Yat12

Ek – Stabilite

E-1

EK STABİLİTE

Sayfa 1.

Uygulama Alanı............................................................................................................................................................. E- 1

2.

Stabilite .......................................................................................................................................................................... E- 1

3.

Bölmeleme ve Yaralı Stabilite ...................................................................................................................................... E- 4

4.

Yelkenli Teknelerin Stabilitesi....................................................................................................................................... E- 4

1.

Uygulama Alanı

Gemide bulunan kişilerin 75 kg. olduğu kabul edilecektir.

Kişisel yüklerin ağırlığı ve ağırlık dağılımı, teknenin sefer

Bu Kurallar, boyu, 60 ≤ L ≤ 100 m. olan yatlara uygulanır.

süresine bağlı olarak belirlenecektir.

Yelkenli seyirler için uygulanmaz (1).

2.2

Stabilite gereksinimleri

a)

Başlangıç enine metasantr yüksekliği GM0

Boyu, L<60 m. olan yatlar için ise, bu kurallar tavsiye niteliğindedir.

Başlangıç metasantr yüksekliği 0,15 m. den az

L boyu 100 m. yi geçen tekneler için, yolcu gemilerine ait

olamaz. Bu yükseklik, boş gemi durumu hariç

kurallar uygulanır.

olmak üzere, yüklü durumda sıvıların serbest 2.

Stabilite

2.1

Yatların stabilite gereksinimleri, en azından

yüzey etkileri de hesaba katılmak suretiyle belirlenecektir.

Boş

aşağıda belirtilen standart koşullarda incelenecektir:

gemi

durumunda

negatif

metasantr

yüksekliği bulunmuşsa, yeterli balastlama ile a)

b)

Devredeki tüm sıvılar, sabit balast ve tüm

pozitif metasantr yüksekliği elde edilecek liman

donatım dahil olmak üzere, boş tekne,

koşulu da incelenecektir.

Kumanya ve yakıt, kişisel yükleri ile birlikte

b)

Doğrultucu kollar-doğrultucu kol eğrileri

taşınabilecek maksimum sayıda yolcu dahil,

c)

maksimum çektiği sudaki kalkışdaki tam yüklü

Statik

stabilite

tekne,

sağlayacaktır:

b) maddesindeki durumun varış koşulu, yani

1)

Maksimum

eğrileri

aşağıdaki

doğrultucu

kol

koşulları

GZMAKS

:

kumanya ve yakıt %10 miktarında kaldığı

aşağıdaki durumlar hariç olmak ve 25°'den

durum.

az olmamak üzere, tercihen 30°'yi geçen meyil açısında oluşmalıdır, 2)

(1)

Yelkenli tekneler için stabilite kontrolü, 4'de bilgi için

verilmiştir.

Doğrultucu kol GZ : 30°'ye eşit ve büyük bir meyil açısında, en az 0,20 m. olmalıdır,

E-2

Ek – Stabilite 3)

2

MR = 0,02 ⋅ V ⋅ ∆ (KG − 0,5T ) L

Doğrultucu kol eğrisi altındaki alan : 0° ile 30° arasında en az 0,055 m.rad, 0° ile 40° veya 40°'den küçükse su ile dolma açısı θF

Burada;

arasında en az 0,09 m.rad.

MR

= Meyil momenti [t.m],

V0

= Servis hızı [m/sn],

L

= Geminin su hattı boyu [m],

∆

= Deplasman [t],

T

= Ortalama draft [m],

KG

= Omurgadan

θF açısı, doğrultucu kol eğrisinin açıklıkların suya girmesi nedeniyle, kesikliğe uğradığı açıdır.

Ayrıca 30° ile 40° arası veya θF açısı 40°'den küçükse, 30° ile θF arası, doğrultucu kol eğrisi altındaki alan, 0,03 m.rad'dan daha az olamaz.

Ayrıca; 4)

Özel geometrik şekle sahip teknelerde, TL,

itibaren

ağırlık

merkezinin

yüksekliği [m].

GZMAKS değerinin, 15°'den az olmamak üzere,

25°'den

az

meyil

açısında

Hesaplar, en büyük MR değerinin oluştuğu koşulda yapılacaktır.

oluşmasını kabul edebilir.

Burada; 0° ile θMAKS (θMAKS doğrultucu kolun

2.3

Stabilite eğrilerinin hesaplanması

2.3.1

Genel

maksimum değerine karşılık gelen açı olup, 15° ile 30° arasındadır) arasında, doğrultucu kol eğrisi altındaki alan, en az 0,055 + 0,001° (30 -

c)

θMAKS) m.rad olacaktır. 30° ile θF arasında,

Uygulanacak hesap yöntemi ve prosedürü hakkında,

madde (3)'de belirtilen değer sağlanacaktır.

TL'nun görüşü alınacaktır.

İnsanların hareketi nedeniyle oluşan meyil

Stabilite eğrileri, öngörülen tüm yükleme durumları için

açısı

hazırlanacak ve serbest yüzey etkileri hesaplamada dikkate alınacaktır.

İnsanların, teknenin bir tarafına toplanması durumunda,

başlangıç

stabilitesi,

fribord

güvertesinin suya girmesindeki açıdan daha

Stabilite

eğrileri,

genel

olarak,

dizayn

triminde

hesaplanacaktır.

büyük bir meyil açısı oluşmayacak tarzda olacaktır. Bu açı, hiç bir surette, 10°'den büyük

Ancak, çalışma trimi veya geminin yerleşim formu

olamaz.

nedeniyle oluşacak trim değişimi, doğrultucu kolda önemli

Boyu 20 m. den küçük olan teknelerde, statik

alınacaktır.

bir etki doğuracak tarzda ise, bu trim değişimi dikkate meyil açısı, güvertenin suya girmesinden önce 0,1 m. friborda karşılık gelen açıyı veya 12°'yi (hangisi küçükse) geçmemelidir.

Eğer bordalarda, açık güvertede veya üst yapılarda; tekneye su girmesine ve aşırı su dolumu nedeniyle teknenin batmasına yol açabilecek olan su geçmez

d)

Dönme nedeniyle oluşan meyil açısı

şekilde

kapatılamayan

açıklıklar

varsa,

eğriler

bu

açıklıkların suya girdiği meyil açısına kadar hazırlanacak Aşağıdaki

formül

yardımıyla

MR

meyil

momentinin hesaplanmasındaki söz konusu açı 10°'yi geçmemelidir:

ve teknenin, bundan sonra doğrultucu kolunun olmadığı kabul edilecektir.

Ek – Stabilite

E-3

Doğrultucu kolun hesabında, güverte kaplamasının üst

15, 17 veya 18. Kural'ına uygun olması durumunda,

yüzeyine kadar olan hacim dikkate alınacaktır. Ahşap

güverte evlerinin içinde yer alan güverte açıklıkları

teknelerde,

"kapalı" olarak kabul edilebilir.

ölçüler

tekne

kaplamasının

dışından

alınacaktır. İkinci veya daha üst sıra güverte evleri dikkate alınmaz,

2.3.2

Stabilite eğrilerinin hesaplanmasında göz

önüne alınacak kısmi güverteler, güverte evleri ve

ancak bunların içindeki destekleyici güverte açıklıkları kapalı olarak kabul edilebilir.

diğer üst yapılar Güverte veya perdelerde yer alan küçük açıklıklar (halat, Aşağıda belirtilen üst yapılar etkin üst yapı olarak kabul

halat donanımı veya zincirlerin geçişi için gereken

edilebilir:

açıklıklar veya frengi delikleri, boşaltım ve sıhhi tesisat boru geçişleri gibi), 30°'den büyük bir açıda suya girdikleri

-

Birinci ve ikinci sıra kapalı üst yapılar,

takdirde, dikkate alınmayabilir.

-

Fribord güvertesi üzerinde yer alan güverte evleri.

Eğer bu açıklıklar 30° veya daha küçük bir açıda suya girerse, ve TL bunları su dolması için önemli kabul

Ancak, bunun için aşağıdaki koşulların sağlanması

ederse, söz konusu açıklıklar, "açık" olarak hesaba

gerekir:

alınacaktır.

Üst yapılar;

Kapatma düzenlerinin etkinliği dikkate alınarak, tranklar ve ambar ağızları "kapalı" olarak kabul edilebilir.

a)

Mukavemet

yönünden

yeterli

boyutlarda

olmalıdır,

Herhangi bir açıklıktan su dolması nedeniyle, teknenin batmasının söz konusu olabileceği açıda, statik stabilite

b)

Fribord markası verilmesi gerekmese dahi,

eğrilerinin son bulduğu ve bu açıda, teknenin stabilitesini

değiştirilmiş haliyle 1966 Uluslararası Yükleme

tamamen kaybettiği kabul edilecektir.

Sınırı Antlaşması (ILLC, 1966) Kural 3(10) (b)'de belirtilen koşullara uygun olarak, kapalı

Ancak, kapalı olarak kabul edilmeyen üst yapılar;

olmalıdır.

açıklıklarından su dolumu söz konusu olan açıya kadar statik stabilite hesaplarında dikkate alınabilir. (Bu açıda,

c)

İkinci sıra kısmi üst yapılar için, her durum için

statik stabilite eğrisi bir veya daha çok kademe yapar ve

ayrı ayrı inceleme yapılmak kaydıyla, diğer tip

bundan sonraki hesaplamalarda su ile dolu olan mahal

kapatma düzenleri kabul edilebilir.

dikkate alınmaz).

İnsanların daireleri

bulunması veya

gerekebilen

makina

mahallere

üstteki

diğer

Boyu L ≤ 20 m. olan teknelerde, sadece ilk sıra üst yapılar etkin olarak kabul edilir.

güverteden giriş olmalıdır. Diğer kapılar kapalı kalmalıdır.

Güverte evinin her iki tarafında da kapılar varsa, üstten giriş gerekmeyebilir.

Üstten

giriş

nedeniyle,

(gereken

etkin

olarak

yerlerde)

olanağı

kabul

edilmeyen

olmaması güverte

2.4

Buzla kaplı yüzeylerin stabiliteye etkisi

evlerinde, kapatma düzeni bulunmasa da, güverte evlerinin içinde yer alan üst güverte açıklıkları "kapalı"

ILLC 1966'da belirtilen kış mevsimi bölgelerinde kışın

olarak kabul edilebilir.

seyir

yapan

teknelerde;

deplasman

artışı,

ağırlık

merkezinin yükselişi ve açık güvertelerdeki buz oluşumu Kapıların, ILLC 1966-Kural 12'ye uygun olmaması nedeniyle, üst yapıların etkin olarak kabul edilemediği hallerde, kapatma düzenlerinin söz konusu Antlaşmanın

nedeniyle rüzgara maruz alanın artışı hesaba katılacaktır.

E-4

Ek – Stabilite

Buz oluşumun stabilite üzerindeki etkisi hesaplanırken,

-

Zincirlikler, tam yüklü durumda, normal olarak

buz kütlesi, ilave bir yük olarak alınacak ve tonaja

malzeme bagaj ve güvenlik donanımı bulunan

eklenmeyecektir.

mahaller: %60

2.5

Stabilite bilgileri

Tüm yatlarda, çeşitli servis koşulları ile ilgili stabilitenin

-

Makina dairesi: %85

-

Sıvı taşıyıcı tanklar: %0 veya %95, en kötü

belirlenmesi amacıyla, güncelleştirilmiş stabilite bilgileri

koşulu oluşturan değer seçilir.

bulunacaktır.

3.

Bölmeleme ve Yaralı Stabilite

3.1

Genel

Bölmeleme ve yaralı stabilite gereksinimlerinin kontrolü zorunlu değildir. Gereken hallerde, bu maddeye uygunluk

-

Tüm diğer mahaller: %95.

3.4

Çift dip

Boyu L>50 m. olan tekneler, SOLAS 1974 (değişimler dahil)'e göre çift dipli olacaktır.

sağlanacaktır.

3.2

4.

Yelkenli Teknelerin Stabilitesi

4.1

Genel

Bölmeleme ve yaralı stabilite gereksinimleri

Tüm tekneler, SOLAS 1974 Antlaşmasında tanımlanan sınır hattı suya girmeyecek şekilde bölmelenecek ve

Yelkenli teknelerin stabilite kontrolü aşağıda özetlenen

yaralanmadan sonra herhangi bir bölmesinin su ile

yönteme göre yapılabilir. Bu kontrolde, sabit şiddetteki

dolmasında pozitif stabiliteye sahip olacaktır.

yanal rüzgarlara karşı yeterli stabilitenin bulunduğu da incelenmelidir.

Bölmeleme boyunun kontrolü gerekli değildir. Ancak, yaralanmadan sonra teknenin son durumu ve asimetrik

Hesaplarda, rüzgar kuvvetinin teknenin ve yelkenlerin

su dolması halinde denge sağlandıktan sonraki durumu,

rüzgara açık tarafından etki ettiği kabul edilir. Bu kuvvet

aşağıdakiler sağlanacak tarzda kontrol edilecektir:

rüzgar ile aynı yönde, rüzgara açık yüzeyin geometrik merkezinde ve teknenin boyuna simetri eksenine dik

-

Simetrik su dolması halinde, sabit deplasman

yönde etki ettiği varsayılır.

yöntemine göre hesaplanan artık metasantr yüksekliği, pozitif ve en az 50 mm. olacaktır; -

Asimetrik su dolması halinde, toplam meyil 7°'yi geçmemelidir, ancak, özel hallerde TL daha büyük meyil açılarını kabul edebilir;

-

Su ile dolmanın son aşamasında, sınır hattı hiçbir zaman aşılmayacaktır.

(değişimler

dahil)

Kısım

Stabilite gereksinimleri

Teknenin rüzgar etkisine karşı doğrultma yeteneği; tam, kısmi ve fırtına yelkenleri açılmışken ve tüm servis koşullarında incelenecektir. Şekil E-1'de verilen eğri esas alınarak, aşağıdaki koşulların sağlanması halinde, teknenin söz konusu edilen stabilite gereksinimlerini karşıladığı kabul edilir:

Yaralanma bölgesinin kabul edilen boyutları, SOLAS 1974

4.2

II-1'de

-

Başlangıç stabilitesi, GM0 ≥ 0,6 m;

öngörülen

boyutlardır.

-

Doğrultucu kolun pozitif alanının uzanımı θp ≥ 90°;

3.3

Permeabilite -

Statik denge açısı θ1, fribord güvertesi stringer

Bölmeleme hesaplarında, aşağıda belirtilen permeabilite

levhasının suya girdiği açının %80'inden fazla

değerleri kullanılacaktır:

değil. Bu değer hiçbir zaman 20°'den fazla olamaz;

Ek – Stabilite -

Maksimum doğrultucu kol GZMAKS ≥ 0,3 m. ve

E-5 Burada;

35°'den az olmayan bir meyil açısında; K -

Aktif denge açısı θd, doğrultucu kol eğrisi ile

= Rüzgar basıncına bağlı ve aşağıda verilen bir katsayı:

yatırıcı kol eğrilerinin altında kalan alanların birbirine eşit olduğu açı. Bu değer -hangisi

- 0,012 tam yelkenli durum

küçükse- 45°'den veya θF'den büyük olamaz.

- 0,018 kısmi yelkenli durum -

As / A1 >1,5 - 0,029 fırtına yelkenli durum Burada; A

= Üst yapılar, direkler, vs. dahil olmak üzere,

As = doğrultucu kol eğrisi altındaki alan,

teknenin suya giren kısmının boyuna simetri

A1 = meyil ettirici kol eğrisi altındaki alan.

düzlemdeki

eksenindeki

projeksiyon yelkenlerin

alanı çeşitli

ile

aynı

durumlardaki

alanlarının toplamı (çakışmalar hariç tutularak)

4.3

2

Meyil ettirici kol eğrisi

olarak verilen rüzgara açık yüzey alanı [m ],

Meyil ettirici kol değeri, aşağıdaki formülden elde edilir

H

[m] :

= Yukarıda belirtilen A alanı ile omurganın suya giren kısmının boyuna simetri eksenindeki projeksiyon alanının merkezi veya suya giren

B = 1

2

K ⋅ A ⋅ H ⋅ cos θ ∆

kısmın

yaklaşık

yarı

arasındaki mesafe [m], ∆

Şekil E.1

= Deplasman [t].

yüksekliği

noktası