4
Thema Hans Frinsel
De Oogst juli - augustus 2009
Evangeliseren of
egaliseren?
090178 OOGST juli.indb 4
01-07-2009 11:38:33
De Oogst juli - augustus 2009
Thema Hans Frinsel
5
‘Ik zag een EO-programma over zending om moslims te bekeren!’ De afkeer over zoiets onzinnigs droop van het gezicht van de man die ik sprak. ‘Doen jullie dat ook?’ Het was begrijpelijk dat de man waarmee ik zat te praten minachtend over zending sprak. Hij gelooft nadrukkelijk niet in God en heeft dus helemaal geen boodschap aan het Evangelie. Een poging van mij om uit te leggen wat de levensveranderende kracht van Christus kan doen in het leven van mensen, ook van moslims, werd met scepsis en ergernis afgekapt.
Voor de ongelovige is evangelisatie – het verkon digen van het Evangelie aan hen die Christus niet kennen – een dwaasheid, maar voor een steeds grotere groep is het ook een aanstoot. Dat moet ons niet verwonderen. Christus heeft nooit gezegd dat men ons de verkondiging van het Evangelie in dank zou afnemen. Het Evangelie, in al zijn volheid gebracht, is liefdevol maar ook radicaal. Uitnodi gend, maar ook scheidingbrengend. Gratis, maar het vraagt een groot offer: jezelf zien in het licht van Gods Woord als zondaar die zonder Christus verlo ren is, je oude leven achterlaten en een nieuw leven beginnen, je kruis opnemen en Christus volgen – wat ook de consequenties mogen zijn. Het betekent anders worden dan de mensen om je heen. En belij den dat er geen andere weg is tot God.
Egalisatie Christen worden betekent een radicale ommekeer. Geen wonder dat evangelisatie in de ogen van de verstokte ongelovige een aanstoot is. Je vraagt nogal wat! Je claimt nogal wat! De mens een zon daar? Slechts één weg om gered te worden? Dat wordt arrogant gevonden, aanmatigend, kortzichtig, bekrompen, intolerant. Dat zijn kwalificaties die niemand van ons graag aan zijn persoon verbonden ziet. We zijn daar overgevoelig voor geworden. Ve len gaan dat daarom ook uit de weg.
Sommige christenen lijken een aversie te ontwikkelen tegen evangelisatie We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat we die kwalificaties niet terecht verdienen, maar dan wel in Gods ogen. Mensen die Christus en het Evangelie verwerpen, zullen ons altijd zo
090178 OOGST juli.indb 5
lijven beoordelen. Sommige christenen lijken daar b om een aversie te ontwikkelen tegen evangelisatie. Ze lijken zich eerder bezig te houden met egalisatie: het gladstrijken van de verschillen tussen de we reld en het Evangelie. Ze willen niet controversieel zijn en het liefst niet opvallen. Ze worden het liefst aardig gevonden door de wereld. Ze willen zich het liefst zoveel mogelijk aan de wereld aanpassen om niet als ‘anders’ neergezet te worden.
Opschudding De eerste christenen ‘brachten de wereld in op schudding’, was het verwijt van de tegenstanders van het Evangelie (Hand. 17:6). Hoe reageren die tegenstanders nu op ons? We zijn tegenwoordig geweldig in onze nopjes wanneer diezelfde tegen standers lovend over christenen praten. Dat zou de alarmbellen moeten laten rinkelen. Dan moeten we onmiddellijk de vraag stellen of die reactie voortkomt uit een verandering van die tegenstanders, of uit een verandering van de chris tenen. Als het denken van een ongelovige verandert door het getuigenis van christenen, dan is dat een zegen. Dan functioneert de gemeente zoals het moet. Als het een echte verandering is, zal dat op schudding geven in de omgeving van die verander de ongelovige. Maar als we eerlijk zijn, dan moeten we toegeven dat het tegenwoordig vooral de chris tenen zijn die veranderen.
Selfservice De postmoderne cultuur heeft ons christenen ster ker beïnvloed dan we wellicht willen weten. We vinden het moeilijk te accepteren dat er maar één waarheid is en nog moeilijker om dat aan anderen te vertellen. Dat gaat lijnrecht in tegen het denken van de samenleving. Onder invloed van dat denken vinden we het steeds lastiger om te belijden dat er maar één weg tot redding is. Een groeiend aantal
01-07-2009 11:38:33
6
Thema Hans Frinsel
De Oogst juli - augustus 2009
christenen laat dat onderdeel van de belijdenis los. Onder invloed van het postmoderne denken kiezen de christenen er steeds meer voor om de inhoud van hun geloof zelf samen te stellen.
De Bijbel wordt gehanteerd als religieuze ‘selfservice balie’ De Bijbel wordt meer en meer gehanteerd als een religieuze ‘selfservice balie’. Je haalt eruit wat je uitkomt en negeert wat je niet zint. Je stelt je eigen geloofsmenu samen, afgestemd op je eigen smaak en behoefte. Dat maakt geloven een stuk gemak kelijker. Is er daarom zo’n toename van interesse op het spirituele vlak?
Harmonie Het maakt evangeliseren echter een stuk lastiger. Het is alsof je je gaat bemoeien met het geestelijke menu van de ander. Dat wordt al gauw ervaren als een ongewenste en ongepaste inbreuk op de priva cy. Het gevolg is dat het karakter van evangeliseren verandert. Niet de waarheid is belangrijk, maar de harmonie. Niet de inhoud staat centraal, maar het gevoel. De ander moet zich goed voelen bij de chris tenen en kan dan zelf wel bepalen hoe en wat hij wil geloven. Geen wonder dat sommige christenen bewondering tonen voor de Dalai Lama, die zegt te komen om de harmonie tussen godsdiensten te be vorderen.
We moeten toegeven dat het tegenwoordig vooral de christenen zijn die veranderen
Persoonlijk contact blijft de belangrijkste vorm van evangelisatie.
tuatie van afhankelijkheid waarin de ontvanger zich bevindt. Natuurlijk mag er geen ‘koppelverkoop’ van het Evangelie zijn: ‘Je krijgt hulp als je het Evangelie accepteert.’ Zo werkt een islamitisch land dat in Guiné Bissau putten graaft in dorpen: bij een put moeten ze ook een koranschool accepteren. Maar mensen de mogelijkheid ontzeggen om over de Here Jezus Christus te horen of te lezen wanneer dat wel binnen onze mogelijkheden ligt, betekent hen wil lens en wetens van Zijn reddende werk afschermen. Dat betekent ontrouw aan de opdracht die Christus aan ons allen gegeven heeft.
Niet populair Christenen zouden per definitie de instrumenten moeten zijn die de cultuur veranderen, zodat iets van Gods komende Koninkrijk zichtbaar wordt. Maar omdat we ons hebben overgegeven aan post modern denken in plaats van bijbels denken, lijken we juist ons best te doen de heersende cultuur te imiteren en ons eraan te conformeren.
Ontrouw De nadruk ligt steeds minder op evangelisatie. Hulpverlening, zorg en ontwikkelingswerk zijn veel populairder. Heel goede zaken, die zeker uitgevoerd moeten worden. Maar ze vervangen evangelisatie niet. En helaas zijn er ook christelijke hulporganisa ties die alles wat zou kunnen lijken op evangelisatie proberen te vermijden: geen gebed of geestelijk element bij de hulp voegen, geen geestelijke lectuur bij hulpgoederen. Dat zou ‘misbruik’ zijn van de si
090178 OOGST juli.indb 6
Goed doen en helpen kan iedereen, ook de nietchristen. In feite heeft ieder mens de plicht om dat te doen. Evangeliseren kan alleen de kerk van Jezus Christus. Het is ook de opdracht, de enige nadruk kelijke opdracht die de Here Jezus vlak voor Zijn he melvaart aan Zijn gemeente heeft gegeven. Niet aan deze opdracht werken, is in feite ongehoorzaamheid aan Christus.
Vormen de verlorenen wel een gebedslast op ons hart? Dat wil niet zeggen dat iedereen op dezelfde ma nier met evangelisatie bezig moet zijn. Te vaak leeft bij velen nog het idee van evangelisatie in de
01-07-2009 11:38:36
De Oogst juli - augustus 2009
vorm van zingen in een kring op een plein waar vervolgens iemand een getuigenis of een evange lisatieboodschap geeft. Of langs de deuren gaan. Velen schrikken daarvoor terug. Misschien is dat een van de redenen dat evangelisatie niet zo po pulair is. In sommige streken werken deze oude vormen van evangelisatie misschien goed, op an dere plaatsen juist niet. Maar onze tijd biedt zoveel verschillende mogelijkheden om te evangeliseren: door cursussen, in sport en activiteiten, in muziek, via de media, enzovoort. En wat te zeggen van voorbede? Vormen de verlorenen wel een gebeds last op ons hart?
Woorden en daden Wij kunnen mensen niet bekeren. We kunnen wel het Evangelie vertellen, maar alleen Gods Geest kan iemand overtuigen en dat doet Hij ook nog da gelijks. Maar hoe zullen zij horen als niemand hun iets vertelt (Rom. 10:14)? Zeker, hoe wij leven en handelen is een heel belangrijk deel van ons getui genis. Maar het is een dooddoener om te zeggen dat ons getuigenis niet uit onze woorden, maar uit onze daden moet blijken. Woord en daad moeten samen gaan. Als mensen ons roemen om ons goede leven en handelen, zonder dat zij ons getuigenis kennen van de redding die wij hebben ontvangen in Chris tus, gaan wij met de eer strijken en is de verloren mens nog geen stap verder.
Leven of dood De belangrijkste vorm van evangelisatie blijft naar mijn mening toch altijd het persoonlijke contact met mensen waarmee we in aanraking komen. Zij kunnen ons beter leren kennen. Zien zij Christus in ons? Horen zij de boodschap van het Evangelie van ons?
Hoe zullen zij horen als niemand hun iets vertelt? Het klinkt misschien aanstootgevend in postmo derne (christelijke) oren, maar het is een zaak van leven of dood. Voelen we dat ook, of maken we ons er vanaf door te stellen dat iedereen toch zelf moet weten wat hij gelooft? Dat je niemand iets moet opdringen? Of dat uiteindelijk alle wegen tot God leiden? Of dat evangeliseren je nu eenmaal niet zo goed ligt? Hoe zullen wij het vertellen zonder geroe pen te zijn (Rom. 10:15)? Christus heeft Zijn gemeente geroepen en opdracht gegeven Hem bekend te maken aan alle mensen. In die zin zijn wij allemaal geroepen om altijd bereid te zijn tot ‘verantwoording aan al wie u rekenschap vraagt van de hoop, die in u is’ (1 Petr. 3:15). Zijn wij trouw aan de opdracht van Christus?
090178 OOGST juli.indb 7
Column Otto de Bruijne
7
Bijgeloof Bijgeloof begint niet in Lourdes, maar met een verdeeld hart. Een halfslachtig vertrouwen in God en steunen op bijzaken die maar een tijdelijke functie vervullen. Jezus heeft ons bevrijd van dat soort ‘bij’-geloof en brengt ons naar de kern: de relatie met God. Dat is ook de betekenis van het ‘Hoor, Israël: de HERE is onze God, de HERE is Eén.’ Naast Mij geen ander! Bijgeloof begint waar we afwijken en, meestal rakelings, langs het kruis scheren. Soms door het ophemelen van goede daden, tradities, gebouwen, ervaringen, manifesta ties, gaven en wat niet al. Ik heb prachtige verhalen gehoord van men sen die geweldige spirituele ervaringen had den meegemaakt dat ik er jaloers op werd. Ook in mijn vele interviews voor de EO met newage-aanhangers, boeddhisten, soefi’s en wat niet al. En ook met christenen... en dat is verwarrend! Prachtige, oprechte mensen om van te houden, maar het leek altijd over iets er ‘bij’ te gaan. Niet die brandende, onverdeelde relatie met de Ene. Sterker nog: die Ene von den ze verdacht of niet genoeg. In dat ‘niet genoeg’ schuilt de eerste stap naar bijgeloof, ook al willen wij oprecht ‘meer van de Heer’! Maar als dat verlangen omslaat in een eis, een claim, kon de Heilige dat streven wel eens beantwoorden met: ‘Mijn genade is genoeg.’ God verlangt naar onverdeelde toewijding. Alles wat er ‘bij’ komt, moet gemeten worden aan de vraag in hoeverre het dient tot dát doel. Zodra dát evenwicht verstoord wordt, moet de bezem erdoor. Ook door mijn gods beelden, mijn eigen heilige huisjes en mijn eigen gelijk!
Otto de Bruijne, oud-programmamaker bij de EO, is schrijver en kunstenaar. FOTO NIEK STAM
01-07-2009 11:38:37