148-July-2006 - Safari Gujarati Magazine by Chintan Patel

A-PDF Merger DEMO : Purchase from www.A-PDF.com to remove the watermark

±_¿ ﬁ_ — 148

à …\·Î¥, 2006 à ±ÎÊÎœ-lÎ‰HÎ 1928

÷_hÎÌ, ‹ƒ¿ ±fiı ≠¿ÎÂ¿ — fi√ıLƒ Ï‰…› Á_’Îÿ¿ — ËWÎ˝· ’W¿HÎÎ˝ ‹¬M≤WÃ ÏÕ{Î¥fi ÷◊Î ·ı±ÎµÀ˚Á — ËWÎ˝· ’W¿HÎÎ˝ ¿·Î ÁËÎ›¿˘ — ¿ıÂ‰ «Î‰ÕÎ, ±Ï‹÷ ÂÎË ‹ÎÏ·¿ — ËWÎ˝· ’„O·¿ıÂLÁ. ±‹ÿÎ‰Îÿ. ‹ƒHÎV◊Îfi — ±ı·Î¥Õ ±˘ŒÁıÀ, √˘‹÷Ì’fl, ±‹ÿÎ‰Îÿ. Ï¿o‹÷ — ’_ÿfl wÏ’›Î 12 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 180. ’flÿıÂ‹Î_ — wÎ.1,300 24 ±_¿˘fi_ ·‰Î…‹ — ¤Îfl÷‹Î_ — wÎ. 360 ‰ı⁄ÁÎ¥À — www.safari-india.com ¥-‹ı· — ·‰Î…‹ ‹ÎÀı — subscriptions@safari-india.com

ÁÒ«ﬁ˘, ’˛Ï÷¤Î‰˘ ÷◊Î ±L› ‹ÎÏË÷Ì ‹ÎÀı — info@safari-india.com

’hÎT›‰ËÎflfi_ ÁflfiÎ‹_ — ËWÎ˝· ’„O·¿ıÂLÁ, 212- 215, ±Îfi_ÿ ‹_√·-3, ¿˘fl ⁄Î›˘Àı¿fiÌ ÁÎ‹ı, ’Ïfl‹· ø˘ÏÁ_√ ’ÎÁı, ±ıÏ·Á Ï⁄˛…, ±‹ÿÎ‰Îÿ-380006. Œ˘fi fi_⁄Á˝ — 2646 16 98 ÷◊Î 2643 80 33 Copyrights : Harshal Publications 212 to 215, Anand Mangal-3, Opp. Core Biotech, Near Parimal Crossing, Ellisbridge Ahmedabad-380 006. Tel. : 2646 16 98 / 2643 80 33

¿Î›‹Ì √˛ÎË¿˘±ı ’hÎT›‰ËÎfl ‰¬÷ı ’˘÷Îfi˘ ·‰Î…‹ fi_⁄fl ±«Ò¿ ·¬‰˘. “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

≥ÀÎÏ·‹Î_ ‰ıÏÀ¿fi ÁÌÀÌ ÿıÂfiÎ ¤Îfl÷Ì› ±ı·«Ì±ı ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’Ëı·Î_ I›Î_fiÎ Ï¬˛V÷Ì ‘‹˝√v ’Î˜’ ⁄ıfiÏı Õ@Àfiı ‹‚‰Îfi_ ◊›._ ‹·Î¿Î÷ ±Îˆ’«ÎÏfl¿ Ë÷Ì. ‰ıÏÀ¿fi ¬Î÷ı fi‰Î Ïfi‹Î›ı·Î ±ı·«Ì±ı flÎ…¶ÎflÌ ÏÂWÀÎ«Îfl ±ıÀ·ı ¿ı ’˛˘À˘¿˘· ‹…⁄ ’˘÷ÎfiÎ_ ±˘‚¬’hÎ˘ ’Î˜’fiı Á’fl÷ ¿fl‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_. ±˘‚¬Ï‰Ï‘ ’ÒflÌ ◊≥ ±ı ’»Ì ’Î˜’ ⁄ıfiıÏÕ@Àı ÷ı‹fi_ ’˛‰«fi ±ÎM›_, …ı ’˛˘À˘¿˘·fiı »Î…ı ÷ı‰_ ÷˘ Ï⁄·¿<· fiË˘÷_. fiÎHÎÎ_ ‰Õı ¿ı ’»Ì ⁄‚’˛ÿÂ˝fi ‰Õı ¿flÎ‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î ‘‹˝’Ïfl‰÷˝fifiÌ (ÿÎ.÷. √…flÎ÷fiÎ ÕÎ_√ Ï…S·Î‹Î_ Ï¬˛V÷Ì ’ÎÿflÌ±˘ ¶ÎflÎ «Î·÷Ì ‰ÀÎ‚ ’˛T≤ÏkÎfiÌ) Ï‰v©‹Î_ CÎÕÎ›ı·Î ¤Îfl÷Ì› ¿Î›ÿÎ±˘fiı ÷ı‹HÎı ΩËıfl‹Î_ ‰¬˘ÕÌ fiÎA›Î ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ¤Îfl÷fiÎ L›Î›÷_hÎ±ı ±’fiÎ‰ı·Î ±ı ¿Î›ÿÎ±˘ √ıfl⁄_‘ÎflHÎÌ› Ë˘‰Îfi_ …HÎÎT›_. ±L› ÿıÂfiÎ L›Î›÷_hÎ ’fl ÷ı‹… ⁄_‘ÎflHÎÌ› fl«fiÎ ’fl À¿˘fl ¿flÌfiı ’Î˜’ı flÎ…¶ÎflÌ ÏÂWÀÎ«Îflfi˘ ¤_√ ¿›˘˝ ±ı ÷˘ ΩHÎı Á‹F›Î, ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ’˛‰«fi‹Î_ ¤Îfl÷fiı Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ ‰·HÎ ±’fiÎ‰‰Î ‹ÎÀı ±’Ì· ¿flÌfiı ÷˘ ÷ı‹HÎı Ëÿ ¿flÌ fiÎ¬Ì ! Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿÷Îfi_ ·ıÁfi ÷ı‹HÎı ±ı ÿıÂfiı ÂÌ¬T›_ ¿ı …ıfiÎ ŒVÀÛ ÏÁÏÀ{fi √HÎÎ÷Î flÎWÀˇ’Ï÷ ‘‹ı˝ ‹„V·‹ »ı. ÿıÂfiÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ’HÎ ÏËLÿ fi◊Ì--ÂÌ¬ »ı. ±fiı ‰ÕÎ ’˛‘Îfi fi Ë˘‰Î »÷Î_ ·√¤√ ±ı ¿ZÎÎfi˘ ÿflFΩı ¤˘√‰÷Î ¿˘Ó√˛ıÁ ’˛‹¬ ‹Ò‚ı ≥ÀÎÏ·›fi Ï¬˛V÷Ì »ı. ÏËLÿ ⁄Ë‹÷Ì ‘flÎ‰÷Î ÿıÂ‹Î_ flÎ…¿Ì› ·ı‰·ı À˘«fi˘ ±ı¿ı› ÿflFΩı ¿˘≥ ÏËLÿ fi ¤˘√‰÷˘ Ë˘› ±ı◊Ì ‹˘ÀÌ ±˘‚¬ ¿˘≥ Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ flÎWÀˇ ‹ÎÀı ÂÌ Ë˘≥ Â¿ı? ¬w_ ’Ò»˘ ÷˘ ÏËLÿ ‘‹˝ ’˘÷ı ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ »ı. Ï¬˛V÷Ì ‘‹˝ ›fl˘’¤fl‹Î_ V‰Ì¿ÚÏ÷ ’ÎQ›˘ ÷ıfiÎ_ ·√¤√ 300 ‰WÎ˝ ’Ëı·Î_ (≥. Á. 52 ‹Î_) ‹·⁄ÎflfiÎ ±ıÀ·ı ¿ı ¿ıfl‚fiÎ ¿Î_Ãı ±fiı¿ Ï¬˛V÷Ì±˘ ’Ë˘ÓE›Î Ë÷Î. ‹·⁄ÎflfiÎ ÏËLÿ flÎΩ±ı ÷ı‹fiı ±Î‰¿Î›Î˝ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ Ãı¿Ãı¿ÎHÎı ««˝ ⁄Î_‘‰ÎfiÌ ÷ı‹fiı ‹_…^flÌ ±Î’Ì. ≥. Á. 345 ‹Î_ «ÎflÁ˘ …ıÀ·Î ÏÁÏfl›fi ÏøÏç›fi˘ ‹·⁄Îfl ±ÎT›Î, …ı‹fiÎ_ ¿<· ‹‚Ìfiı 72 ¿<À<Q⁄˘ Ë÷Î_. ±Î ÁÎˆfi˘ ±Î√ı‰Îfi Ë÷˘ ◊˘‹Á ±Î˜Œ ¿ıfiÎ, ¿ı …ıfiÎ fiÎ‹ ’fl◊Ì ¿ıfiÎfi˘fl (±Î…fi_ ¿˘Ï{¿˘Õı) ‰V›_. ‰¬÷ …÷Î_ ÏÁÏfl›fi ÏøÏç›fi˘fiÌ ±Î⁄ÎÿÌ ‰‘Ì I›Îflı ±‹¿ ¿<À<Q⁄˘ hÎÎ‰HÎ¿˘fl ±fiı ¿˘Ï«fi …≥fiı ‰V›Î_. Ï¬˛V÷Ì ‘‹˝fi˘ ¤Îˆ√˘Ï·¿ Œı·Î‰˘ ±ı flÌ÷ı ◊›˘. ÿflQ›Îfi ≥.Á. 643 ‹Î_ ‹Ï·¿ ≥Ofi ÏÿfiÎfl, ‹Ï·¿ ≥Ofi Ë⁄Ì⁄ ±fiı ⁄ÌΩ ’˛«Îfl¿ ±Îfl⁄˘ ‹·⁄ÎflfiÎ ¿Î_Ãı µ÷›Î˝. ‹·⁄ÎflfiÎ ±ı ‰¬÷fiÎ ÏËLÿ flÎΩ±ı ÷ı‹fiı ’HÎ ‹˘¿‚Î ‹fiı ±Î‰¿Î›Î˝. ≥V·Î‹fiÎ ’˛«Îfl ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ‹_…^flÌ ±Î’Ì. ⁄ÌΩ V◊ÎÏfi¿ flÎΩ±˘ ’HÎ ‹„V·‹˘fiı ÷ı‹… Ï¬˛V÷Ì±˘fiı fl˘¿À˘¿ ¿flı ÷ı‹ fi Ë÷Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ÏËLÿ ‘‹˝‹Î_ ±ÁÏËWb÷Îfiı V◊Îfi fi Ë÷_. ‹Ï·¿ ≥Ofi ÏÿfiÎfl ±fiı ‹Ï·¿ ≥Ofi Ë⁄Ì⁄ ’»Ì ÷˘ ¿ıfl‚‹Î_ ±Îfl⁄ Á˘ÿÎ√fl˘ ±fiı Á‹ƒÌ «Î_Ï«›Î±˘ ’HÎ ±ÎT›Î. ‹·⁄Îfl‹Î_ ÷ı±˘ ‰V›Î, ±ıÀ·ı V◊ÎÏfi¿ ¤ÎWÎÎ‹Î_ ‹˘„M’·Î ±fiı ’˛«Ï·÷ ‘˘flHÎı ‹˘’·Î ¿Ëı‰Î›Î. ¿ıfl‚fiÌ ‰V÷Ì‹Î_ ÷ı‹HÎı› ¬ÎVÁ˘ ‰‘Îfl˘ ¿›˘˝. ’ÏflHÎÎ‹ı ‰¬÷ …÷Î_ ±Îfl⁄ ÷◊Î ‰À·Î›ı·Î ‹„V·‹˘fi˘ ‰V÷Ì±Î_¿ Ï¬˛V÷Ì ’˛ΩfiÌ ±Î⁄ÎÿÌfiı ’HÎ ±Î_ÀÌ √›˘. ≥. Á. 1498 ‹Î_ ‰ÎV¿˘ ÿ √Î‹Î ¿Ï·¿À ’Ë˘ÓE›˘ ±fiı ÷ıfiÎ ’√·ı ’˘÷˝Ï√{˘ ±fiı ¡ıL«˘ ¿ıfl‚ ±Î‰Ì «ÕuÎ I›Îflı Ï¬˛V÷Ì ‘‹˝ ±˘fl Œı·Î›˘. ›fl˘’◊Ì ±Î‰ı·Î ’ÎÿflÌ Á‹ÿÎ›ı ⁄Î¿Ìfi_ ¿Î‹ Á_¤Î‚Ì ·Ì‘_. ’ÏflHÎÎ‹ı ≥V·Î‹ ±fiı Ï¬˛V÷Ì ‘‹˝±ı ¿ıfl‚fiÌ ÏËLÿ ±˘‚¬ ⁄ÿ·Ì fiÎ¬Ì. ±ı¿ ‰Îfl hÎÎ‰HÎ¿˘flfiÎ ‹ËÎflÎΩ ÷ı‹fiÎ ‹Ëı·fiÌ ±√ÎÁÌ ’fl ‹Ëı‹Îfi˘ ÁÎ◊ı «Î-’ÎHÎÌ ·ı÷Î ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Îflı ⁄‘Ì ÷flŒ ÏZÎÏ÷…ı ‹„V…ÿ˘fiÎ √_⁄… ±fiı ««˝fiÎ ±ÏHÎ›Î‚Î Ï‹fiÎflÎ Ωı›Î ’»Ì ±ı¿ ‹Ëı‹Îfiı ¿èÎ_ — “ÏËLÿ ’˛Ω ÁÎ«ı … ⁄Ë µÿÎfl »ı.” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ‹ËÎflÎΩ ⁄˘S›Î — “µÿÎfl fi◊Ì ⁄ıÿfl¿Îfl »ı.” ‹ËÎflÎΩfiÌ ‰Î÷ ¿ÿÎ« ÁÎ«Ì Ë÷Ì. 1961fiÌ ‰V÷Ì√HÎ÷flÌ ‹…⁄ ¿ıfl‚‹Î_ Ï¬˛V÷Ì ’˛ΩfiÌ ‰V÷Ì 21.22Ñ Ë÷Ì, ÷˘ ‹„V·‹˘ 17.91Ñ Ë÷Î. ÏËLÿ ‰V÷Ì 60.87Ñ Ë÷Ì. «Ò_ÀHÎÌfiÌ ‹÷ÿÎfl ›ÎÿÌ ’˛‹ÎHÎı ±Î…ı Ï¬˛V÷Ì±˘ 26Ñ ±fiı ‹„V·‹˘ 30Ñ »ı. Ï⁄«ÎflÎ µÿÎfl ¿ı ⁄ıÿfl¿Îfl ÏËLÿ±˘ ’˘÷ÎfiÌ Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿÷ÎfiÎ ‰Î_¿ı 44Ñ ·CÎ‹÷Ì‹Î_ ±Î‰Ì √›Î »ı. ¿ıfl‚fi˘ ÷˘ ‹ÎhÎ ±ı¿ ÿÎ¬·˘ »ı. ¤Îfl÷fiÎ_ CÎHÎÎ_ flÎF›˘‹Î_ ¿ıfl‚ …ı‰Ì „V◊Ï÷ ÁΩ˝≥ »ı ±√fl ÷˘ ÁΩ˝≥ flËÌ »ı. ÏËLÿ±˘ ø‹Â— ·CÎ‹÷Ì‹Î_ ±Î‰Ì flèÎÎ »ı. Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿÷ÎfiÎ fiÎ‹ı ‰Àfi˘ ¿˘·fl «ÕÎ‰Ìfiı Œfl÷Î ¿Ëı‰Î÷Î ⁄Ï©∞‰Ì±˘fiı ÷ı‹… ‹ÌÏÕ›Îfiı ±ıfiÌ ÏŒ¿flÏ«_÷Î fi◊Ì. Ë˘÷ ÷˘ ’Î˜’ ⁄ıfiıÏÕ@Àı ¿flı·Ì À¿˘fl ÁÎ‹ı Ë˘⁄Î‚˘ ‹E›˘ fi Ë˘÷?à --ËWÎ˝· ’W¿HÎÎ˝ 1

df]zHfif[,ff[ vfzf,f ;fdf]

;ff0f rffz nfifs[ ozl o,f[ ] of,f[ k[ C

µ{⁄ıÏ¿V÷Îfi ±fiı ¿{Î¬V÷ÎfifiÌ ÁflËÿı ±Î‰ı·Îı ±flÎ· Á‹ƒ ’˘÷ÎfiÎ Á÷÷ Á_¿˘«Î≥ flËı·Î ZÎıhÎŒ‚ ‹ÎÀı …√Ï‰A›Î÷ »ı. 1960fiÎ ±flÁÎ‹Î_ ÷ıfi˘ ÁÎ◊fl˘ ø‹Â— Á_¿ı·Î‰Îfi_ Âw ◊›_ ±ı ’»Ì ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ÷ıfiÎ CÎÀ÷Î T›Î’ ±_√ıfiÎ Á‹Î«Îfl˘ Ï‰r¤fl‹Î_ «‹@›Î »ı. Ë‰ı ÁÎÕÎ «Îfl ÿÎ›¿ı ’Ëı·Ì ‰Îfl ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘fiı ‘fl’÷ ‰‚ı ÷ı‰Î L›Ò{ ÷Î…ı÷fl‹Î_ ±ÎTuÎ »ı — ÏfiW’˛ÎHÎ ⁄fiÌ flËı·Î ±flÎ· Á‹ƒ‹Î_ ø‹Â— ∞‰Á_«Îfl ◊≥ flèÎ˘ »ı, ¿ı‹ ¿ı Ï’V÷Î·ÌÁ ‰WÎı˝ ’Ëı·Ì ‰¬÷ ‹ÌÃÎ ’ÎHÎÌfi˘ ‹⁄·¬ ’fl‰Ã˘ ÷ı‹Î_ ’Î»˘ Ã·‰Î≥ flèÎ˘ »ı. ¿{Î¬V÷ÎfifiÌ Áfl¿Îflı ÏÁfl ÿÏfl›Î fiÿÌ ’fl 8.55 ¿fl˘Õ ÕÎ˜·flfiÎ ¬«ı˝ ⁄Î_‘ı·˘ ¿Î˜¿-±flÎ· fiÎ‹fi˘ Ï‰flÎÀ ⁄_‘ ±flÎ· ‹ÎÀı ∞‰Îÿ˘flÌ ⁄L›˘ »ı. fiÿÌfi_ ◊˘¿⁄_‘ ’ÎHÎÌ ÷ı ±flÎ· ÷flŒ ‰Î‚Ì flèÎ˘ »ı, ‹ÎÀı µkÎfl ±flÎ·fi˘ T›Î’ ø‹Â— ‰‘Ì flèÎ˘ »ı. ÁMÀıQ⁄fl, 2005 fiÎ ±_÷ı ¿Î˜¿-±flÎ·fi_ ⁄Î_‘¿Î‹ ’ÒHÎ˝ ◊›_ ±ı ’»Ì ±Î… Ïÿfi Á‘Ì‹Î_ ÏÁfl ÿÏfl›Î fiÿÌfi_ …ı ¿fl˘Õ˘ CÎfi ‹ÌÀfl ’ÎHÎÌ µkÎfl ±flÎ·‹Î_ Ã·‰Î›_ ÷ıHÎı I›Î_fiÌ …‚Á’ÎÀÌ ±ÎÃı¿ ‹ÌÀfl …ıÀ·Ì ‰‘ÎflÌ ±Î’Ì »ı. Á’ÎÀÌ‹Î_ Ωı µkÎfl˘kÎfl ‰‘Îfl˘ ◊÷˘ flèÎ˘ ÷˘ µkÎfl ±fiı ÿÏZÎHÎ ±ı‹ ⁄ı ¤Î√ı Ï‰¤ÎÏ…÷ ◊›ı·˘ ±flÎ· ±Î√Î‹Ì ÿ˘œı¿ ‰WÎ˝‹Î_ ‰‚Ì ’Î»˘ ±√ÎµfiÌ …ı‹ ‰fi-’ÌÁ Á‹ƒ ⁄fiı ÷ı‹ »ı. ¿<· 68,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl‹Î_ Œı·Î›ı·Î ±flÎ·fiÎ Á_¿˘«fifiÌ Âw±Î÷ ◊≥ 1960 fiÎ ±flÁÎ‹Î_ ¿ı F›Îflı flÏÂ›ÎfiÌ ÁÎQ›‰ÎÿÌ Áfl¿Îflı µ{⁄ı¿ ÷◊Î ¿{Î¬ ’˛ÎL÷˘‹Î_ ¿’ÎÁfiÌ T›Î’¿ ¬ı÷Ì ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¿ÎflÎ ¿<‹ fiÎ‹fiÌ fiËıfl˘ ⁄Î_‘Ìfiı ±‹ ÿÏfl›Î ±fiı ÏÁfl ÿÏfl›Î fiÿÌ±˘fiÎ_ ‰ËıHÎfiı …\ÿÌ …\ÿÌ ÏÿÂÎ±˘ ÷flŒ ‰ÎY›Î_. Áfl¿ÎflfiÎ ÷ı ’√·Î±ı ◊˘ÕÎ_ … ‰WÎ˘˝‹Î_ ¿’ÎÁfiÌ ŒÁ·‹Î_ ¤Îflı ⁄fl¿÷ ±ÎHÎÌ, ’fl_÷ ⁄Ì∞ ÷flŒ ’ÏflHÎÎ‹ ±ı ±ÎT›_ ¿ı ’ÎHÎÌfiÎ ’fl‰ÃÎ ’fl ¿Î’ ±Î‰÷Î_ ‹ÎhÎ ⁄ı ÿÎ›¿Î‹Î_ ±flÎ·fi_ ZÎıhÎŒ‚ ·√¤√ 18,000 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·_ CÎÀÌ √›_. 1960‹Î_ fiËıfl˘ ⁄fiÌ ÷ı ’Ëı·Î_ ±‹ ÿÏfl›Î ±fiı ÏÁfl ÿÏfl›Î fiÿÌ±˘fi_ ‰ÎÏWÎ˝¿ 55 CÎfi Ï¿·˘‹ÌÀfl ’ÎHÎÌ ±flÎ· Á‹ƒ‹Î_ Ã·‰Î÷_ Ë÷_, F›Îflı 1980fiÎ ±flÁÎ‹Î_ ’ÎHÎÌfi_ ’˛‹ÎHÎ ‹ÎhÎ 30 CÎfi Ï¿·˘‹ÌÀflı ’Ë˘ÓE›_. CÎÀÎÕ˘ ±ı ’»Ì›ı Á÷÷ «Î· flèÎ˘, ¿ı‹ ¿ı ¿’ÎÁfiÌ ‰‘ ŒÁ· ·ı‰ÎfiÌ ·Î·«ı flÏÂ›Î±ı ‰‘ ·Î_⁄Ì fiËıfl˘ ⁄Î_‘Ì ±‹ ÿÏfl›Î ±fiı ÏÁfl ÿÏfl›ÎfiÎ ’ÎHÎÌfiı ÷¿Û‹ıÏfi›Î ’˛ÎL÷ ÷flŒ ’HÎ ‰ÎY›Î_. »ı‰Àfi_ ’ÏflHÎÎ‹ — 2004fiÌ ÁÎ·‹Î_ ±flÎ·fi˘ T›Î’ ‹ÎhÎ 17,160 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ flèÎ˘. ‹ÌÃÎ ’ÎHÎÌfiÎ ’fl‰ÃÎ‹Î_ ¿Î’fiı ·Ì‘ı ÷ı‹… Á‹ƒÌ ’ÎHÎÌfiÎ ⁄ÎW’Ì¤‰fifiı ·Ì‘ı ±flÎ·‹Î_ ZÎÎfl˘fi_ ’˛‹ÎHÎ ⁄‹b_ ◊›_ ±fiı ±fiı¿ ‹Î»·Î_ ‹flÌ ’fl‰Î›Î*. ‹IV›˘z˘√ ’fl fi¤÷Î 60,000 ·˘¿˘ ‹ÎÀı flÎı∞fl˘ÀÌfi˘ Á‰Î· ΩB›˘. ±„V÷I‰fi˘ ’HÎ Á‰Î· ΩB›˘, ¿ı‹ ¿ı Á‹ƒfi˘ Ï‰ÂÎ‚ ’À ¬ÒS·˘ ’ÕuÎ ⁄Îÿ Á˘ÏÕ›‹ ±fiı ’˘ÀıÏÂ›‹ …ı‰Î ZÎÎfl˘ ‘flÎ‰÷Ì flı÷Ì ’‰fi‹Î_ ∂Õ÷Ì »ı‰Àı ÷À‰÷a fi√fl˘ ±fiı ÂËıfl˘fiÎ ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ ’˛‰ıÂÌ ±fiı I›Î_fiÎ ‰Î÷Î‰flHÎfiı ÿÒÏWÎ÷ ¿flÌ ÿÌ‘_. Ë‰Î‹Î_ {‚_O›Î ¿fl÷Î ZÎÎfl›@÷ fl…¿HÎ˘ ËΩfl˘ ·˘¿˘fiÎ ÂflÌfl‹Î_ f‰Áfi ¶ÎflÎ ’˛‰ıU›Î ±fiı Áfl‰Î‚ı ÷ı‹fiı ‹ÎÀı √‚ÎfiÎ ¿ıLÁflfiÌ, ¿ÌÕfiÌ, ·Ì‰fl ÷ı‹… ËÎÕ¿Î_fiÎ ÿ—ÁÎK› fl˘√˘fiÌ µ’ÎÏ‘ fi˘÷flÌ ·ÎT›Î. ±Î…ı ’HÎ ¿{Î¬V÷Îfi ÷◊Î µ{⁄ıÏ¿V÷ÎfifiÎ ·Î¬˘ ·˘¿˘ ±ı¿ ›Î ⁄Ì∞ T›ÎÏ‘◊Ì ’ÌÕÎ› »ı. ÁÎÕÎ «Îfl ÿÎ›¿Î ’Ëı·Î_ ÁÎQ›‰ÎÿÌ flÏÂ›fi Áfl¿Îflı ¿flı·Ì ¤Ò·fi_ ¿ıÀ·_ ¤›_¿fl ’ÏflHÎÎ‹! ±Î ¤Ò·fi_ ÁÎÀ<_ Ë‰ı ¿{Î¬V÷ÎfifiÌ Áfl¿Îfl ±flÎ·fiı ÏÁfl ÿÏfl›Îfi_ “Á·Î≥fi” «ÕÎ‰Ìfiı ‰Î‚Ì flËÌ »ı. ¿Î˜¿-±flÎ· Õı‹ ÷ıHÎı ⁄Î_K›Îı fi Ë˘÷ ÷˘ ±flÎ· Á‹ƒ ◊˘ÕÎ_ … ‰WÎ˘˝‹Î_ Q≤÷ Á‹ƒ fi_. 2 ⁄fiÌ √›˘ Ë˘÷ !à 6

à 2020 Á‘Ì‹Î_ ’ıÀ˘ˇ Ï·›‹fiı Ï÷·Î_…·Ì ÿı‰Î ‹Î√÷Î „V‰Õfiı ±I›Îfl◊Ì … ‹˘ÀÎ ’Î›ı Ï⁄fi’fl_’flÎ√÷ Ô∂Ω˝jÎ˘÷ ÷flŒ ‰‚‰Îfi_ Âw ¿flÌ ÿÌ‘_ »ı. ÿıÂfiÎ_ ±fiı¿ ‹˘Àfl‰ÎËfi˘fiı ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı ’ıÀˇ˘·-ÕÌ{·fiı ⁄ÿ·ı Ï‹◊ıfi ‰Î’fl÷Î_ ¿›Î* ⁄Îÿ Ë‰ı flıS‰ı ±ı„L…fi˘fiı ’HÎ I›Î_fiÌ Áfl¿Îflı Ï‹◊ıfi’Î‰ÕÛ ¿fl‰Îfi_ Ï‰«Î›* »ı. ÷Î…ı÷fl‹Î_ I›Î_fiÌ V‰ıLV¿ ⁄Î›˘√ıÁ fiÎ‹fiÌ ¿o’fiÌ±ı ’˛Î›˘Ï√¿ ‘˘flHÎı ±ı‰_ flıS‰ı ±ı„L…fi ÷ˆ›Îfl ¿›*--±fiı ÁŒ‚÷Î’Ò‰˝¿ ÿ˘Õ÷_ ’HÎ ¿›*. Ï‹◊ıfifiÎ µI’Îÿfi ‹ÎÀı „V‰Õfiı √˘⁄fl √ıÁ M·ÎLÀfi˘ ÷flÌ¿˘ ±’fiÎT›˘ »ı ¿ı …ı‹Î_ √Î›-¤ıÓÁfiÎ √˘⁄flfiı ÁÌ·⁄_‘ ’ÎhÎ‹Î_ ±Î◊˘ ·Î‰Ì ‰Î›w’ı Ï‹◊ıfi ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ÂÏ©¿flHÎ ‹ÎÀı I›Îfl ⁄Îÿ ±ı ‰Î› ‹ Î_ ◊˘ÕÎCÎHÎÎ Á_ V ¿Îfl˘ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı . Ï‹◊ıfi«ÎÏ·÷ ±ı„L…fifiÎ ÁŒ‚ ’˛ › ˘√ ⁄Îÿ „V‰Õfi ÷ı fi Î_ …^fi‰ÎHÎÌ ÕÌ{· ±ı„L…fi˘fiı flÌÀÎ›fl ¿flÌ ÿı‰Îfi_ »ı. à ’Î·÷_ œ˘flœÎ_¬fl˘fiÎ_ ‹ÕÿÎ_ ’fl fi¤÷Î_ √Ì‘fiÌ ‰V÷Ì ¤Îfl÷‹Î_ ⁄ı¿Î⁄Ò flÌ÷ı CÎÀÌ √›Î ⁄Îÿ Áfl¿Îflı ÕÎ≥@·˘Œıfiı¿ …ı‰Ì ±ı„LÀ-⁄Î›˘ÏÀ¿ ÿ‰Î±˘fiÎ µI’Îÿfi ’fl ’˛Ï÷⁄_‘ Œfl‹ÎT›˘ Ë÷˘. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı œ˘flœÎ_¬flfiı fl˘√‹@÷ flÎ¬÷Ì ÕÎ≥@·˘Œıfiı¿ ÿ‰Î √Ì‘ ‹ÎÀı ÿflÿ …ı ‰ Ì »ı . Q≤÷ œ˘fl ±Îfl˘√÷Ì ‰¬÷ı ÕÎ≥@·˘Œıfiı¿fi˘ ÕÎ˜{ ÷ı‹fiÎ ÂflÌfl‹Î_ Ω› ±ı ’»Ì ⁄ı ±Áfl …L‹Î‰ı »ı — (1) ¿ÌÕfiÌfiı ÷ı fi¿Î‹Ì ¿flÌ ‹Ò¿ı »ı ±fiı (2) fl˘√’˛Ï÷¿Îfl¿ ÷_hÎfiı Áÿo÷fl ¬˘fl‰Ì fiÎ¬ı »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı ÕÎ≥@·˘Œıfi¿ı fi˘ ¤˘√ ⁄fiı·_ √Ì‘ ·Î_⁄˘ ‰¬÷ ∞‰Ì Â¿÷_ fi◊Ì. Áfl¿Îflı ÕÎ›@·˘Œıfiı¿ ’fl ’˛Ï÷⁄_‘ fiÎA›Î ’»Ì √Ì‘fiÌ ‰V÷Ì‹Î_ CÎÀÎÕÎfi˘ ÿfl …flÎ ‘Ì‹˘ ’Õu˘ »ı, ’HÎ ±À@›˘ fi◊Ì. ±Î ’ZÎÌ ¤Îfl÷‹Î_◊Ì fiÎ‹ÂıWÎ fi ◊≥ Ω› ±ı ¬Î÷fl ⁄˘Q⁄ı fiı«fl· ÏËVÀˇÌ Á˘ÁÎ›ÀÌfiÎ ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘±ı ÷Î…ı÷fl‹Î_ ¿<· 50 √Ì‘˘fiı Á_‰‘˝fi ‹ÎÀı ’¿ÕuÎ_ »ı ±fiı Á·Î‹÷ V◊‚ı ÷ı‹fiı ¬ÁıÕuÎ_ »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

For Your Information

’˘÷ÎﬁÎ …Õ⁄Î‹Î_ ¬ıÓ«Ì Â¿ı ﬁÏË.à

±Î ‰¬÷ı ’˛V÷÷ »ı ¬√˘‚Ï‰iÎÎfifiı ·√÷Ì ¿ıÀ·Ì¿ ’˛«Ï·÷ ‰Î›¿Î±˘fiÌ ’Î»‚ »^’Î›ı·Ì ±ΩHÎÌ ‰îÎÎÏfi¿ ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î±˘.

‰Î›¿Î — O·ı¿ Ë˘· ±_÷ÏflZÎfiÎ_ ‰ı@›Ò‹ @·ÌfiÁ˝ »ı, …ı±˘ ’˘÷ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁfiÎ ÷ÎflÎfiı Ωı÷Ωı÷Î‹Î_ √‚Ì Ω› »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — O·ı¿ Ë˘· ÷ıfiÌ ±ÕŒıÀı «Õ÷Î ÷ÎflÎfiı Ωı÷Ωı÷Î‹Î_ √‚Ì Ω› ±ı ’˘ÏÁ⁄· fi◊Ì. ‘ÎflÌ ·˘ ¿ı ±Î’HÎÎ ÁÒ›˝ ¿fl÷Î_ 10 √HÎÎ ‰‘ ÿ‚fi˘ ±fiı 3,20,00,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl ÏhÎF›Îfi˘ Ï‰flÎÀ ÷Îfl˘ O·ı¿ Ë˘· ⁄L›˘. ±Î fi‰Î ±‰÷Îfl‹Î_ ÷ıfiÌ CÎÀfiÎ ÏZÎÏ÷…/event horizon 16 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ ·Î_⁄Ì Ë˘› fiÏË. Ïfi¿À‰÷a ÷ÎflÎfi˘ ’ÿÎ◊˝ »ı‰Àı ±ı √÷Î˝ ‹ Î_ ¤fl¬Î› »ı , ’fl_ ÷  16 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‹Î’ı O·ı¿ Ë˘·fi_ ‹˘œ<_ ±ıÀ·_ ÁÎ_¿Õ<_ fiÌ‰Õı »ı ¿ı ±Î¬˘ ÷Îfl˘ Ωı÷Ωı÷Î‹Î_ ÷ıfiÌ ±_ÿfl Á‹Î› ±ı‰_ fi ⁄fiı. ’Òflı’Òw_ ¤ZÎHÎ ◊‰Î‹Î_ ‰Ê˘˝ fiÌ¿‚Ì Ω› »ı. O·ı¿ Ë˘·fiÌ Œfl÷ı ±ıÀ·ı … ÷ÎflÎfiÎ ‰Î›w’Ì ’ÿÎ◊˝fi_ ‰‹‚ fl«Î› »ı. ‰Î˜Â ⁄ıÏÁfifiÎ ‹˘Ó‹Î_ √fl¿ ◊‰Î ‹Î√÷˘ ’ÎHÎÌfi˘ …J◊˘ ’˘÷Îfi˘ ‰Îfl˘ ±Î‰‰ÎfiÌ flÎË Ωı‰ÎfiÎ

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

⁄ËÎfiı ¬S·Î ‹˘œÎ Œfl÷ı flÎµLÕ ’fl flÎµLÕ ‹Î›Î˝ ¿flı ±ı‹ ÷ÎflÎfiÎ ‰Î›fi˘ «˘yÁ …J◊˘ ’HÎ ËΩfl˘ ‰Ê˝ Á‘Ì CÎÒ‹flÌ ¬Î› I›Îflı ‹Î_Õ ÷ıfi˘ fi_⁄fl ·Î√ı. O·ı¿ Ë˘·fiÌ Áfl¬Î‹HÎÌ ‰ı @ ›Ò ‹ @·Ìfifl ÁÎ◊ı ¿fl‰Ì ’HÎ ›˘B› fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı O·ı ¿ Ë˘·fi _ √vI‰Î¿Ê˝HÎ ±ı …ıfiÎ Á_ ¿ ˘«fi ◊¿Ì ’ı ÿ Î ◊›˘ Ë˘› ±ı ±Á· ÷ÎflÎfiÎ √vI‰Î¿Ê˝HÎ …ı À · _ … Ë˘› »ı . ÁËı… ’HÎ ‰‘ fiÏË. ‰ı @ ›Ò ‹ @·ÌfiflfiÌ µ’‹Î ±Î’‰Ì … Ë˘› ÷˘ ±ı ‹ÎÀı ±Á· ÷Îfl˘ ‰‘ ›˘B› µ‹ıÿ‰Îfl »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ “‹˘œÎ”fiÌ ÏhÎF›Î 10 Ï¿·˘‹ÌÀflfiı ⁄ÿ·ı 3,20, 00,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı. ±_÷ÏflZÎ‹Î_ ÿÁ Ï¿·˘‹ÌÀfl ÏhÎF›ÎfiÎ O·ı¿ Ë˘·fiÌ ±ÎHÎ ¿ıÀ·ı Á‘Ì Œı·Î› ±ı ’˛ f fifiÎ …‰Î⁄‹Î_ ±ıÀ·_ …HÎÎ‰‰Îfi_ ¿ı Ëı · Ì …ı ‰ ˘ ±Î‰ÎflÎ ‘Ò‹¿ı÷ ÷ıfiÌ 1,600 Ï¿·˘‹ÌÀfl fi∞¿ flËÌfiı ’ÁÎfl ◊Î› ÷˘ O·ı¿ Ë˘· ’˘÷ÎfiÎ √ v I‰Î¿Ê˝ H Î ‰Õı ‘Ò‹¿ı÷fiÎ √Ï÷‹Î√˝fiı ⁄ÿ·Ì fiÎ¬ı, ’HÎ ÷ıfiı

‰Î›¿Î — «_ƒ …ıÀ·Î ‰¬÷‹Î_ (27 Ïÿ‰Á, 7 ¿·Î¿ ±fiı 43 Ï‹ÏfiÀ‹Î_) ’˘÷Îfi_ ±ı¿ ‘flÌ¤˛‹HÎ ¿flÌ flËı ±ıÀ·Î … ‰¬÷‹Î_ ¤˛‹HÎ¿ZÎÎfiÎ ‹Î√ı˝ ’˘÷Îfi_ ±ı¿ ’Ïfl¤˛‹HÎ ’Òw_ ¿flı »ı, ‹ÎÀı ÁÒ›˝Ï¿flHÎ˘ ±Õ‘Î «_ƒfiı … ’˛¿ÎÂ ‰Õı fi‰Î…ı »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — «_ ƒ fiÌ ±ı ¿ ı › ⁄Î…\ Ëo‹ıÂfiÌ ¿Î‚Ì fi◊Ì ÷ı‹ ±ı¿ı› ⁄Î…\ Ëo‹ıÂfiÌ ’˛¿ÎÏÂ÷ fi◊Ì. M≤J‰ÌfiÌ ‹ÎŒ¿ I›Î_ ’HÎ flÎ⁄ı÷Î‹…⁄ Ïÿ‰ÁflÎ÷ ◊Î› »ı. M≤J‰ÌfiÎ ¿ı · ı L Õfl ’˛‹ÎHÎı «_ƒfiÌ flÎ÷ 13.66 Ïÿ‰Á ·Î_ ⁄ Ì »ı . «_ ƒ fi˘ Ïÿ‰Á ’HÎ ±ı … flÌ÷ı M≤J‰ÌfiÎ 13.66 Ïÿ‰Á˘ …ı‰Õ˘ »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı (ÕÎ⁄Ì ⁄Î…\ fi Ì ±Î¿ÚÏ÷‹Î_ ÿÂÎ˝T›Î ‹ … ⁄) ÁÒ › ˝ ¿< · 27 Ïÿ‰Á 7 ¿·Î¿ ±fiı 43 Ï‹ÏfiÀ‹Î_ «_ ƒ fiÌ ÷‹Î‹ Á’ÎÀÌ ’fl ’˘÷ÎfiÎ_ Ï¿flHÎ˘ ’Î◊flÌ ÿı »ı. ±Î¿ÚÏ÷fi_ K›Îfi◊Ì ±‰·˘¿fi ¿fl˘. …\±˘ ¿ı «_ƒfiÌ ±Î√·Ì ›Îfiı ¿ı M≤J‰Ì÷flŒÌ ⁄Î…\‰Î‚Ì Á’ÎÀÌ ’fl ±ı’˘·˘-11 fi_ F›Î_ ·ı„LÕo√ ◊›_ ±ı …B›Î ’HÎ ÁÒ›˝fiÎ ÷ı…‹Î_ 13.66 Ïÿ‰Á ±fiı Ï÷Ï‹fl‹Î_ 13.66 Ïÿ‰Á √Ωflı »ı ¿ı fiÏË.à ‰Î›¿Î — µfiÎ‚Î‹Î_ M≤J‰Ì ±fiı ÁÒ›˝ ‰E«ıfi_ ±_÷fl L›Òfi÷‹ Ë˘› »ı, ‹ÎÀı ±ı ∑÷ ÿflQ›Îfi ‰‘ √fl‹Ì ‰fl÷Î› »ı. ÏÂ›Î‚Î‹Î_ ±_÷fl ÁËı…ı ±Ï‘¿÷‹ Ë˘›, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ‰¬÷ı ÃoÕÌ ’Õı »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — ‰Î›¿Îfiı 1800 fiÎ ¬ÒHÎı 7

For Your Information

’·ÀÎ‰Ì fiÎ¬˘, ¿ı‹ ¿ı Ë¿Ì¿÷ ÷tfi Ïfl‰Á˝ »ı. ÏÂ›Î‚˘ Ë˘› I›Îflı ΩL›±ÎflÌ‹Î_ M≤J‰Ì ÁÒ›˝fiÌ Ïfi¿À÷‹ ±Î‰ı »ı. …\·Î≥‹Î_ ÷ı ‰‘‹Î_ ‰‘ »ıÀı fiÌ¿‚Ì Ω› I›Îflı Ë∞ µfiÎ‚ÎfiÌ ±Áfl Ë˘› »ı . À> _ ¿ ‹Î_ , ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î …flÎ Ï‰fl˘‘Î¤ÎÁÌ …HÎÎ› ±ı‰Ì »ı. ·˘Ï…¿ ÁÎ◊ı ’HÎ ÁıÀ ◊÷Ì fi◊Ì. ÁÒ›◊˝ Ì M≤J‰Ì ·Î_⁄Î ±_÷flı Ë˘› I›Îflı ÷Î’fi_ ’˛‹ÎHÎ CÎÀÌ …÷Î_ µfiÎ‚Îfiı ⁄ÿ·ı ÏÂ›Î‚˘ fi ‰fl÷Î‰˘ Ωı≥±ı ? ±fiı À>_¿Î ±_÷flı Ë˘› I›Îflı ∑÷ ÏÂ›Î‚ÎfiÌ fiÏË, ⁄·¿ı ‰‘ ÷Î’fiı ¿ÎflHÎı µfiÎ‚ÎfiÌ fi Ë˘‰Ì Ωı ≥ ±ı ? V‰Î¤ÎÏ‰¿ ‰Î÷ »ı , »÷Î_ ‰îÎÎÏfi¿ ÁI› …\ÿ_ »ı. ‹A› ⁄ı ¿ÎflHÎ˘ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl »ı — ÃoÕÌ-√fl‹ÌfiÌ ‹˘Á‹ ÁÒ›˝fiÎ_ ±fiø‹ı hÎÎ_ÁÎ_ ±fiı ÁÌ‘Î_ Ï¿flHÎ˘ ‰Õı fiyÌ ◊Î› »ı, …ı‹Î_ ’Î›Îfi˘ flÎ˜· M≤J‰ÌfiÌ fi‹ı·Ì ‘flÌfi˘ »ı. ⁄Ì…\_ ±ı ¿ı ÁÒ›˝ ±fiı M≤J‰Ì ‰E«ıfiÎ_ ±Ï‘¿÷‹ ÷◊Î L›Òfi÷‹ ±_÷fl˘ ‰E«ı ⁄Ë ‹˘À˘ ÷ŒÎ‰÷ fi◊Ì. ’ÒflÎ 3Ñ …ıÀ·˘ ’HÎ fiÏË. ±Î fi∞‰_ V◊ÎfiÎL÷fl M≤J‰ÌfiÎ ÷Î’‹Îfi ’fl {Î{Ì ±Áfl ¿flÌ Â¿ı fiÏË.à

‹Î_èÎ·Ì Ë‰Î Á_¿˘«fifiı ·Ì‘ı ÷’Ì fiÌ¿‚ı ÷ı‹ µS¿Îfiı ’HÎ ¿Î‚{Î‚ Ë‰ÎfiÌ √fl‹Ì …HÎÎ›Î Ï‰fiÎ flËı÷Ì fi◊Ì.à ‰Î›¿Î — Ï’{ÎfiÎ Ï‹fiÎflÎ ’fl «ÕÌfiı √ıÏ·Ï·›˘±ı ÁÎÏ⁄÷ ¿›* ÷ı‹ ¤Îflı ÷◊Î Ë‚‰Ì ‰V÷fiı ÁÎ‹ÀÌ fiÌ«ı ŒıÓ¿˘ ÷˘ ⁄Lfiı ÁÎ◊ı … fiÌ«ı ’Õı , ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄ı › fiı √vI‰Î¿Ê˝HÎ Áfl¬Î ’˛‹ÎHÎ‹Î_ ¬ıÓ«ı »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — Ï‰iÎÎfifiÎ ±«‚ Ïfi›‹ ‹…⁄ Ë‚‰Ì ¿fl÷Î_ ¤Îflı ‰V÷fiı Ëo‹ıÂÎ_ √vI‰Î¿Ê˝HÎfi˘ ‰‘ ’˛¤Î‰ …HÎÎ› »ı, ‹ÎÀı ±ıÀ·Î ’Òfl÷Ì ‰Î›¿Î ¬˘ÀÌ Ãflı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ±ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì ¿ı ⁄Lfiı ‰V÷±˘ ÁÎ‹ÀÌ …‹Ìfi Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı, ’fl_÷ ÷ıfi_

‰Î›¿Î — ±‰¿ÎÂÌ µS¿Î F›Îflı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ ’˛‰ıÂı I›Îflı Ë‰ÎfiÎ CÎÊ˝HÎfiı ·Ì‘ı ÷’Ì fiÌ¿‚ı »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — ±Î ‰Î›¿Î ’HÎ ¬Ò⁄ T›Î’¿ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÁÎ‹ÎL› ⁄Ï©fiı ÷fl÷ …«Ì Ω› ÷ı‰Ì »ı. ±·⁄kÎ, ‰îÎÎÏfi¿ º„WÀ±ı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ‰…^ÿ fi◊Ì. µS¿Îfiı ±Î¿ÎÂ‹Î_ … @›Îflı¿ ’Òflı’Òfl˘ ±„BfiÿÎË ±Î’Ì ÿı÷Ì CÎHÎÌ ¬flÌ √fl‹Ì Ë‰ÎfiÎ friction/CÎÊ˝HÎfiı fiÏË, ’fl_÷ ram pressure/ Ë‰ÎfiÎ ¤ŸÁ…L› ÿ⁄ÎHÎfiı ±Î¤ÎflÌ Ë˘› »ı. µS¿Î Áı¿LÕfiÎ 15 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ (¿·Î¿fiÎ 54,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ) {Õ’ı ’÷fi ’Î‹ı ±ı ‰¬÷ı ÷ıfiÎ ±√˛¤Î√ ’fl ¬ÎVÁÌ Ë‰Îfi˘ ¤flÎ‰˘ ◊Î› »ı, …ı ’W¿‚ ÿ⁄ÎHÎ …L‹Î‰ı »ı. Á_¿˘«Î› ’HÎ »ı. ÁÎ›¿·fiÌ ÀuÒ⁄‹Î_ Ë‰Î ¤fl˘ I›Îflı ’Q’ 8

Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ’˛«_Õ {Õ’ı ±ı¿‹ı¿◊Ì ÿÒfl ¤Î√Ì flËÌ »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — ⁄‘Ì ±Î¿ÎÂ√_√Î±˘ fiÏË. ±ı ¿ ‹ı ¿ ÁÎ◊ı ‹‚Ìfiı …ı ‹ HÎı ’˘÷Îfi _ V◊ÎÏfi¿ …^◊ flE›_ »ı ÷ı ±Î¿ÎÂ√_√Î±˘ ÿÒ fl ¤Î√÷Ì fi◊Ì, ⁄·¿ı ’ÎflV’Ïfl¿ √vI‰Î¿Ê˝HÎfiı ·Ì‘ı ±ı¿⁄Ì∞fiÌ fi∞¿ ±Î‰÷Ì Ω› »ı. ±ı¿⁄Ì∞‹Î_ »ı‰Àı ¤‚ı »ı ’HÎ ¬flÌ. ±ı¿ ËÎ◊‰√˘ ÿÎ¬·˘ ±Î’HÎÌ ÿÒ ‘ √_ √ ÎfiÎ Local Group / V◊ÎÏfi¿ …^ ◊ fi˘ »ı , …ı ‹ Î_ 35 ±Î¿ÎÂ√_√Î±˘ ÁÎ‹ı· »ı. ÿÒ‘√_√Î◊Ì ÷ı±˘ ⁄‘Ì 30,00,000 ’˛¿ÎÂ‰Ê˝fiÎ ÿÎ›flÎ‹Î_ »ı. Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ (ÿÒ‘√_√Î ¿fl÷Î_ ÿ˘œÌ ‹˘ÀÌ) ±Î¿ÎÂ√_√Î ÿı‰›ÎfiÌ/Andromeda »ı. Áı¿LÕfiÎ 600 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·ı¬ı ÷ı ÿÒ‘√_√Î ÷flŒ ±Î‰Ì flËÌ »ı. ±ı … flÌ÷ı ·˘¿· √˛Ò’fiÌ V‹˘· ‹ı√ı·ıÏfi¿ @·ÎµÕ/ SMC ±fiı ·Î…˝ ‹ı √ ı · ı Ï fi¿ @·ÎµÕ/ LMC fiÎ‹fiÌ ⁄ı fiÎfiÌ ±Î¿ÎÂ√_√Î±˘ ’HÎ ÿÒ‘√_√Î‹Î_ ¤‚Ì …‰ÎfiÌ »ı. ±ı¿oÿflı ÷ÎI’›˝ ±ı ¿ı ⁄˛õÎ_Õ Ï‰V÷flÌ flèÎ_ »ı, ’fl_÷ ⁄‘Ì ±Î¿ÎÂ√_√Î±˘ ‰E«ı ±_÷fl ‰‘÷_ fi◊Ì. ±‹¿fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ±_÷fl CÎÀı »ı.à ‰Î›¿Î — µS¿Î …‹Ìfi ’fl ¬flÌ ’Õı ±ı ‰¬÷ı ±I›_÷ √fl‹ Ë˘› »ı.

¿ÎflHÎ …\ÿ_ »ı. ¤Îflı ‰V÷ ÷ıfiÎ Ï‰ÂıÊ ÿ‚fiı ·Ì‘ı Ë‚‰Ì ‰V÷ …ıÀ·Ì I‰flÎ±ı ’˛‰ı√/ accelaration ’Î‹÷Ì fi◊Ì. ’ÏflHÎÎ‹ı ‰‘ ÿ‚fiÎ ÏËÁÎ⁄ı √vI‰Î¿Ê˝HÎfi_ ‰‘ ¬ıÓ«ÎHÎ ‰fl÷Î‰Î »÷Î_ ÷ıfi˘ ’÷fi‰ı√ ÷˘ Áfl‰Î‚ı Ë‚‰Ì ‰V÷ …ıÀ·˘ … flËı »ı.à ‰Î›¿Î — ±‹ıÏfl¿fi ¬√˘‚ÂÎjÎÌ ±ıÕÏ‰fi Ë⁄·ı 1920 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ Â˘‘Ì ¿Îœu_ ÷ı ‹ ⁄˛ õ Î_ Õ fiÎ Ï‰V÷flHÎ ÁÎ◊ı ⁄‘Ì ±Î¿ÎÂ√_ √ Î±˘ ’˛ Ï ÷Áı ¿ LÕı Áı Ó ¿ Õ˘

‰ÎV÷Ï‰¿÷Î — √fl‹ÌfiÌ ‰Î÷ …‰Î ÿ˘, µS¿Î ’fl ÏË‹¿HÎÌ±˘ ⁄Î{ı·Ì Ë˘› ±ı‰Î ÿÎ¬·Î ’HÎ fi˘Ó‘Î›Î »ı. ±ÎfiÎ_ ⁄ı ¿ÎflHÎ˘ »ı — µS¿ÎfiÌ fiÌ«·Ì Á’ÎÀÌ ’fl ¤ŸÁ’Ò‰˝¿ ÿ⁄Î›Î ’»Ì √fl‹ ◊÷Ì Ë‰Î ÷ıfiÎ ⁄ÎèÎ ’Õfiı µ¬ıÕÌ fiÎ¬ı, ±ıÀ·ı ÷ı “»Î·” ¤ı√Ì ÁÎflÌ ±ı‰Ì √fl‹Ì ’HÎ …÷Ì flËı »ı. ⁄Ì…\_, M≤J‰ÌfiÎ ±‹¿ ◊fl˘‹Î_ ÂÒL› fiÌ«ı 1130 Áı„SÂ›ÁfiÎ ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ ’ÁÎfl ◊÷Ì ‰¬÷ı µS¿ÎfiÌ ÂıÊ √fl‹Ì fiÎ⁄Òÿ ◊Î› »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı @›Îflı ¿ ÷ı fi Î ’fl ⁄ÎflÌ¿ ÏË‹¿HÎÌ±˘ ⁄Î{ı »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

For Your Information

Ljfgffxfs jffjffHf[0fgff[ ‘5ffjfz s8’ szl n[tff[ 5ff[L,fdfz 5fnfyf:

Ë‰Î‹ÎfiÂÎjÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı Ë‹HÎÎ_ ÷ı‹fiÎ Ï‰Ê›fiı ·√÷_ fi‰_ Á‹Ì¿flHÎ ËÎ◊ ·ÎB›_ »ı, …ıfi_ ≥Ï÷ ÏÁ©‹˚ ¿flÌ ±Î’ı ÷ı‰Ì ±Î_¿ÕÎ¿Ì› ÁÎÏ⁄÷Ì±˘ ’HÎ ÷ı‹fiı ‹‚Ì «Ò¿Ì »ı — √˛ÌfiËÎµÁ ≥Œı@Àfiı ¿ÎflHÎı Á‹ƒÁ’ÎÀÌfiÎ ÷Î’‹Îfi‹Î_ ◊÷˘ ÿfl 10 Áı„SÂ›Áfi˘ ‰‘Îfl˘ ‹˘Á‹Ì ‰Î‰Î{˘ÕÎfiı 7Ñ ±˘fl ‰ı√‰Îfi ¿flÌ ‹Ò¿ı »ı. ±‹ıÏfl¿Îfiı √›ı ‰Êı˝ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 200 ±⁄… ÕÎ˜·flfi_ fi¿ÁÎfi ¿flÎ‰fiÎfl ÕıÏfiÁ, ¿ıÀÏflfiÎ, ÏflÀÎ ±fiı Ï‰S‹Î ±ı «Îfl ‰Î‰Î{˘ÕÎ_ ÷ıfiÎ ÿÎ¬·Î »ı. √˛ÌfiËÎµÁ ≥Œı@ÀfiÎ ’√·ı ‰Î‰Î{˘ÕÎ_fiÌ Á_A›Î ’HÎ ‰‘Ì flËÌ Ë˘› ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË. µkÎfl ±˜À·Î„LÀ¿‹Î_ »ıS·Î_ 40 ‰Ê˝fiÌ ÁflıflÎÂ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ‰Êı˝ÿËÎÕı 11 ‰Î‰Î{˘ÕÎ_ ◊›Î_, ’fl_÷ 2005 ‹Î_ fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ ‹‚Ìfiı ¿<· 28 eÀÌ fiÌ¿Y›Î_ ±fiı ÷ı ’ˆ¿Ì 15 ‰Î‰Î{˘ÕÎ_±ı ÷˘ ÁÎw_ ±ı‰_ ÿo√· ‹«ÎT›_. …^fi◊Ì ±Î˜@À˘⁄fl Á‘ÌfiÌ fi‰Ì ÁÌ{fi‹Î_ Ë‰ı Â_ ◊Î› ±ı Ωı‰Îfi_ flËı »ı. ±‹ıÏfl¿fi ÏfiWHÎÎ÷˘fiÌ ±Î√ÎËÌ ‹…⁄ 13 ◊Ì 16 «ø‰Î÷˘ e_¿Î‰ÎfiÌ ‰¿Ì »ı. ±Î ¿<ÿfl÷Ì ±ÎŒ÷ ÁÎ‹ı ‹Îfi‰Ω÷ ±ıÀ·Ì ·Î«Îfl »ı ¿ı ÷ıfi_ ‹ÎflHÎ Â˘‘‰Î ‹ÎÀı 1957 ’»Ì ¿ıÀ·˘¿ Á‹› T›◊˝ ’˛›ÎÁ˘ ¿flÎ›Î ⁄Îÿ Ë‰ı ÷ı ÏÿÂÎ‹Î_ ¬ÎÁ ¿Â_ Á_Â˘‘fi ◊÷_ fi◊Ì. ±ı¿ flÁ’˛ÿ ±’‰Îÿ Ωı ¿ı ±Î…¿Î· ·Î≥‹·Î≥À‹Î_ ±Î‰Ì flèÎ˘ »ı. ’ÌÀfl ¿Î˜ÕÛfiÌ (…‹HÎ˘ Œ˘À˘) fiÎ‹fiÎ ±‹ıÏfl¿fi Â˘‘¿ı ÷˘ŒÎfiÌ ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÌ ÷‹Î¬Ì ËHÎÌ ÷ıfiı fifl‹ ’ÎÕÌ ÿı÷˘ ’˘Ï·‹fl ’ÿÎ◊˝ ⁄fiÎT›˘ »ı. ’ÿÎ◊˝fi_ V‰w’ ⁄ÎflÌ¿ Œ˘÷flÌfiÎ ’Î‰Õflfi_ »ı. Ï‰‹Îfi ¶ÎflÎ Á‹ƒÌ ‰Î‰Î{˘ÕÎ ’fl ÷ıfi˘ (±·⁄kÎ, ÀfifiÎ ÏËÁÎ⁄ı) »oÀ¿Î‰ ¿flÎ› ±ıÀ·ı Dyn-O-Storm ¿Ëı‰Î÷˘ ±ı ’Î‰Õfl ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÎ √fl‹ ¤ı…fiı Â˘ÊÌ ·ı »ı. µW‹Î∂Ω˝ √‹ÎT›Î ’»Ì ¿‹ Áı ¿‹ Áˆ©Î_Ï÷¿ flÌ÷ı ‰Î‰Î{˘ÕÎ‹Î_ ±√Îµ …ıÀ·Î ‰ı√ı CÎÒ‹flÎ‰Îfi_ Ωıfl flËı÷_ fi◊Ì. «Î¿√Ï÷±ı ‰Î÷Î ’‰fifiÎ ÁÒÁ‰ÎÀÎ ‹_ÿ ’ÕÌ Ω› »ı. ¤ı… ‰Õı ÷fl⁄÷fl ◊›ı·˘ ’Î‰Õfl Á‹ƒ‹Î_ ‰flÁı »ı, F›Î_ ¬Îw_ ’ÎHÎÌ ÷ıfiÎ ¿HÎ˘fiı ±˘√Î‚Ì ÿı »ı. ‹Î‹·˘ Ωı ±ÎÀ·˘ ÏÁQ’· Ë˘› ÷˘ ’ÌÀfl ¿Î˜ÕÛfiÌ ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄ÌΩ Á_Â˘‘¿˘ ’√ ‰Î‚Ìfiı ⁄ıÁÌ ¿ı‹ flèÎÎ ? ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı ±ıÀ·Î √˛ıÀ flıÕ V’˘À …\Ïfi›fl ‹ÎÀı ¿ı ‹Î‹·˘ ÏÁQ’· fi◊Ì. ¿ıÀÏflfiÎ …ı‰Î ‹ËÎÏ‰fiÎÂ¿ «ø‰Î÷fiı ⁄ÿ·ı ÁÎ‘ÎflHÎ ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ı‹Î_› ±¿ı¿ ‹ı√ÎÀfifiÎ ±ÎÂflı 10,000 ËÎ≥Õˇ˘…fi ⁄˘Q⁄ …ıÀ·Ì ÷Î¿Î÷ Ë˘› »ı, …ıfiı ËHÎÌ ·ı‰Ì ±ı fl‹÷‰Î÷ fi◊Ì. ±Î ¤fl’Òfl Â„@÷ ⁄Ë ·Î_⁄Ì ’˛Ïø›ÎfiÎ ±_÷ı ‰Î‰Î{˘ÕÎ‹Î_ Á_«› ’Î‹ı »ı ±fiı ÷ı ‹ÎÀı ¿ıÀ·Ì¿ Âfl÷˘fi_ ’Î·fi ◊‰_ ’HÎ ±Ïfi‰Î›˝ »ı. ’Î›ÎfiÌ Âfl÷ ±ı ¿ı Á‹ƒfiÌ …‚Á’ÎÀÌfi_ ÷Î’‹Îfi ±˘»Î‹Î_ ±˘»\_ 26.50 Áı„SÂ›Á Ë˘‰_ Ωı≥±ı. √fl‹ ’ÎHÎÌfiÎ Á_Á√˝‹Î_ ±Î‰Ì ¤ı… ’¿Õ÷Ì Ë‰Î ’˘÷ı √fl‹ ⁄fiÌ ¨«ı «Õı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ …B›Î ’fl‰Î ‹ÎÀı ±ÎÁ’ÎÁfiÌ Ë‰ÎfiÎ Á‹ÿÎ›˘ ÁÒÁ‰ÎÀÎ¤ıfl ±ı ÷flŒ ‘Áı »ı. M≤J‰ÌfiÎ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

à ÂÎ_CÎÎ≥ fi√fl ±fiı ÷ıfiÎ ±˜fl’˘ÀÛ ‰E«ı Œ@÷ 30 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Î Àˇı¿ ’fl ÿıÂfiÌ ’˛◊‹ ‹ıBfiıÏÀ¿ Àˇıfifiı 430 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‰ı√ı ÿ˘Õ÷Ì ¿›Î˝ ⁄Îÿ «Ìfi Ë‰ı ÂÎ_CÎÎ≥ ±fiı ⁄VÁ˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ ËÎ_√{Îµ ÂËıfl ‰E«ı ⁄Ì∞ ‹ıBfiıÏÀ¿ Àˇıfi ÁÏ‰˝Á (5.5 ±⁄… ÕÎ˜·flfiÎ ¬«ı˝) …‹˝fi Àı@fi˘·˘Ï… ¬flÌÿÌfiı Âw ¿fl‰Î ‹Î√ı »ı. à ≥Ï…M÷fiÌ fiÎ≥· fiÿÌfi_ ‰‘ ÿÒfl‰÷a ‹Ò‚ ±ÎÏ¡¿Ì ÿıÂ fl˚‰ÎLÕÎ‹Î_ ‹‚Ì ±ÎT›_ »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı ±ı fiÿÌfiÌ ·_⁄Î≥‹Î_ ±ÎÂflı 100 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ‰‘Îfl˘ ◊›˘ »ı. fi‰Î ‹Î’ı fiÎ≥· 6,611 Ï¿·˘‹ÌÀfl fiÏË, ’HÎ 6,718 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì »ı. Á˙◊Ì ·Î_⁄Ì fiÿÌ Ë˘‰Îfi˘ ÷ıfi˘ ‰SÕÛ-flı¿˘ÕÛ ±ı flÌ÷ı Á⁄‚ ⁄L›˘ »ı. à ¤Îfl÷ ±fiı lÌ ·_¿Î ‰E«ı 167 Ï¿.‹Ì. ·Î_⁄Ì ’HÎ »Ì»flÌ ÁÎ‹ƒ‘fiÌfi_ ÕˇıÏ…_√ ¿flÌ ÷ıfiı ‹˘ÀÎ_ …ËÎΩı fi Ì ±‰fl…‰fl ‹ÎÀı ›˘B› ⁄fiÎ‰‰Îfi_ ¿Î‹ (wÎ. 2,742 ¿fl˘ÕfiÎ ¬«ı˝) T›Î’¿ flÌ÷ı Âw ◊›_ »ı. ’fiÎ‹Î fiËıfl ‹ÎÀı 16.1 ¿fl˘Õ CÎfi ‹ÌÀfl ’◊flÎ, ‹ÎÀÌ ±fiı ¿Î_¿flÎfi_ ¬˘ÿ¿Î‹ ¿fl‰_ ’Õı·_, F›Îflı Áı÷Á‹ƒ‹˚ ¿Ëı‰Î÷Î ¤Îfl÷Ì› ’˛˘…ı@Àfi˘ ÏŒ√fl 8.25 ¿fl˘Õ CÎfi ‹ÌÀfl »ı. à √ıÏ·Ï·›˘±ı ’Ëı·Ì ‰¬÷ ÷ıfi_ ÀıÏ·V¿˘’ √v ÁÎ‹ı ‹Î_Õu_ I›Îflı flÎ÷Î ¿·flfi_ flÎZÎÁÌ «¿Î‹_/Great Red Spot ÷ıfiı Ωı‰Î ‹‚ı·_, …ıfi˘ T›ÎÁ M≤J‰ÌfiÎ T›ÎÁ ¿fl÷Î_ hÎHÎ √HÎ˘ »ı. ¿·Î¿fiÎ 360 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı √˛ıÀ flıÕ V’˘À ¿Î›‹fi _ ‰Î‰Î{˘Õ< _ I›Î_ e_¿Î÷_ flËı »ı. Ë‰ı «ÎflÁ˘ ‰Ê˝ ’»Ì √v ’fl ⁄Ì…\_ fiÎfi_ (√˛ıÀ flıÕ V’˘À ¿fl÷Î_ ±Õ‘Î ¿ÿfi_) fi‰_ «¿Î‹_ ±«Îfi¿ eÀÌ fiÌ¿Y›_ »ı. ±Î …\Ïfi›fl «¿Î‹_ ’Ò‰˝ ÷flŒ ±fiı ÏÁÏfi›fl «¿Î‹_ ’Ïç‹ ÷flŒ ¬Áı »ı. …\·Î≥‹Î_ ÷ı±˘ ±ı¿‹ı¿fiı ø˘Á ¿flı ±ı‰Ì ‰¿Ì »ı.à 9

For Your Information

‘flÌ¤˛‹HÎfiÌ ¿˘Ïfl±˘Ï·Á ≥Œı@Àfiı ¿ÎflHÎı µkÎfl √˘‚Î‘˝‹Î_ ±ı Á‹ÿÎ›˘ ¿ıLƒÎÏ¤ÁÎflÌ ⁄fiÌ «øÎ¿Îflı Œfl‰Î ‹Î_Õı »ı. ’‰fifi˘ ÁÒÁ‰ÎÀ˘ Ï⁄·¿<· ¿ıLƒ‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı «ø‰Î÷fiÌ “±Î_¬”‹Î_ ’Ë˘Ó«ı ¿ı ÷fl÷ ΩHÎı ±˘Ï«_÷Ì Ï·Œ˚À ‹‚Ì Ë˘› ÷ı‹ ÁÕÁÕÎÀ ¨«ı «Õı »ı, ¿ı‹ ¿ı ÁÎ√flÁ’ÎÀÌ ’ÎÁı ⁄Ì∞ Ë‰Îfi˘ ‰‹Ï‚›˘ ’˛‰ÎË ÿ⁄ÎHÎ’Ò‰˝¿ ¿ıLƒÎÏ¤ÁflHÎ ¿flÌ flèÎ˘ Ë˘› »ı. À>_¿‹Î_, ±Ï‰fl÷ CÎÀ‹Î‚ …ı‰_ ±ı„L…fi ¿Î›˝fl÷˚ ◊Î› »ı, …ıfiÎ ¤Î√w’ı ‰Î‰Î{˘Õ<_ Á‹ƒfiÌ ‰‘ fiı ‰‘ µW‹Î∂Ω˝ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flÌ ’˘÷Îfi˘ T›Î’ ‰‘Îflı »ı ±fiı Á@›˝·fl ‰ı√ ’HÎ ‰‘Îflı »ı. ÁflıflÎÂ ‰Î‰Î{˘ÕÎfi˘ T›Î’ 250 Ï¿·˘‹ÌÀfl Ë˘›, ¨«Î≥ 13 Ï¿·˘‹ÌÀfl ±fiı ’‰fifi˘ ‰ı√ 120 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ±˘»˘ fiÏË. µW‹Î∂Ω˝ ÷ıfiı Ëo‹ıÂÎ Á‹ƒ ¶ÎflÎ ’˛ÎM÷ ◊÷Ì Ë˘›, ‹ÎÀı ‰Î‰Î{˘Õ<_ Á‹ƒ ’fl …ıÀ·˘ Á‹› ‰Ì÷Î‰ı ±ıÀ·_ ÷ıfi_ Ωıfl ‰‘ı »ı. ±Î¬flı ’Î_«-ÿÁ Ïÿ‰Áı ÷ı Ï¿fiÎflı ’Ë˘Ó«ı I›Îflı µW‹Î∂Ω˝fi˘ “’Î‰fl¿À” ◊÷Î_ ÷ıfi_ ⁄‚ ±˘Áfl‰Î ·Î√ı, ’fl_÷ Â‹Ì …÷Î ’Ëı·Î_ ÷ı hÎHÎ flÌ÷ı ÷ÎflÎ∞ Á…ı˝ »ı — (1) ÁÒÁ‰÷Î ’‰fi ‰Õı T≤ZÎ˘, ‹¿Îfi˘, ‰Ì…‚ÌfiÎ ◊Î_¤·Î ‰√ıflıfiı ¬ıÿÎfi‹ıÿÎfi ¿flÌ ‹Ò¿ı »ı; (2) ±ı¿Î±ı¿ ⁄‘˘ ¤ı… ‰flÁÎÿw’ı ÃÎ·‰Ì ÷À‰÷a ’˛ÿıÂfiı …‚⁄_⁄Î¿Îfl ¿flı »ı;

(3) ’‰fi ‰Õı Á‹ƒfiÎ ’ÎHÎÌfiı ¿Î_ÃÎ ÷flŒ ‘¿ı·Ì ±Î_÷Ïfl¿ Ï‰V÷Îfl˘‹Î_ CÎ˘ÕÎ’Òfl Œı·Î‰ı »ı. ±Î hÎHÎ flÌ÷ı 10,000 ‹ı√ÎÀfifiÌ Â„@÷ ±Î¬flı ‹@÷ ◊Î› »ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ’ÌÀfl ¿Î˜ÕÛfiÌ±ı Â˘‘ı·˘ Dyn-O-Storm ⁄˛ÎLÕfi˘ ’Î‰Õfl ÁflıflÎÂ ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÌ ±ÎÀ·Ì Â„@÷fiı (‰Î‰Î{˘Õ<_ Ï¿fiÎflı hÎÎÀ¿ı ±ı ’Ëı·Î_) ËHÎÌ Â¿ı ¬fl˘ ? ◊˘ÕÎ Á‹› ±√Îµ ËÎ◊ ‘flÎ›ı·Î ’˛›˘√ ÿflQ›Îfi Ï‰ÂÎ‚ ¿ÿfiÎ ‹Î·‰ÎË¿ Ï‰‹Îfiı ±‹ıÏfl¿fi flÎF› Œ˚·˘ÏflÕÎfiÎ ÷À‰÷a ±Î¿ÎÂ‹Î_ √Î…‰Ì… ‹«Î‰÷Î ÷˘ŒÎfiÌ ‹ıCÎ‰Îÿ‚ ’fl ±ÎÂflı 4,000 Ï¿·˘√˛Î‹ Dyn-O-Storm ’Î‰Õflfi˘ »oÀ¿Î‰ ¿›˘˝. ¨«Î≥ ’˛‹ÎHÎı 4 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±fiı ·_⁄Î≥ Ωı÷Î_ 1.6 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±ı ‰Îÿ‚ ‹Î›Î‹Ì ÂËıflfiÌ ‰ı‘ÂÎ‚ÎfiÎ flıÕÎfl‹Î_ V’WÀ ÿı¬Î÷_ Ë÷_. Ï‰V÷flÌ ’HÎ flèÎ_ Ë÷_ ±fiı √‹ı I›Îflı ’‰fi ÁÎ◊ı ‹ÒÂ‚‘Îfl Ëı·Ì ‰flÁı ÷ı‹ Ë÷Ì. ’fl_÷ Ï‰‹Îfiı ’Î‰Õfl ¤¤flÎT›Î ’»Ì ‰Îÿ‚fi˘ œ√ ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı ’Î_¬˘ ⁄fiÌ ±ºU› ◊‰Î ‹Î_Õu˘ ±fiı flıÕÎfl VøÌfi ’flfiÌ ≥‹ı… ’HÎ ø‹Â— ¤Ò_ÁÎ‰Î ·Î√Ì. ±Õ‘Î ¿·Î¿ ’»Ì I›Î_ ‰Îÿ‚fi_ fiÎ‹˘ÏfiÂÎfi fi Ë÷_--±ı ‹ıCÎ‰Îÿ‚ ¿ı …ı‹Î_ ±_ÿÎ…ı 50,000 Àfi ’ÎHÎÌ Ë÷_. ’ÌÀfl ¿Î˜ÕÛfiÌ±ı Â˘‘ı·˘ ’Î‰Õfl ‰Îÿ‚fiÌ …ı‹ ‰Î‰Î{˘ÕÎfiı ±·˘’ ¿flÌ Â¿ı ¬fl˘ ? ’˛ı„@À¿· Á‹V›Î ±ı‹Î_ …ı fiÕı ÷ı ¬flÌ, ’HÎ Áˆ©Î_Ï÷¿ flÌ÷ı Â_ ⁄fiÌ Â¿ı ÷ı Ωı≥±ı — ÏÕÀ…˝LÀ …ı‰˘ ÿı¬Î÷˘ Dyn-O-Storm ’Î‰Õfl ‹Ò‚‹Î_ ’˘Ï·±ıøıÏ·¿ »ı, …ıfiÌ ÁÎ◊ı ¿Î˜ÕÛfiÌ±ı Á˘ÏÕ›‹fiÎ ±Î›fi ¤ı‚T›Î »ı. ’Î‰Õflfi_ ⁄_‘ÎflHÎ Ω‚ÌÿÎfl »ı ±fiı ÷ıfiÌ ’˛I›ı¿ Œ˘÷flÌ ’˘÷ÎfiÎ ‰…fi ¿fl÷Î_ 2,000 √HÎÎ ‰‘ ’ÎHÎÌfiı Â˘ÊÌ ·ı‰Îfi˘ √HÎ‘‹˝ ‘flÎ‰ı »ı. ±Î’‹ı‚ı Â˘ÊHÎ ◊‰Î ‹ÎÀı ’ÎHÎÌfi˘ ¿<ÿfl÷Ì ‰Ì…¤Îfl …‰Î⁄ÿÎfl »ı. ’ÎHÎÌfiÎ ÿflı¿ flıbfiı ⁄ı ‰Ì…¤Îfl »ı. ±ı¿ »ıÕı ’˘Ï{ÏÀ‰ »ı, ÷˘ ⁄ÌΩ »ıÕı fiı√Ïı À‰ »ı. ±ı¿ flıbfi˘ ’˘Ï{ÏÀ‰ »ıÕ˘ ⁄ÌΩ flıbfiÎ fiı√Ïı À‰ »ıÕÎ ÁÎ◊ı √Ã⁄_‘fi‹Î_ ΩıÕÎ› ±ıÀ·ı ’ÎHÎÌfi˘ Ï·„@‰Õ …J◊˘ ⁄fiı, …ı CÎÕÌ¿‹Î_ »^À˘ ’Õ÷˘ fi◊Ì. ’fl_÷ Dyn-O-Storm fi_ ’˘Ï·±ıøıÏ·¿ ’ÎHÎÌfiÎ ⁄ı flıb±˘fiı »^ÀÎ ’ÎÕÌ ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÎ ⁄‚‰Îfi Á˘ÏÕ›‹ ±Î›fi ‰Õı ¬ıÓ«Ì ·ı »ı. ⁄ı ËΩfl √b_ ’ÎHÎÌ Â˘ÊÌ ·ı÷Ì ’Î‰ÕflfiÌ ÿflı¿ Œ˘÷flÌ I›Îfl ⁄Îÿ ÷¿‹Ïfl›Î_fiÌ …ı‹ e·Ì fiÌ«ı ‰flÁÌ ’Õı »ı. Á‹ƒ‹Î_ …ı‰Ì ’Õı ¿ı ÷fl÷ ±˘√‚‰Î ·Î√ı, ¿ÎflHÎ ¿ı Á˘ÏÕ›‹fiÎ ÷◊Î ¿ı„SÂ›‹fiÎ ±Î›fi ‘flÎ‰÷Î ¬ÎflÎ Á‹ƒ…‚‹Î_ ’˘Ï·±ıøıÏ·¿ ƒÎT› »ı. ±Î◊Ì ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì Ï‰‹Îfi ¶ÎflÎ DynO-Storm fiÎ »oÀ¿Î‰fi˘ ’˛›˘√ ‰Î‰Î{˘Õo Ë∞ Á‹ƒ ’fl Ë˘› ‰Îÿ‚˘‹Î_ Dyn-O-Storm fi˘ I›Îflı … ¿fl‰˘ Ωı≥±ı. »_À¿Î‰ ¿fl÷_ Ï‰‹Îfi …\·Î≥fiÎ ±Îfl_¤ı Ωıfl ’¿Õ÷Ì ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÌ «Î· ‰Î‰Î{˘Õ<_ ÁÌ{fi ÿflQ›Îfi ’ÌÀfl ¿Î˜ÕÛfiÌ ±Î‰˘ ’˛›˘√ ¿flÌ Ωı‰Î ‹Î√ı »ı. ¿ıflıÏ⁄›fi Á‹ƒ‹Î_ ±Î¿Îfl ·ı÷_ ±ı¿Îÿ ‰Î‰Î{˘Õ<_ ’Á_ÿ ¿flÌ ÷ıfiÎ ’fl ÀfifiÎ ÏËÁÎ⁄ı DynO-Storm ¤¤flÎ‰‰ÎfiÌ √HÎ÷flÌ ÷ıHÎı flÎ¬Ì »ı. Ë‰Î‹ÎfiÂÎjÎfiÎ ⁄‘Î ÏfiWHÎÎ÷˘ Ωı ¿ı ÷ı fi Î ±ÎÂÎ‰Îÿ‹Î_ ÁÒfl ’ÒflÎ‰‰Î ÷ˆ›Îfl fi◊Ì. ËΩfl˘ ±b⁄˘Q⁄ …ıÀ·Ì Â„@÷ …ı‹Î_ ŒÎÀ ŒÎÀ ◊÷Ì Ë˘› ±ı‰Î ‰Î‰Î{˘ÕÎfiÎ e_ŒÎÕÎ ◊˘ÕÎ¿ Àfi ’Î‰ÕflfiÎ Á‹ƒÁ’ÎÀÌ »oÀ¿Î‰ ‰Õı Â‹Ì Ω› ±ı‰_ ÂÌ flÌ÷ı ⁄fiı ? ’ÌÀfl ¿Î˜ÕÛfiÌfi˘ ‰‚÷˘ ’˛ffi — ÿÎ‰Îfi‚ Ë∞ ÷Î’HÎÎfiÌ ’˛Î◊Ï‹¿ ±‰V◊Î‹Î_ Ë˘› ±ı ‰¬÷ı ÷˘ ÷ıfiı ±ÎÁÎfiÌ’Ò‰˝¿ ⁄Ò{Î‰Ì Â¿Î› ¿ı fiÏË ? ⁄ı‹Î_◊Ì ¿›˘ ’˛ffi ‰…^ÿ’ÒHÎ˝ Ãflı »ı ±ı fiyÌ ◊‰Î ±ÎÕı {Î{Î Ïÿ‰Á˘ fi◊Ì.à

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

For Your Information

Information Technology 8[L,fLjfHgf ;f[8gff[ LdfLgf LdfLgf vfjftffz O dff[aff>,f 8lp jflp

‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÌ ◊ÕÛ …fiflıÂfi/3G ¿Ëı‰Î÷Ì hÎÌ∞ ’ıœÌfi_ «·HÎ ÿÏfi›ÎfiÎ CÎHÎÎ ⁄‘Î ÿıÂ˘‹Î_ ±‹·Ì ⁄fiÌ «Ò@›_ »ı. ±Î‹ »÷Î_ Áı·Œ˘fifi_ Ï‰ÂÎ‚ ‹Î¿ı˝À ‘flÎ‰÷Î ¤Îfl÷‹Î_ 3G Àı@fi˘·˘Ï… Ë∞ ¬ÎÁ ¬Ì·Ì Â¿Ì fi◊Ì. ¬ÎÁ ÷˘ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ≥LÀflfiıÀ, ≥-‹ı· ÷◊Î ±Î˜ÏÕ±˘-Ï‰ÏÕ±˘ Á_ÿıÂÎfiÌ ±Î’-·ı ¿fl÷Ì ‰¬÷ı 3G ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiı ÕıÀÎfiÎ ¤Îflı ÀˇÎÏŒ¿ ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕ‰_ ’Õı »ı, F›Îflı ±ı ÀˇÎÏŒ¿ …ıfiÎ ’fl Á‰Îfl ◊≥ Â¿ı ±ı‰˘ ·Î_⁄˘’Ë˘‚˘ ±ı@Á’˛ıÁ ËÎ≥-‰ı ›Îfiı ¿ı flıÏÕ±˘ Ï¡@‰LÁÌ Œ·¿ ±Î’HÎı I›Î_fiÎ ‹˘⁄Î≥· ±Î˜’flıÀfl˘ ’ÎÁı »ı … fiÏË ! ’ÏflHÎÎ‹ı 3G Àı@fi˘·˘Ï…fi˘ Ωı≥±ı ÷ı‰˘ µ’›˘√ ¿flÌ Â¿Î÷˘ fi◊Ì. ‹A› ÷˘ ÀıÏ·Ï‰{fifiÎ ¿Î›˝ø‹˘fiı ‹˘⁄Î≥· ËıLÕÁıÀ ’fl fl…^ ¿flÌ ÿı÷Ì Àı@fi˘·˘Ï… ËV÷√÷ ¿flÌ Â¿Î÷Ì fi◊Ì. ‹˘⁄Î≥· ±Î˜’flıÀfl˘fiı ‰‘ ‹˘ÀÌ ⁄ıLÕÏ‰◊ ›Îfiı ¿ı flıÏÕ±˘ Ï¡@‰LÁÌ ⁄ıLÕ ‹‚ı I›Îflı … ±ı Â@› ⁄fiÌ Â¿ı »ı. ±·⁄kÎ, √ÒÕ L›Ò{ ! ±Î˜’flıÀfl˘fiı ‹Ò_{‰÷Ì ⁄ıLÕÏ‰◊fiÌ Á‹V›Îfi˘ ¿Î›‹Ì Ïfi‰ıÕ˘ ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_ ±Î‰‰Îfi˘ »ı, ¿ı‹ ¿ı ¤Îfl÷fi_ ÀıÏ·Œ˘fi ¬Î÷_ 45 ‹ı√ÎËÀÛ˚{fiÌ flıÏÕ±˘ Ï¡@‰LÁÌ 3G ‹˘⁄Î≥· Àı@fi˘·˘Ï… ‹ÎÀı ¬ÎÁ ¬ÒS·Ì ‹Ò¿Ì flèÎ_ »ı. (‰ÎV÷‰‹Î_ ±ı Ï¡@‰LÁÌ ÷ıfiı ±Î’HÎ_ Á_flZÎHÎ ¬Î÷_ Ëo‹ıÂ ‹ÎÀı Á’fl÷ ¿flÌ flèÎ_ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÀıÏ·Œ˘fi ¬Î÷Î ’ÎÁı ±ı¿ı› Ï¡@‰LÁÌ ŒÎ…· ⁄«Ì fi◊Ì.) ±Î ¨«Ì flıÏÕ±˘ ÷fl_√·_⁄Î≥ ’fl ÕıÀÎfi˘ ÀˇÎÏŒ¿ Áı¿LÕÿÌÃ 144 Ï¿·˘Ï⁄À˚Á◊Ì Âw ¿flÌfiı 2 ‹ı√ÎÏ⁄À˚ÁfiÎ {Õ’Ì ‰ı√ı «Î·Ì Â¿ı »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı ≥LÀflfiıÀ, ≥-‹ı· ÷◊Î ‹˘⁄Î≥· ÀÌ.‰Ì.fiÎ Ëı‰Ì ÀˇÎÏŒ¿fiı ¬Î‚Ì Â¿Î› »ı. ÀıÏ·Ï‰{fifiÎ_ ¿Î›˝ø‹˘fiı ‹˘⁄Î≥· ËıLÕÁıÀ Á‘Ì ’Ë˘Ó«÷Î ¿fl‰ÎfiÌ …\ÿÌ …\ÿÌ hÎHÎ flÌ÷˘ »ı. ’Ëı·Ì ±fiı ÁÎˆ◊Ì ’˛«Ï·÷ ’©Ï÷ ≥LÀflfiıÀ ‹ÎflŒ÷ ÀÌ.‰Ì.fi_ ’˛ÁÎflHÎ {Ì·‰ÎfiÌ »ı, …ı ⁄Ë ¿Îfl√÷ ÁÎÏ⁄÷ ◊≥ fi◊Ì. ⁄ÌΩı ÷flÌ¿˘ ÁıÀı·Î≥ÀfiÎ_ ÏÁBfi·˘fiı (ÏÕÂ ±ıLÀıfiÎfiÌ ‹ÎŒ¿) ’fl⁄ÎflÎ_ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi‹Î_ {Ì·‰Îfi˘ »ı, ’fl_÷ ±ı Àı@fi˘·˘Ï… ±I›_÷ ¬«Î˝‚ Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ±‹¿ … ÿıÂ˘‹Î_ ÷ıfiı ’˛Î›˘Ï√¿ ‘˘flHÎı ±’fiÎ‰‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. hÎÌ∞ ±fiı ÁÎˆ◊Ì Áfl‚ ’©Ï÷ ÀÌ.‰Ì. ÏÁBfi·˘fiı ¨«Ì Ï¡@‰LÁÌfiÎ_ ‹Î≥ø˘‰ı‰ ÷flÌ¿ı ‰Ëı÷Î_ ‹Ò¿Ì ÿı‰ÎfiÌ »ı. µ’√˛Ëı flÌ·ı ¿flı·Î_ Ï‰z÷ «_⁄¿Ì› ÏÁBfi·˘ ¤ÒÏ‹‹◊¿fiı ‹‚ı, ±ıÀ·ı I›Î_fi_ ÀˇÎLÁÌ‰fl (ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl-¿‹-flÌÁÌ‰fl) ÷ı ÏÁBfi·˘fiı ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ¿o’fiÌfiÎ ‹A› ⁄˜{ VÀıÂfifiı ‹˘¿·Ì ±Î’ı »ı. ⁄˜{ VÀıÂfi I›Îfl ’»Ì ±ı ÏÁBfi·˘fiı (‰Î÷Î˝·Î’ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Ì ÁÎ‹ÎL› Ï¡@‰LÁÌ ¿fl÷Î_ fi˘¬Ì Ï¡@‰LÁÌfiÎ_) ‹Î≥ø˘‰ı‰‹Î_ ’·ÀÌ ÂËıfl¤flfiÎ_ ÀˇÎLÁ‹ÌÏÀ_√ ÀÎ‰fl˘ Á‘Ì ’Ë˘Ó«ÎÕÌ ÿı »ı. (ÕÎ›Î√˛Î‹ …\±˘.) ±Î ÀÎ‰fl˘ »ı‰Àı ±ı ‹Î≥ø˘‰ı‰ ÏÁBfi·˘fiı …ı ÷ı Ï‰V÷ÎflfiÎ √˛ÎË¿˘ Á‘Ì ’Ë˘Ó«ÎÕÌ ÿı »ı. ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ‘flÎ‰÷˘ √˛ÎË¿ ’˘÷ÎfiÎ Œ˘fi‹Î_ ÷ı ÏÁBfi·˘fiı {Ì·ı I›Îflı Œ˘fifi_ ÀÌ.‰Ì. Àufifl fiÎ‹fi_ ‰ÌΩb_ µ’¿flHÎ ‹Î≥ø˘‰ıT{fiı ºU› V‰w’ı VøÌfi ’fl fl…^ ¿flÌ ÿı »ı. ⁄ıLÕÏ‰◊ Ωı ‹ÎŒ¿ÁflfiÌ Ë˘› ÷˘ √˛ÎË¿fiı «·Ï«hÎ˘ ±ı¿ÿ‹ V’WÀ ±fiı Ï‰ZÎı’ÏËfi ÿı¬Î› »ı. ±L›◊Î VøÌfi ’fl «·Ï«hÎfiı ⁄ÿ·ı V·Î≥Õ-ÂÎ˜ Ωı÷Î Ë˘‰Îfi˘ ±fi¤‰ ◊Î› »ı ! ±Î Ω÷fi˘ ±fi¤‰ ËÎ· ¤Îfl÷‹Î_ ¿ıÀ·Ì¿ ‹˘⁄Î≥· ¿o’fiÌfiÎ √˛ÎË¿˘ ¿flÌ flèÎÎ »ı, ’fl_÷ fi∞¿fiÎ ¤Ï‰W›‹Î_ ÷ı‹fiı ±ı‹Î_◊Ì »^À¿Îfl˘ ‹‚‰Îfi˘ »ı.à “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

databank.com à Ï‰r¤fl‹Î_ GSM/Global System for Mobile communication ’˛¿ÎflfiÎ Œ˘fi ‘flÎ‰÷Î √˛ÎË¿˘fi˘ ±Î_¿Õ˘ √›Î ‹ÏËfiÎfiÌ 13 ‹Ì ÷ÎflÌ¬ı 2 ±⁄…fiı ‰ÀÎ‰Ì √›˘. (±Î…ı Ï‹ÏfiÀÿÌÃ ÁflıflÎÂ 1,000 ·ı¬ı ÷ı ±Î_¿Õ˘ ‰‘Ì flèÎ˘ »ı.) ⁄flÎ⁄fl ±œÌ ‰WÎ˝ ’Ëı·Î_ GSM √˛ÎË¿˘fi˘ ÏŒ√fl ‹ÎhÎ 1 ±⁄…fiÎ ·ı‰·ı Ë÷˘--±fiı 15 ‰WÎ˝ ’Ëı·Î_ ÷˘ ‹ÎhÎ ÁıÓ¿Õ˘‹Î_ Ë÷˘ ! GSM ‹˘⁄Î≥· Áı‰ÎfiÌ ’Ëı·‰Ëı·Ì Âw±Î÷ 1991fiÌ ÁÎ·‹Î_ ÏŒfi·ıLÕ ¬Î÷ı ◊≥ ±ı ’»Ì ±Î…ı …√÷fiÎ ¿<· 213 ÿıÂ˘‹Î_ ÷ıfi_ «·HÎ »ı. Áı·Œ˘fifiı ·√÷_ ⁄Ì…\_ ÁÌ‹ÎÏ«é ¤Îfl÷ı ’HÎ Ë‹HÎÎ_ ’Îfl @›*. ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi‘Îfl¿˘fi˘ ±Î_¿Õ˘ ±Î’HÎı I›Î_ »ßÌ …^fifiÎ fl˘… 10 ¿fl˘Õfiı ’Îfl ¿flÌ √›˘. ¤Îfl÷‹Î_ ÁÎˆ ’Ëı·˘ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fi ±Î˜√VÀ 23, 1995 fiÎ fl˘… ¿˘·¿Î÷Î ¬Î÷ı flHÎ@›˘ ±ı ’»Ì ‹ÎhÎ 3 ‰WÎ˝‹Î_ ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÌ Á_A›Î 10 ·Î¬fiÎ ±Î_¿Õı ’Ë˘Ó«Ì Ë÷Ì. 2000fiÌ ÁÎ·‹Î_ Á_A›Î 30 ·Î¬ ◊≥, 2001‹Î_ ’«ÎÁ ·Î¬, 2002‹Î_ 1 ¿fl˘Õ ±fiı Ë‰ı 2006 ‹Î_ 10 ¿fl˘Õfiı ‰ÀÎ‰Ì √≥ »ı. ¤Îfl÷fiÎ_ 5,200 ’ˆ¿Ì 4,000 ÂËıfl˘ ±fiı fi√fl˘‹Î_ ±Î…ı ‹˘⁄Î≥· Œ˘fifiÌ ÁÏ‰‘Î »ı.à

dfl8zgf]+ dff5f gfssl szjff af[ ;ffcL;fsf[vf[ Biffz[ 5fUyjflgff[ uff[/f[ dff5iff[ ±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_ ¿ı …^fi, «Î¿flfiÎ fiÁÌ⁄‹Î_ ÏÂflE»ıÿ ·¬Î›˘ Ë÷˘. flÎΩ 1792 ‹Î_ Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄fl ±fiı Ï’±fl ‰÷Ì Àı@Á µCÎflÎ‰‰ÎfiÌ ’ÎÀÛ-ÀÎ≥‹ ÕuÒÀÌ ‹ıÂı fiÎ‹fiÎ ⁄ı ¡ıL« ¬√˘‚ÂÎjÎÌ±˘ ⁄Ω‰÷Î ’ı·Î ‹ÂËÒfl Ï‰iÎÎfiÌ ·ı‰˘Ï{›ıfi_ ‹Î◊_ ’W¿‚ ›_hÎÁÎ‹√˛Ì ±fiı ‹ÿÿfiÌÂ˘ ÁÎ◊ı ’HÎ Ï√·˘ÏÀfi fiÌ«ı À˘¿flÌ‹Î_ ¬flÌ ’Õ‰Îfi_ Ë÷_. ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¬ÎÁ ⁄fiÎ‰ÀfiÌ ±ı¿ flÌ÷ı Ωı÷Î_ ¬√˘‚ÂÎjÎÌ±˘ Ï…±Î_ CÎ˘ÕÎ√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ’ıÏflÁ◊Ì ÁÎ÷ ‰Ê˝ ÿı · ÎQ⁄fl ±fiı Ï’±fl ‹ı Â ı ’HÎ ¡ÎLÁfiÎ ·Î_⁄Î ’˛‰ÎÁı fiÌ¿Y›Î. ⁄ıµfiÌ ÏÿÂÎ flÎ…ÿfl⁄Îfl ÁÎ◊ı Ï«ßÌ ‰Õı Á_¿‚Î›ı·Î Ë÷Î, ‹ÎÀı ’˛‰ÎÁı ±ı¿‹ı¿◊Ì Ï‰’Ïfl÷ Ë÷Ì. ÿı·ÎQ⁄flı µkÎfl fiÌ¿‚Ìfiı flÎ…¶ıÊÌ ’˛ΩfiÌ ‰E«ı √›Î ’»Ì ÷ı‹fi_ ¿Î‹ ‹U¿ı· ⁄fiÌ flËı‰Îfi_ Ë÷_. ÏÿÂÎ ’¿ÕÌ, F›Îflı ‹ıÂı ÷ıfiÌ Ï⁄·¿<· flÎΩ ·≥±ı ⁄Lfiı …HÎÎfiı √˘SÕfi ’ÎÁ’˘ÀÛ …ı‰Î ¤·Î‹HÎ’hÎ˘ ·¬Ì ±Î’ı·Î, Ï‰w© ÿÏZÎHÎ ÷flŒ ±Î√‚ ‰K›˘. …ı‹fi˘ À>_¿ ÁÎfl Œfl‹ÎfiÎI‹¿ Ë÷˘ — ¿˘≥±ı ‹ıÂıfi˘ ¿ı ÿı·ÎQ⁄flfi˘ ‹Î√˝ fl˘¿‰˘ ±Î ›ÎhÎÎ ¬ıÕ‰Î ‹ÎÀı Á‹› Ωı ¿ı fiÏË ±fiı ÷ı‹fiÎ ±Ï¤›Îfi‹Î_ ËV÷ZÎı’ ¿fl‰˘ fiÏË. ⁄ıµfiı ‹ÎÀı Áfl¬˘ ¬flÎ⁄ Ë÷˘. hÎHÎı¿ ±Ï¤›Îfi Â_ Ë÷_ ? µkÎfl ‘˛‰◊Ì Ï‰Ê‰T≤kÎ Á‘Ìfi_ ±_÷fl fiyÌ ¿fl‰Îfi_, ‰Ê˝ ±√Îµ 1789 ‹Î_ …ıfi˘ ’˛◊‹ …ıfi_ 1,00,00,000 ‹Î ¤Î√fi_ «¿÷_ Á‹√˛ ‹Îfi‰Ω÷‹Î_ V‰Ì¿Î›˝ fiÌ‰Õı ±_√Îfl˘ «_’Î›˘ ±ı ¡ıL« øÎ_Ï÷fi˘ ¤Îflı·˘ ±ı‰_ ‹ÌÀfl fiÎ‹fi_ ±«‚ ÷ı‹… øÎ_Ï÷¿ÎflÌ ±ı¿‹ ⁄fiÌ flËı‰Îfi_ Ë÷_. ‰ˆÏr¿ ±„Bfi «˘‹ı fl ŒflÌ ‰Y›˘ Ë÷˘. ‘˘flHÎı ÷˘·-‹Î’fiÌ fi‰Ì … ’©Ï÷ ±’fiÎ‰‰Î ‹ÎÀıfiÌ ÏÿÂÎ ¬Ò·Ì …‰ÎfiÌ Ë÷Ì. ’˛ΩÏ‰‹¬ flÎΩ ·≥ 16 ‹Î ±fiı ÷ıfiÌ ÿı·ÎQ⁄flfi_ ±fiı ‹ıÂıfi_ ±Ï¤›Îfi ÷ı º„WÀ±ı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Ë÷_. M≤J‰ÌfiÎ ±ı‰Î CÎ‹_ÕÌ ’IfiÌ ‹ıflÌ ±ıL÷˘≥fiı÷ √˘‚Îfiı ÷ı‹HÎı ‹ÌÀflfiÎ Á«˘À ‹Î’ÿoÕ ÁÎ‹ı fi  _ ·˘¿±Î_ ÿ ˘·fi ÷flÌ¿ı ’Á_ÿ ¿›˘˝ Ë÷˘ ¿ı …ıfiÎ ÏËoÁ¿ ⁄fi‰Î ·ÎB›_ Ë÷._ ¿<ÿfl÷Ì ‹Î’‹Î_ ¿ÿÌ Œfl¿ fi flÎΩ-flÎHÎÌ ÁÎ◊ı fiÎ÷˘ ’Õı ±fiı ·˘¿˘fiı ±ı ‹Î’ÿoÕ ‘flÎ‰÷Î ÁÎ‹_ ÷ ˘◊Ì ÁÎ‹ı Â_¿Î …√ÎÕ‰Îfi_ ‹Î_ Õ Ìfiı Áfl¿ÎflÌ ¿ÎflHÎ ’HÎ flËı fiÏË. ±‹·ÿÎfl˘ ÁÏË÷fiÎ ‹ÌÀfl ÂOÿ ’HÎ ±ı … ⁄‘Î ‹‚Ï÷›Î±˘ flÌ÷ı ›Ïfi‰Á˝· Ë÷˘. ¡ÎLÁfiÌ Â˘ÏÊ÷ ±fiı √˛Ì¿ ¤ÎÊÎ‹Î_ metron ’ÌÏÕ÷ …fi÷ÎfiÌ fi˘ ±◊˝ Œ@÷ measure/ ÿÎœ‹Î_ Ë÷Î ±fiı ‰¬÷ ‹Î’ ◊Î›, ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ ’fl …÷Î_ ±ı Á˙fi _ ±Î‰Ì ±Î‘ÎÏfl÷ ‹ÌÀfl ÂOÿ ⁄ÌΩ_ Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄fl Ï’±fl ‹ıÂı ⁄fi‰Îfi _ Ë÷ _ . ·ı⁄Ï·›Î_ fiÎ‹˘ ¿fl÷Î_ ÏfiflÎ‚˘ Ë÷˘. flÎ…ÿfl⁄ÎflfiÌ Ï«ßÌfiÎ ÿflı¿ e·’˛ Ò Œ flÌ÷ı ‰Î’flÌ Â¿Î› ÷ı ‰  _ 12

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

‰K›˘. ±Î‹Î_ ‰‚Ì flÎHÎÌ ’˛‹ÎHÎ¤Ò÷ ‹Î’ Ïfi‘Î˝fl‰Îfi_ ¿Î›˝ Á˙◊Ì ’Ëı·Î_ ¡ÎLÁı ËÎ◊ ‘›* ÷ıfi_ ±ıL÷˘≥fiı÷ı ±ı‰Ì À¿Îıfl ¿flÌ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı Á˙◊Ì ‰‘ Ω÷fiÎ_ ÷˘·-‹Î’ ¡ÎLÁ‹Î_ Ë÷Î_. ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ’˛Ωfiı »o»Õı Ì ¿ı, “·˘¿˘ ’ÎÁı 800 ’˛¿ÎflfiÎ_ Ë÷Î_. ±ı¿ … ‰V÷fiı ÿfl hÎÌΩ √Î‹‹Î_ …\ÿÎ ‘˘flHÎı ⁄˛ıÕ fi◊Ì, ÷˘ ÷ı±˘ ¿+¿ ÂÎ ‹Î’‰Î‹Î_ ¿ı ÷˘·‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë÷Ì. @›Î_¿ ¬ı÷flfiı ÷ıfiÎ ÁflıflÎÂ ‹ÎÀı ¬Î÷Î fi◊Ì ?” ¬ı÷‹…^flı ±Î¬Î Ïÿ‰Á‹Î_ ¿flı·Ì ¬ıÕfiÎ ±Î‘Îflı ‹Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ¡ÎLÁfiÌ ±ÎÏ◊˝¿ Ï‰Ào⁄HÎÎfi_ ±ı¿ Ë÷_, ÷˘ @›Î_¿ ±ı ¬ı÷fl‹Î_ ’Î¿ı·Î ±fiÎ…fiı ’Î·Ì …ı‰Î ‹ÎÏ’›Î ’ÎhÎ‹Î_ ¤flÌ ‹Ëk‰’Ò H Î˝ ¿ÎflHÎ ÷˘·-‹Î’fi _ ¬ı÷flfi_ ‹Î’ √HÎÌ ¿Îœ‰ÎfiÌ ’˛◊Î Ë÷Ì. ±‹¿ fi√fl˘‹Î_ V◊ÎÏfi¿ µ‹flÎ‰˘ ±Ï÷flı ¿ ¤› * ‰ˆ Ï ‰K› »ı ±ı fiyfl ÷ı‹fiÎ ⁄Î‰ÕÎfiÎ ‹Î’ı ÁÏ‚›Î ÷ˆ›Îfl ¿flÎ‰Ì √…fiÎ ‹Î’ ÷flÌ¿ı ‰Î’fl‰ÎfiÌ ‰ÎV÷Ï‰¿÷Îfi˘ ’Ëı·˘ ±ËıÁÎÁ 1790 fi√fl…fi˘fiı Œfl… ’ÎÕ÷Î Ë÷Î, F›Îflı CÎHÎÌ …B›Î±ı µ‹flÎ‰ı ⁄fiÎ‰ı·_ ‹ÎVÀfl‹Î_ fi‰Ì «Ò_ÀÎ›ı·Ì Á_Áÿfiı ◊›˘ ±fiı ‰ı≥À I›Î_fi_ fl÷· …ı‰_ ±Ï‘¿Ú÷ ‹Î’ √HÎÎ÷_ Ë÷_. flÎ…‘ÎfiÌ ’ıÏflÁ‹Î_ ¿Î’Õ ÷ıHÎı ¡ÎLÁfiÌ Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹Ìfiı ÷˘·⁄ΩflfiÎ ‹A› ÿfl‰ÎΩ ’ÎÁı flÎΩfiÌ ÷·‰ÎflfiÎ ‹Î’fi˘ ÁÏ‚›˘ ⁄‘Î ÿ¿ÎfiÿÎfl˘fiÎ ‹Î’fi_ ±ı‰_ ‘˘flHÎ fiyÌ ¿fl‰Î ‹ÎÀı flıŒflLÁ ‹ÎÀı ¤Ÿ÷ ’fl …ÕÌ ·ı‰Î›˘ Ë÷˘, ’fl_÷ ËÎ◊ÂÎ‚fiÌ ’Ë˘‚Î≥ ±_√ı ¿Â_ ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì ¿ı …ıfiÌ ⁄Ïfi›Îÿ Ï‰Âı «˘yÁ ‘˘flHÎ fi Ë÷_. ‰ÌÁ◊Ì ’E«ÌÁ Ω÷fiÎ ’fiÎ Ë˘›, ‹ÎÀı ¿Î’Õfiı ÏhÎ¿˘HÎÎ¿Îflı ⁄ı‹÷ Ë˘› fiÏË. Á_ÁÿfiÎ ±ÎÿıÂfi˘ Œ˘SÕ ¿flÌ ’ıÏflÁfiÎ aune ¿Ëı‰Î÷Î ±ı¿‹ ‹…⁄ «˘flÁ ·ı¬ı ‰ı«‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ Ë÷ _ . ’fl_ ÷  aune fi _ ±ı ¿ ‹ ’HÎ ÷‹Î‹ ¡ÎLÁ‹Î_ ±ı¿Áfl¬_ fiÏË. ’˛ ‰ ÎÁı fiÌ¿‚ı · Î ¬ ÿ Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flfi˘ F›Î_ ÁMÀıQ⁄fl 16, 1749 fiÎ Ïÿ‰Áı …L‹ ◊›˘ ±ı √Î‹fiÌ ±ÎÁ’ÎÁfiÎ Ï‰V÷Îfl‹Î_ aune fiÎ_ ±ı¿‹˘ ¿<· 13 Ω÷fiÎ_ Ë÷Î_ ±fiı ÷ı ⁄‘Î_ Œ@÷ ¿Î’Õfi_ ‹Î’ ·ı‰Î ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Î_ Ë÷Î_. …‹Ìfi, ¿Î√‚ ±fiı ·Î¿ÕÎfiÎ ZÎıhÎŒ‚ ‹ÎÀı ‰‚Ì …\ÿÎ_ ±ı¿‹˘ Ë÷Î_. ±ı … flÌ÷ı ÷˘·‹Î’fiÎ ±fiı¿ ÷ı‹… ±ı¿‹ı¿◊Ì fi˘¬Î ±ı¿‹˘±ı ¡ÎLÁ‹Î_ ¤Îflı √Ò_«‰ÎÕ˘ ÁF›˘˝, ±ıÀ·ı ±ı¿ “¿˘‹fi” ±ı¿‹ Â˘‘‰_ …wflÌ ⁄L›_ ÁÒÏ«÷Î◊˝ ±ı¿ÿ‹ V’WÀ Ë÷˘ — fi‰Î ‹ÌÃÎfi˘ ¡ıL« ’ÎµLÕ livre/fl÷· …\ÿ˘ Ë÷˘ ±fiı CÎ™fi˘ livre …\ÿ˘ Ë÷˘. ÷˘·-‹Î’ ±_√ı ’˛Ω‹Î_ ÁËı… ’HÎ Á_Â› ⁄Ì±flfiÎ ‹ÎÏ’›Î ÷flÌ¿ı ‰’flÎ÷˘ pinte ’ıÏflÁ ÂËıfl‹Î_ …\ÿ˘, fi˘‹˝LÕÌ‹Î_ …\ÿ˘ ’ıÿÎ fi ◊‰˘ Ωı≥±ı. ±Î Œfl‹Î≥Âı ±fiı ‹Áı˝·Ì fi√fl‹Î_ ’HÎ …\ÿ˘--⁄·¿ı pinte ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 70 Ω÷fiÎ Ë÷Î. Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹ÌfiÎ ¬√˘‚Ï‰t˘, ¡ÎLÁfiı ÷˘·-‹Î’fiÎ …‹ı·Î±ı »ı‰Àı ±ÎÏ◊˝¿ ZÎıhÎı ±flÎ…¿÷Î ÷flŒ ‘¿ı·Ì flÁÎ›HÎÂÎjÎÌ±˘, ’ÿÎ◊˝Ï‰iÎÎfiÌ±˘ ÿÌ‘_. ËÎ◊ÌÿÎ_÷fiÎ Ï‹fiÎflÎ‹Î_ flËı÷˘ flÎΩ ·≥ 16 ‹˘ ÷˘ ΩHÎı 1789 fiÌ ¡ıL« ±fiı √ÏHÎ÷fiÎ Ï‰¶Îfi˘ Á‹ZÎ ‹Ò_{‰HÎ øÎ_Ï÷ ‹ÎÀı …‰Î⁄ÿÎfl Ë÷˘, ’fl_÷ √flÌ⁄ …fi÷Îfiı ¤Ò¬ı ‹Îfl‰Î‹Î_ ±fiı ’»Ì ¬ÕÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ¡ıL« ·˘¿˘ ÿflı¿ ÷˘·±Î_ÿ˘·fiı «ÕÎ‰‰Î‹Î_ ÁıÓ¿Õ˘ Ω÷fiÎ_ ÷˘·-‹Î’fi˘ ŒÎ‚˘ ’HÎ ±˘»˘ fi Ë÷˘. ‹Î’fiı Â_¿ÎfiÌ fi…flı Ωı÷Î Ë÷Î, ¿ı‹ ¿ı «˘yÁ VÀÎLÕÕÛfiÎ ±¤Î‰ı ¬ÎzÁÎ‹√˛ÌfiÌ ‹@÷ ËıflŒıfl ◊÷Ì fi Ë÷Ì. Ïfi¿ÎÁ ÿflı¿fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ÷ı‹fi˘ ±fi¤‰ ¿Õ‰˘ ‰ı’Îfl ÷˘ ÃÌ¿, ±Î_÷flÿıÂÌ› ‰ı’Îfl «Î·÷˘ fi Ë÷˘. V◊ÎÏfi¿ ⁄Ωfl˘‹Î_› ÿflı¿ Ë÷˘. ‰‘ ±ı¿ ‰ıflÎ›ÀÌfiÎ ÷˘·-‹Î’ ’fl Á˘ÿ˘ fl¿{¿fi˘ ⁄fiÌ flËı÷˘ Ë÷˘. ‰ı’ÎflÌ±˘, ÁÎ‹_÷˘ ±fiı …‹ÌfiÿÎfl˘ ±fiÎ…fiÌ ÷ı‹fiı ¿ı‹ ¿flÌfiı ¤fl˘Á˘ ⁄ıÁı ? ÷Ì‰˛ ±»÷ ‰E«ı ·˘¿˘fiÌ √fl…fi˘ ·Î¤ ∂ÃÎ‰‰Î ’˘÷Îfiı ‹fiŒÎ‰÷Ì flÌ÷ı ¤fl˘Á˘ …wfl ⁄ıÁı, ’fl_÷ ±ı ‹ÎÀı ÷˘·-‹Î’ ⁄ÿ·÷Î √›Î I›Îflı flÎF›fiÎ √ıfl‰ËÌ‰À ÁÎ‹ı ¡ıL« ’˛Ωfi˘ ±Á_÷˘Ê “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

÷˘·-‹Î’fi _ fi‰ _ ‘˘flHÎ ÏËVÁÎfi_ ±_÷fl ÷ı‹… ‰‚Î_¿ ΩHÎÌ ·ı‰Î› ÷˘ ⁄Î¿Ìfi_ ±_÷fl Á˙fiÎ ’ÏflÏ«÷ ±ı ‰ Î ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷ ‰Õı √HÎÌ ¿Îœ‰Î‹Î_ ‹U¿ı·Ì ’Õı ÷ı‹ fi Ë÷Ì. √˘‚Î≥ ¿< ÿ fl÷fiÎ ±«‚Î_ ¿ ’fl ·ı÷Î ±Î_ÏÂ¿/partial ’ÏflCÎfiı µkÎfl ‘˛‰ ÷flŒ 900 Á‘Ì ±fiı ÿÏZÎHÎı ±Î‘ÎÏfl÷ Ë˘‰ _ Ωı ≥ ±ı . Ï‰Ê‰T≤kÎ ÷flŒ 00 Á‘Ì ¿‹ÎfifiÎ ±ı … ±Î›Î‹‹Î_ Œ@÷ ·_⁄Î‰‰Îfi˘ ¿˘≥¿ ±ı‰˘ Ã˘Á ±Î‘Îfl ¿ı Á‰Î· Ë÷˘. Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹ÌfiÎ ÁP›˘fiı ±Î_ÏÂ¿ ’ÏflCÎfi˘ ±ıÀ·ı ¿ı …ı‹Î_ ¿ÿÌ fi∞‰_ Áfl¬_›ı ’Ïfl‰÷˝fi ±Î‰ı flı¬Î_Âfi˘ ÁıQ’· À<¿Õ˘ ’Á_ÿ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ’HÎ Á‹Îfi ‹_÷T› ’fl ±Î‰‰Î‹Î_ fiÏË. Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹ÌfiÎ ÁP›˘ ·Î_⁄Ì {Î{Ì ‰Îfl fi ·Î√Ì. ’ıÏflÁ◊Ì µkÎflı ÕL¿¿Û ⁄_ÿfl Á‘Ì ±fiı ÿÏZÎHÎı V’ıfifiÎ ««Î˝ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ Á‹Îfi ‹_÷T› ’fl ±Î‰Ì ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ fi√flfiÌ ¤Î√˘‚ Á‘Ì ·_⁄Î÷˘ 2.20 ’Ò‰˝ flı¬Î_Âfi˘ À<¿Õ˘ Á‰ı˝ZÎHÎ √›Î. M≤J‰ÌfiÎ √˘‚Îfiı ÷ı‹HÎı fi‰Î ÷˘·‹ÎÀı ±fi¿>‚ Ë÷˘. (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ fi¿Â˘.) ÕL¿¿Û◊Ì ⁄ÎÁı˝·˘fiÎfi_ ±_÷fl ÷ıfiÌ ‹Î’fi˘ ’Î›˘ ⁄fiÎ‰‰Îfi_ fiyÌ √˘‚Î≥ ÁÏË÷ ’flŒı@À flÌ÷ı ΩHÎ‰Î ±¿Îÿ‹ÌfiÎ ÁP›˘±ı ⁄ı ¿›*. M≤J‰ÌfiÌ ⁄Ïfi›Îÿ ’fl ¬√˘‚ÏfiWHÎÎ÷ ÁÎËÏÁ¿˘fiı ±fiø‹ı µkÎflı ÷◊Î ÿÏZÎHÎı ‹˘¿·‰Îfi˘ fl«Î›ı·_ fi‰_ ‘˘flHÎ ÂÎr÷ ’˛V÷Î‰ flÎΩ ·≥ 16 ‹Î Á‹ZÎ ‹Ò@›˘. ·≥±ı ÷˘·-‹Î’fiÎ ⁄fiÌ flËı, ¿ı‹ ¿ı M≤J‰Ì ÂÎr÷ standardization/’˛‹ÎHÎÌ¿flHÎfiÌ …wÏfl›Î÷fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ Ë÷Ì. ¤Ï‰W›‹Î_ ÷ıfi_ ‹Î’ ¿ÿÌ ÷fl÷ ’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì ÿÌ‘Ì. ±Ï¤›ÎfifiÎ ¬«˝ ’ıÀı flÎF›fiÌ ⁄ÿ·Î‰Îfi_ fi Ë÷_. Ï÷ΩıflÌ‹Î_◊Ì fiÎHÎÎ_ ’HÎ ŒÎ‚T›Î_. …^ fi 19, 1791 fiÎ ±Î ⁄‘_ ±ı‰ı ‰¬÷ı ⁄L›_ ¿ı F›Îflı ¡ıL« øÎ_Ï÷ Ïÿfi’˛Ï÷Ïÿfi fl˘… Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹ÌfiÎ 12 Ωıfl ’¿ÕÌ flËÌ Ë÷Ì. ÷˘·-‹Î’fiÌ Ï‰ÏÂWÀ, Á‰˝ÁÎ‹ÎL› ±fiı ÁP›˘ ÂÎËÌ ’fl‰Îfi√Ì ‹ÎÀı Ï‰rfiÌ› ’©Ï÷ ‰Õı ÿıÂfi_ ±ÎÏ◊˝¿ ¤ÎÏ‰ Á‘Îfl‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ ¡ÎLÁfi˘ flÎΩ · ≥ Á˘‚‹˘ flÎΩ ·≥ 16 ‹Îfiı ‹Y›Î ±fiı flÎ¬÷Î ¬ÿ flÎΩfi_ ¤ÎÏ‰ I›Îflı ÕÎ‹ÎÕ˘‚ Ë÷_ ±fiı ÷ı √’«’ ›˘…fiÎfiÌ w’flı¬Î ±Î’Ì. µkÎfl ‘˛‰◊Ì flÌ÷ı ÿıÂ »˘ÕÌ …‰Îfi_ fiyÌ ¿flÌ ⁄ıÃ˘ Ë÷˘. Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹ÌfiÎ ÁP›˘fiı ‹Y›ÎfiÎ Ï‰Ê‰T≤kÎ Á‘Ìfi_ ±_÷fl fiyÌ ¿fl÷Î_ …ı ⁄ÌΩ … Ïÿ‰Áı ÷ı ±_√… ı˛ ‰ı’ÎflÌfi˘ ÁÌ‘˘ÁÎÿ˘ ‰ıÂ ‘ÎflHÎ ¿flÌ ’˘÷ÎfiÎ_ ¿<ÀQ< ⁄Ì…fi˘ ±Î_ ¿ Õ˘ ÷ÎflHÎw’ı fiÌ¿‚ı ÷ı fi ı ÁÎ◊ı ‹Ëı·fiÎ ’Î»·Î ÿfl‰Î…ı◊Ì ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì √›˘. ’Ò‰˝ ÷flŒ ’˛ÏÂ›fi (…‹˝fi) 1,00,00,000 ‰Õı ¤Î√Ì fiÎ¬Ì ÁflËÿfiÌ ÏÿÂÎ‹Î_ ÷ıHÎı flÎ÷¤fl ⁄√Ì Ëo¿ÎflÌfiı ÁÎflÌ ±ı‰Ì ‹…· ¿Î’Ì fiÎ¬Ì. ‹ÌÀflfi_ ‘˘flHÎ ÷› ¿fl‰ÎfiÌ ›˘…fiÎ fiÁÌ⁄ı ÁÎ◊ ±ÎM›˘ Ë˘÷ ÷˘ ⁄ÌΩ ◊˘ÕÎ ¿·Î¿˘‹Î_ ÷ı ÁË¿<À<Q⁄ ’˛ÏÂ›ÎfiÎ Ë÷Ì. …\ÿÌ flÌ÷ı ±ı‹ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ÁÌ‹ÎÕÎ‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì Ω÷, ’HÎ ‹Î√˝‹Î_ ¤˘…fi ‹ÎÀı ÷ı fl˘¿Î›˘ I›Î_ ‰ÌÂÌ‰Î‚Î±ı ±¿Îÿ‹ÌfiÎ Ï‰¶Îfi˘ M≤J‰ÌfiÎ Á‹√˛ ÷ıfiı V◊Ò‚ ÂflÌflfiÌ «Î· ’fl◊Ì ±˘‚¬Ì ¿Îœu˘ ±fiı Ï‰ƒ˘ËÌ ÁˆÏfi¿˘fiı ΩHÎ ¿flÌ 1 ’flÌCÎfi˘ /4,00,00,000 ‹˘ ÏËVÁ˘ ÿÌ‘Ì. ·≥fiı ÷ıfiÎ_ ±ÎM÷…fi˘ ÁÏË÷ ’Î»˘ ’ıÏflÁ ·Î‰Ì flÎ…‹Ëı·‹Î_ fi…fl¿ıÿ flÎ¬‰Î‹Î_ ±ÎT›˘. fi‰Î ±ı¿‹ ÷flÌ¿ı ’Á_ÿ ¡ÎLÁ‹Î_ ‹K›‹ ‰√˝fiÎ ¿fl‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ±ÎfiÎ ·˘¿˘ ¶ÎflÎ «Ò _ À Î›ı · Ì ‹ÎÀı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_  øÎ_Ï÷¿ÎflÌ Áfl¿Îflfi_ √Ãfi ±ı fl ÎµLÕ-‘-‰SÕÛ ‹Î’ ◊‰Î ±ÎÕı Ë∞ ◊˘ÕÎ ·ı ‰ ÎfiÌ ±Î‰U›¿÷Î fi ‹ÏËfiÎfiÌ ‰Îfl Ë÷Ì, Ë÷Ì. µkÎfl ‘˛  ‰ ◊Ì 1 ±ıÀ·ı flÎΩ I›Î_ Á‘Ì Ï‰Ê ‰ T≤kÎ Á ‘ ÌfiÎ / 4 flÎΩ Ë÷˘. ±ı¿oÿflı Ωı÷Î_ √˘‚Î …ıÀ·Î ’ÏflCÎfi_ ‹Î’ ’Î_…flı ’Õı·Î ÏÁ_Ë …ı‰˘, ΩHÎÌ Â¿Î› ±ı ’Òfl÷_ Ë÷_ »÷Î_ flÎΩ ÷˘ ¬fl˘. --±fiı ¬w_ Ωı÷Î_ «÷◊Î*Â ±Î ÷flŒ ÕL¿¿Û√˘‚Îfi_ ’HÎ ÷‹Î‹ ±_÷fl ’ı Ï flÁ-⁄ÎÁı ˝ · ˘fiÎfiÌ ‹Î’‰_ …wflÌ fi Ë÷_. µkÎfl ‘˛  ‰ fiı Ï‰Ê ‰ T≤kÎ ÁÎ◊ı meridian /›ÎQ›˘kÎfl ΩıÕ÷Î flı¬Î_Âfiı Á‚_√ ¬ıÕÌ flı ¬ ÎfiÎ ±ı À ·ı ¿ı fiÎ¬‰Îfiı ⁄ÿ·ı ÷ıfiÎ ±‹¿ flı ¬ Î_ Â fiÎ Á‰ı ˝ fi Ì 14

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

’Ò‰˝÷ˆ›ÎflÌfi_ ¿Î‹ ±ı¿Îÿ ‰Ê˝ «ÎS›_. ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷fiÎ_ ¬ÎÁ ÁÎ‘fi˘ ⁄fiÎ‰Ì ÷ı‹fi_ ’flÌZÎHÎ ¿fl‰Î‹Î_, fi¿ÂÎ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_, ·Î˜√-⁄Ò¿ »Î’‰Î‹Î_, V’ıfifiÌ flÎ…‘ÎfiÌ ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ‹Î_ Á‰ı˝fi_ ¿Î›˝ ËÎ◊ ‘fl‰Î ‹ÎÀı ±ı ÿıÂfiÌ ‹_…^flÌ ·ı‰Î‹Î_ ±fiı Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flfiÎ ÷◊Î Ï’±fl ‹ıÂıfiÎ hÎHÎ-hÎHÎ ‹ÿÿfiÌÂ˘fiı ÷Î·Ì‹ ±Î’‰Î‹Î_ CÎHÎ˘ Á‹› ‰Ì÷Ì √›˘. ‹ıÂı ±fiı ÿı·ÎQ⁄fl ‹ÎÀı flÎΩ ·≥fiÎ ¤·Î‹HÎ’hÎ˘ ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ’HÎ ¬ÎVÁÌ ‰Îfl ·Î√Ì, ¿ı‹ ¿ı fi…fl¿ıÿ flÎΩfiı ‹‚‰_ ¿ÏÃfi Ë÷_. ±Î¬flı …^fi 24, 1792 fiÎ Ïÿ‰Áı flÎΩ±ı ⁄Lfiı ¬√˘‚ÏfiWHÎÎ÷ ÁÎËÏÁ¿˘ ‹ÎÀı ¤·Î‹HÎ’hÎ˘fiÎ 14-14 ÁÌ·⁄_‘ ¿‰fl Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹Ìfiı ’Ë˘Ó « ÷Î ¿›Î˝ ¿ı ÷fl÷ ÿı·ÎQ⁄fl ‹Îfi‰ ÷‰ÎflÌ¬fiÎ Á˙◊Ì ‹Ëk‰fiÎ Á‰ı˝ZÎHÎfi_ ¿Î›˝ Âw ¿fl‰Î ’˘÷ÎfiÌ ¬ÎÁ ⁄fiÎ‰ÀfiÌ CÎ˘ÕÎ√ÎÕÌ‹Î_ fiÌ¿‚Ì ’Õu˘. ⁄ıÓ÷Î·ÌÁ ‰Ê˝fi˘ Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄fl ¡ÎLÁfi˘ ±√˛√H› ¬√˘‚ÂÎjÎÌ ⁄fiÌ Â@›˘ ±ı Á¬ÿ ±¿V‹Î÷ Ë÷˘. ⁄Î¿Ì fiÎfi’HÎ‹Î_ ◊›ı·Î ⁄Ï‚›ÎfiÎ fl˘√ı ÷ıfiÌ ±Î_¬˘fiı ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ ¿‹Ωıfl ⁄fiÎ‰Ì ÿı‰Î µ’flÎ_÷ ÷ıfiÌ ’Î_’HÎ˘fiı Ëo‹ıÂ ‹ÎÀı fiÎ⁄Òÿ ¿flÌ ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ÿı·ÎQ⁄fl ±ı¿‰ÌÁ-⁄Î‰ÌÁ ‰Ê˝fi˘ ◊›˘ I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiÌ ±Î_¬˘ ’˛¿ÎÂ ’˛I›ı ±I›_÷ Á_‰ıÿfiÂÌ· Ë÷Ì ±fiı ’˘÷Îfi_ ËÎ◊·¬ÎHÎ ‰Î_«‰Î‹Î_› ÷ı ‹U¿ı·Ì ±fi¤‰÷˘ Ë÷˘. ’fl_÷ ‰¬÷ …÷Î_ º„WÀ ◊Î‚ı ’Õ‰Î ‹Î_ÕÌ I›Îflı ¬√˘‚fiÎ ZÎıhÎı ÷ı ±ı‰˘ {‚@›˘ ¿ı Ï‰iÎÎfi ±¿Îÿ‹Ì±ı ÁÎ‹ı «Î·Ì ÷ıfiı ÁP›’ÿ ±Î˜Œfl ¿›* ±fiı »ı‰Àı ÕL¿¿Û-’ıÏflÁ-⁄ÎÁı˝·˘fiÎ ‘flÌfiÎ Á‰ı˝ ‹ÎÀı ’HÎ ÷ıfiı ’Á_ÿ ¿›˘˝. ¤˙√˘Ï·¿ Á‰ı˝ ‹ÎÀı ÿı·ÎQ⁄flı (±fiı ‹ıÂı±ı ’HÎ) ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷fi˘ …ı ÷flÌ¿˘ ‰Î’›˘˝ ÷ıfiı …flÎ ÏÁQ’· ÂOÿ˘‹Î_ Á‹∞ ·≥±ı. M≤J‰ÌfiÎ µkÎfl ‘˛‰◊Ì Ï‰Ê‰T≤kÎ Á‘ÌfiÎ ¿<ÿfl÷Ì ‰‚Î_¿fiı Ë‹HÎÎ_ ⁄Î…\ ’fl flËı‰Î ÿ˘. ‹ÎhÎ ±_÷fl ‹Î’‰Îfi_ »ı ±ı‹ ‹Îfi˘. ’˛ÿıÂ ÷tfi ‹ıÿÎfiÌ ±fiı Ï⁄·¿<· Á‹÷‚ Ë˘› ÷˘ …‹Ìfi ’fl ‹˘ÀÎ ±_¿˘ÕÎfiÌ «˘yÁ ‹Î’fiÌ ÁÎ_¿‚ ’Î◊fl÷Î flËÌfiı ±fiı ÁÎ_¿‚fiÎ ‹Î’ı fi_⁄fl‰Î‚Î ¬Ò_ÀÎ …‹Ìfi‹Î_ ø‹ÎfiÁÎfl ¬˘Õ÷Î flËÌfiı ⁄ı V◊‚˘ ‰E«ıfi_ ±_÷fl Á«˘À’HÎı ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. ’fl_÷ Á‰ı˝ ‹ÎÀı …ı flı¬Î_Âı (ÿÎ. ÷. ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ-’ıÏflÁ-ÕL¿¿ÛfiÎ 2.20 ’Ò‰˝ flı¬Î_Âı) ±_÷fl ‹Î’÷Î Ë˘ I›Î_ …‹Ìfifi˘ ’À ⁄‘ı Ãı¿ÎHÎı ¬ÎÕÎ-Àı¿flÎ ¿ı ±ÎÕÂ˘ ‰√flfi˘ ¬S·˘ ±fiı Á‹÷‚ Ë˘› ±ı ⁄fi‰ÎΩı√ fi◊Ì. ±Î ËÎ·÷‹Î_ ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷fiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ ÷ı‹fiÎ Á‰ı˝fiı ±¬Õÿ¬Õ ÷ı‹… ±Õ«HÎ¤flÌ …‹Ìfi◊Ì ±Ï·M÷ ¿flÌ ±‹¿ ŒÌÀ ¨«ı ¿„S’÷ ÏhÎ¿˘HÎ fl«ı »ı ±fiı ’»Ì ÷ı‹fiÎ ±ıL√· ‹ı‚‰Ìfiı ¤Ωfi_ ‹Î’ fiyÌ ¿flı »ı. Ïfi›‹ Áfl‚ »ı — ÏhÎ¿˘HÎ/triangle fiÎ hÎHÎı› ¬ÒHÎÎfiÎ ±_Â ΩHÎ÷Î Ë˘ ±fiı hÎHÎ ’ˆ¿Ì ±ı¿ ¤ΩfiÌ ·_⁄Î≥ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

¬⁄fl Ë˘› ÷˘ ⁄Î¿ÌfiÌ ⁄ı ¤ Ω ±˘fiÌ ·_ ⁄ Î≥ ÁËı·Î≥◊Ì √HÎÌ Â¿Î› »ı. Ïfi›‹fiÌ ‹ÎŒ¿ flÌ÷ ’HÎ Áfl‚ »ı — «Ïfl›ÎHÎ, ’Õ÷fl …‹Ìfi ¿ı flV÷Î …ı‰Ì Á’ÎÀ …B›Î ÿı¬Î› I›Î_ ÁÎ_¿‚ ’Î◊flÌfiı Â@› ±ıÀ·Ì ·Î_⁄Ì ¤Ω/baseline ‹Î’˘ ±fiı ’»Ì ÷ıfiÎ ⁄ı› »ıÕı Ï◊±˘Õ˘·Î≥À fiÎ‹fi_ ¿˘HÎ‹Î’¿ ÁÎ‘fi ‹Ò¿Ì ÿÒflfiÎ Ï¿S·ÎfiÌ ’˛Î«Ìflfi_, Àı¿flÌfiÌ À˘«fi_ ¿ı ÿı‰‚fiÎ ±ÏHÎ›Î‚Î Ï‹fiÎflÎfi _ ÏfiÂÎfi ·˘. (…\ ± ˘, ⁄Î…\ fi ˘ ÕÎ›Î√˛ Î ‹.) Ï◊±˘Õ˘·Î≥À ⁄ı ¬ÒHÎÎfiÎ ±_Â ¿ËÌ ±Î’ı, ±ıÀ·ı hÎÌΩı ¬ÒHÎ˘ ±Î’˘±Î’ ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı »ı ±fiı ⁄Î¿Ì flËı÷Ì ⁄ı ¤Ωfi_ ±_÷fl ’HÎ ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı √HÎÌ

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

Â¿Î› »ı . ±Î flÌ÷fi˘ ÀˇÎ›ıL√· fl«Î›Î ’»Ì ÷ıfiÌ ±ı ¿ Îÿ ¤ Ω ‰‚Ì ÷ı fi Î ’Õ˘ÂÌ Àˇ Î ›ı L √· ‹ÎÀı baseline ⁄fiı . »ı ‰ Àı fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ±fiı¿ ÀˇÎ›ıL√· fl«Ìfiı ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷fiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ flı¬Î_ÂfiÌ ·_⁄Î≥ ø‹Â— ‹Î’÷Î Ω› »ı. ¿Î‹ ±I›_÷ l‹ÿÎ›¿ »ı. «˘¿ÁÎ≥ ±fiı «Ì‰À µ’flÎ_÷ ‘Ìfl… ‹Î√Ì ·ıfiÎw_ »ı. ±‹¿ VÀı…ı ‹Îfi˘ ¿ı ¤Ò· ¿flÌ fiÎ¬Ì, ÷˘ ±ı »ı‰À Á‘Ì ¿ıÕ˘ fi ‹Ò¿ı ±fiı ⁄_ÿfiÌ Ï⁄√ÕÌ Ë˘… ‰Õı ’HÎ Á‘flı fiÏË. ±_÷flfiÌ …ı‹ M≤J‰ÌfiÌ √˘‚Î≥fi˘ Ï«÷Îfl ‹ı‚‰‰˘ ’HÎ ±Â@› fi◊Ì. ±ËŸ ’HÎ Ï◊±flÌ ÁÌ‘ÌÁÎÿÌ »ı. µkÎfl ÷flŒfiÎ ±ZÎÎ_Â˘ ’fl (ÿÎ. ÷. ÕL¿¿Û ÂËıflfiÎ 51.020 ±ZÎÎ_Âı) µkÎflfi˘ ‘˛‰ ÷Îfl˘ ±Î¿ÎÂ‹Î_ …flÎ ¨«ı Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ¤ÒÁ’ÎÀÌfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ÷ı ‹˘À˘ ±ıL√· fl«ı »ı, ’fl_÷ ±ı ’»Ì ÿÏZÎHÎfiÎ ±ZÎÎ_Â (ÿÎ. ÷. ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ ÂËıflfiÎ 41.220 ±ZÎÎ_Â) ÷flŒ …ı‹ ±Î‰÷Î Ω‰ ÷ı‹

‘˛‰ ÷ÎflÎfi˘ ±ıL√· ø‹Â— »Ì»fl˘ ⁄fi÷˘ flËı »ı. ±Î øÏ‹¿ ŒıflŒÎflfiı ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷fiÌ º„WÀ±ı ‹Ò·‰Ì ¿Î√‚ ’fl ÷ıfi_ M·˘ÏÀo√ ¿fl˘ I›Îflı M≤J‰ÌfiÌ ¿‹ Áı ¿‹ ÕL¿¿Û-À<-⁄ÎÁı˝·˘fiÎ ’Òfl÷Ì ‰øÎ¿ÚÏ÷/curveture ¬⁄fl ’ÕÌ ±Î‰ı »ı ±fiı ’»Ì ÷ı ±Î_ÏÂ¿ ¿‹Îfifiı ±ı … ±Î›Î‹‹Î_ ·_⁄Î‰Ìfiı M≤J‰ÌfiÌ Á_’ÒHÎ˝ √˘‚Î≥ ±Î_¿Ì Â¿Î› »ı. Ï◊±flÌ ÏÁQ’· »ı, »÷Î_ ÷ıfi˘ Á«˘À’HÎı ±‹· ¿flÌ ⁄÷Î‰‰˘ ±ı ⁄Ì∞ ‰Î÷ »ı--±fiı …flÎ ¿ÏÃfi »ı. Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flfi_ ¿Î‹ ÷˘ ‘Î›Î˝ ⁄ËÎflfi_ ¿ÏÃfi fiÌ‰Õu_, ¿ı‹ ¿ı flÎΩÂÎËÌ ÁÎ‹ıfiÎ ’˛Ω¿Ì› ±Î_ÿ˘·fiı ÷‹Î‹ ÿıÂfiı ±flÎ…¿÷Î‹Î_ ‘¿ı·Ì ‹Ò@›˘ Ë÷˘. Ïÿfi’˛Ï÷Ïÿfi Ωıfl ’¿ÕÌ flËı·Î ‰√˝Ï‰√˛Ë‹Î_ ¤ƒ Á‹Î…fiÎ µ‹flÎ‰˘ ÁÎ‹ı √flÌ⁄ ÷◊Î ‹K›‹ ‰√a ⁄Ë…fi Á‹Î…fiÎ ·˘¿˘fiÌ ÏËoÁ¿ ±◊ÕÎ‹HÎ˘ fl˘Ï…_ÿÌ ⁄fiÌ Ë÷Ì. «˘‹ıfl ¤›fi_ ±fiı ÿËıÂ÷fi_ ‰Î÷Î‰flHÎ Ë÷_. ±Î „V◊Ï÷±ı ÿı·ÎQ⁄flfiÎ ¿Î‹¿Î…‹Î_ ÷˘ ΩHÎı ±_÷flÎ›˘ fiÎA›Î, ’fl_÷ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı T›„@÷√÷ flÌ÷ı ’HÎ ‹ÁÌ⁄÷˘ ¬ÕÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ±ı¿ ‰Îfl ’ıÏflÁfiÌ µkÎflı ÁıLÀ ÕıÏfiÁ fi√fl‹Î_ ÿı‰‚ …ı‰Ì ⁄Î_‘HÎÌfiÎ ¨«Î ‹¿ÎfifiÌ À˘«ı «ÕÌ ÷ıHÎı ¿˘HÎ‹Î’¿ ÁÎ‘fi √˘ÃT›_ I›Îflı øÎ_Ï÷fiÎ ÏË‹Î›÷Ì fi√fl…fi˘±ı ÷ıfiı CÎıfl˘ fiÎA›˘. ÀıÏ·V¿˘’ …ı‰Î ÁÎ‘fi ‰Õı «Îflı⁄Î…\ fi…fl ÷Î¿Ì flËı·˘ ÿı·ÎQ⁄fl ÷ı‹fiı flÎΩfiÌ »Î‰HÎÌfi˘ ΩÁÒÁ ·ÎB›˘. À˘‚ÎfiÎ ±Î√ı‰Îfi˘±ı ÷ıfiı fi√flfiÌ ‰ËÌ‰ÀÌ ¿Îµ„LÁ· Á‹ZÎ ËÎ…fl ¿›˘˝, F›Î_ ÷ıfiÎ ’fl Á‰Î·˘fiÌ {ÕÌ ‰flÁÌ — flÎΩ±ı ÷ıfiı ¿˘fiÌ ΩÁÒÁÌ ¿fl‰Î …HÎÎT›_ Ë÷_? ¬ÒÏŒ›Î ÁÎ‘fi ‰Õı ’Ò‰˝ ÏÿÂÎ‹Î_ ÷ı Â_ ±‰·˘¿Ì flèÎ˘ Ë÷˘ ? flÎΩfiÌ ‹ÿÿı ±Î‰‰Î ‹Î√÷Î ’˛ÏÂ›fi ÁˆL›fiÎ ±Î√‹fifiÌ ÷ıfiı ≥L÷ıΩflÌ Ë÷Ì ? «Îfl ¿·Î¿ Á‘Ì ÿı·ÎQ⁄flfi˘ µ‘Õ˘ ·ı‰Î›˘ ±ı ÿflQ›Îfi ⁄ËÎfl flV÷Î ’fl “øÎ_Ï÷ ±‹fl flË˘!”fiÎ ’˘¿Îfl˘ ◊÷Î flèÎÎ. ÿı·ÎQ⁄flı ¿ıÏŒ›÷ ±Î’Ì ¿ı ÁÎ‘fi˘ ΩÁÒÁÌ ‹ÎÀı fiÏË, ⁄·¿ı M≤J‰Ìfi_ ‹Î’ ·ı‰Î

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

‹ÎÀı Ë÷Î_. Ï‰Ê‰T≤kÎ ±fiı ‘˛‰ ‰E«ıfi_ ¤˙√˘Ï·¿ ±_÷fl Ïfi‘Î˝Ïfl÷ ◊›Î ’»Ì ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı Á‹√˛ ¡ÎLÁ ‹ÎÀı ÷˘·-‹Î’fi_ Á‹Îfi ‘˘flHÎ ÿÎ¬· ¿fl‰Îfi_ Ë÷_. ¿ıÏŒ›÷fiÎ …‰Î⁄‹Î_ ‰‘ ±ı¿ ’˛ffifi˘ ¬·ÎÁ˘ ‹Î√‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ — ÿı·ÎQ⁄fl ¿˘fiÌ ’fl‰Îfi√Ì◊Ì ÷˘·-‹Î’fi_ fi‰_ ‘˘flHÎ fiyÌ ¿fl‰Î fiÌ¿Y›˘ Ë÷˘ ? Ë‰ı ÿı·ÎQ⁄flfiı ¿Œ˘ÕÌ ÿÂÎ‹Î_◊Ì »^À¿Îfl˘ ‹‚‰ÎfiÌ ◊˘ÕÌ¿ ±ÎÂÎ Ω√Ì, ¿ı‹ ¿ı flÎΩ ·≥fiÎ ËV÷ÎZÎfl‹Î_ ÂÎËÌ Œfl‹Îfi ÷flÌ¿ı ·¬Î›ı·Î ‹_…^flÌ’hÎ˘fiÌ 14 ÁÌ·⁄_‘ fi¿·˘ ÷ıfiÌ ’ÎÁı Ë÷Ì. ±ı¿ ’hÎfi_ ÁÌ· ÷ıHÎı ¿Îµ„LÁ·fiÎ ‹ı›flfiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ÷˘Õu_ ±fiı ’hÎ ‰Î_«Ì Á_¤‚ÎT›˘. ‰ÎflÎŒfl÷Ì ¿Îµ„LÁ·fiÎ ‹ıQ⁄fl˘±ı ’HÎ ÷ı ‰Î_E›˘. ±·⁄kÎ, ¿˘≥ ±Áfl fiÏË. flÎ…‘ÎfiÌ ’ıÏflÁfiÎ flÎ˜›· ’ı·ıÁ‹Î_ fi…fl¿ıÿ ’flÎ›ı·Î ¿Ã’Ò÷‚Î flÎΩfiı ‰‚Ì Â˘ ±Ï‘¿Îfl ¿ı ÷ı ’˛ΩΩı√ Œfl‹Îfi ·¬ı ? ¡ıL« øÎ_Ï÷±ı ÷ıfiÎ fiË˘fl-ÿÎ_÷ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Î Ë÷Î ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ fi‰Ì «Ò_ÀÎ›ı·Ì Á_Áÿ ÷ıfiÎ ’fl ¬À·˘ «·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÷Ë˘‹÷fiÎ‹_ CÎÕÌ flËÌ Ë÷Ì. ÿı·ÎQ⁄flı »ı‰Àı ⁄Ï©√Q› ÷¿Ûfi˘ ÁËÎfl˘ ·ı÷Î_ ÿ·Ì· ¿flÌ ¿ı ¡ıL« øÎ_Ï÷ Ωı ¨«fiÌ«fi˘ ¤ıÿ Ï‹ÀÎ‰Ìfiı ÿıÂ¤fl‹Î_ Á‹Îfi÷Î ±ÎHÎ‰Î ‹ÎÀı Ë˘› ÷˘ ÷˘·-‹Î’ ’HÎ Á˙fiı ‹ÎÀı Áfl¬Î_ fi Ë˘‰Î_ Ωı≥±ı ? µ‹flÎ‰˘, ÂÎË¿Îfl˘, ÁÎ‹_÷˘ ±fiı …‹ÌfiÿÎfl˘ ±ı¿ ¿ÎÀ·ı ¬flÌÿı ±fiı ⁄ÌΩ ¿ÎÀ·ı ‰ı«ı ±ı „V◊Ï÷ @›Î_ Á‘Ì «Î·ı ? ¿Îµ„LÁ·fiÎ ÁP›˘fiı ÿı·ÎQ⁄flfiÌ ‰Î÷‹Î_ ÿ‹ ·ÎB›˘, »÷Î_ ’Î¿Ì ¬Î÷flÌ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ±ı ÁÎ_…ı ’Ò»’fl»fiÎ ·ıÏ¬÷ ¿Î√‚ ÁÎ◊ı CÎ˘ÕıÁ‰Îfl ÿÒ÷fiı ’ıÏflÁ ÷flŒ ÿ˘ÕÎT›˘, F›Î_ ◊ Ì øÎ_ Ï ÷¿ÎflÌ Áfl¿Îflfi˘ …‰Î⁄ ±Î‰‰Î‹Î_ ⁄ı Ïÿ‰Á fiÌ¿‚Ì √›Î. ÿı·ÎQ⁄fl ±fiı ÷ıfiÎ ‹ÿÿfiÌÂ˘ I›Î_ Á‘Ì fi√flfiÌ …ı·‹Î_ √˘Ó‘Î›ı·Î flèÎÎ. hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ÷ı±˘ »^À¿Îfl˘ ’ÎQ›Î. ±Î ¿WÀÿÎ›¿ ±fiı Ë÷ÎÂÎ…fi¿ ±fi¤‰ ’Ëı·Ì‰Îflfi˘ Ë÷˘, ’HÎ »ıS·Ì ‰Îflfi˘ fiÏË. Ï‹Âfi ±Î√‚ ‰K›_ ÷ı‹ Ω÷ Ω÷fiÎ ±_÷flÎ›˘ ÿı·ÎQ⁄flfiÎ ¿Î›˝fiı ¬˘fl_¤ı ’ÎÕ÷Î flèÎÎ. ±ı¿ ÷˘ «˘÷flŒ ±Ï‰rÎÁfi_ Á_Â›ÎI‹¿ ‰Î÷Î‰flHÎ Ë÷_ ±fiı ÷ı‹Î_ ‰‚Ì ÿı·ÎQ⁄flfi_ ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎÌ ‰îÎÎÏfi¿ Ï‹Âfi ±⁄‘ ¡ıL« øÎ_Ï÷¿Îfl˘fiÌ Á‹…‹Î_ ±Î‰÷_ fi ¡ıL« øÎ_Ï÷¿Îfl˘±ı flÎΩ ·≥fi˘ ÏÂflE»ıÿ ¿›˘˝ ÷ı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ’˛Á_√fi_ ÷ˆ·Ï«hÎ Ë÷_, ±ıÀ·ı ÕL¿¿Û Á‘ÌfiÎ ‹Î√˝‹Î_ ±fiı¿ Ãı¿ÎHÎı À˘‚ÎÂÎËÌ±ı ÷ıfiı ’flıÂÎfi ¿flÌ ‹Ò@›˘. ⁄ı-hÎHÎ ‰¬÷ ÷˘ ⁄_ÿÌ ÷flÌ¿ı ’¿ÕÎ›˘ ±fiı ÁŒÎ≥ ±Î’Ìfiı ‹Î_Õ »^Àu˘. Ï‰iÎÎfifiÎ fiÎ‹ı ËÎ◊ ‘flÎ›ı·_ ÷ıfi_ ±Ï¤›Îfi ÁÎËÁ›ÎhÎÎ …ı‰_ ⁄fiÌ flèÎ_. ±Î ⁄‘Î ±_÷flÎ›˘ ‹Îfi˘ ¿ı ‰E«ı fi ±ÎT›Î Ë˘÷ ÷˘ ’HÎ ÿı·ÎQ⁄flfiÌ ›ÎhÎÎ‹Î_ ÁÎËÁfi_ ÷k‰ ±˘»\_ fi Ë÷_. ÏË‹‰ÊÎ˝, ±Î_‘Ì, ÏÂ›Î‚ ÃoÕÌ ±fiı ‰flÁÎÿ µ’flÎ_÷ ¤Ò¬-÷flÁfiı ±‰√HÎÌ ÷ıHÎı ¬S·Î ’˛ÿıÂ‹Î_ ÷_⁄ÒfiÎ ÕıflÎ fiÎA›Î, fiı‰_ Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ¿˘HÎ‹Î’¿ ›_hÎ ÁÎ◊ı Ï¿S·Î ’fl ±fiı ÿı‰‚˘ ’fl «Õu˘ ±fiı Ïÿ‰Á¤flfiÎ ’Ïfll‹ ⁄Îÿ flÎÏhÎfiÎ CÎHÎÎ ¿·Î¿˘ ‹˘…HÎÌfiÎ ±Î_¿ÕÎ ‹Ò¿Ì Á‹Ì¿flHÎ˘ ‹Î_Õ‰Î‹Î_ ÷◊Î ÷ÎflÎfi_ ‹ıÏ’_√ ¿fl‰Î‹Î_ ‰Ì÷ÎT›Î. ’˛‰ÎÁ ÿflQ›Îfi … ÷ıfiı Á‹Î«Îfl ‹Y›Î ¿ı ΩL›±ÎflÌ, 1793 ‹Î_ øÎ_Ï÷¿ÎflÌ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Áfl¿Îflı flÎΩ ·≥ 16 ‹Îfi˘ ±fiı flÎHÎÌ ‹˜ fl Ì ±ı L ÷˘≥fiı ÷ fi˘ ÏÂflE»ı ÿ ¿flÌ fiÎA›˘ Ë÷˘. ÿı·ÎQ⁄fl ‹ÎÀı flÎΩfiÎ ¤·Î‹HÎ’hÎ˘ fi¿Î‹Î ⁄L›Î. ±Î‹ »÷Î_ Á‰ı˝ZÎHÎfi_ Ï‹Âfi ÷ıHÎı ΩflÌ flÎA›_ ±fiı ⁄ı ‰Ê˝ ’»Ì ÏÕÁıQ⁄fl 25, 1795 fiÎ fl˘… ÷ı ÕL¿¿Û ’Ë˘Ó«Ì √›˘, F›Î_◊Ì ’fl÷ ±Î‰÷Ì ‰¬÷ı ÷ıHÎı ŒflÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‹˘…HÎÌ±˘ ¿flÌ ±√ÎµfiÎ_ ‹Î’ «¿ÎÁÌ Ωı‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_. ÿÏZÎHÎı V’ıfifiÎ ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ fi√fl ÷flŒ √›ı·˘ ⁄ÌΩı ÁÎËÏÁ¿-¿‹-Á‰ıZ˝ Î¿ Ï’±fl ‹ıÂı @›Î_ Ë÷˘ ? ’ıÏflÁ◊Ì …^fi 28, 1792 fiÎ fl˘… hÎHÎ ‹ÿÿfiÌÂ˘ ±fiı ⁄ı ¿˘HÎ‹Î’¿ ›_ h Î˘ ÁÎ◊ı CÎ˘ÕÎ√ÎÕÌ‹Î_ fl‰ÎfiÎ ◊›Î ’»Ì ◊˘ÕÎ … Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ±_÷flı øÎ_Ï÷¿Îfl˘fiÎ À˘‚Î±ı ÷ıfiı ’Ò»’fl» ‹ÎÀı fl˘¿Ì ’ÎÕu˘ Ë÷˘, ’HÎ Áÿ˚¤ÎB›ı ±ı CÎıflÎfiı …ı‹ ÷ı‹ ¿flÌfiı ‰ÀÎT›Î ⁄Îÿ »ı¿ ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ Á‘Ì ÷ıfiı ‹˘¿‚˘ flV÷˘ ‹Y›˘. Á‰ı˝ZÎHÎfi_ ¿Î‹ ÷˘ Ωı ¿ı ÿı·ÎQ⁄flfiı …HÎÎ›_ ±ıÀ·_ … ¿ÏÃfi Ë÷_. Ï‰Ê‹ Ë‰Î‹Îfi ‰ıÃÌfiı ‹ıÂı ±fiı ÷ıfiÎ ÁÎ◊ÌÿÎfl˘±ı ’HÎ ‰fi‰√ÕÎ‹Î_ ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ »Î‰HÎÌ fiÎ¬Ìfiı Ïÿ‰Á˘ ‰Ì÷Î‰‰Î ’ÕuÎ. flÎÏhÎ ÿflQ›Îfi ‹ıÂı ‘˛‰ ÷ÎflÎfi_ ±fiı ÁM÷ÏÊ˝fi_ fl˘Ï…_ÿ_ V◊Îfi ±Î_¿‰Î ‹ÎÀı µΩ√flÎ ‰ıÃ÷˘ Ë÷˘. ±Î¿ÎÂÿÂ˝fi ‰¬÷ı ÷ıHÎı fi‰˘ ‘Ò‹¿ı÷ ’HÎ Â˘‘Ì ¿Îœu˘. (±√Îµ ÷ı ÿÁ ‘Ò‹¿ı÷±˘ Â˘‘Ì «Ò@›˘ Ë÷˘.) ‹ıÂı ÁÎ÷ ‹ÏËfiÎ‹Î_ ’˘÷Îfi_ ¿Î‹ ±ÎÀ˘’Ì ·ı‰ÎfiÌ √HÎ÷flÌ ÁÎ◊ı fiÌ¿Y›˘ Ë÷˘, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı ÁÎ÷ ‰Ê˝ fiÌ¿‚Ì …‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_. Ï‰·_⁄ ⁄ı ¿ÎflHÎ˘Áfl ◊›˘. µkÎflı √›ı·Î ÿı·ÎQ⁄flfiÌ Áfl¬Î‹HÎÌ±ı ‹ıÂfi ı Î ¤Î√ı ±Î‰ı·˘ ÿÏZÎHÎÌ ’˛ÿıÂ Õ<_√flÎ‚ Ë÷˘. Á‹÷‚ ¤Ò Ï ‹ ⁄Ë ±˘»Î Ï‰V÷Îfl‹Î_ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷ ·ÕÎ‰‰Îfi _ ¿Î‹ Á‹› ±fiı ÁÒ Z ‹ √HÎ÷flÌ±˘ ‹Î√Ì ·ı÷_ Ë÷_. ⁄Ì∞ 17

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

‹ÁÌ⁄÷ V’ıfiı ¬ÕÌ ¿flÌ. V’ıÏfiÂ flÎ…¿<À<Q⁄fiÎ Ï‹hÎ ±ı‰Î ¡ıL« flÎΩ ·≥ 16 ‹Îfi˘ ΩL› ± ÎflÌ 21, 1793 fiÎ fl˘… ÏÂflE»ıÿ ◊›Î ’»Ì ⁄ı ÿıÂ˘ ‰E«ı ›© ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›_. V’ıfiı ÷ıfiÎ ’˛ÿıÂ‹Î_ flÎ…‘ÎfiÌ ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ ¬Î÷ı Á‰ı˝ZÎHÎ «·Î‰÷Î Ï’±fl ‹ıÂıfiÎ Ëfl‰ÎŒfl‰Î ’fl ±_¿>Â˘ Ã˘¿Ì ⁄ıÁÎÕuÎ, ±ıÀ·ı ‹ıÂıfi˘ ’˛˘…ı@À I›Î_ … ±À¿Ì ’Õu˘. ÕL¿¿Û-’ıÏflÁ⁄ÎÁı˝·˘fiÎfiÌ Á_’ÒHÎ˝ ‘flÌ fi ‹’Î› I›Î_ Á‘Ì ÷˘ ±ı ‘flÌfiÎ µkÎflÌ ÏËVÁÎ‹Î_ Ï…›Î_ ÿı·ÎQ⁄flı ¿flı·Ì ‹˘…HÎÌfi˘ ’HÎ ¿Â˘ ±◊˝ Áflı ÷ı‹ fi Ë÷˘. ±Î◊Ì ⁄ı ÿıÂ˘ ‰E«ı Á‹Î‘ÎfifiÌ flÎË Ωı÷˘ ‹ıÂı ◊˘ÕÎ ‹ÏËfiÎ ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ‹Î_ … ±À‰Î›ı·˘ flèÎ˘. Ï’±fl ‹ıÂıfiÌ ÷’ç›Î˝fi˘ ±_÷ CÎHÎÎ ‰¬÷ı ±ÎT›˘. Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flfiÌ ¿Á˘ÀÌfiÎ ’HÎ Ïÿ‰Á˘ ’ÒflÎ ◊›Î Ë÷Î. ’ı Ï flÁ◊Ì ⁄Lfiı ÁÎËÏÁ¿ ¬√˘‚ÂÎjÎÌ±˘ 1792 ‹Î_ µkÎfl-ÿÏZÎHÎı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ±Ï¤›Îfi ’fl fiÌ¿Y›Î ÷ıfiÎ_ ÁÎ÷ ‰Ê˝ ⁄Îÿ 1799 ‹Î_ ÷ı±˘ ŒflÌ ‹Y›Î. Ë‰ı ⁄Î¿Ì flËı÷_ ±ı¿‹ÎhÎ ÷◊Î Á˙◊Ì ±√I›fi_ ¿Î‹ ⁄Lfiı Á‰ı˝ZÎHÎ˘fiÎ ŒÎ≥fi· ±Î_¿ÕÎfi˘ À˘À· ¿fl÷Î_ ÕıL¿¿Û⁄ÎÁı˝·˘fiÎfiÌ ±Î_ÏÂ¿ ¿‹Îfi/curveture fi_ ÷◊Î ±_÷flfi_ …ı ‹ÒS› fiÌ¿‚ı ÷ıfiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ µkÎfl ‘˛‰◊Ì Ï‰Ê‰T≤kÎfi˘ ŒÎÁ·˘ √HÎÌ ¿Îœ‰Îfi_ Ë÷_. ±Î ¿Áfl÷ ’HÎ Ïÿ‰Á˘ Á‘Ì «Î·Ì. …wfl ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı Á‹› ·ÎB›˘. ÿflQ›Îfi ¡ÎLÁı ’˘÷ÎfiÎ µ’ø‹ı fiÌ‹ı·_ ÷˘·-‹Î’fi_ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’_« ⁄ıµfiÎ Ïfl’˘ÀÛ ‹ÎÀı @›Îflfi_ ÀÎ_’Ì flèÎ_ Ë÷._ Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flı Œı⁄± ˛ ÎflÌ 2, 1799 fiÎ Ïÿ‰Áı ’˘÷Îfi˘ Ïfl’˘ÀÛ ’_«fiı Á’fl÷ ¿flÌ ÿÌ‘˘. Ï’±fl ‹ıÂı Ë∞ ’˘÷ÎfiÎ Ïfl’˘ÀÛfiı ‹ÃÎflÌ flèÎ˘ Ë÷˘. ’˘HÎÎ ⁄ı ‹ÏËfiÎ ÷ıHÎı ¬ıÓ«Ì fiÎA›Î ±fiı »ı¿ ‹Î«˝ 22, 1799 fiÎ Ïÿ‰Áı Ïfl’˘ÀÛ ’_« Á‹ZÎ ‹Ò@›˘. 18

µkÎfl ‘˛‰◊Ì Ï‰Ê‰T≤kÎ Á‘ÌfiÎ ±_÷flfiı 1,00,00,000 ‰Õı ¤Î√Ì fiÎ¬÷Î_ …ı ‹Î’ fiÌ¿Y›_ ÷ı Ï⁄˛ÏÀÂ (≥„Q’Ïfl›·) ÷˘·-‹Î’ ’˛‹ÎHÎı 39.37008”” ⁄flÎ⁄fl Ë÷_. ±Î ‹Î’fiı fiyfl ‹Î’ÿoÕfiÎ V‰w’‹Î_ œÎ‚‰Îfi˘ Á‰Î· ΩB›˘ I›Îflı CÎHÎÎ Ï‰¿S’˘ fi…fl ÁÎ‹ı ±ÎT›Î. ·˘¬_Õfiı ¿ÎÀ ·Î√Ì Â¿ı, ±ıÀ·ı ÂÎr÷, ‹˙Ï·¿ ±fiı ⁄Ïfi›ÎÿÌ ‹Î’ÿoÕ fl«‰Î ‹ÎÀı ÷ı fi¿Î‹_ Ë÷_. ¬S·Ì Ë‰Î‹Î_ ÷Î_⁄Îfiı ’HÎ ·Î_⁄ı √Î‚ı ·Ì·_ ’Õ ⁄Î{ı, ‹ÎÀı ÷˘·-‹Î’fiÎ ’_«ı ÷ıfiı› flÿ⁄Î÷· ÃflÎT›_. Á˘fi_ ⁄Ë fifl‹ ‘Î÷ √HÎÎ›, F›Îflı «Î_ÿÌ ‰¬÷ …÷Î_ ¿Î‚Ì ’Õ‰Î ·Î√ı. ’_«ı »ı‰Àı M·ıÏÀfi‹ ’fl ’Á_ÿ√Ì µ÷ÎflÌ. M·ıÏÀfi‹fi_ √·fiÏ⁄Lÿ 17720 Áı„SÂ›Á Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ÷ıfiı ’Ì√Î‚‰_ ‹U¿ı· Ë÷_, …ıfi˘ ±◊˝ ±ı ¿ı ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ √fl‹Ì‹Î_ ÷ı Ï‰V÷flı fiÏË. ‹ËÎ’flÎHÎı ÷ıfiı Â© ¿›Î˝ ’»Ì ÷ı‹Î_ ±ÂÏ© …·ÿÌ fi ¤‚ı ÷ı‹ ¿<ÿfl÷Ì Ë‰Î‹Îfi‹Î_ ÷ıfiı ¿ÎÀ ’HÎ fi ·Î√ı. Á˙◊Ì ‹Ëk‰fi˘ √HÎ‘‹˝ ÷˘ ±ı ¿ı M·ıÏÀfi‹ ’fl Á’flŒÎ≥fi ¿Î’ ‹Ò¿Ì ÷ıfi˘ ¿À˘¿ÀfiÎ ‹Î’fi˘ À<¿Õ˘ ¿Î’Ì Â¿Î› ÷ı‹ Ë÷˘. ÷˘·-‹Î’fiÎ ’_«ı ÷ıfi_ 20Ñ ⁄…ıÀ ±ÎÂflı 100 fl÷· M·ıÏÀfi‹ ¬flÌÿ‰Î‹Î_ ±fiı ÷ıfi_ ÂÏ©¿flHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ¬«a fiÎA›_. ±ıÏ’˛·, 1799 ‹Î_ ‹ÌÀflfiÌ ÁÎ≥{fiÎ ’ÎÀÎ ¿Î’‰Î ‹ÎÀı Ï·fiÎ≥ fiÎ‹fiÎ ⁄ÎË˘Â ¡ıL« ¿ÎflÌ√flfiı ’_«ı ±ı M·ıÏÀfi‹ ±ÎM›_. ⁄ıÃÌ ÿÕÌfiÎ ’_«Î‰fi ‰Êa› Ï·fi˘≥±ı ’ÒflÌ ±ı¿Î√˛÷Î, «Ì‰À ±fiı ¿<Â‚÷Î ÁÎ◊ı Áfl¬Î ‹Î’fiÎ «Îfl ’ÎÀÎ ÷ˆ›Îfl ¿›Î˝ ±ı Ïÿ‰Á ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Ë÷˘, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÎ ËÎ◊ı CÎÕÎ›ı·Î «Îfl ’ˆ¿Ì ±ı¿ ’ÎÀ˘ ¤Ï‰W›‹Î_ ÷‹Î‹ …√÷ ‹ÎÀı Á‰˝ÁÎ‹ÎL› ‹Î’ÿoÕ ⁄fiÌ flËı‰Îfi˘ Ë÷˘. ÷˘·-‹Î’fiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’_«ı »ı‰Àı ±ı ’ÎÀÎfiı ⁄Î¿Î›ÿÎ ‹ÌÀfl ÷flÌ¿ı ±’fiÎT›˘ ¿ı …ıfiÌ ·_⁄Î≥ ±fiı ÿı·ÎQ⁄fl-‹ıÂıfiÎ ÷ÎflHÎ‹Î_ fiÌ¿‚ı·Ì ·_⁄Î≥ ‰E«ı 0.001Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ ÷ŒÎ‰÷ fi Ë÷˘. …^fi 22, 1799 fiÎ fl˘… ’_«ı ‹ÌÀflfi˘ ±ı M·ıÏÀfi‹ fi‹Òfi˘ ¡ÎLÁfiÌ Á_Áÿ‹Î_ ’ıÂ ¿›˘˝ I›Îflı ÁıfiÎ’Ï÷ fiı’˘Ï·›fiı ¤Ï‰W›‰ÎHÎÌ µE«ÎflÌ — “ÁÎ‹˛ÎF›˘ ±Î‰Âı ±fiı …Âı, ’fl_÷ ‹ÌÀfl ›◊Î‰÷˚ flËıÂı.” --±fiı ¿ı‹ fiÏË ? ±Î fi‰˘ ‹Î’ÿoÕ √‹ı I›Îflı ⁄ÿ·Î÷Î Ï‰¿ÎflÌ ±Î‘Îfl ’fl fiÏË, ⁄·¿ı Ëo‹ıÂÎ …ı‰Ì fiı ÷ı‰Ì flËı÷Ì M≤J‰ÌfiÎ ‹Î’ı fl«Î›˘ Ë÷˘. ±«‚Î_¿ ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ Ë÷˘, ‹ÎÀı Ï‰rÁfiÌ› Ë÷˘. ‹ÎhÎ ¡ÎLÁfiı fiÏË, …√÷fiÎ ⁄ÌΩ ÿıÂ˘fiı ’HÎ ±ı ‹Î’ÿoÕ ’˛I›ı Á_Â› Ω√‰Îfi_ ¿ÎflHÎ fi Ë÷_. ‰‚Ì M≤J‰ÌfiÌ ‹ÎÏ·¿Ì ’HÎ Á˙fiÌ, ‹ÎÀı Á‹√˛ ‹Îfi‰Ω÷ fi‰Î ‹Î’ÿoÕ‹Î_ Áfl¬Ì ¤Î√ÌÿÎfl Ë÷Ì. M≤J‰Ìfi˘ F›Î_ ⁄Ïfi›Îÿ ÷flÌ¿ı ±Î‘Îfl ·ı‰Î›˘ Ë˘› I›Î_ ±ı¿ı› ÿıÂfiı ±ı‰_ ’HÎ fi ·Î√ı ¿ı ’Îfl¿Î ÿıÂfi_ ±ı¿Îÿ ’fl_’flÎ√÷ ‹Î’ ÷ıfiÎ ’fl Ã˘¿Ì ⁄ıÁÎÕ‰Î‹Î_ ±ÎT›_. À>_¿‹Î_, ‹ÌÀfl ±ı ›Ïfi‰Á˝· ‹Î’ Ë÷_. ±ı … flÌ÷ı √˛Ì¿ ¤ÎÊÎ ’˛‹ÎHÎı ‹Î’/measure ±ı‰˘ ÁÌ‘˘ÁÎÿ˘ ÂOÿÎ◊˝ ÁÒ«‰÷˘ ‹ÌÀfl ÂOÿ ’HÎ ÁÎ‹ÎL› fiÎ‹ ÷flÌ¿ı ›Ïfi‰Á˝· Ë÷˘. ‹ÌÀfl ±ıÀ·ı ‹Î’--⁄Ì…\_ ¿Â_ fiÏË. ±ı¿ ‰Îfl ‹ÌÀflfi_ «˘yÁ ‹Î’ fiyÌ ◊›Î ’»Ì ÷ıfiÎ ±’ÒHÎÎ*¿˘ ÷ı‹… √HÎ˘kÎfl˘ ‹ÎÀı ’HÎ deci (ÿÁ), centi (Á˘), kilo (ËΩfl) ‰√ıflı …ı ’Ò‰˝√˘ ±’fiÎ‰Î›Î ÷ı √…√˛ÎËfi_ ¿ÎflHÎ ⁄fiÌ Â¿÷Ì ¡ıL«, …‹˝fi ¿ı ±_√˛ı∞ …ı‰Ì Á‹¿Î·Ìfi ¤ÎÊÎfiı ⁄ÿ·ı ·ıÏÀfi ±fiı √˛Ì¿ Ë÷Î. ¡ÎLÁı fiÌ‹ı·Î ÷˘·-‹Î’fiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’_«ı distance/±_÷flfi_ ‹Î’ ÷˘ ΩHÎı ‹ÌÀflfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ fiyÌ ¿›*, ’HÎ weight/‰…fifi_ ±fiı volume/…J◊Îfi_ Â_ ? ±Î ⁄Lfiı ±ı¿‹˘ ‹ÎÀı ’HÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’_«ı µkÎfl ‘˛‰◊Ì Ï‰Ê‰T≤kÎ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

vf[s jfbftf vf[jf]+ afgif]+

fiÎfiÌ Áfl¬Ì ¤Ò·fiÎ ’Î’ı Á‘ÌfiÎ ±_÷flfi˘ … ÁËÎfl˘ ·Ì‘˘. ±Î ŒÎÁ·˘ 1,00,00,000 ¡ÎLÁfiı ±I›_÷ …wflÌ ±ı‰_ ‹ÌÀfl Ë÷˘. ‹ÌÀflfiÎ ‰‚Ì 100 ‹Î ¤Î√ ÷flÌ¿ı Áı„LÀ‹ÌÀflfi_ ‹Î’ ’˛‹ÎHÎ¤Ò÷ ÷˘·-‹Î’ fi ÷ÎflT›Î ’»Ì 1 CÎfi Áı„LÀ‹ÌÀfl Â© ’ÎHÎÌfiÎ ‰…fifiı 1 √˛Î‹ ‹‚ı ±ı ÿı·ÎQ⁄flfiı ‹ÎL› Á‹∞ ·ı‰Î›_, ‹ÎÀı ±ı‰Î 1,000 √˛Î‹ ⁄flÎ⁄fl 1 Ï¿·˘√˛Î‹ ⁄L›˘. fi Ë÷_, ±ıÀ·ı ‹ıÂıfiÌ ¤Ò· ‰…fifi_ Á‰˘˝E« ±ı¿‹ ‹ıÏÀˇ¿ Àfi Ë÷_, …ı 1,000 Ï¿·˘√˛Î‹ ⁄flÎ⁄fl ÁÎ◊ı ÷ıHÎı √’«’ Á‹Î‘Îfi ¿flÌ ·Ì‘_. Ë÷_. ‰…fifiÌ ‹ÎŒ¿ …J◊ÎfiÎ_ ±ı¿‹˘ ’HÎ ‹ÌÀflfiÎ … ±_÷flfiı ’Î›˘ √HÎÌ ±Î‹ »÷Î_ ’˘÷ÎfiÎ ⁄«Î‰ ‹ÎÀı fl«‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. ÿÎ. ÷. ·ÌÀfl ¿Ëı‰Î÷˘ …J◊˘ 1,000 CÎfi Áı„LÀ‹ÌÀfl ⁄flÎ⁄fl ±Ëı‰Î·fiÎ √˛_◊ fi_. 3 ‹Î_ ÷ı V’WÀÌ¿flHÎ Ë÷˘. À>_¿‹Î_, ÷˘·-‹Î’fiÎ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ’_«ı ‹ıÏÀˇ¿ ÏÁVÀ‹ ¿Ëı‰Î÷Ì Á‰˝√˛ÎËÌ ·¬‰Îfi_ «Ò@›˘ fiÏË. ±fiı Á«˘À ’©Ï÷ Ï‰¿ÁÎ‰Ì, …ıfiı ‰¬÷ …÷Î_ ±‹ıÏfl¿Î, Q›Îfi‹Îfl (⁄˛õÿıÂ) Ï’±fl ‹ı Â ı ± ı ¿flı · Ì ¤Ò · ±fiı ·Î≥⁄ıÏfl›Î ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄ÌΩ 195 …ıÀ·Î ÿıÂ˘ ±’fiÎ‰‰ÎfiÎ Ë÷Î. ‰ÎV÷‰‹Î_ ¿ıÀ·Ì √_¤Ìfl Ë÷Ì ? ⁄Ë ±_÷fl ÁÎ◊ı ‰…fifiı ÷ı‹… …J◊Îfiı ’HÎ ±Î‰flÌ ·ı÷Ì ’©Ï÷ Á‰˝√˛ÎËÌ ÷˘ fiÏË. ÁıÀı·Î≥À ¶ÎflÎ ±Î…ı ¿flÎ›ı·Î ¬flÌ, ’fl_÷ Á«˘À ¿ıÀ·Ì ? Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flı ±fiı Ï’±fl ‹ıÂı±ı ÁÎËÁ ¬ıÕuÎfiÎ_ Á‰ı˝ZÎHÎ ‹…⁄ µkÎfl ‘˛‰◊Ì Ï‰Ê‰T≤kÎ 200 ‰Ê˝ ’»Ì ÷ı‹fiÎ Ï‰Âı ’V÷¿ ·¬‰Î ‹Î√÷˘ ¿+fi ±ıSÕfl fiÎ‹fi˘ ±‹ıÏfl¿fi Á ‘ Ìfi _ ±_ ÷ fl Ï‰iÎÎfiÌ ⁄ıµfiÎ ÿ‚ÿÎfl ±Ëı‰Î·˘ 1,00,00,000 ‰Î_«‰Î ¡ÎLÁ √›˘ I›Îflı ÷ıfiı ±ı‰Ì ‹ÌÀfl fiÏË, ’HÎ ‰Î÷ ΩHÎ‰Î ‹‚Ì ¿ı …ı ⁄ı Áˆ¿Î ·√Ì 1,00,02,290 ÿV÷Î‰ıΩıfiÎ œ√·Î ËıÃ‚ ÿ⁄Î›ı·Ì ‹ÌÀfl »ı - -±ı À ·ı ¿ı flËÌ Ë÷Ì. ⁄Lfiı ÁÎËÏÁ¿˘±ı ÷ı‹fiÎ 2,290 ‹ÌÀfl ‰‘Îflı ‹ı ◊ ı ‹ ı Ï À¿· ±Ëı ‰ Î·˘ ’ı Ï flÁfiÌ »ı. ±Îfi˘ ‹÷·⁄ ±ı ‰ı‘ÂÎ‚Îfiı Á’fl÷ ¿›Î˝ Ë÷Î. ¿˘≥ ◊Î› ¿ı »ıS·Î_ ⁄VÁ˘ ±P›ÎÁÌ±ı ÷ı‹fiı ’Òflı’ÒflÎ ‰Î_«‰ÎfiÌ ‰Ê˝ ◊›ı ‰’flÎ÷ _ ÷VÿÌ ·Ì‘Ì fi Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ·ıÏ¬÷ ±Î‰ı·_ ‹ÌÀflfi_ ±ı¿‹ ÁÎ‹√˛Ì ·Î¿ÕÎfiÎ_ 20 ¬˘¬Î_ ¤flÎ› ÷ıfiÎ ‰ÎV÷Ï‰¿ ‹Î’ ±ı À ·Ì Ë÷Ì. ÿı · ÎQ⁄flfiÎ ±fiı ‹ı Ï Àˇ ¿ ’©Ï÷ ‹ … ⁄ ¡ÎLÁı ⁄fiÎ‰ı · Î 1 ‹ÌÀfl, 1 ·ÌÀfl ±fiı 1 Ï¿·˘√˛ Î ‹fiÎ ‹Î’ÿo Õ ¿fl÷Î_ 0.2 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl ‹ıÂıfiÎ ÁÎËÁfiÌ ’˘÷ÎfiÎ ‰Î«¿˘ À>_¿<_ »ı. À¿Î‰ÎflÌ ’˛‹ÎHÎı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ Á‹ZÎ ÷ÎºÂ fl…^±Î÷ ¿fl‰Î ‹Î√÷Î ¿+fi ±ıSÕflı ‹ÏËfiÎ±˘ Á‘Ì ‘Ìfl…’Ò‰˝¿ Ï’±fl ‹ıÂı±ı 0.0229Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ ±fiı «Ì‰À’Ò‰˝¿ ⁄‘Î ÿV÷Î‰ıΩı ‰Î_E›Î. ÿı·ÎQ⁄flfi˘ 2,000 M≤WÃ˘‰Î‚˘ Ïfl’˘ÀÛ ‹˘ÀÌ ◊Î’ ¬Î‘Ì fi◊Ì--±fiı »÷Î_ ¤Ò· ÷’ÎÁ÷Ì ‰¬÷ı ±«Îfi¿ ÷ıfiÌ fi…fl «˘Ó¿Ì. ÿı·ÎQ⁄flı ·A›_ Ë÷_ — “·˘¿˘±ı …ı ±ı ¤Ò· »ı. ’fl_÷ ÷ıfiı ¤Ò· √HÎÌfiı ‰Î÷ ΩHÎ‰ÎfiÌ ±Î‰U›¿÷Î fi◊Ì ÷ı Ë_ ÷ı‹fiı …HÎÎ‰‰Î ‹Î√÷˘ fi◊Ì. ¤Ï‰W›‹Î_ ‰¬˘Õ‰Ì ¿ı ¤Ò·«Ò¿ ·ı‰Ì ÿı‰Ì Á‹∞fiı ‹ÎflÌ ÁÎ‹ı ±Î_√‚Ì fi «Ÿ‘Î› ±ı ‹ÎÀı ±ıÀ·Ì «˘¬‰À ¿w_ »\_ ¿ı ‹ıÂı±ı ¿flı·Ì ¡ÎLÁfiÎ ±ı ⁄ÎË˘Â ¬√˘‚Ï‰t ¤Ò· ‹ÎflÎ K›Îfi⁄ËÎfl fiË˘÷Ì, ’fl_÷ ‹ıÓ ÷ıfiı ZÎQ› √HÎÌ »ı.” ÁÎËÏÁ¿˘fiı Ï⁄flÿÎ‰‰Î ¿ı …ı‹HÎı ⁄ı Áˆ¿Î ¿≥ ¤Ò· ? ¿+fi ±ıSÕfl …^fiÎ ÿV÷Î‰ıΩı ‰Î_«÷˘ √›˘ ÷ı‹ V’WÀ Ï«hÎ ÷ıfiÌ ’Ëı·Î_ ÀÎ_«Î_ ÁÎ‘fi˘ ±fiı Á˘ À«fiÌ fi…fl ÁÎ‹ı ±Î‰‰Î ·ÎB›_. ‰Î÷ ±ı‹ ⁄fiı·Ì ¿ı ’ıÏflÁ-⁄ÎÁı˝·˘fiÎ ‰E«ıfiÎ flı¬Î_Âfi_ ⁄Ï©‹kÎÎ ‰Õı M≤J‰Ìfi˘ «÷◊Î*Â ÏËVÁ˘ ÏhÎ¿˘HÎÏ‹Ï÷ ‰Õı Á‰ı˝ZÎHÎ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı Ï’±fl ‹ıÂıfiÎ ¿˘HÎ‹Î’¿ ›_hÎfi˘ ⁄Ë ·√¤√ ’flŒı @ À flÌ÷ı fiyÌ ¿flÌ ±√I›fi˘ VøÒ œÌ·˘ ’ÕÌ √›˘ Ë÷˘ ±fiı ‹ıÂı ÷ı √fl⁄Õ Ï‰Âı ±_‘ÎflÎ‹Î_ Ë÷˘. ⁄÷ÎT›˘ ? ±·⁄kÎ, ‹Îfi‰ ÷‰ÎflÌ¬fi_ ±Î◊Ì ÏhÎ¿˘HÎ˘fi_ flı¬Î_¿fi ¬˘ÀÎ ±ıL√·ı ◊›_ Ë÷_, …ıfiı ·Ì‘ı ’ıÏflÁ ±fiı ⁄ÎÁı˝·˘fiÎ Á˙◊Ì ‹Ëk‰fi_ Á‰ı˝ZÎHÎ ±Ï¤›Îfi ËÎ◊ ‰E«ıfi_ ±_÷fl ’HÎ ¬˘À<_ ‹’Î›_ Ë÷_. VøÒfiÎ ±Î_ÀÎ @›Îflı œÌ·Î ’ÕuÎ ±ı Ï’±fl ‘flfiÎfl Ï…±Î_ ÿı·ÎQ⁄flfiÎ ±fiı Ï’±fl ‹ıÂıfiı ¬⁄fl fi Ë÷Ì, ±ıÀ·ı VøÒfiÌ ZÎÏ÷fiı K›Îfi‹Î_ ·ı÷Î_ @›Î ÏhÎ¿˘HÎ˘fi_ ‹ÒS› ‹ıÂfi ı Î fiÎ‹◊Ì ’HÎ CÎHÎÌ ¬flÌ ‹Îfi‰Ω÷ Á‘Îfl‰_ ±ı ’HÎ fiyÌ ¿fl‰_ ‹U¿ı· Ë÷_. ±ı¿ ¿⁄Ò÷fl ±Î¬Î ¿>‰Îfiı ⁄√ÎÕÌ ‹Ò¿ı ±ΩHÎ »ı, F›Îflı ÷ı‹HÎı ±Î’ı·Ì ‹ıÏÀˇ¿ ÷ı‹ fiÎfiÎ ±‹◊Î VøÒ±ı ÷ıfiÌ ÁÎ÷ ‰Ê˝fiÌ ‹Ëıfi÷fiı √˛ËHÎ ·√ÎÕÌ ÿÌ‘_--±fiı ÏÁVÀ‹ ÷‹Î‹ ‹Îfi‰Ω÷ ‹ÎÀı ±Ïfi‰Î›˝ ‹ÎÀı … ±Á‹_…Á‹Î_ flËÌfiı ’˘÷Îfi˘ ±Ëı‰Î· ÷ıHÎı Á‹›Áfl ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› ⁄fiÌ «Ò¿Ì »ı.à ’_«fiı Á’fl÷ ¿›˘˝ fiÏË. ±Î¬flı ÿı·ÎQ⁄flfiı ÷ıHÎı ’˘÷Îfi˘ Ë‹flÎ{ ⁄fiÎT›˘. “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

aflp vf[dfp 5f]zf[Lctf

jfgf;5fLtf;fULq8dff+ ;ftftf

±Î∞‰fi …‹Ìfi‹Î_ ¬˘ÕÎ›ı·Î flËı÷Î ±fiı ‹ÎÀı ≥‹‹Ò‰ı⁄· √HÎÎ÷Î »˘Õ-‰ı·Î ±fiı T≤ZÎ˘ ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÌ ‰_ÂT≤Ï©fi˘ Á‰Î· ⁄Ë ’ı«Ìÿ˘ »ı. ‰fiV’Ï÷fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ „V’ÏÁÁı

bf[,fftfl jf+xfjfULRgfl

÷ıfi˘ ⁄Ë ÏfiflÎ‚˘ ÷˘Õ ±ÎH›˘ »ı. ⁄Ì…fiÎ Œı·Î‰Îfi_ ±fiı ’flÎ√fi›fifi_ ¿Î‹ ÷ı‹HÎı ±L› Á∞‰˘fiı ΩHÎı ¿ı ¿˘LÀˇÎ@À ‘˘flHÎı Á˘Ó’Ì ÿÌ‘_ »ı. ±Î Á∞‰˘ ’ÎÁı ÷ı

uf[df (vff<o rffg;f) 1972

¿ı‰Ì ¿<Ïfl±fl ÁÏ‰˝Á ¿flÎ‰ı »ı ÷ıfi_ ‰HÎ˝fi ’˛V÷÷ ‹ÎÏË÷Ì·ı¬‹Î_ ‰Î_«˘--

ÃoÕ<_ ⁄L›_ I›Îflı Áı‹Òflı Ωı›_ ¿ı »˘Õfi_ “⁄Î˜ÕÌ ÀıQ’˛ı«fl” ’HÎ ±√Îµ ¿fl÷Î_ ÃÌ¿ ÃÌ¿ ‰K›_ Ë÷_. Ã>_Ã‰Î≥ …‰_ fi ’Õı ±ı ‹ÎÀı »˘Õ ΩHÎı ¿ı ±Î_÷Ïfl¿ ¿ı·flÌ ⁄Î‚Ìfiı ÂÎflÌÏfl¿ ÷Î’‹Îfifiı optimum/≥WÀ÷‹ ·ı‰·ı À¿Î‰÷˘ Ë÷˘. ±Î ⁄fiÎ‰ı fl˘…fl Áı ‹ Ò fl fiÌ ¿ÎflÏ¿ÿafiı …\ÿÎ ’ÎÀı «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. ’˛ÎHÎÌV≤„WÀfiı ⁄ÿ·ı ‰fiV’Ï÷…√÷ ÷flŒ ±ı ‰Y›˘ ±fiı 1972 ’»ÌfiÎ_ ·√¤√ ’E«ÌÁ ‰Ê˝ ÷ıHÎı ±ı‰Î »˘Õ‰ı·ÎfiÌ ¬˘…‹Î_ ‰Ì÷ÎT›Î_ ¿ı …ı±˘ ¿ÂÎ¿ flËV›‹› Ëı÷Áfl √fl‹Ì ’ıÿÎ ¿flÌ Â¿÷Î Ë÷Î. ’Ëı·˘ ±P›ÎÁ ÷ıHÎı ÏŒ·ÎÕı L Õˇ ˘ fifi˘ … ¿›˘˝ , …ı fi Î_ ÏfiflÌZÎHÎ˘‹Î_ ‹A› ‰Î÷ ±ı ΩHÎ‰Î ‹‚Ì ¿ı ‰Î÷Î‰flHÎfi_ ÷Î’‹Îfi 4.50 Áı„SÂ›Á (400 ŒıflfiËÌÀ) Ë˘› ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎÌ ⁄fiı·˘ ’˛ÎHÎÌÂÎjÎÌ — fl˘…fl Áı‹Òfl I›Îflı ÏŒ·ÎÕı L Õˇ ˘ fi 45.5 0 Áı „ SÂ›Áı ±ı À ·ı ¿ı 114 0 ŒıflfiËÌÀfiÎ ÷Î’‹Îfiı ’˘÷Îfi_ ◊‹˘˝VÀıÀ √˘Ã‰÷˘ Ë÷˘--±◊Î˝÷˚ ÷Î‰‹Î_ ‘¬÷Î ‹ÎHÎÁfiÎ ⁄Î˜ÕÌ Àı Q ’˛ ı « fl ¿fl÷Î_ ÿÁı ¿ ÏÕ√˛ Ì ŒıflfiËÌÀ …ıÀ·Î ‰‘ ÷Î’‹Îfiı ! Á˙◊Ì ‰‘ √fl‹Ì hÎHÎı¿ ËΩfl

fi˘ ±ıÏ’˛· ‹ÏËfi˘ Ë÷˘. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ¿ıÏ·Œ˘Ïfi˝›Î ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌ‹Î_ ’˛ÎHÎÌÂÎjÎ ÂÌ¬‰÷Î F›˘…˝ ⁄Î◊˘˝·˘Q›±ı ’˘÷ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ’˛˘ŒıÁfl Ï‹hÎ˘fiı ÷◊Î ’Ì±ı«. ÕÌ. ¿fl÷Î ÏÂW›˘fiı flÎÏhÎ ¤˘…fi ‹ÎÀı ⁄_√·ı ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î. ÁÎ_…◊Ì ‹ı‚Î‰Õ˘ Ω‹‰Î ·ÎB›˘. ‰ÎflÎŒfl÷Ì ’‘Îfl÷Î Á˙ ‹Ëı‹Îfi˘ ⁄ËÎfl √ÎÕÛfi‹Î_ ’ÏflÏ«÷˘ ÁÎ◊ı ««Î˝±ı ‰‚B›Î. Ï‰Ê› ’˛ÎHÎÌÂÎjÎ … Ë˘› ±ı ÷˘ V‰Î¤ÎÏ‰¿ Ë÷_, »÷Î_ ⁄Î◊˘˝·˘Q›±ı √˘Ã‰ı·˘ ¤˘…fi ¿Î›˝ø‹ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’»Ì …ı ¿˙÷¿¤flÌ Â˘‘ ◊‰Î‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄L›˘ ÷ı ’˛ÎHÎÌÂÎjÎfiı ·√÷Ì fi Ë÷Ì. ‰fiV’Ï÷…√÷ ±_√ıfiÌ Ë÷Ì. ÕıÏfi›· ±Î˜Õı· fiÎ‹fiÎ ±Î‹_ÏhÎ÷ ’˛˘ŒıÁflfi_ K›Îfi ·ÎZÎÏHÎ¿ ±Î¿ÎflfiÎ ÿı¬Î÷Î ±ı¿ »˘Õ ÷flŒ √›_ ±fiı ÷ıHÎı ±ı »˘Õ ’˘÷ÎfiÎ Ï‹hÎ fl˘…fl Áı‹Òflfiı «Ÿ‘Ì ⁄÷ÎT›˘. Áı‹Òfl ’HÎ ⁄‘ÎfiÌ …ı‹ ’˛ÎHÎÌÂÎjÎfi˘ ±P›ÎÁÌ Ë÷˘, »÷Î_ ±¿ı¿ eÀ ·Î_⁄Î_ ’Î_ÿÕÎ_ ‰E«ı ‹Ò‚ÎfiÎ ÁŒıÿ √·ÿÎfl ‹Ò‚fiÎ ±Î¿Îflı ·√¤√ 3,000 florests/ ·CÎ’W’˘fi˘ √E» ‘flÎ‰÷Î »˘Õ‹Î_ ÷ıfiı ±ı‰˘ flÁ ΩB›˘ ¿ı ±ı »˘Õfiı V’U›Î˝ Ï‰fiÎ ÷ıfiÎ◊Ì flËı‰Î›_ fiÏË. V’Â˝ ¿›˘˝ ±ıÀ·ı ‰‘ flÁ ΩB›˘, ¿ı‹ ¿ı »˘Õ √fl‹ Ë÷˘. fl˘…fl Áı‹ÒflfiÎ_ ±Î_√‚Î_fiı ËÒ_Œfi˘ fiÏË, ’HÎ ÁÎflÌ ±ı‰Ì √fl‹Ìfi˘ ±fi¤‰ ◊›˘--±fiı ÷ı ’HÎ ±ı‰ı ‰¬÷ı ¿ı F›Îflı ⁄√Ì«ÎfiÎ ¬S·Î ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ ÃoÕ¿ Ë÷Ì. Áı‹Òfl ±Îç›˝ ’Î‹Ì √›˘. Œ@÷ ’˛ÎHÎÌ-’ZÎÌ±˘ ÂflÌfl‹Î_ √fl‹ÎÀ˘ ’ıÿÎ ¿flÌ Â¿ı ±ı ÷ı fi ı ¬ ÿ ’˛ÎHÎÌÂÎjÎÌ Ë˘‰ÎfiÎ fiÎ÷ı ¬⁄fl Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ÷ıfiı Philodendron ±ı ‰ Î selloum

ÂÎjÎÌ› fiÎ‹ı ±˘‚¬Î÷Î ÷ı »˘Õfi_ ¨« _ ÷Î’‹Îfi ‰‘ ±Îç›˝ ¿ Îfl¿ ·ÎB› _ . ÁÎ_… ’»Ì flÎÏhÎfi˘ Á‹› ◊›˘ ±fiı ‰Î÷Î‰flHÎ ±˘fl 20

ÏŒ·ÎÕıLÕˇ˘ﬁﬁ˘ »˘Õ

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

jfgf;5fLtf;fULq8gfl uf[df (vff[o rffg;f)

⁄ÎflÌ¿ e·˘fiÎ ’W’-√E»‹Î_ Ë÷Ì. µWHÎ÷Î‹Îfifi_ Ïfi›‹fi ¿flÌ ΩHÎ÷˘ ⁄ÌΩı »˘Õ V¿L¿ ¿ı ⁄ ı … ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì …_ √ ·Ì ¿˘⁄Ìfi˘ Ë÷˘. ‰Î÷Î‰flHÎfiÌ Ë‰Î ÂÒL› fiÌ«ı 150 Áı„SÂ›Á …ıÀ·Ì Ë˘› I›Îflı ’HÎ ±ı ¿˘⁄Ìfi_ ÀıQ’˛ı«fl 220 Áı„SÂ›Á ›Îfiı ¿ı ±ÎÁ’ÎÁfiÌ Ë‰Î ¿fl÷Î_ 37 0 Áı„SÂ›Á ‰‘Îflı flËı÷_ Ë÷_. ±Î Ω÷fi˘ hÎÌΩı »˘Õ sacred lotus/ÁÒ›˝ ¿‹‚fi˘ Ë÷˘, …ı ÁflıflÎÂ 100 fiÎ ¿<ÿfl÷Ì ÷Î’‹Îfi‹Î_ ’˘÷Îfi_ ÀıQ’˛ı«fl 300 Áı„SÂ›Áı Ω‚‰÷˘ Ë÷˘. ¬Ò⁄ÌfiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ±Î‰Î »˘Õ ¿ı ‰ı·Î ¬ÎÁ …wfl ¿<ÿfl÷Ì ◊‹˘˝VÀıÀ ‘flÎ‰÷˘ ÁÒ›˝ ¿‹‚fi˘ »˘Õ Ë˘› ±ıÀ·Î Á‹› ’Òfl÷˘ … √fl‹Ìfi˘ ’Îfl˘ «ÕÎ‰ı ±fiı I›Îfl ’»Ì ÷ıfiı fi˘‹˝· Á’ÎÀÌ±ı ·Î‰Ì ÿı. ±Î …wÏfl›Î÷ ¿≥ ? ±ıÀ·ı ¿ı √fl‹Ì ’ıÿÎ ¿fl‰Î ’Î»‚fi˘ Ëı÷ Â˘ ? fl˘…fl Áı‹Òfl ±fiı ⁄ÌΩ Á_Â˘‘¿˘±ı ÷ı‹fiÎ ÏflÁ«˝fiı ±_÷ı ¿Îœı·Î ÏfiW¿Ê˝ ‹…⁄ ‰fiV’Ï÷ ⁄ı Ëı÷Áfl ’˘÷Îfi_ ÷Î’‹Îfi ‰‘Îflı »ı. CÎHÎÌ Ω÷fiÌ ‰fiV’Ï÷±˘ ÷ı‹fiÎ ’flÎ√fi›fi ‹ÎÀı ∞‰ÕÎ_ ’fl ±‰·_⁄÷Ì Ë˘› »ı. ¿˘≥¿ flÌ÷ı ÷ı‹HÎı ∞‰ÕÎ_fiı ±Î¿ÏÊ˝÷ ¿fl‰Î_ flèÎÎ_. ±Î¿Ê˝HÎ ‹ÎÀı ‰fiV’Ï÷ …ı ÷ı ∞‰ÕÎfiı ’˘÷Îfi˘ Â¿ÛflÎ›@÷ e·flÁ ÷˘ ΩHÎı ±Î˜Œfl ¿flı »ı, ’fl_÷ Á˙ ’˛◊‹ ÷ıHÎı “Ë_ ±ËŸ »\_!”fi_ ±ı·Îfi ¿fl‰_ Ωı≥±ı. ±Î œoœıflÎ ‹ÎÀı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ_ √_‘ƒT›˘ ‰Î’flı »ı. ƒT›˘ volatile/∂~›fiÂÌ· Ë˘‰Îfiı ·Ì‘ı ÷ıfiÎ flıb±˘ ±Î’‹ı‚ı ¿’ÒflfiÌ …ı‹ ∂ÕÌfiı Ë‰Î‹Î_ ’˛Áflı »ı, ’fl_÷ Ë‰Î‹Îfi ÃoÕ<_ Ë˘› I›Îflı ±ı flıb±˘ {Î{Ì ÏË·«Î· ¿flı fiÏË. fi÷ÌΩw’ı ’flÎ√fi›fi Ωı¬‹Î› »ı. ·Î_⁄˘ Á‹› ±Î‰Ì „V◊Ï÷ flËı ÷˘ ‰fiV’Ï÷ ‹ÎÀı ‰_ÂT≤Ï© ¿fl‰Îfi_ ‹U¿ı· ⁄fiı, ±ıÀ·ı ‰fiV’Ï÷ (ÿÎ. ÷. ÁÒ›˝ ¿‹‚) ’˘÷Îfi_ ÷Î’‹Îfi ¨«_ ·Î‰Ì √_‘ƒT›˘fiÌ ∂~›fiÂÌ·÷Î ‰‘ÎflÌ ÿı »ı. Á‹Ωı ¿ı √fl‹Ìfiı ·Ì‘ı √_‘ƒT›˘fiÎ ⁄ÎW’Ì¤‰fifi_ ’˛‹ÎHÎ ‰‘Ì Ω› »ı ±fiı Ë‰Î‹Î_ ’˛Áfl÷Ì ÷ı‹fiÌ √_‘ ’Îfl¬Ìfiı ∞‰ÕÎ_ e·fi_ ±ıÕˇıÁ Â˘‘Ì ¿Îœı »ı. √_‘ƒT›˘ Ëo‹ıÂÎ Á√_‘Ì ƒT›˘ Ë˘› ±ı …wflÌ fi◊Ì. ±„Bfi ±ıÏÂ›ÎfiÎ_ ‰ÊÎ˝…_√·˘‹Î_ ◊÷_ Ï‰rfi_ Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ ¿ÿfi_ (90 Áı„LÀ‹ÌÀfl ›Îfiı 3 ŒÌÀ T›ÎÁfi_) flÎŒ˚·ıÏ{›Î fiÎ‹fi_ e· ¿˘Ë‰Î÷Î ‹Î_ÁfiÌ ÿ√*‘ «˘‹ıfl ’˛ÁÎfl‰Î ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ÷Î’‹Îfi ‰‘Îflı »ı. ±Î e·fi_ ’flÎ√fi›fi ¿flÌ ±Î’÷Ì ‹Î¬Ìfiı …fiÎ‰flfi˘ Q≤÷ÿıË ¿˘flÌ ¬Î‰ÎfiÌ ±Îÿ÷ »ı. µWHÎ÷Î‹Îfi ‰‘Îfl‰Î ’Î»‚ ‰fiV’Ï÷fi˘ ⁄ÌΩı µtıÂ ‰‘ flÁ’˛ÿ »ı, …ı fl˘…fl Áı‹Òflı ’W¿‚ ±‰·˘¿fi˘ ¿›Î* ⁄Îÿ ’˛¿ÎÂ‹Î_ ±ÎT›˘ »ı. ÁËı… ‹Î_ÕÌfiı ¿Ë˘ ÷˘ ‰Î÷ ±ı‹ »ı ¿ı ∞‰ÕÎ_fi_ ∂~›fi ’ZÎÌfiÌ ∂ÕÎfi …ı‰_ Ë˘÷_ fi◊Ì. ’ZÎÌ ÷ıfiÌ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

»Î÷ÌfiÎ VfiÎ›±˘ ‰Î’flÌ ’Î_¬˘fiı Ëo‹ıÂÎ ’˛›Ifi’Ò‰˝¿ ŒŒÕÎ‰ı, ’fl_÷ ∞‰ÕÎ_fiÌ Œ˚·Î≥Àfi_ Ïfi›‹fi ¿fl÷Î VfiÎ›±˘ …\ÿÎ ’˛¿ÎflfiÎ »ı. fiÌ«ı flı¬Î_¿fi‹Î_ ⁄÷ÎT›_ »ı ÷ı‹ ’Î_¬˘ ÁÎ◊ı ÷ı‹fi_ ’fl⁄Îw_ ΩıÕÎHÎ fi◊Ì. øı{Ì ⁄Î˜· …ı‰Î ±I›_÷ „V◊Ï÷V◊Î’¿ flO⁄Ïfl›Î ’ÿÎ◊˝fiÎ ⁄fiı·Î ÷ı VfiÎ›±˘ ∞‰ÕÎfiÌ »Î÷Ìfiı ÷ıfiÌ ’ÌÃ ÁÎ◊ı ΩıÕı »ı, F›Îflı ’Î_¬˘ I›Î_ ⁄ı› ’Õ¬ı ‘Õ‹Î_ ¬Ò_’ı·Ì »ı. flO⁄Ïfl›Î VfiÎ›±˘ F›Îflı Á_¿˘«fi ’Î‹ı I›Îflı ’ÌÃfi˘ ¤Î√ ÿ⁄Î÷Î_ ’Î_¬˘ ¨«¿Î› ±fiı VfiÎ›±˘ Ï‰V÷flı I›Îflı ’ÌÃfi˘ ¤Î√ ¨«¿Î÷Î_ ’Î_¬˘ fiÌ«ı ÷flŒ fi‹ı. Á_¿˘«fi ±fiı Ï‰V÷flHÎ Áı¿LÕ‹Î_ ±fiı¿ ‰¬÷ ◊Î›, ‹ÎÀı ’Î_¬˘ ±ı¿‘ÎflÌ ‰Ÿ{Î÷Ì flËı »ı. Ï‰V÷flHÎfi˘ ±fiı Á_¿˘«fifi˘ ¿‹ÎLÕ VfiÎ›±˘fiı «ıkÎÎ÷_÷ ¶ÎflÎ ‹‚ı »ı, ±ıÀ·ı ’Î_¬˘ ŒŒÕÎ‰‰Î ‹ÎÀı ¿Â˘ ’˛›Ifi’Ò‰¿˝ fi˘ l‹ ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ fi◊Ì. ±Î ·Î…‰Î⁄ T›‰V◊Î‹Î_ ÷¿·ÌŒ Ë˘› ÷˘ ‹ÎhÎ ±ıÀ·Ì ¿ı ‰Î÷Î‰flHÎfi_ ÷Î’‹Îfi 300 Áı„SÂ›Á ¿fl÷Î_ ±˘»\_ Ë˘› ÷˘ VfiÎ›fiÎ Ï‰V÷flHÎfiÌ ±fiı Á_¿˘«fifiÌ CÎÀ‹Î‚ ¿Î›˝ZÎ‹ flÌ÷ı V◊’Î› fiÏË. CÎHÎÎ_ ¬flÎ_ ∞‰ÕÎ_±ı ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ¬ÎVÁÌ ÂÎflÌÏfl¿ ∂Ω˝ ÂflÌflfiı ËÒ_ŒÎ‚_ flÎ¬‰Î‹Î_ ¬«a fiÎ¬‰Ì ’Õı »ı--±fiı ¤·_ Ë˘› ÷˘ ∂Ω˝fi˘ ±ı flÌ÷ı ◊÷˘ ÿT›˝› ÀÎ‚‰Î ‹ÎÀı ÷ı±˘ ∂Õ÷Î_ … fi◊Ì; ±ıÀ·ı ¿ı ’flÎ√fi›fi ¿fl÷Î_ fi◊Ì. ‰_ Â ‰ı · ˘ ±Î√‚ ‘’Î‰‰Î ‹Î√÷Ì ‰fiV’Ï÷ ‹ÎÀı ±ı „V◊Ï÷ Ωı¬‹Ì »ı. ±Î◊Ì ÁÒ›˝ ¿‹‚, ±Ï÷Ï‰ÊÎ ÷◊Î …_√·Ì ¿˘⁄Ì …ı‰Ì ‰fiV’Ï÷±˘ ÁıLÀˇ· ËÌÏÀo√ ÏÁVÀ‹ ‰Õı ’˘÷ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ ËÒ_ŒÎ‚_ ‰Î÷Î‰flHÎ Á∞˝ ’flÎ√fi›fi ¿flfiÎflÎ_ ∞‰ÕÎ_fiı ’˘÷ÎfiÎ ÁÎ„LfiK›‹Î_ 21

jfgf;5fLtf;fULq8gfl uf[df (vff[o rffg;f)

VfiÎ›±˘fiÎ CÎÊ˝HÎfiı ·Ì‘ı ’ıÿÎ ◊÷Ì √fl‹Ì ÂflÌflfiÎ ÷Î’‹Îfifiı ±‹¿ Ëÿ ¿fl÷Î_ CÎÀ‰Î fi ÿı. ÂflÌfl‹Î_ ·˘ËÌfi_ ¤˛‹HÎ ±fiı rÁfiÏø›Î ’HÎ ±ı ‰¬÷ı ÷ı… ◊Î›, ¿ı‹ ¿ı √fl‹Ì ’ıÿÎ ¿fl÷Î ÀÌU›fiı ’˘Ê¿ ÷k‰˘ ÷◊Î ’˛ÎHÎ‰Î› ‰‘ ’˛‹ÎHÎ‹Î_ ‹‚‰Î Ωı≥±ı. ±Î ⁄‘_ ‰fiV’Ï÷fiÎ ‹Î‹·Î‹Î_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Â@› ⁄fiı ? ‰fiV’Ï÷fiı VfiÎ›±˘ ¿ı ’Ì»Î_ fi◊Ì. iÎÎfi÷_hÎ fi◊Ì. I‰«Î fi◊Ì. VfiÎ›±˘, ŒıÓŒÁÎ_ ¿ı ·˘ËÌ ’HÎ fi◊Ì. √fl‹ÎÀ˘ ’ıÿÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¿ÂÌ … ÁÏ‰‘Î fi Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ÷Î’‹Îfifi˘ ’Îfl˘ @›Îflı¿ 1140 ŒıflfiËÌÀ Á‘Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı ’Ë˘Ó«ÎÕı »ı? ±Î ’˛ffifi˘ …‰Î⁄ Á_Â˘‘¿˘fiı ‹‚ı I›Îflı ¬fl˘. ±ı¿ ⁄Î⁄÷ı ÷ı±˘ Ωı ¿ı V’WÀ »ı — ‰_ÂT≤Ï© ◊Î› ±ı Ëı÷±ı ÁflıflÎÂ ‰fiV’Ï÷ ’flÎ√fi›fi ‹ÎÀı Ï‰Ï‰‘ Ω÷fiÎ ’˛›ÎÁ˘ ¿flÌ »^Àı »ı ±fiı ÷Î’‹Îfifi˘ ‰‘Îfl˘ ±ı‰˘ … ›„@÷¤›˘˝ ’˛›ÎÁ »ı. ±·⁄kÎ, ›„@÷, ÷fl¿Ì⁄, ¿ÌÏ‹›˘, fiÁ¬˘ ‰√ıflı ÂOÿ˘ ‰fiV’Ï÷fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ‰Î’flÌ fi Â¿Î›, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiı Ï‰«ÎflÌ Â¿÷_ ‹√… fi◊Ì. ±Î≥ÏÕ›Î ·ÕÎ‰‰Îfi_ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ’˘ÏÁ⁄· fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ’flÎ√fi›fi ‹ÎÀı ÷ıHÎı ±’fiÎ‰ı·Ì ¿ıÀ·Ì¿ flÌ÷˘ ±Î’HÎfiı ›„@÷¤flÌ …HÎÎ› ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ »ı. ±ı¿ ‰fiV’Ï÷ ÷ıfiÎ ’flÎ√¿˘Ê/anther ‹Î_ flËı·Ì ’flÎ√fl…fiı ⁄Ì∞ ‰fiV’Ï÷fiÎ jÎÌ¿ıÁflÎ√˛/stigma Á‘Ì Ω÷ı ’Ë˘Ó«ÎÕÌ Â¿÷Ì fi◊Ì. ÏË·«Î· ¿fl‰ÎfiÌ gff[8af}sdff+ gff[+wfl ,ff[ ZÎ‹÷Î fi Ë˘‰Îfiı ·Ì‘ı ÷ıHÎı ±ı ‹Î‹·ı à ‰fiV’Ï÷fiı ’flÎ√fi›fi ¿flÌ ±Î’÷Î_ ¤‹flÎ, ’÷_Ï√›Î_, ‹‘‹Î¬Ì ÷◊Î œÎÏ·›Î_ ∞‰ÕÎ_fiı ‹A› ±Î¿Ê˝HÎ 3Ñ ◊Ì 80Ñ Â¿ÛflÎ ‘flÎ‰÷Î nectar/e·flÁfi_ Ë˘› »ı. ’flÎ‰·_ ⁄ Ì flËı ‰  _ ’Õı »ı . ’flÎ√fl…fiÌ Â¿ÛflÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ‹‘‹Î¬Ì …flÎ ÏÁ·ı„@À‰ »ı, ¿ı‹ ¿ı e·flÁ ‹‹‚Î‰Ì ÷ıHÎı ‹‘ ÏÕÏ·‰flÌ ¿flÌ ±Î’‰Î‹Î_ ’‰fi ÷ıfiı ¿Î‹ ⁄fiÎ‰‰Îfi_ Ë˘› »ı, ±ıÀ·ı …ı‹Î_ 15Ñ ◊Ì ±˘»Ì Â¿ÛflÎ Ë˘› ±ı‰Î e·fi˘ flÁ ÷ı ·Î√Ì Â¿ı , ’HÎ ±ı ¿< Ï fl›fl ÁÏ‰˝ Á ¤fl˘ÁÎ’ÎhÎ fi◊Ì. ⁄‘_ «ÎLÁ ’fl ±‰·_⁄ı ’Ì÷Ì fi◊Ì. »ı. ‰fiV’Ï÷fiÎ ⁄ÌΩ »˘ÕfiÌ ÏÿÂÎ‹Î_ Ωı à ’ZÎÌfiÌ ±Î_¬˘ ·Î· fl_√ ’˛I›ı ±I›_÷ Á_‰ıÿfiÂÌ· »ı, F›Îflı ¤ÒflÎ fl_√fiı ⁄flÎ⁄fl ’‰fi fi ‰Î÷˘ Ë˘› ÷˘ ’flÎ√fl… ⁄Î÷· ’Îfl¬Ì Â¿÷Ì fi◊Ì. ∞‰ÕÎ_fiÌ ±Î_¬˘fiı ·Î· fl_√ ±˘‚¬Î› fiÏË, ’fl_÷ ¤ÒflÎ fl_√fiı Ω› »ı. ±Î◊Ì CÎHÎÌ ‰fiV’Ï÷±˘ “U›˘fl ÷ı±˘ Ï’»ÎHÎÌ ·ı »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı Á‹Îfi Ω÷fiÎ_ e·fiÌ ’ıÀÎΩÏ÷fiÎ_ ⁄ı ’ˆ¿Ì ±ı¿ e· ÂÎ˜À” ’flÎ√fi›fi ‹ÎÀı ∞‰ÕÎ_fi˘ ÁËÎfl˘ ·ı Ωı ·Î· Ë˘› ÷˘ ΩHÎ‰_ ¿ı ’_¬ÌÕÎ_ ÷ıfiÌ ’flÎ√fiÎ ‰ÎË¿ »ı, F›Îflı ¤ÒflÎ e·fi_ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ …ı ÷ı ‰fiV’Ï÷±ı pollination ∞‰ÕÎ_ ¿flı »ı. ’flÎ√fi_ ‰ÎË¿ ±ı‰_ «˘yÁ ∞‰Õ<_ ’Á_ÿ à ’flÎ√fi›fi √fl…fi˘ Á˘ÿ˘ »ı. Ï‰ÂıÊ √fl… ’˘÷Îfi˘ ‰_Â‰ı·˘ ±Î√‚ ‘’Î‰‰Î ¿›Î˝ ’»Ì ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÌ ±ÎÁ’ÎÁ ‹_ÕflÎ÷_ ¿flÌ ÿı‰Î ‹ÎÀı Ï‰ÏÂWÀ Ω÷fi_ ‹Î√÷Ì ‰fiV’Ï÷fiı Ë˘› »ı, ‹ÎÀı “√˛ÎË¿Áı‰Î”fiÎ fiÎ‹ı ÷ı CÎb_ ⁄‘_ ±Î›˘…fi √˘ÃT›_ »ı--±fiı ÷ı ¿flÌ »^Àı »ı. ÿÎ. ÷. ¬fl’HÎÌfiÌ Ω÷fiÎ sage fiÎ‹fiÎ »˘Õ ÁÏË÷ CÎHÎÌ Ω÷fiÎ »˘Õ-‰ı·Î±˘ ÷ı‹… T≤ZÎ˘±ı ÷ı‹fiÎ_ e·˘‹Î_ fiÌ«·Î ±Î›˘…fi ’˛ ◊ ‹ fi…flı ’W’’hÎfiı ·Î_⁄Î ±fiı ‹…⁄Ò÷ M·ıÀŒ˘‹˝‹Î_ Œıfl‰Ì fiÎA›_ »ı, …ı◊Ì ›„@÷¤›* …HÎÎ› »ı. ¤‹flÎ …ı‰Ì ¿ÌÀ¿˘ ’ÎÀ·ı ⁄ıÁÌfiı ÏfiflÎ_÷ı e·‹Î_ ‹˘Ó ¬˘ÁÌfiı flÁ ±ı ¿ ÁflÁ µÿÎËflHÎ ’Ì±ı ±fiı ‹˘œÎ ’fl ’flÎ√fl… «˘ÓÀ‰ÎfiÌ Â@›÷Î ‰‘Ì …‰Î ’Î‹ı. › fl ˘’‹Î_ ÷ı ‹ … µkÎfl ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ ◊÷Î ¿¿ÒÏ’LÀ/ à ’‰fifiÌ ·Ëıfl˘fiÎ … ¤fl˘Áı pollination ◊÷_ Ë˘› I›Îflı ’flÎ√ cuckoopint fiÎ‹fiÎ »˘Õfi_ ∂ÕÌfiı »ı‰Àı @›Î_ Ω› ÷ıfi˘ ¿˘≥ ‘Õ˘ flËı÷˘ fi◊Ì. ’ÏflHÎÎ‹ı ±ı »ı, …ıfi_ e· √Î›fiÎ »ÎHÎ ÷flÌ¿˘ ±’fiÎ‰÷Î ¤˘…’hÎ (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘) …ı‰Î_ T≤ZÎ˘ ÿfl ÁÌ{fiı …ı‰Ì √_‘ ’˛ÁÎflı »ı. ¿¿ÒÏ’LÀfiı ±⁄Ωı ’flÎ√fl…fiı Ë‰Î‹Î_ ¬_¬ıflı »ı. ±Î ÁÒZ‹ fl… ÷ı‹fiÎ ±ı … √_‘ ¿Î‹ ·Î√ı, ¿ÎflHÎ Ïfi¿À‰÷a jÎ˘÷◊Ì ±Ï‘¿÷‹ ¿ıÀ·ı »ıÀı Ωı‰Î ‹‚Ì ÷ıfiÎ ±‹¿ ÿÎ¬·Î — ¤˘…’hÎ ·√¤√ 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl, Áv 1,100 ¿ı ’flÎ√fl…fiÌ ËıflŒıfl ‹ÎÀı Ï¿·˘‹ÌÀfl, ËÒ⁄ıfl 500 Ï¿·˘‹ÌÀfl, «ÌÕ 1,200 Ï¿·˘‹ÌÀfl ±fiı ÷ıHÎı ‰ÎË¿ ÷flÌ¿ı “’Á_ÿ” ⁄Ì« 4,500 Ï¿·˘‹ÌÀfl.à ¿flı·Ì ‰ıflÎ›ÀÌfiÌ ‹Î¬Ìfiı

flËı‰Îfi_ ’˛·˘¤fi ±Î’ı »ı. ±Î fiÁ¬˘ ÁÌ÷ÎŒ‚fiÎ T≤ZÎı ’HÎ ±’fiÎT›˘ »ı. ±·⁄kÎ, Á˙◊Ì ΩHÎÌ÷˘ ÿÎ¬·˘ ÁÒ›˝ ¿‹‚fi˘ »ı, …ıfiÎ ËÒŒ_ Î‚Î ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ ÁÒ›Î˝V÷ ‰¬÷ı ’Î_¬ÕÌ±˘ ‰E«ı ’flÎ÷˘ ¤‹fl˘ (¿ı ⁄Ì…\_ œÎÏ·›_ ∞‰Õ<_) Á‰Îflı ‹@÷ ◊Î› I›Î_ Á‘Ì‹Î_ ¿‹‚ ÷ıfiı ’flÎ√fl… ‰Õı ¬flÕÌ «Ò@›_ Ë˘› »ı. ±ı¿ flËV› Á‹…‰_ …flÎ ‹U¿ı· »ı. ’˛ÎHÎÌfiı ¿ı ’ZÎÌfiı ÃoÕÌ ‰fl÷Î› I›Îflı ÷ıfi_ iÎÎfi÷_hÎ I‰«Îfiı ÏÁBfi· ‹˘¿·Ì Ï»ƒ˘ Á_¿˘«Ì fiÎ¬ı »ı ±fiı ÷ı ⁄ËÎfiı ÂÎflÌÏfl¿ µW‹Îfi_ ÃoÕÌ Ë‰Î‹Î_ µIÁ…˝fi ◊÷_ fl˘¿ı »ı. ÃoÕÌ ±˘fl «‹¿Îfl˘ ÿı¬ÎÕı ÷˘ ÂflÌfl ‘˛ Ò … ‰Î ‹Î_ Õ ı »ı , …ı ◊ Ì

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

jfgf;5fLtf;fULq8gfl uf[df (vff[o rffg;f)

÷ÎΩ √˘⁄fl‹Î_ ∫ÕÎ_ ‹Ò¿‰ÎfiÌ Àı‰ »ı. ’fl_÷ √_‘ ‰Õı ±Î¿ÊÎ˝÷Ì ‹Î¬Ì ¿¿ÒÏ’LÀfiÎ e·fiı ±Î‰flÌ ·ı÷Î ⁄S⁄ …ı‰Î ’˘·ÎHÎfiÌ ±_ÿfl ’˛‰ıÂı ±fiı I›Î_ »ÎHÎfiı ⁄ÿ·ı e· Ωı‰Î ‹‚ı I›Îflı Â_ ? ¿˘≥ ⁄ÌΩ ¿¿>Ï’LÀ »˘ÕfiÌ ’flÎ√fl… ÂflÌflı «˘ÓÀÎÕÌfiı ±Î‰ı·Ì ‹Î¬Ì ‹ÎÀı I›Îflı ‹˘Õ<_ ◊≥ «Ò@›_ Ë˘› »ı. ¿¿>Ï’LÀfi˘ »˘Õ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ‹Î¬Ìfiı ’flÎ√fi›fi ¿fl‰ÎfiÌ Œfl… ’ÎÕı ÷ıfi˘ ¬·ÎÁ˘ ‹ı‚‰‰Î ±ı »˘ÕfiÎ ±ÎÕ»ıÿfi˘ ±ËŸ ⁄÷Î‰ı·˘ Œ˘À˘√˛ÎŒ …\±˘. Á˙◊Ì µ’fl ΩÕÎ flıÁÎ »ı. ‹Î¬ÌfiÎ ‰…fifiı ·Ì‘ı fi‹Ì ’ÕÌ ±ı flıÁÎ ÷ıfiı ‰‘ fiÌ«ı …‰Î ‹ÎÀı flV÷˘ ¿flÌ ±Î’ı »ı. flıÁÎ ’»Ì fifl e·˘fi˘ √E»/ floret »ı ±fiı »ı¿ fiÌ«ı ‹ÎÿÎ e·˘fi˘ Á_’À ±ıÀ·ı ¿ı floret »ı. ⁄S⁄fiÌ ±Î_÷Ïfl¿ «Ì¿HÎÌ ÿÌ‰Î· ’fl ·’ÁÌfiı ‹Î¬Ì »ı¿ fiÌ«ı … ’Õı »ı. ·ÌVÁÌ ÿÌ‰Î· ’fl «ÕÌfiı ÷ı‹… flıÁÎ ¬ÁıÕÌfiı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚‰_ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı Â@› fi◊Ì. Ïÿ‰Áı ¿·Î¿˘ Á‘Ì ‹ÎÿÎ e·˘ ‰E«ı ±À‰Î÷Ì ‹Î¬Ì ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfiÌ ’flÎ√fl… ±fiÎ›ÎÁı ÷ı‹fiÎ jÎÌ¿ıÁflÎ√˛fiı ÀˇÎLÁŒfl ¿flÌ ÿı »ı. Ïÿ‰Á¤fl ±ı Ïø›Î «ÎS›Î ’»Ì flÎ÷ı jÎÌ¿ı Á flÎ√˛ F›Îflı ’flÎ√fi›fi ‹ÎÀı ‹Î¬ÌfiÌ ¿<Ïfl±fl ÁÏ‰˝Á ’fl fi¤÷Î ¿¿>Ï’LÀfiÎ e·fi_ ø˘Á-Áı@Âfi ÕÎ⁄Î Œ˘ÀÎ‹Î_ ⁄÷ÎT›_ »ı. µ’fl …‹HÎÌ ÷flŒ e·fiÎ ±Î_÷Ïfl¿ ¤Î√fiı ÕÎ›Î√˛Î‹ w’ı ÿÂÎ˝T›˘ »ı ⁄Î›˘·˘Ï…¿· º„WÀ±ı Ïfi„Wø› Ë˘› I›Îflı µ’flfiÎ_ fifl e·˘ ’˘÷ÎfiÌ ⁄‘Ì ’flÎ√fl…fi˘ ‹Î¬Ì ’fl »oÀ¿Î‰ ¿flı »ı. ±Î Ïø›Î ‰‚Ì ±Î’ı »ı. ¿ıÀ·Ì¿ Ω÷fiÎ_ ±˘Ï¿ÛÕ ‰‚Ì flÎ÷¤fl «Î·ı. ⁄Ì∞ Á‰Îflı ‹Î¬Ìfiı ‹„@÷ ±Î’÷˘ ¿¿>Ï’LÀfi˘ »˘Õ ΩHÎı fiÎ¿Î⁄_‘Ì ÏÂ¿ÎflÌ ∞‰ÕÎ_fi_ ¤ZÎHÎ ⁄fi÷Î_ ¿ÌÀ¿˘ ¬ÁıÕÌ ·ı÷˘ Ë˘› ÷ı‹ ⁄S⁄fiÌ ±Î_÷Ïfl¿ «Ì¿HÎÌ Á’ÎÀÌfiı ¿˘flÌ ¿fl‰Î µ’flÎ_÷ …ı‰Î_ ÿı¬Î› »ı. ⁄Lfiı ¿ıÁ˘‹Î_ ŒÎ≥fi· …ı·fiÎ ÁÏ‚›Î …ı‰Î flıÁÎfiı Ωı÷Ωı÷Î‹Î_ «Ì‹‚Î‰Ì fiÎ¬ı »ı. Ïfl{SÀ — ’flÎ√fi›fi. ¿¿>Ï’LÀfi_ ºWÀÎ_÷ ±Á·‹Î_ Ï‹Ï‹øÌfi_ »ı. ±Î »˘Õ √Î›fiÎ »ÎHÎfiÌ ‰ÎÁ ’ıÿÎ ±Î ⁄‘Ì ¿flÎ‹÷˘ ±ı‰Ì »ı ¿ı …ı ¿flÌ ‹Î¬Ìfiı ’˘÷ÎfiÌ ÷flŒ ±Î¿Êı˝ »ı. (±fikÎfl flËı·˘ ’˛ffi — ¿¿>Ï’LÀı ¿ı‰Ì flÌ÷ı Ï‰«Îfl’Ò ‰ ˝ ¿ fi _ ±fiı › „ @÷’Ò ‰ ˝ ¿ fi _ ΩH›_ ¿ı ±ı ‹Î¬Ì ’˘÷ÎfiÎ_ ∫ÕÎ_ ÷ÎΩ √˘⁄fl‹Î_ ‹Ò¿ı »ı, ‹ÎÀı √˘⁄flfiÌ ‰ÎÁ ◊¿Ì ±Î›˘…fi ‹Î√Ì ·ı, ‹ÎÀı iÎÎfi÷_hÎ ±fiı ÷ıfiı ··«Î‰‰Ì Ωı≥±ı ?) ’flÎ√fi›fi ¬Î÷fl ¿flÎ÷Ì Ï‹Ï‹øÌfiÎ ±Î‰Î ⁄ÌΩ ‹√…flÏË÷ ‰fiV’Ï÷‹Î_ ÷ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı CÎHÎÎ ÿÎ¬·Î ¿<ÿfl÷‹Î_ ‹‚Ì ±Î‰ı »ı. ±ı¿ fi‹Òfi˘ — ÿÏfl›Î≥ ’ZÎÌ CÎ˘‹ÕÎ/ ¬Ì·Ì ÷ıfi˘ ¤ıÿ ’Î‹‰˘ ‹U¿ı· »ı. V‰Î¤ÎÏ‰¿ ’˛ffi ±ı … ◊Î› ¿ı ¿¿>seagulls F›Î_ ‰ÁÎË÷ V◊Î’Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ ‹Î‚Î ⁄fiÎ‰ı ±ı‰Î V◊‚ı ◊÷˘ Ï’LÀfiÎ »˘Õfiı √˘⁄flfiÌ ‰ÎÁ ÁÎ◊ı ËıÏ·¿˘ÕÎ≥Áıfl˘Á fiÎ‹fi˘ ›fl˘’Ì »˘Õ ÿ√*‘ ’ıÿÎ ¿fl‰Î‹Î_ ¿¿>Ï’LÀfiı À’Ì Ω› ±fiı √˘⁄fl‹Î_ ∫ÕÎ_ ‹Ò¿÷Ì ‹Î¬Ì ÁÎ◊ı »ı. ‹Î»·Ì¬Îµ CÎ˘‹ÕÎfi˘ ÷À‰÷a ‹Î‚˘ Ë√Îfl, ¿˘ËÌ √›ı·Î_ ∫ÕÎ_, ‹flı·Î_ ⁄E«Î_, ’˘÷ÎfiÌ …wÏfl›Î÷fi˘ ‹ı‚ ⁄ıÁÎÕÌ ËÎÕ¿Î_, ±Õ‘Î ’«ı·Î ¬˘flÎ¿fiÌ ⁄E«Î_ ‹ÎÀı ⁄ËÎfl ¿Îœı·Ì ±˘¿ (µ·ÀÌ) ‰√ıflı◊Ì ÿı‰Îfi_ ÁÒ{u_ ÂÌ flÌ÷ı ? ±◊‰Î ÷˘ √_‘Î÷˘ Ë˘› »ı. ±ı¿ Ω÷fiÌ ·ÎZÎÏHÎ¿ ÿ√*‘ Á÷÷ ±ÎT›Î ¿flı, …ıfi_ O·˘Œ˚·Î›/ ±˘Ï¿ÛÕfiÎ e·ı ¿ı‹ ¿flÌfiı ΩH›_ ¿ı ’flÎblowfly fiÎ‹fiÌ ‹Î¬Ìfiı ¤Îflı ±Î¿Ê˝HÎ »ı. ËıÏ·¿˘ÕÎ≥Áıfl˘Áfi˘ »˘Õ Ï⁄·¿<· √fi›fi ‹ÎÀı fifl ∞‰ÕÎfiı ··«Î‰‰Î ±ı‰Ì ⁄ÿ⁄˘ ’ıÿÎ ¿flÌ O·˘Œ˚·Î›fiı ··«Î‰ı »ı. √_ÿÎ ¤˘…fifiÌ ±ÎÂÎ flÎ¬÷Ì ÷ı ÷ıHÎı ‹ÎÿÎ ∞‰ÕÎfi˘ ‰ıÂ ‘ÎflHÎ ¿fl‰˘ ‹Î¬Ìfiı ±_÷ı ÷˘ ‹‘fl˘ e·flÁ ‹‚ı--±fiı ⁄ÌΩ »˘Õfiı ’Ë˘Ó«ÎÕ‰Î ‹ÎÀı ’flÎ√fl…fi_ Ωı≥±ı? ⁄Ï©√Q› ¬·ÎÁ˘ Ï‰«Îfl‰Îfi_ Á_’ı÷w_ ’HÎ ¬w_. ±ÎfiÎ ¿fl÷Î_ Ï⁄·¿<· …\ÿÌ Ï‹Ï‹øÌ ±˘Ï¿ÛÕ/orchid ‰√˝fiÎ_ Âw ¿fl÷Î ’Ëı·Î_ ‰‘ ±ı¿ ’{·⁄˛ÎLÕ ¿ıÀ·Î_¿ e·˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. w’ıfl_√ı ÷ı±˘ ‹ÎÿÎ ¿ÌÀ¿˘ …ı‰Î_ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ÿÎ¬·˘ …\±˘ — ‹K› ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ¿˘VÀÎ ’fl_÷ ÷ı±˘ ‹ÎÿÎfiÎ_ √_‘ƒT›˘/pheromones ’HÎ ‰Ëı÷Î_ ‹Ò¿Ì fifl ∞‰ÕÎ_fiı Ïfi‹_hÎHÎ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

jfgf;5fLtf;fULq8gfl uf[df (vff[o rffg;f)

’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î Ïfl¿Î ÿı Â ‹Î_ Macuna «Î‹Î«ÌÏÕ›ÎfiÌ holtonii ±ı‰Î ÂÎjÎÌ› ¿Î›˝ ’ ˛ H ÎÎÏ·fiı ·ıÏÀfi fiÎ‹ı ±˘‚¬Î÷˘ ±fiw’ CÎÎÀ‰Î‚˘ ‰ÀÎHÎÎfiÎ ‰√˝ fi ˘ ‰ı · ˘ ±ı À ·ı ¿ı ÏÕÂ ◊Î› »ı , …ı fi Î ±ı L Àı fi Î‰Î‚˘ ¿ı ‰ Ì ’flÎ√fi›fifiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ flÌ÷ı ⁄L›˘? @›Î_ «Î‹Î«ÌÏÕ›_, «Î‹Î«ÌÏÕ›Î_±ı Á_¤Î‚Ì @›Î_ ±SÀˇÎÁ˘Ïfi¿ ÁÎµLÕ, »ı - -±◊‰Î ÷˘ ‰ı · Î±ı @›Î_ e·’Î_ ¬ ÕÌ ±fiı @›Î_ ÷ı‹fiÎ ’fl ±ı …‰Î⁄ÿÎflÌ ÏflŒ˚·ı@Àfl ±ıLÀıfiÎ ! fiÎ¬Ì ÿÌ‘Ì »ı. ‹A›I‰ı ±Î ⁄‘Î Ï¿VÁÎfi˘ ÁÎfl ∞‰Î÷¤ZÎÌ √HÎÎ÷Î_ «Î‹Î«ÌÏÕ›Î_ flÎÏhÎfiÎ «Î‹Î«ÌÏÕ›ÎfiÎ ¿<ÿfl÷Ì “flıÕÎfl”‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ËÎ…flÌ ’fl¬Î‰÷˘ ¿˘VÀÎ Ïfl¿fi ‰ı·˘ ±ı À ·˘ ¿ı ’flÎ√fi›fifiÌ ¿<ÿfl÷Ì ’˛Ïø›Î Á‰˝ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı ‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ±ı‰Ì ÁÌ‘ÌÁÎÿÌ fi◊Ì. ±ı¿ Á‹›ı ±lÎT›/ultrasonic ±‰Î…fiÎ_ e· ’fl ⁄ıÁ÷_ ∞‰Õ<_ I›Î_◊Ì ∂ÕÌfiı ⁄ÌΩ e· ’fl ⁄ıÁı ±ıÀ·ı ’flÎ√fi›fi ◊›_ ‹˘Ω_ ‰Ëı÷Î_ ‹Ò@›Î ⁄Îÿ ÏflŒ˚·ı@ÀıÕ Á‹…‰_ ±ı Ω÷fiÎ µ’fl»S·Î A›Î·fiÎ ’ÕÿÎ ’Î»‚ ›„@÷¤›Î˝ ±Î›˘…fifiÎ_ ‹˘Ω_ {Ì·Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ ÏÂ¿Îflfi˘ ’kÎ˘ ’W¿‚ µÿÎËflHÎ˘ ‹‚Ì ±Î‰ı »ı, …ı‹fiÎ ‹ÎÀı ›„@÷, fiÁ¬Î, ¿ÌÏ‹›Î, ÷fl¿Ì⁄ ·√Î‰ı »ı. ±Î ¿Î›˝’©Ï÷fi˘ ŒÎ›ÿ˘ ‰√ıflı …ı‰Î_ Ï‰ÂıÊHÎ˘ (‰fiV’Ï÷ ‹√…flÏË÷ Ë˘‰Îfi_ K›Îfi‹Î_ flÎ¬Ìfiı) fi ‰Î’fl˘ ·ı‰Î ¿˘VÀÎ Ïfl¿ÎfiÎ ‰ı·Î±ı ’˘÷ÎfiÌ ÷˘ ’HÎ ‰Î÷ ⁄ÿ·Î÷Ì fi◊Ì. µ’fl ‰HÎ˝T›Î_ ÷ı ⁄‘Î_ µÿÎËflHÎ˘‹Î_ ÏÂfl‹˘fl ±ı‰_ ±ı¿ e·’Î_¬ÕÌfiı ¿Î‚ø‹ı ±_÷√˘˝‚ »ıS·_ µÿÎËflHÎ Ωı≥±ı. ’ıflÎ⁄˘Ï·¿ ÏÕÂ …ı‰Ì ¿flÌ fiÎ¬Ì »ı ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ ⁄Î‰‚fiÌ Ω÷fiÎ_ ±¿ÎÏÁ±Î T≤ZÎ˘ ◊Î› »ı, …ı‹fiÌ „V’ÏÁÁ ±ÎÂflı ±fiı ÷ıfiÎ ‰Õı ‹˘Ω_fiı ÷ı ’flÎ‰Ï÷˝÷ 1,200 …ıÀ·Ì »ı. ±ı¿ ΩHÎÌ÷Ì „V’ÏÁÁ ÷ı‹Î_ ±ı º„WÀ±ı µS·ı¬fiÌ› ¿ı ÷ıHÎı ¿flÌ ’Î»Î_ «Î‹Î«ÌÏÕ›Î ÷flŒ ‰Î‚ı »ı. µ’ƒ‰Ì ∞‰ÕÎ_ ÁÎ‹ı flZÎHÎ ‹ı‚‰‰Î {fiÒfiÌ ·Î· ‹_¿˘ÕÎfiÌ ÏÁ@›˘ÏflÀÌ T›‰V◊Î ±ÎÂflı 40 ÏÕ√˛Ì T›Î’‹Î_ …ıÀ·Î_ ‹˘Ω_ flÎ¬Ì »ı. ±Î‹ ÷˘ ⁄Lfiı ’ZÎ˘ ·Î¤‹Î_ flËı »ı. ±¿ÎÏÁ±Îfiı Á·Î‹÷Ì ’˛ÎM÷ ◊Î› ’˛ÎM÷ ◊Î› ±ı ⁄‘Î_ ◊˘ÕÎ CÎHÎÎ ÁCÎfi »ı, ÷˘ ·Î· ‹_¿˘ÕÎfiı ¬˘flÎ¿ ÷◊Î ±Îl› ‹‚ı »ı. ’fl_÷ ‹_¿˘ÕÎ Ωı ⁄ÌΩ_ ∞‰ÕÎ_fiı ⁄fiÌfiı ’Î»Î_ ‰‚ı, ±ıÀ·ı «Î‹Î«ÌÏÕ›_ ±¿ÎÏÁ±ÎfiÌ fi∞¿ Œfl¿‰Î fi ÿı÷Î Ë˘› ÷˘ ±ı T≤ZÎ ‹ÎÀı ’flÎ√fi›fi ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±_‘ÎflÎ‹Î_ ’HÎ ±ı e·fiı Â˘‘Ì ¿Îœı Â@› ⁄fiı ? ±Î Á‰Î· ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ’˜À Ï‰S‹fl ±fiı √˛ıËÎ‹ VÀÎ˜fi »ı. ±Î‹ … ⁄fi÷_ Ë˘‰ÎfiÌ ¬Î÷flÌ fiÎ‹fiÎ ⁄ı (±fiø‹ı V¿Î˜ÏÀÂ ÷ı‹… Ï⁄˛ÏÀÂ) Á_Â˘‘¿˘fiÎ ‹fi‹Î_ ΩB›˘ ±fiı ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¿ı À ·Î_ ¿ ‰Ê˝ ’Ëı · Î_ ·Î_⁄Î ±‰·˘¿fi ’»Ì ÷ı‹HÎı Â˘‘Ì ¿Îœu_ ¿ı ‹_¿˘ÕÎfiÎ ÁˆL›fiı ’Î»\_ @›Îflı, @›Î_◊Ì Á_ Â ˘‘¿˘±ı ‰ı · ÎfiÎ ±_ ÷ √˘˝ ‚ ±fiı ¿ıÀ·Î Á‹› ‹ÎÀı ¬ıÓ«Ì ·ı‰_ ÷ı ±¿ÎÏÁ±Î T≤ZÎfiı ¬⁄fl »ı. “ÏflŒ˚·ı@Àfl”‹Î_ w ¤flÌ ÿÌ‘_. ¿˘≥ ±¿ÎÏÁ±Îfi_ M·ÎÏfi_√ Á‹…‰Î …ı‰_ »ı. ÏËoÁ¿ Ï‹Ω…fiÎ ·Î· ‹_¿ÎıÕÎ Œ@÷ «Î‹Î«ÌÏÕ›_ I›Îfl ’»Ì ±ı e· ’ÎÁı fiÎ…^¿ ¿‚Ìfi˘ ’Ëıfl˘ ¤flı »ı. ¬Ì·Ì «Ò¿ı·Î_ e·˘ ’ÎÁı …÷Î fi◊Ì, ‹ÎÀı e·flÁfiÎ Œfl@›_ fiÏË. ±·⁄kÎ, Á_Â˘‘¿˘ ’ÎÁı ⁄ÿ·Î‹Î_ ’flÎ√fi›fi ¿flÌ ±Î’÷Î_ ∞‰ÕÎ_ ±ı e·˘fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·≥ Â¿ı »ı. ±ı ’˛ffifi˘ …‰Î⁄ fiË˘÷˘ ¿ı ¿˘VÀÎ fi‰Î≥fiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ’flÎ√fi›fifiÌ Ï‰Ï‘ ’ÒflÌ ◊Î› ±fiı e·˘ ’Î¿À ◊Î› I›Îflı Ïfl¿Îfi˘ ‰ı·˘ ’flÎ√fi›fifiÎ ÷¿ÎÿÎfiı

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

jfgf;5fLtf;fULq8gfl uf[df (vff[o rffg;f)

»ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ 27 ‹ı ’Îfiı ŒflÌ ÷ı‹fi˘ ’Ëıfl˘ ¤fl‰Î ±Î‰Ì ’Ë˘Ó«ı »ı. ±¿ÎÏÁ±Î ‹ÎÀı ÷ı √ÒÕ L›Ò{ √HÎÎ›, flı¬Î_¿fi‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄ ÿflı¿ ŒÎÏÕ›_ ¿ı‹ ¿ı ⁄Ì…fi˘ Ï‰¿ÎÁ ◊÷˘ Ë˘› ±ı‰Î fiÎ…^¿ ÷⁄yı e·fiı ‹_¿˘ÕÎfi_ flZÎHÎ ‹‚Ì ±ı¿‹ı¿fiÌ Ï‰w© ÏÿÂÎ ÷flŒ ±ı¿ÿ‹ flËı »ı. ’fl_÷ ‰«√Î‚ÎfiÎ Á‹›‹Î_ ’flÎ√fi›fi «Î·÷_ Ë˘› ±ı ÿflQ›Îfi ‹_¿˘ÕÎ “À˚‰ÌVÀ” ‹Îflı »ı. (ŒÀÎ¿ …ı‰˘ ±‰Î… ’Î»Î ËÀÌfiı ‹‘‹Î¬Ì±˘fi˘ flV÷˘ ‹˘¿‚˘ ¿flÌ ±Î’÷Î Ë˘‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? CÎb_ ’HÎ ◊Î› »ı, ‹ÎÀı »˘Õfi_ √…flÎ÷Ì fiÎ‹ ÏflÁ«˝ ¿›Î˝ ’»Ì √˛ıËÎ‹ VÀÎ˜fiı ÷◊Î ’˜À Ï‰S‹flı ÷ıfi˘› …‰Î⁄ Â˘‘Ì ¿Îœu˘. ŒÀÎ¿Ì±Î ’Õu_ »ı. ‰ı·ÎflÎ ’˘÷˝Ï√{ ’flÎ√fi›fi ‹ÎÀı ¬Ì·÷Ì ¿‚Ì «ı÷‰HÎÌfi_ flÎÁÎ›ÏHÎ¿ ÏÁBfi· ’˛ÁÎÏfl÷ ¿flı »ı. ÂOÿ »ı.) ŒÎÏÕ›Î_ ±˘Ï«_÷˘ ‹fl˘Õ ¬Î›, ‹_¿˘ÕÎ ±ı¿‹ı¿fiı ¤› ÁÎ‹ı «ı÷‰‰Î …ı flÁÎ›HÎ/pheromone ‰Î’flı ±ı … ¿ıÏ‹¿·fiı ±ıÀ·ı ⁄Ì… ÁÌ‘Î_ fiÌ«ı ’Õ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ¬Ì·Ì «Ò¿ı·Ì ¿‚Ì Ë‰Î‹Î_ ‰Ëı÷_ ‹Ò¿ı, ±ıÀ·ı ‹_¿˘ÕÎ ÷ıfiÌ fi∞¿ …÷Î fi◊Ì. ÿÒfl Á‘Ì «˘÷flŒ ‰ıflÎ› »ı. ·√¤√ ’flÎ√fi›fi ÁŒ‚ flÌ÷ı ’Ïfl’ÒHÎ˝ ◊›Î ⁄Îÿ ¿ıÀ·Î¿ Á‹›ı ¿ıÏ‹¿·fi_ ’˛ÁÎflHÎ ±À¿Ì Ω›, ±ıÀ·ı ‹_¿˘ÕÎ ŒflÌ ’˘÷ÎfiÌ ÕuÒÀÌ Á_¤Î‚Ì ·ı »ı. ¿˘≥ ’HÎ flÌ÷ı ‰_ÂT≤Ï© ¿fl‰Î ‹Î√÷Ì ‰fiV’Ï÷ ‹ÎÀı ’flÎ√fi›fi ’»Ìfi˘ ÷⁄y˘ ⁄Ì…fiÎ Œı·Î‰Îfi˘ »ı. ÿflı¿ ‰fiV’Ï÷ ’˘÷ÎfiÎ_ ⁄Ì…fiı Â@› ±ıÀ·Î_ ÿÒfl Á‘Ì Œı·Î‰‰Îfi˘ ’˛›ÎÁ ¿flı »ı. Ï⁄·¿<· CÎÀÎ fiÌ«ı ‰ıflÌ ÿı‰ÎfiÎ ⁄ı √ıflŒÎ›ÿÎ »ı. ÁÌÏ‹÷ …B›Î‹Î_ ¤ÌÕ ◊Î›, …ı fi ı ¿ÎflHÎı ‰_ Â Ωı fi ı ÁÒ › ˝ ’ ˛ ¿ ÎÂ µ’flÎ_ ÷ …‹ÌfifiÎ_ ’˘Ê¿ ÷k‰˘ ’›Î˝M÷ …J◊Î‹Î_ ‹‚ı fiÏË. ⁄ÌΩı √ıfl·Î¤ ‰‘ √_¤Ìfl »ı. ±ı¿ … V◊‚ı Ωı ‰fiV’Ï÷fiÎ ÷‹Î‹ ‰_ÂΩı±ı …‹Î‰À ¿flÌ Ë˘› ÷˘ ±ı Ï‰V÷Îfl‹Î_ @›Îflı¿ e√ ¶ÎflÎ Œı·Î÷˘ fl˘√«Î‚˘ ¿ı ’»Ì ±˘Ï«_÷˘ ŒÎÀÌ fiÌ¿‚÷˘ ÿÎ‰Îfi‚ ±Î¬Ì „V’ÏÁÁfi_ Ïfi¿oÿfi ¿ÎœÌ fiÎ¬ı. ±ı¿ Ãı¿ÎHÎı fiÏË, ’HÎ Ãı¿Ãı¿ÎHÎı ‰Î›flÎfiÌ ‹ÿÿ◊Ì …‹Ìfi ’fl √⁄Õ÷˘ ÀQ⁄·‰ÌÕfi˘ »˘Õ ‹Î√˝‹Î_ ⁄Ì…fi_ “‰Î‰ı÷fl” ¿fl÷˘ Ω› »ı ‰Á‰ÎÀ ¿fl‰Îfi_ ‰fiV’Ï÷ ‹ÎÀı ±ıÀ·ı … ±Ïfi‰Î›˝ ⁄L›_ »ı. ±·⁄kÎ, ’flÎ√fl…fiÌ ±Î‰˘ … ÷flÌ¿˘ …ıflıÏfi±‹ fiÎ‹fiÎ …ı‹ ⁄Ì…fi˘ ’˛ÁÎfl ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ fiÕ÷Ì ’Î›ÎfiÌ Á‹V›Î ±ı ¿ı ‰fiV’Ï÷ ’˛ÎHÎÌ»˘Õı ±’fiÎT›˘ »ı. ⁄Ì…fiÎ ’˛ÁÎflHÎfi˘ ’_¬Ì±˘ …ı‰Ì ‹˘⁄Î≥· fi◊Ì. ±Î_√‚ÌfiÎ ‰ıœı √HÎÎ› ±ı‰Î ¿ıÀ·Î¿ ±’‰Îÿ˘ »ı Á‹› ◊Î› ±ı ’Ëı·Î_ ÷ıfiÎ ’Ïfl’@‰ ¬flÎ. ÿÎ.÷. ±_√˛ı∞‹Î_ ÀQ⁄·‰ÌÕ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷˘ {Î_¬flÎ …ı‰˘ µ’ƒ‰Ì »˘Õ e·fiÌ „V◊Ï÷ ⁄_‘ ËÎ·÷fiÌ ±Î˜À˘‹ıÏÀ¿ ’flÎ√fi›fifiı ±_÷ı ⁄Ì… ‘flÎ‰÷˘ ◊Î› I›Îflı ‹Ò‚ ’ÎÁı ÷ıfiÌ ÿÎ_ÕÌ ±Î’˘±Î’ ÷ÒÀı »hÎÌ …ı‰Ì Ë˘› »ı. (…\±˘, 27 ‹ı »ı. ⁄_‘fi‹@÷ ◊›ı·˘ »˘Õ ‹ıÿÎfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl ‰Î›flÎfi˘ ‘y˘ ‹ı‚‰Ì tumbling ’Îfiı flı¬Î_¿fi.) „V’˛_√⁄‚ ‘flÎ‰÷Ì ÷ıfiÌ ’flÎ√‰ÎÏËfiÌ±˘ »hÎÌfiÎ ÷ÎflfiÌ ¿fl÷˘ (√·˘Ï›ÀÎ_ ¬Î÷˘) ’˘÷Îfi_ V◊ÎfiÎL÷fl Âw ¿flÌ ÿı »ı ±fiı ‹Î√˝‹Î_ ±ËŸ …ı‹ ·Ì·Î ‰Ø’hÎ‹Î_ ¤ÌÕÎ›ı·Ì flËı ÷ËŸ ⁄Ì… ’HÎ ‰ıfl÷˘ flËı »ı. ¿ıÀ·Î¿ ÀQ⁄·‰ÌÕ ‹ÏËfiÎ±˘ Á‘Ì ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ »ı. ‰Ø’hÎ ÁÒ¿Î›Î ⁄Îÿ „V’˛_√fiÎ ’«ÎÁ-’˘HÎ˘Á˘ Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’Ì fiÎ¬ı »ı. ±‹ıÏfl¿Îfi˘ ·Î¬˘ «˘flÁ Ωıflfiı ±_¿>Â‹Î_ flÎ¬Ì Â¿÷_ fi◊Ì, Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ‹ıÿÎfiÌ ’˛ÿıÂ ÷ı‹HÎı ±ı flÌ÷ı Áfl ¿flÌ ÿÌ‘˘ »ı. ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ ’¿Õ »^Àı ¿ı ÷fl÷ „V’˛_√ V◊‚ÎL÷flfiÌ ZÎ‹÷Î CÎHÎÌ ¬flÌ ‰fiV’Ï÷±˘ ’ÎÁı fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ⁄Ì…fiÎ ±ı@Âfi ÿÎ¬‰÷Ì ’flÎ√‰ÎÏËfiÌ±˘ ’˛ÁÎfl ‹ÎÀı ±ı‰Ì flÌ÷˘ ±’fiÎ‰‰Ì ’ÕÌ »ı ¿ı …ı ’Ëı·Ì fi…flı ›„@÷-’˛›„@÷±˘ {À¿Î¤ıfl ¬Ò·÷Ì ±Î˜À˘‹ıÏÀ¿ »hÎÌfiÌ ¿ı ÷fl¿Ì⁄˘ …ı‰Ì ·Î√ı. ±‹¿ T≤ZÎ˘, »˘Õ ±fiı ‰ı·Î ±ı ⁄Î⁄÷‹Î_ ’Òflı’ÒflÎ_ V‰Î‰·_⁄Ì ‹ÎŒ¿ ’˛ÁflÌ ÷ı‹fiÎ »ıÕı flËı·Î_ ⁄Ì…fiı »ı--±ıÀ·ı ¿ı ⁄Ì…fi_ ÿÒfl Á‘Ì ’ÎÁ˝· ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ı±˘ ’˛ÎHÎÌ ¿ı ’_¬Ì …ı‰Î ÿÒfl Œo√˘‚Ì ÿı »ı. ·√¤√ ±Î‰˘ … ‰«ıÏÀ›Î ±ı…LÀfi˘ ÁËÎfl˘ ·ı÷Î_ fi◊Ì. ’˘÷˝Ï√{-√…flÎ÷Ì‹Î_ ‰ı·ÎflÎ ŒÀÎ¿Ì±Î ÷flÌ¿˘ ÏË‹Î·›‹Î_ ◊÷Î fl˘·ÎflÁ fiÎ‹fi˘ ‰ÀÎHÎÎfiÎ Laguminosae ‰√˝fi˘ »˘Õ ÷ıfi˘ ÁflÁ ÿÎ¬·˘ »ı. ⁄Ì… fiÎ‹fiÎ »˘Õı ±’fiÎT›˘ »ı, …ıfiÌ Œ‚Ì ‰ıfl‰Îfi˘ Á‹› ◊Î› I›Îflı ÷ıfiÌ ÂŸ√ (Œ‚Ì) ±«Îfi¿ eÀÌfiı ⁄ı ŒÎÏÕ›Î_‹Î_ ‰ËıÓ«Î› “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

jfgf;5fLtf;fULq8gfl uf[df (vff[o rffg;f)

Ï‹Ïfi ËıLÕ √˛ıfiıÕfiÌ ‹ÎŒ¿ ŒÎÀı ¿ı ÷fl÷ ±_ÿflfiÎ_ ⁄Ì›Î_ µ»‚Ìfiı «Îfl-’Î_« ŒÌÀ »ıÀı ’Õı »ı. ±_√˛ı∞‹Î_ squirting cucumber ¿Ëı‰Î÷Î ÷Ò_⁄ÕÎ±ı ’˘÷ÎfiÎ Ï⁄›ÎflHÎ ‹ÎÀı …\ÿÌ Ï‰÷flHÎ T›‰V◊Î √˘Ã‰Ì »ı. Á‹› ’Î¿ı I›Îflı ÷Ò_⁄Õ<_ ‘‹HÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ÿ⁄Î÷Î_ ÷ıfi˘ pulp/√· ÷◊Î ⁄Ì›Î_ ÁÎ‹Î »ıÕı ⁄ËÎfl ŒıÓ¿Î› »ı. ±Î flÌ÷ı ⁄Ì…fi_ Ï‰÷flHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±‹¿ ŒÌÀı Ï·Ï‹À ±Î‰Ì Ω› »ı. ⁄Ì…fi_ ’ÎÁ˝· ‰‘ »ıÀı ‹˘¿·‰_ Ë˘› ÷˘ ±ı ‹ÎÀı ¿<Ïfl±fl Áı‰Î …wflÌ ⁄fiı, …ıfiÎ ‹ÎÀı ‰fiV’Ï÷±ı ‰Î…⁄Ì «Î…˝ ’HÎ «Ò¿T›Î Ï‰fiÎ fi «Î·ı. ±Î Áı‰Î ‹˘Àı ¤Î√ı ’˛ÎHÎÌ…√÷fiÎ ¿ı ’ZÎÌ…√÷fiÎ ÁP›˘ ’ÒflÌ ’ÎÕı »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ⁄ı› ’ZÎ˘fi˘ Ëı÷ ÏÁ© ◊Î› »ı. µÿÎËflHÎ ÷flÌ¿ı ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ ¿Ï·_√flfiÌ ‰ıflÎfi ’˛ÿÂ ı fiÌ Ω÷ı ±ÎÕ‰Î¿Û fiÎ‹fiÎ ’˛ÎHÎÌ ÁÎ◊ı ’flV’flfiÎ ·Î¤fi˘ ‘_‘Î¿Ì› Á_⁄_‘ Ï‰¿ÁÎT›˘ »ı. ‹v¤ÒÏ‹fiÎ ±ÎÕ‰Î¿Ûfiı ’ÎHÎÌfi˘ ¬’ ’Õı, …ı ÷ıfiı ¿Ï·_√flfi √·‹Î_ ‹‚Ì flËı »ı. ±Î Œ‚ ¬Î‘Î ’»Ì ±ÎÕ‰Î¿Û ’˘÷ÎfiÌ Ë√Îflfiı ±Îÿ÷ ‹…⁄ …‹Ìfi‹Î_ ÿÎÀı »ı, ±ıÀ·ı ¿Ï·_√flfiÎ_ ⁄Ì›Î_fiı ±_¿<Ïfl÷ ◊‰Î ‹ÎÀı ¿<ÿfl÷Ì ¬Î÷fl ‹‚Ì flËı »ı--±fiı ◊˘Õ˘ CÎHÎ˘ ¤ı… ’HÎ ¬fl˘. ¿Ï·_√flfiÎ Ï’I≤ »˘Õfiı ‹˘À˘ ŒÎ›ÿ˘ ±ı ◊Î› ¿ı ÷ıfi˘ ‰_Â… »˘Õ ÿÒflfiÎ ÁflfiÎ‹ı ¬Ì·ı »ı, F›Î_ ’ÎHÎÌ ±fiı ’˘Ê¿ ÷k‰˘ ‹ÎÀı ÷ıHÎı Ï’I≤ »˘Õ ÁÎ◊ı fiÎË¿fiÌ V’‘Î˝ ¿fl‰Ì ’Õ÷Ì fi◊Ì. ±Î flÌ÷ı ‰_ÂT≤Ï©fi˘ Ëı÷ ±ÎÕ‰Î¿ÛfiÌ ‹ÿÿ◊Ì ÏÁ© ¿fl‰Î …÷Î_ ¿Ï·_√flı …ı V‰ÎÏÿWÀ √·fi_ ¤˘…fi ÷ıfiı ’ÌflÁ‰Îfi_ ◊Î› ÷ı ±ÎÕ‰Î¿Ûfi˘ ¿<Ïfl±fl «Î…˝ »ı ±ı‹ √HÎÌ ·˘. ’˛ÎHÎÌ-’_¬Ì±˘ ¶ÎflÎ ⁄Ì…fi_ Ï‰÷flHÎ ¿fl÷Ì ⁄Ì∞ ÿflı¿ ‰fiV’Ï÷fiı ±ı ‘Îfl˘ ·Î√ ’Õı »ı. ÃÏ‚›Îfiı ¿ı ⁄Ì…fiı ÷ı‹HÎı ¬ÎzÁÎ‹√˛Ì‹Î_ ’˜¿ ¿flÌfiı ’˛ÎHÎÌ-’ZÎÌ±˘ ÷flŒ ‘fl‰ÎfiÎ_ flËı »ı--±fiı ÷ı ⁄ËÎfiı … ¿<ÿfl÷‹Î_ ÁŒfl…fi, «Ì¿<, M·‹, ‹˘Á_⁄Ì, «ıflÌ ‰√ıflı Œ‚˘fi˘ T›Î’¿ Œı·Î‰˘ ◊›˘ »ı. ±Î Œ‚˘fiÎ_ ⁄Ì… ¿ı ÃÏ‚›Î Ë˘…flÌ‹Î_ ’ÕuÎ_ Ë˘› ±ı ÿflQ›Îfi ÷ı‹fiÎ ¤ZÎ¿ Á∞‰˘ ‹˘⁄Î≥· flËÌfiı ÿÒfl fiÌ¿‚Ì Ω›, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ Ë√Îflfi˘ CÎHÎ˘ »ıÀı Ïfi¿Î· ◊÷Î_ ‰_Â… »˘Õfiı fi‰˘ ±Î‰ÎÁ ÁÎ_’Õı »ı. ±ı¿ V‰Î¤ÎÏ‰¿ ’˛ffi — ’˛ÎHÎÌ-’ZÎÌfiÌ Ë˘…flÌfiÎ …·ÿ ’Î«¿flÁ˘ ÃÏ‚›Îfiı ¿˘flÌ ÷ı‹fiı fi¿Î‹Î fi ⁄fiÎ‰Ì ÿı ? ÃÏ‚›Î ‹ÎÀı Ï‰fl˘‘Î¤ÎÁ …ı‰Ì „V◊Ï÷ Ë˘› »ı. ’Î«fi÷_hÎ‹Î_ …ı‹ ‰‘ Á‹› ÷ı ’ÕÌ flËı ÷ı‹ ›…‹Îfi ’˛ÎHÎÌ-’ZÎÌ ÁÎ◊ı ÷ıfiı ‰‘ ÿÒflfiÎ ±Î‰ÎÁı ’Ë˘Ó«‰Îfi˘ ‹˘¿˘ ÁÎ_’Õı, ’HÎ ⁄Ì∞ ÷flŒ ’˘÷Îfi_ Õı◊ ÁÏÀÛÏŒ¿ıÀ fi ŒÕÎ‰‰_ Ë˘› ÷˘ ÷ıHÎı ‰Ëı·Ì ÷¿ı ’Î«fi÷_hÎ‹Î_◊Ì Ï‰ÿÎ› ·ı‰Ì Ωı≥±ı. ±Î ⁄Lfiı ÷¿ÎÿÎ‹Î_ ÃÏ‚›Î ‹ÎÀı Ï‰ÂıÊ ±√I›fi˘ ÷¿Îÿ˘ ∞‰_÷ flËı‰Îfi˘ »ı, ¿ı‹ ¿ı √ı„VÀˇ¿ ±ıÏÁÕ‹Î_ ¬‰Îfl ◊›Î ’»Ì ÷˘ √‹ı ÷ıÀ·Î ÿÒfl ’Ë˘ÓE›Îfi˘›ı ¿Â˘ ‹÷·⁄ fiÏË. ±ËŸ ¿<ÿfl÷ı ÃÏ‚›ÎfiÎ ¿ı ⁄Ì…fiÎ ’ZÎı flËı‰Îfi_ ’Á_ÿ ¿›* »ı. CÎHÎÎ ÃÏ‚›Î ¿‰«ÿÎfl Ë˘› »ı. ’Î«¿flÁ˘ ‹ÎhÎ ±ı ¿‰«fiı fiÎ⁄Òÿ ¿flı »ı, ⁄·¿ı ÷ıfiÌ fiÎ⁄ÒÿÌ ’»Ì … ¤Ì÷flÌ ÃÏ‚›Îfi_ ‹Ò·ÎZÎ ¬ÒS·_ ’ÕÌ ±_¿<Ïfl÷ ◊Î› »ı. ’fl_÷ ±Î‰_ ¿Î«·Î»Î’ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

⁄ÎèÎÎ‰flHÎ fi ‘flÎ‰÷Î_ fiÎ…^¿ ⁄Ì…fi_ Â_ ? ¿<ÿfl÷ı ±ı‰Î_ ⁄Ì… ’fl ’HÎ ±‹Ìº„WÀ flÎ¬Ì »ı. ±ı¿ fi‹ÒfiÎw’ ÿÎ¬·˘ e·Á_ÒCÎHÎÌ/ flowerpecker fiÎ‹fiÎ ’ZÎÌfi˘ »ı. ‹Ò‚¤Ò÷ flÌ÷ı ∞‰Î÷¤ZÎÌ √HÎÎ÷_ ±ı ’_¬Ì Œ‚ÎËÎfl ’HÎ ¿flı »ı. Ë˘…flÌfiÌ fl«fiÎ ±ı‰Ì »ı ¿ı ∞‰ÕÎ_ ·Î_⁄˘ Á‹› ÷ı‹Î_ flËı, ’fl_÷

fiÎ…^¿ ⁄Ì… ÷fl÷ Ïfi¿Î· ’Î‹ı. ±Î Ω÷fiÎ_ ⁄Ì… ‘flÎ‰÷Î_ CÎHÎÎ_ Œ‚˘ flı«¿ »ı, ±ıÀ·ı ’Î«¿flÁ˘ ÷ı‹fiÌ …·ÿ ±Áfl ÿÎ¬‰ı ±ı ’Ëı·Î_ ⁄Ì… Ëı‹¬ı‹ fiÌ¿‚Ì Ω› »ı. ¿˘≥ ’HÎ flÌ÷ı ±fiı ¿˘≥ ’HÎ ¤˘√ı ’˘÷Îfi˘ ‰_Â‰ı·˘ ±Î√‚ ‘’Î‰‰Î ‹Î√÷Ì ‰fiV’Ï÷±ı ’flÎ√fiÎ ±fiı ⁄Ì…fiÎ ’˛ÁÎflHÎ ‹ÎÀı ±’fiÎ‰ı·Ì flÌ÷˘ ‹ÎÀı ¿ÌÏ‹›Î, ÷fl¿Ì⁄, ›„@÷, ¿flÎ‹÷, fiÁ¬Î ‰√ıflı ÂOÿ˘ (‰fiV’Ï÷fiı ‹√… fi Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı) ¤·ı fi ‰Î’fl˘, »÷Î_ ÿflı¿ flÌ÷‹Î_ ¿<ÿfl÷fi_ ÁÒZ‹, ’ı«Ìÿ_ ±fiı ÿÌCÎ˝ÁÒhÎÌ ±Î›˘…fi V’WÀ …HÎÎ≥ ±Î‰ı »ı. ‰fiV’Ï÷±ı ’˘÷ÎfiÎ ±„V÷I‰fiÌ Ω‚‰HÎÌ ‹ÎÀı Á÷÷ ¬ı·‰Ì ’Õ÷Ì √ı‹ (±Î˜Œ «ÎLÁ) ’HÎ ÷ı‹Î_ T›@÷ ◊Î› »ı. ±ı‰Ì √ı‹ ¿ı …ıfiÎ Ï‰Âı fi ‰Î_«˘ I›Î_ Á‘Ì ÷ı K›Îfi ’fl ±Î‰ı fiÏË.à 27

cqf:,f 5f]qs6f:

±‰Î˝«Ìfi ‹Îfi‰fiÎ ±√fl ÷˘ ±‰Î˝«Ìfi ‰ÎfiflfiÎ ±ÎÏÿ’Ò‰˝… …ı‰Î ‹ËÎ¿Î› Á∞‰˘fi_ ±„V÷I‰ ±Î…fiÌ ÷ÎflÌ¬ı› Ë˘‰Î Ï‰Âı ±fiı¿ Â_¿Î-¿<Â_¿Î±˘ …√÷fiÎ Ï‰Ï‰‘ ÿıÂ˘‹Î_ T’Î’Ì »ı. ±Î Á_¤Ï‰÷ ‰Îfifl˘fi˘ ’kÎ˘ ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ‹Îfi‰Ω÷fiı ·ÎB›˘ fi◊Ì. ⁄Ì∞ ÷flŒ ÷ı‹fiı fi…fl˘fi…fl Ωı›Îfi˘ ÿÎ‰˘ ¿ıÀ·Î¿ ·˘¿˘ ⁄Ë ºœ÷Î’Ò‰˝¿ ¿flı »ı. ›ı÷Ì, Ï⁄√ eÀ, Ω›LÀ √˘Ïfl·Î, Vfi˘ ‹ıfi ‰√ıflı Ë·Î‹HÎÎ fiÎ‹˘◊Ì ±˘‚¬Î÷Î ±ı ¤ıÿÌ Á∞‰˘ ±Î¬flı ¿˘HÎ »ı ? ±fiı »ı ÷˘ ¿ı‹ ÿÏfi›Îfiı ÷ı‹fiÌ ¤Î‚ ·Î√÷Ì fi◊Ì ?

vffhgff df,fif[Lxfiffgff[ sc[jfftff[ if[tfl vf[ h uf> sf,fgff[ Jifuf[g8f[L5fyf[s;f M ‹·›ıÏÂ›ÎfiÌ ÷‹Î‹ ’˛Ωfi_ K›Îfi ±Î…¿Î· I›Î_fiÎ ÿı¬Î›ÎfiÌ ‰Î÷ I›Î_fiÎ ‰fi‰ÎÁÌ ·˘¿˘fiÎ ‹˘œı ‰Îfl_‰Îfl Á_¤‚Î÷Ì, ’fl_÷ Ï‰iÎÎfiÌ±˘ ÷ıfiı ⁄Ë ‹Ëk‰ ±Î’÷Î fiÏË. ÿÏZÎHÎÌ ’˛ÎL÷ ΩıË˘fl ’fl »ı. »ıS·Î ’Î_«¿ı ‹ÏËfiÎ ◊›ı Áfl¿ÎflÌ fi‰ıQ⁄fl, 2005 ‹Î_ ÷ı‹HÎı …flÎ √_¤Ìfl÷Î’Ò‰˝¿ Ï‰«Îfl‰_ ’Õı …_√· ±Ï‘¿ÎflÌ±˘, L≤‰_ÂÂÎjÎfiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘, ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘ ±fiı ±ı‰˘ ’˛Á_√ ⁄L›˘. ‹IV›˘z˘√fiÌ V◊Î’fiÎ ‹ÎÀıfi_ ¿ÚÏhÎ‹ ‹·›ıÏÂ›fi fiı«fl Á˘ÁÎ›ÀÌfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ÁP›˘ ⁄ı À<¿ÕÌ±˘ …‚ÎÂ› fl«‰Î ‹ÎÀı fl˘„Q’fi fiıÂfi· ’Î¿Û‹Î_ √›ı·Î ÏÁÏ‰· fl«Ìfiı ΩıË˘flfiÎ_ √Îœ ‰ÊÎ˝…√ _ ·˘‹Î_ ÷·ÎÂÌ ±Ï¤›Îfi «·Î‰Ì flèÎÎ »ı. ‰‘ ¿flÌfiı 49,000 ‹·›ıÏÂ›ÎfiÎ …_√·˘‹Î_ Ï‰Ëfl÷Î Á_¤Ï‰÷ …Q⁄˘ √˘Ïfl·Îfi_ ‹·›ıÏÂ›fi ±ı„L…Ïfi›fl˘fiÌ ÷◊Î ‹…^fl˘fiÌ Õı≥·Ì fiÎ‹fiÎ ±¬⁄Îflı ’˛ÏÁ© ¿flı·_ ¿S’fiÎÏ«hÎ ÀÌ‹ı fiÿÌfiÎ ÷À ’fl …Q⁄˘ Ëı @ Àfl‹Î_ (490 «˘flÁ ÁÎ≥{fiÎ √˘Ïfl·Î …ı ‰ Î hÎHÎ Ï¿·˘‹ÌÀfl‹Î_) ’◊flÎ›ı·Î fl˘„Q’fi w±Î_ÀÌÿÎfl ’˛ÎHÎÌ±˘ ÿÌÃÎ_. ⁄ı ’A÷ fiıÂfi· ’Î¿Ûfi˘ ¬ÒHÎı ¬ÒHÎ˘ ÷ı±˘ ‰›fiÎ_ …HÎÎ÷Î_ Ë÷Î_, F›Îflı hÎÌΩfi_ ŒıÓÿÌ fiÎ¬‰Î ‹Î√ı »ı, ±ıÀ·ı I›Î_ ¿ÿ ÁËı… fiÎfi_ Ë÷_. V◊ÎÏfi¿ ÷ı‹HÎı Á·Î‹÷Ì ÿ‚˘fiÌ VÀÎ≥·‹Î_ ‰fi‰ÎÁÌ±˘ ÏÁ‰Î›fiÎ ·˘¿˘±ı flÌ÷Áflfi_ ¿˘„Q⁄_√ ±Î˜’flıÂfi ±Î‰Î ¿Ï◊÷ ›ı÷Ì»Î’ Á∞‰˘ ËÎ◊ ‘›* »ı. Œı⁄˛±ÎflÌ◊Ì …_√Ì Ωı›Îfi˘ ±ı ’˛◊‹ ⁄fiÎ‰ Ë÷˘. ’›‹Îfiı «Î·÷Ì »ÎfiÏ⁄fi ¤Î√ıÕ< fiı Â fi· ’Î¿Û fi Î Ïfi›Î‹¿ı ±’flÎ‘Ìfiı ¿ı ±Î÷_ ¿ ‰ÎÿÌfiı CÎÀfiÎV◊‚fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Î ’»Ì Â˘‘‰Î ‹ÎÀı fi◊Ì, ’fl_÷ ±ı‰Î ‹·›ıÏÂ›fi fiı«fl Á˘ÁÎ›ÀÌfi˘ ¤ı ÿ Ì ’˛ Î HÎÌ ‹ÎÀı »ı ¿ı …ı fi Î ±Î√‚ ’Õ÷˘ ÁP› Ï‰LÁıLÀ «Îµ ±„V÷I‰ Ï‰Âı ’HÎ Á_Â˘‘¿˘fiı ’HÎ I›Î_ ’Ë˘ÓE›˘. fiÿÌ÷ÀfiÌ ’˘«Ì Ë∞ ’Î¿Ì ¬Î÷flÌ fi◊Ì. …‹Ìfi ’fl ’Õı·Î 45 Áı„LÀ‹ÌÀfl Ï¿VÁ˘ ÏË‹Î·›fiÎ ’ı·Î ›ı÷Ì ·Î_⁄Î ’√·Îfi˘ Œ˘À˘ ÷ıHÎı ’ÎÕu˘, fiÎ‹fiÎ ÏË‹‹Îfi‰ …ı‰˘ ±√fl …ı ’ÎÀfi√fl ¿±Î·Î ·Q’flfiÎ ÷˘ «ÌfifiÎ ⁄Ë«Ï«˝÷ ‰Î≥SÕ ‹ıfi …ı‰˘ »ı. ‹·›ıÏÂ›ÎfiÎ ΩıË˘fl‹Î_ The New Straits Times ÿˆÏfi¿ı ÂflÌflı ¤flÎ‰ÿÎfl w±Î_ÀÌ ‘flÎ‰÷_ »ÎM›˘ I›Îflı ‹Î‹·˘ …√ΩËıfl ±‘˝‹Îfi‰ ¿ı ±‘˝‰Îfifl ’˛ÎHÎÌ ⁄L›˘. CÎÀfiÎV◊‚ı ¤ıÿÌ Á∞‰˘fiÎ_ 28

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

df,fif[Lxfiffgff[ sLyftf if[tfl

’√·Î_ ÷˘ ΩHÎı ÿı¬Î›Î_, ’HÎ ¤ı√Î¤ı√ ÷ı‹fiÌ √E»ÎÿÎfl w±Î_ÀÌfiÎ ‰Î‚ ’HÎ {Î_¬flÎ‹Î_ ¤ıfl‰Î›ı·Î ‹‚Ì ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı ÷ı ‰Î‚‹Î_ ÷ı‹fiÌ ÂÎflÌÏfl¿ √_‘ ’Îfl¬Ì Â¿Î÷Ì Ë÷Ì. hÎHÎ ’ˆ¿Ì ±ı¿ı …÷Ì ‰¬÷ı ’˘÷Îfi˘ ËÎ◊ ·_⁄Î‰Ìfiı T≤ZÎfiÌ ¨«Ì ÕÎ‚ ÷˘ÕÌ Ë÷Ì. ±Î ÂÎ¬Îfi_ ·ı‰· Ωı÷Î_ Ï‰LÁıLÀ «Îµ±ı ±fi‹Îfi ¿›* ¿ı ±ı ‹·›ıÏÂ›fi ›ı÷ÌfiÌ ¨«Î≥ 10 ŒÌÀ (3 ‹ÌÀfl) Ë˘‰Ì Ωı≥±ı. ‹·›ıÏÂ›ÎfiÌ Áfl¿Îfl fl˘„Q’fi fiıÂfi· ’Î¿Û ±fiı ÷ıfiÌ ’ÏflÁÌ‹Î ÁÏË÷ ¿<· 800 «˘flÁ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ …_√·’˛ÿÂ ı ‹Î_ Á_A›Î⁄_‘ Ï‰ÏÕ±˘ ¿ı‹ıflÎ ±fiı fiÎ≥À Ï‰{fifiÎ_ ÁÎ‘fi˘ √˘Ã‰‰Îfi_ Ï‰«ÎflÌ flËÌ »ı, …ı◊Ì ›ı÷Ì»Î’ ’˛ÎHÎÌfi_ ±„V÷I‰ Ë˘› ÷˘ ‰Ëı·_ ‹˘Õ<_ ±ı‹Î_ ’¿ÕÎ›Î Ï‰fiÎ flËı fiÏË. ±·⁄kÎ, ‰îÎÎÏfi¿ flÌ÷ı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ’Î›Îfi˘ Á‰Î· ±ı »ı ¿ı ±Î‰Î ’˛ Î HÎÌfi _ ±„V÷I‰ Ë˘‰ÎfiÌ Â@›÷Î ¿ı À ·Ì ? ±ı À ·ı ¿ı ±„V÷I‰ Ë˘‰Îfi˘ ÁÎ›„LÀÏŒ¿ ±Î‘Îfl Â˘? ±ı¿ Áfl¬Î‹HÎÌ ÏË‹Î·›fiÎ abominable snowman/ Ï ÷ fl V ¿ Î fl ’ Î h Î ÏË‹‹Îfi‰ ¿Ëı‰Î÷Î ›ı÷Ì ÁÎ◊ı ¿fl‰Î …ı‰Ì »ı. 1887 ◊Ì Âw ¿flÌfiı Á‰ÎÁ˘ ‰Ê˝ Á‘ÌfiÎ √Î‚Î ÿflQ›Îfi ÏË‹Î·›fiÎ ’ËÎÕ˘‹Î_ ÏË‹‹Îfi‰ ÿı¬Î›ÎfiÎ ±fiı¿ ⁄fiÎ‰˘ fi˘Ó‘Î›Î »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ±fiı¿ ‰¬÷ ÏË‹‹Î_ ÷ıfiÎ_ ’√·Î_ ÿı¬Î›Î_ »ı. ‹Ëk‰fiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ÏË‹‹Îfi‰fiı ¿Ï◊÷w’ı ΩıfiÎfl ’‰˝÷¬ıÕ< ÁÎËÏÁ¿˘±ı ¿flı·Î_ ÷ıfiÎ_ ‰HÎ˝fi˘ ±ı¿⁄ÌΩ ÁÎ◊ı ‹‚÷Î_ ±Î‰ı »ı. ÏË‹‹Îfi‰ ·√¤√ 7 ŒÌÀ ¨«˘ »ı, ⁄ı ’√ı À|Îfl «Î·ı »ı, ⁄ıËÿ √_‘ ‹Îflı »ı, ±Î¬Î ÂflÌflı ¿Î‚ÎÂ ’fl ¤Ò¬flÎ ±ı‰Î ⁄fl»À ‰Î‚ ‘flÎ‰ı »ı, ¬¤Î ’flfiÎ ‰Î‚ ÁËı… ·Î_⁄Î »ı, ¬S·˘ «Ëıfl˘ …flÎ «’À˘ »ı, …Õ⁄_ ÷◊Î ÿÎ_÷ flÎZÎÁÌ »ı--±fiı ’Ò_»ÕÌ fi◊Ì. ±ı¿oÿflı ⁄‘Î ÁÎËÏÁ¿˘±ı ÏË‹‹Îfi‰fi_ ±Î‰_ ‰HÎ˝fi ¿›* »ı, ’fl_÷ Á‰Î· ÷˘ ±ı ◊Î› ¿ı ’‰˝÷Îfl˘Ë¿ À<¿ÕÌ±˘ lıWÃ Ω÷fiÎ ¿ı‹ıflÎ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı flÎ¬÷Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ±ı¿ı› ’‰˝÷Îfl˘Ë¿ı Ë∞ Á‘Ì ÏË‹‹Îfi‰fi˘ Œ˘À˘ ¿ı‹ ’ÎÕu˘ fi◊Ì ? Ï⁄·¿<· ±Î‰Ì … „V◊Ï÷ «ÌfifiÎ Wild Man/…_√·Ì ‹Îfi‰ ¿Ëı‰Î÷Î ÁÎ÷ eÏÀ›Î ›ı÷ÌfiÎ ‹Î‹·Î‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. CÎHÎÎ ·˘¿˘±ı ÿÏZÎHÎ-’Ò‰˝ «Ìfi‹Î_ ‰Î≥SÕ ‹ıfifiı fi…fl˘fi…fl “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Ωı›Îfi˘ ÿÎ‰˘ ¿›˘˝ »ı--±fiı ÷ı‹HÎı ±Î’ı·Î_ ⁄›Îfi˘‹Î_ {Î{˘ ÷ŒÎ‰÷ ’HÎ fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ 1935 fiÌ ±ÎÁ’ÎÁ ÷ı ’Ëı·Ì ‰¬÷ ««Î˝fi˘ Ï‰Ê› ⁄L›˘ ±ı ’»Ì ÷ıfiı ∞‰÷˘ ’¿ÕÌ Â¿Î›˘ fi◊Ì ÷ı‹ ¿ı‹ıflÎ‹Î_ ’HÎ ¿ıÿ ’ÒflÌ Â¿Î›˘ fi◊Ì. ±Î Ω÷fi˘ hÎÌΩı ¿ıÁ Ï‰›ı÷fiÎ‹fiÎ ›ı÷Ìfi˘ »ı. µkÎflı «ÌfiÏ‰›ı÷fiÎ‹ ÁflËÿı ÷ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊›ÎfiÎ ⁄fiÎ‰˘ fi˘Ó‘Î› »ı, ‹ÎÀı ÷ı «Ìfifi˘ … ›ı÷Ì Ë˘› ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË. ±ı … flÌ÷ı ÏË‹Î·›fiÎ ±fiı «ÌfifiÎ ›ı÷Ì Á‹Îfi ¿<‚fiÎ Ë˘› ±ı‰_ ¿ÿÎ« ⁄fiı. Ë¿Ì¿÷ …ı Ë˘› ÷ı, ’HÎ ±fiı¿ ·˘¿˘ ‹Îfiı »ı ¿ı …√÷fiÎ CÎHÎÎ ¬flÎ ’˛ÿıÂ˘fiı Á_Â˘‘¿˘ ±fiı ÁÎËÏÁ¿˘ F›Îflı ¬ıÕÌ «Ò@›Î Ë˘› I›Îflı ›ı÷Ìfi_ (¿ı ‹˘ÀÎ ¿ÿfiÎ ⁄ÌΩ √‹ı ÷ı ’˛ÎHÎÌfi_) ±„V÷I‰ Ωı Ë˘› ÷˘ ±ı »Îfi_ flËÌ Â¿ı fiÏË. ±Î »ı S ·˘ ‹ t ˘ …flÎ Á‘Îfl‰˘ ’Õı ÷ı‹ »ı. ¿˘≥ ‹˘ÀÎ ¿ÿfi_ ’˛ÎHÎÌ ‰Ê˘˝ Á‘Ì »Îfi_ fi flËÌ Â¿ı ±ı ‹ÎL›÷Î‹Î_ ‰…^ÿ fi◊Ì. ⁄ı ÿÎ¬·Î …\ ± ˘ — ≥LÕ˘fiıÏÂ›ÎfiÎ_ ‰ÊÎ˝…_√·˘‹Î_ 2006 fiÎ ±Îfl_ ¤ ı fi‰Ì „V’ÏÁÁfiÎ ±˘flÎ_ √ µÀÎfi ‰Îfiflfi˘ ’kÎ˘ ·ÎB›˘. ≥LÕ˘fiıÏÂ›Î ÁÎ‰ ‰HÎ¬ıÕÎ›ı·˘ ’˛ÿıÂ »ı ±ı‹ ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË, »÷Î_ ‹Îfi‰Ω÷ı √Îœ …_√·˘fi˘ ¬ÒHÎı ¬ÒHÎ˘ ÷’ÎÁÌ fiÎA›˘ Ë˘› ±ı‰_ fi ’HÎ ⁄fiı. ’ÏflHÎÎ‹ı ‰fiflÎ∞fiÌ CÎÀÎ‹Î_ ±ı¿·ÿ˘¿· flËı÷Î ÁflıflÎÂ 1.4 ‹ÌÀfl (ÁÎÕÎ «Îfl ŒÌÀ) ·Î_⁄Î ±fiı 80 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ±ı ‰Îfifl˘ ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘ ‹ÎÀı ±Î… Á‘Ì ±iÎÎ÷ flèÎÎ. ⁄Ì…\_ µÿÎËflHÎ 2004 fiÌ ÁÎ·‹Î_ ‹K› ±ÎÏ¡¿Ì ÿıÂ ¿˘Ó√˘ ’˛ΩÁkÎÎ¿fiÎ …_√·˘‹Î_ ‹‚Ì ±Î‰ı·Ì fi‰Ì ‰ıflÎ›ÀÌfiÎ √˘Ïfl·Îfi_ »ı. ±Î √˘Ïfl·Î …^fiÌ ±fiı ΩHÎÌ÷Ì „V’ÏÁÁfiÎ √˘Ïfl·Î ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ ‹˘ÀÎ »ı. ¨«Î≥ 2 ‹ÌÀfl (6.5 ŒÌÀ) ±fiı ‰…fi 100 Ï¿·˘√˛Î‹◊Ì ±˘»\_ fiÏË. ±Î‹ »÷Î_ ÁÎ‹ÎL› Ω÷fiÎ √˘Ïfl·Î 1847 ‹Î_ ’Ëı · Ì ‰¬÷ ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘fiÌ fi…flı «ÕuÎ, F›Îflı ÷ı‹fiÎ ¿fl÷Î_ ±·√ ¿ıÀı√flÌfiÎ ±fiı ‰‘ ¨«Î √˘Ïfl·Îfi˘ ’kÎ˘ ·Î√‰Î‹Î_ ⁄ÌΩ_ ·√¤√ 160 ‰Ê˝ fiÌ¿‚Ì √›Î_. ±Î ⁄Lfiı Ï¿VÁÎ Ωı÷Î_ ›ı÷Ìfi_ ±iÎÎ÷ flËı‰_ ÁÎ‰ ±’˛÷ÌÏ÷¿fl ¿ı ±Á_¤‰ …HÎÎ÷_ fi◊Ì. Ï‰iÎÎfiÌ±˘fi˘ ±‹¿ ‰√˝ ±ıÀ·ı … ÷ıfiÌ ¬˘… Ï‰Âı ◊˘Õ˘ CÎHÎ˘ ±ÎÂÎ‰ÎÿÌ »ı. 29

df,fif[Lxfiffgff[ sLyftf if[tfl

±ÎÂÎ‰Îÿfi_ ⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ ¬ÎÁ fi˘Ó‘‰Î …ı‰_ »ı. ›ı÷Ìfiı ±fiı wild man …ı‰Î_ fiÎ‹˘ ±Î’Ì ‹Îfi‰fiÌ lıHÎÌ‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿı‰Î›˘ »ı, ’fl_÷ Ï‰iÎÎfiÌ±˘fiÌ fi…fl ‹Îfi‰ ’fl ‹_ÕÎ›ı·Ì fi◊Ì. ›ı÷Ì ‰ÎV÷‰‹Î_ ±ÎÏÿ‹Îfi‰ fiÏË, ⁄S¿ı ±ÎÏÿ‰Îfifl »ı. Œ@÷ ±ıÀ·_ ¿ı ÷ıfi_ ¿ÿ ±‰Î˝«Ìfi ‰Îfifl˘ √˘Ïfl·Î, ±˘flÎ_√ µÀÎfi, Ï«Q’ÎL{Ì ±fiı √Ì⁄fifiÌ ÷·fiÎ±ı snowman

Ω›LÀ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı Ëo‹ıÂÎ ⁄ı ’√ı «Î·ı »ı. ±Î Ω÷fiÎ ‰Îfiflfi˘ ±ÎÏÿ’Ò‰˝… ’HÎ ÷ı‹fiÎ K›Îfi‹Î_ »ı--±fiı ÷ı ’Ò‰˝…fi_ fiÎ‹ ’HÎ ÷ıfiÎ Ω›LÀ ¿ÿ ÁÎ◊ı ⁄_‘⁄ıÁ÷_ ±Î‰ı »ı — Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á. Ï‰√÷‰Îfl Á‹…^÷Ì ‹ÎÀı …flÎ ÿÒflfiÎ ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ º„WÀ’Î÷ ¿flÌ±ı — ±Î…◊Ì ±ÎÂflı ’«ÎÁı¿ ·Î¬ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ Ë˘Ï‹fi˘≥Õ/ Hominoid fiÎ‹fi_ Á’flŒıÏ‹Ï· Ë÷,_ …ı ‰¬÷ …÷Î_ ⁄ı ŒÎ_ÀÎ‹Î_ ‰Ëı« Ó HÎÌ ’ÎQ›._ ±ı¿ ŒÎ_À˘ ±ÎÏÿ‰Îfifl˘fi˘ ⁄L›˘. ±Î ‰Îfifl˘fi˘ ±‰÷Îfl ¿ÿÌ ⁄ÿ·Î‰Îfi˘ fi Ë÷˘; ±ıÀ·ı ¿ı ÷ı±˘ Ëo‹ıÂÎ apes/‰Îfifl˘ flËı‰ÎfiÎ Ë÷Î. ⁄ÌΩı ŒÎ_À˘ ±ÎÏÿ‹Îfi‰˘fi˘ Ë÷˘, …ı‹Î_◊Ì flÎ‹ÎÏ’◊ı¿Á, ±Î˜VÀˇı·˘Ï’◊ı¿Á, Ë˘‹˘ ≥flı@ÀÁ ‰√ıflı µkÎfl˘kÎfl “Á‘Îflı·Ì ±ÎT≤ÏkÎ”fiÎ ‹Îfi‰˘ fl«Î›Î ⁄Îÿ »ı‰Àı ±‰Î˝«Ìfi ‹Îfi‰ Ë˘‹˘ ÁıÏ’›fi ÁıÏ’›fi µÿ˚¤T›˘. (…\±˘, ¿ıLÀ˘fi ’˛ÎL÷‹Î_ eÀ’ÎÏ◊›Î ‰ˆÿ˘fiÌ ±Î‰Ì ÁıÓ¿Õ˘ ËÎÀÕÌ±˘ Ë÷Ì, …ı ’ˆ¿Ì ±ı¿‹Î_ ±ÎÏÿ‰ÎfiflfiÎ ÁV’ıLÁfiÌ “¿ÕÌ” »^’Î›ı·Ì Ë÷Ì

fiÌ«ıfi˘ «ÎÀÛ.) ‹Îfi‰˘fiÌ ‰Î÷ ±ËŸ ⁄Î…\ ’fl flÎ¬˘ ÷˘ ±ÎÏÿ‰Îfifl˘fi˘ …ı ŒÎ_À˘ ’Õu˘ ÷ıfiı ±Î…ı ⁄ı ¤Î√ı ‰ËıÓ«Ì Â¿Ì±ı — (1) √˘Ïfl·Î, ±˘flÎ_√ µÀÎfi, Ï√⁄fi ±fiı Ï«Q’ÎL{Ì …ı‰Î ‰Îfifl˘ ¿ı …ı‹fi_ ±„V÷I‰ À¿Ì flèÎ_ ±fiı (2) Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á …ı‰Î ‰Îfifl˘, …ı±˘ ¿Î‚ø‹ı fiÎ‹ÂıÊ ⁄L›Î ±fiı …ı‹fiÎ ±‰ÂıÊ˘ … ⁄Î¿Ì flèÎÎ. ÏÂ¿Îfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’J◊flfiÎ_ ËÏ◊›Îfl˘ ‰Î’flÌ ΩHÎ÷Î ±ÎÏÿ‹Îfi‰˘±ı ÷ı‹fi_ Ïfi¿oÿfi ¿ÎœÌ fiÎA›_. Ï‰«Îfl‰Î …ı‰˘ ’˛ffi — Ë˘‹˘ ≥flı@ÀÁ fiÎ‹fiÎ ±ÎÏÿ‹Îfi‰ı …ıfi_ ±„V÷I‰ Ï‹ÀÎ‰Ì ÿÌ‘ _ ±ı Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á »ıS·Ì ’ıœÌfi˘ ±ÎÏÿ‰Îfifl Ë÷˘, ’HÎ ÷ıfi_ ±„V÷I‰ Áÿo÷fl fi ¤Ò_ÁÎ›_ Ë˘› ±fiı ÷ıfiÎ ‰_ÂΩı ±Î…ı «ÌfiÌ, Ï‰›ı÷fiÎ‹Ì ÷◊Î ‹·›ıÏÂ›fi …_√·˘fiÎ ¤Ì÷flÌ ’˛ÿıÂ˘‹Î_ ’›Î˝‰flHÎfi˘ ÁÎ_¿Õ˘ √˘¬·˘ ’Á_ÿ ¿flÌfiı ±iÎÎ÷ ∞‰fi √ΩflÌ flèÎÎ Ë˘› ±ı‹ ⁄fi‰Îfi˘ Á_¤‰ ¬fl˘ ? ±Î Á‰Î· ’˛Î«Ìfi ∞‰Ï‰iÎÎfifiÎ ÏfiWHÎÎ÷˘ Á‹ZÎ 1935 ‹Î_ ’Ëı · Ì ‰¬÷ ΩB›˘ I›Î_ Á ‘ Ì ÷ı ± ˘ Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á Ï‰Âı ’HÎ ÷tfi ±ΩHÎ Ë÷Î. ‰Î÷ ±ı‹ ⁄fiÌ ¿ı ’˛Î«Ìfi Á∞‰˘fi˘ …‹˝fi ±P›ÎÁÌ flÎSŒ ¿˘ÏfiBÁ‰ÎSÕ ÷ı‹fiÎ ±„U‹/fossils @›Î_¿ ‹‚Ì ±Î‰‰ÎfiÌ √HÎ÷flÌ±ı ±„Bfi ÷ı‹… ’Ò‰˝ ±ıÏÂ›Î≥ ÿıÂ˘fiÎ ’˛‰ÎÁ˘ ¬ıÕÌ flèÎ˘ Ë÷˘. «ÌfifiÎ eÀ’ÎÏ◊›Î ‰ˆÿ˘ “«Î≥fiÌ{ Õˇı√fi”fiÎ_ ËÎÕ¿Î_ ±fiı ÿÎ_÷ ±˙ÊÏ‘ ÷flÌ¿ı ‰ı«÷Î Ë˘‰Îfi_ ΩH›Î ’»Ì ÷ı Ë˘Ó√ ¿˘Ó√ ’Ë˘ÓE›˘. ±ı¿ ŒıÏfl›Î»Î’ ‰ˆÿfiÌ ËÎÀÕÌ‹Î_ ÷ıfiı ‰Îfifl ¿<‚fiÎ ’˛ÎHÎÌfiÌ …Q⁄˘ ¿ÿfiÌ ÿÎœ Ωı‰Î ‹‚Ì, …ı ÷ıfiÌ ΩHÎ¿ÎflÌfiÎ ±ı¿ı› ‰ÎfiflfiÌ Ë˘› ±ı‹ ·Î√÷_ fi Ë÷_. Ï‰ÂÎ‚ ⁄Î_‘ÎfiÎ √˘Ïfl·ÎfiÌ ’HÎ fiÏË. ’˛˘IÁÎÏË÷ ◊›ı·˘ flÎSŒ ¿˘ÏfiBÁ‰ÎSÕ ⁄ÌΩ_ «Îfl ‰Ê˝ Á‘Ì Ë˘Ó√ ¿˘Ó√ µ’flÎ_÷ «ÌfifiÎ ¿ıLÀ˘fi (√±Î_√{Îµ) ’˛ÎL÷‹Î_ ±„U‹fiÎ ‰‘ fi‹ÒfiÎ±˘ ‹ÎÀı ÷’ÎÁ «·Î‰÷˘ flèÎ˘. ±Î fl{‚’ÎÀ ÿflQ›Îfi ±√ÎµfiÌ ÿÎœ …ı‰Ì ‰‘ hÎHÎ ÿÎœ Â˘‘Ì ¿Îœ‰Î‹Î_ ÷ı ÁŒ‚ ◊›˘. ’˛Î«Ìfi Á‹›‹Î_ ±I›_÷ Ï‰flÎÀ ¿ÿfiÎ ‰Îfiflfi_ ±„V÷I‰ Ë˘‰Îfi_ ÷ı fiyfl ’˛‹ÎHÎ Ë÷_. “Ï‰flÎÀ ‰Îfifl” ±ı‰Î ‹÷·⁄fiÎ … √˛Ì¿ ÂOÿ˘ ‰Î’flÌfiı ¿˘ÏfiBÁ‰ÎSÕı ÷ıfi_ fiÎ‹ Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á flÎA›_. ±Î Â˘‘ ‹Ëk‰’ÒHÎ˝ Ë÷Ì, ’HÎ ±ı ÷I¿Î‚ √Î∞ fiÏË. ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ⁄Îÿ ’Ò‰˝ «Ìfifi˘ ’˛ÿıÂ ∞÷Ì ·ıfiÎfl Ω’ÎfiÌ ·U¿flı ¿˘ÏfiBÁ‰ÎSÕfiı ’¿ÕÌ ¿ÎflÎ‰ÎÁ‹Î_ ’ÒflÌ ÿÌ‘˘. ¿˘ÏfiBÁ‰ÎSÕı ±√‹«ı÷Ì “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

df,fif[Lxfiffgff[ sLyftf if[tfl

‰Î’flÌ «Îfl ‹ËÎ‹Ò·Ì ÿÎœfiı ÂÌÂÎ‹Î_ ‹Ò¿Ì ’˘÷ÎfiÎ «ÌfiÌ Ï‹hÎfiÎ ⁄√Ì«Î‹Î_ ±ı ÂÌÂ˘ Á‹›Áfl ÿÎÀÌ fi ÿÌ‘˘ Ë˘÷ ÷˘ ⁄‘Ì ‹Ëıfi÷ ’fl ’ÎHÎÌ ŒflÌ ‰‚‰Îfi_ Ë÷_. ·ÕÎ≥ ’»Ì ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÌ Â˘‘ …√÷ Á‹ZÎ ËÎ…fl ¿flÌ I›Îflı ±ÎÏÿ ’˛ÎHÎÌV≤„WÀfiÎ «ÌfiÌ ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ÿıÂ‹Î_ flËı·Ì Ï‰flÎÀ ‰ÎfiflfiÌ ±„U‹w’Ì Ï‰flÎÁ÷‹Î_ flÁ ΩB›˘ ±fiı ¿˘ÏfiBÁ‰ÎSÕfiÌ ‹ÎŒ¿ ÷ı‹HÎı ’HÎ “«ÌfiÌ ÿÎ›”fiÎ ±‰ÂıÊ˘ ‰ı«÷Ì ËÎÀÕÌ±˘ ±fiı ÿ¿Îfi˘ ŒoŒ˘Á‰Îfi_ Âw ¿›*. ’Ò»÷Î» ¿fl÷Î_ ΩHÎ‰Î ‹Y›_ ¿ı ±‰ÂıÊ˘fiÌ √_√˘hÎÌ ’Ò‰˝ «ÌfifiÎ ’˛ÎL÷˘‹Î_ ±Î‰ı·Ì ’ËÎÕÌ √ŒÎ±˘ Ë÷Ì, F›Î_ ÿÎ_÷fiÎ ±fiı ÿÎœfiÎ ·Î¬˘ ‰Ê˝ ’flÎHÎÎ fi‹ÒfiÎ ¬Õ¿˘‹Î_ ¿ı ‹ÎÀÌ‹Î_ ¬Ò_’ı·Î ‹‚Ì ±Î‰÷Î Ë÷Î. 1950 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ±Î‰Ì … ’ËÎÕÌ √ŒÎ‹Î_ «ÌfiÌ Á_Â˘‘¿˘fiı …˜¿’˘À ·ÎB›˘ — Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áfi_ ·√¤√ ±¿⁄_‘ …Õ⁄_ ÷ı‹fiı ‹‚Ì ±ÎT›_. ÂÎflÌÏfl¿ ËÎÕ¿Î_fi˘ ÷˘ ±ı¿ı› fi‹Òfi˘ ËÎ◊ fi ·ÎB›˘--±ı ‰¬÷ı fiÏË ±fiı I›Îfl ’»Ì›ı fiÏË. ’fl_÷ …Õ⁄ÎfiÎ ÏËÁÎ⁄ı ¬˘’flÌfi_ ‹Î’ ±fiı ¬˘’flÌfiı ±fi·ZÎÌ ÷‹Î‹ ÂflÌflfi_ ‹Î’ ±_ÿÎF›Î ⁄Îÿ Ëıfl÷…fi¿ ±Î_¿ÕÎ fi…fl ÁÎ‹ı ±ÎT›Î — Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿ÁfiÌ ¨«Î≥ 10 ŒÌÀ (±ÎÂflı 3 ‹ÌÀfl) Ë÷Ì ±fiı ‰…fi 550 Ï¿·˘√˛Î‹ Ë÷_. ¿Î·√HÎfiÎ ‹ÎÀı flıÏÕ±˘ ¿Î⁄˝fi ÕıÏÀo√ ¿flÎ›_ I›Îflı …Õ⁄_ ÿÁı¿ ·Î¬ ‰Ê˝ …^fi_ Ë˘‰Îfi_ ΩHÎ‰Î ‹Y›_, ’HÎ ¿Ï◊÷ Ω›LÀ √˘Ïfl·Î CÎb_ ¿flÌfiı Œ@÷ ‰Î_Á ’fl … fi¤÷Î Ë÷Î. ±Î ±I›_÷ ÁÌÏ‹÷ ‹ıfi ‰¬÷ …÷Î_ ÷ı‹fiı ‹ÎÀı ¤Ò¬‹flÎfi_ ¿ÎflHÎ ⁄L›_ Ë˘› ÷˘ ¿Ëı‰Î› fiÏË.

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

¿ıÀ·Î¿ Á‹› ’»Ì «ÌfifiÌ …\ÿÌ √ŒÎ‹Î_ ⁄Ì…\ _ ±ı ‰  _ …Õ⁄ _ ËÎ◊ ·ÎB›_ ¿ı …ı Œ@÷ 3 ·Î¬ «ÌfifiÎ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_fi_ ·Ìµ«ıL√ ¬Î÷ı Ë÷ _ . ±Î ‹‚Ì ±Î‰ı·_ Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áfi_ Á‹›Œfl¿fi˘ ±¿⁄_‘ …Õ⁄_ ±◊˝ ±ı ◊Î› ¿ı Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áfi_ ±„V÷I‰ CÎHÎ˘ ·Î_⁄˘ Á‹› …‚‰Î›_ Ë÷_ ±fiı ÷ı±˘ Á∞‰ ÷flÌ¿ı ±ı¿oÿflı ÁŒ‚ fiÌ‰ÕuÎ Ë÷Î. ÁŒ‚÷Î ±_÷ı Ïfi¿oÿfi‹Î_ ¿ı‹ ’ÏflHÎ‹Ì ? ÏfiWHÎÎ÷˘fiÎ ‹_÷T› ±fiÁÎfl ⁄ı Â@›÷Î±˘ Ë÷Ì. fi_⁄fl ±ı¿ — Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿ÁfiÌ ÿÎœfiı ’Ë˘Ó«ı·˘ CÎÁÎfl˘ Ωı÷Î_ ±fiı ‰Î_Á¤ZÎÌ «ÌfiÌ ’_ÕÎfiÌ ÿÎœ ÁÎ◊ı ±Î¿Îfl’˛¿Îflfi_ ÁÎQ› Ωı ÷ Î_ ±Î‰Î Ï‰flÎÀ ‰Îfifl˘fi˘ ¬˘flÎ¿ ’HÎ ‰Î_Á Ë÷˘. ÿfl ◊˘ÕÎ_ ‰Êı˝ ‹Òfl{Î÷Î_ ‰Î_ÁfiÎ_ …_√·˘±ı ’_ÕÎfiı …ı‹ ¤Ò¬ı ‹ÎflÌ fiÎ…^¿ „V◊Ï÷‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Î ÷ı‹ Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áfi˘ ’HÎ ÷ı‹HÎı ÁŒÎ›˘ ¿flÌ fiÎA›˘ Ë˘› ÷˘ ¿Ëı ‰ Î› fiÏË. fi_ ⁄ fl ⁄ı — …Õ⁄ÎfiÎ ±„U‹fiÎ ±Î‘Îflı ÷ˆ›Îfl ±ÎÏÿ‰Îfifl √HÎÎ÷Î Ω›√ıLÀ˘¿flÎ›ı·_ Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Áfi_ ’Ò÷‚_ Ï’◊ı ¿ Áfi _ ‰÷fi ÿÏZÎHÎ-’Ò ‰ ˝ ±ıÏÂ›Î Ë÷_. ±ÎÏÿ‹Îfi‰fiÎ ’Ò‰˝Ωı Ë˘‹˘ ≥flı@ÀÁ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ ‰Á÷Î Ë÷Î, F›Î_◊Ì ÿÁı¿ ·Î¬ ‰Ê˝ ’Ëı·Î_ ÷ı±˘ ±ıÏÂ›Î ÷flŒ fl‰ÎfiÎ ◊›Î ±fiı Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á ÁÎ◊ı ÁÌ‘Î Á_CÎÊ˝‹Î_ ±ÎT›Î. Ë˘‹˘ ≥flı@ÀÁfi_ (À|Îfl «Î·÷Î ‹Îfi‰˘fi_) ¿ÿ ±‰Î˝«Ìfi Ë˘‹˘ ÁıÏ’›fi ÁıÏ’›fi ¿fl÷Î_ ¬ÎÁ ‹˘À<_ fi Ë÷_, F›Îflı Ï‰flÎÀ ‰Îfifl˘ ÷ı‹fiÎ◊Ì ÁÎ÷ı¿ √HÎÎ ‰…fiÿÎfl ±fiı ÿÁ eÏÀ›Î Ë÷Î. ±Î‹ »÷Î_ ’J◊flfiÎ_ ËÏ◊›Îfl˘ ⁄fiÎ‰Ì ΩHÎ÷Î Ë˘‹˘ ≥flı@ÀÁı ¿Î‚ø‹ı ÷ı‹fi˘ ÏÂ¿Îfl ¿flÌ fiÎA›˘. ÏÂ¿Îfl ⁄‘Îfi˘ fi ◊›˘ Ë˘› ±fiı ¿ıÀ·Î¿ Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á «Ìfi‹Î_, Ï‰›ı÷fiÎ‹‹Î_ ¿ı ‹·›ıÏÂ›Î‹Î_ ‰ÊÎ˝…_√·˘fiÎ √Îœ ¤Ì÷flÌ ’˛ÿıÂ˘ ÷flŒ V◊‚ÎL÷fl ¿flÌfiı I›Î_ Á·Î‹÷ flËÌ …‰Î ’ÎQ›Î Ë˘› ±ı ⁄fi‰ÎΩı√ ¬w_ ? ±fiı ÷ı‹fiÎ … ‰_ÂΩı ±Î…ı ›ı÷Ì ÷flÌ¿ı ’˛Á_√˘’Î÷ ±·’{·’ ‹ÎÀı ÿÂ˝fi ±Î’÷Î Ë˘‰ÎfiÌ Â@›÷Î ¿ıÀ·Ì ? Ï‰iÎÎfi ’ÎÁı ±Îfi˘ …‰Î⁄ fi◊Ì, F›Îflı CÎHÎÎ ¬flÎ Ï‰iÎÎfiÌ±˘ ÁÎ‹˘ ±ı‰˘ Á‰Î· ¿flı »ı ¿ı ›ı÷Ìfi_ Ωı ±„V÷I‰ Ë˘› ÷˘ ÷ıfi˘ ±ı¿Îÿ ∞‰_÷ fi‹Òfi˘ Ë∞ Á‘Ì ËÎ◊ ¿ı‹ ·ÎB›˘ fi◊Ì ? Ω…fl‹Îfi ¿ÎÃÌfi_ ’˛ÎHÎÌ ±ÎÀ·˘ 31

df,fif[Lxfiffgff[ sLyftf if[tfl

‰¬÷ ±ı¿‘Îw_ √˘Ï’÷ flËı ±ı‰_ ¿ı‹ ⁄fiı ? ⁄fiÌ Â¿ı »ı ±fiı ¤Ò÷¿Î‚‹Î_ ⁄L›_ ’HÎ »ı. ±√Îµ fi˘ÓK›_ ÷ı‹ √˘Ïfl·ÎfiÌ ÷ı‹… ±˘flÎ_√ µÀÎfifiÌ ⁄ı fi‰Ì „V’ÏÁÁfi˘ ’kÎ˘ Ë∞ ÷Î…ı÷fl‹Î_ … ·ÎB›˘, ’fl_÷ ±ı Ï¿VÁ˘ ±’‰Îÿ fi◊Ì. ⁄ÌΩ CÎHÎÎ Ï¿VÁÎ fi˘Ó‘Î›Î »ı. …ı‹ ¿ı-à ±Î…ı ΩHÎÌ÷_ √HÎÎ÷_ ±ÎÏ¡¿Ì ’˛ÎHÎÌ ±˘¿Î’Ì/Okapi Ï…flÎŒfiÎ ¿<‚fi_ ÁP› »ı ±fiı ¿˘Ó√˘ fiÿÌfiÌ ±ÎÁ’ÎÁfiÎ ’˛ÿıÂ˘‹Î_ ‰Áı »ı. ¨«Î≥ ·√¤√ 5 ŒÌÀ (1.5 ‹ÌÀfl) ±ı À ·ı ¿ı ÁÎ‘ÎflHÎ ±˘·ÎÿfiÎ CÎ˘ÕÎ …ıÀ·Ì »ı. ’|ÎÿÎfl ±fiı ÁŒıÿ ’√ ±˘¿Î’Ìfiı Ï‰ÏÂWÀ ’˛ Î HÎÌ ÷flÌ¿ı ’Ëı · Ì fi…flı … ±˘‚¬Î‰Ì ÿı »ı. Ï‰iÎÎfi…√÷ı Ωı ¿ı ÷ıfiÎ ±„V÷I‰ Ï‰Âı »ı¿ 1900 fiÌ ÁÎ·‹Î_ ΩH›_. à Ï‰‹Îfi›√fi˘ ±Îfl_¤ ◊›˘ ÷ı ’»Ì 1912 ‹Î_ ∂ÕÎfi ¬ıÕ‰Î fiÌ¿‚ı·Î ±ı¿ ’Î›·Àı Ï‰‹Îfi‹Î_ ›Î_ÏhÎ¿ √fl⁄Õ ◊÷Î_ ÷ıfiı ‹·Î›Î fi∞¿ ¿˘‹˘Õ˘ fiÎ‹fiÎ ±ı¿Î_÷ ÀÎ’ ’fl µ÷Î›*, F›Î_ ÷ıfiı 3 ‹ÌÀfl (10 ŒÌÀ) ·Î_⁄Î ÏÂ¿ÎflÌ ¿ÎÏ«_ÕÎ Ωı‰Î ‹Y›Î. ÕÎ›fi˘Á˘flfiÎ ±ı ‰_ÂΩı Õ<yflfiı ÷◊Î ËflHÎfiı ’HÎ ŒÎÕÌ ¬Î› ÷ı ‰ Î ÏËo Á ¿ ÷ı ‹ … ±Îø‹¿ Ë÷Î. ±Î◊Ì ’Î›·Àı ÷ı‹fiı ¿˘‹˘Õ˘ Õˇı√fi ÷flÌ¿ı ±˘‚¬ÎT›Î. Ï‰‹Îfiı ±ı¿Î_÷ ¿˘‹˘Õ˘ ’fl ŒflÏ…›Î÷ µ÷flÎHÎ fi ¿›* Ë˘÷ ÷˘ 1912 ’»Ì Ë∞ ¿ıÀ·Î_› ‰Ê˝ Á‘Ì Õˇı√fifi_ ±„V÷I‰ ¿ÿÎ« ’˛¿ÎÂ‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‹ fi Ë÷_. à ‰SÕÛ ‰Î≥SÕ·Î≥Œ ŒoÕ/WWF fiÎ ÏÁQ⁄˘· ÷flÌ¿ı ’Á_ÿ√Ì ’Î‹ı·_ «Ìfifi_ ’_ÕÎ ’HÎ »ı¿ ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ‹‚Ì ±Î‰ı·_ ’˛ÎHÎÌ »ı. «ÌfifiÌ ‰L›V≤„WÀfi_ Á‰ı˝ZÎHÎ ¿fl‰Î √›ı·Î

Ï‰Ï·›‹ ËÎ¿ÛfiÁ ı fiÎ‹fiÎ ±‹ıÏfl¿fi Á_Â˘‘¿fiı ’Ëı·Ì‰Îfl ÷ıfi˘ ¤ıÀ˘ ◊›˘. ‰Ê˝ 1936 fi_ Ë÷_. «ÌfifiÌ ›ÎhÎÎ ÿflQ›Îfi … ËÎ¿ÛfiıÁ Ï⁄‹Îfl ’Õu˘ ±fiı »ı‰Àı Q≤I› ’ÎQ›˘. ⁄Ì…ı ‰Êı˝ ÷ıfiÌ ’IfiÌ±ı ’_ÕÎfi˘ ∞‰_÷ fi‹Òfi˘ ’Ïç‹Ì …√÷fiÎ ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘ Á‹ZÎ fl…^ ¿›˘˝. à Ï‰›ı÷fiÎ‹ ⁄Ë ‹˘À˘ ÿıÂ fi◊Ì. ±Î’HÎÎ flÎ…V◊Îfi ¿fl÷Î_ ’HÎ ÁËı… ±˘»\_ ZÎıhÎŒ‚ ‘flÎ‰ı »ı. ¿ÎÏ‚›Îfl …ı‰Õ<_ ’˛ Î HÎÌ ±ı ‰ Î ÿı Â ‹Î_ 1992 Á ‘ Ì ’˛¿ÚÏkÎÏ‰t˘fiÌ fi…flı fi «Õı ±fiı {Ò±˘·˘Ï…fiÎ «˘’Õı ÷ıfiÎ ±„V÷I‰fiÌ fi˘Ó‘ fi Ë˘› ±ı ‹Îfi‰Î …ı‰_ fi ·Î√ı, ’fl_÷ ÁÎ±˘·Î/Saola fiÎ‹fiÎ hÎHÎ ŒÌÀ (90 Áı„LÀ‹ÌÀfl) ¨«Î ±fiı 100 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ’˛ÎHÎÌ Ï‰Âı ±ı‹ … ⁄L›_ »ı. Ï‰›ı÷fiÎ‹fiÎ_ …_√·˘‹Î_ ÷ıfiÎ ±„V÷I‰fi˘ ’kÎ˘ »ı¿ ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ ±_÷ı ·ÎB›˘. ’˛‹ÎHÎ‹Î_ ‹˘À<_ ¿ÿ ‘flÎ‰÷Î_ ’˛ÎHÎÌ±˘ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ±√˘«fl flèÎÎfiÎ ±Î‰Î ⁄ÌΩ CÎHÎÎ ÿÎ¬·Î »ı, ±ıÀ·ı “›ı÷Ì »ı, ÷˘ ÿı¬Î÷˘ ¿ı‹ fi◊Ì ?” ±ı ’˛ffi √˙HÎ ⁄fiÌ flËı »ı. ±Î‹ »÷Î_ ΩHÎÌ÷Ì ±_√˛ı∞ ¿Ëı‰÷ Proof of the pudding is in eating ›ı÷ÌfiÎ Ï‰‰ÎÿÎV’ÿ ‹Î‹·Îfiı ’HÎ ·Î√ ’Õı »ı. ’ÏÕo√ ¿ı‰_ ⁄L›_ ±ı ΩHÎ‰_ Ë˘› ÷˘ ±ı¿‹ÎhÎ flÌ÷ ÷ıfiı «Î¬‰ÎfiÌ »ı. ±ı … flÌ÷ı ›ı÷ÌfiÎ ±„V÷I‰fiı ·√÷Î Á_Â›˘ ÿÒfl ¿fl‰Îfi˘ ±ı¿‹ÎhÎ flV÷˘ ÷ıfiı ∞‰÷˘ ›Î ‹flı·˘ ’¿Õ‰Îfi˘ »ı. ‹·›ıÏÂ›ÎfiÌ Áfl¿Îfl ËÎ· ±ı … ÏÿÂÎ‹Î_ ’˛›ÎÁ˘ ¿flÌ flËÌ »ı . ’ÏflHÎÎ‹fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ÏŒŒ˚ À Ì-ÏŒŒ˚ À Ìfi˘ CÎÎÀ »ı . Ω›√ıLÀ˘Ï’◊ı¿Á ±Î…◊Ì 2,00,000 ‰Ê˝ ±√Îµ ÁÎ«ı … ·M÷ ◊›Î ¿ı ¿ı‹ ÷ıfi˘ ¤ıÿ ¿Ï◊÷ ‹·›ıÏÂ›fi ›ı÷ÌfiÌ ·Î_⁄Ì ÷·ÎÂfiı ±_÷ı ’HÎ ¿ÿÎ« ±¿⁄_‘ flËı--±fiı ¿ÿÎ« ¬Ò·ı.à

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

gfuf[g

Ljfhif

Yfzsf 5fz 5ffLs;tffgfl gff{sfn/gff[

‘vf+wffzfdff+ uff[/laffz’ h[jff[ c]df,ff[ ¤ÒÏ‹ ÷ı‹… Ë‰Î¥ ‹˘ﬂ«ı

1965 fi_ ›© …ı flÌ÷ı ¬ı·Î›_ ±ı flÌ÷ı ÷ıfiı

±Î’HÎÎ_ ·U¿ﬂÌ ÿ‚˘ﬁÌ

¬ı·‰Îfi_ M·ÎÏfi_√ fiË˘÷_ ’ÎÏ¿V÷Îfiı ¿›* ¿ı fiË˘÷_ (‰ÎV÷‰‹Î_ µE« ¿˘ÏÀfiÎ ¤Îfl÷ı ¿›.* µ’flÎµ’flÌ ⁄fi÷Î ±HÎ‘Î›Î˝ ⁄fiÎ‰˘ ›©fiı ±ŒÁfl˘fiÌ) √ÎŒıÏ·›÷ı ø‹Â— µ√˛ ⁄fiÎ‰÷Î √›Î Ë÷Î ±fiı ÷ı‹fiÎ ’fl ÷ı‹fiı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ı› ÿıÂfi˘ ¿Î⁄Ò fi Ë÷˘. CÎÀfiÎø‹ À>_¿‹Î_ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ±˘Ï«_÷Î Ë‹·Î±˘ ‰¬÷ı Âı¬«S·Ì ŒÌSÕ-‹ÎÂ˝· ±›⁄¬Îfi ›©fiı ¿ÎU‹Ìfl ±fiı¿ Áfl’˛Î¥{ ±Î’Ì ’Òfl÷_ ÁÌÏ‹÷ ±fiı ‹ÎhÎ ¤ÒÏ‹ÿ‚ ’Òfl÷_ ‹›Î˝Ïÿ÷ flÎ¬Ì Ë÷Ì. ±Î’HÎÎ fiÎˆ¿Îÿ‚fiı ¤Îfl÷fi_ ±ı flÎF› ±Î_«¿Ì ·ı‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ¿ÎU‹Ìfl ’HÎ ±ı‰˘ ±fi¤‰ ◊›˘ ‹ÎÀı fi ˘ Á_ C ÎÊ˝ ¿ÎU‹ÌflfiÌ ⁄ËÎfl »·¿Î› ±fiı ¿ı F›Îflı ’Î¿ ¿ÎŒ·˘ ¿ÎU‹ÌflfiÌ ¤ÒÏ‹ ¿⁄…ı ·ı‰Î ‹ÎÀı ¤ÒÏ‹ÿ‚ ÏÁ‰Î›fiÎ_ ÿ‚˘fiÌ …wfl ’Õı ±ı‰_ ÷ı‹HÎı ‘Î›* fi Ë÷_. ±Î A›Î· ¶Îfl¿Î ’fl «ÕÌ ±ÎT›˘ ! ÁMÀıQ⁄fl 1, 1965 fiÎ ’˛◊‹ Ïÿ‰Áı … ¬˘À˘ ’Õu˘, ¿ı‹ ¿ı ¤Îfl÷ı ÁÎ_…ı Ë‰Î≥ÿ‚fiı ‹ıÿÎfi‹Î_ µ÷Î›.* Ë‰Î≥ ±fiı ¤ÒÏ‹ ±ı‹ ⁄ı ‹˘fl«ı Á_CÎÊ˝ ΩQ›˘. ±›⁄¬ÎfifiÌ ⁄Ì∞ ‘ÎflHÎÎ ’Î_« Ïÿ‰Á ’»Ì ¬˘ÀÌ ’fl‰Îfl ◊≥, F›Îflı ¤Îfl÷ı ¿ÎU‹Ìfl ’fl ±Îø‹HÎfi_ ÿ⁄ÎHÎ Ë‚‰_ ¿flÎ‰‰Î ÁMÀıQ⁄fl

’ÎÏ¿V÷Îﬁı

›© ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›ÎfiÎ ±Î√·Î ‹ÏËfiı “±Î˜’flıÂfi Ï…⁄˛ÎSÀfl”fiÎ ⁄ıfifl fiÌ«ı ÁÂjÎ fl{Î¿Îfl˘fiı ¿ÎU‹Ìfl‹Î_ CÎÒÁÎÕ‰Îfi_ Âw ¿›* I›Îflfi˘ ’˛Á_√ »ı. Ïÿ‰Á ‹_√‚‰Îfl ±fiı ÷ÎflÌ¬ ±Î˜√VÀ 10, 1965. “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

6, 1965 fiÎ fl˘… ’_Ω⁄fiı ¿<vZÎıhÎ ⁄fiÎT›_. ±ËŸ ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ·U¿flÌ ÿ⁄ÎHÎ …HÎÎ‰Î ·ÎB›_, ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ¤Îfl÷ ’fl Ë‰Î≥ Ë‹·Î Âw ¿fl÷Î_ ›© ±˘fl ‰¿›*. À>_¿‹Î_, ¿˘≥ Ω÷fi_ M·ÎÏfi_√ fi Ë÷_. ±ı¿ CÎÀfiÎ ±Î’˘±Î’ ÷ıfiÌ …‰Î⁄Ì CÎÀfiÎfiı fi˘÷flÌ ·Î‰÷Ì Ë÷Ì. ±Î‹Î_ fiÎ‹˘ÂÌ¤flÌ ¿ËÌ Â¿Î› ÷ı‰Ì CÎÀfiÎ ¶Îfl¿Î ’fl ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ fi˙¿Îÿ‚ı «·Î‰ı·Ì √˘·_ÿÎ∞fiÌ Ë÷Ì, …ıfi˘ ’˛I›kÎfl ¤Îfl÷ı fi ±ÎM›˘. ±Î CÎÀfiÎfiı ¤Îfl÷ı Ë÷˘IÁÎË ’ÎÏ¿V÷Îfifi_ »‹¿·_ ¿ËÌ Ë‚‰ÎÂ‹Î_ ¿ÎœÌ fiÎ¬Ì, ’HÎ ÁÎ«Ì ‰Î÷ ±ı »ı ¿ı ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ·Î· ⁄ËÎÿfl ÂÎjÎÌfiÌ Áfl¿Îfl ±fiı fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ ‰Î≥Á ±ıÕÏ‹fl· Á˘‹HÎ ¿flÎ_«Ì ⁄_ÿfl ’fl ‰‚÷˘ Ë‹·˘ ¿flÌ ›©fiı ‰Ëı·_ ±ÎÀ˘’Ì ·ı‰Îfi˘ ‹˘¿˘ «Ò¿Ì √›Î Ë÷Î. ’ÎÏ¿V÷Îfiı ±Î’ı·Ì «ı·ıL… ¤Îfl÷ ‹ÎÀı Á˘fiı fl Ì ÷¿ ’HÎ Ë÷Ì, ’fl_ ÷  Áfl¿Îflı ÷ı ‹ … ÁıfiÎ’Ï÷±ı ÷ıfiı √‹Î‰Ì ÿÌ‘Ì. ¬flı¬fl Â_ ⁄L›_ Ë÷_ ÷ıfiÌ Á_’ÒHÎ˝ ÿÎV÷Îfi «Î· Ë’÷Î‹Î_ ‰Î_«˘.

⁄_√Î‚fiÎ µ’ÁÎ√fl‹Î_ ’ıÀˇ˘Ï·_√ ¿flÌ flËı·Î ¤Îfl÷fiÎ fiÎ›⁄ fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ flÌ±fl±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfifi˘ fi˙¿Î¿ÎŒ·˘ ⁄‚÷HÎ ÷ı‹… ¬Î‘Î¬˘flÎ¿ÌfiÎ ’fl‰ÃÎ ‹ÎÀı ‹ƒÎÁ («ıLfi≥) ’Ë˘ÓE›˘ ±fiı Áı‹Áfi ÷ı‹fi_ K‰……ËÎ… “‹ˆÁÒfl” »˘ÕÌ ¿Î_Ãı √›Î I›Îflı ¿ÎU‹Ìfl 33

1965ﬁ_ ¤Îﬂ÷-’Î¿ ›©

;ftifsyff

‹˘fl«ı „V◊Ï÷ ÷_√ Ë˘‰ÎfiÎ Á‹Î«Îfl ÷ı‹fiı ‹Y›Î. ’ÒflÌ ΩHÎ¿ÎflÌ ‹ı‚T›Î ’»Ì ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ¿ÎU‹Ìfl ÁflËÿı À>_¿ Á‹›‹Î_ ¬S·ı±Î‹fi_ ›© Á‚√ı ÷˘ ¿Ëı ‰ Î› fiÏË. “±Î˜ ’ flı Â fi Ï…⁄˛ÎSÀfl” ‰‘ ‹˘ÀÎ ±Î˜’flıÂfifi˘ ’˛◊‹ ÷⁄y˘ Ë˘› ±ı‹ V’WÀ …HÎÎ÷_ Ë÷ _ . Áı ‹ Áfi ÷fl÷ fi˙¿Î‹◊¿fiÌ ¿«ıflÌ±ı √›Î ±fiı fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ ‰Î≥Á-±ıÕÏ‹fl· ¤ÎV¿fl Á˘‹HÎfi˘ Œ˘fi ’fl Á_’¿Û ¿flÌ fi˙¿Î¿ÎŒ·Îfiı ±fl⁄Ì Á‹ƒ‹Î_ ·Î‰‰ÎfiÌ flΩ ‹Î√Ì. ·ÕÎ≥fiÎ_ ‰Îÿ‚˘ CÎıflÎ÷Î_ Ë˘› ±ı‰ı ‰¬÷ı K‰……ËÎ… “‹ˆÁÒfl” µ’flÎ_÷ “⁄˛ õ ’ h Î” ±fiı “flHÎÏ…÷” …ı ‰ Ì ‹fi‰Îfl˘ ⁄_√Î‚fiÎ µ’ÁÎ√fl‹Î_ flËı ÷ı µÏ«÷ fiÏË. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ¿flÎ_«Ì ¤Îfl÷Ì› fiÎˆ¿Îÿ‚fiÎ »ßÎ fiÎˆ¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ ⁄_ÿfl ’fl √‹ı I›Îflı ËS·˘ ⁄˘·Î‰‰Îfi˘ ‰Î≥Á-±ıÕÏ‹fl· ¤ÎV¿fl ÁÿÎÏÂ‰ Á˘‹HÎ ◊Î›, ±ıÀ·ı ‹˘¬flÎfiÌ ⁄‘Ì ‹fi‰Îfl˘ Á·Î‹÷Ì Ω‚‰‰Îfi_ «Î· flÎ¬ı. ±fl⁄Ì Á‹ ƒ ‹Î_ ±fiı ÷ı ’HÎ ±Î_ÿÎ‹Îfi-Ïfi¿˘⁄Îfl ÂÎ ‹ÎÀı ? √…flÎ÷fiÎ ¿Î_ÃÎ fi∞¿ Ë˘‰Ì Ωı≥±ı. ¿ı‹ ¿ı ¤Îfl÷fiı ±ı ‰¬÷ı Á‹ƒÌ ¡LÀ fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ Á˘‹HÎfi˘ …‰Î⁄ V’WÀ ’fl ’ÎÏ¿V÷Îfi ¿fl÷Î_ ‰‘ “ËÎµ” Ë÷˘. ¤Îfl÷ “±Î˜’flıÂfi Ï…⁄˛ÎSÀfl”fi˘ ≥LÕ˘fiı Ï Â›Îfi˘ Ë÷˘, F›Î_ fi Ì ’˛I›kÎfl Á‹ƒÌ ‹˘fl«ı ±Î’‰Î ‹Î√ı Áfl¿ÎflfiÎ ±‹ ¿ ÁP›˘±ı ÏËLÿÌ »ı ±ı‰˘ Á_Â› ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ‹fi‹Î_ ‹ËÎÁÎ√flfiı ≥LÕ˘fiıÏÂ›fi ‹ËÎÁÎ√fl ’ıÿÎ fi ◊Î› ÷ıfiÌ ¿Î‚∞ ·ı‰Îfi_ ¤Îfl÷ ΩËı fl ¿fl‰Î µ’flÎ_ ÷ ±Î_ ÿ Î‹ÎfiÁfl¿Îflı fi˙¿Îÿ‚fiı Œfl‹ÎT›_ Ë÷_. Ïfi¿˘⁄Îfl ’fl ÿÎ‰˘ fi˘Ó‘ÎT›˘ Ë÷˘. ±Î ±Î◊Ì flÌ±fl-±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfifi˘ 780 Ï¿·˘‹ÌÀfl ⁄Î ÀÎ’ Á©‹Ò‹Î_Ë ’fl ¿ÎŒ·˘ ⁄_√Àfifi Î‚fiÎ flËÌ_ ±fiı HMS ÁÎ÷ ËΩfl _ INS µ’ÁÎ√fl‹Î_ ‹ˆÁÒfl ‹Ò‚ Ï⁄˛ÏÀÂ Ë÷ fiÎ≥Ï…Ïfl›ÎfiÎ fiÎ‹ı ·Î_ ÷ı ⁄ÌΩ Ï‰r› Àfi ‰÷Ì ·Õu_ ÷◊Î Ë÷_. flÌÀÎ›‹ı ˝LÀ ⁄Îÿ flÎ˜›· ≥„LÕ›fi÷ı‹ fiı‰fi˘ Ì‹Î_ ÷ıÕ˘‚˘ fiı 1939 ÁÎ‹ı_ ·¿ÎflHÎ ¿flÎ›_. ±ı ¿ı ‹_Õ‹Î_Î›Îfi ±Î_ ÿÏ⁄˛Î‹ÎfifiÌ Ïfi¿˘⁄ÎflfiÌ

≥LÕ˘fiıÏÂ›Î◊Ì ÷ıfi_ ±_÷fl ‹Î_Õ 154 Ï¿·˘‹ÌÀfl, F›Îflı ¤Îfl÷◊Ì ÷ı fi ı 1,280 Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·_ »ıÀ<_ ’ÕÌ …÷_ Ë÷_. ±_÷flfiÎ ÏËÁÎ⁄ı ±Î_ÿÎ‹ÎfiÏfi¿˘⁄Îflfiı ¤Îfl÷ ¿fl÷Î_ ≥LÕ˘fiıÏÂ›Î ÁÎ◊ı ‰‘ fi∞¿fi_ “Á√’HÎ” Ë÷_, ±ıÀ·ı ¤Îfl÷ Áfl¿Îflfiı Õfl Ë÷˘ ¿ı ≥LÕ˘fiıÏÂ›fi˘ fl¬ı I›Î_fiÎ 554 ’ˆ¿Ì ±‹¿ ÀÎ’±˘ ’fl ‘flÎfl ¿⁄Ωı …‹Î‰Ì ÿı. ±Î ⁄Ì¿ı ÷ıHÎı ’ıÀˇ˘Ï·_√fiÌ ÁÒ«fiÎ ΩflÌ ¿flÌ Ë÷Ì. Ïÿ‰Á˘ ’»Ì fiÎ›⁄ fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ flÌ±fl-±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfi ±Î_ÿÎ‹Îfi-Ïfi¿˘⁄ÎflfiÎ ‹A› ¿Ï‹Ufifl ΩıÕı Ï‹ÏÀo√ ›˘∞ flèÎÎ Ë÷Î ±ı ‰¬÷ı ¬⁄fl ‹Y›Î ¿ı ’ÎÏ¿V÷Îfifi_ ·U¿fl ¿ÎU‹ÌflfiÎ ±¬fiÒfl Á‘Ì CÎÒÁÌ ±ÎT›_ Ë÷_. Áı‹Áfiı ÷fl÷ ÁıfiÎ’Ï÷ Á˘‹HÎfiÎ fiÎ‹ı ¿˘ÕıÕ ‹ıÁı… ÷ˆ›Îfl ¿›˘˝. ŒflÌ ‰¬÷ ±ı … ‰Î÷ Ë÷Ì — ⁄_√Î‚fi˘ µ’ÁÎ√fl ‰·˘‰÷Î ’Ò‰a› ⁄ıÕÎfiı ±fl⁄Ì Á‹ƒ‹Î_ ±Î‰‰Î ÿ˘, …ı◊Ì @›Î_¿ ±ı‰_ fi ⁄fiı ¿ı ’Ïç‹ ¿Î_Ãı ÂhÎ ÁÎ◊ı fi˙¿Î›© ¬ı·‰ÎfiÌ ±˘Ï«_÷Ì fi˘⁄÷ ±Î‰ı I›Îflı “‹ˆ Á Ò fl ” …ı ‰  _ 7,000 Àfifi _ ⁄‚ ¿ < _ › © …ËÎ… ËÎ◊‰√_ Ë˘› fiÏË. ÁıfiÎ’Ï÷ ‰Î≥Á ±ıÕÏ‹fl· Á˘‹HÎfi˘ …‰Î⁄ ŒflÌ ‰¬÷ V’WÀ Ë÷˘ — ±√Îµ fiyÌ ◊›ı·Î ¿Î›˝ø‹ ‹…⁄ “‹ˆÁÒfl”, “⁄˛õ’hÎ” ±fiı “Ï⁄±ÎÁ”¿·¿kÎÎ Ω› ±fiı “flHÎÏ…÷” ÷◊Î ⁄Ì∞ ‹fi‰Îfl˘ Ï‰ÂÎ¬Î’|HÎ‹˚fiÌ √˘ÿÌ‹Î_ ’ÕÎ‰ fiÎ¬ı. ’Ò ‰ a› ⁄ı Õ ÎfiÎ K‰……ËÎ… “‹ˆÁÒfl”fiı »ı¿ ¿·¿kÎÎ ‹˘¿·Ì ÿı‰Îfi˘ M·Îfi ÁËı÷ CÎÕÎ›˘ Ë÷˘. ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ±ı‰˘ Á_¿ı÷ ±Î’‰Îfi˘ Ë÷˘ ¿ı ¤Îfl÷ ÷ıfiÎ ¿flÎ_«Ì ⁄_ÿflfiı Á’ÎÀÎ‹Î_ ·ı‰ÎfiÌ ‹flÎÿ flÎ¬÷_ fi Ë÷_. (¿flÎ_«ÌfiÌ fiÎ¿Î⁄_ ‘ Ì ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘› ÷˘ ÷ı ±Ï¤›Îfi‹Î_ “‹ˆÁÒfl”fiı ±Î√‚ ¿›Î˝ ‰√fl fi «Î·ı.) ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ·Î· “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

;ftifsyff

⁄ËÎÿfl ÂÎjÎÌfiÌ Áfl¿Îfl fi˙¿Î›© ÀÎ‚‰Î ±_√ı ‹y‹ »ı ±ı ‰Î÷fi˘ Áı‹Áfifiı A›Î· fi Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ı±˘ ’˘÷ı Á÷¿Û flËı‰ÎfiÌ … V‰¤Î‰√÷˚ fiÌÏ÷fiı ‰‚√Ì flèÎÎ. “‹ˆ Á Ò fl ”, “Ï⁄±ÎÁ” ±fiı “⁄˛õ’hÎ” ¿·¿kÎÎ ⁄_ÿflfiÎ ËıÃ‰ÎÁı Ë√·Ì fiÿÌfiÎ ‹¬ Á‘Ì (¤˙√˘Ï·¿ fiÎ‹ ’ÎÕÌfiı ¿Ë˘ ÷˘ Sandhead Á ‘ Ì) ’Ë˘Ó E ›Î I›Îflı Áı‹Áfiı “‹ˆÁÒfl”fiÎ ¿ıMÀfi ÕÌ. ±Îfl. ‹Ëı÷Îfiı I›Î_ ¿Î_ÃÎ ’ÎÁı … ·_√fl fiÎ¬‰Î …HÎÎT› _ ±fiı ’˘÷ı ±ı Ω…fl‹Îfi øÒ{flfiÎ ÏËÁÎ⁄ı hÎÌΩ ¤Î√fi_ ‰…fi ‘flÎ‰÷Ì Ï¡√ıÀ ‹fi‰Îfl˘ “⁄˛ õ ’ h Î” ±fiı “Ï⁄±ÎÁ” ÁÎ◊ı Ë·√ÌfiÎ µ’fl‰ÎÁ ÷flŒ ¿·¿kÎÎ ⁄_ÿflfiÌ ÏÿÂÎ‹Î_ Ëo¿Î›Î˝. ÁıLÕËıÕ◊Ì ±◊Î˝÷˚ Á‹ƒ◊Ì ¿·¿kÎÎfi_ ±_÷fl 154 Ï¿·˘‹ÌÀfl Ë÷_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ …ËÎ∞ ÀˇÎÏŒ¿ I›Î_ ±I›_÷ ‘Ì‹˘ «Î·÷˘ Ë÷˘. ¤Îfl÷Ì› fi˙¿Îÿ‚ ‹ÎÀı ›©fi˘ ’˘¿Îfl ±˘Ï«_÷˘ … ±Î‰Ì ’Õı ÷˘ “‹ˆÁÒfl” ÷Î⁄Õ÷˘⁄ ¿·¿kÎÎ »˘ÕÌfiı ⁄ËÎfl ¬S·Î Á‹ƒ‹Î_ ±Î‰Ì Â¿ı fiÏË, ‹ÎÀı ÷ıfiı Ë√·ÌfiÎ ‹¬ ’ÎÁı … flÎ¬‰_ ÃÌ¿ Ë÷_. ÿflQ›Îfi ¿ÎU‹Ìfl‹Î_ ¤ÒÏ‹›©ı Ωıfl ’¿Õu_. Ë‰Î≥ ¶_¶›©˘ ’HÎ ¬ı·Î‰Î ‹Î_ÕuÎ_ I›Îflı Áı‹Áfifiı Â_¿Î fi flËÌ ¿ı ±Îø‹¿ ‹ÒÕfi_ ’ÎÏ¿V÷Îfi À>_¿ Á‹›‹Î_

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

÷ıfiÎ fi˙¿Îÿ‚fiı ’HÎ ¿Î‹ı ·√ÎÕuÎ Ï‰fiÎ …_’ı ÷ı‹ fi Ë÷_. ¿·¿kÎÎ◊Ì ŒflÌ ‰Îfl ÷ı‹HÎı fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷fi˘ Á_’¿Û ¿›˘˝. ±Î ‰¬÷ı Á¿ÎflÎI‹¿ ’˛Ï÷¤Î‰ ÁÎ_’Õu˘. ±·⁄kÎ, ¿flÎ_«Ì ’fl Ë‹·˘ ¿fl‰Îfi˘ ÷˘ ’˛ f fi … fi Ë÷˘. ’ÎÏ¿V÷Îfi Ë‹·˘ ¿flı ±ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ’˛Ï÷¿Îfl ‹ÎÀı Œ@÷ ÁÎ‰‘Îfi flËı‰Îfi_ Ë÷_. ±Î◊Ì ⁄‘Ì ‹fi‰Îfl˘ ÁÎ◊ı ‹_⁄≥ ÷flŒ ±Î√‚ ‰‘‰Îfi_ ±fiı Â@› ±ıÀ·Î À>_¿Î √Î‚Î‹Î_ ÷ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ fiÎ¬‰Îfi_ Áı‹Áfifiı ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ’ÎÏ¿V÷Îfifi _ fi˙¿Îÿ‚ ‹ _ ⁄ ≥ ’fl Ë ‹ ·˘ ¿flı ±ı ‰ Ì ÿËı Â ÷ Áı ‰ ÷Î fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ ¤ÎV¿fl Á˘‹HÎı ¿Î_ÃÎ‰÷a ÷˘’˘ ‹ÎÀı ’HÎ I›Î_ ⁄ÎwÿÌ √˘‚Î ¬Õ¿Î‰Ì ÿÌ‘Î. ÷˘’¬ÎfiÎ_ ¿<· hÎHÎ Ë÷Î_. ±ı¿ ¿˘·Î⁄Î ¬Î÷ı, ⁄Ì…_ ‰fl·Ì ’ÎÁı ±fiı hÎÌ…\_ ⁄˘Q⁄ı ËÎ⁄˝fl‹Î_ Ë÷_. ÷˘’˘ Ωı ¿ı 6”” fiÎ T›ÎÁfiÌ Ë˘‰Î »÷Î_ …^fi‰ÎHÎÌ Ë÷Ì. ÷˘’√˘‚Î ⁄Ë ÿÒfl Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı ÷ı‹ fi Ë÷Î. ±Î ÷flŒ ¿·¿kÎÎ‹Î_ flÌ±fl±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfi ‹ÎÀı Ï¶‘Î ±ı Ω√Ì ¿ı “⁄˛õ’hÎ” ¿ı “Ï⁄±ÎÁ” ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ¬S·Î Á‹ƒ‹Î_ ±Î‰Ì Â¿ı ÷ı‹ fi Ë÷Ì ±fiı Á‹ƒfiÎ ÷Àı ·Î_√flı·_ øÒ{fl …ËÎ… “‹ˆÁÒfl” ÷ıfiÌ flÎË Ωı÷_ ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á ¬˘ÕÎ›ı·_ flËı ÷ı Ë‰ı Á‹›fi˘ ÷¿Îÿ˘ Ωı÷Î_ ›˘B› ‰Î÷ fi Ë÷Ì. “‹ˆÁÒfl” ÷ıfiÎ

1965ﬁ_ ¤Îﬂ÷-’Î¿ ›©

’˛‰ÎÁı fiÌ¿‚Ì Ω› ÷˘ ’Î»‚ ±Î‰÷Ì ‘Ì‹Ì √Ï÷fiÌ “⁄˛õ’hÎ” ¿ı “Ï⁄±ÎÁ” ÷ıfiÌ ·√˘·√ ’Ë˘Ó«Ì Â¿ı fiÏË. ±ı¿ … flV÷˘ Ë÷˘ — Ï‰‹Îfi ¶ÎflÎ Áı‹Áfi Ï‰ÂÎ¬Î’|HÎ‹˚ Ω›, I›Î_ ±ı¿Îÿ {Õ’Ì ÏÕVÀˇ˘›fl ’¿Õı ±fiı ÷ı ‹fi‰Îfl ÁÎ◊ı Â@› ±ıÀ·Ì ÷Ì‰˛ √Ï÷±ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌfiı ÷ı±˘ ‹‘ÿÏfl›ı Ëo¿Îfl÷Ì ±fiı ‹_⁄≥ ÷flŒ ±Î√‚ ‰‘÷Ì “‹ˆÁÒfl” Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı. ±Î‹ ÷˘ Ï‰‹Îfi‹Î√ı˝ Áı‹Áfi ¿·¿kÎÎ◊Ì ‹_⁄≥ ’Ë˘Ó«Ì Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Î. Ï‰ÂÎ¬Î’|HÎ‹˚fi˘ Œıfl˘ ¬Î‰ÎfiÌ …wfl fi Ë÷Ì. ’fl_÷ ›© «Î·÷_ Ë˘› I›Îflı Œ˚·ÌÀ ¿‹ÎLÕflfi_ V◊Îfi V‰Î¤ÎÏ‰¿ flÌ÷ı ÷ı ‹ fiÎ K‰……ËÎ… ’fl Ë˘‰_ Ωı≥±ı. ±ı¿ ’˛˘O·ı‹ Ë÷˘. ¿·¿kÎÎ◊Ì Ï‰ÂÎ¬Î’|HÎ‹˚fiÌ ±˜fl ÁÏ‰˝Á I›Îflı fi Ë÷Ì. Áı‹Áfi Ï¶‘Î‹Î_ ±Î‰Ì ’ÕuÎ. ¿·¿kÎÎ ’ÎÁıfiÎ ±˜fl Œ˘Á˝ VÀıÂfifiÎ ¿‹Î„LÕo√ ±Î˜ÏŒÁflfiÌ ÷ı‹HÎı ÁËÎ› ‹Î√Ì. ±˜fl Œ˘Á˝fiÎ_ ‰ËÌ‰ÀÌ «ø˘ Áfl¿ÎflÌ flÎËı Œfl÷Î_ Ë÷Î_, ±ıÀ·ı Áı‹Áfifiı ¬ÎÁ Ï‰‹Îfi ŒÎ‚‰‰Îfi˘ ÁkÎÎ‰Îfl ÏfiHÎ˝› ¿·Î¿˘ ’»Ì ΩflÌ ◊›˘. (±Î ’˛Á_√fi_ ‰HÎ˝fi ¿fl‰_ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı …wflÌ »ı ¿ı ›©fiÌ ¿À˘¿ÀÌ¤flÌ „V◊Ï÷ ‰E«ı ’HÎ ±Î’HÎÎ_ ·U¿flÌ ÿ‚˘fiÌ √ıflT›‰V◊Î ÷ı‹… ±Î’Áfi˘ Ï‰Á_ ‰ ÎÏÿ÷Îfi˘ ÷ı fi‹Ò fi ˘ Ë÷˘.)

1965ﬁ_ ¤Îﬂ÷-’Î¿ ›©

flÌ±fl-±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfi ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‰Ëı·Ì Á‰Îflı Œ˚·Î≥À ‹ÎÀı ⁄fl¿’fl …‰Î fiÌ¿Y›Î ±ı ’»Ì ±‘flV÷ı ÷ı‹fiÌ ‹˘Àflfi_ ±ı„L…fi ⁄√Õu_. flV÷Î ’fl @›Î_› Àı@ÁÌ ÿı¬Î÷Ì fi Ë÷Ì. ±ı¿ ’„O·¿ ⁄Á fi…flı «ÕÌ, ±ıÀ·ı Áı‹Áfi ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ⁄ı ±ŒÁfl˘±ı ÷ıfiı ËÎ≥…ı ¿ ¿flÌ. ’ı Á ı L …fl˘fiÌ ⁄Ò‹Î⁄Ò‹fiı ±‰√HÎÌ ÷ı±˘ ⁄Áfiı ±˜fl⁄ı{fiÎ ’˛‰Â ı fiÎ¿Î Á‘Ì Ëo¿ÎflÌ √›Î, F›Î_◊Ì ±Î√‚ …‰_ Â@› fi Ë÷_. ¬Îfi√Ì ‰ÎËfi˘ ‹ÎÀı ±˜fl⁄ı{ ’˛Ï÷⁄_Ï‘÷ Ë÷_ ±fiı «˘Ï¿›Î÷˘ ¤Îfl÷fiÎ fiÎ›⁄ fi˙¿ÎÁı fi Î’Ï÷fiı ¬Î÷fl ’HÎ ¿Î›ÿÎ‹Î_ »^À»ÎÀ ‹Ò¿‰Î ÷ˆ›Îfl fi Ë÷Î. Ë‰Î≥‹◊¿fiı ⁄ÿ·ı fi˙¿Î‹◊¿ Ë˘÷ ÷˘ Áı‹Áfi ±Î‰Î …ÕÁ «˘Ï¿›Î÷˘fiı fiÎŒfl‹ÎfiÌ ⁄ÿ· ¿˘ÀÛ ‹ÎÂ˝· ¿flÌ fiÎ¬÷, ’HÎ ±ËŸ ÷ı±˘ ·Î«Îfl Ë÷Î. ⁄Á‹Î_◊Ì ÷ı‹HÎı ÁÎ‹Îfi µ÷Î›˘˝ --±fiı I›Î_ … ÷ı ‹ fiÌ fi…fl ±˜fl⁄ı{fiÌ ’ÏflÁÌ‹Î‹Î_ ∂¤ı·Î ⁄‚ÿ√ÎÕÎ ’fl ’ÕÌ. “‹ˆ Á Ò fl ” ÁÏË÷ ±ÎÃ ›©…ËÎΩıfiÎ Œ˚·ÌÀ ¿‹ÎLÕfl flÌ±fl-±ıÕÏ‹fl· ⁄Ì. ±ı. Áı‹Áfiı Ï‰‹Îfi Á‘ÌfiÌ ‹…· ⁄‚ÿ√ÎÕ<_ Ëo¿ÎflÌfiı ¿Î’Ì. ÂÎ_Ï÷fiÎ ’Ò Ω flÌ ÿı Â ‹Î_ fiÎ›⁄ fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷fiı ›© ‰¬÷ı ÿflı¿ ¿·Î¿ √HÎÎ÷˘ Ë˘› I›Îflı ±ÎfiÎ◊Ì Ï‰ÂıÊ ÷˘ ¿ıÀ·Ì Á√‰Õ Ωı≥±ı? Ï‰ÂÎ¬Î’|HÎ‹˚ ’Ë˘Ó E ›Î ⁄Îÿ flÌ±fl-±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfi ÁÌ‘Î fi˙¿Î‹◊¿ı √›Î, F›Î_ ‰ı √ ‰Îfi ÏÕVÀˇ ˘ ›fl “flHÎÏ…÷” ÷ı‹fiÌ flÎË Ωı÷Ì ◊˘¤Ì Ë÷Ì. Ë√·Ì‹Î_ ±À‰Î›ı·Ì “⁄˛õ’hÎ”fiı ÷◊Î “Ï⁄±ÎÁ”fiı ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ “‹ˆÁÒfl” ÁÏË÷ ⁄Î¿Ìfi˘ ¿ÎŒ·˘ ‹_⁄≥ ÷flŒ Ëo¿ÎflÌ √›˘ Ë÷˘. 36

;ftifsyff

±_÷fl ‹…⁄ Ωı÷Î_ ÷ı ±ı¿Îÿ Ïÿ‰Á ±Î√‚ Ë÷˘. ±Î‹ »÷Î_ d· V’ÌÕı ‘ÁÌ …÷Ì “flHÎÏ…÷ı” ÷ıfiı lÌ ·_¿ÎfiÌ ÿÏZÎHÎı ±Î_⁄Ì ·Ì‘˘. ¤ıÀ˘ ◊›Î ⁄Îÿ Á‹ƒÌ ’˛‰ÎÁ ›◊Î‰÷˚ «Î· flÎ¬Ìfiı “‹ˆÁÒfl” ÷◊Î “flHÎÏ…÷” ‰E«ı ÿ˘flÕ<_ ⁄Î_‘‰Î‹Î_ ±ÎT›_. Áı‹Áfi √fl√ÕÌ ‰Õı

Áfl¿Ìfiı ÷ı ‹ fiÎ K‰……ËÎ… ’fl ÀˇÎLÁŒfl ◊›Î. ‹⁄ _ ≥ ’Ë˘Ó«Ìfiı flÌ±fl-±ıÕÏ‹fl· Áı‹Áfi Ωı Á_¤Ï‰÷ fi˙¿Î›© ‹ÎÀı ¿ÎŒ·Îfi_ ’fi√˝Ãfi ¿flÌ flHÎfiÌÏ÷ CÎÕ‰Î ‹Î√÷Î Ë˘› ÷˘ ±ı ‹fiÁÒ⁄˘ ÷ı‹fi˘ ±ı¿·Îfi˘ Ë÷˘. µ’flÌ ±ŒÁfl˘ ÷◊Î ±ŒÁfl˘fiÎ µ’flÌ Á_flZÎHÎ ’˛‘Îfi ›Â‰L÷flÎ‰ ⁄‚‰L÷flÎ‰ «‰ÎHÎ ¿ı ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ·Î· ⁄ËÎÿfl ÂÎjÎÌ ÷ı‹Î_ ÁÎ‹ı · ◊‰Î ÷ˆ › Îfl fi Ë÷Î. fi˙¿Î÷Î¿Î÷fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ¤Îfl÷fi_ ’S·_ ¤Îflı Ë˘‰Î »÷Î_ À˘«fiÎ ·ı‰·ı ±ı‹ fiyÌ ◊›_ ¿ı Á‹ƒÌ ‹˘fl«˘ ¬˘·‰˘ fiÏË. ·ÕÎ≥ ÿflQ›Îfi ’ÎÏ¿V÷Îfiı ±ı ‹ÎÀı ’Òfl÷Î_ ¿ÎflHÎ˘ fiË˘÷Î_ ±ÎM›Î_ ±ı‰_ ’HÎ fi Ë÷_. ÁMÀıQ⁄fl 6, 1965 fiÎ fl˘… ÷ıHÎı ¿flÎ_«Ì ⁄_ÿflfi˘ Œıfl˘ ¿fl÷Î_ ±Î’HÎÎ_ “ÁflV‰÷Ì”, “…· flÎ…ıLƒ” ±fiı “Á¿Ì·Î” fiÎ‹fiÎ_ hÎHÎ ‹Î·‰ÎË¿ …ËÎΩıfiı 2,400 Àfi ¤Îfl÷Ì› ‹Î· ÁÏË÷ …M÷ ¿›Î* ±fiı ÷ı‹fiÎ 131 ¬·ÎÁÌ±˘fiı ±À¿Î›÷‹Î_ ·Ì‘Î. ±Î ÏÁ‰Î› ’Ò‰˝ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ±Î_÷Ïfl¿ …‚Ï‰V÷Îfl‹Î_ Áœ‰Î‚Î_ 3 ‰ËÎHÎ˘, 41 ‹˘Àfl ·˘L«fl ±fiı 126 ⁄Î…˝ fi˙¿Î±˘ ÷◊Î ¿<· 609 ¬·ÎÁÌ±˘ ÷ıfiÌ {’À‹Î_ ±ÎT›Î. ’ÎÏ¿V÷Îfiı ‰‘ ±ı¿ √V÷Î¬Ì ±ı ¿flÌ ¿ı ¿flÎ_«ÌfiÌ ‹·Î¿Î÷ ·ı÷Î_ ›fl˘’Ì ¿ı ±‹ıÏfl¿Ì ‹Î·‰ÎË¿ …ËÎΩı‹Î_ ¤Îfl÷ ‹ÎÀıfi˘ …ı ‹Î· Ë˘› ±ı ÷ıHÎı µ÷flÎ‰Ì ·Ì‘˘. ±Î ÿflı¿ Ëfl¿÷ ¤Îfl÷fiÎ flÎWÀˇ√˙fl‰fiı ËHÎı ÷ı‰Ì Ë÷Ì, »÷Î_ ‰ÕÎ ’˛ ‘ Îfi ÂÎjÎÌ ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ¤Îfl÷fiÌ fi˙¿Î÷Î¿Î÷fi˘ ÕÎ˜{ ±Î’‰Î ÷ˆ›Îfl fi ◊›Î. ±Î ÏËHÎ’÷¤flÌ „V◊Ï÷ ‹ÎÀı ¿ıÀ·ı¿ ±_Âı fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ ¤ÎV¿fl Á˘‹HÎfiı ’HÎ ÿ˘ÏÊ÷ ‹Îfi‰Î “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

;ftifsyff

Ωı ≥ ±ı . ·ÕÎ≥fiı À> _ ¿ Î‰‰Î‹Î_ , ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ‰Ëı ·Ì ÷¿ı CÎÒ _ À ÏHÎ›ı ’ÎÕ‰Î‹Î_ ±fiı ¤Îfl÷Ì› …‰Îfi˘fiÌ ‰‘ ’Õ÷Ì ¬‰ÎflÌ ÀÎ‚‰Î‹Î_ fi˙¿Îÿ‚ ¿ıÀ·Ì ±√I›fiÌ ¤ÒÏ‹¿Î ±ÿÎ ¿flÌ Â¿ı ÷ıfi˘ Ï‰rÎÁ’˛ÿ ±fiı ’˛÷ÌÏ÷…fi¿ A›Î· Á˘‹HÎı ‰¬÷˘‰¬÷ ›˘Ω÷Ì Ï‹ÏÀo√˘ ÿflQ›Îfi Á_flZÎHÎ ’˛‘Îfifiı ÷◊Î ‰ÕÎ ’˛‘Îfifiı ±Î’‰ÎfiÌ …wfl Ë÷Ì. ⁄ı µ fiÎ √‚ı ±ı ‰Î÷ µ÷Îfl‰ÎfiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ ’HÎ ÷ı ‹ fiÌ Ë÷Ì. fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷ ÷flÌ¿ı Á˘‹HÎ ±ıÀ·_ ÷˘ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ¿ı ’ÎÏ¿V÷Îfi ›© ‹ÎÀıfi˘ ÿÎw√˘‚˘ Ï‰ÿı Â ◊Ì …ËÎΩı ¶ÎflÎ ‹_√Î‰÷_ Ë÷,_ ±ıÀ·ı ¤Îfl÷Ì› fi˙¿Îÿ‚ Ωı ¿flÎ_«Ì ⁄_ÿflfiÌ fiÎ¿Î⁄_‘Ì ¿flÌ ÿı ÷˘ …_√fiÎ ‹˘fl«ı ’Î¿ ÿ‚˘ ‰‘ ⁄ı Ïÿ‰Á ’HÎ ¬ıÓ«Ì Â¿ı fiÏË. fi˙¿Îÿ‚ı ÿÎ¬‰ı·Ì Ïfi„Wø›÷ÎfiÎ ⁄«Î‰‹Î_ ‰Ê˘˝ ’»Ì ±ı‹ ¿Ëı‰Î›_ ¿ı Ë¿‹fiÎ ±ıyÎ …ı‰_ Ï‰‹Îfi‰ÎË¿ …ËÎ… “Ï‰øÎL÷” ÷ıfiÌ Ïfi›÷¿Î·Ìfi ‹flÎQ‹÷ ±fiı ÁÏ‰˝ÏÁ_√ ‹ÎÀı ‹_⁄≥fiÌ ÁÒ¿Ì √˘ÿÌ‹Î_ Ë÷_ ±fiı ÷ıfiÎ ‰√fl ¿flÎ_«Ì ’fl Ë‹·˘ ¿fl‰˘ ±Â@› Ë÷˘. ’fl_÷ Ë¿Ì¿÷ ±ı »ı ¿ı fi˙¿Îÿ‚fiÎ ÁÒhÎ‘Îfl˘ ·Õ‰ÎfiÎ ‹ÒÕ‹Î_ … fi Ë÷Î. ’·Î›fiT≤ÏkÎfi˘ lıWÃ fi‹Òfi˘ ¶Îfl¿Î‹Î_ Ωı‰Î ‹Y›˘, F›Î_ ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ±˘ ÁMÀıQ⁄fl 7, 1965 fiÌ flÎhÎı ¤Îfl÷fiı ‰‘ ±ı¿ ◊’ÎÀ ‹ÎflÌ √›Î. ’˛Á_√ ±Î‹ ⁄L›˘ — ±ÎÂflı 16,000 Àfifi _ “Ï‰øÎL÷” ÁÒ ¿ Ì

√˘ÿÌ‹Î_ Ë÷,_ ±ıÀ·ı ÷ıfiÎ_ ŒÎ≥Àfl-⁄˘Q⁄fl ÁÌ ËÎ˜¿ Ï‰‹Îfi˘ ±˜ fl Œ˘Á˝ fi Î ‰ıVÀfi˝ ¿‹ÎLÕfiı Á’fl÷ ¿flÎ›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ÷ı‹fi˘ ’ÕÎ‰ Ω‹fi√fl‹Î_ Ë÷˘. ‰ıVÀfi˝ ±˜fl ¿‹ÎLÕfiÎ M·Îfi ‹ … ⁄ ±ı Ï‰‹Îfi˘±ı 7 ‹Ì ÁMÀı Q ⁄flfiÎ Ïÿ‰Áı ‰Ëı · Ì Á‰Îflı ¿flÎ_ « Ì ’ÎÁı fi Î ⁄Ïÿfi flı Õ Îfl ‹◊¿ ’fl Ë ‹ ·˘ ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘. ±Î M·Îfi ±‹·‹Î_ ‹Ò¿Ì Â¿Î› ÷ı ’Ëı·Î_ 6 ßÌ ÁMÀıQ⁄flfiÌ flÎhÎı ¿flÎ_«ÌfiÎ ‹˙flÌ’fl ±˜fl⁄ı{◊Ì B-57 ’˛¿ÎflfiÎ_ ±Õ‘˘ Õ{fi ¿ıfi⁄ıflÎ ⁄˘Q⁄fl Ï‰‹Îfi˘ Ω‹fi√fl ’fl «ÕÌ ±ÎT›Î_. ±ı¿fiı Ï‰‹ÎfiÏ‰fl˘‘Ì ÷˘’˘±ı e_ ¿ Ì ÿÌ‘ _ , ’HÎ ⁄ÌΩ_ Ï‰‹Îfi˘±ı flfi-‰ı fi∞¿ ’Î¿Û ◊›ı·Î_ 4 ‰ÎQ’Î›fl M·ıfifiı ¤_√Îfl‹Î_ Œıfl‰Ì fiÎA›Î_. ÁÌ ËÎ˜¿ ’HÎ Ë÷Î_, ’fl_÷ »^ÀÎ_»‰Î›Î_ Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ÷ı±˘ ⁄«Ì √›Î_. fi‰Î Ë‹·Î‹Î_ fl¬ı ÷ı‹fi_› ±Î‰Ì ⁄fiı ±ı ⁄Ì¿ı fi˙¿Îÿ‚ı ÷ı‹fiı ⁄Ì∞ Á‰Îflı ’Î»Î_ ‹_⁄≥ ⁄˘·Î‰Ì ·Ì‘Î_. ÿ·Ì· ±ı ¿flÌ ¿ı ‹_⁄≥fiÎ ±˜fl ÏÕŒıLÁ ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ …wfl Ë÷Ì. ±Î ’√· _ ÿı ¬ Ì÷Ì flÌ÷ı ’·Î›fi‰ÎÿÌ Ë÷._ ±˜fl ÏÕŒıLÁfiÌ …wfl ÷˘ ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ Ïfi¿À‰÷a

’Î¿ fiÎˆ¿Îÿ‚fi_ K‰……ËÎ… “⁄Î⁄fl”, …ıfiı 1971fiÎ ›©‹Î_ ¤Îfl÷Ì› Ï‹ÁÎ≥·⁄˘À˘±ı ¿flÎ_«ÌfiÎ ⁄ÎflÎ‹Î_ e_¿Ì ÿÌ‘_ Ë÷_

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

1965ﬁ_ ¤Îﬂ÷-’Î¿ ›©

Ω‹fi√flfiı Ë÷Ì ±fiı I›Î_ fiıÀ …ı‰Î_ «’‚ ÁÌ ËÎ˜¿ ‘Ì‹Ì √Ï÷fiÎ_ V◊Ò‚¿Î› B-57 fiı ’˛¤Î‰Ì flÌ÷ı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚ı ÷ı‹ Ë÷Î_. ±ı¿ÁÎ‹ÀÎ_ 8 ÁÌ ËÎ˜¿ Ï‰‹Îfi˘fiı ’Î»Î ¬ıÓ«Ì ·ı‰Î›ÎfiÌ ΩÁÒÁÌ ⁄Î÷‹Ì ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ‹‚Ì Ë˘› ¿ı ¿ı‹ ±ı ÷˘ ¿˘HÎ ΩHÎı, ’fl_÷ ±ı Ïÿ‰Áı ⁄’˘fl ’»Ì ÷ıfi˘ fi˙¿Î¿ÎŒ·˘ ¶Îfl¿Î ’fl √˘·_ÿÎ∞ «·Î‰‰Î ‹ÎÀı fiÌ¿Y›˘. ·√¤√ 5,900 Àfifi _ øÒ { fl K‰……ËÎ… “⁄Î⁄fl” ‹˘¬flı Ë÷_, F›Îflı ⁄Ì∞ ‹fi‰Îfl˘‹Î_ 1,730 ÀfifiÌ ÏÕVÀˇ˘›fl˘ “±Î·‹√Ìfl” ÷◊Î “…ËÎn√Ìfl” µ’flÎ_÷ “ÀÌ’ Á·÷Îfi” fiÎ‹fiÌ 1,800 ÀfifiÌ Ï¡√ıÀfi˘ Á‹Î‰ıÂ ◊÷˘ Ë÷˘. ÀıL¿fl …ËÎ… “œÎ¿Î” ’HÎ ¿ÎŒ·Î‹Î_ ÁÎ‹ı· Ë÷_, …ıHÎı ÁÎ_…ı 5—00 ‰ÎB›ı ¶Îfl¿Î◊Ì 190 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ⁄‘Î_ …ËÎΩıfiı fi‰_ ⁄‚÷HÎ ’ÒflÌ ±ÎM›_. ’ÎÏ¿V÷Îfiı ¶Îfl¿ÎfiÌ ’Á_ÿ√Ì ÂÎ ‹ÎÀı ¿flÌ ? ¤Îfl÷fiÎ_ ’˛ÁÎfl ‹ÎK›‹˘±ı ÷ıfiÎ ±‘¿«flÎ Ë‹·Îfiı ’„O·ÏÁÀÌ VÀLÀ ‹ÎÀıfi˘ ¿Î_¿flÌ«Î‚˘ √HÎÎT›˘, ’fl_ ÷  CÎHÎÎ Á‹› ⁄Îÿ ’˛ ¿ ÎÂ‹Î_ ±Î‰ı·Ì Ë¿Ì¿÷ …\ÿÌ Ë÷Ì. ¤Îfl÷ı 37

1965ﬁ_ ¤Îﬂ÷-’Î¿ ›©

¶Îfl¿ÎfiÎ ¿Î_Ãı Huff/Duff (High Frequency Direction Finding) ’˛¿Îflfi_ ÏÿÂÎÁÒ«¿ ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl V◊ÎM›_ Ë˘‰Îfi_ ’ÎÏ¿V÷Îfi ‹Îfi÷_ Ë÷_. ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÌ ‘ÎflHÎÎ ’˛‹ÎHÎı I›Î_ ±·a ‰Î˜Ïfi*√ flıÕÎfl ’HÎ Ë÷_. ⁄Lfiı ‘ÎflHÎÎ±˘ ¬˘ÀÌ Ë÷Ì. ‰ÎV÷‰‹Î_ ¿Â_ … fi Ë÷_. ÀˇÎLÁ‹ÌÀfl fiÏË ±fiı flıÕÎfl ’HÎ fiÏË. ’ÎÏ¿V÷ÎfiÌ Ë‹·ÎfiÎ ’˛Ï÷¿Îfl ‹ÎÀı ¤Îfl÷fiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿ı‰Ì¿ Ë÷Ì ? ±ı¿‹ÎhÎ “÷·‰Îfl” fiÎ‹fiÌ 2,250 ÀfifiÌ ±ı „ LÀ-Á⁄‹Ïflfi Ï¡√ı À ±˘¬ÎfiÎ ÷À‰÷a …‚Ï‰V÷Îfl‹Î_ ‹˘…^ÿ Ë÷Ì. ±Î ‹fi‰ÎflfiÎ ‰Î›fl·ıÁ ±Î˜’flıÀflı flÎhÎı 10—00 ‰ÎB›ı ’Î¿ fi˙¿Î¿ÎŒ·Îfi˘ √M÷ flıÏÕ±˘ ‹ıÁı… ÁÎ_¤Y›˘ I›Îflı ¿ıMÀfi ‰Ì. ±ı. ‘flırflı ±fi‹Îfi ¿›* ¿ı ÿU‹fi˘ “÷·‰Îfl”fiı ÏfiÂÎfi ⁄fiÎ‰‰Î ‹Î√÷Î Ë÷Î. ¬flı¬fl ±ı‹ Ë˘› ÷˘ “÷·‰Îfl”fi_ ±Î‰Ì ⁄fiı, ¿ı‹ ¿ı ±ı Ï¡√ıÀ 4.5”” fiÎ T›ÎÁfiÌ Œ@÷ «Îfl ÷˘’˘ ‘flÎ‰÷Ì Ë÷Ì. ±Î‹ »÷Î_ ÷ı‹HÎı fiÎÏ‰¿˘fiı ‹flÏHÎ›Î …_√ ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl flËı‰Î Ë¿‹ Œfl‹ÎT›˘. ‹A› ÷˘’«Ì±ı «Îflı› ÷˘’˘fiı ⁄˘Q⁄√˘‚Î ‰Õı ÁF… ¿flÌ. “÷·‰Îfl”fiÌ ËÎ…flÌ ÿ U ‹fi fi˙¿Î¿ÎŒ·ÎfiÌ ΩHÎ‹Î_ fi Ë÷Ì. ¿ÎŒ·˘ ÿÏZÎHÎ ÷flŒ ±Î√‚ fiÌ¿‚Ì √›˘. ‹‘flÎ÷ı Á‰Î ⁄Îflı ¶Îfl¿Îfi˘ ¿Î_Ã˘ fi‰ı¿ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı flèÎ˘ I›Îflı ±ı¿ øÒ{fl ±fiı ’Î_« ÏÕVÀˇ˘›flfiÎ …^◊ı ÷˘’˘fiÎ_ ‹˘œÎ_ ’Ò‰˝ ÏÿÂÎ‹Î_ Œıfl‰Ì ¶Îfl¿Î‘ÌÂfiÎ ’Ï‰hÎ fi√fl ’fl √˘·_ÿÎ∞ Âw ¿flÌ. ±ÎÃ ÷˘’˘ ‰Õı 5.25”” (133 ±ı‹. ±ı‹.) T›ÎÁfiÎ √˘‚Î ±˘¿÷Ì “⁄Î⁄fl” √˘·_ÿÎ∞ ¿fl‰Î‹Î_ ‹˘¬flı flËÌ, ¿ı‹ ¿ı ±ı øÒ{fl 8 ÷˘’˘ ‰Õı ÁF… Ë÷Ì. ⁄Ì∞ ÏÕVÀˇ˘›fl˘±ı 4.5”” (114 ±ı‹. ±ı‹.) T›ÎÁfiÎ √˘‚Î ŒıÓ@›Î. ¿HÎ˝¤ıÿÌ Ï‰VŒ˘À˘±ı ¶Îfl¿ÎfiÌ flÎÏhÎfiı √Ω‰Ì ‹Ò¿Ì ±fiı ‘fl÷Ì ’HÎ ±ÎCÎÎ÷fiÎ_ ‹˘Ω_ 38

;ftifsyff

‰Õı ¿o’‰Î ·Î√Ì. ‹fi‰Îfl˘ ±ÕÁ|ı … √˘‚Î »˘Õ÷Ì Ë÷Ì, ¿ı‹ ¿ı ±_‘ÎflÎ‹Î_ ¿Â_ ÿı¬Î÷_ fi Ë÷_. flıÕÎfl‹Î_ fl«Î÷Ì ¿Î_ÃÎfiÎ_ ⁄Î_‘¿Î‹˘fiÌ ≥‹ı… ‰Õı … ÏfiÂÎfi ±_ÿÎ∞fiı ÷ı‹… ÷˘’√˘‚ÎfiÌ Á_ËÎflÂ„@÷ ’fl Ï‰rÎÁ ‹Ò¿Ìfiı ÷˘’˘ ÿÎ√‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë÷Ì. ’ÏflHÎÎ‹ Â_ ±ÎT›_ ÷ı ’HÎ ÿU‹fi˘ fi‰ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı flËÌfiı ΩHÎÌ Â¿ı ÷ı‹ fi Ë÷Î. ’ÏflHÎÎ‹ ·√¤√ ÷˘ ÂÒL› … ±ÎT›_, ¿ı‹ ¿ı ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ÷˘’√˘‚Î Á‹ƒÏ¿fiÎflı ’ÕuÎ. Á_A›Î ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 125 …ıÀ·Ì Ë÷Ì, …ı‹Î_fiÎ 40 √˘‚Î ÷˘ eÀuÎ ‰√flfiÎ flèÎÎ. ¿ıÀ·Î¿ √˘‚Î ‹_ Ï ÿfl ±fiı flı S ‰ı VÀı Â fifiÌ ‰E«ı ’À¿Î›Î Ë÷Î ±fiı I›Î_ flıS‰ıfiÎ √ıVÀ ËÎµÁfiı fi ¿ ÁÎfi ’Ë˘Ó E › _ Ë÷ _ . ’ÎÏ¿V÷Îfiı …ıfiÎ K‰_Á ‹ÎÀı Á‰ÎÁ˘ ÷˘’√˘‚Î ‰ı Õ NuÎ ±ı ËŒ/ÕŒ ÀˇÎLÁ‹ÌÀflfi_ ¿ı ±·a ‰Î˜Ïfi*√ flıÕÎflfi_ ÷˘ ±„V÷I‰ … fi Ë÷_, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı fi¿ÁÎfi ’Ë˘Ó«‰Îfi˘ Á‰Î· fi Ë÷˘. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı “÷·‰Îfl”fiÎ ¿ı M Àfi ‘Îflırfl ¬‰ÎflÌfiÌ ÷’ÎÁ ¿fl‰Î ¶Îfl¿Î ’Ë˘ÓE›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ΩHÎ‰Î ‹Y›_ ¿ı ÿU‹fi˘fiÌ √˘·_ÿÎ∞fi˘ ¤˘√ ⁄fi‰Î‹Î_ Œ@÷ ±ı¿ √Î›fi˘ Á‹Î‰ıÂ ◊÷˘ Ë÷˘. ±Î ⁄fiÎ‰fiı ¤Îfl÷ Áfl¿ÎflfiÎ_ ’˛ Á Îfl ‹ÎK›‹˘±ı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ ËÎV›ÎV’ÿ fl¿ÎÁ ÷flÌ¿ı ¬’ÎT›˘, ¿ı‹ ¿ı ±Î‰Õ˘ ‹˘À˘ ¿ÎŒ·˘ ŒflÌ ŒflÌfiı ±ı¿ fl¬Õ< √Î›fiı … ‹Îfl‰Î‹Î_ ÁŒ‚ ◊›˘ Ë÷˘. ’fl_÷ ¶Îfl¿Î ’flfiÌ √˘·_ÿÎ∞ Â_ ¬flı¬fl ±ı flÌ÷ı ËÁ‰Î‹Î_ ¿ÎœÌ fiÎ¬‰Î …ı‰Ì Ë÷Ì ? ‹Ëk‰ √Î›fi_ Ë÷_ ¿ı ¤Îfl÷ ’fl ‰flÁÎ‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı · Î Á‰ÎÁ˘ ÷˘’√˘‚Îfi_ Ë÷_ ? ‰Î≥Á±ıÕÏ‹fl· ±ıfi. ¿ÚWHÎfiı ¶Îfl¿ÎfiÎ ⁄fiÎ‰ ±_√ı ÷ı‹fiÎ ’V÷¿‹Î_ ·A›_ ¿ı ±Î’HÎı ÷ı √Î›fi_ ¿‹ Áı ¿‹ ±ı¿Îÿ V‹Îfl¿ ÷˘ ±‰U› ⁄fiÎ‰‰_ Ωı≥±ı, ¿ÎflHÎ ¿ı …ı‹fiÎ_ ¤T› V‹Îfl¿˘ fl«Ì

Â¿Î› ±ı‰Î fiÎÏ‰¿˘fiı ÷˘ ±Î’HÎı ›©‹˘fl«ı ‹˘¿S›Î … fi Ë÷Î. fiÎÏ‰¿˘fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ±ı À · _ fi˘Ó‘‰_ ’Õı ¿ı ÷ı±˘ ›©‹˘fl«ı …‰Î ÷I’fl Ë÷Î ±fiı ¿ıÀ·Ì¿ ‹fi‰Îfl˘ ’fl ÷˘ ÷ı‹HÎı “¿flÎ_«Ì «·˘ !”fiÌ fiÎflı⁄Î∞ ’HÎ ¿flÌ Ë÷Ì. ±Î ⁄ËÎÿfl˘fi˘ ‹ÒÕ Ωı÷Î_ ±fiı ¬ÎÁ ÷˘ ¿flÎ_«ÌfiÌ fiÎ¿Î⁄_‘Ìfi_ T›ÒËÎI‹¿ ‹Ëk‰ Ωı÷Î_ ¤Îfl÷ Áfl¿Îflı ÷ı‹fiı ±ı Ï‹ÂfifiÌ ’fl‰Îfi√Ì ±Î’‰ÎfiÌ …wfl Ë÷Ì, ’HÎ ÷ıfiı ⁄ÿ·ı Á_flZÎHÎ ‹_hÎÎ·›ı fi˙¿ÎÁıfiÎ’Ï÷fiı ·ıÏ¬÷ Œfl‹Îfi ’¿ÕÎT›_ ¿ı ÷ı‹fiÎ_ › © …ËÎΩı ± ı 21.37 0 µkÎfl ±ZÎÎ_ÂfiÌ µkÎflı ±ıÀ·ı ¿ı ’˘fl⁄_ÿflfiÌ µkÎflı ’ÎÏ¿V÷ÎfifiÎ fi˙¿Îÿ‚ ÁÎ‹ı ¿ı ÷ıfiÎ_ ‹Î·‰ÎË¿ …ËÎΩı ÁÎ‹ı ±Îø‹¿ ’√·_ ¤fl‰_ fiÏË. ±Î ÏfiHÎ˝› ¤·ı Á_›‹’˛ıÏfl÷ Ë˘›, ’fl_÷ ¤Îfl÷fiÎ fiÎÏ‰¿˘fiı ÷ı Ïfi‹Î˝S›÷ÎfiÎ ’˛ÿÂ˝fi …ı‰˘ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ·ÎB›˘ ¿ı ÷ıfiÎ_ ±’‹Îfi¿ÎflÌ ’ÏflHÎÎ‹˘ ÷ı‹HÎı ’˛I›ZÎ flÌ÷ı ‰ıÃ‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_. ÿÎ. ÷. ÁMÀıQ⁄fl 13, 1965 fiÎ fl˘… ’ÎÏ¿V÷Îfifiı ÿÎw√˘‚˘ ÷◊Î ÂjÎ˘ ’Ë˘Ó«ÎÕ÷Î_ “VÀÌ· ‰ıLÕfl” ±fiı “VÀÌ· ’˛˘Àı@Àfl” fiÎ‹fiÎ_ ⁄ı …ËÎΩıfiı ÷ı‹HÎı ’˘fl⁄_ÿflfiÌ µkÎflı fl˘@›Î_, ’HÎ ÷ı‹fiı …M÷ ¿flÌ Â@›Î fiÏË. Ï…Ïfi‰Î ¿flÎfl ‹…⁄ ÷ı‹fiı ±ı ’√·_ ¤fl‰ÎfiÌ »^À Ë÷Ì, ’fl_÷ ¤Îfl÷ Áfl¿Îflı ÷ı‹fiÎ ËÎ◊ ⁄Î_‘Ì flÎA›Î Ë÷Î. Ïÿ‰Á˘ ’»Ì ÁMÀıQ⁄fl 23, 1965 fiÎ fl˘… ⁄’˘flı 3—30 ‰ÎB›ı ›©Ï‰flÎ‹ ±‹·Ì ⁄L›˘ I›Î_ Á‘Ì ÷ı±˘ ±ı … ·Î«Îfl „V◊Ï÷‹Î_ flèÎÎ. ±Î ÷flŒ ¤Ò Ï ‹ ‹˘fl«ı ÷◊Î ±Î¿ÎÂÌ ‹˘fl«ı ·˘ÏË›Î‚ Á_√˛Î‹ ’ÒflÌ µ√˛÷Î ÁÎ◊ı «Î· Ë÷˘, F›Îflı flÎ…¿Ì› ‹˘fl«ı ±‹ıÏfl¿Î ÷ı‹… flÏÂ›Î ’HÎ ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ÂÎjÎÌfiı ÂÎ_Ï÷ ‹_hÎHÎÎfiÎ Àı⁄· ’fl ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹fiÎ ’fl ÿ⁄ÎHÎ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.à (‰‘ ±Î‰÷Î ±_¿ı) “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Q u e s t i o n s

A n s w e r s

Q ≥LÁıÀ …ı‰Î ¤Îfl÷Ì› µ’√˛Ë˘fiı ·˘L« ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ≥Áfl˘ ÷ı‹fi˘ ‰Ì‹˘ ·ı »ı ¿ı fiÏË ? Ï‹Ï·Lÿ ±fiı ‹fifi ÀÌ. ±Î«Î›˝, CÎÎÀ¿˘’fl, ‹_⁄≥; ›÷Ìfi ⁄Îfl˘À, ±‹ÿÎ‰Îÿ

A ±_÷ÏflZÎ‹Î_ ËÎ· ≥Áfl˘fiÎ 16 µ’√˛Ë˘ »ı, …ı ’ˆ¿Ì ‹ÎhÎ ≥LÁıÀ-2E fi˘ ‰Ì‹˘ ·ı‰Î›˘ »ı. ⁄Î¿ÌfiÎ ÁıÀı·Î≥À ‰Ì‹Î ’˘Ï·ÁÌ ‰Õı ÁflÏZÎ÷ fi◊Ì. ’˘Ï·ÁÌ fi ·ı‰Îfi_ ‹A› ¿ÎflHÎ Ï’˛Ï‹›‹fi˘ ±Î¿fl˘ ÿfl »ı. ·˘„L«_√◊Ì Âw ¿flÌfiı ’˛◊‹ » ‹ÏËfiÎ Á‘ÌfiÎ √Î‚Î ‹ÎÀı ‰Ì‹Î ¿o’fiÌ±˘ ÁıÀı·Î≥ÀfiÌ Ï¿o‹÷fiÎ 20Ñ …ıÀ·Ì fl¿‹fi_ Ï’˛Ï‹›‹ ‰ÁÒ· ¿flı »ı. ÁÎ÷‹ı ‹ÏËfiı Ï’˛Ï‹›‹fi˘ ÿfl CÎÀÌfiı 4Ñ ◊Î›, ¿ÎflHÎ ¿ı ¤˛‹HÎ¿ZÎÎ‹Î_ ’˘÷Îfi_ ›◊ÎV◊Îfi √˛ËHÎ ¿flÌfiı ’fi—’˛ÁÎflHÎfi_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰‰Î ‹Î_Õı·˘ ÁıÀı·Î≥À I›Îfl ’»Ì ¬˘À¿Î› ±ı‰_ ¬ÎÁ Ωı¬‹ flËı÷_ fi◊Ì. Á‰Î· ’˛Îfl_Ï¤¿ 6 ‹ÎÁfiÎ Ï’˛Ï‹›‹fi˘ »ı. ≥LÁıÀ …ı‰Î µ’√˛Ëfi_ ‹ÒS› wÎ. 250 ¿fl˘ÕfiÌ ±ÎÁ’ÎÁfi_ Ë˘›, F›Îflı ·˘„L«_√fi˘ ¬«˝ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ ⁄ı Á ı . ±Î Á_Ωı√˘‹Î_ ÿfl ‰¬÷ı ±ÎÁ‹ÎfiÌ Ï’˛ Ï ‹›‹fi˘ «ı ¿ ŒÎÕÌ Á·Î‹÷ «Î· ¬ı · ‰Ì ±ı ¿fl÷Î_ Ωı¬‹ ¬ıÕ‰_ ·Î_⁄ı √Î‚ı ¿ÿÎ« ŒÎ›ÿÎfi˘ Á˘ÿ˘ ⁄fiı. ≥Áfl˘±ı ÷ı fiÌÏ÷ ±¬I›Îfl ¿flÌ »ı, …ıfiÎ ¤Î√w’ı ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ ⁄fiÎ‰ı·Î µ’√˛ Ë ˘fiÎ ‰Ì‹Î ·ı ‰ Îfi _ ÀÎY› _ »ı . “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

V‰ÿıÂÌ µ’√˛Ë˘‹Î_ @‰Î˜Ï·ÀÌ ¿LÀˇ˘· …‚‰Î›˘ Ë˘‰ÎfiÌ ÷ıfiı ¬Î÷flÌ Ë˘› »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ Ï‰ÿıÂÌ ¿o’fiÌ ’ÎÁı ‰Ï‘˝fiÎ ‘˘flHÎı ÷ˆ›Îfl ¿flÎ‰Î›ı·Î ≥LÁıÀ-1D …ı‰Î µ’√˛Ë‹Î_ ¿ıÀ·Ì ‰Î÷ı ¿«ÎÂ flËÌ Ë˘› ÷ı ¿Ëı‰Î› fiÏË. (ÿÏfi›ÎfiÎ Á˙◊Ì ¿ÎÏ‹›Î⁄ ÁıÀı·Î≥À˚Á ≥Áfl˘fiÎ »ı.) ≥LÁıÀ-2E fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ≥Áfl˘±ı ±’‰Îÿ ¿flÌ ÷ıfiÌ ‰Ì‹Î ’˘Ï·ÁÌ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿œÎ‰Ì ¿ı ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› Á‹…^÷Ì ‹…⁄ ÷ıfiÎ_ 11 ÀˇÎLÁ’˘LÕÁ˝ ≥LÀı·ÁıÀ fiÎ‹fiÎ ⁄ËflÎWÀˇÌ› Á_√Ãfifiı ¤ÎÕı ±Î’‰Îfi_ fiyÌ ◊›ı·_, …ı‹fi_ ‰ÎÏÊ˝¿ 10,00,000 ÕÎ˜·fl ·ı¬ıfi_ ¤ÎÕ<_ ±Î…ı ÁÎ÷‹ı ‰Êı˝ ’HÎ ¤Îfl÷fiı ‹‚Ì flèÎ_ »ı.à

Q CÎHÎÎ_ ≥·ı@Àˇ˘Ïfi¿ ÁÎ‘fi˘fiÎ ’˜Ï¿o√ ’fl »Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì CE Á_iÎÎfi˘ ±◊˝ Â˘ ◊Î› »ı ? «_ƒ¿ÎL÷ ¿ı. ’Àı·, ⁄ÎflÕ˘·Ì; Ï‰ÂÎ· ±ı‹. flÎ‰·, flÎ…¿˘À; fiÌfl‰ ÏhÎ‰ıÿÌ, Áfl÷; fi›fi, µ‹ıÂ ÷◊Î ∞÷ıLƒ «˙‘flÌ, ÿo÷ırfl, ‰Õ˘ÿflÎ; ÏÁ’ÎËÌ¤Î≥ ’Àı·, ⁄fiÎÁ¿Î_ÃÎ; ±ÎÏÿI› ±˘{Î, Ï‰·ı ’Î·ı˝ (’Ò‰˝), ‹_⁄≥; µV‹Îfi√fiÌ ’Àı·, ¤w«; Ï‹ÏËfl ¿ı. ’Àı·, ‰Ìfl’fl, Ï…. ¬ıÕÎ

A ¡ıL« ¤ÎÊÎ‹Î_ ·¬Î÷Ì À>_¿ÎZÎflÌ Á_iÎÎ CE fi_ ’ÒHÎ˝ V‰w’ Conformite Européene »ı. (±_√˛ı∞ ÷fl…^‹˘ — European Conformity.) ›fl˘’Ì Á_√ÃfifiÎ ÿıÂ˘±ı ⁄Ì∞ CÎHÎÌ «ÌΩıfiÌ …ı‹ ≥·ı„@Àˇ¿ ÷◊Î ≥·ı@Àˇ˘Ïfi¿ ’˛˘Õ@À˚ÁfiÌ Àı„@fi¿· √HÎ‰kÎÎ, Á·Î‹÷Ì, ’›Î˝‰flHÎfiÌ º„WÀ±ı ›˘B›÷Î, 50 ËÀ˚ ˝ { Ï¡@‰LÁÌfiÌ ±Î‰U›¿÷Î ‰√ıflı ±_√ı ±‹¿ ‘ÎflÎ‘˘flHÎ˘ fiyÌ ¿›Î* »ı, …ı‹fiı ±fiw’ ⁄fiı·Ì ’˛˘Õ@À … ›fl˘’Ì ⁄Ωfl‹Î_ ‰ı«‰Î’ÎhÎ √HÎÎ› »ı. CE fi˘ ÏÁQ⁄˘· ’HÎ ÷ıfiÎ ’˜Ï¿o√ ’fl (±ËŸ ⁄÷ÎT›Î ’˛‹ÎHÎıfiÎ ‹fl˘Õ‰Î‚Î ÀÎ≥’‹Î_) »Î’‰˘ …wflÌ »ı. Ï‰rfiÎ …ı ÿıÂ˘ ’˘÷Îfi˘ ‹Î· ›fl˘’Ì ⁄Ωfl‹Î_ ‰ı«‰Î ‹Î√÷Î Ë˘› ÷ı‹HÎı CE fiÎ ‘˘flHÎfi_ ’Î·fi ¿fl‰_ Ωı≥±ı. ›fl˘Ï’›fi ›Ïfi›fifiÌ 39

…ı‹ ±‹ıÏfl¿Î±ı ’˘÷ÎfiÎ ⁄Ωfl ‹ÎÀı ≥·ı@Àˇ˘Ïfi¿ ÷◊Î ≥·ı„@Àˇ¿ ÁÎ‘fi˘fiı ·√÷_ …\ÿ_ VÀÎLÕÕÛ fiyÌ ¿›* »ı. ÿÎ¬·Î ÷flÌ¿ı ±ı ⁄Ωfl‹Î_ ‰ı«Î÷_ ‰ÌΩb_ ÁÎ‘fi 50 fiı ⁄ÿ·ı 60 ËÀ˚˝{ A/C ‰Õı ±Î˜’flıÀ ◊÷_ Ë˘‰_ Ωı≥±ı.à

Q ±Î’HÎÌ ’Î·Î˝‹ıLÀfiÎ ÁP›˘fiı ¿ıÀ·˘ ’√Îfl ±fiı ¿ıÀ·_ ¤J◊_ ‹‚ı »ı? ÁP›˘ Ω÷ı ’√Îfl‰‘Îfl˘ ÷ı‹… ¤J◊Î‰‘Îfl˘ ¿flÌ ·ı÷Î Ë˘› »ı, ÷˘ ±ı ’√·Îfiı ±ÿÎ·÷‹Î_ ’Õ¿ÎflÌ Â¿Î› ¿ı fiÏË? flÎ…ıLƒ ⁄Ì. ‹˘ÿÌ, ‹. ’˘. fi˘ÿfl, ÷Î. ’Î·fi’fl, Ï…. ⁄fiÎÁ¿Î_ÃÎ; …÷Ìfi ±ı. ‰ÁÎ, ‰flÁ˘‰Î, ±_‘ıflÌ, ‹_⁄≥; ’_¿… »Î›ÎHÎÌ, …ÁÿHÎ; …›ÂÌ· ÿÎHÎÌ, ±˘’ıflÎ ËÎµÁ, ‹_⁄≥

A Á_ÁÿÌ› ¿Î›˝‰ÎËÌ ’˛I›ı CÎHÎÎ ÁP›˘fiÌ ⁄ı¿Î‚∞ ±fiı ⁄ı…‰Î⁄ÿÎflÌ Ωı÷Î_ ÷ı‹fiı «Ò¿‰Î÷Î_ ’√Îfl-¤J◊Î_fiÎ ±Î_¿ÕÎ ÁËı…ı «˘Ó¿Î‰fiÎflÎ ·Î√ı. ÿflı¿ ÁP›fiı ‹ÎÏÁ¿ wÎ. 12,000

fiÎ ’√Îfl µ’flÎ_÷ wÎ. 10,000 fi_ ¤J◊_ ±fiı ⁄ÌΩ wÎ.10,000 ±Î˜ÏŒÁ¬«˝ ’ıÀı ‹‚ı »ı. Á_Áÿ‹Î_ ±fiı Á_ÁÿÌ› ÁÏ‹Ï÷fiÌ Ï‹ÏÀo√‹Î_ ËÎ…flÌ ±ÎM›Î ⁄ÿ· ’˛Ï÷Ïÿfi wÎ. 500 ·ı¬ı ÏËÁÎ⁄ ‹Î_Õ˘ ÷˘ ‰Ê˝‹Î_ ÁflıflÎÂ 200 Ïÿ‰Á˘fiÌ ËÎ…flÌ ’ıÀı ÷ı‹fiı ‰Êı˝ÿËÎÕı wÎ. 1,00,000 «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î ÏÁ‰Î› ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ¿<· 50,000 ›ÏfiÀ Á‘Ìfi_ ‰Ì…‚Ì Ï⁄· ‹ÎŒ »ı. µ’flÎ_÷ flËıÃÎHÎfiÌ …ı ÁÏ‰‘Î ±’Î› ÷ıfi_ ¤ÎÕ<_ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ fi◊Ì. ⁄ı ¤ÎÕÎflÏË÷ ÀıÏ·Œ˘fifiÎ ‰ÎÏÊ˝¿ 1,00,000 ¿˘· ’HÎ ¡Ì »ı. ÿflı¿ Á_ÁÿÁP›fiı Ï‰‹ÎfifiÎ ≥¿˘fi˘‹Ì @·ÎÁ‹Î_ fiÏË, ’HÎ ‰‘ ‹˘ÓCÎÎ Ï⁄{fiıÁ @·ÎÁ‹Î_ ¤Îfl÷fiÎ √‹ı ÷ı V◊‚fi˘ ’˛‰ÎÁ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi 40 ÏÀÏ¿À˘ Ï‰fiÎ‹ÒS›ı ±’Î› »ı. (’˛‰ÎÁ‹Î_ ÁÎ◊ı ’IfiÌ Ë˘› ÷˘ ÷ıfi˘ ÏÀÏ¿À¬«˝ ’HÎ Á_ÁÿÁP›ı ¤˘√‰‰Îfi˘ flËı÷˘ fi◊Ì.) ÀˇıfifiÎ AC @·ÎÁ‹Î_ ÷˘ ±ı √‹ı I›Îflı √‹ı ÷ıÀ·Ì ‰Îfl ’˛ΩfiÎ ¬«ı˝ ’˛‰ÎÁ ¿flÌ Â¿ı »ı. ±Î ⁄‘Ì Á‰·÷˘‹Î_ µ‹ıfl˘ ¿fl÷˘ Ï‰ÂıÊÎÏ‘¿Îfl ±ı ¿ı 40

Á_ÁÿÁP›fiı ‰Ê˝‹Î_ ÀıÏ·Œ˘fifiÎ_ 100 ±fiı flÎ_‘HÎ √ıÁfiÎ_ 160 ΩıÕÎHÎ˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹fi’Á_ÿ (ÃÎ‰¿Ì ¤ÎÊÎ‹Î_ ¿Ë˘ ÷˘ …wfl÷‹_ÿ) T›„@÷±˘fiı ±’Î‰‰ÎfiÌ ÁkÎÎ »ı. µ’flÎ_÷ ÁıLÀˇ· V¿>·‹Î_ ⁄ı ÁÌÀ˘ ÷ıfiÌ ¤·Î‹HÎ ·Î‰÷Î Ï‰zÎ◊a±˘ ‹ÎÀı ±fiÎ‹÷ »ı. Á˙◊Ì Ï‰‰ÎÿÎV’ÿ √HÎÌ Â¿Î› ÷ı‰˘ Ï‰ÂıÊÎÏ‘¿Îfl ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ‹÷Ï‰V÷Îfl‹Î_ ‰ÎÏÊ˝¿ wÎ. 2 ¿fl˘Õ ¬«˝‰Îfi˘ ‹Y›˘ »ı. ·˘¿Á¤Îfi˘ ‹ıQ⁄fl ±ı flÌ÷ı ÷ıfiÎ ¿Î›˝¿Î‚ ÿflQ›Îfi wÎ. 10 ¿fl˘Õ ¬«a Â¿ı »ı. ·√¤√ ÁÎÕÎ ’Î_«Á˘ ÁP›˘fi_ ¿<· ⁄…ıÀ ¿ıÀ·_ ◊Î› ±ı Ï‰«Îfl˘. Ï‰¿ÎÁ¿Î›˝fiÎ fiÎ‹ı Á_Áÿfiı ±Î‰ÕÌ ‹˘ÀÌ fl¿‹ ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ⁄_‘ÎflHÎfiÌ ¤Î‰fiÎ …‚‰Î÷Ì fi◊Ì. ¤Îfl÷fiÎ flÎF›⁄_‘ÎflHÎ ‹…⁄ Á_Áÿ, L›Î›÷_hÎ ±fiı Áfl¿Îfl ±ı hÎHÎ V◊_¤˘ ·˘¿ÂÎËÌfiÎ ’Î›Î »ı, …ı‹HÎı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¿Î›˝ZÎıhÎfiÌ ⁄ËÎfl ’√ fi ‹Ò¿‰˘ Ωı≥±ı. Áfl¿Îfl ÷ıfi˘ ‰ËÌ‰ÀÌ ¬«˝ ¿flÌ ÿıÂfi˘ ¿Îfl˘⁄Îfl «·Î‰ı »ı, Á_Áÿfi_ ¿Î›˝ ±Î‰U›¿ ¿Î›ÿÎ CÎÕ‰Îfi_ »ı, ÷˘ L›Î›÷_hÎ ÷ı ¿Î›ÿÎfi_ ±◊˝CÎÀfi ¿flÌ …ı ÷ı ‹Î‹·Î‹Î_ ’˘÷Îfi˘ «¿Îÿ˘ ±Î’ı »ı. ⁄_‘ÎflHÎfiÌ ±Î‰Ì ¤Î‰fiÎfi˘ ±◊˝ ±ı ◊›˘ ¿ı Á_ Á ÿı ¿ÿÌ Áfl¿Îflfi˘ fl˘· ¤…‰Ì ‰ËÌ‰ÀÌ ¬«˝ fi ¿fl‰˘ Ωı ≥ ±ı , »÷Î_ Á_ÁÿÁP›˘ Ï‰¿ÎÁ¿Î›˘˝fiÎ fiÎ‹ı ¿fl˘Õ˘ wÏ’›Î ¬«˝÷Î Ë˘› »ı. Ï‰¿ÎÁ¿Î›˘˝ ËÎ◊ ‘fl‰Î_ ±ı Ωı ÷ı‹fi_ ¿Î‹ Ë˘› ÷˘ Áfl¿Îfl ÂıfiÎ ‹ÎÀı »ı ? ±·⁄kÎ, Ï‰«ÎflÂÌ· ’˛Ω…fi˘ ±Î‰_ ·˘Ï…¿ ±Î√‚ ‘flÌ Á_ÁÿÁP›˘fiÎ fiÎHÎÎ_¿Ì› Ï‰ÂıÊÎÏ‘¿Îfl˘fi˘ ±√fl ÷˘ ’√Îflfiı ¿ı ¤J◊Î_fiı ’HÎ ±ÿÎ·÷‹Î_ ’Õ¿ÎflÌ fi Â¿ı, ¿ı‹ ¿ı ±Î’HÎÌ ·˘¿ÂÎËÌ‹Î_ Á_Áÿfi˘ ÿflFΩı Á‰˘˝’Ïfl »ı.à

Q “ÿÒflÿÂ˝fi”fiÎ V◊ÎÏfi¿ S-band ¿Î›˝ø‹˘ {Ì·‰Î ‹ÎÀı ±ıS›Ï‹Ïfi›‹fiÌ …ı ›Î√Ì ±ıLÀıfiÎ ‰’flÎ› »ı ÷ıfiÎ ÁÏ‚›Î ’˘·Î flÎ¬‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ÁÏfi÷Î ’Àı·, ±Ï’˝÷Î ’Àı· ÷◊Î Ï‹hÎ˘, ‹ÏHÎfi√fl, ±‹ÿÎ‰Îÿ

A ÀıÏ·Ï‰{fifiÎ ⁄˛˘Õ¿Î„VÀo√ ‹◊¿fiÌ ÀˇÎLÁÏ‹ÏÀo√ ±ıLÀıfiÎ ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ «˘÷flŒ …ı Ï‰z÷«_⁄¿Ì› ‹˘Ω_ Œı·Î‰ı ÷ı±˘ …ı ÷ı ’˛ıZÎ¿fiÎ CÎflfiÌ ÏflÁÌÏ‰_√ ±ıLÀıfiÎ‹Î_ ‹_ÿ ¿flLÀ ’ıÿÎ ¿flı »ı, …ıfi˘ ±◊˝ ±ı ¿ı ÏflÁÌÏ‰_√ ±ıLÀıfiÎ ‰Ì…‚ÌfiÌ ±I›_÷ Á‰ÎË¿ ‘Î÷fiÌ ⁄fiı·Ì Ë˘‰Ì Ωı≥±ı. «Î_ÿÌ, ÷Î_⁄_ ±fiı Á˘fi_ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

(Ï⁄·¿<· ±ı … ø‹‹Î_) ±I›_÷ Á‰ÎË¿ ‘Î÷±˘ »ı, ’fl_÷ Ï¿o‹÷ µ’flÎ_÷ ‰…fi‹Î_ ’HÎ ¤Îflı »ı. ±Î◊Ì ’˛ı„@À¿· Ï‰¿S’ ÷flÌ¿ı ±ıS›Ï‹Ïfi›‹ ‰Î’fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. Ï‰z÷’˛‰ÎË Ωı DC Ë˘› ÷˘ ±Î‰Ì Á‰ÎË¿ ‘Î÷fiÎ ’Òflı’ÒflÎ cross-section/±ÎÕ»ıÿ‹Î_ ÷ıfiÎ ≥·ı@Àˇ˘LÁ (ËÎµÁd· ’Î≥’‹Î_ ‰Ëı÷Î ’ÎHÎÌfiÌ …ı‹) ’ÁÎfl ◊Î› »ı. fiyfl ÁÏ‚›Îfi˘ ±ı¿ı› ¤Î√ ±ı‰˘ fi Ë˘› F›Î_ ≥·ı@Àˇ˘LÁ ‰Ëı fiÏË. ¨«Ì ¿o’Á_A›ÎfiÎ AC fi˘ ‹Î‹·˘ …\ÿ˘ »ı. ¿o’Á_A›Î ‰‘ı ÷ı‹ ÁÏ‚›ÎfiÎ ¿ıLƒÌ› ¤Î√‹Î_ ±Î˜SÀflfiıÏÀo√ ¿flLÀfiı ±ıÀ·ı ¿ı ’˛I›Î‰÷a ’˛‰ÎËfiı ±‰fl˘‘ fiÕı »ı, ‹ÎÀı I›Î_ ’˛‰ÎË V◊’Î÷˘ fi◊Ì. ’ÏflHÎÎ‹ı ÁÏ‚›Îfi˘ ÷ı ÏËVÁ˘ fi¿Î‹˘ »ı, …ıfiı ¿˘flÌ ‰E«˘‰« ’˘·ÎHÎ flÎ¬˘ ÷˘ ‰Î_‘˘ fiÏË. ⁄Ì∞ ÷flŒ ŒÎ›ÿ˘ ±ı ¿ı ±ıLÀıfiÎ ‰…fi‹Î_ (±fiı Ï¿o‹÷‹Î_ ’HÎ) Ë‚‰Ì ⁄fiı.à

Q ‹Îfi‰‹√…fi_ ‰…fi ¿ıÀ·_ Ë˘› »ı ? ±ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì ¿ı ‹√… …ı‹ ‹˘À<_ ÷ı‹ ⁄Ï©‹kÎÎfi˘ ±Î_¿ ¨«˘ ? ’flÎ√ ±fiı ’˛÷Ì¿ ΩıÊÌ, ‹·LÕ, ‹_⁄≥; ÁÏfi· ÕÌ. ’fl‹Îfl, √Î_‘Ì‘Î‹, ¿E»; ÷ı…Á «˙ËÎHÎ ±fiı Ï‹hÎ˘, ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl

A ’A÷ T›„@÷fi_ ·√¤√ 15 ±⁄… ¿˘Ê˘fi_ ⁄fiı·_ ±fiı ¿˘ÊÿÌÃ 10,000 ΩıÕÎHÎ˘fi_ fiıÀ‰¿Û ‘flÎ‰÷_ ÁflıflÎÂ ‹√… 1,410 √˛ Î ‹fi _ Ë˘› »ı . (ÂÎflÌÏfl¿ ‰…fifiÎ ’˛‹ÎHÎ‹Î_ ÷ı ÏŒ√fl ‹Î_ Õ 2Ñ ◊›˘, »÷Î_ ÂflÌflfiı ‹‚÷Î ±Î˜„@Á…fifi˘ 20Ñ ’ fl ‰Ã˘ ‹√… ‰Î’flÌ fiÎ¬ı »ı . ) Á˙◊Ì ‰…fiÿÎfl ‹√… ±ËŸ ÷Á‰Ìfl‹Î_ ⁄÷Î‰ı · Î Ï‰A›Î÷ flÏÂ›fi ·ı¬¿ ≥‰Îfi ÷√˝L›ı‰fi_ Ë˘‰Îfi_ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

…HÎÎ›_ »ı--2,012 √˛Î‹fi_ ! ÷√˝L›ı‰fiÌ ⁄˙Ï©¿ ’˛Ï÷¤Î Ωı÷Î_ ±ı‰_ ‘ÎflÌ ·ı‰Îfi_ ‹fi ◊Î› ¿ı ‹√… …ı‹ ‹˘À<_ ÷ı‹ ⁄Ï©‹kÎÎfi˘ ±Î_¿ ¨«˘, ’HÎ ‰ÎV÷‰‹Î_ ‹ÎHÎÁfi˘ ⁄˛ı≥fi’Î‰fl ¿ıÀ·˘ ÷ı ‹ÎhÎ ±‹¿ Ëÿı ‹√…fiÌ ÁÎ≥{ ¶ÎflÎ fiyÌ ◊Î› »ı. ±ı¿oÿflı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ÁÎ≥{fiı ⁄Ï© ÁÎ◊ı ⁄Ë ±˘»Ì ÏfiV⁄÷ »ı. ±Î flèÎÎ ÁÎÏ⁄÷Ìw’ ⁄ı ÿÎ¬·Î — 1844 ‹Î_ …L‹ı·Î ’˛Ï÷„WÃ÷ ¡ıL« fi‰·¿◊Î¿Îfl ±˜fiÎ÷˘· ¡ÎLÁfiÎ (…‹HÎ˘ Œ˘À˘) ‹√…fi_ ‰…fi 1,130 √˛Î‹ ¿fl÷Î_ Ï‰ÂıÊ fi Ë÷_, »÷Î_ ⁄ıfi‹Òfi ÁÎÏËI› flE›Î ⁄ÿ· 1921 ‹Î_ ÷ıfiı fi˘⁄ı· ’ÎÏfl÷˘ÏÊ¿ ±ıfiÎ›÷ ¿flÎ›_ Ë÷_. ⁄ÌΩı ÿÎ¬·˘ Ï⁄˛ À fifiÎ ‹ı Ï Õ¿· …fi˝ · ı 1891 ‹Î_ ±ı‰Î ‹ÎHÎÁfi˘ fi˘Ó‘ı·˘ ¿ı …ıfiÎ ‹√…fi_ ‰…fi 1,829 √˛Î‹ Ë÷_, »÷Î_ Ï…_ÿ√ÌfiÎ_ CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝ ÷ıHÎı ±ıÏÕfi⁄√˝ ÂËıflfiÎ ’Î√·¬ÎfiÎ‹Î_ ‰Ì÷ÎT›Î_ Ë÷Î_.à

Q ¤Îfl÷ ’ÎÁı ±I›Îflı ¿ı‰Î ’˛¿ÎflfiÌ ÷˘’˘ »ı ? ±fiı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ¿ıÀ·Ì ? flÎË· ¿oÕ˘Ïfl›Î, ÁÎ¿ı÷ ‰ÎCÎı·Î, ¿<·ÿÌ’ ‰Î‚Î ±fiı Ï‹hÎ˘, ¤Î‰fi√fl

A ⁄‘Ì ÷˘’˘ Áfl¬Ì Ë˘÷Ì fi◊Ì, ‹ÎÀı ’Ëı·Î_ ÷ı‹fiÎ ’˛¿Îfl˘ ±_√ı V’WÀ ◊‰_ ±Î‰U›¿ »ı. ÷˘’˘fi_ ‰√a¿flHÎ ⁄ı flÌ÷ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±‹¿ ÷˘’˘ towed artillery ¿Ëı‰Î› »ı. ·U¿flÌ ‰ÎËfi˘ ÷ı‹fiı ¬ıÓ«Ì Ω› »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fiı ’˘÷Îfi_ ±ı„L…fi Ë˘÷ _ fi◊Ì. ±ı „ L…fi ‘flÎ‰÷Ì ÷˘’˘fiı (ÿÎ.÷. …‹HÎÎ Œ˘ÀÎ‹Î_ ÿı¬Î÷Ì 155 ±ı ‹ .±ı ‹ .fiÌ ¤Ì‹fiı ) Áı S Œ ’˛ ˘ ’ı S Õ ±ıÀ·ı ¿ı SP artillery ¿Ëı »ı. ⁄ÌΩ ’˛¿ÎflfiÎ ‰√a¿flHÎ‹Î_ √fi ±fiı Ë˘Ï‰À˚ { fl ±ı ‰ ˘ ¤ı ÿ ’ÎÕ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. √fi ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı ÏZÎÏ÷… ·√Ì ±ı¿oÿflı ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌ‹Î_ √˘‚Î ŒıÓ¿ı ±fiı ‹˘Àı ¤Î√ı ÿU‹fi flHÎ√ÎÕÌfi_, ⁄L¿Á˝fi_ ¿ı ⁄A÷Ïfl›Î ÁˆÏfi¿‰ÎËfi˘fi_ ÏfiÂÎfi ·ı, F›Îflı Ë˘Ï‰À˚{fl (ÿÎ. ÷. 155 ±ı‹.±ı‹.fiÌ ⁄˘ŒÁ˝) ’˘÷Îfi˘ √˘‚˘ 41

µ·Î‚Ìfiı 2530 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı ÏZÎÏ÷…’Îfl ‹˘¿·ı »ı. ¤Îfl÷Ì› ¬ U ¿Ìÿ‚ ’ÎÁı ⁄Îflı ¿ Ω÷fiÌ ÷˘’˘ »ı . Ë˘Ï‰À˚{fl ±fiı √fi ‰E«ı fi Î ¤ıÿfiı ±Î…¿Î· {Î{ _ ‹Ëk‰ ±’Î÷ _ fi◊Ì, ±ı À ·ı towed ±fiı SP ÷flÌ¿ı … ‰√a¿Ú÷ ¿flı·Ì ÁÒÏ« µ’flfiÎ ¿˘ÃÎ‹Î_ Ωı≥ ·˘. ±ÎÂflı 100 …ıÀ·Ì ⁄˘ŒÁ˝ Ë˘Ï‰À˚{fl ±I›Îflı fi¿Î‹Ì ⁄fiÌ »ı, ¿ı‹ ¿ı ⁄Î¿ÌfiÌ 310 fiÎ Á‹Îfl¿Î‹ ‹ÎÀı ÷ı‹fiÎ ’ÎÀ˚˝Á ¿ÎœÌ ·ı‰Î›Î »ı. ⁄˘ŒÁ˝ ¿o’fiÌ ÁÎ◊ı ¤Îfl÷fiı Á_⁄_‘ flèÎ˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ÷ıfiı ’ÎÀ˚˝Áfi˘ ±Î˜ÕÛfl Ë‰ı ±Î’Ì Â¿Î÷˘ fi◊Ì. ¿o’fiÌ O·ı¿-Ï·VÀıÕ »ı.à

Q ±bÂ„@÷ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ŒÎVÀ ⁄˛ÌÕfl Ïfl±ı@Àfl Â_ »ı ? ±Î ZÎıhÎ‹Î_ ¤Îfl÷ı ¿ıÀ·Ì ’˛√Ï÷ ËÎ_Á· ¿flÌ »ı ? ¤ƒıÂ ÁÎ‰Ï·›Î, Áfl÷; ±Î¿ÎÂ ÕÌ. µ’ÎK›Î›, Ω‹fi√fl; ’˛¿ÎÂ ‹Ëı÷Î, flÎ…¿˘À; ›˘√ıÂ ¤ıÁÎÏHÎ›Î, ¤ıÁÎHÎ, Ï…. …^fiÎ√œ; Ï‰ÂÎ· ÕÌ. ⁄˛õ¤|, ‰Õ˘ÿflÎ

A …‰Î⁄‹Î_ ’Ëı·Î_ ÷˘ “ŒÎVÀ” ÂOÿfi˘ ±◊˝ …HÎÎ‰‰˘ ’Õı ÷ı‹ »ı. ’fl_’flÎ√÷ fl«fiÎfi_ ±b‹◊¿ Ï¿flHÎ˘IÁ√a ‘Î÷ ›flıÏfi›‹-235 fiÌ ±bfiÎÏ¤fiı ÷˘Õ‰Î ‹ÎÀı ŒÎVÀ L›ÒÀˇ˘fifiı Ëı‰Ì ‰Î˜ÀflfiÌ (¿ı ÁÎÿÎ ’ÎHÎÌfiÌ) Á˘ÓÁfl‰Î ‹˘¿·Ì ÷ı‹fiı V·˘ ’ÎÕÌ ÿı »ı, ¿ı‹ ¿ı I›Îflı … ÷ı±˘ ±„V◊fl fiÎÏ¤fiı Ë·⁄·Î‰Ì Ï»LfiÏ¤Lfi ¿flÌ Â¿ı »ı. ÏfiÂÎfi«Ò¿ ’HÎ ◊÷Î fi◊Ì. ŒÎVÀ ⁄˛ÌÕfl Ïfl±ı@Àfl ¿Ëı‰Î÷Î ±b‹◊¿‹Î_ L›ÒÀˇ˘fifiÎ ‰ı√fiı ¿Î⁄Ò‹Î_ ·ı‰Î÷˘ fi◊Ì. ∫‘HÎ ÷flÌ¿ı ‰’flÎ÷Ì ‘Î÷ ‹ÎhÎ ›flıÏfi›‹-235 fiÏË, ’fl_÷ ›flıÏfi›‹-238 ’HÎ Ë˘› »ı. ⁄Lfiı ‰E«ı flËı·˘ ’Î›Îfi˘ ¤ıÿ ΩHÎÌ ·˘ — ›flıÏfi›‹fi˘ …ı ’fl‰Ã˘ ¿<ÿfl÷Ì V‰w’ı ‹‚Ì ±Î‰ı ÷ı‹Î_ ›flıÏfi›‹-235 fiÌ ‹ÎhÎÎ 7Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘ Ë˘÷Ì fi◊Ì. »÷Î_ Ï‰¤Î…fi Ëo‹ıÂÎ ÷ıfiÌ … ±bfiÎÏ¤fi_ ¿flÌ Â¿Î› »ı. 42

À> _ ¿ ‹Î_ , µ’›˘√Ì V‰w’fi_ ›flıÏfi›‹ ÿ·˝¤ »ı, F›Îflı 97Ñ …J◊Îfi_ › fl ı Ï fi›‹- 238 Á · ¤ à ±_¿ fi_. 142 fiÎ “‰Î›¿Î ±fiı Ë˘‰Î »÷Î_ ±bÂ„@÷ ‰ÎV÷Ï‰¿÷Î” Ï‰¤Î√‹Î_ “ÁŒÎflÌ”±ı 1 ÷Îfl‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı µ’›˘√Ì …^· = 0.239 ±ı‰_ Á‹Ì¿flHÎ ·A›_ fi◊Ì. Ï‰¤Î…fi ¿fl‰Î »ı. Ë¿Ì¿÷‹Î_ 1 …^· = 4.18 ¿ı·flÌ ‹ÎÀı fi¿Î‹_ »ı. ’fl_÷ ‘Îfl˘ ±ı‹ ·¬‰_ Ωı≥±ı. ¿ı. ±Îfl. ¬Ò_ÀÌ, ⁄¿flÎ·Î, Ï…. ’˘fl⁄_ÿfl ¿ı Ï¿flHÎ˘IÁ√a ›flÏı fi›‹à “ÁŒÎflÌ”±ı ⁄flÎ⁄fl ·A›_ »ı. ±Î’fiÌ 235 fiÎ fiÎfiÎ Ï’_Õ Œfl÷ı @›Î_¿ ¤Ò· ◊Î› »ı. ›flıÏfi›‹-238 ·’ıÀÌfiı “⁄ÀÎÀÎ‰Õ<_” fl«Ì ÷ıfiÎ ’fl à “ÁŒÎflÌ”±ı ±_¿ fi_. 145 ‹Î_ WWF ŒÎVÀ L›Ò À ˇ ˘ fifi˘ ‹Îfl˘ fi_ ’Òw_ fiÎ‹ ‰SÕÛ ‰Î≥SÕ·Î≥Œ ŒLÕ «·ÎT›˘ Ë˘› ÷˘ Â_ ⁄fiı? Ë˘‰Îfi_ …HÎÎT›_ »ı, F›Îflı ‘˘flHÎ-10 fiÎ (…^fiÎ) ’ÎÃu’V÷¿ ±fiÁÎfl ÷ı Ï‰¤ÎÏ…÷ ◊÷Ì ‰SÕÛ‰Î≥Õ ŒLÕfi_ Â˘ÀÛ Œ˘‹˝ »ı. › fl ı Ï fi›‹- 235 fiÌ ƒ˘HÎ ’Ì. ‹˘ÿÌ, ’Î·fi’fl, ⁄fiÎÁ¿Î_ÃÎ ±bfiÎÏ¤fiÎ ¿ı À ·Î¿ à ‰SÕÛ‰Î≥Õ ŒLÕ fiÎ‹fi_ ¿˘≥ ±Î_÷flL›ÒÀˇ˘fi ›flıÏfi›‹- 238 flÎWÀˇÌ› ŒLÕ fi◊Ì. fiÌ ±bfiÎÏ¤‹Î_ ’ıÁÎfl˘ ¿flÌ ÷ı fi ı M· À ˘Ïfi›‹- à Á˙◊Ì ÿ·˝¤ ÷k‰ flıÕ˘fi Ë˘‰Îfi_ “ÁŒÎflÌ”±ı ±_¿ fi_. 145 ‹Î_ …HÎÎT›_ 239 ‹Î_ Œıfl‰Ì fiÎ¬ı. ±Î Ë÷_, F›Îflı ±_¿ fi_. 139 ‹Î_ ±ıVÀıÏÀfifi_ fi‰˘ Ï¿flHÎ˘IÁ√a ’ÿÎ◊˝ fiÎ‹ ±ÎM›_ Ë÷_. ±bÂ„@÷ ÷Îfl‰‰Î ‹ÎÀı ‰Ìfl¤ƒ ΩÕıΩ, Ω‹ √œ¿Î, Ï…. Ω‹fi√fl ±ÎÿÂ˝ ⁄‚÷HÎ »ı, ¿ÎflHÎ à ±ı¿ V’WÀ÷Î ¿fl‰ÎfiÌ flËÌ √›ı·Ì, ¿ı ÷ı fissionable ±◊Î˝÷˚ …ı Ë‰ı ¿flÌ ÿ≥±ı. flıÕ˘fi ±Á·‹Î_ ‰Î› Ï‰¤Î…fi ’Î‹Ì Â¿ı ÷ı‰˘ »ı, ‹ÎÀı M≤J‰ÌfiÎ ‰Î÷Î‰flHÎfi_ ÷ı Á˙◊Ì ÿ·˝¤ ÷k‰ »ı. M≤J‰ÌfiÎ ’˘’ÕÎfi_ Á˙◊Ì »ı . ⁄ÌΩ ’fl_ ’ flÎ√÷ ÿ·˝¤ ÷k‰ ±ıVÀıÏÀfi »ı. ±b‹◊¿‹Î_ ÷ıfiı ⁄‚÷HÎ ÷flÌ¿ı ±ÎÁÎfiÌ’Ò ‰ ˝ ¿ à ±_¿ fi_. 138 fiÎ “⁄fiÎ‰ ±fiı ⁄ı¿‰Î’flÌ Â¿Î› »ı. …\±˘ √˛ÎµLÕ”‹Î_ Ω’Îfi ÁÎ‹ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ ¿ı ±ËŸ ⁄˛ÌÕfl ÂOÿfi˘ ’˛‹¬ ËıflÌ À%‹fiı ›© ΩËıfl ¿›Î˝fi˘ µS·ı¬ »ı. À%‹fifiı ⁄ÿ·ı I›Î_ w{‰ıSÀfi_ ±◊˝ ’HÎ V’WÀ ◊›˘ — fiÎ‹ Ë˘‰_ Ωı≥±ı. ŒÎVÀ ⁄˛ Ì Õfl Ïfl±ı @ Àfl µV‹Îfi√fiÌ ±ı‹. ’Àı·, ¤w« ’˘÷ÎfiÎ ŒÎVÀ L›ÒÀˇ˘fi ‰Õı à Âfl÷«Ò¿ ⁄ÿ· Ïÿ·√Ìfl »Ì±ı.à M· À ˘Ïfi›‹- 239 fiÌ breed/’ıÿÎ ¿flı »ı. ±ı¿oÿflı ÷ÎI’›˝ ±ı ¿ı ±Î‰_ Ïfl±ı@Àfl Ωı ⁄fiÎT›_ Ë˘› ÷˘ ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı fi¿Î‹Î √HÎÎ÷Î ›flıÏfi›‹238 fiı ’HÎ ∂Ω˝’˛Î„M÷ ‹ÎÀı ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ Â¿Ì±ı. ÁÎ‹ıfiÎ ’Îfiı ⁄÷Î‰ı·˘ ŒÎVÀ ⁄˛ÌÕfl Ïfl±ı@Àflfi˘ ÕÎ›Î√˛Î‹ ’HÎ Ωı≥ ·˘. ±b¤ßÌfiÌ ¤Ì÷flÌ fl«fiÎ ÿı¬ÎÕÌ »ı. Œu· fl˘Õ ¿Ëı‰Î÷Î ÁÏ‚›Î Ï¿flHÎ˘IÁ√a (±fiı fissionable) ›flıÏfi›‹-235 fiÎ »ı, …ı‹fiÌ Œfl÷ı ±˘ÏÕÛfiflÌ ›flıÏfi›‹“ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

238 fi_ ±Î‰flHÎ/jacket »ı . › fl ı Ï fi›‹- 235 fiÌ

±bfiÎÏ¤fiÎ Ï‰¤Î…fi ¶ÎflÎ …ı √fl‹Ì ’ıÿÎ ◊Î› ÷ıfiı ’˛‰ÎËÌ Á˘ÏÕ›‹ ËÌÀ ±ı@V«ıL…fl Á‘Ì ’Ë˘Ó«ÎÕı »ı, F›Î_ ’ÎHÎÌfiÌ ‰flÎ‚ ◊›Î ⁄Îÿ µW‹Î √‹Î‰Ì «Ò¿· ı _ ’˛‹ÎHÎ‹Î_ ÃoÕ_< ’˛‰ÎËÌ Á˘ÏÕ›‹ fi‰Ì µW‹Î √˛ Ë HÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±b¤ßÌ‹Î_ ’Î»\_ Œflı »ı. Ë‰ı ¤Îfl÷fiÌ ‰Î÷ — ±Î’HÎÌ ‘fl÷Ì‹Î_ ›flÏı fi›‹fi˘ ¿<ÿfl÷Ì …J◊˘ ±ÎÂflı 95,000 Àfi …ıÀ·˘ »ı, …ı‹Î_ fissionable ›flıÏfi›‹-235 fiÌ ‹ÎhÎÎ 6,650 Àfi ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fi◊Ì. ⁄Î¿Ìfi_ Ïfiw’›˘√Ì ›flÏı fi›‹238 »ı , …ı fi ı M· À ˘Ïfi›‹- 239 fiÎ ¿Î«Î ‹Î· ÷flÌ¿ı µ’›˘√‹Î_ ·ı‰Î ‹ÎÀı ¤Îfl÷fiÎ ±bÂ„@÷ ’_«ı 1985 ‹Î_ ÷ÎÏ‹· fiÎÕ<‹Î_ ¿S’y‹ ¬Î÷ı 40 ‹ı√Î‰Î˜Àfi_ ’˛Î›˘Ï√¿ ŒÎVÀ ⁄˛ÌÕfl Ïfl±ı@Àfl (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ⁄fiÎT›Î ’»Ì Ë‰ı 500 ‹ı√Î‰Î˜ÀfiÎ ŒÎVÀ ⁄˛ÌÕfl Ïfl±ı@Àflfi_ ⁄Î_‘¿Î‹ Âw ¿›* »ı. ±Î Ïfl±ı@Àfl ¿Î›Î˝„L‰÷ ◊›Î ’»Ì ›flıÏfi›‹fi˘ …J◊˘ (M·À˘Ïfi›‹-239 ÷flÌ¿ı ‰Î’flÌfiı) 5,00,000 ‹ı√Î‰Î˜ÀfiÌ ZÎ‹÷Î ’ıÿÎ ¿flÌ Â¿Î› ÷ı‹ »ı. ËÎ· ÷˘ 12 ±b‹◊¿˘ Œ@÷ 2,770 ‹ı√Î‰Î˜À ‰Ì…‚Ì ±Î’ı »ı.à

±Î¿ÎÂ‹Î_ ¿Î›‹Ì ‘˘flHÎı ÷˘‚Î÷_ ’˛ÿÒÊHÎ¿ÎflÌ ¿HÎ˘fi_ ÷◊Î flıb±˘fi_ ‰Îÿ‚ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ¿ÿÎ« …‰Î⁄ÿÎfl Ë˘‰_ Ωı≥±ı. ±Î ‰Îÿ‚ brown cloud ÷flÌ¿ı fiÎ‹«Ìfi ⁄L›_ »ı. µfiÎ‚Î ÿflQ›Îfi ÷ı ¤Îfl÷fiÌ fiˆ∑I›ı ’◊flÎ›ı·_ flËı »ı, F›Î_ ÁÒ›˝fiÎ_ ⁄‘Î_ Ï¿flHÎ˘ ÷ıfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì ÏËLÿÌ ‹ËÎÁÎ√flfiÌ …‚Á’ÎÀÌ Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì Â¿÷Î_ fi◊Ì. ±_÷ÏflZÎ ÷flŒ ÏflŒ˚·ı@À ◊Î› »ı, ‹ÎÀı ‰Îÿ‚ fiÌ«ı Á‹ƒfi_ ’ÎHÎÌ …wflÌ ‹ÎhÎÎ‹Î_ ÷’÷_ fi◊Ì. ÏËLÿÌ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ µkÎflÌ ¤Î√‹Î_ ±Î‰Ì „V◊Ï÷ »ı, ÷˘ ÿÏZÎHÎÌ ¤Î√‹Î_ Ï‰Ê‰T≤kÎ ’ÎÁı »ıS·Î_ ’«ÎÁı¿ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi Á‹ƒfi_ ÷Î’‹Îfi (±fiı ÁÎ◊˘ÁÎ◊ ’ÎHÎÌfi_ ⁄ÎW’Ì¤‰fi) ±ı¿oÿflı 0.60 …ıÀ·_ ‰K›_ »ı. µkÎflı ’HÎ ±ÎÀ·˘ … ‰‘Îfl˘ fi˘Ó‘Î›˘ Ë˘÷ ÷˘ ¤Îfl÷‹Î_ ‰flÁÎÿfiÌ ‹ÎhÎÎ ‰‘Ì Ω÷, ¿ı‹ ¿ı ‹A›I‰ı µkÎflı ◊÷Î ⁄ÎW’Ì¤‰fifi˘ ¤ı… ±_÷ı ¤Îfl÷ Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı »ı ±fiı ‰ÊÎ˝w’ı Ã·‰Î› »ı. ±Î ¤ı…fi_ ’˛‹ÎHÎ brown cloud fiı ·Ì‘ı CÎÀu_ »ı, F›Îflı Ï‰Ê‰T≤kÎ ’ÎÁı ¤fl’Òfl ‹ÎhÎÎfi˘ 5f]gfzfjftf:gf 5ffdf[,ff 5?Xgff[

á ÿıÂfiÌ flÎWÀˇÌ› ±Î‰¿ ¿ı‰Ì flÌ÷ı fiyÌ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ? fl‹ıÂ ‹¿‰ÎHÎÎ, ‹ËıLƒ ›Îÿ‰ ±fiı fl‹ıÂ «Î‰ÕÎ, Ω‹fi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 132 (’ÎfiÎ fi_. 49) á ¿˘Q’ı@À ÏÕV¿fiı flı¿˘ÕÛ ¿fl÷_ CD Writer ¿ı‰_ Ë˘› »ı ? wÊ¤ ’fl˘ÏË÷ ±fiı ÏË‹ÎlÌ ’fl˘ÏË÷, ‹. ¿˘ÀÕÎ ÁÎ_√ÎHÎÌ, flÎ…¿˘À; ±flÏ‰_ÿ ≥. ’_«Î·, fifl˘ÕÎ, ±‹ÿÎ‰Îÿ; ’flıÂ ±ıfi. ’Àı·, Á¬’fl, ¿E»; Ï‰‹· ’Îflı¬, ¿fl«ıÏ·›Î; fi›fi ÷◊Î µ‹ıÂ ±fiı ∞÷ıLƒ «˙‘flÌ, ÿo÷ırfl, ‰Õ˘ÿflÎ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 133 (’ÎfiÎ fi_. 51) á fiÎfi˘Àı@fi˘·˘Ï… Â_ »ı ? ¤Ï‰W›‹Î_ ±ı Àı@fi˘·˘Ï… ‰Õı Â˘ ·Î¤ ◊Âı ? ’˛ÿÌ’ ÏÁ©’flÎ ±fiı Ï‹hÎ˘, …·Î·’fl; ÏÁÏ© ÕÌ. ÿıÁÎ≥, fi‰ÁÎflÌ

Q ¤Îfl÷fi_ «˘‹ÎÁ_ ‰Ê˘˝‰Ê˝ fi⁄‚_ ’Õ÷_ Ω› »ı ±ı‰Î Á‹Î«Îfl ◊˘ÕÎ Á‹› ’Ëı·Î_ ‰Î_E›Î. ±Î‹ ⁄fi‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Â_ ? …V‹Ìfi ‹Ëı÷Î, ‹ÏHÎfi√fl, ±‹ÿÎ‰Îÿ; …›Á¬¤Î≥ ⁄Îflˆ›Î, ’Ì’fl·Î, ÷Î. ÷‚ÎΩ, Ï…. ¤Î‰fi√fl

A ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı …HÎÎ÷Î ‰·HÎ ‹…⁄ »ıS·Î_ 50 ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ¤Îfl÷Ì› µ’¬_ÕfiÎ «˘‹ÎÁÎfi_ Ωıfl ±_ÿÎ…ı 8Ñ …ıÀ·_ CÎÀu_ »ı. ±Î CÎÀÎÕÎfiÎ ¿ÎflHÎ ±_√ı Ë‰Î‹ÎfiÂÎjÎfiÎ ΩHÎ¿Îfl˘ ±ı¿‹÷ fi◊Ì, »÷Î_ ⁄Ë‹÷Ì ‹_÷T› ±fiÁÎfl ÏËLÿÌ ‹ËÎÁÎ√flfiÎ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 136 (“Á’flÁ‰Î·” Ï‰¤Î√) á ¿˘ÀÛ ‹ÎÂ˝· ±ıÀ·ı Â_ ? ’˛÷Ì¿ ÂÎ’Ïfl±Î, ‹˘ÀÌ ⁄Îb√Îfl, ÷Î. Ï…. Ω‹fi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 144 (’ÎfiÎ fi_. 46) á Ïø¿ıÀfiÌ fl‹÷‹Î_ ⁄˘·flfiÎ ÿÕÎfiÌ {Õ’ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ‹’Î› »ı ? ¿ı‰· ‰Ì. …ıÃ‰Î, ±‹flı·Ì

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 119 (’ÎfiÎ fi_. 39) á flÏÂ›ÎfiÌ «ıfi˘˝Ï⁄· ÿCÎ˝ÀfiÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊≥ Ë÷Ì ? ¿˙ÏÂ¿ ÕÌ. ’À˘Ï‚›Î, ±‹ÿÎ‰Îÿ

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 137 (“±ı¿ ‰¬÷ ±ı‰_ ⁄L›_...” Ï‰¤Î√) á Á_√Ì÷‹› √Ì÷fi_ flı¿˘ÏÕ*√ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ? fl„U‹fi flÎÃ˘Õ, Ω‹fi√fl

“ÁŒÎflÌ” ±_¿ fi_. 145 (“Á’flÁ‰Î·” Ï‰¤Î√) 43

…ı ¤ı… ±Î¿ÎÂ‹Î_ «Õı ÷ı ⁄‘˘ ¤Îﬂ÷ Á‘Ì ’Ë˘Ó«÷˘ ﬁ◊Ì.à

Q ¡LÀ-TËÌ· ÕˇÎ≥‰, flÌ±fl-TËÌ· ÕˇÎ≥‰, ŒÎ˜fl-TËÌ· ÕˇÎ≥‰ ÷◊Î ±Î˜·-TËÌ· ÕˇÎ≥‰ ‰E«ı Â˘ ÷ŒÎ‰÷ »ı ? Á‹Ìfl ±ÕÎ·Ω, Ωı√ırflÌ, ‹_⁄≥; Ï…iÎ‰, Ï«_÷fi ±fiı Ï…iÎÎÁÎ, µ¿Î≥ ÀÌ.’Ì.±ıÁ.

A ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ‹ÎvÏ÷-800 …ı‰Ì fiÎfiÌ ’ıÁıL…fl ‹˘Àfl˘ ¡LÀ-TËÌ· ÕˇÎ≥‰ Ë˘› »ı. (‹ÎvÏ÷-800 fi_ fiÎ‹ ±ıÀ·ı … ¡LÀÌ ’Õu_ »ı.) ±Î T›‰V◊Î‹Î_ ±ı„L…fifiÎ øıL¿ÂÎŒ˚Àfi_ ΩıÕÎHÎ ±Î√·Î_ ’ˆÕÎ_ ÁÎ◊ı Ë˘› »ı. ±ı„L…fi ÷◊Î ’ˆÕÎ_ ‰E«ı fiÎ‹ ’Òfl÷_ … ±_÷fl Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ÷ı‹fiı ·Î_⁄_ ¿fiı@Âfi ±Î’‰ÎfiÌ …ŒÎ flËı÷Ì fi◊Ì. ±ı„L…fifi˘ ’Î‰fl ÁÌ‘˘ ’ˆÕÎ_fiı ÀˇÎLÁ‹ÌÀ ◊Î›, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı traction/±√˛‰÷a ⁄‚ ÁÎw_ ±ı‰_ ‹‚ı »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ ¡LÀ-TËÌ· ÕˇÎ≥‰fi˘ √ıflŒÎ›ÿ˘ ±ı ¿ı ±ı„L…fi µ’flÎ_÷ ÀˇÎLÁ‹ÌÂfifi˘ ±fiı √Ì±fl ⁄Î˜@Áfi˘ ’HÎ ⁄˘Ωı ±Î√‚ ÷flŒ ±Î‰Ì …÷Î_ ‹˘Àfl¿Îflfi_ ‰…fi Á’˛‹ÎHÎ ‰ËıÓ«Î÷_ fi◊Ì. ±Î ‰ËıÓ«HÎÌ flÌ±fl-TËÌ· ÕˇÎ≥‰‹Î_ Â@› ⁄fiı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı„L…fifiÎ Ë˘Á˝’Î‰fl ÷ı‹Î_ ‰…fiÿÎfl ÕˇÎ≥‰ ÂÎŒ˚À ¶ÎflÎ ’Î»‚fiÌ ¤Îflı ±ı@Á· Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı »ı. ¤Îfl÷fiÌ …^fiÌ ±fiı ΩHÎÌ÷Ì ±ıQ⁄ıÁıÕfl ÷◊Î V¿˘Ï’˝±˘ …ı‰Ì ±‰Î˝«Ìfi V’˘À˚˝Á ›ÏÀÏ·ÀÌ TËÌ¿SÁ/SUV flÌ±fl-TËÌ· ÕˇÎ≥‰ »ı. ∞’√ÎÕÌfiÌ ¿ZÎÎfiÎ_ ‰ÎËfi˘ ŒÎ˜fl-TËÌ· ÕˇÎ≥‰ Ë˘› »ı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ ÁÎ‹ÀÎ_ «Îflı› ’ˆÕÎ_ ±ı„L…fi ÁÎ◊ı Ëo‹ıÂÎ_ ΩıÕÎHÎ ‘flÎ‰÷Î_ Ë˘› ±ı …wflÌ fi◊Ì. ⁄ıÏ{¿ fl«fiÎ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ flV÷˘ T›‰„V◊÷ Ë˘› I›Îflı ±ı„L…fifi˘ ÕˇÎ≥‰ ÂÎŒ˚À ‹ÎhÎ ’Î»‚fiÎ_ ⁄ı ’ˆÕÎ_fiı CÎÒ‹Î‰ı »ı. ·’ÁHÎ˘ ¿ı «œÎHÎ‰Î‚˘ flV÷˘

±Î‰ı I›Î_ ÀˇÎLÁŒfl √Ì±fl ‰Õı ±ı„L…fi ÁÎ◊ı ±Î√·Î_ ’ˆÕÎ_fi_ ¿fiı@Âfi ’HÎ ÷I’fl÷_ V◊Î’Ì Â¿Î› »ı. ‰ÎËfi À>_¿ Á‹› ‹ÎÀı … ŒÎ˜fl-TËÌ· ÕˇÎ≥‰fiÎ ±Î›Î‹‹Î_ Ëo¿Îflı »ı. ±Î‰˘ Œıfl⁄ÿ·˘ ±Î˜·-TËÌ· ÕˇÎ≥‰‹Î_ Â@› fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ œÎ_«Î ‹…⁄ «Îflı«Îfl ’ˆÕÎ_ Á÷÷ ±ı„L…fifiÎ Á_’¿Û‹Î_ flËı »ı.à

Q „V‰Œ˚À ÀÀ· fiÎ‹fi˘ ‘Ò‹¿ı÷ ±Î˜√VÀ 21, 2126 fiÎ fl˘… M≤J‰Ì ΩıÕı À¿flÎ› ±ı ‘ÎflHÎÎ ¿ıÀ·Ì Ëÿı ÁÎ«Ì »ı ? …V‹Ìfi ’Àı·, ‰Õ˘ÿflÎ, …›‰‘˝fi ±ı. ÏhÎ‰ıÿÌ, …^fiÎ√œ

A „V‰Œ˚À ÀÀ· ±_ÿÎ…ı 130 ‰Êı˝ ÁÒ›˝fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·ı÷˘ ’Ò_»ÏÕ›˘ ÷Îfl˘ ±ıÀ·ı ¿ı ‘Ò‹¿ı÷ »ı. 1862 ‹Î_ fi…flı «ÕuÎ ⁄Îÿ 1993 ‹Î_ ÷ı ŒflÌ ÿı¬Î›˘ I›Îflı ¿QM›ÒÀfl ‰Õı ÷ıfiÌ ¤˛‹HÎ¿ZÎÎfiı M≤J‰ÌfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ±Î_@›Î ’»Ì ¬√˘‚ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ·ÎB›_ ¿ı ≥.Á. 2126 ‹Î_ ’fiflÎ√‹fi ‰¬÷ı ±ı M≤J‰Ì ΩıÕı À¿flÎ› ±ı‰˘ «ÎLÁ 98Ñ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı Ë÷˘. ±Î…ı Œıfl√HÎ÷flÌ ’»Ì ÷ı‹fi˘ ±Ï¤’˛Î› ⁄ÿ·Î›˘ »ı. „V‰Œ˚À ÀÀ· ±fiı M≤J‰Ì ‰E«ı ⁄ı ÁM÷ÎËfi_ ±_÷fl flËÌ Ω› ÷ı‹ »ı. ÁÎ«_ ’Ò»˘ ÷˘ Á‰ÎÁ˘ ‰Ê˝ ’»Ì ¬flı¬fl Â_ ◊Î› ÷ı ±Î…fiÌ ÷ÎflÌ¬ı ¿Ëı‰_ ‹U¿ı· »ı. „V‰Œ˚À ÀÀ·fi˘ ±Î‰÷˝fi¿Î‚ ⁄Ë ·Î_⁄˘ »ı. ÁÒ›˝fiÌ ‹·Î¿Î÷ ·Ì‘Î ⁄Îÿ ÷ı ∂ÀÛfiÎ ‰Îÿ‚ Á‘Ì …÷˘ flËı »ı, F›Î_ ⁄ÌΩ ·Î¬˘ ‘Ò‹¿ı÷±˘fi˘ ’ÕÎ‰ »ı. „V‰Œ˚À ÀÀ·fiı ÷ı±˘ fi∞‰Ì ¬·ı· ’Ë˘Ó « ÎÕÌ ÷ı fi ˘ ‹Î√˝ …flÎ Áfl¬˘ ’HÎ ⁄ÿ·ı ÷˘ Â@› »ı ¿ı 2126 ‹Î_ ’ fi flÎ√‹fi ‰¬÷ı M≤J‰Ì ±fiı ÷ıfiÎ ‰E«ı CÎb_ »ıÀ<_ flËÌ Ω› ±◊‰Î ÷˘ ⁄ı ÁM÷ÎËfiÎ ±_ ÷ fl‰Î‚Ì ËÎ·fiÌ √HÎ÷flÌ ¬˘ÀÌ Ãflı ±fiı ÁÌ‘Ì Àyfl Ω‹ı . ±I›Îflı ¬Î÷flÌ’Ò‰˝¿ ¿ËÌ Â¿Î÷Ì ‰Î÷ ±ıÀ·Ì ¿ı „V‰Œ˚À ÀÀ· ÁÎ«ı … M≤J‰Ì Ωı Õ ı ±◊ÕÎ› ÷˘ ±ı ¿<ÿfl÷Ì ±ÎŒ÷ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÌ ∞‰V≤„WÀfi˘ fiÎÂ ¿flÌ fiÎ¬ı.à “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Q. ÁÒ›˝fiÎ ¿ıLƒ‹Î_ ’ıÿÎ ◊÷Î L›ÒÏÀˇfi˘ ¿HÎ˘ 2.32 Áı ¿ LÕ …ı À ·Î fi∞‰Î Á‹›‹Î_ Á’ÎÀÌfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì Ω› »ı, F›Îflı ’˛¿ÎÂfiÎ Œ˘À˘fi ¿HÎfiı ±ıÀ·_ … ±_÷fl ¿Î’‰Î‹Î_ 10 ·Î¬ ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ‰‘ Á‹› ¿ı‹ ·Î√ı »ı ?

‘flÎ‰÷Î ¤Î√fi˘ Á‰Î· Ë˘› I›Î_ Œ‚ ±fiı ÂÎ¿ ‰E«ı ¤ıÿ ’ÎÕ‰Îfi_ …flÎ ‹U¿ı· »ı. ⁄Ì›Î_fiÌ ËÎ…flÌ Ωı÷Î_ ±Î‰Î ÏËVÁÎ Œ‚ ¿Ëı‰Î›, »÷Î_ ±Î’HÎı ÷ı‹fiı ÂÎ¿ √HÎÌ ¬Î≥±ı »Ì±ı. ‰îÎÎÏfi¿ flÌ÷ı Ωı÷Î_ ‹ÎhÎ À‹ıÀÎ_ ±fiı ¿Î¿ÕÌ fiÏË, ·Ì·Î ‹fl«Î_, flŸ√HÎÎ_ ±fiı ¤ŸÕÎ_ ’HÎ Œ‚˘ »ı. Q. ◊‹˝· ’Î‰fl VÀıÂfi‹Î_ ¿ıÀ·Î ⁄‚÷HÎfi_ ÿËfi ¿ıÀ·Ì ‰Ì…‚Ì‹Î_ Œıfl‰Î› »ı ?

‹⁄Îfl¿ ÿfl⁄Îfl, ≥¬fl, ¤w«

w’ıÂ ±fiı ¿S’ıÂ Á˘·_¿Ì, ‰flÎ»Î fl˘Õ, Áfl÷

A. L›ÒÏÀˇfi˘ ¤ÒÏ÷›Î ¿HÎ˘ »ı. ’ÿÎ◊˝ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ¿ÂÌ ’ÎflV’Ïfl¿ Ïø›Î/interaction ¿›Î˝ Ï‰fiÎ … ÷ıfiÌ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì Ω› »ı. ’ÿÎ◊˝ ‹Îfi‰ÂflÌfl Ë˘› ¿ı M≤J‰Ìfi˘ √˘‚˘ Ë˘›, ’HÎ L›ÒÏÀˇfi˘fiı ¿Â˘ ±‰fl˘‘ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. Á‹ ¬Î‰Î ’Òfl÷˘› fiÏË. ⁄Ì∞ ÷flŒ Œ˘À˘fi ±ı flÌ÷ı ±’ÎflÿÂ˝¿ ’ÿÎ◊˝ Á˘ÓÁfl‰Î fiÌ¿‚Ì Â¿÷Î fi◊Ì. L›ÒÏÀˇfi˘ ±fiı Œ˘À˘fi ‰E«ı ±ı ‹˘À˘ ÷ŒÎ‰÷ »ı. ÁÒ›˝fiÎ √¤˝‹Î_ CÎfi÷ÎfiÌ ‹ÎhÎÎ ÁÌÁÎ ¿fl÷Î_ 12 √HÎÌ ±fiı ’ÎHÎÌ ¿fl÷Î_ 160 √HÎÌ »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’fl_ ÷  ÿ⁄ÎHÎ M≤J‰ÌfiÌ Á’ÎÀÌ ’ÎÁı ‰Î÷Î‰flHÎfiÎ ÿ⁄ÎHÎ ¿fl÷Î_ 300 √b_ »ı. ±Î ‹ÎË˘·‹Î_ Œ˘À˘fi ¿HÎ˘ ‰Ê˘˝ Á‘Ì Ï⁄Ï·›ÕÛ fi Î ÿÕÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ±Î‹÷ı ‹ Œo√˘‚Î÷Î flËı »ı ±fiı @›Îflı¿ ±ı¿Îÿ ¿fl˘Õ ‰Êı˝ ÷ı‹fi˘ »^À¿Îfl˘ ◊Î› »ı.

A. ◊‹˝· ’Î‰fl VÀıÂfifiÌ ¿Î›˝ZÎ‹÷Î CÎHÎÌ ⁄Î⁄÷˘ ’fl ±‰·_⁄÷Ì Ë˘› »ı, ±ıÀ·ı ⁄‘Î_fiı Áfl¬Î ±Î_¿ÕÎ ·Î√ fi ’Õı ±ı ÿı¬Ì÷_

Q. ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎÌ±˘±ı À‹ıÀÎ_fiı ÂÎ¿ fiÏË, ’HÎ Œ‚ ÷flÌ¿ı ¿ı‹ ±˘‚¬ÎT›Î_ »ı?

A. fiÎ‹flÎÏÂ◊Ì √HÎ÷Î ÂÏfifi˘ √˛Ë ⁄Îfl‹˘ ±Î‰ı I›Îflı ÁÎÕÎ ÁÎ÷ ‰flÁfiÌ ±fiı «˘◊˘ ¿ı ±ÎÃ‹˘ ±Î‰ı I›Îflı ±œÌ ‰flÁfiÌ ’fi˘÷Ì Âw ◊Î› ±ı‹ F›˘Ï÷ÊÂÎjÎ ¿Ëı »ı. √…flÎ÷Ì‹Î_ ’fi˘÷Ì ¿ı ’fi˘÷_ ÂOÿfi˘ ±◊˝ ‹Î_√Ï·¿ ¿ı ‹_√‚¿ÎflÌ ±ı‰˘ ◊Î› »ı, »÷Î_ √˛Ë˘fiÌ ’fi˘÷Ì ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı Â¤ √HÎÎ÷Ì fi◊Ì. Q. M≤J‰ÌfiÎ ’˘Ï{ÏÀ‰ «_⁄¿Ì› ‘˛‰˘ ±fiı ⁄ÌΩ ±‰¿ÎÂÌ √˘‚Îfi˘ ’˘Ï{ÏÀ‰ «⁄ _ ¿Ì› ‘˛‰ ±ı¿⁄ÌΩfiÎ ÁÎ„LfiK›‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ¿<ÿfl÷Ì ±’Î¿Ê˝HÎ ÷ıfiı ÿÒfl ËÕÁı·ı ¿ı fiÏË? fl˘fi¿ ⁄Ì. ’Àı·, ‰S·¤Ï‰zÎfi√fl

»ı. ±Î‹ »÷Î_ ÁflıflÎÂ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ 1 ‹ı√Î‰Î˜À ‰Ì…‚Ì ’˛ÎM÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı 450 Ï¿·˘√˛Î‹ …ıÀ·Î ¿˘·ÁÎfi_ ±◊‰Î 310 ·ÌÀfl ¬Ïfi… ÷ı·fi_ ¿ı ’»Ì 250 CÎfi ‹ÌÀfl fiı«fl· √ıÁfi_ ÿËfi ¿fl‰_ ’Õı »ı. ◊‹˝· ’Î‰fl VÀıÂfi Ωı ±bÁ_«ÎÏ·÷ Ë˘› ÷˘ 0.13 √˛Î‹ ›flıÏfi›‹ Ωı≥±ı. Q. ’‰˝÷˘fiÌ fi∞¿fi_ ‰Î÷Î‰flHÎ ¤ÒflÌ {Î_›‰Î‚_ ¿ı‹ ÿı¬Î› »ı ?

Á˘fiÌ, ¿S’ıÂ ÿ˘ÂÌ ±fiı Ï‹hÎ˘, fiÎflHÎ’flÎ, ±‹ÿÎ‰Îÿ

›˘√ıÂ ÏÁ©’flÎ, ⁄˘fl‰Î‰, √Ìfl; flÎ¿ıÂ Á_CÎ‰Ì, ±_@·ırfl

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

’Î◊˝ ’Ì. ¤Î‰ÁÎﬂ, ±ÎHÎ_ÿ; Ï‰¿ÎÁ ΩıÊÌ, ‹_⁄≥

‹ËıÂ ’_ÕuÎ, ‹.’˘. ¿oÕÎflÌ, ÷Î. ¿fl…HÎ, Ï…. ‰Õ˘ÿflÎ;

ËÎÏÿ˝¿ …ı. Œ‚ÿ, Ω‹fi√fl; fl˘ÏË÷ √F…fl, ¿ÎÏ÷˝¿

A. ‰fiV’Ï÷ÂÎjÎ‹Î_ Œ‚ ±fiı ÂÎ¿ ‰E«ı «˘yÁ ¤ıÿflı¬Î ±Î_¿ı·Ì fi◊Ì. ’Î_ÿÕÎ_fiÎ V‰w’ı ¿˘⁄ÌfiÌ, ‹Ò‚w’Ì √Î…flfiÌ, ¿oÿfiÎ ‰√˝ ‹ Î_ ±Î‰÷Î fl÷Î‚fiÌ ±◊‰Î ÷˘ e· ÷flÌ¿ı ¿˘⁄ÌŒ˚ · Î‰flfiÌ ‰Î÷ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì √Ò_«‰ÎÕ˘ ’ıÿÎ ◊÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ‰fiV’Ï÷fiÎ_ ⁄Ì›Î_

Q. F›˘Ï÷ÊÂÎjÎ ‹…⁄ ÁÎÕÎ ÁÎ÷Ì Â_ »ı?

A. ÏË‹ÎE»ÎÏÿ÷ fiÏË, ’HÎ ‹ÎhÎ ËÏfl›Î‚Î ’‰˝÷ fi∞¿fi_ ‰Î÷Î‰flHÎ ¤ÒflÌ {Î_› ’¿Õı »ı. ’‰˝÷Ì› T≤ZÎ˘fiÎ_ ’Î_ÿÕÎ_ …ı ⁄ÎŒ ¿Îœı ÷ıfiÎ_ flÎÁÎ›ÏHÎ¿ ƒT›˘ Ë‰ÎfiÎ ±˘{˘fi ÁÎ◊ı ¿ıÏ‹¿· ’˛Ï÷Ïø›Î ¿flÌ ±I›_÷ ÁÒZ‹ ¿HÎ˘ fl«ı »ı, …ı‹fi_ ¿ÿ ÁÒ›˝fiÎ_ ¤ÒflÎ_ Ï¿flHÎ˘fiı Ï‰¬ıfl‰Î ‹ÎÀı ±fiw’ Ë˘› »ı. ⁄Î¿ÌfiÎ_ Ï¿flHÎ˘ ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌ‹Î_ ±˘{˘fi Á˘ÓÁfl‰Î_ fiÌ¿‚Ì Ω› »ı, ±ıÀ·ı ‹ÎhÎ ¤Òfl˘ fl_√ fi…flı «Õı »ı.

A. M≤J‰Ìfi_ «_⁄¿Ì› ⁄‚ ¿ÂÌ … ±Áfl ÿÎ¬‰Ì fi Â¿ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ±Ï÷Â› ¿‹Ωıfl »ı. «_⁄¿Ì› ⁄‚ ‹Î’‰Îfi_ ±ı¿‹ T/ÀıV·Î »ı, ‹ÎÀı ±ı ‹Î’ÿoÕ ’˛‹ÎHÎı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ Á’fl¿LÕ„@Ào√ ‹ıBfiıÀ 20 T fi_ ±fiı ⁄Î‚¿˘fiÎ_ fl‹¿ÕÎ_‹Î_ ‰’flÎ÷_ «_⁄¿ 0.1 T fi_ Ë˘› »ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ Ï‰Ê‰T≤kÎ ’ÎÁı M≤J‰ÌfiÎ « _ ⁄ ¿Ì› ⁄‚fiÌ ‰ı S › Œ@÷ 0.0004 »ı. Q. Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ ¿ÿfi˘ ÏÁfiı‹Î VøÌfi @›Î_ ±Î‰ı·˘ »ı ? …›ÿÌ’ ÏŒŒÎƒÎ, …^fiÎ√œ; Ïÿ·Ì’ flÎÃ˘Õ, Ï‰·ı ’Î·ı˝ (’Ò‰˝), ‹_⁄≥

A. Ï‰rÏ‰ø‹ ‹⁄ _ ≥fiÎ ±Î≥‹ı@Á ±ıÕ·ı⁄ Ï◊±ıÀflfi˘ »ı. ‹Î«˝ 31, 2001 fiÎ fl˘… ¬S·Î ‹Ò¿Î›ı·Î ±ı Ï◊±ıÀflfi˘ VøÌfi

12,700 «˘flÁ ŒÌÀfi˘ »ı, F›Îflı ÷ıfiÎ ’»Ì ⁄ÌΩ fi_⁄flı ±Î‰÷Î ÏÁÕfiÌ ÂËıflfiÎ ±Î≥‹ı@Áfi˘ ’Õÿ˘ 11,350 «˘flÁ ŒÌÀfi_ ZÎıhÎŒ‚ ‘flÎ‰ı »ı.à 45

o}8aff[,fgfl jf,0:Vs5f ;5fwff: LgfLdftf[ zdftfufdftfgfl ;f]5fzLsjfH

…‹˝fiÌ ¬Î÷ı fl‹Î≥ flËı·Ì eÀ⁄˘·fiÌ ‰SÕÛ-¿’ V’‘Î˝±ı …√÷fiÎ ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘fiı Ë‹HÎÎ_ CÎı·_ ·√ÎÕu_ »ı. …‹˝fiÌfiÎ_ eÀ⁄˘· VÀıÏÕ›‹˘‹Î_ Ï‰Ï‰‘ ÿıÂ˘fiÎ eÀ⁄˘·flÏÁ¿˘fi˘ ¤Îflı ‘ÁÎfl˘ »ı. ÀıÏ·Ï‰{fifiÌ V’˘À˚˝Á «ıfi·˘ ’fl ’HÎ eÀ⁄˘·’˛ı‹Ì ’˛ıZÎ¿˘fi˘ ΩıflÿÎfl “ÀˇÎÏŒ¿” »ı. …‹˝fiÌ ÁÏË÷ Ï‰rfiÎ 200 ÿıÂ˘‹Î_ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 1.1 ±⁄… …ıÀ·Î ·˘¿˘ eÀ⁄˘·fiÌ fl‹÷ ‹ÎHÎÌ flèÎÎ »ı, ‹ÎÀı ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ·˘¿Ï’˛›÷ÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ eÀ⁄˘· …√÷fiÌ fi_⁄fl ‰fi √ı‹ »ı. …√÷fiÎ ‰‘‹Î_ ‰‘ ÿıÂ˘‹Î_ ¬ı·Î÷Ì fl‹÷ ’HÎ ±ı … »ı. ‰SÕÛ-¿’ V’‘Î˝±ı Œı·Î‰ı·Î “V’˘À˚˝Á ŒÌ‰fl” ÏfiÏ‹kÎı ±Î ‰¬÷ı eÀ⁄˘· M·Á …√÷fiÌ ⁄Ì∞ ¿ıÀ·Ì¿ fl‹÷˘fiÌ Á’fl„@‰{ fl…^ ¿flÌ »ı.

ÿÏfi›ÎfiÌ Á˙◊Ì ·˘¿Ï’˛› fl‹÷ eÀ⁄˘· »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı fl‹÷ fi ¬ı·÷˘ Ë˘› ±ı‰˘ ÿıÂ ¿ÿÎ« ÿ Ï fi›Î‹Î_ ±ı ¿ ı › fi◊Ì. eÀ⁄˘·fiÎ ⁄ı ’˛¿Îfl˘ »ı — ±ı¿ ÷˘ ±‹ıÏfl¿fi eÀ⁄˘·, ¿ı …ı ‹ Î_ ‰’flÎ÷˘ ÿÕ˘ √˘‚Î¿Îfl fiÏË, ’HÎ ·_⁄√˘‚ Ë˘› »ı. (⁄Î…\fi˘ Œ˘À˘.) ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ⁄ËÎfl ±ı fl‹÷fi_ ⁄Ë «·HÎ fi◊Ì. ⁄ÌΩ ’˛ ¿ Îflfiı ±ıÁ˘ÏÁ±ıÂfi eÀ⁄˘· ¿Ëı »ı - -±fiı ÷ı Ëo ‹ ı Â Î_ √˘‚Î¿Îfl ÿÕÎ ‰Õı fl‹Î› »ı. ±Î ⁄ÌΩı ’˛¿Îfl …\ÿÎ fiÎ‹ı ’HÎ ±˘‚¬Î› »ı. ¿›Î fiÎ‹ı ?à eÀ⁄˘·fi_ ‹ıÿÎfi ‰‘‹Î_ ‰‘ 119 ‹ÌÀfl (130 ‰Îfl) ·Î_⁄_ ±fiı 91 ‹ÌÀfl (100 ‰Îfl) ’Ë˘‚_ Ë˘› »ı. ±Î ’◊Îfl˘ Ïø¿ıÀfiÎ ‹ıÿÎfi ¿fl÷Î_ ±fiı¿√HÎ˘ ‹˘À˘

◊›˘. ≥Õfi √ÎÕÛLÁ …ı‰Î Ïø¿ıÀ VÀıÏÕ›‹fi_ ‹ıÿÎfi 2,850 «˘flÁ ‹ÌÀfl …ı‰Õ<_ Ë˘› »ı, F›Îflı eÀ⁄˘· √˛ÎµLÕ 10,800 «˘flÁ ‹ÌÀfl …ıÀ·_ Œı·Î› »ı. ’fl_÷ ±ËŸ „@‰{ ±ı »ı ¿ı Á˙◊Ì Ï‰ÂÎ‚ ‹ıÿÎfi ’fl ¬ı·Î÷Ì Ë˘› ±ı fl‹÷ ¿≥ ?à eÀ⁄˘·fiÌ ‹ı«‹Î_ ÿÕÎfiÌ ±Ï‘¿÷‹ {Õ’ ’ıfiSÀÌ Ï¿¿ ‰¬÷ı Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ÿÕ˘ I›Îflı ¿·Î¿fiÎ 120-130 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı √˘· ’˘VÀ ÷flŒ ±Î√‚ ‰‘ı »ı . ±Î √Ï÷ Ïø¿ı À fiÎ ⁄˘· ¿fl÷Î_ ±˘»Ì √HÎÎ›, »÷Î_ Ï‰rfiÌ Á˙◊Ì {Õ’Ì ⁄˘· √ı‹ Ïø¿ıÀ ’HÎ fi◊Ì. ¿≥ »ı ?à eÀ⁄˘·fiÌ ‹ı«‹Î_ 22 ¬ı·ÎÕÌ±˘ ÿÌÃ ±ı¿ flı¡Ì ±fiı ⁄ı ÷ıfiÎ ±ÎÏÁVÀLÀ Ë˘› »ı. Ïø¿ıÀfiÌ ‹ı«‹Î_ ±ıÀ·Î … ¬ı·ÎÕÌ±˘ ÿÌÃ ±ı¿ flı¡Ì ±fiı hÎHÎ ±Q’Î›fl˘ ÕuÒÀÌ ’fl flËı »ı. ±ı¿ ΩHÎÌ÷Ì fl‹÷‹Î_ ¬ı·ÎÕÌ±˘ ÁÎ‹ı ±Ï‘¿÷‹ flı¡Ì±˘, ÏfiflÌZÎ¿˘ ÷◊Î ±Q’Î›fl˘ Œfl… ⁄Ω‰÷Î Ë˘› »ı. ±Î fl‹÷ ¿≥ ?à eÀ⁄˘·fiÌ ‰SÕÛ ¿’ V’‘Î˝‹Î_ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 64 ‹ı«˘ ¬ı·Î› »ı, ‹ÎÀı ÷ı ±ı¿·ÿ˘¿· V’‘Î˝ fi◊Ì ±fiı ÁÎÕÎ ’Î_ « Õ{fi ‹ı « ˘fiı ¿ÎflHÎı ÷ı fi ˘ Á‹›√Î‚˘ ’HÎ ±ı¿Îÿ ‹ÏËfiÎ …ıÀ·˘ ·Î_⁄˘ Ë˘› ÷ı‹Î_ ±Îç›˝ fi◊Ì. ±Î ‰Î÷fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ±ı‰Ì fl‹÷fi_ fiÎ‹ ±Î’˘ ¿ı …ı‹Î_ ÏÁ_√·

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

;f]5fzLsjfH

‹¿Î⁄·Îfi_ Ïfl{SÀ 23 Ïÿ‰Áı ±Î‰ı »ı ±fiı I›Î_ Á‘Ì ËflÌŒ˘ ‰E«ı V’‘Î˝ fl˘…ıfl˘… ±ı¿‘ÎflÌ ◊÷Ì flËı »ı.à µ’flfiÌ „@‰{fiı Ë‰ı µ·ÀÎ‰Ì fiÎ¬Ì±ı — ‹ı«fi_ ±ıÀ·ı ¿ı ‹¿Î⁄·Îfi_ Ïfl{SÀ …ı‹Î_ ±ı¿Îÿ Áı¿LÕ‹Î_ ±√fl ÷˘ ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ’HÎ ±˘»Î Á‹›‹Î_ ±Î‰Ì Ω› ±ı fl‹÷ ¿≥ ?à 1969 ‹Î_ eÀ⁄˘·fiÌ ‰SÕÛ ¿’ V’‘Î˝ ‰¬÷ı ±· ÁÎS‰ÎÕ˘fl ±fiı Ë˘LÕ<flÎÁ ‰E«ı F›Îflı ’HÎ ‹¿Î⁄·Î ›˘Ω›Î I›Îflı VÀıÏÕ›‹‹Î_ ±ı ⁄Lfiı ÿıÂ˘fiÎ ’˛ıZÎ¿˘ ⁄Î¬ÕuÎ Ë÷Î ±fiı ÏËoÁ¿ fl‹¬ÎHÎ˘ ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›Î_ Ë÷Î_. ±· ÁÎS‰ÎÕ˘flfiı ’ÎÃ ¤HÎÎ‰‰Î ‹ÎÀı Ë˘LÕ<flÎÁfiÌ Áfl¿Îflı »ı‰Àı ±ı‰_ ’√·_ ¤›* ¿ı …ı ‰SÕÛ ¿’ eÀ⁄˘·fiÌ ÷‰ÎflÌ¬‹Î_ ±¤÷’Ò‰˝ Ë÷_. ¿›_ ’√·_ ? Á˙ ’˛◊‹ ±ËŸ fi¿ÂÎ‹Î_ ±ı ⁄Lfiı ‹K› ±‹ıÏfl¿Ì ÿıÂ˘fiÎ_ V◊Îfi Ωı≥ ·˘.à Ë‰ı ◊˘Õ<_¿ …fifl· fi˘·ı… ±fiı ◊˘ÕÌ¿ ¿˘‹fi ÁıLÁ ·ÕÎ‰Ìfiı ⁄Ì∞ „@‰{fi˘ …‰Î⁄ ±Î’˘ — Á˙◊Ì {Õ’Ì fl‹÷ ’ı·˘÷Î »ı, ÷˘ Á˙◊Ì ‘Ì‹Ì fl‹÷ ¿≥ ?à ±ı¿ ›Î ⁄ÌΩ ’˛¿Îflfi˘ ÿÕ˘ …ı‹Î_ ‰’flÎ÷˘ Ë˘› ±ı‰Ì ‹A› ⁄˘· √ıQÁ 30 …ıÀ·Ì »ı. ¿≥ fl‹÷‹Î_ Á˙◊Ì fiÎfi˘ ±fiı ¿≥ fl‹÷‹Î_ Á˙◊Ì ‹˘À˘ ÿÕ˘ ‰’flÎ› »ı ?à

ÿÏfi›Îfi˘ Á˙◊Ì ‹˘ÓCÎ˘ eÀ⁄˘· ¬ı · ÎÕÌ {Î≥fiıÕÎ≥fi {Î≥Õıfi (…‹HÎ˘ Œ˘À˘) »ı. ±Î ¡ıL« ¬ı·ÎÕÌfiı ±˘‚¬÷Î fi Ë˘ ÷˘ ’Ïfl«› ‹ÎÀı Œ@÷ ±ıÀ·_ … ¿Ëı‰Îfi_ flËı ¿ı 6.6 ¿fl˘Õ ÕÎ˜ · flfiÌ (ËÎ·fiÎ Ï‰Ïfi‹› ÿflı Ωı÷Î_ ±ÎÂflı wÎ. 300 ¿fl˘ÕfiÌ) ÀˇÎLÁŒfl ŒÌfi˘ ÷ıHÎı ‰SÕÛ-flı¿˘ÕÛ fi˘Ó‘ÎT›˘ »ı. „@‰{ — eÀ⁄˘·flfiÌ ÀˇÎLÁŒfl ŒÌ ±ıÀ·ı Â_ ?à fl‹÷ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷Ì ÿ˘flÕÎ ¿ı ÿÕÎ …ı‰Ì ‰V÷fiı ⁄ÿ·ı ¬ı·ÎÕÌfiÎ ±ËŸ÷ËŸ ◊÷Î V◊ÎfiÎL÷flfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ıfiÌ V’ÌÕ …ı‹Î_ ±Ï‘¿÷‹ Ë˘› ±ı fl‹÷fi_ fiÎ‹ Â_? Á˘ ‹ÌÀflfiÌ flıÁ? ÁÎ›„@·_√? V¿Ì∫√ ¿ı ⁄Ì∞ ¿˘≥?à ‹Î«˝ 8, 1971 fiÎ fl˘… L›Ò ›˘¿Û ÂËıfl‹Î_ ±ı Á‹›fiÎ ΩHÎÌ÷Î ⁄˘„@Á_√ ¬ı·ÎÕÌ±˘ ¿ıÏÂ›Á @·ı ›Îfiı ‹Ë‹ÿ ±·Ì (…‹HÎÎ Œ˘ÀÎ‹Î_ …‹HÎı) ±fiı ⁄˘⁄ ¡ı{fl ‰E«ı ±I›_ ÷ flÁÎ¿ÁÌ¤›˘˝ ‹ ¿ Î⁄·˘ ◊›˘ Ë÷˘. Ï’V÷Î·ÌÁ Ï‹ÏfiÀfiÌ ÷ı ‹yÎ⁄Î∞±ı fl‹÷√‹÷fiÎ ZÎıhÎ …ı fi‰˘ flı¿˘ÕÛ V◊ÎM›˘ ±ı ¿›˘ ?à

hjffaff[ ±ı Á ˘ÏÁ±ı Â fi eÀ⁄˘·fiı Á˘¿fl/soccer ’HÎ ¿Ëı »ı. ±Î ÂOÿ ‰ÎV÷‰‹Î_ association fiÎ ±’¤˛Â _ ÷flÌ¿ı fl«Î›˘ »ı. ’Ëı·Î_ À>_¿ÎZÎflÌ ÂOÿ ÷flÌ¿ı assoc ⁄L›˘ ±fiı assoc fi_ I›Îfl ⁄Îÿ soccer ¿flÌ fiÎ¬‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ±‹ıÏfl¿fi eÀ⁄˘·fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ıfiÎ› flB⁄Ì ·Ì√ ±◊‰Î flB⁄Ì ›Ïfi›fi ±ı‹ ⁄ı ’ıÀÎ’˛¿Îfl˘ »ı. “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

±Î ⁄Lfiı fl‹÷˘ ’HÎ ·_⁄√˘‚ ⁄˘· ‰Õı ¬ı·‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±‹ıÏfl¿fi eÀ⁄˘·fiÌ …ı‹ ÷ı‹Î_› ÿÕÎfiı ËÎ◊ ‰Õı ŒıÓ¿‰ÎfiÌ »^À Ë˘› »ı, F›Îflı ±ıÁ˘ÏÁ±ıÂfi eÀ⁄˘·fi˘ ¬ı·ÎÕÌ ÿÕÎfiı ËÎ◊ ¿ı ¿˘HÎÌ ’HÎ ‹ÎflÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. Á˙◊Ì Ï‰ÂÎ‚ ‹ıÿÎfi ’˘·˘fiÌ fl‹÷ (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ‹ÎÀı ‰’flÎ› »ı. ·_⁄Î≥ 274 ‹ÌÀfl ±fiı ’Ë˘‚Î≥ 182 ‹ÌÀfl, ±ıÀ·ı 61

;f]5fzLsjfH

ZÎıhÎŒ‚ ◊›_ 49,868 «˘flÁ ‹ÌÀfl ±◊‰Î ÷˘ 12.4 ±ı¿fl ! ’˘·˘fiÎ ¬ı·ÎÕÌ±˘ ±rÎfl˘ËÌ Ë˘›, ‹ÎÀı V‰Î¤ÎÏ‰¿ »ı ¿ı ±ı fl‹÷ ‹ÎÀı fiÎfi_ ‹ıÿÎfi fi «Î·ı. Á˙◊Ì ‰‘ {Õ’ ’¿Õ÷˘ ÿÕ˘ ’ı·˘÷Î fiÎ‹fiÌ fl‹÷fi˘ »ı. (’ı·˘÷Î V’ıÏfiÂ ÂOÿ »ı. ±‹ıÏfl¿Î‹Î_ ÷ı fl‹÷ jaialai ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. µE«Îfl — ËÎ≥ ·Î≥.) ⁄ı ¬ı·ÎÕÌ±˘ ÷ı‹Î_ ËÎ◊ ’fl ·Î_⁄Î ¿ÿfi_ ·yÏÕ›_ ‹˘…\_ ’ËıflÌ Ï⁄Ï·›ÕÛfiÎ ÿÕÎ …ı‰Î Á˘Ï·Õ ⁄˘·fiı ÁÎ‹Ì ÿÌ‰Î· ’fl ±Œ‚Î‰ı »ı ±fiı ⁄ÌΩ ¬ı·ÎÕÌ±ı ÷ı fi ı {Ì·Ìfiı ’Î»˘ ÿÌ‰Î· ’fl ÀÌ«‰Îfi˘ Ë˘› »ı . (⁄Î…\ fi ˘ Œ˘À˘.) Â„@÷ ±fiı VeÏ÷˝ ‹Î√Ì ·ı÷Ì ’ı·˘÷ÎfiÌ fl‹÷ ¬÷flfiÎ¿ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÿÌ‰Î· ’fl À¿flÎ≥fiı ⁄ÎµLÁ ◊÷˘ ÿÕ˘ ¿·Î¿fiÎ 300 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘ÌfiÌ {Õ’ı ’˛Ï÷V’‘a ¬ı·ÎÕÌ ÷flŒ ’Î»˘ ±Î‰ı »ı. ±Î fl‹÷ı ±‹¿ ¬ı·ÎÕÌ±˘fiÎ Ωfi ·Ì‘ÎfiÎ ⁄fiÎ‰˘ ’HÎ ⁄L›Î »ı. Á˙◊Ì ‰‘ ¿Î∞±˘ …ıfiÎ ’fl ¿Î√fi…fl flÎ¬÷Î Ë˘› ±ı fl‹÷ ÀıÏfiÁfiÌ »ı. ÀıÏfiÁfiÌ ÏÁ_√SÁ ‹ı« Œ@÷ ⁄ı ¬ı·ÎÕÌ±˘ ‰E«ı fl‹Î›, ’HÎ ÷ıfi_ ‹˘ÏfiÀÏfl_ √ ¿flfiÎflÎ ÏfiflÌZÎ¿˘ 13 Ë˘› »ı. ÿÁ …HÎÎ ÿÕÎfi˘ ÀM’˘ @›Î_ ’Õu˘ ÷ı Ωı‰Î ‹ÎÀı ·Î≥fi‹ıfifi_ ¿Î›˝ Á_¤Î‚ı »ı. ±ı¿ …HÎ ‰E«˘‰«fiÌ Ω‚Ì ’fl fi…fl flÎ¬ı »ı. ±ı¿ ‰‚Ì Œ˘SÀ-·Î≥fifiı ±fi·ZÎÌ ¬ı·ÎÕÌfiÎ ’√·Îfi_ V◊Îfi Ωı›Î ¿flı »ı. »ıS·ı, ÷ıfl‹˘ …HÎ ±ıÀ·ı ‹ı«fi˘ ±Q’Î›fl. 1903 ‹Î_ ’Ëı·Ì ‰¬÷ ›˘Ω›ı·Ì À<fl ÿ ¡ÎLÁ fiÎ‹fiÌ 3,267 Ï¿·˘‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì ÁÎ›¿· flıÁ Á˙◊Ì ·Î_⁄˘ Á‹› ¬ıÓ«Î÷Ì √ı‹ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı 23 Ïÿ‰Áı ±ı ’ÒflÌ ◊Î› »ı. ‰‘‹Î_ ‰‘ ’˛ıZÎ¿˘fiÌ …‹Î‰À ◊÷Ì Ë˘› ÷˘ ±ı ’HÎ À<fl ÿ ¡ÎLÁ ‹ÎÀı, ¿ÎflHÎ ¿ı ’˛‰ÎÁfiÎ ÷‹Î‹ ‹Î√˝ ’fl ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 1,00,00,000 ·˘¿˘ 62

ÁÎ›¿·Á‰Îfl˘fiı Ωı‰Î ‹ÎÀı flV÷ÎfiÌ ⁄ı› ÷flŒ ¿÷Îfl⁄_‘ ¬ÕÎ flËÌ Ω› »ı. ⁄ÌΩ ±fiı¿ ’˛ıZÎ¿˘ ¿Î‹‘_‘˘ ’Õ÷˘ ‹Ò¿Ì ÀıÏ·Ï‰{fi ’ÎÁı ⁄ıÃÎ Ë˘› »ı, ‹ÎÀı À<fl ÿ ¡ÎLÁfiı ±ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı Ï‰rfiÌ Á˙◊Ì ‰‘ fi¿ÁÎfi¿÷Î˝ √ı‹fi_ Ï⁄wÿ ËÎ_Á· ◊›_ »ı. ¡ÎLÁfiÎ GDP/ ‰ÎÏÊ˝¿ CÎflı· µI’Îÿfi‹Î_ ÷ı (2005 fiÎ ±Î_¿ÕÎ ‹…⁄) 13 ±⁄… ÕÎ˜·flfi_ √Î⁄Õ<_ ’ÎÕÌ ÿı »ı. À>_¿Ì fiı À« fl‹÷ ¿Îµ⁄Î˜› VÀÎ≥·fiÎ Ï’V÷˘· Õˇ˘fiÌ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÿflı¿ ’˛Ï÷V’‘a±ı ¿‹flfiÎ Ë˘SVÀfl‹Î_ ¤flÎ‰ı·Ì Ï’V÷˘·fiı ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î Á‹›‹Î_ ¬ıÓ«Ì ¿ÎœÌfiı ⁄·ıÀ ‰Õı ÏfiÂÎfi ’HÎ

÷Î¿Ì ⁄÷Î‰‰Îfi_ Ë˘› »ı. ’Î‰fl‘˘ ËflÌŒ ±ı ¿Î›˝ ±ÎÀ˘’‰Î‹Î_ 0.6 ◊Ì 0.8 Áı¿LÕ ¿fl÷Î_ ‰‘ Á‹› ·√ÎÕ÷˘ fi◊Ì. …\·Î≥ 14, 1969 fiÎ Ïÿ‰Áı Ë˘LÕ<flÎÁı ·U¿fl ‹˘¿·Ì ±· ÁÎS‰ÎÕ˘fl ’fl ±Îø‹HÎ ¿›* ±fiı football war ¿Ëı‰Î÷_ ›© ±ı ⁄Lfiı ÿıÂ˘ ‰E«ı ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›_. ·ÕÎ≥fiÎ ¿ÎflHÎfiı Ωı ¿ı eÀ⁄˘·fiÌ fl‹÷ ÁÎ◊ı ÏfiV⁄÷ fi Ë÷Ì. ±· ÁÎS‰ÎÕ˘flfiÎ 3,00,000 ·˘¿˘ ±Î’HÎı I›Î_fiÎ ‰HÎfi˘÷›Î˝ ⁄Î_√·Î ÿıÂÌ fiÎ√Ïfl¿˘fiÌ …ı‹ Ë˘LÕ<flÎÁ‹Î_ CÎÒV›Î Ë÷Î ±fiı I›Î_ ‰ÁÌ √›Î Ë÷Î. ±Î ‰Î÷ ’fl ⁄Lfiı ÿıÂ˘ ‰E«ıfiÎ Á_⁄_‘˘ ⁄√ÕuÎ Ë÷Î. “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

;f]5fzLsjfH

’Ïfl„V◊Ï÷ VŒ˘À¿ Ë÷Ì, …ı‹Î_ eÀ⁄˘· ‹ı«ı ÷HÎ¬˘ ‰ı›˘˝ ±fiı ‰Î÷ »ı‰Àı ›© Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì. √…√˛ÎË ±ıÀ·ı flVÁÌ¬ıÓ«/tug o’war (fiÌ«ıfi˘ Œ˘À˘) ‘Ì‹Ì fl‹÷˘‹Î_ fi_⁄fl ‰fi »ı. ±ı¿ Ï⁄˛ÏÀÂ ÷‰ÎflÌ¬¿Îflı ±Î˜√VÀ 12, 1889 fiÎ Ïÿ‰Áı ‹K› ¤Îfl÷fiÎ …⁄·’fl ¬Î÷ı fl‹Î›ı·Ì √…√˛ÎËfiÌ ±ı‰Ì Œ˙∞ ‹ı«fi˘ ÿÎ¬·˘ fi˘ÓK›˘ »ı ¿ı …ı‹Î_ Ï‰…ı÷Î ÀÌ‹ı Á÷÷ 2 ¿·Î¿ ±fiı 41 Ï‹ÏfiÀ Á‘Ì Ωıfl ·ÕÎ‰Ìfiı »ı‰Àı 12 ŒÌÀfi _ (3.66 ‹ÌÀflfi_) ±_ ÷ fl ¿ÎM› _ . À>_¿‹Î_, ÿ˘flÕÎfiı ÷ı‹HÎı ¿·Î¿fiÎ Œ@÷ 0.00134 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ V’ÌÕı ’˘÷ÎfiÌ ÏÿÂÎ‹Î_ ¬ıÓE›_. ¿˘≥ ⁄Ì∞ fl‹÷‹Î_ ‰’flÎ÷Ì «Ì…fi_ V◊ÎfiÎL÷fl (±ËŸ ÿ˘flÕÎfi_ ◊›_ ±ı flÌ÷ı) ±ÎÀ·Ì ‘Ì‹Ì √Ï÷±ı ◊÷_ fi◊Ì. Á˙◊Ì fiÎfi˘ ÿÕ˘ ±ıÀ·ı Àı⁄· ÀıÏfiÁfi˘, …ıfi˘ T›ÎÁ Œ@÷ 38 ‹Ì·Ì‹ÌÀfl (1.5””) Ë˘› »ı. ‰…fi 2.5 √˛Î‹ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı fiÏË. Á˙◊Ì ‹˘À˘ ÿÕ˘ ’Â⁄˘·fiÌ fl‹÷ ‹ÎÀı (…‹HÎ˘ Œ˘À˘) ‰Î’fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı --’ÒflÎ 6 ŒÌÀfiÎ T›ÎÁfi˘ ! ›fl˘’Ì ÿıÂ˘‹Î_ eÀ⁄˘·fiÎ «fi_ÿÎ ¬ı·ÎÕÌ±˘ ⁄Î_‘ı·Î ’√Îflı ±fiı Ïfi›÷ ¿Ï‹Âfiı …ı ÷ı @·⁄ ‰÷Ì fl‹÷Î Ë˘› »ı ±fiı @·⁄ ÷ı‹fiÌ ‹ı«˘ √˘Ã‰Ìfiı ¬ÎVÁÌ ¿‹ÎHÎÌ ‹ı‚‰ı »ı. @·⁄ ±fiı ¬ı·ÎÕÌ ‰E«ı ±‹¿ ‰Ê˝fi˘ ¿˘LÀˇÎ@À Ë˘› »ı. ±ı¿ @·⁄fiÎ

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

¬ı·ÎÕÌfiı ⁄Ì∞ @·⁄ Ωı ’˘÷ÎfiÌ »Î‰HÎÌ‹Î_ ·ı‰Î ‹Î√÷Ì Ë˘› ÷˘ ÷ıHÎı ’Ëı·Ì @·⁄fiı ÀˇÎLÁŒfl ŒÌ ÷flÌ¿ı ±‹¿ fl¿‹ «Ò¿‰‰ÎfiÌ flËı »ı. CÎHÎÎ ¬flÎ ¿ıÁ˘‹Î_ ÷ı fl¿‹ ±ÎÁ‹ÎfiÌ Ë˘› »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ›fl˘’Ì ÿıÂ˘ ‹ÎÀı eÀ⁄˘· ‹ÎhÎ fl‹÷ fi◊Ì. ‹˜√Î Ï⁄{fiıÁ ’HÎ »ı. V¿Î›-ÕÎ≥Ï‰_√fiÌ fl‹÷‹Î_ ¬ı·ÎÕÌfiÌ V’ÌÕ ±Ï‘¿÷‹ Ë˘› »ı. ’ıflıÂÒÀ ¬˘·÷Î ’Ëı·Î_ ¬ı·ÎÕÌ ’˘÷Îfi_ ‹Î◊_ fiÌ«ı ÷flŒ ±fiı ’√ µ’fl ÷flŒ flÎ¬Ìfiı ÷ı‹… ⁄Lfiı ËÎ◊ Á_¿˘flÌfiı ’J◊flfiÌ …ı‹ ’Õı I›Îflı ÷ıfiÌ V’ÌÕ µkÎfl˘kÎfl ‰‘Ìfiı 300 Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·Ì ◊Î› »ı. ‹Îfi˘ ¿ı 20,000 ◊Ì 25,000 ‹ÌÀfl ¨«ı◊Ì ÷ı ’Õ÷_ ‹Ò¿ı, ÷˘ V’ÌÕ »ı‰Àı 1,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı ! ±ÎfiÌ ÷·fiÎ±ı ÿ˘ÕV’‘Î˝fi˘ «ı„Q’›fi ¬ı·ÎÕÌ ’HÎ 37 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ flŒ÷Îfl ’˛ÎM÷ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. Ï‰…ı÷Î ¿ıÏÂ›Á @·ıfiı (÷◊Î ’flÎÏ…÷ ⁄˘⁄ ¡ı{flfiı ’HÎ) ⁄˘„@Á_√ ‹ı«‹Î_ ¤Î√ ·ı‰Î ⁄ÿ· 25,00,000 ÕÎ˜·fl ‹Y›Î Ë÷Î. ÁÎÿ˘ ÏËÁÎ⁄ »ı ¿ı ’˛I›ı¿ Ï‹ÏfiÀı 55,555 ÕÎ˜·fl ±fiı ’˛I›ı¿ Áı¿LÕı 926 ÕÎ˜·fl ÷ı‹fiÎ ¬Î÷ı …‹Î ◊›Î. ±ı¿ ‹ı«‹Î_ ¬ı·ÎÕÌfiı ‰‘‹Î_ ‰‘ ¿‹ÎHÎÌ ◊›Îfi˘ ±ı ‰SÕÛ-flı¿˘ÕÛ Ë÷˘. 2004-05 fiÎ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi 3.25 ¿fl˘ÕfiÌ À˘À· ±Î‰¿ ‹ı‚‰fiÎfl ÕıÏ‰Õ ⁄ı¿‹ıfi fiÎ‹fi˘ eÀ⁄˘· ¬ı·ÎÕÌ ’HÎ Ï‹ÏfiÀÿÌÃ ¿ı Áı¿LÕÿÌÃ ±ÎÀ·Ì {Õ’ı ‹ÌÀfl Œıfl‰Ì Â@›˘ fi Ë÷˘.à

;f]0f[s]gfl 5fH,fgff[ gfjff[ 5?sfz

s;ff[8l ,f[tf]+ ,f[;fzif]R

…\ÿÌ …\ÿÌ 9 Ï√˛Õ‹Î_ ‰ËıÓ«Î›ı·Î ¿<· ‹‚Ìfiı 81 ¬ÎfiÎ_‹Î_ ‰fi-À<-fiÎ≥fi Á ‘ ÌfiÎ ±_ ¿ ˘ ±ı ‰ Ì flÌ÷ı ‹Ò ¿ Ì ⁄÷Î‰‰ÎfiÎ Ë÷Î ¿ı …ı◊Ì-(1) ÿflı ¿ ∂¤Ì ÷◊Î ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ 1 ◊Ì 9 Á‘Ìfi˘ ÿflı¿ ±_¿ ±ı¿ ±fiı ‹ÎhÎ ±ı¿ … ‰¬÷ ±Î‰÷˘ Ë˘›. (2) ÿflı¿ “{˘fi”‹Î_ 1 ◊Ì 9fiÎ ÏŒ√fl ŒflÏ…›Î÷’HÎı Ë˘›. ⁄ıµ Âfl÷˘fi_ ’Î·fi ¿fl÷˘ …‰Î⁄ fiÌ«ı ÿÂÎ˝T›˘ »ı. ÁÕ˘¿<fiÎ ¿˘›ÕÎ‹Î_ hÎÌ∞ ’HÎ ±ı¿ Âfl÷ »ıS·ı ·¬Ì Ë÷Ì, …ıfi_ ’Î·fi ¿fl˘ ÷˘ ’{·‹Î_ flÁÎ¿ÁÌfi_ ÷k‰ µ‹ıflÎ› ÷ı‹ Ë÷_. ‰Î«¿˘±ı ÁÕ˘¿<fiÌ ’{·fiı 27 Ï‹ÏfiÀfiÎ Á‹›√Î‚Î‹Î_ ÁÎ˜S‰ ¿flÌ ⁄÷Î‰‰ÎfiÌ Ë÷Ì. ¿˘›ÕÎfiÌ ⁄ı ‹A› Âfl÷˘ µ’flÎ_÷ ±Î »ıS·Ì Âfl÷fi_› …ı ‰Î«¿˘±ı Á«˘À ’Î·fi ¿›* Ë˘› ÷ı‹fiı “’{· Áı@Âfi” ÷flŒ◊Ì ¬ÎÁ ±Ï¤fi_ÿfi !à

±‰¿ÎÂ›ÎhÎÌ±˘ ¿<· «Îfl »ı. ÿflı¿ …HÎ ’˘÷ÎfiÌ ·ıÁfl√fi Œ@÷ ⁄ı ‰¬÷ ŒÎ›fl ¿flÌ Â¿÷˘ Ë˘› ÷˘ ⁄‘Î … ≥.ÀÌ.fi˘ ¬ÎI‹˘ ⁄˘·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı

±ËŸ flı ¬ Î_ ¿ fi‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ‹ … ⁄ ŒÎ›Ïfl_√ ¿fl‰_ flèÎ_.à

“;fofzl”gff af]LRxff/l jffrfsf[ ±_¿ fi_. 147 ‹Î_ ’Ò»ı·Ì ’{·˘fiÎ ÁÎ«Î …‰Î⁄ ·¬Ì ‹˘¿·fiÎfl “ÁŒÎflÌ”fiÎ ‰Î«¿˘-Ï¿o…· ¬Ò_À, Ï‰fi› flÎÃ˘Õ, ¤Î√˝‰ ’Àı· ÷◊Î Ï‹hÎ˘, Ï‰…› «˙ËÎHÎ, flÎ…¿˘À; µIÁ‰, ‹·› ’Îflı¬, …^fiÎ√œ; ’Ò‰ı˝Â ’Àı·, CÎÎÀ·˘ÏÕ›Î, ±‹ÿÎ‰Îÿ; ±ÎÏÿI› ÿıÁÎ≥, ‹_◊fi ±fiı µ‹_√ ’Àı·, ‰Õ˘ÿflÎ; ‹˘ÏË÷ ÏËflÎHÎÌ, √˘Ï‰_ÿ ±¿⁄flÌ, ±‹ÿÎ‰Îÿ; fiÌfl‰ ’_ÕuÎ, ¿ÎÏ‚›Î⁄ÌÕ, ¤Î‰fi√fl; ‘˛Ï‰÷ Á˘fiÌ, √Î_‘Ìfi√fl; Ï«_÷fi ’Àı·, ‹ËıÁÎHÎÎ; ±Ïfi· ±fiı fl˘ÏË÷ ¤ÎflÏÿ›Î, «fl¬Î, Ï…. ±‹flı·Ì; ¤fl÷ ’Àı·, ±ÎHÎ_ÿ; ¿˙ÏÂ¿ ‹Ëı÷Î, Ω‹fi√fl; ÕÎ˜. ∞iÎıÂ ¿ÏÕ›Î, ≥Õfl; ’˛ÂÎL÷ fiÎHÎÎ‰ÀÌ, ¤w«; µkÎ‹, µÿ›, ΩB≤Ï÷ ¿<¿ÏÕ›Î ÷◊Î Ï‹hÎ˘, ‹˘√flÌ, Ï…. ±ÎHÎ_ÿ; ÏÁ©Î◊˝ Ωÿ‰, ±ÕÎ…HÎ, Áfl÷; ±…\˝fi ÂÎË, ’ÎÀHÎ; ËÊ˝ ÁÎ‰Ï·›Î, Ï«kÎ·, Ï…. ±‹flı·Ì; ’˛ÌÏ÷, flÏ‰, ±⁄˛‹Î, ‰·ÁÎÕ; ’_¿…, Ï⁄flıfi, ¿ı÷fi ¿Î⁄Ïfl›Î, ±‹flı·Ì; ±Ï¤ ⁄¿ıÏ·›Î, flÎ_ÿıfl fl˘Õ, Áfl÷; ¿ı÷fi ‹¿‰ÎHÎÎ, ÏfiÁ√˝ √˘ÏË·, ‰HÎÎ¿⁄˘flÌ ÀÌ’Ì±ıÁ.; ¿ı÷fi ’_«˘·Ì, ‹. ’˘. ±Ω⁄, Ï…. …^fiÎ√œ; …›‹Ìfi ’fl‹Îfl, ¤Î‰fi√fl; ±Ï‹÷ ÷◊Î Ï¿flHÎ ÕÎ¤Ì, ÷Î…’fl, Ï…. ¤Î‰fi√fl; ∞‰fi «˙ËÎHÎ, ‰Ì…’ÕÌ, Ï…. ±‹flı·Ì; ∞‰flÎ… ’flÎÏ·›Î, ‹. ’˘. ±˘fl˘, Ï…. ÁflıLƒfi√fl; fiÌ÷Ìfi «ÕÎÁ‹Î, …ı÷’fl; ¿ÎÏ÷˝¿ ‰ÎÏHÎ›Î, «Î_ÿ¬ıÕÎ, √Î_‘Ìfi√fl; ‹ËıÂ ‹˘√ÏÕ›Î, flÎ’fl, ¿E». “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

(¿<· 550 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ_) Á_A›Î⁄_‘ SA-6 flÏÂ›fi Ï‹ÁÎ≥·˘ ‰ÁÎ‰ı·Î_, ’HÎ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ HARM ±ı„LÀflıÏÕ±ıÂfi Ï‹ÁÎ≥·˘±ı ÷ı‹fiÎ_ flıÕÎfl ›_hÎ˘fiÎ efl«Î ¿ÎœÌ fiÎA›Î ’»Ì SA-6 ¿ÂÎ µ’›˘√fiÎ_ fi flèÎÎ_. ÂıflÕ˘/beam fiÏË, ÷˘ Á‰ÎflÌ/riding fiÏË. à Ï’˛ÁÀı √Î¥ÕLÁ — ⁄Ì‹-flÎ≥ÏÕo√ √Î≥ÕLÁfiÌ …ı‹ Ï’˛ÁÀı √Î≥ÕLÁfi˘ ±◊˝ ’HÎ ÷ı‹Î_ ‰’flÎ÷Ì ¿Î›˝’˛HÎÎÏ·fi˘ ÁÒ«¿ »ı. Ï‹ÁÎ≥·fi˘ √Ï÷‹Î√˝ ±ËŸ ’Ò‰˝ÏfiÏç÷/preset Ë˘› »ı, ‹ÎÀı ·˘„L«_√ ’»Ì ÷ı‹Î_ ŒıflŒÎfl ¿fl‰˘ Â@› fi◊Ì. V‰Î¤ÎÏ‰¿ »ı ¿ı ±Î‰_ Ï‹ÁÎ≥· ‰Î’fl‰Îfi_ Ë˘› I›Î_ ·Z›Î_¿ ’˘÷ı V◊Î›Ì Ë˘‰_ Ωı≥±ı, ±ıÀ·ı Ï‹ÁÎ≥· ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ¤Îfl÷fiÎ M≤J‰ÌfiÌ …ı‹ ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ ±√fl ÷˘ ⁄˛õ˘ÁfiÌ ‹ÎŒ¿ ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ ’˛¿Îflfi_ Ë˘› »ı. Á˙◊Ì ΩHÎÌ÷˘ ÿÎ¬·˘ Ωı ¿ı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ øÒ{ Ï‹ÁÎ≥· À˘‹ÎËÎ˜ ¿ fi˘ »ı . (⁄˛õ˘Á ’HÎ øÒ{ Ï‹ÁÎ≥· »ı.) ±ÎÂflı 450 Ï¿·˘√˛ Î ‹fiÎ ‹ËÎVŒ˘À¿ ‰Î˜flËıÕ ÁÏË÷ 1,450 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifi_ ±fiı 6.25 ‹ÌÀfl (20 ŒÌÀ) ·Î_⁄_ À˘‹ÎËÎ˜¿ (µ’flfiÌ ÷Á‰Ìfl) ¿·Î¿fiÎ 880 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ √Ï÷±ı 1,600 Ï¿·˘‹ÌÀflfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕ‰Î ‹ÎÀı fl˘¿ıÀ ±ı„L…fi fiÏË, ’HÎ …ıÀ ±ı„L…fi ‘flÎ‰ı »ı. Ï‰‹ÎfifiÌ …ı‹ ∂Õ‰Î ‹ÎÀı ÷ıfiı 2.6 ‹ÌÀflfiÎ (8.5 ŒÌÀfiÎ) T›Î’fiÌ ’Î_¬˘ ’HÎ »ı. Ï‹¿ıÏfi¿· fl«fiÎ ±Œ·Î÷Òfi »ı, ’HÎ ‰‘ ±Îç›˝…fi¿ ÷ıfiÎ ÏÿÂÎÂ˘‘fi ‹ÎÀı ¿flÎ›ı·_ Ï’˛ÁıÀ √Î≥ÕLÁfi_ ±Î›˘…fi

»ı. Ïfi‘Î˝Ïfl÷ ·Z›Î_¿ı ’Ë˘Ó«‰Î ‹ÎÀı À˘‹ÎËÎ˜¿ ÿU‹fifiÎ …ı ’˛ÿıÂ µ’fl ‹ÎhÎ 60 ‹ÌÀfl ¨«ı flËÌfiı ∂Õ‰Îfi_ Ë˘› ÷ıfiÎ ¤ÒM≤WÃfi˘ (±√Îµ ΩÁÒÁÌ ÁıÀı·Î≥Àı ⁄fiÎ‰ı·˘) ÏÕÏ…À· 3-D fi¿Â˘ ÷ıfiÌ ‹ı‹flÌ‹Î_ VÀ˘fl ¿flÌ ÿı‰Î› »ı. ∂Õ÷Ì ‰¬÷ı À˘‹ÎËÎ˜¿ flıÕÎfl ‰Õı ’˘÷ÎfiÌ fiÌ«ıfiÎ ¤ÒM≤WÃfiı ‹ı‹flÌfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ ‰Î_«ı »ı ±fiı ⁄ı› ÕıÀÎfi_ ⁄flÎ⁄fl ‹ıÏ«_√ ◊Î› ±ı‰˘ √Ï÷‹Î√˝ ±Î_¿ı »ı. (hÎÌΩ fl_√Ìfi ’Îfiı ÕÎ›Î√˛Î‹ fi_. 5.) ÿÎ.÷. ≥flÎ¿ ÁÎ‹ıfiÎ_ »ıS·Î ›© ‰¬÷ı ±‹ıÏfl¿fi ›©…ËÎΩı±ı …ı À˘‹ÎËÎ˜¿ »˘ÕuÎ_ ÷ı‹HÎı ⁄ÁflÎ-À<-⁄√ÿÎÿfi˘ ËÎ≥-‰ı ’Á_ÿ ¿›˘˝ ±fiı flV÷˘ F›Î_ ‰Y›˘ I›Î_ ±Î¿ÎÂ‹Î_ ÷ı‹HÎı ’HÎ ‰‚Î_¿ ·Ì‘˘. Ï‹ÁÎ≥· Àı@fi˘·˘Ï…fi˘ ±ÎÀ·˘ ·Î_⁄˘ ’Ïfl«› ‹ı‚T›Î ’»Ì ⁄‘Î_ ÂjÎ˘‹Î_ Ï‹ÁÎ≥·fiı ¿ÿÎ« ÏÂfl‹˘fl √HÎÌ ·ı‰Îfi_ ‹fi ◊Î›, ’HÎ ±ıÀ·_ K›Îfi flÎ¬‰Î …ı‰_ »ı ¿ı Ë∞ Á‘Ì ÷ıfiÎ ±ı¿ı› ’fl˘√Î‹Ì ÂjÎfiı ÷ıHÎı ±ÎµÀÕıÀıÕ ÁÎÏ⁄÷ ¿›* fi◊Ì. Ë‰Î≥ ¶_¶›© ±˜fl-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥· ‰Õı ¬ı·Ì Â¿Î÷_ Ë˘‰Î »÷Î_ ⁄‘Î_ ·ÕÎ›¿ Ï‰‹Îfi˘ Ë∞ ÷˘’ ‰Õı ÁF… Ë˘› »ı. ±˜fl-ÏÕŒıLÁ ‹ÎÀı ÁflŒıÁ-À<±˜fl Ï‹ÁÎ≥· ‰’flÎ÷Î_ Ë˘‰Î »÷Î_ ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À √fifi_ ‹Ëk‰ CÎÀu_ fi◊Ì. ±ı … flÌ÷ı ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥· ⁄L›Î ’»Ì ·ıÁfl √Î≥ÕıÕ ±fiı ÀÌ.‰Ì. √Î≥ÕıÕ ⁄˘Q⁄ µ’flÎ_÷ ÁÎ‹ÎL› ⁄˘Q⁄ ’HÎ ±Î¿ÎÂÌ Ë‹·Î ‹ÎÀı ‰Î’fl‰Îfi_ «Î· »ı, F›Îflı ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥·ı Á¬˘≥-30 ±fiı Ï‹flÎ…-2000 …ı‰Î_ ·Î_⁄Ì ’Ë˘Ó«fiÎ_ Ï‰‹Îfi˘fiÌ »^|Ì ¿flÌ fi◊Ì. ±Î „V◊Ï÷ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ⁄ÿ·Î› ÷ı‹ fi◊Ì.à

jffrfsf[gf[ 5f}k[,ff ;fjff,fgff[ jffrfsf[gff[ jf/tff[ hjffaf

‰Î«¿˘fiı 147 ‹Î ±_¿ı ’Ò»ı·˘ Á‰Î· — ◊QÁ ±’fiÌ ⁄˘À·‹Î_ VÀˇ˘ fiÎA›Î ’»Ì ◊˘ÕÌ ‰Îflı ÷ıfiÎ ’fl ’fl’˘ÀÎ ⁄Î{ı·Î ¿ı‹ Ωı‰Î ‹‚ı »ı ? ‰Î«¿˘±ı ·¬Ì ‹˘¿·ı·Î …‰Î⁄˘ — à ◊QÁ ±’fiÌ ⁄˘À·‹Î_ flËı·_ ’˛‰ÎËÌ ÃoÕ<_√Îfl Ë˘› »ı. VÀˇ˘ …ı‰Ì ±ı ’˛‰ÎËÌfiÎ Á_Á√˝‹Î_ ±Î‰ı ¿ı ÷fl÷ ±ÎÁ’ÎÁfiÎ ’fl’˘ÀÎ VÀˇ˘ ÷flŒ ¬ıÓ«Î≥ ±Î‰ı »ı ±fiı »ı‰Àı I›Î_ ⁄Î{ı·Î flËı »ı. ÿı‰Î_√ ±ı«. flÎ‰·, flÎ…¿˘À; ±ÎÏÂWÎ …ı. ÀÎÀ<, ‰HÎÎ¿⁄˘flÌ ÀÌ.’Ì.±ıÁ.; Ï‘flıfi ‰Ì. ¿’’flÎ, flÎ…¿˘À.

à ◊QÁ ±’fiÌ ⁄˘À·‹Î_ VÀˇ˘ fiÎ¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÃoÕÎ ’˛‰ÎËÌfiÎ Á_’¿Û‹Î_ ±Î‰÷Î‰ıÓ÷ ÷ıfiÌ ±Î…\⁄Î…\fiÌ Ë‰Î ÃoÕÌ ’Õı »ı ±fiı »ı‰Àı ⁄_ÿ V‰w’ı VÀˇ˘ ’fl ⁄Î{ı »ı. ¤Î‰ıÂ ±Îfl. ¿ÎfiÎ⁄Îfl, ‹ÎHÎÎ‰ÿfl, Ï…. …^fiÎ√œ; ∞‰flÎ…¤Î≥ ’flÎÏ·›Î, ‹. ±˘flÌ, Ï…. ÁflıLƒfi√fl; ‹_◊fi ±fiı µ‹_√ ±ı«. ’Àı·, Ïfi{Î‹’flÎ, ‰Õ˘ÿflÎ

à VÀˇ˘fiÌ ±Î…\⁄Î…\ flËı·Ì Ë‰Îfiı ’fl’˘ÀÎ ÁÎ◊ı ÁÌ‘˘ Á_⁄_‘ fi◊Ì. “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Ë¿Ì¿÷ı Â_ ⁄fiı ÷ı …\±˘ — ◊QÁ ±’ …ı‰Î_ ÃoÕÎ_ ’ÌHÎÎ_fi_ ÁÌ·⁄_‘ œÎ_¿b_ ¬˘·‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ⁄˘À·fi_ ±˜fl-’˛ıÂfl CÎÀı »ı ±fiı ’ÌHÎÎ_fi_ ÷Î’‹Îfi I›Îfl ’»Ì ø‹Â— ‰‘ı »ı. ±Î ⁄ı Á_Ωı√˘‹Î_ ’ÌHÎÎ_‹Î_ ¤‚ı·˘ ËÎ≥-’˛ıÂfl CO2 fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ’fl’˘ÀÎ w’ı ‹@÷ ◊‰Îfi˘ ’˛›Ifi ¿flı »ı, ¿ı‹ ¿ı ±˘»Î ÷Î’‹Îfiı ±fiı ±˘»Î ÿ⁄ÎHÎı ÃoÕÎ_ ’ÌHÎÎ‹Î_ CO2 ¿ıÿ flËÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. VÀˇ˘fiı F›Îflı ⁄˘À·‹Î_ ÿÎ¬· ¿flÎ› I›Îflı ’ÌHÎÎ_fiı V’Â˝÷Ì VÀˇ˘ ’˘÷ÎfiÌ ◊˘ÕÌ¿ µW‹Î ±ÎÁ’ÎÁfiÎ ÃoÕÎ ’˛‰ÎËÌfiı ÀˇÎLÁŒfl ¿flÌ ÷ıfi_ ÷Î’‹Îfi …flÎ÷flÎ ‰‘ÎflÌ ‹Ò¿ı »ı. ±Î fi∞‰˘ ‰‘Îfl˘ ‰Î›w’ı ¿ıÿ ¿ıÀ·Î¿ CO2 fiı flÌ·ÌÁ ¿fl‰Î‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiı »ı. ±Î‹, VÀˇ˘ fi∞¿ ’fl’˘ÀÎ fl«Î› »ı. “ÁŒÎflÌ”fiÎ ‰Î«¿˘fiı ‰‚÷˘ Á‰Î· — ÁÎ’ıZÎ‰Îÿ ‹…⁄ ¬ÿ ’˛¿ÎÂ Áı¿LÕfiÎ 3 ·Î¬ Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ {Õ’ı ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ Â¿ı fiÏË. ±Î‹ »÷Î_ ±_‘ÎflÌ flÎhÎı ·ıÁflfiÌ À˘«˝fi˘ ÂıflÕ˘ ’Ïç‹ ÏZÎÏ÷…◊Ì ’Ò‰˝ ÏZÎÏ÷… Á‘Ì CÎÒ‹Î‰˘ I›Îflı ÷ı Áı¿LÕ‰Îfl‹Î_ ±_÷ÏflZÎfiÎ ¿fl˘Õ˘ ’˛¿ÎÂ‰WÎ˝fiÎ Œ·¿fiı ‰ÀÎ‰Ì Ω› »ı. ÁÎ’ıZÎ‰Îÿfi˘ ¤_√ ±ı ‰¬÷ı ¿ı‹ ◊÷˘ fi◊Ì?à 53

Ï‹ÁÎ¥· ’˘÷ÎfiÎ ·Z›Î_¿ Á‘Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı ’Ë˘Ó«ı »ı ? Ï‹ÁÎ¥·fiÎ ’˛¿Îfl˘ ¿ıÀ·Î ? V-2 »˘ÕuÎ_ ÷ı‹HÎı ±ÎÂflı 20,000 fiÌ ΩfiËÎÏfi ¿flÌ, ’fl_÷

±ı ’»Ì Ï⁄˛ÏÀÂ Ï‰‹Îfi˘±ı ÷ı Ï‹ÁÎ≥·˘fiÎ_ ·˘„L«_√ ‹◊¿˘fiı ÏfiÂÎfi ⁄fiÎ‰Ì …‹˝fi ±Îø‹HÎfiÌ ‘flÌ ÷˘ÕÌ fiÎ¬Ì. Ï‰r›©‹Î_ ÁÎ◊ı flËÌ ÏËÀ·flfiÎ …‹˝fiÌ ÁÎ‹ı ·Õı·Î flÏÂ›Î ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î ›© ’»Ì ±ı¿⁄ÌΩfiÎ ÂhÎ ⁄L›Î I›Îflı ÷ı‹fiÌ ‰E«ı “Ï‹ÁÎ≥· V’‘Î˝”fi˘ ±Îfl_¤ ◊›˘. ±·⁄kÎ, ÷ÎI¿ÎÏ·¿ fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı «ŸK›Î ‹Î√ı˝ ÏfiÂÎfi ÷flŒ Ω› ÷ı‰_ ±ÎiÎÎ_Ï¿÷ Ï‹ÁÎ≥· ⁄fiÎ‰‰ÎfiÌ …ı ’HÎ fiÎ‹ ’Òfl÷Ì Àı@fi˘·˘Ï… I›Îflı Ë÷Ì ±ı ‹ÎhÎ …‹˝ fi ˘ ’ÎÁı Ë÷Ì. ⁄ı µ ÿı Â ˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹›Î˝ ÿ Î ÁÎflÌ flÌ÷ı ΩHÎ÷Î Ë÷Î. ¤Ï‰W›fiÎ › © ‹Î_ Ï‹ÁÎ≥· ¿ı À ·˘ ‹Ëk‰fi˘ fl˘· ±ÿÎ ¿flÌ Â¿ı ±ı ’HÎ ÷ı‹fiı ¬⁄fl Ë÷Ì. ’ÏflHÎÎ‹ı 1945 ‹Î_ …‹˝fiÌ ËÎfl‰Î ‹Î_Õu_ I›Îflı ‰Î˜ÏÂ_BÀfi Áfl¿Îflı ÕÎ˜. ‰fi˝fl ⁄˛Îµfi ÁÏË÷ …‹˝fi fl˘¿ıÀÏ‰iÎÎfiÌ ÕÎ˜. ‰fi˝fl ‰Î˜fi ⁄˛Îµfi Â@› ±ıÀ·Î fiÎ{Ì fl˘¿ıÀ-ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ÃÎfl fi ‹Îfl÷Î_ ÷ı‹fiı ∞‰÷Î ’¿Õ‰ÎfiÌ ÁÒ«fiÎ ’˘÷ÎfiÎ_ ·U¿flÌ ÿ‚˘fiı ±Î’Ì. ⁄fiı ÷ıÀ·Î_ V-2 Ï‹ÁÎ≥·˘ ’HÎ FM÷ ¿fl‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_. flÏÂ›Î±ı ’HÎ ±ı … V‰Î◊˝·ZÎÌ fiÌÏ÷ flÎ¬Ì. ±‹ıÏfl¿Îfiı ÕÎ˜. ⁄˛Îµfi µ’flÎ_÷ 60 V-2 fi˘ ÿS·˘ ‹Y›˘. flÏÂ›Îfiı ¿ıÀ·Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ±fiı Ï‰iÎÎfiÌ±˘ ËÎ◊ ·ÎB›Î ±ı ΩHÎÌ Â¿Î›_ fiÏË. √‹ı ÷ı‹, ’HÎ ›©fiÌ Á‹Î„M÷fiÎ_ ⁄Îflı¿ ‰Ê˝ Á‘Ì ÷˘ ⁄ı ÿıÂ˘ ‰E«ı Ï‹ÁÎ≥· V’‘Î˝±ı ⁄Ë Ωıfl fi ’¿Õu_. ±ı¿ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ±b⁄˘Q⁄fiÌ ÏÕÏ·‰flÌ ‹ÎÀı …ıÀ Ï‰‹Îfi˘fiÌ ·˘Ó√-flıL… ±ÎT≤ÏkÎ±˘ Ï‰¿ÁÎT›Î ’»Ì ÷ı‹fiÎ ‰Õı ¿Î‹ «Î·Ì Ω› ÷ı‹ Ë÷_, ±ıÀ·ı Ï‹ÁÎ≥·˘ ⁄fiÎ‰‰ÎfiÌ ÷Î÷Ì …wfl fi Ë÷Ì. ⁄Ì…\_ ±ı ¿ı flÏÂ›ÎfiÎ_ ÷◊Î ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ ÁÎ‹ÁÎ‹Î_ ·Z›Î_¿˘ ‰E«ı ÁıÓ¿Õ˘ fiÏË, ’HÎ ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl Ë÷_ ±fiı ÷ı ÿÒfl‰÷a ·Z›Î_¿˘fiı ÷Î¿Ì Â¿÷Î_ ±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥·˘ ⁄fiÎ‰‰ÎfiÌ Àı@fi˘·˘Ï… ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ı› ’ÎÁı fi Ë÷Ì. ¿‹ Áı ¿‹ ±‹ıÏfl¿Î ’ÎÁı ÷˘ fiÏË. flÏÂ›Îfi˘ ‹Î‹·˘ …\ÿ˘ fiÌ¿Y›˘. 1957 ‹Î_ ÷ıHÎı SS-6 ¿Ëı‰Î÷_ ’Ëı·_ ±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥· »˘Õu_ ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ±ı Ï‹ÁÎ≥· ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ ‰V÷˘¿ fiÎ‹fi_ fl˘¿ıÀ ⁄fiÎ‰Ì …√÷fi˘ ’Ëı·˘ ÁıÀı·Î≥À V’÷Ïfi¿-1 ·˘L« ¿›˘˝. ±Î ⁄ı‰ÕÌ 46

(±fiÁ_‘Îfi ±_¿fiÎ »ıS·Î ¿‰flfi_ «Î·)

ÏÁÏ©±ı ±‹ıÏfl¿fi˘fiı «˘Ó¿Î‰Ì ÿÌ‘Î. SS-6 fiÌ flıL… 5,600 Ï¿·˘‹ÌÀfl Ë÷Ì, F›Îflı ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘ 2,500 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’Ì Â¿÷Î_ Ë÷Î_. ±‹ıÏfl¿ÎfiÌ ¤ÒÏ‹ ’fl◊Ì ÷ı‹fiı µkÎfl ‘˛‰fiÎ À>_¿Î ‹Î√ı˝ ·˘L« ¿›Î* Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı±˘ flÏÂ›Î Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı fiÏË. ±‹ıÏfl¿Î ’˘÷ı flÏÂ›fi SS-6 fiÌ ’˛ËÎfl‹›Î˝ÿÎ‹Î_ Ë÷_, ‹ÎÀı ÃoÕÎ Ï‰√˛Ë‹Î_ ÷ıfiÌ „V◊Ï÷ Ï«_÷Î¿Îfl¿ ⁄fiÌ. flÏÂ›Îfi_ ’S·_ ¤Îflı Ωı÷Î_ ±ı ÿıÂfiÎ ±Î√ı‰Îfi˘ fl¬ı ±b›©fiı fi˘÷flÌ ·Î‰÷Ì ¿À˘¿ÀÌ Á…˝‰Î ··«Î› ±ı‰Î Õfl◊Ì ±‹ı Ï fl¿Î±ı ’˘÷ÎfiÎ_ 2,500 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ flıL…‰Î‚Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘fiı ≥ÀÎÏ·‹Î_ ±fiı ÷¿a‹Î_ √˘ÃT›Î_, F›Î_◊Ì ÷ı±˘ flÏÂ›Î Á‘Ìfi˘ ’˛‰ÎÁ ¬ıÕÌ Â¿ı ÷ı‹ Ë÷Î_. flÏÂ›Îfiı ±ı flÌ÷ı ÿÎ⁄‹Î_ flÎ¬Ì ‰«√Î‚Îfi˘ fiÎ…^¿ ‰¬÷ ÁÎ«‰Ì ·ı ‰ Î›Î ’»Ì ±‹ı Ï fl¿Î±ı Œ@÷ ⁄ı ‰Ê˝ ‹ Î_ 10,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ÀÎ≥Àfi ±fiı 12,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı À ı fi Î ·Z›Î_¿fiı ±Î_⁄Ì Â¿÷_ ±˜À·ÎÁ ±ı‹ ⁄ı ±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥·˘ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ fiÎA›Î_. Ï‹ÁÎ≥· V’‘Î˝‹Î_ ’Î»‚ fi flËÌ …‰Î ‹Î√÷Î flÏÂ›Î±ı I›Îfl ’»Ì fi‰˘ ‘ÕÎ¿˘ ¿›˘˝. ‹Î«˝ 16, 1962 fiÎ fl˘… ‰ÕÎ ’˛‘Îfi ÏfiÏ¿÷Î ¬˛ç˘‰ı ±‹ıÏfl¿Îfiı Á‹Î«Îfl ±ÎM›Î ¿ı ÷ı‹fiÎ fl˘¿ıÀÏfiWHÎÎ÷˘±ı …√÷fiÎ √‹ı ÷ı ¬ÒHÎı ±Î‰ı·Î ÏfiÂÎfifi˘ ‹IV›‰ı‘ ¿flÌ ΩHÎ÷_ 30,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ flıL…‰Î‚_ ±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥· ⁄fiÎT›_ Ë÷_. ¿˘≥ ’˛ÿıÂ ±ı‰˘ fiË˘÷˘ ¿ı F›Î_ ±ı ÂjÎ ’Ë˘Ó«ı fiÏË. ±Î ÿÒfl√Î‹Ì Ï‹ÁÎ≥·fiÌ Â˘‘ ⁄ı ÿıÂ˘ ‰E«ı «Î·÷Ì Ï‹ÁÎ≥· V’‘Î˝fiÌ ’flÎ¿ÎWÀÎ Ë÷Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı M≤J‰ÌfiÎ Á‹√˛ √˘‚Îfiı ’˘÷ÎfiÌ ±ÎHÎ fiÌ«ı ·Î‰Ì ÿı÷Î ÂjÎ ¿fl÷Î_ «ÏÕ›Î÷_ ÂjÎ Ë‰ı ¿S’Ì Â¿Î› ÷ı‹ fi Ë÷_. ±Î‹ »÷Î_ V’‘Î˝ Œ@÷ ÿÒfl√Î‹Ì ±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥·˘fiÎ ZÎıhÎı fi Ë÷Ì. 1960 fiÎ ±fiı 1970 fiÎ ÿÁ¿Î‹Î_ ⁄ı› ÿıÂ˘±ı ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À, ±ı„LÀÀıL¿, ±ı„LÀ-ÂÌ’, ±ı„LÀ-Á⁄‹Ïflfi ‰√ıflı ÷flıË÷flıËfiÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ⁄fiÎT›Î_. ·ÕÎ≥‹Î_ ÷ı‹fiÌ ¤ÒÏ‹¿Î …\ÿÌ Ë÷Ì. ¿Î›˝’˛¿Îfl ‰E«ı ¤ıÿ Ë÷˘. √Î≥ÕLÁ ÏÁVÀ‹ ’HÎ ±ı¿‹ı¿ ¿fl÷Î_ ±·√ Ë÷Ì. ’ÏflHÎÎ‹ı ÷ı‹fiÎ ’˛¿Îfl˘fiÌ ±fiı ’ıÀÎ’˛¿Îfl˘fiÌ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Á_A›Î »ı‰Àı ’_ÿflı¿ Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì. Ï‰Ï‰‘ Ω÷fiÎ ⁄‘Î ’˛¿Îfl˘ ±ËŸ ÷ı‹fiÎ Ï‰iÎÎfifiı ±fi·ZÎÌ Ï‰√÷ı ±˘‚¬‰Î …ı‰Î »ı. Âw±Î÷ı fi˘ÓK›_ ÷ı‹ Ï‹ÁÎ≥·˘fiÎ_ ‰√a¿flHÎ ‹ÎÀı ±ı¿Îÿ «˘yÁ ‹Î’ÿoÕ ‰’flÎ›˘ fi◊Ì. ∂~›fifiÌ ’˛ H ÎÎÏ·, Ïfi‘Î˝ Ï fl÷ ·Z›Î_ ¿ fi _ V◊Îfi, ’˛ ‰ ÎÁfiÌ flı L …, ÏÿÂÎÂ˘‘fifiÌ flÌ÷ ‰√ıflı ±fiı¿ Ω÷fiÎ_ ‘˘flHÎ˘ @·ÎÏÁÏŒ¿ıÂfi ‹ÎÀı ±’fiÎ‰Î›Î_ »ı. ÿÎ. ÷. ∂~›fifiÌ ’˛HÎÎÏ· ‹…⁄ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ Ï‹ÁÎ≥·fiÎ ⁄ıÏ·„VÀ¿ ±fiı fiÎ˜fi-⁄ıÏ·„VÀ¿ ±ı‹ ⁄ı ’˛¿Îfl˘ »ı. ⁄ıµfi˘ ’Ïfl«› …flÎ Ï‰√÷ı-à ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥· — fi˘Ó‘‰Î’ÎhÎ ’Ëı·˘ ‹t˘ ±√I›fi˘ »ı — flÏÂ›Îfi_ SS-25, ±‹ıÏfl¿Îfi_ ’˘ÁÎ≥Õfi, ¤Îfl÷fi_ ±„Bfi3 ‰√ıflı ÿÒfl√Î‹Ì ±ıÀ·ı ¿ı ·˘Ó√-flıL… ⁄ıÏ·„VÀ¿/ballistic Ï‹ÁÎ≥·˘ √Î≥ÕıÕ Ï‹ÁÎ≥·fiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ±Î‰÷Î_ fi◊Ì. √Î≥ÕLÁfiÌ T›‰V◊Î ¬flÌ, ’HÎ ›ÎhÎÎfiÎ ±_Ï÷‹ «flHÎ Á‘ÌfiÌ fiÏË--±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿ı ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ’˛‰ÎÁı ÏZÎÏ÷…’Îfl fiÌ¿‚Ì …÷Î Ï‹ÁÎ≥·fiı ÏÿÂÎÁÒ«fi ¿fl‰_ Â@› fi◊Ì. ’˛‰ÎÁ ⁄ı ¤Î√ı ‰ËıÓ«Î›ı·˘ Ë˘› »ı. (…\±˘, fiÌ«ıfi˘ ÕÎ›Î√˛Î‹.) ’˛◊‹ ÿ˘fl ’Î‰ÕÛ Œ˚·Î≥Àfi˘, …ı‹Î_ Ï‹ÁÎ≥·fi_ fl˘¿ıÀ ±ı„L…fi ÷ıfiı ¨«Î≥fiÎ ·√¤√ ÏÂfl˘Ï⁄Lÿ Á‘Ì ’Ë˘Ó«ÎÕı »ı. (Ωı ¿ı Ï⁄·¿<· ÏÂfl˘Ï⁄Lÿ±ı fiÏË.) Ïfi‘Î˝Ïfl÷ Á‹› ⁄Îÿ «˘yÁ ZÎHÎı Ï‹ÁÎ≥·fi_ ±ı„L…fi ⁄_‘ ’Õı, ±ıÀ·ı ‰‘ ¿ıÀ·Ì¿ ¨«Î≥ ’˛ÎM÷ ¿›Î˝ ’»Ì Ï‹ÁÎ≥·fi˘ ±Î’‹ı‚ı »^À˘ ’Õ÷˘ ‰Î˜flËıÕ (⁄˘Q⁄fi˘ Â_¿<) ⁄Î¿Ìfi˘ ’˛‰ÎÁ ¿<ÿfl÷Ì flÌ÷ı ¿‹Îfi …ı‰˘ ⁄ıÏ·„VÀ¿ √Ï÷‹Î√˝/trajectory fl«Ìfiı ’Òfl˘ ¿flı »ı. ±Î ⁄ÌΩ ÷⁄yÎ ÿflQ›Îfi ±ı„L…fifi˘ ◊˛VÀ ÷ıfiı fi ‹‚ı, »÷Î_ ’˘÷ÎfiÎ ‰ı√‹Îfi/momentum ◊¿Ì ÷ı ±Î¿ÎÂ‹Î_ ÁıÓ¿Õ˘ ¿ı ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¬ıÕÌ fiÎ¬ı »ı. Ï‹ÁÎ≥·fiı ÷ıfiÎ ⁄ÌΩ ÿ˘fl‹Î_ ◊˛VÀ fi ‹‚ı ÷ı‹ √Î≥ÕLÁ ’HÎ fiÏË, ‹ÎÀı ÿı¬Ì÷Ì ‰Î÷ »ı ¿ı Ï‹ÁÎ≥·fi_ ·˘„L«_√ Ëo‹ıÂÎ ›˘B› ‹Î√ı˝, ›˘B› ÏÿÂÎ‹Î_ ±fiı ›˘B› ’˛‰√ ı ı ◊‰_ Ωı≥±ı--±L›◊Î ‰Î˜flËıÕ «˘yÁ ÷ıfi_ Ïfi‘Î˝Ïfl÷ ·Z›Î_¿ «Ò¿Ì …‰Î ’Î‹ı.

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

±„Bfi-3 …ı‰Î ±Î‘Ïfi¿ ⁄ı Ï ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·fi _ ‰Î˜flËıÕ Ωı ¿ı ±Î‰U›¿÷Î …HÎÎ› ÷˘ »ı S ·Ì CÎÕÌ±ı ’˘÷Îfi˘ √Ï÷‹Î√˝ Á‘ÎflÌ ·ı ‰ Î ‹ÎÀı Radar area guidance/Radag fiÎ‹fiÌ ÏÿÂÎÂ˘‘¿ T›‰V◊Î ‘flÎ‰÷_ Ë˘› »ı. ÏfiÂÎfifiÎ ¤ÒM≤WÃfi_ flı Õ Îfl ‰Õı V¿ı Ï fi_ √ ¿fl÷ _ ‰Î˜flËıÕfi_ ¿QM›ÒÀfl ÷ı ≥‹ı…fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ı ‹ flÌ‹Î_ VÀ˘fl ◊›ı·Ì ≥‹ı… ΩıÕı Áfl¬Î‰ı »ı ±fiı ⁄ı›fi_ Á«˘À ‹ıÏ«_√ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‰Î˜ fl Ëı Õ fiÎ_ ’Î_Ï¬›Î_ …wfl ’Òfl÷Î_ ‰Î‚Ì ÷ıfiı ÏfiÂÎfi ’fl ·Î‰ı »ı. ±Î Ω÷fi _ ÀÏ‹˝ fi · √Î≥ÕLÁ »ıS·Ì CÎÕÌ±ı … ¿Î›˝fl÷˚ ⁄fiı. ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥· ⁄Î¿Ì ÷˘ ’˘÷Îfi˘ CÎHÎ˘ ¬fl˘ ’˛‰ÎÁ ¤Îfl÷fi_ ±„Bfi-3 ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥· √Î≥ÕLÁ ¿ı ◊˛VÀ Ï‰fiÎ … ¬ıÕı »ı. à fiÎ˜fi-⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥· — ⁄ıÏ·„VÀ¿ fi Ë˘› ±ı ⁄‘Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ΩHÎı fiÎ˜fi-⁄ıÏ·„VÀ¿ ÷˘ ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ±√I›fiÌ ‰Î÷ ±ı ¿ı ÷ı±˘ Ëo‹ıÂÎ_ √Î≥ÕıÕ Ë˘› »ı. ±Îfl_¤◊Ì ±_÷ Á‘Ì ÷ı‹fiı ÏÿÂÎÁÒ«fi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ±◊‰Î ÷˘ ÷ı‹fi_ ¿QM›ÒÀfl ±Î√˘÷flÎ ’˛˘√˛Î‹ ‹…⁄ Ω÷ı ÏÿÂÎÂ˘‘fi ¿flÌ Ï‹ÁÎ≥·fiı ÷ıfiÎ ·Z›Î_¿ Á‘Ì ’Ë˘Ó«ÎÕı »ı. ÏËLÿÌ-wÁÌ ⁄˛õ˘Á, ±‹ıÏfl¿Îfi_ ËÎ’Ò˝fi, ¡ÎLÁfi_ Ï‹·Îfi, ¤Îfl÷fi_ fiÎ√ ‰√ıflı fiÎ˜fi-⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·˘ »ı, …ı‹Î_ √Î≥ÕLÁ ÏÁVÀ‹ ’˛‰ÎÁfiÌ »ıS·Ì ZÎHÎ Á‘Ì ¿Î›˝fl÷˚ flËı »ı. ⁄ıÏ·„VÀ¿ ±fiı fiÎ˜fi-⁄ıÏ·„VÀ¿ ‰E«ıfi˘

¤ı ÿ ‰‘ V’WÀ ¿flÌ ÿı ÷  _ ⁄Ì…\ _ @·ÎÏÁÏŒ¿ı Â fi ’HÎ ΩHÎÌ ·˘ — ⁄ıÏ·„VÀ¿ ±ıÀ·ı ¿ı ·Î_⁄Ì ÿÒflÌfiÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘fiı VÀˇÀı Ïı …¿fiÎ ‰√˝‹Î_ ‹Ò¿Î›Î_ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı±˘ Ï‹Ï·ÀflÌ VÀˇıÀıÏ…fiÎ ¤Î√w’ »ı. Á_¤Ï‰÷ ›©fiı K›Îfi‹Î_ flÎ¬Ì ¿flÎ›ı·Î Ï‹Ï·ÀflÌ M·ÎÏfi_√‹Î_ ÷ı‹fi_ V◊Îfi Ë¿‹fiÎ ’kÎÎ_fi_ »ı. @›Î_◊Ì ±Î‰Î Ï‹ÁÎ≥·fi_ ·˘„L«_√ ¿fl‰_, ÿU‹fi ’˛ÿıÂfiÎ ¿›Î ·Z›Î_¿ı ÷ıfiı ‹˘¿·‰_ ±ı M·ÎÏfi_√fiÎ ¤Î√w’ı fiyÌ Ë˘› »ı. ⁄fiı I›Î_ Á‘Ì ±ı‹Î_ ŒıflŒÎfl ¿flÎ÷˘ fi◊Ì. ±ÎfiÌ ÁÎ‹ı fiÎ˜ fi ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·˘fiÌ ¿ıÀı√flÌ ±ı flÌ÷ı …\ÿÌ ’Õı ¿ı ÷ı±˘ VÀˇıÀıÏ…¿ fiÏË, ’HÎ ⁄ı À ·ŒÌSÕ Ï‹ÁÎ≥·˘ »ı . ÂÎ_ Ï ÷¿Î‚‹Î_ ±Î‰Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘fi _ ·Z›Î_¿ fiyÌ Ë˘÷_ fi◊Ì. ·ÕÎ≥ ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›Î ⁄Îÿ ’Õı ±ı ‰ Î ÿı ‰ ÎfiÌ flHÎfiÌÏ÷ ‹ … ⁄ ÷ı ‹ fiı ÿ U ‹fifiÎ_ Ï‰‹Îfi˘, ›©…ËÎΩı, flıS‰ı ›ÎÕÛ, ŒuÒ· Õı’˘, ’·˘ flıS‰ı·Î≥fi ‰√ıflıfiÌ ÷ÎflÎ∞ ‹ÎÀı ¿Î‹ı ·√ÎÕ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ·ÕÎ≥ F›Î_ «Î·÷Ì Ë˘› I›Î_ … ÷ı ± ˘ ‰’flÎ›, ‹ÎÀı ÷ı ‹ fiı ⁄ı À ·ŒÌSÕ Ï‹ÁÎ≥·˘ ¿Ëı »ı. ¤Îfl÷fi_ M≤J‰Ì ÷ıfi_ ºWÀÎ_÷ »ı. ⁄Ì…\_ ºWÀÎ_÷ ⁄˛õ˘Á »ı. Ï‹ÁÎ≥·˘fi _ ‰√a¿flHÎ ÷ı ‹ fiÌ flıL…fiı ±fi·ZÎÌfiı ’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı; ±ıÀ·ı ¿ı ’˛‰ÎÁ‹›Î˝ÿÎ ±fiÁÎfl ÷ı‹fiı …\ÿÎ_ ·ı⁄·˘ ±ıfiÎ›÷ ¿flÎ›Î_ »ı . Á˙◊Ì ·Î_ ⁄ Ì (5,500 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì 15,000 Ï¿·˘‹ÌÀfl Á ‘ ÌfiÌ) ‹…· ¿Î’Ì ΩHÎ÷Î ±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥·fiı ICBM/Inter-Continental Ballistic Missile ¿Ëı »ı. ⁄ÌΩı fi_⁄fl IRBM/ Intermidiate-Range Ballistic Missile fi˘ ±Î‰ı , …ı fi Ì flı L …

2,700 ◊Ì 5,500 Ï¿·˘‹ÌÀfl Ë˘› »ı. hÎÌΩı fi_⁄fl MRBM/MediumRange Ballistic Missile fi˘ »ı, 48

±Î’HÎÎ_ ·U¿flÌ ÿ‚˘fiÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ±_√ı ‰Î÷ fiÌ¿‚ı I›Îflı ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ±„Bfi ÷◊Î M≤J‰Ì (±fiı ⁄Ë ÷˘ ⁄˛õ˘Á) ’ÎÁı ÷ıfi˘ »ıÕ˘ ±Î‰Ì Ω›, ’HÎ Ë¿Ì¿÷ı Ωı÷Î_ ·U¿flfiÌ hÎHÎı› ’Î_¬˘fiÎ_ ¤Î◊Î_‹Î_ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı «Î·ÌÁı¿ Ω÷fiÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘ »ı. µS·ı¬fiÌ› √HÎÌ Â¿Î› ±ı‰Î_ ¿ıÀ·Î_¿fi˘ À>_¿ ’Ïfl«› —

à Ë‰Î≥ÿ‚fiÎ_ ÿ˘œ Õ{fi Ï¿Á‹fiÎ_ ±˜ fl -À< - ±˜ fl Ï‹ÁÎ≥·˘‹Î_ Á˙◊Ì ‰‘ flıL…‰Î‚_ Ï‹ÁÎ≥· Á¬˘≥-30 fi_ flÏÂ›fi R-27 »ı, …ı 130 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ ÂhÎ M·ıfifi_ ÏfiÂÎfi ÷Î¿Ì Â¿ı »ı. ±‹ÿÎ‰Îÿ◊Ì ‰Õ˘ÿflÎfiÎ ÁÌ‘Ì ·ÌÀÌfiÎ ±_÷fl ¿fl÷Î_ ÷ı ŒÎ_Á·˘ Á‰Î √HÎ˘ ·Î_⁄˘ ◊›˘. ¿˘≥ ⁄Ì…_ ±˜fl-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiÎ ’˛ËÎflfi_ ±ÎÀ·_ Ï‰VI≤÷ ’ÏflZÎıhÎ ‘flÎ‰÷_ fi◊Ì.

…ıfiÌ flıL… 1,100 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì 2,700 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ı . ±_ Ï ÷‹ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ±Î‰÷Î SRBM/ShortRange Ballistic Missile fiÌ (ÿÎ. ÷. ¤Îfl÷fiÎ M≤J‰ÌfiÌ) ∂~›fi‹›Î˝ÿÎ 1,100 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ Ë˘÷Ì fi◊Ì. Ï‹ÁÎ≥·˘fi_ @·ÎÏÁÏŒ¿ıÂfi ÷ı‹fiÎ ·˘„L«_√fiÌ …B›ÎfiÎ ±fiı ÷ı‹fiÎ ·Z›Î_ ¿ fiÌ …B›ÎfiÎ Á_ ÿ ¤ı ˝ ’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±ËŸ ÁflŒıÀ-À<ÁflŒıÁ, ÁflŒıÁ-À<-±˜fl, ±˜fl-À<-±˜fl ÷◊Î ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ ±ı‹ «Îfl ‰√˘˝ ’Õı »ı. «Îflı› Ï‰Âı ◊˘Õ<_¿ Ï‰f·ıÊHÎ ¿fl‰Î …ı‰_ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄ı …\ÿÎ ‰√˝fiÎ_

à ¤Îfl÷fiÎ ±˜fl-ÏÕŒıLÁ ‹˘fl«Îfi_ Á˙◊Ì ‹˘À<_ ÁflŒıÁÀ<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥· flÏÂ›fi ⁄fiÎ‰Àfi_ ’ı«˘flÎ »ı. (±Î fiÎ‹ flÏÂ›ÎfiÌ fiÿÌfi_ »ı.) ÏÁkÎıfl Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ‰Î˜flËıÕ ‘flÎ‰÷_ two stage/⁄ı ÷⁄yÎfi_ ’ı«˘flÎ (…‹HÎ˘ Œ˘À˘) 18,000 ‹ÌÀfl (59,000 ŒÌÀ) ¨«ı Á‘Ì ∂Õ÷Î ÂhÎ Ï‰‹Îfifiı ’ÎÕÌ Â¿ı »ı. à ¤Îfl÷ ÕÎ›fiÎÏ‹@Á Ï·Ï‹ÀıÕfiÎ ¿Îfl¬ÎfiÎ‹Î_ ⁄fi÷_ ‹Ò‚ ¡ıL« ÏÕ{Î≥fifi_ Ï‹·Îfi/MILAN ±ı„LÀ-ÀıL¿ Ï‹ÁÎ≥· »ı ±fiı ÀıL¿›© ‹ÎÀı ËÎ· ¤Îfl÷Ì› ¬U¿Ìÿ‚fi_ ‹A› ÂjÎ »ı. Ï‹·ÎfifiÌ flıL… — 2 Ï¿·˘‹ÌÀfl; Œ˚·Î≥À ÀÎ≥‹ — 12.5 Áı¿LÕ; ‰Î˜flËıÕfi_ ‰…fi — 11.5 Ï¿·˘√˛Î‹; Ï¿o‹÷ — wÎ. 4.20 ·Î¬. à Á˙◊Ì ‰‘ Á_A›Î‹Î_ ¬flÌÿÎ›ı·_ Ï‹ÁÎ≥· Ë˘› ÷˘ ±ı flÏÂ›Îfi_ ≥B·Î, …ı ’˘Àı˝⁄· »ı. ±Î ÂjÎ √˛ÎµLÕ ±˜Àı¿ ‹ÎÀı Õ>⁄¿Ì ·√Î‰÷Î M·ıfifiı ‰Ÿ‘Ì fiÎ¬‰Î ‹ÎÀı ÁΩ˝›_ »ı , ±ı À ·ı ÷ı fi Ì ’˛ Ë Îfl‹›Î˝ ÿ Î ’Î_ « Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘Îflı fi◊Ì. ≥B·ÎfiÌ Á_A›Î ΩËıfl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì fi◊Ì, ’HÎ ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı ÁıÓ¿Õ˘ …ıÀ·Ì Ë˘‰Ì Ωı≥±ı --±ıÀ·Î ‹ÎÀı ≥B·Î Ï‹ÁÎ≥· ≥LŒLÀˇÌfi_ ÂjÎ »ı ±fiı ≥LŒLÀˇ Ì ‹Î_ Áı Ó ¿ Õ˘ ⁄ÀÎÏ·›fi˘ Ë˘› »ı. à ›©…ËÎ…fiÎ ’Î»·Î ÷Ò÷¿fiı ·˘„L«_√ ’˜ Õ ÷flÌ¿ı ‰Î’fl÷ _ ‘fi Ê Ï‹ÁÎ≥· M≤J‰ÌfiÌ Á‹ƒÌ ±ÎT≤ÏkÎ »ı. ‘fiÊ ⁄fiÌ «Ò@›_ »ı. ÏfiWHÎÎ÷˘ Ë‰ı ÷ıfiÎ Àı¿-±Î˜Œ ‹ÎÀıfiÎ M·ıÀŒ˘‹˝fiı …ËÎ…fiÎ Õ˘·fi◊Ì ‹@÷ flÎ¬‰ÎfiÎ_ ’flÌZÎHÎ˘ ¿flÌ flèÎÎ »ı.à

Ï‹ÁÎ≥·˘ ‰E«ı ¿ıÀ·Ì Ëÿfi˘ ÷ŒÎ‰÷ Ë˘› ÷ıfiÌ fl˘«¿ ΩHÎ¿ÎflÌ ±ı ⁄ËÎfiı ‹‚Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. à ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥· — ±Î Ï‹ÁÎ≥· ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ÁıÓ¿Õ˘ ›Î ËΩfl˘ Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ ·Z›Î_¿fiı ‰Ÿ‘Ì Â¿ı ±ı‰_ ⁄ıÏ·„VÀ¿ ’˛¿Îflfi_ Ë˘›, …ıfi_ ±ı„L…fi À>_¿ Á‹› ’Òfl÷_ ¿Î›˝fl÷˚ flËÌfiı ⁄_‘ ’ÕuÎ ⁄Îÿ ±ı Ï‹ÁÎ≥· ⁄Î¿Ìfi _ ¬ÎVÁ _ ±_ ÷ fl ’˘÷ÎfiÎ ‰ı√‹Îfi/momentum fiÎ Ωıflı … ¿Î’Ì fiÎ¬ı. ÿÏfi›ÎfiÎ ’˛◊‹ ¿ÎÏ‹›Î⁄ ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥· V-2 fi_ ºWÀÎ_ ÷ ·˘ — ±Î ⁄Îfl ÀfifiÎ Ï‹ÁÎ≥·‹Î_ ¤flı · Î 4,900 Ï¿·˘√˛Î‹ ’˛‰ÎËÌ ±Î˜„@Á…fi ÷◊Î 3,800 Ï¿·˘√˛ Î ‹ ±ÎS¿˘Ë˘·fi _ Ï‹lHÎ ’˛Ï÷Áı¿LÕı 135 Ï¿·˘√˛Î‹ ·ı¬ı 65 Áı¿LÕ ’Òfl÷_ ÿËfi ’ÎQ›Î ⁄Îÿ fl˘¿ıÀ ±ı„L…fi „V‰«-±Î˜Œ ◊÷_ Ë÷_. ’˛ÎM÷ ◊›ı·Ì ¨«Î≥ I›Îflı ‹Î_Õ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

65 Ï¿·˘‹ÌÀfl Ë˘›, ’fl_÷ V-2 ÷ıfiı ±√Îµ ‹‚ı·Î ◊˛VÀfiÎ ⁄‚ı ±ıÀ·Ì … ⁄Ì∞ ¨«Î≥ ’˛ÎM÷ ¿flÌ ⁄ıÏ·„VÀ¿ ¿‹ÎfiÎ¿Îfl ‹Î√ı˝ 250 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀıfiÎ ·Z›Î_¿ Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì …÷_ Ë÷_. µ’fl fi˘Ó‘ı·Ì T›ÎA›Î ±fiÁÎfl V-2 Â˘ÀÛ-flıL… ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·/SRBM √HÎÎ›, F›Îflı ·Î_⁄Ì ’Ë˘Ó«fi_ Á‰˝’˛◊‹ ≥LÀfl¿˘„LÀfiıLÀ· ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·/ICBM ÷˘ »ı¿ 1957 ‹Î_ ⁄L›_. Ï‰r›©fiÎ ±_Ï÷‹ Ïÿ‰Á˘‹Î_ flÏÂ›Î ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î V-2 fiÌ …‹˝fi Àı@fi˘·˘Ï… ÷ŒÕÎ‰Ì «Ò@›Î Ë÷Î, »÷Î_ ±ÎÀ·˘ ·Î_⁄˘ {˘· ’Õu˘ ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? Ï‹ÁÎ≥·fi_ ⁄‚÷HÎ ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ’ı«ÌÿÌ Á‹V›Î Ë÷Ì. ÕÎ˜. ‰fi˝fl ⁄˛Îµfiı V-2 ‹Î_ ‰Î’flı·Î ±ÎS¿˘Ë˘·fi˘ ‰ı≥À-À<-±ıfi∞˝ flıÏÂ±˘ ÿ‹ ‰√flfi˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı Ï‹ÁÎ≥·‹Î_ ÷ıfi˘ ’W¿‚ …J◊˘ ¤fl‰˘ ’Õu˘ Ë÷˘ ±fiı ‰‘ ±ÎS¿˘Ë˘·fiÎ ÿËfi ‹ÎÀı ‰‚Ì ’˛‰ÎËÌ ±Î˜„@Á…fifi˘ ’fl‰Ã˘ ‰‘Îfl‰Îfi˘ ◊›˘ Ë÷˘. ±Î „V◊Ï÷‹Î_ V-2 fi_ ‰…fi 12 Àfiı ’Ë˘ÓE›_, ÷˘ flıL… 250 Ï¿·˘‹ÌÀflı ÁÌÏ‹÷ flËÌ …‰Î ’Î‹Ì. (M≤J‰ÌfiÌ flıL… ’HÎ 250 Ï¿·˘‹ÌÀfl, »÷Î_ ÁÎ≥{ V-2 ¿fl÷Î_ ±Õ‘Ì.) ⁄‚÷HÎfi˘ ‰ı≥À-À<-±ıfi∞˝ flıÏÂ±˘ ¿o√Î‚ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì Ï‹ÁÎ≥· Á‹ƒ’ÎflfiÎ_ ·Z›Î_¿ı ’Ë˘Ó«Ì Â¿ı fiÏË, ±ıÀ·ı flÏÂ›Î±ı ÷◊Î ±‹ı Ï fl¿Î±ı øÎ›˘…ı Ï fi¿ Àı @ fi˘·˘Ï… Ï‰¿ÁÎ‰‰Îfi_ …wflÌ ⁄L›_ ±fiı ÷ıfiÌ ¿Î›˝ÏÁÏ© ◊‰Î‹Î_ CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝ fiÌ¿‚Ì √›Î_. ±‹ıÏfl¿Î±ı »ı‰Àı 10,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’Ì Â¿÷_ ÀÎ≥Àfi fiÎ‹fi_ ⁄ı ÷⁄yÎfi_ (±fiı «Îfl ‹ı√ÎÀfifiÎ L›Ò@·Ì±fl ⁄˘Q⁄ ‰Õı ÁF… ◊›ı·_) …ı Ï‹ÁÎ≥· ⁄fiÎT›_ ÷ı‹Î_ ÂÒL› fiÌ«ı 2530 Áı„SÂ›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfiı ’˛‰ÎËÌ ËÎ≥Õˇ˘…fi ÷◊Î ÂÒL› fiÌ«ı 1830 Áı„SÂ›ÁfiÎ ÷Î’‹Îfiı ’˛‰ÎËÌ ±Î˜„@Á…fi ¤flı·˘ Ë÷˘. ⁄Lfiı ‰Î›±˘fiı Á_¿˘«Ì ÷ı‹fi_ ¿ÿ CÎÀÎÕÌ fiÎ¬‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. øÎ›˘…ıÏfi¿ Àı@fi˘·˘Ï… ◊¿Ì Áfl‰Î‚ı Ï‹ÁÎ≥·fi_ ¿ÿ CÎÀu_ ±fiı flıL… ‰‘Ì, ’HÎ Àı@fi˘·˘Ï… ’˘÷ı …flÎ ¿>◊Ì Ë÷Ì. ±ı¿ ÷flŒ Ï‹ÁÎ≥·‹Î_ ’˛‰ÎËÌ ËÎ≥Õˇ˘…fi ±fiı ’˛‰ÎËÌ ±Î˜„@Á…fi ·Î_⁄˘ Á‹› ¤flÌ flÎ¬‰Îfi_ ±Â@› Ë÷_, ÷˘ ⁄Ì∞ ÷flŒ ±ı ⁄Lfiı ’˛‰ÎËÌ±˘ ¤fl‰Î‹Î_ ±ı¿Îÿ ¿·Î¿ …ıÀ·˘ Á‹› fiÌ¿‚Ì …÷˘ Ë÷˘. ±bÏ‰√˛ËfiÎ ÀÎHÎı Ï‹ÏfiÀ˘ √HÎÎ÷Ì Ë˘› I›Î_ ±ÎÀ·˘ ‰¬÷ √‹Î‰‰Îfi_ ’Î·‰ı fiÏË, ±ıÀ·ı flÏÂ›Î±ı ÷◊Î ±‹ıÏfl¿Î±ı øÎ›˘…ıÏfi¿ Àı@fi˘·˘Ï…fiı ’Õ÷Ì ‹Ò¿Ì 1962 “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

’»Ì Á˘Ï·Õ ŒuÒ·fiÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘ Ï‰¿ÁÎT›Î_. ±Î…ı ⁄‘Î_ ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·˘ ±ı¿oÿflı solid fuel/CÎfi ⁄‚÷HÎfiÎ_ Ë˘› »ı. Ï·„@‰Õ ŒuÒ·fiı Ωı ¿ı ÁÎ‰ ÀÎ‚Ì Â¿Î÷_ fi◊Ì. ÁÎflÁ_¤Î‚ ‹ÎÀı CÎfi ⁄‚÷HÎ Á√‰Õ¤›* Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ıfiÎ ÿËfifi_ Ïfi›_hÎHÎ fi ¿flÌ Â¿Î› ±ı ‹˘ÀÌ ÷¿·ÌŒ »ı. ±ı¿ ‰Îfl ÷ıfiÌ ·Ò√ÿÌfiı (ŒÀÎ¿ÕÎfiÎ fl˘¿ıÀ‹Î_ ‰’flÎ› ÷ı‰Î, »÷Î_ …\ÿÌ ‰ıflÎ›ÀÌfiÎ ⁄Îwÿfiı) Á‚√Î‰˘, ±ıÀ·ı ’»Ì ⁄‘˘ ’fl‰Ã˘ ⁄‚Ì fi flËı I›Î_ Á‘Ì ÿËfi Â‹ı fiÏË. ÿËfifiÌ ‹ÎhÎÎ ’HÎ ‰‘-±˘»Ì ¿flÌ Â¿Î› fiÏË. ±Î ËÎ·÷‹Î_ Á˘±ı Á˘ À¿Î CÎfi ⁄‚÷HÎ ‘flÎ‰÷Î ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·fiı ÷ıfiÎ «˘¿ÁÎ≥¤›Î˝ √Ï÷‹Î√ı˝ «ÕÎ‰‰_

‹U¿ı· ⁄fiı, ‹ÎÀı ÷ıfiı Ëo‹Â ı Î CÎfi ±fiı ’˛‰ÎËÌ ±ı‹ ⁄ı ÷⁄yÎ‹Î_ ‰ËıÓ«Ì ÿı‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ’Ëı·˘ ÷⁄y˘ CÎfi ⁄‚÷HÎfi˘ Ë˘› »ı. ¤Îfl÷fi_ ±„Bfi Ï‹ÁÎ≥· ÷ı fi Î ‹ÎÀı ’˘Ï·O›Ò À ı Ï Õ±ı fi ±ı Ï øÏ·¿ ±ı Ï ÁÕ ±ıÏø·˘fiÎ≥ÏÀˇ· ±ı‰Î ·Î_⁄Î fiÎ‹‰Î‚_, ’HÎ À>_¿‹Î_ PBAN ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷_ Á˘Ï·Õ ŒuÒ· ‰Î’flı »ı. ⁄ÌΩı ÷⁄y˘ ’˛‰ÎËÌ ⁄‚÷HÎfi˘ Ë˘› »ı, …ı øÎ›˘…ıÏfi¿ Ë˘‰˘ …wflÌ fi◊Ì. ±„BfifiÎ ¿ıÁ‹Î_ »ı ’HÎ fiÏË. ±Î ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·fi_ Ï·@‰Õ ŒuÒ· ±ıÏfi·Î≥fi »ı, …ıHÎı ËÎ≥Õˇ˘…fifi_ V◊Îfi ·Ì‘_ »ı. ±Î˜„@Á…fifiÌ ⁄ÿ·Ì‹Î_ ‰’flÎ÷_ ⁄‚÷HÎ flıÕ ŒuÏ‹_√ fiÎ≥ÏÀˇ¿ ±ıÏÁÕ/RFNA »ı. ∂~›fifiÎ ⁄ÌΩ ±fiı »ıS·Î ÷⁄yı ⁄ıµfiÎ Ï‹lHÎfi_ ÿËfi ◊÷Î_ …ı »^_¿Îfl˘ fiÌ¿‚ı ÷ı‹fiı …wfl ‹…⁄ ‰‘ÎflÌ ¿ı CÎÀÎÕÌ Â¿Î› »ı ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ »^_¿ÎflÎ ¿Îœ÷Î_ fiÎ‚«Î_fiÌ w¬ ±Î‹÷ı‹ ⁄ÿ·Ì Ï‹ÁÎ≥·fiı ÷ıfiÎ «˘yÁ √Ï÷‹Î√ı˝ «ÕÎ‰Ì Â¿Î› »ı. ±Î Ω÷fiÎ ŒıflŒÎfl˘ ±ÎHÎ‰Î ‹ÎÀı ⁄ıÏ·„VÀ¿ Ï‹ÁÎ≥·fiı ¿‹ÎLÕ ‹˘¿·Ì Â¿Î› ±◊‰Î ÷˘ Ï‹ÁÎ≥·fi_ ¿QM›ÒÀfl ’˘÷ı ±ı ¿Î‹ Á_¤Î‚Ì ·ı. ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ CÎHÎÎ_ ¬flÎ_ ICBM /±Î_÷fl¬_ÕÌ› Ï‹ÁÎ≥·˘ Pole Star/‘˛‰ ÷ÎflÎfiı 49

ÏÿÂÎÂ˘‘fi ‹ÎÀı ÿÌ‰ÎÿÎ_ÕÌ ÷flÌ¿ı ±ıÀ·ı … fiÎ¿ı ÿ‹ ±Î‰Ì flèÎ˘ »ı. ±‹ıÏfl¿Îfi_ ‰Î’flı »ı . ±Î Ω÷fiÎ ’˛ ◊ ‹ ’ıÏÀˇ±À Ï‹ÁÎ≥· ’HÎ ‘ÎflÌ ÁŒ‚÷Î ’˛ÎM÷ Ï‹ÁÎ≥·fi _ fiÎ‹ ±ı À ·ı … ¿flÌ Â@›_ fi◊Ì. flÏÂ›ÎfiÎ_ ÁflŒıÁ-À<-±˜fl ’˘·ÎÏflÁ flÎ¬‰Î‹Î_ ±ÎT›_. Ï‹ÁÎ≥·˘ ÷˘ @›Î_› Ë÷ÎÂÎ…fi¿ ’fl‰Îfl ◊›Î_ ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥·fiı »ı. ÿÎ.÷. Ï‰›ı÷fiÎ‹ ›©‹Î_ …\·Î≥ 24, ·√÷Ì ±ı ¿ V’WÀ÷Î — ±Î 1965 fiÎ fl˘… ±‹ıÏfl¿Îfi_ ’Ëı·_ Ï‰‹Îfi Ï‹ÁÎ≥·fiı Ëo‹ıÂÎ …‹Ìfi ’fl◊Ì flÏÂ›fi Ï‹ÁÎ≥·fi_ ¤˘√ ⁄L›_ ±ı ’»Ì hÎHÎı¿ ·˘L« ¿flÎ› ±fiı ÷ıfi_ ·Z›Î_¿ ’HÎ ‰Ê˝‹Î_ ±‹ıÏfl¿Î±ı 450 Ï‰‹Îfi˘ √‹ÎT›Î_, Ëo‹ıÂÎ …‹Ìfi ’fl … Ë˘› ±ı ’HÎ ÷ı ’ˆ¿Ì Œ@÷ 31 Ï‰‹Îfi˘fi˘ Ï‹ÁÎ≥·˘±ı …wflÌ fi◊Ì. ›©…ËÎ…fiÎ ÷Ò÷¿ fiÎÂ ¿›˘˝. ⁄Î¿ÌfiÎ_ ±ı„LÀ-±˜fløÎŒ˚À ÷˘’˘fiÎ_ ’fl◊Ì ÿU‹fifiÎ fi˙¿Î‹◊¿ ÷flŒ ÏÂ¿Îfl ⁄L›Î_. Ë¿Ì¿÷‹Î_ ’˛I›ı¿ Ï‰‹Îfi ÷˘Õ‰Î ±√fl ÷˘ ÷ıfiÌ ‹fi‰Îfl ÷flŒ ‘ÁÌ ‹ÎÀı µkÎfl Ï‰›ı÷fiÎ‹ı flÏÂ›fi ⁄fiÎ‰ÀfiÎ_ …÷_ Ï‹ÁÎ≥· ’HÎ ÁflŒıÁ-À<ÁflıflÎÂ 50 ÁflŒıÁ-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥·˘fi˘ ¤˘√ ÁflŒıÁfiÌ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±ı¿ ±Î’‰Îfi˘ ◊›˘. ±Î ¿o√Î‚ flı¿˘ÕÛ Ωı ¿ı «Î·ÌÁ ›©…ËÎ…ı ⁄ÌΩ ›©…ËÎ…fiÌ ±‹ıÏfl¿Îfi_ ’ıÏÀˇ±À Ï‹ÁÎ≥·, …ıfi˘ µ’›˘√ ÷ıHÎı ≥flÎ¿ ÁÎ‹ı ‰Ê˝ ’Ëı·Î_fi˘ »ı. ±Î‘Ïfi¿ ⁄fiÎ‰ÀfiÎ_ ÁflŒıÁÏÿÂÎ‹Î_ fl‰ÎfiÎ ¿flı·_ Ï‹ÁÎ≥· 1991 fiÎ ÷ı‹… 2003 fiÎ ›©‹Î_ ‹˘ÀÌ ‹ÎhÎÎ‹Î_ ¿›˘˝ Ë÷˘ À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥·fi˘ VÀˇÎ≥¿ flıÀ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ ’HÎ ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ ’˛¿Îflfi_ √HÎÎ› »ı. Ë˘› »ı ¬fl˘, »÷Î_ Á˘ À«fi˘ fiÏË. à ÁflŒıÁ-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥· — ±Î Ω÷fiÎ Ï‹ÁÎ≥·fiÌ à ±˜fl-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥· — …√÷¤fl‹Î_ ¿ÿÎ« Á˙◊Ì ‰‘ Ï‰ÂıÊ÷Î ÷ıfiÌ {Õ’ »ı, …ı ±ÁÎ‘ÎflHÎ Ë˘‰Ì ±ıÀ·Î ‹ÎÀı Á_A›Î‹Î_ ‰’flÎ÷_ √Î≥ÕıÕ Ï‹ÁÎ≥· ±˜fl-À<-±˜fl »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı …wflÌ ¿ı ÷ıfiÎ ÏÂ¿Îflw’Ì ÿU‹fi Ï‰‹Îfi ¿ı Ï‹ÁÎ≥· ’˘÷ı ·√¤√ ÿflı¿ ŒÎ≥Àfl-⁄˘Q⁄fl M·ıfifiı ÷ıfiÎ ‰Õı ÁF… ¿fl‰Î‹Î_ ±I›_÷ ‰ı√‰Îfi Ë˘› »ı. Ë‹·Î¬˘fl ÿU‹fi˘ ¬ÿ ±Îø‹HÎ ±Î‰ı »ı. ±Î¿ÎÂÌ ›©‹Î_ ±Î‰_ Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiÎ ¨«Î VÀˇÎ≥¿ ‹ÎÀı fi∞¿ ±Î‰Ì flèÎÎ Ë˘›, ‹ÎÀı ÁflŒıÁ-À<-±˜fl Ï‹ÁÎ≥·fiÌ flıÀ ‰Õı «Î‰Ìw’ ¤ÒÏ‹¿Î ±ÿÎ ¿flı »ı. ÿÎ. ÷. Ï⁄˛Àfiı Œ˘¿·ıLÕ ∂~›fi‹›Î˝ÿÎ 25 Ï¿·˘‹ÌÀfl◊Ì ‰‘ fi Ë˘› ÷˘ «Î·ı, ’fl_÷ ›©‹Î_ ±Î…ı˝„LÀfiÎ ÿıÂfiÎ_ …ı 20 ·ÕÎ›¿ Ï‰‹Îfi˘ ÷˘ÕÌ ’ÎÕuÎ_ ¿·Î¿fiÎ 2,500 ◊Ì 3,000 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ ±Ïfi‰Î›˝ ÷ı‹Î_ 16 Ï‰‹Îfi˘ ÁÎ≥Õ‰Î≥LÕfl ’˛¿ÎflfiÎ_ ±˜fl-À<-±˜fl »ı. µ’flÎ_÷ Ïfl±ı@Âfi ÀÎ≥‹ ’HÎ Áı¿LÕfiı ⁄ÿ·ı ‹Ì·ÌÁı¿LÕ‹Î_ Ï‹ÁÎ≥·˘fiÎ_ Á’ÎÀÎ‹Î_ ±ÎT›Î_, F›Îflı «Îflfiı ±ı„LÀ-±˜fløÎN˚À √HÎÎ› ±ıÀ·˘ À>_¿˘ Ë˘‰˘ Ωı≥±ı. ⁄Ì∞ flÌ÷ı ¿Ë˘ ÷˘ ±I›_÷ ÷˘’˘±ı ‰ŸK›Î_. √Ï÷ÂÌ· ·Z›Î_¿fiı ±˘‚¬Ì ¿Îœ‰Î‹Î_, ÏfiÂÎfi ·ı‰Î‹Î_ ±fiı à ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥· — ±Î ¿ıÀı√flÌfiÎ Ï‹ÁÎ≥·˘fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ ÷ıfi_ ±ÎÿÂ˝ ºWÀÎ_÷ ÏËLÿÌ-wÁÌ ⁄˛õ˘Á »ı. ’»Ì ÷ıfiÎ Á_ËÎfl ‹ÎÀı ÷ı… flŒ÷Îflı ‘ÁÌ …‰Î‹Î_ Ï‹ÁÎ≥·ı (¤Îfl÷Ì› ‰Î›ÁıfiÎ ÷ıfiÎ_ Á¬˘≥-30 fiı ⁄˛õ˘Á ‰Õı ÁF… {Î{˘ Á‹› fi ·ı‰˘ Ωı≥±ı. ±Î ⁄‘Î ÷¿ÎÿÎfi_ ’Î·fi ¿flÌ ¿flÌ flËÌ »ı.) Ï‰‹ÎfiÌ Ë‹·˘ ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ·Z›Î_¿fiÌ fi∞¿ ΩHÎ÷Î_ ‰ÌΩb ÁÎ‘fi˘ ⁄fiÎ‰‰Îfi_ ¿Î‹ ÁËı·_ fi◊Ì. ¤Îfl÷fiÎ ’Ë˘Ó«Ìfiı ⁄˘Q⁄ ‰Õı ¿fl‰Îfi˘ ◊Î›, ’HÎ ±ı‰ı ‰¬÷ı ÿU‹fifi˘ ±˜fl˘fi˘ÏÀ¿· ÏfiWHÎÎ÷˘fiı ±Î¿ÎÂ Ï‹ÁÎ≥· ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±˜fl-ÏÕŒıLÁ ‹˘fl«˘ ÁÏø› ◊Î› ±ı ‹˘À<_ Ωı¬‹ »ı. ±·⁄kÎ, Á¬˘≥-30 fiÌ ’Î_¬ fiÌ«ı ÁF… ¿flÎ›ı·_ ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ ⁄˛õ˘Á Ï‹ÁÎ≥· Ï‰‹Îfi Ωı Á·Î‹÷ ±_÷flı◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ÿÒfl√Î‹Ì ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥·fiı ·Z›Î_¿ ÷flŒ »˘ÕÌ ‹Ò¿ı ±fiı ·Z›Î_¿ Â˘‘‰Îfi_ ¿Î‹ ’HÎ ÷ıfiÎ ’fl »˘ÕÌ ÿı ÷˘ ±ı‰Î ’˛Ï÷¿Îflfi˘ ¬÷fl˘ flËı÷˘ fi◊Ì. ±ÎÂflı 9 ‹ÌÀfl ·Î_⁄_, 3 Àfi ‰…fifi_ ±fiı 200 Ï¿·˘√˛Î‹ ËÎ≥±ı@VM·˘Ï{‰ ÿÎw√˘‚˘ ‘flÎ‰÷_ ⁄˛õ˘Á ±ı fl˘· ‹ÎÀı lıWÃ Ï‹ÁÎ≥· »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÌ flıL… 300 Ï¿·˘‹ÌÀfl …ıÀ·Ì »ı. ¬flı¬fl ÷˘ ÷ıfiı ‹SÀÌ-fl˘· ÂjÎ ¿Ëı‰_ Ωı≥±ı. 50

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

Ë‰Î≥ÿ‚ ’˘÷ÎfiÎ_ Ï‰‹Îfi˘fiı ±˜fl-À<-ÁflŒıÁ ⁄˛õ˘Á ‰Õı ÁF… ¿flÌ flèÎ_ »ı, F›Îflı fi˙¿Îÿ‚ı ’˘÷ÎfiÌ ‹fi‰Îfl˘ ’fl ⁄˛õ˘Áfiı ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥· ÷flÌ¿ı √˘ÃT›Î_ »ı. ¬U¿Ìÿ‚ ’HÎ ±ı flÌ÷ı ÁflŒıÁ-À<-ÁflŒıÁ ⁄˛õ˘Áfiı ‹˘⁄Î≥· ¬ÀÎflÎ ’fl ÷ˆfiÎ÷ ¿flÌ flèÎ_ »ı. (µI’Îÿfifi_ ·Z›Î_¿ — 2015 Á‘Ì‹Î_ 1,000 Ï‹ÁÎ≥·˘.) À>_¿‹Î_, Ë‰Î≥ÿ‚ ‹ÎÀı … ⁄˛õ˘Á ±˜flÀ<-ÁflŒıÁ Ï‹ÁÎ≥· »ı. √Î≥ÕıÕ Ï‹ÁÎ≥·fiÎ Ï‰Ï‰‘ flÌ÷ı ‰√a¿Ú÷ ◊÷Î ’˛¿Îfl˘ Ωı›Î ’»Ì ÷ıfiÌ √Î≥ÕLÁ ÏÁVÀ‹ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ÷ı‹Î_ ÏÿÂÎÂ˘‘fifiÌ ¿Î›˝’H˛ ÎÎÏ· ‹…⁄ ’Î_« Ï‰¤Î√˘ ’Õı »ı — (1) ¿‹ÎLÕ √Î≥ÕLÁ; (2) ±ı„@À‰ √Î≥ÕLÁ; (3) ’ıÏÁ‰ √Î≥ÕLÁ, (4) ⁄Ì‹flÎ≥ÏÕo√ √Î≥ÕLÁ ±fiı (’) Ï’˛ÁıÀ/preset ±ıÀ·ı ¿ı ’Ò‰˝›˘Ï…÷ √Î≥ÕLÁ. ÿflı¿fiı Ï‰V÷Îfl’Ò‰˝¿ Á‹…‰Î …ı‰_ »ı. à ¿‹ÎLÕ √Î¥ÕLÁ — ±Î ÂOÿ’˛›˘√fi˘ ÏÁQ’· ‹÷·⁄ ±ı ¿ı Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiÎ ±Î˜’flıÀflı ’ÎÃ‰ı·Î ¿‹ÎLÕfiı ±fiÁflÌ ’˘÷ÎfiÎ ÏfiÂÎfi ÷flŒfi˘ ›˘B› √Ï÷‹Î√˝ ±Î_¿ı »ı, ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ¬ÿ ÏÿÂÎÂ˘‘fi ¿fl‰Îfi_ flËı÷_ fi◊Ì. (…\±˘, hÎÌΩ fl_√Ìfi ’Îfiı ÕÎ›Î√˛Î‹ fi_. 1) ¿‹ÎLÕ √Î≥ÕLÁ ‰Õı ÏfiÂÎfifiı ‰Ÿ‘÷Î_ Á‰˝’˛◊‹ (±ı„LÀ-ÀıL¿ Ï¿Á‹fiÎ_) Ï‹ÁÎ≥·˘ ⁄ÌΩ Ï‰r›©fiÎ ±_Ï÷‹ ÿ˘fl‹Î_ ⁄fiÎ‰ı·Î_, ’HÎ ÷ı‹fiı ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ Â¿Î› ±ı ’Ëı·Î_ …‹˝fi ’ÎCÎÕÌfi˘ ‰‚ »ıÕı ±Î‰Ì √›˘. Ï‰r›© ’»Ì ¡ÎLÁı …‹˝fi Ï‹ÁÎ≥·fiÎ ±Î‘Îflı SS-10 ±fiı SS-11 ’˛¿ÎflfiÎ_ ‰Î›fl-√Î≥ÕıÕ ±ıÀ·ı ¿ı ‘Î÷fiÎ ⁄ÎflÌ¿ ÷Îfl ¶ÎflÎ ¿‹ÎLÕ ‹ı‚‰÷Î_ ±ı„LÀ-ÀıL¿ Ï‹ÁÎ≥·˘ ÷ˆ›Îfl ¿›Î*, …ı‹fiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ›ÏfiÀ ¤Îfl÷ı ’HÎ ‰ı«Î÷Î_ ·Ì‘Î_. (1965 fiÎ ›©‹Î_ ‰Î’›Î* ’HÎ ¬flÎ_.) ±Î…ı ¤Îfl÷Ì› ¬U¿Ìÿ‚‹Î_ ‰’flÎ÷_ Ï‹·Îfi fiÎ‹fi_ ¡ıL« ±ı„LÀ-ÀıL¿ Ï‹ÁÎ≥· ’HÎ ‰Î›fl-√Î≥ÕıÕ »ı. Ï‹ÁÎ≥· ÿU‹fi flHÎ√ÎÕÌ ÷flŒ ±Î√‚ ‰‘ı ±ı‹ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ›ı·Î ÷Îflfi˘ ÏŒfl¿˘ µ¿ı·Î› »ı ±fiı œÌ· ‹Ò¿Î÷Ì flËı »ı. Ï‹ÁÎ≥·fiÌ √Ï÷Ï‰Ï‘ Ωı÷˘ ±Î˜’flıÀfl I›Îfl ⁄Îÿ ΩHÎı Ï‰ÏÕ±˘ √ı‹ fl‹÷˘ Ë˘› ±ı flÌ÷ı Ω˜›VÀÌ¿ Œıfl‰Ì Ï‹ÁÎ≥·fiı ÏfiÂÎfi ÷flŒ ‰Î‚ı »ı. ’©Ï÷ …flÎ ’˛Î◊Ï‹¿ »ı. ÏfiÂÎfiw’Ì flHÎ√ÎÕÌ ÿ˘œ-⁄ı Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀı Ë˘› I›Îflı Ï‹ÁÎ≥·fiı ÷ıfiÌ ⁄flÎ⁄fl ÁÌ‘‹Î_ ·Î‰‰Îfi_ ±Î˜’flıÀfl ‹ÎÀı …flÎ ¿ÏÃfi ⁄fiı, ‹ÎÀı ÏfiÂÎfi⁄Î∞fiÌ Ïø›Îfi_ Â@› ±ıÀ·Ì Ëÿı ±Î˜À˘‹ıÂfi ¿fl‰_ Ωı≥±ı. ’ÎÏ¿V÷Îfiı ‰ÁÎ‰ı·Î_ ±‹ıÏfl¿fi ⁄fiÎ‰ÀfiÎ_ TOW/Tube-launched Optically-tracked Wire-guided ±ı„LÀ-ÀıL¿ Ï‹ÁÎ≥·‹Î_ ±ı T›‰V◊Î »ı. ±Î Ï‹ÁÎ≥·fiÎ ·˘„L«_√ ‹ÎÀı ÀuÒ⁄ ‰’flÎ› »ı ±fiı ·˘„L«_ √ ’»Ì ÷ı fi ı ±Î˜ ’ flı À fl ÿÒ fl ⁄Ìfi …ı ‰ Î T›ÒŒÎ≥LÕfl‹Î_ fi…fl ‹Î_ÕÌfiı ›Îfiı ¿ı ±Î˜„MÀ¿·Ì ÷ıfi_ ÀˇıÏ¿o√ ¿flı »ı. (…\±˘ Ï«hÎ, ±_¿fi_ »ıS·_ ¿‰fl.) ⁄ÎflÌ¿ ÷Îflfi_ √Ò_«‚_ Ï‹ÁÎ≥·fiÌ ¤Ì÷fl‹Î_ Ë˘› »ı, ±ıÀ·ı Ï‹ÁÎ≥· ±Î√‚ ‰‘÷_ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

Ω› ÷ı‹ flıÂ‹fiÎ ÷Î_÷HÎÎ ¿Îœ÷Î ¿fl˘Ï‚›ÎfiÌ …ı‹ ⁄ı ÁÒZ‹ ÷ÎflfiÌ œÌ· ±ı »˘Õ÷_ flËı »ı. Ï‹ÁÎ≥·fiı ¿‹ÎLÕ ‹‚‰ÎfiÌ T›‰V◊Î ·√¤√ ¿QM›ÒÀflÎ≥{˚Õ »ı. ±Î˜’flıÀflı flHÎ√ÎÕÌfiı ÷◊Î Ï‹ÁÎ≥·fiı T›ÒŒÎ≥LÕflfiÎ ZÎıhÎ‹Î_ flÎA›Î ÏÁ‰Î› ¬ÎÁ ¿fl‰Î’b_ flËı÷_ fi◊Ì. Ï‹ÁÎ≥·fi_ fl˘¿ıÀ ±ı„L…fi √fl‹ÌfiÎ_ …ı infrared/±‘˘fl@÷ Ï¿flHÎ˘ ‰Ëı÷Î_ ‹Ò¿ı ÷ı‹fiÎ_ ±Î‘Îflı Ï‹ÁÎ≥·fi_ V◊Îfi ΩHÎÌ ·ı÷_ TOW fi_ ¿QM›ÒÀfl ±ı V◊Îfifiı T›ÒŒÎ≥LÕflfiÎ ¿ıLƒ‹Î_ flËı·Ì ÿU‹fi flHÎ√ÎÕÌfiÎ V◊Îfi ΩıÕı Áfl¬Î‰Ì ÷ŒÎ‰÷ √HÎÌ ¿Îœı »ı. ±Î ÷ŒÎ‰÷fiı fiÎ⁄Òÿ ¿fl‰Î Ï‹ÁÎ≥·fiÎ_ ’Î_Ï¬›Î_fiı ¿ıÀ·˘ ‹˘Õ ±Î’‰Îfi˘ ◊Î› ÷ıfi˘ ’HÎ ÏËÁÎ⁄ ·√Î‰Ì Ï‹ÁÎ≥·fiı ¿‹ÎLÕ ‹˘¿·ı »ı. ÷ÎflfiÌ ‹ËkÎ‹ ·_⁄Î≥ Ωı÷Î_ flHÎ√ÎÕÌ Ωı 3,750 ‹ÌÀfl ¿fl÷Î_ ±˘»Î ŒÎÁ·ı Ë˘› ÷˘ ¿·Î¿fiÎ 1,300 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÎ ‰ı√ı ‘ÁÌ …÷Î TOW fiÎ

⁄ı Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ flıL… ‘flÎ‰÷Î ±ı„LÀ-ÀıL¿ ‰Î›fl-√Î≥ÕıÕ Ï‹·Îfi Ï‹ÁÎ≥·fi_ ·˘L«fl

±ÎÂflı 6 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ËÎ≥-±ı@VM·˘Ï{‰ ‰Î˜flËıÕfi˘ ’˛ËÎfl ÷ıfiÎ 40 Áı„LÀ‹ÌÀfl (15.75””) ΩÕÎ ⁄A÷flfiı ÷˘ÕÌ fiÎ¬ı. ±Î ‰HÎ˝fi ⁄÷Î‰ı »ı ¿ı ¿‹ÎLÕ √Î≥ÕLÁfiÌ ’©Ï÷ ±¬I›Îfl ¿flÌ Ë˘› I›Î_ Ï‹ÁÎ≥· ’˘÷ÎfiÎ ·Z›Î_¿fiÌ Â˘‘ Ω÷ı «·Î‰Ì Â¿÷_ fi◊Ì. ÿ˘fl‰HÎÌfiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËı »ı. ÿ˘fl‰HÎÌ ±◊Î˝÷˚ ¿‹ÎLÕ ±Î’‰ÎfiÌ ’HÎ CÎHÎÌ flÌ÷˘ »ı. ¿ıÀ·Î_¿ ±Î‘Ïfi¿ Ï‹ÁÎ≥·˘ ÷ı‹fiÎ ‹˘flÎ‹Î_ fiÎfi˘ ÀıÏ·Ï‰{fi ¿ı‹ıflÎ ‘flÎ‰ı »ı. ÏfiÂÎfifi˘ ÁÎflÎ‹Î_ ÁÎfl˘ view ÷ıfiÌ ‰‘ fiı ‰‘ fi∞¿ ‘ÁÌ …÷Î Ï‹ÁÎ≥·fiı ÿı¬Î÷˘ Ë˘›, ‹ÎÀı ¿ı‹ıflÎ ¶ÎflÎ ⁄ıVÀ Ï«÷Îfl ‹ı‚‰Ì ±Î˜’flıÀfl Ï‹ÁÎ≥·fiı ÁËı·Î≥◊Ì ÏfiÂÎfi ÷flŒ ‰Î‚Ì Â¿ı »ı. ¿‹ÎLÕ √Î≥ÕıÕ ¿ıÀı√flÌ‹Î_ ±Î‰÷Î_ CÎHÎÎ_ Ï‹ÁÎ≥·˘ ÀıÏ·Ï‰{fi ¿ı‹ıflÎfiı ⁄ÿ·ı flıÕÎflfiÌ ±Î_¬ ‰Õı ÁF… Ë˘› »ı, ¿ı‹ ¿ı flıÕÎflfiı ÏfiÂÎfifiÌ ≥‹ı… {Ì·‰Î Ïÿ‰ÁfiÎ ±…‰Î‚ÎfiÌ …wfl fi◊Ì. Ë‰ı ÷˘ MILAN ‹Î_ ±fiı TOW ‹Î_ Ë˘› »ı 51

±ı‰˘ ‰Î›fl ’HÎ ‰’flÎ÷˘ fi◊Ì. Ï‹ÁÎ≥·fi˘ ŒÌÕ⁄ı¿ ‹ı‚‰‰Î ±fiı ’»Ì ÷ıfiı ¿‹ÎLÕ ‹˘¿·‰Î À<-«ıfi· flıÏÕ±˘fiÎ_ ‹˘Ω_ ‰’flÎ› »ı. à ±ı„@À‰ √Î¥ÕLÁ — ¿‹ÎLÕ √Î≥ÕLÁfiı ±fiÁfl÷_ Ï‹ÁÎ≥· ÏÿÂÎÂ˘‘fifiÌ ¿Î›˝‰ÎËÌ‹Î_ ÁÏø› ¤Î√ ·ı÷_ fi◊Ì. ±Î˜’flıÀflı «Ÿ‘ı·Î ‹Î√˝fiı ‰‚√Ì flËı‰Î ’Òfl÷Ì … ÏfiV⁄÷ flÎ¬ı »ı. ±ı„@À‰ √Î≥ÕLÁ ±Î‰Î ¿‹ÎLÕ √Î≥ÕLÁ ¿fl÷Î_ Áÿo÷fl …\ÿÌ T›‰V◊Î »ı. Ï‹ÁÎ≥· ’˘÷ı ÷ı‹Î_ flıÕÎfl ‰Õı ÏfiÂÎfifi_ ÁflfiÎ‹_ Â˘‘Ì ÷ı‹… ±Î’‹ı‚ı √Ï÷‹Î√˝ ±Î_¿Ì ÷ıfiÎ Á‘Ì ’Ë˘Ó«Ì Ω› »ı. (hÎÌΩ fl_√Ìfi ’Îfiı ÕÎ›Î√˛Î‹ fi_. 2.) ±ı¿ ÿÎ¬·˘ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ 4.6 ‹ÌÀfl (15 ŒÌÀ) ±fiı 227 Ï¿·˘√˛Î‹fiÎ ‰Î˜flËıÕ ÁÏË÷ 680 Ï¿·˘√˛Î‹ ‰…fifiÎ ±ı„LÀÂÌ’ Ï‹ÁÎ≥· ËÎ’Ò˝fifi˘ »ı. …ËÎ…ı ¿ı Á⁄‹Ïflfiı ·˘L« ¿flı·_

’ÎÏ¿V÷Îfi ÁÏË÷ …√÷fiÎ_ 27 ÿıÂ˘±ı ‰ÁÎ‰ı·_ ±ı„LÀ-ÂÌ’ ËÎ’Ò˝fi Ï‹ÁÎ≥·

ËÎ’Òfi ˝ ÏZÎÏ÷…’ÎflfiÎ ±Ï‘¿÷‹ 160 Ï¿·˘‹ÌÀfl »ıÀfi ı Î ÿU‹fi ›©…ËÎ…fiÌ ¤Î‚ ‹ı‚‰÷Î ’Ëı·Î_ ±Î¿ÎÂ‹Î_ «Õı »ı. (¨«Ì Á’ÎÀÌ±ı ∂Õ÷_ Ï‰‹Îfi Ωı ËÎ’Ò˝fifi_ ·˘„L«_√ M·ıÀŒ˘‹˝ Ë˘› ÷˘ ±ı Ï‹ÁÎ≥·ı ±Îfl˘ËHÎ ¿fl‰Îfi˘ Á‰Î· fi◊Ì.) Ï‰Ëo√Î‰·˘¿fi‹Î_ ›©…ËÎ…fiÌ ËÎ…flÌ ’¿ÕÎ› ¿ı ÷fl÷ ±ı Ï‹ÁÎ≥· ’Î_«-ÁÎ÷ ‹ÌÀflfiÌ fiÌ«Ì Á’ÎÀÌ±ı ±Î‰Ì Ω› »ı ±fiı ◊˘ÕÎ Á‹› ⁄Îÿ ’˘÷Îfi_ flıÕÎfl „V‰«-±Î˜fi ¿flÌ ÷ıfiÎ ‰Õı ·Z›Î_¿fiÌ fiı‹ ÁÎ‘ı »ı. ·˘„L«_√◊Ì ÷ı »ı¿ ’˛ËÎflfiÎ ÷⁄yÎ Á‘Ì Ï‹ÁÎ≥·fiı @›Îflı› ’HÎ ¿‹ÎLÕ ±Î’‰Îfi˘ flËı÷˘ fi◊Ì. ±Î‹, T›ÎA›Î ‹…⁄ Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ …ı ¿Î›˝’˛HÎÎÏ·‹Î_ Ï‹ÁÎ≥· ’˘÷ÎfiÎ flıÕÎfl (¿ı ⁄ÌΩ ÁıLÁfl) ‰Õı ÏfiÂÎfifi˘ ’kÎ˘ ·√ÎÕÌ ÏÂ¿Îfl ¿flı ÷ıfi_ fiÎ‹ ±ı„@À‰ √Î≥ÕLÁ Ï‹ÁÎ≥·. à ’ıÏÁ‰ √Î¥ÕLÁ — ÁÏø›fiı ±ı„@À‰ ¿Ëı‰Î›, ÷˘ ’ıÏÁ‰ ÂOÿ Ïfi„Wø›÷Îfi˘ ÁÒ«¿ »ı. Ï‹ÁÎ≥· Àı@fi˘·˘Ï…fiı ·Î√ı‰‚√ı »ı I›Î_ Á‘Ì ’ıÏÁ‰ √Î≥ÕLÁfi˘ ‹÷·⁄ ±ı ◊Î› ¿ı Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiÎ ÀÎ√ı˝Àfiı Â˘‘‰Î ‹ÎÀı flıÕÎflfiÎ_ (¿ı ·ıÁflfiÎ_) ‹˘Ω_ ’˛ÁÎÏfl÷ ¿fl÷_ fi◊Ì, ⁄·¿ı ÀÎ√ı˝À ¬ÿ ’˘÷Îfi_ ¿Î›˝ ⁄Ω‰‰Î …÷Î_ ±fiÎ›ÎÁı …ı ‹˘Ω_ ‰Ëı÷Î_ ‹Ò¿ı ÷ı‹fiı “ÁÒ_CÎÌ” ÷ıfi_ ’√ıv_ ¿Îœı »ı. Á‹Ωı ¿ı ÀÎ√ı˝À ±ı„@À‰ »ı, Ï‹ÁÎ≥· fiÏË. ⁄ı ºWÀÎ_÷˘ Ωı≥±ı — Ï‰‹Îfi Ωı ÀÎ√ı˝À ±ıÀ·ı ¿ı ·Z›Î_¿ Ë˘› ÷˘ ±‹ıÏfl¿Îfi_ ÁÎ≥Õ‰Î≥LÕfl fiÎ‹fi_ ¿ı ¤Îfl÷fi_ ‹ıÏ…¿-550 fiÎ‹fi_ ±˜fl-À<52

±˜fl Ï‹ÁÎ≥· ÷ı Ï‰‹ÎfifiÎ …ıÀ ±ı„L…fi ‰ÎÀı fiÌ¿‚÷Î_ √fl‹ÌfiÎ_ infra-red ‹˘Ω_fiı ’Îfl¬Ì ÷ıfi˘ ’Ì»˘ ¿flı »ı. (…\±˘, fl_√Ìfi ’Îfiı ÕÎ›Î√˛Î‹ fi_. 3.) ±Î ’ıÏÁ‰ √Î≥ÕLÁfi˘ fi‹Òfi˘ √HÎÎ›, ¿ı‹ ¿ı Ï‹ÁÎ≥·ı ÷ı‹Î_ ¿Â_ ’˛ÁÎflHÎ ¿fl‰Îfi_ flËı÷_ fi◊Ì. ·√¤√ ±ı‰_ … fi‹ÒfiÎw’ ⁄Ì…\_ ºWÀÎ_÷ ±ı„LÀ-flıÏÕ±ıÂfi Ï‹ÁÎ≥·fi_ »ı, …ı ÿU‹fifiÎ flıÕÎfl ›_hÎfiı e_¿Ì ÿı‰Î ‹ÎÀı ‰’flÎ› »ı. flıÕÎfl ¶ÎflÎ fiÌ¿‚÷Î flıÏÕ±ıÂfifiı (‹Î≥ø˘‰ı‰ ‹˘Ω_fiı) ’Îfl¬Ì Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiÎ ÀˇÎLÁ‹ÌÀflfiı ÏfiÂÎfi ⁄fiÎ‰ı »ı. ·ÕÎ≥‹Î_ ±Î‰Î Ï‹ÁÎ≥·fiÌ ·Î…‰Î⁄ ¤ÒÏ‹¿Î ’Ëı·Ì‰Îfl 1991 fiÎ ±¬Î÷Ì ›© ‰¬÷ı Ωı‰Î ‹‚Ì ¿ı F›Îflı ±‹ıÏfl¿Î±ı ≥flÎ¿fiÎ_ flıÕÎfl ›_hÎ˘fiı High-speed Anti-Radiation Missile/HARM ‰Õı e_¿Ì ÿÌ‘Î_ ⁄Îÿ ≥flÎ¿Ì ±˜fl-ÏÕŒLÁ ‹˘fl«˘ “±Î_‘‚˘” ⁄L›˘ ±fiı I›Îfl ’»ÌfiÎ Ïÿ‰Á˘‹Î_ ±‹ıÏfl¿ÎfiÎ_ Ë‹·Î¬˘fl Ï‰‹Îfi˘±ı Ï⁄fi‘ÎV÷ flÌ÷ı ‹fi‹ÎfiÌ ¿flÌ. à ⁄Ì‹-flÎ¥ÏÕ_√ √Î¥ÕLÁ — ±Î ÷fl¿Ì⁄ ’ıÏÁ‰ fi◊Ì ÷ı‹ ±ı„@À‰ ’HÎ fi◊Ì. ⁄ı›fi_ Ï‹lHÎ »ı ±ı‹ ¿Ë˘ ÷˘ «Î·ı. ±ËŸ flıÕÎfl ‰Õı ·Z›Î_¿fiı (ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ÂhÎ Ï‰‹Îfifiı) ÷·ÎÂ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ¬w_, ’fl_÷ ±ı ’˛ÁÎflHÎ Ï‹ÁÎ≥·fiı ⁄ÿ·ı ¤ÒÏ‹„V◊÷ flıÕÎfl ‹◊¿ ¿flı »ı. ¨«ı◊Ì Ë‹·˘ ·Î‰÷Î ÂhÎ Ï‰‹Îfi ÁÎ‹ı ÷ı flıÕÎflfi˘ ‹Î≥ø˘‰ı‰ ÂıflÕ˘/beam ÷ıfiÌ «˘yÁ Ï¡@‰LÁÌ‹Î_ Á÷÷ ÷Î¿Ì flÎ¬ı »ı. (fl_√Ìfi ’Îfiı ÕÎ›Î√˛Î‹ fi_. 4.) Ï‰‹ÎfifiÌ ¿Î›Î ‹Î≥ø˘‰ı‰fiı ’flÎ‰Ï÷˝÷ ¿fl÷Ì flËı »ı. Ï‹ÁÎ≥·fiÌ º„WÀ±ı Ωı‰Î ⁄ıÁ˘ ÷˘ ±ı Ï¡@‰LÁÌ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ±Î_¿Õı «˘ÓÀı·˘ ‹‘’ÒÕ˘ »ı. Ï‹ÁÎ≥· ÷ıfiÎ Á√Õ ·ı÷_ flıÕÎflfiÎ ‹Î≥ø˘‰ı‰ ÂıflÕÎ ’fl ΩHÎı ¿ı Á‰ÎflÌ/riding ¿flÌfiı Ï‰‹ÎfifiÌ ÏÿÂÎ‹Î_ ‘ÁÌ Ω› »ı. Ï‰‹Îfi ÂıflÕÎ‹Î_ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì Ï‹ÁÎ≥·fiÌ ’HÎ fi…fl‹›Î˝ÿÎ‹Î_ flËı »ı ±fiı Áfl‰Î‚ı ‰Ÿ‘Î› ’HÎ »ı. ’fl_÷ ±ı ‹ÎÀı K≤÷flÎWÀˇfiÎ Á_…› …ı‰_ flıÕÎfl ›_hÎ Ëo‹ıÂÎ Á·Î‹÷ ±fiı ÁÏø› flËı‰_ Ωı≥±ı. ≥flÎ¿fiÎ ¿ıÁ‹Î_ ±ı‹ fiË˘÷_ ⁄L›_. 1991 fi_ ±¬Î÷Ì ›© ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›_ ±ı ’Ëı·Î_ ÷ıHÎı 6 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Î_ ±fiı ·√¤√ 80 Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ‰Î˜flËıÕ ‘flÎ‰÷Î_ ±ÕÁÃ Ï¿·˘√˛Î‹fi˘ ⁄Îwÿ ‘flÎ‰÷_ 4.1 ‹ÌÀfl ·Î_⁄_ ±‹ıÏfl¿fi

HARM

Ï‹ÁÎ≥·

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

‹Œ÷¿Î¿Î±ı 110 ‹˘ …L‹Ïÿ‰Á ‹fiÎT›˘ ±ı ‰¬÷ı V◊ÎÏfi¿ ±¬⁄ÎflfiÎ ¬⁄fl’hÎÌ±ı ÷ı ‹ fi˘ ≥LÀT›Ò˝ ·Ì‘˘. “±ı¿ Á‰Î·fi˘ ¡ıL¿·Ì …‰Î⁄ ±Î’˘ — ÷‹ÎflÎ ÿÌCÎÎ˝›fi_ flËV› Â_?” ±ıHÎı ’Ò»u_. “’Ëı·ı◊Ì ‹ıÓ ±ı¿ Ïfi›‹ flÎA›˘ »ı.” ‹Œ÷¿Î¿Î ⁄˘S›Î. “¿˘≥fiÌ ÁÎ◊ı ÿ·Ì·⁄Î∞ ¿ı ∞¤ÎΩıÕÌ ¿fl‰Ì fiÏË. Ë_ ±ÎÀ·_ ·Î_⁄_ ∞‰Ì Â@›˘ ÷ıfi_ ±ı … ¿ÎflHÎ »ı.” “±ı‰_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ⁄fiı ?” ¬⁄fl’hÎÌ±ı ¿èÎ_. “‹ÎhÎ ÿ·Ì· fi ¿fl‰Î◊Ì ±Î›W› ÂÌ flÌ÷ı ‰‘ı ? ‹ÎHÎÁ ¿ıÀ·_ ∞‰ı ÷ıfi˘ ±Î‘Îfl ÷˘ ÷ıfiÎ ÕÎ›ıÀ, ¿Áfl÷, Ïÿfi«›Î˝ ‰√ıflı ’fl flËı »ı.” “÷‹ÎflÌ ‰Î÷ ÁÎ«Ì »ı.” ‹Œ÷¿Î¿Î±ı …‰Î⁄ ÿÌ‘˘. ☺ KBC fiÎ ’˛ ˘ √˛ Î ‹ ‰¬÷ı Big B ±Ï‹÷Î¤ ⁄E«fiı ±Î’HÎÎ ⁄LÀÎÏÁ_Ëfiı ’Îfi˘ «ÕÎ‰÷Î ¿èÎ_ — “⁄Ë˘÷ ±E»Î ¬ı· flËı Ëˆ_, ⁄LÀÎÏÁ_Ë ! ±Î‘Î flÎV÷Î ±Î’fiı ÷› ¿fl Ï·›Î Ëˆ. ±ı¿ ¿fl˘Õ w’ˆ›ı ∞÷ «Ò¿ı Ëˆ_. ±⁄ ÿ˘ ¿fl˘Õ w’ˆ›ı ¿ı Ï·›ı ±√·Î ±˙fl ±Î¬flÌ Á‰Î· ! ÷ˆ›Îfl ËˆÓ ?” ⁄LÀÎÏÁ_Ë — “÷ˆ›Îfl ËÒn.” BB — “≥fi ‹ıÓ Áı ¿˙fi ÁÎ ’_»Ì ±’fiÎ CÎ˘ÓÁ·Î fiËŸ ⁄fiÎ÷Î. ±Î’¿ı ±Î˜MÂLÁ ËˆÓ (1) Swan ›ÎfiÌ ËoÁ; (2) Kite ‹÷·⁄ «Ì·; (3) Cuckoo ›ÎfiÌ ¿˘›· ±˙fl (4) Skylark ‹÷·⁄ «_Õ>·.” ⁄LÀÎÏÁ_Ë — “µkÎfl ÷˘ ‹Î‹Ò· Ëˆ, ·ıÏ¿fi V›˘fl fiËŸ...” BB — “±Î’ ¿Ì ±ı¿ ·Î≥Œ·Î≥fi ±¤Ì ⁄Î¿Ì Ëˆ. Ï¿Áı Œ˘fi ¿flfiÎ «ÎËıÓ√ı ?” ⁄LÀÎÏÁ_ Ë — “±Q≤kÎÁfl. ‹ı fl ı ÿ˘V÷ √v⁄«fiÏÁ_Ë ¿˘.” BB — “¿QM›ÒÀfl∞, √v⁄«fiÏÁ_Ë ¿˘ Œ˘fi 54

·√Î›Î Ω›...” ±Q≤÷Áfl‹Î_ √ v ⁄«fiÏÁ_ Ë fi˘ Œ˘fi flHÎ@›˘. BB ’»Ì ⁄LÀÎÏÁ_Ëfi˘ ⁄˘·‰Îfi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘. ⁄LÀÎÏÁ_Ë — “≥fi ‹ıÓ Áı ¿˙fi ÁÎ ’_»Ì ±’fiÎ CÎ˘ÓÁ·Î fiËŸ ⁄fiÎ÷Î — (1) Swan; (2) Kite; (3) Cuckoo ›Î ÏŒfl (4) Skylark. √v⁄«fi — “‹ıflı ¬›Î· Áı Cuckoo ËÌ Ë˘ Á¿÷Î Ëˆ.” ⁄LÀÎÏÁ_Ëı BB ÁÎ‹ı Ωı›_ ±fiı ⁄˘S›Î — “Cuckoo”. BB — “¿˘„LŒÕLÀ ?” ⁄LÀÎÏÁ_Ë — “¿˘„LŒÕLÀ.” …‰Î⁄ ·Î˜¿ ◊›˘. ⁄LÀÎÏÁ_Ëfi˘ rÎÁ ±©fl «Õu˘. BB — “Ë‹fiı ±Î’ ¿˘ ’Ò»Î ◊Î Ï¿ ¿˙fi ÁÎ ’_»Ì ±’fiÎ CÎ˘ÓÁ·Î fiËŸ ⁄fiÎ÷Î. µkÎfl ‹ıÓ ±Î’fiı Cuckoo ¿ËÎ. ±Î’¿Î …‰Î⁄... Ï⁄·¿<· ÁËÌ Ëˆ ! ÿ˘ ¿fl˘Õ w’ˆ›ı ∞÷ √›ı ±Î’ ! ‰ı· M·ı≥Õ, ⁄LÀÎÏÁ_Ë ! ±Î’ ¿ı ÿ˘V÷ √ v ⁄«fiÏÁ_ Ë ¿˘ ¤Ì Ë‹ÎflÎ ‘L›‰Îÿ, Ω˜ Ï¿ ’_»Ì›˘Ó ¿ı ⁄Îflı ‹ıÓ ¿ÎŒÌ ¿<» Ωfi¿ÎflÌ fl¬÷ı Ëˆ_.” ⁄ı Ïÿ‰Á ’»Ì ⁄LÀÎÏÁ_Ë ±Q≤÷Áfl‹Î_ √v⁄«fiÏÁ_Ëfiı ‹Y›Î ±fiı ’Ò»u_ — “›Îfl ÷Òfiı ¿ˆÁı ΩfiÎ Ï¿ ¿¿> ±’fiÎ CÎ˘ÓÁ·Î fiËŸ ⁄fiÎ÷Ì ?” “@›˘_ Ï¿ ‹ı fl ı ›ËÎn ¿¿> - @·Î˜ ¿ Ëˆ . ” √v⁄«fi ⁄˘S›Î. “¿¿> µÁ CÎÕÌ ‹ıÓ flËı÷Ì Ëˆ, ÷˘ ±’fiÎ CÎ˘ÓÁ·Î @›˘Ó ⁄fiÎ›ı√Ì ?”à

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

df[Lhs ;fdfrff[z;fgfl 0af,f 5fH,f

’{· Áı@ÂfifiÌ “·ı⁄˘flıÀflÌ”‹Î_ ÷ˆ›Îfl ◊›ı·Ì ‹ıÏ…¿ V@‰ıflfiÌ ÷tfi fi˘¬Ì ’{· ±ËŸ fl…^ ¿flÌ »ı, …ı‹Î_ ±ı¿ fiÏË, ’HÎ ÁÎ‹ÀÌ ⁄ı «ı·ıL… »ı. ‰‚Ì ⁄Ì∞fi˘ ÁÎ«˘ …‰Î⁄ I›Îflı … ‹‚Ì Â¿ı ¿ı F›Îflı ’˛◊‹fi˘ µ¿ı· Á˘±ı Á˘ À¿Î ÁÎ«˘ Ë˘› ! fiÌ«ıfiÌ Á_A›Î±˘ K›Îfi◊Ì ‰Î_«˘-23, 25, 37, 39, 43, 45, 57, 59, 62, 64, 76, 78, 82, 84, 96 ±fiı 98. ¿<· Á˘‚ Á_A›Î±˘ ±Î’Ì »ı, …ı ’ˆ¿Ì ⁄ı Á_A›Î±˘ (23 ±fiı 98) ›˘B› ¬ÎfiÎ_‹Î_ ’Ëı·ı◊Ì 98 ·¬Ì ÿÌ‘Ì »ı. ⁄Î¿ÌfiÌ ÿflı¿fiı «Îfl ⁄Î› «ÎflfiÌ Ï√˛Õ‹Î_ ±ı‰Ì flÌ÷ı √˘Ã‰Ì ⁄÷Î‰‰ÎfiÌ »ı ¿ı …ı◊Ì ÿflı¿ ±ÎÕÌ ÷ı‹… ÿflı¿ 23 ∂¤Ì Ëfl˘‚‹Î_ ±Î‰÷Ì Á_A›Î±˘fi˘ Áfl‰Î‚˘ ⁄flÎ⁄fl 242 ⁄ıÁı ! ±Î ◊≥ ’˛◊‹ «ı·ıL…. Ë‰ı ⁄Ì∞fi˘ ‰Îfl˘. µ’fl˘@÷ Á_A›Î±˘fiı Ï√˛Õ‹Î_ ÁıÀ ¿flÌ ÿÌ‘Î ’»Ì ’˛I›ı¿ ¬ÎfiÎfiÌ Á_A›ÎfiÎ ±_¿˘fiı µ·ÀÁÒ·À ¿flÌfiı fi‰ıÁfl◊Ì Áfl‰Î‚˘ ‹Î_ÕÌ …\±˘. ÿÎ.÷. Ï√˛ÕfiÎ »ı¿ µ’flfiÎ …‹HÎÎ ¬ÎfiÎ‹Î_ 23 fi˘ ÏŒ√fl ·A›˘ Ë˘› ÷˘ Ë‰ı ÷ıfiı 32 ÷flÌ¿ı ‰Î_«˘. ±fiı ⁄Î¿ÌfiÎ ÁÎˆ ¬ÎfiÎ_fiÌ Á_A›Î±˘fiı ’HÎ flÌ‰Á˝‹Î_ … ‰Î_«÷Î flËÌfiı Áfl‰Î‚˘ ¿fl÷Î flË˘. ±Î ‰¬÷ı ’HÎ ÿflı¿ ±ÎÕÌ-∂¤Ì Ëfl˘‚fiÌ Á_A›Î±˘fi˘ Áfl‰Î‚˘ ±ı@{ıÀ 242 ⁄ıÁı »ı ? …‰Î⁄ “ËÎ” Ë˘› ÷˘ ⁄ıµ ¿Á˘ÀÌ±˘‹Î_ dS·Ì ’ÎÁ ! --±fiı “fiÎ” Ë˘› ÷˘ M·Ì{ ÀˇÎ› ±√ı≥fi !à

5 ±_¿˘ ±«Ò¿ Ë˘› ÷◊Î ¿˘≥ ±_¿ ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ ‰¬÷ ‰’flÎ›˘ fi Ë˘›. Ïfi›‹ fi_. 2 — ¿Î‚Ì ·ÌÀÌ◊Ì ÿÂÎ˝‰ı·Î ÿflı¿ {˘fi‹Î_ ’HÎ 1 ◊Ì 5 Á‘ÌfiÎ ±_¿˘ ŒflÏ…›Î÷ Ë˘‰Î Ωı≥±ı.à

;f]5fzLc8 ;f]0f[s] 5fH,fgf]+ jfg;f dff[z C

ÁÕ˘¿<fiÌ √›Î ±_¿ı ±Î’ı·Ì ’{· ±fiı¿ ‰Î«¿˘fiı ¬Ò⁄ √‹Ì. ’{·fiÎ …‰Î⁄ ÁÎ◊ı Œfl‹Î≥Â ’HÎ ÷ı‹HÎı ·¬Ì ‹˘¿·Ì ¿ı ±Î‰Ì Ë∞ ‰‘Îflı ’{SÁ ±Î’˘. ÃÌ¿ I›Îflı ! “ÁŒÎflÌ”fiÎ ÁÕ˘¿<Â˘¬Ìfi ‰Î«¿˘ ‹ÎÀı ŒflÌ ’˛V÷÷ »ı ¿ıÀ·Ì¿ fi‰Ì ’{·˘. ±Î ‰¬÷ı ’Î_« ⁄Î› ’Î_«fiÌ Ï√˛Õ ±Î’Ì »ı, …ı‹Î_ ‰Î«¿˘±ı 1 ◊Ì 5 Á‘ÌfiÎ ±_¿˘ ›˘B› V◊‚ı ‹Ò¿Ì ⁄÷Î‰‰ÎfiÎ »ı. …\ÿÌ …\ÿÌ ¿<· hÎHÎ ÁÕ˘¿< Ï√˛Õ˚{ ±Î’Ì »ı, ’fl_÷ hÎHÎı›fiı ·Î√Ò ’Õ÷Î Ïfi›‹˘ ±ı¿Áfl¬Î »ı. Ïfi›‹ fi_. 1 — ÿflı¿ ∂¤Ì ÷ı‹… ±ÎÕÌ ·ÌÀÌ‹Î_ 1 ◊Ì “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

2006 fiÌ ±Î_÷flflÎWÀˇÌ› eÀ⁄˘· V’‘Î˝ ÷ıfiÌ ’flÎ¿ÎWÀÎfiÎ ±_Ï÷‹ ÿ˘fl‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì »ı. ¿≥ ÀÌ‹ ÷ı‹Î_ ‰SÕÛ ¿’ ‹ı‚‰Ì Ω› ±ı ÷˘ ¿ÿÎ« ŒÎ≥fi·fiÎ Ïÿ‰Áı … ¬⁄fl ’Õı, ’fl_÷ ∞÷‰Î ‹ÎÀıfiÌ ’Ò‰˝Âfl÷ ⁄Ë V’WÀ »ı — …ı ÀÌ‹fiÎ ÿflı¿ ±Î√‚ ’Õ÷Î ¬ı·ÎÕÌfi˘ (‰‘ ¿flÌfiı √˘·-¿Ì’flfi˘) reaction time/’˛Ï÷Ïø›Îfi˘ Á‹› ⁄Ì∞ ÀÌ‹˘fiÎ ¬ı·ÎÕÌ±˘ ¿fl÷Î_ ±˘»˘ Ë˘› ÷ıfiÎ ‹ÎÀı Ï‰…›fi˘ «ÎLÁ ‰‘ »ı. Áfl‚ ¤ÎÊÎ‹Î_ ±ı‹ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı eÀ⁄˘·fiÌ fl‹÷‹Î_ VÀıÏ‹fiÎ …ıÀ·_ … ‹Ëk‰ VeÏ÷˝fi_ »ı. ‰Î÷fiı Ωı ¿ı Áfl‚ ⁄fiÎ‰‰Î‹Î_ ‹Ω fi◊Ì. Ïfl±ı@Âfi ÀÎ≥‹ ±ıÀ·ı Â_ ±fiı eÀ⁄˘·fiÌ fl‹÷‹Î_ ’˛Ï÷Ïø›ÎfiÎ ±ı Á‹›fi˘ fl˘· Â˘ ÷ıfiÌ fl˘«¿ ΩHÎ¿ÎflÌ ‹ÎÀı ¿ıÀ·Î¿ ±Î_¿ÕÎ ÁÎ◊ı ‹√…‹ÎflÌ ¿fl‰Î …ı‰Ì »ı. √˘·-¿Ì’flfi˘ ÿÎ¬·˘ ·≥±ı . fl‹÷‹Î_ ’˛Ï÷V’‘a ÀÌ‹ ‹ÎÀı ’˜fiSÀÌ ¿Ì¿fi˘ ‹˘¿˘ ±ÎT›˘ Ë˘‰Îfi _ ‘ÎflÌ ·˘. ÀÌ‹fiÎ «fi_ÿÎ ¬ı·ÎÕÌ±ı ’˜fiSÀÌ V’Î˜À ’fl ‹Ò ¿ Î›ı · Î ÿÕÎfiı ¿Ì¿ ‹Îfl‰ÎfiÌ »ı 0.35 seconds ±fiı √˘·-¿Ì’flı ÿÕÎfiı √˘· ’˘VÀ‹Î_ …÷˘ fl˘¿‰Îfi˘ »ı. ¿Ì¿ ‰ÎB›Î ’»Ì ¿ı‰Î ’˛¿Îflfi˘ CÎÀfiÎø‹ V◊’Î› ÷ı …\±˘ — ’˜fiSÀÌ V’Î˜À ±fiı √˘· ’˘VÀ ‰E«ı 11 ‹ÌÀflfi_ ±_÷fl »ı, F›Îflı ’˛¿ÎÂ ÿfl Áı¿LÕı 30 ¿fl˘Õ ‹ÌÀflfi_ ±_÷fl ¿Î’ı »ı. ±Î◊Ì ¿Ì¿ ¬Î‘ı·Î ÿÕÎfiÎ V◊ÎfiÎL÷flfi_ ’˛◊‹ ºU› 0.000000036 Áı¿LÕı √˘·-¿Ì’flfiÌ Á÷¿Û ±Î_¬ Á‘Ì ’Ë˘Ó«ı »ı. Ï‰z÷ ÏÁBfi·˘‹Î_ Œıfl‰Î÷Î_ ºU›Ï¿flHÎ˘ I›Îfl ⁄Îÿ ‹√… ÷flŒ Ω› »ı. ‹√… ±ı ÿÕÎfi˘ √Ï÷‹Î√˝ ’Î‹‰Î‹Î_ ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ›ÎÿÿÎV÷ ±fiı ÷¿ÛÂ„@÷ ÁÎ◊ı ÷ıfiÎ ·ı¬Î-Ωı¬Î ¿flÌ «˘yÁ ÏfiHÎ˝› ’fl ±Î‰‰Î‹Î_ 0.22 Áı¿LÕ ·√ÎÕı »ı. ÏfiHÎ˝› ±fiÁÎfl …ı ÷ı ’˛Ï÷Ïø›Î ¿fl‰Îfi˘ (ÿÕÎfiÌ fl˘¿◊Î‹ ‹ÎÀı ÕÎ⁄Ì ›Î …‹HÎÌ ÷flŒ ÕÎ≥‰ ‹Îfl‰Îfi˘) ±ÎÿıÂ L›Òfl˘fi-À<-L›Òfl˘fi ◊÷˘ ⁄Lfiı ’√fiÎ VfiÎ›±˘ ÷flŒ ‰Ëı »ı. ±Î ‰Ì…‚Ì¿ Á_¿ı÷˘fi˘ ‰ı√ Áı¿LÕfiÎ ±_ÿÎ…ı 100 ‹ÌÀfl »ı, ‹ÎÀı 54

0.01 Áı¿LÕ ’Ëı·Î_ √˘·-¿Ì’flfiÎ ’√fiı ÷ı‹fiÌ ÏÕÏ·‰flÌ ◊÷Ì fi◊Ì. ÕÎ≥‰ ·√Î‰‰Î ‹ÎÀı ’√fiÎ VfiÎ›±˘fi_ ±˘Ï«_÷_ Á_¿˘«fi ◊‰_ Ωı≥±ı. ±Î Ïø›Î …flÎ ‘Ì‹Ì »ı, ±ıÀ·ı ÷ı‹Î_ ⁄Ì∞ 0.1 Áı¿LÕ fiÌ¿‚Ì Ω› »ı ±fiı ‰‘ 0.02 Áı¿LÕ …ıÀ·˘ Á‹› ÿÕÎfiı ±Î_÷flÌ ·ı‰Î‹Î_ ‰Ì÷ı »ı. ŒÎ≥fi· ÏËÁÎ⁄ — ÿÕÎfiı √˘·-¿Ì’flfiÎ ËÎ◊fi˘ V’Â˝ ◊Î› ±ı ’Ëı·Î_ 0.35 Áı¿LÕ ¿fl÷Î_ …flÎ¿ ‰‘ Á‹› ‰Ì÷Ì Ω› »ı. ’fl_÷ √˘·-¿Ì’fl ’ÎÁı ±ÎÀ·˘ Á‹› Ë˘› »ı ¬fl˘ ? ŒflÌ ‰¬÷ ±Î_¿ÕÎfiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ±ı. ±√Îµ fi˘ÓK›_ ÷ı‹ ’˜fiSÀÌ V’Î˜À ±fiı √˘· ’˘VÀ ‰E«ıfi_ ±_÷fl ‹Î_Õ 11 ‹ÌÀfl Ë˘› »ı. ’˛Ï÷V’‘a ¬ı·ÎÕÌ±ı ¿Ì¿ ‹Î›Î˝ ’»Ì eÀ⁄˘· ¿·Î¿fiÎ ÁflıflÎÂ 120 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ V’ÌÕı √˘·fiÌ fiıÀ ÷flŒ ‘ÁÌ Ω›, ‹ÎÀı ±Ï√›Îfl ‹ÌÀflfi˘ À>_¿˘ ŒÎÁ·˘ ÷˘ ±ı Œ@÷ 0.33 Áı¿LÕ‹Î_ ¿Î’Ì fiÎ¬ı. ⁄Ì∞ ÷flŒ √˘·¿Ì’flfi˘ Ïfl±ı@Âfi ÀÎ≥‹ ›Îfiı ’˛ Ï ÷Ïø›Îfi˘ Á‹› 0.35 Áı ¿ LÕ »ı ; ±◊Î˝ ÷ ˚ Ïø›ÎfiÎ ÏËÁÎ⁄ı 0.02 Áı¿LÕ …ı À ·˘ ‰‘Îflı »ı . fi√H› ¿ËÌ Â¿Î› ±ı ‰ ˘ ÷ŒÎ‰÷ »ı , ’HÎ ÷ı ‰SÕÛ ¿’ …ı ‰ Ì flÁÎ¿ÁÌ¤flÌ V’‘Î˝‹Î_ ËÎfl∞÷fi˘ Œfl¿ ’ÎÕÌ ÿı »ı. ’˛Ï÷Ïø›Î ‹ÎÀı 0.33 Áı¿LÕ ¿fl÷Î_ ±˘»˘ Á‹› ·ı÷˘ √˘·-¿Ì’fl ’˘÷ÎfiÌ ÀÌ‹fiı ¿ÿÎ« ∞÷ÎÕÌ ÿı, F›Îflı ‰‘ Á‹› ·ı÷Î √˘·¿Ì’flfiÌ ÀÌ‹ ‹ÎÀı {Î{Ì ±ÎÂÎ fiÏË. Ï‰…›fiÌ Àˇ˘ŒÌ ËÎfl‰Î-∞÷‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘ ΩHÎı ÃÌ¿ »ı. ¿<ÿfl÷fiÎ ¬˘‚ı ±Î_¬fiÎ ’·¿ÎflÎ …ıÀ·˘ Á‹› @›Îflı¿ ∞‰fi‹flHÎfi˘ Œfl¿ ’ÎÕÌ ÿı÷˘ Ë˘› »ı. ¤ZÎHÎ ¿fl‰_ ±◊‰Î ÷˘ ¤ZÎHÎ ⁄fi‰_ ±ı … …_√·fi˘ ¿Î›ÿ˘ Ë˘› I›Î_ Ï…_ÿ√Ì ±fiı ‹˘÷ ‰E«ı CÎHÎÌ ‰Îfl ±ı¿Îÿ Áı¿LÕfi_ ’HÎ »ıÀ<_ Ë˘÷_ fi◊Ì. ’ÏflHÎÎ‹ı ¿ıÀ·Î_¿ ’˛ÎHÎÌ-’_¬Ì±˘ eÀ⁄˘·fiÎ Á’flŒÎVÀ ¬ı·ÎÕÌ±˘ ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ «’‚ »ı. ÏÂ¿ÎflÌ @›Îflı¿ Áı¿LÕ‹Î_ fiÏË, ’fl_÷ ‹Ì·ÌÁı¿LÕ‹Î_ √HÎÎ› ±ıÀ·Î fi∞‰Î Á‹›‹Î_ ÏÂ¿Îflfiı {Õ’Ì ·ı »ı, ÷˘ ÏÂ¿Îfl CÎHÎÌ ‰¬÷ ±ıÀ·Î … fi∞‰Î Á‹› ’Òfl÷Ì ‰‘ {Õ’ ÿÎ¬‰Ìfiı »À¿Ì Ω› »ı. (1 ‹Ì·ÌÁı¿LÕ = Áı¿LÕfi˘ 1,000 ‹˘ “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

¤Î√ = 0.001 Áı¿LÕ.) ÿıÕ¿Îfiı ¿ÿÌ ‹Î¬Ì ’¿Õ÷˘ V‰›_Á_«ÎÏ·÷ ±fiı „V◊Ï÷V◊Î’¿ VfiÎ›±˘ ‰Õı ±ÿ˚¤÷ Ωı›˘ »ı ? «’‚÷Îfi˘ ’›Î›˝ √HÎÎ÷Ì ‹Î¬ÌfiÎ ¿<‚‹Î_ ⁄Î›˘Ï‹¿ıÏfi¿· T›‰V◊Î ›˘∞ »ı, …ıfiÎ ◊¿Ì ±ı ’˘÷Îfi_ Ï‹Ïfi …Õ⁄_ ÿfl 0.00033 Áı¿LÕı (0.33 ‹Ì·ÌÁı¿LÕı) ’HÎ ⁄Î˜ÀŒ˚·Î› Ω÷fiÌ ‹Î¬Ì ·Î…‰Î⁄ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı Áı¿LÕfiÎ µCÎÎÕ⁄_‘ ¿flÌ Â¿ı »ı. ‹ÎHÎÁfiÌ ±Î_¬ ±ı¿ ’·¿Îfl˘ ¿flı 16 ‹ÌÀflfiÌ (52.5 ŒÌÀfiÌ) ±ıÀ·Î ‰¬÷‹Î_ trap-jaw ant 0.00033 seconds {Õ’ ‘flÎ‰ı »ı. ∫B·ıLÕfiÎ ·_Õfi (ÕÎ⁄˘ Œ˘À˘) ÁflıflÎÂ 75 ‰¬÷ ÂËıfl ¬Î÷ı ’˛ÎHÎÌÁ_√˛ËÎ·›fiÌ ÷ıfiÎ …Õ⁄Îfiı ¬˘·ı ÷◊Î ⁄_‘ ¿flı, ·ı⁄˘flıÀflÌ‹Î_ ±ı¿ ÿıÕ¿Î±ı ±Î‰Ì ‹ÎÀı ÷ıfi_ fiÎ‹ ’HÎ ±ı º„WÀ±ı ‹Î¬Ìfiı ËÕ’ ¿flÌ ·ı‰Î ‹ÎÀı @›Îflı Á‰˝◊Î ›˘B› »ı. ±Î ÁÏ‰‘Î±ı ‹˘Ó ¬˘S›_, @›Îflı ∞¤ ⁄ËÎfl ¿ÎœÌ {Õ’Ì ±fiı ‹˘ÀÎ ¿ÿ‰Î‚Î_ ±fiı @›Îflı ‹Î¬Ì ÁÏË÷ ∞¤fiı ∞‰ÕÎ_fiÎ ÏÂ¿Îflfi_ ¿Î‹ trapÁ_¿˘flÌ ‹˘Ó ’Î»\_ ⁄_‘ ¿›* ±ı jaw ant ‹ÎÀı Áfl‚ ⁄fiÎT›_ »ı. ’˛¿ÚÏkÎÏfiWHÎÎ÷˘ fiflÌ ±Î_¬ı ’Î‹Ì ’˛Ï÷Áı¿LÕı ÁıÓ¿Õ˘ ⁄À¿Î_ ¤flÌ ÷ı fi Â@›Î, ±ıÀ·ı ⁄Ì∞ ‰Îfl ÷ı‹HÎı …Q⁄˘ ÁÎ≥{fiÎ ∞‰ÕÎfiı ’HÎ ËÎ≥-V’ÌÕ ¿ı‹ıflÎ √˘ÃT›˘. ’˛›˘√fi˘ ÏfiW¿Ê˝ — ÏfiÂÎfi Ωı÷Ωı÷Î‹Î_ ’÷Î‰Ì fiÎ¬ı »ı. ‰fiV’Ï÷…√÷fiÌ ‰Î÷ ÷Î¿‰ÎfiÌ, ‹˘Ó ¬˘·‰ÎfiÌ, ∞¤fiı 7 Áı„LÀ‹ÌÀfl …ıÀ·Ì ¿fl˘ ÷˘ Ï‰fiÁ Œ˚·Î› Àˇı’ fiÎ‹fiÎ ∞‰Î÷¤ZÎÌ »˘Õfi_ ·_⁄Î‰‰ÎfiÌ, ∞¤fiÎ «Ì¿HÎÎ Àıfl‰ı ‹Î¬Ìfiı Ï«’¿Î‰Ì ’HÎ “…Õ⁄_” Ï‰ÏÂWÀ »ı. µCÎÎÕÌ »Ì’ …ı‰Î ±Î¿ÎflfiÎ ÷ı ·ı‰ÎfiÌ ÷◊Î ∞¤fiı ’Î»Ì Á‹ıÀÌ ‹˘Ó ⁄_‘ ¿fl‰ÎfiÌ ÷‹Î‹ …Õ⁄ÎfiÌ ±Î_÷Ïfl¿ Á’ÎÀÌ ’fl ±ı¿Îÿ ∞‰Õ<_ ⁄ıÁı ¿ı ÷fl÷ Ïø›Î ÿıÕ¿Î±ı 0.04 Áı¿LÕ‹Î_ ±ÎÀ˘’Ì ·Ì‘Ì Ë÷Ì ±fiı ±ı »Ì’ ‹ÎhÎ 0.1 Áı¿LÕ‹Î_ ⁄_‘ ◊Î› »ı. ÷ı CÎÀfiÎø‹ ‹ÎhÎ ÏŒS‹fiı V·Î˜ ‹˘Âfi‹Î_ «·Î‰Ìfiı ’Î‹Ì Á∞‰V≤„WÀ‹Î_ ’ı·Î V·˘◊ …ı‰Î ±’‰Îÿ˘fiı ⁄Î¿Î÷ Â¿Î÷˘ Ë÷˘. ÿıÕ¿Îfi˘ Ï‰z÷‰ı√Ì Á’ÎÀ˘ ÷ıfiÎ ÂflÌfl‹Î_ flÎ¬˘ ÷˘ ¤ÎB›ı … ±ı‰_ ’˛ÎHÎÌ ¿ı ’ZÎÌ Ë˘› ¿ı …ıfiÎ ‹ÎÀı ‰Ëı÷Î_ Ïÿ‹Î√Ì Ï‰z÷ ÏÁBfi·˘fiı ±Î¤ÎflÌ Ë÷˘, …ı‹fiÌ ±ı¿ Áı¿LÕfi˘ ¿ı Áı¿LÕfiÎ ±S’Î_Âfi˘ Á‹› ∞‰fi‹flHÎfiÎ V’ÌÕ ’˛Ï÷Áı¿LÕı 30 ‹ÌÀfl Ë÷Ì--±fiı ÿıÕ¿Îfi_ À«Ò¿Õ<_ Á_CÎÊ˝‹Î_ ÏfiHÎÎ˝›¿ ⁄fi÷˘ fi◊Ì. V’ÌÕ-Ï¿o√ √HÎÎ÷˘ Ï«kÎ˘ ¿ÿ Ωı÷Î_ ÷ı …ı‰Ì÷ı‰Ì √HÎÎ› fiÏË. ’HÎ „V’˛_√⁄Î˜¿ Ω÷fiÎ ±ÎÏ¡¿Ì ËflHÎ ÷flŒ ±ı¿Î±ı¿ VeÏ÷˝·Î ÏÂ¿Îflfi˘ ÿ˘ÕÌfiı ¿ı ∂ÕÌfiı ’Ì»˘ fi ¿flÌ Â¿÷Î ‘ÁÌ Ω› I›Îflı ’Ëı·Ì … Áı¿LÕ‹Î_ ÷ıHÎı ¿·Î¿fiÎ 40 Á∞‰‹Î_ ±ÎÀ·Ì «’‚÷Î ±fiı Á‹›ÁÒ«¿÷Î Ë˘‰Ì Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ±fiı ⁄Ì∞ Áı¿LÕfiÎ ±_÷ı 72 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ ±Ïfi‰Î›˝ »ı. ÿıÕ¿ÎfiÌ …ı‹ ¿Ï‹Ï·›fi fiÎ‹fi˘ fl_√⁄ÿ· {Õ’ ËÎ_Á· ¿flÌ ·ı‰Ì Ωı≥±ı, fiÏË÷fl ÏÂ¿Îfl ‹‚‰Îfi˘ ¿ÎÏ«_Õ˘ ’HÎ ±Î_¬fiÎ ’·¿ÎflÎ‹Î_ ÏÂ¿Îflfiı ¿˘Ï‚›˘ ⁄fiÎ‰Ì «ÎLÁ CÎÀÌfiı ‹ÎhÎ 10Ñ …ıÀ·˘ flËı »ı--ÏÁ‰Î› ¿ı 15 ÿı »ı. ¬w_ ’Ò»˘ ÷˘ ±Î_¬fiÎ ’·¿ÎflÎ …ıÀ·˘ (0.025 ‹ÌÀfl ·Î_⁄Ì »·Î_√˘ ‹ÎflÌ Â¿÷_ √ÎŒı· „V’˛_√⁄Î˜¿ Áı¿LÕfi˘) ’HÎ Á‹› ·ı÷˘ fi◊Ì. Œ@÷ 0.02 Áı¿LÕ ·ı ‰¬÷Áfl «ı÷Ìfiı ¤Î√ı fiÏË. Ï«kÎÎfiÌ Áfl¬Î‹HÎÌ±ı ÿÌ’Õ˘ »ı. ¿Ï‹Ï·›fifiÌ ∞¤ „V’˛_√ …ı‰Ì »ı, …ıfiı ÷ı „V’˛_√fiÌ ‘Ì‹_ ’˛ÎHÎÌ ·Î√ı, »÷Î_ Ï«kÎ‚ ¿ı ÁÎ⁄fl ’fl Ë‹·˘ ¿fl÷Ì … ‹ÎŒ¿ …Õ⁄Î‹Î_ Á‹ıÀÌ flÎ¬ı »ı ±fiı ‹@÷ ¿flı I›Îflı ÷ı ‰¬÷ı ¿‹ Áı ¿‹ ’Ëı·Ì Áı¿LÕ ÿflQ›Îfi Ï«kÎ˘ 11 ‹ÌÀflfi_ ¿Ï‹Ï·›fifiÎ ‘Õ ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ ·_⁄Î› »ı. ’Ò_»ÕÌfiı ±_÷fl ¿Î’ı, ÷˘ ÿÌ’Õ˘ 13 ‹ÌÀfl Á‘ÌfiÌ flŒ÷Îfl ÿÎ¬‰ı ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ 18 Áı„LÀ‹ÌÀflfi˘ ¿Ï‹Ï·›fi (fiÌ«ıfiÌ »ı. ±ı ‰√fl ¿ÿÎ« ÏÂ¿Îfl ÷ıfiÎ Á¿oΩ‹Î_ ±Î‰ı fiÏË. ÷Á‰Ìfl) ÷ı fi Ì flO⁄Ïfl›Î ∞¤fiı 30 Áı„LÀ‹ÌÀfl »ıÀı Á‘Ì Œı·Î‰Ì Â¿ı »ı. …⁄ÎfifiÌ fiÏË ÷˘ …Õ⁄ÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ {Õ’fi_ ±fiı VeÏ÷˝fi_ ±Î‰_ ‰flÿÎfi trap-jaw ant ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì ¿ÌÕÌfiı ’HÎ 0.02 seconds ‹Y›_ »ı. ±Î ¿ÌÕÌ ‹ÎÀı ¿<ÿfl÷ı “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

‹ÎÀı ¿ıÀ·˘ ÏfiHÎÎ˝›¿ ÁÎÏ⁄÷ ◊Î› ÷ıfiÎ ‰‘ ÿÎ¬·Î ’ZÎÌÏÂ¿ÎflÌ◊Ì ⁄«‰Î ‹Î√÷Î CÎHÎÎ Á∞‰˘ Ïø›ÎfiÌ …√÷‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ΩHÎÌ÷Î ±‹ıÏfl¿fi ’ZÎÌÏfiWHÎÎ÷ ’˛Ï÷Ïø›Î ¿ıÀ·Î À>_¿Î Á‹›‹Î_ ÿÎ¬‰Ì Â¿ı ÷ıfiÎ ±‹¿ ¡ıL¿ ·ıfiı ÀÎ_¿ı·˘ ±ı¿ … fi‹ÒfiÎw’ ÿÎ¬·˘ Ωı≥±ı. ¨«Ì Ëıfl÷¤›Î˝ Ï¿VÁÎ ⁄_ÿÒ¿⁄ÎΩı±ı ’˛I›ZÎ ±fi¤T›Î »ı. Á’ÎÀÌ±ı ∂Õ÷Î ·ıfifl/lanner Ω÷fiÎ Â¿flÎ±ı fiÌ«ıfiÎ ‰ÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÎ ’Ò‰Î˝‘˝‹Î_ ÏŒÏ·’ √Î˜Á fiÎ‹fiÎ ±_√˛ı… ’˛¿ÚÏkÎÏ‰tı Õ>⁄¿Ì ⁄÷¿/Grebe fi˘ ÂÎ˜À√fi◊Ì ‰Ÿ‘‰ÎfiÎ ËÏfl›Î‚Î ’˛ÿıÂfi_ Ï‰Ëo√Î‰·˘¿fi ¿fl÷Ì ‰¬÷ı hÎHÎ-«Îfl CÎHÎÎ ’˛›ÎÁ˘ ¿›Î˝, ’HÎ ÿfl quail/⁄Àıflfiı ÿÌÃÎ_. »ıS·Îfiı ÏÂ¿Îfl ÷flÌ¿ı ’Á_ÿ ¿flÌ ‰¬÷ı ÏÀˇ√fl ÿ⁄Î› ¿ı 0.47 seconds ÷ıfiı {Õ’Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı Â¿flÎ±ı ÷Ìfl‰ı√ı Õ>⁄¿Ì ‹ÎflÌ. ÷fl÷ ±Î‰Ì ⁄÷¿˘ ÏÂ¿ÎflÌfi˘ ’Õ»Î›˘ Ωı÷Î‰ıÓ÷ ⁄Àıfl fiÌ«ı {ÎÕÌ ÷flŒ ‰Y›_, ±HÎÌfiÎ Á‹›ı ÕÎ≥‰ F›Î_ Â¿fl˘ ÷ıfiı ’¿ÕÌ Â¿ı fiÏË. ⁄Àıflfiı ±ı flÌ÷ı »À¿Ì ‹ÎflÌ …‰Î ·Î√Ì I›Îflı …÷_ fl˘¿‰Î Â¿flÎ±ı ⁄Lfiı ’Î_¬˘ Á_¿ı·Ìfiı {Õ’ ‰‘ÎflÌ, ÏŒÏ·’ √Î˜ Á fiı ÏflÁ«˝ ⁄ÀıflfiÌ fiÌ«ı ±ÎT›˘, ’ÌÃ¤fl ◊›˘, ’Î_¬˘ ’˛ÁÎflÌfiı ÷ı‹… ‹ÎÀı fi‰˘ Ï‰Ê› ‹Y›˘. ‰Ÿ{Ìfiı ’÷fi ’Î‹÷Î ⁄Àıflfiı ’_Ω‹Î_ {Ì·Ì ÷ı ’Î»˘ ±ı¿ ‰Î÷ ÷ıHÎı ‹Î¿Û ¿flÌ ÁÌ‘˘ ◊÷˘ ±Î¿ÎÂ‹Î_ «ÕÌ √›˘. Õ>⁄¿Ì ‰Î‚‰ÎfiÎ Á‹›ı ¿ı ⁄«Ì …÷Ì Õ> ⁄ ¿Ì Â¿flÎ ±fiı {ÎÕÌ ‰E«ı ‹Î_Õ 6 ŒÌÀfi_ (1.8 ‹ÌÀflfi_) »ıÀ<_ ⁄÷¿fiÌ (…‹HÎ˘ Œ˘À˘) flèÎ_. ±Î ºU› ⁄Î› «ÎLÁ 16 ±ı‹. ±ı‹.fiÎ ‹Ò‰Ì ¿ı‹ıflÎ Â_¿ÎÂÌ· fi…fl Ëo‹ıÂÎ ‰Õı ÏŒS‹Î‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. ÏŒS‹fiÌ ’|Ì ÷’ÎÁ÷Î_ ÷ıfiÌ ÏÿÂÎ‹Î_ Ë˘› »ı, ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ¿·Î¿fiÎ ±_ÿÎ…ı 120 Ï¿·˘‹ÌÀflfiÌ {Õ’ı ±ıÀ·ı ÂÎ˜À√fi ’HÎ ÷ıfiÎ ÕÎ≥‰ ‹Îfl÷Î Â¿flÎ±ı Œ@÷ 0.9 Áı¿LÕ‹Î_ ÷ıfi_ ’÷fi K›Îfi ⁄ËÎfl Ë˘÷Ì fi◊Ì. ±Î ’˛¿ÚÏkÎÏ‰tı I›Îfl ’»Ì ËÎ≥fl˘¿Ì Õ>⁄¿Ì ‰Î‚Ì ·Ì‘Ì Ë÷Ì. Â¿flÎ±ı 0.05 Áı¿LÕfi˘ V’ÌÕ ¿ı‹ıflÎ ‰Õı ÂÎ˜À√fifiÌ √Ï÷Ï‰Ï‘ ÷’ÎÁÌ. Œ˘À˘√˛ÎÏŒ¿ ’HÎ Ï‰·_⁄ ¿›˘˝ Ë˘÷ ÷˘ ±ı ·˘ËÌ·ËÎHÎ ◊‰Î ‹ÎÀı ÁÌ‘˘ ’flÌZÎHÎ˘‹Î_ …HÎÎ›_ ¿ı ÏÀˇ√fl ÿ⁄Î› ¿ı ÷fl÷ ¿Îfl÷ÒÁfi˘ {ÎÕÌ‹Î_ ’Õ‰Îfi˘ Ë÷˘. √fi’Î‰Õfl Á‚√÷Î_ «‹¿Îfl˘ ◊Î› »ı, ’fl_÷ ⁄·ıÀ ±Î ««Î˝fi_ Œ˘¿Á ÷˘ ‰‚Ì ’Î»o ¿ÌÀ¿V≤„WÀ ’fl ·Î‰‰_ 0.004 Áı¿LÕ ’Ëı·Î_ fiÎ‚«ÎfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿‚÷Ì fi◊Ì. ’Õı ÷ı‹ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ∞‰ÕÎ_ ›Îfiı ¿ÌÀ¿˘ …ıÀ·˘ À>_¿˘ fiÎ‚«_ »˘ÕuÎ ’»Ì ÷ıfi˘ ‰ı√ Áı¿LÕfiÎ 85 ‹ÌÀfl Ë˘› »ı. Ïfl±ı@Âfi ÀÎ≥‹ ⁄ÌΩ ±ı¿ı› Á∞‰fi˘ fi◊Ì. ∞‰ÕÎ_‹Î_ ±ı¿ ’˛Á_√ı ÂÎ˜À√fifi˘ CÎÎ «Ò¿Î‰Ì ÿıfiÎfl Õ>⁄¿Ì ⁄÷¿ ’HÎ «ı„Q’›fi Á∞‰ Ë˘‰flŒ˚·Î› (fiÌ«ıfiÌ ÷Á‰Ìfl) 42 ‹ÌÀfl »ıÀı Ë˘‰Îfi_ √Î˜Áı ‹ÎM›_, …ıfi˘ ±◊˝ ±ı ¿ı fiÎ‹fiÌ ‹Î¬Ì »ı, …ıfiı ¿Ï‹Ï·›fi …ı‰Î ¿ÎÏ«_ÕÎ ±fiı √fi’Î‰Õflfi˘ «‹¿Îfl˘ Ωı›Î ’»Ì ⁄÷¿fiı »À¿Ì …‰Î ÿıÕ¿Î ’˘÷ÎfiÌ „V◊Ï÷V◊Î’¿ ·Î_⁄Ì ∞¤ ‰Õı Á’ÎÀÎ¤ıfl ‹ÎÀı 0.47 Áı¿LÕ ¿fl÷Î_ ‰‘ Á‹› fiË˘÷˘ ‹Y›˘. ±ÎfiÎ ’¿ÕÌ ·ı »ı. Ë˘‰flŒ˚·Î›fiÌ VeÏ÷˝ Ωı ¿ı ¿ÎÏ«_ÕÎ-ÿıÕ¿ÎfiÌ ¿fl÷Î_ Œ@÷ hÎÌΩ ¤Î√ …ıÀ·˘ (±_÷fl ÁflıflÎÂ 42 «’‚÷Îfiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚ı ±ı‰Ì »ı. 1960 fiÎ ±flÁÎ‹Î_ ‹ÌÀflfi_ … Ë˘› ÷˘ ±ÎÂflı 0.15 Áı¿LÕ …ıÀ·˘) Á‹› Ï‹ÏfiÀfiÌ fiÏË, ’HÎ Áı¿LÕfiÌ 3,000 ¡ı‹ ·ı¬ı ‹Ò‰Ì …‚Ï⁄·ÎÕÌ/otter fiÎ‹fiÎ ’˛ÎHÎÌfiı ‹‚ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ıfi˘ Œ˘À˘√˛ÎŒÌ ¿flfiÎfl ’˛¿ÚÏ÷ÏfiWHÎÎ÷˘±ı Ωı›_ ¿ı ∂Õ÷Ì Ë˘‰flŒ˚·Î› ÷ıfiÎ ’flfiÌ ±ÎŒ÷fi˘ CÎÎ «Ò¿Î‰‰Î ‹ÎÀı ÏÂ¿Îfl ¿fl‰Î ÂÎ˜À√fi ¿fl÷Î_ hÎHÎ √HÎÌ ‰ı√Ì·Ì ⁄·ıÀ Áı¿LÕfiÎ ËΩfl‹Î ¤Î√‹Î_ ±ıÀ·ı ¿ı 0.001 Áı¿LÕ‹Î_ »˘Õ÷Ì flÎ›Œ· ‰’flÎ› »ı. ±Î‹ »÷Î_ ¿ıfiıÏÕ›fi ’˘÷ÎfiÌ ÏÿÂÎ ’˛¿ÚÏkÎÂÎjÎÌ ±fiı …‚Ï⁄·ÎÕÌfiÎ ±P›ÎÁÌ ‹ıL·Ì 0.001 seconds ⁄ÿ·Ì Â¿ı »ı . ËÎÕafiÎ ‹÷ı ±ı «’‚ ’˛ÎHÎÌ ‹ÎÀı 0.15 Áı¿LÕfi˘ Á∞‰V≤„WÀ‹Î_ Ïfl±ı@Âfi ÀÎ≥‹ ’Òfl÷˘ »ı. ±Î Ω÷fi_ ÁÏÀÛÏŒ¿ıÀ fi˘Ó‘Î›ı·˘ ÷ı À>_¿Î‹Î_ ÿÏfl›Î≥ ’˛ÎHÎÌ ÁÌ· ‹ÎÀı ’HÎ ŒÎÕ‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. À> _ ¿ ˘ Ïfl±ı @ Âfi flÎ›Œ· ÁÎ‹ı Ωı÷Ì ÁÌ·fiı ‰Ÿ‘‰Îfi_ ÁËı·_ fi◊Ì, ÀÎ≥‹ »ı - -±ı ‰ ˘ ‹ÎÀı ±ı„V¿‹˘ ÏÂ¿ÎflÌ Ëo‹Â ı Î ÁÌ·ı rÎÁ ·ı‰Î ⁄flŒ‹Î_ ÀÎ≥‹ ¿ı …ıfiÎ ’fl ’ÎÕı·Î ⁄Î¿˘flÎ ’ÎÁı flÎ›Œ· ÷Î¿Ìfiı ’˘≥LÀ O·ıL¿ ·Î_⁄ÌÀ>_¿Ì ∞‰Îÿ˘flÌ √˘‚Ì ŒÀ¿Îfl‰Î ÀÎ_’Ì flËı »ı. Ïfi¤˝fl »ı.à ±ı¿ Áı¿LÕ ¿ı Áı¿LÕfi˘ ±S’Î_Â ÏÂ¿Îfl ±fiı ÏÂ¿ÎflÌ 56

“ÁŒÎﬂÌ” á …\·Î≥, 2006

bf]xsln/gff xf}zjflzf[gf[ xf}zftfgf rf0fjftfl z6cfs

Ï‰Ê› …flÎ ±Î˜Œ⁄ÌÀ »ı ±fiı “Œı@ÀŒÎ≥LÕfl” ‹ÎÀı ’Ò»Î›ı·Î Á‰Î·fiÎ Ï‰VI≤÷ ¬·ÎÁÎ ÷flÌ¿ı ±ËŸ ‰HÎ˝T›˘ »ı. Á‰Î· »ı — “ÁŒÎflÌ”‹Î_ ±Î‰÷Ì 1965 fiÎ ›©fiÌ ¿◊Î‹Î_ µS·ı¬ »ı ¿ı ΩÀ flıÏ…‹ıLÀfiÎ …‰Îfi˘ “ΩÀ ⁄·‰Îfi, …› ¤√‰Îfi”fiÎ ⁄·_ÿ fiÎflÎ ÁÎ◊ı ‹˘fl«Î ’fl ‘ÁÌ √›Î, ÷˘ Â_ ΩÀfiÌ ‹ÎŒ¿ ±Î’HÎÌ ÿflı¿ flıÏ…‹ıLÀı ’˘÷Îfi˘ ›©’˘¿Îfl ±’fiÎT›˘ »ı ? ¬flı¬fl ±ı‰_ … »ı. ±ı¿ …‹ÎfiÎ‹Î_ ›˘©Î flÎ…’Ò÷˘fiı ÂÒflÎ÷fi «ÕÎ‰‰Î ‹ÎÀı ¤ÎÀ«ÎflHÎ˘ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı flHÎ‹˘fl«ı …÷Î ±fiı flHÎÏÂ_√Î_ e_¿fiÎflÎ ¨ÀÁ‰Îfl˘ ÷◊Î CÎ˘ÕıÁ‰Îfl˘ ’HÎ Ëo‹ıÂÎ ·U¿flfiÌ ΩıÕı flËı÷Î, ’HÎ ±Î…ı ÿU‹fi ’fl ËS·˘ ¿flfiÎflÎ ¤Îfl÷Ì› …‰Îfi˘ ’˘÷ı ÷ı‹fiÌ flıÏ…‹ıLÀ· war cry/flHÎËÎ¿ ’˘¿Îflı »ı. ÿflı¿ flıÏ…‹ıLÀı ’˘÷ÎfiÌ ±Î√‰Ì flHÎËÎ¿ fiyÌ ¿flÌ »ı . ¤Îfl÷Ì› ¬ U ¿Ìÿ‚‹Î_ flıÏ…‹ıLÀ˘fiÌ Á_A›Î ’HÎ fiÎfiÌÁÒfiÌ fi◊Ì. flHÎ√ÎÕÌfiÌ ±ı ¿ ·Ì ⁄A÷Ïfl›Î flıÏ…‹ıLÀ˘fiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷˘ T-55 ÀıL¿fiÌ 13, T-72 fiÌ 35, Ï‰…›L÷fiÌ 14 ÷◊Î ±…\˝fifiÌ 1 ±ı‹ ⁄‘_ ‹‚Ìfiı 63 ±Î‹˝ Õ Û flı Ï …‹ı L À˘ »ı , F›Îflı ÷˘’¬ÎfiÎfiÌ ÷˘ ·√¤√ 200 »ı. ⁄Ë ◊˘ÕÎ ±’‰Îÿ˘fiı ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ Á˙fiÌ flHÎËÎ¿ …\ÿÌ »ı, flıÏ…‹ıLÀ· ÁÒhÎ …\ÿ_ »ı ±fiı Â˙›˝√Ì÷ ’HÎ …\ÿ_ »ı. ‰ˆÏ‰K›fi_ ¿ÎflHÎ ±ı ¿ı ¬U¿Ìÿ‚fiÌ ÿflı¿ flıÏ…‹ıLÀ ⁄Ì∞ flıÏ…‹ıLÀ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ »ı. ¤Îfl÷fiı ±Î{ÎÿÌ ‹‚Ì ±ı ’Ëı·Î_ ÏËLÿV÷ÎfiÌ ÁˆÏfi¿˘ ±_√˛ı… Ë¿>‹÷ ÁÎ‹ı ¿ÿÌ Á_√ÏÃ÷ fi ◊Î› ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ·U¿flfiı ΩÏ÷-¿˘‹fiÎ ‘˘flHÎı Ï‰Ï‰‘ flıÏ…‹ıLÀ˘‹Î_ ‰ËıÓ«‰ÎfiÌ …ı fiÌÏ÷ Ï⁄˛ÏÀÂflÎ…ı ±¬I›Îfl ¿flı·Ì ÷ıfiÎ ·ÌÁ˘ÀÎ Ë∞ ¤Ò_ÁÎ›Î fi◊Ì. ±Î…ı ’HÎ CÎHÎÌ ¬flÌ flıÏ…‹ıLÀ˘ ‘‹˝, ΩÏ÷ ¿ı ’˛ÿıÂfiÎ fiÎ‹ı ±˘‚¬Î› »ı, ‹ÎÀı ›©fiÎflÎ ±ı … flÎËı fiyÌ ◊›Î »ı. ±ı¿ ÿÎ¬·˘ ÂÌ¬ flıÏ…‹ıLÀfi˘ »ı, …ıfiÎ “⁄˘·ı Á˘ ÏfiËÎ·, Á÷˚ lÌ ±¿Î·” ÷ı‹… “‰ÎËı √v∞ ¿Î ¬Î·ÁÎ, ‰ÎËı √v∞ ¿Ì Œ÷ıË” ±ı ⁄Lfiı ’˘¿Îfl˘ ‘‹˝fiÎ fiÎ‹ı …\VÁ˘ ’˛ıflı ÷ı‰Î »ı. ÂÌ¬ ·Î≥À ≥LŒLÀˇÌ flıÏ…‹ıLÀfiÎ …‰Îfi˘ ’HÎ “⁄˘·ı Á˘ ÏfiËÎ·...”fiÌ ›©√…˝fiÎ ¿flı »ı, F›Îflı ¿<‹Î™ flıÏ…‹ıLÀı “¿ÎÏ·¿Î ‹Î÷Î ¿Ì …›”fi˘ ±fiı 73‹Ì ±Î‹˝ÕÛ flıÏ…‹ıLÀı ÷◊Î Õ˘√flÎ flıÏ…‹ıLÀı “ÿ√Î˝ ‹Î÷Î ¿Ì …›”fi˘ fiÎÿ ±’fiÎT›˘ »ı. ‹ËÎflÎWÀˇfiÌ ·√¤√ 90 ‰Ê˝ …^fiÌ ‹ËÎfl flıÏ…‹ıLÀfiÎ …‰Îfi˘ “‹ËÎfl ±Î·Î, ±Î·Î flı ±Î·Î”fiÎ «ı÷‰HÎÌÁÒ«¿ ’˘¿Îfl˘ ÁÎ◊ı flHÎ‹˘fl«ı “ÁŒÎflÌ” á …\·Î≥, 2006

‘ÁÌ Ω› »ı , ÷˘ √ fl ¬Î flÎ›ŒSÁfiÎ …‰Îfi˘ “±Î›˘ √˘fl¬Î·Ì”fiÌ CÎ˘ÊHÎÎ ¿flı »ı. ¤Î‰fi√fl, fi‰Îfi√fl, ‘˛Î_√‘˛Î, ‹Ë‰Î ±fiı ’˘fl⁄_ÿflfiÌ ≥LŒLÀˇÌ ‰Õı fl«Î›ı·Ì 18‹Ì flÎ…’Ò÷ÎfiÎ flÎ›ŒSÁfi˘ ›©fiÎfl˘ “flÎΩ flÎ‹«_ƒ ¿Ì …›” »ı. ¤√‰Îfi ⁄ƒÌfiÎ◊fiÎ ’Ò…¿ ±ı‰Î √œ‰Î· flÎ›ŒSÁfiÎ …‰Îfi˘ “⁄ÿflÌ Ï‰ÂÎ· ¿Ì …›”fiÎ ’˘¿Îfl˘ √Ò_…÷Î ¿flÌ ·Õ‰Îfi_ Ωı‹ ‹ı‚‰ı »ı, ‹flÎÃÎ ·Î≥À ≥LŒLÀˇÌfi_ V·˘√fi “lÌ »hÎ’Ï÷ ÏÂ‰Î∞ ‹ËÎflÎ… ¿Ì …›” »ı, ÷˘ 14‹Ì Ë˘Á˝ ¿Ëı‰Î÷Ì ±Î‹˝ÕÛ flıÏ…‹ıLÀfiÎ …‰Îfi˘ “⁄˘·ı Á˘ ±¤›, ⁄˘· lÌ¿ÚWHÎ ⁄·ÿı‰ ¿Ì …›” ±ı‰Ì ËÎ_¿· ¿flı »ı. ⁄A÷Ïfl›Î ÿ‚fiÌ … 8‹Ì ¿ı‰SflÌ flıÏ…‹ıLÀfiÌ flHÎËÎ¿ “…› ¤‰ÎfiÌ” »ı. ±Î ⁄‘Î ’˘¿Îfl˘‹Î_ ¤Îfl÷ ‹Î÷Îfi_ V◊Îfi @›Î_ ? …Q‹ ±fiı ¿ÎU‹Ìfl ·Î≥À ≥LŒLÀˇÌ …ı‰Ì ±‹¿ flıÏ…‹ıLÀ˘fiı “¤Îfl÷ ‹Î÷Î ¿Ì …›”fiÌ flHÎËÎ¿ …«Ì »ı. ÏÂ‰Î∞fiÌ ‹ÎŒ¿ …‰Îfi˘ ’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝ ’˛I›ı ‰‘ Á_‰ıÿfiÂÌ· Ë˘› ±ı‹ CÎHÎÌ ¬flÌ flıÏ…‹ıLÀ˘ ‹ÎÀı ‘ÎÏ‹˝¿ ¤Î‰fiÎ ÁÎ◊ı ‰HÎÎ›ı·Î ›©fiÎflÎ ’Á_ÿ ¿flÎ›Î »ı. (±Î ‰Î÷fiÌ ΩHÎ ±Î’HÎı I›Î_fiÎ “Ï⁄fiÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿” flÎ…¿Ì› ’ZÎ˘fiı Ë˘› ±ı‹ ·Î√÷_ fi◊Ì, fiÏË÷fl ÷ı±˘ ›©fiÎflÎ ’fl ’HÎ ÁıLÁflÏÂ’ ·√ÎÕÌ ÿı.) ⁄‘Î fiÎflÎ Ωı ¿ı ‘ÎÏ‹˝¿ ·Î√HÎÌ ‰Õı ’˛ıÏfl÷ fi◊Ì. Ï⁄ËÎfl flıÏ…‹ıLÀfiÎ …‰Îfi˘ “Ï⁄flÁÎ ‹LÕÎ ¿Ì …›” ⁄˘·ı »ı. Ï⁄˛ÏÀÂflÎ… ÁÎ‹ı ·ÕfiÎfl Ï⁄ËÎflfi˘ ±ÎÏÿ‰ÎÁÌ fiı÷Î Ï⁄flÁÎ ‹LÕÎ ÷ı‹fi˘ ÏËfl˘ »ı. ±ı … flÌ÷ı 3∞ ¿ı‰SflÌfiÌ ÷◊Î 51‹Ì ±Î‹˝ÕÛ flıÏ…‹ıLÀfiÌ flHÎËÎ¿ “Ëfl ‹ˆÿÎfi Œ÷ıË” »ı, F›Îflı √vÕfi˘ ÏÁQ⁄˘· ‘flÎ‰÷Ì Ï⁄˛√ıÕ ±Î˜Œ √ÎÕ˚˝{fiÎ …‰Îfi˘ “√vÕ ¿Î ËÒn, ⁄˘· M›Îflı” ±ı‹ ⁄˘·Ì ±ı¿⁄ÌΩfiı ’Îfi˘ «ÕÎ‰ı »ı. ±ÎfiÌ ÁÎ‹ı ¿ıÀ·Ì¿ flıÏ…‹ıLÀ˘ ±ı‰Ì »ı ¿ı …ı±˘ ›© ‰¬÷ı fiı’J›‹Î_ flËı »ı, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ›©fiÎflÎ ±’fiÎ‰‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì. flıÏ…‹ıLÀ· K›ı› «Ÿ‘Ì ⁄÷Î‰÷_ ÁÒhÎ … ÷ı‹HÎı ’›Î˝M÷ √H›_ »ı. ÿÎ. ÷. ¬ÒÏŒ›Î ⁄Î⁄÷˘ ÁÎ◊ı ¿Î‹ ’ÎÕ÷Ì ≥LÀıÏ·…LÁ ¿˘flfi_ ÁÒhÎ “ÁÿÎ Á÷¿Û” »ı, ÷˘ ·U¿flfiı ÂjÎ˘fi˘ ÷◊Î ÿÎw√˘‚Îfi˘ ÁM·Î› ’Ë˘Ó«ÎÕ÷Ì ±Î‹a ±˘Õı˝fiLÁ ¿˘flfi_ ÁÒhÎ “ÂjÎ˘Ó Áı Â„@÷” »ı. Á˙◊Ì ±∞⁄˘√flÌ⁄ ÁÒhÎ Ë˘› ÷˘ 61‹Ì ¿ı‰SflÌ flıÏ…‹ıLÀfi_ “±rÂ„@÷ ›Â˘⁄·”, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ÷tfi ±ÎµÀÕıÀıÕ Ë˘‰Î »÷Î_ ’˛HÎÎÏ·¿ÎfiÎ fiÎ‹ı flıÏ…‹ıLÀ ÷ıfiı ‰‚√Ì flËÌ »ı. ¿ı‰SflÌfi˘ ‹÷·⁄ »ı ±rÿ‚, ’fl_÷ ±Î…ı CÎ˘ÕÎfi_ V◊Îfi flHÎ√ÎÕÌ±ı ·Ì‘_ »ı. 61‹Ì ¿ı‰SflÌ ⁄A÷Ïfl›Î flıÏ…‹ıLÀ »ı. ±Î‹ »÷Î_ ’˛HÎÎÏ·¿Î ±ıÀ·ı ’˛HÎÎÏ·¿Î!à 57