Bouwbeurs 2017 preview lr

Woensdag 14 december 2016 / nummer 112 160ste jaargang. Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn

Special

BouwBeurs 2017

Preview “

Voor de mensen die het gaan maken

VOLG DE ACTUALITEITEN ROND DE BOUWBEURS OOK OP COBOUW.NL/BOUWBEURS interview pagina 5 Een beurs houden te midden van een van de grootste bouwputten van Nederland?

Niet alle beursorganisatoren zouden daar blij mee zijn. Tenzij je natuurlijk gastheer bent voor de BouwBeurs 2017: je hoeft het Jaarbeursgebouw maar uit te lopen en de praktijk is ‘all over the place’. “In dit deel van Utrecht zijn we voorlopig nog niet klaar met bouwen”, zegt Martijn Carlier van de Utrechtse Jaarbeurs. Er is iets leuks bedacht voor tijdens de BouwBeurs: het verzorgen van rondleidingen in de directe omgeving.

RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

de vakman van morgen pagina 11 De bouw trekt weer aan. Bedrijven staan te springen om goed gekwalificeerd en gemotiveerd personeel. Wat merken de bouwopleidingen daarvan? En hoe den­ ken de studenten bouw en infra er zelf over? Wat zijn hun dromen en ambities?

We liepen een dag mee op het ROC van Amsterdam, afdeling Bouw, Infra en Onderhoud. De meeste leerlingen zijn één dag per week op school en vier dagen aan het werk op een bouwplaats.

Dit is de eerste aflevering van de zeven­ delige reeks ‘De vakman van morgen’.

interview pagina 13 Een expressief houten gewelf ontwerpen, produceren en bouwen, welk architecten­ bureau kan dit nog? Studio RAP (Robotics, Architecture, Production) lukt het wel, met robots en geavanceerde software.

Doelstelling is de architect terug te brengen van louter stylist naar (digitale) bouwmeester.

Het gewelf van het ‘SkilledIn’ kantoor is samengesteld uit driehoekige puzzelstuk­ ken van 37 millimeter dik Kerto Q. De architecten van RAP toonden hun betrok­ kenheid door het zelf in elkaar te zetten.

beurs pagina 21 De BouwBeurs is er voor mensen die het gaan maken.

Dat is dan ook het thema van de BouwBeurs 2017. Een ode aan alle mensen die dag in dag uit aan het bouwen zijn. Want bouwen is men­ senwerk. In de bouw lever je samen elke dag een bijdrage aan een land waarin we comfortabel, duurzaam en gezond kunnen wonen en werken.

3

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

Handjes en bolletje

T

Inhoud

oen de juf in de tweede klas (dat zou nu groep vier zijn) aan

5 BouwBeurs 2017: midden in de praktijk / Jeroen Kreule

me vroeg wat ik wilde worden als ik groot was, kwam er wel

6 Spannende nominaties voor de Nederlandse

een heel resoluut antwoord uit het doorgaans verlegen meisje: “Ingenieur!” De vraag die daarop volgde liet me duizelig. “Wat voor een ingenieur wil je dan worden?” Hoe zo, waren er smaakjes dan?

Bouwprijs

9 Het is tijd voor de nieuwe architect

Mijn vader was ingenieur en hij kon alles maken. Boten, huizen,

auto’s..., alles kwam op het erf Kruit gedeukt of in plaatmateriaal

11 De vakman van morgen - Dromen en ambities

aan en ging er strak en driedimensionaal weer af (behalve het huis

dan). Dát wilde ik ook! Maken! “Handjes en bolletje” noemde mijn vader het: met die ingrediënten was er een wereld te veroveren.

Overigens leerde ik later dat mijn vader een werktuigbouwkundig

/ Anka van Voorthuisen / Armand Landman

13 Robot geeft architect de hoofdrol terug / Edo Beerda 16 Bouwfoto: Kinopolis Jaarbeurs

ingenieur was en door zijn vrienden ‘Jan met de gouden handjes’

19 Bouwberichten en kosteninformatie op BouwBeurs

werd genoemd. Toen ik in Delft studeerde, heb ik tot mijn schrik

21 Voor de mensen die het gaan maken

ook werktuigbouwers leren kennen die nog geen lamp in een

23 Spelen met materialen / Jeroen van Oostveen

fitting konden draaien. Voor mensen met gouden handjes heb ik nog steeds veel bewondering. Gelukkig zijn er in de bouw ontzettend veel te vinden. En zometeen in Utrecht ook, als de

25 Kwaliteitseisen hoog in het vaandel / Pieter de Mos 27 Een jaar in het teken van milieu, marketing en

BouwBeurs daar een week gaat draaien. Dat voelt toch een beetje

als thuiskomen.

29 Nieuwe grondstoffen uit e-waste

Caroline Kruit,

Uitgever Customer Media

menskracht / Caroline Kruit

CarolineKruit@vakmedia.nl

Edities rondom de BouwBeurs

Colofon De inhoud van deze special valt onder verantwoordelijkheid van de uitgever.

Klantenservice (088) 5840888 Redactie telefoon (088) 5840800 Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Internet www.cobouw.nl E-mail specials@cobouw.nl Hoofdredacteur Boudewijn Warbroek Uitgever Caroline Kruit Eindredactie, coördinatie en opmaak Nienke Abma, Nanda van Dijk, Patty van der Sar en Ingrid de Zwart-Schaap Medewerkers Edo Beerda, Jeroen Kreule, Armand Landman, Pieter de Mos, en Anka van Voorthuijsen Vormgeving Hans de Jong

Maar liefst zeven printedities van Cobouw Special zullen op en rond de BouwBeurs verschijnen.

Deze Preview is de eerste in de reeks. We introduceren speciaal voor deze edities de rubriek ‘Vakman van Morgen’: interviews met jonge mensen die kiezen voor de bouw. Want met een beursthema ‘Voor de mensen die het gaan maken’, zal de factor human interest in onze uitgaven buitengewoon hoog zijn.

Heeft u een verhaal dat past in één van de edities? Laat het de redactie weten via het e-mailadres in het colofon. Of wilt u graag met een advertentie aandacht vragen voor de noviteit die u in Utrecht gaat presenteren? Bel of mail dan met Rob Koppenol van Jetvertising: 070-399 00 00, rob@jetvertising.nl.

Abonnementen: wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: Klantenservice: (088) 5840888. Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw).

Overnemen artikelen: voor het overnemen van (een gedeelte van) artikelen uit deze uitgave dient men zich te wenden tot de uitgever. Op alle artikelen in Cobouw of op Cobouw.nl berust auteursrecht. Auteursrechtelijk beschermde werken mogen niet elders openbaar gemaakt worden, gearchiveerd worden of verveelvoudigd worden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bij gebruik van artikelen van dagblad Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen.

RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

1

7

19 7

0 7 -2

Construction Equipment

Complete verhuurservice voor het zware werk.

Met Boels kunt u elk project aan.

Nieuw bij Boels: op afstand bedienbare sloop- / graafrobot voor multifunctioneel gebruik.

Combineer het gebruik bijvoorbeeld met sloophamers, vergruizers of staalknippers.

Vertrouw op de pijlers van Boels: veilig werken met perfect onderhouden materieel, ondersteuning door onze 2500 verhuurprofessionals, direct beschikbaar waar en wanneer u maar wilt, inclusief de beste service. Bel Boels: 0900-0551 (1 0.50/gesprek) of kijk op boels.com.

NIEUW BIJ BOELS Ontdek de veelzijdige sloop- / graafrobot.

Hal 8 Stand B008

boels.com • 0900-0551 (1 0.50/gesprek)

Bou w beu rs Previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

5

INTERVIEW De locatie rondom de Jaarbeurs in Utrecht ondervindt een ware metamorfose. Voor BouwBeurs 2017 is dat geen nadeel, integendeel: de beurs gaat hier positief gebruik van maken. Een gesprek met brandmanager Martijn Carlier / Jeroen Kreule

BouwBeurs 2017: midden in de praktijk E

en willekeurige beurs houden te midden van een van de grootste bouwputten van Nederland? Niet alle beursorganisatoren zouden daar blij mee zijn. Denk aan lawaai van bijvoorbeeld heimachines, de noodzakelijke verkeersomleidingen en een beperkt aantal parkeerplaatsen. Tenzij je natuurlijk gastheer bent voor de BouwBeurs 2017: je hoeft het Jaarbeursgebouw maar uit te lopen en de praktijk is ‘all over the place’.

Kinepolis Jaarbeurs, een van de grootste bioscopen van Nederland, is in aanbouw. Het Jaarbeursterrein krijgt een nieuwe entree. Met de Centrumboulevard komt er een voetgangersverbinding van het Merwedekanaal tot Vredenburg, in hartje binnenstad. De Jaarbeurshallen zelf zijn vanaf 2018 overigens ook aan de beurt, met sloop- en nieuwbouw.

Het zijn slechts een paar projecten die deel uitmaken van de grootschalige metamorfose van het Utrechtse Stationsgebied, die naar verwachting rond 2030 is afgerond. “In dit deel van Utrecht zijn we voorlopig nog niet klaar met bouwen”, zegt brandmanager Martijn Carlier van de Utrechtse Jaarbeurs met

“

Als bouwprofessional val je op deze plek met de neus in de boter De bezoeker van de BouwBeurs valt met zijn neus in de boter. Rondom de Jaarbeurs Utrecht is de bouwpraktijk zichtbaar. Foto: Jaarbeurs

gevoel voor understatement. In samenspraak met andere betrokken partijen heeft Carlier iets leuks bedacht voor tijdens de BouwBeurs: het verzorgen van rondleidingen in de directe omgeving van de Jaarbeurs. “Tijdens de Dutch Green Building Week, waar wij ook gastheer waren, hebben we al een voorproefje gehad, met zogenoemde stadssafari’s in het Stationsgebied. Dat is goed bevallen. Als bouwprofessional val je op deze plek toch met de neus in de boter.”

Bewuste bouwplaats Over bouwplaatsen gesproken: een van de themapleinen van de BouwBeurs 2017 is de ‘Bewuste Bouwplaats’ die in samenwerking met de stichting Bewuste Bouwers tot stand is gekomen.

“Twee aspecten spelen bij dit thema een belangrijke rol”, zegt Carlier. “Aan de ene kant zie je een stijging van het aantal binnenstedelijke bouwlocaties, terwijl de tolerantie voor overlast juist afneemt. Bouw geeft bijna per definitie overlast.

Vrachtwagens rijden af en aan, er wordt geheid. Maar je kunt die overlast wel beperken. Aan de hand van demonstraties willen we op de Bewuste Bouwplaats laten zien hoe het beter kan. Een aannemer heeft alle baat bij een goede verstandhouding met de buurt. Dat kan vooral door goed te communiceren.

Van Sijpesteijnkade 270 appartementen HOOGTE EIGENAAR BOUW

90 meter NS 2016 2017 2018 2019 2020

Laat ik een heel klein voorbeeld geven. Op het Jaarbeursterrein staan tegenwoordig groene bouwhekken. Dat zijn hekken met planten er in. Omwonenden en passanten waarderen dat, want de bouwplaats krijgt ineens een vriendelijke aanblik. Bouwhekken met kijkgaten en informatie vallen vaak ook in de smaak, omdat mensen kunnen zien wat er precies wordt gebouwd.”

Verschuiving Voor de mensen die het gaan maken: zo luidt het thema van de BouwBeurs 2017. De bouw gaat immers over mensen, aldus Carlier. “Zij máken de bouw. Oké, er is een verschuiving van ambachtelijk naar industrieel. Er is minder ruimte voor improvisatie op de bouwplaats, omdat er steeds procesmatiger wordt gewerkt. Bovendien digitaliseert de bouw in hoog tempo. Maar het draait nog steeds om mensen. Ik weet ook zeker dat het echte vakmanschap in de bouw altijd zal blijven bestaan. De bouwprofessional van nu werkt zorgvuldig en heeft kennis van zaken. Hij is bovendien iemand die open staat voor ontwikkelingen. Hij weet heel goed wat de maatschappij verlangt en kan daar ook op inspelen.’’

Op het BouwBeurs Vakplein staat vakbekwaamheid van de bouwprofessional centraal. Carlier: “Vakbekwaamheid is meer

De Hoge Dame

World Trade Center (WTC)

Moreelsebrug

Fietsenstalling De Knoop

22 verdiepingen kantoor

14 verdiepingen kantoor.

Onderin horeca en entree.

Verbindt Croeselaan met Moreelsepark

EIGENAAR

HOOGTE GROND/ ONTWIKKELAAR

90 meter NS

HOOGTE EIGENAAR HUURDERS BOUW

70 meter CBRE Global Investors verschillende bedrijven

3200 parkeerplekken

BOUW

275 meter lang Gemeente Utrecht

LENGTE EIGENAAR

Gemeente Utrecht 2016 2017 2018 2019 2020

Kantoren, horeca

EIGENAAR GEBRUIKER

2016 2017 2018 2019 2020

BOUW

Rijkskantoor De Knoop HOOGTE

BOUW

70 meter Rijksoverheid Rijksoverheid 2016 2017 2018 2019 2020

2016 2017 2018 2019 2020

Croeselaan

entr

tC

ech Utr

aal

Herinrichting Croeselaan tot 30 kmzone met brede middenberm en vrijliggend fietspad

De Generaal

BOUW

22 verdiepingenkantoor HOOGTE GROND

2016 2017 2018 2019 2020

max. 90 meter NS

Kop Jaarbeurs

Mix van wonen, werken en entertainment HOOGTE GROND

max. 90 meter Gemeente Utrecht

dan technisch een vak beheersen: het gaat ook over veilig en gezond werken. De bouwplaats is en blijft een plek waar het af en toe mis kan gaan. Daarom is het zo belangrijk dat je jezelf en collega’s niet in gevaar brengt.”

Digitalisering, innovatieve materialen en robotisering vormen de hoofdingrediënten van Building Tomorrow, een ander onderdeel van de BouwBeurs waar Carlier veel van verwacht.

Het gaat over revolutionaire – en vaak spannende – vernieuwingen als 3D-printen. Zo laat TU Eindhoven prototypes zien die op de daar gebouwde 3D-betonprinter zijn gemaakt. Ook bedrijven uit de staalbranche en Studio RAP (Robotics Architecture Production) laten zien hoe ze 3D-printen en robotisering al toepassen in de dagelijkse praktijk. Carlier: “Building Tomorrow zal de bezoeker een aardige doorkijk geven naar de toekomst.”

Weer leuk in de bouw De vorige BouwBeurs, in februari 2015, bleek een succes. Naast veel bezoekers en een aangename sfeer waren ook de exposanten tevreden. De BouwBeurs was onderdeel van de Week van de Bouw, met de volledige bouwketen onder één dak. Bouwprofessionals toonden in 2015 in de ogen van Carlier een vorm van ‘nuchter realisme’: na een periode van vijf à zes hele pittige jaren merkte hij dat iedereen de draad weer wilde oppakken, maar dan wel een op andere manier dan de bouwwereld gewend was.

Vooral door digitalisering begint de bouw volgens Carlier meer en meer een ‘normale industrie’ te worden, net als bijvoorbeeld de automotive industrie. “Naast toegenomen aandacht voor duurzaamheid is digitalisering een van de belangrijkste ontwikkelingen van dit moment, zowel in de vorm van producten als diensten.”

Het thema van de vorige editie – ‘Het wordt weer leuk in de bouw’ – bleek achteraf gezien een goede keuze, zegt Carlier.

“Het is namelijk weer leuk in de bouw.”

Bioscoop Kinepolis

14 zalen, 3300 stoelen en foodcourt BOUW

2016 2017 2018 2019 2020

Van Sijpesteijnkade 120 appartementen HOOGTE EIGENAAR

45 meter NS

Forum

Verhoogde looproute en pleinen van Van Sijpesteijnkade tot Rabobank

Jaarbeurspleingebouwen 10 en 22 verdiepingen kantoor Begane grond horeca en terrassen HOOGTE GROND

45 en 90 meter Gemeente Utrecht

Jaarbeursplein + Parkeergarage Vernieuwd plein met ondergronds 780 parkeerplekken EIGENAAR BOUW

Gemeente Utrecht

Amrâth Hotel + woningen 200 - 250 hotelkamers 300 - 400 appartementen HOOGTE BOUW

max. 90 meter 2016 2017 2018 2019 2020

2016 2017 2018 2019 2020

Een overzichtsfoto van de toekomstige situatie waarvan de Jaarbeurs Utrecht onderdeel uitmaakt. Bron: CU2030.nl

Complexontwikkeling Jaarbeurs Met o.a. aanleg Centrumboulevard EIGENAAR BOUW

Jaarbeurs 2016 2017 2018 2019 2020

Martijn Carlier (1966) is geboren in Hengelo. Hij heeft agrarische economie gestudeerd aan de Universiteit Wageningen. Sinds 1999 is Carlier verbonden aan de Jaarbeurs Utrecht, waar hij startte als marketing researcher. Inmiddels is hij brandmanager Bouw & Installatie en onder meer verantwoordelijk voor de BouwBeurs, GEVEL, Renovatie & Transformatie en de BIM praktijkdag.

6

Bo uw b e u r s P r e v i e w

Cobouw Special Woensdag 29 december 2016

REPORTAGE De Nederlandse Bouwprijs is inmiddels een vast agendapunt tijdens de BouwBeurs. Vorige maand heeft de jury uit de honderd inzendingen de nominatie voor de vier categorieën bekendgemaakt / Foto’s BouwBeurs

Spannende nominaties voor de Nederlandse Bouwprijs T

raditiegetrouw wordt tijdens de BouwBeurs de Nederlandse Bouwprijs uitgereikt. De prijs is een initiatief van de Stichting de Nederlandse Bouwprijs. Het doel is het bevorderen van de kwaliteit en het onderscheidend vermogen van de bouw én het stimuleren van het bouwtalent in Nederland. De prijs wordt sinds 1991 eens in de twee jaar uitgereikt.

Meedingen naar deze prestigieuze prijs kan in vier categorieën: gebouwen, bouwmaterialen & systemen, civiele kunstwerken en talent met toekomst. Dat de prijs nog steeds populair blijkt uit het aantal inzendingen. De jury onder leiding van prof.dr.ir. Anke van Hal heeft, ondersteund door het adviescollege, alle honderd inzendingen kritisch beoordeeld.

Steekwoorden hierbij waren People, Planet en Profit. Ook moesten de inzendingen voldoen aan de criteria: grensverleggend, innovatief en verrassend. Tot slot dienen zij te zijn (of te worden) opgeleverd in de periode van februari 2015 tot en met februari 2017.

De winnaars worden bekendgemaakt tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw die dit jaar op maandag 6 februari plaatsvindt.

Categorie Civiele Kunstwerken

Rivierpark Ruimte voor de Waal Gemeente Nijmegen De dijk van Lent is 350 meter landinwaarts verplaatst. Deze nieuwe waterkering is voor een deel uitgevoerd in de vorm van een kade die ruimte biedt aan een scala van activiteiten. Het eiland dat in de Waal is ontstaan is ingericht als rivierpark en wordt ontsloten door drie nieuwe bruggen. De jury vindt dat met groot vakmanschap een enorme meerwaarde voor de stad en omgeving is gecreëerd. van de jury een sterke troef.

DankKustwerk Katwijk - Ballast Nedam De oude waterkering in Katwijk aan Zee moest worden aangepakt om te kunnen voldoen aan de wettelijke veiligheidsnormen. Langs de kust is de nieuwe primaire waterkering gerealiseerd. Onder het duingebied is een dijk aangelegd met daarin parkeerruimte. Het geheel is volgens de jury schitterend vormgegeven. Zij noemt de combinatie van verschillende functies iconisch.

Categorie Gebouwen

Renovatie Hoofdkantoor a.s.r. in Utrecht - Team V Architectuur Dankzij de renovatie is het energieverbruik van het gebouw met ruim 50 procent gereduceerd.

Het energielabel ging van G naar A++. Dat er is gekozen voor renovatie in plaats van nieuwbouw elders in de stad is in de ogen van de jury een sterke troef. Bovendien is 98 procent van het bouwafval hergebruikt.

Het 4e Gymnasium - Paul de Ruiter Architects Het eerste energieneutrale gymnasium van Amsterdam. De warmte-/koude-installatie die is aangesloten op stadsverwarming zorgt ervoor dat de temperatuur gedurende het hele jaar op verantwoorde wijze wordt gereguleerd. Bovendien zijn er PV-cellen op het dak geplaatst.

De jury is lovend over de energie-ambities.

De Hoge Raad der Nederlanden - KAAN Architecten Het betreft een PPS-project op basis van een DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain en Operate) contract. De totstandkoming en exploitatie van het gebouw is dus in één contract ondergebracht.

Volgens de jury is de architect er uitstekend in geslaagd met een heldere architectuur alle symboliek op een verantwoorde, integrale wijze vorm te geven.

Bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

Categorie Bouwmaterialen en –systemen

Aquaduct Vechtzicht Muiden Van Hattum en Blankevoort Het aquaduct bij Muiden (onderdeel van de nieuwe verbinding A1/A6) is 65 meter breed en 620 meter lang en daarmee het breedste aquaduct van Europa. Het is gefundeerd op 5300 palen. Een van de grootste uitdagingen was het verankeren van de tunnelbak.

De jury is van mening dat met het aquaduct Vechtzicht Muiden een complexe infrastructurele opgave op een innovatie wijze is gerealiseerd.

RobotArchitectuur - Studio RAP In het Innovation Dock in Rotterdam is het eerste door robots gefabriceerde gebouw van Nederland opgeleverd. De instructies voor het robotgestuurde fabricageproces is rechtstreeks vanuit het digitale model gegenereerd. Complexe bewerkingen kunnen hierdoor voor alle elementen in korte tijd worden voorbereid. Uit het juryrapport: “Experimenteel, maar zeer beloftevol.”

FuturePROOF - Kingspan Energy Oude asbestdaken worden snel, veilig en kostenneutraal verruild voor een innovatief geïsoleerd daksysteem met zonnepanelen. De opdrachtgever betaalt maandelijkse leasekosten, waardoor hij vanaf dag één profiteert van de energiebesparing. Volgens de jury biedt het totaalplan een slim en innovatief financieringsmodel. Het pro-actief aanpakken van asbestdaken komt op deze manier binnen handbereik.

Straw Blocks - Straw Blocks Systems B.V. Het bedrijf ontwikkelt en levert machines die geprofileerde blokken van geperst stro maken. De blokken worden verwerkt tot prefab bouwelementen, hierdoor wordt duurzaam, ecologisch, flexibel, aardbevingsbestendig en betaalbaar bouwen mogelijk. De jury vindt het bijzonder dat Straw Blocks het ‘geitenwollen sokken imago’ van de toepassing van stro wegneemt en een nieuwe vorm van vergroening toevoegt aan het bouwproces. skinnySCAR - M. Boterman en G. Huisman De liefde voor de stad Rotterdam was voor beiden de reden om hier een eigen huis te bouwen dat inspeelt op stedelijke vernieuwing in relatie tot sociale vraagstukken, duurzame stedenbouw en nieuwe ontwikkelvormen. En dit alles op een kavel van 3 meter breed en 20 meter diep. Een inspirerend particulier initiatief en een duurzaam architectonisch pareltje, aldus de jury.

7

Talent met toekomst

Deze prijs wordt uitgereikt aan een young professional tot 40 jaar die een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van projecten of producten die zijn ingezonden voor De Nederlandse Bouwprijs 2017.

Yvette Govaart – COUP Project: Transformatie Tropicana naar BlueCity Als projectleider van de transformatie Tropicana naar Blue City is Govaart verantwoordelijk voor het functioneren van het bouwteam. Het is haar gelukt om alle verschillende typen mensen die betrokken zijn bij het project te verbinden. Voor de jury een goede reden voor deze nominatie.

Wessel Beerendonk – Studio RAP Project: RobotArchitectuur Het ontwerpen en produceren met digitale middelen begint zijn weg te vinden in het bouwproces. Van Berendonk stopt veel research en energie in de robotisering van gebouwen en bouwproducten. De jury is hiervan onder de indruk en van de innovatieve methode die hij laat zien om in het bouwproces ontwerp- en esthetische kwaliteit te integreren.

Faidra Oikonomipoulou & Telesilla Bristogianni Project: The research behind the Crystal Houses façade Beide jonge professionals waren betrokken bij het project Crystal Houses in Amsterdam.

Zo hebben zij zich op jonge leeftijd onderdeel gemaakt van een ontwikkeling van een nieuwe toepassing voor een bestaand materiaal.

De jury: Het verhaal over hoe de gevel uit glazen blokken tot stand is gekomen leest als een spannend (bouwtechnisch) avontuur. Dit project heeft veel kennisvermeerdering opgeleverd, mede dankzij de TU Delft.

bou w beu rs Previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

9

INTERVIEW De focus van Thijs Asselbergs ligt op intecture; de integratie van architectuur en engineering.

Want volgens hem zijn vernieuwingen in de bouw hard nodig / Anka van Voorthuijsen

Het is tijd voor de nieuwe architect

Project De Hoofden aan de Amsterdamse Houthavens. Foto: Isabel Nabuurs

D

e bouwwereld heeft behoefte aan een Elon Musk, directeur en chief designer van Tesla, of aan een Steve Jobs, aldus Thijs Asselbergs. “We moeten vernieuwen.

Wij zijn traag. Het bouwen gaat nog zo traditioneel. Zeker als je het vergelijkt met sectoren als de gezondheidszorg of de auto-industrie.”

Thijs Asselbergs’ focus ligt op technologische vernieuwingen, op ‘intecture’, de integratie van technologie in de architectuur.

In andere sectoren ziet hij die volop, ondanks de crisis in de auto-industrie is die Tesla er nu mooi wel, constateert hij. En, hij pakt zijn iPhone erbij: “Vijfendertig jaar geleden hadden we die enorme computers, kásten waren het. Nu heb je een telefoon, rekenmachine, camera en contact met de hele wereld via dit éne apparaat. Kortom: als architect moet je de Steve Jobs van de bouw willen zijn.”

Marginaal Zo ver is het nog niet, constateert hij meteen. “In de medische wereld zie je immense innovaties, maar de vernieuwingen in de bouw zijn marginaal. Het zit niet in ons DNA.” Natuurlijk, de crisis heeft iedereen vooral in de overlevingsstand gezet, de investeringen in machines in de bouw zijn érg groot en gebouwen zelf hebben een flinke levensduur, “maar innovatie is heel hard nodig.” Daarom vindt hij het zo interessant om

“

De architect moet zorgen dat hij op de bok blijft

naast de bureaupraktijk actief te zijn als hoogleraar in Delft en in de jury te zitten van de Nederlandse Bouwprijs: “Daar zitten altijd een paar interessante innovaties tussen. Mijn studenten zijn enorm bezig met integraliteit, met nieuwe technieken, nieuwe materialen, circulariteit.”

Zappi Begin jaren negentig muntte Asselbergs het woord ‘zappi’: een fictief materiaal, dat eigenschappen van verschillende materialen zou combineren. “Dat materiaal zoeken we nog steeds met z’n allen. Er gebeurt ook wel wat. De universiteiten van Eindhoven en Delft onderzoeken op dit moment gezamenlijk het zogenoemde ‘double face’. Dat kan leiden tot goed isolerende buitenwanden van translucent materiaal, die opgeslagen warmte op het juiste moment kunnen afgeven: dat is een echte zappi.” En de zoektocht van een afgestudeerde student naar de mogelijkheden om een nieuw bouwmateriaal uit afvalslib te maken: “Oók een zappi. Dat is een zoektocht naar het nieuwe beton.”

Productiemachines Signaleert hij al meer hoopvolle innovaties? “Ja. Als je computers kunt koppelen aan productiemachines, zoals bij CNC-fresen en 3D-printers, dat zijn de grote innovaties zoals ooit de kopieermachine was, die het stencilen overbodig maakte.”

Hij noemt als voorbeeld het ontwerp van de ‘comfort cabin’ van het koppel Pieter Stoutjesdijk en Anneloes de Koff, een van de winnaars van de ontwerpwedstrijd A Home Away From Home, georganiseerd door de Rijksbouwmeester. “Binnen het bestaande bouwen zij een nieuwe eenheid. Door de productie zo vernieuwend en geïndustrialiseerd aan te pakken gaat het razendsnel, zijn de kosten minder en heeft het een kwaliteit en nauwkeurigheid die je nooit kunt benaderen met cement en baksteen op een regenachtige bouwplaats. Dat is heel erg interessant.”

En wie ontwikkelt die nieuwe productiemethodes, wie heeft de kennis daarvan, wie is dan de nieuwe Steve Jobs of de uitvinder van de kopieermachine? “Die rol moet de architect pakken”, is Asselbergs’ overtuiging. “Dat is een ‘ratrace’ die wereldwijd in volle gang is.” Maar als hij de vergelijking met de iPhone moet maken “dan zitten we nu nog in de fase van die eerste bakbeesten van computers.”

De Nieuwe Architect Zijn vakgenoten moeten zichzelf ook opnieuw uitvinden, vindt Asselbergs, het is tijd voor de ‘Nieuwe Architect’. “Bij geïntegreerde contracten moet de architect zorgen dat hij op de bok blijft. Je bent onderdeel van een keten, van een team. Je moet willen delen in alle verantwoordelijkheden: van buurt tot overheid, van budget tot veiligheid, van detail tot materiaal, van duurzaamheid tot architectonische kwaliteit. De architect moet de ‘Baumeister’ willen zijn, die zorgt voor integraliteit.

De hedendaagse Brunelleschi, die zorgde dat de koepel van Florence er kwam. Daar moeten we naar terug. Als je ziet dat een architect zich nu soms laat degraderen tot esthetisch adviseur, dan word ik daar erg droef van. Je mag bij wijze van spreken de stierstip op de auto plakken.”

Houthavens Hoe vernieuwend is hij zelf bezig op dit moment? Daar heeft hij onlangs een kans laten liggen, vindt Asselbergs. “Bij ons prachtige CPO-project De Hoofden, op de Houthavens in Amsterdam, hebben we casco’s bedacht van 5 bij 6 bij 12 meter.

Kopers kunnen er complete zelf ontworpen interieurs of inbouwpakketten in zetten. Samen met Pieter Stoutjesdijk hadden we het idee om op een digitale manier een interieur te laten produceren van gelamineerd plaatmateriaal. Een bouwpakket van verschillende producten: keuken, vloeren, sanitair, dat je als eigenaar dan op een Ikea-achtige manier zelf als bouwpakket in elkaar zou kunnen zetten. Maar het kwam te vroeg, we waren nog niet klaar met de engineering. Ik durfde het destijds niet aan om veel risico te nemen en koploper te zijn. Dat had ik wel moeten doen, dan kun je mensen een voorbeeld geven, laten zien wat er kan. Dan durven ze het wel aan.”

Voor het CPO-project De Hoofden zijn casco's bedacht waarin de toekomstige bewoner een inbouwpakket kan plaatsten.

Thijs Asselbergs (1956) werkt sinds 1984 als zelfstandig architect. Daarnaast is hij vanaf 2008 hoogleraar Architectural Engineering aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft. In 2011 richtte hij Thijs Asselbergs architectuurcentrale op, gevestigd in Amsterdam. Asselbergs ontwierp onder meer Cloud Nine, de jazz-zaal in poppodium Tivoli Vredenburg in Utrecht. Ook werkte hij als civiel architect mee aan Ruimte voor de Waal in Nijmegen. Asselbergs is voorzitter van de Stichting Archiprix (wedstrijd voor de beste afstudeerplannen van de Nederlandse ontwerpopleidingen) en maakt deel uit van de jury van de Nederlandse Bouwprijs 2017.

Foto: Sanne Glasbergen

Intecture gaat over de integratie van technologie in de architectuur en brengt ruimtelijke, functionele, social design en de technische mogelijkheden en ontwikkelingen samen met inspirerende voorbeelden. Daarnaast gaat Intecture ook over de positie van de nieuwe architect (DNA).

Bron: www.ataindex.nl

GAAT U HET MEEMAKEN?

Brandveiligheid

Steengoede oplossingen

Akoestisch comfort

Duurzaamheid

Op de BouwBeurs 2017 presenteren ROCKWOOL en ROCKPANEL hun nieuwste innovaties op het gebied van isolatie en gevelbekleding, gemaakt van een van de oudste materialen ter wereld: steen. Bezoek onze stand en maak het mee!

Hal 11, standnummer C056

Lange levensduur

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

11

De vakman van morgen Drie leerlingen aan het ROC van Amsterdam, afdeling Bouw, Infra en Onderhoud geven hun visie op de toekomst van de bouw / Armand Landman

Dromen en ambities D

e bouw trekt weer aan en bedrijven staan te springen om goed gekwalificeerd en gemotiveerd personeel. Wat merken de bouwopleidingen daarvan? En hoe denken de studenten bouw en infra er zelf over? Wat zijn hun dromen en ambities? We liepen een dag mee op het ROC van Amsterdam, afdeling Bouw, Infra en Onderhoud.

Ze merken het zelf iedere dag. De meeste leerlingen aan het ROC van Amsterdam volgen de BBL-leerweg.

Het betekent dat ze maar één dag per week op school zijn en de andere vier aan het werk zijn op een bouwplaats.

“En dat is aanpoten hoor”, zegt de 17-jarige Mitchell de Vries. “Het bedrijf waar ik werk heeft het heel druk, vooral in de zomer." Mitchell leert hier metselen, maar werkt ook al een jaar als stratenmaker.

“Ik doe vooral tuinaanleg en parkeerplaatsen.”

Ook docent Piet de Bruijne merkt het. “De bouw trekt aan, en dat is erg fijn na alle negatieve jaren. Maar ik zie dat mijn studenten drukker zijn dan een paar jaar geleden. Dit heeft gevolgen voor de vraag naar mensen die zijn opgeleid in de bouw. Er staan nu al bedrijven op de stoep die vragen om leerling-timmerlieden en -tegelzetters. En die zijn er niet genoeg.”

Tekort Volgens De Bruijne zijn er meerdere oorzaken voor het tekort. “Scholen moeten veel investeren voor zo'n opleiding en hebben de middelen niet. Dus kiezen ze ervoor om vakken aan te bieden zoals handel, waar ze meer leerlingen in een lokaal kunnen zetten.” Ook heeft het te maken met de reputatie van de bouw, mede door al die slechte jaren en de perceptie dat het vies en zwaar werk is. Mitchell: “Iedereen zegt tegen zijn kinderen dat ze niet met hun handen moeten werken, maar iets in de ICT moeten doen. Daardoor is er nu een tekort aan mensen die wel iets met hun handen kunnen.”

Mitchell de Vries bezig met metselwerk aan het ROC van Amsterdam.

Motivatie Pepijn van Wonderen (18) volgt de studie ‘Middenkaderfunctionaris Bouw en Infra’. Grootste motivatie om die opleiding te gaan volgen, was de opa van Pepijn. “Die liet me regelmatig gebouwen en bruggen in Amsterdam zien. En dan vertelde hij dat hij die had gebouwd. Dat is toch gaaf? Dat je op een hele gave brug staat en zegt: ‘die heb ik gebouwd’.”

Pepijn besloot daarom na de theoretische leergang van het VMBO dat hij over een paar jaar achter de tekentafel wil zitten. “Na deze studie wil ik dus ook nog HBO Bouwkunde gaan studeren.”

De 19-jarige Morris Staal doet de studie ‘Middenkader engineering, composieten en watersporttechniek’. Morris leert er onder andere over werktuigbouwkunde,

Pepijn van Wonderen volgt de studie Middenkaderfunctionaris Bouw en Infra.

3D-ontwerpen, moderne technieken en ultralichte materialen. “Ik weet niet of ik straks in de bouw terecht kom. Ik ben deze opleiding eigenlijk gaan volgen om zeilboten te gaan ontwerpen. Maar ik ben erachter gekomen dat ontwerpen in 3D ook in de bouw steeds populairder wordt.

Dus misschien teken ik straks wel bruggen of gebouwen. Wie weet, als ze goed betalen.”

En volgens Mitchell doen veel bouwbedrijven dat. “Ik heb niets te klagen. En stratenmaker verdient prima. Ja, ik weet dat ik dit niet mijn hele leven kan blijven doen.

Daarvoor is het fysiek te zwaar. Maar je moet zorgen dat je nieuwe dingen blijft leren.”

Minder leuk Zijn er ook dingen minder leuk aan

de bouw? “Nou, in de winter koud en nat en in de zomer te warm”, lacht Mitchell. Maar alles beter dan op zo’n saai kantoor waar je nooit naar buiten mag.”

En het vroege opstaan natuurlijk.

Pepijn: “Ik werk nu als timmerman.

Dat betekent vroeg uit de veren ja.”

Maar het werk bij bouwbedrijf B.J. Van der Steeg uit Dronten maakt Pepijn nog standvastiger in zijn droom om over een paar jaar achter de tekentafel te zitten en zelf wegen of gebouwen te ontwerpen. “Op de bouwplaats zie je pas echt wat een mooi vak het is.”

Groei Docent De Bruijne hoopt dat meer jongeren kiezen voor een bouwopleiding. “Er komen de komende jaren tienduizenden banen bij. Op alle

niveaus. De bouw van nu lijkt in niets meer op de bouw van twintig jaar geleden. De klassen mogen dus wel wat voller.”

Voor Mitchell was de keuze makkelijk. "Ik hou niet van boeken en theorie. En ik ben goed in techniek.”

Pepijn: “Ik kan veel met mijn handen. Mijn hoofd, daar ben ik minder mee. Ik moet echt dingen maken.”

Morris noemt nog een goede reden om voor een technische opleiding te kiezen. “Je kunt heel goed voor jezelf beginnen. Lijkt me fijn, eigen baas zijn. Hoef je tenminste niet meer naar anderen te luisteren.”

Dit is de eerste aflevering uit de zevendelige reeks ‘De vakman van morgen’.

Morris Staal doet de studie Middenkader engineering, composieten en watersporttechniek.

Healthy Residential Concept Bouwen aan energiezuinige en gezonde woningen

De continue toevoer van verse lucht en de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht zorgt voor een goede luchtkwaliteit

Comfortabel buitenleven dankzij onze terrasoverkappingen

Buitenzonwering in combinatie met ventilatieve koeling (of nightcooling) garandeert steeds aangename temperaturen

Hal 9 - A050

Project: Private Residence, Hamburg (Duitsland)

www.renson.nl

cobouw_266x190_1116.indd 1

21/11/16 13:09

HET BEST GETESTE ZAAGBLAD TEGEN EEN SCHERPE PRIJS! 10+1 GRATIS / 100+15 GRATIS

VERBREED JE

GRATIS ZAAGBLAD TESTEN? LAAT HET ONS WETEN: INFO@QBLADES.NL

VERKRIJGBAAR VIA UW PROFESSIONELE VAKHANDEL/IJZERWARENHANDEL

VERDER DAN METEN. DE NIEUWE FARO FOCUSS Verbreed je focus met de nieuwste generatie van de FARO Focus Laser Scanner. Met een groter bereik, verbeterde nauwkeurigheid en prestatie maakt de FARO FocusS MH ZHUN QRJ HIÀFLsQWHU en comfortabeler.

WWW.QBLADES.NL

Verbreed je focus: www.faro.com/3ddocumentation

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

13

INTERVIEW Om de hoofdverantwoordelijkheid in het bouwproces te heroveren, meer grip te hebben op het eindresultaat en maatwerk te leveren voor de klant, zet Studio RAP de robot in / Edo Beerda

Robot geeft architect de hoofdrol terug E

en expressief houten gewelf ontwerpen, produceren en bouwen, welk architectenbureau kan dit nog?

Studio RAP lukt het wel, met robots en geavanceerde software. Doelstelling is de architect terug te brengen van louter stylist naar (digitale) bouwmeester.

Het gewelf van het ‘SkilledIn’ kantoor is samengesteld uit driehoekige puzzelstukken van 37 millimeter dik Kerto Q. De architecten van RAP (Robotics, Architecture, Production) toonden hun betrokkenheid door het zelf in elkaar te zetten.

Met vingerverbindingen voor het opvangen van de afschuifkrachten en schroefverbindingen voor de trekkrachten. “Het geheel is op druk geoptimaliseerd, feitelijk is het een driedimensionaal gewelf”, vertelt Wessel van Beerendonk, medeoprichter van Studio RAP. “Dat levert een sterke constructie op.

Er kunnen wel vijf man bovenop het dak staan, we hebben het uitgeprobeerd.”

Robottechniek De ontwerpers gebruikten simulatie- en optimalisatiesoftware om op het scherpst van de snede te ontwerpen. Dat leverde een constructie op die steunt op één kolom en die een overspanning maakt van bijna negen meter. Een industriële robotarm die direct naast het RAP-kantoor op de RDM Campus in Rotterdam staat, freesde de 225 unieke panelen op maat.

“

Je moet zo min mogelijk lopen klooien op de bouwplaats

Wil een andere klant een soortgelijk parametrisch ontworpen kantoorgebouw, dan hoeven de ontwerpers alleen maar even de maten aan te passen in de computer.

Het is slechts een van de vele mogelijkheden van robottechniek.

Tijdens het gesprek verspaant in de achtergrond een robotarm het ene na het andere stuk akoestisch schuim tot plafondelement. “Je kunt er ook een grijparm opzetten of een betonpomp om er betonelementen mee te printen”, vertelt Van Beerendonk, terwijl hij een betonnen schaalelement toont. Het is een onderdeel van de gekromde abri die RAP met betonproducent Bruil bouwt voor de Rotterdamse Watertaxi. De robot print de hyperbolische schaalelementen uit met uitsparingen voor trekkabels. Daarmee worden ze later aaneengeschakeld. De volledige realisatie gebeurt zonder klassieke aannemer.

Ontwerp en productie heeft het clubje techneuten van RAP zelf in de hand. En dat is precies waar het allemaal om draait.

“Architecten zijn in het huidige bouwproces verworden tot stilistische adviseurs. Dat zorgt ervoor dat het uiteindelijke gebouw vaak maar een slap aftreksel is van het oorspronkelijke ontwerp”, zegt Van Beerendonk. “Wij willen de hoofdverantwoordelijkheid in het bouwproces heroveren en meer grip hebben op het eindresultaat. Om zo exact datgene te kunnen realiseren wat de klant van ons vraagt.”

Wessel van Beerendonk is architect en co-founder van Studio RAP, een innovatieve architectonische ontwerpen fabricagestudio (Rotterdam, NL).

Hij studeerde eerst aan de TU/e om vervolgens cum laude af te studeren aan de TU Delft op de toepassing van industriële robotarmen binnen het architectonische ontwerpproces.

Tegenwoordig verlegt hij de grenzen van de architectuur door geavanceerde digitale fabricagemethoden in te zetten voor realisatie van expressieve vernieuwende architectuur. Op het hoofdkwartier van RAP stapelen, frezen, snijden en printen robots complexe en unieke bouwonderdelen voor hun ontwerpen. In 2015 resulteerde dat in het eerste door robots gefabriceerde Nederlandse gebouw. RAP won er de ARC16 Innovatie Award mee. Daarnaast werkt het bureau in samenwerking met Bruil aan een intelligent 3D-betonprint programma.

De verwachting is dat voorjaar 2017 het eerste 3D-betongeprinte publieke Nederlandse object wordt gerealiseerd.

Het ‘SkilledIn’ kantoor is gebouwd in het Innovation Dock in Rotterdam. Het gewelf is samengesteld uit driehoekige puzzelstukken van 37 millimeter dik Kerto Q.

Rocket science Feitelijk keren ze daarbij het traditionele denken van de architect om. Vanaf het eerste begin staat naast het ontwerp de maakbaarheid centraal. Voor de realisatie is studio RAP niet afhankelijk van het steeds schaarser wordende vakmanschap op de bouwplaats. Wat ze kunnen programmeren, kan de robot uitvoeren. Ook als het om uiterst complexe vormen gaat.

Werken met robots geeft een nieuwe expressiviteit, maakt ‘mass customization’ mogelijk en brengt doelstellingen als duurzaamheid en circulariteit binnen handbereik. Het is allemaal een kwestie van goed ontwerpen en programmeren.

De vijf medewerkers van RAP – waarvan vier afkomstig van de faculteit Bouwkunde Delft – maakten zich de kennis over digitale techniek zelf eigen. Van Beerendonk: “Het is echt geen ‘rocket science’, het gaat gewoon om een stukje code.” Waar de limiet ligt? In principe bij de lengte van de rails waarop de 6-assige robot staat. Dat betekent dat op het RDM-terrein componenten zijn te maken van ruim 8 meter lengte. Slimme componenten waarmee een gebouw razendsnel en foutloos kan worden geassembleerd. “Je moet zo min mogelijk lopen klooien op de bouwplaats”, verduidelijkt Van Beerendonk. RAP zou graag middenin een stad een groot, publiek gebouw ontwerpen en deels fabriceren. “Met drie robots kun je zoiets best maken. Je laat ze eerst elementen prefabriceren. Die worden vervolgens door robots in elkaar gezet.”

een vormvrijheid binnen handbereik die ongekend is. “En die gaat zorgen voor drastische veranderingen in de toekomst”, meent Van Beerendonk. “Ik denk dat we over een paar decennia met de helft van het materiaal en de helft van het huidige aantal bouwvakkers veel betere en fraaiere gebouwen kunnen maken. En wij willen daarbij vooroplopen.”

Maatwerk Op dit moment houdt het bureau zich vooral bezig met middelgrote projecten. Voor een bankgebouw van ABN-AMRO is een complex interieur in aanbouw dat helemaal bestaat uit sloophout. De robot pakt de onderdelen een voor een op, haalt ze door de zaag, plaatst ze bij een frees voor het boren van gaten en stuurt ze naar de juiste positie om ze te assembleren. Alles volledig automatisch. Toch typisch iets dat je prima aan een paar timmerlui kunt overlaten? “Nee, want die doen er al gauw een jaar over. Want het gaat om 10.000 unieke onderdelen van larix- en vurenhout met elk een unieke afmeting, rotatie en positie. Een robot kan het daarentegen in een split second.”

De grootste kansen liggen volgens RAP in de mass customization – maatwerk voor de klant. Het maakt een robot of een computergestuurde frees niet uit of hij honderd keer hetzelfde of telkens een iets gewijzigd ontwerp uitvoert. De robot brengt

De refurbished ABB Robot freesde alle benodigde platen op maat.

Unilin Insulation bv

HAL 11

STAND D066

Maak kennis met het uitgebreide assortiment van UNILIN

PASKLARE ISOLATIE OPLOSSINGEN VOOR DAK EN GEVEL De ruwbouw dakkapellen van UNILIN zijn speciaal ontwikkeld om snel en eenvoudig te plaatsen. Bezoek onze stand en ervaar zelf hoe makkelijk een ruwbouw dakkapel te monteren is, door er real life mee aan de slag te gaan. Wij tonen u graag onze dakelementen, verwerkt in een dakconstructie, maar ook in detail in onze themahoeken. De diverse zichtzijdes, de werking van de luchtdichte veer, plat dak platen en de Utherm wall, wij kunnen u voorzien van alle informatie.

Tot snel op de Bouwbeurs in Utrecht op stand D066!

www.unilininsulation.com/nl

wedi_Anz_Fundo-Top_266x190_NL_2016_rz_Layout 1 29.11.16 16:37 Seite 1

Fundo Top Kant en klare afwerking voor Fundo douchevloerelementen wedi Fundo Top is een nieuwe esthetische oplossing voor wedi Fundo douchevloerelementen. Het vormt een hoogwaardig alternatief voor de traditionele tegels. Het element is uit ĂŠĂŠn stuk en zonder voegen vervaardigd en bestaat uit een dun en robuust mineraal materiaal. Fundo Top vormt de ideale oplossing voor iedereen die een eenvoudige en snelle installatie wenst zonder compromissen op het gebied van kwaliteit of waterdichtheid.

Veilige installatie, 100 % waterdicht Licht van gewicht en op maat te snijden Hoogwaardig materiaal, antibacterieel Slipvast

www.wedi.eu

JAARBEURS UTRECHT

GRATIS TOEGANG?

6 T/M 10 FEBRUARI

10000999

2017

Ga naar bouwbeurs.nl/toegang en gebruik bovenstaande code.

VOOR MENSEN DIE HET GAAN MAKEN Op zoek naar duurzame bouwconstructies, nieuwe montagetechnieken, hoog rendement isolatie of alternatieve technieken in ontwerp en uitvoering? Wil je meer weten over BIM en LEAN? Kom dan naar de BouwBeurs. In combinatie met Material Xperience en Building Tomorrow is dit de ontmoetingsplek om praktische kennis én nieuwe ideeën op te doen.

Ontdek het zelf! Regel vandaag nog online je gratis toegangskaart.

GELIJKTIJDIG MET:

Material Xperience Hét materiaalevenement voor creatieve professionals

BOUW BEURS.NL

Een van de spraakmakende projecten rondom het stationsgebied in Utrecht is de bouw van Kinepolis Jaarbeurs. De megabioscoop van circa 14.000 vierkante meter is gelegen aan de Centrumboulevard en omvat 14 bioscoopzalen met totaal 3300 stoelen en een foodcourt. De naastgelegen Jaarbeurs, waarmee het in verbinding staat, kan voor haar congressen en evenmenten gebruikmaken van alle voorzieningen. Blikvanger in het ontwerp van Snelder Architecten is de overkragende zaal en de glazen gevel van de Foodcourt. Eind dit jaar opent de bioscoop haar deuren. Foto: CU2030.nl

Het energie-efficiënte alternatief Schöck Thermoanker voor sandwichwanden

rs 2017 u e B w Bou d D016 n a t s , Hal 8

Schöck Thermoanker: de toekomst in sandwichverankeringstechniek. Uniek in eenvoud, verwerking en thermisch isolerende eigenschappen. www.schock.nl/thermoanker Schöck Nederland b.v. | Amersfoortseweg 15A | 7313 AB Apeldoorn | Telefoon: +31 (0)55 526 88 20 | www.schock.nl

160664_Anz_Thermoanker_Cobouw_Magazine_12-2016_266x190_NL_rz.indd 1

25.11.16 14:18

Weten waar het heen gaat in de infra?

Al het laatste nieuws over infra, grond-, weg en waterbouwprojecten, landelijk én regionaal: U leest het wekelijks in de digitale nieuwsbrief Cobouw Infra.

Nieuwsbrief Infra schrijf nu gratis in !

Tijdens de BouwBeurs 2017 presenteren wij een geheel nieuwe serie afvoerproducten.

Bezoek de afvoerspecialist op stand nr. 07.E050 en blijf op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van afvoeren.

WWW.DOUCHEGOOT.NL

vakmedianet.2bmore.nl/mijnvakmedianet/subscriptions/

DE CORRESPONDENTEN IN DE BOUW COB16S-stopper_1/4tabloid_Infra_221116.indd 1

22-11-16 06:45

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

19

BEURS Tijdens de BouwBeurs 2017 organiseert Vakmedianet twee interactieve kennissessies over Bouw­berichten en telefonische acquisitie én slimmer kostenramen, calculeren en MJO-begroten.

Bouwberichten en kosten­ informatie op BouwBeurs

B

ouwberichten en Kosteninformatie zijn aanwezig op de Bouwbeurs in Utrecht. U vindt ons op stand 11.F.033. Daarnaast organiseren we twee interactieve sessies: ‘Meer resultaat met Bouwberichten en telefonische acquisitie’ en ‘Slimmer kostenramen, calculeren en MJO-begroten’. Beide sessies zijn gratis toegankelijk. Meld u aan voor een van de sessies als u uw toegangsbewijs voor de Bouwbeurs bestelt (www.bouwbeurs.nl).

Meer resultaat met Bouwberichten en telefonische acquisitie Praktische handvatten voor iedereen die acquisitie pleegt in de bouw Marianne Smit (Bouwberichten) en Leony Bos (Caprice Training) laten in 1,5 uur zien hoe u effectief acquireert in de bouw. Hoe bent u snel, dagelijks op de hoogte van alle bouwprojecten in Nederland en wat doet u er vervolgens mee? Hoe zet u die leads om in concrete afspraken?

Snel bouwprojecten boven tafel Op zoek naar concrete bouwprojectinformatie waarmee u uw acquisitie op een hoger plan tilt? Marianne Smit laat zien hoe Bouwberichten voor u werkt. Ze selecteert bouwproject-informatie uit de omvangrijke

database. Leony Bos laat vervolgens zien wat u ermee kunt: hoe pakt u dat acquisitietraject aan. Met de bouwprojecten uit Bouwberichten weet u dagelijks precies wat er speelt, zit u direct met de juiste opdrachtgever om tafel en weet u wie met wie zaken doet in de bouw.

Geef een impuls aan uw telefonische acquisitie

Slimmer kostenramen, calculeren en MJO-begroten

calculatie of meerjaren onderhoudsbegroting, voor een eerlijke en transparante optelsom heeft u als calculator of kostendeskundige een betrouwbaar inzicht in bouw- en/of GWWkosten nodig. Machiel Mondria laat zien dat u met onafhankelijk getoetste gegevens snel en eenvoudig de kosten van uw project berekent, uw inzicht vergroot en faalkosten voorkomt.

Bent u of uw team regelmatig bezig met telefonische acquisitie in de bouw? Dan mag u deze interactieve sessie niet missen. Leony Bos van Caprice Training en auteur van het boek ‘Leuker kan ik het niet maken, makkelijker wel’, geeft u concrete tips en tricks hoe u uw

Snel de juiste kostengegevens boven water en effectiever werken Hoe klein, omvangrijk, interessant of baanbrekend een project ook is, uiteindelijk komt altijd de vraag wat het onder de streep gaat kosten. Of het nu gaat om een raming,

Meld u nu aan voor één van de kennissessies.

Het is gratis. U kunt zich voor een sessie aanmelden als u uw toegangsbewijs voor de Bouwbeurs bestelt. Ga naar Bouwbeurs.nl voor uw toegangsbewijs.

Slimmer kostenramen, calculeren en MJO-begroten Wanneer: Sprekers: Toegang:

telefonische acquisitie een impuls geeft. U gaat naar huis met een belscript dat werkt.

“Leony Bos is een bevlogen, innemende persoon. Zij weet u op een directe, prikkelende manier uit te dagen en een spiegel voor te houden.” Leony raakt precies de kern waar het in telefonische acquisitie om gaat: een positieve mindset en de juiste zelfreflectie.

dinsdag 7 februari (tijd en locatie volgen via bouwbeurs.nl) Machiel Mondria van Kosteninformatie Gratis aanmelden bij registratie toegangsbewijs Bouwbeurs op Bouwbeurs.nl

Bouwberichten en telefonische acquisitie Wanneer: Sprekers: Toegang:

donderdag 9 februari (tijd en locatie volgen via bouwbeurs.nl) Leony Bos van Caprice Training en Marianne Smit van Bouwberichten Gratis aanmelden bij registratie toegangsbewijs Bouwbeurs op Bouwbeurs.nl

BEZOEK ONS OP DE BOUWBEURS 2017 HAL 7 STAND D.112

Presenteert zich op de Bouwbeurs 2017!

dé specialist in verdeelkasten!

VO U W WA N D E N

|

SERRES

|

BALKONBEGLAZING

INNOVATIEF VOUWWANDCONCEPT Creëer meer wooncomfort met de buitengewone openingsmogelijkheden met glazen vouwwanden. Als grondlegger van het vouwwandconcept toont Solarlux op de bouwbeurs spraakmakende innovaties op het gebied van openheid, transparantie, isolatie en inbraakwerendheid „Made in Germany“. www. solarlux.nl

HAL8 . B027

uitgebreid programma: 16 productgroepen

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

21

BEURS Bouwen is mensenwerk. Daarom is het thema van BouwBeurs 2017 een ode aan de vakman in de bouw.

De beurs speelt in op het heden, maar ook op de toekomst door de prestaties van onder meer nieuwe materialen en technieken.

Voor de mensen die het gaan maken D

e BouwBeurs is er voor mensen die het gaan maken. Dat is dan ook het thema van BouwBeurs 2017. Een ode aan alle mensen die dag in dag uit aan het bouwen zijn. Want bouwen is mensenwerk. Vanaf de eerste schets, het ontwerp, de planning tot de daadwerkelijke bouw en oplevering. In de bouw lever je samen elke dag een bijdrage aan een land waarin we comfortabel, duurzaam en gezond kunnen wonen en werken.

De BouwBeurs geeft een overzicht van de bouw anno 2017 én van de toekomst. Centraal staan drie actuele onderwerpen: BouwBeurs Digitaal, BouwBeurs Duurzaam en BouwBeurs Vakbekwaam. Dit zijn wereldwijde trends en deze beurs laat zien hoe dit op verschillende manieren en niveaus kan worden toegepast.

BouwBeurs Digitaal | Building Tomorrow De ontwikkelingen in de bouw staan niet stil.

Innovatieve materialen worden gelanceerd en digitalisering en robotisering zetten de deur open naar spannende, misschien wel revolutionaire vernieuwingen. Dat is terug te zien op de beursvloer. Zo vindt de bezoeker bij Building Tomorrow legio voorbeelden en (praktische) toepassingen. Material Xperience toont materialen en digitale oplossingen zijn te vinden in de sector Bouw & ICT. Het BIM Theater biedt extra verdieping met een uitgebreid programma. Er zijn demonstraties op het gebied van 3D-printen en casestudies Experimenteel Beton. En voorbeelden van robotisering door de beton- en staalbranche samen met Studio RAP. De joint venture van de drie technische universiteiten Delft, Twente en Wageningen presenteert de 4TU Bouw Lighthouse prototypes.

Innovatie en inspiratie Material Xperience is een materiaalevenement en netwerklocatie waar architecten, creatieve professionals en fabrikanten van innovatieve materialen elkaar ontmoeten. De expositie is ingedeeld in vier thema’s. Vloeren, Daken & Gevels, Muren & Plafonds én het speciale onderdeel Printen & Maatwerk. Binnen dit laatste onderdeel zijn aanbieders te vinden van digitale technologieën zoals 3D-printers.

Op het podium ‘New Kids on the Block’ krijgen kleine, net gestarte bedrijven de kans om in contact te komen met architecten en designers.

materialen. Elk materiaal moet iets nieuws toevoegen op het gebied van esthetiek of technologie, of het moet op een of andere manier sociaal relevant zijn.

Material Xperience presenteert opnieuw een unieke tentoonstelling, met materialen geselecteerd uit de eigen collectie.

BouwBeurs Duurzaam Duurzaamheid is geen vrijblijvende keuze.

Grondstofschaarste, energietransitie en de behoefte aan gezonde, goede gebouwen bepalen de marktvraag. De behoefte is duidelijk, maar hoe kan dit worden vertaald naar een ontwerp? En hoe is dit uit te werken in beschikbare producten en toepassingen?

Tijdens deze beurs bieden alle exposanten oplossingen om duurzaam te bouwen.

Daarmee helpen zij om het begrip ‘duurzaamheid’ concreet in te vullen.

Materia

BouwBeurs Vakbekwaam

De huidige collectie van Materia bestaat inmiddels uit meer dan 2600 innovatieve

Hoogwaardig bouwen stelt hoge eisen aan vakbekwaamheid. Om een ontwerp dat op

papier hoog scoort in de praktijk goed uit te voeren, zijn vakmensen nodig. En de techniek dendert voort. Wat de vakman een paar jaar geleden op school heeft geleerd, is veelal vandaag achterhaald. De branche moet dus opleiden en bijscholen naar een kwalitatief hoger niveau. Met de scholierenroute laat de BouwBeurs (jonge) mensen zien wat de bouw allemaal biedt.

Renovatietheater Op het gebied van duurzaam renoveren is nog veel te doen. Het aantal goede oplossingen groeit en met vallen en opstaan wordt meer kennis ontwikkeld. Het Renovatietheater biedt een doorlopend programma met korte presentaties op het gebied van duurzaam renoveren. Met voorbeeldprojecten uit woningbouw en utiliteit. Praktische toelichtingen op Nul-op-de-Meter. Het passiefhuis en andere zeer energiezuinige oplossingen.

De verwerking van duurzame materialen.

Het Renovatietheater is de locatie om snel (praktische) kennis op te doen.

BouwBeurs Café Even zitten om te overleggen? Gezellig de beursdag afsluiten met een drankje en een maaltijd? Kom dan naar het BouwBeurs Café.

Met 500 zitplaatsen en een prima kaart kan iedereen hier de hele dag terecht. Vanaf een uurtje of twee wordt het extra gezellig met live muziek. De tap blijft open tot een uur na sluitingstijd.

Excursies grote bouwprojecten Het gebied rondom Jaarbeurs is een van de grootste bouwplaatsen van Nederland. Met interessante projecten zoals de Moreelsebrug, het Stadskantoor, Utrecht Centraal, de grootste overdekte fietsenstalling ter wereld en het circulaire Rijkskantorengebouw De Knoop.

Elke dag zijn er excursies vanaf de BouwBeurs naar verschillende locaties.

Regel gratis een toegangskaartje Ga naar Bouwbeurs.nl/toegang, gebruik de code 100.009.99 en regel zo online gratis toegang.

Data & tijden, contact Maandag 6 februari 9.30 - 17.30 uur Dinsdag 7 februari 9.30 - 17.30 uur Woensdag 8 februari 9.30 - 17.30 uur Donderdag 8 februari 9.30 - 20.30 uur avondopenstelling Vrijdag 9 februari 9.30 - 17.00 uur www.bouwbeurs.nl +31 (0)30 295 59 11 info@jaarbeurs.nl

MAAK UW VLOER VEILIG!

ANTISLIP VOOR IEDERE ONDERGROND EN TOEPASSING

HOUTEN VLONDERS

GALERIJEN

DIVERSE KLEUREN

BETON

TRAPPEN

METALEN ROOSTERS

VOORDELEN ANTISLIP GRIPPLATEN Voldoen aan ‘s werelds strengste eisen (>R13) Direct af fabriek Standaard- en maatwerkoplossingen Eenvoudige montage MAAR LIEFST 15 JAAR GARANTIE! Geschikt voor alle (weers)omstandigheden Iedere RAL-kleur mogelijk Diverse grofheden (barefoot, indoor, outdoor & offshore)

BEZO EK ONS O P DE

warmte- en kouwerend geluidsdempend vloeren, wanden en daken dun

Maak nu een afspraak met een adviseur voor een vrijblijvend advies op maat of vraag gratis monsters van onze antislip gripproducten aan. U kunt uiteraard ook terecht in onze showroom in Woerden.

0348-203000

W W W. V E I L I G E V L O E R . N L

PXA Nederland • 030 666 6963 • info@pxanederland.nl • www.pxanederland.nl

Lodewijk Antislip Gripplaten. Veiligheid voor bedrijven, VVE’s en particulieren.

LODVEI_20161214_cobouw.indd 1

25-11-2016 17:27:24

Excelleren in duurzaam innoveren Resultaat met duurzame innovatie in productontwikkeling Het boek Excelleren in duurzaam innoveren biedt praktische tips voor duurzaam ondernemen in de context van productontwikkeling.

Excelleren in duurzaam innoveren Samengesteld voor managers in productontwikkeling, business development, onderzoek & ontwikkeling, marketing & sales en supply chain.

Deze uitgave is bedoeld voor praktijkmensen die werk willen maken van duurzame innovatie. De vele voorbeelden geven een beeld van de verschillende manieren waarop organisaties aan de slag gaan, welke uitdagingen ze tegenkomen en wat duurzame innovatie oplevert.

Auteurs: Prof. dr. K. Lauche, Dr. K. Peters Prof. dr. ir. J.C. Wortmann Prijs: € 39,75 (ex btw)

Bestel nu via www.vakmedianetshop.nl/excelleren

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

23

BEURS Material Xperience, het jaarlijkse materiaalevenement voor creatieve professionals, vindt volgend jaar voor de twaalfde keer plaats van 6 - 10 februari in Jaarbeurs Utrecht, tijdens de BouwBeurs / Jeroen van Oostveen

Spelen met materialen S

uperisolatie van zeewier, energieopwekkende glasblokken, onverwoestbare coating, 3D-geprinte keramische gevels…

Je kunt het bijna zo gek niet bedenken of het is als materiaal verkrijgbaar, én bruikbaar om gebouwen te bouwen en te verduur­ zamen. Het was niet altijd even makkelijk om als (interieur)architect op de hoogte te blijven van de laatste trends op materiaal­ gebied. Totdat Materia ruim tien jaar geleden een materialenbeurs voor architecten lanceerde, die ook nu weer tijdens de BouwBeurs is te zien.

Een van de grote publiekstrekkers tijdens de BouwBeurs is de Materia-tentoonstelling, waarbij de materialen die Materia het afgelopen jaar heeft geoogst voor het grote publiek zijn te ervaren. Aangevuld met zogenaamde ‘special items’ en de laatste noviteiten van meer dan 100 toonaangevende fabrikanten, krijgt de bezoeker in één middag een compleet beeld van de laatste ontwikkelingen op materiaalgebied gepresenteerd.

Materialententoonstelling Sinds de oprichting in 1998 is Materia uitgegroeid tot ’s werelds grootste materialen­ platform voor creatieve professionals en materiaalfabrikanten. Nog steeds is de kern van Materia de materialen­bibliotheek die inmiddels 2700 materialen telt. Vandaag de dag wordt deze collectie, die gratis online via materia.nl toegankelijk is, door meer dan 110.000 internationale (interieur)architecten en materiaalfabrikanten gebruikt om inspiratie op te doen en met elkaar in contact te komen. Om ook fysiek de brug tussen de ontwerpers en materiaalfabrikanten te kunnen slaan, organiseert Materia één keer per jaar de beurs Material Xperience.

Gedurende het vijfdaagse evenement zijn de nieuwste tweehonderd materialen uit de onafhankelijke Materia-collectie te zien die het afgelopen jaar door Materia zijn gescout.

MVRDV ontwikkelde een complete nieuwe ‘metselwerkconstructietechniek’ in samenwerking met de Technische Universiteit Delft, adviesbureau ABT en aannemer Wessels Zeist.

Energieopwekkende zonwering Een zonwering, daglichtregulator én energieopwekker, en dat allemaal in één product.

Ontwikkeld om transparante gebouwen met volledig glazen gevels te realiseren die ook energie-positief kunnen zijn, is het modulaire systeem Lumiduct ontwikkeld: transparante zonnepanelen zijn gemonteerd op met de zon meedraaiende staanders. De ontwikkeling is van Wellsun uit Delft, en uit metingen van de Radboud Universiteit blijkt dat de Lumiduct op een zonnige dag meer elektriciteit opwekt dan een standaard zonnepaneel.

“

De nieuwste materialen uit de Materia-collectie: zien, voelen, ruiken

Xhylo

Isolerend transparant beton

Je hout verduurzamen door middel van schimmel? Xhylo biofinish is ontwikkeld als een biologische beschermlaag, door eerst het hout met een natuurlijke olie te bestrijken en vervolgens een biologische coating aan te brengen die gebaseerd is op een niet-gevaarlijke en van nature voorkomende schimmel. Zo bescherm je gewoon lokaal hout op een 100% biologische manier tegen de weersinvloeden.

Transparant beton bestaat tegenwoordig in een paar uitvoeringen, maar nog nooit is het gelukt om het als isolerende gevel uit te voeren; tot nu. Zospeum is een innovatief bouwmateriaal met zo’n 30.000 optische vezels per vierkante meter beton. Dankzij deze vezels laat het beton licht door naar binnen.

Het isoleert, is tegelijkertijd sterk en kan worden gebruikt voor diverse architecturale toepassingen. Het beton is ontwikkeld door een team van vooraanstaande Nederlandse designers, met aan het hoofd architect Peter van Delft Westerhof. Zij wilden een nieuw soort beton waarin zowel isolatiemateriaal als optische vezels werden gebruikt. Het trans­ parante beton werd tot leven gebracht door aannemersbedrijf Hurks.

Wootex Een stropdas wordt terras. Een jurk wordt een tafel en een sok wordt oeverbescherming.

Wootex is een materiaal dat is gemaakt van gerecycled textiel en plastic afval. Het beschikt over een “houtachtig” uiterlijk, is betaalbaar en makkelijk te verwerken. Voor waterkeringen, geluidswanden, plantenbakken: dit duurzame materiaal is multi-inzetbaar.

Expositiestukken Material Xperience is voor zo’n honderd exposanten het jaarlijkse platform om hun materiaalnoviteiten te presenten met een eigen presentatie op de beursvloer. Naast de presentaties van exposanten en de onafhankelijke materialententoonstelling, zullen tijdens de beurs twintig grote – vaak nooit eerder aan het grote publiek getoonde – expositiestukken te zien zijn die de bezoeker een blik laten werpen op de toekomst.

Crystal House Wootex is een materiaal dat is gemaakt van gerecycled textiel en plastic afval.

MVRDV ontwikkelde een compleet nieuwe ‘metselwerkconstructietechniek’ in samenwerking met de Technische Universiteit Delft, adviesbureau ABT en aannemer Wessels Zeist.

De glazen bakstenen zijn handgemaakt door Poesia in Venetië.

In plaats van traditionele metselspecie maakten ze gebruik van een speciale trans­ parante lijm die nooit eerder is gebruikt in dit type constructie. Net als lijm die wordt gebruikt door tandartsen wordt deze lijm hard onder een UV-lamp. Het aan elkaar plakken van elke steen duurde meer dan een uur, in een werkomgeving die MVRDV omschrijft als ‘meer een laboratorium dan een bouwterrein’.

Een mock-up van dit veelbesproken project in de P.C. Hooftstraat Amsterdam toont de innovatie en nieuwe mogelijkheden van glas.

Materialenquiz Om de beursbezoeker op een laagdrempelige manier van relevantie kennis en trends te voorzien, heeft Materia een dagelijkse ‘materialenquiz’ ontwikkeld. Tijdens de quiz, waarvan het format valt te vergelijken met “De slimste mens”, komen de meest innovatieve variaties en toepassingen van tien verschillende materiaalsoorten op een laagdrempelige en informatieve manier aan bod.

Ieder materiaal wordt vertegenwoordigd door zijn eigen professionele materiaal-expert, die samen met architecten, onderzoekers, ontwikkelaars én het publiek de laatste ontwikkelingen op materiaalgebied, duurzaamheid en architectuur bespreekt.

Materia daagt u uit om uw kennis te komen testen!

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

25

Kwaliteitseisen hoog in het vaandel bedrijfsprofiel Om de Nederlandse bouwsector breder te kunnen bedienen presenteert Vello Elektro, leverancier van verdeelkasten, op de Bouwbeurs vier nieuwe product­groepen: Handy verdeelsloffen, Minicubes stapelbare verdeelkasten, Sonlux werkverlichting en Base vloerputten. En er komt een nieuwe catalogus en website aan.

We vroegen Maarten Schraven van Vello uit Duiven om een toelichting. / Pieter de Mos

B

ij de volrubber verdeelsloffen is het streven om daar een duidelijke lijn in aan te brengen door middel van vijf nieuwe matrijzen in de Handy-lijn. De matrijzen zijn robuust en handzaam én tegelijkertijd flexibel genoeg om aan alle gebruikswensen tegemoet te komen. Zo kunnen ze worden ingezet voor vaste wandmontage, maar voornamelijk voor portable gebruik.

Compact en lichtgewicht De Cubes worden bij verhuur van aggregaten tegenwoordig veel ingezet als stroomverdeelkast. Door te gaan werken met de Cubes is veel meer mogelijk. De vijf formaten zijn robuust, stapelbaar en creëren

De Handy matrijzen.

Stroomverdeelkast Minicubes.

Led-werkverlichting Sonlux.

Belastbare vloerput Base.

efficiëntie in transport en opslag. In dezelfde lijn is nu ook de stroomverdeelkast Minicubes ontwikkeld.

Zeer compact, licht­gewicht en gunstig geprijsd.

“Het zal even wennen worden voor de bouw, maar de voordelen zijn er naar”, aldus Schraven.

openbare ruimtes zijn er de zwaar belastbare vloerputten van 12,5T en 40T: de zogenoemde Base vloerputten. Door simpelweg het putdeksel te openen ontstaat er een complete elektroverdeelkast die voorziet in de benodigde aansluitingen. Er zijn vier varianten beschikbaar, afhankelijk van de specifieke eisen.

gemoderniseerd, waarbij vooral de zoekfunctie sterk wordt verbeterd.

Het navigeren wordt visueler, zodat de bezoeker zich een weg weet te banen door de veelheid van productgroepen.

Ander belangrijk punt is het werken met A-merken zoals Mennekes, Eaton, Schill en Sonlux.

Werkverlichting Sonlux is een gerenommeerd merk op het gebied van led-werkverlichting. Vello Elektro heeft sinds enige tijd het alleenrecht voor de verkoop in de Benelux van dit Duitse merk en gaat dat op de Bouwbeurs uitgebreid laten zien.

Marktterreinen Speciaal voor marktterreinen en

Catalogus en website In de aanloop naar de Bouwbeurs brengt Vello in januari een circa 250 pagina’s dikke catalogus uit, waarin de nieuwe productgroepen zijn opgenomen. Van de eerste druk liggen er straks zo’n duizend op de stand te wachten om te worden meegenomen.

Tegelijkertijd wordt de website

Slim produceren De groei van Vello Elektro komt mede voort uit de wijze van werken, oftewel: Lean produceren met moderne apparatuur en daarnaast hoge kwaliteitseisen stellen, van ontwerp en ingangscontrole tot productie, eindcontrole en aftersales. Uniek is bijvoorbeeld de inzet van een productierobot, die via de computer wordt aangestuurd en kwaliteit verbindt aan maatwerk en afleversnelheid.

Vello Elektro uit Duiven is leverancier van verdeelkasten voor de Nederlandse bouwsector. Naast verdeelkasten levert Vello aanverwante artikelen zoals kabelbruggen, verlengkabels, kabelhaspels en stekkermateriaal.

Tijdens de BouwBeurs is Vello Elektro te vinden in hal 8, stand­ nummer B027 www.vello.nl Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Vello Elektro.

Bezoek ons op

STAND

07.D061

Werk veilig.

Houd plezier.

Kijk vooruit.

Ga in gesprek over duurzame inzetbaarheid

Bezoek Volandis en partners 6 t/m 10 februari 2017 op de Bouwbeurs in de Jaarbeurs Utrecht.

Volandis is het kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouw- en infrasector.

We dagen jou uit zelf aan de slag te gaan met de invulling van duurzame inzetbaarheid.

Voor al je vragen rondom de thema’s Werk veilig, Houd plezier en Kijk vooruit kun je bij Volandis terecht.

Op de hoogte blijven van onze activiteiten? Meld je aan voor de nieuwsbrief: volandis.nl/nieuws.

Volandis is een organisatie van Bouwend Nederland, Aannemersfederatie, Vereniging van waterbouwers, NVB, FNV Bouw en CNV vakmensen.

16114117 Adv 260x190-COBOUW.indd 1

29-11-16 14:27

WAKE-UP CALL! Tijden veranderen.

Bouwt u al energieneutraal?

Vanaf 2020 moet er energieneutraal gebouwd worden. Libra Energy ondersteunt bij EPC vraagstukken op het gebied van duurzame opwekking. Benieuwd naar de mogelijheden? Bezoek ons op de Bouwbeurs in hal 7, standnummer E.031.

www.libra.energy

Webapplicatie en apps voor Verkoop

VLOEIBARE COATING VAN DUURZAME KWALITEIT VOOR LUCHT-, WATERAFDICHTING EN BESCHERMING.

Kopersbegeleiding Bouwkwaliteit Renovatie

ONGEVOELIG VOOR TEMPERATUURSWISSELINGEN WATERDICHT, DAMPDICHT, GASDICHT EN LUCHTDICHT

Service & Onderhoud

VEILIG VOOR MENS EN MILIEU HECHTING OP LICHT VOCHTIGE ONDERGRONDEN VOLLEDIG OP WATERBASIS

Ontmoet ons op de Bouwbeurs of vraag nu alvast een demo aan.

HOOG ELASTISCH (TOT 1200%)

Liquid Rubber Europe Groot Mijdrechtstraat 15 3641 RV Mijdrecht

T +31 (0)297 58 78 66 F +31 (0)297 58 78 61

info@liquidrubbereurope.com www.liquidrubber.nl

106292_HomeToLive.indd 1

11/30/2016 3:06:58 PM

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

27

REPORTAGE Voor de bouw in Nederland breekt met 2017 een jaar aan van verwachte groei en torenhoge ambities.

Met een positieve insteek worden de belangrijkste thema’s voor het volgend jaar aangevlogen / Caroline Kruit

Een jaar in het teken van milieu, marketing en menskracht E

en innovatieve branche is een magneet voor jonge mensen.

Een groeiende branche vraagt om flexibele inzetbaarheid en voldoende instroom van nieuwe medewerkers. De bouw wacht voor de komende jaren een enorme uitdaging om voldoende mensen te trekken om de hoge (overheids-) ambities te realiseren. Dat maakt dat thema’s als digitalisering, energietransitie en circulair bouwen moeten worden aangegrepen om het imago van de bouw als krachtige, innoverende branche onder een breed publiek te communiceren.

De thema-edities van Cobouw Special lieten het in 2016 al zien: er gebeurt veel in de branche op het gebied van digitalisering, samen­ werkingsverbanden en co-creaties, milieuvriendelijke materialen en producten. Dat moet veel mensen aanspreken: ook jonge mensen op zoek naar een opleiding, beroep of baan. Toch laten cijfers zien dat de instroom van leerlingen in de branche onvoldoende is om met een gerust hart de duurzaamheids­ ambities en vernieuwingen op de planning te zetten. De bouw kampt nog steeds met een imagoprobleem: zwaar werk, onzekere arbeids­ kansen, stroperige processen en veel te traditioneel... niet hip. Laten we – als bouwbranche – in het komend jaar alles op alles zetten om dat beeld in positieve zin te veranderen!

Verhalen van de bouwplaats In 2016 werden nieuwe thema’s geïntroduceerd voor de Cobouw Specials: Circulair Bouwen en Aardbevingen. Mede ingegeven door artikelen in het Cobouw weekblad, werd gezocht naar bedrijven die vanaf de werkvloer of bouwplaats kunnen vertellen over de ontwikkelingen in de praktijk. Het bleek een goede formule: gepokt en gemazeld door de crises van de afgelopen jaren weten bouwbedrijven inmiddels heel goed hoe door vernieuwing en samenwerking oplossingen kunnen worden bedacht voor lastige opgaven. Of het nu gaat om een

lokaal probleem – zoals de omstandigheden in Groningen met gevoel voor understatement kunnen worden beschreven – of een wereldwijde crisis in de vorm van het milieu.

Met deze insteek gaat de redactie ook de jaargang 2017 aanvliegen: actualiteiten in het Cobouw weekblad en op de online; in de Specials verhalen uit de praktijk toegespitst op specifieke thema’s.

Al dan niet gekoppeld aan bijeenkomsten in het land, zoals InfraTech, BouwBeurs en andere evenementen.

Met Cobouw Café, Cobouw50 en andere ‘eigen’ bijeenkomsten, zal Cobouw lokale en actuele thema’s behandelen. Bij al deze activiteiten staat het contact met de bouwprofessional centraal: met welke achtergrond deze persoon ook deelneemt aan de complexiteit van hedendaagse bouwprocessen. Met twee voeten op de bouwplaats of in de fabriek: vertel maar hoe mooi dat vak is. Of, zoals een van de geïnterviewden in de nieuwe reeks ‘Vakman van Morgen’ in deze Special het zo treffend zegt: “op de bouwplaats zie je pas hoe mooi het vak is.” En zo is maar net.

Agile storytelling Wat kan de branche doen om voldoende menskracht, energie en nieuwe ideeën binnen te halen om hoge milieu-ambities en de toe­ nemende invloed van digitalisering vorm te geven in de praktische bedrijfsprocessen? De vraag geeft het antwoord: nieuwe denkwijzen toelaten en jonge mensen een dynamische werkplek bieden. Het eeuwenoude concept van meestergezel is nog steeds geldend, maar inmiddels is het óók zo dat de gezel de meester nog wat kan leren. Op het gebied van digitalisering en data-analyse bijvoorbeeld. Met vijf jaar verschil in ervaring of opleiding is er al sprake van een digitale generatiekloof. Een interessant gegeven, waar de bouw zeker aan zal moeten wennen.

Misschien dat de bouw voor veel jonge mensen nooit zo ‘sexy’ zal worden als bijvoorbeeld de ict- of mediawereld, maar de branche kan

Het circulair paviljoen van ABN AMRO aan de Zuidas in Amsterdam is ontworpen door de Architecten Cie. en zonder twijfel een van de spraakmakende projecten die volgend jaar worden opgeleverd. zich op het gebied van duurzaamheid veel sterker profileren naar de jongste generaties: de bouw bouwt immers de toekomst. Voor de langere termijn, met een enorme invloed op hoe de bebouwde omgeving zich zal gaan ontwikkelen. Dat spreekt het jongere publiek

Thema’s Cobouw Specials 2017 In dit kader presenteren wij Special het schema van de Cobouw Specials met een thema in 2017. Net als het afgelopen jaar worden de pagina’s gevuld met verhalen van de werkvloer en bouwplaats: interviews met mensen uit de praktijk. Heeft u ideeën, projecten of innovaties die een plek verdienen in deze Specials? Neem contact op Renovatie & Transformatie met de Specials-redactie: specials@cobouw.nl.

De exploitatie van advertenties en adver-torials in de thema-edities wordt gedaan door Jetvertising: Rob Koppenol vertelt graag over de mogelijkheden om uw bedrijf in de spotlight te zetten bij Vrijdag 8 april 2016 / nummer 62 160ste jaargang. BIM Media, Postbus 16262, 2500 BG Den Haag

interview pagina 5

Het experimenterend gehalte van transformatieprojecten is gigantisch, vindt rijksbouwmeester Floris Alkemade.

reportage pagina 9

Delva en Bennebroek bliezen het robuuste gebouw van het voormalige PTT opleidingscentrum nieuw leven in.

interview pagina 11

Volgens Robert van Ieperen is transformatie meer dan het vertimmeren van een gebouw.

beurs pagina 17

zeker aan: nu is het zaak om de nieuwe generaties (bouw)professionals zich te laten committeren aan de toekomstambitie én de torenhoge uitdagingen waar de bouw voor staat. Dat kan met rolmodellen, storytelling en een open blik naar de capaciteiten die jonge mensen kunnen inbrengen in de bedrijfs­ voering.

Warm, veilig en zuinig huis de verschillende thema’s. Rob Koppenol, rob@jetvertising.nl of 070-3990000.

Verbeteren van de gebouwvoorraad staat centraal op Renovatie & Transformatie

Uitgave

Verschijningsdatum Trends 1 maart Juridisch 15 maart Gevels & Daken 29 maart Woningbouw 19 april Bouw & ICT 26 april Renovatie & Transformatie 24 mei Duurzaamheid & Energie 21 juni Isolatie 13 september Brandveiligheid 27 september Circulair Bouwen 25 oktober Beton & Prefab 8 november Infra 28 november

Natuurlijk komen volgend jaar ook de vertrouwde thema’s terug, zoals Isolatie, Brandveiligheid, Renovatie & Transformatie, Woningbouw, Gevels & Daken. De ‘dikste’ Cobouw Special van dit jaar had het thema ‘Duurzaamheid & Energie’. Dat zal in 2017 niet anders zijn. Ware het niet dat duurzaamheid en energie ook aan de orde zullen komen bij al die andere thema’s. Er kan bijna niet over de bouw en bouwprojecten worden geschreven, zonder iets te zeggen over de houdbaarheid van oplossingen, de gekozen materialen en de energie-footprint van het project.

In september publiceerde de rijksoverheid het document ‘Nederland Circulair in 2050’. De

ambitie die daarin is omschreven, raakt alle aspecten en schaalniveaus van de bouw. Dat moet ook wel, want de bouw is op dit moment verantwoordelijk voor een aanzienlijk aandeel in de gebruikte energie en bijvoorbeeld afvalstromen. Andere – gerelateerde – branches schieten daarop in.

De bouw zal veel gaan horen van financiële instellingen, verzekeringsmaatschappijen en andere dienstverleners: veel geld is immers belegd in stenen waarvan de waarde opnieuw wordt gewogen.

Belangrijk is het ook om consumenten te betrekken bij de ambities die de overheid én de bouwbranche zichzelf en elkaar opleggen. De gebruiker van het vastgoed wordt niet alleen steeds mondiger, maar heeft ook vaker invloed op de uitwerking en uitvoering van plannen. Een interessant gegeven dat gecombineerd met nieuwe wetgeving – zoals de Wet Kwaliteitsborging – bepaalde processen zal gaan veranderen. Een mooi onderwerp voor de thema’s Woningbouw en Renovatie & Transformatie van volgend jaar!

Advies, engineering en montage, onze expertise

Meld u aan voor gratis kaarten op www.vilton.nl

Vilton is producent en leverancier van constructieve bouwsystemen in bouw, infra en beton. Vilton is volgens onze klanten dé expert in lucht- en waterdicht bouwen, voorkomen van scheurvorming én in trillings- en ruimteakoestiek. Vilton vermindert faalkosten, verkort de bouwtijd van uw project en verlaagt de total cost of installation. We maken complete gebouwen stil met onze innovaties en kennis van zaken met het totaalconcept Vilton Silent Building. Wij vullen de belangrijke details in ieder bouwproject vakkundig in met systeemoplossingen en monteren dit desgewenst met onze vakmensen. Met garantie op product, aanbrengen en functioneren!

Bezoek onze 2 stands op de Bouwbeurs: • Stand C088 voor lucht- en waterdichtbouwen, fundering, engineering en montage; • Stand A088 voor ons totaalconcept Silent Building, advies, engineering rondom trillings- en ruimteakoestiek inclusief sfeervol design en montage.

www.vilton.nl

HECO-UFIX ® MDF-schroef – De onverslaanbare schroef voor MDF- en HDF-platen

WWW.OXLOC.NL

De nieuwe HECO-UFIX ® – de MDF-schroef die nog meer kan!

Dichtbij de rand en as werken mogelijk Vastschroeven aan kopse kant zonder voorboren Exact aanzetten zonder weg te glijden op het materiaaloppervlak HECO-Drive en aandrijving met stickfit-effect perfect op elkaar afgestemd Bezoek ons op de BAU in München, Van 16 – 21 januari 2017, Hal B6, stand 134

HECO-Schrauben GmbH & Co. KG Dr.-Kurt-Steim-Str. 28, D-78713 Schramberg Telefoon: +49 (0) 74 22 / 9 89-0 E-mail: info@heco-schrauben.de Agent Benelux: Jac. Lowie & Zoon bv Korte Brinkweg 37b, 3761 EC SOEST Telefoon: +31 (0) 35 / 54 159 58 E-mail: office@lowie.nl

VOOR ELK PROJECT EEN OPLOSSING!

Bereik de bouw / 7

Websites

373

Bezoekers per maand

adverteren op maat

40

Magazines

Registranten

Wij geloven in het vertonen van de juiste boodschap op het juiste moment.

Op deze manier kan je de klant alleen maar van dienst zijn en niet storen.

Bereikdebouw.nl is hét marketingplatform voor de bouwsector. Hier laten we jullie bijvoorbeeld zien waar de doelgroepen zich exact bevinden en hoe je deze op de juiste wijze kan bereiken.

Ga naar www.bereikdebouw.nl en probeer het nu gratis.

BEZOEK ONS IN HAL 12, STAND D046

41.5k

bou w beu rs previ ew

Cobouw Special Woensdag 14 december 2016

29

ORGANISATIEPROFIEL Wecycle laat afgedankte elektrische apparaten en energiezuinige lampen verwerken tot nieuwe grondstoffen.

Nieuwe grondstoffen uit e-waste W

ecycle is een non-profitorganisatie die de inzameling regelt van afgedankte elektrische apparaten en energiezuinige lampen, kortweg e-waste.

Via inzamelingsacties en campagnes probeert zij consumenten en bedrijven te stimuleren elektrische apparaten en armaturen in te leveren, zodat deze worden verwerkt tot nieuwe grond­stoffen.

Wecycle werkt samen met onder meer installatie­bedrijven, gemeenten, kringloop­ bedrijven en scholen. Opdrachtgevers zijn zes productstichtingen waarin 1500 producenten en importeurs van apparaten en lampen zijn verenigd. Gezamenlijk wordt gewerkt aan landelijke campagnes voor bewustwording van de noodzaak tot recycling, met een focus op de inzameling van elektrische apparaten, armaturen en lampen: het zogenoemde e-waste.

Door deze samenwerking met installateurs en (technische) groothandels is vorig jaar 3,6 miljoen kilo aan afgedankte lampen en armaturen gerecycled en zijn de grondstoffen grotendeels opnieuw in de keten gebracht.

De lampen en armaturen laat Wecycle tot 90 procent recyclen. Hiermee wordt ook voorkomen dat schadelijke stoffen in het milieu terechtkomen: in 2015 is via het Wecycle-systeem 50 kilo kwik afgevangen en verantwoord verwijderd.

Giftige pcb’s opvangen Elke armatuur bevat een condensator waarin olie kan zitten. Bij oude condensatoren bevat deze olie vaak zeer giftige pcb’s. Het is al 30 jaar verboden om pcb’s te gebruiken bij de productie van nieuwe armaturen, maar nog altijd bevat een deel van de armaturen dat bij Wecycle wordt ingeleverd deze gevaarlijke stoffen.

Pcb’s moeten op zeer hoge temperatuur worden vernietigd om milieuschade te voorkomen. Installateurs doen er daarom goed aan afgedankte armaturen te laten verwerken bij gespecialiseerde en gecertifi­ ceerde recyclebedrijven, bijvoorbeeld binnen het netwerk van Wecycle.

Inzamelpunten voor de installateur Voor grote hoeveelheden lampen en armatu­ ren heeft Wecycle speciale inzamelmiddelen ter beschikking. Voor kleine hoeveelheden lampen en armaturen is er een uitgebreid netwerk met inleverbakken bij (technische)

Een grote hoeveelheid afgedankte lampen die door Wecycle wordt gerecycled. groothandels. Voor tijdelijke projectlocaties wordt maatwerk geboden.

Gouden Bakkie Awards In 2016 beloonde Wecycle drie inzamelpart­ ners met een ‘Gouden Bakkie Award’: CityTec vestiging Alblasserdam, JK-Nederland en Ziut.

De laatste kreeg de award omdat de keten in 2015 het grootste volume lampen en armatu­ ren inzamelde.

Ziut is specialist op het gebied van openbare ruimte en openbare verlichting, verkeersrege­ ling en camerabewaking. Het bedrijf werkt met name in opdracht van gemeenten maar ook voor civiele aannemers, Rijkswaterstaat, bedrijventerreinen en woningcorporaties.

Van de 3,3 miljoen lichtmasten in Nederland heeft Ziut er 1,35 miljoen in beheer. Het sluiten van de materiaal­k ringloop is een belangrijk

Een deel van de armaturen dat bij Wecycle wordt ingeleverd, bevat nog zeer giftige pcb's.

thema van het MVO-beleid bij Ziut.

Zonnebankleverancier JK-Nederland bracht het grootste volume afgedankte lampen bij Wecycle: jaarlijks tussen de 30 en 35 ton.

CityTec verzorgt de complete uitvoering van projecten op het gebied van openbare verlichting en verkeersregel- en parkeerinstal­ laties en verzamelde in 2015 het grootste volume armaturen.

Ook de sloopbranche Stichting LightRec Nederland, een van de opdrachtgevers van Wecycle, is onlangs samen met slopersvereniging VERAS en Wecycle een offensief gestart om ook uit sloop- en renova­ tieprojecten meer lampen en armaturen in te zamelen voor recycling. Op jaarbasis komen er bij deze projecten zeker 900.000 kg aan armaturen en ruim 460.000 lampen vrij.

Slechts een fractie hiervan wordt duurzaam ingezameld en gerecycled.

De infrastructuur van Wecycle ligt er inmid­ dels, maar het gaat alleen lukken als alle betrokken partijen hieraan meewerken. Niet alleen de sloop- en bouwbranche, maar ook de medewerking van bijvoorbeeld gebouweigena­ ren, opdrachtgevers en de overheid is nodig.

LightRec wil dat het correct verwijderen en afvoeren van verlichting bij renovatie en sloop binnen vijf jaar geen uitzondering meer is, maar het nieuwe ‘normaal’.

Wecycle.nl | LightRec.nl

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Wecycle.

Voor kleine hoeveelheden lampen en armaturen is er een uitgebreid netwerk met inleverbakken.

www.spaansen.nl/bouwsystemen

Bouwsystemen

Scherp gereedschap?

Vraag Leitz ...

Of u nu CNC-gereedschap, gereedschappen voor het maken van kozijnen, cirkelzagen, diamant bovenfrezen of gereedschap voor het maken van keukens zoekt: Leitz heeft het.

Maar niet alleen dat; Leitz zorgt ook voor het onderhoud en scherp houden van uw gereedschap. Met een wekelijkse haal- en brengservice en met de bijbehorende expertise en vakmanschap.

En we blijven grenzen verleggen met innovatieve producten. Zoals met het ProfilCut Q gereedschap dat onlangs een red dot design award kreeg.

Leitz Service, uw partner als het om kwaliteit gaat.

Vooroplopen is hernieuwbare energie betaalbaar maken

Ecolution Besparen op energie, steeds minder gebruik van aardgas en nul warmteverlies door ventileren. De ventilatiewarmtepompen van Inventum hebben zich reeds bewezen. Met eenvoudige installaties in hybride en All Electric, levert de Ecolution een belangrijke bijdrage bij de verduurzaming van Nederland. Medio 2017 presenteren wij de 2e generatie Ecolutions en brengen daarmee verduurzamend Nederland in een versnelling.

Een warmtepomp die voor iedereen bereikbaar is, kleiner, lichter, slimmer en voordeliger.

Meer weten over energie besparen met ventilatiewarmtepompen? Neem vrijblijvend contact met ons op.

Leitz Service B.V. Mercuriusweg 5 2741 TB Waddinxveen Tel. +31 (0) 182 30 30 30 info@leitz-service.org www.leitz.org www.inventum.com

De economie groeit en de woningmarkt trekt verder aan. Mensen durven weer te investeren in hun huis en buitenruimte. Dat betekent dat het tijd wordt voor het echte werk en dus tijd voor een échte bus.

De Toyota PROACE is de meest functionele bedrijfsauto in zijn klasse. Zo beschikt de PROACE over een laadvermogen tot 1.525 kg en een inhoud van 6,6 m3. Dit werkpaard is leverbaar vanaf € 16.995,-. Met een verbruik vanaf slechts 5,1 l/100km is hij superzuinig. Tel daar de garantie van 3 jaar, of tot 100.000 km bij op en u heeft genoeg redenen om de PROACE te komen bekijken.

Slimme besteller De Toyota PROACE Compact is slechts 4,6 m lang maar met 4,6 m3 inhoud en een draaicirkel van slechts 11,3 m. De ideale bestelwagen voor in stedelijke gebieden.

Werkpaard De Toyota PROACE Worker draait zijn hand niet om voor 3 Europallets, 1,5 ton laadvermogen en een geremd aanhangwagengewicht tot 2,5 ton.

De PROACE is ook leverbaar als Long Worker.

Dubbelleven In de Toyota PROACE Dubbele Cabine is ruimte genoeg om werk en privégebruik te combineren. Hij is geschikt voor zes personen en alle gereedschappen.

Een echte truck De Toyota PROACE Truck heeft drie zitplaatsen én een grote open laadbak. Laadvermogen tot ca. 950 kg.

Kom naar onze stand en ontdek de nieuwe Toyota PROACE of kijk op toyota.nl

ONTDEK DE NIEUWE TOYOTA PROACE IN HAL 7 STAND A089 Brandstofverbruik (EC 2015/45X) 5,1-5,9 L/100km (16,9-19,6 km/L); CO2 133-155 gr/km.

Prijzen excl. BTW, BPM en excl. kosten rijklaar maken en recyclingbijdrage. Vraag naar de verkoopvoorwaarden of kijk op toyota.nl. Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Importeur Louwman & Parqui B.V.

DucoBox Focus De SLIMSTE afvoerbox van Europa!

HOOGSTE EPC-WINST

UITERST STILLE WERKING

SLIMME STURING OP BASIS VAN CO2 EN VOCHT

De DucoBox Focus is de stilste én slimste afvoerbox in Europa.

De geïntegreerde én gepatenteerde regelkleppen, op basis van CO2- en vochtsturing, garanderen een slimme en efficiënte afvoer, enkel waar en wanneer nodig én in de juiste hoeveelheid!

Bezoek ons in Hal 09, B017 & B018 Van 6 t.e.m. 10 februari We inspire at www.duco.eu