Cobouw special beton en prefab

Woensdag 9 november 2016 / nummer 107 160ste jaargang. BIM Media, Postbus 16262, 2500 BG Den Haag

Special reportage pagina 7 De toepassing van ‘groen’ beton is nog zeldzaam. Na jaren van lab-onderzoek wordt nu een pilot gestart met het product in de woningbouw.

interview pagina 15 Een modulaire brug van UHSB. Het ingenieurs- en aannemersbedrijf FDN bedacht het concept voor de prefab brugelementen tien jaar geleden.

reportage pagina 17 Witte betonsculpturen bepalen binnenkort het beeld van Eleftheria Square in Nicosia. Zaha Hadid Architects maakte het ontwerp.

bedrijfsprofiel pagina 21 Afbeelingen printen op beton: het is al vijftien jaar mogelijk. Zo krijgt elk gebouw een eigen smoel.

Beton & Prefab RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

Bouwsystemen

www.spaansen.nl/bouwsystemen

3

Beton & prefaB

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

Beton in beweging

Inhoud

r gebeurt momenteel veel in de wereld van het beton. Drie

E

5 Kennisnetwerk zet beton op de kaart / Brian van der Bol

belangrijke ontwikkelingen zijn daarvoor de aanleiding.

7 ‘Groen’ prefab in de praktijk / Michiel Maas

Allereerst is daar de milieucrisis: alle materialen worden onder een 'groen' vergrootglas gelegd en cement blijkt niet het braafste jongetje van de klas. De betonsector is zich daarvan bewust en

8 Betondag 2016 in het teken van Intelligent beton

/ Wiepkje van den Burg-de Rooij

beraadt zich op alternatieven: voor cement of alternatieven voor de

11 Duurzaam Bouwmateriaal verwerkt CO2 / Tosca Vissers

betonsamenstelling (met beduidend minder cement). En dan is er

11 ‘Betonsector is een circulaire industrie’ / Edo Beerda

de digitalisering: zowel in het ontwerp als in de uitvoering neemt

12 XL-foto: The Cube in Beiroet, Libanon, Orange Architects

de automatisering steeds vaker de regie in projecten. Al is dat misschien niet de juiste omschrijving: de digitale wereld vraagt om een andere wijze van regie, een andere wijze van besturen. En

15 Prefab brug ultrasterk en concurrerend / Gerard Vos 17 Witte betonsculpturen voor nieuwe openbare ruimte

de betonsector gaat daar in mee: van geoptimaliseerde

prefabricage tot de eerste stappen met 3D-printen van bouwdelen.

19 De Verdieping

En dan is er de trend. Beton is hip: zelfs de ruwhouten bekisting

21 Vraag naar prefab bouwsystemen groeit / Pieter de Mos

mag weer gezien worden. Misschien toch een weerslag van de eerste aanleiding? Want als het gaat om duurzaamheid in de zin van langdurige, consistente kwaliteit, kunnen weinig materialen

/ Caroline Kruit

21 Afbeeldingen op beton laten de gevel spreken / Rob Weijs

de concurrentie met beton aan.

Caroline Kruit, Uitgever Customer Media c.kruit@bimmedia.nl

Omslag

Colofon De inhoud van deze special valt onder verantwoordelijkheid van de uitgever.

Klantenservice (070) 3046777 Redactie telefoon (070) 3046700 Postbus 16262, 2500 BG Den Haag Internet www.cobouw.nl E-mail specials@cobouw.nl Hoofdredacteur Boudewijn Warbroek Uitgever Caroline Kruit Eindredactie, coördinatie en vormgeving Nienke Abma, Nanda van Dijk, Patty van der Sar en Ingrid de Zwart-Schaap Medewerkers Edo Beerda, Brian van der Bol, Michiel Maas, Pieter de Mos, Tosca Vissers, Gerard Vos, Rob Weijs Vormgeving Hans de Jong

Digitalisering, prefabricage, logistiek: niet alleen de betonsector is bezig met deze ontwikkelingen, die de processen in de bouw danig zullen veranderen. Het zijn ontwikkelingen die invloed hebben op alle fasen van het bouwproces: van het initiatief, via de 'tekentafel', de technische en constructieve uitwerking van plannen tot en met de detaillering, de uitvoering en exploitatie. Robots en drones: nog geen vertrouwd beeld op de bouwplaats, maar hoe lang gaat dat nog duren?

Beeld: Chanchai Howharn/Ratch via Shutterstock

Abonnementen: wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: Klantenservice: (070) 3046777. Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw).

Overnemen artikelen: voor het overnemen van (een gedeelte van) artikelen uit deze uitgave dient men zich te wenden tot de uitgever. Op alle artikelen in Cobouw of op Cobouw.nl berust auteursrecht. Auteursrechtelijk beschermde werken mogen niet elders openbaar gemaakt worden, gearchiveerd worden of verveelvoudigd worden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bij gebruik van artikelen van dagblad Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen.

RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

Uw partner voor de ruwbouw a a n

d e

b a s i s

v a n

b e t e r

b o u w e n

U wilt snel, voorspelbaar en risicovrij bouwen. Met het prefab casco van De RuwBouw Groep nemen wij de volledige begeleiding van uw ruwbouwfase over, van ontwerp tot productie en desgewenst montage. Professioneel, gecontroleerd en gebouwd met de hoge kwaliteit van Heembeton wanden en Dycore vloeren.

De RuwBouw Groep levert constructieve oplossingen met Calduran kalkzandsteen, Dycore vloeren en Heembeton wanden.

drbg.nl +31 (0) 341 464 000

Maatwerkoplossingen voor de betonbouw Plaka Nederland uit Zoetermeer is een gespecialiseerd toeleverancier op het gebied van beton gerelateerde bouwproducten. Met een breed assortiment producten voor de bouw, variërend van een eenvoudige afstandhouder tot complete voegconstructie-systemen, biedt Plaka niet alleen uitstekende productondersteuning, maar zeker zo belangrijk is het ‘advies op maat’.

In een branche die steeds sneller en veeleisender lijkt te worden, is een betrouwbare toeleverancier van cruciaal belang.

Een snelle levering en het bieden van een compleet en actueel assortiment zijn daarbij vanzelfsprekend, maar minstens zo belangrijk is een flexibele en servicegerichte instelling.

Een gedegen en deskundig advies waarbij het fungeren als gesprekspartner voorop staat, vormt de basis voor een optimale samenwerking en komen de beste bouwprojecten tot stand.

Door het uitgebreide en veelzijdige assortiment en de mogelijkheid tot het bieden van maatwerkoplossingen is er technisch gezien bij Plaka Nederland veel mogelijk. Met als resultaat dat er heel flexibel kan worden ingespeeld op de wensen van de klant.

Naast de levering van vele standaard producten biedt Plaka specialisaties op het gebied van betonkoppelsystemen, voegafdichtingen, stortonderbrekingen en bouwakoestiek.

Zo levert Plaka de Plakasteel bekistingselementen, die dienen voor het creëren van een dilatatie in een vloerveld. Buiten deze functie is het mogelijk om de Plakasteel elementen uit te breiden met diverse voorzieningen, zodat Plakasteel meerdere functies kan vervullen. Zo kunnen de elementen worden voorzien van Cret® dwarskrachtdeuvels.

Daarnaast kunnen de bekistingselementen worden voorzien van een binnen- of buitenliggend voegenband, zodat tevens het opkomend grondwater wordt gekeerd. Al naargelang de wensen van de klant wordt het systeem op maat samengesteld.

PLAKAGROUP.NL Storkstraat 25 - Postbus 81 - 2700 AB Zoetermeer T: +31 79 344 63 63 - E: info@plakagroup.nl

PlakaNL_tutorial.indd 1

20-10-16 16:04

Beton & prefa b

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

5

INTERVIEW Tektoniek is het kennisnetwerk voor architectuur in beton. Het is een initiatief van het Cement&BetonCentrum. Doel is het verbeteren van het imago van beton als bouwmateriaal / Brian van der Bol

Kennisnetwerk zet beton op de kaart T

ektoniek, het kennisnetwerk voor architectuur in beton, is bedoeld om kennis uit te wisselen tussen architecten en betonproducenten. Coen Smets, technisch marketingadviseur is verantwoordelijk en zijn hart gaat sneller kloppen van mooie betonnen projecten Afgelopen zomer was Coen Smets op vakantie in Marseille. Dat is niet alleen een fijne stad, maar Smets zag er ook met eigen ogen een gebouw waar zijn ‘betonhart’ sneller van gaat kloppen: Le Musée des civilisations de l'Europe et de la Méditerranée, kortweg het MuCEM. Het door Rudy Ricciotti en Roland Carta ontworpen gebouw in de haven van de Zuid-Franse stad heeft een opvallende betonnen gevel, die bestaat uit donkergrijze rasters. “Zeer fraai”, zegt Smets (34). “Net als de twee slanke betonbruggen die bezoekers vanuit de oude stad over het water naar het museum brengen.”

Zowel de gevel als de bruggen zijn gemaakt van ‘ultrahogesterktebeton’ (UHSB), het product in de betonsector waar Smets het meeste van verwacht. Door de hoge dichtheid is het beton extra goed bestand tegen vocht, vuil en zouten. UHSB is duurder, maar heeft een langere levensduur en behoeft weinig onderhoud. Het materiaal wint aan populariteit, omdat er slankere constructies mee kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld ook de Catharinabrug in Leiden.

Architectuur in beton Op Tektoniek, het kennisnetwerk voor architectuur in beton, wordt uitgebreid aandacht besteed aan het MuCEM en de Catharinabrug. Tektoniek organiseerde ook een projectbezoek aan de Leidse brug. Zo’n veertig belangstellenden volgden er presentaties van de opdrachtgever, de architect en de constructeur. Het kennisnetwerk is een initiatief van het Cement&BetonCentrum, de werkgever van Smets. Hij is als coördinator van Tektoniek verantwoordelijk voor de inhoud en koers van het kennisnetwerk.

Natuurlijk bieden de vakbladen Cement en Betoniek (waar Smets deel uitmaakt van de redactie, al stopte hij begin dit jaar bij de laatste titel) veel interessante artikelen over de betonsector. Smets: “Cement richt zich vooral op de constructeurs en Betoniek op de betontechnologen en aannemers. Voor architecten zijn deze titels te technisch. Ook zijn architecten visueler ingesteld en moeten zij hun opdrachtgevers overtuigen. Dat lukt beter met toegankelijke artikelen, presentaties en mooie impressies, dan met een technisch verhaal over materialen.”

“

Er zijn veel vooroordelen over beton

Tektoniek wil zich volgens de coördinator onderscheiden van andere architectuurplatforms, “doordat wij het allereerst over betonarchitectuur hebben en daarom ook snel de techniek induiken. Het gaat daarbij om de relatie tussen vormgeving, constructie en maakbaarheid.” Inspiratiebron is het Duitse vakblad opus C, bekend om de aantrekkelijke vormgeving en fotografie. Zoiets moeten we in Nederland ook hebben, vond

MuCEM in het Zuid-Franse Marseille heeft een opvallende betonnen gevel, die bestaat uit donkergrijze rasters. Foto: Coen Smets het Cement&BetonCentrum. Dat is formeel de branchevereniging van cementproducenten die actief zijn op de Nederlandse markt, maar profileert zich volgens Smets vooral als kenniscentrum. “Tektoniek past mooi bij die taakopvatting.”

Onderwijsprogramma's Een nieuw papieren vakblad in Nederland bleek niet haalbaar, zegt Smets. “Daarom is gekozen voor een mix van online artikelen en evenementen. Via Tektoniek kunnen architecten en betonproducenten kennis uitwisselen en elkaar ontmoeten.” Het kennisnetwerk probeert jaarlijks meerdere projectbezoeken, presentaties en rondetafelgesprekken te organiseren. Ook biedt Tektoniek ondersteuning bij de invulling van onderwijsprogramma’s, want daar zitten de architecten van morgen.

Het kennisnetwerk bestaat nu een jaar en zit volgens de coördinator nog in de opstartfase. Doel is om elke maand minimaal een verhaal over een interessant betonproject te publiceren. “Wij kijken met een kritische redactionele blik naar die artikelen en vragen goed door, lezers krijgen dus geen reclamefolder voorgeschoteld.” De artikelen zijn gratis toegankelijk, omdat het Cement&BetonCentrum Tektoniek financieel ondersteunt.

Naamsbekendheid vergroten De coördinator is nog niet helemaal tevreden. Zo gebeurt er volgens Smets nog te weinig op de netwerkpagina. Hoe groot het potentiële publiek is, weet hij niet. “In principe werkt iedere architect wel eens met beton. Als bij hen bekend wordt dat wij waardevolle kennis kunnen bieden, is onze missie geslaagd.

Met inspirerende voorbeelden willen we bereiken dat architecten vaker een oplossing in beton overwegen. Maar ook voor producenten is het platform interessant, omdat zij via ons met architecten in contact kunnen komen.” Het komende jaar hoopt Smets de naamsbekendheid en het aantal partners van Tektoniek te vergroten.

Verbeteren imago beton “Een ander doel van het kennisnetwerk is het verbeteren van het imago van beton”, zegt Smets. “Er bestaan veel vooroordelen over beton, het wordt nog niet gezien als een hoogwaardig materiaal. Terwijl het dat wel kan zijn, kijk maar naar UHSB.” Vooral bij opdrachtgevers heeft beton een slechte naam, merkt Smets. Dat is volgens hem onterecht. “Als je ziet wat je allemaal met beton kan, word je vanzelf enthousiast. Het is helemaal geen kil materiaal. Die saaie vliesgevels die je overal ziet, vind ik veel killer.”

Coen Smets studeerde Architecture, Building and Planning aan de TU Eindhoven. Tijdens zijn master heeft hij een half jaar gestudeerd aan de Politecnico di Torino in het Italiaanse Turijn. Smets werkt sinds maart 2013 als technisch marketingadviseur bij het Cement&BetonCentrum. Hij is daar aanspreekpunt voor architecten en het onderwijs. Smets is coördinator en vakredacteur van Tektoniek, ‘het kennisnetwerk voor architectuur in beton’, en hij maakt deel uit van de redactie van het vakblad Cement. www.cementenbeton.nl www.tektoniek.nl

De gevel van het museum is gemaakt van ultrahogesterktebeton. Foto: Coen Smets

Prefab unit in combinatie met Faay wanden Badkamers, toiletten en keukens bepalen in hoge mate de uitstraling van zorginstellingen, hotels, bedrijfspanden, scholen en woningen.

Een prefab unit van Faay geeft een uitstraling die niet van traditionele bouw is te onderscheiden! Faay Prefab Products bouwt kanten-klare units die geheel volgens uw wensen worden ingericht.

De compleet afgewerkte units worden als ‘Legoblokjes’ inclusief alle technische voorzieningen, als een geheel in de (ruw)bouw geplaatst. Dankzij dit ‘plug-and-play’-principe is elke unit direct gebruiksklaar. Ideaal dus voor transformatie- en renovatieprojecten.

Een groot voordeel van de Faay prefab units, de buitenwanden van de units fungeren als volwaardige binnenwanden of zelfs woningscheidend, wat weer een besparing oplevert op de bouwkosten.

Neem contact op met Faay Prefab Products voor alle mogelijkheden. Want wat u bedenkt, kunnen wij maken!

Waarom kiezen voor Faay prefab units?

• geheel volgens klantspecificatie • consistente topkwaliteit • onbegrensde vrijheid in transformatie, renovatie, nieuwbouw

• duurzame productie, ecologische materialen • 10 jaar garantie • ‘plug-and-play’-principe

• niet van traditionele bouw te onderscheiden · 1 aanspreekpunt

Faay Prefab Products B.V. • Mijlweg 3 • postbus 116 • 4130 EC Vianen • T 0347 - 37 66 24 • info@faayprefabproducts.nl • www.faayprefabproducts.nl

BUILT BY BESTCON MasterEase hulpstoffen voor beton en mortel Nieuwe technologie voor betonspecie met een lagere viscositeit

Snel en efficiënt bouwen met Bestcon prefab beton Bestcon is totaalaanbieder op het gebied van prefab beton. Bestcon

Kijk voor uw oplossingen op master-builders-solutions.basf.nl Of bel direct voor advies: T +31 (0)162 476 660

ontwikkelt, produceert en monteert al meer dan 60 jaar prefab betoncasco’s en betonelementen.

Bestcon B.V. Kanaaldijk 19 - 5683 CR Best T +31 (0) 499 366 366 www.bestcon.nl

KOLOMMEN • BALKEN • WANDEN • GEVELS • SYSTEEMVLOEREN • SILO’S • MONTAGE

Beton & Prefa b

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

7

REPORTAGE De toepassing van ‘groen beton’ is nu nog zeldzaam. De RuwBouw Groep is met een pilot gestart en het geopolymeerbeton voldoet net zo goed als traditioneel beton / Michiel Maas

‘Groen’ prefab in de praktijk B

eton met een lage CO2-uitstoot bestaat al langer, maar is vooral te vinden in de wegenbouw of het wordt niet-constructief toegepast in de utiliteitsbouw.

Producent De RuwBouw Groep en bouwer-ontwikkelaar Plegt-Vos passen ‘groen’ geopolymeerbeton binnenkort ook toe als constructief element in de woningbouw.

Volgens de partners is dat een primeur.

Je zou zeggen: groen beton is gewoon grijs. Maar eigenlijk is groen beton écht groen. “Nou ja, sommigen zeggen ook zwart. Maar volgens mij is het donkerblauw,” zegt hoofd R&D Frans Temmermans van De RuwBouw Groep. “En die kleur heeft het alleen als het net is gemaakt. In de twee tot drie weken erna komt er zuurstof bij de chemische reactie en verandert het in typisch betongrijs.”

Sinds afgelopen mei is De RuwBouw Groep bezig om constructieve prefab wandelementen van een lengte tot 10 meter te maken. In het lab werd al zo’n zeven jaar onderzoek gedaan, maar nu komt er een pilot van twee woningen die grotendeels worden gemaakt met beton waarbij portlandcement is vervangen door alternatieve bindmiddelen en een katalysator. Volgens innovatie- en productmanager Erik de Vries kwam het initiatief van de directie. “Die zeiden eigenlijk: steek je kop nu eens buiten het lab en ga het in de praktijk brengen.” In Plegt-Vos vonden ze een bouwer die dat graag met ze wilde doen. De partners kozen de twee woningen in een nieuwbouwwijk in het Groningse Zuidhorn uit als pilot.

Iets te ambiteus Maar een nieuwe fabriekslijn opzetten voor de productie van een heel nieuwe betonsoort is niet makkelijk. De Vries: “Het kostte ons meer moeite dan van tevoren gedacht om de productie helemaal juist te krijgen. Dat is in een pilot normaal, maar we waren misschien iets té ambitieus. De daadwerkelijke

Geopolymeren 16.000 keer vergroot. bouw is nu verschoven naar begin volgend jaar, en de eerst bedachte pilotwoningen krijgen nu toch traditionele wandelementen. Het worden nu twee andere woningen die een paar straten verder worden gebouwd.”

En zover zijn we nu.” Bovendien is er uitgebreid getest aan de prefabelementen in de fabriek. “Ik heb zelf een wand behangen, maar we hebben ook gekeken hoe het reageert op stucen en schilderen.”

Voldoende data

Het ruwbouwbedrijf gelooft dat groen beton een grote toekomst heeft. De Vries: “We zijn niet de enigen die hiermee bezig zijn, maar we zijn wel de eersten die prefab geopolymeerbetonwanden toepassen in de woningbouw.”

Temmermans: “We zijn voorbereid op een uitbreiding van de productie naar een groter deel van de productiecapaciteit. Als we zouden overgaan op volledige productie van dit beton, dat kan dat relatief eenvoudig.”

Volgens Temmermans was het vooral belangrijk om voldoende data over de producten te krijgen. “Uiteindelijk zijn er geen normen voor dit soort betonelementen, dus je moet over voldoende data beschikken om overtuigend bewijs te leveren dat dit polymeerbeton net zo goed voldoet als traditioneel beton. Dat betekent dat er weinig spreiding moet zijn in het resultaat; ieder element moet dezelfde eigenschappen hebben.

Grote toekomst

Zeldzaam Maar de toepassing van groen beton is nu nog zo zeldzaam, dat het moeilijk is om te zeggen of er wel een gezonde markt voor is in de woningbouw. De Vries: “Nu is het natuurlijk nog duurder dan traditioneel beton, maar met een vergroting van de productie zullen die prijzen weinig meer verschillen.

Het probleem is alleen dat de bouw nog niet bereid is om ervoor te betalen.”

Dat probleem speelt het meest in de woningbouw, denkt De Vries. “Je ziet in de utiliteitsbouw, en met name in projecten van private investeerders zoals beleggers en ontwikkelaars, dat er wel wordt geïnvesteerd in CO2-reductie vanuit grotere waardevastheid. Maar in de woningbouw wordt vooral gekeken naar initiële kosten en energiebesparing.

Milieuprestatie Eigenlijk is dat gek, want in het Bouwbesluit staat dat nieuwe woningen niet alleen moeten zijn voorzien van een energieprestatienorm, maar ook van een milieuprestatienorm. Maar waar het bij de epc duidelijk is wat de eisen zijn aan energieprestatie, geldt dat niet voor de milieuprestaties. Er zijn dus geen gevolgen als er bij de bouw van huizen en inzet van materialen niet is gekeken naar de CO2-uitstoot.”

Toch denkt De Vries dat veel opdrachtgevers zoals woningcorporaties, uiteindelijk hun maatschappelijke verantwoordelijkheid zullen nemen. “En het is het meest ideaal als de markt die omslag zelf gaat maken. Maar het kan geen kwaad als de regelgeving hierover wordt aangescherpt. Net zoals bij de energieprestatie is gedaan.”

‘Groen’ beton werd tot dusver vooral in de wegenbouw toegepast.

Duurzaam Betonakkoord

Volgens sommige betonkenners mag je geopolymeerbeton eigenlijk geen beton noemen, omdat er geen cement in zit. Dat is vervangen door minerale reststoffen uit de staalproductie, zoals vliegas en hoogovenslakken. De juiste chemische verhoudingen in combinatie met een katalysator zorgen voor een uithardingsproces in beton dat lijkt op dat van cement.

Als je naar de getallen kijkt is de milieuwinst aanzienlijk. Zo’n twee procent van de totale Nederlandse CO2-uitstoot is afkomstig van het verwerken van cement. Volgens de makers van geopolymeren kan de toepassing van polymeren in beton een reductie van tachtig procent ten opzichte van traditioneel portlandcement opleveren. De Nederlandse betonsector sprak begin dit jaar af dat er wordt gewerkt aan een Duurzaam Betonakkoord om die CO2-uitstoot drastisch omlaag te krijgen. Dat kan door het gebruik van geopolymeren, maar ook door het gebruik van gerecyclede producten zoals betongranulaten als vervanger voor grind. Of door het maken van prefabelementen waar minder beton in zit. Maar in de praktijk zijn dergelijke afspraken weerbarstig; wat moeten de grindbedrijven met hun grind doen als er meer granulaten worden gebruikt. En de cementindustrie zit al helemaal niet op geopolymeren te wachten. Het Betonakkoord is er dan ook nog niet, maar de partijen uit de sector zijn in september begonnen met onderhandelingen. De verwachting is dat er in het voorjaar van 2017 een eerste concept van een Duurzaam Betonakkoord zal liggen.

8

Bet on e n p r e f a b

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

Evenement De Betondag vindt dit jaar plaats op donderdag 17 november. Centraal staat het thema Intelligent beton en dat loopt als een rode draad door de programmering van deze dag / Wiepkje van den Burg-de Rooij

Betondag 2016 in het teken van Intelligent beton N

et als de derde dinsdag in september, is ook de derde donderdag in november uitgegroeid tot een begrip in Nederland. Om precies te zijn in bouwend Nederland. Op donderdag 17 november vindt de 59e editie van de Betondag plaats: het grootste eendaagse evenement van de bouw in Europa. Niet voor niets bezoeken jaarlijks zo’n 3.000 bouwprofessionals dit unieke evenement, dat ook dit keer weer plaats vindt in De Doelen in Rotterdam.

Het thema dit jaar, Intelligent beton, loopt als een rode draad door het dagprogramma. Binnen het thema is er ruimte voor de meest recente ontwikkelingen, zoals zelfhelend beton, 3D-printen van beton en traceerbaar beton.

Programma Na het welkomstwoord van voorzitter Hans Ramler gaat de Betondag van start. Het is een congresdag, beurs, netwerkdag en ontmoetingsplek in één, en interessant voor zowel de jongere als de oudere deelnemer.

Themakaart Bouw Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, zal het belang, de wording, het doel en de huidige status van de Themakaart Bouw uiteenzetten. Bovendien zal hij laten weten hoe iedereen daar een bijdrage aan kan leveren. Jeannette Baljeu (SBRCURnet) zal toelichten op welke wijze SBRCURnet (De Bouwcampus) ondersteuning kan verlenen om de Themakaart Bouw samen met de markt en het universitaire onderwijs uit te werken.

Betondagdebat Arena Wit Vertegenwoordigers van diverse topspelers in de betonindustrie, zullen aan de hand van een aantal prikkelende stellingen discussieren over het thema Intelligent beton.

Projectplaces Belangrijke partijen in de branche, zowel opdrachtgevers, ingenieursbureaus als uitvoerders en leveranciers, presenteren hun projecten op de verschillende Projectplaces. Tijdens gezamenlijke lezingen komen projecten aan bod als SAAone Diemen-Almere, Nieuw Hoog Catharijne in Utrecht en de Lammermarkt in Leiden.

Young professionals Net als voorgaande jaren, wordt ook dit jaar weer de ENCI Studieprijs uitgereikt. De jeugd komt sowieso uitgebreid aan bod, zij hebben immers de toekomst. Zo zijn er debatten voor young professionals, studentenstands en -keet en op het podium houden genomineerden presentaties voor de ENCI Studieprijs Publieksprijs.

Expositie Er is ook weer gelegenheid om de ruim 100 exposanten te bezoeken, waarvan vele hun laatste nieuws tijdens Inlooplezingen onder de aandacht te brengen.

Met het genoemde thema en de imposante lijst sprekers en exposanten, mag u deze Betondag eigenlijk niet missen.

Ik ga er dan ook vanuit dat ik u allemaal tref op donderdag 17 november in De Doelen te Rotterdam. Wij zijn er klaar voor.

Betondag 2016

Wiepkje van den Burg-de Rooij, adjunct-directeur Betonvereniging.

Foto: Hélène van Domburg

Intelligent beton

Het I/O-gebouw HAN Nijmegen van LIAG architecten en bouwadviseurs, de winnaar van de betonprijs 2015 in de categorie Betontechnologie. Foto: Ben Vulkers. Bron: LIAG architecten en bouwadviseurs

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

Kennissessies Betondag 2017 1. Van Cappellen Zaal 11.00-13.00 uur Intelligent Betononderhoud door Platform Betononderhoud en VBR Na een introductie door VBR-voorzitter Peter Nuiten presenteert de VBR in het kader van ‘intelligent betononderhoud’ in de Van Cappellenzaal drie interessante lezingen die ingaan op de laatste ontwikkelingen. De onderwerpen zijn: • • •

CUR publicatie 248 en een Innovatieve toepassing van Kathodische Bescherming, door Chris Uittenbogaard, SealteQ West, lid CvD Betonreparatie, bestuurslid VBR Kathodische bescherming vloeren parkeergarage Heuvelpoort, Tilburg, door Ruud Meijer, Tebecon Selfhealing concrete, door dr. Henk Jonkers, TU Delft en Vincent Schaap ,Concretum

Daarnaast zal tijdens de lezingensessie van het Platform Betononderhoud in de Van Cappellenzaal, de BRL 3201 Repareren en beschermen van beton officieel worden uitgereikt.

2. Arena Wit 13.00-15.00 uur RWS en BIM Na het Betondagdebat en de ENCI Studentenpublieksprijs in de Arena Wit volgen een aantal lezingen over BIM, 3D Design en 3D printen. Dit zijn de lezingen: • • •

Ervaringen met de toepassing van BIM bij RWS, door Herman Winkels, Rijkswaterstaat 3D Design Sofware, door Menno de Jonge, Autodesk BIM, door Jothijs van Gaalen, BAM Infraconsult

Vanaf 14.30 uur 3D Printen van betonconstructies - de verbazing voorbij, door Theo Salet, Witteveen+Bos , hoogleraar TU Eindhoven, bestuurslid Betonvereniging Het printen van betonconstructies spreekt velen tot de verbeelding. Na de eerste verbazing over het idee en de toepassingen, zijn de verwachtingen hoog gespannen. In Nederland wordt inmiddels door verschillende partijen geëxperimenteerd met deze nieuwe techniek.

In deze lezing wordt ingegaan op de laatste stand van zaken wereldwijd en de positie van Nederland hierin.

De nieuwe ontwikkeling roept echter ook vragen op. Vragen over de robuustheid van printproces en de veiligheid van de uiteindelijk gerealiseerde constructie. Aan de TU Eindhoven wordt juist hier onderzoek naar gedaan. In het tweede deel van de lezing wordt nader ingegaan op deze onderzoeken en de stand van zaken en worden de eerste resultaten getoond.

3. Arena Rood 11.00-13.00 uur Intelligent beton vraagt wapening met IQ! ‘De wapeningssector levert de kern voor menig bouwwerk’, een waarheid als een koe. Maar na voltooiing van dat bouwwerk is de wapening onzichtbaar, met alle kennis en ervaring, onderzoek en innovatie die erin is gestoken. Wapening lijkt op het eerste gezicht misschien een product dat weinig innovatie nodig heeft.

Maar niets is minder waar!

Niet alleen veranderen de eisen die aan het product worden gesteld, ook het bouwproces verandert. Dat betekent werken met 3D en BIM, intensieve samenwerking en partnerships met aannemers en constructeurs. Maar ook verdere rationalisatie van het productieproces door automatisering en robotisering.

Het lezingenprogramma in Arena Rood, dat door de VWN word georganiseerd, biedt inzage in de meest recente ontwikkelingen binnen de wapeningssector.

Arena Rood: Meet & Greet 15.00-16.30 uur Talent en gevestigde orde ontmoeten elkaar De Betondag biedt studenten een uitgelezen kans om kennis te maken met het toekomstige werkveld.

Dat geldt niet alleen voor alle gepresenteerde projecten en technieken! Ook de vele aanwezige prominente experts vormen een kennisbank om u tegen te zeggen. En meer dan ooit zijn die ‘hotspots’ dit jaar zelf op zoek naar jonge talenten om in de eigen werkkring op te nemen.

Diana Beuting (Rijkswaterstaat), Toine van Casteren (B|A|S Research & Technologie), Hans Ramler (BAM Infraconsult) en Theo Salet (Witteveen+Bos) en vertegenwoordigers van Anteagroup staan de jonge talenten te woord.

4. Arena Hollands Glorie 13.00-15.30 uur BV_University In snelle colleges presenteren projectleiders actuele projecten. En vertellen de docenten welke kennis door de Betonvereniging voor het project noodzakelijk is. De colleges zijn onderverdeeld in de disciplines (beton-)technologie, ontwerp & constructie, werkvoorbereiding & uitvoering en onderhoud en reparatie.

Medewerkers van de Betonvereniging zijn aanwezig om vragen over de opleidingen te beantwoorden en de studiegids 2017 ligt klaar.

Beton & prefa b

9

DE VERBORGEN KWALITEIT IN BETON

Met een compleet en breed assortiment producten voor de bouw, afstandhouders

een specifieke situatie om een unieke eigenschap vraagt? Zachte ondergrond,

in het bijzonder, is ENVO-FIX al meer dan zestig jaar de gespecialiseerde totaal-

waterdicht werk, verticale of horizontale bewapening, zware belasting of zicht-

leverancier voor de betonverwerkende industrie. Kwaliteitsproducten en goede

werk? De knowhow en het ruime assortiment van ENVO-FIX bieden in iedere

adviezen garanderen efficiënte verwerking van de afstandhouders. Maar wat als

denkbare situatie de verborgen kwaliteit!

100% KWALITEITSPRODUCTEN

ENVO-FIX B.V.

ACCURATE LEVERING IN HEEL NEDERLAND

WILLEM DE ZWIJGERSTRAAT 18

2411VV BODEGRAVEN

T: 0172 61 22 88

AL 3 GENERATIES FAMILIEBEDRIJF

F: 0172 61 73 36

WWW.ENVO-FIX.NL

beton & Prefab

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

11

Duurzaam bouwmateriaal verwerkt CO2 Bedrijfsprofiel “Bouwen moet vooral simpel en toekomstbestendig zijn”, zegt Bas Boom, Manager Marketing & Innovatie bij De RuwBouw Groep. “Met onze prefab systemen en bouwmaterialen kunnen we woningen bouwen, die honderden jaren blijven staan en die een zo laag mogelijke milieu-impact hebben.”

en absorbeert CO2 tijdens de productie. Boom noemt dit bouwmateriaal revolutionair, omdat CO2 in dit materiaal wordt gebonden met een bindmiddel waaruit een nieuw hard, steenachtig bouwmateriaal ontstaat. “Gebouwen worden steeds energiezuiniger en daardoor wordt ook de sense of urgency voor duurzame bouwmaterialen groter.

Reductie CO2-emissie

e RuwBouw Groep levert constructieve bouwelementen voor de ruwbouwfase. Bouwbedrijven kunnen hiermee goedkoper, efficiënter en met minder risico dan voorheen woningen bouwen. En milieuvriendelijker. Zo heeft De RuwBouw Groep het product Compensatiesteen ontwikkeld. Een revolutionair bouwblok dat CO2 absorbeert, waarmee de CO2 uitstoot van een gebouw, nog voor de oplevering, aanzienlijk wordt verlaagd.

Doordat een woning veel wandoppervlak heeft, kunnen we met Compensatiesteen een significante bijdrage leveren aan het terugdringen van de milieubelasting van het gebouw”, legt Boom uit. Bij de productie van Compensatiesteen wordt per kubieke meter steen 250 kg CO2 opgenomen. “Een woning bijvoorbeeld, absorbeert hiermee circa 5000 kilo CO2 . “Een woning van Compensatiesteen draagt dus aanzienlijk bij aan de reductie van de CO2 -emissie. Dit kan een aantrekkelijke oplossing zijn voor opdrachtgevers, die duurzaam en milieuvriendelijk willen bouwen”, zegt Boom.

Duurzame Compensatiesteen

Nieuwe generatie prefab

Een belangrijk aspect voor De RuwBouw Groep is het produceren van duurzame bouwonderdelen.

“We hebben recent het nieuwe duurzame bouwmateriaal Compensatiesteen ontwikkeld, dat op basis van CO wordt verhard.”

2 Deze Compensatiesteen bestaat uit zand, granulaten en een bindmiddel

Naast Compensatiesteen heeft De RuwBouw Groep ook een nieuw beton ontwikkeld voor hun prefab bouwsysteem. Het cement dat in dit systeem is toegepast, wordt vervangen door een duurzaam betonmengsel, ofwel geopolymerenbeton. Dit milieuvriendelijke product halveert de milieubelasting ten opzichte van

/ Tosca Vissers

D

Bas Boom, Manager Marketing & Innovatie bij De RuwBouw Groep. normaal cementbeton. “Dit nieuwe type beton hebben we samen met ons CRH-zusterbedrijf SQAPE ontwikkeld”, zegt hij trots. “Door de steun van Plegt-Vos, een belangrijke klant van ons, kunnen we begin 2017 het eerste woningbouwproject met geopolymerenbeton uitvoeren.”

Boom legt uit dat het bij prefab bouwen vooral draait om vóórdenken in plaats van nadenken. “De bouwer wil een soepel bouwproces

met weinig risico’s. Veel problemen ontstaan door het gedwongen huwelijk van drager en installatie, die twee componenten zijn simpelweg lastig te combineren. Door bijvoorbeeld riolering, verwarming en tapwater al in de fabriek aan te brengen, ontstaan multifunctionele componenten die op de bouwplaats alleen nog moeten worden gemonteerd. Dit resulteert in minder afstemming, een aanzienlijke

kostenverlaging op de bouwplaats en een voorspelbaar bouw-proces.” zegt Boom. Voor De RuwBouw Groep is duidelijk dat minder bouwrisico’s ook minder risico’s voor het milieu kunnen betekenen. “Met verder geïndustrialiseerde producten willen we de bouw voorspelbaarder maken en met Compensatiesteen dragen we ook bij aan de verduurzaming hiervan”, geeft Boom aan. www.ruwbouw.nl

‘Betonsector is een circulaire industrie’ Bedrijfsprofiel Betonproductie is mogelijk zonder dat er afval vrijkomt en gebeurt steeds vaker met secundaire grondstoffen. Dat blijkt uit het nieuwste branche-verslag van de Beton Bewust keurmerkhouders.

Het keurmerk onderstreept duurzaam bouwen met beton én de verbeterde aandacht voor arbeidsveiligheid en training in de betonsector. / Edo Beerda Van de 187 Nederlandse betoncentrales werken er nu al 115 met een Beton Bewust keurmerk. En dat aantal zal ongetwijfeld toenemen door de harmonisatie met de Concrete Sustainability Council (CSC). Die maakt het keurmerk van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) tot een internationale standaard. “Met die harmonisatie verandert er in Beton Bewust qua inhoud weinig, behalve dat we een gelaagd systeem invoeren”, vertelt VOBN-directeur Ron Peters. “Een betonproducent kan straks een brons-, zilver-, goud- of platinumcertificaat halen. Daarmee kun je laten zien waar je staat.”

Het keurmerk vertelt hoe een betonmengsel scoort qua milieubelasting, maar zegt ook iets over de gang van zaken bij de betoncentrale.

Kun je er veilig werken, is de herkomst van materialen traceerbaar en krijgt het personeel de juiste trainingen?

Samenwerking met BFBN

De VOBN bundelt per 1 januari 2017 de krachten met de Bond van Fabrikanten van Betonproducten (BFBN). Beleidsmatig werkten de twee organisaties al jaren intensief samen, maar vanaf volgend jaar hebben ze ook een gezamenlijke basis aan de Zaagmolenlaan 20 in Woerden. www.bfbn.nl

grind en cement. Het is een technologisch maatwerkwerkproduct. Ga er zo dus mee om.” Als een betoncentrale vroegtijdig weet hoe snel ontkist moet worden en hoe snel een bepaalde sterkte moet zijn bereikt, kan ze berekenen of het mogelijk is CO2-arme bindmiddelen te gebruiken of extra betongranulaat.

Keurmerk

De hoeveelheid benodigde betongranulaat hangt af van de gewenste sterkte. Foto: VOBN - Remco Kerkhoven

Geen afval Milieubewust werken zit nog steeds in de lift, constateert Peters. De totale CO2-emissie per geproduceerde kubieke meter betonmortel was in 2015 zo’n 151 kilo. In 2012 was dat nog 160 kilo. Een reductie van ruim 6 procent, blijkt uit het brancheverslag (www.betonbewust.nl).

Daarvan wordt 2,4 procent toegeschreven aan gebruik van bindmiddelen met een gunstiger

CO2-profiel. Alle keurmerkhouders samen zorgen voor een stijging van het aandeel secundaire grondstof in een kubieke meter betonmortel.

Het gebruik van betongranulaat stijgt in dezelfde periode met 28 procent, van 43 naar 55 kilo per kuub. Ook worden steeds vaker bezinksel, aanmaak-water en grind hergebruikt.

Peters: “We hebben dus geen afval, we zijn een zero waste industrie.”

Technologisch maatwerk Maar er is nog veel te winnen als aannemers hun bouwprojecten beter afstemmen met de betoncentrale.

Wie tot het laatste moment wacht met bestellen, beperkt de mogelijkheden van betonoplossingen.

“Iedereen begrijpt dat je voor de eerste drie verdiepingen een andere kwaliteit nodig hebt dan voor de 23e en 24e etage”, zegt Peters. “Beton is niet zomaar een papje van zand,

Het feit dat zeven grote Nederlandse bouwers een convenant hebben getekend om bij voorkeur Beton Bewust-producten te gebruiken, zegt veel over de mentaliteitsverandering in de bouwsector, aldus Peters.

“Keurmerkhouders steken hun nek uit. Die hebben een streepje voor.”

Keurmerkhouders zijn te herkennen aan onderstaand logo.

Het nieuwe brancheverslag kunt u downloaden op: www.vobn-beton.nl.

The Cube in Beiroet, Libanon, van Orange Architects Orange Architects is een Nederlandssamenwerkingsverband van architecten die samen op de buitenlandse markt opereren. Lokale bouwmethoden vormen vaak de aanleiding voor een ontwerp. Voor de toren die ze opleverden in Beiroet maakten ze gebruik van de lokaal beschikbare kennis van het

storten van hoogwaardig beton op de bouw. Met het ontwerp van the Cube wordt het klassieke hoogbouwconcept verlaten en vervangen door een unieke stapeling van individuele villa’s die allen een fantastisch uitzicht over Beiroet bieden. Foto: Matthijs van Roon

architectonisch beton

www.bsbeton.nl

   

   

Keurmerk voor beton Het keurmerk Beton Bewust van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) garandeert de duurzame productie en kwaliteit van betonmortel.

In Nederland hebben 120 betoncentrales het keurmerk Beton Bewust. Bestelt u beton bij één van deze centrales dan weet u zeker dat het beton op een verantwoorde wijze in uw project wordt toegepast.

De zekerheden van Beton Bewust: ■ Advies over het milieuprofiel van beton ■ Hoge kwaliteit betonmortel ■ Meetbare prestaties (lage CO2-uitstoot) ■ Veiligheid is topprioriteit





     

Het nieuwe brancheverslag met de resultaten van 2015 is uit.

Download op www.betonbewust.nl

VOBN

Postbus 383

3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74 www.vobn.nl

2016-10-19 Adv 130x190.indd 1

Kijk voor keurmerkhouders op www.betonbewust.nl

19-10-16 16:23

Beton & Prefa b

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

15

INTERVIEW Een modulaire brug van ultrahogesterktebeton. Ingenieurs- en aannemersbedrijf FDN bedacht het concept voor de prefab brugelementen tien jaar geleden. Door het UHSB kunnen slankere toepassingen worden gemaakt. De UHSB-brug mag op een steeds grotere belangstelling rekenen / Gerard Vos

Prefab brug ultrasterk en concurrerend P

ioniers in de bouw hebben het niet altijd makkelijk, weet Dil Tirimanna. Zestien jaar geleden richtte hij ingenieursen aannemersbedrijf FDN op. Eén van de specialismen van FDN is het ontwerpen en bouwen in ultrahogesterkte-beton.

Na jarenlang experimenteren en investeren breken nu vruchtbare tijden aan voor FDN. De UHSB-brug mag op een toenemende belangstelling rekenen en samen met het Cement&BetonCentrum wordt de laatste hand gelegd aan een boek over UHSB met rekenregels en toepassingsmogelijkheden én de eerste geprinte brug is in aantocht.

Op de vraag waarom er niet veel meer wordt gebouwd met UHSB is civiel ingenieur Dil Tirimanna, directeur van de FDN groep, helder. Onwetendheid! “Dat ligt puur aan het traditionele denken in de bouw. Des te meer het wordt toegepast, des te minder men het vreest, zeg ik altijd.”

Tien jaar geleden kwam Tirimanna met FDN op het idee voor een modulaire brug. Tirimanna: “De eisen die aan een brug worden gesteld, zijn eigenlijk altijd hetzelfde. Het gaat altijd over dezelfde vrachtwagen- of dezelfde voetgangersbelasting, maar telkens is er een heel andere constructie nodig. Toen bedachten we dat we dit moesten standaardiseren, zodat je prefab elementen kunt aanbieden en niet meer hoeft te rekenen.”

Onderhoudsvrij De keuze viel al snel op ultrahogesterktebeton. Tirimanna: “Dit hebben we puur gedaan om slankere toepassingen te kunnen realiseren. Met traditioneel beton wordt een constructie al snel log. Bij het ontwerp van de brug zijn we uitgegaan van een brug die minimaal honderd jaar onderhoudsvrij moest zijn en waarbij de kosten lager zijn dan stalen, betonnen en kunststofbruggen.”

FDN ontwikkelde samen met de TU Delft de Ultrabrug die in 2012 is geproduceerd en beproefd. “Als je een slanke brug wilt maken, heb je heel veel aan de sterkte van het UHSB. Het geheim zit hem in de korrelpakking van dit materiaal. De grootste korrel is 6 mm en start vanaf orde 0,2 mm. De dichtheid is honderd keer groter dan bij traditioneel beton.

Daar komt bij dat je met UHSB een lager energieverbruik bij productie en montage hebt en er zijn minder grondstoffen nodig.”

De Ultrabrug in Eindhoven. Foto: Peter Buitelaar

“

In de praktijk wint niet altijd het beste product

FDN past als enige in de wereld de hoogste betonsterktes, B200 of hoger, toe voor de Ultrabruggen. De doorsnedes van de Ultrabrug zijn minimaal twee keer zo slank als de traditionele betonnen bruggen.

Rekenwerk is al gedaan Inmiddels staan er vier bruggen op de teller. Tirimanna bedacht al vroeg dat hij met FDN niet alleen het rekenwerk voor een UHSB-brug moest aanleveren, maar met een totaalconcept moest komen. FDN neemt het werk aan inclusief bijvoorbeeld kademuren, grondkeringen en wegen. Hierbij maakt het bedrijf gebruik van lokale en regionale partners.

Tirimanna: “Het grote voordeel van de prefab Ultrabrug-modules is dat het rekenwerk voor bruggen tot dertig meter al gedaan is. Daar komt het materiaal UHSB nog bij, rekent

Tirimanna voor. We kunnen met UHSB de dekdikte aanzienlijk verlagen. Bij een aanbesteding voor een brug in Eindhoven zag ik dat je met traditioneel beton voor een 26 meter grote overspanning een dekdikte nodig hebt van 800 mm tot een meter. Met UHSB is dit te reduceren tot 400 mm. Door de slanke constructie heb je vervolgens minder funderingskosten, grondwerk en toeritkosten nodig. Zo kwamen we als de meest voordelige uit de bus in Eindhoven en wonnen we de aanbesteding voor de brug.”

De goedkoopste Tirimanna durft dan ook te beweren dat hij met zijn gepatenteerde brugsysteem concurrerend is met iedere bruggenbouwer in de wereld. “Ik durf te garanderen dat je bij een traditionele aanbesteding niet van ons kunt winnen.” Toch ziet Tirimanna geregeld met lede ogen aan dat de politiek voor een ander duurder product kiest. “Neem de UHSB-Catharinabrug in Leiden. Die is ongeveer 36 meter lang en zes meter breed. Die kost 1,6 miljoen euro. Wij maken die brug voor 700.000 euro, dat is net zo duur als een standaard betonnen brug.”

Politiek

een goede relatie met de opdrachtgever. Dat hadden de betreffende architect en ontwerpbureau in Leiden wel, denkt Tirimanna. “In het bestek waren de architectuur, vormgeving en de bouwwijze al vastgelegd. Het was geen design en construct project. Als we dan met onze Ultrabrug met een dragende leuning aankomen, dan mag dat niet. De Catharinabrug heeft twee steunpunten in het water om de overspanning van 36 meter te realiseren. Die zijn natuurlijk superduur om te maken en niet logisch in de bruggenbouw. Daar zitten de kosten, jammer wel. Begrijp me niet verkeerd, het is een prachtige brug, maar de politiek moet je mee hebben als je kosten wilt besparen voor de belastingbetaler. Het is in de praktijk denk ik niet altijd het beste product wat wint.”

Doorbraak Het wachten op de grote doorbraak voor zijn UHSB-brug laat misschien nog even op zich wachten, maar Tirimanna is positief gestemd en ziet zijn bruggen al wereldwijd liggen.

“Een brug van twintig meter kun je in modules zo wereldwijd verschepen. We moeten eerst hier nog wat meer bruggen bouwen en onze portemonnee vullen om onze vleugels uit te kunnen slaan.”

Dat de ontwerpopdracht in zo’n geval niet naar FDN is gegaan, heeft misschien wel te maken met de onbekendheid van FDN en

ir. Dilshan Tirimanna, rasonderne-

Brug van de toekomst

mer en oprichter van FDN, besloot na zijn studie aan de TU Delft om een aantal jaren in het bedrijfsleven door te brengen.

Hierna begon hij zijn eigen civiele ingenieurs- en aannemersbedrijf.

Tirimanna: “Ik ben niet bang om een beetje risico te lopen. Ik hoef niet per se in een groot huis te wonen, ik investeer liever in een mooi product. Ik ben naast ondernemer ook een beetje uitvinder. Innovatief bouwen is wat ik het liefst doe.”

In Groningen werkt FDN aan de ‘Brug van de Toekomst’. Deze geprinte verkeersbrug wordt in samenwerking met de Provincie Groningen gerealiseerd.

Het project bestaat uit drie fasen; in de tweede fase gaat FDN enkele proefbruggen printen en proefbelasten en in de derde en laatste fase wordt een 25 meter lange verkeersbrug in UHSB geprint. www.ultrabrug.nl

Dunne dek, 65 mm, van de Ultrabrug. Foto: Peter Buitelaar

91

• Glasvezelversterkt beton • Maatwerkfabriek in Nederland • Panelen tot wel 1.250 mm x 3.600 mm • Kleuren en structuren naar wens

Fydro BV / DinamiC•CCC P.O. Box 96, 6710 BB EDE Morsestraat 9-11, 6716 AH EDE T. 0318 - 64 83 20 E. info@dinamicccc.com I. www.dinamicccc.com

Beton & Prefa b

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

17

REPORTAGE Het is een project met een lange adem: na jaren stilstand is begin dit jaar de bouw van Eleftheria Square in Nicosia hervat. Zaha Hadid Architects tekende voor het ontwerp, dat een kruispunt tot openbaar plein moet maken / Caroline Kruit

Witte betonsculpturen voor nieuwe openbare ruimte V

ierentwintig uur lang was Lois Builders, een locale aannemer op Cyprus, bezig om 3.000 kubieke meter wit beton te storten voor het plein dat het letterlijke hart vormt van het ontwerp voor Eleftheria Square. Maar daarmee was de herstart van dit prestigieuze project wel een feit: al sinds begin deze eeuw wordt gewerkt aan een nieuw hart voor de stad Nicosia.

Zaha Hadid maakte het ontwerp.

Associate director Christos Passas van Zaha Hadid Architects is blij dat de voltooiing nadert: “Het duurt allemaal wat langer, aannemers kwamen en gingen, maar er is bij de opdrachtgever én locale betrokkenen een onvermoeibare inzet om dit project tot in de details goed te krijgen. Prachtig om te zien én een bijzondere ervaring.”

Al bijna tien jaar wordt – met een flinke onderbreking – op locatie gewerkt aan Eleftheria Square: een plein in het hart van Nicosia op Cyprus. Daar waar ooit een onoverzichtelijk knooppunt van wegen de toegang tot de verschillende stadsdelen eerder belemmerde dan bevorderde, komt nu een openbaar plein over meerdere bouwlagen. Het maakt dat in de stad Nicosia fietsers en voetgangers weer aantrekkelijke routes kunnen volgen.

Zaha Hadid Architects maakte in 2005 het ontwerp voor dit ambitieuze project. Christos Passas was namens het architectenbureau vanaf het begin van het project betrokken bij de uitwerking en aanbesteding van de verschillende bouwdelen.

“Het was de ambitie van de opdrachtgever om zoveel mogelijk te werken met lokale partijen. Dat was een enorme uitdaging. Het ontwerp van Zaha is een unieke compositie, met vormen en elementen die tot in de details zijn uitgewerkt. Daarmee vraag je nogal wat van partijen.

In plaats van een lineair bouwproces dat je kunt plannen volgens een vertrouwd stramien, vraagt dit ontwerp om een agile aanpak: flexibel en een intensieve samenwerking met veel partijen. Zodoende heeft het project ook veel gevraagd van ons – we zijn tot vandaag betrokken bij de uitvoering.

Letterlijk: we hebben een team vanuit het architectenbureau permanent op de bouwplaats.”

Kwaliteitsstandaard Met het storten van het plein is een belangrijke stap in het project gezet, nadat het jarenlang zo goed als stil lag. Passas: “De economie op Cyprus is letterlijk tot stilstand gekomen tijdens de financiële crisis. En daarmee ook het project. Een aantal partijen die in het begin bij het project betrokken waren, hebben moeten afhaken. Maar ongeveer een jaar geleden is de draad weer opgepakt, zijn de ingenieurs weer aan het rekenen geslagen en is een nieuwe hoofdaannemer benoemd, Lois Builders. Een locale partij, die alle eerder gemaakte afspraken over de uitvoering heeft overgenomen.

Aan de kwaliteitsstandaard die in het begin was afgesproken, zijn geen concessies gedaan.’

Wit beton Het plein bestaat uit een verdiept deel met een park en verschillende ontmoetingsplekken voor voetgangers. Op een asymmetrische compositie van sculpturale kolommen is een plein geplaatst op maaiveldhoogte, dat de verbinding legt met de verschillende stadsdelen.

Alle constructieve elementen zijn uitgevoerd in beton, goeddeels in het werk gestort. Passas: “Om het beton zo wit mogelijk te krijgen – een wens vanuit het architectonisch concept – zijn we met lokale toeleveranciers van cement en toeslagmaterialen aan het experi-

De enorme kolom in V-vorm met een horizontale ‘staart’ met wapening geeft de gehele constructie extra starheid en is tegelijk een bank.

Eleftheria Square in Nicosia, Cyprus. Het plein, uitgevoerd in wit beton, is uitgevoerd door Lois Builders. menteren geslagen. Vervolgens hebben we de proefmonsters ook beoordeeld op aspecten als beschikbaarheid, verwerkbaarheid en kosten.”

Het eindresultaat wordt omschreven als ‘wit’, maar zou eigenlijk als ‘zo wit mogelijk’ moeten worden omschreven. Passas: “De meeste aannemers zijn wel gewend om een monster – of twee – te maken. Maar daar bleef het hier natuurlijk niet bij.

Monster na monster werd gekeurd.

Maar op een gegeven moment werd het een gezamenlijke ambitie, omdat de aannemer en toeleveranciers steeds beter begrepen waar we naar toe wilden. Het enthousiasme waarmee toen werd geëxperimenteerd, zie je nu ook in de zoektocht naar de fijnere elementen op het plein, zoals de balustrades.”

Tonnen staal Het vernuft van het constructieve plan zit hem volgens Passas in de opbouw van de kolommen en de stortvolgorde: “Daar is ontzettend veel denkwerk in gestoken”. De kolommen zijn V- of L-vormig, hebben vloeiende contouren en soms ook een dubbelfunctie als zitelement. Deze keer zit niet het venijn, maar het vernuft in de horizontale ‘staart’ van de kolommen: een extra mogelijkheid om met wapening de gehele constructie starheid te geven. De kolommen zijn momentvast, de meterslange staart in de vloer meegestort en daartoe voorzien van een starre staalconstructie in de kern: de term ‘wapening’ Is hier eigenlijk niet meer op zijn plaats. Passas: “Het stelde ons in staat om het aantal

Render van het plein. In de nazomer van 2017 zal het plein worden geopend.

Foto: Zaha Hadid Architects

Christos Passas is architect en associate director bij Zaha Hadid Architects in Londen. Hij is projectleider voor grootschalige en complexe projecten zoals het Phaeno Science Centre in Wolfsburg (D), het olympische Aquatics Centre in Londen en – op dit moment in ontwikkeling – het Sberbank Technopark in Moskou (130.000 m2, werkplek voor 12.000 mensen). Passas is geboren in Griekenland, studeerde in Londen en New York en werkt bijna twintig jaar voor Zaha Hadid Architects. Nadat Zaha eerder dit jaar onverwacht overleed, wordt het bureau voortgezet onder leiding van Patrick Schumacher.

De stalen staart van de kolom waarover het beton wordt gegoten.

kolommen te reduceren en daarmee de ruimte onder het plein meer zichtelijk te maken voor de voetgangers.”

Ook voor de bekistingen zijn weer talloze mock-ups en proefmodellen gemaakt. Maar het resultaat mag er zijn: gladde – witte – betonsculpturen maken het overdekte plein tot een tactiele, vriendelijke openbare ruimte.

Groot avontuur Passas verwacht dat er nog ruim een half jaar nodig is om het project te voltooien. In de late zomer van 2017 hebben de liefhebbers van beton (en de architectuur van Zaha Hadid) een goede aanleiding om Cyprus te bezoeken, zo stelt de architect lachend. Zelf verwacht hij voor die tijd nog een keer of vier af te reizen naar de bouwplaats en zijn team dat daar bij de uitvoering betrokken is.

“Het werken op dit soort locaties is toch significant anders dan het werken in bijvoorbeeld Londen, Moskou of Dubai. Voor Cyprus is dit project uniek: qua omvang en qua architectuur. Voor de opdrachtgever en de locale aannemers en onderaannemers is het een groot avontuur, waarbij je ze moet onderwijzen, begeleiden en sturen. De opdrachtgever kiest met overtuiging voor ons ontwerp, de bouwpartners springen vaak enthousiast aan boord – om zich vervolgens te realiseren dat ze zich hebben verbonden aan een enorm complex project. Tegelijkertijd is dat ook de uitdaging voor ons allemaal.” Wat heeft Passas van dit project geleerd? “Inzet en geduld als het gaat om het werken met locale partijen, maar wel vasthouden aan je ontwerp en de kwaliteiten die je voor ogen hebt. Aftasten tot hoever je kunt gaan met experimenten en modellen: qua tijd, geld en inzetbaarheid van je projectpartners. En ook niet geheel onbelangrijk...” Hij moet er even om gniffelen: “...je flexibel opstellen naar de planning van de opdrachtgever en aannemer.”

Plus Prefab Vloer Stempelvrij en sneller bouwen met massieve vloeren

Sneller bouwen Minder arbeid op de bouw Grote vormvrijheid Breedte tot 3500 mm Stempelvrij tot 12,5 mยน

beton en Prefab

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

19

VERDIEPING Meer weten over beton en prefab? Onze uitgeverij heeft diverse uitgaven in print en online die hier nader op ingaan.

Meer Beton en Prefab

De Architect

Bouwkwaliteit in de Praktijk

Detail in architectuur

NBD Bouwdetails Rc 5,0

In het oktobernummer van de Architect staat woningbouw centraal. In dit nummer een reportage over het studentenhuisvestingscomplex bij de TU in Eindhoven. Het project is nauwkeurig ingepast binnen het naoorlogse campusplan. De strakke ritmische gevel van betonnen elementen sluit aan op de bestaande campusbebouwing. Naast de gevel zijn bijna alle bouwelementen geprefabriceerd.

Hoofdredactie: Harm Tilman Prijs losse editie: € 19,95 Jaarabonnement: € 299,Bestelcode: ARC

Bouwkwaliteit van oktober (nummer 10) besteedt aandacht aan de brede school in het Groningse Zuidhoorn. De school is voorzien van betonkernactivatie, waardoor het gebouw feitelijk zijn eigen klimaat regelt. Het gebouw bestaat uit betonnen prefab elementen en is bovendien flexibel: in de prefab wanden kunnen achteraf deuropeningen worden aangebracht waardoor twee lokalen aan elkaar kunnen worden gekoppeld.

Hoofdredactie: Frank de Groot, Katja van Roosmalen Prijs losse editie: € 27,50 Jaarabonnement: € 203 Bestelcode: BBP

Zeventien bijzondere architectonische projecten staan in deze uitgave model om diverse geveltypen te bespreken. Het gebruikte materiaal vormt het uitgangspunt en er is een focus op de detaillering van de projecten. Detail en architectuur is bedoeld voor architecten en beslissers in de bouw en helpt hen hun projecten en ontwerpen te baseren op de juiste constructieve en technische oplossingen.

Ir. A.D.C. Pronk e.a.

ISBN: 9789462450059 Prijs: € 89,-

NBD Bouwdetails Rc 5,0 gaat in op de verscherping van de milieu- en bouwfysische eisen en een hoger rendement van de isolatie van gevel en dak. Alle details in de uitgave NBD Bouwdetails Rc 5.0 zijn getekend op schaal 1 : 50 met arceringen en materiaalaanduidingen volgens het Bouwbesluit. Als aanvulling op de 184 getoonde details worden in het boek berekeningen getoond van de thermische isolatie van de bouwdetails.

Arno Pronk e.a.

ISBN 9789462450042 Prijs: € 95,-

Onze uitgaven zijn te bestellen via de webshop:

Alle prijzen zijn exclusief btw

www.vakmedianetshop.nl

INKOOP

Een nieuw paradigma

Een must have voor inkoopleiders, managers die leiding geven aan inkoop, voor businessstrategen en voor managers die de kansen in de inkoopmarkt willen benutten om hun organisatie succesvoller en weerbaarder willen maken.

De weg naar professioneel inkopen?

Ga naar www.bimmedia.nl/inkoop

ISBN: 9789012581240 Aantal pagina’s: 364 Prijs: € 55,66 excl. btw

5e druk!

Nieuwbouw VAT 2 Logistics, Rotterdam (Maasvlakte) Nieuwbouw prefab beton ontworpen bedrijfsruimte bestaande uit 9 stuks PGS 15 compartimenten en een inpandig kantoor van totaal 13.500 m². Deze warehouseruimte vormt een uitbreiding op de bestaande hal en verhoogt de opslagcapaciteit (PGS 15 opslag gevaarlijke goederen).

Functies Opslag van ADR stoffen.

Kenmerken De hoofddraagconstructie bestaat uit een prefab betonnen constructie op betonnen TTD-dakelementen. Het gebouw is geheel uitgevoerd als opvangbak bij lekkage van de opgeslagen gevaarlijke goederen (PGS15). De constructie is als volgt opgebouwd: - fundering: betonnen poeren op betonnen fundatiepalen; - betonconstructie; - plat dak: betonnen TTD-dakelementen; - buitengevel: betonnen sandwichpanelen, aluminium vliesgevel en de gevel op as 22 uitgevoerd in gasbetonelementen in verband met een toekomstige uitbreiding.

De stabiliteit is verzorgd door inklemming van betonnen voorgespannen kolommen.

Breda Delft Terneuzen Amsterdam www.sprangers.nl

BETONSTATIONS.NL BETON AFHAAL STATIONS DOOR HEEL NEDERLAND VANAF 2017 OOK BETON LEVER STATIONS! VOOR KLEINE HOEVEELHEDEN, VANAF 150 LITER TOT 10 M 3

KANAALSTRAAT 6A 5347 KM OSS (0031) 73 503 93 00 INFO@BETONSTATIONS.NL WWW.BETONSTATIONS.NL

Constructief bijdragen aan Duurzaamheid

BETER BETON MET VLIEGAS ……..SINDS JAAR EN DAG Poederkoolvliegas: een welkome aanvulling op beton!

Veel betontechnologen zijn overtuigd van de positieve effecten van poederkoolvliegas op allerlei eigenschappen van beton: + beter verwerkbaar + lage carbon footprint + lange levensduur Poederkoolvliegas van Vliegasunie wordt dan ook al sinds

Vliegasunie denkt graag met u mee om de toepassing

jaar en dag aan de betonindustrie geleverd.

in uw beton technisch en logistiek in te vullen.

Meer informatie?

Kijk ook op onze website www.vliegasunie.nl

Advert.vliegasunie_130x94.indd 1

Bel naar 0345-509988 of mail naar info@vliegasunie.nl

12-10-16 14:12

Beton & prefa b

Cobouw Special Woensdag 9 november 2016

21

Vraag naar prefab bouwsystemen groeit Bedrijfsprofiel De vraag naar prefab betonnen casco’s voor de woningbouw neemt nog steeds toe. De vraag is zo groot, dat Spaansen Bouwsystemen de wandenfabriek aan de Nieuwe Industriehaven van Harlingen momenteel uitbreidt met een circa 4000 vierkante meter grote nieuwe productiehal. De bouw daarvan werd net voor de bouwvak opgestart. Begin volgend jaar moet hij volop in productie zijn. / Pieter de Mos In 2015 raakte de cascoproductie bij Spaansen Bouwsystemen in een stroomversnelling en voor dit en volgend jaar zijn de verwachtingen eveneens hoog gespannen. “En niet zonder reden,” zegt directeur Ab Knook vanuit Winkel: “de nadruk op prefab groeit sterk en dat levert naast groei bij bestaande klanten ook de nodige nieuwe klanten op.

En we zien tegelijkertijd het aantal nieuwbouwprojecten in ons land toenemen.”

Uitbreiding wandenfabriek Eerder al maakte Spaansen Bouwsystemen bekend, dat de jaarproductie bij de prefab casco’s zou worden vergroot. Inmiddels is het volume meer dan verdubbeld. Met de uitbreiding van de 12,5 jaar geleden in Harlingen gebouwde fabriek speelt

Spaansen Bouwsystemen krachtig in op de toenemende vraag. De nieuwe productiehal meet 150 bij 24 meter, zodat over de volle lengte van de bestaande fabriek een vierde hal wordt gerealiseerd. Gelijktijdig wordt hal 3 verlengd. In totaal kan hierdoor de capaciteit worden uitgebreid van 27 naar 35 productietafels.

Verbinding Is Ons Succes Spaansen maakt zich sterk voor ‘VIOS’. Stond dat voorheen voor ‘Vooruitgang Is Ons Streven’, vandaag de dag staat de klant helemaal centraal en betekent het: ‘Verbinding Is Ons Succes’. Ab Knook zegt daarover: “We gaan het liefst langdurige relaties aan met onze klanten – aannemers – waarin vertrouwen en samenwerking een grote rol spelen en leverbetrouwbaarheid het allerbelangrijkste is.

“

We hebben de regie in eigen hand Het mag pedant klinken, maar volgens mij hebben we nog nooit een dag te laat geleverd. Door te zorgen dat we het proces aan de voor- en de achterkant goed geregeld hebben kunnen we altijd op tijd leveren. En dat is een groot compliment naar onze medewerkers.”

Uitbreiding van de wandenfabriek aan de Nieuwe Industriehaven in Harlingen.

Samenwerken met ketenpartners Knook wijst erop, dat Spaansen Bouwsystemen bij de levering van casco’s van een totaalconcept uitgaat. “We hebben de regie geheel in eigen hand, van ontwerp en engineering tot eigen transportmiddelen en montageteams.

Bovendien werken we hecht samen met specifieke ketenpartners (ook wel aangeduid als co-makers) om tot een zo compleet mogelijk eindproduct te komen. Door een optimale afstemming van ontwerpen en planningen wordt de kans op fouten minimaal. Met dit totaalconcept

bieden we een belangrijk stuk ‘comfort’ aan onze relaties. We zijn niet zomaar één van de grootste producenten van prefab betonnen casco’s in Nederland geworden.”

www.spaansen.nl/bouwsystemen

Afbeeldingen op beton laten de gevel spreken Bedrijfsprofiel Gevelbetonplaten maken van slechts 10 tot 20 mm dik, kan niet als de bewapening van staal is. Fydro in Ede levert slanke gevelplaten op basis van glasvezelbeton. Omdat ze op die platen nu ook afbeeldingen kunnen aanbrengen, worden de esthetische mogelijkheden alleen nog maar beperkt door de fantasie. Directeur Gijs Jansen daagt architecten uit om deze mogelijkheden te benutten in innovatieve ontwerpen. Een voorbeeld is het Nobu HotelRestaurant van acteur Robert de Niro in Londen. / Rob Weijs

Seringenplein Leimuiden

In Leimuiden werden 24 woningen door Heembouw in opdracht van Woondiensten Aarwoude aan de eisen van deze tijd aangepast.

De oplevering werd opgeluisterd met de onthulling van een plaquette, waarvan het materiaal en de bewerking uniek is. Op een 20 mm dunne betonplaat van Fydro is een oude ansichtkaart 'geprint'. Het resultaat mag er zijn en wordt gegarandeerd op kleurechtheid en UV-bestendigheid voor acht jaar.

Hiermee is de techniek van www.printenopbeton.nl nu ook beschikbaar voor buiten.

Vooral voor retailgevels biedt dit mogelijkheden: geventileerde voorhanggevel met een op het gebruik aangepaste weergave. Deze weergave kan (foto-)grafisch zijn, maar ook cijfers en letters zijn mogelijk. Het gebruik binnen kan al op de buitengevel worden weergegeven.

S

taalbewapening zou in gevelplaten dunner dan 20 mm te snel corroderen. Fydro heeft de kennis en de apparatuur in huis om glasvezelversterkte betonplaten te maken.

Twee lagen geweven glasvezelmat van 1,5 mm dik vormen de basis.

Daarnaast worden losse vezels toegevoegd aan het beton. Jansen: “Voor gevelelementen leggen we daar nog een extra glasvezeldraad in de lengterichting in. Mocht de plaat in het ergste geval kapot gaan, dan vallen er geen brokken naar beneden.”

Esthetische eisen Glasvezelversterkte gevelplaten met een dikte van 10-20 mm voldoen aan alle gebruikelijk fysieke eisen, zoals weerbestendigheid en sterkte. Als buitenste aankleding van een

De plaquette van een 20 mm dunne betonplaat waarop een ansichtkaart is geprint (zie kadertekst). Foto: Qfoto gebouw moet het hoogwaardig gietbeton ook aan de hoogste esthetische eisen voldoen. Het oppervlak kan daarvoor op verschillende manieren worden afgewerkt.

Twee belangrijke zijn de hele gladde, oftewel satin, en gabro, een licht gemarmerd effect. Er zijn meerdere mogelijkheden voor textuur en kleur.

Een nog niet in de praktijk toegepaste bewerking levert een ivoorkleurig resultaat op dat heel licht gegraveerd is. De gravure zie je

echter alleen als het oppervlak nat is.

Dat brengt extra levendigheid van de gevel met zich mee.

Garantie Nieuw is de mogelijkheid om afbeeldingen op beton te printen.

Jansen: “Zo kun je de gevel enorm laten spreken. Dat geeft mogelijkheden die mijn voorstellingsvermogen te boven gaan. Wij garanderen acht jaar de kwaliteit van de afbeelding. Na die tijd kan er een langzame achteruitgang

optreden. Je kunt dan alle panelen eraf halen om er een nieuwe afbeelding op te zetten. Met een paar dagen werk heb je dan zonder te breken een compleet nieuwe gevel. Je kunt de platen ook laten hangen en er een nieuwe coating op aanbrengen.”

Export

mooi project vindt Jansen het luxe Nobu Hotel-Restaurant in Londen, een investering van Oscarwinnaar Robert de Niro die daarvoor samenwerkt met de Japanse topkok Nobu Matsuhisa. “Het is een zeer eigentijds en gewaagd ontwerp.

De gevelplaten zijn grijs met een houtnerfstructuur. Dat is speciaal voor dit project zo gekozen.”

De mogelijkheden die Fydro biedt met gevelplaten, vallen ook in het buitenland op. Het bedrijf uit Ede exporteert over de hele wereld. Een

www.fydro.nl

Op zoek naar : • Bouwplaatspersoneel voor de beton ruwbouw?

• Flexibel?

• Veiligheidsbewust?

• Concurrend in prijs en prestaties?

• Professioneel georganiseerd en met ervaren leiding?

• Met kennis van de fiscale en sociale eisen?

U schildert het, wij meten het

ZPC

Coördinatiekantoor Benelux p/a Markt 20a NL 4841 AC Prinsenbeek Contactpersoon: Dhr. Luc Wyns Tel.: +31 (0)76 - 820 03 74 GSM: +31 (0)6 15 85 36 15 E-Mail: luc.wyns@zpc.com.pt

ZPC Lda. uw partner voor de beton ruwbouw!

Introductie van de Elcometer 500 Snel, nauwkeurig en herhaalbaar coatingdikte meten op beton en andere cementachtige substraten.

Wij bieden u o.a.: • Portugese vaklieden • Effectieve communicatielijnen in moderne talen • ‘Afspraak is afspraak’ principe • VCA**gecertificeerde onderneming • Volledige administratieve begeleiding • Kwaliteit van het werk • Continuiteit gewaarborgd

www.elcometer.com/E500

BEREIK de duizenden BEZOEKERS VAN

Special Sp

BouwBeurs 2017 ZEVEN PRINT EDITIES & MEDIAPAKKET ONLINE Rondom de BouwBeurs 2017 ontwikkelde het team van Cobouw Specials maar liefst ZEVEN print edities en een uitgebreid aanbod online, via Cobouw.nl en digitale nieuwsbrieven.

Cobouw.nl/BouwBeurs17 binnenkort online

Cobouw Special Preview

BouwBeurs 2017 via online & print

verschijnt 14 december 2016

Cobouw Beurskrant verschijnt 25 januari 2017*

Cobouw Special Beursdag 2 verschijnt 7 februari 2017*

Cobouw Special Beursdag 3 verschijnt 8 februari 2017*

Cobouw Special Beursdag 4 Met de pakketten goud, brons en zilver bieden we een gevarieerd aanbod aan advertenties, advertorials, banners en productnieuws. Deze pakketten garanderen een maximaal bereik onder de lezers van Cobouw, Cobouw.nl en de bezoekers van BouwBeurs 2017.

verschijnt 9 februari 2017*

Reserveren kan tot 28 november 2016

verschijnt 1 maart 2017

Cobouw Special Beursdag 5 verschijnt 10 februari 2017*

Cobouw Special Trends *uitgedeeld op de beursvloer

Voor meer informatie, neem contact op met Jetvertising, Rob Koppenol, 070 - 399 00 00.

Of mail naar rob@jetvertising.nl.

COB16S012-stopper_1/2tabloid_BB17_01nov16.indd 1

01-11-16 18:36

Mosa Panel: tevreden bewoners door snelle tegelrenovaties Ingrijpende bouwprocessen en renovaties. Intensieve aandacht voor

met fabrikanten, woningbouwcorporaties en bouwers analyseerde

afval- en puinverwerking. Een verscheidenheid aan vaklieden regis-

Mosa renovatieprocessen en de wens om deze sneller, soepeler en

seren. En hinderlijke overlast voor bewoners leidend tot klachten.

met minder overlast te laten verlopen. Zo ontstond het idee voor

Geen enkele partij, van woningcorporatie tot aannemer en bouw-

Mosa Panel. Een doeltreffende oplossing inspelend op bewonerste-

vakker, zit daarop te wachten. Mosa greep dit aan om het proces

vredenheid en het dreigend tekort aan tegelzetters.

van renoveren kritisch tegen het licht te houden. In samenspraak

Totaaloplossing met prefab design

Mosa Panel: meters maken

bewonerstevredenheid voorop staat. Het is een keramisch

geprefabriceerd paneel te maken dat is opgebouwd uit een Wedi-

totaalconcept waarbij eenvoudig, snel, schoon en droog

basisplaat, Eurocol-tegellijm, reguliere (voor wanden geglazuurde)

gerenoveerd kan worden. Ideaal bij renovatie in gestapelde en

Mosa-tegels en Eurocol-voegwerk, kunnen tijdens renovaties

geschakelde bouw. De tijdloze panelen kunnen intensief en

meters worden gemaakt. De panelen kunnen namelijk zowel over

langdurig gebruikt worden en, indien nodig, snel en onzichtbaar

bestaand tegelwerk als op oneffen of afgekapte muren en vloeren

gerepareerd of vervangen worden. De op de panelen toegepaste

worden geplaatst. Een gecertificeerde verwerker (co-maker) ontdoet

tegels hebben dezelfde garantie en vertrouwde uitstraling als

de wanden of vloeren van badkamers, keukens of toiletten van

traditioneel aangebrachte tegels. De collecties zijn bovendien

oneffenheden, controleert gebreken, meet oppervlakten nauwkeurig

gegarandeerd leverbaar tot 2040. Dankzij de verschillende

in en maakt ze schoon. Om overlast voor bewoners te beperken,

kleuren - van (room)wit tot diverse (warme) grijstinten - zijn

worden de panelen in mobiele werkruimten op maat gezaagd en

variaties mogelijk en kan maatwerk worden gegarandeerd. Het

voorzien van afvoergaten. Vervolgens worden de panelen waterpas

eindresultaat, zowel qua proces als afgeleverd product, staat als

geplaatst. Waar nodig worden naden gekit en gevoegd. Tot slot

een huis. Compleet, efficiĂŤnt en bovenal met tevreden bewoners.

ontdoet de co-maker de panelen van hun voegsluier en bevestigt

Mosa Panel is een nieuwe manier van werken waarbij

Het idee is eenvoudig. Door een met industriĂŤle precisie

deze eventuele accessoires of hulpmiddelen voor mindervaliden. Zo kunnen betegelde ruimtes in drie werkdagen worden vernieuwd en ervaren bewoners minimale overlast.

Koninklijke Mosa bv Meerssenerweg 358 6224 AL Maastricht T +31(0)43 368 94 44 W www.mosa.com

PARKEERTERREIN KNVB Ruim 100 meter aan keerwanden tot vijf meter hoog in verstek geproduceerd en afgeschuind voor het nieuwe parkeerterrein.

WWW.KEERWAND.NL

Onze stille kracht Bouwen. Daar ligt onze passie. Van niets iets maken. Samen werken aan projecten waar men dagelijks mee in aanraking komt.

Soms bewust, maar meestal onbewust.

Dรกt is onze stille kracht.

Glad afgewerkte keerwanden van de hoogste kwaliteit. U krijgt ze direct uit voorraad geleverd met 15 jaar fabrieksgarantie. Neem contact op voor een vrijblijvend 3D-ontwerp.

Uw bouwproject krijgt de aandacht die het verdient, van plan tot en met plaatsing.

Dรกt is complete ontzorging.

Wesselseweg 132 3774 RL Kootwijkerbroek

T 0342-441050

E info@keerwand.nl