NGUYE N · PHAN · CHAU

• NGUIEN-NGU-1

Trong bai « Hai gio- v&i Ho -Hfru.Tll'ang, trong kt.am va tron g nha » d:tng trcn Ba ch-Khoa s6. 167, ng ay 15 12-63, toi c6 h,ra se n6i den Nguyen . Phan . Chau ng,ro-i thanh nien lfltCJ' C da b; chanh quyen d9c tai Cpng san /en ~n XU' tu- vJng m1t , ScHI l{li b; chanh quren c/pc tai

Di~m-Nhu h, rn$t thu tieu. Ngay thang tro i qua , anh chu but BachKhoa tirng n/,Sc toi vi~c nay, VI ngoai bao 1; chung , c?Jn cai t, rieng la Chau da tirng cpng tac vai Bach Khoa. Nlurng toi Ctl' Ian la-a cang VI t,nh the.

Mai gan day, lam thv kt toa SOiJn cho tu<ln b.io Hoa D~ng, toi dU'(TC gi~o tracl, nhi~m viet ti~u SU' ngt.ro-i trai B,nh-D;nh nay, VI nhieu dt]c gia - nhat la giai thanh nie n - yeu cau . Nay c6 th~ n6i ve Chau, nen vu-a de gi{}' lai da hu·a vai dpc gia Bach - Khoa , YU'a d~ clap l~i lai yeu cau

CU8 b~n d(J c Hoa -Dong, ma toi xin d~ng ti ~u st} Chau tren hai lO' bao, cung ra n1(,t ngay.

T:aN hQ tbiGt I~ T~ -Chi-Diep. Sanh ngay 5-9 1926, t~i Jang Tan -H9i, :d Phtr6-c-Long, qu~n Tuy Phtr6-c, tinh

Blnh.E>inh, con ut trong mQt gia-dlnb, ma dau long li\ hai gai. Cha la T,ChttO'n1-Phu, d3 Tu t~i theo dang cvu, v~ d;y hQC trong lang v~ cOng c6 nhiim ttr·tlfong cach-1n~ng ai - qu6c vao nhfrng n~m b~og-b$t cua dau the kl. M~ ll

Nguyin-Thi-Lang. Ditp s6'n1 ma coi cha m~, dtrQ'c ngtrai chu ru9t la TtChttcmg-Phung (1n9t nha ai-qugc lao thloh ma tir Nam ch{ Bic gi6-i ch!nhtrj ai cling biet tieng, hifn con s6ng) bao bQc. Ong Phung la m9t CU' nhan di ng C(!U, n@n gifr Cho Chau dtr9'C ne nip nho phong, hQo nhien chanh kh{.

Nho hQC (1 laog, (1 qu~n Ii, b tinh ij, 16-n !en hQC a Hui. £>au dlu ong Phung cung ch9n b~n d~ng-tam, d~ng chi ml gO'i cho chau o tr9 de di hQc. Nhcr v~y ma mJy n?hn & Hue, Di~p et tr9 nb t hQc gia i>ao-Duy.. Anh. NO'i d6, Diip hQC doi Cua bQ £>ao tU'-ttrO'Llg xa-h~i nl~ khong vQng ngofi, phtraog-phap khaoCU'U cbinh xac, 16i hanh v?tn s~og sua mi khong rtram-rA. Chlng nhfrng h9C cua

Nguuln.-Phan-Chdll ua Npui~n-Ngu.i (Saigon, 195 8) bQ Bio, mi\ bQC ca nhfrng c~i hay cua nh&ng nha c.icb-m~ng t&i lui giao thiep v&i hQ Bao . Nam 1945, Di~p hQc l&p Tri~t. Sau CUQC b~o hanh cua Nh l!t, n~n giaO-d\lC cua ta d~i ngay Cao-ban ChQn tiing m~ ~m thtra ngO-; va t~i Hue, cu9c tbi Tu tai dU'Q'c t~ chu-c ngay tren a~n tana m6'i. Di~p 11 m~t trong nhirng c~u « Td-Ui m6'i •, thi van blng mlnh blog tjing m~ de, va bai lu~ ve Triet dtrQ'C ban giam-khao- chu y.

Vl Blnh-Dinh vao gii'i'a th~og 7, Diep Jao dau vao ho~t-d9ng lie.a ket v6'i d~ng-chi, t~ chu-c quan chung. Chi mQt tgang - sau, bom nguyin-tu- n~ a Quaog!>ao, bu~ Nhttt dlu haog VO di~u-ki~o. Nh6m 4 CU3 Di~ CU'6'p lay cbinh quyeu a Blnh-E>inh. Nhl1ng vl the co, mi vai ngay sau phai lam mOt CUQC « h6 ttto-ng thu,n nhU'~tlg » vo-i Vi~t -Minh. Difp rut bai hQC, nhin t~ng tut>i con nho, SO' bQC Ve chfnh-tr! khong la bao, kinh nghifm chlng c6, be dang hra thtta, 3t khong lam gl n~i. Nhan vi~c h6 tu-ang thu$n nhl1gng, Viet-Minh thi hbih ke

...

(lieu bl> li sO'n. Di~p tU'O'ng kl t\fU kl, tlnh nguy~n ra Ha -NQi de I chiu huan luyen ll, bau rut rthfrng xao thuit cua C9ng-san ma tieu h6a l~i lam so- <ilc cua mlnh. Nh& c6 thien ttr, ma VU'Q't len cht.ing b;,-n va dU'Q'C Ho-Chi-Minh «cttttg• im .

Thau n~p dtrQ'C mQt cai hQC ve cb{nh. tri chic chinJ Viet lach c6 tai, them dtrQ'(: IC CU'tlg », nam sau Difp dt.rQ'C go-i ve Blnh-£)inh ma bo~t-d9ng. R~i binh Itta tt~i l@o tob qu~c. Diip du-ng trong ccii the latn hQ pb~n cua gu~ng may C9ngsan mi tam hon luon luon mtru vi~ 1Q'i ich cho din tQC. Vi viy m1 nhieu nba tr[ tht'.rc, bi COng-san bit nh6t va sip dem ta hanh qttyet vl cai tQi VU VO' ll flit Blnh-Dµili lA nai phit tfch cua phong trio Tay-San. Quang-Thuy la ttn cua ngU'O'i coc th11' cua hoang-de QuangTrung, em ki cua vua Canh-Tbinh w chien dlu den cugi ettng, kiit tvc thl t\f tu-, cha khong dl cho djch lam hen~ mlnh. Ch9a cai t~n Quaog-Thuy, nh6m nly d! cao cai oii khf tiit n6i tren. Va ~ng thai, cO.ng n6i r5 du-cmg l~i chMib tri cua mlnh, dt.tcr.ug l6i « pho Le diit

I( Vi~t giao », dtrQ'C Diep CU'U, tba bang cho, va giao cbo m~t vM trach nhi~m ,leu teu c(tu quac » d! tranh bua rlu cua d9c tai. Nhieu nha tai mtt, hi~n con se.ng a mien Nam da nha O'n Diw « CU'U tu- , ma kh6ng hay, ho~c hay m~ khong dam thu nb$n f~Dg mlnh mang O'D CUa mQt d&a con nft. Va ding vi v$y, ml bf mtt, Diip cung m$t it d~ng chi xay d\fng m~t t~ cb(rc, ngay trong n~ dja cua Vi~ Minh, la Lien khu V, m9t doan th! ch5ng CQng liy t!n JA Nh6m QuangThiiy.

Trinh » ma Nguyin.Hue da neu kbi keo quln ra Bic. Nh6m ay vi CUQC khang chien cua toin dan ch6ng Phap nht.r « vua L~ » m9t tr?{m n~m mt.rai nam trtr6-c, beri vl c6 cMnh nghia. Nh6m ay vi dang

C9ng-san, nlu.r chua Trinh, nt.tang theo vua Le m~ bu-c sach vua Le, nt.rang theo kbang Chien ma dijt ach dQC tai len dau

Ie.n c~ dln tQc. Viy cb9n ten QuangThuy, nh6m Sy chu trt.tang dt.rcrng loi • pbo khaog chien, chong C9ng-san ».

Trong miy oam t~ cht.i-c, the l'!C nh6m kba m"nh, hen thao ra cai ke hofeb dao cbanb, Ct.rap ch~nb quyen er Blnh-E>inh, ~i mer rQng anh ht.rang ra bet Lim khu V, lip mQt kbu giai ph6ng rieng, keo CO' Tay-San m~ ntu cli ~banh nghia khang chien vl dan tQC ,, ch~ng l~i cai m t.ru mo • khang chien vl

C9ng-san 11 Ca mt.tu b~i 1~, ke ho~cb bi thu tieu tir trong trU'Jlg, m9t so lanh w bi b'it. Nhcr hQ c6 tinb th1n QuangThuy, ml bi C~ng,san tra khao kbong kbai. CQDg-san ta cbU'C rn9t phien toa d~c bift, dQng vien tat ca bao ch{ cua hQ dt vu cao mQt bQn « Vi~t gian • lanh tien pbong nhl cua Phap d~ pha b~i hang ngfi khang chien Vi ket an XU' tU' hQ. E>6 la v1,1 .bi l&n nhtrt trong chin nam khang Phip.

Bi 19, Diep to chu-c m 9 t CUQC « VlJ'Q't khu », dung m9t cbiec thuy~n, do dt.rcrng biln ma di tir Qui-Nhan, Nha-Trang, cung s~ dong .ngtro-i ti n3n C9ng san. SQ' khai ten thi~t, Vie t . Minh doi theo dt.rQ'C se ra J.inh c ho cong tic tbanh am sat, Di~p ben khai ten d~i hQ, khai vai nha cam quyen rt~ minh 1.\ Nguy~-Phan- lu-Q"ng qu6c gia, khong tich sue tai ha d~ chQi ~i Ho -Chi- Minh, Chau biet chic Bao-E>~i se thua ngay r:, van ca dau, nen khong chju pho, tim lCYi kheo ma lui ve hang ngu cua dan chung Vao Saigon, lam giao-su- ttr-th\lC ve Viit-van, viet bai trong ohfrng tip chi St.r pb"m W ket than v6-j hQC tro, hQC tt'O ciia trwng minh bay ciia tn.rong khac, bau tlm nhfrng mlm non ch&m nb.

Chau. Bao-Dii . a E>a-L~t, dQC h~ so- ve nh6m Quang-Thuy, biet vai tro va kha naog cua Chau, cho vo-i len g~p. Chiu nb~a thay Bao E>e i khong nu-Oi chi Ian, khong gifr t~c phong cua m9t nha lanh d~o, kbong trau doi d~o du-c cua m~t ngu-cri lain ttrQ',ng tru-ng cho cac ltrc .

Cuoi 1'1m 195~, nhan Ho.Hu-u-Tt.rcmg b Pbap vu-a ve, Chau tlm t&i tbl\Cm. mm 1945, luc Tt.rang ghe nha Bao-Duy-Anh va Di~p b trQ d6, Di~p da gJp m~t Tu-o-ng roi, nht.rng cht.ra co dip n6i n~g gl. Khi Tt.rcrng ra di, h9 £>ao khoag ng6-t n6i chuy~n ve T u-CYog cho dam tre a trong nha. Vi viy ma CbAu sin c6 thifn cam. Bay gio- lui tcri m~y lao, Chau tlm thay dt.rgc ngu-o-i dang cho mlnh n~i chi, con Tt.rcrng tlm tbay nai Chau m9t thanh nien daog cho mlnh rly dltng dl din d'it th~ he dang len. Tt.rcrng ben nh$n Chau lam con nuo i , va tir ay, tuan tt! dem kinb nghi~m va suy tU' cua mloh ma <4y 1~.

.

V~o aim 1953 , battg b~c trong blu kbong khi chinh tri a Yi~t-Nam, cai tin don r !ing quan d Qi Phap va Vi~t-Minb se dieu dlnh v6-i nbau tren l~p tnrcr a g chia doi d{t nu-6-c, ma ranb gi6-i la Vi-tuyen 13. SQ' e nht.t the, thl dang chi cua minb trong nh6m Quang-Thuy b Lien khu V se mSc k~t P1iii trong gong cum C9ng san

Chiu ben MU'Q'n djp c6 CUQC banh quao

Atlante n.a de ngbi l~p m9t t-1!u-t.oan linb vai t.ro tien d~o, xung phong di tnr&c, d~p chong gai, g& d~n mln g~i ; ml chi doi mQt dieu ki~n la co quyen dam bao cho ohfrng pb~n ti'r qu{)c gia chin chaoh khoi bi tra hoi bit b& gl cl.

Cac do-n vi khac d1rcvng ngan thong gai vA d~n min gai, vui long nhtrQ'ng vai tro cho tin ttrc, tiep t~.: nen khong :xap tr~ Ian nao. MQt s~ rat it, chet vi tai lliO, con bao nhieu tbay tro- ve S~igoo yea ~n; vi lam tron SU mfng 11 giai ph6ng cho nh6m Quang-Tbi1y, ti~ doan giai tan.

N~m 1954, d~t nu-6-c chia doi. Thl{C d!in Phap thi hanh mu-u siu, mQt mit dtra Ngo-£>1uh-Di~m len chanh quyen, mQt m~t xui ttr6-ng Nguyin- Van-Hinh lam lo~n, ham he dao chan~. Chiu nim lay CO' h9i, den de nghj v6-i Di,m-Nhu chuan bi sio mgt chu6i chien khu o Mien Trung. Hi Hinh dao chanh o Saigon, thl Di~m-Nhu thoat ra Truog, nbjp v~o chien khu ay ma phan cong. D\lng y cua Chau khong phai la pho hQ l-igoDlnh. ma chi dt'tp.g chieu bai cua Di~m l'1e c6 phip 1i v~ phtraog ti~n. v~ tnQt khi Difm-Nhu a trong tay Chau~ Chau Se dung chjeu bai ay ma hoan tf t CUQC tranh d~u chcSng thl{c dan Ph!p. MQt scS Si quan ngay nay len hAng ttr6'ng ta, fl "t SO CODg Ch\J'C ._ao Cap, da I dong loaa trong ke h~ch nay, va co le nho- kl ho~ch nay ma gia th~ng mau 1~.

NguyP.n Phan.Chau, ll6-flu-11-T.11irng

!rang hu'oi 11it>'11g lh1in1 cu9c h·i'e11 /c,111 snch, boo & lrui.tng T1 ling hpr ~'guy~n .. tien d:,to nly cho Chttu. Chau dirog ra

-Binh-Cl1ieu 1 ,\l[j TJ10 1954..

1$p m9t tJ!u dean, :ngoai loi tnlJ'C'i ngtroi biet SU' d1µ1g suog, con bao nhieu l~ hQC tro dU'O'ng c3p sacb va thanh nien vira thoi hQC ma CbU'a tlrn <1U'Q'C SO" lam, ca thay cblog ai dtrQ'C luy~n t~p Ve qwin Sl,f mQt J.1gay nao ca. Tuy v@y, song tiiu do~n tien d~o nay dU'Q'C S\l' ung hQ cua dAn cbung, h9 llnh flguy~a go- chong, go- n11Jl,

Nhtrng Hi~h bo CUQC. Nguy CO' trtr6'c m~t Ctta Di~m-Nhu Ji.hong can. Di~mNbu htt ~Q' Hinh, tra 1:[li , sg ·chau, ben g1ai tao cac chieo khu lY Trung, thang cbu-c cbo cac si quao, thiu llq.p may ngan can b(; cua Chiu vao h9 miy chanh quyent mvc dich la pbAt co dU'O'i cban Chau, ching cho Chau m~t quyen hin d1a vi n?lo ca. Tay tr~ng hoin ~i tay tr!ing. Nbtrng uy tin cua Chiu d~i v6-i cAn b9 cu cua nh6m Quang- Thuy ti(ng len. Ch3u l~:i rut kinh-nghiem, thiy vl can bQ khong dong va chLra gioit quan cbuog 5au chin oam gilc gia, con mft moi, thoi CO' chtra th~n ti~n, thl khong the nao lam cai ch.\nb tri thU' tboi dtrQ'C.

Ma l~i can c6 m~t ke ho~ch iau d~i. Ben thanh lip mQt dang cbinh tri rQng rai, lay ten la Dang Nhan -Dan Vi~t-Nam dung vao ngay 9-3-1955, mtroi n~m sau khi chu quyen th\l'C dao bi l~t. Dang

Nhan-Dan Vift-Nam dung tren l~p trtrang tQOg rai Cua dan tQC, kboog th~ vl hu-6-ng nhim xa x:tm ma cbia re n~i bQ.

Song, l~ng vao trong, nhil'og chien-si c6 di nhln xa l~i t~ chu-c nhau 1~ tb~nh ra mQt h~ch ttm, 1iy tin la Vi~t,Nam

Nhan Xa C~ch-M~ng· Dang. Con vong ngoai, d~ thoi dQng dong dao quan chung, con co Phong Trao Thong Nhut

Dan Tvc Vift,Nam, sau nay bien th~, d~i ten la Vift-Nam Th6ng Nhvt Dong

Minh Hp;.

Su~t bay nam, tu- 1955 den 1962, cong trlnh cbaoh y~u cua Chau li ma r~ng tocbu-c, trtr&c tac tii-liiu d! huan-luy~n cln b9. Thinh tboang, co viet bai ten b~o Cong khai. Nam 1957, bi bat r~i dtra\

Cdm Je

di an tri mQt tln . Khi ra, pbai thoa thu~n bo ten Nguy~a-Phan.Chau v~ d~i ten l~i la Le-Thanh Cuoi aam 1959. bi bit va bj an tri m9t Ian nu-a. mm 1962, bi blt lao chot, c6 le•bj thtl tieu vao thang 4· Nhtrng ngtroi cbu d(>og cua V\l thu tieu nay l~i qua quy~t rtng Chau chtra chet, va hin da g i ao Chiu cho met Si quan cao cap ciia m9t ntr6'c ngoai (?)

Ch?U khong ctr&i VQ', song cung v6'i m9t b~n gii sinb du-qc b6n con : ba trai, mQt gai.

Chau c6 mQt loi hruih van sang sua, hru lo.it, dung chfr rat it ma n6i dtrgc nhieu y. Tanh tlnh mem mong, giao tbiip voi ke 16'.o thl dt.rQ'C yeu, giao thi~p v&i trang hra hay nho han mlnh thl dtrQ1C ph\1C, Nhln thay X3 hieu fQDg, mtru ma nbieu, thu doin kheo. Ngu-ai quyet do.in va dam hi-sinh. E>e l~i rat nhieu cam tlnh trong gi6-i tbanh-nifn. NGU~N-NGU..

TU'ON9 - LAI "' , ..

VAN-HOA VIET- NAM

IN LAN THV 3 T~I SAi, GON ( 1965)

• Phai dlu ph6ng but cubng dlm ·ma cbai !

TuO'ng-lai Vln-H6a Vift-Nam,

M,, phen ca ti~ng dai hai, B& nghe nu6c ch(ly n6i lai non cao, • Sai-do cuol thang Thanh-Minh

Nam At~Tj -

VU-HOANG-CHtfO'NG

BANQUE NATIONALE POUR LE COMMERCE ET L' INDUSTRIE

S. A. au capital de : 120.000.000 F. F.

Siege social : 16, Bd des Italiens-Paris 6~

SAIGON PHNOM-PENH

36., Rue Ton-That-}¾m

Telephone : 21 .902 - 3 Ugnes 195, t>~i-1~ Nguy~n-Hui (Immeuble TAX)

T Qephone : 251 .797 - B.P. NO E-5

Moha ithei Preah Bat Norodom

(ex Doudart de L~ee)

Telephones: 385 et 48

B. P. 125l

SUCCURSALE DE HONGKONG .

Central Building Queen.,s Road Central Tel. 35.601

P. 0. Box N° 763

La B.N . C.I. et ses filiales possedent plus de 1.350 sieges e.n France .......:...dans les territoires d'Outre-Mer et a l'Etranger, notamment en A.O.F.A F . F. Antilles., Colombie, Uruguay, Sarre - Francfort-sur.le Main (Bureau de Repr~sentation), en Afrique du Nord, Irak, Liban : (B. N. C. I. , A») ; i Madagascar et A la Reunion., Djibouti, a Addis-Abeba-Bureau de Representation (BANQUE NATIONALE POUR LE COMMERCE ET L'lNDUSTRIE - OCEAN INDIBN) ; a Londres, Lagos, Apapa, Kanne, Ebute Matta Batta (British and Fr~nch Bank) ; ¼ Bile (Banque pour le Commerce Inter.. national) ; ?l Mexico (Banco del Atlantico) ; A Panama (Panama Trust Co. Inc).

, '-:t , '

Boris Pilnlak sinh n1'm 1894 gnn Mtc-T tr•Khoa, n~I ...ie-ng-veo khoeng 1920, roi mat trch kh6ng •i biet ro vio n5m nAo , Cung Dhlf cac nh~ v5n Nga s0 kh~c, non nh&n cue chi do Staline. Pilniek bi nhl elm qu~en khi!n trach v! dt10-ng 16i sang tac r(}i bit tlam, r~j ... kh6ng con ai biet ~ng c6 dllQ'C mOt n&m m! hay khbng vi t6ng tfch CUI b• vq, hai ng11ui con, m¢t trei mOt gei , cung bf met nhtr vOv, Mii din thang 54 1964, b,o cht Nga mcS-1 lol dam nhac den tan tuol Pilniek vi ding tac pham cua 6ng . Roi I, Ehrenbourg th, thlm a Paris rlng Pllnlok bi ban chet l:, Slberle. Ouno hay sai?

Thi~n truyfn dltai day I• c6t n61 vi nai ? ve nhfn ? vi mr&c NhOt ? vi mOt c,p vq ching vif n sT 1 ve cai d~c di~m cue mot khung cenh ? ve cho doc dao CUI mot tam . hon ? T6c gia kh6ng IO liAu. Cau chuyen lien tt} hr, dinh doc• trong mOt khOng khf phang phat thu- thi vj trlm buon. •