
21 minute read
ve HUng·V1ran g
Eifu Vltctn~ Tue VU'O'ng, Tuyen Wang Uy VU'O'ng, Hoti Vt.rO'ng, Khoanb Tuaog vtto-ng, Khao Li~ VU'O'ng, u VU'O'Dg, Ai VU'O'tlg, Ph\l So.
V~y dong vua Sa, con t<>n ~i ti:r VO VU'O'ng (Hung Thong) den Ph1,1 So, chU' kh5ng dirng W e1 Hung Thong ma bao r~g Hung VU'O'ng nuac So- gom 15 bay 18 dai.
Advertisement
Han nira, con cbiu Hung Th~ng ke tiep lwi vua Sa, ten ~t vin c6 ch& Hung, nbu- Thanh Vttang (670.624) ten Ia Hung Uan (~ tam ben chfr quan) thanh thtr nfu phai g9i clc vua So- 11
Hung vuang th1 phai ke Hung VU'O'DI • gC>m 42 dai chu- dau la.i c6 15 hay 18 dai.
Nguyln tibi sinh cho rang tac aria Vift SU' ltrQ'C a trong giac ma nen dem buQC chuy~ Cau Tiln llU'O'C Vi~t v¼o vai Hung vtrang nU'ac Sa, vi Cau Tibi lam vua n~m 490, khong th~ gJp clc Hung vu-®a (112:i-690). Tie a sinh & kieu chitih y ca, vl theo trong £)~ hQC so 30 thl xem nhU' tien sinh tin co cbuyfn Cau Tiln dv Hung vU"ang chlp trong Vitt sir lU'Q'C, nen tien sinh ma.i di tim Hung vuang ly a ntr6-c So-, vl cho r~g Ciu Tiin chi c6 th!. g~p vua Sb thoi, kh'8ng thl n~o g~p vua V~.n Lang. Thtt ra thl Cau Ti~n c6 dem d1t Ho~ tbU'Q'l1g cho vua nu&c Ser, sau kbi phi Ngo, vua Sa nay li Huf VU'<Yng (487-430). Khi ty, theo thuyit Nguyin ti~ sinb, cac Vt.ta Sb khong con la Hung Vll'O'.Dg n&a.
Nhtmg tlc tac gia Viit su- lttQ'~ hiln nbi!n 11 co d9c SU' Trung Qugc bilt c6 ouac Sa, cb!ng 11 kh6ng bi~t Clu Tiin da giao thi~p v6-i vua nao cua ntr6-c Sa dl den nOi llm vua Sa v6-i vua V~n Lang . hay sao? Con nhtr bao tac gia fy cc> tlnh dem vua Sa g~n 1~m vua Van Lang thl ti m~t dieu kh6 bieu ; neu tac gia ay mu~n ng\lY t~o, thl chi vi~c bia d't ra cac vua Van lang, b~ tit phai di cbep a nu-6-c SO' m.\ l~i chep thi~u, dtrng l~i 18 doo, m1 khong ke bet 42 dai, nh1t la khong phai 11 troog 18 dai dau, cac vua ay g9i a Hung Vt.ro-ng, con trong cac dai sau, cac vua ay khong con la Hung Vt.rang nfra.
Xem ra., trong su- nt.roc So-, khong c6 vu a nao dtrQ'C g9i 1~ Hung vtrang. SuTrung qu6c, khi vua nu-6-c Sa chU"a
XU'Dg VU'O'Dg gQi theo pbong hifu la Ser tir, Hung mo. Khi Soi tu- xung vu-cma, thl chep a sa vtro-ng. E>6 u danh hi~u tiem Xtrog., nhtrng cGng chep dung th~. Nbtt Ta truyfn chep: ciSo- Va
VU'O'Dg xam Tuy > vio nam LO Hoan
<:ang thu- siu (705 trtt6-c Ky nguyhi) ; Con nhtr theo Vi~t SU' lt.rQ'C ten, Hung
VU'O'Og Dtro'C Vin lang ma CO 11 Vi t\1" xung : « Chi Chu Trang vt.rang thai, Gia minh bQ hfru cij nh~n yen, naog di huy~n thuit phvc chU' bQ lie, --tt.,r xtrng Hung
VU'O'!lg, truyen th3p ba\t thi, &iai Xt.rn_g
Huog vtrcmg • • Viy thl Hwig VU'Cfflg Ja danh Xtrng cua di nh!n ~y Va Cua cac dai sau chir Hung hong phai la hQ va ttro'C eua di nhAn do Su- chep nhll' doi sau g9i Tri:ih vu-ang, Nguyin VU'ang dlu
Danh xtrng cua de vua Sa, khong tbay Slr sacb nao chep la Hung Vt.rang, du cac vua ay c6 h9 Hung di nfra. Vjy
CU' thuyit cua Nguyin tien sinh, tac gia Viet SU' lttQ'C da mic 16i nbin quane . vua Ser llm vua Van lang, i3D cho vua Sb danh xvng Hung VtrO'ng de r~i mang dung lam daoh Xtrng vua Van lang.
Nhtrng v6-i cac tai li~u do su- dch Trang qu6c cung cap cho, SU' sich ml tac gia Vi~t SU' htQ'C c6 th~ tham khao dtrQ'C, vi da xua'.t hi~n tnroc thai Viit SU' JU'Q'C, v6-i cac SU- sach do, tb6ng he vl danh hieu cua cac vua Ser dttQ'C ghi cbep khi du, th'it kh6 ml co th! tin rl.ng tac gia iy Iii nhlm tin hay co tinh ng1,1y cai ra nhu- thf, nhit la ngyy cai kh5ng co ly do gl ca. V~y ma U'C thuytt rMig tac gia ay V<1 quang vua Ser lam vua Van lang, r~i l~i chep thanh Hung Vtrang, 1nqt daoh xung ma vua Sa khong o6, thi ching h6a oan uoog hay . sao?
Ban them chut nfra thl th~y thuyet cua tAc gia Vi~t SU' ltrQ'C dtra ra ve Hiu:lg vu-cnig, du cht.ra thl tin la dung, CWJJ c6 ch6 kha thu : c6 m9t dong bQ lam vua thai tht.rQ'ng cb, dong hQ ay truy~n 18 dai, ti'r Chu Trang VtraDg ve sau, va nhtr but-gia c6 dip nh~n xet, dong hQ
«y !run vua trong 438 riam, ban bu kem m61 dai lam vua c6 27 nim, nghla la khong c6 wa nao 1am vua den 150 n~m nhU" C3C C\J'U SU' khac cua ta da chep Ve Hung Vt.rang. Chinh ca ve nien d~i nay, tac &ii Vi~t SU' lU'Q'C da khang cbep theo SU' nU'6-c Ser : Hung Dich khcri dau trilu d~ ntt6-c Sa vao ngan1 do-i Chu Tru\nh VU"O'tlg, con Vi~t sir ltrQ'C i.i blt dlu Hung VU'O'ng vao dcri Chu Trang Vtraog 695-68o.
MQt ch6 kha tbu khac la thuyet 1y n6i r~g vi vua ay, ngu-o-i ciia m9t bO
J~c, da ph\1 du-vc cac h9 l~c khac m~ . Jen lam thtJ linh i Cbtr khong rang hUQC dong h9 ay vao cac vua tb1n tho~i Trung que>c nhu- De minh, de dl!ng len m9t nguyen lai hoang du-O'Ilg.
N61 the, kh8ng pbai ll mul>n be.ah rhtg vi~t sir llfQ'C chip dung. Vift sir I U'Q'C chi dtra .ta m9t thuyet, den nay chtra co gi to 1,· thuyet d6 dung ve m9i
BACH KHOA T.£>.
phtrO'.llg dii.a : (lja danh, nhan danh, nien d~, cua nu-6-c Van lang de vua Hung, vl ca ve ss, wen hfru cua .tltr6'c ay va trieu ay. Bao r1ng tac gia Viit SU' ltrQ'C da ngt,iy ~o ra thuyet cua minb cung dU'Q'C, nhtrng bao r1ng tac gia {y da dy-a vao su- ntr6-c SO' tlm ra cac wa ntraC 'y de du nh~p VaO SU' DU'aC mlnh thl e kh6 tbuyet pb\1C dtr9'C.
NGUYEN TO~I
Muon biet dao Ph~t cao silu, vi d9i den ddu.
!lfuo11 -hlell sdu lrifl ly Va lu<µz l{J CUa d'!O J>h,jt. Muon htiu sau dao PhtJ.t . . . .
Hay dc,c: KINH V A LA.NG .·NGHIEM
TRi-OQ VO rui.QUANG djch VQ binh lu9n Thu-gng T9a THiCH TAM CHAU glol thltu
PHAT 1-IANH TAI :
PHAM - LUON G -GIANG
V.N. C.H. va Il 9i -ngh j Qu oc-t~ bao -dam tru ng-l ~p va lan l1-tl10
Ca111hodge
1.- M~t «H9i-nghi Qugc-ti bao-dam trung-tip va Janb-th~ Cambodge ? » £>~i v&i nhC'rng ai theo doi c~aoh CUQC Dong Nam A bien chuyln, d6 la nhfrng dach tir da trO' nen qua quen tai, ke tir nam 1962, oog hoang Norodom Sihanouk len tiing ngo y WU()Q tai tri~u t~p mQt I:IQi ogbi thu- hai theo kieu Geneve 1954.
Nha cam quyeu V.N.C.H. h~i d6 c6 th~i dQ khOng m~y s5t sing, vl nhi~u le. Trtr6'c het, V.N.C.H . khong he ky ktt Hiep dioh Geneve. St! chap
9 thu~ d~ Uy-H9i Que>c-Te Kiem.Soat
Blnh-Chien thanb l~p va ho~t d9ng tren lanh th~ Vi~t -Nam tl! do, chi la do long ha1n chu9ng hoa blnh va thien chi CQng Uc tren tr1.rat1g qugc ti. lanh th~ Cambodge, (v&i s11 tha1n dl;l' cua Nga-So vi Truog-C9og ma ngtr<'>'i V.N. da c6 nbieu djp thiy ro < thiin • chi JI doi v6i nU'OC ta) ay la mQt each ctra he lnO' d! r~i se b~n r9ng t &i bai t oan Vift Na1n - Cambodge. Ve ditm n~y, chu trtrong cua nha cam quyen Vi~t Nam la hai n116-c ling gieng (V N. va Cambodge) neu c6 van de gl can thao luiu de san b~ng ngQ nh~n thl t ~t hon bet vln la g~p nhau n6i chuy~n tay doi ; ha tat pl1ai can t&i St! hi t n dien Cua cac d~ tam qu6c gia, khong nhfrng khong c6 lQ'i ma con c6 hai .•• .
Ngoai ra, con m9t ly do nfra. Thao !uSn ve vin de bao dam trung lip v!
Cau chuy~n l~og diu trong m9t tha gian, rn~c dau ai cOng bi~t Stf kifo d6 kh6ng cht'.rog to 1~ ong Ho~ng Norodom Shihanouk da tir bo y 0gh!l' tai trifu tip H~i nghj ...
Thing 3 ~m 1965, dap lai hieu trieu cua Cambodge., clc phai doln Trung-1$p hay thi!n ta lt,tc tt,tc t~i P11nom· Penh tham d\l' « HQi-ngbi nhan-dan f>ongDtrang » (1). a HOi-ngbi nhan ..dln E>ong-duang • b' m~c, Cambodge ben cu- vio m9t quylt nghi dtrQ'C th~ng qua ngay 8-3 dt giri tai bai vi ~ng Chu-tich H9i-nghi
Geneve laNga vi Anh, m9t bu-c di~p v~n d~ ng?ly 15-3 yeu clu tai tri~u tip m9t
HQi-nghi Quoc-te vl Cambodge al C bao dam trung l~p v~ lan.h th~., vi « kha di t.o nen m9t blu khong khi thuin ti~n hlu van - h~i boa - blah t~i Dong dt.rO'ng > (2). Bu-c diip van dtrQ'C gu-i t6'i cl g nQ"&c da di! H9i ngbi Geneve 1954, trong s~ d6 c6 V.N.C.H. (Bti'c c:tiep v?ui glri V.N.C.H. do Sti'-qu!n Phip chuyln tai BO Ngo~-giao, vl bai ntr6'c Vi@tnamCambodee di do~n giao, va Su- quan Phip bao v~ quyen lQ'i cua Cambodge tii Vietnam).
2.-
Hai ngay sau# ng~y 17-3 1965, Trung C9ng da VQi Ya tra lo-i chip thUill bing mQt dien van v6 cung nong h~u (3) : « trift de Ung h9 •, v~ « hoin toan d~ng y v~ ~-.nghi trifu t~p m9t H~i ngbi
Qu~-te >••• Ngly 18-3, Viet C9ng tan thuih Y ki~Dz yeu cau a trieu t$p &p t&... > (4) m9t H9i ngbj Qu6c ti d~ blo dam nen trung l~p va lanh tha Cambodge••
(1) Xin <:of Bach-Khoa, s5 198, ngAy 1-4,65, trang ].
(2) er considere qu' une nouvefle Conference Jnte~nationale sur le Cembodge pour fu1 apporter des gerantles l~gi'imes concernont sa neutralite et :son fntegrite terntoriale pourront contribuer a crear un climot favorable et l faclliter le re tour de fa pai,c en fndochioe... »
Phap tra lcri cting - khong klm phh n~ng hiu qua bu-c thtr de ngly 19-3 cua
Ngoii tr1rang Couve de Murville gui
Ng~i ttttang Koun Wick : « ••• nu-6-c Ph~p tiep t\lC ung hQ nhfrng co ging ve di~ nly cua chaah phu Cambodge..•n (5).
V~ phan Nga-sa., th,i d9 te nhi vl kbong klm phln sot sing. N gay 8-4, Ngo~i giao cang bg dtJ thao di~p ~n hai Chanh phu N1a va Anh nhin danh d~ng
(3) c • la convocation d I une nouvelle Conference Internationale pour garantir l'ind6pendance, la neutralite et l'integrite terriloriale du Csmbodge... Le Gouvernerrient et le peuple ohinois expriment /cur ferme soulien a eel egard le gouvernement et le peup 1e chinois epprecient hautement la politique de paii ct de neutralite pratiquee par \e Royaume du Cambodge sous la direction de Son Altesse Royale le Prince NOROOOM SJHANOUK. Ifs soutlennent resolument la juste Jutta pa rlotique du peuple cambodgien... et doanent plain eccord , la proposition sur le convocation d'une t:onflfrence intern1tionale ... > c Je crois comprendre que le message de Votre E><cellence a cu aussl comme destinatalret fes co-Presidents de fa Conference de Geneve,. c'est dire le Gnuvernement Britennique et le Gouveanement de l'U.R.S.S. Si ceux-ci donnent sufte a votre demande et consultent ce sujet le Gouvemement Fran~i,, vous pouvez Atre essur~ egalernent que celui-d acceptera immedialement celte propo .. silton et se rel'ldra bien volontiers toute Conference traltant de, questions qul interessent le Cambodge, dana I'esprit de ce qui pr6cede .• , > cbu qch H~i ngbi Genave se gtri g ntt&c da tham d\l' trU'aC day. Hang th6ng tta
(-4) c ... Le Gouverne111ent de la R& publiqae Democralique da Vietnam soutient sans reserve la resolution adoptie d l ' unanimile sur la convocation d'urgence de la nouvelle con[erence inter 4 natfonale ».
(S):«·Comme vous fe sevez, fa Couvernemeftt Francais n'a jemais cesse pour sa part de souligner l',mporta,ce qu"il attachait i voir se r6unir une telle Conflrence dont le t&che seralt de confirmer les aspirations J6gitimes du Gouvernement Khmer, Aujourd'hui comme hier, If asl e,tieremenl favorable i tout ce qui pourrart garentfr sur un plan lntemarlo"al l'fndependanceJ la neutralite et l'intigrite ter• r1torle1e du Cambodge. Vous pouvez ttre as.suri que le France continuera i soutcoir les effort. eccomplfs en ce sens par votre Gouvemement.
TASS viit : «Ban d\t' thlo da dttQ'c trao cbo Ch~nh phu Anh, hy vQng rlng cAc nuac se cMp thu~n d~ nghi dl quyet dinh g(p ve nai va ngly aia HOi ngbi... » (1).
V.N.C.H. tra lo-i ngay g.4. Ngo~i tttto-ng Tran- vin - 1)6 gu-i di~n tin, c6 d~n nhtt sau : (( Chu trU'O'Dg giai quy~t c~c VtI xung d9t qu5c te blng cac bi~n phip hoa blnh, Vi~t-
N am CQ11g-Hoa tv cho nhtr c6 b~n ph$n gop phan vAo m9i c~ glng nhim van h~i boa blnh ~i vung qly. Tuy nhib., tin ttto-ng rlng nhii'ng Vt,t tiep
XUC tf\t'C tiep c6 th~ SO sanb m~t each hfru hi~ nhirng quan di~m di dang,
Chanh phu V.N.C.H. tin rlng H9i ngbi • qu6c te de nghj nin dtrQ'C thay the bing mOt CUQC r~P go tay doi giira c!c nu-6-c so- quan. Chinh phu V.N.C.H vai m9t tinh thin nhtt vfy, mong se c6 djp n~i
10-i CUQC h9i dam giu-a hai qu6c gia, dl giai quy& cac va'n dl tranh t\Jng cung la blnh tbtrCYng h6a neo bang giao giira hai
XU' s& » (2). N6i tom 1~, m~c dlti kheng hoin toin tin thanh nguyen tic HQi nghj qu& te, va r1t s6t sing chu trtrO'ng bQp ~t tay doi, V.N.C.H. c1lng sin long tbam dt1, neu H9i ngbi nAy thanb t\J'U•
(1) c Le projet exprime I'espolr que les pays de le Conf~rence de Gerieve accepteront cette proposition et formuleront dans les moindres d6lais leurs souhalts en ce qui concerne le lieu et le dete de cette Co of~rence.•• le Gouvernement de l'U R.S S. qui soutient fnvariablement les erforls du Gouvernement cambodgien tendant 6 assurer l'ind,pendance, la neu tralite •t I' integ rite territoriale de son pays,propose au Gouuerneme nt anglais de ,igner le message col'tjoint prevoyant la tenue de la Confere,.ce lntetnationele sur le Cambodsie >. (Moscou 8-4 TASS).
Ngay 15-4, Thu tu-6-ng Anh Wilson nban dip cong du Hoa Thjnh I)6n, h9i dam rat lau v&i T~ng thgng John.son ve van de van h~i boa blnh t~i I)~ng Nam
A. Cac di diem dung hoa tborg elm gifra hai ngtrai d6i tho~i, thl d9t nhien nhirng chtrang ng~i xu~t hi~n, do N. Sibanour gly nen 1 Trtr6-c khi di Djakarta du le « ky niim 10 nwi H~i nghi Bangdoeng », ang Ho~ng XU' Chua
Thap tuyen b6, Va loi tuyfn b<S d6 sau dU'Q'C ghi J~ trong bai xa 1u$n Ctia tip chi Kambuja s~ ra mit, ngay 17-4,,1965:
- Khong c6 v&l d~ n6i chuy~n vai Saigon, vi trong tbl)'C te. chanh phu d6 coi nhtr khong c6... (3)
R~i ~ng tilp theo :
- Vc,. tranh ts.mg c6 thl dt di giaiquyet, aeu ngt.rCYi MJ biit to m9t chut thi~n-cbi v~ bilu bi~t... (4).
( 2J « ... Partisan du re1lement pacifique des differends lnternationeox, Gouvemement Republiq ue Vie t nam se doit de s' associer tous efforts tendent 1 restaurer paix dans cette pertie du monde. Cependant,. conveincu que contacts directs permettr1ient une confrontatio" plus fructueuse des points de vue,Gouvemement Republiq.ue Vietnam estlme que 11 Conference Internationale gegnereit Atre remplecee per conversations bilaterales entre pays lnteresses· Gouvem•ment Republlque Vietnam serait desireux, dans c;et esprit, de reprendre dialogue 1vec Gouve rnement Royal du Cambodge pour regleme:,t nos probleme1 litigieux et retablir des relations normales entre nos deu,c pay,. Gouverne, ent Republique Vietnam saisit occasion pour renouveler l'assurance qu'il n'a cesse considerer neutrallt& et integrite terrlt oriefe Cembodge comme relevant uniquement souverainet~ c1mbodgienne >,
(3) Xin coi Bach Khoa s6 200, ng~y 1.5 .. 1965, trang 2. c II est desormais hots de question de traiter avec Saigon dont le Gouvemement n'existe prlltiquement pas... >
(4) c le con t entieux est plus facile • r~soudre peur peu que les Am~ricains y mettent un peu de bonne volont• et de comprehension »
Trong khi d6. long ha1n chu(lng hoa blob ClJa V .N.C Ii via du·Q'c bi!u lQ qua lai tuyen bo cua Ngo:}i t!\l'O'Og ·Tran..
V~n-Do v6'1 d~c pb:.\i vien h3ng Reuter, ng~y 23·4- rg65: •
« Nhan danh 1~ 1n¢t ntr&c l~ng gieng cua Cambodge., cht',ng toi khong n1ot1g gl ho-n I~ Cambodge c6 the giO- IDQt vai tu<:ing nhtt Th\lY si t~i £>6ng Nam A., nhU' Thai tit Norodom Sihanouk thtro-ng len tieng. Nghia l.t mOt < hoan sung qu5c , ho~n to~n truog J~p v~ cbanh tri cOng nhtr quan St!, giira mQt sS qu6c gia t~ cbu-c xa h9i va chanh tr.i khac nhau.•. •
Th~i d{i cua Norodotn Sihanouk thay dl,i tirng ng~y, vl nhu clu ch'nh tri, vl anh bttong ngoii bang, hay vl nhfrng Jy do gl kh~c ?. Va trong s~ anh httong ngo~i bang, Trung c 9ng, Vi~t C9ng v~ Indonesia da g6p ph!n t6'i rntrc nAo; nhan cu9c hQp rnijt tii Djakarta, dip Jl " ky nifru 10 na1n HQi ngbi Bandoeng ? » ..
Chanh pbu Anh d~c nhitm ong Gordon Walker, nguyen Be trtto-ng Ngo:;i.i giao, di du thuylt va sU"u tlm tin ttrc ve van d~ Bong Nam A. Biet t:ru-6-c tin 6og Walker se t&i Phno1n-Penh ngay 25-4, Norodom Sihanouk ben tuyen bl> nbin bu~i Ii kbanh th~nh m9t cu-a ti~m qu~c doanb, sang thfr Bay 24-4, trU'&c khi len dtrang di kinh ly mien que:
- Tai kh6ug tin tuo-ng, nhtrng vin gi U' nguy€o de nghi tdf u tip 1n9t I:I¢i
Hay d6n Jpc va ca dpng :
VAN-HANH
lijp ch, nghi@n c(ru phat huy v~nh6a Ph~t gl~o va Dan lQC 95B Gia Long Saigon D f : 25 878 phllt hanh ngay 8-5 1965 da,.,t to1' nhet bao, ti~ng n6f CU8 l1nh lhtrO'Og, Yj the v~ do~n ket. 231 Phi,m ngci nghi Gen~ve v~ Cambodge, m~c dlu HQi nghi d6 nay xet khoog con Ich lQ'j !. .•
L~o Saigon OT : 25 861 phat hanh tu- chi~u ng~ y 11-5 - 1965.
T8i kh6ng C~D Slf thnm d ~r cua MSJ, Thai lan, Nam Vietnam, vl neu mai hai nucrc sau n~y than1 dlf thi khOng bao gio- xong cbuyen dU'Q'C•• , ( IO ) I)
Th5,t ky di v~ bat nh1t I Tr~ng .ijch su- ct kim , ch(ra baa giCY ngo~i giao l~i c6 th'€ coi nhu- c6 quyen pban thanh tin xa giao din the l. •. Va lcri tuyen bo cua Norodom Sihanouk trea day dU'Q'C dii ba an1 B!c Kinh loan di, nhU' mQt
( l 0) « Je maintlens sans illusion ma pro, pos tltion d ' unc Confl!rence de Geneve sur le CelT'bodge, bic n qu' el '• n.'apporaisse aujourd' hui d paisce Je ne deman<leral pas la perticip11 1 ion cette Conl6rence des E~ats-Unls, ni de la Thallande o t du Sud-Vietnam, car si I ' on Invite ces deux dorniers pays , on n'en fini II jamals en raison de I' entagonismo existent e tre l' E5t et l'Ouest. le Gouvernement de Salgc'\n ne represenle plus rien. Nous ne pouvon s t ralter avec lul, nT fe reconnailre aomme tel, et nous n ' irons pas• Geneve dlsc1i1ter avec lul ,
Ong H oang ~r Sihanouk tiep :B{}i SU"
1·lga vci fJ(Ji sfr Trung Cpng (cft'rng sau) l()i bi~l lh{r o- J{iris om. die thing cua Trung C9ng d6i v6'i
Nga So t •••
3.-
Ngay 25.4, ong G. Walker toi
Phnom-Penh, g~p nhieu nhan v~t quan tr9ng trong chanh gi6i Cambodge. Nbung ong khong dtrQ'C g~p Qu& trU'O'Dg
Norodotn Sihanouk, vl ong Hoang xti' Chua Thap con b~n di kinb ly mien que ! St.r viog mat cua Norodom Sihanouk gifra khi ong G. Walker t&i, le di nhien ch1ng thl coi nht.r m9t tlnh ca. N6 da dtrQ'C xlp dijt tnr6-c dl gian tiep Va m,c nhifn nbic cho ong G. Walker biit la Cambodge khong con quan. tam den
HQi nghi Q1J6c-te ve Cambodge nfra.,.
Cung ngay 25.4, BQ Ngo~i -giao Hoa ky ra thong clo sin ~ng tbam dtr H9i . . nghi v~ Cambodgt ? Ban thong cao nhfu m~nh la T"ng thgog Johnson da chi djnh B~i su- Averell Harriman d:µ di~n
Hoa ky c.1l tbam d\l' H9i nghi. « Cambodge
• mu6n d9c 1ip va trung 1;p. CJ' day cuog nhtr a bat CU' noi l"lau ~i A cbau., Hoa ky trift de ung h9 quy~n mQi d1n t~c quyet djnb V~ ttrO'ng lai CUa mlnh ••• » (II)
•
•
Anh chip nb~n de nghi cua Nga trifu tip H$i oghi v~ Cambodge ngay 26-4. Va nhtr v~y 1~ cac CU'O'tlg qu& da dong long tham d11 HQi oghj.
4.-
Cht rieag Tha i. Lan., trong d~p dl/ Ii « ky ni~m 10 nam HQi-nghi Bandoeng • t~i D jakarta ngiy 18 - 4 - 1965', Ngo~ tru-ong Tbana t Khoman da tra laj Trln
Nghi i<>ng-trttong Ngoii..giao TrungC9ng : « Ong mu~n di Geneve tbl cti' vi~c .. Con toi khong d11 tinh di •.• • (12)
Con thi ai nly, nhu chung ta d3 duyft qua a cac do~n tren, deu chtp tht4n nguyen de t.ai tri~u t~p h~i nghi, m~ du ty lf sot sing khoog d~og deu giii'a bet tbay mQi qu6c gia.
(1 1) . - < nous avons informe u" certain nombre de gou;,erneme:tts interes$'5 que st une telle conference ~lait convoquee, nous y participerion s volontiers. Le Cambodge d,sire ~tre independent et neutre. lei eomme alllel•rs en A s'e, les Etats-Unis sou t icnnent sens reserve le droit de cheque nation l determiner son avenir ... > <Le fait d 'appuyer ce drolt pour (e Cambodge est plelnement compatible avee le dessein des Etats-Un is d'eppuyer le droit de toutes les nations du Sud-Est As ielique de rnener une existence libre et inddi;endante ,, .
(12) - Xr,, coi 8ach-Kho1 s6 200, ngly 1-5-65 trang 8.
l99c Tho den
cua Tu Keu de tlm hieu CHAT 9EN
Cua long nguO'i, Cua CUQC dai Jo
Tl ~NG N61 xuat ban
•
Dung hie do, Norodom Sihanouk gay kb6 di va pha hofi d6i vai 1n9t cong cuOc do cbinb ong da tir m-'1y nam nay, tha thiet gieo main thai ngh~n •.•
Chung ta hay c~ gang ttl hi~u mQt phln n~o nhfrng cai nhan, cji qua cua m9t nU'O'C CO' chanh tri b~t ngcr va p}urC t~p ••• cua 6ng Hoang Norodom Sihanouk qua nhfr:ng S\J'. ki~n sau day :
Ngay 18-4, Norodorn Sihanouk tiq, xuc v&i Chu-An-Lai. Soekarno, P~n1van-E>ong . • va de y kiln to 16'n b!it dlu nly n& deo mlm trong dau 6c Norodom Sihanouk. Dtt Ii ky ni~m a Djakarta trb vl, :t~i Phnom-Penh, ong tuyen bo Chu-An-Lai va Pb~m,van:E>ang da tam SQ' vai ong, ia Cf C3C ngt.roi b~n than anh em vi d~i a do chi tham dl! H9i nghi nlu khoog bAn lu~n ra ngoai vSn de Ca1nbodge. Mit kh~c, ng~y 24-4, Norodom Sihanouk tranh m~t khong emu tiw 6. Walker SU' gia d~c bift Cwt cllinb phu Anh nhU' da n6i . ... a tr~.
Chung ta kh6ng nen quen r~ng 6. Walker cOna co ngo y ki~a muon tiep xuc v&i Trung-C9ng va Viet - C9ng, al th3u tb$p nhfrng tin tt'.rc chanh xac ve l~p tnro-ng cua mQi nai hau tai-l~p hoa blnb, nbU'llg ca Trung-Cong va Vi~t
C9ng deu khong <1ip lai : Th~i dQ cua
Norodom Sihanouk khong l~n chung ta ngtc nhien, neu chung ta da biet t:ru-6-c ~P trU'O'llg ctia Trung C9ng va Vjft CQng nhtr vjy.
Ngay 26-4, « thanh nien va dan chung • qi Phnom-Penh « ttr d9ng » bi~u tlnh phi Toa £>~-s<r Hoa Ky, nem da,
}~ng ma, b~ CO'. •• Vin ca vao ffiQt b ai I dang trong t~p chi Neewsweek ngay 5-4. nghia 1~ 3 tuln 1i .• (Va day khong phai 1~ l~n cl~u tien, mi)t Str qu¼n Tiy-pbu-ang bi pha., t~i Phnom-Penh .•.). BAi dang trong tap chi k~ tre.n, la m(?t bai ph6ng St! n6.i den d?ti ttr cua Hoong thai h~u Cambodge, tu c la thin miu Norodom Sihanouk•
N~u ct'.r ly lu~o nhu- Norodom Sihanouk v~ tru-l:rng hQ'p t\lP ch( Neewsweek, thi dtr lu~n 11ghi sao ve mQt s~ bai bao Cambodge, mQt scS lai tuyen bg cua chinh
Norodom Sihanouk ve Cb~nh-phii va Queic trtrcr.ng cua mQt so qutSc-gia c6 lien l~c ngo9i giao v6-i Cambodge ? Co bao gio- chung ta dU'Q'C ch<rng kiin m9t cuec bilu tlnh do • dan chung t" d~ng t~ chu-c,, phi\ Toa B~i su- hay B1i di~n Cambodge dau ?
CuQC bitu tinh tren day, nbOng vet tfch thi~t hii chu-a d9n-cl~p xoog, thl Norodon1 Sihanouk do~n giao v&i Hoa . Ky, ngay I-5· Bieu nay, nhu-ng ai theo doi chaoh CUQC t~i Cambodge deu da d\l' c.'foan SCYm lllUQO khong th~ n~O tl'3nh dU'Q'C, v6-i anb h1r&ng cua Soekamo vi Chu An - Lai de nijog tren tim tri Norodom S1llanouk !
Tuyen bf> doin giao v6i Hoa Ky xong Norodom Sihanouk lq.i vat vit, chutrLr<Yng 1) mac diiu lien liC ngo~i giao (d~i str) chim d{rt, nlnrng lien l~c Hinh st}' v~ dtrQ'C duy trl•••
R~i ngay 4-5~r965 : vl c ng~ llm phit y Nga,S6 U dong Chu tjcb H8i ngbf Geneve, nen Norodom
Sihanouk tuyen b5 vin tan thaoh nguyen tic tai trifu tJp H9i nghi , nhu-ng d~t them 3 dieu ki~n :
- H9i nghi tri~u ~p theo pbtrO'tlg tb(rc Geneve l954 ve E>ong Dtrcmg, chtr khong theo phlrang tbtrc Geneve 1962 v~ Ll!o;
- khong c6 \'V tliam dv cua VNCH;
- chi bap v~ Cambodge.
Tru-6-c thai d9 ba'.t nb~t cua ong
Holog XU' Chua Thap, nha cam quyen
Vi~t-Nam C9og-Hoa da phan (rng, nhan m~nh o- di~m chlnh Norodom Sihanouk da keu g9i trifu t~p H9i nghi, va nay l~i cbinb ong cbu tnrang ng~n can H{li oghi thanh hlnh (( •. . thai dQ bit nhat cua Thai ttl' Norodom Sihanouk khong lam cac gicri am hi~u tbai CUQC tii Vi~t
Nam ng~c nbien, vi da qua quen v6-i nhfrng thay dt>i khong ngO' Cua cbanh sach Cambodge. Th3t khong th~ nao quan nif m mQt H9i nghf nbu- v~y 1~ c6 thl thanh tl!u khi V. N.C.H. v!log m~t ...
Khi nh~n Uri tham d\f HQi nghi ve
Cambodge, V. N.C.I-I. khong lam gl hem la muon ch(rng to thi~n chi cua minh, V3 g6p pb~n V30 Cong CUQC van h~i boa blnh cung la ~n dinh tlnh the Dong
Nam A. Nhung mQt lan nfra-, Chanh phu
Cambodge da dap l~i tbi~n chi cua
V.N.C.H. b~og m¢t tbai dQ l~nh nh~t ma khong ai hieu Jy do ! •. )I
5.-
Thai d9 cua Norodom Sihanouk chi c6 thl giai thich bing ohfrng ly lu~n nbt.r sau, ma nhieu S\f kiea xay ra cho
\1en ngay nay da m9t phin nao xac oh~:
- Norodom- Sihanouk trong ciy rat nhieu• b hai ngu-ai a: b~n anh em vi-d~i » la Srekarno va Chu-An.La~ va da Iuan luon dung hai nban v~t nay d~ gay the quln bloh doi v6'i Tay-phu-ang
- Truog C9ng la ke d& dau cho Viit CQng, <1a khong du SU'C phan ti-ng tru-6-c nhii'ng v~ oanh t~c nai rt ng ra Blc- Vift. Indonesia chju anh htrang cua Trung• C9ng. Ca bai . nt.r6'c nay da anh hu-c,ng Carnbodge, khien Cambodge cang ngay cang cti-ng r-Sn doi vai Hoa-Ky va ViftNam; t>~i vai HQi ngbi Cambodge, Ngo~i tru-o-n, Thai-Ian bin tin cho Naofi tru-a.og Trung-C9ng la n1lnh kbang dit twh di Geueve, nhU'ng neu can cll!c dlng se chip nb~n.
- Trung. COng va Indonesia cho ring • sip dfu luc du SU'C dl doi ph6 VOi hoit d9ng nai r9ng oanh t~c cua khong lgc Hoa-Ky/Vift- Nam, va hie d6, n6i chuyen se thu~n tifn ban. Ngo~i ra, gia thir nlJfrng dieu d6 chi 11 ao tU'ODg, thl Trung-CQng v~ Indonesia vin c6 ly dl hanh d9ng nhtr viy. Vl v1n de th~ di~n d~i vai Vift-C~og n6i rieng, va kboi C9og-sao n6i chung••.
D6i vo-i St! l~ng ng6n, thieu 1~ d9 vi nh~t trl cua ong Hoang Sihanouk, ... kh6i Ttt do mulSn clinh toln le pbai ve phia mlnb, nen vin luon lu6n chti-ng to thi~ chi. Cong CUQC chtrng to thi~n Chi d6, tuy khong xep d~t chi tiet tru-6-c nhu-ng trong tb\tC t~, da dU'Q'C phan cang thi theo mQt tin.h than chung.
'I hai-Lan da nh~n lo-i dt1 Ii « ky ni~m IO nam HQi ngbi Bandoeng • t~ chu-c t~i Djakarta, nhll'ng da bb cu~ ngay bu~i 1~ d'iu vl thii dQ khieu kbich sgng Strc;YDg cua Viet-C9ng va Indonesia.
Nhvng con m~t cau hoi nfra cilng dang neu le.n. Trung-C<}og d3 khong du !U'C binh V\fC Vi~t-C911g cung chung Jy ttrlt.og, thl li~u Trung-C9ng c6 se du su-c vi thi~n chi dl benh VI/C ong Ho~ng
Norodom Sihanouk qu~n chu khi ng9 bi~ kh&ig ? Va sau khi do~n giao v6'i Th.Ai-Lan, Vi~t-Nam C9og-Hoa, Hoa-Ky, vl 1~ nh~t vcri Anh, ngay nay kinh ti khung hoang, tai chinh kiet que, Li~u roi day Cambodge c6 the holo to~n trong cay huu bifu vlo Indonesia va Truog C9ng dtrQ'C chang ? Va tloh huynb-de I~ thu-}c cua m9t ong Hoang tu- doi vai m9t ngt.rai « aoh em vi ~i II du thin tlnh d(n dau nbtrng vln la CQng-San, liiu se con dtrQ'C bao nhi!u llu ntta 1 Tai mu-c nao, tlnh huynh-d~ d6 c6 lQ'i cho
TONG eAo HIEM cl>NG TY
H6A HO~N
T~f N~N GAV eat CHAT NO v6N : 1.500 TRttu PH!T-~NG
Cie d' Assurances Generales contre l' fn-cendie et les Explosions
Capital : 1.500.000.000 f rs.
tim doc • ... .,, BAT-SONG
nguy~t-san nghi lu;n van hoc cua lap ngu-ai y thlrc hiijn dti ong ; v?I tit' mu-c nio trO' di, n6 se ttO' nen c6 b~i, v.\ c6 h,i tai mu-c nao?
Nhtr vijy, thl ong Hoang 1''orodom Sihanouk rnu6n gl ? Chung ta e ring chlnh ong cung nhin thty la mlnh da di qua tr6-n. NhU'ng bay gioi kbong con la lac 6ng <.1U'9'C hoan toAn ti! do dl diia t¼ nhir.ng y kien trung thy-c cua 111lnb, va to thii d9 nhtr trong long mong mul>n.
CQng San dang ung h~ Norodom . Sihanouk, nhu- SQ'i day oan nghift nAng do- than thl ngu-oi t(! vin. ..
P~M LU'O'NG GIANG
TONG
TAI N~N
GJA.N PHI - HANG HAI - RU I RO
V6N : 3.000 TRl!U PM~T LANG
Cie d ' AsStJrences Gen~rales Accidents Vol - Maritime - Rlsques Divers Capitol : 3 Milll~rd de frs.
: 8.750.000.000 PhQt Ling Assurance Franco AsiotiQu•