ကိဗ # စ်-၁၉ +,င ့် စိတက ် ျန်းမာေရး (ေအာက်တဘ ိ) ာ၊ ၂၀၂၀)
ကပ် ေရာဂါကာလအတွငး် စိတက ် ျန်းမာေရး ေကာင်းမွန်ဖိ6 ထိ ိ မ ီ ံြခင်း ့ န်းည:စ Cherry Mental Health Wellbeing Support Email: ms.cherrysoemyint@gmail.com Phone: +95-9788881990 Facebook Page: Cherry Mental Health Wellbeing Support
Cherry Mental Health Wellbeing Support
1
မာတိကာ အခန်း (၁) မိတဆ ် က်ြခင်း ၁.၁။ အေ'ကာင်းအရာကိမ / ိ တဆ ် က်ြခင်း ၁.၂။ ရည်ရွယခ ် ျက်
အခန်း (၂) ကိဗ 0 စ်-၁၉ 45င ့် စိတက ် ျန်းမာေရးအေပ< သက်ေရာက်မ>များ
၂.၁။ ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါကာလမတိင / ခ ် င် စိတက ် ျန်းမာေရးအေြခအေနြပ အချက်အလက်များ ၂.၂။ စိတက ် ျန်းမာြခင်းBCင ့် စိတက ် ျန်းမာေရးအခန်းကE
၂.၃။ ကိဗ / စ် - ၁၉ BCင ့် စိတက ် ျန်းမာေရးအေပG အကျိHးသက်ေရာက်မမ J ျား ၂.၄။ အေရးတLကီး ဦးစားေပးသငသ ့် ည့် လOဦးေရအမျိHးအစားများ
၂.၅။ ကOးစက်ေရာဂါြဖစ်ပာွ းေနစဥ် ြဖစ်တတ်ေသာ စိတဖ ် ိစးီ မJလကSဏာများ
အခန်း (၃) ကပ် ေရာဂါကာလမ5ာ သငစ ့် တ ိ က ် ျန်းမာေရးေကာင်းမွန်ဖိ0 ့ ဘယ်လထ ိ0 န ိ ်းညIိ စီမံ4င ိ0 မ ် လဲ
၃.၁။ ကပ်ေရာဂါေ'ကာင့် စိး/ ရိမ်ပပ O န်မမ J ျားကိ/ ထိနး် ညVြိ ခင်း
၃.၂။ အလ/ပ်Bင C တ ့် ာဝန်များေ'ကာင့် စိး/ ရိမ်ပပ O န်မမ J ျားကိ/ ထိနး် ညVြိ ခင်း
၃.၃။ အိမ်မအ C လ/ပ်လပ / ် သမ O ျားအတွက် ေနစXအချိ နဇ ် ယားကိ/ စီမံြခင်း ့ ၃.၄။ အိပ်စက်မအ J ချိန ် တိး/ တက်ရန် နည်းလမ်းများ
၃.၅။ မိသားစ/တင ွ း် ပဋိပကSများBCင ့် အ'ကမ်းဖက်မမ J ျားကိ/ ေြဖေလျာြ့ ခင်း
အခန်း (၄) မိမိကယ ိ0 က ် ယ ိ0 ် ဂN0 စက 0ိ ြ် ခင်း နည်းနာများ ၄.၁။ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ ြ် ခင်းဆိတ / ာဘာလဲBင C ့် ဘာေ'ကာင ့် လိအ / ပ်သလဲ ၄.၂။ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ မ ် စ J စ်တမ်း
၄.၃။ မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/စက /ိ ရ ် န် အစီအစX ေရးဆွြဲ ခင်း
၄.၄။ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ မ ် ြJ ပHလ/ပ်ရန် နည်းလမ်းများ
၄.၅။ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ မ ် စ J မ ွ ်းရည်ကိ/ တိး/ ေစမည့် အေထာက်အကOြပHအလ/ပ်ပံစ / စ ံ ာရွ ကမ ် ျား
အခန်း (၅) ြမန်မာ4ိင 0 င ် P ံ ိ5 စိတပ ် ိ0ငး် ဆိင 0 ရ ် ာကျန်းမာေရး ဝန်ေဆာင်မ>များ ၅.၁။ စိတက ် ျန်းမာေရးဝန်ေဆာင်မမ J ျား
၅.၂။ စိတက ် ျန်းမာေရးေဆး\ံ/၊ ေဆးခန်းများ
ကိး0 ကားချက်များ45င ့် ထပ် မံေလ့လာ4ိင 0 ရ ် န် လမ်းRSန်ချက်များ
Cherry Mental Health Wellbeing Support
2
အခန်း (၁) မိတဆ ် က်ြခင်း ၁.၁။ အေUကာင်းအရာကိ0 မိတဆ ် က်ြခင်း ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါဟာ ကမaာမCာ အLကီးမားဆံး/ bခိမ်းေြခာက်ေနတဲ့ ကျန်းမာေရးဆိင / ရ ် ာ အ'ကပ်အတည်း Lကီး ြဖစ်လာေနပါတယ်။ Bိင / င ် ေ ံ ပါင်း (၂၃၅) Bိင / င ် မ ံ ာC ြဖစ်ပာွ းသOဦးေရ (၃၂,၄၁၆,၅၃၇) နဲ ့ ေသဆံး/ သOေပါင်း (၉၈၇,၇၄၃) ဦး gCိေနbပီြဖစ်ပါတယ်။ (Worldometer, 25 September, 2020) ြမန်မာBိင / င ် မ ံ ာC ဆိရ / င်လည်း ကOးစက်ခရ ံ သOေပါင်း (၈,၅၁၅) ဦးနဲ ့ ေသဆံး/ သOေပါင်း (၁၅၅) ဦး gCိလာbပီ ြဖစ်ပါတယ်။ (MOHS, 25 September, 2020) ယခ/လိ/ ကိဗ / စ် - ၁၉
ကပ်ေရာဂါြဖစ်ပာွ းေနတဲက ့ ာလမCာ လOသားအားလံး/ နီးပါးဟာ ဘဝမCာ Lကီးမားတဲ့
အေြပာင်းအလဲေတွ၊ မတည်bငိမ်မေ J တွ (ကျန်းမာေရး၊ လOမေ J ရး၊ စီးပွားေရး စသြဖင)့် ရင်ဆင /ိ ေ ် န'ကရပါတယ်။ အိမ်ကေနအလ/ပ်လပ / ်ေနရသOေတွ၊
အိမ်ကေနေကျာင်းတက်ေနရသOေတွ၊
ခွငရ ့် က်gည C ယ ် ထ O ားရသOေတွ၊
မြဖစ်မေန အိမ်ြပင်ထက ွ b် ပီး စားဝတ်ေနေရးအတွက် \/နး် ကန်ေန'ကရသOေတွ အမျိHးမျိHး gCိ'ကေပမဲ့ တOညတ ီ ဲ့ အချက်ကေတာ့ အားလံး/ ဟာ ကပ်ေရာဂါကိ/ ရင်ဆင /ိ တ ် န ွ း် လCနေ ် န'ကရသOေတွပဲ
ြဖစ်ပါတယ်။ ရင်ဆင /ိ ်
တွနး် လCနရ ် တာ ပိမ / ိခ / က်ခတ ဲ ာ၊ များများခက်ခတ ဲ ာ၊ နည်းနည်းခက်ခတ ဲ ာေတာ့ ကွာြခား'ကပါလိမ်မ ့ ယ်။ ဒီလိ/ ရင်ဆင /ိ ် တွနး် လCနေ ် န'ကရတဲအ ့ ချိနမ ် ာC လOသားအားလံး/ မCာ စိတဖ ် ိစးီ မJေတွ၊ စိး/ ရိမ်ပပ O န်မေ J တွ၊ \ိ/ကခ ် တ်လာတဲ့ အေြခအေနေတွအေပGမCာ စိတခ ် စ ံ ားမJေတွကိ/ မထိနး် ညVB ိ င ိ/ တ ် ာေတွ ြဖစ်လာ'ကပါတယ်။
ဒီစာအ/ပ်ငယ်ေလးထဲမာC ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါကာလမCာ လOသားေတွရဲ စိ့ တက ် ျန်းမာေရးေပGကိ/ သက်ေရာက် မJေတွ၊ ကပ်ေရာဂါကာလမCာြဖစ်တတ်တဲ့ စိတဖ ် ိစးီ မJေတွ၊ စိတခ ် စ ံ ားမJေတွ၊ စိတက ် ျန်းမာေရး အေြခအေန ေတွကိ/ ထိနး် ညVB ိ င ိ/ မ ် ယ့် နည်းလမ်းေတွ၊ အေထာက်အကOေပးBိင / တ ် ဲ့ ရင်းြမစ်ေတွ၊ မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/စက /ိ ြ် ခင်း နည်းနာေတွကေ ိ/ ဖာ်ြပေပးထားပါတယ်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
3
၁.၂။ ရည်ရွယ်ချက် ဒီစာအ/ပ်ငယ်ကိ/ “ချယ်ရီစး/ိ ြမင်”့ ေရးသားbပီး “Cherry Mental Health Wellbeing Support Facebook Page” (စိတက ် ျန်းမာေရး ေကာင်းမွနေ ် စဖိ/ ့အေထာက်အပံေ / ့ ့စဘ ် တ ွ စ ် ာမျက်BာC )ကေနြပန်လည်ြဖနေ ် ့ ဝပါတယ်။ ့ ပးစိေဖ ယခ/ စာအ/ပ်ငယ် (Booklet) ကိ/ ေရးသားြဖနေ ် ့ ဝရတဲ့ ရည်ရွယခ ် ျက်က (၃) ချက် ြဖစ်ပါတယ်။ (၁) ကပ် ေရာဂါကာလအတွငး် စိတက ် ျန်းမာေရးကိလ 5 ည်း အေလးေပး7ိင 5 ေ ် စရန် အခ/လိ/ ကိဗ / စ်ကပ်ေရာဂါကာလမCာ \/ပ်ပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ ကျန်းမာေရးကိ/ ပထမဦးစားေပးbပီး ဂ\/စက /ိ ရ ် သလိ/ စိတ် ကျန်းမာေရးကိလ / ည်း
ပိb/ ပီးဂ\/စက /ိ ဖ ် ိ/ ့ လိအ / ပ်လာပါတယ်။
ြမန်မာBိင / င ် မ ံ ာC
စိတက ် ျန်းမာေရးဗဟ/သတ /
ြဖနေ ် ့ ဝမJဟာ အားေကာင်းတဲအ ့ ေနအထားမCာ မgCိေသးတဲအ ့ တွကေ ် 'ကာင ့် စိတက ် ျန်းမာေရးနဲပတ် ့ သက်bပီး ပိမ / ိသ / ေဘာေပါက် နားလည်ေစလိတ / ဲ့ ရည်ရွယခ ် ျက် ြဖစ်ပါတယ်။ (၂) ကပ် ေရာဂါကာလမ9ာ ြဖစ်တတ်တ့ဲ စိတက ် ျန်းမာေရးအခက်အခဲများကိ5 သက်သာေလျာပ ့ ါးေစရန် ကပ်ေရာဂါကာလမCာ ြဖစ်တတ်တဲ့ စိတက ် ျန်းမာေရး အခက်အခဲေတွကိ/ သိgိလ C ာbပီး၊ မိမိကယ ိ/ တ ် င ိ/ ် ဘယ်လိ/ ေလျာပ ိ င ိ/ မ ် လဲဆတ /ိ ာ ဒီစာအ/ပ်ငယ်က အကOအညီေပးBိင / ဖ ် ိ/ ေမiာ် လငပ ့် ါတယ်။ ့ ါးသက်သာေအာင် ထိနး် ညVB ့ (၃) ြမန်မာ7ိင 5 င ် မ ံ 9ာB9ိတ့ဲ စိတက ် ျန်းမာေရး ဝန်ေဆာင်မEများကိ5 လက်လမ 9 ်းမီေစရန် အခ/ဆရ /ိ င် ြမန်မာBိင / င ် မ ံ ာC လည်း စိတက ် ျန်းမာေရးနဲပတ် လည်းေကာင်း၊ အခမဲေ ့ သက်bပီး ေငွေ'ကးနဲေသာ် ့ ့ သာ်
လည်းေကာင်း ဝန်ေဆာင်မေ J ပးေနတဲ့ အဖွဲjအစည်းေတွ၊ ဝန်ေဆာင်မေ J တွ gCိလာေနပါbပီ။ ဒီဝန်ေဆာင်မေ J တွ အေ'ကာင်းကိ/ ပိမ / ိသ / g ိ ိလ C ာbပီး အလွယတ ် ကO လက်လမ C ်းမီBင ိ/ ေ ် စရန် ရည်ရွယပ ် ါတယ်။
စိတက ် ျန်းမာေရးသည် ခ56ာကိယ 7 က ် ျန်းမာေရးကဲသ ့ ပင် 7ိ ့ အေရး<ကီးပါသည်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
4
အခန်း (၂) ကိဗ 7 စ်-၁၉ 5Cင ့် စိတက ် ျန်းမာေရးအေပD သက်ေရာက်မEများ
2.
၂.၁။ ကိဗ 5 စ်-၁၉ ကပ် ေရာဂါကာလမတိင 5 ခ ် င် စိတက ် ျန်းမာေရးအေြခအေနြပ အချက်အလက်များ
1.
ကပ်ေရာဂါကာလအတွငး် သက်ေရာက်မမ J ျားBCင ့် ထိအ / ချိနမ ် တိင / ခ ် င်အေြခအေနများကိ/ BJင ိ း် ယCXေလ့လာBိင / ရ ် န် ကပ်ေရာဂါ
လိပ / ါတယ်။
ကာလမတိင / ခ ် င်က
စိတက ် ျန်းမာေရးအေြခအေနြပ
အချက်အလက်များကိ/
ဦးစွာ
ေဖာ်ြပ
ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါ မြဖစ်ခင်ကာလက စိတက ် ျန်းမာေရးအေြခအေနများ ( ဦးေBCာက်ပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ ေရာဂါ
များ၊ အရက်/မOးယစ်ေဆးဝါး သံး/ စွမ ဲ ြJ ပဿနာများ၊ ေသေ'ကာင်း'ကံစည်မအ J Blရာယ်များ၊ စိတပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာBCင ့် ဆက်Bယ ွ ေ ် သာ ေရာဂါများ၊ ဉာဏ်ရည်ချိH jယင ွ း် မJများ အပါအဝင်) မCာ ေအာက်ပါအတိင / း် ြဖစ်သည်။ §
စိတဓ ် ါတ်ကျမJBင C ့် စိး/ ရိမ်ပပ O န်မေ J ဝဒနာများေ'ကာင ့် ကမaာစ ် X တစ်ထရီလယ ီ န် ့ းီ ပွားေရးကEတွင ် BCစစ ခန ် ဆံ ့ း/ \J ံးေန'ကရသည်။
§ §
စိတက ် ျေဝဒနာကိ/ ကမaာတွင ် လOဦးေရ (၂၆၄)သန်းခန ် ခံ ့ စားေန'ကရသည်။
စိတက ် ျန်းမာေရးေရာဂါခံစားရသOတစ်ဝက်ခနသ ် ့ ည် အသက် (၁၄) BCစခ ် န ် ့ အရွ ယမ ် ျားက စတင် ခံစား'ကရသည်။ အသက် ၁၅ BCစမ ် C ၂၉ BCစအ ် တွငး် လOငယ်များ ေသဆံး/ ရြခင်း၏ ဒ/တယ ိ အေ'ကာင်း အရင်းမCာ ေသေ'ကာင်း'ကံစည်မပ J ဲ ြဖစ်သည်။
§ §
လO (၅) ဦးတွင ် (၁) ဦးBJနး် သည် စိတက ် ျန်းမာေရးြပဿနာများြဖင ့် ေနထိင / ေ ် န'ကရသည်။
ြပင်းထန်စာွ စိတေ ် ရာဂါခံစားေနရသOများသည် အြခားသOများထက် လOသက် တမ်း ၁၀ BCစမ ် C ၂၀ BCစခ ် န် ့ ့ ေစာbပီး အသက်ဆး/ံ ပါး'ကသည်။
§
လOအခွ ့် ေရးစံချိနစ ် q ံ rနး် များတွင ် စိတက ် ျန်းမာေရးဆိင / ရ ် ာမOဝါဒများကိ/ ထည့သ ် င ွ း် ေရးဆွ'ဲ ကသည့် ့ ငအ Bိင / င ် အ ံ ေရအတွကမ ် ာC အလွနမ ် C နည်းပါးလျက်gိသ C ည်။
§
ဝင်ေငွအလယ်အလတ်Bင C ့် ဝင်ေငွနမ ိ ်ပ C သာ တိင / း် ြပည်များတွင ် စိတက ် ျန်းမာေရး အခက်အခဲ ့ ါးလျက်gိေ ြဖစ်ေနသOများ၏ ၇၆% မC ၈၅% သည် လိအ / ပ်သည့် က/သမJများ မရgCိဘဲ ြဖစ်ေန'ကရသည်။
§
တကမaာလံး/ BJနး် အားြဖငဆ ့် လ /ိ ျင်
လOေပါင်း
တစ်ေသာင်းလျင်
တစ်ဦး BJနး် ထက် ေလျာန O သ / ေနရသည်။ ့ ည်းbပီး တာဝန်ယက §
စိတက ် ျန်းမာေရးက/သေပးေနသOမာC
ကမaာB ိ/ င ် အ ံ သီးသီးတွင ် စိတက ် ျန်းမာေရးချိH jတသ ဲ့ မ O ျားအေပG လOအခွ ့် ေရး ချိHးေဖာက်ခရ ံ မJများ ့ င ့ ငအ ပိမ / ိမ / ျား ြပားလာေနပါသည်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
5
၂.၂။ စိတက ် ျန်းမာြခင်း79င ့် စိတက ် ျန်းမာေရးအခန်းကR စိတက ် ျန်းမာြခင်းဆိတ / ာ
ဘဝမCာ
'ကံHလာတဲ့
စိတဖ ် ိစးီ မJေတွကိ/ ေကာင်းစွာေြဖgCငး် Bိင / b် ပီး မိမိ
ကိယ / တ ် င ိ/ ရ ် ဲ ့ လ/ပ်ေဆာင်Bင ိ/ စ ် မ ွ ်းအတိင / း် အတာကိ/ သိgိြC ခင်း၊
ေနစXလ/ ပ်ေဆာင်မမ J ျားကိ/ ့
ပံမ / န C လ ် ပ / ်
ေဆာင်Bင ိ/ b် ပီး လOမJ အသိင / း် အဝိင / း် ကိ/ တစ်စတ /ံ စ်ရာ
ြပန်လည်အကOအညီ အေထာက်အပံေ / ြ် ခင်းတိ/ ့ ့ ပးBိင ပါဝင်ပါတယ်။
စိတက ် ျန်းမာြခင်းဟာ
လOသား
တစ်ေယာက်အေနနဲ ့ အေရးLကီးတဲ့ တန်ဖိ/းေတွကိ/ ေဖာ်ေဆာင်တေ ဲ့ နရာမCာ Lကီးမားတဲ့ အခန်းကE အေနနဲ ့ gCိေနပါတယ်။ အဲဒအ ီ ြပင် တစ်ဦးနဲတစ် ့ ဦး ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ ံ ရးေတွ၊ သင်ယမ O ေ J တွ၊
ပါပဲ။
Bိင / င ် ေ ံ တာ်ေတာ်များများမCာ
ကျန်းမာေရး
ဘတ်ဂျတ်ရဲ ့ (၂%) ကိပ / ဲ စိတ် ကျန်းမာေရးအတွက် အသံး/ ြပH'ကပါတယ်။ Bိင / င ် တ ံ ကာ အေထာက်အပံ့ ေပးေရး
ကEေတွမာC လည်း အြခားအေထာက်
အပံေ ် ျန်းမာေရး အေထာက်အပံ့ ့ တွထက် စိတက ကိ/ (၁%) ေအာက်ပဲ အသံး/ ြပH'ကပါတယ်။ တချိH j
အေြခအေနေတွမာC ေတာ့ \/ပ်ပိင / း် ၊ စိတပ ် ိင / း် BCစခ ် / လံး/ အတွက်
ေပါင်းစပ်bပီး
အစီအစXေတွေတာ့
အသံး/ ြပHေန'ကတဲ့
gCိေနပါတယ်။
(ဥပမာ
-
HIV/AIDS, TB, COVID-19)
ချိတဆ ် က်မေ J တွ၊
လ/ပ်ငန်းခွငတ ် င ွ း် ြဖတ်သန်းမJေတွ၊
ေပျာ်ရင r ေ ် သာ (သိ)/ ့ ခက်ခေ ဲ သာ အေတွjအ'ကံHကိ/ ေကျာ်ြဖတ်မေ J တွ အားလံး/ ပါဝင်ပါတယ်။
လOတစ်ဦးချင်းစီက စိတက ် ျန်းမာေရး အားေကာင်း
ေနမယ်ဆရ /ိ င် အခ/လက ိ/ ပ်ေရာဂါကာလမCာ ကိယ / ်
ကိဗ 5 စ်-၁၉
ကပ် ေရာဂါကာလအတွငး်
လLထအ 5 တွငး် စိတဖ ် ိ စးီ မE7န E ်း (တN5 တ၊် အီရန်၊ အေမရိကန်
တိတွ 5 ့ င်
၂၀၂၀ခ57စ 9 အ ် တွငး်
ေကာက်ယထ L ားေသာ သ5ေတသန)
ကိယ / တ ် င ိ/ လ ် ည်း ကျန်းမာေကာင်းမွနတ ် ဲ့ အြပHအမO မျိHးကိ/
ပိမ / ိလ / ပ / ်ေဆာင်Bင ိ/ b် ပီး
မိမိပတ်ဝန်းကျင်
ကိလ / ည်း လံြ/ ခံH ေကာင်းမွနေ ် အာင် ေထာက်ပံB ိ/ ် ့ င ပါလိမ်မ ် ျန်းမာေရးေကာင်းမွနြ် ခင်းဟာ ့ ယ်။ စိတက မိသားစ/
အတွငး် မCာ၊
လ/ပ်ငန်းခွငမ ် ာC ၊
ေတွမာC
ဦးေဆာင်Bင ိ/ b် ပီး
လOမJ
အသိင / း် အဝိင / း် ထဲမာC အေရးLကီးတဲ့ အခန်းကE အသက်အရွ ယL် ကီးသOေတွကပ ိ/ ါ ေပးBိင / စ ် မ ွ ်းgCိမာC ြဖစ်ပါတယ်။ စိတက ် ျန်းမာေရးဟာ
ကေလးငယ်များနဲ ့ အကOအညီ
ကျန်းမာေရးကEမCာ
လျစ်လျt\J ထားြခင်းခံရတဲ့ ဧရိယာြဖစ်ေနဆဲပါပဲ။
လOတစ်ဦးချင်းစီတင ိ/ း် မCာ၊ မိသားစ/တင ိ/ း် မCာ၊ လOမJ အသိင / း် အဝိင / း် မCာ
United Nation Publication, 2020
စိတက ် ျန်းမာေရးက
သက်ေရာက်မJ gCိေနေပမဲ့ စိတက ် ျန်းမာေရး အခန်း
ကEမCာ ရင်းBCးီ ြမVHပ်Bမ ံC က J ေတာ့ အားနည်းေနဆဲ
Cherry Mental Health Wellbeing Support
6
၂.၃။ ကိဗ 5 စ် - ၁၉ 79င ့် စိတက ် ျန်းမာေရးအေပS အကျိTးသက်ေရာက်မEများ ကပ်ေရာဂါေတွ၊ အ'ကပ်အတည်းေတွဟာ လOေတွ
ရဲ ့ အသက်န ဲ ့ ဘဝေတွ၊ ေပါင်းသင်း ဆက်ဆမ ံ J
3.ိ/ ေတွက
bခိမ်းေြခာက်လာတဲအ ့ ခါ
စိတဖ ် ိစးီ မJ
ေတွဟာ အြမင ့် ဆံး/ ပမာဏကိ/ ေရာက်လာ'က ပါတယ်။ ေဘးအBlရာယ်ဆး/ိ ေတွဟာ ေရတိေ / ရာ၊ ေရgCညမ ် ာC ပါ စိတက ် ျန်းမာေရးကိ/ အBlရာယ်ေပး
လာ'ကပါတယ်။ ယခ/ ကိဗ / စ်ကပ်ေရာဂါ မတိင / ခ ် င် က
ြဖစ်ပာွ းခဲတ ့ ဲ့
ကပ်ေရာဂါကာလေတွမာC
ြပHလ/ပ်ခတ ဲ့ ဲ့ သ/ေတသနေတွကလည်း ကပ်ေရာဂါ ေတွန ဲ ့
ကOးစက်ေရာဂါေတွက
စိတက ် ျန်းမာေရးကိ/
ဘယ်လိ/
လOသားေတွရဲ ့ ဆိး/ ကျိHး
သက်ေရာက်မJ ြဖစ်ေစသလဲဆတ /ိ ာကိ/ မီးေမာင်း ထိး/ ြပခဲ'့ ကbပီးပါbပီ။
အခ/လိ/ အသက်အBlရာယ်ကိ/ bခိမ်းေြခာက်ေနတဲ့ ကပ်ေရာဂါကာလအတွငး် က လOေတွမာC စိတဖ ် ိစးီ မJ ေတွ ခံစားရတာ သဘာဝကျပါတယ်။ ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါ အေရးေပGကာလအတွငး် ကOးစက်ခရ ံ
မCာ ေသဆံး/ မCာ၊ မိသားစ/ဝင်ေတွကိ/ ဆံး/ \J ံးလိက / ရ ် မCာ
စသည့်
ေ'ကာက်စတ ိ ၊်
ြမငတ ့် က်ေန'ကပါတယ်။
စိး/ ရိမ်စတ ိ ေ ် တွ
တစ်ချိနတ ် ည်းမCာပဲ
ကိယ / ရ ့် ဲ ့ စီးပွားေရး၊ ဘဝေနထိင / မ ် ေ J တွ ပျက်ြပား သွားမCာ၊ ချစ်ခင် BCစသ ် က်ရသOေတွရဲ ့ အေဝးမCာ gCိေနရတာေတွ
အတွကလ ် ည်း
စိတဖ ် ိစးီ 'ကရ
ပါတယ်။ တချိH j Bိင / င ် ေ ံ တွမာC ဆိရ / င် ကOးစက်ေရာဂါ
ေလျာခ က် တားြမစ်ချက်ဥပေဒနဲ ့ ြပင်းြပင်း ့ ျဖိ/အတွ ့ ထန်ထန်
အေရးယO
ေဆာင်ရွက'် ကတဲအ ့ တွက်
ေနာက်ထပ် ေ'ကာက်စတ ိ ေ ် တွလည်း ထပ်တးိ/ လာ ေနပါတယ်။
ဒီကာလမCာပဲ
အမျိHးသမီးေတွန ဲ ့
ကေလးသOငယ်ေတွဟာ အိမ်တင ွ း် အ'ကမ်းဖက်မန J ဲ့ BCပ ိ ်စက်ခရ ံ မJေတွ ပိမ / ိတ / းိ/ များလာေနပါတယ်။
ဗိ/ငး် ရပ်စန ် ဲ ့ ကာကွယေ ် ရး အစီအမံဆင /ိ ရ ် ာ သတင်း အချက်အလက်အမCားေတွန ဲ ့
အနာဂတ်အတွက်
မေသချာ မေရရာမJေတွက စိတဖ ် ိစးီ မJရဲ ့ အဓိက ရင်းြမစ်ေတွ
ြဖစ်ေနပါတယ်။
မီဒယ ီ ာနဲ ့ လOမJ
ကွနရ ် က်ေတွမာC ဖျားနာေနတဲသ ့ ေ O တွ၊ ေသဆံး/ သွား တဲ့
သOေတွရဲ ့ အေ'ကာင်းအရာေတွဟာလည်း
စိတဖ ် ိစးီ မJကိ/ ပိb/ ပီးြမင်မ ့ ားေစပါတယ်။
Bိင / င ် အ ံ ေတာ်များများမCာ စိတဓ ် ါတ်ကျမJန ဲ ့ စိး/ ရိမ်
ပOပန်မေ J တွဟာ သာမာန်ထက် အများLကီး ပိြ/ မင ့် တက်သာွ းတယ်ဆတ /ိ ာ သ/ေတသနစစ်တမ်းေတွက
လည်း ြပသေန'ကပါတယ်။ ၂၀၂၀ ခ/Bစ C ် ဧbပီလ အတွငး်
သ/ေတသန
အီသ\ ီ / ိးပီးယားBိင / င ် မ ံ ာC စစ်တမ်းအရ
စိတက ် ျေရာဂါ
ြဖစ်ပာွ းမJ
လ/ပ်ခတ ဲ့ ဲ ့
သာမာန်ကာလထက်
BJနး်
၃၃
%
တက်သာွ းတယ်ဆတ /ိ ာကိ/ သိgိခ C 'ဲ့ ကပါတယ်။ စိတဖ ် ိစးီ မJေတွကိ/
ထိ
ရင်ဆင /ိ ေ ် ြဖgCငး် ဖိ/ ့ လOေတွမာC
မတOညတ ီ ဲ့
ေြဖgCငး် နည်းေတွ
gCိ'ကပါတယ်။
Lကီးေတွကိ/
ပိb/ ပီးသံး/ စွလ ဲ ာ'ကတယ်။
တချိH jသေ O တွက အရက်၊ မOးယစ်ေဆးနဲ ့ ေဆးရွ က် တချိH jက
စွလ ဲ မ်းမJကြိ/ ဖစ်ေစတဲ့ လ/ပ်ေဆာင်မေ J တွ (ဥပမာ အွနလ ် င ိ/ း် ဂိမ်းေဆာတ / ယ C မ ် ီ ဒယ ီ ာသံး/ တာ) ့ ာ၊ ဆိg
ပိb/ ပီးလ/ပ်လာ 'ကပါတယ်။ ကေနဒါBိင / င ် ရ ံ ဲ စစ် ့ တမ်း တစ်ခမ / ာC ဆိရ / င်
အသက်
၁၅
BCစက ် ေန
၅၀
အတွငး် အရွ ယေ ် တွမာC ကပ်ေရာဂါ ကာလအတွငး် အရက်မးO ယစ်ေဆး
တယ်လိ/ ဆိ / ါတယ်။ ့ ပ
သံး/ စွမ ဲ ေ J တွ
ြမငတ ့် က်လာ
ကပ်ေရာဂါရဲ ့ ေရgCညဆ ် း/ိ ကျိHးသက်ေရာက်မထ J မ ဲ ာC စိတက ် ျန်းမာေရးရဲ ့
အခန်းကEကိလ / ည်း
လျစ်လျt\J ထားခဲလ ိ/ ့ း။ bပီးခဲတ ့ မရပါဘO ့ ဲ့ ကပ်ေရာဂါ ကာလေတွမာC ဆိရ / င်လည်း
Cherry Mental Health Wellbeing Support
အလ/ပ်လပ / ်Bင ိ/ တ ် ဲ့
7
အရွ ယေ ် တွ
ေသဆံး/ မJ
အလွနြ် မငတ ့် က်ခဖ ဲ ့ Oး
ပါတယ်။ ေသေ'ကာင်း'ကံစည်မန J ဲ ့ အရက်/ မOးယစ် ေဆးစွတ ဲ အ ဲ့ တွကေ ် 'ကာင ့် ေသဆံး/ မJBနJ း် ြမငတ ့် က်
ခဲတ / ် ့ ာ ြဖစ်ပါတယ်။ ဒါေတွကလည်း အလ/ပ်အကိင အခွငအ ့် လမ်းေတွ၊
စီးပွားေရးပျက်ယင ွ း် မJေတွ၊
စားဝတ်ေနေရး အခက်အခဲ ြဖစ်မေ J တွေ'ကာငပ ့် ါ။
ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါဟာ ဦးေBCာက်ရဲ ့လ/ပ်ေဆာင် မJေတွကလ ိ/ ည်း
သက်ေရာက်မြJ ဖစ်ေစပါတယ်။
အထOးသြဖင ့် ကေလးငယ်ေတွန ဲ ့ ဆယ်ေကျာ်သက် အရွ ယေ ် တွ၊ အသက်Lကီးပိင / း် ေတွမာC ကပ်ေရာဂါ
ေ'ကာငြ့် ဖစ်လာတဲ့ ေနာက်ဆက်တွဲ သက်ေရာက်မJ ေတွဟာ ပိင / း် မCာ
သOတရဲ ိ/ ့ ့ အသိအြမင်
သက်ေရာက်မJ
အေတွးအေခG
ပိမ / ိြ/ ဖစ်လာေစပါတယ်။
ဒါေ'ကာင ့် အသက်ငယ်လန ွ း် သOန ဲ ့ သက်Lကီးပိင / း် ေတွရဲ ့ ဦးေBCာက်ပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ
လ/ပ်ေဆာင်မေ J တွ
ကိလ / ည်း အေရးတLကီး ထည့သ ် င ွ း် စXးစားရမယ့် အေြခအေနမCာ gCိေနပါတယ်။
ဦးေ79ာက်ပိ5ငး် ကျန်းမာေရးကိ5 သက်ေရာက်မE Ø ကိဗ / စ်-၁၉
ကပ်ေရာဂါဟာ
အာ\ံ/ေ'ကာ
ဆိင / ရ ် ာ လ/ပ်ေဆာင်မေ J တွကိ/ အေBCာငအ ့် ယCက် ေပးBိင / ပ ် ါတယ်။ ဥပမာ - ေခါင်းကိက / ြ် ခင်း၊ အနံ ့ အရသာေပျာက်ြခင်း၊
ဝမ်းေလiာြခင်း၊
စိး/ ရိမ်ေ'ကာင'့် ကြခင်း၊ အဖျားLကီးြခင်းေ'ကာင ့် ကေယာင်ကတမ်းြဖစ်ြခင်း၊
\/တတ ် ရက်
ဦးေBCာက်ေသွးေ'ကာြပတ်ြခင်း၊ ကOးစက်ေရာဂါ ပိး/ ေ'ကာင်ြ့ ဖစ်ေသာဦးေBCာက်လပ / ်ေဆာင်မJ ပျက်ယင ွ း် ြခင်း တိကိ / ့ / ြဖစ်ေစပါတယ်။ Ø သက်Lကီးပိင / း် အရွ ယမ ် ျားတွင ်
ကိဗ / စ်ပိး/
ေ'ကာင ့် အာ\ံ/ေ'ကာဆိင / ရ ် ာအBlရာယ်များ ပိမ / ိ/ များြပားလာြခင်း
Ø စိတဖ ် ိစးီ မJ၊ သီးြခားေနရြခင်းBCင ့် မိသားစ/တင ွ း်
အ'ကမ်းဖက်ခရ ံ ြခင်းတိေ'ကာင /့ ့် ကေလးငယ် များBCင ့်
ဆယ်ေကျာ်သက်အရွ ယမ ် ျားတွင ်
ဦးေBCာက်ပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ သိြမင်ေတွးေခG Bိင / စ ် မ ွ ်း အေပG သက်ေရာက်မြJ ဖစ်ြခင်း Ø သီးြခားေနရြခင်း၊ ေလျာန ့ ည်းြခင်း၊
ခBvာကိယ / လ ် ပ J ်gာC းမJများ
အသိအြမင်ပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ
လJjေ ံ ဆာ်မJ ကျဆင်းြခင်းတိေ'ကာင /့ ့် သတိေမ့ လွယြ် ခင်း၊ ေတွးေခGမJစမ ွ ်းရည် ကျဆင်းြခင်း များ သက်Lကီးပိင / း် များတွငပ ် ိမ / ိြ/ ဖစ်လာြခင်း
စိတက ် ျန်းမာမ5 ကိယ 0 က ် ျန်းမာမည်။ ကိယ 0 က ် ျန်းမာမ5 စိတက ် ျန်းသာမည်။ သင်စ ိ က ် ျန်းမာေရးသည် သင်ခ 0 က ် ျန်းမာေရး45င ့် တိက 0 N ် 0 ိ ကဆ ် က်စပ် ေနပါသည်။ ့ တ ့ 4Vာကိယ
Cherry Mental Health Wellbeing Support
8
၂.၄။ အေရးတWကီးဦးစားေပးသငသ ့် ည့ ် လLဦးေရအမျိTးအစားများ ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါဟာ လOသားေတွအေပGမCာ ကOးစက်မတ J ေ O သာ်ြငားလည်း အသက်အရွ ယန ် ဲ ့ သOတိ/ ့ ေနထိင / က ် ျင်လည်ရတဲ့ အေြခအေနေပGမCာ မOတည်bပီး သက်ေရာက်မJ ကွာြခားသွားပါတယ်။ ဒီေနရာမCာ
4.
ဦးစားေပးသငတ ့် ဲ့ လOဦးေရအမျိHးအစားေတွကိ/ ေြပာြပပါမ ့ ယ်။ ကပ် ေရာဂါကိေ 5 B9 Vတန်းမ9ရင်ဆင 5ိ ေ ် နရသLများ
(ကျန်းမာေရးဝန်ထမ်းများ၊ လLမEကယ်ဆယ်သ L များ၊ ေစတနာ၀ ့ န်ထမ်းများ)
ကပ်ေရာဂါကာလအတွငး် မCာ ကျန်းမာေရးဝန်ထမ်းများ၊ လOမက J ယ်ဆယ်ေရးလ/ပ်သမ O ျားနဲ ့ ေစတနာ့ ၀န်ထမ်း
ေတွဟာ ေgC jတန်းကေန အသက်ကယ်ေန'ကရသOများ ြဖစ်ပါတယ်။ သိေပမဲ /့ ိ/ ့ ာလည်း စိတဖ ် ိစးီ မJေတွ ့ သOတမC
Lကီးမားတဲတ ့ ာဝန်ေတွန ဲ ့ ပိတမ ် ိေန'ကပါတယ်။ ခက်ခတ ဲ အ ဲ့ ေြခအေနေတွမာC ဆံး/ ြဖတ်ချက် ချရတာ၊ ကOးစက်
ခံရBိင / ေ ် ချ အလွနမ ် ျားတာ၊ ေသဆံး/ မJေတွကိ/ ေနစXနဲ ြမင်ေတွjေနရတာ၊ မိသားစ/န ဲ ့ လOမအ J သိင / း် အဝိင / း် ကိ/ ့ အမi ့ ြပန်လည်ကးO စက်ခရ ံ မယ့် bခိမ်းေြခာက်မက J ိ/ ထမ်းပိး/ ထားရတာေတွ gCိေနပါတယ်။ တချိH jတင ိ/ း် ြပည်ေတွမာC ဆိရ / င် ကျန်းမာေရးလ/ပ်သားေတွ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် အဆံး/ စီရင်တာေတွ gCိေနပါတယ်။ ဒါေ'ကာင ့် ေgC jတန်းမCာ တာဝန်ယေ O နရတဲသ ့ ေ O တွရဲ ့ စိတက ် ျန်းမာေရးေကာင်းမွနေ ် နဖိ/ ့ အင်မတန်မC မOဝါဒပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ
တာဝန်ယေ O နရသOေတွအေနနဲ ့
ေgC jတန်းက
စိတက ် ျန်းမာေရးကိ/ ထည့သ ် င ွ း် စXးစားေပးဖိ/ လိ / ပ်လပ C ါတယ်။ ့ အ
အေရးLကီးပါတယ်။
ထမ်းေဆာင်ေန'ကေသာ
Bိင / င ် ရ ံ ဲ ့
ထိသ / တ O ရဲ ိ/ ့ ့
သက်Wကီးပိ5ငး် များ79င ့် ေရာဂါအခံBိ9သမ L ျား
ကိဗ / စ်-၁၉ဟာ သက်Lကီးပိင / း် များနဲ ့ ေရာဂါအခံgိသ C ေ O တွရဲ ့ အသက်အBlရာယ်ကိ/ ေနစXနဲ bခိမ်းေြခာက် ့ အမi ့
ေနတာကိ/ 'ကားသိေန'ကရပါတယ်။ အေမရိကန်န ဲ ့ ဂျာမနီမာC ေသဆံး/ သOေတွရဲ ့ ၁၀ ေယာက်မာC ၈ ေယာက် BJနး် ဟာ အသက် ၆၅ နဲ ၇၀ အတွငး် အရွ ယေ ် တွြဖစ်ပါတယ်။ ြမန်မာBိင / င ် မ ံ ာC လည်း ထိန / ည်း၎င်းပါပဲ။ သက်Lကီး ့
ပိင / း် ေတွမာC များေသာအားြဖင ့် ေသွးတိး/ ၊ BCလးံ/ ေရာဂါနဲ ့ ဆီးချိHေရာဂါ အခံေတွ gCိ'ကပါတယ်။ ဒါေ'ကာင ့် ဗိ/ငး် ရပ်စက ် ိ/ ခ/ခတ ံ န ွ း် လCနတ ် ေ ဲ့ နရာမCာ အဓိကအားနည်းတဲသ ့ ေ O တွ ြဖစ်လာပါတယ်။ bပီးေတာ့ အထီးကျန်ြခင်း ကလည်း
အဓိကအBlရာယ်ြပလကSဏာြဖစ်ေနတဲအ ့ တွက်
လJjေ ံ ဆာ်မJ အသိတိ/ နည် းပါးေန'ကပါတယ်။ ့
အသက်အရွ ယL် ကီးသOေတွမာC
\/နး် ကန်မန J ဲ့
ကေလးငယ်များ79ငဆ ့် ယ်ေကျာ်သက်အရွ ယ်များ
ကေလးငယ်ေတွရဲ ့ စိတပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာခံစားချက်အေြခအေနနဲ ့ အြပHအမOေတွဟာ ကပ်ေရာဂါရဲ ့ ဆိး/ ရွ ားတဲ့ သက်ေရာက်မက J ိ/ ရင်ဆင /ိ ဖ ် ိ/ ့ အလွနB ် န/ ယ်ေနပါေသးတယ်။ ေနာက်ထပ်အေြခအေနတစ်ခက / ကေလးငယ် ေတွန ဲ ့ ဆယ်ေကျာ်သက် အရွ ယေ ် တွမာC ကပ်ေရာဂါကာလအတွငး် BCပ ိ ်စက်ခရ ံ မJေတွကလည်း အBlရာယ်ြပ
အေြခအေန တစ်ခအ / ေနနဲ ့ gCိေနပါတယ်။ မသန်စမ ွ ်းကေလးငယ်များ၊ လမ်းမေပGBCင ့် လOေနထOထပ်သည့်
Cherry Mental Health Wellbeing Support
9
ေနရာများတွင ်
ေနထိင / ရ ် သည့်
(သိ)/ ့
အလ/ပ်လပ / ်ေနရသည့်
ကေလးငယ်များသည်
အထOးအေလးေပး
စXးစားသငတ ့် ဲ့ လOဦးေရ အမျိHးအစား ြဖစ်ေနပါတယ်။ ေကျာင်းေနအရွ ယက ် ေလးများBCင ့် ဆယ်ေကျာ်သက် အရွ ယမ ် ျားသည်
ယခ/အချိနတ ် င ွ ်
ေကျာင်းတက်ရမည့အ ် စား
အိမ်မာC ပဲ
ေနရြခင်း၊
စာေမးပွဲများ
မြပHလ/ပ်Bင ိ/ ြ် ခင်း၊ စိတအ ် ပန်းေြဖစရာ ေနရာများသိ/ ့ မသွားရြခင်း၊ သOငယ်ချင်း အေပါင်းအသင်းများBCင ့် ပံမ / န C ေ ် ဆာက ့ စားတာမgCိြခင်း၊
ြဖစ်ပာွ းေနသည့်
အေြခအေနကိ/
နားလည်ရန်
ခက်ခြဲ ခင်း
စသြဖင ့်
ေြပာင်းလဲသာွ းသည့် အေြခအေနများစွာက စိတက ် ျန်းမာေရးကိ/ တစ်နည်းတဖံ/ သက်ေရာက်ေစပါတယ်။ အမျိTးသမီးများ (အထLးသြဖင ့် အိမ်တင ွ း် အYကမ်းဖက်မEခံရ7ိင 5 သ ် ည့ အ ် ေြခအေနတွင)်
ကိဗ / စ်ကပ်ကာလတွင ် အမျိHးသမီးများသည် စိတဖ ် ိစးီ မJအတိင / း် အတာ ၆၆% မCာ gCိေနbပီး အမျိHးသားများက
၃၄% gCိေနတယ်လိ/ ့ အိBယ ိx မCာလ/ပ်တဲ့ စစ်တမ်းတစ်ခက / ေဖာ်ြပထားပါတယ်။ စားဝတ်ေနေရးအတွက် ပOပန်ရြခင်း၊ သားသမီးများအတွက် ပOပန်ရြခင်း၊ ေရာဂါကOးစက်ခရ ံ မCာ ပOပန်ရြခင်း၊ အနည်းဆံး/ ထမင်း/ဟင်း အတွက် ေစျးဝယ်ဖိ/ ့ ပOပန်ရြခင်းေတွကလည်း gCိေနပါတယ်။ တချိH j မိသားစ/ေတွမာC ဆိရ / င် အမျိHးသမီးေတွက
ကေလးေတွကိ/ အွနလ ် င ိ/ း် ကေနစာသင်တာမCာ ၀ိ/ငး် ကOေနရတာေတွန ဲ ့ အိမ်မာC သက်Lကီးရွ ယအ ် /ေ ိ တွကိ/ ြပHစ/ ေစာငေ ့် gCာက်ရတာကလည်း gCိေန'ကပါေသးတယ်။ တချိH j အမျိHးသမီးေတွဟာ အိမ်တင ွ း် အ'ကမ်းဖက်မJ ကိလ / ည်း
ခံေနရ'ကရပါတယ်။
ေတာင်းခံဖိ/ရာလည် း ့
ဒီလက ိ/ ပ်ေရာဂါကာလမCာ
အခက်အခဲေတွ
အရင်ထက် ပိမ / ိb/ ပီး တိး/ များ လာေနပါတယ်။
gCိေန'ကတာေ'ကာင ့်
ေgCာင်ထက ွ သ ် ာွ းလိလည် /့ းမရ၊
အကOအညီ
အိမ်တင ွ း် အ'ကမ်းဖက်မြJ ဖစ်ရပ်ေတွဟာ
လLသားချင်းစာနာမEလအ ိ5 ပ် ေနသည့ ေ ် ဒသများ79ငစ ့် စ်ြဖစ်ေနသည့ အ ် ရပ် ေဒသတွင ် ေနထိင 5 ရ ် သLများ
ကပ်ေရာဂါမြဖစ်ခင်ကတည်းက စစ်ြဖစ်ေနသည့် အရပ်ေဒသများတွင ် ေနထိင / သ ် မ O ျားမCာ စိတက ် ျန်းမာေရး
လိအ / ပ်ချက်က ပိမ / ိမ / ျားြပားေနခဲb့ ပီးသား ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီလိ/ ကပ်ေရာဂါကာလမCာေတာ့ လOသားချင်းစာနာမJ အကOအညီေတွန ဲ ့ စိတပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာအေထာက်အကOြပH အစီအစXေတွဟာ ပံမ / န C အ ် တိင / း် ေထာက်ပံေ / ြ် ခင်း ့ ပးBိင မgCိBင ိ/ '် ကေတာတ ဲ့ တွက် ပိb/ ပီး'ကပ်တည်းတဲ့ အေြခအေနကိ/ ရင်ဆင /ိ ေ ် န'ကရပါတယ်။ ဒ/ကSသည်စခန်းေတွ၊ ့ အ
စစ်ေgCာင်စခန်းေတွဟာလည်း လOေနထOထပ်တဲ့ ေနရာေတွြဖစ်လိ/ ့ ေရာဂါကOးစက်ခရ ံ တဲ့ အBlရာယ်လည်း ပိမ / ိမ / ျားြပားေနပါတယ်။ ကိဗ / စ်န ဲ ့ မသက်ဆင /ိ တ ် ဲ့ စိတက ် ျန်းမာေရးလိအ / ပ်ချက်ေတွကလည်း အများLကီး gCိေနဆဲပါပဲ။ ဒါေ'ကာင ့် ဒီလမ ိ/ ျိHး လOဦးေရအမျိHးအစားကိ/ ဦးစားေပးအေနနဲ ထည့ သ ် င ွ း် စXးစား'ကသငပ ့် ါတယ်။ ့
Cherry Mental Health Wellbeing Support
10
၂.၅။ ကLးစက်ေရာဂါြဖစ်ပွားေနစဥ် ြဖစ်တတ်ေသာ စိတဖ ် ိ စးီ မEလက\ဏာများ အချိနတ ် စ်ခယ / bO ပီး ေအာက်မာC ေပးထားတဲ့ လကSဏာေတွ သငမ ့် ာC gCိေနသလားဆိတ / ာကိ/ ေြဖ'ကည့ပ ် ါ။ ဒီထက ဲ လကSဏာေတွထက ဲ အများစ/ သငမ ့် ာC အချိနဘ ် ယ်ေလာက်များများ ြဖစ်ေနသလဲဆတ /ိ ာကိ/ သတိထား
5.
'ကည့ပ ် ါ။ ဒီလကSဏာေတွကိ/ ခံစားေနရပါက စိတဖ ် ိစးီ ြခင်းကိ/ ေလiာခ းလမ်းgCာသင်ပ ့ ျဖိ/ နည် ့ ါတယ်။ ့ ကLးစက်ေရာဂါတစ်ခ5 ကLးစက်ြပန်ပ့ ွားေနစ[မ9ာ ြဖစ်တတ်ေသာ စိတဖ ် ီ းစီးမEလက\ဏာများ မိမိကယ ိ$ တ ် င ိ$ ် သိမဟ$ $ ့ တ် ကိယ $ ခ ် ျစ်ရေသာသ3များ၏ ကျန်းမာေရးအတွက် အစ9မပျက် စိး$ ရိမ်မ< ; င = ့် ေ>ကာက်ရွံ မ;များ @=ိြခင်း) အချိနတ ် င ိ$ း် နီးပါး ဝမ်းနည်းမ;များခံစားရြခင်း ေ>ကာက်ရွံ G ထိနလ ် နမ ် ့ ; သိမဟ$ $ ့ တ် စိတထ ် တ ဲ င ွ ် တ$နလ ် ပ ; ်ေြခာက်ြခားြခင်း စားေသာက်မသ ; မဟ$ $ိ ့ တ် အိပ်စက်မပ ; ံစ $ ေ ံ ြပာင်းလာြခင်း အာKံ$စး3 စိက $ ဖ ် ိ$ သိ $ ့ တ် အိပ်စက်အနားယ3ဖိ$ ခက် ခြဲ ခင်း ့ မဟ$ ့ ဆက်ဆေ ံ ရးတင်းမာြခင်း စိတတ ် ြိ$ ခင်း သိမဟ$ $ ့ တ် ေဒါသြဖစ်လယ ွ ြ် ခင်း ေသေ>ကာင်း>ကံစည်ဖိ$အေတွ းဝင်ြခင်း သိမဟ$ $ ့ တ် တြခားသ3များကိ$ ထိခက ိ$ န ် ာကျင်ေအာင်လပ $ ်ဖိ$ အေတွ းဝင်ြခင်း ့ ့ နာတာ@=ညက ် ျန်းမာေရးြပသနာများ ပိဆ $ း$ိ လာြခင်း ေဆးရွ ကO် ကီးပါေသာ မ3းယစ်ေဆးဝါးများ၊ အရက်<င = ့် တြခားမ3းယစ်ေဆးဝါးများသံး$ စွမ ဲ ; ပိြ$ မငမ ့် ားလာြခင်း ဝမ်းနည်းမ;<င = ့် စိတဓ ် ါတ်ကျမ;ခစ ံ ားရြခင်း ယခင်က စိတပ ် ါဝင်စားစွာလ$ပ်ေဆာင်ခေ ဲ့ သာ အရာများကိ$ လ$ပ်ေဆာင်ဖိ$ စိ ် င်စားမ;အားနည်းြခင်း ့ တဝ အထီးကျန်မ; သိမဟ$ $ ့ တ် သီးြခားမ; ခံစားရြခင်း အားအင်ကန $ း် ခမ်းမ; သိမဟ$ $ ့ တ် ေမာပန်းမ; ခံစားရြခင်း စိတဖ ် ီစးီ မ; ခံစားရြခင်းေ>ကာင ့် ပံမ $ န = လ ် ပ $ ်ေဆာင်ေနကျ လ$ပ်ငန်းများကိ$ မလ$ပ်ေဆာင်<င ိ$ ြ် ခင်း
မိသားစ$ထဲ သိမဟ$ $ ့ တ် ရပ်ရွာထဲ@ိ= လ3များ<=င ့် အ>ကမ်းဖက် တံြပန် $ ့ မမ ; ျား@=ိြခင်း<=င ့် မိမိကယ ိ$ က ် ိ$ အ>ကမ်းဖက် တံ$ ြပန် ့ ြခင်း
ကေလးများ<=င ့် လ3ငယ်များမ=ာလည်း စိတက ် သိကေအာက်ြဖစ်မ၊; ေဒါသOကီးမ;၊ အိမ်မက်ဆး$ိ များမက်ြခင်း စိတဖ ် ီစးီ မ; <=ငဆ ့် င $ိ ေ ် သာ K$ပ်ပိင $ း် ဆိင $ ရ ် ာ လကRဏာများ ( ေခါင်းကိက $ ြ် ခင်းများ၊ အစာအိမ်နာြခင်း ) ခံစားရြခင်း သိမဟ$ $ ့ တ် မိဘများ၊ အ$ပ်ထန ိ း် သ3များကိ$ ပိV$ ပီးကပ်တယ ွ လ ် ာြခင်း
John Hopkins University, Bloomberg School of Public Health, Stress and Coping with Corona Virus Pamphlet
Cherry Mental Health Wellbeing Support
11
အခန်း (၃) ကပ် ေရာဂါကာလမCာ သငစ ့် တ ိ က ် ျန်းမာေရးေကာင်းမွန်ဖိ7 ့ ဘယ်လထ ိ7 န ိ ်းညNိ စီမံ5င ိ7 မ ် လဲ
၃.၁။ ကပ် ေရာဂါေYကာင့် စိး5 ရိမ်ပLပန်မEများကိ5 ထိန်းည`ြိ ခင်း အခ/ြဖစ်ေနတဲ့ ကိဗ / စ်-၁၉
6.
ဒါေပမဲ့
ကပ်ေရာဂါကာလမCာ စိး/ ရိမ်ပပ O န်မေ J တွ ြမငတ ့် က်တာဟာ သဘာဝကျပါတယ်။
အဲဒစ ီ း/ိ ရိမ်ပပ O န်မေ J တွက
ကိယ / က ့် ိ/
ကိယ / ရ ့် ဲ ့ ေနစX လOေနမJဘဝကိ/ ့ ထိခက ိ/ မ ် လာေအာင် ထိနး် ညVမ ိ ေ J တွ လ/ပ်ေပးရပါမယ်။ စိး/ ရိမ်ပပ O န်မက J ိ/ ထိနး် ညVဖ ိ ိ/ ့ ေအာက်မာC ေြပာထားတဲ့
7.
လrမ်းြခံHမသွားေအာင်၊
အချက်ေလးေတွကိ/ လ/ပ်'ကည့ေ ် ပးပါ။
ကပ် ေရာဂါအေYကာင်း သတင်းေတွYကည့ တ ် ာကိ5 အကန် ့ အသတ်ထားပါ။
သင်ထန ိ ်းချTပ် 7င ိ5 တ ် ာကိ5 အာNံ5စက 5ိ ထ ် ားပါ
ကိဗ / စ်-၁၉ ကပ်ေရာဂါကိ/ ေနရာေတာ်ေတာ် များများ
ေနာက်ဆး/ံ သတင်းေတွနအဆက် ဲ့ အသွယ် မြပတ်တာေတာ့
မCာ မထိနး် ချHပ်Bင ိ/ '် ကေသးပါဘOး။ ဒါေ'ကာင ့် ကိယ / ်
ဖွင'့် ကည့ေ ် နတာမျိHး၊ တစ်ေနတာလံ း/ တီဗီမာC သတင်းလိင / း် ့
လိပ / ါတယ်။ ထိနး် ချHပ်Bင ိ/ တ ် ာကေတာ့ ကိယ / ရ ့် ဲ ့ အြပH
ဒါေ'ကာင ့် သငအ ့် တွက် သတင်း'ကည့ခ ် ျိန၊် နားေထာင်ချိန ်
အတွငး် မCာ သင်လပ / ်Bင ိ/ တ ် ာေတွကိ/ စXးစား'ကည့ပ ် ါ။
ေဖ့စဘ ် တ ွ ်
ထိနး် ချHပ်Bင ိ/ တ ် ဲ့ အရာေတွေပGမCာပဲ အာ\ံ/စက /ိ ထ ် ားဖိ/ ့
ကိဖ / ွငထ ့် ားတာမျိHးကေတာ့ သငက ့် ိ/ စိး/ ရိမ်မJ ပိေ / စပါတယ်။
အမOန ဲ ့ တံြပန် / ့ မေ J တွ ြဖစ်ပါတယ်။ လာမယ့် ရက်ပိင / း်
ကိ/ မိနစ် ၃၀ ေလာက်ပဲထားတာက ပိb/ ပီး သငေ ့် တာ်ပါ
ချေရး'ကည့ပ ် ါ။
ေကာင်းပါတယ်။
တယ်။
bပီးေတာ့
ထ/တလ ် င r တ ့် ဲ ့ ပါတယ်။
သိေသာ် /့ လည်းခဏခဏ
ယံ'/ ကည်ရတဲ့
သတင်းေတွကပ ိ/ ဲ
သတင်းဌာနေတွက
ဖတ်\J၊
'ကည့\ ် J သင ် ့
အြခားသLေတွနဲ ့ဆက်သယ ွ ပ ် ါ
ေသချာတဲအ ့ ချက်အလက်ေပSမ9ာအာNံ5စးL စိက 5 မ ် Eထားပါ
ေသချာတဲသ ့ တင်းကိ/ ထ/တလ ် င r B ့် င ိ/ တ ် ဲ့ \/ပ်သ၊ံ ေဖ့စဘ ် တ ွ ် စာမျက်BာC ၊ သတင်းဂျာနယ်များကိသ / ာ အားကိး/ ပါ။ ဥပမာ
- MOHS, RFA, VOA, BBC Myanmar One News, 7Day News Journal စသြဖင ့်
မိသားစ/ဝင်ေတွ၊ ေဆွမျိHးေတွ၊ သOငယ်ချင်းမိတေ ် ဆွ အေပါင်းအသင်းေတွန ဲ ့ နည်းလမ်းေတွ
ပိး/ ကOးစက်မJ
မခံရတဲ့
သံး/ bပီးအဆက်အသွယမ ် ြပတ်ေနပါ။
သငေ ့် 'ကာက်စတ ိ ေ ် တွ၊ ေြပာဆိပ / ါ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
စိး/ ရိမ်စတ ိ ေ ် တွကိ/
ဖွငဟ ့်
12
စိတပ ် ျံVလင ွ မ ့် Eကိ5 ထိန်းချTပ် ပါ
စိတဆ ် တ /ိ အ ဲ့ ရာဟာ ခက်ခB ဲ င ိ/ ပ ် ါတယ်။
ထိနး် ချHပ်ဖိ/အတွ က် ့ အကျိHးြပHတဲ့
မြမင်ရသလိ/ ဒါေ'ကာင ့်
မြမင်ရတဲ့
ထိနး် ချHပ်ရတာ
စိတပ ် ျံjလင ွ မ ့် က J ိ/
သငအ ့် ေတွးေတွကိ/
အေတွးေတွအြဖစ်
ေြပာင်းလဲြခင်း
အားြဖင ့် ထိနး် ချHပ်Bင ိ/ ပ ် ါတယ်။ ဒါအ ့ ြပင် ြမင်ရတဲ့ လ/ပ်ေဆာင်မေ J တွြဖစ်တဲ့ တရားထိင / တ ် ာ၊ တာ၊
ဘ/ရားဆ/ေတာင်းတာ၊
\/ပ်gင C '် ကည့တ ် ာ၊
ေကာင်းတဲ့ 'ကည့ပ ် ါ။
ေလ့ကျငခ ့် န်းလ/ပ်တာ၊
ေနတစ် ် ိစးီ မJကိ/ သက်သာေစမယ့် အချိနပ ် ိ/ ့ ေနမC့ ာ စိတဖ
တစ်ခထ / ားပါ။ အဲဒအ ီ ချိနမ ် ာC သငက ့် ိ/ စိတေ ် ပျာ်ရင r ် ေစမယ့် လ/ပ်ေဆာင်မေ J လးေတွလပ / ်ေပးပါ။ အလ/ပ် ေတွကေန ခဏအေဝးမCာ ေနပါ။
စာအ/ပ်ဖတ်
သစ်ပင်စက /ိ တ ် ာ
လ/ပ်ေဆာင်မေ J တွန ဲ ့
သငက ့် ယ ိ5 သ ် င် ေကာင်းေကာင်းဆက်ဆေ ံ ပးပါ
စသြဖင ့်
LကိHးစားထိနး် ချHပ်
ေမaာ်လငခ ့် ျက်ကိ5 မစွန်လ b လ ် က ိ5 ပ ် ါနဲ ့ ့ တ
စိတထ ် မ ဲ ာC ပံေ / ဖာ်ထားတဲ့ သငအ ့် ပ ိ ်မက်ေတွကိ/ ဒီကပ် ေရာဂါေ'ကာင ့်
မစွနလ ့် တ r လ ် က ိ/ ပ ် ါနဲဦး။ ့
ကပ်ေရာဂါ
Lကီးဟာ bပီးဆံး/ သွားမCာပါ။ ဒါေတွကိ/ ေကျာ်ြဖတ်သာွ း Bိင / မ ် ာC ပါ။
အစားအစာပံ5မ9န်စားသံး5 ပါ၊အရက်7င 9 ့် မLးယစ်ေစ ေသာေဆးဝါးများကိတ 5 တ်7င ိ5 သ ် မaေB9ာင်ပါ။
အချိနဇ ် ယားေတွေြပာင်းသွားBိင / ေ ် ပမဲ့ စားေသာက်မပ J ံစ / က ံ ိ/
မေြပာင်းေအာင်
သငရ ့် ဲ ့
ထိနး် ထားပါ။
စိး/ ရိမ်စတ ိ က ် ေ ိ/ ြဖေလiာဖ ့ ိ/ ့အရက်န ဲ ့မOးယစ်ေဆးဝါးေတွ သံး/ စွြဲ ခင်းကိ/ တတ်Bင ိ/ သ ် မi ေgCာင်ကျXေပးပါ။
စိတဖ ် ိ စးီ မ>၊ စိး0 ရိမ်ပXပန်မ>ကိ0 အသိအမ5တြ် ပYပါ။ အသိအမ5တြ် ပYြခင်းက ေြဖေလZာ4 ိ0 မ ် ယ့န ် ည်းလမ်းရဲ ပထမေြခလ5 မ်း ြဖစ်ပါတယ်။ ့ င ့
Cherry Mental Health Wellbeing Support
13
၃.၂။ အလ5ပ်7င 9 တ ့် ာဝန်များေYကာင့် စိး5 ရိမ်ပLပန်မEများကိ5 ထိန်းည`ြိ ခင်း ကပ်ေရာဂါကာလမCာ
ေြပာင်းသွား'ကပါတယ်။
8.
ထားရတာေတွလည်း
လ/ပ်ငန်းလည်ပတ်ပံေ / တွ တချိH jဆရ /ိ င်
gCိေနပါတယ်။
ရပ်တန ် ့
ဒါေ'ကာင ့်
အလ/ပ်န ဲ ့ မိမိတာဝန်ယထ O ားရတဲ့ ကိစေ ™ တွေ'ကာင ့် ပOပန်ေန'ကတာေတွဟာ ဒီလက ိ/ ာလမCာ ပိတ / းိ/ လာ
ေနပါတယ်။ အားလံး/ ကိ/ ထိနး် ညVဖ ိ ိ/ ့ မလွယက ် ဘ O းO
ဆိရ / င်ေတာင် လံး/ ဝ မထိနး် ညVတ ိ ာထက်စာရင်ေတာ့ တတ်Bင ိ/ သ ် ေလာက်
LကိHးစားထိနး် 'ကည့တ ် ာက
သငအ ့် ေနြဖင ့် အိမ်မအ C လ/ပ်လပ / ်သည့အ ် ခါ
မကšမ်းကျင်သည့်
နည်းပညာပိင / း် ဆိင / ရ ် ာများ၊
လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်များBCင ့် ဆက်သယ ွ ရ ် မည့် နည်း ပညာ အကOအညီများ (Zoom, Skype, Google
Meet, WhatsApp, Skype စသြဖင)့် ကိ/ မည်သ/ိ ့ လ/ပ်ေဆာင်ရမည်
မသိပါက
ထံမာC ေမးြမန်း စံစ / မ်းထားပါ။
ကšမ်းကျင်သမ O ျား
သငရ ့် ဲ ့ စိး/ ရိမ်ပပ O န်မက J ိ/ သက်သာေစပါလိမ်မ ့ ယ်။ ေအာက်မာC
ေြပာထားတဲ့
လ/ပ်'ကည့B ် င ိ/ ပ ် ါတယ်။
၁၉
အချက်ေလးေတွကိ/
မိမိလပ / ်ေနရသည့် လ/ပ်ငန်းခွငတ ် င ွ ် ကိဗ / စ်ကပ်ေရာဂါBCင ့်
ပတ်သက်bပီး
စိး/ ရိမ်စရာ
တစ်ခခ / g / ိေ C နပါက သငရ ့် ဲ အထက် အရာgCိ၊ လ/ပ်ငန်း ့ ပOးတွဲ
လ/ပ်ကင ိ/ သ ် ၊O
လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်များBCင ့်
ေဆွးေBွးပါ။ အBlရာယ်နည်းသည့် နည်းလမ်းများ ကိ/
စXးစားထားတာgCိရင်
တစ်ေယာက်တည်း အစား
တင်ြပ'ကည့ပ ် ါ။
အBlရာယ်ကိ/
အြခားသOများBCင ့်
ရင်ဆင /ိ မ ် ည့်
တိင / ပ ် င်လက ိ/ ြ် ခင်းက
ေြဖgCငး် Bိင / တ ် ဲ့ နည်းလမ်းများ ရgCိလာBိင / ပ ် ါတယ်။ သင်လပ / ်ေနရသည့်
အလ/ပ်များသည်
\ံ/းမလာရဘဲ၊ အိမ်မြC ပHလ/ပ်Bင ိ/ သ ် ည့် အလ/ပ်များ
ြဖစ်ပါက (သိ)/ ့ ယခ/ကာလတွင ် အိမ်မလ C ပ / ်Bင ိ/ သ ် ည့် လ/ပ်ငန်းေဆာင်တာများကိ/
သငအ ့် လ/ပ်အထက်အရာgCိ၊
ဦးစားေပးလ/ပ်Bင ိ/ ရ ် န် လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်
များBCင ့် ညVB ိ င ိJ း် ပါ။ လ/ပ်ငန်းတာဝန်များကိ/ မည်သ/ိ ့ ခွေ ဲ ဝbပီး အိမ်မC အလ/ပ်လပ / ်Bင ိ/ သ ် ည်ကိ/ ၀ိ/ငး် ဝန်း
လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်များBCင ့် အဆက်အသွယ်
မြပတ်ေနပါ။
အခ/အချိနဟ ် ာ
လOချင်းေတွjဆရ /ံ န်
အဆင်မေြပသည့် အချိနြ် ဖစ်ေနတဲအ ့ တွက် ဗီဒယ ီ ိ/ ေကာလ်ေခG ြခင်း၊
ဖ/နး် ေခG ြခင်း၊
မက်ေဆ့ချ်
ပိြခင် / ့ းများ ြပHလ/ပ်ေပးပါ။ အားလံး/ က လိက / ေ ် လျာ
ညီေထွ အလ/ပ်လပ / ်ေနရတဲ့ အချိနြ် ဖစ်တာေ'ကာင ့် ပံမ / န C ်
ဆက်သယ ွ တ ် ာေရာ၊
လိအ / ပ်သလိ/
ဆက်သယ ွ တ ် ာေရာ လ/ပ်ေပးသငပ ့် ါတယ်။ သင ့် လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်ေတွန ဲ ့ အဆက်အသွယ် မြပတ် ေနတာက
သတင်းအချက်အလက်ကိ/
ဖလCယ်
bပီးသား ြဖစ်သလိ/ အလ/ပ်ေ'ကာငြ့် ဖစ်တဲ့ စိး/ ရိမ်မJ ေတွကိ/ ေလျာေ ့ စပါတယ်။
ေဆွးေBွး 'ကည့B ် င ိ/ ပ ် ါတယ်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
14
အိမ်ကေန အလ/ပ်လပ / ်ရတယ်ဆေ /ိ ပမဲ့ \ံ/းမCာ/
အလ/ပ်မာC လ/ပ်ရတဲ့ အချိနန ် ဲ ့ ကွာြခားမJ သိပ်မgCိ သငပ ့် ါဘOး။
ေနလယ် စာစားချိနမ ် ာC ့
အလ/ပ်ေတွကေန
နားေပးပါ။
ခဏအနားယOေပးပါ။
ကိယ / ပ ် ိင / အ ် ချိနေ ် တွမာC အလ/ပ် ကိစန ™ ဲ မဆက် သယ ွ ် ့ မိဖိ/လည် း အေရးLကီးပါတယ်။ ့
အိမ်ကေန အလ/ပ်လပ / ်ဖိ/အတွ က် နည်းနည်း ့
ညေန
သီးြခားြဖစ်တဲ့ ေနရာေလးေရာ ြပင်ဆင်ထား bပီးbပီ
ေတွန ဲ ့ ဒီေန ့ တစ်ေနတာ သOတဘာေတွ ိ/ ့ လ/ပ်ြဖစ် ့
အိမ်မာC ပဲ ေနရတယ်ဆေ /ိ တာ့ သီးြခားြဖစ်တဲ့ ေနရာ
အလ/ပ်bပီးဆံး/ ချိနက ် ျရင်လည်း လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က် ခဲတ / ်ဖိ/ ့ လိအ / ပ်ေသးတယ် ဆိတ / ာ ့ ယ်၊ ဘာေတွလပ
မျိHးေတွကိ/ ေဆွးေBွးေပးပါ။ bပီးရင်ေတာ့ ကိယ / ရ ့် ဲ ့ ကိယ / ပ ် ိင / အ ် ချိနယ ် bO ပီး အနားေပးဖိ/ လိ / ပ်ပါတယ်။ ့ အ
လား။
ဒီကာလမCာ
မိသားစ/ဝင်ေတွကလည်း
ကိ/ ဖန်တးီ ဖိ/ဆိ / ာ ခက်ခေ ဲ နBိင / ပ ် ါတယ်။ ဒါေပမဲ့ ့ တ
သင ့် မိသားစ/ဝင်ေတွန ဲ ့ ညVB ိ င ိJ း် bပီး အဆင်ေြပတဲ့ အခန်းတစ်ခ/ (သိ)/ ့ ေထာငတ ့် စ်ေနရာမCာ အလ/ပ် လ/ပ်ဖိ/ ့ ေနရာတစ်ခ/ သတ်မတ C ထ ် ားတာက အလ/ပ် လ/ပ်ဖိ/ အာ\ံ / ကိ/ ပိb/ ပီး စ/စည်းေပးBိင / ပ ် ါလိမ်မ ့ ယ်။ ့ ကိယ / ရ ့် ဲ ့ အလ/ပ်သေဘာသဘာဝ၊
အချိန ်
ဇယားေတွကိ/ မိသားစ/ဝင်ေတွကိ/ ေပးသိbပီး ညVB ိ င ိJ း်
ထားပါ။ မိမိအမ ိ ်ရဲ ့ အဆင်မေြပတဲ့ အေြခအေန gCိတယ် ေတွကိ/
ဆိရ / င်လည်း ဒါကိ/ လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်
သင'့် ကား၊
ေပးသိထားပါ။
ဒါက
လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်န ဲ ့
မိသားစ/ဝင်န ဲ ့ သင'့် ကားမCာ
နားလည်မလ J တ ွဲ ာကိ/ ေလiာခ / ပ ် ါတယ်။ ့ ျေပးBိင သငအ ့် လ/ပ်ချိနန ် ဲ ့ ကိယ / ပ ် ိင / ခ ် ျိနက ် ိ/ ခွထ ဲ ားဖိ/ ့
လိအ / ပ်ပါတယ်။ အချိနအ ် တိင / း် ကိလ / ည်း
အနားယOဖိ/ ့
အလ/ပ်ကိ/
လ/ပ်ဖိ/လိ / လိ/ ့ သ
သတ်မတ C ထ ် ားတဲ့ လိအ / ပ်ပါတယ်။
လိအ / ပ်သလိ/ အချိနပ ် ိ/
သတ်မတ C ထ ် ားတဲ့ အနားေပးတာ အချိနအ ် တိင / း်
ခšင်းချက်အေနနဲ ့
လ/ပ်ေပးရတာေတွလည်း
gCိBင ိ/ ပ ် ါတယ်။ ဒါေပမဲ့ တစ်ဖက်မာC ကိယ / ပ ် ိင / ခ ် ျိန ် ကိလ / ည်း သတ်မတ C ထ ် ားဖိ/ လိ / ပ်ပါတယ်။ တြခား ့ အ
လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်ေတွန ဲ ့ ကိယ / ရ ့် ဲ ့ 'ကားမCာလည်း စည်းသတ်မတ C ထ ် ားဖိ/ ့ လိအ / ပ်ပါတယ်။ အိမ်ကေန အလ/ပ်လပ / ်ေနတယ်ဆလ /ိ ိ/ ့
အြခားသOေတွရဲ ့
Cherry Mental Health Wellbeing Support
15
၃.၃။ အိမ်မ9အလ5ပ်လပ 5 ် သမ L ျားအတွက် ေနစ[အချိ န်ဇယားကိ5 စီမံြခင်း ့ အိမ်ကေနအလ/ပ်လပ / ်တာ၊ အေဝးကေန တယ်လီ အဆက်အသွယေ ် တွကိ/
9.
တာဟာ
သံး/ bပီး
အလ/ပ်လပ / ်ရ
အသားမကျေသးတဲသ ့ ေ O တွအတွက်
အခက်အခဲ အများLကီး ြဖစ်Bင ိ/ ပ ် ါတယ်။ တချိH j
သOေတွအတွကက ် ေတာ့ ပိb/ ပီးအဆင်ေြပလာတယ်၊
အလ/ပ်ပိြ/ ဖစ်တယ်၊ လိက / ေ ် လျာညီေထွ ြဖစ်တယ် လိလည် /့ း
ေြပာ'ကပါတယ်။
ဘာေ'ကာငပ ့် ါလဲ။
ေနရာတိင / း် မCာ ေကာင်းတာလည်းgCိသလိ/ မေကာင်း
တာလည်း gCိေနတတ်တာ သဘာဝပါ။ အိမ်ကေန အလ/ပ်လပ / ်ရတဲအ ့ တွက်
ေနစX ့
\ံ/းသွားစရာ
လ/ပ်ချိနက ် ပ ိ/ ံမ / န C အ ် တိင / း် ထားပါ။ ထမင်းစားတာကိ/ အလ/ပ်လပ / ် တေ ဲ့ နရာမCာ စားတာမျိHး မလ/ပ်ပါနဲ။့ အိမ်ကအလ/ပ်လပ / ်တယ်ဆေ /ိ ပမဲ့
အကျီန › ့
တစ်ေနလံ ့ း/
ညဝတ်
အလ/ပ်ထင ိ/ လ ် ပ / ်တာမျိHး
ကိေ / တာ့ ေgCာင်ေပးပါ။ သငရ ့် ဲ ေန ေနမJပံစ / က ံ ိ/ ့ စXလO ့ မပျက်ပါေစနဲ။့
အလ/ပ်bပီးသွားbပီဆရ /ိ င်
အဲဒ ီ
ေနရာက ထbပီး ပံမ / န C ် လ/ပ်ေဆာင်ရမယ့် တြခား
အိမ်အလ/ပ်ေတွ၊ ကိယ / စ ် တ ိ ဝ ် င်စားရာ တစ်ခခ / က / ိ/ လ/ပ်ေဆာင်ေပးပါ။
မလိဘ / းO ၊ အဝတ်အစား မက/နဘ ် းO ၊ ကားစီးေနစရာ မလိဘ / းO
စတာေတွgိသ C လိ/
အင်တာနက်လင ိ/ း်
မေကာင်းတာ၊ အလ/ပ်ေပG အာ\ံ/စစ / ည်းလိ/ ့ မရတာ
ေတွလည်း gCိေနBိင / ပ ် ါတယ်။ လOအများစ/ အတွက် ေတာ့ အိမ်ကေန အလ/ပ်လပ / ်တယ်ဆတ /ိ ာ မရင်းBCးီ ေနတဲန ့ ည်းလမ်း
ြဖစ်တအ ဲ့ တွက်
စိနေ ် ခGမJေတွ
ေတာ့ gCိေန'ကဦးမCာပါပဲ။ ဒီစန ိ ေ ် ခGမJေတွက သငက ့် ိ/ စိတဖ ် ိစးီ မJ အိမ်ကေန
ြဖစ်လာေစပါတယ်။
အလ/ပ်လပ / ်တယ်
ဒါေ'ကာင ့်
ဆိတ / ေ ဲ့ နရာမCာ
အလ/ပ်ချိနဇ ် ယား စီမံဖိ/ ့ ထည့သ ် င ွ း် စXးစားသငတ ့် ဲ ့ အချက်ေတွကိ/ ေဖာ်ြပေပးလိက / ပ ် ါတယ်။ တတ်Bင ိ/ သ ် မi ေနရာ
အေBCာငအ ့် ယCကက ် င်းတဲ့
တစ်ခက / ိ/ ေရွ းချယ်ပါ။ (အခန်းတစ်ခန်း၊
ေထာင ့် တစ်ေနရာ)
တစ်ေနတာ လ/ပ်ေဆာင်မည့် ကိစမ ™ ျားကိ/ ့
စာရင်းချေရးထားပါ။ လ/ပ်ေဆာင်ရမယ့်
ြဖစ်Bင ိ/ ရ ် င်
အေရးေပG
အေBCာငအ ့် ယCကမ ် gCိဘးO ဆိရ / င်
အဲဒ ီ စာရင်းအတိင / း် လ/ပ်Bင ိ/ ေ ် အာင် LကိHးစားပါ။ သငမ ့် ာC
မိသားစ/အတွက်
လ/ပ်ေဆာင်ေပးစရာ
မြဖစ်မေန
တစ်ခခ / g / ိေ C နတယ်ဆရ /ိ င်
(ဥပမာ - ကေလးကိ/ အိမ်က ေကျာင်းတက်ေစ ရာတွင ်
ဝိင / း် ကOရြခင်း)
သငအ ့် ထက်အရာgCိ၊
သတ်မတ C ်
လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဘ ် က်များကိ/ အသိေပးထားပါ။ အဲဒ ီ
ဆက်သယ ွ ဖ ် ိ/ ့ကိက / ည ် တ ီ ဲ့ အလ/ပ်ချိန ် ြဖစ်ရပါမယ်။
ချိနက ် ိ/ သတ်မတ C ေ ် ပးထားပါ။ တစ်ချိနတ ် ည်းမCာ
သငေ ့် လျာ်တဲ့
ထားပါ။
အလ/ပ်ချိနက ် ိ/
သငအ ့် လ/ပ်ချိနဟ ် ာ
အများသOငါနဲ ့
ထမင်းစား နားချိန၊် ေြခဆန ် လက် ဆန ် ့ ့
အချိနအ ် စား တြခားအချိနက ် ိ/ အစားထိး/ bပီး အလ/ပ်
BCစခ ် လ / းံ/ လ/ပ်ရမယ်ဆရ /ိ င် သငရ ့် ဲ ့ အာ\ံ/စးO စိက / B ် င ိ/ ် အားကိ/ ကျေစပါလိမ်မ ့ ယ်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
16
အိမ်က အလ5ပ်လပ 5 ် သမ L ျားအတွက် နမLနာ ေနစဥ် ့ အချိန်ဇယား ေနစွ့ ။ဲ ။ ၂၈ ရက်၊ စက်တင်ဘာလ၊ ၂၀၂၀ လ5ပ်ေဆာင်ရန်
ဦးစားေပးအလ5ပ်များ 10. အဖွဲj၀င်များနဲ အစည် းအေ၀းလ/ပ်ရန် ့
လပတ်အစီရင်ခစ ံ ာေရးရန် အဖွဲj၀င်များနဲ အစည် းအေ၀းလ/ပ်ရန် ့
……………. က/မဏ • က ီ မန်ေနဂျာနဲချိ / J ေတာင်းရန် ့ နး် ဆိမ
အီးေမးလ်န ဲ မက် ေဆ့ချ်များစစ်ရန် ့ လပတ်အစီရင်ခစ ံ ာေရးရန်
ချိန်းဆိမ 5 E 7င 9 ့် အစည်းအေ၀းများ
အီးေမးလ်န ဲ မက် ေဆ့ချ်များစစ်ရန် ့ ေစျးမCာရန်
အဖွဲj၀င်များနဲ အစည် းအေ၀း (ေနလယ် ၂ နာရီ) ့ ့
ကေလးကိ/ စာသင်ေပးရန်
ေဘာစ ် ံ ဖ/နး် ဆက်ရန် ့ ထ
အချိန်ဇယားအေသးစိတ ် နာရီ
လ5ပ်ေဆာင်မE
နာရီ
၇း၀၀
အိပ်ရာထရန်
၉း၀၀
၇း၃၀
သန်gC့ ငး် ေရးလ/ပ်၊ ထမင်းဟင်းချက်
၁၀း၀၀
၈း၃၀
ေရချိHး၊ နံနက်စာစား
၁၁း၀၀
၉း၀၀
အလ/ပ်စားပွဲထင ိ/ ၊် အီးေမးလ်စစ်
၁၀း၀၀
ချိနး် ဆိမ / မ J ျားလ/ပ်ရန်၊ အီးေမလ်းပိရန် /့
၁၁း၀၀
လပတ်အစီအရင်ခစ ံ ာေရးရန်
၁၂း၀၀
ေနလည် စာစားရန် ့
၁း၀၀ ၂း၀၀
ကေလးကိ/
ကOညေ ီ ပးရန်
စာသင်သည့်
လ5ပ်ေဆာင်မE မိသားစ/န ဲ အချိ နေ ် ပးရန်၊ စကားေြပာ ့ \/ပ်gင C '် ကည်၊့ သတင်းဖတ် ကေလးသိပ်၊ အိပ်ရာ၀င် မ9တစ ် 5
ေနရာတွင ်
အဖွဲ၀ j င်များနဲ အစည် းအေ၀းလ/ပ်ရန် ့
၃း၀၀ ၄း၀၀
ခဏနားရန်
၄း၁၅
အလ/ပ်အတွကလ ် အ ိ/ ပ်သည်များ
၅း၀၀
ေနာက်ရက်အတွက် အချိနဇ ် ယား
ြပင်ဆင်ရန်၊ စာဖတ်ရန်
ေရးရန်၊ စာရင်းများ အချက်အလက်များ ြပန်စစ်ရန်
၆း၀၀
အလ/ပ်သမ ိ ်းရန်၊ ေစျးမCာရန်
၇း၀၀
ေလ့ကျင်ခ ့ န်းလ/ပ်ရန်၊ ေရချိHးရန်
၈း၀၀
ညစာစားရန်
Cherry Mental Health Wellbeing Support
17
အိမ်က အလ5ပ်လပ 5 ် သမ L ျားအတွက် ေနစဥ် ့ အချိန်ဇယားပံ5စံ ေနစွ့ ဲ
လ5ပ်ေဆာင်ရန်
ဦးစားေပးအလ5ပ်များ
11.
ချိန်းဆိမ 5 E 7င 9 ့် အစည်းအေ၀းများ
အချိန်ဇယားအေသးစိတ ် နာရီ
လ5ပ်ေဆာင်မE
နာရီ
လ5ပ်ေဆာင်မE
မ9တစ ် 5
Cherry Mental Health Wellbeing Support
18
၃.၄။ အိပ်စက်မEအချိန် တိး5 တက်ရန် နည်းလမ်းများ ကပ်ေရာဂါြဖစ်ပာွ းတဲ့ ကာလေတွမာC လOအများစ/ ဟာစိး/ ရိမ်ပပ O န်မန J စိ ဲ ့ တဖ ် ိစးီ မJေ'ကာငလ ့် ည်းေကာင်း၊
12.
ေနစXပံ မ / န C အ ် ချိနဇ ် ယားေြပာင်းလဲသာွ းတာေ'ကာင ့် ့
လည်းေကာင်း အိပ်စက်မအ J ချိနေ ် တွလည်း ေြပာင်း သွားေလ့gိCပါတယ်။
လOတစ်ေယာက်မာC
ကိယ / က ့် ိ/ စိတဖ ် ိစးီ မJ ေလျာေ ့ စမယ့် စာဖတ်တာမျိHး၊ တရားထိင / တ ် ာ၊ ဝတ်ြပHဆ/ေတာင်းတာမျိHး၊ သီချင်း နား ေထာင်တာမျိHးေတွ လ/ပ်ေပးပါ။
ပံမ / န C ်
လိအ / ပ်တဲ့ အိပ်ချိနရ ် gCိေနသင်ပ ့ ါတယ်။ ဒါေ'ကာင ့် ညဘက် ေကာင်းစွာအိပ်ေပျာ်ေအာင်၊ လိအ / ပ်တဲ့ အိပ်ချိနရ ် gCိေအာင် ဘာေတွလပ / ်Bင ိ/ သ ် လဲဆတ /ိ ာကိ/ ေဖာ်ြပေပးလိက / ပ ် ါတယ်။
ပံ5မ9န်အပ ိ ် ရာထချိန် သတ်မ9တထ ် ားပါ။
သငအ ့် ပ ိ ် ရာကိ5 အိပ်ဖိ5အတွ ကသ ် ာ ထားပါ။ ့
လOတစ်ေယာက်မာC ပံမ / န C ် အိပ်ချိနန ် ဲ ့ ပံမ / န C အ ် ပ ိ ်ရာ
သငအ ့် ပ ိ ်ရာဟာ အိပ်စက်ဖိ/အတွ ကသ ် ာ ြဖစ်သငပ ့် ါ ့
Lကီးပါတယ်။ အထOးသြဖင ့် မနက်တင ိ/ း် အချိနမ ် န C ်
ခšင်းချက်ပါ) အိပ်ရာေပGမCာ အစားစားတာ၊ အလ/ပ်
ထချိနတ ် စ်ခ/
သတ်မတ C ထ ် ားဖိ/ ့
အလွနအ ် ေရး
Bိး/ ထBိင / ဖ ် ိ/ ့ ပိအ / ေရးLကီးပါတယ်။
အလ/ပ်မgCိတဲ့
တယ်။ (လိငမ ် က J စ ိ အ ™ တွကအ ် သံး/ ြပHြခင်းကေတာ့ လ/ပ်တာ၊ \/ပ်gင C '် ကည့တ ် ာ၊ စာဖတ်တာနဲတေန တာ ့ ့
\ံ/းပိတရ ် က်လေ ိ/ နမျိ ့ HးမCာေတာင်မC အရမ်းေနာက်ကျ
ြပဿနာေတွကိ/ ေဆွးေBွးဖိ/ ့ ြပန်ေတွးဖိ/ေကာင် းတဲ့ ့
ပိေ / ကာင်းပါတယ်။ ပိအ / ပ ိ ်ချင်ရင်လည်း (၁) နာရီ
ေကာင်းစွာအိပ်စက်Bင ိ/ ဖ ် ိ/ကိ ့ /
တဲထ ့ ိ
မအိပ်ဘဲ
ပံမ / န C အ ် တိင / း်
Bိး/ ထတာက
ေလာက်ထက် မပိသ / ငပ ့် ါဘOး။
ေကာင်းမွန်စာွ အိပ်စက်7င ိ5 မ ် ယ့် ပတ်ဝန်းကျင်
ကိ5 ဖန်တးီ ပါ။
အိပ်ရာဟာသက်ေသာငသ ့် က်သာြဖစ်ရဲလား၊ ့
မပO
လွနး် မေအးလွနး် တဲအ ့ ပOချိနြ် ဖစ်ရဲလား၊ အသံဆည O ံ ့
ေနရာမဟ/တပ ် ါဘOး။ ဒီလပ / ်ေဆာင်မေ J တွဟာ သင် အေBCာငအ ့် ယCက်
ြဖစ်ေစပါလိမ်မ ိ/ မ ် ယ့အ ် စား သငက ့် ိ/ ့ ယ်။ အိပ်ငက ပိb/ ပီး Bိး/ 'ကား
ေနေစပါလိမ်မ ့ ယ်။ ဒါေ'ကာင ့်
အဲဒက ီ စ ိ ေ ™ တွအတွက် သငအ ့် ပ ိ ်ရာမဟ/တတ ် တ ဲ့ ြခား ေနရာကိ/
ေရွ းချယ်သငပ ့် ါတယ်။
စိး5 ရိမ်ေသာကေတွကေ ိ5 ြဖေလaာပ ့ ါ။
မJ ကင်းရဲလားဆိ တ / ာေတွကိ/ ြပန်စစ်ေဆးပါ။ မီး ့
အိပ်စက်မက J အ ိ/ ေBCာငအ ့် ယCကေ ် ပးBိင / ဆ ် း/ံ ကေတာ့
မJကိ/ ေBCာငယ ့် က C B ် င ိ/ ပ ် ါတယ်။
များဟာ
အလင်းေရာင် စOးလွနး် တာေတွကလည်း အိပ်စက်
အိပ်ရာမဝင်ခင် ပံ5မ9န်လပ 5 ် ေနကျ အလ5ပ်ေတွ
ကိ5 ရပ် တန်f့ပီ း အနားေပးချိန်ထားပါ။ ပံမ / န C လ ် ပ / ်ေနကျအလ/ပ်ေတွကိ/ နာရီဝက်ေလာက်ကတည်းက
အိပ်ရာမဝင်ခင် LကိHရပ်ထားbပီး
စိး/ ရိမ်ေသာကပဲ ြဖစ်ပါတယ်။ လOေတာ်ေတာ်များ
အိပ်ရာထဲကိ/ အပOေတွယသ O ာွ းတတ်
'ကပါတယ်။ အိပ်ရာကိ/ အိပ်စက်ဖိ/ထက် စိး/ ရိမ် ့
ေသာကြဖစ်စရာ အေ'ကာင်းကိစေ ™ တွ ြပန်ေတွးဖိ/ ့ ေနရာလိ/ သေဘာထားတာေ'ကာင ့် ပိb/ ပီးအိပ်မရ ြဖစ်'ကရပါတယ်။ ဒါေ'ကာင ့် အိပ်ရာထဲ ေရာက်bပီ
Cherry Mental Health Wellbeing Support
19
ဆိရ / င်
စိး/ ရိမ်ေသာကြဖစ်ေစတဲ့
ရပ်တနB ့်င ိ/ သ ် ေလာက် အာ\ံ/ေြပာင်းေစမယ့် ေလ့ကျငခ ့် န်း၊
အေတွးေတွကိ/
ရပ်တနထ ် ့ ားပါ။
လ/ပ်ေဆာင်မJ
တရားမCတြ် ခင်း၊
တြခား
(အသက်\J
သာယာဖွယ်
ကိစမ ™ ျားကိ/ စXးစားြခင်း) တိကိ / ့ / လ/ပ်ေပးပါ။
ြပဿနာေတွေြဖB9ငး် ဖိ5 ့ ေနဘက် မ9ာ အချိန် ့
တစ်ခ5 သတ်မ9တထ ် ားပါ။
ပန်းချီဆတ ွဲ ာ၊ သီချင်းနားေထာင်တာလိမ / ျိHး သငက ့် ိ/ bငိမ်းချမ်းေစBိင / တ ် ဲ့ အလ/ပ်တစ်ခခ / ထ / လ/ပ်လက ိ/ ပ ် ါ။ မျက်လးံ/ စင်းလာbပီး အိပ်ချင်စတ ိ ြ် ဖစ်လာမC အိပ်ရာ ထဲကိ/ ြပန်ဝင်ပါ။ သငအ ့် ေနနဲ ့ ခဏခဏ ြပန်ထbပီး ေနာက်တစ်ခါ
ြဖစ်Bင ိ/ ပ ် ါတယ်။
အိပ်ရာထဲြပန်သာွ းရတာလည်း
ဒါေပမဲ့
ဒီနည်းလမ်းအတိင / း်
LကိHးစားbပီး လ/ပ်'ကည့ပ ် ါ။
ညဘက် အိပ်ရာထဲမာC ေတွးမယ့အ ် စား ေနခင် ့ း ဘက် အချိနတ ် စ်ခထ / ားbပီး အဲဒအ ီ ချိနမ ် ာC ြပဿနာ ေတွန ဲ ့ ေြဖgCငး် Bိင / တ ် ဲ့ နည်းလမ်းေတွကိ/ စXးစား 'ကည့ပ ် ါ။ အဲဒအ ီ ချိနဟ ် ာ သင်တစ်ေယာက်တည်း gCိတအ ဲ့ ချိန ်
ြဖစ်သငပ ့် ါတယ်။
အဲဒအ ီ ချိနမ ် ာC
ြပဿနာတင်မက ေြဖgCငး် လိရBိ /့ င / တ ် ဲ့ နည်းလမ်း ေတွကပ ိ/ ါ စXးစားပါ။ မလံေ / လာက်ရင် ချေရးပါ။
ေနခင် ့ းဘက်မ9ာမအိပ်ပါနဲ။့
ညဘက်အပ ိ ်ေပျာ်ဖိ/အခက် အခဲမgCိသေ O တွအတွက် ့
ေနခင် ့ းဘက် တေရးတေမာ အိပ်တာက ေကာင်းပါ တယ်။
ဒါေပမဲ့ ညဘက်မာC အိပ်ေပျာ်ဖိ/ ့အခက်
အခဲ ြဖစ်ေနသOေတွ အတွကေ ် တာ့ ေနခင် ့ းဘက် ခဏအိပ်တာကိ/ မအိပ်ချင်ေသးရင်အပ ိ ် ရာထဲမ9ာမေနပါနဲ။့
သငမ ့် ာC အိပ်ေပျာ်ဖိ/ ့ အခက်အခဲြဖစ်ေနရင် အိပ်ရာ
ထဲမာC လCမ ဲ ေနပါနဲ။့ ဒီလေ ိ/ ြပာလိ/ ့ ဒါဆိရ / င် ဘယ်လိ/
အိပ်ရမလဲလိ/ ့ ထင်Bင ိ/ ပ ် ါတယ်။ သငေ ့် ခါင်းထဲကိ/ စိး/ ရိမ်ေသာကြဖစ်ေစတဲအ ့ ေတွးေတွေရာက်လာ ရင်ပဲြဖစ်ြဖစ်၊ ြဖစ်ြဖစ်၊
မျက်လးံ/ ေ'ကာင်bပီး အိပ်မရရင်ပဲ
ဟိဘ / က်လမ Cိ ်ဒ ီ က်လမ Cိ ်ြ့ ဖစ်ေနရင် ့ ဘ
အိပ်ရာထဲက ထလိက / ပ ် ါ။ ပန်းထိး/ တာ၊ စာဖတ်တာ၊
ေgCာင်သငပ ့် ါတယ်။
ဘာလိလဲ /့
ဆိေ / တာ့ ေနခင် ိ ်တာက ပင်ပန်းတာေတွ ့ းဘက်အပ သက်သာသွားတဲအ ့ တွက်
ညဘက်မာC
သငက ့် ိ/
Bိး/ 'ကားတက်žကေနေစ ပါလိမ်မ ့ ယ်။
ေကာ်ဖီနကဖင် ဲ့ းဓါတ်၊ နီကတ ိ/ င်း၊ အရက်၊
မOးယစ်ေစသာေဆးေတွကေ ိ/ gCာင်ေပးပါ။ေကာ်ဖီ၊
လဘက်ရည်၊ ကိက / ာကိလ / ာ၊ စွမ်းအားြဖည့် အချိH ရည်ေတွ
ေသာက်တာကိ/
မေသာက်ဘမ ဲ ေနBိင / ရ ် င်ေတာ့
Cherry Mental Health Wellbeing Support
ေgCာင်ထားေပးပါ။
ညေန
၄
နာရီ
20
ေနာက်ပိင / း် မCာ မေသာက်ြဖစ်ေအာင် LကိHးစားေgCာင် ေပးပါ။ နီကတ ိ/ င်းက အဒရီနလင်းလိေခGတဲ /့ ့ ဟိမ / န / း် တစ်မျိHးကိ/ ထ/တေ ် ပးတာေ'ကာင ့် သငက ့် ိ/ Bိး/ Bိး/
'ကား'ကား ြဖစ်ေနေစပါတယ်။ ဒါေ'ကာငမ ့် အိပ်ခင် တစ်နာရီေလာက်ြခားbပီး ေဆးလိပ်ကိ/ ေgCာင်ေပး ပါ။ ေနာက်ထပ် လOေတာ်ေတာ်များများ အေ'ကာင်း
ေကာင်းြပ'ကတာက အိပ်ေပျာ်ဖိ/ ့ အရက်ေသာက်
တာ ြဖစ်ပါတယ်။ အရက် တစ်ပတ်-BCစပ ် တ်၊ ၀ိ/င ် တစ်ခက ွ -် BCစခ ် က ွ ေ ် လာက်က
သငက ့် ိ/
စိတေ ် ပျာ်
ညလယ်စာစားပါ။
ညလယ်စာကိ/ မဟ/တဘ ် ဲ
ဟယ်ဗီးအများLကီး
စားတာမျိHး
အိပ်ေပျာ်ဖိ/အေထာက် အပံြ့ ဖစ်\/ ံ၊ ့
amino acid တိး/ \ံ/ေလာက်သာ စားေပးသငပ ့် ါ တယ်။ BွားBိေBွ / ့ းေBွးေလး တစ်ခက ွ ၊် ငCကေ ် ပျာသီး ေလးတစ်လးံ/ ၊ ေပါင်မန / ေ ် ့ လးတစ်ချပ်ေလာက် စား
လိက / တ ် ာက အိပ်ေပျာ်ဖိ/ ့ အေထာက်အကO ြဖစ်ေစ ပါလိမ်မ ့ ယ်။
သလိ/ ြဖစ်ေစတာ မCနေ ် ပမဲ့ ခပ်များများ ေသာက်
လိက / မ ် ိbပီ ဆိရ / င်ေတာ့ သငအ ့် ပ ိ ်စက်မက J ိ/ အေBCာင ့် အယCကေ ် ပးလာေတာမ ့ ာC ပါ။
အိပ်ေဆးေတွကိ5 ကိယ 5 ဆ ့် 7hနဲကိ 5 ် မေသာက် ့ ယ
သံး5 ပါနဲ။့
အိပ်မေပျာ်လိ/ ့
အိပ်ေဆးေသာက်ရတယ်ဆတ /ိ ာ
ေရတိ/ ေြဖgCငး် နည်းသာ ြဖစ်ပါတယ်။ ေရgCညမ ် ာC
သငက ့် ိ/ ြပဿနာLကီးLကီးမားမား ေပးပါလိမ်မ ့ ယ်။
အိပ်ေဆးအgCိနြ် ပယ်သာွ းတာနဲ ့ သငက ့် ိ/ စိး/ ရိမ်စတ ိ ် ေတွ ပိb/ ပီးြဖစ်လာေစေတာမ / း် ကျ ့ ာC ပါ။ ေနာက်ပိင
ဖ5န်း၊ တီဗီ၊ ကွန်ပျiတာ အီလက်ထရွ န်နစ်
ရင် အိပ်ေဆးဒဏ်ကိ/ ခံBင ိ/ ရ ် ည်gိသ C ာွ းbပီး အိပ်ေဆး
ပစjညး် ေတွနဲ ့ အေဝးမ9ာေနပါ။
လိမ်မ ့ ယ်။
ေတွက မgCိမြဖစ်အေနနဲ ့ gCိေနပါတယ်။ ဒါေပမဲ့
ပမာဏကိ/ ပိတ / းိ/ ေသာက်ရတာမျိHးေတွ ြဖစ်လာပါ
အခ/ေခတ်မာC
ဖ/နး် အပါအဝင်
နည်းပညာပစ™ညး်
တခါတရံမာC ဒီပစ™ညး် ေတွေ'ကာင ့် အိပ်စက်မက J ိ/
အေBCာငအ ့် ယCကေ ် ပးလာတတ်ပါတယ်။ ဒါေ'ကာင ့် အိပ်ချင်တစ ဲ့ တ ိ ြ် ဖစ်လာbပီဆရ /ိ င်
ဖ/နး် နဲအီ ့ လက်
ထရွ နန ် စ် ပစ™ညး် ေတွကိ/ အိပ်ရာထဲထိ သယ်မလာ ဘဲ တြခားေနရာမCာ ထားခဲပ ့ ါ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
21
၃.၅။ မိသားစ5တင ွ း် ပဋိပက\များ79င ့် အYကမ်းဖက်မEများကိ5 ေြဖေလaာြ့ ခင်း အိမ်တစ်အမ ိ ်မာC ၊ မိသားစ/တစ်စမ / ာC သေဘာထား
ကွလ ဲ မ ွဲ န J ဲ ့ ပဋိပကSေတွကေတာ့ gCိေန'ကစbမဲပါပဲ။ ပံမ / န C အ ် 13. ားြဖငေ ့် တာ့
ထိပ်တက ိ/ ်
ရင်ဆင /ိ b် ပီးရင်
တစ်ေနရာရာ ထွကသ ် ာွ းလိက / တ ် ာ၊ မေခGမေြပာဘဲ
သင်ဟာ မြဖစ်မေန အိမ်မ9ာေနရတဲ့ အေြခအေနမ9ာ B9ိေနfပီ း မိသားစ5တင ွ း် ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ ံ ရးမ9ာ အခက်အခဲေတွများေနfပီ ဆရ 5ိ င် ဒီအချက်ေတွကိ5 သတိရေပးပါ။
ေနလိက / တ ် ာမျိHးေတွ လ/ပ်ေလ့gိ'C ကေပမဲ့ အခ/လိ/ ကပ်ေရာဂါြဖစ်ပာွ းေနတဲ့
ကာလလိမ / ျိHးမCာေတာ့
ေgCာင်ထက ွ သ ် ာွ းလိမရတဲ /့ ့ အေြခအေနေတွ 'ကံH'က ရမCာပါ။
လOေတာ်ေတာ်များများဟာ
အခ/လိ/
ကပ်ေရာဂါ
ကာလမCာ စိတဖ ် ိစးီ တာေတွ စိတတ ် င်း'ကပ်တာ ေတွ ပိb/ ပီးများြပားလာတဲအ ့ တွက် တစ်ဦးနဲတစ် ့ ဦး စိတအ ် ခနမ ် ့ သငတ ့် ာေတွလည်း
ပိမ / ျားလာ'ကပါ
တယ်။ ဒီလအ ိ/ ေြခအေနမCာ မိသားစ/တင ွ း် ပဋိပကS
ေတွန ဲ ့ အ'ကမ်းဖက်မေ J တွ မြဖစ်ေအာင်၊ ေလျာ့ နည်းေအာင် ဘာေတွ လ/ပ်Bင ိ/ '် ကသလဲ ဆိတ / ာကိ/ ဒီအပိင / း် မCာ တင်ြပေပးသွားပါမယ်။
Ø ငါတိအခ/ / ့ 'ကံHေနရတဲအ ့ ေြခအေနဟာ LကိHတင် တွကဆ ် လိမရတဲ /့ ့ အားလံး/ အတွက် ြဖစ်တယ်၊
ြဖစ်တယ်။
အေြခအေနြဖစ်တယ်၊
ခက်ခေ ဲ နတဲ့
အေြခအေန
စိတဖ ် ိစးီ ေန'ကတဲ့
အေြခအေန
Ø တြခားသOေတွကိ/ ဂ\/စက /ိ မ ် မ J ေပးခင်မာC ကိယ / ့်
ကိယ / က ် ိ/ အရင်ဂ\/စက /ိ ဖ ် ိ/ ့ လိအ / ပ်တယ်။ သင ့် ကိယ / သ ် င် ဂ\/စက /ိ ေ ် ပးြခင်းက သင်ချစ်ခင်တဲ့ သOေတွကိ/ ဂ\/စက /ိ ေ ် ပးြခင်း ြဖစ်တယ်။ ခွက် တစ်ခက ွ က ်
အလွတြ် ဖစ်ေနရင်၊
ခွကထ ် မ ဲ ာC
ဘာမCမgCိရင် ေနာက်ခက ွ တ ် စ်ခက ွ ထ ် က ဲ ိ/ ြဖည့် ေပးBိင / မ ် ာC မဟ/တပ ် ါဘOး။
Ø ခိင / မ ် ာတဲ၊့
ေကာင်းမွနတ ် ဲ့
မိသားစ/ေတွ၊
အိမ်ေထာင်ဘက်ေတွြဖစ်လာဖိ/တစ် ့ ေယာက်ကိ/
တစ်ေယာက် နားေထာင်ေပးဖိ/ ့ အချိနပ ် ိေ / ပးရ
ပါတယ်။ တစ်ေယာက်အြမင်ကိ/ တစ်ေယာက် ဖလCယ'် ကတယ်။ အေတွအ j 'ကံHနဲ ့ ခံစားချက် ေတွကလ ိ/ ည်း ေဝမi'ကတယ်။
Ø တစ်အမ ိ ်တည်းမCာ အbမဲတမ်း အတOေနရေပမဲ့ တစ်ေယာက်စတ ီ င ိ/ း် မCာ ေတွ
ကိယ / ပ ် ိင / အ ် ချိနေ ် လး
gCိဖိ/လိ / ပ်ပါတယ်။ ့ အ
စိတဖ ် ိစးီ မJေတွကိ/
တစ်ဦးချင်းစီရဲ ့
ေလiာခ က် ့ ျဖိ/အတွ ့
ကိယ / ့်
ကိယ / က ် ိ/ ြပန်လည်ြပင်ဆင်ဖိ/ ့ ကိယ / ပ ် ိင / အ ် ချိန ် ေပးဖိ/ လိ / ပ်တယ်။ ့ အ
Cherry Mental Health Wellbeing Support
22
“ကmန်ေတာ်/မ (ငါ)” ဆိတ 5 ့ဲ နာမ်စားကိ5 “သင်”
ဆိတ 5 ့ဲ နာမ်စားအစား ေြပာင်းသံး5 Yကည့ ပ ် ါ။ ဥပမာ -
“ဒီအေ'ကာင်းအရာကိေ / တာ့
ကšန်ေတာ်/မ
၉၀/၁၀
နည်းလမ်းကိသ 5 း5ံ Yကည့ ပ ် ါ။
ေတာ်ေတာ်များများက အခက်အခဲေတွကိ/
မိသားစ/တင ွ း် မCာ
၉၀%
လO
ကိယ / ့်
ေလာက်ဖွငဟ ့် 'ကbပီး
မLကိHက်ဘးO ။”“ဒါနဲပတ် ိ/ ့ က ့ သက်လေတာ ့ šန်ေတာ်/မ
တြခားသOေတွရဲ ့ အခက်အခဲကိ/
နားေထာင်တာ
တာေတာ့ ကšန်ေတာ်/မ သေဘာမကျဘOး။”
ဆိ'/ ကပါတယ်။
ေနတယ်ဆတ /ိ အ ဲ့ ေတွးကိ/ ြဖစ်ေစbပီး တစ်ေယာက်
မJေတွ gCိေန'ကတာမိ/ ့ သငရ ့် ဲ ခက် ခတ ဲ ဲ့ အေြခအေန ့
စိတဆ ် း/ိ တယ်။” “ဒီအေြခအေနကိ/ ဒီလပ ိ/ ံစ / န ံ ဲ ့ စီမံ
ကေတာ့ ၁၀% ပဲgိတ C ယ်လိ/ ့
“သင်” ဆိတ / ဲ့ နာမ်စားက သOငါက ့ ိ/ အြပစ်တင်
အေြခအေနမCာတာ့ အားလံး/ ဟာ မတOညတ ီ ဲ့ ခက်ခဲ
နဲ ့ တစ်ေယာက်
ေတွအေ'ကာင်းကိ/ ေြပာမယ့အ ် စား သငရ ့် ဲ စွ့ မ်းအင်
ပါတယ်။
သေဘာထားပိb/ ပီး
ကွလ ဲ ေ ွဲ စ
မလိအ 5 ပ် တ့ဲ ပဋိပက\ေတွမြဖစ်ေစဖိ5 ့ တစ်ဦးနဲ ့
တစ်ဦး
“အြပစ်တင်တာေတွ”
ေB9ာင်ကျ[ေပးပါ။
ေလaာခ ့ ျေပးပါ၊
တစ်ေယာက်ကတ ိ/ စ်ေယာက်
လက်ညVHိ းေတွထးိ/ ေနမယ်ဆရ /ိ င်
ေြပာင်းလဲဖိ/ ့ မြဖစ်လာBိင / ပ ် ါဘOး။ ြဖစ်လာbပီဆရ /ိ င်
ေလ့လာမJေတွက
အခ/လက ိ/ ပ်ေရာဂါြဖစ်ပာွ းေနတဲ့
ေတွ၊ အချိနေ ် တွကိ/ သင်ယြO ခင်းနဲ ့ ေလ့လာြခင်းမCာ ၉၀% အသံး/ ချbပီး သငအ ့် ခက်အခဲေတွန ဲ ့ သေဘာ ထားအြမင်ေတွကိ/
ဖွငဟ ့် ဖိ/ ့ ၁၀%
ေလာက်ပဲ
သံး/ တာက ပိb/ ပီးအကျိHးgCိBင ိ/ ပ ် ါတယ်။
တိး/ တက်ဖိ/၊ ့
ပဋိပကSတစ်ခ/
လJဏ ိ ေ ် ခါင်းထဲမာC
ေရာက်ေန
သလိပ / ါပဲ။ ကိယ / အ ့် ြမင်တစ်ခထ / ပ ဲ ဲgိbC ပီး အဲဒအ ီ ချိန ် မCာ
တြခားသOေတွရဲေနရာနဲ ့ ့
တြခားသOေတွရဲ ့
အေတွjအ'ကံHေတွ၊ အေတွးအြမင်ေတွကိ/ မြမင်Bင ိ/ ် ေတာပ ့် စ်ေယာက်နတစ် ဲ ့ ေယာက် ့ ါဘOး။ ဒါေ'ကာငတ တတ်Bင ိ/ သ ် ေလာက် အြပစ်တင်တာေတွေgCာင်bပီး ပဋိပကSြဖစ်တာကိ/ ေလiာခ / ပ ် ါတယ်။ ့ ျBိင
အဖွငေ ့် မးခွန်းေတွ
ေမးေပးပါ။
အခ/လိ/
မိသားစ/ေတွ အားလံး/ မြဖစ်မေန အိမ်တင ွ း် ေအာင်း ေနရတဲက ့ ာလမCာ
သOတမC ိ/ ့ ာ
ဘာြဖစ်ေနသလဲ
ဆိတ / ာကိ/ နားလည်Bင ိ/ ေ ် အာင် LကိHးစားပါ။ တစ်ဦး တစ်ေယာက်ချင်းစီတင ိ/ း် က ဆိရ / င်
ဒီလLိ/ ကိHးစားမယ်
တစ်ေယာက်ြပဿနာကိ/
တစ်ေယာက်
သိလာbပီး အကOအညီ ပိြ/ ဖစ်ေစပါလိမ်မ ့ ယ်။ ဥပမာ -
မင်းမCာဘယ်လအ ိ/ ခက်အခဲေတွ
အဲဒအ ီ ခက်အခဲေတွကေ ိ/ ရာ ေနသလဲ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
gCိေနသလဲ။
ဘယ်လေ ိ/ ြဖgCငး်
23
သငစ ့် တ ိ က ် ိ5
သံး5 fပီ း
“ြပန်လည်စတင်ြခင်းခလ5တ”်
လန်းဆန်းမEရေအာင်လပ 5 ် ပါ။
ဖ/နး် ေတွ
အသံး/ ြပHရတာေလးသွားbပီ ဆိရ / င် “reboot” or “restart”
ခလ/တက ် B ိ/ ပ ိC ်bပီး
ြပန်အဖွငအ ့် ပိတ်
လ/ပ်ေပးရသလိ/ လOေတွမာC လည်း ထိန / ည်းအတိင / း် ပါပဲ။
စိတက ် ိ/
အလ/ပ်ေပးတာများသွားbပီဆရ /ိ င်
စိတေ ် တွ ေလးလံလာမယ်၊ ဘာမCမလ/ပ်ချင်၊ စကား
မေြပာချင်ေတာတ ့ ာေတွ ြဖစ်လာမယ်။ ဒါေ'ကာင ့် စိတက ် ိ/ ြပန်လည်လန်းဆန်းလာေအာင် သီချင်းနား
ေထာင်တာ၊ သOငယ်ချင်းနဲ ့ ဖ/နး် ေခါbပီး စကားေြပာ တာ၊ မ/နလ ့် ပ / ်တာ၊ ဟင်းချက်တာမျိHးေတွ လ/ပ်ေပး
တြခားသLက ပဋိပက\ြဖစ်ေအာင် လ5ပ်ခဲတ ့ ယ်
ဆိရ 5 င်လည်း
အဲဒသ ီ အ L ေပSမ9ာ
ခွငလ ့် တ b 7 ် င ိ5 ဖ ် ိ5 ့
WကိTးစားYကည့ ပ ် ါ။ မိသားစ/ေတွဟာ အရင်းBCးီ ဆံး/ မိတေ ် ဆွေတွလည်း ခက်ခတ ဲ ဲ့
ြဖစ်တာေ'ကာင ့်
အေြခအေနထဲမာC
အခ/လိ/
တစ်ေယာက်န ဲ ့
တစ်ေယာက် အbငိHးအေတးမထားဘဲ ခွငလ ့် တ r B ် င ိ/ ် ေအာင်
LကိHးစား'ကည့ပ ် ါ။
သOတိ/ ့ ဘာေတွကိ/
ေကာင်းေကာင်းလ/ပ်ေပးBိင / ခ ် လ ဲ့ ၊ဲ
ပဋိပကSကိ/
ေြဖgCငး် ဖိ/ ့ သOတဘာေတွ ိ/ ့ ကိ/ လ/ပ်ေဆာင်ေနသလဲ ဆိတ / ာအေပGမCာ အာ\ံ/စက /ိ '် ကည့ေ ် ပးပါ။
လိ/ ရပါတယ် ။ ့
ေဒါသကိ5 အသက်ြပင်းြပင်းNE ထတ 5 f် ပီ း ေြဖ
ေလaာပ ့် ာC စိတဆ ် း/ိ ေဒါသထွကစ ် ရာ အေြခ ့ ါ။ သငမ သင်ရဲ ့ စကားလံး5 ေတွက
မိသားစ5ဝင်ေတွ
အတွက် အဆိး5 ဘက်ေရာက်တ့ဲ စိတခ ် ံစားချက်ေတွ ြဖစ်သာွ းေစခဲတ 5ိ င်၊ပဋိပက\ြဖစ်ေစတဲစ ့ ကား ့ ယ်ဆရ
ေတွေြပာမိတယ်ဆရ 5ိ င်ကယ ိ5 တ ့် ာဝန်ကက ိ5 ယ ိ5 ြ် ပန်ယL 7ိင 5 ေ ် အာင် WကိTးစားYကည့ ပ ် ါ။
ဥပမာ
-
အဲဒ ီ
အချိနမ ် ာC ငါအရမ်းစိတဖ ် ိစးီ ေနတယ်၊ မင်းတိကိ /့ / စိတည ် စ်ေစတဲ့ စိတဆ ် း/ိ ေစတဲ့ စကားေတွ ေြပာခဲမ ့ ိ တာအတွကလ ် ည်း ဆိတ / ာမျိHးကိ/
စိတမ ် ေကာင်းြဖစ်ရပါတယ်
ြပန်ေြပာေပးြခင်းက
ေgC jဆက်bပီး
ပဋိပကS မြဖစ်ေအာင် အကOအညီေပးBိင / ပ ် ါတယ်။
အေန ြဖစ်ေနတယ်ဆရ /ိ င် ပဋိပကSြဖစ်ေစတဲ့ စကား
လံး/ ေတွ မသံး/ မိေစဖိ/ ့ သငေ ့် ဒါသေတွကိ/ အသက် ြပင်းြပင်း\J ထတ / b် ပီး
ေလiာခ ့ ျပစ်ပါ။
စိတထ ် မ ဲ ာC
၁ကေန၅ ထိေရbပီး အသက်\Jသင ွ း် ပါ။ ၁ကေန ၅
ထိေရbပီး အသက်\Jထတ / ပ ် စ်ပါ။ အဲဒလ ီ ိ/ ၁၀ Lကိမ်
ေလာက် လ/ပ်လက ိ/ ပ ် ါ။ ေဒါသစိတဒ ် ဂ ီ ရီ ေလျာက ့ ျ
သွားမC စကားစေြပာပါ။ အသက်\Jရတာ အခက် အခဲgိတ C ယ်ဆရ /ိ င် ၁ကေန၁၀၀ထိ စိတထ ် က ဲ ေန
ေရေနပါ။ ခဏ'ကာရင် လွနခ ် တ ဲ့ ဲ့ ၅ မိနစ်ေလာက် သငေ ့် ဒါသအတိင / း် အတာ မြမငတ ့် က်ေနေတာဘ ့ းO ဆိတ / ာကိ/ သတိထားမိလာပါလိမ်မ ့ ယ်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
24
ကေလးသLငယ်7င 9 အ ့် မျိTးသမီးများ အYကမ်းဖက်ခံရြခင်းအတွက် အကLအညီေတာင်း7ိင 5 သ ် ည့ ် အဖွဲVအစည်းများ အ'ကမ်းဖက်ြခင်း၊ BCပ ိ ်စက်ြခင်းဟာ ပဋိပကS ြဖစ်ြခင်း၊ ရန်ြဖစ်ြခင်းနဲ ့ ြခားနားပါတယ်။ ပဋိပကS ဆိတ / ာက
အြပန်အလCနg ် ိပ C ါတယ်။ အ'ကမ်းဖက် ြခင်း ဆိတ / ာကေတာ့ လOတစ်ေယာက်က အြခားလO တစ်ေယာက်ေပGမCာ
14.
တစ်ဖက်သတ် ကျtးလွနြ် ခင်း ြဖစ်ပါတယ်။ ညVင်းပမ်းBCပ ိ ်စက်ခရ ံ ြခင်း၊ အ'ကမ်းဖက်ခရ ံ ြခင်းဟာ ခံရသOရဲအမC ့ ား လံး/ ဝ မဟ/တပ ် ါဘOး။ ခံရသOရဲ တာဝန် လံး/ ဝမဟ/တပ ် ါဘOး။ ့
မိသားစ/ဝင်အားလံး/ အိမ်မာC ေနရတဲ့ ကာလမCာ ကေလးသOငယ်န ဲ ့ အမျိHးသမီးများ အ'ကမ်းဖက်ခရ ံ တဲB ့ နJ း် ဟာ
Bိင / င ် ေ ံ တာ်ေတာ်များများမCာ တိး/ လာေနပါတယ်။ ဒါေ'ကာင ့် ဒီကာလမCာ အားနည်းသOများ၊ အမျိHးသမီးနဲ ့ ကေလးငယ်များ အ'ကမ်းဖက်ခရ ံ တဲ့ အေြခအေနေတွကိ/ ေလiာခ / ဖ ် ိ /က / ပ်ချက် ြဖစ်လာေနပါတယ်။ ့ ျBိင ့ လိအ
မိမိန ဲ ့ မိမိရဲ ့မိသားစ/အတွငး် မCာ ကေလးသOငယ်န ဲ ့ အမျိHးသမီးများ အ'ကမ်းဖက်ခရ ံ တာေတွ ြဖစ်လာbပီဆရ /ိ င် ေအာက်မာC ေပးထားတဲ့ အဖွဲjအစည်းေတွဆမ ီ ာC အ'ကံဉာဏ်ယbO ပီး အကO အညီ ေတာင်းခံBင ိ/ ပ ် ါတယ်။ အခရာအမျိTးသမီးအဖွဲV (Akhaya Women Myanmar)
ကိဗ 5 စ်-၁၉ ကပ် ေရာဂါြဖစ်ပွားေနသည့ က ် ာလအတွငး် ဆက်သယ ွ 7 ် င ိ5 ေ ် သာ ဖ5န်းနံပါတ်များ ၀၉ -၄၅၉ ၂၀၆ ၂၀၁ ၀၉ -၄၅၉ ၂၀၆ ၂၀၃
၀၉ -၄၅၉ ၂၀၆ ၂၀၉ ၀၉ -၄၅၉ ၂၀၆ ၃၃၁ WတိဂံအမျိTးသမီးအဖွဲV (Triangle Women Support Group) ဆက်သယ ွ 7 ် င ိ5 သ ် ည့ ် ဖ5န်းနံပါတ်များ ၀၉ -၇၈၄ ၉၈၈ ၄၇၄ ၀၉ -၂၅၄ ၅၈၇ ၈၁၂
လLမEဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ေရး79င ့် ြပန်လည်ေနရာချထားေရး ဝန်Wကီးဌာန လLမEဝန်ထမ်းဦးစီးဌာန ၀၆၇-၃၄၀၄၂၂၂
၀၆၇-၃၄၀၄၉ ၉ ၉
Cherry Mental Health Wellbeing Support
25
အခန်း (၄) မိမိကယ ိ- က ် ယ ိ- ် ဂ0- စက -ိ ြ် ခင်း နည်းနာများ
15.
၄.၁။ မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ ြ် ခင်းဆိတ 5 ာဘာလဲ7င 9 ့် ဘာေYကာင ့် လိအ 5 ပ် သလဲ မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ ြ် ခင်းဆိတ 5 ာဘာလဲ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ ြ် ခင်းဆိတ / ာ သငက ့် ယ ိ/ သ ် င်
16.
ပိb/ ပီး ကျန်းမာေကာင်းမွနလ ် ာေအာင် လ/ပ်ေဆာင်
ြခင်း ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီအဓိပါ• ယ်ထမ ဲ ာC သငက ့် ယ ိ/ သ ် င် 'ကင်နာဖိ/နဲ့ ့ ေကာင်းမွနစ ် ာွ ပါဝင်ပါတယ်။
ြပHမOဆက်ဆဖ ံ ိ/လည် း ့
ဒီေနရာမCာ
သတိြပHဖိ/က ့
“ေကာင်းတယ်” ဆိတ / ဲ့ အရာအားလံး/ ဟာ မိမိကယ ိ/ ် ကိယ / ် ဂ\/စက /ိ မ ် J မဟ/တပ ် ါဘOး။ ဥပမာ အရက်
ေသာက်တာ၊ ေဆးသံး/ တာ၊ စားေကာင်းတာေတွကိ/ အလွနအ ် ကšံစားတာ၊
အBlရာယ်ယလ O န ွ း် တာ
စသြဖင ့် ဒီအရာေတွဟာ ြပHလ/ပ်ေနစX ခဏမCာ ေတာ့
ေကာင်းတယ်ဆတ /ိ ဲ့ ခံစားမJြဖစ်ေစေသာ်
လည်း မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ မ ် ထ J မ ဲ ာC ေတာ့ မပါပါ ဘOး။
ဒါေ'ကာင ့်
အဓိပါ• ယ်
မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ဂ ် \/စက /ိ ြ် ခင်းကိ/
ဖွငရ ့် မယ်ဆရ /ိ င်
ေရgCညက ် ျန်းမာ
ေကာင်းမွနေ ် အာင် ြပHမOလပ / ်ေဆာင်ြခင်းလိ/ ့ ေြပာရ ပါမယ်။ bပီးေတာ့ တစ်ေယာက်နတစ် ဲ ့ ေယာက် မိမိ
ကိယ / က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ မ ် န J ည်းလမ်းေတွလည်း မတO Bိင / ပ ် ါဘOး။ နည်းလမ်း ေပါင်းစံg / ိCBင ိ/ ပ ် ါတယ်။ ဒါေပမဲ့ “မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ေအာင်
ေရB9ညက ် ျန်းမာ
ေကာင်းမွန်
ြပTမLလပ 5 ် ေဆာင်ြခင်း” ဆိတ / ဲ့ ရည်ရွယ်
ချက်ကေတာ့ အတOတပ O ဲြဖစ်ပါတယ်။
ဘာေYကာင ့် မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ သ ် ငတ ့် ာလဲ ကျန်းမာစွာေနထိင / B ် င ိ/ ရ ် န်အတွက်
ခBvာကိယ / ဟ ် ာ
လံေ / လာက်တဲ့ အနားယOမ၊J လံေ / လာက်တဲ့ အစား အစာနဲေလ့ ့် န်းလ/ပ်ေပးဖိ/ ့ ့ ကျငခ စိတဖ ် ိစးီ မJ
လိအ / ပ်ပါတယ်။
အလွနမ ် ျားေနမယ်ဆရ /ိ င်
žကက်သားများ
တင်းေတာငြ့် ခင်း၊
ြမငတ ့် က်ြခင်း(ေသွးတိး/ ြခင်း)၊ မေ'ကညက်ြခင်းBCင ့် တိကိ /့ /
စိတပ ် ိင / း် ၊
ခBvာကိယ / ်
ေသွးဖိအား
အစာေကာင်းစွာ
အိပ်ေပျာ်ရန်မလွယက ် ြO ခင်း
ခံစားရပါတယ်။
အကျိHးဆက်အေနနဲ ့
\/ပ်ပိင / း် ခံBင ိ/ ရ ် ည်များ
ကျဆင်းလာbပီး
အလ/ပ်တင ွ လ ် ပ / ် ကင ိ/ B ် င ိ/ စ ် မ ွ ်းကျဆင်းြခင်းBCင ့် အမCား
ြဖစ်မပ J ိလ / ာြခင်း၊ ေတွjရာအစားအစာများကိ/ ပိမ / ိ/ စားသံး/ ြခင်း၊ \/ပ်ြမင်သ'ံ ကားပိမ / ိ'/ ကည့ြ် ခင်း၊ လိအ / ပ် သည်ထက်
ဆိg / ယ C မ ် ီ ဒယ ီ ာ
ပိမ / ိသ / း/ံ မိလာြခင်း၊
အကšံ
ေသာက်သး/ံ လာြခင်း
တိ/ ့ ြဖစ်လာBိင / ပ ် ါ
ြခင်း၊
ေလ့ကျငခ ့် န်းလ/ပ်ရန်
(သိ)/ ့
မိမိကယ ိ/ မ ် ိမိ
က/စားတဲအ ့ ေနနဲ ့ အရက်
အလွန ်
တယ်။ အိပ်ချိနန ် ည်းလာြခင်း (သိ)/ ့ အိပ်ချိနမ ် ျားလာ
အနားယOရန်
စိတမ ် ပါြခင်းတိ/ ့ ြဖစ်လာေစပါတယ်။
တကယ့်
လက်ေတွj မCာ စိတဖ ် ိစးီ မJများလာတဲအ ့ ခါ လOေတာ်
ေတာ်များများဟာ မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/စက /ိ မ ် J လ/ပ်ေလ့ မgCိ'ကပါဘOး။ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\ိ/စက /ိ ေ ် ပးြခင်းအား ြဖင ့်
အလ/ပ်လပ / ်Bင ိ/ စ ် မ ွ ်းတိး/ လာြခင်း၊
ေရာဂါကိ/
ခံBင ိ/ ရ ် ည်gိြC ခင်း၊ ကိယ / ခ ် Bvာကျန်းမာေရးBCင ့် စိတ် ကျန်းမာေရး ကိယ / ်
ပိမ / ိေ / ကာင်းမွနလ ် ာြခင်း၊
မိမိကယ ိ/ ်
ေလးစားတန်ဖိ/းထားမJတးိ/ လာြခင်း၊
ကိယ / က ် ယ ိ/ ်
ပိမ / ိသ / g ိ ိCလာြခင်း၊
လည်းေမတlာတရား
မိမိ
အြခားသOများကိ/
ပိမ / ိထ / ားလာေစပါတယ်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
26
၄.၂။ မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ မ ် E ဆင 5ိ ရ ် ာ စစ်တမ်း
17.
ေအာက်မာC ေဖာ်ြပထားတဲ့ အချက်တစ်ချက်စက ီ ိ/ ဘယ်ေလာက်လပ / ်ေဆာင်ြဖစ်သလဲဆတ /ိ ာကိ/ သိေစဖိ/ ့ သင်က ့် ယ ိ/ သ ် င် အမCတေ ် ပးပါ။ ၁။ မ'ကာခဏ
၂။ ရံဖန်ရံခါ
၃။ နည်းပါးစွာ
N5 ပ်ပိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ မ ် E § § § §
၄။ လံး/ ဝ
၅။ တခါမC မြဖစ်ခဘ ဲ့ းO
အစားအစာ ပံမ / န C စ ် ားသံး/ ြခင်း (မနက်၊ေနလယ် ၊ညစာ) ့
ကျန်းမာေရးBCင ့် ညီqွတေ ် သာ အစားအေသာက် စားသံး/ ြခင်း
ေလ့ကျငခ ့် န်းလ/ပ်ြခင်း သိမဟ/ / ့ တ် ကိယ / လ ် က်လပ J ်gာC းမJ ပံမ / န C လ ် ပ / ်ြခင်း ပံမ / န C က ် ျန်းမာေရးစစ်ေဆးမJများ လ/ပ်ေဆာင်ြခင်း (လိအ / ပ်လာပါက ကျန်းမာေရးက/သမJခယ ံ ြO ခင်း )
§ § § § §
ကျန်းမာေရး မေကာင်းေသာအခါ အနားယOြခင်း
ကခ/နြ် ခင်း၊ ေရကOးြခင်း၊ လမ်းေလiာက်ြခင်း၊ ေြပးြခင်း၊ အားကစားယCXbပိHင်ြခင်း၊ သီချင်းဆိြ/ ခင်း (သိမဟ/ / ့ တ)် အြခားေပျာ်ရင r ဖ ် ွယလ ် ပ J ်gာC းမJများေဆာင်ရွကြ် ခင်း ပံမ / န C အ ် BCပ ိ ်ခြံ ခင်း သိမဟ/ / ့ တ် ကိယ / ခ ် Bvာ ေြဖေလiာမ J ပ / ်ြခင်း ့ လ လိငပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာကိစအ ™ တွက် အချိနေ ် ပးြခင်း
(ဆနက ် ့ ျင်ဘက်လင ိ ် သိမဟ/ / ့ တလ ် င ိ တ ် O စိတဝ ် င်စားမJgိြC ခင်း) § § §
အိပ်ချိနလ ် ေ ံ/ လာက်စာွ ရယOြခင်း
ကိယ / L် ကိHက်Bစ C သ ် က်ေသာ အဝတ်အစားဝတ်ဆင်ြခင်း အပန်းေြဖခရီးအတွက် အချိနထ ် ားgCိြခင်း
စိတပ ် ိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ မ ် E § § § §
အပန်းေြဖခရီးတိ/ (သိမဟ/ / ့ တ)် တစ်ေနတာခရီ းတစ်ခခ / ထ / က ွ ြ် ခင်း ့
ဖ/နး် ၊အင်တာနက်၊ အီးေမးလ်တBC ိ/ ့ င ့် လွတက ် င်းသည့် အချိနတ ် စ်ခထ / ားြခင်း ကိယ / က ့် က ိ/ ယ ိ/ ် ဆင်ြခင်သး/ံ သပ်ချိနအ ် တွက် သတ်မတ C ထ ် ားြခင်း
မိမိရဲအေတွ း၊ခံစားချက်၊ယံ'/ ကည်ချက်၊သေဘာထားေတွကိ/ ြပန်နားေထာင်ြခင်းကဲသ ့ /ိ ့ ့ မိမိ၏အတွငး် သEာန်ေတွအတွက် သတိြပHြခင်း
§ § § §
မိမိကယ ိ/ ပ ် ိင / ် စိတေ ် ြဖေလiာြ့ ခင်းနည်းလမ်း ထားgCိြခင်း ေနစXမC တတ ် မ်း (သိမဟ/ / ့ တ)် စာများ ေရးသားြခင်း ့ လ/ပ်ငန်းBCငမ ့် သက်ဆင /ိ ေ ် သာ စာေပများဖတ်\Jြခင်း
မိမိ မကšမ်းကျင်ေသာ အလ/ပ်တစ်ခက / ိ/ လ/ပ်'ကည့ြ် ခင်း
Cherry Mental Health Wellbeing Support
27
§ §
ဘဝမCာ'ကံHရတဲ့ စိတဖ ် ိစးီ မJေတွကိ/ ေလျာပ ့် gCာက်ြခင်း ့ ါးေစရန် ေစာငေ
အားကစားbပိHင်ပဲ၊ွ ြပဇာတ်၊ အB/ပညာြပပွဲ စသည့န ် ယ်ပယ်အသစ်တတွ ိ/ ့ င ် မိမိ၏အသိအြမင်ကိ/ ပါဝင်ေစြခင်း
§ §
စOးစမ်းြခင်း
တာဝန်အပိမ / ျားကိ/ ြငင်းပယ်ြခင်း
စိတခ ် ံစားမEပိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ မ ် E § § § § § §
မိမိစတ ိ က ် ေ ိ/ ပျာ်ရင r B ် စ C သ ် က်ေစသည့် အြခားေသာအေပါင်းအသင်းများBCင ့် အချိနေ ် ပးြခင်း မိမိဘဝအတွက် အေရးLကီးေသာသOများBCင ့် အဆက်အသွယမ ် ြပတ်gိြC ခင်း မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ကတိေပးြခင်း၊ မိမိကယ ိ/ က ် ခ ိ/ ျီးကျtးြခင်း မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ချစ်ြမတ်Bးိ/ ြခင်း
အBCစသ ် က်ဆး/ံ စာအ/ပ်များြပန်ဖတ်ြခင်း၊ အBCစသ ် က်ဆး/ံ \/ပ်gင C မ ် ျား ြပန်'ကည့ြ် ခင်း
မိမိအတွက် သက်ေတာငသ ့် က်သာ ြဖစ်ေစမည့် အရာ၊ လOပဂ / ိH¤ လ်၊ အြပHအမOBင C ့် ေနရာများကိ/ သတ်မတ C b် ပီး ၎င်းတိကိ / ့ / gCာေဖွထားြခင်း
§ §
မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ငိခ / င ွ ြ့် ပHြခင်း
မိမိကိ/ ရယ်ေမာေပျာ်ရင r ေ ် စသာအရာများကိ/ gCာေဖွြခင်း
စိတေ ် နစိတထ ် ားပိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ (သိ)5 ့ သက်ဝင်ယYံ5 ကည်မEဆင 5ိ ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ မ ် E § § § § § § § § § § § § §
ဆင်ြခင်သး/ံ သပ်ဖိ/အတွ က် အချိနေ ် ပးြခင်း ့ သဘာဝတရားBCင ့် အချိနေ ် ပးေနထိင / ြ် ခင်း
စိတဓ ် ါတ်ပိင / း် ဆိင / ရ ် ာ အစီအစX(သိမဟ/ / ့ တ)် အများBCငအ ့် တOခစ ံ ားမJကိ/ gCာေဖွြခင်း စိတအ ် ားထက်သန်'ကံဆမJကိ/ ဖွငေ ့် ပးထားြခင်း
အေကာင်းြမင်စတ ိ B ် င C ့် ေမiာ်လငခ ့် ျက်များကိ/ ြပHစ/gင C သ ် န်ေစြခင်း ဘဝအတွက် အရာမေရာက်ေသာကEများကိ/ သိြမင်ြခင်း
မိမိ မသိေသာ၊ နားမလည်ေသာအရာများ ကိ/ ပွငပ ့် င ွ လ ့် င်းလင်းေြပာဆိြ/ ခင်း
မိမိကိ/ အဓိပါ• ယ်gိေ C စသည့အ ် ရာကိ/ သတ်မတ C ၍ ် ဘဝအတွက် ၎င်းေနရာကိ/ သတိြပHြခင်း တရားထိင / ြ် ခင်း ဆ/ေတာင်းြခင်း သီချင်းဆိြ/ ခင်း
အံ'့ သစရာအေတွjအ'ကံHများ gCိြခင်း
မိမိယ'ံ/ ကည်ရေသာအေ'ကာင်းအရင်းများကိ/ မiေဝြခင်း
Cherry Mental Health Wellbeing Support
28
§
စိတဓ ် ါတ်ခန ွ အ ် ားြဖစ်ေစေသာစာေပများကိ/ ဖတ်\Jြခင်း(သိမဟ/ / ့ တ)် သီချင်း၊ စကားများကိ/ နားေထာင်ြခင်း
လLမEေပါင်းသင်းဆက်ဆေ ံ ရးပိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ မ ် E § § § § § § §
မိမိ၏အေပါင်းအေဖာ်(သိမဟ/ / ့ တ)် အိမ်ေထာင်ဖက်တBC ိ/ ့ င ့် ပံမ / န C ေ ် တွjဆမ /ံ J အချိနဇ ် ယား သတ်မတ C ြ် ခင်း မိမိ၏ကေလးများBCင ့် ပံမ / န C လ ် ပ J ်gာC းေဆာင်ရွကမ ် J အချိနဇ ် ယားသတ်မတ C ြ် ခင်း သOငယ်ချင်းများBCင ့် ေတွjဆခ /ံ ျိန ် ြပHလ/ပ်ြခင်း
ေဆွမျိHးများBCငေ ့် တွjဆြ/ံ ခင်း (သိမဟ/ / ့ တ)် ေမးြမန်းြခင်း၊ ေခGေြပာြခင်း
ေဝးကွာေနေသာ မိတေ ် ဆွသင O ယ်ချင်းများBCင ့် အဆက်အသွယမ ် ြပတ်ထားgCိြခင်း မိမိ၏ တိရိ စ¦ာန်ေလးများအတွက် အချိနေ ် ပးြခင်း
ကိယ / ေ ် ရးကိယ / တ ် ာစာများအတွက် အေ'ကာင်းြပန်ရန် အချိနထ ် ားေပးြခင်း (အားလပ်ရက်ကဒ်များေပးပိြခင် / ့ း)
§ § § §
မိမိအbမဲတမ်းလ/ပ်ေနကျကိစမ ™ ျားကိ/ အြခားသOများ ြပHလ/ပ်ရန် ခွငြ့် ပHေပးြခင်း လOမေ J ရးနယ်ပယ်ကိ/ Lကီးမားေစြခင်း
မိမိလအ ိ/ ပ်ေသာအချိနမ ် ာC အကOအညီေတာင်းခံြခင်း
မိမိယ'ံ/ ကည်ရေသာသOတစ်ေယာက်ေယာက်Bင C ့် မိမိ၏လiိH j ဝCကခ ် ျက်၊ ေမiာ်လငခ ့် ျက်Bင C ့် ေ'ကာက်ရွံ jစရာများကိ/ မiေဝြခင်း
လ5ပ်ငန်းခွင ် (သိမဟ5 5 ့ တ)် အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ မ ် E § § § § § § § § § §
အလ/ပ်လပ / ်ေသာေနများတွ င ် အားလပ်ချိနယ ် ြO ခင်း (ဥပမာ- ေနလည် စာ စားြခင်း) ့ ့ အလ/ပ်တလ ွဲ ပ / ် သမ O ျားBCင ့် စကားစြမည် ေြပာရန် အချိနေ ် ပးြခင်း
အလ/ပ်တာဝန်များbပီးေြမာက်ရန်အတွက် ေအးေဆးbငိမ်သက်ေသာအချိနထ ် ားgCိြခင်း
စိတလ ် ပ J ်gာC းစရာBCင ့် ေအာင်ြမင်စရာများgCိေနေသာ လ/ပ်ငန်းများ၊ စီမံချက်များဆွြဲ ခင်း လ/ပ်ေဖာ်ကင ိ/ ဖ ် က်များ၊ ေဖာက်သည်များBCငအ ့် တO စည်းေဘာင်များ ချမCတြ် ခင်း မိမိ၏လ/ပ်ငန်းဝန်ထပ / ်ဝန်ပိး/ များကိ/ ချိနည ် Vြိ ခင်း
သက်ေတာငသ ့် က်သာြဖစ်ေစသည့် အလ/ပ်ေနရာကိ/ စီစXထားgCိြခင်း ပံမ / န C ် ေဆွးေBွးတိင / ပ ် င်မယ J ြO ခင်း သိမဟ/ / ့ တ် အ'ကံဉာဏ်ရယOြခင်း
မိမိ၏ လိအ / ပ်ချက်များအတွက် ေစစ ့ ပ်ေဆွးေBွးြခင်း (အကျိHးအြမတ်၊ လစာ) အချင်းချင်း ကOည\ ီ / ိငး် ပင်းေပးသည့် အ/ပ်စထ / ားgCိြခင်း
(Retrieved 8/6/2010 from http://www.ballarat.edu.au/aasp/student/sds/self_care_assess.shtml and adapted by Lisa D. Butler, Ph.D.)
Cherry Mental Health Wellbeing Support
29
မိမိကယ ိ5 က ် ဂ ိ5 N5 စက 5ိ မ ် Eစစ်တမ်းကိ5 ြပန်လည်သး5ံ သပ် ြခင်း မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/စက /ိ မ ် စ J စ်တမ်းတွင ် သင်ေြဖခဲေ ် ျားကိ/ ြပန်လည်သး/ံ သပ် 'ကည့'် ကရေအာင်ပါ။ ့ သာ အမCတမ မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/Hစိက / မ ် န J ယ်ပယ်အသီးသီးတွင ် ေြဖခဲေ ် ျားသည် ၁ (သိ)/ ့ ၂ ြဖစ်သည်ဆပ /ိ ါက ့ သာ အမCတမ
သငအ ့် ေနြဖင ့် မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/စက /ိ မ ် က J ိ/ အေကာင်းဆံး/ လ/ပ်ေဆာင်ေနသOအြဖစ် သတ်မတ C ရ ် ပါမယ်။ ထိအ / မCတ် များကိ/ ဆက်လက်ထန ိ း် သိမ်းထားBိင / ရ ် င်ေတာ့ အေကာင်းဆံး/ ြဖစ်ပါတယ်။
ဂ\/စက /ိ မ ် န J ယ်ပယ်အသီးသီးမCာ ေြဖခဲေ ် ျားသည် (၃) ြဖစ်သည်ဆပ /ိ ါက သင်သည် မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ့ သာအမCတမ ဂ\/စက /ိ မ ် ြJ ပHလ/ပ်ရန် လိအ / ပ်သည့သ ် တ O စ်ဦးအြဖစ် သတ်မတ C ရ ် ပါမယ်။ ဂ\/စက /ိ မ ် J နယ်ပယ်အသီးသီးတွင ် (၄) သိ/ ့ (၅) ေြဖခဲသ / ါက သင်သည် မိမိကယ ိ/ က ် ိ/ ဂ\/စက /ိ မ ် ြJ ပHလ/ပ်ရန် မြဖစ်မေန လိအ / ပ်သည့သ ် O တစ်ဦး ့ ည် ဆိပ အြဖစ် သတ်မတ C ရ ် ပါမယ်။
ထိေ'ကာင /့ ့် သငအ ့် ေနြဖင ့် မိမိကယ ိ/ က ် ဂ ိ/ \/စက /ိ မ ် J ပိမ / ိအ / ားေကာင်းလာရန်၊ ြမငတ ့် က်လာေစရန် အမCတ် (၃) (၄) (၅) ေြဖဆိထ / ားခဲသ ် နရာများကိ/ LကိHးစားြပHလ/ပ်Bင ိ/ ရ ် န် အချိနဇ ် ယားဆွရ ဲ မCာ ြဖစ်ပါတယ်။ ပထမဦးစွာ ့ ည့ေ မည်သည့ေ ် နရာများတွင ် အမCတ် (၃)၊ (၄)၊ (၅) ေပးထားခဲသ C ဆ ် န်းစစ်'ကည့ရ ် ပါမယ်။ ့ လဲဆ/ိ သည်ကိ/ ြပန်လန bပီးေနာက် ဘယ်အချက်ေတွကိ/ ဘယ်ရက်ေတွမာC လ/ပ်မလဲဆတ /ိ ာကိ/ အစီအစဥ်ဆသ ွဲ င်ပ ့ ါတယ်။
မိမိကယ ိ7 က ် ယ ိ7 ် ဂP7 စက 7ိ ြ် ခင်းသည်
အေကာင်းဆံး7 ကျန်းမာေရးေစာငေ ့် QCာက်နည်းြဖစ်သည်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
30
၄.၃။ မိမိကယ ိ5 က ် ိ5 ဂN5 စက 5ိ ရ ် န် အစီအစ[ ေရးဆွြဲ ခင်း
18.
မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ ရ ် န် အစီအစX မေရးဆွခ ဲ င် သငမ ့် ာC ဘယ်လလ ိ/ ပ / ်ေဆာင်မေ J တွ လ/ပ်ြဖစ်ေနသလဲ၊
ဘယ်လလ ိ/ ပ / ်ေဆာင်မေ J တွ ထပ်bပီးလ/ပ်ဖိ/ ့ လိအ / ပ်ေနသလဲဆတ /ိ ာကိ/ ြပန်လည် ဆန်းစစ်'ကည့B ် င ိ/ ဖ ် ိ/ ့ ေအာက်မာC ေပးထားတဲ့ ေမးခွနး် ေတွကိ/ ေြဖ'ကည့ပ ် ါ။
(၁) သငစ ့် တ ိ ဖ ် ိစးီ မJေတွကိ/ ေလiာခ / ဖ ် ိ/ ့ သင်လပ / ်ြဖစ်ေနသည့် မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ဂ ် \/စက /ိ ြ် ခင်း ့ ျဖိ/နဲ့ ့ ကျန်းမာစွာေနBိင နည်းနာများကိ/ ချေရးပါ။ (ဥပမာ - တစ်ေနအိ ် ေ ံ/ လာက်စာွ အိပ်ြခင်း၊ အစားအစာပံမ / န C စ ် ားသံး/ ြခင်း) ့ ပ်ချိနလ
(၂) ယခ/လက်gိC မလ/ပ်ြဖစ်ေသးေသာ်လည်း သင်ြပHလ/ပ်လသ ိ/ ည့် မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ဂ ် \/စက /ိ ြ် ခင်း နည်းနာများကိ/ ချေရးပါ။ (ဥပမာ - ေယာဂေလ့ကျငြ့် ခင်း)
(၃) မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ဂ ် \/စက /ိ ြ် ခင်းနည်းနာများကိ/ ေလ့ကျငရ ့် န် သငက ့် ိ/ အတားအဆီးြဖစ်ေစသည့် အခက်အခဲ များကိ/ ချေရးပါ။ (ဥပမာ - ပံမ / န C ေ ် လ့ကျငခ ့် န်းလ/ပ်ဖိ/ အချိ နမ ် gCိဘးO ) ့
(၄) အေပGမCာ သင်ချေရးထားခဲသ / မ ် ည့် ေြဖgCငး် နည်းများကိ/ ့ ည့် အခက်အခဲအတားအဆီးများကိ/ ေြဖgCငး် Bိင ချေရးပါ။ (ဥပမာ - အချိနပ ် ိထ / က ွ လ ် ာဖိ/ တစ် နာရီေလာက်ေစာbပီးထမယ် (သိ)/ ့ တီဗီ'ကည့ခ ် ျိန ် ေလiာမ ့ ယ်။) ့
(၅) မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ် ဂ\/စက /ိ မ ် န J ည်းလမ်းများကိ/ လ/ပ်ေဆာင်ရာတွင ် အြခားသOတစ်ဦးဦး အကOအညီ လိအ / ပ်ပါ က ချေရးပါ။ (ဥပမာ - သOငယ်ချင်းနဲစကားေြပာရန် ) ့
အားလံး/ ေရးချbပီးေနာက် ေအာက်မာC ေပးထားတဲ့ မိမိကယ ိ/ က ် ယ ိ/ ဂ ် \/စက /ိ ြ် ခင်းနည်းနာများကိ/ စတင်ေလ့ကျင ့် ရန် အလ/ပ်ပံစ / စ ံ ာရွ က် (ြပကSဒန ိ )် ကိ/ ြဖည့သ ် င ွ း် ပါ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
31
မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ဂ ် N5 စက 5ိ မ ် E အလ5ပ်ပံ5စစ ံ ာရွ က် တနလာ◌'
အဂ' ါ
ဗ,ဒဟ . း0
2ကာသပေတး
ေသာ2ကာ
စေန
တနဂ'ေ8ွ
:, ပ်ပိ,ငး် ဆိင , ရ ် ာ ဂ:, စ,က ိ မ ် A
စိတပ ် ိ,ငး် ဆိင , ်
ရာ ဂ:, စ,က ိ မ ် A
စိတခ ် ံစားမA ပိ,ငး် ဆိင , ရ ် ာ ဂ:, စ,က ိ မ ် A
သက်ဝင်ယံ,
2ကည်မAဆင ,ိ ရ ် ာ ဂ:, စ,က ိ မ ် A လ0မAဆက်ဆ ံ ေရးပိ,ငး် ဆိင , ်
ရာ ဂ:, စ,က ိ မ ် A အသက်ေမွး
ဝမ်းေကျာင်း ဆိင , ရ ် ာဂ:, စိက , မ ် A
မ9တခ ် ျက်။
။ မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ဂ ် N5 စက 5ိ မ ် Eစစ်တမ်းတွင ် သင်အားနည်းေနသည့ ေ ် နရာများကိ5 ပိ5မိ5ြပTလ5ပ်
7ိင 5 ရ ် န် ယခ5အလ5ပ်ပံ5စစ ံ ာရွ က်ထတ ဲ င ွ ် အစီအစ[ထည့ သ ် င ွ း် ေရးဆွရ ဲ ပါမည်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
32
၄.၄။ မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ မ ် EြပTလ5ပ်ရန် နည်းလမ်းများ N5 ပ်ပိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ ြ် ခင်း • •
ပံမ / န C အ ် စာစားပါ။ (နံနက်စာ၊ ေနလည် စာ၊ ညစာ) ့
ဟင်းသီးဟင်းရွ က၊် အသီးအBCံ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်များစွာပါဝင်ေသာ ကျန်းမာေရးBCငည ့် q ီ ွတသ ် ည့် အစားအစာများကိ/ စားပါ။
• • • • •
စိတ'် ကည်BးO ဖွယရ ် ာြဖစ်ေစေသာ ပံမ / န C ေ ် လ့ကျငခ ့် န်းတစ်ခလ / ပ / ်ပါ။
ကျန်းမာေစရန်Bင C ့် LကိHတင်ကာကွယB ် င ိ/ ရ ် န် ပံမ / န C ် ကျန်းမာေရးေစာငေ ့် gCာက်မက J ိ/ ရယOပါ။ ေနမေကာင်းလiင် အနားယOပါ။
အBCပ ိ ်ခြံ ခင်း၊ အပ်စက /ိ ြ် ခင်း (သိ)/ ့ အလCြပင်ြခင်း တိြပHလ/ /့ ပ်ပါ။
ကခ/နြ် ခင်း၊ ေရကOးြခင်း၊ ေြပးြခင်း၊ အားကစားလ/ပ်ြခင်း၊ သီချင်းဆိြ/ ခင်း (သိ)/ ့ အြခားစိတေ ် ပျာ်ရင r ဖ ် ွယ ် ြဖစ်ေသာ ကာယလJပ်gာC းမJတစ်ခခ / / ြပHလ/ပ်ပါ။
•
တကိယ / တ ် ည်းြဖစ်ေစ၊ အေဖာ်Bင C ြ့် ဖစ်ေစ လိငပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာ၊ ခBvာကိယ / ပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာ ကိစမ ™ ျားအတွက် အချိနေ ် ပးပါ။
• • • •
လံေ / လာက်စာွ အိပ်စက်ပါ။
BCစသ ် က်ရာအဝတ်အထည်ကိ/ ဝတ်ဆင်ပါ။
အပန်းေြဖအနားယOြခင်း၊ ခရီးတိသ / ာွ းြခင်း (သိ)/ ့ အချိနတ ် အ ိ/ နားယOြခင်းတိ/ ြပHလ/ ပ်ပါ။ ့ တယ်လဖ ီ /နး် BCငေ ့် ဝးေဝးေနချိနထ ် ားပါ။
စိတပ ် ိ5ငး် ဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ ြ် ခင်း •
သင်၏ အဇ± တl အေတွjအ'ကံHများကိ/ သတိထားပါ ---- သင်၏ အေတွးများ၊ ဆံး/ ြဖတ်ချက်များ၊ ယံ'/ ကည်မမ J ျား၊ စိတသ ် ေဘာထားများ BCင ့် ခံစားချက်များကိ/ ဆံး/ ြဖတ်မမ J ပါဘဲ နားေထာင်ပါ။
• • • •
မိတေ ် ဆွ၊ သOငယ်ချင်းများBCင ့် စကားစြမည်ေြပာပါ။ မိတေ ် ဆွများအချင်းချင်းကOညမ ီ စ J နစ်တခ/ထားပါ။ အြခားသOများထံမC လကSတ ံ တ်ြခင်းကိ/ ေလ့ကျငပ ့် ါ။ သင်ခ ံ ားချက်များကိ/ စာြဖင့် ချေရးပါ။ ့ စ
သင်LကိHက်Bစ C သ ် က်သည့် စိတအ ် ပန်းေြဖေသာ သီချင်းများြဖင့် စိတအ ် ပန်းေြဖမJေလ့ကျငခ ့် န်းများလ/ပ်ပါ။
• • • •
သငက ့် ယ ိ/ ပ ် ိင / ် ပ/ဂလ ¤ က ိ စိတပ ် ိင / း် ဆိင / ရ ် ာက/ထးံ/ (သိ)/ ့ ေကာင်းစယ်လင်း လ/ပ်ပါ။
အလ/ပ်Bင C မ ့် သက်ဆင /ိ ေ ် သာ၊ စိတည ် စ်ညtးစရာမဟ/တေ ် သာ စာေပများဖတ်ပါ။ သင်မကšမ်းကျင်ေသာ(သိ)/ ့ သင်မပိင / B ် င ိ/ ေ ် သာ အရာတစ်ခခ / က / လ ိ/ ပ / ်ပါ။
သငဘ ့် ဝ၏ စိတဖ ် ိစးီ မJများကိ/ စိတ\ ် J ပ်စရာများဖယ်gာC းြခင်းြဖင ့် ေလiာခ ့ ျပါ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
33
• •
လ/ပ်ရန်gိသ C ည့အ ် လ/ပ်များကိစ / ာရင်းလ/ပ်၍ ဦးစားေပးလ/ပ်ရန်များကိ/ သင်ကယ ိ/ တ ် င ိ/ ် အချိနယ ် ပ O ါ။ အလ/ပ်အပိမ / ျားအတွက် ြငင်းရဲပါေစ။
စိတခ ် ံစားမEဆင 5ိ ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ ြ် ခင်း • • • • • • •
သငက ့် ယ ိ/ သ ် င်'ကင်နာပါ။ မိမိကယ ိ/ မ ် ိမိ တိး/ တက်မ၊J ကာကွယမ ် J gCိပါ။
သင်ေပါင်းသင်း၍စိတေ ် ကျနပ်မg J ိေ C သာအြခားသOများBCငအ ့် ချိနေ ် ပး ေနထိင / ပ ် ါ။ သငဘ ့် ဝတွငအ ် ေရးပါေသာသOများBCင ့် ဆက်သယ ွ မ ် J ြပHလ/ပ်ေပးပါ။ သင်ကယ ိ/ သ ် င် အသိအမCတြ် ပHပါ။ ချီးမွမ်းပါ။ ချစ်ပါ။
မိမကိ ိ ယ / မ ် ိမိယ'ံ/ ကည်မတ J းိ/ ေစမည့န ် ည်းလမ်းများကိg / ာC ပါ။
သင်တ ွ g ် ိေ C သာခွနအ ် ားBCင ့် ေကာင်းေသာအချက်များကိ/ အသိအမCတြ် ပHပါ။ ့ င
အကနအ ် ့ သတ်များ__ ြငင်းဆိြ/ ခင်းကိ/ အဆင်ေြပစွာခံစားBိင / ေ ် စရန်ေလ့လာပါ။ မိမိကယ ိ/ မ ် ိမိအရင်ေလ့ကျငပ ့် ါ။
• • •
အြပHသေဘာမေဆာင်သမ O ျား (သိ)/ ့ အြပHသေဘာမေဆာင်သည့် ဆက်သယ ွ မ ် မ J ျားကိေ / gCာင်ကျXပါ။ မိမိBစ C သ ် က်ေသာစာအ/ပ်များကိ/ ြပန်လည်ဖတ်ပါ။ မိမိBစ C သ ် က်ေသာ \/ပ်gင C မ ် ျားကိ/ ြပန်'ကည့ပ ် ါ။
သက်ေသာငသ ့် က်သာgCိေသာ လJပ်gာC းမJများ၊ အရာဝတlHများ၊ လOများ၊ ဆက်ဆေ ံ ရးများBCင ့် ေနရာများကိ/ သတ်မတ C ထ ် ားပါ။
• • • •
သငက ့် ယ ိ/ သ ် င် ငိေ / žကးခွငြ့် ပHပါ။
သင်ကိ/ ရယ်ေမာေစေသာအရာများကိg / ာC ပါ။
သင်ယ'ံ/ ကည်ေသာ အေ'ကာင်းအရာများကိ/ ြဖနေ ် ့ ဝပါ။ ကေလးများ၊ တိရိ စ¦ာန်များBCင ့် ကစားြခင်း ြပHလ/ပ်ပါ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
34
စိတေ ် နစိတထ ် ားဆိင 5 ရ ် ာ ဂN5 စက 5ိ ြ် ခင်း
ကိယ / က ့် ယ ိ/ က ် ိ/ တ/နြ် ပန် J တွကအ ် ချိနေ ် ပးပါ။ ့ မအ
•
မိမိကယ ိ/ မ ် ိမBC ိ င ့် အြခားသOများကိ/ အသိအမCတြ် ပHတတ်ေအာင်၊ 'ကင်နာတတ်ေအာင်ေလ့ကျငပ ့် ါ။
•
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တင ွ ် အချိနေ ် ပးေနထိင / ပ ် ါ။
•
လOမအ J သိင / း် အဝိင / း် သိမဟ/ / ့ တ် စိတေ ် နစိတထ ် ားဆိင / ရ ် ာဆက်သယ ွ မ ် က J g ိ/ ာC ပါ။
•
သင်'ကည်ညHိ ေလးစားေသာသOများBCင ့် ဆရာများထံမC အားေပးမJကရ ိ/ ယOရန်အဆင်သငြ့် ဖစ်ပါေစ။
•
စိတအ ် င်အားြဖစ်ေစမည့် စာေပများကိဖ / တ်ပါ(အဆိအ / မိနမ ် ့ ျား၊ သီချင်းများ……စသည်ြဖင)့်
•
သင်၏ အေကာင်းြမင်မB J င C ့် ေမiာ်လငခ ့် ျက်များကိ/ တန်ဘး/ိ ထားပါ။
•
ဘဝကိခ / န ွ အ ် ားြဖစ်ေစမည့် \/ပ်ဝတlHပစ™ညး် မဟ/တသ ် ည့အ ် ရာများကိ/ သတိထားပါ။
•
မိမိကယ ိ/ မ ် ိမိBCိင ့် အြခားသOများအေပGခွငလ ့် တ r တ ် တ်ေအာင်ေလ့ကျငပ ့် ါ။
•
သငဘ ့် ဝတွငအ ် ေရးပါေသာအရာကိသ / တ်မတ C ၍ ် ၎င်း၏သငဘ ့် ဝတွငေ ် နရာယOမက J ိ/ သတိြပHပါ။
•
အာနာပါနလ/ပ်ြခင်း၊ သီချင်းဆိြ/ ခင်း (သိ)/ ့ ဆ/ေတာင်းြခင်းတိ/ ြပHလ/ ပ်ပါ။ ့
•
မသိနားမလည်ြခင်းBCင ့် အံဩ ့ တတ်ြခင်းတိကိ / ့ / လက်ခပ ံ ါ။
•
မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ ရ ် န် အြခားလ5ပ်ေဆာင်မEများ • • • • • • • • • •
အဝတ်ဗီ\/ ိများ၊ အဝတ်အစားများကိ/ gCငး် လင်းြခင်း
အိမ်gိC ပရိေဘာဂများကိ/ ေနရာအေြပာင်းအလဲလပ / ်ြခင်း၊ အိမ်အလCဆင်ြခင်း
သငအ ့် မ ိ ် တင ွ ် သငက ့် စ ိ/ တ ိ အ ် ေBCာငအ ့် ယCကေ ် ပးေနသည့် ေနရာ (သိ)/ ့ အရာဝတ³Hကိ/ ြပင်ဆင်ြခင်း အနာဂတ်အတွက် အစီအစXများကိ/ ချေရးြခင်း စကားလံး/ ဆက်ြခင်း၊ ဆOဒခ ိ/ က / စားြခင်း
အလ/ပ်Bင C မ ့် သက်ဆင /ိ သ ် ည့စ ် ာေပများဖတ်ြခင်း
ကဗျာရွ တြ် ခင်း၊ စိတခ ် န ွ အ ် ားတိး/ ေစသည့် စာစ/များ ဖတ်ြခင်း စာဖတ်ဝိင / း် တွင ် ပါဝင်ြခင်း
ပန်းချီဆြွဲ ခင်း၊ ေဆးေရာင်ြခယ်ြခင်း
သင်ေကာင်းေကာင်းလ/ပ်ေဆာင်Bင ိ/ သ ် ည့် အရာ ၅ ခ/ကိ/ ချေရးြခင်း
Cherry Mental Health Wellbeing Support
35
၄.၅။ မိမိကယ ိ5 က ် ယ ိ5 ် ဂN5 စက 5ိ မ ် E စမ ွ ်းရည်ကိ5 တိး5 ေစမည့ ် အေထာက်အကLြပTအလ5ပ်ပံ5စစ ံ ာရွ က်များ စိတဖ ် ိ စးီ မEကသ ိ5 B ိ ိ9ြခင်း အလ5ပ်ပံ5စစ ံ ာရွ က် ေနစွ့ ။ဲ ။ အချိန်
သင်သည်
စိတဖ ် ိ စးီ မAြဖစ်ေစေသာအြဖစ်အပျက်
ခံစားရေသာလကNဏာများ
(သိ), ့ အေြခအေန
မည်သည့ အ ် ြဖစ်အပျက်(သိ)5 ့
အေြခအေနများေYကာင ့်
စိတဖ ် ိ စးီ မEကိ5
ခံစားရသည်ကိ5
သိBိ9ရန်
အေရးWကီးပါသည်။ ထိသ 5 5ိ သိ ့် တ ိ ဖ ် ိ စးီ မEကိ5 ထိန်းည`ရ ိ န် နည်းလမ်းB9ာရ လွယက ် ပ L ါမည်။ ့ Bိ9fပီ းမ9သာလျင် သငစ
Cherry Mental Health Wellbeing Support
36
တစ်ပတ်စာြပန်လည်သး0ံ သပ် ြခင်း အလ0ပ်ပံ0စစ ံ ာရွ က် ယခ/တစ်ပတ်အတွငး် အေကာင်းဆံး/ လ/ပ်ေဆာင်Bင ိ/ ခ ် သ ဲ့ ည့က ် စ ိ မ ™ ျား
ယခ/တစ်ပတ်အတွငး် အခက်အခဲြဖစ်ခသ ဲ့ ည့က ် စ ိ မ ™ ျား
ယခ/တစ်ပတ်အတွငး် စိတသ ် က်သာေအာင်လပ / ်ေဆာင်Bင ိ/ ခ ် သ ဲ့ ည့် လ/ပ်ေဆာင်မမ J ျား
ယခ/တစ်ပတ်အတွငး် မိမိက အြခားသOများကိ/ ကOညေ ီ ပးBိင / ခ ် သ ဲ့ ည့က ် စ ိ မ ™ ျား
ယခ/တစ်ပတ်အတွငး် မိမိကယ ိ/ ် အြခားသOများက အကOအညီေပးခဲသ ် စ ိ မ ™ ျား ့ ည့က
ယခ5တစ်ပတ်အတွကခ ် ွန်အားြဖည့ စ ် ကားစ5
Cherry Mental Health Wellbeing Support
37
အရည်အေသွးေကာင်း မ9တတ ် မ်း
ေအာက်ပါေမးခွန်းများကိ5 ဖတ်ပါ။ေမးခွန်းများကိဖ 5 တ်fပီ း သငတ ့် င ွ B ် ိ9ေသာ အရည်အေသွးေကာင်းများကိ5 ချေရးပါ။
သငက ့် ယ ိ/ သ ် င် LကိHက်Bစ C သ ် က်တဲ့ အရာေတွက ဘာေတွလ?ဲ ေသးငယ်တက ဲ့ စ ိ ၊™ ဘာမCမဟ/တဘ ် းO လိထင် / ့ ရင်လည်း ချေရးလိက / ပ ် ါ။
သငမ ့် ာC ဘယ်လအ ိ/ ရည်အချင်းေကာင်းေတွ ပိင / ဆ ် င /ိ ထ ် ားသလဲ?
သငဘ ့် ဝမCာ ဘာေတွေအာင်ြမင်ခဲ့ သလဲ? ေသးငယ်တက ဲ့ စ ိ ဆ ™ ရ /ိ င်လည်း ချေရးေပးပါ။
သင်ဘယ်လိ/ စိနေ ် ခGမJ၊ အခက်အခဲ ေတွ 'ကံHေတွj ခဲရ ့ သလဲ?
သငမ ့် ာC ဘယ်လက ိ/ šမ်းကျင်မမ J ျိHးေတွ gCိသလဲ?
အြခားသOေတွ သငက ့် ိ/ တန်ဖိ/းထား (သိ)/ ့ LကိHက်Bစ C သ ် က်'ကတဲအ ့ ရာက ဘာေတွလ?ဲ
သင်သာအြခားသOတစ်ေယာက် ြဖစ်မယ်ဆရ /ိ င် သငလ ့် အ ိ/ ရည်အချင်း gCိတသ ဲ့ က O ိ/ ဘယ်လခ ိ/ ျီးကျtးမလဲ? သငရ ့် ဲ ေကာင် းတဲအ ့ ချက်က ဘာေတွလ?ဲ ့
သင်ချစ်တသ ဲ့ O (သိ)/ ့ ခင်တသ ဲ့ O တစ်ေယာက်ေယာက်က သငက ့် ိ/ ဘယ်လိ/ ပံေ / ဖာ်ေလ့gိသ C လဲ?
Resource: Centre for Clinical Interventions
Cherry Mental Health Wellbeing Support
38
ေဆးေရာင်ြခယ်ြခင်း
စိတဖ ် ိ စးီ မAသက်သာေစရန်၊ အာ:ံ,စစ , ည်းမA အားေကာင်းေစရန် ေဆးေရာင်ြခယ်ြခင်းများ ြပQလ,ပ်8င ိ, ပ ် ါသည်။ ေအာက်ပါပံ,များကိ, စာရွ က်ထတ , ထ ် ားSပီ း ေဆးေရာင်ြခယ်ေပးြခင်းအားြဖင ့် စိတအ ် ပန်းေြဖပါ။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
39
Cherry Mental Health Wellbeing Support
40
Cherry Mental Health Wellbeing Support
41
Cherry Mental Health Wellbeing Support
42
အခန်း (၅) ြမန်မာ7ိင - င ် 9 ံ ိ: စိတပ ် ိ-ငး် ဆိင - ရ ် ာကျန်းမာေရး ဝန်ေဆာင်မ@များ ၅.၁။ စိတက ် ျန်းမာေရး ဝန်ေဆာင်မEများ အဖွဲVအစည်းအမည် AAPP Counseling
19.
Program
ဆက်သယ ွ ရ ် န်ဖ5န်း 09 254 214 175, 09 420 064 410,
အွန်လင ိ5 း် စာမျက်7ာ9 https://www.facebook.com/AAPP-Counseling-Program
09 421 053 961, 09 799 672 547
Citta Consultancy - Psychological
09 96 098 9551
https://www.facebook.com/Cittaconsultancy
01387 947
https://www.facebook.com/counsellingcornermyanmar/
Services
Counselling Corner
Metanoia Mental Health Service &
09 959 540733
Reach out
09 767 128927
Resource Center Myanmar Serenity-
Counseling Service
Well-Being:
Counseling and Psychological
09 776 884275
09-777131218
https://www.facebook.com/metanoiamhsrc/
https://www.facebook.com/ReachOutMyanmar/ https://www.facebook.com/serenitycounselingsupport/
https://www.facebook.com/
WellBeingCounselingandPsychologicalServices/
Service
Heal the World
095117705
https://www.facebook.com/HealTheWorldMyanmar
Counselling
09 44040 8003
https://www.facebook.com/Counselling-Centre-Yangon
Honest Hour
09 792 824 522
https://www.facebook.com/honesthourmyanmar/
Myanmar
Centre Yangon
Cherry Mental Health Wellbeing Support
43
ရင်ဖွငစ ့် ကားေြပာ ဝန်ေဆာင်မEများ အဖွဲVအစည်းအမည်
ဆက်သယ ွ ရ ် န်ဖ5န်း
Mee Pya Tike
https://www.meepyatike.com/chat-room
21.
မီးြပတိက / ်
Call Me Today
အွန်လင ိ5 း် စာမျက်7ာ9 https://www.facebook.com/MeePyaTikeMM
09 693 551 748
https://www.facebook.com/CallMeToday.Service
၅.၂။ စိတက ် ျန်းမာေရး ေဆးNံ5/ေဆးခန်းများ ေဆးNံ5/ေဆးခန်းအမည်
ဆက်သယ ွ ရ ် န်ဖ5န်း
အွန်လင ိ5 း် စာမျက်7ာ9
09 262550937 09254063341 09 267034148
https://www.facebook.com/Aung-Clinic-
Yangon Mental Health
၀၉ ၈၈၉၆၄၅၆၆၀
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun
#ရန်ကန / စ ် တ ိ က ် ျန်းမာေေရးေဆး
၀၉ ၈၈၉၆၄၅၆၆၂
Aung Clinic Mental Health
20.
Hospital
၀၉ ၈၈၉၆၄၅၆၆၁
\ံ/Lကီး နံနက် (၉)နာရီမ C
၀၉ ၈၈၉၆၄၅၆၆၃
ညေန(၅)နာရီ အတွငး်
၀၉ ၈၈၉၆၄၅၆၆၄
#မ+,ေလးစိတက ် ျန်းမာေရးေဆး:ံ<
၀၉၇၅၀၁၆၄၉၁၀
=ကီး
နံနက်(၉) နာရီ (၁၂)နာရီ
ေနလည် (၁)နာရီမ(A ၃)နာရီအတွငး် ့
၀၉၇၅၀၁၆၄၉၁၁
၀၉၉၆၇၃၄၈၆၄၃
၀၉၆၈၅၇၀၁၇၁၆
#ေနြပည်ေတာ်ြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး( ၀၉၇၅၆၅၇၇၇၃၃ ခ<တင်-၁၀၀၀)
နံနက်(၉)နာရီမ A (၁၂)နာရီ အတွငး် ၀၉၇၅၆၅၇၇၇၃၃ Dr ဆန်းလင်း ၀၉၇၅၆၅၇၇၇၂၂ Dr တင်မျိKးမျိKးေအာင်
၀၉၇၅၆၅၇၇၇၁၁ Dr
Dr ဆန်းလင်း
၀၉၇၅၆၅၇၇၇၂၂
Dr တင်မျိKးမျိKးေအာင်
Mental-Health-InitiativeGeneral Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
၀၉၇၅၆၅၇၇၇၁၁ Dr ေငွLဖိNးေအာင်
ေငွLဖိNးေအာင်
Cherry Mental Health Wellbeing Support
44
#မေကွးြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
နံနက်(၉)နာရီမ A (၁၂)နာရီ အတွငး်
၀၉၅၁၈၇၁၇၅ Dr +ွယန ် ီ
၀၉၂၀၂၆၅၈၁
Dr Qကယ်Qကယ်
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
၀၉၇၉၂၉၉၉၅၁၉ Dr ြပည်စး<ိ #ေမာ်လLမိNင်ြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
၀၉၇၈၆၉၃၃၆၃၆
နံနက်(၁၀)နာရီမ A (၁၂)နာရီ အတွငး် ၀၉၆၆၇၁၆၁၆၁၂ စိတက ် ျန်းမာေရးက<သေဆာင်ဖံ<း
Dr ဝင်းေကျာ်သ I
#ဖားအံြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
Drစိင < း် ေကျာ်ခမ်း
ေနလည် (၁)နာရီမ(A ၄)နာရီအတွငး် ့
#စစ်ေတွြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
နံနက် ၁၀-နာရီမ A ၁၂-နာရီအတွငး်
#LမိတL် မိN S ြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
နံနက်(၁၀)နာရီ (၁၂)နာရီအတွငး်
#မအIပင်ြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
နံနက်(၉)နာရီမ A (၁၂)နာရီ အတွငး်
#ြပည်LမိN S ြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
ေနလည် (၁)နာရီမ(A ၄)နာရီအတွငး် ့
#ေတာင်ငြI ပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
ေနလည် (၁)နာရီမ(A ၄)နာရီအတွငး် ့
09788095106
ေလာဝ်
ဖံ<း ၀၉၅၀၁၅၈၈၅
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Viber +95 9770588077 Dr ဝင်းသန်း+ိင < ် Mental Health Specialist OPD-Thingangyun ၀၉၇၈၉၄၃၇၃၂၁
General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Dr ခင်ေဇာ် ၀၉၅၀၉၈၁၇၀
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Dr မ+Aငး် ေအး
၀၉၅၀၂၉၄၄၄
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Drနန်းတင်မိး< ခိင < ်
၀၉၉၇၅၈၃၈၁၆၁
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Dr ထင်ေကျာ်ဦး
၀၉၉၇၀၃၉၅၆၄၆
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Cherry Mental Health Wellbeing Support
45
#ြမစ်LကီးနားမOးယစ်ေဆး\ံ/
Dr ထွနး် ေကျာ်ဇင်
မနက်(၉)နာရီမ C (၁၂)နာရီအတွငး် ၀၉၇၈၉၀၁၀၅၂၉ #ကေလးLမိN S ြပည်သေဆး:ံ I့ < =ကီး
မနက်(၉)နာရီမ A (၁၂)နာရီအတွငး်
#ေတာင်=ကီးLမိN Sစပ်စထ ံ န ွ း် ေဆး:ံ< =ကီး
မနက်(၁၀)နာရီမ(A ၁၂)နာရီအတွငး် ရတနာပံ< စိတက ် ျန်းမာေရးေဆး:ံ<
Dr ထက်ြမက်စး<ိ ၀၉၂၀၀၃၆၁၃
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
Dr ေကျာ်စန်းေဌး ၀၉၅၁၁၃၃၆၄
Mental Health Specialist OPD-Thingangyun General Hospital Facebook Page က ကOးယOေဖာ်ြပပါသည်။
09 509 3468
https://www.facebook.com/yadanarponeho spital
လင်းေရာင်ြခည်ဦး စိတက ် ျန်းမာေရး
09 444567811
Oo
အထIးက<ေဆး:ံ<
Hepta Mental Health Clinic
https://www.facebook.com/Lin-Yaung-Chi-
09 885 044 884
https://www.facebook.com/Hepta-MentalHealth-Clinic
Shwe Padauk Mental Hospital
09 45490 0054
https://www.facebook.com/shwepadauk.ho spital.ygn
Cherry Mental Health Wellbeing Support
46
ကိး0 ကားချက်များ45င ့် ထပ် မံေလ့လာ4ိင 0 ရ ် န် လမ်းRSန်ချက်များ §
Covid-19: Managing your mental health and wellbeing during the pandemic, 2020. University of Essex Colchester Publication
§
Covid-19 and the need for action on the mental health, 2020. United Nation Publication
§
Ravi Philip Rajkumar. COVID-19 and mental health: A review of the existing literature, 2020. Asian Journal of Psychiatry
§
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/managing-stressanxiety.html
§ §
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2008017
Betty Pfefferbaum, M.D., J.D., and Carol S. North, M.D., M.P.E. 2020. Mental Health and the Covid-19 Pandemic
§
NHS Trust, Leicestershire Partnership, Mental Health and Wellbeing Workbook During the Covid-19 Outbreak
§
Wellbeing and mental health during Covid-19: A guide to looking after yourself and others, www.every-life-matters.org.uk
§
https://theconversation.com/how-to-stay-calm-and-manage-those-family-tensionsduring-the-coronavirus-lockdown-137166
§
https://lifesupportscounselling.com.au/managing-family-and-relationship-conflictduring-self-isolation-or-lockdown/
§ §
https://www.barnardos.org.uk/blog/coping-family-conflict-during-lockdown https://www.brown.edu/campus-
life/health/services/promotion/sites/healthpromo/files/self%20care%20assessment%2 0and%20planning.pdf § §
https://mondaymandala.com/m
Martha Davis, PhD. Elizabeth Robbins Eshelman, MSW. Matthew McKay, PhD. The Relaxation & Stress Reduction Workbook, Sixth Edition @ 2008
Cherry Mental Health Wellbeing Support
47