cuoo tranh oh(p tti llin-HIOP-ODOC chung quanh dieu 19

NG AY 24 thang JO sip day t<> ch(rc, L1~n.Iiifp.Qu6c se dtrQ'C tu~i Nhlt n9t thiiu nit tn6'i lon len, t~ cbt'J'c nay dang trai qua n19t CUQC k 0 hung hoang cua tu~i diy thi. Be ngo~i thl coi nhtr la m9t khung hoang tai chanh n1a th\fC ra hen trong Ca nen m6ng cua Lien-Hip-Qu6c dang hi de dQa, Cau chuyfn dang d~ chung ta nhic l~i tit {tau.

Suez va Congo

Cho t&i n~m 1956, nen tai chanh ci1a

Tien-Hifp-Qu~c khong bao gia ~t ra th~nh v!n de. Tuy cung c6 nhieu m6n chi tifu bit thtrang, ngin sach clia t~ cli<rc vLi gifr dtrQ'C th?ing blng vl cac ntr&c h9i vien vin chlm chi d6ng nien ti~m. Nhlt'ng khi xly ra cbuyen kioh dio Suez thl tioh the b'lt dau thay t1l>i.

T~ng Th6ng Ai Ctp ong Nasser ra ltnh

han Hien-C/Jirqng

, cua qugc hfru h6a con kinh va nhi~u cu§c tung dQt da bung no gifra quan d9i AiCip vA Ph.ip, Anh, Israel lA nhirng nU'&C C6 quyen lQ"i mJt thiit v&i COO song d~o. Mu6n tranh cho chiea tranb

Ian r9ng t>~i I-I9i Bong Lie.n-Hijp~Qu~c da phai m9t « Lt;c hrgng khln cip cho vung Trung Dong l> t6'i trin gitr ncri xung yeu. f)! c6 th) trang trai kinh pbi, 6ng ~ng ThCY-Ky Liea ..Jii~p-Qu6c h~i d6, ong Hammarskjoeld de nghi tip 1n~t th~r<,ng m\tC rieng bif t ngo~i ngao sich 11' 10 tri~u My kiln do cac ntr&c h9i vien dong g6p cung theo m9t ty 1~ nhl! ngan s:\ch thttang. E>~i HQi E>~ng da chap thu~n rte nghi uay nhtrng mQt so nu·6'c da phan d~L Vli n116'c oho tbl vif n le tli chanh qu6c gia kb6og dtrQ'C Tai vao nen xin nuln d6ng. Rieng kb6i • Nga-So v~ cac nU'6'c A Rip da kbang khing tit ch()i khong g6p m9t XU nbo V theo bQ <I ke nao xam Jl{ng thi phai tra ti~ ». Cac m6i kh6 khan bit duu nly ra tir c:to.

£>!cg ly ra m9i vi~c cung t:roi su6i tbeo tbO'i gian neu khong xly ra chuyin

Co.ngo. Ngay 14 th~ng 7 nmi 196o HQi l:)ong Bao-An dong thanh cb5p tb~n gu-i mQt ll}'C ltrr;tng Lien-Hi~p-Quoc t&i

Congo lit giup Chinb-Phu dQC ~p dau titn coa ona Patrice Lumumba duy trl trit t\l' Vi bao yij nf'. D tht>cg nh«t Cua Xtr n~y. Nhtrng sau d6 o.ng Lumumba bi am sat v~ Naa--So, m~c dau trU'O'C day da bo pruiu thu~n. nay rut lii loi cam kit va tll' ch~i s11 d6ng g6p vlo kjnh phi c{ia toan quan mo xanh. c,c ntr&c CQng san deu bit chu-6-c Nga-So, kh6og chiu d6ng tien. Bi v~ Phap cOng pb\1 h~, Bi thl kbong the bo ti~n bao V~ dQC J~p Cho

Congo la C\l'U thu~c dia cua mJoh, con Phip thl qua lo-i n6i DgiO nghi cua De Gaulle c kbong th~ dong g6p ngt.ro-i ¥3

CU3 V?lO nblttlg cong CUQC tUO'ng ty- cua cli t! ch<rc vo t~ chtic nhu la Lien-

Hi~p.Qq& •·

Vo- nv

Cul>i nam 19611 T~ng Tht.r-ky mai

U Thant da pbai bao nguy E>q.i-HQi-

£>'003 la Lien·Hi~p-Qu~c sip va nQ'.

!>31,H9i-E>~ng m9t mlt phai phat hanh aoo trj~u Mf kim trai phieu, liola giam

Um ~5 nam, W: d~ng niln 2 phln traID, m9t m~t khic hoi y kiln Quoc-Ti Phap

Vi~n v~ diem phap ly dtr&i d!y !

I CaC kinh pb{ dl dUy trl hoa blnh 00 phai a nhirng kinh phi cua T~ Chtrc ma cic nU'O'C h9i Vien, cbieu dieu 17 CUa

Hi& Chtr®g Lifn - Hiw -Quoc, pbai dong g6p theo ty 1~ do B9i-H9i-E>~ng ~tl dinh khong ? l)

Ngay 20 thing 7 mm 1962, Qu&-Tl

Phap Vifn tra Jeri « c6 • va ngay 19 tbang ch~p narn d6, £>~-H9i-Bong Lien-Hi~pQuoc chip thu~o y kien cua Qullc Te Phap.Vifn blng 76 ph.ieu tbu~n1 17 phi~u cboog, 8 phieu tr'lng cung kbuyla cao clc nU'&c bQi vien thi hanh vi~c <16ng g6p kinh khi. E>~ng thO'i f>~i· Hei-1">~ cOng thatili ljp m9t ti~u ban 2I ogiro-i dl ngbiert CU'U Ve nbfrng pbU'cmg pbap dijc bif t de tai trQ' nhirng cong CUQC bao vf hoa blnh.

O' giira tieu ban nly, l~p trU'O'ng cua Hoa-ky va cua Nga hoan toan trai ngtr9'C nhau. Hoa-ky d11a vao y kiin Qu~c Ti Phlp-Vi~n vl quyet ngbi cua D~i H9i ~ng Lien-Hiip Quoc chu trU'O'Dg rhtg dU'ng Ve phtrO'ng di~ ph4p Jy tit Ca cac ntt6'c b9i vien deu c6 nhi~m vt,, tr! du phan g6p cua minh theo c:liiu 17 cua Hien-Cbtraag. Hoa-ky da luon luon xu.og pbong ganb cbju ty lf cao tihlt cu.a de S\1' d6og gop : tren 50 phan trlm kinh phJ ve d9i qu!n Lifn-Hiip·Qu& t~ Congo, m9t nira t~ng s!S trai phieu ml Tes chl'ro da phat hanh. KbOng co 1y gl m~ cac lllJ'O'C kbac kbong thi hanh :nghia Vt} hQi vi!a CU& minb.

Nga ttru ~i chu tru-a.ng ring theo Hi(n cbtrO'Og tbi chi c6 HQi E>ong Bao An, cbti' khong phai D~-H9i-D~ng, c6 quy~n quyet dinh ph.ii quan d9i Lien .. l-Ii~p-Qu& d~n tru t~i m9t nO'i nao. Khi £>~-H9i-Bang danh lly v.ifc do, ph1n chia Slf dong g6p vao cac kinh pbl t~i Suez va Congo la E>9i Ii9i t>oog da c 1~m quy~n ,.

,

Ap d._.ng dieu · 19

Hai ben cai va nbau gan ca m9t nam trai ma vln cbU'a di t&i ket qua nao.

Thang 3 n~m 1963, Hoa-ky tuyen b6 se yeu cau Dii-H9i-E>~ng Lien - Hiw-Qu~c nh6m vao tbang 9 nam 1964 ap d1:1ng dieu 19 cua Hien-Chi.ro-ng cho Nga so va cac nu&c tray hroi thieu nv. Theo dieu tbu- 19 tbl 11 Mqt h~i viea Lien... Hiw-Qu6c chjm tra pban g6p ve cac chi pill cua n cbuc khong dtrQ'C tham dl_t cuGc bilu quyet cua f)~-HOi-E>oog, neu t~ng ng~ch so tien con tbi~u b~ng hay 16'11 hO'I1 s6 tieo ma DtrOC ay pbai g6p thUQC ve khoang thcri gian hai nam trQn da qua>.

Ap d1,1ng dieu 19 c6 nghia la Nga, va gan diy Phap, se khong c6 quyen bo phieu b £>~i h¢i dong n&a vl so nQ' cua hQ da bing hai mm nien li~m.

A Ong Thant da long dong ch~y di dan xlp hft Hoa thinh E>on ~n Ba Le va M4c ttr Khoa nhu-ng tat ca obimg c6 ging cua ong ta deu VO ich Nga khong up ma chi ca, n6i tring ra la se kb6ng d6ng mQt Kopeck nho, va neu Dii H9i Dong chap thufn de oghi roa Hoa ky ap dt,mg dieu thtr 19 thl Nga Se roi bo Lien H.i~p Qu5c.

Ngu-ai ta kh6 long quan ni~m m9t m9t T~ cbu-c Lien Hi~p Qu~c khong co Nga Sa thU' nh~t la t~ chu-c nay da khong chfp nhin Trung C¢ng la h9i Vien.

Va chlc chin la khi Nga S6 de d9a nhtr tTen. de nghj cua Hoa Ky ap dt.tn1 dieu

19 kh6 dtrQ'C E)~ h9i d~ng chap thu~.

Hoa ky ' biit ro nhtr viy nin da cbQn m9t chien thuit khac di gay ap lt1c v6i clc nt.r6-c nbo h9i vien cua T~ chu-c.

Trt.ro-c khi f)~i b9i dong nam 1964 nh6m b9p, Hoa Ky tuyen b6 ttf' nay se chi d6ng phan gop vao ngan scich thtran.g cua Lien hi~p quoc va cac t~ chu-c chuyen man (oghia la mQt ty 1~ cung da kM quan trQng 32,02 phan tram). Trong khi cha dgi c~c nu-6-c tra ng Hoa Ky se khong c6 tt.r y ung h9 vlo cic cbtrang trlnh vien trQ' kinh te ky thu~t cua Lien Hifp Qu~c nhii' trtr&c nfra. Nhfrng chu-ang trlnh nay m6i n~m chi phi khoang 140 tri~u My kim va Hoa ky thu-crng ting h9 40 pban tram toog so. Nh&ng nu-&c th\l bu-ltng cac chtrong trlnh nay chinh la cic ll1.fCYC nbo Va \, nbU'tlg S1J' vien tr9' kinh te ky thu~t thvc ra m&i la nhfrng ho;;it dOng dang kl cua Lien hifp Quoc.

N6i m9t each khac neu B~ hQi dong khong cb~p nh~n de ngbi cua Hoa ky ap d•Jng dieu 19 cua Hien chcrang thi Lien hiw qu& dirng trong mong gi v¼o 5fl ung hO tai chanb cua Hoa ky vao cac chtrang trlnh vien trQ' kinh te ,~a ky th~t, nhirng bo~t dQng thiet th\!C nhat cua Lien hi~p QocSc se bi te li~t va nhirng tur&c nho hQi vien se chju tbi~t thoi tru-6-c tien.

Ngu-cri ta bieu hit nhirng n6i h\l'C hQ1 cua cac nt.r&c nho t\l' nhien rai vao di tbi kim k~p git'.ta Stf phhl tranb Cua bai CU'O'llg quoc di tlm nhfrng die thhlg rieng ma kho.og nghi dfu quyen 1¢ cua ~P thl. Ch9n di v&i ben nao tbl stJ dieu hmh cua ca ta chirc ciing bi ~Q tht.rO'tlg: cbc;,n theo Nga thl khBng c6 tien cua My. Ch9n theo M9 tbl se chi con 1nQt Lib! hiip Qu5c khip kb~h vl .nhtrng Phap bo ra tra tru-6'c 1,6 tri~u ll khong c6 Nsza. cOng du dieu chioh Iii tlrih tr~g. --

Tiio hon het la tranh ne cho khoi phai ch9n l\fa hay trl boao dl cbo con l§u mai phai cb9n l\fa. Vi the mA B~ h9i d?>ng

:nlm :r964 dang le h9p thaag chin da phai daj L-_u thang c~p, vl ca m6i khi phai bieu quyit tbl B~i-HQ.i-Bong khong bo philu nii'a m~ chi dung 16i v6 by cbo mQi ;nglt'O-i dU'Q'C ha he, khong ai mu ra dieu thu- 1:9 cua Hi!tt chu-cmg ml tu- c~l>i quyen bo phifu cua nh&11g h9i vien thieu nv nfra. V6 ray cir oog Alex

Quaison Sackey llm Chu Tich B~-H~i£>ong v6 tay chap nh~n 11hu-ng hQi vlen mo-i. V6 tay, v6 tay het al cho bai et.rang qu& kboi d\Ulg d9 nhau vl B;i-

H9i-~ng c6 th~ tien hanh cong vi~c.

Nhtrng ciing c6 nbfrng van de ma kbong sao v6 tay d~ giai quyet dtrQ'C. Va f>~i - HQ,i - !>ong lim vlo ngo bi da phai trien lli!l den h~ tuan thang gie.ng

1965, r~i triln h~n den thU'Q'ng tuau thang hai, sau cung 11 triln han ban.

NJ1u·ng mon nc, com

Tilt ca nhfrng roi ren d6 la chi vl m9t Ca khong d~ng ke : 13 lllf<YC, trong d6 c6 9 DU'OC CQng san da tbieu ng l,ien Hi~p Qut>c chtra t&l 113 trif u My kim. (82 triiu v~ chuyfn Congo, 29 trieu vc chuy~1 Suez v~ ban I td~u ti~n nien li~m). Ri~og Nga-So ng nbieu flh~t, 62 tri~ my kim, nhtrng Nga-So chi vi~c d6ng mQt phan ba khoang 21 triiu (:it baa gia m~t chiec tau nga1n) li da khong bi .ip d1,1ng dieu 19 cua Hitn-Chu-o-ng roi. Nu-6-c Phap thi~u tren 17 trifu, ..

Khong phai nbirng m6n tien com d6 c6 th~ Um cbo ngaa qu~ Nga-So bay

Phap bi lung luy. Cong khong phai Hoa

Ky th'y m6n DQ' Il'.3 tr.iiu My kim coa

Lien-Hiap-Qu&: ·~ 16-n qua ma CU' phai !ltng nlc doi cac nu-6'c kia dong g6p. Hoa..Ky tieu vao quy quoc pbong cua mloh 6o ty my kim vl neu mu6n chi can m9t chii' ky tbl dt'tng noi 1a thieu nhtr v~y, Lien-Hi~p-Quoc c6 tham thung nira ciiag kkong sao. E>ieu nay cbu-ng to ring CUQC khung hoang hi~ nay cua Lifn

Hiep Quoc khong phai do may anh con llQ' laa khln. N6 thvc SI! 11 m9t cu~ kbung boang chinb tri. Nga,So du-ng tren phtrO'ffg ditn nguy@n de t~ ch(rc

Lien-ffim Qu&, da kbong chiu g6p phan d6ng cua mlnh. Va Hoa-Kt cilng dtrng tren phU'O'ng difn nguy@n tic, cU tir ch6i khoog cbiu tra mai DQ' diy CDO ke kh,c, vu-a mit tiea vita mang ti&g !l d~.

Thvc ra nguyen .nhan sau xa Cua

• CUQC khung hoang chtuh trJ hien thO'i chinh n~m ngay trong ban Hilo-ch1.rCYng cua Lien-H:i~p,Qu~c.

Quyen cu a Hqi-D6ng Bio-An

Trong quan ni~m gian dj etia T?>ng Th~ng Hoa Ky Roosevelt ~i h9i nghi Ynlta thl trong the gi6i ttrang lai neu 5 ctrong qu5c da tirng chi~n thing phat xlt ! Trung Hoa Dan Qu5c, Anh, Phap, Nga, Hoa Ky,luc nao caag m9t long m9t di v6'i nbau tb1 v6i sue m~nh qu.an S\J' C\13 5 n,r{rc d6 CQDg J.ii, khong cl>n nU'()'C .nao da1n ho hoe do- tro giy h,n va an ninh ctsa nl1afl lo~i Se .dU'Q'C bao dam lau dai. Do d6 m~ Hi~n chu-ang Lien hi~p qu5c da tru Heu vi~c thaoh l~p mQt

H(>i dong Bao an v&i nhi~m vv « duy trl hoa blnh va an ninh qu~c ti » va diw.

23 coa Hien chtrang eta chi c'Ji.nh :S CU'O'Dg qu6c l~ nhu-ng hQi vien thtrcrog tri,c cua HQi do~g Bao ao. Ngo~i ra con 6 hQi Vien bat tbu-ang t1'f!C nfra dtrQ'C bau

CU' lu5n phien vao HQi dong. Cac CU'O'ng qu& cOng lo xa gifr U'U the cua mlnh, khong muon bi rang buc)c bbi ngbj quyit nen da tlm ra mQt each giai quyet tn~ h~i do ai cOng cbo li tai tlnh : d6 la vifc coog nh$n cbo 5 CU'O'llg quoc Ce quyen phu quyit. Cac ntr&c h{>i vien cung 1~i Cong nbin r~og khi H<}i dong

Cua da S~ soi Vien bat tfurang trf!C kia .

Bao an thl hanh nbirng ngbia V\l duy trl boa bloh h\ « H9i dong d5 banh d9ng nb!n danh to~n thl de hQi vien ,, (dieu 55) va cac quy~t dinh cua H9i dong c6 tinh cjcb bit buQC v&i cac nU'&c hQi viea. f>! cho H9i de>ng c6 tht banh dQng m9t each c6 hif u qua, ban Him chu·ang con dijt ra ca m9t b<} Tban1 MU'll ngii

CU'O'Dg c:tl f( SU' dyng va chi buy cac Ive lU'Q'Dg quan Stf d~t thUQC quyen HQi d<,ng Bao an > dl duy trl hoa binh va an ninh qu~c ti (dieu 47).

Ngtro-i ta pbai khen ngQ"i cac nha so~n thao ban Hien chtraog da tru li~u bet fflQi trU'O'Og hQ'p khong bo sot mQt chi tiet nao. Nhtrng c6 m9t dieu cac nha soin thao Hien chtrang kh8ng nga la Ngu Ctrang tuy dtrQ'C quan ni~m nhtr nhfrng vai tro cgt can c:!~ duy trl boa blnh tbi chlnb Ngu CU'ong l~i quay ra olljln tranh lanh v&i nbau. H9i doo~ con

« bao an » lam sao dU'Q'c khi chinh .ngu-ai gi& an ninh ~i l9ng hanh '? CAc vt,t ngh~t th& nhtr Ba Linh. Cuba thl chinb do cac ..

CU'O'Dg quoc gay ra. H{>i dong Bao an muon can thi~p thl chlah m9t trong Ngu CtrO'ng phu quyet. Quyen nay dU'Q'C cAc nb~ so~a thao quan ni~rn nbU' m9t bao dam cho U'U the cua: Ngu Cu-crag trtr&c da so cua 6 bQi viea bat thu-CYng trl}'C thl chi thiy b~i vien thtrang tr~rc Nga So phu quyet chong ~i hQi vien khic cuag tht.r~ng tr11c la Hoa ky.

Ch1ng th~y mQt ntt&c nhe nao ti toe gay bin ca d~ cho Ngu CU'o-ng t~p trung het Ca h,rC ltrQ'ng quaa SI! ma CbO n6 mQt b~ hQC dicb dang Va cho the gicri dU'Q'C ht.rang thai bloh. Chi thay chinh 1n~y QU'CYC dan em cua Ngu Ct.rO'ng danh 1Qn nhau ma lam cho boa blnh <:ua thl gi&i bi ngbieog ngu-a.

"

• l. h. ., B't an cung a do mc1 ra_, p u quyet cfing b do m~ t&i, cho nen ngu-o-i ta khong co the trach dU'Q'C la hQ Tham Mu-u ngu Ct..rO'ng ch,ng c6 viec gl lam ca. VA d~i ta Guiozbourg, d~i diin cua Hoa-Ky trong b9 Tham-Mt.tu da giet thl gicr cua mlnh btng each so~n m9t cu611 sach nhan de 11 « T ui kbon Lien_Hi~p-Quoc » trong d6 £l~i-ta SU'U , tam cac phtrang ngon tt,ic ngfr cua cac ntr6·c hQi vien (thi d1:1 cau CU3 Nh~t Ban : « ngtrai kh&n VO ttt ma khong twng lip. ke d~i trung J~p ma kbong vo tt.r » ; cau cua £long Phi « chin cung gan suyt soat muai 11 ).

·... hay quyen cua D~i Hqi.Obng?

Chinh vi H9i-Dong Bao An da to ra bat Iy-c.., bay b1 te li~t vl Nga-So phu