147-June-2006 - Safari Gujarati Magazine

A-PDF Merger DEMO : Purchase from www.A-PDF.com to remove the watermark

±_¿ fi_ — 147

à …^fi, 2006 à F›ıWÃ-±ÎÊÎœ 1928

÷_hÎÌ, ‹ƒ¿ ±fiı ≠¿Î¿ — fi√ıLƒ ω…› Á_’Îÿ¿ — ËWν· ’W¿HÎν ‹¬M≤Wà ÏÕ{Î¥fi ÷◊Î ·ı±ÎµÀ˚Á — ËWν· ’W¿HÎν ¿·Î ÁËΛ¿˘ — ¿ı‰ «Î‰ÕÎ, ±Ï‹÷ ÂÎË ‹ÎÏ·¿ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ. ±‹ÿΉÎÿ. ‹ƒHÎV◊Îfi — ±ı·Î¥Õ ±˘ŒÁıÀ, √˘‹÷Ì’fl, ±‹ÿΉÎÿ. Ï¿o‹÷ — ’_ÿfl wÏ’›Î 12 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 180. ’flÿı‹Î_ — wÎ.1,300 24 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 360 ‰ı⁄ÁÎ¥À — www.safari-india.com ¥-‹ı· — ·‰Î…‹ ‹ÎÀı — subscriptions@safari-india.com

ÁÒ«fi˘, ’˛Ï÷¤Î‰˘ ÷◊Î ±L› ‹ÎÏË÷Ì ‹ÎÀı — info@safari-india.com

’hÎT›‰ËÎflfi_ Áflfi΋_ — ËWν· ’„O·¿ıÂLÁ, 212- 215, ±Îfi_ÿ ‹_√·-3, ¿˘fl ⁄Λ˘Àı¿fiÌ Á΋ı, ’Ïfl‹· ø˘ÏÁ_√ ’ÎÁı, ±ıÏ·Á Ï⁄˛…, ±‹ÿΉÎÿ-380006. Œ˘fi fi_⁄Á˝ — 2646 16 98 ÷◊Î 2643 80 33 Copyrights : Harshal Publications 212 to 215, Anand Mangal-3, Opp. Core Biotech, Near Parimal Crossing, Ellisbridge Ahmedabad-380 006.

Tel. : 2646 16 98 / 2643 80 33

¿Î›‹Ì √˛ÎË¿˘±ı ’hÎT›‰ËÎfl ‰¬÷ı ’˘÷Îfi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl ±«Ò¿ ·¬‰˘. “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ‹¿Û fi΋fiÌ ŒÎ‹Î˝V›ÏÀ¿· ¿o’fiÌfiı I›Î_fiÌ ±ÿη÷ı √›ı ‹ÏËfiı 90,00,000 ÕΘ·flfiÌ ±Î¿flÌ ’ıfiSÀÌ ÿoÕw’ı ŒÀ¿ÎflÌ. ’ıfiSÀÌ ‹ÎÀı ¿ÎflHΤÒ÷ ⁄fiÌ Vioxx/‰Î›˘@Á fi΋fiÌ ’ı≥fiÏ¿·fl ÿ‰Î, …ıfiÌ ‹Îfi‰ÂflÌfl ’fl ◊÷Ì ±ÎÕ±Áfl˘ ωÂı ¿o’fi̱ı √M÷÷Î flάÌfiı ÿ‰Îfi_ ⁄ıŒÎ‹ ‰ı«ÎHÎ ¿›* Ë÷_. ÂflÌflfiÎ ¿‚÷fl◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ‹Î◊ÎfiÎ ÿ¬Î‰ÎfiÌ fiÎfiÌ-‹˘ÀÌ ŒÏfl›Îÿ˘fiı ÿÒfl ¿flÌ ±Î’÷Ì ‰Î›˘@ÁfiÌ ¬Î‹Ì ±ı Ë÷Ì ¿ı ÷ı ÿ‰Îfi_ ’_ÿfl◊Ì ±œÎfl ‹ÏËfiÎ ·√Ì Ïfi›Ï‹÷ Áı‰fi ¿fl‰Î◊Ì èÿ›fl˘√fi˘ Ë‹·˘ ◊‰ÎfiÌ ÷ı‹… VÀˇ˘¿fi˘ ±˜Àı¿ ±Î‰‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiÎ ‰‘Ì …‰Î ’΋÷Ì Ë÷Ì. ±Î ‰Î÷ ¿o’fiÌ ΩHÎ÷Ì Ë÷Ì, »÷Î_ ÿ‰ÎfiÎ ⁄ˢ‚Î ‰ı«ÎHÎfiÌ ·Î·«‹Î_ ÷ıHÎı «Ò’¿ÌÿÌ Áı‰Ì. ±Î˜√VÀ, 2005 ‹Î_ Ωı ¿ı ’˘÷ ’˛¿ÎU›_. Àı@ÁÎÁ flÎF›fi˘ fl˘⁄ÀÛ ±fiı˝VÀ fi΋fi˘ ±‹ıÏfl¿fi èÿ›fl˘√fiÎ Ë‹·Î‹Î_ ‹Î›˘˝ √›˘. ÕΘ@Àfl˘±ı ÷ıfiÌ ÷⁄Ì⁄Ì Ω_« ¿flÌ I›Îflı ‹Î·Ò‹ ’Õu_ ¿ı fl˘⁄ÀÛ ‰Î›˘@Á fi΋fiÌ ’ı≥fiÏ¿·fl √˘‚Ì »ıS·Î_ ⁄ı±ı¿ ‰Wν◊Ì Ïfi›Ï‹÷ ·ı÷˘ Ë÷˘. ÂflÌflfiÎ ÿ¬Î‰ÎfiÌ ŒÏfl›Îÿ ÷ıfiı flËı÷Ì Ë÷Ì, …ı ‹ÎÀı ÷ıfiÎ ŒıÏ‹·Ì ÕΘ@Àflı ‰Î›˘@Á ÿ‰Îfi_ Ï’˛VøÌMÂfi ·¬Ì ÿÌ‘_ Ë÷_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı ÿ‰Î ·Î_⁄˘ ‰¬÷ «Î· flά‰Î …HÎÎT›_ Ë÷_. ÷⁄Ì⁄Ì Ω_«fiÎ flÌ’˘ÀÛfiÎ ±Î‘Îflı fl˘⁄ÀÛ ±fiı˝VÀfiÌ ’Ifi̱ı ‹¿˝ ¿o’fiÌ Á΋ı ¿ıÁ ÿά· ¿›˘˝. ’Ï÷fiÎ Q≤I› ⁄ÿ· ‰Î›˘@Áfiı ÷ıHÎı ¿ÁÒfl‰Îfl ÃflΉÌ. ±ÿη÷Ì ¬À·˘ ·Î_⁄˘ «ÎS›˘ ±fiı »ı‰Àı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ dÕ ±ıLÕ Õˇ√ ±ıÕÏ‹ÏfiVÀˇıÂfi/FDA Á‘Ì ‰Î÷ ’ˢӫÌ. ±Î Á_V◊ÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷ ÷⁄Ì⁄˘±ı fl˘⁄ÀÛfi˘ ‹ıÏÕ¿· ¿ıÁ ÷’ÎV›˘ ±fiı »ı‰Àı …HÎÎT›_ ¿ı fl˘⁄ÀÛfiı èÿ›fl˘√fi˘ ’ıÂLÀ ⁄fiΉ‰Î‹Î_ ‰Î›˘@Áı ’ıÿÎ ¿flı·Ì ±ÎÕ±Áfl˘ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiÌ Ë÷Ì. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ±ÿη÷ı »ı‰Àı ‹¿Û ¿o’fiÌ ’ÎÁı fi¿ÁÎfiÌ ’ıÀı 25,34,00,000 ÕΘ·flfiÌ ‹Î√HÎÌ ¿flÌ. ¿o’fi̱ı ·Î¬ ⁄«Î‰ ¿›Î˝, fiÎHÎÎ_¿˘◊‚Ì œÌ·Ì ¿flÌfiı ‹Î‹·˘ flŒıÿŒı ¿fl‰Îfi˘› ’˛›Ifi ¿flÌ Ωı›˘, ’HÎ ±ÿη÷Ì ¿ıÁı ‹«Î‰ı·˘ ˢ⁄΂Îı …ı‰˘ ÷ı‰˘ fi Ë÷˘. ¿o’fiÌ ’˘÷Îfi_ ¤Ìfi_ Á_¿ı·Ì Â¿Ì fiÏË. »ı‰Àı …\‹Î˝fiÎfiÌ fl¿‹ ÷ıHÎı ¤fl’Î≥ ¿fl‰Ì ’ÕÌ. ±Î ⁄fiΉfiÎ ◊˘ÕÎ … Ïÿ‰Á˘‹Î_ ‹¿Û Á΋ı ⁄ÌΩ 4,200 ±ÿη÷Ì ¿ıÁ˘ ÿ…˝ ◊›Î, ±ıÀ·ı ¿o’fi̱ı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ‘˘flHÎı ‰Î›˘@ÁfiÌ √˘‚̱˘ ⁄Ωfl‹Î_◊Ì ’Î»Ì ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Ì. ¿ıÀ·Î¿ ‹ÏËfiÎ ⁄Îÿ ‹Î‹·˘ ◊΂ı ’Õu˘, ±ıÀ·ı ŒflÌ ‰¬÷ ‰Î›˘@Áfi_ ‰ı«ÎHÎ Âw ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ÿ‰ÎfiÌ ±ÎÕ±Áfl˘ ±_√ı ÷ıHÎı œoœıfl˘ ÷˘ Ωı ¿ı fi … ’ÌÀu˘. ¿>ËÎÕÎ ’fl Á΋ı «Î·Ìfiı ’√ ‹Îfl‰Î …ı‰Ì ‹Ò¬Î˝‹Ì ¿flÌ--±fiı ÷ıfi_ ’ÏflHÎ΋ ’HÎ ±_÷ı ¤˘√T›_. √›ı ‹ÏËfiı ŒflÌ ‰¬÷ ‰Î›˘@Á ÿ‰ÎfiÎ ’Î’ı ‹¿Û ¿o’fiÌ ‹˘ÀÎ ±ÿη÷Ì ¿ıÁ‹Î_ Á_Õ˘‰Î≥. ±Î ‰¬÷ı L›Ò …ÁafiÎ Fˢfi ‹ı¿˚Õ⁄a fi΋fiÎ ‰Ì‹Î ±ı…LÀı ¿o’fiÌ Á΋ı ÿΉ˘ ‹Î_Õu˘ ¿ı …ı »ıS·Î_ «Îfl ‰Wν◊Ì ‰Î›˘@ÁfiÌ ÀÌ¿ÕÌ ·ı÷˘ Ë÷˘. ÿ‰ÎfiÌ ±ÎÕ±Áflfiı ·Ì‘ı ÷ı ’HÎ ËÎÀÛ ±˜Àı¿fi˘ Ï¿Îfl ⁄L›˘. ±·⁄kÎ, Áÿ˚¤Î√Ì ¿ı ⁄«Ì …‰Î ’ÎQ›˘. fl˘⁄ÀÛ ±fiı˝VÀfiÌ ’IfiÌfiÌ …ı‹ ‹ı¿˚Õ⁄a±ı ±ÿη÷fiÎ ÿfl‰ÎΩ ¬¬ÕÎT›Î. dÕ ±ıLÕ Õˇ√ ±ıÕÏ‹ÏfiVÀˇıÂfiı ŒflÌ ‹Î‹·˘ ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ ·Ì‘˘ ±fiı ±ÿη÷‹Î_ ‹¿Û ¿o’fiÌfiı ¿ÁÒfl‰Îfl ÃflÎ‰Ì Fˢfi ‹ı¿˚Õ⁄afiı 45,00,000 ÕΘ·flfi_ ‰‚÷fl ±’ÎT›_. ⁄ÌΩ 45,00,000 ÕΘ·fl ’HÎ ¿o’fiÌ ’ÎÁı ÿoÕ ÷flÌ¿ı ‰ÁÒ· ¿›Î˝. ±Î ⁄Ì∞‰Îflfi_› «Ò¿‰b_ ‹¿Û ¿o’fi̱ı ¿flÌ ÿı‰_ ’Õu_. ÿoÕfiÌ fl¿‹˘ Ωı÷Î_ ÁËı…ı ω«Îfl ±Î‰ı ¿ı ¿o’fiÌfi˘ ¿Îfl˘⁄Îfl ¿ıÀ·˘ ‹˘À˘ ËÂı ! ‹ÎhÎ ‹¿Û fiÏË, ÷ıfiÎ …ı‰Ì ⁄Ì∞ ’˘H΢Á˘ ŒÎ‹Î˝V›ÏÀ¿· ¿o’fi̱˘ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ±⁄Ωı ÕΘ·flfi˘ ¿Îfl˘⁄Îfl «·Î‰ı »ı. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷ı ¿o’fi̱˘fiÌ ⁄Ë ‹…⁄Ò÷ ·Î˜⁄Ì »ı. ·Î¬˘ ÕΘ@Àfl˘fiı ÷ı‹HÎı fiÎHÎÎ_fiÎ Ωıflı ’˘÷ÎfiÎ ¿èÎÎ√flÎ Áı‰¿ ⁄fiÎT›Î »ı. ¿˘≥ ¿o’fiÌ ±ı¿Îÿ fi‰Ì ÿ‰Î ⁄Ωfl‹Î_ ‹Ò¿ı ¿ı ÷fl÷ ¿o’fiÌfiÎ ‹ıÏÕ¿· Ïfl’˛ı{LÀıÏÀTÁ/MRs (±‹ıÏfl¿fi ∫„B·Â‹Î_ ¿Ë˘ ÷˘ Reps) ÕΘ@Àfl˘fiı I›Î_ ÿ‰ÎfiÎ ‹Î¿ı˝ÏÀo√ ‹ÎÀı ’Ë˘Ó«Ì Ω› »ı. (±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÿfl ’Î_« ÕΘ@ÀflÿÌà 1 MR »ı.) ÕΘ@Àfl ±fiı MR ‰E«ı ÿ‰ÎfiÌ ¬Ò⁄Ì-¬Î‹ÌfiÎ ‹tÎ µ’fl»S·Ì flÌ÷ı … ««Î˝›. ¬w_ ’Ò»˘ ÷˘ ±ı ««Î˝fi_ ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ı›fiı ‹fi ‹Ëk‰ ˢ÷_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı MR fiı ‹ÎhÎ ÿ‰Î ‰ı«‰Î ÁÎ◊ı ±fiı ÕΘ@Àflfiı ÷ı ÿ‰ÎfiÎ Ï’˛VøÌMÂfi ·¬Ì ¿o’fiÌ ’ÎÁı◊Ì ¿Ï‹ÂfifiÌ fl¿‹ ‹ı‚‰‰Î ÁÎ◊ı ÏfiV⁄÷ ˢ› »ı. ‰Î›˘@Á …ı‰Ì ÿ‰Î±˘fiÎ_ Ï’˛VøÌMÂfi ·¬Ì ÿı÷Î ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ±‹ıÏfl¿fi ÕΘ@Àfl˘ ÿ‰ÎfiÌ ±ÎÕ±Áfl˘◊Ì ‰Î¿ıŒ ˢ÷Î fi◊Ì. ∂·À<_, ±ı‰Ì ÿ‰Î±˘fi˘ ÕΘ{ ·√¤√ ¿Î›‹Ì ‘˘flHÎı ·ı‰Îfi_ ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ ÿÿa±˘fiı …HÎΉı »ı. “ÀˇÌÀ‹ıLÀ” …ıÀ·Ì ·Î_⁄Ì «Î·ı ±ıÀ·Ì ÿ‰Îfi˘ 1

à „V‰Õfi 2020 Á‘Ì‹Î_ ’ıÀˇ˘Ï·›‹◊Ì Á_’ÒHν »^À¿Îfl˘ ’΋‰Î ‹Î√ı »ı. 1970 ‹Î_ ÷ı ’˘÷ÎfiÌ 77Ñ ∂Ω˝ ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ¶ÎflÎ ‹ı‚‰÷_, F›Îflı ±Î…ı ÷ı ÏŒ√fl CÎÀÌfiı 32Ñ ◊›˘ »ı ±fiı Ï⁄fi’fl_’flÎ√÷ ∂Ω˝j΢÷˘fi˘ 26Ñ ŒÎ‚˘ ø‹Â— ‰‘÷˘ Ω› »ı. ⁄οÌfiÌ ∂Ω˝ ÷ıfiı ±b„@÷ ÷◊Î ¿˘·ÁÎ ¶ÎflÎ ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı. à ‰ˆ ¿ „S’¿ ∂Ω˝ j ΢÷ √HÎÎ÷Ì ’‰fi«yÌ ÁΫı … ≥¿˘-¡ıLÕ·Ì »ı ? ◊‹˝· ’Ήfl VÀı  fi …ı ‰  _ ’˛ ÿ Ò Ê HÎ ÷˘ ±ı Œı·Î‰÷Ì fi◊Ì, ’fl_÷ ÷ıfi_ ⁄Ì…\_ (±fiı ‰‘ √_¤Ìfl) ÿÒÊHÎ Ë‹HÎÎ_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ω‰ÎÿÎV’ÿ ⁄fi÷_ Ω› »ı. ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›ÎfiÎ ±SÀ΋˘LÀ fi΋fiÎ ’ËÎÕÌ CÎÎÀ‹Î_ 5,000 ’‰fi«y̱˘fi_ ωLÕ ŒÎ‹˝ »ı. ±Î Œfl¿Õ̱˘ ‰Êı˝ÿËÎÕı ÁflıflΠ4,700 ’ZÎ̱˘fi˘ ¤˘√ ·ı »ı. ’›Î˝‰flHÎfiÎ «‚‰‚¿Îfl˘ ÷ı ¿÷· ⁄_‘ ¿flΉ‰Î ±ÿη÷ı √›Î »ı. à ‰L› ∞‰˘fiÌ ‰V÷Ì Ïÿ‰Á˘Ïÿ‰Á CÎÀÌ flèÎÎfiÎ Á‹Î«Îfl …√÷¤fl‹Î_◊Ì ±Î‰÷Πˢ› I›Îflı ±ı¿Îÿ ’˛ÎHÎÌ-’_¬ÌfiÌ Á_A›Î‹Î_ ‰‘Îfl˘ ◊›˘ ˢ‰Îfi_ ΩHÎÌfiı ⁄ı¿ ¬ÂÌ ◊Λ. ±Î‰Î … ±ı¿ Á‹Î«Îfl ΩH΢ — 2005fiÌ Áη‹Î_ ◊›ı·Ì ‰V÷Ì √HÎ÷flÌ ‹…⁄ √Ìfl‹Î_ ˉı ¿<· ‹‚Ìfiı 369 ÏÁ_Ë »ı. ‰ÌÁ ‰Wν ’Ëı·Î_ ÷ı‹fiÌ Á_A›Î 239 Ë÷Ì, 1990‹Î_ ‰‘Ìfiı 284 ◊≥, 1995‹Î_ 304 ±fiı 2001‹Î_ 332fiÎ ±Î_¿Õı ’Ë˘Ó«Ì Ë÷Ì. ±Î‹ ‰ÌÁ ‰WνfiÎ Á‹›√΂΋Î_ ÏÁ_ËfiÌ ‰V÷Ì‹Î_ 130 fi˘ ‰‘Îfl˘ ◊›˘. ±ÎfiÌ Á΋ı Ωı ¿ı ÏÁ_ˢ ‹ÎÀı ŒÎ‚‰Î›ı·˘ ‰Á‰ÎÀ ’˛ÿı Ë∞ ±ıÀ·˘ … »ı — 1,412 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl. ÏÁ_Ëfi˘ ¿<À<Q⁄¿⁄Ì·˘ ‰K›Î ’»Ì √…flÎ÷fiÎ …_√·¬Î÷αı √ÌflfiÎ ±¤›ÎflH›fiı ‰‘ ‹˘ÀÎ T›Î’‹Î_ Œı·Î‰‰Îfi˘ ÏfiHν› ·Ì‘˘ »ı. ’ÎÏ·÷ÎHÎÎ fi∞¿fiÎ ·√¤√ 300 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ’˛ÿıÂfiı ÷ı √Ìfl ±¤›ÎflH›‹Î_ ¤ı‚‰Ì ÿı‰Î ‹Î√ı »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

Gjf+tf vfLxdf h[jff cf[;f:Vxf} E[afgfl siffdftfgf]+ sfPg8 0fPgf

¿˘≥ Á∞‰ µIøÎ_Ï÷fiÎ ·Î_⁄Î ±fiı ¿<ÿfl÷fiÎ Á_CÎWν‹› ÿ˘fl‹Î_ ¿fl˘Õ˘ ‰Wν À¿Ì Ω› ±fiı ’»Ì ±ı¿Î±ı¿ ÷ıfiÌ ‰V÷Ì CÎÀ‰Î ·Î√ı ±fiı »ı‰Àı ÷ıfiÎ ±„V÷I‰fi˘ Á‰Î· ’ıÿÎ ◊Λ ±ı‰_ @›Îflı› ⁄fiı ¬w_ ? ±„V÷I‰fi˘ Á‰Î· …√ÎÕ÷Î Á_Ωı√˘ Á∞‰fiÌ Ï‰w©‹Î_ ˢ› I›Îflı ±ı‹ ⁄fi‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiÎ ¬flÌ. ±Î‰Î Á_Ωı√˘ Ωı ¿<ÿfl÷Ì Ë˘› ÷˘ Á∞‰ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±fi ¿>·fi ÁΑÌfiı À¿Ì Ω›, ’fl_÷ ¿ÚÏh΋ flÌ÷ı ’ıÿÎ ¿flΛı·Î ωW΋ Á_Ωı√˘ Á΋ı ÷ıfi_ ¿Â_ «Î·÷_ fi◊Ì. ˢÁ˝-ÂÒ øı⁄ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î (±fiı ÁΫı … C΢ÕÎfiÌ fi΂ ±Î¿ÎflfiÌ œÎ· ‘flΉ÷Î) ¿fl«·ÎfiÎ ¿ıÁ‹Î_ ±ı‰_ … ⁄fiÌ flèÎ_ »ı. ’E«ÌÁ◊Ì hÎÌÁ ¿fl˘Õ ‰Wν ◊›ı ±Î’HÎÌ M≤J‰Ì ’fl ÷ıfi_ ±„V÷I‰ »ı, ·√¤√ Á˘‚ı¿ …ıÀ·Î ÏË‹›√˘fiı ±ı Á∞‰ ¬Î‚Ì «Ò@›_ »ı--±fiı ˉı ΩHÎı ¿ı fi΋ÂıWÎ ◊‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ‹Î_ ˢ› ±ı‹ ÷ıfiÌ ‰V÷Ì‹Î_ {Õ’¤ıfl ±fiı ‘fl¬‹ CÎÀÎÕ˘ fi˘Ó‘Î≥ flè΢ »ı. ¿ÎflHÎ ÁÎŒ »ı — V‰Î◊a ‹Îfi‰Ω÷fi˘ Õ˘‚˘ ˢÁ˝-ÂÒ øı⁄ (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ’fl ‹_ÕΛ˘ »ı. ‹Ëk΋ 60 Áı„LÀ‹ÌÀflfi_ ¿ÿ ‘flΉ÷Î ±Î Á‹ƒÌ ∞‰fiÎ ÂflÌfl‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ±ı‰Î fiˆÁÏ√˝¿ √HΑ‹˘˝ ÷ıfiı …ÕÌ ±ÎT›Î »ı ¿ı …ı ÷⁄Ì⁄ÌωiÎÎfifiı fi‰˘ ‰‚Î_¿ ±Î’Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. ¿ıÀ·Î¿ ÿ—ÁÎK› fl˘√˘fiÌ ÿ‰Î ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ÷ı flΘ-‹ÏÀÏfl›· ÷flÌ¿ı ¿Î‹ ·Î√Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. ¬ÎÁ ¿flÌfiı ¿fl«·Îfi_ ¤ÒflÎ fl_√fi_ ÷Î_⁄Λ@÷ ·˘ËÌ ¿ı …ı‹Î_ flËı·Î_ Ák‰˘ ‹˘ÀÌ ™‹flı ËÎÕ¿Î_‹Î_ ¿ı„S›‹fiÌ ¿‹Ìfiı ¿ÎflHÎı ◊÷Î ±Î˜„VÀ±˘’˘fl˘ÏÁÁ fi΋fiÎ ÿflÿfiÌ, ÕΛÎÏ⁄ÀÌÁfiÌ ÷ı‹… ŒıÓŒÁÎ_fiı ·√÷Ì Ï⁄‹Îfḻ˘fiÌ ÿ‰Î±˘ ‹ÎÀı ±¿ÁÌfl ÁÎÏ⁄÷ ◊Λ ÷ı‹ »ı. ¿fl«·ÎfiÌ œÎ· …ı‰_ ¿Î«·_ ’HÎ ÷⁄Ì⁄ÌωiÎÎfifiı ±ıÀ·_ … µ’›˘√Ì …HÎΛ_ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ı‹Î_ flËı·Î flÎÁΛÏHο √HΑ‹˘˝ …¬‹ w{Ή‰ÎfiÌ Ïø›Îfiı {Õ’Ì ⁄fiΉı »ı. ˢÁ˝-ÂÒ ¿fl«·ÎfiÌ ±Î‰Ì ¬Ò⁄̱˘ 1964 ‹Î_ ’Ëı·Ì ‰¬÷ ‰ˆiÎÎÏfi¿˘fiÎ K›Îfi ’fl ±Î‰Ì I›Îfl ’»Ì ±ı Ïfiÿ˘˝WÎ Á∞‰ ’fl ‹Î»Ì‹Îfl˘fiÌ ÷‰Î≥ µ÷flÌ »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’Ò‰˝ ¿Î_Ãı ÷◊Î ¤Îfl÷fiÎ ±˘ÏflVÁÎ ÷ı‹… ⁄_√΂fiÎ ¿Î_Ãı ±ı¿ Á‹›ı ˢÁ˝-ÂÒ øı⁄fiÌ ‰V÷Ì ·Î¬˘fiÌ Á_A›Î‹Î_ Ë÷Ì. ¿fl«·Î ±ËŸ ’˛ΩıI’ÏkÎ ‹ÎÀı ±Î‰÷Î Ë÷Î ±fiı ¿ıÀ·Î¿ ‹ÏËfiÎfiÎ fl˘¿ÎHÎ ⁄Îÿ ‰‚Ì Á‹ƒ‹Î_ «ÎS›Î …÷Î Ë÷Î. ±·⁄kÎ, ±ı Á∞‰˘fiÌ ±ÎˆWÎÏ‘› ¬Ò⁄̱˘ ’˛¿Î‹Î_ ±Î‰Ì ±ı ’»Ì ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ¿Î_Ãı ÷ı‹fi˘ ⁄ıŒÎ‹ Ï¿Îfl ◊‰Î ·ÎB›˘. ÷⁄Ì⁄˘fiı ¿fl«·ÎfiÎ ‹ıÏÕ¿· µ’›˘√‹Î_ flÁ ΩB›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı flÌÁ«˝fiÎ ⁄ËÎfiı ·Î¬˘ ˢÁ˝-ÂÒ øıOÁfi˘ Ï¿Îfl ◊‰Î ‹Î_Õu˘. ±Î ¿fl«·ÎfiÎ ÁÒ¿‰ı·Î ÿÎHÎıÿÎfl À<¿ÕÎ ‹flCÎÎ_⁄÷¿Î_ ‹ÎÀı ’˘WÎHΛ@÷ ¬˘flο ˢ‰Îfi_ ¢‘ΛΠ’»Ì ÷˘ ’˘SÀˇÌ ŒÎ‹˝fiÎ ‹ÎÏ·¿˘fi˘ Õ˘‚˘ ’HΠˢÁ˝-ÂÒ øı⁄ ’fl ‹_ÕΛ˘. ’ÏflHÎ΋ ? ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’Ò‰˝ ¿Î_Ãı ’˛ΩıI’Ï÷ ‹ÎÀı ±Î‰fiÎflÎ_ ˢÁ˝-ÂÒ øı⁄fiÌ Á_A›Î ⁄ıŒÎ‹ Ï¿ÎflfiÎ ’Î’ı ±œÌ-hÎHÎ ÿΛ¿Î‹Î_ ¬ÎVÁÌ CÎÀÌ √≥. ¤Îfl÷fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Wν◊Ì ±ËŸ ’HΠˢÁ˝-ÂÒ øı⁄fiı ⁄ıfl˘¿À˘¿ ’¿Õ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ¬ÎÁ ¿flÌfiı ±˘ÏflVÁ΋Î_ «Î_ÿÌ’fl ¬Î÷ıfiÎ ‹Î»Ì‹Îfl˘ ¿fl«·Îfi˘ ‹˘ÀÎ ’Λı Ï¿Îfl ¿flı »ı--±fiı ÁV÷Î ÿ΋ı (fi_√ÿÌà ’«ÎÁ ’ˆÁı) ÷ı‹fiı ¤‰fiırfl ‹˘¿·Ì ±Î’ı »ı. ±ËŸ◊Ì ’»Ì ¨«Î ÿ΋ı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ⁄Ωfl‹Î_ ˢÁ˝-ÂÒ øı⁄fiÌ Ïfi¿ÎÁ ¿flÌ ÿı‰Î› »ı. ¤Îfl÷fi_ ’›Î˝‰flHάÎ÷_ «ÎËı ÷˘ ˢÁ˝-ÂÒ øı⁄fiÎ Ï¿Îfl ’fl Ïfi›_hÎHÎ fiÎ¬Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı, ’fl_÷ ÏfiHν› ·ı‰Î‹Î_ ¿˘HÎ ΩHÎı ¿ı‹ ÷ı ±Î‚ÁÌ flèÎ_ »ı. ÿflQ›Îfi Ï¿o√ øı⁄fiÎ Ë·Î‹HÎÎ fi΋ı ΩHÎÌ÷ΠˢÁ˝-ÂÒ ¿fl«·ÎfiÌ ÿÏfi›Î ·Ò_ÀÎ≥ flËÌ »ı.à 7

For Your Information

‰Î›¿Î — ›fl˘’fiÎ fi˘‰ı˝ …ı‰Î V¿ı„LÕfiıω›fi ÿı¢‹Î_ ◊÷_ ·ıÏ‹_√ fi΋fi_ ’˛ÎHÎÌ @›Îflı¿ À˘‚Î⁄_‘ flÌ÷ı fiÿÌ‹Î_ ¿ı Á‹ƒ‹Î_ {_’·Î‰Ìfiı ±ÎI‹ËI›Î ¿flı »ı.

‰ÎV÷ω¿÷Î — ‰Î›¿Î ÁÎ«Ì ¿ı ¬˘ÀÌ ±ı ’˛ffifi˘ fi¿ÎflÎI‹¿ …‰Î⁄ ÷˘ ΩHÎı V’WÀ »ı. ‰‘ fl˘«¿ ’˛ffi ±ı »ı ¿ı ·ıÏ‹_√fiÌ ¿Ëı‰Î÷Ì ±ÎI‹ËI›Î ωÂıfi˘ ‹…ıÿÎfl »÷Î_ fiΒΛÎÿÎfl A›Î· ÂÌ flÌ÷ı µÿ˚¤T›˘ ? ·ıÏ‹_√fiÌ ‰V÷Ìfiı ·Î√ ’Õ÷Ì «Îflı¿ ‰Ê˝fiÌ CÎÀ‹Î‚ı ¿ÿΫ ±ÎI‹ËI›ÎfiÎ fl˘‹Î_«¿ A›Î·fiı …L‹ ±ÎM›˘ »ı. CÎÀ‹Î‚fiÎ ’˛Îfl_Ϥ¿ ÿ˘fl‹Î_ ±Î⁄ÎÿÌfi˘ flÎŒÕ˘ ŒÎÀ‰˘ Âw ◊Λ »ı, »ıS·Î ÿ˘fl‹Î_ ‰V÷Ì ±ı¿ÿ‹ CÎÀı »ı ±fiı fi‰Ì CÎÀ‹Î‚fiÎ ±Îfl_¤ı ‰‚Ì Á_A›Î ‰‘‰Î ‹Î_Õı »ı. ’Î_«Á˘ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ V¿ı„LÕfiıω›fi ’˛Ωfiı ·ıÏ‹_√fi˘ ±˘Ï«_÷˘ ‰V÷̉‘Îfl˘ ±fiı ‰V÷ÌCÎÀÎÕ˘ flËV›‹› …HÎΛ˘ I›Îflı „V‰Õfi-fi˘‰ı˝fiΠϬ˛V÷Ì ««ı˝ ±ı‰˘ ¬·ÎÁ˘ √⁄ÕÎT›˘ ¿ı ‰flÁÎÿÌ √Î…‰Ì… ÿflQ›Îfi ‰Îÿ‚»Î›Î ±Î¿ÎÂfiÌ ÿÒÏÊ÷ ±fiı ÿ√*‘‹› ˉΠ·ıÏ‹_√fiı flÎŒÕÎ⁄_‘ ’ıÿÎ ¿flı »ı. ±Î¿Î‹Î_◊Ì ¬flÌ ’ÕuÎ ⁄Îÿ ÷ı±˘ ·˘Ó¿ÕÌfiÎ ¿˘Ï‚›Î ⁄fiı, ±ıÀ·ı …‹Ìfi ’fl ÷ı‹fi_ ·Î‰·U¿fl {Î{˘ Á‹› À¿÷ _ fi◊Ì. (⁄Î…\ fi  _ Ï«hÎ.) ±Î ¤˛ Î ‹¿ ¬ · ÎÁ΋Î_ ·ı Ï ‹_ √ fiÌ ¿Ï◊÷ ±ÎI‹ËI›Î ωÂı µS·ı¬ @›Î_› fiˢ÷˘ ÷ı ¬ÎÁ fi˘Ó‘‰Î …ı‰_ »ı. ±ÎI‹ËI›ÎfiÌ ‰Î›¿Îfi˘ µÿ˚¤‰ I›Îfl ’»Ì @›Îflı ◊›˘ ±ı ÷Îfl̬ ±fiı ‰Îfl ÁÎ◊ı ¿Ëı‰_ ‹U¿ı· »ı, 8

’HÎ ±ıÀ·_ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı 1958 ‹Î_ Wild Wilderness fi΋fiÌ ÿV÷Ήı∞ ÏŒS‹ ⁄fiΉfiÎfl ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ‰Î˜SÀ ÏÕ{fi̱ı ÷ı ‰Î›¿Îfiı ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘fiÎ ‹√…‹Î_ ±ΩHÎ÷Î … ÃÎ_ÁÌ ÿÌ‘Ì. ±Î ÏŒS‹fiÎ Ïfi‹Î˝HÎ ‰¬÷ı ¿ı‹ıflÎ ÀÌ‹ı ¿ıÀ·Î_¿ ’˛ÎHÎÌ’ZÎÌfiÎ ∑÷ ’ ˛ ‰ ÎÁ ±Î·ı¬÷Î_ ºU›˘ ÂÒÀ ¿fl‰ÎfiÎ_ ◊›Î_. ·ıÏ‹_√ ‹ÎÀı ∑÷ ’ ˛ ‰ ÎÁfiÌ ÁÌ{fi ‰V÷ÌfiÌ ’flοÎWÀÎfiÎ Á‹›ı ±Î‰ı ¿ı F›Îflı ±Á_A› ·ıÏ‹_√fiÎ_ À˘‚ıÀ˘‚Î_ ¿>«⁄_‘ fiÌ¿‚Ì ’Õı »ı. ÏÿÂÎÂÒL› Ëη÷ı ±Î_‘‚Ì ÿ˘À ‹Ò¿ı »ı. ¨«Ì ¿flÎÕfiÎ V‰w’fi˘ ÁÎ√flÏ¿fiÎfl˘ ‘flΉ÷Î fi˘‰ı˝‹Î_ ÷ı‹fi_ ÁˆL› …‹Ìfi ’fl Áfl¿÷Ì Ω…‹ ’ıÃı ±Î√‚ ‰‘÷_ Ω› »ı--±fiı @›Îflı¿ …‹Ìfifi˘ ±˘Ï«_÷˘ »ıÕ˘ ±Î‰Ì …÷Î_ ÁÌ‘_ ÿÏfl›Î‹Î_ ’Õı »ı. ±Î Ω÷fi_ ºU› Wild Wilderness

‹ÎÀı ÏŒS‹Î‰‰Îfi _ Ë÷ _ . ÏÕ{fiÌ VÀ<ÏÕ±˘fiÌ ¿ı‹ıflÎ ÀÌ‹ I›Îflı ¿ıfiıÕÎfiÎ ±ÎS⁄Àν ’˛ÎL÷‹Î_ Ë÷Ì, F›Î_ ÁÎ√fl¿Î_Ã˘ fi Ë÷˘. ·ıÏ‹_√ ’HÎ fi Ë÷Î_, ‹ÎÀı ÁıÓ¿Õ˘ ·ı Ï ‹_ √ ¬ÎÁ ‹_ √ Ή‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ . √˛Î‹˘Œ˘fi flı¿˘ÕÛfiÌ …ı‹ Œfl÷Ì Ï‰Â΂ ÏË‹ÎE»ÎÏÿ÷ ÷¿÷Ì ’fl ÷ı ‹ fiı √Ì«˘√Ì« ‹Ò¿Ì ¿ı‹ıflÎfiı ‹ÎhÎ ±‹¿ ¤Î√ ’fl Œ˘¿Á ¿flÌ ’˛‰ÎÁfiÎ ÂΘÀ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ÷¿÷Ì √˘‚οÎflı eÿflÕÌ ·ı÷Ì Ë˘‰Îfiı ·Ì‘ı ’˛ıZο˘fiı ÏŒS‹Ì ’Õÿı ±ı‹ …HÎΛ ¿ı ·ıÏ‹_√fiÌ ‹ıÿfiÌ ±Î√‚ ‰‘Ì flËÌ Ë÷Ì. ¨«Ì ¿flÎÕ ’fl◊Ì ·ıÏ‹_√ ’Õ÷_ ‹Ò¿ı ±ı ºU› I›Îfl ’»Ì fiÿÌ¿Î_ÃÎfiÌ fiÎfiÌ ¤ı¬Õ ’fl ÏŒS‹Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT› _ …ı fi Î ‹ÎÀı ¿ı ‹ ı fl ΋ı fi ı Àˇ Ì ¿ Œ˘À˘√˛ Î ŒÌfi˘ ÁËÎfl˘ ·Ì‘˘. ÿ Ï fi›Î¤fl‹Î_ ’˛ÿϽ÷ ◊›ı·Ì Wild Wilderness ÏŒS‹ı ’˛ıZο˘fiÎ ‹√… ’fl ±ı ’˛¿ÎflfiÌ »Î’ ’ÎÕÌ ¿ı ‰V÷Ì ±‹¿ Ëÿ ¿fl÷Î_ ‰‘Ì √›Î ’»Ì ÷ı‹Î_ ¿Î’ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ·ıÏ‹_√ V‰ıE»Î±ı ¬ÿ¿<ÂÌ ¿fl÷Î_ Ë÷Î_; ±ıÀ·ı ¿ı ¿<ÿfl÷ ÷ıfiı ’˛ÎHÎI›Î√ ¿fl‰Î ’˛ıfl÷Ì Ë÷Ì. ⁄ı ¿ÎflH΢Áfl ÷ı »Î’ CÎıflÌ ⁄fiÌ— ‹fiW›ıkÎfl Á∞‰˘ ¬ÿ¿<ÂÌ ¿flı ±ı ‘ÎflHÎÎ Á΋ÎL› T›„@÷fiı √‹Ì Ω› ÷ı ‰ Ì ¿<÷ËÒ ·…fi¿ Ë÷Ì. ⁄Ì…\_ ±ı ¿ı ’˛¿ÏÚ kÎωt˘ ·ı Ï ‹_ √ fiÌ ‰V÷Ìfiı ·Î√ ’Õ÷Î CÎÀfiÎø‹fi˘ ¤ıÿ ’Î‹Ì Â@›Î fi Ë÷Î. ·ıÏ‹_√ …ı ’›Î˝‰flH΋Î_ ‰Áı ÷ı fi Î ⁄ÎflÌ¿ ÷ÎHÎΉÎHÎÎfi˘ ±P›ÎÁ Ë∞ ⁄Î¿Ì Ë÷˘. ’˛ ¿ Ú Ï kÎωt˘±ı 19882003 ÿflQ›Îfi Á÷÷ 15 ‰Ê˝ Á‘Ì 75 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ fi‹ÒfiÎw’ ’˛ÿı‹Î_ ·ıÏ‹_√fiÎ Á‹ÿΛfi_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ ÏfiflÌZÎHÎ ¿›Î˝ ’»Ì ±Î…ı ‹Î‹·˘ V’WÀ »ı. “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

For Your Information

±Î⁄ÎÿÌfiÌ «Õ÷Ì’Õ÷Ìfi_ flËV› ÷ı‹fiÌ fi…fl Á΋ı »ı, …ıfiı ±ÎI‹ËI›Î ÁÎ◊ı ÿÒflfi˘ ’HÎ Á_⁄_‘ fi◊Ì. ±Á·‹Î_ ‰Î÷ ±Î‹ »ı — ™ÿflfiÎ ¿÷˝flÌ ‰√˝fiÎ_ √HÎÎ÷Î_ ÁflıflΠ12 Áı„LÀ‹ÌÀfl ·Î_⁄Î_ ±fiı 35 √˛ Î ‹ ‰…fifiÎ_ fi˘‰ı ˝ Ï …›fi ·ı Ï ‹_ √ ±Î¿flÌ ÃoÕÌfi˘ Ï›΂˘ √Ωfl‰Î ‹ÎÀı ±LÕfl√˛ÎµLÕ ⁄˘√ÿÎ_ ÷ˆ›Îfl ¿flı »ı. ⁄ËÎfl Á’ÎÀÌ ’fl ÏË‹fi˘ ΩÕ˘ ◊fl ⁄Î{u˘ ˢ› ±fiı ÷Î’‹Îfi ÂÒL› fiÌ«ı 400 Áı„S›Á ˢ› I›Îflı Âı‰Î‚fiÌ ±fiı ’Î_ÿÕÎ_fiÌ √ÎÿÌ ’Î◊flı·Î_ ⁄˘√ÿÎ_‹Î_ ·ıÏ‹_√fiı ¿<ÿfl÷Ì ËÒ_Œ ‹‚Ì flËı »ı. ±Î⁄ÎÿÌfiÌ «Õ÷Ì’Õ÷ÌfiÎ ±ı ’˛Îfl_Ϥ¿ ÿ˘fl‹Î_ ‰V÷Ì ¬ÎÁ ˢ÷Ì fi◊Ì. ⁄fi‰ÎΩı√ »ı ¿ı ⁄˘√ÿÎ_‹Î_ fifl-‹ÎÿÎfiÌ Œ@÷ hÎHÎ-«Îfl ΩıÕÌ Ë˘›, ’fl_÷ ÁflıflΠ20-22 Ïÿ‰Áı ±ÎÃ-fi‰ ⁄E«Î_fiı …L‹ ±Î’÷Ì ‹ÎÿÎ ±Î¬˘ Ï›΂˘ ‰V÷̉‘Îfl˘ ¿fl÷Ì flËı »ı ±fiı ÿflı¿ Œfl…_ÿ ‰‚Ì ±ı¿Îÿ ‹ÏËfiı ’A÷ ⁄fiÌ ’˘÷ı ±ı … ÿflı ‰V÷̉‘Îfl˘ Âw ¿flÌ ÿı »ı. ’ÏflHÎ΋ı Ëı@ÀflÿÌà F›Î_ ±ı‰flı… ⁄ı ·ıÏ‹_√ ˢ› I›Î_ À>_¿ Á‹› ’»Ì ‰V÷Ì 2,000 ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ 20,000 ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘Ì Ω› »ı. µkÎfl √˘‚Α˝‹Î_ ‹Î«˝fiÎ «˘◊Î ÁM÷ÎËı ‰Á_÷ ∑÷ ⁄ıÁ÷Î_ ÏË‹ ’Ì√‚‰Î ‹Î_Õı ±fiı ⁄˘√ÿÎ_‹Î_ ’ÎHÎÌ ¤flΉΠ‹Î_ Õ ı I›Îflı ·Î¬˘fi˘ Á‹ÿΛ fiÌ«ÎHΉ΂˘ ’˛ÿı »˘ÕÌfiı ’ËÎÕ˘ ÷flŒ V◊‚ÎL÷fl ¿flÌ I›Î_ ⁄˘√ÿÎ_ fl«ı »ı. ±Ïfi›_ÏhÎ÷ ‰V÷̉‘Îfl˘ I›Î_ ’HÎ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±À¿÷˘ fi◊Ì. ±Î‹ ÷˘ ‰V÷Ì ’fl ·√΋ ’Õ‰Ì Ωı≥±ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ·ıÏ‹_√ ’fl ÏË‹CÎ‰Õ/snowy owl ±fiı ‘˛‰’˛ÿıÂfiÌ ·˘Ó¿ÕÌ/ arctic fox ÁÏË÷ ¿<· «Îfl Ï¿ÎflÌ Á∞‰˘ fi¤ı »ı. ’fl_÷ ⁄˘√ÿÎfi_ flZÎHΠˢ› I›Î_ Á‘Ì ·ıÏ‹_√fiÌ ¬‰ÎflÌ ±ıÀ·Ì fi ◊Λ ¿ı …ı ÷ıfiÌ ‰V÷Ì‹Î_ «˘A¬˘ CÎÀÎÕ˘ ·Î‰Ì ÿı. ·ıÏ‹_√fi˘ ’˛…fifi ÿfl Ωı÷Î_ ±Î‰Ì „V◊Ï÷ «Îflı¿ ‰Ê˝ «Î·ı--±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ’ËÎÕÌ Ï‰V÷Îfl‹Î_ ±Î‰ÎÁ ÷flÌ¿ı ’Òfl÷Î_ ⁄˘√ÿÎ_ ÷˘ ÃÌ¿, ¬˘flο ’HÎ ÿ·˝¤ ⁄fiı. flÌ÷Áflfi˘ ¤Ò¬‹fl˘ ‰ıÉÎfi˘ Á‹› ±Î‰Ì ’ˢӫı I›Îflı Á˙fiÌ ‘Ìfl…fi˘ ’HÎ »ıÕ˘ ±Î‰Ì Ω› »ı. ±ı¿ Ïÿ‰Á ⁄‘Î_ ‹ÎÀı V◊‚ÎL÷flfi_ ‹ÒËÒ÷˝ ΩHÎı Á΋À<_ ’Î@›_ ˢ› ÷ı‹ ±fiı¿ ·ıÏ‹_√ ’˘÷ÎfiÎ Á_¿ÕΤ›Î˝ ±Î‰ÎÁ ÷∞ ’ËÎÕÌ œ˘‚Ή ’fl◊Ì ‘˘‘fiÌ …ı‹ µ÷fl‰Î ‹Î_Õı »ı. Ï‹ÏfiÀ˘ ’»Ì ¬ÌH΋Î_ F›Î_ ÷ı‹fiÌ …‹Î‰À ◊Λ I›Î_ ΩHÎı ¿Î‚Ì-÷’Ï¿Ïfl›Î ‹ÎÀÌfi˘ ¤Ò’˛’Î÷ ÁΩ˝÷˘ ˢ› ±ı‰˘ ÿı¬Î‰ ⁄fiı. ¤ÒflΛÎ_ ·ıÏ‹_√fiı ±ı‰ı ‰¬÷ı ÏÿÂΤÎfi ˢ÷_ fi◊Ì. ¿˘≥ ·Z› fiÏË,

±ıÀ·ı @›Î_ …‰_ »ı ÷ıfiÌ›ı √÷Î√‹ fiÏË. ·ıÏ‹_√fi˘ V‰¤Î‰ »ı ¿ı Áfl˘‰flfi˘ ¿ı fiÿÌfi˘ Á΋˘ ¿Î_Ã˘ fi ÿı¬Î› ÷˘ ÷ı±˘ ’ÎHÎÌ‹Î_ fi {_ ’ ·Î‰ı , ’fl_ ÷  ±ËŸ ’»‰ÎÕıfi˘ ±Î_‘‚Ï¿›˘ ‘ÁÎfl˘ ±Î√·Ì Ëfl˘‚fiÎ_ ·ıÏ‹_√fiı ’ÎHÎÌ‹Î_ ËÕÁı·Ì ÿı »ı. (fi˘‰ı˝ 1,60,000 Áfl˘‰fl˘fi˘ ±fiı 1,500 fiÎfiÌ-‹˘ÀÌ fiÿ̱˘fi˘ ÿı »ı.) ’À ÁÎ_¿Õ˘ ˢ› ±fiı ’˛‰ÎË ‘Ì‹˘ ˢ› ÷˘ CÎHÎÎ_ ¬flÎ_ ·ıÏ‹_√ Á΋ı ¿Î_Ãı ’Ë˘Ó«Ì ÷ı‹fiÌ flCΉÎÀ¤flÌ ·˘Ó√ ‹Î«˝ «Î· flάı »ı. ±Î ¿>« Áfl‰Î‚ı ÷ı‹fiı ÿÏfl›ÎÏ¿fiÎflı 200 ◊Ì 250 ‹ÌÀfl ¨«Ì ¿flÎÕ˘ ÷flŒ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÿ˘flÌ Ω› ¿ı ±Ï‘¿÷‹ 275 ±fiı Ï‹Ïfi‹‹ 50 Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ˢ‚Î fi˘‰ı˝fiÌ ’Ïç‹ı, µkÎflı ÷◊Î ÿÏZÎHÎı 2,650 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Î ¿Î_ÃÎ ÏÁ‰Î› ¿Â_ fi◊Ì. ’˛‰ÎÁ ±_÷ı I›Î_ … ’Òfl˘ ◊‰˘ flè΢. ’λ‚◊Ì ‘ÁÌ ±Î‰÷Î_ ·Î¬˘ …ıÀ·Î_ ·ıÏ‹_√ ±ËŸ ’HÎ ÷ı‹fiÌ ±Î√‚fiÎ_ ·ıÏ‹_√fiı ¿flÎÕ ’fl◊Ì fiÌ«ı Á‹ƒ‹Î_ ‘¿ı·Ì ‹Ò¿ı »ı. ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ¿flÌfiı ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ_ ·ıÏ‹_√ ÷ı ±_Ω‹fiı ¤ıÀuÎ ⁄Îÿ ¿Î_ÃÎ◊Ì ·√¤√ ’˘H΢ Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ÷ı‹fiÎ Q≤÷ÿıˢfiÌ Ω…‹ ’◊flΛ »ı. «Îfl ‰Ê˝ ·Î_⁄Ì CÎÀ‹Î‚ ±ı flÌ÷ı ’ÒflÌ ◊Λ I›Îflı fi˘‰ı˝fiÎ_ 95Ñ ·ıÏ‹_√ fiΠ’Î‹Ì «Ò@›Î_ ˢ› »ı. ⁄οÌfiÎ_ 5Ñ fi_ Â_ ? ⁄«Ì √›ı·Î_ ±ı ·ıÏ‹_√ ¬˘flοfiÌ ÷_√Ì ‰E«ı ’˘÷Îfi˘ ¿Ï⁄·˘ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ‰‘Îfl÷Î_ fi◊Ì. ‹ÎÿÎ ÿfl ‰¬÷ı 8-9 fiı ⁄ÿ·ı Œ@÷ 2 ¿ı 3 ⁄E«Î_fiı …L‹ ±Î’ı »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’fl_÷ ±ı ⁄E«Î_ ’˘÷Îfi˘ ¿Ï⁄·˘ ‰‘Îfl‰Î ‹ÎÀı ±ı¿Îÿ ‹ÎÁfiı ⁄ÿ·ı ÿ˘œ-⁄ı ‹ÏËfiı ’A÷ ◊Λ »ı. ¿<ÿfl÷fi˘ Ïfi›‹ »ı ¿ı ¬˘flο ’›Î˝M÷ fi ˢ› I›Îflı Á∞‰˘fiÌ ’˛…fifiZ΋÷Î CÎÀÌ …‰Î ’΋ı. ’ÏflHÎ΋ı CÎÀ‹Î‚fi˘ fi‰˘ ÿ˘fl ◊˘ÕΠω·_⁄ ’»Ì ±fiı ω·_Ï⁄÷ ÷η‹Î_ ±Îfl_¤Î› »ı, ’fl_÷ «˘◊ı ‰Êı˝ ŒflÌ ’λÎ_ ¿Ï◊÷ ±ÎI‹ËI›ÎfiÎ_ ºU›˘ ÁΩ˝› ±ı‹Î_ Â_¿Î fiÏË.à 9

For Your Information >,f[Ls8ms sfz 5fc[,ff+ vffjfl k[ >,f[Ls8ms af;f

à ÁÒ›˝‹Î‚Îfi˘ fi‰˘ ‹‚Ì ±Î‰ı·˘ 10 ‹˘ √˛Ë Xena/{ıfiÎ fi‰‹Î √˛Ë M·À˘ ¿fl÷Î_ hÎHÎ √HÎÎ ‰‘ ±_÷flı »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ Á‘Ì ’ˢӫ÷Î_ ÁÒ›˝Ï¿flH΢‹Î_ {Î{˘ ÿ‹ ˢ÷˘ fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ±_÷flfiÎ ’˛‹ÎH΋Î_ {ıfiÎ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ’˛¿ÎÏÂ÷ (¿Ë˘ ¿ı ’fl’˛¿ÎÏÂ÷) »ı. ±Î◊Ì ¬√˘‚ωt˘±ı ±fi‹Îfi ¿flı·_ ¿ı M·À˘fiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı {ıfiÎ 30Ñ ‹˘À˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ωVI≤÷ Á’ÎÀ̉΂˘ ˢ› ÷˘ … ÁÒ›˝Ï¿flH΢fi_ ÁÎw_ ±ı‰_ ’flΉ÷˝fi Â@› ⁄fiı. Ë⁄· V’ıÁ ÀıÏ·V¿˘’ı ·Ì‘ı·Ì {ıfiÎfiÌ ÷Á‰Ìfl˘ ±‰·˘@›Î ’»Ì ˉı ¬√˘‚ωt˘ …\ÿÎ ÷ÎflHÎ ’fl ±ÎT›Î »ı. {ıfiÎfi˘ T›ÎÁ Œ@÷ 2,400 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı. M·À˘◊Ì ÷ı Œ@÷ 5Ñ ‹˘À˘ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ÷ıfi˘ ’˛¿Î √HÎfiÎ’ÎhÎ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÌ Á’ÎÀÌ 86Ñ ÁÒ›˝Ï¿flH΢fiı ÏflŒ˚·ı@À ¿flı »ı. ÿı¬Ì÷˘ «Ò¿Îÿ˘ — {ıfiÎ ÁŒıÿ ⁄flŒ ‰Õı œo¿Î›ı·˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. à ÿÏZÎHÎ ‘˛Ò‰ ¬_ÕfiÎ ±P›ÎÁ ‹ÎÀı ±Î… Á‘Ì‹Î_ ‰ÎflÎŒfl÷Ì 25 Á_¢‘¿ À<¿Õ̱˘ ‹˘¿·Ì «Ò¿ı·_ ¤Îfl÷ ˉı I›Î_ ’˘÷Îfi_ hÎÌ…\_ ‹◊¿ V◊Î’‰ÎfiÌ ÷ˆ›Îfḻ˘ ¿flÌ flèÎ_ »ı. 1983 ‹Î_ ¬Õ<_ ¿flΛı·_ ’Ëı·_ ‹◊¿ ÿÏZÎHÎ √_√˘hÎÌ ÏË‹ {_{ΉÎ÷fi˘ ¤˘√ ⁄L›_ ±ı ’»Ì 1989 ‹Î_ ÷ıfiÌ fi∞¿ ⁄Ì…\_ ÏflÁ«˝ VÀıÂfi ‹ˆhÎÌ V◊Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ˉı ÷ı ’HÎ fiÎfi_ ’Õı »ı, ±ıÀ·ı ÿÏZÎHÎ √_√˘hÎÌ-‹ˆhÎÌ◊Ì 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı wÏ’›Î ’Î_« ¿fl˘ÕfiÎ hÎÌΩ Á_¢‘fi ¿ıLƒ ‹ÎÀı V◊‚ ’Á_ÿ ¿flΛ_ »ı. à ‹ı 1, 1931 fiÎ fl˘… ¬S·Î ‹Ò¿Î›ı·Î ±ıQ’Λfl VÀıÀ Ï⁄„SÕo√ı √›ı ‹ÏËfiı 75 ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ¿›Î* ±ı ’˛Á_√ı ÷ıfi˘ “Àˇı¿ flı¿˘ÕÛ” ⁄÷Ή÷Î ¿ıÀ·Î¿ ±Î_¿ÕÎ ÷ÎΩ ¿fl‰Î …ı‰Î »ı. ‹¿ÎfifiÌ ¨«Î≥ — 436 ‹ÌÀfl (1,453 ŒÌÀ); ⁄Î_‘¿Î‹‹Î_ ·Î√ı·˘ Á‹› — 410 ‹ÏËfiÎ; ¿ÎflÌ√fl˘-‹…^fl˘fiÌ Á_A›Î — 3,400; ⁄Î_‘¿Î‹ ‰¬÷ı ‹Î›Î˝ √›ı·Î ¿ÎflÌ√fl˘-‹…^fl˘ — 14; ‹¿ÎfifiÎ ‹…·Î — 102; À˘« ’flfiÎ ÀΉflfiÌ ¨«Î≥ — 60 ‹ÌÀfl (200 ŒÌÀ); ‰Êı˝ ÿËÎÕı ÀΉfl ’fl ◊÷Î ±Î¿ÎÂÌ ‰Ì…‚ÌfiÎ ÁflıflΠ’˛ËÎfl˘ — 100; ‹¿Îfi ÁÎ◊ı ω‹Îfi À¿flΛÎfiÎı ‰fi ±ıLÕ ±Î˜L·Ì ⁄fiΉ ⁄L›ÎfiÌ ÷Îfl̬ — …\·Î≥ 28, 1945.à 10

±Î …◊Ì Á‰ÎÁ˘ ‰Ê˝ ’Ëı · Î_ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ’ıÀˇ˘· ⁄΂÷Ì ‹˘Àfl˘ ¿fl÷Î_ ⁄ıÀflÌ‰Î‚Ì ‹˘Àfl˘ ‰‘ Ë÷Ì, ’HÎ I›Îfl ⁄Îÿ Á·¤ ⁄fiı·Î ’ıÀ˘ˇ Ï·›‹ı ±fiı ¿Î›˝Z΋ ⁄fiı·Î ’ıÀ˘ˇ · ±ı„L…fiı ÷ı‹fiÌ ⁄˘·⁄ηÎfi˘ ±_÷ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘. ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îflfi˘ ›√ ±Î◊Q›Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı «ÎÏ…*√ ’»Ì ÷ı Á_÷˘WοÎfl ±_÷fl ¿Î’Ì Â¿÷Ì fi Ë÷Ì. 1973 ‹Î_ ⁄‚÷HÎfi˘ ’Ëı·˘ ÿ¿Î‚ ÁΩ˝›˘ I›Îflı ≥…fiıfl˘ ‰‚Ì ’λΠ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îfl ⁄fiΉ‰ÎfiÌ ‹◊΋HÎ ¿fl‰Î ·ÎB›Î, ’HÎ ŒÎT›Î fiÏË. µkÎfl˘kÎfl ‹˘ÓCÎÎ ◊÷Î ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ÁÎ◊ı …√÷ı »ı‰Àı Á‹Î‘Îfi ¿flÌfiı ±ı‰Ì ËÎ≥Ï⁄˛Õ ¿Îfl ⁄fiΉÌfiı Á_÷˘Ê ‹Îfi‰˘ ’Õu˘ ¿ı …ıfi_ ±ı„L…fi ÀˇÎÏŒ¿ ÏÁBfi· ’ÎÁı ±À¿ı·Ì ‹˘ÀflfiÌ ⁄ıÀflÌfiı «Î…˝ ¿flı ±fiı ‰¬÷ ±ÎT›ı ÷ı ⁄ıÀflÌ ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ_ ’ˆÕÎ_fiı ¿ıÀ·˘¿ Á‹› Œfl÷Î_ flάı. ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îflfi_ ÷tfi ’ıÀˇ˘·flÏË÷ ‹˘Õı· ÁŒ‚ fi ◊›Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ΩHÎÌ÷_ »ı. ±Î ‹˘ÀflfiÎ ⁄˘fiıÀ fiÌ«ı ·Îÿ‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ¤Îflı¬‹ ⁄ıÀflÌfi˘ ‰ı≥À-À<±ıfi∞˝ flıϱ˘ Ëo‹ıÂÎ ’˛Ï÷¿>‚ flËı »ı. ⁄ıÀflÌ ’˘÷ı ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ ‰…fi‹Î_ …ıÀ·˘ ‰‘Îfl˘ ¿flı »ı ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ¬ÎÁ «ÏÕ›Î÷˘ ’Ήfl ÁM·Î› ÷ıfiı ±Î’÷Ì fi◊Ì. ⁄ıÀfḻı ¬ÎVÁ_ Ωıfl ÷˘ ’˘÷Îfi_ … ‰…fi ¬ıÓ«‰Î‹Î_ ‰Î’fl‰_ ’Õı »ı. ÷οÎ÷fiÌ ⁄Î¿Ì …ı ’flÎ_÷ flËı ÷ı‹Î_ ‹˘Àfl¿Îfl ⁄Ë ◊˘Õ<_ ±_÷fl ¿Î’Ì Â¿ı »ı. ‹˘ÀflfiÌ flıL… ‰‘Îfl‰Î ‹ÎÀı ⁄ıÀflÌfiÌ Á_A›Î‹Î_ ‰‘Îfl˘ ¿flΛ ÷˘ ‰…fi ±˘fl ‰‘Ì …‰Î ’΋ı, …ıfiÌ Á΋ı ‰Ì…‚Ìfi˘ √HÎfiÎ’ÎhÎ ’fl‰Ã˘ ‹‚ı fiÏË. À>_¿‹Î_, ⁄ıÀflÌ ‰Õı «Î·÷Ì ‹˘Àflfiı ⁄ıÀflÌ … Ëo‹ıÂÎ ¤Îflı ’Õ÷Ì flËÌ »ı. ±ı¿ Â@›÷Πω«Îfl˘ — ¿˘≥¿ flÌ÷ı ⁄ıÀflÌfi˘ ¤Îfl Ë‚‰˘ ¿flÌ ÿÌ‘˘ ˢ› ÷˘ ¿ı‹ ? ‰‘ ⁄ıÀfḻ˘ ¬Õ¿‰Î ’λ‚fi˘ Ëı÷ »ı‰Àı ÷˘ ±ı »ı ¿ı ‰ÎËfifiÌ flıL… ‰‘ı, …ı◊Ì ‰Îfl_‰Îfl ÷ıfi_ «ÎÏ…*√ ¿fl‰Îfi_ ◊Λ fiÏË--±fiı ÷ı ‹ÎÀı flV÷΋Î_ hÎHÎ-«Îfl ¿·Î¿ fl˘¿Î‰_ ’Õı fiÏË. ±Î◊Ì Â@›÷Î Œ@÷ «ÎÏ…*√fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ω«Îfl˘ — ‰ÎËfifiı ÷ıfiÎ ’˛‰ÎÁ ÿflQ›Îfi … ÀˇÎÏŒ¿ ÏÁBfi· …ı‰Î ÷I’fl÷Πωfl΋fiÎ V◊‚ı ‰Ì…‚ÌfiÌ ’fl⁄ ‹‚Ì Ω› ÷˘ ¿ı‹ ? ±Î Â@›÷Îfi_ ÷◊ÎV÷ ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ËΉÕÛ fl˘Á fi΋fiÎ ±ı„L…Ïfi±flı ¿flÌ fiÎA›_ »ı. ÁŒ‚ ’˛›˘√ ÷ıHÎı ‹˘Àfl¿Îfl ’fl fiÏË, ⁄Á ’fl ¿›˘˝ »ı. fl˘Áı ÷ˆ›Îfl ¿flı·Ì ≥·ı„@Àˇ¿ ⁄Á (fiÌ«ıfiÌ ÷Á‰Ìfl) ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ⁄˘VÀfi ±fiı Œ˘flıVÀ ÏË· ÂËıfl˘ ‰E«ı ÿ˘Õı »ı, ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ¿‹Î· ±ı ÿ˘Õ÷Ì Ë˘› I›Îflı ⁄÷Ή÷Ì fi◊Ì.

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

For Your Information

∂÷Îw±˘ ‹ÎÀı VÀ˘’ ’fl ÷ı CÎÕÌ¿‰Îfl ◊˘¤ı I›Îflı fi‰Î…^fiÌ ◊Λ »ı. ωÏÂWÀ ’˛¿ÎflfiÌ «ÎÏ…*√ ÏÁVÀ‹ ±ı ‰¬÷ı ¿Î›˝fl÷˚ ⁄fiı »ı. ’Ëı·Î_ ÷˘ ⁄ÁfiÌ fiÏË, ⁄Á VÀΘ’fiÌ ‰Î÷ ¿fḻı. ⁄˘VÀfi-Œ˘flıVÀ ÏË· ‰E«ıfiÎ ’˛‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ’˛I›ı¿ ⁄Á VÀΘ’ ’fl ⁄Á F›Î_ ±ı¿Îÿ Ï‹ÏfiÀ ±À¿ı I›Î_ flV÷ÎfiÌ ŒÎÀ‹Î_ ÁËı… fiÌ«ı ‘Î÷fiÌ Á‰ÎË¿ M·ıÀ …Õı·Ì »ı, …ıfi_ ¿fiı@Âfi ‰Ì…‚ÌfiÎ ±LÕfl√˛ÎµLÕ ¿ı⁄· ÁÎ◊ı »ı. ±Î ¿fiı@Âfi ⁄Áfiı ±’Î÷Î ’Ήfl ÁM·Î› ‹ÎÀıfi_ »ı. fi˘‹˝· „V◊Ï÷‹Î_ ’Ήfl ÁM·Î› ⁄_‘ flËı »ı, ‹ÎÀı ±ΩH›Î ¿ı √ÎŒı· flÎËÿÎflÌfiı ÂΘ¿ ·Î√‰Îfi˘ ’˛ffi fi◊Ì. ⁄ÁfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ıfiÌ «ıÏÁÁ fiÌ«ı ’HÎ ⁄ıÀflÌfiÎ cells/¿˘Ê˘ …ı‰Ì Ëfl˘‚⁄_‘ √˘Ã‰ı·Ì ‘Î÷fiÌ Á‰ÎË¿ ’|̱˘fiÌ ⁄Ì∞ M·ıÀ »ı. ⁄ıµ M·ıÀ˘ 1 ‹ÌÀfl ’ˢ‚Ì, 5 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ±fiı ⁄ı Áı„LÀ‹ÌÀfl ΩÕÌ »ı. ∂÷Îw±˘ ⁄Á‹Î_ «Õı ¿ı µ÷flı ÷ı ÿflQ›Îfi flV÷ÎfiÌ M·ıÀ ⁄ÁfiÌ M·ıÀ‹Î_ ‰Ì…‚ÌfiÎ ’fl‰ÃÎfi_ ÁÎw_ ±ı‰_ ÏÁ_«fi ¿flÌ ÿı »ı--±fiı ÷ı ’HÎ ±ı¿⁄ÌΩfiÎ ÕΛflı@À Á_’¿Û‹Î_ ±ÎT›Î ωfiÎ. Á_’¿Û fi ◊Λ ÷˘ ‰Ì…‚Ìfi˘ ’˛‰ÎË ‰Ëı ¬fl˘ ? …‰Î⁄ ‹ÎÀı ÀˇÎLÁŒ˘‹˝flfiı ›Îÿ ¿fl˘. ÿflı¿ ÀˇÎLÁŒ˘‹˝fl‹Î_ ’˛Î›‹flÌ ±fiı Áı¿LÕflÌ ±ı‹ ⁄ı ¿˘≥· ˢ› »ı. ’˛ Î ≥‹flÌ ¿˘≥·‹Î_ ÿά· ◊÷˘ ±Î˜SÀflfiıÏÀo√ ¿flLÀ ’˘÷ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ …ı «_⁄¿Ì› ZÎıhÎ Á…ı˝ ÷ı ±Î’˘±Î’ Áı¿LÕflÌ ¿˘≥·‹Î_ ’HÎ ±Î˜SÀflfiıÏÀo√ ‰Î˜SÀı… ’ıÿÎ ¿flı »ı. À>_¿‹Î_, ≥fi’À ’˛◊‹ ¿˘≥·fiı ‹‚ı, ÷˘ ±ÎµÀ’Àfi˘ ·Î¤ ⁄Ì∞ ¿˘≥·fiı ‹‚ı »ı. ËΉÕÛ fl˘Áı ≥·ı@Àˇ˘‹ıBfiıÏÀ¿ ≥LÕ@Âfi ¿Ëı‰Î÷˘ Ï⁄·¿<· ±ı … ÏÁ©Î_÷ ’˘÷ÎfiÌ ≥·ı„@Àˇ¿ ⁄Á ‹ÎÀı ·ÕÎT›˘ »ı. ÏÁ©Î_÷fiı ‰‘ ’˛ı„@À¿· ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ⁄ı ±√I›fiÎ ŒıflŒÎfl˘ Ωı ¿ı ¿›Î˝ »ı. ±ı¿ ΩHÎÌ÷˘ Ïfi›‹ ±ı »ı ¿ı «_⁄¿Ì› ZÎıhÎ …ıÀ·_ ⁄‚‰Îfi ±ıÀ·_ «ÎÏ…*√ {Õ’Ì ⁄fiı, ‹ÎÀı ⁄Á F›Îflı ◊˘¤ı I›Îflı ⁄ı M·ıÀ˘ ‰E«ıfi_ ±_÷fl CÎÀÎՉΠ‹ÎÀı ⁄Áfi_ ÁıLÁfl ›_hÎ ’˘÷ÎfiÌ M·ıÀfiı ÁËı… fiÌ«ı Áfl¿Î‰ı »ı. ⁄ÌΩı Ïfi›‹ ’HÎ ΩHÎÌ÷˘ »ı — ±Î˜SÀflfiıÏÀo√ ¿flLÀfiÌ Ï¡@‰LÁÌ …ı‹ ‰‘Îflı ÷ı‹ ±˘»Î Á‹›‹Î_ ‰‘ «ÎÏ…*√ ◊Λ »ı. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ‰’flÎ÷Ì ’Ήfl ÀˇÎLÁ‹ÌÂfifiÌ Ï¡@‰LÁÌ 60 ËÀ˚˝{ »ı, …ı ËΉÕÛ fl˘Áfiı ±˘»Ì ·Î√Ì. ±Î◊Ì ÷ıHÎı ⁄ÁfiÌ “÷ı·‹ÎϷ” ’Òfl÷_ 10,000 ËÀ˚{ ˝ fi_ ±Î›˘…fi √˘ÃT›._ ±Î Ï¡@‰LÁ̱ı ⁄ıÀflÌfiı d· «Î…˝ ◊‰Î‹Î_ ’Î_« Ï‹ÏfiÀ ¿fl÷Î_ ’HÎ ±˘»˘ Á‹› ·Î√ı. «ÎÏ…*√ ¿flLÀ Ëo‹ıÂÎ ±Î˜SÀflfiıÏÀo√ ˢ›, ±ıÀ·ı fl˘ÁfiÌ ≥·ı„@Àˇ¿ ⁄Áfi_ flı„@ÀŒÎ›fl AC ’fl‰ÃÎfiı DC ‹Î_ Œıfl‰ı »ı. ±ÎÂflı 400 Ï¿·˘‰Î˜À-¿·Î¿fiÌ Z΋÷Î‰Î‚Ì ⁄ıÀflÌ‹Î_ VÀ˘fl ◊÷˘ ±ı ’fl‰Ã˘ 25 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ÁflıflΠ±Î’ı »ı, …ı ÿfl ◊˘ÕÎ ±_÷flı ‰Ì…‚ÌfiÌ ’fl⁄‹Î_◊Ì fi‰Î CÎÒ_À ¤flÌ Â¿÷Ì ⁄Á ‹ÎÀı ’Òfl÷˘ »ı. ¬ÎÁ ÷˘ ±ı fi˘Ó‘‰_ flèÎ_ ¿ı «ÎÏ…*√ T›‰V◊Î Ïfl‰ÏÁ˝⁄· »ı. flÎhÎı ⁄Á ÷ıfiÎ Õı’˘±ı ’Î»Ì ±Î‰ı I›Îflı ⁄ıÀflÌfi˘ ‰Ì…’fl‰Ã˘ ÷ı ŒflÌ flV÷ÎfiÌ «ÎÏ…*√ M·ıÀ‹Î_ µ÷ÎflÌ Â¿ı »ı ±fiı ÷ı ÁM·Î› CÎıfl CÎıfl µ’›˘√‹Î_ ·ı‰Î ‹ÎÀı √˛ÌÕ‹Î_ Ω› »ı. “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±ı¿·ÿ˘¿· ⁄Á Ωı ¿ı Ï√˛Õ‹Î_ {Î{Ì ⁄fl¿÷ fi ·Î‰Ì ¿ı, ’HÎ ⁄Áfi˘ ÷‹Î‹ ¿ÎŒ·˘ Õı’˘±ı ’λ˘ Œflı I›Îflı ÷ı‹fi˘ Á_›@÷ ŒÎ‚˘ ÁΉ fi√H› ˢ› fiÏË. ωz÷ ‹˘ÀflfiÌ ±Î‰flÿÎ 20,000 ¿·Î¿ √HÎΛ »ı, F›Îflı ÕÌ{· ±ı„L…fifiı 5,000 ¿·Î¿‹Î_ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ CÎÁÎfl˘ ·Î√Ì Ω› »ı. ±Î √HÎ÷fḻı Ωı÷Î_ ÷ı‹… ±Î˜’flıÏÀo√ ¬«˝fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ≥·ı„@Àˇ¿ ⁄Á ÷ıfiÌ ·Î_⁄Ì ±Î‰flÿÎ ÿflQ›Îfi ÕÌ{· ⁄Á ¿fl÷Î_ 30Ñ ÁV÷Ì ’Õı »ı. ≥·ı „ @Àˇ ¿ ⁄Á ’»Ì ≥·ı „ @Àˇ ¿

‹˘Àfl¿Îflfi˘ ‰Îfl˘ @›Îflı ±Î‰‰Îfi˘ ? ⁄ÁfiÌ …ı‹ ‰Îfl_‰Îfl ◊˘¤‰_ ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ «Î·¿fiı …«ı fiÏË, »÷Î_ ËΉÕÛ fl˘Á ’ÎÁı ÁflÁ ±Î≥ÏձΠ»ı — ËÎ≥-‰ı ’fl ÿfl hÎHÎ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ±_÷flı 300 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì «ÎÏ…*√ M·ıÀfiı ¬Î_«Î‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌ ÿ˘. «ıÏÁÁ fiÌ«ı ’˘÷ÎfiÌ «ÎÏ…*√ M·ıÀ ‘flΉ÷Ì ≥·ı„@Àˇ¿ ¿Îflfiı 300 ‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’÷Î ⁄Îflı¿ Áı¿LÕ ·Î√ı, …ı ÿflQ›Îfi ◊÷_ «ÎÏ…*√ ÷ıfiı flV÷ÎfiÌ ±Î√Î‹Ì M·ıÀ Á‘Ì ’ˢӫÎÕÌ ÿı. ËΉÕÛ fl˘Áfi˘ ±Î≥ÏձΠ¬flı¬fl ÁflÁ »ı, ’fl_÷ ±I›Îflı ÷ı Ï◊±flÌw’ı ‹ÎhÎ ¿Î√‚ ’fl »ı. ’˛ı„@À¿· V‰w’ı flV÷Î ’fl Œ@÷ ⁄Á »ı--±fiı ÷ı ’HÎ Ë∞ ’˛Î›˘Ï√¿ ±‰V◊ÎfiÌ.à 11

For Your Information

databank.com à ±ı’· ¿o’fiÌfiÎ i-Pod …ı‰Î Ï‹Ïfi Mp3 M·ı › Áı ˝ Á˘fiÌfiÎ ‰Î˜ ¿ ‹ı fi ¿ı Á ı À M·ı › Á˝ fi ı ŒflÏ…›Î÷ ‰Ì.±Îfl.±ıÁ. ±’ΉÌ, ÷˘ ˉı ±ı Mp3 M·ı›Á˝fiı flÌÀΛfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î »ı. ¤Îfl÷fiÎ ⁄Ωfl‹Î_ ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ ‹Ò¿Î›ı·Î fi˘Ï¿±Î ¿o’fiÌfiÎ N91 ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifi˘ ÿά·˘ ·˘. ±Î Œ˘fifiı 4 Ï√√Î⁄Î≥ÀfiÌ Ï‹Ïfi ËÎÕÛ-ÏÕV¿ ‰Õı ÁF… ¿flΛ˘ »ı. ’ÏflHÎ΋ı i-Pod fiÌ ¿ZÎÎfiÎ … Mp3 M·ı›flfi˘ ÿflFΩı ÷ıfiı ‹Y›˘ »ı. Á_√Ì÷¢¬Ìfi˘ ÷ı Œ˘fi‹Î_ ¿<· 3,000 √Ì÷˘ Á‹Î‰Ì ¿ı »ı. ±Î ’˛¿ÎflfiÎı ⁄ÌΩı ‰Î˜¿‹ıfi ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi Á˘fiÌ ±ıÏfl@Áfi ¿_’fiÌfi˘ W800i »ı, …ı‹Î_ ¿<· 150 √Ì÷˘ VÀ˘fl ¿flÌ Â¿Î› »ı ±fiı ‹fi ŒÎ‰ı I›Îflı ‰√ÎÕÌ Â¿Î› »ı. Áı‹Á_√ ¿o’fiÌ À>_¿ Á‹›‹Î_ 8 Ï√√Î⁄Î≥ÀfiÌ VÀ˘flı… Z΋÷Î ‘flΉ÷˘ SGH i310 ‹˘Õı·fi˘ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ¤Îfl÷Ì› ⁄Ωfl‹Î_ ‹Ò¿‰ÎfiÌ »ı. Á_√Ì÷¢¬Ìfi˘ ÷ı Œ˘fi‹Î_ ‹Ëk΋ 7,500 √Ì÷˘ Á‹Î‰Ì ¿ı ÷ı‹ »ı. À>_¿‹Î_, ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ±fiı ’˘Àı˝⁄· Mp3 M·ı›Á˝ ‰E«ıfiÌ ¤ıÿflı¬Î Ïÿ‰Á˘Ïÿ‰Á ’Î÷‚Ì ⁄fiÌ flËÌ »ı. ±ı¿ ‹˘À˘ ÷ŒÎ‰÷ Ωı ¿ı

÷ı‹fiÌ ‰E«ı Ëo‹ıÂÎ flËı‰Îfi˘ — Mp3 M·ı›Á˝ ‹ÎhÎ √Ì÷-Á_√Ì÷ ÁÎ◊ı ±fiı ⁄Ë ÷˘ Ï«h΢ ›Î «·Ï«h΢ ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕÌ Â¿ı »ı, F›Îflı ±Î‘Ïfi¿ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ÷˘ Á⁄ ⁄_ÿfl ¿ı ‰ı’ÎflÌ …ı‰_ ±Î˜·-≥fi-‰fi µ’¿flHÎ »ı. ±Î ‹˘À˘ ¤ıÿ ’˘Àı˝⁄· Mp3 M·ı›Á˝fi˘ ›√ ±Î◊‹Ì ÿı‰Î‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiÌ Â¿ı ÷ı‹ »ı.à 12

Information Technology 8f>dfgf[ afn,f[ 8mfLos 5?tif[ ;f[Lg;fL8jf afgftff+ L;fugf,ff[

¤Îfl÷‹Î_ CÎHÎάflÎ ‹˘ÀÎ ÂËıfl˘‹Î_ ‰ÎËfi˘fiÎ ÀˇÎÏŒ¿fi_ Á_«Î·fi ≥·ı@Àˇ˘Ïfi¿ ÏÁBfi·˘ ‰Õı ◊Λ »ı, …ı±˘ «˘yÁ Á‹›Î‰Ï‘ ‹…⁄ ·Î· ›Î ·Ì·Ì ⁄kÎÌ ‰Õı ÀˇÎÏŒ¿fiı ◊˘¤‰Îfi˘ ›Î “±Î√ı ⁄œ˘ !”fi˘ Á_¿ı÷ ±Î’ı »ı. ±Î‰_ ÿflı¿ ÏÁBfi· ¿QM›ÒÀfl Á_«ÎÏ·÷ ˢ› »ı. ·Î·-·Ì·Ì ⁄kÎ̱ÎıfiÎı ±Î˜fi-±Î˜Œ ÀÎ≥‹ …\ÿÎ …\ÿÎ V◊‚ı ±Î‰ı·Î ÏÁBfi·˘ ‹ÎÀı …\ÿ˘ ˢ› »ı--±fiı ÷ı ±_√ıfi˘ ÕıÀÎ …ı ÷ı ÏÁBfi·fiÎ ¿QM›ÒÀflfiı ’Ëı·ı◊Ì ±Î’Ì ÿı‰Î›˘ ˢ› »ı. ¿QM›ÒÀfl I›Îfl ⁄Îÿ ’˘÷ÎfiÌ ±Î_÷Ïfl¿ CÎÏ՛΂fiı ±fi·ZÎÌfiı ÏÁBfi·˘fi_ Á_«Î·fi ¿flı »ı. ±Î ’©Ï÷ »ı ÷˘ e·-’˛ÒŒ, ’HÎ ÷ı‹Î_ …flÎ ¬Î‹Ì »ı. ÿÎ.÷. ±ı¿Îÿ ÏÁBfi· ‘Îfl˘ ¿ı «Î·ÌÁı¿ Áı¿LÕ ·√Ì ¬ÒS·_ flËı÷_ ˢ› ±fiı ÷ı ÏÁBfi· ’ÎÁı ◊˘¤ı·˘ ⁄‘˘ ÀˇÎÏŒ¿ ‹Îfi˘ ¿ı ‰ÌÁ Áı¿LÕ‹Î_ … “‰ËÌ” …÷˘ ˢ› ÷˘ ⁄οÌfiÌ ‰ÌÁ Áı¿LÕ Á‘Ì ±L› hÎHÎ ÏÁBfi·ı ∂¤ı·Î_ ‰ÎËfi˘±ı ¬˘ÀÌ ◊‰_ ’Õı »ı. Ï’¿-±‰Á˝‹Î_ «Î·ÌÁ Áı¿LՉ΂_ ±ı … ÏÁBfi· @›Îflı¿ ÀˇÎÏŒ¿fiΠω’· …J◊Îfiı L›Î› ±Î’Ì Â¿÷_ fi◊Ì, ±ıÀ·ı »ı‰Àı ‰ÎËfi˘fiÌ ·Î_⁄Ì ¿÷Îfl ÁΩ˝› »ı. ±Î ’˛¿ÎflfiÌ Á‹›fiÌ ⁄fl⁄ÎÿÌ À΂‰Î ‹ÎÀı ‹_⁄≥ ÀˇÎÏŒ¿ ’˘Ï·Áı ÏÁBfiÏ·_√fiÌ ËÎ≥-Àı¿ ’©Ï÷ ±’fiΉ‰Îfi_ fiyÌ ¿›* »ı. ±˜Ïfl›Î ÀˇÎÏŒ¿ ¿LÀˇ˘· (À>_¿‹Î_, ATC)fiÎ fi΋ı ±˘‚¬Î÷Ì ≥·ı@Àˇ˘Ïfi¿ ÏÁVÀ‹ ‹_⁄≥fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ¤ÌÕ¤ÎՉ΂ΠÀˇÎÏŒ¿ ωV÷Îfl˘‹Î_ ÷ı fiά‰Î ‹Î√ı »ı. ’fl_’flÎ√÷ ÀˇÎÏŒ¿ ÏÁBfi· ÏÁVÀ‹ ¿fl÷Î_ ATC ÷tfi fi˘¬Ì »ı. ‹A› ÷ŒÎ‰÷ ±ı ¿ı Á΋ÎL› ÀˇÎÏŒ¿ ÏÁBfi·˘ ÀÎ≥‹fl @·˘¿ ‹…⁄ ·Î· ±√fl ÷˘ ·Ì·Ì ·Î≥À˘ ‰Õı ÀˇÎÏŒ¿fi_ Ïfi›‹fi ¿flı, F›Îflı ATC ÏÁVÀ‹ ÀˇÎÏŒ¿fiÌ √Ì«÷Î ‹…⁄ ›Îfiı ¿ı ‰ÎËfi˘fiÎ ‘ÁÎflÎfiı ‹Î’Ìfiı ÏÁBfi· ⁄_‘ ›Î µCÎÎÕ<_ flάı »ı. fl«fiÎ ⁄Ë ÏÁQ’· »ı ±fiı ¿Î›˝’˛HÎÎÏ· ’HÎ ±ıÀ·Ì … Áfl‚ ! fiÌ«ıfiÎ ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ≥LÁıÀ flı¬Î_¿fi‹Î_ ⁄÷ÎT›_ »ı ÷ı‹ ATC fi_ ‹A› ±_√ ‹ıBfiıÏÀ¿ N˚·@Á ¿Ëı‰Î÷_ Z ±Î¿Îflfi_ ÁıLÁfl ’ıÕ »ı. flV÷ÎfiÎ ·ı‰·ı ÷ıfi˘ ‹ÎhÎ µ’·˘ ÏËVÁ˘ Õ˘¿Î› »ı. ⁄οÌfi˘ CÎH΢¬fl˘ ¤Î√ flV÷ÎfiÌ Á’ÎÀÌ fiÌ«ı …‹Ìfi‹Î_ flËı »ı. ±Î ÁıLÁfl ’ıÕ À«-Áı„LÁÏÀ‰ »ı. ±ı¿Îÿ ‹˘Àfl‰ÎËfi ÷ıfiÎ ’fl◊Ì ’ÁÎfl ◊Λ ¿ı ÷fl÷ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î ÏÕÀı@Àfl ›_h΋Î_ ωz÷ ¿flLÀ …L‹ı »ı--±fiı ÷ı ωz÷ ÏÁBfi· ’Îfl¬÷_ ¿QM›ÒÀfl ‰ÎËfifiÌ ËÎ…flÌ fi˘Ó‘ı »ı. flıÕ ÏÁBfi·fiı ±ı ⁄Ì∞ …

ZÎHÎı √˛Ìfi ¿flÌ ±Î’ı »ı ±fiı ÁıLÁfl ’ıÕ ’fl◊Ì ‰ÎËfi ’ÁÎfl ◊≥ Ω› ±ı ’»Ì »ßÌ Áı¿LÕı ¿QM›ÒÀfl ‰‚Ì ’Î»Ì ·Î· ⁄kÎÌ «Î· ¿flÌ ÿı »ı. ’Î_« Áı¿LÕ ÿflQ›Îfi fl¬ı ⁄Ì…\_ ‰ÎËfi ÁıLÁfl ’ıÕ ’fl ±Î‰Ì «Õu_, ÷˘ ÏÁBfi· ±Î˜fi „V◊Ï÷‹Î_ … flËı »ı. ±Î‹, ÀˇÎÏŒ¿fiÌ ‹ÎhÎÎ {Î{Ì Ë˘› I›Îflı ÁıLÁfl ’ıÕ µ’fl◊Ì ’ÁÎfl ◊÷Ì ‹˘Àfl¿Îfl˘fiÌ ±ı¿‘ÎflÌ ËÎ…flÌfiı ’Îfl¬÷_ ¿QM›ÒÀfl √˛Ìfi ÏÁBfi·fiı ±Î˜fi „V◊Ï÷‹Î_ flËı‰Î ‹ÎÀı Á_ÿıÂÎ ’ÎÃT›Î ¿flı »ı. ÀˇÎÏŒ¿ ’Òflı’Òfl˘ fiÌ¿‚Ì Ω› I›Îflı (±fiı ÁıLÁfl ’ıÕ ’fl Á‚_√ ’Î_« Áı¿LÕ Á‘Ì ‰ÎËfifiÌ ËÎ…flÌ fi …HÎΛ I›Îflı) ¿QM›ÒÀfl ÏÁBfi·fiÌ ·Î· ⁄kÎÌ «ı÷Î‰Ì ÿı »ı. ÀˇÎÏŒ¿fiÎ ±Î‰Î Á_«Î·fi‹Î_ Á‹›fiÌ ¬ÎVÁÌ ⁄«÷ ◊Λ »ı. ¬ÎÁ ÷˘ ¿˘≥ ±ı¿ ÏÁBfi·ı ÀˇÎÏŒ¿fi˘ …‹Î‰Õ˘ ◊÷˘ fi◊Ì. ATC ÏÁVÀ‹ ‰‚Ì e·-’˛ÒŒ ’HÎ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÏÁBfi·˘fiÎ_ ¿QM›ÒÀfl˘ ±ı¿‹ı¿ ÁÎ◊ı ÕıÀÎ ¿ı⁄· ◊¿Ì ΩıÕΛı·Î_ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ·˘Ï…¿fiÎ ±Î‘Îflı ÷ı±˘ ÏÁBfi·fiÌ ⁄kÎ̱˘fi_ Á_«Î·fi ¿flı »ı. …√÷fiÎ_ 300 ÂËıfl˘‹Î_ ATC ÏÁVÀ‹◊Ì ÀˇÎÏŒ¿fi_ Ïfi›‹fi ◊Λ »ı. ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_ ±Î’HÎÎ ‹_⁄≥fi˘ ÷ı Ï·VÀ‹Î_ Á‹Î‰ı ◊‰Îfi˘ »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

LjfXjfif]Rgff xffL5ftf jffz;ff h[jfl afL,f:gf jff<,f Biffz[ wfzfxfifl afgfl ±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_ ¿ı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ ’fl ·˘¬_ÕÌ ÂÎÁfi «·Î‰÷Î ÁÎQ›‰ÎÿÌ ’ZÎfiÎ fiı÷Î √L◊fl ÂÎ⁄˘TV¿Ì±ı ±˘Ï«_÷Ì ¿flı·Ì «˘Ó¿Î‰fiÎflÌ ΩËıflÎ÷ ‹…⁄ ±ı ÿıÂfiÎ fiÎ√Ïfl¿˘fiı ‹‘flÎ÷ı 12—00 ‰ÎB›ı◊Ì Âw ¿flÌfiı √‹ı I›Îflı √‹ı ÷ıÀ·Î Á‹› ‹ÎÀı (±fiı ‹fi ’Õı ÷˘ ¿Î›‹ ‹ÎÀı) ÁflËÿ ±˘‚_√Ì ’Ïç‹ …‹˝fiÌ …‰ÎfiÌ »^À ‹‚Ì. fi‰ıQ⁄fl 9, 1989 fiÎ ±ı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Ïÿ‰Áı fiÎ√Ïfl¿˘fiı …ı ’˛◊‹ Ïfl±ı@Âfi ±ÎT›_ ÷ı ±Îfi_ÿfi_ fi Ë÷_. ±Îç›˝fi_ Ë÷_, …ı‹Î_ Á_› ’HÎ ¤Îfl˘¤Îfl Ë÷˘. «˘÷flŒ◊Ì flÎ…¿Ì› ·Î«ÎflÌ‹Î_ ŒÁΛı·˘ »÷Î_ …Õ V‰¤Î‰fi˘ √L◊fl ÂÎ⁄˘TV¿Ì ‹Ω¿ ÷˘ fiˢ÷˘ ¿flÌ flè΢? ¿ı ÁΫı … ’Ïfl„V◊Ï÷ ÁÎ◊ı ÷ıHÎı Á‹Î‘Îfi ¿flÌ ·Ì‘_ Ë÷_ ? ⁄ıµ ’˛ffi˘fiÎ …‰Î⁄ ‹‚‰Î ±ÎÕı ÿÁı¿ ¿·Î¿ ⁄Î¿Ì Ë÷Î. ÂÎ⁄˘TV¿ÌfiÌ ΩËıflÎ÷ ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ fiÎ√Ïfl¿˘fiı ‹Îfi˘ ›Î fi ‹Îfi˘ …ı‰Ì ·ÎB›Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ÿı¬Ì÷_ Ë÷_. ⁄Ì…\_ …‹˝fi ÂËıfl ⁄Ï·˝fifiı ·√¤√ hÎHÎ ÿΛ¿Î Á‘Ì ⁄ı ¤Î√ı ωr›© ’Òw_ ◊›_ ±ı ’»Ì 44 ‰Ê˝ ω¤ÎÏ…÷ flάfiÎfl ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ⁄Ï·˝fi ‰Î˜· Á‘Ì Ï‰¤ÎÏ…÷ …‹˝fiÌ ’Ò‰˝ ±fiı ’Ïç‹ ±ı‹ ⁄ı ¤Î√ı ‰ËıӫΛı·_ flèÎ_ Ë÷_. ‰E«ı 1,345 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ¿Î_ÀÎ‚Ì ÁflËÿÌ ‰ÎÕ Ë÷Ì ±fiı ÿfl ◊˘ÕÎ ±_÷flı ÁÂjÎ «˘Ï¿›Î÷˘fiÎ ÏfiflÌZÎHÎ Ï‹fiÎflÎ Ë÷Î. ’Ò ‰ ˝ …‹˝ fi Ì ⁄Î…\ ± ı …‹Ìfi‹Î_ Áfl_√˘ ’HÎ Ï⁄»Î‰ı·Ì Ë÷Ì. ‰ÎÕfiÌ ’Ïç‹ ÷flŒ ‰Á÷Î 6,07,00,000 ·˘¿˘ ’ˆ¿Ì CÎHÎÎfiÎ_ Á√Î_VfiıË̱˘ ‰ÎÕfiÌ ’Ò‰ı˝ flËı÷Î Ë÷Î, F›Î_ ‰V÷Ì ·√¤√ 1,67,00,000 Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_ ÁÎÕÎ «Îfl “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

ÿÁ¿Î Á‘Ì ÷ı±˘ ±ı¿⁄ÌΩfi_ ‹˘Ó Ωı‰Î fiˢ÷Î ’ÎQ›Î. ±ı ¿fl÷Î_ ’HΠωʋ „V◊Ï÷ …‹˝fiÌfiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ ÂËıfl ⁄Ï·˝fi‹Î_ Ë÷Ì. ÿıÂfiÌ …ı‹ ±ı ÂËıfl ’HÎ ⁄ı À<¿Õı ‰ËıӫΛı·_ Ë÷_. ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ±fiı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi ±ı‰Î ¤Î√ ’ÕÌ √›Î Ë÷Î ±fiı 1961 ‹Î_ ÷ı‹fiÌ ‰E«ı ›©fiÎ ‘˘flHÎı ⁄_‘Λı·Ì 42 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ÷◊Î 4.6 ‹ÌÀfl (15 ŒÌÀ) ¨«Ì ÿ̉ηı ÂËı fl µ’flÎ_ ÷ ¿< À < Q ⁄˘fiı ω¤ÎÏ…÷ ¿flÌ fiÎA›Î Ë÷Î. ±ı¿ ¤Î≥ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi‹Î_ ‰Áı, ÷˘ ⁄ÌΩı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝ fi ‹Î_ - -±fiı ¿ÿΫ Q≤I› ’›*÷ ÷ı‹fi˘ ¤ıÀ˘ ◊Λ fiÏË. ÿ̉ηfiÌ ⁄ı› ÷flŒfiÎ ¿<· 33 ·Î¬ ⁄Ï·˝fi‰ÎÁ̱˘ ÿ̉ηfiı Ëo‹ıÂÎ_ C≤HÎÎfiÌ ±fiı ÏŒÀ¿ÎflfiÌ fi…flı Ωı ÷ Î Ë÷Î. flÏ›α‹ıÏfl¿ÎfiÎ ÃoÕΠω√˛Ë‹Î_ ’HÎ ±ı ÿ̉η Ëo‹ıÂÎ ¿ıLƒfiÎ V◊Îfiı flËÌ Ë÷Ì. ⁄Ï·˝ fi ‰Î˜ · ¿Ëı ‰ Î÷Ì ÿ̉ηfi˘ ‰ÎflÁ˘ ÷˘ …‹˝ fi ’˛Ωfiı ⁄ÌΩ ωrω√˛Ëı ±ÎM›˘ Ë÷˘. ’fl_ ÷  ±ı ¿ …⁄fl…V÷ ±ˆ Ï ÷ËÎÏÁ¿ ¤Ò · ÷ı fi Î ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl Ë÷Ì ±fiı …fifl· ±Î≥{fiˢ‰fl fi΋fiÌ ±ı¿ …

T›„@÷ ÷ı ¤Ò· ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl Ë÷Ì. ‰Î÷ ±ı‹ ⁄fiÌ ¿ı 1939 13

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

’»Ì ÏËÀ·flı Õ{fiı¿ ›fl˘’Ì ÿı¢fiı fiÎ{Ì ±ıÕÌ fiÌ«ı ¿«ÕÌ fiÎA›Î, ’HÎ I›Îfl ⁄Îÿ 1945 fiÌ Âw±Î÷ı ’flÎ…›fi˘ …ı flı·˘ ÷ıfiÎ ’√ ÷‚ı ±Î‰‰Î ‹Î_Õu˘ ÷ı C΢ÕÎ’Òfl …ı‰˘ Ë÷˘. ’Ïç‹◊Ì …fifl· ±Î≥{fiˢ‰flfiÌ …_√Ì ÁıfiÎ …‹˝fi ÁÌ‹ÎÕÎ ÷flŒfiÎ flV÷ı ¿>« ·Î‰Ì flËÌ Ë÷Ì. Áıfiαı ¿‹ÎfiοÎflı ωVI≤÷ Ëfl˘‚ fl«Ì Ë÷Ì, ‹ÎÀı F›Î_ Ë‹·˘ fi ◊Λ ÷ı‰˘ ±ı¿ı› Á̋Ή÷a ωV÷Îfl ⁄Î¿Ì flè΢ fi Ë÷˘. ±Î Áıfi΋Î_ ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ±fiı ¡ÎLÁ ±ı‹ hÎHÎ ‹A› ÿı¢fiÎ ÁˆÏfi¿˘ Ë÷Î. ’Ò‰˝◊Ì ±ı … Á‹›ı ‹Î½ · Ï√±˘√a {¿˘‰fi_ flÏ›fi ÁˆL› ’Ò‰a› …‹˝fi ’˛ÿı¢fiı ¿⁄…ı ·ı÷_ ⁄Ï·˝fi ÷flŒ ±Î√‚ ‰‘÷ _ Ë÷ _ . ωrflÎ…¿ÎflHÎfiÎ ¿ıÏ·Õ˘V¿˘Ï’¿ fl_√˘ ¿ıÀ·Ì {Õ’ı ⁄ÿ·Î› ÷ıfi˘ ÿά·˘ …\±˘— 1939 ‹Î_ flÏ›Π±fiı …‹˝fiÌ ‰E«ı “fiÎ-›©” ¿flÎfl ◊›Î Ë÷Î, ’fl_÷ ⁄ı ‰Ê˝ ’»Ì ⁄ı› ÿı¢ ±I›_÷ ¤ÌÊHÎ ›© ¬ıS›Î. ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ±fiı ¡ÎLÁ ÁÎ◊ı flÏ›αı I›Îfl ⁄Îÿ …‹˝ fi Ìfiı ËflΉ‰Î ¬Î÷fl ‹ˆ h ÎÌ¿flÎfl ¿›Î˝ , ’HΠˉı …‹˝fiÌ ÁΫı … ËÎfl‰ÎfiÌ ±HÎÌ ’fl Ë÷_ I›Îflı flÏ›ΠV/s ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ±fiı ¡ÎLÁfi˘ V’‘ν I ‹¿ ‹ ¿ Î⁄·˘ ΩQ›˘ Ë÷˘. ⁄ıµ ’Z΢ …‹˝fiÌfi˘ Â@› ±ıÀ·˘ ’˛ÿ ı ÷Î⁄΋Î_ ·ı‰Î ‹ÎÀı flÌ÷Áfl ÿ˘À ‹Ò¿Ì flèÎÎ Ë÷Î. ±ı¿ … ⁄Î⁄÷‹Î_ ¤ıÿ Ë÷˘ — flÏ›Π’ÎÀfi√fl ⁄Ï·˝fifi˘ ¿⁄Ωı ‹ı‚‰Ì ’˘÷Îfi˘ K‰…

I›Î_ ·ËıflΉ‰Î ‹Î√÷_ Ë÷_, F›Îflı ±‹ıÏfl¿fi, Ï⁄˛ÏÀ ÷◊Î 14

¡ıL« ÿ‚˘fiÎ Á‰˘˝E« ÁıfiÎ’Ï÷fiı ⁄Ï·˝fi ∞÷‰Î‹Î_ flÁ fi Ë÷˘. ⁄Ï·˝fi‹Î_ flÁ ·ı‰Î …ı‰_ ±Î‹ı› Â_ Ë÷_ ? ±Î˜√VÀ 25, 1940 ◊Ì Âw ¿flÌfiı ±ıÏ’˛· 20, 1945 Á‘Ì Ï⁄˛ÏÀ ‰Î›Áıfiαı @›Îflı¿ ÷˘ Á΋ÀÎ_ 1,000 ω‹Îfi˘ ‹˘¿·Ì ÷ıfiÎ ’fl ¿<· 76,000 Àfi …ıÀ·Î ⁄˘Q⁄ {Ÿ@›Î Ë÷Î. ’«ÎÁ À¿Î ÂËıfl fiΠ’ÎQ›_ Ë÷_ ±fiı 1,45,000 fiÎ√Ïfl¿˘ ÷ı ⁄˘Q⁄‹Îfl΋Î_ ‹Î›Î˝ √›Î Ë÷Î. ±Î ¤›Îfi¿ ¬‰ÎflÌ Ωı ¿ı ÷I¿ÎÏ·fi Ë÷Ì. ωr›© ’Òw_ ◊›Î ⁄Îÿ ¿ı‰Ì flÎ…¿Ì› ’Ïfl„V◊Ï÷ ÁΩ˝› ÷ıfi_ ’Ò‰Î˝fi‹Îfi ¿flÌ Â¿÷Î Ï⁄˛ÏÀ ÁıfiÎ’Ï÷ ŒÌSÕ-‹Î½· ‹˘LÀ√˘‹ıfḻı …fifl· ±Î≥{fiˢ‰flfiı (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ¤Îfl’Ò‰˝¿ Á·ÎË ±Î’Ì ¿ı flÏ›fi˘ ⁄Ï·˝fi ’ˢӫı ±ı ’Ëı·Î_ allied/Ï‹hÎÿı¢fiÎ ·U¿flı {Õ’Ì ËS·˘ ⁄˘·Î‰Ì ÷ı ÂËıfl ’fl ¿⁄Ωı V◊Î’Ì ÿı‰˘ Ωı≥±ı. ωr›© ’»Ì ⁄Ï·˝fi Ωı flÏ›fi˘fiÎ ’_Ω‹Î_ ˢ› ÷˘ ¿ÿΫ ’«ÎÁ ‰Ê˝ Á‘Ì ±ı ÷ıfiı ’λ\_ …‹˝fi˘fiΠˉηı ¿flı fiÏË. ±Î≥{fiˢ‰fl ÁÎ◊ı ›˘Ω›ı·Ì ·U¿flÌ Ï‹ÏÀo√ ÿflQ›Îfi ±‹ıÏfl¿Ì ÿ‚˘fiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ …fifl· F›˘…˝ ’ıÀfifi˘ ’HÎ ±ı … ‹÷ ’Õu˘, ⁄·¿ı ÷ı ±Î¬Î⁄˘·Î …fifl·ı ’˘÷ÎfiÌ ÿfl¬ÎV÷ …flÎ ±Î¿flÎ ÂOÿ˘‹Î_ ‹Ò¿Ì. ±Î≥{fiˢ‰flı ¿èÎ_ — “⁄Ï·˝fi‹Î_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ »ı Â_ ¿ı ±Î’HÎı ÷ıfiı ËV÷√÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ËΩfl˘ Áˆ Ï fi¿˘fiÎ ΩfifiÌ ⁄Î∞ ·√Ή̱ı ?” ’ıÀfiı ÷fl÷ Á_¤‚ÎT›_ — “±ı ‹fiı fi ’Ò»˘. ≥Ï÷ËÎÁ ÷‹fiı ±ı ’˛ f fifi˘ …‰Î⁄ ±Î’Âı.” ‰Î÷ ÁÎ«Ì Ë÷Ì. ≥Ï÷ËÎÁ ÁΫı … flÏ›Π÷flŒ ‹˘Ó Œıfl‰Ì …‰Î ‹ÎÀı ¿fl‰À ⁄ÿ·‰ÎfiÎ ‹Ò Õ ‹Î_ Ë÷˘. ’˛ffi ±ı »ı ¿ı …fifl· ±Î≥{fiˢ‰flı ⁄Ï·˝ fi fiÌ ÏÿÂ΋Î_ Ïfiç›ÎI‹¿ ±fiı ºœ÷Î’Ò ‰ ˝ ¿ fi˘ Á’ÎÀ˘ ⁄˘·Î‰Ì …‹˝fi˘fiı ËÎ◊ CÎÁ÷Î ¿flÌ ÿı‰Îfi˘ ÏfiHν› ·Ì‘˘ ˢ÷ ÷˘ › © ‹ı ÿ Îfi ’flfiÎ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

Á_Ωı√˘ ¿˘fiÎ ’ZÎı Ë÷Î ? ±Î≥{fiˢ‰fl ’Ïç‹ …‹˝fiÌfiÎ_ fiÿÌÀ< ¿ Õ̱˘ ±Î√‚ ‰‘Ìfiı fi΂Î_fiı ¿ÎflHÎı ¬_«¿Î÷Î Ë÷Î. ¬ÎÁ ¿flÌfiı ±ıS⁄Î fiÿÌfiı ±˘‚_√‰Îfi_ …‹˝fiÌfiÎ ’Ò‰a› ωV÷Îfl˘ ‹U¿ı· Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ’ˢ‚Î ÁÎ◊flÎfiÌ ±ı fiÿÌfiÎ Á΋Á΋Π¿Î_ÃÎfiı ’fl ŒflÌ ‰‚Ì. flÏ›αı ÷ı Ωı Õ ÷Î ⁄‘ΠωV÷Îflfiı ’˘÷ÎfiÎ ÷Î⁄Îfi˘ ‹Ëk‰fiÎ ’·˘ ΩËıfl ¿flÌ ÿÌ‘˘. (ÏËÀ·flı ÷ÒÀÌ «Ò@›Î Ë÷Î. µ’flÎ_÷ ±Î√·ı Ïÿ‰Áı ±ÎI‹ËI›Î ¿flÌ fiÎ¬Ì …‹˝fi ÁˆÏfi¿˘ ’HÎ ÷ı‹fiÎ Ë÷Ì.) …fifl· ±Î≥{fiˢ‰flfi _ ÿıÂfiı ⁄«Î‰‰Î ‹flÏHΛΠ±‹ıÏfl¿fi, Ï⁄˛ÏÀ ±fiı ¡ıL« ÁˆL› ⁄fiÌ ’Ïç‹ ‹˘fl«ı …\·Î≥-±Î˜√VÀ‹Î_ ⁄Ï·˝fi ’ˢÓE›_, ’HÎ ±Îø‹HÎfi˘ Á¬÷ ’˛Ï÷¿Îfl fiÁÌ⁄Ωı√ı ±ı ’Ëı·Î_ …^fi 5, 1945 ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î, …ıfiÌ ÁÌ‘Ì fiÎ Ïÿ‰Áı «Îflı › ω…ı ÷ Î ÿı  ˘fiÎ ±Áfl allied/Ï‹hÎÿı¢fiÌ flÎ…¶ÎflÌ ’˛Ï÷ÏfiÏ‘±˘ ¤ı√Î ‹Y›Î Ë÷Î ±fiı ÷ı ‹ HÎı ⁄Ï·˝ fi fiı flÏ›fi, ÁˆÏfi¿¬‰ÎflÌ ’fl ◊Λ ÷ı‹ ±‹ıÏfl¿fi, Ï⁄˛ÏÀ ÷◊Î ¡ıL« ±ı‹ «Îfl Ë÷Ì. ±Î Á_Ωı√˘ Ωı÷Î_ Áı@Àfl‹Î_ ‰ËıÓ«Ì ÿı‰Îfi_ fiyÌ ¿flÌ fiÎA›_ ±‹ı Ï fl¿fi ¿‹ÎLÕfl Ë÷_. ±Î◊Ì …fifl· ±Î≥{fiˢ‰flfiÎ_ ωϷ›‹ ÏÁQ’Áfiı …\ÿ˘ ÿ‚˘ flËÌ flËÌfiı ⁄Ï·˝fi ’ˢÓE›Î_ »÷Î_ ’˛V÷Ή ‹Ò@›˘. …‹˝fiÌfiÎ ±ı ÂËıflfiÎ 481 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ 865 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Î ÷‹Î‹ ’Ïç‹Ì ÁÌ‹ÎÕı Ë‹·Îfi˘ Á’ÎÀ˘ ⁄˘·Î‰‰Îfi_ ’Ïç‹Ì ωV÷Îflfi˘ ¿⁄Ωı ÷ı‹fiı ‹Y›˘, ÷ıfiı ‹fi …wflÌ fi Ë÷_. ±ı¿Îÿ-⁄ı ÏÕω{fi ÁÎ◊ı ÷ı ÁÎ_¿ÕÌ Ëfl˘‚ fl«Ìfiı ⁄Ï·˝fi F›Îflı flÏ›ÎfiÎ ¤Î√ı …ı ’Ò‰a› ωV÷Îfl ÷flŒ ‘ÁÌ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›˘. ÏÁQ’ÁfifiÎ ‹÷ı Œ@÷ 24 ¿·Î¿‹Î_ ⁄Ï·˝fi Á‘Ìfi_ ±_÷fl ¿Î’Ì Â¿Î› ÷ı‹ Ë÷._ ÿ¤Î˝B›ı ±Î≥{fiˢ‰flı ÷ı ÿfl¬ÎV÷ ‹ı 1, 1945 fiÎ Ïÿ‰Áı flÏ›αı ⁄Ï·˝fi ’fl ω…›K‰… ·ËıflÎT›˘ I›Îflı wÁÌ ·U¿flfiÌ ’HÎ Ã<¿flÎ‰Ì ÿÌ‘Ì, ¿ı‹ ¿ı Ï‹hÎÿı¢fiÎ Á_›@÷ ·U¿fl ¿fl÷Î_ 22,000 ÷˘’˘fiÎ 40,000 Àfi √˘‚Î {Ì·Ì «Ò¿ı·_ ⁄Ï·˝fi ¬_ÏÕ›ıfl ⁄fiÌ √›_ Ë÷_ flÏ›fi ÿ‚˘ I›Îflı ⁄Ï·˝fifiÌ ‰‘ fi∞¿ Ë÷Î_. Ë¿Ì¿÷‹Î_ ±_÷flfi_ ‹Ëk‰ fi Ë÷_. ±Î√ı¿>«fi˘ ‰ı√ ±√I›fi˘ Ë÷˘. flÏ›ÎfiÎ ±ÎÂflı 12,50,000 ÁˆÏfi¿˘ ’˛Ï÷Ïÿfi ±˘»Ì ‹…· ÷› ¿flÌ Â¿÷Î Ë÷Î. ¬Î‘ά˘flοÌfiÎ ’fl‰ÃÎfiÌ ¿‹Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ‹Î√˝‹Î_ ±Î‰÷Î_ …‹˝fi ÂËıfl˘fiÎ_ ÷◊Î √΋˘fiÎ_ ±fiÎ…’ÎHÎÌ ·Ò_À‰Î‹Î_ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ Á‹› fiÌ¿‚Ì …÷˘ Ë÷˘. µ’flÎ_÷ …‹˝fi ¿Îfl¬ÎfiÎfiÌ ›_hÎÁ΋√˛Ì◊Ì ‹Î_ÕÌfiı flıS‰ı ±ı„L…fi˘, ¤Îfl¬ÎfiÎ_, ⁄ıL¿˘fi_ Á˘fi_, «·HÎÌ fi˘À˘fiÎ ¿flLÁÌ «ıVÀ, ‹ÒS›‰Îfi ¿·Î¿ÚÏ÷±˘, Œı@ÀflÌ‹Î_ ÷ˆ›Îfl ◊›ı·˘ ‹Î· ‰√ıflı ÿS·˘ flÏ›Τı√˘ ¿fl‰ÎfiÌ ’ıfl‰Ì «Î· Ë÷Ì, …ıHÎı ¿>«fiı ‘Ì‹Ì ’ÎÕÌ ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ±ÎfiÌ Á΋ı Ï⁄˛ÏÀ ÷◊Î ¡ıL« µ’flÎ_÷ 16,00,000 ±‹ıÏfl¿fi ÁˆÏfi¿˘ ‘flΉ÷Î …fifl· ±Î≥{fiˢ‰flı ‘Λ* ˢ÷ ÷˘ Á_’ÒHν ⁄Ï·˝fi ’fl ÷ı±˘ ‰ı‚ÎÁfl ¿⁄Ωı V◊Î’Ì Â@›Î ˢ÷, ’HÎ ¬_ÏÕ›ıfl ⁄fiı·Î ±ı ÂËıflfi_ ÷ı‹fiı ‹fi ¿Â_ T›ÒËÎI‹¿ ‹Ëk‰ fi Ë÷_. ±Î≥{fiˢ‰fl Œ˙∞ ±ŒÁfl Ë÷Î. ·U¿flÌ º„WÀ¿˘HÎı … ω«Îfl‰ÎfiÌ ÷ı‹fiı ±Îÿ÷ Ë÷Ì. ·U¿flÌ ŒıÓÁ·ÎfiÎ ’√·ı ¤Ï‰W›‹Î_ flÎ…¿ÎflHÎ ¿ı‰˘ ’·À˘ ¬Î› ÷ıfi˘ Œ·Îÿı ¿Îœ÷Î ÷ı‹fiı ±Î‰Õu_ fiÏË. ’ÏflHÎ΋ Â_ ±ÎT›_ ? ‹ı 1, 1945 fiÎ Ïÿ‰Áı flÏ›fi˘ ⁄Ï·˝fi ’ˢÓE›Î ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı‹fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ·U¿flÌ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

15

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

±ÎT›˘ ÷ıfi_ ZÎıhÎŒ‚ 403 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl Ë÷ _ . Á‹√˛ ⁄Ï·˝fi ’˘÷ı Ωı ¿ı flÏ›fi ÷Î⁄Î ËıÂfiÎ ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ‹Î_ Ë÷_. ⁄Ï·˝fifiÌ ¤˙√˘Ï·¿ „V◊Ï÷ ±ı flÌ÷ı Á‹ƒ ‰E«ıfiÎ ÀÎ’ …ı‰Ì Ë÷Ì. ⁄ÌΩ ωr› © ı …‹˝ fi Ìfi˘ ¤˙√˘Ï·¿ «Ëıfl˘ ÷˘ Á‹Ò‚√˘ ⁄ÿ·Ì fiÎA›˘. ω…ı÷Î flÏ›αı …‹˝fiÌfi˘ ·√¤√ 25Ñ ’˛ÿı ±Î_«¿Ì ’˘·ıLÕfiı ±Î’Ì ÿÌ‘˘, F›Î_ ◊ Ì ’˘·ı L Õı 90,00,000 …‹˝fi˘fiı ËÎ_¿Ì ¿ÎœuÎ. (…\±˘ fi¿Â˘, ’ÎfiÎ fi_. 14.) ⁄οÌfi˘ ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ ¿Ëı‰Î÷˘ 1,08,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ …ı ’˛ÿı flÏ›fi ±_¿< fiÌ«ı flè΢ I›Î_ flÏ›ÎfiÎ ‹Î◊ΤÎflı Áfl‹¬I›Îfl ΩıÁıŒ V÷ÎÏ·fiı ¿Ã’Ò÷‚Ì …‹˝fi Áfl¿Îfl fiÌ‹Ìfiı ÁÎQ›‰ÎÿÌ ÂÎÁfi Ã˘¿Ì ⁄ıÁÎÕu_. ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ flÏ›fi {˘fi ¿Ëı‰Î›_, F›Îflı 2,48,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ’Ïç‹ …‹˝ fi Ì‹Î_ ±‹ıÏfl¿fi, Ï⁄˛ÏÀ ÷◊Î ¡ıL« ±ı‹ hÎHÎ {˘fi Ë÷Î_. (ŒflÌ …\±˘, ’ÎfiÎ fi_. 14fi˘ ⁄Ï·˝fi‹Î_ Ï‹hÎÿı¢fiÌ Œ˘…

V÷ÎÏ·fifiı ±Î_¬fiÌ ¿HÎÌ ‹ÎŒ¿ ¬Ò_«÷Ì Ë÷Ì. ±Î ±¿‚΋HÎ ÷ıfiı √‹ı ÷ı flÌ÷ı ÿÒfl ¿fl‰Ì Ë÷Ì.

16

fi¿Â˘.) À>_¿‹Î_, ⁄Ï·˝fi …ı‹ «Îfl Áı@Àfl‹Î_ ‰ËıӫΛ_ ÷ı‹ …‹˝fiÌfiÎ ’HÎ «Îfl ¤Î√ ’ÎÕÌ ÿı‰Î›Î Ë÷Î. ±Î fi‰Ì ¤Ò√˘‚ ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ±fiı ¡ÎLÁ‹ÎÀı ±fi¿>‚ fi Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fiÎ ±_¿< fiÌ«ıfiÎ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi Á‘Ì ’ˢӫ‰Î Ëo‹ıÂÎ ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ‹Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊‰_ ’Õ÷_ Ë÷_--±ıÀ·ı ¿ı flÏ›ÎfiÌ ±˘ÏÂ›Î‚Ì ¤˘√‰‰ÎfiÌ ◊÷Ì Ë÷Ì. flÏ›αı ±ËŸ hÎHÎı› allied ÿı¢fiı ±Î‰Ω ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÌ ¿˘ÏflÕ˘fl …ı‰Î ±‹¿ flV÷Î, flıS‰ı Àˇı¿ ±fiı …‚‹Î√˘˝ ŒÎ‚T›Î. ω‹Îfi˘ ‹ÎÀı ±Î¿ÎÂÌ ‹Î√˝ ’HÎ ±Î_¿Ì ⁄÷ÎT›˘. ∂÷Îw ÷◊Î ‹Î·‰ÎË¿ ω‹Îfi˘ ⁄Ï·˝fi-Ëıfi˘‰fl, ⁄Ï·˝fi-¡ıL¿ŒÀÛ ±fiı ⁄Ï·˝fi-ËıQ⁄√˝ ±ı hÎHÎ ‹ÎÀı 32 Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ˢ‚Î ±Î¿ÎÂÌ ’|΋Î_ ∂~›fi ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Î_. ⁄οÌfiÎ ’Ò‰a› …‹˝fi ±Î¿ÎÂfiı flÏ›αı ’˛Ï÷⁄_Ï‘÷ ΩËıfl ¿›* Ë÷_. ±Î‹ ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ÁÎ◊ı ⁄ÎflÌ¿ ÷Î_÷HÎı ΩıÕΛı·_ Ë÷_. µ«ÎÀ ¿flΉ÷Ì ‰Î÷ ±ı ¿ı flÏ›fi ¿Î÷fl ±ı ÷Î_÷HÎÎfiı √‹ı I›Îflı ¿Î’Ì Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Ì. fi‰Ì …‹˝fi ¤Ò√˘‚ ¬flı¬fl ÷˘ flÏ›Îfiı ’HÎ ±fi¿>‚ fi ·Î√Ì. ÁflËÿ◊Ì 182 Ï¿·˘‹ÌÀfl ±_ÿfl Ï⁄·¿<· ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ ËÎÿ˝‹Î_ ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ±fiı ¡ÎLÁ ’˘÷Îfi_ ·U¿fl flάı ±ı flÏ›fi Áfl‹¬I›Îfl ΩıÁıŒ V÷ÎÏ·fifiı ¿Ã÷_ Ë÷_. Ï‹h΢‹Î_◊Ì Ë‰ı ÂhÎ ⁄fiı·Î ±ı hÎHÎı› ÿı¢ V÷ÎÏ·fifiı ’Õ¬ÎfiÎ_ ÂÒ‚ …ı‰Î ·Î√÷Î Ë÷Î. hÎHÎı›fi˘ ¿Î_À˘ ¿ÎœÌ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiı ÷ı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ‹Î_ ±˘√Î‚Ì ÿı‰Î ±‘Ìfl˘ Ë÷˘. ±Î◊Ì ÷ı‹fiÌ ¿Á˘ÀÌ ·ı‰Î ÷ıHÎı ⁄ı±ı¿ ‰Ê˝ ’»Ì ÷ı‹fiÎ_ ’fl‰ÃÎ ‰ÎËfi˘fiÌ ±Î‰fiΩ‰fi‹Î_ fl˘ÕÎ_ fiά‰Îfi_ Âw ¿flÎT›._ ∞‰fi …wÏfl›Î÷fiÌ «ÌΩı ‹ÎÀı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÎ ±ÎÂflı 25,00,000 flËÌ¢ ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ’fl ±‰·_⁄÷Î Ë÷Î. ¿˘·ÁÎ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ’ıÀˇ˘· ±fiı ’√fl¬Î_ Á‘ÌfiÌ «ÌΩı ’Ïç‹ …‹˝fiÌ◊Ì ±Î‰÷Ì Ë÷Ì. ±Î ÁM·Î› fl˘…⁄fl˘… ·Î‰÷Î_ ’Ïç‹ …‹˝fi, ±‹ıÏfl¿fi, Ï⁄˛ÏÀ ÷◊Î ¡ıL« ¬ÀÎflÎfiı flÏ›fi «˘Ï¿›Î÷˘ ÁflËÿÌ fiοΠ’ÎÁı ÀˇÎÏŒ¿ Ω‹fi_ ⁄˘√Á ¿ÎflHÎ ±Î√‚ ‘flÌfiı ·Î_⁄˘ Á‹› fl˘¿‰Î ·ÎB›Î. ÿU‹fi˘ ¿oÀ΂Ìfiı 481 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiı »˘ÕÌ Ω› ±ı flÏ›fi ¿fiÕ√÷fi˘ ±ı¿‹ÎhÎ ±Î› Ë÷˘. ’fl_÷ ±‹ıÏfl¿Î ±fiı ÷ıfiÎ Ï‹hÎÿı¢ ‹y‹ Ë÷Î. flÏ›ÎfiÎ ±À¿«Î‚Î ‰ıÃÌfiı ’HÎ ÷ı‹HÎı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÌ ’˛Ωfiı fl˘Ï…_ÿ˘ ’fl‰Ã˘ ‹˘¿·‰Îfi_ «Î· flÎA›_ I›Îflı ±¿‚Λı·Î V÷ÎÏ·fiı ⁄Ì…ı ‰Êı˝ ‘Ìfl… √‹Î‰Ì ÿÌ‘Ì. …^fi 24, 1948 fiÌ flÎhÎı 11—00 ‰ÎB›ı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÎ_ ±¬⁄Îfl˘fiı ÁÎQ›‰ÎÿÌ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ flÏ›fi ÁkÎΉ΂α˘fi˘ ±HΑΛ˘˝ Á_ÿı¢ ‹Y›˘ — “±‹¿ Àı„@fi¿· ¿ÎflH΢Áfl ±Î‰÷Ì ¿Î·ı Á‰Îflı 6—00 ‰ÎB›Î◊Ì ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ÷flŒ ‹Î·fi˘ ±fiı ‹ÁÎŒfl˘fi˘ ⁄‘˘ ÀˇÎÏŒ¿ ⁄_‘ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.” ±Î Á‹Î«Îfl ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±¬⁄Îfl˘fiÎ ‹◊΂ı «‹@›Î ±fiı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi‹Î_ ’E«ÌÁ ·Î¬ …‹˝fi flËÌ¢fiÌ »Î÷ÌfiÎ_ ’ÎÏÀ›Î_ ⁄ıÁÌ √›Î_. ±ÎÕ˘ÕÎ≥ ’fl «Õı·Î flÏ›αı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ±„V÷I‰fi˘ Á‰Î· ¬Õ˘ ¿flÌ ÿÌ‘˘ Ë÷˘. ’Ïç‹ …‹˝fiÌ◊Ì ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ÿflfl˘… ∞‰fi …wÏfl›Î÷fiÌ «ÌΩıfi˘ 15,000 Àfi …ıÀ·˘ ’fl‰Ã˘ …‹ÌfiflV÷ı ±fiı …‚‹Î√˘˝ ¶ÎflÎ ±Î‰÷˘ Ë÷˘, …ı‹Î_ ÿÒ‘, ±ÎÀ˘, ⁄˛ıÕ, ¬Î_Õ, Âο¤Î∞ ‰√ıflı «ÌΩı ’HÎ Á΋ı· Ë÷Ì--⁄·¿ı ‹Ëk΋ …J◊˘ ÷ı‹fi˘ Ë÷˘. ±Î ÁM·Î› ±À¿ı ÷˘ ⁄ı Ïÿ‰Á‹Î_ ¤Ò¬‹fl˘ ‰ıÉÎfiÌ fi˘⁄÷ ±Î‰ı ÷ı‹ Ë÷Ì. V÷ÎÏ·fifiÌ ±ÎÂÎ ’HÎ ±ı … ¤Ò¬‹flÎ ’fl ‹_ÕΛı·Ì Ë÷Ì. ÿU‹fi flÎWÀˇ˘fiÌ ÿ¬÷Ì fiÁ ÿÎ⁄Ì ±ı ÷ı‹fiı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifi˘ ‹˘Ë ÷∞ ÿı‰Î ‹…⁄Òfl ¿fl‰Î ‹Î√÷˘ Ë÷˘. “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

V÷ÎÏ·fifiÌ «Î·fiı ±‹ıÏfl¿Î±ı ’˘÷ÎfiÌ ÷flŒ ŒıӿΛı·Ì «ı·ıL… ΩHÎı flÏ›ÎfiÌ ÿ›Îfi _ ÷flÌ¿ı {Ì·Ì ·Ì‘Ì. ⁄ÌΩ ωrω√˛Ë ’»Ì flÏ›Î-±‹ıÏfl¿Îfi˘ ÃoÕ˘ ‹˘Ë÷Î… fi ˢ› ÷ı ‹ ω√˛Ë Âw ◊›ÎfiÌ ±ı¿Îÿ «˘yÁ ÷Îfl̬ ÀÎ_¿‰Ì ˢ› ÷˘ ±ı …^fi ÁMÀıQ⁄fl 30, 1949 Á‘Ì 24, 1948 Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄Lfiı ÿı¢ ÷ı Ïÿ‰Áı ’Ëı·Ì ‰¬÷ ÷ıHÎı ∂~›fi˘ «Î· flÎA›Î_ flÎ…¶ÎflÌ Á_CÎÊ˝‹Î_ ±Î‹fiıÁ΋fiı ±ÎT›Î. flÏ›αı …‹ÌfiflV÷ı ±fiı --±fiı I›Î_ Á‘Ì ’Ïç‹ …‚‹Î√ı˝ fiοÎ⁄_‘Ì ¿flÌ Ë÷Ì. ⁄Ï·˝fi-Ëıfi˘‰fl, ⁄Ï·˝fi-¡ıL¿ŒÀÛ ±fiı ⁄Ï·˝fi⁄Ï·˝fifiı ÷ı 22.4 ¿fl˘Õ ÕΘ·flfiÎ ¬«ı˝ ËıQ⁄√˝fiÌ hÎHΠˉÎ≥ ¿˘ÏflÕ˘fl ¬S·Ì flËı‰Î ÿÌ‘Ì Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı I›Î_ flV÷ÎfiÌ ¿<· 23,00,000 Àfi ‹Î·Á΋Îfi ‹flÎQ‹÷ …ı‰_ “Àı„@fi¿·” ⁄ËÎfi_ ’ˢӫÎÕÌ «Ò@›_ Ë÷_. …‹Ìfi‹Î√ı˝ fiοÎ⁄_ÿÌ ◊≥ I›Îflı Ï‹hÎÿı¢fiÎ_ ω‹Îfi˘ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÌ ¬ı’ «Î·ı ÷ı ‹ fi Ë÷ _ . flÏ›ÎfiÎ ¿fl‰Î ·ÎB›Î_. ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ÷ı ¬ı’ Berlin Airlift ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷Ì ⁄fi‰ÎfiÌ Ë÷Ì. ∂~›fifiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ÏËÁÎ⁄ı ±‹ıÏfl¿Î, Ï⁄˛Àfi ±fiı ±ı flı¿˘ÕÛ Ë÷˘. ¡ÎLÁ ω‹Îfi˘ ¶ÎflÎ fl˘…fi˘ ’_ÿfl ±Î fiÎÀuÎI‹¿ ËΩfl Àfi …J◊˘ ±Î‹ı› ‹˘¿·Ì ⁄fiΉ ’»Ì ⁄Îflı¿ ‰Êı˝ ¿‰ÎfiÎ fi Ë÷Î, ‹ÎÀı ±Î¿ÎÂfiÎ ±ı‰Ì CÎÀfiÎ ⁄fiÌ ¿ı …ıHÎı hÎHÎ ‹Î√˘˝ ¬S·Î flËı ¿ı ⁄_‘ ¿flΛ Ão Õ Î Ï‰√˛ Ë fiı hÎÌΩ ÷ıfiÎ◊Ì ¿Â˘ Œfl¿ ’Õ÷˘ fi Ë÷˘. ωrω√˛ Ë fiÌ Á‹Ì’ flÏ›αı ¬ÎÁ ¿flÌfiı ·Î‰Ì ÿÌ‘˘. CÎÀfiÎ ±‹ıÏfl¿Îfi_ ‹fi˘⁄‚ ±_ÿÎ…‰Î‹Î_ flÎ÷˘flÎ÷ ⁄fiÌ, ’HÎ ÷ıfiı ⁄Ë ‹˘ÀÌ ◊Î’ ¬Î‘Ì. ±‹ıÏfl¿Î±ı fi˘÷flÌ ·Î‰fiÎfl ¿ÎflH΢ ⁄Ì…ı … Ïÿ‰Áı ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ±fiı ‰Ê˘˝ ◊›ı ¤ı √ Î_ ◊÷Î_ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ‰E«ı “±Î¿ÎÂÌ Ë÷Î_ . ‹Î‹·˘ À> _ ¿ ‹Î_ ’·” fl«‰Îfi_ fiyÌ ¿flÌ fiÎA›_. ±Î‹ Ë÷˘ — ’Ïç‹ Ï‰r›© ’Òw_ ◊›_ I›Îflı …‹˝fiÌ‹Î_ ⁄Ï·˝fi ±fiı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi ±‹ı Ï fl¿ÎfiÎ_ ¿< · 12,000 ‰E«ıfi_ ÁÌ‹Î_¿fi ‹ÎhΠω‹Îfi˘ Ë÷Î_. ˉı hÎHÎ ‰Ê˝ ’»Ì fi¿ÂÎ ’fl ¿fl‰Î‹Î_ 1948 ‹Î_ Œ@÷ Õο˘ÀÎ ’˛¿ÎflfiÎ_ ±ÎT›_ Ë÷_. ¤ÒÏ‹ ’fl 100 ‹Î·‰ÎË¿ ω‹Îfi˘ Ë÷Î_. @›Î_ › ÁÌ‹ÎÏ«é˘ fi fiοÎ⁄_‘ÌfiÎ ⁄ÌΩ Ïÿ‰Áı ÷ı‹HÎı Ë÷Î_. @›Î_› fiο<_ ’HÎ 32 ∂~›fi˘ ¬ıÕÌfiı 80 Àfi ÿÒ‘, fiÏË. ±ı¿ flı¬Î ¿S’Ì ·˘ ±ÎÀ˘ ÷ı‹… ÿ‰Îfi˘ …J◊˘ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ’ˢӫÎÕu˘. ±Î Ë∞ Âw±Î÷ Ë÷Ì. ÷˘ ±ı ‰Î_ ¿ Î«Ò _ ¿ Î ‹Î√ı ˝ ÁΉ˝ … Ïfi¿ ±‹ıÏfl¿Î◊Ì ‰‘ ¿ıÀ·Î_¿ ÀˇÎLÁ’˘ÀÛ Ï‰‹Îfi˘fiı ›fl˘’ ‹_√Ή‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ I›Îflı ⁄√Ì«Îfiı, CÎflfiÎ ‰fl_ÕÎfiı, flıS‰ı ›ÎÕÛfiı, …\·Î≥‹Î_ ∞‰fi …wÏfl›Î÷fiÌ «ÌΩıfi˘ fl˘Ï…_ÿ˘ 2,250 Àfi …J◊˘ ’Ïç‹ flV÷Îfiı ±fiı @›Î_¿ ‰‚Ì eÀ’Î◊fiı ’HÎ ⁄Ï·˝fifiı ‹‚÷˘ ◊›˘. ±Î˜√VÀ‹Î_ ÷ı …\‹·˘ ‰‘ÎflÌfiı 6,100 Àfi ¿fl‰Î‹Î_ ⁄ı ¤Î√ı ‰ËıÓ«÷Ì 42 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ±ÎT›˘. ÁM·Î› ’ˢӫÎÕuÎ ⁄Îÿ ’Ïç‹ …‹˝fiÌfiΠω‹ÎfiÌ‹◊¿ı ’λ\_ Œfl÷_ ·_⁄Î÷Ì Ë÷Ì. ÿı¬Ì÷Ì ÏfiÂÎfiÌfiÎ ±¤Î‰ı ÁflıflΠω‹Îfi ‹ÎhÎ 20 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ 10 ÀfifiÎ fi‰Î ’fl‰ÃÎ ÁÎ◊ı Àı¿-±Î˜Œ ¿flÌ ’Ò‰˝-’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÎ ·˘¿˘ ±ı¿‹ı¿fiÎ …÷_ Ë÷_. Ï⁄˛ÏÀ ω‹Îfi˘ ’HÎ Bridge Across the Sky fiÎ ±Ï¤›Îfi‹Î_ Áı@Àfl‹Î_ ±Î‰-Ω ¿flÌ Â¿÷Î Ë÷Î. ¿≥ T›„@÷ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÌ »ı ¿ı ’Ò‰˝ Á΋ı· Ë÷Î_. ⁄ıµ ÿı¢fiÎ ’Λ·À˘ ±Ã‰ÎÏÕ›ÎfiÎ ÁÎ÷ Ïÿ‰Á ±fiı Ïÿ‰ÁfiÎ ⁄Ï·˝fifiÌ ±ı ÷ıfiÎ ±˘‚¬¿ÎÕÛ µ’flÎ_÷ «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ ÁŒfl ¬ıÕ÷Î flèÎÎ. flÏ›αı ÷ıfiÎ fiÎÀ¿Ì› ’√·Îfi˘ ±Î‰˘ ’˛Ï÷¿Îfl ϬVÁ΋Î_ ’Õı·Ì «·HÎÌ fi˘À˘ ÷’ÎÁÌfiı fiˢ÷˘ ‘Λ˘˝. ⁄Ï·˝fifiÌ fiοÎ⁄_‘Ì ¿ÂÌ ±Áfl …L‹Î‰÷Ì fi Ë÷Ì. ∂SÀ<_, ΩHÎÌ Â¿Î›, ¿ı‹ ¿ı ⁄LfiıfiÎ_ «·H΢ …\ÿÎ_ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ·ı‰·ı ‰Î÷ΉflHÎ flÏ›ÎfiÌ Ï‰w©fi_ ◊›_ Ë÷_. flÎ…¿Ì› ¿>ÀfiÌÏ÷ Ë÷Î_. ±ı¿ ÕΘ·fl Á΋ı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÎ ‹ÎÀı ÷ıHÎı ’E«ÌÁ ·Î¬ Ïfiÿ˘˝Ê ⁄Ï·˝fi‰ÎÁ̱˘fiı ‹Ë˘flÎ_ ⁄fiÎT›ÎfiÎ ±ÎZÎı’˘ ‹…⁄Ò÷ …‹˝fi ‹Î¿Ûfi˘ ωÏfi‹› ÿfl ◊÷Î Ë÷Î. ›fi˘‹Î_ ±fiı¿ ÿı¢ ÷ıfiÌ Á΋ı ’ÕuÎ Ë÷Î. ±Î¬flı 328 Ïÿ‰Á ’»Ì 4.20 Ë÷˘, I›Îflı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ 20 ‹ı 12, 1949 fiÎ fl˘… ·Î«Îfl V÷ÎÏ·fiı fiοÎ⁄_‘Ì ∂ÃÎ‰Ì ·Ì‘Ì, ’fl_÷ ±‹ıÏfl¿Î “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

17

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

±Áfl F›Îflı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ±◊˝÷h_ Î ’fl ‰fl÷ΉΠ‹Î_ÕÌ I›Îflı flÏ›ÎfiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ÏfiÏ¿÷Î ¬˛碉 ‹Ò_{‰H΋Î_ ±Î‰Ì ’ÕuÎ. 1948 ◊Ì 1961 fiÎ ±Îfl_¤ Á‘Ì‹Î_ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ¿<· ⁄Îfl ·Î¬ …‹˝fi˘ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ÏÁ‘Î‰Ì √›Î Ë÷Î. ±Î‹Î_ ’«ÎÁ À¿Î ¿fl÷Î_ ‰‘ ·˘¿˘ …ı‹fiı ’˛˘ŒıÂfi· ¿ËÌ Â¿Î› ±ı‰Î ⁄Ï©∞‰Ì±˘/intellectuals Ë÷Î. ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ±◊˝÷_hÎfiı ÷ı‹fiÌ Ïÿ‹Î√Ì ‹ÒÕÌfi˘ ·Î¤ ‹‚÷˘ ⁄_‘ ◊›˘, ±ıÀ·ı µI’Îÿfi CÎÀu_ ±fiı ω¿ÎÁfi˘ ÿfl fiÏˉ÷ …ı‰˘ ◊›˘. ⁄ıfl˘…√ÎflÌ ‰‘Ì, ±Î‰U›¿ «ÌΩıfi˘ ÿ¿Î‚ ’Õu˘ ±fiı ÁÎQ›‰ÎÿÌ ÂÎÁfi Á΋ı ’˛Ωfi˘ fl˘Ê ‰K›˘. ·˘¿˘ ’Ïç‹ ±fiı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ_ ±fiø‹ı ‹Î·ÿÎfl ±fiı ‹Õÿη ±◊˝÷_h΢ ‰E«ı Áfl¬Î‹HÎÌ ÷˘ fl˘…ıfl˘… ’˛I›ZÎ flÌ÷ı ¿flÌ Â¿÷Î Ë÷Î. ÏfiÏ¿÷Î ¬˛碉fiı ·ÎB›_ ¿ı ‰‘ CÎıÀÎ_ fiÎÁı ±ı ’Ëı·Î_ ÷ı‹fi˘ ‰ÎÕ˘ ⁄Î_‘Ì ÿı‰˘ Ωı≥±ı. ±Î ¿Î›˝ ËÎ◊ ‘fl‰Î ‹ÎÀı ŒflÌ ‰¬÷ ±ı¿Îÿ ⁄ËÎfi_ …wflÌ Ë÷_, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ’Ïç‹Ì ÿı¢ …‹˝fi ¤Î√ıÕ<±˘fiı ··«Î‰Ì ’Ò‰˝ …‹˝fi ±◊˝÷_hÎfiı ¬˘¬·_ ⁄fiΉ÷Πˢ‰Îfi˘ ±ÎZÎı’ ‹Ò@›˘. ±ı ’»Ì ÂÏfi‰Îfl, ±Î˜√VÀ 12, 1961 fiÌ flÎhÎı ÷ı‹fiÎ_ flÏ›fi ÿ‚˘±ı ’Ò‰˝ ±fiı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ‰E«ı ›©fiÌ flÎËı 42 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_ ⁄ Ì ÿ̉η ⁄Î_‘‰Îfi_ ¿Î‹ Âw ¿›*. ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ÿÁı¿ ·Î¬ …‹˝fi flËÌ¢ Ï⁄»ÎfiΤı√Î ◊›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ¿S’fiÎ fiˢ÷Ì ¿ı ÁÒ›˘˝ÿ› ◊÷Î ’Ëı·Î_ ⁄Ï·˝fi ÂËıflfiÎ ’Ïç‹ ±fiı ’Ò‰˝ ωV÷Îfl˘ Ëo‹ı ‹ÎÀı ω¬ÒÀÎ ’ÕÌ …‰ÎfiÎ Ë÷Î. ‹‘flÎ÷ ’»Ì flÏ›fi ÀıL¿˘ ±Î‰Ì ’ˢӫÌ. ·Î· ÁˆL›fiÎ ËΩfl˘ Áˆ Ï fi¿˘fiÎ ¬ÀÎflÎ ±ÎT›Î. flÏ›fi˘fiÌ ÂıË‹Î_ ÕuÒÀÌ ⁄Ω‰÷Î …‹˝fi ÁˆÏfi¿˘ ’HÎ ‹˘ÀÌ Á_A›Î‹Î_ Ë÷Î. ÿflQ›Îfi ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ¤Î√ıÕ<±˘ F›Î_◊Ì ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi‹Î_ ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ CÎÒÁÌ …÷Î ±ı‰Î_ ·√¤√ 80 Á_‰ıÿfiÂÌ· V◊‚˘ ’fl wÁÌ ⁄Ï·˝fi ÂËıfl ’fl flÏ›fi ŒÎ«fl — ÏfiÏ¿÷Î ¬˛碉fiÎ ±ÎÿıÂ◊Ì flÎ÷˘flÎ÷ ›©fiÎ ‘˘flHÎı ⁄_‘Λı·Ì ⁄Ï·˝fi ‰Î˜· ÁˆÏfi¿˘±ı ’Ëıfl˘ √˘Ã‰Ì ÿÌ‘˘ Ë÷˘. ÿ̉ηfi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ±Î¬Ì flÎ÷ «ÎS›_. flÎÏhÎfiÎ ‹›Î˝Ïÿ÷ ¿·Î¿˘ ÿflQ›Îfi …ıÀ·Î ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ±fiı¿ ·˘¿˘ √’«’ ¤Î√‹Î_ ‰…fiÿÎfl ’◊flÎ ‰Õı «HÎ÷fl fi ¿flÌ Â¿Î›_ I›Î_ flı÷ÌfiÌ √H΢fiÎ ◊M’Î ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ÷flŒ V◊‚ÎL÷fl ¿flÌ …‰Î ¬Õ¿Ì flÏ›fi˘±ı ¿Î‹«·Îµ ±ÎÕ fl«Ì. µ’·Î ¤Î√‹Î_ »ıS·ı Á‚_√ ⁄ıÓ÷ηÌÁ ·ÎB›Î. ≥…fiı fl ˘, Àı „ @fiÏ›fi˘, Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ¿Î_À΂Π÷Îfl ⁄Î_‘Ì ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î. ωr‹Î_ ±√ε @›Î_› ’HΠωiÎÎfi̱˘, ¿·Î¿Îfl˘, ’˛ ˘ Œı Á fl˘, ¤ÎB›ı … ◊›_ ˢ› ±ı‰_ {Õ’Ì «HÎ÷fl ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ⁄’˘fl Á‘Ì‹Î_ ÷˘ ·√¤√ ±◊˝ÂÎjÎ̱˘ ‰√ıflfi ı Ì Á_A›Î ÷ı‹Î_ ‰‘Îflı ±ÎÀ˘’Ì ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ±‹¿ ¤Î√‹Î_ flı÷ÌfiÌ √H΢ ¬ÁıÕÌfiı I›Î_ Œ@÷ ’ο<_ Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ÁÎQ›‰ÎÿÌ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi‹Î_ «HÎ÷fl ¿fl‰Îfi_ ⁄Î¿Ì Ë÷_. ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰Õ÷ ‹…⁄fiÎ ’ˆÁÎ flÏ›ÎfiÌ Ëfl¿÷ı ÷‹Î‹ …√÷fiı ¬‚¤‚Î‰Ì ‹Ò@›_. fiÎ√Ïfl¿˘fiÎ ‹‚÷Î fi Ë÷Î. Âw±Î÷‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝ T›„@÷V‰Î÷_h› ’fl ÷flÎ’ ‹Î›Î˝ ⁄ÿ· ›fi˘‹Î_ flÏ›ΠÁ΋ı ˢ⁄΂˘ ‹E›˘. Á ‘ Ì ÷˘ flÏ›Îfi Áfl¿Îflı ±ı ‰ Î Á˙◊Ì …·ÿ ’˛I›ÎCÎÎ÷˘ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ TËÎ≥À ËεÁ‹Î_ ’ÕuÎ, F›Î_ ’˛‹¬ Fˢfi “ÁÎQ›‰Îÿωfl˘‘Ì ÷k‰˘”fiÌ Ï‰ÿΛ◊Ì ¿ıfiıÕÌ Á‹Á‹Ì flèÎÎ. ±‹ıÏfl¿Î ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ‹Ëk΋ ⁄Ï©‘fifi_ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ÀÎœı ’ÎHÎ̱ı ¬Á √›Îfi˘ Ïÿ·ÎÁ˘ ·Ì‘˘, ÷flŒ V◊ÎfiÎL÷fl ◊÷_ Ωı‰Î ±Î÷fl Ë÷_. ±Î‹Î_ ÷ıfiÎ ⁄ı V‰Î◊˝ Ë÷Î — ’Ëı·˘ ±ı ’fl_÷ ⁄Ï©‘fi √‹ÎT›ÎfiÌ Ï‰’Ïfl÷ ‹Î¿Û 1 ÕΘ·fl ⁄flÎ⁄fl Ë÷Î. ±Î‹ »÷Î_ ÁÎQ›‰ÎÿÌ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ …‹˝fi˘ ¬flÌÿÌ ‹ÎÀı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi …÷Î Ë÷Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ‹ fiÎ Áı@Àfl‹Î_ fi⁄‚Ì @‰Î˜Ï·ÀÌfiÌ «ÌΩıfi˘ ’HÎ Ëo ‹ ı  Π÷˘À˘ flËı ÷ ˘ Ë÷˘. ∞‰fi‘˘flHÎ fiÌ«_ Ë÷._ ⁄ıfl˘…√ÎflÌ Ë÷Ì. ÁÎQ›‰ÎÿÌ ÂÎÁfi‹Î_ T›„@÷fiÌ ±Î‰Õ÷fiı ⁄ÿ·ı ÁÎQ›‰Îÿ ’˛I›ıfiÌ ‰ŒÎÿÎflÌfiı @›Î_› ‰‘ ‹Ëk‰ ±’Î÷_ Ë÷_. ≥…fiıflfiÎ ±fiı ‹…^flfiÎ ’√Îfl˘ ‰E«ı {Î{˘ Œfl¿ fi Ë÷˘. ±Î Á_Ωı√˘‹Î_ …ı ’ÏflHÎ΋ ±Î‰‰_ V‰Î¤Îω¿ √HÎΛ ±ı … »ı‰Àı ±ÎT›_.

18

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

¿ı …ı‹ ‰‘ ·˘¿˘ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi◊Ì fiÎÁÌ »^Àı ÷ı‹ flÏ›αı I›Î_ Ã˘¿Ì ⁄ıÁÎÕı·Ì ±Î’¬ÿ ÂÎÁfiT›‰V◊Îfiı ωr¤fl‹Î_ fiı√ıÏÀ‰ ’„O·ÏÁÀÌ ‹‚÷Ì Ë÷Ì. flÏ›ÎfiÌ ’˛Ï÷WÃÎfiÎ ‘Ω√flÎ ◊÷Î Ë÷Î ±fiı ⁄Ï·˝fi ¿À˘¿ÀÌfiÎ ‹Î‹·ı ωr‹÷ ÷ıfiÌ Ï‰w©fi˘ ¿ı‚‰Î÷˘ Ë÷˘. ±‹ıÏfl¿Îfi˘ ⁄ÌΩı V‰Î◊˝ ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ ±◊˝÷_hÎfiı ¬˘¬·_ ⁄fiÎ‰Ì I›Î_fiÌ ’˛Ω‹Î_ ÁÎQ›‰ÎÿÌ ±◊˝T›‰V◊Î Á΋ı ±Á_÷˘Ê …√ÎÕ‰Îfi˘ Ë÷˘. ±Î ⁄Lfiı ‹fiÁÒ⁄Î ’fl flÏ›αı ’ÎHÎÌ Œıfl‰Ì ÿÌ‘_. flÏ›Π÷ı‹… ±‹ıÏfl¿Î ‹ÎÀı ⁄Ï·˝fifiÌ ÿ̉η “¿˘SÕ ‰Î˜fl”fiÎ fi΋ı Âw ◊›ı·Ì ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› flÎ…fl‹÷fi_ M›Îÿ_ Ë÷Ì, ’fl_÷ ⁄Ì∞ ÷flŒ flÎ÷˘flÎ÷ ¬ÕÌ ¿flΛı · Ì ÿ̉ηfiı ¿ÎflHÎı ⁄Ï·˝fifiÎ ·˘¿˘ ’fl Â_ ‰ÌI›_ ±ı ‹ÎhÎ ÷ı±˘ ΩHÎ÷Î Ë÷Î. ËΩfl˘fiÌ Á_ A ›Î‹Î_ Ï’÷Î-’ h ΢, ¤Î≥¤Î≥ ±fiı ‹Î-ÿÌ¿flÌ ±ı ¿ ⁄ÌΩ◊Ì Ëo ‹ ı  ‹ÎÀı »^ÀÎ ’ÕÌ √›Î. ±‹¿ ¿ıÁ˘‹Î_ ‰Î_¿ Œ@÷ ±ıÀ·˘ ¿ı ±ı¿fi_ CÎfl ⁄ÌΩfiÎ CÎfl◊Ì ’«ÎÁ-’˘H΢Á˘ ‹ÌÀfl »ıÀı Ë÷_, ’HÎ …\ÿÎ Áı@Àfl‹Î_ ’Õ÷_ Ë÷_. flÏ›ÎfiÌ ¿Ã’Ò÷‚Ì ÁÎQ›‰ÎÿÌ …‹˝fi Áfl¿Îflı ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi‹Î_ ÿ̉η ’ÎÁıfiÎ_ ⁄Ë‹Î‚Ì ‹¿Îfi˘ ÷˘ÕÌ ’ÕÎT›Î_, …ı◊Ì ·˘¿˘ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÎ flËÌ¢ ÁÎ◊ı ‰Î÷«Ì÷ ¿flı fiÏË. ÿ̉η◊Ì ÁËı… »ıÀıfiÎ_ ⁄Ë‹Î‚Ì ‹¿Îfi‹Î_ ‰Á÷Î ·˘¿˘ ÿ̉η’Îflfi_ ÁQ≤© ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi Ωı‰Î fi ’΋ı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı Áfl¿Îflı ±ı ÷flŒfiÌ ⁄Îfḻ˘ ∫À ±fiı M·ÎVÀfl ‰Õı ’ÒflÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. ’Ïç‹ ±fiı ’Ò‰˝ ‰E«ı ÀıÏ·Œ˘fifiÎ_ ÿ˘flÕÎ_ ’HÎ ¿Î’Ì fiά‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. À’η˘ ÁıLÁfl ◊‰Î ·Î√Ì. À>_¿‹Î_, ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi ÷ıfiÎ ‰÷fi̱˘ ‹ÎÀı ±Î˜’fi-±˜fl …ı· ⁄L›_. ±·⁄kÎ, ⁄‘Î ‹ÎÀı fiÏË. ±ı¿ Á‹›ı fl˘…fiÎ ÁflıflΠ2,000 …‹˝fi˘ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fi »˘ÕÌ …÷Î Ë÷Î. ÿ̉η ⁄_‘ΛΠ’»Ì ±ı ’˛‰ÎË ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ‘Ì‹˘ ’Õu˘, ’HÎ ÁΉ ±À@›˘ fiÏË. ÁÎËÏÁ¿ ±√fl ÷˘ ‹flÏHΛΠ·˘¿˘ √·Î‹ÌfiÌ ⁄ıÕÌ ÷˘Õ‰ÎfiÎ ’˛›ÎÁ˘ ¿fl÷Î flèÎÎ. Âw±Î÷‹Î_ ±‹¿ …HÎÎ ·Î_⁄Î ‰Î_ÁÕÎ ◊¿Ì ’Θ· ‰Î˜SÀ ¿flÌfiı ÿ̉η Ãı¿Ì √›Î. ⁄ÌΩ ¤Î√ıÕ<±˘ ±LÕfl√˛ÎµLÕ Àfi· ⁄fiΉÌfiı Áfl¿Ì …‰Î ·ÎB›Î. ‰‘ ±ı¿ flÌ÷ Á΋Á΋Î_ ⁄ı ‹¿Îfi˘ ‰E«ı ±fiı¿ ‹ÌÀfl ·Î_⁄_ ÿ˘flÕ<_ ⁄Î_‘Ì ÷ı‹fiÎ ’fl √fl√ÕÌ ‰Õı ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fi ÷flŒ ·ÁflÌ …‰ÎfiÌ Ë÷Ì. ±ı¿ …‹˝fi Ï‹¿ıÏfi¿ı Áfl¿ÎflÌ ⁄·Õ˘{fl ÷ŒÕÎT›_ ±fiı ÿ̉η ΩıÕı ÷ıfiı À¿flÎ‰Ì ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì √›˘. ‹ÏËfiı ±Î‰Ì ÿÁ-’_ÿfl CÎÀfiα˘ ⁄fi÷Ì Ë÷Ì ±fiı ÷ı‹Î_ ‰’flΛı·Î ±‰fi‰Î fiÁ¬ÎfiÌ L›Ò{ ‰ıS›Ò Ωı÷Î_ »Î’ı ’HÎ «Õ÷Ì Ë÷Ì. ±Î ÏÁ·ÏÁ·Îfi˘ ±_÷ ·Î‰‰Î ÁÎQ›‰ÎÿÌ …‹˝fi Áfl¿Îflı I›Îfl ’»ÌfiÎ_ ‰Ê˘˝‹Î_ ø‹‰Îfl ÿ̉ηfiÌ ⁄˜¿-±’ Ï¿S·ı⁄_‘Ì fl«Ì. ÁflıflΠ140 ‹ÌÀflfiÎ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±_÷flı ¿<· 302 ÏfiflÌZο Ï‹fiÎflÎ ⁄Î_K›Î. (…\±˘, fiÌ«ıfiÌ ±Î¿ÚÏ÷.) ·Î≥ÀfiÎ ⁄‘ _ ‹‚Ìfiı 5,445 ◊Î_¤·Î ¬ÕÎ ¿›Î˝. ±ÎÂflı 14,000 Á_ h Î̱˘ ‹ÎÀı ⁄L¿Á˝ fi  _ ±Î›˘…fi ¿›*. ‰ÎËfi˘fiı fl˘¿Ì ’ÎՉΠ‹ÎÀı ¿<· 105 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ¬Î≥ ⁄fiΉ‰Î µ’flÎ_÷ …‹Ìfi‹Î_ Áfl_√˘ ÿÎÀÌ.

⁄˜¿-±’ T›‰V◊Î ÷flÌ¿ı ±ıÀ·_ ’HÎ Ë∞ ΩHÎı ’˛›ÎM÷ fi ˢ› ÷ı‹ ‰Ì…‚Ìfi˘ ¿flLÀ ‘flΉ÷Ì ‰ÎÕfi_ ±fiı ⁄Ì∞ fiÎfiÌ ÿ̉ηfi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_.

V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ¤Î√ıÕ< …‹˝fi˘fiÌ Á_A›Î I›Îfl ’»Ì CÎÀÌ ±fiı ¤Î√‰ÎfiÎ ’˛›ÎÁ˘‹Î_ ‹Î›Î˝ …÷Î ·˘¿˘fi˘ ¬‰ÎflÌ ±Î_¿ ‰K›˘. 1961 ◊Ì Âw ¿flÌfiı 1989 Á‘Ì‹Î_ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ …‹˝fi «˘Ï¿›Î÷˘±ı …ı‹fiı ‰Ÿ‘Ì fiÎA›Î ±fiı …ı±˘ Áfl_√˘fiı ·Ì‘ı e_¿Î›Î ÷ı‹fiÌ ¿<· Á_A›Î 588 Ë÷Ì. fi‰ıQ⁄fl, 1989 ‹Î_ ¬‰ÎflÌfi˘ Á¬ÿ ±_÷ ±Î‰Ì √›˘, ¿ı‹ ¿ı 28 ‰Ê˝ ◊›ı ⁄ÿfiÎ‹Ì ¤˘√‰÷Ì flËı·Ì ⁄Ï·˝fifiÌ ¿Îfl‹Ì ÿ̉ηfi_ … ±„V÷I‰ fi flèÎ_.

1989 fi_ ‰Ê˝ ‹ÎhÎ …‹˝fi˘ ‹ÎÀı fiÏË, ’HÎ ÷‹Î‹ …√÷ ‹ÎÀı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Ë÷_. ≥Ï÷ËÎÁ ·¬‰Îfi_ ¿Î‹ flÏ›ÎfiÎ 19

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

‰√ıflıfiÌ ’˛ÎL÷Ì› Áfl¿Îfl˘fiı »^À˘ ÿ˘fl ±ÎM›˘. ÁıLÁflÂÌ’fiÎ ±_¿<¢ Á‰˘˝ E « fiı ÷ Î Ï‹¬Î≥· ÿÒfl ¿›Î˝ ±fiı ⁄‘Î ’˛ÎL÷˘fiı ÷ı‹fi_ ¤Îω fiyÌ ¿fl‰ÎfiÌ »^À ±Î’Ì. √˘⁄ν«ı‰ı ¿›*, …ı‹HÎı ‹Î«˝ ’ÏflHÎ΋ ±ı ±ÎT›_ ¿ı 14 ’˛ÎL÷˘±ı flÏ›ΠÁÎ◊ıfi˘ »ıÕ˘ ŒÎÕÌ ’Î÷˘fiı 11, 1985 fiÎ Ïÿ‰Áı V‰÷_hÎ ΩËıfl ¿›Î˝. ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ±Î‹ı› ÷ı±˘ V‰÷_hÎ ÿı¢ Ë÷Î. ÁkÎÎ ‹ı ‚ T›Î ’»Ì V÷ÎÏ·fiı ±fiı {Îflı ∞÷Ì ·Ì‘ı·Î ±ı ÿı¢fi˘ ±ÎÏ◊˝¿ ÷ı‹… Á΋ÎÏ…¿ ÁÎQ›‰Îÿfiı Ï÷·Î_ … ·Ì ⁄˘Ωı flÏ›Îfiı ¤Îflı ’ÕÌ flè΢ Ë÷˘, ±ıÀ·ı √˘⁄ν«ı‰ı ±ı Á˙fiı …÷Î ¿›Î˝. ±Î’‰ÎfiÌ ÷…‰Ì… ±ÎÿflÌ Ë÷Ì. Ï⁄·¿<· ±ı … fiÌÏ÷ ÷ı‹HÎı flÏ›ÎfiÎ ⁄√·⁄E«Î …ı‰Î Ëo√flı Ì, ’˘·ıLÕ, ⁄S√ıÏfl›Î, ±Î’¬ÿ ÂÎÁfiT›‰V◊Î ’HÎ ÷ı±˘ «ı¿˘V·˘‰ıÏ¿›Î ‰√ıflı ’Ò‰˝ ›fl˘’Ì ÿı¢ ‹ÎÀı ±¬I›Îfl ¿flÌ, F›Î_ ÁÎQ›‰Îÿfiı fiÎ⁄Òÿ ¿fl‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ⁄ı ‹Ëk‰fiÎ_ ’flÎHÎı À¿Î‰‰Î flÏ›Π·¬·Ò_À fiÎHÎÎ_ ¬«˝÷_ Ë÷_. ±Î ⁄‘Î ÿı¢ ’flfiÌ flÏ›fi ’√·Î_ √˘⁄ν«ı‰ı ¤›Î* — ÁÎQ›‰Îÿı 68 ±ıÕÌ √˘⁄ν«ı‰ı ËÀÎ‰Ì ·Ì‘Ì. ‰Ê˝ Á‘Ì ¬‰Îfl ¿flı·Î flÏ›fi flÏ›ÎfiÌ ’Ò‰˝ ›fl˘’Ì »Î‰HÎÌ‹Î_ ’Ò‰˝ ±◊˝÷_hÎfiÌ ’fifl˝«fiÎ (flÏ›fi …‹˝fiÌ ’HÎ Á΋ı· Ë÷_, ±ıÀ·ı »ı‰Àı ÷ıfi˘ ¤ÎÊ΋Î_ ’ıflıj΢≥¿Î) ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ’HÎ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. flÏ›Îfiı CÎfl±Î_√HÎı …ı ‰ı ’ Îfl-‘_ ‘ Î ’flfiÌ Áfl¿ÎflÌ ÁÎQ›‰Îÿ fi ¬’÷˘ ˢ› ÷ıfiı ’Îfl¿Î ÿı¢‹Î_ ‹˘fi˘’˘·Ì µÃÎ‰Ì ·Ì‘Ì ±fiı À¿Î‰‰Î ‹ÎÀı ÷ıHÎı ±ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı ÂÎ ‹ÎÀı CÎÁΉ_ µz˘√˘fi_ ¬Îfi√Ì¿flHÎ ¿›*. ⁄Ì…\_ Ωı≥±ı ? flÏ›αı Á˙fiı ÷ı‹fiÎ ¤fl˘Áı »˘ÕÌ ’√·_ ‰‘ ‹Ëk‰fi_ Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ÿÌ‘Î, ±ı À ·ı I›Î_ flÏ›ÎfiÌ ¿Ã’Ò ÷ ‚Ì ÷ıHÎı flÏ›Πµ’flÎ_÷ …‹˝fiÌfi˘ ’HÎ ÁÎQ›‰ÎÿÌ Áfl¿Îfl˘fiÎ Ëη ’Ήfl ¿À ’»ÌfiÎ flÎ…¿Ì› fi¿Â˘ ⁄ÿ·Ì fiÎA›˘. ⁄S⁄ …ı‰Î ◊›Î. ’˛Ωfiı ÷ı‹HÎı T›„@÷V‰÷_h› ≥Ï÷ËÎÁ ±fiı ¤Ò√˘‚ ⁄ı›‹Î_ ±Î’‰_ ’Õu_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ±Î˜„VÀˇ›Î, √…⁄fi_ ’Ïfl‰÷˝fi ·Î‰Ì ÿÌ‘_. ’˘·ıLÕ ±fiı «ı¿˘V·˘‰ıÏ¿›Î ±ı hÎHÎ ÿı¢±ı ÁÎQ›‰ÎÿÌ Ï‰«ÎflÁflHÎÌfiı …ÕÁfiÌ ‹ÎŒ¿ ‰‚√Ì flËı‰Îfiı flÏ›fi ’˛‹¬ Ï‹¬Î≥· √˘⁄ν«ı‰, …ı‹HÎı …‹˝fiÌ µ’flÎ_÷ ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ÁÌ‹ÎÕÎ ’HÎ ¬˘·Ì fiÎA›Î. flÏ›ÎfiÎ ’HÎ ≥Ï÷ËÎÁ-¤Ò√˘‚ ⁄ÿ·Ì fiÎA›Î hÎHÎı›fi˘ Á̋Ή÷a ÿı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ Ë÷˘, ⁄ÿ·ı ω«Îfl˘‹Î_ ’Îflÿ½ ¿ ÷Î ±ıÀ·ı I›Î_fiÎ ÏfiflÎÏl÷˘fiÎ_ ‘ÎÕÎ_ ±ı hÎHÎı› ÿı¢ ÷flŒ µ‹ÀuÎ_. CÎfl⁄Îfl ±fiı (flÏ›fi ¤ÎÊ΋Î_ B·ÎÁfiV÷) ±Î‰ı ÷ı flΫfl«Ì·_ …ı‹fi_ ÷ı‹ ’Õ÷_ ‹Ò¿Ì ’Ëıflı·ı ¿’Õı Á˙ fiÌ¿‚Ì ’ÕuÎ, ¿ı‹ ¿ı Ïÿ‰Á˘ ‹ÎÀı √˘⁄ν«ı‰ı ’˛Ωfiı ÷ı‹… ¿{ά·Î_⁄Ì ¿WÀÿΛ¿ ›ÎhÎÎ ¬ıÕÌfiı »ı‰Àı ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ’Ë˘Ó«Ì …‰Î› ÷˘ I›Î_ ¤Îω V÷Îfi, ±Î‹ı˝Ïfi›Î, ⁄ı·ÎwÁ, F›˘Ï…˝›Î

20

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

‰Êı˝ ±Î˜@À˘⁄fl 3, 1990 µ…‚_ Ë÷_. ¿o≥ fiÏË ÷˘ ±Î{ÎÿÌfiÌ Ë‰Î ‹ÎHÎÌ Â¿Î› ÷ı‹ Ë÷Ì. fiÎ fl˘… ŒflÌ ±ı ¿ Ì¿flHÎ 1987 ‹Î_ 19,000, 1988 ‹Î_ 40,000 ±fiı 1989 ‹Î_ ’ÎQ›Î ±fiı ⁄Ï·˝fifiı fi‰Î 1,50,000 ·˘¿˘ ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ »˘ÕÌ √›Î. ’Ïç‹ …‹˝fiÌ‹Î_ ÷ı±˘ fl«Î›ı·Î ÿıÂfi_ ’ÎÀfi√fl ’√ ‹Ò¿ı ¿ı ÷fl÷ I›Î_fiÌ Áfl¿Îfl ÷ı‹fiı ÁËΛw’ı fl˘¿Õ ¤J◊_ ±Î’Ì ΩËıfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ÿı÷Ì Ë÷Ì. ±Î ⁄‘_ ¿˘fiÎ ’˛÷Î’ı Â@› ⁄L›_? ≥Ï÷ËÎÁfiı ÷̉˛ ‹˘Õ ±Î’÷˘ ’˛Á_√ ±Î˜@À˘⁄fl 7, 1989 fiÎ Ïÿ‰Áı ¿˘≥ ±ı¿Îÿ T›„@÷fi_ fi΋ ÀÎ_¿‰_ ˢ› ⁄L›˘. Ï‹¬Î≥· √˘⁄ν«ı‰ ±ı Ïÿ‰Áı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ V◊Î’fiÎÏÿfifiÌ 40 ‹Ì ÷˘ ±ı Ï‹¬Î≥· √˘⁄ν«ı‰ Ë÷Î. ⁄Ì…\_ …›_÷Ì ÏfiÏ‹kÎı ⁄Ï·˝fi‹Î_ Ë÷Î. ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ ÁÎQ›‰ÎÿÌ ’˛‹¬ ±ıÏfl¿ ˢfiı¿flı ωr›©, 1971 fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©, ÿıÂfiÌ ¿Œ˘ÕÌ „V◊Ï÷fi_ √˘⁄ν«ı‰ Á‹ZÎ ⁄›Îfi ¿›* ±fiı ÿıÂfiı ¬Î·Ì ◊÷˘ fl˘¿‰Î 1950 fi_ ¿˘Ïfl›fi ›©, 1960-70 ‹ÎÀı flÏ›ÎfiÌ ·U¿flÌ ÁËΛ ‹Î√Ì. √˘⁄ν«ı‰ı ±ı ‰Î÷ ‹IÁÿÌ’Ò‰˝¿ ÀÎ‚Ì ÿÌ‘Ì, fiÎ ÿÁ¿Îfi_ ω›ı÷fi΋ ›© ‰√ıflı ›©˘±ı ’HÎ I›Îfl ⁄Îÿ ΩËıfl ’˛‰«fi‹Î_ ÷ı‹… ’hοÎfl˘fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ‹fifiÌ ‰Î÷ ¿ËÌ fiÎ¬Ì — “…‹˝fi fiı÷α˘ ÷ı‹fiı ◊÷Î ±fi¤‰˘‹Î_◊Ì ⁄˘‘’Îà ·ı.” ±Î ÂOÿ˘±ı …‹˝fi ÷‰Îfl̬‹Î_ ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘. √˘⁄ν«ı‰fiÎ ‰Î@›fi˘ √ÒœÎ◊˝ ±ı ¿ı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ ÁÎQ›‰ÎÿÌ fiı÷α˘ ÷ı‹fiı ⁄˘‘’Îà ±Î’÷Ì ‰ÎV÷ω¿÷Îfiı V‰Ì¿Îflı ±fiı flÏ›fi ‹ÿÿfiÌ ±’ıZÎÎ fi flάı. ÏÁQ’· ±◊˝ ±ı ¿ı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ flËÌ¢ ’λ·Î ÿfl‰Î…ı fiÌ¿‚Ì ÿı ¬Î·Ì ¿flı ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ Áfl¿Îfl ’Ïç‹ …‹˝fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ … ÁÌ‹ÎÕı fiοÎ⁄_‘Ì ÿÒfl ¿flı ±ı ⁄Ëı÷fl »ı. ±ı¿ ‹ÏËfiÎ ’»Ì ’Ò‰˝ …‹˝fiÌfiÎ ÁÎQ›‰ÎÿÌ ÂÎÁ¿˘±ı ¿Ã˘fl ‰ÎV÷ω¿÷Îfiı V‰Ì¿ÎflÌ ·Ì‘Ì. fi‰ıQ⁄fl 9, 1989 fiÌ ‹‘flÎ÷ı 12—00 ‰ÎB›ı ÁÌ‹ÎÕÎ ¬S·Î ‹Ò¿Ì ÿı‰Îfi_ ±ı·Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ’Ïç‹ ±fiı ’Ò‰˝ …‹˝fiÌ …‹˝fi ’˛Ω…fi˘fiÎ ËV÷ı ⁄Ï·˝fifiÌ ÿ̉η ‘flÎÂ›Ì ⁄fiÌ ±ı ÁÎ◊ı flÏ›fi ÁÎQ›‰ÎÿfiΛ ’÷fifi˘ ÿ˘fl Âw ◊›˘ CÎHÎÎ ÿı¢fiÌ ¤Ò√˘‚ ⁄ÿ·Ì fiάÌ, ’fl_÷ ‰E«ıfiÌ ÁflËÿ ÷˘ ÁıÓ¿Õ˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì Ë÷Ì, ’HÎ ÷ı‹Î_ C≤HÎÎ, Ï÷flV¿Îfl ±fiı ÂÎ_ Ï ÷¿Î‚‹Î_ flÏ›ÎfiÎ ’_ ÿ fl ±fiı √·Î‹ÌfiÌ ’˛÷Ì¿ 42 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ⁄Ï·˝fi ‰Î˜· Ë÷Ì. ‹‘flÎ÷ ’Ëı·Î_ ¿˘ÿ΂Ì, ›fl˘’fiÎ …‹˝fiÌ ÷◊Î «ı¿˘V·˘‰ıÏ¿›Î Ë◊˘ÕÎ ±fiı ¿˘Â ÁÎ◊ı ËΩfl˘ fiÎ√Ïfl¿˘ ±ı ÿ̉η ’ÎÁı µ‹ÀuÎ ±fiı 12—00 ±ı‹ ⁄ı ÿı¢fiÌ ¤Ò√˘‚ ⁄ÿ·‰Î µ’flÎ_÷ fiÎ À¿˘flı ±Î¬Ì ÿ̉η ‘HΑHÎÌ ∂ÃÌ. ·˘¿˘fi˘ ±Îfi_ÿ Á‹Î÷˘ fi Ë÷˘ ÷ı‹ w‹ÎÏfi›Î ÁÏË÷ ÿ˘œ Õ{fi ÿı¢fiÌ …\VÁ˘ ’HÎ ±‰HνfiÌ› Ë÷˘. ÿ̉ηfiÌ ⁄Ì∞ ÷flŒ ’Ïç‹ ⁄Ï·˝fifiÎ fiÎ√Ïfl¿˘ Áfl¿Îfl˘ ⁄ÿ·‰Î‹Î_ ’HÎ …ı‹HÎı ÏfiHÎν›¿ ËÎ◊‹Î_ 20-20 ‹Î¿ÛfiÌ «·HÎÌ fi˘À˘ ’Ò‰˝ ⁄Ï·˝fifiÎ ÿflı¿ flËı‰ÎÁÌfiı ¤ıÀ ±Î’‰Î ¤ÒÏ‹¿Î ±ÿÎ ¿flÌ ±ı‰Î fiı÷Î ±ı¿‹ÎhÎ ÷ˆ›Îfl ∂¤Î Ë÷Î. ±ı¿ flÎ÷‹Î_ ¬ÕÌ ¿flΛı·Ì ÿ̉η 28 ‰Êı˝ ±ı¿ flÎ÷‹Î_ √˘⁄ν«ı‰ Ë÷Î. ¬ÎÁ ¿flÌfiı …‹˝fi ’˛Ω ·√¤√ ‘flÎÂ›Ì ⁄fiÌ. ¿ÀÎZÎ ±ı »ı ¿ı ±ßΉÌÁ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ 1961 ‹Î_ Ωı ÷ı‹fiÎ ÿıÂfiΠω¤Î…fi ⁄ÿ· ΩıÁıŒ ÿ̉ηfi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ±ıÏfl¿ ˢfiı¿flfiÌ T›„@÷√÷ ÿı¬flı¬ fiÌ«ı ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ V÷ÎÏ·fifiÎ flÏ›Îfiı ÿ˘Ê ±Î’÷Ì Ë˘› Ë÷_ ±fiı 1989 ‹Î_ ÿ̉ηfi˘ ±_Ω‹ fiyÌ ◊›˘ I›Îflı ’HÎ ±ıÏfl¿ ˢfiı¿fl ÷˘ ω¤ÎÏ…÷ ÿıÂfiÎ Á_›˘…fi ‹ÎÀı ÷ıHÎı ÷ıfiÎ ‹A› ÁÎZÎÌ Ë÷Î. ≥Ï÷ËÎÁfiı ⁄ÿ·Ì …‹˝fiÌfiı ÷ı±˘ ‹ÒÕ̉ÎÿÌ ±fiı ÁÎQ›‰ÎÿÌ Ï‹¬Î≥· √˘⁄ν « ı ‰ fiÎ flÏ›Îfi˘ ±ı‹ ⁄ı ¤Î√ı ‰ËıÓ«ı·_ flά‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î, ’fl_÷ ≥Ï÷ËÎÁ ’˘÷ÎfiÌ ±Îÿ÷ ±Î¤Îfl ‹Îfi‰˘ Ωı≥±ı.à ‹…⁄ ÷ıfi_ ’fiflΉ÷˝fi ¿flÌfiı flè΢. 1945 ‹Î_ ω¬ÒÀÎ ’Õı·Î ⁄ı …‹˝fiÌ Ï’V÷ηÌÁ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

21

aflp vf[dfp 5f]zf[Lctf

ÕΛfi˘Á˘flfiÎ ¿ıÁ‹Î_ ±ı¿ Á‰Î· ∞‰Ï‰iÎÎfi̱˘‹Î_ Ëo‹ıÂÎ ««Î˝÷˘ flè΢ »ı — ⁄‘Î ÕΛfi˘Á˘fl ±ı¿Î±ı¿ M≤J‰Ì ’fl◊Ì fi΋ÂıWÎ ÂÎ ‹ÎÀı ◊≥ √›Î ? CÎHÎÎ ∞‰Ï‰iÎÎfi̱˘fi_ ‹Îfi‰_ »ı ¿ı ÕΛfi˘Á˘flfiı Á‰Î˝≥‰· ±Î˜Œ ‘ ÏŒÀıVÀfi˘ µIøÎ_Ï÷‰Îÿ ·Î√Ò ’Õu˘, ’fl_÷ Ωı ±ı‹ ˢ› ÷˘ ⁄ÌΩı Á‰Î· ±Î’‹ı‚ı µÿ˚¤‰ı »ı — Á‰Î˝≥‰· ‹ÎÀı ±fiÏŒÀ ‹fiÎ÷Î ÕΛfi˘Á˘fl ¿fl˘Õ˘ ‰Wν Á‘Ì ‘fl÷Ì ’fl ¿ı‹ À¿Ì flèÎÎ ? ±ËŸ ÷ıfi˘ ¬·ÎÁ˘ ‰Î_«˘--

wfztfl 5fz 0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ;ff[/ szf[0 jfqf: s[df rff,if]+ M ∫B·ıLÕ‹Î_ ⁄fiı·˘ ±fiΛÎÁı ’k΢ ·√ÎÕı »ı. ’ÎÿflÌ …ı‰_ ÁˆÏfi¿fi_ µÿÎËflHÎ — ωϷ›‹ ⁄¿·ıLÕı √_Ω‰fl ’˛Á_√ »ı. ±„V◊‹Î‚¬ÎfiÎ ‰ıflω¬ıfl ’ÎÀ˚˝Á …‹Ìfi‹Î_ ÿÀΛı·Î Ωı›Î ‰Ê˝ 1824 fi_ »ı. ±ı ’»Ì «Îfl ‰Êı˝ 1828 ‹Î_ ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌ ‰÷Ì Ã√˘ µ’ÿıÂÎI‹¿ ’˛‰«fi˘ Á΋ı Œ˙∞ ±Ï¤›Îfi «·Î‰fiÎfl ÁˆÏfi¿ ¿ıMÀfi ωϷ›‹ ±Î’‰Î ‹ÎÀı √΋ı√΋ V·Ì‹fifiı µkÎfl ¤Îfl÷‹Î_ fi΋ÂıÊ ’˛ÎHÎÌfiÎ_ ÷˘Ï÷_√ ËÎÕ¿Î_ Œfl÷ΠωϷ›‹ ⁄¿·ıLÕ ‹‚Ì ±Î‰ı »ı. ωiÎÎfifiÎ «˘’Õı ÿ…˝ ◊fiÎfl ±ı ⁄ÌΩı fi‹Òfi˘ fi΋fiÎ ±_√˛ı… ’ÎÿflÌfiı »ı, »÷Î_ ËÎÕ¿Î_ ¿›Î ’˛ÎHÎÌfiÎ_ »ı ÷ı ⁄¿·ıLÕfiÌ …ı‹ V·Ì‹fi ‰√Õε ¿ıÕ̱ı «Î·÷Ì ’HÎ ΩHÎ÷˘ fi◊Ì. ¿ıÀ·Î_¿ ‰fi-’ÌÁ, ÷˘ ¿ıÀ·Î_¿ ¤Î_B›Î_÷ÒÀuÎ_ ‰¬÷ı ¿Î_¿flÎ, œıŒÎ_ ±fiı ËÎÕ¿Î_fi_ ’ÎÁ˝· ÷ı Ï⁄˛ÏÀ Q›Ï{›‹fiı ’ÎÉı »ı, F›Î_ ÷ı‹fiı ‹ÎÀÌ ‰E«ı …Q⁄˘ ¿ÿfi_ ËÎÕ¿<_ ΩıÕuÎ ⁄Îÿ fl«Î÷Î CÎÎÀfiÎ ±Î‘Îflı Á_¢‘¿˘ fi΋ÂıÊ ’˛ÎHÎÌ fi…flı «Õı »ı. ÿÏfi›ÎfiÎ Á˙◊Ì ¿<÷ÒË·’˛ıfl¿ ’˛ÎHÎÌfi˘ ÷ı 6.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ …^fi˘ ±‰ÂıÊ ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ‹ËοΛ ∞‰˘fiı “ÕΛfi˘Á˘fl” ÂOÿfi_ ·ı⁄· ¿ÎÏ«_ÕÎ …ı‰_ ÁÏflV≤’/rep»ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ‹Îfi‰Ω÷fiÎ K›Îfi ’fl ’Ëı·‰Ëı·Ì ‰¬÷ ±Î’fiÎfl ∞‰Ï‰iÎÎfiÌ Ïfl«ÎÕÛ ±Î˜‰ıfi tile ˢ‰Îfi_ ±fi‹Îfi ¿flı ±Î‰ı·˘ ’˛◊‹ ‹Ëk‰’ÒHν fi‹Òfi˘ »ı. ¿Î_’‰Î‚Ì »ı. ±ı¿ Á_¢‘¿ Áfl Ïfl«ÎÕÛ …‹Ìfifi˘ ◊fl ¬ÁıÕuÎ ’»Ì ωϷ›‹ ⁄¿·ıLÕfiı ‰‘ ±Î˜ ‰ ı fi fi΋fi˘ ËÎÕ¿Î_ ‹‚ı »ı. ±·⁄kÎ, ËÎÕ¿Î_ ¿›Î ’˛ÎHÎÌfiÎ_ »ı ±ı ⁄Λ˘·˘Ï…VÀ »ı. ⁄Îflı¿ ‰Ê˝ ÷ıfiı ¬⁄fl fi◊Ì. ‰ÎV÷‰‹Î_ ±ı ËÎÕ¿Î_ ‰Ê˘˝ ’»Ì Á‘Ì ±Î‰Î ⁄ÌΩ_ ¿ıÀ·Î_¿ ‹ı √ η˘Á˘flÁ ±ı ‰  _ fi΋ ’΋fiÎfl ±ÎÏÿ ±„V◊Ï’_…fl˘fiÎ »^À¿ ’ÎÀÛÁ ˚ ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ »ı, ’fl_÷ 1824 fiÎ ±flÁ΋Î_ ΩıÕuÎ ’»Ì ±fiı ÿfl ‰¬÷ı “ÕΛfi˘Á˘fl” ÂOÿfi˘ ’HÎ ÏÁy˘ Ë∞ ’ÎՉ΋Î_ flÎZÎÁÌ ¿ÎÏ«_ÕÎ …ı‰˘ ±Î¿Îfl ±ÎT›˘ fi◊Ì. ’˛ÎHÎÌV≤„WÀfi˘ ±P›ÎÁ ÷ıfiÌ ’˛Î◊Ï‹¿ fl«Î÷˘ Ωı›Î ’»Ì Ïfl«ÎÕÛ ±‰V◊΋Î_ »ı, ⁄·¿ı „V◊Ï÷ ±ı »ı ¿ı fi΋ÂıÊ ◊›ı·Î ±Î˜ ‰ ı fi ⁄ı √˛ Ì ¿ ÂOÿ˘ ’˛Î«Ìfi Á∞‰˘fiÎ ±U‹Ì¤Ò÷ ±‰ÂıÊ˘/fossils ¢‘Ì ±fi ø ‹ı Dinos/¤›Îfi¿ ¿Îœ‰Î‹Î_ ’˛¿ÚÏkÎωt˘ ‹˘¬flı fi◊Ì. ÿÒflÿflÎ…fiÎ ±fiı sauros/¿ÎÏ«_Õ˘ ‰E«ı Á‹L‰› ›˘∞ ·M÷ ’˛ÎHÎÌfiı ’˛ÿı¢‹Î_ ¤À¿÷Î ’Îÿfḻ˘ ±fiı ÁˆÏfi¿˘ ÷ı‹fi˘ 22

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ,ff+af]+ s[df rff,if]+ M

±_√˛ı∞‹Î_ dinosaur ±ı‰_ fi΋ ±Î’ı »ı. ËÎÕÏ’_…flfi_ ¿ÿ Ωı÷Î_ flÎZÎÁÌ ÕΛfi˘Á˘flfi˘ ÿı¬Î‰ ÁΫı … Ï⁄Ë΋H΢ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ‹ÎÀı fi΋ ¬˘À<_ fi◊Ì. ËÎÕÏ’_…flfiı √ΤÎ_, ‹ÁηÎ, ‰Ëıfl ÷◊Î «Î‹ÕÎ ‰Õı ‹œÌ ·ı÷Î_ Q›Ï{›‹˘ ±fiı ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ¿Î‚fiÎ_ ¿S’fiÎÏ«h΢ ⁄fiΉ÷Î ±ÎÏÀÛVÀ˘ ’HÎ ÷ı‹fiı Ëo‹ıÂÎ_ ω¿fl΂ V‰w’ı fl…^ ¿flı »ı. ±Î ‹ËοΛ Á∞‰˘fi_ fi΋¿flHÎ ◊›Î ’»ÌfiÎ_ Á˘±ı¿ ‰Ê˝‹Î_ ÷ı‹fiÎ_ ⁄ÌΩ_ ÁıÓ¿Õ˘ ËÎÕÏ’_…fl˘ ‹‚Ì ±Î‰ı »ı--±fiı ÷ı ’HÎ ±ı¿fiÌ ±ı¿ „V’ÏÁÁfiÎ_ fiÏË. ‰Ê˘˝‰Ê˝ fi‰Ì „V’ÏÁÁ ’˛¿Î‹Î_ ԱΉ÷Ì Ω› »ı. ÀΛflıfi˘Á˘flÁ, ÏÕM·˘Õ˘¿Á, VÀı√˘Á˘flÁ, ÀˇÎ≥ÁıflÎÀ˘MÁ, ±ı·˘Á˘flÁ, ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁ, Á’flÁ˘flÁ (‹¬M≤WÃfi_ Ï«hÎ) ‰√ıflı ±fiı¿ Ω÷fiÎ_ ÕΛfi˘Á˘fl ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ¿Î‚‹Î_ ±„V÷I‰ ‘flΉ÷Î_ ˢ‰Îfi_ …HÎΛ »ı. ±Î Á_A›Î ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ ’Ò‰Î˝‘˝fiÌ Âw±Î÷ı ÁÎflÌ ±ı‰Ì ‰K›Î ⁄Îÿ ’˛¿ÚÏkÎωt˘ Á‹ZÎ ¿ıÀ·Î¿ ’{·w’Ì Á‰Î·˘ ’ıÿÎ ◊Λ »ı — ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ¿Î‚‹Î_ Ωı ±ÎÀ±ÎÀ·Ì Ω÷fiÎ_ ÕΛfi˘Á˘fl ˢ› ÷˘ ±Î…ı ÷ı‹Î_fiÌ ±ı¿ı› Ω÷fi_ ±„V÷I‰ ¿ı‹ fi◊Ì ? ⁄‘Î_fi˘ Á΋À˘ ·˘’ ◊›˘ ÷ı ÂÎ ¿ÎflHÎı ? ±ı¿‹ı¿◊Ì …\ÿÎ ÂÎflÌÏfl¿ œÎ_«ÎfiÎ_ ±fiı …\ÿÎ ’˛Î¿ÚÏ÷¿ ±Î‰ÎÁfiÎ_ ⁄‘Î_ ÕΛfi˘Á˘fl ’˘÷Îfi_ ±„V÷I‰ Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı ±›˘B› Ãflı ±ı‰_ ¿ı‹ ⁄fiı ? ÕΛfi˘Á˘flfi_ 100Ñ Ïfi¿oÿfi ¿ı‹ fiÌ¿Y›_ ÷ıfi˘ µkÎfl ’˛¿ÚÏkÎωt˘ »ı‰Àı ÕÎω˝fifiÎ µIøÎ_Ï÷‰Îÿ‹Î_ ¢‘Ì ¿Îœı »ı — µIøÎ_Ï÷fi˘ Ïfi›‹ Á‰Î˝≥‰· ±Î˜Œ ‘ ÏŒÀıVÀ »ı. flÎZÎÁÌ ⁄Î_‘ÎfiÎ_ V◊Ò‚¿Î› ±fiı ÁV÷ ÕΛfi˘Á˘fl Á‰Î˝≥‰· ‹ÎÀı ÏŒÀ fiˢ÷Î, ±ıÀ·ı ’_«‹ËΤÒ÷fiÎ ¿<_¤Îfl«Î¿Õı ¤Ò·‹Î_ ÏÕŒı„@À‰ ‹Î· ⁄L›˘ ˢ‰Îfi_ Á‹∞ ¿<ÿfl÷ı ÷ı‹fi˘ ±_÷ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘.

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±Î Ï◊±flÌ 1960 fiÎ ÿÁ¿Î Á‘Ì ±HÎfi‹ flËÌ, ’fl_÷ ±Î…ı ¬ÿ ÷ıfiÌ Á΋ı ’{·w’Ì ¿ıÀ·Î Á‰Î·˘ ’ıÿÎ ◊Λ »ı ÷ıfi_ «ı¿-Ï·VÀ …flÎ ÷’ÎÁ˘. à ËÎÕÏ’_…fl˘ ¶ÎflÎ ’˛Ï÷’ÎÏÿ÷ ◊÷Ì ÕΛfi˘Á˘flfiÌ „V’ÏÁÁfi˘ …\‹·˘ ±Î…ı 700 fiÎ ±Î_¿fiı ‰ÀÎ‰Ì √›˘ »ı. ±ÎÂflı 40 ‹ÌÀfl (131 ŒÌÀ) ·Î_ ⁄ Î 100 ÀfifiÎ Á’flÁ˘flÁ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı 20 Áı„LÀ‹ÌÀflfiÎ (2 ŒÌÀfi_ ±fiı Œ@÷ 3 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ) ±ıÀ·ı ¿ı ‹flCÎÌ …ı‰Î ¿˘QÁ˘Bfiı◊Á Á‘ÌfiΠωω‘ ±Î¿Îfl’˛¿ÎflfiÎ_ ÕΛfi˘Á˘flfi˘ ÷ı‹Î_ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı. ±Î Á∞‰˘ ‘Îfl˘ ¿ı Á‰Î˝≥‰· ‹ÎÀı ÏŒÀ fi ˢ› ÷˘ ¿Î‚ø‹ı „V’ÏÁÁfi_ ±ÎÀ±ÎÀ·_ ‰ˆÏ‰K› ¬ÌS›_ ÂÌ flÌ÷ı ? ±fiı ÁÎ÷Á˘ ’ˆ¿Ì ÿflı¿ıÿflı¿fiÌ ÂÎflÌÏfl¿ fl«fiÎ ±fiı flÌ÷¤Î÷ ÷ıfi_ ±„V÷I‰ Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı ±›˘B› Ãflı ±ı‰_ ’HÎ ¿ı‹ ⁄fiı? à 1962 Á‘Ì …√÷fiÎ_ 300 V◊‚˘±ı ±fiı 1992 Á‘Ì 650 V◊‚˘±ı ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ ±„V◊ ‹‚Ì ±ÎT›Î_ ’»Ì ‰÷˝‹Îfi …\‹·˘ ±_ÿÎ…ı 1,000 »ı. µkÎfl ±‹ıÏfl¿Î, flÏ›Îfi_ ÁÎ≥Ï⁄Ïfl›Î, ±ÎÏ¡¿Î, ›fl˘’, ¤Îfl÷, √˛Ìfi·ıLÕ, ±˘‹Îfi, ‹K› ±ıÏ›Î, ‹˘Ó√˘Ï·›Î, ±Î˜VÀˇıÏ·›Î ‰√ıflı ÷˘ ÃÌ¿, ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ ’HÎ ⁄οÎ÷ fi◊Ì. (…\±˘, fi¿Â˘.) ±Î ⁄‘Î ÿı¢’˛ÿı¢fi_ ˉ΋Îfi ±Î…ı …\ÿ_ »ı ÷ı‹ ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ¿Î‚‹Î_ ’HÎ Á‹Îfi fiˢ÷_, »÷Î_ ÕΛfi˘Á˘fl Ωı ’˛¬fl √fl‹Ì ±fiı ¿ÎÏ÷· ÃoÕÌfiÎ ‹Îˢ·‹Î_ fl_√ı«_√ı ∞‰÷Î_ flËÌ Â@›Î_ ˢ› ÷˘ ÷ı‹fiı Á∞‰ ÷flÌ¿ı ÁŒ‚ ΩËıfl fi ¿fl‰Î_ Ωı≥±ı ? à Á˙◊Ì ±√I›fi˘ ‹t˘ — ¿˘≥ ’HÎ Á∞‰fiı ¿›Î ±Î‘Îflı ÁŒ‚ √HÎÌ Â¿Ì±ı ? ‘fl÷Ì ’fl …ı Á∞‰ı ’˘÷Îfi_ ±„V÷I‰ ·Î_⁄˘ Á‹› À¿ÎT›_ ˢ› ÷ıfiı ÁŒ‚÷Îfi_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰_

23

0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ,ff+af]+ s[df rff,if]+ M

’Õı ±ı ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ »ı. ±Î ⁄Î⁄÷‹Î_ ÕΛfi˘Á˘flfi˘ ΩıÀ˘ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ‘fl÷Ì ’fl ÷ı‹fiÎ …ı À · _ ·Î_ ⁄  _ ÂÎÁfi ⁄ÌΩ ±ı¿ı› ÁÏflV≤’ ›Î V÷L›‰_ÂÌ Á∞‰ı ¤˘√T›_ fi◊Ì. ’˛◊‹ ÕΛfi˘Á˘fl ±ÎÂflı 22.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ µÿ˚¤T›Î_ ±fiı »ıS·Î_ ÕΛfi˘Á˘fl 6.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ µ«Î‚˘ ¤flÌ √›Î_ , ‹ÎÀı ÂÎÁfifi˘ ¿< · Á‹›¿Î‚ 16 ¿fl˘Õ ‰Ê˝fi˘ flè΢. ±ÎfiÌ Á΋ı ‹fiW›, ÏÁ_ Ë -‰ÎCÎ, ËÎ◊Ì, TËı · , Ï…flÎŒ, √ıÓÕ˘ ‰√ıflı mammals /V÷L›‰_ Â Ì ∞‰˘fi _ Á…˝fi ◊›Îfiı Ë∞ ‹ÎhÎ ÁÎÕÎ » ¿fl˘Õ ‰Ê˝ …ıÀ·˘ Á‹› ‰ÌI›˘ »ı - -±ı À ·ı ¿ı ÕΛfi˘Á˘fl ¿fl÷Î_ ±Õ‘_ ÂÎÁfi ’HÎ ÷ı‹HÎı ¤˘√T›_ fi◊Ì. µIøÎ_Ï÷ ‹ÎÀı ÕΛfi˘Á˘flfiı ÷˘ ’»Ì ±fiÏŒÀ ΩËıfl ¿fl‰Îfi˘ Á‰Î· @›Î_ flè΢ ? ω«Îfl‰Î …ı ‰ ˘ Á‰Î· …\ ÿ ˘ »ı — ‘fl÷Ì ’fl ÕΛfi˘Á˘flfi_ ±ı¿«øÌ flÎ… ±ÎÀ·_ ·Î_⁄_ ¿ı‹ «ÎS›_ ? µkÎfl ‹ÎÀı ’Ëı · Î_ ±ÎÏÿ¿Î‚fiÎ ±ı › √ ’fl º„WÀ’Î÷ ¿fl‰˘ ’Õı ¿ı F›Îflı ‘fl÷Ì ’fl ÕΛfi˘Á˘flfi _ ’˛Î√Àu Ë∞ ◊›_ fi Ë÷_. Á‹› I›Îflı ’Ï‹˝±fi ›√fi˘ Ë÷˘, …ı 29 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ Âw ◊›Î ⁄Îÿ «Îfl ¿fl˘Õ ‰Ê˝ı ±ıÀ·ı ¿ı 25 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ Á‹ÎM÷ ◊‰Îfi˘ Ë÷˘. (’Ï‹˝ ± fi fi΋ flÏ›fi ’˛ÎL÷fiÎ fi΋ı ’ÎՉ΋Î_ ±ÎT›_ Ë÷_, ¿ÎflHÎ ¿ı 29 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ …^ fi Î ¤Ò V ÷flÌ› ¬Õ¿˘ Á˙ 24

’˛◊‹ I›Î_ ‹‚Ì ±ÎT›Î Ë÷Î.) M≤J‰ÌfiÌ ∞‰V≤„WÀ ‹ÎÀı ±ı ›√fi˘ ±_÷ ¤Î√ √˘{Îfl˘ ÁÎÏ⁄÷ ◊›˘. ±˘Õ˘˝Ï‰ÏÁ›fi ÷◊Î Õı‰˘Ïfi›fi fi΋fiÎ_ ±√ε ‰Ì÷ı·Î ⁄ı ›√˘ ÿflQ›Îfi ’HÎ ±fiø‹ı 57Ñ ±fiı 50Ñ ∞‰…√÷ ‹flÌ ’fl‰Î›* Ë÷_, ’fl_÷ ¿<ÿfl÷ı ’Ï‹˝±fi ›√ ‰¬÷ı ÷˘ Ëÿ ¿flÌ fiάÌ. ωfiΠfiÏË, ⁄·¿ı ‹ËÎωfiΠÁF›˘˝ ±fiı ÷ı‹Î_ 90Ñ ∞‰V≤„WÀfi˘ ¬ÎI‹˘ ⁄˘·Ì √›˘. ¿≥ ±ÎŒ÷ hÎÎÀ¿Ì ±ı ÷˘ ¿<ÿfl÷ ΩHÎı, ¿ı‹ ¿ı Á_¢‘¿˘fiı ±ı¿Îÿ «˘yÁ ±Î’ÏkÎfiÎ ’flΉΠ¿fl˘Õ˘ ‰Ê˝ ’»Ì ’HÎ @›Î_› ‹Y›Î fiÏË. Â_¿ÎfiÌ ÁΘ› ‹A›I‰ı ⁄ı ¿ÁÒfl‰Îfl˘ ÷flŒ ‹_ÕÎ÷Ì Ë÷Ì. Á_¢‘¿˘fiı ’Ëı·˘ Á_› F‰Î‚΋¬Ì±˘ ’˛I›ı ΩB›Îı, …ıfiÎ ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰Î…⁄Ì ¿ÎflHÎ Ë÷_.

M≤J‰Ìfi˘ ±ı¿‹ÎhÎ ¬_Õ (‹Ëά_Õ) ’ı√ Ó Î≥±Î I›Îflı ø‹Â— ÷ÒÀ‰Î ‹Î_Õu˘ Ë÷˘. ¤ÒV÷flÌ› ’˘’ÕÎ ¤Î_B›Î, ±ıÀ·ı ’ıÀ΂‹Î_ ◊÷Ì «Ë·’Ë·fiı ·Ì‘ı ËΩfl˘ F‰Î‚΋¬Ì ’‰˝÷˘fiÌ Ï«wÀ Á‚√Ì ±fiı ÷ı±˘ ÁSŒflfiÎ_ ±fiı flάfiÎ_ ‰Îÿ‚˘ ±˘¿‰Î ·ÎB›Î. ±Î ‰Îÿ‚˘±ı ±Î¿Î‹Î_ ¿Î‚˘ «_ÿfl‰˘ ’Î◊flÌ ÁÒ›˝’˛¿ÎÂfiı ±‰fl˘K›Î ’»Ì T≤Z΢fiÌ ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎfiÌ Ïø›Îfiı ⁄˛ı¿ ·Î√Ì. ’ÏflHÎ΋ı Âw±Î÷‹Î_ ‰fiV’I›ÎËÎflÌ Á∞‰˘ ±fiı I›Îfl ’»Ì ±ı Á∞‰˘ ’fl fi¤÷Î ‹Î_ÁÎËÎflÌ Á∞‰˘ ‹Î›Î˝ √›Î. ±ÎfiÎ ¿fl÷Î_ ω’Ïfl÷ ±Áfl ’ıÿÎ ¿flÌ Â¿÷Ì ⁄Ì∞ Â_¿ÎV’ÿ ±ÎŒ÷ Ï‹◊ıfi ‰Î›±ı Á∞˝ ˢ› ±ı ⁄fi‰ÎΩı√ Ë÷_. ±Î…fiÌ …ı‹ ’Ï‹˝±fi ›√‹Î_ ’HÎ Á‹ƒfiÎ ÷Ï‚›ı ±⁄Ωı Àfi Ï‹◊ıfi ‰Î› ◊Ì…ı·Ì Ëη÷ı ’Õu˘ Ë÷˘. ’ÎHÎÌfiÌ ÃoÕ¿ ±fiı ¬ÎÁ ÷˘ ÿ⁄ÎHÎ ‰E«ı ÷ı √ßÎw’ı Ë÷˘. ’ıÓ√Î≥±Î ÷ÒÀ÷˘ √›˘ ±fiı ÁÎ√fl’ıÀ΂fiı ¤Ò¿o’fiÎ {À¿Î ‰Î√÷Î √›Î ÷ı‹ Ï‹◊ıfi ËÎ≥ÕˇıÀ fi΋fiÎ ±ı √ßÎ »^ÀÎ ’ÕÌ Á’ÎÀÌ ÷flŒ Œo√˘‚Î÷Î √›Î. Á’ÎÀÌ ’ÎÁı ÷ı±˘ ‰Î›‹Î_ Œıfl‰Î›Î, ±ıÀ·ı ⁄‘˘ Ï‹◊ıfi ‰Î›fi_ V‰w’ ’Î‹Ì ‰Î÷ΉflH΋Î_ ¤Y›˘. √˛ÌfiËεÁ ≥Œı@À Á…˝‰Î‹Î_ ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õfiı @›Î_› ±Î_ÀÌ …÷Î Ï‹◊ıfiı M≤J‰ÌfiÎ ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi‹Î_ 50 Áı„S›Áfi˘ ‹Î‹Ò·Ì ‰‘Îfl˘ ’HÎ ¿›˘˝ ˢ› ÷˘ ‰‘ÎflÎfi_ ±ı ÷Î’‹Îfi ·Î_⁄ı √΂ı ‰fiV’Ï÷V≤„WÀfiı ÷ı‹… ‰fiV’Ï÷ ’fl ÁÌ‘Ì ¿ı ’fl˘ZÎ flÌ÷ı fi¤÷Î ±fiı¿ Á∞‰˘fiı ¬÷‹ ¿flÌ ÿı‰Î ‹ÎÀı ’Òfl÷_ Ë÷_. ±Î ‹ËÎωfiΠflÎ÷˘flÎ÷ fi ◊›˘. ‘Ì‹Ì flÎËı 80,000 ‰Ê˝ Á ‘ Ì ◊÷˘ flè΢. M≤J‰Ì±ı

Ωı › ı · Î ±ı Á˙◊Ì T›Î’¿ ∞‰Á_ Ë Îfl ÿ‹ ‘›˘˝

ÕΛfi˘Á˘flfiÎ ±ÎÏÿ’Ò‰˝… ÁÎ≥fi˘Õ˘LÀ

’»Ì ¿< ÿ fl÷ı I›Îflı Œ@÷ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ,ff+af]+ s[df rff,if]+ M

10Ñ ∞‰V≤„WÀ Á·Î‹÷ flËı‰Î Ï¿Îfl˘ ¿flÌ ⁄‘Î_ ÁÎ≥fi˘Õ˘LÀ ’Î‹Ì Ë÷Ì. ’˘÷Îfi_ ÂÎflÌÏfl¿ ¿ÿ ’ıœÌ ÿfl ’ıœÌ ’Ï‹˝±fi Á_ËÎfl ◊›˘ ±ı ’Ëı·Î_ ‰‘Îfl÷Î_ √›Î_. µS·ı¬fiÌ› ‰Î÷ ±ı …‹Ìfi ’fl ±fiı Á‹ƒ‹Î_ µ¤›∞‰Ì/ »ı ¿ı ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ ÷ı±˘ ±ÎÏÿ ’Ò‰… ˝ Ë÷Î_ , ’fl_ ÷  µIøÎ_ Ï ÷‹Î_ øÏ‹¿ amphibian Á∞‰˘fi_ ‰«˝V‰ Ë÷_. ’Ïfl‰÷˝ fi ˘fiÎ ±_ ÷ ı ÕΛfi˘Á˘fl ÿıÕ¿ÎfiÎ ±fiı ÁÎ_œÎfiÎ ±ı ’Ò‰˝Ωı µÿ˚¤T›Î_ ±ı ’Ëı·Î_ ÁÎ≥fi˘Õ˘LÀ ΩıÕı ÿı¬Î‰ı ±fiı flÌ÷¤Î÷ı ÷tfi …\ÿÎ_ ÷ı‹fiı ÁÎ_¿‚÷Ì ¿ÕÌw’ı ‰‘ flÎZÎÁÌ Ë÷Î_. ⁄ı◊Ì ±œÌ ‹ÌÀfl ·Î_⁄Î Ë÷Î ÿo÷ΉϷfiÎ ÕÎ≥ÁÎ≥fi˘Õ˘LÀ ±fiı ±fiı Ï‹Ω… Ï¿ÎflÌfi˘ Ë÷˘. «Î_« …ı‰Î ±Î¿Îflfi_ …Õ⁄_ ‘flΉ÷Î_ ’Ï‹˝±fi ›√‹Î_ ÷ı‹fiÌ ⁄˘·⁄ηΠÏflL¿˘Á˘fl fi΋fiÎ_ ‰‘ ⁄ı ÁÏflV≤’˘fi˘ flËÌ I›Î_ Á‘Ì ±ı ›√‹Î_ fi‰Î µÿ˚¤‰ ◊›˘. ±Î ⁄Lfiı ÁÏflV≤’˘±ı µÿ˚¤‰ı·Î_ ÁÏflV≤’˘/reptiles {Î{_ ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√fiÌ ±‘‰E«ı ›Îfiı ¿ı ¿ÎÃ<_ fi ¿ÎœÌ Â@›Î_, ¿ı‹ ¿ı ±Îø‹¿ 22.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ‹A› ⁄ı ’˛¿ÚÏkÎfiÎ ‹Î_ÁÎËÎflÌ µ¤›∞‰Ì±˘ ’˛¿ÎflfiÎ_ ’˛◊‹ ÕΛfi˘Á˘flfi_ ¿Î‚ø‹ı ⁄Ë‹÷Ì‹Î_ Ë÷Î. Á_Ωı√˘‰ÂÎ÷˚ Á…˝ fi ¿› * . ⁄ı µ ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ ◊›ı·Î ‹ËÎωfiÎÂı ±ı „V◊Ï÷fiı …Õ⁄Îfi˘ ÿı¬Î‰ ’HÎ ⁄Î…\fiÎ Ï«h΋Î_ ⁄ÿ·Ì fiάÌ. ±ı¿ Â@›÷Î ±ı »ı ¿ı ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ±ı ⁄Lfiı ’Ò‰˝ΩıfiÎ_ F‰Î‚΋¬Ì±˘ ŒÎÀ‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı …Õ⁄Î ÁÎ◊ı ◊˘Õ<_CÎb_ ÁÎQ› ‘flΉ÷˘ ÁÒ›˝’˛¿Î ±‰fl˘‘ΛΠ’»Ì Á‹ƒfiÎ Ë÷˘. ±Î ÕΛfi˘Á˘fl I›Îfl ’»Ì ’ÎHÎÌfi_ ⁄ÎW’̤‰fi ·√¤√ ±À¿Ì ⁄ÌΩ_ ±fiı¿Ï‰‘ ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ ’Ò‰… ˝ √›_ ±fiı ·Î_⁄ı √΂ı ˉΠÁÒ¿Ì ⁄fiÌ. ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√fiÎ ‹K› ¤Î√ı ±‰÷flı·Ì ÕΛfi˘Á˘flfiÌ ’˛◊‹ ’ıœÌ ÁÎÏ⁄÷ ◊›Î_ ±fiı …\flÎÏÁ¿ ›√‹Î_ ÿı Õ ¿ÎfiÌ …ı ‹ Œ@÷ ¤ı … ‰Î‚Î ÷˘ ωω‘ „V’ÏÁÁfi˘ …\‹·˘ ÁıÓ¿Õ˘‹Î_ √HÎΉΠ·ÎB›˘. ˉ΋Îfi‹Î_ ∞‰Ì ¿÷Î ±fiı ŒıÓŒÁÎ_ µ’flÎ_÷ ¤ÌfiÌ I‰«Î ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ’»ÌfiÎ …\flÎÏÁ¿ ±fiı øıÀıÏ›Á ±ı ⁄Lfiı ›√˘ ‰Õı ±Î˜„@Á…fi √˛ËHÎ ¿fl÷Î µ¤›∞‰Ì±˘ ‹ÎÀı ÁSŒfl›@÷ Á_’ÒHν’HÎı ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ Ë÷Î_--±ıÀ·ı ¿ı ‘fl÷Ì ’fl ÷ı‹fi_ ÿÏfl›˘ ’HÎ ±Î‰ÎÁ ÷flÌ¿ı fi¿Î‹˘ ⁄L›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ’Ï‹˝±fi ‰«˝V‰ 16 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ Á‘Ì flèÎ_. ›√fiÎ ±_÷ ’Ëı·Î_ ÷ı±˘ ·√¤√ Ïfi¿oÿfi ’ÎQ›Î. ‹Îfi˘ ¿ı ±Î «ø‰÷a ÂÎÁfifi_ flËV› Â_ ? 1960 fiÎ ±flÁÎ F‰Î‚΋¬Ì ’˛T≤Ïkαı ÃoÕ<_ ˉ΋Îfi fi˘÷flÌ ·Î‰‰Îfiı ⁄ÿ·ı ’Ëı·Î_ Á_¢‘¿˘fiÎ ‹√…‹Î_ ±Î‰˘ ’˛ffi @›Îflı› ΩB›˘ fi Á‹ƒfiÎ Ï‹◊ıfiı √˛ÌfiËεÁ ≥Œı@À Á∞˝ ˢ› ±fiı Á‹ƒ…‚fiÎ Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ÎÀ·˘ ·Î_⁄˘ Á‹› ÕΛfi˘Á˘flfi_ ±„V÷I‰ ÷◊Î {Ì·fiÎ ⁄_‘ÎflHÎfiı ¿Î⁄˝fi-12 ‰Õı ÿÒÏÊ÷ ¿flÌ ‹Ò@›_ ˢ› …‚‰Î›_ ±ı ÷ı±˘ ΩHÎ÷Î fi Ë÷Î. ⁄Ì∞ ÷flŒ ±„V÷I‰ ÷˘ ±ı „V◊Ï÷‹Î_ ’HÎ µ¤›∞‰Ì Á∞‰˘fi_ ±„V÷I‰ À¿‰_ ·Î_⁄˘ Á‹› fi À¿Ì ¿ı ±ı‹ ÁÒ«‰÷Ì ±fiı¿ ÂÎflÌÏfl¿ ‹U¿ı· Ë÷_. Áfl‰Î‚ı …ı ’HÎ ⁄L›_ ˢ›, ’fl_÷ 25 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ µHÎ’˘fiÎı ‰ÎflÁ˘ ÕΛfi˘Á˘flfiı ÷ı‹fiÌ ±ÎÕı ’ÎÀı √›ı·Ì µIøÎ_Ï÷ ’Ëı·Î_fiÎ ‹ËÎωfiÎÂı ’Ï‹˝±fi ›√fiÎ ±_÷ı µ¤›∞‰Ì ¶ÎflÎ ‹Y›˘ ˢ› ±ı‹ V’WÀ …HÎÎ÷_ Ë÷_. ÿÎ. ÷. Á_¢‘¿˘fiÌ Á∞‰˘fiÎ ‰«˝V‰fi˘ ±_÷ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘. ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ¿Ëı‰Î÷˘ ‹ÎL›÷Î ’˛‹ÎHÎı ⁄˛ıÏ¿±˘Á˘flÁ fi΋fiÎ 70 Àfi ‰…fifiÎ fi‰˘ ›√ Âw ◊›˘ I›Îflı √H›Î_√Î_ÃuÎ_ reptiles/ÁÏflV≤’ ÕΛfi˘Á˘flfiı ÷ıfi_ ÂÎflÌÏfl¿ ‰…fi ±ıÀ·Ì Ëÿı ¤Îflı ’Õ÷_ ¿ı ’˛ÎHÎ̱˘ ∞‰fifiÎ Œ@÷ 10Ñ ‘⁄¿Îfl‰Î‚Ì M≤J‰Ì ’fl ÷ı‹fiÌ ’ÎHÎÌfiÎ ÷Îfl¿⁄‚ı ’˘÷Îfi˘ ⁄˘Ωı Ë‚‰˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ïÿ‰ÁfiÎ ±ÎHÎ Œı·Î‰‰ÎfiÌ ‹˘¿‚Π’ÎQ›Î_.

CÎHÎÎ ¬flÎ ¿·Î¿˘ ÷ı Áfl˘‰fl‹Î_ √fl¿ flËÌfiı Œ@÷ ‹Î◊_ ⁄ËÎfl ±ı¿ ÁÏflV≤’ ’˛ÎHÎÌ ÁÎ≥fi˘Õ˘LÀ Ë÷_. (…\±˘, Á΋ıfiÎ flά÷_ Ë÷_. ±Î Ω÷fi_ ’˛‹ÎÿÌ ±fiı V◊Ò‚¿Î› ’˛ÎHÎÌ µIøÎ_Ï÷‹Î_ ’Îfiı ±Î’ı·_ Ï«hÎ.) ±„V÷I‰ ‹ÎÀıfiÎ Á_CÎÊ˝‹Î_ ËflÌŒ˘ ¿fl÷Î_ ·Î_⁄˘ Á‹› fi À¿ı ±ı‹ ‘ÎflÌ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. Á_¢‘¿˘fiÎ ÷ıfi_ ’S·_ ¤Îflı flèÎ_, ¿ı‹ ¿ı ‘Ì‹Ì √Ï÷fiÎ ‰fiV’I›ÎËÎflÌ ⁄ÌΩ ±fi‹Îfi ‹…⁄ ÕΛfi˘Á˘fl cold blooded/ÃoÕÎ ·˘ËÌfiÎ_ Á∞‰˘fiı ŒÎÕÌ ¬Î‰Î ‹ÎÀı ÷ıfiı ·Î_⁄Î ±ÏHΛ΂ΠÿÎ_÷ ±fiı ÷ÌZHÎ fiˢfl Ë÷Î. (ÁÎ≥fi˘Õ˘LÀ = ¿>÷flÎ …ı‰Î ÿÎ_÷‰Î‚_.) ’˛ÎHÎ̱˘ Ë÷Î_. ⁄Ë ÁÎÿ_ ·˘Ï…¿ ÷ı‹HÎı ·ÕÎT›_ — ±‰Î˝«Ìfi ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√‹Î_ fiÿÌfi΂Î_fiÎ ±fiı …‚Λ˘fiÎ ¿Î_Ãı »^À◊Ì ›√fiÎ_ ¿ÎÏ«_Õ˘, ÁÎ’, ‹√fl ±fiı ¿Î«⁄˘ ±ı‹ «Îfl ÁÏflV≤’˘ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

25

0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ,ff+af]+ s[df rff,if]+ M

÷Î’‹Îfifiı @›Î_› CÎÀÎÕÌ ÃoÕÎ Ão Õ Î ·˘ËÌfiÎ_ »ı - -±fiı ·˘ËÌfiÎ_ ÕΛfi˘Á˘flfiı ◊ÌΩ‰Ì ÿı? ÕΛfi˘Á˘fl ÷ı‹fiÌ ‹ÎŒ¿ ∫ÕÎ_ ¿˘≥ ±ı‰˘ ¿<ÿfl÷Ì Ï‰fiΠfiˢ÷˘ ‹Ò¿÷Î_ ÁÏflV≤’˘ Ë÷Î_, ‹ÎÀı ÁΩ˝ › ˘ ¿ı …ı ÁÒ › ˝ ’ ˛ ¿ ÎÂfiı V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ÕΛfi˘Á˘fl ’HÎ ±‰fl˘‘Ì ÕΛfi˘Á˘flfiı ¬÷‹ ¿flÌ ÃoÕÎ ·˘ËÌfiÎ_ ˢ‰Î_ Ωı≥±ı. fiάı ? ’ÎfiÎ fi_. 24 fi˘ «ÎÀÛ ÃoÕÎ ·˘ËÌfi_ ’˛ÎHÎÌ ±ı √HÎΛ ⁄÷Ήı »ı ÷ı‹ ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√fiÎ ¿ı …ı ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfi_ ÷Î’‹Îfi ±_ ÷ ¤Î√‹Î_ ±fiı …\ fl ÎÏÁ¿ ≥WÀ÷‹ ·ı‰·ı À¿Î‰‰Î ‹ÎÀı ›√fiÎ ±Îfl_¤ı (20.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ «›Î’«›fiÌ Ïø›Î ‰Õı ’Òfl÷Ì ’Ëı·Î_) ÁΫı … M≤J‰ÌfiÌ 48Ñ √fl‹Ì ’ıÿÎ fi ¿flÌ Â¿ı, ±ıÀ·ı ∞‰V≤„WÀfi˘ ¬ÎI‹˘ ⁄˘S›˘ Ë÷˘, ‰Î÷ΉflHÎfiÎ ÷Î’‹Îfi ‹…⁄ ’HÎ ‹ÎhÎ ÕΛfi˘Á˘fl ÷ı‹Î_ ⁄«Ì ÷ı‹fi_ ⁄ΘÕÌ ÀıQ’˛ı«fl ’HÎ ‰‘CÎÀ …‰Î ’ÎQ›Î_ Ë÷Î_. ∂SÀ<_, ·√¤√ ’΋ı. ÃoÕÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ·˘ËÌfi_ 6 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ·Î_⁄˘ …\flÎÏÁ¿ ›√ µWHÎ÷΋Îfi …ıÀ·_ fiÌ«_ Ω› ÷ı‹fiÌ ⁄˘·⁄˘·Îfi˘ ›√ ÁÎÏ⁄÷ ±ıÀ·_ ÁÏflV≤’ ’˛ÎHÎÌ ÏÂÏ◊· ◊›˘ ±fiı I›Îfl ’»ÌfiÎ_ 8 ¿fl˘Õ ±fiı ÁV÷ ⁄fiı, ¿ı‹ ¿ı ÃoÕ<_ ·˘ËÌ ‰Ê˝ ·Î_⁄Î øıÀıÏ›Á ›√‹Î_ ’HÎ VfiΛ‹Î_ √fl‹ÎÀ˘ ·Î‰Ì ¿ı Àˇ Î ≥±ı Ï Á¿ › √ ‹Î_ ‰fiV’Ï÷…√÷ Á˘‚ı ¿‚αı ¬ÌS› _ ±ı ’»Ì …\ fl ÎÏÁ¿ › √ ‹Î_ ÷ı±˘ À¿Ì flèÎÎ_. fiÏË. ÂÒL› ¿fl÷Î_ fiÌ«_ ÷Î’‹Îfi ±Î ¿ÎÏ‹›Î⁄Ì Âıfiı ±Î¤ÎflÌ ‘flΉ÷Î ‰Î÷ΉflH΋Î_ ÷˘ ‰fiV’I›ÎËÎflÌ ÏÕM·˘Õ˘¿Á ±fiı ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁ …ı‰Î ÕΛfi˘Á˘fl ’HÎ eS›ÎŒÎS›Î Ë÷Ì ? »ıS·Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ’˛¿Î‹Î_ ±Î‰ı·Î flÁ’˛ÿ ÁÏflV≤’ ’˛ÎHÎÌfi_ Q≤I› ÏfiÏç÷ Á‹∞ ·˘. ±Î ¬÷fl˘ Ωı÷Î_ ¬·ÎÁα˘ …flÎ ÷’ÎÁÌ Ωı≥±ı — Á_¢‘¿˘±ı ⁄ÌΩı ÷¿Û ±ı ·ÕÎT›˘ ¿ı ÂÎflÌÏfl¿ ËÒ_ŒfiÎ Á_«› à ’˛Î«Ìfi ∞‰Ï‰zÎfiÎ ±‹ıÏfl¿fi ÏfiWHÎÎ÷ ’Θ· ±Î˜SÁfiı ‹ÎÀı ÕΛfi˘Á˘fl flÎZÎÁÌ ¿ÿfiÎ_ ⁄L›Î_. ÏËÁÎ⁄ ÿı¬Ì÷˘ Ë÷˘ — 1990 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ¢‘Ì ¿Îœu_ ÷ı‹ 20.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ’˛ÎHÎÌfi_ ¿ÿ ⁄‹b_ ◊Λ ÷˘ ‰…fi 2 É 2 É 2 = 8 √b_ ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√fiÎ ±_÷ı 48Ñ Á∞‰V≤„WÀfi˘ …ı ωfiΠ◊›˘ ‰‘ı, ’fl_÷ ÂÎflÌÏfl¿ √fl‹Ìfi_ µIÁ…˝fi …ıfiÎ ¶ÎflÎ ◊÷_ ˢ› ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ±_ÿÎ…ı 500 ‹ÌÀfl T›ÎÁfiÎ ·CÎ√˛ËfiÌ ’»ÕÎÀ ±ı I‰«Îw’Ì Á’ÎÀÌfi_ ZÎıhÎŒ‚ 2 É 2 = 4 √HÎÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ı …‰Î⁄ÿÎfl Ë÷Ì. ≥ÏflÏÕ›‹ fi΋fi_ (M≤J‰Ì ’fl ÿ·˝¤ √HÎÎ÷_) fiÏË. ±Î √HÎ÷fḻı Ωı÷Î_ ÕΛfi˘Á˘flfiı «›Î’«›fiÌ Ïø›Î ÷k‰ ·CÎ√˛Ë‹Î_ ¤fl’Òfl ˢ›, ‹ÎÀı ±‹ıÏfl¿Î-¿ıfiıÕ΋Î_ ±ı µ’flÎ_÷ ÁÒ›˝fiÎ ÷Î’ ¶ÎflÎ …ı µW‹Î ‹‚÷Ì ÷ıfi˘ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ›√fiÌ Á‹Î„M÷ ‰¬÷fiÎ ¬Õ¿˘‹Î_ ’Θ· ±Î˜SÁfifiı ≥ÏflÏÕ›‹ ’fl‰Ã˘ ÂflÌfl‹Î_ Á«‰Î›ı·˘ flËı÷˘ Ë÷˘. ‹‚Ì ±ÎT›Î ’»Ì ·CÎ√˛ËfiÌ ’»ÕÎÀ ±_√ıfi˘ ÷¿Û ÁΫ˘ Û˘˝. ±·⁄kÎ, Á‰Î· ±ı »ı ¿ı Á˘‚ ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi Â_ ±Î˜SÁfiı ‰‘‹Î_ ±ı ‰¬÷fiÎ_ ÕΛfi˘Á˘fl ÁÏË÷ ⁄‘Î ¤Ò«fl ±ı¿ı› ‰¬÷ ÏË‹›√ fiˢ÷˘ ±ÎT›˘ ¿ı …ı M≤J‰ÌfiÎ ÁflıflÎÂ

26

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ,ff+af]+ s[df rff,if]+ M

Á∞‰˘fiÌ ±ÎÂflı 10,000 eÀÏ’˛LÀfi˘ ’HÎ ±P›ÎÁ ¿›˘˝ I›Îflı …HÎΛ_ ¿ı ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√fiÎ ±_÷ı ÕΛfi˘Á˘flfiÌ eÀÏ’˛LÀfi_ ’˛‹ÎHÎ ‰K›_ Ë÷_ ±fiı ⁄οÌfiÎ_ ¤Ò«fl˘fiÌ eÀÏ’˛LÀ ·√¤√ √Λ⁄ Ë÷Ì. ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı ·CÎ√˛Ëı ÕΛfi˘Á˘fl ÏÁ‰Î›fiÌ ’˛ÎHÎÌV≤„WÀfi˘ ‹Ëÿ˚ ±_Âı ŒıÓÁ·˘ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘ Ë÷˘. ±Î fi‰Ì ΩHοÎflÌfi˘ ‹÷·⁄ ±Î˜SÁfifiÎ ‹÷ı V’WÀ Ë÷˘ — ÕΛfi˘Á˘flfiÎ_ ∫ÕÎ_ ÷ı‹… fi‰Ω÷ ⁄E«Î_ ’fl fi¤÷Î Á∞‰˘fiÎ Ïfi¿oÿfi ’»Ì ÕΛfi˘Á˘flfiÌ ‰V÷Ì ’fl ¿<ÿfl÷Ì Ïfi›_hÎHÎ fi flèÎ_, ‹ÎÀı ±Î√Î‹Ì 14 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ Á‘Ì ‰V÷Ì ⁄ıÁ‹Îfl ‰‘Ì. ±Î ·Î_⁄Î Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi ÕΛfi˘Á˘flfiÌ ÁıÓ¿Õ˘ fi‰Ì „V’ÏÁÁ ’HÎ Q›ÒÀıÂfi ¶ÎflÎ ¬Ì·Ì, ¿ı‹ ¿ı ËflÌŒÎ≥fiÎ ±¤Î‰ı ∞‰fi‹flHÎfiÎ Á_CÎÊ˝ …ı‰_ ¿Â_ fi flèÎ_. à M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷ΉflH΋Î_ ±Î˜„@Á…fifi_ ’˛‹ÎHÎ ±Î…ı 21Ñ »ı, ÷˘ ÀˇÎ≥±ıÏÁ¿ ›√ ÿflQ›Îfi ÁflıflΠ13Ñ Ë÷_. ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥ÕfiÌ ‹ÎhÎÎ ‰‘ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ‰fiV’Ï÷…√÷ ±ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı eS›_ŒÎS›_ ±fiı ÷ıHÎı ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁ, ÏÕM·˘Õ˘¿Á ±fiı Á’flÁ˘flÁ …ı‰Î_ ·Î_⁄Ì Õ˘¿‰Î‚Î_ ‰fiV’I›ÎËÎflÌ ÕΛfi˘Á˘flfiÌ µIøÎ_Ï÷ ‹ÎÀı ±fi¿>‚ Á_Ωı√˘ ’ıÿÎ ¿›Î˝. ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ÁÏflV≤’ ’˛ÎHÎÌ ∞‰ı I›Î_ Á‘Ì ’˘÷Îfi˘ ÂÎflÌÏfl¿ ω¿ÎÁ «Î· flάı. ÿά·Î ÷flÌ¿ı ’˛Î√ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ‹√fl 50 ŒÌÀ ·Î_⁄˘ ◊‰Î ‹ÎÀı 50 ‰Ê˝fi˘ Á‹› ·ı÷˘ Ë÷˘, ’fl_÷ ÕΛfi˘Á˘fl ÁÏflV≤’ ˢ‰Î »÷Î_ ±ı ⁄Î⁄÷‹Î_ ±’‰Îÿ Ë÷Î_--…ı‹ ¿ı ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁ Œ@÷ 20 ‰Ê˝‹Î_ 35 Àfifi_ ‰…fi ËÎ_Á· ¿flÌ ·ı÷Î_ Ë÷Î_. ’˘ÏÁ⁄· »ı ¿ı ¬˘flοfiÌ Ï‰’·÷Î ±Î‰Î {Õ’Ì ±fiı …_√Ì ¿ÿ‰‘ÎflÎ ‹ÎÀı ¿ÎflHΤÒ÷ ˢ› ±fiı ’˛ΩıI’ÏkÎ ‹ÎÀı …Q⁄˘ ÁÎ≥{fiÎ_ ⁄E«Î_fiı …L‹ ±Î’‰Îfiı ⁄ÿ·ı ∫ÕÎ_ ‹Ò¿Ìfiı ¿Î‹ «·Î‰‰ÎfiÌ Áω‘Î ’HÎ ¿ÿΫ ÷ı‹Î_ ÁËΛ¿ ⁄fiÌ Ë˘›, ’HÎ ‹A› ‰Î÷ ±ı ¿ı ωflÎÀ ¿ÿfiÎ_ ÕΛfi˘Á˘flfiÌ Á·Î‹÷Ìfi˘ «ÎLÁ ‰K›˘. ‹ÎhÎ ÀΛflıfi˘Á˘flÁ (ÀÌ-flı@Á, …‹b_ Ï«hÎ) …ı ‰ Î_ ±‹ ¿ ‹Î_ Á ÎËÎflÌ ÕΛfi˘Á˘fl @›Îflı¿ ÷ı‹fi˘ Ï¿Îfl “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

¿fl÷Î_ Ë÷Î_, ’fl_÷ ±ı Ï¿Îfḻ˘fiÌ Á_A›Î ‰fiV’Ï÷ ’fl fi¤÷Î_ ÕΛfi˘Á˘flfiÎ ÏËÁÎ⁄ı CÎHÎÌ ±˘»Ì Ë÷Ì. ÿÎ. ÷. ¤Îfl÷Ì› µ’¬_Õ‹Î_ ÀÌ-flı@Áfi_ ±„V÷I‰ fi Ë÷_. à ÕΛfi˘Á˘fl ‰Ê˘˝ Á‘Ì ¿<ÿfl÷fi˘ “ÏÕŒı„@À‰ ‹Î·” √HÎÎ÷Î_ flèÎÎ_, ’HÎ 1990 ’»Ìfi_ Á_¢‘fi ⁄÷Ήı »ı ¿ı fiı«fl· ÏÁ·ı@ÂfifiÎ ·Î_⁄Î ÿ˘fl‹Î_ ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ÷I¿Î·Ìfi ’›Î˝‰flHÎ ÁÎ◊ı ±fi¿>·fi ÁΑ÷Ì ’flŒı@À ÂflÌflfl«fiÎ ’˛ÎM÷ ¿flÌ Ë÷Ì. ÕΛfi˘Á˘flfiÎ xÿ› ωÂı …flΠω«ÎflÌ …\±˘. ±‰Î˝«Ìfi ›√fiÎ ¿ÎÏ«_ÕÎ, ÁÎ’, ¿Î«⁄Î ±fiı ‹√fl ±ı «Îflı› ÁÏflV≤’˘fi_ ÂflÌfl …‹Ìfifiı Á‹ÎL÷fl ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı ÿflı¿ ±‰›‰ Á‘Ì fl@÷’˛‰ÎËfiı ’ˢӫÎÕ÷_ O·Õ ’˛ıÂfl ‹Î_Õ 35/75 ˢ›, ÷˘ Ï…flÎŒfiÌ ‰ÏÀÛ¿· √flÿfifiÌ À˘«ı ±Î‰ı·Î ‹√… Á‘Ì ·ÎËÌfi˘ ÁM·Î› 300fiÎ ¨«Î O·Õ ’˛ıÂfl ÏÁ‰Î› ’ˢӫı fiÏË. ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁfiÎ ‹V÷¿ ±fiı …‹Ìfi ‰E«ı ÷˘ ∂¤Ì ·ÌÀÌ‹Î_ 13 ‹ÌÀflfi_ (xÿ›◊Ì ‹V÷¿ Á‘Ì 8 ‹ÌÀflfi_) ±_÷fl flËı÷_ Ë÷_, ‹ÎÀı ÷ıfi_ O·Õ ’˛ıÂfl ÷˘ @›Î_› ¨«_ ˢ‰_ Ωı≥±ı. ω«Îfl‰Î …ı‰˘ ’˛ffi ±ı »ı ¿ı ±ÎÀ·Î Á¬÷ ÿ⁄ÎHÎ ÁÎ◊ı ‰Ëı÷_ ·˘ËÌ ⁄˛ ˘ LÀ˘Á˘flÁfiÎ_ Œı Ó Œ ÁÎ_ fi ı ‰ŸÀ‚Λı·Ì ÁÒZ‹ fl@÷‰ÎÏËfi̱˘fiı ŒÎÕÌ fiάı ¿ı fiÏË ? «˘yÁ ±ı‹ … ⁄fiı--±fiı »÷Î_ ‰ÎV÷‰‹Î_ ±ı‹ ⁄fi÷_ fi Ë÷_. fi ⁄fi‰Îfi_ ±ı¿‹ÎhÎ ¿ÎflHÎ ±ı ˢ› ¿ı ’ZÎ̱˘ ÷◊Î V÷L›‰_ Â Ì ∞‰˘fiÌ ‹ÎŒ¿ ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁfi_ xÿ› ’HÎ ⁄ı ÏËVÁı ‰ËıӫΛı·_ Ë÷_ ±fiı ÿflı¿ ÏËVÁ˘ ŒıÓŒÁÎ_fiı ÷◊Î ‹√…fiı ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_ …\ÿÎ ÿ⁄ÎHÎı ·˘ËÌfi˘ ’fl‰Ã˘ ±Î’÷˘ Ë÷˘. ±Î Ω÷fi_ ÂÎflÌÏfl¿ ±fi¿>·fi ⁄˛˘LÀ˘Á˘flÁ ÁÏË÷ ⁄‘Î_ ÕΛfi˘Á˘flı ⁄Ì∞ ÿflı¿ ⁄Î⁄÷‹Î_ ÁÎK›_ Ë÷_. ’√fiÌ fl«fiÎ ’˘H΢-Á˘ Àfifi˘ ⁄˘Ωı ¬‹‰Î ‹ÎÀı ±fiw’ Ë÷Ì, ‰‚Î_¿ ·ı÷Ì ‰¬÷ı ÷√ÕÎ ÂflÌflfiÌ ÏÿÂÎ ⁄ÿ·‰Î ·Î_⁄Ì ’Ò_»ÕÌfiı ÷ı±˘ Á¿Îfi ÷flÌ¿ı ‰Î’fl÷Î_ Ë÷Î_ ±fiı ‹Î_ÁÎËÎflÌ ÕΛfi˘Á˘fl Ï¿Îflfi˘ ’Ì»˘ ¿fl‰Î ’λ·Î ⁄ı ’√ı ¿·Î¿fiÎ 40 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı ÿ˘ÕÌ ΩHÎ÷Î_ Ë÷Î_. ÕΛfi˘Á˘flfiÌ ±Î⁄ÎÿÌ ’W¿‚ 27

0fifgff[;ff[zgf]+ zfh ,ff+af]+ s[df rff,if]+ M

ˢ‰Îfi_›ı ¿ÎflHÎ Ë÷_ — ±Î ÁÏflV≤’˘ ·Î_⁄Ì √¤Î˝‰V◊Îfiı ±_÷ı ∞‰_÷ ⁄E«Î_fiı …L‹ ±Î’÷Î_ ˢ÷ ÷˘ ‰V÷ÌÁ_A›Î Ëo‹ıÂÎ ±˘»Ì flËı÷, ’HÎ ÷ı±˘ Á΋ÀÎ_ ÿÁ-⁄Îfl ∫ÕÎ_ ‹Ò¿÷Î_ Ë÷Î_. ±„V÷I‰fiÎ ‹Î‹·ı Á∞‰ ÷flÌ¿ı ÁŒ‚ ◊‰Î ‹ÎÀı Á‹Ï«÷ ±fi¿>·fi ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ Â_ Ωı≥±ı? à M≤J‰ÌfiÎ ⁄ÌΩ ÿflı¿ Á∞‰ ¿fl÷Î_ ÕΛfi˘Á˘fl ‰‘ ÁŒ‚ fỉÕuÎ_ ÷ıfi_ ±T‰· flËV› ÷˘ ¿ÿΫ ±ı ˢ› ¿ı ÷ı±˘ warm blooded/√fl‹ ·˘ËÌfiÎ_ Ë÷Î_. √‹ı ÷ı‰Î ¿<ÿfl÷Ì Ë‰Î‹Îfi‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfi_ ÷Î’‹Îfi ‹fiW›fiÌ …ı‹ fi˘‹˝· Á’ÎÀ̱ı À¿Î‰Ì ¿÷Î_ Ë÷Î_. ÕΛfi˘Á˘fl √fl‹ ·˘ËÌfiÎ_ ˢ‰ÎfiÌ ’˛I›ZÎ ÁÎÏ⁄÷Ì ‹‚‰Ì ÷˘ ±Â@› »ı, ¿ı‹ ¿ı ±Î…ı ÷ı‹fiÎ_ ±U‹Ì¤Ò÷ ±‰ÂıÊ˘‹Î_ ËÎÕ¿Î_ ÏÁ‰Î› ¿Â_ ËÎ◊ fi ·Î√ı. ±Î‹ »÷Î_ ÷ı‹fiÎ ±‰ÂıÊ˘ F›Î_ ‹‚Ì ±ÎT›Î ÷ı ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ¬_Õ, ÁÎ≥Ï⁄Ïfl›Î, ±ÎÏ¡¿Î, ¤Îfl÷Ì› µ’¬_Õ, √˛Ìfi·ıLÕ, ›‹fi, ±˘‹Îfi ‰√ıflı ’˛ÿı¢‹Î_ ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi …\flÎÏÁ¿ ›√ ‰¬÷ı 80 ◊Ì 370 ‰E«ıfi_ Ë÷_. ±Î ⁄‘Î ’˛ÿı¢‹Î_ ÕΛfi˘Á˘flı ‰Á‰ÎÀ ¿›˘˝, …ı ‹ÎhÎ √fl‹ ·˘ËÌfiÎ ’˛÷Î’ı Â@› ⁄fiı.

28

…\flÎÏÁ¿ ›√ ’»ÌfiÎ øıÀıϱÁ ›√fiı ±_÷ı ⁄‘Î ÕΛfi˘Á˘flfi˘ ±˘Ï«_÷˘ ¬ÎI‹˘ ¿ı‹ ⁄˘·Ì √›˘ ÷ıfi˘ ÁΫ˘ ¬·ÎÁ˘ Ωı 1980 fiÎ ±flÁ΋Î_ fi ‹Y›˘ ˢ÷ ÷˘ ±ı …^fiÌ ‹ÎL›÷Î «Î· flËı÷ ¿ı ÷ı±˘ “Ï‹ÁÏŒÀ” ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ‹Î›Î˝ √›Î_. ±‹ıÏfl¿fi ¤˙Ï÷¿ÂÎjÎÌ ·≥Á ±S‰Îflı{ı M≤J‰ÌfiÎ 6.5 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ ’flÎHÎÎ ¬Õ¿˘‹Î_ ≥ÏflÏÕ›‹ ÷k‰fiÌ ¤fl’Òfl ‹ÎhÎÎfiÎ ±Î‘Îflı Ï◊±flÌ fl…^ ¿flÌ ¿ı 1.6 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ T›ÎÁfi˘ ·CÎ√˲ ±ı ‰¬÷ı hÎÎÀ@›˘ Ë÷˘. ‘Ò‚-flάfiÎ_ …ı ‰Îÿ‚˘ ÷ıHÎı «ÕÎT›Î_ ÷ı±˘ Á‹√˛ M≤J‰Ìfiı ŒflÌ ‰Y›Î_, ‹ÏËfiα˘ Á‘Ì ÁÒ›˝’˛¿Î ±‰fl˘‘Î÷˘ flè΢, ’˛¿ÎÂÁ_f·ıÊHÎfiÌ Ïø›Î ±À¿Ì ’ÕÌ ±fiı ÕΛfi˘Á˘fl ¤Ò¬‹flÎfiı ·Ì‘ı Q≤I› ’ÎQ›Î_. ±Î Ï◊±flÌfi˘ ÁÎfl ±ı fiÌ¿‚ı ¿ı ÕΛfi˘Á˘flfiı ¬÷‹ ¿fl‰Î ‹ÎÀı »ı‰Àı “ωÿıÂÌ” Ë‹·Î¬˘flfiÌ …wfl ’ÕÌ--⁄Î¿Ì ‘fl÷Ì ’fl ±ÎÂflı 16 ¿fl˘Õ ‰Ê˝ Á‘Ì À¿Ì flËı·Î_ ±ı ÁÏflV≤’˘ ⁄ÌΩ_ ¿fl˘Õ˘ ‰Ê˝ Á‘Ì ’˘÷Îfi_ ±„V÷I‰ (±fi ¿>·fi ‰Õı) Ω‚‰Ì Â@›Î_ ˢ÷ ±fiı µIøÎ_Ï÷‹Î_ ‹fiW› fi΋fiÎ ’˛ÎHÎÌfi˘ ¿ÿÌ µÿ˚¤‰ ◊Î÷ fiÏË.à

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

af[;8V;f[,fz Ly?,fzsyff

Ë˘Ï·‰ÒÕfiΠωA›Î÷ ±ı@Àfl ÀΘ‹ ËıL@Áfiı «‹¿Î‰÷Ì ÁV’ıLÁ Ï◊˛·fl ÏŒS‹ “‘ ÿ ωL«Ì ¿˘Õ” …√÷¤fl‹Î_ ‘Ò‹ ‹«Î‰Ì flËÌ »ı. ÏŒS‹ …ı ’V÷¿

‘wf n Ljfgrfl sf[0’gff

’fl ±Î‘ÎÏfl÷ »ı ±ı ’˘÷ı ‰‚Ì ±ıÀ·_ … ⁄ıVÀ-Áı·fl ÁÎÏ⁄÷ ◊›_ »ı. √ÏHÎ÷fi˘ √˘SÕfi flıϱ˘ ¿Ëı‰Î÷˘ ÏÁ©Î_÷ ÷ı ’V÷¿‹Î_ ‰HÎΛı·˘ »ı, …ıfi˘ Áfl‚,

L0sf[L0+ufgf]+ df[yf[df[Lhs ¡ÎLÁfiÎ ’ıÏflÁ ÂËıfl‹Î_ 40 ±ı¿flfi_ ZÎıhÎŒ‚ fl˘¿÷_ ±fiı ¿<· 8 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ±ÎÀÛ √ı·ıfḻ˘ ‘flΉ÷_ ·Ò‰fl fi΋fi_ ’˛A›Î÷ Q›Ï{›‹ »ı. Ï·±˘fiÎÿ˘˝ ÿ ωL«ÌfiÎ_ ‹˘fiÎ ·ÌÁÎ ÁÏË÷ ±fiı¿ ÿ·˝¤ Ï«h΢ ÷◊Î ÏÂS’˘ I›Î_ ’˛ÿϽ÷ ¿flΛÎ_ »ı. Á‰Îfl◊Ì ÁÎ_… Á‘Ì ËΩfl˘ ’›˝À¿˘ ÷◊Î ¿·Î¢¬Ìfi˘ ÷ı‹fiı Ωı‰Î ‹ÎÀı ¿÷Îfl ·√Ήı »ı. flÎhÎı ˉΠ‹ÎÀı ’HÎ ΩHÎı ¿ı ’˛‰ıÂ⁄_‘Ì Ë˘› »ı. ·Ò‰flfiÌ ÁflZÎÎ T›‰V◊Îfi˘ ›fl˘’¤fl‹Î_ ΩıÀ˘ fi◊Ì. ±ı¿ flÎ÷ …\ÿÌ »ı. ‹·Î¿Î÷̱˘ …÷Î flèÎÎ ’»Ì ±ı flÎhÎı Q›Ï{›‹fi˘ 76 ‰Ê˝fi˘ ¬ÿ curator/Á_√˛Ë’η Ω¿Ì Á˘Ïfi›ıfl ‹A› √ı·ıflÌfiÌ ¤Ÿ÷ı ÀÎ_√ı·_ “‘ Õı◊ ±Î˜Œ ‘ ‰Ï…˝fi” fi΋fi_ »Ï⁄‹œı·_ ¿·ÎI‹¿ Ï«hÎ ÷ıfiÎ_ ËÒ¿ Á‹ı÷ ¬ıÓ«Ì ¿Îœı »ı. ±«Îfi¿ »^À<_ ’Õ÷_ ‰…fiÿÎfl Ï«hÎ ‰›˘T≤© Ω¿Ì Á˘Ïfi›ıflfiı ’λ‚ ÷flŒ ŒflÁ ’fl ’À¿Ì ÿı »ı. ·Ò‰flfiÌ ÁflZÎÎ T›‰V◊Î ±_√ı ‰Î¿ıŒ ±ı‰Î Á˘Ïfi›ıflı ‘Îflı·_ ±ı‹ ÷fl÷ ±Î·Î‹˝ ⁄…‰˘ Âw ◊Λ »ı. ’_ÿflı¿ ŒÌÀ »ıÀı ±ı … ‰¬÷ı ’˘·ÎÿÌ ÁÏ‚›Îfi˘ ÿfl‰ÎΩı »÷‹Î_◊Ì fiÌ«ı Áfl¿Ì ÷ıfiı ¿ıÿ ’ÒflÌ ÿı »ı. ˉı «˘Ï¿›Î÷˘ ±Î‰Ì ’ˢӫı ±ıÀ·Ì … ‰Îfl »ı. Á˘Ïfi›ıfl »Ï⁄ ¬ÁıÕÌfiı ‹Î_Õ ∂¤˘ ◊‰Î Ω› »ı I›Î_ ¿Îfiı ±‰Î… ’Õı »ı — “¬⁄flÿÎfl!

F›Î_ »ı I›Î_ … flËı…ı !” ±‰Î… «˘Ï¿›Î÷fi˘ fi◊Ì. ÁÏ‚›Î ’λ‚◊Ì ±ı¿ ’ÎÿflÌ ÷ıfiÌ Á΋ı Ï’V÷˘· ÷Î¿Ì flè΢ »ı . ’ÎÿflÌ ±Î„S⁄fi˘ »ı. I‰«Î, ¤˛‹fl˘, ’Î_¬Î ‰Î‚ ⁄‘_ ÁŒıÿ »ı, F›Îflı ±Î_¬˘‹Î_ √·Î⁄Ì {Î_› »ı. ÿı¬Î‰ ¤ÒÏ÷›˘ »ı. “±ı flËV› ÷ıÓ @›Î_ »^’ÎT›_ »ı ? ‹fiı ¿ËÌ ÿı !” Á˘Ïfi›ıfl ËÎ ¿ı fiÎ ¿ËÌ V’WÀ …‰Î⁄ ±Î’÷˘ fi◊Ì. ¿Â_ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

flÁ’˛ÿ ±fiı ±Îç›˝…fi¿ ’Ïfl«› ±ËŸ ¿flÎT›˘ »ı.

ΩHÎ÷˘ fi ˢ‰Îfi˘ Õ˘‚ fl«ı »ı. ºU›fi˘ ±_ ÷ ¤Î√ Õˇ Î ‹ı Ï À¿ »ı . Á˘Ïfi›ıfl ‹y‹ »ı ±fiı ’ÎÿflÌ ’ÎÁı Á‹› ±˘»˘ »ı. ‘Ìfl… √‹Î‰Ì ÿı÷˘ ±ı ’ÎÿflÌ »ı‰Àı Á˘Ïfi›ıflfiı √˘‚Ì Ë·Î‰Ì fiÎÁÌ Ω› »ı. ˉı Á˘Ïfi›ıfl ’ÎÁı {Î{˘ Á‹› fi◊Ì. Ï…_ÿ√̤fl xÿ›‹Î_ ¤_ÕÎflÌ flάı·_ √Òœ flËV› Ωı ˉı ±ı ¤Îω ’ıœÌfiı ’ÎÁ-±Î˜fi fi ¿flı ÷˘ ¤Ï‰W›‹Î_ ÷ıfi˘ ¤ıÿ @›Îflı› ¬Ò·ı ÷ı‹ fi◊Ì. ‹fl÷Î ’Ëı·Î_ ±ı ’˘÷ÎfiÎ ·˘ËÌ ‰Õı ŒflÁ ’fl flËV› ·¬ı »ı, …ı ÁÎ_¿ıÏ÷¿ »ı — 13-3-2-21-1-1-8-5 O, Draconian devil !

Oh, lame saint !

⁄fiΉfiÌ ’˘·ÌÁ÷’ÎÁ ◊Λ »ı.

Q›Ï{›‹fiÎ @›ÒflıÀfl Á˘Ïfi›ıflı ’Ëı·Î_ ±Î_¿Õ΋Î_ ±fiı ’»Ì ±ZÎfl˘‹Î_ ¿›˘ ‹ı Á ı … »^ ’ ÎT›˘ ±ı ¡ÎLÁfiÎ ’˘·ÌÁ¬Î÷Îfiı Á‹Ω÷ _ fi◊Ì. Áÿ˚ fi ÁÌ⁄ı ‘ÎÏ‹˝ ¿ Ï«é˘fi˘ ±fiı Á_¿ı÷‹› ‘ÎÏ‹˝¿ ÁÒh΢fi˘ ±‹ıÏfl¿fi ÏfiWHÎÎ÷ ’˛˘. fl˘⁄ÀÛ ·ıÓBÕfi I›Îflı ⁄Λ «ÎLÁ ’ıÏflÁfiÌ ‹·Î¿Î÷ı ±ÎT›˘ »ı, ±ıÀ·ı ’˘·ÌÁ¬Î÷_ ÷ıfiı hÎHÎ ·ÌÀ̱˘fi_ 29

n Ljfgrfl sf[0gf]+ df[yf[df[Lhs

Ωı≥±ı, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı Ϭ˛V÷Ì ‘‹˝fiı ⁄|˘ ·√ÎÕ÷Ì ¿ıÀ·Ì¿ ⁄Î⁄÷˘ fl…^ ¿›Î˝ ⁄ÿ· ÷ı ω‰ÎÿÎV’ÿ ⁄L›_ »ı ±fiı ÿ ωL«Ìfi˘ ¿˘Õ ’˘÷ı ⁄ı¿√˛ÎµLÕ‹Î_ ÁflÌ √›˘ »ı. ⁄Î¿Ì ±ı ¿˘Õ ÷‹Î‹ Ï◊˛·fl¿◊Î ÿflQ›Îfi fl˘⁄ÀÛ ·ıÓBÕfifiÌ ⁄Ï©fiı «¿ÎÁ÷˘ flËı »ı. CÎHÎÎ ‰¬÷ı ÷ıfiı A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı Ω¿Ì Á˘Ïfi›ıflı ‹fl÷Ì ‰¬÷ı ·¬ı·Î ±Î_¿ÕÎ ’HÎ ±ZÎfl˘ ¿fl÷Î_ …\ÿÎ fi◊Ì. ∂·ÀÁÒ·À »ı. ÏŒ⁄˘fiÎ¿Ì fi_⁄fl˘ »ı, …ı‹fiı ›˘B› ø‹‹Î_ √˘ÃT›Î ˢ› ÷˘ „V‰Á ⁄ıL¿fiÎ ÏÁøıÀ ±ı¿ÎµLÀfi˘ ÿÁ ÏÕÏ…Àfi˘ fi_⁄fl ¬S·˘ ’Õı »ı. ÏŒ⁄˘fiÎ¿Ì ÏÁÏfl{‹Î_ ±Î√‚’λ‚fiÎ ÿfl ⁄ı ±Î_¿ÕÎ ‰E«ıfi˘ flıϱ˘ ±ıÀ·ı ¿ı √˘SÕfi flıϱ˘ Ωı÷Î_ »ı‰Àı ωrωA›Î÷ ’ı≥„LÀo√ ‹˘fiÎ ·ÌÁÎfi˘ (ÕÎ⁄ı) Á…˝¿ Ï«hοÎfl Ï·±˘fiÎÿ˘˝ ÿ ωL«Ì fl˘⁄ÀÛ ·ıÓBÕfifi_ K›Îfi Ï·±˘fiÎÿ˘˝ ÿ ωL«Ì±ı ÿ˘flı·Î_ ‹˘fiÎ ·ÌÁÎ ±fiı ‘ ·ÎVÀ Á’fl fi΋fiÎ_ ‹ÂËÒfl ¿·ÎÏ«h΢ ’fl ¿ı„Lƒ÷ ◊Λ ±◊˝CÎÀfi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ⁄˘·Î‰ı »ı. O, »ı, …ı‹Î_ ’Îh΢fi_ Õˇ˘∫√ ÿ ωL«Ì±ı √˘SÕfi flıϱ˘ ’˛‹ÎHÎı ¿›* »ı. Áfl‰Î‚ı ±ı Draconian devil ! ±fiı Oh, lame ⁄Lfiı Ï«h΢‹Î_ Ï◊˛·fl¿◊Îfi˘ flËV›VŒ˘À ◊Λ »ı. saint ! ±ı ⁄Lfiı µÿ˚√Îfl‰Î«¿ À>_¿Î_ √˘SÕfi flıϱ˘ ±Î¬flı »ı Â_ ? ±Î ’˛ffifi˘ ωVI≤÷ …‰Î⁄ Õıfi ⁄˛ÎµfifiÌ ‰Î@›˘fi˘ ÁÌ‘˘ÁÎÿ˘ ±◊˝ ÷˘ ·ıÓBÕfi ¿ÎS’Ïfi¿ ‰Î÷νfiı À’Ì Ω› ±ı‰˘ ωV‹›¿Îfl¿ ⁄fiı, ‹ÎÀı ÷ıfiÎ ’V÷¿fiı ˉı ⁄Î…\ ◊˘ÕÌ … ‰Îfl‹Î_ ÷Îfl‰Ì ¿Îœı »ı. ±Î ’fl flÎ¬Ì √˘SÕfi flıϱ˘fi_ ‹ı◊ı‹ıÏ…¿ Ωı≥±ı. ««Î˝‹Î_ ‹ıJÁ fi∞‰_ »ı, F›Îflı ‰Î@›˘ T›V÷ÎZÎfl/anagram ÷flÌ¿ı ±ıÀ·ı ‹ıÏ…¿ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤Îfl˘¤Îfl »ı ¿ı ±ËŸ ‰Î÷ √˘SÕfi flıϱ˘fiÌ ¤ÒÏ‹Ï÷fiı ±fiÁfl÷Î ¿ı ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ±Î√‚’λ‚ √˘ÃT›Î ‹ÎhÎ Ï·±˘fiÎÿ˘˝ ÿ ωL«Ì …ı‰Î Ï«hοÎfl˘fiÌ fi◊Ì. ÁÒ›˝‹Î‚Î◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ‹ÎHÎÁfiÎ ’»ÌfiÎ V‰w’ı ·¬Î›Î_ »ı. O, Draco«ËıflÎ Á‘ÌfiÌ ±fiı¿ «ÌΩıfi_ Á…˝fi ¿fl‰Î‹Î_ ¬ÿ ¿<ÿfl÷ı √˘SÕfi flıϱ˘ ‰Î’›˘˝ nian devil ! ‰ÎV÷‰‹Î_ ’_ ÿ fl‹Ì»ı. ‰fiV’Ï÷V≤„WÀ ±fiı ’˛ÎHÎÌV≤„WÀ ’HÎ ÷ı‹Î_ ⁄οÎ÷ fi◊Ì. Á˘‚‹Ì ÁÿÌfiÎ A›Î÷fi΋ Ï«hοÎfl ’Ëı·Î_ ÷˘ √˘SÕfi flıϱ˘fi˘ ÏÁQ’· ¬·ÎÁ˘ ±Î’÷_ ‹ıJÁ Ωı≥±ı. ÁËı… ‹ÎÀı Leonardo da Vinci fiÎ fi΋fi _ ŒflÌ ‰¬÷ ÿ ωL«Ì ¿˘Õfiı ›Îÿ ¿fl‰˘ ’Õı ÷ı‹ »ı. ·Ò‰fl Q›Ï{›‹fiÎ @›ÒflıÀfl ±˜fiı√˛˜‹ ‰Î@› »ı. ⁄ıµ‹Î_ Áfl¬Ì Á˘Ïfi›ıflı ‹fl÷Î ’Ëı·Î_ …ı ±Î_¿Õο̛ ¿˘Õ ·A›˘ ÷ı fiÌ«ı ‹…⁄fi˘ Ë÷˘ — Ω÷fiÎ ‹Ò‚ÎZÎfl˘ ‰’flΛΠ»ı, ’HÎ Áfl¬Î ø‹ı fiÏË. ±ı … flÌ÷ı Oh, lame 13 - 3 - 2 - 21 - 1 - 1 - 8 - 5 ±√ε …HÎÎT›Î ‹…⁄ ±Î_¿ÕÎ ÷ı‹fiÎ ›˘B› ø‹‹Î_ √˘Ã‰ı·Î fi◊Ì. ÏŒ⁄˘fiοÌÖ saint ! ‰Î@› Ï·±˘fiÎÿ˘˝ ÿ ωL«Ì±ı ÿ˘flı·Î ‹ÂËÒfl Ï«hÎ the Mona Lisa ÏÁÏfl{‹Î_ ÷ı‹fiı T›‰„V◊÷ √˘Ã‰˘ ÷˘ fiÌ«ı ’˛‹ÎHÎıfi˘ ø‹ ⁄fiı — fi_ ±˜fi√ ı ‹ ˜˛ »ı. ’fl_÷ ·Ò‰flfiÎ Á_√˲ ’η 1 - 1 - 2 - 3 - 5 - 8 - 13 - 21 Ω¿Ì Á˘Ïfi›ıflı ‹fl÷Ì ‰¬÷ı ’˛◊‹ ’˛◊‹ fi…flı Ωı÷Î_ ±Î_¿ÕÎ Ë∞ ±◊˝’ÒHν …HÎÎ÷Î fi◊Ì, ’fl_÷ ‹Î¿Û ¿fl˘ ¿ı ÿflı¿ ·ÌÀÌ‹Î_ …ı ±Î_ ¿ ÕÎ ·A›Î ÷ı ‹ fi˘ ±Î√Î‹Ì ø‹fi˘ ±Î_¿Õ˘ ÷ıfiÌ ’Ëı·Î_ ±Î‰÷Î ⁄ı ±Î_¿ÕÎfi˘ À˘À· »ı. ÏÁÏfl{fiı ±ı ÁÎ_¿ıÏ÷¿ ±◊˝ ¢ ? fl˘⁄ÀÛ ·ıÓBÕfifiı ÷ı … ‘˘flHÎı ·_⁄Î‰Ì Â¿Î› »ı. ±Î flÌ÷ı — ±Î_¿ÕÎfi_ flËV› ÷ÎI¿ÎÏ·¿ Á‹Ω÷_ 1 - 1 - 2 - 3 - 5 - 8 - 13 - 21 - 34 - 55 - 89 fi◊Ì. ÿflQ›Îfi ¿˘ÕıÕ Á_ÿıÂÎfiÌ fi˘Ó‘ ÷ıHÎı ±Î‹Î_ √˘Ï’÷ ±ı‰˘ √˘SÕfi flıϱ˘ ÷fl÷ K›Îfi ’fl ±Î‰‰˘ ‹U¿ı· »ı. ±Î ¿flÌ ·Ì‘Ì »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ŒflÌ ŒflÌfiı flıϱ˘ ø‹ÎfiÁÎflfiÎ ÿflı ⁄ı ±_¿˘ ‰E«ıfi˘ √H΢kÎfl »ı, …ıfiÌ ‰ıS›Ò Ëo‹ıÂÎ 1.618 ‹ Á Ì⁄÷‹Î_ Á_ Õ ˘T›Î ¿fl÷Ì Ï◊˛ · fl ◊Λ »ı. Âw±Î÷fiÎ ±_¿˘fi˘ flıϱ˘ ¿Îœ‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ±ı ‰ıS›Ò fi ±Î‰ı, ’HÎ ⁄fiΉ˘fiÌ ’fl_’flÎ Âw ◊Λ »ı. ÏŒ⁄˘fiÎ¿Ì ÏÁÏfl{fiÎ ÿÁı¿ ±_¿˘ ’»Ì 1.618 fi˘ ±Î_¿Õ˘ ÏŒÀ ⁄ıÁÌ Ω› »ı-±Î Ï◊˛·fl¿◊ÎfiÎ ·ı¬¿ Õıfi ⁄˛Îµfifi_ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ±Î√Î‹Ì ÏËÁÎ⁄˘ ±ıÀ·ı ¿ı ¤Î√οÎfl˘ √‹ı ÷ıÀ·Î ‹˘ÀÎ ±Î_¿ÕÎfiÎ ’V÷¿ “‘ ÿ ωL«Ì ¿˘Õ” ¬flı¬fl ÷˘ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı √˘SÕfi flıϱ˘ ⁄ÿ·Î÷˘ fi◊Ì. ’Î≥fiÌ (3.141592...fiÌ) ‹ÎŒ¿ ÷ıfiÎ ±Î‰Î flÁ’˛ÿ ¿˘Õ ‹ÎÀı ‰¬HÎΉ_ Ö ÏŒ⁄˘fiÎ¿Ì ÏÁÏfl{ ωÂıfiΠωVI≤÷ ’Ïfl«› ‹ÎÀı …\±˘, fi√ıLƒ ω…› ϷϬ÷ ’V÷¿ ‹ı◊ı‹ıÏ…¿.

30

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

n Ljfgrfl sf[0gf]+ df[yf[df[Lhs

÷ıfiÌ ‰ıS›Ò ÕıÏÁ‹· À’¿Î ’»ÌfiÎ ËΩfl˘ ±_¿˘ ‰Õı ±˘fl ’flŒı@À ◊Λ ¬flÌ, ’HÎ 1.618 fi˘ flıϱ˘ ±ı¿oÿflı …ı‹fi˘ ÷ı‹ flËı »ı. fiÌ«ıfi˘ ¿˘Ã˘ ÷’ÎÁ˘ — …\±˘ ¿ı 55 ¤ÎB›Î 34 fiÎ ÷ÎflÎ_Ï¿÷ VÀı…ı ⁄_‘⁄ıÁ÷˘ ±Î‰Ì …÷˘ √˘SÕfi flı Ï Â±˘ I›Îfl ’»ÌfiÌ √HÎ÷flÌ‹Î_ ±Œfl flËı »ı. ±Î flıϱ˘ ‹ÎÀı √˛Ì¿ ‹Ò‚ÎZÎfl φ fi˘ ÏÁQ⁄˘· ‰’flΛ »ı, …ı ›˘√Îfi›˘√ı √˘SÕfi flıϱ˘ ‰Î’flfiÎfl ≥. Á. ’Ò‰ı˝ 490-430 fiΠωA›Î÷ √˛Ì¿ ÏÂS’¿Îfl Phidias/ÏŒÏÕ±ÁfiÎ ’HÎ fi΋fi˘ ’˛◊‹ÎZÎfl »ı ±fiı ÷ıfiÌ ›Îÿ‹Î_ … √˘SÕfi flıϱ˘ ‹ÎÀı φ ‹Ò‚ÎZÎfl ±’fiΉΛ˘ »ı. ÏÁQ⁄˘·fi˘ µE«Îfl ¢ ◊Λ ÷ıfiÎ ±_√ı Ëo‹ıÂÎ √Ò_«‰ÎÕ˘ ’˛‰÷˝÷˘ flè΢ »ı. √ÏHÎ÷ÂÎjÎ̱Îı ÷ıfiı ŒÎ≥ ¿Ëı »ı, F›Îflı √˛Ì¿ ‹Ò‚ÎZÎfl ’˘÷ı ÏŒ ÷flÌ¿ı ⁄˘·Î÷˘ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ±fiı ÏÂS’¿Îflfi_ fi΋ ’HÎ ÏŒÏÕ±Á ˢ‰Îfiı ¿ÎflHÎı Õıfi ⁄˛Îµfiı ÷ıfiÎ “‘ ÿ ωL«Ì ¿˘Õ”‹Î_ Phi/ÏŒ ·A›_ »ı. ±·⁄kÎ, ŒÎ≥ ¿ı ÏŒfiı ⁄ÿ·ı √˘SÕfi flıϱ˘ ±ı‰Î ÂOÿ’˛›˘√fiı ‰‚√Ì flˢ ÷˘ ‹Î‹·˘ Áfl‚ ⁄fiı. √ÏHÎ÷fiı ±fi·ZÎÌ √˘SÕfi flıϱ˘fiı ±˘‚A›Î ⁄Îÿ ¤ÒÏ‹Ï÷fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ T›ÎA›Î ±Î‹ »ı — √˘SÕfi flıϱ˘ ±ıÀ·ı ⁄ı ÏËVÁı ‰ËıӫΛı·Ì ±ı‰Ì flı¬Î ¿ı …ı‹Î_ Á‹√˛ flı¬Îfi˘ ‹˘ÀÎ ÏËVÁÎ ÁÎ◊ıfi˘ flıϱ˘ ‹˘ÀÎ ±fiı fiÎfiÎ ÏËVÁÎ ‰E«ıfiÎ flıϱ˘ ⁄flÎ⁄fl »ı. ¤ÒÏ‹Ï÷fiÎ √˛Ì¿ ¬ıfl¬Î_ ›„@·Õı ±Î’ı·Ì T›ÎA›Îfiı ⁄Ë ÁÎÿÎ ºWÀÎ_÷ ‰Õı V’WÀ ¿flÌ Â¿Î› ÷ı‹ »ı — ±Î ·_⁄«˘flÁ‹Î_ fiÎfi˘ ÏËVÁ˘ Ωı 2”” ·Î_⁄˘ ˢ› ÷˘ ‹˘À˘ ÏËVÁ˘ ±ı @ {ı À 3.2360”” ·Î_ ⁄ ˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ¿ÎflHÎ ¿ı I›Îflı … ‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı fiÎfiÎfi˘ √˘SÕfi flıϱ˘ 3.236 ÷ 2 = 1.618 fi˘ ÏŒÀ ⁄ıÁÌ Ω› »ı. ±ı … flÌ÷ı Á_’ÒHν ·_⁄«˘flÁfiÌ ·_⁄Î≥ 2 Ü 3.2360 K›Îfi‹Î_ ·˘ ÷˘ 5.2360 ÷ 3.2360 = 1.618 ‹…⁄ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ‹˘ÀÎ ±fiı fiÎfiÎ ÏËVÁÎfiÎ √˘SÕfi flıϱ˘fi˘ ⁄flÎ⁄fl ‹ı‚ Ω‹ı »ı. À>_¿‹Î_, 1.618 ±ı ‹ıÏ…¿ ÏŒ√fl »ı. ¿≥ flÌ÷ı ? ±fiı ÂÎ ‹ÎÀı ? √ÏHÎ÷fiÎ ±fiı ¤ÒÏ‹Ï÷fiÎ ’˛Î«Ìfi √˛Ì¿ ÏfiWHÎÎ÷˘±ı

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

φ

fiı ÂÎ ¿ÎflHÎı ±ÎÀ·_ ⁄‘_ ‹Ëk‰ ±ÎM›?_ ±ı¿ fiÏË, ⁄ı ¿ÎflH΢ »ı — √˘SÕfi flıϱ˘ …ı‰_ ’˛‹ÎHÎ⁄© ‹Î’ ⁄Ì…\_ ±ı¿›ı fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ ‹…⁄ ÿ˘flΛı·_ Ï«hÎ ¿ı CÎÕΛı·_ V◊Î’I› ±ı¿ÿ‹ vÏ«’Ò‰˝¿fi_ …HÎΛ »ı. ΩıfiÎflfiÌ fi…flfiı …«ı »ı. ⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı 1.618 ¿<ÿfl÷fi˘ ‹ÎfiÌ÷˘ ÏŒ√fl »ı. ‹fiW› ÁÏË÷ ±fiı¿ Á∞‰˘fiÌ (±‹¿ ¿ıÁ˘‹Î_ Ïfi∞˝‰˘fiÌ ’HÎ) fl«fiÎ ÷ıHÎı √˘SÕfi flıϱ˘fiÎ ’˛‹ÎH΋Βı ¿flÌ »ı--±fiı ‹fiW›±ı I›Îfl ⁄Îÿ ’˘÷ÎfiÎ_ Á…˝ fi ˘‹Î_ ¿< ÿ fl÷fiÎ √˘SÕfi flıϱ˘fiÌ fi¿· ¿flÌ »ı. ¿ı À ·Î_ ¿ flÁ’˛ ÿ µÿÎËflH΢, …ı ωV‹›¿Îfl¿ ’HÎ »ı — à ‰ˆÏr¿ ‹÷ÿÎfi ‰Õı ±I›Îflı ⁄fiÌ flËı·Î Áı‰fi ‰LÕÁ˝ ±Î˜Œ ‘ ‰SÕÛfiÎ fi‰Î Ï·VÀ‹Î_ ‹˘¬flÎfi_ V◊Îfi ¤˘√‰÷Î ’˛Î«Ìfi √˛Ì¿ ÿı‰‚ ’Î◊ı˝fififi˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ …\±˘. ≥. Á. ’Ò‰ı˝ ’ ‹Ì ÁÿÌfi_ ±ı V◊Î’I› ±Î…ı ÷˘ ’Ëı·Î_ …ı‰_ flèÎ_ fi◊Ì, »÷Î_ ±œÌ ËΩfl ‰Ê˝ Á‘Ì ÷ı ¤T›÷΋Î_ ÏÂfl‹˘fl ¿ı‹ √HÎÎ÷_ flèÎ_ ? ‹A› ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ’˛Î«Ìfi √˛ÌÁfiÎ V◊Î’I›¿Îfl˘±ı ⁄ÌΩ_ ±fiı ¿ V◊Î’I›˘fiÌ …ı ‹ ’Î◊ı˝fififiÌ ÏÕ{Î≥fi‹Î_ ’HÎ ±Î_¬˘fiı Á¿<fi ±Î’÷˘ √˘SÕfi flıϱ˘ ‰Î’›˘˝ »ı. µ’flfiÎ ¤Î_√Ì ’Õı·Î Ïhο˘HÎοÎfl «HÎ÷flfiı ’Òw_ ¿›Î˝ ’»ÌfiÌ ±Î¿ÚÏ÷ …\±˘. √˘SÕfi ·_⁄«˘flÁ ⁄L›˘ »ı. ’Î◊ı˝fififiı 3 Ü 5 = 8 V◊_¤˘ »ı. ±Î ±_¿˘ ÏŒ⁄˘fiÎ¿Ì ÏÁÏfl{fiÎ »ı, ‹ÎÀı 5 ÷ 3 = 1.600 ±ı‰˘ √˘SÕfi flıϱ˘ (0.018 fiÎ ‹Î‹Ò·Ì Œfl¿

31

n Ljfgrfl sf[0gf]+ df[yf[df[Lhs

ÁÎ◊ı) ±ËŸ ÁıÀ ◊Λ »ı. ±Î flıϱ˘ ‰÷˝‹Îfi ›√fiÎ ’HÎ ·√¤√ ÿflı ¿ ±ÎÏ¿Û À ı @ Àfi˘ Œı‰flıÀ »ı. ÿÎ. ÷. ’λ‚fiÎ ’Îfiı ⁄ÌΩ Œ˘À˘√˛ Î Œ‹Î_ ⁄÷Ήı ·  _ flËı H ÎÎ_ ¿ ‹¿Îfi ωA›Î÷ ¡ı L « V◊Î’I›¿Îfl (±fiı «_ÿÌ√œfiÎ ÏÕ{Î≥fifl) · ¿˘⁄˝Ï{›ı±ı √˘SÕfi flıϱ˘fiÎ ’˛‹ÎH΋Βı ⁄Î_K›_ »ı. à Ωı √ -Á_ Ω ı √ ¿Ë˘ ¿ı ÁËı÷ ¿flΛı·_ ±Î›˘…fi √H΢, ’fl_÷ ÁÒ›˝‹Î‚Î fl«÷Ì ‰¬÷ı ¿< ÿ fl÷ı ’HÎ CÎHÎÌ …B›Î±ı √˘SÕfi flı Ï Â±˘fi˘ ±◊ν ÷ ˚ 1.618 fi˘ ‹_hÎ ·Î√ ’ÎÕu˘ »ı. ±ı¿ µÿÎËflHÎ — ÂÏfifiÎ √˛Ë Œfl÷ı ⁄ı ‹A› ‰·›˘ »ı . ¤Ì÷flÌ/ inner ‰·› 50,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ˢ‚˘ »ı, F›Îflı ⁄ÎèÎ/ outer ‰·› 30,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ »ı. ’Î_« ±fiı hÎHÎ ⁄Lfiı ÏŒ⁄˘fiÎ¿Ì ±_¿˘ »ı, ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ ‰E«ıfi˘ flıϱ˘ √˘SÕfi »ı. ⁄Ì…\_ µÿÎËflHÎ — M≤J‰Ì ÁÒ›˝ Œfl÷ı 365.242 Ïÿ‰Á‹Î_ ±ı¿ «¿flΉ˘ ’Òfl˘ ¿flı »ı, ÷˘ Âøfi˘ √˛Ë ÁÒ›˝fiÌ ±ı¿ ’˛ÿÏZÎHÎÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı 224.695 Ïÿ‰Á˘ ·ı »ı. ⁄Lfiı √˛Ë˘ ‰E«ı ±ı flÌ÷ı 13 ÷ 8 fiÎ √H΢kÎfl‹Î_

32

φ

fi˘ ‹ı‚ ΩQ›˘ »ı. hÎÌ…\_ µÿÎËflHÎ — ÁÒ›˝◊Ì ⁄‘Î √˛Ë˘ ±ı‰Î «˘yÁ ±_÷flı √˘Ã‰Î›Î »ı ¿ı ÷ı‹fiÌ ‰E«ıfiÎ ±_÷fl˘fiÌ ÁflıflΠ¿Îœ˘ ÷˘ ’HÎ 1.618 fi˘ √˘SÕfi flıϱ˘ fi…fl Á΋ı ±ÎT›Î ωfiÎ flËı÷˘ fi◊Ì. ±ËŸ ±Î’ı·˘ ¿˘Ã˘ …flÎ K›Îfi’Ò‰˝¿ ÷’ÎÁ˘. √˛Ë˘fiÌ ÁÒÏ«‹Î_ ’Î_«‹Î √˛Ë ÷flÌ¿ı ÏÁÏflÁfi_ fi΋ ¿ÿΫ ±V◊Îfiı ·Î√ı, ’HÎ ¬w_ ’Ò»˘ ÷˘ ÁÒ›˝‹Î‚΋Î_ ‹_ √ ‚ ±fiı √ v ‰E«ı fi  _ V◊Îfi ¬Î·Ì fi◊Ì. ·CÎ√˛Ë˘fi˘ ⁄ıSÀ I›Î_ ±Î‰ı·˘ »ı. Á˙◊Ì ‹˘À˘ (960 Ï¿·˘‹ÌÀfl T›ÎÁfi˘) ·CÎ√˛Ë ÏÁÏflÁ ÷ı ⁄ıSÀfi_ ’˛Ï÷ÏfiÏ‘I‰ ¿flı »ı, ±ıÀ·ı ÁÒ›˝‹Î‚ÎfiÎ_ ±_÷fl˘fi˘ ¿˘Ã˘ ‹Î_Õ÷Ì ‰¬÷ı ÷ıfiı √HÎ÷flÌ‹Î_ ·ı‰˘ flè΢. ¿˘ÃÎfiÌ ⁄Ì∞ ¿˘·‹‹Î_ ⁄÷Ήı·Î_ ±_÷fl˘fi˘ …ı ÷ı ±Î_¿Õ˘ fiÎÁÎfiÎ ¬√˘‚ωt˘±ı fiyÌ ¿›Î˝ ‹…⁄fi˘ »ı. hÎÌ∞ ¿˘·‹‹Î_ ÿflı¿ ±Î√Î‹Ì √˛Ëfi_ ±_÷fl ÷ıfiÌ ±Î√·Î √˛ËfiÎ ±_÷flfiÎ flıϱ˘ ÷flÌ¿ı ⁄÷ÎT›_ »ı. (ÿÎ. ÷. ⁄‘◊Ì ÂøfiÎ ±_÷flfi˘ flıϱ˘— 10.821 ÷ 5.791 = 1.86859.) ‹ıÏ…¿ ÏŒ√fl ÷˘ 1.618 »ı, …ı ¿˘ÃÎfiÎ ±_÷ı ⁄‘Î_ ±_÷fl˘fiÎ ’˛‹ÎHÎfiÌ ÁflıflÎÂw’ı ÷flÌ fiÌ¿Y›˘ »ı! à ÁÒ›˝‹Î‚ÎfiÌ …ı‹ Á∞‰V≤„WÀfiÎ ’HÎ Á…˝fi‹Î_ ¿<ÿfl÷ı √˘SÕfi flıϱ˘fi˘ ’˛›˘√ »^Àı ËÎ◊ı ¿›˘˝ »ı. ±ı¿ ÿά·˘ ‹‘‹Î¬Ìfi˘ »ı. ‹‘’ÒÕ΋Î_ flËı·Ì ⁄‘Ì ‹‘‹Î¬Ì±˘fiı √HÎÌ Â¿˘ ±fiı fifl-‹ÎÿÎ ÷flÌ¿ı »^ÀÎ ’ÎÕÌ Â¿˘ ÷˘ A›Î· ±Î‰ı ¿ı ‹ÎÿÎfiÌ Á_A›Îfi˘ fiflfiÌ Á_A›Î ‰Õı ¤Î√οÎfl ¿fl÷Î_ …‰Î⁄ Ëo‹ıÂÎ_ 1.618 ‹‚ı »ı. fifl-‹ÎÿÎ ‰E«ıfi˘ flıϱ˘ √˘SÕfi »ı. à ⁄ÌΩı ÿά·˘ ΩHÎÌ÷˘ »ı. “ÁŒÎflÌ”fiÎ ±_¿ fi_. 98 ‹Î_ ωVI≤÷ flÌ÷ı »HÎΉÀ ’Î‹Ì «Ò@›˘ »ı, ±ıÀ·ı …\ÿÌ flÌ÷ı ‹ÎhÎ À>_¿Ì fi˘Ó‘ ±ËŸ ’›Î˝M÷ »ı. ‰fiV’Ï÷fiÌ ÿÎ_ÕÌ Œfl÷ıfi_ ÿflı¿ ’Î_ÿÕ<_ ÷ıfiÌ ±√εfiÎ ’Î_ÿÕÎ◊Ì 137.50 fiÎ ±_÷flı eÀı »ı. Á¿Û· 3600 fi_ √HÎΛ, ‹ÎÀı ÷ıfi˘ fiÎfi˘ ÏËVÁ˘ 137.50 fi˘ ˢ› ÷˘ ‹˘À˘ ÏËVÁ˘ 222.50 fi˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ÏËÁÎ⁄ √H΢ ¿ı ’ÒflÎ Á¿Û·fiı ±fi·ZÎÌ ‹˘ÀÎ

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

n Ljfgrfl sf[0gf]+ df[yf[df[Lhs

ÏËVÁÎfi˘ flıϱ˘ ¿ıÀ·˘ ? ±·⁄kÎ, 3600 ÷ 222.50 = 1.618 ±ıÀ·ı ¿ı √˘SÕfi ! ±fiı Á¿Û · fiÎ ‹˘ÀÎ ÏËVÁÎ ÁÎ◊ı fiÎfiÎ ÏËVÁÎfi˘ flıϱ˘ ¿ıÀ·˘ ? ⁄ı¿ 222.50 ÷ 137.50 = 1.618 ±ıÀ·ı ¿ı ŒflÌ ‰¬÷ √˘SÕfi ! ·√¤√ ÿflı¿ ‰fiV’Ï÷fiı φ fi_ ±Î‰_ ‘˘flHÎ ·Î√ ’Õı »ı. à ‹ÎHÎÁfiÌ ÂÎflÌÏfl¿ ±ıfiÀı ˘‹Ì ’HÎ ¿<ÿfl÷ı 1.618 fiÎ ’˛‹ÎH΋Βı CÎÕÌ »ı ? ¿o≥¿ Ëÿı ±ı‰_ ¬w_--±◊‰Î ÷˘ ¿‹ Áı ¿‹ ±ıÀ·_ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ±ı‰flı… T›„@÷fi˘ ÂÎflÌÏfl¿ œÎ_«˘ 1.618 fiÎ ‹ıÏ…¿ ÏŒ√flfiı ‹‚÷˘ ±Î‰ı »ı. “‘ ÿ ωL«Ì ¿˘Õ”‹Î_ ·ı¬¿ Õıfi ⁄˛Îµfiı ÁÎÿ˘ ±¬÷fl˘ ÁÒ«T›˘ »ı — ‹V÷¿◊Ì fiÎϤ Á‘Ìfi_ ±_÷fl ‹ı{fl Àı’ ‰Õı ‹Î’˘. fiÎϤ◊Ì ’√fiÎ ÷Ï‚›Î Á‘Ìfi_ ±_÷fl ’HÎ ‹Î’˘. ⁄Lfiı ±_÷fl˘ ‰E«ıfi˘ √H΢kÎfl 1.6 fiÌ ±ÎÁ’ÎÁfi˘ fiÌ¿‚ı ÷˘ ±Îç›˝ fi ±fi¤‰÷Î --±fiı »÷Î_ ±fi¤‰ ¿fl‰˘ ˢ› ÷˘ ¬¤Î◊Ì ËÎ◊fiÌ ±Î_√‚ÌfiÎ Àıfl‰Î Á‘Ìfi_ ÷ı‹… ¿˘HÎÌ◊Ì Àıfl‰Î Á‘Ìfi_ ±_÷fl ‹Î’Ì ÷ı‹fi˘ √H΢kÎfl ÷Îfl‰Ì …\±˘. (¬¤Î◊Ì Àıfl‰ÎfiÎ ±_÷flfiı ¿˘HÎÌ◊Ì Àıfl‰ÎfiÎ ±_÷fl ‰Õı ¤Î√Ì fiά˘.) ±ı … flÌ÷ı ◊Î’Î ±fiı ’√fiÎ ÷Ï‚›Î ‰E«ıfi_ ±fiı I›Îfl ’»Ì CÎÒ_ÀHÎ ±fiı ’√fiÎ ÷Ï‚›Î ‰E«ıfi_ ‹Î’ ·˘. ±ËŸ Ë∞ ‰Î÷ ±À¿÷Ì fi◊Ì. ÁflıflΠT›„@÷fiÎ ±Î√·Î ⁄ı incisor/ÿÎ_÷fiÌ ±fiı ÷ı ÿflı¿fiÌ ÕÎ⁄Ì-…‹HÎÌ ÷flŒfiÎ ⁄ı ÿÎ_÷fiÌ ’ˢ‚Î≥ ‰E«ıfi˘ flıϱ˘ ’HÎ 1.618 »ı, F›Îflı ¿Îfi ÷˘ √˘SÕfi flıϱ˘ ’˛‹ÎHÎı … ⁄L›˘ »ı. ¿≥ flÌ÷ı ±ı Á‹…‰Î ‹ÎÀı ±fi‹Îfi ¿fl˘ ¿ı ·_⁄«˘flÁfiı 1.618 ‹…⁄ fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ÏËVÁ΋Î_ ‰ËıÓE›Î ’»Ì fiÎfiÎ ÏËVÁ΋Î_ ⁄ÌΩ Ï‹Ïfi ·_⁄«˘flÁfiı ±fiı ’»Ì ÷ı‹Î_ ’HÎ ±˘fl Ï‹Ïfi ·_⁄«˘flÁfiı 1.618 ’˛‹ÎHÎı ω¤Î∞÷ ¿flΛ »ı. ±Î Ω÷fiÎ_ ω¤Î…fi˘ ¿fl÷Î_ ⁄‘Î_ »ıÿÏ⁄Lÿ±˘fiı ΩıÕ÷Ì ÏhÎF›Î ‹…⁄ ÿflı¿ «˘flÁ‹Î_ «Î_’ ±Î_¿÷Î_ …ı Á‚_√ ‰‹‚οÎfl/spiral ·ÌÀÌ ÿ˘flΛ ÷ıfiÎ ±fiÁÎfl ‹ÎHÎÁfiÎ ¿Îfifi˘ ±Î¿Îfl CÎÕΛ˘ »ı. Ë¿Ì¿÷ı Ï·±˘fiÎÿ˘˝ ÿ ωL«Ì±ı The Vitruvian Man fi΋fiÎ ±ı‰Î ’flŒı@À ±ıfiıÀ˘‹ÌfiÎ ’vÊfi_ Ï«hÎ ÿ˘flı·_ ¿ı …ıfi˘ ÂÎflÌÏfl¿ œÎ_«˘ ±ı¿ı› ‰Î÷ı √˘SÕfi flı Ï Â±˘fi˘ ¤_ √ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı fiÎÁαı 1970 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ F›Îflı ’Λ˘Ïfi›fl-10 ±fiı ’Λ˘Ïfi›fl-11 ±_÷ÏflZΛÎfi˘ ⁄ÎèÎΉ¿Î ÷flŒ ‹˘¿S›Î I›Îflı Á_¤Ï‰÷ ≥. ÀÌ.fiı M≤J‰Ì‰ÎÁÌ ‹fiW›fi˘ A›Î· ±Î’‰Î ‹ÎÀı fiÎÁÎfiÎ Á·ÎË¿Îfl ¿Î·˝ Áı√Îfiı ÷ı Ï«hÎ ¿˘÷flı·Ì ÷¿÷Ì ’Á_ÿ ¿flÌ. à ¿< ÿ fl÷‹Î_ Ωı ‰ Î ‹‚÷Î_ √˘SÕfi flıϱ˘fiÎ_ ËΩfl˘ ’ˆ¿Ì »ıS·_ ºWÀÎ_÷ — «ıQ⁄ÕÛ fiΘÏÀ·Á ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷˘ Á‹ƒÌ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ ‹˘÷ÌflÁ …ı‰Î w’ıflÌ ’ÿÎ◊˝ ‰Õı ‰‹Ï‚›Î ¿‹Îfi˘ fl«Ì ωω‘ ¬ÎfiÎ_ ⁄fiΉı «ıQ⁄ÕÛ fiΘÏÀ·Á “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

»ı. («ıQ⁄ÕÛ fiΘÏÀ·Á ¿<ÿfl÷Ì Á⁄‹Ïflfi »ı. ¬ÎfiÎ_w’Ì ÀÎ_¿Ì‹Î_ √ıÁfi_ ’˛‹ÎHÎ ‰‘±˘»\_ ¿flÌ ÷ı @›Îflı¿ ¨ÕÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ ÁflÌ Ω› »ı ±fiı @›Îflı¿ ¨«ı «Õı »ı.) ÿflı¿ ±Î√Î‹Ì ¬ÎfiÎfi˘ flıϱ˘ ±√ε fl«ı·Î ¬ÎfiÎfiı ±fi·ZÎÌ 1.618 ˢ› »ı. ÁËı… ’HÎ Œfl¿ fiÏË. ÿflı¿ ¿‹Îfi ’HÎ ÷ıfiÌ ±√ε fl«Î›ı·Ì ¿‹Îfi◊Ì 1.618 fiÎ √H΢kÎfl‹Î_ ·Î_⁄Ì Ë˘› »ı. ’ÏflHÎ΋ı «ıQ⁄ÕÛ fiΘÏÀ·Áfi˘ ±Î¿Îfl ’HÎ ±ı¿oÿflı ‹ÎHÎÁfiÎ ¿Îfi ΩıÕı ÁÎQ› ‘flΉ÷˘ ⁄L›˘ »ı. ±Î Á‹ ƒ Ì∞‰ ±ÎÀ·Ì Á«˘À ¤ÒÏ‹Ï÷ @›Î_ ÂÌA›˘ ±ı Á‰Î· ’Ò»‰Î …ı‰˘ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ‹Îfi‰Ω÷ Á‹ZÎ ¿< ÿ fl÷ı ¬ÕÎ_ ¿flı · Î_ ⁄ÌΩ_ ±fiı ¿ ’˛ffiÎ◊˘˝fiÌ …ı‹ ±ı ’HÎ Ëo‹ıÂÎ ±fikÎfl flËı·˘ »ı. ÁÒ›‹ ˝ ΂΋Î_ √˛Ë˘fiÎ_ ±_÷fl˘fi˘ Áflı fl Πflı Ï Â±˘ 1.618 ¿ı ‹ »ı , ‹‘’ÒÕ΋Î_ fifl ±fiı ‹ÎÿÎfiÌ Á_A›Î ‰E«ı 1.618 fiÎ √H΢kÎflfi˘ Œfl¿ ¿ı‹ »ı ±√fl ÷˘ ÁÒ›˝‹¬ÌfiÎ_ ⁄Ì›Î_ ±ı„LÀ@·Î˜¿‰Î≥{ 34 ±fiı @·Î˜¿‰Î≥{ 55 «øοÎfl ‰·›˘ fl«Ìfiı Ëo‹ıÂÎ_ 55 ÷ 34 = 1.618 fi˘ √˘SÕfi flıϱ˘ ¿ı‹ V◊Î’ı »ı ÷ı ’˛ffi˘ ΩıÕı ’HÎ ⁄Î◊ ¤ÌÕ‰Îfi˘ ‹÷·⁄ fi◊Ì. ±Î Ω÷fiÎ_ ºWÀÎ_÷˘ ΩH›Î_ ’»Ì ±Îç›˝ ’ÎQ›Îfi˘ … ±Îfi_ÿ ‹ÎHÎÌ ·ı‰˘ flè΢. ±Îç›˝fiÌ ‰Î÷ ±ı ’HÎ »ı ¿ı √˘SÕfi flıϱ˘ ·√¤√ Á‰˝T›Î’Ì Ë˘‰Î »÷Î_ π/’Î≥fiÎ 3.14159... flıϱ˘ …ı‰Ì ’˛ÏÁÏ© ÷ıfiı ¿ÿÌ fi ‹‚Ì. ±œÌ ËΩfl ‰Ê˝ ’»Ì ±Î…ı ÷ı ’˛¿Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı ±fiı Á΋ÎL› ·˘¿˘fiÌ fi…flı «Õu˘ »ı--±fiı ÷ı ‹ÎÀı “‘ ÿ ωL«Ì ¿˘Õ” fi΋fi _ ±ı ‰  _ ’ V ÷¿ (÷ı ‹ … ’V÷¿fiÎ ±Î‘Îflı ÷ˆ›Îfl ◊›ı·_ ‹˘Âfi Ï’@«fl) ÏfiÏ‹kÎ ⁄L›_ »ı ¿ı …ıfiÌ Ï◊˛·fl¿◊΋Î_ ¿ıLƒÌ› ωʛ »ı ÷˘ √˘SÕfi flıϱ˘, ’HÎ ¬ÿfiÌ ’˛ÏÁÏ© ÷ı …\ÿÎ_ ¿ÎflH΢Áfl ’ÎQ›_ »ı.à 33

gfuf[g

Ljfhif

n]xdfgfgf]+ vffsfxf ufJjftff effztflif 5ffif,f8f[gff+ gf uffh[,ff+ 5fzfEdff[ 1965 fiÎ ›©‹Î_

1965 fi_ ±Î¿ÎÂÌ ›© ÁMÀıQ⁄fl 6-7 fiÎ ⁄ı

ˉΥ ‹˘fl«ı …ı ‹Ëk‰fiÌ

Ïÿ‰Á Á‘Ì µ√˛÷Τıfl ¬ı·Î›Î ’»Ì hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ⁄ıµ fi‰Î…^fi̱˘ ⁄fiÌ ÷ıfi_ ’ZÎı ÂÒflÎ÷fifi˘ µ¤fl˘ ÁËı… Â‹Ì √›˘, ¿ı‹ ¿ı ‰Hνfi ±√εfiÎ Ë’÷΋Î_ ω‹Îfi˘fiÌ ¬‰ÎflÌfi˘ ÿfl/attrition rate ‘Λν ¿fl÷Î_ ±Î’Ì √›Î. ±Î ‰¬÷ı ¨«˘ flè΢ Ë÷˘. ±√ε ‰HνT›_ ÷ı‹ ’Ëı·ı Ïÿ‰Áı ’ÎÏ¿V÷Îfiı ¤Îfl÷fiÎ ’ÃÎHο˘À, Ë·‰ÎÕÎ, Ω‹fi√fl ‰Î_«˘ ¤Îfl÷Ì› ‰Î›Áfiı ÎfiÎ ‰√ıflı ·Z›Î_¿˘ ’fl ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ «·ÎT›˘, ÷˘ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿ıÀ·Î¿ ±ı‰Î Ω_⁄Î{˘fiÌ ¤Îfl÷ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ Áfl√˘‘Îfiı ÏfiÂÎfi ⁄fiÎT›_. ⁄ıµ ¿◊Î ¿ı …ı‹fiÌ fiÌÕfl÷Îfi˘ ÿı¢±ı ÁÎflÎ_ ±ı‰Î_ ω‹Îfi˘ √‹ÎT›Î_. ¤Îfl÷ ‹ÎÀı ÷ı‹… ’˘·ÎÿÌ ‹fi˘⁄‚fi˘ ¬‰ÎflÌfi˘ ÿfl 16Ñ flè΢; ±ıÀ·ı ¿ı Áfl√˘‘Î ’flfiÎ ÿά·˘ ‰Î›ÁıfiÎfiÌ Ë‹·Î‹Î_ Á΋ı· ◊›ı·Î_ ÿfl 6 ω‹Îfi˘ ’ˆ¿Ì ±ı¿ ω‹Îfi fiΠ’ÎQ›_. ’ÎÏ¿V÷Îfiı ‰ıÉ_ ’Õı·_ fi¿ÁÎfi ÷‰Îfl̬‹Î_ Ëo‹ı ‹ÎÀı ÷˘ 17.4Ñ Ë÷_. fl˘…ıfl˘… ±Î‰Î ŒÀ¿Î {Ì·‰Î ’Õı ÷ı ›Îÿ√Îfl ⁄fiÌ flè΢ »ı. ’˘ÁΛ fiÏË. ’ÎÏ¿V÷Îfifi_ ±˜flŒ˘Á˝ ÷˘ ¤Îfl÷Ì›

¤Î fl÷Ì›

‰Î›Áıfiαı ’˘÷ÎfiÌ flHÎfiÌÏ÷ ⁄ÿS›Î ’»Ìfi˘ Ïÿ‰Á Ë÷˘. ÷Îfl̬ ÁMÀıQ⁄fl 9, 1965 Ë÷Ì. fi‰Ì flHÎfiÌÏ÷ ‹…⁄ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ_ ±˜fl⁄ı{fiı …flÎ ±˘»o ‹Ëk‰ ±Î’Ì ÷ıfiÌ Á̋Ή÷a »Î‰HÎ̱˘, ’fl‰ÃÎ ‰ÎËfi˘, Á_ÿıÂÎT›‰ËÎflfiÎ_ ¿ıLƒ˘, flıS‰ıfiÎ_ ‹ÎÂ˝Ï·_√ ›ÎÕÛ, ⁄A÷Ïfl›Î ÿ‚ ‰√ıflı ’fl √˛ÎµLÕ ±˜Àı¿ ¿flÌ ¤Îfl÷fiÎ ¬U¿Ìÿ‚fi_ ¿Î‹ Ë‚‰_ ⁄fiΉ‰Îfi_ Ë÷_. ¬U¿Ìÿ‚fiı ˉÎ≥ 34

‰Î›ÁıfiÎ ¿fl÷Î_ ±Õ‘Ì ÁÎ≥{fi_ ’HÎ fi Ë÷_, ±ıÀ·ı ‰‘ ’Õ÷Ì ¬‰ÎflÌ À‚ı ±ı ‹ÎÀı ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì flÎÏhÎË‹·Î … ¿fl‰ÎfiÌ fiÌÏ÷ ÷ıHÎı flάÌ. ¤Îfl÷ı ’HÎ Ωı›_ ¿ı ÿU‹fi ±˜fl⁄ı{ ’fl Ïÿ‰ÁfiÎ ±…‰Î‚΋Î_ ‹˘ÀÎ ’›‹Îfiı Ë‹·˘ ¿›Î˝ »÷Î_ ÷ıfiı fiο΋ ⁄fiÎ‰Ì Â¿Î›_ fi Ë÷_. ±Î◊Ì ÷ıHÎı ’HÎ Œ@÷ ±Ïfi‰Î›˝ Ï‹Âfi˘ ËÎ◊ ‘fl‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. ⁄Lfiı ÿı¢fiÎ ±Î‰Î ‰·HÎfi_ ’ÏflHÎ΋ ±ı ±ÎT›_ ¿ı ›©fiÎ_ ÂıÊ ⁄ı ±Ã‰ÎÏÕ›Î_ ÿflQ›Îfi ±Î¿ÎÂÌ ‹˘fl«ı stalemate/‹ÕÎ√Î_à …ı‰Î Á_Ωı√˘ flèÎÎ. ±Î Á‹›√΂˘ ¿ÿΫ ÷tfi ÏfiflÁ ’fl‰Îfl ◊›˘ ˢ›, ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ fl˘‹Î_«¿ÎflÌ ’˛Á_√˘±ı ÷ıfiı ∞‰_÷ ⁄fiÎT›˘. ’˛V÷÷ Ë’÷΋Î_ ‰Hν‰ı·Ì ÁI›¿◊Î ±ı ±ΩH›Î ’˛Á_√˘fiÌ »ı.

¿<‹¿fiÌ ±Ï‘¿÷‹ …wfl ¬ı‹¿flHÎ ¡LÀ ’fl Ë÷Ì, F›Î_ ÷ıfiÌ 4 ◊Ì ’ËÎÕÌ ÏÕω{fifiı ÿU‹fifiÎ ËÎ◊ı ŒÀ¿Î ’ÕÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î√·ı Ïÿ‰Áı ±ËŸ ÿU‹fifiÌ ’fl‰ÃÎ ·Î≥fi ¿Î’Ì fiά‰Î Œ˚·Î≥À-·ıŒ˚ÀfiLÀ ÁÌ. ¿ı. ‹ıfififiÎ fiıI≤I‰ Ëı «Îfl ËLÀfl ω‹Îfi˘±ı ÁflËÿ ÷flŒ ’fl‰Ã˘ ·Î‰÷Ì ’ο Àˇıfifiı e_¿Ì ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ˉı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı √˛ÎµLÕ ±˜Àı¿ ¿fl‰Î‹Î_ ω_√ ¿‹ÎLÕfl ±ı. ÀÌ. {«ÎÏfl›ÎfiÎ_ «Îfl ËLÀflfi˘ ‰Îfl˘ Ë÷˘. Ë·‰ÎÕÎ◊Ì Àı¿-±Î˜Œ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

;ftifsyff

¿flÌfiı CÎHÎÎ Ï¿·˘‹ÌÀfl ’Ïç‹ ÷flŒ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ¿ÎÁÒfl flıS‰ı VÀıÂfifiÌ ÏÿÂ΋Î_ ÷ı±˘ ∂ÕuÎ. ¬ı‹¿flHÎfiÎ ›© ‹ÎÀı Âj΢ ±fiı ÿÎw√˘‚˘ ·Î‰÷Ì ’ο Àˇıfi˘ ±ı VÀıÂfiı ’˘÷Îfi˘ ‹Î· ¬Î·Ì ¿fl÷Ì Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ’ÎÏ¿V÷Îfiı ±˜fl ÏÕŒıLÁ ‹ÎÀı I›Î_ CÎHÎÌ Ï‰‹Îfiωfl˘‘Ì ÷˘’˘ √˘Ã‰Ì Ë÷Ì. Ë‹·Î¬˘fl ω‹Îfi˘±ı Õ>⁄¿Ì ‹ÎflÌ ·Z›Î_¿˘ ’fl ÷˘’√˘‚Î, ⁄˘Q⁄ ±fiı fl˘¿ıÀ ‰flÁÎT›Î. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À ÷˘’˘fi˘ …‰Î⁄ ’HÎ …·ÿ Ë÷˘. ±ı¿ √˘‚˘ Õ>⁄¿Ì ·√Î‰Ì flËı·Î ω_√ ¿‹ÎLÕfl {«ÎÏfl›ÎfiÎ ËLÀflfiı ±ı‰Ì flÌ÷ı ‰ÎB›˘ ¿ı ËÎ≥Õˇ˘Ï·¿ T›‰V◊ÎfiÌ Á‰˘˝ ‹˘Àflfiı ‰Ì…ÁM·Î› ±Î’÷˘ ‹A› ‰Î›fl ¿’Λ˘ ±fiı {«ÎÏfl›Î±ı Õ>⁄¿Ì ‰Î‚Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı fi Î_ ¿LÀˇ ˘ SÁfi _ Á_ « ηfi ⁄ΉÕÎ_fiÎ Ωıflı ¿fl‰_ ’Õu_. ±Î‹Î_ ‰Îfl ·Î√Ì, ±ıÀ·ı ¨«ı «Õ÷Î ’Ëı·Î_ ÷ı‹fi_ ω‹Îfi ‰‘ ’Õ÷_ fiÌ«ı ±Î‰Ì √›_. {«ÎÏfl›Î±ı I›Îflı Ë‚‰˘ {À¿˘ ±fi¤T›˘. ¿·Î¿fiÎ Œ@÷ 530 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ V’ÌÕı ’_√ ω‹Îfi Ë·‰ÎÕÎ ’λ\_ Œ›* ±fiı √˛ÎµLÕ ±ı„L…Ïfi±fl˘±ı ÷ıfiı ⁄flÎ⁄fl ÷’ÎV›_ I›Îflı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ω‹Îfi …‹Ìfi ’fl …flÎ÷flÎ CÎÁÕΛ_ Ë÷_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı CÎÁÎflαı ω‹ÎfifiÌ ±˜fl ⁄˛ı¿fiÎ ’Î_Ϭ›Îfiı ⁄À¿Î‰Ì fiÎA›_ Ë÷_. ±ı„L…Ïfi±fl˘ Ëıfl÷ ’Î‹Ì √›Î ±fiı {«ÎÏfl›Îfi _ xÿ› ±ı ¿ ‘⁄¿Îfl˘ «Ò¿Ì √›_. ω‹Îfi fl¬ı ±Õ‘˘ ∫« ’HÎ fiÌ«_ flèÎ_ ˢ÷ ÷˘ …‹Ìfi ÷ıfiÎ ’ıÀ΂fiı «ÌflÌ ÷ıfiÎ efl«Î ¿ÎœÌ fiά÷, ’HÎ {«ÎÏfl›Îfi_ fiÁÌ⁄ Ωıfl ¿flÌ √›_ Ë÷_. ’fl_÷ ÷ı‹fiÎ ÁÎ◊Ì ’Λ·À Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ±ı‹. ‰Ì. ÏÁ_Ëfi_ ËLÀfl ω‹Îfi ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À ÷˘’fi˘ ’˛ËÎfl ‰ıÃuÎ ’»Ì ¿ÎÁÒflfiÎ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±Î¿Î‹Î_ À¿Ì Â@›_ fiÏË. ÷˘’fiÎ √˘‚αı ÏÁ_Ëfiı ’HÎ ·˘ËÌ·ËÎHÎ ¿flÌ ‹Ò@›Î. ±Î‹ »÷Î_ ËLÀfl ¤˘Ó›¤ı√_ ◊Λ ±ı ’Ëı·Î_ ÷ı±˘ ≥…ı@Âfi ÁÌÀfi_ ⁄Àfi ÿÎ⁄Ì ⁄ËÎfl ¿>ÿÌ ’ÕuÎ. ›©¿ıÿÌ ÷flÌ¿ı ’¿ÕΛΠ⁄Îÿ CÎHÎÎ Ïÿ‰Á˘ ÷ı‹HÎı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ Ï‹Ï·ÀflÌ ËΘ„V’À·‹Î_ ‰Ì÷ÎT›Î. I›Îfl ’»Ì ⁄ÌΩ ±fiı¿ Ïÿ‰Á˘ …ı·‹Î_ ‰ÌI›Î. ·ÕÎ≥ ÿflQ›Îfi Ï…_ÿ√Ì ±fiı ‹˘÷ ‰E«ı flËÌ …÷˘ ŒÎÁ·˘ @›Îflı ¿ ÿ˘flΉÎflfi˘ … ˢ› ±ı ‰Î÷fi_ ±ı¿ ’˛‹ÎHΠω_√ ¿‹ÎLÕfl {«ÎÏfl›ÎfiÎ ±fi¤‰‹Î_ ‹Y›_, ÷˘ ⁄ÌΩı ÿά·˘ Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl Ïÿ·Ì’ ’w·¿flfi˘ Ë÷˘. ⁄fiΉ ±Î‹ ⁄L›˘ — 9 ‹Ì V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl Ï⁄ffi˘≥fiÌ ËLÀfl À<¿ÕÌ

ÁMÀıQ⁄flfiÎ … Ïÿ‰Áı ¿ÎÁÒfl ¬Î÷ı {«ÎÏfl›ÎfiÎ_ «Îfl ËLÀfl˘fi_ Ï‹Âfi ±‘¿«flÌ ¿ÎÏ‹›Î⁄Ì ÁÎ◊ı ’Òw_ ◊›_ ÷ıfiÌ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’»Ì V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl ¤’ıLƒ Ï⁄ffi˘≥ ÷ı‹fiÌ «Îfl ËLÀflfiÌ À<¿ÕÌ ÁÎ◊ı ¿ÎÁÒfl ÷flŒ fl‰ÎfiÎ ◊›Î. …‹Ìfi◊Ì ‹Î_Õ 50 ‹ÌÀfl ¨«ı flËÌfiı ÷ı ’˛‰ÎÁ ¬ıՉ΋Î_ ±ÎT›˘, ¿ı‹ ¿ı

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ_ flı Õ ÎflÁF… F-104 VÀÎflŒÎ≥Àfl ±fiı F-86 Áı⁄fl …ıÀ ’ıÀˇ˘Ï·_√ ‹ÎÀı ÁflËÿÌ ±Î¿Î‹Î_ ‹_ Õ flÎ÷Î_ ˢ‰ÎfiÌ ±ÎÂ_ ¿ Î Ë÷Ì. Ï⁄ffi˘≥fiÎ ËLÀflfiÌ ÕÎ⁄Ì ⁄Î…\ Œ˚ · Î≥À-·ı Œ ˚ À fiLÀ √ fl ⁄ZÎÏÁ_ Ë ±ÎËΩfi_ ω‹Îfi Ë÷,_ F›Îflı Œ˚·Î≥À·ıŒ˚ÀfiLÀ ±ıÁ. ¿ı. ‹ν ±fiı Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl Ïÿ·Ì’ ’w·¿flfiÎ_ ËLÀfl ÁËı… …‹HÎÌ ÷flŒ ±fiı 450 ‹ÌÀfl ’λ‚ Ë÷Î_. ¿ÎÁÒfl fi∞¿ ±ÎT›_ I›Îflı ‘Ò‚fiÎ √˘ÀÎ fi…flı «ÕuÎ. Àˇıfi ¶ÎflÎ ¿ÎÁÒfl ’ˢӫı·Ì ÿU‹fi flHÎ√ÎÕ̱˘ ¬ı‹ ¿flHÎfiÌ ÁflËÿ ÷flŒ …÷Ì Ë÷Ì. Ï⁄ffi˘≥±ı ÁÎ◊Ì ’Λ·À˘fiı ÁΉ‘Îfi ¿›Î˝. ±Î ÀıL¿˘fiÎ ¿ÎŒ·Îfiı ÏfiÂÎfi ⁄fiΉ‰Îfi˘ Ë÷˘. fl˘¿ıÀ‹Îfl˘ ±fiı ⁄˘Q⁄‹Îfl˘ «·Î‰‰Î ‹ÎÀı Ï⁄ffi˘≥±ı ω‹Îfifiı ¨«ı «ÕÎT›_ ±fiı ’»Ì 100 ‹ÌÀfl fiÌ«ı µ÷Îfl‰ÎfiÌ √HÎ÷flÌ ÁÎ◊ı Õ>⁄¿Ì ‹ÎflÌ. ±ÎËΩ ÷ı‹… ‹ν±ı ÷ı‹fi_ ±fi¿flHÎ ¿›*. »ıS·ı ’w·¿flfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘ I›Î_ Á‘Ì‹Î_ ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À ÷˘’˘fi_ ŒÎ›Ïfl_√ ±ı ¿ ÿ‹ ÁCÎfi ⁄fiÌ «Ò @ › _ Ë÷ _ . ’w·¿flı ÷flÎ’ ‹Îfl‰Ì Ë∞ ÷˘ Âw ¿flÌ I›Î_ … ÿU‹fifi˘ ÷˘’√˘‚˘ ω‹ÎfifiÎ ’ıÀ΂ ¶ÎflÎ ±_ÿfl CÎÒV›˘, ¿Î˜¿Ï’À‹Î_ ’˛‰ıU›˘ ±fiı ’w·¿flfiÌ ÁÌÀfiÎ Ëı Õ flı V Àfiı ‰Ÿ‘Ì M·ı„@ÁB·ÎÁfiÎ ’Îflÿ½¿ √_⁄…fiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì √›˘. ±Î Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl fiÁÌ⁄ÿÎfl ¿ı Ë‹·Î ‹ÎÀı ÷˘’ ‰Õı ÏfiÂÎfi ·ı‰Î ÷ı±˘ ÁËı… ±Î√‚ ÷flŒ {Ò@›Î Ë÷Î--±L›◊Î ËıÕflıVÀfiı ‰Ÿ‘Ì fiάfiÎfl √˘‚˘ ÷ı‹fiÎ ‹V÷¿fiÎ ’λ·Î ¤Î√ Á˘Ó Á fl‰˘ fiÌ¿‚Ì …‰Îfi˘ Ë÷˘. ¿Î˜ ¿ Ï’Àfi _ ’Îflÿ½ ¿ ±Î‰flHÎ ÷Ò À uÎ ⁄Îÿ ’w·¿flfiı Á΋˘ ’‰fi {_{ΉÎ÷ …ı‰˘ ‰fl÷ΉΠ·ÎB›˘, »÷Î_ ÷ı‹HÎı Á¤Îfi÷Î 35

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

;ftifsyff

Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ‰‘ ’Õ÷Î fl@÷jÎΉfiı ¿ÎflHÎı VfiΛ±˘ ¿‹Ωıfl ’ÕÌ flèÎÎ Ë÷Î. ⁄Ì∞ Á‹V›Î ±ı ¿ı ∂Õ÷Î M·ıfifi_ Ïfi›_hÎHÎ ÕÎ⁄Î ËÎ◊ ‰Õı ¿flÌ Â¿Î›, ’fl_÷ µ÷flÎHÎ ‰¬÷ı ’Λ·Àı ÷ıfiÎ ⁄ı› ËÎ◊ ¿Î‹ı ·√ÎՉΠΩı≥±ı. ’w·¿flfi˘ ‹y‹ Ïfi‘νfl Ωı÷Î_ Ï⁄ffi˘≥±ı fiyÌ ¿›* ¿ı ·ı„LÕo√fiÎ ø‹‹Î_ »ıS·˘ ‰Îfl˘ ’w·¿flfi˘ flËı, …ı◊Ì ¤Ò·ı«Ò¿ı ’HÎ ±¿V‹Î÷ fiÕı ÷˘ ⁄οÌfiÎ_ hÎHΠω‹Îfi˘ ‹ÎÀı flfi-‰ı “O·˘¿” ◊Λ fiÏË. ÿÁı ¿ Ï‹ÏfiÀ ’»Ì √˘{Îfl˘ ‰Ìfl «ø ω…ı÷Î V@‰Î˜Õˇfi ·ÌÕfl Ï⁄ffi˘≥, …ı±˘ 1965 µ’flÎ_÷ 1971 fiÎ ±¿V‹Î÷ ⁄L›˘ ¬fl˘, ›©‹Î_ ’HÎ ’ÎÏ¿V÷Îfi Á΋ı ·ÕuÎ ±fiı ‰¬÷ …÷Î_ ±˜fl ‰Î≥Á ‹Î½· ⁄L›Î ’fl_ ÷  Ï⁄ffi˘≥±ı ‘Îflı·˘ ÷ı fiÏË. µ÷flÎHÎ ‰¬÷ı flfi‰¬÷ı ’w·¿flı ±«Îfi¿ …‹HÎÎ ⁄ΉÕÎ ‰ıfiÌ ÁÌ‘‹Î_ ±Î‰‰Î …÷Î_ ‹νfi_ ’fl Ë◊˘ÕÎfi˘ ΩıflÿÎfl ŒÀ¿˘ ·ÎB›Î ËLÀfl ±ÎËΩfiÎ ËLÀfl ΩıÕı Àyfl‹Î_ …ı‰Ì ’ÌÕÎfi˘ ±fi¤‰ ¿›˘˝. ±Î ’˛ËÎfl ±ÎT›_. ±ÎËΩfiÎ M·ıfifiÌ …‹HÎÌ ⁄ÌΩ ÷˘’√˘‚Îfi˘ ±√fl ÷˘ 40 ’Î_ ¬ fiı fiÌ«ı ◊ Ì Â‹Î˝ fi Î M·ı fi fi˘ ±ı‹. ±ı‹. T›ÎÁfiÌ Ëı‰Ì ‹ÂÌfi ËÕÿ˘·˘ ‰ÎB›˘, ‹ÎÀı ÷ı ±ı¿Î±ı¿ ÕÎ⁄Î √fifiÌ ⁄·ıÀfi˘ Ë÷˘. (ËLÀflfiÌ ÷˘’ ’լΠ÷flŒ ’·ÀÌ ‹ÎflÌ √›_. ⁄Lfiı Œ@÷ 30 ±ı ‹ . ±ı ‹ .fiÌ Ë÷Ì.) ω‹Îfi˘ ⁄Ë fiÌ«Ì Á’ÎÀ̱ı Ë÷Î_. ’w·¿flfi˘ …‹H΢ ËÎ◊ ·√¤√ ’ÏflHÎ΋ı ±ÎËΩfiı ≥…ı@À ◊‰Îfi˘ fi¿Î‹˘ ⁄L›˘. Ï⁄ffi˘≥ ¿ÿΫ Á‹› ‹Y›˘ fiÏË. flfi-‰ı◊Ì ¿ıÀ·Î¿ Ï‹Âfifiı ±‘Òw_ ‹Ò¿ı ±ı‹ ‘ÎflÌ ’w·¿flı ‹ÌÀfl »ıÀı ω‹Îfi Ωı¤ıfl ’À¿Î›_ …¬‹fiÌ ‰Î÷ ÷ı‹fiı …HÎΉ‰Îfi_ ‹˘¿>Œ ÷ı‰_ … ±Î√fi˘ √˘‚˘ ⁄L›_. flÎA›_. ’λΠŒfl÷Ì ‰ı‚Î Ï⁄ffi˘≥fiı ±Î ºU› ⁄Lfiı ω‹Îfi˘fiÌ ’λ‚ flıÏÕ±˘ ‹ıÁı… ±Î’Ì …HÎÎT›_ ¿ı …¬‹ ±Î‰Ì flËı·Î Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl Ïÿ·Ì’ √_¤Ìfl Ë÷˘ ±fiı ’ÎflΉÎfl ·˘ËÌ ’w·¿fl T›◊ΤflÌ ±fiı ·Î«Îfl fi…flı fiÌ¿‚Ì flèÎ_ Ë÷_. µ÷flÕÎ≥ √›ı·Î Ωı÷Î flèÎÎ. ω‘Î÷αı ˉı ¬ÿ ÷ı‹fiÎ VfiΛ±˘ fiÌ«ıfi_ ËÎÕ¿<_ ¬ÒS·_ ’ÕÌ √›_ ‹ÎÀı ¢ ±_Ω‹ Ïfi‘ν›˘˝ Ë÷˘ ? Áfl‚ Ë÷_. Ï⁄ffi˘≥fiÌ Á·ÎË ±ı ’ÕÌ ¿ı ±fiı Á·Î‹÷ ‹Î√˝ Ë∞ ¬S·˘ Ë÷˘. ¤Îfl÷Ì› Ëÿ‹Î_ ’˛‰ıU›Î ⁄Îÿ ’w·¿fl ≥…ı@Âfi „V‰« ÿÎ⁄Ìfiı ÷ı±˘ ’ıflıÂÒÀ ≥…ı@Âfi ⁄Àfi ÿÎ⁄Ì Ï‰‹Îfifiı ÷∞ ‰Õı Ëı‹¬ı‹ µ÷flÎHÎ ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Î, ÿı, ’fl_÷ ÁÎΩÁ‹Î ω‹Îfifi˘ ¤˘√ »÷Î_ ÷ı‹HÎı ω‹Îfifiı µ÷Îfl‰Îfi_ fiyÌ ±Î’‰Î fi ‹Î√÷Î ’w·¿fl ‹ÎL›Î ¿›*. fl@÷jÎΉ Ë∞ «Î· Ë÷˘. ‹√… fiÏË. ±Î ºœ ‹fiÁÒ⁄˘ ’Òfl˘ ¿fl‰Î Á‘Ì ’Òfl÷_ ·˘ËÌ ’ˢӫ÷_ fi Ë÷_. …ıÀ·Ì ÂÎflÌÏfl¿ Z΋÷Î Ωı ¿ı ¬ÒÀÌ flËÌ ±fiı Á÷¿Û÷Î Ω‚‰Ì flHÎ√ÎÕ̱˘ ÷flŒ fl˘¿ıÀ˘ ÿÎB›Î_. ±Î Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl fiÁÌ⁄Ωı√ı ÁËı… ‹ÎÀı ⁄«Ì ÷˘ √›Î, ’fl_÷ fiÁÌ⁄fi˘ ¬ı· Ë∞ ’Òfl˘ fiˢ÷˘ ◊›˘. ÕÎ≥‰ ‹Î›Î˝ ⁄Îÿ ’λΠ¨«ı «Õ÷Ì

36

’˘’«Î_ ‰Îfl_‰Îfl œ‚Ì ’Õ÷Î_ Ë÷Î_. …‹H΢ ËÎ◊ ’HÎ ⁄flÎ⁄fl ¿Î‹ ±Î’÷˘ fi Ë÷˘. ±Î „V◊Ï÷‹Î_ ÷ı±˘ ËLÀflfiı flfi-‰ıfiÎ »ıÕÎ ’ÎÁı T›‰„V◊÷ flÌ÷ı fiÌ«ı ·Î‰Ì Â@›Î fiÏË. ±Õ‘˘ flfi-‰ı M·ıfifiÌ ÿ˘Àfiı ¿Î⁄Ò‹Î_ ·ı‰Î ‹ÎÀı ’Òfl÷˘ fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ⁄ÌΩı ’˛›ÎÁ ¿fl‰Î M·ıfifiı ŒflÌ ¨«ı «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘_. ±˜fl⁄ı{ ’fl Á˙fiÎ rÎÁ ±©fl ◊›Î. flıÏÕ±˘ ‹ıÁı… ¶ÎflÎ ’w·¿flfiı ŒflÌ ‰¬÷ …HÎΉ‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ¿ı ÷ı±˘ ω‹Îfifiı ÷∞ ÿı, ’HÎ …¬‹Ì Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ’˘÷ÎfiÎ ‹fifi_ ‘Λ* ¿fl‰Î ‹y‹ Ë÷Î. Ë·‰ÎÕÎ ±˜fl⁄ı{fiÌ ¿À˘¿ÀÌfi˘ ±fiı Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁflfiÌ ¿Á˘ÀÌfi˘ ±_÷ Á¬ÿ ±ÎT›˘. ⁄ÌΩ ’˛›ÎÁı ËLÀfl ÁËÌÁ·Î‹÷ flÌ÷ı fiÌ«ı µ÷›*. ·˘ËÌ◊Ì ÷fl⁄˘‚ ±ı ‰ Î Ïÿ·Ì’ ’w·¿fl ¿Î˜¿Ï’ÀfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î I›Îflı Á˙fiı A›Î· ±ÎT›˘ ¿ı …¬‹ ¿ıÀ·˘ ¨Õ˘ Ë÷˘. …¬‹ ’fl ÀÎ_¿Î ·ı‰Î›Î ±ı ÿflQ›Îfi √˛ Î µLÕ ±ı „ L…Ïfi±fl˘±ı …¬‹Ì ω‹Îfifiı ÷’ÎV›_--±fiı Ωı›_ ÷˘ ËıÕflıVÀfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì √›ı·Î ÷˘’√˘‚αı ‹˘ÀÌ ’ı fl ı Â Ò À ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Ì fiÎfiÌ ’ıflıÂÒÀfiÌ ÿ˘flÌfiı ’HÎ ¿Î’Ì fiÎ¬Ì Ë÷Ì. fiÎfiÌ/ drogue ’ıflıÂÒÀ Ëo‹ıÂÎ ’Ëı·Î_ ¬Ò·ı ±fiı ÷ıfiÎ Ωıflı ‹˘ÀÌ/main ’ıfl ı ÀÒ fiÌ √ÕÌ ¬Ò·Ìfiı ÷ı √_⁄…‹Î_ Œıfl‰Î›, ÷ı◊Ì ’w·¿fl fl¬ı ω‹Îfi ÷∞fiı ⁄ËÎfl ¿>ÿÌ ’ÕuΠˢ÷ ÷˘ ’HÎ ‹˘ÀÌ ’ıflıÂÒÀ ¬Ò·‰Îfi˘ «ÎLÁ fi Ë÷˘. ±Î fiÌÕfl ’Λ·ÀfiÎ ‹Î◊ı ¬flı¬fl fiÁÌ⁄fiÎ «Îfl ËÎ◊ Ë÷Î. ±Î ⁄fiΉ ’»Ìfi˘ 10 ‹Ì ÁMÀıQ⁄flfi˘ Ïÿ‰Á Œ˚·Î∫√ ±Î˜ÏŒÁfl ÕÌ. ’Ì. Ï«fi˘≥fi˘ Ë÷˘. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ÏÁ±Î·¿˘À ‹˘fl«ı ÏŒ·˘flÎ ¬Î÷ı …⁄fl…V÷ ÀıL¿›© Âw ◊‰Î ±ÎÕı ◊˘ÕÎ ¿·Î¿˘ … ⁄Î¿Ì Ë÷Î. ¤Îfl÷fiÌ 1 ·Ì ⁄A÷Ïfl›Î ÏÕω{fifiÎ ÁıfiÎ’Ï÷ ‹ı…fl“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

;ftifsyff

…fifl· flÎÏ…LÿflÏÁ_Ëı ΩflÌ ¿flı · Î Œfl‹Îfi ‹ … ⁄ ‰‚÷Ì Á‰Îflı 6—00 ‰ÎB›ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ⁄A÷Ïfl›Î …‹Î‰ÀfiÎ ÏŒ·˘flÎ ’fl ËS·˘ ⁄˘·Î‰‰Îfi˘ Ë÷Î. ‰«√΂ÎfiÎ Á‹›‹Î_ ’ο ÿ‚˘fiı Âj΢-ÿÎw√˘‚Îfi˘ ’ fl ‰Ã˘ ‹‚÷˘ ±À¿ı ÷ı ‹ÎÀı flÎÏ…LÿflÏÁ_Ëı ÂhÎfiÌ ’fl‰ÃÎ ·Î≥fi˘ ’fl √˛ÎµLÕ ±˜Àı¿ ¿fl‰Î ‰Î›ÁıfiÎfiı ÁÒ « fiÎ ‹˘¿·Ì. ‰Î› Á ı fi αı «Îfl Ï‹„VÀfl ω‹Îfi˘ fl‰ÎfiÎ ¿›Î*, …ı‹Î_ Ï«fi˘≥fi_ ’HΠω‹Îfi Ë÷_. «˘yÁ ·Z›Î_¿˘ «Ÿ‘Ì ⁄÷Ή‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ fi Ë÷Î_. “ÿı¬˘ I›Î_ ‰Îfl ¿fl˘”fi_ ‰·HÎ ±’fiΉ‰Îfi_ Ë÷_. ω‹Îfi˘±ı ÏŒ·˘flÎfiÌ ’Ò ‰ ˝ ı ÿU‹fifiÌ ·U¿flÌ »Î‰HÎÌfiı Á’ÎÀ΋Î_ ·Ì‘Ì. ÿflı¿ ω‹Îfiı 68 ±ı‹. ±ı‹.

T›ÎÁfiÎ_ fl˘¿ıÀ˘ ‰flÁΉ‰Î ‹ÎÀı ÷flÎ’ ‹ÎflÌ ¿ı ÷fl÷ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ±ı„LÀ±˜fløÎŒ˚À ÷˘’˘±ı Á_A›Î⁄_‘ √˘‚Îfi˘ ±√fid‰Îfl˘ ∂ÕÎÕu˘. Ïÿ‰Á Ë÷˘, »÷Î_ ‘fl÷Ì ’fl ±Î√fiÎ ·⁄¿ÎflÎ ¿Îœ÷Ì ÷˘’˘fiÎ «‹¿ÎflÎ ÿı¬Î÷Î Ë÷Î. ’˛Ï÷¿Îflfiı √HÎ¿Î›Î˝ ωfiÎ Ï‹„VÀflfiÌ À<¿Õ̱ı »Î‰HÎÌfiı ÷ÎflÎ… ¿flÌ ÿÌ‘Ì. Ï«fi˘≥fiı ¤Õ¿ı ⁄‚÷Ì »Î‰HÎÌfiÎ ºU›±ı ±Îfi_ÿ‹Î_ ·Î‰Ì ÿÌ‘Î, ’HÎ ÷ı ±Îfi_ÿ ·Î_⁄˘ Á‹› fi À@›˘. ω‹Îfiı ’λΠŒfl‰Î Àfi˝ ‹Î›˘˝ I›Î_ … ÷˘’√˘‚ÎfiÎ ŒÀ¿Î±ı ÷ıfiı ‘˛ÒΩ‰Ì ‹Ò@›_. hÎHÎ ÁÎ◊̱˘ ÁflËÿ ÷flŒ …‰Î ±Î√‚ fiÌ¿‚Ì √›Î Ë÷Î. Ï«fi˘≥fiΠω‹Îfifiı √˘‚˘ ·ÎB›ÎfiÌ ÷ı‹fiı ΩHÎ fi Ë÷Ì. Ωı÷Ωı÷΋Î_ ω‹Îfiı ±Î√ ’¿ÕÌ ±fiı ‘Ò‹ÎÕ˘ ¿Î˜¿Ï’À‹Î_ ’˛Áfl‰Î ·ÎB›˘. ⁄Î∞ ÁΉ ⁄√ÕÌ fi Ë÷Ì. Ï‹„VÀfl ¿ıÀ·˘¿ Á‹› ∂Õ÷_ flËÌ Â¿ı “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

±Î ‘Ò_‘‚Ì »÷Î_ ÿ·˝¤ ÷Á‰Ìfl N˚·Î∫À ±Î˜ÏŒÁfl Ï«fi˘≥fiÌ »ı. ’λ‚ ÷ı‹fi_ Ï‹„VÀfl ω‹Îfi ∂¤_ »ı.

±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ Ë÷_, ±ıÀ·ı ÀÌ‹fiÎ ·ÌÕflfiı ‰Î›fl·ıÁ ¶ÎflÎ ΩHÎ ¿flÌ Ï«fi˘≥±ı Ï‹„VÀflfiı ÁflËÿ ÷flŒ ‹ÎflÌ ‹Ò@›_. ¬flı¬fl ÷ı‹HÎı ‰Ëı·Ì ÷¿ı ω‹Îfifi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ Ωı≥±ı, ¿ı‹ ¿ı ±Î√‹Î_ Á’ÕΛı·_ ω‹Îfi √‹ı I›Îflı ŒÎÀı ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ω‹ÎfiÌfiı ’HÎ e_¿Ì ÿı. ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’»Ì ¿Î˜¿Ï’À‹Î_ ±ıÀ·˘ ‘Ò‹ÎÕ˘ ¤flΛ˘ ¿ı ¿Â_ ÿı¬Î÷_ fi Ë÷_. ⁄ËÎflfi_ ºU› Ωı‰_ ‹U¿ı· ⁄L›_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ¿Î˜¿Ï’ÀfiÎ ÏÕVM·ıfiÎ_ ‹ÌÀfl˘ ‰Î_«Ì ¿Î÷Î_ fi Ë÷Î_. ‘Ò‹ÎÕαı ˢ¿Î›_hÎfiı ’HÎ œÎ_¿Ì ÿÌ‘_. e_¿Î≥ …‰Îfi_ ¿ı ’»Ì ω‹Îfi ÁÎ◊ı ÷ÒÀÌ ’Õ‰Îfi_ Ωı¬‹ ¬ıÕÌfiı ’HΠˉı ÁflËÿ ·√Ì ’Ë˘Ó«Ì Â¿Î› ÷ı‹ fi Ë÷_, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î√ ‰‘÷Ì Ë÷Ì. Ï«fi˘≥±ı »ı‰Àı ≥…ı@Âfi ÁÌÀfi_ ⁄Àfi ÿÎO›_. M·ı„@ÁB·ÎÁfiÌ »÷ ÿÒfl ◊›Î ’»Ì ÷ı±˘ ‘ÕοΤıfl ⁄ËÎfl ŒıӿΛΠ±fiı ’Ëı·˘ ±fi¤‰ ÷Î∞ ˉÎfi˘ ¿›˘˝. ⁄Àfi ‰¬÷Áfl ÿÎO›_ Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı I›Îfl ’»Ì ÷fl÷ ’·ÀÌ ¬Î÷_ ω‹Îfi ÷ı‹fiÌ fi…fl Á΋ı ÷ÒÀÌ ’Õu_. ⁄’˘flfi˘ Á‹› Ë÷˘. hÎHÎ ËΩfl ŒÌÀ ¨«ı ’ıflıÂÒÀ ¬ÒS›Î ’»Ì ±I›_÷ ‘Ì‹Î ‰ı√ı fiÌ«ı ±Î‰÷Î Ï«fi˘≥fiÌ ËÎ…flÌ »ÎfiÌ flËı ÷ı‹ fi Ë÷Ì. ÿÁı¿ Ï‹ÏfiÀı ÷ı±˘ ‹¿Î≥fiÎ ¬ı÷fl‹Î_ µ÷›Î˝. ±ËŸ ÏZÎÏ÷…’ÎflfiÌ ÷˘’˘fiÎ ‘ÕοÎ

¿Îfiı ’Õ÷Î Ë÷Î, …ı fi Î ±Î‘Îflı Ï«fi˘≥±ı ±fi‹Îfi ¿›* ¿ı ÁflËÿ 3032 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ˢ‰Ì Ωı≥±ı. ±«Îfi¿ ÷ı‹HÎı flΛŒ·˘fiÎ ŒÎ›Ïfl_√fi˘ ±‰Î… ÁÎ_¤Y›˘. µ’flε’flÌ ‘ÎHÎÌ eÀ÷Ì Ë÷Ì, ’HÎ ÏÿÂÎfi˘ A›Î· ±Î‰÷˘ fi Ë÷˘. ÁΫı … ÷ı‹fiÌ ËÎ…flÌ ¬S·Ì ’ÕÌ «Ò¿Ì ˢ› ÷˘ ˉı ⁄«‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ fi Ë÷Ì. flΛŒ·fiÎ ±‰ÎΩı Â‹Ì √›Î. ¨«Ì ŒÁ· ‰E«ı ·’Λı·Î Ï«fi˘≥±ı ’ıflıÂÒÀ Á‹ıÀÌ ·Ì‘Ì. ËıS‹ıÀ ¿ÎœÌ. ’Λ·Àfi˘ ÁÎ… ’HÎ µ÷Λ˘˝. ◊˘ÕÌ Ï‹ÏfiÀ˘ √’«’ ⁄ıÁÌ flèÎÎ. ¿˘≥±ı ÷ı‹fiı Ωı›Î ˢ› ±√fl ÷˘ ’ο ·U¿flı ÷ı‹fiÌ Â˘‘‹Î_ ÷’ÎÁ ’ÎÀa ‹˘¿·Ì ˢ› ±ı‹ …HÎÎ÷_ fi Ë÷_. ˉı ÷ı‹fiı ⁄«‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ Ω√Ì. ÏËo‹÷ ’HÎ ¬Ò·Ì. hÎÌÁ-⁄hÎÌÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’‰_ ÂÌ flÌ÷ı? ±·⁄kÎ, ‹ıflı◊˘fi ÿ˘ÕÌfiı! ¿ÿ‹Î_ » eÏÀ›Î Ï«fi˘≥±ı ÿ˘Õ‰Îfi_ Âw ¿›*. ¿˘≥ ÷οÌÿfiÎ ¿Î‹ı …÷Πˢ› ±ı‰Î Õ˘‚ ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ‰ı√ …flÎ ‘Ì‹˘ flÎA›˘. ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì {ÎÕÌ{Î_¬flÎfiÌ ±˘◊ ·ı÷Î ±Î√‚ ‰K›Î. ¨«Î CÎÎÁfi˘ ωV÷Îfl ±Î‰ı I›Î_ ’ıÀı CÎÁÕÎ÷Î ±_÷fl ¿ÎM›_. ÁÒ›˝ ’Ïç‹ı ÁflÌ flè΢ Ë÷˘. Ï«fi˘≥ ‹ÎÀı ÁflËÿ µkÎfl ÷flŒ Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fi_ ω‹Îfi ÁÌ‹Îflı¬ÎfiÌ ÿÏZÎHÎı ±Î‰ı·Î ÏŒ·˘flÎ ’ÎÁı ÷ÒÀu_ Ë÷_. ±Î◊Ì ÷ı‹HÎı 37

1965fi_ ¤Îfl÷-’ο ›©

±ı ‹Î√˝ ’¿Õu˘, ’HÎ ¿·Î¿ı¿ ⁄Îÿ ’√‹Î_ Ωıfl ±˘Áfl‰Î ·ÎB›_. ŒıÓŒÁÎ_ ‘‹HÎfiÌ …ı‹ e·÷Î_ Ë÷Î_. ’flÁı‰ÎfiÎ flı·Î ‰èÎÎ ’»Ì √‚ı Â˘Ê ’Õ÷˘ Ë÷˘. ÿflı¿ ŒÎ‚ ‹Ë΋ÁÌ⁄÷ı ¤flÎ÷Ì Ë÷Ì. ±ı¿ √΋ ±ÎT›_. ÿÒfl◊Ì ÕÌ. ’Ì. Ï«fi˘≥±ı Ωı›_ ¿ı I›Î_ flı÷ÌfiÌ √H΢ ¬Õ¿Ìfiı Á_flZÎHÎ Ëfl˘‚ fl«ı·Ì Ë÷Ì, ‹ÎÀı I›Î_ ÁˆÏfi¿˘ ’HΠˢ‰Î Ωı≥±ı. ±Î ¤›V◊Îfifiı À΂‰Î ÷ı±˘ {ÎÕÌ ±˘◊ı fi Î …\ ÿ Î ‹Î√˝ ÷flŒ ‰Y›Î. ±«Îfi¿ ÷ı‹fiı ÁÌ‹ ¤HÎÌ ±Î‰Ì flËı·Î ±ı¿ √΋‰ÎÁÌfi˘ ¤ıÀ˘ ◊›˘. ’¿ÕÎ≥ …‰ÎfiΠω«Îflı ÷ı‹fiı ŒÎ‚

;ftifsyff

’ÕÌ, ’HÎ fiÁÌ⁄Ωı√ı √΋‰ÎÁÌfi_ K›Îfi ⁄Ì…ı Ë÷ _ ±fiı ÷ıfiÌ fi…fl Œflı ±ı ’Ëı · Î_ Ï«fi˘≥ ’Õ¬ıfiÌ {ÎÕÌ‹Î_ CÎÒÁÌ √›Î. ‹Î_Õ ⁄«‰Î ’ÎQ›Î. ±Î Ω÷fi˘ «‹I¿ÎÏfl¿ ⁄«Î‰ ¿ÿΫ ⁄Ì∞ ‰Îfl fi ◊Λ ±ı‹ ‘ÎflÌ ÷ı‹HÎı ÁÒ›˝ œY›Î ’»Ì … ±‘ÒflÌ ÿÕ‹…· ±Î√‚ «·Î‰‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. ÿflQ›Îfi {ÎÕÌ‹Î_ ωÁ΋˘ ’HÎ ‹‚Ì Ω› ÷ı‹ Ë÷˘. ‹˘ÕÌ ÁÎ_…ı ±_‘Îw_ CÎıflΉΠ‹Î_Õu_ I›Îflı 6—45 ‰ÎB›ı Ï«fi˘≥ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î ±fiı ŒflÌ µkÎfl ÷flŒ ÿ˘Õ‰Îfi_ Âw ¿›*. ’√ …‰Î⁄ ‹Î√÷Î Ë÷Î, ÷˘ ’HÎ ÿU‹fifiÎ ’˛ÿı‹Î_◊Ì ⁄fiı ÷ıÀ·Ì …·ÿÌ fiÌ¿‚Ì …‰_ ˢ› ÷˘ ÿ˘À ±ı¿‘ÎflÌ «Î· flÎA›Î ωfiÎ ±Îfl˘ fi Ë÷˘. ω‹Îfi ÷ÒÀÌ ’Õu_ ÷ıfiÎ ’Î_« ¿·Î¿ ’»Ì ˉı ÷ı±˘ @›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ÁflËÿ ¿ıÀ·ı »ıÀı Ë÷Ì ÷ıfi˘ ±_ÿÎ… Á©Î_ ÷ı‹fiı fi Ë÷˘. ‹√…fiı ÏÿÂÎÁÒ{

‹˘÷fiÎ ‹¬‹Î_◊Ì ÁËÌÁ·Î‹÷ ’λΠŒ›Î˝ ⁄Îÿ ’ÃÎHο˘ÀfiÎ ±˜fl⁄ı{ ’fl ÁΈfiı ±Î’‰Ì÷Ì ¿ËÌ flËı·Î Ï«fi˘≥

38

flËÌ fi Ë÷Ì ÷ı‹ ±_‘Îfl΋Î_ ¿Â_ ÿı¬Î÷_ fi Ë÷_. fiÁÌ⁄fiÎ ÿ˘fl‰Î›Î … ÷ı±˘ ±ı¿ ¬ı÷flfiÎ ¿>‰Î fi∞¿ ’Ë˘Ó«Ì √›Î. ±Î ’HÎ Á¬ÿ «‹I¿Îfl Ë÷˘. ’ÎHÎÌ ‰Õı ÷flÁ ⁄Ò{Î‰Ì ¿ı ÷fl÷ ÂflÌfl‹Î_ ÷Î…√Ìfi˘ Á_«Îfl ◊›˘. fi‰_ Ωı‹ ±ÎT›_. ˉı «_ƒfiÎ ÁËÎflı ÏÿÂÎ fiyÌ ¿flÌ ÷ı±˘ ¤Î√‰Î ·ÎB›Î. «_ƒfiÎ ’˛¿Î‹Î_ «‚¿ÎÀ ‹Îflı ÷ı‰Ì ⁄Àfi ÁÏË÷fiÌ ±ı¿ı› µ…‚Ì «Ì… ÂflÌfl ’fl flËı‰Î fi ÿÌ‘Ì. ¿˘≥ √΋, ‹ÎHÎÁ ¿ı ¿>÷flÎ ’HÎ ‰E«ı fi ±Î‰ı ÷ı ’˛¿ÎflfiÎ Ïfi…˝fi ‹Î√ı˝ ÿ˘Õ‰Îfi_ ÷ı‹HÎı ’Á_ÿ ¿›*. ±Õ‘Î ¿·Î¿ ’»Ì ‘˘flÌ ‹Î√˝ …ı‰˘ flV÷˘ ±ÎT›˘. Ï«fi˘≥±ı ÷ıfiı ±˘‚_√Ì …‰Îfi˘ Ë÷˘, ’HÎ ±ı‰Î‹Î_ ÷ı‹fiÌ fi…fl ’˘÷ÎfiÌ ÷flŒ ±Î‰Ì flËı·Î_ ·U¿flÌ ‰ÎËfi˘fiÎ ¿ÎŒ·Î ’fl ’ÕÌ. ¿˘HÎ ËÂı ? ÿU‹fi ¿ı Ï‹hÎ ? flV÷ÎfiÌ ÿÏZÎHÎ ⁄Î…\±ı CÎÎÁfiÌ ±ÎÕÂı »Î÷̤fl ·ıÀı·Î Ï«fi˘≥±ı ±Î»˘ ‰Î÷ν·Î’ ’HÎ ÁÎ_¤Y›˘. ÁˆÏfi¿˘ Ωı ’_Ω⁄Ì ⁄˘·÷Πˢ› ÷˘ ÷ı±˘ ¤Îfl÷Ì› ˢ≥ ¿ı ÷ı‹ ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ ’HΠˢ≥ ¿ı - -’HÎ fiÏË. ±Î ÷˘ ÿÏZÎHÎ ¤Îfl÷Ì› ¤ÎÊÎ Ë÷Ì ±fiı ¿ÎŒ·ÎfiÌ ‹˘¬flıfiÎ ‰ÎËfi‹Î_ Â̬ ±ŒÁfl ⁄ıÃ˘ Ë÷˘. Ï«fi˘≥±ı ÷fl÷ ¿ÎŒ·Î ÷flŒ ÿ˘À ‹Ò¿Ì, ≥ÂÎflÎ ‰Õı ÷ıfiı fl˘@›˘ ±fiı ’˘÷ı ¿˘HÎ »ı ±ı Â̬ ±ŒÁflfiı …HÎÎT›_. Ï«fi˘≥fiÌ ‰Î÷ ’fl ±ŒÁflfiı ¤fl˘Á˘ fi ⁄ıÃ˘. ÏŒ·˘flÎ ’ÎÁı ÷ÒÀÌ ’Õı·Î M·ıfifi˘ ’Λ·À ÿU‹fi ’˛ÿı‹Î_ 3032 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ’√’΂Π¿Î’Ìfiı ÁflËÿÌ flV÷Î Á‘Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı ’ˢӫı ? Ï«fi˘≥fiı ‰‘ ’Ò»’fl» ‹ÎÀı “Ï√flŒ÷Îfl” ¿flΛÎ. ◊˘ÕÎ ¿·Î¿ ⁄Îÿ ’ÃÎHο˘À ±˜fl⁄ı{fi˘ Á_’¿Û ¿flΛ˘ I›Îflı Ï«fi˘≥fiÎ ’flÎø‹ ωÂı ΩHÎÌ ⁄˜{ ¿‹ÎLÕfl Ëıfl÷ ’Î‹Ì √›Î. ˉÎ≥ÿ‚fiÌ ÷‰Îfl̬‹Î_ ±ı ’flÎø‹ ›Îÿ√Îfl ⁄fiÌ flËı‰Îfi_ Ë÷_.à (‰‘ ±Î‰÷Î ±_¿ı) “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

Q u e s t i o n s

&

A n s w e r s

Q ‹˘Àfl¿Îflfiı ÁÎflÌ ±ı‰flı… ‹‚ı ±ı ‹ÎÀı ±‹ıÏfl¿fi Áfl¿Îfl I›Î_fiÎ ‹˘Àfl«Î·¿˘fiı 55 ‹Î≥· (88 Ï¿·˘‹ÌÀfl) ¿fl÷Î_ ‰‘ V’ÌÕ fi flά‰Î Á·ÎË ±Î’ı »ı, F›Îflı ±Î’HÎı I›Î_ 40-50 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ flά‰Î ÏˋΛ÷ ¿flΛ »ı--÷˘ ’»Ì lıWà ±ı‰flı… ‹ÎÀı ±Îÿ½ V’ÌÕ ¿≥ ? √˙÷‹ ±ıÁ. Á˘fiÌ, flÎHÎÌ’, ±‹ÿΉÎÿ; flÎÏ‘¿Î ±ı. ΩıÊÌ, ±_‘ıflÌ, ‹_⁄≥; ±Î¿Î ÕÌ. µ’ÎK›Î›, Ω‹fi√fl

A ˉÎfi˘ ±‰fl˘‘ ÿflı¿ ‹˘Àfl‰ÎËfifi˘ ΩfiÌ ÿU‹fi »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ı ‹˘ÀflfiÌ {Õ’fiÎ «ÎflfiÎ √HÎ_¿‹Î_ ‰‘ı »ı. {Õ’ ⁄‹HÎÌ ◊Λ, ÷˘ ±‰fl˘‘ «Îfl √H΢ ◊Λ »ı. ‹Îfi‰Î …ı‰_ fi ·Î√ı, ’HÎ ¿·Î¿fiÎ 55 ‹Î≥·fiÌ (88 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ) √Ï÷±ı ÿ˘Õ÷Ì ‹˘Àfl¿ÎflfiÎ 65Ñ Ë˘Á˝’Ήfl Œ@÷ ˉÎfiÎ ±‰fl˘‘fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı ¬«Î˝› »ı, ±ıÀ·ı ÷ı √Ï÷±ı Á_ ÷ ˘Ê¿Îfl¿ ±ı ‰ flı … ‹‚÷Ì fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ 120 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì (75 ‹Î≥·◊Ì) ±˘»Ì {Õ’ fi flά÷Î ±‹ıÏfl¿fi˘fiÌ V‰¤Î‰√÷˚ T≤ÏkÎfiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ‰Î˜ÏÂ_BÀfi Áfl¿Îflı 1973-74 ‹Î_ ⁄‚÷HÎfiÎ ’˛◊‹ ÿ¿Î‚ ‰¬÷ı 55 ‹Î≥·fiÌ V’ÌÕ Ï·Ï‹À ±Î_¿÷˘ ¿Î›ÿ˘ CÎÕı·˘, …ı 1995 Á‘Ì ±‹·‹Î_ flè΢. ±‹ıÏfl¿Î ⁄Ë ·Î_⁄˘-’ˢ‚˘ ’◊flΛı·˘ ÿı  »ı . ¤˙√˘Ï·¿ flÌ÷ı

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

¤Îfl÷ ¿fl÷Î_ 2.8 √H΢ ‹˘À˘ »ı, ±ıÀ·ı I›Î_ ±˘»Ì {Õ’ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ‰Îfi_ Á‹›fiÌ º„WÀ±ı ’˘ÁΛ fiÏË. ⁄Î¿Ì ±Îÿ½ {Õ’ ÷˘ 50 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘‰Ì fi Ωı≥±ı. ±Î V’ÌÕı ’˛‰ÎÁ ‘Ì‹˘ ¬ıÕÎ÷Î_ ±ı„L…fi ·Î_⁄˘ ‰¬÷ ¿Î›˝fl÷˚ flËÌ ’ıÀˇ˘· ¿ı ÕÌ{· ⁄΂ı, »÷Î_ average/ÁflıflΠ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÁÎflÌ ‹‚ı ¿ı ˉÎfiÎ drag/±‰fl˘‘fi_ ’˛‹ÎHÎ ±ı V’ÌÕı ⁄Ë √HÎfiÎ’ÎhΠˢ÷_ fi◊Ì. Ïfi›_ÏhÎ÷ V’ÌÕ …ıÀ·_ … ±√I›fi_ ’ÎÁ_ ‹˘Àfl‰ÎËfifi˘ ±Î¿Îfl »ı, …ı Ï‹Ïfi‹‹ ±‰fl˘‘ ’ıÿÎ ¿flı ±ı Ω÷fi˘ ±˜fl˘ÕΛfiÎÏ‹¿ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. ±Î¿ÎflfiÌ ÷ı‹… V’ÌÕfiÌ ⁄ı‰ÕÌ ±Áfl »ı‰Àı ±ı‰flı…‹Î_ M·Á-‹Î≥fiÁfiÎ ¿ı‰Î ŒıflŒÎfl˘ ±ÎHÎÌ Â¿ı ÷ıfiÌ {·¿ ±Î’÷˘ √˛ÎŒ fiÌ«ı fl…^ ¿›˘˝ »ıà

Q flÎÏhÎfiÎ Á‹›ı ±ı¿Îÿ ¿>÷fl˘ ¤Á‰Î ‹Î_Õı ¿ı ÷fl÷ ±ÎÁ’ÎÁfiÌ ÿflı¿ ÂıflÌfiÎ_ ¿>÷flα˘ ÷ıfiı ‰‚÷˘ ÁÎÿ ¿ı‹ ±Î’ı »ı ? ’˛÷Ì¿ ’_«Î·, ¿˙· ÿıÁÎ≥, ÿÌ’ıfi «˙ËÎHÎ ±fiı Ï‹h΢, ‰S·¤ ωzÎfi√fl; fl„U‹fi ±˘{Î, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥

A ‹Îfi‰‰V÷Ì ÁÎ◊ı ˂̤‚Ì √›ı·Î ±Î…fiÎ ¿>÷flÎ ‹Ò‚ Tomarctus fi΋fiÎ ±ÎÏÿ Ï¿ÎflÌ ’˛ÎHÎÌfiÎ ‰_ÂΩı »ı. ±ı¿ Á‹›ı ÷ı±˘ ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ Á‹ÒË«ÎflÌ hunting dogs/Ï¿ÎflÌ ¿>÷flÎfiÌ ±fiı ‰vfiÌ …ı‹ À˘‚΋Î_ flËÌ ’flV’flfiÎ ÁË›˘√‹Î_ Ï¿Îfl ¿fl÷Î I›Îflı ‹˙Ϭ¿ ÏÁBfi· ¶ÎflÎ ÷ı‹HÎı ±ı¿⁄ÌΩfi˘ Á_’¿Û Ω‚‰‰Îfi˘ ◊÷˘, ±ıÀ·ı ÷ı ±Îÿ÷ Ë∞ ÷ı ‹ fiÎ V‰¤Î‰‹Î_ ‰HÎΛı · Ì »ı . ⁄Ì∞ ±Îÿ÷ {ı ⁄ ˛ Î ÷◊Î ¿ıÏfl⁄ ËflHÎ …ı‰Î Ï¿Îflfi˘ ±fiı¿ Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’Ì»˘ ¿flÌ ÷ıfiı ◊¿‰Ì fiά‰ÎfiÌ 39

±fiı »ı‰Àı ∞‰÷˘ ŒÎÕÌ ¬Î‰ÎfiÌ »ı. ±Î…ı ÂıflÌfiÎ_ ¿>÷flÎ Ï¿Îfl ¿fl÷Î fi◊Ì, »÷Î_ ’Ì»˘ ¿fl‰Îfi˘ V‰¤Î‰ Ë∞ ¤Ò_ÁΛ˘ fi◊Ì. @›Îflı¿ ÿ˘Õ÷Ì ‹˘Àflfi˘ ’HÎ ÷ı±˘ T›◊˝ ’Ì»˘ ¿flı »ı.à

Q ’ıfifiÌ ÂÎËÌfi_ ⁄_‘ÎflHÎ Â_ ˢ› »ı ? ÂÎËÌ ‹ÎÀı Ëo‹ıÂÎ_ ¤ÒflÎ fl_√fiı ’Á_ÿ√Ì ¿ı‹ ±’Λ »ı ? ¤Î‰ı ¿ı. ‹Î‰Ïÿ›Î, ¿ı¢ÿ; µΩÁ ’Ï◊¿, ±ÎÏÿI›fi√fl, ±‹ÿΉÎÿ; flÎ…· ÁÎHÎ◊flÎ, √Î_‘Ìfi√fl

A ≥. Á. ’Ò‰ı˝ 2000 fiÎ ±flÁ΋Î_ ¤Îfl÷, Ï‹Áfl ±fiı «ÌfifiÎ ·˘¿˘ ÷ı‹fiÎ iÎÎfifiı ·ıϬ÷ V‰w’ ±Î’‰Î ‹Î_ÕuÎ ±ı ’»Ì ÁÎflÌ Ω÷fiÌ ÂÎËÌ/writing ink ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀıfiÎ ¿ıÀ·Î› ±¬÷flÎ ◊›Î. ÁıÏ’›Î◊Ì ‹Î_ÕÌfiı Œ‚˘fiÎ flÁ, √‚Ì, ¿˘·Á˘ ±fiı ‹ı  Á ‘ ÌfiÎ ’ÿÎ◊˘˝ ±…‹Î‰Ì Ωı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î, ’HÎ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ ÂÎËÌ »ı¿ 18 ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ⁄fiÌ. ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı Áfl‚ …HÎÎ÷_ ±ı ¿Î‹ …flÎ ‹U¿ı· ±ıÀ·Î ‹ÎÀı fỉÕu _ ¿ı Á_ ÷ ˘Ê¿Îfl¿ ÂÎËÌ‹Î_ ±fiı ¿ ω‘ √ H ΢fi˘ Á‹L‰› ◊›˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı--…ı‹ ¿ı ‰¬÷ …÷Î_ ÂÎËÌfi˘ fl_√ ÏŒy˘ ’ÕÌ Ω› ±ı fi «Î·ı. ±ZÎfl˘ ‹_ Õ Î÷Î Ω› ÷ı ‹ ÂÎËÌ ÷fl÷ ÁÒ¿Î÷Ì flËı ±fiı ¿Î√‚ ’fl ÁËı… ’HÎ fi ’˛Áflı ÷ı …wflÌ »ı.

I‰Ïfl÷ ÁÒ¿Î÷Ì ÂÎËÌ ’Î»Ì ¬Ï՛΋Î_ ·Î_⁄˘ Á‹› ’ÕÌ flËÌfiı ±ı‰˘ √HΑ‹˝ ÿά‰ı ±ı ’HÎ ⁄flÎ⁄fl fiÏË. µ’flÎ_÷ ±ı‰Ì ÂÎËÌ ’HÎ fi¿Î‹Ì ¿ı …ıfiÎ_ CÎÀ¿˘ ·Î_⁄ı √΂ı ±Î’˘±Î’ »^ÀÎ_ ’ÕÌ ¬ÏÕ›ÎfiÎ ÷Ï‚›ı ⁄ıÁ‰Î ·Î√ı. ¿·‹‹Î_◊Ì ÷ıfi˘ ’˛‰ÎË ±ı¿‘Îfl˘ »÷Î_ ±_¿<ÏÂ÷ flÌ÷ı fiÌ¿Y›Î ¿fl‰˘ Ωı≥±ı. ·¬÷Ì ‰¬÷ı ¿Î√‚ ’fl ±ı ’˛‰ÎËÌ ±ÎT›Î ’»Ì ¤Ìfi˘ ◊÷˘ ¿Î√‚ ’˘«˘ ’ÕÌ ¿·‹fiÎ ±ÏHΛ΂ΠÀıfl‰Î ‰Õı «ÌflΉ˘ fi Ωı≥±ı. ±Î ’˛¿ÎflfiÎ ¿ıÀ·Î› ÷¿ÎÿÎfi_ ’ηfi ±Ïfi‰Î›˝ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ÂÎËÌ …ı‰Ì Á΋ÎL› «Ì…fiÌ ›˘B› ¿ıÏ‹¿· Œ˘Q›˝·Î ¢‘‰Î‹Î_ ‰Ê˘˝ fiÌ¿‚Ì √›Î_. ±Î…ı ÷˘ CÎHÎÌ Œ˘Q›˝·Î±˘ ±ı¿⁄Ì∞fiΠω¿S’ ÷flÌ¿ı ‰’flΛ »ı. ±ı¿ ’˛«Ï·÷ Œ˘Q›˝·Î µ’flfiÎ ¿˘Ã΋Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄fiÌ »ı. √ıÏ·¿ ±ıÏÁÕ ‰fiV’Ï÷…L› √_ÿfl ‰Õı ÷ˆ›Îfl ¿flΛ »ı, …ıfiÎ ◊¿Ì ÂÎËÌfi_ ¤Òw_ fl_√ƒT› ¿Î√‚ ÁÎ◊ı Ëo‹ı ‹ÎÀı «Ì’¿Ì flËı »ı. ŒıflÁ ÁSŒıÀ ÂÎËÌfiı O·Ò-O·ı¿ fl_√ ⁄ZÎı »ı, 40

’HÎ ÷ı fl_√ Âw±Î÷‹Î_ ÏŒy˘ ˢ› »ı. ◊˘ÕÎ Á‹› ’»Ì CÎıflΠ’¿Õı »ı, ‹ÎÀı ·¬Î›ı·Î ±ZÎfl˘ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ V’WÀ ‰_«Î› ±ı Ëı÷Áfl ÂÎËÌ‹Î_ ¤ÒflÎ fl_√ƒT›fi˘ ¤ı√ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ÀÎÀÛÏfl¿ ±ıÏÁÕ ’HÎ fl_√fiı ’ο˘ ⁄fiΉ÷_ ±ıÏÁÕ »ı. ±Î ⁄‘Î ’ÿÎ◊˘˝ ÏÕ„VÀSÕ ‰Î˜Àfl‹Î_ ƒÎT› »ı. ŒÎµLÀfi ’ıfi ¿fl÷Î_ ⁄Θ· ’ıfifiÌ ÂÎËÌfi_ ⁄_‘ÎflHÎ …\ÿ_ ˢ‰ÎfiÎ_ ⁄ı ¿ÎflH΢ »ı — ÏflÏŒ·fiÌ ÀuÒ⁄ ±fiı 0.4 ◊Ì 0.8 ±ı‹. ±ı‹.fiÎ ⁄Θ· ‰E«ıfiÌ fi∞‰Ì …B›Î ‰ÎÀı ÂÎËÌfi˘ ⁄Ë ◊˘Õ˘ …J◊˘ ⁄ËÎfl ±Î‰ı »ı ±fiı ŒÎµLÀfi ’ı fi fiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı ±I›_÷ ⁄ÎflÌ¿ ·ÌÀÌ ±_¿Î› »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiÌ Œ˘Q› ˝ · ΋Î_ 20Ñ ‰‘ fl_√ƒT›˘ ‰Î’fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı--±L›◊Î ·¬ÎHÎfiÎ ±ZÎfl˘ ⁄flÎ⁄fl ‰_«Î› fiÏË. ⁄Ì∞ ÷flŒ ‹A› CÎÀ¿ ÷flÌ¿ı ’ÎHÎÌ ‰Î’flÌ Â¿Î÷ _ fi◊Ì. ⁄Θ · ’ı fi fiÌ ÂÎËÌ ÏflÏŒ·fiÎ À˘«¿Î‹Î_ Œfl÷Î ⁄Θ· ’fl ·’ıÀΛΠ⁄Îÿ ¿Î√‚ ’fl ±‰÷flı »ı, ‹ÎÀı ±ı ÂÎËÌ „B·Áıfl˘· …ı‰Î «Ì¿HÎÎ ’ÿÎ◊˝fiÌ ⁄fiı·Ì ˢ‰Ì Ωı≥±ı. ’ÎHÎÌfi˘ µ’›˘√ ¿›˘˝ ˢ› ÷˘ ·¬÷Ì ‰¬÷ı ¿Î√‚ ’fl flı·Î µ÷fl‰Î ·Î√ı, F›Îflı «Ì¿HÎÌ ±fiı CÎ| ÂÎËÌ ±ıÀ·Î fi∞‰Î ’˛‹ÎH΋Î_ fiÌ¿‚ı ¿ı fi‰Ì ÏflÏŒ· ‰Õı 1,350 ◊Ì 1,800 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì Á‚_√ ·ÌÀÌ ±Î_¿Ì ¿̱ı. ÏflÏŒ· …ıÀ·Ì (Ï·„@‰Õ) ÂÎËÌfi˘ …J◊˘ ŒÎµLÀfi ’ıfi‹Î_ ¤›˘˝ ˢ› ÷˘ ÷ıfiÎ ‰Õı ±_¿Î÷Ì Á‚_√ ·ÌÀÌ 90 ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ ·Î_⁄Ì ¬ıӫΛ fiÏË.à

Q ÿÏfi›ÎfiÎ V‰÷_hÎ ÿı¢fiÌ Á_A›Î ˉı ¿ıÀ·Ì »ı ? ¿˘≥ ±ı‰˘ ÿı ¬fl˘ ¿ı …ı ±Î…ı ’HΠωÿıÂÌ ÁkÎÎfi˘ √·Î‹ »ı ? ‹Î·ÿı ±Îfl. ‹ÎÕ‹, √΋ À<_’HÎÌ, ÷Î. ¶Îfl¿Î, Ï…. Ω‹fi√fl; ±Ï‰fiΠflÎ…√v, ±_‘ıflÌ (’Ïç‹), ‹_⁄≥

A ±Î…fiÌ ÷Îfl̬ı V‰÷_hÎ ÿı¢ 199 »ı. ¿˘≥ ‹˘À˘ ÿı ÷˘ ±Î…ı √·Î‹ fi◊Ì, ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ’˛ÿı¢ Ë∞ ωÿıÂÌ ÷Î⁄΋Î_ »ı ±fiı ’Îfl¿Ì Ë¿>‹÷ fiÎ⁄Òÿ ◊Λ ÷˘ ±ı ’ˆ¿Ì ±‹¿fiı V‰÷_hÎ flÎWÀˇfi˘ ÿflFΩı ‹‚Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. Ï⁄˛ÀfifiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ıHÎı ±ıÓ„B‰·Î, ⁄Q›˝ÕÎ, ‰Ï…˝fi ÀÎ’Á‹ÒË, Ï…⁄˛ÎSÀfl, Œ˘¿·ıLÕ ÀÎ’Á‹ÒË, ÁıLÀ Ëı·ıfiÎ, Ï’À¿Î≥fi˝ ÀÎ’, Áε◊ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

F›˘Ï…˝±Î ÀÎ’ ‰√ıflıfiı Ë∞ ’˘÷ÎfiÎ ÷Î⁄΋Î_ flÎA›Î »ı. ¡ÎLÁı ‹ÎÏÀÛÏfi¿, Ïfl›Ïfi›fi, L›Ò ¿ı·ıÕ˘Ïfi›Î, ¡ıL« Ï√±ÎfiÎ, ’˘Ï·fiıÏ›Π±fiı ‰Î˜Ï·Á ÀÎ’Á‹ÒË ’flfi˘ ¿⁄Ωı »˘Õu˘ fi◊Ì, F›Îflı ±‹ıÏfl¿Î Ï‹Õ‰ı ÀÎ’Á‹ÒË, ‰ı¿ ÀÎ’, √±Î‹, ±‹ıÏfl¿fi ‰Ï…˝fi ÀÎ’, µkÎfl ‹Ïfl›ÎfiÎ, ±‹ıÏfl¿fi Á‹˘±Î ‰√ıflıfiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ √HÎΉı »ı. µkÎfl ±˜À·Î„LÀ¿ ‹ËÎÁÎ√fl‹Î_ ŒÎfl˘ fi΋fi˘ ÀÎ’Á‹ÒË ÕıL‹Î¿Ûfiı ËV÷¿ »ı ±fiı fiı‘fl·ıLÕı ¿ıflıÏ⁄›fi Á‹ƒfiÎ ±ı„LÀÏ·Á ÷ı‹… ±w⁄Î ÀÎ’±˘fiı √·Î‹ flÎA›Î »ı.à

Q

’HÎ Á_¤‰ »ı ¿ı I›Îfl ’»Ì √HÎfiÎ’ÎhÎ ¿ÿ‰Î‚Î ±ÎÂflı 1,00,000 ·CÎ√˛Ë˘fi˘ ‰·›Î¿ÎflÌ ⁄ıSÀ M≤J‰Ì ‹ÎÀı Áfl_√ZÎıhÎ ⁄fiı. M≤J‰ÌfiÌ Á’ÎÀÌ ’fl ±fiı¿ fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ·CÎ√˛Ë˘ À̫Λ (fiÌ«ı fl…^ ¿flı·_ ¿S’fiÎÏ«hÎ) ±fiı ¿ÿΫ ÷‹Î‹ ∞‰V≤„WÀfi˘ fiΠ¿flÌ fiάı. ‘Îfl˘ ¿ı Á¬ÿ ›˘√Îfi›˘√ı M≤J‰Ì v/s ·CÎ√˛Ë˘fiÌ ⁄Ë ‹˘ÀÌ ±◊Õ΋H΢ ◊÷Ì fi◊Ì, »÷Î_ ÁÒ›˝ ¿fl÷Î_ ±ÎÀ·ı ÿÒfl ·CÎ√˛Ë˘fiÎ ⁄ıSÀ‹Î_ -730 Áı„S›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfi ‰E«ı ‘fl÷Ì ’flfiÎ CÎHÎÎ ¬flÎ Á∞‰˘ ∞‰_÷ flËÌ Â¿ı fiÏË. ÁÒ›˝fi_ ËÒ_ŒÎ‚_ Á΄LfiK› »˘ÕÌfiı fl‰ÎfiÎ ◊›ı·Ì M≤J‰Ì »ı‰Àı ÷˘ ◊Ì∞fiı ÁΉ ÃÌ¿w_ ⁄fiı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±_÷ÏflZÎfi_ ÁflıflΠ÷Î’‹Îfi ‹Î≥fiÁ 2700 Áı„S›Á »ı.à

‹Îfi˘ ¿ı ÁÒ›˝fi_ ⁄_‘fi ÷˘ÕÌfiı M≤J‰Ì ÁÌ‘Ì ·ÌÀ̱ı ±_÷ÏflZ΋Î_ fiÌ¿‚Ì ’Õı ÷˘ ÷ıfiÎ ’flfi_ ∞‰fi ¿ıÀ·Î Á‹›‹Î_ fiΠ’΋ı?

Q ¿>÷flÎfiÌ CβÎHÎı„Lƒ› ⁄Ë ÷̉˛ ¿ı‹ ˢ› »ı ?

ÁÏ‹÷ ±ı‹. flÎ…’flÎ, ‹Î_Õ‰Ì, ¿E»

A ∞‰V≤„WÀfi˘ Áÿo÷fl ·˘’ ◊‰Î‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ±Ã‰ÎÏÕ›Î_ ÷˘ ÁËı…ı fiÌ¿‚Ì Ω›, ’HÎ Áfl‰Î‚ı fiÌ¿‚÷_ ÷ıfi_ Ïfi¿oÿfi ±¿J› ÃoÕÌfiı ±Î¤ÎflÌ Ë˘› ±ı‹Î_ Â_¿Î fi◊Ì. ’˛Ï÷Áı¿LÕı 3.9 x 1026 ‰Î˜À (39 ±⁄… ±⁄… ‹ı√ΉΘÀ) ∂Ω˝fi˘ ‘˘‘ «˘‹ıfl ‰ËΉ÷˘ ÁÒ›˝ ±Î’HÎÌ M≤J‰Ìfiı ›˘B› ‹Î’ı ËÒ_ŒÎ‚Ì flάı »ı, ‹ÎÀı M≤J‰Ì ‰Á‰Î·Î›¿ ⁄fiÌ »ı . M≤J‰Ì Ωı Áı ¿ LÕfiÎ 1,07,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ÁflıflΠ‰ı√ Ω‚‰Ìfiı »À¿Ì Ω› ÷˘ ⁄flÎ⁄fl 30 Ïÿ‰Áı ÷ı ‹_√‚fiÌ ¤˛‹HοZÎÎfiı ¿Î’ı ¿ı F›Î_ ±ı flÎ÷Î √˛ËfiÌ Á’ÎÀÌfi_ ±Ï‘¿÷‹ ÷Î’‹Îfi 200 Áı„S›Á ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fi◊Ì. ÁÒ›˝◊Ì ±ÎÀ·ı »ıÀı √›ı·Ì M≤J‰Ìfi_ ‹Ëk΋ ÷Î’‹Îfi CÎÀÌfiı ÁΉ 200 fi ◊Λ, ¿ı‹ ¿ı M≤J‰ÌfiÌ √˛ÌfiËεÁ ≥Œı@À ’Î_¬_ ‰Î÷ΉflHÎ ‘flΉ÷Î ‹_√‚fiÌ ÷·fiαı ÁÎ÷ √HÎÌ ‰‘ ¿Î›˝Z΋ »ı--±◊ν÷˚ M≤J‰Ìfi_ ‰Î÷ΉflHÎ ÁÒ›˝fiÎ ÷Î’fi˘ ‰‘ ÁÎflÌ flÌ÷ı Á_«› ¿flı »ı. ±Î ËÒ_Œ ‰E«ı M≤J‰Ìfi_ CÎb_ ¬w_ ∞‰fi Á·Î‹÷ flËÌ Â¿ı,

’˛iÎı ωflÎHÎÌ, ωÂη ¤_ÕıflÌ ±fiı Ï‹h΢, flÎ…¿˘À; ¿oÿ’˝ ÿıÁÎ≥, ¿Î·⁄Îÿı‰Ì, ‹_⁄≥

A Á÷ı… CβÎHÎı„Lƒ› ‹ÎÀı fiοfi_ ¿ÿ …‰Î⁄ÿÎfl »ı. ¿>÷flÎfi_ fiο ‹˘À<_ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı‹Î_ ±Î_÷Ïfl¿ Á’ÎÀ̱ı √_‘ ’Îfl¬÷Î «ıkÎο˘Ê˘ ¬Ì«˘¬Ì« √˘Ã‰Î›ı·Î »ı. (‹ÎHÎÁfiÎ fiο‹Î_ ±Î‰Î «ıkÎο˘Ê˘ ‘flΉ÷Ì I‰«Îfi_ ZÎıhÎŒ‚ 2.5 «˘flÁ Áı„LÀ‹ÌÀfl »ı, ÷˘ …‹˝fi Âı’ÕÛ (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘), O·ÕËεLÕ,

ÏflÀˇÌ‰fl ‰√ıflı ¿>÷flα˘fiÎ fiο‹Î_ ±ı I‰«Î ⁄‹HÎÌ ¿ı hÎHÎ √HÎÌ Œı·Î›ı·Ì »ı.) «Ì⁄Î fiο‰Î‚Î ±‹¿ Ω÷fiÎ ¿>÷flα˘‹Î_ ’HÎ CβÎHÎı„Lƒ› ÁÎflÌ ±ı‰Ì ¬Ì·Ì »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fiÌ √_‘’Îfl¬ I‰«Î‹Î_ √ÕÌ ’Õı »ı. ±˘»Ì …B›Î‹Î_ ‰‘ «ıkÎο˘Ê˘ Á‹Î‰ı ’ÎQ›Î »ı. ·Î_ ⁄ Î fiο‰Î‚Î Ï¿ÎflÌ ¿> ÷ flÎ ÷˘ √_ ‘ fiÌ ’fl±Îç›˝…fi¿ Ëÿı ¿flÌ ΩHÎı »ı. ÿÎ. ÷. 1885 ‹Î_ ∞. …ı. fl˘‹ÎfiıÁ fi΋fiÎ ’˛¿ÚÏkÎωtı CβÎHÎı„Lƒ›fiÎ ±P›ÎÁ ‹ÎÀı ËεLÕfiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ±Î‰÷Î Ï¿ÎflÌ ¿>÷flÎfiı ’Á_ÿ ¿›˘˝. ’˛›˘√fiı ¬Î÷fl ¿>÷flÎfiÎ ‹ÎÏ·¿ ÁÏË÷ 12 …HÎÎfiı ’˘«Ì …‹Ìfi ’fl ‰ÎflÎŒfl÷Ì «Î·‰Î …HÎÎT›_. «Î·‰Îfi_ ±ı flÌ÷ı ¿ı “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

41

’Ëı·Î …HÎfiÌ eÀÏ’˛LÀ ’fl … ±fiø‹ı ⁄ÌΩfiÌ, hÎÌΩfiÌ, «˘◊ÎfiÌ ±ı‹ ⁄οÌfiÎ 11 …HÎÎfiÌ eÀÏ’˛LÀ ’Õ÷Ì Ω› ±fiı Á˙fiÎ ’√fiÌ √_‘ ±ı¿‹ı¿‹Î_ ¤‚Ì …‰Î ’΋ı. ±Î‹Î_◊Ì ‹ÎÏ·¿fiÎ ’√fiÌ √_‘ Ï¿ÎflÌ ¿>÷fl˘ ±·√ ÷Îfl‰Ì ¿ı »ı ¿ı ¿ı‹ ±ı Ωı‰Î ‹Î√÷Î fl˘‹ÎfiıÁı ⁄Ë ÁÎÿ˘ fiÁ¬˘ ±…‹ÎT›˘. ◊˘Õ<_¿ ±_÷fl ¿’ΛΠ’»Ì ÷ıfiÌ ÁÒ«fiÎ ‹…⁄ 12 …HÎαı »-»fiÌ À<¿ÕÌ‹Î_ ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_ …\ÿÎ ‹Î√˝ ·Ì‘Î. ⁄ı ŒÎ_ÀÎ ’ÕÌ √›Î. ‹ÎÏ·¿ ÷ı‹Î_fiÎ …ı ŒÎ_Àı √›˘ ±ı … flV÷ı Ï¿ÎflÌ ¿>÷fl˘ ’HÎ ‰Y›˘, ±ıÀ·ı ÁÎÏ⁄÷ ◊›_ ¿ı ±Î‰Î ¿>÷flÎ ±˘»Î‹Î_ ±˘»Ì ⁄Îfl Ω÷fiÌ √_‘ ÷˘ Á΋ÀÌ ’Îfl¬Ì ¿ı »ı ±fiı ÷ı ’ˆ¿Ì «˘yÁ √_‘fiı ±·√ ’HÎ ÷Îfl‰Ì ¿ı »ı.à

Q ÕΛıÏÀo√ ¿flfiÎfl T›„@÷fi_ ‰…fi ±˘»\_ ◊Λ I›Îflı «fl⁄Ì, ‹Î_Á’ıÂ̱˘ ±fiı ËÎÕ¿Î_ ±ı hÎHÎı›fi˘ ±√fl ÷˘ hÎHÎ ’ˆ¿Ì ±ı¿Îÿfi˘ ŒÎ…· …J◊˘ ¿›Î V‰w’ı ÂflÌflfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚ı »ı? flωLƒ ±ı«. Á_CΉÌ, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥

A ‰‘ ’Õ÷_ ‰…fi ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ‹ıÿT≤Ï©fiı ±Î¤ÎflÌ Ë˘› »ı. ÂflÌfl‹Î_ «fl⁄Ìfi˘ ¤flΉ˘ ±˘»˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı T›„@÷ ’˛˘ÏÀfi, Ï‹fiflSÁ ±fiı ωÀÎÏ‹fi ‘flΉ÷Î ±ÎËÎflfiı ’˛Î‘ÎL› ±Î’Ì Ë‚‰Ì ¿Áfl÷ ¿flı ÷˘ ’HÎ ‹Î_Á’ıÂ̱˘fiÎ ±fiı ËÎÕ¿Î_fiÎ ‰…fi‹Î_ ¿Î’ ±Î‰‰Îfi˘ Á‰Î· fi◊Ì. ‹ÎhÎ «fl⁄Ì ⁄‚ı »ı, …ı ŒıÓŒÁÎ_ ‰ÎÀı fiÌ¿‚Ì Ω› ÷ı‰Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ‹Î_ ±fiı ’ıÂÎ⁄ ¶ÎflÎ fiÌ¿‚Ì …÷Î ’ÎHÎÌ‹Î_ Œıfl‰Î› »ı. (±‹¿ ’ÎHÎÌ µE»˚‰ÎÁ ‹ÎflŒ÷ ’HÎ Ïfi¿Î· ’΋ı »ı.) ÕΛıÏÀo√‹Î_ Ωı ±Ï÷flı¿ ¿flΛ ±fiı ÂflÌflfiı ›˘B› ’˘ÊHÎ fi ‹‚ı ÷˘ ‹Î_Á’ıÂÌfi_ ωCÎÀfi ◊‰Î ‹Î_Õı ±fiı fi÷ÌΩw’ı ’ıÿÎ ◊÷Î ¿Î⁄˝fi ÕΛ˘@ÁÎ≥Õ ÷◊Î ’ÎHÎÌ «fl⁄ÌfiÌ ±ÎÕ’ıÿ΢fiÌ …ı‹ … ÂflÌflfiÌ ⁄ËÎfl ŒıӿΛ »ı. ±ı‹˘Ïfi›Î ÷◊Î CO2 ‰Õı ⁄fi÷_ ›Ïfl›Î ’HÎ »ı‰Àı ›Ïflfi ¶ÎflÎ fiÌ¿‚ı »ı.

¿<’˘ÊHÎfiı ·Ì‘ı ¿ı„S›‹fi˘ ’HÎ ±ı … flÌ÷ı Ïfi¿Î· ◊Λ I›Îflı ËÎÕ¿Î_ ÷ı‹fi_ ‰…fi √‹Î‰Ì ¿‹Ωıfl ’ÕÌ Ω› »ı. À>_¿ ÁÎfl ±ı ¿ı «fl⁄ÌfiÎ CÎÀÎÕÎfiı ·Z΋Î_ flάÌfiı … ÕΛıÏÀo√ ‹ÎÀı ±˘»Ì ¿ı·flÌfi˘ »÷Î_ ›˘B› ’˘Ê¿ ‹ÒS›˘fi˘ ±ÎËÎfl fiyÌ ¿fl‰˘ Ωı≥±ı. ±Î flÌ÷ı ‰…fi CÎÀÎՉ΋Î_ ’HÎ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ Á‹› ·Î√ı, ¿ı‹ ¿ı fi˘‹˝· ±ÎËÎflw’ı ·ı÷Πˢ ±ıÀ·Ì ¿ı·flÌ‹Î_ fl˘…ıfl˘… 1,100 ¿ı·flÌ …ıÀ·˘ ¿Î’ ‹Ò¿÷Î flˢ I›Îflı ±Ã‰ÎÏÕ›ı 1 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fi CÎÀı »ı. ¿˘≥ ËıS◊ @·⁄ √HÎ÷flÌfiÎ_ ÁM÷ÎËfiı ⁄ÿ·ı √HÎ÷flÌfiÎ Ïÿ‰Á˘‹Î_ ’Î_«-ÁÎ÷ Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ CÎÀÎÕ˘ ·Î‰‰Îfi˘ ÿΉ˘ ¿fl÷Ì Ë˘› ÷˘ ΩHΉ_ ¿ı «fl⁄Ì µ’flÎ_÷ ‹Î_Á’ıÂ̱˘fi˘ ’HÎ ±‹¿ Ëÿı ¤˘√ ±ÎM›Î ‰√fl ±ı Â@› ⁄fi‰Îfi_ fi◊Ì.

CÎHÎÎ ¬flÎ ·˘¿˘ ÕΛıÏÀo√ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı height-weight fiÎ …^fiÎ ±fiı ΩHÎÌ÷Î ¿˘ÃÎ ‹…⁄fi˘ ‰…fiCÎÀÎÕ˘ ·Î‰‰Î ‹◊ı »ı. ±Î ¿˘Ã˘ ◊˘ÕÎ CÎHÎÎ ‹Î√˝ÿ½fi ’Òfl÷˘ ÃÌ¿ »ı, ’HÎ Á«˘À fi◊Ì. ≥WÀ÷‹ ‰…fi √HÎÌ ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı ωÂıÊ ±Î‘Îfl¤Ò÷ Œ˘Q›˝·Î Body Mass Index/BMI ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. √HÎ÷flÌ ÁËı·Ì »ı. ’Ëı·Î_ ‹ÌÀfl‹Î_ ¨«Î≥ ‹Î’˘. (∫« ÷ 12 ÷ 3.281 ¿fl˘, ±ıÀ·ı

‹ÌÀfl‹Î_ ±Î_¿Õ˘ ‹‚ı »ı.) Ï¿·˘√˛Î‹‹Î_ ‰…fi ¿ıÀ·_ »ı ÷ı …\±˘. ±_÷ı Á΋ıfiÎ ’Îfiı ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ÏËÁÎ⁄ ‹Î_Õ÷Î …ı µkÎfl ‹‚ı ÷ı 23 fiÌ ±ÎÁ’ÎÁfi˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı, ¿ı‹ ¿ı ¨«Î≥fiı ±fi·ZÎÌ ‰…fifi˘ ÷ı ±Îÿ½ BMI »ı.

5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÌ ¿Î›˝’©Ï÷ ÂÌ Ë˘› »ı ?

CÎfiU›Î‹ ¤w«Î, ·˘±fl ’flı·, ‹_⁄≥

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 120 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á ËıÏ·¿˘MÀflfiÌ ›Î_Ïhο fl«fiÎ ±fiı ¿Î‹√ÌflÌ Á‹Ω‰˘. Á_…› ÁÌ. flÎ’Ï·›Î, ‹. ∞‰Î’fl, Ï…. flÎ…¿˘À

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 94 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á ÿÏfi›Îfi˘ ’˛◊‹ ∞‰ @›Îflı ±fiı ¿ı‰Ì flÌ÷ı µÿ˚¤T›˘ ? µ‹ı ÷◊Î ËflÌ flÎ⁄ÏÕ›Î, Á¬’fl, ¿E»

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 102 (“Á’flÁ‰Î·” ω¤Î√) á ¿ıS@›·ıÀfl ÏËÁÎ⁄Ì √HÎ÷flÌ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿flı »ı ? …›Ï‹÷ …ı. ’_ÕuÎ, ‰Õ˘ÿflÎ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 71 ÷◊Î 100 (ÁÏ«hÎ ·ı¬) á ΩHÎÌ÷˘ ¤Ï‰W›‰ı÷Î fi˘VÀˇÎÕı‹Á ¿˘HÎ Ë÷˘ ? ‹›Òfl ’Àı·, ‹. ¬flHÎÎ, ÷Î. ‹ÎHÎÁÎ, Ï…. √Î_‘Ìfi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 126 (ÁÏ«hÎ ·ı¬) á ¤Îfl÷fi_ ω¤Î…fi ◊›_ ±ı ‰¬÷ı ⁄ı ÿı¢ ‰E«ı Ï‹¿·÷˘, ±fiÎ…, ‰ÎËfi˘, Âj΢ ‰√ıflıfiÎ ¤Î√·Î ¿›Î ‘˘flHÎı ’ÎՉ΋Î_ ±ÎT›Î ? fiÌfl‰ ÁÌ. ’_ÕuÎ, ¤Î‰fi√fl

Œı@ÀŒÎ¥LÕfl-3 (’ÎfiÎ fi_. 69) 42

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

Œ˘Q›˝·Î ÁÎÿÌ »ı. ÿÎ. ÷. ¨«Î≥ 66”” ÷ 12 = 5.5 ŒÌÀ ±ıÀ·ı ¿ı 5.5 ÷ 3.281 = 1.67 ‹ÌÀfl ˢ› ±fiı ‰…fi 67 Ï¿·˘√˛Î‹ ˢ› ÷˘ 67 ÷ 1.672 = 23.18 fi˘ BMI ⁄ıÁı, …ı fi˘‹˝· »ı. ÏŒÏ{Ï›fi˘fiÎ ‹÷ı 19 ±fiı 25 ‰E«ıfi˘ BMI ˢ› I›Î_ Á‘Ì ‰…fi CÎÀÎÕ‰ÎfiÌ ¿ı ‰‘Îfl‰ÎfiÌ ±Î‰U›¿÷Î fi◊Ì.à

Q ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ’fl ‰Î÷ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı CÎHÎÌ ‰Îfl ÏÁBfi· ¿’Λ »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ¬Î‹Ì Œ˘fi‹Î_ ˢ› ¿ı Áω˝Á ’˛˘‰Î≥ÕflfiÌ Áω˝Á‹Î_ ? Ï«_÷fi ±fiı ¿ı÷fi ’Îflı¬, ±_‘ıflÌ, ‹_⁄≥; ’Î◊˝ ¿ı. ±‹Ìfi, fiÎflHÎ’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ; Á_√Ì÷Î ‰Ì. ’Àı·, ‰Õ˘ÿflÎ; Á‘Ìfl ÕÌ. ‹Î_¿Õ, …^fiÎ√œ

A ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi‹Î_ ¿ı Áω˝Á ’˛˘‰Î≥ÕflfiÌ Áω˝Á‹Î_ ¿ÂÌ ¬Î‹Ì fi ˢ› ÷˘ ’HÎ Faraday Cage Effect fiı ¿ÎflHÎı ‰Î÷ν·Î’fiÎ_ ÏÁBfi·˘ ÷ÒÀÌ Â¿ı »ı. ‘Î÷fiÎ ÁÏ‚›Îfi_ ±fiı Á·ı’ÎÀfi_ ±Î_÷Ïfl¿ ¡ı‹‰¿Û ‘flΉ÷Î ÏÁ‹ıLÀ-¿˘„LøÀfiÎ ‹¿Îfi‹Î_ ’˛‰ıÂ÷Πˢ, ·˘¬_ÕfiÌ Ω‚Ì fi∞¿ ’ÁÎfl ◊÷Πˢ ±√fl ÷˘ ÏÁBfi·˘fiÎ ’˛‰ÎÁ‹Î√˝‹Î_ ±ı‰Î_ ‹¿Îfi˘ ¿ı Ω‚Ì ±Î‰÷Î_ ˢ› I›Îflı ωz÷«_⁄¿Ì› ‹˘Ω_ ±ı ‘Î÷‹Î_ ‹_ÿ ¿flLÀ …L‹Î‰Ì ’˘÷ı fi⁄‚Î_ ’Õı »ı. (ωz÷«_⁄¿Ì› ‹˘Ω_fiı ¢ÊÌ ·ı‰Î_ ±ı T≤Z΢fi˘ ’HÎ ΩHÎÌ÷˘ √HΑ‹˝ »ı.) ÏÁBfi·˘ ÷tfi ¿’Î÷Î_ fi◊Ì, ’HÎ ¿Îfiı Á_¤‚Î÷Î ±‰Î…fi_ ‰Î˜S›Ò‹ ÷I’fl÷_ CÎÀÌ Ω› »ı. ¬S·Ì ⁄ÎflÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ±‰Î…fiÌ ‹ÎhÎÎ ’Î»Ì ›◊Ή÷˚ ⁄fiı. Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ¿o’fiÌfi_ fiıÀ‰¿Û ’HÎ @›Îflı¿ ‰Î÷ν·Î’‹Î_ ¤_√ ’ÎՉΠ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl ˢ› »ı - -¬ÎÁ ¿flÌfiı ±ı ‰ ΠωV÷Îfl˘‹Î_ ¿ı …ı‹fiÎ ¬ÒHÎı¬ÒHÎÎ Á‘Ì ⁄‚¿Î_ ÏÁBfi·˘ ’ˢӫÎՉΠ‹ÎÀı ’Òfl÷Î_ ⁄ı{ VÀıÂfi (ÀΉfl) V◊Î’ı·Î_ ˢ÷Î_ fi◊Ì. ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı ÁıS›·fl Œ˘fi »ı. ωÂ΂ Áω˝Á ±ıÏfl›Îfiı ÊÀ˚¿˘HÎ ±Î¿ÎflfiΠωω‘ Áı·‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı ¬ÎfiÎ_‹Î_ ‰ËıÓ«Ì ÿı‰Î› »ı ±fiı …ı ÷ı Áı·‹Î_ ±¿ı¿ ⁄ı{ VÀıÂfi ˢ› »ı. ±Îÿ½ flÌ÷ı Áı · fi _ ZÎı h ÎŒ‚ ÷ı fi Î ⁄ı { “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

VÀıÂfifiÎ ’Ήflfiı K›Îfi‹Î_ ·ı ÷ Î_ ‹Î’Áflfi _ ˢ‰ _ Ωı ≥ ±ı , ’fl_ ÷  Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ¿o’fiÌ CÎHÎÌ ‰Îfl Â@› ±ıÀ·Î ‰‘ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiı ±Î‰flÌ ·ı‰Î ‹ÎÀı ±‹¿ ⁄ı{ VÀıÂfi ¶ÎflÎ ·Î_⁄Ì Ω‚ ’Î◊flı »ı. ’ÏflHÎ΋ı ±ı‰Î Áı·fiÌ ¤Î√˘‚ ÷flŒ …÷Πˢ I›Îflı ø‹Â— ‹_ÿ ’Õ÷Î_ ÏÁBfi·˘ ±_÷ı Áÿo÷fl ¿’Λ »ı. ±Î Á̋Ή÷a ωV÷Îfl‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı fringe area ‹Î_ ‰Á÷Î ·˘¿˘fiı ’HÎ ÷ı‹fi˘ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi Á_÷˘Ê¿Îfl¿ ¿Î‹ ±Î’÷˘ fi◊Ì. Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ¿o’fi̱˘ Á΋ÎL› flÌ÷ı ±˜fl’˘ÀÛ, flıS‰ı VÀıÂfi, Â˘Ï’_√ ‹Î˜·, ŒÎ≥‰-VÀÎfl ˢÀ·˘, ‹„SÀM·ı@Á Ï◊±ıÀfl˘ ±fiı Ï⁄{fiıÁ ÁıLÀfl ’ÎÁı ⁄ı{ VÀıÂfifi_ ÁÎw_ fiıÀ‰¿Û V◊Î’ı »ı. ±Î V◊‚˘±ı ÷ı‹fiÎ √˛ÎË¿˘fiÌ ¬ÎVÁÌ …‹Î‰À ˢ› »ı, …ı‹fiı Áı‰Î‰_Ï«÷ flÎ¬Ì fiÎflÎ… ¿fl‰Îfi_ ±fiı ‰‘‹Î_ ¿˘·«Î…˝fiÌ ±Î‰¿ √‹Î‰‰Îfi_ Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ¿o’fiÌfiı ’˘ÁΛ fiÏË. (‹ _ ⁄ ≥-±‹ÿΉÎÿ ‰E«ı ÿ˘Õ÷Ì Àˇ ı fi fiÎ ’ıÁıL…fl˘fiı ±Î¬ı flV÷ı ÏÁBfi·˘ ‹‚÷Î_ ˢ‰Îfi_ ±ı … ¿ÎflHÎ »ı.) ‹˘⁄Î≥· ‰Î÷ν·Î’‹Î_ ¤_√ÎHÎ ’Õ‰Îfi_ ±fiı @›Îflı¿ «Î· ¿˘· ±˘Ï«_÷˘ “Õˇ˘’” ◊‰Îfi_ »ıS·_ ¿ÎflHÎ — Áω˝Á ’˛˘‰Î≥Õfl ¿o’fiÌ …ı ÷ı Á‹›ı ±‹¿ Á_A›ÎfiÎ ¿˘· ÁÎ◊ı ±ı¿Á΋À<_ ¿Î‹ ’ÎÕ‰ÎfiÌ √HÎ÷flÌ flάÌfiı ⁄ı{ VÀıÂfifi_ ±fiı ÷ı VÀıÂfi˘fiÎ ‹√… Á‹Îfi ‹˘⁄Î≥· ÀıÏ·Œ˘fi „V‰Ï«_√ ±Î˜ÏŒÁ/MTSO fi_ fiıÀ‰¿Û V◊Î’ı »ı. ±_ÿÎÏ…÷ √˛ÎË¿Á_A›Î ‹…⁄ Âw±Î÷ı ‹›Î˝Ïÿ÷ ¿ı’ıÏÁÀÌfi_ fiıÀ‰¿Û ’Î◊›Î˝ ⁄Îÿ ±ı¿⁄Ì∞ ΩıÕı ËflÌŒÎ≥ ¿fl÷Ì ±Î‰Ì ¿o’fi̱˘ ‰‘ fiı ‰‘ √˛ÎË¿˘fiı ¬ıÓ«‰Î‹Î_ ’λ\_ ‰‚Ìfiı Ωı ÷ Ì fi◊Ì. ±ı ¿ Á΋ÀÎ Ωı Õ Î÷Î ËΩfl˘ ¿˘·fiÌ Á_A›Î ‰‘Ìfiı ·Î¬˘ ◊Λ ÷˘ fiıÀ‰¿Ûfi˘ ÁÎ◊fl˘ ’HÎ Á˘Õ ’˛‹ÎHÎı ‰‘Îfl‰˘ Ωı≥±ı, »÷Î_ ±‹¿ ωV÷Îfl˘‹Î_ ±ı ‰  _ ⁄fi÷ _ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ’fl ‰Î÷ν·Î’ «·Î‰÷˘ ‹˘⁄Î≥· √˛ÎË¿ ’˘÷Îfi˘ ÊÀ˚¿˘HÎ Áı· ⁄ÿ·ı I›Îflı MTSO @›Îflı¿ ⁄ı{ VÀıÂfi fi_. 1 fiÎ ËÎ◊‹Î_fiÌ ÏÁBfi·w’Ì ·√΋ 43

⁄ı{ VÀıÂfi fi_. 2 fiı ÀˇÎLÁŒfl ¿flÌ Â¿÷Ì fi◊Ì. Áfl‰Î‚ı ÏÁBfi· ¿’Λ »ı ±fiı ¿˘· “Õˇ˘’” ◊Λ »ı.à

Q ˉÎ≥ÿ‚ ±fiı fi˙¿Îÿ‚ ‹ÎÀı ¤Îfl÷ı ’Λ·ÀflÏË÷ M·ıfi ·Z› ¿›Î Ëı÷Áfl ⁄fiÎT›_ »ı ? Ëη ÷ı ’˛˘…ı@ÀfiÌ ÂÌ „V◊Ï÷ »ı? Ï’˛›_¿ ‰Ì. ’Àı·, ‹¿fl’flÎ, ‰Õ˘ÿflÎ; VfiıË·÷Î ΩfiÌ, ÁΛfi, ‹_⁄≥

A ¿·Î¿fiÎ 860 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı 50 Ï‹ÏfiÀ Á‘Ì ‹Ëk΋ 9 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ÷_ ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ Ïfl‹˘À ¿LÀˇ ˘ · ‰Õı ‹…⁄Ò ÷ Ω‚‹Î_ (¿ı Á‹ƒ‹Î_) ±Î‰Ì ’Õ÷_ ·Z› ÷ıfiÎ fi΋ ’˛‹ÎHÎı target M·ıfi »ı, …ıfi_ ±ı„L…fi ’HÎ ¤Îfl÷ı ⁄fiÎT› _ »ı . ÏfiÂÎfi⁄Î∞fiÌ ’˛ı„@ÀÁ ‹ÎÀı ÷ı ‰’flΛ »ı. ÏfiÂÎfi⁄ÎΩıfi_ ·Z› Ωı ¿ı ·Z› ’˘÷ı fi◊Ì. (wÎ. 3.4 ¿fl˘ÕfiÎ ¬«ı˝ ⁄fiı·Î ±ı M·ıfifiı e_¿Ì ÿı‰Îfi_ ÁËı…ı ’fl‰Õı fiÏË.) ±Î M·ıfi Áı¿LÕfiÎ 35 ‹ÌÀfl …ıÀ·Î ±Îfl˘ËHÎ ÿflı ±Î¿Î‹Î_ «Õı ÷ı ’»Ì 1,500 ‹ÌÀfl ±ıÀ·ı ¿ı 1.5 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Î ÷Îflfi_ ‰ŸÀ·_ ⁄ı ·Z›Î_¿˘fiı ÷ıfiÌ ’λ‚ ·_⁄Ήı »ı. ±ı¿ ·Z›Î_¿ flıÕÎflfiÎ_ ±fiı ⁄Ì…\_ ≥L¡ÎflıÕ ›Îfiı √fl‹ÌfiÎ_ ‹˘Ω_fiı ’˛ÁÎÏfl÷ ¿flı »ı. ÏfiÂÎfi⁄Î∞fiÌ ’˛ı„@ÀÁ ±√fl ÷˘ ’flÌZÎHÎ ÿflQ›Îfi ω‹Îfiωfl˘‘Ì Ï‹ÁÎ≥· ÷ı ‹˘Ω_fiı “ÁÒ_CÎÌ” ·Z›Î_¿fi˘ ’Ì»˘ ¿flı »ı, ’HÎ ¬ÿ ·Z›fiı K›Îfi ’fl ·ı÷_ fi◊Ì. Ï‹ÂfifiÎ ±_÷ı ’fl÷ ‹‚÷Î ·Z›‹Î_ fi‰_ ⁄‚÷HÎ ¤flÌ ÷ıfiı ’λ\_ ·˘L« ¿flÌ Â¿Î› »ı. ±Î Ω÷fiÎ_ ¿<· 10 Ï‹Âfi˘ ÷ı ËÎ◊ ‘flÌ Â¿ı, ’HÎ I›Îfl ’»Ì fi¿Î‹_ ⁄fiı. ¤Îfl÷Ì› Àı„@fiÏ›fi˘ Ëη ¿<· 65 ·Z› ÷ˆ›Îfl ¿flÌ flèÎÎ »ı, …ı‹Î_fiÎ 27 fi˘ ’Ëı·˘ ⁄˜« ·√¤√ ⁄fiÌ «Ò@›˘ »ı. ˉÎ≥ÿ‚fiı ÷◊Î fi˙¿Îÿ‚fiı ¿ıÀ·Î_¿ ·Z› Á’fl÷ ’HÎ ¿flÌ ÿı‰Î›Î_ »ı.à

Q ⁄ı ÿı¢ ‰E«ı “‹˘VÀ Œı‰ÕÛ fiıÂfi”fi˘ ¿flÎfl ◊Λ ÷˘ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ±ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı ¢ Œfl¿ ’Õı »ı ? ’˛¿Î ⁄Ì. ’_«Î·, ±‹flÎ≥‰ÎÕÌ, ±‹ÿΉÎÿ

A ±Î›Î÷-Ïfi¿ÎÁ ‰ı’Îflfiı ·√÷Î ±Î‰Î ¿flÎfl Ï⁄fiÂfl÷Ì ±fiı Âfl÷Ì ±ı‹ ⁄ı Ω÷fiΠˢ› »ı. Ï⁄fiÂfl÷Ì ¿flÎfl‹Î_ 44

±fiı¿ ÿı¢ Á΋ı· ˢ› »ı, …ı‹Î_ ÿı A fiÌ Áfl¿Îfl ’˘÷Îfiı I›Î_ ±Î›Î÷ ◊÷Î ÿı B fiÎ ‹Î· ’fl ¿VÀ‹ ÕuÒÀÌfiÌ …ı »^À»ÎÀ˘ ‹Ò¿ı ±ı ÷ıHÎı C, D, E, F ‰√ıflı ⁄‘Î ÁP› ÿı¢fiÎ ‹Î·fiı ±Î’‰ÎfiÌ flËı »ı. Ïfi¿ÎÁ ¿fl÷Î ÿı¢fi˘ ‹Î· ÿı A fiÎ T›Î’ÎflÌ ±Î›Î÷¿Îfl˘fiı ÁV÷˘ ’Õı, ‹ÎÀı Ïfi¿ÎÁ¿Îfl˘ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› V’‘ν‹Î_ ŒÎ‰ı »ı. Âfl÷Ì ¿flÎfl ‹ÎhÎ ⁄ı ÿı¢ (ÿά·Î ÷flÌ¿ı A ±fiı B) ‰E«ı ◊Λ »ı. ±ËŸ Âfl÷ ±ı ¿ı B fiÎ ±Î›Î÷Ì ‹Î· ’fl A …ıÀ·Ì »^À»ÎÀ ‹Ò¿ı ±ıÀ·Ì … ÷ıfiÎ ÁÎÀ΋Î_ B ÿıÂı A ÿıÂfiÎ ‹Î· ’fl ±Î’‰Ì Ωı≥±ı. «Ìfi ±Î’HÎÌ ÁÎ◊ı “‹˘VÀ Œı‰ÕÛ fiıÂfi”fiÌ Âfl÷Ì Á‹…^÷Ì ¿fl‰Î ÷I’fl »ı, ’fl_÷ ¤Îfl÷ Áfl¿Îfl ÷ıfiÌ ¬_‘Ì «Î·‹Î_ ŒÁΉΠ‹Î√÷Ì fi◊Ì. ±Î Ω÷fiÎ ¿flÎfl ◊Λ ÷˘ Ï›΂-⁄√·Î‰Î‚Ì ’ı·Ì ‰Î÷νfiÌ …ı‹ Ëo‹ıÂÎ «Ìfi ŒÎ‰ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi_ ‹ıL›Œı@«Ïfl_√ Áı@Àfl ‹…⁄Ò÷ »ı. «Ìfi ÷ıfiÌ CÎHÎÌ ¬flÌ flÎWÀˇÌ› ±Î‰¿ ‹Î·fiÎ µI’Îÿfi ¶ÎflÎ ‹ı‚‰ı »ı, F›Îflı ¤Îfl÷fiÌ ‰ÎÏÊ˝¿ CÎflı· ±Î‰¿‹Î_ ‹˘À˘ ŒÎ‚˘ ≥LŒ‹ı˝Âfi Àı@fi˘·˘Ï… …ı‰Î Áω˝Á Áı@Àflfi˘ »ı. ±Î‹ «Ìfi ±Î’HÎfiı ÷ıfi˘ ‹Î· ’‘flÎ‰Ì Â¿ı, ’fl_÷ ±Î’HÎÌ ’ÎÁı Ïfi¿ÎÁ›˘B› ‹Î· ’›Î˝M÷ …J◊΋Î_ ˢ› fiÏË. ’ÏflHÎ΋ı ¤Îfl÷ ·Î_⁄ı √΂ı «Ìfifi_ ÿı‰ÎÿÎfl ⁄fiı.à

Q ¤Îfl÷fiÎ Âıfl⁄Ωfl‹Î_ Ωı‰Î ‹‚÷Ì ‰÷˝‹Îfi ÷ı∞ Âıfiı ±Î¤ÎflÌ »ı ? ω…› ‰CÎÎÏÁ›Î, ⁄Î’fi√fl, ±‹ÿΉÎÿ; fl‹ı ÀÌ. Á_CΉÌ, ⁄˘fl̉·Ì (’Ïç‹), ‹_⁄≥; ω‹· ’Îflı¬ ±fiı Ï‹h΢, ¿fl«ıÏ·›Î; ‹˘fi· ’Îflı¬, ‰Õ˘ÿflÎ

A Âıfl⁄Ωflfiı ±ÁΑÎflHÎ ÷ı∞fiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ±fiı¿ Á¿ÎflÎI‹¿ ¿ÎflH΢ ¤ı√Î_ ◊›Î_ »ı. „V◊Ï÷ ÁΑÎflHÎ ±ıÀ·ı ¿ı fi˘‹˝· ˢ› I›Îflı …ı ÷ı ¿o’fiÌfiÎ Âıfl˘fi˘ ¤Î‰ ÂÌ flÌ÷ı ±_¿Î› ÷ı ’Ëı·Î_ Ωı≥±ı. ±Œ‰Î◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ¿<ÿfl÷Ì ±ÎŒ÷ Á‘Ìfi_ ⁄Ì…\_ ÿflı¿ ’Ïfl⁄‚ √ıfl‹˘…^ÿ ˢ› ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ Âıflfi˘ ¤Î‰ CÎHÎÎ ¬flÎ ±_Âı ÷ıfiÎ Price Earning (P/E) flıϱ˘ ’fl ±‰·_⁄ı »ı. ’ΛÎfiÌ ⁄Î⁄÷ Earning Per Share/EPS ±◊ν÷˚ ÂıflÿÌà ¿‹ÎHÎÌ »ı. ±ı¿ ÿά·˘— ¿o’fiÌ A ÷◊Î ¿o’fiÌ B ⁄Lfiı wÎ. 1,000 ¿‹Î÷Ì Ë˘‰Îfi_ ‘ÎflÌ ·˘. ⁄ıµfiÌ ¿‹ÎHÎÌ Áfl¬Ì »ı, ’fl_÷ fl˘¿ÎHοÎfl˘fiÌ º„WÀ±ı Ωı÷Î_ ÂıflÿÌà ¿‹ÎHÎÌ ‰E«ı ‹˘À˘ ÷ŒÎ‰÷ ˢ› ±ı‰_ ¿ÿΫ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

⁄fiı. ‹Îfi˘ ¿ı ¿_’fiÌ A fiÎ Œ@÷ 10 Âıfl˘ »ı, F›Îflı ¿o’fiÌ B fiÌ ÂıflÁ_A›Î 50 »ı. ±Î Á_Ωı√˘‹Î_ fl˘¿ÎHοÎfl˘fiı ¿_’fiÌ A ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î¿Ê˝¿ …HÎΛ ¿ı ÷ıfi˘ ÿflı¿ Âıfl wÎ. 100 ¿‹Î‰Ì ±Î’ı »ı, F›Îflı B fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ÂıflÿÌà ¿‹ÎHÎÌ ‹ÎhÎ

Q. ±Î’HÎÌ ÁÒ›˝‹Î‚ÎfiÌ Ïfi¿À÷‹ ±Î‰ı·Ì ⁄Ì∞ ÁÒ›‹ ˝ ΂Π¿ıÀ·ı ÿÒfl »ı ? √˛Ë˘fiÌ Á_A›Î ¿ıÀ·Ì »ı ?

wÎ. 20 »ı. ±·⁄kÎ, Âıfl˘fiÌ ·ı-‰ı« F›Î_ ◊÷Ì Ë˘› ±ı Âıfl⁄Ωfl‹Î_ ±ÎÀ·Ì √HÎ÷flÌ ’Òfl÷Ì fi◊Ì. ÂıflÿÌà ¿‹ÎHÎÌfiı ÷ı ÂıflfiÎ ‰÷˝‹Îfi ⁄Ωfl ¤Î‰ Á΋ı ‹Ò·‰‰Ì Ωı≥±ı; ±ıÀ·ı ¿ı ¤Î‰ Á΋ı ¿‹ÎHÎÌfi˘ P/E flıϱ˘ ‹Î_Õ‰˘ Ωı≥±ı. µÿÎËflHÎ

¿÷Î_ …\ÿ_ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ÷ı‹fiÎ ÏfiV›_ÿfi ‹ÎÀı ‰‘±˘»Ì ±ıfi∞˝ ¬«Î˝› ÷ı‹ ¬˘flοfiÎ ’˛˘ÏÀfi, ¿Î⁄˘˝ËÎ≥ÕˇÀı ÷◊Î «fl⁄Ìfi_ ’˛˘ÁıÏÁ_√ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’HÎ SDA fiÎ ¬Î÷ı ±fiø‹ı 30Ñ, 6Ñ ±fiı 4Ñ fi˘ ¬«˝ ‹_ÕΛ »ı. ±Î À¿Î‰ÎflÌfiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ ±ı¿Îÿ Ào¿fiÎ

10 ∫«fiÌ) ¨«Î≥ ÁÎ◊ı ’Ëı·Î fi_⁄flı »ı. ⁄ÌΩı fi_⁄fl ‹⁄ _ ≥fiÎ … 153 ‹ÌÀfl (501 ŒÌÀ 10 ∫«) ¨«Î lÌ’Ï÷ ±Î¿ı˝Õfi˘ »ı. ⁄Λ ‘ ‰ı, ¤Îfl÷fiÎ_ ’˛◊‹ 10 √√fi«_⁄Ì ‹¿Îfi˘ ‹_⁄≥‹Î_ ⁄_‘ΛÎ_ »ı.

Q. ¤Îfl÷fiÌ ’˛◊‹ 10 ·Î_⁄Ì fiÿ̱˘ ¿≥? fi‹˝ÿÎ ¿›Î fi_⁄flı ±Î‰ı ?

Á_…› «˙ËÎHÎ, √΋—¬ÌflÁflÎ, ÷Î. ·˘Ï‘¿Î, Ï…. flÎ…¿˘À

¿S’ı ⁄Ì. ÿıÁÎ≥, ‰·ÁÎÕ;

A. M≤J‰Ì◊Ì 10.5 ’˛¿ÎÂ‰Ê˝ »ıÀı Epsilon Eridani fi΋fiÎ ÷ÎflÎ Œfl÷ı ±Î’HÎÎ √v ¿fl÷Î_ ÁËı… ‹˘À˘ √˛Ë ±Î˜√VÀ 7, 2000 fiÎ fl˘… ‹‚Ì ±ÎT›˘--›Îfiı ¿ı ±ı‰Ì ⁄ÎèÎΉ¿ÎÂÌ ÁÒ›˝‹Î‚Îfi˘ ’k΢ ·ÎB›˘ ¿ı …ı‹Î_ ÁP› ÷flÌ¿ı Œ@÷ ±ı¿ d·-ÁÎ≥{fi˘

√˛Ë »ı. √˛Ëfiı µ’√˛Ë ’HÎ »ı. (…\±˘, µ’flfi_ ¿S’fiÎÏ«hÎ.) ¿˘≥ ⁄Ì∞ √˛Ë‹Î‚Î M≤J‰ÌfiÌ ±ÎÀ·Ì Á‹Ì’ fi◊Ì.

Q. ‹ÎHÎÁfi_ ÂflÌfl «›Î’«›fiÌ Ïø›Î ‰Õı ±‹¿ «˘yÁ ¬˘flοfi_ ¿ıÀ·Ì ±ıfi∞˝‹Î_ w’Î_÷fl ¿flı »ı ? ¿Î›˝Z΋÷Îfi˘ ±Î_¿ ¿ıÀ·˘? Ï’›ÒÊ Àı·fl, ÁÏfi· ’Àı· ÷◊Πω’· ’Àı·, Áfl÷

A. «›Î’«›fi_ ÷_hÎ ’˘÷ı Specific Dynamic Action ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì Ïø›Î ‰Õı ¬˘flοfiı ’«Î‰÷Ì ‰¬÷ı ÷ıfiÌ ·√¤√ 10Ñ ±ıfi∞˝ ‰Î’flÌ ¬Î› »ı. ’ıÀˇ˘·, ¿ıfl˘ÏÁfi, ÕÌ{·, ’ıflıÏŒfi, Õ΋fl ‰√ıflı CÎÀ¿˘ »^ÀÎ_ ’ÎՉΠ‹ÎÀı ’ıÀˇ˘Ï·›‹fiÎ ÏflŒÎ≥Ïfi_√ ‰¬÷ı ¿ıÀ·Ì¿ ∂Ω˝ ¬«˝‰Ì ’Õı ÷ıfiÎ …ı‰Ì ‰Î÷ »ı. ≥flοÌ, fiÎ≥Ï…Ïfl›fi, ¿<‰ˆ÷Ì ±fiı ¤Îfl÷Ì› ’ıÀˇ˘Ï·›‹fi_ ⁄_‘ÎflHÎ …ı‹ ±ı¿‹ı¿ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

’Ò‰ı˝Â ±ı. ’Àı·, CÎÎÀ·˘ÏÕ›Î, ±‹ÿΉÎÿ

¤˘…fi ¶ÎflÎ ’˛ÎM÷ ◊÷Ì ¿ı·flÌfi˘ ÏËÁÎ⁄ √HΉ˘ ¿ÏÃfi fi◊Ì. ¤˘…fi ÷flÌ¿ı ·ı‰Î›ı·Î ¬˘flο‹Î_ 20 √˛Î‹ «fl⁄Ì, 30 √˛Î‹ ¿Î⁄˘˝ËÎ≥ÕˇıÀ ±fiı 40 √˛Î‹ ’˛˘ÏÀfi »ı, …ı±˘ √˛Î‹ÿÌà ±fiø‹ı 9, 4 ±fiı 4 ¿ı·flÌ ±Î’ı »ı. ÏËÁÎ⁄ µ’flfiÎ ¿˘Ã΋Î_ Ωı≥ ·˘.

Q. ¤Îfl÷‹Î_ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ¿ıÀ·Î_ ÿˆÏfi¿˘, ‹ÎÏÁ¿˘ ±fiı ÁÎM÷ÎÏË¿˘ ’˛√À ◊Λ »ı ? ›˘√ı ÏÁ©’flÎ, ⁄˘fl‰Î‰√Ìfl, Ï…. …^fiÎ√œ

A. ωω‘ ¤ÎÊÎfiÎ_ ÿˆÏfi¿˘fiÌ Á_A›Î 6,529 »ı , …ı ‹ Î_ √ … flÎ÷Ì ÿˆÏfi¿˘fiÌ Á_A›Î 186 »ı. ‹ÎÏÁ¿˘ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 17,818 »ı. (√…flÎ÷Ì ¿< · — 707.) ÁÎM÷ÎÏË¿˘ (√…flÎ÷ÌfiÎ_ 1,283 ÁÎ◊ı) ¿<· 20,814 …ıÀ·Î_ »ı. CÎHÎÎ_ ÿˆÏfi¿˘ ’˘÷ÎfiÌ flω‰ÎflÌ› ±ÎT≤ÏkÎ ÁÎM÷ÎÏË¿ ÷flÌ¿ı ’˛√À ¿flı »ı.

A. Ï·VÀ Ωı≥ ·˘. ⁄˛õ’hÎ ·√¤√ 2,900 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì »ı, »÷Î_ ÷ıfi_ CÎb_ ¬w_ ‰ËıHÎ Ï÷⁄ıÀ‹Î_ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı Ï·VÀ ’fl ÷ı »ıS·Î fi_⁄flı »ı. (Ï÷⁄ıÀ‹Î_ ±ı fiÿÌ IÁÎ_√ ’˘ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı.) Ïˋη›‹Î_ …L‹ ·ı÷Ì ›‹fiÎfi˘ ø‹ ’HÎ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ’λ‚ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±·ÎËÎ⁄Îÿ ’ÎÁı ÷ı √_√Î ÁÎ◊ı ¤‚Ì Ω› »ı. Ï·VÀ‹Î_ ⁄ÌΩ fi_⁄flı ±Î‰÷Ì √˘ÿΉflÌ …flÎ fi˘Ó‘’ÎhÎ »ı. ±fl⁄Ì Á‹ƒ◊Ì Œ@÷ 120 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ÷ıfi_ ‹Ò‚ fiÎÏÁ¿ ’ÎÁı »ı, »÷Î_ ÷ı ’Ïç‹fiı ⁄ÿ·ı ’Ò‰˝ ÷flŒ ⁄_√΂fiÎ µ’ÁÎ√fl Á ‘ Ìfi˘ ·Î_⁄˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕı »ı.

Q. ±Î’HÎı I›Î_ ‹ıÏÀˇ¿ ÏÁVÀ‹fi_ ±Î√‹fi ◊›_ ±ı ’Ëı·Î_ ±fiÎ…fiÎ ‰…fi ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ’ηÌfi_ ‹Î’ Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ Á_ÿ¤ı˝ ¿ıÀ·_ Ë÷?_ ∞÷ıLƒ ±ı·. ‰˘flÎ, fiΛ√Î_‰ (ÿÎÿfl), ‹_⁄≥

Q. ¤Îfl÷fi_ Á˙◊Ì ¨«_ ⁄Ë‹Î‚Ì ‹¿Îfi Ëη ¿›_ »ı ? ω’· ›. ±Î_⁄Ï·›Î, flÎ…¿˘À

A. ‹_⁄≥‹Î_ ±Î‰ı·_ MVRDC fi΋fi_ flËıHÎÎ_¿ ‹¿Îfi 156 ‹ÌÀflfiÌ (511 ŒÌÀ

A. ‹_⁄≥fiÎ «Îfl Âıfl 1 ’Î·Ì ⁄flÎ⁄fl √HÎÎ÷Î Ë÷Î. ÂıflfiÎ_ ‹Î’ ‰‚Ì ¿<· «Îfl Ë÷Î_. ‹_⁄≥fi˘ Âıfl 0.72 fl÷·fi˘ Ë÷˘, ‹ÎÀı 1 ’Î·Ì = 1,304 √˛Î‹fi_ ‰…fi ⁄ıÁ÷_ Ë÷_.à 45

÷flÌ¿ı wÎ. 20 fiÌ ÂıflÿÌà ¿‹ÎHÎÌ ±Î’÷Ì ¿_’fiÌ B fiÎ Âıflfi˘ ⁄Ωfl ¤Î‰ Ωı wÎ. 100 ˢ› ÷˘ 100 ÷ 20 = 5 fi˘ P/E flıϱ˘ ⁄ıÁı. ±Îÿ½ flÌ÷ı flıϱ˘ ¨«˘ ˢ‰˘ Ωı≥±ı. Âıflfi˘ ¤Î‰ …ı‹ ¨«˘ ÷ı‹ P/E flıϱ˘ ¨«˘ ⁄ıÁı »ı. ¤Îfl÷fiÎ Âıfl⁄Ωfl‹Î_ ±I›Îflı „V◊Ï÷ fi˘‹˝· fi◊Ì. ±ÁΑÎflHÎ »ı. CÎHÎÎ_ ⁄‘Î_ Á¿ÎflÎI‹¿/ positive ’Ïfl⁄‚˘ ¤ı√Î_ ‹‚Ì ±¤÷’Ò‰˝ ÷ı∞fi_ ˉ΋Îfi ’ıÿÌ ¿flÌ flèÎÎ_ »ı. …ı‹ ¿ı-à ±‹¿ Ëÿı ‰÷˝‹Îfi ÷ı∞ ÁΫΠ±◊˝‹Î_ Âıfl⁄ΩflfiÌ ⁄…fl_√ »·Î_√ fi◊Ì, ⁄·¿ı ±√ε ¬Î‘ı·Ì …O⁄fl ’»ÕÎÀfiÌ ±Î…ı ÷ıfiı ¿‚ ‰‚ı »ı. Œı⁄˛±ÎflÌ 22, 2000 fiÎ fl˘… 6,009 fi˘ ÁıLÁı@Á ±ı¿‘Îfl˘ √√ÕÌfiı ±ıÏ’˛· 25, 2003 fiÎ Ïÿ‰Áı 2,924 fiÎ fiÌ«Î ÷Ï‚›ı ’Ë˘Ó«Ì √›˘. ¿ÂÎ ÿÒfl‰÷a fiyfl ¿ÎflHΠωfiÎ ⁄Ωfl‹Î_ 51Ñ …ıÀ·_ √Î⁄Õ<_ ’Õu_, …ıfiı ÷ıHÎı 2005-06 ‹Î_ ’Ò›* I›Îflı Á˙fiı ±ı ‰Î›fl˘ V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ÷ı∞ …ı‰˘ ·ÎB›˘. à ±ı¿ Á‹›ı Âıfl⁄Ωfl‹Î_ ¤Îfl÷Ì› fl˘¿ÎHοÎfl˘ ¿fl÷Î_ ωÿıÂÌ fiÎHÎÎ_¿Ì› Á_V◊α˘ ‰‘ fiÎHÎÎ_ ÃΉ·÷Ì ±fiı ¤Îfl÷Ì›˘fi_ ¿<· fl˘¿ÎHÎ (÷ı‹fiÌ ¿<· ⁄«÷fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_) 5Ñ fiÌ ±ÎÁ’ÎÁfi_ … flËı÷_, ’HΠˉı ⁄«÷ ’fl T›Î…fiÎ ÿfl˘ CÎÀuÎ ’»Ì V‰ÿıÂÌ fiÎHÎÎ_fi˘ ’˛‰ÎË Âıfl⁄Ωfl ÷flŒ ‰‚Ìfiı ’flÿıÂÌ fiÎHÎÎ_fiÌ ·√˘·√ ±Î‰Ì flè΢ »ı. ÷ı∞fi_ ±ı ⁄Ë ‹˘À<_ ¿ÎflHÎ »ı, …ı ÷I’fl÷_ ’HÎ fi◊Ì. ·˘¿˘fiÌ ±Î‰¿ ‰‘÷Ì Ω› ±fiı ⁄«÷fiΠω¿S’˘ CÎÀ÷Î Ω› ÷ı‹ Âıfl⁄Ωfl‹Î_ ‰‘ fl˘¿ÎHÎ ◊›Î ¿fl‰Îfi_ »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ωÿıÂÌ fiÎHÎÎ_¿Ì› Á_V◊α˘ ›fl˘’-±‹ıÏfl¿Îfiı fiÏË, ’HÎ ¤Îfl÷-«Ìfifiı ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÎ ±ÎÏ◊˝¿ Á’fl’Ήfl ‹ÎfiÌ flËÌ »ı. ±Î◊Ì Âıfl⁄Ωfl‹Î_ ÷ı‹fi˘

fiÎHÎÎ_’˛‰ÎË ’HÎ ‰‘÷˘ Ω› »ı, …ı ÷ı∞fiÎ ‰Î÷ΉflHÎfiı À¿Î‰Ì flάı »ı. à Á©fl ±fiı ’˛√Ï÷ÂÌ· ±◊˝÷_hÎ V‰›_«ÎÏ·÷ CÎÀ‹Î‚/cycle «·Î‰÷Î self-feeding ±ı À ·ı ¿ı ’˘÷ÎfiÌ ‰fl΂ Ω÷ı ’ıÿÎ ¿flÌ ·ı÷Î VÀÌ‹ ±ı„L…fi …ı‰_ ˢ› »ı. ≥LŒ‹ı˝Âfi Àı@fi˘·˘Ï… ÷◊Î ±ÎµÀÁ˘ÏÁ*√ …ı‰Î_ fi‰÷fl ZÎı h ΢ ¬Ò · ÷Î_ Ω› ÷ı ‹ fl˘…√ÎflÌfiÌ ‰‘÷Ì ÷¿˘ ’˛ Ω fiÌ ¬flÌÿ„@÷ ‰‘Îflı »ı, …ıfiı ¿ÎflHÎı ‹Î·fiÌ ÏÕ‹ÎLÕ ‰‘÷Î_ µI’Îÿfi ‰‘ı »ı, …ı fl˘…√ÎflÌfiÌ ‰‘ ÷¿˘ ’ıÿÎ ¿flı ±ıÀ·ı fi‰Ì ÏÕ‹ÎLÕfiÎ ’√·ı µI’Îÿfi‹Î_ ‰‚Ì ⁄fl¿÷ ·Î‰ı »ı. ’ÏflHÎ΋ı µI’Îÿ¿ ¿_’fi̱˘fiÌ ±Î‰¿‹Î_ Á÷÷ ⁄œ÷Ì ±ÎT›Î ¿flı »ı. ¤Îfl÷ı µÿÎfl ±ÎÏ◊˝¿ fiÌÏ÷ ±’fiÎ‰Ì ÷ı ’Ëı·Î_ ±Î‰Î «ø±ı ’˘÷Îfi˘ Á‚_√ 1 ±Î_À˘ ¿ÿÌ ’Òfl˘ fiˢ÷˘ ¿›˘˝, F›Îflı ±Î…ı ÷ı ’Òfl’ÎÀ ŒflÌ flèÎ_ »ı. CÎHÎÌ ¿o’fi̱˘fiÎ «˘A¬Î fiŒÎ‹Î_ ‰ÎÏÊ˝¿ 25Ñ-30Ñ ·ı¬ı ‰‘Îfl˘ ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ‰‘Îfl˘ Á÷÷ ◊›Î ¿fl‰Îfi˘ ÷ı‰Ì ±’ıZÎÎ ÁÎ◊ı fl˘¿ÎHοÎfl˘ ÷ı‹fiÎ Âıfl ±Î…ı ‹‚ı ÷ı ¤Î‰ı ¬flÌÿÌ flèÎÎ »ı. À>_¿‹Î_, Âıfl⁄ΩflfiÌ ‰÷˝‹Îfi ÷ı∞fiı …ı ÷ı ÂıflfiÎ P/E flıϱ˘ ÁÎ◊ı ¿ÂÌ ·ı‰Îÿı‰Î flËÌ fi◊Ì. EPS ÁÎ◊ı ’HÎ fiÏË, ¿ı‹ ¿ı ±‹¿ Âıfl˘fiÎ ¤Î‰˘ ÷˘ ÷ı‹fiÎ EPS ¿fl÷Î_ Ëη 100 √HÎÎ ‰‘Îflı »ı. ±Î…fiÌ ÷Î÷Î ‹˘ÀÁ˝ ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÌ …fifl· ‹˘ÀÁ˝ ◊Λ ±ı‹ ‘ÎflÌfiı fl˘¿ÎHοÎfl˘ ÷ıfiÎ ±fiı ÷ıfiÎ …ı‰Ì ÁıÓ¿Õ˘ ⁄Ì∞ ¿o’fi̱˘fiÎ Âıfl˘ ¨«Î ¤Î‰ı ¬flÌÿÌ flèÎÎ »ı, ‹ÎÀı ‰Î÷ΉflHÎ ÷ı∞fi_ »ı. Ïfi¿ÀfiÎ ¤Ï‰W›‹Î_ ’HÎ ±ı¿oÿflı ÷ı∞fi_ … ‰Î÷ΉflHÎ flËı ÷ı‹ »ı.à

jffrfsf[gf[ 5f}k[,ff ;fjff,fgff[ jffrfsf[gff[ jf/tff[ hjffaf

‰Î«¿˘fiı 146 ‹Î ±_¿ı ’Ò»ı·˘ Á‰Î· — Ï⁄˛ÀfifiÎ √˛Ìfiω«fiı 00 ±ZÎÎ_Âı ˢ‰Îfi_ ⁄Ë‹Îfi ‹Y›_ ÷ıfi_ ±ı¿ ¿ÎflHÎ ±ı Ë÷_ ¿ı ‹ËÎÁkÎÎ Ï⁄˛Àfi ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ⁄Î⁄÷˘‹Î_ ’˘÷Îfi_ ‘Λ* ¿flÌ Â¿÷_ Ë÷_. ⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ 00 fiÌ Ï⁄·¿<· ÁÎ‹Ì ÷flŒ ±ıÀ·ı ¿ı M≤J‰ÌfiÎ √˘‚ÎfiÌ ’λ·Ì ÷flŒ Ë÷_. ±·⁄kÎ, ¿›_ ?

à M≤J‰ÌfiÎ 00 ±ZÎÎ_ ‹ÎÀı √˛Ìfiω«fiÌ ’Á_ÿ√Ì ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿flÎ≥ ¿ı ÷ıfi_ ‹ıÏ«_√ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ÏÿfiÎ_¿flı¬Î ÁÎ◊ı ÁflÁ flÌ÷ı ◊≥ …÷_ Ë÷_. ‰‚Ì 00 ±ZÎÎ_ÂfiÌ ’λ‚fiÌ ⁄Î…\±ı ¿˘≥ ‹˘À˘ ÿı ±Î‰ı·˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÷Îfl̬ ±fiı Á‹›fiÎ ‹Î’fi‹Î_ ¬ÎÁ ÷¿·ÌŒ ’Õ‰Îfi˘ Á‰Î· fiˢ÷˘. ±ËŸ ÀÎ’w’Ì …ı ÿı¢fiı ±ı Á‹V›Î fiÕı »ı ÷ı‹HÎı Á√‰Õ÷Î ¬Î÷fl ÏÿfiÎ_¿flı¬Î‹Î_ ◊˘Õ˘CÎH΢ ŒıflŒÎfl ±ÎHÎÌfiı ¿Î‹ «·ÎT›_ »ı.

‰Î«¿˘±ı ·¬Ì ‹˘¿·ı·Î …‰Î⁄˘ — à √˛Ìfiω« ¬Î÷ıfiÎ 00 ±ZÎÎ_ÂfiÌ Ï⁄·¿<· ÁÎ‹Ì ÷flŒ 1800 ±ZÎÎ_ »ı. ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ÏÿfiÎ_¿flı¬Î I›Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊Λ »ı, …ıfi˘ ‹ı‚ √˛Ìfiω«fiÎ 00 ±ZÎÎ_ ÁÎ◊ı ⁄ıÁÌ Ω› »ı.

fiÌfl‰ ’_ÕuÎ, ¿Î‚Ì›Î⁄ÌÕ, ¤Î‰fi√fl; ±ÎÏÿI› ÿıÁÎ≥, ‰Õ˘ÿflÎ

±Ï’˝÷ ±ıÁ. Ïø„ç›fi, √˘‘flÎ; ±ÎÏÂWÎ …ı. ÀÎÀ<, ‰HÎο⁄˘flÌ ÀÌ.’Ì.±ıÁ.

46

à ±Î ÷¿Û ÁΫ˘ »ı. ±Ï¤fi_ÿfi ! “ÁŒÎflÌ”fiÎ ‰Î«¿˘fiı ‰‚÷˘ Á‰Î· — ◊QÁ ±’fiÌ ⁄˘À·‹Î_ VÀˇ˘ fiÎA›Î ’»Ì ◊˘ÕÌ ‰Îflı ÷ıfiÎ ’fl ⁄ÎflÌ¿ ’fl’˘ÀÎ ⁄Î{ı·Î ¿ı‹ Ωı‰Î ‹‚ı »ı ?à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

effztflif tfjffzlbfgf[ vf6wffiff: dff[0 vff5fgffz gfjffhgflgff[ dfLcgff[ hgf } }

±Î ‰¬÷ı „@‰{ ‹ÎÀı ±ı¿ÿ‹ ±Î˜ŒÏ⁄À ωWΛ ’Á_ÿ ¿›˘˝ »ı — …^fi ‹ÏËfi˘ ! ‰Wνfi˘ »ß˘ ‹ÏËfi˘, …ı ¤Îfl÷ ‹ÎÀı ¤Î√ı ¿‰÷a ’Òfl‰Îfl ◊›˘ »ı. ¤Îfl÷fiÎ ≥Ï÷ËÎÁfiı Á’ν¿Îfl ‰‚Î_¿˘ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ΩHÎı Ïfi‹Î›˘ ˢ› ÷ı‹ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ±fiı¿ ‹Ëk‰’ÒHν CÎÀfiα˘ …^fi ‹ÎÁ‹Î_ ⁄fiÌ »ı. ÂÎ ‹ÎÀı ⁄fiÌ »ı ÷ı ’Ò»‰Î …ı‰_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi˘ ⁄Ï©√Q› ¬·ÎÁ˘ ±Î’Ì Â¿Î› ÷ı‹ fi◊Ì. ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ¿‰÷a ⁄fiΉ˘ ¢‘‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ …^fifiÌ ‹ÎŒ¿ ⁄ÌΩ √‹ı ÷ı ‹ÏËfi΋Î_ ±fiı¿ ‹Ëk‰fiÎ ⁄fiΉ˘ fi˘Ó‘Λı·Î ‹‚Ì ±Î‰ı, ’fl_÷ ¤Îfl÷fiÎ ¿ıÁ‹Î_ …^fifiÌ ¬ÎÏÁ›÷ ±ı »ı ¿ı ÷ıHÎı Á…ı˝·Î ±HÎÏ«_÷T›Î ’˛Á_√˘ Á΋ÎL› ’˛¿ÎflfiÎ fi◊Ì. ÿflı¿ ’˛Á_√ı I›Îfl ’»ÌfiÎ ¿ıÀ·Î› ÿΛ¿Î±˘ ¿ı Áˆ¿Î±˘ ’Òfl÷_ ¤Îfl÷fi_ ¤Îω fiyÌ ¿flÌ fiÎA›_ »ı. „@‰{fiÎ ⁄ËÎfiı ¿ıÀ·Î¿ ⁄fiΉ˘ ÷’ÎÁ˘ …flÎ.

ωÿıÂÌ Ë‹·Î¬˘fl ⁄Î⁄flı ≥⁄˛ÎÏË‹ ·˘ÿÌfiÎ ÁˆL›fiı ’flÎ…› ±Î’Ì 1526 ‹Î_ ’˘÷Îfiı ÏÿSËÌfi˘ ÷◊Î ±Î√˛Îfi˘ ω…ı÷Î ΩËıfl ¿›˘˝ I›Îflı …^fi ‹ÏËfi˘ Ë÷˘. ·˘ÿÌ ‰_ÂfiÎ 75 ‰Ê˝ ·Î_⁄Î ÂÎÁfifi˘ ÷ıHÎı ±_÷ ·Î‰Ì ÿÌ‘˘. ‰Ê˘˝ ⁄Îÿ …^fi 23, 1857 fiÎ fl˘… ÏÿSËÌ‹Î_ ±ı‰˘ … ⁄ÌΩı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ⁄fiΉ ¿›˘ ⁄L›˘ ?à ∫B·ıLÕfiÌ flÎHÎÌ ±ıÏ·{Î⁄ı◊ ’Ëı·Ì±ı (fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ) ÏÕÁıQ⁄fl 31, 1599 fiÎ fl˘… ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌfiı ¤Îfl÷ ÁÎ◊ı ‰ı ’ Îfl ¿fl‰Îfi _ ·Î›ÁLÁ ±ÎM›Î ⁄Îÿ …^ fi ‹Î_ 500 Àfifi _ Á‰˝’◊˛ ‹ ‰ËÎHÎ ¤Îfl÷fiÎ ’˛‰ÎÁı µ’Õu_. ±Î CÎÀfiÎ ’HÎ ±ˆ÷ÎËÎÏÁ¿ Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ¤Îfl÷fiÎ 190 ‰Ê˝ ·Î_⁄Î √·Î‹Ì¿Î‚ ‹ÎÀı ÷ı ÏfiÏ‹kÎ ⁄fi‰ÎfiÌ Ë÷Ì. „@‰{ — ±Î ’Ëı·_ ±_√˛ı… ‰ËÎHÎ ⁄ı ‹ÏËfiÎ ’»Ì ¤Îfl÷fiÎ ¿›Î ⁄_ÿflı ·Î_√›* ?à ±_√˛ı… Ë¿>‹÷¬˘fl˘ 18 ‹Ì ÷◊Î 19 ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ±Î’HÎı I›Î_ ⁄‘_ ‹‚Ì 111 fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ ›© ·ÕuÎ Ë÷Î, …ı ’ˆ¿Ì 68 ›©˘ ÷˘ …^fi ‹ÎÁ ÿflQ›Îfi … ¬ı·Î›Î_ Ë÷Î_. ¤Îfl÷fiÌ ÷‰Îfl̬ ‹ÎÀı ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ ÁÎÏ⁄÷ ◊›ı·_ ›© ¿›_ ?à ±_√˛ıΩıfiÌ √·Î‹ÌfiÎ_ ±ÎÂflı 190 ‰Ê˝ ’»Ì V‰÷_hÎ÷Î ‹ı‚‰Ì flËı·Î ¤Îfl÷ ‹ÎÀı fi‰ı fiοı Ïÿ‰Î‚Ìfi˘ ±Îfl_¤ ’HÎ …^fi ‹ÎÁ‹Î_ «fl‹Á̋αı ’ˢӫı·Î_ ÁÒ›˝¿·_¿˘fiÌ º„WÀ fiÌ«ı ◊›˘. ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ flÌ÷ı ±√I›fiÌ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

¿ıÀ·Ì¿ CÎÀfiα˘ ‰ÎflÎŒfl÷Ì ⁄fiÌ, …ı‹fiÎ ø‹ ’fl ÁËı… fi…fl ¿fḻı — …^fi 2, 1947 fiÎ Ïÿ‰Áı ’fl÷_hÎ ¤Îfl÷fiÎ »ıS·Î ‰Î≥ÁflΘ› ‹ÎµLÀ⁄ıÀfiı (…‹H΢ Œ˘À˘) ÿı  fiÎ ¤Î√·Î ’ÎÕ÷Î ≥„LÕ›fi ≥„LÕ’ıLÕLÁ ±˜@ÀfiÎ ¬flÕÎfiı ±Î¬flÌ V‰w’ ±ÎM›_. …^fi 3, 1947 fiÎ fl˘… Ï⁄˛ÀfifiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi @·ı‹ıLÀ ±˜À·Ì±ı ÷ı ¬flÕÎfi˘ ‹Át˘ V‰Ì¿Î›Î˝ ’»Ì …^fi 18, 1947 fiÎ Ïÿ‰Áı Ï⁄˛ÏÀ ’ην‹ıLÀı ÷ı ¬flÕ˘ ’ÁÎfl ¿›˘˝, ±ıÀ·ı ‹ÎµLÀ⁄ıÀfiı CÎÕı·Ì w’flı¬Î ‹…⁄ ¤Îfl÷ ±fiı ’ÎÏ¿V÷Îfi ±ı‹ ⁄ı V‰÷_hÎ ÿı¢fi_ ±„V÷I‰ V◊’ΉΠ±ÎÕı Œ@÷ 58 Ïÿ‰Á˘ ⁄Î¿Ì flèÎÎ. ‹ÎµLÀ⁄ıÀfifiÌ ¿ÎflÏ¿ÿa‹Î_ …^fi ‹ÏËfi˘ I›Îfl ’»Ì›ı fi˘Ó‘’ÎhÎ ⁄fiÌ flËı‰Îfi˘ Ë÷˘. ¿≥ flÌ÷ı ?à Ï⁄˛ÏÀ Áfl¿Îflı ¤Îfl÷fiı V‰÷_hÎ÷Î ±Î’‰ÎfiÌ ÷Îfl̬ fi »^À¿ı ·_⁄ΉÌfiı ±Î˜√VÀ 15, 1947 ¿flÌ Ë÷Ì. ‰ÕÎ ’˛‘Îfi @·ı‹ıLÀ ±˜À·Ì±ı (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘) Âw±Î÷‹Î_ Ïfi‘νflı·Ì ÷Îfl̬ …\ÿÌ Ë÷Ì. ¿≥ ? ±fiı ÷ı‹Î_ ‹ÿ÷ ’ÕÌ ÷ı ÂÎ ¿ÎflHÎı ?à …^fi 8, 1948 fiÎ Ïÿ‰Áı ⁄Ì∞ ±ı¿ ωÿıÂÌ Ë¿>‹÷ı ¤Îfl÷‹Î_ ÷ıfi_ ’˘HÎÎ ⁄VÁ˘ ‰Ê˝ …^fi_ Á_V◊Îfi ¬Î·Ì ¿fl‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ÿı¬ÎÕÌ Ë÷Ì. ±Î Ë¿>‹÷ ¿≥ ? ±fiı ¤Îfl÷‹Î_ ÷ıfiÎ ¿⁄Ω ËıÂfiÎ ’˛ÿıÂfi_ fi΋ Â_ ?à 59

;f]5fzLsjfH

¤Îfl÷fiÎ North East Frontier Agency/fiıŒÎ (±vHÎΫ·) ÷ı‹… ·tά ’fl «Ìfiı ’˘÷Îfi˘ √ı fl ‰Î…⁄Ì ÿΉ˘ fi˘Ó ‘ ÎT›Î ’»Ì ‰ÕÎ ’˛ ‘ Îfi fiı Ë v±ı Ïˋη›fiÎ ‹˘fl«ı ¤Îfl÷fiÌ ·U¿flÌ Ëfl˘‚ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ Á_ √ Ìfi ⁄fiΉ‰ÎfiÌ …wfl Ë÷Ì, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ±I›_÷ ⁄ÎÏ·Â ¤Ò · ¿flÌfiı ÷ı±˘ ÏfiÏç_÷ ⁄L›Î-±fiı I›Îflı ’HÎ ‹ÏËfi˘ …^fi Ë÷˘. ‰Ê˝ 1954 fi _ Ë÷ _ . ¿≥ ⁄Î⁄÷ı fiıËv √Œ·÷ ¿flÌ ⁄ıÃÎ ¿ı …ıfiı ·Ì‘ı ±Î’HÎı ËΩfl˘ «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛ÿı √‹Î‰Ì ⁄ıÃÎ ?à ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ⁄Ë ’λ‚ fi Ω‰ ÷˘ ’HÎ …^fi ‹ÏËfiÎfiı (Œ@÷ ›˘√Îfi›˘√ı) «Õı·˘ ≥Ï÷ËÎÁfi˘ fl_√ ÷fl÷ ’fl¬Î≥ ±Î‰ı »ı. …^fi 9, 1964 fiÎ Ïÿ‰Áı ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ⁄fiı·Î ·Î· ⁄ËÎÿfl ÂÎjÎÌfiı ⁄Ì…ı ‰Êı˝ …^fi ‹ÎÁ‹Î_ … ¿E» ‹˘fl«ı ’ÎÏ¿V÷Îfifi˘ ¿Õ‰˘ ±fi¤‰ ◊›Î ’»Ì …ı › © ŒÎÀÌ fiÌ¿Y› _ ÷ı H Îı ±Î’HÎÎ ËΩfl˘ …‰Îfi˘fi˘ ¤˘√ ·Ì‘˘. ÷ÎU¿oÿ ¬Î÷ı ÂÎjÎÌ∞fi _ ±Î¿„V‹¿ ±‰ÁÎfi ◊›Î ⁄Îÿ ≥„LÿflÎ √Î_‘Ì (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ÿıÂfiÎ_ hÎÌΩ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ⁄L›Î_. …^fi, 1969 ‹Î_ ÷ı‹HÎı ¿În√Á ı˛ fiÎ ⁄ı À<¿ÕÎ ¿›Î˝ ⁄Îÿ 1975 fi˘ …^fi ‹ÎÁ ÷˘ ÷ı‹fiÌ flÎ…¿Ì› ¿ÎflÏ¿ÿa µ’flÎ_÷ ÿıÂfiÌ flÎ…¿Ì› ÷‰ÎflÌ‹ÎÀı ’HΠ¿‰÷a ÁÎÏ⁄÷ ◊›˘. …^fi 12, 1975 fiÎ Ïÿ‰Áı ±ı‰Ì CÎÀfiÎ ⁄fiÌ ¿ı ÷ıfiÎ ’√·ı ≥„LÿflÎ √Î_‘̱ı ÿıÂT›Î’Ì ≥‹fl…LÁÌ ΩËıfl ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ¿≥ CÎÀfiÎ ?à ≥„LÿflÎ √Î_‘̱ı 1980 ‹Î_ ÁkÎÎ ’fl÷ ‹ı‚T›Î ⁄Îÿ ÿıÂfi_ flÎ…¿Ì› ‰Î÷ΉflHÎ “fi˘‹˝·” Ë÷_, ±ıÀ·ı …^fi, 1980 ÿflQ›Îfi ¿ÂÌ ’˘Ï·ÏÀ¿· fi‰Î…^fiÌ 60

⁄fi‰ÎfiÎ_ Ï«é˘ …HÎÎ÷Î_ fi Ë÷Î_. ±·⁄kÎ, F›˘Ï÷Ê̱˘ ¿ÂÌ¿ ±…^√÷Ì CÎÀfiÎ ⁄fi‰ÎfiÌ ±Î√ÎËÌ ¿flÌ «Ò@›Î Ë÷Î, ¿ı‹ ¿ı ÁflıflΠ11 ‰Ê˝ ·Î_⁄Ì CÎÀ‹Î‚‹Î_ ÿı¬Î÷Î_ ÁÒ›˝¿·_¿˘ ‹ÎÀı ÷ı Á‹› ’flοÎWÀÎfi˘ (Solar Maximum fi˘) Ë÷˘. ±«Îfi¿ … ÿı¤flfiı ¬‚¤‚Î‰Ì ÿı÷Î ¿›Î Á‹Î«Îfl …^fi 23, 1980 fiÎ fl˘… ±ÎT›Î ?à ÿıÂfiÎ flÎ…¿Ì› ’˛‰ÎËfiı √…⁄fiο ’·À˘ ±Î’÷Π¿‰÷a ⁄fiΉ˘ ‹ÎÀı …^fi ‹ÎÁ ΩHÎı “Ïfl{TÕÛ” ˢ› ÷ı‹ ⁄Ì∞ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ CÎÀfiÎfi˘ ‰Îfl˘ …^fi, 1984 ‹Î_ ±ÎT›˘. ÿıÂfi_ flÎ…¿Ì› Ï«hÎ Á‹Ò‚√_ ⁄ÿ·Ì fiά‰Î ‹ÎÀı ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiı·Ì ±ı CÎÀfiÎ ¿≥ ?à ¤Îfl÷fiÌ Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ flıS‰ı ÿCνÀfiÎfi˘ √˘{Îfl˘ ‹ÏËfi˘ ’HÎ …^fi Ë÷˘. ‹ÎhÎ ¤Îfl÷‹Î_ fiÏË,

’fl_÷ ÿÏfi›Î¤fl‹Î_ Á˙◊Ì ¬‰ÎflÌ…fi¿ √HÎÎ÷Ì ±ı ÿCνÀfiÎ @›Î_ ±fiı @›Îflı ⁄fiÌ ?à Á_…› √Î_‘Ì …ı‹ 23 ‹Ì …^fifiÎ Ïÿ‰Áı Ωfi·ı‰Î ω‹ÎfiÌ ±¿V‹Î÷fi˘ ¤˘√ ⁄L›Î ÷ı‹ ¤Îfl÷fiÎ ∂~›fifiÌ ÷‰Îfl̬fiÎ Á˙◊Ì √‹A‰Îfl ˉÎ≥ ±¿V‹Î÷fi˘ Ïÿ‰Á ’HÎ 23 ‹Ì …^fi Ë÷˘. Á‰Î hÎHÎÁ˘ ¿fl÷Î_ ‰‘ ‹ÁÎŒfl˘ ±fiı «Î·¿˘ ÁÎ◊ı ‹‘ÿÏfl›ı ÷ÒÀÌ ’Õı·Î ’ıÁıL…fl ω‹Îfifi_ fi΋ Â_ Ë÷_ ?à ’˛◊‹ fi…flı «‹I¿ÎÏfl¿ ·Î√÷Î …^fifiÎ ÏÁ·ÏÁ·Îfiı ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷˘ Á¬ÿ ¿ı ÿ—¬ÿ ›˘√Îfi›˘√ … ¿Ëı‰˘ Ωı≥±ı--±fiı »÷Î_ Ëıfl÷…fi¿ ‰Î÷ ±ı ¿ı ¤Îfl÷fiÌ ÷‰Îfl̬fiÎ Á˙◊Ì ‹Ëk‰’ÒHν ›Îfiı ÁÌ‹ÎÏ«é …ı‰Î ⁄fiΉ˘ ‰‘ CÎb_ ¿flÌfiı …^fi ‹ÎÁ‹Î_ … ⁄L›Î »ı. ±Î ¿ıÀı√flÌfi˘ …ı ⁄fiΉ …^fi 4, 1987 fiÎ fl˘… ⁄L›˘ ÷ı ¿›˘ ?à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

;f]5fzLsjfH

¤Îfl÷fiÎ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ CÎÀfiÎø‹fiı «Õı·Î …^fi ‹ÎÁfiÎ fl_√fi˘ lıWà ÿά·˘ …^fi 21, 1991 fiÎ fl˘… Ωı‰Î ‹Y›˘ I›Îflı ’˛Ω…fi˘fiı ¿S’fiÎ fiˢ÷Ì ±ı ⁄fiΉ ÷‹Î‹ ÿı ‹ÎÀı › Àfi˝ …ı‰˘ ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ Ë÷˘. ±Î…ı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ’λ‚ fi…fl ¿fl˘ ±fiı ’»Ì ‰÷˝‹Îfi

¤Îfl÷fiÌ ±ÎÏ◊˝¿ ËflHΌ΂ ÷flŒ º„WÀ’Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ±ı‹ ◊Λ ¿ı 1991 fi˘ ±ı ÷tfi ±Î¿„V‹¿ ⁄fiΉ fi ⁄L›˘ ˢ÷ ÷˘ ±Î…ı ÿÏfi›Î¤flfi_ K›Îfi ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÎ Á’fl’Ήfl ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ¤Îfl÷ ’fl ˢ÷ fiÏË. ±Î ‹Ëk‰’ÒHν ⁄fiΉ ¿›˘ Ë÷˘ ?à

hjffaff[ ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌfiÎ ·U¿flı ⁄ÌΩ ’˛ÎL÷˘‹Î_ 1857 fi˘ ωM·‰ ÕÎQ›Î ’»Ì øÎ_Ï÷¿Îfl˘fiÎ ±Î√ı‰Îfi ⁄ËÎÿflÂÎË {Œflfi_ ÏÿSËÌ ∞÷Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı ›‹fiÎfiı Ï¿fiÎflı Àı¿flÎ‰Î‚Ì …‹Ìfi ’fl Ëfl˘‚ fl«Ì ±fiı ÏfiHÎν›¿ ›©‹Î_ 30,000 øÎ_Ï÷¿Îfl˘fiı ËflÎT›Î ±fiı ⁄ËÎÿflÂÎË {Œflfiı ⁄_ÿ̉Îfi ⁄fiÎT›˘ (fiÌ«ıfi_ Ï«hÎ.) ±ı

÷Îfl̬ …^fi 23, 1857 Ë÷Ì. {Œfl 19 ‹˘ ±fiı »ıS·˘ ‹˘√· ⁄ÎÿÂÎË Ë÷˘, …ıfiı ÿıÂÏfi¿Î·fiÌ ÁΩ ‹Y›Î ⁄Îÿ ¤Îfl÷‹Î_ 331 ‰Ê˝ ·Î_⁄Î ‹˘√· ÂÎÁfifi˘ »ıÕ˘ ±Î‰Ì √›˘. ¿ıMÀfi ωϷ›‹ Ë˘Ï¿LÁ fi΋fiÎ «Î_Ï«›Î-¿‹-ÁÎ√fl¬ıÕ<fi_ “Ëı@Àfl” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷_ ‰ËÎHÎ Áfl÷ ’ˢÓE›_, F›Î_◊Ì Ë˘Ï¿LÁ ‹˘√· ⁄ÎÿÂÎË …ËÎn√Ìflfiı ‹‚‰Î ÏÿSËÌ √›˘ ±fiı Áfl÷ ⁄_ÿfl ‰Î’fl‰Î ‹ÎÀı ÷ıfiÌ ‹_…^flÌ ’˛ÎM÷ ¿flÌ. À>_¿ Á‹›‹Î_ ‹ÏËfiı ⁄ı ‰ËÎH΢ ¤Îfl÷ ±fiı Ï⁄˛Àfi ‰E«ı ±Î‰-Ω ¿fl‰Î ·ÎB›Î_. ¤Îfl÷fi˘ …ı ‹Î· Ï⁄˛Àfi Ω› ÷ıfiÎ ’fl ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌ ÁflıflΠ200Ñ fi˘ fiŒ˘ ’ÎÕ÷Ì Ë÷Ì. ±·⁄kÎ, M·ÎÂÌfi_ ›©, …ıfiÌ ÷Îfl̬ …^fi 23, 1757 Ë÷Ì. ≥VÀ ≥„L՛Π¿o’fiÌfiÎ fl˘⁄ÀÛ @·Î≥‰ı ‰ı’Îfl ¿fl‰ÎfiÎ ⁄ËÎfiı ¿·¿kÎÎ ⁄_ÿflı ’ÕΉ fiÎA›Î ’»Ì …^fi 13, 1757 fiÎ Ïÿ‰Áı ⁄_√΂fiÎ fi‰Î⁄ ÏÁflÎ…-µÿ-ÿ˙·Îfiı ’տΛ˘˝. (…‹b_ Ï«hÎ.) @·Î≥‰fiÎ ·U¿fl‹Î_ Œ@÷ 3,000 ÁˆÏfi¿˘ Ë÷Î, “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

…ı‹Î_ √˘flÎ ±_√˛ı… ÁˆÏfi¿˘ ÷˘ ‹ÎhÎ 800 …ıÀ·Î Ë÷Î. ÁÎ‹Ì ÷flŒ ÏÁflÎ…-µÿ-ÿ˙·ÎfiÌ Œ˘… 55,000 ÁˆÏfi¿˘fiÌ ⁄fiı·Ì Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_ ÷ıfi˘ ÁıfiÎ’Ï÷ ‹Ìfl ΩŒfl eÀÌ √›Î ’»Ì @·Î≥‰ı Œ@÷ 22 √˘flÎ ÁˆÏfi¿˘fi˘ ¤˘√ ±Î’Ìfiı ⁄_√΂fi˘ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ’˛ÿı ∞÷Ì ·Ì‘˘. ¤Îfl÷fiı V‰÷_ h Î÷Î ±Î˜ √ VÀ‹Î_ ‹‚Ì, ’fl_ ÷  ‹ÎµLÀ⁄ıÀfi I›Îfl ⁄Îÿ ±Î{Îÿ ¤Îfl÷fiÎ √‰fi˝ fl -…fifl· ÷flÌ¿ıfiÎ ±˙’«ÎÏfl¿ ˢtÎ ’fl «Î· flèÎÎ. ±Î »ıS·Î ±_√˛ı…ı CÎHÎÎ Á‹› ’»Ì ωÿΛ ·Ì‘Ì ±fiı ¤Îfl÷ fi¬Ï¬ V‰÷_hÎ ⁄L›_ ±ı ‰¬÷ı ’HÎ ‹ÏËfi˘ …^fi Ë÷˘. ÷Îfl̬ Ë÷Ì — …^fi 20, 1948--±fiı I›Îfl ’»ÌfiÎ Ïÿ‰Áı «ø‰÷a flÎ…√˘’ηΫÎflÌ (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ÿıÂfiÎ ’˛◊‹ ¤Îfl÷Ì› √‰fi˝fl-…fifl· ⁄L›Î. @·ı‹ıLÀ ±˜À·Ì …^fi 3, 1947 fiÎ Ïÿ‰Áı ¤Îfl÷‹Î_ Ï⁄˛ÏÀ ‰Î‰ÀÎ Á_¿ı·Ì ·ı‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ±Î ΩËıflÎ÷fi˘ ±‹· ÷ıfiÎ ÀÎ≥‹Àı⁄· ‹…⁄ fi ◊›Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ÿıÂfi_ ¤_√ÎHÎ fl˘¿‰Î ‹ÎÀı √Î_‘Ì∞ ÁÏË÷fiÎ ±Î√ı‰Îfi˘ …yÌ ±fiı ¿˘‹‰ÎÿÌ V‰¤Î‰fiÎ ‹Ë‹ÿ±·Ì {ÌHÎÎ ÁÎ◊ı ‹Á·÷˘ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ⁄Ì∞ ÷flŒ ˈÿflÎ⁄Îÿ, Ωı‘’fl, hÎΉHο˘fl, …^fiÎ√œ ‰√ıflı …ı‰Î_ ±‹¿ ÿıÂÌ flÎF›˘ ’HÎ ¤Îfl÷ ÁÎ◊ı ¤‚‰Î ÷ˆ›Îfl fi Ë÷Î_, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ ΩıÕı ’÷ΉÀ ¿fl‰Î‹Î_ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ Á‹› ‰Ì÷Ì Ω› ÷ı‹ Ë÷˘. ’ÏflHÎ΋ı V‰ÎÏ‘fi÷Îfi˘ ¿>¿Õ˘ 73 Ïÿ‰Á ‹˘Õ˘ ⁄˘S›˘. ⁄Î¿Ì Ïfi›÷ ‹ÏËfi˘ 61

;f]5fzLsjfH

…^fi Ë÷˘. ÷˘Ó÷ıfl Ïÿ‰Áfi˘ {˘· ’ÎÕ‰Îfi˘ ÏfiHν› ÷˘ ±Î‹ı› 3 ∞ …^fifiÎ fl˘… ·ı‰Î›˘ Ë÷˘. ±œÎfl‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ±_√˛ıΩıfiÌ …ı‹ ¡ıL«˘ ’HÎ ÏÁflÎ…-µÿ-ÿ˙·Îfi_ ⁄_√΂ ∞÷Ì ·ı‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î, ’HÎ ‹IÁtÌ ±_√˛ıΩı Á΋ı ÷ı±˘ ŒÎT›Î fiÏË. ±Î‹ »÷Î_ ⁄_√΂fi˘ «_ÿflfi√fl fi΋fi˘ À«Ò¿Õ˘ ’˛ÿı ÷ı‹fiÎ ¿⁄Ω‹Î_ flè΢. ¡ÎLÁfiÌ Áfl¿Îflı ±ËŸ …fi‹÷ ·ı‰Î ‹ÎÀı …^fi 8, 1948 fiÎ fl˘… ÷ˆ›ÎflÌ ÿı¬ÎÕÌ ±fiı ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ ⁄Îÿ …^fi 19, 1949 fiÎ Ïÿ‰Áı «_ÿflfi√flfiÌ V◊ÎÏfi¿ ’˛Ω±ı ¡ÎLÁfiı ⁄ÿ·ı ¤Îfl÷ ÁÎ◊ı ΩıÕΉÎfiÌ ≥E»Î ÿÂν‰÷˘ …fi‹÷ ±ÎM›˘. ±Î ⁄Lfiı ⁄fiΉ˘ ‰¬÷ı ‹ÏËfi˘ ÷˘ …^fi !

Œ¬wtÌfi ±·Ì ±Ë‹ÿ (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ’ÎÁı ·¬Î‰Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ωfl˘‘ ’Z΢fiÎ ¿<· 676 ±Î√ı‰Îfi˘fiı …ı·¤ı√Î ¿flÌ ÿÌ‘Î. ≥‹fl…LÁÌfi˘ ¿Î‚flÎÏhÎ …ı‰˘ ÿ˘fl 19 ‹ÏËfiÎ «ÎS›˘, …ıfiÌ ÁΩw’ı ÿıÂfiÎ ‹÷ÿÎfl˘±ı ‹Î«˝, 1977 fiÌ «Ò_ÀHÎÌ‹Î_ ≥„LÿflÎ √Î_‘Ìfiı …⁄fl…V÷ ’flÎ…› ±ÎM›˘. ≥„LÿflÎ √Î_‘ÌfiÎ flÎ…¿Ì› ‰ÎflÁ √HÎÎ÷Î Á_…› √Î_‘Ì 23 ‹Ì …^fifiÌ Á‰Îflı ω‹ÎfiÌ ±¿V‹Î÷‹Î_ ‹Î›Î˝ √›Î. Ï’À˚Á ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î V’˘À˚˝Á M·ıfi (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘) ‰Õı aerobatics/±Î¿ÎÂÌ Áfl¿Á⁄Î∞fi˘ ¬ı· ¿fl÷Ì ‰¬÷ı Á_…›ı ‰‘ ’Õ÷˘ ±ÎI‹Ï‰rÎÁ ÿάT›˘. ω‹Îfifiı ÷ı±˘ √·Î_À ’fl √·Î_À ¬‰ÕΉ÷Î √›Î. ÿflı¿ √_·ÎÀı ¨«Î≥ √‹Î‰÷Î flèÎÎ, ±ıÀ·ı »ıS·Ì Õ>⁄¿Ì ‰Î‚‰Î ‹ÎÀı √_Ω≥ fi flËÌ

’_ÏÕ÷ fiıËv±ı «ÌfifiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi «Îµ ±ıfi-·Î≥fiı …^fi 25, 1954 fiÎ fl˘… ¤Îfl÷ ÷ıÕÎT›Î ±fiı ⁄ı ÿı¢ ‰E«ı ÂÎ_Ï÷‹› Á˱„V÷I‰fi˘ ‹ÏË‹Î √Î÷Î ’_«ÂÌ·fiÎ ¿flÎfl ’fl ÷ı‹fiÌ ÁËÌ ·Ì‘Ì. «Îµfiı ‹fi ±ı ÿV÷Ήı…fiÌ Ï¿o‹÷ ÷ı‹Î_ ‰’flΛı·Î ¿Î√‚ ±fiı ÂÎËÌ ¿fl÷Î_ ‰‘ fi Ë÷Ì, ’fl_÷ fiıËv ÷ı‹fiÎ ’fl ±Î_‘‚˘ ωrÎÁ ‹Ò¿Ì ÏfiÏç_÷ ⁄L›Î. ÁËÌÏÁyÎ ◊›Î ±ı …^fi 28,

±fiı Ï’À˚Á …‹Ìfi ’fl ±Î‰Ì ’Õu_. ¤Îfl÷fiÎ flÎ…¿ÎflHÎ ‹ÎÀı ±ı ÿCνÀfiÎ ÀÏfi*√ ’˘≥LÀ Ë÷Ì. ±ı¿ ¤Î≥ ÷ıfiΠω‹Îfifiı Õ>⁄¿Ì ¬‰ÕΉ‰Î …÷Î_ Q≤I› ’ÎQ›˘, ÷˘ ⁄ÌΩı ¤Î≥ ω‹Îfi «·Î‰‰Îfi_ ’Õ÷_ ‹Ò¿Ì flÎ…¿ÎflH΋Î_ {_’·Î‰Ìfiı ±¿Î‚ı Q≤I› ’΋‰Îfi˘ Ë÷˘.

1954 fiÎ Ïÿ‰Áfiı ÷ı‹HÎı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ √HÎÎT›˘. ≥Ï÷ËÎÁ ÷ı‹fiÎ ‘Λν ¿fl÷Î_ Ï⁄·¿<· ω’Ïfl÷ flÌ÷ı ·¬Î›˘ ±ı …\ÿÌ ‰Î÷ Ë÷Ì. «Ò_ÀHÎÌfiÌ √ıflflÌÏ÷fiı ·√÷Î ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ «¿Îÿ΋Î_ ±·ÎËÎ⁄Îÿ ËÎ≥ ¿˘ÀÛfiÎ …„VÀÁ ÏÁ_Ëαı flΛ⁄flı·Ì ¬Î÷ı ≥„Lÿflαı ‹ı‚‰ı·Î «Ò_ÀHÎÌω…›fiı √ıfl¿Î›ÿı ÃflÎT›˘. ≥„LÿflÎ √Î_‘Ì flÎ∞fi΋_ ±Î’Ì ÁkÎÎ √‹Î‰‰Î ÷ˆ›Îfl fi Ë÷Î, ±ıÀ·ı ωfl˘‘ ’Z΢±ı ÷ı‹fiÌ Á΋ı ±Î_ÿ˘·fi Âw ¿›*. ±Î_ÿ˘·fi Ωıfl ’¿Õı ±ı ’Ëı·Î_ …^fi 25, 1975 fiÌ flÎhÎı ≥„Lÿflαı ÿıÂT›Î’Ì ≥‹fl…LÁÌ ΩËıfl ¿fl÷˘ Ë¿‹ ÷ı‹fiÎ ¿èÎÎ√flÎ flÎWÀˇ’Ï÷ 62

1984 ‹Î_ 2 ∞ …^fi◊Ì 6 ßÌ …^fi Á‘Ì ≥„LÿflÎ Áfl¿Îflı ±Q≤÷ÁflfiÎ Á‰Hν‹_Ïÿfl ¬Î÷ı ±Î˜’flıÂfi O·ÒVÀÎfl fi΋fi_ ±Ï¤›Îfi «·ÎT›_, …ı‹Î_ ⁄‘_ ‹‚Ì Á‰Î hÎHÎÁ˘ …HÎÎ ‹Î›Î˝ √›Î. ¤Îfl÷Ì› ·U¿flı Á‰Hν‹_ Ï ÿfl‹Î_ »^ ’ Λı · ΠϤ_ÿflÎfi‰Î·ı ÁÏË÷ ⁄‘Î ¬ÎÏ·V÷ÎfiÌ ±Î÷_ ¿ ¬˘fl˘fiÌ ÁÎŒÁÒŒÌ ¿flÌ fiάÌ. ÁÎÕÎ » ‹ÏËfiÎ ’»Ì ≥„LÿflÎ √Î_‘̱ı ÷ıfiÌ Ï¿o‹÷ ’˘÷ÎfiÎ Ωfifi˘ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

;f]5fzLsjfH

¤˘√ ±Î’Ìfiı «Ò¿‰‰Ì ’ÕÌ. ±Î º„WÀ±ı …\±˘ ÷˘ …^fi‹Î_ fi˘Ó‘Λı·Î ⁄ı ’Ïfl‰÷˝¿ ⁄fiΉ˘fiÎ (Á_…›fiÎ Q≤I›fiÎ ÷ı‹… ±Î˜’flıÂfi O·ÒVÀÎflfiÎ) Œ‚V‰w’ı Á΋ÎL› ¿ZÎÎfiÎ ±ıÀ·ı ¿ı Œ@÷ ’˛˘’ı·fl M·ıfifi_ Á_«Î·fi ¿flÌ ΩHÎ÷Î flÎ∞‰ √Î_‘Ì ÿıÂfiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ’ÿ Á‘Ì ’ˢÓE›Î. …^fi 6, 1981 fiÎ Ï⁄ËÎfl‹Î_ Á‹V÷Ì’fl 416 Down ’ıÁıL…fl Àˇıfi ’· ’fl◊Ì ⁄Î√‹÷Ì fiÿÌ‹Î_ …≥ ’Õ÷Î_ 600 ¿fl÷Î_ ‰‘ ‹ÁÎŒfl˘ ‹Î›Î˝ √›Î. «˘yÁ ±Î_¿Õ˘ fiyÌ ¿fl‰Îfi_ ‹U¿ı· Ë÷_, ¿ı‹ ¿ı ‰√fl ÏÀÏ¿Àı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ÷Î Ï⁄ËÎflÌ ‹ÁÎŒfl˘fiÌ Á_A›Î ¬ÎVÁÌ Ë÷Ì. µkÎfl Á‹ƒfiÎ ±Î¿Î‹Î_ …^fi 23, 1985 fiÎ Ïÿ‰Áı ±˜fl≥„LÕ›Îfi_ 747-200 …Q⁄˘ …ıÀ “¿ÏfiW¿” (…‹HÎ _ Ï«hÎ) ⁄˘Q⁄ωVŒ˘Àfi˘ ¤˘√ ⁄L›_ ±fiı 329 ‹ÁÎŒfl˘ ÷◊Î «Î·¿˘ ‹Î›Î˝ √›Î. ÀÎ≥‹ ⁄˘Q⁄ ‹Ò ¿ fiÎfl ±Î÷_¿‰Îÿ̱˘ ¬ÎÏ·V÷ÎfiÌ Ë÷Î, …ı±˘ ±Î˜’flıÂfi O·ÒVÀÎflfi˘ ±fiı ¿ÿΫ 1984 fiÎ Â̬ ËI›Î¿Î_Õfi˘ ⁄ÿ·˘ ·ı‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î.

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

„V‰ÏÕ Áfl¿Îflı ΩËıfl flÌ÷ı ¿⁄ÒS›_ ¿ı 410 ⁄˘ŒÁ˝ ÷˘’˘ ‹ÎÀı ¿flΛı·Î wÎ. 1,700 ¿fl˘ÕfiÎ Á˘ÿ΋Î_ ¤Îfl÷fiÎ ¿˘Ó√˛ıÁÌ ±Î√ı‰Îfi˘fiı wÎ. 64 ¿fl˘Õfi_ ¿Ï‹Âfi ±’Λ_ Ë÷_. ¿À¿Ìfi_ ±Î‚ V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı ‰ÕÎ ’˛‘Îfi flÎ∞‰ √Î_‘ÌfiÎ ‹Î◊ı ±ÎT›_. fi‰‹Ì ·˘¿Á¤Î ‹ÎÀı I›Îfl ’»Ì ›˘Ω›ı·Ì «Ò_ÀHÎÌ‹Î_ ÷ı‹fi˘ ’ZÎ ËΛ˘˝ ±fiı ‰Ì. ’Ì. ÏÁ_Ë ¤Îfl÷fiÎ ÁÎ÷‹Î ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ⁄L›Î. …^fi 21, 1991 fiÎ Ïÿ‰Áı ¿˘Ó√˛ıÁfiÎ V‰MfiºWÀÎ ⁄{√˝ fiı÷Î ’Ì. ‰Ì. fiflÏÁ_Ë flΉı ÷ı ‹ fiÎ 54 ’˛‘Îfi˘ ÁÎ◊ı ¤Îfl÷fiÌ ÿÁ‹Ì Áfl¿Îfl fl«Ì ÷ı ±Î{ÎÿÌ ’»Ìfi˘ Á˙◊Ì ‹Ëk‰’ÒHν ⁄fiΉ Ë÷˘. µÿÎfl ±ÎÏ◊˝¿ fiÌÏ÷ ±’fiΉÌfiı fiflÏÁ_Ë flΉı (µ’flfi˘ Œ˘À˘) ÿı‰ÎÏ‚›Î (·˘fifi˘ Ë’÷˘ «Ò¿‰‰Î ‹ÎÀı Á˘fi_ Ï√fl‰ı ‹Ò¿fiÎfl) ¤Îfl÷fiı ±ÎV÷ı ±ÎV÷ı ’√¤fl ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘_. ±Î…ı ¤Îfl÷ «Ìfifi_ Á‹˘‰ÏÕ›_ ±ÎÏ◊˝¿ Á’fl’Ήfl ◊‰ÎfiÌ ÏÿÂ΋Î_ ±Î√‚ ‰‘Ì flèÎ_ ˢ› ÷˘ ±ı ’HÎ Áÿ˚√÷ fiflÏÁ_Ë flΉfiÌ ÿÌCνº„WÀfiı ±Î¤ÎflÌ »ı.à

63

ufiff vf+sgff sf[if0fgff ;ffrff hjffaff[

5ff+hzf+gff[ 5f[8gf:jff/f[ 5?jff;f

3ff[0fgff dfcf[zfgf]+ rf,fsrf,ff6]+

¿˘›Õ΋Î_ ·¬ı·Ì Âfl÷fiı K›Îfi‹Î_ flάÌfiı ±Î_¿Ì ¿Î÷˘ ±ı¿ ’˛‰ÎÁ‹Î√˝ fiÌ«ı fi Î ÕΛÎ√˛ Î ‹‹Î_ ÿÂν T ›˘ »ı .

⁄˘ÕÛfiÎ »ı¿ fiÌ«ıfiÎ fi_. 1 ·¬ı·Î ¬ÎfiÎ◊Ì Âw ¿flÌfiı À˘«fiÎ fi_. 13 ‰Î‚Î ¬ÎfiÎ Á‘Ìfi˘ ’˛‰ÎÁ fiÌ«ı fl…^ ¿flı · Î flı ¬ Î_ ¿ fi‹Î_ ÷’ÎÁÌ ·˘.

VÀıMÁfiÌ Á_ A ›Î±˘fi˘ ¿<· Áfl‰Î‚˘ ⁄flÎ⁄fl 89 ◊Λ »ı. à

’˛ÎHÎ̱˘fiÌ «˘yÁ ’ıÀfi˝fiı ±fiÁflÌfiı ±Î‰Î ⁄ÌΩ ’˛‰ÎÁ‹Î√˘˝ ’HÎ ±Î_¿Ì ¿Λ ÷ı‹ »ı.à ;ffrff+ ;fdflsz6f[ zrff[

ÁÎ÷ ⁄Λ ÁÎ÷ ¬ÎfiÎ_fiÌ Ï√˛ÕfiÎ …ı ÷ı ¬Îfi΋Î_ «˘yÁ ±_¿˘ ±√fl ÷˘ Á_A›Î ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹Ò¿‰ÎfiÌ Ë÷Ì ¿ı …ı◊Ì ∂¤Ì ÷ı‹… ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ ÿflı¿ Á‹Ì¿flHÎ ÁΫ _ ⁄fiı . “ÁŒÎflÌ”fiÎ ’{· Áı @ Âfiı ÷Îfl‰ı·˘ ±ı¿ …‰Î⁄ ±ËŸ fiÌ«ı ÿÂνT›˘ »ı.à

“;fofzl”gff af]LRxff/l jffrfsf[ ±_¿ fi_. 146 ‹Î_ ’Ò»ı·Ì ’{·˘fiÎ ⁄ı ¿ı ÷ı◊Ì ‰‘ ÁΫΠ…‰Î⁄ ·¬Ì ‹˘¿·fiÎfl “ÁŒÎflÌ”fiÎ ‰Î«¿˘-±Ïfi· ¤ÎÿÏfl›Î ±fiı Ï‹h΢, √΋ — «fl¬Î, Ï…. ±‹flı·Ì; ÕΘ. ∞iÎı ¿ÏÕ›Î, ≥Õfl; ±Ï‰fiΠ’Àı·, √˘ÓÕ·; ÷ZÎ ¤|, ¤Î‰fi√fl; Ï«flÎ√ ÿı·‰ÎÏÕ›Î, ËÎÏÿ˝¿ flά˘Ï·›Î ÷◊Î Ï‹h΢, ωfi› flÎÃ˘Õ, ‹_√· ‰Õ√΋Î, √Ì÷Î ‹˘fi’flÎ, ±˘‘‰∞ ÿıh΢Ω, Ï¿o…· ¬Ò_À, ω’· ωflÎHÎÌ ÷◊Î Ï‹h΢, flÎ…¿˘À; ‹˙Ï·¿ ÷ηω›Î; ‹›Òfl ’Àı·, …\…‰Î, Ï…. ‰·ÁÎÕ; ËÊ˝ ÁΉϷ›Î, Ï«kÎfl, Ï…. ±‹flı·Ì; Ïÿ… ‹Ëı÷Î, ±ıÁ. ¿ı. √˘V‰Î‹Ì, ±ÎÏÿI› ÿıÁÎ≥, ’˛HΉ √M÷Î, ‰Õ˘ÿflÎ; ω…› C΢CÎÎflÌ, Áfl÷; ¿ı÷fi ÷◊Î ±ÎÏÂÊ ¤Î·˘Ï՛Π±fiı Ï‹h΢, …^fiÎ√œ; ’Ò‰ı˝Â ’Àı·, CÎÎÀ·˘ÏÕ›Î, ±‹ÿΉÎÿ; ’_¿…, Ï⁄flıfi, ¿ı÷fi ¿Î⁄Ïfl›Î, ±‹flı·Ì; fiıËÎ ·Ÿ«Î, ¤Ò’ıLƒ ¬Õ¬ÏÕ›Î, ’Î_œ<flfiÎ (‹K›’˛ÿıÂ); V‰ÎÏ÷ Á˘fiÌ, ±ÕÎ…HÎ, Áfl÷; √˙÷‹ ÷◊Î ¿U›’ ¤Ò÷, ∂‘fiÎ, Áfl÷; ‹Ì÷ ‹˘œ, ’ηfi’fl; ÏË‹Î_Â ’Àı·, ËÎÏÿ˝¿ ’Àı·, Áfl÷; Ïfi¿<_… «˙‘flÌ, T›ÎflÎ, Áfl÷; ω‹· ’Îflı¬ ÷◊Î Ï‹h΢, ¿fl«ıÏ·›Î; ‹Ëı ‹˘√ÏÕ›Î, flÎ’fl, ¿E»; ±_…Ï·¿<‹ÎflÌ ÷◊Î …›ÿÌ’ÏÁ_Ë ÕΤÌ, ÁÿÎ÷’flÎ, Ï…. ÁÎ⁄fl¿Î_ÃÎ; ¤Î‰ı ՜ÎÏHΛÎ, …ÁÿHÎ; ’˛¿Î ¬Îfi«_ÿÎHÎÌ, ¿ÎÏ÷˝¿ ’Àı·, fiÎflHÎ’flÎ, ±‹ÿΉÎÿ; …√ÿÌ ’Àı·, flHÎÁÌ’fl, ‹ËıÁÎHÎÎ; ω…› «˙ËÎHÎ; w’· ÂıÏ·›Î, «‹ÎflÕÌ, Ï…. ±‹flı·Ì; ÕΘ. µIÁ‰ ±fiı ÕΘ. ‹·› ’Îflı¬; ÏfiϬ· ÀÎ_¿, Ω‹-Ωı‘’fl; ∞‰fi¤Î≥ «˙ËÎHÎ, ‰Ì…’ÕÌ, Ï…. ±‹flı·Ì; fiÌfl‰ ’_ÕuÎ, ¿ÎÏ‚›Î⁄ÌÕ, ¤Î‰fi√fl; ¤Î√˝‰ ’flÎHÎÌ, ‰HÎο⁄˘flÌ ÀÌ.’Ì.±ıÁ.; ωWb ±‹Ìfi 64

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

2007 ‹Î_ «_ƒfiÎ ’˛‰ÎÁı …fiÎfl ±Î’HÎÎ «_ƒ›Îfi-1 fi˘ ’˛˘…ı@À ¿ı‰˘ »ı ?

(±fiÁ_‘Îfi ±_¿fiÎ »ıS·Î ¿‰flfi_ «Î·)

80Ñ »ı, ±ıÀ·ı ’ÎHÎÌ I›Î_ 1000 fiı ⁄ÿ·ı 910 Áı„S›ÁfiÎ --±ıÀ·ı ¿ı ·√¤√ »ßÎ ¤Î√fi_ »ı. ±Îfiı ·Ì‘ı «_ƒ ’fl ÷Î’‹Îfiı ‰fl΂w’ı ⁄ÎW’̤‰fi ’΋ı »ı. ’ÎHÎÌ‹Î_ ±ŒflÎ÷ŒflÌ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ‰Î›fiÎ …ı ’HÎ flıb±˘ ˢ› ÷ı ⁄‘Î ∂ÕÌfiı ‹«Î‰÷Î flıb±˘ ’fl ±Î⁄fiÌ ’Î÷‚Ì Ë‰Î ’Òfl÷˘ ÿÎ⁄ flÎ¬Ì ⁄ÎèÎΉ¿Î‹Î_ …÷Î flèÎÎ »ı. ‰Î÷ΉflHÎ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ‘fl÷Ì Â¿÷Ì fi◊Ì, ‹ÎÀı ±˘»Ì ∂Ω˝±ı ÷ı ’ÎHÎÌ µ¿‚‰Î ‹Î_Õı »ı. ’fl flËÌfiı ÁflıflΠ3,84,400 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ «_ƒ Á΋ı ±Î⁄fiÎ ’ËÎÕÌ Ë‰Î‹ÎfifiÌ ‰Î÷ ÷˘ …‰Î ÿ˘, ’HÎ ÁÎ√fl÷tfi Á΋ÎL› ÿÒfl⁄Ìfi ‰Õı fi…fl ‹Î_Õ˘ ÷˘ ’HÎ ÷ıfiÎ ¤ÒM≤WÃfiÎ_ Á’ÎÀ̱ı ‰Î÷ΉflHÎfi_ ÿ⁄ÎHÎ ¬ÁÌ Ω› ÷˘ ’HÎ …√÷fiÎ CÎHÎÎ_ ¬flÎ_ ŒÌ«Á˝ ±ı¿_ÿflı V’WÀ ÿı¬Î› »ı. ±_¿fiÎ »ıS·Î ‹ËÎÁÎ√fl˘fi_ ’ÎHÎÌ ÷ıfiÌ ¿<ÿfl÷Ì µW‹Îfiı ·Ì‘ı µ¿‚‰Î ‹Î_Õı fl_√Ìfi ’Îfiı Ï«h΋Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ŒÌ«Á˝ ‹A› hÎHÎ Ω÷fiÎ_ ±fiı Ωı÷Ωı÷΋Î_ Á_’ÒHν flÌ÷ı ⁄ÎW’̤‰fi »ı, …ı‹fi_ ‹ıÏ’_√ ¤Îfl÷fi_ «_ƒ›Îfi-1 ’΋ı! «_ƒ ’fl ±ı „V◊Ï÷ »ı. ’ÎHÎÌ I›Î_ Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ‰Õı ¿fl‰Îfi_ »ı — ⁄flŒ ÷flÌ¿ı √_ÃΛı·_ flËÌ Â¿ı, ¿ı‹ ¿ı …wflÌ (1) ËΩfl˘ µS¿ÎfiÎ ’˛ËÎfl˘±ı µW‹ÎfiÌ √ıflËÎ…flÌ‹Î_ ’flV’fl …¿ÕΛı·Î Á’ÎÀÌ ’fl fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ √˘⁄Î ’ÎÕÌ flıb±˘ I›Îflı ±ŒflÎ÷ŒflÌ ‹«Î‰÷Î fi◊Ì. ÿÌ‘Î »ı; (2) ⁄ÌΩ_ ¤ÒV÷flÌ› ŒÌ«Á˝ à «_ ƒ fiı ’HÎ √˛ Ë ˘fiÌ …ı ‹ ’˘÷Îfi _ ÷ı … fi◊Ì. ÁÒ › ˝ ’˛‰ÎËÌ V‰w’ı I›Î_ ’ÎHÎÌ ·Î_⁄˘ Á‹› À¿Ì ¿Î‚Î fl_√fiÎ_ Á’ÎÀ ‘Î⁄Î_ …ı‰Î_ »ı. Ï¿flH΢fiı ’flΉÏ÷˝÷ ¿flÌ ÷ı ’Îfl¿Î ÷ı…ı ’˛¿ÎÂı »ı. ¿ı fiÏË. ¬√˘‚ÏfiWHÎÎ÷˘ ÷ı ‹ fiı ‰‚Ì ±ı ⁄Î⁄÷‹Î_ ’HÎ ÷ıfiÌ ««Î˝ ±Î√‚ «·Î‰÷Î ’Ëı·Î_ fiÌ· ¿Î›˝Z΋÷Î ‰¬ÎHΉηΛ¿ ‹ÎÏfl±Î ÷flÌ¿ı ±˘‚¬ı »ı; ±Î‹˝VÀˇ˘Ó√fiÎ Á‹›◊Ì «Î·Ì ±Î‰÷Ì ⁄Ë fi◊Ì. ’ÒÏHν‹Îfi˘ «_ƒ ’W¿‚ (3) µ’flÎ_ ÷ ¿ı À ·Î¿ ΩHÎÌ÷Ì ‹ÎL›÷Îfi_ ±ËŸ ¬_Õfi ¿fl‰_ flèÎ_. «Î_ÿfiÌ flı·Î‰÷˘ …HÎΛ, ∂E«’˛ÿı¢/highlands »ı, »÷Î_ ÁÒ › ˝ fi Î Œ@÷ 12Ñ …ı±˘ ÀıflÎ ¿Ëı‰Î› »ı. ‹ÎL›÷Î ±ı »ı ¿ı «_ƒ›ÎhÎÌ Ωı ‹Òfi-‰Î˜¿ ’˛¿ÎÂfiı ÷ı ÏflŒ˚·ı@À ¿flı »ı. µS¿Î’˛ËÎfl˘fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ‰¬÷ı Á‹ÿ⁄Ή ’˘Âο fi ’Ëıflı ÷˘ ÷ıfi_ ¬√˘‚ÂÎjÎfiÌ ¤ÎÊ΋Î_ ¿Ë˘ ÷˘ ÿÒfl⁄Ìfifiı ⁄ÿ·ı ÀıÏ·V¿˘’ ·˘ËÌ µ¿‚‰Î ‹Î_Õı, ¿ı‹ ¿ı ÂflÌfl ’fl ÷˘ «_ƒfi˘ ±ÎS⁄ıÕ˘/albedo ‰Î÷ΉflHÎfi_ ÿ⁄ÎHΠˢ÷_ fi◊Ì. Ë¿Ì¿÷‹Î_ Œ@÷ 0.12 »ı. ±ÎfiÌ Áfl¬Î‹HÎ̱ı M≤J‰Ìfi˘ ‰Õı Ωı÷Î_ «_ƒfiÌ Ëo‹ıÂÎ ±Î’HÎÌ ÷flŒ flËı÷Ì Á’ÎÀÌ ’fl ±ÎÂflı 30,000 «_ƒ›ÎhÎÌ ±√‰Õ¤›Î˝ ‹ÎV¿ ‰√fl ÁË… ±ÎS⁄ıÕ˘ 0.36 »ı, F›Îflı Âøfi˘ ÷˘ 0.76 »ı. √˘⁄Î fi…flı «Õı »ı, F›Îflı ⁄ı≥·Ì flÌ÷ı ±Î˜„@Á…fi rÎÁ‹Î_ ·ı‰Î ‹ÎÀı, ’˛¬fl µS¿Î’Î÷ı «_ƒfiÌ Á’ÎÀÌ ’fl ÀÌ«ı·Î √˘⁄Î ¿ÿÌ ¿Ëı‰Î÷˘ Á˙◊Ì ‹˘À˘ √˘⁄˘ 295 ÷տ΋Î_ ÂflÌflfi_ ÷Î’‹Îfi Ω‚‰‰Î ‹ÎÀı à √HÎÌ Â¿Î› ÷ı‹ fi◊Ì, ’fl_÷ ±_ÿÎÏ…÷ Á_A›Î ±fiı ÁÒ › ˝ fi Î_ ËÎÏfi¿Îfl¿ ’ÎflΩ_ ⁄ ·Ì ±Îç›˝…fi¿ »ı. ±ı¿ ‹Î≥· (1.6 Ï¿·˘‹ÌÀfl) ¿ı Ï¿·˘‹ÌÀfl T›ÎÁfi˘ »ı ±fiı ÷ıfiÌ ±_ÿfl Ï¿flH΢◊Ì ⁄«‰Î V’ıÁ ÁÒÀ ’Ëıflı »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ‰‘ T›ÎÁ ‘flΉ÷Î √˘⁄Î ·√¤√ ‰‚Ì ⁄ÌΩ ±fiı¿ fiÎfiÎ √˘⁄Î »ı. ·˘ËÌ µ¿‚‰Îfi˘ ’˛ffi … fi◊Ì. «_ƒ›ÎhÎÌfiÌ 5,00,000 »ı, ÷˘ 1 eÀ (30 Áı„LÀ‹ÌÀfl) ¿ı µS¿Îfi˘ ’˛ËÎfl Ï⁄·¿<· ∂¤Ì ·ÌÀÌ‹Î_ I‰«Î ·˘ËÌfiı ÿÎ⁄‹Î_ flάı »ı. ÂÒL›Î‰¿Î ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ fiÎfiÎ √˘⁄Î ±ÎÂflı 30,000 ±⁄… ◊Λ ¿ı hÎÎ_ÁÌ ·ÌÀÌ‹Î_, ’HÎ √˘⁄˘ Ëo‹ıÂÎ √˘‚οÎfl ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ’Õı ¿ı ‰E«ı ÂflÌflfiÌ ±Î_÷Ïfl¿ ˉÎfi_ ÿ⁄ÎHÎ …ıÀ·Î »ı ! ¿Îfi-fiο‹Î_ fl@÷jÎΉ à F›˘Ï÷ÊÂÎjÎ ‹…⁄ ’»ÕÎÀ ‰¬÷ı ±ÎCÎÎ÷fiÎ_ ‹˘Ω_ ±ÎHÎı ÷ı ‰Î÷ ÁΫÌ, ¿ı‹ flÎË-¿ı÷fiı «_ƒ ÁÎ◊ı «˘÷flŒ Áfl¬Ì ÷̉˛÷΋Î_ ’˛Áflı »ı. ⁄Ë …^fi˘ Á_⁄_‘ »ı. µS¿Îfi˘ ±Î’Î÷¿˘HÎ ‹Ëk‰fi˘ fi◊Ì. ¿ı ÿ⁄ÎHÎfiı Á_÷Ï·÷ ¿fl‰Î ±Î¿Ú Ï ÷ …\ ± ˘. µS¿ÎfiÌ ÁÎ≥{ …ıÀ·Ì ÁÎ≥{fi˘ … ‰Î÷ΉflHΠˢ÷_ fi◊Ì. ±_÷ÏflZÎfiÎ ÷ÎflÎ…ÏÕ÷ √˘⁄˘ fl«Î› ±ı ’HÎ …wflÌ fi◊Ì. ÂΘ¿ «_ ƒ fiı ‰Î÷ΉflHÎ fi ⁄ı¿√˛ÎµLÕ ’fl ÁÒ›˝ …ı ˢ‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷ıfi_ ‰Î‹b_ ‹Î√ı˝ Œfl÷˘ ÿı¬Î› ÷ıfiı ‰˜‰ …ıÀ·Î ÿÒfl ’˛Áflı ±ıÀ·Ì ÁÎ≥{fi˘ ¿ÿ »ı . «_ ƒ fi˘ T›ÎÁ øÎ_Ï÷T≤kÎ/ecliptic ¿Ëı √˘⁄˘ ⁄fiı. ¿ıÀ·Î¿ fiÎfiÎ √˘⁄Î ‹A› 3,476 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı, ‹ÎÀı ÷ıfi_ ¿ÿ »ı. ¤˛‹HοZÎ΋Î_ CÎÒ‹÷˘ ±Îfl˘ËÌ ¿ı ±‰fl˘ËÌ «_ƒ √˘⁄ÎfiÌ Œfl÷ı fl«Î› »ı, ¿ı‹ ¿ı ’»ÕÎÀ M≤J‰ÌfiÎ ÏËÁÎ⁄ı Œ@÷ 27Ñ …ıÀ·_ »ı. øÎ_Ï÷T≤kÎfiı F›Î_ ¿Î’ı ±ı Á΋Á΋Πnodes/ ‰¬÷ı ÷ÒÀ÷Ì Á’ÎÀÌfiÎ …ı ¤ı¬Õ»Î’ ’ÏflHÎ΋ı ±Î’HÎÌ M≤J‰Ìfi_ (Á’ÎÀÌ ’flfi_) Á_’Î÷Ï⁄Lÿ±˘ ±fiø‹ı flÎË ÷◊Î ¿ı÷ »ı. F›˘Ï÷Ê- À<¿ÕÎ µ»‚Ìfiı «˘÷flŒ ŒıӿΛ ÷ı±˘ ÂÎjαı ÷ı‹fiı √˛Ë˘fiÎ ÿflF…ı ‹Ò@›Î »ı.à ‹A› √˘⁄ÎfiÌ ’ÏflÁÌ‹Î ⁄ËÎfl ±fiı¿ √vI‰Î¿Ê˝HÎ 1 √H΢ ÷˘ «_ƒfi_ 0.17 »ı “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

47

»ı ¿ı ⁄Ë ÿÒflfiÎ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ µS¿Î’Î÷ı «_ƒfiÌ ¡LÀ ÁÎ≥Õ ’fl ’HÎ ⁄˜¿ ÁÎ≥ÕfiÌ ‹ÎŒ¿ … Á_A›Î⁄_‘ √˘⁄Î ÀÌ«Ì fiάı·Î, ’fl_÷ I›Îfl ’»Ì ±Î√·Ì ÷flŒ F‰Î‚΋¬Ì ’˛T≤Ïkαı …flÎ ‰‘ Ωıfl ’¿Õu_ ±fiı «˘‹ıfl ’˛Áfl÷Î ·Î‰ÎflÁı ¿ıÀ·Î› √˘⁄Îfiı ’ÒflÌ ÿÌ‘Î. √˘⁄ÎfiÌ …B›Î±ı ‹ıÿÎfi˘ ⁄L›Î_. ¿˘HÎ ΩHÎı ÂÎ◊Ì, ’HÎ «_ƒfiÌ ’λ·Ì ⁄Î…\±ı ·Î‰ÎfiÎ fl√ÕÎ ‰Õı ·Ÿ’HÎ fi ◊›_ ±fiı I›Î_ ‹K›‹ ¿ÿfi_ ’HÎ ±ı¿ı› ‹ıÿÎfi ⁄L›_ fiÏË. ‹ıÿÎfi˘ ±fiı √˘⁄Î ’»Ì «_ƒfiÎ ¤ÒM≤WÃfi_ hÎÌ…\_ µS·ı¬fiÌ› ’ÎÁ_ ÀıflÎ/terra »ı, …ıfiı highland/ ∂E«’˛ÿı ’HÎ ¿Ëı »ı. ‹ıÿÎfi˘◊Ì ±‹¿ Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«Î ·ı‰·ı ’◊flΛı·˘ ÷ı Õ<_√fl΂ ’˛ÿı «_ƒfiÌ ÁÎflÌ ±ı‰Ì Á’ÎÀÌ fl˘¿ı »ı ±fiı ÁÒ›˝fiÎ_ Ï¿flH΢fi_ «Î_ÿfiÌfiÎ V‰w’ı ‹Ëk΋ ’flΉ÷˝fi ÷ıfiı ·Ì‘ı ◊Λ »ı, ‹ÎÀı flÎÏhÎfiÎ Á‹›ı «_ƒfi˘ …ı ¤Î√ ‘˘‚¿Î÷˘ …HÎΛ ÷ı ⁄Ë‘Î Õ<_√fl΂ ’˛ÿı »ı ±ı‹ Á‹∞ ·ıΩı. Õ<_√fl΂ ’˛ÿıÂ, ‹ıÿÎfi˘ ±fiı √˘⁄Î ±ı‹ ‹A› hÎHÎ Ω÷fiÎ_ ¤ÒV÷flÌ› ŒÌ«Á˝ fiÌ«ı «_ƒfiÎ ’ıÀ΂‹Î_ Â_ »ı ? ¬√˘‚ÏfiWHÎÎ÷˘fiı flÁ ’Õı ÷ı‰_ ¬ÎÁ ¿Â_ fiÏË. ±ı’˘·˘13 fiı ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ ⁄οÌfiÎ_ 6 ±ı’˘·˘ Ï‹Âfi ‰¬÷ı …ı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ «_ƒ±ı ±‰¿ÎÂÌ µS¿Î±˘fiÎ ’˛ËÎfl˘ ‰ıÉΠ’ÕuÎ, ±ıÀ·ı ÷ıfi˘ «Ëıfl˘ ¬fl⁄«Õ˘ ⁄L›˘ ‹ıBfiıÀ˘‹ÌÀfl ‰’flΛÎ_ ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ ΩHΉΠ‹Y›_ ÷ı‹ ’»Ì ‰‘ı·˘ µS¿Îw’Ì ¤_√Îfl «_ƒfiı Á÷÷ ÀÌ«÷˘ flè΢. «_ƒfiı «_ƒfiı M≤J‰Ì …ı‰_ «_⁄¿Ì› ZÎıhÎ fi◊Ì, …ıfi˘ ±◊˝ ±ı ¿ı ÷ıfiÌ ‰Î÷ΉflHÎ fi ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı fiÎfiÌ µS¿Î ’HΠˉÎfiÎ CÎÊ˝HÎfiÌ ¤Ì÷fl‹Î_ ωz÷ ¿flLÀ ’ıÿÎ ¿fl÷˘ ·˘Ë›@÷ ’˛‰ÎËÌ ·Î‰Î ‹ÎflÌ ⁄‚Ìfiı ¤V‹ ◊Λ ±ı‰˘ ’˛ffi fiˢ÷˘, F›Îflı ±ı‰Î … ‰·˘‰Î÷˘ fi◊Ì. ωz÷«_⁄¿I‰fiÎ ÏÁ©Î_÷ ‹…⁄ ωz÷ ZÎıhÎ µS¿Î’Î÷ Á΋ı M≤J‰Ìfiı ÷ıfiÎ CÎ| ‰Î÷ΉflHÎı ÁÎw_ ±ı‰_ flZÎHÎ ’ıÿÎ fi ◊Λ ÷˘ ÷ıfiÎ „À˚‰fi ⁄˛‘fl …ı‰_ «_⁄¿Ì› ZÎıhÎ ’HÎ ±ÎM›_. «_ƒ ’fl ±Î…ı ’HÎ ‰Êı˝ÿËÎÕı 100 √˛Î‹◊Ì 1,000 fl«Î› fiÏË. ±ÎÏÿ¿Î‚‹Î_ «_ƒfiı ¿ÿΫ ·˘¬_ÕfiÎ ’˛‰ÎËÌ ·Î‰Îfi˘ √˛Î‹fiÌ 80 ◊Ì 150 µS¿Î±˘ hÎÎÀ¿Ì ÷ıfiÎ «ËıflÎfiı ±˘fl √¤˝ ˢ› ¬fl˘, ’fl_÷ ±Î…ı ÷ı ÃflÌ «Ò@›˘ »ı--±fiı ÷ı ÃÏ‚›˘ ⁄√ÎÕ÷Ì flËı »ı.

700 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ T›ÎÁfi˘ ˢ‰ÎfiÌ Â@›÷Î fi◊Ì. (…\±˘, «_ƒfiÎ ¤ÒM≤Wà ’fl √˘⁄Î ’»Ì ⁄ÌΩ_ fi˘Ó‘’ÎhÎ ŒÌ«Á˝ Mare/ ±_¿fiÎ hÎÌΩ fl_√Ìfi ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 2) À>_¿‹Î_, ±⁄Ωı ‹Îflı fi΋fiÎ_ ¿Î‚Π’Õ÷Î_ ‹ıÿÎfi˘ »ı, …ı±˘ fiflÌ ±Î_¬ı Ωı÷Î_ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ «_ƒfiı ◊˘ÕÎ CÎHÎÎ ’˛‰ÎËÌ ·Î‰Îfiı ¿ÎflHÎı Á‹ ¬Î‰Î ’HÎ ‘Î⁄Î_ …ı‰Î_ ÿı¬Î› »ı. ·ıÏÀfi ¤ÎÊ΋Î_ Á‹ƒfiı ‹Îflı ¿Ëı ’Òfl÷_ …ı ’HÎ «_⁄¿Ì› ZÎıhΠˢ› ÷ı ±Î…ı ÷ıHÎı √‹Î‰Ì ÿÌ‘_ »ı. »ı. ’˛Î«Ìfi Á‹›‹Î_ «_ƒfi_ ±‰·˘¿fi ¿fl÷Î ÏfiflÌZο˘±ı ±Î‰Î fi÷ÌΩw’ı M≤J‰Ì ±fiı «_ƒ ‰E«ı ±ËŸ ⁄ÌΩı ÷ŒÎ‰÷ fi…flı ‹ıÿÎfiÌ ’˛ÿı¢fiı Á‹ƒ˘ ‘ÎflÌ ·Ì‘Î ’»Ì ÷ı‹fiı Mare «Õı »ı — M≤J‰Ìfi˘ ◊Ì…ı·˘ ⁄ÎèÎ ’˘’Õ˘ ±Î_÷Ïfl¿ ·Î‰Î ’fl Tranquillitatis/ÂÎ_Ï÷fi˘ Á‹ƒ ±fiı Mare Nubium / ÷flÎ’ÎfiÌ …ı‹ Áfl¿÷˘ flËı, ±ıÀ·ı fl˘…fiÎ (Ïfl’ÌÀ — fl˘…fiÎ) ‰Îÿ‚˘fi˘ Á‹ƒ …ı‰Î_ ±·_¿ÎÏfl¿ fi΋˘ ±ÎM›Î_, F›Îflı Ë¿Ì¿÷ı 8,000 ¤Ò¿o’˘ ◊Λ »ı. ±ı ‰Î÷ …\ÿÌ »ı ¿ı Ïfl@Àfl V¿ı· ’fl ±ı ⁄‘Î ’˛ÿı¢ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ fl√ÕÎfiÌ …ı‹ ’˛ÁflÌfiı ¿Î‚ø‹ı ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ (±ı‰flı… 6,900) ¤Ò¿o’˘ {Î{Ì ÷̉˛÷ÎfiÎ ÃflÌ √›ı·Î ·Î‰ÎfiÎ_ ‹ıÿÎfi˘ »ı. «_ƒfiÌ ·√¤√ 15Ñ Á’ÎÀÌ Ë˘÷Î fi◊Ì, ’HÎ Á_A›ÎfiÎ ÏËÁÎ⁄ı Áfl¬Î‹HÎÌ ¿fl˘ ÷˘ «_ƒ ’fl ±„Bfi¿Ú÷ Á·ı’ÎÀ …ı‰Î_ ±ı ‹ıÿÎfi˘fiÌ ⁄fiı·Ì »ı, ’HÎ ÷ı‹fi_ fl˘…fiÎ ÁflıflΠ±ÎÃı¿ ¤Ò¿o’˘ ◊Λ »ı. CÎHÎÎ ¬flÎ ÷˘ Œ@÷ ’˛‹ÎHÎ «_ƒfiÌ M≤J‰Ì÷flŒÌ Á’ÎÀÌ ’fl ‰‘Îflı »ı. Á˙◊Ì ‹˘À<_ 0.5 ◊Ì 1.5 Ïfl@Àfl V¿ı·fiÎ, ‹ÎÀı «_ƒ›ÎhÎÌ ¤Ò¿o’fiÎ Ï⁄·¿<· (1,100 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ T›ÎÁfi_) ‹ıÿÎfi Mare ±ıÏ’ÁıLÀfl ’fl ∂¤˘ ˢ› ÷˘ ’HÎ «_ƒfiÎ ’ıÀ΂‹Î_ ¤ÒV÷flÌ› Imbrium ’HÎ ±Î√·Ì Á’ÎÀÌ ’fl … ’◊flΛ_ »ı. (…\±˘ µ◊·’Î◊· ◊›Îfi_ ÷ıfiı …HÎΛ fiÏË. ±ÎfiÌ Á΋ı M≤J‰ÌfiÎ Ï«hÎ, ±_¿fi_ «˘◊_ ¿‰fl.) flÎÏhÎfi_ ±Î¿Î V‰E» ˢ› I›Îflı ¿ıÀ·Î¿ ÷̉˛ ¤Ò¿o’˘ 6 ◊Ì 8 Ïfl@Àflfi˘ ±Î_¿ fi˘Ó‘Ήı »ı. ±ı ‹ıÿÎfi ¿Î‚Π’Õ÷Î ‘Î⁄Î ÷flÌ¿ı V’WÀ fi…flı «Õı »ı. ·Î√ı À>_¿‹Î_, «_ƒ Œ@÷ Ïfi∞˝‰ fi◊Ì. ·√¤√ Ïfi„Wø› ’HÎ »ı. ⁄ÌΩ_ «¿Î‹Î_ ’ÎÕÌ ÿı. (…\±˘, fl_√Ìfi ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 1.) ±ı¿ ‹t˘ fi˘Ó‘‰Î …ı‰˘ »ı — «_ƒfiÌ ’λ·Ì Á’ÎÀÌ ’fl »ı ±ıÀ·Î √˘⁄Î ÷ıfiÌ Ëo‹ıÂÎ M≤J‰Ì ÷flŒ ‹_ÕΛı·Ì flËı÷Ì ±Î√·Ì ÁÎ≥Õı fi◊Ì. fi ˢ‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Ë∞ flËV› »ı. «_ƒfiÌ Á’ÎÀÌ ’fl √˘⁄Πˢ‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Ωı ¿ı ÿı¬Ì÷_ »ı. ±Î…◊Ì ÁÎÕÎ «Îfl ±⁄… ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ «_ƒfi˘ …L‹ ◊›˘ I›Îflı √˛Ë‹Î‚ÎfiÎ Á…˝fi

48

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

≥Áfl˘±ı ±Î‰Î ÂW¿ …HÎÎ÷Î ±‰¿ÎÂÌ √˘‚Î ‹ÎÀı «_ƒ›Îfi-1 fi˘ wÎ. 386 ¿fl˘Õfi˘ ’˛˘…ı@À ÷˘ ’»Ì ¿›Î ‹¿Áÿı CÎÕu˘? ≥Áfl˘ ÷˘ ÃÌ¿, ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ V’ıÁ ÏflÁ«˝ Á_V◊Î fiÎÁÎfiı ÷◊Î ›fl˘Ï’›fi V’ıÁ ±ı…LÁÌfiı «_ƒ›Îfi-1 ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ_ ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_’ı÷flÎ_ √˘Ã‰‰Î ≥Áfl˘ ΩıÕı (±·⁄kÎ, V·ÌÏ’_√ ’ÎÀÛfifl …ı‰˘) ÁË›˘√ ¿fl‰˘ ’Õu˘ ±ı‰_ ÷ı «_ƒfiÎ √˘‚΋Î_ Â_ »ı ? ≥Áfl˘fiÎ ÿfl‰Î…ı ±Î‹ ÷˘ 16 Á_’ı÷flÎ_fiÌ ¿÷Îfl ·Î√ı·Ì, ’fl_÷ ±ı ’ˆ¿Ì hÎHÎ ’˜¿ı… ›fl˘Ï’›fi V’ıÁ ±ı…LÁÌfiÎ_ ±fiı ⁄ı fiÎÁÎfiÎ_ ’Á_ÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ »ı. hÎHÎ ›fl˘’Ì ’˜¿ı… Ï⁄˛Àfi, …‹˝fiÌ ÷◊Î „V‰Õfiı ⁄fiÎT›Î_ »ı. ±ı¿ ’˜¿ı… ⁄S√ıÏfl›Îfi_ ’HÎ »ı. ≥Áfl˘±ı ⁄‘Î_ ’˜¿ı…fi_ ·˘„L«_√ ¤ÎÕ<_ ±ı Âfl÷ı …÷_ ¿›* »ı ¿ı ÷ı‹fiÎ_ ‰ÌΩb ›_h΢ ¶ÎflÎ «_ƒ ωÂı …ı ÕıÀÎ ’˛ÎM÷ ◊Λ ÷ı ¤Îfl÷fiı ’HÎ ‹‚‰˘ Ωı≥±ı.

1972 ‹Î_ ›˘Ω›ı·Ì »ßÌ ±fiı »ıS·Ì ÁŒ‚ ±ı’˘·˘ ›ÎhÎÎfiÎ ÁÎÕÎ hÎHÎ ÿÁ¿Î ’»Ì «_ƒ ŒflÌ ’λ˘ ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¢‘fifiÎ Œ˘¿Á‹Î_ ¿ı‹ ±ÎT›˘ ? ¿˘≥ ±ı¿Îÿ ¿ÎflHÎ fi◊Ì.

CÎHÎÎ_ ¿ÎflH΢fi˘ Á‹L‰› ◊›˘ »ı. ¿ıÀ·Î_¿ ºWÀÎ_÷˘— à ∂Ω˝fi˘ ·√¤√ ±‹›Î˝ÿ ’fl‰Ã˘ ±Î’÷Î Œu{fi ’ΉflfiÎ Ïfl±ı@Àfl‹Î_ ¿Î‹ ·Î√Ì Â¿ı ÷ı‰˘ ÏËÏ·›‹-3 ‘fl÷Ì ’fl Á·¤ fi◊Ì. dB√΋Î_ ¤fl‰Î ‹ÎÀı ‰’flΛ ÷ı‰˘ ±ÎıÏÕÛfiflÌ ÏËÏ·›‹ ’˘÷ı ±Ï÷› Ë‚‰Î ‰…fifiı ¿ÎflHÎı M≤J‰Ìfi_ ‰Î÷ΉflHÎ »˘ÕÌ @›Îflfi˘ ±_÷ÏflZ΋Î_ …÷˘ flè΢ »ı. (ˉı ÷ıfi˘ ’fl‰Ã˘ ¿ıÏ‹¿· ’˛˘ÁıÁ ‰Õı ⁄fiΉ‰Îfi˘ ◊Λ »ı.) ÏËÏ·›‹-3 ÷ıfi˘ ±Î≥Á˘À˘’ ¿Ëı‰Î÷˘ ’˛¿Îfl »ı, …ıfiÌ ±bfiÎϤ‹Î_ ⁄ı ’˛˘À˘fi ÷◊Î ±ı¿ L›ÒÀˇ˘fi »ı. ⁄ÌΩı ±Î≥Á˘À˘’ ÏËÏ·›‹-4 »ı, …ı Œu{fi ’Ήfl ‹ÎÀı ¿Î‹fi˘ fi◊Ì. ¿‹fiÁÌ⁄ı ‘fl÷ÌfiÎ ’˘’Õ΋Î_ flËı·Î ÏËÏ·›‹‹Î_ ±Î‰Î fi¿Î‹Î ÏËÏ·›‹4 fiÌ ‹ÎhÎÎ 99.99987Ñ »ı, F›Îflı ¿Î‹fiÎ ÏËÏ·›‹-3 fi_ ’˛‹ÎHÎ 0.00013Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı ÷ıfiÌ ±‰ı∞‹Î_ ËÎ≥Õˇ˘…fi ÷◊Î ÏÀˇÏÀ›‹fi_ Á_›˘…fi/ fussion ¿fl‰_ ’Õı »ı--±fiı ÷ı Ë∞ Á‘Ì ÷˘ ¿Îfl√÷ ’fl‰Îfl ◊›_ fi◊Ì. ±Î ⁄Lfiı ÷k‰˘fiı ⁄ÿ·ı ÏËÏ·›‹-3 fiÎ ⁄ı ÷k‰˘fi_ Á_›˘…fi ±ıÀ·Ì Ëÿı ¿Î›˝Z΋ fỉÕı ¿ı ÷ı ±Î≥Á˘À˘’fi˘ Œ@÷ 25 Àfi …ı À ·˘ ’ fl ‰Ã˘ ∂Ω˝¤ÒA›Î ±Î¬Î ±‹ıÏfl¿Îfiı ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ «Î·ı ! (±ËŸ ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ⁄÷ÎT›_ »ı ÷ı‹ ÁÒ›˝‹Î_ ’HÎ ÏËÏ·›‹3fiÎ Œu{fifiÌ ’˛Ïø›Î Ïfifl_÷fl ◊÷Ì “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

«_ƒ ’fl ÏËÏ·›‹-3 fiÎ ¤_ÕÎfl˘ ‹ı‚‰‰Î ’ˢӫı·Î ±‰¿Î›ÎhÎ̱˘fi_ ¿S’fiÎÏ«hÎ

flËı »ı ±fiı ∂Ω˝fi˘ ±Ï‰fl÷ ‘˘‘ ±_÷ÏflZ΋Î_ ‰Ëı÷˘ flËı »ı.) ’ıÀˇ˘Ï·›‹ ±fiı ◊‹˝· ’Ήfl …ı‰Ì ⁄Ì∞ ∂Ω˝fiÌ I›Îfl ’»Ì …wfl fiÏË. ±‹ıÏfl¿Îfi˘ Õ˘‚˘ ±ıÀ·ı … «_ƒ ’fl ‹_ÕΛ˘ »ı, F›Î_fiÌ ‹ÎÀÌ‹Î_ ÁÒ›˝fiÎ ‰Ì…¤Îfl ‘flΉ÷Î ¿H΢fiÎ Á˙fl’‰fiı ±ÎÂflı 1 ±⁄… Àfi …ıÀ·˘ ÏËÏ·›‹-3 …‹Î ¿›˘˝ »ı. ±·⁄kÎ, «_ƒ ’fl fl˘⁄˘ÏÀ¿ Œı@ÀflÌ V◊Î’Ìfiı 10,00,000 ‹ıÏÀˇ¿ Àfi ‹ÎÀÌfiı 8000 Áı„S›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfiı √fl‹ ¿flΛ I›Îflı ‹Î_Õ 70 Àfi ÏËÏ·›‹-3 »^À˘ ’Õı, »÷Î_ ±ı …J◊˘ hÎHÎ ‰Ê˝ Á‘Ì ±‹ıÏfl¿Îfiı ∂Ω˝fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ÏfiÏç_÷ ¿flÌ ÿı. à ±ÎÏ◊˝¿ V‰Î◊˝fiı ⁄ÿ·ı ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¢‘fifiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÁÒ›˝‹Î‚ÎfiÎ …L‹fiı ·√÷Î_ ±fiı¿ flËV›˘ «_ƒ ’fl ±¿⁄_‘ ’ÕuÎ_ »ı. ‘fl÷Ìfi˘ ’˘’Õ˘ ±‰·˘¿Ìfiı ÷ı‹Î_fi_ ±ı¿ı› flËV› »÷_ ◊Λ ÷ı‹ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ‰flÁÎÿÌ ‘˘‰ÎHÎı, ¬Õ¿˘fiı ¿˘flÌ ¬Î÷Î ’‰fiı ÷ı‹… 4.6 ±⁄… ‰Ê˝ Á‘Ì ◊÷Ì flËı·Ì ¤ÒV÷flÌ› ’˛T≤Ïkαı ±Î…ı ÷ıfi˘ «Ëıfl˘ ±ÎÏÿ¿Î‚ ¿fl÷Î_ ÁΉ …\ÿ˘ ¿flÌ fiÎA›˘ »ı . «_ ƒ ±ı ⁄Î⁄÷‹Î_ ÀÎ≥‹ ¿ıMÁÒ· »ı, …ıfiÎ ¤ÒV÷flÌ› ’˘’ÕÎ Ëo‹ıÂÎ V◊Î›Ì flèÎÎ »ı. «_ƒ ’fl ÷ıfiÎ ¤ÒM≤WÃfi_ ‘˘‰ÎHÎ ¿flı ÷ı‰_ ’ÎHÎÌ ‰Ëı÷_ fi◊Ì ¿ı ’‰fi ‰Î÷˘ fi◊Ì, ‹ÎÀı ÷ıfiÎ ¤ÒV÷flÌ› ⁄_‘ÎflHÎfi˘ ‰‘ ÷·V’Âa ±P›ÎÁ ¿flÌfiı ÁÒ›˝‹Î‚ÎfiÎ …L‹ ±_√ı CÎHÎÌ 49

ΩHοÎflÌ ’˛ÎM÷ ◊Λ ÷ı‹ »ı. ‹ÌÀflfi˘ ω«˘‹fi ‰ı√/ escape velocity ’˛ÿÎfi à ‘fl÷Ì ’fl flËÌfiı ±ı ’˛ffifi˘ …‰Î⁄ ‹‚‰˘ ’HÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’Ò fl ÷Ì »ı . ‹U¿ı· ¿ı ±Î’HÎÎ √˛Ë ’fl ∞‰fi @›Îflı µÿ˚¤T›_ ? µK‰˝√Î‹Ì fi‹ÒfiÎ M≤J‰ÌfiÎ ¿ÎflHÎ ±ı … ¿ı ∞‰fifiÌ µI’ÏkÎfiÎ_ Ï«é˘ ¿ı Á⁄Ò÷˘ ‰Î÷ΉflHÎfiı ’Îfl ¿fl÷Ì ±Î…ı Á«‰Î›Î_ fi◊Ì. Á˙◊Ì …^fiÎ ’ÒflΉΠ3.5 ±⁄… ‰Ê˝ ’Ëı·Î_fiÎ »ı, ‹ÎÀı Á‰Î· ±ı ◊Λ ¿ı M≤J‰Ì Ωı à M≤J‰ÌfiÌ Œfl÷ı ’Ïfl¤˛‹HÎ ¿fl‰Î‹Î_ «_ƒ …ıÀ·˘ ‰¬÷ı Á‚√ı fiÏË. ¨«Î≥ 4.6 ±⁄… ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ …L‹Ì ÷˘ 1.1 ±⁄… ‰Ê˝ Á‹› ·√ÎÕı ±ıÀ·Î … ‰¬÷‹Î_ ÷ı ’˘÷Îfi_ 1 ‰‘÷Ì Ω› ÷ı‹ µkÎfl˘kÎfl Á‘Ì ÷ıfiÎ ’fl ∞‰fi fi ’˛√Àu_ ˢ› ±ı Â@› ¬w_ ? ‘fl̤˛‹HÎ ’Òw_ ¿flı »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiÌ Á’ÎÀÌfi˘ Ëo‹ıÂÎ ‰‘ ’Î÷‚Ì Ë‰Îfi˘ ¤ıÀ˘ ±Î Á‰Î·fi˘ ¬·ÎÁ˘ 4.6 ±⁄… ‰Ê˝ …^fiÎ ±fiı ±ı¿fi˘ ±ı¿ √˘‚Α˝ M≤J‰Ì ÷flŒ flËı »ı. ’λ‚fiÌ ◊÷˘ flËı, ‹ÎÀı ˉÎfiÎ ⁄Î…\ ¿ÿÌ Ωı‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì fi◊Ì. ‹Îfi‰Ω÷fiı ±ı …ı‹fiÎ ÷ı‹ Á«‰Î›ı·Î ¬Õ¿˘ ÷’ÎV›Î ‰√fl ‹‚ı fiÏË. ⁄˜¿ ÁÎ≥ÕfiÌ ’Ëı·‰Ëı·Ì {·¿ »ı¿ ±Î˜@À˘⁄fl, CÎÊ˝ H Îfi˘ ‹Î‹·˘ ÿËfi ±Î ¬Õ¿˘ M≤J‰Ì ’fl ±Î…ı ¢K›Î …Õı ÷ı‹ fi◊Ì, F›Îflı 1959 ‹Î_ ‹‚Ì, F›Îflı ·ÒfiÎ-3 fi΋fiÎ flÏ›fi Á‘Ì ’ˢӫ‰Îfi˘ Á‰Î· «_ƒfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl ÷ı‹fiÎ ±fiı¿ fi‹ÒfiÎ ±ËŸ÷ËŸ ±_÷ÏflZΛÎfiı ÷ı ⁄Î…\fiÌ Á’ÎÀÌfiÎ Œ˘À˘√˛ÎŒ ·Ì‘Î. flËı÷˘ fi◊Ì. (ω‹˘«fi ‰ı√ ‘flΉ÷Î_ fl˘¿ıÀ˘ ’HÎ ‰ıflΛı·Î ’ÕuΠˢ› ±ı‰Ì ’ÒflÌ Á_¤Î‰fiÎ »ı. œı¬Î‚ÎfiÌ, à ±ı ’ ˘·˘-11 ◊Ì ±ı ’ ˘·˘-17 Á ‘ ÌfiÌ «_ ƒ ¿ÿÌ ±Î√fiÌ ·’ı À ‹Î_ ’◊flÎfiÌ ¿ı ’»Ì ¿Î_¿flÎfiÌ ÁÎ≥{fiÎ_ ±ı ’˛Î«Ìfi ›ÎhÎα˘fi˘ ÏËÁÎ⁄ Á_ÏZÎM÷‹Î_ ÀÎ_¿‰Î …ı‰˘ »ı. ÁıQ’·˘±ı M≤J‰Ì-À<-«_ƒfi˘ ’˛‰ÎÁ ÂÌ flÌ÷ı ¬ıÕu˘ ±ı‰˘ «_ƒfiÎ ’˛‰ÎÁı √›ı·Î ÁÎËÏÁ¿˘ — 24; «_ƒ ’fl ±Î‰÷Î_ fi◊Ì.) Ï‹Ïfi‹‹ ’˛ffi Ωı ‹fi‹Î_ Ω√÷˘ ˢ› ÷˘ ÷ıfi˘ …‰Î⁄ Áfl‚ ’√ ‹Ò¿fiÎfl ÁÎËÏÁ¿˘ — 12; «_ƒ ’fl ÁÎËÏÁ¿˘fi_ 100 ‹ÌÀfl T›ÎÁfiÌ »ı. ¿fl˘Õ˘ ›Î ±⁄Ωı ‰Ê˝ ±√ε «_ƒ ’fl ◊›ı·Î ¿<· fl˘¿ÎHÎ — 12 Ïÿ‰Á, 11 ¿·Î¿ ±fiı 40 ±ı¿Îÿ µS¿Î ¿ı ·CÎ√˛Ë µS¿Î’Î÷˘±ı «_ƒfi˘ ’˘’Õ˘ ±_Â÷— ÷˘ÕÌfiı …ı fl˘ÕÎ_ Ï‹ÏfiÀ; M≤J‰Ì ’fl ·Î‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î «_ƒ¬Õ¿˘fi_ M≤J‰Ì ’fl hÎÎÀ@›ÎfiÌ CÎÀfiÎ Áflı fl ΠµÕÎÕuÎ_ ÷ı±˘ «_ƒfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎfi_ ⁄_‘fi ÷˘ÕÌfiı ¿<· ‰…fi — 386 Ï¿·˘√˛Î‹.

1,00,000 ‰Êı˝ ⁄fi÷Ì ±_÷ÏflZ΋Î_ …÷Î_ flèÎÎ_. ±Î ’ˆ¿Ì ¿ıÀ·Î_¿fiı M≤J‰ÌfiÎ à ΩL›±ÎflÌ 2, 1959fiÎ fl˘… flÏ›Îfi_ ·ÒfiÎ√vI‰Î¿Ê˝HÎı ¿Î‚ø‹ı ’˘÷ÎfiÌ ÷flŒ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Î_. 1 fi΋fi_ ’˛◊‹ ±_÷ÏflZΛÎfi «_ƒfiÎ ’˛‰ÎÁı √›_ ±ı flËı »ı ±ı Ωı÷Î_ »ıS·Î_ ‰Î÷ΉflHÎfiÌ Ë‰Î ÁÎ◊ı CÎÊ˝HÎ ’΋Ìfiı Á‚B›Î »÷Î_ ’»Ì 46 ‰Ê˝‹Î_ ±ı’˘·˘ ÁÏË÷ …ı 66 ±_÷ÏflZÎ- hÎHÎı¿ ±⁄… ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi Áÿo÷fl ¤V‹Ì¤Ò÷ fi ◊›ı·Î ÁıÓ¿Õ˘ fi‹ÒfiÎ ±Î…ı ‹‚Ì ›Îfi˘±ı «_ƒfiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Ì ÷ı‹Î_ 33 ›Îfi˘ M≤J‰ÌfiÎ ·Î¬˘ ¤ÒV÷flÌ› ±ÎT›Î »ı. (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ.) ωiÎÎfifiÌ ¤ÎÊ΋Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ÷ı‹… 29 flÏ›ÎfiÎ_ Ë÷Î_. Ω’ÎfifiÎ_ fi‹Ò fi Πω‹˘«fi ‰ı √ ı µ»‚Ìfiı »ı‰Àı «_ƒ Á‘Ì Àı¿ÀÎ≥À ¿Ëı‰Î÷Î ±ı fi‹ÒfiÎ «_ƒfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl◊Ì “Àı¿- 3 ±fiı ›fl˘Ï’›fi V’ıÁ ±ı…LÁÌfi_ 1 Ë÷_.à ’Ë˘Ó E ›Î ˢ‰Î Ωı ≥ ±ı . ⁄fi‰ÎΩı √ »ı ¿ı ±‹¿ ÁıQ’·˘‹Î_ ±Î˜ Œ ” ¿flÌfiı M≤J‰Ì M≤J‰ÌfiÎ Áflfi΋ı ±Î‰Ì «Õı·Î_ «_ƒfiÎ_ Á_’ı÷flÎ_ M≤J‰ÌfiÎ ±ÎÏÿ ∞‰fifiı ·√÷Î_ flËV›˘ ±Î… Á‘Ì ±¿⁄_‘ Á ‘ Ì ’Ë˘Ó E ›Î, ÷˘ ’ÕuÎ_ ˢ›, ‹ÎÀı Á_¢‘¿˘ ±ı ⁄Î⁄÷ı ’HÎ «_ƒfiÌ ‰ˆiÎÎÏfi¿ M≤J‰ÌfiÎ_ Áı Q ’·˘ ¬˘… ¿fl‰Î ±Î÷fl »ı. ÿÒ fl fiÎ ¤Ò ÷ ¿Î‚‹Î_ à 1972 ‹Î_ ±ı’˘·˘ ¿Î›˝ø‹ ’»Ì ±‹ıÏfl¿Î±ı «_ƒfiı «_ƒfiÎ Áflfi΋ı √›Î_ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı “±¤ıflÎ≥” ’fl «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘ı·˘ ¿ı «_ƒ ’fl ˉΠˢ› ±ı‰_ ÂÎ ‹ÎÀı ±fiı ’ÎHÎÌ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı I›Î_ ·Î_⁄_ fl˘¿ÎHÎ ¿fl‰_ Â@› fi◊Ì. fi ⁄fiı ?

M≤J‰Ì ±fiı «_ƒ ‰E«ı Ïfi›Ï‹÷ ±Î_ÀÎ-ŒıflÎ ’HÎ fi ¿flÌ Â¿Î›, ¬√˘‚ωt˘fiÎ ¿ı‹ ¿ı fl˘¿ıÀ ‹ÎÀı …wflÌ ±ı‰_ ⁄‚÷HÎ (’˛‰ÎËÌ ËÎ≥Õˇ˘…fi ±fi ‹ Îfi ’˛ ‹ ÎHÎı ±fiı ’˛‰ÎËÌ ±Î˜„@Á…fi) ’HÎ I›Î_ fi◊Ì. ’fl_÷ 1988‹Î_ Ï‹Ïfi‹‹ 100 ·ÒfiÎfl ’˛˘V’ı@ÀfiÎ ’˛‰ÎÁ ’»Ì ±Î…ı ÷ı Ë÷ÎÂοÎfl¿ Ï«hÎ ‹ÌÀflfi˘ T›ÎÁ ÁËı… √·Î⁄Ì ⁄L›_ »ı. «_ƒfiÎ ÿÏZÎHÎ ‘˛‰ ’fl ⁄flŒ ‹‚Ì ‘flΉ÷Ì µS¿ÎfiÌ ±ÎT›˘ »ı, …ı «_ƒ ’fl ‰ÁÎË÷ V◊Î’Ìfiı flËı÷Î Á_¢‘¿˘ ‹ÎÀı ’»ÕÎÀ ¤_ √ Îflw’ı ’ÎHÎÌfiÌ Á‹V›Î Ë· ¿flÌ fiάı ÷ı‹ »ı. ’ÎHÎÌfi_ ‰Ì…ωCÎÀfi µ»‚÷Î ¤Ò V ÷flÌ› ¿flΛ ÷˘ ‰ÁÎË÷fiÎ √_⁄… Ëı ±Î˜„@Á…fifi_ ‰Î÷ΉflHÎ œı ¬ ΂Îfiı ÷ı ‹ … Á∞˝ ¿Λ ±fiı ËÎ≥Õˇ˘…fi ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı ¿Î‹ ·Î√ı. ‰ÁÎË÷ ’◊flÎfiı Áı ¿ LÕfiÎ V◊Î’Ìfiı ±◊˝ ¢ Áflı ÷ı ’Ò»‰Î …ı‰_ fi◊Ì. ‰ˆiÎÎÏfi¿ Á_¢‘fifiı 11.18 Ï¿·˘50

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

⁄Ë ’˛Î‘ÎL› fi ±Î’˘ ÷˘ ’HÎ ÏËÏ·›‹-3 ’˘÷ı ‹˘À<_ ±Î¿Ê˝HÎ {Õ’ı ¿Î‹ «Î·Ì Ω› »ı . µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı 1,730 »ı. ±‹ıÏfl¿Î ÷◊Î ›fl˘’Ì ÿı¢ ‹A›I‰ı ±ı … ¿ÎflHÎÁfl Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ·ı‰·ı ‰‘ ¨«Ì ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ›ÎfifiÌ {Õ’ ¤Îfl÷fiÎ ‹Òfi Ï‹Âfi‹Î_ flÁ ÿά‰Ì flèÎÎ »ı.

25,400 Ï¿·˘‹ÌÀfl ˢ› ÷˘ M≤J‰Ìfi˘ 1 «¿flΉ˘ ’Òfl˘ ¿fl÷Î_ ¤Îfl÷fiÌ √HÎ÷flÌ …\ÿÌ »ı. ‹Òfi Ï‹Âfifiı ’Îfl ’ÎÕ‰ÎfiÎ ÷ıfiı ÿ˘œ fiÏË, ’HÎ ⁄ı ¿·Î¿ ·Î√ı. ¨«Î≥ Ωı 35,800 ¤√Ìfl◊ ’˛›ÎÁ‹Î_ …ı «fi˙÷̱˘ ¬ÕÌ ◊Λ ÷ı‹fiı ’Ë˘Ó«Ì Ï¿·˘‹ÌÀfl ‘ÎflÌ ·˘ ÷˘ ±ı ·ı‰·ı ‹ÎhÎ 11,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ‰‚÷Ì Àı@fi˘·˘Ï… ω¿ÁΉ‰Ì ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ±_÷ÏflZ΋Î_ {Õ’ ‘flΉ÷_ ±_÷ÏflZΛÎfi M≤J‰ÌfiÌ 1 ’˛ÿÏZÎHÎÎ 24 ¿·Î¿ı ¤Îfl÷fiÌ ’ˢӫ ·Î_⁄ı Á‘Ì Ë˘‰Îfi_ ’fl‰Îfl ¿fl‰_ ±ı ÷ıfi˘ ’ÒflÌ ¿flı »ı. M≤J‰ÌfiÎ ‘fl̤˛‹HÎ ÁÎ◊ı ÷η Ï‹·Î‰ı »ı, ‹ÎÀı ±ı ‹Ò‚¤Ò÷ ±Î› »ı. ±Î º„WÀ±ı Ωı÷Î_ ‹Òfi Ï‹Âfi ±_÷ÏflZÎfiÎ ¿ZÎÎfiı ¤Ò„V◊fl/geostationary ¤˛‹HοZÎÎ ¿Ëı »ı. ≥LÁıÀ …ı‰Î Á_ÿıÂÎT›‰ËÎflfiÎ ·√¤√ ⁄‘Î ÁıÀı·Î≥À ¤Ò„V◊fl ¿ZÎ΋Î_ ZÎıhÎı Àı@fi˘·˘Ï…¿· Z΋÷Î µ’flÎ_÷ flÎWÀˇ√˙fl‰ ‰‘ÎflÌ ±Î’ı √˘Ã‰Î›Î »ı. ¤˛‹HοZÎÎfi˘ hÎÌΩı ’˛¿Îfl ±ı ¿ı …ı‹Î_ ±_÷ÏflZΛÎfi ÷ı‰˘ ’˛˘…ı@À »ı. ’˛˘…ı@Àfiı ¿ÎÏ‹›Î⁄ ⁄fiΉ‰˘ Ωı ¿ı …flÎ ’Ïç‹-’Ò‰˝fiı ⁄ÿ·ı µkÎfl-ÿÏZÎHÎfiÎ ‹Î√ı˝ ‘˛Ò‰Ì›/polar ¿ÏÃfi »ı. ≥Áfl˘fiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ ±I›Îfl Á‘Ì ÷ı‹fiÎ ÁıÀı·Î≥À ±˘flÏ⁄À‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ÁŒfl ¬ıÕı »ı. ‘˛Ò‰Ì›, ωÊ‰T≤kÎÌ› ÷◊Î ¤Ò„V◊fl ¿ZÎ΋Î_ M≤J‰Ì Œfl÷ı «ÕΉ÷Î «_ƒ›Îfi-1 fi_ ·˘„L«_√ ¿flÌ ±Î’fiÎfl 44.4 ‹ÌÀfl (145 ±ÎT›Î »ı. «_ƒ›Îfi-1 fiı ÷ı‹HÎı M≤J‰ÌfiÌ fiÏË, ’HÎ ÁflıflΠŒÌÀ) ¨«_ ±fiı 292 Àfi ‰…fifi_ V‰ÿıÂÌ fl˘¿ıÀ PSLV/ 3,84,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ «_ƒfiÌ ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ‹Ò¿‰Îfi_ Polar Satellite Launch Vehicle ‹Ò‚ ÷˘ ±Î’HÎÎ Ïfl‹˘À »ı--±fiı ⁄ı ‰Ê˝ Á‘Ì Œfl÷_ flά‰Îfi_ »ı. ’˛˘…ı@À ¿’fl˘ »ı, Áı„LÁ_√fiÎ µ’√˛Ë˘fiı ÁflıflΠ900 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ‘˛Ò‰Ì› ‹ÎÀı ÁËı…ı fl˘‹Î_«¿ ’HÎ »ı. ωiÎÎfifiÎ ’Õ¿Îfl˘fiı ÷◊Î ¤˛‹HοZÎ΋Î_ «ÕΉ‰Î ‹ÎÀı ⁄L›_ »ı, ’fl_÷ «_ƒ›Îfi-1 ‹ÎÀı Àı@fi˘·˘Ï…fiÎ ’˛I›kÎfl˘fiı ±Î‰flÌ ·ı÷Ì w’flı¬Î Ωı≥±ı. ÷ıfiÎ_ «Îfl ’ˆ¿Ì ±ı¿ VÀı…fiÌ Z΋÷Î 25Ñ ‰‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì w’flı¬Î‹Î_ ¿ıLƒÌ› ‹t˘ ¤˛‹HοZÎÎ ÷ı‹… ÏÿÂ΢‘fifiı »ı. ’ÏflHÎ΋ı ›Îfi M≤J‰Ì Œfl÷ı ¿ıÀ·Î¿ «yfl˘ ¿ÎM›Î ⁄Îÿ ÁÌ‘_ ·√÷˘ »ı. ±_÷ÏflZΛÎfifiı M≤J‰ÌfiÌ Ï‰Ê‰T≤kÎÌ› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ «_ƒfiÌ ÏÿÂ΋Î_ ÏÁ‘Ήı ±ı Ω÷fi˘ M·Îfi »ı. M·ÎfifiÌ ⁄‘Ì √˘Ã‰‰Îfi_ ˢ› I›Îflı ÷ıfi_ ‰ÎË¿ fl˘¿ıÀ ¿·Î¿fiÌ L›Òfi÷‹ Àı„@fi¿· ω√÷˘ ≥Áfl˘±ı ΩËıfl 29,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ ’˛ÎM÷ PSLV fl˘¿ıÀ — «_ƒ›Îfi-1 fiı ±‰¿Î‹Î_ ·≥ …fiÎfl “±Î_√ÏÕ›_” ¿flÌ fi◊Ì, »÷Î_ «_ƒ›Îfi-1 fiı ÷ıfiÌ ◊Λ ±ıÀ·Î ◊˛VÀ ÁÎ◊ı ’Ò‰˝ ÏÿÂ΋Î_ ›ÎhÎÎ ÿflQ›Îfi …ı ‰ˆ i ÎÎÏfi¿ ÁËı… {˘¿ ·ı÷_ ±_÷ÏflZÎ ÷flŒ «Õı ÏÁ©Î_÷˘ ·Î√ ’Õı ±ı ÷˘ ±Œfl »ı ±fiı ÷ıfiÎ ±Î¬flÌ ÷⁄yÎfi_ »ı . ±Î◊Ì ÷ı ‹ fiı ±fi · ZÎÌ ⁄‚÷HÎ ¬ÒÀı ±ı ’Ëı·Î_ ’Ïç‹-À<«_ƒ›Îfi-1 fiÌ ›ÎhÎÎfiÎ ‹A› ’Ò ‰ ˝ fi Ì ¤˛ ‹ HοZÎÎfiÎ ›˘B› ÷⁄yÎ flÏfi_ √ ¿˘‹ı L Àˇ Ì fiÎ √Ï÷‹Î√˝/trajectory ’fl ±Î‰Ì Ω› »ı . ±ËŸ »^ À Î ’Õ÷Î ±Î›Î‹‹Î_ ‰Hν‰Ì ¿Λ ÷ı‹ »ı. ±_÷ÏflZΛÎfifiÎ ¿ıLƒI›Î√Ì ⁄‚ ±fiı «ıLfi≥◊Ì 100 Ï¿·˘‹ÌÀfl M≤J‰ÌfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎ ⁄‚ ‰E«ı µkÎflı lÌËflÌ¿˘ÀÎfiÎ Á÷Ì ‘‰fi ’flV’flfi_ ±ı‰_ Á_÷·fi √˘Ã‰Î› »ı V’ıÁ ÁıLÀfl ¬Î÷ı Á˘‚ ‹…·Î ¿ı ›Îfi ⁄ÎèÎΉ¿Î‹Î_ Œo√˘‚Î≥ …÷_ ¨« _ PSLV fl˘¿ı À 1,050 Ï¿·˘√˛ Î ‹fiÎ «_ ƒ ›Îfi-1 ÁÎ◊ı fi◊Ì ÷ı‹ M≤J‰Ì ’fl ±Î‰Ì ’Õ÷_ fi◊Ì. ±_÷ÏflZ΋Î_ «Õı »ı. (fl˘¿ıÀfiÎ ±_÷ÏflZΛÎfi ÁflıflΠÿ˘œ ¿·Î¿‹Î_ ’˛ ‹ ÎH΋Î_ ›Îfifi _ ‰…fi Œ@÷ M≤J‰Ìfi˘ 1 «¿flΉ˘ ’Òfl˘ ¿flı »ı.

0.72Ñ »ı.) ›Îfifiı ÷ı 240 É ¨«Î≥ ‹Ëk‰fiÌ »ı--±fiı ÷ı ‹Îfi˘ 35,800 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ GTO/ ¿ı 200 Ï¿·˘‹ÌÀfl ˢ› ÷˘ Geostationary Transfer Or±_ ÷ ÏflZΛÎfifi˘ ‰ı √ ¿·Î¿fiÎ bit ‹Î_ ÷fl÷ _ ‹Ò ¿ ı ±ı ‰¬÷ı 29,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ˢ‰˘ Ωı≥±ı.

PSLV fi _ 2.2 Àfi ⁄‚÷HÎ ¨«Î≥ ‰‘ı (±ı À ·ı ¿ı ›Îfifiı ‘flΉ÷_ »ıS·_ VÀı… Ë∞ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı M≤J‰ÌfiÎ √ v I‰Î¿Ê˝ H Îfi _ ⁄‚ ΩıÕΛı·_ ˢ› »ı. M≤J‰Ì◊Ì ›Îfifi_ ’˛‹ÎH΋Î_ ±˘»\_ ‰fl÷Λ) ÷ı‹ ±˘»Ì “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

51

Ïfi¿À÷‹ ±_÷fl 240 Ï¿·˘‹ÌÀfl flËı I›Îflı {Õ’ 28,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ±˘»Ì ˢ÷Ì fi◊Ì. ±_ ÷ fl ‰‘÷ _ Ω› ÷ı ‹ {Õ’ ø‹Â— CÎÀÌfiı 11,100 Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·Ì ◊Λ »ı ±fiı I›Îfl ⁄Îÿ ›Îfi ŒflÌ ’˘÷Îfi˘ ‰ı√ µkÎfl˘kÎfl ‰‘Îfl÷ _ M≤J‰ÌfiÎ Á΄LfiK›‹Î_ ±Î‰ı »ı. (…\±˘, fl_√Ìfi ’Îfiı ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 3.) ±Î ¤˛‹HοZÎÎ ¿Î‹«·Îµ »ı. ›ÎhÎÎfi_ ’˛◊‹ «flHÎ »ı, …ıfi_ ‹˘ÏfiÀÏfl_√ ⁄ıÓ√·˘fl ’ÎÁı ±Î‰ı·Î ÕÌ’ V’ıÁ fiıÀ‰¿ÛfiÌ 34 ‹ÌÀfl (111 ŒÌÀ) T›ÎÁfiÌ ±ıLÀıfiÎ ¶ÎflÎ Á÷÷ ◊÷_ flËı »ı. ›ÎhÎÎfiÎ M·Îfi ‹…⁄ ›˘B› Á‹›ı PSLV fi_ fl˘¿ıÀ ±ı„L…fi 1.5 ‹ÌÀflfiÎ Á‹CÎfi «_ƒ›Îfi-1 fiı ◊˛VÀ ±Î’Ì ÷ıfiı ±˘fl ωVI≤÷ ±ı‰Ì ETO/Elliptical Transfer Orbit ‹Î_ Œfl÷_ ¿flÌ ÿı »ı. ±ËŸ◊Ì ›Îfi ±ı¿·_ «_ƒ ÷flŒ fl‰ÎfiÎ ◊Λ »ı. ±Î ÷⁄yı ÷ıfiÌ V’ÌÕ ¿·Î¿fiÎ ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î 40,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ˢ‰Ì Ωı≥±ı--±L›◊Î ÷ı ‰‘ ·_⁄√˘‚ ¤˛‹HοZÎÎ ±Î_¿Ìfiı ’λ\_ ±ÎT›Î ‰√fl flËı fiÏË. ±Î {Õ’ ËÎ_Á· ¿fl‰Î ’Òfl÷˘ …wflÌ ⁄ÒVÀ ÷ıfiı ’˛ÎM÷ ◊Λ ±ı Ëı÷ ÁÎ◊ı … ≥Áfl˘fiÎ fl˘¿ıÀ ≥…fiıfl˘±ı PSLV fiÎ µ’·Î VÀı…fiÌ

52

⁄‚÷HÎ Z΋÷Î ‰‘ÎflÌ »ı. ±ı¿ ‰Î÷ ÷˘ ÿı¬Ì÷Ì »ı ¿ı «_ƒfi_ ÏfiÂÎfi ÷ο‰Î ‹Î√÷_ «_ƒ›Îfi …ı ÏÿÂ΋Î_ ±Î√‚ ‰‘ı I›Î_ ±ı ÏfiÂÎfi ‹˘…^ÿ ˢ÷_ fi◊Ì. «_ƒ ϶¤ıÀÎfiÎ V◊Îfi ÷flŒ ±Î‰Ì flè΢ ˢ› »ı, ‹ÎÀı «_ƒ›Îfi-1 ‹ÎÀı ±√I›fi˘ ÷¿Îÿ˘ ±ı ¿ı «_ ƒ Ïfi‘ν Ï fl÷ Ï‹·fiV◊‚ı ’ˢӫı I›Îflı ¬ÿ ›Îfiı ’HÎ I›Î_ Á‹›Áfl ËÎ…fl ◊‰ _ Ωı≥±ı. ÀÎ≥Ï‹_√ ±√I›fi_ »ı, …ıfiÎ ‹ÎÀı ›Îfi ÷ıfiÎ «˘yÁ √Ï÷‹Î√˝/trajectory fiı Á÷÷ ‰‚√Ì flËı ±ı …wflÌ »ı. √Ï÷ ÷˘ ±ı¿oÿflı L›ÒÀfifiÎ ÏÁ©Î_÷˘ ’fl ±‰·_⁄ı »ı ±fiı «_ƒ ÁÎ◊ı «_ƒ›Îfi-1 fiÎ ‹ı‚Î’fi˘ Á‹› ÷ı ‹…⁄ … fiyÌ ¿flΛ˘ ˢ› »ı, ±ıÀ·ı ¬ÎÁ ¿flÌfiı ‹Î√˝ fi ⁄ÿ·Î› ±ı Ωı‰_ flèÎ_. Ïfi›÷ ‹Î√˝ Ω‚‰Ì flά‰Î «_ƒ›Îfi-1 VÀÎfl ÁıLÁÁ˝ ‰Õı ÁF… »ı. ‹Î≥ø˘’˛˘ÁıÁfl ÁÎ◊ı ΩıÕÎHÎ ‘flΉ÷Î_ ±ı Á_‰ıÿfiÂÌ· ‰ÌΩb ÁΑfi˘ ÏÿÂÎÁÒ«fi ‹ÎÀı ÁÒ›˝ µ’flÎ_÷ ±√VI› …ı‰Î ÷ÎflÎfiı ±‰¿ÎÂÌ ÿ̉ÎÿÎ_ÕÌ ÷flÌ¿ı ‰Î’flÌ ÷ı‹fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ’˘÷Îfi˘ ‹Î√˝ ±Î_¿ı »ı. √Ï÷fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ›Îfi ˉı ◊˛Ì-⁄ΘÕÌ ’˛˘O·ı‹ ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕÌ flèÎ_ »ı. ⁄ΘÕÌ ±ıÀ·ı ¿ı Ï’_Õ ‹ÎhÎ ⁄ı (M≤J‰Ì ±fiı ›Îfi)

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

ˢ› ÷˘ M≤J‰Ì Œfl÷ıfiÌ ¿ZÎ΋Î_ ›Îfi ±ı¿‘ÎflÌ ¿ıÀ·Ì {Õ’ı tion/LOI ¿Ëı ‰ Î÷Î ±Î‰Î Áfl¿ÁÿΉfiı ±_ ÷ ı 1,000 √Ï÷ ¿flı ±ı ÁÎÿ˘ ÏËÁÎ⁄ ‹Î_ÕÌfiı √HÎÌ Â¿Î›, ’fl_÷ ±ËŸ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ÏfiQfi÷‹ ·ı‰·‰Î‚Ì …ı ¤˛‹HοZÎÎ V◊ÎÏ’÷ hÎÌΩ ⁄ΘÕÌ ÷flÌ¿ı «_ƒ ’HÎ »ı. ’ÏflHÎ΋ı Âw±Î÷‹Î_ hÎHÎı¿ ◊Λ ÷ı …flÎ ·_⁄√˘‚ ˢ› »ı. ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’»Ì Ωı ¿ı Ïÿ‰Á Á‘Ì ›Îfifiı M≤J‰ÌfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎfi˘ ’˛¤Î‰ ‰fl÷Î÷˘ ’˛Ï÷fl˘¿ıÀ˘fiı ÷I’fl÷Î_ ÁÏø› ⁄fiΉ÷˘ ¤ÒÏ‹‹◊¿fi˘ ¿‹ÎLÕ ÷ı flËı »ı ±fiı ÷ıfi˘ ‰ı√ ø‹Â— CÎÀÌfiı ±_÷ı ¿·Î¿fiÎ 3,200 ¤˛‹HοZÎÎfiı 100 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ÿÒflÌ‰Î‚Ì ‰÷˝‚οÎfl ¿flÌ ÿı Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·˘ ◊Λ »ı. ±Î ÷⁄yı ›Îfi ±fiı «_ƒ ‰E«ıfi_ »ı. ±Î ‘˛Ò‰Ì›/polar ¤˛‹HοZÎ΋Î_ flËÌfiı «_ƒ›Îfi-1 I›Îfl ’»Ì ÷ıfiÎ ◊˛Ì-ÕÌ ¿ı‹ıflÎ, V’ı@Àˇ˘‹ÌÀfl ±fiı ·ıÁfl flıL…fl ‰Õı ±_÷fl ·√¤√ 62,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ flËı, ±ıÀ·ı ›Îfi ’fl µkÎfl-ÿÏZÎHÎ-µkÎflfiÎ «¿flΉΠ‹Îfl÷Ì ◊÷Ì «_ƒfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎfiÌ ±Áfl ‰¬÷ı «_ƒfiÌ ¤ÒÏ‹fi_ Á‰ı˝ZÎHÎ Âw ¿flı M≤J‰ÌfiÎ ¬ıÓ«ÎHÎfiı ±Î_ÀÌ Ω› »ı. »ı ±fiı ’˛ÎM÷ ◊÷Ì ÏÕÏ…À· ‹ÎÏË÷Ì ›ÎfifiÌ V’ÌÕ ’Î»Ì ‰‘‰Î ‹Î_Õı »ı. ±ı¿ X-band ±ıLÀıfiÎ ¶ÎflÎ ¤ÒÏ‹‹◊¿fiı ÷flŒ◊Ì ›Îfi ’ı·Î Ïfi‘νÏfl÷ ϶¤ıÀÎ Á÷÷ ‹˘¿·ı »ı. ±ı¿ fiÎÀ¿Ì› ¬ı· ÷flŒ ‘Á÷_ Ω›, ÷˘ ⁄Ì∞ ÷flŒ◊Ì «_ƒ Ë∞ ⁄Î¿Ì flè΢ — ‹ÏËfiα˘ ’»Ì ¿·Î¿fiÎ 3,680 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‰ı√ı «_ƒ›Îfi-1 ’˘÷Îfi_ ŒÎ…· ±_√ »^À<_ ±ı ÏÿÂ΋Î_ ±Î√‚ ‰‘ı »ı. ±_÷ı ⁄Lfiı ’ÎÕÌ «_ƒfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl ÷ıfiı ËΩfl˘ ‰E«ı {Î{˘ ŒÎÁ·˘ flËı÷˘ fi◊Ì. Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‰ı√ı ’À¿Î‰Î ÿı »ı. ±Î ±Î fiÎ…^ ¿ ÷⁄y˘ ±Î‰ı I›Îflı ¿ÚÏh΋ µS¿Î’Î÷ …ı fl…¿H΢fi˘ ÷ı‹… ≥Áfl˘fiÎ ¤ÒÏ‹‹◊¿‹Î_ ÏË‹ …ı‰Î ÃoÕÎ ¿Î_¿flÎfi˘ e‰Îfl˘ «ÕΉı ÷ı‹fi_ ›ÎfifiÎ_ ¿·ıΩfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘fi_ ’HÎ O·Õ ’˛ıÂfl ÁıLÁfl ›_h΢ ÷I¿Î‚ V’ı@Àˇ˘V¿˘Ï’¿ ±ÎÁ‹Îfiı fi ’ˢӫı ÷˘ fi‰Î≥, ¿ı‹ ¿ı M≤◊yflHÎ ¿flÌ ÕıÀÎ fi˘Ó‘Ì ·ı »ı. ·√¤√ 4,00,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl «_ƒ›Îfi-1 ’ÒflÎ_ ⁄ı ‰Ê˝ Á‘Ì 100 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ »Ì»flÌ ·Î_⁄˘ ÿÏfl›˘ ¬ıÕÌ ±Î‰ı·Ì fi˙¿Î ±ı ‰¬÷ı ¿Î_Ãı Õ>⁄Ì Â¿ı »ı. ¤˛‹HοZÎ΋Î_ flËÌfiı «_ƒfi_ Á‰ı˝ZÎHÎ ¿fl‰Îfi_ »ı. ±ı¿fiÎ ±ı¿ ÁËı… ’HÎ ÏfiÂÎfi«Ò¿ ◊Λ ÷˘ ¿Î‹◊Ì √›Î ±ıÀ·_ fiyÌ ¤˛‹H΋Î√˝fiı ÷ı ‰‚√Ì flËı‰Îfi_ »ı, ’HÎ ›Îfi fiÌ«ıfi˘ «_ƒ ‹Îfi˘. «_ƒ›Îfi-1 Ωı ϶¤ıÀı ’ˢӫ‰Î‹Î_ ω·_⁄ ¿flı ÷˘ «_ƒ 27.322 Ïÿ‰Á‹Î_ ‘flÌ ’fl ÏÁ_√· ±Î_À˘ ŒflÌ …÷˘ ˢ› ÷ıfiÌ flÎË Ωı›Î ‰√fl ±Î√‚ …÷˘ flè΢ ˢ› ±fiı ÷ı ›Îfi ±ıÀ·ı ÁıLÁfl ›_h΢ ÷ı Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi ÷ıfi_ ’Òflı’Òw_ ‹ıÏ’_√ ‰Ëı·_ ϶¤ıÀı ’ˢӫı ÷˘ ’HÎ «_ƒ I›Î_ ˢ› fiÏË. ÀÎ≥Ï‹_√ ¿flÌ fiάı. «_ƒ ’fl F›Î_ ⁄flŒ ‹‚Ì ±ÎT›˘ »ı ÷ı ÿÏZÎHÎ ‘˛Ò‰ ±ıÀ·ı … Á«˘À ˢ‰_ Ωı≥±ı. ’HÎ ⁄οÎ÷ flËı fiÏË. Á˙fiÎ flÁfi_ ¿ıLƒ ±ı ‘˛Ò‰ »ı, ¿ı‹ ¿ı I›Î_ «_ƒfi˘ ›˘B› V◊‚ı ›˘B› Á‹›ı ¤ıÀ˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı «_ƒ›Îfi⁄flŒfi˘ ‹⁄·¬ …J◊˘ ˢ‰ÎfiÌ ’Î¿Ì ÁÎÏ⁄÷Ì ‹‚ı ÷˘ «_ƒ 1 ›˘B› √Ï÷‹Î√ı˝ … ±Î√‚ ‰‘Ì flèÎ_ »ı ±ı‹ ‘ÎflÌ ·˘. ’fl Á‹Îfi‰ ‰ÁÎË÷˘ V◊Î’‰Ì ‹U¿ı· fi◊Ì. «_ƒ›Îfi-1 fiı ÷ı µkÎfl˘kÎfl V’ÌÕ ’¿Õ÷Î ›Îfifi˘ ‰ı√ ˉı «fl‹Á̋αı ’Ë˘Ó«Ì ÁÎÏ⁄÷Ì ‹ı‚‰Ì ±Î’÷Î_ ¬ÎÁ ÁΑfi˘ ‰Õı ÁF… ¿flΛ_ »ı.

8,300 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ◊›˘ »ı. «_ƒ◊Ì 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ±Î ⁄‘_ ‰Hνfi ÷˘ ΩHÎı fiÌ«ı flËÌfiı ±ÎÀ·Î … µ’·Ì ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ÷_ «_ƒ›Îfi-1 «_ƒfi_ ‹ıÏ’_√ ÂÌ flÌ÷ı ¿flÂı ÷ıfi_ ¿S’fiÎÏ«hÎ ‹…ıÿÎfl flèÎ_, ’HÎ 3,84,000 ‰ı√ı ÷ı ’ÁÎfl ◊Λ ¿ı Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı À ı fi Î «_ ƒ fiÎ ÷fl÷ «_ƒ ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ «_ ƒ ›Îfi-1 fiı ·’ıÀ‹Î_ ¬ıÓ«ı »ı ±fiı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ Œfl÷_ ¿fl‰_ ÷ı ⁄flÎ⁄fl ±ı Á‹›ı ›Îfi ±I›Îfl Á‘Ì Œ@÷ M≤J‰ÌfiÌ ’HÎ ÷ıfiÎ_ ’˛Ï÷fl˘¿ıÀ˘ ‰Õı ¤˛‹HοZÎ΋Î_ ÁıÀı·Î≥Àfiı Œfl÷Î ’˘÷Îfi˘ ‰ı√ CÎÀÎÕÌfiı ¿flfiÎfl ≥Áfl˘ ‹ÎÀı ±Î¿flÌ ·√¤√ 5,800 «fi˙÷Ì »ı, …ıfiı ÷ı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚ı Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·˘ ¿flÌ ÷˘ “≥„L՛ΠÂÎ≥Ïfi_ √ ”fiÌ «_ƒfi_ ¿Î‹ ÁËı·_ ⁄fiΉı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’˛Ï÷WÃÎfiı «Îfl »ı. Àı„@fi¿· ¤ÎÊ΋Î_ Lunar Orbit Inser«Î_ÿ ·Î√Ì Ω› ÷ı‹ »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

53

‰Î≥SÕ-·Î≥Œfi˘ ¢¬Ìfi « fi ̷η ±ÎÏ¡¿ÎfiÎ ’˛‰ÎÁı √›˘ ±fiı I›Î_fiÎ CÎHÎÎ fiıÂfi· ’οۋÎ_ Œ›˘˝. ’fl_÷ ±ÎÏ¡¿fi √˘Ïfl·Îfi˘ @›Î_› ¤ıÀ˘ ◊›˘ fiÏË. «fi̷η ¿˘Ó√˘fiÎ ¨ÕÎ …_√·‹Î_ √˘Ïfl·ÎfiÌ ÷’ÎÁ ¿fl‰Î fiÌ¿Y›˘. ⁄ı Ë⁄ÁÌ √Î≥Õfiı ’HÎ ÁÎ◊ı ·Ì‘Î. √Ì« …_√·‹Î_ ⁄ı±ı¿ ¿·Î¿ «ÎS›Î ’»Ì «fi̷ηı Á‰Î· ¿›˘˝ — “±Î ’˛ÿı‹Î_ @›Î_› ‹Îfi‰¤ZÎÌ ‹Îfi‰˘ ÷˘ fi◊Ì fiı ?” “±ı¿ Á‹›ı Ë÷Î; CÎHÎÎ Ë÷Î.” ’Ëı·˘ √Î≥Õ ⁄˘S›˘. “’fl_÷ »ıS·Î ‹Îfi‰¤ZÎÌ ‹Îfi‰fiı ±‹ı √›ı ±Ã‰ÎÏÕ›ı … Âı¿Ìfiı ¬Î≥ √›Î.” ☺ «_ÿ — “’ıMÁÌfiÌ fi‰Ì ΩËıflÎ÷‹Î_ ±ı ·˘¿˘±ı ±ı‰_ ¿ı‹ ⁄÷ÎT›_ ¿ı flÎË· ƒÏ‰Õ ¿ıMÀfifiÌ …ı‹ Ë¿‹ »˘ÕÌ Ëfl¤…fiÏÁ_Ëfiı ’ıMÁÌfiÌ ⁄˘À· ·ı‰Î ‹˘¿·ı »ı ±fiı ⁄˘À· ËÎ…fl ◊Λ I›Îflı ƒÏ‰Õ ‰Î≥Á-¿ıMÀfi ÁıˉÎ√fiı ⁄˘À· ¬˘·‰Î ‹ÎÀı ±Î’ı »ı ?” ÀÌfi — “¿ÎflHÎ ¿ı ÁıˉÎ√ ±Î˜’fifl »ı.” ☺ …\ËÎfl‹· ‹Îfl‰ÎÕÌfiÌ ‹˘Àfl ÀˇÎÏŒ¿ ÏÁBfi· ’ÎÁı ◊˘¤Ì ¿ı ÷fl÷ Ϥ¬ÎflÌ À’¿Ì ’Õu˘ — “ÂıÃ, ’«ÎÁ ’ˆÁÎ ±Î’˘. ⁄ı Ïÿ‰Á◊Ì …Q›˘ fi◊Ì.” “’«ÎÁ ’ˆÁÎfiı ⁄ÿ·ı wÏ’›˘ ±Î’ÌÂ.” …\ËÎfl‹· ¬ ◊÷˘ ⁄˘S›˘. “’HÎ ’Ëı·Î_ ‹fiı ±ı ¿Ëı ¿ı ’«ÎÁ ’ˆÁ΋Î_ …‹‰Îfi_ @›Î_ ‹‚ı »ı ? ☺ ∞‰Ï‰iÎÎfifi˘ @·ÎÁ ·ı÷Ì ‰¬÷ı ‹√fi ‹ÎV÷flı ωzÎ◊a±˘fiı Á‹ΩT›_ — “‹ÎHÎÁfiÌ T≤©Î‰V◊΋Î_ ÂflÌflfiÎ ¿˘Ê˘ …\ÿÌ flÌ÷ı ‰÷ı˝ »ı. ÷‹ÎflÌ ™‹fl ‹ÎflÎ …ı‰ÕÌ ◊Âı I›Îflı ÷‹ÎflÎ ÂflÌfl‹Î_ ’HÎ ’Ïfl‰÷˝fi˘ ±Î‰Âı. ±ı¿ ÷˘ ›Îÿ„@÷ CÎÀÌ …Âı. ⁄Ì…\_...” ☺ ·˘¿ÂÎËÌfiÌ {Ò_⁄ı Âw ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’ÎÏ¿V÷Îfi ’Ì’SÁ ’ÎÀafiÎ ¿Î›˝¿fl˘ ’ıÂΉfl 54

fi∞¿fiÎ √΋ı ’ˢÓE›Î. ’ÎÀafi˘ ±Î√ı‰Îfi ΩËıfl Á¤Îfiı Á_⁄˘‘÷˘ ⁄˘S›˘ — “±Î…ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ≥F…÷ flËÌ fi◊Ì. …fifl· ‹Âfl˝Œ ÁΉ CÎıÀÎ …ı‰˘ ’fl‰Îfl ◊›˘ »ı. ±‹ıÏfl¿Î ÿ˘flı I›Î_ ÿ˘flÎ÷˘ Ω› »ı. CÎıÀÎfiÌ …ı‹ ±ı ’HÎ ±y· ‰Î’flÌ ΩHÎ÷˘ fi◊Ì...” ±ı‰Î‹Î_ ÷˘ ‹_« ’fl ·˘¿˘fi˘ ’J◊fl‹Îfl˘ ◊›˘. ’ÎÀafiÎ ±Î√ı‰Îfiı Á¤ÎfiÎ Á_«Î·¿ ÁÎ◊ı Àı⁄· ’λ‚ ±ÎÂfl˘ ·ı‰˘ ’Õu˘. “±ËŸ ÷˘ …fifl· ‹Âfl˝ŒfiÌ ⁄˘·⁄ηΠ…HÎΛ »ı.” ±ı ⁄˘S›˘. “fiÏË,” Á_ « η¿ı ¿èÎ _ . “±Î √΋ ¤fl‰ÎÕ˘fi_ »ı.” ☺ «fi̷η ’΂ı·Î_ ’ZÎ̱˘ ‰ı«÷Ì ÿ¿Îfi ’ÎÁı◊Ì ’ÁÎfl ◊›˘ ±ı ‰¬÷ı ’Î_…flÎfiÎ ¿Â¿Î±ı ⁄Ò‹ ’ÎÕÌ — “±ı› À¿· ! ¿ı‹ »ı, ⁄˘Ï՛Π?” «fi̷η ‘Ò±Î_’Ò±Î_ ◊÷˘ ÿ¿Îfi‹Î_ √›˘ ±fiı ÿ¿ÎfiÿÎflfiı ¿èÎ_ — “±Î ÷‹ÎflÎ ¿Â¿Îfiı …flÎ ‹ıfiÁ˝ Â̬‰˘ ! ŒÎ‰ı ÷ı‹ ⁄˘·ı »ı.” “‹ÎŒ ¿flΩı, ’HÎ ⁄Ì∞ ‰Îfl ±ı‰_ fiÏË ⁄fiı.” ÿ¿ÎfiÿÎflı ω‰ı¿ ÿάT›˘. “Ë_ ±ıfiı Á‹Ω‰Ì ÿ≥Â.” «Îfl Ïÿ‰Á ⁄Îÿ «fi̷η ’λ˘ ±ı ÿ¿Îfi ’ÎÁı◊Ì fiÌ¿Y›˘. ¿Â¿Î Á΋ı Ωı›_. ¿Â¿˘ ’HÎ ÷ıfiÌ Á΋ı Ωı÷˘ flè΢, ’HÎ ⁄˘S›˘ fiÏË. “¿ı‹, ˉı ¿ı‹ «Ò’ »ı ?” «fi̷η ±ıfiÌ ’ÎÁı √›˘. “ˉı ¿o≥ ¿Ëı‰_ fi◊Ì ?” “‹Îflı Â_ ¿Ëı‰Îfi_ ?” ¿Â¿Î±ı …‰Î⁄ ±ÎM›˘. “÷fiı ÷˘ ¬⁄fl … »ı.”à

“ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

;f]0f[s]gfl 5?rfL,ftf 5fH,fgff[ gfjff[ 5?sfz

¤Îfl÷ ÁÏË÷ …√÷fiÎ CÎHÎάflÎ ÿı¢fiÎ ±¬⁄Îfl˘‹Î_ ·√¤√ fl˘Ï…_ÿÎ ‘˘flHÎı »’Î÷Ì ÁÕ˘¿< fi΋fiÌ ’{· ˉı ÷˘ flıœı ’ÌÀÎ÷Ì ◊≥. ’{·‹Î_ flËı·Ì «ı·ıL… ÏÁQ’· »ı — 9 É 9 fiÌ Ï√˛Õ‹Î_ ±ı¿◊Ì fi‰ Á‘ÌfiÎ ±_¿˘ ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹Ò¿‰ÎfiÎ ¿ı …ı◊Ì ¿˘≥ ∂¤Ì ¿ı ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ ±ı¿fi˘ ±ı¿ ÏŒ√fl ⁄Ì∞ ‰¬÷ ±Î‰ı fiÏË. ‰‚Ì 9 É 9 fiÌ Ï√˛Õ‹Î_ ’ÎÕı·Î ÿflı¿ hÎHÎ ⁄Λ hÎHÎfiÎ ¬Îfi΋Î_ 1 ◊Ì 9 Á‘ÌfiÎ ±_¿˘ ŒflÏ…›Î÷ ±Î‰‰Î flèÎÎ. ÁÕ˘¿< ’{·fiÌ ‹Ω ±ı »ı ¿ı ÷ı‹Î_ ¤ÎWÎÎfiı ⁄ÿ·ı ‹ÎhÎ ±_¿˘ ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕ‰Îfi_ ◊Λ »ı--±fiı ±Î_¿ÕÎ ±ı ÷˘ “›Ïfi‰Á˝·” ¤ÎWÎÎ »ı. ’ÏflHÎ΋ı ÁÕ˘¿< …√÷fiÎ ·√¤√ ÿflı¿ ÿı‹Î_ Œı·Î›ı·Ì »ı. ±Î ’{·fiÌ ·˘¿Ï’˛›÷Î Ωı÷Î_ ±‹¿ ÀΘ›{ ¿o’fi̱˘±ı ÷˘ ˉı wÏ⁄¿fiÌ @›Ò⁄fiÌ ‹ÎŒ¿ ÁÕ˘¿<fiÌ›ı @›Ò⁄ ⁄Ωfl‹Î_ ‹Ò¿Ì »ı. (Œ˘À˘ …\±˘.) ÁÕ˘¿<fiΠ¢¬Ìfi˘ ÷ı @›Ò⁄ ‰Õı ¿·Î¿˘ Á‘Ì ’{·fiÌ ‹{Î ‹ÎHÎÌ Â¿ı »ı. ÁÕ˘¿<fiÌ Á’flÏËÀ ÁÎÏ⁄÷ ◊›ı·Ì ’{·fiÌ …\ÿÌ …\ÿÌ ±Õ‘˘ Õ{fi …ıÀ·Ì ‰ıflΛÀÌ »ı, …ı ’ˆ¿Ì ±ı¿ ±ËŸ fl…^ ¿flÌ »ı. Á΋ÎL› Á¿˘Õ< ’{·fiÌ ‹ÎŒ¿ ÷ı‹Î_ ¬ÎfiÎ_fiÌ Á_A›Î ¿<· 81 »ı, ’fl_÷ 9-9fiÎ …^◊‹Î_ ¬ÎfiÎ_fiı ωω‘ ±Î¿ÎflfiΠω¤Î√˘‹Î_ ‰ËıÓ«Ì ÿÌ‘Î_ »ı. ¿ıÀ·Î_¿ ¬ÎfiÎ_‹Î_ ±‹¿ ±_¿˘ ’Ëı·ı◊Ì ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Î »ı. ⁄οÌfiÎ ÿflı¿ ¬Îfi΋Î_ 1 ◊Ì 9 Á‘ÌfiÎ ±_¿˘ ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹Ò¿‰ÎfiÎ »ı ¿ı …ı◊Ì-(1) ÿflı¿ ∂¤Ì ÷ı‹… ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ ‰fi-À<-fiÎ≥fi

±_¿˘ ˢ› ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ¿˘≥ ±_¿ Ïfl’ÌÀ ◊›˘ fi ˢ‰˘ Ωı≥±ı. (2) ¿Î‚Ì ·ÌÀ̱˘ ‰Õı »^ÀÎ ’ÎÕÌ ⁄÷Ήı·Î ÿflı¿ “{˘fi”‹Î_ ’HÎ 1 ◊Ì 9 fiÎ ⁄‘Î … ±_¿˘ ±Ïfi‰Î›˝ flÌ÷ı ˢ‰Î Ωı≥±ı. ±Î ‹Î◊ΤÎflı «ı·ıL… …\ÿÎ …\ÿÎ ¿<· 597 ÁÕ˘¿ µV÷Îÿ˘±ı ÁflıflΠ27 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ ÁΘS‰ ¿flÌ ⁄÷Î‰Ì »ı. ±Î ÀÎ≥‹ Ï·Ï‹À‹Î_ ’{·fi_ ÁΘS›Âfi ±ÎHÎÌ Â¿Î› ¬w_ ? ÀˇÎ› ¿flÌ …\±˘.à vfjfsfxfiffTflvff[gfl s;ff[8l ,f[tf]+ ,f[;fzif]R

≥.Á. 3000 fiÌ ‰Î÷ »ı. ⁄ÎèÎΉ¿ÎÂfiÎ ±ı¿ √˛ËfiÌ ‹·Î¿Î÷ı √›ı·Î «Îfl ±‰¿Î›ÎhÎ̱˘ (CÎıflÎ_ À’¿Î_) √˛Ë‰ÎÁÌ ≥.ÀÌ. (¿Î‚Î_ À’¿Î_) ‰Õı CÎıflΛΠ»ı. ÿflı¿ ≥.ÀÌ. ‰ı‘¿ ·ıÁfl√fi ‰Õı ÁF… »ı. ±Î√_÷¿ ‹Ëı‹Îfi˘fiı ÷ı±˘ CÎÕÌfiÎ »ßÎ ¤Î√‹Î_ ¤V‹ ¿flÌ ÿı ÷ı‹ »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ÿflı¿ ±‰¿Î›ÎhÎÌ ’HÎ ·ıÁfl√fi ‘flΉı »ı. √fi‹Î_◊Ì fiÌ¿‚÷Î ·ıÁfl Ï¿flH΢fiÌ ‰ı‘¿÷Î ±ıÀ·Ì ¿ı ŒÎ›Ïfl_√fiÌ ÏÿÂ΋Î_ Á΋ÀÎ_ » ¬ÎfiÎ_ Á‘Ì ÷ıfi˘ ÂıflÕ˘ Ω› »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ‹Î√˝‹Î_ ±Î‰÷Î ÿflı¿ıÿflı¿ ≥.ÀÌ.fi˘ ¬ÎI‹˘ ⁄˘·Î‰÷˘ Ω› »ı. ÿflı¿ ±‰¿Î›ÎhÎÌ Ωı ¿ı Œ@÷ ⁄ı … ‰¬÷ ÷ıfiÌ √fi ŒÎ›fl ¿flÌ Â¿ı »ı. ‰‚Ì ±ı¿ ≥.ÀÌ. ’fl ‹ÎhÎ ±ı¿ … ‰¬÷ ·ıÁflfi˘ ’˛ËÎfl ¿flÌ Â¿Î› »ı. ±Î¿ÚÏ÷‹Î_ ÷Ìfl ‰Õı ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ÿflı¿ ±‰¿Î›ÎhÎÌ

¿<· » ÏÿÂ΋Î_ ŒÎ›Ïfl_√ ¿flÌ Â¿÷˘ ˢ› ÷˘ ⁄‘Î … ≥.ÀÌ.fi˘ Á΋À˘ ÁŒÎ›˘ ¿fl‰Î ÷ı‹HÎı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ŒÎ›Ïfl_√ ¿fl‰_ Ωı≥±ı ? ›Îÿ flËı ¿ı ÿflı¿ ±‰¿Î›ÎhÎÌ ‹ÎhÎ ⁄ı ‰¬÷ ŒÎ›fl ¿flÌ Â¿ı »ı. ŒÎ›Ïfl_√fiÌ flıL… — 6 ¬ÎfiÎ_!à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

55

LdfufV25 O Ljfdffgfln/gff uf]5tfrfz ufS0gfl Ljfnfif

±ı¿Îÿ-⁄ı Œ¿flÎfiÎ À>_¿Î (±fiı Á΋ÎL› …HÎÎ÷Î) Á‹Î«Îfl ’λ‚ @›Îflı¿ ⁄Ë ‹Ëk‰fiÎ ⁄ÌΩ Á‹Î«Îfl »^’Λı·Î ˢ› »ı, …ı ÿˆÏfi¿ ±¬⁄Îfl˘‹Î_ »’Î÷Î fi◊Ì. ±ı¿ ÿά·˘ √›ı ‹ÏËfiı Ωı‰Î ‹Y›˘. ¤Îfl÷Ì› ‰Î›Áıfiαı ÷ıfiÎ_ «Îflı «Îfl Ï‹√-25 ω‹Îfi˘fiı ’E«ÌÁ ‰Ê˝ ·Î_⁄Ì Áı‰ÎfiÎ ±_÷ı ÏfiT≤kÎ ¿›Î*. Á_A›Î Œ@÷ «Îfl ±fiı ÷ı› ±ı ‰ Î_ ω‹Îfi˘fiÌ ¿ı …ı ‹ fi˘ ‹ A › fl˘· ŒÎ≥Àflfi˘, ≥LÀflÁıMÀflfi˘ ¿ı ⁄˘Q⁄flfi˘ ’HÎ fi◊Ì--±ıÀ·ı ¿ı ·Õ‰Î ÁÎ◊ı …ı‹fiı ¿ÂÌ ·ı‰Îÿı‰Î fi◊Ì. ·√¤√ 800 ω‹Îfi˘ ‘flΉ÷Ì ¤Îfl÷Ì› ‰Î›Áıfi΋Î_◊Ì ±Î‰Î_ «Îfl ω‹Îfi˘fiı w¬Áÿ ±’Λ ÷ı ⁄fiΉfiÌ L›Ò{ ‰ıS›Ò ¿ıÀ·Ì ? ’˛ffifiÎ …‰Î⁄ ÷flÌ¿ı ‹ı, 1997 ‹Î_ ⁄fiı·˘ ’˛Á_√ ÀÎ_¿‰Î …ı‰˘ »ı. ±Î’HÎΠˉÎ≥ÿ‚fi_ ±ı¿ Ï‹√-25 Ï⁄fi‘ÎV÷ flÌ÷ı ÁflËÿ ±˘‚_ √ Ìfiı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ≥V·Î‹Î⁄Îÿ ÂËıflfiÎ ±Î¿Î‹Î_ ’ˢÓE›_. ÿU‹fifiÎ_ flıÕÎfl ‹◊¿˘±ı ÷ıfiı Ωı›_ ±fiı ’˛Ï÷¿Îfl ‹ÎÀı ¿ıÀ·Î_¿ ±ıŒ-16 fl‰ÎfiÎ ’HÎ ◊›Î_, »÷Î_ ¤Îfl÷Ì› ’Λ·À ΩHÎı ’˘÷ÎfiÌ ËÎ…flÌ »÷Ì ¿flÌ ÿU‹fifiı ’Õ¿Îfl ŒıÓ¿‰Î ‹Î√÷˘ ˢ› ÷ı‹ ’ο flÎ…‘ÎfiÌfiÎ ±Î¿Î‹Î_ … ÷ıHÎı K‰Ïfi’À· «ÌflÌfiı √√fi¤ıÿÌ ‘Õο˘ ¿›˘˝. “‹Ω· ˢ› ÷˘ ‹fiı ±Î_÷flÌ ·˘!” ±ı‰Î ÷ı ’Õ¿Îflfi˘ ±ıŒ-16 ¿Â˘ ’˛I›kÎfl ±Î’Ì fi Â@›Î_, ¿ı‹ ¿ı ¿·Î¿fiÎ 3,395 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ V’ÌÕfi˘ flı¿˘ÕÛ ‘flΉ÷Î Ï‹√-25 fiı ŒÎ≥Àfl M·ıfi µ’flÎ_÷ ±˜fl-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥· ’HÎ ¿ÿÌ ±Î_⁄Ì fi ¿ı. ¤Îfl÷fiÎ V@‰Î˜Õˇfi fi_. 102 fiÎ Ï‹√-25 ω‹Îfiı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ¿Î_¿fl̫΂Π‹ÎÀı ÁflËÿfi˘ ¤_√ fiˢ÷˘ ¿›˘˝. Ï‹Âfi ΩÁÒÁÌfi_ Ë÷_. 1981 ‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ‰Î›Áıfiαı flÏ›fi ⁄fiΉÀfiÎ_ ±Õ‘˘ Õ{fi Ï‹√-25 ‰ÁÎT›Î_ ’»Ì ¤Îfl÷Ì› ‰Î›ÿ‚fi_ (Áı‰ÎÏfiT≤kÎ) ±Î¿ÎÂÌ ΩÁÒÁ Ï‹√-25 ω‹Îfi

56

÷ı±˘ ÂÎ_Ï÷¿Î‚ ÿflQ›Îfi ’HÎ ‰¬÷˘‰¬÷ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ±Î¿ÎÂÌ ÁÌ‹ÎÕ΋Î_ CÎÒÁÌ ÷ıfiÎ_ ±˜fl⁄ı{fiÌ, flıÕÎfl Á_¿<·˘fiÌ ±fiı ¤ÒÏ‹ÿ‚fiÎ_ ÷◊Î fi˙¿Îÿ‚fiÎ_ ‹◊¿˘fiÌ ÁÒZ‹√˛ÎËÌ Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ¿fl÷Î_ Ë÷Î_. µ’flÎ_÷ Side-Looking Airborne Radar ‰Õı ÷ı‹fiÎ fi¿ÂÎ ’HÎ ±Î_¿÷Î_ Ë÷Î_. Ï‹√-25 fi˘ ’Òfl’ÎÀ ‰ı√ ÷˘ ’ο ω‹Îfi˘fiı ÷ı‹… ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À Ï‹ÁÎ≥·˘fiı ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ ËÎ◊÷Î‚Ì ±Î’ı, ’HÎ ‰‘‹Î_ 30,000 ‹ÌÀfl (1,00,000 ŒÌÀ) ¨«ı Á‘Ì ∂Õ‰ÎfiÌ Z΋÷Î ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ·Î«Îfl „V◊Ï÷‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿı÷Ì Ë÷Ì. flÎ…¿Ì› ‹‘’ÒÕ˘ fi »o»ıÕΛ ±ı ‹ÎÀı ±Î‰Î_ ¿ÎflV÷Îfi˘fi˘ œoœıfl˘ ¤Îfl÷ı ¿ÿÌ fi ’ÌÀu˘ ÷ı‹ ’ο ‰Î›Áıfiαı ’HÎ ÷ıfiÌ ’fl‰Â÷Î ¬S·Ì ’ÕÌ fi Ω› ±ıÀ·Î ¬Î÷fl Ëo‹ıÂÎ ‹˙fi ÁıT›._ ’ÏflHÎ΋ı Ï‹√-25 ±Î’HÎı I›Î_ ¿ÿÌ Á‹Î«Îfl˘‹Î_ «‹@›Î_ fiÏË. 1980 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ » ’ˆ¿Ì ⁄ı fi‰Î_fi¿˘fl Ï‹√-25 ±Î¿„V‹¿ flÌ÷ı ÷ÒÀÌ ’ÕuÎfiÎ Á‹Î«Îfl Ωı ¿ı ÿı¤fl‹Î_ √ÎF›Î ¬flÎ. ±Î ΩÁÒÁÌ Ï‰‹Îfi˘fiı ˉı ’E«ÌÁ ‰Êı˝ ÏflÀΛfl ¿fl‰Î ’λ‚fi_ ‹A› ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı Ïfl‹˘À Áı„LÁ_√ ‹ÎÀıfiÎ IRS-1C ±fiı IRS-P3 …ı‰Î V‰ÿıÂÌ µ’√˛Ë˘ ÿΜ̿‹-ÁΉflHÎÌfiÌ √fl… ÁÎflı »ı. ÿU‹fifiÎ …ı ÷ı ’˛ÎÿıÏ¿ ωV÷ÎflfiÌ @·Î˜{-±’ ÷Á‰Ìfl˘ ¬ıÓ«Ì ΩHÎ÷Π„@÷ÂÎ‚Ì ¿ı‹ıflÎ ‰Õı ÷ı±˘ ÁF… »ı. Á˙◊Ì fi˘Ó‘’ÎhÎ ÁıÀı·Î≥À CARTOSAT-1 »ı, …ıfi_ ‹Ò‚ ¿Î›˝ … ‹ıÏ’_√ ¿fl‰Îfi_ »ı. M≤J‰Ì◊Ì 618 Ï¿·˘‹ÌÀfl ¨«ı ‘˛Ò‰Ì› ¤˛‹HοZÎ΋Î_ CÎÒ‹÷Î ±ı ÁıÀı·Î≥ÀfiÎ ⁄ı ¿ı‹ıflÎ ·√¤√ 2.5 ‹ÌÀflfiÎ flı{˘S›ÒÂfifiÌ „VÀÏfl±˘V¿˘Ï’¿ ±ıÀ·ı ¿ı 3-D ÷Á‰Ìfl˘ ’ÎÕı »ı. ±Î flı{˘S›ÒÂfifi˘ ‹÷·⁄ ±ı ¿ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ±ı¿Îÿ flHÎ√ÎÕÌ ’HÎ ÷ıfiÎ K›Îfi ⁄ËÎfl Ω› fiÏË, ⁄·¿ı ÷Á‰Ìfl Ωı÷Î_ ‰‘‹Î_ ±ı ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı ¿ı flHÎ√ÎÕÌ ¿›Î ’˛¿ÎflfiÌ »ı. 2007 ‹Î_ ·˘L« ◊fiÎfl CARTOSAT-2 fi_ flı{˘S›ÒÂfi ÷˘ 1 ‹ÌÀfl »ı, ±ıÀ·ı ·U¿flÌ ∞’√ÎÕÌ ’HÎ ÷ıfiÌ fi…fl «Ò¿Î‰Ì ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ±Î Àı@fi˘·˘Ï… V‰ÿıÂÌ ‘˘flHÎı µ’·O‘ ◊›Î ’»Ì ΩÁÒÁÌfiÎ ¿Î›˝ ‹ÎÀı ˉı Ï‹√- 25 (¤Îfl÷Ì› ‰Î›Áıfiαı ±Î’ı·Î fi΋ ‹…⁄ √vÕ) ω‹Îfi˘ ˉı ±√ε …ıÀ·Î_ µ’›˘√Ì flèÎÎ_ fi◊Ì. ¬«Î˝‚ ’HÎ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ı‹fiÌ 38 Àfi ‰…fifiÌ “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

¤Îflı¬‹ ¿Î›Îfiı ˉ΋Î_ ÷fl÷Ì flά‰Î ‹ÎÀı ¿<· 33,000 fl÷·fi˘ …⁄fl…V÷ ◊˛VÀ ’ıÿÎ ¿fl÷Î_ ⁄ı ⁄‚‰Îfi …ıÀ ±ı„L…fi˘ ’W¿‚ ⁄‚÷HÎ ¬Î› »ı. ⁄Î¿Ì Ï‹√-25 fiÌ ¬ÒÏŒ›Î ¿Î‹√ÌflÌ Ï‰Âı ÷˘ ±ÎÀ·Î_ ‰Êı˝ Ë∞›ı ⁄ı‹÷ fi◊Ì. ¿Î‹√ÌflÌfiÌ ◊˘ÕÌ {·¿ ⁄ı-hÎHÎ ÕΛÎ√˛ÎQÁfiÎ ±Î‘Îflı ‹ı‚‰Ì Ωı≥±ı. ’Ëı·Î_ ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 1 ÷’ÎÁ˘. Ï‹√-25 fiÎ ‹˘flÎfi˘ fiÌ«·˘ ¤Î√ ⁄÷ÎT›˘ »ı, …ı‹Î_ ∂¤Ì ·ÌÀ̱ı Ï⁄·¿<· fiÌ«ı ÷flŒ º„WÀ’Î÷ ¿fl÷Î ‰ÏÀÛ¿· ¿ı‹ıflÎ A ÿı¬Î› »ı. µ’flÎ_÷ hÎÎ_ÁÌ ·ÌÀÌ‹Î_ fi…fl ÿ˘Õ‰÷Î ⁄O⁄ı ±Î˜„O·¿ ¿ı‹ıflÎ (B) ω‹ÎfifiÎ ÕÎ⁄Î-…‹HÎÎ ’Õ¬ı ÁËı… fiÌ«ı ÷flŒ ⁄ıÁÎÕı·Î »ı. (ÕÎ⁄Î ’Õ¬Îfi˘ ±ı¿ ¿ı‹ıflÎ ÕΛÎ√˛Î‹‹Î_ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì.) ÁÎ≥Õ-·ÒÏ¿o√ ±˜fl⁄˘fi˝ flıÕÎflfi_ (C) ’HÎ V◊Îfi …\±˘. ±Î flıÕÎfl ’HÎ ⁄ı› ’Õ¬ı »ı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ fi΋ ’˛‹ÎHÎı ÕÎ⁄Ì ±fiı …‹HÎÌ ÁÎ≥Õı fi…fl ’˛ÁÎflı »ı. √˛ÎµLÕ ‹ıÏ’_√ flıÕÎfl (D) ‹˘flÎfiÎ fiÌ«·Î ¤Î√‹Î_ »ı, F›Îflı »ı¿ ±Î√‚fi_ Œ˘fl‰ÕÛ ·ÒÏ¿o√ flıÕÎfl (E) ±_‘ÎflÌ flÎ÷ı ±ı ÷flŒfiÎ ÂhÎ ω‹ÎfifiÌ ËÎ…flÌ ΩHΉΠ‹ÎÀı »ı. ΩÁÒÁÌfi_ Ï‹Âfi ËÎ◊ ‘fl÷_ Ï‹√-25 ÿU‹fifiÎ_ ·U¿flÌ ‹◊¿˘fi˘ ¿ı Œ˙∞ …‹Î‰Àfi˘ ÷κ ϫ÷Îfl ‹ı‚‰‰Î

Á΋ÎL› flÌ÷ı ±Î¿ÎÂÌ Œ˘À˘√˛ÎŒÌfiı ’˛Î‘ÎL› ±Î’ı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÏŒS‹Ì ¿«¿ÕÎ ’fl ‰ÎV÷ω¿ ºU› ±_Ï¿÷˚ ◊Λ »ı. µ’fl Ωı›_ ÷ı‹ ÏZÎÏ÷…‰÷a hÎÎ_ÁÌ ·ÌÀÌ‹Î_ ωËo√Ή·˘¿fi ¿fl÷Î ±Î˜„O·¿ (oblique = ÷Ìfl»\_) ¿ı‹ıflÎ M·ıfifiÌ ⁄ı› ÷flŒ »ı. ±Î ¿ı‹ıflÎ ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ÁflËÿfi˘ ¤_√ ¿›Î˝ ωfiÎ ÁflËÿ’ÎflfiÎ_ ºU›˘ {Ì·‰Î ‹ÎÀı ‰’flΛ »ı. ¤Ï‰W›‹Î_ ›© ŒÎÀÌ fiÌ¿‚ı I›Îflı Ë‹·ÎfiÎ Ï‹Âfi ’fl …÷Î ¤Îfl÷Ì› ’Λ·À˘ ±Î‰Î Œ˘ÀÎ ÏÿÂ΢‘fi ‹ÎÀı ’HÎ ‰Î’flÌ Â¿ı »ı . hÎÎ_ Á Î ±ı L √·ı ·ı ‰ Λı · Î ±Î‰Î Œ˘ÀÎfiÌ ‹›Î˝ÿÎ ±ı »ı ¿ı T≤Z΢, Àı¿flÎ, ‹¿Îfi˘ ‰√ı fl ı ±Õ«H΢ ’λ‚fiÎ_ ‹Ëk‰’ÒHν ·Z›Î_¿˘ @›Îflı¿ Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ ÿı¬Î÷Î_ fi◊Ì. ‰ÏÀÛ ¿ · ¿ı ‹ ı fl Î ÷ı ·Z›Î_ ¿ ˘fiı V’WÀ flÌ÷ı “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006

±˘‚¬Î‰Ì ÿı »ı. (ÕΛÎ√˛Î‹ fi_. 2.) Á΋ÎL› T›„@÷ Ï‹√-25 …ı‰Î ¬ÒÏŒ›Î M·ıfiı ·Ì‘ı·Ì ÷Á‰Ìfl˘fi_ ±‰·˘¿fi ¿flı ÷˘ ±ı‹Î_ ÿı¬Î÷Î V’WÀ ºU› ÏÁ‰Î› ¤ÎB›ı … ⁄Ì∞

¿ÂÌ ‹ÎÏË÷Ì ’Î‹Ì Â¿ı, ’fl_÷ ˉÎ≥ÿ‚fiÎ √M÷«fl ÏfiWHÎÎ÷˘ ±ı ÷Á‰Ìfl˘‹Î_ √˘Ï’÷ flËı·Ì ’W¿‚ ‹ÎÏË÷Ìfiı ±y·‹_ÿ flÌ÷ı ÷Îfl‰Ì ·ı÷Πˢ› »ı. ’ΛÎfiÌ ‹ÎÏË÷Ì ÷˘ Œ˘ÀÎ ’fl … Â΄Oÿ¿ flÌ÷ı ±_Ï¿÷˚ ◊›ı·Ì ˢ› »ı, …ıfi_ ‹ÎhÎ ›„@÷’Ò‰˝¿ ±◊˝CÎÀfi ¿fl‰Îfi_ flËı »ı. ±ı¿ Áfl‚ (±fiı ¿„S’÷) ºWÀÎ_÷ Ωı≥±ı. fiÌ«ı ±Î’ı·˘ ÿU‹fifiÎ fi˙¿Î⁄_ÿflfi˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ Ï‹√-25 ω‹Îfiı ·Ì‘˘ ˢ‰Îfi_ CÎÕ̤fl ‹ÎfiÌ ·˘. ±◊˝ C ÎÀfi ¿fl‰Î ‹ÎÀı fi Ì ±Î‰U›¿ ‹ÎÏË÷Ì Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ‰¬÷ı … ¿ı‹ıflαı ÏŒS‹ ’fl ¿Î›‹Ì flı¿˘ÕÛ ÷flÌ¿ı Ï’˛LÀ ¿flÌ ·Ì‘Ì »ı. Œ˘À˘√˛ÎŒfi˘ ø‹ 84 »ı, F›Îflı V fi˘ ‹÷·⁄ ±ı ¿ı Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ‹ÎÀı ω‹Îfifi˘ Vertical ¿ı‹ıflÎ ‰’flΛ˘ »ı ±fiı ÷Á‰Ìfl ·ıfiÎfl ω‹Îfi Indian Air Force fiÎ V@‰Î˜Õˇfi fi_. 102 fi_ »ı. ∂~›fi 501 ‹_ »ı. ÷Îfl̬ 3 June, 1995 »ı ±fiı Pakistan Standard Time ’˛‹ÎHÎı Á‹› 11—30 fi˘ »ı. ¿ı‹ıflÎfiÌ Œ˘¿· ·ıL◊ 8 INCHES »ı ±fiı Ï‹√-25 ω‹Îfiı 6,000

57

FT

(ŒÌÀ) ¨«ı flËÌfiı ºU› ÂÒÀ ¿›* »ı. ω«Îfl˘ ¿ı ±ÎÀ·Ì ‹ÎÏË÷ÌfiÎ ±Î‘Îflı ¿ÂÌ µ’›˘√Ì ⁄Î÷‹Ì ÷Îfl‰Ì ¿Λ ¬flÌ ? ÁΑÎflHÎ T›„@÷ ‹ÎÀı ±ı ¿Î‹ flı÷Ì ’Ì·‰Î …ı‰_ fỉÕı, ’fl_÷ fi¿ÂÎÂÎj΋Î_ ‹ÎËıfl ±ı‰Î ˉÎ≥ÿ‚fiÎ ¬ÒÏŒ›Î ÏfiWHÎÎ÷˘ ‹ÎhÎ ·˘Ï…¿· ÁÒh΢ ‰Î’flÌfiı ‹Ò_√Ì ÷Á‰ÌflfiÎ ‹˘œı ’W¿‚ ⁄Î÷‹Ì ±˘¿Î‰Ì ·ı »ı. ÿÎ. ÷. ’Ëı·Î_ ÷˘ ÷Á‰Ìflfi_ V¿ı·‹Î’ ÷ı±˘ fiyÌ ¿flı »ı, …ıfiÎ ‹ÎÀıfi_ ÁÒhÎ FL ÷ 12 x H »ı. (FL = ¿ı‹ıflÎfiÎ ·ıLÁfiÌ Œ˘¿· ·ıL◊; H = ω‹ÎfifiÌ ¨«Î≥.) ’λ‚ ⁄÷Ήı·Ì ÷Á‰Ìfl‹Î_ ·A›Î ‹…⁄ ¿ı‹ıflÎfiÎ ·ıLÁfiÌ Œ˘¿· ·ıL◊ 8 ∫« »ı, F›Îflı ω‹Îfiı 6,000 ŒÌÀ ¨«ı flËÌfiı Œ˘À˘ ·Ì‘˘ »ı. ’ÏflHÎ΋ı-∫«fi_ V¿ı·-‹Î’ ⁄ıÁı. …\ÿÌ flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ Œ˘ÀÎfiÎ 1”” ⁄flÎ⁄fl ‰ÎV÷ω¿ ºU› 9000”” ⁄flÎ⁄fl »ı, ±ıÀ·ı Œ˘À΋Î_ ÿı¬Î÷_ ÂhÎ fi˙¿Îÿ‚fi_ ’fl‰ÃÎ …ËÎ… 1”” fi_ …HÎÎ÷_ ˢ› ÷˘ Ë¿Ì¿÷ı 9000”” ÷ 12”” = 750 ŒÌÀ ·Î_⁄_ ˢ‰_ Ωı≥±ı. Ï⁄·¿<· ±ı … flÌ÷ı fi˙¿Î‹◊¿fiÎ ⁄ÌΩ ÿflı¿ …ËÎ…fi_ ÷◊Î √˘ÿÌ ’flfiÎ ⁄Î_‘¿Î‹fi_ ¿ÿ ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. ±Î Ω÷fiÌ ÷Á‰Ìfl˘fi_ ±◊˝CÎÀfi ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ·ÕΉ‰Î ’Õ÷Î ÷¿Ûω÷¿˘˝fiÌ ÁÌ‹Î fi◊Ì--±fiı ›„@÷’Ò‰˝¿ ·ÕΉı·˘ ÿflı¿ ÷¿Û »ı‰Àı ¿ÂÌ¿ fiyfl ‹ÎÏË÷Ì ±Î’Ì Ω› »ı. ÿÎ. ÷. ¨«ı◊Ì ·ı‰Î›ı·Ì ˉÎ≥ ÷Á‰Ìfl‹Î_ flıS‰ı·Î≥fi ±fiı flV÷Î ‰E«ıfi˘ ’˛◊‹ÿÂa ¤ıÿ ’΋‰˘ Â@› fi◊Ì. ⁄ıµ Áfl¬Î …HÎΛ »ı. ±·⁄kÎ, ÁÎÿ_ ·˘Ï…¿ ‰Î’fl÷Î_ A›Î· ±Î‰ı ¿ı flıS‰ı·Î≥fi ¿ÿÌ flV÷ÎfiÌ …ı‹ ¿ÎÀ¬ÒHÎı ‰‚ı fiÏË. flıS‰ı·Î≥fi ‹˘Àfl‰ÎËfifiÎ flV÷ÎfiÌ ‹ÎŒ¿ »Î‰Îflı ‰‚Î_¿ ’HÎ fi ·ı. ÿflı¿ ‰‚Î_¿ …flÎ ÷̉˛fiı ⁄ÿ·ı ωVI≤÷ ¿‹Îfi …ı‰˘ ˢ› ±ı ’HÎ ÿı¬Ì÷_ »ı. ÏÿÂÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ Ï‹√-25 fiÎ ‰ÏÀÛ¿· ¿ı‹ıflαı ·Ì‘ı·Î Œ˘À˘√˛ÎŒ‹Î_ …ı Á‹› fi˘Ó‘Λ˘ ˢ› ÷ıfiı ±fi·ZÎÌ T≤ZÎ …ı‰Ì ‰V÷fi˘ ’Ò‰˝ ¿ı ’Ïç‹ ÷flŒfi˘ ’ջΛ˘ ‹ÎM›Î ’»Ì ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı µkÎfl ÏÿÂÎ ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ±˜fl⁄ı{ ’fl ⁄‚÷HÎfiÎ Õı’˘fiÌ ÀÎ_¿Ìfi˘ ’ջΛ˘ ‹Î’Ì ÷ıfiÎ T›ÎÁfiı ±fi·ZÎÌ √HÎ÷flÌ ¿fl˘ ÷˘ ÀÎ_¿ÌfiÌ ¿ı’ıÏÁÀÌfi˘ ±_ÿÎ… ‹‚Ì Ω› »ı. ∂¤Ì ·ÌÀÌ‹Î_ fiÌ«ı …‹Ìfi ÷flŒ º„WÀ ŒıÓ¿÷Î ‰ÏÀÛ¿· ¿ı‹ıflÎfi˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ ÿflı¿ ‰V÷fi˘ Ëo‹ıÂÎ ÀΘ’ ’Θ{ fl…^ ¿flı, ±ıÀ·ı @›Îflı¿ ±ı‰_ ◊Λ ¿ı Œ˘À΋Î_ ÿı¬Î÷Ì ‰V÷ √˘‚οÎfl ÀÎ_¿Ì »ı ¿ı ‰÷˝‚οÎfl ÷_⁄Ò »ı ±ı fiyÌ ¿fl‰Îfi_ ‹U¿ı· ⁄fiı. ±Î◊Ì hÎÎ_ÁÌ ·ÌÀÌ‹Î_ fi…fl ÿ˘ÕΉ÷˘ ±Î˜„O·¿ 58

¿ı‹ıflÎ ’HÎ ‰Î’fl‰˘ ’Õı »ı, …ıfi_ ¿Î‹ …ı ÷ı ‰V÷fiı ÁÎ≥Õ ’Θ{fiÎ º„WÀ¿˘HÎı ±Î·ı¬‰Îfi_ »ı. ºU›fiÌ flı¬Î¿ÚÏ÷/profile {Ì·÷˘ ¿ı‹ıflÎ ÷ıfiı V’WÀ flÌ÷ı ±˘‚¬Ì ⁄÷Ήı »ı. ÿÎ.÷. ±˜fl⁄ı{fiÎ flfi-‰ı ’ÎÁı ±Î‰ı·Î_ hÎHÎ-«Îfl ‹¿Îfi˘‹Î_ ¿LÀˇ˘· ÀΉflfi_ ‹¿Îfi ¿›_ ÷ı ¿ÿΫ ‰ÏÀÛ¿· ¿ı‹ıflÎ ‰Õı ’Î‹Ì Â¿Î› fiÏË, ’HÎ ±Î˜„O·¿ ¿ı‹flı αı ¬ı«Ó · ı Ì ÷Á‰Ìfl‹Î_ ±ı ‹¿Îfi ±˘‚¬Î›Î ωfiÎ flËı÷_ fi◊Ì. Ï‹√-25 fiÎ ÕÎ⁄Î ÷◊Î …‹HÎÎ ’Õ¬ı ±Î˜„O·¿ ¿ı‹ıflÎ µ’flÎ_÷ ÁÎ≥Õ-·ÒÏ¿o√ ±˜fl⁄˘fi˝ flıÕÎfl/SLAR ’HÎ »ı. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ_ ·U¿flÌ ‹◊¿˘, T›ÒËÎI‹¿ ‹Ëk‰ ‘flΉ÷Î ’·˘, flıS‰ı Àˇı¿, Á̋Ή÷a flV÷Î ÷ı‹… ¤Îfl÷Ì› ’Λ·À˘ ˉÎ≥ ±Îø‹HÎ ‰¬÷ı ÏÿÂ΢‘fi ‹ÎÀı ‰Î’flÌ Â¿ı ÷ı‰Î_ ¤˙√˘Ï·¿ Ï«é˘fi_ ÷Á±ı ÷Á ‹ıÏ’_√ ¿fl÷_ ΩÁÒÁÌ Ï‰‹Îfi ’˘÷ÎfiÎ ¿ı‹ıflÎ ’fl ⁄‘˘ ‹ÿÎfl ¤ÎB›ı … flÎ¬Ì Â¿ı, ¿ı‹ ¿ı ‰Îÿ‚˘fi˘ ±_÷flΛ ÷ıfiı @›Î_¿ fiı @›Î_¿ fiÕı »ı. ÁÒ›˝’˛¿ÎÂfiÌ ‹ÎhÎÎ ’HÎ @›Îflı¿ ’›Î˝M÷ ˢ÷Ì fi◊Ì. flÎÏhÎfi˘ Á‹›√΂˘ ’HΠω{u±· Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ‹ÎÀı fi¿Î‹˘ »ı. ¨«Ì ¿o’Á_A›ÎfiÎ_ ‰ı‘¿ ‹Î≥ø˘‰ı‰ ‰Î’fl÷_ flıÕÎfl Ïÿ‰Áı ‰Îÿ‚˘fiÌ ±fiı flÎhÎı ±_‘¿ÎflfiÌ ’HÎ ±Îfl’Îfl fi…fl ‹Î_ÕÌ ÷ı‹… ÏflŒ˚·ı@ÀıÕ ‹˘Ω_fiı {Ì·Ì »ı‰Àı …ı Ï’˛LÀ ±Î’ı ÷ı ±Î˜„MÀ¿· ¿ı‹ıflÎfiÎ Œ˘À˘√˛ÎŒ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ Ë˘÷Ì fi◊Ì. ±Î˜„O·¿

¿ı‹ıflÎfiÌ …ı‹ ÷ı ÿflı¿ ‰V÷fiı ÁÎ≥Õ ’Θ{‹Î_ ÷ıfiÌ flı¬Î¿ÚÏ÷ ‰Õı ±˘‚¬Ì ⁄÷Ήı »ı, F›Îflı ÀΘ’ ’Θ{‹Î_ ‹ıÏ’_√ ¿fl‰_ ±ı Õ˘’·fl flıÕÎflfi_ ¿Î‹ »ı. ¤Îfl÷Ì› ‰Î›ÁıfiÎfiÎ_ Ï‹√-25 ‹Î_ flËı·Î_ ±Î‰Î_ ⁄‘Î_ ‰ÌΩb ÁΑfi˘ Ë∞ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ’˘÷ÎfiÌ Áı‰Î ±Î’Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. ω‹Îfi˘ ’˘÷ı ¬ÎÁ …^fi‰ÎHÎÌ ⁄L›Î_ fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ‰Î›ÁıfiÎfiı ’E«ÌÁ ‰Ê˝ ËoŒÎ‰Ì «Ò¿ı·Î_ ±ı M·ıfifiı ˉı ±Î’HÎÎ … V‰ÿıÂÌ µ’√˛Ë˘fiÌ V’‘ν ‰Á‹Ì ’ÕÌ »ı ±fiı ÷ı‹HÎı ¿‹ÿ÷ı ÏflÀΛfl ◊‰Îfi˘ ‰¬÷ ±ÎT›˘ »ı. Ïÿ·ÎÁ˘ Œ@÷ ±ı ‰Î÷fi˘ ¿ı «Îfl ’ˆ¿Ì ±ı¿ Ï‹√-25 ÏÿSËÌfiÎ ’η‹ ±˜fl’˘ÀÛ ’ÎÁıfiÎ ±˜fl Œ˘Á˝ Q›Ï{›‹‹Î_ ±Î‹…fi÷Î ‹ÎÀı ’˛ÿϽ÷ flËÌ ÷ıfiÎ_ ΩÁÒÁÌ ’flÎø‹˘fiÌ ±Î’HÎfiı ›Îÿ ±’ÎT›Î ¿fl‰Îfi_ »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …^fi, 2006