Cobouwspecial brandwerendheid lr by Cobouw Specials

Woensdag 28 september 2016 / nummer 101 160ste jaargang. Vakmedianet, Postbus 16262, 2500 BG Den Haag

Special REPORTAGE pagina 4 Om hulpdiensten, zoals brandweerkorpsen, te laten oefenen in een realistische omgeving, gaat bij brandoefencentrum Troned dagelijks de fik erin.

INTERVIEW pagina 7 Architect Robert Winkel ging de uitdaging aan om een honderd jaar oud kaaspakhuis te transformeren tot een woongebouw.

REPORTAGE pagina 11 In Museum Voorlinden zijn slimme, onzichtbare oplossingen bedacht om te voldoen aan de strenge brandveiligheidseisen en -voorschriften.

INTERVIEW pagina 13 Leo Oosterveen geeft handvatten bij brandpreventie en streeft naar meer prioriteit voor brandveiligheid.

Brandveiligheid

RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

Gebouwen die mensen redden

Helaas kan je brand niet altijd voorkomen. Als het misgaat, is het belangrijk dat iedereen weet wat er moet gebeuren. Niet alleen de mensen, maar ook het gebouw. En dat kan met intelligente en zelfdenkende systemen. Met oplettende branddetectie en geavanceerde blussystemen. TechnologieĂŤn die elkaar aanvullen ĂŠn versterken. De safety experts van Croonwolter&dros maken zich hard voor optimale brandbeveiliging. Voor gebouwen die brand onmiddellijk kunnen signaleren en in bedwang houden. Dat beperkt schade en redt levens.

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

Grillig gevaar

Inhoud

randveiligheid, brandpreventie en brandbestrijding zijn

4 Driemaal daags de fik erin / Michiel Maas

gespecialiseerde disciplines. Er gebeurt veel aan innovatie op

al deze terreinen, zo is te lezen in deze Cobouw Special. Het is juist de grilligheid van het fenomeen brand die vrijwel iedereen fascineert en beangstigt tegelijk. Decennialang werden er geen glaspaleizen (zoals het Crystal Palace en het Paleis voor Volksvlijt) meer gebouwd, omdat die brandgevoelig zouden zijn. De materiaaltechnologie heeft grote stappen gemaakt als het gaat om brandwerende coatings, waarmee deze staal-glasconstructies weer het keurmerk veilig kunnen krijgen. En zo zijn er veel ontwikkelingen. Dat neemt niet weg dat grote branden ons bijblijven en bij regelmaat worden herdacht. Op dit moment staat de 350ste

verjaardag van de vierdaagse, allesverwoestende Great Fire of London (inclusief een immense, brandende reconstructie op

Weten hoe de hazen lopen / Kees de Vries

9 Brandwerende coatings: correct aanbrengen cruciaal / Edo Beerda 11 Bijzondere techniek onzichtbaar weggewerkt / Michiel Maas 13 Bouwkundige controlepunten / Armand Landman 15 Een kwestie van moraliteit en risicobeleving / Tijdo van der Zee 17 Brandveilige kantoortransformaties / Tijdo van der Zee 21 Verdieping

5 september jongstleden) in de aandacht en is er in Amsterdam bij de Zuidas een herdenkingsmonument voor de brand in het Paleis van Volksvlijt (afgebrand in 1929) door kunstenaar James Becket. En al was het aantal slachtoffers bij beide branden relatief laag (16 en nul personen), het toont dat het voorkomen van branden alle prioriteit moet krijgen. Want vergeten kunnen we het niet. Caroline Kruit, Uitgever Customer Media c.kruit@bimmedia.nl

Omslag

Colofon De inhoud van deze special valt onder verantwoordelijkheid van de uitgever. Klantenservice (070) 3046777 Redactie telefoon (070) 3046700 Postbus 16262, 2500 BG Den Haag Internet www.cobouw.nl E-mail cobouw@bimmedia.nl Hoofdredacteur Boudewijn Warbroek Uitgever Caroline Kruit Eindredactie en coördinatie Nienke Abma, Nanda van Dijk, Patty van der Sar en Ingrid de Zwart-Schaap Medewerkers Edo Beerda, Armand Landman, Michiel Maas, Kees de Vries en Tijdo van der Zee Vormgeving Hans de Jong

“Je moet weten hoe de hazen lopen”, stelt architect Robert Winkel in de context van de transformatie van een kaasfabriek tot woningen voor een oudere doelgroep. Daarmee doelt hij niet alleen op de gebruikers van het gebouw, maar ook op de regelgeving en de wijze waarop in gebouwen de veiligheid van de gebruikers kan worden gewaarborgd. Dat vraagt om studie van menselijk gedrag en om duiding in het gebouw zelf. Én het geeft aanleiding tot mogelijke maatregelen om mensen snel alert te maken op een (dreigend) gevaar. Beeld: Andrew Krasovitsckii/AiVectors via Shutterstock

Abonnementen: wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: Klantenservice: (070) 3046777. Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw). Overnemen artikelen: voor het overnemen van (een gedeelte van) artikelen uit deze uitgave dient men zich te wenden tot de uitgever. Op alle artikelen in Cobouw of op Cobouw.nl berust auteursrecht. Auteursrechtelijk beschermde werken mogen niet elders openbaar gemaakt worden, gearchiveerd worden of verveelvoudigd worden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bij gebruik van artikelen van dagblad Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen. RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

BRA NDV E I L I G H E I D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

REPORTAGE Opzettelijk brand stichten om deze daarna vakkundig te blussen: dat is in het kort waar het om draait bij het brandoefencentrum Troned. Want oefenen baart kunst en kennis is macht / Michiel Maas

Driemaal daags de fik erin

Bij een brand wordt de brandweer vaak geconfronteerd met onverwachte situaties. Om hierop efficiënt te kunnen inspelen, moet flink worden geoefend en is kennis van zaken noodzakelijk.

ormaal gesproken houden aannemers en opdrachtgevers zich aan strenge regels om een zo brandveilig mogelijk gebouw neer te zetten. Maar Van Dijk Bouw maakte dit jaar het tegenovergestelde: een oefencentrum waar brandsituaties worden gesimuleerd. Twee gebouwen waar vanaf deze maand dagelijks, op zo veel mogelijk manieren, de fik in gaat.

Het doel is om hulpdiensten, met name brandweerkorpsen, te laten oefenen in een zo realistisch mogelijke omgeving. Nu kan dat in twee gebouwen: een brandoefengebouw, waar verschillende scenario’s van branden in een woning, kantoor of winkel kunnen worden nagebootst, en een brandonderzoeksgebouw, waarin kan worden onderzocht hoe bepaalde branden met specifieke materialen ontstaan.

“Zo’n faciliteit is uniek in Europa”, zegt Jan Terhalle, bedrijfsleider van oefencentrum Troned en officier van dienst bij de brandweer Twente. “Binnenkort wordt het officieel in gebruik genomen en we verwachten dat er dagelijks gaat worden geoefend. We hebben al aanmeldingen van brandweerkorpsen uit heel Nederland en uit Duitsland. Het oefengebouw is zeer veelzijdig. Wat hier kan, kan nergens anders.”

Vliegveld wordt veiligheidscampus De regionale brandweer maakte al langer gebruik van het voormalig militair vliegveld Twente als oefenterrein. Maar toen in 2014 definitief het doek viel voor de initiatieven om van Twente een commerciële luchthaven te maken, zijn de plannen van de veiligheidsregio verder opgeschaald. Het terrein moet nu een ‘Safety Campus’ worden, waarin niet alleen door brandweerkorpsen, maar ook door politie, ME, en andere hulpdiensten scenario’s kunnen worden geoefend. Daarnaast moet er in de toekomst meer worden samengewerkt met kennisinstellingen, het bedrijfsleven en opleidingen om nieuwe veiligheidsconcepten en innovaties te ontwikkelen en uit te testen. Al deze plannen moeten de komende jaren worden uitgevoerd. De behoefte aan dit soort faciliteiten is groot, denkt Troned. Geschat wordt dat jaarlijks 10.000 brandweerlieden gebruik gaan maken van de brandoefengebouwen.

NIEUW BRANDOEFENGEBOUW Variëren met trainingsscenario’s

Brandsituaties Spectaculair ziet het er van buiten niet uit, maar volgens werkvoorbereider Jeroen ter Waarbeek van de firma Van Dijk, gaat het in feite om een technisch hoogstaand oefengebouw. “Met simulatoren kan in ieder deel van het gebouw een brandsituatie worden geoefend. Het is gebouwd met betonelementen, gasbeton en staal om goed bestand te zijn tegen branden. Maar het zit vol met installaties en computersystemen die ieder deel van het gebouw kunnen regelen, zoals de rookafzuiging of het openen van deuren en ramen.” De functie verklaart het ongewone ontwerp. “Alle elementen die hierin zitten, kunnen ook in een normale woning aanwezig zijn: een vlak dak, een pannendak, een balkon. Er zijn zelfs verschillende pannen gebruikt om aan te geven waar een gat in het dakbeschot kan worden gezaagd om toegang tot de woning te krijgen.” Het grote verschil met veel andere oefenlocaties is de veelzijdigheid. Terhalle: “Meestal bestaat zo’n gebouw uit een gashaard waar de rest omheen is gebouwd. Voor

cursisten is dat na een paar keer duidelijk, en dan kennen ze de oefensituatie te goed omdat die altijd hetzelfde is. Maar in dit gebouw zijn er liefst 32 plekken waar brand kan ontstaan en zijn de ruimtes vrij indeelbaar. Een cursist die vaker terugkomt, krijgt altijd weer een andere brandsituatie.”

Materialen De bouw van het oefencentrum werd als design & construct gegund. Samen met de brandbestrijdingsdeskundigen van de firma Haagen maakte Van Dijk Bouw het ontwerp. “Het was heel lastig om het enorme eisenpakket van de opdrachtgever te realiseren”, zegt Ter Waarbeek, “maar het is ons gelukt”. Toch was het een uitdaging om de juiste materialen te vinden. “Heel veel bouwmaterialen voldoen gewoon niet aan de eisen die hiervoor nodig zijn. Daar moesten we zelfs tot aan de scharnieren rekening mee houden. Veel producten hebben wel een bepaalde brandklasse, maar zijn ontworpen om brandwerend te zijn bij een eenmalige brand. Ze zijn niet ontworpen voor drie branden per dag.”

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

Testfaciliteit Maar de opstelling is niet alleen een oefengebouw. Het moet ook een testfaciliteit worden waarin kan worden gekeken wat bepaalde materialen doen bij een brand en – vooral – bij brandbestrijding. Troned werkt daarvoor zelfs samen met fabrikanten van bouwmaterialen. Terhalle: “Als je een brand nabootst in een McDonald’s, dan is het wel zo nuttig het geheel er ook uit te laten zien als een hamburgerrestaurant en niet als een container. We hebben met Kingspan bijvoorbeeld een afspraak dat zij gevelpanelen leveren die wij kunnen gebruiken. Dat is voor beide partijen zinvol. Wij kunnen de situatie realistischer maken en zij kunnen in de praktijk zien wat er met hun materiaal gebeurt als er een brand moet worden geblust.”

Educatie Een belangrijke poot van het centrum is educatie. Niet alleen van hulpdiensten, maar ook van de bouwsector. “We nemen bijvoorbeeld architecten mee om te laten zien wat er gebeurt bij bepaalde ontwerp- of materiaalkeuzes. Want

de brandweer loopt bij een brand nogal eens aan tegen ondoordachte oplossingen. En als wij om drie uur ’s nachts een brand blussen, dan loopt daar nooit de architect rond. Maar dit soort praktijkvoorbeelden werken echt.”

Controle De controle van een ontwerp op brandveiligheid wordt door ontwikkelaars en architecten vaak gezien als een lastige horde in het bouwproces, maar volgens Terhalle wordt hier pas duidelijk waarom die controle nuttig is. “Het is voor sommigen echt een ‘eye-opener’.” Ook Ter Waarbeek heeft veel opgestoken van de bouw van het centrum. Het heeft hem bewuster gemaakt van het belang van brandwerend bouwen. “We kennen allemaal de voorschriften, maar als je ziet waar de brandweer vaak mee te maken krijgt en wat de gevolgen kunnen zijn van iets kleins als het laten branden van een kaarsje, dan ga je daar toch iets meer over nadenken.”

Het ziet er niet echt spectaculair uit, maar het brandoefengebouw bevat alle elementen die ook in een normale woning aanwezig zijn.

Educatie is een essentieel onderdeel van het brandoefencentrum. Speerpunt hierbij is het belang van brandwerend bouwen.

! W U E NI

solid-air.nl

Nieuwe innovatie van Solid Air:

Compact brandkleppen Solid Air Climate Solutions levert een compleet programma Europese brandkleppen, allen getest en geclassificeerd volgens EN 13662 en EN 135013 en CE gecertificeerd

volgens EN 15650 : 2010. De vlambestendigheid, thermische isolatie en rookbestendigheid zijn, afhankelijk van type en inbouwsituatie, tot en met 180 minuten gecertificeerd.

Speciaal voor gebruik in kleinere kanalen heeft Solid Air Climate Solutions brandkleppen

ontwikkeld met een meer compacte bediening. Gecertificeerd en in verschillende maten. Zowel rechthoekig als rond, die ook buiten de wand kunnen worden gemonteerd.

Specificaties:

• Rond 100 t/m 315 mm • Rechthoekig vanaf 100 x 200 mm t/m 800 x 600 mm

• Compacte bediening • Montage buiten de wand mogelijk • Alle certificaten aanwezig • Scherpe prijsstelling

Meer informatie?

Bel één van onze adviseurs voor meer informatie of maak een afspraak voor bezoek op uw locatie.

Solid Air® Climate Solutions maakt deel uit van de Nijburg Industry Group. De groep omvat een internationaal actieve organisatie die bestaat uit de bedrijven Solid Air® (luchtbehandeling,klimaatplafonds,luchtverdeeltechniek,brandwerende producten en koelconvectoren), Velu® Klimaattechnische Groothandel en Nijburg® Klimaattechniek (engineering, installatie en montage) en onze eigen fabriek.

Luchtbehandeling NIG SA_adv. compact brandklep.indd 1

Tel +31 20 696 69 95 mail@solid-air.nl

• Klimaatplafonds • Luchtverdeeltechniek • Brandwerende producten • Koelconvectoren 08-09-16 16:56

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

INTERVIEW Er komt heel wat bij kijken om een oud kaaspakhuis te transformeren naar een woongebouw dat moet voldoen aan strenge brandveiligheidseisen. Architect Robert Winkel pakte de handschoen op / Kees de Vries

Weten hoe de hazen lopen H

oe maak je van een honderd jaar oud kaaspakhuis een brandveilig woongebouw met 52 appartementen? En wat doe je met veertig kilometer kaasplanken? Transformatiespecialist Robert Winkel van Mei Architects and Planners in Rotterdam ging met kennis van zaken creatief aan de slag. “Veel mensen denken dat elke architect transformaties kan doen. Er zijn veel cowboys en beginnelingen. Ik moet als architect elke keer uitleggen wat mijn toegevoegde waarde is.”

Mei Architects and Planners in Rotterdam heeft naam gemaakt met een aantal spraakmakende transformaties. Zo kreeg pakhuis en rijksmonument Jobsveem in Rotterdam een woonbestemming, net als De Generaal, het voormalig hoofdkantoor van de Belastingdienst in Rijswijk. Zelf zetelt Mei in de door het bureau getransformeerde voormalige Schiecentrale. “Transformaties zijn vaak complex,” zegt architect/eigenaar Robert Winkel. “Je hebt te maken met gemeentelijke procedures, bestemmingsplannen, bestaande constructies die wel of niet deugen, oude bouwmethodes, en vanzelfsprekend brandveiligheid. Brand is altijd een onderwerp. Je doet dus eerst veel onderzoek vooraf. Hoe is de draagconstructie, hoe kun je de benodigde compartimentering inzetten om zowel horizontaal als verticaal brandoverslag te beteugelen? Hoe realiseer je een goede vluchtweg en wat is de brandklasse van de materialen die je wilt toepassen?”

“

Veel mensen denken dat elke architect transformaties kan doen Door het dak in het atrium op te tillen is er sprake van buitenruimte, met geheel andere brandwerendheidseisen.

Zestig minuten Een actueel voorbeeld van de werkwijze van het bureau is de transformatie van ‘De Producent’ (1915) in Gouda. Het voormalig kaaspakhuis bestaat uit twee naast elkaar gelegen gebouwen met een steeg ertussen en een mooie vier meter hoge zolder. Voor het nut en doel van toentertijd, de opslag van een miljoen kaas, was het geschikt. Winkel: “We zijn eerst met Pieters Bouwtechniek Delft en brandveiligheidsadviesbureau Ralph Hamerlinck uit Roosendaal naar de stalen hoofddraagconstructie gaan kijken. Pas als daar mogelijkheden zijn, kun je verder.” Een pakhuis wordt niet zomaar een woongebouw. Het pakhuis had kleine ramen om de temperatuur binnen constant te houden. Maar duisternis en woonruimte verdragen elkaar niet. De kolommen waar de veertig kilometer kaasplanken op rustten bleken apart gefundeerd. Om licht binnen te krijgen en de luchtvochtigheid te verlagen, is er tussen beide gebouwen een atrium gemaakt. Aan de buitenkant zorgen loggia’s voor het benodigde licht. Voor het atrium is een stuk van de steeg blijven staan. De uitvoering van het atrium speelt een cruciale rol bij de brandwerendheidseisen. Winkel: “Als je de kap van een atrium enigszins van de constructie optilt, en de kopse kanten openhoudt, dan is het regeltechnisch geen binnenruimte, maar een wind- en regenluwe buitenruimte, met andere eisen voor bijvoorbeeld brandklasse van materialen en

vluchtwegen. Het is een truc die we vaker toepassen om net als bij Jobsveem bijvoorbeeld open trappenhuizen te maken, die anders gesloten zouden moeten worden uitgevoerd.” De binnengevels zijn tien meter van elkaar geplaatst: dat leverde niet alleen genoeg woonruimte op, die afstand is bovendien te ver voor horizontale brandoverslag. Winkel: “De verticale brandoverslag in het atrium hebben we getackeld met betonnen galerijen. De loggia's nemen die taak aan de buitengevel op zich: grote ramen zijn door de lengte van de vuurtong minder overslagkritiek dan kleine. De woningen zijn door deze ontwerpingrepen zestig minuten brandwerend.”

Betonvloer De hoofddraagconstructie van het pakhuis bestaat uit een grid van kleine stalen kolommen die een houten vloer dragen. Een houten vloer levert bij brandcompartimentering vaak een probleem op. “We hebben over de vloer en balklaag van gevel tot gevel een betonnen vloer gelegd die wordt ondersteund door de bestaande kolommen. Zo hebben alle appartementen een karakteristiek plafond. Een wapeningsnet zorgt voor extra sterkte. Volgens de nieuwe regels zou de kolom van de hoofddraagconstructie 120 minuten brandwerend moeten zijn. Daar hebben we teruggegrepen op ‘het rechtens verkregen niveau’ en hem in overleg met de brandweer 60 minuten brandwerend gemaakt door er een extra stuk staal aan te lassen en die brandwerend te schilderen. Met de combinatie van de nieuwe betonnen vloer en de kolomversteviging is de hoofdddraagconstructie weer helemaal perfect in orde.”

Kaasplank

Het voormalige kaaspakhuis bestaat uit twee naast elkaar gelegen gebouwen met een steeg ertussen en een vier meter hoge zolder.

Om aandacht te geven aan de historie van het gebouw wil de architect de gevel aan de binnenkant bekleden met de veertig kilometer vuren kaasplanken die uit het pakhuis vrijkwamen. Het betonnen galerijplafond krijgt bovendien afdrukken van kleine, middelgrote en grote kazen. Winkel: “Niemand heeft attesten voor de toepassing van oude kaasplanken aan de gevel. We zijn met Foreco in Dalfsen in zee gegaan om de planken met een transparant systeem brandwerend te verduurzamen. Door de overdekte wind- en regenluwe locatie in het atrium is verduurzaming tegen houtaantastende organismen niet nodig.” Een extra vraag was de op de planken in de loop der jaren afgezette parafine. Hoe zou dat zich bij brand verhouden? “Dat is getackeld door de planken voor en na het procedé te wegen om per plank een gegarandeerde opname van de

brandwerende stof te realiseren. Die hoeveelheid is in een certificaat vastgelegd, waarmee de brandweer tevreden is gesteld.” Uiteindelijk is het brandklasse B geworden, die nodig is voor de brandvoorplantingsklasse omdat de galerij een vluchtweg is. De betonnen galerij zelf is dertig minuten brandwerend.

Dialoog De drie geheimen van een succesvolle transformatie zijn volgens Winkel voorbereiding, voorbereiding en voorbereiding. “Bij veel transformatieprojecten moet je eigenlijk direct vanaf het begin over brandveiligheid, vluchtroutes en veiligheid met Rijksmonumenten en de brandweer om tafel gaan zitten. Mijn ervaring is dat een dialoog eigenlijk altijd heel goed mogelijk is. Doe je dat niet, dan loopt een adviseur achter je aan dingen te repareren, vaak met een slecht en duur eindresultaat. Het betaalt zich terug er vooraf energie in te stoppen. Kennis opbouwen en vasthouden is ook erg belangrijk. Je moet weten hoe de hazen lopen. Als je dat niet weet, sta je al op achterstand.”

White House Development BV is ontwikkelaar van dit project. De bouw wordt uitgevoerd door Vergeer Bouw uit Reeuwijk. Naar verwachting worden de appartementen het tweede kwartaal van 2017 opgeleverd.

Robert Winkel (1963) studeerde in 1991 af aan de TU Delft in de afstudeerrichting architectur. Hij is directeur van Mei Architects and Planners, dat hij in 2003 oprichtte. Het bureau is gevestigd in de Schiecentrale in het Lloydkwartier te Rotterdam. Winkel geeft hier regelmatig rondleidingen om over de geschiedenis van de centrale te vertellen, hoe deze zich heeft ontwikkeld en welke rol Mei heeft gespeeld bij de transformatie. Ook is hij onder meer actief in het onderwijs door het geven van lezingen en het begeleiden van studenten. Bovendien is Winkel mede-oprichter van Archined en van Selectienet.

Alstublieft,

Een extreem lange vluchttijd is met Pyrobel geen probleem! Alstublieft, ons brandwerend glas is verkrijgbaar in de klasse EW30 tot zelfs EI120! En door een slim voorraadbeleid kunnen we snel leveren. Pyrobel is zeer geschikt voor het scheiden van brandcompartimenten in een gebouw en door zijn tweezijdige brandwerendheid ook geschikt in gevels. Meer weten over Pyrobel en onze overige brandwerende beglazing? We delen graag onze kennis met u. AGC Glass - Tel. 0344 679911 - sales.nederland@eu.agc.com - www.yourpyrobel.nl - www.agcnederland.nl

Brandwerend glas van Pyrobel en Pyropane

Alles over brandwerend bouwen en brandwerende bouwmaterialen In het Bouwbesluit en vrijwel ieder bestek staan eisen op het gebied van brandwerendheid. Eisen waaraan draagconstructies, plafonds, wanden en doorgangen moeten voldoen. Deze eisen dragen bij aan de veiligheid van een gebouw en de mensen die hierin verblijven.

Daar vindt u alle informatie die u nodig heeft. Heeft u behoefte aan persoonlijk advies? Onze specialisten helpen u graag verder en geven desgewenst advies op locatie. Daarnaast brengt bouwbrandwerend.nl u in contact met ervaren applicateurs die u al het werk uit handen kunnen nemen.

Door alle weten regelgeving rond brandwerend bouwen, kan het zijn dat u door de bomen het bos niet meer ziet. De oplossing: bouwbrandwerend.nl.

Makkelijker kan het niet! Neem vandaag nog een kijkje op www.bouwbrandwerend.nl.

bouwbrandwerend.nl

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

REPORTAGE De Kwaliteitsrichtlijn applicatie Brandwerende Coating, opgesteld door Bouwen met Staal, biedt hulp bij het aanbrengen van brandwerende verf / Edo Beerda

Brandwerende coatings: correct aanbrengen cruciaal B

randwerende coatings zijn steeds meer een volwaardig alternatief voor platen of spuitmortel en kunnen staalconstructies tot wel 120 minuten beschermen. Mits correct aangebracht en gespecificeerd, tekent Bouwen met Staal daarbij aan. De organisatie lanceert enkele nieuwe hulpmiddelen.

(‘Brawestamat’) helpt bij het bepalen van de verflaagdikte. De ontwerper kan er precies mee zien hoe slank hij kan ontwerpen en welke verfdikte daar bij hoort. Hamerlinck: “Door de profieldoorsnede slim te ontwerpen, is de benodigde laagdikte aanzienlijk te reduceren. Dan kom je zowel esthetisch als prijstechnisch beter uit.”

Het is de droom van veel architecten: een ranke staalconstructie prominent in het zicht. In het verleden dwongen strenge brandveiligheidsregels de staalprofielen vaak onder spuitlagen en beplating; coatings brengen daarin de laatste jaren verandering. Brandwerende verf is veel sterker geworden en hoeft minder dik te worden aangebracht dan vroeger. “Maar je moet wel weten hoe”, zegt brand-veiligheidsexpert Ralph Hamerlinck van Bouwen met Staal. “Als je dat niet in het bestek specificeert, zal de leverancier de laagdikte bepalen op basis van de gunstigste tabel. En dan kun je zelfs met een goed product nog een misser maken.”

Watergedragen

Kwaliteitsrichtlijn Bouwen met Staal maakte daarom als hulpmiddel de ‘Kwaliteitsrichtlijn applicatie Brandwerende Coating’. Met die richtlijn in de hand accepteren de meeste gemeenten het gebruik van brandwerende verf. Ook publiceerde de organisatie de brochure Veilige waarden voor de kritieke staaltemperatuur bij ontwerp en aanbesteding. In de bestaande bouwpraktijk bepaalt de constructeur zelden de specificieke bezwijktemperatuur van een staalconstructie op basis van de gekozen profielen, het constructief ontwerp en de belastingen bij brand, terwijl dit feitelijk wel tot zijn taak behoort. Alle kans dus dat de aannemer of leverancier daarbij de mist ingaat, omdat hij zonder deze bezwijktemperatuur niet goed de vereiste laagdikte van de coating kan vaststellen om bijvoorbeeld 60 minuten brandwerendheid te bereiken. Het gevaar ligt dan op de loer dat een gunstige laagdikte wordt aangeboden op basis van een te hoge bezwijktemperatuur.

Afstemming type profiel en coating De ontwikkelde hulpmiddelen (‘brandwerende coatings’) geven mogelijkheden om het type profiel en de coating beter op elkaar af te stellen. Een bijbehorende tool

Bouwen met Staal zet zich al enige tijd extra in voor de promotie van brandwerende coatings. De speciale verfsystemen, die bij brand door opschuimen zorgen voor behoud van draagkracht, zitten de laatste jaren flink in de lift. Coatings vormen bij brand een dikke isolerende laag waardoor de achterliggende constructie intact blijft. Op die taak worden ze steeds nauwkeuriger ontwikkeld: de ene op 60, de andere op 90 of 120 minuten brandwerendheid. Er zijn aparte producten voor binnen- en voor buitentoepassingen en er bestaan inmiddels watergedragen en oplosmiddelhoudende coatings. De prestaties van de watergedragen verfsoorten doen al nauwelijks meer onder voor minder milieubewuste varianten. Superieur zijn de nieuwe tweecomponenten epoxysystemen.

CE-markering De snelle ontwikkelingen hebben mede te maken met de bemoeienis van de Europese Unie. Die stuurt aan op een verplichte CE-markering. Daarop vooruitlopend heeft iedere grote producent inmiddels vrijwillig een CE-merk op zijn producten. “Dat schept duidelijkheid die er een paar jaar geleden niet was”, zegt Hamerlinck. “Dankzij eurocodes en Europese regelgeving kun je niet meer op nationaal niveau om de regels heen fietsen.” De EU maakte eerder een eind aan de verschillende wijzen van temperatuurmeting in ovens voor brandproeven. Iedereen moet nu een plaatthermometer gebruiken. De enorme verschillen in eisen ten aanzien van het testen op brandwerendheid in de EU-landen zijn daardoor verdwenen. Dankzij CE-markering hoeft straks ook niet langer ieder product zich in ieder land opnieuw via laboratoriumtests te bewijzen. Dat resulteerde voor brandwerende coatings in een enorme marktvergroting. De markt strekt zich overigens niet meer alleen uit tot de staalbouw. Kanaalplaatvloeren worden ook steeds vaker uitgevoerd met

Dr.ir. Ralph Hamerlinck (1961) studeerde Bouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven en promoveerde aan dezelfde universiteit. De afgelopen 25 jaar heeft hij diverse functies vervuld voor Bouwen met Staal. Hij is auteur van studieboeken, richtlijnen en rapporten, secretaris van normen technische commissies en adviseur in constructieve en brandtechnische vraagstukken. Zijn eigen (brandveiligheids) Adviesbureau Hamerlinck is betrokken bij projecten in de woningen utiliteitsbouw en toetst bouwplannen aan geldende regelgeving.

Brandwerende coatings kunnen staalconstructies tot wel 120 minuten beschermen. brandwerende bescherming, waaronder coatings. Dit naar aanleiding van een incident in de Lloydstraat in Rotterdam, waar in een splinternieuwe parkeerlaag van een appartementengebouw de onderkant van een kanaalplaat losscheurde van de stijve bovenlaag. Een aanbeveling van BFBN beschrijft dat dit is te voorkomen met een afwerking met slechts een dunne druklaag of, als alternatief, een brandwerende bescherming. Doorslaggevend voor een geslaagde toepassing van brandwerend verf is ook de wijze van aanbrengen. Steeds

vaker gebeurt dat al in de fabriek. Dat zorgt voor een perfecte verflaag met een constante dikte. Risico bij aanbrengen op de bouwplaats is met name de invloed van het weer. Vocht of lage temperatuur kan het eindresultaat sterk negatief beïnvloeden.

Checklist Op initiatief van Rijkswaterstaat heeft een kennisgroep recentelijk een checklist voor private kwaliteitsborging opgezet. Die moet er bijvoorbeeld voor zorgen dat een brandwerende coating ook zijn werk

doet nadat hij jarenlang heeft blootgestaan aan weer en wind. Want daarvoor moet hij wel een juiste en goed aangebrachte beschermlaag hebben. “Brandwerende coatings zijn zeker niet de enige zaligmakende manier om staalconstructies te wapenen tegen brand”, stelt Hamerlinck. Maar ze zijn wel een goede uitbreiding op de gereedschapskist van de brandtechnicus. “De toekomst brengt hopelijk een richtlijn voor betere afstemming van ventilatie, coatings en sprinklers. Uiteindelijk moeten we naar totaaloplossingen.”

Getest én gecertificeerd: neem het zekere voor het onzekere Installatie volgens Attema

www.attema.com

Installateurs moeten werken volgens het actuele Bouwbesluit 2012. Hierin is vastgelegd dat zij de plicht hebben om brandwerend materiaal toe te passen, overal waar brandwerendheid een vereiste is. Met name art. 2.94 (Weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag en rookdoorgang) speelt hierbij een belangrijke rol. Voorkom dat u achteraf tot de conclusie moet komen dat u tekort bent geschoten. Gebruik daarom uitsluitend het brandwerende assortiment van Attema dat als enige in alle omstandigheden getest is én voorzien is van een Efectis certificaat! Alle producten in dit assortiment hebben hun weerstand reeds bewezen bij 20, 30, 60 of 90 minuten brandwerendheid en 30, 45, 90 en 135 minuten rookwerendheid. Niet alleen als enkelvoudig product maar ook tot wel vijf gekoppelde producten, rug-aan-rug in zowel horizontale als verticale positie. De officiële certificaten behorend bij de gecertificeerde brandwerende producten van Attema vindt u op www.attema.com. Deze certificaten dient u altijd in uw projectadministratie op te nemen en aan uw opdrachtgever te overleggen. Voor meer informatie: www.attema.com.

07-09-16 16:56

ATT 16017 Adv Cobouw Special Brandveiligheid 266x190.indd 1

Wie veiligheid serieus neemt, anticipeert op brandgevaar Het 2resist® 60 ceiling system van Faay biedt optimale bescherming: met minimaal 60 minuten is het plafond extreem brandwerend. De extra vluchttijd die dit biedt, kan van doorslaggevend belang zijn. Het FAAY 2resist® ceiling system is in zijn geheel uitneembaar en demontabel. Daardoor is het systeem flexibel herbruikbaar bij gebouwtransformatie of veranderende gebouwindeling. Faay 2resist® ceiling system biedt hoge thermische- en geluidsisolatie en uitstekende brandwerendheid en voorziet daarmee in comfort en veiligheid.

Waarom kiezen voor FAAY 2resist® ceiling system? ▶ ▶ ▶ ▶

toepassing in droge, natte en hygiënische ruimten hoge thermische- en geluidsisolatie vakkundige montage professionele advisering en begeleiding Faay en Promat WONE

▶ ▶

hoge brandwerendheid, 120 min. getest vluchtwegen blijven lang toegankelijk verdekte, vrijdragende ophanging met brandwerende Promat panelen flexibel in gebruik uitneembare panelen, installaties blijven bereikbaar

Samenwerking met:

L VEI IG

▶ ▶ ▶

KE ER N

Tel. 0347 - 37 66 24 • info@faay.nl • www.faay.nl

FAA5096 Adv Brendwerend Cobouw V3.indd 1

22-10-15 11:40

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

REPORTAGE In een gebouw dat geheel in dienst staat van de kunst, mogen noodzakelijke installaties geen stoorzender zijn. In Museum Voorlinden zijn slimme oplossingen bedacht waardoor toch aan alle strenge eisen wordt voldaan / Michiel Maas

Bijzondere techniek onzichtbaar weggewerkt P

ublieksgebouwen moeten voldoen aan strenge brandveiligheidseisen en -voorschriften. Maar wat als een museum moet worden gebouwd waarin rookmelder, brandblusser of nooduitje de bezoeker op geen enkele wijze mag afleiden van de kunst in het gebouw? In het nieuwe Museum Voorlinden in Wassenaar is een aantal vernieuwende oplossingen bedacht.

Van buiten springt het bijzondere dak van het museum in het oog, maar binnen in het gebouw is het dak, feitelijk een lichtregulerende luifel, niet zichtbaar maar wel te ervaren. Van de opdrachtgever, industrieel en kunstverzamelaar Joop van Caldenborgh, mag daglicht worden ervaren maar altijd met het uitgangspunt dat het museum geheel in dienst moet staan van de kunstbeleving. Om dat te bereiken is er alles aan gedaan om zelfs de meest voor de hand liggende installaties in een museumgebouw volledig aan het zicht te onttrekken.

Ontdekkingsreis Gideon Goedhart is, als projectmanager en directievoerder in dienst van het museum, van ontwerp tot realisatie nauw betrokken geweest bij de bijzondere techniek in Voorlinden. Een wandeling met hem en collega Jaap Wiedenhoff, senior installatieadviseur, is een ontdekkingsreis. Niet zozeer naar de bijzondere kunst in het museum, maar naar de verschillende oplossingen die zijn gevonden om de aandacht van de bezoeker bij die kunst te houden. Goedhart wijst op een klein rondje, bijna onzichtbaar op een van de spierwitte dakliggers. “Dat is de noodverlichting. Je zou het niet zeggen, maar het is sterk genoeg om deze zaal in geval van een calamiteit te verlichten.” Het dak bestaat uit 115.000 buisjes, die het daglicht zodanig kunnen richten dat er wel licht, maar geen direct zonlicht in de zalen valt. Op

die manier valt er zo veel mogelijk natuurlijk licht in het gebouw. “Maar er is natuurlijk ook kunstlicht; die zit buiten het zicht, aan de bovenzijde van de liggers.” Vanaf de grond zie je er niets van. Ook brandsensoren en aspiratiedetectie, luchtkwaliteit en temperatuursensoren én zelfs regelpanelen en haspels zijn volledig weggewerkt. Dat kan door een vernuftig ontwerp; de meetapparatuur bevindt zich in de kelder en kruipruimte die onder het gehele gebouw ligt. In de muur zitten alleen enkele piepkleine gaatjes die de lucht uit de ruimtes afzuigen en naar de sensoren in de kelder brengen. Je ziet ze alleen als je weet dat ze er zijn.

Brandcompartimentering Samen met Wiedenhoff maakte Goedhart onderdeel uit van het team dat namens de opdrachtgever de bouw begeleidde en de engineering van veel van de technische oplossingen in het gebouw ter hand nam. Inmiddels werken beiden bij ingenieursbureau ABT. Ze hebben zich allebei jaren met het project beziggehouden. En voor iedere standaardoplossing in een standaard gebouw, moesten zij een andere oplossing bedenken. Want opdrachtgever Van Caldenborgh was van plan iets bijzonders te bouwen; een gebouw dat geheel in dienst staat van de kunst erin. Maar hoe spectaculair het ontwerp ook, een publieksgebouw moet ook veilig zijn en aan strenge voorwaarden voldoen. En omdat een sprinkler installatie in een museum natuurlijk ondenkbaar is, is ook brandcompartimentering noodzakelijk. Maar hoe maak je branddeuren onzichtbaar voor het publiek? Goedhart laat het zien in een van de hoge deuropeningen. Als je goed kijkt, zie je het: een losstaande strook stucwerk aan beide kanten. Het is een mechanisme dat wegklapt als de deuren moeten worden gesloten. Die deuren zitten in de wand verstopt. “We moesten wel met schuifdeuren werken. Maar 60 minuten brandwerende schuifdeuren van vier en soms wel vijf meter hoog, die bestonden nog niet.” Wiedenhoff: “Dit was echt een uitdaging. Uiteindelijk hebben we een partner gevonden die de uitdaging wel wilde aangaan. En dat gebeurde in dit project vaker. Het heeft veel tijd gekost om de juiste partijen te vinden. Partijen die begrepen wat we hier probeerden te bereiken en die bereid zijn om hier hun uiterste best te doen en niet zeggen ‘dat kan niet’.” Goedhart: “Aan bedrijven als Cordeel, Kuijpers Installaties, TGM en VDL hebben we erg veel steun gehad in ons streven naar perfectie.”

Goede argumenten

Zelfs de meest voor de hand liggende installaties zijn slim weggewerkt.

Ook de brandweer wil zijn zegje doen over het ontwerp. En brandveiligheidsdeskundigen hebben nogal eens lak aan esthetiek. Regels zijn regels, en nooduitgangen zijn nooduitgangen. Goedhart: “De brandweer heeft een positieve

Het bijzondere dak van Museum Voorlinden springt van buiten direct in het oog, maar van binnen is het dak eigenlijk een licht-regulerende luifel. grondhouding gehad, namelijk ‘ja, mits…’. Vervolgens was het aan ons om aan te tonen dat hetgeen we hadden bedacht het veilig vluchten in alle denkbare situaties garandeert.” Wiedenhoff: “Maar dat betekent niet dat we ze niet moesten overtuigen met goede argumenten; we moesten echt met tekeningen, berekeningen en analyses aantonen dat een alternatief net zo goed en veilig werkt.” Goedhart laat een bijzondere vernieuwing zien. Verwerkt in het stucwerk zitten de nooduitgangbordjes. Ze gaan pas aan als het nodig is, en zijn verder volkomen onzichtbaar. Maar als Goedhart de noodverlichting aanzet, zijn ze plotseling zeer opvallend. “We hebben hier een aantal mock-ups voor moeten maken om de brand-

weer te overtuigen van deze oplossing. Gaandeweg werden ze steeds enthousiaster. Want een ‘noodaantje’ is eigenlijk logischer dan een nooduitje, een bordje dat altijd zichtbaar is. Als deze bordjes aangaan, zie je iets dat er nog niet was. En dat valt extra op.”

Beetje mijn museum Voor Goedhart en Wiedenhoff is het bijzonder om nog een keer in het gebouw te lopen waar ze de afgelopen jaren bijna dagelijks kwamen. Goedhart: “Ik realiseer me ineens dat dit waarschijnlijk de laatste keer is dat ik hier rondloop zonder dat er publiek is. Voorlopig blijft het ook een beetje mijn museum.” Wiedenhoff: “Dit is in alle opzichten een bijzonder project geweest. Wat we hier hebben mogen doen, doe je

misschien maar één keer in je carrière. Hier is kwaliteit niet alleen met hoofdletter K geschreven. Het is ook vetgekleurd en dubbel onderstreept.”

Museum Voorlinden in Wassenaar Het museum, ontworpen door Dirk Jan Postel van Kraaijvanger Architects, is officieel geopend op 10 september 2016 door Koning Willem-Alexander. Dit nieuwe museum voor moderne en hedendaagse kunst is opgericht door kunstverzamelaar Joop van Caldenborgh. De openingstentoonstelling draagt de titel 'Full moon'.

Ons nieuwe brandwerende glas is zo dun,

én letselwerend in alle toepassingen (klasse 2B2). Pilkington Pyrodur® Plus Extreem dun brandwerend glas voor binnentoepassingen De nieuwe, extreem dunne, brandwerende beglazing Pilkington Pyrodur® Plus 30-104 heeft een dikte van maar 7 mm en combineert 30 minuten brandwerendheid met een hogere impactweerstand, waardoor het de ideale binnentoepassing is voor situaties waar letselwerendheid vereist is. Hoogwaardige brandwerende prestaties: • Pilkington Pyrodur® Plus 30-104 is speciaal gelamineerd glas met een unieke tussenlaag. • Bij een brand vormt het glas een ondoorzichtige barrière voor vlammen en hete gassen, dit leidt tot minder paniek bij brand. • Pilkington Pyrodur® Plus 30-104 is geclassificeerd als een E/EW 30 brandwerende beglazing. • Pilkington Pyrodur® Plus 30-104 heeft een zeer lage stralingswarmte. Bij een houten puiafmeting van 2980×2962 mm is na 30 min een straling gemeten van 3,5 kW/m², waar maximaal 15 kW/m² volgens de norm is toegestaan, dus extra veilig. • Het extreem dunne glas maakt Pilkington Pyrodur® Plus 30-104 de ideale beglazing voor binnentoepassingen, zoals brandwerende deuren en scheidingswanden. • Pilkington Pyrodur® Plus 30-104 is geschikt voor alle situaties waar NEN 3569 vereist is. Pilkington brandwerend glas – in elke situatie een zekere keuze! Pilkington Benelux B.V. De Hoeveler 25 Postbus 143 7500 AC Enschede Telefoon +31 (0)53 483 58 35 Fax +31 (0)53 431 91 78 pilkington.benelux@nsg.com www.pilkington.nl

PREFICON.COM BRANDWERENDE PLAATMATERIALEN

PREFICON BOARD C

PREFICON BOARD M

PREFICON BOARD P

PREFICON EUROPE B.V. HAVENWEG 20C 5145 NJ WAALWIJK

F +31(0)416 69 71 71 INFO@PREFICON.COM WWW.PREFICON.COM

PREFICON BOARD S

FERMACELL AESTUVER

EEN RBPLUS ONDERNEMING WWW.RBPLUS.NL

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

INTERVIEW Waar op te letten als het gaat om brandveilige producten? Brandveilig Bouwen Nederland geeft al jaren lang handvatten bij brandpreventie en streeft naar meer prioriteit voor brandveiligheid / Armand Landman

Bouwkundige controlepunten I

eder jaar geeft Brandveilig Bouwen Nederland (BBN), de vereniging van producenten en leveranciers van brandveilige bouwmaterialen en -constructies, een boek uit met de titel ‘De essentiële bouwkundige controlepunten’. BBN-directeur Leo Oosterveen legt uit waarom. En waarom de bouwkolom brandveiligheid meer prioriteit zou moeten geven. Ooit was De essentiële bouwkundige controlepunten bedoeld om de brandweer betere handvatten te geven bij brandpreventie maar ondertussen is het uitgegroeid tot een standaardwerk voor de hele bouwkolom. Oosterveen: “We zijn er in 2005 mee begonnen omdat we zagen dat er een behoefte is om goed geïnformeerd te zijn over waar je als gebouweigenaar of -beheerder, bouwer, installateur of architect op moet letten als het gaat om brandveilige producten. We maken daarbij gebruik van de kennis van onze leden. Die weten immers het meest over hun producten. Dat hebben ze bij geaccrediteerde instellingen laten testen.”

Wet- en regelgeving In het boekje loopt BBN niet voor op regelgeving. “Wel sorteren we in de komende editie alvast voor op nieuwe wetgeving die eraan zit te komen, zoals de nieuwe bouwwet. Een grote stap op het gebied van brandveilig bouwen is bijvoorbeeld de nieuwe norm NEN 6075 over rookwerendheid. Wij stellen: ‘zorg er in ieder gebouw nu voor dat je zowel rook- als brandvrije compartimenten hebt’. Dat gaat verder dan het Bouwbesluit, maar is ingegeven door de situatie dat als er, precies op het punt waar geen rook mag komen, brand uitbreekt, je op die plek een veel te korte doorslagtijd voor de rookwerendheid hebt. Zorg er dus voor dat zowel rook als brand niet kunnen overslaan. Dan zit je altijd goed.” Iets waar Oosterveen zich over verbaast: transformatie van kantoren naar woningen. “Daarvoor gelden andere eisen dan voor nieuwbouw. Bij nieuwbouw moeten de wanden de overslag van brand een uur kunnen tegenhouden, bij transformatie volstaan wandjes met een overslagtijd van 20 minuten.”

Bouwbesluit “Wat veel mensen niet beseffen is dat het Bouwbesluit de absolute ondergrens is op het gebied van veiligheid. Zit je eronder dan ben je in overtreding. In de bouw denkt men vaak ‘alles wat we meer doen dan in het Bouwbesluit staat, is te

Cartoon: Tom Janssen de wanden. Ik heb zelfs eens gezien dat er een gat in zo’n muur werd geboord om een brandmelder aan te leggen. Hoe wrang is dat? In ziekenhuizen zie je daardoor steeds vaker dat ze dat soort wanden een bepaalde kleur geven.”

Kwaliteitsslag

“

Het Bouwbesluit is de absolute ondergrens

duur’. Dat is een beleving waar ik me fel tegen verzet. Met het Bouwbesluit leg je een bodem. Als je je verantwoordelijkheid neemt dan moet je meer doen om te zorgen dat je een echt brandveilig gebouw hebt. En dan zal je veel aandacht moeten hebben voor het bouwkundige aspect. Daarin voorzien wij met De essentiële bouwkundige controlepunten.” Een gebouw brandveilig maken hoeft volgens de BBN-directeur ook helemaal niet duurder te zijn. “Je moet er voor de bouw gewoon al veel beter over nadenken. Maar ja, als je dan weet dat bouwkundestudenten tijdens hun hele studie maar twee uur les krijgen in brandveiligheid... Als je een wand plaatst, maar je doet het verkeerd en je moet hem daarna weer slopen; dan wordt het te duur. Maar als je daar al tijdens de engineering rekening mee houdt, dan kunnen de kosten meevallen.”

Onderhoud Oosterveen waarschuwt gebouweigenaren niet alleen over brandveiligheid tijdens de bouw, maar ook daarna. “We zien het nog weleens misgaan tijdens het onderhoud. Dan wordt een geïmpregneerde gevel bijvoorbeeld overgeschilderd met een super brandbare coating. In het geval van brand schiet het vuur dan via de gevel omhoog. Daar staan mensen vaak niet bij stil.” Een ander voorbeeld. “Soms worden er in panden achteraf nog technische voorzieningen aangelegd. Het komt voor dat er kabels worden getrokken, dwars door brandweren-

De Wet op de kwaliteitsborging die nu in de maak is, is volgens Oosterveen winst voor de brandveiligheid. “Als de wet er komt zoals die nu voor ons ligt, dan gaat een private kwaliteitsborger achteraf controleren of jouw gebouw voldoet aan de eisen in het Bouwbesluit. Terwijl op dit moment alleen vooraf de bouwtekening wordt gecontroleerd en je helemaal niet weet of het uiteindelijke gebouw nog wel aan die tekening voldoet. Dat wordt ook amper gecontroleerd. Weliswaar mag een gebouweigenaar zelf de oplevering controleren, maar niet veel mensen zitten echt diep in de bouwkunde inclusief alle consequenties van de gebruikte bouwmaterialen. En die lopen daar ook net niet rond. Ik verwacht dus dat die wet een kwaliteitsslag in de bouw kan gaan opleveren. We pleiten er dan ook voor dat De essentiële bouwkundige controlepunten wordt opgenomen in het controle-instrument dat een toekomstige toezichthouder gaat gebruiken.”

Verantwoordelijk “De bedoeling van het boek was ooit om van iedere productgroep – van brandwerend glas, via brandschermen, industriële branddeuren tot brandvertraging voor houten plaatmateriaal – in maximaal één A4’tje de controlepunten op te sommen. Met zoveel producenten en leveranciers is dat een onmogelijke opgave gebleken. Maar we streven ernaar dat iedereen die een huis bouwt het moet kunnen begrijpen.” Een opmerkelijke ontwikkeling is volgens Oosterveen dat waar de brandweer vroeger brandveiligheidscontroles uitvoerde, dat nu steeds vaker de gebouweigenaar zelf is. Die is natuurlijk aansprakelijk, maar het zijn ook zijn spullen die worden vernield door onkunde. Als er gaten in zo’n brandwerende wand worden geboord, betekent dat eigenlijk dat iemand zijn spullen vernielt. “We proberen gebouweigenaren steeds meer op te zoeken. Ze bewust te maken van het feit dat eigenaren en soms zelfs huurders verantwoordelijk zijn voor de brandveiligheid van een gebouw.”

Leo Oosterveen studeerde Bouwkunde aan de Hogeschool Enschede. Daarna werkte hij jarenlang bij de Federatie van Technologiebranches FHI. Sinds 2004 is hij sectormanager bij de Koninklijke Metaalunie en sinds 2014 directeur van BBN. Oosterveen is lid van de Juridisch Technische Commissie en van de Normcommissie brandproeven. Tevens is hij trainer van preventiemedewerkers.

Brandveilig Bouwen Nederland

BBN is de organisatie van vooraanstaande leveranciers en producten van brandveilige bouwmaterialen en -constructies. Door vergroting van kennis over en verantwoordelijkheidsbesef voor bouwkunidge brandpreventie en de toepassing van brandveilige bouwmaterialen en constructies, streeft BBN naar verbetering van de brandveiligheid van gebouwen.

Studiedag

Op 10 november 2016 organiseert Brandveilig Bouwen Nederland in Nieuwegein een studiedag met de titel ‘Hoe reageert een gebouw op brand’. Daar wordt ook de elfde editie van De essentiële bouwkundige controlepunten gepresenteerd.

(Brand)veiligheid krijgt een gezicht

Veiligheid blijft een basisbehoefte voor medewerkers en gasten van uw organisatie. Een basisbehoefte waar Trigion, de meest complete partner in (brand)veiligheid, als geen ander aan voldoet. We staan voor decennia aan ervaring, opgedaan bij gerenommeerde en veeleisende opdrachtgevers. Het maakt Trigion tot dé toonaangevende partner die veiligheid creëert. Dat doen we met ruim 7.000 medewerkers die veiligheid een gezicht geven, ondersteund door intelligente techniek en effectieve (data)analyses. Uiteraard

Trigion creëert veiligheid

www.trigion.nl of bel 088 298 62 00.

Facilicom.

jaar facilitaire ervaring!

IS UW GEBOUW VOLDOENDE BESCHERMD TEGEN BRAND?

Voor elke situatie een passende brandbeveiliging. Benieuwd naar de mogelijkheden? 033-247 80 80, www.unica.nl/brandbeveiliging

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

REPORTAGE De nieuwe beoordelingsmethodiek op brandrisico’s van elektrisch materieel moet duidelijkheid bieden en in de toekomst een hoop discussie voorkomen / Tijdo van de Zee

Een kwestie van moraliteit en risicobeleving H

oe kunnen brandrisico’s bij elektrische installaties het best in kaart worden gebracht? Verzekeraars, installatie- en inspectiebedrijven gingen samen om de tafel. Dit resulteerde in een set afspraken die zijn beschreven in de NTA 8220.

Elke drie dagen een miljoenenbrand. En een jaarlijkse schadepost van een half miljard euro. Dat zijn de kille cijfers van de afgelopen jaren, zo blijkt uit de rapporten van het NIVRE, het Nederlands Instituut Van Registerexperts. En dan gaat het nog alleen over branden van boven de miljoen euro: het topje van de ijsberg. Kenners schatten dat de kosten van kleinere branden in de miljarden lopen. Onderzoek van het Nationaal Centrum voor Preventie toonde al in 2002 aan dat een groot deel van de branden in Nederland wordt veroorzaakt door de elektrische installatie, meestal ‘door montagewerk van onvoldoende kwaliteit’, aldus de rapporteurs.

Elektriciteitsclausule Inspectie van deze elektrische installatie is in de jaren 90 gedereguleerd. Tot die tijd was het een verplichting, later werd het aan de markt overgelaten. Maar het lukte de markt niet om te komen tot een voor iedereen acceptabele manier van inspecteren. Dat leidde ertoe dat verzekeraars bij een brandverzekering vaak een zogenoemde elektriciteitsclausule opnamen, die eiste dat de elektrische installatie voldeed aan de NEN 3140, de norm voor veilig werken met elektrische installaties, of de NEN 1010, over de juiste manier van installeren. “Probleem bij deze normen is echter dat ze veel te breed zijn en niet specifiek bedoeld voor het inschatten van brandrisico”, legt Ronald Dijkstra uit. Dijkstra is betrokken bij iKeur, de branchevereniging van onafhankelijke inspecteurs. “Iedereen had last van die clausule. Hij is slecht omschreven, niet juridisch afdwingbaar en toch moest iedereen ermee werken.” Dijkstra vervolgt: “De ene inspecteur kan in een uurtje klaar zijn met een gebouw, terwijl een ander in datzelfde gebouw drie dagen rondloopt. En allebei kunnen ze zeggen dat ze hebben gekeurd volgens de NEN 3140. Dat werkt zo natuurlijk niet goed.” Het kost Dijkstra weinig moeite om een recent voorbeeld op te diepen.

Grote branden zorgen voor een jaarlijkse schadepost van circa een half miljard euro. De kosten van de kleinere branden komen hier nog eens bovenop. “Dat was een gerenoveerde toren van 31 verdiepingen in Rotterdam. De opdrachtgever had in zijn uitvraag gesteld dat volgens de NEN 3140 moest worden geïnspecteerd, zonder ook maar iets verder te specificeren. Hoe moet je in zo’n geval nou een offerte opstellen? Dat kan voor 2500 euro en voor 25.000 euro. Het gevaar bestaat dat op deze manier iedereen op het randje gaat lopen.”

Verwarring en discussie Opdrachtgevers lijken vaak niet gedreven door een besef van veiligheid, maar eerder door de voorwaarden in de verzekeringspolis, zegt Dijkstra. En dat is dan vaak de onvolledige elektriciteitsclausule. Deze constatering van Dijkstra wordt gedeeld door de verzekeraars. “Bij gebrek aan beter

eisen verzekeraars nu in hun brandpolissen vaak een inspectie volgens de NEN 1010, de NEN 3140 of een eigen inspectiemethode. Dit leidt soms tot verwarring en discussies tussen inspecteurs, verzekeraars en klanten”, zegt Rudi Buis, woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars. Enkele jaren geleden ontwikkelden iKeur en het Verbond van Verzekeraars daarom al een methode die een stuk specifieker was. Die methode heet VIER – Verzekerings Inspecties Elektrische Risico’s – en is voor het eerst gebruikt bij boerenstallen. “Bij de ontwikkeling van VIER hebben we de NEN-norm wel als een soort onderligger gebruikt. Maar we zijn daarna gaan doorvragen aan de boeren. ‘Hoe zit het met het onderhoud?’, ‘Keurt u deze installatie wel eens?’. Het werd meer een kwestie van moraliteit en risicobeleving.”

Set afspraken

Een groot deel van de branden wordt veroorzaakt door een defect in de elektrische installatie.

Het Verbond van Verzekeraars wilde graag dat ook de installateurs bij een nieuwe beoordelingsmethodiek zouden worden betrokken. En dat gebeurde, zegt Bibiche van der Heijden van installateursbranchevereniging Uneto-VNI: “We zijn op het verzoek van het Verbond van Verzekeraars samen met hen en iKeur om de tafel gaan zitten.” Deze gesprekken leidden uiteindelijk tot een set afspraken die is opgeschreven in de NTA 8220 (voluit:

Nederlandse Technische Afspraak 8220:2016 – Beoordelingsmethode op brandrisico’s van elektrisch materieel). “De NTA 8220 is een risicogerichte beoordelingsmethodiek, waarbij de inspecteur specifieke maatregelen kan adviseren. En dat is precies wat we nodig hebben”, zegt inspecteur Dijkstra. En wat een verzekeraar nodig heeft. “Verzekeraars kunnen bijvoorbeeld scherpere tarieven bieden als bepaalde maatregelen zijn doorgevoerd.” Het Verbond van Verzekeraars is blij met de NTA 8220. Woordvoerder Buis: “Uiteraard kan ook in de nieuwe situatie elke verzekeraar zelf bepalen welke eisen op te nemen in de polisvoorwaarden, maar met deze nieuwe methodiek wordt het wel aantrekkelijker voor verzekeraars om duidelijkheid te bieden.” Ook Uneto-VNI kan zich goed vinden in de NTA 8220. Van der Heijden: “Het is een inspectie met een smalle focus, waar momenteel geen breed gedragen alternatief voor is.”

Certificeringsregeling Wie gaan deze inspecties straks uitvoeren? Het ziet er vooralsnog naar uit dat inspecteurs straks een certificaat nodig hebben, maar zeker is dat nog niet. Een certificeringsregeling wordt momenteel uitgewerkt door stichting SCIOS in de zogeheten ‘Scope 10’. Maar certificering is niet voorbehouden aan SCIOS,

zegt Buis: “Ook andere partijen kunnen een certificeringsregeling opzetten.” Uneto-VNI lijkt echter niet honderd procent overtuigd van de noodzaak van een dergelijke regeling. Van der Heijden drukt zich per e-mail voorzichtig uit: “Dat er eisen door de markt worden gesteld aan de persoon of het bedrijf die volgens deze inspectiemethode werkt, kan voor sommige situaties een logische eis zijn.” De voorkeur gaat daarbij sowieso uit naar een situatie met meerdere certificeringsaanbieders, want dat “geeft klanten meer keuze”.

NTA 8220

De NTA 8220 richt zich volledig op brandrisico’s bij elektra. De afspraak beschrijft de brandrisico’s én het risiconiveau. UNETO-VNI, het Verbond van Verzekeraars en iKeur hebben de NTA 8220 in nauwe samenwerking opgesteld. Half september is deze gepubliceerd en – uitzonderlijk voor een technische afspraak – ter consultatie opengesteld voor de markt. Dijkstra: “Normaal gebeurt dat alleen bij NEN-normen.” Reageren kan via normontwerpen.nen.nl, tot 1 december. Commentaar wordt vervolgens verwerkt in de definitieve NTA.

*ZIVL_MZMVLPMQL

.4-@1*-4 --6>7=,1/ >-141/ 0QT\Q 7]\XMZNWZU 7]\TI[\

Versterking van ons aanbod brandwerende producten! Hilti Brandwerende manchet op rol CFS-C EL Sterker. Sneller. Netter. De oplossing voor schuine doorvoeringen, bochten en koppelstukken. Â&#x192; Flexibele oplossing voor een brede range kunststof leidingen Â&#x192; Nulafstand tot de wand, hoek, Hilti manchet, Conlit en Hilti bandage Â&#x192;^ FFX^-FFXeF/X=C8/C^B/_^//C^;F/?^_cYY/C^Dj ^/C^76 ^ Â&#x192; U-vorm voor toepassing bij een haakse bocht Â&#x192; De oplossing voor niet-standaardtoepassingen

Hilti Brandwerend schuim CFS-F FX Brandwerend afdichten van openingen met kabel, kabelbundels, kabelgoten en leidingen. Â&#x192; Bijzonder snel en gemakkelijk brandwerend afdichten met slechts 1 product Â&#x192; Schuim kan eenvoudig worden gevormd tijdens het droogproces Â&#x192; Ideaal voor afdichting van onregelmatige openingen Â&#x192; Zeer snelle en eenvoudige afdichting van de doorvoering Â&#x192; Uitstekend toe te passen bij meterkast doorvoeringen

Hilti Brandwerende Cable Disc CFS-D-25

61-=?

Brandwerend afdichten is nog nooit zo eenvoudig geweest. Â&#x192; Voorgevormde brandwerende oplossing voor enkele kabels en kleine kabel!cC-/@Y^=C^FJ/C=C8/C^_F_^B gN^b6BB Â&#x192; Voor gebruik bij gipsplaat, metselwerk en beton Â&#x192; Geschikt voor een breed scala van laag- en midden-spanningskabels Â&#x192; Geschikt voor leidingen van kunststof en koper tot 16mm Â&#x192; Kosteneffectieve oplossing met de laagste totale installatiekosten.

â&#x20AC;&#x153;,M [MZ^QKM MV SMVVQ[ LQM 0QT\Q QV P]Q[ PMMN\ op het gebied van gereedschap en brandvoorzieningen is voor ons van aanvullende waarde waardoor wij met een gerust gevoel ons kunnen laten informeren en S]VVMV ^MZ\ZW]_MV WX P]V M`XMZ\Q[M.â&#x20AC;? 5IZ\QV *TWW\PWWNL ,QZMK\M]Z 16+7 *> ___ QVKWJ^ VT

.QZM[\WX [MTMK\WZ

0QT\Q 7]\XMZNWZU 7]\TI[\

>QVL MMV^W]LQO JZIVL_MZMVLM WXTW[[QVOMV ^WWZ ]_ XZWRMK\

0QT\Q 6MLMZTIVL *> 1 4MM]_MVPWMS[\ZII\ 1 @4 *MZSMT MV :WLMVZQR[ 1 < ! 1 . ! !! 1 ___ PQT\Q VT

Advertentie_Cobouw_Special Brandveiligheid_Hilti_sep_2016.indd 1

07-09-16 11:27

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

Brandveilige kantoortransformaties BEDRIJFSPROFIEL Bij renovatie en transformatie van oude kantoorgebouwen verdient brandveiligheid extra aandacht. Want de technische maatregelen die in nieuwbouw worden toegepast, kunnen niet zomaar ĂŠĂŠn op ĂŠĂŠn worden overgezet naar een renovatiesituatie. En toch zal hoe dan ook moeten worden voldaan aan de eisen uit het Bouwbesluit / Tijdo van der Zee De leegstand in de Nederlandse kantorenmarkt is sinds het begin van de economische crisis sterk opgelopen en ligt nu boven de 15 procent. Provincies gaan deze leegstand tegen door te snijden in het aantal locaties waar nieuwbouw mag komen en door eerst te kijken naar wat er met de bestaande voorraad kan gebeuren. â&#x20AC;&#x153;Wij zien dan ook dat er nauwelijks nog nieuwbouw is van kantoren en dat het aantal renovaties en transformaties van oude kantoorgebouwen sterk toeneemtâ&#x20AC;?, zegt Ben van Ruiten, hoofd techniek bij Solid Air, fabrikant van lucht- en klimaatinstallaties en leverancier van brandkleppen.

Betonnen karkas â&#x20AC;&#x153;Zoâ&#x20AC;&#x2122;n gebouw wordt echt volledig gestript. Installaties gaan eruit, de

Soms kan de brandklep niet Ăn de wand worden geplaatst en zit hij dus buiten de wand. Goede aanheling is in dit geval essentieel. gevel verdwijnt. Er blijft vaak alleen een betonnen karkas over, dat de basis vormt van het vernieuwde gebouw.â&#x20AC;?

Brandklep Ondanks dat zoâ&#x20AC;&#x2122;n â&#x20AC;&#x2DC;karkasâ&#x20AC;&#x2122; veel nieuwe mogelijkheden geeft, heeft het op sommige punten ook zijn beperkingen. â&#x20AC;&#x153;Die komen bijvoorbeeld naar boven wanneer over de brandveiligheid moet worden nagedachtâ&#x20AC;?, zegt Van Ruiten. â&#x20AC;&#x153;De bestaande sparingen voor de luchtkanalen in de betonnen schachtwand en andere brandscheidende wanden zijn vaak niet geschikt voor het plaatsen van de

brandklep Ăn de wand, dus die moeten net buiten de wand worden geplaatst.â&#x20AC;? De ruimte tussen de klep en de wand moet daarna volgens de geldende eisen brandwerend worden aangeheeld (vaak met steenwol), omdat anders het risico te groot is dat brand en rook overslaan.

Certificering Van Ruiten: â&#x20AC;&#x153;Leveranciers van brandwerende producten moeten continu op hun qui-vive zijn, omdat de marktomstandigheden zo snel veranderen. Want wat ontwikkelaars soms nog weleens vergeten, is dat voor elke nieuwe brandveiligheidssituatie een nieuwe certificerings-

ronde moet worden doorlopen. En dat duurt al snel anderhalf jaar. Dat is behoorlijk tijdrovend en in die tijd is de kantoorrenovatie vaak al afgerond.â&#x20AC;?

Plafonds Het systeemplafond, populair in de kantoren uit de jaren 70 en 80, komt na renovatie tegenwoordig vaak niet meer terug. Het in het zicht plaatsen van de installaties en het leidingenwerk is in de mode, maar heeft wel consequenties voor de brandwerendheid, legt Van Ruiten uit. Een voorbeeld is de transformatie van de voormalige Knoopkazerne in Utrecht tot rijkskantoor met 30.000

vierkante meter vloeroppervlak, die begin 2018 gereed moet zijn. Van Ruiten: â&#x20AC;&#x153;Door het weghalen van het plafond vermindert de brandwerendheid. Dit wordt gedeeltelijk ondervangen door het plaatsen van een sprinklerinstallatie, die er tegelijkertijd toe leidt dat er minder brandwerende compartimenten nodig zijn.â&#x20AC;? En dat betekent ook minder brandkleppen, maar wel brandkleppen met sensoren voor koude rookontwikkeling. â&#x20AC;&#x153;Dit soort situaties zullen we door de renovatietrend dus steeds meer gaan zien.â&#x20AC;?

DEUREN & GEVEL TECHNIEK

Brandveiligheid van gebouwen, iedereen heeft er mee te maken. Of u nu architect, eigenaar, aannemer of huurder bent, er zijn verschillende manieren om het betreffende gebouw te voorzien van brandwerende producten.

Damm Deuren BV Uw specialist voor brandwerende producten, bied voor elke situatie de juiste JHFHUWLÂżFHHUGH EUDQGZHUHQGH oplossingen. Wij zijn de specialist in brandwerende rolluiken, schermen, schuifdeuren, loopdeuren, trafopuien en overheaddeuren. Zowel op E, EW als EI FODVVLÂżFDWLH YDQ PP WRW HQ PHW PLQ Met onze recente test hebben wij 180 min op EI1 basis gehaald.

V O O R M E E R I N O R M AT I E G A N A A R W W W. D A M M D E U R E N . N L cobouw_sept16cont.indd 1

8-9-2016 12:19:44

NIEUWE EISEN VOOR ROOKWERENDE DEUREN? GND BIEDT VEILIGHEID!

Structurele brandpreventie Meer veiligheid met FOAMGLAS®

j brand i b ie t c a Re se A1 s la k o r u E ut e n

in >30 m eerstand w d n a ex t ra br isolatiedikte m per 50 m and dweerst n a r b in >120 m leerd staaldak geïso

DOWNLOAD DE GRATIS APP FOAMGLAS® isolatie beperkt de risico’s bij brand

EN SCAN!

Geen rookontwikkeling Geen vuurverspreiding door holtes en brandbaar bouwmateriaal Geen smeulbrand te wijten aan fysische/ chemische eigenschappen

Stikken door rook is doodsoorzaak nummer 1 bij brand. Rookwerendheid van binnen- en buitendeuren is dus cruciaal voor de veiligheid. Aan welke eisen moet een deur voldoen en hoe weet u of een deur rookwerend is?

Geen infiltratie van hete verbrandingsgassen Geen vrijkomen van giftige gassen in geval van brand Geen extra brandbelasting

Nieuwe wettelijke eisen In het nieuwe Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) zijn aangescherpte

Geen smeltende en brandende druppels van het isolatiemateriaal

eisen voor koude en warme rook opgenomen als weerstand tegen rook ®

doorgang van bouwkundige constructies. Daar hoort de volgende classificatie bij:

www.foamglas.nl NIEUWE CLASSIFICATIE (OP HOOFDLIJNEN) Sa

rookwerend bij 20 °C (omgevingstemperatuur)

vooral voor niet-slaapgebouwen en verblijfsgebieden

S200

rookwerend bij 200 °C

vooral voor slaap-gebouwen zoals hotels, ziekenhuizen en kinderdagverblijven

geen rookkwalificatie

Het BBL is de opvolger van het Bouwbesluit en andere besluiten en wordt in het voorjaar van 2019 van kracht.

Hoe weet u of een deur rookwerend is? GND heeft een speciaal label ontwikkeld, dat u aan de scharnierzijde van de deur vindt. Door dit label met de smartphone te scannen wordt weergegeven of de deur voldoet aan de eis Sa (koude rook), S200 (warme rook) of geen kwalificatie heeft. Bovendien is aan de hand van het label te zien hoe de deur is geleverd, wie verantwoordelijk is voor de verschillende werkzaamheden bij het proces van plaatsen en controleren en welke prestaties de deur of deur/kozijn-combinatie levert. Met een GND-label kunt u dus eenvoudig de veiligheid en prestaties van de deur controleren.

Meer weten? Kijk direct op www.gnd.nl

MET GND-GARANTIE KIEST U VOOR: Lid van:

www.gnd.nl

FOAMGLAS vra gen re aan brandbrochu website ! via nieuwe

MAAK KENNIS MET BRANDVEILIG.COM, HÉT PLATFORM VOOR PROFESSIONALS IN BRANDPREVENTIE EN LEES VAKINHOUDELIJKE INFORMATIE OVER BRANDVEILIGHEID VAN GEBOUWEN. BRANDVEILIG.COMBEVAT NIEUWS, INTERVIEWS, OPINIE, PRODUCTINFORMATIE EN SPRAAKMAKENDE ARTIKELEN OVER REGELGEVING EN INSTALLATIETECHNISCHE, BOUWKUNDIGE EN ORGANISATORISCHE MAATREGELEN OP HET GEBIED VAN BRANDPREVENTIE.

Nieuws en achtergronden • Interview industry & opinionleader • Wet- & regelgeving • Branche-informatie

PLATFORM VOOR PROFESSIONALS IN BRANDPREVENIE

NEGENDE JAARGANG NR. 3 JUNI 2016

Technische informatie • Productontwikkeling • Projectdetails • Innovatieve concepten

THEMA

CERTIFICERING WWW.BRANDVEILIG.COM

REGEL CERTIFICATEN VOOR TOTALE BRANDMELDINSTALLATIE

BRANDVEILIGHEID BEREIKBAAR DOOR MIX VAN MAATREGELEN

CERTIFICERING NIET VOOR IEDEREEN DE HEILIGE GRAAL

001-001_BVC03_CVR.indd 1

De brandveilig.com community bestaat uit: • www.brandveilig.com, inclusief - vraag & antwoord - vacatures • wekelijkse nieuwsbrief • magazine 6x per jaar - Print - Digitaal

09-06-16 11:33

MELD U AAN VOOR DE BRANDVEILIG.COM NIEUWSBRIEF En krijg 3 digitale edities van het Brandveilig.com magazine GRATIS (t.w.v. € 64)

GA NAAR WWW.BRANDVEILIG.COM/DIGITAAL-MAGAZINE

Saval 0,5 pagina.pdf 1 16-8-2016 11:33:38

Saval Brandveiligheid Assistent™ voor Revit® Al in de vroege ontwerpfase van een gebouw - op basis van data vanuit het Revit® model - een analyse maken van het benodigd aantal brandblusmiddelen conform het Bouwbesluit? We know.

Download de gratis Revit® plug-in van: saval.nl

Saval Brandveiligheid Assistent™ bepaalt de optimale plaatsing van brandblussers en brandslanghaspels o.b.v. het bereik in vergelijk met de brandcompartimenten.

CMY

Saval Brandveiligheid Assistent™ is niet alleen maar een middel om brandvoorschriften mee te controleren. Saval stelt hiermee Revit® modelleurs in staat om in hun ontwerpen, conform het Nederlandse Bouwbesluit en de NEN 4001, brandveiligheidsanalyses te maken om zo efﬁciëntie te bevorderen in de vroege ontwerpfase van een gebouw.

Saval BV Huifakkerstraat 22 4815 PN BREDA

105639_Saval.indd 1

info@saval.nl saval.nl

8/23/2016 8:51:10 AM

BRANDVEI LI GHEI D

Cobouw Special Woensdag 28 september 2016

VERDIEPING Meer weten over Brandveiligheid? Onze uitgeverij heeft diverse uitgaven in print en online die hier nader op ingaan.

Meer Brandveiligheid UITLEG EN TOEPASSINGEN NEN 1010

samenhang tussen normen netcode berekeningen voor het ontwerpen van installaties praktische uitwerking van aardingssystemen (TT- en TN-stelsel) leidingberekening met vele voorbeelden beveiliging van installaties toepassing van beveiligingstoestellen compatibiliteit tussen installatieonderdelen inspectie van installaties bijzondere installaties (onder andere PV-systemen) De combinatie tussen de benodigde basiskennis, uitleg van de NEN 1010 en de verrijking met de vele voorbeelden zorgt hierbij voor een uitgebalanceerde kennisoverdracht!

Over de auteurs Prof. dr. ir. J.F.G. (Sjef) Cobben is afgestudeerd aan de TU Eindhoven, waar hij in 2007 promoveerde op het vakgebeid ‘Power Quality’. Naast zijn werkzaamheden bij Alliander, is hij directeur van CO-Education, dat hij in 2008 oprichtte. Niet alleen via zijn eigen bedrijf doet Cobben aan kennisoverdracht, als universitair docent aan de TU/e werkt hij met studenten aan uiteenlopende projecten. Ook is hij lid van nationale en internationale werkgroepen, zoals NEC 64 (NEN 1010) en NEC 8 (spanningskenmerken). Cobben heeft diverse publicaties op zijn naam staan, levert bijdragen aan magazines in binnen- en buitenland en is regelmatig gastspreker op congressen. Bovendien is hij hoofdredacteur van de Kennisbanken E-Installatie, waaronder NEN 1010. Ing. N.J. (Nico) Kluwen studeerde Elektrotechniek aan de Hogeschool Rotterdam en Hogere Bedrijfsleiding aan het ISW. Aan de Universiteit Leiden heeft Kluwen de opleiding Gerechtelijk Deskundige positief afgerond en treedt desgevraagd op als deskundige bij verschillende rechtbanken. Als manager Meldsystemen bij European Fire Protection Consultants is hij intensief betrokken bij onderzoeken naar brandbeveiliging en de daaruit voortvloeiende werkzaamheden, zoals het adviseren van bedrijven en het geven van cursussen en opleidingen. Kluwen is ATEX 137-specialist en thuis in vele veiligheidsbepalingen waaronder de NEN 1010 en de NEN 3140. Ook heeft hij veel publicaties verzorgd. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Kennisbank NEN 3140.

UITLEG EN TOEPASSINGEN NEN 1010

In deze handleiding worden onder meer de volgende onderwerpen behandeld:

Prof. dr. ir. Sjef Cobben Ing. Nico Kluwen

Over het boek Het ontwerpen, aanleggen, onderhouden en inspecteren van een elektrische installatie vraagt de nodige achtergrondkennis, kennis van normen en ervaring. De NEN 1010 is in dit verband de belangrijkste norm. Het begrijpen en vertalen van de NEN 1010 naar de praktijk is geen eenvoudige opgave. Dit heeft niet alleen te maken met de ‘normtekst’, maar zeker ook met de toenemende complexiteit van installaties. Meer en meer zal een beroep worden gedaan op grondige elektrotechnische basiskennis. Ook ervaringen van anderen kunnen een belangrijke rol spelen in het vergaren van eigen kennis en begrip. Bij de opbouw van dit boek is nadrukkelijk gekeken naar deze drie aspecten. Elektrotechnische basiskennis is gekoppeld aan uitleg over de normtekst en aangevuld met praktische voorbeelden uit de praktijk. Op deze manier komen alle ingrediënten bij elkaar om een elektrische installatie goed te ontwerpen, aan te leggen en te inspecteren! Dit boek is dan ook bedoeld voor allen die betrokken zijn bij elektrotechnische installaties, zoals installateurs, adviesbureaus, technische diensten, beheerders van elektrotechnische installaties, onderwijsinstellingen.

ISBN 978-94-624-5161-2

www.cobouw.nl/vakgebieden/e-installatie

www.kennisbanknen1010.nl

BIM_NEN 1010_A4_uitleg en toepassing.indd 1

24-08-15 13:33

Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid, editie 2016-2017 Vanuit de gedachte ‘een plaatje zegt meer dan duizend woorden’ is de serie Verbeelding ontstaan. Verbeelding Bouwbesluit Brandveiligheid geeft handvatten om de brandveiligheidseisen van het Bouwbesluit te doorgronden. Door de overzichtelijke presentatie en het gebruik van eenduidige symbolen en afkortingen vindt u snel de gezochte informatie. De wijzigingen van Bouwbesluit 2012 en de Regeling Bouwbesluit 2012 zijn tot en met juli 2016 verwerkt. Daarnaast zijn de wijzigingen ten aanzien van brandklassen, eisen aan vluchtrouteaanduiding en hulp bij ontruiming bij brand in deze uitgave meegenomen. Ing. D.M. Hellendoorn, ing. M.I. Berghuis, dr.ir. M. van Overveld, ing. H.L. de Witte en ing. P.J. van der Graaf ISBN: 9789462452156 / Prijs*: € 99,00

Uitleg en toepassingen Nen 1010 Een groot deel van de branden wordt veroorzaakt door een defect aan elektrische installaties. Daarom eisen verzekeraars vaak in hun brandpolissen een inspectie volgens de NEN 1010. Maar het begrijpen en het vertalen van de norm naar de praktijk is niet eenvoudig. Dit heeft niet alleen te maken met de ‘normtekst’, maar zeker ook met de toenemende complexiteit van installaties. Meer en meer zal een beroep worden gedaan op grondige elektrotechnische basiskennis. Deze kennis is gekoppeld aan uitleg over de normtekst en aangevuld met praktische voorbeelden uit de praktijk. Op deze manier komen alle ingrediënten bij elkaar om een elektische installatie goed te ontwerpen, aan te leggen en te inspecteren. Dit boek is bedoeld voor allen die betrokken zijn bij elektrotechnische installaties. Prof. dr.ir. Sjef Cobben en ing. Nico Kluwen ISBN 9789462451612 / Prijs:* € 83,96

Stappenplan Brandveiligheid: gezondheidszorgfunctie en Logiesfunctie Een brandveilig gebouw moet onder andere voldoen aan Bouwbesluit 2012. Voor ontwerpers is de vorm en volgorde waarin het Bouwbesluit is opgeschreven niet de meest logische. Het Stappenplan Brandveiligheid sluit aan bij de begrippen en prestatie-eisen uit het Bouwbesluit, maar hanteert een volgorde die voor ontwerpers veel logischer is: van grof naar fijn. Bovendien sluit dit stappenplan aan op het taalgebruik van veel ontwerpers en schakelt stapsgewijs door naar de Bouwbesluitbegrippen. Dit stappenplan behandelt diverse gezondheidszorgfuncties met bedgebieden en logiesfuncties. Ing. M.I. Berghuis, ing. H.L. de Witte en ing. M.H.S. van Amersfoort ISBN 9789462450837 / Prijs* € 37,69

Bouwkwaliteit in de praktijk Met een abonnement op het tijdschrift Bouwkwaliteit in de praktijk bent u volledig op de hoogte van de ontwikkelingen, innovaties, wetten en verantwoordelijkheden op het gebied van bouwkwaliteit in onder andere brandveiligheid. Frank de Groot en Katja van Roosmalen Bestelcode: BBP / Prijs* € 213,00 per jaar

* Prijzen zijn exclusief btw

Onze uitgaven zijn te bestellen via de webshop: www.bimmedia.nl

BRANDVEILIGHEID VOOR DEUREN

Veilig, betrouwbaar & barrièrevrij

Hoe brandveilig is uw gebouw? Regel het nu er nog tijd is! Rook- en warmtemelders

Deurhoudmagneten n

Deurdrangers

Brandveilig bouwen Beitler Brandafdichting biedt de totaaloplossing! Bouwkundige branden rookwerende oplossingen: • kozijnen, ramen en deuren • brandwerende beglazing • brandwerende afdichtingen

DICTATOR: partner in brandveilige en barrièrevrije oplossingen Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

• brandwerende bekleding Beitler Brandafdichting is een onderdeel van Bouwbedrijf Beitler BV

Hoevelaken • T (033) 253 42 18 • E info@bouwbedrijfbeitler.nl • www.bouwbedrijfbeitler.nl

Integrale oplossingen voor (brand)veiligheid Het creëren van optimale (brand)veiligheid is complex en simpelweg voldoen aan relevante weten regelgeving is onvoldoende. Het bouwbesluit beperkt zich bijvoorbeeld tot vluchtveiligheid en bescherming van naastgelegen gebouwen en zegt niets over bescherming en bedrijfscontinuïteit. Optimale mix aan BIO maatregelen Regelmatig wordt verwezen naar een optimale mix aan bouwkundige, installatietechnische en organisatorische (BIO) maatregelen, maar wordt het aantal genomen maatregelen nog regelmatig leidend gesteld boven de effectiviteit daarvan. In veel grote panden zijn meerdere en diverse voorzieningen aanwezig, met vergelijkbare doelen. Slechts als deze voorzieningen complementair zijn op elkaar, vanuit een gezamenlijke doelstelling, is sprake van optimale veiligheid en effectieve maatregelen. Integrale oplossingen Steeds vaker zoeken ontwikkelaars en pandeigenaren naar partners die zich juist daarin specialiseren, in plaats van naar leveranciers van ‘single solutions’ oplossingen. Specialisten binnen de afdeling Brand en Beveiligingstechniek van Trigion zien een duidelijke toename en bewijzen in de praktijk dat deze aanpak effect heeft. We worden betrokken in de ontwerpfase, realisatie, herbestemming, beheer en onderhoud van gebouwen en de behoefte aan veiligheid daarbij. Slechts als unieke behoeften duidelijk zijn denken we aan oplossingen en worden maatregelen geleverd en geïnstalleerd. Uit eigen assortiment of dat van gespecialiseerde partners, als dat leidt tot de integrale oplossing ten goede komt. Financiën, esthetiek en (minimale) overlast voor bewoners en gebruikers van panden zijn daarin leidende elementen. Ook beschikken we over de juiste ingangen en bemiddelen we graag met brandweer, inspectie instelling, adviesbureaus, en eventueel andere stakeholders over de oplossingen die we voor uw situatie (co)creëren.

Meerjarig onderhoudsplan Na implementatie van de oplossing geven we advies over beheer en onderhoud. We gaan verder dan traditionele onderhoudscontracten, met diverse partijen en uiteenlopende verantwoordelijkheden. We faciliteren u met een meerjarig onderhoudsplan (MJOP) en bieden een integraal inzicht in kosten en planning. Daarmee wordt het mogelijk om integrale besparings- en duurzaamheidsdoelstellingen na te streven, zonder afbreuk te doen aan effectiviteit en kwaliteit. Anno 2016 kunt u niet meer zonder MJOP. Nieuwsgierig? Neem contact op en laat u verrassen Bent u nieuwsgierig naar de integrale oplossingen van Trigion op het gebied van (brand) veiligheid. Neem contact op met één van onze adviseurs en laat u verrassen. Trigion creëert veiligheid

Facilicom.

jaar facilitaire ervaring!

FALK denkt mee: Brandveilige sandwichpanelen WAND & DAK

Pyrostone®

FALK Bouwsystemen +31 (0)318 670 670 info@falkbouwsystemen.nl www.falkbouwsystemen.nl

brandwerende deur-kozijncombinaties Verbeelding Bouwbesluit 2012 105540_Falk Bouwsystemen.indd 1 Brandveiligheid editie 2016/2017

7/26/2016 10:29:36 AM

Nieuwe uitgave

Vanuit de gedachte ‘een plaatje zegt meer dan duizend woorden’ is de serie ‘Verbeelding’ ontstaan. Met het boek Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid wordt het voor u een stuk makkelijker om de brandveiligheidseisen van het Bouwbesluit te doorgronden.

Uniek: 60 minuten brandwerende deuren (40 mm) en stalen nastelkozijnen voor lichte scheidingswanden

Wat is er nieuw in deze uitgave?

de wijzigingen van Bouwbesluit 2012 en de Regeling Bouwbesluit 2012 zijn

wijzigingen ten aanzien van brandklassen, eisen aan vluchtrouteaanduiding

actualisatie van de tabel van bijlage 1 van het Bouwbesluit

tot en met 1 juli 2016 verwerkt en hulp bij ontruiming bij brand (brandmeldinstallaties) Voor iedereen die in zijn werk te maken heeft met de brandveiligheidseisen van

Pyrostone

www.theuma.nl

het Bouwbesluit 2012 is dit boek een absolute must.

De vele tekeningen maken dit boek tot een praktisch hulpmiddel: bestel via www.bimmedia.nl/brandveiligheid2016

Auteurs: ing. D.M. Hellendoorn ing. M.I. Berghuis dr. ir. M. van Overveld ing. H.L. de Witte ing. P.J. van der Graaf ISBN: 9789462452156 Aantal pagina’s: 352 Prijs: € 99,00 exclusief btw

Cobouw50 Magazine editie 2016 verschijnt op 15 november tijdens het Cobouw50 Evenement

magazine Uw advertentie in de juiste context

Winnaar Cobouw Award Toplijsten installatiebedrijven & ingenieursbureaus

THEMA

De jaarlijkse bouwanalyse met de Top 50 grootste bouwers

jong

Redactioneel thema: JONG!

Als sponsor staat u in het middelpunt

evenement Het ultieme netwerkevent met de Top 50 grootste bouwers en entertainment met Cobouw CafĂŠ

COB16S-stopper-tabloid1/1_COB50-050916.indd 1

Voor meer informatie: Jetvertising Rob Koppenol 070-3 99 00 00 rob@jetvertising.nl

05-09-16 07:36

HET BESTE HOTEL VAN DE STAD. MAAR HELAAS GEEN ISOLATIE MET GOEDE BRANDWERENDE EIGENSCHAPPEN.

Alleen het beste was goed genoeg, maar er is niet gekozen voor isolatie met goede brandwerende eigenschappen? Een keuze waar u in geval van brand spijt van krijgt, omdat zulke beslissingen u duur kunnen komen te staan. Kies liever voor onbrandbare ROCKWOOL steenwol isolatie: Euro-brandklasse A1, smeltpunt > 1000 °C. Minimaal 1000 °C, een verantwoorde keuze! www.rockwool.nl

70264-RW-Brandveiligheid-NL-Cobouw-ADV1_266x398mm.indd 1

> 1000 °C

26-08-16 11:00