌رێکه‌ بۆ بیروباوه‌ڕی‬ ‫تاکه‌کان‪ .‬ئه‌و کاردانه‌وه‌یه‌ له‌ باره‌ی‬ ‫وێنه‌و‌ه پێشبینی ده‌کرێت هه‌ڵبه‌ت ن ‌ه‬ ‫وه‌کوو ب ‌ه مادده‌کردن و ن ‌ه وه‌کوو ده‌فر‬ ‫و له‌خۆگرێکی کاتیی پیرۆزییه‌کان‪،‬‬ ‫به‌ڵکوو وه‌ک��وو ڕه‌ن��گ��دان�ه‌وه‌ی دی��داری‬ ‫بوونی خودا‪ .‬که‌وایه‌ ئیماندار ده‌توانێ ل ‌ه‬ ‫ڕێگای وێنه‌یه‌کی وه‌هاوه‌‪ ،‬خوداپه‌رستی‬ ‫بکات یان له‌ به‌رپێی ئه‌و وێنه‌یه‌دا نوێژ‬ ‫بۆ خودا بکات‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه وێنه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫ببێت ‌ه سه‌ره‌تایه‌ک بۆ هزر و ئه‌زموونی‬ ‫ئایینی‪ ،‬ب�ه‌اڵم وێنه‌ک ‌ه ب ‌ه ته‌نیا خۆی‬ ‫هیچ ده‌سکه‌وتێکی بۆ ئه‌و ئیمانداره‌ی‬ ‫که‌ هه‌وڵ ده‌دات پل ‌ه و شانی وێنه‌ک ‌ه‬ ‫به‌رز بکاته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ب ‌ه شێوه‌یه‌کی‬ ‫سۆفییانه‌ بگات ‌ه تاکی بێ وێن ‌ه و خۆی‬ ‫به‌رز بکاته‌وه‌‪ ،‬نییه‌‪ .‬که‌سانێکی دیکه‌یش‬ ‫ته‌نیا وه‌کوو وێنه‌گه‌لێکی فێرکاری ک ‌ه‬ ‫مه‌به‌ستیان ته‌نیا فێرکردن و بارهێنان ‌ه‬ ‫نه‌ک په‌رستن و پاڕانه‌وه‌ یان ئه‌زموون ‌ه‬

‫ئه‌گه‌ر به‌رهه‌مێکی هونه‌ری فرمان یان چیرۆکی نه‌ریتێکی تایبه‌تی‬ ‫ئایینی بنوێنێ؛ ئه‌و وێنه‌یه‌ به‌فێرکاریی ئاینی ده‌ناسرێت و ده‌کرێ بڵێین‬ ‫ئه‌رکێکی ئاینی جێبه‌جێ ده‌کات‬ ‫دواییدا له‌وانه‌یه‌ به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫شێوه‌ و په‌یکه‌ره‌گه‌لێک پێکهاتبێت ک ‌ه‬ ‫که‌سێک ده‌توانێ بیانناسێته‌و‌ه یان ته‌نیا‬ ‫که‌سانێک که‌ فێر کراون چۆن وێنه‌کانی‬ ‫ئه‌و نه‌ریته‌ تایبه‌ت ‌ه بخوێننه‌و‌ه و لێی‬ ‫تێبگه‌ن‪ .‬پشتگیریی کۆمه‌ڵگایه‌کی ئایینی‬ ‫(که‌نیس ‌ه یان په‌رستگایه‌کی تایبه‌ت) ل ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مێکی هونه‌ری ب ‌ه ئامانجگه‌لێکی‬ ‫ئایینی و پیرۆز یان ب ‌ه ئه‌ندێشه‌یه‌کی‬ ‫تایبه‌ته‌وه‌ ده‌بێته‌ ه��ۆی ئ��ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌ ببێته‌ به‌رهه‌مێکی داواک��راو‬ ‫یان ڕاسپێردراوی ئایینی و هه‌روه‌ها‬ ‫نیاز و مه‌به‌ستی که‌سی دیاریبه‌خش‬ ‫ک ‌ه به‌رهه‌م ‌ه هونه‌رییه‌که‌ی بۆ مه‌به‌ست‬

‫شێوازه‌ی هونه‌ر ده‌ی��ه‌وێ ڕه‌هه‌ندێکی‬ ‫جوانیناسی بۆ ئه‌زموونی ئایینی تاکه‌کان‬ ‫یان کۆمه‌ڵگا پێشکه‌ش بکات‪ .‬هونه‌ری‬ ‫هه‌موو ئایینه‌کانی جیهانیش ده‌توانێ‬ ‫تێکه‌ڵه‌یه‌ک له‌ هه‌موو ی��ان هه‌ندێک‬ ‫له‌و گوته «مقولة» ـانه‌ بێت که باس‬ ‫کران‪ .‬وات ‌ه له‌وانه‌یه‌ به‌رهه‌مێکی هونه‌ری‬ ‫فێرکارانه‌ و خوداپه‌رستان ‌ه یان سۆفییان ‌ه‬ ‫و هێمایی بێت‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌بێ بزانین ک ‌ه‬ ‫پۆلبه‌ندیی بڕێ له‌ وێنه‌کان ئه‌سته‌مه‌‪،‬‬ ‫وه‌کوو وێنه‌ی «موقه‌ڕنه‌س» ( ُمقر َنص)‌‪،‬‬ ‫وات� ‌ه ڕازان��دن �ه‌وه‌ی‌ شێوەی ستاالكتیت‬ ‫‪( Stalactite‬چلوره‌ی به‌ره‌وخوار) ی‬ ‫تایبه‌تی ته‌الرسازیی ئیسالمی‌که‌ هه‌ندێ‬

‫بۆ وێن ‌ه جیاوازیی زۆری تێدایه‌‪ .‬زۆربه‌ی‬ ‫ئایینه‌کان ده‌که‌ون ‌ه چوارچێوه‌ی یه‌کێک‬ ‫له‌م ڕوانگانه‌وه‌‪ :‬وێنه‌یی‪ ،‬وێنه‌یی تا‬ ‫وێنه‌شکێنی‪ ،‬وێنه‌یی ت��ا ناوێنه‌یی‪،‬‬ ‫ناوێنه‌یی ت��ا وێ��ن�ه‌ی��ی‪ ،‬ناوێنه‌یی تا‬ ‫وێنه‌شکێنی‪ .‬بۆ وێن ‌ه هه‌م مه‌سیحییه‌ت و‬ ‫هه‌م هیندوسی سه‌رده‌مانێک هه‌موو ئه‌م‬ ‫شێو‌ه تێڕوانینه‌یان هه‌بووه‌‪ .‬ل ‌ه کاتێکدا‬ ‫ک ‌ه بوودیسم و هیندویسم ب ‌ه ڕوانگه‌یه‌کی‬ ‫ن��اوێ��ن �ه‌ی��ی �ه‌و‌ه ده‌س��ت��ی��ان پ��ێ��ک��ردوو‌ه‬ ‫ب�ه‌اڵم به‌ره‌به‌ر‌ه له‌گه‌ڵ په‌ره‌سه‌ندن و‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌یاندا‌‪ ،‬وێنه‌یان هێنایه‌ ناو‬ ‫په‌رستگا و ڕێ‌وڕه‌سم ‌ه ئایینییه‌کانیان و‬ ‫ڕۆڵی ئایینیی هونه‌ر‪ ،‬گۆڕدرا‪ .‬هه‌روه‌ها‬

‫ئایینییه‌ تایبه‌ته‌ که‌سییه‌کان‌‪ ،‬سه‌یری‬ ‫وێن ‌ه ده‌ک��ه‌ن‪ .‬ل� ‌ه ب �ه‌ران��ب �ه‌ردا‪ ،‬وێن ‌ه‬ ‫شکێنه‌کان ڕاسته‌وخۆ پێوه‌ندی ب ‌ه خواو‌ه‬ ‫ده‌که‌ن و بۆیه‌ پێویستیان ب ‌ه ده‌اڵڵیی‬ ‫وێنه‌ نییه‌ و ب ‌ه بێ ترس و بێ‌متمانه‌یی‪،‬‬ ‫فه‌وتاندنی وێنه‌کان ب ‌ه ئه‌رکی سه‌رشانی‬ ‫خۆیان ده‌زانن‪.‬‬ ‫کاردانه‌وه‌ی ئیماندار هه‌رچی بێت‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ڕێگای وێن ‌ه ئایینییه‌کانه‌و‌ه ده‌توانێت‬ ‫ب ‌ه شێوه‌یه‌ک ل ‌ه شێوه‌کان بگات ‌ه توانا‬ ‫و هێزی بانسروشتی یان تێیدا به‌شداری‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ل ئ �ه‌وه‌ی��ش��دا‪ ،‬زۆرب��ه‌ی کات‬ ‫ل � ‌ه ته‌نیشت شوێنه‌ پ��ی��رۆزه‌ک��ان و‬

‫په‌رستگاکاندا شوێنێک بۆ ئه‌و وێنان ‌ه‬ ‫دابین ده‌ک��ه‌ن و به‌شێکی سه‌ره‌کیی‬ ‫ڕه‌ه�ه‌ن��د‌ه ج��ۆراوج��ۆره‌ ئایینییه‌کان و‬ ‫جوانیناسیی ڕێ‌وڕه‌سمه‌ ئایینییه‌کانن‪.‬‬ ‫وێنه‌ ئایینییه‌کان ده‌بن ‌ه هۆی ناسینه‌وه‌ی‬ ‫شوێنه‌ پیرۆزه‌کان و هه‌روه‌ها پێویستییان‬ ‫ب ‌ه مه‌ودایه‌کی کاتی له‌گه‌ڵ په‌رستیاردا‬ ‫هه‌یه‌‪...‬‬ ‫ل ‌ه کۆتاییدا ده‌بێ بڵێین گومان ده‌کرێت‬ ‫بڕێ له‌ وێنه‌ ئایینییه‌کان ته‌نیا ئه‌و کات ‌ه‬ ‫شیاوی پیاهه‌ڵدان و به‌ڕێز و نرخن ک ‌ه‬ ‫به‌ دروستی له‌ الی �ه‌ن سه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫دیک ‌ه ــ یان له‌ بانسروشته‌و‌ه یان ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن که‌سانی پیرۆزه‌ و که‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫ئایینییه‌کانه‌و‌ه ـ پ��ی��رۆزی��ی��ان پێ‬ ‫ب��ب�ه‌خ��ش��رێ��ت‪ .‬ئ��ه‌و ڕێ‌وڕه‌س��م��ان��ه‌ی‬ ‫به ‌پ��ی��رۆزک��ردن ک ‌ه هێزێکی خودایی‬ ‫ده‌به‌خشنه‌ وێنه‌که‌‪ ،‬هه‌ر ل ‌ه ڕێ‌وڕه‌سمی‬ ‫«کردنه‌وه‌ی مانگ‌» ه‌وه به‌ فووکردن‬ ‫ل ‌ه میسری کۆندا‪ ،‬بگره‌‪ ،‬تا ڕێ‌وڕه‌سمی‬ ‫بوودایی ژنی ژاپۆنی که‌ تێیدا چاوه‌کان‬ ‫ده‌بنه‌ وێنه‌یه‌کی ته‌واو‌‪ ،‬جیاوازیی زۆریان‬ ‫تێدا به‌دی ده‌کرێت‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ئه‌و گوتان ‌ه‬ ‫ته‌واو لێک جیاواز نین؛ هه‌ر وێنه‌یه‌کی‬ ‫ئایینیی تا‌ک‪ ،‬وه‌ک��وو خاتوونی ڕه‌شی‬ ‫ی ئاینزیدێلن ‌یان په‌یکه‌ره‌ی‬ ‫په‌رستگا ‌‬ ‫بودیساتوا(‪ )٦‬ئاوالوكیتیشوارا‪ ،‬له‌ الیه‌ن‬ ‫که‌سانی ئاساییشه‌و‌ه ڕێزیان لێ ده‌گیرێت‬ ‫ب ‌ه خاوه‌نی هێزێکی بانسروشتی و خاوه‌ن‬ ‫په‌ڕجوو ده‌زانرێن‪ .‬هه‌ڵبه‌ت که‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫ئایینییه‌کان په‌ره‌ستن و ڕێزلێگرتنیان ب ‌ه‬ ‫پێویست و ئه‌رکی ئایینی ده‌زانن‪.‬‬ ‫په‌راوێز (ی وه‌رگێڕی فارسی)‪:‬‬ ‫(‪ )١‬ئاجانتا‪ :‬گوندێک ‌ه له‌ باکووری‌ماهاراشترا‬ ‫ل �ه‌ ڕۆژئ��اوای هیندستان ك � ‌ه ئ �ه‌ش��ک �ه‌وت و‬ ‫په‌رستگاکانی به‌ وێنه‌ و په‌یکه‌ره‌ بووداییه‌کانه‌و‌ه‬ ‫به‌ناوبانگن‪‌.‬‬ ‫‪‌ A‬ی��ان آشانتی‬ ‫(‪ )٢‬ئاسانته ‪‌ sante‬‬ ‫‪ :Ashanti‬ناوچه‌یه‌که‌ له‌ ڕۆژئاوای ئه‌فریقا و‬ ‫به‌شێکه‌ له‌ واڵتی گا‌نا ك ‌ه پێشتر شانشینێک بوو‬ ‫و پاشان بوو‌ه ژێرچه‌پۆکه‌ی بریتانیا‪.‬‬ ‫ت ‪ :Inuit‬ب ‌ه خۆجێییه‌کانی‬ ‫(‪ )٣‬ئینوی ‌‬ ‫باکووری ئه‌مریکا و‌گرینالند و ڕۆژهه‌اڵتی که‌نه‌دا‬ ‫تا ئاالسكا ده‌ڵێن که‌ له‌ ئێسكیمۆ‌کانن‪.‬‬ ‫(‪ )٤‬ش��ارت��ر‪ :Chartres‬ناوه‌ندی ئێڤێر‬ ‫ئ�ه‌ی ‌لوئار له‌ ب��اک��ووری فڕەنس‌ا و باشووری‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی پاریس ک ‌ه کڵێسه‌یه‌کی به‌ناوبانگی‬ ‫تێدا هه‌ڵکه‌وتووه‌‪‌.‬‬ ‫(‪ )٥‬كالڤینگه‌راکان‌ ی��ان كالڤینیسته‌کان‬ ‫شوێنکه‌وتووانی مه‌سیحیی جۆن‌ كالڤینن ک ‌ه‬ ‫بڕوایان ب ‌ه ق�ه‌زا و ق �ه‌ده‌ر و ده‌سه‌اڵتی خودا‬ ‫ڕه‌سه‌نایه‌تیی ده‌قه‌ پیرۆزه‌کان و خۆشه‌ویستی‬ ‫ه��ه‌ی��ه‌‪ .‬ج��ۆن‌ كالڤین ‪John Calvin‬‬ ‫ی‬ ‫‌(‪١٥٦٤‬ـ‪ ،)1509‬چاکسازی ئایینیی فڕه‌نسای ‌‬ ‫ی‬ ‫دانیشتووی سویسه‌را‌ و پێشه‌وای چاکسازام ‌‬ ‫پڕۆتیستانت‌ بوو‪.‬‬ ‫(‪ )٦‬بودیساتوا (بودهیساتوا) ده‌سته‌واژه‌یه‌کی‬ ‫سه‌نسكریته‌ ك � ‌ه ل �ه‌ دوو وش��ه‌ی «ب��ودی‌»‬ ‫(بودهی‌) به‌ واتای‌«ڕۆشن‌بینی»‌ و «ساتوا»‬ ‫به‌ واتای «ب��وون»‌ پێکهاتوو‌ه و ب ‌ه گشتی ب ‌ه‬ ‫که‌سێک ده‌گوترێ‌ ك ‌ه چاوی دڵی کرابێته‌وه‌‌‪ .‬ل ‌ه‬ ‫ئایینی بوداییدا‌‪ ،‬به‌ که‌سێک ده‌ڵێن ك ‌ه حیکمه‌تی‬ ‫ی و مه‌عنه‌ویی‌ زۆری ب ‌ه ده‌ست هێناو‌ه‬ ‫ئه‌خالق ‌‬ ‫که‬ ‫و بوداییه‌کی په‌نگراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت که‌سێک ‌‌‬ ‫نیرڤانا ده‌نێت ‌ه الوه‌ ک ‌ه یارمه‌تیی هه‌ژاران بدات‪.‬‬ ‫* دایان ئه‌پۆستۆلۆس‪-‬که‌په‌دۆنه ‪Diane‬‬ ‫‪ :Apostolos-Cappadona‬خاتونی‬ ‫پڕۆفێسۆری ب��واره‌ک��ان��ی کلێسای کاتۆلیکی‬ ‫و ژن��ان و جێنده‌ر‪ ،‬ل� ‌ه زان��ک��ۆی ج��ۆرج‌ت��اون‬ ‫‪ Georgetown‬له واشینتۆن‪ ،‬که هه‌ر له‌و‬ ‫زانکۆیه به‌کالۆریوس و ماسته‌ر و دۆکتۆرای‬ ‫ب��واری ئایین و کولتور و مێژوی کولتوریی‬ ‫به‌ده‌ست هێناوە‪ .‬خاوه‌نی زیاتر له ده‌ کتێب‬ ‫و ده‌ی��ان وت��ار و لێکۆڵینه‌و‌ه ل��ه ب�ڵاوک��راو‌ه‬ ‫ئه‌کادێمیاییه‌کان و ئێنسایکلۆپیدیاکاندا‪ .‬له‬ ‫کتێبه‌کانی ‪Dictionary of Women‬‬ ‫‪ )١٩٩٨( in Religious Art‬و‬ ‫‪Encyclopedia of Women in‬‬ ‫‪ )١٩٩٦( Religious Art‬و ‪Dictionary‬‬ ‫‪.)١٩٩٤( of Christian Art‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪:‬‬ ‫آپوستولوس‌‪-‬كاپادونا‪ ،‬داي��ان‌‪ ،‬نقش هنر بر‬ ‫دین‪ .‬ترجمه‪ :‬فرهاد ساسانی‪ .‬مجله «بیناب»‪،‬‬ ‫آبان ماه‪ ،1383 ،‬شماره ‪ .7‬ص‌ص‪.١٠٩-١٠٠ .‬‬ ‫بنه‌ڕه‌تی ئ �ه‌م وت��اره م��ادده‌ی «ئایین و‬ ‫هونه‌ر» ە له «فه‌رهه‌نگی هونه‌ر» ی باڵوکراوه‌ی‬ ‫مه‌ک‌میاڵن‪:‬‬ ‫‪Diane‬‬ ‫‪Apostolos‬‬‫‪Cappadona, «Religion and‬‬ ‫‪Art», in The Dictionary of Art‬‬ ‫‪., ed. Jane Turner (London:‬‬ ‫;‪Macmillan Publishers Limited‬‬ ‫‪& U.S. and Canada: Grove‬‬ ‫‪Dictionaries Inc., 1996, 2nd‬‬ ‫‪edn: 1998), pp. 137-142.‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫‪5‬‬

‫خو َيندنةوةى ئاين‬

‫یەكگرتووی ئیسالمی لە نێوان كوردایەتی و صەحوەی ئیسالمیی جیهانیدا‬ ‫(قەوارەی عەقیدەی ئاینی لەبری قەوارەی نەتەوەیی)‬

‫نیاز سەعید عەلی‬ ‫(‪)2-2‬‬ ‫سێ‌یەم‪ :‬یەكگرتووی ئیسالمی و سەحوەی‬ ‫ئیسالمیی ئیخوان موسلیمینی جیهانیی‬ ‫* یەكگرتووی ئیسالمی تۆڕی ڕێكخستن‬ ‫و مینبەری بانگەشەی شێنەیی پ��رۆژەی‬ ‫س��ی��اس��ی ن��اوەن��دی س��ەرەك��ی ئیخوان‬ ‫موسلیمینە لە كوردستانی باشووردا‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕێكخراوە؛ ڕێكخراوێكی خاوەن ستراتیژی‬ ‫كوردستانی نی یە‪ ،‬بەڵكو ڕێكخراوێكە لە‬ ‫كوردستاندا گرێدراوە بە بزووتنەوەیەكی‬ ‫نێودەوڵەتی‪ ،‬ناوی ئەو ڕێكخراوە بە مۆڵەتی‬ ‫ڕەسمی ڕێكخراوی نێودەوڵەتی ئیخوان‬ ‫موسلیمین بریتی ی��ە ل��ە (یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمیی لە كوردستان – االتحاد االسالمی‬ ‫فی كردستان)*‪.‬‬ ‫* بەگوێرەی بەیاننامەی ڕاگەیاندنی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی لە ڕۆژی (‪2 / 6‬‬ ‫‪ )1994 /‬دا‪ ،‬ئ��ەو ڕێكخراوە بۆتە ب��را و‬ ‫هاوبیری س��ەح��وەی ئیسالمیی جیهانیی‬ ‫و خ��ۆی بەستۆتەوە بە پارتە ئیسالمی‬ ‫سیاسی یەكانی تری جیهانی ئیسالم (‪)17‬‬ ‫ێ بۆ‬ ‫و ه��اوڕەوت��ان��ە لەگەڵیان تێئەكۆش ‌‬ ‫هێنانەدی ستراتیژی هاوبەش كە بریتی یە‬ ‫لە قەوارەی عەقیدەی ئایینی‪.‬‬ ‫* خاڵی سێیەمی م��ادەی چ��وارەم��ی‬ ‫پرۆگرامی یەكگرتووی ئیسالمی؛ یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی ك��ورد ئەباتەوە بۆ ژێر سایەی‬ ‫برایەتی گەالنی ئیسالم (‪ ،)18‬چەمكی‬ ‫برایەتی ئیسالمییش لە ئەدەبیاتی ئیخوان‬ ‫موسلمیندا‪ ،‬بریتی یە لە سیستەمی خەالفەتی‬ ‫ئیسالمی (قەوارەی عەقیدەی ئایینی)‪.‬‬ ‫* بەڕێز سەاڵحەدین محەمەد بەهادینی‬ ‫ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسالمیی‪،‬‬ ‫بە بۆنەی كۆچی دوای��ی ڕاب��ەری پێشووی‬ ‫ڕێكخراوی نێودەوڵەتی ئیخوان موسلیمین‬ ‫(محەمەد حامید ئەبوئەلنەسر)‪ ،‬لە ڕۆژی‬ ‫(‪ )1996/6/21‬دا‪ ،‬برووسكەیەكی ماتەمینی‬ ‫ئاراستەی (مستەفا مەشهور) ی ڕاب��ەری‬ ‫گشتی ئێستای ئەو ڕێكخراوە ئەكا‪ ،‬ناوبراو‬ ‫لە چەند بڕگەیەكی ئەو بروسكەیەدا ئەڵێ‌؛‬ ‫(ئێمە براتانین لە یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫لە كوردستان‪ …،‬بە ن��اوی برایانتان و‬ ‫خوشكانتان لە كوردستانی‪ ،…،...‬بەڕاستی‬ ‫ئێوە ئەی ئیخوانەكانی میسر سەرقافڵەی‬ ‫جیهاد و قوربانی و سەحوەی ئیسالمیین‪…،‬‬ ‫ب��ا ش��ەك��اوە ب��ێ��ت ب��ەی��داخ��ی س��ەح��وەی‬ ‫ئیسالمی جیهانی بە سەركردایەتی ئیخوان‬ ‫ئەلموسلمین‪ …،‬سەركەوتن و سەالمەت‬ ‫بۆ پ��ەی��ڕەوك��ەران و ه��ەواداران��ی) (‪،)19‬‬ ‫لەم برووسكەیەدا مامۆستا سەاڵحەدین؛‬ ‫ڕاشكاوانە ڕێكخراوی ئیخوان موسلیمینی‬ ‫بە برا و هاوبیر و سەرقافڵەی جیهاد و‬ ‫پێشڕەوی س��ەح��وەی ئیسالمیی جیهانی‬ ‫داناوە (‪ ،)20‬ئەو بەڕێزە بەهەمان شێوە لە‬ ‫چاوپێكەوتنێكی تردا ئەڵێ‌؛ (ئێمە بوعدێكی‬ ‫جیهانی ئەبینین بۆ ئیش و وجودمان و‬ ‫بەشێكین لە ئوممەتی ئیسالم) (‪،)21‬‬ ‫شایەنی باسە ناوبراو لە چاوپێكەوتنێكی‬ ‫تردا؛ باز بەسەر ستراتیژی كوردستانیی و‬ ‫قەوارەی نەتەوەیی كوردی دا ئەدا‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬دیدی یەكگرتووی ئیسالمی بۆ‬ ‫دۆزی نەتەوەیی كورد‬ ‫بەپشتبەستن بە ئەدەبیات و خستنەڕووی‬ ‫چ��ەن��دی��ن ب��ی��روب��ۆچ��وون و ئ��ام��اژەك��ردن‬ ‫ب��ۆ چەندین ل��ێ��دوان��ی لێپرسراوی ب��ااڵی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬دەتوانین بڵێین ئەو‬ ‫ڕێكخراوە بە دیدێكی ئیخوان موسلیمینانە‬ ‫دەڕوانێتە چەمكی نەتەوەیی و بە ئاراستەی‬ ‫هێنانەدی پڕۆژەی سیاسی ئیخوان موسلیمین‬ ‫هەنگاودەنێت‪ .‬لە بارودۆخی پاش ڕاپەڕینی‬ ‫مانگی ئازاری ساڵی (‪ )1991‬دا‪ ،‬كە دەرفەت‬ ‫و زەمینەی دروستبوونی قەوارەی نەتەوەیی‬ ‫تیاكەوتەوە‪ ،‬ئیخوان موسلیمینە كوردەكان‬ ‫لە ئاوارەیی گەڕانەوە و هاتنە ناو مەیدانی‬ ‫پرۆسەی سیاسەت و ك��اری ڕێكخراوەیی‪،‬‬ ‫پراكتیكی یانە لە ژێر بەرزكردنەوەی دروشمی‬ ‫ئیساڵح و خزمەتگوزاریی و فێرخوازیی؛‬ ‫بەرنامەیان داڕشت بۆ چەسپاندنی پرۆژەی‬ ‫ئیخوان موسلیمین لە كوردستاندا‪ ،‬دروشمی‬ ‫ئیساڵح لە ئەدەبیاتی ئیخوان موسلیمیندا‬ ‫بریتی یە‪ ،‬لە گواستنەوەی شێنەیی پرۆژەی‬ ‫سیاسی ئیخوان موسلیمین بۆ ناو عەقڵی‬ ‫تاك و خێزان و كۆمەڵگا و دامودەزگا و‬ ‫فەرمانگە جیاجیاكانی حكومەت و گۆڕینیان‬ ‫لە ڕووی ئایدۆلۆژیی و بنەما و ڕووخسارەوە‪،‬‬ ‫بۆ سەلەفیی ئیسالمیی‪.‬‬

‫ل��ە قۆناغی پێش ڕاپ��ەڕی��ن��دا ئیخوان‬ ‫موسلیمینەكان لە خەباتی ڕزگاریخوازیی‬ ‫نەتەوەیی ك��ورد‪ ،‬یەكێك لە كادیرەكانی‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووی ئ��ی��س�لام��ی خ��ۆی��ان‬ ‫دوورەپەرێزگرتبوو‪ ،‬ئەم ڕاستییە بە كۆسپێكی‬ ‫سەرەكی بەردەم سەحوەی ئیسالمی ئیخوان‬ ‫موسلیمین دادەنێت و لەم بارەیەوە ئەڵێ‌؛‬ ‫مێژووی یەی كە تیایدا‬ ‫(ئەو خەلفیەتە‬ ‫ئیسالمیەكان وەكو گهرحێكی جیددی وون‬ ‫بوون لە فریاكەوتنی گەلی كوردا‪ ،‬ئەمڕۆ ئەو‬ ‫كێشەیە ئەم پرسیارە دروست دەكات …‬ ‫لە كاروانی خەباتی ڕزگاریخوازی كوردی دا‬ ‫ێ بوون !!)(‪.)26‬‬ ‫ئیسالمی یەكان لەكو ‌‬ ‫مامۆستا سەڵاڵحەدینی ئەمینداری گشتی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬دۆزی نەتەوەیی كورد‬ ‫ئەگەڕێنێتەوە بۆ هەڵوەشانەوەی سیستەمی‬ ‫خەالفەتی ئیسالمی و لەم بارەیەوە ئەڵێ‌؛‬ ‫(ك��ورد لە سەردەمی حوكمڕانی سیاسی‬ ‫ئیسالمیدا وەك هەموو میللەتانی تر مافی‬ ‫خۆی پارێزراو بووە … كورد لەژێر ئااڵی‬ ‫ئیسالم مافی نەخورابوو … نیشتمانەكەی‬ ‫یەك پارچەبوو … كورد لەژێر باڵی دەوڵەتی‬ ‫ئیسالمیدا تەنانەت عوسمانیش چەوساوە‬ ‫ێ حیساب ن��ەب��ووە) (‪ ،)27‬هەروەها‬ ‫و ب‌‬ ‫لە چاوپێكەوتنێكی تردا پ��رۆژەی سیاسی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی وەكو ئەلتەرناتیڤێك بۆ‬ ‫ڕووبەڕووبوونەوەی پرۆژەی چارەسەری دۆزی‬ ‫نەتەوەیی كورد لەسەر بنەما و پێكهاتەی‬ ‫جیاوازی نەژاد و ڕەگەز ئەخاتەڕوو و تیایدا‬ ‫ئەو چارەسەرە لەسەر بنەمای جیاوازی نەژاد‬ ‫ێ‬ ‫و ڕەگەز؛ بە ڕێبازێكی دژە ئیسالمی دائەن ‌‬ ‫و ئەڵێ‌؛ (ئەم ئەركە گرنگەی یەكگرتوو‬ ‫كە بەستنەوەی كێشەكەمان بە كێشەی‬ ‫موسوڵمانانی ستەم دی��دەی جیهانەوە و‬ ‫ڕزگاركردنی كێشەكەیە لە پالنی ڕەگەزایەتی‬ ‫ێ دینی) (‪.)28‬‬ ‫و ب‌‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی ب��ە هەڵگرتنی‬ ‫پ��رۆژەی ئیخوان موسلیمین و هەنگاوە‬ ‫پراكتیكی یەكانی لەو ب��وارەدا‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەجێبەجێكردنی مەرجەكانی ق��ەوارەی‬ ‫ع��ەق��ی��دەی ئایینی؛ ك��ە ئ��ەگ��ەر بەهۆی‬ ‫ڕێكخراوی نێودەوڵەتی ئیخوان موسلیمینەوە‬ ‫بێتەدی‪ ،‬ئەوا ئەكەوێتە ژێر ئەو گوشارەی‬ ‫كە ن��ەژاد و زم��ان و كەلتووری ك��ورد بە‬ ‫ناڕاستەوخۆ لەگەاڵ كەلتووری عەرەبدا یەكتر‬ ‫ئامێز بكا‪ ،‬بەناوی گەڕانەوەی س��ەروەری‬ ‫ئیسالم و برایەتی ئیمانیی‪ ،‬كە ئەمە لە‬ ‫بنەڕەتدا پێچەوانەی بڕگەیەكی قورئانە كە‬ ‫تیایدا خوا؛ نەتەوە و هۆزەكانی بە جیاوازی‬ ‫زمانەوە دروستكردووە‪ ،‬سەرنج ب��دەن لە‬ ‫بۆچوونی یەكگرتووی ئیسالمی لەسەر‬ ‫چەمكی برایەتی ئیمانیی؛ (لە سەردەمەكانی‬ ‫سەروەریی ئیسالمدا هەموو نەتەوەیەك و‬ ‫ڕەنگ و زمانەكان لە بۆتەی برایەتی ئیمانی‬ ‫دا توابوونەوە و هیچ جۆرە گیروگرفتێكی‬ ‫نەتەوەگەریی و زمانی و ڕەنگ و پێستی‬ ‫نەبوو) (‪.)29‬‬ ‫چەمكی سەروەرغی ئیسالم‪ ،‬بە دیدی‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووی ئیسالمی؛ م��ەب��ەس��ت لێی‬ ‫سیستەمی خەالفەتی ئیسالمی یە‪ ،‬توانەوە‬ ‫لە بۆتەی برایەتی ئیمانییدا؛ هەڵهێنجراوی‬ ‫ئیجتیهاد و تێگەیشتنی ئیخوان موسلیمینە‬ ‫بۆ چەمكی برایەتی ئیسالمی و بەكارهێنانی‬ ‫بۆ توانەوەی نەتەوەكان لە بۆتەی عەرەبدا‪،‬‬ ‫بە پاساوی بەعەرەبی هاتنەدنیای ئیسالم و‬ ‫عەرەبێتی زمانی پەیامی ئیسالم‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەو پاساوەی گوایە عەرەب كۆمەڵە و دڵی‬ ‫ئیسالمە‪ ،‬هەموو موسوڵمانان‪ ،‬بە غەیرە‬ ‫ع��ەرەب��ەوە؛ ئەبێ‌ تێبكۆشن بۆ هاتنەدی‬ ‫یەكێتی عەرەب‪ ،‬یان لەسەر ئەو بنەمایەی‬ ‫ئەگەر ع��ەرەب زەلیل ب��وو؛ ئ��ەوا ئیسالم‬ ‫زەل��ی��ل ئ��ەب�ێ‌‪ ،‬تێكڕای ئ��ەم بۆچوونانە‪،‬‬ ‫خۆی لەخۆیدا بریتی یە لە؛ فەزڵپێدانی‬ ‫عەرەب بەسەر نەتەوەكانی تردا‪ ،‬ئەمەش‬ ‫پێچەوانەی ئەو بڕگەیەی قورئانە كە ئەڵێ‌؛‬ ‫(جیاوازی لە نێوان عەرەب و عەجەمدا نی‬ ‫یە‪ ،‬مەگەر بە تەقوا نەبێ‌)‪ .‬الیەنێكی تری‬ ‫دیدی یەكگرتووی ئیسالمی لە چارەسەری‬ ‫دۆزی ن��ەت��ەوەی��ی كوردستانی ب��اش��وور‪،‬‬ ‫بریتی یە لە دژایەتیكردن و ڕەتكردنەوەی‬ ‫دابەشبوونی عێراق و پاراستنی یەكێتی‬ ‫خ��اك��ی ع��ێ��راق و ن��اون��ان��ی ئ��ەو ه��ەوڵ��ی‬ ‫دابەشكردنەی عێراق بە پیالن و كێشە‪ ،‬لە‬ ‫هەمانكاتدا لێكدانەوەی ئەو دابەشكردنە‪،‬‬ ‫ئەگەر ڕوویدا بە ئەمانجێكی خراپ‪ ،‬ئەم دیدە‬ ‫ڕۆشنەی یەكگرتووی ئیسالمی لە پەرۆشی‬ ‫و مشوورخۆریی بۆ یەكێتی خاكی عێراق؛‬ ‫لە هەڵوێست و بۆچوونی سەركردایەتی‬ ‫نێودەوڵەتی ڕێكخراوی ئیخوان موسلیمینەوە‬ ‫سەرچاوەی گرتووە؛ مامۆستا سەاڵحەدیینی‬

‫ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسالمی ئەو‬ ‫هەڵوێستە بەمجۆرە ئەخاتەڕوو؛ (ئێمە‬ ‫بەڕاستی لەگەڵ دابەشكردنی عێراقدا نین‬ ‫… وا ئەبینین كە عێراق ئەوەندەی پێوە نی‬ ‫یە بەشی تقسیم كات‪ ،‬ئێستا بە هەموویەوە‬ ‫ئاوا لەژێر چەكمەی موئامەرات و موشكیالتی‬ ‫واڵتانایە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر پارچەپارچەش بكرێ‌‪،‬‬ ‫ئەوا خراپتر دروست ئەبێ‌)(‪.)30‬‬ ‫لێرەدا بە پێویستی ئەزانم؛ بە ووردی‬ ‫بەراووردی دوو جۆر هەڵوێستی دژ بەیەكی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی بكەم لەسەر دووجاری‬ ‫پرۆسەی لەشكركێشی سوپای توركیا بۆ‬ ‫س��ەر كوردستانی ب��اش��وور‪ ،‬لەشكركێشی‬ ‫یەكەم لە مانگی (‪ )3‬ی ساڵی (‪)1995‬‬ ‫ڕوویدا‪ ،‬لەشكركێشی دووەم لە مانگی (‪)5‬‬ ‫ی ساڵی (‪ )1997‬ڕوویدا؛ لە لەشكركێشی‬ ‫یەكەمدا یەكگرتووی ئیسالمی لەگەاڵ چەند‬ ‫پارتێكی كوردستانییدا‪ ،‬برووسكەی ناڕەزایی‬ ‫و سەرزەنشتكردنی توركیایان بۆ (دكتۆر‬ ‫پەترۆس غالی) و ئەندامانی ئەنجوومەنی‬ ‫ئاسایشی نێودەوڵەتی ن��اردب��وو (‪،)31‬‬ ‫بەاڵم لە لەشكركێشی دووەمدا‪ ،‬یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی بیانوویەكی دۆزیەوە و بەهۆیەوە‬ ‫بەیاننامەیەكی توندی بە ن��اوی مەكتەبی‬ ‫سیاسییەوە‪ ،‬لە ڕۆژی (‪ )1997/7/3‬دا‪ ،‬لە‬ ‫دژی (‪ )PKK‬دەركرد (‪ ،)32‬لە لەشكركێشی‬ ‫یەكەمدا ڕۆژنامەی (یەكگرتوو) بە مانشێتی‬ ‫ێ (زۆرب��ەی دەوڵ��ەت��ان و‬ ‫گ��ەورە ئەنووس ‌‬ ‫ڕێكخراوە جیهانییەكان لەشكركێشی توركیا‬ ‫بۆ كوردستان ئیدانە ئەكەن) (‪ ،)33‬بەاڵم لە‬ ‫لەشكركێشی دووەمدا ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‬ ‫تەنها بە هەواڵێكی زۆر بچووك و ووردیلە‪،‬‬ ‫ێ ئەوەی‬ ‫باسی ئەو لەشكركێشی یە ئەكا‪ ،‬ب ‌‬ ‫هەڵوێست و ڕای یەكگرتووی ئیسالمی لەسەر‬ ‫ێ (‪ ،)34‬لەگەڵ ئاماژەكردنێكی‬ ‫دەرب��ب��ڕ ‌‬ ‫كورت و بچووكی بێ‌ مانێشت بە ناوونیشانی‬ ‫(نەتەوە یەكگرتووەكان نیگەرانی بەرامبەر‬ ‫لەشكركێشی یەكەی توركیا بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان نیشاندا) (‪.)35‬‬ ‫لەكاتی لەشكركێشی یەكەمدا‪ ،‬ڕۆژنامەی‬ ‫(یەكگرتوو) لەالپەڕەی یەكەمدا؛ چەندین‬ ‫مانشێت و هەواڵی گ��ەورە و ڕێپۆرتاجی‬ ‫تێروتەسەلی ب�ڵاوك��ردۆت��ەوە‪ ،‬س��ەرەڕای‬ ‫ب�ڵ�اوك��ردن��ەوەی چ��ەن��دی��ن ب��اب��ەت��ی ت��ری‬ ‫لێكۆڵینەوەی سیاسی لە الپەڕە دوودا بەم‬ ‫ناوونیشانانە‪( :‬ك��اردان��ەوەی هێرشەكەی‬ ‫سوپای توركیا لە جیهاندا – ڕاپۆرتە‬ ‫هەواڵ) (‪( ،)36‬بروسكەی ناڕەزایی حیزبە‬ ‫كوردستانی یەكان دەرب��ارەی لەشكركێشی‬ ‫توركیا بۆ سەر هەرێمی كوردستان بۆ بگرس‬ ‫غالی و …) (‪( ،)37‬لەشكركێشی توركیاو‬ ‫سەرنجێك) (‪( ،)38‬إدانە عالمیە لإلجتیاح‬ ‫التركی لكردستان العراق‪ -‬مانشیت عربی)‬ ‫(‪( ،)39‬الغزو التركی؛ مجرد سۆال ؟) (‪،)40‬‬ ‫(دوو تاوانی سوپای توركیا – مانشێت)‬ ‫(‪( ،)41‬ئامانجەكانی هێرشە سەربازیییەكەی‬ ‫توركیا) (‪( ،)42‬ئامانجەكانی شااڵوەكەی‬ ‫توركیا) (‪.)43‬‬ ‫تێكڕای ناوەڕۆكی ئەو وتار و بابەتانە لە‬ ‫دژی توركیا نووسرابوو‪ ،‬بەاڵم لە لەشكركێشی‬ ‫دووەمدا تەنها دوو هەواڵی بچووك و كورت‬ ‫باڵوكراوەتەوە بەم ناوونیشانانە؛ (هێزەكانی‬ ‫توركیا سنووری هەرێم دەبەزێننەوە) (‪،)44‬‬ ‫(نەتەوە یەكگرتووەكان نیگەرانی بەرامبەر‬ ‫لەشكركێشی یەكەی توركیا بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان نیشاندا) (‪.)45‬‬ ‫ه��ۆی ب��ن��ەڕەت��ی و س��ەرەك��ی ئ��ەم دوو‬ ‫هەڵوێستە ناكۆكەی یەكگرتووی ئیسالمیی‬ ‫ئەگەڕێتەوە بۆ جیاوازی پارتی فەرمانڕەوا‪،‬‬ ‫لە كاتی ئەو دوو لەشكركێشی ی��ەدا‪ ،‬لە‬ ‫توركیا‪ ،‬لە لەشكركێشی یەكەمدا (پارتی‬ ‫ڕەف��اه��ی ئیسالمی)؛ پ��ارت��ی ف��ەرم��ان��ڕەوا‬ ‫ن��ەب��وو‪ ،‬بەڵكو پ��ارت��ی عەلمانی؛ پارتی‬ ‫ف��ەرم��ان��ڕەوا ب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم لە لەشكركێشی‬ ‫دووەمدا‪( ،‬نەجمەدین ئەربەكان) ی سەرۆكی‬ ‫(پارتی ڕەفاهی ئیسالمی)؛ سەرۆك وەزیران‬ ‫بوو‪ ،‬پارتەكەشی؛ پارتی فەرمانڕەوابوو‪،‬‬ ‫لەشكركێشی سوپای توركیا بە ئاگاداریی و‬ ‫ڕەزامەندی سەرۆك وەزیران ئەنجامئەدرێ‌‪،‬‬ ‫چونكە لە دەستووری توركیادا‪ ،‬لەشكركێشی‬ ‫سوپای توركیا بۆ دەرەوەی خاكی توركیا‪،‬‬ ‫ێ بە ئیمزای س��ەرۆك وەزی��ران بێ‌‪،‬‬ ‫ئەب ‌‬ ‫(پارتی ڕەفاهی ئیسالمی)؛ پارتی دۆست‬ ‫و ی��اری��دەدەر و ه��اوڕێ��ب��از و ه��اوڕەوت��ی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی یە‪ ،‬هەر بۆیە مامۆستا‬ ‫ێ هەڵوێستی پارتی ڕەفاهدا‬ ‫سەڵاڵحەدین لەب ‌‬ ‫بۆچارەسەری دۆزی كورد‪ ،‬كە ماوەی (یەك)‬ ‫سااڵ حكومەتی ئەبرد بەڕێوە و (نەجمەدین‬ ‫ئەربەكان) سەرۆك وەزیران بوو؛ كە تیایدا‬ ‫ئەو پارتە و سەرۆكەكەی پێچەوانەی بەڵێن‬

‫و بانگەشەی ف��ری��وودەران��ەی هەڵبژاردن‬ ‫بۆ چ��ارەس��ەری دۆزی ك��ورد؛ مامەڵەیان‬ ‫كردو هەڵوێستی خراپیان لەسەر ئەو دۆزە‬ ‫ڕوونبووەوە‪ ،‬بەم جۆرە داكۆكی یان لێ‌ ئەكا؛‬ ‫(قەراری سیاسی توركیا لە دەستی ڕەفاهدا‬ ‫نی یە‪ ،‬تا گلەیی لێ‌ بكەین چی كردوە و چی‬ ‫نەكردووە) (‪ ،)46‬ئەكرێ‌ لێرەدا لە مامۆستا‬ ‫سەاڵحەدین بپرسین؛ ئایا پارتی ڕەفاهی‬ ‫ئیسالمی و (نەجمەدین ئ��ەرب��ەك��ان) كە‬ ‫ساڵێك پۆستی حكومەتیان لە ئەستۆ بوو؛‬ ‫نەیاندەتوانی بۆ هەڵوێستی مێژوویی خۆیان‬ ‫لەسەر چارەسەری دۆزی كورد لە كوردستانی‬ ‫ێ‬ ‫باكووردا‪ ،‬بكەوتنایەتە ناكۆكی و ملمالن ‌‬ ‫لەگەاڵ ژەنەڕاڵەكانی سوپا و ئەنجوومەنی‬ ‫ئاسایشی نەتەوەیی توركیا‪ ،‬نەك لەسەر‬ ‫دروستكردنی كێشە بۆ سیستەمی عەلمانی‪،‬‬ ‫یان؛ با بەشێك لە ناكۆكی یەكانیان لەگەڵ‬ ‫ژەنەڕاڵەكانی سوپادا‪ ،‬پەیوەستبووایە بە‬ ‫سەلماندنی مافەكانی نەتەوەی ك��ورد لە‬ ‫توركیا‪ ،‬یان با بەشێك لەو خوێندگایانەی‬ ‫كە ژەنەڕاڵەكانی سوپا بە زەبری گوشار‪،‬‬ ‫داوای��ان لە (نەجمەدین ئەربەكان) كرد‬ ‫دایبخات‪ ،‬خوێندنگەی كوردی بوونایە‪ ،‬نەك‬ ‫خوێندنگەی ئایینی‪( ،‬نەجمەدین ئەربەكان)‬ ‫ل��ەس��ەر چ��ارەس��ەرك��ردن��ی دۆزی ك��ورد و‬ ‫بەكارهێنانی ئاگر و ئاسن بۆ سەركوتكردنی‬ ‫ك��ورد؛ تووشی هیچ ئاڵۆزیی و ناكۆكی‬ ‫و ملمالنێ‌یەك ن��ەب��وو ل��ەگ��ەاڵ ژەن��ەڕاڵ��ە‬ ‫سەربازی یەكاندا‪ ،‬لە كاتێكدا دەرفەتێكی‬ ‫گونجاو هاتبووە بەردەمی (پارتی ڕەفاهی‬ ‫ئیسالمی)‪ ،‬كە تیایدا ئەگەر بە پراكتیكی‬ ‫هیچیشی بۆ كورد نەكردایە‪ ،‬ئەوا ئەیتوانی‬ ‫بەشێك لە ناكۆكی و جیاوازی و ملمالنێكانی‬ ‫لەگەاڵ ژەنەڕاڵە سەربازی یەكاندا‪ ،‬لەسەر‬ ‫چارەسەری دۆزی ك��ورد بوایە‪ ،‬ئەو كاتە‬ ‫مامۆستا سەڵاڵحەدینیش ئەیتوانی بڵێ‌؛‬ ‫(ئەی ئەوە نەبوو پارتی ڕەفاهی ئیسالمی‬ ‫لەسەر هەڵوێست و بۆچوون و سیاسەتی‬ ‫ب��ۆ چ��ارەس��ەری دۆزی ك��ورد؛ تووشی‬ ‫ێ و ناكۆكی ب��وو‪ ،‬سەرەنجام بووە‬ ‫ملمالن ‌‬ ‫ه��ۆی دوورخ��س��ت��ن��ەوەی��ان ل��ە سیستەمی‬ ‫ف��ەرم��ان��ڕەوای��ی؛ ل��ەالی��ەن ژەن��ەڕاڵ��ەك��ان��ی‬ ‫سوپاوە) !!‬ ‫پێنجەم‪ :‬دیدی سەحوەی ئیسالمی ئیخوان‬ ‫موسلیمینی جیهانی بۆ دۆزی كورد‬ ‫* لە بابەتێكی باڵوكراوەی ژمارە (‪)18‬‬ ‫ی ڕۆژنامەی (ئەمڕۆ) دا‪ ،‬بە ناوونیشانی‬ ‫(ئیسالمی سیاسی و ڕێكخراوی خێرخوازی‬ ‫ئیسالمی لە كوردستاندا؛ خێرخوازیی و‬ ‫ستراتیژی دەس��ەاڵت)‪ ،‬ئ��ام��اژەم كردبوو‬ ‫بۆ بەیاننامەیەكی مەرجەعی نێودەوڵەتی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬كە ئەویش ڕێكخراوی‬ ‫نێودەوڵەتی ئیخوان موسلیمین بوو‪ ،‬لەسەر‬ ‫ڕاپەڕینی ئازاری كوردستانی ساڵی (‪،)1991‬‬ ‫كە تیایدا ڕاپەڕینیان بە پیالنێك دانابوو‬ ‫بۆ پارچەپارچەكردنی عێراق و كەوتبوونە‬ ‫سەرزەنشت و هێرشكردنە سەر ڕاپەڕین‬ ‫و خۆئامادەكردنیان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەو‬ ‫ب��ەگ��ژاچ��وون��ەوەی ئەنجامی ڕاپ��ەڕی��ن و‬ ‫نەفرەتكردن لە بزووتنەوەی ڕزگاریخوازیی‬ ‫نەتەوەیی كورد‪ ،‬ئەو بەیاننامەیە بە ناوی‬ ‫ڕابەری گشتی پێشووی ئیخوان موسلیمینەوە‬ ‫(محەمەد حامید ئەبوئەلنەسر)‪ ،‬لە ڕۆژی‬ ‫(‪ )1991/4/27‬دا‪ ،‬لە ژێر ناوونیشانی‪( :‬بیان‬ ‫من االخوان المسلمین بشأن ااڵحداپ الجاریە‬ ‫فی شمال العراق)‪ ،‬لە گۆڤاری (القضایا‬ ‫الدولیة) ی ڕێكخراوی نێودەوڵەتی ئیخوان‬ ‫موسلیمین‪ ،‬لە پاكستان؛ باڵوكراوەتەوە‬ ‫(‪.)47‬‬ ‫*(مستەفا مەشهور) ی ڕاب��ەری گشتی‬ ‫ئێستای ئیخوان موسلیمین‪ ،‬بە نەتەوەی‬ ‫كورد ڕەوانابینێ‌؛ ببێتە خاوەنی قەوارەیەكی‬ ‫نەتەوەیی سەربەخۆ لەسەر دەستی پارتە‬ ‫ێ كورد‬ ‫عەلمانی یە كوردی یەكان‪ ،‬ئەو ئەیەو ‌‬ ‫ێ كە بریتی‬ ‫لە چوارچێوەی ئەو قەوارەیەدا ب ‌‬ ‫یە لە ستراتیژی پ��رۆژەی سیاسی ئیخوان‬ ‫موسلیمین‪ ،‬لەم ڕووەوە لە چاوپێكەوتنێكدا‬ ‫ێ‬ ‫ئەڵێ‌؛ (لێرەدا ڕاستی یەك هەیە دەمانەو ‌‬ ‫جەختی ل��ەس��ەر بكەین ئ��ەوی��ش ئەوەیە‬ ‫بیرۆكەی خۆرئاوایی و بۆچوونی دژە ئایینی‬ ‫عەلمانی هەر وەك كۆمۆنیستی ئیلحادیی‬ ‫هەرەس دێنێ‌ و داهاتوو بۆ ئیسالم دەبێ‌‪،‬‬ ‫جا برا كوردەكانمان ئەمە بزانن) (‪،)48‬‬ ‫لەم بڕگەیەدا (مستەفا مەشهور)‪ ،‬قەوارەی‬ ‫نەتەوەیی كوردیی سەربەخۆ تەكفیر ئەكا‪،‬‬ ‫قەوارەی نەتەوەیی بە بیرۆكەی خۆرئاوایی‬ ‫لە قەڵەمئەدا و ئەیشوبهێنێ‌ بە سیستەمە‬ ‫كۆمۆنیستی یە هەڵوەشاوەكان‪.‬‬ ‫*(كەمال ئەلهەلباوی) ئەندامی مەكتەبی‬ ‫ئیرشادی ئیخوان موسلیمین‪ ،‬داوا ئەكا‬

‫نەتەوەی كورد بە تایبەتی تەفاعوول لەگەاڵ‬ ‫نەتەوەی عەرەبدا بكا‪ ،‬بۆ ئەو مەبەستە‬ ‫لە خوا ئەپاڕێتەوە كە تەفاعوولێك بێ‌ لە‬ ‫شارستانێتی دا (‪ ،)49‬هەروەها لە ووتارێكی‬ ‫تردا لە گۆڤاری (القضایا الدولیة) دا‪ ،‬بە‬ ‫شێوەیەكی ڕاستەوخۆ و بەئاشكرا‪ ،‬بەرگری‬ ‫لە ڕژێمی فاشیست و خوێنڕێژی عێراق ئەكا‬ ‫(‪ ،)50‬لە هەمانكاتدا لە وتارێكی تردا؛‬ ‫نەتەوەی عەرەب بە داگیركەری كوردستان‬ ‫لەقەڵەمنادا(‪.)51‬‬ ‫* لەكاتی جەنگی دووەمی كەنداودا‪ ،‬لە‬ ‫قاهیرەی پایتەختی میسر‪ ،‬بە ئامادەبوونی‬ ‫هەموو ڕابەرانی ئیخوان موسلیمین‪ ،‬بێجگە‬ ‫لە ڕاب��ەری گشتی‪ ،‬كۆنفرانسێك س��ازدرا‪،‬‬ ‫لەو كۆنفرانسەدا (مەئمون ئەلهوزەیبی)‬ ‫ووت��ەب��ێ��ژی ڕەس��م��ی ئیخوان موسلیمین‬ ‫ووتبووی؛ (كوردەكان لە دین وەرگ��ەڕاون‬ ‫و ل��ە ئیسالم دەرچ��وون) (‪ ،)52‬ئەو‬ ‫تاوانباركردنە لە ڕاپەڕینی مانگی ئازاری‬ ‫ساڵی (‪ )1991‬ی خەڵكی كوردستانەوە‪،‬‬ ‫لەدژی ڕژێمی خوێنڕێژی فاشیستی بەعس لە‬ ‫عێراق؛ سەرچاوەی گرتبوو‪.‬‬ ‫* یەكێكی ت��ر ب��ە ن��اوی (ئیبراهیم‬ ‫سنەوسی) كە جێگری حەسەن تورابی‬ ‫س��ەرۆك��ی (ب��ەرەی ن��ەت��ەوەی��ی ئیسالمی‬ ‫سودان) ە‪ ،‬ووشەی كوردستان بە زمانیدا‬ ‫نایە و ب��ە ب��اك��ووری ع��ێ��راق ن��اوی ئەبا‪،‬‬ ‫نەتەوەی كوردیش بە پارچەیەك لە نەتەوەی‬ ‫ێ (‪.)53‬‬ ‫عەرەب دائەن ‌‬ ‫* سەنتەری لێكۆڵینەوەی شارستانی‬ ‫كە سەر بە ڕێكخراوی نێودەوڵەتی ئیخوان‬ ‫موسلیمینە‪ ،‬لە ساڵی (‪ )1994‬دا‪ ،‬كتێبێكی‬ ‫بە (سێ‌) بەش دەركردوە بە ناوی (ااڵمە‬ ‫فی عام)‪ ،‬لە نووسینی چەند نووسەرێك؛ لە‬ ‫ناویاندا (دكتۆر یوسف ئەلقەرەزاویی)‪ ،‬لەو‬ ‫كتێبەدا كێشەی كورد لە عێراق‪ ،‬بە یەكێك‬ ‫لە هۆكارەكانی گرفتی پەرتكردنی یەكێتی‬ ‫نیشتمانی عەرەب لەقەڵەمدراوە (‪.)54‬‬ ‫* پاش هەڵبژاردن و پێكهێنانی پەرلەمان‬ ‫و حكومەتی هەرێم‪ ،‬ن��ووس��ەری ن��اوداری‬ ‫ئیخوان موسلیمین (مستەفا ئەلتەحان)‪،‬‬ ‫بەم جۆرە ئەو دەركەوتە سیاسی یە نوێ‌یە‬ ‫ئەنرخێنێ‌؛ (ل��ەم سااڵنەی دوای��دا زمانی‬ ‫ڕەگەزپەرستی و دەمارگیری كوردەكان لە‬ ‫سەروو هەموو زمانێكەوەیە) (‪.)55‬‬ ‫* گۆڤاری (القضایا الدولیة) ی ڕێكخراوی‬ ‫نێودەوڵەتی ئیخوان موسلیمین لە پاكستان‪،‬‬ ‫لە دوای ڕاپەڕین و ئازادبوونی كوردستان‬ ‫و دام��ەزران��دن��ی حكومەتی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫هەڵمەتێكی ڕاگەیاندنی تانەوتەشەرلێدان و‬ ‫سووكایەتی پێكردن و هەڕەشەئامێزی لەسەر‬ ‫نەتەوەی ك��ورد دەستپێكردوە‪ ،‬لەگەڵیدا‬ ‫كەوتۆتە الوانەوە بۆ ڕژێمی عێراق‪ ،‬هەندێك‬ ‫لەو وتارانە و نووسەرەكانیان بریتین لە؛‬ ‫(العراق بین خمسە خگوگ عرچ ‪ -‬توفیق‬ ‫غانم)‪( ،‬النظام الدولی و ااڵمن القومی العربی‬ ‫ لیوا أ‪.‬ج طلعت)‪( ،‬ااڵقلیات فی الواقع‬‫العربی؛ االندماج و التجزئە‪ -‬عبداللە حسن)‪،‬‬ ‫(االقتدار ااڵقلوی باسرائیل)‪( ،‬ترقبوا أم‬ ‫المعارك)‪( ،‬السیاسە ااڵمریكیە فی الشرق‬ ‫االوسط‪ -‬كمال هلباوی)‪( ،‬التوظیف ااڵمریكی‬ ‫للمشكلە الكردیە – فاروق جاسم) (‪.)56‬‬ ‫ێ لە‬ ‫*س��ەب��ارەت بە هەڵوێستی هەند ‌‬ ‫ڕێكخراوی ئیخوان موسلیمین؛ ئەتوانین‬ ‫ئاماژە بە ئیخوان موسلیمینەكانی فەڵەستین‬ ‫(ب��زووت��ن��ەوەی ح��ەم��اس) بكەین‪ ،‬كە لە‬ ‫ڕاگەیاندنێكیاندا‪ ،‬ناڕەزایی خۆیان لە بەرامبەر‬ ‫دابەشكردنی عێراق لە الیەن ئەمەریكا و‬ ‫ڕۆژئاواوە دەرئەبڕن و بە توندی سەرزەنشتی‬ ‫ئەكەن و دژی قەوارەی نەتەوەیی كوردیی‬ ‫ڕائ��ەوەس��ت��ن (‪ ،)57‬ه��ەروەه��ا ئیخوان‬ ‫موسلیمینەكانی ئەردەن لە ڕاگەیاندنێكیاندا‪،‬‬ ‫لە ڕۆژی (‪ )1992/8/26‬دا‪ ،‬ب��ەو چاوە‬ ‫تەماشای ئابڵوقەی ئابووری سەر عێراق‬ ‫ئەكەن كە بریتی یە لە ڕاگەیاندنی جەنگ‬ ‫لەالیەن ئەمەریكا و ئەوروپاوە‪ ،‬دژ بە نەتەوەی‬ ‫ێ‬ ‫عەرەبی موسوڵمانی عێراق و مەبەست ل ‌‬ ‫ی لەناوبردن و پچڕپچڕكردنیەتی (‪،)58‬‬ ‫شایەنی باسە لە جەنگی (أم المعارك)‬ ‫دا؛ ئیخوان موسلیمینەكانی پاكستان و‬ ‫جەزائیر و ئەردەن و تونس و فەڵەستین؛‬ ‫ب��ەرگ��ری و پشتگیریی ڕژێمی عێراقیان‬ ‫كرد و هاوسۆزی خۆیان بۆ سەرانی (أم‬ ‫المعارك)‪ ،‬دووپاتكركردەوە؛ چ بە كۆمەكی‬ ‫خوێنبەخشین‪ ،‬یان ناردنی دەرمان و پارەو‬ ‫ئ��ازووخ��ە‪ ،‬ی��ان س��ازدان��ی خۆنیشاندان بۆ‬ ‫پشتگیریی لە عێراق(‪.)59‬‬ ‫* ئیخوان موسلیمینە عەرەبەكانی عێراق‬ ‫لە ڕێگەی پارتەكەیانەوە كە بریتی یە لە‬ ‫پارتی ئیسالمیی عێراق‪ ،‬بەیاننامەیەكیان لە‬

‫ڕۆژی (‪ )1992/3/20‬دا‪ ،‬لە ژمارە (‪)13‬‬ ‫ی ڕۆژنامەی (دار السالم) دا‪ ،‬لە لەندەن‬ ‫باڵوكردۆتەوە‪ ،‬تیایدا ترس و نیگەرانی خۆیان‬ ‫لەسەر دروشمی فیدرالیزم لە كوردستاندا‬ ‫ڕاگەیاندوە و بە هەنگاوی یەكەمینیان داناوە‬ ‫بۆ جیابوونەوە و سەربەخۆیی لە نەخشە‬ ‫و بەرنامەی پارتە كوردی یەكاندا (‪،)60‬‬ ‫هەروەها (موحسین ئەلحاج ئالسەفەر) ی‬ ‫ئەندامی بااڵی ئیخوان موسلیمینی عێراق‬ ‫لە وتارێكدا بە ناوی (مەسەلەی كورد)‪،‬‬ ‫لە ڕۆژنامەی (دار السالم) دا‪ ،‬ناڕازیبوونی‬ ‫خۆی لە كردنی كوردستان بە ویالیەتێك‬ ‫ێ‬ ‫لە دەوڵەتی گەورەی ئیسالمیی؛ دەرئەبڕ ‌‬ ‫(‪ ،)61‬هەروەها (مەسعود ئەلفەالحی) ی‬ ‫لێپرسراوێكی تری ئیخوان موسلیمینی عێراق‬ ‫ێ پارێزگاری لە سەربەخۆیی‬ ‫ئەڵێ‌؛ (ئەب ‌‬ ‫سیاسی عێراق و یەكێتی یە جوگرافی یەكەی‬ ‫و پارێزگاریش لە یەكێتی نیشتمانی میللەتی‬ ‫عێراق بكرێ‌) (‪ ،)62‬هەروەها لە بڕگەیەكی‬ ‫ت��ردا دەڵ��ێ‌‪( :‬ل��ەوێ‌ ناوچەیەكی هێمنی‬ ‫فەرزكراو هەیە كە خزمەتی دابەش كردنی‬ ‫عێراق ئەكا(‪.)63‬‬ ‫سەرچاوەكان‬ ‫‪ -17‬بەیاننامەی لیژنەی سەركردایەتی ڕاگەیاندنی یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمیی كوردستان لە (‪ )6‬ی شوباتی ساڵی (‪ )1994‬دا‪.‬‬ ‫‪ -18‬االتحاد االسالمی فی كردستان‪ ،‬المنهج و النظام الداخلی‪،‬‬ ‫س ‪.2‬‬ ‫‪ -19‬پاشكۆی عەرەبی ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە (‪ )96‬ی‬ ‫ڕۆژی (‪.)1996/6/28‬‬ ‫‪ -20‬گۆڤاری (جەماوەر)‪ ،‬ژمارە (‪ )21‬ی ڕۆژی (‪،)1995/4/21‬‬ ‫گۆڤارێكە مەكتەبی ڕاگەیاندنی بزووتنەوەی ئیسالمیی لە‬ ‫كوردستانی عێراق‪ ،‬دەریئەكا‪.‬‬ ‫‪ -21‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە (‪ ،)3‬چاوپێكەوتن لەگەڵ‬ ‫ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسالمیی كوردستان‪.‬‬ ‫‪ -22‬پاشكۆی عەرەبی‪ ،‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە(‪.)8‬‬ ‫‪ -23‬گ��ۆڤ��اری (ج��ەم��اوەر)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )18-17‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪ ،)1995/3/31‬ل‪ ،38‬گۆڤارێكە مەكتەبی ڕاگەیاندنی‬ ‫بزووتنەوەی ئیسالمی لە كوردستانی عێراق دەریئەكا‪.‬‬ ‫‪ -24‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە (‪ )78‬ی ڕۆژی (‪،)1996/2/2‬‬ ‫عومەر عەبدولعەزیز‪ ،‬ووتاری (جێ‌دەستی یەكگرتوو لە ڕابوونی‬ ‫ئیسالمی هاوچەرخ و پرۆژەی سیاسی كوردستاندا)‪.‬‬ ‫‪ -25‬مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪،‬‬ ‫بەیاننامەی دووەمین ساڵڕۆژی ڕاگەیاندنی یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫لە (‪ )6‬ی شوباتی (‪ )1996‬دا‪.‬‬ ‫‪ -26‬بەكر حەمەسدیق عارف‪ ،‬سەرچاوەیەكی پێشووتر‪ ،‬ل ‪.11‬‬ ‫‪ -27‬یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان؛ (دید و هەڵوێست)‪،‬‬ ‫مەكتەبی ڕاگەیاندنی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪ ،‬زنجیرەی‬ ‫دووەم‪ ،‬چاپی یەكەم‪ ،‬هەولێر‪ ،1997 ،‬ل ‪.34‬‬ ‫‪ -28‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە (‪ ،)29‬چاوپێكەوتن لەگەاڵ‬ ‫ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسالمیدا‪.‬‬ ‫‪ -29‬لەبەر ڕۆشنایی ئامانجەكانی یەكگرتوودا‪ ،‬مەكتەبی‬ ‫ڕاگەیاندنی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪ ،‬زنجیرەی یەكەم‪،‬‬ ‫چاپی یەكەم‪ ،‬هەولێر‪ ،1996 ،‬ل ‪.27‬‬ ‫‪ -30‬یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان؛ (دید و هەڵوێست)‪،‬‬ ‫مەكتەبی ڕاگ��ەی��ان��دن��ی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪،‬‬ ‫سەرچاوەیەكی پێشووتر‪ ،‬ل‪.59‬‬ ‫‪ -31‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )35‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1995/3/31‬‬ ‫‪ -32‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )145‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1997/7/11‬‬ ‫‪ -33‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )35‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1995/3/31‬‬ ‫‪ -34‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )137‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1997/5/16‬‬ ‫‪ -35‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )138‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1997/5/23‬‬ ‫‪ -36‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )35‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1995/3/31‬‬ ‫‪ -37‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪.‬‬ ‫‪ -38‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪.‬‬ ‫‪ -39‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬پاشكۆی عەرەبی ژمارە (‪،)35‬‬ ‫سەرچاوەیەكی پێشووتر‪.‬‬ ‫‪ -40‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪.‬‬ ‫‪ -41‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە (‪ )36‬ی ڕۆژی (‪.)1995/4/7‬‬ ‫‪ -42‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪.‬‬ ‫‪ -43‬ڕۆژنامەی (یەكگرتوو)‪ ،‬ژمارە (‪ )40‬ی ڕۆژی (‪.)1995/5/5‬‬ ‫‪ -44‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )137‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1997/5/16‬‬ ‫‪ -45‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )138‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1997/5/23‬‬ ‫‪ -46‬یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان؛ (دید و هەڵوێست)‪،‬‬ ‫مەكتەبی ڕاگ��ەی��ان��دن��ی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪،‬‬ ‫سەرچاوەیەكی پێشووتر‪ ،‬ل ‪.59‬‬ ‫‪ -47‬شێخ عومەر غەریب‪( ،‬ئیسالمی یەكان و كێشەی كورد)‪،‬‬ ‫گۆڤاری (مامۆستای ك��ورد)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )22‬ی هاوینی ساڵی‬ ‫(‪ ،)1994‬بەشی یەكەم‪ ،‬سوید‪ ،‬ل ‪.12‬‬ ‫‪ -48‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )18‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1994/11/25‬‬ ‫‪ -49‬ڕۆژن��ام��ەی (ی��ەك��گ��رت��وو)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )100‬ی ڕۆژی‬ ‫(‪.)1996/7/26‬‬ ‫‪ -50‬گۆڤاری (مامۆستای كورد)‪ ،‬ژمارە (‪ ،)31-30‬سەرچاوەیەكی‬ ‫پێشووتر‪ ،‬ل ‪.128‬‬ ‫‪ -51‬شێخ عومەر غەریب‪( ،‬ئیسالمی یەكان و كێشەی كورد)‪،‬‬ ‫گۆڤاری (مامۆستای ك��ورد)‪ ،‬ژم��ارە (‪ )27‬ی هاوینی ساڵی‬ ‫(‪ ،)1995‬بەشی دووەم‪ ،‬سوید‪ ،‬ل ‪.27‬‬ ‫‪ -52‬گۆڤاری (مامۆستای كورد)‪ ،‬ژمارە (‪ ،)22‬سەرچاوەیەكی‬ ‫پێشووتر‪ ،‬ل ‪.10‬‬ ‫‪ -53‬گۆڤاری (مامۆستای كورد)‪ ،‬ژمارە (‪ ،)27‬سەرچاوەیەكی‬ ‫پێشووتر‪ ،‬ل ‪.27‬‬ ‫‪ -54‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪ ،‬ل ‪.23‬‬ ‫‪ -55‬شێخ عومەر غەریب‪( ،‬ئیسالمی یەكان و كێشەی كورد)‪،‬‬ ‫گۆڤاری (مامۆستای كورد)‪ ،‬ژم��ارە(‪ )31-30‬ی هاوین و پایزی‬ ‫ساڵی (‪ ،)1996‬بەشی چوارەم‪ ،‬سوید‪ ،‬ل ‪.132‬‬ ‫‪ -56‬شێخ عومەر غەریب‪( ،‬ئیسالمی یەكان و كێشەی كورد)‪،‬‬ ‫گۆڤاری (مامۆستای كورد)‪ ،‬ژم��ارە(‪ )29‬ی زستان و بەهاری‬ ‫ساڵی (‪ ،)1995‬بەشی سێ‌یەم‪ ،‬ل ‪.40 – 39‬‬ ‫‪ -57‬گ��ۆڤ��اری (دەن��گ��ی م��ام��ۆس��ت��ا)‪ ،‬ژم��ارە (‪،)31-30‬‬ ‫سەرچاوەیەكی پێشووتر‪ ،‬ل ‪.124‬‬ ‫‪ -58‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪ ،‬ل ‪.124‬‬ ‫‪ -59‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪ ،‬ل ‪.128‬‬ ‫‪ -60‬مجلە (كردستان المجاهدە)‪ ،‬عدد (‪ ،)3‬شباط سنە‬ ‫(‪ ،)1993‬مجلە تسدر عن الفرع الپالپ للحزب االسالمی‬ ‫الكردستانی فی باكستان‪ ،‬س ‪.5‬‬ ‫‪ -61‬گۆڤاری (دەنگی مامۆستا)‪ ،‬ژمارە (‪ ،)27‬سەرچاوەیەكی‬ ‫پێشووتر‪ ،‬ل ‪.24-23‬‬ ‫‪ -62‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪ ،‬ل ‪.27‬‬ ‫‪ -63‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪ ،‬ل ‪.27‬‬ ‫پەراوێز‪:‬‬ ‫* ه��ەروەك لە لە پ��ەراوێ��زی پێشووتردا ئ��ام��اژەم پێكرد‪،‬‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی لە كۆنگرەی دووەمیدا‪ ،‬ناوی‬ ‫ڕێكخراوەكەی گۆڕی بۆ (یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان) و‬ ‫بە عەرەبیش بوو بە (اإلتحاد االسالمی فی كردستان)‬ ‫و لەم ڕووەوە ئەڵێ‌؛ (ئێمە یەكێتی یەكی ئیسالمیمان دەوێ‌)‬ ‫(‪ ،)22‬واتە یەكگرتووی ئیسالمی قەوارەیەكی یەكێتی عەقیدەیی‬ ‫ێ !‪.‬‬ ‫ئایینی ئەو ‌‬ ‫* بەڕێز (هادی عەلی) ئەندامی مەكتەبی سیاسی (یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی)‪ ،‬مێژووی یەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬ئەگەڕێنێتەوە بۆ‬ ‫ساڵی (‪ ،)1928‬كە تیایدا (حەسەن بەننا) ڕێكخراوی ئیخوان‬ ‫موسلیمینی لە میسر دامەزراند (‪.)23‬‬ ‫* ئەندامێكی تری مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسالمی‬ ‫بە ناوی بەڕێز (عومەر عەبدولعەزیز)‪ ،‬لە وتارێكدا؛ جەخت لە‬ ‫مەرجەعی یەت و بازنەی یەكەمی هاوسەنگەریی یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی ئەكا؛ بۆ سەحوەی جیهانیی ئیخوان موسلیمین (‪.)24‬‬ ‫* بەیاننامەی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسالمی لە یادی‬ ‫دووەم ساڵڕۆژی ڕاگەیاندنی یەكگرتووی ئیسالمیدا؛ ڕاگەیەنەرانی‬ ‫یەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬بە شاگردانی ڕێبازی (حەسەن بەننا)‬ ‫ناوئەبا (‪.)25‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫كؤنت َيكست‬

‫‪6‬‬

‫رەچەڵەكی فەلسەفەی یۆنانی‌و گەشەكردنی‬ ‫نوسینی‪ :‬واڵتەر ستەیس‬ ‫و‪ .‬لە عەرەبییەوە‪ :‬ئەكبەر حەسەن‬

‫(‪)2-1‬‬ ‫ئ��اس��ای��ی��ە خ��وێ��ن��ەر ل��ە س��ەرەت��ای‬ ‫ه��ەر لێكۆڵینەوەیەكدا چ��اوەڕوان��ی��ی‬ ‫ئ��ەوە لە نووسەر بكات باسی بابەتی‬ ‫لێكۆڵینەوەكەی بۆ بكات‪ .‬رووەكناسی‬ ‫ئاشنابوونە بە رووەكەكان‪ ،‬فەلەكناسی‬ ‫ئاشنابوونە بە تەنە ئاسمانییەكان‪،‬‬ ‫جیۆلۆجیاش ئاشنابوونە بە ب��ەردی‬ ‫چینەكانی زەوی‪ .‬كەواتە بواری تایبەتی‬ ‫فەلسەفە چییە؟ فەلسەفە باسی چی‬ ‫دەكات؟ لێرەدا ئاسان نییە پێناسەیەكی‬ ‫وردی فەلسەفە بدەین بە دەستەوە‬ ‫بەو شێوەیەی كە لە زانستەكاتی تردا‬ ‫دەتوانین‪ .‬یەكەم‪ ،‬دەبینین ناوەڕۆكی‬ ‫ف��ەل��س��ەف��ە ب��ەپ��ێ��ی ج��ی��اوازی��ی م��اوە‬ ‫مێژووییەكان جیاوازە‪ .‬بە شێوەیەكی‬ ‫گشتی ئ��اڕاس��ت��ەی��ەك ه��ەی��ە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫پێشكەوتنی مەعریفەدا مەیلی ئەوەی‬ ‫هەیە بوارەكانی ئەم بابەتە بەرتەسك‬ ‫بكاتەوە‌و ئەوەی پێشتر فەلسەفە باسی‬ ‫كردووە‪ ،‬بیخاتە الوەو دووری بخاتەوە‪.‬‬ ‫دەبینین لە سەردەمی پالتۆندا فیزیا‌و‬ ‫فەلەكناسی دوو بابەتی لێكۆڵینەوەی‬ ‫فەلسەفی بوون‪ ،‬بەاڵم ئێستا دوو زانستی‬ ‫جیاوازن‪ .‬بە هەرحاڵ‪ ،‬ئەمە ئاستەنگێك‬ ‫نییە كە چ��ارەس��ەر نەكرێت‪ .‬ئ��ەوەی‬ ‫كە بەشێوەیەكی سەرەكی دژی ئەوە‬ ‫دەوەستێت چوارچێوەیەك بۆ دیاریكردنی‬ ‫فەلسەفە دابنرێت‪ ،‬ئەوەیە قوتابخانە‬ ‫جیاوازەكان روانینی جیاوازیان هەیە بۆ‬ ‫ناوەڕۆكی وردی فەلسەفە‪ .‬پاشان‪ ،‬رەنگە‬ ‫شوێنكەوتوویەكی هێربەرت سپنسەری‬ ‫بریتانی پێناسەیەكی وا بۆ فەلسەفە‬ ‫بكات‪ ،‬كە بیرمەندێكی هێگلى قبوڵی‬ ‫نەكات‪ ،‬وەك چۆن پێناسەی بیرمەندە‬ ‫هێگلییەكە ب��ەالی شوێنكەوتووەكەی‬ ‫هێربەرت سپنسەرەوە جێی رەزامەندی‬ ‫ن��ی��ی��ە‪ .‬ئ��ەگ��ەر دەس��ت��ەواژەی وەك‬ ‫«ئاشنابوون بە رەها»مان خستە ناو‬ ‫پێناسەكەمانەوە‪ ،‬ئەو كاتە دەستەواژەكە‬ ‫رەزامەندیی هەندێك بەدەست دەهێنێت‪،‬‬ ‫بەاڵم هەندێكی دیكە هەر لە بنەڕەتەوە‬ ‫بڕوایان بە بوونی هیچ»رەها»یەك نییە‪.‬‬ ‫رەنگە قوتابخانەیەكی تر بڵێت لەوانەیە‬ ‫رەها هەبێت‪ ،‬بەاڵم ئەم رەهایە نادیارەو‬ ‫تەنانەت ناكرێت فەلسەفەش ئاشنای‬ ‫ببێت‪ .‬لەگەڵ ئەمەشدا قوتابخانەیەكی تر‬ ‫پێمان دەڵێت ئەگەر رەها هەبێت یان‬ ‫نا‪ ،‬ئەگەر ئەو رەهایە مایەی ئاشنابوون‬ ‫بێت یان نا‪ ،‬هیچ كاتێك كەڵك‌و سوودی‬ ‫نابێت‌و نابێت لێكۆڵینەوەی لەسەر‬ ‫بكرێت‪ .‬بەم شێوەیە‪ ،‬ناتوانرێت هیچ‬ ‫پێناسەیەكی فەلسەفە هەڵبسەنگێنرێت‬ ‫بەبێ زانینی ئامانجە تایبەتەكانی‬ ‫قوتابخانە جیاوازەكان‪ .‬بە كورتی‪ ،‬شوێنی‬ ‫گونجاو بۆ بەدەستەوەدانی پێناسەیەك لە‬ ‫سەرەتای لێكۆڵینەوەی فەلسەفەدا نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو لە كۆتاییەكەیدایە‪ .‬ئەو كاتەش‬ ‫هەموو بۆچوونەكان لە بەردەمماندان‌و‬ ‫دەتوانین مەسەلەكە دیاری بكەین‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەر ئ��ەوە ه��ەوڵ ن��ادەم هیچ‬ ‫پێناسەیەكی ورد بخەمە روو‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەوانەیە خزمەتێك پێشكەش بكەم‬ ‫ئەگەر بپەرژێمە سەر هەندێك لە سیما‬ ‫سەرەكییەكانی فەلسەفە كە دەشێت لە‬ ‫لقەكانی دیكەی جیا بكەنەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫روونیان بكەمەوە بە باسكردنی هەندێك‬ ‫لەو كێشە گەورانەی كە فەیلەسوفەكان‬ ‫راهاتوون چارەسەری بكەن بەبێ ئەوەی‬ ‫هەوڵەكەیان تەواو بێت‪ .‬یەكەم‪ ،‬فەلسەفە‬ ‫لە لقەكانی تری مەعریفە جیاوازە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەم لقانە لە لێكۆڵینەوەكانیاندا باسی‬ ‫بەشێكی بچووكی جیهان دەكەن‪ .‬بەاڵم‬ ‫فەلسەفە وا ناكات‪ ،‬فەلسەفە گەردوون‬ ‫وەك گشتێك دەخاتە بەر باس‪ .‬گەردوون‬ ‫یەكە‪ ،‬مەعریفەیەكی ئایدیاڵیش دەربارەی‬

‫گەردوون یەكە‪ .‬بەاڵم بنەماكانی پسپۆڕی‌و‬ ‫دابەشكردنی كار لێرەشدا وەك هەموو‬ ‫بوارەكانی تر پراكتیزە دەبن‪ .‬فەلەكناسی‬ ‫ئەو بەشەی گەردوون دەكات بە بابەتی‬ ‫لێكۆڵینەوەی خۆی‪ ،‬كە ناوی دەنێین‬ ‫تەنە ئاسمانییەكان‪ ،‬رووەكناسیش‬ ‫تایبەتە بە ژیانی رووەك‪ ،‬دەروونناسیش‬ ‫تایبەتە بە راستییەكانی دەروون‪ .‬بەاڵم‬ ‫فەلسەفە ئەم بوارە پاژەكییانەی بوون‬ ‫ناخاتە ب��ەر ب��اس‪ ،‬بەڵكو ب��وون وەك‬ ‫بوونێك دەخاتە بەر باس‪ .‬فەلسەفە هەوڵ‬ ‫دەدات وا سەیری گەردوون بكات‪ ،‬وەك‬ ‫ئەوەی نەسەقێكی سازێنراوی شتەكان‬ ‫بێت‪ .‬دەشێت وا وەسفی فەلسەفە بكرێت‬ ‫وەك ئ��ەوەی زانستی هەموو شتەكان‬ ‫بێت بە شێوەیەكی گشتی‪ .‬جیهان بە‬ ‫هەموو الیەنە گەردوونییەكانییەوە بابەتی‬ ‫فەلسەفەیە‪ .‬هەموو زانستەكان مەیلی‬ ‫گشتاندنیان هەیە‌و زۆر فاكتی پاژەكی‬ ‫دەگێڕنەوە بۆ یاسایەكی گشتی‪ .‬فەلسەفە‬ ‫ئ��ەم پرۆسەیە ت��ا ئ��ەوپ��ەڕی دەب��ات‌و‬ ‫تا ئەوپەڕی گشتاندن دەڕوات‪ ،‬هەوڵ‬ ‫دەدات سەرجەم گەردوون لەبەر رۆشنایی‬ ‫كەمترین بنەمای گشتیدا ببینێت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەوڵ دەدات لەبەر رۆشنایی یەك بنەمادا‬ ‫بیبینێت ئەگەر بشێت‪.‬‬ ‫دەرەن��ج��ام��ی ئەمە ئ��ەوەی��ە زانستە‬ ‫تایبەتەكان بە دڵنیاییەوە بابەتی خۆیان‌و‬ ‫زۆربەی ناوەڕۆكەكەی دیاری دەكەن‪ ،‬لە‬ ‫كاتێكدا فەلسەفە هەموو شتێك دەباتەوە‬ ‫سەر بنچینەكەی خۆی‪ .‬رەنگە وا بیر‬

‫بێگومان شتێكی دانسقە‌و راستەقینە‬ ‫ه��ەی��ە‪ ،‬ك��ە م��ای��ەی لێكۆڵینەوەیە‪،‬‬ ‫ئەویش ئەوەیە هەست دەكەین هەندێك‬ ‫دەستەواژە هەن‪ ،‬كە پێویستە لەسەرمان‬ ‫ب��ەڵ��گ��ەی روون��ك��ەرەوەی��ان ل��ەس��ەر‬ ‫بهێنینەوە‪ ،‬لە هەندێك حاڵەتی تردا‬ ‫هەندێك دەستەواژە هەن‪ ،‬هەست ناكەین‬ ‫پێویستیان بەم بەڵگە روونكەرەوەیە‬ ‫هەبێت‪ .‬چۆن دەشێت هەندێك پرس هەبن‬ ‫خۆیان لە خۆیاندا روون بن‌و هەندێكی تر‬ ‫پێویستیان بەوە بێت بەڵگەیان لەسەر‬ ‫بهێنرێتەوە؟ بنەمای ئ��ەم جیاكارییە‬ ‫چییە؟ كاتێك بیری لێدەكەینەوە‪،‬‬ ‫دەبینین تایبەتمەندییە نائاساییەكانی‬ ‫عەقڵ دەبێت لە توانایدا بێت بە دەربڕینی‬ ‫گشتی‌و بێ مەرج تەعبیر لەم شتانە بكات‬ ‫بە بێ هیچ بەڵگە‌و ئارگۆمێنتێك‪ .‬كاتێك‬ ‫دەڵێین دوو هێڵی هاوتەریب بە یەك‬ ‫ناگەن‪ ،‬مەبەستمان ئەوە نییە بڵێین ئەمە‬ ‫بۆ هەموو دوو هێڵێكی هاوتەریب راستە‬ ‫كە هەوڵمان داوە تاقییان بكەینەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو مەبەستمان ئ��ەوەی��ە هەرگیز‬ ‫ناكرێت دوو هێڵی هاوتەریب بەیەك‬ ‫بگەن‪ .‬مەبەستمان ئ��ەوەی��ە ملیۆنان‬ ‫ساڵە هیچ دوو هێڵێكی هاوتەریب‬ ‫بەیەك نەگەیشتوون‌و ملیۆنان ساڵی‬ ‫دیكەش بەیەك ناگەن‪ .‬ئەم مەسەلەیە‬ ‫هەروا دەمێنێتەوە تەنانەت ئەگەر دوو‬ ‫هێڵەكە تا دوورترین ئەستێرەی شاراوە‬ ‫كە تەلیسكۆپ نایانبینێت‪ ،‬بڕۆن‪ .‬بەاڵم‬ ‫هیچ ئەزموونێكمان نییە لەسەر ئەوەی‬

‫زانست نییە‪ ،‬بەڵكو كێشەی فەلسەفەیە‪.‬‬ ‫بە هەمان شێوە دەبینین سەرجەم‬ ‫زانستەكان وەك پرسێكی بەڵگەنەویست‬ ‫سەیری بوونی گ��ەردوون دەكەن‪ .‬بەاڵم‬ ‫فەلسەفە ه��ەوڵ دەدات بزانێت بۆچی‬ ‫گ��ەردوون بوونی هەیە‪ .‬بۆ نموونە ئایا‬ ‫راستە تاكە راستییەكی رەها هەیە كە‬ ‫سەرجەم شتەكان بەرهەم دەهێنێت؟‬ ‫ئ��ەگ��ەر واب��ێ��ت‪ ،‬ئاخۆ سروشتی ئەو‬ ‫راستییە چ جۆرێكە؟ مادەیە یان عەقڵە‬ ‫یاخود شتێكی جیاوازە لە مادە‌و عەقڵ؟‬ ‫باشە یان خراپە؟ ئەگەر باشە‪ ،‬بۆچی‬ ‫خراپە لە جیهاندا هەیە؟‬ ‫س��ەرب��اری ئەمە‪ ،‬هەموو زانستێك‬ ‫(ج��گ��ە ل��ە زان��س��ت��ە ماتماتیكییە‬ ‫پەتییەكان) گریمانەی راستبوونی یاسای‬ ‫هۆكارێتی دەك��ات‪ .‬هەموو قوتابییەكی‬ ‫لۆجیك دەزانێت هۆكارێتی یاسای رەهای‬ ‫زانستەكانەو بنچینەی هەموویانە‪ .‬ئەگەر‬ ‫ب��اوەڕ بە راستیی یاسای هۆكارێتی ‪،‬‬ ‫واتە هەر شتێك هۆیەكی هەیە‌و هەموو‬ ‫شتەكان بەبێ گۆڕانكاری لە هەمان‬ ‫بارودۆخدا رووەدەدەن‪ ،‬نەهێنین‪ ،‬ئەوا‬ ‫سەرجەم زانستەكان شكست دەهێنن‪.‬‬ ‫لە هەموو توێژینەوەیەكی زانستیدا‬ ‫گریمانەی ئ��ەم یاسایە (وات��ە یاسای‬ ‫هۆكارێتی) دەك��رێ��ت‪ .‬ئەگەر پرسیار‬ ‫لە ئاژەڵناسێك بكەین چۆن دەزانێت‬ ‫هەموو وشترەكان گیاخۆرن‪ ،‬بێگومان‬ ‫لە سەرەتادا ئاماژە بۆ ئەزموون دەكات‪،‬‬ ‫چونكە خووی هەزاران وشتر ئاماژە بۆ‬

‫ئەگەر هەتا سەردەمی مۆدێرنیش بە‬ ‫تەواوەتی لەم مەسەالنە نەكۆڵرابێتەوە‪.‬‬ ‫گریكەكان ئەم مەسەلەیەیان نەخستۆتە‬ ‫بەر باس‪ ،‬لەبەر ئەوەشی ئەم مەسەالنە‬ ‫كێشەیەكن لە كێشەكانی فەلسەفە‪ ،‬وا‬ ‫باشترە بە عەقڵێكی ك��راوەوە دەست‬ ‫پێبكەین‪ .‬نابێت پێشوەخت مەسەلەكە‬ ‫دیاری بكرێت‪ ،‬بەڵكو دەبێت بە شێوەیەكی‬ ‫گشتگیر لێكۆڵینەوەی لەسەر بكرێت‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی كە عەقڵی مرۆڤ سنووردارەو‬ ‫ناتوانێت لە بێسنوور تێبگات‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەو دەستەواژە باوانەی كە لە كەسێكەوە‬ ‫بۆ كەسێكی تر دەم��اودەم دەكات وەك‬ ‫ئەوەی بەڵگەنەویستێك بێت‪ ،‬پاشانیش‬ ‫عەقڵی خەڵك كۆنترۆڵ دەكات‪ .‬زۆربەی‬ ‫ئەو كەسانەی كە باسی ئەم دەستەواژەیە‬ ‫دەكەن‌و دەیخەنە بەرباس‪ ،‬لە بنچینەی‬ ‫دەستەواژەكەیان نەكۆڵیوەتەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫وەك پرسێكی بەڵگەنەویست سەیری‬ ‫دەكەن‌و هیچ گرنگییەكیان بەوە نەداوە‬ ‫ل��ەوە زیاتر لێی بكۆڵنەوە‪ .‬سەرەتا‬ ‫دەبێت بزانین مەبەستمان چییە لە‬ ‫زاراوەكانی»عەقڵ»‌و «كۆتاهاتوو»‌و‬ ‫«ناكۆتا»‪ .‬تەنانەت لێرەشدا دەبینین‬ ‫ئاستەنگەكانی بەردەممان كۆتاییان‬ ‫نایەت‪.‬‬ ‫ك��ەوات��ە فەلسەفە گ��ەردوون وەك‬ ‫گشتێك دەخاتە بەر باس‌و هیچ شتێك‬ ‫وەك بەڵگەنەویست وەرناگرێت‪ .‬دەشێت‬ ‫خاسیەتی سێیەم وەك شتێكی گرنگ‬ ‫تێبینی بكرێت‪ ،‬ئەگەرچی لێرەدا هیچ‬

‫فەلسەفە لە لقەكانی تری مەعریفە جیاوازە‪،‬‬ ‫چونكە ئەم لقانە لە لێكۆڵینەوەكانیاندا‬ ‫باسی بەشێكی بچووكی جیهان دەكەن‬ ‫بكرێتەوە ئ��ەم وەسفە بۆ زانستەكان‬ ‫هەڵەیە‪ ،‬بەاڵم ئاخۆ رێسای جەوهەریی‬ ‫زانستی نوێ ئەوە نییە كە نابێت بەبێ‬ ‫بەڵگە‌و بەڵگەهێنانەوە لەسەر هەموو‬ ‫شتێك‪ ،‬گریمانی هیچ شتێك بكرێت‌و‬ ‫متمانە بە هیچ شتێك بكرێت‌و پێداگیری‬ ‫لەسەر هیچ شتێك بكرێت؟ بێگومان‬ ‫لە سنوورێكی دیاریكراودا ئەمە راستە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم لەودیوی ئەو س��ن��وورەوە راست‬ ‫نییە‪ .‬هەر زانستێك گریمانەی كۆمەڵێك‬ ‫بنەمای دیاریكراو و فاكتی دیاریكراو‬ ‫دەك��ات‪ ،‬كە پێی وای��ە بنەما‌و فاكتی‬ ‫رەهان‪ .‬لێكۆڵینەوە لەم بنەما‌و فاكتانە‬ ‫كاری فەیلەسووفە‪ ،‬بەم جۆرە‪ ،‬فەلسەفە‬ ‫ئەو تاڵە دەزووەی مەعریفە دەگرێت بە‬ ‫دەستەوە‪ ،‬كە زانستەكانی تر دەستی‬ ‫ل��ێ��ب��ەردەدەن‪ .‬ل��ەو شوێنەوە دەس��ت‬ ‫پێدەكات‪ ،‬كە زانستەكاتی تر دەوەستن‬ ‫و تەواو دەبن‪ ،‬لەو شتانە دەكۆڵێتەوە‪،‬‬ ‫كە زانستەكان وەك پرسی بەڵگەنەویست‬ ‫وەریدەگرن‪.‬‬ ‫با هەندێك نموونەی روون��ك��ەرەوە‬ ‫وەرب��گ��ری��ن‪ .‬زان��س��ت��ی ئ��ەن��دازە وەك‬ ‫زانستێك رێساكانی رووبەر دەخاتە بەر‬ ‫باس‪ .‬بەاڵم بەو جۆرە دەیخاتە بەر باس‪،‬‬ ‫كە لە ئەزموونی هاوبەشدا هەن‪ .‬رووبەر‬ ‫وەك پرسێكی بەڵگەنەویست دەخاتە‬ ‫ب��ەرب��اس‪ .‬هیچ ئەندازەزانێك پرسیار‬ ‫لە ماهیەتی رووب��ەر‌و شوێن ناكات‪.‬‬ ‫ئەوكاتەش كێشەكە دەبێت بە كێشەی‬ ‫فەلسەفە‪ .‬س��ەرب��اری ئ��ەم��ە‪ ،‬بنەمای‬ ‫زانستی ئەندازە هەندێك پرسی بنچینەیی‬ ‫دی��اری��ك��راون‪ ،‬ك��ە ب��ەالی��ەوە روون��ن‌و‬ ‫پێویسیان بە لێكۆڵینەوە نییە‪ .‬ئەم‬ ‫پرسانە پێیان دەوترێت بەڵگەنەویست‪.‬‬ ‫نموونە لەسەر ئەمە‪ ،‬دوو هێڵی هاوتەریب‬ ‫بەیەك ن��اگ��ەن‪ ،‬ئەگەر ب��ڕی یەكسان‬ ‫بخەیتە سەریان‪ ،‬دەرەنجامەكە یەكسان‬ ‫دەبێت‪ .‬زانستی ئەندازە لە بنەڕەتدا‬ ‫لەم مەسەلەیە ناكۆڵێتەوە‪ ،‬ئەمە ئیشی‬ ‫فەلسەفەیە‪ .‬مەسەلەكە بەو جۆرە نییە‬ ‫كە فەیلەسووفان دەیانەوێت گومان لە‬ ‫راستیی ئەم بەڵگەنەویستانە بكەن‪ .‬بەاڵم‬

‫ملیۆنان ساڵی تر چی روودەدات‪ ،‬وەك‬ ‫چۆن هیچ ئەزموونێكیشمان نییە لەسەر‬ ‫ئ��ەوەی لە ئەستێرە دوورەك��ان��دا چی‬ ‫روودەدات‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا تا ئەوپەڕی‬ ‫دڵنیاین بەڵگەنەویستەكەمان راستە‌و‬ ‫دەبێت لە هەموو كات‌و شوێنێكدا راست‬ ‫بێت‪ .‬سەرباری ئەوەش‪ ،‬ئێمە ئەمەمان‬ ‫لەسەر بنەمای ئەو ئەگەرانە بەدەست‬ ‫نەهێناوە‪ ،‬كە لە ئەزموونەوە كۆیان‬ ‫دەكەینەوە‪ .‬هیچ بوونەوەرێك نایەت بۆ‬ ‫سەلماندنی راستیی ئەم بەڵگەنەویستە‪،‬‬ ‫تاقیكردنەوە ئەنجام بدات‌و تەلیسكۆپ‬ ‫ب��ەك��ارب��ه��ێ��ن��ێ��ت‪ .‬ك��ەوات��ە چ��ۆن ئ��ەم‬ ‫بەڵگەنەویستانە خۆیان لە خۆیاندا‬ ‫روون �ن‌و عەقڵ دەتوانێت بە دڵنیایەوە‬ ‫پێداگیرییان لەسەر بكات بەبێ هیچ‬ ‫بەڵگەیەك؟ ئەندازەزانەكان لەم مەسەالنە‬ ‫ناكۆڵنەوە‌و فاكتەكان وەك بەڵگەنەویست‬ ‫وەردەگرن‪ .‬چارەسەركردنی ئەم كێشانە‬ ‫لە ئەستۆی فەلسەفەدایە‪.‬‬ ‫جارێكی تر‪ ،‬زانستە فیزیاییەكان دان‬ ‫بە بوونی مادەدا دەنێن‪ .‬بەاڵم فەلسەفە‬ ‫پرسیار لە ماهیەتی مادە دەك��ات‪ .‬لە‬ ‫روانینی یەكەمدا وا دەردەكەوێت ئەم‬ ‫كێشەیە تایبەت بێت بە فیزیاناس نەك‬ ‫فەیلەسوف‪ .‬كێشەی «پێكهاتنی مادە»‬ ‫كێشەیەكی فیزیكیی ئاشكرایە‪ .‬بەاڵم بە‬ ‫رامانێكی كەم بۆمان دەردەكەوێت ئەم‬ ‫كێشەیە كێشەیەكی ج��ی��اوازە ل��ەوەی‬ ‫فەیلەسوف لێی دەكۆڵێتەوە‪ .‬تەنانەت‬ ‫ئەگەر دەربكەوێت مادە ئەسیرە یان كارەبا‬ ‫یاخود ئەتۆم‪ ،‬هێشتا لە چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكەماندا هاوكاریمان ناكات‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەم تیۆرانە‪ ،‬تەنانەت ئەگەر بەڵگەشیان‬ ‫لەسەر بهێنرێتەوە‪ ،‬هیچمان فێر ناكەن‬ ‫تەنیا ئەوە نەبێت جۆرە جیاوازەكانی‬ ‫مادە فۆرمەكانی یەك بوونی فیزیایین‪.‬‬ ‫ئەوەی كە دەمانەوێت بیزانین‪ ،‬ماهیەتی‬ ‫خودی مادەی فیزیاییە‪ .‬بەڵگەهێنانەوە‬ ‫لەسەر ئەوەی جۆرێكی مادە جۆرێكی‬ ‫تری مادەیە‪ ،‬هیچ شتێكمان پێناڵێت‬ ‫سەبارەت بە سروشتە جەوهەرییەكەی‬ ‫م��ادە‪ .‬پ��اش��ان ئ��ەم كێشەیە كێشەی‬

‫ئەوە دەكەن‪ .‬بەاڵم ئەم قسەیە ئاماژە‬ ‫بۆ هیچ شتێك ناكات جگە لەوەی ئەم‬ ‫وشترە دیاریكراوانە گیاخۆرن‪ .‬ئەی‬ ‫ئەو وشترانەی تر كە هێشتا تێبینیمان‬ ‫نەكردوون؟ ئاژەڵناسەكە هیچ رێگایەكی‬ ‫لە بەردەمدا نییە تەنیا ئەوە نەبێت پەنا‬ ‫بباتە بەر یاسای هۆكارێتی‪ ،‬پێكهاتنی‬ ‫وشتر بەم ج��ۆرەی ئێستای وا دەكات‬ ‫جیابێت ل��ە گۆشتخورەكان‪ .‬لێرەدا‬ ‫مەسەلەكە مەسەلەی هۆكارو ئەنجامە‪.‬‬ ‫چۆن دەزانین ئاو هەمیشە لە پلەی گەرمیی‬ ‫سفردا دەیبەستێت (ئەگەر مەسەلەی‬ ‫فشار بخەینە الوە)؟ چۆن بزانین ئەم‬ ‫مەسەالنە بۆ ئەو ناوچانەی زەوی راستە‬ ‫كە هێشتا مرۆڤ نەیبینیوون؟ هەموو‬ ‫مەسەلەكە ئەوەیە ئێمە باوەڕمان وایە لە‬ ‫هەمان بارودۆخدا هەمیشە هەمان شت‬ ‫روودەدات‌و هۆكارە هاوشێوەكان ئەنجامی‬ ‫هاوشێوەیان لێدەكەوێتەوە‪ .‬بەاڵم چۆن‬ ‫راستیی یاسای هۆكارێتی دەزانین؟‬ ‫زانست ئەم مەسەلەیە ناخاتە بەر باس‪.‬‬ ‫زانست پێداگیری‌و دڵنیاییەكانی خۆی‬ ‫دەگێڕێتەوە بۆ ئەم یاسایە‪ ،‬بەاڵم لەمە‬ ‫زیاتر ن��اڕوات‌و وەك بەڵگەنەویستێك‬ ‫سەیری یاسای هۆكارێتی دەكات‪ .‬لەبەر‬ ‫ئەمەش‪ ،‬بنەماكانی هۆكارێتی‌و بۆچی‬ ‫یاسایەك راستە‌و چۆن دەزانین راستە‪،‬‬ ‫كێشەی فەلسەفین‪.‬‬ ‫رەنگە مرۆڤ بپرسێت ئاخۆ ئەو كێشە‬ ‫زۆران��ەی كە لەم ج��ۆرەن (بە تایبەت‬ ‫ئەوانەی پەیوەستن بە حەقیقەتێكی‬ ‫رەهاوە) توانستەكانی مرۆڤ تێناپەڕێنن؟‬ ‫وەك چۆن دەشێت بپرسین ئاخۆ باشتر‬ ‫نییە توێژینەوەكانمان تەرخان بكەین‬ ‫بۆ ئەو مەسەالنەی كە تێگەیشتنیان‬ ‫لەسەرووی توانای ئێمەوە نین؟ رەنگە‬ ‫مرۆڤ بپرسێت ئاخۆ عەقڵی سنووردار‬ ‫لە شتی بێسنوور تێدەگات؟ ئێستا‬ ‫جێی خۆیەتی ئەم پرسیارانە بكەین‌و‬ ‫پێویستیشە بگەین بە وەاڵمێكی راست‬ ‫لەبارەیانەوە‪ .‬لەم كاتەی ئێستا تەنیا‬ ‫ئەوە دەڵێین ئەم پرسیارانە گرنگترین‬ ‫كێشەكانی فەلسەفە دەوروژێنن تەنانەت‬

‫گومانێك نییە ل��ەوەی مامەڵە لەگەڵ‬ ‫هەندێك پرسدا دەكەین‪ ،‬كە رێكەوتنێكی‬ ‫گەردوونییان لەسەر نییە‪ .‬فەلسەفە‬ ‫هەوڵدانە بۆ ب��ەرزب��وون��ەوە لە ئاستی‬ ‫بیركردنەوەی هەستەكییەوە بۆ ئاستی‬ ‫بیركردنەوەی ناهەستەكیی پەتی‪ .‬ئەمەش‬ ‫پێویستی بە كەمێك روونكردنەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئێمە‪ ،‬ئەگەر ئەم دەربڕینە راست بێت‪،‬‬ ‫هۆشیارین بە بوونی دوو جیهانی جیاواز‪:‬‬ ‫جیهانی فیزیایی دەرەكی‌و جیهانی زەینیی‬ ‫ناوەكی‪ .‬ئەگەر سەیری دەرەوەمان كرد‪،‬‬ ‫ئەوا بە جیهانی یەكەم یەكەم هۆشیار‬ ‫دەبین‪ ،‬ب��ەاڵم ئەگەر سەیری ن��اوەوە‌و‬ ‫سەیری عەقڵی خۆمان كرد‪ ،‬ئەوكاتە بە‬ ‫جیهانی دووەم هۆشیار دەبین‪ .‬رەنگە‬ ‫هەڵە بێت ئەگەر بڵێین جیهانی دەرەكی‬ ‫بە تەواوەتی جیهانێكی فیزیاییە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەناو ئەو جیهانە دەرەكییەدا عەقڵی‬ ‫تر هەن‪ .‬من هۆشیارم بە عەقڵی تۆ‪،‬‬ ‫ئەمەش بە الی منەوە بەشێك لە جیهانی‬ ‫دەرەك��ی پێكدەهێنێت‪ .‬لێرەدا باسی‬ ‫ئەوە ناكەم لە رێگەی ئیستیداللەوە چ‬ ‫شتێك دەزانین‪ ،‬بەڵكو باسی ئەوە دەكەم‬ ‫راستەوخۆ چی دەزان��ی��ن‪ .‬راستەوخۆ‬ ‫ناتوانم دەرك بە عەقڵی تۆ بكەم‪ ،‬بەڵكو‬ ‫تەنیا دەرك بە جەستە فیزیاییەكەت‬ ‫دەك��ەم‪ .‬دواج��ار دەردەك��ەوێ��ت من لە‬ ‫رێگەی ئیستیداللی (بەڵگەهێنانەوەی)‬ ‫فاكتە فیزیاییە دەركپێكراوەكانەوە‪،‬‬ ‫وەك جووڵەكانی جەستەت‌و دەنگت‬ ‫كە لە زارت��ەوە دەردەچ��ێ��ت‪ ،‬هۆشیارم‬ ‫بە بوونی عەقڵی تۆ‪ .‬تەنیا عەقڵێك‬ ‫كە دەتوانم راستەوخۆ دەركی پێبكەم‪،‬‬ ‫عەقڵی خۆمە‪ .‬كەواتە ب��ەالی ئێمەوە‬ ‫جیهانێكی فیزیكیی دەرەكی‌و جیهانێكی‬ ‫زەینیی ناوەكی هەیە‪ .‬دەشێت كام لەم‬ ‫دوو جیهانە‪ ،‬بە شێوەیەكی سروشتی‪،‬‬ ‫بە راستەقینەتر دابنرێت؟ خەڵك ئەو‬ ‫جیهانەیان بە راستەقینەتر دادەنێن‪ ،‬كە‬ ‫ئاشناترە بۆیان‪ ،‬ئەویش ئەو جیهانەیە‬ ‫كە یەكەمجار پەیوەندیی لەگەڵ دروست‬ ‫دەكەن‌و ئەزموونێكی زۆریان لەبارەیەوە‬ ‫هەیە‪ .‬بێگومان ئەم جیهانەش جیهانە‬

‫فیزیاییە دەرەكییەكەیە‪ .‬منداڵ كاتێك لە‬ ‫دایك دەبێت‪ ،‬چاو دەبڕێتە رووناكی‪ ،‬كە‬ ‫شتێكی فیزیكیی دەرەكییە‪ .‬وردەوردە‬ ‫بە شتە جیاوازەكانی ناو ژوورەكە ئاشنا‬ ‫دەبێت‪ .‬دایكی دەناسێت‪ ،‬بەاڵم دایكی بۆ‬ ‫ئەو بە پلەی یەكەم شتێكی فیزیاییە‪،‬‬ ‫جەستەیەكە‪ .‬دوای ماوەیەكی زۆر ئەم‬ ‫دایكە دەبێت بە عەقڵێك یان دەروونێك‬ ‫بەالی منداڵەكەوە‪ .‬بەشێوەیەكی گشتی‪،‬‬ ‫سەرجەمی ئەزموونە سەرەتاییەكانمان‬ ‫دەرب��ارەی جیهانی فیزیكین‪ .‬تەنیا لە‬ ‫رێ��گ��ای هەڵهێنجانەوە (االستبطان‪-‬‬ ‫‪ )introspection‬بە جیهانی زەینی‬ ‫یان عەقڵی ئاشنا دەبین‪ .‬مرۆڤ تەنیا‬ ‫لە قۆناغی گەنجی یان كامڵبووندا توانای‬ ‫هەڵهێنجانی دەبێت‪ ،‬هەموو كەسێكیش‬ ‫ئەم توانایەی نابێت‪ .‬لەو ساڵە بەراییانەدا‬ ‫ك��ە مەعریفە ب��ەه��ۆی هەڵهێنجانەوە‬ ‫بەدەستدێت‪ ،‬واتە ئەو كاتانەی كە بیرە‬ ‫درێژماوەكانمان دەرب��ارەی گ��ەردوون‬ ‫ال دروس��ت دەب��ن‪ ،‬بە زۆری پەیوەست‬ ‫دەبین بە جیهانی فیزیكییەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫جیهانی زەینی‪ ،‬كە كەمتر پێی ئاشناین‪،‬‬ ‫شتەكانمان وا پیشان دەدات‪ ،‬وەك‬ ‫ئەوەی تا رادەیەك ناڕاستەقینە بن‪ ،‬وەك‬ ‫ئەوەی سێبەر بن‪ .‬ئاڕاستەی عەقڵمان‬ ‫دەبێت بە ئاڕاستەیەكی مادی‪.‬‬ ‫ئەوەی كە بۆ تاك وتم‪ ،‬بۆ رەگەزیش‬ ‫هەر راستە‪ .‬مرۆڤی بەرای زۆر بیری لە‬ ‫فاكتەكانی زەینی خۆی نەكردۆتەوە‪.‬‬ ‫زەرورەت ناچاری كردووە زۆربەی ژیانی‬ ‫تەرخان بكات بۆ بەدەستهێنانی خواردن‌و‬ ‫زاڵبوون بەسەر ئەو مەترسییانەدا‪ ،‬كە‬ ‫لە شتە فیزیكییەكانی تر ترساندوویانە‪.‬‬ ‫تەنانەت لە ناو ئێمەشدا زۆرینەی خەڵك‬ ‫دەبێت زۆرب��ەی ژیانیان ل��ەوەدا ببەنە‬ ‫سەر سەیری الیەنە جیاوازەكانی شتە‬ ‫دەرەك��ی��ی��ەك��ان ب��ك��ەن‪ .‬م��رۆڤ بەهۆی‬ ‫راهاتن‌و نەریتی دوورودرێ��ژەوە مەیلی‬ ‫ئەوەی هەیە جیهانی فیزیكی لە جیهانی‬ ‫عەقڵی بە راستەقینەتر بزانێت‪.‬‬ ‫ل��ە س��ت��راك��چ��ەری زم��ان��ی م��رۆی��ی��دا‬ ‫بەڵگەیەكی زۆر لەسەر ئەمە هەیە‪.‬‬ ‫ئێمە ه��ەوڵ��دەدەی��ن شتە نامۆكان لە‬ ‫رێگای ئەو شتانەوە تەفسیر بكەین‪،‬‬ ‫ك��ە ت��ەواو ئاشنان‌و ل��ە چوارچێوەی‬ ‫مەئلوفدا گوزارشت لە نامەئلوف بكەین‪.‬‬ ‫دەبینین زمان هەمیشە هەوڵ دەدات لە‬ ‫رێگای لێكچواندنی عەقڵی بە فیزیكی‬ ‫گوزارشت لە عەقڵی بكات‪ .‬كاتێك باس‬ ‫لە مرۆڤ دەكەین‪ ،‬وەك بوونەوەرێكی‬ ‫«بیركەرەوە»ی روون باسی دەكەین‪.‬‬ ‫روونی سیفەتی شتە فیزیكییەكانە‪ .‬ئاو‬ ‫روونە ئەگەر خڵتە‌و پیسیی تێدا نەبێت‪.‬‬ ‫رووناكی وەك میتافۆرێك وەردەگرین‌و‬ ‫دەڵێین بیرۆكەكانی كەسێك رووناكن‪.‬‬ ‫باسی ئەوە دەكەین بیرۆكەیەك لەناو‬ ‫عەقڵماندا دروست بووە «ناو عەقڵ؟»‬ ‫ئایا عەقڵ ن��اوەوەو دەرەوەی هەیە؟‬ ‫وا باسی عەقڵ دەكەین وەك ئ��ەوەی‬ ‫شتێكی فیزیكی ب��ێ �ت‌و شوێنێكی‬ ‫گرتبێت‪ .‬باسی خ��ووە زەینییەكانی‬ ‫«ئاگاداربوون‪ »attention-‬دەكەین‪،‬‬ ‫ئاگاداربوون یانی درێژبوونەوەی عەقڵ‬ ‫یاخود ئاڕاستەوەرگرتنی بە الیەكی‬ ‫دیاریكراودا‪ .‬رادەمێنین‪ ،‬رامانیش یانی‬ ‫ئاڕاستەكردنەوەی بیركردنەوە بە رووی‬ ‫خۆیدا‪ .‬ئەگەر دەق��اودەق قسە بكەین‪،‬‬ ‫تەنیا شتە فیزیكییەكان درێژ دەبنەوە‌و‬ ‫دەس��ووڕێ��ن��ەوە‌و دەچەمێنەوە‪ .‬كاتێك‬ ‫باسی شتێكی زەینی دەكەین‪ ،‬بە شێوەی‬ ‫لێكچواندن لەگەڵ شتە فیزیاییەكان‬ ‫باسی دەكەین‪ ،‬لە چوارچێوەی شتە‬ ‫فیزیاییەكاندا باسی دەك��ەی��ن‪ .‬ئەمە‬ ‫پیشانی دەدات رەگ‌و ریشەی مادیەت‬ ‫چەند لە بیركردنەوەماندا قووڵە‪ .‬ئەگەر‬ ‫ب��ۆ ئێمە جیهانی عەقڵی ئاشناتر‌و‬ ‫حەقیقیتر بووایە لە جیهانی فیزیكی‪ ،‬ئەو‬ ‫كاتە زمان لەسەر ئەم بنەما پێچەوانەیە‬ ‫بونیاد دەنرا‪ .‬كۆنترین وشەكانی زمان‬ ‫گوزراشتیان لە فاكتە عەقڵییەكان دەكرد‪،‬‬ ‫ئەو كاتەش ناچار دەبووین بە لێكچواندنی‬ ‫شتە فیزیكییەكان بە شتە عەقڵییەكان‬ ‫قسە لەسەر شتە فیزیكییەكان بكەین‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫كلیله‌كانی كه‌لتور‪:‬‬

‫كؤنت َيكست‬

‫به‌رخۆری‪ ،‬االستهالك‪Consumption ،‬‬ ‫ئاالن وارد‬ ‫وه‌رگێڕانی‪ :‬بڕوا عه‌الدین‬ ‫ڕی��ش �ه‌ الت��ی��ن��ی�ه‌ك�ه‌ی ئ��ه‌م وش�ه‌ی��ه‬ ‫(‪ ‌)Consumere‬ته‌نها به ‌مانای‬ ‫به‌كارهێنانی شته‌كان نه‌ده‌ها‌ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مه‌به‌ست لێی نه‌هێشتن و هه‌موو شێو‌ه‬ ‫جۆراوجۆره‌كانی ده‌ستبه‌رداربوونیش بوو‬ ‫((‪ .))432 :1998 ,Wyrwa‬هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ده‌ی چوارده‌یه‌میشه‌وه‪ ‌،‬له‌زمانی‬ ‫ئینگلیزیدا به‌كارهێنانه سه‌ره‌تاییه‌‌كانی‬ ‫كرداری به‌كاریده‌بات یان به‌رخۆرییده‌كات‬ ‫(‪ )Consume‬خ��اوه‌ن ئاماژه‌یه‌كی‬ ‫ناقۆاڵ و ناچیز بوون بۆ وشه‌كانی وه‌ك‬ ‫ـ وێرانكه‌ر‪ ،‬گیرۆده‌كه‌ر‪ ،‬له‌ناوبه‌ر ـ و ل ‌ه‬ ‫وه‌سفكردنی میللییدا بۆ سیلی سییه‌كان‬ ‫وه‌ك ده‌ردێكی كوشنده‌ هه‌بوون‪ .‬پاشتر‬ ‫ل� ‌ه زم��ان��ی ئینگلیزیدا دوو ن��اوی لێ‬ ‫دروستده‌بێت‪ :‬یه‌كه‌میان ((گیرۆده‌بوون))‬ ‫و‬ ‫(‪)Consumption‬‬ ‫ـ��ه‌‬ ‫دووه‌میشیان ل ‌ه سه‌ده‌ی شانزه‌یه‌مه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستپێده‌كات كه‌ بریتیي ‌ه له‌ ((گیرۆده)‌)‬ ‫هه‌ردووكیشیان‬ ‫(‪‌،)Consumer‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب��وون ب��ۆ وێ��ران��ب��وون‪ .‬پاشتر‬ ‫بێژه‌ی (به‌رخۆر) مانایه‌كی كه‌متازۆر‬ ‫نیوتراڵ و بێالیه‌نانه‌ وه‌رده‌گرێت و له‌گه‌ڵ‬ ‫دروستبوونی ئابوريی سیاسی بۆرژوازی‬ ‫له ‌سه‌ده‌ی هه‌ژده‌یه‌مدا بۆ وه‌سفكردنی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی بازاڕ به‌كاردێت و ئیدی‬ ‫ده‌بێت ‌ه هاوتای به‌رهه‌مهێن‪ .‬به‌هه‌مان‬ ‫ئه‌ندازه‌ش به‌رخۆریی ده‌بێت ‌ه هاوتای‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‪ ،‬پاشان ل ‌ه ڕێبازه‌كانی‬ ‫زان��س��ت��ی ئ��اب��ووری��دا ه��ه‌ردوو وش �ه‌ی‬ ‫(ب��ه‌رخ��ۆر) و (ب��ه‌رخ��ۆری) ب��ا مانای‬ ‫سیماكانی ك��رداری بازرگانیكردن ب ‌ه‬ ‫كااڵكانه‌و‌ه ل ‌ه بازاڕه‌كاندا دێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وات��ای ه �ه‌م��وو ئ��ه‌و ئ �ه‌ژم��ارك��ردن��ان � ‌ه‬ ‫ده‌گه‌یه‌نن ك ‌ه په‌یوه‌ستن ب ‌ه هه‌ندێك‬ ‫له‌ ده‌ره‌نجامه‌كانیه‌و‌ه له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫ده‌رامه‌تی تاك و كۆیش‪.‬‬ ‫ئابوريی سیاسی هه‌میش ‌ه و زیاتر‬ ‫بایه‌خی‌ به‌ به‌های ناجێگیر و گۆڕاوی‬ ‫ماتریاڵه‌كانی له‌پرۆسه‌ی ئاڵۆگۆڕكردنی‬ ‫شمه‌كدا داوه‌ تا ئه‌و به‌كارهێنانانه‌ی‬ ‫كه‌ تیایدا داده‌ن��رێ��ت‪ .‬ئابوریناسه‌كان‬ ‫ته‌نها له‌سه‌ره‌تاكانی سه‌ده‌ی بیسته‌مدا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬وا ل ‌ه به‌رخۆری تێنه‌گه‌یشتبوون‬ ‫ك ‌ه بریتیيه‌ له‌ تێركردنی پێداویستی ‌ه‬ ‫مرۆییه‌كان له‌ ڕێی ئامرازه‌ ئابورییه‌كانه‌وه‬ ‫(‪ ،)436 :1998 ,Wyrwa‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫لێر‌ه ب��ه‌دواو‌ه ئه‌م زاراوه‌ی�� ‌ه مانایه‌كی‬ ‫ئه‌رێنی وه‌رده‌گرێت ن�ه‌وه‌ك نیوتراڵ و‬ ‫بێالیه‌نانه‌‪ .‬دواجاریش ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌ردوو‬ ‫ماناكه‌ی ب�ه‌رخ��ۆری وه‌ك پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫بازرگانیكردن و به‌رخۆری جۆرێك ل ‌ه‬ ‫داڕم��ان و وێرانبوونی م��ادی پێكه‌و‌ه‬ ‫ده‌به‌ستێته‌وه‌‪ ،‬بریتیيه‌ له‌ گشتاندنی‬ ‫ئاڵوگۆڕكردنی ب��ازاڕه‌ك��ان‪ ،‬قه‌باره‌ی‬ ‫به‌رباڵوی ك��ااڵو خزمه‌تگوزارییه‌كان و‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی گه‌شه‌ی ئابوری‌‪ .‬ئه‌م دوو‬ ‫مانایه‌ له‌سه‌ر ی�ه‌ك هێڵی درێ��ژی دژ‬ ‫به‌یه‌ك وه‌ك خۆیان ماونه‌ته‌وه‌ و پڕن‬ ‫له‌و ناهاوسه‌نگی و بارگرژییانه‌ی هه‌ڵگری‬ ‫جۆرێك ل ‌ه ده‌الله‌تی مۆراڵی و سیاسی‬ ‫به‌رچاون‪ .‬هه‌موو ئاماژه‌كانی وێرانبوون و‬ ‫ی گفتوگۆ‬ ‫له‌بارچونێكی نێگه‌تیڤان ‌ه ئاوێت ‌ه ‌‬ ‫ئاكاری و كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ه میللیه‌كان بوون‬ ‫بۆ به‌كارهێنانی ڕێچكه‌كانی به‌كارهێنانی‬ ‫شته‌كان و خه‌رجكردنی پار‌ه له‌ كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫مۆدێرنه‌كاندا‪.‬‬ ‫كه‌لتور‌ه پاكژخوازه‌كان گومانیان ل ‌ه‬ ‫به‌رخۆریی مۆدێرن بوو‪ ،‬ته‌نها له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫نا ك ‌ه ل ‌ه جیاتی كۆكردنه‌و‌ه و عه‌ماركردن‪،‬‬ ‫هانی م��رۆڤ ده‌دات ب��ۆ سه‌رفكردن‬ ‫و خ��ه‌رج��ك��ردن و ب �ه‌ه �ه‌ده‌ردان��ێ��ك��ی‬ ‫زێده‌ڕه‌وانه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ ترسی ئه‌وه‌یشی‬ ‫ك ‌ه زیاتر هانی خه‌ڵكی بدات ئاره‌زووی‬ ‫ئه‌و شتان ‌ه بكه‌ن كه‌ زی��اده‌ن و هه‌روا‬ ‫ب��ۆ ج��وان��ی و كه‌شخه‌یین‪ ،‬وات��ه‌ ئه‌و‬ ‫شت ‌ه زیادان ‌ه بخه‌ن ‌ه پێش تێركردنی‬ ‫پێداویستی ‌ه سه‌ره‌كیه‌كانی مرۆڤه‌وه‌‪.‬‬

‫سؤثةرمارك َيتةكان وةك ه َيماي بةرخؤرى لةشاردا‬

‫ئه‌وه‌ بوو پاشتر هه‌موو ئه‌و بێمتمانه‌یی ‌ه‬ ‫ب ‌ه ئه‌نگێز‌ه په‌نهانه‌كانی پشتی هه‌ر‬ ‫به‌هه‌دةردانێكی زیاد و بێشومار‪ ،‬به هۆو‬ ‫ی هه‌ندێك ده‌سته‌واژه‌ و بێژه‌ی‬ ‫ل ‌ه ڕێگه‌ ‌‬ ‫جۆراوجۆره‌و‌ه ڕونكرانه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و‬ ‫زاراوانه‌ش بریتيیه‌ ل ‌ه (به‌رخۆریی ئاشكرا‌)‬ ‫ك ‌ه تیودۆر ڤیبلن دایڕشتو‌ه بۆ ئاماژه‌دان‬ ‫به‌و حه‌ز و ئاره‌زوه‌ی ده‌یه‌وێت له‌ ڕێگه‌ی‬ ‫كێبڕكێكردن به‌هۆی نمایشكردنی سامان‬ ‫و موڵكه‌كانه‌وه‌ پێگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی خۆی‬ ‫جیابكاته‌وه (‪.‌ )1899 ,Veblen‬‬ ‫زاراوه‌ی به‌رخۆریی ڕستیش (االستهالك‬ ‫الجملی) ب ‌ه زۆری وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ‬ ‫چه‌شنێك له‌ دادپ��ه‌روه‌ری كه‌لتورییان ‌ه‬ ‫به‌كاردێت‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌داخه‌وه‌ مایه‌ی‬

‫پاشكۆكانی دانیشتوان ئارامده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌خ��ن �ه‌ی ئ��ه‌وه‌ی ك �ه‌ س �ه‌رم��ای �ه‌داری‬ ‫كه‌موكورته‪ ‌،‬ته‌نها ل�ه‌ب�ه‌ر ئ��ه‌وه‌ نی ‌ه‬ ‫كه‌ له‌ په‌یوه‌نديیه‌كانی به‌رهه‌مهێناندا‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مه‌ و ده‌سته‌پاچه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌به‌ر‬ ‫كاریگه‌ریه‌كانیشیه‌تی له‌سه‌ر هاندانی‬ ‫خاسیه‌ت و تایبه‌تمه‌ندێتی پوچ و بێمانا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ڕه‌فتاری الوازی كه‌لتوری‪.‬‬ ‫كۆتاییه‌كانی س��ه‌ده‌ی بیسته‌م‪،‬‬ ‫له ‌ن��او زانستی ئابووریدا سه‌رله‌نوێ‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنێكی ق��وڵ ب��ۆ كه‌شی‬ ‫ده‌وروبه‌ری به‌رخۆری ده‌بینین به‌جۆرێك‬ ‫كه‌ بایه‌خ به‌ ده‌سه‌اڵتی به‌رخۆر وه‌ك‬ ‫كڕیار ده‌دات ل ‌ه كه‌شێكی ئابوریدا ك ‌ه‬ ‫بازا‌ڕه‌كانی پێ باشتر‌ه ل ‌ه هه‌ر شتێكی‬

‫بیركردنه‌وه‌ی تیۆری و ژمێریاریی له‌ناو‬ ‫زانستی ئابورییدا به‌سود بوو‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫زیاتر و زیاتره‌ پشتی پێده‌به‌سترا و‬ ‫ده‌خ��رای �ه‌ ن��او گ��وت��ار‌ه كرده‌گیه‌كان و‬ ‫سیاسه‌ت ‌ه میللیه‌كانه‌وه‌‪ .‬له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫كرده‌گیانه‌ش‪ ،‬بایه‌خی به‌رهه‌مهێنه‌ران‬ ‫گۆڕا له‌ خه‌ماڵندنی داواكاریه‌ ناسه‌قامگیر‬ ‫و ناتاكه‌كه‌سییه‌كانی بازاڕدا كه‌ تیایدا‬ ‫به‌رخۆره‌كان بێسه‌روشوێن و خ��اوه‌ن‬ ‫شوناسێكی دیاریكراو نین به‌ره‌و بازاڕێك‬ ‫كه‌ تیایدا گه‌ڕانێك هه‌یه‌ ب ‌ه دوای جۆرێكی‬ ‫دیاریكراو له‌ به‌رخۆر ك ‌ه ده‌بینرێت و‬ ‫هه‌ستی پێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌‌ ڕێگه‌ی‬ ‫بڕێك وێنه‌ی دیمۆگرافی ـ كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫ئامارئاس‌ا و سایكۆلۆژییه‌وه‪‌ .‬لێ له‌سه‌ر‬

‫ل�ه‌ڕێ��گ�ه‌ی ب��ازاڕه‌ك��ان��ه‌وه‌ ل � ‌ه ب��ه‌رده‌م‬ ‫كایه‌ی به‌رخۆریدا گه‌وره‌ و به‌رفراوانتر‬ ‫ده‌ب��ن‪ ،‬مێژوویه‌كی درێ��ژی��ان ل ‌ه واڵت ‌ه‬ ‫یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكادا هه‌یه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌ك ك� ‌ه ه �ه‌ر ل� ‌ه كۆتاییه‌كانی‬ ‫سه‌ده‌ی نۆزده‌یه‌مه‌و‌ه یه‌كێك ل ‌ه پرۆس ‌ه‬ ‫زاڵ و باوه‌كانی ڕاڤه‌كردن تیایدا بریتی ‌ه ل ‌ه‬ ‫ڕاڤه‌یه‌كی خۆشنود و گه‌شبینان ‌ه بۆ زێده‬ ‫‌به‌رهه‌مهێنان‪ .‬لێره‌دا زاراوه‌ی به‌رخۆریی‬ ‫ئاماژه‌ی ‌ه به‌ ڕێبازێك ك ‌ه زیاتر متمانه‌ی‬ ‫به‌ زێده‌به‌رهه‌مهێنان و خۆشگوزه‌رانییه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ل ‌ه ئ�ه‌وروپ��ادا بارگاویی ‌ه ب ‌ه‬ ‫ئاماژه‌كانی خۆ خستن ‌ه ژێر ڕكێڤی خود‬ ‫و جۆرێك ل ‌ه ماته‌ریاڵبوونی پوچ و بێفه‌ڕ‪.‬‬ ‫ل ‌ه هه‌ریه‌ك ‌ه ل ‌ه ئه‌مریكا و ئه‌وروپاشدا‪،‬‬

‫ئابوریناسه‌كان ته‌نها له‌سه‌ره‌تاكانی سه‌ده‌ی بیسته‌مدا نه‌بێت‪ ،‬وا‬ ‫له‌ به‌رخۆری تێنه‌گه‌یشتبوون ك ‌ه بریتیي ‌ه ل ‌ه تێركردنی پێداویستی ‌ه‬ ‫مرۆییه‌كان له‌ ڕێی ئامراز ‌ه ئابورییه‌كانه‌وه‬ ‫خ��ه‌م و پ �ه‌ژاره‌ی �ه‌ك��ی زۆره‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ه��ۆك��اری ب�ڵاوب��وون��ه‌وه‌ی خ��واس��ت و‬ ‫داوای بڕێك ماته‌ریاڵ ‌ه ك�ه‌ هه‌ندێك‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێتی پێوانه‌ییان هه‌یه‌‪ ،‬لێ‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا خاوه‌نی چه‌شن و كوالیتیه‌كی‬ ‫ه��ه‌ژاران��ه‌ن‌‪ .‬كاتێك ل � ‌ه ن��اوه‌ڕاس��ت��ی‬ ‫سه‌ده‌ی بیسته‌میشدا ئه‌م دوو خاسیه‌ت ‌ه‬ ‫نێگه‌تیڤ ‌ه لكێنران به‌ ڕه‌خنه‌كانه‌وه‌ ل ‌ه‬ ‫پڕۆسه‌ی هه‌رچی زیاتر به‌كااڵكردنه‌ ل ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی سه‌رمایه‌دارییدا وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫ل ‌ه شیكارییه‌كانی خوێندنگه‌ی فرانكفۆرت‬ ‫یان چه‌پی نوێدا ده‌یبینین‪ ،‬وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌و سیستمی هه‌ژمون ‌ه وێناكران كه‌ چین ‌ه‬

‫دی‪ ،‬وه‌ك چۆن هه‌مان بایه‌خ ل ‌ه ڕوانگ ‌ه‬ ‫توێژینه‌وه‌ كه‌لتوریه‌كانیشه‌وه‌ ده‌بینین‪.‬‬ ‫ب��ه‌الی ت��ی��ۆره‌ی ئابوریی كالسیكی‬ ‫نوێوه‌‪ ،‬كه‌سی به‌رخۆر هیچ نیه‌ جگ ‌ه‬ ‫ل � ‌ه ق �ه‌واره‌ی �ه‌ك��ی ئه‌بستراكت‪ ،‬خۆی‬ ‫سه‌رچاوه‌ی داواكارییه‌ له‌ بازاڕه‌كاندا‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫جیا له‌وانی تر و له‌سه‌ر بنه‌مای نرخی‬ ‫ڕه‌خسێنراوی كااڵكان و كوالیتیه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌به‌ر ڕۆشنایی ئه‌و بژارده‌ی‬ ‫باش و باشترینه‌ی هه‌ی ‌ه و تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫جێگیر‌ه و پۆلێنكراو‌‪ ،‬خۆی بڕیار ده‌دات‬ ‫چ��ی ده‌ك��ڕێ��ت و چ��ی ناكڕێت‪ .‬دی��ار‌ه‬ ‫ئه‌م نمونه‌یه‌ش كه‌ له ‌هه‌ندێك ‌ئامرازی‬

‫ئاستی سیاسی‪ ،‬ئ��ه‌م ج��ۆره‌ بیر و‬ ‫ئایدیایانه‌‪ ،‬جورێك ل ‌ه ڕه‌وایه‌تی ب ‌ه بازاڕ‬ ‫ده‌به‌خشن و ل ‌ه ڕۆڵ و ده‌ستێوه‌ردانی‬ ‫ده‌وڵ��ه‌ت ك �ه‌م��ده‌ك �ه‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌ ئایدیۆلۆژیای بزوتنه‌و‌ه ڕاستڕه‌و‌ه‬ ‫نوێیه‌كاندا‪.‬‬ ‫وه‌ك��چ��ۆن له‌ زۆرب��ه‌ی واڵته‌كانیشدا‬ ‫جۆرێك له‌ یه‌ده‌كی خۆشگوزه‌رانی حكومی‬ ‫بونیادنرا تا ته‌ریب و هه‌ماهه‌نگ بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ لۆژیكی بازاڕ و میكانیزمه‌كانی‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش بۆ خ��ۆی سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫گرنگی به‌رخۆریی كۆگه‌لییه‌‪ .‬گرنگیدان‬ ‫به‌و سود و باشییانه‌ی كه‌ ب��ه‌رده‌وام‬

‫به‌رخۆریی ئاماژه‌یه‌كیشه بۆ باڵوبونه‌وه‌و‌ه‬ ‫ته‌شه‌نه‌كردنی ده‌زگ��ا و بزوتنه‌وه‌كانی‬ ‫ب��ه‌رگ��ری و پاراستنی ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دی‬ ‫ب��ه‌رخ��ۆره‌ك��ان و بااڵنماتركردنیان‪،‬‬ ‫وه‌ك ئ��ه‌وه‌ی ل��ه‌ ئه‌نجومه‌نه‌كانی‬ ‫به‌رخۆر‪ ،‬بزاوته‌كانی به‌رخۆر‪ ،‬ده‌زگا‬ ‫هه‌ره‌وه‌زییه‌كانی به‌رخۆردا ده‌یانبینین‪.‬‬ ‫كاتێك ئه‌م بزاوتانه‌ش گه‌ش ‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫حكومه‌ته‌كان الف��ی ئ��ه‌و‌ه ل��ێ��ده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ هه‌رچی زیاتر و زیاتر‌ه ل ‌ه جیاتی‬ ‫(به‌رخۆره‌كان) و به‌ناوی ئه‌وانه‌و‌ه قس ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌وه‌ك به‌ناوی چینه‌كان‪ ،‬یان‬ ‫بۆ نمون ‌ه نه‌ته‌و‌ه و هاواڵتیانه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬

‫وردبینه‌و‌ه ده‌بینین كه‌ ئه‌مانه‌ش زیاتر‬ ‫له‌ چه‌مك ‌ه باوه‌كانی وه‌ك سه‌روه‌ریی‬ ‫به‌رخۆر‪ ،‬بژارده‌ی به‌رخۆر یان مافه‌كانی‬ ‫ب �ه‌رخ��ۆردا ده‌بینرێن‪ .‬تا دواج��ار وای‬ ‫لێ دێت‌ له ‌ده‌وڵه‌تێكی خۆشگوزه‌رانی‬ ‫گه‌شه‌كردویشدا‪ ،‬ته‌واوی ئه‌و مه‌سه‌النه‌ی‬ ‫ب��اب�ه‌ت��ی ب��ڕی��اردان و نه‌خشه‌به‌ندی‬ ‫سیاسیین‪ ،‬به‌جێده‌هێڵرێن بۆ حه‌زو‬ ‫ئاره‌زوی هێزه‌كانی بازاڕ‪.‬‬ ‫ب �ه‌ دی��وێ��ك��ی ت��ری��ش��دا‪ ،‬توێژینه‌و‌ه‬ ‫كه‌لتورییه‌كان ته‌واوی ئه‌و ڕاڤ ‌ه گه‌شبین‬ ‫و خۆشنوده‌یان بۆ به‌رخۆری تێپه‌ڕاند‪.‬‬ ‫وه‌ك ب �ه‌رگ��ری��ی �ه‌ك��ی��ش ل�� ‌ه چه‌شنی‬ ‫كه‌لتوری میللی ل� ‌ه دژی ه �ه‌اڵوێ��رد‪،‬‬ ‫ت��اڕاده‌ی �ه‌ك��ی��ش وه‌ك ده‌ره‌نجامێكی‬ ‫شیكاری ئه‌زمونگه‌رییان ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫پاش كڕینیان‪ ،‬خه‌ڵكی چی ل ‌ه كااڵكان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئیدی بایه‌خدرا به‌ ده‌رخستن و‬ ‫به‌رجه‌سته‌كردنی فه‌رمان ‌ه ئه‌رێنییه‌كانی‬ ‫به‌رخۆریی و جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫دیو‌ه پۆزه‌تیڤانه‌ی ك ‌ه هه‌یه‌تی‪ .‬كه‌لتوری‬ ‫به‌رخۆر چه‌شنێك ل ‌ه ئامرازی خۆشی و‬ ‫ڕابواردن و وروژاندنی خست ‌ه به‌رده‌ست‬ ‫ی سه‌رقاڵی ئه‌و‬ ‫ك� ‌ه وای ك��رد خه‌ڵك ‌‬ ‫به‌رهه‌م ‌ه كه‌لتوریان ‌ه بن ك ‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌كی‬ ‫كارا و داهێنه‌رانه‌ دروستكراون‪ ،‬وه‌كچۆن‬ ‫هه‌ندێك له‌و ماته‌ریااڵنه‌ی به‌رخۆریی‬ ‫ڕستیش بۆ وێرانكردنی نرخ و به‌ها زاڵ‬ ‫و بااڵده‌سته‌كان به‌كارهێنران‪ .‬سوربوونی‬ ‫ژان بودریار (‪)1998 ,Baudrillard‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ك ‌ه پێویست ‌ه به‌رخۆریی‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا وه‌ك سیستةمێك له‌ ئاماژ‌ه‬ ‫ببینین‪ ،‬نه‌ك وه‌ك سه‌رچاوه‌یه‌ك بۆ به‌های‬ ‫به‌كارهێنه‌رانه‪ ،‬بۆ خۆی به‌شدارییه‌كی‬ ‫به‌رچاوه له‌و تێگه‌یشت ‌ه كتوپڕ و ناكاو‌ه‬ ‫بۆ كه‌لتوری پۆست مۆدێرن ‌ه ك ‌ه هیج نی ‌ه‬ ‫جگه‌ له‌ ئامرازێكی گوێزانه‌و‌ه و وێنه‌ساز‌‌‌‪،‬‬ ‫ئامرازێكی پوچ و بێ سود بۆ گوزارشتێكی‬ ‫ئ��ازادان��ه‌ ل� ‌ه شوناسی تاكه‌كه‌سی و‬ ‫كۆگه‌لی‌‌‌‪ .‬به‌ پێداگرتن و جه‌ختی زیاتری‬ ‫توێژینه‌و‌ه كه‌لتورییه‌كانیش له‌سه‌ر سیما‬ ‫سیمبولییه‌كان ت��اوه‌ك��و به‌كارهێنان ‌ه‬ ‫كرده‌گیه‌كانی به‌رخۆری‪ ،‬ئه‌و توێژینه‌وان ‌ه‬ ‫ه�ه‌م��وو ئ �ه‌و حوكم و هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ه‬ ‫ترادسیۆنالییانه‌یان هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫بۆ چێژ و تێركردنه‌كانی به‌رخۆریی‬ ‫هه‌بوون‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ ‌ه ل ‌ه توێژینه‌وه‌ی زیاتر‬ ‫ل ‌ه كاری ده‌زگا سه‌ره‌كیه‌كانی به‌رخۆری‬ ‫هاوچه‌رخی وه‌ك ده‌زگ��ای كۆمه‌ڵه‌كانی‬ ‫بازاڕكردن و كڕیاریی‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌وانه‌شدا‪ ،‬جۆرێك‬ ‫له‌ ده‌مپاراستنی جه‌وهه‌ری به‌رده‌وامی‬ ‫خۆی هه‌ر هه‌ی ‌ه سه‌باره‌ت ب ‌ه به‌رخۆریی‬ ‫(پ��ۆس��ت) م��ۆدێ��رن‪ .‬بۆ نمون ‌ه هێشتا‬ ‫جۆرێك له ‌لێكدژیی ئاكاری و سیاسی‬ ‫به‌سه‌ر چه‌مكه‌كانی وه‌ك كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫به‌رخۆر و كه‌لتوری به‌رخۆردا زاڵه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ڕه‌خنه‌ و تێبینییه‌ ئاكاری و سیاسییانه‌ش‬ ‫زیاتر مه‌به‌ستیان پێودانگه‌كانی ئابوری‬ ‫ئێستایه‌‪ :‬كوالیتی مشتومڕله‌سه‌ری ئه‌و‬ ‫كااڵیانه‌ی ك ‌ه ب ‌ه ڕست به‌رهه‌مده‌هێنرێن‪،‬‬ ‫هه‌ڵكشان و هه‌رچی زیاتر كه‌ڵه‌كه‌بوونی‬ ‫گرفته‌كانی ژینگه‌یه‌‪ ،‬دابه‌شكردنێكی‬ ‫ن��ای�ه‌ك��س��ان��ان�ه‌ی ن��ێ��وده‌وڵ�ه‌ت��ی��ان�ه‌ بۆ‬ ‫سامانه‌كانی به‌رخۆری‪ ،‬شكاندنه‌و‌ه به‌الی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی به‌رخۆره‌كاندا به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫تێپه‌ڕاندنی به‌رژه‌وه‌ندی به‌رهه‌مهێنه‌رانی‬ ‫كااڵ و خزمه‌تگوزارییه‌كان وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫ل ‌ه كارگ ‌ه ئاست نزمه‌كاندا ده‌یبینین‪ .‬ل ‌ه‬ ‫الیه‌كی دیكه‌شه‌و‌ه مشتومڕێكی ئاكاریی‬ ‫زۆر هه‌یه له‌سه‌ر چاكه و باشییه‌كانی‬ ‫نمون ‌ه هاوچه‌رخه‌كانی ب �ه‌رخ��ۆری و‬ ‫پاساوه‌كانی‪ ،‬ب ‌ه بێ هیچ جۆر‌ه گه‌یشتنێك‬ ‫به‌ كۆتاییه‌كانی‪‌.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪:‬‬ ‫طوني بينيت‪ ،‬لورانس غرونسبريغ‪ ،‬ميغان‬ ‫م��وري��س‪ ،‬مفاتيح اصطالحية ج��دي��دة‪ ،‬معجم‬ ‫مصطلحات الثقافة واجملتمع‪ .‬وه‌رگێڕانی‪ :‬سعيد‬ ‫الغامني‪ .‬باڵوكراوه‌كانی‪ :‬املنظمة العربية للرتمجة‪.‬‬ ‫ی ‪ 74‬ـ‬ ‫چاپی یه‌كه‌م‪ ،‬به‌یروت ‪ ،2010‬الپه‌ڕه‌كان ‌‬ ‫‪‌ .78‬‬

‫ذمارة (‪ )169‬دوشةممة ‪2013/9/16‬‬

‫‪8‬‬

‫هەڵكشان‌و داكشانی تەوژمی ئیسالمیی پێشكەوتووخوازیی لە ئێران ‪1985-1965‬‬ ‫بەرزانی مەال تەها‬ ‫بڕێكی زۆر لەو كتێبانەی ب��ەدوورو‬ ‫درێژیی باسیان لە شۆڕشی ئیسالمیی‬ ‫لە ساڵی ‪‌1979‬و مێژوو پەرەسەندنەكانی‬ ‫ك��ردووە‪ ،‬زۆرینەیان كورتكراونەتەوە‬ ‫لەسەر ئەو هێزانەی‪ ،‬كە لە كۆتاییدا‬ ‫جڵەوی رێبەرایەتیی كۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێرانیان گرتۆتەدەست‪ ،‬بەبێئەوەی گرنگی‬ ‫بدەن بەو هێزانەی تر‪ ،‬كە بەشێویەكی‬ ‫كارا بەشدارییانكرد لە خەباتدا دژ بە‬ ‫شاو وەرچەرخانی شۆڕشگێڕیی لە ماوەی‬ ‫سااڵنی ‪ 1977‬بۆ ‪1979‬دا‪ ،‬هەرچەندە لە‬ ‫پاش سەركەوتنی شۆڕش بەشدارییان‬ ‫لەدەسەاڵتدا نەكردووە‪.‬‬ ‫ئ��ەم كتێبە– لە بنەڕەتدا تێزێكی‬ ‫زانستییە ب��ۆ بەدەستهێنانی پلەی‬ ‫ماجستێر لەبەر رۆشنایی پەرەسەندنەكانی‬ ‫ئەم سااڵنەی دواییدا پێداچوونەوەمان بۆ‬ ‫ك��ردووە لەگەڵ زیادكردنی سەرچاوەی‬ ‫دیكە – باس لە یەكێك لەو تەوژمانە‬ ‫دەكات كە بەدەگمەن لەبارەیەوە كتێبێك‬ ‫هەبێت خاوەن سروشتێكی زانستیی بێت‪.‬‬ ‫هەمدیسان ئەم كتێبە بە پێشكەشكردن‌و‬ ‫شیكاریی‌و هەڵسەنگان باس لە تەوژمی‬ ‫ئیسالمیی پێشكەوتووخوازیی دەكات‬ ‫لە ئێران‪ .‬بەشێوەیەكی تایبەت تیشك‬ ‫دەخاتەسەر گەشەسەندنی ئەو تەوژمە‌و‬ ‫فیكرو جموجۆڵە سیاسییەكانی لە‬ ‫ماوەی سااڵنی ‪ .1981-1965‬تایبەتتریش‬ ‫باس لە ه��ەردوو خوابەخشیوان دكتۆر‬ ‫عەلی شەریعەتیی‌و ئایەتولڵاڵ تاڵەقانیی‬ ‫دەكات وەك نوێنەرانی ئەو تەوژمە لە‬ ‫ئێران لەو قۆناغەدا كە ئەم كۆڵینەوەیە‬ ‫لەخۆیگرتووە‪ .‬الیەنە سەرەكییەكانی‬ ‫ئەو تەوژمەش بریتییە لە‪ :‬كۆمەڵناسی‬ ‫ئیسالمیی دكتۆر عەلی شەریعەتیی‌و‬ ‫(ساڵی ‪ 1977‬مردووە) ئایەتوڵاڵ سەید‬ ‫مەحمود تاڵەقانی‌و (‪ 1979‬م��ردووە)‬ ‫رێكخراوی موجاهیدینی خەلقی ئێران‬ ‫«سازمان مجاهدین خلق إیران» كە لە‬ ‫ریزەكانیدا بڕێك لە تیۆرسێنانی وەك‬ ‫ئەحمەد رەزایی‌و مەهدی رەزایی برای‌و‬ ‫سەعید موحسین‌و موحەممەد حەنیف‬ ‫نەزهەد‌و رێبەری ئەوسای رێكخراوەكە‬ ‫مەسعود رەجەویی لەخۆگرتووە‪.‬‬ ‫دیسانەوە ئ��ەم كتێبە ل��ەم بەشانە‬ ‫پێكدێت‪( :‬ب��ەش��ی یەكەم‪/‬سروشتی‬ ‫هێزە ئیسالمییە پێشكەوتووخوازەكان‬ ‫لە ئێران‪ ،‬بەشی دووەم‪/‬سەرەتاكانی‬ ‫خەباتی ئیسالمیی پێشكەوتووخوازیی لە‬ ‫ئێران (‪ ،)1977-1965‬بەشی سێیەم‪/‬‬ ‫ت��ون��دب��وون��ەوەی خ��ەب��ات‪ :‬تاڵەقانیی‬ ‫موجاهیدینی خەلق بەنمونە (‪-1977‬‬ ‫‪ ،)1979‬ب��ەش��ی چ��وارەم‪/‬ش��ك��س �ت‌و‬ ‫گ��ەڕان��ەوە بۆ ك��اری نهێنیی (‪-1979‬‬ ‫‪ ،)1981‬بەشی پێنجەم‪/‬موجاهیدینی‬ ‫خەلق لە تاراوگە (‪.)0000-1981‬‬ ‫دك��ت��ۆر ح��ەس��ەن ح��ەن��ەف��ی لە‬ ‫كتێبەكەیدا (دیالۆگی دینیی‌و شۆڕش‪/‬‬ ‫‪Religious Dialogue and‬‬ ‫‪ )Revolution‬ب��اس ل��ەوە دەك��ات‬ ‫كە لە سەرجەم قۆناغەكانی مێژووی‬ ‫مرۆڤایەتیدا دوو جۆر لە فۆرمی دینیی‬ ‫هەیە ‪ -‬جا هەر دینێك بێت ‪ -‬یەكەم‪،‬‬ ‫فۆرمێكی ئێستاتیكیی كە هەوڵدەدات‬ ‫ل��ە پ��ێ��ن��او پ��اراس��ت��ن��ی ه��ەل��وم��ەرج��ی‬ ‫هەنووكەیی‌و پاڵپشتیكردن‌و گەاڵڵەبوونی‬ ‫ل��ە ئ��ای��دۆل��ۆج��ی��ای��ەك��دا ك��ە ب��ژاردەی‬ ‫فەرمانڕەوا پێڕەویی لێدەكات‪ ،‬دووەم ‪،‬‬ ‫فۆرمێكی دینامیكیی‌و پێشكەوتووخوازیی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێك لەخۆدەگرێت كە هەوڵی‬ ‫گۆڕینی هەلومەرجی وەخ��ت دەدات‌و‬ ‫هەڵدەستێت بە رۆڵی راڤەكردنی دین‬ ‫بەشێوەیەك كە دژی��ەك بێت لە گەڵ‬ ‫فۆرمی یەكەمدا ‪ .‬ئ��ەم گوزارشتە بە‬ ‫شێوەیەكی گشتیی هەموو ئایینەكان‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬بە ئیسالمیشەوە‪.‬‬ ‫پێش ئ��ەوەی بچینە نێو پێشەكیی‬ ‫ێ چەمكی‬ ‫كۆڵینەوەكە‪ ،‬پێویستە س ‌‬ ‫بنەڕەتیی بناسێنین كە لەم كۆڵینەوەیەدا‬ ‫بەكاردەهێنرێن‪ ،‬چەمكی یەكەم بریتییە‬ ‫(پێشكەوتووخوازیی‪/‬التقدمیە)‪،‬‬ ‫لە‬ ‫چەمكی دووەم بریتییە لە (ئیسالمیزم‪/‬‬ ‫االسالمیە)‪ ،‬چەمكی سێیەم دەرەنجامی‬

‫پ��ەی��وەن��دی��ی ه��ەردوو چ��ەم��ك��ەك��ەی‬ ‫پێشووە كە بریتییە لە (ئیسالمیزمی‬ ‫پێشكەوتووخوازیی‪/‬االسالمیة التقدمیة)‪.‬‬ ‫چەمكی یەكەم (پێشكەوتووخوازیی)‪:‬‬ ‫لە زانستە كۆمەاڵیەتییەكاندا هەموو ئەو‬ ‫تاك یاخود جوواڵنەوەیە لەخۆدەگرێت‬ ‫كە هەوڵ دەدات لە پێناو باشكردنی‬ ‫بارودۆخەكان بەهومێدی گەیشتن بە‬ ‫كەمال لە رێگەی كاری كۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاسییەوە‪ ،‬هەریەك لە باشكردن‌و‬ ‫كەمال لە ئامانجە ئایدۆلۆجییەكاندا‬ ‫خۆیان دەبیننەوە كە دەكرێت بەدی‬ ‫بهێنرێن لە رێگەی شۆڕشگێڕییەوە یاخود‬

‫ریفۆرمخوازییەوە‪.‬‬ ‫ل��ە‬ ‫ئینسا یكلۆ پید یا ی‬ ‫فیكری سیاسیدا‪،‬‬ ‫رۆج��ەر س��ك��رۆت��ن‬ ‫(پێشكەوتووخوازیی)‬ ‫پ��ێ��ن��اس��ە ك��ردووە‬ ‫بەوەی جوواڵنەوەیەكە‬ ‫ب��ۆ پ��ێ��ش��ەوە ب��ەرەو‬ ‫رزگاریی ت��ەواوی گەالن‬ ‫لە هەموو جۆر‌و شێوەكانی‬ ‫س��ت��ەم��وزۆر‌و خورافیات‪،‬‬ ‫پێناسەكەشی بەم گریمانەوە‬ ‫بەستۆتەوە كە مێژوو بە یەك‬ ‫ئاڕاستەدا لە جوواڵنەوەیەكی‬ ‫هەنگاو‬ ‫پێشكەوتووخوازیدا‬ ‫دەنێت‪ ،‬هەمدیسان پێناسەكەی‬ ‫روون��ك��ردۆت��ەوە كە ئاڕاستەی‬ ‫بوونی‬ ‫(پێشكەوتووخوازیی)‬ ‫بەهاگەلێك بە گریمانە دەگرێت كە‬ ‫ئاڕاستەی جوواڵنەوەكە بۆ پێشەوە‬ ‫دیاری دەكات ‪.‬‬ ‫ئ��ەم كۆڵینەوەیە پێناسەكەی‬ ‫س��ك��رۆت��ن ق��ب��وڵ دەك��ات ل��ەگ��ەڵ‬ ‫جەختكردنەوە لەسەر نایەكسانیی‬ ‫ئایینەكان لە خورافیاتدا‪ .‬پەڕەكانی‬ ‫پاشتر – لە رێگەی كۆڵینەوە لە دۆخی‬ ‫هێزە ئیسالمییە پێشكەوتووخوازە‬ ‫ئێرانییەكان – چۆنێتی راڤەكردنی هێندێك‬ ‫لە بیروبۆچوونە دینییەكان دەناسێنێت‌و‬ ‫روانگە پێشكەوتووخوازییەكان بەهەند‬ ‫وەردەگ��رێ��ت كە خزمەت بە خەباتی‬ ‫سیاسیی دەكەن‪.‬‬ ‫پێش ئ��ەوەی بچینە نێو باسەكەوە‪،‬‬ ‫دەم��ەوێ��ت ئ��ام��اژە ب��دەم ب��ە هێندێك‬ ‫پێوەر كە ئاستی جێبەجێبوونی چەمكی‬ ‫(پێشكەوتووخوازیی) بەسەر تاك‌و‬ ‫گ��رووپ‌و ج��وواڵن��ەوەدا دی��اری دەك��ات‪.‬‬ ‫پێوەری یەكەم رۆشتنە بەرەو دابەشكردنی‬ ‫فرە دادپەروەرانەی دەسەاڵت‌و سەروەت‌و‬ ‫سامان‪ .‬پێوەری دووەم قەناعەتكردنە‬

‫ب��ەوەی جووڵەی مێژوو ب��ەرە‌و باشتر‬ ‫ب��وون‌و كەمال هەنگاو دەنێت جا لە‬ ‫رێگەی ك��اری ریفۆرمخوازییەوە بێت‬ ‫یاخود شۆڕشگێریی‪ .‬پێوەری سێیەم‬ ‫بریتییە ل��ە ئاستی رزگ��ارب��وون لەو‬ ‫بەربەست‌و قۆرتە سەپێنراوانەی سەر‬ ‫ئازادیی فیكر‌و جوواڵنەوە لە ژینگەیەكی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی دیاریكراودا‪.‬‬ ‫چەمكی دووەم كە دەمانەوێت لەم‬ ‫پێشەكییەدا پێشكەشی بكەین چەمكی‬ ‫«ئیسالمیزم»ە‪.‬‬ ‫چەمكی «ئیسالمیزم» ج��ی��اوازە‬

‫ل��ە چ��ەم��ك��ی‬ ‫«ئ��ی��س�لام»‪ ،‬ئیسالم ئ��ام��اژەی��ە بۆ‬ ‫هەر مسوڵمانێك كە پێنج فەرزەكەی‬ ‫ئیسالم بە جێ‌ بهێنێت‌و بڕوای بە خواو‬ ‫پێغەمبەران‌و كتێبان‌و فریشتەكان‌و رۆژی‬ ‫دوایی هەبێت‪.‬‬ ‫لە الیەكیترەوە پێمانوایە چەمكی‬ ‫«ئیسالمیزم» ئاماژەیە بۆ ئەو تاك‌و‬ ‫گ��رووپ��ان��ەی ك��ە پێیانوایە ئیسالم‬ ‫بە تەنها پەیوەندیی نێوان م��رۆڤ‌و‬ ‫خ��وا نییە ی��اخ��ود پەیوەندیی نێوان‬ ‫مرۆڤەكان‌و باقی مرۆڤایەتیی‪ -‬لە سەر‬ ‫ئاستی تاكەكەسیی‪ -‬بەڵكو بڕواهێنانە‬ ‫بەوەی ئیسالم عەقیدەیەكی سیاسیی‌و‬ ‫مۆدێلێكە بۆ سیستەمێكی گشتگیر‬ ‫كە دەبێت كار بۆ دامەزراندنی بكرێت‬

‫لەم ژیانەدا‪ ،‬ئەو گرووپانە پێیانوایە‬ ‫كە پەیوەندییەكی راستەوخۆ هەیە لە‬ ‫نێوان شەریعەتی ئیسالمیی‌و رێكخستنی‬ ‫دەستووریی‌و دام��ەزراوەی��ی‌و دەوڵ��ەت‬ ‫لە سەر ئاستی سیاسیی‌و ئابووریی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‌و ئابووریی‪ .‬لە دەرەنجامی‬ ‫بڕوابوونیان بە گشتگیربوونی ئیسالم ئەو‬ ‫گرووپانە پێیانوایە كە جیهانی ئیسالمیی‬ ‫یەكێتییەكە پەرتەوازە نابێت‌و پێویستە‬ ‫پارێزگاریی لە سەربەخۆییەكەی بكرێت‬ ‫لە پێناو بەرەنگاربوونەوەی جیهانی‬

‫ئیسالمیی پ��ێ��ش��ك��ەوت��ووخ��وازی��ی لە‬ ‫ئێران – چەمكی «یەكتاپەرستیی‪/‬‬ ‫الوحدانیة» دەردەك��ەوێ��ت لە پاشدا‬ ‫دووب��ارە راڤ��ەك��ردن��ەوەی تاكو تیشك‬ ‫بخاتە س��ەر ئ��ەوەی ك��ە س��ەروەری �ی‌و‬ ‫خاوەندارێتیی لەم جیهانەدا دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ خوای تاك‌و تەنها‌و پیادەكردنەكەشی‬ ‫گەڕاندۆتەوە بۆ جێنشینەكانی لەسەر‬ ‫زەوی��ی‪ :‬وات��ە كۆمەڵگەی مرۆڤایەتیی‬ ‫بەگشتیی ك��ەوا پێویست دەك��ات‬ ‫یەكێتییەكەی لە تاكایەتی خوڵقێنەرەوە‬ ‫س��ەرچ��اوەی گرتبێت‪ .‬ج��وواڵن��ەوەی‬ ‫ئیسالمیی پێشكەوتووخوازیی گەیشتۆتە‬ ‫ئ��ەوە دەرەنجامەی كە بۆ هیچ تاك‌و‬ ‫گرووپێك نییە دەسەاڵتە سیاسییەكان‬ ‫یاخود سامانە ئابوورییەكان قۆرغ بكات‪.‬‬ ‫پێكهێنەری دووەم «ئیسالمیزمی‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ووخ��وازی��ی» – بە‬ ‫ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ی ج��وواڵن��ەوەی ئیسالمی‬ ‫پێشكەوتووخوازیی لە ئێران بریتییە لە‬ ‫جەختكردنەوە لە گرنگیی سێ‌ پرس‬ ‫كە پەیوەندیی هەیە بە رێكخستنی‬ ‫كۆمەاڵیەتییەوە ئەوانیش‪ :‬پەیوەندیی‬ ‫لە نێوان ژێرخانی ( ئابووریی –‬ ‫كۆمەاڵیەتیی)‌و سەرخانی ( سیاسیی‬ ‫– عەقایدیی)‌و‪ ،‬پێكڕا ئاوێتەكردنی‬ ‫رۆڵەكانی رێبەرایەتیی‌و پێشەنگ‌و‪/‬‬ ‫الگلیعە جەماوەر لە خەباتدا لە‬ ‫پێناو دامەزراندنی كۆمەڵگەیەكی‬ ‫«ی��ەك��ت��اپ��ەرس��ت��ی��ی»‌و‪ ،‬لە‬ ‫كۆتایشدا پەیوەندیی لە نێوان‬ ‫فیكرو جوواڵنەوەدا‪.‬‬ ‫پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��ەری س��ێ��ی��ەم‬ ‫بریتییە لە فەلسەفەیەك‬ ‫بۆ مێژوو كە لە شێوەی‬ ‫ملمالنێی ن��ێ��وان راڤ��ە‬ ‫پێشكەووتووخوازییەكان‌و‬ ‫كۆنەپارێزیی ئایینەكان‬ ‫لە قۆناغە جیاوازەكاندا‬ ‫دەب��ی��ن��ێ��ت‪ ،‬پێیوایە‬ ‫ئ��ام��ان��ج��ی ئ��ەو‬ ‫ملمالنێیە لە شێوەی‬ ‫دام��ەزران��دن��ی‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی��ەك��ی‬ ‫یە كتا پە ر ستید ا‬ ‫خۆی دەبینێتەوە‬ ‫كە پێغەمبەران‌و‬ ‫رێبەرە دینییە‬

‫نائیسالمیی‪.‬‬ ‫هەنووكە – لە پاش پێشكەشكردنی‬ ‫پێناسەی سیاسیی‌و عەقائیدیی هەر‬ ‫دوو چەمكی «پێشكەوتووخوازیی»‬ ‫‌و»ئیسالمیزم» – دەكرێت پێكهێنەرە‬ ‫سەرەكییەكانی چەمكی سێیەم واتە‬ ‫پێشكەوتووخوازیی»‬ ‫«ئیسالمیزمی‬ ‫دی��اری ب��ك��ەی��ن‪ .‬ئ��ەم چ��ەم��ك��ە دە‬ ‫پێكهێنەری هەیە كە لە هەردوو چەمكی‬ ‫«پێشكەوتووخوازیی»‌و «ئیسالمیزم»ە‬ ‫وە هەڵگۆزراوە كە پێشتر باسمانكرد‪.‬‬ ‫پێكهێنەری ی��ەك��ەم بریتییە لە‬ ‫تێڕوانینی سیستەمێكی كۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاسیی پایەدار لەسەر دابەشكردنی‬ ‫دادپ��ەروەران��ەی دەس��ەاڵت‌و س��ەروەت‌و‬ ‫سامان‪ .‬لە رووی تێڕوانینی ئیسالمییەوە‬ ‫– بەتایبەت لە دۆخ��ی ج��وواڵن��ەوەی‬

‫پ��ێ��ش��ك�ە‌وت��ووخ��وازەك��ان ل��ە پێناویدا‬ ‫جەنگاون‪.‬‬ ‫پێكهێنەری چوارەمی ئیسالمیزمی‬ ‫پێشكەوتووخوازیی ل��ە گۆشەنیگای‬ ‫ج��وواڵن��ەوەی ئیسالمیی ل��ە ئێراندا‬ ‫بریتییە لە ئازادیی فیكر‪ ،‬ئەم پێكهێنەرە‬ ‫پەیوەستە ب��ە زەرورەت��ی روودان��ی‬ ‫رێنسانسێك لە فیكری ئیسالمیدا تاكو‬ ‫بتوانێت چارەسەری گرفتەكانی كۆمەڵگە‬ ‫ئیسالمییە هاوچەرخەكان بكات‪.‬‬ ‫پێكهێنەری پێنجەم بریتییە لەوەی كە‬ ‫هێزە ئیسالمییە پێشكەوتووخوازەكان‬ ‫پێیانوایە كە پرۆسەی قەومانی رێنسانس‬ ‫لە فیكری ئیسالمیدا پێویستیی بە‬ ‫گرتنەبەری هەڵوێستی كراوە‌و ئەرێنیی‬ ‫هەیە بەرامبەر بە فیكری نائیسالمیی‬ ‫كە لەگەڵ پرەنسیپەكانی‌و ئامانجە‬

‫پرۆسەی رێنسانس لە فیكری ئیسالمیدا پێویستیی بە گرتنەبەری هەڵوێستی كراوە‌و ئەرێنیی‬ ‫هەیە بەرانبەر بە فیكری نائیسالمیی‪ ،‬كە لەگەڵ پرەنسیپەكانی‌و ئامانجە سەرەكییەكانی‬ ‫شەریعەتی ئیسالمیدا دێتەوە‪ ،‬لە نێویشیاندا نەگرتنەبەری هەڵوێستێكی نەرێنیی بەرانبەر‬ ‫بە داهێنراوەكانی زانستی هاوچەرخ‌و میتۆد‌و ئامرازە شیكارییەكانی‬

‫سەرەكییەكانی شەریعەتی ئیسالمیدا‬ ‫دێتەوە‪ ،‬لە نێویشیاندا نەگرتنەبەری‬ ‫هەڵوێستێكی نەرێنیی بەرامبەر بە‬ ‫داهێنراوەكانی زانستی هاوچەرخ‌و میتۆد‌و‬ ‫ئامرازە شیكارییەكانی‪.‬‬ ‫پێكهێنەری شەشەمی فیكری هێزە‬ ‫پێشكەوتووخوازییەكان‬ ‫ئیسالمییە‬ ‫ل��ە ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی��ان��دا ب��ەرام��ب��ەر بە‬ ‫«تیۆكراسیەت*» خۆی دەبینێتەوە–‬ ‫ئەمەش گرنگییەكی تایبەتی هەیە لە‬ ‫چوارچێوەی شیعەگەریی دۆخی ئێراندا‪.‬‬ ‫پێكهێنەری ح��ەوت��ەم ج��وواڵن��ەوەی‬ ‫ئیسالمیزمی پێشكەوتووخوازیی لە‬ ‫ئێران لە هەڵوێستیاندا خۆی دەبینێتەوە‬ ‫بەرامبەر بە ماركسیزم وەك ئایدۆلۆجیا‌و‬ ‫هەروەها لە بەرامبەر هێزە سیاسییە‬ ‫ماركسیستەكان لە كۆمەڵگەی ئیسالمیدا‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ی پێكهێنەری هەشتەمە‬ ‫ب��ڕواب��وون��ە ب��ەوەی ك��ە شەریعەتی‬ ‫ئیسالمیی بەرنامەیەكی گشتگیرە بەو‬ ‫مانایەی كە سەرجەم الیەنەكانی ژیانی‬ ‫دنیا‌و رۆژی دوایی لەخۆدەگرێت‪ ،‬ئەوەی‬ ‫پەیوەندیی هەیە پ��ێ��وەی پەنابردنە‬ ‫بۆ بەگەڕخستنی چەمك‌و گوزارشت‌و‬ ‫ئیستیعارە دینییە ئیسالمییەكان لە‬ ‫پێناو پشتگیریكردنی تێڕوانینی هێزە‬ ‫ئیسالمییە پێشكەوتووخوازەكان لە‬ ‫ئ��ێ��ران‪ .‬هەمدیسان لە دۆخ��ی خودی‬ ‫ئەو هێزانەدا تایبەتمەندێتیی لە نێو‬ ‫ئیسالمی شیعەگەرادایە كە سەرباری‬ ‫دەق‌و سەرچاوە ئیسالمییە گشتییەكان‬ ‫پێویستە مێژووی شیعەگەرایی‌و گوتە‌و‬ ‫كردارەكانی دوانزە ئیمامەكە لەبەرچاو‬ ‫بگیرێت‪.‬‬ ‫پێكهێنەری نۆیەم بریتییە لە بڕو پلەی‬ ‫جەختكردنەوە لەسەر الیەنە رۆحیی‌و‬ ‫ئەخالقییەكان لە الیەن ئەو هێزانەوە‪.‬‬ ‫پێكهێنەری دەی��ەم��ی فیكری هێزە‬ ‫ئیسالمییە پێشكەوتووخوازەكان لە‬ ‫ئێراندا بریتییە لە جیهانبینی ئاسۆكانی‬ ‫ئەو هێزانەو دوو شتی سەرەكی دەكەونە‬ ‫ژێر ئەم الیەنەوە‪ :‬یەكەم پەیوەست بە‬ ‫تێڕوانینی ئەو هێزانە لە بەرەنگاربوونەوەی‬ ‫مێژوویی نێوان جیهانبینی ئیسالمیی‌و‬ ‫ن��ەی��ارەك��ەی �ی‌و پاشتر گەشەپێدانی‬ ‫هەڵوێستی لە بەرامبەر ئیمپریالیزم‌و –‬ ‫جا سیاسیی بێت یاخود ئابووریی یاخود‬ ‫فەرهەنگیی – زایۆنیزم‪ .‬دووەم بریتییە‬ ‫لە بڕی تێروانینی ئەو هێزانە لە رۆڵی‬ ‫پێویست لە دەرێی سنووری نیشتیمانیی‬ ‫ئ��ێ��ران ل��ە فیكرو چاالكییەكانیاندا‪.‬‬ ‫سەرباری ئەوەی كە پرسی «ئیسالمیزمی‬ ‫پێشكەوتووخوازیی» ئایدۆلۆجیی بێت‬ ‫یاخود وەك جوواڵنەوەیەكی سیاسیی‬ ‫دەگونجێت لەسەر ئاستی كۆی جیهانی‬ ‫ئیسالمیی باس بكرێت‪ ،‬لەم كتێبەدا‬ ‫تەنها دۆخی ئێران بە نمونە وەرگیراوە‪،‬‬ ‫بەو هیوایەی خوێنەرانی ك��ورد ئاشنا‬ ‫بكات بەو قۆناغە مێژووییەی تەوژمی‬ ‫ئیسالمیی پێشكەوتووخوازیی لە ئێراندا‬ ‫كە تا ئێستاش كاریگەرییەكانی هەستی‬ ‫پێدەكرێت‪.‬‬ ‫په‌راوێز‪:‬‬ ‫‪1- Dr. Hassan Hanafi,‬‬ ‫‪Religious‬‬ ‫‪Dialogue‬‬ ‫‪and‬‬ ‫‪Revolution‬‬ ‫‪(Cairo:‬‬ ‫‪Anglo‬‬‫‪Egeptyan Bookshop 1977) ,‬‬ ‫‪pp. 202-203.‬‬ ‫‪2 - David B. Guralink, edior‬‬ ‫‪in chif, Webstcers New World‬‬ ‫‪of the Amrician Language‬‬ ‫‪(Clevelinkl: Collins World,‬‬ ‫‪1975) , 2nd , concise ed .,‬‬ ‫‪p. 596 .‬‬ ‫‪3 - Roger Scnrulon, A‬‬ ‫‪Dictionary of Polotical Thougt‬‬ ‫‪(London: pan Books and‬‬ ‫‪Macmillian Press, 1983), pp.‬‬ ‫‪380-381.‬‬ ‫* مەبەست لە تیۆكراسیی لێرەدا بریتییە لەو‬ ‫دەسەاڵتە سیاسییەی كە پیاوانی دینیی پیادەی‬ ‫دەك��ەن یاخود دەس��ەاڵت��ی ئ��ەوان بەسەر هەر‬ ‫دامەزراوەیەكی دەوڵەتدا‪.‬‬ ‫• ئەم كتێبە لە الیەن دكتۆر وەلید مەحمود‬ ‫عەبدونناسرەوە نووسراوە‪ ،‬وەرگێڕانی بەرزانی‬ ‫مەال تەها‪ .‬لە ماوەیەكی نزیكدا ئەم كتێبە وەك‬ ‫یەكێك لە زنجیرە باڵوكراوەكانی گۆڤاری (كۆچ)‬ ‫چاپ دەكرێت‪.‬‬