Woensdag 15 juni 2016 / Dagblad voor de bouw / nummer 88 160ste jaargang. BIM Media, Postbus 16262, 2500 BG Den Haag
Special interview pagina 5 Investeren in de relatie met klanten is de formule voor het vinden van de geschikte kandidaat, vindt Meike Boom, Business Unit Manager Bouw & Infra bij Continu.
interview pagina 11 Door als HR op marktomstandigheden te anticeperen, kun je als bedrijf blijven groeien in moeilijke tijden, zo stelt Remco Verkerk, hoofd P&O.
interview pagina 13 Investeren in het personeelsbestand en het actueel houden van kennis van de medewerkers, houdt de groei er in bij De Groot Installatiegroep.
ronde tafel pagina 14-15 Cobouw sprak studenten civiele techniek aan de TU Delft. Hoe kijken toekomstige bouwers naar de sector?
ARBEIDSMARKT
Denken in kansen en oplossingen Daarvoor zijn we tenslotte intermediair
Continu helpt vakspecialisten en top werkgevers in de sectoren bouw, civiele techniek, werktuigbouwkunde, elektro- en installatietechniek met elkaar in contact te komen. Opdrachtgevers en kandidaten aan elkaar
Bouwkunde Elektrotechniek Civiele techniek
verbinden. We streven hierbij naar dienstverlening
Installatietechniek
op maat, want iedereen is uniek.
Werktuigbouwkunde
Continu is gevestigd in Almelo, Amsterdam, Arnhem, Breda, Capelle aan den IJssel, Eindhoven, Heerenveen, Maastricht, Utrecht en Venlo
361_CON_Adv_Algemeen_266x398.indd 1
www.continu.nl 24-05-16 17:22
Arbei dsmark t
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
Flexibel meebewegen
O
Inhoud
ok als de rest van de wereld een beetje stilstaat – zoals in het
5 Partnership biedt perspectief op toekomst
afgelopen decennium voor de bouw zeker gold – blijft de
/ Paul Poley
arbeidsmarkt in beweging. Elk jaar stromen jonge mensen op de arbeidsmarkt, vol met ambitie en nieuwe ideeën. Tegelijkertijd zijn er ervaren mensen, die graag hun kennis en
7 HR-beleid gericht op de klantvraag / Tosca Vissers 11 Anticiperen op de marktomstandigheden
kunde op een nieuw niveau willen brengen en inzetten. In tijden
van verandering (of dat nu een positieve aanjager heeft of een
13 Personeel is belangrijkste kapitaal / Tosca Vissers
minder vrolijke aanleiding) gaan bedrijven hun profielen
15 Maak kennis met de jongste generatie bouwers
aanpassen, hun wensen richting medewerker aanscherpen. Het is bijzonder hoe bedrijven die als intermediair in deze markt
3
/ Tijdo van der Zee
/ Armand Landman
opereren – zoals bijvoorbeeld onze partner voor deze Cobouw Special, Continu – met al deze bewegingen mee kunnen gaan. En omdat ze zo goed weten wat er speelt, kunnen ze ook voorzichtig vooruitkijken. Want bouwprocessen veranderen, de digitalisering dringt steeds dieper in alle productiesystemen, er zijn nieuwe ontwikkelingen in de bouwtechniek en voor dit alles zijn de (milieu-)eisen steeds zwaarder. Weten wat de toekomst brengt, doet niemand. Maar flexibel meebewegen met het nu en anticiperen op de toekomst: dat heeft de arbeidsmarkt zeker nodig! Caroline Kruit Uitgever Customer Media c.kruit@bimmedia.nl
Omslag
Colofon De inhoud van deze special valt onder verantwoordelijkheid van de uitgever. Klantenservice (070) 3046777 Redactie telefoon (070) 3046700 Postbus 16262, 2500 BG Den Haag Internet www.cobouw.nl E-mail cobouw@bimmedia.nl Hoofdredacteur Boudewijn Warbroek Uitgever Caroline Kruit Eindredactie, coördinatie en opmaak Nienke Abma, Nanda van Dijk, Patty van der Sar en Ingrid de Zwart-Schaap Medewerkers Armand Landman, Paul Poley, Tosca Vissers en Tijdo van der Zee Vormgeving Hans de Jong
De jongste generatie bouwprofessionals heeft heel andere gedachten over de baan van de toekomst, zo blijkt uit gesprekken die Continu had met studenten en juist-afgestudeerden. Digitalisering speelt een grote rol, maar nieuwe technieken en het milieu hebben in de ambities ook een prominente plaats. Benieuwd naar welke beroepen hier worden uitgebeeld? Kijk gauw op pagina 8/9. Beeld: Lifestyle Graphic, Visual Generation, Roy Yimzy e.a. via Shutterstock
Abonnementen wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: Klantenservice (070) 3046777. Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw). Overnemen artikelen: voor het overnemen van (een gedeelte van) artikelen uit deze uitgave dient men zich te wenden tot de uitgever. Op alle artikelen in Cobouw of op Cobouw.nl berust auteursrecht. Auteursrechtelijk beschermde werken mogen niet elders openbaar gemaakt worden, gearchiveerd worden of verveelvoudigd worden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bij gebruik van artikelen van Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen.
op onze rekentools kunt u bouwen
Probeer het nĂş gratis: eenvoudig bouwkosten berekenen U wilt een helder BIM-ready overzicht van uw kosten? Wij bieden cijfermatig gereedschap voor bouwkundige- en installatietechnische projecten. U rekent per bouwfase of kiest voor een slimme koppeling van handige tools voor het hele bouw- en onderhoudsproces. Daarbij kunt u vertrouwen op een maandelijkse prijsupdate door onze specialisten. Nieuwsgierig? Probeer het nu gratis een maand uit.
kosteninformatie.nl/bouw Daar rekent de bouw op.
0001_CoBouw_adv_deArchitect_220x297.indd 1
12-10-15 17:30
Arbei dsmarkt
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
5
INTERVIEW Investeren in de relatie met klanten is de formule voor het vinden van de geschikte kandidaat / Paul Poley
Partnership biedt perspectief op toekomst H
oe vind je in tijden van schaarste nou een goede kandidaat voor een functie? Volgens Continu ligt het antwoord in het investeren in relaties met klanten. Sterk partnership dus. Wanneer de adviseurs van Continu exact weten wat de klanten zoeken, kunnen zij de juiste mensen uit de markt halen.
“Bij Continu merken we dat de schaarste aan goed personeel in de bouw sterk is toegenomen. In onze optiek wordt dat probleem alleen maar groter. Door de vergrijzing, door de verminderde toestroom op de opleidingen in de crisisjaren, maar ook doordat veel mensen in die periode uit de bouwsector zijn weggetrokken. Om dit (toekomstige) probleem het hoofd te bieden is partnership met klanten bij Continu het toverwoord,” zo vertelt Meike Boom (30), Business Unit Manager Bouw & Infra bij Continu. Zelf geeft ze dit partnership al vanaf haar komst naar Continu vorm. “Ik werk hier nu tien jaar en we hebben in die tijd al veel jubilarissen gehad. Continu kent relatief weinig verloop en dat is prettig voor klanten. Ze hebben te maken met maar één aanspreekpunt, dat ook nog eens beschikt over veel kennis van het werkveld. We kunnen zo echt inhoudelijke gesprekspartners zijn.”
“
De meeste beslissingen worden genomen op gevoel
Goed partnership Volgens Boom werpt het feit dat Continu in crisistijd is blijven investeren in haar klanten inmiddels zijn vruchten af. “Waar concurrerende intermediairs in de crisisperiode de bouwbranche verlieten, zijn wij bewust gebléven. We hebben de relaties met onze klanten altijd goed onderhouden. We merken dat klanten het waarderen dat we er in voor- én tegenspoed voor hen zijn. Daardoor weten ze ons tegenwoordig, nu de vraag weer aantrekt, snel te vinden.” Weliswaar trekt die vraag aan, maar blijft het aanbod van personeel achter. Boom beweert dat goed partnership de oplossing is. Wat bedoelt ze daarmee? “Partnership wil zeggen dat we ons neerzetten als het verlengstuk van onze klanten. Wij nemen ze de werving en selectie uit handen, waarbij het belangrijk is eerst uitvoerig in kaart te brengen hoe de organisatie eruitziet en vervolgens wat voor iemand de klant precies zoekt. Zo kan iedereen zich richten op zijn core business: voor onze klanten is dat het bouwen van mooie projecten, voor ons het vinden van de juiste mensen hiervoor.”
Het verhaal achter het functieprofiel Voor veel bedrijven, van mkb tot corporate, is het lastig om zelf aan goede kandidaten te komen door alleen een – vaak weinig sprankelend – functieprofiel op de eigen website te plaatsen. Continu helpt met een grondige aanpak. Boom: “Wij gaan om te beginnen uitgebreid met onze klant aan tafel, we willen het verhaal achter het functieprofiel weten. We kijken naar welke skills de kandidaat écht moet hebben, naar wat van iemand wordt geëist en wat verder gewenst is.” Boom vervolgt: “Verder willen we de bedrijfscultuur goed leren kennen. Niet alleen door te praten, maar ook door rondgeleid te worden over de afdeling, directe collega’s te ontmoeten, sfeer te proeven, voor- en nadelen van de organisatie inzichtelijk te maken et cetera. Kortom, door zelf gevoel te krijgen bij het bedrijf. De meeste beslissingen van kandidaten worden immers genomen op basis van gevoel. We willen haarfijn kunnen inschatten welke persoon het best past bij de functie, want ook bij onze kandidaten kijken we naar het verhaal achter het cv. Iemands persoonlijkheid is minstens zo belangrijk als opleiding en ervaring. Met trainingen en cursussen kun je veel bijspijkeren aan een cv, maar persoonlijke eigenschappen verander je niet zomaar. Daarom is het voor ons essentieel om een beeld te hebben van welke persoon bij onze klant zou passen.”
Meike Boom, Business Unit Manager Bouw & Infra bij Continu.
Netwerkbijeenkomst Gewapend met die gedetailleerde informatie en met dat gevoel gaat Continu vervolgens op zoek naar de juiste kandidaat. Boom: “Het vinden van een goede, beschikbare kandidaat is onze grootste uitdaging, die we graag aangaan. Ons enorme netwerk dat we in ruim 20 jaar hebben opgebouwd, komt dan goed van pas. Ons kandidatenbestand bestaat veelal uit mensen die zelf niet actief op zoek zijn naar een nieuwe baan, maar die wel open staan voor een interessante carrièrestap. Vandaar dat we veel investeren in het contact met onze kandidaten. Dit gaat van het verzorgen van sollicitatietrainingen op de opleidingen tot het bijwonen en organiseren van netwerkbijeenkomsten.”
Solliciteren is tweerichtingsverkeer Boom benadrukt dat in het sollicitatietraject ook een veranderende taak voor bedrijven ligt. “Veel organisaties zijn in het verleden verwend geraakt met goede reacties op een vacature. Ze hadden wat te kiezen. Maar die tijd is echt voorbij. Als ze
tegenwoordig enkele goede reacties op een vacature krijgen is dat al veel. Vaak hebben die kandidaten ook meerdere opties waaruit ze kunnen kiezen. Een sollicitatiegesprek is tweerichtingsverkeer, zowel de kandidaat als het bedrijf moet zich van zijn beste kant laten zien. Om te zorgen dat het sollicitatiegesprek optimaal wordt benut, bereiden we met beide partijen het gesprek voor. Door deze zorgvuldige aanpak kunnen wij ook – of misschien wel juist – in de toekomst zorgen voor de goede match.”
“
De tijd dat je uit kandidaten kon kiezen, is echt voorbij
Meike Boom (30) is sinds 2006 werkzaam voor Continu. Zij vervult de functie van Business Unit Manager Bouw & Infra bij Continu, vestiging Eindhoven In deze functie is zij verantwoordelijk voor het reilen en zeilen binnen de bouwkundige branche in Oost-Brabant. De nadruk ligt op het opbouwen, onderhouden, uitbreiden en bij elkaar brengen van relaties met zowel klanten als kandidaten. In het verleden was zij Adviseur en Senior Adviseur. Zij voltooide in 2007 de opleiding hbo Management, Economie en Recht aan de Fontys Eindhoven, richting Vastgoed & Makelaardij. Hierna deed zij de post-hbo-opleidingen Managementvaardigheden en Leidinggeven en Bedrijfskunde. Ook intern deed zij diverse cursussen.
Bouwkunde De ideale baan bestaat. Je moet hem alleen zien te vinden. Continu helpt je daarbij. Zodat je niet geremd wordt in je ontwikkeling en verder groeit. Daarvoor zijn we tenslotte intermediair.
Continu is gevestigd in Almelo, Amsterdam, Arnhem, Breda, Capelle aan den IJssel, Eindhoven, Heerenveen, Maastricht, Utrecht en Venlo
361_CON_Adv_Bouwkunde_266x398.indd 1
www.continu.nl 24-05-16 14:11
Arbei dsmarkt
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
7
INTERVIEW Het HR-beleid bij BAM Woningbouw is gericht op inzetbaarheid van mensen op nieuwe projecten. De klantvraag staat hierbij altijd centraal / Tosca Vissers
HR-beleid gericht op de klantvraag M
arjolein Kerklaan is senior HR Business partner bij BAM Woningbouw. Ze is verantwoordelijk voor het HR-beleid van BAM Woningbouw en stuurt vijf HR business partners aan. Kerklaan is sinds 2007 werkzaam bij BAM, eerst bij Utiliteitsbouw, toen bij Bouw en Techniek en nu bij Woningbouw, en heeft allerlei fusies en reorganisaties meegemaakt. Ze vindt BAM een prachtig bedrijf waar aandacht is voor mensen en voor hun ontwikkelmogelijkheden. “Als je ziet dat een bedrijf weer gaat groeien en focus heeft om de kansen in de markt te pakken, is het prachtig om daaraan te mogen meewerken.”
BAM Woningbouw kende en kent door de crisis ook mindere tijden en uitdagingen. “Het is de intentie van elk bedrijf om een organisatie op te bouwen en om klanten zo goed mogelijk van dienst te zijn”, zegt Kerklaan. Volgens de laatste ‘Monitor bouwketen’ van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) verwachten bouwbedrijven in de hele keten dat het personeelsbestand na een lange dip eindelijk weer zal gaan groeien. Door veranderende marktvragen, zoals meer aandacht voor de klant, heeft BAM Woningbouw de focus verlegd en bereidt het bouwbedrijf zich goed voor op de toekomst. “Goede mensen met een aantal jaren ervaring zijn vaak moeilijk te vinden. Vacatures hebben een langere doorlooptijd voordat we iemand hebben gevonden. Vooral projectmanagers op hbo-niveau die middelgrote projecten aankunnen, zijn schaars.” Dit zijn vaak mensen die vanuit een andere functie doorgroeien en nieuwe kansen krijgen binnen hun eigen bedrijf. “Zij kunnen in feite kiezen wat ze willen”, stelt Kerklaan vast.
“
Er wordt nu wel meer van medewerkers gevraagd dan voor de crisis
Worden weer meer mensen aangenomen bij BAM Woningbouw? “Jazeker! Wel nog steeds terughoudend maar op sleutelposities versterken we nog steeds de organisatie. We merken dat de woningbouw weer herstelt. Het gaat niet heel snel, maar we zien wel verbeteringen. Dat betekent dat BAM Woningbouw voor verschillende projecten projectmanagers nodig heeft. BAM is op dit moment bezig om nieuwe aanwas zo snel mogelijk op te leiden tot communicatief vaardige mensen die de klantvraag kunnen vertalen naar oplossingen en die zaken snel aan elkaar weten te verbinden. BAM Woningbouw zoekt mensen voor projecten zoals de Stroomversnelling. Dit is een aanpak om woningen te upgraden die na de gewijzigde regelgeving zeer interessant zijn voor professionele verhuurders.”
Hoe zorgen jullie ervoor dat medewerkers aan de ene kant breed inzetbaar zijn en aan de andere kant hele specifieke kennis hebben? “HR-beleid verandert sterk op dit moment. Er wordt nu wel meer van medewerkers gevraagd dan voor de crisis. Ook worden nu binnen de organisatie processen efficiënter ingericht. Als HR moet je ervoor zorgen dat werknemers kunnen terugvallen op adequate systemen, zoals een goedwerkende administratie. Als dit soort systemen goed lopen, krijg je meer ruimte in de inzetbaarheid van mensen. Vroeger werd een inventarisatie gemaakt van hoeveel projectleiders en hoofduitvoerders nodig waren voor een project. Op dit moment wordt in de organisatie veel meer nagegaan welke competenties en vaardigheden nog worden gemist en wie je hiervoor zou kunnen aannemen. Iemand die zowel verstand heeft van bouwtechnische zaken als van de zorgsector, bijvoorbeeld. Deze deskundige is een meerwaarde voor onze organisatie omdat hij weet wat een klant kan vragen van een bouwbedrijf.”
Marjolein Kerklaan, Senior HR Business partner bij BAM Woningbouw.
Welke rol zou HR binnen het bedrijf moeten spelen? Is het van belang om business partner te zijn? Aan tafel te zitten waar de strategische beslissingen genomen worden? En zo ja, hoe moet je dat doen? “We hebben naast de HR Business partners een centrale HR-administratie. Als HR Business partner zitten we aan tafel met het MT om strategische beslissingen te nemen. Samen met het MT kijken we naar de ontwikkelmogelijkheden van de medewerkers en welke talenten we in huis hebben om in te zetten voor toekomstige projecten. We maken gebruik van specialisten op het gebied van casemanagement en recruitment. Met als doel om de medewerkers te laten groeien in hun werkzaamheden.”
Gebruiken jullie HR Analytics? En zo ja, op welke manier ondersteunt of verandert dit het werk van HR? “We zijn ermee bezig en we gebruiken het ook, maar het staat nog in de kinderschoenen. Op dit moment bekijken we op welke niveaus werknemers inzetbaar zijn en waar de ontwikkelmogelijkheden liggen. Het voordeel van HR Analytics is dat je gaat sturen op cijfers en niet op onderbuiksentimenten. De HR-strategie kan eventueel hierop worden vastgesteld. Zover is het bij ons nog niet.”
Voorheen heette de afdeling HR P&O. Dat was veel Personeel en maar weinig Organisatie. Wat is HR nu en wat zou het volgens u moeten zijn? “Door de nieuwe organisatievorm is veel veranderd in de organisatie. Hierdoor wordt voor de HR business partners, die
allen MT-lid zijn, een positie gecreëerd waarin zij kunnen meedenken over de strategie van het bedrijf. Bijvoorbeeld over de inzetbaarheid van mensen en hoe zij zich kunnen ontwikkelen. De personeelsadministratie, die nu bij ons HR Services heet, is de centrale vraagbaak voor de medewerkers en zij verzorgen alle administratieve handelingen centraal. Deze taken beleggen wij niet meer bij de HR Business partners.”
Is de verhouding tussen externe krachten en vast personeel binnen het bedrijf de afgelopen jaren veranderd? “In de bouw wordt veel projectmatig gewerkt. Traditioneel gezien werd vaak een flexibele schil van werknemers om de vaste krachten gezet om de projecten uit te werken. We proberen nu om die goede werknemers uit de flexibele schil zo veel mogelijk te behouden. Hiervoor zoeken we naar een goede balans tussen het aantal externe en vaste medewerkers. De nieuwe flexwet dwingt ons wel om kritisch naar onze organisatie te kijken. We proberen goed in te schatten welke vaste medewerkers nodig zijn om die eventueel aan te vullen met flexibele professionals.”
vliegende windmolen-beheerder
BEROEPEN
civilian drone controller
3D-PRINTER-OPERATOR gas-uit-steenkool-bewerker
zonnecel-fabrikant
CYBERCOP
TECHNISCHE THORIUMEXPERT
362_CON_Spread_550x398_Cobouw.indd Alle pagina's
biobased economy kweker
oliemaker uit plastic
DE
VAN
INGENIEUR
WATEREXPERT
food en agra-jobs
CHIEF DATA OFFICER
TOEKOMST! maker van elektriciteit uit planten
schaliegas-werker
getijdenenergiecentrale-werker
Uit het boek ‘20 JAAR WIND MEE’ door Adjiedj Bakas.
24-05-16 17:47
Civiele techniek Als intermediair voor bouw en industrie zorgt Continu ervoor dat specialisten de wind mee krijgen. Want als je de wind mee hebt, gaat alles gemakkelijker. En dat is altijd ons doel. Opdrachtgevers en kandidaten aan elkaar verbinden. Daarvoor zijn we tenslotte intermediair.
Continu is gevestigd in Almelo, Amsterdam, Arnhem, Breda, Capelle aan den IJssel, Eindhoven, Heerenveen, Maastricht, Utrecht en Venlo
361_CON_Adv_CivieleTechniek_266x398.indd 1
www.continu.nl 24-05-16 14:03
Arbei dsmarkt
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
11
INTERVIEW Hoe zorg je ervoor dat goede mensen bij je blijven werken? Door bijvoorbeeld je HR-beleid zo in te richten dat P&O is vertegenwoordigd in de directie. Niet alleen adviserend maar ook medebepalend / Tijdo van der Zee
Anticiperen op de marktomstandigheden D
e recessie die er bij veel bedrijven in de infrasector flink inhakte, lijkt aan infrabedrijf Van Vulpen uit Gorinchem voorbij te zijn gegaan. Sterker nog, de omzet en het aantal fte’s van het bedrijf namen de afgelopen jaren flink toe. Welke rol speelt P&O bij deze ontwikkelingen? “Wij moeten binnen onze afdeling durven anticiperen op de marktomstandigheden.” Een gesprek met Hoofd P&O Remco Verkerk.
Remco Verkerk (45 jaar) is al 20 jaar actief in de wereld van de ondergrondse infrastructuur. Hij werkte eerder zo’n 11 jaar voor installatiebedrijf Baas BV en nu alweer bijna 7 jaar bij Van Vulpen. Bij Baas begon hij als personeelsadviseur. Later werd hij personeelsmanager en sinds de indiensttreding bij Van Vulpen is hij hoofd van de afdeling P&O en KAM. Bij Van Vulpen werken momenteel ongeveer 350 man. Dit jaar viert het bedrijf zijn vijftigjarig jubileum. Van Vulpen verzorgt de aanleg en het onderhoud van het ondergrondse buizen-, kabel- en leidingenwerk voor gas, water, elektriciteit, warmte, verlichting en data- en telecomstromen. Het bedrijf laat sinds 2011 elk jaar groei zien, in een markt die het moeilijk heeft. Zie bijvoorbeeld recente faillissementen van gerenommeerde infrabedrijven als Marconi Oranje en Imtech.
Jullie zijn zo ongeveer tijdens de hele crisis gegroeid. Wat maakt jullie anders? “Wij zijn het ondanks de tegenwind steeds iets beter gaan doen. Dat maakt ons misschien wat atypisch. In 2011 zijn wij van onderaannemer hoofdaannemer geworden en sindsdien zijn wij jaarlijks groter geworden. In vijf jaar tijd is de omzet verdubbeld en het personeelsbestand zelfs verdrievoudigd. Wij onderscheiden ons van concurrenten door onze afwijkende visie. We zijn een modern bedrijf en houden tegelijk vast aan traditionele waarden. Daarnaast hechten wij belang aan betrouwbare partnerships.”
“
Een mooie cijferlijst is niet bepalend
Hoe zorgen jullie ervoor dat medewerkers aan de ene kant breed inzetbaar zijn en aan de andere kant hele specifieke kennis hebben? “Wij geloven in ons eigen ontwikkelplan en interne opleiding van personeel met aandacht voor het individu. Medewerkers komen vaak rechtstreeks van school bij ons terecht. Een mooie cijferlijst is natuurlijk meegenomen, maar niet bepalend. Het gaat er ook om wat voor een soort mens je bent. De kennis en kunde brengen wij ze wel bij. Wij streven ernaar dat mensen lang bij ons blijven werken. Maar dat kun je niet afdwingen. Onderzoek wijst uit dat je in de toekomst al de vlag mag uithangen als mensen langer dan vijf jaar bij je blijven. Dat geldt voor alle bedrijven. En bij ons nog eens extra omdat we met jonge mensen werken die nieuwsgierig zijn naar wat de wereld hen nog meer te bieden heeft. Hier zal je als bedrijf dan
Remco Verkerk, Hoofd P&O bij Van Vulpen. ook met je personeelsbeleid op moeten inspelen.” “Maar functies worden ook wat zwaarder weggezet. Dat heeft te maken met opdrachtgevers die tegenwoordig meer ontzorgd willen worden door de ketenverschuiving. En ook omdat wij hoofdaannemer zijn geworden. Daardoor worden er toch wel wat andere eisen gesteld aan ons personeel. Inmiddels hebben wij onze werving ook gericht op civieltechnische hts’ers. Die werving doen wij overigens niet zelf. Dat doen drie detacheringsbureaus waarmee wij raamcontracten hebben.”
Welke rol zou HR binnen het bedrijf moeten spelen? Is het van belang om business partner te zijn? Aan tafel te zitten waar de strategische beslissingen genomen worden? En zo ja, hoe moet je dat doen? “Ja dat is van belang en dat zou het moeten zijn voor elk bedrijf waar menselijk kapitaal centraal staat. Bij Van Vulpen is P&O vertegenwoordigd in de directie en dan niet alleen adviserend maar ook medebepalend. Ons bedrijf kan alleen groeien als het menselijk kapitaal en de organisatie centraal staan.”
Gebruiken jullie HR Analytics? En zo ja, op welke manier ondersteunt of verandert dit het werk van HR? Van Vulpen verzorgt onder meer de aanleg van buizen.
“Jazeker, onder het mom van meten is weten zijn wij al 5 jaar bezig met het verder automatiseren van het personeelsbeleid. En dan met name in relatie tot het procesmanagement.
Ons pakket maakt de prestaties van alle individuen inzichtelijk op een dashboard en dat kan je weer heel goed gebruiken bij je strategische beleid. En voor werknemers betekent het dat we goed in kaart hebben gebracht waar zij nog ondersteuning kunnen krijgen. In de vorm van extra opleiding bijvoorbeeld.
Voorheen heette de afdeling HR P&O. Personeel en Organisatie. Maar het was vaak vooral Personeel en maar een klein beetje Organisatie. Wat is HR nu en wat zou het volgens u moeten zijn? “P&O, HR, HRM, Personeelszaken: voor mij verschilt het allemaal niet zo veel. Wat wel belangrijk is, is dat de ‘jongens’ buiten snappen wat wij hier doen. En dan spreekt personeelszaken toch nog steeds meer tot de verbeelding dan HRM. Wij willen benaderbaar zijn. Dat mensen met vragen over een opleiding of over arbeidsvoorwaarden weten dat de deur voor ze open staat.” “Als ik feitelijk zou moeten omschrijven wat wij bij P&O doen dan zou ik het ‘strategisch personeelsmanagement’ noemen. Wij moeten binnen onze afdeling durven anticiperen op de marktomstandigheden. De verhouding ‘Personeel’ en ‘Organisatie’ moet ongeveer 50/50 zijn. Want als je weet waar je als bedrijf over vijf jaar wilt staan, dan moet je daar nu al de organisatie op inrichten.”
Installatietechniek De ideale baan bestaat. Je moet hem alleen zien te vinden. Continu helpt je daarbij. Zodat je elke dag voldaan en vol energie thuiskomt van je werk. Daarvoor zijn we tenslotte intermediair.
Continu is gevestigd in Almelo, Amsterdam, Arnhem, Breda, Capelle aan den IJssel, Eindhoven, Heerenveen, Maastricht, Utrecht en Venlo
361_CON_Adv_InstallatieTechniek_266x398.indd 1
www.continu.nl 24-05-16 17:09
Arbei dsmarkt
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
13
INTERVIEW Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn speerpunten in de bedrijfsfilosofie van De Groot Installatiegroep. Personeel is daarbij het grootste goed / Tosca Vissers
Personeel is belangrijkste kapitaal D
e Groot Installatiegroep, een van de grotere bedrijven in de installatiebranche, richt zich op installatietechnische projecten op het gebied van elektrotechniek, werktuigbouw en brandveiligheid bij gebouwen. Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn speerpunten in de bedrijfsfilosofie van De Groot Installatiegroep. Personeel is de toekomst van het bedrijf.
Vanuit de verschillende vakgebieden die De Groot Installatiegroep in huis heeft, werkt het installatiebedrijf bij voorkeur als integraal kennispartner. Met name bij projecten voor specifieke installatietechnische vragen of opdrachten, worden zij al in een vroeg stadium van het project sterk betrokken voor advies. Kwaliteit en dienstverlening staan voorop. De Groot Installatiegroep is een familiebedrijf. In 1965 opgericht als installatiebureau Buitendijk en De Groot in Emmen, dat in de jaren 80 werd voortgezet door vijf nazaten van De Groot, die nu gezamenlijk met hun beleidsteam de directie voeren. Inmiddels is De Groot Installatiegroep uitgegroeid tot een omvangrijk installatiebedrijf met vestigingen door heel Nederland. Onlangs is het concern uitgebreid met twee vestigingen, in Elburg en Den Bosch. Er werken circa 475 mensen bij het hele concern. Eind vorig jaar werden ze voor de tweede keer gekwalificeerd als Best Managed Company, een programma dat wordt georganiseerd door ING, Deloitte en het Erasmus Centre for Entrepreneurship/Rotterdam School of Management. De Groot Installatiegroep werd opnieuw geprezen als een van de best gemanagede midden- en grootbedrijven in Nederland. Ze wonnen deze ondernemersprijs vanwege hun spectaculaire inzet op het gebied van innovatie en duurzaamheid. Anita de Groot is financieel directeur bij De Groot Installatiegroep. Ooit gestart als secretaresse van haar vader, neemt ze samen met haar zus Irma de HR-zaken van het hele bedrijf voor haar rekening. Volgens De Groot voert het bedrijf als bedrijfsmotto dat ze een gezonde, sterke groei kunnen combineren met duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. “Bij ons staat iedereen elke dag weer klaar om oplossingen te bedenken voor vragen en problemen van opdrachtgevers.” Uit de meest recente ‘Monitor bouwketen’ van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) uit het najaar van 2015 blijkt dat bedrijven in de hele keten verwachten dat het personeelsbestand na een lange dip eindelijk weer zal gaan groeien. “We zijn de crisis zonder al te veel kleerscheuren doorgekomen”, vertelt Anita de Groot.
Groeit het personeelsbestand weer? “Natuurlijk hebben we ook last gehad van de crisis, in de zin van minder marges op projecten en debiteuren die slechter betalen. Maar, we zijn de laatste jaren aanzienlijk gegroeid door fors in ons personeelsbestand te investeren. Onze arbeidskrachten zijn immers onze toekomst. We hebben geen concessies gedaan aan de kwaliteit en we hebben geen mensen hoeven ontslaan. Het kan soms ingewikkeld zijn om de juiste mensen te vinden en te werven. Voor verschillende werkzaamheden is het tegenwoordig een vereiste om de juiste opleiding of kwalificatie te hebben. Daarom doen we zelf veel aan het opleiden van onze medewerkers.”
“
Iedereen staat elke dag weer klaar
Welke rol speelt HR binnen het bedrijf? “Wij zijn een familiebedrijf. Onze medewerkers zijn ons belangrijkste kapitaal”, geeft De Groot aan. “Omdat ik naast financieel directeur ook verantwoordelijk ben voor HR-zaken, wordt bij strategische beslissingen direct gekeken naar de haalbaarheid voor onze medewerkers. HR is dus altijd al een strategische partner geweest in onze bedrijfsvoering. We gaan nu wel een professionaliseringsslag realiseren bij HR, onder meer door met een nieuw HRM-pakket te werken. Onze HRM-deskundige houdt zich inmiddels dagelijks bezig met het werven van de juiste mensen. Ook werken we sinds 1 januari van dit jaar samen met een interne opleidingscoördinator die stagiairs en bol- en bbl-leerlingen wegwijs maakt in ons bedrijf. De bedoeling is dat zij de juiste vakkennis en werkervaring
De directie van De Groot Installatiegroep. Vlnr.: Marcel, Anita, Esther, Irma en Richard de Groot. opdoen tijdens projecten om een plek te vinden in ons bedrijf. Technici, tekenaars, projectleiders en mensen met vakkennis op het gebied van ICT en duurzaamheid op mbo- en hbo-niveau kunnen bij ons aan de slag. Op deze manier hopen we kwaliteit in de toekomst te waarborgen.”
Hoe zorgen jullie ervoor dat de medewerkers aan de ene kant breed inzetbaar zijn en aan de andere kant hele specifieke kennis hebben? “We bieden ons personeel regelmatig opleidingen op maat aan en we trainen ze on the job zodat zij de kwaliteit van het technisch vakmanschap kunnen waarborgen. Of we sturen ze naar een opleiding buiten de deur. Veiligheid is bij ons een heel belangrijk item. Ook zetten wij ons actief in om schoolverlaters en starters te integreren op de arbeidsmarkt. Wij bieden scholieren de kans om zich door middel van een leer- en werktraject het vak eigen te maken binnen onze organisatie. Hiervoor hebben wij intensief contact met verschillende mbo’s in de omgeving. Ook vrouwen wordt nadrukkelijk gevraagd bij ons te solliciteren. Je vindt bij ons vrouwen werkzaam in diverse functies. Van directie, CAD-tekenaar, servicemonteur tot technicus. In het directieteam zijn de vrouwen van De Groot zelfs in de meerderheid. In 2011 wonnen we de Femme Tech Award, een waardering voor bedrijven die zich op een bijzondere manier inspannen om meer technische vakvrouwen voor hun bedrijf te werven en te behouden. Op dit moment werken er vijftig vrouwen bij De Groot, met elf vrouwen in een technische functie.”
Gebruiken jullie HR Analytics? En zo ja, op welke manier ondersteunt of verandert dit het werk van HR? “Wij maken nog beperkt gebruik van HR Analytics, maar we selecteren binnenkort een nieuw HRM-pakket waarmee meer data-gedreven beslissingen genomen kunnen worden. Hiermee wordt het mogelijk om vanuit één systeem data te generen, die direct toegankelijk zijn. Noodzakelijk, gezien de snelle groei van ons bedrijf.”
Voorheen heette de afdeling HR P&O. Personeel en Organisatie. Maar het was vooral veel Personeel en maar een klein beetje Organisatie. Wat is HR nu en wat zou het moeten zijn? “Wij zijn een sociaal bedrijf. Belangrijk is dat onze mensen met plezier bij ons werken. Dat is anders dan bij een beursgenoteerd bedrijf dat zich puur richt op het behalen van de omzet. Inzetbaarheid van de mensen wordt steeds belangrijker. Wij zien erop toe dat er voor de werknemer een goede balans is tussen werk en privé. De persoon die het werk verricht vinden wij minstens zo belangrijk als het werk dat hij verricht. Ten aanzien van baan en carrière zien we wel een kentering bij de jeugd. Voorheen was er veel meer sprake van individualisering van de maatschappij. Op dit moment vindt de jeugd het belangrijk om vooraf een persoonlijk ontwikkelplan af te stemmen met de organisatie waar ze gaan werken. Tien jaar geleden was dat veel minder aan de orde.”
14
A rbeid s m a r k t
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
RONDETAFEL Vier studenten civiele techniek aan de TU Delft: wat zijn hun dromen en ambities? En hoe denken ze die te gaan waarmaken? / Armand Landman
Maak kennis met de jongste generatie bouwers M
et het opkrabbelen van de bouw trekt ook de arbeidsmarkt weer aan. Hoe kijken toekomstige bouwers naar de sector? Wat zijn hun dromen en ambities? En hoe denken ze die te gaan waarmaken? Cobouw sprak met vier studenten civiele techniek aan de TU Delft. “Nederland mag trots zijn op de bouw. Er worden prachtige dingen gemaakt.” Als ware aannemers komen ze aanrijden. Met zijn vieren in een busje van de TU Delft. Eén voor één nemen ze plaats aan tafel. Thijmen Jaspers Focks , Tom Damen, Mitchel Grund en Yordi Paasman. Stuk voor stuk besmet met het techniekvirus. Mooie dingen maken blijkt voor alle vier de belangrijkste drijfveer. Jullie hebben alle vier ook aan een studie bouwkunde gedacht. Speelde het feit dat de arbeidsmarkt voor architecten zo slecht is mee in de uiteindelijke keuze voor civiel? Tom: “Het was bij mijn studiekeuze zeker een aandachtspunt. Toen ik hoorde dat je met bouwkunde tegenwoordig niet zo ver meer komt, heeft dat mijn keuze wel beïnvloed. Studeren is leuk, maar het is ook wel prettig dat je daarna werk vindt.” Yordi: “Ik denk ook dat het komt doordat civiele techniek gewoon minder bekend is. Iedereen weet wel wat bouwkunde is of wat een architect doet. Maar dat daar allerlei constructieberekeningen achter schuilgaan, weten veel minder mensen.” Thijmen: “Ik heb in eerste instantie echt voor bouwkunde gekozen omdat ik architect wilde worden. Dat ik daar op dat moment misschien geen baan mee zou vinden, maakte me niet uit. Dat kan over vijf of tien jaar weer anders
zijn. Ik heb voor een universiteit gekozen omdat je daar ook een bepaalde manier van denken wordt aangeleerd.” Jullie zijn nu een paar jaar verder, hebben de bachelorfase bijna afgerond. Hoe schatten jullie je kansen op de arbeidsmarkt nu in? Thijmen: “Ik ben daar heel positief over. Ik heb altijd veel naast mijn studie kunnen doen. Zit nu in mijn bestuursjaar en studeer er ook nog technische informatica bij. Ik maak me dus geen enkele zorgen over het vinden van een baan. Lastiger is dat ik nog niet precies weet
“
Ik hoor vaak dat er nog steeds een tekort is aan ingenieurs
wáár ik dan een baan in zou moeten vinden.” Yordi: “Eens. Ook ik doe nu een bestuursjaar. Daardoor heb ik veel contact met bedrijven en ik hoor vaak dat er nog steeds een tekort is aan ingenieurs.” Tom: “Het komt ook door het vakgebied. Civiele techniek is niet toegespitst op een heel klein onderwerp, maar is juist heel breed. De utiliteitsbouw ligt nog steeds behoorlijk op zijn gat, maar omdat we zo breed zijn opgeleid kunnen we ook terecht in de wegenbouw of de dijkenbouw.” Mitchel: “En vergeet niet dat we straks een
Thijmen Jaspers Focks
diploma van de TU Delft op zak hebben. Die staat goed aangeschreven.” We zitten hier op kantoor bij Continu. Maar er zijn meer van zulke bedrijven die stuk voor stuk nauwe banden onderhouden met opleidingen en (studie)verenigingen. Hebben jullie het gevoel dat er aan jullie getrokken wordt? Thijmen: “Je komt er tijdens je studie veel mee in aanraking. Dat klopt. De detacheerders en de intermediairs zijn veel op zoek naar contact. Dat merk ik nu ook heel goed in mijn bestuursjaar. Het zijn partijen die zeer geïnteresseerd zijn in contact met studenten. Dat merk je aan de bereidheid om veel van onze activiteiten te sponsoren. Maar ik ben er zelf niet zo gevoelig voor. Heb me nog nergens ingeschreven, want ik loop er nu nog niet tegenaan dat ik geen baan kan vinden.” Yordi: “Je merkt inderdaad dat ze echt op zoek zijn naar mensen. Veel bekenden, en ikzelf ook, worden op LinkedIn toegevoegd door detacheerders.” Tom: “Trekken is niet het goede woord. Ze proberen zich wel bij studenten onder de aandacht te brengen. En ik denk dat ze dat aardig lukt. Iedereen kent Continu.” Yordi: “Op bedrijvendagen valt dat erg op. Daar staan zowel de civiele bedrijven als de detacheerders. De laatsten zijn veel actiever in hun benadering, terwijl de eersten vooral inhoudelijk zijn.”
Tom Damen
Zijn jullie zelf tijdens je studie al eens benaderd voor een baan? Of kennen jullie medestudenten die al voor hun afstuderen een baan aangeboden kregen? Mitchel: “Ik ken wel voorbeelden van mensen die stage hebben gelopen en daarna een baan kregen aangeboden.” Tom: “Ik geef rondleidingen op de Tweede
Maasvlakte en daar heb ik wel eens mensen rondgeleid die me na afloop vroegen ‘wat studeer je?’ Toen ik zei dat ik civiele techniek studeerde, kreeg ik te horen dat ze absoluut iets konden regelen zodra ik mijn diploma had.” Thijmen: “Ik denk dat stages daar heel goed voor zijn. Dan ben je toch ergens binnen. Zo’n bedrijf kent je en zal eerder voor jou kiezen dan voor iemand die ze niet kennen.” Over stages gesproken. Die zijn aan een universiteit niet verplicht, al zijn er in Eindhoven plannen om ze wel te verplichten. Wat vinden jullie daarvan? Thijmen: “Ik vind het slecht dat het niet verplicht is. Ik snap heus wel dat we op een technische universiteit zitten en dat er veel aandacht is voor onderzoek en theorie, maar we krijgen nu erg weinig mee van hoe het er bij een bedrijf aan toegaat of wat we na onze studie gaan doen. Ik heb daarom mijn bachelor-eindproject bij een bedrijf gedaan. En tijdens mijn master wil ik een stage gaan doen. Maar dat moet je allemaal zelf regelen.” Mitchel: “Stages zitten wel in een soort keuzepakket. Je kunt er voor kiezen. Maar je moet wel zelf een bedrijf vinden en begeleiders zoeken.” Yordi: “Probleem is ook dat een stage bij ons maar een periode duurt. Dat vinden veel bedrijven te kort.” Tom: “Dat is het grote voordeel dat hbo’ers op ons hebben. Een vriend van me doet civiele techniek aan het hbo en die loopt verplicht een aantal stages. En als je kijkt waar de meesten van ons terechtkomen na de universiteit, is dat niet in het onderzoek of de wetenschap. Ik ben dus voorstander van een verplichte stage.”
Arbei dsMarkt
Cobouw Special Woensdag 15 juni 2016
Weten jullie al waar je na je studie zou willen werken? Mitchel: “Bij een aannemer. Het lijkt me machtig mooi om de ene dag op een bouwplaats te staan en de volgende op kantoor. Dat is de reden dat ik civiel ben gaan studeren.” Thijmen: “Maar wil je dan niet ontwerpen? Want dan is het echt jouw kindje dat ze bouwen.” Mitchel: “Dat heb ik minder. Ik heb meegewerkt aan de krattenbrug en wat me daar juist zo in aantrok, was dat je iets realiteit ziet worden.” Tom: “Ik kies ook voor een aannemer. Ik zou gek worden achter een bureau. Ontwerpen is niet mijn ding.” Yordi: “Ik weet het nog niet. Bij een aannemer of een ingenieursbureau. Vandaar dat ik een stage bij een aannemer ga doen en mijn afstuderen bij een ingenieursbureau. Dan kan ik daarna beslissen welke kant ik op wil.” Thijmen: “Ik zie mezelf niet zo snel bij een aannemer werken. Ik ben meer van het technische. En ik vind studeren ook leuk. Ik denk er zelfs over om eerst nog een Phd te gaan doen. En daarna een ingenieursbureau.” Kijken jullie door je studie met andere ogen naar bouwprojecten? Tom: “Jazeker. Je leert aan de TU ook om echt naar buiten te gaan en te gaan kijken.” Yordi: “Je kijkt echt. Waarom is de Brienenoordbrug zoals hij is? Waarom de Erasmusbrug?” Mitchel: “Dat is natuurlijk een heel mooie brug, maar vanuit civieltechnisch oogpunt helemaal niet. Je ziet opeens details.” Hebben jullie een voorkeur voor een gebouw of een kunstwerk? Iets waar jullie
15
hart sneller van gaat kloppen? Mitchel: “De Muiderspoorbrug in het SAAOneproject. Die ze laatst hebben verplaatst. Ik ben er van het weekend nog onderdoor gereden en dan kijk ik toch wel met bewondering omhoog. Hoe dat is gemaakt? En dat het is gelukt om die brug te verplaatsen! Ongelofelijk eigenlijk.” Yordi: “Of de zeesluis IJmuiden. Ook een fantastisch project.” Thijmen: “Ook bij SAAOne. Daar maken ze een
“
Je leert naar buiten te gaan en écht te kijken
andere brug die vanuit het midden vanaf een kolom tegelijkertijd twee kanten op naar het landhoofd wordt gebouwd. Maar dat moet dus wel de hele tijd in evenwicht zijn. Daar zit zoveel denkwerk aan. Mooi.” Tom: “De Tweede Maasvlakte. Ik werk er zelf, maar dat is echt Hollands Glorie. Twee Nederlandse baggerbedrijven die gewoon even 20 vierkante kilometer nieuw land bouwen. Daar mag heel Nederland echt trots op zijn.” Droom eens vooruit. Waar zien jullie jezelf over tien jaar? Yordi: “Ik heb eens een presentatie gezien van de technisch projectmanager van het nieuwe station in Arnhem. Ik heb die man later nog
Yordi Paasman
eens geïnterviewd en door hem ben ik behoorlijk geïnspireerd geraakt. Dat zou ik over tien jaar ook wel willen zijn: technisch projectmanager.” Mitchel: “Ik ben meer geïnteresseerd in water. Hydraulic engineering. Maar wel met dezelfde ambitie als Yordi. Dus via kleinere projecten uiteindelijk projectleider worden bij een groot project. Of misschien ook wel hogerop in het bedrijf.” Tom: “Hier van hetzelfde laken een pak. Maar over tien jaar projectmanager wordt waarschijnlijk nog lastig. Eerst de studie nog
afronden en de nodige ervaring opbouwen. Maar uiteindelijk wil ik met een groep mensen iets moois maken. Projectmanager is over tien jaar misschien te ambitieus, maar wel het doel.” Thijmen: “Ik sluit me bij het voorgaande aan. Maar wel met de toevoeging dat ik misschien eerst ook nog wel de echt technische kant of de onderzoekskant op kan gaan. Maar ik zie mezelf niet de hele dag in een laboratorium. Wil iets tastbaarders neerzetten dan alleen een onderzoek. Dus uiteindelijk wil ik ook projectmanager worden.”
Thijmen Jaspers Focks (22) wilde eigenlijk eerst hbo doen. Toch werd het bouwkunde en later civiele techniek. “Omdat bouwkunde niet technisch genoeg was. En omdat het me allemaal vrij makkelijk afgaat ben ik er ook nog technische informatica bij gaan studeren.” Tom Damen (22) heeft voor hij voor de TU Delft koos ongeveer heel Nederland afgereisd. “Van levensmiddelentechnologie tot bouwkunde, noem het maar op of ik ben er op een open dag geweest. Uiteindelijk ben ik op de open dag van de TU Delft in gesprek geraakt met een student Civiele Techniek. En toen was het voor mij ook wel duidelijk. Het zat er eigenlijk al heel vroeg in. Op het strand kon de zee mij altijd gestolen worden, maar dammen bouwen, dat was het!” Mitchel Grund (22) wilde altijd al architect worden. Wist dus al dat hij Bouwkunde wilde gaan studeren. Totdat er op zijn middelbare school iemand een praatje kwam houden. “En die deed civiele techniek. En aangezien ik toch behoorlijk technisch ben aangelegd, vond ik civiele techniek leuker dan dat creatieve van bouwkunde.” Yordi Paasman (21) wist heel lang niet wat hij wilde. Een vriend troonde hem mee naar de TU Eindhoven en later Delft. “Op beide universiteiten heb ik zowel de open dag van bouwkunde als civiele techniek bezocht. Maar bouwkunde viel al snel af omdat ik wel iets technisch wilde gaan doen. Toch heb ik nog lang getwijfeld tussen maritieme en civiele techniek.” De keuze voor civiele techniek maakte Yordi omdat “het breder is. En praktischer. Je ziet immers meteen wat je bouwt.”
Mitchell Grund
Special U w verhaal in Cobouw, uw bedrijf in de schijnwerpers van een thema dat bij u past:
dat kan met de Cobouw Specials. Deze thema-edities van staan vol met interviews en achtergrondverhalen, verteld door mensen uit de praktijk van het bouwen. U en uw collega’s dus! Voor de komende maanden staan actuele thema’s op het programma, die u ook in uw dagelijkse praktijk tegenkomt.
We laten een aantal thema’s hieronder zien, als een uitnodiging om met uw bedrijf een prominente plek te reserveren op de pagina’s van deze Specials. Dat kan in de vorm van een advertentie, een op maat geschreven advertorial of een combinatie van beide.
Isolatie VERSCHIJNT 14 SEPTEMBER De maatregelen die we treffen om warmte, koude, geluid, licht, weersomstandigheden binnen of buiten te houden, zijn vaak onzichtbaar. Maar niet in deze Special!
Reserveren voor de Cobouw Special Isolatie kan tot 29 augustus 2016.
Brandveiligheid VERSCHIJNT 28 SEPTEMBER De redactie richt zich op transformatieprojecten en op de rol van brandveiligheid bij herbestemming, renovatie en beheer van panden.
Reserveren voor de Cobouw Special Brandveiligheid kan tot 12 september 2016.
VERSCHIJNT 5 OKTOBER
Aardbeving VERSCHIJNT 19 OKTOBER
Recycling Adverteren in een Special?
VERSCHIJNT 9 NOVEMBER
Beton & Prefab VERSCHIJNT 15 NOVEMBER
0
5
THEMA
jong
Neem contact op met Jetvertising, Rob Koppenol, 070 - 399 00 00. Of mail naar rob@jetvertising.nl.