Brandveiligheid

BRANDVEILIGHEID

Bijlage bij Cobouw 30 oktober 2015

LAAT SAFETY PARTNERS EENS NAAR UW GEBOUW KIJKEN

Brand is allesverwoestend en levensbedreigend. Naast persoonlijke schade kunnen de gevolgen voor een bedrijf en het milieu rampzalig zijn. Een brand is niet altijd te voorkomen maar de omvang en gevolgschade zijn wel te beĂŻnvloeden. Safety Partners helpt gebouweigenaren, - beheerders en gebruikers met het creĂŤren van een veilige woon- en werkomgeving. Een erkend totaalinstallateur die met u meedenkt en deskundig advies geeft als het gaat om brandveiligheid op alle niveaus van uw organisatie.

Safety Partners adviseert, ontwerpt, realiseert, onderhoudt en beheert blus- en branddetectiesystemen, kleine blusmiddelen en wateroverlastdetectie in de utiliteit, woningbouw, zorg, industrie en infra sector.

safety partners

powered by

ADVIES REALISATIE ONDERHOUD BEHEER

Safety Partners Postbus 47 3800 AA Amersfoort

www.wd-safetypartners.nl T: +31 33 467 15 11

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

Voorwoord Nieuwe rookwerendheidsnorm verplicht in 2018 In deze special treft u een vurig pleidooi aan van Emiel van Rossum, directeur/eigenaar van Brandpreventie Academy. Hij vindt de brandclassificatie E20, zoals die nu in het Bouwbesluit 2012 is opgenomen, “de grootste farce denkbaar.”

Hiermee zet hij meteen de toon. “Bij een brand vallen geen slachtoffers door vuur, maar door rook,” aldus Van Rossum. Hij is dan ook een groot voorstander van een nieuwe brand- of beter rookwerendheidsnorm, waarmee de bouw vanaf 2018 verplicht moet werken.

Verder in deze special een betoog van drie adviseurs van Nieman Raadgevende Ingenieurs voor een totaalaanpak waarbij brandveiligheid is opgenomen in het procesmanagement. Vanaf de allereerste dag van de bouwwerkzaamheden wordt gestuurd op het vastleggen van de brandwerende voorzieningen in een logboek. Door controles wordt de kwaliteit geborgd.

In de bouw gaat het niet alleen meer om tijd en geld, maar steeds meer over borging van kwaliteit. Daarbij komt dat minister Blok bezig is met de nieuwe Wet verbeterde kwaliteitsborging voor het bouwen, al blijft dat een moeizaam en stroperig proces. “De technische rol van gemeentes zal worden stopgezet en de markt gaat dit deel overnemen”, aldus Jan Pieter van Dalen van Nieman.

Frits Schut, voorzitter van de Federatie Nederlandse Vereniging Bedrijfshulpverlening licht in deze bijlage toe wat de consequenties zijn van het in juli van dit jaar opgenomen ontruimartikel 7.11a in het Bouwbesluit. Hij bespreekt de risico-inventarisatie en evaluatie voor het vaststellen van het aantal en de deskundigheid van de BHV’ers. De inzet van liften en roltrappen in hoogbouw komt ook aan de orde. Ten slotte geeft Jos Vroon van Alewijnse BV zijn visie op de regels rondom automatische brandmeldinstallaties.

Boudewijn Warbroek Hoofdredacteur a.i.

Inhoud 5 7

11

Brand meester

Gelijkwaardige oplossingen uit de BIO-mix bepalen BHV-organisatie

8

Optimale passieve brand werendheid

9

Ontruimen volgens de Arbowet en Bouwbesluit 2012

13

De regels rond automatische brandmeldinstallaties

15

Ontvluchten bij brand met een lift

Kwaliteit in brandveiligheid

Colofon Klantenservice: (070) 3046777 Redactie: telefoon (070) 3046700 Internet: www.cobouw.nl

E-mail: cobouw@bimmedia.nl Postbus 16262, 2500 BG Den Haag

Hoofdredacteur a.i.: Boudewijn Warbroek Uitgever: Nina Nannini Eindredactie en coördinatie: Nanda van Dijk, Patty van der Sar en Ingrid de Zwart-Schaap Medewerkers: Jeroen Kreule, Armand Landman, Frits Schut, Jos Vroon Vormgeving en Opmaak: Hanneke Borsboom

Abonnementen: wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: klantenservice: (070) 3046777. Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw).

Overnemen artikelen: voor het overnemen van (een gedeelte van) artikelen uit deze uitgave dient men zich te wenden tot de uitgever.

Op alle artikelen in Cobouw of op Cobouw.nl berust auteursrecht. Auteursrechtelijk beschermde werken mogen niet elders openbaar gemaakt worden, gearchiveerd worden of verveelvoudigd worden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bij gebruik van artikelen van dagblad Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen.

3

rain-opperv g l l ar

ak

Pe

BRANDENDE VRAAG BRANDENDE VRAAG

HOE WEET U ZEKER DAT UW BRANDWERENDE DEUREN ECHT VOLDOEN AAN DEUW EISEN? HOE WEET U ZEKER DAT BRANDWERENDE DEUREN brandlabel van GND? Dan is de deur gegarandeerd 30 of 60 minuten ECHT VOLDOEN AAN DE EISEN? Simpel, kijk aan de scharnierzijde van de deur. Ziet u daarop het speciale

Hoogwaardig en functioneel: brandwerende schuifdeuren

brandvertragend. Op het label leest u om hoeveel minuten het gaat en ziet u bovendien hoe de deur is geleverd en wie verantwoordelijk is voor Simpel, kijk aan de scharnierzijde van de deur.

Ziet u daarop het speciale

plaatsing controle.

GND-label controleert 30 u dus eenvoudig brandlabelenvan GND? Met Dan het is de deur gegarandeerd of 60 minuten

• Alleen bij Hörmann: ongevoelig voor beschadigingen in de verzinkte oppervlakte Pearlgrain

en snel de veiligheid en prestaties deur. Kies voorhet zekerheid, brandvertragend.

Op het label leest van u omdehoeveel minuten gaat en vraag ernaar bij uw ziet u bovendien hoetoeleverancier. de deur is geleverd en wie verantwoordelijk is voor

• Hoogwaardige totaalindruk door gepatenteerde

plaatsing en controle. Met het GND-label controleert u dus eenvoudig

• Leverbaar in staal en roestvrij staal en ook

en snel de geen veiligheidrisico. en prestaties van de deur. Kies voor zekerheid, Neem De een veilig gevoel. vraag GND-deur, ernaar bij uw toeleverancier.

elementverbinding

als multifunctionele schuifdeur

Neem geen risico.

MET GND-GARANTIE De GND-deur, een veilig gevoel.

KIEST U VOOR:

MZ

T30

T90

RS

Lid van:

Lid van:

MET GND-GARANTIE KIEST U VOOR:

www.gnd.nl

www.gnd.nl

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

5

Brand meester Armand Landman

Emiel van Rossum is een druk bezet man. In krap twee jaar tijd stampte hij de Brandpreventie Academy uit de grond en wist hij de opleiding tot een van de grootste in Nederland uit te bouwen. Google de woorden ‘brand’ en ‘preventie’ en je komt gegarandeerd bij een van de bedrijven van Van Rossum uit. Maar vaak is dat googlen helemaal niet nodig. Dan heeft iemand uit zijn omvangrijke netwerk Van Rossum al getipt als autoriteit. De juiste man dus om eens te praten over de laatste ontwikkelingen op het gebied van regelgeving rondom brandpreventie.

“De brandclassificatie E20, zoals die nu in Bouwbesluit 2012 is opgenomen, is de grootste farce denkbaar.”

Zo, de toon is gezet. Emiel van Rossum windt er geen doekjes om. “Bij een brand vallen geen slachtoffers door vuur, maar door rook,” stelt de directeur/eigenaar van Brandpreventie Academy, met tussen de 150 en 200 cursisten per jaar één van de grootste opleiders in brandpreventieland. “Juist de eerste minuten na het ontstaan van een brand zijn essentieel om een pand veilig te kunnen verlaten. Wat heeft het dan voor zin als een wandje het vuur een paar minuten vertraagt, maar je door de rookontwikkeling stikt? Een brandwerende klep in een ventilatiesysteem activeert pas bij 70 graden door middel van een smeltloods en laat dan dus geen rook meer door. Maar als er in de hoek van deze ruimte waar we nu zitten brand ontstaat, dan duurt het wel even voor het smeltlood, dat ver van de brand kan zitten, is gesmolten.

Voor we het in de gaten hebben, staat het hele pand vol rook.”

Rookwerendheidsnorm Het hoeft geen betoog dat Van Rossum een groot voorstander is van een nieuwe brand- of beter rookwerendheidsnorm, waar de bouw vanaf 2018 verplicht is mee te werken. “De zogenoemde norm 6075 wordt dan opgenomen in het Omgevingsbesluit. Die norm bevat twee belangrijke eisen, te weten: in niet-slaapgebouwen geldt de classificatie SA ofwel luchtdicht bij een omgevingstemperatuur van 20 graden en in gebouwen waar geslapen wordt geldt de classificatie SA + S200, waarbij die

Emiel van Rossum in zijn element als bevlogen schoolmeester. laatste toevoeging inhoudt dat een ruimte ook nog luchtdicht is bij 200 graden. Je ziet dat veel fabrikanten van bouwmaterialen hun producten nu al 6075-proof maken, maar het vraagt ook een andere manier van bouwen. Waarbij het belangrijkste is dat een wand nooit bedoeld mag zijn om een brand tegen te houden, hij moet rook tegenhouden. Dat biedt overigens veel voordelen, want je kunt lichter maar tegelijkertijd veiliger en doelmatiger bouwen.”

Lesgeven

Van Rossum leidt per jaar tussen de 150 en 200 professionals op.

Van Rossum is duidelijk in zijn element. Als een bevlogen schoolmeester verhaalt hij over moeilijke materie en schudt hij de ene na de andere norm, regel of specificatie uit zijn mouw. “Goed dat je dat opvalt, want het is mijn grootste passie: lesgeven. Dat is ook precies waar ik mezelf nog meer in wil bekwamen: bevlogen lesgeven, gericht op de persoon die ik zelf was toen ik al die opleidingen volgde.”

Want eigenlijk is het heel bijzonder dat Van Rossum doet wat hij nu doet. Als dyslect maakte hij geen enkele reguliere opleiding af. Dacht dat school of leren niets voor hem was. Maar maakte zich tijdens zijn – stomtoevallig door zijn vader geregelde – baantje bij een adviesbureau over brandveiligheid wel in twee dagen AutoCAD eigen.

“Ja, daarin onderscheiden mensen met dyslexie zich: verbanden leggen en ruimtelijk inzicht. Piece of cake.” Via allerlei vakopleidingen – “ik kon dus wel studeren! Als ik dat maar op mijn eigen manier kon doen…” – bekwaamde Van Rossum zich in het vak van brandpreventie. Na zijn eerste baan bij een adviesbureau belandde hij bij de gemeente waar hij voor de brandweer bouwver-

gunningen beoordeelde. In zijn vrije tijd beheerde hij de website brandpreventieforum.nl. “En toen heb ik, zomaar van de een op de andere dag, ontslag genomen. Ik heb mijn hart gevolgd. Want door al die cursussen en opleidingen en het feit dat ik voor mijn oude werkgever eens zelf zo’n cursus mocht organiseren, ontdekte ik wat ik echt leuk vind. En dat is lesgeven.”

Kwaliteitsverbetering Met zijn Brandpreventie Academy leidt Van Rossum ondertussen tussen de 150 en 200 professionals per jaar op. Dat kunnen bouwadviseurs zijn, of handhavers van gemeentes, werkvoorbereiders en installateurs. “Doel is marktleider te worden. Maar belangrijker nog: ik wil kwalitatief de beste opleiding bieden. Ik ben echt dagelijks met kwaliteitsverbetering bezig.

Alles om beter te worden dan de concurrenten en een topopleiding te bieden in bouwkundige brandveiligheid.”

Want, zo benadrukt Van Rossum nog maar eens: “Een traditionele opleiding op dit gebied bestaat niet. Ja, er was een opleiding tot Fire Safety Engineer. Maar daar is met het instorten van de bouw eigenlijk geen vraag meer naar. Dat zijn mensen die kunnen rekenen aan grote compexe gebouwen. Maar die worden niet meer gebouwd.

Ik richt me op de normale bouw. Ooit was een opleiding brandpreventiekundige 1 verplicht.

Voor erkende PvE-opstellers bijvoorbeeld. Dat is niet meer zo. Maar ik onderschrijf de roep om een register van Bouwbesluitdeskundigen. Dat is in de maak. Daarin speelt kennis van brandpreventie een grote rol. En ik maak me persoonlijk sterk voor het MEB (Montage Expert Brandveiligheid) register.”

Advertorial

Marc Vunderink en Gert Goorhuis Marc Vunderink en Gert Goorhuis

YARDEN EN TRIGION YARDEN EN TRIGION

Samen Samen de de grenzen grenzen opzoeken opzoeken Uitvaartorganisatie Yarden zocht in 2009 een installateur voor brandmeld­ Uitvaartorganisatie Yarden zocht in 2009 een installateur voor brandmeld­ installaties en noodverlichting. Na een tender viel de keuze op Trigion installaties en noodverlichting. Na een tender viel de keuze op Trigion Brand en Beveiligingstechniek (Trigion). Inmiddels wordt Trigion gezien Brand en Beveiligingstechniek (Trigion). Inmiddels wordt Trigion gezien als partner en adviseur en levert het bedrijf een integraal pakket van dien­ als partner en adviseur en levert het bedrijf een integraal pakket van dien­ sten. ‘Er is een soort symbiose ontstaan.’ sten. ‘Er is een soort symbiose ontstaan.’

H H

et was indertijd helemaal et indertijd helemaal geenwas groot contract,’ vertelt

verrast worden. Ik wil bovendien verrast worden. bovendien weten waar ik aanIktoewil ben, zodat ik

van Yarden.

‘Inmiddels is het dat wel.

Dat is langzaam gegroeid.

Contracten Dat langzaamleveranciers, gegroeid. Contracten met is andere en dat

Een integraal pakket Een zes integraal pakket ‘In jaar tijd is een simpele

geen contract,’ vertelt seniorgroot inkoper Gert Goorhuis senior inkoper is Gert van Yarden.

‘Inmiddels hetGoorhuis dat wel.

met en wat, dat warenandere er in leveranciers, die tijd nogal waren er inZodieis tijd nogal meer wat, expireerden. er steeds

expireerden.

Zo terecht is er steeds meer werk bij Trigion gekomen.

Er werk bij Trigion terecht gekomen.

Er is een soort symbiose ontstaan. Wij is soort symbiose Wij zijneen geen experts in alleontstaan. wetgevende zijn geen kaders dieexperts er zijn in opalle het wetgevende gebied van,

kaders die er zijn op het gebiedDaarvan, bijvoorbeeld, brandveiligheid. bijvoorbeeld, Daarvoor vertrouwbrandveiligheid. ik op Trigion. Ik wil

voor vertrouw ik op Trigion. op Ik wil dat zij de kennis aanreiken dit dat zij dat de ze kennis dit gebied, kijkenaanreiken naar onze op omge-

gebied, ze kijken onze omgeving en dat aangeven watnaar er de komende ving en aangeven wat er de komende jaren staat aan te komen. Ik wil niet jaren staat aan te komen. Ik wil niet

weten waar ik aankan toemaken.’ ben, zodat ik goede begrotingen goede begrotingen kan maken.’

‘In zes jaar tijd is tot eeneen simpele aanvraag uitgegroeid inteaanvraag uitgegroeid tot een integraal pakket van dienstverlening,’ graal van dienstverlening,’ vertelt pakket Marc Vunderink, marketingvertelt Marc Vunderink, marketingen accountmanager van Trigion.

‘We en account van Trigion. ‘We doen nu manager ook inbraakinstallaties, doen nu ook inbraakinstallaties, toegangscontrolesystemen, CO-metoegangscontrolesystemen, CO-metingen, controle van de kleine blustingen, controle van de kleine opleiblusmiddelen, verbandmiddelen, middelen, verbandmiddelen, opleidingen, alarmopvolging en mobiele dingen, alarmopvolging en mobiele surveillance.’

Gert Goorhuis: ‘Het is surveillance.’

Goorhuis: ‘Het is belangrijk dat Gert we één contactpersoon belangrijk dat we één contactpersoon hebben bij Trigion, één ingang. Dat hebben bij Trigion, één ingang. Dat

vraagt wel wat aan flexibiliteit van vraagt watdaar aan hebben flexibiliteit Trigion,wel maar we van bij Trigion, maar daar hebben bij Yarden veel gemak van.’ weMarc Yarden veel gemak met van.’

Marc Vunderink: ‘De relatie Yarden is Vunderink: ‘De zo relatie Yardendat is in die paar jaar goedmet geworden in jaarkan zo goed geworden ik die hempaar alleen vergelijken metdat de ik hemdie alleen kanmet vergelijken met de relatie ik heb opdrachtgevers relatie ik heb waar ikdie al 25 jaar met overopdrachtgevers de vloer kom.’ waar ik al 25 jaar over de vloer kom.’

Wederzijds vertrouwen Wederzijds vertrouwen Ze roemen allebei het wederzijdse Ze roemen allebei het wederzijdse vertrouwen.

Toch werken ze nu aan vertrouwen.

TochService werkenlevel ze nu aan een uitgebreide agreeeen level‘Met agreementuitgebreide (SLA). GertService Goorhuis: dit mentligt (SLA).

Gert Goorhuis: ‘Met dit SLA straks precies vast wat ieder SLA ligt straks precies vast wat ieder kan verwachten.

Werkbeschrijvingen, kan verwachten.normeringen: Werkbeschrijvingen, methodieken, alles

methodieken, normeringen: wordt erin opgenomen.

Dat doenalles we wordt erin opgenomen. Dat doen we

ook omdat apparatuur en controles ook controles aan omdat allerleiapparatuur wettelijke enbepalingen aan allerlei wettelijke bepalingen moeten voldoen.’ Marc Vunderink: moeten voldoen.’

Marc Vunderink: ‘Als er een brandblusser of brand‘meldinstallatie Als er een brandblusser of is, brandniet gekeurd kan

meldinstallatie gekeurd kan een handhaver niet in het ergsteis,geval een handhaver het teergste besluiten om eeninpand sluiten.geval Dat besluiten om eenniet. pandWe te sluiten. wil je natuurlijk hebbenDat bij wil je natuurlijk niet. hebben bij Trigion de planning vanWe al die contro-

Trigion de planning van die controles geautomatiseerd en al zorgen er op les geautomatiseerd en zorgen er op de achtergrond voor dat die proces-

de voor dat diebelasten processenachtergrond blijven doorlopen.

Daar sen blijven doorlopen.

Daar belasten we de Yarden zo weinig mogelijk we mee.’de Yarden zo weinig mogelijk mee.’

Voortdurende co­creatie Voortdurende co­creatie De relatie tussen Yarden en Trigion

naar.’ Gert Goorhuis: ‘Dat lokken we naar.’uit.

Gert ‘Dat lokkenpais we ook HetGoorhuis: is heus niet allemaal

ook uit. Het is heus niet pais en vree, we hebben af enallemaal toe behooren vree, we hebben af en toe behoorlijk heftige discussies. We moeten de lijk heftige discussies. de grenzen opzoeken van We watmoeten er in deze grenzen opzoeken vanis.’watDaarom er in deze omgeving mogelijk is

omgeving is.’ Daarom is Trigion al mogelijk in een vroeg stadium Trigion al bij in een vroeg van stadium betrokken de bouw een betrokken bouw van crema toriumbijin de Hoogeveen en een crema torium in Haag.

Hoogeveen en een renovatie in Den Gert Goorhuis: renovatie in Den Haag.

Gert Goorhuis: ‘Ons doel is het zo goed mogelijk ‘Ons doel isvanhetdezo uitvaarten. goed mogelijk faciliteren We faciliteren van de uitvaarten.

We willen dat Trigion ons daarbij helpt.’ willen dat Trigion ons daarbij helpt.’

Volg Yarden en Trigion op Volg Yarden en Trigion op facilitaironline.nl/co-makership

De relatie tussen Yarden van en Trigion is een goed voorbeeld voortis een goed voorbeeld van durende co-creatie, vindt voortGert

facilitaironline.nl/co-makership waar onder meer wordt gevolgd waar onder meer wordtbijgevolgd hoe Trigion meedenkt de

toekomst.’

Marc erg te spreken over de Vunderink vrijheid dieisTrigion spreken‘Als over diebezig Trigion heeft. er de eenvrijheid uitvaart is,

Hoogeveen en bijinde renovatie het crematorium Den Haag. van het crematorium in Den Haag.

durende co-creatie, vindt aanGert Goorhuis. ‘We werken samen de Goorhuis.

‘We werken samen toekomst.’ Marc Vunderink is aan erg de te heeft.

‘Als er een uitvaart bezig is, wil je natuurlijk geen vals alarm.

Toen wil je natuurlijk geen met vals alarm.

Toen wij een jaar geleden een slimme wij een jaar geleden met eenkwamen slimme multi-criteria brandmelder multi-criteria brandmelder kwamen die valse meldingen uitsluit, was die valsedaar meldingen was Yarden meteen uitsluit, nieuwsgierig Yarden daar meteen nieuwsgierig

hoe Trigion meedenkt bij de nieuwbouw van het crematorium in nieuwbouw van het crematorium in Hoogeveen en bij de renovatie van

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

7

gelijkwaardige oplossingen uit de BiO-mix bepalen Bhv-organisatie Frits Schut

De Memoire van Toelichting van de Arbowet noemt de risico-inventarisatie en evaluatie het uitgangspunt voor het vaststellen van het aantal en de deskundigheid van de Bedrijfshulpverleners. Door de juiste mix van bouwkundige, installatietechnische en organisatorische maatregelen en het gelijkwaardigheidsbeginsel kan er een bedrijfseconomische keuze worden gemaakt voor de juiste BHV-inrichting.

De zwaarte van de maatregelen hangt af van het resultaat van de risicoanalyses.

Tot 2007 gebruikte de Arbowet de rekenregel, dat het aantal BHV’ers ten minste 1:50 van het aantal werknemers en andere aanwezigen moest zijn. De wetgever realiseerde zich echter dat in de praktijk de 1:50-regel te absoluut werd toegepast. Het begrip ‘ten minste’ werd nogal eens over het hoofd gezien. Sinds 2007 geeft de wetgever in de Memoire van Toelichting op de Arbowet uitdrukkelijk aan dat de 1:50-regel definitief geschrapt is en dat op basis van de RI&E het juiste aantal en de deskundigheid van BHV’ers moet worden vastgesteld. Er moeten zo veel bedrijfshulpverleners worden aangewezen en opgeleid, zodat, rekening houdend met ziekte, vakanties of ploegendiensten, er op elk moment voldoende hulpverleners binnen het bedrijf aanwezig zijn.

Zelfredzaamheid Maatschappelijke ontwikkelingen maken dat bedrijven hun eigen verantwoordelijkheid meer dan voorheen moeten vormgeven. De overheid geeft aan niet meer alles te kunnen doen en verplaatst de verantwoordelijkheid richting private sector. Meer en meer wordt de aandacht gericht op zelfredzaamheid. In bedrijven speelt BHV daarin een belangrijke rol.

Keuzevrijheid volgens Bouwbesluit 2012 Beheersmaatregelen die uit de risicoanalyse en het vaststellen van de maatgevende scenario’s volgen, worden onderverdeeld in drie categorieën: • bouwkundig; • installatietechnisch; • organisatorisch.

Een BHV-organisatie kan meer of minder uitgebreid zijn, afhankelijk van de risico’s en daarop genomen maatregelen. Bouwkundige maatregelen zoals brandcompartimentering, brandvertragende constructies en installatietechnische maatregelen als brandmeldinstallaties, automatische blusinstallaties vormen een balans met de te nemen organisatorische maatregelen waarin de BHV vorm wordt gegeven. Het principe van gelijkwaardigheid is

hierbij van belang. In het huidige denken is de organisatorische component er niet uitsluitend meer om restrisico’s op te vangen die overblijven na invulling van de bouwkundige en installatietechnische voorzieningen. De bouwkundige, installatietechnische en organisatorische componenten (de BIO-mix) worden in Bouwbesluit 2012 als gelijkwaardig beschouwd. Dit levert voor bedrijven keuzevrijheid op, omdat je maatregelen kunt verschuiven in de BIO-mix. Ook voorkomt dit dat eenzijdig aan een BHV-organisatie eisen worden gesteld, die bedrijfseconomisch niet altijd zijn vol te houden. Uiteraard is dan compensatie met andere maatregelen (B en I) wel noodzakelijk. Anders gezegd, door te verschuiven naar preventieve maatregen (B en I) komt het organisatorisch zwaartepunt niet meer alleen te liggen op repressie. Naarmate het zwaartepunt verschuift van preventie naar repressie, zal ook de

schade bij een calamiteit groter zijn. Ook zal de BHV-organisatie dan groter en deskundiger moeten worden.

gelijkwaardigheidsbeginsel Door het toepassen van een keuze tussen B-, I- en O-maatregelen en het gelijkwaardigheidsbeginsel kan er een bedrijfseconomische keuze gemaakt worden tussen verschillende soorten maatregelen (bouwkundig, installatietechnisch of organisatorisch). De zwaarte van de maatregelen zal afhangen van het resultaat van de risicoanalyses.

Er dient een zekere balans te zijn tussen B, I en O. Compartimentering heeft bijvoorbeeld een grens, net zoals de maximale omvang van de BHV-organisatie. Indien er bouwkundige onvolkomenheden zijn, dan dient het gecompenseerd te worden met installatietechnische en/of organisatorische maatregelen. Dit vereist wel afstemming met het bevoegd gezag, in dit geval de gemeente en de brandweer, omtrent de gelijkwaardigheid van de te nemen beheersmaatregelen. Daarnaast wordt voorkomen dat een bepaald risico wordt afgedekt door een onnodige stapeling van maatregelen. Hoog niveau waar nodig en nominaal waar kan.

voorbeeld In een gebouw dat gecompartimenteerd is en waar in alle werkruimten sprinklers zijn aangebracht, zal het nauwelijks voorkomen, dat de BHV branden moet bestrijden. Het ontruimen bij branden is dan de belangrijkste BHV-taak geworden. Door compartimentering toe te passen zal de impact van een brand beperkt blijven.

Sproeipatroon standaard sprinkler.

8

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

Optimale passieve brandwerendheid Door een onzer redacteuren

De Brandwerende Systemen van Walraven bestaan uit diverse afdichtingsproducten voor passieve brandbescherming van werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties. Het assortiment omvat diverse typen brandmanchetten en afdichtingsmaterialen voor het brandwerend, rookdicht en geluidsisolerend afwerken van legio situaties. De kracht van de Brandwerende Systemen zit hem in het gecombineerde gebruik van de gecertificeerde BIS Pacifyre® en Tangit FP-producten.

Barrière tegen vuur, rook en geluid!

Een greep uit het assortiment: de BIS Pacifyre® MK II Brandmanchet. Met dit eendelige inbouwbrandmanchet sluit u een buisdoorvoering van metalen, kunststof en/of meerlagen buis 60 minuten brandwerend en rookdicht af. Of het nu gaat om horizontale, verticale of zelfs diagonale buisdoorvoeringen, met deze brandmanchetten voldoen brandcompartimenten moeiteloos aan de bouwvoorschriften.

De BIS Pacifyre® MK II laat zich eenvoudig plaatsen om buizen door vloeren en plafonds, alsmede door massieve steenachtige wanden en systeemwanden, zoals metal-stud, in woning- en utiliteitsbouw. Er is geen gereedschap noch boren vereist.

De manchet laat daarnaast krimp, uitzetting en zijdelingse beweging van de buis toe en vergt weinig ruimte, waardoor het zeer geschikt is voor moeilijk toegankelijke plaatsen. Het heeft tevens een hoge mate van flexibiliteit door een geringe wand- en tussenafstand.

Lever in een mum van tijd maatwerk!

Met de BIS Pacifyre® EFC Brandmanchet kunt u in een mum van tijd maatwerk leveren. Deze opbouwmanchet is geschikt voor zowel brandbare als niet-brandbare leidingsystemen met brandbare isolaties tussen Ø32-160 mm. Het product maakt het mogelijk om meerdere doorvoeringen van verschillende buisdiameters brandwerend af te dichten met behulp van één product. Het innovatieve ontwerp maakt het zelfs mogelijk om verschillende bijzondere toepassingen af te dichten. Denk hierbij aan doorvoeringen met een nulafstand of buisdoorvoeringen in een hoek.

Met de BIS Pacifyre® FPM Mortel kan de ruimte rondom doorvoeringen (≤ 100 mm) afgedicht worden. Deze mortel is speciaal geschikt voor het afdichten van openingen rondom buis- en kabeldoorvoeringen in steenachtige wanden en vloeren. Daarnaast kan Tangit® FP 430 Brandwerende Acrylaat Kit gebruikt worden voor een restopening tussen buis en wand of tussen buis en vloer van ≤ 25 mm. Tangit® FP 550 Brandwerend Schuim kan gebruikt worden voor restopeningen van ≤ 50 mm of 1225 cm².

Antwoord op al uw brandwerende vraagstukken Bescherming tegen brand door het voorkomen van branddoorslag en brandoverslag is de laatste jaren zeer actueel. Het beperken van het aantal slachtoffers, milieu- en economische schade staat hierbij centraal. Walraven heeft daarom het handzame en overzichtelijke ‘Handboek Brandveilig doorvoeren en bevestigen’ ontwikkeld.

Onderwerpen als de huidige wet- en regelgeving (conform Bouwbesluit 2012) en het testen en certificeren van de brandwerende producten/-systemen worden in het handboek toegelicht. Tevens staat de toepassing van de Brandwerende Systemen duidelijk en volledig beschreven. Aan de hand van overzichtelijke selectieschema’s, uitgebreide systeem- en productinformatie, altijd geredeneerd vanuit de praktijksituatie. Met het Handboek ‘Brandveilig doorvoeren en bevestigen’ is iedere vakman zélf in staat om elke buis- en kabeldoorvoering gegarandeerd brandveilig af te dichten. U kunt het handboek digitaal inzien of gratis bestellen op www.walraven.com.

Altijd op de oplossing bij de hand!

Walraven biedt naast het Handboek een handige app: de Brandwerende Systemen Selector! Deze praktische tool maakt het mogelijk om snel en eenvoudig een brandwerende oplossing te selecteren voor buis- en kabeldoorvoeringen door wanden en plafonds.

Middels een aantal stappen worden er een of meerdere systeemoplossingen* geadviseerd, bestaande uit een combinatie van een BIS Pacifyre® Brandmanchet of Brandwerend Band en Tangit afdichtingsmateriaal. Alle getoonde uitkomsten zijn door iedere professional gemakkelijk te plaatsen en daarbij, mits toegepast volgens de montage instructies, als systeem gecertificeerd.

Hiermee wordt volledig voldaan aan de actuele regelgeving op het gebied van brandveiligheid (het Bouwbesluit 2012) en is het als persoon of organisatie niet nodig om gecertificeerd te zijn. *Alle geboden oplossingen zijn alleen toepasbaar voor de Nederlandse markt.

Geïnteresseerd?

De BIS Brandwerende Systemen Selector is beschikbaar voor iOS en Android.

U kunt de app nu downloaden in de Appstore! Kijk voor meer informatie over de Brandwerende Systemen, het Handboek en de app op www.walraven.com.

Indien u de Walraven-producten live wilt zien en ervaren en wilt spreken met onze ervaren Engineers, nodigen wij u alvast graag uit om ons te bezoeken tijdens de VSK-beurs die plaatsvindt van 2 t/m 5 februari 2016 in de Jaarbeurs Utrecht. Houd onze website www.walraven.com in de gaten voor meer informatie over onze beursdeelname.

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

9

Kwaliteit in brandveiligheid Jeroen Kreule

Een leek zal het niet zo snel zien, maar Danny Ruytenbeek van Nieman Raadgevende Ingenieurs des te beter: een brandwerende deur die niet volgens de voorschriften is geplaatst. Neem een stalen, brandwerende deur, speciaal gemaakt en getest voor een stenen constructie: deze deur is in principe niet geschikt voor bijvoorbeeld een metalstudconstructie. Toch ziet Ruytenbeek, adviseur op het gebied van brandveiligheid, net iets te vaak dat het ergens is misgegaan. Ruytenbeek: “Een brandwerende deur voor een stenen constructie is namelijk getest en gecertificeerd voor niets anders dan een stenen constructie. Zo’n deur moet je dus niet zomaar ergens anders plaatsen, want dan gelden weer andere eisen.”

Nog een voorbeeld. Brandwerend glas dat niet op de juiste manier is geplaatst. Met het blote oog zijn de binnen- en buitenzijde nagenoeg gelijk, terwijl slechts een kant is voorzien van een brandwerende coating. En ja, dan komt het wel eens voor dat het glas na controle omgedraaid moet worden. Ruytenbeek zegt het niet om de gebouweigenaar te pesten, maar om hem of haar te wijzen op (gebrek aan) brandveiligheid. Het is geen onwil, maar onwetendheid, denkt Ruytenbeek.

de wet- en regelgeving aangepast en aangescherpt. Met andere woorden: deze gebouwen moeten vroeg of laat onder handen worden genomen om de brandveiligheid weer op orde te krijgen.

Totaalaanpak Nieman pleit voor een totaalaanpak voor haar klanten, waarbij brandveiligheid is opgenomen in het procesmanagement. Na een startgesprek, waarbij een bouwprocesmanager en een brandadviseur aanwezig zijn, wordt een Plan van Aanpak geschreven. Op basis van een inventarisatie van bouwtekeningen en een bezoek aan het betreffende gebouw maakt de brandadviseur een adviesrapportage. Hierin staan onder meer adviezen over compartimentering, vluchtroutes en installaties. De brandadviseur is er ook bij wanneer aannemers een eerste inventarisatie van het pand maken. Vanaf de allereerste dag van de bouwwerkzaamheden wordt gestuurd op het vastleggen van de brandwerende voorzieningen in een logboek. Door controles wordt de kwaliteit geborgd.

Anders gezegd: een risicogerichte totaalaanpak zorgt juist voor doelgerichte kwaliteitsborging, zegt Jan Pieter van Dalen. Van Dalen houdt zich als adviseur van Nieman Kwaliteitsborging bezig met het borgen van kwaliteit: vaststellen dat de afgesproken prestatie daadwerkelijk wordt behaald binnen de afgesproken tijd. Bij grote bouwprojecten wordt hij vaak ingezet als kwaliteitsregisseur; bij kleine projecten coacht hij projectteams om dit zélf te doen.

Kwaliteitsborging Adriaan de Jong.

Uitvoeringsfase Waar het misgaat? Niet in de ontwerpfase, maar bijna altijd in de uitvoeringsfase, is de ervaring.

“Tijdens de start bouw zie je vaak dat een ontwerp niet ver genoeg is uitgewerkt”, zegt collega-adviseur Adriaan de Jong van Nieman.

“De definitieve materiaal- en leverancierkeuzes zijn niet gemaakt, de aansluitdetails zijn nog niet zijn uitgewerkt en de werkvolgorde is nog niet vastgelegd.”

De Jong vraagt zich af of medewerkers die bij de uitvoering betrokken zijn, zich bewust zijn van het effect van de keuzes die ze maken. Is er voldoende kennis om risico’s op verkeerde keuzes of verkeerde uitvoering te minimaliseren? En dan is er nog een aantal andere factoren die een rol spelen bij de uitvoering van een ontwerp: planningsdruk, weersomstandigheden, (gebrek aan) kennis bij onderaannemers, aanpassingen tijdens de uitvoering en samenhang tussen bouwkundige maatregelen en installaties. “Denk aan doorvoeringen doorbrandscheidingen”, aldus De Jong.

De aandacht voor brandveiligheid – een wezenlijk deel van de bouwregelgeving – is de laatste jaren fors toegenomen. Met name als het gaat om zorggerelateerde panden als een ziekenhuis of een verzorgingshuis, dus waar de bewoners minder zelfredzaam zijn. Veel van deze gebouwen zijn gedateerd, ook is de brandveiligheid vaak niet op het gewenste niveau. Daarnaast is

In de bouwwereld is volgens hem een grote verschuiving gaande. Aan de ene kant is er een devaluatie van kennis en kunde, terwijl de klant juist meer wil. Bovendien gaat het in de bouw

Jan Pieter van Dalen. niet alleen om tijd en geld, maar steeds meer over borging van de kwaliteit. Daarbij komt:

Danny Ruytenbeek. minister Blok is bezig met een nieuwe wet: de ‘Wet verbeterde kwaliteitsborging voor het bouwen’. “De technische rol van de gemeentes wordt stopgezet, de markt gaat dit deel overnemen”, aldus Van Dalen. De minister wil dat de consument straks de kwaliteit krijgt die hem of haar beloofd is. De opdrachtnemer wordt bijvoorbeeld aansprakelijk voor alle gebreken die bij de oplevering van het gebouw niet zijn opgemerkt. “Tot nu toe is de bouwaanvraag bepalend. De gemeente bekijkt en beoordeelt die aanvraag en zegt ‘goed’ of ‘niet goed’. Straks gaat het dus om het moment van opleveren, dus wanneer je de sleutel krijgt. Je krijgt als consument de kwaliteit die je in het begin beloofd is.

In andere branches is dat heel normaal, bijvoorbeeld als je een auto koopt, maar in de bouw niet. En dat is best gek”, aldus Van Dalen.

Deze nieuwe manier van werken heeft consequenties voor de bouwondernemer: die moet straks kunnen aantonen dat de kwaliteit wordt geleverd die vooraf is afgesproken, omdat de kwaliteitsborger hierom vraagt. Deze kwaliteitsborger is verplicht een dossier aan te leggen om de bewijslast te kunnen leveren. Hij of zij zal de bouwer aansporen risicogericht te registreren en inhoudelijke cross checks uit te voeren, zodat de betrouwbaarheid van zijn waarneming toeneemt en de foutmarge wordt geminimaliseerd. Zo wordt, als het goed is, voorkomen dat een brandwerende deur die gemaakt is voor een stenen constructie, niet in een metalstudconstructie wordt gehangen.

Als kwaliteitsregisseur is Van Dalen momenteel nauw betrokken bij de bouw van de penitentiaire inrichting (pi) in Zaanstad. Deze pi, die wordt gebouwd en beheerd door Ballast Nedam, is in 2016 klaar. Van Dalen: “Uitvoerders lopen met een iPad rond: alles wat ze doen, wordt op de foto gezet. Zo kun je, op basis van een goed bijgehouden dossier, kwaliteit laten zien aan degene die uiteindelijk de sleutel krijgt. De eindgebruiker krijgt wat hem is beloofd.”

Matex deuren is familie bedrijf met ca. 60 medewerkers dat al meer dan 50 jaar actief is in de bedrijfsdeuren.

Grofweg kan het bedrijf verdeeld worden in 3 takken: 1. Levering en montage van alle soorten bedrijfsdeuren 2. Service, onderhoud en reparatie 24/7 aan (merkonafhankelijk) bedrijfsdeuren.

3. Het zelf ontwerpen, produceren en monteren van speciale deurconstructies, dit zijn dan met name zeer grote bedrijfsdeuren (hangaardeuren, deuren voor scheepswerven e.d.)

Afhankelijk van de situatie, de gestelde eisen en het bouwproject worden er criteria vastgesteld waaraan de brandwerende deur moet voldoen. Belangrijke factoren zijn de brandweerstand, rookwerendheid, bescherming in PGS 15-ruimtes en geluidsisolatie.

Brandwerendheid De brandwerende roldeuren, hefdeuren, overheaddeuren, schuifdeuren en rolschermen hebben een brandweerstand variërend tussen 30 en 360 minuten conform (Europese) normen NEN-EN 1634-1 en EN 13501-1. Samen met de opdrachtgever wordt, afhankelijk van de eisen, de uiteindelijke keuze vastgesteld. Zelfs in situaties waarin een uitzonderlijk hoge brandweerstand wordt geëist, 360 minuten conform de EW-eis, is er een oplossing!

Vandaag de dag worden er steeds zwaardere eisen gesteld aan brandwerendheid van gebouwen. Matex heeft hier op ingespeeld.

Rookwerendheid Bij een brand vallen de meeste slachtoffers door het inademen van rook. Doordat de rook veel giftige gassen bevat, raakt men snel bewusteloos, vaak al binnen enkele minuten.

PGS 15-ruimtes Wij zijn er in geslaagd om vloeistofkeringen, tot 1 meter hoogte, op een aantal brandwerende deuren te certificeren, waardoor gevaarlijk vloeistoffen niet ongewenst naar buiten sijpelen. In ruimtes waar speciale eisen zijn gesteld met betrekking tot de ATEX 95 normering worden speciale motoren en/of besturingen toegepast. Deze deuren zorgen ook in een PGS 15-ruimte voor maximale bescherming van de faciliteiten in een bedrijf.

Matex Deuren B.V. Damzigt 15 3454 PS DE MEERN

T E

030 – 662 90 29 info@matexdeuren.nl

Naast een hoge brandwerendheid is het dus van groot belang dat er ook een hoge rookwerendheid op branddeuren gegarandeerd kan worden. De brandwerende roldeuren, overheaddeuren en schuif-deuren zijn bij Efectis Nederland met succes tweezijdig getest, op zowel Sa 20 (koude rook à ± 20 graden Celsius) als S 200 (warme rook à ± 200 graden Celsius), conform de NEN-EN 1634-3.

Geluidsisolatie Er kan om deze certificering gevraagd worden in situaties waar de geluidstransmissie tussen beide ruimtes gereduceerd moet worden. Een aantal brandwerende deuren zijn ook leverbaar zijn met een certificering op geluidsisolatie (variërend van 29dB tot 55dB), getest volgens de ISO 10140-2:2010.

www.matexdeuren.nl

VAN NOVOFERM Met het vernieuwde assortiment stalen deuren, zowel voor binnen- als buitentoepassing, voldoet Novoferm aan alle Europese normeringen.

De basis MZ deur bestaat uit een hoekkozijn en een 64 mm dik stalen deurblad.

Door aanpassing van de deurbladvulling kan deze eenvoudig uitgebreid worden tot een brand- of rookwerende stalen deur met een brandklasse van 30, 60, 90 of 120 minuten conform EN 1634.

Tevens is het mogelijk om de deur uit te breiden met: • inbraakwerende elementen (EN 1627 tot weerstandsklasse 4) • geluidsdempende elementen (DIN 4109) Ook combinaties van hierboven vermelde uitvoeringen zijn leverbaar.

54 dB BRANDWEREND

ROOKWEREND

INBRAAKWEREND

GELUIDDEMPEND

0546 - 580 680 www.novoferm.nl/stalen-deuren

Hierdoor bestaat de mogelijkheid om een gebouw of ruimte optisch van dezelfde deuren te voorzien. Dit geeft een uniform aanzicht. Door de flexibele deurbladvulling zijn ze echter wel inzetbaar voor onderling verschillende toepassingen.

Stalen deuren van Novoferm worden met name toegepast in industriële omgevingen of utiliteitsbouw zoals bedrijfshallen, ziekenhuizen, concertzalen, gevangenissen, geluidsschermen etc.

Ze kunnen in diverse montagesituaties worden toegepast. Onder andere in staal-, beton-, gemetselde constructies en metal stucwanden.

Het gebruik van hoogwaardige materialen, een uitstekende afwerking en veel opties zorgen ervoor dat wij voor iedere toepassing een passende deur kunnen leveren.

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

11

Ontruimen volgens de arbowet en Bouwbesluit 2012 Frits Schut

De Arbowet richt zich primair op de relatie werkgever-werknemer.

Sinds 1 juli 2015 is ook in het Bouwbesluit een artikel opgenomen over ontruimen dat veel verder gaat dan tot dusver het geval was.

Tot voor kort werd uitsluitend in de Arbowet iets geregeld over ontruimen in geval van calamiteiten. In artikel 15, worden in lid 2 de taken van de Bedrijfshulpverlening genoemd: a. b. c.

het verlenen van eerste hulp bij ongevallen; het beperken en bestrijden van brand en het beperken van ongevallen; het in noodsituaties alarmeren en evacueren van alle werknemers en andere personen in het bedrijf of inrichting.

Merkwaardig in de Arbowetstekst is dat de taken onder a en b uit dat artikel niet zijn geadresseerd.

Bij alarmeren en evacueren is dat wel het geval: het gaat uitdrukkelijk om personeel en andere personen. Het verlenen van eerste hulp, het bestrijden van brand en het beperken van ongevallen is kennelijk bedoeld als Arbozorgplicht voor de eigen werknemers!

De wetgever heeft ingezien dat er talloze situaties denkbaar zijn waarin grote groepen mensen aanwezig zijn die geen enkele arbeidsrelatie met elkaar hebben en waar dus de Arbowet niet van toepassing kan zijn. Denk maar aan winkelcentra, musea, openluchtconcerten, sportwedstrijden enzovoort.

ties de ruimte te geven zelf te bepalen hoe zij hulpverlening aan aanwezige personen inrichten.” Máár, schrijft hij daarbij: “De Arbowet blijft hulpverlening regelen in de relatie werkgever/ werknemer en in het Bouwbesluit zullen specifieke bepalingen opgenomen worden omtrent met name de ontruiming van personen in geval van brand.”

Ontruimen volgens Bouwbesluit 2012 Tot voor 1 juli 2015 werd al in artikel 6.23 lid 6 van het Bouwbesluit geregeld dat als een bedrijf een brandmeldinstallatie moet hebben, ze verplicht zijn om een ontruimingsplan te hebben. In de Nota van Toelichting werd voor de opzet van een

Besluit Basishulpverlening In augustus 2010 werd daarom een wetsvoorstel gelanceerd waarin Basishulpverlening werd gereglementeerd in bedrijven, gebouwen en niet-gebouwen. Drie ministeries gingen zich ermee bemoeien. Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de bedrijven; Binnenlandse Zaken voor hulpverlening in niet-gebouwen en Volkshuisvesting voor hulpverlening in gebouwen. Alle drie de ministeries zouden als uitgangspunt de tekst nemen uit het ontwerp Besluit Basishulpverlening. Daar is jaren interdepartementaal over gesproken en uiteindelijk schrijft minister Asscher in april 2014 aan de Tweede Kamer: “Overheid, ondernemers en burgers werken steeds meer vanuit de eigen verantwoordelijkheid. Het past in deze ontwikkeling om organisa-

ontruimingsplan verwezen naar de NTA 8112 serie van NEN. Overigens liep de wetgever hier achter de feiten aan want NEN had inmiddels de NTA’s gebundeld in de norm NEN 8112.

In het Bouwbesluit is per 1 juli 2015 een nieuw artikel opgenomen dat al was aangekondigd in bovengenoemde brief van minister Asscher.

artikel 7.11a. hulp bij ontruiming bij brand 1.

In een gebruiksfunctie met een brandmeld-

2.

installatie als bedoeld in artikel 6.20, in een bouwwerk met een vergunning voor brandveilig gebruik en in een bouwwerk waarvoor een gebruiksmelding als bedoeld in artikel 1.18 is gedaan zijn voldoende personen aangewezen om de ontruiming bij brand voldoende snel te laten verlopen.

Het eerste lid is niet van toepassing op een woonfunctie voor zorg met zorg op afspraak of met zorg op afroep, als bedoeld in bijlage I.

Het eerste lid geeft een functioneel voorschrift.

In een gebruiksfunctie met een brandmeldinstallatie als bedoeld in artikel 6.20, in een bouwwerk met een vergunning voor brandveilig gebruik en in een bouwwerk waarvoor een gebruiksmelding is gedaan zoals dit is bedoeld in artikel 1.18, zijn voldoende personen aangewezen om de ontruiming bij brand voldoende snel te laten verlopen. Op welke manier dat gebeurt, wordt overgelaten aan de eigenaar of gebruiker van een bouwwerk. Benadrukt wordt dat door extra technische maatregelen (zoals sprinklers) het aantal personen dat nodig is voor hulpverlening kan worden beperkt. Overigens is in de praktijk nu al gebruikelijk dat een werkgever bij de organisatie van de bedrijfshulpverlening in een bouwwerk ook rekening houdt met de evacuatie van niet-werknemers die in zijn bedrijf of inrichting aanwezig zijn. Een organisatie van bedrijfshulpverlening die voldoet aan de eisen van de Arbeidsomstandighedenwet en die rekening houdt met de ontruiming van nietwerknemers, zoals publiek en patiënten, voldoet doorgaans aan het eerste lid. Het nieuwe artikel 7.11a zal voor de meeste bouwwerken dus niet tot feitelijke veranderingen in de hulpverlening bij brand leiden. Voor bouwwerken waarin sprake is van vrijwilligers (bijvoorbeeld verenigingsgebouwen) leidt het nieuwe artikel 7.11a wel tot een verandering. Hier moeten voldoende personen worden aangewezen die helpen bij het ontruimen bij brand. Dit kan praktisch worden ingevuld, waarbij rekening wordt gehouden met het daadwerkelijk gebruik van het bouwwerk en de redzaamheid van de personen die daar normaliter aanwezig zijn. Er hoeft in dit soort bouwwerken dus geen hulpverlening te worden ingericht, zoals bij bouwwerken waarin arbeid wordt verricht en de organisatie van bedrijfshulpverlening volgens de Arbeidsomstandighedenwet verplicht is. Kleine bouwwerken zonder brandmeldinstallaties of waar minder dan 50 personen aanwezig zijn, vallen gezien de verwijzing naar de artikelen 6.20 en 1.18 geheel buiten de werkingssfeer van artikel 7.11a. Artikel 7.11a is in tabel 7.11 verder niet aangestuurd voor de woonfunctie, met uitzondering van de woonfunctie voor zorg.

Toezicht De consequentie van het opnemen van het ontruimingsartikel 7.11a in het Bouwbesluit is dat het toezicht daarop niet wordt uitgevoerd door de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, maar door het bevoegd gezag, in casu gemeente en brandweer. Het kan dus voorkomen dat het aantal ontruimers dat is gebaseerd op de RI&E volgens de Arbowet voldoet, maar door het bevoegd gezag onvoldoende wordt bevonden.

Het is op zich merkwaardig, dat waar het Bouwbesluit over het algemeen heel concreet is in haar voorschriften, juist op dit punt alleen naar functionaliteit kijkt en nalaat normen te stellen over het aantal ontruimers. We komen weer in dezelfde discussie terecht als waar artikel 15 van de Arbowet mee afsluit: de bedrijfshulpverlening moet haar taken naar behoren kunnen vervullen. Wie bepaalt uiteindelijk wat naar behoren is?

Brandveiligheid Alewijnse is een CCV erkend branddetectiebedrijf dat u volledig BMI BMI BMI kan ontzorgen bij het ontwerpen, leveren, installeren en onderhouden van uw brandmeldsysteem.

Hiervoor gebruiken wij de modernste technieken. Ook het opstellen van een Programma van Eisen behoort tot onze producten.

Wilt u liever zelf de maandelijks controle uitvoeren, dan verzorgt Alewijnse als erkend opleider graag de NIBHV cursus Beheerder Brandmeldinstallaties.

Incompany opleiding mogelijk in overleg.

Naast brandbeveiliging kan u ook bij ons terecht voor inbraakbeveiliging, gebouwautomatisering, conditiemetingen, technisch beheer en meerjaren-onderhoud van uw gebouwgebonden installaties.

Wij zijn erkend leverancier van o.a.

• Siemens Cerberus Pro • Hertek • Notifier

Wilt u meer weten over ons dienstenpakket, neem dan contact op met Alewijnse via een van onze Technisch Beheer vestigingen Regio Zuid Oost Alewijnse Nijmegen BV Energieweg 46 6541 CX Nijmegen +31 (0)24 371 62 11 anij@alewijnse.nl

www.alewijnse.nl

Regio Noord Oost Alewijnse Zwolle BV Curieweg 11 8013 RA Zwolle +31 (0)38 468 46 46 azw@alewijnse.nl

Regio Midden Alewijnse Utrecht BV Detmoldstraat 17 3523 GA Utrecht +31 (0)30 288 63 04 aur@alewijnse.nl

Geaccrediteerde brandproeven van Peutz Brand- en rookklassen

Peutz heeft een SBI- en Small Flametestopstelling en is geaccrediteerd voor het bepalen van de brand- en rookklassen en voor de classificatie van de resultaten.

Brandwerendheid

Peutz heeft een kantelbare brandwerendheidsoven van 4 x 3 meter voor verticale en horizontale proeven. Peutz is geaccrediteerd voor brandwerendheidsproeven en voor de classificatie van de resultaten.

LABORATORIUM VOOR BRANDVEILIGHEID w w w. peut z . nl | contac tpersoon: jacques mer tens | j. mer tens@peut z . nl | 02 4 - 357 0707

Regio West Alewijnse Delft BV Westlandseweg 13 2624 AA Delft +31 (0)15 268 40 00 ade@alewijnse.nl

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

13

de regels rond automatische brandmeldinstallaties Jos Vroon

Als we de oude regeling Brandmeldinstallaties (BMI) 2002 nog eens tevoorschijn halen en goed lezen, valt op dat hij kort en redelijk duidelijk is.

Elke bedrijfsvorm, betrokken in het proces om te komen tot een brandmeldinstallatie die voldoet aan de NEN2535, komt er in voor. Uiteraard was hij voor verbetering vatbaar, maar welke regeling is dat niet.

Gelukkig was iedereen van mening dat het anders en beter moest. Het originele document uit 2002 werd volledig herschreven en in drie primaire stukken gehakt zodat iedere bedrijfsvorm zijn eigen certificeringsregeling en verantwoording kreeg. De CCV-regelingen BMI zagen in 2011 het licht. Op zich een goede zaak, ware het niet dat de erkende PvE-opsteller hierbij volledig terzijde was geschoven. Voor de erkend PvE-opsteller was geen ruimte gemaakt. De eerste proefdocumenten van de drie CCV-regelingen BMI waren slecht leesbaar en wollig geschreven. De einddocumenten zijn gelukkig een stuk beter te begrijpen.

Het Bouwbesluit kende in feite eenzelfde transitie, maar dan andersom. Het originele document was naar verluid goed leesbaar en begrijpelijk. In de politiek is dat een doodzonde, dus het originele document is naar een juridische afdeling doorgestuurd en het eindresultaat is bekend. Zelfs de oorspronkelijke opstellers snapten het allemaal niet meer. Helaas is het aanwijzen van gecertificeerde bedrijven verdwenen uit het Bouwbesluit, door de politieke molen van de marktwerking.

Oplevering Het vooraf nadenken over zonering hoort eigenlijk thuis in het bouwproces en niet in een PvE op de wijze waarop dat nu gebeurt. Beter is het om vooraf een duidelijke samenvatting van de diverse wetten en regels te geven, compleet met het eisenpakket voor de specifieke gebouwfunctie waarop het PvE betrekking heeft. Ook is het zaak om geen dingen op te schrijven die op iemands wensenlijstje staan zonder duidelijke onderbouwing daarvan. Als voorbeeld: er moet een ‘getekend onderhoudscontract aanwezig zijn bij oplevering’. Het is niet goed voorstelbaar dat er onderhoud wordt uitgevoerd als daaraan niet een overeenkomst ten grondslag ligt, maar in de CCV-schema’s staat niet dat er een onderhoudscontract moet zijn. Het Bouwbesluit echter stelt dat er onderhoud conform de NEN 2654 moet worden uitgevoerd bij geëiste systemen. De NEN 2654 stelt dat er tussen onderhouder en gebruiker bij ingebruikname een onderhoudsovereenkomst wordt afgesloten. Deze eis gaat dus alleen op bij brandmeldsystemen die via het Bouwbesluit zijn voorgeschreven. Hou daar bijvoorbeeld rekening mee als er een inspectiebureau op de stoep staat voor de oplevering. Het is niet altijd zwart-wit.

UPd Maar er is licht aan de horizon. Het CCV is bezig met een basisdocument om tot een certificeringsregeling te komen voor een Uitgangspuntendocument-Opsteller: de UPD certificeringsregeling. Het UPD zal het huidige (niet verplichte) IPB vervangen en biedt de mogelijkheid om als spin-off de PvE-opsteller te kunnen erkennen. Dat biedt vele voordelen. De huidige regelgeving is dusdanig slecht leesbaar en veelomvattend dat het noodzakelijk is dat er weer erkende bedrijven komen die weten hoe ze diverse meningen en eisen moeten samenvoegen in één document. Notabene het belangrijkste document bij het opzetten van een Branddetectiesysteem. Er zijn allerlei regelingen

Jos Vroon is Technisch adviseur/consultant van Alewijnse Nijmegen BV.

risico- inventarisatie en evaluatie Bij de CCV-regelingen BMI wordt niet meer met jaartallen gewerkt, maar met versies. De regeling is inmiddels toe aan versie drie. De NEN 2535, net als de CCV-regelingen, geeft aan dat er eerst een PvE moet worden opgesteld (art. 4.1). Het normatieve model PvE in de NEN 2535 gaat echter voorbij aan het feit dat een RI&E de grondslag zou moeten zijn. Dat moet ergens anders worden omschreven.

Het PvE is daarmee verworden tot een opsomming van basisgegevens en het noteren van de instanties die bepaalde eisen stellen. Feitelijk een soort veredelde kruisjeslijst. En dat is weer een verarming van de brandveiligheid in de basis. Het toevoegen van zone-indelingen bijvoorbeeld, verandert daar niets aan en is zelfs ongewenst als een pand nog moet worden gebouwd en de BHV-organisatie nog opgezet. Dan verwordt het PvE tot een vorm van koffiedik kijken en dat moet je niet willen. Ook is het de vraag of een normatief PvE thuishoort in de NEN2535.

in de markt voor ‘erkend opsteller’ maar dat zijn privaat bedachte regelingen die veelal zijn gestoeld op de niet meer bestaande en vervallen verklaarde regeling uit 2002. Hierop speelt het CCV dus in door met een eigen regeling te komen die aansluit op de al bestaande CCV-regelingen.

vechtmarkt Veiligheid zou voorop moeten staan in ons denken en doen, maar de markt is in mijn beleving momenteel danig verstoord door het verdwijnen van de oude regeling BMI in het Bouwbesluit.

Daarin stond immers vermeld dat je een erkend bedrijf moest zijn om brandmeldinstallaties te mogen leveren, aanleggen en onderhouden. Nu ontbreken overheidseisen voor bedrijven die brandmeldinstallaties mogen aanleggen waardoor het een vechtmarkt is geworden. En dat gaat nu eenmaal niet hand in hand met goede en betrouwbare brandmeldinstallaties. Het kwaliteitsniveau heeft een deuk opgelopen. Marktwerking op zich is prima maar op het gebied van onze veiligheid is voorzichtigheid geboden. Daar zou de overheid meer aandacht voor moeten hebben en dat krijg je niet door het loslaten van regels. Daar is juist meer duidelijkheid geboden.

BRANDWERENDE AFDICHTINGEN

BRANDWERENDE APPLICATIES

Als dochteronderneming van de RB+ Groep verzorgen wij brandwerende oplossingen door het maken van brandwerende afdichtingen en doorvoeringen; dé specialisatie van Firejob!

Van der Aa Brandwerende Applicaties heeft jarenlange ervaring in het leveren en monteren van brandwerende systemen voor nieuwbouw- en renovatieprojecten in de woning- en utiliteitsbouw.

Wij onderscheiden ons binnen de markt van brandwerende doorvoeringen door continu te streven naar optimalisatie van de brandwerende oplossingen en samen met alle betrokken partijen op de meest praktische en economische wijze de gewenste brandveilige situatie te creëren. Hierbij duidelijk onze missie voor ogen houdend: het bevorderen van de veiligheid van mensen door het nog brandveiliger maken van ieders woon-, werk- en leefomgeving.

Wij beschikken over uitstekende kennis van de hedendaagse regelgeving en een uitgebreid netwerk van leveranciers en fabrikanten. Hierdoor hebben wij voor ieder project een passende én veilige oplossing in huis.

+31 (0)416 56 10 10

info@firejob.nl

www.firejob.nl

+31 (0)416 56 10 10

info@vanderaa.com

www.vanderaa.com

Wie veiligheid serieus neemt, anticipeert op brandgevaar Het 2resist® 60 ceiling system van Faay biedt optimale bescherming: met minimaal 60 minuten is het plafond extreem brandwerend. De extra vluchttijd die dit biedt, kan van doorslaggevend belang zijn.

Het FAAY 2resist® ceiling system is in zijn geheel uitneembaar en demontabel.

Daardoor is het systeem flexibel herbruikbaar bij gebouwtransformatie of veranderende gebouwindeling.

Faay 2resist® ceiling system biedt hoge thermische- en geluidsisolatie en uitstekende brandwerendheid en voorziet daarmee in comfort en veiligheid.

Waarom kiezen voor FAAY 2resist® ceiling system? ▶ ▶ ▶ ▶

toepassing in droge, natte en hygiënische ruimten hoge thermische- en geluidsisolatie vakkundige montage professionele advisering en begeleiding Faay en Promat WONE

NE

▶ ▶

hoge brandwerendheid, 120 min. getest vluchtwegen blijven lang toegankelijk verdekte, vrijdragende ophanging met brandwerende Promat panelen flexibel in gebruik uitneembare panelen, installaties blijven bereikbaar

Samenwerking met:

NW

L VEI IG

▶ ▶ ▶

KE ER N

Tel. 0347 - 37 66 24 • info@faay.nl • www.faay.nl

FAA5096 Adv Brendwerend Cobouw V3.indd 1

22-10-15 11:40

Br a ndv eil igheid

Vrijdag 30 oktober 2015, Cobouw 187

15

Ontvluchten bij brand met een lift Frits Schut

In veel gebouwen kom je nog de waarschuwing tegen: ”Bij brand de lift niet gebruiken”. Al jarenlang gaan we ervan uit dat een lift een onbetrouwbaar vluchtmiddel is. Om hoogteverschillen te overbruggen zijn vluchtroutes daarom bijna altijd looproutes die door beveiligde trappenhuizen voeren. Ook personen die slecht ter been zijn moeten bij het vluchten die trappenhuizen gebruiken. Met het toenemende aantal verdiepingen van hedendaagse bouw, ligt er een aardige uitdaging voor BHV’ers om gebruikers van een gebouw veilig én snel te evacueren.

Bouwbesluit 2012 voorziet in het gebruik van brandweerliften. Weliswaar zijn er voorzieningen getroffen om de functionaliteit van een brandweerlift bij brand te waarborgen, maar desondanks is het gebruik ervan bij brand in principe voorbehouden aan de brandweer voor het vervoer van materialen en manschappen.

In groot contrast met bovenstaande zijn de bevindingen van het Instituut voor Fysieke Veiligheid (IFV). In haar rapportage “Zelfredzaamheid bij brand; tien mythen ontkracht” komt IFV juist met voorbeelden waarin het gebruik van liften en roltrappen in calamiteitsomstandigheden vele mensenlevens heeft gered.

Mythe Het rapport noemt het een mythe dat mensen die onder normale omstandigheden zelfstandig in staat zijn een gebouw te verlaten, ook zelfredzaam zouden zijn bij brand. Vooral in hoge gebouwen, waarbij veel trappen moeten worden afgedaald, blijken veel mensen last te hebben van tijdelijke beperkingen. Deze kunnen ontstaan als reactie op hitte en rook, maar bijvoorbeeld ook door zwangerschap, operaties, overgewicht of COPD.

Vermoedelijk hadden ongeveer 1000 overlevenden van de WTC-ramp 9/11 in New York last van tijdelijke beperkingen. Naar schatting hebben circa 3000 mensen de WTC-ramp 9/11 in New York overleefd doordat ze zelfstandig zijn ontvlucht via de liften gedurende de eerste 16 minuten van de ramp. Het rapport concludeert verder dat zelfstandige ontvluchting van mensen met een fysieke beperking nauwelijks mogelijk is zonder gebruik te maken van liften.

Het is dan ook niet vreemd dat er in de liftenwereld de laatste jaren wordt nagedacht over hoe liften kunnen worden ingezet bij evacuaties bij brand en andere noodsituaties.

Bij extreem hoge gebouwen als Petronas Towers en Burj Kalifa zie je dat bij ontruiming de ingezetenen naar een veilige verdieping worden geloodst vanaf waar shuttle-liften ingezet worden naar de evacuatieuitgang. Dit wordt aangeduid met het ‘Lifeboat’-principe (zie bijgaande figuur).

Voorrang Op gebied van regelgeving zien we twee trends. In Amerika wordt bij hoogbouw toegestaan dat liften bij brand beschikbaar blijven voor oproe-

pen, en dan specifiek vanuit de bedreigde zone van het gebouw. Voorwaarde daarbij is dat de veiligheid van de lift en zijn gebruikers wordt gewaarborgd door een monitoringsysteem.

Een intelligent gebouwbeheerssysteem moet vervolgens aan de lift ‘vertellen’ welke verdiepingen voorrang krijgen.

Een tweede trend die we in Europa zien, is dat regelgeving is gericht op het evacueren van mindervaliden. Sommige landen, zoals Frankrijk, leggen in de bouwregelgeving al de link met het inzetten van liften. Vaak wordt naar brandweerliften gegrepen. Slechts in uitzonderlijke gevallen zal een BHV’er deze lift mogen bedienen, maar in alle gevallen zullen bij inzet van de brandweerlift vooraf heldere afspraken met de brandweer nodig zijn. Een andere beperking is dat een coördinator hem steeds zal moeten vertellen op welke verdieping hij een hulpbehoevende persoon moet ophalen. Een Europese norm is in de maak voor evacuatieliften speciaal voor het evacueren van mindervaliden. Men borduurt daarbij voort op de brandweerlift. In Groot-Brittannië wordt dit type evacuatielift overigens al enige jaren her en der toegepast.

Brede inzet van evacuatieliften Wim Offerhaus

Floor Warden

Mitsubishi Elevator Europe, gevestigd in Veenendaal, heeft een nieuw concept ontwikkeld genaamd de Floor Warden (hier verder genoemd als FW). Het onderscheidende van Mitsubishi’s FW-besturing is dat deze niet vanuit de liftkooi wordt bediend, maar vanaf de verdiepingen die ontruimd moeten worden. Op iedere verdieping, of op geselecteerde verdiepingen, wordt een speciaal evacuatie-bedieningspaneel aangebracht.

Hoe werkt het?

De BHV’er die zijn of haar verdieping gaat ontruimen heeft door middel van een sleutelschakelaar de FW-lift exclusief tot zijn of haar beschikking en sluit na het instappen van de passagiers van buitenaf de deuren. De lift maakt een rechtstreekse rit naar de hoofdstopplaats/ evacuatie-uitgang, om vervolgens weer naar dezelfde BHV’er terug te keren. Zodra de verdieping ‘geklaard’ is, schakelt de BHV’er de FW-schakelaar terug naar ‘normaal’.

Het FW-concept biedt een aantal voordelen, die het met name voor een BHV-ontruimingsorganisatie geschikt maken. Zo wordt de lift bij evacuatie niet van binnenuit bediend. Er hoeft

dus geen extra BHV’er aangewezen en opgeleid te worden om in de lift plaats te nemen en er wordt optimaler gebruik gemaakt van de liftcapaciteit. De bediening is zo eenvoudig dat alle BHV’ers dit met een korte instructie eigen kunnen maken. De BHV’er die de lift bedient (de Floor Warden) blijft steeds bij de passagiers die op de lift wachten. Het risico op achterblijvers wordt nagenoeg uitgesloten doordat de BHV’er die de lift controleert ook degene is die in staat is om een verdieping vrij te geven.

De lift voldoet aan de geldende eisen voor een moderne brandweerlift en daarnaast biedt het systeem diverse extra mogelijkheden, waaronder het detecteren van gevaarlijke situaties zoals rook in de liftschacht.

De lift is bij verschillende partijen goed ontvangen en een eerste Mitsubishi Floor Warden evacuatielift met 4 evacuatietableaus wordt als pilot geïnstalleerd in een Van der Valk-vestiging in aanbouw in Utrecht. Het FW-concept van Mitsubishi is er niet alleen voor hoogbouw, maar ook voor lagere gebouwen waar mindervaliden of ouderen steeds afhankelijker worden van liften. Brede inzet van evacuatieliften komt hiermee een stuk dichterbij. En dat is een groot voordeel voor iedereen die gebaat is bij een goede en efficiënte ontruiming.

BRANDVEILIGHEID VOOR DEUREN

Veilig, betrouwbaar & barrièrevrij Hoe brandveilig is uw gebouw?

DICTATOR: partner in brandveilige en barrièrevrije oplossingen VASTZETINRICHTING

BRANDVEILIG MAKEN EN HOUDEN VAN UW VASTGOED Regel het nu er nog tijd is!

DETECTIE

ZELFSLUITEND

In geval van een brand is een snelle detectie van levensbelang. Door de geïntegreerde relaissokkel van de rookmelder RM3000, is deze in staat de elektromagneet uit te schakelen. TJSS deurdrangers (EN 1154) maken de deur vervolgens zelfsluitend. Deze compacte, uit edelstaal gemaakte, drangers zijn licht in het openen en sterk in het sluiten.

Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Een brand kan grote gevolgen hebben voor mens en omgeving.

Wie brand wil voorkomen, moet in scenario’s denken.

Daarom toetsen we uw gebouw niet alleen preventief aan de huidige brandveiligheidseisen. Ook brengen we noodzakelijke aanpassingen in beeld. Een goede samenhang tussen techniek en gedrag zorgt voor de beste resultaten. Zo beperkt u de kans op calamiteiten en voorkomt u imagoschade.

De specialist in passieve bouwkundige brandveiligheid • spuitmortels • plaatmaterialen • coatingsystemen • afdichtingen en doorvoeringen

Elektronicaweg 2 | 2628 XG Delft | Postbus 5094 | 2600 GB Delft | T 015 - 750 16 00 | W rps.nl rps.nl

Postbus 102, 3300 AC Dordrecht, Pieter Zeemanweg 107 Telefoon: 078 617 44 00 Fax: 078 617 10 06 E-mail: reppel@reppel.nl website: www.reppel.nl

Deuren bv Nijverheidsstraat 1 7482 GZ Haaksbergen Tel: +31 53 57 357 35

www.reinaerdt.nl info@reinaerdt.nl

20% voordeliger 40% sneller te plaatsen

Transformatieconcept Innovatieve en kostenbesparende deur-kozijncombinaties voor vastgoedtransformatie

WK2

• Inbraakwerend WK2, 30 minuten brandwerend en/of geluidwerend 36 dB • 100% gecertificeerde deur-kozijncombinaties inclusief hang- en sluitwerk • Schoner, eenvoudiger en 40% sneller te monteren dan traditionele hardhouten kozijnen • Een kostenbesparing van minstens 20% ten opzichte van hardhouten deur-kozijncombinaties

30 min

• Nastelbaar stalen kozijn (1,5 mm) geschikt voor metalstud- en prefabwanden, gelakt in een RAL-kleur naar keuze • De deur kan direct worden afgehangen in het kozijn: inmeten en CNC-bewerkingen zijn niet nodig • Indien gewenst nemen wij de werkvoorbereiding, coördinatie op de bouwplaats en montage van u over Kijk voor meer informatie op www.theuma.nl/transformatie

geluidwerend

Een plaatje zegt meer dan duizend woorden Hebt u te maken met de brandveiligheidseisen van Bouwbesluit 2012? Dan is het geheel herziene boek Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid een uitstekend hulpmiddel om deze brandveiligheidseisen beter te begrijpen en toe te passen.

De artikelen van Bouwbesluit 2012 zijn toegankelijker gemaakt aan de hand van tekeningen. De tekeningen zijn zoveel mogelijk algemeen toepasbaar gemaakt om een bepaald artikel uit te leggen. Door de overzichtelijke presentatie en het gebruik van eenduidige symbolen en afkortingen zult u de gezochte informatie snel vinden.

Ten opzichte van de vorige uitgave is dit boek geoptimaliseerd met een verdiepingsslag en zijn praktijkgerichte aandachtspunten bij de tekeningen toegevoegd.

Auteurs:

ing. D.M. Hellendoorn ing. M.I. Berghuis dr. ir. M. van Overveld ing. H.L. de Witte ing. P.J. van der Graaf ISBN: 9789462451711 Prijs: â‚Ź 94,29

Prijs is exclusief btw en verzendkosten

Ga naar www.bimmedia.nl/brandveiligheid voor meer informatie of uw bestelling

In de mooiste school van Nederland is ons werk gelukkig onzichtbaar

Als u de oudste ijzergieterij van Hengelo betreedt, is

gekozen. Transformatoren zijn onzichtbaar weggewerkt

het alsof u een kathedraal binnenkomt. De twee

in een oude watertoren. Kabels werden onopvallend

hallen uit het begin van de vorige eeuw, behoren tot

in een stalen loopbrug gelegd. Alle elektrotechnische

het belangrijkste industrieel erfgoed van ons land.

installaties en vakkennis die hiervoor nodig waren,

Tegenwoordig huist er het ROC van Twente, een state-of-

komen van Croon. Wilt u meer weten over het

the-art school. Om het monumentale karakter van het

grootste in elektrotechniek gespecialiseerde bedrijf,

pand te behouden, zijn de meest creatieve oplossingen

met meer dan 130 jaar ervaring? Kijk op croon.nl

ontwerp . realisatie . maintenance croon.nl

B D C

DEUREN & GEVELTECHNIEK

Brandveiligheid van gebouwen, iedereen heeft ermee te maken. Of u nu architect bent of eigenaar, aannemer of huurder, of alleen bezoeker. Er zijn verschillende manieren om het betreffende gebouw te voorzien van een brandwerende voorziening.

Damm Deuren BV bied voor elke situatie de juiste brandwerende oplossing, en is de specialist in brandwerende rolluiken, schermen, schuifdeuren, loopdeuren, trafopuien en overheaddeuren, zowel E, EW als EI classificatie.

BRANDWERENDE DEUREN EN CONSTRUCTIEFABRIEK ENSCHEDE VOF

De perfecte balans tussen veiligheid, functionaliteit en design. schuifdeuren draaideuren rolschermen rolluiken

speciale deuren sectionaaldeuren constructies doorvoeringen

e-mail: info@bdc-enschede.nl telefoon: 053-432 77 94 telefax: 053-430 62 56

Voor meer informatie ga naar www.dammdeuren.nl

WWW.BDC-ENSCHEDE.NL

Ontwerp brandveilige gebouwen

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.bimmedia.nl/stappenplanbrandveiligheid

De barrière tegen vuur, rook en geluid!

BIS Pacifyre® MK II Brandmanchet

Eenvoudi g te installe ren

■ Voor kunststof- en/of meerlagenbuizen ■ Zeer geschikt voor moeilijk toegankelijke plaatsen ■ Geringe wandafstand mogelijk ■ Voor doorvoeringen in vloeren, plafonds, massieve steenachtige wanden en systeemwanden zoals metal-stud

Kijk ook eens in ons ‘Handboek Brandveilig doorvoeren en bevestigen’ of download onze app ‘Walraven Brandwerende Systemen Selector’ www.walraven.com/qr/brandwerend

Walraven B.V. | Postbus 15, 3640 AA Mijdrecht | Tel. +31 (0)297 23 30 00 | Fax +31 (0)297 23 30 99 | info@walraven.com facebook.com/walravengroup | twitter.com/walraven_nl | WalravenNL | WalravenNL

walraven.com