Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant. Nr. 97 September 2021
Toekomst van de Maatschappij Met focus op Duurzaamheid
Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl
Samen tegen de klimaatverandering
Hoe kunnen we Nederland verder verduurzamen? Vincent Kneefel:
Elk jaar komt er ongeveer 10 tot 15 miljoen ton plastic in de oceanen bij.
Focus:
Verdieping:
Zonne-energie De maatschappelijke uitdaging wordt volwassen die warmtetransitie heet
Actueel:
CO2 reduceren en wel nu
Zonne-energie is niet meer weg te denken uit ons land en speelt dan ook een belangrijke rol in de energietransitie.
In Nederland staan we voor een flinke opgave. Onze CO2-uitstoot moet drastisch verminderen om opwarming van de aarde tegen te gaan. In 2050 moeten alle huishoudens CO2-neutraal zijn, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs.
Het klimaatakkoord van Parijs bepaalde in 2015 al dat de aarde niet met meer dan twee graden mag opwarmen, maar nog beter, maximaal anderhalve graad Celsius mag opwarmen. Aan de hand van dit akkoord heeft Nederland een eigen Klimaatwet opgesteld.
Lees meer op pagina 2
Lees meer op pagina 10
Lees meer op pagina 6
Lees meer op pagina 4
Hoe vitaal zijn jouw medewerkers?
Scan voor meer info!
Met de Persoonlijke Gezondheidscheck van &niped krijg je inzicht in de gezondheid & vitaliteit van jouw team of organisatie. In te zetten als preventief medisch onderzoek (PMO/PAGO) Vergoeding door vele zorgverzekeraars Dé nulmeting voor een impactvolle, datagedreven aanpak Geadviseerd door gezondheidsfondsen en artsenorganisaties
www.niped.nl/pmo | 020 261 0444
2
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid analysenederland.nl
IN DE PUBLICATIE Toekomst van de Maatschappij 4. Niet één oplossing gaat ervoor zorgen dat de oceanen plasticvrij worden 6. CO2 reduceren en wel nu! 7. ‘Zonnepanelen niet alleen op het dak, maar ook in de gevel en in het dak’
8. Mobiliteit in en rondom de stad 10. De maatschappelijke opgave die warmtetransitie heet
ANALYSENEDERLAND.NL Duurzame energieoplossingen Steeds meer huizen gaan van het gas af en de zonne- en windparken in Nederland ontwikkelen zich in rap tempo.
ANALYSENEDERLAND.NL Isolatie voor een energiezuinige woning Er zijn steeds meer hightech mogelijkheden om bij te dragen aan een beter milieu, maar zonder goede isolatie van je woning is het dweilen met de kraan open.
Zonne-energie wordt volwassen Focus
Zonne-energie is niet meer weg te denken uit ons land en speelt dan ook een belangrijke rol in de energietransitie. Echter, er zijn nog een aantal uitdagingen die uitrol op grotere schaal momenteel in de weg staan. Het is belangrijk deze de komende jaren weg te nemen, om volop te kunnen profiteren van de voordelen van zonne-energie. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels
D
at zonne-energie
een belangrijke bijdrage levert aan de energietransitie is inmiddels duidelijk, vertelt Erik Snijders, voorzitter PV Consumenten bij Holland Solar. “Zonnepanelen zijn relatief makkelijk schaalbaar, de technologie is bekend en goed ontwikkeld en zonnepanelen zijn relatief makkelijk toepasbaar. En daarnaast is het voor zowel particulieren als zakelijke
klanten de goedkoopste bron van groene stroom. Grote voordelen dus.” nog enkele uitdagingen die de brede uitrol van zonne-energie in ons land belemmeren, vertelt Snijders. “Onder andere door congestie op het net. We zien nu al dat we niet alle zonne-energie die we in de zonnige maanden opwekken kunnen gebruiken op het netwerk en dat zal met de komst van meer zonnepanelen alleen maar ingewikkelder worden. Daarom proberen we zoveel mogelijk te realiseren dat klanten hun zelf opgewekte stroom ook gebruiken.” Toch zijn er
de maanden dat er minder zon is, en op plekken waar geen zonnepanelen op het dak liggen, hebben we natuurlijk stroom nodig. “Netbeheerders doen hard hun best om alle zonnestroom op het net te krijgen door te investeren in voldoende capaciteit. Daarnaast kijken wij als zonnesector ook naar andere slimEchter, ook in
me oplossingen, zoals opslag in batterijen. De overheid zou daarin een leidende rol op zich kunnen nemen door het gebruik van grootschalige en kleinschalige batterijen te stimuleren met behulp van subsidies. Zo kunnen we de netten ontlasten.” zon is in principe goed, maar de consument is nu nog vooral geïnteresseerd in zon op het dak. “Hiervoor is ook een voor de consument aantrekkelijke salderingsregeling opgezet”, vertelt Snijders. “Maar alleen zon op dak is niet genoeg om in de groeiende energiebehoefte te voorzien. Ook zon op land is noodzakelijk en daarvoor is voldoende maatschappelijk draagvlak essentieel. Daarom is het belangrijk in gesprek te gaan en deze parken zorgvuldig aan te leggen met respect voor omwonenden en de natuur. Het is belangrijk te laten zien dat zonneparken juist een meerwaarde kunnen opleveren voor de biodiversiteit. Je kan er iets heel moois van maken en wij vinden Het draagvlak voor
Campagne Managers: Ricardo Goncalves & Kelvin Ramaker Managing Director: Amanda Ghidoni
ANALYSE #97 Toekomst van de Maatschappij Disclaimer alle informatie omtrent de COVID-19 maatregelen in deze bijlage was actueel op het moment van drukken.
Tekst & Redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde Graphic Design: Aileen Reese Coverfoto: Pexels Gedistribueerd met: Het Financieele Dagblad 2021 Drukkerij: RODI Rotatiedruk
dan ook dat dat echt een randvoorwaarde moet zijn voor zonneparken. Daarom investeren we als sector gezamenlijk in grootschalige onderzoeken die het mogelijk maken om deze meerwaarde echt tot stand te laten komen en hebben we een Gedragscode Zon op Land opgesteld die hierop toeziet.” ook ketentransparantie van groot belang voor de sector, vermeldt Snijders. “We kwamen er dankzij verschillende publicaties achter dat er in de keten nog niet altijd volledig maatschappelijk verantwoord gewerkt wordt. Daar zijn we als sector enorm van geschrokken. Toen er misstanden rondom dwangarbeid bij de productie van poly-sillicium, de belangrijkste grondstof voor de productie van zonnepanelen, aan het licht kwamen zijn we gelijk in actie gekomen. Voor ons als sector is dit onacceptabel. We zijn nu via Holland Solar in gesprek met de overheid, leveranciers en de Europese branchevereniging om hier actie op te onderneAls laatste is
Het draagvlak voor zon is in principe goed, maar de consument is nu nog vooral geïnteresseerd in zon op het dak.
men. Ook starten we samen met de Sociaal-Economische Raad (SER) een project om de keten in kaart te brengen zodat we kunnen garanderen en proactief kunnen aantonen dat panelen die we in Nederland en Europa gebruiken duurzaam, zonder gedwongen arbeid, geproduceerd worden.” uitdagingen het hoofd kunnen bieden, kan zonne-energie een maximale bijdrage leveren binnen de transitie naar duurzame energie. “Met zonnepanelen kan op een makkelijke Als we deze
European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.
manier duurzame energie gerealiseerd worden, omdat het makkelijk te plaatsen en op te schalen is en omdat het een van de goedkoopste vormen van groene elektriciteitsproductie is. Daarnaast is het ook een van de meest betrouwbare bronnen van groene stroom. Dus een investering in zon betaalt zich altijd terug. Als we vooruit gaan kijken wordt die rol in de toekomst alleen maar groter wegens de toenemende energievraag. Het is dus zaak dat we blijven werken aan de efficiëntie en kwaliteit van de sector.”
Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam Tel: +31 20 808 82 00
Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.
Web: www.europeanmediapartner.com
Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.
Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com ADVERTENTIE
De katalysator in de energietransitie Stel; je kunt elke dag opstaan en bijdragen aan de energietransitie. Zonnepaneel, na zonnepaneel. De meer dan 450 klanten van 2Solar doen het. Dag in dag uit dragen zij bij aan een schonere wereld. Erik-Jan van de Worp, co-founder: ‘Wij zijn erg trots met onze 2Solar software bij te kunnen dragen aan de energietransitie. In de afgelopen 7 jaar hebben we vele installatiebedrijven en solarteurs kunnen helpen om structureel te kunnen groeien. Hierdoor zijn er via ons platform inmiddels meer dan 1 miljoen zonnepanelen-installaties geplaatst door onze klanten. Zij vormen samen dus de echte motor achter de energietransitie. Als familiebedrijf beseffen we des te meer hoe belangrijk het is om iets op een goede manier na te laten aan de volgende generatie. Daarom zoeken we continu naar oplossingen die de
energietransitie verder kunnen versnellen en die tegelijkertijd de kosten hiervan verlagen. Gebruikers van onze software kunnen super efficiënt werken en daarmee de verwerkingskosten per opdracht laag houden.
Co-founder, Robbert-Jan van de Worp beaamt: ‘hoe efficiënter onze klanten kunnen werken, hoe sneller de verduurzaming vordert. De installatiebedrijven, zij zijn de echte helden in dit verhaal. Ik heb installatiebedrijven zien starten als eenmanszaak en zien uitgroeien tot een organisatie van meer dan 100 werknemers. Dan maak je echt impact met elkaar.’
Over 2Solar Bij 2Solar werken we dagelijks met meer dan 40 professionals aan de oplossingen van morgen. We zorgen ervoor dat de installatiebedrijven die klant bij ons zijn, klaar zijn om nieuwe, duurzame innovaties aan te kunnen bieden aan hun klanten. Inmiddels helpen we ook innovaties als warmtepompen en laadpalen breed in de markt onder de aandacht te brengen. Van het salesproces tot de planning en het intekenen van zonnepanelen en het plannen van energieopslag; alles gebeurt vanuit het 2Solar-platform.
Die innovatiedrang kunnen we alleen waarmaken met de hulp van onze 2Solar familie. Een club bevlogen professionals die werken aan de slimste oplossingen. We zijn altijd op zoek naar getalenteerde professionals om onze familie uit te breiden. Help jij ons mee om verder Europa in te trekken en de energietransitie te versnellen? Kijk snel op 2solar.nl
4
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid analysenederland.nl
Niet één oplossing gaat ervoor zorgen dat de oceanen plasticvrij worden Actueel
Al meer dan vijftien jaar is er ontzettend veel aandacht voor de bescherming van de oceanen. Ongeveer vier jaar geleden kwam daar de enorme aandacht voor de hoeveelheid plastic in de zeeën en oceanen bij, onder andere door initiatieven als de Plastic Soup Foundation. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels
“
Sinds die tijd hebben
ontzettend veel bedrijven commitments gemaakt om het gebruik van plastic te verminderen en vooral ervoor te zorgen dat plastic na gebruik op de juiste manier wordt verwerkt”, vertelt Vincent Kneefel, expert Oud-Oceanen. Maar in hoeverre hebben deze commitments een positief
effect gehad en daadwerkelijk ervoor gezorgd dat er minder plastic in de oceanen terecht is gekomen? "Daar heb ik eigenlijk
niet zo'n heel postief antwoord op", gaat Kneefel verder. “Elk jaar komt er ongeveer tien tot vijftien miljoen ton plastic in de oceanen bij. Doen we daar niks aan dan verviervoudigd de hoeveelheid plastic in de oceanen de komende twintig jaar. En met name in de landen waar geen goede afvalverwerking is, belandt het plastic in de oceaan. De enige manier om te voorkomen dat plastic producten in de oceaan terechtkomen is ervoor te zorgen dat de samenleving transformeert naar een circulaire economie. Het is voor bedrijven lastig om zo’n grote omschakeling te maken. Bedrijven die producten maken zijn afhankelijk van de verpakkingsmiddelen en
het hele bedrijfsmodel is er op gericht om zo veel mogelijk producten te maken. Dat hoeft geen probleem te zijn, wanneer het hergebruik van de verpakkingsmaterialen in ons systeem zou zitten. Nog altijd is het maken van plastic goedkoper dan het hergebruiken en gerecycled plastic inzetten voor een nieuw product. Het zorgen voor de juiste economische incentives, om juist gerecycled plastic in te zetten, blijkt in de praktijk lastig te zijn.” En dat moet echt
anders. “Het leven in de oceanen wordt steeds verder en verder aangetast zolang wij niets doen. Waar we eerst dachten dat het plastic probleem in de oceanen alleen aan de oppervlakte te vinden was, hebben wetenschappelijke onderzoeken nu aangetoond dat er al microplastics zijn in onze lichamen en dat wereldwijd mensen gemiddeld een
credit card aan plastic per week binnenkrijgen. Plastic is niet biologisch afbreekbaar en kan dus nooit helemaal verdwijnen. Het wordt alleen maar steeds kleiner. De gevolgen daarvan zijn groot voor zowel de natur als de gezondheid van mens en dier. Helaas zien bedrijven nog steeds niet de ernst van het probleem in en nemen zij nog onvoldoende hun verantwoordelijkheid.” bedrijven die het voortouw nemen en zich aan bepaalde commitments binden. Zo is er de Ellen MacArthur Foundation waar veel bedrijven bij zijn aangesloten en daarmee producten maken die honderd procent herbruikbaar, composteerbaar of recyclebaar zijn. Echter, wanneer een product recyclebaar is betekent dat nog niet dat het ook daadwerkelijk gerecycled wordt. Willen we echt het Uiteraard zijn er
probleem van teveel plastic in de oceanen aanpakken dan zou er een wereldwijd verdrag voor plastic moeten komen. Niet elk land kan dit probleem alleen oplossen, maar gezamenlijk moeten we dit wereldwijde probleem aanpakken. En als tweede de beprijzing van het plastic. Net als aan de uitstoot van CO2 een prijskaartje hangt moet ook de beprijzing van plastic veranderen. Nu is nieuw plastic nog goedkoper dan het gebruik maken van gerecycled plastic. Door belasting te heffen op nieuw plastic kan dit ertoe leiden dat er eerder gerecycled plastic wordt gebruikt. In de praktijk moeten er dan nog wel een aantal andere obstakels worden overwonnen. Zo kun je gebruikt plastic niet zomaar inzetten om voedsel in te verpakken. Het recyclen van plastic en plastic zoveel mogelijk vervangen door composteerbare
materialen stelt ons in staat om pas echt de plastic wave te doorbreken. Met steun van de overheid en de juiste economische incentives voor bedrijven zullen ook zij meegaan en bijdragen aan een schonere wereld en oceanen.”
Het leven in oceanen wordt steeds verder aangetast als we niets doen aan plasticvervuiling. ADVERTENTIE
Wat is de business case voor jouw duurzaam vastgoed? voldoen aan wet- en regelgeving extra data voor rapportages het energielabel verbeteren besparen op energiekosten CO2-uitstoot terugdringen risico-management
Nog dit jaar een analyse van jouw gebouw of portefeuille? Maak dan nu een afspraak voor een gratis intake of demo. Scan de QR:
Woensdagmiddag 6 oktober Rijtuigenloods in Amersfoort
Green Buildings Event 2021
‘Building Change’
Keynotes – Workshops – Netwerken met industry leaders en 400+ deelnemers uit vastgoed en green finance
Of ga direct naar:
www.cfp.nl/intake
50 gratis kaarten beschikbaar (t.w.v. €150) Schrijf je nu in via
cfp.nl
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid
5
analysenederland.nl
DOPPER – Partner Content
Spring op de Wave van verandering Partner Content Dopper
Elk jaar belandt er acht miljoen ton plastic afval in de oceanen. Plastic is niet biologisch afbreekbaar, dus als dit eenmaal in de oceaan terechtkomt, dan zullen er altijd micro plastics achterblijven.
waterflesjes verkocht.” Met de Dopper heb je geen excuus meer om een single-use waterflesje te kopen.
Wave Everaarts: “Door geen gebruik meer te maken van single-use plastic voorkom je dat er enorme hoeveelheden plastic in de oceaan terechtkomen. Het is eigenlijk een vrij kleine handeling in je dagelijkse Missie routine. Om die reden zijn we twee jaar “Toen ik twaalf jaar geleden op het strand geleden de Dopper Wave gestart. Door stond ontdekte ik hoeveel plastic er op zoveel mogelijk mensen te overtuigen het strand en in de zee terechtkomt. Ik van het feit dat een kleine, dagelijkse voelde mij ontzettend gefrustreerd, maar handeling al voldoende is hopen we oplossingsgericht als ik ben, werd ik dat men niet het idee heeft dat ze maar tegelijkertijd heel vastberaden”, vertelt een druppel van verandering zijn in die Merijn Everaarts, oprichter en eigenaar enorme oceaan vol plasticvervuiling, Dopper. “Vastberaden om hier wat aan maar onderdeel van een golf van te gaan doen. Dat heeft geresulteerd in verandering. Wanneer je je wilt aansluiten mijn missie om mensen te inspireren om bij de Dopper Wave beloof je dat je geen te kiezen voor een duurzaam alternatief wegwerpwaterflessen gebruikt, altijd voor de wegwerp waterflessen en mensen kraanwater drinkt wanneer mogelijk, toegang te geven tot schoon drinkwater. je herbruikbare fles overal mee naartoe De Dopper fles is hiervoor het middel om neemt en anderen probeert te inspireren impact te maken, maar iedereen die een om zich aan te sluiten bij de Dopper Dopper vasthoudt moet weten waar die Wave. Samen is het namelijk echt voor staat. We streven er naar om zoveel mogelijk om de oceanen te redden van de mogelijk mensen te overtuigen van onze plasticvervuiling.” missie, niet om zoveel mogelijk Doppers te verkopen. Elke minuut komt er een Zeven procent enorme hoeveelheid plastic afval terecht In 2019 is door de Europese Commissie in de oceanen. “In die zelfde minuut besloten dat diverse plastic items, zoals worden er één miljoen single-use plastic wattenstaafjes en rietjes, verboden zouden Spring ook op de Wave via: www.dopper.com/nl/join-our-wave
worden. Afgelopen 3 juli is dit verbod ingegaan. “Dit zet alleen absoluut geen zoden aan de dijk”, gaat Everaarts verder. “Echter, doordat de Europese Commissie dit naar buiten brengt wekt het de indruk dat het een enorme verandering teweeg gaat brengen. Maar dat is zeker niet het geval. Uit onderzoek blijkt dat als iedereen (overheden en industrie) zich houdt aan de toezeggingen die zij gedaan hebben, het jaarlijkste percentage plastic dat in onze oceanen terechtkomt tegen 2040 met slechts zeven procent zal zijn afgenomen in vergelijking met een situatie waarin niet wordt ingegrepen. Zeven procent!.” Dat betekent dat er in 2040 nog
steeds 27 miljoen ton wegwerpplastic per jaar in de oceanen terechtkomt. “Hierop besloten wij samen met zestien andere plastic-bestrijdende partners de campagne ‘7% is not enough’ te lanceren. Hiermee proberen we meer druk uit te oefenen op onder andere de EU om wegwerp waterflessen te verbieden. Zorgen we er nu niet voor dat er geen plastic meer in onze oceanen terecht komt, dan worden meerdere diersoorten met de dood bedreigd en dreigen de oceanen niet alleen aan de oppervlakte, maar ook diep op de oceaanbodem vol te liggen met plastic, met alle gevolgen van dien. Tijd dus voor actie!”
6
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid analysenederland.nl
CO2 reduceren en wel nu! Actueel
Het klimaatakkoord van Parijs bepaalde in 2015 al dat de aarde niet met meer dan twee graden mag opwarmen, maar, nog beter, maximaal anderhalve graad Celsius mag opwarmen. Aan de hand van dit akkoord heeft Nederland een eigen Klimaatwet opgesteld waarin werd gesteld dat in 2030 de CO2-uitstoot met 49 procent gedaald moet zijn. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto
“
Ook wij hebben aan
de hand van het klimaatakkoord in Parijs een plan opgesteld”, vertelt Annemarie van Doorn, directeur DGBC (Dutch Green Building Council). “En dat is het Deltaplan Duurzame Renovatie. Centraal daarin staat de vraag hoe gebouwen, goed voor ruim een derde van het energieverbruik en bijna 40 procent van de CO2 emissies in
Nederland, aan de klimaatdoelstellingen van Parijs kunnen voldoen. Hierop is de term Paris Proof voor de bouw in Nederland geïntroduceerd. Dit houdt in dat het energieverbruik van een gebouw met tweederde omlaag moet om binnen de anderhalve graad opwarming te blijven. Maar hoe zorg je daar nu voor? En hoe zorg je ervoor dat de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving drastisch vermindert?” de bouw zijn gelukkig al volop aan de slag om hun gebouwen Paris Proof te laten worden, zoals gemeenten en beleggers. “Maar er moet nu een versnelling gaan plaatsvinden. Jarenlang is middels de energielabels een indicatie gegeven van het energiegebruik in gebouwen, maar helaas blijkt dat ook een kantoor of woning met label A+ alsnog heel veel CO2 kan uitstoten. Daarom pleiten wij voor het meten op werkelijk energiegebruik. omdat een energielabel zo weinig zegt. Veel partijen binnen
van CO2 uitstoot in de gebouwde omgeving betekent ook dat aan de productiekant van bouwmaterialen gekeken moet worden hoe energiegebruik en CO2-uitstoot gereduceerd kunnen worden. Bij bijvoorbeeld het produceren van staal komt een gigantische hoeveelheid CO2 vrij. De komende jaren wordt er dan ook gefocust op de CO2-uitstoot gedurende de hele levenscyclus van een gebouw. Zo kun je echt kijken, per gebouw, hoeveel uitstoot er nog mag plaatsvinden.” Het drastisch verlagen
verder. “Een ander groot probleem in de bouw is dat we jaar in jaar uit de natuur hebben vol gestort met stenen en beton. Hierdoor is de biodiversiteit enorm aangetast. Biodiversiteit en ecologie hebben niet de aandacht gekregen die nodig was en ook zijn we maar blijven produceren en grondstoffen blijven gebruiken terwijl hergebruik ook een mogelijkheid was waarmee het klimaat veel minder was aangetast. De urgentie om zuiniger om te gaan met ons ecosysteem en de grondstoffen die we verbruiken efficiënter in te zetten en te reduceren, is dan ook groot.” Van Doorn gaat
ook wel gevoeld. Er zijn al mooie projecten, zoals Biopartner 5 in Oegstgeest, die als voorbeeld kunnen dienen, aldus Van Doorn. “Hier heeft de opdrachtgever, de directeur van Biopartner 5, vanuit visie het gebouw Deze urgentie wordt
Annemarie van Doorn, directeur DGBC.
circulair gemaakt en de biodiversiteit een impuls gegeven, Het project laat zien dat duurzaamheid en een gezonde businesscase prima samengaan. Toch is sturing vanuit de overheid keihard nodig. De ‘oude economie’ overheerst nog altijd. Neem nu bijvoorbeeld de grote winkelketens. De eigenaar en belegger kunnen wel Paris Proof gebouwen willen, maar huurders van panden zijn hier veelal niet mee bezig.. Zolang zij hun verantwoordelijkheid niet nemen en niet bijdragen aan een duurzame en circulaire gebouwde omgeving stagneert de energietransitie. Wanneer we dat kunnen veranderen, door bedrijven bijvoorbeeld te verplichten om hun CO2-uitstoot én energieverbruik openbaar te maken, resulteert dit in inzicht waardoor het probleem echt kan worden aangepakt. Ons pleidooi aan de overheid is daarom ook partijen te verplichten transparant te zijn en te meten op daadwerkelijk gebruik. We weten dat het kan. Landen om ons heen stellen deze verplichting al in voor grote bedrijven en gelukkig zie je ook in Nederland partijen die bereid zijn hun energiegebruik te delen. “Maar”, besluit van Doorn. “Helaas is dat nu nog een kleine groep, die veel groter moet worden. De urgentie is groot, we moeten NU onze CO2-uitstoot verlagen. En hierin heeft ook de overheid een belangrijke rol als het gaat om consequent beleid en positieve incentives.”
3
vragen aan Bram Adema
Bram Adema, Managing Director CFP Green Buildings
Focus
Inmiddels is iedereen bewust van de noodzaak om onze CO2-uitstoot te reduceren. Willen we een duurzame toekomst voor mens en natuur, dan moet er actie worden ondernomen, door de bouw en ook zeker door de al bestaande gebouwde omgeving. Tekst: Féline van der Linde, Foto: Persfoto
Tegen welke grote problemen loopt de industrie aan in de transitie naar een duurzame en circulaire gebouwde omgeving? “Allereerst blijken de investeringen die gedaan moeten worden om gebouwen te verduurzamen soms toch behoorlijk groot te zijn. Naast de normale onderhouds- en energiekosten zijn de duurzaamheidsinvesteringen fors. Wanneer daar geen rekening mee is gehouden in het budget of nog geen financiering is geregeld vertraagd dit enorm. Daarnaast is er altijd de vraag waar te beginnen. Iedereen heeft het bijvoorbeeld over warmtepompen. Een fantastische oplossing, maar helaas niet altijd voor elk gebouw geschikt. Bovendien verschillen de prijzen tussen opgevraagde offertes. Dat maakt verduurzaming niet heel overzichtelijk en dit remt het vertrouwen van de beslissers." Hoe kunnen deze problemen worden opgelost? “Het allerbelangrijkste is te beginnen. Wanneer er bijvoorbeeld onderhoud plaatsvindt aan een gebouw is dat dan ook hét moment om het gebouw te verduurzamen. Een gebouw duurzamer maken hoeft niet duur te zijn. Maar dan moet er wel gezorgd worden dat de verduurzaming aansluit op de renovatiemomenten. En de inzichten in kosten kun je overzichtelijk maken door gebruik te maken van online tools of door advies te vragen van een energieconsultant. Zo kun je snel en goed in kaart brengen wat er gedaan moet worden tegen welke kosten.” Op welke manier dragen de verschillende certificeringen bij aan verduurzaming van gebouwen? “Certificeringen zoals bijvoorbeeld BREAAM en de energielabels zijn een bewijs van goed gedrag. Maar in mijn optiek is het allermooiste van de certificeringen niet het bewijs van goed gedrag, maar een recept van verduurzaming die men kan toepassen: eerst isoleren, daarna het verwarmingssysteem aanpakken en vervolgens het eventueel aansluiten van een warmtepomp. Het certificaat zou niet het einddoel moeten zijn, maar een gratis recept voor verduurzaming middels circulariteit, duurzame opwekking en energiebesparing, waarbij CO2-neutraliteit het echte doel is.” ADVERTENTIE
Wat kunt u met
€ 50.000
voor uw bedrijf doen?
Zet ambitie om in actie en maak kans op € 50.000 met onze Small Business Grant wedstrijd* - doe nu mee!
Meld u aan op fedex.com/grant
*Algemene voorwaarden zijn van toepassing
Where now meets next
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid
7
analysenederland.nl
Jojanneke Leistra, eigenaar van SuperfoodGuru.
Nieuwe ontwerpen en kleuren zorgen ervoor dat je in sommige gevallen een zonnepaneel op een dak iet eens herkend als een zonnepaneel.
‘Zonnepanelen niet alleen op het dak, maar ook in de gevel en in het dak’ Mogelijkheden
Op dit moment worden de daken van nieuwbouw en de bestaande gebouwde omgeving goed gebruikt voor het plaatsen zonnepanelen. Helaas blijken die zonnepanelen in de praktijk niet genoeg energie te leveren. Gelukkig brengen nieuwe ontwerpen en mogelijkheden oplossingen. Tekst: Féline van der Linde Foto: BIPV Nederland
“
Het is evident dat
we duurzame energie tekort komen”, vertelt Ruud Derks van BIPV Nederland. “Het energienetwerk is vol en de zonnepanelen die om twaalf uur ’s middags energie produceren zorgen voor een overbelasting op het energienetwerk. Tegelijkertijd heeft Nederland niet stilgezeten de afgelopen twintig jaar wat betreft innovatie. Zo zijn we al lang af van de lelijke blauwe zonnepanelen met aluminium rand. Nieuwe
ontwerpen en kleuren zorgen ervoor dat je in sommige gevallen een zonnepaneel op een dak niet eens herkend als een zonnepaneel, omdat het ingebouwd is.” Om ervoor te zorgen
dat zonnepanelen ook voldoende energie voor het netwerk leveren moeten zij niet alleen om twaalf uur ’s middags, maar ook op andere momenten van de dag energie kunnen opwekken, gaat Derks verder. “In verschillende landen hebben ze daarom al zonnepanelen in de gevels geplaatst zodat er ook energie wordt opgewekt wanneer de zon laag staat, dus aan het begin of aan het einde van de dag en niet alleen midden op de dag. Een gevel met zonnepanelen heeft dezelfde functie als een gevel met bakstenen. De spouwmuur zit er nog steeds in, het houdt regen tegen en geeft een mooi aanzicht.” Maar dat is makkelijker
gezegd dan gedaan. “Wil je zonnepanelen plaatsen in de
gevel dan moet dit gebeuren wanneer er nieuwe gebouwen wordt gebouwd. In de bestaande bouw is het plaatsen van pv panelen in gevels bijna niet mogelijk. Je kunt wel gemakkelijk achteraf pv panelen plaatsen op een dak, maar niet in de gevel of in het dak. En de bouwsector is een vrij conservatieve wereld. Het is dan ook lastig om de bouwwereld ervan te overtuigen dat dit een zeer goede oplossing is om een betere balans te krijgen op het duurzame energienetwerk. En wie bepaalt hoe iets eruit komt te zien? Een hele grote groep mensen bestaande uit de eigenaar van vastgoed, architect, aannemer, installateur of zelfs de gemeente heeft iets te zeggen over een nieuwbouwproject. Je loopt dus algauw vast, door alle organisaties en belangen die er bij betrokken zijn.” jammer, want het plaatsen van zonnepanelen in gevels is hard nodig. “We moeten overstappen op duurzame energiebronEn dat is
nen, maar op dit moment is er onvoldoende duurzame energie op het elektriciteitsnetwerk beschikbaar. Ikzelf rij al jaren in een elektrische auto met het gevolg dat ik nu thuis vijf keer zoveel elektriciteit verbruik. Er moet dus veel meer elektriciteit middels duurzame energiebronnen beschikbaar komen en dat kan. Er zijn genoeg plekken waar we met mooie zonnepanelen veel meer energie kunnen opwekken. Denk bijvoorbeeld aan trailers van vrachtwagens en de balustrades van galerieflats. De vraag is niet waar we zonnepanelen gaan aanbrengen, maar eerder waar niet? Het liefste zie ik dan ook dat we veel meer gebruik gaan maken van de beschikbare ruimte in Nederland en die waar mogelijk voorzien van zonnepanelen, waarbij de gevels van de nieuw gebouwde omgeving niet mogen worden overgeslagen. Niet alleen omdat het ons veel elektriciteit kan opleveren, het is ook nog eens een heel mooi aanzicht.”
Duurzaam en gezond gaan hand in hand Actueel
Gezondheid, voeding en duurzaamheid gaan vaak hand in hand. En dat geldt niet alleen voor het maakproces, maar ook voor het uiteindelijke product. Tekst: Marjon Kruize, Foto: Persfoto
“Bij een gezond sapje denk je al gauw dat het helemaal goed zit”, vertelt Jojanneke Leistra, eigenaar van SuperfoodGuru, een bedrijf dat detox kuren op basis van gezonde sappen aanbiedt. “Echter, vaak zie je dat deze sappen nog wel in een plastic verpakking zitten. Ook bij ons was dat in het begin het geval, maar al snel begon dat te knagen. Alle ingrediënten die we inkopen zijn honderd procent biologisch en we werken zoveel mogelijk met lokale boeren en producten, dus dat die verpakking dan nog van plastic was, dat paste niet.” Gelukkig zijn er voor plastic flesjes inmiddels goede alternatieven op de markt, waaronder suikerriet. “We dachten eerst aan glas, maar dat blijkt minder duurzaam dan gedacht en brengt ook risico’s met zich mee”, vertelt Leistra. “Door gebruik te maken van suikerriet zijn de flesjes volledig recyclebaar en (industrieel) biologisch afbreekbaar. Ook is de carbon footprint van suikerriet laag en en zijn de etiketten gemaakt van plantenvezels en ook composteerbaar. Om het helemaal duurzaam te maken krijgen de flesjes binnenkort een 100% Bio-PE dop. Bio-PE is een bioplastic gemaakt van verantwoordelijk gewonnen Braziliaans suikerriet, een hernieuwbare grondstof. Ideaal dus als flesje voor een vers sapje.” Daarnaast is ook het verpakken voor vervoer een punt waarop verduurzaamd kon worden, stelt Leistra. “We versturen verse sappen, dus dat moet gekoeld en dan kom je al snel op een tempex bak, een soort piepschuim dus. Daarom is toegewerkt naar een geïsoleerde doos die geheel van karton is en dus bij het oud papier kan. Ook het isolatiemateriaal hierin is van papier. Als laatste was het ook nog mogelijk te verduurzamen op de gelpacks waarmee we de sappen koelen. Ook deze zijn biologisch afbreekbaar.” Ook is het gezonder om minder plastic te gebruiken, pleit Leistra. “Plastic geeft natuurlijk iets af en dat wil je eigenlijk niet in je voeding hebben. Suikerriet daarentegen is honderd procent plantaardig en vrij van giftige stoffen. Alles bij elkaar maakt dit suikerriet dus het ideale alternatief voor plastic flesjes.” ADVERTENTIE
Complete ontwerpvrijheid met nieuwe soorten gekleurde zonnepanelen – dit jaar geïntroduceerd Op 30 september zal Kameleon Solar drie nieuwe producten aankondigen waar ontwerpers en architecten hun creativiteit volledig op los kunnen laten. Kevin Verpaalen, creative director bij Kameleon Solar. “Gekleurde zonnepanelen worden al wereldwijd toegepast op gevels en met de huidige technieken is het mogelijk om te werken met doffere kleuren en simpele ontwerpen.”
Eén van de nieuwe producten
Vaak wil men toch een fellere kleur, een haarscherpe foto of een contrastrijk ontwerp, zoals een logo, wat niet binnen de mogelijkheden valt. “Daar hebben wij dus binnenkort een oplossing voor. Eind 2021 lanceren wij drie nieuwe producten die ieder een specifiek probleem oplossen.” Wit is een veelvoorkomende kleur in de bouw en amper te behalen met de gangbare kleurtechnieken die nu op de markt beschikbaar zijn. Het is dus vaak kiezen tussen een grijze zonnegevel of een witte gevel die nul energie opwekt. Eén van de nieuwe producten gaat dit probleem oplossen. Grotere bedrijven hechten veel belang aan branding en bouwen hun
kantoorpanden, winkels en magazijnen in de kleuren van hun logo. In logo’s zit veel contrast omdat ze echte eyecatchers moeten zijn. “Dat is een probleem voor huidige kleurtechnieken waarmee het niet mogelijk is echte felle kleuren te realiseren zoals Ferrari-rood of Lamborghini-geel”, zegt Verpaalen. “We lanceren dus nog een product waarmee we felle en rijke kleuren erg nauwkeurig kunnen verwerken in een egaal gekleurd oppervlak.” Om de mogelijkheden nog verder uit te breiden lanceert het bedrijf een laatste product waarmee zij felle kleurcombinaties, contrastrijke ontwerpen en zelfs foto’s kunnen weergeven. “Hierdoor krijg je echt complete ontwerpvrijheid en kan je toch energie blijven opwekken.”
Bij deze nieuwe producten ligt de focus op ontwerpvrijheid maar dat gaat wel ten koste van wat vermogen. Hier stoort het bedrijf zich niet aan. De nieuwe opties horen toepasbaar te zijn op oppervlakken waar men tot nu toe absoluut geen zonnepanelen wilden omdat de kleurmogelijkheden niet toereikend waren. Verpaalen: “Het gaat om projecten waar uitstraling het allerbelangrijkste is, daar kiest men nu niet voor zonnepanelen omdat de mogelijkheden er simpelweg niet zijn. Dat is straks verleden tijd.”
www.kameleonsolar.com +31 (0)165 76 38 26 info@kameleonsolar.com
8
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid analysenederland.nl
Mobiliteit in en rondom de stad Actueel
Met de toenemende verstedelijking nemen de uitdagingen rondom mobiliteit toe. Immers, we willen het liefst een autoluwe binnenstad, maar de steden moeten wel bereikbaar blijven. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels
V
eel steden zijn daar-
om al begonnen met slimme mobiliteitsoplossingen. “Dat gaat heel breed”, vertelt Wim Willems, wethouder in Apeldoorn en voorzitter van de G40 themagroep Smart Cities. “Toen ik in 2020 de veertig steden in de G40 bezocht zag ik dat vele van hen al bezig waren met oplossingen op het gebied van Talking Traffic, MaaS (Mobility as a Service, red.) en autonoom vervoer. Deze steden staan allemaal voor dezelfde opgaven. We willen meer woningbouw, maar we willen in onze steden ook zorgen voor efficiënt vervoer op een zo duurzaam mogelijke manier. Het is
daarom belangrijk om samen te innoveren en informatie te delen. Je kan wel veertig keer hetzelfde gaan doen, maar gezamenlijk gaat het een stuk sneller en efficiënter.”
snelwegen blijven aanleggen, want we zitten ook met beperkte ruimte, een stikstofopgave en natuurgebieden. Dat moeten we dus op een andere manier op gaan lossen.”
In alle veertig steden
Daarbij moet je rekening
wordt hard gewerkt aan slimme innovaties die de stadsgrenzen overgaan, stelt Willems. “Het belangrijkste is dat projecten op het gebied van mobiliteit haalbaar zijn, maar ook dat ze op of af te schalen zijn naar andere steden. En juist daarvoor is die samenwerking met elkaar en met Rijk en provincie heel belangrijk.” Voor de verstedelijking is
goede bereikbaarheid en mobiliteit namelijk essentieel. “Kijk bijvoorbeeld naar Apeldoorn”, stelt Willems. “Na de voltooiing van de A50 en de A1 is Apeldoorn enorm gegroeid, zowel economisch als qua inwoners. Als je de stedelijke omgeving wilt stimuleren is mobiliteit daar een belangrijk onderdeel omdat mensen wonen en werken in de steden. Echter, we kunnen niet eeuwig
Voor de verstedelijking is goede bereikbaarheid essentieel.
houden met de manier waarop je je steden in de toekomst inricht, vertelt Willems. “Als we in de toekomst autonoom vervoer in de steden willen laten rijden moeten we daar een goed plan voor maken. Je kan zo’n auto namelijk prima vertellen dat hij niet op het trottoir mag rijden, maar kan deze ook het fietspad van de autoweg onderscheiden? En hoe zit dat met een snelweg waar je overdag 100 mag rijden en ’s avonds sneller? Een ‘slimme’ auto ziet dan twee verkeersborden en snapt niet welke van de twee hij moet volgen. Daar moeten we met slimme technologie oplossingen voor gaan verzinnen, om te zorgen dat we logistiek in de binnenstad zo efficiënt mogelijk kunnen laten functioneren.” Om dat te realiseren
kunnen we denken aan Talking Traffic oplossingen, vertelt Willems. “Verkeerslichten staan nu al met elkaar in verbinding om een veilige oversteek te garanderen, maar we kunnen dit nog verder doorvoeren om het verkeer efficiënter en milieuvriendelijker te maken. Denk bijvoorbeeld aan vrachtwagens die elke keer als ze optrekken veel CO2 uitstoten. Door hen voorrang te geven bij verkeerslichten kunnen zij door blijven rijden en
vermindert de uitstoot van CO2 in de stad. Daarnaast kunnen we ook verkeerslichten koppelen aan het KNMI, waardoor we fietsers voorrang kunnen geven als het regent. Zo wordt de mobiliteit in de stad duurzamer.” Maar moeten we die
auto’s überhaupt wel in de stad willen? Willems: “Zomaar zeggen dat mensen de auto de deur uit moeten doen roept natuurlijk weerstand op, dus je moet andere opties verleidelijker maken. We hebben onze steden ooit zo ontwikkeld dat het station midden in het centrum ligt, dus je trekt daar automatisch fiets- en autoverkeer naartoe. Eigenlijk wil je dus mobiliteitshubs gaan realiseren die net buiten de stad liggen, om de stad te ontlasten. Daar kunnen we MaaS oplossing aan gaan bieden, waarbij verschillende soorten mobiliteit op elkaar aanhaken. Je kan op zo’n hub de trein pakken, maar ook de bus, deelvervoer, de fiets of je eigen auto. Ook willen we hier hybride vergaderlocaties aan gaan bieden, zodat iedereen op een passende manier kan vergaderen. Zo houden we de auto vaker aan de rand van de stad en stimuleer je het openbaar vervoer voor een duurzame mobiliteitsoplossing. Door verschillende vormen van mobiliteit aan te bieden kunnen we de opgaven die verstedelijking met zich mee brengt beter de baas zijn. Uiteindelijk is mobiliteit dan enkel nog de reis van A naar B, en maakt het soort vervoer niet meer uit.”
3
vragen aan Jan van Delft
Jan van Delft, Voorzitter Vereniging Zakelijke Rijders
Focus
In de duurzaamheidstransitie speelt ook duurzame mobiliteit een grote rol. Hoe staat het eigenlijk met elektrisch rijden in Nederland? Tekst: Marjon Kruize, Foto: Persfoto
Wat is er nog nodig om EV-rijden aantrekkelijker te maken voor het grote publiek? “We hebben de vaart nu aardig te pakken. Er is vanaf het begin af aan al aandacht voor elektrisch rijden, maar je hoorde vaak de standaard argumenten. De accuduur was te kort, er konden niet voldoende kilometers gemaakt worden en er was te weinig keuze. Sinds dit jaar zijn die argumenten eigenlijk niet meer relevant. Er komt steeds meer keuze op het gebied van elektrische auto’s en de accuduur wordt steeds beter, zeker als je bedenkt dat de gemiddelde zakelijke rijder zo’n zestien kilometer per dag rijdt. Zolang de keuze groter wordt en de accuduur blijft verbeteren zal elektrisch rijden steeds populairder worden.” Hoe ziet een efficiënte laadinfrastructuur eruit? “In de zakelijke sfeer zitten we in Nederland met 10.000 laadpunten best aardig. Met name in kantooromgevingen wordt het steeds gebruikelijker dat er een aantal laadpunten zijn en dat aantal neemt toe. Thuis laden is echter nog een dingetje, want niet iedereen heeft de ruimte om zelf een laadpaal te plaatsen en vaak zijn er maar een paar publieke laadpunten in de wijk. Je moet dus een stukje lopen en het ontbreekt daardoor aan gemak. Daarnaast hebben we het ook netmatig nog niet goed kunnen regelen, dus de laadinfrastructuur moet in woonwijken beter gemaakt worden. Wij zien daarin ook een rol weggelegd voor bidirectioneel laden.” Hoe gaat dit het mobiliteitsgedrag van de (zakelijke) gebruiker veranderen? Het is natuurlijk de vraag of de elektrische auto nou volledig verantwoordelijk is voor de veranderingen in mobiliteitsgedrag, maar met name in de afgelopen anderhalf jaar hebben we veel geleerd over het gebruik van de auto. En dan met name dat dat niet altijd nodig is. We zien bij onze achterban dat het belang van een auto van de zaak ook afneemt. Het is handig voor langere ritten, maar de files en het parkeren in de stad zijn een stuk minder prettig. Die verandering is nog veel groter dan alleen de introductie van elektrisch rijden, maar als je dan gaat rijden, dan zien we echt dat elektrisch comfortabeler en prettiger is. ADVERTENTIE
All-in-one laadoplossingen voor thuis of op de zaak.
www.50five.com/e-mobility
Advertorial-50five.indd 1
23/09/2021 14:52
Nederland, duurzaam bereikbaar en
weerbaar voor klimaatveranderingen. Strategisch gelegen tussen zee en achterland. Met goede verbinding van kerngebieden om de ruimtelijk-economische structuur te versterken. Waar we de circulaire economie waarmaken door clustering van transport en logistiek. Een land waar opgaven voor transport, mobiliteit en woningbouw in balans komen met landschappen voor de toekomst. Om de ligging van Nederland optimaal te benutten, zijn scherpe keuzes nodig voor inrichting en gebruik. Daarom introduceren we – analoog aan de trias energetica en de trias mobilica – de trias agricultura: verkleinen, veranderen en verduurzamen van de agrarische bedrijfsvoering.
www.toekomstagendavoornederland.nl
10
Toekomst van de Maatschappij - Duurzaamheid analysenederland.nl
De maatschappelijke opgave die warmtetransitie heet Verdieping
In Nederland staan we voor een flinke opgave. Onze CO2-uitstoot moet drastisch verminderen om opwarming van de aarde tegen te gaan. In 2050 moeten alle huishoudens CO2-neutraal zijn, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs. Nieuwe woonbouwwijken worden al jaren gelijk aangesloten op onder andere duurzamere warmtevoorzieningen. Het zijn dus juist de ‘oude’ woningen die moeten overstappen op een duurzamer alternatief en daarmee van het aardgas af moeten. Daarbij is de juiste informatievoorziening en draagvlak onder de gehele bevolking van belang om de warmtetransitie daadwerkelijk te kunnen laten slagen. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels
B
ijna zeven miljoen
woningen en één miljoen andere gebouwen moeten in 2050 aardgasvrij zijn. In de periode tot en met 2030 moeten 1,5 miljoen woningen en andere gebouwen verduurzamen, aldus Rijksoverheid.nl. Gemeenten hebben een belangrijke rol om het isoleren en het aard-
gasvrij maken van bestaande woningen en gebouwen te stimuleren. Zij besluiten per wijk wat de beste en meest betaalbare oplossing is voor de betreffende wijk. Dit doen zij samen met de bewoners en marktleiders binnen de warmtesector. Volgens hen zijn lokale en collectieve oplossingen noodzakelijk om bovengenoemde doelstellingen te kunnen halen. en duurzame warmtesystemen die een straat, wijk of appartementencomplex in één keer van het gas kunnen afkoppelen spelen dus een steeds belangrijkere rol in de verduurzaming van Nederland. Echter is de uitvoering van deze projecten in de praktijk niet altijd eenvoudig, meldt change.inc. Hoe zorg je er namelijk voor dat de warmtetransitie niet eindeloos duurt, uitmondt in een flop en zorgt voor tevreden eindgebruikers? Begrip is hierbij het sleutelwoord. Lokaal en collectief van het gas af zorgt ervoor dat in een dichtbevolkte woonwijk niet iedereen op eigen houtje van het gas af gaat en er een ratjetoe van oplossingen ontstaat. Wanneer dat gebeurt is het logisch dat er al snel tegen problemen wordt aangelopen. Bij het uitrollen van warmtetransitieprojecten gaat een aantal uitdagingen gepaard, zoals de juiste integratie van de Lokale, collectieve
Bijna zeven miljoen woningen en één miljoen andere gebouwen moeten in 2050 aardgasvrij zijn.
technologie, het betaalbaar houden van de warmtevoorziening en de juiste kennis van technologie. Zo komt een warmtepomp pas echt tot zijn recht wanneer het huis goed geïsoleerd is. Een van de opties
waar wijken voor kunnen kiezen zijn warmtenetten. Dit is een efficiënte manier om veel woningen in één keer te verwarmen, aldus natuurenmilieu.nl. Alleen worden sommige warmtenetten nog gevoed door fossiele bronnen, zoals aardgas, en dat is natuurlijk niet duurzaam. Een warmtenet, gevoed door lokale duurzame bronnen, is niet altijd eenvoudig te realiseren. De
cv-ketel kan de deur uit bij de bewoners en daarvoor in de plaats komt er een ‘warmtewisselaar’ of individuele warmtepomp. En de gemeente bepaalt of jouw huis wordt aangesloten op een warmtenet en welke aanbieder warmte levert. De bewoners hebben hier dus geen invloed op. Maar niet in alle gevallen is dit mogelijk. Zo zorgen de houten vloeren en enkele beglazing in oude woningen voor uitdagingen. bewoners wel zelf doen? Niet alleen moeten we CO2-neutraal gaan wonen, maar veel bewoners willen zelf ook al wat doen en willen niet wachten totdat de wijk Wat kunnen de
overstapt op duurzame warmtesystemen. Zo kunnen VVE’s zelf in contact komen met adviseurs om te onderzoeken op welke manieren het complex/huis eenvoudig en betaalbaar klaar kan worden gemaakt voor een duurzame toekomst. En nog een sleutelwoord: isoleren. Wanneer je je huis wilt gaan verduurzamen, begin dan met isolatie, stelt eigenhuis.nl. Dat kun je het beste doen door te beginnen met het dak, want warmte stijgt op en daar gaat de meeste warmte verloren. Daarnaast zorgt goede dakisolatie naast een warm huis ook nog eens voor een lagere energierekening. En om zoveel mogelijk draagvlak te creëren zijn
warmtebedrijven samenwerkingen aangegaan met milieuorganisaties, onder andere door samen de burgers te voorzien van de juiste informatie. Aan het einde van dit jaar moeten gemeentes hun Transitievisie Warmte klaar hebben met daarin voorstellen hoe de gemeente haar wijken aardgasvrij wil gaan verwarmen. Hoe meer informatie en begrip onder alle betrokken partijen, hoe eerder we in Nederland klaar zijn voor de toekomst en kunnen terugkijken op een succesvolle warmtetransitie.
ADVERTENTIE
Kennedyflat
De toekomst van warmte:
lokaal, duurzaam en collectief
Nieuwbouw Groningen 229 aansluitingen
Bestaande bouw
WKO met aquathermie Collectieve warmtepompen
Egmond aan Zee 74 aansluitingen Water/lucht warmtepompen
Hydepark
Aardgasvrij wooncomfort Al 20 jaar lang werken we aan de verduurzaming van de warmtevoorziening in Nederlandse woningen en gebouwen. Met meer dan 200 warmteprojecten door heel Nederland bespaarden we 36.587 ton CO2 in 2020. Hoe we dat doen? Graag delen wij onze kennis met gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars en VVE’s. Zo lukt het ons samen om te gaan naar 0. Nul gebruik van fossiele brandstoffen en nul CO2-uitstoot. Meer weten? eteck.nl
Gebiedsontwikkeling Hoofddorp 3128 aansluitingen Kom meer te weten over duurzame warmte!
WKO met aquathermie Collectieve warmtepompen
Om hún toekomst kiezen wij voor nieuwe energie Denk je weleens na over de toekomst van de aarde? En hoe de leefwereld van jouw kinderen en kleinkinderen eruit zal komen te zien? Voor ons is dit de drijfveer om écht anders om te gaan met onze energie. Dat is hard nodig en wij kunnen daar nu eenvoudig iets aan doen! om | nieuwe energie is daarom hard op weg om de energievoorziening te verduurzamen. We doen dit – samen met bijna 60 andere lokale energiecoöperaties door heel Nederand – binnen het om | nieuwe energie collectief. Samen hebben we inmiddels al ruim 100 lokale, duurzame energieprojecten gerealiseerd met een opwek voor honderdduizenden huishoudens. Maar om impact te maken, is nog veel meer duurzame energie nodig. Iets waar wij samen eenvoudig voor kunnen zorgen. Omdat wij geen winstoogmerk hebben, komt onze winst namelijk direct ten goede aan nieuwe energieprojecten én structurele tariefverlaging. Wanneer jij overstapt, komt er dus meer groene energie beschikbaar in onze eigen regio en kan iedereen meedoen met de energietransitie. Zo creëren we met elkaar een duurzame energievoorziening voor onze klein(kinderen) en zorgen we ervoor dat ook zij kunnen opgroeien in een gezond en stabiel klimaat. Waarom overstappen op om | nieuwe energie • • • • •
100% groene energie, lokaal opgewekt Geen winstoogmerk, maar winst voor klimaat We verlagen structureel de energietarieven Sinds 2015 een 10 van de Consumentenbond Samen stimuleren we de lokale economie
Tros Radar over Drowa Het TV-programma TROS Radar ging op bezoek bij mensen met verschillende soorten kruipruimteisolatie en deed onderzoek onder 24.000 panelleden. Dit waren hun bevindingen: • Drowachips hebben de beste prijs/ kwaliteit verhouding • 20% meer mensen tevreden over Drowachips dan folie • Ruim 75% zeer tevreden over Drowachips • Drowa waarborgt dit nog altijd
Drowa isolatiechips is één van de goedkoopste, makkelijkste en meest effectieve isolatiemaatregelen. Een snelle stap vooruit om je woning of bedrijfspand zo energiezuinig mogelijk te maken. Drowa is Insula gecertificeerd. Daarom mag een inspecteur Drowa Chips meenemen in de berekening van het energielabel.
www.drowa.nl