WINNAAR STEVINPREMIE JUDI MESMAN:
HELPT ‘KLEURENBLIND’ OPVOEDEN TEGEN Verschillen in huidskleur mogen juist benoemd worden want zo kun je binnen de opvoeding vooroordelen en racisme – en het voorkomen daarvan – bespreekbaar maken. Dat stelt de Leidse hoogleraar Judi Mesman in haar boek ‘Opgroeien in kleur’ waarin zij ouders adviseert. ‘Waarom is er maar één huidskleurpotlood?’
D
e meeste mensen willen hun kinderen zonder vooroordelen opvoeden, maar dat gebeurt vaak wel in de praktijk, stel je in jouw boek. Hoe kunnen ouders dat voorkomen? ‘Daag allereerst je eigen automatische gedachten uit, want vooroordelen hebben we allemaal. Ook ik betrap mezelf daar weleens op. Ik stond een keer bij een kleermaker toen een vrouw daar een toga ophaalde. Even flitste het door mijn hoofd: die zal wel van haar man zijn. Vervolgens dacht ik: idioot dat ik dat denk, want ik ben zelf een vrouw met een toga. Zo associëren bijvoorbeeld veel ouders een zwarte man in een school eerder met een schoonmaker dan met een schooldirecteur. Zo gek is dat niet, gemiddeld genomen zijn mensen van kleur ook eerder schoonmaker dan directeur. Maar wees je bewust dat je aannames verkeerd kunnen zijn en wat die betekenen voor hoe je met iemand omgaat. En, ongeacht de kleur, ben je naar de schoonmaker toe even respectvol als naar de directeur? Verplaats je in het perspectief van een ander. Wat doen vooroordelen en discriminatie met mensen die dat meemaken? Luister of lees hun verhalen in de media of in boeken. Veel mensen hebben helemaal niet door dat bepaalde opmerkingen kwetsend overkomen.’ Met het gevaar iedereen in hokjes te plaatsen: voor wie is het boek geschreven, vooral voor witte ouders? ‘Primair is dat wel de doelgroep. Ik heb het boek geschreven omdat bij veel witte ouders de vraag leeft hoe je kinderen opvoedt zodat ze niet racistisch opgroeien. Veel ouders denken dat een ‘kleurenblinde’ aanpak het beste is. In gezinnen van kleur wordt doorgaans juist wel over kleur en verschil gesproken, omdat het onderdeel is van hun dagelijkse ervaringen. In mijn boek staan zeker ook tips hoe vooroordelen in gezinnen van kleur besproken kunnen worden, hoe je daarmee omgaat, maar ook hoe kritisch te zijn op mogelijke eigen vooroordelen.’ 096 LEVEN!
Hoe maak je vooroordelen bespreekbaar in je gezin? ‘Overleg met je partner als je met z’n tweeën de kinderen opvoedt. Over zoiets als voeding of schermtijd maken ouders ook afspraken, maar vaak niet over hun standpunten over (anti) racisme. Bepaal dus samen je positie, want dan pas kun je je kinderen bewust opvoeden. Bespreek bijvoorbeeld met elkaar of je wel of niet voor een etnisch gemengde school kiest. Wat zijn de overwegingen of vaar je puur op automatismen? Waarom staat een diverse school je niet aan? Dat mag ook best, want er kunnen ook haken en ogen aan zitten. Een ander onderwerp is Zwarte Piet en bespreek vervolgens: naar welk Sinterklaasjournaal en welke intocht gaat je kind kijken? Zo zijn er veel andere vraagstukken. Je hoeft niet overal een uitgekristalliseerde mening over te hebben, want het kunnen ingewikkelde onderwerpen zijn. Maar dan weet je dat van elkaar en dat kun
‘Over zoiets als schermtijd maken ouders afspraken, maar vaak niet over hun standpunten over (anti)racisme.’
