145-April-2006 - Safari Gujarati Magazine

A-PDF Merger DEMO : Purchase from www.A-PDF.com to remove the watermark

±_¿ fi_ — 145

à ±ıÏ’˛·, 2006 à «ˆhÎ-‰ˆÂά 1928

÷_hÎÌ, ‹ƒ¿ ±fiı ≠¿Î¿ — fi√ıLƒ ω…› Á_’Îÿ¿ — ËWν· ’W¿HÎν ‹¬M≤Wà ÏÕ{Î¥fi ÷◊Î ·ı±ÎµÀ˚Á — ËWν· ’W¿HÎν ¿·Î ÁËΛ¿˘ — ¿ı‰ «Î‰ÕÎ, ±Ï‹÷ ÂÎË ‹ÎÏ·¿ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ. ±‹ÿΉÎÿ. ‹ƒHÎV◊Îfi — ±ı·Î¥Õ ±˘ŒÁıÀ, √˘‹÷Ì’fl, ±‹ÿΉÎÿ. Ï¿o‹÷ — ’_ÿfl wÏ’›Î 12 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 180. ’flÿı‹Î_ — wÎ.1,300 24 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 360 ‰ı⁄ÁÎ¥À — www.safari-india.com ¥-‹ı· — ·‰Î…‹ ‹ÎÀı — subscriptions@safari-india.com

ÁÒ«fi˘, ’˛Ï÷¤Î‰˘ ÷◊Î ±L› ‹ÎÏË÷Ì ‹ÎÀı — info@safari-india.com

’hÎT›‰ËÎflfi_ Áflfi΋_ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ, 212- 215, ±Îfi_ÿ ‹_√·-3, ¿˘fl ⁄Λ˘Àı¿fiÌ Á΋ı, ’Ïfl‹· ø˘ÏÁ_√ ’ÎÁı, ±ıÏ·Á⁄˛Ì…, ±‹ÿΉÎÿ-380006. Œ˘fi fi_⁄Á˝ — 2646 16 98 ÷◊Î 2643 80 33 Copyrights : Harshal Publications 212 to 215, Anand Mangal-3, Opp. Core Biotech, Near Parimal Crossing, Ellisbridge Ahmedabad-380 006.

Tel. : 2646 16 98 / 2643 80 33

¿Î›‹Ì √˛ÎË¿˘±ı ’hÎT›‰ËÎfl ‰¬÷ı ’˘÷Îfi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl ±«Ò¿ ·¬‰˘. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

√›Î ‹ÏËfiı ±Î’HÎı I›Î_ ⁄ı ’˛Á_√˘ ±ı‰Î ⁄L›Î ¿ı …ı ¤Îfl÷Ì› ±◊˝÷_hÎfiÎ Œı·Î÷Î T›Î’fiÎ ÷ı‹… ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ⁄Ωfl‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ¿o’fi̱˘fi_ V÷fl ÿÂν‰÷Î ⁄ıVÀ µÿÎËflHÎ ⁄fiÌ flèÎÎ. ⁄ıµ ’˛Á_√˘ ‰ÎflÎŒfl÷Ì Ωı≥±ı. Ï⁄fi’fl_’flÎ√÷ ∂Ω˝j΢÷ √HÎÎ÷Ì ’‰fi«yÌfi_ ±Î’HÎı I›Î_ ‰W΢˝◊Ì µI’Îÿfi ¿fl÷Ì ’ÒHÎıfiÌ Á{·˘fi fi΋fiÌ ¿o’fi̱ı ‹Î«˝fiÌ 17 ‹Ì ÷Îfl̬ı ⁄ı„S…›‹fiÌ ËÎfiÁıfi ÀˇÎLÁ‹ÌÂfi ≥LÀflfiıÂfi· fi΋fiÌ ¿o’fiÌfiı wÎ.2500 ¿fl˘Õ‹Î_ ¬flÌÿÌ ·Ì‘Ì. ’‰fi«yÌ ‹ÎÀı ωLÕ À⁄ν≥fi ⁄fiΉ÷Ì Ï‰rfiÌ ÷ı ⁄ÌΩ fi_⁄flfiÌ ‹˘ÀÌ ¿o’fiÌ Ë÷Ì. ËÎfiÁıfifiÎ ¿Îfl¬Îfi΋Î_ ˉı Á{·˘fi ’˘÷ÎfiÎ ⁄˛ÎLÕ fiı‹ ÷ı‹… Àı„@fi¿· ÁË›˘√ Ëı ωLÕ À⁄ν≥fi ÷ˆ›Îfl ¿flÂı. Á{·˘fiı ¤flı·Ì ⁄Ì∞ ŒÎ‚ »ı¿ «Ìfi‹Î_ »ı, F›Î_ ÷ı wÎ.258 ¿fl˘ÕfiÎ …_√Ì fl˘¿ÎHÎ ÁÎ◊ı ’˘÷Îfi_ fi‰_ ¿Îfl¬Îfi_ V◊Î’Ì flËÌ »ı. ±Î “ωÿıÂÌ ±Îø‹HΔfiı «Ìfiı ‹Îfi¤ıfl ±Î‰¿Î›* »ı, ¿ı‹ ¿ı ωÿıÂÌ ‹ÒÕÌfiı ÿıÂfiΠω¿ÎÁ‹Î_ ÷ı ‰Î’flÌ Â¿Âı. ˉı ⁄ÌΩı ’˛Á_√ ¿ı …ı ¤Îfl÷fiÌ ÕΘ. flı~Ì{ ·ı⁄˘flıÀflÌ{fiÎ fi΋ı ÿ…˝ ◊›˘. ¤Îfl÷fiÌ ÀΘ’-Àıfi ŒÎ‹Î˝V›ÏÀ¿· ¿o’fi̱˘‹Î_ ⁄ÌΩ ø‹ı Ï⁄flÎ…ı·Ì ÕΘ. flı~Ì{ ·ı⁄˘flıÀflÌ{ı ’HÎ Á{·˘fifiÌ ‹ÎŒ¿ ‹˘À˘ Á˘ÿ˘ ’ÎÕu˘ »ı. ‹Î«˝ 4, 2006 fiÎ fl˘… …‹˝fiÌfiÌ ⁄ÌÀΌ΋˝ fi΋fiÌ ŒÎ‹Î˝ ¿o’fiÌfiı ÷ıHÎı ¬flÌÿÌ ±fiı ÷ı ⁄ÿ· wÏ’›Î ±œÌ ËΩfl ¿fl˘Õ √HÎÌ ±ÎM›Î. ˉı ÷ı ¿o’fiÌ ’fl Á_’ÒHν ‹ÎÏ·¿Ì ÕΘ. flı~Ì{ ·ı⁄˘flıÀflÌ{fiÌ »ı. ¤Îfl÷Ì› ±◊˝÷_hÎfiÌ ⁄ÿ·Î÷Ì ÷Á‰Ìflfi˘ A›Î· ±Î’‰Î ‹ÎÀı Á{·˘fifi˘ ÷◊Î ÕΘ. flı~Ì{ ·ı⁄˘flıÀflÌ{fiÎı ÿά·Îı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÀÎ_@›Îı ¿ı ⁄ıµ ’˛Á_√ ÷ÎΩ »ı ÷ı‹ flı¿˘ÕÛ-⁄˛ı¿fl ’HÎ »ı. ¿˘≥ ¤Îfl÷Ì› ¿o’fi̱ı ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ±ÎÀ·Ì …_√Ì fl¿‹fiÎ ÁÎÀ΋Î_ ωÿıÂÌ ¿o’fiÌfiı ¬flÌÿÌ fi◊Ì. ±Î ⁄ıµ ’˛Á_√˘ ¤Îfl÷Ì› ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ·¬Î≥ Â@›Î ÷ı ‹ÎÀı ¿›_ ’Ïfl⁄‚ ÏfiÏ‹kÎ ⁄L›_ ˢ‰Îfi_ ‹Îfi˘ »˘ ? ¿˘≥ ±ı¿Îÿ ’Ïfl⁄‚ ÷˘ ΩHÎı fi◊Ì, ’HÎ ÁΈ◊Ì ‹Ëk‰fi_ ±ı … ¿ı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ¤Îfl÷ ’˘÷ı ±Î‰Î_ “T›Î’ÎflÌ ±Îø‹H΢” ¬Î‚Ì «Ò@›_ »ı. “±Îø‹H΢”fiÌ Âw±Î÷ ◊≥ 1991 fiÎ ±flÁÎ◊Ì ¿ı F›Îflı wÏœ«V÷ (±fiı ±‹¿ Ëÿı ÁÎQ›‰ÎÿÌ) ω«ÎflÁHÎÌ ’Õ÷Ì ‹Ò¿Ìfiı ±Î’HÎı µÿÎfl ±ÎÏ◊˝¿ fiÌÏ÷ ±’fiΉÌ. ÿıÂfiÎ ±◊˝÷_hÎfiı ’Ëı·Ì ‰Îfl ‰ˆÏr¿ ⁄Ωfl‹Î_ ¬ÒS·_ ‹Ò¿Ì ÿı‰Î›_. ’ıMÁÌ ¿˘·Î, ¿˘¿Î ¿˘·Î, Ï¡À˘ ·ı≥{, fiıÂfi· ’ıfiÎÁ˘Ïfi¿, Á˘fiÌ, √Õ›fl, Ï…·ıÀ ‰√ıflı …ı‰Ì ¬‹÷Ì‘fl ‹„SÀ-fiıÂfi· ¿o’fi̱˘fiı I›Îflı ¤Îfl÷‹Î_ flÁ ’Õu˘. ¤Îfl÷fi_ ‰HάıÕΛı·_ ±⁄Ωı ÕΘ·flfi_ ⁄Ωfl ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı ±ı ¿o’fi̱˘±ı ±ËŸ Á΋ÀÎ_ ‘΋Î_ fiÎA›Î_ I›Îflı ÷ı‹fiÎ ±ı C΢ÕÎ’Òfl Á΋ı ÁÎQ›‰ÎÿÌ Ï‰«Îfl˘ ‘flΉ÷Ì ±fiı¿ V‰›_Áı‰Ì Á_V◊α˘ ωfl˘‘fiÎ_ ’ÎÏÀ›Î_ ·≥fiı ‹ıÿÎfiı ’ÕÌ. flÎ≥fi˘ ’‰˝÷ ¿flÌfiı µËÎ’˘Ë ‹«ÎT›˘. ωÿıÂfiÎ Á’flΩ›LÀ˘ ±Î’HÎÌ ¿o’fi̱˘fi˘ Ï⁄{fiıÁ C΋fl˘‚Ì fiάı ±fiı Áfl‰Î‚ı ¤Îfl÷‹Î_ ⁄ı¿ÎflÌ ±ÎHÎÌ ÿı ±ı‰Ì ÷ı‹fiı ¤Ì÷Ì Ë÷Ì. Ë¿Ì¿÷ı ±ı ¤Ì÷Ì flά‰Îfiı ¿˘≥ ¿ÎflHÎ fi Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ÿflı¿ ‹„SÀ-fiıÂfi· ¿o’fiÌ ¤Îfl÷‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_ ¤ı√Î ±⁄Ωı wÏ’›Î ’HÎ fiÎ¬Ì flËÌ Ë÷Ì. ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘ ‹ÎÀı fl˘…√ÎflÌfiÌ fi‰Ì ÷¿˘ ÷ıHÎı ¬˘·Ì ±Î’Ì Ë÷Ì. ωÿıÂÌ ¿o’fi̱˘fiÎ ±Î√‹fifiı ’√·ı ◊›ı·˘ ÁΈ◊Ì ‹˘À˘ ·Î¤ ±ı ¿ı ¤Îfl÷fiÎ ⁄Ωfl‹Î_ V’‘νfi_ ÷k‰ ’Ëı·Ì ‰Îfl ±ÎT›_. ’ÏflHÎ΋ı ±ı¿«øÌ ÂÎÁfi ¤˘√‰÷Î µI’Îÿ¿˘fiÎ ‹Î◊ı ‰W΢˝ Á‘Ì flËı·˘ ÷Î… ·Î_⁄ı √΂ı ∂÷›˘˝ ±fiı µ’¤˘¿÷ÎfiÎ ‹Î◊ı ÷ı ¢P›˘. “¿L{u‹fl ≥{ ‘ Ï¿o√” ±ı V·˘√fi ’˛ı„@À· V‰w’ı ΩHÎı ¿ı ±‹·Ì ⁄L›_. ±Î ⁄‘˘ ¿‹Î· µÿÎfl ±ÎÏ◊˝¿ fiÌÏ÷fi˘, …ıfiÎ ¿ÎflHÎı ¤Îfl÷‹Î_ …_√Ì Ï‰ÿıÂÌ ‹ÒÕÌ ±Î‰Ì, ⁄ıL¿˘±ı »^|ı ËÎ◊ı Ï‘flÎHÎ Âw ¿›* ±fiı ¿˘ÂıÀ΋Î_ ’ÒflΛı·Ì Á{·˘fi ÷◊Î ÕΘ. flı~Ì{ ·ı⁄˘flıÀflÌ{ …ı‰Ì ËΩfl˘ ¿o’fi̱˘fiı ±¤÷’Ò‰˝ ω¿ÎÁ ¿fl‰ÎfiÌ ÷¿˘ ‹‚Ì. ±Î ¿‹Î· …ıHÎı ¿flÌ ⁄÷ÎT›˘ ±ı µÿÎfl ±ÎÏ◊˝¿ fiÌÏ÷fiÎ ’˛HÎı÷Î ’΋·Î’˝Ï÷ ‰ıÓ¿À fiflÏÁ_Ë flΉfiı ±Î…ı ¿˘HÎ ›Îÿ ¿flı »ı ? ¤Îfl÷fiÎ ±ı ¤÷’Ò‰˝ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ÿıÂfiı µF…‰‚ ¤Ï‰W› ±Î’Ìfiı ’˘÷ı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ÁΉ ¤·Î≥ √›Î »ı. µÿÎfl ±ÎÏ◊˝¿ fiÌÏ÷fiÎ ’_ÿfl‹Î ‰Wν ÏfiÏ‹kÎı ±ı¿ --ËWν· ’W¿HÎν Á·Î‹ ±ı ÿÌCνºWÀÎfiı fi΋ !à 1

à B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ±ı¿ ÷ÎΩı flÌ’˘ÀÛ ‰Î_«˘, …ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ fiıÂfi· Vfi˘ ±ıLÕ ±Î≥Á ÕıÀÎ ÁıLÀfl fi΋fiÌ (fiÎÁÎ ËV÷¿fiÌ) Á_V◊αı √›ı ‹ÏËfiı ±ÎM›˘ »ı. B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÌ M≤J‰ÌfiÎ µkÎfl ‘˛‰ ’˛ÿı ’fl ¿ı‰Ì fiÃÎflÌ ±Áfl˘ ’Õı »ı ÷ıfi˘ ±P›ÎÁ ±ı Á_V◊Î 1978 fiÌ Áη◊Ì ¿flÌ flËÌ »ı. 2005 fiÎ ‰Wνfi˘ ÷ıfi˘ flÌ’˘ÀÛ …HÎΉı »ı ¿ı µkÎfl ‘˛‰ ’˛ÿıÂfiÎ Á‹ƒÌ ⁄flŒfiÌ «Îÿfl ˉı ⁄Ë ’Î_¬Ì ◊≥ »ı. (2005 fi_ ‰Wν µkÎfl ‘˛‰ ’˛ÿıÂfiÎ ≥Ï÷ËÎÁfi_ ÁΈ◊Ì ËΘÀ ‰Wν Ë÷_. ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi‹Î_ ±ı ‰WÎı˝ 0.730 Áı„S›Áfi˘ ‰‘Îfl˘ fi˘Ó‘Λ˘ Ë÷˘.) ±ËŸ fi¿Â΋Î_ ÿÂνT›_ »ı ÷ı‹ ⁄ÏŒÛ·Ì «Îÿflfi˘ Œı·Î‰˘ ±ı¿ Á‹›ı »ı¿ flÏ›ÎfiÎ ÁÎ≥Ï⁄Ïfl›Î Á ‘ Ì Ë÷˘--±fiı ÷ı fi  _ ¿< · ZÎı h ÎŒ‚ Ë÷ _ 70,00,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl ! M≤J‰ÌfiÎ ‰‘Ì flËı·Î ÷Î’‹Îfiı ’Î_« … ‰Wν‹Î_ ⁄flŒfiı ±ıÀ·˘ ’Ì√Î‚Ì ‹Ò@›˘ ¿ı ±Î…ı ÷ı 53,00,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl ’Òfl÷˘ ÁÌÏ‹÷ flè΢ »ı. fiıÂfi· Vfi˘ ±ıLÕ ±Î≥Á ÕıÀÎ ÁıLÀflfiÎ ÷…i΢fi_ ‹Îfi‰_ »ı ¿ı B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÌ Á‹V›Î ‰÷˝‹Îfi ÿflı «Î· flËÌ ±fiı M≤J‰Ìfi_ ÁflıflΠ÷΋’Îfi Ωı ‰‘÷_ flèÎ_ ÷˘ «Î· ÁÿÌ ’ÒflÌ ◊÷Î Á‘Ì‹Î_ µkÎfl ‘˛‰ ’˛ÿıÂfi˘ ⁄flŒ ¿ÿΫ Á_’ÒHν fiÎ⁄Òÿ ◊Λ ÷ı‹ »ı.à

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

5fUyjflgff+ afo:;tffgff[gf[ 5f;flgff[ jff/tf]+ u,ff[af,f jff[Ldf:+uf

‰L› ∞‰˘fiÎ_ Á_flZÎHÎ ‹ÎÀı ‰ˆÏr¿ ‘˘flHÎı ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷Ì ‰SÕÛ ‰Î≥SÕ·Î≥Œ ŒLÕ (À>_¿‹Î_ WWF) Á_V◊αı Ïˋη›fiÌ ’Ì√‚÷Ì ÏË‹ÁÏfl÷α˘ ωÂı Ë‹HÎÎ_ ±ı¿ ‰ˆiÎÎÏfi¿ flÌ’˘ÀÛ ’˛√À ¿›˘˝. ‰ˆiÎÎÏfi¿ flÌ’˘ÀÛ ’›Î˝‰flHÎfiı ·√÷˘ ˢ› ÷˘ V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ÷ı Ï«_÷Î…fi¿ ˢ›. WWF fi˘ flÌ’˘ÀÛ ’HÎ ’˛¿ÚÏkÎωt˘fiı Ï«_÷Î ¿flΉı ÷ı‰˘ »ı. Ïˋη›fiÌ ’‰˝÷‹Î‚΋Î_ ËΩfl˘ ÏË‹fiÿ̱˘ ±Î‰ı·Ì »ı, …ı‹fi˘ ¿<· ωV÷Îfl ·√¤√ 37,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·˘ ◊Λ »ı. WWF fiÎ ‹÷ı ±ı …_√Ì Ï‰V÷Îfl ’ˆ¿Ì 67Ñ …ıÀ·Î ωV÷Îfl ’fl B·˘⁄· ‰Î˜Ï‹*√fiÌ ‹ÎÃÌ ±Áfl˘ Ωı‰Î ‹‚Ì »ı. M≤J‰ÌfiÎ ‰‘÷Î ÁflıflΠ÷Î’‹Îfifiı ·Ì‘ı ⁄flŒ ø‹Â— ’Ì√‚÷Îı Ω› »ı ±fiı ÏË‹fiÿ̱˘ ±HΑΛν ‰ı√ı ’˘÷Îfi_ ¿ÿ Á_¿˘«Ì flËÌ »ı. √_√Î fiÿÌfi_ ±ZΛ’ÎhÎ √HÎÎ÷Ì √_√˘hÎÌ ÏË‹fiÿÌ ‰ÎÏWν¿ 23 ‹ÌÀfl ·ı¬ı ’Ì»ıËà ¿flÌ flËÌ »ı. fiı’΂fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ I›Î_ ¬Q⁄Ò ÏË‹fiÿÌfiÌ ’HÎ ±ı‰Ì … ’Ïfl„V◊Ï÷ »ı. ±ıÕ‹LÕ ÏË·ıfḻı ±fiı fi˘√ı˝ ÷ıfiÏÁ_√ı 1953‹Î_ ¬Q⁄Ò ÏË‹fiÿÌfiÎ flV÷ı ±ı‰flıVÀ ’fl ±Îfl˘ËHÎ ¿›* Ë÷_ ±ı ‰¬÷ı ÏË‹fiÿÌfi˘ …ı T›Î’ Ë÷˘ ÷ı ±Î…ı ’«ÎÁı¿ ‰Wν ’»Ì ·√¤√ «Îflı¿ Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·˘ CÎÀÌ √›˘ »ı. µkÎfl-’Ïç‹ı ÷ÎÏ…Ï¿V÷Îfi‹Î_ ±Î‰ı·Ì …√÷fiÌ ÁΈ◊Ì ‹˘ÀÌ ÏË‹fiÿÌ ŒıÕ«ıL¿˘‹Î_ (…‹HÎÌ ÷Á‰Ìfl) ’HÎ ’Ì»ıËÃfi˘ ÿ˘fl Ωı‰Î ‹Y›˘ »ı. Ïˋη› ’‰˝÷‹Î‚ÎfiÌ ÏË‹fiÿ̱˘ ‰WÎı˝ÿËÎÕı 86,00,000 CÎfi ‹ÌÀfl …ıÀ·_ ’̉ηΛ¿ ‹ÌÃ<_ ’ÎHÎÌ √_√Î, ÏÁL‘, ⁄˛õ’hÎ, ≥flΉ÷Ì, ›·˘ fl̉fl ±fiı ›Î_√IÁı …ı‰Ì fiÿ̱˘fiÎ V‰w’ı ¤Îfl÷, ⁄Î_ √ ·Î ÿı  , Q›Îfi‹Îfl, ’ÎÏ¿V÷Îfi ±fiı «Ìfifiı ±Î’ı »ı. ÏË‹ÁÏfl÷α˘ Ωı ËηfiÎ ‰ı√ı ’Ì»ıËà ¿fl÷Ì …Âı ÷˘ ≥.Á. 2100 Á‘Ì‹Î_ ÷ı‹fi_ ±„V÷I‰ ·√¤√ fiÎ⁄Òÿ ◊Âı ±ı ‰  _ WWF fiÎ ÷…i΢fi _ ‹Îfi‰_ »ı. ÿÏZÎHÎ ±ıÏ›ÎfiÌ 30 ◊Ì 40 À¿Î ’˛Ωfiı I›Îflı ’̉ÎfiÎ ’ÎHÎÌfiÌ ¬ı« Ó ‰fl÷ΛΠωfiÎ flËı‰ÎfiÌ fi◊Ì.à 7

For Your Information

‰Î›¿Î — ¿˘·ıVÀfl·◊Ì Ëo‹ıÂÎ ⁄«‰_ Ωı≥±ı, ¿ı‹ ¿ı V‰ÎVJ› ‹ÎÀı ±ı «fl⁄Ì›@÷ ’ÿÎ◊˝ fi¿ÁÎfi¿Îfl¿ »ı.

‰ÎV÷ω¿÷Î — ±ı¿ ’˛ffi ÷fl÷ K›Îfi ’fl ±Î‰ı »ı — ‰Ê˘˝◊Ì fiı√Ïı À‰ ’„O·ÏÁÀÌfi˘ ¤˘√ ⁄fi÷Î ±Î‰ı·Î ¿˘·ıVÀfl·‹Î_ Ωı ±‰√H΢ … ¤›Î˝ ˢ› ÷˘ ‹ÎHÎÁ ÁÏË÷ ·√¤√ ÿflı¿ Á∞‰fiÎ ÂflÌflı µIøÎ_Ï÷ ÿflQ›Îfi ¿˘·ıVÀfl·fiÎ µI’Îÿfi ‹ÎÀıfi_ ¬ÎÁ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· ÷_hÎ ¿ı‹ ω¿ÁÎT› _? ±Î Á_›˘…fi/C27H46O ’˛I›ı ŒÕ¿˘ ’ıÿÎ ◊Λ ±ı‰˘ ÷ıfi˘ ŒflÌ ŒflÌfiı ±ı¿‹ÎhÎ (»÷Î_ @›Îflı¿ Ωfi·ı‰Î) ±‰√HΠˢ› ÷˘ ±ı ¿ı ‘‹fiÌ‹Î_ ±Î_÷Ïfl¿ Á’ÎÀÌ ’fl ÷ıfiÎ ’˘’ÕÎ ⁄Î{uÎ ’»Ì ·˘ËÌfi_ “±˜À ≥{” ‰Ëfi ◊÷ _ fi◊Ì, ±ı À ·ı wÏ‘flÎϤÁflHÎfi_ ≥WÀ÷‹˚ ·ı‰· …‚‰Î› ±ı ‹ÎÀı ‰‘ Ωıfl ·ÕΉ÷_ ±fiı O·Õ ’˛ıÂfl ‰‘Îfl÷_ xÿ› ·Î_⁄ı √΂ı Œı· Ω› »ı. ’fl_÷ ±ÎÀ·Î‹Î_ ¿˘·ıVÀfl·fi˘ ⁄‘˘ ’Ïfl«› ±Î‰Ì √›˘ ? ⁄Λ˘¿ıÏ‹VÀˇÌfiÌ fi…flı Ωı÷Î_ ÷˘ fiÏË, ¿ı‹ ¿ı ÏÁyÎfiÌ ⁄Ì∞ ÁÎ≥Õ ’HÎ ±˘‚¬‰Î·Î›¿ »ı--±fiı ÷ı …‹Î ’ÎÁ_ ¿˘·ı V Àfl·fiÎ fiı √ ı Ï À‰ ’Ëı · Ò ¿fl÷Î_ ±fiı¿√b_ ‹…⁄Ò÷ »ı. ±ı¿ ‰Î@›‹Î_ ¿Ë˘ ÷˘ ¿˘·ıVÀfl· ωfiÎ ‹Îfi‰∞‰fi Á_¤‰ı fiÏË. ±Î flèÎÎ_ ÷ıfiÎ_ hÎHÎ ⁄Ïfi›ÎÿÌ ¿ÎflH΢— à Á˙◊Ì ‹Ëk‰’ÒHν ±ı‰Î VÀıfl˘≥Õ ’˛¿ÎflfiΠˢ‹˘˝LÁ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀıfi˘ ¿Î«˘ ‹Î· ¿˘·ıVÀfl· »ı. ±ı¿ VÀıfl˘≥Õ Ë˘‹˘˝fi ±ıLÕˇ˘…ıfi »ı, …ı ’vÊfiÎ ÂflÌflfi_ ’vÊ …ı‰_ CÎÕ÷fl ¿flı »ı. ÿÎœÌ-‹Ò»◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ±ı¿ÿo flı ¤flΉÿÎfl VfiΛ‰Î‚Î ÂflÌflfi_ √Ãfi ÷ıfiÎ ’˛÷Î’ı ◊Λ »ı. jÎÌfiÌ ÂflÌflfl«fiÎ 8

‰‚Ì ±ıVÀˇ˘…ıfi ¿Ëı‰Î÷Î ⁄ÌΩ VÀıfl˘≥Õ Ë˘‹˘˝fifiı ±Î¤ÎflÌ »ı. ±ıVÀˇ˘…ıfifiÎ ÷◊Î ±ıLÕˇ˘…ıfifiÎ flΘ ‹ÏÀÏfl›· ÷flÌ¿ı ÂflÌfl‹Î_ ¿˘·ıVÀfl· fi ˢ› ÷˘ ’A÷ ‰›ı jÎÌ ±fiı ’vÊ ±ı‰˘ ’ΛÎfi˘ ΩÏ÷¤ıÿ ÁΩ˝› fiÏË. à ÂflÌfl‹Î_ ¿˘·ıVÀfl·fi_ ⁄Ì…\_ ¿Î›˝ ’HÎ ±√I›fi_ »ı. ±Î «fl⁄Ì›@÷ Á_›˘…fi ¿˘ÏÀÛ¿˘VÀıfl˘≥Õ fi΋fiÎ …\ÿΠˢ‹˘˝LÁ ’ıÿÎ ¿flı »ı , …ı ± ˘ ¬˘flοfiÎ ’˛ ˘ ÏÀfifiı ’«Î‰‰Î‹Î_ ÷ı‹… Á¿ÛflÎ ’ıÿÎ ¿fl‰Î‹Î_

’ΛÎfi˘ fl˘· ¤…‰ı »ı. ¿˘·ıVÀfl· ‰Õı ⁄fi÷Î ±ıSÕ˘VÀfl˘fi fi΋fiÎ …\ÿΠˢ‹˘˝LÁ ‰‚Ì ÂflÌfl‹Î_ ‹ÌÃÎfiÎ ’˛‹ÎHÎfiı Á_÷Ï·÷ flάı »ı. ±Î T›‰V◊Î ∞‰fiflZο »ı, ¿ı‹ ¿ı ÂflÌflfiÎ ¿˘Ê˘fiÌ ±_ÿfl ÷ı‹… ⁄ËÎfl ’ÎHÎÌfiÌ ‹ÎhÎÎ ±fiı ZÎÎfl˘fiÌ ‹ÎhÎÎ ‰E«ıfi_ Á_÷·fi ·Î_⁄˘ ‰¬÷ ¬˘fl‰Î› ÷˘ ¿˘Ê˘ ∞‰_÷ flËÌ Â¿÷Î fi◊Ì. «ıkÎÎ÷_hÎfiÎ ¿˘Ê˘‹Î_ ‰Ì…‚Ì¿ ÏÁBfi·˘ flÎÁΛÏHο ⁄ıÀflÌfiÌ …ı‹ ’˘ÀıÏ›‹ ±fiı Á˘ÏÕ›‹ ‰Õı ’ıÿÎ ◊÷Πˢ›, ‹ÎÀı ¿˘Ê˘‹Î_ ZÎÎfl˘‰Î‚Î ≥·ı@Àˇ˘·Î≥À ƒÎ‰HÎfi_ flÎÁΛÏHο ⁄_‘ÎflHÎ T›‰„V◊÷ fi …‚‰Î› ÷˘ ‹√…fi_ fiıÀ‰¿Û ’HÎ ÁÏø› flËı‰_ ‹U¿ı· »ı. ¿˘Ê fi΋fiÌ ¿<ÿfl÷Ì

⁄ı À flÌfiÎ ≥·ı @ Àˇ ˘ ·Î≥À ƒÎ‰H΋Î_ ’˘ÀıÏ›‹-Á˘ÏÕ›‹ …ı‰Î ZÎÎfl˘ Á΋ı ’ÎHÎÌfiÌ ‹ÎhÎÎ Ëo‹ıÂÎ ›˘B› ‹Î’ı Ω‚‰Ìfiı ¿˘·ıVÀfl· ‹√…fiÎ ÀıÏ·Œ˘Ïfi¿ Á_ÿıÂÎT›‰ËÎflfiı ∞‰_÷ flάı »ı. ’fl˘ZÎ flÌ÷ı Ωı÷Î_ ÷flÁfi_ ’HÎ Ïfi›‹fi ¿fl‰Î‹Î_ ‹˘À˘ ŒÎ‚˘ ±ı S Õ˘VÀfl˘fi ˢ‹˘˝ L Áfi˘ »ı , …ı ‹ fi _ ±„V÷I‰ Áfl‰Î‚ı ¿˘·ıVÀfl·fiı ±Î¤ÎflÌ »ı. à ωÀÎÏ‹fi-D ÁÎ◊ı ’HÎ ¿˘·ıVÀfl·fi˘ fiÎ÷˘ ±˘»˘ √Îœ fi◊Ì. ÂflÌflfiı ⁄ÌΩ_ ωÀÎÏ‹fi˘ ¬˘flο ‹ÎflŒ÷ ⁄Îfl˘⁄Îfl ‹‚ı, F›Îflı ωÀÎÏ‹fi-D ÷ıHÎı ÁÒ›˝’˛¿Î ‰Õı ⁄fiΉ‰Îfi_ flËı »ı ±fiı ÷ı Ïø›Î‹Î_ ‰‚Ì ’λ\_ ¿˘·ıVÀfl· ‹Ò‚ CÎÀ¿ ÁÎÏ⁄÷ ◊Λ »ı. ‹ÎHÎÁfiÌ I‰«Î ’fl ÁÒ›˝fiÎ_ ’ÎflΩ_⁄·Ì Ï¿flH΢ ’Õı I›Îflı I‰«Î fiÌ«ıfi_ ¿˘·ıVÀfl· flÎÁΛÏHο ’˛Ï÷Ïø›Î ¶ÎflÎ ¿˘·ı¿ı„SÁŒıfl˘·‹Î_ w’Î_÷fl ’΋ı »ı. ¿˘·ı¿ı„SÁŒıfl˘· ±ı … ωÀÎÏ‹fi-D, …ıfi˘ ÂflÌflfiı fl¬ı ±¤Î‰ ‰fl÷Λ ÷˘ ËÎÕ¿Î_ ¿ı„S›‹fiı ÷◊Î Œ˘VŒflÁfiı √˛ËHÎ ¿flÌ Â¿÷Î_ fi◊Ì. ωÀÎÏ‹fi-D fiÌ µHÎ’ ·Î_⁄ı √΂ı ËÎÕ¿Î_‹Î_ ⁄flÕ÷Î ·Î‰Ì ÿı »ı. ËÎÕ¿Î_fiı ¬˘¬·Î_ ¿flÌ fiάı »ı . ËÎÕ¿Î_ ‹ Î_ ¬‹HÎœ˘¿‚Î_ …ı‰Ì ⁄ÎflÌ¿ Ω‚Ì ’ÕÌ Ω› »ı. ±Î˜„VÀ±˘’˘fl˘ÏÁÁ ¿Ëı‰Î÷Ì (±fiı @›Îflı¿ ⁄ıÃÎÕ< Õ˘ÂÌ‹Îfiı ¿‹flı◊Ì ‰Î‚Ì ÿı÷Ì) ±ı „V◊Ï÷ ›‰Î‰V◊΋Î_ ’ıÿÎ fi ◊‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı … ¿ı ¿˘·ıVÀfl· ±ı‰Ì fi˘⁄÷ ±Î‰‰Î ÿı÷_ fi◊Ì. ÁÒ¿‰˘ I›Îflı ÁŒıÿ ’ΉÕfl …ı‰Î ÿı¬Î÷Î (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ¿˘·ıVÀfl·‹Î_ ±ÎÀ±ÎÀ·Î √H΢ ˢ‰Î »÷Î_ ·˘¿˘fiÌ fi…flı ÷ıfiÌ ≥F…÷ ¿ı‹ fi◊Ì ? ±ı¿ … ¬Î‹Ì±ı ÷ıfiı ⁄ÿfi΋ ¿›* »ı. ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷ı ƒÎT› fi◊Ì, ‹ÎÀı ‰‘ÎflÎfiÎ ¿˘·ıVÀfl·fi˘ ’ıÂÎ⁄ ‰ÎÀı Ïfi¿Î· ◊Λ fiÏË. ±Î ¿Î›˝ ‹ÎÀı HDL fi΋fiÎ ¬ÎÁ Ω÷fiÎ ’˛˘ÏÀfifiÌ …wfl ’Õı, …ıfiÌ ¿‹Ì flËı ÷˘ ·˘ËÌfi_ ¿˘·ıVÀfl· ‘‹fiÌ‹Î_ ±_ÿflfiÎ ¤Î√ı ’˘’ÕÌw’ı ⁄Î{Ì ÷ıfiı choke-up ¿flÌ ÿı »ı. ±ı¿ Á_¤Ï‰÷ ’ÏflHÎ΋ — ¢¿Á¤Î.à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

af0: o~,f]gfl h}gfl 5f[-lvf[ Biffz[ 5fc[,ff LjfXjfif]R sztff+ nf[-f[ hgf;f+cfz siff[: ±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_ ¿ı ±‹ıÏfl¿Îfi˘ ΩHÎÌ÷˘ ±◊˝ÂÎjÎÌ (÷ı‹… ’˛‹ËıflÌ À%‹fifi˘ ¤Îω ‰ÎÏHÎF›‹_hÎÌ) «ÎSÁ˝ Á˘›fl L›Ò ›˘¿ÛfiÎ ⁄Îfl΋Î_ ÁˆÏfi¿‰ÎË¿ …ËÎ…fiÎ ÷Ò÷¿ ’fl ±Îfl΋¬flÂÌ œÎ‚Ìfiı ÷ıfiÎ Ï‹hÎ ÁÎ◊ı ⁄ıÃ˘ Ë÷˘. …ËÎ… ¡ÎLÁ …‰Î ‹ÎÀı µ’Õ‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ‹Î_ Ë÷_. ∂÷Îw±˘ ‹ÎÀı ⁄fiı·Î …ËÎ…‹Î_ ±I›Îflı Á΋ÎL› ’ıÁıL…fl˘ ⁄Ë ±˘»Î Ë÷Î. ’›˝À¿˘ ÷˘ Ï⁄·¿<· fiÏË. ÁˆÏfi¿˘fiÌ ’·ÀH΢ ‰ÎflÎŒfl÷Ì «ÕÌ flËÌ Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ›fl˘’Ì ¤ÒÏ‹ ’fl «Îflı¿ ‰Ê˝ ◊›ı ¬ı·Î÷_ ’˛◊‹ ωr›© ÷ıfiÎ ±_Ï÷‹ ÿ˘fl‹Î_ Ë÷_ ±fiı Ï⁄˛Àfi, ¡ÎLÁ, ⁄ı„S…›‹, √˛ÌÁ ‰√ıflı Ï‹hÎ flÎWÀˇ˘fiÎ_ ·U¿fl˘ ÁÎ◊ı ‹‚Ìfiı ±‹ıÏfl¿fi ÁıfiÎ ¿ˆ{fl ωSËı‹fiÎ …‹˝fiÌ Á΋ı »ıS·˘ Ïfiç›ÎI‹¿ Á_√˛Î‹ ¬ı·Ì ·ı‰Î ‹Î√÷Ì Ë÷Ì. 1918 fiÌ √˛ÌW‹ ∑÷fi˘ Á‹› ±ı ‹ÎÀı ±fi¿>‚ Ë÷˘, ±ıÀ·ı …ËÎΩı ‹ÎflŒ÷ fi‰Î ÁˆÏfi¿¿ÎŒ·Î ›fl˘’ ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. «ÎSÁ˝ Á˘›flfi_ …ËÎ… fl‰ÎfiÎ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ fiÎω¿˘ hÎHÎ Â⁄’ıÀ̱˘ ÷Ò÷¿fiÎ ¿ÃıÕÎ ’ÎÁı ‹Ò¿Ì √›Î. Áfl‚ flÌ÷ı ¿flΛı·Ì ËıflŒıfl Ωı÷Î_ ÷ı ¬Î·Ì …HÎÎ÷Ì Ë÷Ì. Á˘›flfiı ÷ı‹… ±ıfiÎ Ï‹hÎfiı fi‰Î≥ ·Î√Ì. …ËÎ…ı ·_√fl µ’ÎÕuÎ ’»Ì›ı Â⁄’ıÀ̱˘ F›Î_fiÌ I›Î_ flËÌ I›Îflı ‰‘ fi‰Î≥ ·Î√Ì. ±Î ’Ò‰˝÷ˆ›ÎflÌ ¿˘fiÎ ‹ÎÀı Ë÷Ì ? …‰Î⁄ ‹‚‰Î‹Î_ ⁄Ë ω·_⁄ fi ◊›˘. ±˜À·Î„LÀ¿’ÎflfiÌ ⁄ı ÁM÷ÎË ·Î_⁄Ì ›ÎhÎÎfiÎ Ë∞ ÷˘ ‹Î_Õ ⁄ı Ïÿ‰Á ‰ÌI›Î ±ı‰Î‹Î_ ’Ëı·Ì Â⁄’ıÀÌ ‰Î’fl‰Îfi˘ Á‹› ±Î‰Ì √›˘. ±ı¿ Q≤÷ÿı Ë ÷ı ‹ Î_ ⁄_ ‘ ¿flÌ fiÎω¿˘±ı ÷ı fi ı …‚Á‹ÎÏ‘ ±Î’Ì. ◊˘ÕÎ ¿·Î¿˘ ’»Ì ⁄Ì∞ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ hÎÌ∞ Â⁄’ıÀÌ ’HÎ Á‹ƒ‹Î_ ÿŒfi ’΋Ì. «ÎSÁ˝ Á˘›flfiı ΩHΉΠ‹Y›_ ¿ı hÎHÎ ±‹ıÏfl¿fi ÁˆÏfi¿˘ «ı’Ì Œ˚·‹Î_ ’À¿Î›Î Ë÷Î ±fiı «ı’ ∞‰·ıHÎ fỉÕu˘ Ë÷˘. ’˛‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ±Î‰_ ⁄fiÌ Â¿ı ±ı‹ ‘ÎflÌfiı … Â⁄’ıÀÌfi˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿flΛ˘ Ë÷˘. Á‹› ‰ÌI›˘ ÷ı‹ ¬‰ÎflÌfi˘ ±Î_¿ ‰‘÷˘ √›˘. ±ı¿ı› Â⁄’ıÀÌ Ë‰ı fi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

fiÎω¿˘±ı Q≤÷ÿıˢfiÎ ’√ı ‰…Ïfi›Î_ ⁄Î_‘Ì ÷ı‹fiı Á‹ƒ‹Î_ µ÷ÎflÌ ÿÌ‘Î. ⁄Îflı¿ Ïÿ‰Á ’»Ì ‰…Ïfi›Î_ ’HÎ ¬ÒÀÌ ’ÕuÎ_ I›Îflı Q≤÷ÿıˢfiı …ËÎ…fiÎ ’λ·Î ÷Ò÷¿ ’fl Ëfl˘‚⁄_‘ ·ıÀΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›Î, F›Î_ ’‰fifiÌ ·Ëıfl˘ Œ˚·fiÎ «ı’Ì ∞‰Îb±˘fiı ‰‘ ’λ‚ Á‹ƒ ÷flŒ CÎÁÕÌ Ω› ±fiı …ËÎ…‹Î_ ‰‘ «ı’ fi Œı·Î› ÷ı‰Ì ·U¿flÌ ±ŒÁfl˘fiı ÷ı‹… ¿M÷Îfifiı ±ÎÂÎ Ë÷Ì. ¿‹fiÁÌ⁄ı ±ı‰_ fi ⁄L›_. ⁄ÌΩ hÎHÎ Ïÿ‰Á ⁄Îÿ …ËÎ… ¡ÎLÁfiÎ ÁıLÀ fiı{ıfl ⁄_ÿflı ’ˢÓE›_ I›Îflı ±Î√‚-’λ‚fiÎ_ ⁄ı› ÷Ò÷¿˘ ’fl Q≤÷ÿıˢ ¬Õ¿Î›Î Ë÷Î. ÿ˘œÁ˘◊Ì ’˘HÎÎ ⁄VÁ˘ ÁˆÏfi¿˘ ÷ı‹… fiÎω¿˘ ‹Î›Î˝ √›Î Ë÷Î. ⁄ÌΩ ±fiı¿ …HÎÎ «ı’√˛V÷ Ë÷Î. ±Î √˘{ÎflÌ Á‹ƒÌ ›ÎhÎÎfi˘ ⁄fiΉ fi ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ √ÎF›˘ ¿ı fi ¡ÎLÁfiÎ_ ±¬⁄Îfl˘±ı ÷ıfiı «‹¿ÎT›˘. µ’ıZÎÎfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ›©ı «Õı·Î ⁄‘Î ÿı¢‹Î_ ‰÷˝‹Îfi’h΢ ’fl ÁıLÁflÂÌ’fiÎ ±_¿<¢ Ë÷Î. ’˛ Ω ‹Î_ √¤flÎÀ Œı · Ή÷Î Á‹Î«Îfl˘ »Î’‰Î Á΋ı ’Î⁄_ÿÌ Ë÷Ì. ≥LŒ˚·±ıL{ÎfiÌ Ï⁄‹ÎflÌ ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı ‹Ë΋ÎflÌfi_ V‰w’ ’¿ÕÌ flËÌ Ë÷Ì, »÷Î_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷ı‹… ›fl˘’Ì ÿı¢‹Î_ CÎHÎÎ ¬flÎ ·˘¿˘fiı ÷ıfiÌ T›Î’¿÷Îfi˘ A›Î· fi Ë÷˘. Q≤I›fiÎ À¿˘flÎ …ı‹fiÎ ⁄ÎflHÎı ’Õı ÷ı‹fiÎ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ·˘¿˘ «ı’Ì Œ˚· ÁÎ◊ı ’˘÷Îfiı ¿ÂÌ ÏfiV⁄÷ ˢ‰Îfi_ 9

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

Q›ÒÀLÀ ‰Î≥flÁ ÷flÌ¿ı ÿά· ◊÷˘ Ë÷˘. ’˛˘ÏÀfifi_ ⁄ÎèÎ ¿‰« ÷ıHÎı ‹Îfi‰ÂflÌflfiÎ ¿˘Êw’Ì ÷΂΋Î_ ⁄_‘⁄ıÁ÷Ì «Î‰Ì ÷flÌ¿ı ŒÌÀ ◊Λ ±ı flÌ÷ı ⁄ÿ·Ì fiÎA›_ Ë÷_. ‰Î≥flÁı bird-to-human fi˘ …Q’ «˘yÁ ¿›Î ±flÁ΋Î_ ·√ÎT›˘ ÷ı ¿˘fiı ¬⁄fl, ’HÎ ‹Î«˝ 11, 1918 fiÎ fl˘… Œ˘ÀÛ Ïfl·ıfiÌ »Î‰HÎÌ‹Î_ ÷ıfiÌ ’˛◊‹ ±Áfl Ωı‰Î ‹‚Ì. ±ı¿ ÁˆÏfi¿ı Œ˘…fiÎ ÷⁄Ì⁄ Á‹ZÎ ÷ΉfiÌ, ‹Î◊ÎfiÎ ÿ¬Î‰ÎfiÌ ±fiı √‚΋Î_ Á˘ΩfiÌ ŒÏfl›Îÿ ¿flÌ. Ïÿ‰Á ’Òfl˘ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ ÷ıfiÎ …ı‰Î 100 ¿fl÷Î_ ‰‘ ¿ıÁ˘ fi˘Ó‘ΛΠ±fiı ‹ÏËfi˘ ’Òfl˘ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ 1,100 ÁˆÏfi¿˘ ‹Î_ÿ√ÌfiÎ Ï⁄»Îfiı ’À¿Î›Î, …ı‹Î_◊Ì 46 …HÎÎ Q≤I› ’ÎQ›Î. ±ı¿fi˘ «ı’ ¬Î_ÁÌ ±fiı »Ÿ¿ ‹ÎflŒ÷ ⁄ÌΩ ±fiı¿fiı ·ÎB›˘ Ë÷˘. Œ˘ÀÛ Ïfl·ıfiÌ ·U¿flÌ »Î‰HÎÌfiı ±ÎÁ’ÎÁfiΠωV÷Îfl˘◊Ì ±Ï·M÷ flά‰ÎfiÌ ÷¿ıÿÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ÷ ±fiı ÷ıfiÎ ÁˆÏfi¿˘fiı »Î‰HÎÌ‹Î_ … flËı‰Îfi_ Œfl‹Îfi ±ÎM›_ ˢ÷ ÷˘ ‹Îfi‰ ÷‰Îfl̬fiÌ Á˙◊Ì ‰‘ ¬‰ÎflÌ…fi¿ ‹Ë΋ÎflÌ ¿ÿΫ À‚Ì Ω÷, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ÷tfi ω’Ïfl÷ ¿Î›˘˝ ◊›Î_. ’Ïç‹ ›fl˘’‹Î_ ·Õ÷Î ±‹ıÏfl¿Ì ·U¿flfiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ …fifl· Fˢfi ’ÏÂ*√fiı ωr›©fiÎ ±Î¬flÌ …_√ ‹ÎÀı ‰‘ ÁˆÏfi¿˘fiÌ …wfl Ë÷Ì. ‹Î«˝, 1918 ‹Î_ ÷ıfiÌ ‹Î√HÎÌfiı ±fiÁflÌ 84,000 ÁˆÏfi¿˘fiı ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ±ıÏ’˛·, 1918 ‹Î_ ⁄ÌΩ 1,18,000 ÁˆÏfi¿˘fiı ›fl˘’ ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ±Î‹Î_ ·√¤√ 30,000 ÁˆÏfi¿˘ Œ˘ÀÛ Ïfl·ıfiÌ »Î‰HÎÌfiÎ Ë÷Î. CÎHÎÎfiı Œ˚·fi˘ «ı’ ·Î√Ì «Ò@›˘ Ë÷˘. »Î‰HÎÌ◊Ì fiÌ¿‚Ìfiı flıS‰ı ‹ÎflŒ÷ ⁄_ÿfl Á‘Ì …÷Ì ‰¬÷ı ÷ı‹HÎı ÀˇıfifiÎ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı «ı’ ·√ÎÕu˘ ±fiı ÷ı ¿‹˝«Îfḻ˘ ‰‚÷Ì ‹ÁÎŒflÌ ¬ıÕÌfiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ¤˙√˘Ï·¿ ¿ıLƒ …ı‰Î ¿ıLÁÎÁ flÎF›‹Î_ ’λΠŒ›Î˝ I›Îflı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı Œ˚·fiÎ ‰Î≥flÁ ’HÎ ·ı÷Î √›Î. ⁄Ì∞ ÷flŒ ›fl˘’ …‰Î fiÌ¿‚ı·Î_ …ËÎΩı ’fl ÷Ò÷¿ fiÌ«ıfiÎ ⁄_Ï‘›Îfl ŒÎ·¿Î‹Î_ «ı’√˛V÷ ÁˆÏfi¿˘ ¶ÎflÎ Ïfifl˘√Ì ÁˆÏfi¿˘fiı Œ˚·fiÌ Ï⁄‹ÎflÌ ¤ıÀ ‹‚Ì ±fiı ›fl˘’fiÎ ‹˘fl«ı ÷‹Î‹ ±‹ıÏfl¿fi ÁˆL› F›Îflı Ï⁄˛Àfi, ¡ÎLÁ, ⁄ı„S…›‹, √˛ÌÁ ‰√ıflı Ï‹hÎ flÎWÀˇ˘fiÎ_ ·U¿fl ÁÎ◊ı ˂̤‚Ì √›_ I›Îflı Œ˚·fiÎ ’˛ÎHÎCÎÎ÷¿ ‰Î≥flÁfiı ‹Ëı‹Îfi√Ï÷ ¤˘√‰‰Î ‹ÎÀı ·Î¬˘ fi‰Î ›…‹Îfi˘ ‹Y›Î. ωr› © ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ ±‹ıÏfl¿fi ÁˆL›‹Î_ N˚·fi˘ Œı·Î‰˘ T›Î’¿ ’˛‹ÎH΋Î_ ◊›˘, ±ıÀ·ı ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_ ·U¿flÌ »Î‰HÎ̱˘ ÁÎfl‰Îfl ¿ıLƒ˘‹Î_ Œıfl‰Î≥ ‹Îfi‰¬‰ÎflÌ ¿flfiÎfl ‹Ë΋ÎflÌfiÎ “‰ˆÏr¿flHΔfiÌ Ë∞ ÷˘ ±ı Âw±Î÷ Ë÷Ì. ’Ëı·_ ωr›© ±ı¿ÿo flı ›fl˘’Ì ¤ÒÏ‹ ’Òfl÷_ ÁÌÏ‹÷ flËı‰Î »÷Î_ ±‹ıÏfl¿Î µ’flÎ_÷ Ï⁄˛Àfi, ¿ıfiıÕÎ, ±Î˜VÀˇıÏ·›Î, ¤Îfl÷ ‰√ıflı ‹‚Ìfiı hÎHÎı¿ Õ{fi ÿı¢fiÎ ÁˆÏfi¿˘ I›Î_ ¤ı√Î ◊›Î Ë÷Î. ·ÕÎ≥fiÎ ±‹¿ ‹ÏËfiÎ ’»Ì ◊οı·Î ±fiı CΉΛı·Î ÁˆÏfi¿˘fiÌ À<¿Õ̱˘ ÷ı‹fiÎ ‰÷fiı ’Î»Ì Œflı, ±ıÀ·ı ÷ı‹fi_ V◊Îfi ·ı‰Î ‹ÎÀı …ı ÷ı ÿıÂfiÌ fi‰Ì ÁˆÏfi¿À<¿Õ̱˘fiı …ËÎΩı ‹ÎflŒ÷ ›fl˘’ ‹˘¿·Î÷Ì Ë÷Ì. ÁMÀıQ⁄fl, ‹Îfi÷Î fi Ë÷Î. ±Î‹ı› «Îfl ‰Ê˝ ·Î_⁄Ì ¿Á˘ÀÌfiÎ ±_÷ı ’ÒHÎνËÒÏ÷fiÎ ±Îflı ’ˢӫı·Î ωr› © ‹Î_ Á˙fiı ‰‘ Ïÿ·«V’Ì Ë÷Ì. »ı‰Àı …^fi, 1918 Á‘Ì‹Î_ F›Îflı V’ıfifiÎ 80 ·ÎfiÎ√Ïfl¿˘fiı Œ˚·fi˘ «ı’ ·ÎB›˘ ±fiı ÿfl ‹ÏËfiı Áflı fl Π2,000 …HÎÎfi˘ ¬‰ÎfḻÎ_¿ ‰‘Ìfiı ±˘Ï«_÷˘ ⁄‹H΢ ◊›˘ I›Îflı ’Ëı·Ì‰Îfl ±ı fl˘√fi˘ ‰ÎV÷ω¿ «Ëıfl˘ ’˛¿Î‹Î_ ±ÎT›˘. V’ıfi ’˛◊‹ ωr›©‹Î_ Á_Õ˘‰Î›_ fi Ë÷_, ±ıÀ·ı I›Î_ ÁıLÁflÂÌ’ fi Ë÷Ì. V’ıÏfi ‰÷˝‹Îfi’h΢ ÿflı ¿ ±Î‘Îfl¤Ò ÷ Á‹Î«Îfl »Î’‰Îfiı ‹@÷ Ë÷Î_. ≥LŒ˚·±ıL{ÎfiÎ ÿıÂT›Î’Ì fl˘√«Î‚Îfiı ÷ı‹HÎı ±ıÀ·Ì ’˛ÏÁÏ© ±Î’Ì ¿ı ⁄ÌΩ ›fl˘’Ì ÿı¢fiÎ ÷ı‹… ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ·˘¿˘±ı ÷ı ±Î’ÏkÎfiı V’ıfifiÌ ’ıÿΠ√HÎÌ ·Ì‘Ì. ±Î fl˘√fiı V’ıÏfi Œ˚· fi΋ ±Î’Ì ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. Ë¿Ì¿÷ı fl˘√ V’ıfi‹Î_ fiˢ÷˘ µÿ˚¤T›˘. µÿ˚¤‰V◊Îfi CÎb_ ¿flÌfiı ±‹ıÏfl¿Î Ë÷_. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ¿ÿΫ I›Î_fiÎ ¿ıLÁÎÁ flÎF›fiÌ Œ˘ÀÛ Ïfl·ı ¬Î÷ıfiÌ ·U¿flÌ »Î‰HÎÌ, F›Î_ ±ı »Î‰HÎÌfiÎ … ’ΘSÀˇÌ ŒÎ‹˝fi˘ ωÊÎb ’˘÷Îfi˘ ±Î¿Îfl’˛¿Îfl ⁄ÿ·Ìfiı ÁˆÏfi¿˘fiÎ_ ŒıÓŒÁÎ_‹Î_ ⁄ÕÛ Œ˚·fiÎ

10

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

±ı À ·ı ·ÁHÎ ¬Î‰Î◊Ì 1918fiÎ “±Î¬flÌ …_√” ’Ëı·Î_ ⁄‘Î_ Ï‹hÎ flÎWÀˇ˘±ı ÁÂjÎ fi‰Î ‹Î_ Õ Ìfiı √‚΋Î_ ¿’Ò fl fiÌ ÁˆÏfi¿˘fiÌ ⁄ÿ·Ì‹Î_ ÷ı‹fiÎ ±fiı¿ ◊Î@›Î’Î@›Î ÁˆÏfi¿˘fiı ’λΠ’˘À·Ìfi _ ·˘¿ı À ’Ëı fl ‰Î ÷ıÕÎT›Î I›Îflı Œ˚·fi˘ fl˘√«Î‚˘ ±ı¿Î±ı¿ …√÷fiÎ ÿflı¿ ¬ÒHÎÎ Á‘Ì Á ‘ ÌfiÎ √΋ÃÌ fi Á ¬Î ŒflÌ ‰Y›˘. ±Î ⁄ÌΩı …\‰Î‚ ’˛◊‹ ¿fl÷Î_ ‰‘ ∞‰·ıHÎ ÁÎÏ⁄÷ ±…‹Î‰Î÷Î flèÎÎ. ◊›˘, ¿ı‹ ¿ı V‰ÿıÂÎ√‹fi ’»Ì «ı’ Œı·Î‰Ì ¿÷Î Ï⁄‹Îfl ÁˆÏfi¿˘ ⁄‘_ … Ïfifl◊˝¿ Ë÷_. ‰Ê˘˝ ’»Ì ·Î¬˘fiÌ Á_A›Î‹Î_ Ë÷Î. Á_A›Î «˘yÁ ¿ıÀ·Ì ÷ı ¿Ëı‰_ ÷˘ ‹U¿ı· Ë÷_, ’HÎ ◊˘Õ˘ …HÎΛ_ ÷ı‹ ‰Î≥flÁ ÷ıfi_ (HemaggluCÎH΢ A›Î· ±ı ‰Î÷ı ‹‚Ì Â¿ı ¿ı ÁMÀıQ⁄fl 1 ◊Ì Âw ¿flÌfiı fi‰ıQ⁄fl 11 fiÎ fl˘… ◊›ı·Î ›©Ï‰fl΋ Á‘Ì‹Î_ ›fl˘’Ì ‹˘fl«ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ 35,000 ÁˆÏfi¿˘ flH΋ıÿÎfiı ‹›Î˝ I›Îflı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ 22,000 ÁˆÏfi¿˘ Œ˚·fiı ¿ÎflHÎı Q≤I› ’ÎQ›Î. ±Î ⁄‘Î ÁˆÏfi¿˘ ›fl˘’◊Ì ’λΠ±ÎT›Î Ë÷Î--±fiı ‹fl÷Î ’Ëı·Î_ ÷ı‹HÎı Œ˚·fi  ˘ «ı’ T›Î’¿ flÌ÷ı Œı·ÎT›˘ fi ˢ› ±ı ‹Îfi‰Î …ı‰_ fi Ë÷_. ⁄Ì…ı ‹ÏËfiı ¬·fiΛ¿ ‰Î≥flÁfi˘ ÷fl¬ÎÀ ±ı Ëÿı ’ˢÓE›˘ ¿ı ±ı¿·Î L›Ò ›˘¿Û ÂËıfl‹Î_ ±Î˜@À˘⁄fl 23, 1918 fiÎ fl˘… «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ ÿflQ›Îfi 851 ·˘¿˘fi˘ ÷ıHÎı ¤˘√ ·Ì‘˘. ±Î ‹ËÎfl˘√ Á΋ı ±‹ıÏfl¿fi ’˛Ω ±fiı ’˛  ÎÁfi ⁄Lfiı ·Î«Îfl Ë÷Î. ≥LŒ˚ ·  ± ı L {ΠωÊÎb…L› fl˘√ »ı ±ı Áfl¿ÎflÌ ÷⁄Ì⁄˘fiı ¬⁄fl fi Ë÷Ì, ⁄·¿ı ±ı …‹Îfi΋Î_ ωÊÎb fi΋fiÌ …HÎÁfi_ ±„V÷I‰ … Ë∞ ’¿ÕΛ_ fi Ë÷_. ‹Î≥ø˘- N˚·fiÎ «ı’◊Ì ÁflÏZÎ÷ flËı‰Î √‚΋Î_ ¿’ÒflfiÌ ’˘À·Ì ⁄Î_‘‰Îfi˘ ωϫhÎ fiÁ¬˘ ±fiı¿ …HÎαı ±…‹ÎT›˘ ⁄Λ˘·˘Ï…fiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ Œ@÷ ⁄˜@ÀÌÏfl±Îfiı ±˘‚¬÷Î Ë÷Î. Œ˚· ‹ÎÀı ’HÎ tinin ›Îfiı H1 fi΋fiÎ ’˛˘ÏÀfifi_) ⁄ÎèÎ ⁄˜@ÀÌÏfl±Î …‰Î⁄ÿÎfl ˢ‰Îfi_ ‘ÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_, ’fl_÷ ±ı‰Ì ¤Ò·¤flı·Ì ±Î‰flHÎ ⁄ÿ·Ìfiı Q›ÒÀLÀ ⁄L›˘ Ë÷˘, ‘ÎflHÎÎ ⁄Î_K›Î ’»Ì Œ˚·fi˘ «ı≥fi Ïfl±ı@ÂfifiÎ ‘˘flHÎı ◊÷˘ Œı·Î‰˘ fl˘¿‰Î ‹ÎÀı ‹ÎÀı Œ˚·fiÌ flÁÌ I›Îflı µ’·O‘ ˢ÷ ÷˘ Â_ ¿fl‰_ ±ı ⁄Î⁄÷ı ÷ı±˘ ±_‘Îfl΋Î_ Ë÷Î. ’ÏflHÎ΋ı ·˘¿˘fiı ÁΉ«ı÷ÌfiÎ_ ’√·Î_ ’HÎ ÷ı µ’›˘√Ì fỉÕı ÷ı‹ fi Ë÷Ì. ÁÒ«‰‰Îfi˘ ’˛ffi fi flè΢. Á˙fi_ K›Îfi ±Î‹ı› ωr›©fiÎ »ıS·Î flεLÕ ’fl Ë÷_. ÁMÀıQ⁄fl, 1918 fiÌ ±ÎÁ’ÎÁ Âw ÁMÀıQ⁄fl ÿflQ›Îfi ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ⁄‘Î_ ±√˛√H› ÂËıfl˘‹Î_ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ·Î¬˘ ◊›ı·˘ ±Î_÷¿ »ı‰Àı ¿ı‰Î ωrT›Î’Ì fiÏË, ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘±ı ’˘÷Îfi˘ …\VÁ˘ ’˛ÿϽ÷ ¿fl‰Î Win The War For Free‹Î÷‹‹Î_ Œı fl ‰Î›˘ ÷ı fi Î_ ¿ı À ·Î_ ¿ µÿÎËflH΢ — dom fiÎ ⁄ıfifl Ëı ÁflCÎÁ˘ ¿ÎœuÎ_ ±fiı ÁÎΩfifl‰Î ±fiı¿ ·˘¿˘±ı ÷ı‹Î_ à ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ‰Î˜ÏÂ_BÀfi ÂËıflfiÌ Œ˚·fi˘ «ı’ ‰Ë˘flÌ ·Ì‘˘. ±Î Ω÷fi˘ ⁄ÌΩı ±fi◊˝ ⁄Ì…ı ‹ÏËfiı ÁΩ˝›˘, F›Îflı Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ Ë˘„V’À·‹Î_ ÂflÌflı ¤ÒflÎ ›© ‹ÎÀı ŒoՌ΂˘ µCÎflΉ‰Î ŒflÌ …\·Á˘ fiÌ¿Y›Î_. Â@› ±ıÀ·Ì ‰‘ ‹ıÿfiÌ µ‹Àı ’Õı·Î ±fiı ·˘ËÌfiÎ_ √‚ŒÎ_ ¿Îœ÷Î fi‰Î ÷ı √HÎ÷fḻı Ï¿Î√˘fiÎ ±Îfl˘B›¬Î÷αı I›Î_fiÎ flËÌ¢fiı «ı’◊Ì ⁄«‰Îfi˘ ‹flÌ{˘fi _ ±ı À ·Ì ‹˘ÀÌ Á_ A ›Î‹Î_ Áfl‚ µ’Λ ÁÒ«T›˘ — CÎflı ’λΠŒ›Î˝ ⁄Îÿ ±Î¬Î ÂflÌflı ⁄fl»À À<‰Î· CÎÁ˘ ±Î√‹fi ◊÷_ Ë÷_ ¿ı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı …B›Î ±fiı …\·Î⁄fiÌ ⁄ı ÏÀ¿ÕÌ ·˘. ¿fl‰Î undertakers/¤ÎÕ>÷Ì ÕÎCÎ±˘fiı fi‰ıQ⁄fl 11, 1918 fiÎ fl˘… ωrω√˛Ë ’Òfl˘ ◊›˘, ÁıLÁflÏÂ’ Ë‚‰Ì ⁄fiÌ ±fiı Á˙fi_ K›Îfi Œ˚·fiÎ ±Î_÷¿ ’fl ¿ı„Lƒ÷ ◊›_ I›Îflı „V◊Ï÷ Ïfi›_hÎHÎfiÌ «˘‰ÌÁ ¿·Î¿fiÌ ÕuÒÀÌ ’fl I›Î_ ËÎ…fl ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì «Ò¿Ì Ë÷Ì. «ı’fiı ‰‘ Œı·Î÷˘ fl˘¿‰Î ±‹ıÏfl¿fi Áfl¿Îflı Ï◊±ıÀfl˘ fl¬Î›Î Ë÷Î. ˢ„V’À·fiÎ ±Î√·Î ⁄_‘ ¿flÎT›Î_. flV÷Î ’fl À˘‚ı ¤ı√Î ◊‰Î Á΋ı ’˛Ï÷⁄_‘ Œfl‹ÎT›˘ ±fiı ‹˘œÎ ’fl ÿfl‰Î…ı ‹flÌ{˘fiı ±ıÕÏ‹À ¿flÎ÷Î Ω› ¿’ÕÎfi˘ ‹ÎV¿ ’Ëıfl‰Îfi_ ŒflÏ…›Î÷ ⁄fiÎT›_. (‰Î≥flÁ Ωı ¿ı ‹ÎV¿fiÎ_ ⁄ÎflÌ¿ ÷ı‹ ’λ·Î ÿfl‰Î…ı Q≤÷ÿıˢfi˘ Á÷÷ Ï»ƒ˘ ‰ÎÀı ’HÎ fiÌ¿‚Ì Â¿ı ±ıÀ·˘ ÁÒZ‹ Ë÷˘ — ±ÎÂflı 0.001 ‹Ì·Ì‹ÌÀflfi˘.) Ïfi¿Î· ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ Ë÷˘. ±ı¿ ÁM÷ÎË ±ı¿ ÂËıflfiÎ ‹ı›flı ÷˘ ËV÷‘Òfifi ’HÎ √ıfl¿Î›ÿı ÃflÎT›_. Œ˚·fiÌ ÿ‰Î fi Ë÷Ì, ±ı‰_ ‰ÌI›_ ¿ı F›Îflı 4,200 …HÎÎ ÷ı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

11

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

¿ı ÷ËıÏÁ·ÿÎfl˘ Q≤I›fiÌ fi˘Ó‘HÎÌ ¿fl‰Î Ω› ±ı ’Ëı·Î_ ±_Ï÷‹Ïø›Î ’÷Î‰Ì ÿı‰Î÷Ì Ë÷Ì. ±Î¬flı 50,00,000 fi˘ L›Òfi÷‹ Á_¤Ï‰÷ ±Î_¿Õ˘ Áfl¿ÎflfiÎ «˘’Õı ÿ…˝ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘, F›Îflı ⁄ÌΩ ±fi‹Îfi ’˛‹ÎHÎı Q≤÷¿˘fiÌ Á_A›Î ±ı¿Îÿ ¿fl˘ÕfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ Ë÷Ì. à ωr›© ÿflQ›Îfi ±‹ıÏfl¿Îfi_ “Ï’À˚Á⁄√˝” fi΋fi_ ›©…ËÎ… ÿÏZÎHÎ ±˜À·Î„LÀ¿ ‹ËÎÁÎ√fl‹Î_ Œfl… ⁄Ω‰÷_ Ë÷_. ⁄‚÷HÎ ‹ÎÀı ⁄˛ÎÏ{·fiÎ Ïfl±˘ ÕÌ Ωfiı≥fl˘ ⁄_ÿflı À>_¿<_ fl˘¿ÎHÎ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ÷ıfiÎ fiÎω¿˘fiı Œ˚·fiÌ ±Áfl …HÎΉΠ·Î√Ì. ±ı¿ ÁM÷ÎË‹Î_ ‰ÎflÎŒfl÷Ì 58 fiÎω¿˘ Q≤I› ’ÎQ›Î. ⁄ÌΩ ’«ÎÁı¿ ÷Ή‹Î_ ’À¿Î›Î I›Îflı ¿M÷Îfiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ fi˙¿Î‹◊¿ı ’λΠŒfl‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. ’˛‰ÎÁfiı ±_÷ı Œ@÷ 32 fiÎω¿˘ ÿıÂfi˘ ¿Î_Ã˘ Ωı‰Î ‹ÎÀı ∞‰_÷ Ë÷Î, …ı‹Î_◊Ì 12 …HÎÎ ¿Î_Ãı ’ˢӫÌfiı ‹›Î˝. à ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ 8,00,000 …HÎÎfi˘, flÏ›΋Î_ 4,50,000 fi˘, ≥ÀÎÏ·‹Î_ 3,75,000 fi˘, Ï⁄˛Àfi‹Î_ 2,28,000 fi˘ ±fiı ‹ı„@Á¿˘‹Î_ ÷˘ 50,00,000 fi˘ ¤˘√ ·ıfiÎfl ≥LŒ˚·±ıL{Îfi˘ Œı·Î‰˘ ±ıÀ·Ì Ëÿı ωrT›Î’Ì fỉÕu˘ ¿ı «˘÷flŒÌ ‹ËÎÁÎ√fl ‰E«ı ±Ï·M÷ …HÎÎ÷Î ÿÒfl‰÷a ÀÎ’±˘ ’HÎ ±Áfl‹ @ ÷ fi flèÎÎ. ¿ı fi ı Õ Î◊Ì Ëo ¿ ÎflÌfiı ±Î˜@À˘⁄fl 12, 1918 fiÎ fl˘… L›Ò Ï{·ıLÕ ’ˢӫı·Î “Ïfi¿ÎflÎ√±Î” fi΋fiÎ …ËÎ…ı I›Î_ Œ˚·fi˘ «ı’ ·√ÎÕuÎ ’»Ì ⁄_ÿfl√ÎËÌ ÂËıflfiÎ 6,700 ‰÷fi̱˘ ‹Î›Î˝ √›Î. L›Ò Ï{·ıLÕ◊Ì I›Îfl ⁄Îÿ ±ı¿ …ËÎ…ı ’˛ÂÎL÷ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ Á΋˘±Î ÀÎ’fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Ì. …ËÎ… ÁÎ◊ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ Ë˘„V’À·˘‹Î_ ÿflÿ̱˘fi˘ ‘ÁÎfl˘ ’W¿‚ Ë÷˘. fi‰Î ÿflÿ̱˘ ‹ÎÀı …B›Î fi flËÌ I›Îflı ±Î‰Î_ ‹ · οÎ÷Ì ‰Î≥flÁ ’HÎ Ë÷Î, …ı ‹ HÎı ≥‹fl…LÁÌ ÁÎfl‰Îfl ¿ıLƒ˘ ∂¤Î_ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. µ’flfiÌ ÷Á‰Ìfl ¿ıLÁÎÁ flÎF›fiÎ ÁÎfl‰Îfl ¿ıLƒfiÌ »ı Á΋˘±ÎfiÎ 7,542 ·˘¿˘fiı ¬÷‹ ¿flÌ fiÎA›Î. Á΋˘±ÎfiÌ ¿<· ‰V÷ÌfiÎ ’˛‹ÎH΋Î_ ±ı ¬‰ÎflÌ 20Ñ Ë÷Ì. ωr‹Î_ ⁄Ì…ı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı Œ˚·fi˘ «ı’ ·ı÷Î ±ÎT›Î. @›Î_› ±ÎÀ·Ì À¿Î‰ÎflÌfi˘ Q≤I›±Î_¿ fi˘Ó‘Λ˘ fi Ë÷˘. ’˛ÂÎL÷ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ … ÁˆÏfi¿‰ÎË¿ …ËÎΩı ‹_⁄≥fiÎ ⁄Îfl΋Î_ ÷ÎÏË÷Ì ÀÎ’fiÌ 10Ñ ‰V÷Ì fiΠ’΋Ì, ÷˘ √±Î‹ ÀÎ’fiÌ ‰V÷Ì‹Î_ 4.5Ñ fi˘ ·Î_√›Î* ⁄Îÿ Œ˚·fi_ ’˛◊‹ ‹˘…\_ ±ı ÂËıfl CÎÀÎÕ˘ ◊›˘. µkÎfl √˘‚Α˝‹Î_ Œ˚·fi_ «_√Ì{¬ÎfiÌ Á΋˛ÎF› »ı¿ ‘˛‰’˛ÿı Á‘Ì ’fl ŒflÌ ‰Y›_. 1918 fiÎ ±Î˜@À˘⁄fl‹Î_ Œı·Î›_, F›Î_ ±ı„V¿‹˘ ·˘¿˘fiÎ_ ±fiı¿ »^ÀÎ_»‰Î›Î_ √΋˘ Ïfi…˝fi ⁄L›Î_. ±ı„V¿‹˘ fl˘…fiÎ ÁflıflΠ700 ‹_⁄≥‰ÎÁ̱˘ ’˛Ω‹Î_ «ı’Ì fl˘√˘ Á΋ı ·Õ‰ÎfiÌ ÂÎflÌÏfl¿ ’˛Ï÷¿Îfl„@÷ ÷˘ ±Î‹ı› fi Ë÷Ì, ÿ‹ ÷˘Õ÷Î flèÎÎ. ±_Ï÷‹Á_V¿Îfl ‹ÎÀı ¿ı‹ ¿ı ÂÌ÷Î√Îfl …ı‰Î ÷ı‹fiÎ ’˛ÿıÂfi_ ˉ΋Îfi ∞‰Îb±˘ ‹ÎÀı ±fi¿>‚ fi Ë÷_. ·Î¿ÕÎ_ µ’·O‘ ¿flΉ‰Î_ ‹ÎÀı √‰fi˝flfiÌ 1918 fiÎ Œ˚· ‰Î≥flÁı ÷ı ˉ΋Îfifiı ’HÎ √HοΛ* fiÏË. Ë¿>‹÷ı ¬ÎÁ Õı’˘ ¬˘·ÎT›Î. «ı’√˛V÷ ±Î …√÷T›Î’Ì ‹Ë΋Îfḻı »ı‰Àı ¿ıÀ·Î_ ⁄Ï·ÿÎfi˘ ·Ì‘Î_ ? Ï⁄˛ÏÀ ÁˆÏfi¿˘ ’˘÷’˘÷Îfiı √΋ ’ˢÓE›Î ±ı Á_¢‘¿˘fiÎ ‹÷ı ±ÁÎK› Œ˚·fiÎ ‰Î≥flÁı ’˘÷ÎfiÌ Q≤I›Ω‚ 1919 fiÎ …^fifiı ’»Ì ÷˘ Á‹√˛ ¤Îfl÷ Œ˚·fiÌ ·’ıÀ‹Î_ ±_÷ı ’˘÷ÎfiÌ Ω÷ı … Á_¿ı·Ì ·Ì‘Ì I›Î_ Á‘Ì‹Î_ ¬‰ÎflÌfi˘ ±Î_¿ 2,16,00,000 ±ÎT›_. ÁMÀıQ⁄fl, 1918 ◊Ì …^fi, ◊›˘ Ë÷˘. ±Î ÏŒ√fl ’HÎ ¿ÿΫ ‰ÎV÷ω¿ ±Î_¿ÕÎ ¿fl÷Î_ fiÌ«˘ ˢ›, »÷Î_ 151919 Á‘Ì ’˘÷ÎfiÌ CÎÎ÷¿ ±Áfl 25 ·Î¬fiÎ Œfl¿fiı ⁄Î…\ flά˘ ÷˘ ωÂıÊ ‹Ëk‰ ±ı ‰Î÷fi_ »ı ¿ı ±ı‹ı{˘fi ÿά‰÷Ì flËı·Ì ‹Ë΋Îfḻı »ı‰Àı ¿ıÀ·˘ fiÿÌfiÎ ‹¬’˛ÿı‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹ıflıΩ˜ fi΋fiÎ ±ı¿‹ÎhÎ ÀÎ’fiı Œ˚·fiÎ ‰Î≥flÁı Áfl …fiÁ_ËÎfl ¿›˘˝ ÷ıfi˘ «˘yÁ ±Î_¿Õ˘ ÷˘ ¿fl‰Îfi_ ⁄Î¿Ì flÎA›_ Ë÷._ ωrfiÎ ⁄ÌΩ Á˙ ’˛ÿ ı ˘ ÷ıfiÎ Á¿oΩ‹Î_ ±Î‰Ì «Ò@›Î Ë÷Î. ±_√˛ı… Áfl¿Îfl ’HÎ ¿ÿÌ ΩHÎÌ fi ¿Ì, ±Î Q›ÒÀLÀ ‰Î≥flÁ ±ÎÀ·Ì Ëÿı ’˛ÎHÎCÎÎ÷¿ ¿ı‹ fỉÕu˘ ÷ıfiΠωÂı ¿ı‹ ¿ı ÿÒflÿflÎ…fiÎ_ √΋˘‹Î_ ‹Î‹·÷ÿÎfl˘

ˢ„V’À·‹Î_ ÁflıflΠfi‰ ¿·Î¿fiÎ fl˘¿ÎHÎ ⁄Îÿ Q≤I› ’ÎQ›Î. ˢ„V’À·‹Î_ ’Î_«ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ ÕΘ@Àfl˘ fi Ë÷Î, ¿ı ‹ ¿ı ±ÁÎK› fl˘√fiÎ ÿflÿ̱˘fiı ÁÎfl‰Îfl ±Î’‰Îfi˘ ’˛ffi fi Ë÷˘. ‹ÎhÎ fiÁ˘˝ ’˛Î◊Ï‹¿ Á¬Î¿ÎflÌ Ω‚‰‰Îfi_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷Ì Ë÷Ì. à ’Ëı · Πωrω√˛ Ë ‹Î_ 8,50,000 ¤Îfl÷Ì› Áˆ Ï fi¿˘ Ï⁄˛ÏÀÂflÎ… ‰÷Ì ·ÕuÎ Ë÷Î. ›fl˘’◊Ì …ı±˘ ’λΠŒ›Î˝ ÷ı ’ˆ¿Ì ËΩfl˘ ÁˆÏfi¿˘

12

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

∞‰Ï‰iÎÎfifiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ‰Ê˘˝ Á‘Ì ÷¿Ûω÷¿˘˝ ¿›Î˝ ’»Ì ÷ıfiÌ CÎÎ÷¿÷Î ±_√ı ’Ëı·Ì ¿ÕÌ ⁄flÎ⁄fl 80 ‰Êı˝ 1998 ‹Î_ ËÎ◊ ·Î√Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ÏË‹ÎE»ÎÏÿ÷ ±·ÎV¿Î ’˛ÿı‹Î_ ⁄Îfl‹ÎÁÌ ⁄flŒ/permafrost fiÌ«ı ±ı„V¿‹˘ jÎÌfi_ Â⁄ ‹‚Ì ±ÎT›_. 1918 ‹Î_ Œ˚·fi˘ «ı’ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı Ωfi·ı‰Î ÁÎÏ⁄÷ ◊›˘ Ë÷˘. Ïfi„Wø› ◊›ı·Î ‰Î≥flÁ ’HÎ ÷ıfiÎ_ ŒıÓŒÁÎ_‹Î_ ‹˘…^ÿ Ë÷Î. ‰Î≥flÁfi_ …ıfiıÏÀ¿ ‹ÏÀÏfl±· ±fiı ’˛˘ÏÀfi ‹Î‚¬_ ÷’ÎÁ÷Î_ ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ±Á·‹Î_ ÷ı ⁄ÕÛ Œ˚·fiÎ_ Ë÷Î_ ±fiı Q›ÒÀıÂfi ¶ÎflÎ ÂflÌflfl«fiÎ ⁄ÿ·Ìfiı ‹Îfi‰ÂflÌflfiÎ ¿˘Ê˘‹Î_ CÎÒÁ‰Î ‹ÎÀıfi˘ ›˘B› ±Î¿Îfl ÷ı‹HÎı ‘ÎflHÎ ¿›˘˝ Ë÷˘. (’˛˘ÏÀfifi_ fi΋ hemmagglutinin, ‹ÎÀı ∞‰Ï‰iÎÎfifiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ÷ı ‰Î≥flÁfiı H1 ±ı‰_ ·ı⁄· ±ıfiΛ÷ ¿›*.) 1957 ‹Î_ ±ı … ‰Î≥flÁı ’˛˘ÏÀfi ‹Î‚¬_ ŒflÌ ‰¬÷ ⁄ÿS›_ I›Îflı 1918 fiÎ V’ıÏfi Œ˚·fiÌ …ı‹ ±ıÏ›fi Œ˚·fiÌ (·ı⁄Ï·_√ ’˛‹ÎHÎı H2 Œ˚·fiÌ) flÎÕ ’ÕÌ Ë÷Ì. 1968 ‹Î_ ±ı … ‰Î≥flÁ ŒflÌ ’λ˘ Q›ÒÀLÀ ⁄L›˘, ±ıÀ·ı H3 ’˛¿ÎflfiΠˢÓ√ ¿˘Ó√ Œ˚·fi˘ fl˘√«Î‚˘ Œı·Î›˘ Ë÷˘. «˘◊_ Q›À ı fi ¬ÎÁ fi˘Ó‘’ÎhÎ fi Ë÷,_ ’HÎ 2005 ‹Î_ ÷ıHÎı H5 fiÎ V‰w’ı ŒflÌ ËÎËοÎfl ‹«Î‰Ì ÿÌ‘˘--±fiı 2006 fiÎ «Î· ‰Ê˝‹Î_ Ë∞ ÷ıfi˘ Ï‹Ω… ÂQ›˘ fi◊Ì. ±ı¿ flÁ’˛ÿ ’˛ffi ±_√ı ◊˘ÕÌ¿ »HÎΉÀ ¿fl‰Î …ı‰Ì »ı — 1918 fi˘ Œ˚· ‰Î≥flÁ ±ı¿Î±ı¿ hÎÎÀ¿Ìfiı ±Î¬Î …√÷ ’fl ŒflÌ ‰Y›Î ⁄Îÿ ±ı¿Î±ı¿ ’λ˘ ±ºU› ¿ı‹ ◊›˘ ? ‰Î≥flÁ ±fiı ⁄˜@ÀÌÏfl±Î …ı‰Î ’fl˘’∞‰˘ …ı‹fiÎ ’fl fi¤÷Πˢ› ±ı host/›…‹Îfifiı ÷ı±˘ ‹ÎflÌ fiάı ÷˘ ±ı‹Î_ ÷ı‹fi_ ÏË÷ …‚‰Î÷_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ı±˘ ’˘÷ı ›…‹Îfi ¤ı√Î ‹Î›Î˝ Ω› »ı. ⁄ÌΩ ÿflı¿ Á∞‰fiÌ …ı‹ ’fl˘’∞‰Ì Á∞‰fi_ ’HÎ ±ı¿‹ÎhÎ ∞‰fiK›ı› ‰_‰ı·˘ ±Î√‚ ‘’Î‰Ì ’˘÷ÎfiÎ Ï…LÁ ¤Îω ’ıœÌfiı ‰ÎflÁ΋Î_ ±Î’‰Îfi_ ˢ› »ı, ‹ÎÀı ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì ±ı ¿Î›˝‹Î_ ωCfi fiά÷_ ’√·_ ÷ı±˘ ¤fl÷Î fi◊Ì. ‹Îfi˘ ¿ı ±ı‰Ì “‹Ò¬Î˝‹Ì” ÷ı‹HÎı Âfl÷«Ò¿ı ’HÎ ¿flÌ, ÷˘ ’ÏflHÎ΋ Â_ ±Î‰ı ÷ıfi˘ ÿά·˘ 1346 ◊Ì 1352 Á‘ÌfiÎ_ ÁÎ÷ı¿ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ›fl˘’fiÌ 1/3 ‹Îfi‰‰V÷Ìfi˘ ¤˘√ ·ıfiÎfl M·ı√fi˘ Yersinia pestis fi΋fi˘ ⁄˜@ÀÌÏfl±Î »ı. ™ÿfl ÷ı ⁄˜@ÀÌÏfl±Îfi˘ Œı‰flıÀ ›…‹Îfi »ı, ’HÎ ›fl˘’‹Î_ ⁄L›_ ±ı‰_ ¿ı ‰‘ ’Õ÷Î ‰¿flı·Î ⁄˜@ÀÌÏfl±Î±ı ™ÿfl˘fi_ ’˛‹ÎH΋Βı ±ıÀ·ı ¿ı Á_›‹‹Î_ flËÌfiı ¢ÊHÎ ¿fl‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÷ı‹fi_ ¿ÎÁ‚ ¿ÎœÌ fiÎA›_. ±ı¿◊Ì ⁄ÌΩ ™ÿfl Á‘Ì M·ı√fiÎ ⁄˜@ÀÌÏfl±Îfiı ’ˢӫÎÕÌ ±Î’÷Î «Î_«Õ Á΋ÎL› flÌ÷ı ™ÿflfiÎ ·˘ËÌ ’fl fi¤ı, ’fl_÷ ™ÿfl˘fi˘ ÁŒÎ›˘ ◊›˘ ±ıÀ·ı «Î_«Õ ÷ı‹fiÎ ·Î√‹Î_ ±Î‰÷Î ‹ÎHÎÁ˘fiı ⁄Î{uÎ ±fiı ‹ÎHÎÁ˘ M·ı√fiÎ ¤˘√ ⁄L›Î. ™ÿfl˘fiÌ ÷·fiαı @›Î_› ±˘»Ì ’˛Ï÷¿Îfl¿Â„@÷ ‘flΉ÷Î ‹ÎHÎÁ˘ À’˘À’ ‹›Î˝ ÷ı ÁÎ◊ı Yersinia pestis fi˘ ’HÎ fiΠ◊÷˘ flè΢. ⁄˜@ÀÌÏfl±Î±ı ›…‹Îfi ™ÿfl˘fi˘ Ωfi ·ı‰ÎfiÌ ¤Ò· ¿flÌ ÷ıfi_ ±ı ’ÏflHÎ΋ Ë÷_. ¤Ò· Á‘ÎflÌfiı ‰_‰ı·˘ Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı M·ı√fiÎ ⁄˜@ÀÌÏfl±Î±ı ‰¬÷ …÷Î_ ’˘÷ÎfiÌ ‹Îfl¿÷Î ±Îfi‰_Ï¿ flÌ÷ı Ë‚‰Ì ¿flÌ fiÎ¬Ì I›Îflı ™ÿfl˘ Á·Î‹÷ flèÎÎ. «Î_«Õ ŒflÌ ÷ı‹fiÎ ·˘ËÌ ’fl fi¤‰Î ·ÎB›Î_ ±fiı ‹ÎHÎÁ˘fiı «Î_«Õ ¿flÕ‰Îfi_ ⁄_‘ ◊÷Î_ M·ı√fiÌ ‹Ë΋ÎflÌfi˘ …\‰Î‚ ±˘ÁflÌ √›˘. ’‰fi ‹…⁄ Áœ Œıfl‰‰Î‹Î_ ‰Î≥flÁ ÷˘ ⁄˜@ÀÌÏfl±Îfiı ’HÎ ±Î_ÀÌ Ω› »ı, “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

¿ı ‹ ¿ı ÷ı ⁄Ë w ’Ì »ı .

Q›ÒÀıÂfi ‰Õı Ωı÷Ωı÷΋Î_ ’˘÷Îfi˘ ÂÎflÌÏfl¿ œÎ_ « ˘ ⁄ÿ·Ì fiάı »ı. 1918 fiÎ Œ˚ ·  ‰Î≥flÁı ±√ε 1890 ‹Î_ T›Î’¿ fl˘√«Î‚˘ Œı·ÎT›Î ’»Ì fi‰Ì ≥Ïfi_BÁ ¬ı·‰Î …ı Q›ÒÀıÂfi ±‰÷Îfl ‘ÎflHÎ ¿›˘˝ ÷ı ‹fiW›Ω÷ ‹ÎÀı ‰‘ ’Õ÷˘ ±Î¿fl˘ fỉÕu˘ ±fiı ‹Îfi‰¬‰ÎflÌ ¤ı√˘ ‰Î≥flÁ ’HÎ ¬‰Îfl ◊‰Î ·ÎB›˘. ›…‹ÎfifiÎ … ±„V÷I‰ ’fl F›Îflı ’˘÷Îfi_ ±„V÷I‰ Ïfi¤˝fl ˢ› I›Îflı ‰Ëı·Ì ÷¿ı ‰Î≥flÁı ÷ıfi˘ ’flÂfl΋ ±‰÷Îfl ÷∞ ÿı ‰ ˘ Ωı≥±ı. »ı‰Àı ±ı‹ … ⁄L› _ . …^ fi , 1919 Á‘Ì‹Î_ ·√¤√ Á‰Î ⁄ı ¿fl˘Õ ›…‹Îfi˘ √‹ÎT›Î ’»Ì Œ˚ ·  fi Î ‰Î≥flÁı fi‰Î Q›Ò À ı  fi ‰Õı ’˛‹ÎH΋Î_ Ïfiÿ˘˝Ê ÿıËfl«fiÎ ‘ÎflHÎ ¿flÌ, ±ıÀ·ı Q≤I›fiÎ fi‰Î Ï¿VÁÎ fi˘Ó‘Î÷Î ⁄_‘ ◊›Î. ±Î flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ÏË÷‹Î_ ¤Ò· Á‘ÎflÌ ·ı‰Îfi_ ≥LŒ˚·±  Lı {ÎfiÎ ‰Î≥flÁfiı (¿ı ’»Ì M·ı√fiÎ ⁄˜@ÀÌÏfl±Îfiı) ¿˘HÎı Â̬T›_ ±ı ’˛ffi ±V◊Îfiı »ı. ¿<ÿfl÷fi˘ … ±ı ø‹ »ı ±ı‹ Á‹∞ ·˘. ¿<ÿfl÷fi˘ ⁄ÌΩı ø‹ Á∞‰V≤„WÀ‹Î_ ÿflı¿ Ω÷fiÎ Á∞‰fiÌ ‰V÷Ì ≥WÀ÷‹ ·ı‰·ı Ïfi›_ÏhÎ÷ flά‰Îfi˘ »ı. ±Î ¿Î›ÿÎfiı ‹Îfi‰Ω÷ √HοÎfl÷Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı CÎHÎÎ Á_¢‘¿˘fiÎ ‹÷ı ¿<ÿfl÷ı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ±‰Îflfi‰Îfl M·ı√, ¿˘·ıflÎ, ≥LŒ˚·±ıL{Î, ZΛ ‰√ıflı fl˘√˘fiı ¿ÿΫ ‰V÷ÌÏfi›_hÎHÎ ‹ÎÀı … Œı·ÎT›Î »ı. ‰Î≥flÁfiÎ ±fiı ⁄˜@ÀÌÏfl±ÎfiÎ ±Î_÷¿ ’λ‚ Ωı ¬flı ¬ fl ¿< ÿ fl÷fiÌ ±ı T›ÒËfl«fiÎ »^’Λı·Ì ˢ› ÷˘ ¤Ï‰W›‹Î_ ‰Ëı·_‹˘Õ<_ 1918 fi_ ’fiflΉ÷˝fi ◊Λ ’HÎ ¬w_.à 13

jfgf;5fLtfhuftfgfl

‘;fofzl’ af}s vff<o jf,0: z[sf[0:~H µIøÎ_Ï÷fiÎ ÿ˘fl‹Î_ ø‹Â— ωω‘ ŒÎ_Àı ω¤Î…fi ’΋ı·Î ±fiı ω¿Áı·Î ‰fiV’Ï÷…√÷‹Î_ ‰ˆÏ‰K›fi˘ ’Îfl fi◊Ì. ÿflı¿ »˘Õ-‰ı· ÷◊Î T≤ZÎ ±fi˘¬Ì ¬Ò⁄Ì ‰Õı ÁF… »ı. ±‹¿ Ωı ¿ı ⁄‘Î◊Ì Ïfifl΂Π»ı ±fiı ’˘÷ÎfiÌ “›Ïfi¿” ¬Ò⁄Ìfiı ¿ÎflHÎı ‰fiV’Ï÷…√÷fiÌ flı¿˘ÕÛ-⁄Ò¿‹Î_ ±ı¿ÿ‹ ¨«Î ±ÎÁfiı Ï⁄flÎF›Î »ı. ±ËŸ ’˛V÷÷ »ı ±ı‰Ì ¿ıÀ·Ì¿ flı¿˘ÕÛ-⁄˛ı¿fl ‰fiV’Ï÷±˘fi˘ ÁÏ«hÎ ’Ïfl«›--‰ˆiÎÎÏfi¿ ƒ„WÀ¿˘HÎ ÁÎ◊ı !

‰fiV’Ï÷…√÷fiÌ flı¿˘ÕÛ ⁄Ò¿ ¬˘·÷Î ’Ëı·Î_ ◊˘ÕÌ¿ ’˛V÷ΉfiÎ …wflÌ »ı. ‹A›I‰ı ±ı Á˙fiı ‹ÎÀı ¿ı …ı±˘ ‰fiV’Ï÷…√÷fiı (¿ÿΫ ÷ı ‹˘⁄Î≥· fi ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı) ’˛ÎHÎÌ…√÷ …ıÀ·_ ‹Ëk‰ ±Î’÷Î fi◊Ì. ±Î A›Î·fiı ’Ëı·Î_ ÿÒfl ¿flÌ ÿı‰˘ »ı. ‘fl÷Ì ’fl ±Î…ı »ı ±ı‰Ì ‰fiV’Ï÷V≤„WÀ ÿÒflfiÎ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ fi Ë÷Ì. M≤J‰Ìfi˘ √˘‚˘ Âw±Î÷ı ÷˘ ‰Á‰Î·Î›¿ ’HÎ fi Ë÷˘, ¿ı‹ ¿ı ÷ı fi ı ‰Î÷ΉflHÎ … fi Ë÷ _ . µWHÎ÷΋Îfi ’ÎflΉÎfl Ë÷_. ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı ÷ıfiÌ Á’ÎÀÌ √fl‹ ‰Î›fi_ µIÁ…˝fi ¿fl÷Ì flËÌ ÷ı‹ ±Î»\’_ Î÷‚_ ‰Î÷ΉflHÎ fl«Î÷_ √›_ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ËΩfl˘ F‰Î‚΋¬Ì ’‰˝÷˘±ı ±ı‹˘Ïfi›Î, ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ, Ï‹◊ı fi , ËÎ≥Õˇ ˘ …fi ÁSŒÎ≥Õ, fiÎ≥Àˇ˘…fi, ¿Î⁄˝fi ‹˘fi˘@ÁÎ≥Õ, ÁSŒfl ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ±fiı ‰fl΂ ±˘¿Ì ÷ıfiı CÎ| ⁄fiÎT›_. ±Î˜„@Á…fi ’HÎ Ë÷˘, ’fl_÷ ±ı ’˛Ï÷Ïø›ÎI‹¿/ reactive ‰Î› ⁄ÌΩ_ ÷k‰˘ ΩıÕı Á_›˘Ï…÷ ◊÷Î_ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ÷ıfi_ ’˛ ‹ ÎHÎ ·√¤√ ÂÒ L › flèÎ _ . (Á_›˘…fifiı ·Ì‘ı ±Î…ı M≤J‰Ìfi˘ 46.6Ñ ’˘’Õ˘ ±Î˜ „ @Á…fifi˘ 14

⁄fiı·˘ »ı.) F‰Î‚΋¬Ì ’˛T≤ÏkÎ ¿fl˘Õ˘ ‰Ê˝ «Î·Ì, ±ıÀ·ı ÷ı ÿflQ›Îfi ¤fl’Òfl ‰fl΂ Ã›Î˝ ’»Ì ±Ï‰fl÷ ‹Ò‚‘Îfl ‰flÁÎÿı ‹ËÎÁÎ√fl˘fi_ Á…˝fi ¿›*.

M≤J‰ÌfiÌ ±Î_÷Ïfl¿ √fl‹Ì ‰Õı ÷’÷_ ‹ËÎÁÎ√fl˘fi_ ’ÎHÎÌ ËÒ_ŒÎ‚Î ÁÒ’ …ı‰_ Ë÷_. ÁÒ’fiÌ …ı‹ ÷ı‹Î_ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· º„WÀ±ı ’˘Ê¿ √HÎΛ ±ı‰Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ÷k‰˘ ’HÎ Ë÷Î_. ∞‰V≤„WÀfiÎ µÿ˚¤‰ ‹ÎÀı ±ı „V◊Ï÷ µk΋ Ë÷Ì. ’˛Î◊Ï‹¿ ¿ZÎÎfiÎ ±ı¿¿˘ÊÌ/ single-celled ∞‰Îb±˘ ÁΫı … ‹ËÎÁÎ√fl‹Î_ @›Î_¿ Á‚‰‚÷Î ◊›Î ±fiı M≤J‰Ìfi˘ Ïfi∞˝‰ √˘‚˘ ±Î¬flı ∞‰_÷ ⁄L›˘. ±ı¿¿˘ÊÌ ∞‰Îb±˘ ⁄˜@ÀÌÏfl±ÎfiÎ ’Ò‰˝Ωı Ë÷Î, …ı±˘ ¬˘flο ÷flÌ¿ı √_‘¿, Ï‹◊ıfi ±fiı ·˘Ë÷k‰ ‰Î’fl÷Î Ë÷Î. ±Î ·A¬˘ ÕΛıÀ ¿fl˘Õ˘ ‰Ê˝ Á‘Ì ÷ı‹fiÎ ‹ıfi¿ÎÕÛ ’fl flè΢. ÂflÌflfiÎ ±ı¿‹ÎhÎ ¿˘Ê ‹ÎÀı ÷ı ’›Î˝M÷ Ë÷˘, ’fl_÷ ÷ıfi˘ ±◊˝ ±ı ’HÎ ¬fl˘ ¿ı ‰‘ ∂Ω˝ ’˛ÿÎfi ¿fl÷˘ ¬˘flο fi ‹‚ı I›Î_ Á‘Ì ±ı¿¿˘ÊÌ ∞‰Îb±˘ ¨«Ì ’Λfl̉΂Π⁄Ë¿˘ÊÌ ◊Λ ÷ı‹ fi Ë÷Î. Áÿ˚¤ÎB›ı ±ı Â¤Ïÿfi ’HÎ ±ÎT›˘. ·√¤√ 3.5 ±⁄… ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ⁄‘Î ÷˘ fiÏË, ’HÎ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

¿ıÀ·Î¿ ∞‰Îb±˘ ÁÒ›˝fiÌ ∂Ω˝fiı ’˘÷ÎfiÌ ÂÎflÌÏfl¿ ∂Ω˝ ‹ÎÀı ¿Î⁄˘˝ËÎ≥ÕˇıÀ‹Î_ Œıfl‰‰Î ·ÎB›Î. ±Î ÏÁÏ© ÷ı‹HÎı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ËÎ_Á· ¿flÌ ÷ı ¿˘fiı ¬⁄fl, »÷Î_ ÿı¬Ì÷Ì Á_¤Î‰fiÎ ±ı »ı ¿ı ÁÒ›˝fiÎ_ ‰ı‘¿ ’ÎflΩ_⁄·Ì Ï¿flH΢fiÌ ⁄˙»Îflı ÷ı‹fi_ …ıfiıÏÀ¿ ⁄_‘ÎflHÎ Q›ÒÀıÂfi ‰Õı ⁄ÿ·Ì fiÎA›_. ÂflÌfl‹Î_ ±ıfi∞˝fi˘ ‰Ë̉À Á_¤Î‚÷˘ ’˛˘ÏÀfifi˘ flıb Q›ÒÀıÂfi ’»Ì µIøÎ_Ï÷fiÎ …\ÿÎ ŒÎ_Àı «Õu˘ ±fiı ÁÒ›˝fiÌ ∂Ω˝fiı ’·˘À‰ÎfiÌ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· Z΋÷Î ÷ıfi΋Î_ µkÎfl˘kÎfl ¬Ì·‰Î ·Î√Ì. ±Î‹ M≤J‰ÌfiÎ …L‹ ⁄Îÿ ÷ıfiÎ ’fl ±_ÿÎ…ı 1.1 ±⁄… ‰Êı˝ ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎfiÌ ±Œ·Î÷Òfi ’˛˘ÁıÁfi˘ ±Îfl_¤ ◊›˘. ±_÷ı ’ÏflHÎ΋ Â_ ±ÎT›_ ? Á‹› …÷Î_ ‰fiV’Ï÷V≤„WÀ µ’flÎ_÷ ’˛ÎHÎÌV≤„WÀ ‰Õı ’HÎ ÷‹Î‹ M≤J‰Ìfiı «ı÷fi‰_÷Ì ¿flÌ ÿıfiÎfl ⁄ı ‹˘ÀÎ_ ’Ïfl‰÷˝fi˘ ◊›Î_, …ı ÁΫΠ±◊˝‹Î_ ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ Ë÷Î_. ’Ïfl‰÷˝fi fi_. 1 — ÁÒ›˝Ï¿flH΢fiÌ ‹Ëk΋ ∂Ω˝fiı √˛ËHÎ ¿fl‰Î ‹Î√÷Î mutated ⁄˜@ÀÌÏfl±Î±ı ÷ıfiÎ ‹ÎÀı @·˘fl˘ÏŒ· fi΋fi_ ËÏfl÷ƒT› ⁄fiΉ‰Îfi_ Âw ¿›*. ±Î ⁄˜@ÀÌÏfl±Î ±Á·‹Î_ ÷˘ ∞‰Îb±˘ Ë÷Î, ’fl_÷ ÷ı‹fiÎ ÂflÌfl‹Î_ @·˘fl˘ÏŒ·fi_ ’˛‹ÎHÎ …ı‹ ‰K›_ ±ı‹ ÷ı±˘ V‰w’ÎL÷fl ’΋÷Î √›Î ±fiı ·Î_⁄ı √΂ı blue-green algae/¤ÒflÌ-·Ì·Ì Âı‰Î‚fiÌ ÁΉ …\ÿÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ±Î‰Ì √›Î. (¿ıÀı√flÌfi_ ⁄Ì…\_ fi΋ — ÁΛfi˘⁄˜@ÀÌÏfl±Î.) ÁÒ›˝fiÎ_ ’˛¿ÎÂÏ¿flH΢‹Î_ ∂Ω˝ ¤fl’Òfl Ë÷Ì, …ıfi˘ µ’›˘√ ¿flÌ ±ı¿¿˘ÊÌ Âı‰Î‚fiÎ ±‹¿ …^◊ı ’˘÷ÎfiÎ ÂÎflÌÏfl¿ ‹Î‚¬Îfiı ⁄Ë¿˘ÊÌ ⁄fiÎT›_. ±Î ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ ±ÎT›Î ’»Ì ‘fl÷Ì ’fl «˘‹ıfl ÷flıË ÷flıËfiÎ ‰ı·Î, »˘Õ ±fiı T≤Z΢fi_ Ë›*¤›* ‰fiV’Ï÷…√÷ ¬Ì·‰‰_ ±ı ÷˘ ŒÎ_ÀÎ⁄Î… µIøÎ_Ï÷ ‹ÎÀı ÁË… ¬ı· Ë÷˘--⁄·¿ı fiı«fl· ÏÁ·ı@Âfi ¶ÎflÎ ±ı‹ ◊‰_ ±Ïfi‰Î›˝ Ë÷_. ’ÏflHÎ΋ı ¿fl˘Õ˘ ‰Ê˝ ⁄Îÿ M≤J‰Ì ÁΫı … ‰Á_‘flÎ ⁄fiÌ. ’Ïfl‰÷˝fi fi_. 2 — ˉı ⁄ÌΩ ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ ÁÎ◊ı Âw ◊›ı·˘ …\ÿ˘ CÎÀfiÎø‹ Ωı≥±ı. ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎfiÌ Ïø›Î‹Î_ ‰’flÎ÷_ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ …ıÀ·_ … ‹Ëk‰fi_ flΘ ‹ÏÀÏfl›· ’ÎHÎÌ Ë÷_. ‰fiV’Ï÷ Á˘·Îfl ±ı fi ∞˝ ‰Õı ÷ı fi  _ ωCÎÀfi ¿flÌ ËÎ≥Õˇ ˘ …fifiı ÷◊Î ±Î˜„@Á…fifiı »^ÀÎ ’ÎÕ÷Ì Ë÷Ì. ËÎ≥Õˇ˘…fi I›Îfl ⁄Îÿ ¿Î⁄˝fi ΩıÕı Á_›˘…fi ’΋Ìfiı ‰fiV’Ï÷fiÎ ¬˘flοw’Ì ¿Î⁄˘˝ËÎ≥ÕˇıÀ‹Î_ Œıfl‰Î÷˘ Ë÷˘, F›Îflı ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎfiÌ ⁄Λ’˛˘Õ@À …ı‰˘ ±Î˜„@Á…fi M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ¤‚Ì …÷˘ Ë÷˘. ±ı¿ flÁ’˛ÿ Ë¿Ì¿÷ ΩHÎÌ ·˘ — ±ÎÏÿ¿Î‚fiÌ ∞‰Îb ¿ZÎÎfiÌ ÷tfi ’˛Î◊Ï‹¿ ∞‰V≤„WÀ ’Òfl÷Ì ‰Î÷ ¿fl÷Πˢ I›Îflı ±Î˜„@Á…fi ‹ÎÀı √…flÎ÷Ì‹Î_ “’˛ÎHΉΛ” ÂOÿ fi ‰Î’flÌ Â¿Î›, ¿ÎflHÎ ¿ı ÂÎflÌÏfl¿ ¿˘Ê ÁÏË÷ ·√¤√ ÿflı¿ ’ÿÎ◊˝ ÁÎ◊ı flÎÁΛÏHο ’˛Ï÷Ïø›Î ¿flÌ ⁄ıÁ÷˘ ±ı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

ÁÏø› ‰Î› I›Îflı ∞‰V≤„WÀ ‹ÎÀı ±I›_÷ {ıflÌ fỉÕı ÷ı‹ Ë÷˘. ÂflÌflfiÎ ¿˘Ê˘ ÷ıfiÎ Á¿oΩ‹Î_ ±ÎT›Î ⁄Îÿ ∞‰_÷ flËÌ Â¿ı fiÏË. ‘fl÷Ì ’fl ⁄˜@ÀÌÏfl±Î …ı‰Î ’˛◊‹ ∞‰Îb±˘ µÿ˚¤‰ ’Î‹Ì Â@›Î ÷ı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ±ÎÏÿ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ±Î˜„@Á…fi fi Ë÷˘. ˉı ±ı¿¿˘ÊÌ Âı‰Î‚ ¿ıÀı√flÌfiÌ (±fiı I›Îfl ’»Ì ⁄Ë¿˘ÊÌ) ‰fiV’Ï÷ ±ı {ıflÌ ‰Î›fiı ⁄Λ’˛˘Õ@À ÷flÌ¿ı µI’Lfi ¿fl‰Î ·Î√Ì, ’HÎ Áÿ˚ ¤ ÎB›ı ωÂ΂ M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ÷ıfi˘ µ‹ıfl˘ ±ıÀ·Î ‘Ì‹Î ‰ı√ı ◊›˘ ¿ı ÿflQ›Îfi fiı«fl· ÏÁ·ı @ Âfi ¶ÎflÎ ÂflÌflfiÌ ⁄Λ˘¿ıÏ‹VÀˇÌ ø‹Â— ⁄ÿ·Ì flËı·Î Á‹ƒ‰ÎÁÌ ∞‰˘±ı ±Î˜„@Á…fi ÁÎ◊ı ±fi¿>·fi ÁÎ‘Ì ·Ì‘_. µIøÎ_Ï÷fiÎ_ ‰‘ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˘˝ ’»Ì ÷˘ ±ı ‰Î›fiı ¿Î⁄˘˝ËÎ≥ÕˇıÀfiÎ ÿËfi ‹ÎÀı ‰Î’flÌ ∂Ω˝ »^ÀÌ ’ÎÕ‰Îfi_›ı ÷ı‹HÎı ÂÌ¬Ì ·Ì‘ _ . ±√ε {ı fl Ì √HÎΛı · ˘ ±Î˜„@Á…fi ˉı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ÁΫı … ’˛ÎHΉΛ ⁄L›˘. µIøÎ_Ï÷fiÎ ‘Ì‹Î ÿ˘fl‹Î_ ÷ı‹fi˘ ±ı ⁄…fl_√ ¿>ÿ¿˘ Ë÷˘, ¿ı‹ ¿ı «›Î’«›fiÌ Ïø›Î ‰¬÷ı ±Î˜„@Á…fi ‰Õı ◊÷_ ¿Î⁄˘˝ËÎ≥ÕˇıÀfi_ ÿËfi ±Î˜„@Á…fiflÏË÷ ÿËfi ¿fl÷Î_ 18 √b_ ‰‘ ¿Î›˝Z΋ Ë÷_. (±Î˜„@Á…fi ⁄Ë ÁÏø› ‰Î› »ı ±ıÀ·_ ›Îÿ flά˘.) «›Î’«› ¶ÎflÎ ¤fl’Òfl ∂Ω˝ ‹‚‰Ì Âw ◊÷Î_ ±ı¿¿˘ÊÌ ‰fiV’Ï÷fiÌ ‹ÎŒ¿ ±ı¿¿˘ÊÌ ∞‰Îb±˘ ’HÎ ÷ıfiı ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ ⁄Ë¿˘ÊÌ ◊‰Î ·ÎB›Î, …ı‹Î_◊Ì ⁄Ì∞ ±fiı¿ ‰ıflΛÀÌfiÎ ∞‰˘ Á‹ƒ‹Î_ µÿ˚¤T›Î. Á‹ƒ … ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ±P›ÎflH› Ë÷˘. ¤ÒÏ‹ ’fl ‰Á‰ÎÀ ¿fl‰Îfi_ Â@› fi Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ÁÒ›˝fiÎ_ ’ÎflΩ_⁄·Ì Ï¿flH΢fiÌ I›Îflı M≤J‰ÌfiÌ Á’ÎÀÌ ’fl …·ÿ ‰Êν ◊÷Ì Ë÷Ì. ‰fiV’Ï÷fiÌ Œı@ÀflÌ …ı‹ ‰‘ O2 µI’Lfi ¿fl÷Ì flËÌ ±fiı ÷ı ‰Î› …ı‹ µ’·Î ‰Î÷ΉflH΋Î_ ’˛Áfl÷˘ √›˘ ÷ı‹ ’ÎflΩ_⁄·Ì Ï¿flH΢±ı ¬ÿ ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı I›Î_ fiοÎ⁄_‘Ì fl«Ì ÿÌ‘Ì. ËÎ≥-±ıfi∞˝fi˘ ‹Îfl˘ «·Î‰Ì 30 ◊Ì 60 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ıfiÎ ’W¿‚ O2 fiı ÷ı‹HÎı O3 ‹Î_ Œıfl‰Ì fiÎA›˘. ±Î ¤ÒflΠ’Õ÷˘ fi‰˘ ‰Î› (±˘{˘fi) M≤J‰ÌfiÌ ∞‰V≤„WÀ ‹ÎÀı flZÎHÎÎI‹¿ »hÎ ⁄L›˘, ¿ı‹ ¿ı ±I›_÷ ‰ı‘¿ ±ı‰Î_ ¢ÀÛ-‰ı‰ ’ÎflΩ_⁄·Ì Ï¿flH΢ ÷ıfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì Â¿÷Î_ fi Ë÷Î_. ˉı ¿ıÀ·Î¿ Á‹ƒÌ ∞‰˘ ÷ı‹fi_ ±P›ÎflH› »˘ÕÌfiı ⁄ËÎfl …‹Ìfi ’fl ±ÎT›Î, F›Î_ ¿Î‚ø‹ı ÷ı‹fiÎ ‰_ÂΩı ÷flÌ¿ı ÕΛfi˘Á˘fl, ‹ı‹◊, √ıÓÕÎ, V·˘◊, ËÎ◊Ì, {ı⁄˛Î, ‰Îfifl˘ ±fiı ‹ÎHÎÁ Á‘ÌfiÌ ·Î¬˘ „V’ÏÁÁfi_ ¤Ò«fl ’˛ÎHÎÌ…√÷ ¬ÌS›_ ±fiı ’ZÎÌ…√÷ı ÷˘ ±Î¿ÎÂfiı ’HÎ Áfl ¿flÌ ·Ì‘_. ±Î ⁄‘_ ÂıfiÎ ’˛÷Î’ı Â@› ⁄L›_ ? ⁄‘˘ ¿‹Î· ‰fiV’Ï÷V≤„WÀfi˘, …ıHÎı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflHÎfiı øÏ‹¿ ‘˘flHÎı 21Ñ ±Î˜„@Á…fi ‰Õı ÁQ≤© ⁄fiÎT›_ fi ˢ÷ ÷˘ ±Î…ı ‹fiW› ÁÏË÷fiÌ ’˛ÎHÎÌV≤„WÀfi_ 15

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

±„V÷I‰ ˢ÷ fiÏË. ±_ÿÎ…ı 4,000 Ω÷fiÎ_ V÷L›‰_ÂÌ ’˛ÎHÎ̱˘, 9,000 Ω÷fiÎ_ ’ZÎ̱˘, 6,000 ’˛¿ÎflfiÎ_ ÁÏflV≤’˘, 3,000 ’˛¿ÎflfiÎ_ µ¤›∞‰Ì±˘, 80,000 ’˛¿ÎflfiÎ Q≤ÿ¿Î› ∞‰˘, 20,000 „V’ÏÁÁfiÎ_ ‹Î»·Î_, 66,000 „V’ÏÁÁfiÎ ÁÒZ‹ ∞‰Îb±˘ ±fiı 9,25,000 Ω÷fiÎ_ ¿ÌÀ¿˘ ±fiı ¿fl˘Ï‚›Î ‰Õı ⁄fiı·_ ÷‹Î‹ ’˛ÎHÎÌ…√÷ ÷ıfiÎ ∞‰fi ‘⁄¿Îfl ‹ÎÀı ±ı ’˛ÎHÎÿÎ÷Î ‰Î› ’fl fi¤ı »ı ¿ı …ıfi_ Á…˝fi ¿fl‰Îfi˘ ⁄Λ˘¿ıÏ‹¿· fiÁ¬˘ ±ÎÏÿ Á‹›fiÎ ±ı¿¿˘ÊÌ ÷ı‹… ±ı¿Î¿Ì ‰fiV’Ï÷±ı ¢‘Ì ¿Îœu˘ --±fiı …ıfi_ ’˛˘Õ@Âfi I›Îfl ’»Ì @›Îflı› ±À@›_ fi◊Ì.

1992 fi_ ‰Ê˝ Ë÷_. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ⁄ı ’˛¿ÚÏkÎωt˘fiı ÷ı ‰Êı˝ Ï‹ÏÂ√fi flÎF›fiÎ ‰√Õ΋Î_ …‹ÌfifiÌ Á’ÎÀÌ fiÌ«ı fungus/e√fiÎ …⁄fl…V÷ flÎŒÕÎfi˘ ±Î¿„V‹¿ ’k΢ ·ÎB›˘ I›Îflı ’Ëı·Î_ ÷ı±˘ ±«fl… ’Î‹Ì √›Î ±fiı ‹ÌÏ՛Π¶ÎflÎ ÷ı‹fiÌ Â˘‘fiÎ Á‹Î«Îfl ‰Ëı÷Î ‹Ò¿Î›Î ’»Ì ·˘¿˘fiÎ ±Îç›˝fi˘ ’Îfl fi flè΢. ¢‘fiÌ ‰Î÷ ÁÎ«Ì Ë˘› ÷˘ ’HÎ ‹Îfi‰Î·Î›¿ …HÎÎ÷Ì fi Ë÷Ì. e√fi˘ ’◊Îfl˘ 37 ±ı¿fl‹Î_ Ë÷˘ ±fiı ÷ıfi_ ‰…fi ±ÕÁ|ı 100 Àfi Ë÷_. ·√¤√ 1,50,000 «˘flÁ ‹ÌÀfl

±Î Ω÷fi˘ ¿ÏflU‹Î 3.5 ±⁄… ‰Ê˝ ◊›ı ⁄÷Ή÷_ ±Î‰ı·_ ‰fiV’Ï÷…√÷ ¬ÿ ÷ıHÎı ’fl˘ZÎ flÌ÷ı Á…ı˝·Î ’˛ÎHÎÌ…√÷ ¿fl÷Î_ ±˘»\_ fl˘‹Î_«¿ ˢ› ±ı‰_ ¿ı‹ ⁄fiı ? µIøÎ_Ï÷fiÌ ·Î_⁄Ì ›ÎhÎÎ ¬ıÕ‰Îfi˘ ’Ëı·˘ ±Îfl_¤ ÷ıHÎı ¿›˘˝, ‹ÎÀı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 2,75,000 „V’ÏÁÁfiÎ_ T≤Z΢, »˘Õ ±fiı ‰ı·Î ‘flΉ÷Ì ÷ıfiÌ V≤„WÀ ’˛ÎHÎÌ…√÷ …ı‰Ì Á«fl ›Îfiı ‹˘⁄Î≥· fi ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı‹Î_ ¿<ÿfl÷Ì Ï‰V‹›˘fi˘ ’Îfl fi◊Ì. ±Î ’ˆ¿Ì …ı‹fiı ωø‹˘fiÎ ¬ÎÁ Ï·VÀ ’fl ‹Ò¿Ì ¿Λ ±ı ωV‹›˘fi˘ ÁÏ«hÎ ’Ïfl«› ±ËŸ ωiÎÎfifiı Œ˘¿Á‹Î_ flÎ¬Ì fl…^ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı.à

⁄flÎ⁄fl 37 ±ı¿fl √HÎΛ, ‹ÎÀı ·˘¿˘fiı ±Îç›˝ ◊‰_ V‰Î¤Îω¿ Ë÷_. ◊˘ÕÎ Á‹› ⁄Îÿ ‰‚Ì ⁄ÌΩ Á‹Î«Îfl ±ÎT›Î ¿ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ‰Î˜ÏÂ_BÀfi flÎF›‹Î_ 1,500 ±ı¿flfi˘ Œı·Î‰˘ ‘flΉ÷Ì …\ÿÌ ‰ıflΛÀÌfiÌ e√fi_ ±„V÷I‰ ’¿ÕΛ_ Ë÷_. ±Î e√fiÎ ‰…fi ‹ÎÀı 375 Àfifi˘ ±_ÿÎ… ⁄ıÃ˘, …ı‹Î_◊Ì ’_ÿfl’E«ÌÁ Àfifi˘ ÏÕV¿ÎµLÀ ¿Î’˘ ÷˘› ±Î_¿Õ˘ ¤Îflı¬‹ Ë÷˘. ∞‰Ï‰iÎÎfifiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ’Î¿Ì ÷’ÎÁ ¿›Î˝ ’»Ì Armillaria ostoyae ±ı‰Î ÂÎjÎÌ› fi΋‰Î‚Ì ÷ı e√fiı ‘fl÷Ì ’flfiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ Á∞‰fi˘ Ϭ÷Î⁄ ŒÎ‚T›˘. ±Î flı¿˘ÕÛ ‰fiV’Ï÷…√÷fi˘ ¬fl˘ ? fiÏË, ¿ı‹ ¿ı ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎ ‰Õı ¬˘flο ⁄fiÎ‰Ì fi ΩHÎ÷Ì e√ ’fl˘’∞‰Ì »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ µÀÎË ¬Î÷ı ±Î‰ı·_ ±ıV’ıfifi_ “‰fi-’ÌÁ” T≤ZÎ

16

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

’ˢӫÎÕu_ ˢ› ±ı Â@› »ı. ωʋ ’›Î˝‰flH΋Î_ “‰fi-Ï’Á” flËÌfiı ±ı¿‹ı¿ ‰E«ı ’ÎHÎÌfiÌ ÷◊Î ’˘Ê¿ ÷k‰˘fiÌ ±Î’-·ı ¿flÌ ±„V÷I‰ À¿Î‰Ì ¿Λ ÷ı ±Î‰Î fiıÀ‰Ï¿*√fi˘ ‹˘À˘ ·Î¤ »ı. ±Ï·M÷ ÷ı‹… ±ı¿Î¿Ì Á∞‰fiı ÷ı ·Î¤ ‹‚ı fiÏË.à

‰fiV’Ï÷…√÷fiÌ

“ÁŒÎflÌ” ⁄Ò¿ ±Î˜Œ flı¿˘Õ˚˝{‹Î_ ’ı·Ì “Ï√fiıÁ ⁄Ò¿”fiÌ …ı‹ ωø‹fiÎ Œ@÷ ±Î_¿ÕÎ ÀÎ_¿Ì ‰Hνfi ’HÎ ±ı¿Îÿ-⁄ı À>_¿Î ‰Î@›˘‹Î_ ’÷Î‰Ì ÿı‰Î‹Î_ ‹{Î fi◊Ì. (±ËŸ ‰Hν‰ı·Î ±‹¿ flı¿˘Õ˚˝{ “Ï√fiıÁ ⁄Ò¿”‹Î_ »ı ’HÎ fiÏË.) ωø‹˘ ’λ‚ flËı·_ ωiÎÎfi ÷ı‹fiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ fl˘«¿ »ı. ¨«Î≥fiÎ flı¿˘ÕÛfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ±ı ωø‹ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ◊÷Î_ flıÕ‰ÒÕ Ω÷fiÎ_ (…\±˘, ‹¬M≤WÃ) T≤Z΢fi˘ ˢ‰Îfi_ ΩHÎÌ÷_ »ı, ÷ı◊Ì ±Î’HÎÎ ‹ÎÀı ÷ı Á‹Î«Îfl fi◊Ì. ±Î T≤Z΢‹Î_ ’HÎ ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›Î flÎF›fi_ Stratosphere Giant ±ı‰Î fi΋ı ±˘‚¬Î÷_ flıÕ‰ÒÕ À˘«fiÎ V◊Îfiı »ı. ¨«Î≥ 112.7 ‹ÌÀfl (370 ŒÌÀ) »ı ±ı Ωı÷Î_ fi΋ ¬˘À<_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ·√¤√ ÿÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı Âw ◊÷ΠˉÎfiÎ ◊flfiı VÀˇıÀ˘„VŒ›fl ›Îfiı µK‰˝‹_Õ‚ ¿Ëı »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ VÀıE› ±Î˜Œ Ï·⁄Àa ¿fl÷Î_ ÷ıfiÌ ¨«Î≥ 19.8 ‹ÌÀfl (65 ŒÌÀ) ‰‘Îflı »ı. Ë∞ ◊˘ÕÎ_ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›Î … flÏZÎ÷ ‰fifi_ Mendocino Tree ÷ıfiÌ 112 ‹ÌÀflfiÌ ¨«Î≥ ÁÎ◊ı fi_⁄fl ‰fi √HÎÎ÷_, ’HÎ VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀı ÷ıfiı ±ı¿ ’√Ï◊›_ fiÌ«ı ËÕÁı·Ì ÿÌ‘_ »ı. ±·⁄kÎ ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›ÎfiÎ flÏZÎ÷ ‰fi fl˘¿Œı·fl Œ˘flıVÀ‹Î_ VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀfiÌ ¨«Ì ¿ÎÃÌ Ωı‰Î ‹ÎÀı ±Î‰÷Î ’›˝À¿˘fiı ÷ı ±ÎÁ’ÎÁfiÎ_ ⁄ÌΩ_ flıÕ‰ÒÕ ¿fl÷Î_ ¬ÎÁ …\ÿ_ ·Î√÷_ fi◊Ì. …_√· √Îœ ˢ› ±fiı …‹Ìfi Á‹÷‚ fi ˢ› I›Î_ ⁄ı √√fi«_⁄Ì T≤Z΢fiÌ ¨«Î≥‹Î_ flËı·˘ ±ı¿Îÿ-⁄ı ‹ÌÀflfi˘ ÷ŒÎ‰÷ Œ@÷ fi…fl ‹Î_ÕÌfiı ’Î‹Ì Â¿Î› fiÏË. ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎfiÎ ΩHοÎfl˘ VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀfiı ÁËı… …\ÿÌ fi…flı …\±ı »ı. ±Î flıÕ‰ÒÕ ÷ı‹fiı ‹fi ’{· »ı, ¿ı‹ ¿ı hydrostatics/…·„V◊Ï÷ÂÎjÎfiÎ Ã˘Á ÏÁ©Î_÷˘fi˘ ÷ı ¤_√ ¿fl÷_ …HÎΛ »ı. ÏÁQ’· flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ Ï·Œ˚À ’Q’ ‰Õı ’ÎHÎÌfiı 10 ‹ÌÀfl (33 ŒÌÀ) ¿fl÷Î_ ‰‘ ¨«ı «ÕΉ‰_ Â@› fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ˉÎfi_ ¿<ÿfl÷Ì ÿ⁄ÎHÎ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ ¨«Î water column/ …·V◊_¤fiı Á’˘ÀÛ ±Î’Ì Â¿÷_ fi◊Ì. ’Î≥’fiÌ ±_ÿflfi_ ’ÎHÎÌ ÷ıfiÎ ‰…fifiı ·Ì‘ı fiÌ«ı ⁄ıÁ‰Î ‹Î_Õı »ı. (ÿ⁄ÎHÎ ‰‘ÎflÌ ±Î’÷˘ ›Î_ Ï hο ’Q’ ‰Î’fl˘ I›Îflı ÷¿·ÌŒ fiÏË.) ËÎ≥Õˇ˘VÀıÏÀ@ÁfiÎ ±Î‰Î ÏÁ©Î_÷fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î Á‰Î· ±ı ◊Λ ¿ı 10fiı ⁄ÿ·ı 112.7 ‹ÌÀfl ¨«_ VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀ fl˘…fi˘ ·ÌÀfl⁄_‘ ’ÎHÎÌfi˘ …J◊˘ »ı¿ ’˘÷ÎfiÌ À˘« Á‘Ì ¿ı‰Ì 18

flÌ÷ı ’ˢӫÎÕÌ Â¿ı »ı ? ωiÎÎfifiÎ º„WÀ¿˘HÎı Á‰Î·fi_ ‹Ëk‰ Á‹…‰Î ‹Î√÷Πˢ ÷˘ ·√¤√ 40 ‹…·Îfi_ ⁄Ë‹Î‚Ì ‹¿Îfi ¿S’Ì ·˘ ±fiı ’ÎHÎÌfi˘ …J◊˘ ÷ıfiÌ ±Î˜‰flËıÕ ÀÎ_¿Ì Á‘Ì «ÕΉ‰Î ‹ÎÀı ¿ı‰Î „@÷ÂÎ‚Ì ’Q’fiı ¿Î‹ı ·√ÎÕ‰˘ ÷ıfi_ ±fi‹Îfi ¿flÌ ·˘. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

I›Îfl ⁄Îÿ µ’·Î 1 / 3 ‰fiV’Ï÷ fi◊Ì. Ï⁄·ÎÕÌfiÎ À˘’ ÁÏË÷ ÏËVÁÎ ’fl ±ÎÃ-ÿÁ Õ΂˘ ·√¤√ 1,00,000 Ω÷fiÌ e√fiı eÀı, Õ΂˘fiı ’Î_ÿÕÎ_ ¬Ì·ı ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ‰fiV’Ï÷ ¿fl÷Î_ …\ÿÎ ‰√˝‹Î_ ‹Ò¿Ì ±fiı e·˘ ’HÎ ⁄ıÁı, ±ıÀ·ı »ı. fi ‹Ò¿Ì ˢ÷ ÷˘ ’HÎ ‰…fifiÌ ⁄Î⁄÷ı fi‰_ ’Ïfl’ÒHν T≤ZÎ fl«Î› »ı. ‰Î˜ÏÂ_BÀfi flÎF›fiÌ e√ fi_⁄fl ‰fi √HÎÎ÷ Ï⁄·¿<· ±ı … flÌ÷ı ÁΩ˝÷Î_ fiÏË. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ◊÷Î Ω›LÀ ÏÁ@‰Î˜›Î ⁄ÌΩ_ Á_A›Î⁄_‘ ±ıV’ıfi Ω÷fiÎ {ÎÕfi_ ‰…fi ÁflıflΠ2,000 Àfifi_ T≤Z΢ ◊˘ÕÎ_ ‰Ê˘˝‹Î_ ËÏfl›Î‚Πˢ› »ı. …_√·fi˘ ÁÌfi ¬Õ˘ ¿flÌ ÿı ±ËŸ Ωı ¿ı ÏÁ@‰Î˜›Îfiı ’HÎ ¤Ò·Ì …Ωı. »ı . ±‹ı Ï fl¿ÎfiÎ µÀÎË ‰fiV’Ï÷fiÌ ±Î·‹fiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ Á∞‰ flÎF›‹Î_ ±ıV’ıfi ÁŒıÿÎfiÎ ÷flÌ¿ı fi ˘ flı ¿ ˘ÕÛ @‰ı Ï ¿o √ ±ı V ’ı fi ÷flÌ¿ı 47,000 ◊Õfi_ …_√· ’HÎ ±˘‚¬Î÷Î T≤ZÎfiÎ fi΋ı ·¬Î›˘ »ı. ±Î’HÎı ±Î‹ … ⁄L›_ »ı.

I›Î_ µkÎflÎ_«·, …Q‹-¿ÎU‹Ìfl, ÏˋΫ· T≤Z΢fi_ …_√· ¿ı ◊Õfi_ ’˛ÿ ı , ÏÁ„y‹ ‰√ıflı flÎF›˘‹Î_ CÎHÎÌ …B›Î±ı …_√· ? ÁΫ˘ ÂOÿ ¿›˘ ? flV÷ÎfiÌ ⁄ı› ÷flŒ Ëfl˘‚⁄_‘ Ωı‰Î ‹‚÷Πω«Îfl‰Î …ı‰˘ ’˛ffi »ı, ¿ı‹ ’˘’·flfiÎ_ ±ıÀ·ı ¿ı ÁŒıÿÎfiÎ_ T≤Z΢fiÌ ÷ı ¿ı ‰fiV’Ï÷…√÷fiÎ (±fiı ±‹ıÏfl¿fi Ω÷ »ı, …ıfi_ ◊Õ ’HÎ ±Î»\_ ÁŒıÿ ¬w_ ’Ò » ˘ ÷˘ ÷‹Î‹ ˢ› »ı. ÿı¬Î‰ ’HÎ …\ÿ˘ fiÏË. ’fl_÷ @‰ıÏ¿o√ ÁËı … ‹ · Λ‹ ÷◊Î ±Î»Ì ÁŒı ÿ “I‰«Î” ‘flΉ÷ _ ±ı V ’ı fi fiÎ T≤ZÎfi _ ◊Õ Á∞‰V≤„WÀfiÎ) Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ ±ıV’ıfi (À>_¿‹Î_, ±ıV’ıfi) …flÎ V’ıU›· »ı. Á∞‰fiÌ ‰flHÎÌ ÷ıfiÎ …‰Î⁄ ’fl ±‰·_⁄ı »ı. µÀÎËfiÎ ¬ÎÁ ¿flÌfiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ µÀÎË flÎF›‹Î_ ∂√ı·_ ±ıV’ıfi ¿ı …_√·‹Î_ ⁄‘Î_ ÁP›˘fi_ …ıfiıÏÀ¿ ⁄_‘ÎflHÎ ÏÕ|˘ Áfl¬_ »ı. ±Î …ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ_ ±ÎÂflı 47,000 ◊Õ ∂√ÎÕÌfiı 106 ±ı¿flfi_ Á‹Îfi÷Î √Λ ±fiı ÷ıfiÎ_ ‰Î»flÕÎ_‹Î_, ËÎ◊Ì ±fiı ÷ıfiÎ_ …_√· flE›_ »ı. ÏÁ_√· T≤ZÎ ’˘÷ı …_√· ⁄L›_ »ı. ‹ÿÏfi›Î_‹Î_ ¿ı Ï’÷Î ±fiı ÷ıfiÎ ’h΢‹Î_ ¿ÿÌ Ωı‰Î ‹‚ı fiÏË. ±Î ‰Î÷ ¿˘‹fi ÁıLÁfiı …«ı ±ı‰Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÷ıfi˘ ¬·ÎÁ˘ (’‰fi …ı‰Î_ ¿<ÿfl÷Ì ’Ïfl⁄‚˘±ı ¿ıÀ·Î_¿ ±ıV’ıfifiı ¿<HÎÌ ‰›ı ’HÎ …flÎ ‹Î_ÕÌfiı ±Î’‰˘ ’Õı ÷ı‹ »ı. ‰Õ‰Î≥ Œı·Î‰÷_ ‰Õ ‹fl˘ÕÌ ÷ı‹fi˘ ÿı¬Î‰ ⁄ÿ·Ì fiÎA›˘ ˢ› ±ı …\ÿÌ ‰Î÷ »ı.) ¨«ı◊Ì ÷ıfiÎ_ Á_A›Î⁄_‘ ‹ÒÏ‚›Î_fiı ·À¿÷Î_ ¿flÌ »ı‰Àı …‹Ìfi‹Î_ …_√·fiÎ_ ⁄‘Î_ ÁP›˘ …‹ÌfifiÌ ¤Ì÷fl‹Î_ ‹ÒÏ‚›Î_fiÎ_ fiıÀ‰Ï¿*√ µ÷Îflı, ÷˘ ±ıV’ıfi Ω÷fiÎ_ ÁŒıÿÎfiÎ T≤Z΢ ¤ÒÁ’ÎÀÌfiÌ ±ı¿Îÿ¶ÎflÎ ΩıÕΛı·Î_ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’fl_÷ ±ıV’ıfi A fiı Ωı ⁄ı ‹ÌÀfl fiÌ«ı …‹ÌfifiÌ ±_ÿfl ÷ı‹fiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_fiı ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ «˘÷flŒ ’˛ÁÎflı »ı. ±Î flÌ÷ı ’◊Îfl˘ ·_⁄Ή‰Î ’λ‚ ÷ı‹fi˘ ’ÎHÎÌfiÌ ¬ıÓ« ‰fl÷Λ ÷˘ ’ÎHÎÌfiÌ ⁄fl¿÷ ‘flΉ÷_ ±ıV’ıfi B ±Î› ’˛ΩıI’ÏkÎ ¿fl‰Îfi˘ ˢ› »ı. ’˛«Ï·÷ A›Î· ¤·ı ÷ıfiı ’˘÷Îfi˘ ¿ıÀ·˘¿ ⁄Œfl VÀ˘¿ ‹˘¿·Ì ±Î’ı »ı. ’˘Ê¿ ±ı‰˘ ˢ› ¿ı ‰fiV’Ï÷ Ëo‹ıÂÎ e·˘fiÎ ’flÎ√fi›fi ‰Õı ÷k‰˘fi_ ’HÎ ±ı … flÌ÷ı ±ÎÿÎfi’˛ÿÎfi ◊÷_ flËı »ı. À>_¿‹Î_, ’˛ΩıI’ÏkÎ ¿flı, ’fl_÷ ⁄‘Î_ T≤Z΢, »˘Õ ¿ı ‰ı·Î ±ı ’©Ï÷fiı ±ı¿flÿÌà ÁflıflΠ440 ±ıV’ıfi ÁŒıÿÎfi_ ±Î¬_ …_√· ±fiÁfl÷Î_ fi◊Ì. ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎfiÌ ¤ÎÊ΋Î_ vegetative re47,000 ±·√ ËV÷Ìfiı ⁄ÿ·ı ÏÁ_√· T≤ZÎfiÌ …ı‹ ‰÷ı˝ »ı. ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ’HÎ ÷ıfiı “±Î˜· ≥fi ‰fi” √HÎÌ production ¿Ëı‰Î÷Ì ±·√ flÌ÷ ¿ıÀ·Î_¿ı ±’fiÎ‰Ì »ı. «¿Îÿ˘ ±ÎM›˘ »ı ¿ı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ±_ÿÎ…ı 6,000 Àfifi_ ‰…fi ⁄√Ì«ÎfiÌ ·Î˜fi ÷ıfi_ ÁflÁ ºWÀÎ_÷ »ı. CÎÎÁfi˘ ±ı¿Îÿ √E»˘ ‘flΉ÷Î µÀÎˉÎÁÌ …_√·fiı Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ Á∞‰ ÷flÌ¿ı ‹ÎL› fl˘’Ì ÿ˘, ±ıÀ·ı ÷ı ’˘÷ÎfiÌ «˘÷flŒ ⁄ÎflÌ¿ ‹ÒÏ‚›Î_ Œı·Î‰Ìfiı flά‰_ Ωı≥±ı. ⁄ÌΩ ±fiı¿ √E»Î ’ıÿÎ ¿flÌ fiάı »ı. ±ı¿ ÁË… ’˛ffi ±ı ◊Λ ¿ı ±ıV’ıfi ÁŒıÿαı ’flÎ√fi›fifiÌ ±ıV’ıfi Ω÷fiÎ ÁŒıÿÎfiı ’HÎ ±ı … ÷flÌ¿˘ ‹ÎŒ¿ ±ÎT›˘ T›Î’¿ ’©Ï÷ À΂Ìfiı ±Î‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ_ … ±_√˘ Œı·Î‰÷Î »ı. ±Î T≤ZÎfiı e·˘ ˢ‰Î »÷Î_ ‰_‰ı·˘ ±Î√‚ ‘’Ή‰Î‹Î_ flËÌfiı ¿Ï⁄·˘ ‰‘Îfl‰Îfi_ ¿ı‹ ’Á_ÿ ¿›* ? ∞‰Ï‰iÎÎfi̱˘ ÷ı±˘ ¿Â˘ fl˘· ¤…‰÷Î_ fi◊Ì. ‹ÒÏ‚›Î_ ÷ı …‰Î⁄ÿÎflÌ Á_¤Î‚ı ’ÎÁı ÷ıfi˘ V’WÀ …‰Î⁄ fi◊Ì, ’HÎ ÿÒflfiÎ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ @›Îflı¿ »ı. ÁflıflΠ‹Ò‚ ·√¤√ 30 ‹ÌÀfl (100 ŒÌÀ) …ıÀ·_ ’˛Ï÷¿>‚ Á_Ωı√˘fiÌ ·Î_⁄Ì ÁÎÕÎ ÁÎ÷Ì ¤˘√T›Î ’»Ì ±ıV’ıfiı ·_⁄ΛΠ’»Ì ÷ıfiı ±Î’˘±Î’ ÿÎ_ÕÌ eÀı »ı ±fiı ÷ı ÿÎ_ÕÌ ‰¬÷ …÷Î_ ◊Õ‹Î_ Œıfl‰Î› »ı. ¨«Î Á˘ÀÎ …ı‰Î ◊÷Î ÁŒıÿ ◊Õfiı vegetative reproduction fiı ±ÎÀ·Ì ’flοÎWÀÎ Á ‘ Ì “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

17

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

‰fiV’Ï÷fiı Ëo‹ıÂÎ ’˛ÎHÎÌ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ’ÎHÎÌfiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËı »ı--…ı‹ ¿ı ÁÒ›˝‹¬Ìfi˘ »˘Õ ÿflfl˘… Á΋ÎL› flÌ÷ı ÷ıfiÎ …ıÀ·Ì … ¨«Î≥fiÎ ‹ÎHÎÁ ¿fl÷Î_ 17 √b_ ‰‘Îflı ’ÎHÎÌ √˛ËHÎ ¿flı »ı. ‰fiV’Ï÷ ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎ ‹ÎÀı ÷˘ ÷ı‹Î_fi_ ‹Î_Õ 1Ñ ’ÎHÎÌ ‰Î’flı »ı. ⁄οÌfi˘ 99Ñ ’fl‰Ã˘ ÷ıfiÎ_ ’HÎ˝Ï»ƒ˘ ‰ÎÀı ⁄ÎW’̤‰fi ’΋Ìfiı fiÌ¿‚Ì Ω› »ı. ωiÎÎfi̱˘ ÷ı Ïø›Îfiı transpiration / ⁄ÎW’˘IÁ…˝ fi ¿Ëı »ı . ±ı ¿ Ï◊±flÌ ‹…⁄ ‰fiV’Ï÷ ∂fi΂ΠÿflQ›Îfi ±Î‰Ì flÌ÷ı ¤fl’Òfl ’ÎHÎÌ ∂ÕÎÕÌ ’Î_ ÿ ÕÎ_ fi Î µWHÎ÷΋Îfifiı fi˘‹˝· Á’ÎÀ̱ı flάı »ı , F›Îflı ±‹ ¿ ΩHοÎfl˘fiÎ ‹÷ı ⁄ÎW’˘IÁ…˝fi ‰Õı ¿Â˘ ·Î¤ÿÎ›Ì Ëı÷ Áfl÷˘ fi◊Ì. ‰fiV’Ï÷ ±Î˜„@Á…fifiÌ ÷◊Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥ÕfiÌ ±Î‰fiΩ‰fi ‹ÎÀı ’HÎ˝Ï»ƒ˘/stomata ¬˘·ı ±ı ‰¬÷ı ’ÎHÎÌ ±Î’˘±Î’ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì …÷_ ˢ› »ı. ‰fiV’Ï÷ ÷ıfi˘ Ëı÷’Ò‰˝¿ Ïfi¿Î· ¿fl÷Ì fi◊Ì. √‹ı ÷ı‹, ’HÎ flıÕ‰ÒÕ …ı‰_ ¨«Î ⁄Î_‘Îfi_ ÷˘Ï÷_√ T≤ZÎ fl˘…fi_ 400500 ·ÌÀfl ’ÎHÎÌ fi ¬ıÓ«ı ±fiı ¿·Î¿fiÎ 45 ‹ÌÀfl ·ı¬ı ÷ıfiı ◊ÕfiÌ xylem/…·‰ÎÏËfi̱˘ ¶ÎflÎ À˘« ÷flŒ «ÕÎ‰Ì ⁄‘Ì Õ΂˘, ÿÎ_ÕÌ ÷◊Î ’Î_ÿÕÎ_fiı fi ’ˢӫÎÕı ÷˘ ±ı ‹Òfl{Î≥fiı ◊˘ÕÎ … Á‹›‹Î_ Q≤I› ’΋ı. ±Î‹ »÷Î_ ËÎ≥Õˇ˘VÀıÏÀ@ÁfiÎ ’ı·Î ÏÁ©Î_÷fi_ Â_ ? Ï·Œ˚À ’Q’ ±ıÀ·ı ¿ı ËıLÕ ’Q’ …ı‰_ ¿Î›˝ Œ@÷ ±ı T≤Z΢ ⁄Ω‰Ì ¿ı ¿ı …ı‹fiÌ ¨«Î≥ 10 ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fi◊Ì. ±Î T≤Z΢fiÌ À˘« ’fl ±Î‰ı·Î_ ’Î_ÿÕÎ_ …ı‹ ’ÎHÎÌfi˘ (ÿfl 24 ¿·Î¿ı ÁflıflΠ2 Àfi ·ı¬ı) Ïfi¿Î· ¿fl÷Î_ Ω› ÷ı‹ …·‰ÎÏËfi̱˘ ¶ÎflÎ ±ıÀ·_ … ⁄Ì…\_ ’ÎHÎÌ ÷ı‹fiı ±Î’‹ı‚ı ’ˢӫ÷_ flËı »ı. ’fl_÷ VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀ ÁÏË÷fiÎ_ √√fi«_⁄Ì T≤Z΢‹Î_ ±ı¿Îÿ ⁄Ì…\_ ’Ïfl⁄‚ ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷_ ˢ‰_ Ωı≥±ı. ±·⁄kÎ, ¿›_ ? ¿ÿΫ ⁄ı ’Ïfl⁄‚˘ »ı. ’Ëı·_ ¬ÎÁ ‹Ëk‰fi_ fi◊Ì. T≤ZÎfiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_ ÁflıflΠ1 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl T›ÎÁfiÌ …·‰ÎÏËfiÌ‹Î_ ’ÎHÎÌfiı µ’fl ÷flŒ ÿ⁄ÎHÎ ±Î’ı »ı. …‹Ìfi‹Î_◊Ì flÁÎ¿Ê˝HÎ/osmosis ‰Õı ‹ÒÏ‚›Î_‹Î_ ¬ıÓ«Î≥ ±Î‰÷Î ’ÎHÎÌfi_ µK‰˝√Î‹Ì ÿ⁄ÎHÎ ⁄ı¿ ±ıÀ·_ fi ˢ› ¿ı …·V◊_¤fiı ÷ı »ı¿ 112 ‹ÌÀfl ¨«ı Á‘Ì «ÕÎ‰Ì ÿı. ±Î◊Ì Œ@÷ ÷¿Ûω÷¿˘˝fiÎ ±Î‘Îflı ÏfiWHÎÎ÷˘±ı push fiÏË, ⁄·¿ı pull fiı ‹A› ’Ïfl⁄‚ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬ÎT›_ »ı. Ï◊±flÌ flÁ’˛ÿ »ı, …ı‹Î_ ’ÎHÎÌfi˘ flÎÁΛÏHο √HΑ‹˝ ‹˘À˘ fl˘· ±ÿÎ ¿flı »ı. ’ÎHÎÌfiÎ ÿflı¿ flıbfiı ’˘Ï{ÏÀ‰ ÷◊Î fiı√ıÏÀ‰ ±ı‹ ⁄ı ‘˛‰˘ »ı. ±Á‹Îfi ‘˛‰˘ ⁄ı flıb±˘ ‰E«ı ±Î¿Ê˝HÎ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

Á∞˝fiı ⁄_‘ fl«ı »ı, …ı ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ ÷ÒÀ÷˘ fi◊Ì. ±Îfiı ·Ì‘ı ’ÎHÎÌ Ëo‹ıÂÎ ’˛‰ÎËÌ flËı »ı, ¿ı‹ ¿ı ±Á_A› flıb±˘ ’flV’fl ¤ı√Î ◊›Î ˢ› »ı. À>_¿‹Î_, ’ÎHÎÌ ⁄‚¿Î ’˛¿Îflfi_ ÷ÎHÎ Á΋J›˝/ tensile strength ‘flΉ÷_ ’˛‰ÎËÌ »ı--±fiı ‹ÎÀı … fi‚fiÌ «¿·Ì ⁄_‘ ¿fl˘ I›Îflı ’ÎHÎÌfiÌ flËÌ ÁËÌ ‘Îflfi_ ±Î¬flÌ ÀÌ’_ √vI‰Î¿Ê˝HÎfiı ·Ì‘ı fiÌ«ı ÷flŒ ¬ÎVÁ_ ÷HÎΛΠ⁄Îÿ ’λ\_ µ’fl «ÕÌ Ω› »ı. ÏfiWHÎÎ÷˘fiÌ ‘ÎflHÎÎ ‹…⁄ T≤Z΋Î_ ’HÎ ±ı … Ïø›Î ◊÷Ì Ë˘› »ı .

T≤ZÎfiÌ À˘«ı ⁄ÎW’˘IÁ…˝ fi ’Î‹Ì flËı ·  _ ’ÎHÎÌfi _ ÀÌ’ _ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚÷Ì ‰¬÷ı ÷ıfiÌ ’»‰ÎÕıfiÎ_ ⁄ÌΩ_ ÀÌ’Î_fiı ÷ÎHÎı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ËÎ≥Õˇ˘…fi ⁄˘LÕ ¿Ëı‰Î÷_ ΩıÕÎHÎ CÎÕÌ¿‹Î_ ÷ÒÀı ±ı‹ fi◊Ì. ËÎ≥Õˇ˘…fi ⁄˘LÕ ÷˘ xylem/…·‰ÎÏËfiÌ‹Î_ flËı·Î ’ÎHÎÌfiÎ ⁄‘Î flıb±˘ ‰E«ı ˢ› »ı, ‹ÎÀı ±ı ÁÎ_¿Ï‚›_ »ı¿ fiÌ«ı ‹ÒÏ‚›Î_ Á‘Ì ·_⁄Λ »ı. ’ÏflHÎ΋ı À˘« ’fl ⁄ÎW’̤‰fi ¶ÎflÎ ∂ÕÌ √›ı·Î ’ÎHÎÌfiÎ ÀÌ’Îfi_ V◊Îfi ·ı‰Î ‹ÎÀı …·‰ÎÏËfiÌ‹Î_ ±Î¬˘ …·V◊_¤ ¨«ı «Õı »ı. ±Î‹Î_ T≤ZÎı ’˘÷ı ¿Â_ … ¿fl‰Î’b_ flËı÷_ fi◊Ì. «Î·ÌÁ ‹…·Î Á‘ÌfiÎ ’„Q’_√ ‹ÎÀı ∂Ω˝fi˘ ÷ıHÎı ·ı‹ÎhÎ ¤˘√ ±Î’‰˘ ’Õ÷˘ fi◊Ì. ∂Ω˝ ·ÕΉ‰Îfi_ ¿Î‹ ’ÎHÎÌfi_ ⁄ÎW’˘IÁ…˝fi ¿fl÷Î ÁÒ›˝fi_ »ı. Ï◊±flÌ √‚ı µ÷flÌ ? ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎfiÎ ±P›ÎÁ̱˘ ’˘÷ı ÷ıfiı Á˘ À«fiÌ √HÎΉ÷Î fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ’ÎHÎÌfiı 112.7 ‹ÌÀfl ¨«ı VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀfiÌ À˘« Á‘Ì ’ˢӫÎՉΠ‹ÎÀı F›Î_ ‰Î˜Àfl ’Q’ı ˉÎfiÎ ¿<ÿfl÷Ì ÿ⁄ÎHÎ ¿fl÷Î_ hÎÌÁı¿ √b_ (’˛I›ı¿ «˘flÁ ∫«ı 14.7 fiı ⁄ÿ·ı 450 fl÷·) ÿ⁄ÎHÎ ±Î’‰Îfi_ …wflÌ ⁄fi÷_ ˢ› I›Î_ Œ@÷ Á˘·Îfl ±ıfi∞˝ ¿ıÀ·ı ±_Âı ¿Î‹ ·Î√Ì Â¿ı ÷ı Á‰Î· »ı. À>_¿‹Î_, ωʛ Ë∞ Á_¢‘fifi˘ »ı. ÿflQ›Îfi VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀ ¿<ÿfl÷fi˘ Á˙◊Ì ¿Î›˝Z΋ ’Q’ »ı ±ıÀ·_ ÷˘ ‹Îfi‰_ flèÎ_. ≥…fiıfl˘ ¿ÿÌ ±ı‰˘ ’Q’ ⁄fiÎ‰Ì Â¿‰ÎfiÎ fi◊Ì.à

¨«Î≥fiÌ

V’‘ν‹Î_ ÷˘ VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀ ±Î¿Î‹Î_ 112.7 ‹ÌÀfl Á‘Ì ·_⁄Î÷Î ÷ıfiÎ ¿ÿfiı ¿ÎflHÎı √˘SÕ ‹ıÕÎÏ·VÀ ¬w_, ’fl_÷ ◊ÕfiÌ ΩÕÎ≥ ’˛‹ÎHÎı Ωı÷Î_ Á˙◊Ì Ï‰flÎÀ ¿ÿfi_ T≤ZÎ ±ı fi◊Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ … ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›Î flÎF›‹Î_ ±Î‰ı·_ 19

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[ ‹Ò‚ ¿ÿ

‰ı„SŒ›Îfi˘ ‹Î≥ø˘ »˘Õ — …fifl· Âıfl‹Îfi fi΋fi_ ⁄Ì…\_ ‹Î≥ø˘V¿˘’ fiÌ«ı T≤ZÎ »ı. Á˙◊Ì ‰‘ A›ÎÏ÷ ’HÎ ¿ÿΫ ÷ıfiı … ‹‚Ì »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÎ ¿ÿ‹Î’ ±_ √ ı fi ˘ ·√¤√ ÿflı ¿ ±Î_¿Õ˘ superlative/lıWÃ÷ΉΫ¿ »ı.

(1861-65 ‹Î_ ¬ı · Λı · Î ±‹ı Ï fl¿ÎfiÎ ±Î_ ÷ flω√˛ Ë ÿflQ›Îfi …fifl· ωϷ›‹ Âıfl‹Îfi Áfl¿ÎflÌ ÿ‚˘fi˘ Áı fi Î’Ï÷ Ë÷˘. ’˘H΢ Á˘ ‰Ê˝ ’»Ì ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ⁄ıVÀ flHÎ√ÎÕÌfi_ fi΋ ’HÎ ÷ıfiÌ ›Îÿ‹Î_ Âıfl‹Îfi fl¬Î›_ Ë÷_.) ±Î T≤ZÎfiÎ ◊Õfi˘ CÎıflΉ˘ ÷ıfiÎ ’ΛΠfi∞¿ 31.4 ‹ÌÀfl (103 ŒÌÀ) »ı, F›Îflı ◊Õfi˘ ±Ï‘¿÷‹ T›ÎÁ 11.4 ‹ÌÀfl (37.3 ŒÌÀ) »ı. T≤Z΋Î_ ·Î¿Õ<_ ±ÎÂflı 1,400 CÎfi ‹ÌÀfl (49,450 CÎfi ŒÌÀ) …ıÀ·_ ˢ‰Îfi_ ¿Ëı‰Î› »ı, F›Îflı ÷ıfi_ ±_ÿÎÏ…÷ ‰…fi 1,400 Àfi◊Ì ±˘»\_ fi◊Ì. …fifl· Âıfl‹Îfi ÏÁ@‰Î˜›Î Ω÷fi_ T≤ZÎ »ı. ±Î „V’ÏÁÁfiÎ_ T≤Z΢ flıÕ‰ÒÕ ¿fl÷Î_ ’_ÿfl-‰ÌÁ ‹ÌÀfl fiÌ«Î_ flËı »ı, ’HÎ ÷ı‹fi˘ ⁄Î_‘˘ ±I›_÷ ¤flΉÿÎfl ˢ› »ı. ÿÎ. ÷. …fifl· Âıfl‹Îfifi_ ◊Õ ÷ıfiÎ ’ΛΠfi∞¿ ÷√Õ<_ ˢ‰_ ÷˘ ΩHÎı V‰Î¤Îω¿ »ı, ’fl_÷ 36 ‹ÌÀfl (120 ŒÌÀ) ¨«ıfiÎ V÷flı ’HÎ ÷ıfi˘ T›ÎÁ 5 ‹ÌÀfl (17 ŒÌÀ) »ı. ωflÎÀ ¿ÿfiÎ ÏÁ@‰Î˜›Î◊Ì ÷tfi ω’Ïfl÷ ±ı‰˘ flı¿˘ÕÛ …ıfi˘ »ı ±ı ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı T≤ZÎ fi◊Ì. Á’W’ ‰fiV’Ï÷ ÷flÌ¿ı ‰√a¿Ú÷ ¿flÌ Â¿Î÷˘ »˘Õ »ı. ’Ïfl«› ‹ı‚‰÷Î ’Ëı·Î_ fi΋ ΩHÎÌ ·˘ — ωiÎÎfi̱˘ ÷ıfiı Wolffia/‰Î˜„SŒ±Î ¿Ëı »ı. ¤Îfl÷‹Î_ ’HÎ ÷ıfiÌ ’ıÀÎΩ÷ ◊÷Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ıfi_ ÏËLÿÌ ¿ı √…flÎ÷Ì fi΋ ¿ÿΫ fiyÌ ¿flΛ_ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±ËŸ ‰Î˜„SŒ±Î ÂOÿ ‰Õı … ¿Î‹ «·Î‰‰_ flèÎ_. ±Î »˘ÕfiÎ fi΋ı ÏÁ@‰Î˜›ÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ωÏÂWÀ flı¿˘ÕÛ ⁄˘·÷˘ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı ’„O·ÏÁÀÌ◊Ì ‰_Ï«÷ flèÎÎfi_ ¿ÎflHÎ ÷ıfi_ ‰Î‹fi ¿ÿ »ı. Ï¿fiÎflÎ ’ÎÁı fiÿÌfi˘ ’˛‰ÎË ±ı¿oÿflı ‘Ì‹˘ ˢ› I›Î_ ±◊‰Î ÷˘ fiÿÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î ÷‚Ή ’fl ÷›Î˝ ¿fl÷Î ‰Î˜„SŒ±ÎfiÌ ·_⁄Î≥ ‹Î_Õ 1 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl »ı, F›Îflı ÷ıfiÌ ±‹¿ Ω÷˘ Œ@÷ 0.6 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì »ı. ±Î √HÎ÷fḻı Ωı÷Î_ L›Òfi÷‹ ¿ÿfi˘ ‰Î˜„SŒ±Î »˘Õ ’ı·Î VÀˇıÀ˘„VŒ›fl Ω›LÀ fi΋fiÎ flıÕ‰ÒÕ ¿fl÷Î_ 1,85,000 ‹Î ¤Î√ …ıÀ·˘ fiÎfi˘ »ı ±fiı ÷ıfi_ ‰…fi …fifl· Âıfl‹Îfi ¿fl÷Î_ 9,33,00,00,00,000 ‹Î ¤Î√ …ıÀ·_ »ı. ÏÁ·Î≥¿Î‹ ‰¬÷ı ÿfl∞ ’˘÷ÎfiÌ ±Î_√‚Ì ’fl …ı fi¬·Ì/ thimble ’Ëıflı ÷ı‹Î_ ±_ÿÎ…ı 5,000 ‰Î˜„SŒ±Î »˘Õfi˘ Á‹Î‰ı ¿flÌ Â¿Î› »ı (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘) ±fiı ÏÁ_√· »˘Õfiı ÷˘ ±Î˜ÏÕÛfiflÌ ÁΘ›fiÎ fiοÎfiÌ ±Îfl’Îfl ’ÁÎfl ¿fl‰˘ ’HÎ

20

‹U¿ı· fi◊Ì. ‰Î˜„SŒ±Îfi_ ¿ÿ ±ÎÀ·_ ÁÒZ‹ fi ˢ÷ ÷˘ ±Îç›˝ ¿Ëı‰Î÷, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiı ◊Õ fi◊Ì, ÿÎ_ÕÌ fi◊Ì, ‹Ò‚ fi◊Ì ¿ı ’Î_ÿÕÎ_ fi◊Ì. ËÏfl÷ƒT› ‘flΉ÷_ Œ@÷ √˘‚οÎfl ±_√ »ı, …ıfiı @›Îflı¿ ’_¿ıÁfl ±fiı jÎÌ¿ıÁflÎ√˛ ’HÎ eÀÌ fiÌ¿‚ı »ı. ‰Î˜„SŒ±Îfiı ±ıÀ·ı … Á’W’ ‰fiV’Ï÷fiÎ ÁL‹Îfi¤›Î˝ ‰√˝‹Î_ V◊Îfi ‹Y›_ »ı. ¿<ÿfl÷‹Î_ Á’W’ T≤Z΢, »˘Õ ±fiı ‰ı·Î ·√¤√ 2,50,000 Ω÷fiÎ »ı. ±Î ⁄‘΋Î_ ‰Î˜ „ SŒ±Îfi _ ¿ÿ ±ÎÀ· _ ÁÒ Z ‹ ˢ‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ? ÿflı ¿ ‰fiV’Ï÷±ı ÷ı fi Î ’›Î˝ ‰ flHÎfiı ±fi ¿ > ‚ ◊‰ _ ’Õı »ı . ⁄_ Ï ‘›Îfl ±fiı »Ì»flÎ …‚Λ‹Î_ ¿‹‚ …ı‰˘ aquatic/…·… »˘Õ ÷ıfiÌ ÿÎ_ÕÌ fiÌ«ıfiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_ ◊¿Ì ·_√fl fiÎ¬Ì Â¿ı, ’fl_÷ ‰Ëı÷Î ’ÎHÎÌ‹Î_ ±ı flÌ÷ı ’¿Õ …‹Î‰‰Îfi_ ‹U¿ı· »ı. ±Î◊Ì I›Î_ CÎHÎÌ ‰fiV’Ï÷±˘ ÿÎ_ÕÌ ±fiı ‹Ò‚ ¬Ì·‰‰Îfi_ ‹Î_ÕÌ ‰Î‚ı »ı. ±ı … flÌ÷ı ’˛‰ÎË‹Î_ fiÎË¿ ¬ıӫΛΠ¿fl÷Î_ ’Î_ÿÕÎ_ fi ˢ‰Î_ Ωı≥±ı. ±Î ⁄‘Î ’ÎÀ˚˝Á ‰Î˜„SŒ±ÎfiÎ »˘Õı …÷Î ¿›Î˝ »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· fl«fiÎ ±I›_÷ ’˛Î◊Ï‹¿ flËÌ »ı. µIøÎ_Ï÷fiÎ ‰÷˝‹Îfi ÿ˘fl‹Î_ ÷ı »˘Õ ’˛ΩıI’ÏkÎ ‹ÎÀıfiÎ e·˘fiı ’HÎ ¿ÿΫ µkÎfl˘kÎfl Ï÷·Î_…·Ì ±Î’‰ÎfiÌ ‰ı÷flH΋Î_ »ı, ‹ÎÀı ’ÎHÎÌfiÌ ◊’ÎÀ˘fi˘ ¤˘√ ⁄fiÌ Â¿÷Î_ e·˘ ÷ıfiı ¤ÎB›ı … ¬Ì·ı »ı. ‰Î˜„SŒ±Î ÷ıfi˘ ‰_‰ı·˘ budding/±_¿fl< HÎ ‰Õı ±Î√‚ ‘’Ήı »ı. ÁflıflΠ30 ¿·Î¿ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±_√fi˘ ⁄ÎflÌ¿ ÏËVÁ˘ ’Ò_»ÕÌfiÎ »ıÕÎfi˘ I›Î√ ¿fl÷Ì √fl˘‚ÌfiÌ …ı‹ »^À˘ ’ÎÕı »ı ±fiı ÷ı ÏËVÁ˘ fi‰Î ‰Î˜„SŒ±Î‹Î_ Œıfl‰Î› »ı--…ı ‰‚Ì ⁄ÌΩ 30 ¿·Î¿ı ’˘÷Îfi˘ ±‹¿ ÏËVÁ˘ ¿Î’ı »ı. Á‹›√΂˘ ±ÎÀ·˘ À>_¿˘ ˢ› I›Î_ ‰Î˜„SŒ±Îfi_ ¿ÿ ⁄Ë ‹˘À<_ ◊‰Îfi˘ ’˛ffi flËı÷˘ fi◊Ì. Ï‹Ïfi ¿ÿ ÷ıfiı ±Î‹ı› Œ‚ı »ı. ±ı¿ …·… »˘Õ ¿ÿ‹Î_ ⁄Ë ‹˘À˘ ◊Λ ±ı ¿fl÷Î_ ±fiı¿ fiÎfiÎ »˘Õ fiÿÌfiÎ ’˛‰ÎË ‰E«ı ’˘÷ÎfiÌ „V’ÏÁÁfiı Ïfi‰* ◊÷Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±À¿Î‰Ì ¿ı ÷ıfiÎ ’fl ’˛¿Î ŒıÓ¿÷˘ ÁflÁ ÿά·˘ Ωı≥±ı. ±ÎÏ¡¿ÎfiÌ {ÎQ⁄ı{Ì fiÿÌ ’fl ¿Ïfl⁄Î fi΋fi˘ ⁄_‘ 1959 ‹Î_ «HÎΛΠ’»Ì CÎHÎÎ Á‹›ı ÷ıfiÌ ±ÎÕı 5,580 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ Áfl˘‰fl fl«Î›_ I›Îflı ±ÎÏ¡¿fi ’Λ· ¿Ëı‰Î÷Ì ‰fiV’Ï÷fiÎ À«Ò¿ÕÎ µ’ƒ‰Ì »˘Õ I›Î_ …‚Á’ÎÀÌ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

’fl ·Ì·Ì Ω…‹ ’Î◊fl‰Î ·ÎB›Î. ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_ ÷ı‹HÎı ÁıÓ¿Õ˘ «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ Á’ÎÀÌfiı œÎ_¿Ì ÿÌ‘Ì. ±Î »˘Õ µ’fl‰ÎÁfiÎ_ ¤ı…‰Î‚Î_ …_√·˘‹Î_ ’◊flΛı·Î_ fi΂Î_fiÎ Ë÷Î. ¿Ïfl⁄Î ⁄_‘ Á‘Ì ’ˢӫ‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ‹Î√˝‹Î_ ±Î‰÷Î 108 ‹ÌÀfl (355 ŒÌÀ) ¨«Î ω@À˘Ïfl›Î ‘˘‘fiÎ ’ÎHÎÌ ÁÎ◊ı ’Õ÷_ ‹Ò@›_ ˢ› ±ı «˘yÁ ‰Î÷ Ë÷Ì. ωÂ΂ ’Î_ÿÕÎ_, ·Î_⁄Ì ÿÎ_Õ̱˘ ±fiı Á_A›Î⁄_‘ ‹ÒÏ‚›Î_ ‘flΉ÷˘ »˘Õ ±ÎÀ·Ì ’»ÕÎÀfiı ±_÷ı ¿ÿΫ ∞‰_ ÷ fi flËı , ’HÎ ‹ÎhÎ ⁄ı Áı „ LÀ‹ÌÀfl ·Î_ ⁄ Î ±fiı ‹ÒÏ‚›Î_flÏË÷ ±ÎÏ¡¿fi ’Λ·fiÎ CÎHÎÎ »˘Õı ÷ı ±ÎCÎÎ÷ ÁËÌ ·Ì‘˘ Ë÷˘ ±fiı ¿Ïfl⁄Î Áfl˘‰fl‹Î_ ’ˢÓE›Î ⁄Îÿ flÎŒÕ˘ Œı·Î‰‰Îfi_ Âw ¿flÌ ÿÌ‘_ Ë÷_. d· ÁÎ≥{fiÎ »˘Õfiı ⁄ÿ·ı ·Ì·Ì «ÎÿflfiÎ ±Á_A› ÁÒZ‹ »˘Õ ÷flÌ¿ı ±„V÷I‰ ‘flΉ‰ÎfiÌ fiÌÏ÷ ‰Î˜„SŒ±Îfiı Œ‚Ì »ı. ‰fiV’Ï÷…√÷fiÎ Á˙◊Ì ‰Î‹fi »˘Õ ˢ‰Îfi˘ ωø‹ ’HÎ ±ı ⁄ËÎfiı ÷ıfiÎ ¬Î÷ı ‹_ÕΛ˘ »ı.à

‰fiV’Ï÷‹Î_ ∞‰ »ı, »÷Î_ ’˛ÎHÎÌ-’ZÎÌfiÌ …ı‹ ÷ı ‹@÷

»ı. ¿‚Â/pitcher plant …ı‰Ì ±‹¿ fiΘfi-‰ı… ¬˘flο ’fl fi¤÷˘ ±¿Û{‰flfi˘ »˘Õ Ω÷˘ ’ıÏÁ‰ »ı, ±ıÀ·ı Á΋ı «Î·Ìfiı ‹˘‹Î_ ±Î‰Ì ’Õ÷Î Ï¿Îflfiı … ±Îfl˘√ı »ı. ‹¬Ω‚/sundew …ı‰Ì ±ı„@À‰ Ω÷˘ ÷ı‹fiÎ ËÎ◊ı «Õ÷Î Ï¿Îflfiı Á¿oΩ‹Î_ …¿Õ‰Îfi˘ l‹ ¿flÌ ‹Ëıfi÷fi˘ fl˘À·˘ ¬Î› »ı. ±¿Û{‰fl ›Îfiı O·ıÕfl‰ÀÛ ±ı„@À‰ Ω÷ »ı. (O·ıÕfl‰ÀÛ fi΋ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ’Õu_ ¿ı ÷ıfi˘ ±Î¿Îfl ‹ÒhÎΛ/bladder …ı‰˘ »ı.) ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ÷Ï‚›ı ÁΉ ±˘»Î_ ’˘Ê¿ ÷k‰˘‰Î‚Ì ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ ±ıÏÁÏÕ¿ ‹ÎÀÌ Ë˘› ±ı‰Î_ …‚Λ˘‹Î_ ±¿Û{‰flfi˘ »˘Õ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

flÌ÷ı Ë·fi«·fi ¿flÌ Â¿÷Ì fi◊Ì. ÏË·«Î· ‹ÎÀı iÎÎfi÷_÷±  ˘fi_ ÿıËT›Î’Ì fiıÀ‰¿Û ˢ‰_ Ωı≥±ı. ÿÎ. ÷. ‹ÎHÎÁfiÎ ÂflÌfl‹Î_ ‹√…fiÎ ±Îÿı¢fi_ ’ηfi ¿fl÷Î iÎÎfi÷_÷±˘ …ı gff[8af}sdff+ gff[+wfl ,ff[ ÷ı VfiΛfiı ›˘B› Á‹›ı ±fiı ›˘B› ’˛‹ÎH΋Î_ Á_¿˘«ı I›Îflı «˘yÁ ±_√˘ ‹√…fiÎ ‘Λν à ±ÎÏ¡¿Î fi∞¿ ‹ÎÿÎ√ÎV¿fl ÀÎ’ ’fl ‹Îfi‰¤ZÎÌ T≤Z΢ ◊÷Î_ ˢ‰ÎfiÌ ’˛«Ï·÷ ‹…⁄fi_ Ë·fi«·fi ¿flı »ı. ‰fiV’Ï÷‹Î_ ±Î‰Î ±Œ‰Î ‹ÎhÎ ±Œ‰Î »ı, ÷˘ ’HÎ Ï¿ÎflÌ »˘Õ ¿ı‰Õ˘ ‹˘À˘ Ï¿Îfl ¿flÌ Â¿ı ÷ıfi˘ flı¿˘ÕÛ ÁΉ ¿ÎœÌ fiά‰Î …ı‰˘ fi◊Ì. ¤Îfl÷ ±fiı ⁄ÌΩ ±„Bfi ±ıÏ›Î≥ ÿı¢‹Î_ iÎÎfi÷_ ÷  ± ˘fi _ Ω‚ _ fi◊Ì. ‹√… ±fiı ◊÷Î Nepenthes ‰√˝fiÎ ∞‰Î÷¤ZÎÌ ¿‚Âfi˘ »˘Õ VfiΛ÷_hÎ ’HÎ fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ·Ω‹HÎÌfiÎ (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘) CÎHÎÌ ‰Îfl ÿıÕ¿Î, ’ZÎ̱˘ ±fiı @›Îflı¿ »˘Õ …ı‰Ì ±‹¿ ‰fiV’Ï÷±˘ ◊˘Õ˘ CÎH΢ ™ÿflfiı ’HÎ ¤fl¬Ì √›ÎfiÎ ÿά·Î ⁄L›Î »ı. ±_√‹fl˘Õ ¿flÌ ΩHÎı »ı. T≤ZÎ ’fl «Õ÷˘ ‰ı·˘ ’˘÷Îfiı ◊÷Î V’½fiı ’Îfl¬Ì ±ÎV÷ı ±ÎV÷ı à T≤ZÎfiÎ ◊Õfiı ¿Î’Ì ÷ıfi˘ ±ÎÕ»ıÿ ÷’ÎÁ˘ ÷˘ T≤ZÎı …ıÀ·Î_ ‰Ê˘˝ √Ω›Î* ˢ› ±ıÀ·Î_ ‰÷˝‚˘fiÌ »Î’ ÷ıfiÎ ◊ÕfiÌ Œfl÷ı ‰ŸÀ‚Λ »ı. ÁÒ›˝‹¬Ìfi_ e· ’fl Ωı‰Î ‹‚ı »ı ±fiı ÷ıfiÌ ‰› ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı »ı. ÷ıfi˘ «Ëıfl˘ CÎÒ‹Î‰Ì Â¿ı »ı. Á˙◊Ì ‰‘ (7,223) Á¿Û· 1977 fiÌ ±Î¬flı ±Î ÿflı¿ Ïø›Î ⁄Ë ‘Ì‹Ì √Ï÷±ı ◊Λ ‰Î‰Î{˘ÕÎ ÿflQ›Îfi ÷ÒÀÌ ’Õı·Î ±‹ıÏfl¿Ì flıÕ‰ÒÕ‹Î_ »ı , »÷Î_ V’ÌÕfiÌ ¿ı VeÏ÷˝ fi Ì ⁄Î⁄÷ı √HÎΛÎ_, …ıfiÎ ‹ÎÀı ’˛¿ÚÏkÎωt˘±ı ±_ÿÎ… ·√ÎT›˘ ¿ı ‰fiV’Ï÷…√÷fiÌ flı ¿ ˘ÕÛ ⁄Ò ¿ fi _ ’Îfi _ ÷ıHÎı 9,000 ‰Ê˝fi_ ±Î›W› ¤˘√T›_ ˢ‰_ Ωı≥±ı. ±Îç›˝¿Îfl¿ flı¿˘ÕÛ ‰√flfi_ ¿˘w_ flËÌ …‰Î ’ÎQ›_ »ı ±ı‰_ fi◊Ì. ±_√˛ı∞‹Î_ bladderà ‰fiV’Ï÷ ÁÒ›˝’˛¿Î ‰√fl ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎ fi ¿flÌ wort ±fiı √ … flÎ÷Ì‹Î_ ±¿Û { ‰fl ¿Ëı ‰ Î÷˘ ¿ı, ‹ÎÀı …‹Ìfi ’fl √ŒÎ‹Î_ ¿ı …‹Ìfi fiÌ«ı ¤Ò√¤˝‹Î_ ÷ıfi˘ ω¿ÎÁ ◊‰˘ ‹U¿ı· ∞‰Î÷¤ZÎÌ »˘Õ Ï¿Îfl ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ±ÿ˚¤÷ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ‰SÕÛ flı¿˘ÕÛ …\±˘ — 1984 ‹Î_ ±˜À·Î„LÀ¿ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ ⁄Ë΋Î{ «’‚÷Î ÿά‰Ì ΩHÎı »ı. ‰fiV’Ï÷fiı ⁄ÿ·ı ’˛ÎHÎÌ ÀÎ’ ’fl …‹ÌfifiÌ Á’ÎÀÌ◊Ì 884 ŒÌÀ (±ÎÂflı 270 ‹ÌÀfl) fiÌ«ı ±ı‰Ì ’Î÷΂√ŒÎ‹Î_ ·Ì·Ì Âı‰Î‚fi˘ ’k΢ ·ÎB›˘ ¿ı F›Î_ 0.0005Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ ÁÒ›’˝ ¿˛ Π…ı‰Ì „@‰¿-±ı@Âfi ’˛ÿϽ÷ ¿flı »ı. ’Ë˘Ó «÷˘ fi◊Ì.à ∞‰Î÷¤ZÎÌ ‰fiV’Ï÷fiÌ ·√¤√ 700 Ω÷˘ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

21

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

»˘ÕfiÌ Õ΂¬Ì±˘ ’fl Ãı¿Ãı¿ÎHÎı 3 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl ·Î_⁄Î_ ’Îh΢ ˢ› »ı. ’˘·ÎHÎ ‘flΉ÷_ ÿflı¿ ’ÎhÎ …‚Λ‹Î_ ÷fl÷Ì ·Î‰Î˝, ’ÎHÎÌfiÎ_ ∞‰ÕÎ_ ±fiı ¿‰«‰Î‚Î ⁄ÎflÌ¿ ∞‰˘fiı ’Òfl‰Î ‹ÎÀıfi_ ·Î˜¿-±’ »ı, …ıfi˘ ±ı¿‹ÎhÎ ÿfl‰ÎΩı ±_ÿfl ÷flŒ ¬Ò·ı »ı. (±’‰Îÿw’ı …‹Ìfi ’fl ◊÷Î ±¿Û{‰flfiÎ »˘ÕfiÌ ’HÎ fl«fiÎ …\ÿÌ fi◊Ì.) ÿfl‰ÎΩfiı ⁄_‘ ¿›Î˝ ’»Ì ±¿Û{‰flfi_ ’ÎhÎ ±_ÿfl ¤flΛı·Î ’ÎHÎÌfiı ±Î_÷Ïfl¿ ÿ̉η˘‹Î_ «ÒÁÌ ·ı »ı. ±Îfiı ·Ì‘ı …ı ÂÒL›Î‰¿Î ’ıÿÎ ◊Λ ÷ı ’ÎhÎfiı ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı Á_¿˘«ı

»ı. ±√I›fiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ±Î_÷Ïfl¿ ÿ⁄ÎHÎ ¿fl÷Î_ ⁄ËÎflfiÎ …‚Λfi_ ÿ⁄ÎHÎ ‰‘Ì Ω› »ı. ÿfl‰ÎΩı ⁄fiÎT›˘ ˢ› I›Î_ Õ˘fl ⁄ı·fi˘ ’HÎ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ±ıÀ·ı ±¿Û{‰flfiı ⁄ËÎflfiÎ ¤Î√ı ¿ıÀ·Î¿ À«Áı„LÁÏÀ‰ ÷Î_÷HÎÎ »ı. ±ΩHÎ÷Î Ï¿Îfl ⁄fi‰Î ±Î‰÷˘ ¿‰«‰Î‚˘ ⁄ÎflÌ¿ ∞‰ ±ı ÷Î_÷HÎÎfiı ‰‘ ’Õ÷Ì ¬·ı· ’ˢӫÎÕı ±fiı ‰ÎflÎŒfl÷Ì ¿ı Á΋ÀÌ ⁄ı-hÎHÎ ÷Î_÷HÎÎfiı ±ı‰Ì ¬·ı· ’ˢӫı I›Îflı ±¿Û{‰flfi˘ »˘Õ “’΋̔ Ω› »ı ¿ı ÷ı ¿Î‹ ’ÎHÎÌfiÌ «Ë·’Ë·fi_ fi◊Ì. Ï¿Îflfi_ ±Î√‹fi gff[8af}sdff+ gff[+wfl ,ff[ ◊›_ »ı. ÿfl‰ÎΩı ±˘Ï«_÷˘ ¬Ò·ı »ı, ÿ⁄Λı·_ ’ÎhÎ à ωr¤fl‹Î_ weed ÷flÌ¿ı Á˙◊Ì µ’ƒ‰Ì ’fl‰Îfl ◊›ı·Ì ‰fiV’Ï÷ ¿≥ ? ›fi˘fiÌ Ï‰V÷flı »ı ±fiı fi÷ÌΩw’ı ’ıÿÎ ◊÷_ Á@Âfifi_ ¿ÚÏÊ Á_V◊ÎfiÎ ±Ï¤’˛Î› ‹…⁄ ¤Îfl÷fiÌ ‹Ò‚ ‰÷fiÌ ‹˘◊ (ÂÎjÎÌ› fi΋ — ⁄‚ Ë÷¤Î√Ì Ï¿Îflfiı ±_ÿfl ¬ıÓ«Ì ·ı »ı.

Cyperus rotundus) …ıÀ·˘ hÎÎÁ ⁄Ì∞ ±ı¿ı› ‰fiV’Ï÷±ı Œı·ÎT›˘ fi◊Ì. ÿfl‰ÎΩı ŒflÌ ⁄_‘ ◊Λ »ı. ±Î ’ÎhÎ Ï¿Îfl ‹ÎÀı ÿÏfi›ÎfiÎ 92 ÿı¢‹Î_ ¿<· ⁄Ήfi Ω÷fiÎ ’ο˘fiÎ_ ¬Î÷fl’ÎHÎÌ‹Î_ ¤Î√ ’ÕΉ÷˘ ‹˘◊fi˘ »˘Õ ÷ı‹fiÌ µ’… CÎÀÎՉΠµ’flÎ_÷ Ïfi_ÿ΋HÎ ‹ÎÀı ±⁄Ωı ÕΘ·flfi˘ ¬«˝ ¬flı¬fl ÷˘ ÁΑÎflHÎ ·Î˜¿-±’ fi◊Ì. ¿Î‚¿˘ÀÕÌ »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ ÿ̉η‹Î_ flËı·Î ¬ÎÁ Ω÷fiÎ ¿flΉı »ı. fiÎ√fl‹˘◊ ¿Ëı‰Î÷Ì ÷ıfiÌ ⁄Ì∞ „V’ÏÁÁ Ωı¿ı ±Î›‰ı˝Ïÿ¿ ÿ‰Î »ı. Ï¿H‰˘/enzimes ÷fl÷ Ï¿Îflfi_ ωCÎÀfi ¿fl‰Î ‹Î_Õı »ı. fiÎ≥Àˇ˘…fi …ı‰Î_ à ¿·¿kÎÎfiÎ ⁄ΘÀÏfi¿· √ÎÕÛfifi_ ‰Õ (…‹HÎÌ ’˘Ê¿ ÷k‰˘ »^ÀÎ_ ’ÎÕÌ ÷Á‰Ìfl) ÷ı fi Ì 1,775 ‰Õ‰Î≥±˘ ‹ÎÀı ωø‹Á…˝¿ √HÎΛ_ »ı, ÷˘ ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ »˘Õfiı µ’·O‘ ¿flΉ‰Î_ ÀˇÎLÁ‰Î· ’˛ÎL÷‹Î_ ±Î‰ı·Î ‰ÕfiÎ {ÎÕı ÷ıfiÎ_ ±ı ÷ı‹fi_ ¿Î›˝ »ı. ‹Îfi˘ ‹ÒÏ‚›Î_ …‹Ìfi‹Î_ 120 ‹ÌÀfl ¨Õı Á‘Ì µ÷ÎflÌfiı ¿ı ±¿Û { ‰flfi˘ ‹ ¿ ΋ …\ÿ˘ flı¿˘ÕÛ ÿ…˝ ¿flÎT›˘ »ı. ’ÎHÎÌfiı ⁄ÿ·ı …‹Ìfi ’fl ˢ› ÷˘ ’HΠˉ΋Î_ à Á˙◊Ì ¤Îflı ·Î¿Õ<_ ±Î’÷_ T≤ZÎ ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Îfi_ ‹_ Õ flÎ÷Î_ ∞‰ÕÎ_ fi ı O·ı¿ ±Î›fi˝‰ÒÕ »ı. ’˛I›ı¿ CÎfi ‹ÌÀflı 1,485 ’¿Õ‰ÎfiÌ flÌ÷‹Î_ Œfl¿ Ï¿·˘√˛Î‹fi_ ‰…fi ‘flΉ÷_ ±Î›fi˝‰ÒÕ ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷flı ’Õ÷˘ fi◊Ì. ‰ı @ ›Ò ‹ fiÏË, ¿ı‹ ¿ı ’ÎHÎÌfiÌ CÎfi÷Î 1 Á΋ı ±Î›fi˝‰ÒÕfiÌ 1.48 …ıÀ·Ì »ı. ±ÁΑÎflHÎ CÎfi÷Îfi_ flËV› ±ı ¿ı ±Î›fi˝‰ÒÕ‹Î_ Ï·„BfififiÎ ‹flÌ @·ÌfiflfiÌ ‹ÎŒ¿ ÷ı ∞‰ÕÎ_fiı ¬ıÓ«Ì ·ı »ı. ’fl_÷ ’fl‰Îfl÷Î ¿˘Ê˘ ‰E«ı ·ı‹ÎhÎ …B›Î flËı÷Ì fi◊Ì. ÿflı¿ ’˘·Ì …·‰ÎÏËfiÌ/xy- ¿ıÀ·Ì ‰Îfl‹Î_ ? lem ’HÎ «’ÀÌ ⁄fiÌ Ω› »ı, ±ıÀ·ı ¿˘Ê˘fiÌ √Ì« …‹Î‰À ±Î›fi˝‰ÒÕfiı Á¬÷ ±ËŸ flı¿˘ÕÛfiÌ ‰Î÷ ±Î‰ı »ı. ‰fiV’Ï÷¤Îflı ⁄fiÎ‰Ì ÿı »ı. ±ı¿ Áfl¬Î‹HÎÌ — ‹ıBfiıÏ›‹ ‘Î÷fi_ ‰…fi ’˛I›ı¿ CÎfi ‹ÌÀflı …√÷fiÎ Á˙◊Ì «’‚ ±fiı VeÏ÷˝·Î »˘Õfi˘ 1,738 Ï¿·˘√˛Î‹ »ı. ÏÂfl’Ή bladderwort /±¿Û { ‰flfiı ÷ı fi Ì ÿfl‰ÎΩı µCÎÎÕ⁄_‘ ¿fl‰ÎfiÌ V’ÌÕ ‹ÎÀı ’˛ÎM÷ ◊›˘ à Á˙◊Ì {Õ’¤ıfl ‰_ÂT≤Ï© ¿flfiÎfl ‰fiV’Ï÷fi_ fi΋ ±ı … ¿ı …ı Á˙◊Ì fiÎfiÎ »˘Õfi_ »ı — ‰Î˜„SŒ±Î. ÁflıflΠ30 ¿·Î¿ı ÷ı fi‰Ì ’ıœÌfiı …L‹ ±Î’ı, ‹ÎÀı ±ı ÿflı »ı. ±Î ¿Î‹ ÷ı ÁflıflΠ16 ‹Ì·ÌÁı¿LÕ‹Î_ …

1 ÷ıfiÌ ’˛ΩıI’ÏkÎ «Î· flËı ±fiı ⁄‘Î »˘Õ ∞‰_÷ ’HÎ flËı ÷˘ «Îfl ‹ÏËfiÎ ’»Ì (1 ( /60 Áı¿LÕ‹Î_) ¿flÌ fiάı »ı. ¤fl⁄’˘flı ’λ‚ hÎÌÁ ‹ŸÕÎ_ «ÕΉ˘ ±ıÀ·Î) ‰Î˜„SŒ±Îfi˘ ⁄Λ˘‹ÎÁ V‰w’fi˘ …J◊˘ M≤J‰Ì ÷տ΋Î_ Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ¿fl÷Πˢ ±ı ‰¬÷fiÌ ÂÀfl V’ÌÕ …ıÀ·˘ ±ı ‰ı√ ◊›˘--±fiı O·ıÕfl‰ÀÛ ±ıÀ·Î …ı‰Õ˘ ⁄fiı. Á‹›‹Î_ ÿfl‰ÎΩı ¬˘·‰ÎfiÌ, Ï¿Îflfiı ±_ÿfl à ±Ï‘¿÷‹ ÷̬˘ ’ÿÎ◊˝ ‰fiV’Ï÷…L› ˢ› ±ı Á‹∞ ¿Λ ±ı‰Ì ‰Î÷ »ı, ¬ıÓ«‰ÎfiÌ ±fiı ’»Ì ÿfl‰ÎΩı ⁄_‘ ¿fl‰ÎfiÌ ¿ı‹ ¿ı ÷̬ÎÂfi_ ‹A› ¿Îfl¿ Á_›˘…fi capsaicin ‰fiV’Ï÷‹Î_ (‹fl«Î_‹Î_) Ωı‰Î ÷‹Î‹ ωϑ±˘ ’÷Î‰Ì ÿı »ı . ‹ÎHÎÁfiÌ ‹‚ı »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ GNS Spices fi΋fiÌ ⁄Λ˘Àı¿ ¿o’fi̱ı ÷ı ÁI‰‰Î‚Î_ ¬ÎÁ “ÏflŒ˚·ı@Á ±ı@Âfi” ¿ÿΫ ±ÎÀ·Ì {Õ’ı ◊Λ, ‹fl«Î_ ω¿ÁÎT›Î_ »ı, …ı‹fiÌ 1 √˛Î‹ …ıÀ·Ì ¤Ò¿Ì 577 Ï¿·˘√˛Î‹ (’˘HÎÎ » ’fl_÷ ‹ÎHÎÁ …ı‰_ «ıkÎÎ÷_hÎ fi ‘flΉ÷Î O·ıÕfl‰Àı˝ ·Î¬ √˛Î‹) ÀΘ‹ıÀ˘ ÁΘÁ‹Î_ ¤ı‚‰Ìfiı ÷ı‹Î_ …wflÌ ÷̬Π·Î‰Ì ¿Λ »ı.à ÷ıfiÌ ’ıÂÌ‹Î_ flËı·Î ’˛‰ÎËÌfiÎ V◊ÎfiÎL÷fl ‰Õı

22

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

jfgf;5fLtfhuftfgff LjfEdff[

ÿfl‰ÎΩfiÎ “Õ˘fl @·˘{fl”fiı ÁÏø› ⁄fiΉ‰_ ’Õı ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ±ı V◊ÎfiÎL÷fl ¿ıÀ·Ì {Õ’ı ◊÷_ ˢ› ÷ıfiÌ ‹ÎhÎ ¿S’fiÎ … ¿fl‰ÎfiÌ flËı »ı.à

±Î flı¿˘ÕÛ ‰Ê˘˝ …^fiÎ ’˛Á_√‹Î_ ÁflÁ flÌ÷ı T›@÷ ◊Λ »ı.

1978 ‹Î_ ›fl˘’Ì ÿı ⁄S√ıÏfl›Îfi˘ flÏ›Îωfl˘‘Ì fiı÷Î F›˘∞˝ ‹Î¿˘˝‰ Ï⁄˛ÀfifiÎ ·_Õfi ÂËıfl‹Î_ eÀ’Î◊ ’fl «ÎS›˘ …÷˘ Ë÷˘. flÏ›Π±ı ‰¬÷ı ÁÎQ›‰ÎÿÌ Ë÷_ ±fiı ÷ıfiÎ ⁄√·⁄E«Î …ı‰_ ⁄S√ıÏfl›Î ’HÎ ÁÎQ›‰ÎÿÌ Ë÷_. ±Î‹ »÷Î_ ’W¿‚ ÿıÂÿÎ{ ‘flΉ÷˘ F›˘∞˝ ‹Î¿˘˝‰ flÏ›ÎfiÌ ΩıË¿‹Ì ωw© …fi‹÷ ¿ı‚‰Ì flè΢ Ë÷˘, ±ıÀ·ı KGB fi΋fiÌ flÏ›fi √M÷«fl Á_V◊αı ÷ıfiı ’÷Î‰Ì ÿı‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. eÀ’Î◊ ’fl flÎËÿÎfḻ˘fiÌ ±Î‰-Ω «Î· Ë÷Ì. ±ı¿ »hÎÌ‘ÎflÌ ‹ÎHÎÁ ’HÎ ÷ı‹Î_ Á΋ı· Ë÷˘, …ıfiÌ »hÎÌfi˘ ±ÏHΛ΂˘ »ıÕ˘ ±˘Ï«_÷˘ ‹Î¿˘˝‰fiÎ ’√‹Î_ ¤˘Ó¿Î›˘ ±fiı I›Î_ flËı·Ì ÁΘ› ‹ÎflŒ÷ Ë‚ÎË‚ {ıfl ÷ıfiÌ ‹Î_Á’ıÂÌ‹Î_ µ÷›*. ‹Î¿˘˝‰ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’»Ì Q≤I› ’ÎQ›˘. ‹flH΢kÎfl ÷’ÎÁ ¿fl÷Î_ ΩHΉΠ‹Y›_ ¿ı ÷ıfiı flΛÏÁfi/ricin fi΋fiÎ ±I›_÷ ¿ÎÏ÷· {ıflfi˘ ÕΘ{ ±’Λ˘ Ë÷˘. ωiÎÎfi ’ÎÁı ±ı {ıflfi_ ‹ÎflHÎ ¿fl÷Ì ÿ‰Î fi Ë÷Ì. ±Î…ı ⁄Λ˘-ÀıflÏfl{‹fi_ ÂjÎ √HÎÎ÷Î flΛÏÁfifi_ fi΋ ’HÎ I›Îflı Á΋ÎL› ·˘¿˘±ı ÁÎ_¤Y›_ fi Ë÷_. Á΋ÎL› A›Î· ‹…⁄ Á˙◊Ì ’˛ÎHÎCÎÎ÷¿ {ıfl ’˘ÀıÏ›‹ ÁÎ≥fiÎ≥Õ √HÎΛ, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi˘ Œ@÷ 0.25 √˛Î‹ …ıÀ·˘ ÕΘ{ ’A÷ ‰›fiÌ ÁflıflΠT›„@÷fiı ‹ÎflÌ fiά‰Î ‹ÎÀı ’Òfl÷˘ ˢ› »ı. ‰ÎV÷‰‹Î_ flΛÏÁfi ’ÎÁı ÁÎ≥fiÎ≥ÕfiÌ √HÎfiÎ Ë‚ÎË‚fiı ⁄ÿ·ı “Ë‚‰Î” {ıfl ÷flÌ¿ı ¿fl‰Ì Ωı≥±ı. flΛÏÁfi ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

·√¤√ 1,250 √b_ ωÂıÊ {ıflÌ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfi˘ Œ@÷ 0.0002 √˛Î‹ …ıÀ·˘ ÕΘ{ Ωfi·ı‰Î fỉÕı »ı. flÎ…fiÎ√fi_ {ıfl ’HÎ ÷ıfiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı @›Î_› ±˘»\_ ¿ÎÏ÷· »ı. ‰fiV’Ï÷…L› flΛÏÁfifiÌ ±ÎÀ·Ì ËÿfiÌ ›‹flÎ… ’˛¿ÚÏkÎ Ωı÷Î_ ±ı‹ ‘ÎflÌ ·ı‰Îfi_ ‹fi ◊Λ ¿ı ÷ıfi˘ j΢÷ ¿ÿΫ ωfl· ’˛¿Îflfi˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ±Î ‘ÎflHÎÎ ’HÎ ¬˘ÀÌ Ãflı »ı, ¿ı‹ ¿ı flΛÏÁfi ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı ¿ıVÀfl ±Î˜≥· ±Î’÷Î ±ıfl_ÕÎfiÎ »˘ÕfiÌ ’ıÿΠ»ı. Ëıfl‹Îfi VÀÌ·‹Î¿Û fi΋fiÎ flÁΛHÎÂÎjÎ̱ı 1888 ‹Î_ ±ıfl_ÕÎfiÎ_ ⁄Ì…fi_ flΛÏÁfi »^À<_ ’ÎÕÌ ÷ıfi_ ’˛˘ÏÀfi ‹Î‚¬_ V’WÀ ¿›* ±fiı CÎÎ÷¿÷ÎfiÎ V¿ı· ’fl ÷ıfiı ⁄ÌΩ ÿflı¿ {ıfl ¿fl÷Î_ ±Î√‚ ‹Ò@›_, ’fl_÷ ±Î…ı ¤Îfl÷ ±fiı ⁄˛ÎÏ{· ±ı‹ ⁄ı ÿı¢‹Î_ ±ıfl_Õ˘ T›Î’¿ flÌ÷ı ·ı‰Î÷˘ ’ο »ı. ⁄Ì… ’Ì·Ìfiı ‹ı‚‰Î÷Î ⁄Ωw ¿ıVÀfl ±Î˜≥·‹Î_ flΛÏÁfifiÌ ±Áfl ¬ÎÁ …HÎÎ÷Ì fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı µI’Îÿfi ‰¬÷ı 1400 Áı„S›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfiı Ï‹Ïfi‹‹ ‰ÌÁı¿ Ï‹ÏfiÀ Á‘Ì ±’Î÷Ì √fl‹Ì CÎHÎÎ ¬flÎ flΛÏÁfifiÎ ¿ıÏ‹¿· ⁄_‘ÎflHÎfiı ÷˘ÕÌ fiάı »ı. ±·⁄kÎ, ⁄Ì›Î_fi_ ±ıfl_ÏÕ›_ ¿ÎœuÎ ’»Ì ⁄Î¿Ì flËı÷Î ¿>«Î‹Î_ ‰…fi ’˛‹ÎHÎı Ωı÷Î_ 5Ñ …ıÀ·_ flΛÏÁfi ˢ› »ı, …ıfiı ËÎ≥-Àı¿ ’˛Ïø›Î ‰Õı …\ÿ_ ÷Îfl‰Ì ¿Λ »ı. ±·⁄kÎ, ¿Î›ÿıÁfl flÌ÷ı fiÏË. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷˘ flΛÏÁfi ÷ˆ›Îfl ¿fl‰_ ±ı 30 ‰Ê˝fiÌ ÁΩ’ÎhÎ √fi˘ »ı. ‰fiV’Ï÷fiÌ V≤„WÀ‹Î_ ‘÷ÒflÎ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı «H΢ÃÌ Á‘ÌfiÌ ±ÎÂflı 700 Ω÷˘ {ıflÌ »ı. flΛÏÁfifiı ¿ÎflHÎı ±T‰· fi_⁄fl ±ıfl_ÕÎfi˘ √HÎΛ, »÷Î_ ±ıfl_ÏÕ›_ ’˘÷ı ’Ϋfi÷_hÎ ’fl ◊÷Ì ÷ıfiÌ ÁωÏÿ÷ ±Áfl ÏÁ‰Î› ËÎÏfi¿Îfl¿ fi◊Ì. ’fl_÷ ±ı Ë‚‰Ì ±Áfl ◊‰Îfi_ ’HÎ Â_ ¿ÎflHÎ ? ’˛ffifiı …\ÿÎ ÂOÿ˘‹Î_ ÷ı‹… µIøÎ_Ï÷fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ‹Ò¿˘ ÷˘ ¿ıÀ·Ì¿ ‰fiV’Ï÷±˘ ±ıfl_ÕÎfiÌ …ı‹ laxative/flı«¿ ¿ı‹ »ı ? ±Î ‰‚Ì …\ÿ˘ ·ı¬ ‹Î√Ì ·ı÷˘ ’˛ffi »ı.à

23

aflp vf[dfp 5f]zf[Lctf

±_√˛ı∞‹Î_ ±ı¿ ‹ËΉfl˘ »ı — A man with one watch always knows the time, but a man with two watches is never sure ! ΩL›±ÎflÌ, 2004 ‹Î_

fiÎÁÎfiÎ_ „V’ÏflÀ ±fiı ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀ ›Îfi˘ ‹_√‚ ’fl ∂÷›Î* ±ı ’»Ì fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘ ‹ÎÀı µ’fl˘@÷ ‹ËΉfl˘ ÂOÿ— ÁΫ˘ Û˘˝, ¿ı‹ ¿ı ⁄ı CÎÏ՛΂˘ ÁÎ◊ı ÷ı‹fi˘ ’fiÎfl˘ ’Õu˘!

gff;ffgff sg8mf[,f dfyfsdff+ Lgfq6ftff[ 5fz sg8mf[,f hdffjftff[ dff;f: 8f>df ÁÎ÷ı¿ ‹ÏËfiÎ ·Î_⁄Ì ±‰¿ÎÂÌ ÁŒfl ¬ıÕuÎ ⁄Îÿ ±‹ıÏfl¿Îfi_ 2.2 Àfifi_ ¤Îflı¬‹ Á‰ı˝Zο ›Îfi

‹_√‚fiÌ Ï‰Ï{Àı ‹˘¿·Î›Î_ Ë÷Î_, ’HÎ ÷ı ’ˆ¿Ì Œ@÷ 11 fiÌ ›ÎhÎÎ ÁŒ‚ flËÌ Ë÷Ì. ⁄οÌfiÎ_ Á˙fi˘ Œ˚·Î˜’ ÂΘ ◊›˘ Ë÷˘. ’ÏflHÎ΋ı MRO ‹_√‚fiÌ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ Ëı‹¬ı‹ ÿά· ◊›_ Mars Reconnaissance OrI›Îflı fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘±ı ÏfiflÎ_÷fi˘ ÿ‹ ·Ì‘˘. ±Î…ı ÷ı‹fiı ⁄Ì∞ ‰Î÷ı ’HÎ ÏfiflÎ_÷ »ı. ¤˛‹HοZÎ΋Î_ biter/MRO ÷Î…ı÷fl‹Î_ (‹Î«˝ flËÌfiı … ‹_√‚fiÎ ¬Õ¿˘, ‹ıÿÎfi˘, ¤ÒÁ’ÎÀÌ fiÌ«ıfi_ Á_¤Ï‰÷ 11, 2006 fiÎ fl˘…) ’˘÷Îfi˘ ’ÎHÎÌ, ˉ΋Îfi ‰√ıflıfi˘ ÷Î√ ‹ı‚‰fiÎfl MRO ‹_√‚ ’fl ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌfi˘ ‹Î√˝ ÷∞ ‹_ √ ‚ Œfl÷ıfiÌ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ÁŒ‚ flÌ÷ı ’˛‰ıU›_ ±ı ⁄fiΉfiı ·√¤√ ¿ÿÌ ·ı„LÕo√ ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì. Á_¢‘¿˘ ‹ÎÀı ±ı ⁄Ë ‹˘ÀÌ flÎË÷ ÿflı¿ Á‹Î«Îfl ‹ÎK›‹ı “wÏÀfi” ’˛¿Îflfi˘ flÎ÷Î √˛Ë ‹_√‚fi_ ‹·Î¿Î÷Ì ›Îfi ‹ÎÁ˝ Ïfl¿Î˜ÏfiÁ˜LÁ ±Î˜flÏ⁄Àfl √HÎΛ, ¿ı‹ ¿ı fl˘⁄˘ÏÀ¿ ‰ÎËfi ÷flÌ¿ı √HÎÌ ·Ì‘˘, ’HÎ »ı‰ÀfiÎ fiÎ…^¿ ÷⁄yı MRO ›Îfiı Ωı ‹_√‚ ’fl @›Î_¿ fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘ ’fl Â_ ‰ÌI›_ ±ı ÷ı‹fiı ±ÎÁfi …‹ÎT›_ ˢ÷ ÷˘ ÷ıfi_ Ïfl‹˘À … ¬⁄fl Ë÷Ì. ‹_√‚fi_ √vI‰Î¿Ê˝HÎ Á_«Î·fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ Ïÿfi«›Î˝ M≤J‰Ìfiı ⁄ÿ·ı ‹_ √ ‚fiÎ MRO fiı ’˘÷ÎfiÌ ·’ıÀ‹Î_ ¬ıÓ«Ì Â¿ı Á˙flÏÿ‰Á ’˛‹ÎHÎı ÁıÀ ¿fl‰ÎfiÌ ◊Î÷ ±fiı »÷Î_ …‹Ìfiÿ˘V÷ fi ¿flı ±ı ‹ÎÀı ±fiı ÂÎflÌÏfl¿ ÷◊Î ‹ÎfiÏÁ¿ flÌ÷ı ›˘B› Á‹›ı, ›˘B› ±_÷flı ÷ı‹… ›˘B› ‹ÁÌ⁄÷˘fi˘ ’Îfl flËı÷ fiÏË--±ıÀ·Î ø‹ı ÷ıfi˘ ‰ı√ CÎÀÎÕ‰Îfi_ ¿Î‹ ÁËı·_ fi ‹ÎÀı ¿ı M≤J‰Ì ¿fl÷Î_ ‹_√‚fi˘ Á˙flÏÿ‰Á Ë÷_. ‹_√‚ ’fl …ı Ï‹Âfi˘ ±√ε 39 Ï‹ÏfiÀ ±fiı 35.2 Áı¿LÕ ‰‘ ‹˘¿·Î›Î_ ÷ı‹fi˘ Àˇı¿ flı¿˘ÕÛ ’HÎ Mars ·Î_⁄˘ »ı. M≤J‰Ìfi˘ Ïÿ‰Á 1,440 Reconnaissance Orbiter fiÌ Ï‹ÏfiÀ˘fi˘ »ı ±ı ‰Î÷ K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ¿ÎÏ‹›Î⁄Ì ‹ÎÀı ⁄Ë ±ÎÂÎ …√ÎÕı ÷ı‰˘ 2.74Ñ fi˘ ‰‘Îfl˘ ⁄Ë fi∞‰˘ ·Î√ı, fi Ë÷˘. ( Reconnaissance / ’fl_÷ ⁄Lfiı √˛Ë˘fiÌ CÎÏ՛΂˘fiÎ Á‹› Ïfl¿Î˜ÏfiÁ˜LÁ = ΩÁÒÁÌ …ı‰_ ÷·V’Âa ‰E«ı fl˘…ıfl˘… 39 Ï‹ÏfiÀ ±fiı 35.2 Á‰ı ˝ Z ÎHÎ.) 1960 ◊Ì Âw ¿flÌfiı Áı¿LÕ ·ı¬ı ±_÷fl ‰‘÷_ flËı ±ı ‹t˘ 2005 Á‘Ì ¿<· 36 ±‹ıÏfl¿fi, ’HÎ K›Îfi‹Î_ ·ı‰˘ flè΢. Ω’ÎfiÌ ÷◊Î flÏ›fi ±_÷ÏflZΛÎfi˘fiı 24

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

dff;f: 8f>df

Ïÿ‰Á˘ ’»Ì Â_ ◊Λ ÷ı …\±˘ — flεLÕ ÏŒ√fl ‹…⁄ ÷ŒÎ‰÷ 39 Ï‹ÏfiÀ ±fiı 35.2 Áı¿LÕfiı ⁄ÿ·ı 40 Ï‹ÏfiÀfi˘ √H΢ ÷˘ fiÎÁÎfiÎ ¤ÒÏ‹‹◊¿‹Î_ flËÌfiı ‹_√‚ ’flfiÎ Á˘·Îfl-’ΉÕÛ fl˘⁄˘ÏÀ¿ ›Îfifi_ Ïfl‹˘À Á_«Î·fi ¿fl÷Î Á_¢‘¿˘ ±Î…ı flÎhÎı 11—00 ‰ÎB›ı Á҉Π‹ÎÀı fi‰flÎ ’Õ÷Πˢ› ÷˘ ±Î‰÷Ì ¿Î·ı ±ı ‹˘¿˘ ÷ı‹fiı 11—40 ‰ÎB›ı ‹‚ı ±fiı ’fl‹ Ïÿ‰Áı 12—20 ’Ëı·Î_ ÷ı‹… «˘◊ı Ïÿ‰Áı 1—00 ‰ÎB›Î ’Ëı·Î_ ÷ı±˘ ¡Ì ’Õı fiÏË. ’˛Ï÷Ïÿfi ‹˘Ïfi*√ ±Î·Î‹˝ ’HÎ ÷ı‹HÎı ±Î√‚fiÎ Ïÿ‰Á ¿fl÷Î_ 40 Ï‹ÏfiÀ ’»ÌfiÎ Á‹›fi˘ √˘Ã‰‰˘ flè΢. ±Î flÌ÷ı ÏfiƒÎ‰V◊ÎfiÌ ±fiı ΩB≤÷ΉV◊ÎfiÌ “ÏÂŒ˚ À ” fl˘…ı fl ˘… ⁄ÿS›Î ¿fl‰Îfi _ ‰ÎV÷‰‹Î_ …wflÌ ¬w_ ? ΩL›±ÎflÌ 3, 2004 fiÎ fl˘… „V’ÏflÀ fi΋fi_ fl˘⁄˘ÏÀ¿ ‰ÎËfi ‹_√‚ ’fl ÷ıfiÌ ÁΛ„LÀÏŒ¿ ·ÀÎflı fiÌ¿Y› _ ±fiı hÎHÎ ÁM÷ÎË ⁄Îÿ ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀ fi΋fi_ ⁄Ì…\_ ‹˘⁄Î≥· ‰ÎËfi ’HÎ I›Î_ ’ˢÓE›_ I›Îflı fiÎÁÎfiÎ Á_  ˘‘¿˘±ı ¬flı ¬ fl ’˘÷Îfi _ ÿˆ Ï fi¿ ÀÎ≥‹Àı⁄· Mars soalr day (À>_¿‹Î_, sol) ’˛‹ÎHÎı √˘Ã‰‰_ ’Õu_ Ë÷_. M≤J‰Ìfiı ⁄ÿ·ı ‹_√‚ ’flfiÎ Á‹›fiı ÷ı±˘ ±fiÁfl÷Î Ë÷Î ±fiı ÷ı‹Î_ ‹Ìfi‹ı¬ fi ◊Λ ±ı ‹ÎÀı fl˘…fiÌ ÁflıflΠ40 Ï‹ÏfiÀ (Ë¿Ì¿÷ı 39 Ï‹ÏfiÀ ±fiı 35.2 Áı¿LÕ) ‘Ì‹Ì «Î·÷Ì Õ{fi⁄_‘ ÏflVÀ ‰Î˜« ÷◊Î ‰Î˜· @·Î˜¿ ’HÎ fiÎÁαı ¬ÎÁ ÷ˆ›Îfl ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì. ·√¤√ 180 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ_ ΩıÕ¿Î_ ›Îfi˘ ’ˆ¿Ì Á˙ ’˛◊‹ „V’ÏflÀı ·Î¬˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ flÎ÷Î √˛Ë ’fl ΩL›±ÎflÌ 3, 2004 fiÎ fl˘… ·ı„LÕo√ ¿›* I›Îflı fiÎÁÎfiÎ ’˛˘…ı@À Ïfi›Î‹¿ …˜¿ ‹˘Âı˝ M≤J‰ÌfiÌ ±fiı ‹_√‚fiÌ CÎÏ՛΂˘ ‰E«ıfi˘ ÷ŒÎ‰÷ ’˛I›ZÎ flÌ÷ı ’Ëı·Ì ‰Îfl ±fi¤T›˘. ‹˘Âı˝ ¿Î_Õı ’Ëıflı·Ì ÏflVÀ ‰Î˜« ±ı ‰¬÷ı flÎÏhÎfiÎ 8—35 ‰ÎB›Îfi˘ ·˘¿· ÀÎ≥‹ ⁄÷Ή÷Ì Ë÷Ì, ’HÎ ‹_√‚fiÎ Á˙flÏÿfi/sol ‹…⁄ ’˘·ıfl˘≥Õ «U‹Î_ ‰Õı ‹_√‚fiÌ ¤ÒÏ‹fiÎ_ ◊˛Ì-ÕÌ ºU›˘ ÏfiËÎ‚Ì flËı·Î fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

) fiÎÁÎfiÎ_ „V’ÏflÀ (µ’fl fi ›Î À fiÏ Ï uÒ ±fiı ±Î˜’fl˚À

«Î·÷Ì ¿LÀˇ ˘ · ‹◊¿fiÌ ‰Î˜ · @·Î˜¿‹Î_ ‹K›flÎÏhÎ ’»ÌfiÎ 2—25 ‰ÎB›Îfi˘ Á‹› ◊›˘ Ë÷˘. (‹_√‚ ’fl „V’ÏflÀı F›Î_ ·ı „ LÕo √ ¿› * I›Î_fi˘ ±ı ·˘¿· ÀÎ≥‹ Ë÷˘.) ‹˘Â˝fiÌ ÀÌ‹fiÎ ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ ÁP›˘±ı ⁄ı ÏflVÀ ‰Î˜« ’ËıflÌ Ë÷Ì--ÕÎ⁄Î ¿Î_Õı M≤J‰ÌfiÌ ±fiı …‹HÎÎ ¿Î_Õı ‹_√‚fiÌ! ¿ı Ï ·Œ˘Ïfi˝ › ΋Î_ ’ÎÁÎÕı fi Î ¬Î÷ı ±Î‰ı · Î fiÎÁÎfiÎ ¿LÀˇ˘·‹◊¿fi_ fl˘Ï…_ÿ_ ¿Î›˝ ‹_√‚fiÎ Á‹› ±fiÁÎfl «·Î‰‰_ ’Õu_ ÷ıfi_ ¬ÎÁ ¿ÎflHÎ Ë÷_. „V’ÏflÀ ÷◊Î ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀ ⁄Lfiı Á˘·Îfl-’ΉÕÛ ‰ÎËfi˘ Ë÷Î_. ÁÒ›˝◊Ì ‹_√‚fi_ ±_÷fl M≤J‰Ì ¿fl÷Î_ 5.6 ¿fl˘Õ Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·_ ‰‘Îflı, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ Á˘·Îfl ’ıfi·˘fiı ‹‚÷Î_ ÁÒ›˝Ï¿flH΢‹Î_ {Î{Ì ’˛¬fl÷Πˢ› fiÏË. ’ÏflHÎ΋ı ÁÒ›˘˝ÿ› ‰¬÷ı Á˘·Îfl ±ıfi∞˝fi˘ ‹Ïfl›· ÕΘ{ ‹‚‰˘ Âw ◊Λ ¿ı ÷fl÷ ⁄ı› ‰ÎËfi˘fiı ÷ı‹fiÌ Ï‹ÏfiÀÿÌà 3 ‹ÌÀflfiÌ ±ıÀ·ı ¿ı ¿·Î¿fiÎ 0.18 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ÃÌ«Ò¿ √Ï÷±ı Ëo¿Îfl÷Î_ ¿flÌ ÿı‰Î_ Ωı≥±ı. ⁄ıµ ‰ÎËfi˘ I›Îfl ⁄Îÿ ÁÒ›˝ œ‚÷Î Á‘Ì‹Î_ ÁflıflΠ900 ‰Î˜ÀfiÌ …ı ‰Ì…‚Ì ’ıÿÎ ¿flı ±ı ÷ı‹fiı fl˘…fiÎ ±Ï‘¿÷‹ 100 ‹ÌÀflfi_ «·¿«·Îb_ ‹Î_Õ fl‹ÎÕÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Ì. ◊˘ÕÌCÎHÎÌ ‰Ì…‚Ì VÀ˘flı… ⁄ıÀflÌ‹Î_ Á_√˛ÏË÷ ◊Λ ¬flÌ, ’fl_÷ ±ı ’fl‰Ã˘ Ïÿ‰Á¤flfi˘ ±Î_¬ı ÿıA›˘ ◊˛Ì-ÕÌ ±Ëı‰Î· fiÎÁÎfiÎ ¿LÀˇ˘·‹◊¿fiı ‹˘¿·‰Î‹Î_ ¬«Î˝÷˘ Ë÷˘. ωflÎÀ VøÌfi ’fl ÏÕVM·ı ◊÷Î_ ◊˛Ì-ÕÌ ºU›˘fiı ’˘·ıfl˘≥Õ «U‹Î_ ‰Õı ±‰·˘@›Î ’»Ì ±fiı ¬Õ¿˘fiÎ ¿ıÏ‹¿· ⁄_‘ÎflHÎfiı ·√÷˘ ÕıÀÎ ’HÎ ‰Î_E›Î ’»Ì Á_¢‘¿˘fiı …ı ÷ı 25

dff;f: 8f>df

›Îfifi˘ ⁄ÌΩ Ïÿ‰Áfi˘ wÀ fiyÌ ¿flÌ ÷ı fi ˘ ¿QM›Ò À fl ’˛˘√˛Î‹ ÀˇÎLÁ‹ÌÀ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Œ@÷ «Îfl ¿·Î¿ ‹‚÷Î Ë÷Î. ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀfiı ÷I’Òfl÷_ ¤Ò·Ì ±ı¿·Î „V’ÏflÀfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ Á_¢‘¿˘±ı ÷Î⁄Õ÷˘⁄ ω«ÎflÌ ·ı‰_ ’Õı ¿ı ÷ıfiı ±‹¿ fiÎÁÎfi_ ¿LÀˇ˘· ‹◊¿ flÁ’˛ÿ ¬Õ¿fiÌ ‰‘ fi∞¿ ’ÎÁÎÕıfiÎ, ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›Î Á‹› — ⁄’˘flfiÎ 3 — 00 — 00 …‰Îfi˘ ±Îÿı ‹˘¿·‰˘ ¿ı ÿÒfl fi…flı «Õ÷Ì ⁄Ì∞ Ïÿ·«V’ ¤ÒV÷flÌ› fl«fiÎ ÷flŒfi˘ ¬ÎÕÎ ±fiı Àı¿flÎ flÏË÷fi˘ fi‰˘ ‹Î√˝ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ±Î_¿‰˘? À>_¿‹Î_, «Îfl ¿·Î¿ ±I›_÷ ‹Ëk‰’ÒHν ÁÎÏ⁄÷ ◊÷Î Ë÷Î, ¿ı‹ ¿ı ±ı Á‹›√΂ÎfiÌ ’ÒHÎνËÒÏ÷‹Î_ «_ÿ Ï‹ÏfiÀ˘ ⁄Î¿Ì flËÌ Ë˘› „V’ÏflÀfiÎ ∂÷flÎHÎfi_ V◊‚ I›Î_ ‹_√‚ ’fl „V’ÏflÀfiÎ √Áı‰ øıÀfl Á‹› — Á‰ÎflfiÎ 07 — 42 — 07 ·˘¿· ÀÎ≥‹ ±fi Á Îfl ÁÒ›˘˝ÿ›fi˘ ‰¬÷ ±Î‰Ì …÷˘ Ë÷˘. ±Î Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi ¿LÀˇ˘· ‹◊¿fiÎ ⁄‘Î ÀÌ‹ÁP›˘±ı ΩB≤÷ ÷ı‹… ±ı¿Î√˛ flËı‰_ ±Ïfi‰Î›˝ Ë÷_. fl˘…ıfl˘… «Îfl ¿·Î¿fi˘ ±ı “√ı’” ±Î√·Î Ïÿ‰Á ¿fl÷Î_ ·√¤√ 40 Ï‹ÏfiÀ ‹˘Õ˘ Âw ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀfiÎ ∂÷flÎHÎfi_ V◊‚ ‹ıÏflÏÕ±ÎfiÌ M·ıfi‹ ◊Λ ±fiı 40 Ï‹ÏfiÀ ‹˘Õ˘ Á‹› — flÎÏhÎfiÎ 07 — 40 — 58 ’Òfl˘ ◊Λ ±ı ‹ÁÌ⁄÷ ÷˘ ΩHÎı ¿Î›‹fiÌ, ‹ÎÀı …ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁΩ√÷Î ±fiı Á÷¿Û÷Î ’fl Á_’ÒHν ¤fl˘Á˘ fi ˢ› ±ı‰Î ÀÌ‹ÁP›˘ accelerometer/ ’˛‰ı√‹Î’¿ (¿Ë˘ ¿ı {À¿Î‹Î’¿) ÏflVÀ ‰Î˜« ’ËıflÌ flά÷Î Ë÷Î. Ë·fi«·fi ¿fl÷˘ ËÎ◊ Ïfi„Wø› ◊›Îfi_ ±ı·Îfi ¿fl‰ÎfiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ ±ı hÎÌ∞ ¿Î_ÕÎ CÎÏ՛΂fiÌ! ±Î ⁄‘Ì ÷¿·ÌŒ˘fiı ˉı ⁄ı ‰Õı √HÎÌ fiά˘, ¿ı‹ ¿ı ΩL›±ÎflÌ 3, 2004 ‰ÌI›ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ Á‹› ’»Ì ‹_√‚fi˘ ¬˘‚˘ ±ı¿·_ „V’ÏflÀ ¬Ò_ÿ÷_ fi Ë÷_. hÎÌ…ı ±Ã‰ÎÏÕ›ı ÷ıfiÎ ΩıÕ¿Î ›Îfi ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀfiÎ Ï‹Âfifi˘ ’HÎ ±Îfl_¤ ◊›˘ Ë÷˘. ⁄ıµ ›Îfi˘fiÎ_ ±ıÕˇıÁ ’λÎ_ …\ÿÎ_ Ë÷Î_. „V’ÏflÀı ‹_√‚fiÎ 14.570 ÿÏZÎHÎ ±ZÎÎ_Âı ÷◊Î 175.480 ’Ò‰˝ flı¬Î_Âı ·√¤√ 160 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ T›ÎÁ ‘flΉ÷Î √Áı‰ øıÀfl fi΋fiÎ fl¿Î⁄Ì 26

…ı‰Î »Ì»flÎ √˘⁄Î ’fl ·ı„LÕo√ ¿›* Ë÷_. (Á΋ıfiÎ ’Îfiı fi¿Â˘ …\±˘.) ±ËŸ «Îflı¿ ±⁄… ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ‹˘ÀÎ ¿ÿfiÎ ·CÎ√˛Ëı ’»ÕÎÀ ¬Î‘Ì Ë÷Ì. √˘⁄Î fi∞¿ ¤Ò÷¿ÎÏ·fi fiÿÌfi˘ 40 Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ˢ‚˘ ±fiı 900 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄˘ ’À Ë÷˘, …ı ˉı ¿˘fl˘ ’Õu˘ Ë÷˘. ±Î‹ »÷Î_ √Áı‰ øıÀfl fl«Î›˘ I›Îflı fl_√ı«_√ı ‰Ëı÷Ì fiÿÌfi_ ’ÎHÎÌ ÷ı‹Î_ ¤flΛ_ Ë÷_ ±fiı ·Î_⁄˘ Á‹› …‚‰Î›_ Ë÷_, ±ıÀ·ı „V’ÏflÀ ›Îfifiı I›Î_ ∞‰V≤„WÀfiÎ_ Á_¿ı÷˘ ‹‚Ì ±Î‰‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiÎ Ë÷Ì. ±˘’fl˚ÀuÒÏfiÏÀfi_ V◊Îfi „V’ÏflÀfiı ±fi·ZÎÌ ‹_√‚fiÌ Ï⁄·¿<· ’λ·Ì ÁÎ≥Õı ‹ıÏflÏÕ±ÎfiÌ M·ıfi‹ ¿Ëı‰Î÷Î ±ı¿oÿflı Á’ÎÀ ‹ıÿÎfi‹Î_ 1.940 ÿÏZÎHÎ ±_ZÎÎÂı ÷◊Î 5.520 ’Ïç‹ flı¬Î_Âı Ë÷_. ⁄ıµ ›Îfi˘ ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_ 11,500 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı Ë÷Î_. ’ÏflHÎ΋ı ±ËŸ CÎÏ՛΂˘‹Î_ ⁄÷ÎT›_ »ı ÷ı‹ ⁄Lfiı V◊‚˘fiÎ ·˘¿· ÀÎ≥‹ ‰E«ı Ïÿ‰ÁflÎ÷fi˘ (·√¤√ ⁄Îfl ¿·Î¿fi˘) Œfl¿ ’ÕÌ …÷˘ Ë÷˘. ⁄ıµ Ãı¿ÎHÎı ÁÒ›˘˝ÿ› ⁄Îfl ¿·Î¿fiÎ ±Î_÷flı ◊Λ, ±ıÀ·ı ’ÎÁÎÕıfiÎ ¿LÀˇ˘·‹◊¿fiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ΩB≤÷ flËÌ ‰ÎflÎŒfl÷Ì ⁄ı› fl˘⁄˘ÏÀ¿ ›Îfi˘ ‹ÎÀı ’˛¤Î÷fi˘ ¿>¿Õ˘ ⁄˘·Î‰‰˘ ’Õ÷˘ Ë÷˘.

M≤J‰ÌfiÎ ¿ı·ıLÕfl ‹…⁄ ±ÎÂflı 90 Ïÿ‰Á ±fiı ‹_√‚fiÎ ¿ı·ıLÕfl ’˛‹ÎHÎı 87.6 Ïÿ‰Á/sol «Î·fiÎflÎ ±Î‰Î fl˘Ï…_ÿÎ ‹_√‚fiÎ ÀÎ≥‹ ‹…⁄fiÌ ÏflVÀ ‰Î˜« ÷ˆ›Îfl ¿flfiÎfl CÎÏÕ›Î‚Ì √ıfl˘ ±ıLÁÏ·˝›Îfi

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

dff;f: 8f>df

ø‹fi˘ “ËÎÕÛ ±ıLÕ ŒÎVÀ” ÷¿Îÿ˘ Ωı÷Î_ ¿LÀˇ˘·‹◊¿‹Î_ ‹ÎÁ˝ @·Î˜¿fiÌ ÷◊Î ‹ÎÁ˝ ‰Î˜«fiÌ ’˛I›ZÎ ‹˘…^ÿ√Ì ±Ïfi‰Î›˝ ⁄fiÌ. ’ÎÁÎÕıfiÎ, ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›ÎfiÎ V◊ÎÏfi¿ ÀÎ≥‹ ±fiı ¤Îfl÷fiÎ VÀÎLÕÕÛ ÀÎ≥‹ ‰E«ı ÷ıfl ¿·Î¿fi˘ ÷ŒÎ‰÷ ±Œfl ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı ’ÎÁÎÕıfi΋Î_ ‹K›flÎÏhÎfiÎ 12—00 ‰ÎB›Î ˢ› ÷˘ «˘yÁ flÌ÷ı ±ı‹ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ¤Îfl÷‹Î_ ⁄’˘flfiÎ 1—00 fi˘ À¿˘fl˘ ’Õu˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ’HÎ ÷ŒÎ‰÷ F›Î_ fl˘…ıfl˘… «Î·ÌÁ Ï‹ÏfiÀfiÎ ÿflı ⁄ÿ·Î›Î ¿fl÷˘ ˢ› I›Î_ √HÎ÷flÌ ¿ıÀ·Ì …ŒÎ‰Î‚Ì ⁄fiı ? ±Î‹ »÷Î_ fiÎÁαı ‹ÎÁ˝ @·Î˜¿ ±fiı ‹ÎÁ˝ ‰Î˜« ÷ˆ›Îfl ¿flΉ‰Î ‹ÎÀı µI’Îÿ¿˘fiÎ ÿÎHÎÎ «Î_M›Î I›Îflı @›Î_›◊Ì µIÁÎË…fi¿ ’˛Ï÷¤Î‰ fi ‹Y›˘. ⁄‘Ì ÏÕÏ…À· @‰ÎÀÛ˚{ CÎÏ՛΂˘ Ïÿ‰ÁfiÎ 24 ¿·Î¿, ¿·Î¿fiÌ 60 Ï‹ÏfiÀ ±fiı Ï‹ÏfiÀfiÌ 60 Áı¿LÕ ·ı¬ı Á‹›fi_ ’√ıv_ flά÷Ì ‹Î≥ø˘Ï«’ ‰Õı ⁄fi÷Ì Ë÷Ì. Ï‹Ïfi‹‹ 10,000 ÏflVÀ ‰Î˜«fi˘ ±Î˜ÕÛfl ‹‚ı ÷˘ … µI’Îÿ¿˘fiı Á‹›‹Î’fifi˘ ⁄Ïfi›ÎÿÌ œÎ_«˘ ⁄ÿ·‰Îfi_ ’˘ÁΛ ÷ı‹ Ë÷_. Ï‹¿ıÏfi¿· CÎÏ՛΂fiÎ_ ÿÎ_÷‰Î‚Î_ «ø˘fiÌ ÏÕ{Î≥fi ’HÎ ±ı … flÌ÷ı ’‹ı˝fiLÀ Ë÷Ì. µI’Îÿ¿˘±ı ËÎ◊ ¨«Î ¿flÌ ÿÌ‘Î I›Îflı fiÎÁ΋Î_ CÎÏ՛΂fiÌ Á‹V›ÎfiÎ ÏfiflοflHÎ ‹ÎÀı Ïfi‹Î›ı·Î ⁄ı Á_¢‘¿˘fiı ◊›_ ¿ı ÏflVÀ ‰Î˜«fi_ ±fiı ‰Î˜· @·Î˜¿fi_ Ïfl’ıÏfl_√ ¿Î‹ ËÎ◊ ’fl ·ı÷Î ±fi¤‰Ì ¿ÎflÌ√fl˘ ±ı ¿Î›˝‹Î_ ÷ı‹fiı ¿ÿΫ ‹ÿÿw’ ⁄fiı. ’ÎÁÎÕıfiÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁfiÎ_ ¿ıÀ·Î_› “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

ÂËıfl˘‹Î_ ÷ı±˘ ŒflÌ ‰Y›Î. ·˘Á ±ıL…ıÏ·Á‹Î_ ’HÎ ›Î_Ïhο CÎÏ՛΂˘ ‰ı«÷Î ±fiı Ïfl’ıfl ¿fl÷Î ÿ¿ÎfiÿÎfl˘fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Ì. Á˙fi˘ ±ı¿ … ‹÷ ’Õu˘ — Ïÿ‰ÁfiÎ 24 ¿·Î¿, 39 Ï‹ÏfiÀ ±fiı 35.2 Áı¿LÕfi˘ “±’ÒHÎÎ*¿ Á‹›” flÏ…VÀfl ◊Λ ±ı flÌ÷ı «ø˘‹Î_ ÿÎ_÷Îfi_ ±Î›˘…fi ¿fl‰_ Â@› fi Ë÷_. ¿˘≥ ⁄Ì∞ flÌ÷ ¬flÌ ? ¿ı‹ fiÏË ? Ïÿ‰Á˘ ’»Ì Á_¢‘¿˘fiı ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›ÎfiÎ 16,500 fiÌ ‰V÷̉΂ΠϋÏfi ÂËıfl ‹˘LÀˇ˘Á‹Î_ ËLfifl⁄Î…

CÎÏÕ›Î‚Ì √ıfl˘ ±ıLÁÏ·˝›Îfifi˘ ¤ıÀ˘ ◊›˘, …ıfiÌ ’ÎÁı CÎÏ՛΂fiÌ flŒ÷Îflfiı «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ÿÌà 39.5 Ï‹ÏfiÀ …ıÀ·Ì CÎÀÎÕ‰Îfi˘ …\ÿ˘ fiÁ¬˘ Ë÷˘. ‹ÎÁ˝ @·Î˜¿ ±fiı ‹Î«˝ ‰Î˜« ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Î‹ ÷ıHÎı ’ˆÁÎfiÌ ·Î·«ı fiÏË, ’HÎ «ı·ıL… ÷flÌ¿ı V‰Ì¿Î›*--¬ÎÁ ¿flÌfiı ±ı‹ ΩH›Î ’»Ì ¿ı ’˛›ÎÁ Ωı ÁŒ‚ flËı ÷˘ ÷ıHÎı ⁄fiΉı·Ì CÎÏ՛΂˘ „V’ÏflÀ ÷◊Î ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀ ÁÎ◊ı »ı¿ ‹_√‚ ’fl …‰ÎfiÌ Ë÷Ì. fiÎÁÎfiÎ V’ıÁ ÏflÁ«˝‹Î_ ›˘√ÿÎfi ±ÎM›Îfi˘ ·ËΉ˘ ‹‚ı ±ı ⁄Ì…_ ±Î¿Ê˝HÎ Ë÷_. √ıfl˘ ±ıLÁÏ·˝›ÎfifiÎ ‹√…‹Î_ fl‹÷Ì ÷fl¿Ì⁄ ±Ï÷ Á΋ÎL› Ë÷Ì. ›Î_Ïhο ¿Î_ÕÎ CÎÏ՛΂fiı M≤J‰ÌfiÌ 100 Ï‹ÏfiÀ = ‹_√‚fiÌ 97.33 Ï‹ÏfiÀfiÎ flıϱ˘‹Î_ ‘Ì‹Ì ’ÎՉΠ‹ÎÀı ÷ı «˘yÁ ‰…fifi_ ÁÌÁ_ ‰Î’fl‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘. ÏflVÀ ‰Î˜«‹Î_ ·˘·¿fi_ ¿Î›˝ ±ÿÎ ¿fl÷Î ⁄ı·ıLÁ TËÌ· ’fl ÁÌÁÎfiÌ ¿HÎÌ …ÕÌ ·ı‰Î›, ±ıÀ·ı ÷ıfi_ ÿ˘·fi/oscillation ‰…fifiÎ ÁÌ‘Î 27

dff;f: 8f>df

¿LÀˇ ˘ ·‹◊¿‹Î_ fiÎÁÎfiÎ ±fi’Î÷‹Î_ ‘Ì‹_ ’ÕÌ Ω› ÷ı‹ Á_  ˘‘¿˘fiÌ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· Ë÷_. ¿LÀˇ˘·‹◊¿fiÌ ‰Î˜· @·Î˜¿ ‹ÎÀı @·Î˜ ¿ fi˘ ÁËı … ’HÎ ’HÎ ±ı … ÁÎÿÌ ¿fl΋÷ ›˘…‰Îfi_ ‘Õ˘ fi flè΢. Ëo‹ıÂÎ ±ıLÁÏ·˝›Îfiı fiyÌ ¿›*. ’˛ı„@À¿· flÌ÷ı ±ı 24 ¿·Î¿fiÎ ·›fiı ¿fl΋÷fiı ·Î√ ’ÎÕ‰Îfi_ ¿Î‹ Ωı ¿ı ±ıLÁÏ·˝›ÎfifiÌ ±fiÁfl÷Ì ÷ı ÂÎflÌÏfl¿ ‘Ìfl… ‹ÎÀı ¿Á˘ÀÌ…fi¿ fỉÕu,_ ¿ÎflHÎ ¿ı ÁÌÁÎfi˘ ⁄ÎflÌ¿ CÎÏ՛΂fi˘ ø‹ ÏfiƒÎfiÎ ÿÎH΢ ⁄ı·Lı Á TËÌ· ÁÎ◊ı …ÕuÎ ’»Ì ÏflVÀ ‰Î˜«fiÌ √Ï÷ωϑ ‹ÎÁ˝ @·Î˜¿ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ±ıLÁÏ·˝›Îfiı Á÷÷ ⁄ÿ·Î›Î ¿fl÷Î ’fl ÷ıfiÌ ·Î_⁄Î Á‹›ı ’Õ÷Ì Á‹„E«÷ ±Áflfi_ Ï«hÎ V’WÀ Á΋ÎL› ¿Î_ÕÎ CÎÏ՛΂fiÌ «˘À·Ì ‹_÷flÌ Á‹›fiı ·Ì‘ı ±ıÀ·Ì Ëÿı ◊‰Î‹Î_ Ïÿ‰Á˘ fiÌ¿‚Ì …÷Î Ë÷Î. ¬˘fl‰Î›˘ ¿ı Á_¢‘¿˘ @›Îflı¿ ⁄’˘flfi_ ·L« ’fl˘Ïœ›ı 4—00 Á‹›fiÎ ⁄«Î‰ ‹ÎÀı ÷ıHÎı ÁÌÁÎfiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ ‰…fi‰Î‚Ì ‰ÎB›ı ·ı÷Î Ë÷Î ±fiı flÎÏhÎfiÎ ÏÕfiflfi˘ ‰Îfl˘ ¤fl⁄’˘flı Á΋ÀÌ CÎHÎÌ ÏflVÀ ‰Î˜« ±…‹Î›Â Ëı flÎ¬Ì ±fiı ÷ı ’ˆ¿Ì 12—00 ‰ÎB›ı ±Î‰÷˘ Ë÷˘. hÎHÎ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ‹ÎÁ˝ ÀÎ≥‹ Á«˘À÷ÎfiÌ ‰‘ Ïfi¿À ’ˢӫı·Ì ÏflVÀ ‰Î˜«‹Î_ …wflÌ Á‘ÎflÎ ‹…⁄fiÌ ’΂Ìfiı ¿ÎflHÎı Á˙ hÎÎÁÌ √›Î ±fiı fiı‰_ Ïÿ‰Á ’»Ì ¿flÌ ⁄ı ‹ÏËfi΋Î_ ±ı‰Ì ¿Î_ÕÎ CÎÏ՛΂ ⁄fiÎ‰Ì ¿ı …ı «˘‰ÌÁ ‹_√‚ ’fl ⁄ı› ±_÷ÏflZΛÎfi˘ Ë∞ ÁÏø› ˢ‰Î »÷Î_ ¿·Î¿ı Œ@÷ 10 Áı¿LÕ ’Òfl÷Ì ‹_√‚fiÎ Á‹›◊Ì …\ÿÌ ’Õ÷Ì Á_¢‘¿˘±ı ’˘÷Îfi˘ ÏfiI›ø‹ ‹ÎÁ˝ ÀÎ≥‹fiı ⁄ÿ·ı ±◊˝ Ë÷Ì. √ıfl˘ ±ıLÁÏ·˝›Îfiı ÷ı ‹Î‹Ò·Ì ZÎÏ÷ ’HÎ Á‘ÎflÌ ·Ì‘Ì. ÀÎ≥‹fi˘ ¿flÌ fiÎA›˘. hÎHÎ ‹ÏËfiÎ ·Î_⁄Ì ¿Á˘À̱ı ÿı¬ÎÕÌ ±Î ÏflVÀ ‰Î˜« ’˛‹ÎHÎı ‰‘ ’Î_«Á˘ fi_√ ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Î‹ ±ÎM›_ ¿ı µIøÎ_Ï÷fiÎ_ ·Î¬˘ ‰Ê˝‹Î_ ’ÁÎfl ◊›Î ⁄Îÿ melatoI›Îfl ’»Ì ÁËı·_ Ë÷_. ¿LÀˇ˘·‹◊¿fiÌ ‰Î˜· @·Î˜¿ ’HÎ ±Î‰Î … ’˛›˘√ÎI‹¿ ŒıflŒÎfl˘fiÎ ±_÷ı ⁄fiÌ. 2003 ‹Î_ „V’ÏflÀ nin fi΋fiΠˢ‹˘˝ L ÁfiÌ ÁÒ « fiÎ ‹ … ⁄ Œ@÷ M≤J‰ÌfiÎ ÷◊Î ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀ ‹_√‚›ÎhÎÎ ’fl fl‰ÎfiÎ ◊›Î_ I›Îflı ‰ÌΩb Ïÿ‰ÁflÎ÷fiı ±fiÁfl÷Ì ‹fiW›fiÌ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· @·Î˜¿fi˘ Áfl¿ÌÀ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Ì ‹ÎÁ˝ CÎÏ՛΂˘ ⁄Lfiı ›Îfi˘‹Î_ Ë÷Ì. ’fl√˛ËfiÎ Ïÿ‰ÁflÎ÷ ÁÎ◊ı ‹ı‚ Ω‹ı fiÏË. ⁄ıµ‹Î_ ÁıÀ ¿flΛı·˘ Á‹› ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı …\ÿ˘ Ë÷˘. „V’ÏflÀfiÌ ±Î ‰¬÷ı fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘ ±ıÀ·ı … ¬ »ı ¿ı ‹Î«˝ (⁄ı¿-±’ ÁÏË÷fiÌ) CÎÏ՛΂˘ ÷ıHÎı ‹_√‚fi˘ ·Î˜¿· ÀÎ≥‹ ÿÂν‰÷Ì CÎÏ՛΂, …ı fiÎÁαı ÷ıfiÎ Á_¢‘¿˘fiı ±Î’Ì 11, 2006 fiÎ fl˘…

F›Î_ ±ßı ¶Îfl¿Î ¿›* ±ı √Áı‰ øıÀflfi˘ ‹_ √ ‚fiÌ ¤˛ ‹ HοZÎ΋Î_ ·˘¿· ÀÎ≥‹ ⁄÷Ή÷Ì Ë÷Ì, F›Îflı ’˛ ‰ ı  ı ·  _ ÷ı ‹ fi _ ·ı À ı V À ±Î˜’fl˚ÀuÒÏfiÏÀfiÌ CÎÏ՛΂˘‹Î_ Á‹› ±_÷ÏflZΛÎfi Mars Recon÷ı fi Î ·˘¿· ±ı Õ ˇ ı Á ‹ı Ï flÏÕ±ÎfiÌ naissance Orbiter ‹_√‚ M·ıfi‹fi˘ Ë÷˘. ’fl «·¿«·Îb_ fl‹‰Îfi _ ±Î ⁄Lfiı ±_÷ÏflZΛÎfi˘ ‹ÎÀı fiyÌ fi◊Ì. ’fl_÷ ωfl΋fi˘ ±ı ÿ˘fl ◊›ı·Î 90 Ïÿ‰ÁfiÎ Ï‹Âfi ÿflQ›Îfi ¿ıÀ·˘ ‰¬÷ «Î·‰Îfi˘ ? ⁄‘Ì ‹ÎÁ˝ @·Î˜¿ ±fiı ‹ÎÁ˝ ‰Î˜« ÷ı‹fi_ ⁄ı ± ı ¿ ‰Ê˝ ’»Ì ‰‘ ⁄ı ¿Î›˝ ›_hΉ÷˚ ⁄Ω‰÷Ì flËÌ, ’HÎ fl˘⁄˘ÏÀ¿ ‹˘⁄Î≥· ›Îfi˘ ‹_√‚fiÎ ’˛‰ÎÁı …‰ÎfiÎ_ »ı fiÎÁÎfiÎ ¿Î›Î˝·›fiÌ ÿ̉ηı ·√ÎÕı·Ì “‹_√·CÎÕÌ” ±fiı ÷ı‹fi_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ Ï‹Âfi ¿ÿΫ ‹ÏËfiα˘ Á ‘ Ì ·_⁄ΉÎfi_ »ı. fiÎÁÎfiÎ_ ⁄ÌΩ_ Ï‹Âfi˘ ’HÎ M·ÎÏfi_ √ fiÌ ±‰V◊΋Î_ »ı . ¿Ëı ‰ Îfi _ ÷ÎI’›˝ ±ı ¿ı À>_¿ Á‹› ’»Ì fiÎÁÎfiÎ Á_¢‘¿˘ ‹ÎÀı ‰‚Ì ’λ˘ ¬flÎ⁄ Á‹› ±Î‰‰Îfi˘ »ı. ±Î Á‹› ±ıÀ·ı ‹ÎÁ˝ ÀÎ≥‹ !à 28

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

cqf:,f 5f]qs6f:

ÿÒflfiÎ ¤÷¿Î‚‹Î_ ÁflÌ √›Î »÷Î_ ’HÎ

gfjfl n]Lgfiffgf[ gfs: afgffjfl

‰÷˝‹Îfi‹Î_ …ı‹fiΠωÂı ‰Î_fl‰Îfl ««Î˝ ◊÷Ì Ë˘› ±ı‰Î_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ’Îh΢ ¿ıÀ·Î_ ? Á_A›Î ±Î_√‚ÌfiÎ ‰ıœı √HÎÌ Â¿Î› ±ıÀ·Ì ˢ›. ÏøVÀ˘Œfl ¿˘·Q⁄Á

n[gffz Lczf[VsdfVctiffzf[ O

fi΋fi_ ’ÎhÎ ±ı‰_ … »ı. ’Î_« ÁÿÌ ’Ëı·Î_ ±ı ÁÎ√fl¬ıÕ< ±‰ÁÎfi ’ÎQ›˘ ±fiı »÷Î_ ±Î…ı V’ıfi, ≥ÀÎÏ·, √˛ÌÁ

LE;8f[oz sf[,fdaf;f ≥.Á. 1506 ◊Ì ≥.Á.2006. ±Î_¿Õ˘ Ωÿ≥ »ı. ⁄flÎ⁄fl 500 fi˘ »ı.

V’ıfifiÎ ÁÎ√fl¬ıÕ< ÏøVÀ˘Œfl ¿˘·Q⁄Áı V’ıfifiÎ ‰ı·Îÿ˘Ï·ÿ fi√fl‹Î_ »ıS·˘ f‰ÎÁ ·Ì‘˘ ÷ıfiı ±Î‰÷Î ‹ÏËfiÎfiÌ ‰ÌÁ‹Ì ÷Îfl̬ı ’Î_« ÿΛ¿Î ’ÒflÎ ◊Λ »ı. 2006fi_ ‰Wν ¿˘·Q⁄ÁfiÌ 500 ‹Ì ’ÒH›Ï÷Ï◊fi_ »ı, ‹ÎÀı V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı V’ıfi ‹ÎÀı ÷ı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ º„WÀ±ı ›Îÿ√Îfl ÷ı‹… ‹Ëk‰fi_ »ı. ‹ÎhÎ V’ıfi ‹ÎÀı fiÏË, ≥ÀÎÏ·, ’˘÷˝√η ±fiı √˛ÌÁ ‹ÎÀı ’HÎ 2006 fi_ ‰Wν ›Îÿ√Îfl ¬w_, ¿ı‹ ¿ı ¿˘·Q⁄Áfiı ±ı «Îflı› ÿı¢ ’˘÷Îfi˘ ¤ÒÏ‹’hÎ √HÎΉ÷Î ±ÎT›Î »ı. ≥ÀÎÏ·fiÎ Ï…fi˘±Î fi√fl ¬Î÷ı 1450fiÎ ±flÁ΋Î_ ¿˘·Q⁄Áfi˘ …L‹ ◊›˘ ˢ‰ÎfiÌ fi˘Ó‘ ÷‰Îfl̬¿Îfl˘±ı ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ·Ì‘Ì »ı, ±ıÀ·ı ¬w_ Ωı÷Î_ ÷ı ‹Ò‚ ≥ÀÎÏ·›fi √HÎΛ. ’fl_÷ V’ıfi‹Î_ ±ı ÁÎ√fl¬ıÕ<fi_ ±‰ÁÎfi ◊›_ ˢ‰Î◊Ì ±ı ÿıÂfiÎ ·˘¿˘ ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı ’HÎ ¿˘·Q⁄Áfiı V’ıÏfi √HÎı »ı. ’˘÷˝√ηfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl˘ ‹…⁄ ¿˘·Q⁄Á ‹Ò‚ ’˘÷˝Ï√{ Ë÷˘--±fiı ÷ı ‰Î÷fiÌ ‹˘À΋Î_ ‹˘ÀÌ ÁÎÏ⁄÷Ì ±ı ¿ı ¿ıÏflÏ⁄›fi Á‹ƒfiÎ …\±ÎfiÎ ÀÎ’ ’fl ’√ ‹Ò@›Î ’»Ì ±ı ÀÎ’fiı @›Ò⁄Î ÷flÌ¿ı ÷ıHÎı ±˘‚¬ÎT›˘. “@›Ò⁄Δ ÂOÿ ¿˘·Q⁄Áı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ‰Î’›˘˝ ¿ı ±ı fi΋fi_ ±ı¿ √΋ ’˘÷˝√η‹Î_ Ë÷_--±fiı ¿˘·Q⁄Áfi_ ÷ı …L‹V◊‚ Ë÷_. √˛ÌÁ ≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl˘fi˘ flÎ√ ‰‚Ì ÁΉ …\ÿ˘ »ı. ÷ı‹fi_ ¿Ëı‰_ ±ı‹ »ı ¿ı ¿˘·Q⁄Á Ωı ≥ÀÎÏ·›fi, V’ıÏfi ¿ı ’˘÷˝Ï√{ ˢ÷ ÷˘ ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÌ fi˘Ó‘’˘◊Ì ±ı ÿı¢fiÌ ±Ï‘¿Ú÷ ¤ÎWÎÎfiı ⁄ÿ·ı ·ıÏÀfi ±fiı √˛Ì¿‹Î_ ¿ı‹ ·¬Ì Ë÷Ì ? ‰‚Ì ÷ı ’˘÷Îfiı “¿˘·Q⁄Á ÿ ÀıflÎ w⁄˛Î” (Columbus of the Red Earth) ÷flÌ¿ı ÂÎ ‹ÎÀı ±˘‚¬Î‰÷˘ Ë÷˘ ? √˛Ì¿ ≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl˘fiÎ ‹÷ı Œ@÷ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ÏøVÀ˘Œfl ¿˘·Q⁄Á “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

±fiı ’˘÷˝√η …ı‰Î ÿı¢ ‹ÎÀı ÷ı fl˘Ï…_ÿÌ ««Î˝fi˘ ωWΛ ⁄L›˘ »ı

√˛ÌÁfiÎ Ï«±˘Á fi√flfiÌ ‹ÎÀÌ flÎ÷Î fl_√fiÌ »ı. ±Î‹, fiyÌ ¿˘·Q⁄Áfi_ …L‹V◊‚ Ï«±˘Á fi√fl ˢ‰_ Ωı≥±ı. ¿›Î ÿıÂfi_ ·˘Ï…¿ ¿ıÀ·Ì Ëÿı ÁΫ_? ¿˘HÎ ΩHÎı, ’fl_÷ ÿ̉Π…ı‰Ì V’WÀ ‰Î÷ ±ı À ·Ì ¿ı ÏøVÀ˘Œfl ¿˘·Q⁄Áfi _ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ‹Ëk‰ Ωı÷Î_ «Îflı›‹Î_◊Ì ±ı¿ı› ÿı ±ı ÁÎ√fl¬ıÕ< ÁÎ◊ı ’˘÷Îfi_ fi΋ ΩıÕuΠωfiÎ flËÌ Â¿÷Îı fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı ±Î…ı ±ÎÀ·Î_ ‰WÎı˝› …√÷fiÎ ≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl˘ ‹ÎÀı ±fikÎfl flËı·˘ Á‰Î· ±ı »ı ¿ı ≥.Á. 1492‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ÿÏZÎHÎ-’Ò‰ı˝ ¿ıÏflÏ⁄›fi Á‹ƒfiÎ ÀÎ’±˘ ’fl V’ıÏfi K‰… ’Ëı·‰Ëı·Ì ‰¬÷ ¬˘ÕfiÎfl ÏøVÀ˘Œfl ¿˘·Q⁄Á ‹Ò‚ ¿›Î ÿıÂfi˘ Ë÷˘ ? ≥Ï÷ËÎÁ …ıfi˘ …‰Î⁄ ±Î’Ì fi Â@›˘ ÷ı Á‰Î·fiı ¿ÿΫ ωiÎÎfi ÁΘS‰ ¿flÌ ±Î’ı ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË ! ±ı¿ ÷ÎΩ Á‹Î«Îfl ‰Î_«˘ — ±‹ıÏfl¿fi, …‹˝fi, V’ı Ï fi ÷◊Î ≥ÀÎÏ·›fi ∞‰Ï‰iÎÎfi̱˘fiÌ ±ı¿ ÀÌ‹ ±I›Îflı “¿˘·Q⁄Á ‹Ò‚ @›Î_fi˘?” ±ı Á‰Î·fi˘ µkÎfl ¢‘‰Î ‹ÎÀı ¤ıΩŒ˘ÕÌ ¿flÌ flËÌ »ı. …ıfiıÏÀ@ÁfiÌ ‹ÿÿ ÷ı‹HÎı ±ı ‹ÎÀı ·Ì‘Ì »ı. µkÎfl ¢‘‰Îfi_ ¿Î‹ »ı 29

sf[,fdaf;f clzf[ s[ ctiffzf[ M

¿Õο> Ï À› _ , ’HÎ flÌ÷ ÏÁQ’· »ı . ¿˘·Q⁄ÁfiÎ_ ËÎÕ¿Î_ fi  _ ÕÌ.±ı fi .±ı . ÁıQ’Ï·_√ Á_¢‘¿˘±ı ¿flÌ fiÎA›_ »ı. ‹÷·⁄ ¿ı ÷ıfiÎ …ıfiıÏÀ¿ ¿˘Õ ’Îfl¬Ì ⁄÷ÎT›Î »ı . ˉı ÷ı ‹ fi _ ‹ı Ï «_ √ “¿˘·Q⁄˘” fi΋ ‘flΉ÷Ì ÿflı ¿ T›„@÷fiÎ ÕÌ.±ıfi.±ı. ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ¿fl‰Î ‹Î√ı »ı. ±Î fi΋ ‘flΉ÷Ì T›„@÷ ¿˘·Q⁄ÁfiÌ ‰÷˝‹Îfi ‰_Â… ˢ› ±ı ⁄fi‰ÎΩı√ ¬w_, ¿ı‹ ¿ı ¿˘·Q⁄Áfi_ ±Á· fi΋ ÷˘ ¿˘·Q⁄˘ Ë÷ _ . ’˘÷˝√η, ≥ÀÎÏ·, √˛ÌÁ ÷◊Î V’ıfifiÎ_ ±‹¿ ÂËıfl˘‹Î_ ¿˘·Q⁄˘ fi΋fiÌ CÎHÎÌ T›„@÷ Á_¢‘¿˘fiı ‹‚Ì ’HÎ ±Î‰Ì »ı. ±Î ÿflı¿fiı ÷ı‹HÎı ’hÎ ·¬Ìfiı …HÎÎT›_ »ı ¿ı, “wfiÌ ’Ò_HÎÌ‹Î_ ‹˘œÎfiÌ ·Î‚/ saliva fi_ ±¿ı¿ ÁıQ’· ·≥ ÕO⁄Ì‹Î_ ÷ı ÁıQ’· ‹˘¿·Ì ±Î’˘, …ı◊Ì ·Î‚fi_ ÕÌ.±ıfi.±ı. ’flÌZÎHÎ ¿flÌ Â¿Î› ±fiı »ı‰Àı ±ı ’HÎ ΩHÎÌ Â¿Î› ¿ı ÷ıfi_ ‹ı Ï «_ √ ¿˘·Q⁄ÁfiÌ ÕÌ.±ı fi .±ı . ÏŒo√flÏ’˛LÀ ÁÎ◊ı ◊Λ »ı ¿ı fiÏË?” Á_¢‘¿˘±ı ±Î… Ïÿfi Á‘Ì 250 …HÎÎ ’ÎÁı ·Î‚fiÎ fi‹ÒfiÎ ‹_√ÎT›Î »ı. ÿflı¿fi_ ÕÌ.±ıfi.±ı. ÁıQ’Ï·_√ ±I›Îflı ◊≥ flèÎ_ »ı. ÁıQ’Ï·_√ ’»Ìfi˘ ±Î√Î‹Ì ÷⁄y˘ ¿˘·Q⁄ÁfiÎ ÕÌ.±ıfi.±ı. ÁÎ◊ı ÷ı‹fi_ ‹ıÏ«_√ ¿flÌ Ωı‰Îfi˘ »ı. ±ı¿Îÿfi_ ‹ıÏ«_√ fl¬ı ◊≥ √›_ ÷˘ ¿˘·Q⁄ÁfiÌ fiÎ÷-Ω÷ ωÂıfi_ ÁV’ıLÁ 500 ‰WÎı˝ ¬ÒS›_ Á‹Ωı ! “¿˘·Q⁄Á ‹Ò‚ @›Î_fi˘ ?” ±ı ‹tı V’ıfi, ≥ÀÎÏ·, ’˘÷˝√η ±fiı √˛ÌÁ ‰E«ı «Î·÷Î ‰W΢˝fiΠω‰Îÿfi˘ »ıÕ˘ ±Î‰Ì Ω› ±ı Â@› »ı. ≥Ï÷ËÎÁfiÎ √˛_◊˘‹Î_ I›Îfl ’»Ì Á‘ÎflÎ ¿flΉΠ’Õı ±ı ’HÎ fiyÌ. ¿˘·Q⁄ÁfiÎ ¿ıÁ‹Î_ ≥Ï÷ËÎÁfiÎ √˛_◊˘ ±Î‹ı› ⁄ÿ·‰ÎfiÌ …wfl »ı, ¿ı‹ ¿ı fi‰Ì ÿÏfi›ÎfiΠ¢‘¿ ÷flÌ¿ı ÷ıfiΠωÂı ⁄‘_ lıWÃ÷ΉΫ¿ Ï«÷fl‰Î‹Î_ ±ÎT› _ »ı . ¿˘·Q⁄Á fi΋fiÎ ÏÁyÎfiÌ Œ@÷ ±ı¿ ⁄Î…\ 30

ÿÂν‰‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı, F›Î_ ±ı¿ ‹ËÎfi ÁÎ√fl¬ıÕ< ÷flÌ¿ı ÷ıfi_ Ï«hÎ ÁÎŒ µ’ÁÌ ±Î‰ı »ı. ÏÁyÎfiÌ ’λ·Ì ⁄Î…\ Ωı‰ÎfiÌ ÷VÿÌ ±fiı¿ ≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl˘±ı ·Ì‘Ì fi◊Ì, F›Î_ ±ı¿ CÎÎ÷¿Ì, fiflΑ‹, ÿWÀ, ‹÷·⁄Ì, ·˘¤Ì ±fiı ÿ√ά˘fl T›„@÷ ÷flÌ¿ı ¿˘·Q⁄ÁfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î ωfiÎ flËı÷Î_ fi◊Ì. ¿˘·Q⁄ÁfiÎ_ V‰¤Î‰√÷ ·ZÎH΢fiı K›Îfi ’fl fi ·˘ ÷˘ ’HÎ ±ı¿ fiyfl ‰ÎV÷ω¿÷Î ±ı »ı ¿ı ÷ıfiı ±‹ıÏfl¿Îfi˘ ¢‘¿ ¿ËÌ Â¿Î› fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‹A› ¤ÒÏ‹ ’fl ’√ ‹Ò¿fiÎfl ÷ı ’Ëı·˘ ›fl˘’Ì ‰ËÎHΉÀÌ fi Ë÷˘. ¿Î_ÃÎ◊Ì ÿÒfl ±Î‰ı·Î ¿ıÏflÏ⁄›fi ÀÎ’±˘ Á‘Ì ’ˢӫÌfiı … ÷ıHÎı Á_÷˘WÎ ‹ÎL›˘ Ë÷˘. ±Î ÀÎ’Á‹ÿΛfiÌ fi∞¿‹Î_ … 4,500 Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ˢ‚Îı ¬_Õ ’◊flΛı·˘ »ı ±ı ’HÎ ÷ıfiı ¿ÿΫ ¬⁄fl fi Ë÷Ì. ‰‚Ì ÷ı ¬_Õ ¤Îfl÷ fiÏË, ±‹ıÏfl¿Î »ı ±ı ‰Î÷fi˘ ’HÎ ÷ıfiı A›Î· fi Ë÷˘. ‰W΢˝ ’»Ì (1499‹Î_) ±‹ıÏfl√˘ ‰ıV’ÁÌ fi΋fi˘ ≥ÀÎÏ·›fi ÁÎ√fl¬ıÕ< ±ı ¬_ÕfiÌ ‹A›¤ÒÏ‹ ’fl √›˘, ÷À‰÷a ’˛ÿı¢fi_ Á‰ı˝ZÎHÎ ¿›_˝ ±fiı ¢‘Ì ¿Îœu_ ¿ı ±ı ¤ÒÏ‹ ¿˘·Q⁄Áı ‘ÎflÌ ·Ì‘ı·Î ¤Îfl÷fiÌ fi Ë÷Ì.

V’ıfi◊Ì ÷ı »ı¿ ¿ıÏflÏ⁄›fi ÀÎ’±˘ Á‘ÌfiÌ ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ¿<· «Îfl ÿÏfl›Î≥ ¬ı’ ¿flfiÎfl ¿˘·Q⁄Áfiı ÁÎ√fl¬ıÕ< ¤·ı √H΢, ’fl_÷ ‹ËÎfi ¢‘¿ ÷flÌ¿ı ÷ıfiı Ï⁄flÿΉ˘ ±ı ›˘B› fi◊Ì. ¿˘≥ fi‰Ì ¢‘ ¿fl‰Îfi_ ÷ıfiı ¿<÷ÒË· fi Ë÷_ ¿ı ÿÏfi›ÎfiÌ ¤Ò√˘‚ ÷’ÎÁ‰ÎfiÌ ÷ıfiı ÷ηΉı·Ì fiˢ÷Ì. ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ıfi˘ V‰Î◊˝ ‹ÎhÎ Á˘fiÎfiÎ √˘Ï’÷ ¤_ÕÎfl˘ ’΋‰Îfi˘ Ë÷˘. …‹ÌfiflV÷ı ±ıÏ›Îfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌfiı ±Î‰ı·Î ‹ÁÎŒfl˘ ’ÎÁı◊Ì ÷ıHÎı ¤Îfl÷fiÌ Ωˢ…·Î·Ìfi˘ Ï«÷Îfl ÁÎ_¤Y›˘ I›Îflı Ï…_ÿ√Ì‹Î_ ’Ëı·Ì ‰Îfl ÷ıfiı ¤Îfl÷ …ı‰Î ÿı¢fiÎ Á_¤Ï‰÷ ¬ΩfiÎ ’΋‰ÎfiÌ ·Î·« ‰‚√Ì Ë÷Ì. ’fl_÷ ¤Îfl÷ ÷flŒ ÿ˘flÌ …÷˘ À>_¿˘ ±fiı ’˛‹ÎH΋Î_ ±˘»˘ Ωı¬‹Ì ÿÏfl›Î≥ ‹Î√˝ ÷ı ΩHÎ÷˘ fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÁÎ√fl¬ıÕ ¿fl‰ÎfiÌ ÷̉˛ ≥E»Îfiı ÷ıHÎı ‰W΢˝ Á‘Ì ÿÎ⁄Ì flάÌ. ±ı¿ Ïÿ‰Á ›˘√Îfi›˘√ı ›fl˘’◊Ì ¤Îfl÷fi˘ ÿÏfl›Î≥ ‹Î√˝ ⁄÷Ή÷˘ ±ı¿ ¬Îfi√Ì fi¿Â˘ ÷ıfiÎ ËÎ◊‹Î_ ±ÎT›˘. fi¿Â˘ ±WÀo’WÀo Ë÷˘, »÷Î_ ¿˘·Q⁄Áfiı ÷ı‹Î_ ¤Îfl˘¤Îfl ÷J› …HÎΛ_, ±ıÀ·ı ¤Îfl÷›ÎhÎÎfi˘ ¬«˝ ±Î’Ì Â¿ı ÷ı‰Î ¤Î‹ÎÂÎfiı ¢‘‰Î fiÌ¿‚Ì ’Õu˘. ÁΈ ’Ëı·Ì ÀËı· ÷ıHÎı 1485fiÌ Áη‹Î_ ’˘÷˝√ηfiÎ flÎ…ÿfl⁄Îflı fiάÌ, ’fl_÷ flÎΩ±ı ÷ıfi˘ ’˛V÷Ή ±ı‹ ¿ËÌfiı Ã<¿flÎ‰Ì ÿÌ‘˘ ¿ı ¤Îfl÷fi˘ ’˛‰ÎÁ ÷ıHÎı ‘Λν ¿fl÷Î_ ±fiı¿ √H΢ ·Î_⁄˘, ¬«Î˝‚ ÷◊Î Ωı¬‹Ì Ë÷˘. ’˘÷˝Ï√{ flÎΩ±ı fifiˆ›˘ ¤H›˘, ±ıÀ·ı Ë÷Π◊›ı·Î ¿˘·Q⁄Áı ±Î√Î‹Ì ÿV÷¿ V’ıfifiÎ flÎ…ÿfl⁄Îflı ÿÌ‘Ì. flÎΩ ŒÏÕÛfiÎLÕ ÷ı‹… flÎHÎÌ ≥ÁÎ⁄ı·Îfiı ÷ı ‹Y›˘, ’fl_÷ ¿o≥ ‰Y›_ fiÏË. ¿˘·Q⁄ÁfiÎ ÷fl_√Ì ’˛V÷Ήfiı ÷ı‹HÎı› flÏÿ›˘ ±Î’Ì ÿÌ‘˘. ¿˘·Q⁄Á ŒflÌ Ë÷˘IÁÎË ◊›˘, ’HÎ ’˛›Ifi˘ ’Õ÷Î ‹Ò@›Î fiÏË. ¤Îfl÷›ÎhÎÎ ÷ıfiı ¿˘≥ ’HÎ ¤˘√ı ¿fl‰Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ŒÏÕÛfiÎLÕfiı ÷◊Î ≥ÁÎ⁄ı·Îfiı flÌ{‰‰Î ‹ÎÀı ·Î√·√ÎÀ ÁÎ÷ ‰Wν ÷ı ‹J›˘. ÿfl ‰¬÷ı ¤Îfl÷fi_ ±œ‚¿ Á˘fi_ V’ıfifiÎ flÎ…ÿfl⁄Îflı ¬Õ¿Ì ÿı‰Îfi_ ’˛·˘¤fi ÷ıHÎı flÎΩfiı ±ÎM›_. fiÁÌ⁄Ωı√ı 1492‹Î_ ÷ıfiÌ ±ı ·Î·«fiı flÎΩ-flÎHÎÌ ‰Â ◊›Î. flÎF›fiÌ Ï÷ΩıflÌ ·√¤√ ¬Î·Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ÷Ï‚›_ ÁΉ ÿı¬Î‰Î ·Î√ı ±ı ’Ëı·Î_ ¿˘·Q⁄ÁfiÎ fi΋ı ±ı¿Îÿ …\√ÎflÌ ÿΉ ¬ı·Ì fiά‰ÎfiÌ ÷ı‹fiı ≥E»Î ◊≥. ¬«Î˝‚ ÿÏfl›Î≥ ’˛‰ÎÁfiı ŒÏÕÛfiÎLÕı V’˘LÁfl ¿›˘˝--±fiı ⁄ÿ·Î‹Î_ ¤Îfl÷fi˘ ·¬·Ò_À ¬Ωfi˘ V’ıfi ·Î‰‰Îfi_ ‰«fi ¿˘·Q⁄Á ’ÎÁı ·Ì‘_. ±Î˜√VÀ 3, 1492 fiÎ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Ïÿ‰Áı “ÁÎL÷Î ‹ÎÏfl›Î”, “ÏfifiΔ ±fiı “Ï’LÀΔ fi΋fiÎ_ hÎHÎ ‰ËÎH΢ ±fiı ¿ıÀ·Î¿ V’ıÏfi fiÎω¿˘ ÁÎ◊ı ‰Î…÷ı√Î…÷ı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

sf[,fdaf;f clzf[ s[ ctiffzf[ M

¿˘·Q⁄Á V’ıfifiÎ ’η˘Á ⁄_ÿflı◊Ì fl‰ÎfiÎ ◊›˘. ’˛‰ÎÁfiÌ ÏÿÂÎ ’Ïç‹ ÷flŒfiÌ ’¿ÕÌ, …ı ¤Îfl÷fiÎ ÿÏfl›Î≥ ‹Î√˝ ¿fl÷Î_ Áÿo÷fl ±‰‚Ì Ë÷Ì. ⁄ı ‹ÏËfiı ±Î˜@À˘⁄fl 12, 1492 fiÎ fl˘… ⁄’˘flı 2 ‰ÎB›ı ±ı¿ ÀÎ’fiÌ ‹A› ¤ÒÏ‹ ’fl ÷ıHÎı ’√ ‹Ò@›˘. ¤ÒÏ‹ ¤Îfl÷fiÌ fiˢ÷Ì ÷ı‹ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ’HÎ fi Ë÷Ì. ¿˘·Q⁄Á ‰ÎV÷‰‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ÿÏZÎHÎ-’Ò‰ı˝ ¿ıÏflÏ⁄›fi Á‹ƒ‹Î_ ±Î‰ı·Î ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘fl (⁄Ë΋ÎÁ) ÀÎ’ ’fl ∂÷›˘˝ Ë÷˘, …ıfiı ±ı ¤Îfl÷ Á‹∞ ⁄ıÃ˘. ÀÎ’fiÌ ’‰˝÷lÚ_¬·Î±˘fiı ÷ıHÎı Ïˋη›fiÌ ’‰˝÷‹Î‚Î ‘ÎflÌ ·Ì‘Ì ±fiı ¿ıÏfl⁄ ΩÏ÷fiÌ U›Î‹‰HÎa ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfiı ÷ıHÎı ¤Îfl÷Ì›/Indian ‹ÎfiÌ ·≥fiı √ıflÁ‹… ¿flÌ. ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘fl‹Î_ À>_¿<_ fl˘¿ÎHÎ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ÿÏZÎHÎı @›Ò⁄ÎfiÌ ÷◊Î ÏËV’Îfi˘·ÎfiÌ (ËıÀÌfiÌ) ‹·Î¿Î÷ ¿˘·Q⁄Áı ·Ì‘Ì, F›Î_ ωω‘ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfi˘ ÷ıfiı ¤ıÀ˘ ◊›˘. V‰¤Î‰ı ÁΈ fifl‹ ±fiı ¤˘‚Î Ë÷Î. ‘˘‚Ì «Î‹ÕÌfiÎ ·˘¿˘fiı ±√ε ¿ÿÌ ÷ı‹HÎı Ωı›Î fiˢ÷Î, ±ıÀ·ı ÕflfiÎ ‹Î›Î˝ ·’Λı·Î flËÌfiı V’ıÏfi ±Î√_÷¿˘fiı Ωı›Î ¿fl÷Î Ë÷Î. ±‰fi‰Ì ¤ıÀÁ˘√ÿ˘ ±Î’Ìfiı ¿˘·Q⁄Áı ÷ı ‹ fiÌ Ωı Õ ı ‹ˆhÎÌÁ_⁄‘_ ˘ ⁄Î_K›Î. Ï‹hÎ÷Îfi˘ ÷ı fi¿fl˘ Õ˘‚ Ë÷˘. ±Á·‹Î_ ±⁄ ‘ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı √·Î‹ ⁄fiÎ‰Ì ÷ı‹fiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl V’ıÏfi ˿>‹÷ V◊Î’‰ÎfiÌ ¿˘·Q⁄Áfiı ·Î·ÁÎ Ë÷Ì, …ı◊Ì I›Î_ ±Î‰ı · Î_ Á˘fiÎfiÎ √˘Ï’÷ ¤_ Õ Îfl˘ ±Î’˘±Î’ V’ıÏfi ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ⁄fiı. ÏËV’Îfi˘·Î ±fiı @›Ò⁄Î ’fl ◊˘Õ<_CÎb_ Á˘fi_ ‹‚Ì ±ÎT›_ I›Îflı ÷˘ ÷ıfiı ±˘fl ‹‘·Î‚ »^ÀÌ ±fiı ±ı … CÎÕ̱ı fi‰Ì ¤ÒÏ‹fiÎ ‰‘ ’˛‰ÎÁ˘ ›˘…‰Îfi_ ÷ıfiÎ ‹fi‹Î_ ÃÁÌ √›_. ±Î Ïfi‘νfl ÁÎ◊ı … ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘flfiÌ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfiı ‹Y›Î ’»Ì ¿˘·Q⁄Á ÷ı‹fiı ≥„LÕ›LÁ ‹ÎfiÌ ⁄ıÃ˘ ΩL›±ÎflÌ 4, 1493 fiÎ fl˘… ÷ıHÎı V’ıfifi˘ ‰‚÷˘ ’˛‰ÎÁ ±Îfl_P›˘, ¿ı‹ ¿ı ¤Îfl÷¤ÒÏ‹fiÌ Â˘‘ ÁŒ‚÷Î’Ò‰˝¿ ¿flÌ ⁄÷ÎT›ÎfiÎ Á‹Î«Îfl V’ıfifiÎ flÎ…ÿfl⁄Îflı ’ˢӫÎՉΠ…wflÌ Ë÷Î. ±Î ¬_‘˘ ÁÎ√fl¬ıÕ< ΩHÎ÷˘ Ë÷˘ ¿ı flÎΩfiı ‹ÎhÎ ‹ÎˆÏ¬¿ Á‹Î«Îfl ±Î’‰Î◊Ì ¿Â_ fi ‰‚ı, ±ıÀ·ı ÁÎÏ⁄÷Ìw’ı ¿ıÀ·_¿ Á˘fi_ ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ·Ì‘_. ÁŒ‚ ’˛‰ÎÁfi˘ ’flΉ˘ ‰‘ ÁF…Õ flÌ÷ı ±Î’Ì Â¿Î› ÷ı ‹ÎÀı ÏËV’Îfi˘·ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ≥„LÕ›LÁfiı ÿ√Î’Ò‰˝¿ ¿ıÿ ’¿ÕuÎ ±fiı ÁÎ_¿‚˘ ‰Õı ⁄Î_‘Ì …ËÎ…fiÎ ¤_ÕÏ¿›Î‹Î_ ’ÒflÌ ÿÌ‘Î.

U›Î‹‰HÎν ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı fi…fl˘fi…fl Ωı›Î ’»Ì flÎΩfiÎ ‹fi‹Î_ ¿˘≥ Â_¿Î¿<Â_¿Î fi flËı ±ı V‰Î¤Îω¿ Ë÷_. ±Î‹ “ÏfifiΔ ±fiı “Ï’LÀΔ …ËÎΩı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ V’ıÏfi fiÎω¿˘ ÁÎ◊ı ¿˘·Q⁄Á ’Ò‰˝ ÷flŒ fl‰ÎfiÎ ◊›˘. “ÁÎL÷Î ‹ÎÏfl›Î” ¿ıÀ·Î¿ Ïÿ‰Á˘ ±√ε ÏËV’Îfi˘·ÎfiÎ ¿Î_Ãı Õ>⁄Ì «Ò@›_ Ë÷_, ±ıÀ·ı ±ı …ËÎ…fiÎ 40 fiÎω¿˘fiı ¿˘·Q⁄Á ÏËV’Îfi˘·Î ‹Ò¿÷˘ √›˘ Ë÷˘. ¿˘·Q⁄ÁfiÌ √ıflËÎ…flÌ‹Î_ ÷ı‹HÎı V’ıfifi˘ K‰… I›Î_ Œfl¿÷˘ flά‰Îfi˘ Ë÷˘. ±⁄‘ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiı ⁄fiı ÷˘ ¿‚◊Ì ¿Î⁄Ò‹Î_ flά‰ÎfiÎ Ë÷Î --±fiı ¿‚◊Ì Ωı ¿Î‹ fi ·ı‰Î› ÷˘ ⁄‚’˛›˘√fiÌ ’HÎ »^À Ë÷Ì. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

±Î fiÎω¿˘±ı ⁄‚’˛›˘√ ¿fl‰Îfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘ ¿ı ¿ı‹ ±ı ÷˘ ¿˘HÎ ΩHÎı, ’fl_ ÷  1493 ‹Î_ ¿˘·Q⁄Á 17 …ËÎΩı‹Î_ ¿<· 1,200 V’ıÏfi›ÎÕ˘˝fiı ·≥fiı ÏËV’Îfi˘·Î ±ÎT›˘ I›Îflı 40 ’ˆ¿Ì ±ı¿ı› ¬·ÎÁÌ I›Î_ ‹˘…^ÿ fi Ë÷˘. ¿˘·Q⁄Áfiı …ÕuÎ_ ÷˘ ‹ÎhÎ ÷ı‹fiÎ_ ËÎÕÏ’_ … fl ! ÀÎ’ ‰ ÎÁÌ ≥„LÕ›LÁ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘±ı ÷ı‹fiı ‹˘÷fiı CÎÎÀ ∂÷ÎflÌ ÿÌ‘Î Ë÷Î. ÷ ‹ ά̬˘fl ¿˘·Q⁄Áfi_ ‹√… ŒÀ@›_, »÷Î_ ±ı ‰Î÷fiı ÷I’fl÷Ì ¤Ò·Ìfiı ÷ıHÎı fi‰Î ’˛ ÿ ı  ˘fiÌ ¬˘… «Î· flάÌ. ÏËV’Îfi˘·Î, ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘fl, ˢLÕ<flÎÁ, @›Ò⁄Î ‰√ıflı V◊‚˘±ı ÷ıHÎı V’ıÏfi ‰ÁÎË÷˘ V◊Î’Ì ±fiı ’»Ì ⁄_ÿÒ¿fiÌ ±HÎ̱ı I›Î_fiÌ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ’˛Ωfiı Á˘fi_ ±ı¿Ã<_ ¿fl‰ÎfiÎ ¿Î‹‹Î_ Ωı÷flÌ ÿÌ‘Ì. ËÎ◊ ·ÎB›_ ±ıÀ·_ Á˘fi_ ≥„LÕ›fi˘±ı ¿˘·Q⁄ÁfiÎ «flHÎı ‘flÌ ’HÎ ÿÌ‘_. ’fl_÷ ¿ıÀ·Î¿ ‰¬÷ ’»Ì ±ı Á˘fiıflÌ ‘Î÷fiÌ fl… ’HÎ fi flËÌ I›Îflı CÎÎ÷¿Ì ¿˘·Q⁄Áı ÷ı‹fi_ Ïfi¿oÿfi Âw ¿flÎT›_. Á˘fi_ ‘flÌ fi ¿÷˘ ÿflı¿ ≥„LÕ›fi ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ ÷ıfiı ‹ÎÀı fi¿Î‹˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÿflfl˘… ÁıÓ¿Õ˘ …HÎÎfiı ŒÎ_Á̱ı ·À¿Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ±Î ‹ËÎfi ¿Ëı‰Î÷Π¢‘¿fiÌ fi…flı ÿflı¿ fi‰Ì …Õı·Ì «Ì… ‹Î·‹kÎÎ ⁄flÎ⁄fl Ë÷Ì. Á‰Hν¤_ÕÎfl˘ ±ı¿ÃÎ ¿flÌ ·Ì‘Î ’»Ì ÷ı fi ˘ Õ˘‚˘ ≥„LÕ›fi ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ÷flŒ ‹_ÕΛ˘. ±⁄‘ ’˛Ωfiı √·Î‹ ⁄fiΉ‰Îfi_ ÷ıHÎı Âw ¿›.* ÁÎ_¿‚ı ⁄Î_‘Ì ÷ı‹fiı …ËÎΩı ‹ÎflŒ÷ V’ıfi ‹˘¿·‰Î ·ÎB›˘, F›Î_ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰ıÏÛ_ ¿flΉ‰ÎfiÌ ÷ıfiÌ √HÎ÷flÌ Ë÷Ì. √·Î‹˘fiı ±L› ›fl˘’Ì ÿı¢‹Î_ ¨«Î ÿ΋ı ‰ı«Ì ¿‹ÎHÎÌ ¿flÌ ·ı‰ÎfiÌ ÷¿ ÷ı fi ı ÿı ¬ Î÷Ì Ë÷Ì. ’ÏflHÎ΋ı Œı⁄˛±ÎflÌ, 1495‹Î_ ÏËV’Îfi˘·ÎfiÎ ±fiı @›Ò⁄ÎfiÎ 560 ≥„LÕ›LÁfiı ‰ËÎH΢ ‹ÎflŒ÷ ÷ıHÎı V’ıfi ‹˘¿S›Î.

31

sf[,fdaf;f clzf[ s[ ctiffzf[ M

V’ıfi‹Î_ ⁄ıÃı·Ì flÎHÎÌ ≥ÁÎ⁄ı·Î ±fiı flÎΩ ŒÏÕÛfiÎLÕ ¿˘·Q⁄ÁfiÎ_ ±‹ÎfiWÎÌ ⁄VÁ˘ …HÎÎ ¤Ò¬‹flÎ ÷ı‹… fl˘√fiı ¿fl÷Ò÷˘ ±_√ı ÁΉ ±ΩHÎ Ë÷Î, ’fl_÷ ¿˘·Q⁄ÁfiÎ ’√·ı ¿ıÏflÏ⁄›fi ÀÎ’±˘ ’fl ¿ÎflHÎı ±‘flV÷ı … Q≤I› ’ÎQ›Î ±fiı √›ı·Î V’ıÏfi›ÎÕ˘˝ ÷ıfiÎ ⁄‘Î ±fi◊˘˝ fi…fl Á΋ı Ωı≥ flèÎÎ Ë÷Î. flÎΩ ŒÏÕÛfiÎLÕ ⁄Î¿Ì …ı flèÎÎ ÷ı‹Î_fiÎ ±Õ‘˘±Õ‘ Á‹ZÎ ‰ÎV÷ω¿ Ï«hÎ ¬Õ<_ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ I›Îflı ≥.Á. 1500‹Î_ ÷ıHÎı ¡Î„LÁV¿˘ Ï⁄‹Îfl Ëη÷ı V’ı fi ’Ë˘Ó E ›Î. ÿ ⁄˘⁄Ïÿ·Î fi΋fiÎ ÿfl⁄ÎflÌfiı ÏËV’Îfi˘·Î ‹˘¿·Ì ¿˘·Q⁄ÁfiÌ ‘fl’¿Õ ¿flΉÌ. √·Î‹ÌfiÌ ’˛◊Î flÎΩ ŒÏÕÛfiÎLÕfiı ¿ı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á ‹ÎÀı ŒÏÕÛfiÎLÕı ÷ıfiı …ı·‹Î_ ’ÒflÌ ÷˘ ÿÌ‘Îı, ’fl_÷ ¿˘·Q⁄ÁfiÌ √ıflËÎ…flÌ‹Î_ flÎHÎÌ ≥ÁÎ⁄˘·Îfiı ‹ÎL› fi Ë÷Ì, fl¬ı ’˘÷˝√Î·Ì ÁÎËÏÁ¿˘ fi‰Ì ¤ÒÏ‹ ’fl ’ˢӫÌfiı I›Î_ ¿⁄Ωı …‹Î‰ı ±ı ⁄Ì¿ı ÷ıfiı ±ıÀ·ı V’ıfi ‹˘¿·Î›ı·Î ÿflı¿ ≥„LÕ›fi ŒflÌ @›Ò⁄Î ‹˘¿·‰˘ ’Õu˘. flÎF›fiÌ Ï÷ΩıflÌ ‹ÎÀı ¬ÎÁ ÷˘ fi‰Ì ÿÏfi›Îfi˘ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌfiı ⁄Îfl˘⁄Îfl ÷ı‹HÎı ’λΠÁ‰Hν¤_ÕÎfl V’ıfi ·Î‰‰˘ …wflÌ Ë÷˘. ‰‚Ì ≥„LÕ›fi ·˘¿˘ ’ÎÁı Á˘fiÎfiÎ_ ‹⁄·fl‰ÎfiÎ ¿›Î˝. ±Î¤ÒWÎH΢ ˢ‰ÎfiÎ Á‹Î«Îfl flÎΩ ŒÏÕÛfiÎLÕfiı ±ı … ±flÁ΋Î_ ‹Y›Î Ë÷Î. ¿˘·Q⁄Á √‹ı ÷ı ¤˘√ı ’˘÷Îfi˘ (’˘÷˝√ηfi˘ ‰ÎV¿˘ ÿ √΋Π1499‹Î_ ¤Îfl÷ ’ˢÓE›˘ ±ı ’»Ì ¤Îfl÷fiÌ V‰Î◊˝ ÁΑ‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘. fi‰Ì Ωˢ…·Î·Ì ›fl˘’‹Î_ ««Î˝fi˘ ωWΛ ⁄fiÌ Ë÷Ì. flÎΩ ŒÏÕÛfiÎLÕı …ı ≥„LÕ›fi ’˛Ω ÿÏfi›Îfi˘ ¿Á ÿflı¿ flÌ÷ı ÷ıfiı ¿Îœ‰Îı ωÂı ÁÎ_¤Y›_ Ë÷_ ÷ı ‰ÎV÷‰‹Î_ ¤Îfl÷fiÌ Ë÷Ì, ¿ıÏflÏ⁄›fi ÀÎ’±˘fiÌ fiÏË !) Ë÷˘, ±ı À ·ı ≥„LÕ›LÁfiı √ · ΋ @›Ò⁄ÎfiÎ ’˛‰ÎÁı fiÌ¿‚ı·Î ¿˘·Q⁄Á ÁÎ◊ı ŒÏÕÛfiÎLÕı ‰‘ ¿ıÀ·Î¿ V’ıÏfi›ÎÕ˘˝fiı ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı flÎΩfiÌ ’fl‰Îfi√Ì ·ı‰Î ‹˘¿S›Î ±fiı ÷ı ⁄‘Îfiı Á˘fi_ ±ı¿Ã<_ ¿fl‰ÎfiÌ ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì. V’ıfifiÌ ’˛Ï÷WÃÎ ¬Î÷fl ±ı ¤˘‚Ì ’˛Ωfiı ÷ıHÎı ±I›_÷ Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı Œ@÷ ±ıÀ·Ì CÎÎ÷¿Ì, …_ √ ·Ì ±fiı ¤·Î‹HÎ ¿flÌ ¿ı ≥„LÕ›fi˘fi_ ‹Îfi‰¤ZÎÌ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î‰Ì. Á˘fi_ ·Ò_À‰_ fiÏË, ’HÎ ›©‹Î_ ¿˘·Q⁄ÁfiÌ ±ı µ’Ω‰Ì Ωı ≥„LÕ›fi ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ¿Îœı·Ì ‰Î÷fiı ŒÏÕÛfiÎLÕı ÁÎ«Ì ‹Î›Î˝ Ω› ÷˘ ÷ı‹fiÎ_ ±Î¤Ò‹ÎfiÌ ’HÎ ·Ì‘Ì. fi ‹Îfi‰Îfiı WÎH΢ V’ıfifiÎ ÂÎËÌ ¬ÎfiÿÎfi ¿ÎflHÎ … fiˢ÷ _ , ¿ı ‹ ¿ı ‹ÎÀı ¤ı√Î_ ¿flÌ ·ı‰Î_! ≥Ô„LÕ›LÁfi˘ ÷ıfiı ¬ÎÁ ’Ïfl«› Á˘‚‹Ì ÁÿÌfiÎ V’ıÏfi fi Ë÷˘. ‰‚Ì ’Ïç‹fiÌ fi‰Ì ≥Ï÷ËÎÁ¿Îfl ⁄Î÷˘˝·Îı‹ı ·A›_ ¤Ò Ï ‹ V’ı fi ◊Ì ËΩfl˘ »ı ÷ı ‹ “¿˘·Q⁄ÁfiÌ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı À ı Ë÷Ì ±fiı ±Î√ı ‰ ÎfiÌ fiÌ«ı ¿˘·Q⁄ÁfiÎ ±Î_ ¬ ı ÿı A ›Î V’ıÏfi›ÎÕ˘˝±ı ·Ò_À‹Îflfi_ fi‰_ ±Ëı‰Î· ’˛‹ÎHÎı … ÷ıHÎı ÏfiHν›˘ fi΋ ›© ’ÎÕu_. ≥„LÕ›fi˘ ·ı‰Î ’Õ÷Î Ë÷Î. ÏËV’Îfi˘·Î, ’ÎÁı ÷ı±˘ Á˘fi_ ‹Î√÷Î @›Ò⁄Î ±fiı ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘fl …ı‰Î ÀÎ’±˘ ’fl ‰Á‰Î ‹Î_Õı·Î ¿˘·Q⁄ÁfiÎ ’√·ı ¿ıÏflÏ⁄›fi ÀÎ’±˘ ’fl ’ˢӫı·Î V’ıÏfi›ÎÕ˘˝ ±fiı ≥„LÕ›LÁ Ë÷Î, …ı fi ‹‚ı ÷˘ ›©fiÌ ’˛Ω ‰E«ı ‰W΢˝ Á‘Ì ·˘Ï˛΂ Á_√˛Î‹˘ ◊›Î, …ı‹Î_ V’ıÏfi›ÎÕ˘˝ ŒÎT›Î ‘‹¿Ì ±Î’÷Î Ë÷Î. ±ı ’»Ì V’ıÏfi ‰ÁÎË÷̱˘ “fifl’Â” …ı ¿I·ı±Î‹ ◊Λ ÷ı ‹Îfi‰Á_ËÎfl fiÏË, ’HÎ ›© √HÎÎ÷Ì Ë÷Ì. V’ıÏfi Œ˘Ωı±ı ≥„LÕ›LÁ◊Ì ÁflÏZÎ÷ flËÌ Â¿ı ±ı ≥„LÕ›fi˘fiı ‰ÌHÎÌ ‰ÌHÎÌfiı ‹Î›Î˝. @›Îflı¿ CÎΛ· ¿›Î˝ ±fiı @›Îflı¿ Ï¿ÎflÌ ¿>÷flα˘fiı ¬Î÷fl ÷ı ‹ fiı √ · ΋ ⁄fiÎ‰Ì ¿ı ÿ ¤ZÎHÎ ÷flÌ¿ı ±Î’Ì ÿÌ‘Î. ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ±Î‰Î ’ÎÂ‰Ì ¿ÚI›˘fi˘ ΩıÀ˘ fi◊Ì.” flά‰Î ‹ÎÀı ŒÏÕÛ fi ÎLÕı »ı ‰ Àı ¿˘·Q⁄ÁfiÌ Àˇı…ıÕÌ ±ı »ı ¿ı ‘fi·Î·ÁÎfiı ’ÒflÌ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î¬Ì Ï…_ÿ√Ì ¿˘·Q⁄Áfiı ’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì. ’˘÷Îfi_ ‰·¬Î_ ‹Î›Î˝ ’»Ì ÿ‹ ÷˘ ÷ıHÎı ÿÏflƒ÷΋Î_ … ÷˘Õu˘. ‹ı 20, 1506fiÎ fl˘… ÷ı ‘Λ* ¿fl‰ÎfiÌ ¿˘·Q⁄Áfiı ΩHÎı ¿ı »^À Q≤I› ’ÎQ›˘ ±ı ’Ëı·Î_ ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÌ ¤Ò¬ı ‹fl÷Ì ÿÌ¿flÌ ‹ÎÀı ⁄˛ıÕfiÌ ¤Ì¬ ‹Î√‰Îfi˘ ‹‚Ì--±fiı ±ı ÿ√ά˘fl ‘Λ* ¿flÌfiı ‰Îfl˘ ’HÎ ±ÎT›˘. ±Î T›„@÷√÷ Àˇı…ÕÌ ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ ‹ÎıÀÌ ¿wHÎ÷Î ⁄Ì∞ Ë÷Ì. … …_M›˘. flÎΩfiÌ ±fi‹Ï÷ ‹Y›Î ’»Ì @›Ò⁄Î, ÏËV’Îfi˘·Î, ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘fl ‰√ıflı ¿ıÏflÏ⁄›fi ÀÎ’±˘ ’fl ‰Á÷Î ¿ıÏfl⁄ ±ı¿ … ‰Wν‹Î_ @›Ò⁄Î, ÏËV’Îfi˘·Î ÷◊Î ΩÏ÷fiÎ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ’˛I›ı ÷ı‹… ˢLÕ<flÎÁ, ‹ı„@Á¿˘ ÷◊Î µkÎfl ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÁÎfi ÁÎS‰ÎÕ˘flfiÎ ±œÌ ·Î‰Á÷Î ±’ΫÌ, «ı≥fi, fiΉÎΩı, «fl˘¿Ì ‰√ıflı ΩÏ÷fiÎ flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ’˛I›ı ¿ı‰Î ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ jÎÌ-’vW΢fiı ÷◊Î ⁄΂¿˘fiı ’˛¿Îflfi˘ ‰÷ν‰ ÿά‰‰˘ ÷ıfiÌ …_√ÎÏ·›÷¤flÌ Ï‹Áη ÷ı V’ıÏfi›ÎÕ˘˝fiı ±Î’÷˘ ÷ıHÎı ¬÷‹ ¿flÌ fiÎA›Î_.

32

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

sf[,fdaf;f clzf[ s[ ctiffzf[ M

√›˘ Ë÷˘. ‰ÁÎË÷Ì ›fl˘Ï’›fi˘ ±fiı ‹Ò‚ ‰÷fiÌ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‰E«ı ¿Î›‹Ì Á_CÎWνfiÎ_ ⁄Ì… ÷ıHÎı fl˘’Ì ÿÌ‘Î_ Ë÷Î_. V’ıÏfi ’»Ì Ï⁄˛ÏÀÂ, ¡ıL«, V¿˘ÏÀ ±fiı ⁄ÌΩ ‰ÁÎË÷̱˘ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’Ò‰˝ ¿Î_Ãı ’ˢÓE›Î I›Îflı fi‰Ì ÿÏfi›Î‹Î_ ’√ ‹Ò@›Î ’»Ì ÷ı‹HÎı ’Ëı·_ ¿Î‹ I›Î_fiÎ flıÕ ≥„LÕ›fi ¿Ëı‰Î÷Î ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘fiÌ »Î‰HÎ̱˘ ’fl hÎÎÀ¿‰Îfi_ ¿›_˝, ¿ÎflHÎ ¿ı ¿˘·Q⁄Áı “Á‘flı·Î” ›fl˘Ï’›fi˘fiı ±Î‰Î “fifl’Â±˘” Á΋ı «ı÷T›Î Ë÷Î. µ’Ω‰Ì ¿Îœı·Ì ‰Î÷˘ ¿ËÌfiı ¤Õ¿ÎT›Î Ë÷Î. flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ’HΠωÿıÂÌ Ë‹·Î¬˘fl˘fiı ·Õ÷ ±Î’÷Î flèÎÎ. 16‹Ì, 17‹Ì ÷◊Î 18‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ·√¤√ 1,500 ¬Òfi¬Îfl ›©˘ ◊›Î_, …ı Á‹˘‰ÏÕ›ÎfiÎ_ fi Ë÷Î_. √˘flα˘ ’ÎÁı ⁄_ÿÒ¿˘ Ë÷Ì, F›Îflı flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ‹ÎhÎ ÷Ìfl¿Î‹ÃÎ_ ‰Õı ·ÕÌ Â¿÷Î Ë÷Î. ’Ò‰˝◊Ì ’Ïç‹ ÷flŒ √˘flÌ ’˛Ω …ı‹ ±Î√ı¿>« ¿fl÷Ì flËÌ ÷ı‹ flıÕ ≥„LÕ›fi˘±ı ‰‘fiı ‰‘ ’λ‚ ËÀ‰_ ’Õu_. √˘flÌ ’˛Ωfiı Ïfi¿oÿfifi˘ ±ı ÿfl ’HÎ Á_÷˘WοÎfl¿ fi ·ÎB›˘. Á˘ flıÕ ≥„LÕ›fi˘fiÌ ¬‰ÎflÌ Á΋ı ±ı¿Îÿ ⁄ı √˘flÎfi˘ ¤˘√ ·ı‰Î› ±ı ’HÎ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ±VÎèÎ ‰Î÷ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ÁÎŒÁÒŒÌfiÌ ’˛Ïø›Îfiı Áfl‚ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı …fifl· …ı¡Ì ±ıQËVÀ˝ fi΋fiÎ √˘flÎ ±_√… ı˛ ı 1763‹Î_ ⁄Λ˘·˘Ï…¿· ›© Âw ¿›_˝. Ï⁄˛ÀfifiÌ ±ı¿ ˢ„V’À·fiı ÂÌ÷‚ÎfiÎ ∞‰Îb±˘ ‰Õı ¬ÿ⁄ÿ÷Î ‘Î⁄‚Î ‹˘¿·‰Îfi_ ÷ıHÎı …HÎÎT›_. ÂÎ_Ï÷Á·ıËfiÌ ÿfl¬ÎV÷ ÁÎ◊ı …fifl· ±ıQËVÀÛ ’˘÷ı I›Îfl ’»Ì flıÕ ≥„LÕ›fi˘fiÎ ÁflÿÎflfiı ‹Y›˘, »Î‰HÎÌ ’flfiÎ Ë‹·Î ⁄_‘ ¿fl‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ÿı¬ÎÕÌ ±fiı √˘flÌ ’˛ΩfiÌ Â¤ıE»ÎfiÎ ’˛÷Ì¿w’ı ÁflÿÎflfiı √fl‹ ‘Î⁄‚Î_ ¤ıÀ ‘›Î*. ±Î Ω÷fiÌ ’ÎÂ‰Ì Ëfl¿÷ ⁄Ì…ı ‰WÎı˝ 1764‹Î_ ¡ıL« ¿fi˝· Ëıfi˛Ì ⁄˘¿ı±ı ’HÎ ¿flÌ. flıÕ ≥„LÕ›fi˘±ı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÂÌ÷‚Îfi˘ fl˘√ ¿ÿÌ Ωı›˘ ¿ı ΩH›˘ fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı fl˘√ Á΋ı ·Õ‰ÎfiÌ ¿<ÿfl÷Ì ’˛Ï÷¿Îfl „@÷ ÷ı‹fi΋Î_ fi Ë÷Ì. ’ÏflHÎ΋ı ·√¤√ 50 ·Î¬ flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ÂÌ÷‚ÎfiÎ «ı’‹Î_ Q≤I› ’ÎQ›Î. √˘flÎ ›fl˘Ï’›fi˘ ¿˘·Q⁄ÁfiÎ … «Ÿ‘Ì·Î ‹Î√ı˝ «Î·Ì flèÎÎ Ë÷Î. ±‹ıÏfl¿Î ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı fi‘ÏHΛÎ÷Ì Ω√Ìfl Ë÷Ì, …ıfi˘ ¤˘√‰À˘ ¿fl‰Î‹Î_ I›Î_fiÎ ‹Ò‚ ‰÷fi̱˘ fiÕ÷flw’ ⁄fi÷Πˢ› ÷˘ ±ı ÁΈfi_ Ïfi¿oÿfi ¿Îœ‰_ flèÎ_. ±Î Ïfi¿oÿfi ‹ÎÀı ’HÎ “√˘SÕfl” ¿Ëı‰Î÷Ì Á˘fiÎ ‹ÎÀıfiÌ ’ÕÎ’ÕÌ … ‰‘ ÷˘ ¿ÎflHΤÒ÷ ⁄fiÌ. Á˘fi_ F›Î_ Á·¤ Ë÷_ ±fiı ¬Õ¿˘fiÌ Á’ÎÀÌ ’fl ÿı¬Î÷_ Ë÷_ I›Î_ … ≥„LÕ›fi˘ »Î‰HÎÌ V◊Î’Ìfiı flËı÷Î Ë÷Î. ÁΈ◊Ì ·˘Ï˛΂ ω√˛Ë˘ ±Î‰Î ¤_ÕÎfl˘ ‹ÎÀı ¬ı·Î›Î. ±Î Ï¿_‹÷Ì …‹Ìfi˘ ’fl √˘flÌ ’˛Ω flıÕ ≥„LÕ›fi˘fi_ ±„V÷I‰ Ëo‹ı ‹ÎÀı fiÎ⁄Òÿ ¿fl‰Î ‹Î√÷Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ‹ÎflÌ Â¿Î› ±ıÀ·Î_ ôÎÌ-’vW΢fiı ÷◊Î ⁄΂¿˘fiı ¬÷‹ ¿›Î˝ ’»Ì ⁄οÌfiÌ ±Î⁄ÎÿÌfiı …‹ÌfifiÎ ÁÎÀ΋Î_ ±ÎÏ◊˝¿ ‰‚÷fl ±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›_. flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ’˘÷ÎfiÎ … ÿı‹Î_ ÏfiflÎÏl÷˘ ÷flÌ¿ı ±ı‰Î ’˛ÿı¢ ÷flŒ ‘¿ı·Î÷Î flèÎÎ ¿ı …ı ‰Á‰Î·Î›¿ fi Ë÷Î. F›˘Ï…˝›Î flÎF›‹Î_ ±œ‚¿ Á˘fi_ ‹‚Ì ±ÎT›_ I›Îflı ¬ÿ ’˛‹¬ ±ıLÕˇ› …ı@Áfiı I›Î_fiÎ flıÕ ≥„LÕ›fi˘fiı ’˘÷ÎfiÎ_ √΋˘ ¬Î·Ì ¿fl‰Îfi_ Œfl‹Îfi ‹˘¿S›_. ±ËŸ «fl˘¿Ì ΩÏ÷fiÎ ±ı¿Îÿ ·Î¬ ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ‰Á÷Î Ë÷Î. ’˛‹…ı@ÁfifiÎ ·U¿flı ⁄_ÿÒ¿˘fiÌ ±HÎ̱ı ÷ı‹fiı µkÎfl ÷flŒ ËÎ_¿Ì ¿ÎœuÎ. ±¿J› ÃoÕÌ‹Î_ ±fiı ¤Ò¬‹fl΋Î_ 30,000 «fl˘¿Ì±˘ Q≤I› ’ÎQ›Î. ±Î ÏÁ÷‹ ±‹ıÏfl¿fi ·˘¿ÂÎËÌ ÁÎ◊ı ÁÁ_√÷ √HÎΛ ¿ı ¿ı‹ ÷ıfiÌ Ï«_÷Î ’˛‹…ı@Áfifiı fi Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ fiÎ√Ïfl¿˘ fi Ë÷Î. ÁΈfiı ’flÿıÂÌ √HΉ΋Î_ ±Î‰÷Î Ë÷Î. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ fiÎ√Ïfl¿I‰ ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ›˘B› ÃflΉ÷˘ ¬flÕ˘ »ı¿ 1924‹Î_ ’ÁÎfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ I›Îflı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷ı‹fiÌ ‰V÷Ì CÎÀÌfiı 10 À¿Î ◊≥ √≥ Ë÷Ì. ≥.Á. 1500fiÎ ±flÁ΋Î_ ¿˘·Q⁄Á (’˘÷ÎfiÎ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

«˘◊Î ’˛‰ÎÁ ‰¬÷ı) ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl ’Ëı·Ì ‰Îfl ’ˢÓE›˘ ±ı ‰¬÷ı I›Î_ ’Î_« ¿fl˘Õ flıÕ ≥„LÕ›fi˘ Ë÷Î. Á‰Î «ÎflÁ˘ ‰Wν ⁄Îÿ I›Î_ ‹ÎhÎ ’«ÎÁ ·Î⁄«‰Î ’ÎQ›Î Ë÷Î. ±Î ±¤Ò÷’Ò‰˝ …fiÁ_ËÎfl‹Î_ ’HÎ ÏfiÏ‹kÎ ¿˘·Q⁄Á Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı flıÕ ≥„LÕ›fi˘ ’˛I›ı √˘flÌ ’˛ΩfiÎ ‹fi‹Î_ ’Ò‰˝√˛Ë˘ ÷ıHÎı fl˘M›Î Ë÷Î. ±ı … flÌ÷ı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ √·Î‹ÌfiÌ ’˛◊ÎfiÎ ±Î√‹fi ‹ÎÀı ’HÎ ¿˘·Q⁄Á ’fl˘ZÎ flÌ÷ı …‰Î⁄ÿÎfl Ë÷˘. flıÕ ≥„LÕ›fi˘fiı ±·Î›ÿÌ ÏfiflÎÏl÷ »Î‰HÎ̱˘‹Î_ ‘¿ı·Ì ÿı‰Î›Î ’»Ì √˘flÌ ’˛Ωfiı fi˘¿fl«Î¿fl˘fiÌ ±fiı ‹…^fl˘fiÌ ¬˘À Áη‰Î ‹Î_ÕÌ I›Îflı ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ Ë⁄ÁÌ ·˘¿˘fiÌ ±Î›Î÷ Âw ◊≥. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÿΛ¿Î±˘ Á‘Ì √·Î‹˘fi˘ ‘Ì¿÷˘ ‰ı’Îfl «ÎS›˘. ±Î…ı ÷ı √·Î‹˘ ‹ @ ÷ »ı ±fiı Ïfi√˛ ˘ ’˛ Ω ÷flÌ¿ı ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ … ‰Áı »ı. ¿˘·Q⁄Á Á΋ı ÷ı‹fiı ’HÎ ŒÏfl›Îÿ˘ »ı ±fiı ÷ı‹fiı ±‹ıÏfl¿Î ·Î‰‰Î‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fifiÎfl wÏœ« V ÷ √˘flÎ ±‹ı Ï fl¿fi˘fiı ’HÎ ¿˘·Q⁄Á ’˛I›ı ±ıÀ·Ì … ÿÎ{ »ı. ±·ÎV¿Î …ı ‰ Î ÿ √ ˝ ‹ ’˛ ÿ ı  ˘‹Î_ ÏfiflÎÏl÷˘fi _ ∞‰fi √ Ω fl÷Î flı Õ ≥„LÕ›fi˘ ÷˘ ¿˘·Q⁄ÁfiÎ_ ¿fl÷Ò÷˘fiı ¿ÿÌ ‹ÎŒ ¿flÌ Â¿‰ÎfiÎ fi◊Ì. ±Î ’˛Ω ÷ıfiÎ … ÿı‹Î_ ⁄ıCÎfl ◊≥ »ı, F›Îflı ’flÿı Â Ì CÎÒ Á Hά˘fl˘ ‰ˆ ¤ ‰ÂÎ‚Ì ≥‹Îfl÷˘‹Î_ ÁÎèÎ⁄Ì ¤˘√‰ı »ı. ±Î ⁄‘Î_ ’Î’ ±ı fi Î_ ¿ı …ı fi ı ≥Ï÷ËÎÁı Ëo‹ı ‹ÎÀı ±‹fl ⁄fiÎT›˘ ±fiı ±Î¬Î …√÷ı …ıfiı ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ‹ËÎfi ¢‘¿ ÷flÌ¿ı Ï⁄flÿÎT›˘ ! ±‰ÁÎfifiÎ_ 500 ‹ı ‰WÎı˝ ˉı ÷ıfi_ ÕÌ.±ıfi.±ı. ’flÌZÎHÎ ¿flÌfiı “¿˘·Q⁄Á ‹Ò‚ @›Î_fi˘ ?” ±ı Á‰Î·fi˘ …‰Î⁄ ¢‘Ì ¿Îœ˘ ÷˘ Â_ ±fiı fi ¢‘˘ ÷˘› Â _ ? ÏøVÀ˘Œfl ¿˘·Q⁄Á fi΋fiÎ ÏÁyÎfiÌ ’λ·Ì ⁄Î…\ ÷ıfiı ¿ÎflHÎı ◊˘ÕÌ ⁄ÿ·Î‰ÎfiÌ »ı ?à 33

gfuf[g

Ljfhif

!(^% gf]+ effztfV5ffs if]R

vf6wffiff: 5ffs vffEdf6gff sjjff,fl h[jff P5ff0 5fkl dfzL;fiff h[jff[ vf+tf C ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ Áı⁄fl …ıÀ

ÿU‹fifiı ÷·‰Îfl µ√΋‰Îfi˘ ‹˘¿˘ ±Î’Ì ÷ıfiÌ

ω‹Îfi˘ ÁflËÿ ±˘‚_√Ìfiı

ÁÎ◊ı fiÎË¿fiÎ ¶_¶›©‹Î_ µ÷fl‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÷·‰Îfl Ë∞ ÷ıfiÌ Q›Îfi‹Î_ ˢ› I›Îflı … ¬ıÓ«Ì ·ı‰Ì ÷ı µk΋ flHÎfiÌÏ÷ ¿Ëı‰Î›, …ıfi˘ lıWà ’fl«˘ Ω’Îfiı 1941 ‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’·˝ ËÎ⁄˝fl ’fl ±˘Ï«_÷Î ¿flı·Î ˉÎ≥ ±Îø‹HÎ ‰¬÷ı ±fiı ≥{flΛı·ı 1967 ‹Î_ ±Îfl⁄ ÿı¢ ’fl ¿flı·Î ±˜fl ±˜Àı¿ ‰¬÷ı Ωı‰Î ‹Y›˘ »ı. ±√ε ÏË·ÀflfiÎ …‹˝fi̱ı 1939 ‹Î_ ’˘·ıLÕ ’fl ¿<· 1,580 ŒÎ≥Àfl-⁄˘Q⁄fl˘ ‰Õı hÎÎÀ¿Ì ÷ıfiÌ ·U¿flÌ ¿fl˘ÕflF…\fiÎ ⁄‘Î ‹HοΠ÷˘ÕÌ fiÎA›Î Ë÷Î. ±ÎfiÌ Á΋ı 1965 ‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ‰Î›ÁıfiÎfiÌ flHÎfiÌÏ÷ “◊˘¤˘ ±fiı flÎË …\±˘”fiÌ Ë÷Ì. ÂıfiÌ flÎË Ωı‰Ì ±ı ’HÎ ±˜fl ‹Î½· ±…\˝fiÏÁ_Ë V’WÀ ¿flÌ «Ò@›Î Ë÷Î. ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ Áı⁄fl …ıÀ ±fiı VÀÎflŒÎ≥Àfl ¤Îfl÷fiÎ_ ±˜fl⁄ı{ ’fl ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ fi ¿flı I›Î_

¤Îfl÷ ’fl Ë‹·˘ ·ÎT›Î_

÷Îfl̬ ±ı … Ë÷Ì — ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965. Á‹› ’HÎ ·√¤√ ±ı … Ë÷˘ --œ‚÷Ì ÁÎ_…fi˘. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ‰Î›ÁıfiÎ’Ï÷ ±˜fl ‰Î≥Á ‹Î½· fiÒfl ¬Îfiı ’ÃÎHο˘À ‹ÎÀı ±Îà F 86 Áı⁄fl …ıÀ ŒÎ‚T›Î_ Ë÷Î_. ±ÎÃ-±ÎÃfiÎ_ ‰‘ ⁄ı V@‰Î˜Õˇfiı ±Îÿ‹’fl ÷ı‹… Ë·‰ÎÕÎ ’fl Ë‹·Î ¿fl‰ÎfiÎ Ë÷Î.

34

I›Î_ Á‘Ì ±Î’b_ ˉΥ ÿ‚ ÏfiƒÎ‘Ìfi Ë÷_. ’ο ω‹Îfi˘fiÌ ÷ÕÎŒÕÌfiı ¿ÎflHÎı »ı‰Àı ¤Îfl÷Ì› ‰Î›ÁıfiÎfiÌ ¨CÎ ∂ÕÌ ÷˘ ¬flÌ--’fl_÷ ¿<· ±Îà ·Õο< ω‹Îfi˘fiÎ ±fiı ±ı¿ ’Λ·ÀfiÎ ¤˘√ı !

Á‘Ì ±Î’HÎΠˉÎ⁄ÎΩı±ı ’ο ±˜fl⁄ı{fiı ÏfiÂÎfi ⁄fiΉ‰ÎfiÎ_ fi Ë÷Î_. Ïfi„Wø›÷Îfi˘ ±ı ÿ˘fl ·√¤√ » Ïÿ‰Á «ÎS›˘. ±Î Á‹› ±˜fl ÏÕŒıLÁfi˘ ‹˘fl«˘ Á_√Ìfi ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ‰’flΛ˘ ˢ÷ ÷˘ ’HÎ ·ı¬ı √HÎÎ÷, ’fl_÷ ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÌ ÁÎ_…ı ’ÃÎHο˘À ˉÎ≥ ‹◊¿ ’fl ◊›ı·Î ’ο ±Îø‹HÎı ⁄÷Î‰Ì ±ÎM›_ ¿ı ›© @›Îflfi_ ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›Î »÷Î_ ±Î’HÎÌ ‰Î›Áıfiαı ÷ıfi_ ±Î‚Á Ë∞ ¬_¬ı›* fi Ë÷_. ±√εfiÎ Ë’÷΋Î_ Ωı›_ ÷ı‹ ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ M·Îfi Œ@÷ ’ÃÎHο˘Àfiı fiÏË, ±Îÿ‹’fl, Ë·‰ÎÕÎ, ±Q≤÷Áfl flıÕÎfl, ÏŒfl˘{ ’fl flıÕÎfl, ’˘fl⁄_ÿfl flıÕÎfl, Ω‹fi√fl ‰√ıflıfiı ’HÎ ‘fl⁄Ì fiά‰Îfi˘ Ë÷˘. ±Î ·Z›Î_¿˘ ’fl Â_ ⁄L›_ ±fiı ¤Îfl÷ı ‰‚÷˘ ÿΉ ¢ ¬ıS›˘ ÷ı ˉı Ωı≥±ı.

±Î ⁄Lfiı Ï‹Âfi˘ ÷ı‹fiÎ ±Îfl_¤ ’Ëı·Î_ … ·Î˜ √Ì›fl‹Î_ ±Î‰Ì √›Î_, ¿ı‹ ¿ı ›˘B› ÁÎflÁ_¤Î‚fiÎ ±√fl ÷˘ V’ıfl ’ÎÀ˚˝ÁfiÎ ±¤Î‰fiı ·Ì‘ı CÎHÎÎ_ Áı⁄fl …ıÀ µÕÎfi ¤flÌ Â¿ı ÷ı‹ fi Ë÷Î_. ±Îÿ‹’fl ‹ÎÀı 3 ±fiı Ë·‰ÎÕÎ ‹ÎÀı 3 Áı⁄fl …ıÀ ‰Õı ¿Î‹ «·Î‰‰Îfi_ …wflÌ ⁄L›_. ’Ëı · Î_ V@‰Î˜ Õ ˇ fi ·ÌÕfl ±ı ‹ . ±ı ‹ . ±Î·‹, Œ˚·Î≥À ·ıŒ˚ÀfiLÀ ÁÎÿ ËÎI‹Ì ±fiı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

;ftifsyff

V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ±·ÎµtÌfi ±Ë‹ÿ ÷ı‹fiÎ_ hÎHÎ Áı⁄fl …ıÀ ÁÎ◊ı ±Îÿ‹’fl ÷flŒ ±Î√‚ ‰K›Î. (’ÃÎHο˘À ±˜fl⁄ı{ ’fl I›Îflı ⁄˘Q⁄‰Êν «Î· Ë÷Ì.) ¤Îfl÷fiÎ_ «Îfl ËLÀfl ω‹Îfi˘ ’ÎÏ¿V÷Îfi‹Î_ ·Îˢfl ‹˘fl«ı ·Õ÷Ì ±Î’HÎÌ 15 ‹Ì ≥LŒLÀˇÌ ÏÕω{fifiÌ ÁËΛ ‹ÎÀı I›Î_ ÿU‹fi˘ ’fl Ë‹·Î ¿›Î˝ ⁄Îÿ Ë·‰ÎÕÎ ’λÎ_ ŒflÌ flèÎÎ_ Ë÷Î_. ω‹ÎfiÌ À<¿ÕÌfiÎ ÁflÿÎfl ω_√ ¿‹ÎLÕfl ±ı. ÀÌ. {«ÎÏfl›Î Ë÷Î.

V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ±ı‹. ±ı‹. ÏÁ_ËÎ, Œ˚·Î≥À ·ıŒ˚ÀfiLÀ ±ıÁ. ¿ı. ‹ν ±fiı V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ±ı. ¿ı. flΘ·Ì ⁄οÌfiÎ_ hÎHÎ ËLÀfl‹Î_ Ë÷Î_. ±Î À<¿ÕÌ ÷flHÎ ÷ÎflHÎfiÎ ±Î¿ÎÂÌ Ï‰V÷Îfl‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì I›Îflı ÏÁ_Ëαı ’˘÷ÎfiÌ …‹HÎÌ ÏZÎÏ÷…ı hÎHÎ Áı⁄fl …ıÀfiı fiÌ«Ì Á’ÎÀ̱ı ±Î‰÷Î_ ÿÌÃÎ_. ÿU‹fi ’Λ·À˘±ı ËLÀflfiı ’HÎ Ωı›Î, ±ıÀ·ı ÕΘ√ŒÎ≥À ÏfiÏç÷ Á‹∞ ÷ı‹HÎı ’˘÷’˘÷ÎfiΠω‹Îfifi˘ ⁄˘Ωı CÎÀÎՉΠ‹ÎÀı ±fi΋÷ ⁄‚÷HÎfiÌ ÀÎ_¿Ì/drop tank fiı ¬ıfl‰Ì fiÎ¬Ì ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ Àfi˝ ‹ÎflÌfiı ËLÀflfi˘ ’Ì»˘ ¿›˘˝. Á˙ ’˛◊‹ flΘ·Ì ¿Œ˘ÕÌ „V◊Ï÷‹Î_ ±ÎT›Î. ËLÀfl ¿fl÷Î_ ‰‘ ÷ı… √Ï÷fi_ Áı⁄fl …ıÀ ÷ı‹fiÌ ‰Î_Áı ·Î√Ì √›_. ω‹Îfifi˘ ’Λ·À ±ı‹. ±ı‹. ±Î·‹ 1/2”” fiÎ T›ÎÁfiÌ Á΋ÀÌ » ±ı„LÀ±˜ fl øÎŒ˚ À Ëı ‰ Ì ‹ÂÌfi √fi ‰Õı ŒÎ›Ïfl_√ Âw ¿flı ±ıÀ·Ì … ‰Îfl Ë÷Ì, ‹ÎÀı ÷ıfi˘ ¿ıÕ˘ »˘ÕΉ‰Î flΘ·Ì±ı 2700 fi˘ ‰‚Î_¿ ·Ì‘˘. ±Î Ω÷fi˘ ÷̉˛ ‹˘Õ ·ı÷Ì ‰¬÷ı ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ ¨«Î≥ √ ‹ Ή‰ÎfiÌ ◊Λ, ’HÎ flΘ · ÌfiÎ ¿‹fiÁÌ⁄ı ÷ı‹fi_ ËLÀfl ±Ï÷› fiÌ«Ì Á’ÎÀ̱ı ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı ¨«Î≥‹Î_ ±Î‰ı·˘ ¿Î’ √˘{Îfl˘ fỉÕu˘ ±fiı Ωı ÷ Ωı ÷ ΋Î_ ω‹Îfiı …‹Ìfi ’fl ’»ÕÎÀ ¬Î‘Ì. flΘ·Ì ‹Î›Î˝ √›Î. {«ÎÏfl›Î ÷ı‹… ÏÁ_Ëαı 30 ±ı‹. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

±ı‹.fiÎ T›ÎÁfiÌ ±ıÕfi ’˛¿ÎflfiÌ ÷˘’˘ ‰Õı Áı⁄fl …ıÀ ÷flŒ ŒÎ›Ïfl_√ ¿›*. ±ı¿ı› √˘‚˘ ÏfiÂÎfi ’fl fi ‰ÎB›˘. ’ο À<¿ÕÌfi˘ ÁflÿÎfl ±Î·‹ ˉı ·Õ‰Î ‹Î√÷˘ fi Ë÷˘. ±Îÿ‹’ fl ’fl ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ ¿fl‰Îfi_ ’HÎ ‹Î_ÕÌ ‰Î‚Ì ÷ıfiÎ hÎHÎı› Áı⁄fl …ıÀ ’λÎ_ ÁflËÿ ÷flŒ fl‰ÎfiÎ_ ◊›Î_. Ωı‰ÎfiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ¤Îfl÷ı Œ@÷ flΘ·Ìfi_ ËLÀfl √‹ÎT›_ Ë÷_, »÷Î_ ±Î·‹ı ⁄ı ËLÀfl ÷˘ÕÌ ’ÎÕuÎfi˘ ÿΉ˘ ¿›˘˝ ±fiı ’ο

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

±‹¿ …HÎÎ ’fl÷ ±Î‰ı·Î ËLÀflfi˘ «Î…˝ Á_ ¤ Î‚Ì ·ı ‰ Î ‹ÎÀı ’ÎÏ¿* √ ±ı Ï fl±Î ’ÎÁı flÎË Ωı ÷ Î Ë÷Î. ±«Îfi¿ ÷ı ‹ HÎı ±˜ fl ±˜ À ı ¿ fiÌ ÁΛflfifi˘ Ï«I¿Îfl ÁÎ_¤Y›˘ ±fiı ’»Ì ÷fl÷ Áı⁄fl …ıÀfiÌ CÎÒCΉÎÀÌ ¿Îfiı ’ÕÌ. ±˜fl⁄ı{fiÌ Ï‰‹Îfiωfl˘‘Ì ÷˘’˘fiÎ_ ‹˘œÎ_ ¬ÒS›Î_, ±ıÀ·ı Á_›@÷ C΢ÓCÎÎÀ ¿Hν¤ıÿÌ ⁄L›˘. Àı„@fi¿· VÀÎŒfiÎ ¿‹˝«Îfḻ˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ Á·Î‹÷Ì ‹ÎÀı flfi-‰ı ’ÎÁıfiÌ ¬Î≥ ÷flŒ ÿ˘ÕuÎ ’ÎÏ¿V÷Îfifi_ Áı⁄fl …ıÀ

F-86

‰Î›Áıfiαı ÷ıfiÎ fi΋ı ⁄ı “Ï¿Îfl˘” «ÕÎT›Î ’HÎ ¬flÎ. ±ÎCÎÎ÷◊Ì Ï¬Lfi ◊›ı·Î ω_√ ¿‹ÎLÕfl {«ÎÏfl›Î±ı Ë·‰ÎÕÎ ±˜fl⁄ı{fiı flΘ·ÌfiÌ ÂËÌÿÌfi˘ Á_ÿı¢ ’ÎÃT›˘ ±fiı ÷ı ±˜fl⁄ı{ ’fl Á_¤Ï‰÷ Ë‹·ÎfiÌ «ı÷‰HÎÌ ’HÎ ±Î’Ì. ◊˘ÕÌ Ï‹ÏfiÀ˘ ’»Ì {«ÎÏfl›Î, ÏÁ_ËÎ ±fiı ‹νfiÎ_ hÎHÎı› ËLÀfl ÷ı ±˜fl⁄ı{ ’fl µ÷›Î*. ⁄flÎ⁄fl ±ı … ‰¬÷ı ÿU‹fifiÎ_ 3 Áı⁄fl …ıÀ I›Î_ ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î_. Áfl√˘‘Î◊Ì ’˛‰ÎÁ ÷ıHÎı (flıÕÎflfiÌ fi…fl◊Ì ⁄«‰Î) fiÌ«Ì Á’ÎÀ̱ı ¬ıÕu˘ Ë÷˘, ’HÎ Ë·‰ÎÕÎ ’ÎÁı ÷ı‹HÎı ±ı¿ÿ‹ ‹˘fl˘ ¨«@›˘. ÁÕÁÕÎÀ ¨«ı «ÕuÎ ±fiı ’»Ì √˛ÎµLÀ ±˜Àı¿ ‹ÎÀı ΩHÎı ¨«ı◊Ì ’Õ÷_ ‹Ò¿÷Î_ ˢ› ±ı‹ ¿·¿Ï·›˘ ‹Î›˘˝ . ±˜ fl ⁄ı { ’fl ˉÎ≥ÿ‚fiÎı Àı„@fi¿· VÀÎŒ I›Î_ ’Î¿Û ◊›ı·Î_ ω‹Îfi˘fi_ fiÎfi_ ‹˘À<_ Á‹Îfl¿Î‹ ±fiı Áω˝ÏÁ_√ ¿fl‰Î‹Î_ T›V÷ Ë÷˘.

…ı ±Î‰Î Ë‹·Î ‰¬÷fiÎ ±Îl› ÷flÌ¿ı ¬ÎÁ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì. Áı⁄fl …ıÀfiÌ ’Λ·À ÏhÎ’ÀÌfi˘ ±Î√ı‰Îfi V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ±ıÁ. ±ı. flÏŒ¿Ì Ωı ¿ı Àı„@fi¿· VÀÎŒfiÎ ÁP›˘fiı ⁄ÿ·ı ‹˘ÀÎ Ï¿ÎflfiÌ fiı‹ ·ı‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘. Ë·‰ÎÕÎ ±˜fl⁄ı{fiı ˉÎ≥»hÎ ’Òw_ ’ÎÕÌ flËı·Î_ Combat Air Petrol/ CAP fiÎ_ ⁄ı ËLÀfl ω‹Îfi˘ ÷ıfiÌ fi…fl‹Î_ Ë÷Î_. ω‹Îfi˘fi_ ¿Î‹ ±˜fl⁄ı{ ’fl ¿ıÀ·Î¿ ŒÌÀ ¨«ı Á‹ÕÌfiÌ …ı‹ «¿flΉΠ·ı÷Î flËÌ Á_hÎÌfi˘ fl˘· ±ÿÎ ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘. ±Î‹ »÷Î_ ‹A› µtı ±˜fl⁄ı{fiÎ flZÎHÎfi˘ fiÏË, ω‹ÎfiÌ À<¿ÕÌ Ë‹·ÎfiÎ Ï‹Âfi ’fl fl‰ÎfiÎ ◊Λ ±fiı Ë‹·˘ ¿flÌ ’λ˘ Œflı ±ı‰ı ‰¬÷ı ±Î¤{w¬ı◊Ì ÷ı‹fiÎ ’fl Â@› ±ıÀ·˘ ‰‘ Á‹› fi…fl flÎ¬Ì ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı flıÏÕ±˘ Ï·L¿ ‹ÎflŒ÷ Á_’¿Û Ω‚‰‰˘ ±ı ‹A› √HÎ÷flÌ Ë÷Ì. ±I›Îflı Ë·‰ÎÕÎfiÎ ±Î¿Î‹Î_ flfi35

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

‰ıfiÌ µkÎfl ÷flŒ ±fiı ÿÏZÎHÎ ÷flŒ ¿<· 4 ËLÀfl‹Î_ ⁄ı Combat Air Petrol/ CAP Ë÷Î_. ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ Áı⁄fl …ıÀı ’Ëı·Î_ ÿÏZÎHÎÌ CAP fiÎ_ ⁄ı ËLÀfl ‹ÎÀı ’ıÓ÷fl˘ √˘ÃT›˘. ±ı¿ ËLÀfl Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ’Ì. ±ı. Ï’_√·ıfi_ Ë÷_. ⁄Ì…_ Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ±ÿÌ √Î_‘Ìfi_ Ë÷_. flÏŒ¿ÌfiÌ À<¿ÕÌfiÎ_ hÎHÎı› Áı⁄fl …ıÀ ±‘˝«_ƒÎ¿Îflı ‹˘ÀÌ ÏhÎF›Îfi˘ ‰‚Î_¿ ·ı÷Î_ ÷ı‹fiÌ ’Ò_Ãı ·Î√Ì √›Î_. ±«Îfi¿ Ï’_√·ı±ı ‘ÎHÎÌ Œ˘Õ÷Ì Ëı‰Ì ‹ÂÌfi √fifi˘ ±‰Î… ÁÎ_¤Y›˘ ±fiı ÷ı±˘ «˘Ó¿Ì √›Î. ⁄ÎèÎ ±‰Î…fi˘ j΢÷ ±I›_÷ ’ÎÁı fi ˢ› ÷˘ ÏÂfljÎÎHÎ (ËıS‹ıÀ) ’Ëıflı·Î ±fiı ⁄_‘ ¿˘¿Ï’À‹Î_ ⁄ıÃı·Î ’Λ·Àfiı ÷ı Á_¤‚Λ fiÏË. Ï’_√·ı±ı ÕÎ⁄Ì ÷flŒ fi…fl ¿flÌ ÷˘ Ωı›_ ¿ı ’Òfl‰ı√Ì ‘ÁÎfl˘ ¿flfiÎfl flÏŒ¿Ìfi_ Áı⁄fl …ıÀ ÷ı‹fiÎ ±fiı √Î_‘ÌfiÎ ËLÀflfiÌ ‰E«ı ±Î‰Ì √›_ Ë÷_. ±Î Áı⁄fl …ıÀfiÌ ⁄˛ÎµÏfi_√ ’˛¿ÎflfiÌ ‹ÂÌfi √fiı …^… Áı¿LÕ˘ ’Ëı·Î_ Á…ı˝·Î ±fi◊˝fi˘ A›Î· Ï’_√·ıfiı flËÌ flËÌfiı ±ÎT›˘, F›Îflı ÷ı‹fiÌ ¿˘¿Ï’À‹Î_ ‘Ò‹ÎÕ˘ Œı·Î‰Î ‹Î_Õu˘ ±fiı ËLÀfl Õ΋ÎÕ˘‚ ◊‰Î ·ÎB›_. …‹Ìfi Á˘ ŒÌÀ ¿fl÷Î_ »ıÀı fi Ë÷Ì. ¨«Î≥‹Î_ Ωı¬‹¿Îfl¿ CÎÀÎÕ˘ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ ≥…ı@Âfi ÁÌÀfi_ ⁄Àfi ÿÎ⁄Ì Ï’_√·ı ¿˘¿Ï’ÀfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì ±ÎT›Î. Á˘±ı¿ ŒÌÀfiÌ ¨«Î≥ ÷ı‹fiÌ ’ıflıÂÒÀ µCÎՉΠ‹ÎÀı ±fiı ÷ı‹fi_ ’÷fi ¬‚Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı ’›Î˝M÷ fỉÕÌ ±ı «‹I¿Îfl Ë÷˘. Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ±ÿÌ √Î_‘ÌfiÌ ±Î’‰Ì÷Ì ’HÎ …\ÿÌ fi Ë÷Ì. ⁄ÌΩ Áı ⁄ flfiÎ ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ Ë‰Î⁄Î… Œ˚·Î∫√ ·ıŒ˚ÀfiLÀ Áı·Ì· «˙‘fḻı ÷ı‹fiÎ ËLÀflfiı CÎΛ· ¿›* Ë÷_. ω‹Îfi ÷∞ ÿı÷Î_ ’Ëı·Î_ ±ÿÌ √Î_‘̱ı ’˘÷ÎfiÌ ±Î√‚ flËı·Î V@‰Î˜Õfi ˇ ·ÌÕfl flÏŒ¿ÌfiÎ Áı⁄flfi_ 30 ±ı‹. ±ı‹.fiÎ T›ÎÁfiÌ 36

;ftifsyff

Á΋ÀÌ «Îfl ÷˘’˘ ‰Õı ÏfiÂÎfi ÷Î@›_. ’˛Ï÷¿ÎflfiÌ ÷ı‹fiı ⁄Ì¿ fi Ë÷Ì. µkÎflı ¿ÿΫ ±ı¿Îÿ ⁄ı √˘‚Î Áı⁄flfiı ‰ÎB›Î ¬Ò⁄ »ıÀı ∂ÕÌ flËı·Î_ ⁄ÌΩ CAP fiÎ_ ’HÎ ¬flÎ. ’fl_÷ ±ı ŒÀ¿ÎfiÌ ’˛I›ZÎ ⁄ı ËLÀfl ω‹Îfi˘fiı ÁÎ⁄ÿÎ ¿flΛΠ»ı ±Áfl Ωı‰Î ‹‚ı ÷ı ’Ëı·Î_ √Î_‘̱ı ±ı ÷ı±˘ ΩHÎ÷Î fi Ë÷Î. ’Ëı·˘ ω«Îfl ’˘÷ÎfiÌ Á·Î‹÷Ìfi˘ ⁄Lfiı ËLÀfl ◊˘ÕÌ … Ï‹ÏfiÀ˘‹Î_ ¿flÌ ’ıflıÂÒÀ ÁÎ◊ı ⁄ËÎfl ¿>ÿÌ …‰_ ’Õu_. Ë·‰ÎÕÎ ±Î‰Ì ’Ë˘Ó E ›Î_ . ±ı ¿ fiΠω‹Îfi ±fiı …‹Ìfi ‰E«ı ±_ÿÎ…ı ’Λ·À Œ˚·Î≥À-·ıŒ˚ÀfiLÀ ÕÌ. ±ıfi.

150 ŒÌÀfi_ ±_÷fl flÎÃ˘Õ Ë÷Î. ⁄Ì…\_ Ë÷ _ . ¿ÿΫ ±˘»\ _ M·ı fi Œ˚ · Î∫√ ’HΠˢ›, ¿ı ‹ ¿ı ±Î˜ Ï ŒÁfl ‰Ì. ¿ı . ’ıflıÂÒÀ ¬ÒS›Î ’»Ì fiı √ fi _ Ë÷ _ . ÷ı‹fi_ ’÷fi ›˘B› Ωı√Á_Ωı√ı ±˜fl⁄ı{ ’˛‹ÎH΋Î_ Ë‚‰_ ◊Λ ’fl ±Î√‹fi ‰¬÷ı ±ı ’Ëı·Î_ ÷ı±˘ ÷ı‹fiı ŒÎ‰÷˘ ·Î√ fiÌ«ı ±Î‰Ì ’ÕuÎ ‹‚Ì √›˘. ⁄ı Áı⁄fl ±fiı ÷̉˛ ’»ÕÎÀfiı …ı À ⁄flÎ⁄fl ±ı ·Ì‘ı CÎÒ_ÀHÎfi_ ËÎÕ¿<_ Á‹›ı ’˘÷ÎfiÎ_ Âj΢ ¤Î_√Ì ⁄ıÃÎ. {Ÿ¿‰Î ‹ÎÀı Õ>⁄¿Ì ’ο ˉÎ≥ÿ‚fi˘ V@‰Î˜ Õ ˇ fi ·ÌÕfl flÏŒ¿Ì ±Î µ’flε’flÌ ‹ÎflÌ flèÎÎ_ Ë÷Î_ . ⁄fiΉ˘ ÷˘ ΩHÎı ¤Îfl÷Ì› ˉÎ⁄ÎΩıfi˘ µ’fl◊Ì Œ˚·Î≥À-·ıN˚ÀfiLÀ flÎÃ˘Õı ±ı fiˆÏ÷¿ …\VÁ˘ ¤Î_√Ì fiά‰Î ‹ÎÀı ⁄fiÌ ºU› Ωı ›  _ , ËLÀflfi˘ ‹˘fl˘ ÁËı… flèÎÎ Ë÷Î. ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÌ fi‹ÎT›˘, …‹HÎÎ Áı⁄flfiÌ fiı‹ ÷Î¿Ì ÷ı ±Î◊‹÷Ì ÁÎ_…ı ’ÃÎHο˘À ˉÎ≥ ±fiı «Îflı› ÷˘’˘fiı ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ ÿÌ‘Ì. ‹◊¿ ¤Õ¿ı ⁄‚÷_ Ë÷_ ±fiı I›Î_ ’Î¿Û ÏfiÂÎfi ±Î⁄Îÿ ·ÎB›_. ±Î√fiÎ ¿ıÁflÌ ◊›ı·Î_ fi‰Îfi¿˘fl Ï‹√-21 ÁÏË÷ ¤Õ¿Î ±fiı ‘Ò‹˛Áıfl ¿Îœ÷_ Áı⁄fl ÕÎ⁄Ì ÷flŒ {Ò ¿ Ìfiı ±˜ fl ⁄ı { ◊Ì fi‰ı ¿ ¿ıÀ·Î_› ω‹Îfi˘ ‘Î÷fiÎ ¿ÎÀ‹Î‚‹Î_ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ÷ÒÀÌ ’Õu_. ⁄Ì…\_ Áı⁄fl Œıfl‰Î›Î_ Ë÷Î_. ±ı ’»Ì ±Îÿ‹’fl Õ>⁄¿Ì ‰Î‚Ìfiı …ı‰_ ∂«ı «Õu_ ±fiı fi∞¿ V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ±ı. ¿ı. flΘ·Ìfi˘ Á_Ωı√˘‰ÂÎ÷˚ ¨«Ì Á’ÎÀ̱ı flËı·Î ±fiı ÷ı‹fiÎ ËLÀflfi˘ ¤˘√ ·ı‰Î›˘ Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ‰Ì. ¿ı. fiı√fiÎ Ë÷˘ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ÷fl÷ Ë·‰ÎÕÎ ËLÀflfiÌ ·√¤√ 500 ŒÌÀ fi∞¿ ±˜fl⁄ı{fiÎ ÿÏZÎHÎÌ ±Î¿Î‹Î_ ⁄‚¿Î ±ÎT›_ ¿ı ÷fl÷ ±ı ›‰Îfi ’Λ·Àı ÷¿ Áı ⁄ fl …ı À ı CAP fiÎ_ ⁄ı › ËLÀfl {Õ’Ì ÷ıfiı e_¿Ì ÿÌ‘_. Áı⁄fl ‘ÕοΤıfl ω‹Îfi˘fiı Œ@÷ ÿÁ Ï‹ÏfiÀfiÌ ±_ÿfl ŒÎÀu_ ±fiı ÷ıfi˘ ’Λ·À Œ˚·Î≥À ‰Ÿ‘Ì fiÎA›Î_ Ë÷Î_. Áı⁄fl ÏhÎ’ÀÌ Ë∞ ·ıŒ˚ÀfiLÀ ›fiÁ ÷I¿Î‚ ‹Î›˘˝ √›˘. ÷˘ Á_÷˘Ê ‹Îfi‰Î ÷ˆ›Îfl fi Ë÷Ì. ±√εfiÎ Áı⁄fl ¤ı√˘ øı ◊≥fiı ‹Î›˘˝ ¨«ı◊Ì ÷flÎ’ ‹ÎflÌ ÷ıHÎı flfi-‰ı fi∞¿ √›ı·˘ ⁄ÌΩı ’Λ·À V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ’Õı·Î_ ω‹Îfi˘ ’fl ¤Îflı ‹ÂÌfi √fi flÏŒ¿Ì ’˘÷ı Ë÷˘. ±Î flÏŒ¿Ì ±ı … ‰Õı ’˛ËÎfl˘ ¿›Î˝ ±fiı flfi-‰ı ’fl ⁄˘Q⁄ …ıHÎı ¤Îfl÷-’ο ›©fiÎ ’˛◊‹ Ïÿ‰Áı ŒÀ¿Î›Î˝. fl˘¿ıÀfi˘ ’HÎ ‹Îfl˘ «·ÎT›˘. »ÎQ⁄ ‹˘fl«ı ¤Îfl÷fiÎ_ «Îfl Ë÷¤Î√Ì ’ÎÏ¿V÷Îfi̱˘ ⁄ıÏŒ¿fl ±fiı Ï⁄fi‘ÎV÷ ‰ÎQ’Λfl˘ ’ˆ¿Ì ⁄ıfiı ÷˘ÕÌ ’ÎÕuÎ_ Ë÷Î_. Ë÷Î, ¿ı‹ ¿ı Combat Air Petrol fiÎ_ ⁄ı›fiÎ ’Λ·À˘ (±ı. ¿ı. ¤√‰Î√fl ⁄ı › ËLÀflfiı ÷˘ÕÌ ’ÎÕuÎ_ ⁄Îÿ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

;ftifsyff

÷◊Î ±ıÁ. ¤Îfl¶Î…) ’HÎ ∞‰÷Î ⁄E›Î fi Ë÷Î. ’ÎÏ¿V÷Îfiı flÏŒ¿Ì ‹ÎÀı ÿı  fi˘ Á‰˘˝ E « ·U¿flÌ Ï¬÷Î⁄ Ï˷η-±ı-…\fl˝÷ ‹flH΢kÎfl ±ı·Îfi ¿›˘˝ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HΠ¢fl¿˘À ±˜fl⁄ı{fiı flÏŒ¿Ì ±˜fl ÏŒSÕ fi΋ ±ÎM›_. flÎÃ˘ÕfiÌ ±fiı fiı⁄fiÌ Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl fiı⁄ (ÕÎ⁄ı) ÷◊Î Œ˚·Î≥À ·ıŒ˚ÀfiLÀ flÎÃ˘Õ (»ı¿ ÁŒ‚÷αı ¤Îfl÷Ì› …‹HÎı) ¤Îfl÷Ì› ˉÎ≥ÿ‚fiÎ ‰ÕÎ ±˜fl ‹Î½· ±…\˝fiÏÁ_Ë ÁÎ◊ı ‰Î›ÁıfiÎfi˘ …\VÁ˘ ⁄·_ÿ ¿flÌ ÿÌ‘˘. ‰E«ı ’HÎ ‹◊¿fi_ V◊Îfi Ï’fi’˘≥LÀ «Îfl Ïÿ‰Á‹Î_ ’ÎÏ¿V÷Îfiı » ω‹Îfi˘ ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷_. ±ı¿ ‰Îfl V◊Îfi √‹ÎT›Î_ Ë÷Î_ ±fiı »±ı » ±‹ıÏfl¿fi fiyÌ ◊Λ ±ıÀ·ı ¿ıfi⁄ıflÎfiÌ ΩıÕıfiÎ_ ⁄fiΉÀfiÎ_ ±I›Î‘Ïfi¿ Áı⁄fl …ıÀ Áı⁄fl …ıÀ ω‹Îfi˘±ı I›Î_ flıÕÎfl ‹◊¿fiı Ë÷Î_, …ı‹fiÌ ’ÎÁı ÏŒSÕ ‹Î½· ±›⁄ Á’ÎÀ΋Î_ ·ı÷˘ T›Î’¿ ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ ¬Îfiı ⁄Ë ‹˘ÀÌ ±ÎÂÎ flÎ¬Ì Ë÷Ì. ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘. (±ÎfiÌ Á΋ı ¤Îfl÷fi_ fi¿ÁÎfi — ⁄‘_ »ı‰Àı ÷˘ ±Î‹Î_fi_ ¿Â_ … fi ⁄L›_. ‹‚Ìfiı 8 ω‹Îfi˘, …ı‹Î_ 4 ÷˘ ÁΉ Áı⁄fl …ıÀfiÌ À<¿ÕÌ‹Î_ “±_‘ı ¿Ì ·ÎÃÌ” ±ÎµÀÕıÀıÕ ‰ÎQ’Λfl Ë÷Î_.) ±Îÿ‹’fl ÷flÌ¿ı ’Á_ÿ ¿flΛı·Î B-57 ¿ıfi⁄ıflÎfiÎ_ ÷ı‹… Ë·‰ÎÕ΋Î_ ¤Îfl÷fi˘ ’˛Ï÷¿Îfl ΩÁÒÁÌ ÁΑfi˘ fiÎÿflV÷ ˢ‰Îfi_ flËÌ Ωı÷Î_ ’ÎÏ¿V÷Îfiı ÏfiHν› ·Ì‘˘ ¿ı flËÌfiı …HÎÎ÷Î ÷ıfiÌ ±‰ı∞‹Î_ ⁄Ì…\_ ’_Ω⁄fiÎ_ ¤Îfl÷Ì› ˉÎ≥‹◊¿˘ ’fl ¿ıfi⁄ıflÎ ∂Õu._ ±Q≤÷ÁflfiÎ flıÕÎfl ‹◊¿ ˉı ’»Ì @›Îflı› ‘˘‚ı Ïÿ‰Áı Ë‹·˘ µ’fl ÷ı Áı⁄fl …ıÀ ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÎ ¿fl‰˘ fiÏË. flÎÏhÎfi˘ Á‹› … ±fi¿>‚ Ïfi‘νÏfl÷ TOT/Time over target flËı ÷ı‹ Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ÏfiÂΫfl ¿ËÌ ±Î√‹fifiÎ Á‹›ı flÎhÎı 11—30 ‰ÎB›ı ¿Λ ±ı‰Î_ ŒÎ≥Àfl ω‹Îfi˘ ¤Îfl÷ ’ˢÓE›_ ¿ı ÷fl÷ … I›Î_fiÌ Ï‰‹Îfi’ÎÁı Œ@÷ Ï‹√-21 Ë÷Î_, ‰‚Ì ÷ı ’HΠωfl˘‘Ì ÷˘’˘±ı (L/60 ⁄˘Œ˘Áı˝) ’˘HÎÎ 8 ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fiÏË. ⁄ı Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ÁıÓ¿Õ˘ ÷˘’√˘‚ÎfiÎ ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÌ … flÎhÎı d‰ÎflÎ ±Î¿Î‹Î_ «ÕÎT›Î. ±ı¿ √˘‚˘ ’ο ‰Î›Áıfiαı ±Q≤÷ÁflfiÎ flıÕÎfl ¿ıfi⁄ıflÎfiÌ fi∞¿ ŒÎÀu˘ ±fiı ÷ıfiÌ ‹◊¿fiı e_¿Ì ÿı‰Î ‹ÎÀı Áı⁄fl …ıÀ ¿fl« ÕÎ⁄Î …ıÀ ±ı„L…fifiı ‰Î√÷Î ÷ı µ’flÎ_÷ B-57 ¿ıfi⁄ıflÎ ⁄˘Q⁄flfiÌ À<¿ÕÌ fi¿Î‹_ ⁄L›_. ·Õ¬ÕÎ÷Î ¿ıfi⁄ıflαı fl‰ÎfiÎ ¿flÌ. ¿ı fi ⁄ı fl Î

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

’λΠ‰‚Ì …‰_ ’Õu_, ±ıÀ·ı fi˘‘ÎflÎ_ ⁄fiı · Î_ Áı ⁄ fl …ı À ı ’HÎ flÎÏhÎfiÎ ±_‘¿Îfl‹Î_ ◊˘ÕÎ_¿ ÕÎŒ˘Ï‚›Î_ ‹Î›Î* ⁄Îÿ Ï‹Âfi ’Õ÷_ ‹Ò@›_. ·√¤√ ±ı … Á‹›ı ÏŒfl˘{’flfiÎ flıÕÎfl ‹◊¿fiı e_¿Ì ÿı‰Î fiÌ¿‚ı·Î_ T-33 ’˛¿ÎflfiÎ_ ⁄ı ÁÂjÎ (‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı ÷η̋Ì) …ıÀ ω‹Îfi˘ ’HÎ ±_‘Îfl΋Î_ ÷ıfi˘ ’k΢ ·√Î‰Ì Â@›Î_ fiÏË. Ïÿ‰Áı ◊›ı·Î ¿Õ‰Î ±fi¤‰fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ’ο ‰Î›ÁıfiÎ ¤Îfl÷Ì› ˉÎ≥ ‹◊¿˘ ’fl ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì flÎhÎı … ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ ¿fl‰Î ‹Î√÷Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ’ıÂΉfl◊Ì ±fiı ¿flÎ_«Ì ’ÎÁıfiÎ ‹˙flÌ’fl◊Ì ‰‚Ì ¿ıÀ·Î_¿ B-57 ¿ıfi⁄ıflΠω‹Îfi˘ ±fiø‹ı ’ÃÎHο˘À, ±Îÿ‹’fl ÷◊Î Ë·‰ÎÕÎ ÷flŒ ±fiı Ω‹fi√fl ÷flŒ µ’ÕuÎ_. ’ıÂΉfl◊Ì fl‰ÎfiÎ ◊›ı·Î_ ω‹Îfi˘ ’ÃÎHο˘Àfiı ¿ı Ë·‰ÎÕÎfiı ÷˘ fi¿ÁÎfi ’ˢӫÎÕÌ fi Â@›Î_, ’HÎ ±Îÿ‹’fl‹Î_ ÷ı‹HÎı ±ı¿ Ï‹√-21 fi˘ fiΠ¿›˘˝. Ï‹√ ÏÁÏfl{fi_ hÎÌ…\_ M·ıfi ¤Îfl÷ı √‹ÎT›Î ’»Ì 7 ⁄Î¿Ì flèÎÎ_. ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÌ flÎhÎı fi‰Î…^fiÌfi_ ¿ıLƒ ÷˘ Ω‹fi√fl Ë÷_. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ‰Î›Áfi ı Î’Ï÷ ±˜fl ‰Î≥Á ‹Î½· fiÒfl ¬Îfiı ±ı flÎhÎı ÷ıfiÎ ’fl µ’flε’flÌ » Ë ‹ ·Î ¿flΉ‰Îfi _ ±Î›˘…fi √˘ÃT›_ Ë÷_. Ω‹fi√fl ±˜fl⁄ı{fiı ÷ı‹HÎı ±˜fl ±˜Àı¿fiÎ ·Z›Î_¿ ÷flÌ¿ı ωÂı Ê ‹Ëk‰ ±ÎM›Îfi _ ’˛◊‹ÿÂa ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ¿flÎ_«ÌfiÎ ‹˙flÌ’fl◊Ì Ïfi¿À÷‹ ¤Îfl÷Ì› ±˜fl⁄ı{

ELINT/Electronics Intelligence ’˛¿Îflfi_ ±ıÀ·ı

¿ı ΩÁÒÁÌ Ë÷_. ±Q≤÷Áflfi_ flıÕÎfl ‹◊¿ ’˘÷ÎfiÌ «˘÷flŒ …ı ÏÁBfi·˘ Œı·Î‰ı ÷ı‹fiÌ “·Î≥fiÿ˘flÌ” ’¿ÕÌfiı ¿ı fi ⁄ı fl Πω‹Îfi O·ı ¿ ±ÎµÀfiÎ ÏfiÏ⁄Õ ±_‘¿Îfl “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

37

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

Ω‹fi√fl Ë÷,_ F›Î_◊Ì Àı¿-±Î˜Œ ¿fl÷Î_ ¤Îfl÷Ì› ω‹Îfi˘ ‹˙flÌ’fl µ’flÎ_÷ ¿flÎ_«ÌfiÎ √_Ω‰fl ’ıÀˇ˘Ï·›‹ Õı’˘, ⁄Ïÿfifi_ flıÕÎfl ‹◊¿, ·U¿flfiÎ ÏÁBfi· ›ÏfiÀ ‰√ıflıfiı ÏfiÂÎfi ⁄fiÎ‰Ì Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Î_. Ω‹fi√fl ±Î‹ ÷˘ …^fiÌ ’ıœÌfiÎ_ ‰ÎQ’Λflfi_ ±˜fl⁄ı{ Ë÷_ ±fiı ÷ı ω‹Îfi˘ I›Î_fiÌ ±Î‹Î˝‹ıLÀ Àˇı≥Ïfi_√ ω_√fiÎ ’Λ·À˘fiı ‰‘ ¤Î√ı ±˜fl-À<±˜fl ŒÎ›Ïfl_√fiÌ ÷◊Î √˛ÎµLÕ ±˜Àı¿fiÌ ’˛ı„@ÀÁ ¿flΉ‰Î ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î_ Ë÷Î_. ±˜fl ‰Î≥Á ‹Î½· fiÒfl ¬Îfifiı ¿ÿΫ ‰ÎQ’ΛflfiÌ ’fl‰Î fi Ë÷Ì, ’HÎ ‹˘À˘ Õfl ω‹Îfi‰ÎË¿ …ËÎ… “ωøÎL÷”fiÎ_ ÁÌËΘ¿ ω‹Îfi˘fi˘ Ë÷˘. ( seahawk = ÿÏfl›Î≥ ¿fl˘.) “ωøÎL÷” ’˘÷ı ±ı Á‹›ı ÷tfi ¿Á‹›fiÎ Á‹Îfl¿Î‹ ‹ÎÀı ‹_⁄≥fiÌ ÁÒ¿Ì √˘ÿÌ‹Î_ ’Õu_ Ë÷_, F›Î_ ÷ıHÎı ·Î_ ⁄ ˘ ¬ÎÀ·˘ ¤˘√‰‰Îfi˘ Ë÷˘. “ωøÎL÷”fiÎ_ ÁÌËΘ¿ ÷◊Î ±ıÏ·{ı ω‹Îfi˘fiı Ωı ¿ı ›©‹Î_ µ÷ÎflÌ Â¿Î› ÷ı‹ Ë÷Î_. ±Î◊Ì ’˛‹ÎH΋Î_ ±˘»Ì hÎı‰ÕfiÎ_ ±fiı ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı ±ı„LÀÁ⁄‹Ïflfi √HÎÎ÷Î_ ±ıÏ·{ı ω‹Îfi˘fiı ÿÏfl›Î≥ ’ıÀˇ˘Ï·_√ ‹ÎÀı ÁÎL÷Î øÒ{ ¬Î÷ı flά‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ , F›Îflı ŒÎ≥Àfl-⁄˘Q⁄fl ÁÌËΘ¿fi˘ ¿ÎŒ·˘ Ω‹fi√fl ’Ë˘Ó E ›˘. Ω‹fi√fl‹Î_ ÁÌËΘ ¿ fi˙¿Îÿ‚fiÎ fiÏË, ’HΠˉÎ≥ÿ‚fiÎ ±_¿< fiÌ«ı Ë÷Î_ ±fiı ⁄ÏÿfifiÎ flıÕÎfl ‹◊¿fi˘ fiΠ¿fl‰Î ‹Î√÷Î ‰ıVÀfi˝ ±˜fl ¿‹ÎLÕı ÷ı‹fiı ÁMÀı Q ⁄fl 7, 1965 fiÎ fl˘… ⁄˘Q⁄‹ÎflÎfiÎ Ï‹Âfi ’fl ‹˘¿·‰Îfi˘ M·Îfi ’HÎ ⁄fiÎ‰Ì flÎA›˘ Ë÷˘. Ω‹fi√fl◊Ì ⁄Ïÿfi Á‘Ìfi_ ±_÷fl ¿Î’‰_ ÷ı ÁÌËΘ¿ ‹ÎÀı Œ@÷ «Î·ÌÁ Ï‹ÏfiÀfi_ ¿Î‹ Ë÷_. ±Î ›˘…fiÎfi˘ ’Ò‰˝Á_¿ı÷ ΩHÎı ‹‚Ì √›˘ ˢ› ÷ı‹ ±˜fl ‰Î≥Á ‹Î½· fiÒfl ¬Îfiı ±Î√·Ì flÎhÎı ‹˙flÌ’fl◊Ì ±ı¿ 38

;ftifsyff

’»Ì ±ı¿ ¿flÌfiı » ‰¬÷ B-57 ω‹Îfi˘fiı Ë ‹ ·Î ‹ÎÀı Ω‹fi√fl ‹˘¿S›Î_. ’˛◊‹ Ë‹·˘ ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÎ ÁÒ›Î˝V÷ ’»Ì 7—45 ‰ÎB›ı ◊›˘, ⁄ÌΩı 11—45 fiÎ Á‹›ı, hÎÌΩı ‹K›flÎÏhÎ ⁄Îÿ 1—00 ‰ÎB›ı ±fiı «˘◊˘ 2—00 ‰ÎB›ı ◊›˘. ’Î_«‹Î ±fiı »ßÎ Ë‹·Îfi˘ Á‹› ’fl˘œı ±fiø‹ı 4—00 ÷◊Î 5—30 ‰ÎB›Îfi˘ Ë÷˘. ω‹Îfi˘ ÿflı¿ Ë‹·Î ‰¬÷ı ·√¤√ Áfl¬Î Œ˚·Î≥À M·Îfifiı ±fiÁ›Î*. ‹˙flÌ’fl◊Ì fiÌ¿Y›Î ⁄Îÿ ±fl⁄Ì Á‹ƒ µ’fl ÷ı±˘ Œ@÷ 70 ‹ÌÀfl ¨«ı flËÌfiı ∂ÕuÎ_ ±fiı I›Îfl ’»Ì ·√¤√ ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌfiÎ … ‹Î√˝ ’fl ±Î‰÷Ì ‹Î_Õ‰ÌfiÌ ÿ̉ÎÿÎ_ÕÌfi˘ navigation/ÏÿÂ΢‘fi ‹ÎÀı µ’›˘√ ¿flÌ Ω‹fi√fl ±˜fl⁄ı{fiÎ Áflfi΋ı ’Ë˘Ó«Ì √›Î_. (‹Î_ Õ ‰Ì◊Ì Ω‹fi√fl Œ@÷ «Îfl Ï‹ÏfiÀfiÎ ±_÷flı Ë÷_.) ÿflı¿ Ë‹·Î‹Î_ » B-57 ¿ıfi⁄ıflÎ Á΋ı· Ë÷Î_ ±fiı ÿflı¿ M·ıfi fl˘¿ıÀ˘ ±fiı ÷˘’√˘‚Î µ’flÎ_÷ ¿<· 1,800 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ⁄˘Q⁄ ‘flΉ÷_ Ë÷_. ±Î ÂjΤ_ÕÎfl ÁΫı … ω’· √HÎΛ, »÷Î_ ±_‘ÎflÏ’»˘ÕÎ fiÌ«ı œo¿Î›ı·Î ±˜fl⁄ı{fiı ’ÎÏ¿V÷Îfi̱˘ {Î{_ fi¿ÁÎfi ’ˢӫÎÕÌ Â@›Î fiÏË. «Îfl À«Ò¿ÕÎ_ ‰ÎQ’Λfl ±Î¿„V‹¿ flÌ÷ı ⁄˘Q⁄‘ÕοÎfiÌ ·’ıÀ‹Î_ ±Î‰Ì √›Î_, ’HÎ fi˙¿Îÿ‚fiÎ_ Ï¿o‹÷Ì ÁÌËΘ¿ ⁄«Ì …‰Î ’ÎQ›Î_ . ÿflı ¿ Ë ‹ ·Î ‰¬÷ı ·Z›Î_¿˘fiı ¢‘Ì ⁄˘Q⁄ ŒıÓ¿‰Î ‹ÎÀı ¿ıfi⁄ıflÎ ⁄O⁄ıfiÌ ΩıÕÌ‹Î_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷Î_ Ë÷Î_. ±ı¿ ¿ıfi⁄ıflÎ ÁËı… ±Î√‚ fiÌ¿‚Ìfiı ‹ıBfiıÏ›‹fiÎ Á_A›Î⁄_‘ ÷ı…V‰Ì √⁄ÎflÎ ‹@÷ ¿fl÷_ Ë÷_ ±fiı fiÎfiÌ ’ıflıÂÒÀ fiÌ«ı ·À¿÷Î ÷ı ±√fi√˘‚Îfi˘ ’˛¿Î ±˜fl⁄ı{fiı µΩ‚ı I›Îflı ’λ‚ ±Î‰÷_ ⁄Ì…\_ ¿ıfi⁄ıflÎ µ÷Ή‚ı ·Z›Î_ ¿ ˘ ¢‘Ìfiı ’˘÷Îfi˘ ⁄‘˘ ÂjΤ_ÕÎfl Á΋À˘ ¬Î·Ì ¿flÌ fiά÷_

Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ŒflÌ ‰Îfl ÷ıfiı Á‚√÷Î ‹ıBfiıÏ›‹fiÎ ÷√÷√÷Î ’˛¿ÎÂfi˘ ·Î¤ ‹‚ı fiÏË. flÎhÎı 2—00 ‰ÎB›ı ¿ıfi⁄ıflÎfiÌ «˘◊Ì ¬ı’ ‰¬÷ı ’ÎÏ¿V÷Îfi̱˘ …flÎ √Œ·÷ ¿flÌ ⁄ıÃÎ. ±ı¿ ¿ıfi⁄ıflαı Œı·Î‰ı·Î ’˛¿ÎÂı ÷ıfiÌ ’λ‚ ±Î‰÷Î ⁄ÌΩ ¿ıfi⁄ıflÎfiÌ ËÎ…flÌ »÷Ì ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ±˜ fl ⁄ı { fiÌ Ï‰‹Îfiωfl˘‘Ì ÷˘’˘fiÎ_ fi΂«Î_ ÷fl÷ ±ı ÷flŒ ‹_ÕΛÎ_ ±fiı 93 «˘flÁ ‹ÌÀflfiÎ (1,044 «˘flÁ ŒÌÀfiÎ) ZÎıhÎŒ‚fiÌ ’Î_¬˘‰Î‚Î ¿ıfi⁄ıflÎfiı ÷ı‹HÎı ‰Ÿ‘Ì fiÎA›_. ÁÒ›˘˝ÿ› ’»Ì Ω‹fi√fl ±˜fl⁄ı{◊Ì ÁËı… ÿÒfl ¬ S ·Î ‰√Õ΋Î_ ÿÁ ÀfifiÎ ±ı ¤Îflı ¬ ‹ ω‹Îfifi˘ ¤_ √ Îfl ‹‚Ì ±ÎT›˘. V@‰Î˜Õfi ˇ ·ÌÕfl ÂO⁄Ìfl ÏÁtÌ¿Ì (’Λ·À) ±fiı V@‰Î˜ Õ ˇ fi ·ÌÕfl ±Á·‹ ¿<flıÂÌ ±ı‹ ⁄ı «Î·¿˘fiÎ Q≤÷ÿıˢ ’HÎ ‹‚Ì ±ÎT›Î. ¤Îfl÷fiÎ ’ÃÎHο˘À ±˜fl⁄ı{ ’fl ÷⁄ÎËÌ ‹«Î‰Ìfiı ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÎ Ïÿ‰Áı ’ÎÏ¿V÷Îfiı ¬S·ı±Î‹fiÎ …ı ±Î¿ÎÂÌ ›©fi˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝ ÷ıfiÌ (Ë∞ ÷˘ «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ ’ÒflÎ ◊Λ ±ı ’Ëı · Î_ ) ⁄Ë ±Î¿flÌ Ï¿o ‹ ÷ ÷ı H Îı «Ò¿‰‰Ì ’ÕÌ Ë÷Ì. ±ı¿ ¿ıfi⁄ıflÎ ±fiı «Îfl Áı⁄fl …ıÀ µ’flÎ_÷ ’Î_« ÷η̋⁄© ’Λ·À˘ ÷ıHÎı √‹Î‰Ì ÿÌ‘Î Ë÷Î. ‹›Î˝Ïÿ÷ Á_A›ÎfiÎ_ ω‹Îfi˘ ±fiı ‹ÎhÎ ’«ÎÁ ±fi¤‰Ì ’Λ·À˘ ‘flΉ÷Î ÿı ‹ÎÀı ÷ı ŒÀ¿˘ ±Î¿fl˘ Ë÷˘, »÷Î_ Âı¬«S·Ì ±›⁄ ¬Îfifiı ÂÒflÎ÷fi «Õu_ ±fiı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÷ı‹HÎı ¤Îfl÷ Á΋ı ›©fiÌ ÁkÎΉÎfl ΩËıflÎ÷ ¿flÌ. ΩËıflÎ÷fiÌ ±Î‰U›¿÷Î fi Ë÷Ì. ◊˘ÕÎ ¿·Î¿˘ ’»Ì ¤Îfl÷Ì› ω‹Îfi˘fiÎ_ ‘ÎÕÎ_ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ_ 8 ±˜fl⁄ı{ ÷flŒ Á΋ÀÎ_ «ÕÌ ±Î‰ı I›Îflı ±›⁄ ¬Îfifiı µ»ÌfiÎ ‹Î√ı·Î ›©fi_ ’ÎÁ˝· CÎfl⁄ıÃÎ ‹‚Ì …‰Îfi_ Ë÷_. (‰‘ ±Î‰÷Î ±_¿ı) “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

Q u e s t i o n s

&

A n s w e r s

;ffdffgif 7fgfgfl 5?Xgff[ tfzlgff[ Ljfeffuf

Q ±‹¿ ˢÀ·˘ ŒÎ≥‰-VÀÎfl, ÷˘ ±‹¿ Œ˘fl-VÀÎfl ¿ı ◊˛Ì-VÀÎfl ¿Ëı‰Î› »ı. ±Î Ω÷fi_ ‰√a¿flHÎ ÂıfiÎ ±Î‘Îflı ¿flΛ »ı ? ¿S’ı ¿ı. ÂÎË, ±‹ÿΉÎÿ; Á˘Ëı· ±ı‹. ‹S·Î, fi‰Î’fl, ‹ËÎflÎWÀˇ; ω…› ±ı‹. ‹Ëı÷Î, flÎ…¿˘À; ±ÎÏÂÊ ÀÎ_¿ ±fiı √˙fl‰ ÏhΉıÿÌ, Áfl÷; ∞÷ıLƒ ΩflÁÎÏHΛÎ, ‰Ìfl’fl, √Ìfl; ÏÿT›ı ±ıfi. ΩıÊÌ ±fiı Ï‹h΢, …^fiÎ√œ; ‰wHΠ‹ν, √Î_‘̑΋; ¿ı… ÕÌ. ‹Ëı÷Î, ‹˘fl⁄Ì

A ˢÀ· ¶ÎflÎ ’ÒflÌ ’ÎՉ΋Î_ ±Î‰÷Ì Áı‰Î±˘ ±fiı Áω‘α˘ ‹…⁄ ÷ı‹fi_ ‰√a¿flHÎ ¿fl‰Îfi˘ ‘Îfl˘ »ı, …ı ‹Ò‚ ±‹ıÏfl¿Î±ı ÷ıfiΠˢÀ·ZÎıhÎ ‹ÎÀı ±’fiÎT›Î ’»Ì ±Î…ı ¤Îfl÷ …ı‰Î ±fiı¿ ÿı¢ ÷ıfiı ±fiÁflı »ı. „V‰Ï‹_√ ’Ò·, ·˘LÕˇÌ, Œ˚·˘ÏflVÀfiÌ ÿ¿Îfi, ¿˘LŒflLÁ w‹, 24 ¿·Î¿fiÌ w‹ Áω˝Á, ¿˘„LÀfiıLÀ· ˆ·ÌfiÌ ÷◊Î ⁄Ì∞ flıVÀ˘flLÀ˚Á, ÀˇÎ‰ı· O›Òfl˘, «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ ÕΘ@ÀflfiÌ µ’·„O‘, Â˘Ï’_√ ±Î¿ı˝Õ, flÌÕŸ√ w‹ ‰√ıflı ‹‚Ìfiı ·√¤√ 30 ‹A› Áı‰Î±˘ ÷◊Î Áω‘α˘ ’ÒflÌ ’ÎÕ÷Ì Ë˘À· ŒÎ≥‰-VÀÎfl ÿflFΩfiÌ √HÎΛ »ı. Á√‰Õ˘ …ı‹ ±˘»Ì ÷ı‹ ˢÀ·fiÌ ¿ZÎÎ ’HÎ ±ı ¿’Î÷fiÎ ’˛‹ÎH΋Î_ ±fiø‹ı CÎÀÌfiı Œ˘fl-VÀÎfl ±fiı ◊˛Ì-VÀÎfl ◊Λ »ı. ‰‘ fiÌ«ıfiÎ ÿflFΩfiÌ Ë˘À·˘ ‹ÎÀı ÷˘ ‰√a¿flHÎfi_ ¿Â_ ‹Ëk‰ flËı÷_ fi◊Ì.à

Q ÷Î…ı÷fl‹Î_ flıS‰ı ⁄…ıÀ ‰¬÷ı ΩHΉΠ‹Y›_ ¿ı ±Î’HÎÎ_ ≥·ı„@Àˇ¿ ±ı„L…fi˘ 2006-07 fiÎ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi wÎ. 21 ¿fl˘ÕfiÎ ‹ÒS›fiÌ ‰Ì…‚Ì ’ıÿÎ ¿flı ÷ı‰˘ ±_ÿÎ… »ı. ≥·ı„@ÀˇÏÁÀÌ ‰Î’fl÷_ flıS‰ı ±ı„L…fi ≥·ı„@ÀˇÏÁÀÌ ’ıÿÎ ¿flı ±ı‰_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ⁄fiı ? …›¿<‹Îfl ±ı. Á_CΉÌ, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥; fl_Ï…÷Î ‰Î›. ⁄˛õ¤|, Áfl÷

A Ï«kÎfl_…fi ·˘¿˘‹˘ÏÀ‰ ‰@Áı˝ ⁄fiΉı·Î_ ·√¤√ 120 ◊˛Ì-Œı{ ≥·ı„@Àˇ¿ ±ı„L…fi˘‹Î_ regenerative braking fi˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿flΛ˘ »ı. ±ı„L…fifi_ ’fl_’flÎ√÷ œ⁄fi_ braking Ëo‹ıÂÎ degenerative ˢ› »ı--›Îfiı ¿ı ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰flı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

±˜fl ⁄˛ı¿ ÿÎO›Î ’»Ì ÀˇıfifiÌ √Ï÷∂Ω˝ ⁄˛ı¿ ’˜ÕfiÎ CÎÊ˝HÎfiı ¿ÎflHÎı µW‹Î∂Ω˝‹Î_ Œıfl‰Î› »ı ±fiı T›› ’΋ı »ı. ±√ε ≥·ı „ @Àˇ ¿ ±ı„L…fifiÎ ’ıLÀ˘√˛ÎŒı Àˇıfifiı √Ï÷‹Î_ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ±Î˜‰flËıÕ ÷ÎflfiÌ ‰Ì…‚Ìfi˘ …ı ’fl‰Ã˘ ¬ıÓE›˘ ˢ› ÷ı‹Î_fi˘ ¿ıÀ·˘¿ …J◊˘ ⁄˛ıÏ¿o√fiÌ Ïø›Î ‰¬÷ı ⁄Î÷· Ω› »ı. ±Î ÿT›˝› fl˘¿‰Î ‹ÎÀı WCM-1 (µ’flfi˘ Œ˘À˘) …ı‰Î_ 1,500 V ÕÌ. ÁÌ. ’ΉflfiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ flıS‰ı ±ı„L…fi˘ VÀıÂfi ±Î‰‰ÎfiÎ Á‹›ı ±√fl ÷˘ √Ï÷fl˘‘ ‹ÎÀıfi_ ’Ì‚_ ÏÁBfi· ÿı¬Î› I›Îflı ±˜fl ⁄˛ı¿ ·Î√ ’ÎÕ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ’ˆÕÎ_fi_ ωz÷ ‹˘Àfl ÁÎ◊ı Ïfl‰Á˝‹Î_ ΩıÕÎHÎ ¿flÌ ÷ıfiı ωz÷ …fiflıÀfl ÷flÌ¿ı «·Î‰ı »ı. ’ˆÕÎ_‹Î_ flËı·Ì √Ï÷∂Ω˝fi_ ÿ˘Ëfi ¿fl÷_ …fiflıÀfl ÷ıfiı ωz÷ ∂Ω˝‹Î_ ’·Àı »ı ±fiı ÷ı ‰Ì…‚Ì ’ıLÀ˘√˛ÎŒ ¶ÎflÎ ’fl⁄ÎflÌ ±Î˜‰flËıÕ ÷ÎflfiÌ Ï√˛Õ‹Î_ Ω› »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ Àˇıfifi˘ ‰ı√ ø‹Â— CÎÀ÷˘ flËı »ı. µ‘Îfl ¬Î÷ı ±√ε ‹_ Õ Î›ı · Ì ¿ı À ·Ì¿ ‰Ì…‚Ìfiı ±Î‰Ì flÌ÷ı ’fl÷ ‹ı‚‰‰Îfi_ ¿Î‹ ÕÌ. ÁÌ. ≥·ı„@Àˇ¿ ±ı„L…fi˘ ‹ÎÀı ¬ÎÁ ‹U¿ı· fi◊Ì, ’HÎ WAP ±fiı WAG (…‹H΢ Œ˘À˘) lıHÎÌfiÎ_ 25 kV ±ı.ÁÌ. flıS‰ı ±ı„L…fi˘fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ÷ı ±‹¿ Ëÿı …ŒÎ‰Î‚_ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ·ıÀıVÀ ±ı.ÁÌ. ‹˘Õ·˘‹Î_ ’HÎ regenerative brakingfiÌ T›‰V◊Î »ı. ±ı¿oÿflı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ 2006-07 ÿflQ›Îfi ¤Îfl÷Ì› 39

flıS‰ıfiÎ_ 120 ◊˛Ì-Œı{ ≥·ı„@Àˇ¿ ±ı„L…fi˘±ı ’ıÿÎ ¿flı·Ì ‰Ì…‚Ìfi_ ‹ÒS› (›ÏfiÀfiÎ wÎ. 4.21 ·ı¬ı) ±_ÿÎ…ı wÎ. 21 ¿fl˘Õ …ıÀ·_ ◊Λ ÷ı‹ »ı. flıS‰ı¬Î÷Î ‹ÎÀı ÿflı¿ ◊˛Ì-Œı{ ±ı„L…fifi˘ ¬flÌÿ ¤Î‰ ÁflıflΠwÎ. 13 ¿fl˘Õ »ı ±fiı ÷ı ±ı„L…fi ·√¤√ 35 ‰Ê˝ Á‘Ì ¿Î‹ ±Î’Ì Â¿ı »ı. ±Î √HÎ÷fḻı ÿflı¿ ±ı„L…fi ÷ıfiÎ ¿Î›˝¿Î‚ ÿflQ›Îfi wÎ. 6 ¿fl˘Õ …ıÀ·Ì fl¿‹ ÷˘ ‰Ì…µI’Îÿfi ¶ÎflÎ … ¿‹Î‰Ì ÿı. fiÒflfiÎ ±fiı ’ıÁıL…fl ¤ÎÕÎfiÎ fi΋ı flıS‰ıfiı …ı ±Î‰¿ ◊Λ ÷ı …\ÿÌ.à

Q Ïˋη›fiÎ_ ⁄Œa·Î_ Ϭfl˘ ’fl @›Îflı¿ ÏË‹‹Îfi‰ ÿı¬Î›ÎfiÎ …ı Á‹Î«Îfl ±Î‰ı »ı ÷ı‹Î_ ωiÎÎfifiÌ fi…flı ÷J› ¿ıÀ·_ ? ¤√Ìfl◊ Á˘·_¿Ì, …^fiÎ√œ; ÷ı…Á ±fiı Á_ÿÌ’ ‹Îw, CÎfiU›Î‹ «˙ËÎHÎ, ⁄‚‰_÷ Õ‰, Á÷ÌÊ ¤ÎÀÌ, √œÕÎ, Ï…. ¤Î‰fi√fl; ÿˆ‰÷ ’_ÕuÎ, fiÏÕ±Îÿ; ‹_◊fi ±fiı µ‹_√ ’Àı·, ÿı‰ıLƒ Ãοfl, ‰Õ˘ÿflÎ; ≥¿⁄η ¬·ÌŒÎ, flËÌ‹ O·˘«, ÏÿT›ı ‰Á‰ıÏ·›Î, …ı÷’fl (¿ÎÃÌ); ÏË÷ıÊ ⁄˘ÿfl, ±Ïfi· ¤ÎÿÏfl›Î, √˘ÓÕ·; Ïfi·ıÊ ÏhΉıÿÌ, ¤Î‰fi√fl; ¤fl÷ Á˘·_¿Ì, ‘_ÏÁ›Î, √Ìfl

A ωiÎÎfifiÌ fi…flı ÷˘ ÏË‹‹Îfi‰fi_ ±„V÷I‰ I›Îflı ÁÎÏ⁄÷ ◊Λ ¿ı F›Îflı ÷ı ∞‰÷˘ ’¿ÕΛ ±◊‰Î ÷ıfi˘ Q≤÷ÿıË ¿ı ËÎÕÏ’_…fl ‹‚ı, ’fl_÷ Ïˋη›fiÎ ⁄Œa·Î ’‰˝÷Ì› œ˘‚Ή˘ ’fl ω¿fl΂ ÏË‹‹Îfi‰/ abominable snowman ÿı¬Î›ÎfiÌ ‰Î÷ 1887 ‹Î_ ’Ëı·Ì ‰¬÷ «√Ì ±ı ’»Ì ±Î… Á‘Ì ÷ıfi_ ±„V÷I‰ ’fl‰Îfl ¿fl÷Ì ±ı¿ı› ’˛I›ZÎ ÁÎÏ⁄÷Ì ËÎ◊ ·Î√Ì fi◊Ì. ±„V÷I‰ ÷flŒ ±Î_√‚Ì «Ÿ‘÷Î Œ@÷ ’fl˘ZÎ Á_¿ı÷˘ ‹Y›Î »ı. Á˙◊Ì ‰‘ flËV› ÏË‹‹Îfi‰fiÌ ¿Ï◊÷ eÀÏ’˛LÀfiÌ ÷Á‰Ìfl˘±ı …√ÎÕu_ »ı. 1921 ‹Î_ Ï⁄˛ÏÀ ÁˆL›fiÎ ±ı¿ ’‰˝÷¬ıÕ< ±ŒÁflı ‹ÎµLÀ ±ı‰flıVÀ ’fl ·√¤√ 6,400 ‹ÌÀfl (21,000 ŒÌÀ) ¨«ı ÏË‹‹Î_ ’√·Î_fiÌ »Î’fiÎ Œ˘ÀÎ ’ÎÕuÎ ±fiı 1937 ‹Î_ ±ıŒ. ±ıÁ. V‹Î≥‘ fi΋fiÎ ⁄ÌΩ ’‰˝÷Îfl˘Ë¿ı 5,000 ‹ÌÀfl (16,500 ŒÌÀ) ¨«ı eÀÏ’˛LÀfiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ¬ıÓ«Ì, …ı I›ÎflfiΠωiÎÎfi̱˘ ‹ÎÀı ’HÎ ¿˘›Õ˘ ⁄fiÌ. ωA›Î÷ ’‰˝÷Îfl˘Ë¿ ±ıÏfl¿ ÏÂMÀfiı 1951 ‹Î_ fiı’΂fiÌ ÏË‹ÁÏfl÷Î ’fl V’WÀ ’Õı·Ì eÀÏ’˛LÀfiÎ ¿ÿfi˘ A›Î· ±Î’‰Î ‹ÎÀı ÷ıfiÌ ’ÎÁı ÏË‹¿<ËÎÕÌ ‹Ò¿Ìfiı …ı Œ˘À˘ ’ÎÕu˘ ±ı ÷˘ …√÷fiÎ ·√¤√ ÿflı¿ ±√˛√H› ÿˆÏfi¿ı ’˛√À ¿›˘˝. (±ËŸ ±ı ÷Á‰Ìfl …\±˘.) ωiÎÎfi̱˘ ÷ı‹Î_ ÿı¬Î÷Ì ’√·Î_fiÌ »Î’fi˘ 40

’HÎ ¤ıÿ ’Î‹Ì Â@›Î fiÏË. 1972 ‹Î_ ±fiı 1978 ‹Î_ ±ı À ·Ì V’WÀ »Î’ Ωı‰Î ‹‚Ì ¿ı ÷ı‹fiÌ ‹˘…^ÿ√ÌfiÎ ’flΉΠ÷flÌ¿ı ±fiı ‰‘ ’flÌZÎHÎ ‹ÎÀı ’‰˝÷Îfl˘Ë¿˘±ı M·ÎVÀfl ±Î˜Œ ’ıÏflÁ ‰Î’flÌ ÷ı‹fi˘ œÎ‚˘/cast ⁄fiÎT›˘. (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ÿflQ›Îfi 1970 ‹Î_ Ï⁄˛ÏÀ ’‰˝÷Îfl˘Ë¿ ÕΘfi „TË·ıLÁı ±Lfi’ÒHÎνfiΠϬflfi_ ±Îfl˘ËHÎ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ‹Î√˝‹Î_ ÏË‹‹Îfi‰fiı fi…fl˘fi…fl Ωı›Îfi˘ ÿΉ˘ ¿›˘˝. 1975 ‹Î_ ±ı‰flıVÀfiΠωV÷Îfl‹Î_ ÀˇıÏ¿o√ ¿flÌ flËı·Î ’˘·ıLÕfiÎ Ωfi{ À˘‹Î{¿ fi΋fiÎ ÁÎËÏÁ¿ı ’˘÷Îfi˘ ±ı‰˘ … ±fi¤‰ ‰HνT›˘. ÏË‹‹Îfi‰fiı ›ı÷Ì ÷flÌ¿ı ±˘‚¬÷Ì fiı’Î‚Ì ’˛Ωfiı ±Î‹Î_ ¿Â_ ±ÁΑÎflHÎ …HÎÎ÷_ fi◊Ì. ±fiı¿ fiı’΂̱˘fiı ›ı÷Ìfi˘ ±Î¿„V‹¿ ¤ıÀ˘ ◊›˘ ˢ‰Îfi_ ¿Ëı‰Î› »ı. ±Î ⁄‘Î ’flΉΠÁÎ_›˘Ï√¿ »ı. ’˛I›ZÎ fi◊Ì--±fiı »÷Î_ CÎHÎÎ Á_¢‘¿˘ ÷ı‹fiı e·’˛ÒŒ √HÎı »ı. ÏË‹‹Îfi‰fiÎ ±„V÷I‰ ’˛I›ı Â_¿Î T›@÷ ¿fl÷Î ÿflı¿ ’˛ffifi˘ …‰Î⁄ ’HÎ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ËΩfl VÀΘ¿‹Î_ »ı. ÿÎ. ÷. ÏË‹‹Îfi‰ ±Îà eÏÀ›˘ Ω›LÀ ˢ‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? …‰Î⁄ — µIøÎ_Ï÷‹Î_ ‹fiW›fiÎ ±ÎÏÿ ’Ò‰˝… Ω›…ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áfi˘ ±·√ ŒÎ_ À ˘ ’ÕuÎ ⁄Îÿ Œ@÷ «Ìfi‹Î_ ÷◊Î ¤Îfl÷‹Î_ flËı÷Ì ÷ıfiÌ fiV· ’Òflı’ÒflÌ fiΠfi ’Î‹Ì Ë˘› ±fiı Âı Ê ⁄«ı · Î Ω›…ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áı ÷ı‹fi˘ flËıHÎÎ_¿ ωV÷Îfl ø‹Â— Á_¿˘flÌfiı Œ@÷ Ïˋη› ’Òfl÷˘ ÁÌÏ‹÷ ¿flÌ fiÎA›˘ ˢ› ±ı‰_ ¿ÿΫ ⁄fiı. ÏË‹‹Îfi‰ ÷˘ ’»Ì ±Îà eÏÀ›˘ Ω›LÀ ˢ› ÷ı‹Î_ ±Îç›˝ fi◊Ì. ⁄ÌΩı Á‰Î· — ‰Êı˝ÿËÎÕı ËΩfl˘ ÁÎËÏÁ¿˘ ±ı‰flıVÀ, ¿o«fi…_CÎÎ, ±Lfi’ÒHÎν ‰√ıflı Ϭfl˘fi_ ±Îfl˘ËHÎ ¿fl‰Î Ω› »ı, »÷Î_ ÏË‹‹Îfi‰fiÎ_ ÿ½fi ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı› ±ÎÀ·Î_ ÿ·˝¤ ˢ‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Â_ ? …‰Î⁄ — ⁄‘Î ’‰˝÷Îfl˘Ë¿˘ ÏfiÏç÷ ‹Î√˝fiı ‰‚√Ì flËı »ı. ±ı¿fi˘ ±ı¿ ‹Î√˝ ‰Ê˘˝ ◊›ı ‰’flÎ÷˘ flè΢ »ı, ±ıÀ·ı Ïˋη› ¬ıÕuÎfi˘ ‹÷·⁄ ±ı fi ◊Λ ¿ı ÷ıfiÌ 1,500 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_ ⁄ Ì Ï¬fl‹Î‚Îfiı ’Òflı’ÒflÌ ¬ıÕÌ fiάÌ. ±Î_ÿ΋Îfi‹Î_ ΩflΉΠ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ ÷◊Î lÌ ·_¿Î‹Î_ ‰ı~Î ±ÎÏÿ‰ÎÁ̱˘ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

‰Á÷Πˢ‰Îfi_ »ı¿ ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ΩHΉΠ‹Y›_. Ïˋη›‹Î_ 5,500 ‹ÌÀfl (18,000 ŒÌÀ) ¨«ı Á‘Ì ◊÷Î snow leopard/ÏË‹ÿÌ’ÕÎfi_ ±„V÷I‰ ’HÎ ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ … ’¿ÕΛ_ ±ı ΩHÎÌ÷Ì ‰Î÷ »ı. ±Î Ω÷fiÎ ¬·ÎÁÎ Ωı ¿ı ÏË‹‹Îfi‰fi_ ±„V÷I‰ ÁÎÏ⁄÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’›Î˝M÷ fi◊Ì. ⁄Ì∞ ÷flŒ …ı ’fl˘ZÎ ÁÎÏ⁄÷̱˘ ‹‚Ì »ı ±ı ’HΠωiÎÎfifiÌ ¿Á˘ÀÌ ’fl À¿ı ±ı‰Ì fi◊Ì. ωflÎÀ ¿ÿfiÎ_ ’√·Î_fi_ … ºWÀÎ_÷ ·˘. Ïˋη›fiÎ flŸ»ı fiÎfiÎ ¿ÿfiÌ eÀÏ’˛LÀ ’ÎÕuÎ ⁄Îÿ ÁÒ›˝fiÎ ÷տ΋Î_ Ï¿fiÎfl̉΂_ ÏË‹ ±˘√‚÷Î_ ÷ıfi_ ¿ÿ ‹˘À<_ ◊›_ ˢ› ±ı Â@› »ı. ⁄Ì∞ ’HÎ Â@›÷Î »ı. ÁËı… ‰‘Îflı {Õ’ı «Î·÷_ flŸ» ÷ıfiÎ ’λ·Î ’√ Ëo‹ıÂÎ_ ±Î√·Î ’√fiÌ »Î’ ’fl ‹Ò¿ı »ı, …ı‹Î_ flËÌ …÷˘ fi∞‰˘ V◊ÎfiŒfl¿ eÀÏ’˛LÀfiı ÁËı…ı ‹˘ÀÌ ¿flÌ ÿı. ±‹¿ ’√·Î_‹Î_ ÁÎËÏÁ¿˘fiı ±Î_√‚ÎfiÌ »Î’ Ωı‰Î ‹‚Ì fi◊Ì. µ’fl‰ÎÁfi˘ ’J◊fl @›Îflı¿ ’‰˝÷Ì› œ˘‚Ή ’fl ÀM’Î ¬Î÷˘ √⁄Õı I›Îflı ±Î‰Ì »Î’ ’ÕÌ Ë˘› ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË. ±Î ÿflı¿ Â@›÷Î Ωı ¿ı Áfl‰Î‚ı ÷˘ ±ÏfiÏç÷÷Î … ÁÒ«‰ı »ı, ‹ÎÀı ÏË‹‹Îfi‰fi _ ±„V÷I‰ ¿< ÿ fl÷‹Î_ fi ˢ› ÷˘ ’HÎ ·˘¿‹ÎL›÷΋Î_ ¿ÿΫ ·Î_⁄˘ Á‹› À¿Ì flËı‰Îfi_ »ı.à

Q ¨ÀÕÎ/Crane, ⁄·Õ˘{fl, Õ„Q’_√ Àˇ¿ ‰√ıflı ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Ì ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ ÏÁVÀ‹fiÌ fl«fiÎ ¿ı‰Ì ˢ› »ı ? µ‹_√ ±ı‹. Á˘·_¿Ì, Áfl÷; flÎ…\ ÀoÕı·, ’˘fl⁄_ÿfl; ‹˙Ï·¿ ’Àı·, Ω‹fi√fl; ±Ï‹÷ ’fl‹Îfl ±fiı Ï¿Âfi flÎ…’flÎ, flÎ…¿˘À; ‘‰· ∞. ’Àı·, √Î_‘Ìfi√fl; fiflı ±ı‹. ¿Î÷Ïfl›Î, ±_@·ırfl; flÎ…ÿÌ’ÏÁ_Ë ±ı‹. ΩÕıΩ, Ω‹fi√fl

A ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ ÏÁVÀ‹fiÌ fl«fi΋Î_ ÷˘ ¬ÎÁ ¿ÂÌ ±Î_ÀÌCÎÒ_ÀÌ fi◊Ì, ’HÎ ÷ıfiÎ ÏÁ©Î_÷fiı ·√÷Ì ⁄ı ±√I›fiÌ ⁄Î⁄÷˘ ›Îÿ

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

flά‰Î …ı‰Ì »ı. ’Ëı·Ì ±ı ¿ı ’ÎHÎÌ, ÷ı· ¿ı ⁄Ì…\_ √‹ı ÷ı ’˛‰ÎËÌ ÿ⁄fiÌ›/compressible fi◊Ì. ÿ⁄ÎHÎ ±Î’Ì ÷ıfiı Á_¿˘«Ì ¿Î÷_ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±Î’ı·_ ÿ⁄ÎHÎ ÷ıfiı Á_¿˘«‰ÎfiÎ ¿Î›˝‹Î_ ¬’Ì …‰Îfiı ⁄ÿ·ı ±¿⁄_‘ …‚‰Î› »ı. ⁄Ì∞ ‹Ëk‰’ÒHν ⁄Î⁄÷ 17 ‹Ì ÁÿÌfiÎ ¡ıL« ¤˙Ï÷¿ÂÎjÎÌ O·ı≥{ ’ÎV¿·ı ¢‘Ì, …ıHÎı ±ı‹ …HÎÎT›_ ¿ı ÏÁÏ·LÕfl …ı‰Î ⁄_‘ ’ÎhÎfiÌ ±_ÿfl flËı·Î ’˛‰ÎËÌfiı …ı ÿ⁄ÎHÎ ±’Λ ÷ı ’˛I›ı¿ ÏÿÂÎ ÷flŒ ±ıÀ·Î … ’˛‹ÎH΋Î_ ÀˇÎLÁ‹ÌÀ ◊Λ »ı. …\ÿÎ ÂOÿ˘‹Î_ — ÏÁÏ·LÕflfiÌ ±◊‰Î ÷˘ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î ⁄ÌΩ ÏÁÏ·LÕflfiÌ ±Î_÷Ïfl¿ Á’ÎÀÌ ’fl ⁄‘ı ÿ⁄ÎHÎ ÁËı… ’HÎ CÎÀÎÕΠωfiÎ Áfl¬_ flËı »ı. Á’ÎÀÌfi_ ZÎıhÎŒ‚ ‰‘Îflı ˢ› ¿ı ±˘»\_,

’HÎ ÿfl «˘flÁ ∫«ı ’ıÿÎ ◊÷Î ÿ⁄ÎH΋Î_ Œfl¿ ’Õ÷˘ fi◊Ì. ±ËŸ “ÁËı… ’HÎ CÎÀÎÕΠωfiΔ ±ı ÂOÿ˘ «Î‰Ìw’ »ı. ’ÎV¿·fi˘ ÏÁ©Î_÷ ºWÀÎ_÷ ‰Õı Á‹…‰Î ‹ÎÀı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 1 …\±˘. ÕÎ⁄Ì ÷flŒfiÎ Ï’VÀfifiı ÿ⁄ÎHÎ ±Î’÷_ ‰…Ïfi›_ 10 Ï¿·˘√˛Î‹fi_ »ı. Ï’VÀfi ÷ıfiÎ ¤Îfl fiÌ«ı ÿ⁄Λ, ±ıÀ·ı ’ÎHÎÌ ›Î ÷ı· ¤flı·Î ÏÁÏ·LÕfl‹Î_ ÿÁ Ï¿·˘√˛Î‹fi_ ÿ⁄ÎHÎ …L‹ı »ı ±fiı ÷ı …‹HÎÌ ⁄Î…\fiÎ_ ±Îà ÏÁÏ·LÕfl˘fiı ÀˇÎLÁ‹ÌÀ ◊÷Î_ I›Î_ ’HÎ 10-10 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ_ ±Îà ‰…Ïfi›Î_ ÁËı… ±©fl «Õı »ı. ±·⁄kÎ, »ı‰Àfi_ Á_÷·fi √˘Ã‰Î› I›Îflı ¨«Î ·ı‰·fiÎ ÕÎ⁄Î Ï’VÀfifiÌ ÷·fiαı …‹HÎÎ_ ±Îà ϒVÀfi Œ@÷ 1/8 …ıÀ·Ì ∂K‰˝√Î‹Ì √Ï÷ ’΋Ìfiı I›Î_ „V◊fl ◊›Î_ ˢ› »ı, »÷Î_ ‹Ëk‰ »ı‰Àı ±ı ‰Î÷fi_ √HÎΛ ¿ı ’ÎV¿·fi˘ ÏÁ©Î_÷ 10 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ’˛ıÂflfiı ¿<· 10 É 8 = 80 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ’˛ıÂfl‹Î_ Œıfl‰Ì fiάı »ı. Áfl¬Î ‹Î’fiÎ_ ±Îà ÏÁÏ·LÕflfiı ⁄ÿ·ı ±Îà √b_ ‹˘À<_ ±ı¿ ÏÁÏ·LÕfl ˢ› ÷˘ ’HÎ Ïfl{SÀ‹Î_ Œfl¿ ’Õı fiÏË. ÿÎ. ÷. ¤Îflı ‰ÎËfi˘ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ …˜¿‹Î_ 1 «˘flÁ ∫«fiÌ (6.45 «˘flÁ Áı „ LÀ‹ÌÀfl …ı À ·Ì) Á’ÎÀ̉΂ΠϒVÀfifi˘ ‹ÎVÀfl ÏÁÏ·LÕfl 8 «˘flÁ ∫«fi˘ (51.6 «˘flÁ Áı„LÀ‹ÌÀflfi˘) Ï’VÀfi ‘flΉ÷Î ‹˘ÀÎ V·ı‰ ÏÁÏ·LÕfl ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·˘ ˢ‰Îfi_ ‘ÎflÌ ·˘. ±Î√Î‹Ì ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 2 ‹Î_ ÿÂνT›Î ‹…⁄ ΩıÕÎHÎ ‰E«ı ±ı¿‹Î√a/one-way ‰ÎS‰ »ı. ±Î˜≥·fiı ÷ı V·ı‰ ÏÁÏ·LÕfl‹Î_ …‰Îfi˘ ‹Î√˝ ±Î’ı »ı, ’HÎ ÷ıfiı ’fl÷ ±Î‰‰Î 41

ÿı ÷ ˘ fi◊Ì. ‹ÎVÀfl ±fiı V·ı‰ ÏÁÏ·LÕfl˘fiÎ_ Ï’VÀfi ‰E«ı ¿ÿfi˘ flıϱ˘ 1—8 fi˘ »ı, ‹ÎÀı …˜¿ «ÕΉ÷˘ Àˇ¿«Î·¿ …ı ÿ⁄ÎHÎ ±Î’ı ÷ı Áfl‰Î‚ı ‰‘Ìfiı ±Îà √b_ ◊Λ »ı. Ï’VÀfifiÌ Á’ÎÀÌ ’fl ÿ⁄ÎHÎ ’˛I›ı¿ «˘flÁ ∫«ı ÷˘ ±Á·‹Î_ …ıÀ·_ ˢ› ±ıÀ·_ … flËı, ’fl_÷ V·ı ‰ ÏÁÏ·LÕflfiÎ Ï’VÀfifiÌ Á’ÎÀÌfi_ ZÎıhÎŒ‚ ±Îà √b_ ‰‘ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ …˜¿‹Î_ 10 Ï¿·˘√˛Î‹ ÿ⁄ÎHÎfiÎ ≥fi’À Á΋ı 80 Ï¿·˘√˛Î‹ ÿ⁄ÎHÎfi˘ ±ÎµÀ’À ‹‚ı »ı. (V·ı‰ Ï’VÀfifi_ V◊ÎfiÎL÷fl ±ÎËΠ¤Î√ …ıÀ·_ ◊Λ ±ı ¬w_.) ±Î ’˛ı„@À¿· ·Î¤fi_ ºWÀÎ_÷ …Q⁄˘ …ıÀfiÎ 22.9 «˘flÁ ‹ÌÀflfiÌ (247 «˘flÁ ŒÌÀfiÌ) Á’ÎÀÌ ‘flΉ÷Î Á¿Îfifi_ »ı. …Q⁄˘ ¿·Î¿fiÎ 900 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ V’ÌÕı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ÷_ ˢ› ±ı ‰¬÷ı ÷ıfi˘ ’Λ·À ÁΑÎflHÎ eÀ ’ıÕ· ’fl √‹ı ÷ıÀ·_ Ωıfl ·ÕΉı ÷˘ ’HÎ Á¿Îfifiı ±_¤Îfl ‰Î‚Ì fi ¿ı, ’fl_÷ ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ ÏÁVÀ‹fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ÷ıHÎı ‹ÎhÎ fi∞‰˘ ÿÎ⁄ ±Î’‰Îfi˘ flËı »ı.à

Q ‰Ê˝‹Î_ ÁflıflΠ¿ıÀ·Î ‘Ò‹¿ı÷±˘ ÁÒ›˝fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·ı »ı ? ±ZΛ ∞. ¤|, ‰Õ˘ÿflÎ; ‰Ìfl¤ƒ ΩÕıΩ, Ω‹-√œ¿Î, Ω‹fi√fl; ∞iÎı ÁÌ. ’_«Î·, fi‰ÁÎflÌ; ωËÎfl ±ıfi. ’Àı·, ‘‹ı˝Â ±ı. ÿ·‰ÎÕÌ ÷◊Î ±Ï‰fiΠ∞. ’_ÕuÎ, fiÏÕ±Îÿ

A «˘yÁ ±Î_¿Õ˘ ’ÎÕ‰˘ ‹U¿ı· »ı, ¿ı‹ ¿ı ⁄‘Î ‘Ò‹¿ı÷±˘ Áfl¬Î ÀÎ≥‹Àı⁄·fiı ±fiÁfl÷Î fi◊Ì. ¬√˘‚ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ’HÎ ÷ı‹fiı ·Î_⁄Ì ‹ÿ÷fiÎ ±fiı À>_¿Ì ‹ÿ÷fiÎ ±ı‹ ⁄ı ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ‰√a¿Ú÷ ¿›Î˝ »ı. ·Î_⁄Ì ‹ÿ÷fiÎ ‘Ò‹¿ı÷±˘ ·Î¬˘ ‰Ê˝fiÎ ±Î_÷flı ÁÒ›˝fiÌ ⁄Ì∞ ‹·Î¿Î÷ ·ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ı±˘ »ı¿ ∂ÀÛfiÎ ‰Îÿ‚ Á‘Ìfi˘ ±Î_ À ˘ ‹ÎflÌ ’λΠ±Î‰÷Πˢ› »ı. À>_¿Ì ‹ÿ÷fiÎ ±‹¿ ‘Ò ‹ ¿ı ÷  ± ˘fiÌ ’˛‰ÎÁ ±‰Ï‘ 200 ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ‰‘ 42

·Î_⁄Ì Ë˘÷Ì fi◊Ì, ’fl_÷ ‹ÎHÎÁfiÌ «Îflı¿ ’ıœÌ …ıÀ·Î ±ı Á‹›Œ·¿fiı ’HÎ ÁΉ À>_¿˘ ÷˘ fi √HÎÌ Â¿Î›. ±·⁄kÎ, ‘Ò‹¿ı÷±˘fiÌ Á_A›Î ’W¿‚ »ı, ‹ÎÀı ¬√˘‚ωt˘fiı ÿfl ‰Êı˝ ·Î_⁄Ì ‹ÿ÷fiÎ ÁflıflΠ’Î_« fi‰Î ‘Ò‹¿ı÷±˘ ‹‚Ì ±Î‰ı »ı, …ı±˘ ±Î√Î‹Ì 10 ·Î¬◊Ì 30 ·Î¬ ‰Ê˝ Á‘Ì ŒflÌ ’λΠÿı¬Î‰ÎfiÎ fi◊Ì. ±ÎfiÌ Á΋ı fi‰ ‘Ò‹¿ı÷±˘ » ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ±˘»Î Á‹›fiÎ ±Î_÷flı ÁÒ›˝ ÷flŒ ’λΠŒflı »ı, ±ıÀ·ı ’˛Á_√˘’Î÷ ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ◊÷Î_ flËı »ı. Á˙◊Ì À>_¿˘ ’˛‰ÎÁ¿Î‚ Encke fi΋fiÎ ‘Ò‹¿ı÷fi˘ »ı — 3.3 ‰Ê˝fi˘.à

Q ¿E»fiÌ ÏÁfl øÌ¿ fi΋fiÌ ¬ÎÕÌ ⁄Î⁄÷ı ¤Îfl÷ ±fiı ’ÎÏ¿V÷Îfi ‰E«ı {CÎÕ˘ ¢ »ı ? ÏfiflοflHÎ ¿ı‹ ±Î‰÷_ fi◊Ì ? …√ÿÌ ±ı. ’Àı·, ‰jÎη, ±‹ÿΉÎÿ; ’˛zQfi ±ı·. ΩıÊÌ, ’˘fl⁄_ÿfl

A ÏÁfl øÌ¿fi˘ ’˛ffi ±ıÀ·˘ ÏÁÏfl±Á »ı ¿ı ±Î’HÎı I›Î_ ÷ı ±Î…ı flÎWÀˇÌ› ««Î˝fi˘ ‹t˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı Á_Áÿ‹Î_ ±fiı Á‹Î«Îfl ‹ÎK›‹˘‹Î_ ±ı ’˛ffifi˘ µS·ı¬ ’HÎ ¤ÎB›ı … ◊Λ »ı. ±√ε ËÎ∞ ’Ìfl Àı¿flÌfiÎ ±fiı »ÎÕ ⁄ıÀfiÎ ‹Î‹·Î‹Î_ ⁄L›_ ÷ı‹ ÏÁfl øÌ¿fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ Áfl‰Î‚ı ·Î«Îfl ¤Îfl÷ı ŒflÏ…›Î÷ fi‹÷_ Ωı¬‰Îfi_ ◊Λ ±ı Ωı¬‹fi˘› ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ·˘¿˘fiı A›Î· fi◊Ì. ÏÁflfiÌ ¬ÎÕÌfi˘ {CÎÕ˘ ‰Ê˘˝ …^fi˘ »ı. ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌfiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ «ÎSÁ˝ fiıÏ’±flı (…‹b_ Ï«hÎ) 1842-43 ‹Î_ ÏÁL‘ ∞÷Ì ·Ì‘Î ’»Ì ±ı ’˛ÿıÂfiı flÎ…¿Ì› ‰Ë̉À ’Òfl÷˘ ‹_⁄≥ ’˛ÎL÷ ÁÎ◊ı ΩıÕÌ ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. ÏÁL‘fi˘ ¿Îfl˘⁄Îfl «·Î‰÷Ì V◊ÎÏfi¿ ±_√˛ı… Áfl¿Îflı I›Îfl ⁄Îÿ 1915 ‹Î_ ÏÁL‘ ±fiı ¿E» ‰E«ıfiÌ ÁflËÿfiı ’˘÷ÎfiÌ ‹fiÁŒÌ ’˛‹ÎHÎı ±Î_¿÷˘ fi¿Â˘ ’˛√À ¿›˘˝. fi¿Â΋Î_ ÷ıHÎı ÁflËÿflı¬Î ÏÁflfiÌ ¬ÎÕÌfiÎ ’Ò‰˝ ¿Î_ÃÎ ’fl ±fl⁄Ì Á‹ƒ ÷flŒ ·_⁄Î÷Î ¬ÎÕÌfiÎ ‹¬ Á‘Ì ÿ˘flÌ--±ıÀ·ı ¿ı ¬ÎÕÌfi˘ ÷‹Î‹ ωV÷Îfl ÷ıHÎı ÏÁL‘fi˘ √HÎÎT›˘. ±Îfi˘ ‹÷·⁄ ±ı ◊Λ ¿ı ¿E»fiÎ_ ‰ËÎH΢ ’˘÷ÎfiÌ … ÷À‰÷a ¬ÎÕÌ‹Î_ Ëo¿ÎflÌ Â¿ı fiÏË, ⁄·¿ı ¿Î_ÃÎ fi∞¿ ·Î_√flÌ ’HΠ¿ı fiÏË. ÏÿSËÌfiÌ ±_√˛ı… Áfl¿Îflı Ωı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ÁkÎΉÎfl fi¿Â΋Î_ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

ÏÁL‘ ±fiı ¿E» ‰E«ıfiÌ ÁflËÿ flı ¬ Îfiı ’Ò ‰ ˝ ◊ Ì ’Ïç‹ ÷flŒ flHÎ’˛ÿı ’fl ±Î_ @ ›Î ’»Ì Creek / ¬ÎÕÌfiÎ ‹¬ ’ÎÁı ±À¿Î‰Ì ÿÌ‘Ì. V‰÷_ h Î÷Î ⁄Îÿ ’ÎÏ¿V÷Îfiı ¬ÎÕÌfiÎ ’Ò ‰ ˝ Ï¿fiÎflÎfiı ±Î_ ÷ flflÎWÀˇ Ì › ÁflËÿ √HΉÎfi˘ ±Î√˛Ë flÎA›˘. ±ÎfiÌ Á΋ı ¤Îfl÷fi˘ ‰Î…⁄Ì ’˛V÷Ή ±ı »ı ¿ı ¬ÎÕÌfiÎ ‹Ò‚◊Ì Âw ¿flÌfiı ÷ı fi Î ‹ ¬ Á ‘ Ì ·_⁄Î÷Ì ‹K›flı¬Îfiı ⁄ı ÿı¢ ‰E«ı fi Ì ÁflËÿ √HÎ‰Ì Ωı ≥ ±ı . ≥Ï…M÷ ±fiı ÁεÿÌ ±fl⁄V÷Îfi, ≥flÎfi ±fiı Á_ ›  @ ÷ ±Îfl⁄ ±‹ÌflÎ÷, Ï⁄˛ À fi ±fiı ¡ÎLÁ, ¿ıfiıÕÎ ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î, ≥LÕ˘fiı Ï Â›Î ±fiı ‹·›ı Ï Â›Î, V’ı fi ±fiı ‹˘fl˘y˘ ‰√ıflı ÿı¢ ‰E«ıfiÌ ÿÏfl›Î≥ ÁflËÿ ±ı … flÌ÷ı ‹K›flı¬ÎfiÎ ‘˘flHÎı fiyÌ ◊›ı·Ì »ı. ±Î‹ »÷Î_ “flÕ÷Î »˘¿flÎfiı ⁄ı CÎÒCÎflÎ ‹‚ı” ±ı ¿Ëı‰÷‹Î_ ‹Îfi÷Î ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ÏÂflV÷˘ ‹_…^fl fi◊Ì. ÏÁfl øÌ¿fiÎ ·√¤√ 650 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ÷‹Î‹ …‚ωV÷Îfl ’fl ’˘÷Îfi˘ ¤˙√˘Ï·¿ ÿΉ˘ ∂¤˘ flÎA›Î ’»Ì ÷ıfiı {CÎÕÎfi˘ fỉıÕ˘ ·Î‰‰ÎfiÌ µ÷Ή‚ 5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á µkÎfl ‘˛‰ ÷◊Î ÿÏZÎHÎ ‘˛‰fiÎ ’˛ÿı‹Î_ @›Îflı¿ flÎÏhÎfiÎ Á‹›ı fl_√⁄ıfl_√Ì aurora/‘˛‰’˛¿Î ¿ı‰Ì flÌ÷ı µÿ˚¤‰ı »ı ? ¿ı›Òfl …ı. ’Àı·, ‰Î’Ì

Œı@ÀŒÎ¥LÕfl ¤Î√ — 4 (’ÎfiÎ fi_. 7) á √˛Ë˘fiÌ ‰ø √Ï÷/retrograd motion Â_ »ı ? ω…› ¿ı. ΩıÊÌ, ‹. ¬Ì«Î, ÷Î. ‘ÎflÌ, Ï…. ±‹flı·Ì

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 142 (’ÎfiÎ fi_. 48) á ‹fiW›fiÌ µI’ÏkÎ ‰Îfifl˘‹Î_◊Ì ◊≥, ÷˘ ±Î…fiÎ ‰Îfifl˘ ¿ı‹ ‹ÎHÎÁ‹Î_ Œıfl‰Î÷Î fi◊Ì ? ±Ïfi· ÂÎË, flLfiΒοÛ, ±‹ÿΉÎÿ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 96 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á wÏ’›Î Á΋ı ±√˛√H› ÿı¢fiÌ ¿flLÁÌfi_ ‹ÒS› ÿÂν‰÷˘ ¿˘Ã˘ ±Î’˘. Ïÿfiı ¿ı. fiΛfl, √˘fl‰Î, ‰Õ˘ÿflÎ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 141 (’ÎfiÎ fi_. 78) “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

’HÎ fi◊Ì. µ÷Ή‚ ¤Îfl÷fiı »ı. Ï¿fiÎflÎ◊Ì 200 ÿÏfl›Î≥ ‹Î≥· (370 Ï¿·˘‹ÌÀfl) Á‘ÌfiÌ ¬_ÕÌ› »Î…·ÌfiÎ Á‹ƒfiı ¤Îfl÷fiÎ ±Ï‘¿Ú÷ ±ÎÏ◊˝¿ ZÎıhÎ/Exclusive Economic Zone/EEZ ΩËıfl ¿fl÷˘ ÿΉ˘ ›fi˘ Á‹ZÎ fi˘Ó‘Ή‰Î ‹ÎÀıfiÌ ÕıÕ·Î≥fi 2009 ‹Î_ ’ÒflÌ ◊Λ »ı. (±Î ÕıÕ·Î≥fi ⁄‘Î Á‹ƒ‰÷a ÿı¢fiı ·Î√ ’Õı »ı.) ÷Îfl̬ ‰ÌI›Î ’»Ì ⁄ı ÿı¢ ‰E«ı F›Î_ ’HÎ ±¬Î÷fiÌ, µ’ÁÎ√flfiÌ ¿ı ¬ÎÕÌfiÌ ‹ÎÏ·¿Ì ±_√ı ω¬‰Îÿ «Î· ˢ› ÷ı Á‹ƒfiı ›fi˘±ı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› …‚ωV÷ÎflfiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ‹Ò¿‰Îfi_ fiyÌ ¿›* »ı. ’ÏflHÎ΋ı ÏÁfl øÌ¿fi˘ ‹Î‹·˘ 2009 fiÎ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ Ωı Ë· fi ◊Λ ÷˘ ¤Îfl÷fiÎı 20,10,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ‰÷˝‹Îfi ±ÎÏ◊˝¿ …‚ωV÷Îfl ±˘fl ωV÷flÌfiı ·√¤√ 30,00,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ◊Λ ¬fl˘, ’fl_÷ ÏÁflfiÌ ¬ÎÕÌ‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ¿o’fi̱˘ ÷ı·¿>‰Î fiά‰Î ‹ÎÀı ±Î‰ı ¿ı «ÌfifiÎ_ Õˇı…fl …ËÎΩı ¬ÎÕÌfiÎ ‹ıÓ√ıÏfi{ ‘flΉ÷Î ¬Õ¿˘ ¿Îœ‰Î ±Î‰ı ÷˘ ±Î’HÎı ÷ı‹fiı fl˘¿Ì fi ¿̱ı. ±˘ÏflVÁÎfiÎ «Î_ÿÌ’fl ¿Î_Ãı ›˘Ω÷Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘fiÎ_ ’flÌZÎH΢fi_ ±fiı lÌËÏfl¿˘ÀÎ◊Ì ·˘L« ◊÷Î_ fl˘¿ıÀ˘fiÌ ¿Î›˝‰ÎËÌfi_ ‹˘ÏfiÀÏfl_√ ¿fl‰Î «Ìfiı ⁄_√΂fiÎ µ’ÁÎ√fl‹Î_ ¿˘¿˘Á ÀÎ’ ’fl ΩÁÒÁÌ ‹◊¿ V◊ÎM›_ »ı, ÷˘ ·U¿flÌ ΩÁÒÁÌ ‹ÎÀı ÷ı ÏÁfl øÌ¿‹Î_ ±ı¿Îÿ …ËÎ… ÷fl÷_ flάı ±ı‰_ ’HÎ ¿ı‹ fi ⁄fiı ? Ï¿fiÎflÎ ’ÎÁıfiÎ Á‹ƒ‹Î_ ’Îfl¿Î ÿı¢fi˘ ’ıÁÎfl˘ ±Î‹ ÷˘ ’ÎÏ¿V÷Îfifiı› ¿Ã‰˘ Ωı≥±ı, ’HÎ ÷ıfiı ±ı‰Ì g«÷Î fi◊Ì. ¤Îfl÷fiı ±’Â¿fi ¿flΉ‰Î ‹ÎÀı ÷ı ’˘÷Îfi_ fiο ‰Îœ‰Î Ëo‹ıÂÎ ÷ˆ›Îfl ˢ› »ı. ÏÁfl øÌ¿fiÎ ‹Î‹·ı Ï«_÷Îfi˘ ⁄˘Ωı ±ı¿·Î ¤Îfl÷fiÎ ‹Î◊ı »ı.à

Q ω‹ÎfiÌ ‹◊¿fiÎ flfi-‰ı ’fl «Ì÷fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î fi_⁄fl˘ Â_ ÁÒ«‰ı »ı ? ÁflıflΠflfi-‰ı ¿ıÀ·˘ ·Î_⁄˘ ˢ› »ı ? ±’Ò‰˝ ¤|, ‰HÎο⁄˘flÌ ÀÌ.’Ì.±ıÁ.; ∞iÎı ÁÌ. ’_«Î·, fi‰ÁÎflÌ; ‹˘≥{ ±ı«. ¿’ÎÁÌ, Ï¿flHÎ ·_√ÎÏ‚›Î, Ïÿ·Ì’ ‰˘flÎ, flÎ…\·Î ÏÁÀÌ

A M≤J‰ÌfiÎ «_⁄¿Ì› µkÎfl ‘˛‰fiı ±fi·ZÎÌ flfi-‰ıfi˘ ’|˘ …ıÀ·Î ±_Âfi˘ ¬ÒH΢ fl«ı ÷ı‹Î_ ‰‘‹Î_ ‰‘ 100 …ıÀ·Î M·Á‹Î≥fiÁfiı ±‰√HÎÌ flεLÕ ÏŒ√fl ÷flÌ¿ıfi˘ ±Î_¿Õ˘ flfi‰ıfiÎ »ıÕı «Ì÷fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, …ı◊Ì ·ı„LÕo√ ¿fl‰Î ±Î‰÷Πω‹ÎfifiÎ ’Λ·À ‹ÎÀı ¿˘¿Ï’ÀfiΠˢ¿Î›_hÎ ‹…⁄ ÷ı ±_Âfi˘ 43

›˘B› ‰‚Î_ ¿ ·ı ‰ Îfi _ ¿Î›˝ ±ı¿ÿ‹ ÁËı·_ ⁄fiı. ±Î‹ ÷˘ CÎHÎÎ ¬flÎ ¿ı Á ‹Î_ ÏÕ√˛ Ì hÎHÎ ±Î_ ¿ ÕÎfiÌ Ë˘›, ’HÎ Â@› ±ı À ·Ì ‹˘ÀÌ ÁÎ≥{‹Î_ ’ı ≥ „LÀo √ ¿fl‰ÎfiÌ …wÏfl›Î÷fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ flfi-‰ı ’fl hÎHÎı › ±Î_ ¿ ÕÎfi˘ Á‹Î‰ı  ¿flÌ Â¿Î› fiÏË. ±Î◊Ì »ıS·Î ÂÒL›fiı ⁄οÎ÷ fl¬Î› »ı. (»ıS·˘ ±_¿ ÂÒL› … ˢ›, ¿ı‹ ¿ı 10-10 fiÎ VÀı’‹Î_ ±Î_¿ÕÎ fiyÌ ¿flΛΠ»ı.) ±ı¿ fi‹Òfi˘ µ’flfiÎ ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ …\±˘. ’‰fifiÌ ÏÿÂÎfi˘ ·Î¤ ⁄‘Î Á_Ωı√˘‹Î_ ‹‚Ì flËı ±ı ‹ÎÀı ⁄ı flfi-‰ı «˘¿ÕÌfiÌ ’ıÀfi˝ ‹…⁄ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. «_⁄¿Ì› µkÎfl ‘˛‰fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ÷ı±˘ flεLÕ ÏŒ√flfi˘ ¬ÒH΢ fl«÷Î fi◊Ì, »÷Î_ Áω‘Îfiı ¬Î÷fl ÿflı¿ flfi-‰ıfiÎ ⁄ı› »ıÕÎfiı …ı ÷ı ¬ÒHÎÎfiÌ fi∞¿fi˘ flεLÕ ÏŒ√fl ±ıfiΛ÷ ¿flΛ˘ »ı.

ÿÎ. ÷. ±„Bfi-‰Î›T›fiÎ flfi-‰ıfiı ±’Λı·Î fi_⁄fl˘ 120 ÷◊Î 300 fiı ⁄ÿ·ı 30 ±fiı 12 »ı. ω‹Îfi ÷ıfiÎ ·ı„LÕo√ ‰¬÷ı Ëo‹ıÂÎ Á΋Π’‰fi‹Î_ ±Î‰ı, ‹ÎÀı ’‰fi Ωı ‰Î›T›À<-±„Bfifi˘ ˢ› ÷˘ ¿LÀˇ˘· ÀΉfl ω‹ÎfifiÎ ’Λ·Àfiı 30 fi_⁄flfiÎ flfi-‰ı ÷flŒ ±Î‰‰Îfi_ …HÎΉı »ı. ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ω‹ÎfiÌ ‹◊¿fi˘ flfi-‰ı ±œÌ◊Ì hÎHÎ Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄˘ ˢ› »ı. ’ˢ‚Î≥ ·√¤√ 40 ‹ÌÀfl …ıÀ·Ì ÷˘ ¬flÌ.à

Q ‘fl÷Ì¿o’ ◊›Î ’»Ì ωiÎÎfi̱˘ ÷ıfiÎ µÿ˚¤‰fi_ ¿ıLƒ/epicenter ¿ı‰Ì flÌ÷ı fiyÌ ¿flı »ı ? ’W¿fl Ωı‘ÎHÎÌ, ’˘fl⁄_ÿfl; V‰ÎÏ÷ fiΛ¿ ÷◊Î ±S’Î ÿıÁÎ≥, Ï⁄Ï·‹˘flÎ; Á˙fl¤ ±ı. ’Îflı¬, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥; ±Ïrfi √˘ÓÕÏ·›Î, ±‹flı·Ì; ω‹·, ¿<·ÿÌ’, ±∞÷ ±fiı Ï‹h΢, ¿fl«ıÏ·›Î

A ±ıÏ’ÁıLÀfl ¢‘‰Î ‹ÎÀı ωiÎÎfi̱˘ P-wave ÷◊Î Swave ¿Ëı‰Î÷Î_ ⁄ı ’˛¿ÎflfiÎ_ ‹˘Ω_ ‰E«ıfi˘ Á‹›√΂˘ ‹Î’ı »ı. (P = Primary; S = Secondary.) ⁄Lfiı ‹˘Ω_ ¤Ò¿o’…L› »ı ±fiı ¤Ò¿o’ ‰¬÷ı «˘÷flŒ ŒflÌ ‰‚‰Î ‹ÎÀı

Q. ωrÂÎ_Ï÷ Á΋ı Á_¤Ï‰÷ ¬÷flÎfi_ ’˛‹ÎHÎ ÿÂν‰÷Ì Õ>QÁÕı @·Î˜¿‹Î_ Ëη ¿ıÀ·Î ‰ÎB›Î »ı ?

¤Î√‹Î_ ±Î‰‰Îfi_ »ı. Á_¢‘¿˘ ‰«√΂ÎfiÎ_ ÷ÎflH΢ ΩËıfl ¿fl‰Î ‹Î√÷Î fi◊Ì.

‘‰· ∞. ÿıÁÎ≥, fiÏÕ±Îÿ

Q. “ÁŒÎflÌ”±ı ±_¿ fi_. 136 ‹Î_ ‰Hν‰ı·Ì L›Ò ‰LÕÁ˝ ±Î˜Œ ‘ ‰SÕÛfiÌ V’‘ν‹Î_ Ëη ±Ω›⁄Ì …ı‰Î_ ¿›Î_ V◊Î’I›˘ ‹˘¬flı »ı ?

Q. ±ı¿ CÎfi eÀ ˉÎfi_ ‰…fi ¿ıÀ·_ ˢ› ? Ï⁄Lÿ ±˘{Î, ¿ÕÌ; ‹˙Ï·¿ ’Àı·, ‰Õ˘ÿflÎ

A. ÁÎ√flÁ’ÎÀ̱ı 15 Áı„S›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfiı ‰Î÷ΉflHÎ 1,013 ‹Ì·Ì⁄ÎflfiÎ fi˘‹˝· ÿ⁄ÎHΉ΂_ ˢ› I›Îflı 1 CÎfi eÀ (0.03 CÎfi ‹ÌÀfl) ˉÎfi_ ‰…fi 0.0347 Ï¿·˘√˛Î‹ ◊Λ »ı.

0

Q. M≤J‰Ì ’fl Á˙◊Ì ÿ·¤ ˝ ¿<ÿfl÷Ì ÷k‰ ¿›?_ ÁÎ√fl «˙ËÎHÎ, ›Â ’fl‹Îfl ±fiı Ï‹h΢, ¿E»

A. Á˙◊Ì ±˘»\_ ’˛‹ÎHÎ ‰Î› V‰w’fiÎ flÎÁΛÏHο ÷k‰ flıÕ˘fifi_ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi˘ j΢÷ √HÎÎ÷_ flıÏÕ›‹ ’˘÷ı ÿ·˝¤ »ı. ‰‚Ì Ï¿flH΢IÁ√a flıÕ˘fifi_ ±‘ν›W›/half-life …^… Áı¿LÕ˘ …ıÀ·_ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfi_ ±„V÷I‰ ·Î_⁄˘ Á‹› …‚‰Î÷_ fi◊Ì. ÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ ±fi‹Îfi ’˛‹ÎHÎı ‘fl÷Ì ’fl flıÕ˘fifi˘ ¿<· …J◊˘ ‹Î_Õ 2.4 Ï¿·˘√˛Î‹ »ı.

44

A. ±√ε …ıÀ·_ ±bω√˛Ëfi_ Ωı¬‹ ±Î…ı flèÎ_ fi◊Ì, ‹ÎÀı Õ>QÁÕı @·Î˜¿ 11:53 fi˘ Á‹› ⁄÷Ήı »ı. 1991 ‹Î_ ÷ı 11:43 fi˘ Á‹› ⁄÷Ή÷Ì, ’HÎ I›Îfl ’»Ì ±Î÷_ ¿ ‰ÎÿÌ …^ ◊ ˘ T›Î’¿ …fiÁ_ Ë Îfl ‹ÎÀı fi Î_ Âj΢ ‘flΉ÷Î_ ◊›Î_ »ı, ±Àı·ı Ï‹ÏfiÀfi˘ ¿Î_À˘ 10 Ï‹ÏfiÀ ¬V›˘ »ı.

Q. ⁄˛õÎ_Õ flO⁄Ïfl›Î «Îÿfl »ı ±ı‹ ÁÒ«‰÷Ì ±Î≥fiVÀÎ≥fifiÌ Ï◊±flÌfiı «¿ÎÁ‰Î ±_÷ÏflZ΋Î_ √›ı·Î √˛ıωÀÌ ’˛˘⁄-B fi_ Á_¢‘fi ¿ıÀ·ı ’ˢÓE›_ ? √˙fl‰ ¿›ÎÕÎ, ◊ÎHÎÎ, ‹_⁄≥; ’˛¿Î ±ı‹. flÎÃ˘Õ, flÎ…¿˘À; ÁI›ıfi ±fiı ›Â ±ı‹. À̷΂Î, ‰Õ˘ÿflÎ

A. ŒÎ≥fi· Ïfl{SÀ «Î· ‰Ê˝fiÎ ±_÷

ÿı‰Î_√ ∞. Á‹Õ, ¶Îfl¿Î; fl˘Ëfi Á_CΉÌ, ‹·ÎÕ, ‹_⁄≥; Ï⁄˛…ı ’Àı·, ÁΛHÎ, Ï…. Áfl÷

A. ωrT›Î’Ì ‹÷ÿÎfifiÎ ‘˘flHÎı ±I›Îflı √˘Ã‰Î›ı·˘ ø‹ ’˘÷ı …flÎ ±Ω›⁄ »ı. ±Î flËÌ ÁÒÏ« — (1) ’˛Î«Ìfi √˛ÌÁfiÎ ±ı◊ıLÁfiÌ Àı¿flÌ ’fl ⁄_‘Λı·_ ·U¿flÌ ±fiı ‘ÎÏ‹˝¿ ¿ıLƒ ±ıø˘’˘Ï·Á; (2) ±ÎÂflı 35 ±ı¿fl‹Î_ ’◊flΛı·˘ V’ıfifi˘ ±SËÎQ⁄˛Î fi΋fi˘ Ï¿S·˘; (3) ¿Q⁄˘ÏÕ›Îfi_ ’flÎ÷fi ‹_Ïÿfl ±_√¿˘fl ‰ÎÀ; (4) ‹ı„@Á¿˘fi˘ Ï««ıfi ≥I{Î Ï’flÎÏ‹Õ; (5) ⁄˛ÎÏ{·fiÎ Ïfl±˘ ”ÿ Ωfiı≥fl˘‹Î_ ⁄_‘Λı·_ ≥Á Ϭ˛V÷fi_ ⁄Ή·_; (6) ≥ÀÎÏ·fiÎ fl˘‹fi_ ¿˘·˘ÏÁ›‹ ±fiı (7) ≥VÀfl ÀÎ’fiÎ_ ’Ò÷‚Î_. ›ÎÿÌ‹Î_ ÷Î…‹Ëη, ‘ √˛ıÀ Ï’flÎÏ‹Õ, ±ıÏŒ· ÀΉfl, «ÌfifiÌ ‹ËÎfi ÿ̉η ‰√ıflıfi˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì. ÷Î…‹Ëηfi˘ fi_⁄fl ÷˘ »ı¿ 20 ‹˘ »ı.à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

Á΋ÀÎ_ … fl‰ÎfiÎ ◊Λ »ı , ’HÎ ÷ı ‹ fi˘ ‰ı √ Áfl¬˘ fi◊Ì. ‰ÎflÎŒfl÷Ì Á_¿˘«fi ±fiı ωV÷flHÎ ’΋÷Î_ P-waves ÁflıflΠ25 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨Õı fi Î ¤Ò V ÷flÌ› ’˘’Õ΋Î_ Áı¿LÕÿÌà 6.8 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕı »ı, F›Îflı Swaves fiÌ V’ÌÕ ’˛Ï÷Áı¿LÕı 3.8 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı. ±Î◊Ì ¤Ò¿o’ ◊›Î ’»Ì …ı‹ ‰‘ Á‹› ‰Ì÷ı ÷ı‹ ⁄Lfiı ‹˘Ω_ ‰E«ıfi_ ±_÷fl ‰‘÷_ Ω› »ı. (…\±˘, µ’flfi˘ «ÎÀÛ.) ‹Îfi˘ ¿ı ±ÎÁ’ÎÁfiÎ ¤˙√˘Ï·¿ ωV÷Îfl‹Î_ ¤Ò¿o’‹Î’¿ ›_h΢ ‘flΉ÷Ì ‰ı‘Â΂α˘ ±ı¿‹ı¿◊Ì ÁËı… »ıÀı ±Î‰ı·Ì ˢ›, ÷˘ ÿflı¿fiı ±ı¿‹ı¿◊Ì …\ÿÎ Á‹›ı P-waves ÷◊Î S-waves ’˛ÎM÷ ◊Λ ±ı ÿı¬Ì÷_ »ı. ‹˘Ω_fiÌ 5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á Ω›fl˘V¿Î˜’ ›_h΋Î_ ÂÌ fl«fiΠˢ› »ı ? ∑„I‰¿ ÏhΉıÿÌ, ¿Ú¤¿˘fi√fl, Áfl÷

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 141 (’ÎfiÎ fi_. 79) á ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ flÎ…‘ÎfiÌ ‰Î˜„U√_Àfi DC »ı. ±Î‹Î_ DC ÂOÿfi˘ ±◊˝ ¢ ? ’˛Ï÷’η flΛΩÿÎ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 98 (’ÎfiÎ fi_. 61) á À⁄˘˝ ±ı„L…fifiÌ fl«fiÎ ¿ı‰Î ’˛¿ÎflfiÌ Ë˘› »ı ? «_ƒ¿ÎL÷ ¿ı. ’Àı·, ⁄ÎflÕ˘·Ì, Ï…. Áfl÷

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 139 (’ÎfiÎ fi_. 41) á ≥„LÀ√˛ıÀıÕ Áfl¿ÌÀ ±ıÀ·ı ¿ı ‹Î≥ø˘Ï«’ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ? ÿÌÏZÎ÷ ±ı«. ÿ˘ÂÌ, flÎ…¿˘À

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 143 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á Œu{fi ’Ήfl ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î À˘¿Î‹Î¿ fi΋fiÎ ›_hÎfiÌ ÏÕ{Î≥fi ¿ı‰Î ’˛¿ÎflfiÌ Ë˘› »ı ? ËÎÏÿ˝¿ ’Ì. ‹ÎÏHΛÎ, ¤Î‰fi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 134 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á ⁄‘fi˘ √˛Ë ÁÒ›˝fiÌ ±ÎÀ·˘ fi∞¿ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ıfiÎ ±‹¿ ωV÷Îfl˘fi_ L›Òfi÷‹ ÷Î’‹Îfi -1700 Áı„S›Á ˢ‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? fiÌfl‰ ±ıÁ. ÁÎ√fl, «ı÷fi ±ı‹. ÁÎ√fl ÷◊Î ·ÌfiÎ ±ıÁ. ÁÎ√fl, √΋ — ÂÌ·, ÷Î. ‹Î_√fl˘‚, Ï…. …^fiÎ√œ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 102 (’ÎfiÎ fi_. 36) á ±◊˝ÂÎjÎfiÌ º„WÀ±ı d√Ή˘ ±ıÀ·ı Â_ ? ’Ò‰ı˝Â ±ı. ’Àı·, CÎÎÀ·˘ÏÕ›Î, ±‹ÿΉÎÿ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 103 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á ⁄ÕÛ Œ˚· Â_ »ı ? ±Î fl˘√fi˘ «ı’ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Œı·Î› »ı ? ∑÷· ⁄Ì. Âı·÷, C΢ÕÎÁfl, ±‹ÿΉÎÿ; Ï’›ÒÊ ±Îfl. flΉ·, Ω‹Ωı‘’fl; flω ±ıfi. flÎHÎÎ, ¤w«

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 144 (“⁄fiΉ ±fiı ⁄ı¿√˛ÎµLÕ” ω¤Î√) “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

V’ÌÕ ¬⁄fl ˢ› I›Îflı ÷ı‹fiÎ ±Î√‹fifi˘ Á‹› ‹Î’Ìfiı ±ıÏ’ÁıLÀflfi_ V◊Îfi √HÎÌ ¿Îœ‰_ ‹U¿ı· fi◊Ì. ±Îfl_¤fiÎ P-waves ±fiı ÷ı‹fiÎ ±fi√Î‹Ì S-waves fiÎ ±Î√‹fi ‰E«ı Á‹›fi˘ …ı ÷ŒÎ‰÷ ’Õı ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı X, Y ±fiı Z ±ı‹ hÎHÎı› ‰ı‘Â΂α˘ ±ıÏ’ÁıLÀflfi_ ¤˙√˘Ï·¿ ±_÷fl ÷Îfl‰ı »ı. ±Î‹Î_ ÁÎÿÌ ÏhÎflÎÂÌ ‹Î_ՉΠÏÁ‰Î› ⁄Ì∞ ‰Î÷ fi◊Ì. (÷ŒÎ‰÷ Ωı ±ÎÀ·Ì Áı¿LÕfi˘ ’Õu˘ ÷˘ P-waves ÷◊Î S-waves ±ÎÀ·Î Á‹› ’Ëı·Î_ Á΋ÀÎ_ fl‰ÎfiÎ_ ◊›Î_ ˢ‰Î_ Ωı≥±ı ±fiı ‹˘Ω_fi˘ ‰ı√ Ωı ±‹¿ ˢ› ÷˘ ÷ı‹HÎı ±ıÀ·Î Á‹›‹Î_ ÷‹¿ ±_÷fl ¿ÎM›_ ˢ‰_ Ωı≥±ı.) ÿflı¿ ‰ı‘Â΂ΠÏhÎflÎÂÌ ¶ÎflÎ ±ıÏ’ÁıLÀflfi_ ‹ÎhÎ ±_÷fl ΩHÎÌ Â¿ı »ı. ÏÿÂÎ fiÏË. ’fl_÷ ÏÿÂÎ ÷› ¿fl‰Îfi_ ’HÎ ‹U¿ı· fi◊Ì. µ’flfiÌ ±Î¿ÚÏ÷‹Î_ ÿÂνT›Î ‹…⁄ ±_÷flfiı ÏhÎF›Î √HÎÌ hÎHÎı› ‰ı‘Â΂ÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı ÿ˘flı·Î_ ‰÷˝‚˘ F›Î_ ±ı¿‹ı¿fiı »ıÿı I›Î_ ¤Ò¿o’fi_ ±ıÏ’ÁıLÀfl ˢ› »ı. ¨ÕÎ≥ ΩHΉ΋Î_ ’HÎ ¬ÎÁ ÷¿·ÌŒ fi ’Õı, ¿ı‹ ¿ı ¨ÕÎ≥ …ı‹ ‰‘Îflı ÷ı‹ ⁄Lfiı Ω÷fiÎ_ ‹˘Ω_ «˘yÁ ÿflı ‰‘ {Õ’ ÿά‰ı »ı. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨Õı P-waves fiÌ {Õ’ ’˛Ï÷Áı¿LÕı 10.2 Ï¿·˘‹ÌÀfl ±fiı S-waves fiÌ V’ÌÕ 5.7 Ï¿·˘‹ÌÀfl ˢ› »ı. ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ±ı flÌ÷ı ¤Ò¿o’ÂÎjÎfiÎ ÏÕÀı„@À‰ ¿ËÌ Â¿˘, »÷Î_ ¤Ò¿o’fiÌ ±Î√ÎËÌ ¿fl‰Ì ÷ı‹fiı ‹ÎÀı Â@› fi◊Ì.à

Q ’̉ÎfiÎ ’ÎHÎÌfiı ∞‰Îb‹@÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ëo‹ıÂÎ @·˘Ïflfi ÂÎ ‹ÎÀı ‰’flΛ »ı ? ’flÎ√ ⁄Î’Õ, ÂÎ_Ï÷·Î· ’Àı· ±fiı fiÌÏ÷fi¿<‹Îfl Á˘fiÌ, ⁄ΛÕ, Ï…. ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎ; Ï‹ÏËfl ±fiı Ï‹Ï·Lÿ ‹Ëı÷Î, ¿Î_Ïÿ‰·Ì (’Ò‰˝), ‹_⁄≥

A ’˛I›ı¿ CÎfi Áı„LÀ‹ÌÀflı 0.00295 √˛Î‹ ‰…fi ‘flΉ÷˘ @·˘Ïflfi ‰Î› rÎÁ‹Î_ Ω› ÷˘ {ıflÌ »ı, F›Îflı ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷ı ⁄˜@ÀÌÏfl±Î ’fl …\ÿÌ flÌ÷ı CÎÎ÷¿ ±Áfl ¿flı »ı. ±Î ‰Î›fi˘ 45

ÿflı¿ flıb @·˘ÏflfifiÎ ⁄ı ±bfi˘ ⁄fiı·˘ »ı, ’HÎ ±Î˜„@Á…fifi˘ ±b ÷ı‹Î_ fi◊Ì. ’ÎHÎÌ ÁÎ◊ı ¤Y›Î ⁄Îÿ ±ı¿ @·˘Ïflfi ±b @·˘flÎ≥Õfi˘ ±Î›fi fl«ı »ı. ⁄ÌΩı ±b ’ÎHÎÌ ÁÎ◊ı flÎÁΛÏHο ’˛Ï÷Ïø›Î ¿flÌ ËÎ≥’˘@·˘flÁ ±ıÏÁÕ‹Î_ Œıfl‰Î› »ı, …ı ±˘„@ÁÕÎ≥Ï{_√ ±ı…LÀ »ı--±ıÀ·ı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ Á_Á√˝‹Î_ ±Î‰÷Î ’ÿÎ◊˝fiÎ ≥·ı@Àˇ˘LÁfiı ÷ı ¬ıÓ«Ì ·ı »ı. ±Î √HΑ‹˝fiÎ Ωıflı ÷ı ⁄˜@ÀÌÏfl±ÎfiÎ ¿˘ÊfiÌ ÿ̉ηfiı ø‹Â— fiWÀ ¿flı, ±ıÀ·ı ⁄Λ˘·˘Ï…¿· Ïø›Î ±À¿Ì …÷Î_ ⁄˜@ÀÌÏfl±Î Q≤I› ’΋ı »ı.à

shame ±fiı unfortunate ÂOÿ˘ ’ην‹ıLÀflÌ √HÎÎ÷Î fi◊Ì,

Q

»÷Î_ Á_ÁÿÁP›˘ ·˘¿Á¤Î‹Î_ ‘Î_‘·ı «Õı I›Îflı V’Ì¿fl ’˘÷ı ÷ı‹fiÌ √ıfl‰÷˝c_¿ ‹ÎÀı @›Îflı¿ ±ı ÂOÿ˘ ‰Î’flı »ı. ÏËÀ·fl, √˘ÕÁı, ÏË‹·fl, √˘⁄ıSÁ ‰√ıflı ÂOÿ˘ ’HÎ Á_Áÿ‹Î_ ’˛Ï÷⁄_Ï‘÷ »ı. ±ı¿oÿflı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ›ÎÿÌ ±I›_÷ ·Î_⁄Ì »ı. ±ıÀ·Ì ·Î_⁄Ì ¿ı Á_Áÿ ¤‰fiı ’˛√À ¿flı·_ ÷ıfi_ Unparliamentary Expressions ±ı‰Î ÂÌÊ˝¿‰Î‚_ ’V÷¿ 900 ’ÎfiÎ_ Á‘Ì ’◊flΛ »ı. ±·⁄kÎ, wÎ. 850 fiÌ Ï¿o‹÷fiÎ ±ı ’V÷¿‹Î_ L›Ò Ï{·ıLÕ, ¿ıfiıÕÎ, ÏÁ_√Î’fl, ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ‰√ıflı ·˘¿÷Î_Ïhο ÿı¢fiÎ Ï⁄fiÁ_ÁÿÌ› ÂOÿ˘fiı ’HÎ Á‹Î‰Ì ·ı‰Î›Î »ı.à

¤Îfl÷fiÌ ’ην‹ıLÀı ¿›Î ÂOÿ˘fiı Ï⁄fiÁ_ÁÿÌ› ΩËıfl ¿›Î˝ »ı ? ±Î ’˛◊Î ⁄ÌΩ ·˘¿ÂÎËÌ ÿı¢‹Î_ ’HÎ »ı ?

Q

fi‰fiÌ÷ √F…fl, ’˛ÂÎL÷ ‹ÎHÎı¿ ±fiı Ï‹h΢, ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl

A ‰Î÷‰Î÷‹Î_ ‘Î_‘· ‹«Î‰÷Î ±fiı @›Îflı¿ ‹Îfl΋ÎflÌ ’fl ±Î‰Ì …÷Î Á_ÁÿÁP›˘ ’ÎÁı ±’ıZÎÎ fl¬Î› »ı ¿ı ’ην‹ıLÀfiÌ √Ïfl‹Î …‚‰Î› ±ı ‹ÎÀı ÷ı±˘ (¤ÎB›ı … ◊÷Ì) ÂÎ_Ï÷’Ò‰˝¿fiÌ ««Î˝ ÿflQ›Îfi ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ±Hλ΅÷Î ÂOÿ˘ fi ⁄˘·ı. ±Î ÂOÿ˘fiı Ï⁄fiÁ_ÁÿÌ›/unparliamentary ΩËıfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı, …ı‹fiÌ ·Î_⁄Ì ›ÎÿÌ‹Î_ ‹ÎhÎ ±’ÂOÿ˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı ±ı‰_ fi◊Ì. ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı ‰Î_‘Î…fi¿ fi …HÎΛ ÷ı‰Î ÂOÿ˘ ’HÎ “Ï⁄fiÁ_ÁÿÌ›”fiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ‹Ò@›Î »ı.

±‹¿ Á_ÿ¤˝‹Î_ joke/‹Ω¿, liar/…^ßÎ⁄˘·˘, laughing stock/ËÎ_ÁÌ’ÎhÎ, rubbish/‰ÎÏË›Î÷, thief/«˘fl, white lie/ÁŒıÿ …^à ‰√ıflı Ï⁄fiÁ_ÁÿÌ› ÂOÿ˘fi˘ ’˛›˘√ ¿ÿΫ ±fiÏ«÷ fỉÕı, ’fl_÷ 1981 ‹Î_ ’ην‹ıLÀı ÃoÕΠω√˛Ë ‹ÎÀıfiÎ Cold War ÂOÿ’˛›˘√fiı ’HÎ Ï⁄fiÁ_ÁÿÌ› ÃflÎT›˘ ±fiı 2002 ‹Î_ Á˘Ïfi›Î √Î_‘Ì ‹ÎÀı ‰’flΛı·Î foreignborn ÂOÿfiı ’ην‹ıLÀfiÌ ¿Î›˝‰ÎËÌfi˘ ·ıϬ÷ flı¿˘ÕÛ fi˘Ó‘÷Ì ‰¬÷ı ¿ÎœÌ fiά‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. (Á˘Ïfi›Î √Î_‘Ìfi˘ …L‹ ωÿı‹Î_ fiˢ÷˘ ◊›˘ ÷˘ @›Î_ ◊›˘ Ë÷˘ ?) fi‰Î≥ ±ı »ı ¿ı 46

ÀıϷω{fi ¿Î›˝ø‹˘fiÎ TRP ¿ı‰Ì flÌ÷ı fiyÌ ◊Λ »ı ? ÿ½fi ¿ı. flΉ·, …^fiÎ√œ; ’flı ’Ì. ’Àı·, ‰Õ˘ÿflÎ; ¤Î√˝‰ ±Îfl. ΩıÊÌ, …^fiÎ√œ; …› ÂÎË ±fiı ’ÎÏ◊˝‰ ÏhΉıÿÌ, ±‹ÿΉÎÿ; ÏfiÏ¿÷Î, ‘˘flÎ∞; ÏËflıLƒÏÁ_Ë ⁄ÎfḻÎ, ‹. √·÷ırfl ‹ËÎÿı‰, Ï…. ¬ıÕÎ; ËÏfl¿ÚWHÎ ⁄Ì. …ıÉÎ, ‹Ë‰Î; ’Ï◊¿ ⁄Ì. ‰Ïfl›Î, ¤Î‰fi√fl; ∞÷ıLƒ ‰ÁΉı, ¬Î⁄ÿÎ, Ï…. Áfl÷;

A ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi Áω˝Á …ı‰Ì Áı‰Î±˘ ’ÒflÌ ’ÎÕ÷Ì ÷ı‹… ‹˘Àfl ÁΛ¿· …ı‰Ì ±fiı¿ ’˛˘Õ@À˚Á ⁄fiΉ÷Ì ¤Îfl÷Ì› ¿o’fi̱˘ ±Î’HÎı I›Î_ ÀÌ. ‰Ì. «ıfi·˘fiı ‰Êı˝ÿËÎÕı wÎ. 5,000 ¿fl˘ÕfiÌ ΩËıfl¬⁄fl˘ ±Î’ı »ı. ωÂıÊ ·˘¿Ï’˛› ¿Î›˝ø‹˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ΩËıfl¬⁄fl˘ ±Î’‰Îfi_ ÷ı±˘ ÁËı…ı ‰‘ ’Á_ÿ ¿flı, ±ıÀ·ı TAM/Television Audience Measurement ÷◊Î aMAP/Audience Measurement & Analytics (P) Ltd. …ı‰Ì ‹ÌÏ՛Π±ı…LÁ̱˘ …ı ÷ı ¿Î›˝ø‹˘ Ωı÷Î ’˛ıZο˘fiÌ ‹˘…HÎÌfi˘ (‰ÎÏÊ˝¿ wÎ. 25 ¿fl˘Õfi˘) ωÏÂWÀ Ï⁄{fiıÁ «·Î‰ı »ı. µI’Îÿ¿˘fiı, ÁËÎflÎ …ı‰Ì ⁄˛˘Õ¿Î„VÀo√ ¿o’fi̱˘fiı ÷◊Î ΩËıfl¬⁄flfiÌ ±ıL…Á̱˘fiı ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ Á‰ı˝ZÎHÎfi˘ ÕıÀÎ ‰ı«ı »ı. Á‰ı˝ZÎHÎfiÌ ’©Ï÷ Ωı ¿ı ⁄Ë Á_÷˘Ê¿Îfl¿ fi◊Ì. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı aMAP ±ı…LÁ̱ı ¤Îfl÷fiÎ_ 14 ÂËıfl˘‹Î_ 2,000 ÀıϷω{fi ÁÎ◊ı ±fiı TAM ±ı…LÁ̱ı 73 ÂËıfl˘‹Î_ 4,800 ÀıϷω{fi ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÎ_ ‹ÌÀfl˘ ΩıÕuÎ_ »ı, …ı±˘ ÷ı ÀıϷω{fi ’fl Ωı‰Î÷Î ¿Î›˝ø‹˘fi_ ‹˘ÏfiÀÏfl_√ ¿flı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ¤Îfl÷‹Î_ ÀıϷω{fifiÌ Á_A›Î 6.2 ¿fl˘Õ◊Ì ±˘»Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı ‹ÌÀfl‰Î‚Î ◊˘Õο ËΩfl ÀıϷω{fi ÁıÀ˚Á ’fl Ωı‰Î÷Î ¿Î›˝ø‹˘ ÿı¤flfiÎ ⁄ÌΩ ¿fl˘Õ˘ ’˛ıZο˘‹Î_ ±ıÀ·Î … ·˘¿Ï’˛› ˢ› ±ı‰_ ……‹ıLÀ ⁄Î_‘Ì Â¿Î› fiÏË. «Ò_ÀHÎÌ ’Ëı·Î_fiÎ ±˘Ï’Ïfi›fi ’Θ·fiÌ …ı‹ ÀıϷω{fi flıÏÀo√ ’˘≥LÀ/TRP ¶ÎflÎ ±‹¿ ¿Î›˝ø‹˘fiÌ ·˘¿Ï’˛›÷Îfi˘ ‹ÎhÎ ◊˘Õ˘CÎH΢ ±_ÿÎ… ‹‚Ì Â¿ı »ı.à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

Q. √…flÎ÷‹Î_ ‰L›∞‰˘fiÎ_ ±P›ÎflH›˘ ÷ı‹… fiıÂfi· ’Î¿Û ¿ıÀ·Î_ »ı ?

±Îfl_¤Î› ÷ı fi_⁄fl˘ ±ıÁ.ÀÌ.ÕÌ. ¿˘Õ ‹ÎÀı ±fi΋÷ »ı. ⁄οÌfiÎ ÀıÏ·Œ˘fifiı 2 ◊Ì 8 Á‘ÌfiÎ ±_¿˘ ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ·Î≥fi ‰‘ ’Õ÷˘ Á‹› fl˘¿Î›ı·Ì fi flËı ±ı ‹ÎÀı ÀıÏ·Œ˘fi¬Î÷αı 9 fi˘ ÏŒ√fl ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì ÀÎY›˘, ±ıÀ·ı ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÎ ¤Î√ı »ı‰Àı ±ı … ÏŒ√fl ±ÎT›˘.

Áfl÷Îfi∞ ⁄Ì. Ãο˘fl, CÎ‹Õ, ÷Î. ÏÁ©’fl, Ï…. ’ÎÀHÎ; fiÌfl‰ ±ıÁ. Á˘fiÌ, ’ÎÀHÎ

A. ±P›ÎflH›˘ fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ ‹‚Ìfiı 22 »ı, …ı ‹ fi _ ¿< · ZÎı h ÎŒ‚ 16,600 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı. ±Î ÏÁ‰Î› 480 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ_ 4 fiıÂfi· ’Î¿Û »ı.

Q. ÂÏfi ¿ÿ‹Î_ M≤J‰Ì ¿fl÷Î_ CÎH΢ ‹˘À˘ »ı, »÷Î_ ÷ıfiÌ CÎfi÷Î ±˘»Ì ˢ‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ?

Q. ÀÌ.‰Ì.fiÎ ¿Î›˝ø‹˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚÷Î ‰Î≥SÕ ·Î≥ŒfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ @›Îflı¿ ’˘Àı˝⁄· ±ıLÀıfiÎ ’¿ÕÌfiı ÷ı‹… ¿Îfi ’fl ËıÕŒ˘fi ’ËıflÌfiı ÂÌ ‹ÎÏË÷Ì ±ı¿ÃÌ ¿fl÷Πˢ› »ı?

Q. ‰Î˜SÀı…fiÌ Á_iÎÎ V »ı ±fiı flıÏ{VÀLÁfiÌ Á_iÎÎ ’HÎ ÷ıfiÎ À>_¿ÎZÎflÌ ·ı⁄· ÷flÌ¿ı R »ı, ÷˘ ¿flLÀfiÌ Á_iÎÎ I ¿ı‹ ?

ω…› ±ı‹. ‹Ëı÷Î, flÎ…¿˘À

fiflı ±ı‹. ‹¿‰ÎHÎÎ, ‰Õ˘ÿflÎ; fi›fi, µ‹ı ÷◊Î ∞÷ıLƒ «˙‘flÌ, ÿo÷ırfl, ‰Õ˘ÿflÎ

A. ±ıLÀıfiÎ Ωı ÀıϷω{fifiÌ yagi …ı‰Ì ÁÏ‚›ÎÿÎfl ˢ› ÷˘ ΩHΉ_ ¿ı ÏfiWHÎÎ÷˘ Àˇ ı Ï ¿o √ ‹ÎÀı ±‹ ¿ ’˛ Î HÎÌfiı ±√ε

ω…› ‰CÎÎÏÁ›Î, ⁄Î’fi√fl, ±‹ÿΉÎÿ

A. ÁÒ›˝‹Î‚ÎfiÎ …L‹ ‰¬÷ı ¤Îflı ÷k‰˘fi˘ ÁÒ›˝ ÷flŒ ¤flΉ˘ ◊›˘, ±ıÀ·ı Ïfi¿À‰÷a √˛Ë ⁄‘ ’˛I›ı¿ CÎfi ‹ÌÀflı ÁflıflΠ5,430 Ï¿·˘√˛Î‹ …ıÀ·Î ‰…fifi˘ ⁄L›˘. ÂøfiÌ ±fiı M≤J‰ÌfiÌ CÎfi÷Î ’HÎ ±fiø‹ı 5,240 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ±fiı 5,515 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ‹Î÷⁄fl ±Î_¿Õı ’ˢӫÌ, ’fl_÷ √v ±fiı ÂÏfi

A. ≥LÁıÀ ÏÁÏfl{fiÎ ¿<· 9 ÁıÀı·Î≥À »ı. µ’flÎ_÷ ¿ÎÀ˘˝ÁÀı ±fiı Ëı‹ÁıÀ ‘˛‰ Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ »ı. ±Î ÏÁ‰Î› 6 ÁıÀı·Î≥À Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√fiÌ f≤_¬·ÎfiÎ »ı. ωrfi_ Á˙◊Ì ‹˘À<_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ fiıÀ‰¿Û ¤Îfl÷fi_ »ı. ±‹ıÏfl¿Î ’HÎ ±ı ⁄Î⁄÷‹Î_ ¤Îfl÷fiÌ ⁄fl˘⁄flÌ ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ≥Áfl˘fiÎ Á_¢‘¿˘ Ëη ⁄ÌΩ ÁÎ÷ µ’√˛Ë˘ ⁄fiÎ‰Ì flèÎÎ »ı.

’ËıflΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î Ï‹Ïfi ÀˇÎLÁ‹ÌÀflfiÎ_ flıÏÕ±˘ ÏÁBfi·˘ {Ì·Ì flèÎÎ »ı. flıÏÕ±˘ ‹˘Ω_fiı ⁄ÿ·ı ±Ï÷ ‹_ÿ ±‰Î…fiÎ_ ‹˘Ω_ √˛ Ë HÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ı ± ˘ fiÎfiÎ ¿ÿfiÌ ’ıflÎ⁄˘Ï·¿ ÏÕ ±ıLÀıfiÎ ‰Î’flı »ı.

A. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı Current ‹ÎÀı Á_iÎÎw’ı ‰Î’flÌ Â¿Î÷Î C fi_ 1600 fiÎ ±flÁ΋Î_ ›fl˘’Ì Á_¢‘¿˘±ı ’˛¿ÎÂfi˘ ‰ı√ ÁÒ«‰‰Î ‹ÎÀı “⁄Ò Ï ¿o √ ” ¿flÌ fiÎA› _ Ë÷ _ . ‰ı √ ±ÁΑÎflHΠˢ‰Îfiı ·Ì‘ı Swiftness ±ı‰˘ ‹÷·⁄ ‘flΉ÷Î ·ıÏÀfi ÂOÿ Celeritas fi˘ ÷ı‹HÎı ±Î‘Îfl ·Ì‘˘ Ë÷˘. ¿flLÀfiÌ ÷̉˛÷Î/Intensity ÿÂν‰‰Î ‹ÎÀı I ’Á_ÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘.

Q. ±Î’HÎΠω‹Îfi‰ÎË¿ …ËÎ… “ωflÎÀ”fiı ¿›Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ‰Õı ÁF… ¿flΛ_ »ı ? flοı ‰CÎÎÏÁ›Î, ›˘√ı ¤ıÁÎÏHΛΠ±fiı Ï‹h΢, ¤ıÁÎHÎ

Q. ¤Ò÷¿Î‚fiÌ …ı‹ Â_ Ë∞ ’HÎ ‘fl÷ÌfiÎ ¤ÒV÷flÌ› ’˘’ÕÎ ·Î‰Î ’fl Áfl¿Ì flèÎÎ »ı? ∞iÎı ÁÌ. ’_«Î·, fi‰ÁÎflÌ

…ı‰Î ÿÒflfiÎ √˛Ë˘ ‹A›I‰ı Ë‚‰Î_ ‰Î›÷k‰˘ ‰Õı … ⁄L›Î. ±Î ¿ÎflHÎÁfl √v ’˛I›ı¿ CÎfi ‹ÌÀflı 1,330 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ »ı, F›Îflı ÂÏfifiÌ CÎfi÷Î ÷˘ ‹Î_Õ 960 Ï¿·˘√˛Î‹ »ı.

Q. ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÎ fi_⁄fl˘ Ëo‹ıÂÎ 9 fiÎ ±_¿ ÁÎ◊ı ¿ı‹ Âw ◊Λ »ı ? rı÷Î √œ‰Ì, ¤Î_Õ<’, ‹_⁄≥; ’˛ÿÌ’ fiÎHÎΉÀÌ, ±‹ÿΉÎÿ

A. ωω‘ ¬_Õ˘fiÎ ‘Ì‹Î V◊‚ÎL÷flfi˘ (±_√˛ı∞‹Î_ continetal drift ¿Ëı‰Î÷˘) ¤ÒV÷flÌ› ø‹ ±Î…ı ’HÎ «Î· »ı ±fiı ⁄ÌΩ_ ·Î¬˘ ‰Ê˝ Á‘Ì «Î· flËı‰Îfi˘ »ı. ±ÎÏ¡¿Î ÷◊Î ±ıÏ›Π’Ò‰˝ ÷flŒ ±fiı ⁄ı› ±‹ıÏfl¿Ì ¬_Õ˘ ’Ïç‹ ÷flŒ Áfl¿ı »ı. V’ÌÕ Ωı ¿ı ‰Ê˝fiÎ 10 Áı„LÀ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ ‰‘ fi◊Ì.

Q. ±_÷ÏflZ΋Î_ Ëη ¤Îfl÷fiÎ ¿ıÀ·Î µ’√˛Ë˘ ¿Î›˝fl÷˚ »ı ? ¿S’ı ¿Î·Î‰Ï՛Π±fiı Ï‹h΢, ±Ï·›Î ⁄ÎÕÎ; ¤fl÷ ›Îÿ‰

A. ±Î’HÎı I›Î_ 1 ‰Õı Âw ◊÷Î fi_⁄fl˘ ±√I›fiÌ Áı‰Î±˘ ‹ÎÀı ±fiı 0 ÁÎ◊ı “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

±fiı Ï‹h΢, «˘fl‰ÎÕ, Ï…. …^fiÎ√œ; flËÌ‹ ±ı. O·˘«, ≥¿⁄η ∞. ¬·ÌŒÎ, ¿ÎÃÌ; fiıË· √Ï·›Î‰Î·Î, Áfl÷

A. “ωflÎÀ” ‹Ò‚ Ï⁄˛ÏÀ …ËÎ… »ı, ±ıÀ·ı Ï⁄˛ÀfifiÎ_ ÁÌ¿ıÀ/seacat fi΋fiÎ_ ±ı„LÀ±˜fløÎŒ˚À Ï‹ÁÎ≥·˘ ÁÎ◊ı … ÷ı ¤Îfl÷Ì› fi˙¿Îÿ‚‹Î_ ΩıÕΛ_ »ı. Ï‹ÁÎ≥·˘fiÌ Á_A›Î ·√¤√ 40 …ıÀ·Ì »ı, …ı‹fiı «Îfl-«ÎflfiÎ_ {Ò ‹ ¬Î‰Î‚Î_ ⁄ı ·˘L«Á˝ ‹ÎflŒ÷ »˘ÕÌ Â¿Î› »ı. ÁÎÕÎ ’Î_« Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ flı L … ‘flΉ÷Î ÿflı¿ ÁÌ¿ıÀfi_ ‰…fi 68 Ï¿·˘√˛Î‹ »ı . ·_ ⁄ Î≥ 1.48 ‹ÌÀfl ±fiı {Õ’ ¿·Î¿fiÎ ±ÎÂflı 1,200 Ï¿·˘‹ÌÀfl.à 47

effztflif z[,fgff+ effzbffgff+gfl ;f]5fzLsjfH ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı⁄…ıÀfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ¿ÿΫ ’Ëı·Ì ‰Îfl ±ı‰_ ⁄L›_ »ı ¿ı F›Îflı ‰ÎÏWν¿ fiÎHÎÎ_¿Ì› ¬Î‘fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı flıS‰ı÷_hαı ’ıÁıL…fl Àˇıfi˘fiı ⁄ÿ·ı √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘ ’fl ‹˘À˘ ‹ÿÎfl flÎA›˘ ! ‹÷·⁄ ¿ı ’ıÁıL…fl¤ÎÕÎ_ ‰‘ÎflÌfiı ÿıÂfiÌ …fi÷Î ’fl ±ÎÏ◊˝¿ ⁄˘Ωı fiά‰Îfiı ⁄ÿ·ı Áfl¿Îflı ¬Î‘fi˘ ¤Îfl √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘ ’fl ·Îÿu˘ ±fiı fiÒflfiÌ ±Î‰¿ ¶ÎflÎ wÎ.5,000 ¿fl˘ÕfiÌ ±ı@VÀˇÎ ±Î‰¿ ¿flÌ ¬Î‘fiı Áfl¤fl ¿flÌ ÿı‰Îfi˘ ÏfiHν› ·Ì‘˘. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı ’ÎÁı ’˘HÎÎ hÎHÎ ·Î¬ …ıÀ·Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ »ı, …ı±Îı ‰WÎı˝ÿËÎÕı 66,80,00,000 ‹ıÏÀˇ¿ Àfi ‹Î·Á΋Îfifi_ ¤Îfl÷¤fl‹Î_ ‰Ëfi ¿flÌ fiÒfl’ıÀı wÎ. 36,490 ¿fl˘ÕfiÌ ±Î‰¿ ¿flÎ‰Ì ±Î’ı »ı. ¤Îfl÷fiÎ ±◊˝÷_h΋Î_ ÷ı‹fi˘ ¿ıÀ·˘ ‹˘À˘ ŒÎ‚˘--±fiı »÷Î_ ÷ı‹fiΠωÂı Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁ Â_ ΩHÎı »ı ? ΩHΉΠ…ı‰_ CÎb_ ⁄‘_ »ı. ±ËŸ “Á’fl„@‰{”fiÎ ⁄ËÎfiı ΩH΢ …flÎ ±fiı …\±˘ ¿ı ’˛◊‹ fi…flı ¬Î⁄˘Ï«›Î …ı‰Î ÿı¬Î÷ΠωWΛfiı “ÁŒÎflÌ” ¿ı‰˘ Á‹ƒ …ı‰˘ √Ëfi ⁄fiÎ‰Ì ÿı »ı !

∂÷Îw Àˇıfi˘fiÎ_ fiyÌ ¿flΛı·Î_ 2952 flÎ…‘ÎfiÌ ±ı@Á’˛Á ı , 2916 ±Îl‹ ±ı@Á’˛Á ı , 7022 ÿÏZÎHÎ ±ı@Á’˛ıÁ, 2474 Á‰˘˝ÿ› ±ı@Á’˛ıÁ ‰√ıflı fi΋˘ ÷◊Î fi_⁄fl˘ ¿ÿÌ ⁄ÿ·Î÷Î_ fi◊Ì, F›Îflı √ÒÕ˚{ Àˇıfifi˘ ·√¤√ ÿflı¿ ’˛‰ÎÁ ±√ε ¿fl÷Î_ …\ÿÎ fi΋ ÷◊Î fi_⁄fl Ëı ›˘Ω› »ı--…ı‹ ¿ı ±Î…ı India 15 ÷flÌ¿ı fl‰ÎfiÎ ◊÷Ì ‹Î·√ÎÕÌ ⁄ÌΩ ÁM÷ÎËı ±ı … ‹¿Î‹ı fi‰˘ ’˛‰ÎÁ Âw ¿flı ±ı ‰¬÷ı ÷ıfiÌ ±˘‚¬

¬flÎ_fiÌ fl«fiÎ ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ »ı. Áfl¬Ì ˢ› I›Î_ ’HÎ ±‹¿ ‹Î· ’Òfl÷_ ±fi΋÷ fl¬Î›ı·_ ¤Îfl¬Îfi_ ⁄ÌΩ ‹Î·fiÌ ËıflŒıfl ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ Ë÷_. Á˙◊Ì ‹Ëk‰’ÒHν ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ¿ÿΫ ¬Ïfi… ÷ı· ±fiı fiı«fl· √ıÁ …ı‰Ì ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢fiÎ_ √HÎΛ, …ı‹fiÌ √ÒÕ˚{ Àˇıfi‹Î_ ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î_ ⁄ı ‰ı√fi˘ ÷tfi ¬Î·Ì (@›Îflı¿ ‹ÎhÎ ’ÎHÎÌ ¤flı·Î_) ˢ› »ı. ±Î ‰ı√fi˘fiı √ÒÕ˚{ Àˇıfi‹Î_ Á΋ı· ¿fl‰Î ’λ‚fi˘ Ëı÷ ¢ ?à

Photo : Alok Patel. IRFC

¤Îfl¬ÎfiÎ_ CÎHÎÌ Ω÷fiÎ_ ˢ› »ı, ±ıÀ·ı …ı ÷ı ’˛¿Îfl ‹…⁄ ÷ı‹fiı …\ÿÎ_ ÷Îfl‰Ì ±fiı ø‹ÎfiÁÎfl √˘Ã‰Ì ±Î¬Ì √ÒÕ˚Á Àˇıfi fl«‰Ì ±ı ¤Îflı ‹Î◊ο>Àfi_ ÷ı‹… Á‹› ‹Î√Ì ·ı÷_ ¿Î‹ »ı. ±Î ¿Î‹ F›Î_ ËÎ◊ ‘flΛ ±ı …B›Îfiı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ ¿Ëı »ı. ¤Îfl÷‹Î_ ·√¤√ 300 ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ »ı. Á˙◊Ì ‹˘À<_ ¿›_ ?à

Zebra 26

ˢ› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı. ±Î Ω÷fiÎ_ ·ı⁄·˘ ÂıfiÎ ±Î‘Îflı fiyÌ ◊Λ »ı ?à ±Î’HÎı I›Î_ ’ıÁıL…fl˘ ‹ÎÀıfiÌ …ı Àˇıfi˘ ‹ı·Î flÎ÷Î fiÏË, ’HÎ ¤ÒflÎ fl_√fiÌ »ı ÷ı ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿fiı ⁄ÿ·ı ±˜fl ⁄˛ı¿ ‰Õı ÁF… ˢ‰Îfi_ Á‹∞ ·ıΩı. ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿‹Î_ ÀˇıfifiÎ_ ’ˆÕÎ_fiÌ Ï¿fiÎfḻı ⁄˛ı¿ ÂÒ ›Îfiı ¿ı ÿ|˘ ¤ŸÁÌ ÿı‰Î ‹ÎÀı ÂÒL›Î‰¿ÎÂfi˘ ±Î‘Îfl ·ı‰Î› »ı, F›Îflı ±˜fl ⁄˛ı¿‹Î_ ±ı ¿Î‹ Á_¿˘«Î›ı·Ì ˉÎ/compressed air ¿flı »ı. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı ’ıÁıL…fl ÕO⁄ÎfiÌ …ı‹ ¤Îfl¬ÎfiÎ_‹Î_ ’HÎ ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿fiÎ V◊Îfiı ±˜fl ⁄˛ı¿ √˘Ã‰Ì flËÌ »ı. ±Î ¤Îfl¬ÎfiÎ_fiı ’Ëı·Ì … fi…flı ±˘‚¬Î‰Ì ÿı÷˘ fl_√ ¿›˘ ? ‹Îfi˘ ¿ı fi ‹Îfi˘, ’HÎ ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı±ı ωω‘ Ï¿Á‹fiÎ ‹Î·fiÌ ËıflŒıfl ‹ÎÀı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ·√¤√ 100 Ω÷fiÎ_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ‰√a¿Ú÷ ¿›Î* »ı. CÎHÎÎ_ 60

fiÌ«ıfiÎ Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ⁄÷Ήı·_ ÀıL¿fl ‰ı√fi ÿÒ‘fi_ »ı. ’ÎçflÎ≥{˚Õ ÃoÕ<_ ÿÒ‘ ÷ı‹Î_ ¿·Î¿˘ Á‘Ì 40 Áı„S›ÁfiÎ ±ı¿‘ÎflÎ ÷Î’‹Îfiı …‚‰Î› ±ı ‹ÎÀı VÀı≥fi·ıÁ VÀÌ·fiÌ ÀÎ_¿ÌfiÎ_ ⁄ı ’Õ ‰E«ı ≥LV›·ıÂfi ¿flı·_ »ı, ±ıÀ·ı flıÏ¡…flıÂfifiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËÌ fi◊Ì. ±Î Ω÷fiÎ_ Ï‹S¿ Photo : Pavan Kumar. IRFC

ÀıL¿fl˘ ⁄οÌfiÎ_ ‰ı√fi˘ ¿fl÷Î_ ⁄Ì∞ flÌ÷ı ’HÎ …\ÿÎ_ ’Õı »ı. ¿≥ flÌ÷ı ?à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

;f]5fzLsjfH

¤Îfl÷Ì› flı S ‰ı fi Î_ ±ÎÂflı 2,80,000 ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ± ı 2005 fiÎ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi 66,80,00,000 ‹ıÏÀˇ¿ Àfi ‹Î·fiÌ ËıflŒıfl ¿flÌ. ±·⁄kÎ, ⁄‘Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ flıS‰ıfiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ_ fi◊Ì. ÿÎ. ÷. ¿LÀı≥fifl ¿˘’˘˝flıÂfi ±Î˜Œ ≥„LÕ›Î/CONCOR fi΋fiÎ Áfl¿ÎflÌ Ïfi√‹ ’ÎÁı Œ@÷ Á’ÎÀ ÷Ï‚›_ ‘flΉ÷Î_ ±fiı Œ˚·ıÀ ¿Îfl

Photo : Sailesh Jasani. IRFC

÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î_ ËΩfl˘ ¬S·Î_ ‰ı√fi˘ »ı, …ı‹fiÎ ’fl ‹Î· ¤flı·Î_ ÁÌ·⁄_‘ ¿LÀı≥fiÁ˝ √˘Ã‰‰Îfi_ ¿Î‹ ⁄Ë ◊˘ÕÎ Á‹›‹Î_ ±ÎÀ˘’Ì Â¿Î› »ı. ¨ÀÕÎ/crane ‰Õı ¿LÀı≥fiÁ˝fiı µ÷ÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ’HÎ {Î{˘ Á‹› ·Î√÷˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı Àˇıfi ⁄ÌΩ ŒıflÎ ‹ÎÀı ‰Ëı·Ì ‹@÷ ◊Λ »ı. ¿LÀı≥fiflÎ≥{˚Õ ‹Î·fi˘ …J◊˘ Àfi‹Î_ fiÏË, ’fl_÷ TEU ‹Î_ ‹Î’‰Îfi˘ ‘Îfl˘ »ı. ’Ïfl‰ËfifiÌ ¤ÎÊ΋Î_ TEU ±ıÀ·ı Â_ ?à flıS‰ıfiÎ_ Àı„@fi¿· ’ÎÁÎ_‹Î_ …ı‹fiı Ïÿ·«V’Ì Ë˘› ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı …\ÿÌ „@‰{ ’˛V÷÷ »ı. ∂¤ı·Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı µ’ÎÕ÷Î ’Ëı·Î_ ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰fl ÷ıfiı ±ı¿Îÿ ‹ÌÀfl Á‘Ì Ïfl‰Á˝‹Î_ ·ı »ı. ±Î‹ ¿fl‰Î ’λ‚fi˘ Ëı÷ ¢ ?à ωω‘ Ω÷fiÎ_ ‰ı√fi˘fiı ±Î’HÎı I›Î_ ¿ıÏ’À· ·ıÀÁ˝‹Î_ À>_¿ÎZÎflÌ fi΋˘ ±’ΛΠ»ı, …ı‹fiÌ Á_A›Î 100 ¿fl÷Î_ ±˘»Ì fi◊Ì. ±ËŸ BOXN, BCNA ÷◊Î BOBRN ±ı‹ hÎHÎ …\ÿÌ fl«fiΉ΂Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_fiÌ ÷Á‰Ìfl˘ fl…^ ¿flÌ »ı. ±Î hÎHÎı›fiÎ_ fi΋˘‹Î_ ±Î‰÷Î ‹Ò‚ÎZÎfl˘fi˘ ±◊˝ ¢ ? …‰Î⁄ ¬⁄fl fi ˢ› ÷˘ ±iÎÎfifiı V‰Î¤Îω¿ √HÎΩı, ¿ı‹ ¿ı ÂOÿ˘ flıS‰ı¬Î÷ÎfiÎ ’ÎÏfl¤ÎÏÊ¿ ¿˘ÊfiÎ »ı.à

¤Îfl¬ÎfiÎfiÌ ⁄˘…‰Ëfi„@÷ ’ˆÕÎ_fiÌ ΩıÕÌÿÌà ÷ıfiÎ ’fl ±Î‰÷Î axle load ‹Î_ T›@÷ ◊Λ »ı, …ı Á΋ÎL› flÌ÷ı 22 ÀfifiÌ ±ÎÁ’ÎÁfi˘ ˢ› »ı. V‰Î¤Îω¿ »ı ¿ı ‰Ëfi ¿fl‰Î ‹ÎÀıfi˘ ⁄˘Ωı …ı‹ ‰‘ ÷ı‹ ±ı@Á·fiÌ Á_A›Î ’HÎ ‰‘Îflı ˢ‰Ì Ωı≥±ı. Á˙◊Ì ‰‘ ±ı@Á· ‘flΉ÷_ ¤Îfl¬Îfi_ ±Î’HÎı I›Î_ flıS‰ı ’ÎÁı fi◊Ì. ¿≥ ΩHÎÌ÷Ì ¿o’fi̱ı ÷ı ‰ÁÎT›_ »ı ?à ¤Îfl÷‹Î_ ÁflıflΠ√ÒÕ˚{ Àˇıfifi_ ‹Î· ÁÏË÷fi_ ‰…fi ·√¤√ 4,700 Àfi ˢ› »ı. ±Î Àˇıfifiı WDG-2 ’˛¿Îflfi_ ÕÌ{· ±ı„L…fi ¬ıÓ«ı ÷˘ Á‹÷‚ Àˇı¿ ’fl V’ÌÕfi˘ ±Î_¿ ¿·Î¿fiÎ 68 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’ˢӫÎՉ΋Î_ ÷ı fi ı ¬ÎVÁÌ 56 Ï‹ÏfiÀ ·Î√ı, ’HΠˉı WAG-9 (…‹H΢ Œ˘À˘) ¿Ëı ‰ Î÷Î_ ≥·ı „ @Àˇ ¿ ±ı „ L…fi˘ ⁄L›Î_ ’»Ì Àˇıfifi˘ ‰ı√ Œ@÷ 17 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ 100 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’ˢӫÎÕ‰˘ ±Â@› fi◊Ì. „@‰{ Ωı ¿ı ÁËı… …\ÿÌ ⁄Î⁄÷fiı ·√÷Ì »ı. ¤Îfl÷fiÌ Á˙◊Ì ‰…fiÿÎfl √ÒÕ˚{ Àˇıfifi˘ flı¿˘ÕÛ ¿ıÀ·Î Àfifi˘ »ı ?à ±‹¿ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ’fl ÷ı‹fi_ ‰…fi ±fiı ¿ı’ıÏÁÀÌ …ı‰Ì ±Î‰U›¿ ‹ÎÏË÷Ì ¤ı√Ì NOT TO BE LOOSE SHUNTED ±ı Ω÷fiÌ ÁÒ«fiÎ ‹˘ÀÎ ±ZÎflı ·¬ı·Ì ˢ› »ı. ‰‘ ¿flÌfiı ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢fiÎ_ ÀıL¿fl ‰ı√fi˘ ’fl Ωı‰Î ‹‚÷Ì ±ı ÁÒ«fiÎfi˘ ±◊˝ ¢ ?à ¤Îfl÷Ì› flıS‰ıfiÎ √ÒÕ˚{ ÀˇÎÏŒ¿ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î_ Freight Chief, CARTRAC Super Link, Con-Raj, Shalimar Special, CONTRACK ‰√ıflı fi΋˘ ‰E«ı ÂÌ ⁄Î⁄÷fi_ ÁÎQ› »ı ? ±ı … flÌ÷ı Ahmedabad Arrow ±ıÀ·ı Â_ ?à

BOXN

BCNA “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

BOBRN

61

;f]5fzLsjfH

hjffaff[ ωω‘ ’˛¿ÎflfiÎ_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ΩıÕÌfiı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ‹Î_ √ÏÃ÷ ¿flΛı·Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfi flÎÏhÎfiÎ 01—00 ‰ÎB›Î ’»ÌfiÎ ¿›Î ¿·Î¿ı ÷◊Î Ï‹ÏfiÀı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì ÷ıfiÎ ’fl ÷ıfi_ fi΋ ±fiı fi_⁄fl ±‰·_⁄ı »ı. ÏfiÏç÷ Á_iÎα˘ ‹…⁄ flÎ÷ı 12—00 ‰ÎB›Î ’»ÌfiÎ ÿflı¿ ±Î√Î‹Ì ¿·Î¿fiı ±fiø‹ı A, B, C, D... ‰√ıflı ±_√˛ı∞ ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ŒÎ‚‰Î›Î »ı. ±Î‹Î_ J ÷◊Î U fi˘ Á‹Î‰ı ¿flΛ˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ’˛I›ı¿ Ïÿ‰ÁfiÎ 24 ¿·Î¿˘ ‹ÎÀı 24 ‹Ò‚ÎZÎfl˘ À¿˘À¿ ±Î‰Ì flèÎÎ »ı. ±Î √HÎ÷fḻı India 15 fi˘ ‹÷·⁄ ±ı ¿ı √ÒÕ˚{ Àˇıfi Á‰Îflı 9—15 ‰ÎB›ı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì, ¿ı‹ ¿ı ±ÎSŒ⁄ıÀfiÎ ø‹ ±fiÁÎfl I ‹Ò‚ÎZÎfl ÁÎ◊ı 9—00 fiÎ Á‹›fi˘ ‹ı‚ ⁄ıÁ »ı. Ï⁄·¿<· ±ı … flÌ÷ı ‹K›flÎÏhÎfiÎ 12—00 ±fiı 01—00 ‰E«ı (¿Ë˘ ¿ı 24—26 fiÎ Á‹›ı) fiÌ¿‚÷Ì ‹Î·√ÎÕÌfiı Z ‹Ò‚ÎZÎfl◊Ì Âw ◊÷_ Zebra 26 ·ı⁄· ±Î’Ì Â¿Î› »ı. flıS‰ı¬Î÷αı √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÎ fi_⁄fl ±_√ı Á‹›fiı ±fi·ZÎÌ ÏfiÏç÷ ‘˘flHÎ flÎA›_ »ı, ’HÎ …ı ÷ı ‹Ò‚ÎZÎfl ÁÎ◊ı Âw ◊÷Î_ fi΋˘fi_ «˘yÁ Ï·VÀ ⁄fiÎT›_ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı Àˇıfifi_ fi΋ Zebra fiı ⁄ÿ·ı Zimbabwe ˢ› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı. ¤Îfl¬Îfi_ ±Î»Î ·Ì·Î fl_√fi_ ˢ› ÷˘ fiyÌ Á‹…‰_ ¿ı ÷ı‹Î_ ±˜fl ⁄˛ı¿ »ı. ±Î‹ »÷Î_ …^fiÎ ‹˘Õı·fiÎ_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ Ë∞ ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿ ‰Õı ¿Î‹ «·Î‰ı »ı. ±Î …^fi‰ÎHÎÌ T›‰V◊ÎfiÎ ⁄ı ‹˘ÀÎ √ıflŒÎ›ÿÎ »ı. ’Ëı·˘ ±ı ¿ı ’ˆÕÎ_ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ÁF…Õ flÌ÷ı ’¿ÕÎ÷Î_ fi◊Ì, ‹ÎÀı Õ⁄· ’Ì‚Ì ·Î≥Àfi_ ‹ÎhÎ K›ÎfiÎ¿Ê˝¿ ÏÁBfi·/ attention signal ÿı¬Î› ¿ı ÷fl÷ ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰flı ⁄˛ı¿ ‹Îfl‰Îfi_ Âw ¿flÌ ÿı‰_ ’Õı »ı. ±˜fl ⁄˛ı¿ ‘flΉ÷Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfifi˘ ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰fl ‹ÎL› Ãflı·Ì ‹Ëk΋ V’ÌÕı K›ÎfiÎ¿Ê˝¿ ÏÁBfi·fiı ‰ÀÎ‰Ì »ı¿ «ı÷‰HÎÌfiÎ ÏÁBfi·ı ⁄˛ı¿ ‹Îfl‰Îfi_ Âw ¿flÌ Â¿ı »ı. ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿fi˘ ⁄ÌΩı √ıfl·Î¤ ±ı ¿ı ±ı„L…fi ⁄ÿ·÷Ì ‰¬÷ı ÂÒ L ›Î‰¿ÎÂfiΠˢ{ ’Î≥’fiı »^À˘ ’ÎÕÌ ÿı‰Î› I›Îflı ±Î‰U›¿÷Î fi 62

ˢ‰Î »÷Î_ ÿflı¿ ¤Îfl¬ÎfiÎfi˘ ⁄˛ı¿ ÂÒ ’ˆÕÎ_ ÁÎ◊ı ¤ÌÕΛΠ‰√fl flËı÷˘ fi◊Ì. flıS‰ıfiÎ ¿‹˝«Îfḻı ÿflı¿ ¤Îfl¬ÎfiÎ fiÌ«ıfi˘ ±_¿˘Õ˘ ¬ıÓ«Ì ⁄˛ı¿fiı Ïfl·Ì{ ¿fl‰Ì ’Õı »ı. ±Î …ŒÎ ±˜fl ⁄˛ı¿‹Î_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ˉÎfi_ ±Î_÷Ïfl¿ ÿ⁄ÎHÎ Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ‰ÎS‰fiÌ T›‰V◊Î »ı. ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢ ±I›_÷ F‰·fiÂÌ· »ı, ‹ÎÀı ±¿V‹Î÷ ‰¬÷ı ÷ı‹fiÎ_ ‰ı√fi˘fiı Ï‹Ïfi‹‹ ±ÎCÎÎ÷ ‰fl÷Λ ±ı Ëı÷Áfl Á˙ ’Ëı·Î_ ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ’ÎHÎÌfi_ ÀıL¿fl ‰ı√fi ±√fl ÷˘ ¬Î·Ì ‰ı√fi ΩıՉ΋Î_ ±Î‰ı »ı. ±ı„L…fi ’»Ì ÷fl÷fiÎ V◊Îfiı √˘Ã‰Î›ı·Î ¤Îfl¬ÎfiÎfiÌ (±fiı ’ıÁıL…fl ¿˘«fiÌ ’HÎ) „V◊Ï÷ ±I›_÷ fiÎ…^¿ ˢ› »ı. ±Î‹fiıÁ΋fiıfiÌ Àyfl ◊Λ I›Îflı ±ı„L…fifi˘ ΩıflÿÎfl ⁄ı¿‰ÕÛ ‘y˘ ’˛◊‹ ±ı ‰ı√fiı ÁËı‰Îfi˘ ◊Λ ±fiı ⁄Ì∞ ÷flŒ ’λ‚fiÎ_ ⁄‘Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_fi˘ Œ˘fl‰ÕÛ ‰ı√‹Îfi/momentum ÷ıfiı ¤ŸÁÌ fiάı, ‹ÎÀı ±ı ‰ı√fi ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢fi_ ÷˘ ¿ÿÎÏ’ fi ˢ‰_ Photo : Alok Patel. IRFC

Ωı≥±ı. ’ÎHÎÌ ¤flı·_ ±√fl ÷˘ ¬Î·Ì ‰ı√fi ±ÎCÎÎ÷ {Ì·Ì ·ı÷Î ⁄Œfl ÷flÌ¿ı ±√I›fi_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰ı »ı. ±Î Ω÷fi_ ⁄Ì…\_ ‰ı√fi √ÒÕ˚{ Àˇıfi‹Î_ »ıS·Î (’HÎ √ÎÕÛfiÎ ÕO⁄ÎfiÌ ’Ëı·Î_fiÎ) fi_⁄flı ˢ› »ı. µkÎfl ’˛ÿıÂfiÎ ‹√·ÁflÎ≥fi_, F›Î_ fl˘…fiÎ_ ±ÎÂflı 6,000 ‰ı√fi˘fiı «·¿«·Îb_ fl‹ÎÕÌ ÷ı‹fiÌ Á‰ÎÁ˘ ¿fl÷Î_ ‰‘ Àˇıfi˘ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±ıÏ›Îfi_ ’HÎ ÷ı Á˙◊Ì Ï‰Â΂ ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ »ı. ±Î…¿Î· ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı Á‹Îfi ’˛¿ÎflfiÎ_ ‰ı√fi˘fiÌ Àˇıfi˘ ÿ˘ÕΉ‰Î ’fl ¤Îfl ‹Ò¿Ì flËÌ »ı. ±Î Àˇıfi˘fiÌ ·_√Îflfiı »Î‰Îflı ÷˘Õ‰ÎfiÌ ±fiı …\ÿÌ flÌ÷ı ŒflÌ ΩıÕ‰ÎfiÌ ·‹HÎÎ_¿>À flËı÷Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı flıS‰ı¬Î÷_ CÎHÎÎ_ ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛfiı ⁄_‘ ¿fl‰Î ‹Î_Õu_ »ı. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı±ı Ï‹S¿ ÀıL¿fl˘fiı √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÎ_ ‰ı√fi˘fiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ‹Ò@›Î_ fi◊Ì. ±√˛Ì‹÷ÎfiÎ ø‹‹Î_ ÷ı‹fiı ’ıÁıL…fl ¿˘«fiÎ Á‹¿ZÎ √H›Î_ »ı, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı ⁄ÿ·ı ±ı@Á’˛ıÁ Àˇıfi ÁÎ◊ı ΩıՉ΋Î_ ±Î‰ı »ı. Ï‹S¿ ÀıL¿fl˘fi_ ‹Î‚¬_ ’HÎ ±ı flÌ÷ı CÎՉ΋Î_ ±ÎT›_ »ı ¿ı ¿·Î¿fiÎ 110 Ï¿.‹Ì. Á‘ÌfiÌ {Õ’ ÷ı‹fiı ±Î¿flÌ fi ’Õı, F›Îflı ⁄ÌΩ_ ‰ı√fi˘ ±ıÀ·Ì V’ÌÕ ¬‹Ì ¿÷Î_ fi◊Ì. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

;f]5fzLsjfH

⁄‘Î_ ¿LÀı≥fiÁ˝ Áfl¬Î_ ¿ÿfiÎ_ ˢ÷Î_ fi◊Ì. ±Î’HÎı I›Î_ 20 ŒÌÀ ·Î_⁄Î_ ¿LÀı≥fiÁ˝ ‰’flΛ »ı, F›Îflı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› VÀÎLÕÕÛfiÎ_ ¿LÀı≥fiÁ˝ 40 ŒÌÀfiÎ_ ±fiı 45 ŒÌÀfiÎ_ ˢ› »ı ±fiı ISO VÀÎLÕÕÛ ’˛‹ÎHÎıfi_ ‹Î’ 20 ŒÌÀ »ı. ±Î ÷ŒÎ‰÷˘ Ωı÷Î_ ¿LÀı≥fiÁ˝fiÌ Á_A›Î fi_√‹Î_ √HΉÎfi˘ ‹÷·⁄ fiÏË, ‹ÎÀı Twenty feet Equivalent Units/TEU fiÎ ±ı¿‹ ‹…⁄ ÷ı‹fiÌ ¿<· ◊÷Ì ·_⁄Î≥fiı 20 ‰Õı ¤Î√Ìfiı fi_√fi˘ ±Î_¿Õ˘ ÷Îfl‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. Àˇıfi ’λ‚ ÷flŒ ¬Áı I›Îflı ¿’Ï·_√ œÌ·Î_ ’Õı »ı. ·«ı »ı. ±ı„L…fi I›Îfl ⁄Îÿ ’˛‰ÎÁ Âw ¿fl‰Î ±Î√‚ ‘’ı ±ı Á‹›ı ±¿ı¿ ¤Îfl¬Îfi_ ‰ÎflÎŒfl÷Ì … √Ï÷‹Î_ ±Î‰ı, ‹ÎÀı ±ı„L…fiı ËΩfl˘ ÀfifiÌ ±Î¬Ì Àˇıfifiı Á΋ÀÌ ¬ıÓ«‰ÎfiÌ ◊÷Ì fi◊Ì ±fiı ÷ıfiÎ_ ’ˆÕÎ_ V·Ì’ ‹Îfl÷Î_ fi◊Ì. ¤Îfl¬ÎfiÎfiı ±’Î÷Ì Á_iÎ΋Î_ ÿflı¿ ‹Ò‚ÎZÎflfi˘ ±‹¿ «˘yÁ ±◊˝ ◊Λ »ı. ±◊˝’ÒHν ‹ÎÏË÷Ìfi˘ «˘yÁ ø‹ ’HÎ Ω‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ’˛◊‹ ‹Ò‚ÎZÎfl ⁄˛˘Õ√ı…/B, ‹ÌÀfl √ı…/M ±√fl ÷˘ fiıfl˘ √ı…/N ÿÂν‰ı »ı. ⁄ÌΩı ‹Ò‚ÎZÎfl ¤Îfl¬ÎfiÎfiÎ ’˛¿Îflfi˘ ÁÒ«¿ »ı, …ı‹Î_ O = Open wagon, X = Centre and side discharge (‹Î· ¬Î·Ì ¿fl‰ÎfiÎ_ ⁄ο˘flÎ_ ¿ı ÿfl‰ÎΩ), C = Covered wagon ‰√ıflı ±◊˘˝ ⁄ıÁÎՉ΋Î_ ±ÎT›Î »ı. hÎÌΩı ‹Ò ‚ ÎZÎfl C =

‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ±ı ¤Îfl¬Îfi_ 37.81 ‹ÌÀfl (124 ŒÌÀ) ·Î_⁄_ »ı. ±Î ÏÁ‰Î› 18 ±ı@Á·fi_ ’HÎ ‰ı√fi BHEL ’ÎÁı »ı.

1998 ‹Î_ WAM-4 ’˛¿Îflfi_ flıS‰ı ±ı„L…fi (…‹H΢ Œ˘À˘) √ÎÏ{›Î⁄Îÿ ¬Î÷ı 9,000 ÀfifiÌ √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı ¬ıÓ«Ì ’˛‰ÎÁı fiÌ¿Y›_ Ë÷_ ±fiı ÷ı ’Ëı·Î_ ¿˘·ÁÎ ¤flı·Ì fiıÂfi· ◊‹˝· ’Ήfl ¿˘’˘˝flıÂfifiÌ 1 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfiı Ï⁄ËÎflfiÎ ‘fi⁄Îÿ◊Ì ÿÎÿflÌfiΠωz÷‹◊¿ Á‘Ì ’˛‰ÎÁ ¿›˘˝ Ë÷˘. ±ı¿ flıS‰ı Àˇı¿ ’flfiÎ ‰ı√fifiı ⁄ÌΩ flıS‰ı Àˇı¿ ’fl «ÕΉ‰ÎfiÎ ¿Î›˝fiı „LÀo√ ¿Ëı »ı. ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ‹Î_ ±ı ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷_ ±ı„L…fi ÿflı¿ ‰ı√fifi_ Ëo‹ıÂÎ_ loose shunting ¿flı »ı--±ıÀ·ı ¿ı ‰ı√fifiı ¿’Ï·_√ ‰Õı ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ΩıՉ΋Î_ ±Î‰÷_ fi◊Ì. ±ı„L…fi ÷ıfiı ›˘B› ’˛‹ÎH΋Î_ ‘y˘ ±Î’Ìfiı fi‰Ì fl«Î÷Ì √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÎ ÁÎ≥ÏÕo√ ÷flŒ Áfl¿÷_ ¿flÌ ÿı »ı ±◊‰Î ÷˘ @›Îflı¿ (fiÌ«ıfiÌ ±Î¿ÚÏ÷‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄) ¬Ò_‘/hump …ı‰Ì Àı¿fl΂ …B›Î Á‘Ì ’ ±Î’Ì ⁄Ì∞ ÷flŒfiÎ œ˘‚Ήı ÿÕ÷_ ¿flı »ı. ±Î Ω÷fiÎ loose shunting ‰¬÷ı V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ‰ı√fi ÷ıfiÎ ‰ı√‹Îfifi_ ‹Î›* ÁÎ≥ÏÕo√

Centre coupling ±fiı R = Screw coupling fiÌ …ı ‹

¿’Ï·_√fiÎ ’˛¿Îfl ‹ÎÀı »ı, F›Îflı «˘◊Î ‹Ò‚ÎZÎflfi˘ ±◊˝ N = Air (L›Ò‹ıÏÀ¿) ⁄˛ı¿ ◊Λ »ı. ±Î ‘˘flHÎ ÿflı¿ ¿ıÁ‹Î_ …‚‰Î÷_ fi◊Ì. ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ ¬ÎÏÁ›÷˘ ‘flΉ÷Î ¤Îfl¬ÎfiÎfiı ‰‘ ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ’HÎ ±ıfiΛ÷ ¿flΛ »ı--…ı‹ ¿ı BOBRN ±ıÀ·ı Broad √ı…fi_ Open ‰ı√fi, …ı ’˘÷Îfi_ ÷Ï‚›_/Bottom ¬˘·Ì {Õ’¤ıfl/ Rapidly ‹Î· ÏÕV«Î…˝ ¿flÌ fiάı »ı.

’flfiÌ Àˇıfi ÁÎ◊ı ±◊ÕΛ, ’fl_÷ ‰ı√fi Ωı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fi_, ÁSŒuÏfl¿ ±ıÏÁÕfi_, fiı«fl· √ıÁfi_ ¿ı ’»Ì ±ı‹˘Ïfi›Î …ı‰Î ⁄ÌΩ Ωı¬‹Ì ’ÿÎ◊˝fi_ ˢ› ÷˘ Àyflfi˘ ±ÎCÎÎ÷ ¿ÿΫ ±Î’ÏkÎ ¬ÕÌ ¿flÌ ÿı. œÎ_¿HÎÎfiÎ Ï‹Ω√flÎ œÌ·Î ’ÕÌ …÷Î_ ·Ì¿ı… ◊Λ ±◊‰Î CÎÊ˝HÎfiı ·Ì‘ı ÷Hά˘ {fl÷Î_ ±Î√ ’HÎ ·Î√ı, ‹ÎÀı ±Î‰Î ‰ı√fifiı Ëo‹ıÂÎ_ ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ΩıÕuÎ ⁄Îÿ Ë‚‰ı flËÌ Àˇıfi Á‘Ì ’ˢӫÎÕΛ »ı.

¤Îfl÷ Ëı ‰ Ì ≥·ı „ @Àˇ ¿ · Ï·Ï‹Àı Õ / BHEL ’ÎÁı ÏhÎÏ«fiÎ’S·Ì ¬Î÷ı ¿Î‰ıflÌ fi΋fi_ 24 ±ı@Á·fi_ …⁄fl…V÷ ¤Îfl¬Îfi_ »ı. ωz÷‹◊¿˘ ‹ÎÀı ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î_ 220 Àfi Á‘Ìfi_ ‰…fi ‘flΉ÷Î_ À⁄ν≥fifiÌ ±fiı ÀˇÎLÁŒ˘‹˝Á˝fiÌ ËıflŒıfl

±√ε ‰HνT›_ ÷ı‹ ±Î’HÎı I›Î_ ÿflı¿ √ÒÕ˚{ Àˇıfifi_ fi΋ ÷◊Î fi_⁄fl ÷ı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›ÎfiÎ Á‹› ±fiÁÎfl fiyÌ ◊Λ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ¿ıÀ·Ì¿ ωÏÂWÀ √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘fiı ’‹ı˝fiLÀ ‘˘flHÎı ωÏÂWÀ fi΋˘ ±’ΛÎ_ »ı. ‹⁄ _ ≥fiÎ ‰ÎÕÌ⁄_ÿfl◊Ì ¿˘·¿Î÷ÎfiÎ ÂÎÏ·‹Îfl Á‘Ì ÿ˘Õ÷Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfi Shalimar special ¿Ëı‰Î› »ı, Ahmedabad Arrow ‹_⁄≥-±‹ÿΉÎÿ ‰E«ı ¬ı’ ¿flı »ı, ¿LÀı≥fifl flÎ…‘ÎfiÌfi_ À>_¿<_ fi΋ Con-Raj »ı, ÷˘ ‹ÎvÏ÷ …ı‰Ì ‹˘Àfl˘fiÌ ËıflŒıfl ¿fl÷Ì Õ⁄· Õı¿fl √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı CARTRAC ¿Ëı »ı. À>_¿‹Î_, ⁄‘Î_ fi΋˘ V’ıU›· √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘fiÎ_ »ı.à

Photo : MSM Saifullah. IRFC

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

63

effztflif z[,fgff+ effzbffgff+gfl ;f]5fzLsjfH ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı⁄…ıÀfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ¿ÿΫ ’Ëı·Ì ‰Îfl ±ı‰_ ⁄L›_ »ı ¿ı F›Îflı ‰ÎÏWν¿ fiÎHÎÎ_¿Ì› ¬Î‘fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı flıS‰ı÷_hαı ’ıÁıL…fl Àˇıfi˘fiı ⁄ÿ·ı √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘ ’fl ‹˘À˘ ‹ÿÎfl flÎA›˘ ! ‹÷·⁄ ¿ı ’ıÁıL…fl¤ÎÕÎ_ ‰‘ÎflÌfiı ÿıÂfiÌ …fi÷Î ’fl ±ÎÏ◊˝¿ ⁄˘Ωı fiά‰Îfiı ⁄ÿ·ı Áfl¿Îflı ¬Î‘fi˘ ¤Îfl √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘ ’fl ·Îÿu˘ ±fiı fiÒflfiÌ ±Î‰¿ ¶ÎflÎ wÎ.5,000 ¿fl˘ÕfiÌ ±ı@VÀˇÎ ±Î‰¿ ¿flÌ ¬Î‘fiı Áfl¤fl ¿flÌ ÿı‰Îfi˘ ÏfiHν› ·Ì‘˘. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı ’ÎÁı ’˘HÎÎ hÎHÎ ·Î¬ …ıÀ·Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ »ı, …ı±Îı ‰WÎı˝ÿËÎÕı 66,80,00,000 ‹ıÏÀˇ¿ Àfi ‹Î·Á΋Îfifi_ ¤Îfl÷¤fl‹Î_ ‰Ëfi ¿flÌ fiÒfl’ıÀı wÎ. 36,490 ¿fl˘ÕfiÌ ±Î‰¿ ¿flÎ‰Ì ±Î’ı »ı. ¤Îfl÷fiÎ ±◊˝÷_h΋Î_ ÷ı‹fi˘ ¿ıÀ·˘ ‹˘À˘ ŒÎ‚˘--±fiı »÷Î_ ÷ı‹fiΠωÂı Á΋ÎL› ‹ÎHÎÁ Â_ ΩHÎı »ı ? ΩHΉΠ…ı‰_ CÎb_ ⁄‘_ »ı. ±ËŸ “Á’fl„@‰{”fiÎ ⁄ËÎfiı ΩH΢ …flÎ ±fiı …\±˘ ¿ı ’˛◊‹ fi…flı ¬Î⁄˘Ï«›Î …ı‰Î ÿı¬Î÷ΠωWΛfiı “ÁŒÎflÌ” ¿ı‰˘ Á‹ƒ …ı‰˘ √Ëfi ⁄fiÎ‰Ì ÿı »ı !

∂÷Îw Àˇıfi˘fiÎ_ fiyÌ ¿flΛı·Î_ 2952 flÎ…‘ÎfiÌ ±ı@Á’˛Á ı , 2916 ±Îl‹ ±ı@Á’˛Á ı , 7022 ÿÏZÎHÎ ±ı@Á’˛ıÁ, 2474 Á‰˘˝ÿ› ±ı@Á’˛ıÁ ‰√ıflı fi΋˘ ÷◊Î fi_⁄fl˘ ¿ÿÌ ⁄ÿ·Î÷Î_ fi◊Ì, F›Îflı √ÒÕ˚{ Àˇıfifi˘ ·√¤√ ÿflı¿ ’˛‰ÎÁ ±√ε ¿fl÷Î_ …\ÿÎ fi΋ ÷◊Î fi_⁄fl Ëı ›˘Ω› »ı--…ı‹ ¿ı ±Î…ı India 15 ÷flÌ¿ı fl‰ÎfiÎ ◊÷Ì ‹Î·√ÎÕÌ ⁄ÌΩ ÁM÷ÎËı ±ı … ‹¿Î‹ı fi‰˘ ’˛‰ÎÁ Âw ¿flı ±ı ‰¬÷ı ÷ıfiÌ ±˘‚¬

¬flÎ_fiÌ fl«fiÎ ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ »ı. Áfl¬Ì ˢ› I›Î_ ’HÎ ±‹¿ ‹Î· ’Òfl÷_ ±fi΋÷ fl¬Î›ı·_ ¤Îfl¬Îfi_ ⁄ÌΩ ‹Î·fiÌ ËıflŒıfl ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ Ë÷_. Á˙◊Ì ‹Ëk‰’ÒHν ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ¿ÿΫ ¬Ïfi… ÷ı· ±fiı fiı«fl· √ıÁ …ı‰Ì ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢fiÎ_ √HÎΛ, …ı‹fiÌ √ÒÕ˚{ Àˇıfi‹Î_ ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î_ ⁄ı ‰ı√fi˘ ÷tfi ¬Î·Ì (@›Îflı¿ ‹ÎhÎ ’ÎHÎÌ ¤flı·Î_) ˢ› »ı. ±Î ‰ı√fi˘fiı √ÒÕ˚{ Àˇıfi‹Î_ Á΋ı· ¿fl‰Î ’λ‚fi˘ Ëı÷ ¢ ?à

Photo : Alok Patel. IRFC

¤Îfl¬ÎfiÎ_ CÎHÎÌ Ω÷fiÎ_ ˢ› »ı, ±ıÀ·ı …ı ÷ı ’˛¿Îfl ‹…⁄ ÷ı‹fiı …\ÿÎ_ ÷Îfl‰Ì ±fiı ø‹ÎfiÁÎfl √˘Ã‰Ì ±Î¬Ì √ÒÕ˚Á Àˇıfi fl«‰Ì ±ı ¤Îflı ‹Î◊ο>Àfi_ ÷ı‹… Á‹› ‹Î√Ì ·ı÷_ ¿Î‹ »ı. ±Î ¿Î‹ F›Î_ ËÎ◊ ‘flΛ ±ı …B›Îfiı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ ¿Ëı »ı. ¤Îfl÷‹Î_ ·√¤√ 300 ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ »ı. Á˙◊Ì ‹˘À<_ ¿›_ ?à

Zebra 26

ˢ› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı. ±Î Ω÷fiÎ_ ·ı⁄·˘ ÂıfiÎ ±Î‘Îflı fiyÌ ◊Λ »ı ?à ±Î’HÎı I›Î_ ’ıÁıL…fl˘ ‹ÎÀıfiÌ …ı Àˇıfi˘ ‹ı·Î flÎ÷Î fiÏË, ’HÎ ¤ÒflÎ fl_√fiÌ »ı ÷ı ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿fiı ⁄ÿ·ı ±˜fl ⁄˛ı¿ ‰Õı ÁF… ˢ‰Îfi_ Á‹∞ ·ıΩı. ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿‹Î_ ÀˇıfifiÎ_ ’ˆÕÎ_fiÌ Ï¿fiÎfḻı ⁄˛ı¿ ÂÒ ›Îfiı ¿ı ÿ|˘ ¤ŸÁÌ ÿı‰Î ‹ÎÀı ÂÒL›Î‰¿ÎÂfi˘ ±Î‘Îfl ·ı‰Î› »ı, F›Îflı ±˜fl ⁄˛ı¿‹Î_ ±ı ¿Î‹ Á_¿˘«Î›ı·Ì ˉÎ/compressed air ¿flı »ı. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı ’ıÁıL…fl ÕO⁄ÎfiÌ …ı‹ ¤Îfl¬ÎfiÎ_‹Î_ ’HÎ ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿fiÎ V◊Îfiı ±˜fl ⁄˛ı¿ √˘Ã‰Ì flËÌ »ı. ±Î ¤Îfl¬ÎfiÎ_fiı ’Ëı·Ì … fi…flı ±˘‚¬Î‰Ì ÿı÷˘ fl_√ ¿›˘ ? ‹Îfi˘ ¿ı fi ‹Îfi˘, ’HÎ ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı±ı ωω‘ Ï¿Á‹fiÎ ‹Î·fiÌ ËıflŒıfl ‹ÎÀı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ·√¤√ 100 Ω÷fiÎ_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ‰√a¿Ú÷ ¿›Î* »ı. CÎHÎÎ_ 60

fiÌ«ıfiÎ Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ⁄÷Ήı·_ ÀıL¿fl ‰ı√fi ÿÒ‘fi_ »ı. ’ÎçflÎ≥{˚Õ ÃoÕ<_ ÿÒ‘ ÷ı‹Î_ ¿·Î¿˘ Á‘Ì 40 Áı„S›ÁfiÎ ±ı¿‘ÎflÎ ÷Î’‹Îfiı …‚‰Î› ±ı ‹ÎÀı VÀı≥fi·ıÁ VÀÌ·fiÌ ÀÎ_¿ÌfiÎ_ ⁄ı ’Õ ‰E«ı ≥LV›·ıÂfi ¿flı·_ »ı, ±ıÀ·ı flıÏ¡…flıÂfifiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËÌ fi◊Ì. ±Î Ω÷fiÎ_ Ï‹S¿ Photo : Pavan Kumar. IRFC

ÀıL¿fl˘ ⁄οÌfiÎ_ ‰ı√fi˘ ¿fl÷Î_ ⁄Ì∞ flÌ÷ı ’HÎ …\ÿÎ_ ’Õı »ı. ¿≥ flÌ÷ı ?à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

;f]5fzLsjfH

¤Îfl÷Ì› flı S ‰ı fi Î_ ±ÎÂflı 2,80,000 ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ± ı 2005 fiÎ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi 66,80,00,000 ‹ıÏÀˇ¿ Àfi ‹Î·fiÌ ËıflŒıfl ¿flÌ. ±·⁄kÎ, ⁄‘Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ flıS‰ıfiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ_ fi◊Ì. ÿÎ. ÷. ¿LÀı≥fifl ¿˘’˘˝flıÂfi ±Î˜Œ ≥„LÕ›Î/CONCOR fi΋fiÎ Áfl¿ÎflÌ Ïfi√‹ ’ÎÁı Œ@÷ Á’ÎÀ ÷Ï‚›_ ‘flΉ÷Î_ ±fiı Œ˚·ıÀ ¿Îfl

Photo : Sailesh Jasani. IRFC

÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î_ ËΩfl˘ ¬S·Î_ ‰ı√fi˘ »ı, …ı‹fiÎ ’fl ‹Î· ¤flı·Î_ ÁÌ·⁄_‘ ¿LÀı≥fiÁ˝ √˘Ã‰‰Îfi_ ¿Î‹ ⁄Ë ◊˘ÕÎ Á‹›‹Î_ ±ÎÀ˘’Ì Â¿Î› »ı. ¨ÀÕÎ/crane ‰Õı ¿LÀı≥fiÁ˝fiı µ÷ÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ’HÎ {Î{˘ Á‹› ·Î√÷˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı Àˇıfi ⁄ÌΩ ŒıflÎ ‹ÎÀı ‰Ëı·Ì ‹@÷ ◊Λ »ı. ¿LÀı≥fiflÎ≥{˚Õ ‹Î·fi˘ …J◊˘ Àfi‹Î_ fiÏË, ’fl_÷ TEU ‹Î_ ‹Î’‰Îfi˘ ‘Îfl˘ »ı. ’Ïfl‰ËfifiÌ ¤ÎÊ΋Î_ TEU ±ıÀ·ı Â_ ?à flıS‰ıfiÎ_ Àı„@fi¿· ’ÎÁÎ_‹Î_ …ı‹fiı Ïÿ·«V’Ì Ë˘› ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı …\ÿÌ „@‰{ ’˛V÷÷ »ı. ∂¤ı·Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı µ’ÎÕ÷Î ’Ëı·Î_ ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰fl ÷ıfiı ±ı¿Îÿ ‹ÌÀfl Á‘Ì Ïfl‰Á˝‹Î_ ·ı »ı. ±Î‹ ¿fl‰Î ’λ‚fi˘ Ëı÷ ¢ ?à ωω‘ Ω÷fiÎ_ ‰ı√fi˘fiı ±Î’HÎı I›Î_ ¿ıÏ’À· ·ıÀÁ˝‹Î_ À>_¿ÎZÎflÌ fi΋˘ ±’ΛΠ»ı, …ı‹fiÌ Á_A›Î 100 ¿fl÷Î_ ±˘»Ì fi◊Ì. ±ËŸ BOXN, BCNA ÷◊Î BOBRN ±ı‹ hÎHÎ …\ÿÌ fl«fiΉ΂Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_fiÌ ÷Á‰Ìfl˘ fl…^ ¿flÌ »ı. ±Î hÎHÎı›fiÎ_ fi΋˘‹Î_ ±Î‰÷Î ‹Ò‚ÎZÎfl˘fi˘ ±◊˝ ¢ ? …‰Î⁄ ¬⁄fl fi ˢ› ÷˘ ±iÎÎfifiı V‰Î¤Îω¿ √HÎΩı, ¿ı‹ ¿ı ÂOÿ˘ flıS‰ı¬Î÷ÎfiÎ ’ÎÏfl¤ÎÏÊ¿ ¿˘ÊfiÎ »ı.à

¤Îfl¬ÎfiÎfiÌ ⁄˘…‰Ëfi„@÷ ’ˆÕÎ_fiÌ ΩıÕÌÿÌà ÷ıfiÎ ’fl ±Î‰÷Î axle load ‹Î_ T›@÷ ◊Λ »ı, …ı Á΋ÎL› flÌ÷ı 22 ÀfifiÌ ±ÎÁ’ÎÁfi˘ ˢ› »ı. V‰Î¤Îω¿ »ı ¿ı ‰Ëfi ¿fl‰Î ‹ÎÀıfi˘ ⁄˘Ωı …ı‹ ‰‘ ÷ı‹ ±ı@Á·fiÌ Á_A›Î ’HÎ ‰‘Îflı ˢ‰Ì Ωı≥±ı. Á˙◊Ì ‰‘ ±ı@Á· ‘flΉ÷_ ¤Îfl¬Îfi_ ±Î’HÎı I›Î_ flıS‰ı ’ÎÁı fi◊Ì. ¿≥ ΩHÎÌ÷Ì ¿o’fi̱ı ÷ı ‰ÁÎT›_ »ı ?à ¤Îfl÷‹Î_ ÁflıflΠ√ÒÕ˚{ Àˇıfifi_ ‹Î· ÁÏË÷fi_ ‰…fi ·√¤√ 4,700 Àfi ˢ› »ı. ±Î Àˇıfifiı WDG-2 ’˛¿Îflfi_ ÕÌ{· ±ı„L…fi ¬ıÓ«ı ÷˘ Á‹÷‚ Àˇı¿ ’fl V’ÌÕfi˘ ±Î_¿ ¿·Î¿fiÎ 68 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’ˢӫÎՉ΋Î_ ÷ı fi ı ¬ÎVÁÌ 56 Ï‹ÏfiÀ ·Î√ı, ’HΠˉı WAG-9 (…‹H΢ Œ˘À˘) ¿Ëı ‰ Î÷Î_ ≥·ı „ @Àˇ ¿ ±ı „ L…fi˘ ⁄L›Î_ ’»Ì Àˇıfifi˘ ‰ı√ Œ@÷ 17 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ 100 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’ˢӫÎÕ‰˘ ±Â@› fi◊Ì. „@‰{ Ωı ¿ı ÁËı… …\ÿÌ ⁄Î⁄÷fiı ·√÷Ì »ı. ¤Îfl÷fiÌ Á˙◊Ì ‰…fiÿÎfl √ÒÕ˚{ Àˇıfifi˘ flı¿˘ÕÛ ¿ıÀ·Î Àfifi˘ »ı ?à ±‹¿ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ’fl ÷ı‹fi_ ‰…fi ±fiı ¿ı’ıÏÁÀÌ …ı‰Ì ±Î‰U›¿ ‹ÎÏË÷Ì ¤ı√Ì NOT TO BE LOOSE SHUNTED ±ı Ω÷fiÌ ÁÒ«fiÎ ‹˘ÀÎ ±ZÎflı ·¬ı·Ì ˢ› »ı. ‰‘ ¿flÌfiı ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢fiÎ_ ÀıL¿fl ‰ı√fi˘ ’fl Ωı‰Î ‹‚÷Ì ±ı ÁÒ«fiÎfi˘ ±◊˝ ¢ ?à ¤Îfl÷Ì› flıS‰ıfiÎ √ÒÕ˚{ ÀˇÎÏŒ¿ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î_ Freight Chief, CARTRAC Super Link, Con-Raj, Shalimar Special, CONTRACK ‰√ıflı fi΋˘ ‰E«ı ÂÌ ⁄Î⁄÷fi_ ÁÎQ› »ı ? ±ı … flÌ÷ı Ahmedabad Arrow ±ıÀ·ı Â_ ?à

BOXN

BCNA “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

BOBRN

61

;f]5fzLsjfH

hjffaff[ ωω‘ ’˛¿ÎflfiÎ_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ ΩıÕÌfiı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ‹Î_ √ÏÃ÷ ¿flΛı·Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfi flÎÏhÎfiÎ 01—00 ‰ÎB›Î ’»ÌfiÎ ¿›Î ¿·Î¿ı ÷◊Î Ï‹ÏfiÀı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì ÷ıfiÎ ’fl ÷ıfi_ fi΋ ±fiı fi_⁄fl ±‰·_⁄ı »ı. ÏfiÏç÷ Á_iÎα˘ ‹…⁄ flÎ÷ı 12—00 ‰ÎB›Î ’»ÌfiÎ ÿflı¿ ±Î√Î‹Ì ¿·Î¿fiı ±fiø‹ı A, B, C, D... ‰√ıflı ±_√˛ı∞ ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ŒÎ‚‰Î›Î »ı. ±Î‹Î_ J ÷◊Î U fi˘ Á‹Î‰ı ¿flΛ˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ’˛I›ı¿ Ïÿ‰ÁfiÎ 24 ¿·Î¿˘ ‹ÎÀı 24 ‹Ò‚ÎZÎfl˘ À¿˘À¿ ±Î‰Ì flèÎÎ »ı. ±Î √HÎ÷fḻı India 15 fi˘ ‹÷·⁄ ±ı ¿ı √ÒÕ˚{ Àˇıfi Á‰Îflı 9—15 ‰ÎB›ı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì, ¿ı‹ ¿ı ±ÎSŒ⁄ıÀfiÎ ø‹ ±fiÁÎfl I ‹Ò‚ÎZÎfl ÁÎ◊ı 9—00 fiÎ Á‹›fi˘ ‹ı‚ ⁄ıÁ »ı. Ï⁄·¿<· ±ı … flÌ÷ı ‹K›flÎÏhÎfiÎ 12—00 ±fiı 01—00 ‰E«ı (¿Ë˘ ¿ı 24—26 fiÎ Á‹›ı) fiÌ¿‚÷Ì ‹Î·√ÎÕÌfiı Z ‹Ò‚ÎZÎfl◊Ì Âw ◊÷_ Zebra 26 ·ı⁄· ±Î’Ì Â¿Î› »ı. flıS‰ı¬Î÷αı √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÎ fi_⁄fl ±_√ı Á‹›fiı ±fi·ZÎÌ ÏfiÏç÷ ‘˘flHÎ flÎA›_ »ı, ’HÎ …ı ÷ı ‹Ò‚ÎZÎfl ÁÎ◊ı Âw ◊÷Î_ fi΋˘fi_ «˘yÁ Ï·VÀ ⁄fiÎT›_ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı Àˇıfifi_ fi΋ Zebra fiı ⁄ÿ·ı Zimbabwe ˢ› ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı. ¤Îfl¬Îfi_ ±Î»Î ·Ì·Î fl_√fi_ ˢ› ÷˘ fiyÌ Á‹…‰_ ¿ı ÷ı‹Î_ ±˜fl ⁄˛ı¿ »ı. ±Î‹ »÷Î_ …^fiÎ ‹˘Õı·fiÎ_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_ Ë∞ ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿ ‰Õı ¿Î‹ «·Î‰ı »ı. ±Î …^fi‰ÎHÎÌ T›‰V◊ÎfiÎ ⁄ı ‹˘ÀÎ √ıflŒÎ›ÿÎ »ı. ’Ëı·˘ ±ı ¿ı ’ˆÕÎ_ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ÁF…Õ flÌ÷ı ’¿ÕÎ÷Î_ fi◊Ì, ‹ÎÀı Õ⁄· ’Ì‚Ì ·Î≥Àfi_ ‹ÎhÎ K›ÎfiÎ¿Ê˝¿ ÏÁBfi·/ attention signal ÿı¬Î› ¿ı ÷fl÷ ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰flı ⁄˛ı¿ ‹Îfl‰Îfi_ Âw ¿flÌ ÿı‰_ ’Õı »ı. ±˜fl ⁄˛ı¿ ‘flΉ÷Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfifi˘ ±ı„L…fi ÕˇÎ≥‰fl ‹ÎL› Ãflı·Ì ‹Ëk΋ V’ÌÕı K›ÎfiÎ¿Ê˝¿ ÏÁBfi·fiı ‰ÀÎ‰Ì »ı¿ «ı÷‰HÎÌfiÎ ÏÁBfi·ı ⁄˛ı¿ ‹Îfl‰Îfi_ Âw ¿flÌ Â¿ı »ı. ‰ı@›Ò‹ ⁄˛ı¿fi˘ ⁄ÌΩı √ıfl·Î¤ ±ı ¿ı ±ı„L…fi ⁄ÿ·÷Ì ‰¬÷ı ÂÒ L ›Î‰¿ÎÂfiΠˢ{ ’Î≥’fiı »^À˘ ’ÎÕÌ ÿı‰Î› I›Îflı ±Î‰U›¿÷Î fi 62

ˢ‰Î »÷Î_ ÿflı¿ ¤Îfl¬ÎfiÎfi˘ ⁄˛ı¿ ÂÒ ’ˆÕÎ_ ÁÎ◊ı ¤ÌÕΛΠ‰√fl flËı÷˘ fi◊Ì. flıS‰ıfiÎ ¿‹˝«Îfḻı ÿflı¿ ¤Îfl¬ÎfiÎ fiÌ«ıfi˘ ±_¿˘Õ˘ ¬ıÓ«Ì ⁄˛ı¿fiı Ïfl·Ì{ ¿fl‰Ì ’Õı »ı. ±Î …ŒÎ ±˜fl ⁄˛ı¿‹Î_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ˉÎfi_ ±Î_÷Ïfl¿ ÿ⁄ÎHÎ Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ‰ÎS‰fiÌ T›‰V◊Î »ı. ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢ ±I›_÷ F‰·fiÂÌ· »ı, ‹ÎÀı ±¿V‹Î÷ ‰¬÷ı ÷ı‹fiÎ_ ‰ı√fi˘fiı Ï‹Ïfi‹‹ ±ÎCÎÎ÷ ‰fl÷Λ ±ı Ëı÷Áfl Á˙ ’Ëı·Î_ ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ’ÎHÎÌfi_ ÀıL¿fl ‰ı√fi ±√fl ÷˘ ¬Î·Ì ‰ı√fi ΩıՉ΋Î_ ±Î‰ı »ı. ±ı„L…fi ’»Ì ÷fl÷fiÎ V◊Îfiı √˘Ã‰Î›ı·Î ¤Îfl¬ÎfiÎfiÌ (±fiı ’ıÁıL…fl ¿˘«fiÌ ’HÎ) „V◊Ï÷ ±I›_÷ fiÎ…^¿ ˢ› »ı. ±Î‹fiıÁ΋fiıfiÌ Àyfl ◊Λ I›Îflı ±ı„L…fifi˘ ΩıflÿÎfl ⁄ı¿‰ÕÛ ‘y˘ ’˛◊‹ ±ı ‰ı√fiı ÁËı‰Îfi˘ ◊Λ ±fiı ⁄Ì∞ ÷flŒ ’λ‚fiÎ_ ⁄‘Î_ ¤Îfl¬ÎfiÎ_fi˘ Œ˘fl‰ÕÛ ‰ı√‹Îfi/momentum ÷ıfiı ¤ŸÁÌ fiάı, ‹ÎÀı ±ı ‰ı√fi ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ’ıÿ΢fi_ ÷˘ ¿ÿÎÏ’ fi ˢ‰_ Photo : Alok Patel. IRFC

Ωı≥±ı. ’ÎHÎÌ ¤flı·_ ±√fl ÷˘ ¬Î·Ì ‰ı√fi ±ÎCÎÎ÷ {Ì·Ì ·ı÷Î ⁄Œfl ÷flÌ¿ı ±√I›fi_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰ı »ı. ±Î Ω÷fi_ ⁄Ì…\_ ‰ı√fi √ÒÕ˚{ Àˇıfi‹Î_ »ıS·Î (’HÎ √ÎÕÛfiÎ ÕO⁄ÎfiÌ ’Ëı·Î_fiÎ) fi_⁄flı ˢ› »ı. µkÎfl ’˛ÿıÂfiÎ ‹√·ÁflÎ≥fi_, F›Î_ fl˘…fiÎ_ ±ÎÂflı 6,000 ‰ı√fi˘fiı «·¿«·Îb_ fl‹ÎÕÌ ÷ı‹fiÌ Á‰ÎÁ˘ ¿fl÷Î_ ‰‘ Àˇıfi˘ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±ıÏ›Îfi_ ’HÎ ÷ı Á˙◊Ì Ï‰Â΂ ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ »ı. ±Î…¿Î· ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı Á‹Îfi ’˛¿ÎflfiÎ_ ‰ı√fi˘fiÌ Àˇıfi˘ ÿ˘ÕΉ‰Î ’fl ¤Îfl ‹Ò¿Ì flËÌ »ı. ±Î Àˇıfi˘fiÌ ·_√Îflfiı »Î‰Îflı ÷˘Õ‰ÎfiÌ ±fiı …\ÿÌ flÌ÷ı ŒflÌ ΩıÕ‰ÎfiÌ ·‹HÎÎ_¿>À flËı÷Ì fi◊Ì, ±ıÀ·ı flıS‰ı¬Î÷_ CÎHÎÎ_ ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛfiı ⁄_‘ ¿fl‰Î ‹Î_Õu_ »ı. ¤Îfl÷Ì› flıS‰ı±ı Ï‹S¿ ÀıL¿fl˘fiı √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÎ_ ‰ı√fi˘fiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ‹Ò@›Î_ fi◊Ì. ±√˛Ì‹÷ÎfiÎ ø‹‹Î_ ÷ı‹fiı ’ıÁıL…fl ¿˘«fiÎ Á‹¿ZÎ √H›Î_ »ı, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı ⁄ÿ·ı ±ı@Á’˛ıÁ Àˇıfi ÁÎ◊ı ΩıՉ΋Î_ ±Î‰ı »ı. Ï‹S¿ ÀıL¿fl˘fi_ ‹Î‚¬_ ’HÎ ±ı flÌ÷ı CÎՉ΋Î_ ±ÎT›_ »ı ¿ı ¿·Î¿fiÎ 110 Ï¿.‹Ì. Á‘ÌfiÌ {Õ’ ÷ı‹fiı ±Î¿flÌ fi ’Õı, F›Îflı ⁄ÌΩ_ ‰ı√fi˘ ±ıÀ·Ì V’ÌÕ ¬‹Ì ¿÷Î_ fi◊Ì. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

;f]5fzLsjfH

⁄‘Î_ ¿LÀı≥fiÁ˝ Áfl¬Î_ ¿ÿfiÎ_ ˢ÷Î_ fi◊Ì. ±Î’HÎı I›Î_ 20 ŒÌÀ ·Î_⁄Î_ ¿LÀı≥fiÁ˝ ‰’flΛ »ı, F›Îflı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› VÀÎLÕÕÛfiÎ_ ¿LÀı≥fiÁ˝ 40 ŒÌÀfiÎ_ ±fiı 45 ŒÌÀfiÎ_ ˢ› »ı ±fiı ISO VÀÎLÕÕÛ ’˛‹ÎHÎıfi_ ‹Î’ 20 ŒÌÀ »ı. ±Î ÷ŒÎ‰÷˘ Ωı÷Î_ ¿LÀı≥fiÁ˝fiÌ Á_A›Î fi_√‹Î_ √HΉÎfi˘ ‹÷·⁄ fiÏË, ‹ÎÀı Twenty feet Equivalent Units/TEU fiÎ ±ı¿‹ ‹…⁄ ÷ı‹fiÌ ¿<· ◊÷Ì ·_⁄Î≥fiı 20 ‰Õı ¤Î√Ìfiı fi_√fi˘ ±Î_¿Õ˘ ÷Îfl‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. Àˇıfi ’λ‚ ÷flŒ ¬Áı I›Îflı ¿’Ï·_√ œÌ·Î_ ’Õı »ı. ·«ı »ı. ±ı„L…fi I›Îfl ⁄Îÿ ’˛‰ÎÁ Âw ¿fl‰Î ±Î√‚ ‘’ı ±ı Á‹›ı ±¿ı¿ ¤Îfl¬Îfi_ ‰ÎflÎŒfl÷Ì … √Ï÷‹Î_ ±Î‰ı, ‹ÎÀı ±ı„L…fiı ËΩfl˘ ÀfifiÌ ±Î¬Ì Àˇıfifiı Á΋ÀÌ ¬ıÓ«‰ÎfiÌ ◊÷Ì fi◊Ì ±fiı ÷ıfiÎ_ ’ˆÕÎ_ V·Ì’ ‹Îfl÷Î_ fi◊Ì. ¤Îfl¬ÎfiÎfiı ±’Î÷Ì Á_iÎ΋Î_ ÿflı¿ ‹Ò‚ÎZÎflfi˘ ±‹¿ «˘yÁ ±◊˝ ◊Λ »ı. ±◊˝’ÒHν ‹ÎÏË÷Ìfi˘ «˘yÁ ø‹ ’HÎ Ω‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ’˛◊‹ ‹Ò‚ÎZÎfl ⁄˛˘Õ√ı…/B, ‹ÌÀfl √ı…/M ±√fl ÷˘ fiıfl˘ √ı…/N ÿÂν‰ı »ı. ⁄ÌΩı ‹Ò‚ÎZÎfl ¤Îfl¬ÎfiÎfiÎ ’˛¿Îflfi˘ ÁÒ«¿ »ı, …ı‹Î_ O = Open wagon, X = Centre and side discharge (‹Î· ¬Î·Ì ¿fl‰ÎfiÎ_ ⁄ο˘flÎ_ ¿ı ÿfl‰ÎΩ), C = Covered wagon ‰√ıflı ±◊˘˝ ⁄ıÁÎՉ΋Î_ ±ÎT›Î »ı. hÎÌΩı ‹Ò ‚ ÎZÎfl C =

‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ±ı ¤Îfl¬Îfi_ 37.81 ‹ÌÀfl (124 ŒÌÀ) ·Î_⁄_ »ı. ±Î ÏÁ‰Î› 18 ±ı@Á·fi_ ’HÎ ‰ı√fi BHEL ’ÎÁı »ı.

1998 ‹Î_ WAM-4 ’˛¿Îflfi_ flıS‰ı ±ı„L…fi (…‹H΢ Œ˘À˘) √ÎÏ{›Î⁄Îÿ ¬Î÷ı 9,000 ÀfifiÌ √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı ¬ıÓ«Ì ’˛‰ÎÁı fiÌ¿Y›_ Ë÷_ ±fiı ÷ı ’Ëı·Î_ ¿˘·ÁÎ ¤flı·Ì fiıÂfi· ◊‹˝· ’Ήfl ¿˘’˘˝flıÂfifiÌ 1 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfiı Ï⁄ËÎflfiÎ ‘fi⁄Îÿ◊Ì ÿÎÿflÌfiΠωz÷‹◊¿ Á‘Ì ’˛‰ÎÁ ¿›˘˝ Ë÷˘. ±ı¿ flıS‰ı Àˇı¿ ’flfiÎ ‰ı√fifiı ⁄ÌΩ flıS‰ı Àˇı¿ ’fl «ÕΉ‰ÎfiÎ ¿Î›˝fiı „LÀo√ ¿Ëı »ı. ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ‹Î_ ±ı ¿Î›˝ ⁄Ω‰÷_ ±ı„L…fi ÿflı¿ ‰ı√fifi_ Ëo‹ıÂÎ_ loose shunting ¿flı »ı--±ıÀ·ı ¿ı ‰ı√fifiı ¿’Ï·_√ ‰Õı ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ΩıՉ΋Î_ ±Î‰÷_ fi◊Ì. ±ı„L…fi ÷ıfiı ›˘B› ’˛‹ÎH΋Î_ ‘y˘ ±Î’Ìfiı fi‰Ì fl«Î÷Ì √ÒÕ˚{ ÀˇıfifiÎ ÁÎ≥ÏÕo√ ÷flŒ Áfl¿÷_ ¿flÌ ÿı »ı ±◊‰Î ÷˘ @›Îflı¿ (fiÌ«ıfiÌ ±Î¿ÚÏ÷‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄) ¬Ò_‘/hump …ı‰Ì Àı¿fl΂ …B›Î Á‘Ì ’ ±Î’Ì ⁄Ì∞ ÷flŒfiÎ œ˘‚Ήı ÿÕ÷_ ¿flı »ı. ±Î Ω÷fiÎ loose shunting ‰¬÷ı V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ‰ı√fi ÷ıfiÎ ‰ı√‹Îfifi_ ‹Î›* ÁÎ≥ÏÕo√

Centre coupling ±fiı R = Screw coupling fiÌ …ı ‹

¿’Ï·_√fiÎ ’˛¿Îfl ‹ÎÀı »ı, F›Îflı «˘◊Î ‹Ò‚ÎZÎflfi˘ ±◊˝ N = Air (L›Ò‹ıÏÀ¿) ⁄˛ı¿ ◊Λ »ı. ±Î ‘˘flHÎ ÿflı¿ ¿ıÁ‹Î_ …‚‰Î÷_ fi◊Ì. ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ ¬ÎÏÁ›÷˘ ‘flΉ÷Î ¤Îfl¬ÎfiÎfiı ‰‘ ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ’HÎ ±ıfiΛ÷ ¿flΛ »ı--…ı‹ ¿ı BOBRN ±ıÀ·ı Broad √ı…fi_ Open ‰ı√fi, …ı ’˘÷Îfi_ ÷Ï‚›_/Bottom ¬˘·Ì {Õ’¤ıfl/ Rapidly ‹Î· ÏÕV«Î…˝ ¿flÌ fiάı »ı.

’flfiÌ Àˇıfi ÁÎ◊ı ±◊ÕΛ, ’fl_÷ ‰ı√fi Ωı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fi_, ÁSŒuÏfl¿ ±ıÏÁÕfi_, fiı«fl· √ıÁfi_ ¿ı ’»Ì ±ı‹˘Ïfi›Î …ı‰Î ⁄ÌΩ Ωı¬‹Ì ’ÿÎ◊˝fi_ ˢ› ÷˘ Àyflfi˘ ±ÎCÎÎ÷ ¿ÿΫ ±Î’ÏkÎ ¬ÕÌ ¿flÌ ÿı. œÎ_¿HÎÎfiÎ Ï‹Ω√flÎ œÌ·Î ’ÕÌ …÷Î_ ·Ì¿ı… ◊Λ ±◊‰Î CÎÊ˝HÎfiı ·Ì‘ı ÷Hά˘ {fl÷Î_ ±Î√ ’HÎ ·Î√ı, ‹ÎÀı ±Î‰Î ‰ı√fifiı Ëo‹ıÂÎ_ ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ΩıÕuÎ ⁄Îÿ Ë‚‰ı flËÌ Àˇıfi Á‘Ì ’ˢӫÎÕΛ »ı.

¤Îfl÷ Ëı ‰ Ì ≥·ı „ @Àˇ ¿ · Ï·Ï‹Àı Õ / BHEL ’ÎÁı ÏhÎÏ«fiÎ’S·Ì ¬Î÷ı ¿Î‰ıflÌ fi΋fi_ 24 ±ı@Á·fi_ …⁄fl…V÷ ¤Îfl¬Îfi_ »ı. ωz÷‹◊¿˘ ‹ÎÀı ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î_ 220 Àfi Á‘Ìfi_ ‰…fi ‘flΉ÷Î_ À⁄ν≥fifiÌ ±fiı ÀˇÎLÁŒ˘‹˝Á˝fiÌ ËıflŒıfl

±√ε ‰HνT›_ ÷ı‹ ±Î’HÎı I›Î_ ÿflı¿ √ÒÕ˚{ Àˇıfifi_ fi΋ ÷◊Î fi_⁄fl ÷ı ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›ÎfiÎ Á‹› ±fiÁÎfl fiyÌ ◊Λ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ¿ıÀ·Ì¿ ωÏÂWÀ √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘fiı ’‹ı˝fiLÀ ‘˘flHÎı ωÏÂWÀ fi΋˘ ±’ΛÎ_ »ı. ‹⁄ _ ≥fiÎ ‰ÎÕÌ⁄_ÿfl◊Ì ¿˘·¿Î÷ÎfiÎ ÂÎÏ·‹Îfl Á‘Ì ÿ˘Õ÷Ì √ÒÕ˚{ Àˇıfi Shalimar special ¿Ëı‰Î› »ı, Ahmedabad Arrow ‹_⁄≥-±‹ÿΉÎÿ ‰E«ı ¬ı’ ¿flı »ı, ¿LÀı≥fifl flÎ…‘ÎfiÌfi_ À>_¿<_ fi΋ Con-Raj »ı, ÷˘ ‹ÎvÏ÷ …ı‰Ì ‹˘Àfl˘fiÌ ËıflŒıfl ¿fl÷Ì Õ⁄· Õı¿fl √ÒÕ˚{ Àˇıfifiı CARTRAC ¿Ëı »ı. À>_¿‹Î_, ⁄‘Î_ fi΋˘ V’ıU›· √ÒÕ˚{ Àˇıfi˘fiÎ_ »ı.à

Photo : MSM Saifullah. IRFC

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

63

ufiff vf+sgff sf[if0fgff ;ffrff hjffaff[

Á‹…^÷Ì ’HÎ ÕΛÎ√˛Î‹fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ˉı ‰Î_«˘. ’˛◊‹ flı¬Î_¿fi‹Î_ ÿÂνT›Î ‹…⁄ ¿˘›Õ΋Î_ ¿<· «Îfl «ı·L… Ë÷Ì. ÿflı¿ ÀıL¿ ±ı¿ÁÎ◊ı ’˘÷Îfi˘ ’˛‰ÎÁ ÿflı¿fi˘ …‰Î⁄ ±ËŸ ø‹‰Îfl ÷’ÎÁ˘. ±Îfl_ ¤ Ìfiı ±Î√‚ ¬Áı ÷˘ 24 ÀıL¿˘fiı ±ı V◊‚ÎL÷fl ¿fl‰Î‹Î_ ⁄flÎ⁄fl » Ï‹ÏfiÀ ·Î√ı . ±Î Ω÷fi_ V◊‚ÎL÷fl ¿›Î˝ ’»Ì ÀıL¿˘fiÌ ’ΘÏ{Âfi ⁄ÌΩ flı ¬ Î_ ¿ fi‹Î_ …\±˘. ÁÎ◊ı ±ı ’HÎ «ı·ıL… fi_. 1 «ı·ıL… fi_. 2 …\ ± ˘ ¿ı ÿflı ¿ Àı L ¿ ÁÕÁÕÎÀ ÁÎ‹Ì ·ÌÀÌ‹Î_ Ëo¿ÎflÌ Ω› ÷˘ Ï√˛ÕfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚‰Î‹Î_ ⁄Ì∞ ±Îà ϋÏfiÀ ·Î√ı. ±Î‹, ¿<· Á‹› ◊›˘ 14 Ï‹ÏfiÀfi˘.à dfcftf sztff+ zf6lgff+ dfcf[zf+

«ı·ıL… fi_. 3

«ı·ıL… fi_. 4

«Îflı› «ı·Lı …fiÎ ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ …‰Î⁄˘ Â@› »ı. ÁΈ◊Ì ÏÁQ’· ¬·ÎÁ˘ µ’fl ÿÂνT›˘ »ı.à

flı¬Î_¿fi 1

8[gsgfl rfftf]zlefzl rff,f

’Ëı·˘ ‰Îfl˘ «ı·ıL… fi_. 1 fi˘. T1, T2 , T3 ±fiı T4 Àı L ¿˘ ±ı ¿ ÁÎ◊ı ’˘÷Îfi˘ ’˛ ‰ ÎÁ ¬ı Õ ı ÷˘ fiÌ«ı fi Î flı¬Î_¿fi‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ «˘◊Ì Ï‹ÏfiÀı ÿflı¿ ÀıL¿ ÷ıfiÎ Ïfi‘νÏfl÷ ‹¿Î‹ı ’Ë˘Ó«Ì Ω›. Âfl÷ ±ıÀ·Ì ¿ı ÿflı¿ ÀıL¿ı Á‹› ÁÎ◊ı ÷η Ï‹·Î‰Ìfiı ±¿ı¿ ¬Îfi_ ‘’‰_ ’Õı. ÷ı fl ⁄Λ ÷ı fl ¬ÎfiÎ_ fi Ì Ï√˛ Õ ‹Î_ ¿< · «˘‰ÌÁ ÀıL¿˘fiı ÂÌ flÌ÷ı «·Î‰‰Ì ÷ıfiÌ 64

flı¬Î_¿fi 2

“;fofzl”gff af]LRxff/l jffrfsf[ ±_¿ fi_. 144‹Î_ ’Ò»ı·Ì ⁄ı ’ˆ¿Ì ±ı¿ ’{·fi˘ ÁΫ˘ …‰Î⁄ ·¬Ì ‹˘¿·fiÎfl “ÁŒÎflÌ”fiÎ ‰Î«¿˘-…›ÿÌ’ÏÁ_Ë ⁄Ì. ÕΤÌ, ‹. ÁÿÎ÷’flÎ, ’˘. ÁΒΉÎÕÎ, ÷Î. ≥Õfl, Ï…. ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎ; ¿‹·ı ¿ı. ‹Ëı÷Î, ÁflıLƒfi√fl; ¤Î‰ıÂ, flωLƒ, fiÎÁflı, «_ƒ¿ÎL÷, ‹@÷Î ±fiı Ï‹h΢, ±⁄˛Î‹Î, Ï…. ‰·ÁÎÕ; ’Ò‰ı˝Â ’Àı·, CÎÎÕ·˘ÏÕ›Î, ±‹ÿΉÎÿ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

ÏŒS‹ ’fl ±‰Î…fi_ flı¿˘ÏÕÙ√ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ? √˘Ã‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î_ Ë÷Î_. (»ıS·Î fl_√Ìfi ’Îfiı ⁄÷Ήı·_ µ’flfi_ Ï«hÎ.) Á˙◊Ì ‹Ëk‰fi_ µ’¿flHÎ ¿·Î¿Îfl˘fiÎ ÂOÿ˘fiı {Ì·÷_ ¤Ò_√‚_ Ë÷_, …ı‹Î_ ±‰Î…fiÎ_ ‹˘Ω_ ±ı¿ÏhÎ÷ ◊÷Î_ Ë÷Î_ ±fiı ◊˘ÕÎ_ CÎHÎÎ_ ⁄·_ÿ ’HÎ ⁄fi÷Î_ Ë÷Î_. ¿˘≥ ‰¬÷ ¿·Î¿Îflfiı ¤Ò_√‚ÎfiÌ fi∞¿ ∂¤˘ flÎ¬Ì flı¿˘ÕÛfiÌ ÕÎ≥ …ı‰Ì ‹ÌHÎfiÌ ÷¿÷Ì ’fl ÷ıfi˘ ÕΛ·˘√ fi˘Ó‘Ì ·ı‰Î÷˘ Ë÷˘. (…‹H΢ Œ˘À˘.) ±ı„QM·ŒÎ›flfiÌ Á√‰Õ ±ı …‹Îfi΋Î_ fi Ë÷Ì, ‹ÎÀı ±‰Î…fi_ ‰Î˜S›Ò‹ ÏŒS‹fiÎ ÂÒÏÀo√ ÿflQ›Îfi ÏÁfiı‹ÎŒ˘fi˘√˛ÎŒ‹Î_ flı¿˘ÏÕ*√ ‰¬÷ı …ıÀ·_ ˢ› ±ıÀ·Ì … ‹ÎhÎÎfi˘ ±‰Î… Ï◊±ıÀflfiÎ ’˛Zı ο˘fiı ‹ı√ÎŒ˘fi ¶ÎflÎ ÁÎ_¤‚‰Î ‹‚÷˘ Ë÷˘. ’ÏflHÎ΋ı ¿·Î¿Îfl˘±ı ÷ı‹fiÎ √‚Îfi_ ‰Î˜S›Ò‹ ¨«_ flάÌfiı ÕΛ·˘√ ⁄˘·‰ÎfiÌ Œfl… ’Õ÷Ì Ë÷Ì. ¿·Î¿Îfl˘ «Î· ÕΛ·˘√ı F›Î_fiÎ I›Î_ … ¬˘ÕΛı·Î flËı, …ı◊Ì ¤Ò_√΂΋Î_ {Ì·Î÷Î ±‰Î…fi_ ’˛‹ÎHÎ ±_÷flfiÌ ‰‘CÎÀ ‹…⁄ CÎÀı ¿ı ‰‘ı fiÏË. ±Î Ω÷fiÎ K‰Ïfi‹ƒHÎ ‰Õı ‹Ò_√Ì ÏŒS‹˘fiı ⁄˘·÷Ì ¿fl‰Î‹Î_ ⁄Ì∞ ’HÎ ÷¿·ÌŒ Ë÷Ì. Ï◊±ıÀfl‹Î_ ÏÁfiı‹ÎŒ˘fi˘√˛ÎŒ ±fiı ’˛˘…ı@Àfl Á‹øÏ‹¿/synchronised flËı÷Î_ fi Ë÷Î_. ÏËfl˘≥fi ⁄˘·ı I›Îflı Œ˘fi˘√˛ÎŒ ÏËfl˘fi˘ ‹ÿνfiÎ ÕΛ·˘√ ’˛ıZο˘fiı Á_¤‚Ήı ±ı‰_ CÎHÎÌ ‰Îfl ⁄fiı, ±ıÀ·ı ¿·Î¿Îfl˘fiÎ ŒŒÕ÷Î Ë˘Ã ±fiı flı¿˘Õı˝Õ ÂOÿ˘ ‰E«ı ¬˘fl‰Î÷Î ÷η‹ı‚fiı ’λ˘ ÁıÀ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î˜’flıÀflı ËıLÕ· Œıfl‰Ì ’˛˘…ı@Àflfi˘ ‰ı√ ⁄ÿ·‰˘ ’Õ÷˘ Ë÷˘. ‰Ê˘˝ ⁄Îÿ ±ıÏ‹· ⁄Ï·˝fifl fi΋fiÎ …‹˝fi‰_ÂÌ ±‹ıÏfl¿fiı ÏÁÏ·LÕfl …ı‰Î Œ˘fi˘√˛ÎŒfiÎ V◊Îfiı ÷¿÷Ì ±Î¿ÎflfiÌ √˛Î‹˘Œ˘fi flı¿˘ÕÛ Â˘‘Ì I›Îflı ‹Ò_√Ì ÏŒS‹fiÎ_ ºU›˘ ÁÎ◊ı ÕΛ·˘√fi˘ ‹ı ‚ ⁄ı Á ÎÕ‰ÎfiÌ Á‹V›Î …flÎ Ë‚‰Ì ⁄fiÌ. ±Î fi‰÷fl Àı @ fi˘·˘Ï… ÁεLÕ-±Î˜ fi -ÏÕV¿ ¿Ëı‰Î÷Ì Ë÷Ì ±fiı ÷ıfiÌ ¿Î›˝’˛HÎÎÏ· ‘flΉ÷Î …ı ÁΑfifiı ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‰Î˜fifl˝ ⁄˛ ‘ Á˝ ¿o ’ fi̱ı ¬Ò ⁄ «√ÎT› _ ÷ı Vitaphone/‰Î≥ÀÎŒ˘fi Ë÷_. ’˛˘…ı@Àfl ±fiı flı¿˘ÕÛ M·ı›fl ⁄ı›fi˘ ÷ı‹Î_ ËV÷‹ı‚Î’

VÀΛ·Á flı¿˘ÕÛ ±ËŸ ‹Ò¿Î÷Ì Ë÷Ì

48

(±fiÁ_‘Îfi ±_¿fiÎ »ıS·Î ¿‰flfi_ «Î·)

ÁΛ·ıLÁ ! ÕÏ⁄_√ «Î· »ı.

¿flΛ˘ Ë÷˘, »÷Î_ ›Î_Ïhο fl«fiÎ ±ıÀ·Ì Áfl‚ ¿ı 1927 ‹Î_ ’˛◊‹ ‰Î≥ÀÎŒ˘fi ÏŒS‹ The Jazz Singer ±I›_÷ ·˘¿Ï’˛› fỉÕuÎ ’»Ì ±ı Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ @·˘fi …ı‰Î_ ⁄ÌΩ_ ÁεLձΘfi-ÏÕV¿ ÁΑfi˘ ’HÎ ⁄Ωfl‹Î_ ±ÎT›Î_. ÿflı¿‹Î_ √˛Î‹˘Œ˘fi flı¿˘ÕÛ Áfl¬Ì Ë÷Ì. ÏŒS‹fiÎ Á_‰Îÿ˘fi_ ±fiı ¤ı√Τı√ ÁεLÕ ≥Œı@À˚Áfi_ ÷◊Î Á_√Ì÷fi_ ’HÎ K‰Ïfi‹ƒHÎ ¿flı·Ì 10”” fiÎ (25 Áı„LÀ‹ÌÀflfiÎ) T›ÎÁfiÌ √˛Î‹˘Œ˘fi flı¿˘ÕÛ 331/3 RPM fiÎ ‰ı√ı Œfl÷Ì Ë÷Ì ±fiı ÷ı ‰ı√ ±ı¿‘Îfl˘ …‚‰Î÷˘ Ë÷˘. ωÂıÊ ±√I›fiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı flı¿˘ÕÛ M·ı›fl ±fiı ’˛˘…ı@Àfl ⁄ı›fiÌ ÕˇÎ≥‰ ‹˘Àfl ±ı¿ … Ë÷Ì; ±ıÀ·ı ¿ı ¿˘‹fi Ë÷Ì. ’ÏflHÎ΋ı flı¿˘ÕÛfiÎ «˘yÁ ‹ÎÏ¿*√ ’fl √˛Î‹˘Œ˘fifiÌ Ï’fi ‹Ò¿Ìfiı ωz÷ ‹˘Àfl «Î· ¿flΛΠ⁄Îÿ M·ı › fl ±fiı ’˛˘…ı@Àfl ‰E«ıfi˘ ÷η‹ı‚ ÃÌ¿ ÃÌ¿ ±_Âı …‚‰Î÷˘ Ë÷˘. ±‰Î… ºU› ¿fl÷Î_ ’λ‚ flËÌ Ω› ¿ı ±Î√‚ fiÌ¿‚Ì Ω› ±ı‰_ ⁄fi÷_ fi Ë÷_. Á_‰Îÿ˘fiÌ ·˘Ó√-M·ı flı¿˘ÕÛ ’HÎ …flΠωÏÂWÀ Ë÷Ì. K‰Ïfi‹σ÷ Àˇı¿fi˘ ±Îfl_¤ ⁄ÎèÎ Ï¿fiÎfḻı fiÏË, ’HÎ ±_ÿfl ÷flŒ ‘flÌ ’ÎÁı ◊÷˘ Ë÷˘. flı¿˘ÕÛ Âw ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ï’fi‰Î‚_ VÀΛ·Á I›Î_fiÎ »ıÕı √˘Ã‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ Ë÷_. ∫« ÿÌà 96 ¬Î_«Î/grooves ‘flΉ÷Ì ÿflı¿ flı¿˘ÕÛ 12 Ï‹ÏfiÀ ‰Î√÷Ì Ë÷Ì, …ı ÿflQ›Îfi ’˛˘…ı@Àfl‹Î_ Áı¿LÕfiÌ ¥·ı„@Àˇ¿ 24 ¡ı‹ ·ı¬ı 1,000 ŒÌÀ (305 ‹ÌÀfl) ‹˘Àfl ·Î_⁄Ì ÏŒS‹Ì ’|Ì ‰ËÌ …÷Ì Ë÷Ì. ±Î‹ ÁflıflΠόS‹fiÎ ÕΛ·˘√ Á‹Î‰‰Î ‹ÎÀı ’Î_ « ı ¿ flı ¿ ˘Õ˚ ˝ { ’›Î˝ M ÷ Ë÷Ì. ±Î Àı@fi˘·˘Ï…‹Î_ ‰Î˜fi˝fl ⁄˛‘Á˝ ¿o’fiÌfiı ‰Î˜fi˝fl ⁄˛‘Á˝fi_ ‰Î≥ÀÎŒ˘fi ±fiı ±ıÀ·˘ flÁ ’Õu˘ ¿ı ±ı Á‹›ı fiΘ‰ıSÀÌ ÷ıfiÌ √˛Î‹˘Œ˘fi flı¿˘ÕÛ (ÕÎ⁄ı) “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

⁄fiΉÌfiı flı Ï Õ±˘ ⁄˛˘Õ¿Î„VÀo√fiÎ ZÎıhÎı øÎ_Ï÷ ·Î‰Ì ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ¬w_ ’Ò » ˘ ÷˘ √„B·±ıS‹˘ ‹Î¿˘˝fiÌfiı fiÏË, ’HÎ ÿ Œ˘flıVÀfiı flıÏÕ±˘fi˘ ¢‘¿ √HΉ˘ Ωı≥±ı. ‹Î¿˘˝fi̱ı Œ@÷ Õ˘À ±fiı Õı  fiÎ Àı Ï ·√˛ Î ÏŒ¿ Á_ ÿ ı  Îfi _ Ï⁄fi÷ÎflÌ/ wireless ‰Î≥ÀÎŒ˘fifi˘ fiÁ¬˘ ÏŒS‹Ì ¢¬Ìfi˘ ‹ÎÀı fi‰Ìfi÷‹ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ıfiı ΩËıflÎ÷˘ ‰Õı «‹¿Î‰‰Îfi˘ ±ı¿ ’HÎ ‹˘¿˘ ‰Î˜fi˝fl ⁄˛‘Áı˝ …÷˘ ¿›˘˝ fiÏË ’˛ Á ÎflHÎ ¿flÌ ⁄÷ÎT› _ √HÎÎ÷Î ⁄˘·¿Î flıÏÕ±˘fiÎ ±Îø‹HÎ Á΋ı À¿Ì flËı‰Î ÷ıHÎı Ë÷ _ . ‹˙Ϭ¿ ÂOÿ˘fi _ ±fiı Q› Ï {¿fi _ Àˇ Î LÁ‹ÌÂfi ¿flÌ ’˘÷ÎfiÌ ⁄‘Ì ÏŒS‹˘ ‰Î≥ÀÎŒ˘fifiÎ Œ˘‹ı˝À‹Î_ ⁄fiΉ‰Îfi_ fiyÌ ÿı¬ÎՉ΋Î_ ÷ı ¿ÿÌ ŒÎT›˘ fi Ë÷˘. ¿˘≥ ⁄ÌΩı ωiÎÎfiÌ ’HÎ ¿›*. flıÏÕ±˘fiÌ V’‘νfiı ¿ÎflHÎı 1925-26 ÿflQ›Îfi ‰Î˜fi˝fl fiÏË. ¿ÎflÏ¿ÿa ÿflQ›Îfi ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 300 ¢‘¬˘‚˘ ‹ÎÀı ⁄˛‘Áı˝ 13,38,000 ÕΘ·flfi_ fi¿ÁÎfi ‰ıÉ_ ’Õu_ Ë÷_, ±ıÀ·ı ’ıÀLÀ Ëy˘ ‹ı‚‰fiÎfl ÿ Œ˘flıVÀı ±_÷ı ÀˇÎ›˘Õ fi΋fi˘ ±ı‰˘ ÏŒS‹˘fiı ‰Î«Î ±Î’‰Î ‹ÎÀı ‰Î≥ÀÎŒ˘fi ÷ıfiı ±Ïfi‰Î›˝ …HÎΛ ‰ÎS‰ ⁄fiÎT›˘ ¿ı …ı ±‰Î…fiÎ_ ‹˘Ω_fiı ÷ı‹fiÎ ±Îfl˘Ë-±‰fl˘Ë ÷ı V‰Î¤Îω¿ ‰Î÷ Ë÷Ì. ÏŒS‹Ì ’Îh΢ ⁄˘·÷Î_ ◊Λ ÷˘ … ‹…⁄ «˘yÁ amplitude/¿o’ωV÷ÎflfiÎ_ ωz÷ ÏÁBfi·˘‹Î_ Œıfl‰Ì ±Î’÷˘ Ë÷˘. flıÏÕ±˘ VÀıÂfi ¶ÎflÎ ⁄˛˘Õ¿ÎVÀ ¿flÎ÷Î_ ±ı flıÏÕ±˘fiÎ fi‰Î ›√‹Î_ ÏÁfiı‹Îfi_ ±„V÷I‰ …‚‰Î› ÷ı‹ Ë÷_. ÏÁBfi·˘fiı ±◊ν÷˚ flıÏÕ±˘ ‹˘Ω_fiı l˘÷Îfi_ ÏflÁ̉fl ’λÎ_ ’ÏflHÎ΋ı ·Î¬fiÌ ⁄fiı·Ì ÷¿·ÎÿÌ flı¿˘Õ˚˝{ ‹˘ÀÌ Á_A›Î‹Î_ ÷ÒÀ÷Ì ±‰Î…fiÎ_ ‹˘Ω_‹Î_ ’·ÀÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷_. ˢ‰Î »÷Î_ ±fiı CÎHÎÌ ‰¬÷ ÏŒS‹fiÌ ±ı@Âfi ÷◊Î ±‰Î… ±Î Àı@fi˘·˘Ï… ‰Î’flÌfiı ÿ Œ˘flıVÀı 1910 ‹Î_ ΩHÎÌ÷Î ‰E«ıfi_ ÀuÏfi_√ ’HÎ …flÎ÷flÎ ÷ÒÀ÷_ ˢ‰Î »÷Î_ ‰Î˜fi˝fl ⁄˛‘Áı˝ ±‹ıÏfl¿fi √Λ¿ ±ıfiÏfl¿˘ ¿ÎvÁ˘fiÎ Á_√Ì÷ ¿Î›˝ø‹fi_ ‰Î≥ÀÎŒ˘fi ’fl ·Î¬˘ ÕΘ·flfi˘ ÿΉ ¬ı·Ì fiÎA›˘. ⁄˛˘Õ¿Î„VÀo√ ’HÎ ¿flÌ ⁄÷ÎT›_ ±fiı ’»Ì 1923 ‹Î_ ±ı … ‰Î≥ÀÎŒ˘fifiÌ Àı@fi˘·˘Ï… ÁεLÕ-±Î˜fi-ÏÕV¿fiÌ Ë÷Ì. fiÁ¬˘ ÁεLÕ-±Î˜fi-ÏŒS‹ ‹ÎÀı ÁŒ‚ flÌ÷ı ·ÕÎT›˘. ±·⁄kÎ, ·Î¬fiÌ ÷¿·ÎÿÌ flı¿˘ÕÛ …ı‹Î_ ‰Î’fl‰ÎfiÌ fi ◊Λ ±fiı ºU› ÏŒS‹‹Î_ ¿Î›˝fl«fiÎ flıÏÕ±˘ ¿fl÷Î_ ÁËı… …\ÿÌ Ë÷Ì. ±‰Î…fiÌ ÁÎ◊ı lÎT›fi˘ flÎ√‹ı‚ ⁄ıÁÎÕ‰Îfi˘ fi ◊Λ ±ı‰Ì ÁεLÕ‹ÎhÎÎ ±fiÁÎfl ¿o’÷Î_ ωz÷ ÏÁBfi·˘fiı ±Î˜„MÀ¿· flÌ÷ı ºU›˘ ±Î˜fi-ÏŒS‹fiÌ Àı@fi˘·˘Ï… ‰‘ ÁÎflÌ ¿ı fiÏË ? ⁄ı¿ ÁÎflÌ, ÁÎ◊ı … ÏŒS‹fiÌ Ï¿fiÎfḻı Ï’˛LÀ ¿flÌ ÿı‰Î÷Î_ Ë÷Î_ ±fiı ¿ÎflHÎ ¿ı ºU› ÁÎ◊ı ±‰Î…fi_ ’HÎ flı¿˘ÏÕ*√ ÏŒS‹Ì ¿«¿ÕÎ ’fl ÏÁfiı‹ÎfiÎ ’Õÿı ÏŒS‹fiÌ fl…^±Î÷ ‰¬÷ı ’˛˘…ı@Àfl ÷ı ÏÁBfi·˘fiı ⁄Îfl˘⁄Îfl ¿flΛΠ⁄Îÿ ÏŒS‹fiÌ ±Î˜ÏÕ±˘-ω{u±· fl…^±Î÷ ±‰Î…‹Î_ w’Î_÷Ïfl÷ ¿fl÷_ Ë÷_. ±Î Àı@fi˘·˘Ï… ’HÎ ÿ Œ˘flıVÀı ±ı¿ÿ‹ Á«˘À ±fiı ’Î»Ì Áfl‚ ⁄fiı. ¿˘≥ {_{À fiÏË. ’fl_÷ Ë˘Ï·‰ÒÕfiÌ ’ıflı‹ÎµLÀ, ‰Î˜fi˝fl ⁄˛‘Á˝, ›Ïfi‰Á˝· ‰√ıflı ¿o’fi̱˘ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ¢‘¬˘‚˘fiÎ ZÎıhÎı ‰Îfl_‰Îfl ⁄fi÷_ ±ÎT›_ »ı ÷ı‹ ·Ì ÿ Œ˘flıVÀ/Lee De Forest fi΋fiÎ ÏŒS‹Ì ’˛˘…ı@Àflfiı fi‰˘ ±‰÷Îfl ±Î’‰Î‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiı·˘ ·Ì ÿ Œ˘flıVÀ Á‹ZÎ fl…^ ¿flÌ I›Îflı ÷ı ’˛›˘√ÏÁ© ωiÎÎfi̱ı 1920 ‹Î_ ¬flı¬fl F›Îflı Ë÷Ì. ÿ Œ˘flıVÀ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ 30 ÁεLÕ-±Î˜ fi -ÏŒS‹fiÌ ‰Ëı ‰ Îv ±√˛√H› Ï◊±ıÀfl˘‹Î_ ‰ÎflÎŒfl÷Ì ÷fl¿Ì⁄ ¢‘Ì I›Îflı ’˛˘ÕuÁfl˘±ı ÷ıfiı ÷ıfi˘ “Õı‹˘” ±Î’Ì flè΢ Ë÷˘. ±Î‹ ±‰√HÎÌ Ë÷Ì. ÿ Œ˘flı V Àı ÷ı ‹ Î_ »÷Î_ ÏŒS‹˘fiÌ Ïfi‹Î˝÷Î ¿o’fi̱˘ ωiÎÎfifiÎ fi√ÿ ÏÁ©Î_÷˘ ·ÕÎT›Î Œ˘fi˘ÏŒS‹ fi΋fiÌ ±ı ¬«Î˝ ‚ Ë÷Î, ±ıÀ·ı ’˛˘ÕuÁfl˘±ı ÷fl¿Ì⁄fiı Àı@fi˘·˘Ï… ‹ÎÀı …wflÌ ±ı‰Î ωÏÂWÀ Â_¿ÎfiÌ fi…flı Ωı‰Îfi_ ¿ÎflHÎ fi Ë÷_. ¿ı‹ıflÎ, ÏŒS‹, ’˛˘…ı@Àfl ±fiı flı¿˘ÏÕ*√ ÿ Œ˘flıVÀ ’˘÷ı ‰‚Ì ±ı …‹ÎfiÎfi˘ ÁΑfi˘‹Î_ fi‰ıÁflfi_ fl˘¿ÎHÎ ¿fl‰Î A›Î÷fi΋ ¤˙Ï÷¿ÂÎjÎÌ Ë÷˘, …ıHÎı ÷ˆ›Îfl fi Ë÷Ì. ±Î ¬«˝fiı ‰Î…⁄Ì 1907 ‹Î_ ÀˇÎ›˘Õ fi΋fi˘ ‰ÎS‰ ÃflΉ÷Î Œ˘fi˘ÏŒS‹fiÎ ’˛ ı „ @À¿· “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

49

ŒÎ›ÿÎfiÌ ÷ı‹fiı ’˛÷ÌÏ÷ ¿flΉ‰Î ÿ Œ˘flıVÀı 1923-27 fiÎ ±ÎfiÌ Á΋ı ÿ Œ˘flıVÀı ±‰Î…fiı ’fl⁄Îfl˘ ÏŒS‹ ’fl ±Î_¿÷Ì √΂ΠÿflQ›Îfi 1,000 ¿fl÷Î_ ‰‘ ¢ÀÛ ÏŒS‹˘ µ÷ÎflÌ, ’HÎ …ı Œ˘fi˘ÏŒS‹ Àı@fi˘·˘Ï… ¢‘Ì ÷ı 8,500 ËÀ˚˝{ Á‘ÌfiÌ ÏŒS‹ ¿o ’ fi̱˘ flÌ{Ì fiÏË. ∂SÀ< _ , ¿o’Á_A›ÎfiÎ ±‰ÎΩıfiı L›Î› ±Î’÷Ì ‰Î≥ÀÎŒ˘fifi_ «·HÎ ‰‘÷_ √›_ ±fiı Ë÷Ì. (‹ÎHÎÁfiÎ ¿Îfi 20 ËÀ˚˝{ ±fiı 10””fiı ⁄ÿ·ı 12””fi˘ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ 20,000 ËÀ˚ ˝ { ‰E«ı fi Î ±‰ÎΩı fi ı 16””fi˘ T›ÎÁ ‘flΉ÷Ì ÷ÎÁ¿ …ı‰ÕÌ ’Îfl¬Ì ¿ı »ı . ) ‰Î≥ÀÎŒ˘fifiÎ flı¿˘Õ˚˝{ ⁄fi‰Î ·Î√Ì. ÁÎ≥{ ‹˘ÀÌ ¿fl‰Î ±ı„L…Ïfi›fl˘fiı ·ÎB›_ ¿ı ’˛˘O·ı‹ ¿ÿΫ ’λ‚fi_ ¿ÎflHÎ Á‹∞ ¿Λ ÷ı‰_ Ë÷_. à ±Î‹ ÷˘ ÏŒS‹Ì ¿·Î¿Îfl˘fiÎ Á_‰Îÿ˘ …ı‹Î_ ’˛ıZο˘ VÀΛ·ÁfiÌ Ï’fi‹Î_ fiÏË, ’HÎ ·Î¬fiÌ flı¿˘Õ˚˝{fiÌ Á_A›Î Õ{fiı¿ …ıÀ·Ì ˢ› ‹ÎÀı lÎT› ˢ› ÷ı‰Ì ÏŒS‹fiı … talkie ¿Ëı‰Î›, ⁄fiı·Ì flı¿˘ÕÛ‹Î_ Ë÷˘. K‰Ïfi‹ƒHÎ ‰¬÷ı I›Îflı ÿflı¿ ÂΘ‹Î_ ±ı ⁄‘Ì ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’fl_÷ ±Î’HÎı I›Î_ ±ı ¿ıÀı√flÌfiÌ “±Î·‹ ±ÎflΔfi_ ±‰Î…fiÎ_ 4,300 ËÀ˚˝{ ’»ÌfiÎ_ ÁÒZ‹ ’ÎÕ÷Ì ‰¬÷ı ±ı¿Îÿ flı¿˘ÕÛ ⁄À¿Ì Ω› Ïfi‹Î˝HÎ ◊›_ ÷ıfiÎ ±Î√·Î ‰Êı˝ 1930 ‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ‹˘Ω_fiÌ ÷ı‹Î_ ⁄ÎflÌ¿ ¬Î_«Î¬Ò_«Ì ÷flÌ¿ı ’˛ıZο˘fiı “‹Î‘flÌ” fi΋fiÌ ÏŒS‹‹Î_ ÁεLÕfi˘ ’Ëı·˘ ±ı‰Ì Á_¤Î‰fiÎ ‰‘Îflı, ’fl_÷ ÿflı¿ flı¿˘ÕÛ ±fi¤‰ ‹Y›˘ Ë÷˘. ÏŒS‹fiÎ ’˛˘…ı@Âfi ‰¬÷ı ¿˘÷flHÎÌ ◊÷Ì … fi Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı fifl‹ ’fl ‰‘ ÕΛ·˘√ ÷◊Î Q›Ï{¿ Á‹Î‰Ìfiı ÏËfl˘≥fifiÎ L≤I› ÁÎ◊ı ÷η Ï‹·Î‰÷Î Á_√Ì÷fiÌ ·Î¬fiı …flÎ ¿ÃHÎ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ¿<· Á_A›Î ±Õ‘˘ Õ{fi◊Ì ’HÎ ±˘»Ì flı¿˘ÕÛ ‰√ÎՉ΋Î_ ±Î‰÷Ì Ë÷Ì ±fiı ’˛ıZο˘ ±Î¬Ì ¤ı‚‰ı·Ì ¿fl¿flÌ ‹ÎÀÌfiÎ ¿H΢ K‰Ïfi‹ƒHÎ ¿flÌ ÿı‰Î› ÷˘ ±ı¿Îÿ flı¿˘ÕÛ ⁄À¿‰ÎfiÌ ÏŒS‹‹Î_ Œ@÷ hÎHÎ Ï‹ÏfiÀ «Î·÷Ì ±ı …\√·⁄_‘Ì ‰¬÷ı flı¿˘ÕÛ ’fl ‘˛ÒΩfl̤ıfl «ÎÊ ±Î_¿÷Ì (±fiı ÷ıfiÎ ’Î’ı ±Î¬˘ ÁıÀ fi¿Î‹˘ ’fl ±ÎÏ¡fi ’˘¿ÎflÌ …÷Î Ë÷Î. ÁΘ › fiı ‹«¿ ±Î’÷Î fi Ë÷Î. ±Î ⁄fi‰ÎfiÌ) Á_¤Ï‰÷÷Î/probability à 1927 ’»Ì ÁΛ·ıLÀ ÏŒS‹˘fi˘ ›√ ±Î◊Q›˘ Á_ ¤ ΉfiÎfiı K›Îfi‹Î_ flÎ¬Ì ’«ÎÁ À¿Î CÎÀÌ …‰Î ’΋ı. ±ı „ L…Ïfi›fl˘±ı ¿fl¿flÌfiı ⁄ÿ·ı ’ΉÕfl I›Îflı ¿ıÀ·Î¿ Á’fl ÏŒS‹Ì ‰Î≥ÀÎŒ˘fifiÎ Á‰Hν ›√fi˘ Ωı ¿ı ÏÁ÷ÎflÎfiÌ ¿ÎflÏ¿ÿa ’HÎ …ı‰Ì ·ÌVÁÌ ‹ÎÀÌfi˘ ·Î¬ ÁÎ◊ı ¤ı√ ±V÷ ’΋Ì. Ë˘Ï·‰ÒÕ‹Î_ ¿›˘˝ I›Îflı Ïfl{SÀ ’HÎ ÷ı‹fiı ÁÎflÎ’Î_«ı¿ ‰Ê˝‹Î_ »ıÕ˘ ±Î‰Ì √›˘, ’HÎ ÷ı ÁΛ·ıLÀ ÏŒS‹˘fiÎ Ï¿o√ fiflÁÎfiÎ ¤ı√‰Î‚_ ‹Y›_. ËÎ≥-Ï¡@‰LÁÌ ⁄˛¿ı ⁄ ı · flı¿˘Õ˚{ ˝ fiÌ ¤Î_√÷ÒÀfiı ¿ÎflHÎı fiÏË. √HÎÎ÷Î ±ı @ Àfl Fˢfi …\ÿÌ Á‹V›Î±Îı ÷ıfiÎ ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl ±‰Î… …flÎ fiΩ¿÷‰Î‚Ì ⁄fiı·Ì flı¿˘ÕÛ Ï√S⁄ÀÛ (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘) Ë÷Ì. ‰ˆiÎÎÏfi¿ ¢‘¬˘‚˘fiÎ ZÎıhÎı ÷tfi ’HÎ ÏËÀ Ï·VÀ‹Î_ Á΋ı· Ë÷˘. Ï√S⁄ÀÛfi˘ ÷ÌH΢, ’fl Á_÷˘Ê…fi¿ flÌ÷ı ±_Ï¿÷˚ ◊›˘, ’HÎ Á΋ÎL› ⁄Î⁄÷ı ±Î¬Ì Àı@fi˘·˘Ï…fiı ⁄÷¿»Î’ ±‰Î… ’˛ıZο˘fiı ·Î√·√ÎÀ 24 ‰Îfl ±ı flı¿˘ÕÛ ‰Î√Ì fl‹Ò … ’˛ ı fl ¿ ·ÎB›˘. ±Î’HÎı ¤_√Îfl‰ÎÕı ‘¿ı·Ì ‹Ò@›Îfi_ µk΋ ºWÀÎ_÷ ±ıÀ·Î ‰¬÷‹Î_ VÀΛ·ÁfiÌ ÀÎ_¿HÎ̱ı ˢ› ÷˘ ±ı ‰Î≥ÀÎŒ˘fifi_ Ë÷_. 48 ‹ı I›Î_ ÏÿfiÂÎ Ï⁄Ï·‹˘Ïfl›Î ÷ıfiı ÁΉ ¬˘÷flÌ fiάÌ. (…‹H΢ Œ˘À˘) ±ı ‰¬÷ı ’Îfiı Ï«h΋Î_ ⁄÷ÎT›_ »ı ÷ı‹ flı¿˘ÕÛ ÏËLÿÌ ÏŒS‹…√÷fi˘ Big ±Î ⁄‘Î ’˛ffi˘ ÁÎ◊ı ⁄Î◊ ¤ÌՉΠ‰√ÎՉΠ‹ÎÀı I›Îflı ·˘¬_ÕfiÎ ‰…fiÿÎfl B ˢ‰Î »÷Î_ ±flÿı  fl ¿fl÷Î_ ÷˘ ÿ Œ˘flıVÀfiÌ ÁεLÕ-±Î˜fiVÀΛ·Á (√˛ Î ‹˘Œ˘fifiÌ Ï’fi …ı ‹ Î_ ≥flÎfi̱ı ÷ı fi ı “±Î·‹ ÏŒS‹ Àı@fi˘·˘Ï… Â_ ¬˘ÀÌ Ë÷Ì ? ±√ε ¤flΉı·Ì ˢ› ±ı ÿÎ_ÕÎ) ‰’flÎ÷Î Ë÷Î, ±ÎflΔ‹Î_ fi ·Ì‘˘, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÎ ÏËLÿÌ µE«Îfl˘ ÿ Œ˘flıVÀfiı ¿˘Ã<_ fi ±Î’fiÎfl Ë˘Ï·‰ÒÕ ±ıÀ·ı flı¿˘ÕÛfiÎ ¬Î_«Î‹Î_ Œfl÷Ì Ï’fifiÎ ¿œo√Î Ë÷Î ±fiı ¿oà ÁÒflÌ·˘ fi Ë÷˘. ’Ïç‹Ì ŒflÌ ŒflÌfiı ±ı … Àı@fi˘·˘Ï… ÷flŒ ‰Y›_ Àıfl‰Îfiı 160-170 √˛Î‹ Á‘Ìfi˘ ⁄˘Ωı ·œH΋Î_ ‰Î›Õ<_ ÏËLÿÌ ⁄˘·÷Î ‘˘‚Ì I‰«ÎfiÎ ±fiı ÷ı Àı@fi˘·˘Ï…fiı ±fiw’ ¿ı‹ıflÎ, ±ıL√·˘-≥„LÕ›fi ¿·Î¿Îfl˘fiı ’HÎ talkie ÏŒS‹˘±ı …HÎÎ÷˘ Ë÷˘ ±fiı ÷ı ÿ⁄ÎHÎ Ëı ÷ı fi‰flÎ ’ÎÕÌ ÿÌ‘Î. ÏŒS‹, ’˛˘…ı@Àfl ÷◊Î flı¿˘ÏÕ*√ ÁΑfi˘ ‹@÷’HÎı ¿o’Ì Â¿÷Ì fi Ë÷Ì. ËÎ≥‰ÁΉ‰Î ‹ÎÀı …ı ⁄…ıÀ ŒÎ‚‰Î›_ ÷ı ¿<· Ï¡@‰LÁÌ ±‰ÎΩı ÷ı‹Î_ V’_ÿfi˘ ’ıÿÎ ¿flÌ à ’HÎı ¬Î÷ı 1964 ‹Î_ V◊’Λı·Ì National 35,00,00,000 ÕΘ·flı ’ˢÓE›_, »÷Î_ ¿÷Î fi Ë÷Î. ±Ï‘¿÷‹ 4,300 Film Archives of India/NFAI fi΋fiÌ Á_V◊αı ÷ıfi˘ T›Î’ÎflÌ ·Î¤ ÿ Œ˘flıVÀfiı ‹Y›˘ ËÀ˚˝{fiÌ Ï¡@‰LÁÌ Á‘ÌfiÎ … ±‰ÎΩı …^fi0Ì-fi‰Ì ±fiı¿ ¤Îfl÷Ì› ÏŒS‹˘fiÌ Ï’˛LÀ˘ ÷ıfiÎ fiÏË. fi¿·¬˘fl˘ eÀÌ fiÌ¿Y›Î Ë÷Î.

15 Áı„S›Áfi_ ÷Î’‹Îfi ‘flΉ÷Î ÂÌ÷Î√Îfl‹Î_ Ï◊±ıÀflfiÎ_ V’Ì¿Á˝‹Î_ ‰Ëı÷Î ‹Ò¿Î›, ‹ÎÀı ÁΫ‰Ì flÎ¬Ì »ı, ’fl_÷ ±ı Á_√˛Ë‹Î_ “±Î·‹ (’ıÀLÀfiÎ ¤_√ ⁄ÿ· ÿ Œ˘flıVÀ ÷ı‹fiÌ ÏËfl˘≥fifi˘ ±‰Î… ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı »˘¿flÎ ±ÎflΔfiÎ ¿«¿ÕÎfi˘ ±ı¿Îÿ À<¿Õ˘ ’HÎ fi◊Ì. ‹⁄_ ≥fiÎ Á΋ı ¿˘Àı˝ «Õ‰Îfi˘ Ë÷˘.) √‹ı ÷ı‹, ’HÎ …ı ‰ ˘ ·Î√÷˘ Ë÷˘. flı S ‰ı fi Î VÀÌ‹ ΩHÎÌ÷Î ‹ı…ı„VÀ¿ fi΋fiÎ …ı Ï◊±ıÀfl‹Î_ “±Î·‹ …\·Î≥ 6, 1928 fiÎ fl˘… L›Ò ›˘¿ÛfiÎ ±ı„L…fifiÌ ÷ÌZHÎ TËÌÁ· ’HÎ Ï‹·fiÎ ±ÎflΔ ÁÎ÷ ±Ã‰ÎÏÕ›Î_ «Î·Ì ÷ıfi_ ’HÎ ±Î…ı VÀˇıLÕ Ï◊±ıÀfl‹Î_ Lights of New fi΋˘ÏfiÂÎfi flèÎ_ fi◊Ì.à York fi΋fiÌ ÁεLÕ Àˇı¿ ÁÎ◊ıfiÌ ÏŒS‹ ¤Ò_√‚Î …ı‰˘ ±‰Î… ¿fl÷Ì Ë÷Ì.

50

“ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

‰Î˜fi˝fl ⁄˛‘Áı˝ ÏflÏ·{ ¿flÌ I›Îflı ÁΛ·ıLÀ ÏŒS‹˘ ÁΫΠ±◊˝‹Î_ Ë÷Ì, ‹ÎÀı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ 24 Á’flËÌÀ ‹Ò_√Ì ÏŒS‹˘ ⁄fiÎ‰Ì talkie ⁄fiÌ. «Ò¿ı·Î ±flÿıÂfl ≥flÎfi̱ı “±Î·‹ ±ÎflΔfiÎ Ïfi‹Î˝HÎ ‰¬÷ı ±√ε ’˛ıZο˘fiı ‹_h΋B‘ ¿flÌ ÿıfiÎfl The Jazz Singer fi‰Î Á_Ωı√˘fiı CÎHÎÌ flÌ÷ı ±fi¿>‚ ◊‰_ ’Õu_ Ë÷_. ÿÎ. ÷. ÏflÏ·{ ◊›Îfiı Ë∞ ÷˘ ‹Î_Õ fi‰ ‹ÏËfiÎ ◊›Î Ë÷Î. ±Î‹ »÷Î_ «ËıflÎfiÎ ËΉ¤Î‰ ‰Õı ‹ÎhÎ ±Ï¤fi› ¿flÌ ΩHÎ÷Î ÁΛ·ıLÀ ±ıÀ·Î À>_¿Î √΂΋Î_ ÁεLÕ-±Î˜fi-ÏŒS‹ Àı„@fi¿fiı ·Ì‘ı ‹Ò‰Ì{fiÎ_ ·˘¿Ï’˛› ÏËfl˘-ÏËfl˘≥fi˘fiı ⁄ÿ·ı ±ı‰Î ¿·Î¿Îfl˘fiı ÏÁfiı‹ÎZÎıhÎı …ı √…⁄fiο ’Ïfl‰÷˝fi ±ÎT›_ ÷ıfi˘ ÁÎflÎ_Âw’Ì ÷ı‹HÎı ’Á_ÿ√Ì ±Î’‰Ì ’ÕÌ ¿ı …ı‹fiı fiÎÀ¿˘‹Î_ ÕΛ·˘√ ¶ÎflÎ A›Î· ±ı ‰Î÷ı ‹‚ı ¿ı CÎHÎı ¤Î√ı ‹˙fi … flËı·Ì The Jazz …ı ÷ı ·Î√HÎÌfiÌ ±Ï¤T›„@÷ ¿fl‰Îfi˘ ‹ËΉfl˘ Ë÷˘. Á_‰Îÿ˘fiÌ Singer ‹Î_ ’˛◊‹ ÏÁ@‰ıLÁ ÿflQ›Îfi Œ@÷ 60 ±fiı ⁄Ì∞ …ı‹ √Ì÷-Á_√Ì÷fiÎ ‹Î‹·ı ’HÎ Á_Ω√ ı ˘ ˉı …\ÿÎ Ë÷Î. ÁεLÕÏÁ@‰ıLÁ ‰¬÷ı 294 ±ı‹ ¿<· ‹‚Ìfiı Œ@÷ 354 ÂOÿ˘ ±Î˜fi-ÏŒS‹ Àı„@fi¿‹Î_ ±·Î›ÿÌ √˛Î‹˘Œ˘fi flı¿˘ÕÛ fi ˢ›, flı¿˘ÕÛ ¿flΛΠË÷Î, F›Îflı Lights of ‹ÎÀı ±Ï¤fi›fiÎ … ¤Î√w’ı New York ±Îfl_¤◊Ì ÷ı ±_÷ Á‘Ì ¿ı‹ıflÎ Á‹ZÎ ¿HÎ˝Ï’˛› √Ì÷˘ “ÀΘ ¿ Ì” Ë÷Ì. ‰Î˜ fi ˝ fl ⁄˛ ‘ Áı ˝ ÷ı fi Ì ··¿ÎflÌ Â¿÷Î ¿·Î¿Îfl˘fiı ’„O·ÏÁÀÌ ‹ÎÀı “100% Talking” “±Î·‹ ±ÎflΔ‹Î_ V◊Îfi ±ı‰_ V·˘√fi «√ÎT›_. ÁεLÕ-±Î˜fi±Î’‰Îfi_ …wflÌ ⁄L›_. (±Î ÏŒS‹ Àı@fi˘·˘Ï… ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ ⁄Ì∞ ÷¿ÎÿÎfiı ·Ì‘ı À>_¿ Á‹›‹Î_ ÏŒS‹˘ ’HÎ 1928 ’»Ì {Õ’Ì ø‹‹Î_ ¿<Lÿfi·Î· ÁË√·fiÌ ±fiı ⁄fi‰Î ·Î√Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÏŒS‹fiÎ_ ºU› Áflˆ›ÎfiÌ …ı‹ ÏÁ_√fl-¿‹±fiı lÎT› ’ÎÁÎ_ ‰E«ı ÀuÒ Ï fi_ √ VÀÎfl ¿·Î¿Îfl˘fi˘ fi‰˘ …‹Î‰‰Îfi˘ ’˛ffi ˉı À‚Ì √›˘ Ë÷˘. …‹Îfi˘ ±Î‰‰Îfi˘ Ë÷˘.) ±·⁄kÎ, Ï◊±ıÀfl˘ ’ÎÁı ±Î‰Ì talkie ¿·Î¿Îfl √ΉÎfi_ Âw ¿flı I›Îflı ÏŒS‹˘fiÎ ÁεLÕfi_ ÏÕ¿˘ÏÕo√ ¿flÌ ΩHÎ÷Î_ VÀ< Ï Õ±˘‹Î_ ËÎ…fl flËı · Î ¬ÎÁ Ω÷fiÎ_ ’˛˘…ı@Àfl ˢ› ±ı …wflÌ Á_ √ Ì÷¿Îfl˘fiÎ ±Î˜ ¿ ı ˝ V Àˇ Î ±ı Ë÷_. ±Î ’˛˘…ı@Àfl ‘flΉ÷Î_ ±fiı ÷ı‹fiÎ ÁÒflΉϷ »ıÕÌ √Ì÷fiı ±ı … ‹ _ ⁄ ≥fiÎ ≥„Q’Ïfl±· VÀ< Ï Õ±˘fiÎ VÀı … fi_ .

2 fiÌ ŒÎ≥· ÷Á‰Ìfl ‰Õı ’flÿıÂÌ ÏŒS‹˘ ⁄÷Ή÷Î_ ±Î’HÎı ‰¬÷ı ÷…˝⁄© ¿fl‰_ ±Î‰U›¿ I›Î_fiÎ_ ÏÁfiı‹Î Ï◊±ıÀfl˘ À˘Ï¿{ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î_ ◊›Î_, F›Îflı Ë÷_. ÏŒS‹fiÎ ±ı¿‹ÎhÎ ÁεLÕ Àˇı¿ ’fl Á_‰Îÿ, √Ì÷ ±fiı Œ@÷ ‹Ò_√Ì ÏŒS‹˘ ’˛ÁÎÏfl÷ ¿flÌ ΩHÎ÷Î_ Ï◊±ıÀfl˘ ’˘÷ÎfiÎ Á_√Ì÷ hÎHÎı›fi˘ Á‹Î‰ı ±ı¿ … Á‹›ı ¿flÌ ÿı‰˘ ’Õı ÷ı‹ fi΋ ’λ‚ ±ı ‹˘¤ÎÿÎfl ÂOÿ ΩıÕÌ Â¿÷Î_ fi Ë÷Î_. Ë÷˘. ±Î ‹…⁄ÒflÌ Ωı÷Î_ ÂÒÏÀo√ ÿflQ›Îfi Á_‰Îÿ˘ …ı‹ ⁄˘·Î÷Î ÏÁfiı ‹ ÎÀ˘√˛ Î ŒÌfiÌ º„WÀ±ı ¤Îfl÷fi _ ÏŒS‹…√÷ Ω› ÷ı‹ Á_√Ì÷¿Îfl˘±ı ⁄ı¿√˛ÎµLÕ Q›Ï{¿ ’HÎ ±Î˜fi-‘-V’ΘÀ Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ ÿ˘fl‹Î_ @›Î_ Ë÷_ ? 1931 Á‘Ì ÷˘ ‹ÎhÎ ±ÎM›Î ¿fl‰_ Ωı≥±ı. ≥flÎfiÌ ‹ÎÀı ‰‘ ±ı¿ Á‹V›Î “±Î·‹ ÁΛ·ıLÀ ÏŒS‹˘fi˘ …‹Îfi˘ flè΢. 1931 ‹Î_ ’HÎ ‹˙fiÌ⁄Î⁄Î ±ÎflΔfiÎ_ ºU›˘ ÏŒS‹Î‰÷Ì ‰¬÷ı K‰Ïfi‹ƒHÎfiı ¬·ı·‹@÷ ÏŒS‹˘fi˘ …\‹·˘ 207 Á‘Ì ’ˢӫ‰Îfi˘ Ë÷˘, ’fl_÷ ±ı ‰Êı˝ flά‰ÎfiÌ Ë÷Ì. ±ÎµÀÕ˘fl ÂÒÏÀo√fiı Áÿo÷fl ¤Ò·Ì …‰_ ’Õu_ ‹_⁄≥fiÎ fiÎfiÎ «Î˜¿ ¬Î÷ı ±Î‰ı·Î ≥„Q’Ïfl±· VÀ<ÏÕ±˘fiÎ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÏŒS‹Ì¿flHÎ ‹ÎÀı fiyÌ ¿flΛı·Î ≥„Q’‹ÎÏ·¿ ±flÿıÂfl ≥flÎfi̱ı ¤Îfl÷fiÌ ’˛◊‹ talkie ÏŒS‹ Ïfl±· VÀ<ÏÕ±˘fiÎ VÀı… fi_.2 fiı ÁεLÕ’˛ÒŒ ⁄fiΉ‰Îfi˘ ◊›˘. “±Î·‹ ±ÎflΔ ⁄fiΉÌfiı ≥Ï÷ËÎÁ ÁF›˘˝. ≥flÎfi̱ı ÁεLÕ¬·ı·fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ¿ı‹ıflÎ ’HÎ L›ÒÁLÁ Ë÷˘. ωz÷ ‹˘Àfl ±Î˜fi-ÏŒS‹fiÌ Àı„@fi¿ ‰Î’flÌ, …ıfiÎ ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı Bell & ‰Õı Œfl÷Î_ ÿÎ_÷Ή΂Î_ flÌ·fiÌ ¬fl¬flÎÀÌ ‹Î≥ø˘Œ˘fi‹Î_ {Ì·Î÷Ì Howell ⁄˛ÎLÕfi˘ ¿ı‹ıflÎ ±Î›Î÷ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±fiı K‰Ïfi‹ƒHÎfiÎ Ë÷Ì. ±Î ’˛ffi Ë˘Ï·‰ÒÕfiÎ ÏŒS‹ ÏÿBÿ½¿˘fiı ’HÎ Á÷Ή÷˘ …‹˝fi ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ’HÎ ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î. ¿ı‹ıflΠωÏÂWÀ fl«fiÎfi˘ Ë÷˘, …ıfi_ ÏfiflοflHÎ I›Î_ ¿ı‹ıflÎfiı ÷◊Î ¿ı‹ıfl΋ıfifiı ’Îflÿ½¿ Ë÷˘. ÂÒÏÀo√ ‰¬÷ı flı¿˘ÏÕ*√fiÎ_ ÁΑfi˘ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ¿ı⁄· ◊¿Ì ¿Î«fiÌ ÁεLÕ’˛ÒŒ ¿ıÏ⁄fi‹Î_ √˘Ó‘Ìfiı ·Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. ΩıÕÌ ÿı‰Î›Î ’»Ì Áı¿LÕfiÌ 24 ¡ı‹ ·ı¬ı flÌ· Œfl÷_ Ω› ÷ı‹ ¿·Î¿Îfl˘fiÌ fi∞¿ √˘Ã‰ı·_ ‹Î≥ø˘Œ˘fi 6 ŒÌÀ É 6 ŒÌÀfiÎ fiı√ıÏÀ‰ ’fl ¿·Î¿Îfl˘fiÌ ±ı@Âfi ¤ı√˘ ÷ı‹fi˘ ±‰Î… ’HÎ ‹Î’‰Î‚Ì ¿ıÏ⁄fifiÌ ⁄ËÎfl ˢ›, ‹ÎÀı ¿ı‹ıflÎfiÌ ¬flıflÎÀÌ ÷ı‹Î_ ±ı@V’˘{ ◊÷˘ Ë÷˘. ¤‚ı fiÏË. ≥flÎfi̱ı ’HÎ ¿Î«fiÎ ±Î‰Î ’Îflÿ½¿ ¿˘ÂıÀÎfi_ ±Î Ω÷fiÎ ÕΛflı@À flı¿˘ÏÕ*√fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‹›Î˝ÿα˘ ’HÎ ±Î›˘…fi ¿fl‰_ ’Õu_, …ıfi˘ √ıflŒÎ›ÿ˘ ±ı ◊›˘ ¿ı ¿·ÎI‹¿ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

51

ÂΘÀ ·ı‰Î ¬Î÷fl ¿ı‹ıflÎfiı dolly (’ÎÀÎ) ’fl ±Î√‚-’λ‚ ¿ı ÕÎ⁄ı-…‹HÎı Áfl¿Î‰‰Îfi_ ±Â@› ⁄L›_. ¿·Î¿Îfl˘fiÎ fiÁÌ⁄‹Î_ ’HÎ ‹˘¿‚Πfi Ë÷Ì. …Q⁄˘ ¿ÿfi_ ‹Î≥ø˘Œ˘fi F›Î_ ’ÕÿÎ, e·ÿÎfiÌ ¿ı ’ıfi· ±˘◊ı Á_÷ÎՉ΋Î_ ±ÎT›_ ˢ› I›Î_ … ¬˘ÕΛı·Î flËÌfiı ÷ı‹HÎı ÕΛ·˘√ ⁄˘·‰Î ’Õı ÷ı‹ Ë÷Î. ‰‘ ±ı¿ ’˛˘O·ı‹ — ‹Î≥ø˘Œ˘fi‹Î_ flËı·˘ √˘‚οÎfl ’÷flÌ …ı‰˘ ÕΛΡ΋ ±‰Î…fiÎ_ ‹˘Ω_ ±fiÁÎfl ¿o’ı ±fiı ÷ı ¿o’ÎflÌ Ï‰z÷ ÏÁBfi·˘‹Î_ Œıfl‰Î›, ’HÎ 1930 fiÎ ±flÁΉ΂Π‹Î≥ø˘Œ˘fifiı ¿Î‹ı ·√ÎÕ÷Î ’Ëı·Î_ ◊˘Õ˘ ‰¬÷ ÷Î’HÎÎ ’ÎÁı ‹Ò¿Ì √fl‹ ¿flΛ ÷˘ … ÷ıfi˘ ¿Î⁄˝fi ÕΛΡ΋ ±‰Î…fiÎ_ V’_ÿfi˘ {Ì·‰Î ’Òfl÷˘ Áı„LÁÏÀ‰ ⁄fi÷˘ Ë÷˘. fi‰Î≥ ±ı »ı ¿ı ±ÎÀ±ÎÀ·Ì ÷¿·ÌŒ˘ ‰E«ı ’HÎ ±flÿıÂfl ≥flÎfi̱ı Œ@÷ hÎHÎ ‹ÏËfi΋Î_ “±Î·‹ ±ÎflΔ (±Î·‹ ±ÎflÎ = Beauty of the world) ÷ˆ›Îfl ¿flÌ fiάÌ. ÁÎ÷ √Ì÷˘‰Î‚Ì ±ı Á‰˝’˛◊‹ ¤Îfl÷Ì› talkie ¬ÎVÁÎ 10,500 ŒÌÀ ·Î_⁄Ì Ë÷Ì. (’Ëı·Ì ‹Ò_√Ì ÏŒS‹ “flÎΩ ËÏflçLƒ”fiÌ ·_⁄Î≥ — 3,700

ŒÌÀ.) ‹_⁄≥fiÎ ¿Î·⁄Îÿı‰Ì fl˘Õ ’fl ±Î‰ı·Î ‹ı…ı„VÀ¿ Ï◊±ıÀfl‹Î_ “±Î·‹ ±ÎflΔ ‹Î«˝ 14, 1931 fiÎ Ïÿ‰Áı fl…^±Î÷ ’Î‹Ì I›Îflı «Îfl ±ÎfiÎfiÌ ÏÀÏ¿À O·ı¿‹Î_ wÎ. 5 fiÎ ¤Î‰ı ‰ı«Î÷Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ÏŒS‹Ì ¿·Î¿Îfl˘fiı w’ıflÌ ’Õÿı ⁄˘·÷Î ÁÎ_¤‚‰Î ‹ÎÀı µ‹Àı·Ì ¤ÌÕı flV÷Î ’flfi˘ ÀˇÎÏŒ¿ ¬˘fl‰Ì fiÎA›˘. ÁεLÕ ’˛˘…ı@Àfl …ı‰Î_ ±‹¿ …wflÌ ÁΑfi˘fiÎ flÁηΠÁÎ◊ı ¤Îfl÷fiÎ_ ⁄ÌΩ_ ÂËıfl˘‹Î_ ÏflÏ·{ ◊÷Î ’Ëı·Î_ ‹ı…ı„VÀ¿‹Î_ “±Î·‹ ±ÎflΔ ÁÎ÷ ±Ã‰ÎÏÕ›Î_ «Î·Ì, …ı ¤Îfl÷Ì› ÏŒS‹…√÷ ‹ÎÀı ωø‹ Ë÷˘.

T›Î’ÎflÌ ÁŒ‚÷Î ÷˘ ΩHÎı ÃÌ¿, ’HÎ Àı@fi˘·˘Ï…¿· flÌ÷ı “±Î·‹ ±ÎflΔ ÁÌ‹ÎÏ«é fỉÕÌ ±ı ‹A› ⁄Î⁄÷ Ë÷Ì. ÁεLÕ Àı@fi˘·˘Ï…fi_ fi‰_ ZÎıhÎ ÷ıHÎı ¬˘·Ì fiÎA›_. 1931 fi_ ‰Ê˝ ’Òw_ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ ±Î’HÎı I›Î_ ÏËLÿÌ‹Î_ ⁄Ì∞ 23 talkie ÏŒS‹˘ ⁄fiÌ. 1932 ‹Î_ 61, 1933 ‹Î_ 74, 1934 ‹Î_ 121 ±fiı 1935 ‹Î_ 154 ⁄fiÌ. ‰Ê˘˝‰Ê˝ …\‹·˘ ‰‘÷˘ flè΢. ⁄flÎ⁄fl 75 ‰Ê˝ ’»Ì ±Î…ı ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎŒÌfi˘ ±_÷√˝÷

ÏÁfiı‹ÎfiÎ ’Õÿı ±Î¤ÎÁÌ ºU›˘ Á…˝÷Ì V’ıU›· ≥Œı@À˚ÁfiÌ ¿fl΋÷Ì …ı‹ ÏŒS‹Ì ¿«¿ÕÎ ’fl ºU›˘ ÁÎ◊ı flı¿˘ÕÛ ◊›ı·Î CÎHÎÎ ±Ô‰ÎΩı ’HÎ ±˘ÏflÏ…fi·fiı ⁄ÿ·ı ±Î¤ÎÁÌ Ë˘› »ı. ÁεLÕ ≥Œı@À˚Á ÷ı‹Î_ ‰ÎV÷ω¿÷Î ·Î‰Ì ÿı »ı. ±Î ’˛¿ÎflfiÎ “ÏÁL◊ıÏÀ¿” ±‰ÎΩıfi_ ’‹ı˝fiLÀ flı¿˘ÏÕ*√ ¿flÌ ·ı‰Î ‹ÎÀı ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎŒfl˘±ı ·ÕΉı·Î ±‹¿ fiÁ¬Î ’˘◊Ì ‹Î_èηÎ_ flŸ√HÎÎ_ …ı‰Î_ ·Î√ı, »÷Î_ ¿˙÷¿’˛ıfl¿ »ı. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı--

à ±Î¿ÎÂÌ ‰Ì…‚ÌfiÎ ¿ÕοÎfi_ ’HÎ ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎÏŒ¿ flËV› ΩH›Î ’»Ì ÏŒS‹Ì √Î…‰Ì… Ωı÷Ì ‰¬÷ı «˘Ó¿‰Îfi_ ¿ÎflHÎ flËı÷_ fi◊Ì. ËıL√fl ‰Õı ¿÷Îfl⁄_‘ ÀŸ√ÎՉ΋Î_ ±Î‰ı·Î_ ÀÌ-ÂÀÛfiÌ …ı‹ ÿÁı¿ Áı„LÀ‹ÌÀfl ’ˢ‚Î_ ‰ÌÁı¿ ¬’ÎÏÀ›Î_fiı ·Î¿ÕÎfiÌ ¡ı‹ ‰E«ı ±ı¿⁄ÌΩ◊Ì ÁËı… ±_÷flı ∂¤Î_ ·À¿Î‰Î› »ı. ±¿ı¿ ‹˘ÀÎ ¿ÎHÎÎ ‰ÎÀı ÷ı‹fiÌ ±Îfl’Îfl Á‚_√ fiÌ¿‚÷_ ÿ˘flÕ<_ ±_Ï÷‹ ¬’ÎÏÀ›Î ÁÎ◊ı ⁄Î_‘ı·_ ˢ› »ı. flı¿˘ÏÕ*√ ‰¬÷ı ÿ˘flÕÎfi˘ ⁄ÌΩı »ı Õ ˘ {À¿Î¤ı fl ¬ıÓ«‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ±ı¿‹ı¿ ÁÎ◊ı ‰ÎflÎŒfl÷Ì ±Œ‚Î÷Î_ ·Î¿ÕÎfiÎ_ ‰ÌÁı ‰ÌÁ ¬’ÎÏÀ›Î_ …ı ¿ÕıÕÎÀÌ ⁄˘·Î‰ı ÷ıfiı ÏÁfiı‹ÎfiÎ ’Õÿı {⁄Ò¿÷Ì ‰Ì…‚Ì ΩıfiÎfl ’˛ıZο˘ ÁËı…ı ±Î¿ÎÂÌ ¿ÕıÕÎÀÌ Á‹∞ ·ı.

à CÎflfiı ¿ı {Ò_’ÕÎ_fiı ¤fl¬Ì flËı·Ì ±Î√fiÎ @·Î˜{-±’ ºU› ‰¬÷ı ’˛ıZο˘fiı ±√fiF‰Î‚ÎfiÌ ¤›Îfi¿÷Îfi˘ A›Î· ±Î’‰Î ÷HάÎfiÌ ±Î»Ì ÷Õ÷ÕÎÀÌfi˘ …ı ±‰Î… Á_¤‚Ή‰˘ ’Õı ÷ıfiÎ flı¿˘ÏÕ*√ ‹ÎÀı ±ı¿Îÿ Àı„@fiÏ›fi ‹Î≥¿ ’ÎÁı ¿fl¿flÎ Áı·˘Œıfi ¿Î√‚fi˘ ±ÎV÷ı ±ÎV÷ı Õ>«˘ ‰Î‚ı »ı. ¤¤Ò¿÷Ì F‰Î‚Îfi˘ ±Á·Ì ÁεLÕ ÷˘ flı¿˘ÕÛ ¿fl‰˘ Â@› … fi◊Ì. à ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÎ ÏŒS‹Ì ºU› ‰¬÷ı ’‰fifiÌ CÎÒCΉÎÀÌ ’ıÿÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ±Î‰ı·_ ’fl_’flÎ√÷ ÁΑfi ωLÕ ‹ÂÌfi »ı. ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ı ÏŒfl¿ÌfiÌ …ı‹ ±ÎÕÌ ‘flÌ ’fl √˘Ã‰ı·_ ’Ì’Õ<_ »ı, …ıfiÌ ⁄ÎèÎ Á’ÎÀÌ Œfl÷ı ÿfl ◊˘ÕÎ ±_÷flı ·Î¿ÕÎfiÌ flŸ√»Î’ ’|̱˘ …Õı·Ì ˢ› »ı. ’Ì’ÕÎfiı œÎ_¿÷Î ΩÕÎ ¿ıfi‰ÎÁfiÎ ⁄ı› »ıÕÎ fiÌ«ı ¡ı‹ ÁÎ◊ı ⁄flÎ⁄fl ¬ıÓ«Ìfiı ⁄Î_K›Î ’»Ì ËıLÕ· ‰Õı ’Ì’ÕÎfiı CÎҋΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı CÎÊ˝HÎfiı ·Ì‘ı ’‰fifiÎ ÁÒÁ‰ÎÀÎfi˘ ±‰Î… ’ıÿÎ ◊Λ »ı, …ıfi˘ ±Îfl˘Ë-±‰fl˘Ë ’Ì’ÕÎfiÌ V’ÌÕ ‰‘±˘»Ì ¿flÌfiı ⁄ÿ·Ì ¿Λ »ı.

52

à V¿ıÏÀo√fiÌ fl‹÷ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ÕÎ⁄Î ›Î …‹HÎÎ ’√fi_ ±ı¿Îÿ fl˘·fl ·˘. fl˘·flfiÎ_ ’ˆÕÎ_ …ı‹Î_ ⁄flÎ⁄fl ‹Î’ı ⁄ıÁÌ Ω› ±ı‰Ì VÀÌ·fiÌ ⁄ı Á‹Î_÷fl «ıfi·˘ ·Î¿ÕÎfiÎ Õˇ‹ Œfl÷ı T›‰„V◊÷ ŒÌÀ ¿fl˘, ’HÎ ·’ıÀ÷Ì ‰¬÷ı ÿflı¿ «ıfi·fiÎ ⁄ı »ıÕÎ ±ı¿ÿ‹ ΩıÕÌ fi ÿı÷Î_ ÷ı‹fiÌ ‰E«ı ÁËı… ¬Î_«˘ flËı‰Î ÿ˘. ˉı V¿ıÏÀo√ fl˘·flfiÎ_ ’ˆÕÎ_ «ıfi·˘ ’fl ⁄‚’Ò‰˝¿ ÿÎ⁄Ì Õˇ‹fiı ωz÷ ‹˘Àfl ‰Õı {Õ’¤ıfl CÎҋΉ˘ ÷˘ ÁεLÕ ≥Œı@À ÷flÌ¿ı Âı fi ˘ ±‰Î… µÿ˚ ¤ ‰ı ? ±·⁄kÎ, ¿ı‹ıflÎ Á‹ZÎ ‘‹‘‹ÎÀ ’ÁÎfl ◊÷Ì Àˇıfifi˘ ! ‘Õο˚... ‘Õο˚...fiÎ ·› ‹ÎÀı ¿ÎflHΤÒ÷ ⁄fi÷Î ¬Î_«Î flıS‰ı Àˇı¿‹Î_ ⁄ı ’ÎÀÎ ‰E«ı ˢ›, ÷˘ ±ËŸ «ıfi·˘ ‰E«ı »ı.à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

«ø˘fi_ fiΘ≥Á ’ΘS›Âfi ¬Î‚‰Î ‹ÎÀı ÁεLÕ’˛ÒŒ ¿‰« ‰Õı ‹œÎ›ı·˘ ‹Ò‰Ì ¿ı‹ıfl˘

ÏËVÁ˘ ⁄fiı·Ì ÁεLÕ Àı@fi˘·˘Ï… ¿›Î ‹¿Î‹ı ’Ë˘Ó«Ì »ı ? ¿ı‹ıflÎ◊Ì … ωËo√Ή·˘¿fifi˘ ±Îfl_¤ ¿fl˘ ÷˘ ±Î‘Ïfi¿ ‹Ò‰Ì ¿ı ‹ ı fl Î ÷ı ‹ fiÎ ’Ò ‰ ˝ Ω ı fi Ì …ı ‹ Ë∞ ’HÎ ¿ı À ·ı ¿ ±_  ı ¬...fl˚...fl˚...fl˚... ±ı‰Î_ fiÁ¿˘flÎ_ ⁄˘·Î‰ı »ı, ’HÎ ÷ı ±‰Î… ÷ı‹fiÎ blimp ¿Ëı‰Î÷Î ÁεLÕfl˘‘¿ ΩÕÎ ¿‰flfiÌ ⁄ËÎfl Á_¤‚Î÷˘ fi◊Ì. ¿Î«fiÌ ’Îflÿ½¿ ¿ıÏ⁄fifi_ ⁄_‘fi »˘ÕÌ ÷ı±˘ ‹˘⁄Î≥· ⁄L›Î »ı. fiıfl˘ √ı…fiÎ ’ÎÀÎ …ı‰Î Àˇı¿ ’fl ÷ı‹fiı «Î· ÂΘÀı ±Î‹÷ı‹ Áfl¿Î‰Ì ¿Λ »ı. ÏËfl˘ ¿ı ÏËfl˘≥fi ’HÎ V◊Î›Ì ‹Î≥ø˘Œ˘fi ’ÎÁı ¬˘ÕΛı·Î flËı‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÂΘÀfiÌ …wÏfl›Î÷ ’˛‹ÎHÎı VÀı…fiÎ ±‹¿ ÿΛfl΋Î_ V◊ÎfiÎL÷fl ¿flÌ Â¿ı »ı, ¿ı‹ ¿ı ‹Î◊Î µ’fl ·À¿÷Î ‹Î≥ø˘Œ˘fifi˘ øıfi …ı‰˘ ÿÎ_Õ˘/boom ÷ıfiÎ ¤ı√˘ ¬ÁÌfiı ±ı¿Áfl¬_ ›˘B› ±_÷fl Ω‚‰ı »ı. Á˙◊Ì fi˘Ó‘’ÎhÎ ÷¿fiÌ¿Ì ’Ïfl‰÷˝fi ÷˘ ±ı ¿ı “±Î·‹ ±ÎflΔfiÎ Á_‰Îÿ˘, √Ì÷˘, Á_√Ì÷ ±fiı ⁄ı¿√˛ÎµLÕ Q›Ï{¿fiı ÏÁ_√· Àˇı¿ ’fl ±ı¿ÁÎ◊ı Á‹Î‰Ì ·ı÷_ ÁεLÕ flı¿˘ÏÕ*√ ÂÒÏÀo√fiÎ Á‹›ı … ŒflÏ…›Î÷ ¿flÌ ·ı‰Îfi_ ◊›_, ÷˘ ±Î…ı ºU› ÏŒS‹Î‰÷Ì ‰¬÷ı K‰Ïfi‹ƒHÎ ◊›ı·Î ±‹¿ Á_‰Îÿ˘ µ’flÎ_÷ ⁄ÌΩ Õ{fi⁄_‘ Ï¿Á‹fiÎ ±‰ÎΩıfi_ ¿<‚ Ï‹„@Á_√ ¿flÌfiı »ı‰ÀfiÎ ÷⁄yı ÏŒS‹Ì ¿«¿ÕÎ ’fl ±ı Á_¿·fifi˘ ±Î˜„MÀ¿· Àˇı¿ fl«Ì ¿Λ »ı. ±Î ‹tÎfiÎ Àı„@fi¿· ’ÎÁÎfiı V’WÀ ¿fl÷_ “¢·ı ” ÏŒS‹fi _ ºWÀÎ_ ÷ Ωı ≥ ±ı . µCÎÕ÷Î ºU›‹Î_ C΢Õı Á ‰Îfl Õο<À˘‚¿Ì±ı (ÂÒÏÀo√ ‹ÎÀı fl˘…fiÎ wÎ.

4,000 fiÎ ÿflı ¤ÎÕı ·ı‰Î›ı·Ì) ÿ˘Õ÷Ì Àˇıfi ’fl ËS·˘ ⁄˘·ÎT›˘ I›Îflı (1) C΢ÕÎfiÌ ø‹Â— ⁄ · _ ÿ ◊÷Ì ÿÕ⁄ÕÎÀÌ, (2) C΢ÕÎ ¿ı‹ıflÎ Á‹ZÎ ’ÁÎfl ◊›Î ⁄Îÿ µkÎfl˘kÎfl ‘Ì‹Ì ’Õ÷Ì ÿÕ⁄ÕÎÀÌ, (3) ⁄_ÿÒ¿fiÎ ŒÎ›Ïfl_√fi_ ‘Õ΋˚, “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

(4) ‰E«ı ‰E«ı @·Î˜{-±’ ÂΘÀ ±Î’÷Î ¿·Î¿Îfl˘fiÎ ÕΛ·˘√, (5) ÀˇıfifiÎ ±ı„L…fifi_ ¤¿˚»^¿˚, (6) ’»ÕÎÀ ¬Î÷Î C΢ÕÎfiÌ ËHÎËHÎÎÀÌ, (7) ÀˇıfifiÌ ’˘·ÎÿÌ ±ı@Á·fi˘ ¬HÎ...¬HÎ... ±‰Î…, (8) ÿÒfl◊Ì Á_¤‚Î÷Ì …ı ÷ı Õο>fiÌ Ëο·, (9) Àˇıfi ’fl ¿·Î¿Îfl˘fiÎ …Q’ ‰¬÷fi˘ ⁄˘ÿ˘ ‘‹Î¿˘, (10) fl˘‹Î_«fiÌ …‹Î‰À ¿fl÷_ ⁄ı¿√˛ÎµLÕ Q›Ï{¿ ‰√ıflı ‹‚Ìfiı …\ÿÌ …\ÿÌ 21 «ıfi·˘ ’fl ωω‘ ±‰ÎΩıfi_ flı¿˘ÏÕ*√ …wflÌ ⁄L›_. ±_÷ı 2.2—1 fi˘ ±ıV’ı@À flıϱ˘ (’ˢ‚Î≥ 2.2, ÷˘ ¨«Î≥ 1) ‘flΉ÷Ì 70 mm fiÌ ÏŒS‹ ’fl ÷ı ⁄‘Î ±‰ÎΩıfiÎ ⁄ı „VÀÏfl±˘Œ˘Ïfi¿ Àˇı¿ ±_Ï¿÷˚ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ±Î ¿Î‹ ÁËı·_ fi◊Ì. ÏfiWHÎÎ÷ ÁεLÕ flı¿˘ÕÛfl ‹ÎÀı ±I›_÷ ‹Î◊ΤÎflı ’Õ¿Îfl Á‹Îø‹fi/synchronization (À>_¿‹Î_, sync/ÏÁL¿) ±ıÀ·ı ¿ı ºU›fi˘ ÷◊Î ±‰Î…fi˘ Á‹Îfi ±fiø‹ Ω‚‰‰Îfi˘ ˢ› »ı. ÿÎ. ÷. ÏÁfiı‹ÎfiÎ ’Õÿı ⁄_ÿÒ¿ eÀı ±ı … ‰¬÷ı VøÌfi ’»‰ÎÕıfiÎ V’Ì¿fl‹Î_◊Ì ‘ÕοÎfi˘ ±‰Î… fiÌ¿‚‰˘ Ωı≥±ı. ±Î Ω÷fiÎ Á‹ı‚ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Ì ’fl_’flÎ√÷ Àı„@fi¿fiı ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎŒÌfiÌ ’Ïfl¤ÎÊ΋Î_ Õ⁄·-ÏÁVÀ‹ ’˛˘ÁıÁ ¿Ëı »ı. ±flÿıÂfl ≥flÎfi̱ı “±Î·‹ ±ÎflΔfi_ K‰Ïfi‹ƒHÎ ÏÁ_√·ÏÁVÀ‹ ’˛˘ÁıÁ ‰Õı ’fl⁄Îw_ ÏŒS‹ ’fl ¿›* ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı sync/ÏÁL¿ ‹ı‚‰‰Îfi˘ ’˛ffi fiˢ÷˘, ’HÎ ±‰Î˝«Ìfi Õ⁄·-ÏÁVÀ‹ ’˛˘ÁıÁ‹Î_ ÏŒS‹fi˘ ¿ı‹ıflÎ ºU›fiı {Ì·ı »ı ±fiı flı¿˘ÏÕ*√fi_ …\ÿ_ ÁΑfi ¿·Î¿Îfl˘fiÎ Á_‰Îÿ˘fiı ±_Ï¿÷˚ ¿flı »ı. ±Î Õ⁄· T›‰V◊Î ±ıÀ·Î ‹ÎÀı …wflÌ √HÎΛ ¿ı Á_‰Îÿ˘ ±ı ŒÎ≥fi· ÁεLÕ Àˇı¿ fi◊Ì. “¢·ı”fiÎ ºWÀÎ_÷‹Î_ Ωı›_ ÷ı‹ ⁄ÌΩ ±fiı¿ Ω÷fiÎ ±‰ÎΩı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı Ï‹Ïl÷ ¿fl‰ÎfiΠˢ› »ı-±fiı ÷ı‹ ¿fl‰Î …÷Î_ @›Î_› flÎ√‹ı‚ ÷ÒÀ‰˘ fi Ωı≥±ı. Âw±Î÷◊Ì … ºU› ±fiı lÎT› ±ı‹ ⁄ı ‘Î√ÎfiÎ ’˛Îfl_Ϥ¿ »ıÕÎ ‰E«ı Ωı ÏÁL¿ ⁄ıÁÎÕÌ ÿı‰Î› ÷˘ ±Î√‚ …÷Î_ ÷ı‹fiÌ ‰E«ı ÷η⁄©÷Î ±Î’˘±Î’ …‚‰Î›ı·Ì flËı, ±ıÀ·ı ÏÿBÿ½¿˘ ±ı‰Î ’˛◊‹ ÏÁL¿fiÌ «˘yÁ ZÎHÎ fi˘Ó‘Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı @·ı’fl⁄˘ÕÛ ‰Î’flı »ı. ÿflı¿ fi‰Î ÂΘÀfiÎ ±Îfl_¤ı ºU›fi˘ ø‹, ÂÒÏÀo√fiÌ ÷Îfl̬, ÏŒS‹Î‰Î÷Î ÂΘÀfiÎ V·ıÀ fi_⁄fl ‰√ıflı ‹ÎÏË÷Ì ·¬ı·_ @·ı’fl⁄˘ÕÛ ‹Ò‰Ì ¿ı‹ıflÎ Á‹ZÎ ‘flÌ flά÷˘ @·ı’fl⁄Θ› ÷ı ’ÎÏÀ›ÎfiÌ @·ı’„VÀ¿ ¬...ÀÎ...¿˚...fi˘ ±‰Î… ◊Λ ±ı flÌ÷ı …flÎ ’»ÎÕÌfiı ⁄_‘ ¿flı »ı. ÏŒS‹fiÎ ’˛ Î ›˘Ï√¿ Õı ‰ ·Ï’_ √ ’»Ì ÁεLÕ flı¿˘ÏÕ*√fi˘ ÏfiWHÎÎ÷ K‰Ïfi‹σ÷ Àı’fiı ±I›_ ÷ ‘Ì‹Ì √Ï÷±ı Œı fl ‰ı I›Îflı ¬...ÀÎ...¿˚... ±‰Î… ÷ıfiı ·Î_⁄Î CÎÒfl¿ÎÀ …ı‰˘ Á_¤‚Λ »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ÏŒS‹fiÌ ±fiı¿ ¡ı‹ @·ı’„VÀ¿fiı ⁄_‘ ◊›ı·Ì ⁄÷Ήı 53

»ı, …ı‹Î_fiÌ ’Ëı·‰Ëı·Ì ¡ı‹ ÁÎ◊ı CÎÒfl¿ÎÀfi˘ ±Îfl_¤ ◊Λ ±ı flÌ÷ı ÷ıHÎı ºU›-lÎT›fi_ sync ⁄ıÁÎÕÌ ÿı‰_ Ωı≥±ı. ±Î ’˛‹ÎHÎı ±Îfl_¤fiÎ ⁄ı »ıÕÎ ⁄flÎ⁄fl ‹ı‚‰Î›Î ’»Ì ⁄οÌfiÌ ÏŒS‹Ì ’|Ì ±fiı ‹ıBfiıÏÀ¿ Àı’fiÎ ‹ıÏ«_√ ±_√ı ¿Â_ Ωı‰Î’b_ flËı÷_ fi◊Ì. fi‰Î ºU› ‹ÎÀı Ωı ¿ı ŒflÌ ‰¬÷ @·ı’fl⁄˘ÕÛ ‰Î’fl‰Îfi_ ◊Λ »ı. Õ⁄·-ÏÁVÀ‹ ’˛˘ÁıÁ‹Î_ @·ı’fl⁄˘ÕÛ ±Ïfi‰Î›˝ »ı. ≥fiÕ˘flfiı ⁄ÿ·ı ±ÎµÀÕ˘fl ÂÒÏÀo√ √˘Ã‰Î›_ ˢ› I›Î_ …\ÿÌ ’©Ï÷±ı flı ¿ ˘ÏÕ* √ (‰ÎV÷‰‹Î_ Ïflflı ¿ ˘ÏÕ* √ ±◊ν ÷ ˚ ’ fi K‰˝ Ï fi‹ ƒ HÎ) ¿fl‰Îfi _ ◊Λ, ¿ı ‹ ¿ı hÎÎÏË÷ ±‰ÎΩı ¿·Î¿Îfl˘fiÎ Á_‰Îÿ˘‹Î_ ¬·ı· ’ÎÕı »ı. ºU›˘ ÏŒS‹Î‰÷Ì ‰¬÷ı ¿·Î¿Îfl˘ ’˘÷’˘÷Îfi˘ ÕΛ·˘√ ⁄˘·ı ¬flÎ, ’HÎ ±ı ÂOÿ˘ I›Îflı flı¿˘ÕÛ ◊Λ fiÏË. ÏŒS‹fiÎ ÁıQ’· ’˛˘ÁıÏÁ_√ ⁄Îÿ flı¿˘ÏÕ*√ VÀ<ÏÕ±˘‹Î_ ¿·Î¿Îfl˘ fi…fl Á΋ıfiÎ ’Õÿı «˘yÁ ºU›fi_ ’˛˘…ı@Âfi Ωı÷Ì ‰¬÷ı ±ı … ÕΛ·˘√ ±ı … ˆ·Ì‹Î_ ŒflÌ ⁄˘·÷Î Ω› ÷ı‹ flı¿˘ÕÛfl ÁΑfi ÷ı‹fiÎ ÂOÿ˘fi_ ÕÏ⁄_√ ‹ÎÀı K‰Ïfi‹ƒHÎ ¿flÌ ·ı »ı. “¢·ı”fiÎ ºU› ‹ÎÀı ±‹¿ ÕΛ·˘√ flı¿˘ÏÕ*√ VÀ<ÏÕ±˘‹Î_ Àı’ ’fl ÿ…˝ ¿flΛÎ, ±ıÀ·ı ÷ıfi˘ ‰‚Ì …\ÿ˘ ÁεLÕ Àˇı¿ ⁄L›˘. ±ÎfiÎ◊Ì Ï‰’Ïfl÷ ¿Î›˝’˛¿Îfl √Ì÷˘fiÎ ÏŒS‹Ì¿flHÎfi˘ »ı, …ı‹Î_ Á_√Ì÷⁄© √Ì÷ ’Ëı·Î_ fl«‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ±fiı ’»Ì ÂÒÏÀo√ ‰¬÷ı ºU›Î_Ï¿÷ ◊›ı·Î Ë˘Ã˘fiÎ ŒŒÕÎÀ ‹…⁄ sync ⁄ıÁÎÕÌ ÿı‰Î› »ı. √Ì÷˘fi˘ ’HÎ ÁεLÕ Àˇı¿ …\ÿ˘ ˢ› ±ı ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ »ı. Á˙◊Ì ‰‘ (±fiı ‹˘Àı ¤Î√ı ¿À-’ÌÁ …ı‰Î À>_¿Î) ÁεLÕ Àˇı¿ ˢ› ÷˘ ±ı ÁεLÕ ≥Œı@À˚ÁfiÎ, …ı‹fiÎ ‰√fl w’ıflÌ ’ÕÿÎfiÎ_ ºU›˘‹Î_ ‰ÎV÷ω¿÷ÎfiÌ …‹Î‰À ◊÷Ì fi◊Ì. ±ı¿oÿflı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ÁεLÕ ≥Œı@À˚Á ±ı V’ıU›· ≥Œı@À˚ÁfiÌ lÎT› ±ÎT≤ÏkÎ »ı. V’ıU›· ≥Œı@À˚Á‹Î_ ÀˇÌ¿ Œ˘À˘√˛ÎŒÌ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ±ıÏfi‹ıÂfi Á‘ÌfiÌ ¿fl΋÷˘ ‰Î’flÌ ºU›fiÌ ⁄Î⁄÷ı ÁŸÿflÌfi˘ ÁÎ’ ¿flΛ, ÷˘ ÁεLÕ ≥Œı@À˚Á‹Î_ ¿ÚÏh΋ ¿ı ’»Ì ÁΉ ¤‚÷Ì ¿ıÀı√flÌfiÎ ±‰Î…fiı …ı ÷ı ºU›fiÎ ÁÎËÏ…¿ ±‰Î… ÷flÌ¿ı ¬’Î‰Ì ÿı‰Î› »ı. ÁεLÕ ≥Œı@À˚Á ’ıÿÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı @›Îflı¿ ±ı‰Î ’ÿÎ◊˘˝ ¿ı ÁΑfi˘ µ’›˘√‹Î_ ·ı‰Î› »ı ¿ı …ı‹fiı w’ıflÌ ’Õÿı fl…^ ◊÷Î ÁÌfi ΩıÕı ⁄Îfl √ε »ıÀıfi˘ ’HÎ Á_⁄_‘ ˢ÷˘ fi◊Ì. (…\±˘, 52 ‹Î ’Îfiı FACTFILE.) fiÎÏ‚›ıflfiÎ ¿Î«·Î ’fl ÿÎ_ÕÌ ÀÌ’Ìfiı C΢ÕÎfiÌ ÿÕ⁄ÕÎÀÌ Á…˝‰Ì, ¿˘w√ıÀıÕ ÂÌÀ ’fl ËΩfl˘ ÁÒ¿Î ‰ÀÎHÎÎ Áfl¿ÎT›Î ⁄Îÿ ÷ı‹fiı ÁËı… fiÌ«ı ¿ıfi‰ÎÁfiÎ ΩÕÎ «_ÿfl‰Î ’fl ø‹Â— {Ì·Ìfiı ‰flÁÎÿÌ ÀÌ’Î_fi˘ ±‰Î… ’ıÿÎ ¿fl‰˘, ±ı¿‹ı¿◊Ì ÁËı… ±‚√Ì flάÌfiı …‹HÎÎ ËÎ◊‹Î_ ’¿Õı·Ì ·Î¿ÕÎfiÌ ⁄ı ’|̱˘ ÕÎ⁄Ì Ë◊ı‚Ì ’fl Ωıfl‹Î_ ±Œ‚Î‰Ì ÷ı ±‰Î… µ’flε’flÌ ±fiı¿ ‰¬÷ flı¿˘ÕÛ ¿flÌ AK-47 fiÎ ŒÎ›Ïfl_√fi˘ lÎT› ±Î¤ÎÁ ¬Õ˘ ¿fl‰˘ ‰√ıflı ÁεLÕ ≥Œı@À˚ÁfiÎ flı¿˘ÏÕ*√ ‰¬÷ı ËÎ…fl flˢ ÷˘ ±«fl… ¤ı√Ì fl‹Ò… ’HÎ ◊Λ, 54

»÷Î_ Ï◊±ıÀfl‹Î_ …ı‰_ ºU› ÷ı‰˘ ±‰Î… ÁÎ_¤‚÷Î ’˛ıZο˘ »ı÷flΛΠωfiÎ flËı÷Î fi◊Ì. ˉı flı¿˘ÏÕ*√fiÎ ¿Î›˝fi_ »ıS·_ «flHÎ Ωı≥±ı. ÁεLÕ ≥Œı@À˚Á, ÂÒÏÀo√ ‰¬÷ı K‰Ïfi‹ƒHÎ ◊›ı·Î Á_‰Îÿ˘, ’λ‚◊Ì Õ⁄ ¿flΛı·Î ÕΛ·˘√, Á_√Ì÷⁄© √Ì÷˘, ⁄ı¿√˛ÎµLÕ Q›Ï{¿ ‰√ıflı µ’flÎ_÷ Á_A›Î⁄_‘ ‹Î≥ø˘Œ˘fi‹Î_ {̷Λı·Î ±‰ÎΩıfiÎ ÁεLÕ Àˇı¿fiÌ Á_A›Î @›Îflı¿ ÿ˘œ-⁄ı Õ{fi ¿fl÷Î_ ±˘»Ì ˢ÷Ì fi◊Ì. (ŒflÌ ‰¬÷ “¢·ı”fi_ µÿÎËflHÎ — …‹Ìfi ’fl ±ı¿Îÿ ’◊flÎfiÌ ±ÎÕÂı ¬˘Õı·_ ‹Î≥ø˘Œ˘fi A ÷ıfiÌ ÏÿÂ΋Î_ ±Î‰Ì flËı·Î C΢ÕÎfiÌ ‰‘ fiı ‰‘ ⁄·_ÿ ◊÷Ì ÿÕ⁄ÕÎÀÌ {Ì·÷_ Ë÷_, ÷˘ ‹Î≥ø˘Œ˘fi B ’ÎÁı ⁄Î_‘ı·Î ÷Îfl‹Î_ ’√ ±À‰Î›Î ⁄Îÿ fiÌ«ı ’À¿Î÷Î C΢ÕÎfiÌ ËHÎËHÎÎÀÌfi˘ ±‰Î… I›Î_ flı¿˘ÕÛ ◊›˘ Ë÷˘.) ±Î ⁄‘Î ‹„SÀÀˇı¿ ±‰ÎΩıfi_ »ı‰Àı ºU›fiı ±fiw’ Ï‹„@Á_√ ¿fl‰_ Ωı≥±ı. ŒÎ≥fi· Àˇı¿‹Î_ ¿›Î ±‰ÎΩıfi_ ¿ıÀ·_ ’˛‹ÎHÎ flά‰Îfi_ ◊Λ ÷ı ºU›‹Î_ Ωı‰Î ‹‚÷Ì ±ı@Âfi ’fl ±‰·_⁄ı »ı. ‹Îfi˘ ¿ı flı¿˘ÏÕ*√ „VÀÏfl±˘Œ˘Ïfi¿ ±Î›Î‹‹Î_ ¿fl‰Îfi_ »ı, ÷˘ «˘yÁ ±‰Î…fiÎ j΢÷fi_ ÏŒS‹Ì ’Õÿı …ı V◊Îfi ˢ› ÷ı ‹…⁄ ÕÎ⁄Ì „VÀÏfl±˘ «ıfi·‹Î_ ¿ı …‹HÎÌ „VÀÏfl±˘ «ıfi·‹Î_ ÷ıfiı Á΋ı· ¿flΛ »ı. ωω‘ ±‰ÎΩıfi_ Ï‹„@Á_√ ¿flÌ ÷ı‹fiı ±ı¿ („VÀÏfl±˘fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ⁄ı) ÁεLÕ Àˇı¿ ’fl ·Î‰÷Î ÁΑfifi_ fi΋ ÷ıfi_ ¿Î‹ Ωı÷Î_ ›◊Î◊˝ »ı — Ï‹@Áfl. (…\±˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ, hÎÌ…\_ fl_√Ìfi ’Îfi_.) Ï‹·Î‰À Á_÷˘Ê¿Îfl¿ …HÎΛΠ⁄Îÿ »ı‰ÀfiÎ ±ı Àˇı¿fiı ÏŒS‹Ì ¿«¿ÕÎ ’fl ±_Ï¿÷˚ ¿flΛ »ı. ±Î »ıS·_ flı¿˘ÏÕ*√ ‹ıBfiıÏÀ¿ ˢ÷_ fi◊Ì. ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ±Î˜„MÀ¿· ˢ› »ı. «_⁄¿Ì› ¿H΢fiı ⁄ÿ·ı ’˛¿ÎÂfiÎ_ Ï¿flH΢ ·Î≥À-Áı„LÁÏÀ‰ ÏŒS‹Ì ¿«¿ÕÎ ’fl ±‰Î…fiı ‰Î_¿Î«Ò_¿Î ÷ı…·ÌÁ˘ÀÎfiÎ V‰w’ı ±Î_¿ı »ı. ±Î·ı¬fifiÌ ’©Ï÷ ÿÂν‰÷˘ ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 1 ÷’ÎÁ˘. ÏŒS‹ 35 mm fiÌ »ı ±ı‰_ ‘ÎflÌ ·˘. ÁεLÕ ’HÎ „VÀÏfl±˘Œ˘Ïfi¿ fi◊Ì. ‹˘fi˘fl· »ı ±ı‹ Á‹Ωı. ±ı¿ … «ıfi·‹Î_ ÷ıfi_ flı¿˘ÏÕ*√ ¿fl‰Îfi_ »ı. ±‰Î…fiÎ ÀˇÎLÁŒfl ‹ÎÀı K‰Ïfi‹σ÷ ‹ıBfiıÏÀ¿ Àı’ Œfl÷Ì ◊Λ, ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ ¿o’ωV÷Îfl ’˛‹ÎHÎıfi˘ ωz÷ ¿flLÀ …L‹ı »ı. ±‰Î… ÁÎ◊ı ¿flLÀ‹Î_ ’HÎ ±ı … ÿflı ŒıflŒÎfl ◊÷˘ flËı »ı. ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ¿flLÀ ‰Õı ÁÏø› ⁄fi÷_ ±√I›fi_ ÁΑfi √ıS‰ıfi˘‹ÌÀfl »ı, …ıfiÌ ±_ÿfl ¿˘≥·fiÎ ‰Î›flfi_ √Ò_«‚_ …Õı·_ ˢ› »ı. ÏÿÂÎ ⁄ÿS›Î ¿fl÷˘ ¿flLÀ ±‹¿ Á‹›ı …ı ÷flŒfi˘ ˢ› ±ı ÏÿÂ΋Î_ ±fiı …ıÀ·˘ ⁄‚‰Îfi ˢ› ±ıÀ·Ì ‹ÎhÎ΋Î_ ¿˘≥· ÁÏË÷fi_ √ıS‰ıfi˘‹ÌÀfl Œflı »ı. ⁄Ë ÁÒZ‹ flÌ÷ı Ëη¿Õ˘·¿ ◊›Î ¿flı »ı, ±ıÀ·ı ÷ı √Ï÷ fiflÌ ±Î_¬ı ÷˘ ’Î‹Ì Â¿Î÷Ì fi◊Ì. ˉı ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ flı¿˘ÏÕ*√ ·ıQ’ …\±˘. ±Î ’Ήfld· ·ıQ’ V◊Î›Ì »ı, …ıfi˘ ’˛¿Î ¿Î‚Ì ¡ı‹ ‰E«ı ’Îflÿ½¿ Ïhο˘HÎ ‘flΉ÷Î ·ıLÁfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì √ıS‰ıfi˘‹ÌÀfl ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

±flÌÁÎ ’fl {̷Λ »ı. (ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ·ıLÁ ⁄÷ÎT›˘ fi◊Ì. Œ@÷ √˛ı ‹ÎV¿ ±fiı ÷ıfiÌ ‰E«ıfi˘ Ïhο˘HÎ fl…^ ¿›˘˝ »ı, …ıfiı ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎŒfl˘ wedge/Œb_ ¿Ëı »ı.) ±Î flÌ÷ı «‚Î÷˘ ·ıQ’fi˘ ÷ı…V‰Ì ÂıflÕ˘ ’˘÷ı Ïhο˘HÎοÎfl V‰w’ ’¿Õı ±ı ÿı¬Ì÷_ »ı. √ıS‰ıfi˘‹ÌÀflfi˘ ±flÌÁ˘ ÷ı ÂıflÕÎfiı ÏŒS‹ ’fl ’flΉÏ÷˝÷ ¿flı »ı. ±ËŸ ‰‚Ì ⁄ÌΩı ·ıLÁ »ı, …ı‹Î_ 0.001”” É 0.084””fiÌ ’Îflÿ½¿ ŒÎÀ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Â_ fi◊Ì. ÷ÌflfiÎ ŒHÎÎ …ı‰Î ±Î¿ÎflfiÎ ’˛¿ÎÂfiı fiÌ¿‚‰Î ‹ÎÀı Œ@÷ ±ıÀ·Ì …B›Î »ı. ‰Îfl_‰Îfl ’·ÀÌ ¬Î÷Î √ıS‰ıfi˘‹ÌÀflı ÏflŒ˚·ı@À ¿flı·˘ Ïhο˘HÎ ÁËı…ı ’˘÷ÎfiÌ fiΫ¿>ÿ «Î· flÎ¬Ì ±’-Õεfi ◊÷˘ flËı, ‹ÎÀı @›Îflı¿ ÷ıfi˘ ’ˢ‚˘ ±fiı @›Îflı¿ ÁÎ_¿Õ˘ ’fi˘ ŒÎÀfiÌ ÁÌ‘‹Î_ ±Î‰ı »ı. ’ÏflHÎ΋ı Œ˘À˘-Áı„LÁÏÀ‰ ÏŒS‹ …ı‹ Œfl÷Ì Ω› ±ı‹ ÷ıfiÌ Ï¿fiÎfl‰Î‚˘ ¤Î√ @›Îflı¿ ’ˢ‚Î, ÷˘ @›Îflı¿ ÁÎ_¿ÕÎ ’˛¿ÎÂı ±ı@V’˘{ ◊Λ »ı. fi÷ÌΩw’ı ¿ı‰Ì ’ıÀfi˝ fl«Î› ÷ı ÕΛÎ√˛Î‹fiÎ ¬ÒHÎı ⁄÷Ήı·Î Á¿Û·‹Î_ Ωı≥ ·˘. CÎÁfl¿Î …ı‰Î ±I›_÷ ‰Î_¿Î«Ò_¿Î Ï·ÁÎÀÎ ±_¿Î›Î »ı, »÷Î_ ±ı … ±Î˜„MÀ¿· ÁεLÕ Àˇı¿ »ı. ±ı¿ ⁄Î⁄÷ ¬ÎÁ fi˘Ó‘‰Ì flËÌ ¿ı ÏŒS‹ ’fl F›Î_ ºU›‰Î‚Ì ¡ı‹ ˢ› I›Î_ ±ı ƒU›fiı ·√÷Î Á_‰Îÿ˘, ⁄ı¿√˛ÎµLÕ Q›Ï{¿, √Ì÷ ¿ı ÁεLÕ ≥Œı@À˚Áfi_ flı¿˘ÏÕ*√ ˢ÷_ fi◊Ì. ‹Îfi˘ ¿ı ÏŒS‹ 35 mm fiÌ »ı, ÷˘ ±ı K‰Ïfi‹ƒHÎ ±ı@{ıÀ 21 ¡ı‹ …ıÀ·_ ±Î√‚ ˢ› »ı. ±Î‹ ¿fl‰_ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı …wflÌ ¿ı ÏÁfiı‹ÎfiÎ ’Õÿı ºU› Ï⁄»Î‰÷˘ ’˛˘…ı@Àflfi˘ ·ıLÁ …flÎ µ’fl ˢ›, F›Îflı ±‰Î…fiı “M·ı” ¿flfiÎflÎ_ ±Î˜ÏÕ±˘ ’ÒflΩ ±ı … ’˛˘…ı@Àfl‹Î_ fiÌ«ı ÷ıfiÎ ⁄ı{ ’ÎÁı ˢ› »ı. µ’fl◊Ì Ëo‹ıÂÎ fiÌ«ı ÷flŒ Áfl¿÷Ì ÏŒS‹fiÌ ±‹¿ ºU›‰Î‚Ì ¡ı‹ F›Îflı ’˛˘…ı@Àfl ·ıLÁfiÌ ⁄ÎflÌ‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ±ı ºU›fi_ flı¿˘ÏÕ*√ ⁄flÎ⁄fl 21 ¡ı‹ fiÌ«ı ±Î˜ÏÕ±˘ ω¤Î√‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì «Ò@›_ ˢ‰_ Ωı≥±ı. (‰‘ V’WÀ÷Î ‹ÎÀı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 2 ÏflŒfl ¿fl˘, …ı‹Î_ ’˛˘…ı@Àflfi˘ ±ÎÕ»ıÿ ⁄÷ÎT›˘ »ı.) ±Î ‹tÎfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ‰‚Ì ’Î»Ì “±Î·‹ ±ÎflΔ ÏŒS‹ ›Îÿ ±Î‰ı »ı. ÏÁ_√·-ÏÁVÀ‹ ’˛˘ÁıÁ ‰Õı ±ı ÏŒS‹ ⁄fiÎT›Î ’»Ì ±flÿıÂfl ≥flÎfiÌ ÷ıfi_ ±ıÏÕÏÀo√ ¿flÌ Â@›Î fiÏË.

Á_÷˘Ê¿Îfl¿ fi …HÎÎ÷Î_ ºU›˘fiı ‰ı÷flÌ fiά‰Îfi_ ±√fl ÷˘ ¿Î’¿>’ ¶ÎflÎ ±‹¿ ºU›˘fi˘ ø‹ ±Î√‚’λ‚ ¿fl‰Îfi_ Â@› … fi Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ÏŒS‹fiı ¿Î÷fl ‹Îfl÷Ì ‰¬÷ı …ı ÁεLÕ Àˇı¿ ¿’Λ ÷ı ±Î‰Î_ ºU›˘fi˘ ˢ› fiÏË. ±Î˜„MÀ¿· ÁεLÕ Àˇı¿fiÎ flı¿˘ÏÕ*√fi˘ A›Î· ±ÎM›Î ’»Ì ÏÁfiı‹Î ’˛˘…ı@Àfl ±ı ÁεLÕ Àˇı¿fiı ¿ı‰Ì flÌ÷ı lÎT› ±‰Î…‹Î_ Œıfl‰ı ÷ıfiÎ ±_√ı ·Î_⁄Ì Á‹…^÷Ì ±Î’‰Ì ’Õı ÷ı‹ fi◊Ì. ’˛˘…ı@ÀflfiÎ fiÌ«·Î ÏËVÁ΋Î_ flËı·˘ ’˛¿ÎÏÂ÷ ·ıQ’ ÷ıfiÎ_ Ï¿flH΢fiı ÁεLÕ ·ıLÁ ÷flŒ ‹˘¿·ı »ı, …ıfi_ ¿Î›˝ ÷ı‹fiı 0.001”” É 0.084”” fiÎ ’ı·Ì flı¿˘ÏÕ*√ ‰¬÷fiÌ ŒÎÀ‰Î‚Î ‹Î’ı … ÏŒS‹ ’fl Œ˘¿Á ¿fl‰Îfi_ »ı. (…\±˘, fl_√Ìfi ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 2 ÷◊Î fi_. 3.) ’˛¿ÎÂÏ¿flH΢fi˘ ÂıflÕ˘ ¿Î‚Ì ÏŒS‹ ’flfiÎ ‰Î_¿Î«Ò_¿Î ’Îflÿ½¿ ÁεLÕ Àˇı¿fiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚ı I›Îflı Àˇı¿fiÌ ’ıÀfi˝ ±ı Ï¿flH΢‹Î_ Á÷÷ ‰‘CÎÀ ·ÎT›Î ¿flı »ı. ‰‘Îflı ¿ı ±˘»Î_ Ï¿flH΢ ⁄Ì∞ ÷flŒ ⁄ËÎfl ±Î‰ı »ı, F›Î_ √˘Ã‰ı·˘ Á˘·Îfl Áı· Œ˘À˘≥·ı„@Àˇ¿ ≥Œı@À ‰Õı ÷ı‹fiı ±ı … ’˛‹ÎHÎfiÎ ≥·ı„@Àˇ¿ ¿flLÀ‹Î_ Œıfl‰ı »ı. ±ı„QM·ŒÎ›fl ÷ı ‹_ÿ ¿flLÀfiı ⁄‚‰kÎfl ¿flı, ±ıÀ·ı V’Ì¿fl ÷ıfiı ±Î˜ÏÕ±˘‹Î_ Œıfl‰Ì ‹˘fi˘ ±√fl ÷˘ „VÀÏfl±˘ ±‰Î…fiÎ_ ‹˘Ω_fiı Ï◊±ıÀfl‹Î_ ‰Ëı÷Î_ ‹Ò¿ı »ı ±fiı ÁεLÕ Ωı Õ˘S⁄Ì Ë˘› ÷˘ ’˛ıZο˘fiÎ ¿ÎfifiÎ ’ÕÿÎ Ë«‹«Î‰Ì ‹Ò¿ı »ı. ±Î…◊Ì ’˘H΢ Á˘ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ±flÿıÂfl ≥flÎfi̱ı Œ@÷ wÎ.

40,000 fiÎ ¬«ı˝ “±Î·‹ ±ÎflΔ ⁄fiÎ‰Ì fiÎ¬Ì I›Îflı ±Î‹Î_fi_ ¿Â_ … fiˢ÷_ ±fiı ÏŒS‹ ⁄fiΉ‰Îfi_ ¿Î‹ ±ı ‰¬÷ı ‹ÎhÎ ±ÎÀÛ √HÎÎ÷_, ’HÎ ±Î…ı ÏŒS‹ Ïfi‹Î˝H΋Î_ ±ÎÀÛ ¿fl÷Î_ ÁΛLÁfiÌ ¤ÒÏ‹¿Î ‹A› »ı. ÁΛLÁfi_ fi΋ »ı ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎŒÌ, …ıHÎı ÏŒS‹Ì ¿·Î¿Îfl˘fiı talkie ‹Î_ ‰Î«Î ±Î’‰Î◊Ì Âw ¿flÌfiı ±ı‰Ì animated ÏŒS‹˘fi_ Ïfi‹Î˝HÎ Â@› ⁄fiÎT›_ »ı ¿ı …ı‹Î_ ¿·Î¿Îfl˘ ˢ÷Î … fi◊Ì. ωiÎÎfi·ı¬¿ ±Î◊˝fl ÁÌ. @·Î¿ı˝ fi˘ÓK›_ »ı ÷ı‹ ÁΛLÁ F›Îflı ¬Ò⁄ ’˛√Ï÷ ¿flı I›Îflı ÁΛLÁ ±fiı ‹ıÏ…¿ ‰E«ı ¬ÎÁ ¤ıÿ flËı÷˘ fi◊Ì. ÏÁfiı‹ÎÀ˘√˛ÎŒÌ ¿ÿΫ ÷ıfi˘ ÿά·˘ »ı.à

jffrfsf[gf[ 5f}k[,ff ;fjff,fgff[ jffrfsf[gff[ jf/tff[ hjffaf

‰Î«¿˘fiı 144 ‹Î ±_¿ı ’Ò»ı·˘ Á‰Î· — Á˘N˚À ÏÕˇL¿fiı 00 Áı„S›ÁfiÎ ’ÎHÎÌfiı ⁄ÿ·ı 00 Áı„S›ÁfiÎ ⁄flŒ ‰Õı ‰‘Îflı ÃoÕ<_ ¿ı‹ ¿flÌ Â¿Î› »ı?

CÎHÎάflÎ ‰Î«¿˘±ı ·¬Ì ‹˘¿·ı·Îı …‰Î⁄ — à ÂÒL› ±_ Áı„S›Áı flËı·Î ⁄flŒfiı ’ÎHÎÌ‹Î_ V‰w’Î_÷fl ’΋‰Î ‹ÎÀı µW‹Î∂Ω˝ Ωı≥±ı. ±Î ∂Ω˝ ÷ıfiı ¿ÿΫ Á˘N˚À ÏÕˇL¿fiÌ ⁄˘À·‹Î_◊Ì ‹‚Ì flËı I›Îflı Á΋ı ⁄fiı ±ı‰_ ¿ı latent heat/√·fi √M÷ µW‹Î √‹Î‰÷Ì ⁄˘À· ’˘÷ı ±ı¿ÿ‹ ÃoÕÌ√Îfl ⁄fiı. 00 Áı„S›Áfi_ ’ÎHÎÌ ⁄˘À·fiÌ µW‹Î ¢WÎÌ ·ı¬ ¬w_, ’HÎ Áfl‰Î‚ı ⁄˘À·fi_ ±fiı ’ÎHÎÌfi_ ÷Î’‹Îfi ±ı¿Áfl¬_ ◊≥ Ω› »ı. À>_¿‹Î_ ⁄˘À·fiı ±ı¿ÿ‹ ÃoÕÌ√Îfl ¿fl‰Ì ˢ› ÷˘ ÷ı‹Î_ flËı·Ì √·fi √M÷ µW‹ÎfiÌ ⁄Îÿ⁄Î¿Ì ◊‰Ì flËÌ--±fiı ÷ı ¿Î‹ ‹ÎhÎ ⁄flŒ ¿flÌ Â¿ı »ı. “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

fiÌfl‰ ’_ÕuÎ, ¿ÎÏ‚›Î⁄ÌÕ, ¤Î‰fi√fl; Á‘Ìfl ’Àı· ±fiı Ï‹h΢, ’Îÿfl, Ï….⁄fiÎÁ¿Î_ÃÎ; ±ZΛ ‰Î‚_ÿ, flω ‹ıË÷Î, ∑I‰Ì… ‰ˆWHΉ, ωfl· ⁄˛õ¤|, ‰Õ˘ÿflÎ; ‹Î‘‰Ì ¤|, √˘ÓÕ·; ÕΘ. ‘Ìflıfi ¿’’flÎ, Ω‹fi√fl; Ïfi¿<_… ±fiı Ï‹·fi ·HÎÎ√Ïfl›Î, Áfl÷; ÏÁÏ© ÿıÁÎ≥, fi‰ÁÎflÌ; ∞iÎı ±¿⁄flÌ, Á_ÿÌ’ ’fl‹Îfl ÷◊Î Ï‹h΢, ¤Î√˝‰ ¿fiıÏfl›Î, flÎ…¿˘À; ÕΘ. ¤Î‰ı ¿ÎfiÎ⁄Îfl, ‹ÎHÎΉÿfl; ÕΘ. ËÁ‹¬¤Î≥ ’Àı·, ‹ËıÁÎHÎÎ; Ï‹÷· ‹¿Î‰ÎHÎÎ, ¿ıÿÎflfiÎ◊ ’_ÕuÎ, ∑÷· Âı·÷, ±‹ÿΉÎÿ; ±ÎÏÂÊ ÷◊Î ÁËÎ√ ¤Î·˘ÏÕ›Î, …ˆfiÌ· ÏhΉıÿÌ, ‹˘Á‹ ±Î«Î›˝, …^fiÎ√œ; ¿S’ı flÎÃ˘Õ, ’Î◊flÌ, Ï….fi‰ÁÎflÌ; ›Ï÷fi Ï‹jÎÌ, µ¿Î≥; ωøÎL÷ ‹Ëı÷Î, ÏfiÁ√˝ ÏhΉıÿÌ, ‘fi_…› ±fiı √˙fl‰ @›ÎÕÎ, Áfl÷; ω‹· ’Îflı¬ ÷◊Î Ï‹h΢, ¿fl«ıÏ·›Î; ¿ı›· ÂÎË, fi‰ÁÎflÌ; ‹Ì÷ ’Àı·, ‰·ÁÎÕ; ±_Ï¿÷ ¤|, fiÏÕ±Îÿ; fiıËÎ ·Ì›Î, ¤Ò’ıLƒ ¬Õ¬ÏÕ›Î, ‹K› ’˛ÿı “ÁŒÎflÌ”fiÎ ‰Î«¿˘fiı ‰‚÷˘ Á‰Î· — ÁÎ⁄fiÎ ŒÌHÎfi˘ V◊Î›Ì ±fiı Á·Î‹÷ flËı÷˘ ’fl’˘À˘ ¿S’Ì ·˘. ±Î ’fl’˘À΋Î_ ±Î_÷Ïfl¿ ˉÎfi_ ÿ⁄ÎHÎ ⁄ËÎflfiÌ ¿<ÿfl÷Ì Ë‰ÎfiÎ ÿ⁄ÎHÎ …ıÀ·_ … ˢ› ¿ı ’»Ì ‰‘ ›Î ±˘»\_ ?à

55

« fi̷ηfiı CÎÒ_ÀHÎfiÎ ÿ¬Î‰ÎfiÌ ŒÏfl›Îÿ Ë÷Ì. ⁄ı Õ√·Î_ «Î·Ì ’HÎ fiˢ÷˘ ¿÷˘, ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ÕΘ. ‹Ëı÷Îfiı ¿LÁSÀ ¿›Î˝. “±ı¿ fi‰Ì ÿ‰Î fiÌ¿‚Ì »ı.” ÕΘ@Àflı ¿èÎ_. “⁄Ë ±¿ÁÌfl »ı. ÷‹ÎflÎ ÂflÌfl ’fl ±ıfiÌ ◊˘ÕÌ¿ ±ÎÕ±Áfl ÷˘ ◊Âı, ’HÎ Á_Ï‘‰Î ¿Î›‹fi˘ ‹ÀÌ …Âı. fiÏË÷fl ⁄ÌΩı flV÷˘ ⁄Lfiı CÎÒ_ÀHÎı ±Î˜’flıÂfi ¿flΉ‰Îfi˘ »ı.” “ÁÎw_, ‹fiı ÿ‰Î ±Î’˘.” «fi̷η ⁄˘S›˘. ’_ÿflı¿ Ïÿ‰Á ’»Ì ÷ı ŒflÌ ÕΘ. ‹Ëı÷Î ’ÎÁı √›˘. “ˉı ¿ı‹ ·Î√ı »ı ?” ÕΘ@Àflı ’Ò»u_. “±flı, ŒıLÀı„VÀ¿ ! ÿ¬Î‰˘ …flΛ fi◊Ì-±fiı ËflÌŒflÌ Â¿<_ »\_.” «fi̷ηı ¬ÂÌ T›@÷ ¿flÌ. “’HÎ ÕΘ@Àfl, ±ı¿ ÷¿·ÌŒ »ı. ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌ‹Î_ «Î·‰_ ‹U¿ı· ’Õı »ı. ÁÌ‘Î …‰Îfi˘ √‹ı ÷ıÀ·˘ ÀˇÎ› ¿w_, ÷˘ ’HÎ ÕÎ⁄Ì ÁÎ≥Õı ¿ı …‹HÎÌ ÁÎ≥Õı …÷˘ flË_ »\_.” “‹ıÓ ÷‹fiı ’Ëı·Î_ … fiˢ÷Î «ı÷T›Î ¿ı ÿ‰ÎfiÌ ÁÎ≥Õ ≥Œı@À ’HÎ ◊Âı ?” ÕΘ@Àfl ‹Ëı÷Î ⁄˘S›Î. ☺ ≥Ï÷ËÎÁı fi˘Ó‘ ’fl fi ·Ì‘ı·Î ¿ıÀ·Î¿ ›Îÿ√Îfl »ıS·Î ÂOÿ˘ — à “…·ÿÌ ¤√Ή ! ’λ\_ flıÕ ÏÁBfi· ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ fiÌ¿‚Ì …≥±ı !” à “±Î flı¿˘ÕÛ ÷˘ÕÌfiı ‹Îflı Ï√fiıÁ ⁄Ò¿‹Î_ fi΋ ·Î‰Ì ÿı‰_ »ı.” à “‹ı≥fi „V‰« ⁄_‘ »ı fiı ?” à “⁄Á, ˉı ÿ˘flÕ<_ ÁËı… œÌ·_ ‹Ò¿Ìfiı ¿⁄ÎÀ ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı fiÌ«ı ±Î‰‰Î ÿ˘ !” à “⁄‘Î ‹Âw‹ ¿o≥ {ıflÌ Ë˘÷Î fi◊Ì.” à “±Î ËıLÕ √˛ıfiıÕfiÌ Ï’fi ¬ıÓE›Î ’»Ì ÷‹ı ¿ıÀ·ı Á‘Ì √HΉÎfi_ ¿Ëı·_, ‹ı…fl ?” à “¿>÷fl˘ O·ÕËεLÕ Ω÷fi˘ »ı, »÷Î_ ¿ı‰˘ ÂÎ_÷ »ı !” à “…_√· ‰E«ı ±Î ÏÁ_Ë ‹flı·˘ ¿ı‹ ’Õu˘ »ı ?” à “±Î ⁄_√Ì …Q’fi_ ÿ˘flÕ<_ ÁËı… À>_¿<_ ˢ÷ ÷˘ ÁÎw_ Ë÷_, ’HÎ ‰Î_‘˘ fiÏË.”

56

à “÷ÎflÎ …ı‰Î ÷˘ ¿o≥¿ Ωı≥ fiÎA›Î !” à “±Î ·ıÀVı À Ï’V÷˘·‹Î_ ·˘Ï¿o√ ÏÁVÀ‹ »ı, …\±˘.” à “‰ÎCÎHÎfiÎ_ ⁄E«Î_ ±ËŸ »ı, ’HÎ ‰ÎCÎHÎ ¿ı‹ ÿı¬Î÷Ì fi◊Ì ?” à “Ë‰ı ΩıΩı, ˢÓ...” ☺ ÷Î…ı÷flfiÎ ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¢‘fi ±fiÁÎfl ‹ÎHÎÁ ±Î¬Î Ïÿ‰Á‹Î_ …ı ¬˘flο ·ı ÷ı‹Î_fi˘ Œ@÷ ±ı¿ I≤÷Ì›Î_ ¬˘flο ÷ıfiı ∞‰÷˘ flά‰Î‹Î_ ¿Î‹ ·Î√ı »ı. ⁄Î¿Ì flËı÷˘ ⁄ı I≤÷Ì›Î_ ¬˘flο ’HÎ ÁΉ ±ı‚ı …÷˘ fi◊Ì. ±Î ¬˘flο ËıS◊ @·⁄fiÎ ‹ÎÏ·¿˘fiı, ÕΛıÏÀo√fiÎ ¿LÁSÀLÀ˘fiı ÷◊Î ÕΘ@Àfl˘fiı ∞‰÷Î flάı »ı. ☺ ·ÎˢflfiÌ V¿>·‹Î_ ωzÎ◊a±˘fiı ±Î≥. @›Ò. ÀıVÀ ‰¬÷ı ’һΛı·˘ Á‰Î· — “±ı¿ ÷‚Ή‹Î_ …fifl· ‹Âfl˝Œ ±fiı F›˘…˝ ÕOS›. ⁄ Á΋ÀÎ Õ>⁄Ì flèÎΠˢ› ±fiı ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿fiı … ÷‹ı ⁄«Î‰Ì ¿˘ ÷ı‹ ˢ ÷˘ fiÌ«ıfiÎ ⁄ı‹Î_◊Ì ¿›Î ±Î˜MÂfifiı ’Á_ÿ√Ì ±Î’¢? (1) Ï¿fiÎflı ⁄ıÃÎ ÷‹Î¢ Ωı›Î ¿fl¢ ? (2) »Î’_ ‰Î_«‰Îfi_ «Î· flά¢? ☺ ≥flο‹Î_ ±‹ıÏfl¿fi ÁˆL›fiÌ ËÎ…flÌfi˘ ωfl˘‘ ¿fl÷Î ÿı¬Î‰¿Îfl˘fi_ À˘‚_ TËÎ≥À ËεÁ ’ÎÁı …‹Î ◊›_ ±fiı ÁÒh΢E«Îfl˘ ¿fl‰Î ·ÎB›_ I›Îflı F›˘…˝ ÕOS›. ⁄ ‘Ò±Î_’Ò±Î_ ◊÷Î ⁄ËÎfl ±ÎT›Î. Át΋ ËÁıfifiÎ …\S‹Ì ÂÎÁfi ’»Ì ±‹ıÏfl¿Î±ı ≥flο‹Î_ ¿ı‰Ì ·˘¿ÂÎËÌ ±ÎHÎÌ »ı ÷ıfi˘ ÿά·˘ ±Î’÷Î ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “±Î’¬ÿ Át΋fiÎ flÎ…‹Î_ jÎ̱˘ ’HÎ ’vÊ˘fiÌ √·Î‹ Ë÷Ì. ’Ï÷ ±Î√‚ «Î·ı I›Îflı ’λ‚ ÿ˘fl‰Î÷Ì ’Ifi̱ı ±˘»Î‹Î_ ±˘»\_ 10 ŒÌÀfi_ ±_÷fl flά‰_ ’Õ÷_ Ë÷_. ˉı ·˘¿ÂÎËÌ ≥flο‹Î_ jÎ̱˘ ‹˘¬flı flËÌfiı «Î·÷Ì Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ω«Îfl˘ ¿ı ±ÎÀ·_ øÎ_Ï÷¿ÎflÌ ’Ïfl‰÷˝fi Âıfiı ¿ÎflHÎı ±ÎT›_ ?” À˘‚΋Î_◊Ì ±‰Î… Á_¤‚Λ˘ — “…‹ÌfifiÌ Áfl_√˘fiı ¿ÎflHÎı.”à “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

jflJ6]+ ;fzsl8 5fz jflh/lgfl xff[8:[;8 ;foz

ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ Start ±fiı End ÂOÿ Ωı›Î ’»Ì ±ı ‰Î÷fi˘ ¬·ÎÁ˘ ÷˘ ΩHÎı ’Ëı·Ì fi…flı … ‹‚Ì flËı ¿ı ’{· ¤·¤·Î‹HÎÌfiÌ »ı. ’ÏflHÎ΋ı ¤·¤·Î‹HÎÌfiÌ Á΋ÎL› ’{· ¿fl÷Î_ ±ËŸfiÌ ’{· ÂÌ flÌ÷ı …\ÿÌ ’Õı »ı ±ıfi˘ A›Î· ’fl⁄Îfl˘ … ±Î’Ì ÿ≥±ı. fiÌ«ıfiÎ flı¬Î_¿fifiı «Îˢ ÷˘ Áfl¿ÌÀ ÕΛÎ√˛Î‹ ¿ËÌ

¿˘ ¿ı …ı‹Î_ ωz÷’˛‰ÎË ’˘Ï{ÏÀ‰-fiı√ıÏÀ‰-’˘Ï{ÏÀ‰fiı√ıÏÀ‰... ±ı flÌ÷ı ÁŒfl ¬ıÕı »ı. Start ‰Î‚Î »ıÕı◊Ì ¿flLÀ ‰Ëı÷˘ ‹Ò¿Î› ±ı ’»Ì End Á‘Ì ’ˢӫ‰Î ‹ÎÀı ¿flLÀı ¬ıÕ‰˘ ’Õ÷˘ À>_¿Î‹Î_ À>_¿Îı ’˛‰ÎÁ‹Î√˝ ¿›˘ ? …‰Î⁄ ¢‘÷Ì ‰¬÷ı “À>_¿Î‹Î_ À>_¿˘” ±ı ÂOÿ …flÎ ±LÕfl·Î≥fi ¿flÌfiı ‰Î_«Ωı.à

Á‹› «ÎS›_ ±ı‰Î ±ı¿ ωV÷Îflfi˘ ÕΛÎ√˛Î‹ »ı¿ fiÌ«ı …\±˘. ‰ÎËfi˘fiı …ı ÷ı ÏÿÂ΋Î_ ±Î√‚ ‰‘‰ÎfiÌ ÁÒ«fiÎ ±Î’÷Ì ÏfiÂÎfi̱˘ ÷ı‹Î_ ÿÂν‰Ì »ı. ±Î ÏfiÂÎfi̱˘fiı ÁΈ ‰ÎËfi«Î·¿˘±ı ±fiÁ›Î˝, ±ıÀ·ı ¿Î‹ ÁËı·_ ⁄L›_. ÏÿSË̉ÎÁ̱˘ ‹ÎÀı ÁËı·Î ⁄fiı·Î ¿Î‹fiı ˉı ‰Î«¿˘ ‹ÎÀı …flÎ ‹U¿ı· ⁄fiÎ‰Ì ÿ≥±ı ÷˘ ¿ı‹ ? ±ı¿ fiÎfi¿ÕÌ Âfl÷ µ‹ıflÌfiı Ï√˛ÕfiÌ «˘À·Ì ‹_÷fl‰Î ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Â_ ±ı ‹ÎÀı ¿fl‰_ ’Õı ÷ı‹ fi◊Ì. ‰Î_«˘ …flÎ. ’Î_« ⁄Λ ’Î_«fiÌ Ï√˛Õ‹Î_ ¿<· 25 ¬ÎfiÎ_ »ı. ‰Î«¿˘±ı ’ı„LÁ· ‰Õı ÿflı¿ ¬ÎfiÎfi˘ ‹ÎhÎ ±ı¿ ‰¬÷ ’˛‰ÎÁ ¿fl‰Îfi˘ »ı--±fiı ’˛‰ÎÁ ‰¬÷ı ËÎ◊fiÌ ÏfiÂÎfi̱˘fiı ±fiÁfl‰Îfi_ »ı. ±·⁄kÎ, ÁΉ …\ÿÌ flÌ÷ı ! ¿˘≥ ±ı¿ ¬Îfi΋Î_ ’˛‰ı ¿›Î˝ ’»Ì Ωı ÷ıfiÌ ±Õ˘±Õfi_ ¬Îfi_ ÁÎ‹Ì ÷flŒ ±Î_√‚Ì «Ÿ‘÷_ ˢ› ÷˘ ±ı flV÷ı ±Î√‚ ‰‘Ì Â¿Î÷_ fi◊Ì. ‰Î÷fiı ‰‘ V’WÀ ⁄fiΉ÷_ flı¬Î_¿fi …‹HÎÌ ÷flŒ …\±˘. ÕÎ⁄Ì ÷flŒ ÁΈ◊Ì fiÌ«ıfiÎ ¬ÎfiÎ◊Ì ’˛‰ÎÁ Âw ¿flΛ˘ »ı, ’fl_÷ …‹HÎÌ ÷flŒ 7 ÏfiÂÎfỉ΂Π¬Îfi΋Î_ …‰Î÷_ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı µ’flfiÎ ¬Îfi΋Î_ …‰_ ’Õu_ »ı. ±ËŸ◊Ì …‹HÎÌ ÷flŒ ‰Y›Î ’»Ì ‰‘ ±ı¿ ¬Îfi_ …‹HÎı …‰_ Â@› fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ±ı ¬ÎfiÎfiÌ ⁄flÎ⁄fl Á΋ı 7fiÌ ÏfiÂÎfiÌ ±ÎÕÌ ±Î‰ı »ı. ±Î‹ ’˛‰ÎÁ ‰‘ ±ı¿ VÀı’ µ’fl ¬ıÕ‰˘ ’Õu˘ »ı. ±Î√Î‹Ì VÀı’fi˘ ’HÎ ±P›ÎÁ ¿fl˘ ±fiı ’»Ì fiÌ«ıfiÌ Ï√˛ÕfiÎ ÿflı¿ ¬ÎfiÎfiÎı (‹ÎhÎ 1 ‰¬÷) ±ÎÕÌ-∂¤Ì ·ÌÀÌ‹Î_ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ ⁄÷Ή˘. ’˛‰ÎÁ √‹ı I›Î_◊Ì ±Îfl_¤˘ ±fiı √‹ı I›Î_ ’Òfl˘ ¿fl˘.à

;fjf/[ gfLc4 vfjf/[ 5ff8[ rf0fjftff+ L;fugf,;f

’ÎÀfi√fl ÏÿSËÌ‹Î_ ‹ıÀˇ˘ flı·fi_ ¿Î‹¿Î… Ωıfl¢fl‹Î_ «Î·÷_ Ë÷_ ±ı ‰¬÷fiÌ ‰Î÷ »ı. ‹ıÀˇ˘fiÎ ’ÎÀÎ Ï⁄»Î‰‰Î ‹ÎÀı Q›ÏfiÏÁ’· ¿˘’˘˝flıÂfiı ÃıflÃıfl ¬˘ÿ¿Î‹ ¿flÎT›_ Ë÷_, ±ıÀ·ı flV÷Î ’fl Ëo¿Îfl÷Î ‰ÎËfi˘fiı ¤Îflı ±√‰Õ ’Õ÷Ì Ë÷Ì. ‰Î_¿Î«Ò_¿Î flV÷ı ÷ı‹HÎı ’˛‰ÎÁ ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ Ë÷˘-±fiı ÷ı ±_√ıfiÌ ÿ˘fl‰HÎÌ ‹ÎÀı ¿˘’˘˝flıÂfiı Ãı¿Ãı¿ÎHÎı ÀˇÎÏŒ¿ ’˘·ÌÁ˘fiı ¬ÕÎ ¿fl‰Î ’Õ÷Î Ë÷Î. ¬˘ÿ¿Î‹fi_ ¿Î›˝ ·Î_⁄˘ ‰¬÷ «ÎS›_ I›Îflı ±ı¿ ¤ıΩ⁄Î…ı ›„@÷ ·ÕÎ‰Ì ±fiı ‰ÎËfi˘fiı ÏÿÂ΋Î√˝fiÌ ÿ˘fl‰HÎÌ ±Î’÷Î_ ËıLÕ ÁÎ≥fi ‰Î‚Î_ ’ÎÏÀ›Î_ F›Î_ I›Î_ ¬˘ÕÎ‰Ì ÿÌ‘Î_. ÀˇÎÏŒ¿ ’˘·ÌÁfi_ ¿Î‹ ÷ıHÎı ÁËı·_ ¿flÌ ±ÎM›_. ‹ıÀˇ˘ flı· ‹ÎÀıfi_ ¿Î›˝ F›Î_ ·Î_⁄˘ “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

57

af[ vf{LtfcfL;fs jfgfV0[ O vf[s ;f]5fzof;84 aflG ;,ff[yf

Ïø¿ıÀfiÌ ‰fi-Õı ≥LÀflfiıÂfi· ‹ı«˘fiÎ ’E«ÌÁı¿ ‰Ê˝ ·Î_⁄Î ≥Ï÷ËÎÁfiı ÷Î…ı÷fl‹Î_ ‹Î«˝ 12, 2006 fiÎ Ïÿ‰Áı ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ ΩıËÎÏfiÁ⁄√˝ ¬Î÷ı fl‹Î›ı·Ì ‹ı«ı ⁄ÿ·Ì fiÎA›˘. µ’flε’flÌ hÎHÎ flı¿˘Õ˚˝{ ÷ÒÀuÎ ±fiı hÎHÎı› ⁄ıÏÀo√fiÎ Ë÷Î. ±Î˜VÀˇıÏ·›Î±ı ’Ëı·Î ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ ⁄˘·fl˘ Á΋ı fl‹÷Ì ‰¬÷ı 434 flfi ŒÀ¿ÎflÌ 1996 fiÎ ‰SÕÛ ¿’‹Î_ ¿ıL›Î ωw© lÌ ·_¿ÎfiÎ ’Î_« ω¿ıÀı 398 flfifiÎ ¿ÌÏ÷˝‹Îfifiı {Î_¬˘ ’ÎÕÌ ÿÌ‘˘. ±Î …_√Ì À˘À·fi_ ‹fi˘‰ˆiÎÎÏfi¿ ÿ⁄ÎHÎ ¤·¤·Ì ÀÌ‹fiÎ …\VÁÎfiı ±˘√Î‚Ì fiάı, »÷Î_ ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ ⁄ıÀ˚Á‹ıfi˘±ı ’«ÎÁ ±˘‰fl˘‹Î_ fi‰ ω¿ıÀı 438 flfi ¬ıÓ«Ì ¿ÎœÌ ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ‰SÕÛ flı¿˘ÕÛfiı Ïÿ‰Á ’Òfl˘ ◊÷Î ’Ëı·Î_ ±ÎµÀÕıÀıÕ ¿flÌ ‹Ò@›˘. ±Î ‰fi-Õı ≥LÀflfiıÂfi·‹Î_ Á΋ÁÎ‹Ì ≥·ı‰fi˘±ı ¿<· 872 flfi ¬Õ@›Î ±ı hÎÌΩı ‰SÕÛ flı¿˘ÕÛ Ë÷˘. √HÎΉ‰Î ˢ› ÷˘ ⁄ıÏÀo√fiı ±fi·ZÎÌ ÿ…˝ ◊›ı·Î ¿ıÀ·Î¿ ‰‘ ¿ÌÏ÷˝‹Îfi˘ ’HÎ ÀÎ_¿Ì ¿̱ı--…ı‹ ¿ı ±Î˜VÀˇıÏ·›Îfi˘ 8.84 fi˘ flfi flıÀ ‰fi-ÕıfiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ±ΩıÕ Ë÷˘. ±Î˜VÀˇıÏ·›ÎfiÎ ⁄˘·fl Ï‹¿ ·≥Á ’ÎÁı◊Ì 10 ±˘‰fl˘‹Î_ 113 flfi ¬_ ¬ ı fl Ì ·ı ‰ ΛΠ±ı ’HÎ fi‰˘ ωrωø‹ Ë÷˘. ±Î ⁄‘Πωø‹˘ ±ı À ·Î ‹ÎÀı V◊’ΛΠ¿ı ⁄ı Ï Ào √ fiÎ ‹Î‹·ı ΩıËÎÏfiÁ⁄√˝fiÌ ‹ı« ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ fl‹Î›ı·Ì ÿflı¿ ‰fi-Õı ¿fl÷Î_ ‰ı√Ì·Ì Ë÷Ì. ¬ÎÁ ÷˘ ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿ÎfiÌ ÀÌ‹ı ±ÎÁ‹ÎfiÌ ·Z›Î_¿fiı ±˘‚_√Ì …‰Îfi˘ ’Õ¿Îfl {ÌS›˘, ‹ÎÀı 8.73 fiÎ ±ı‰flı… flfi flıÀ ÁÎ◊ı ±Î¬Ì ‹ı« Á’flŒÎVÀ ⁄fiÌ. ΩL›±ÎflÌ 5, 1975 ◊Ì Âw ¿flÌfiı »ıS·Î_ ’Î_hÎÌÁ ‰Ê˘˝‹Î_ fl‹Î›ı·Ì ⁄Ì∞ ÿflı¿ ‰fi-Õı {Õ’fiÌ º„WÀ±ı ΩıËÎÏfiÁ⁄√˝fiÌ ‹ı« ’ÎÁı ÏŒyÌ …HÎΛ, ±ıÀ·ı ŒÎVÀ Œ˘fl‰ÕÛ √Ï÷ Áfl¬Î‰‰Îfi_ ’Õ÷_ ‹Ò¿Ì ±ı ‰fi-Õı ‹ı«fiÌ ›Îÿ ±ËŸ ÷Î∞ ¿fl‰Î …ı‰Ì »ı ¿ı …ıHÎı V·Î˜ ‹˘Âfi ‹ÎÀı fi΋ ¿Îœu_ Ë÷_. Ïø¿ıÀ¢¬Ìfi˘fiı Àˇı…ıÕÌfi˘ ±fiı ¿˘‹ıÕÌfi˘ À<-≥fi-‰fi ±ÎV‰Îÿ ’HÎ ¿flÎT›˘ Ë÷˘. µ’flÎ_÷ ÷ı‹Î_ ÁÎw_ ±ı‰_ ÁV’ıLÁ ’HÎ Ë÷_. ’˛Á_√ ±Î‹ ⁄L›˘. ∫B·ıLÕfiÌ ΩHÎÌ÷Ì ‰Ì‹Î ¿o’fiÌ ’˛Õı„L›· ±ıU›˘flLÁı 1975 ‹Î_ Ïø¿ıÀ fl‹÷Î ±√˛√H› 58

ÿı¢ ‰E«ı Ï·Ï‹ÀıÕ ±˘‰flfiÌ ‰SÕÛ ¿’ V’‘ν 1,00,000 ’εLÕ ±Î’Ìfiı V’˘LÁfl ¿flÌ Ë÷Ì. ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› Ïø¿ıÀfi˘ ÷ı ’˛◊‹ ‰SÕÛ ¿’ Ë÷˘. ∫B·ıLÕfiÎ ’˛ıZο˘ ’Î_« Ïÿ‰Á Á‘Ì ·_⁄Î÷Ì ÀıVÀ ‹ı«˘◊Ì ¿oÀÎY›Î Ë÷Î; ≥LVÀLÀ Ïfl{SÀ ·Î‰÷Ì Ï…·ıÀ ¿’ …ı‰Ì ±ı¿ Ïÿ‰ÁÌ› ‹ı«˘ Ωı‰Îfi_ ÷ı±˘ ‰‘ ’Á_ÿ ¿fl÷Î Ë÷Î. ’˛Õı„L›·fiÌ ‰SÕÛ ¿’ ‹ı«˘fi_ Œ˘‹ı˝À ’HÎ ±ı … ‹ı«˘ ±fiÁÎfl CÎՉ΋Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. Á΋ÁÎ‹Ì ÀÌ‹˘ ‹ÎÀı fiyÌ ◊›ı·˘ ±˘‰fl˘fi˘ Ï·Ï‹ÀıÕ @‰Î˜ÀÎ ËηfiÌ …ı‹ 50 fi˘ fiÏË, ’HÎ 60 fi˘ Ë÷˘. ±Î˜√VÀ, 1975 ‹Î_ V’‘νfiÎ ’˛◊‹ Ïÿ‰Áı ·˘Õ˚˝{ ¬Î÷ı ∫B·ıLÕfiÌ V’ıU›ÎÏ·VÀ ÀÌ‹ Á΋ı ¤Îfl÷Ì› ≥·ı‰fi ‹ıÿÎfi‹Î_ µ÷flÌ. ±√ε ÀıVÀ ÏÁÏfl{‹Î_ ∫B·ıLÕfiı ÷◊Î ‰ıVÀ ≥„LÕ{fiı ’HÎ ËflÎ‰Ì «Ò¿ı·Î ¤Îfl÷Ì›˘fiı ‹›Î˝Ïÿ÷ ±˘‰fl˘fiÌ ‹ı«˘ fl‹‰Îfi˘ ¬ÎÁ ‹ËΉfl˘ fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÌ ÀÌ‹fi_ √Ãfi ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ ¿ıMÀfi ‰ıÓ¿ÀflÎCΉfi ¿ÿΫ ⁄ÌΩ ÿı¢fiı ±fiÁ›˘˝ Ë÷˘. „V’fifl Ï⁄ÂfiÏÁ_Ë ⁄ıÿÌfiı ÷ıHÎı ’Õ÷˘ ‹Ò@›˘, ¿ı‹ ¿ı „V’fifl˘ ÷ı …‹Îfi΋Î_ ÀÎ_√ÎfiÎ C΢ÕÎ ·ı¬Î÷Î Ë÷Î ±fiı ‰fi-Õı ‹ı«˘ Õ⁄a flıÁ √HÎÎ÷Ì Ë÷Ì. (∫B·ıLÕı ’HÎ ÷ıfiÎ VÀÎfl ·ı√ „V’fifl Õıflı¿ ±LÕfl‰ÒÕfiı ÀÌ‹‹Î_ fiˢ÷˘ ·Ì‘˘.) ‰ıÓ¿Àı «Îfl Ï‹ÏÕ›‹ ŒÎVÀ ⁄˘·fl˘fiı ’Á_ÿ ¿›Î˝ Ë÷Î — ‹ÿfi ·Î·, ¿flÁfi CÎΉflÌ, ‹˘ÏËLÿfl ±‹flfiÎ◊ ÷◊Î ±ÎÏ⁄ÿ ±·Ì. ∫B·ıLÕı À˘Á ∞÷Ìfiı ⁄ıÏÀo√ ·Ì‘Ì. ‹ÿfi ·Î· ÁÏË÷ ±ı¿ı› √˘·_ÿÎ…fiÌ ⁄˘Ï·_√‹Î_ Õo¬ fiˢ÷˘, ‹ÎÀı ∫B·ıLÕfiÎ Á·Î‹Ì ⁄ıÀ˚Á‹ıfi˘ ±˘‰flÿÌà ÁflıflΠ’Î_« flfi ·ı÷Î √›Î ±fiı ·L« ’Ëı·Î_ ÷˘ ÕıÏfiÁ ±ıÏ‹Áı ’˘÷Îfi˘ T›„@÷√÷ V¿˘fl 98 Á‘Ì ’ˢӫÎÕÌ ÿÌ‘˘. ⁄Ì∞ ω¿ıÀ ‹ÎÀı ÷ıHÎı ±fiı ¿Ì◊ Œ˚·ı«flı 176 flfifiÌ ¤Î√ÌÿÎflÌ fi˘Ó‘ÎT›Î ’»Ì ⁄ı› …HÎÎ ±ÎµÀ ◊›Î I›Îflı ‹Î≥¿ ÕıfiıÁı ±fiı ÏøÁ ±Î˜SÕı ¤Îfl÷fiÌ »ıS·Ì 10 ±˘‰fl˘‹Î_ 86 flfi ŒÀ¿Î›Î˝. ≥Ïfi_BÁfiÌ Á‹Î„M÷ ‰¬÷ı ∫B·ıLÕfi˘ V¿˘fl Œ@÷ 4 ω¿ıÀfiÎ ¤˘√ı 334 flfifi˘ Ë÷˘. ±Î˜VÀˇıÏ·›Î±ı √›ı ‹ÏËfiı ΩıËÎÏfiÁ⁄√˝‹Î_ ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿ÎfiÌ ÀÌ‹fiı ±Î’ı·Î ·Z›Î_¿ ¿fl÷Î_ 100 flfi ±˘»Î, ‹ÎÀı ¤Îfl÷fi˘ ±ı¿Îÿ fỉÕı·˘ ⁄ıÀ˚Á‹ıfi ’HÎ Ωı ŒÀ¿Î⁄Î∞±ı «ÕÌfiı 5.58 fiÎ ±Î„V¿o√ flıÀfiı fiÌ«˘ ·Î‰Ì ¿ı ÷˘ ‹ı« ∞÷‰Îfi_ ±Â@› fi Ë÷_. Ï·Ï‹ÀıÕ ±˘‰fl˘fi˘ @‰Î˜ÀÎ 50 fiı ⁄ÿ·ı 60 ˢ› I›Îflı ⁄εLÕˇÌ ±fiı ÏÁ@Áfl “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

‹ÎÀı ⁄ıÀÁ ˚ ‹ıfifiı ¿‹Ωıfl ÿÕÎ ’Á_ÿ ¿fl‰ÎfiÌ ÷¿˘ ’˛‹ÎH΋Î_ ‰‘ ‹‚ı ±ı ’HÎ ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ Ë÷Ì. Á˙◊Ì fỉÕı·˘ ⁄ıÀ˚Á‹ıfi ¿˘HÎ Ë÷˘ ? ⁄ı¿ ÁÏfi· √ΉV¿fl Ë÷˘. ‰ıVÀ ≥„LÕ{fiÎ ‹Î≥¿· ˢ„SÕo√fiı ÷ı‹… ±ıLÕÌ fl˘⁄ÀÛ˚Áfiı ÷ıHÎı ¿ÿÌ √HÎ¿Î›Î˝ fi Ë÷Î, ’HÎ ·˘Õ˚˝{fiÎ ‹ıÿÎfi ’fl Fˢfi Vfi˘, F›˘ŒÛ ±Îfi˘˝SÕ ÷◊Î ÏøÁ ±Î˜SÕ …ı‰Î ±˘»Î {Õ’Ì ⁄˘·fl˘ Á΋ı ÷ıfiı ⁄ıÀ ŒÀ¿Îfl‰Îfi_ ±Î‚Á «Õu_ ±fiı ’Ò_»Ï՛Π⁄ıÀ˚Á‹ıfi ÷flÌ¿ı ΩHÎı »ıS·Ì ω¿ıÀ Ω‚‰‰ÎfiÌ Ë˘› ÷ı‹ M·ı≥Õ ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄‘Î ŒÀ¿Î ‹Î_ÕÌ ‰ÎY›Î. √ΉV¿fl ‰fi-Õıfiı ⁄ÿ·ı ÀıVÀ ‹ı«fiÌ VÀÎ≥·ı flQ›˘ ±ı‹ ’HÎ ¿Ëı‰Î› fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ÀıVÀ‹Î_ ÷ıfi_ V¿˘Ïfl_√ ¿ÿÌ ±ÎÀ·_ ‹_◊fl‰ı√Ì flèÎ_ fi Ë÷_. Ïø¿ıÀfiÎ ’˛◊‹ ‰SÕÛ ¿’fiÎ ’˛◊‹ Ïÿ‰ÁfiÌ ‹ı«‹Î_ ÀıVÀ ¿fl÷Î_ ‰‘ flÁοÁÌ Ωı‰ÎfiÌ ±’ıZÎÎ ÁÎ◊ı ’˛ıZο˘ ¿·Î¿ı¿ ’»Ì ±¿‚ΉΠ·ÎB›Î. «_ÿfiC΢ √ΉV¿fl ÷ı‹fi˘ ‹ÒÕ ¬flÎ⁄ ¿flÌ flè΢ Ë÷˘. ⁄ÌΩı ’˘H΢ ¿·Î¿ ‰ÌI›Î ’»Ì ¿ıÀ·Î¿ ’˛ıZο˘ ‹ıÿÎfi ’fl ‘ÁÌ √›Î. ’˘·ÌÁı ÷ı‹fiı ±À¿Î‰‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿›˘˝ I›Îflı ‹äıÕ Ω‹Ì. (±ı¿ …HÎı ’˘·ÌÁ ¿˘LVÀı⁄·fiı ‹y˘ ·√Î‰Ì » ‹ÏËfiÎfiÌ …ı·ÁΩ ‰Ë˘flÌ ·Ì‘Ì.) ±Î ’˛ıZο˘ √ΉV¿flfiı ¿ÿΫ V¿˘Ïfl_√ flıÀ ‰‘Îfl‰Îfi_ ¿Ëı‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î ±√fl ÷˘ ±’ÂOÿ˘ ‰Õı ÷ıfiı fi‰Î…‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î, ’HÎ ÷ıfiı ·Ì‘ı √ΉV¿flfiÌ “⁄S·ı⁄Î∞”‹Î_ Œfl¿ ’Õu˘ fiÏË. ’ıωϷ›fi‹Î_ ⁄ıÃı·Î ¿ıMÀfi ‰ıÓ¿ÀflÎCΉfiı hÎHÎ ¿ı «Îfl ‰¬÷ ¿ËıHÎ ‹˘¿·Ì ÷ıfiı V¿˘Ïfl_√ {Õ’Ì ⁄fiΉ‰Î …HÎÎT›_, ’fl_÷ ±ı ÁÒ«fiÎfiÌ ’HÎ ¿ÂÌ ±Áfl fiÏË. ‹ı«fiÌ ¿˘‹ıLÀˇÌ Á_¤‚Ή÷Î ÏfiflÌZο˘ ±ı¿‹ı¿fiı ’Ò»‰Î ·ÎB›Î ¿ı ‹›Î˝Ïÿ÷ ±˘‰fl˘fiÌ ±fiı ÷ı ’HÎ ‰SÕÛ ¿’ …ı‰Ì ‹Ëk‰fiÌ V’‘ν‹Î_ ’˛I›ı¿ Ï‹ÏfiÀ F›Î_ √HÎÎ÷Ì Ë˘› I›Î_ ¿·Î¿fiÎ ÁflıflΠ10 flfi fi˘Ó‘ΉÌfiı √ΉV¿fl ±Î¬flı Â_ ÏÁ© ¿fl‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘ ? ±Îø‹¿ ⁄ıÏÀo√ ¿fl‰Î …÷Î_ ±˘»Î flfiı ÷ı ±ÎµÀ ◊Λ ÷˘ ’HÎ ÷ıfiÌ ¿ÎflÏ¿ÿa Ωı¬‹Î› ÷ı‹ fi Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÀÌ‹‹Î_ ÷ıfi_ V◊Îfi ±_Â‹Îfi √Λ¿‰ÎÕ ±fiı Ï⁄˛…ı ’Àı· …ı‰Î ⁄ıÀ˚Á‹ıfi˘ ¿fl÷Î_ ÷˘ ’ο<_ Ë÷_. ±ı¿fiÎ◊ ÁÎı·¿fl Ωı ÀÌ‹‹Î_ ±˘’Ïfi_√ ⁄ıÀ˚Á‹ıfi ÷flÌ¿ı ±Ïfi‰Î›˝ ˢ› ÷˘ √ΉV¿fl ¿ı‹ fiÏË ? ±Î Ï·À· “ÁŒÎflÌ” á ±ıÏ’˛·, 2006

‹ÎVÀflfiÌ ∞‰fi¿◊Î ‰Ê˘˝ ’»Ì …ıHÎı The Record-breaking Sunil Gavaskar fi΋fiÎ ’V÷¿‹Î_ ±Î·ı¬Ì ±ı ≥.ÕÌ. @·Î¿ı˝ ±ı‰Ì “Ï◊±flÌ” fl…^ ¿flÌ ¿ı √ΉV¿fl ’˘÷ÎfiÌ fl‹÷ ±I›_÷ ¿o√΂ ˢ‰Îfi_ ΩHÎ÷˘ Ë÷˘, ’HÎ ⁄ıÏÀo√ ’flfi˘ “‹ıÏ…¿ À«” ±ı¿Î±ı¿ √‹ÎT›Î ’»Ì ±ı „V◊Ï÷‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì Â¿÷˘ fi Ë÷˘. ±ÎµÀ ◊‰ÎfiÌ ¿˘Ï ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌ Ë˘› ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ≥. ÕÌ. @·Î¿Û ·¬ı »ı ÷ı‹ √ΉV¿flı hÎHÎ ±ÎÁÎfi ¿ı« ±ÎM›Î Ë÷Î ±fiı hÎHÎı› Õˇ˘’ ¿flΛΠË÷Î. ∫B·ıLÕfiÎ ÏŒSÕfl˘±ı ΩHÎÌ⁄Ò{Ìfiı ÷ı …÷Î ¿›Î˝, …ı◊Ì ¤Îfl÷fiı ’flÎ…› ÷flŒ ÿ˘flÌ …÷Ì Ï·À· ‹ÎVÀflfiÌ V·Î˜ ‹˘Âfi ≥Ïfi_BÁ ·Î_⁄Ì «Î·ı! ÁÎ«Ì ‰Î÷ …ı ˢ› ÷ı, ’HÎ ‹˘ÕÌ ÁÎ_…ı 7—30 ‰ÎB›ı ‹ı«fiÌ ’ÒHÎνËÒÏ÷ Á‘Ì fi˘À ±ÎµÀ flËı·Î ±fiı Œ@÷ 36 flfi ‹ÎÀı ·√¤√ ÁÎÕÎ hÎHÎ ¿·Î¿ …ıÀ·˘ Á‹› ⁄fl⁄Îÿ ¿flÌ «Ò¿ı·Î ÁÏfi· √ΉV¿flfi˘ V·Î˜ ‹˘Âfi ÿΉ ¤Îfl÷ ‹ÎÀı V·Î˜ ’˘≥{fi ÁÎÏ⁄÷ ◊›˘. ÁÎ÷ ω¿ıÀ˘ ±¿⁄_‘ Ë÷Ì, »÷Î_ V¿˘fl ⁄˘ÕÛ ’fl ‹ÎhÎ 132 flfi ⁄˘·÷Î Ë÷Î. ‰SÕÛ ¿’fiÌ ±ı ’Ëı·Ì … ‹ı« 202 flfiı ËÎflÌ ¤Îfl÷ı ⁄ÿ÷fl ’flÎ…›fi˘ ±ı‰˘ flı¿˘ÕÛ fi˘Ó‘ÎT›˘ ¿ı …ı ‰Ê˘˝ Á‘Ì ÷ÒÀı ±ı‹ fi Ë÷˘. ±Î ‹ı« ’»Ì ÷fl÷fiÌ ⁄Ì∞ ‰SÕÛ ¿’ ‹ı«‹Î_ ÷ıHÎı Ωı ¿ı ±Îà ‰Ê˝ Á‘Ì Á‰˘˝k΋ ω…›fi˘ ’HΠωø‹ Ïø¿ıÀfiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ÿ…˝ ¿flÎT›˘. ±Î ’flÎø‹ ⁄Ë e·Î‰Î …ı‰_ ÷˘ fi Ë÷_, ¿ÎflHÎ ¿ı ¤Îfl÷ Á΋ı 10 ω¿ıÀı ËÎflı·Ì ÀÌ‹ ÿÒÏ‘›Î ÿÎ_÷‰Î‚Ì ’Ò‰˝ ±ÎÏ¡¿ÎfiÌ Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_ ±ı À · _ fi˘Ó ‘ ‰ _ ’Õı ¿ı √ΉV¿flı ±ı ‹ı«‹Î_ 60 fiı ⁄ÿ·ı 30 ¿fl÷Î_ ’HÎ ±˘»Ì ±˘‰fl˘ ¬ı·Ìfiı 65 flfifi˘ ±ÎÿflHÎÌ› V¿˘fl ¿›˘˝ Ë÷˘.

1975 fiÌ ‰SÕÛ ¿’ V’‘ν ’ÒflÌ ◊›Î ’»Ì ¤Îfl÷fiÎ Ïø¿ıÀ ¿LÀˇ˘· ⁄˘Õı˝ ·˘Õ˚{ ˝ fiÎ ‹ıÿÎfi ’fl √ΉV¿flı ÿά‰ı·Ì √Θ-V·Î˜ ⁄ıÏÀo√ ±_√ı ÷’ÎÁ ÁÏ‹Ï÷ fiÌ‹Ì, ’HÎ ·Î_⁄Ì ÷’ÎÁfi˘ ¿Â˘ ÁÎfl fi fiÌ¿Y›˘. Ï·À· ‹ÎVÀflfiı ±˙’«ÎÏfl¿ Ã’¿˘ ±Î’Ì ’˛¿flHÎ Á‹ıÀÌ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_--±fiı »÷Î_ Ïø¿ıÀfiÌ flı¿˘ÕÛ ⁄Ò¿‹Î_ ÁÏfi· √ΉV¿flfiÎ 0.2 fiÎ ¿o√΂ flfi flıÀfi_ ¤Ìfi_ ÷˘ ¿ÿÌ Á_¿ı·Î›_ fiÏË.à 59