Analyse #14 - Water & Verpakkingsindustrie

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant.

Analyse

FEBRUARI 2019 | NR. 14

CONTENT WITH A PURPOSE

Water en Verpakkingsindustrie

Verpakkingsindustrie:

Caroli Buitenhuis – Oprichter Green Serendipity “Iedereen wil in een schoon bos lopen, schone lucht inademen en in een schone zee zwemmen. We hebben dus een overkoepelend doel met zijn allen, maar we leven er niet naar. Bedrijven nemen niet automatisch verantwoordelijkheid voor wat ze teweegbrengen. Dat vind ik zo raar.”

PETER GLAS

DELTACOMMISSARIS

Lees meer op pagina 26

Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

‘Ik hou alleen van natte voeten als het besteld is, niet als het onverwachts komt’

Water:

Cora van Nieuwenhuizen, Minister van Infrastructuur en Waterstaat

Lees meer op pagina 10

“Een jaar, ruim, ben ik nu minister van Infrastructuur en Waterstaat. Als je ja zegt tegen zo’n functie, denk je vooral aan wegen en verkeersveiligheid, luchtvaart, scheepvaart. De waterstaat, dat hebben we in Nederland toch goed geregeld?”

Lees meer op pagina 4

Water:

Verpakkingsindustrie:

Onze waterkwaliteit kan verbeteren, zowel aan de voorkant (grond- en oppervlaktewater) als aan de achterkant (afvalwater). Met het drinkwater is het in ons land uitstekend gesteld, maar er is nog steeds ruimte voor verbetering.

Veel consumenten zullen zich daar niet van bewust zijn, maar de geschiedenis van glas als verpakkingsmateriaal gaat terug tot honderden jaren voor Christus. “Kunstof als verpakkingsmateriaal werd pas populair vanaf de jaren zeventig”, aldus verpakkingsexpert Ariane van Mancius.

‘We zitten in een verpakkingstransitie’

Naar een betere waterkwaliteit

Lees meer op pagina 12

HÉT TOONAANGEVENDE EVENEMENT VOOR DE NATIONALE WATERBRANCHE

Lees meer op pagina 30

19, 20 & 21 MAART 2019

EVENEMENTENHAL GORINCHEM

WWW.AQUA-VAKBEURS.NL

AQUA_210x297_adv_Basis 2019.indd 12 #2b3990

#2b3990 80%

#2b3990 60%

#2b3990 40%

#2b3990 20%

#0082be

#0071b9

#2a5698

#0199d6

BESTEL UW TICKET MET CODE 71957234

21/01/2019 09:52

2 INLEIDING – ANALYSEECONOMIE.NL

ANALYSE.

PROFIELEN IN DEZE PUBLICATIE

European Media Partner presenteert Analyse Water en Verpakkingsindustrie. Met de komst van het klimaatakkoord en nadruk op duurzaamheid wordt de druk op beide branches groter. Reden genoeg om bij beiden stil te staan.

Om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen investeert het Rijk 300 miljoen euro in extra maatregelen. Een deel van deze taak berust op deltacommissaris Peter Glas. Zijn eerste weken in deze functie omschrijft hij als intensief. Wat zijn de plannen voor de komende jaren?

Ook de minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen, houdt zich bezig met deze ingewikkelde taak. Volgens haar is de waterstaat in Nederland over het algemeen goed geregeld. We zijn zelfs een van de veiligste delta’s ter wereld, maar ook hier

Cora van Nieuwenhuizen Minister van Infrastructuur en Waterstaat

moeten maatregelen genomen worden om bescherming te bieden tegen de klimaatverandering.

In de verpakkingswereld staat duurzaamheid ook hoog op de agenda. De Rijksoverheid streeft naar een circulair Nederland in 2050, en wil dat al het afval in 2030 al recyclebaar is. Maar daarvoor hebben we nog een lange weg te gaan. Verpakkingsexpert Caroli Buitenhuis van adviesbureau Green Serendipity wenst duurzaamheid in elke keten binnen de verpakkingindustrie, maar hoe gaan we dit realiseren?

Of u nou meer wilt weten over waterkwaliteit of regenwatermanagement, plastic verpakkingen of void packaging, bij deze campagne bent u aan het juiste adres.

Wij wensen u veel leesplezier!

Peter Glas Deltacommissaris

Jur Zandbergen Algemeen directeur NRK Verpakkingen

EXCLUSIEF VOOR HET WEB

DIGITALE CONTENT

“Aan duurzame strategieën geen gebrek,” aldus Chris Bruijnes, directeur van het Kennisinstituut Duurzaam verpakken, “maar hoe brengen ondernemingen hun ambities in de praktijk ten uitvoer?”

Er wordt veel gesproken over duurzaamheid van verpakkingen, maar in de praktijk wordt het nog niet altijd uitgevoerd. Hoe gaan we dat veranderen? U leest de gehele kroniek op analysenederland.nl.

Nederland weet al veel verpakkingsmaterialen succesvol te recyclen. Van alle verpakkingen die in Nederland op de markt komen wordt 75 procent gerecycled, waarmee Nederland tot de Europese koplopers behoort.

“Het zijn dus percentages in de buurt van 80 tot 85 procent voor glas, metaal en papier. Dat zijn hoge percentages, omdat wij deze soms al decennia inzamelen.”

Volg ons digitaal:

@europeanmediapartner

Bekijk exclusieve films en video's op onze campagne website.

De voordelen van een circulaire economie

Willen wij onze afvalberg reduceren en de beschikbare grondstoffen verstandig beheren, dan moet bezit plaats maken voor delen. Het delen van service, of nog liever: van materialen. Dat betekent ook dat fabrikanten hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Door producten van hoge kwaliteit te leveren die hun waarde behouden.

Foto: Fotolia

Foto: KIDV

Plastic recycling net zo’n succes als het recyclen van glas?

analysenederland.nl

Sinds 1 januari heeft Nederland een nieuwe deltacommissaris. Hoe het hem tot nu toe vergaat? Daar leest u meer over op pagina 10-11.

Dennis Feld & Jildert Niessen Campagne Managers

INHOUD 4 6 7 8 10 12 14 16 18

Opinie: Cora van Nieuwenhuizen Vooruit met waterzuivering Circulaire oplossing voor afvalwater 4 x Waternieuws Profiel: Peter Glas Groen in de leefomgeving Aanpassingen nodig Veiligheid in deltawerken Naar een betere waterkwaliteit

VERPAKKINGSINDUSTRIE 20 22 23 24 26 28 30

Voorwoord: Jur Zandbergen Plastic kent ook zijn kwaliteiten Duurzaam, houdbaar en circulair Hergebruik plastic Profiel: Caroli Buitenhuis Circulaire verpakkingsindustrie De verpakkingstransitie

ANALYSE.

POPULAIRE ARTIKELEN OP ANALYSENEDERLAND.NL

Op onze campagne website vindt u nog veel meer interessante artikelen en interviews.

Campagne Managers: Dennis Feld & Jildert Niessen dennis.feld@europeanmediapartner.com jildert.niessen@europeanmediapartner.com Managing Director:

Amanda Ghidoni

Chief Content Officer: Mats Gylldorff Redacteur: Marjon Kruize Layout: Rowan Brandt, Aileen Reese &

Petra Danielsson Tekst: Mark van der Heijden, Eoin Hennekam, Jerry Huinder, Marjon Kruize,Hugo Schrameyer, Mark van Seggelen,Tseard Zoethout, Ger de Gram Coverfoto: Rijksoverheid

Green Serendipity

Elisabeth van den Arend Smidt Gedistribueerd: Het Financieele Dagblad 2019 Drukkerij: RODI Rotatiedruk Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

CONTENT WITH A PURPOSE European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424, NL-1016 GC Amsterdam Tel.: +31 20 808 82 17 Email: nl@europeanmediapartner.com www.europeanmediapartner.com

Foto: Fotolia

DIGITALE KRONIEK

DENNIS & JILDERT TIPPEN!

WATER

Caroli Buitenhuis Oprichter Green Serendipity

ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Recycle of geef het magazine door!

European Media Partner is gespecialiseerd in contentmarketing en native advertising.

Wij combineren redactionele inhoud met themakranten die bij toonaangevende dagbladen zijn bijgevoegd. Wij zorgen ervoor dat de boodschap van uw merk wordt overgebracht, en uw doelgroep de juiste beslissingen neemt.

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

Klimaatkrachtig Delfland voor een klimaatbestendige regio komen om de regio Delfland klimaatbestendig en tegelijkertijd mooier te maken.

HET KLIMAAT VERANDERT, WIJ DUS OOK!

Hoosbuien, langdurige droogte en extreem hoge temperaturen leiden steeds vaker tot overlast en schade. Door bebouwing en verharding stroomt het regenwater bovendien direct af naar het riool in plaats van het vast te houden voor droge tijden. Een gemiste kans!

PARTNERS ZETTEN ZICH AL IN

IEDEREEN KAN EN MOET BIJDRAGEN

Het Hoogheemraadschap van Delfland wil de regio Delfland graag klimaatbestendig maken, maar heeft hierbij de hulp van de 1,2 miljoen inwoners en bedrijven nodig.

Iedereen kan zelf iets doen om overtollig regenwater na een zware regenbui op te vangen. Zo kun je tuintegels vervangen door groen, een groen dak op je huis of schuur aanbrengen of je regenpijp doorzagen en het water in een regenton opvangen. Ook waterdoorlatende tegels of grind in de tuin, een wadi, infiltratiekratten onder het terras of een groene heg in plaats van een schutting dragen bij aan minder wateroverlast.

Het water kan bovendien gebruikt worden tijdens droge periodes. Van kleine tot grote

Het Museon in Den Haag heeft met behulp van de stimuleringsregeling groene daken aangelegd. Bijna de helft van de totale oppervlakte van 4000 m3 is omgetoverd tot een sedumdak dat veel regenwater vast kan houden. (Beeld: Roosendaal Landscaping)

De Regenboogschool in Maassluis opende recent haar groenblauwe schoolplein. Op dit avontuurlijke schoolplein loopt het water door geultjes over het plein weg naar een waterbergende wadi en leren de kinderen spelenderwijs over water en groen.

(Beeld: Thierry Schut)

De beweging Klimaatkrachtig Delfland heeft inmiddels zo’n zestig partners. Verschillende organisaties die samen met het Hoogheemraadschap van Delfland de ambitie hebben uitgesproken om werk te maken van het thema en een actieve rol willen spelen in de beweging. Dit doen zij onder andere door zelf zoveel mogelijk klimaatbestendig te denken en te doen, door nieuwe kennis op te doen en te leren van elkaar.

OOK MEEDOEN?

initiatieven: iedereen kan en moet bijdragen. Delfland’, een initiatief van het HoogheemWant regenwater valt overal. raadschap van Delfland. Dit netwerk verbindt inwoners, bedrijven, maatschappelijke Het Hoogheemraadschap betaalt mee aan de organisaties, kennisinstellingen én overhekosten van dit soort maatregelen die de omgeden en wisselt kennis en kunde uit. Klimaatving klimaatbestendiger maken. Meer informatie over de stimuleringsregeling vind je op de webkrachtig Delfland faciliteert en inspireert site www.klimaatkrachtig.nl door aansprekende projecten en initiatieven DE BEWEGING KLIMAATKRACHTIG DELFLAND van partners te laten zien en zet daarmee andere partijen aan om ook in beweging te Daarom is er sinds kort ‘Klimaatkrachtig

Word ook partner van Klimaatkrachtig Delfland en help Delfland klimaatbestendig te maken!

Volg de beweging op www.klimaatkrachtig.nl, Twitter, Facebook en LinkedIn @klimaatkrachtig

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

Samen Rainproof!

In 5 simpele stappen naar een online Rainproof platform

Wat gebeurt er in jouw omgeving als er een hoosbui valt? Amsterdam is hard op weg Rainproof te worden, het kan hevige regenbuien steeds beter verwerken.

De kennis en informatie die daarbij is ontwikkeld deelt Amsterdam Rainproof graag, met andere gemeenten en waterschappen.

Rainproof heeft een netwerk van bijna 100 publieke en private organisaties die zich actief inzetten voor het regenbestendig maken van de stad. “We moeten zorgen dat bij elke fysieke verandering in de stad, of nu de gemeente een plein renoveert of iemand een nieuw dak aanlegt of zijn tuin aanpakt, klimaatadaptatie meteen wordt meegenomen. Dan hoeven de maatregelen niet veel te kosten en kunnen we schade voorkomen. Tegelijk maken we de stad leefbaarder en aantrekkelijk.” aldus programmamanager Daniel Goedbloed.

Waternet, het watercyclusbedrijf van de gemeente Amsterdam en waterschap Amstel, Gooi en Vecht, realiseerde zich dat omgaan met extreme hoosbuien een andere aanpak vraagt. Goedbloed: “De oplossing zit niet zo zeer in het vergroten van rioolbuizen en grachten, maar juist in de hele inrichting van de stad. Daar waar de regen valt moeten we het tijdelijk vasthouden en langzaam afgeven.

Dit vraagt om een aanpak van samenwerking met iedereen in de stad.

Om dit aan te jagen heeft Waternet het initiatief genomen door Rainproof te starten“ Op de website rainproof.nl wordt op een informatieve en laagdrempelige manier kennis gedeeld. De toolbox staat vol regenbestendige maatregelen, deze zijn direct in de praktijk toe te passen; van het aansluiten van een regenton, tot een groen dak of geveltuin. Op de projectenkaart is te zien waar de stad al rainproof is gemaakt. Hier kun je voorbeelden zien van hoe je jouw eigen perceel, straat of buurt ook Rainproof kan maken.

Ga naar www.rainproof.nl en wordt ook Rainproof.

Elke druppel telt!

1

Neem contact op met Rainproof

2

Maak je wensen kenbaar

3

Sluit een overeenkomst

4

Jouw rainproof site wordt ontwikkeld

5

Vul de site met jouw lokale info

Live!

Ook Amstelveen is Rainproof!

Nu ook Rainproof voor jouw gemeente

Amstelveen heeft gekozen voor een Rainproof website. Zij bieden informatie, inspiratie en zetten hun inwoners, ambtenaren en ondernemers hiermee aan tot actie. “De gemeente is aan zet als het gaat om de aanpassingen in de openbare ruimte en de aanleg van een gescheiden riool. Maar om Amstelveen klimaatbestendig te maken, hebben we onze inwoners en bedrijven ook nodig”, aldus wethouder Duurzaamheid Floor Gordon. “Rainproof heeft als doel bewustwording te creëren én actie te stimuleren, want we willen allemaal droge voeten houden. Amstelveen moet op tijd klaar zijn voor het klimaat van de toekomst. Daarom hebben we een stresstest gedaan en zijn wij nu al bezig met twee pilots om de openbare ruimte klimaatbestendiger in te richten in overleg met de omgeving.”

Sinds de start van Rainproof in 2014 heeft de samenwerking al tot meer dan 100 mooie projecten in de stad geleid. Daarbij is veel kennis opgedaan en gebundeld in een online platform, waar veel interesse in is. “We hebben een enorme hoeveelheid aan kennis en informatie ontwikkeld: een toolbox met 56 maatregelen en digitaal platform vol algemene tips. Zonde als iedereen het wiel opnieuw uitvindt, dus waarom niet delen en de site beschikbaar stellen voor andere gemeenten of waterschappen?” zegt Goedbloed dan ook.

Samen weten we meer, dat is het idee.

“Wanneer partners zelf iets ontwikkelen, wordt dit via de toolbox weer beschikbaar gesteld voor iedereen.

Op die manier kunnen we de gezamenlijke kennisontwikkeling verder brengen”, vertelt Goedbloed.

Samen weten we meer, dat is het idee.

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Rijksoverheid

Foto: morrbyte

4 WATER OPINIE – ANALYSENEDERLAND.NL

We hebben nú problemen, dus we moeten nú in actie komen Cora van Nieuwenhuizen, Minister van Infrastructuur en Waterstaat.

Een jaar, ruim, ben ik nu minister van Infrastructuur en Waterstaat.

Als je ja zegt tegen zo’n functie, denk je vooral aan wegen en verkeersveiligheid, luchtvaart, scheepvaart. De waterstaat, dat hebben we in Nederland toch goed geregeld?

afgelopen jaar te kijken voor bewijs: voor het eerst in de geschiedenis gingen alle stormvloedkeringen tegelijk dicht, we beleefden de droogste zomer in 40 jaar en in Limburg stroomde na enorme plensbuien de modder door de huizen.

stoot te beperken en de opwarming van de aarde te beteugelen. Maar we kunnen niet wachten tot die maatregelen effect hebben. We hebben nú problemen, dus we moeten nú in actie komen en Nederland en de wereld aanpassen aan het nieuwe weer.

Ik kan niet anders zeggen: onze kust-

Internationaal heeft klimaatverande-

Ik heb daarom het afgelopen jaar twee initiatieven genomen. In Nederland heb ik met waterschappen, provincies en gemeenten afspraken gemaakt om ons land klimaatbestendig in te richten. Daar trekken we gezamenlijk 600 miljoen euro voor uit. Internationaal heb ik de Global Commission on Adaptation opgericht, met bekende namen als Ban Ki-moon, Bill Gates en CEO van de

verdediging en het overstromingsgevaar uit de rivieren hebben we goed geregeld. We zijn de veiligste delta ter wereld en Rijkswaterstaat en de waterschappen verzetten dagelijks bergen werk om dat zo te houden.

Maar het klimaat verandert. De

zeespiegel stijgt en het weer wordt extremer. We hoeven maar naar het

ring nog veel heviger gevolgen. In de wereld woeden steeds meer bosbranden (Californië, Scandinavië), zijn steeds vaker overstromingen (Japan, India), steeds zwaardere orkanen richten enorme ravages aan (Sint Maarten, Filippijnen).

Voor mij is het duidelijk. We moeten

er alles aan doen om onze CO2-uit-

Wereldbank Kristalina Georgieva.

Om aandacht te krijgen en oplossingen te ontwikkelen voor snelle actie in landen die worstelen met de gevolgen van klimaatverandering.

We kunnen niet wachten. Want zelfs

al halen we de klimaatdoelen van Parijs, dan nog stijgt de zeespiegel.

Dan nog wordt het weer extremer, dan nog gaan kustgebieden verloren en dan nog raken ecosystemen verstoord. Dit wordt het nieuwe normaal en weinig landen zijn er klaar voor.

We moeten aan de slag in eigen land.

Maar ook internationaal timmert Nederland aan de weg. Onze

bedrijven zijn wereldwijd actief om landen te helpen met hun gevecht tegen het water. Die uitdaging wordt de komende decennia alleen maar groter.

Cora van Nieuwenhuizen, Minister van Infrastructuur en Waterstaat

HOU HET DROOG Door de klimaatverandering hebben we in Nederland steeds vaker last van hevige regenbuien. Op analysenederland.nl leest u meer over het managen van dit water.

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

Zomerklaar De lange, hete zomer van 2018 plaatste Vitens in een lastig parket. Meer water uit de bodem halen kon niet – of beter, mocht eigenlijk niet. Maar bewoners en bedrijven draaiden de kraan meer open dan ooit. Met flinke investeringen hoopt Vitens dat probleem op te lossen.

“Een knellende situatie”, noemt directievoorzitter Jelle Hannema van Vitens de zomer van 2018. De al jaren stijgende vraag naar water kreeg door de langdurige hitte een extra boost. Het verbruik steeg vorig jaar opeens met 5 procent ten opzichte van 2017. Dat wringt met de afspraken met provincies.

Dit dilemma was nieuw voor Vitens. “We dachten altijd dat we in Nederland genoeg water hadden. Na 2018 weten we dat water ook in Nederland schaars is”, zegt Hannema. “Daarom werken we aan concepten waarbij we water dieper oppompen, dan is de waterwinning meer veerkrachtig en heeft het minder effect op het waterpeil”.

Jelle Hannema Directievoorzitter van Vitens

De oplossing op lange termijn vraagt inzet van alle betrokken partijen; waterschappen, provincies, natuurorganisaties, landen tuinbouworganisaties én Vitens. Hannema: “Het zou goed zijn als waterschappen meer zoet water vast houden, consumenten

en bedrijven besparen op het waterverbruik, we niet-duurzame waterwinningen reduceren en we allemaal samen werken aan een actieplan voor een klimaatbestendige watervoorraad.”

Daarnaast zal Vitens direct fors meer investeren, van 120 miljoen euro naar 150 miljoen euro per jaar, onder meer in de infrastructuur. “Hiermee zetten we in op de uitbreiding van de vergunnings- en productiecapaciteit. Daarmee zullen we in staat zijn om in extremere klimaatscenario’s de stijgende vraag, ook bij droge zomers, op te kunnen vangen. Daar zijn ook strategische grondwatervoorraden voor nodig.”

“We zullen allen over de eigen schaduw heen moeten stappen, ook Vitens. Alle partijen moeten durven uitzoomen en kijken naar een oplossing voor een integraal watersysteem. Ik geloof dat dat kan”, vervolgt Hannema. “2018 zorgde voor een breekpunt in het denken. Het was een uitzonderlijke zomer, maar kijkend naar de klimaatverandering, wel een die vaker gaat voorkomen.”

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

Het Rotterdamse Weerwoord op klimaatverandering Steeds meer mensen zijn zich bewust van de wereldwijde klimaatveranderingen. Dat is maar goed ook, want wij moeten ons klaarmaken voor die veranderingen. Wat dacht je van de ‘cloud burst’ in 2011 in Kopenhagen? In slechts twee uur tijd viel er 150 millimeter regen; een zesde van de hoeveelheid neerslag die er in Nederland in een jaar valt. De gevolgen? Een stad die een week ontwricht was en een miljard dollar schade. Maar ook in Berlijn, Parijs én Amsterdam waren er grote problemen met grote hoeveelheden neerslag afgelopen jaren. Het is afwachten tot een soortgelijke bui Rotterdam bereikt.

Dat is waar de gemeente Rotterdam zich op voorbereidt. Rotterdammers staan bekend om hun weerwoord. Met het gelijknamige gemeentelijk project, wil Rotterdam zich klaarmaken voor de strijd. Het Rotterdams Weerwoord richt zich op klimaatadaptatie van de stad; het biedt een weerwoord tegen klimaatverandering. Want omsingeld door rivieren en de zee, en met 85 procent van de stad onder zeeniveau, is Rotterdam in dat opzicht een van de kwetsbaarste steden ter wereld.

Rotterdam is altijd mee getransformeerd met het veranderende klimaat. Ook nu moet nog verder worden doorgepakt.

Programmamanager van het Rotterdams Weerwoord, Johan Verlinde, vertelt hoe klimaatverandering een tikkende tijdbom is met immense gevolgen, ook voor Rotterdam, en wat er moet gebeuren om klimaatadaptatie succesvol te maken: “We doen nu al veel aan waterberging met het waterschap als belangrijke partner. Zo is er bij de parkeergarage van Museumpark een

reservoir waar tien miljoen liter water in kan worden opgeslagen. Deze opslag verdubbelt de capaciteit van het rioolstelsel in het centrum, maar het is niet genoeg. Daarom hebben we een plan opgesteld waarbij we inzetten op de vergroening van de stad. Die vergroening is niet alleen gericht op bestendigheid tegen grote hoeveelheden water, het draagt ook bij aan andere belangrijke klimaatonderwerpen.

We nemen alle klimaateffecten mee in het plan en dit is ook mogelijk, als je het maar goed aanpakt.”

Het plan is om gebouwen te voorzien van groen, en niet louter van steen. Zeker bij nieuwbouwprojecten is dit belangrijk; er moeten immers 18.000 nieuwe woningen bijkomen de komende collegeperiode: “We moeten zorgen dat elk nieuwbouwproject bijdraagt aan klimaatbestendigheid. Door in de ontwerpfase al het groen op te nemen, maken we nieuwprojecten niet alleen waterbestendig, maar ook verkoelend.

Stenen gebouwen genereren namelijk warmte, groen werkt juist verkoelend. En met groen kan water ergens worden opgeslagen voor droge tijden.”

Ook esthetisch is het opnemen van groen in het ontwerp belangrijk. Veel mensen hebben behoefte aan meer groen en worden daar ook bewezen gelukkiger van: “Dat is het interessante aan dit project. Het is niet alleen een technisch verhaal, maar ook sociaal maatschappelijk. Groen draagt bij aan de gezondheid en het geluk van de Rotterdammer.” In Delfshaven wordt er bij de huisarts zelfs groen op recept gegeven: “Daar hebben burgers en partners de handen ineengeslagen en midden in de stad enorm

veel groen bij gebouwen opgenomen: de Groene Connectie. Je kunt twee uur door het groen lopen midden in de stad. Dit is vaak hét geneesmiddel voor mensen die zich niet optimaal voelen.”

Het huidige college van de gemeente Rotterdam onderstreept het kernwoord in dit project: samen. “We zoeken niet alleen de samenwerking met onze vaste partners zoals de waterschappen, maar ook met corporaties die eigenaren zijn van gebouwen. Die gebouwen beslaan namelijk zestig procent van de stad.

Maar wat minstens zo belangrijk is, is de samenwerking met de Rotterdammer.”

Het succes in Delfshaven is namelijk toe te schrijven aan de samenwerking tussen partners, Rotterdammers en de gemeente, en is de formule voor toekomstige successen in klimaatadaptatie.

“Het gaat om het koppelen van initiatieven.

Daarom moeten we rekening houden met de enorm variërende doelgroepen in de stad. We willen daarom met dit plan per wijk bepalen hoe we die wijk vergroenen.

Samen met de Rotterdammers van de wijk willen we tot een plan komen waarin zij hun wensen en behoeften kunnen mee laten nemen voor de veranderingen in hun wijk.

Wij hopen dat zij dan met initiatieven zoals het weghalen van tuintegels, of het verhogen van de tuin, meehelpen aan het Weerwoord van Rotterdam.”

Help jij ook mee?

www.rotterdam.nl/rotterdamsweerwoord

6 WATER – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Economisch en maatschappelijk vooruit met waterzuivering Foto: Persfoto

Veranderingen in het waterzuiveringsproces en het hergebruik van afvalwater bieden economische en maatschappelijke voordelen.

Het waterzuiveringsproces leent zich

bij uitstek voor maatschappelijke en economische bijdragen aan de samenleving. Zo is het hergebruiken van afval dat uit water wordt gezuiverd een praktijk die bijdraagt aan deze thema’s. Mark van Loosdrecht, winnaar van de Stockholm Water Prijs in 2018, benadrukt hoe veranderingen in het waterzuiveringsproces voordelig zijn voor de maatschappij.

De maatschappelijke en economische voordelen komen uit het hele waterzuiveringsproces, niet alleen uit het hergebruik van afval: “De techniek voor waterzuivering is ruim honderd jaar onveranderd gebleven.

Pas recent is de techniek nog eens onder de loep genomen en zijn we in staat gebleken waterzuiveringsinstallaties met 75 procent te verkleinen. De bespaarde oppervlakte door de veel kleinere installaties, bieden hectaren grond die bijvoorbeeld te gebruiken zijn voor nieuwe stadsbouw. Deze nieuwe techniek is de Nereda-techniek.” Er zijn nu veertig van dit soort installaties wereldwijd geïmplementeerd sinds 2012 en Van Loosdrecht verwacht dat dit de komende jaren nog veel meer installaties zullen worden.

Een tweede aandachtsgebied voor Van

Loosdrecht in het waterzuiverings-

we kunnen generen uit afvalwater, kunnen we het gewicht van auto’s verlagen. Die gewichtsverlaging heeft weer economische voordelen.

Het doel is om uiteindelijk afvalwater zo te gebruiken dat de productie van materialen de kosten voor de reiniging compenseert.”

Tot slot benadrukt Van Loosdrecht

Van Loosdrecht: “Het doel is om afvalwater zo te gebruiken dat de productie van materialen de kosten voor de reiniging compenseert.”

proces is het hergebruik van afvalwater. Zo kan er, met subsidie van de overheid, biogas geproduceerd worden van het afval uit waterzuivering: “Biogas is een van de producten die we kunnen produceren uit afvalwater en slibgisting, maar het is niet optimaal. Omdat biogas uiteindelijk verbrand wordt, is het slechts één keer mogelijk het afval in te zetten voor biogas. Veel duurzamer is het als we het afval meerdere keren kunnen hergebruiken. We willen dus liever dat organisch materiaal ook organisch materiaal blijft.”

Van Loosdrecht zet dus bijvoorbeeld in op het ontwikkelen van bioplas-

tic uit afvalwater, een project waar het initiatief van de waterschappen (Phario) de prijs ‘Water Innovator of the Year’ mee won. Zij produceren afbreekbare polyesters uit afvalwater die in kunststofproducten verwerkt kunnen worden.

Maar ook Kaumera zet in op het voorkomen van verspilling en het bijdragen aan economische en maatschappelijke belangen: “Uit het slib dat bij het zuiveren van afvalwater vrij komt kunnen we een soort ‘gel’ creëren. Ook dit is weer te gebruiken voor de ontwikkeling van plasticvervangers die tot een temperatuur van 150 tot 180 graden bruikbaar zijn.”

De recente opleving van de aandacht

voor de slibgisting door aandacht voor duurzaamheid, energie en kostenbesparing is aanleiding om de kennis met betrekking tot slibgisting te analyseren en te bundelen.

Slibgisting is op korte termijn een goede technologie. Ook als een groot deel van het slib wordt gebruikt voor chemicaliën, dan nog is slibgisting van het ‘overage material’ wenselijk.

Het economische voordeel drukt

zich niet uit in geld, maar in besparingen en efficiëntieslagen in verschillende industrieën, zoals ook de automobiele industrie: “Met het gebruik van de materialen die

het belang van samenwerking in het gehele proces van waterzuivering: “Universiteiten moeten zich vooral focussen op het academisch onderzoek. Het toegepaste onderzoek, op basis van verkregen inzichten, dient door bedrijven/waterschappen te gebeuren (uiteraard in samenwerking met de universiteit). Universiteiten moeten niet de markt op en ondernemen. Voor deze stap moeten de universiteiten de samenwerking zoeken met bedrijven die hierin uitblinken. Kortom, vele handen maken licht werk. Samen werken we toe naar een circulaire economie, een belangrijke maatschappelijke bijdrage en de productie van nuttige producten.”

Eoin Hennekam

SAMEN CIRCULAIR Wanneer er wordt samengewerkt is een circulaire economie zonder twijfel haalbaar. Hoe er in andere sectoren mee gewerkt wordt leest u op analysenederland.nl.

ADVERTENTIE

ANALYSENEDERLAND.NL – WATER

Circulaire oplossing voor afvalwater Foto: Mona Makela

Spuiwater is nu een last voor tuinders. ZuNuRec wil het omzetten tot grondstoffen.

BPK, de Belgische Plantenkwekerij, is

al meer dan 50 jaar gespecialiseerd in de kweek van jonge groenteplanten voor de professionele tuinbouw.

Het bedrijf in Duffel, tussen Antwerpen en Brussel, beschikt hiervoor over meer dan 20 hectare volledig geautomatiseerde, verwarmde en verlichte kassen. BPK teelt daarin allerlei planten, van tomaten en paprika’s tot kruiden in een pot en verschillende sla-gewassen Uiteraard hebben de jonge planten

water nodig om te groeien. Dat stelt BPK voor een probleem, want de restwaterstromen bevatten resten van nutriënten, plantpathogenen, gewasbeschermingsmiddelen en incidenteel ook zink en schoonmaakmiddel. Ongeveer tien procent van het ingezette water blijft vervuilt achter.

Dit zogenoemde spuiwater mag daarom niet worden geloosd op het oppervlaktewater of de riolering.

Wel mag BPK het spuiwater sproeien over grasland, maar daarvoor zijn enorme oppervlakten grasland nodig. De enige reële – maar zeer dure – optie voor BPK is daarom het spuiwater te bufferen en af te laten voeren door een erkend verwerker.

Nu bestaan er technieken om of

gewasbeschermingsmiddelen of de nutriënten uit het spuiwater te

Het water dat door de installatie is gegaan, is schoon en herbruikbaar.

halen. Hiervoor zijn zelfs vaste en mobiele installaties beschikbaar.

Maar nog nooit zijn deze ingezet voor de totale zuivering van het spuiwater. Het is bovendien de vraag of de op deze manier herwonnen nutriënten opnieuw gebruikt kunnen worden.

BPK heeft daarom in de zomer van 2018 de handen ineengeslagen met twee andere organisaties waaronder het Proefstation voor de Groenteteelt, die de link vormt naar de bredere tuinbouwsector.

In het ZuNuRec-project – een afkorting die staat voor Zuivering en Nutriënten Recuperatie – proberen de drie partijen met een mobiele installatie het spuiwater te ontdoen van de gewasbeschermingsmiddelen en de nutriënten terug te winnen. De technieken zijn beschikbaar, maar het is nodig de technologie te testen, zodat zeker is dat het water en de nutriënten risicoloos opnieuw ingezet kunnen worden.

In zowel Nederland als België wordt

met veel interesse naar het ZuNuRec-project gekeken. Beide landen voldoen namelijk nog niet aan de waterkwaliteitsnormen zoals die in 2018 in het Europese Water Framework Directive zijn vastgelegd. In Nederland geldt bovendien sinds 2018 een strikte wetgeving wat gewasbeschermingsmiddelen in spuiwater betreft. Ook moeten in 2027 alle nutriënten uit het water verdwijnen. België richt zich wat waterkwaliteit betreft vooral sterk op stikstof, fosfor en grondwater. ZuNuRec combineert al deze zaken.

Het water dat door de installatie is

gegaan, is schoon en herbruikbaar of kan in het oppervlaktewater worden geloosd. De uitdaging is door de juiste afstelling van de installatie, de kwaliteit van de meststoffen hoog genoeg te krijgen. In een testopstelling en kweektafels wordt door het proefstation gekeken in hoeverre tomaten, paprika

en komkommer opgekweekt kunnen worden met de hergebruikte nutriënten.

De zuivering van het spuiwater bestaat

uit een combinatie van twee technieken. Allereerst vindt er geavanceerde oxidatie plaats met ozon, waterstofperoxide en/of ultraviolet, om resten van gewasbeschermingsmiddelen te verwijderen en water te desinfecteren. Vervolgens vindt er een ionenwisseling plaats met harsen om nutriënten daarop te concentreren.

In een testopstelling en kweektafels wordt door het Proefstation gekeken in hoeverre tomaten, paprika en komkommer kunnen worden opgekweekt met hergebruikte nutriënten.

Het project zal moeten leiden tot een mobiele installatie die tuinders kunnen laten komen om spuiwater uit hun opslagbuffers te zuiveren.

Telers uit Nederland en België zijn bereid te investeren in zuiveringstechnologie om aan de wetgeving te voldoen, maar niet om geld uit te geven aan techniek die binnen twee jaar is voorbijgestreefd. Betalen voor zuivering en het herwinnen van nutriënten door een mobiele installatie is daarom het beste alternatief.

Mark van der Heijden

MEER OVER WATER Wilt u meer lezen over water? Kijk dan eens op analysenederland.nl. Daar vindt u nog veel meer interessante artikelen.

DIGITALE KRONIEK

HANS HUIS IN ’T VELD

Boegbeeld Topsector Water & Maritiem

Voor sommigen is ‘water’ de normaalste zaak van de wereld. Voor anderen betekent het kunnen beschikken over water een dagelijkse strijd. In de vorige eeuw werd in Nederland vooral gestreden tegen opkomend water.

Tegen het einde van die eeuw was daarin veel bereikt: harde verstevigingen langs kust en rivieren zorgden voor veiligheid. Tegenwoordig ben ik blij te kunnen constateren dat met innovatieve technologie samen wordt gewerkt mét water. Steeds beter leren we dat het uitstekend mogelijk is om naast veiligheid ook rekening te houden met waarden als waterkwaliteit, ecologie, landbouw en recreatie.

Samen met vele mensen in de sector geloven we in de innovatiekracht van Nederland, waarbij de nadruk ligt op het leveren van oplossingen voor het steeds grilliger wordende klimaat.

Dat heeft overal ter wereld effect.

Wanneer ik binnen onze landsgrenzen kijk dan was de laatste zomer de warmste gemeten in afgelopen drie eeuwen. De effecten daarvan waren tot in december nog voelbaar door onder meer de lage rivierstanden, lage grondwaterstanden en dreigende verzilting van drinkwatervoorraden.

Door de lage rivierstanden konden schepen maar half geladen varen, waardoor meer vracht over de weg wordt vervoerd. Dit betekent vanzelf dat per ton vracht meer emissie wordt uitgestoten. Dit verklaart wellicht waarom het maatschappelijk onderzoek langs ‘De Blauwe Route’ wordt gevormd.

HET GEHELE ARTIKEL LEEST U OP: ANALYSENEDERLAND.NL ADVERTENTIE

Verhoeve Milieu & Water haalt het beste uit uw proceswater!

Verhoeve Milieu & Water streeft naar het ontzorgen van haar klanten door met ze mee te denken en verantwoordelijkheden in het ontwerpproces over te nemen, waardoor minder risico ontstaat in de realisatie van het project.

Wij ondersteunen en analyseren uw processen. Wij beschikken over een eigen testruimte voor ondersteuning in het ontwerp. Wij bouwen waterzuiveringsinstallaties en beschikken over een groot scala aan tijdelijke (mobiele) installaties.

www.verhoevemw.com

7

Foto: Jaap Schaaf

CONTENT WITH A PURPOSE

baart, leidt ook tot vergroting van schaderisico’s. De totale schade als gevolg van extreem weer bedraagt ongeveer 365 miljoen euro. In het meest ernstige scenario wat klimaatverandering betreft kan die schade oplopen met gemiddeld 260 miljoen euro per jaar.

Een gedenkwaardig moment om de impact van extreem weer te illustreren, vormt de regio Zuidoost-Nederland. We gaan even terug naar 23 juni 2016. Door een uitzonderlijk felle hagelbui ontvingen verzekeraars die dag ruim 100.000 schademeldingen. Dat is meer dan tien keer zoveel als op een gewone dag. De verzekerde schade, waaronder aan huizen, bedrijfspanden en agrarische bedrijven, bedroeg zeker 500 miljoen euro. En dat is volgens Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond van Verzekeraars, een voorproefje van wat ons de komende jaren te wachten staat.

Daarbij let het Verbond aandachtig op het KNMI, dat in 2014 vier klimaatscenario’s opstelde. In het meest ongunstige geval kan particuliere schade door extreme neerslag de komende jaren verdubbelen als er geen maatregelen worden genomen.

Aan het weer kan je niet veel veranderen, reageert Richard Weurding, maar wat je als particulier en bedrijfseigenaar natuurlijk wel kunt doen, is daarop anticiperen.

“En dan heb ik het bijvoorbeeld over woningonderhoud. Achterstallig onderhoud of het niet tijdig schoonmaken van dakgoten kan tijdens een forse regenbui leiden tot onnodige schades. Ook het wegbergen van kostbare zaken op hogere plekken in het gebouw, bijvoorbeeld op zolder, kan veel schades voorkomen tijdens overstromingen.” laag, meldt Weurding. Om mensen meer bekend te maken met de materie hebben verzekeraars de ambitie om meer te doen met voorlichting. De campagnes omtrent het weren van inbrekers hebben aantoonbaar effect gehad. Ongeveer hetzelfde scenario willen verzekeraars wellicht nu ook aanwenden om mensen bewust te maken van klimaatrisico’s.

Wat nog onwenselijk is, vindt Weurding, is dat Nederland grotendeels onverzekerd is tegen overstroming. Er zijn nu echter signalen dat er polissen op de markt komen die ook dergelijke risico’s afdekken.

Hugo Schrameyer

THERMISCHE ENERGIE ONVOLDOENDE BENUT

Nederland beschikt over een vrijwel ongerepte energiebron. Aquathermie heet de bijbehorende techniek, waarbij het gaat om de thermische potentie van water. De meest interessante mogelijkheden heeft oppervlaktewater. Zo zou energie uit oppervlaktewater kunnen voorzien in circa 40 procent van de totale warmtevraag van de gebouwde omgeving. De totale potentie van aquathermie is zelfs meer dan 50 procent. Aquathermie kan dus een aanzienlijke bijdrage leveren aan de transitie van de warmtevoorziening, hoewel we daar nog amper gebruik van maken. De gebrekkige aandacht is eigenlijk onterecht vinden onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau CE Delft en onderzoeksintituut Deltares, die recent deze bevindingen in een rapport hebben gepubliceerd.

Dirk-Siert Schoonman van de Unie van Waterschappen: “Nederland staat voor de grote uitdaging om in 2050 een warmtevoorziening te hebben waarin geen aardgas wordt gebruikt en die geen CO2-uitstoot heeft. Een van de opties die tot op heden echter beperkt aandacht heeft gekregen is aquathermie. In de Nederlandse delta is veel oppervlaktewater beschikbaar, dat in de zomer opwarmt en in de winter afkoelt. Deze warmte en koude kan aan het oppervlaktewater onttrokken worden om gebouwen en ruimten te verwarmen en te koelen.”

KRACHTEN BUNDELEN TEGEN WATEROVERLAST

Het risicobewustzijn bij consumenten is te

Foto: Birgitta Sjöstedt

Foto: Fotolia

Verzekeraar wil particulier extra voorlichten

De klimaatverandering die zich nu open-

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Waternet

Foto: Verbond van Verzekeraars

8 WATER – ANALYSENEDERLAND.NL

GLASTUINBOUW WIL ZUIVERDER SPUIWATER

Zonder water geen glastuinbouw. Aan de voorkant moet er vol-

doende zoet water beschikbaar zijn, ook in droge perioden, om de planten in de kassen te begieten. En aan de achterkant moet het spuiwater dat de sector gebruikt en afvoert, geen overvloed aan gewasbeschermingsmiddelen bevatten. Ondertussen heeft de glastuinbouw sinds 1 januari vorig jaar te maken met een zuiveringsplicht. En die regeling betekent dat drainagewater gezuiverd moet worden voorafgaand aan de lozing op het riool of het oppervlaktewater. Een minimum van 95 procent van de gewasbeschermingsmiddelen die het spuiwater bevat, moet worden verwijderd.

Rest de vraag: hoe? Er zijn verschillende technieken daartoe

beschikbaar, waaronder oxidatieprocessen, gebruik van ozon en ultraviolette straling. Alledrie de technieken hebben hun eigen kwaliteiten, en bovendien hun eigen energieverbruik. Het KWR onderzoeksinstituut komt in een studie tot de conclusie dat een combinatie van de drie technieken eigenlijk het beste resultaat oplevert. Zo kunnen gebruikers inderdaad komen tot een gemiddeld zuiveringsrendement van meer dan 95 procent, zelfs bij een lage UV-transmissie van 11 procent. Belangrijk om hierbij te melden, is dat het gaat om een gemiddeld rendement.

De technieken zijn nog niet in staat om een zuiveringsrendement te halen van meer dan 95 procent voor afzonderlijke gewasbeschermingsmiddelen.

Hugo Schrameyer

Hugo Schrameyer

Het klimaat verandert en wij kunnen niet achterblijven. Een periode van lange droogte zoals in afgelopen zomer én de vaker voorkomende harde regenbuien, vragen om aanvullende oplossingen. Door nu rekening te houden met het klimaat van de toekomst kunnen we de steden hierop voorbereiden. De samenleving was altijd gewend dat hemelwater via het riool werd afgevoerd. De grote volumes van nu verlangen aanvullende oplossingen. "Als er 20 mm regen valt in een uur, dan wordt de risicofactor groter. Als er 40 mm valt, dan is de capaciteit in het riool onvoldoende om dat volume ongehinderd af te voeren", constateert directeur Roelof Kruize van Waternet.

Kruize ziet dat het beter omgaan met tropische regenbuien juist vraagt om samen met allerlei partijen in de stad te werken aan oplossingen. Hij heeft dan ook het initiatief genomen voor Rainproof. Een netwerk aanpak om samen met iedereen in de stad te werken aan droge voeten.

Een voorbeeld van zo’n oplossing is het Groene Schoolpleinen programma, waarbij de tegels van het schoolplein worden vervangen voor groen. Leuk voor de biologielessen, maar bovenal een natuurlijke opvang om regenwater niet direct in het riool te laten afvloeien. In plaats daarvan wordt hemelwater geleidelijkerwijs in de bodem geïnfilteerd.

Hugo Schrameyer

MEER NIEUWTJES LEZEN? Op onze campagne website analysenederland.nl vindt u nog veel meer interessante informatie over water.

ADVERTENTIE

Hoe hoog komt het water bij u?

Overstromingsrisico verzekering

Check uw overstromingsrisico op overstromingsrisicoverzekering.nl/check Voorkom schade aan uw woonhuis en inboedel door uw risico direct te verzekeren.

by Klap

Aquatech: de meest geavanceerde technologie voor wereldwijde waterproblemen Interview met Annette Bos, Director Water bij RAI Amsterdam Mastering water

In november staat de RAI weer in het teken van Aquatech, de grootste vakbeurs op het gebied van watertechnologie ter wereld. Aquatech Amsterdam is een belangrijk moment voor de Nederlandse waterindustrie. De beurs geeft een impuls aan de export en toont tegelijkertijd hoe de kennis in Nederland en de rest van de wereld toeneemt.

‘Aquatech is een uitgelezen kans voor Nederlandse bedrijven om zich wereldwijd op de kaart te zetten,’ aldus Annette Bos, Director Water bij RAI Amsterdam en eindverantwoordelijk voor alle Aquatechs.

Extra aandacht voor big data Bos: ‘Samenwerking is ons uitgangspunt, daarvoor zetten we ons met hart en ziel in.

Overal waar wij komen, zoeken we verbinding. Met marktleiders bijvoorbeeld, maar ook met ambassades, brancheverenigingen, media en kennispartners. En overal waar we komen, willen we een innovatief platform neerzetten. Zo dragen we bij aan de discussie, genereren we business, inventariseren we oplossingen voor de steeds urgentere watervraagstukken en houden we actuele trends bij. Dankzij

Zo is de Amsterdam Aquatech ieder jaar een feest van innovatieve technologie.

De beursvloer was dan ook al een jaar van tevoren voor 90% uitverkocht. Dit jaar is het thema ‘Mastering Water’ met een knipoog naar het lustrumjaar van onze Hollandse meester Rembrandt. Alle mooie Nederlandse en wereldwijde merken zijn aanwezig met hun meest recente oplossingen en actuele innovaties. Zo’n duizend organisaties uit meer dan vijftig landen tonen en demonstreren hun innovatieve technologieën en oplossingen. En meer dan 25.000 bezoekers komen uit alle hoeken van de wereld invliegen.

Hèt moment voor Nederlandse watertech-bedrijven om te schitteren.

Industrieel water Sinds tien jaar trekt Aquatech ook veel industriële watergebruikers. Water is voor hen niet meer alleen een kostenpost.

Belangrijke onderwerpen voor de industrie zijn het terugdringen van de water footprint en het terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater en gesloten watersystemen. Ook staan veiligheid, waterkwaliteit en het ‘vergroenen’ van het gebruik van chemicaliën in bijvoorbeeld

Belangrijke rol Nederlandse kennis

Meer dan 50 jaar In 1964 werd de eerste Aquatech georganiseerd in de RAI in Amsterdam. De innovatiekracht van de Nederlanders op het gebied van water dwingt wereldwijd respect af. Vanuit het sterke thuisland slaat Aquatech regelmatig haar vleugels uit naar China, Mexico, India en de VS. Aquatech is letterlijk de vloer waar internationale kennis en kunde elkaar treffen. Bos: ‘We willen de ideale voedingsbodem bieden voor het uitwisselen van expertise, ervaringen en oplossingen. Op Aquatech tekent de internationale waterwereld samenwerkingsovereenkomsten, plaatst orders en haalt Nederlandse expertise, waar wereldwijd zo veel behoefte aan is.’

Spijkers met koppen Bos: ‘Tijdens Aquatech worden goede contacten gelegd, die meteen met elkaar om de tafel gaan. Drinkwaterbedrijven, afvalwaterzuiveraars, gemeentelijke diensten gericht op ruimtelijke inrichting en infrastructuur, ingenieurs- en adviesbureaus, systeembouwers/system integrators/OEMs en fabrikanten gaan met elkaar in gesprek. Ik ben heel trots dat we met de RAI hier een actieve bijdrage aan leveren.

Wij reizen met ons team de hele wereld over en stellen altijd ons netwerk open.

We brengen mensen graag met elkaar in contact. Dat doen we het liefst.”

Meer weten?

Aquatech Amsterdam: 5-8 nov 2019 Aquatech Innovation Forum: 4 nov 2019 aquatech@rai.nl www.aquatechtrade.com

Digitale waterrevolutie Aquatech lanceert dit jaar het Aquatech Innovation Forum met als thema ‘Mastering Water’s Digital Transformation’. Ook op dit gebied claimt Nederland de koploperspositie.

Belangrijke bedrijven denken mee over de invulling van zowel het forum als de beurs. Het forum is vraaggestuurd, interactief en biedt een prikkelende, uitdagende inhoud. Naast spraakmakende keynotes is de agenda flexibel en gedurende de dag wordt deze bepaald door de deelnemers.

‘Aquatech is een wereldmerk en dat hebben we grotendeels te danken aan de kracht van Nederland als waterland’, vertelt Bos. ‘Onze innovatieve ondernemers zetten zich met hun vernieuwende technologieën immers over de hele wereld in voor water.

Door de explosieve groei van de wereldbevolking en klimaatverandering is te weinig èn te veel water misschien wel de allergrootste uitdaging waar de mensheid voor staat. Nederland speelt bij het zoeken naar oplossingen een belangrijke rol. Door onze hoogstaande kennis vanuit onze historie met water. Door de in Nederland ontwikkelde technologieën in te zetten. En ook door ons ondernemerschap en talent om internationaal samen te werken.’

Op de agenda

International Water Week Aquatech en het Aquatech Innovation Forum zijn onderdeel van een bredere week met een scala van waterevenementen in de RAI: de AIWW, Amsterdam International Water Week.

Diverse partijen, zoals het Netherlands Water Partnership, werken hiervoor samen met als doel het bij elkaar brengen van eindgebruikers en aanbieders om tot internationale oplossingen te komen. Premier Rutte opende de AIWW in 2017 en internationale hoogwaardigheidsbekleders zoals ministers, burgemeesters en CEO’s maken hier samen stappen voor het realiseren van SDG’s.

Alle water-ogen zijn die week gericht op Nederland.

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

adviseurs uit de markt kan Aquatech altijd meebewegen met die trends. Dit jaar bijvoorbeeld is er tijdens de beurs extra aandacht voor big data, IoT en AoT. Ook de uitdagingen op het gebied van stedelijk watermanagement en infrastructuur staan op de agenda.’

koelwater hoog op de agenda. Zowel biogas als nutriënten kunnen worden teruggewonnen en hergebruikt. Hoge concentraties zout, oliën en vetten zijn uitdagingen waar de waterindustrie zich over buigt. Aquatech is het platform waar ook deze kennis wordt gedeeld.

Elk aspect van watertechnologie komt tijdens Aquatech aan de orde. In de vorm van innovaties, internationale technologieën en inspirerende kennissessies. Oplossings- en praktijkgericht, dus toepasbaar voor bezoekers in hun eigen organisatie: - drinkwaterbehandeling - afvalwaterbehandeling - waterzuivering en filtratie - waterinfrastructuur - asset management - big data, IoT en AoT - meet- en regeltechniek - engineering en advies - IT & automatisering - ontziltingstechnieken - opslag en distributie - pompen, afsluiters en kleppen - resource recovery - smart water - stedelijk watermanagement - Zero Liquid Discharge

10 WATER PROFIEL – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

‘Er ligt heel veel at risk’ Hoosbuien, extreme droogte, sneeuwbommen en een stijgende zeespiegel. Je kunt op een rustiger moment instappen als Deltacommissaris, daar is Peter Glas zich terdege bewust van. “Het is in deze tijd heel belangrijk om onzekerheden te beperken.”

Intensief. Zo omschrijft de kersverse Deltacommissaris, Peter Glas, zijn eerste weken in functie. Weken waar het vooral ging om kennismaken. Met de staf, de mensen op het ministerie, onlangs nog met de klimaatgezant, allerlei mensen die een rol spelen in het deltaplan.

Zijn eerste indruk: een ingewerkte club mensen met een enorme hoeveelheid kennis. “Ik vind dat echt indrukwekkend. En het is heel belangrijk ook, dat je vanuit een evidence based aanpak aan de slag gaat.” Maar naast bewondering was er ook verbazing. Die lag vooral in de complexiteit, ook voor Glas, ondanks zijn ruime ervaring binnen de watersector. “Als je inzoomt op bepaalde gebieden zoals bijvoorbeeld de Zuidwestelijke Delta, en dat hebben we gedaan de eerste weken, echt met de kaarten erbij, dan zie je pas echt hoeveel knoppen er aan zo’n systeem zitten. Er zijn zoveel projecten en belangen die daarbinnen spelen. Dat is ook de complexiteit van de functie: als je in dit vak bezig bent moet je tegelijkertijd de grote lijnen als de lokale belangen in het oog houden.”

Maar goed dat u veel lokale ervaring heeft. Wat neemt u mee naar uw nieuwe functie vanuit uw ervaring als Watergraaf van Waterschap de Dommel?

“Wat ik daar heb gemerkt, is dat water verbindt. Het is een voorwaarde voor landbouw, industrie, natuur, stedenbouw, volksgezondheid, alles. Op het moment dat je het over economie hebt, heb je het

over water. Heb je het over industrie, dan heb je het over water. Heb je het over de kwaliteit van een stad: water. Bij elk gesprek heb je het binnen een kwartier over water.”

‘De urgentie vasthouden’, is de opdracht die u meekreeg van uw voorganger. U hoeft politiek Den Haag toch niet te overtuigen van het belang van een Deltacommissaris en een gedegen deltaplan voor de lange termijn, me dunkt?

“De politiek stelt de norm. Als je kijkt naar veiligheid, dan is er gezegd dat de kans op overlijden ten gevolge van een watersnood niet groter dan één duizendste in een mensenleven mag zijn. Dat in combinatie met de economische belangen achter die dijken, er ligt voor 2000 miljard geïnvesteerd vermogen achter de dijken in Nederland, er wordt twee derde van ons Bruto Nationaal Product verdiend en er wonen tien miljoen mensen, betekent dat ik de overheid inderdaad niet hoef te overtuigen van de noodzaak van een gedegen deltaplan. Er ligt heel veel at risk.”

En het bedrijfsleven, moet u die overtuigen?

“Als ik dit gesprek heb zo, met een kopje koffie erbij, dan wordt het overal waar ik kom begrepen. Maar dat is niet hetzelfde als dat het elke dag wordt gevoeld of dat het ook echt helemaal geïnternaliseerd is. In 2014 is er een rapport uitgebracht door de OECD dat ging over hoe we het waterbeheer in Nederland georganiseerd hebben met als ondertitel: Fit for the future? De conclusie

was ja, maar er waren nog wel wat wensen en kwetsbaarheden en een die we misschien niet op voorhand zagen aankomen was de kwetsbaarheid van waterbewustzijn. Dus als je vraagt: begrijpt iedereen het, dan is het antwoord ja, maar niet altijd vanzelf. Water is niet vanzelf een onderwerp bij een bedrijf als er moet worden hergestructureerd of een bedrijventerrein moet worden ontwikkeld. Water is niet top-ofmind. En dat is vreemd, want er zijn genoeg sectoren waar water een bedreiging kan zijn voor de bedrijfsvoering: te veel en te weinig water.

Water zou onderdeel moeten zijn van de risicoanalyse bij bedrijven.”

Is een permanente ‘aanjager’, de rol die u vervult, nodig om de opdracht te volbrengen?

“Ik denk van wel. Het unieke van het Deltaprogramma is dat het een nationaal programma is, dat is ook nodig voor een onderwerp als water, omdat het zoveel schalen omvat. Je hebt de internationale component, als het zo sneeuwt als laatst in de Alpen, dan komt dat water op een gegeven moment naar ons toe.

Dan heb je de nationale component, de regio, de stad en uiteindelijk de wijk. Daar enige samenhang en consistentie in aanbrengen vergt schakelen tussen die componenten en daar kan een Deltacommissaris een belangrijke rol in spelen als aanjager en verbinder.”

Houdt u van natte voeten?

“Alleen als het besteld is, niet als het onverwachts komt. Dat

hebben we twee jaar geleden meegemaakt (een zware onweersbui met hagelstenen zo groot als honkballen, red.), en daar zijn we in Zuidoost-Nederland tot op de dag van vandaag mee bezig. Die bui betekende 600 miljoen euro schade.

Mensen denken bij natte voeten altijd aan het scenario van 1953, maar we komen er steeds meer achter dat als we onze leefomgeving niet klimaatrobuust inrichten dat je bij te veel, of te weinig water zoals vorige zomer, enorme schade kan oplopen. Dat loopt nationaal in de honderden miljoenen.”

Wat zijn zaken waar u zich op dit moment mee bezig gaat houden als Deltacommisaris?

“Elke zes jaar herijken we het deltaprogramma en over twee jaar is de eerste herijking, dat is dus een aandachtspunt. We evalueren natuurlijk elk jaar, maar om in metaforen te spreken: elk jaar wordt er een dakpan bijgelegd, en elke zes jaar kijken we of de helling van het dak nog klopt.”

Maar zijn er nog urgente zaken, buiten de ‘normale’ evaluaties en herijking?

“Het is in deze tijd heel belangrijk om onzekerheden te beperken. De zeespiegel stijgt, maar wordt dat nou één meter, twee meter of nog een ander getal? Er zoemt van alles rond en we moeten de bandbreedte daarvan bepalen, dan kun je beter sturen. Dan hebben we natuurlijk het zoetwaterprobleem, het watertekort, de droogte en natuurlijk de hevige regenval in korte tijd. Droog

wordt droger, nat wordt natter, op dat gebied hebben we de afgelopen jaren wel een wake up call gehad.

De stresstesten die dit jaar worden uitgevoerd bij gemeenten zijn wat dat betreft heel belangrijk. Daar wordt gekeken naar wat er nou gebeurt als je stad zo’n hoosbui te verwerken krijgt. Of als je stad te maken krijgt met een lange periode van droogte en hoge temperaturen.

Op basis daarvan gaan gemeenten de dialoog voeren met burgers, het bedrijfsleven, medeoverheden: wat is nou acceptabel en waar moeten we iets aan doen als we kijken naar de ruimtelijke inrichting.”

Tot slot: een nieuw jaar, een nieuwe Deltacommissaris. Wat is uw nieuwjaarswens?

“Met het oog op de klimaatverandering wens ik dat het waterbewustzijn echt op een nog hoger niveau komt bij zowel de overheid, het bedrijfsleven als de burger.

We moeten blijven werken aan de leefbaarheid van onze delta, daar kunnen we nooit bij verzaken, want dat is gewoon existentieel. En ik wens dat we daarbij nuchter, alert en voorbereid te werk gaan.”

Jerry Huinder

DE NIEUWE DELTACOMMISSARIS Op 1 januari 2019 nam Peter Glas zijn positie in als deltacommissaris, maar eerder spraken wij al eens met zijn voorganger Wim Kuijken.

Dit interview is te vinden op analysenederland.nl.

ADVERTENTIE

ANALYSENEDERLAND.NL – PROFIEL WATER

11

VRAGEN AAN ROBIN VISSERS Foto: Ghislaine Boon

Foto: Rijksoverheid

CONTENT WITH A PURPOSE

Robin Vissers, marketeer bij Easyfairs

De Aqua Nederland Vakbeurs vindt plaats van 19 t/m 21 maart in Evenementenhal Gorinchem. Wat is er specifiek aan dit event?

“Voor de watersector is de beurs een mooi moment om te netwerken.

Gezien de klimaatverandering worden overheden geconfronteerd met stresstesten om te beoordelen of de omgeving daar in de toekomst is tegen opgewassen. Ook de steeds strengere waterkwaliteitseisen zijn hot item.”

Wat is anders ten opzichte van voorgaande edities?

“We leggen meer nadruk op kennisoverdracht. Na onderzoek onder beursbezoekers bleek dat hier meer behoefte aan is. Daarom hebben we, naast de Nationale Watertechnologie Week van ENVAQUA, NWP en Water Alliance, een extra theater gericht op praktische kennissessies.

De focus ligt op waterkwaliteit en -veiligheid, innovaties in technologie en de klimaatadaptieve stad.”

FEITEN Peter Glas is al bijna 35 jaar werkzaam in de watersector. Twintig jaar lang als consultant bij het Waterloopkundig Laboratorium in Delft (het huidige Deltares) en 16 jaar als Watergraaf van Waterschap de Dommel.

In de periode 20042015 was hij lid van het bestuur van de Unie van Waterschappen, waarvan de laatste vijf jaar landelijk voorzitter. Sinds 2013 is hij tevens internationaal voorzitter van het OECD Water Governance Initiative. Glas werd op 1 januari 2019 benoemd als Deltacommissaris.

Als ik in de watersector werk, waarom zou ik deze happening dan bezoeken?

“Je kunt bij 370 exposanten kennis nemen van de nieuwste innovaties en producten op het gebied van waterbehandeling, watermanagement en watertechnologie. Door samenwerkingen met sterke partijen uit de markt bieden wij content aan waarop je als bezoeker een visie en beleid kunt baseren.”

Hugo Schrameyer

ADVERTENTIE

de vele mogelijkheden. Op deze manier is de proeftuin niet alleen een plek om innovaties te ontwikkelen en onderzoeken maar helpt het om veel van deze oplossingen in de echte wereld te realiseren.

Op het terrein van de TU Delft ligt een bijzondere straat: De WaterStraat. Een test- en demonstratie locatie waar innovatieve ondernemers, startups, wetenschappers en studenten extreme regenbuien na bootsen met een “regendouche” om hun innovaties te testen, te monitoren en te verbeteren.

Innovatieve producten Het gaat om een breed palet aan innovaties: van waterdoorlaatbare straattegels, slimme systemen om regenwater tijdelijk op te slaan onder de straat of op een dak tot aan specifiek zand tussen de tegelvoegen die met hun capillaire werking zorgen dat de temperatuur daalt en daarmee de ‘hittestress’ in de stad verminderd. Tevens worden er circulaire maatregelen getest - innovaties die het water niet alleen opvangen, maar ook zuiveren zodat het kan worden hergebruikt. De innovaties zijn dus niet alleen gericht op het voorkomen van wateroverlast, maar ook om bij droge periodes het water weer (her) te gebruiken en te zorgen voor verkoeling in de stad. Inmiddels zijn er tien innovaties gerealiseerd die middels twee grote onderzoeksprojecten worden onderzocht. Dit jaar is er plek voor nog tien nieuwe innovatieve producten op het terrein.

Open voor bezoek Wat levert deze proeftuin op behalve een levensechte onderzoeksomgeving voor ondernemers en onderzoekers? De wekelijkse bezoeken uit binnen- en buitenland bieden groepen zoals gemeenten, waterschappen en bewoners de mogelijkheid om de innovaties ter plekke te bekijken en ze enthousiast te maken over

Interesse?

Ben jij een ondernemer die een klimaat adaptief product wil testen of ben je juist op zoek naar innovatieve oplossingen? Kom kijken op de WaterStraat. Voor meer informatie: www.vpdelta.nl/nl/proeftuinen/urban-delta/waterstraat VPdelta is een innovatieprogramma dat private en publieke partijen ondersteunt met de ontwikkeling en toepassing van innovatieve concrete oplossingen om regio’s klimaatbestendiger te maken. Samen met Het Hoogheemraadschap van Delfland en The Green Village heeft VPdelta deze proeftuin voor de klimaatbestendige stad gerealiseerd.

Foto: Frank Auperlé

Kunnen we onze steden slimmer inrichten om overlast en schade als gevolg van extremer weer te verminderen? Veel gebiedsbeheerders zijn actief met klimaat scenario’s en stresstesten op papier.

Proeftuin de WaterStraat is juist een levensechte testomgeving waar klimaatbestendige oplossingen worden ontwikkeld die praktisch toepasbaar zijn op straat.

Van WaterStraat naar Spangen Zo heeft startup FieldFactors in de WaterStraat hun Urban Waterbuffer systeem getest en doorontwikkeld waarna het bedrijf een pilotproject in Rotterdam kon realiseren. In de wijk Spangen wordt het regenwater ondergronds opgevangen en gezuiverd, zodat het weer hergebruikt kan worden door de voetbalclub Sparta om haar voetbalveld te besproeien. Dit systeem biedt niet alleen een oplossing voor wateroverlast, maar ook voor een eventueel watertekort.

12 WATER – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Groen zorgt voor gezonde steden Foto: Bo Oscarsson

Groen vermindert wateroverlast, hittestress en uitdroging. Toch zijn gezonde steden een uitdaging.

Sinds het begin van de 21ste eeuw

verstenen de steden steeds meer.

Paden en wegen, parkeerplaatsen en tegels verdringen het groen uit onze stad. Mobiliteit en onderhoudsarme tuinen staan echter op gespannen voet met klimaatverandering en het menselijk welbevinden, hebben veel onderzoeken uitgewezen.

Het laatste woord over groen voor gezonde steden is overigens nog niet gezegd. Waterretentie kost immers meer dan alleen aanleg van gras. Bomen nemen CO2 op, houden water vast en geven schaduw en koelte maar veroorzaken wel bladeren. Bomen hebben weliswaar positief effect op de luchtkwaliteit maar sommige soorten produceren ook fijnstof. Ook zijn inheemse soorten, zoals de es, vaak gevoelig voor ziekten. Onderzoek naar resistente oertypes is nu de uitdaging.

Voor Lodewijk Hoekstra, ook bekend

als televisiepresentator, is dat allang duidelijk. Naast zijn TV werk geeft hij via zijn NL Greenlabel adviezen aan projectontwikkelaars en overheden hoe die de publieke ruimte groener en dus gezonder kunnen maken.

“De mens met de natuur verbin-

Vanuit NL Greenlabel pleit Hoekstra

voor duurzaamheidpaspoorten voor gebiedsontwikkeling. “Daarmee kunnen we duurzaamheid, waterbeheer en ecosystemen integraal meten. De instrumenten zijn aanwezig. Projecten met een groen accent zijn circa vijftien pro-

Iedereen wil groen in de wijk, maar in de praktijk valt dat tegen.

cent meer waard, denk aan lagere kosten voor rioolwaterzuivering, minder onderhoud of waterretentie. Bij ontwerpen voor renovatie of nieuwbouw zullen we water en biodiversiteit als nieuwe waarden moeten omarmen. Daarom is NL Greenlabel ook betrokken bij de gebiedsbenadering voor nieuwe wijken in Zwolle en het zonnepark van 7000 PV-panelen bij Hengelo waar opwekking van duurzame energie gecombineerd wordt met natuurontwikkeling.”

Iedereen wil groen in de wijk maar

in de praktijk valt dat tegen, vertelt Roelf Bollen, brancheambassadeur van het programma klimaatadap-

‘Lastige technische termen als circulariteit of klimaatadaptatie ruil ik graag in voor het streven naar een gezonde leefomgeving’

2018 was het op één na warmste jaar in de Nederlandse historie.

tatie NL ingenieurs en stedenbouwkundige bij bureau Lievense.

“Bijna de helft van het verhard oppervlak is in particuliere handen. Je moet wijkbewoners dus meekrijgen in die verandering. Als ze al jaren in die wijk wonen krijgt parkeergelegenheid om de hoek en onderhoudsarme betegeling in de tuin vaak de voorrang.”

“Maatregelen moeten we per locatie nemen”, zegt Bollen tot besluit. “Het heeft weinig zin om een tegeltax als in Duitsland in te voeren. Operatie Steenbreek, een breed gedragen landelijk programma, wil verleiden en stimuleren. Korting op waterbelasting bij polderdaken is bijvoorbeeld beter. Ook ruil ik technische termen als circulariteit of klimaatadaptatie graag in voor een gezonde leefomgeving. Dat is een inclusieve aanpak, dat begrijpt iedereen.”

Tseard Zoethout

Bollen verduidelijkt met een voor-

beeld: “De gemeente Bunnik is bezig met de vervanging van de riolering. Het plan voor 3000 m2 meer groen werd door de bewoners aangevochten. Zij wilden hun auto voor de deur kunnen parkeren.

Door plaatsing van PV-panelen

MEER GROEN = MINDER OVERLAST Wanneer er meer groen in de wijk komt betekent dat ook dat er minder wateroverlast is.

Op analysenederland.nl leest u er meer over.

Naast extreem natte periodes, kan een warmer klimaat ook juist extreem droge periodes veroorzaken. Dit kan de drinkwatervoorziening in gevaar brengen.

Het Rijk investeert 300 miljoen euro extra in maatregelen om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen en gemeenten, provincies en waterschappen dragen samen hetzelfde bedrag bij.

Uit een analyse van waarnemingen in de afgelopen 15 jaar verwacht het KNMI een toename van 14% per graad in de intensiteit van extreme buien.

Bron: KNMI, Bestuursakkoord Klimaatadaptatie, Rijkswaterstaat

den – en dus vlinders, vogels, bijen en het grondleven meer kans geven – vergt een andere manier van kijken”, zegt hij. “Vaak zijn die ambities er wel maar als die niet verankerd kunnen worden, dan gaat het fout. We zullen meer naar de kwaliteit van de leefomgeving moeten kijken, ook in de tuin. Tot voor kort werd die vooral als een verlengstuk van de woonkamer gezien. Via mijn tv-programma’s hoop ik ruim anderhalf miljoen kijkers te inspireren: tegels eruit, vlinderstruiken erin. En zie wat een rijkdom je ervoor terugkrijgt!”

zijn tevens veel bomen gesneuveld die voor schaduw zorgen en ook hittestress verminderen. Bij zulke tegenstrijdige belangen komt het dus op polderen aan. Nu worden parkeerplaatsen waterdoorlatend gemaakt en wordt het water onder de weg opgeslagen.”

ANALYSENEDERLAND.NL – WATER

CONTENT WITH A PURPOSE

13

Icoon Afsluitdijk: tastbaar voorstel tot wereldverbetering Foto: Studio Roosegaarde

Met een stijgende zeespiegel was de Afsluitdijk aan renovatie toe. En daarbij werd flink geïnnoveerd.

Kunstenaar, ontwerper, ondernemer

en uitvinder Daan Roosegaarde begint te lachen wanneer hij vertelt over ‘onze’ strijd tegen het water: “Mijn Chinese vrienden vragen me waarom we eigenlijk niet allemaal naar Duitsland verhuizen. Wie gaat er nou onder zeeniveau leven? Nou, wij dus. In dat opzicht is de Afsluitdijk al een uitstekend voorbeeld van een smartlandschap.”

De Gates of Light versterken het fu-

turistische karakter van de nieuwe Afsluitdijk. De monumentale heftorens die er staan, geven nu namelijk licht in het donker. Roosegaarde: “We wilden het iconische aspect van de Afsluitdijk benadrukken én iets met licht doen. Maar alles met LED en kabels zou kapotgaan, vanwege het water en al het zout.

Daarom besloten we om het maar te doen met de materialen die al aanwezig waren: de torens en het licht van de koplampen.” Door aan

de torens een laag toe te voegen die oplicht bij het schijnsel van de autoverlichting, verandert de bestaande infrastructuur. “Het is niet meer alleen een berg beton, maar biedt ook een kijkje in de toekomst.”

De lichtgevende torens vormen een

nieuwe entreepoort voor de Afsluitdijk. Eentje die past bij de statuur en de esthetiek van deze iconische Nederlandse waterkering. Ook draait de vernieuwde Afsluitdijk om schoonheid. “Schoon water, schone lucht en bovenal schone energie.

De Afsluitdijk is ongelofelijk mooi, maar veel mensen weten dat niet.

Het project Icoon Afsluitdijk heeft het bewustzijn ten aanzien van en aandacht voor de Afsluitdijk versterkt.”

Ook Windvogels maakt deel uit van

Icoon Afsluitdijk: energieopwekkende vliegers, die in potentie 200 huishoudens van stroom kunnen voorzien. Roosegaarde: “Het is een eerbetoon aan astronaut Wubbo Ockels, die vier jaar geleden overleed. Windvogels was zijn idee en samen met een spin-off van de TU Delft hebben we dit weten te realiseren.” Doordat de vliegers wind vangen, begint de vezellijn – licht-

gevend en speciaal voor Windvogels gefabriceerd - te vlieren, wat uiteindelijk stroom genereert.

Roosegaarde probeert met zijn projecten onder meer duidelijk te maken dat een schone en energieneutrale samenleving géén utopie is. “Het is tastbaar. Je kunt nu over de Afsluitdijk rijden en de Icoon zien.” Essentieel, want de impact van de mens valt amper te bevatten. “Ik maak dingen om de wereld beter te begrijpen. Ik kijk naar buiten en snap niets van al die files en fijnstof. We hebben een wereld gecreëerd die ons pijn doet. Nu

moeten we onszelf er weer uit gaan ontwerpen.”

Een sterke visie hebben is cruciaal

voor projecten zoals de Afsluitdijk, erkent Henri Deelstra, directeur businesslijn Ruimte & Water bij Antea Group, een internationaal opererend ingenieurs- en adviesbureau. Waar Daan Roosegaarde recentelijk bij het renoveren van de Afsluitdijk werd betrokken, begon dit project voor Antea Group al zo’n tien jaar geleden. “We hadden vanaf het begin een duidelijke visie: maak van de Afsluitdijk geen kerstboom, maar houd het juist strak en sober en combineer dat met de ambitie om een 21e-eeuws icoon van wereldfaam te maken. Gaandeweg raakten steeds meer partijen van onze visie overtuigd: op die manier werden zij óók eigenaar van dit project. Dat geeft ongelofelijk veel energie en heeft de Afsluitdijk gemaakt tot wat het nu is. En die wetenschap nemen we weer mee naar toekomstige vraagstukken.”

Tseard Zoethout ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

INZICHT IN REGENWATEROVERLAST

Klimaatverandering vergroot de kans op extreem weer met hoosbuien. Het voorkomen van overlast is niet alleen een verantwoordelijkheid van de overheid. We moeten allemaal in actie komen. Met een wereldwijd uniek label biedt BlueLabel een feitelijke basis voor maatregelen.

Wateroverlast is een veelkoppig monster dat je met vereende krachten moet aanpakken.

Dat dit kan, weten we dankzij de Deltawet en de Deltawerken die daaruit voortvloeiden.

Die noodzaak van samenwerking geldt misschien nog sterker voor het voorkomen van regenwateroverlast. Waar hoosbuien precies huishouden en wie er last van krijgen, is niet altijd duidelijk. Hierdoor kan de discussie over mogelijke preventiemaatregelen in een impasse raken. Zeker als iedereen zich op verschillende feiten baseert en met de vinger naar de ander wijst.

Verzekeraar Achmea, en de ingenieursbureaus Royal HaskoningDHV en Nelen & Schuurmans willen hier iets aan doen. Zij ontwikkelden BlueLabel. Dit is het eerste digitale label ter wereld dat het risico op regenwateroverlast op de vierkante meter nauwkeurig laat zien. Het label geeft van acht miljoen Nederlandse woningen en bedrijfspanden aan wat de risico’s zijn. Het werkt met een schaal die oploopt van A naar E. Een A-label betekent een bijzonder kleine kans, een E-Label een relatief grote kans. Daarnaast laat BlueLabel het risico zien van regenwateroverlast voor 200.000 wegen

binnen de stedelijke kernen. Zo ontstaat een beeld van de begaanbaarheid van deze vitale infrastructuur bij extreme neerslagsituaties.

Preventiemaatregelen BlueLabel wil het risicobewustzijn vergroten, vertelt innovatiemanager Marc Scheers van Achmea. “Vervolgens kunnen mensen dan zelf actie ondernemen.’’ BlueLabel is hierbij een handig hulpmiddel. Het brengt het risico van regenwateroverlast bewust op pandniveau in kaart. Dit verhoogt de urgentie bij eigenaren. Zij krijgen hiermee ook een feitelijk fundament in handen voor de discussie over het voorkomen van schade. Met BlueLabel kunnen gemeenten, bedrijven of burgers samen nagaan welke risico’s er zijn en hoe die kunnen worden voorkomen. Denk aan preventiemaatgelen zoals verbeteringen van het riool, een andere afwatering of meer groen.

De preventiediscussie komt in een stroomversnelling dankzij het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie. Dit eist dat gemeenten voor eind 2019 een stresstest doen, waarmee ze wateroverlastknelpunten in kaart brengen.

Rotterdam is al ver met de beleidsvorming.

Zij gebruiken BlueLabel om de waterrijke gemeente samen met de burgers regenwaterproof te maken.

BlueLabel hoopt bij te dragen aan meer preventiemaatregelen tegen regenwateroverlast.

Voor meer informatie: www.bluelabel.net

14 WATER – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Klimaatverandering vraagt om aanpassing mentaliteit Feit is dat we in Nederland de laatste jaren met aantoonbare klimaatverandering te maken krijgen. Thomas Klomp is zowel communitymanager bij Samen Klimaatbestendig als beleidsmedewerker bij de gemeente Hoogeveen. “In beide functies heb ik direct te maken met weersextremen”, stelt hij. “We hebben structureel van doen met uitersten, met periodes van hevige regenval en droogtes. En inderdaad, dat is een verontrustend beeld. Als burger heb je daar ook van te leren.

Want laten we eens één van de uit-

Klomp: “We hebben structureel van doen met uitersten.”

dagingen beoordelen. Namelijk de ‘vertegeling’ van onze achtertuinen.

Dertig tot veertig procent van de ruimte in Nederland is openbaar.

De rest is in handen van particulieren en ondernemingen. “En als al die betrokkenen hun terrein inrichten voor directe afvoer van hemelwater, dan moet je niet gek opkijken als het riool een stortvloed van een hoosbui onvoldoende kan verwerken”, aldus Klomp.

voor problemen tijdens hoosbuien en aanhoudende droogte. “Tal van gemeentes hebben inmiddels aangehaakt bij een initiatief tot het aanleggen van meer groen in de particuliere omgeving. Dat is best een uitdaging. Overheden en mensen moeten al zoveel: duurzaam leven, van het gas af en nu moeten ze ook nog meer groen aanleggen.

Gemeenten werken daarnaast aan infiltratie in het openbaar gebied.”

De burger heeft een eigen verant-

Hugo Gastkemper, directeur van Stichting Rioned, de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering in Nederland. Ook wat hem betreft is het zonneklaar: de weersextremen van afgelopen

woordelijkheid. Als het gros onderhoudsvrije en betegelde tuinen aanlegt, geven we hemelwater geen kans om langzaam af te vloeien. Te veel bestrating in onze tuinen zorgt

Foto: Rioned

Foto: Samen Klimaatbestendig

Weersextremen, zoals overvloedige regenval, vragen van Nederlandse burgers extra aanpassingsvermogen. De overheid kan namelijk niet alles oplossen.

Gastkemper: “Bij de echte stortbuien kun je niet zonder de straat of het groen om het water even op te slaan.”

‘Gemeentelijk groen, wegen en tuinen van particulieren fungeren bij superbuien als een soort van spaarbekken.’ jaren als gevolg van de klimaatverandering dwingen tot actie van overheid en bewoners. Gastkemper

maakt daarbij een vergelijking met verkeersfiles. Je kunt de snelweg van Groningen naar Maastricht verbreden met twee stroken extra, maar er komt een punt dat het verkeer toch de stad in moet. En daar ontstaan alsnog verkeersopstoppingen. “Zo is het ook met hemelwaterafvoer.

Je kunt maatregelen in de riolering nemen om extremen op te vangen, maar bij de echte stortbuien kun je niet zonder de straat of het groen om het water even op te slaan.”

mee te leven. Water dat in huizen en gebouwen stroomt, zorgt voor echte schade. En dat moeten we uiteraard proberen te beletten. Dat we in Nederland de zee- en rivierdijken verstevigen, is een logische keuze. Ook al gaan daar miljarden euro’s mee gemoeid. De catastrofe en schade van een dijkdoorbraak vallen immers amper in orde te brengen. Dat we overlast ondervinden als de hemel openbreekt en een vloed aan regenwater over ons uitstort, valt niet altijd te voorkomen. “Dan zal die overvloed even moeten wachten voordat er ruimte in het riool vrijkomt om het water af te voeren. Gemeentelijk groen, wegen en tuinen van particulieren fungeren bij superbuien als een soort van spaarbekken.”

Bewoners in Nederland, besluit

Gastkemper, moeten leren leven met ongemak bij weersextremen, zoals water op straat. Want wat we immers ook niet willen, is dat ons riool op die extremen wordt aangepast. “Investeringen daartoe staan niet in verhouding met incidentele overlast.”

Tseard Zoethout

We moeten leren omgaan met het

verschil in overlast en schade, benadrukt Gastkemper. Overlast is water op straat. Vergelijk het met sneeuw: lastig, maar goed

TEGEN DE REGEN Op analysenederland.nl vindt u nog veel meer interessante artikelen over water.

ADVERTENTIE

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

Klimaatverandering verlangt extra Kiwa-garanties Binnenzijde opblaas stuw Ramspol: Kiwa levert Inspectie, consultancy en beheer.

Het Nederlandse klimaat verandert. Periodes van grote droogte en stevige regenbuien wisselen elkaar af. Dit heeft consequenties voor het beheer van waterafvoer. Tropische regenbuien mogen hooguit leiden tot beperkte overlast, niet tot forse schades. Ook certificatie instelling Kiwa speelt een rol bij het beheersen van hemelwaterafvoer.

Weersextremen, zoals droogtes en overvloedige regenval, verlangen een extra inspanning van de Nederlandse samenleving. Ook particulieren hebben een verantwoordelijkheid te nemen, bijvoorbeeld als het gaat om het vergroenen van achtertuinen. Het vertegelen van het eigen perceel leidt immers tot directe afvoer van hemelwater waardoor het riool een hoosbui mogelijk onvoldoende kan verwerken.

Tegelijkertijd tekent zich een parallel af waarbij particulieren meer grip willen krijgen op eigen hun eigen woonomgeving. Er is sprake van een toenemende individualisering van de maatschappij en woningbezitters leggen steeds meer belangstelling aan de dag voor verantwoord en milieubewust bouwen. Deze individualisering wordt mede veroorzaakt door de voortschrijdende techniek. Moesten we vroeger kiezen uit standaardoplossingen, tegenwoordig bestaan er, ook voor waterbeheer, op maat gesneden alternatieven.

Aanpassing infrastructuur Deze combinatie van trends betekent voor het waterbeheer dat er niet meer in afzonderlijke producten, maar steeds meer in systemen wordt gedacht. Nieuwe leidingsystemen zijn aangepast aan de eisen van de klimaatverandering, terwijl we in Nederland natuurlijk nog volop systemen tegenkomen voor de traditionele afvoer van regenwater. Zo werd overcapaciteit tijdens een hevige regenbui vroeger vanuit het rioleringssysteem overgestort op het oppervlaktewater. Nu overcapaciteit echter vaker voorkomt, is dat niet meer toegestaan. Dit om de kwaliteit van oppervlaktewater zoveel mogelijk te beschermen.

Kritische belasting Ook Kiwa, in 1948 opgericht om toezicht te houden op de kwaliteit van drinkwater in Nederland, heeft steeds vaker met deze materie te maken. De basis werd gelegd met eisen voor artikelen in het drinkwaternet, zoals waterleidingen, fittingen en kranen. Deze oorspronkelijke discipline is nu vertaald naar onafhankelijke kwaliteitsbeoordelingen en kwaliteitsverklaringen voor uiteenlopende producten en diensten. Wat je daarmee kunt zeggen, is dat Kiwa kwaliteit zichtbaar maakt. De organisatie bepaalt als onafhankelijke partij of een bedrijf of instelling voldoet aan de eisen die aan een product, dienst, systeem of persoon worden gesteld. Kiwa geeft keurmerken in eigen beheer uit en in licentie, waarvan de KOMO-certificering voor de bouw en onder meer Kiwa Keur voor drinkwaterproducten twee belangrijke voorbeelden zijn.

In de context van nu, waarin het belang van waterbeheer verder toeneemt, is het cruciaal dat belanghebbenden kunnen vertrouwen op de kwaliteit van de gebruikte producten. Onder die belanghebbenden schaart zich een brede variëteit aan zowel particulieren als bedrijven, overheden en nuts-instanties. Om een voorbeeld te noemen: gezien de toenemende waterpieken tijdens stortbuien, willen leveranciers van rioolbuizen en verwante onderdelen de zekerheid dat systemen kritische belastingen kunnen doorstaan.

Kiwa ziet er middels testen op toe dat systemen daar inderdaad voor zijn ingericht.

Legosystemen Een ander voorbeeld zijn de huidige infiltratiesystemen met grote volumes die bedoeld zijn om tijdelijke wateroverlast op te vangen. Dergelijk ‘legosystemen’, bestaande uit losse kratten, kennen hoogtes tot wel vijf meter waarmee een zo omvangrijk mogelijk volume tot opvang wordt gecreëerd. Dergelijke systemen kunnen zo onder bijvoorbeeld parkeerplaatsen worden aangebracht, maar daarbij is het uiteraard van groot belang om kritisch te kijken naar veiligheid en duur-

Opblaas stuw Ramspol.

zaamheid. Het kan niet zo zijn dat deze oplossingen na een periode van enkele jaren dusdanige gebreken vertonen dat er kans op instorting bestaat. Ook een vloeiende infiltratiewerking is van belang om afvoer van een groot watervolume beheersbaar te maken.

Ook hier ziet Kiwa erop toe dat de systemen over voldoende kwaliteit beschikken om kritische toetsen te doorstaan.

Een nieuwe trend is het gebruik van regenwater als grondstof voor het doorspoelen van het toilet of het infiltreren van het tuinoppervlakte in periode van droogte. Ook daarbij kan Kiwa een rol spelen, door met de KOMO-certificering de juiste producten te beoordelen waarmee zulke systemen worden opgebouwd.

Kiwa Nederland Sir Winston Churchilllaan 273 2288 EA Rijswijk T: 088 998 4400 WWW: kiwa.com/nl

16 WATER – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Natuur en veiligheid in deltawerken Foto: Persfoto

Nederland excelleert in de waterbouw. Al 150 jaar ontwikkelen we deltatechnologieën en -oplossingen die wereldwijd ingezet worden. Nederland is de ideale proeftuin voor deltatechnologie; we zijn de etalage voor internationale afnemers en (potentiële) studenten van de waterbouw. En samen met de natuur ontwikkelen we de waterbouw naar een volgende fase.

Als voorzitter van de Vereniging

van Waterbouwers zit Hendrik Postma op de eerste rij voor innovaties in de waterbouw: “De vereniging vertegenwoordigt alle partijen die actief zijn in de waterbouw, van klein tot groot en van lokaal tot internationaal.”

Henk Nieboer, de huidige directeur

van EcoShape (opgericht door de leden van de Vereniging van Waterbouwers), vertelt wat nu de voornaamste ontwikkeling is in de waterbouw: “Al sinds de oprichting van EcoShape focussen wij ons op het concept ‘Building with Nature’.

Dit is een ontwerppraktijk waarbij de diensten van de natuur worden

‘Er was zorg over het aanleggen van infrastructurele werken ten opzichte van de consequenties die ze hadden voor de natuur.’ gebruikt om door de maatschappij de gevraagde functies, zoals bijvoorbeeld veiligheid tegen hoogwater, te vervullen. Zo werken we niet tegen de natuur in, maar werken we met de natuur samen.”

Zowel Postma als Nieboer geven

aan dat deze ecologische vooruitgang in deltawerken is ontstaan door zorgen over de aantasting van natuur: “Er was zorg over het aanleggen van infrastructurele werken ten opzichte van de consequenties die ze hadden voor de natuur”, vertelt Postma. “Vooral de baggeraars liepen tegen deze milieuvraagstukken aan. Zo is de wens ontstaan zodanig te ontwer-

Niet alleen beschermen we de bevolking tegen klimaatveranderingen, we dragen hiermee ook bij aan de gezondheid van de natuur.

pen en te bouwen dat het ecosysteem er ook beter van wordt”, aldus Nieboer. Een voorbeeld van een Building with Nature-project is de ontwikkeling van mangrovebossen als kustbescherming in Indonesië.

Een van de redenen dat deze eco-

logische oplossingen niet eerder op deze wijze ingezet zijn, is het gebrek aan kennis: “Sinds 2008 zijn er ook enorm veel promovendi en studenten op dit gebied bij

‘Ruim tien jaar terug is de wens ontstaan om meer waterbouwkundige ecologische kennis te ontwikkelen. We willen niet tegen de natuur in werken, maar met de natuur samen.’

Niet alleen beschermen we de bevolking tegen klimaatveranderingen, we dragen hiermee ook bij aan de gezondheid van de natuur.

gekomen. Dit is een zeer positieve ontwikkeling”, aldus Nieboer.

Ook Postma benoemt het gebrek aan kennis op ecologisch gebied

als belangrijk aandachtspunt van de afgelopen jaren: “Als vereniging stellen wij alle informatie uit de sector gratis beschikbaar aan al onze leden. We willen dat iedereen zo goed mogelijk geïnformeerd is. Het is belangrijk dat alle samenwerkende partijen inhoudelijke gesprekspartners kunnen zijn.”

Een belangrijk onderwerp bij waterbouwkundige werken is veiligheid. Dit geldt onveranderd voor Building with Nature-oplossingen, maar hierin moeten nog stappen gezet worden: “Er leven nog veel innovatievragen rondom de nieuwe technologieën. Bij de meer traditionele werken kunnen we putten uit 150 jaar wetenschappelijk onderzoek, maar met deze natuurgerichte oplossingen moeten we de komende jaren

‘Bij de meer traditionele werken kunnen we putten uit 150 jaar wetenschappelijk onderzoek, maar met deze natuurgerichte oplossingen moeten we onze kennis verder uitbreiden.'

onze kennis verder uitbreiden door middel van onderzoek en proefprojecten. Het is nu nog moeilijk kwantificeerbaar”, aldus Nieboer. “Maar deze toekomst is geen bedreiging, maar een uitdaging”, vult Postma aan.

“Veiligheid staat bij ons hoog in het vaandel en is meer dan enkel waterbouwkundige veiligheid.

Enerzijds moeten alle werkers veilig naar huis kunnen na hun werkdag. Anderzijds moeten de werken ook veiligheid bieden voor de bevolking, bijvoorbeeld tegen klimaatverandering. We bereiden ons voor op de stijging van de zeespiegel, een verandering in het golfklimaat en we willen grote pieken van waterafvoer kunnen verwerken en bergen voor drogere periodes.”

Eoin Hennekam

FEITEN • Zowel Hendrik Postma als Henk Nieboer zijn al ruim dertig jaar actief in het vak • Een van de baanbrekende internationale projecten voor ecologische waterbouw is de ontwikkeling van mangrovebossen in Indonesië als kustbescherming; • Het budget voor de waterbouw is in zeven jaar anderhalf keer vergroot • Binnen EcoShape wordt samengewerkt in de Dutch Diamond, een unieke samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en NGO’s

WERKEN MET DE NATUUR Bent u benieuwd naar nog veel meer manieren om samen te werken met de natuur? Kijk dan op analysenederland.nl.

ANALYSENEDERLAND.NL – WATER

17

Foto: Fotolia

CONTENT WITH A PURPOSE

De straat als opvang voor stortbuien Meer groen, meer ruimte voor water en meer grondstoffen. De stad hoeft er dus niet slechter op te worden wanneer we deze klimaatbestendig maken.

Voorbereid zijn op de toekomst is van groot belang, zeker nu het klimaat verandert. Wat kunnen gemeenten doen?

De enorme stortbui die nu maar af en toe voorkomt, de tropische dagen die zich nu enkele keren per jaar voordoen; beiden zullen over een aantal jaar veel gebruikelijker zijn.

Met andere woorden, het weer dat we nu extreem noemen, zal in de toekomst normaal zijn.

‘De klimaatverandering is een sluipmoordenaar, verpakt in lekker weer.’

Dat is waar klimaatadaptatie zich op

richt; zorgen dat onze leefomgeving klaar is voor het nieuwe normaal.

Dat hebben we al gedaan voor de stijgende zeespiegel en de hogere rivierstanden; hogere dijken en grotere uiterwaarden beschermen ons tegen een overvloed aan water.

Maar wat te doen met het regenwater dat steeds vaker in veel intensere buien uit de hemel valt?

“Je zou dit kunnen opvangen door rioleringsbuizen groter te maken,” zegt David van Raalten, directielid bij het waterschap Drents Overijsselse Delta, “maar dat vraagt zo’n investering, dat gaat niet lukken.

We zullen dus een deel van het water tijdelijk in de openbare ruimte ¬– wegen, groenstroken, parkeerplaatsen enz. –moeten kunnen bergen, waarna het langzaam wegstroomt via de riolering.”

Het is een onderwerp waar Nederland maar langzaam voor warmloopt. Veel steden denken hier nog weinig over na. Daarom zijn gemeenten en waterschappen verplicht om uiterlijk dit jaar met een stresstest de kwetsbaarheden in beeld te brengen.

“Op basis van een model zullen ze

moeten simuleren wat er gebeurt bij een teveel aan water”, zegt Van Raalten. “Als een put hoger zit en een ander lager, weet je waar het teveel aan water naartoe loopt. Als daarnaast weer de ingang van een parkeergarage zit, weet je waar het probleem zit.”

Hasse Goosen, onderzoeker bij Wa-

geningen University & Research, juicht deze testen toe. “De klimaatverandering is een sluipmoordenaar, verpakt in lekker weer. De urgentie is dus groot.” Zeker omdat

in stedelijk gebied, financieel gezien, maar af en toe ingegrepen kan worden. “Bijvoorbeeld als de straat op de schop gaat, de riolering wordt vernieuwd of een nieuwbouwwijk wordt gebouwd.

Die momenten moet je gebruiken om klimaatbestendig te worden.

Dan hoeft aanpassing niet veel duurder te zijn.”

Goosen noemt groene daken, met lekker veel begroeiing dus, als voorbeeld. “Bij een normaal dak met dakpannen is het water binnen een paar seconden in het riool.

Met een groen dak kun je het water vertragen”, zegt hij. “Zorg ook voor berging in het straatprofiel, leg de deurdrempels wat hoger aan.

Liever heb je het water op straat dan in huis.”

In Rotterdam is geëxperimenteerd

met waterpleinen, vult Van Raalten aan. “Dat zijn speeltuinen voor kinderen die worden ingezet als tijdelijke waterberging. Het is een nieuw concept, er zijn er nog maar twee aangelegd. Dat geeft ook aan hoe het nog in de kinderschoenen staat.”

Zowel Van Raalten als Goosen pleit

er dan ook voor dat klimaatadaptief werken een standaardpraktijk wordt. Goosen: “Nog te vaak wordt vanuit het huidige klimaat gedacht

‘Dat is waar klimaatadaptatie zich op richt; zorgen dat onze leefomgeving klaar is voor het nieuwe normaal.

Dat hebben we al gedaan voor de stijgende zeespiegel en de hogere rivierstanden; hogere dijken en grotere uiterwaarden beschermen ons tegen een overvloed aan water.' en wordt klimaatadaptatie over het hoofd gezien. Daarom wil ik een pleidooi houden dat bouwontwikkelaars niet alleen worden gekozen op basis van prijs, maar dat ook wordt gekeken naar hoe klimaatbestendig zij ontwikkelen. Als je wil dat een boom schaduw geeft, zul je hem nu al moeten planten.”

Naast het klimaatadaptief werken

met water, kunnen we uit water ook een hoop grondstoffen halen. Uit afvalwater bijvoorbeeld. Afvalwater is een schat aan grondstoffen en energie. Denk bijvoorbeeld aan de fosfaten die hierin te vinden zijn. Het waterschap probeert deze grondstoffen uit het water te halen om daarmee onze akkers vruchtbaarder te maken. Daarnaast zorgen biologische processen op afvalwater

ook voor methaangas, waarvan weer biogas gemaakt kan worden.

Meer groen, meer ruimte voor water en meer grondstoffen. De stad hoeft er dus niet slechter op te worden. Van Raalten: “Het biedt inderdaad een kans om de stad mooier, leefbaarder en groener te maken. En het voordeel van meer groen, is dat het ook de temperatuur omlaag brengt.”

Mark van der Heijden

FEITEN Op 28 juli 2014 viel op KNMI-station Deelen 131,6 mm regen, een bui die eens in de vijf tot vijftien jaar voorkomt. Die kans is ongeveer twee keer zo groot als rond 1950.

Ook het aantal dagen waarop nu per jaar 50 mm of meer regen valt, is in die jaren verdubbelt van vijf tot tien.

18 WATER – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Naar een betere waterkwaliteit Foto: Fotolia

Onze waterkwaliteit kan verbeteren, zowel aan de voorkant (grond- en oppervlaktewater) als aan de achterkant (afvalwater).

“Met de drinkwaterkwaliteit in ons

Dat succes heeft echter een keer-

land is het uitstekend gesteld’, zegt Hans de Groene, directeur van VEWIN (de vereniging van drinkwaterbedrijven in Nederland).

“Volgens de inspectie voldoen we aan alle wettelijke normen.”

zijde: de wet- en regelgeving en de fiscus werken dergelijke EFGFs tegen. “Afvalstoffen uit de landbouw worden niet als grondstof gezien”, verklaart Ter Woorst. “Vorig jaar is daarom de taskforce ‘herijking grondstoffen’ onder leiding van Winnie Sorgdrager gestart om de knelpunten in kaart te brengen. Op basis van het grondstoffenakkoord worden vijf transitieagenda’s uitgewerkt. Voor de huidige problemen zullen we meer op de lange termijn moeten denken.”

Dat betekent echter niet dat de drink-

waterbedrijven geen zorgen hebben.

“Oude en nieuwe verontreinigingen vormen bedreigingen”, vervolgt hij.

“Bij 34 grondwaterbeschermingsgebieden in het oosten en zuiden van het land wordt de nitraatnorm overschreden of bijna overschreden. Sinds eind 2017 staan Vewin, LTO, de betrokken provincies en de ministeries van LNV en IenW een projectmatige aanpak op basis van vrijwilligheid voor. Mocht dat in die gebieden te weinig opleveren, dan zal minister Schouten (LNV) nog tijdens het zesde Actieprogramma Nitraatrichtlijn (2018 – 2021) met maatregelen komen.”

Opkomende stoffen als medicijnres-

ten zijn – naast soms onbekende stoffen uit de chemie – een nieuwe bedreiging. Elk jaar komt er ruim 140.000 kilo aan medicijnresten via het riool en de zuivering in het oppervlaktewater terecht. Voor de mens (nog) geen probleem, voor ecosystemen wel (hoewel veel nog onbekend is). Bovendien is het een venijnig vraagstuk: grillig, veelvoudig en onoverzichtelijk. “De farmacie staat aan het begin, dan volgen de huisartsen, apothekers en ziekenhuizen en anderen, en aan het eind de drinkwaterbedrijven”, licht De Groene toe. “Daarom

lymeer dat zowel water vasthoudt als afstoot en talloze toepassingen heeft. Ook kunnen we afvalwater als aanvulling op zoet water zuiveren.”

Intussen hebben zowel UvW als

Met de drinkwaterkwaliteit in ons land is het uitstekend gesteld.

heeft het Rijk ook de ‘Ketenaanpak medicijnresten’ opgesteld waarin deze schakels actie ondernemen om die resten in het oppervlakte- en grondwater te verminderen. Naast bronaanpak is extra zuivering bij RWZI’s (rioolwaterzuiveringsinstallaties) belangrijk. Die kijken waar dat, mede door gebruik van technologieën als actief kool of ozon, het beste gezuiverd kan worden.”

Een RWZI wordt bestuurd door een

van de 21 waterschappen. Naast haar dagelijkse baan bij Hoogheemraadschap Delfland is Ingrid ter Woorst bestuurslid bij de Unie van Waterschappen (UvW). Ze heeft

‘Goede waterkwaliteit is een gemeenschappelijk belang.’ waterkwaliteit, grondstoffen en circulariteit in haar portefeuille. Als boerendochter weet ze dat voorkomen beter is dan genezen.

“Mest dat niet op het gewas terecht komt’, zegt ze, “spoelt uit naar de sloot en het grondwater. Als je drijfmest op het erf vasthoudt, voorkom

je uitspoeling. Boeren in Delfland zijn daar nu mee bezig. Goede waterkwaliteit is een gemeenschappelijk belang.”

De waterschappen besteden steeds meer aandacht aan het sluiten van kringlopen. Met de energie- en grondstoffenfabrieken (EFGF) die tien jaar geleden nog als experiment bij de RWZI’s werden opgezet, is het hard gegaan. “Uit afvalwater kunnen we nu grondstoffen als fosfaat, cellulose en alginaat winnen. Fosfaat raakt als verbetering van organische stof straks uitgeput, cellulose kan de papierindustrie gebruiken en alginaat is een biopo-

VEWIN de maatschappelijke taak om een antwoord op zowel klimaatverandering als energietransitie te geven. De taskforce herijking afvalstoffen, de versnellingstafel opkomende stoffen en het Deltaprogramma 2019 bieden daarvoor handvatten. “Maar willen we aan akkoord van Parijs voldoen, dan is een regionale klimaatstrategie vereist”, besluit Ter Woorst.

Tseard Zoethout

BETER WATER Drinkwater in Nederland is volledig veilig, maar toch kan de kwaliteit nog verbeterd worden. U leest er meer over op analysenederland.nl.

ADVERTENTIE

Bronnenservice Boorgatmetingen Camera inspectie Grondboringen Onderhoud & techniek Pompen & motoren ORPU

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

Hoogheemraadschap van Rijnland houdt afvalwaterzuivering draaiende met ComBricks Droge voeten, schoon water, daar draait het allemaal om bij het hoogheemraadschap van Rijnland. In de ruim dertig afvalwaterzuiveringsinstallaties maakt Rijnland het afvalwater weer dermate schoon dat het op een verantwoorde manier terug de natuur in kan. Een belangrijke taak waarbij storingen absoluut niet veroorloofd zijn. Om in deze afvalzuiveringsinstallaties de PROFIBUS installatie draaiende te houden, maakt Rijnland gebruik van de ComBricks modules van PROCENTEC. Op deze manier kan er direct actie ondernomen worden wanneer er plots iets dreigt fout te gaan.

Rijnland geeft aan: “In het verleden hadden wij diverse PROFIBUS storingen in de beluchtingstank van één van onze afvalwaterzuiveringen. De besturing van de kleppen werkte niet meer. De gehele installatie kwam stil te liggen waardoor het water niet meer belucht kon worden. Duurzaamheid vinden wij erg belangrijk. Het zuiveren van afvalwater gebeurt daarom op een natuurlijke manier: met behulp van bacteriën en zuurstof. In de beluchtingstank groeien diverse bacteriën die het afval uit het water opeten en omzetten in niet-schadelijke stoffen. Om de bacteriën een handje te helpen, voegen wij zuurstof aan het water toe. Wanneer de installatie stil ligt, kunnen wij de tank niet meer beluchten en zullen de bacteriën doodgaan. Er zit dus behoorlijk wat druk achter als de installatie uitvalt.” Downtime is in deze industrie absoluut not done.

Betrouwbare oplossing Om het PROFIBUS netwerk in deze moderne afvalwaterzuivering zo snel mogelijk weer up and running te krijgen, schakelde Rijnland de hulp van PROCENTEC in. “Het is in dit soort situaties essentieel dat de storing zo snel mogelijk wordt opgelost. Daarom hebben wij PROCENTEC benaderd. Eén van hun engineers was direct ter plaatse om de installatie met ProfiTrace 2 door te meten. Aan de hand van de scopebeelden was al snel duidelijk dat de storing zich tussen twee klepaandrijvingen bevond. Eenmaal ter plaatse bleek een gecorrodeerde PROFIBUS kabel een deel van de aanleiding. De kabel was door weeromstandigheden aangetast. Deze bleek niet geschikt voor het toegepaste netwerk.”

Omdat de storing incidenteel optrad, is er een ComBricks module van PROCENTEC in het netwerk geplaatst. Uit de scopebeelden bleek een EMC storing.

Onder invloed van EMC kan de installatie abrupt uitvallen, onjuiste berichten verzenden en kan de kwaliteit van dataoverdracht sterk achteruit gaan.

Rijnland: “De PROFIBUS kabel was niet geschei-

den van de hoofdstroombekabeling aangelegd. De kabels waren door dezelfde vloeruitsparing getrokken waardoor deze dicht bij elkaar lagen. Hierdoor ontstonden er diverse reflecties die een EMC storing veroorzaakten. Daarnaast was de afscherming niet optimaal, omdat deze niet consequent was aangesloten op de behuizing van de kleppen.”

De door EMC veroorzaakte stoorsignalen zijn duidelijk zichtbaar op de scopebeelden van ProfiTrace.

Resultaat Rijnland ging direct opzoek naar een oplossing om storingen in de toekomst te voorkomen. “Wij wilden het zekere voor het onzekere nemen. Daarom hebben wij ComBricks modules van PROCENTEC aangeschaft. Deze modules hebben nu een vaste plek in ons bestek, zodat wij de PROFIBUS installatie permanent kunnen monitoren. ComBricks is nu aangesloten op het segment dat de aansturing van de blower en de aandrijvingen in de beluchtingstank regelt. Wij hebben sindsdien gelukkig geen storingen meer gehad.

De PROFIBUS installatie draait veel stabieler. Bij eventuele toekomstige storingen, kunnen wij nu direct maatregelen nemen. Wij zetten de ComBricks modules tegenwoordig ook in bij nieuwbouwprojecten.”

Ook over de dienstverlening van PROCENTEC is Rijnland erg tevreden: “PROCENTEC is een goede partner omdat zij actief meedenken over de best passende oplossing. Wij vinden het erg belangrijk dat een onafhankelijke partij ons helpt, zodat wij zeker weten dat er objectief naar het probleem gekeken wordt. Door het deskundige advies en het leveren van producten is onze installatie weer up and running.”

Water is een kostbaar goed. Of het nu gaat om drinkwater voor de consument of afvalwater dat terug aan de natuur wordt gegeven; we moeten er zuinig op zijn. PROCENTEC helpt bij het realiseren van een betrouwbaar industrieel netwerk om waterzuiveringsprocessen te continueren. Onze kennis draagt bij aan zo weinig mogelijk stilstand, onze oplossingen voorkomen de verspilling van natuurlijke hulpbronnen.

Met meer dan twintig jaar ervaring in het diagnosticeren en monitoren van industriële netwerken zoals PROFIBUS, PROFINET en Industrieel Ethernet, heeft PROCENTEC de kennis en kunde in huis, om ook preventieve oplossingen aan te dragen.

PROCENTEC is actief in vele industrieën en we leveren onze producten via een wereldwijd netwerk van partners. Ons hoofkantoor bevindt zich, hoe kan het ook anders, in Wateringen.

Vind ons ook op de Aqua Nederland Vakbeurs in Gorinchem van 19 t/m 21 maart 2019. Wij staan voor u klaar in de Innovatiestraat!

Klopperman 16 | 2292 JD Wateringen | The Netherlands | W: www.procentec.nl T: +31 (0)174 671 800 | F: +31 (0)174 671 801 | E: info@procentec.com

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: NRK Verpakkingen

Foto:Fotolia

20 VERPAKKINGSINDUSTRIE VOORWOORD – ANALYSENEDERLAND.NL

If not us, then who?

Jur Zandbergen, Algemeen directeur Federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie.

De Dutch Design Week 2018 kende dit thema: Als wij het niet doen, wie dan wel? Een oproep aan designers, kunstenaars, ICT’ers, producttechnologen om na te denken over de toekomst. De toekomst van ieder mens op deze aarde. Een toekomst die bedreigd lijkt te worden door klimaatveranderingen die grote gevolgen zullen hebben voor het leven op aarde.

De branche die ik vertegenwoordig: de rubber en kunststofindustrie, is in het debat over duurzaamheid een belangrijke gesprekspartner. Denkt u bijvoorbeeld aan de discussie over kunsttofverpakkingen: het is vandaag de dag een onderwerp van een brede en ook soms fellle maatschappelijke dialoog.

07 07 07

Wij kunnen daarbij niet meer rekenen

op een op feiten gebaseerd, zorgvuldig gevoerd debat. De emotie neemt de overhand. Een discussie die startte met het voorkomen van plastic afval in het milieu, is uitgegroeid tot een discussie over de noodzaak van plastics.

Een analyse gebaseerd op feiten over hoe we onze materialen inzetten, wordt omgebogen naar beelden over de afvalberg van plastic in de oceanen na een storm en dieren die lijden door het inslikken van plastic.

Deze beelden choqueren, schokken

ons allen, ook mij. Want we zijn als mensen verantwoordelijk voor het weggooien van zaken die moeilijk afbreekbaar zijn in de natuur. Een verantwoordelijkheid voor ons allen.

De maatregelen die genomen worden

zijn een signaal dat we serieus willen en moeten nemen: ook als kunststoffabrikanten. Regelgeving bijvoorbeeld over het verbod op een aantal single use plastics.

De vraag die wij moeten beantwoor-

den is wat onze stappen moeten zijn. Stappen die het debat verhelderen en leiden naar de essentie; dat wat er werkelijk aan de hand is.

Ieder van ons vormt een schakel. maar die altijd gezet moeten worWant als wij die rol niet erkennen den samen met anderen. en op ons nemen, wie dan wel?

In dat debat willen we onze blik verruimen met het zicht op de toekomst. Ook door gebruik te maJur Zandbergen, Directeur NRK Verpakkingen ken van dat wat in onze samenleving al gebeurt, bijvoorbeeld op het gebied van energietransitie, zoals Gebruiksvriendelijke verpakking is prio door wind en zonne-energie.

Alleen als we erkennen dat de samenBelgen en Nederlanders leggen andere accenten leving als geheel hierin een grote Consumenten binnen de Benelux hechten het meeste belang aan een gebruiksvriende verantwoordelijkheid heeft, kunnen vijf voor zowel Nederlanders als Belgen? Een verpakking die gemakkelijk te openen we werkelijk stappen zetten op weg Stappen die laten zien dat ook wij naar een duurzame toekomst.

Er is als producenten de problematiek weer te hersluiten voor retours. verpakking altijd sprake van een ketenaanpak, is prioriteit begrijpen enGebruiksvriendelijke er onze verantwoordeSAMEN VERANTWOORDELIJK waarin wij allen een schakel kunnen lijkheid in willen en zullen nemen.

“Klanten houden van verpakkingen die makkelij vormen: Kunststofproducenten en Stappen die ons dichterbij een Belgen en Nederlanders leggen andere accenten We zijn als samenleving in zijn geheel veranten te en hersluiten zijn. Hou je daar geen rekeni designers, afvalverwerkers buroplossing van onze milieuopgave woordelijk voor een duurzame toekomst, aldus Consumenten binnen de Benelux hechten het meeste aan een gebruiksvriendelijke verpakking. In de top brengen, waarbij wij als producengers, technologen enbelang verpakkingsbeJur Zandbergen. Op analysenederland.nl leest Dan jaag je hen weg.” ten een belangrijke rol vervullen, wetgevers en industrie. er meer over. vijf voor zowel Nederlanders alsdrijven, Belgen? Een verpakking die gemakkelijk teuopenen is en even gemakkelijk weer te hersluiten voor retours.

Klanten laten schaar, mes en tape liefst in de kast liggen, daar is iedereen het over eens Gebruiksvriendelijke verpakking is prioriteit ADVERTENTIE

een vlot recyclebare verpakking aan belang. Toch zijn er ook verschillen tussen Neder

e-packaging

“Klanten houden van verpakkingen die makkelijk te openen Wil jij het verschil maken? Dan kun je hier maar beter rekening mee houden: Belgen en Nederlanders leggen andere en teaccenten hersluiten zijn. Hou je daar geen rekening mee?

Consumenten binnen de Benelux hechten het meeste belang aan een gebruiksvriendelijke verpakking. In de top Dan jaag je hen weg.” vijf voor zowel Nederlanders als Belgen? Een verpakking die gemakkelijk te openen is en even gemakkelijk “Klanten zullen weer te hersluiten voor retours.

Klanten laten schaar, mes en tape liefst in de kast liggen, daar is iedereen het over eens. wint ook jeDaarnaast verlaten als een vlot recyclebare verpakking aan belang. Toch zijn er ook verschillen tussen Nederland en België: je verpakking goede goede “Klanten houden van verpakkingen die makkelijk te openen Wil jij het verschil maken? Dan kun je hier maar beter rekening mee houden: niet eenvoudig retourfunctie recyclebaarheid t en te hersluiten zijn. Hou je daar geen rekening mee? te openen, Dan jaag je hen weg.” terugsturen én Nederlanders gaan voor Belgen kiezen voo Bijna 2 op de 10 betalen recyclen is.” gebruiksgemak en een minimum watenmeer voorin de kast liggen, daar is iedereen het over Klantenmet latenplezier schaar, mes tape liefst eens. Daarnaast wint ook

Ruim driekwart van de Belgi Wat e-shoppers echt vindeneen vloteen verpakking die ze zelf aan verpakkingsmateriaal recyclebare verpakking aan belang. Toch zijn er ook verschillen tussen Nederland en België: gaf aan een stevige verpakk goede goede makkelijk kunnen customizen.

Driekwart van de respondenten zette ‘makkelijk te Wil jij het verschil maken? Dan kun je hier maar beter rekening mee houden: vinden. ‘Gemakkelijk te open van jouw verpakking retourfunctie recyclebaarheid te openen

1 op de 3 e-shoppers kreeg in de afgelopen 12 maanden te maken met schade aan het product of de verpakking. Dat levert niet alleen extra retourkosten op, het kost je ook klanten… en je goede naam.

www.dssmith-packaging.nl

33% van de Nederlandse e-shoppers stopt of mindert zijn bestellingen na het goede van een ontvangen retourfunctie beschadigd product.

6 op de 10 openen’ en ‘zo min mogelijk verpakkingsmateriaal’ in verpakkingsmateriaal’ (68% consumenhun top 3. Daarna volgden ‘makkelijk hersluiten’ (69%) voor retours’ (67%) waren b ten geven Good packaging Nederlanders gaan voor en ‘een stevige verpakking’ Belgen kiezen voor stevigheid (65%). aan dat ze gebruiksgemak en een minimum protects your product, Ruim driekwart van de Belgische respondenten (77%) liever minder aan verpakkingsmateriaal verpakking gaf aan een stevige verpakking allerbelangrijkst te Greathetpackaging goede zien. zette ‘makkelijk makkelijk Driekwart vanzouden de respondenten te vinden. ‘Gemakkelijk te openen’ (69%), ‘zo min mogelijk

recyclebaarheid

te openen

protects your brand

Makkelijk teinopenen Een stevige verpakking openen’ en ‘zo min mogelijk verpakkingsmateriaal’ verpakkingsmateriaal’ (68%) en ‘makkelijk te hersluiten 76% (69%) 77% hun top 3. Daarna volgden ‘makkelijk hersluiten’ voor retours’ (67%) waren bijna even belangrijk.

Zovoor min mogelijk verpakkingsmateriaal Gemakkelijk te openen Belgen kiezen stevigheid en ‘een stevige verpakking’ (65%).

Nederlanders gaan voor gebruiksgemak en een minimum aan verpakkingsmateriaal

69% Ruim driekwart van de75% Belgischewww.dssmith.com/nl-whitepaper-e-packaging respondenten (77%) hersluiten gaf aan een stevige Makkelijk verpakking het allerbelangrijkst te

Driekwart van de respondenten zette ‘makkelijk te vinden. ‘Gemakkelijk te69% openen’ (69%), ‘zo min mogelijk Makkelijk te openen Een stevige verpakking Een stevige openen’ en ‘zo min mogelijk verpakkingsmateriaal’ in verpakkingsmateriaal’ (68%) en verpakking ‘makkelijk te hersluiten

Zo min mogelijk verpakkings 68%

Makkelijk hersluiten voor ret

Systec sorteersystemen die intralogistieke processen automatiseren en optimaliseren, en dit voor inkomend (inbound) en uitgaand (outbound) goederen.

De unieke technologie van de OptiSorter staat in om een breed scala aan artikelen tot 31,5 kg te verwerken, inclusief catalogi, poly wrapped producten, goederen en pakketten. Zelfs ongebruikelijke items, zoals omvangrijke of ronde goederen en grensoverschrijdende producten uit China vormen geen probleem voor het systeem.

Ruimtebesparend design De Optisorter heeft een doorvoersnelheid van maximaal 18.000 items per uur. Eenvoudige en intuïtieve bediening wordt gegarandeerd door de geïntegreerde sorteersoftware BÖWE Sort, die de sorter bestuurt en dynamische gegevensrapportage genereert met een enkele interface.

Unieke push-traytechnologie Verwerkt een breed scala aan artikelen Gemakkelijke bediening

ook verticaal, horizontaal of op meer niveaus is mogelijk. De push-traytechnologie garandeert een vlotte handling van de items in enkele of dubbele stortkokers, rolcontainers, dozen, bakken of postzakken. De Optisorter staat gekend voor zijn laag energieverbruik, alsook een eenvoudig onderhoud.

Wilt u meer weten? Ga dan naar: www.boewe-systec.com

Of stuur een e-mail naar: sales@bowe.nl ADVERTENTIE

REKS maakt volledig circulair produceren mogelijk

VOLENDAM Al geruime tijd wordt er door KRAS Recycling, KIVO Plastic Verpakkingen en KIVO Kosovo aan project REKS gewerkt. Met dit bedrijf, gesitueerd in het Zuidoost-Europese Kosovo, willen ze zorgen voor een nog beter (her)gebruik van plastic verpakkingsma­ terialen. Robert Kwakman, directeur KIVO en Ben Kras, directeur KRAS vertellen over REKS.

Ben Kras (links) en Robert Kwakman (rechts)

Foto: Nick Tol

Het proces begint bij KRAS Recycling. Vanaf maart 2019 zal KRAS al het plastic afval inzamelen bij grote onder­ nemingen en vervoeren naar REKS in Kosovo. Dat afval wordt daar gesorteerd, gewassen en geregenereerd tot recyclaat. Dit werd voorheen in grote volumes in China gedaan. Kras: "Tegenwoordig gaat een deel nog steeds naar bestemmingen in Azie en een groot deel gaat nu in Europa naar de verbrandingsovens".

dit bij REKS in Kosovo. Daar worden er gerecyclede zak­ ken van gemaakt en die verkopen we weer aan diezelfde supermarktketen. Zodoende heeft die supermarktketen straks nieuwe inzamelzakken van zijn eigen afvalplastic.

Dat is duurzaam en goedkoper".

Closed loop oplossingen

Door de huidige ontwikkeling binnen de plastic industrie is er steeds meer behoefte aan toepassingen die circulair verwerkt worden. In de toekomst hoopt REKS ook met meer closed loop oplossing te komen. Denk bijvoorbeeld aan krimpfolies voor trays en sixpacks waar recyclaat in is verwerkt. Belangrijke spelers binnen de keten, zoals marketeers en bottelarijen, zullen dan echter mee moe­ ten bewegen om de verpakking gezamenlijk duurzamer te maken.

De werkwijze van REKS is precies wat de Europese Unie en Nederlandse overheid de komende jaren willen zien:

dat in 2025 al hun verpakkingen recyclebaar moeten zijn en het liefst van gerecycled materiaal zijn gemaakt. REKS kan daar oplossingen voor bieden."

Hoogstaand gerecycled plastic

"En er is op dit moment geen enkel ander bedrijf in Eu­ ropa dat dit soort kwalitatief hoogstaande gerecyclede plastic producten tegen zo'n lage prijs en in enorme volu­ mes kan leveren", verzekert Kwakman. "Wij hebben daar op ingespeeld door gezamenlijk 82.000 vierkante meter grond te kopen in Kosovo op zo'n 7 km afstand van de KIVO fabriek aldaar."

Samenwerken binnen de keten Het is aan ons (de industrie) om te zorgen voor nog meer ontwikkelingen en praktische oplossingen tegen de na­ delen van plastic en zelfs plastic te vervangen waar echt betere alternatieven toepasbaar zijn. Kwakman: "Wij zijn

"De werkwijze van REKS is precies wat de Europese Unie en Nederlandse overheid de komende jaren willen zien."

"Door echter in Kosovo te recyclen onder eigen beheer kunnen we closed-loops creeren, garanderen we hoge kwaliteit, draagt het bij aan werkgelegenheid en ontwik­ keling en is het minder belastend voor het milieu."

KIVO Kosovo zal een deel van het recyclaat gebruiken in de productie van diverse toepassingen, zoals afvalzakken en inzamelzakken. Kwakman geeft als voorbeeld: "KIVO levert momenteel honderdduizenden kilo's inzamelzak­ ken aan een grote supermarktketen, straks brengen we

minder primaire grondstoffen en meer circulaire oplos­ singen. Het kabinet wil dat Nederland meer grondstof­ fen gaat hergebruiken en minder afval gaat verbranden.

Daarom gaan de tarieven binnenkort omhoog voor pro­ ducten die niet recyclebaar zijn. De overheid dwingt be­ drijven min of meer om bepaalde recycledoelstellingen te behalen. "Sinds het klimaatakkoord van Parijs zijn alle overheden aan het kijken hoe ze duurzamer kunnen ope­ reren", vertelt Kras. "Coca-Cola heeft bijvoorbeeld gezegd

altijd bezig met innovatie en willen uiteindelijk zorgen voor een toekomstbestendig product. REKS is een on­ derdeel daarvan, maar voor ons gaat dit nog verder dan de directe invloedsfeer. Door samen te werken binnen de keten van grondstof tot eindgebruik en hergebruik, maar ook met (lokale) overheden en instituten kunnen we on­ derzoek, voorlichting, bestrijding en slimme infrastructu­ ren mogelijk maken."

‘Plastic kent ook zijn kwaliteiten’ Kunststof verpakkingen staan in een kwaad daglicht, terwijl ze wel degelijk van nut zijn.

De kwaliteit van een verpakking is af te lezen aan de prestatie op het niveau van de drie p’s. “The triple p’s”, zoals recycle-expert Vincent Mooij van grondstoffenbedrijf Suez dat noemt. Die drie p’s staan voor Protect, Preserve en Promote. Dat valt te vertalen tot het beschermen van de inhoud, het behouden van de kwaliteit en promotie van het product. Duurzaamheid staat bovenaan de maatschappelijke agenda. En in de context daarvan wil het niet zelden gebeuren dat plastic verpakkingsmateriaal in het verdomhoekje wordt geduwd, terwijl dat niet altijd terecht is, reageert Mooij.

“Verpakkingen hebben ook tot doel

om het product te beschermen en de houdbaarheid te verlengen”, zegt hij. “Ook voedselverspilling leidt tot onnodige CO2-uitstoot, hoewel het lastig is om terug te rekenen wat nu een grotere duurzaamheidsplus oplevert: gebruik van plastic en verlenging van houdbaarheid of het ontbreken van kunststof.”

Niettemin blijft overeind dat het van groot belang is om energie te steken in het verbeteren van circulariteit.

Probleem zit ‘m vooral bij kunststof verpakkingen die uit meerdere lagen bestaan. In theorie zijn die te recyclen, terwijl de praktijk vaak

Foto: Suez

22 VERPAKKINGSINDUSTRIE – ANALYSENEDERLAND.NL

Mooij: “Elk type plastic heeft zijn eigen functionaliteit.”

uitwijst dat die verpakkingen niet goed gesorteerd kunnen worden en dus in de verbrandingsoven belanden. “Elk type plastic heeft zijn eigen functionaliteit. Terwijl het ene type vooral geschikt is om licht tegen te houden, is het volgende type met name bedoeld voor het tegenhouden van vocht of lucht bijvoorbeeld. Vaak worden die productsoorten in combinatie met elkaar gebruikt, zoals bij plastic verpakkingen van kaas bijvoorbeeld, terwijl dat materiaal niet goed valt te recyclen.”

Mooij is dan ook voorstander van het

gebruik van standaardoplossingen.

Dus geen ingewikkelde toepassingen, maar regulier standaard

plasticmateriaal. Zulke oplossingen vallen uitstekend te hergebruiken.

“Waar je ook vraagtekens bij kunt zetten, is de houdbaarheid. Het wil gebeuren dat er producten in het supermarktschap staan met een sterk opgerekte houdbaarheid.

Gebruik van kunststof kan houdbaarheid verlengen tot bijvoorbeeld achttien maanden. Als de gemiddelde doorloopsnelheid twaalf maanden bedraagt, dan kun je daar je vraagtekens bij zetten. Beperkter gebruik van kunststof verkort misschien de houdbaarheid, maar dat hoeft niet dramatisch te zijn.”

Waar een uitdaging ligt, benadrukt

Mooij, is om een alternatief te vinden met dezelfde productkwaliteiten

als plastic. Wat dat betreft wordt er volop vaart gemaakt, maar het ei van Columbus is nog niet gevonden. Er worden stappen gezet met bioplastic, dat gemaakt is van natuurlijke grondstoffen, terwijl een deel niet composteerbaar is en op dezelfde wijze wordt verwerkt als hun fossiele tegenhangers. En er bestaan bioplastics die voorzien zijn van het kiemplant-logo of het OK Compost-logo. Die kunnen in de GFTbak, hoewel dat niet betekent dat die verpakkingen worden gecomposteerd. “We kennen in Nederland een composteerperiode van zes weken.

Veel bioplasticverpakkingen hebben echter een periode van twaalf weken nodig. Dat halen we in Nederland niet, dus belanden die verpakkingen

CONTENT WITH A PURPOSE

alsnog in de verbrandingsoven. Het oprekken van de compostperiode is eigenlijk geen optie, want dat vraagt om een verdubbeling van capaciteit.

Ik denk niet dat de Nederlandse burger bereid is om daar budget voor vrij te maken.”

Waar wel hard aan wordt gewerkt, is uitbreiding van de recyclecapaciteit.

Zo wordt er in de Amsterdamse haven een nieuwe fabriek gebouwd die jaarlijks 17.000 ton gebruikt plastic kan recyclen tot nieuw plastic. In deze fabriek van Plastic Recycling Amsterdam wordt het ingezamelde plastic gewassen, versnipperd en daarna door een magnetisch bad geleid, waarin de verschillende soorten plastic worden gescheiden.

Nog even terug naar Mooij. Hoe ziet de toekomst eruit? Volgens hem zullen er over een paar jaar minder verpakkingen gebruikt worden, terwijl de afvalverpakkingsbijdrage die elke fabrikant moet betalen, wordt gekoppeld aan de recyclebaarheid van verpakking. “Hoe beter de verpakkingen valt te recyclen, hoe kleiner de bijdrage.”

Hugo Schrameyer

PLASTIC HEEFT NUT We willen de plastic soep aanpakken, maar we kunnen niet ontkennen dat plastic verpakkingsmateriaal nog steeds nodig is. U leest erover op analysenederland.nl ADVERTENTIE

23

ANALYSENEDERLAND.NL – VERPAKKINGSINDUSTRIE

Duurzaam, houdbaar en circulair Foto: mostphotos

Blikken verpakkingen dragen niet altijd de meest positieve connotaties met zich mee, maar deze zijn niet altijd terecht. Zo is blik een zeer duurzaam verpakkingsmateriaal en is het voor het behoud van de kwaliteit van het verpakte product vaak juist gunstig.

Neem bijvoorbeeld alcoholische

dranken in blik. Deze worden vaak als goedkoop gezien, terwijl dit helemaal niet het geval hoeft te zijn. In vele gevallen zijn deze blikjes juist gunstig voor de smaak.

Neem bijvoorbeeld bier, een drank die gemaakt wordt van natuurlijke ingrediënten en daarom vatbaar is voor smaakachteruitgang. Wanneer bier wordt blootgesteld aan licht en UV-stralen, zoals bij glazen flessen het geval is, veroudert het sneller en gaat het vies ruiken en smaken.

Blik is echter volledig luchtdicht, en zorgt ervoor dat de kwaliteit van de drank behouden wordt.

Daarnaast bederven veel producten

ook wanneer ze in aanraking komen met zuurstof. Dit geldt wederom voor bieren, die gaan oxideren, maar ook voor groenten of andere conserven. Omdat blik volledig luchtdicht is blijven de producten langer goed en blijven smaak en vitaminen bewaard.

Maar ook voor het milieu zijn

blikken verpakkingen zeer gunstig.

Volgens Nedvang, een organisatie

Verspilling van het product en beschadiging van verpakkingen moet door de gehele supply chain voorkomen worden.

die de inzameling en recycling van al het verpakkingsafval in Nederland monitort en stimuleert, wordt elk blikje in Nederland gerecycled.

En dat zonder dat de consument er extra werk voor hoeft te doen.

Het blikje kunnen we gewoon in de afvalbak gooien en de afvalverwerkingsbedrijven doen de rest.

Wanneer het blik bij zo’n bedrijf

aankomt, wordt het grootste deel van de metalen eerst gescheiden van het andere afval, voordat dit de verbrandingsoven ingaat. Het blik dat toch mee de oven in gaat wordt er achteraf uitgehaald met een magneet. De schroot die overblijft gaat door naar de schroothandel en wordt verwerkt, zodat deze terugkan naar de metaalindustrie. De kwaliteit wordt gecontroleerd, en

‘Omdat blik volledig luchtdicht is blijven de producten langer goed en blijven smaak en vitaminen bewaard.’ het teruggewonnen materiaal wordt gemengd met vloeibaar materiaal, waarna het gewalst wordt. Van de nieuwe rollen metaal worden weer nieuwe producten gemaakt. Dit kunnen nieuwe blikjes zijn, maar

DIGITALE KRONIEK

CHRIS BRUIJNES

Foto: KIDV

CONTENT WITH A PURPOSE

het metaal kan bijvoorbeeld ook gebruikt worden voor een nieuwe fiets.

Dat betekent echter niet dat er geen verdere verbetering te halen valt.

Vera Ortmanns, directeur van de Stichting Kringloop Blik, geeft dan ook aan dat verpakkingsproducenten en leveranciers in de metaalsector niet stil staan. Recentelijk werd bij een van de bekendste metalen verpakkingen nog een gewichtsbesparing van tien procent gerealiseerd. Deze ontwikkeling en de introductie ervan in de markt zijn een enorme operatie, stelt zij, omdat verspilling van het product en beschadiging van verpakkingen door de gehele supply chain voorkomen moet worden. Verspilling levert namelijk nog meer milieudruk op.

Kortom: metalen verpakkingen zijn

zeer geschikt voor allerlei verschillende producten. En daarnaast zijn ze ook nog eens enorm duurzaam.

Het materiaal wordt steeds opnieuw gerecycled en gebruikt voor nieuwe producten of verpakkingen. Circulariteit op zijn best.

Marjon Kruize

EEN BLIK OP BLIK Wilt u meer weten over blikken verpakkingen?

Kijk dan eens op analysenederland.nl.

Directeur Kennisinstituut Duurzaam Verpakken.

Aan duurzame strategieën geen gebrek, maar hoe brengen ondernemingen hun ambities in de praktijk ten uitvoer? Ik signaleer dat er nog een kloof zit tussen wat in de directiekamers aan duurzaamheidsbeleid wordt uitgestippeld en wat daarvan – op gebied van verpakkingen althans – daadwerkelijk terechtkomt.

Ik baseer dit onder meer op de uitkomsten van één van de onderzoeken uit het wetenschappelijk onderzoeksprogramma Sustainable Packaging van het KIDV, waarvan de resultaten onlangs zijn gepubliceerd. Hierin is onder meer de besluitvorming in ontwerpprocessen van product-verpakkingscombinaties onderzocht, met expliciete aandacht voor duurzaamheid. Uit de studie blijkt dat sales en marketing vaak het laatste woord hebben in de ontwerpteams. Duurzaamheid legt het daar vaak tegen af, omdat het geen integraal noch zwaarwegend onderdeel van het besluitvormingsproces is.

HET GEHELE ARTIKEL LEEST U OP: ANALYSENEDERLAND.NL ADVERTENTIE

BLIK VERPAKKINGEN

PROMOTIONELE BLIKVERPAKKINGEN OP MAAT

ALUMINIUM VERPAKKINGEN T.B.V. COSMETICA

BRC

GECERTIFICEERD

SCHERPE PRIJZEN EN PERSOONLIJKE SERVICE

ZIE VOOR MEER INFO: WWW.THEBOX-BLIKKEN.NL

T.B.V. DROGE LEVENSMIDDELEN

CONTENT WITH A PURPOSE

Nijssen: “De primaire functie van verpakkingen is het beschermen en het overbruggen van tijd en afstand.”

Foto: Robert Hart Photography

Foto: Pack Improve

24 VERPAKKINGSINDUSTRIE – ANALYSENEDERLAND.NL

De Haan: “Groenten, fruit en aardappelen kan je ook prima verpakken in papier.”

Langzaam op weg naar hergebruik plastic De voor- én nadelen van plastic verpakkingen zijn groot. Op zoek naar het juiste evenwicht.

Plastic verpakkingen staan in een

slecht daglicht. De plastic soep lijkt een rechtstreeks gevolg te zijn van alle plastic verpakkingen die wij verbruiken – niet voor niks vaardigde de Europese Commissie vorig jaar een verbod op sommige wegwerpplastics uit om zwerfafval en dus uiteindelijk de plastic soep tegen te gaan.

Maar er is een keerzijde. Verpak-

kingen zijn nodig om überhaupt zaken te kunnen doen en voor veel toepassingen is plastic het minst slechte alternatief. “De primaire functie van verpakkingen is het beschermen en het overbruggen van tijd en afstand”, zegt verpakkingsdeskundige Wil Nijssen, die met zijn onderneming Pack Improve food- en non-foodproducenten adviseert en helpt duurzamer te verpakken.

Een goede verpakking beschermt

uw nieuw gekochte tv bijvoorbeeld tegen breuk, losrakende elektrische aansluitingen of corrosie.

“Daarnaast wil de consument foodproducten vers, zonder bederf en hygiënisch kunnen nuttigen”, zegt Nijssen. Een folie om groente bijvoorbeeld beschermt, voorkomt het losraken van blad en vermindert daarmee voedselverspilling.

De planeet is daarmee beter af, stelt

Nijssen. “Een product dat in de prullenbak verdwijnt levert meer schade op. Het overgrote deel van de CO2-uitstoot van het foodproduct is afkomstig van de productie zelf, afhankelijk van het foodproduct tussen de 50 en 90 procent.”

En ja, een verpakking is ook nood-

zakelijk om de hagelslag bij elkaar te houden, zoals de omdoos weer de kleine hagelslagdoosjes bijeenhoudt. Verder dient de verpakking om de consument te informeren en kan het bij kleine producten

er ter beschikking? Wat is de precieze productkwetsbaarheid? Zijn natuurlijke materialen een optie?”

In sommige gevallen is het namelijk prima mogelijk om plastic te vervangen door een ander materiaal, zoals bijvoorbeeld papier. “Kijk, een zak sla moet je luchtdicht in plastic verpakken, maar droge groenten, fruit en aardappelen kan je ook prima verpakken in papier”, vertelt Eduard de Haan, directeur van JASA, specialist in het maken van verpakkingsmachines. “Neem de krimpfolie die om een schaal

‘Een foodproduct dat in de prullenbak verdwijnt levert meer schade op. Het overgrote deel van de CO2-uitstoot is afkomstig van productie van het foodproduct zelf.' diefstal voorkomen doordat een grotere verpakking nu eenmaal lastiger te verstoppen is.

Goed, plastic verpakkingen zijn dus here to stay, maar kan het soms wat dunner, minder of lichter? Die vraag zouden verpakkende bedrijven zich regelmatiger moeten stellen, zegt Nijssen, ook verpakkingsmogelijkheden innoveren immers. “Welke materialen staan

appels zit. Deze kan prima vervangen worden door een papieren sleeve. Datzelfde geldt voor de plastic netjes waarin bijvoorbeeld aardappelen, mandarijnen en knoflook verpakt worden.”

Tot op heden zijn veel papieren verpakkingen echter niet compleet gemaakt van papier. “Bij melkpakken, bijvoorbeeld, zit er aan de binnenkant van de verpakking

nog een plastic coating. Daarom kunnen deze eigenlijk ook niet gerecycled worden”, gaat De Haan verder. “Wij willen graag bijdragen aan minder plastic, dus zijn we gaan kijken hoe we het sealen van plastic, wat nodig is om verpakkingen te maken, kunnen voorkomen.

Je moet dus op zoek naar nieuwe hechtingstechnologie om verpakkingen te maken.”

“Wij streven uiteindelijk naar 100% duurzame papieren verpakkingen”, vertelt De Haan. “Aandachtspunten zijn dan nog de inkt en de verlijming. Ook daarvoor zoeken we naar biodegradable opties die genoeg hechten om ervoor te zorgen dat de verpakkingen niet uit elkaar vallen. Maar als het plastic eruit is, is het in elk geval geschikt voor recycling.”

Deze papieren verpakkingen brengen echter wel andere uitdagingen met zich mee. “Het moet natuurlijk niet zo zijn dat het product niet langer beschermd is, of dat je het zomaar uit de verpakking kan nemen”, stelt De Haan. “Ook houden mensen wel graag zicht op de producten die ze kopen, zodat ze kunnen zien dat deze van goede kwaliteit zijn.

Daar moeten andere opties voor gevonden worden.”

Maar ook de consument kan zijn

verantwoordelijkheid nemen, sluit Nijssen af. “Niet door geen pro-

ducten meer te kopen die in kunststof zijn verpakt, maar wel door de verpakkingen niet in de natuur achter te laten en goed te scheiden.

Wie eens een zakje opent doet er goed aan het bovenstukje niet helemaal af te scheuren maar er aan te laten. Dit verkleint de kans dat afval gaat ‘zwerven’. Als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, kan voedselverspilling, zwerfafval en overdadig verpakkingsmateriaal tot het verleden gaan behoren.”

Mark van der Heijden

FEITEN Producenten en importeurs in Nederland brengen in totaal 3.138 kiloton aan verpakkingen aan om de food- en nonfoodproducten. 78 procent daarvan wordt gerecycled, voor het overgrote deel tot een ander product of verpakking.

Het kunststofaandeel hier in is 17 procent, oftewel 512 kiloton. Het recyclepercentage van kunststoffen was 50 procent in 2017.

PLASTIC IS HERE TO STAY Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat plastic verpakkingen minder vervuiling veroorzaken. Op analysenederland.nl leest u er meer over.

ADVERTENTIE

Op zoek naar een perfecte verpakking voor uw product? Wij sluiten met advies op maat, ontwerp, druk- en orderbegeleiding naadloos aan op uw wensen.

www.cor-rijken.nl

NL Packaging Event

Design & Creation

Creatief trefpunt voor design- en merkprofessionals.

Nieuwe inzichten, frisse ideeën en netwerken in industrieel erfgoed.

65

Trendsettende bedrijven

18 2

Topsprekers

Dagen vol inspiratie

Inspirerend sprekersprogramma met o.a.: ...en met (register)marketeers, designmanagers, packaging innovationmanagers, wetenschappers, trendwatchers, shoppermarketeers. Sprekers van merken als AH, Mora en Jacobs Douwe Egberts. prof. dr. Erik Scherder Hoogleraar Neuropsychologie

Christine Boland Trendwatcher/trendanalist

prof. dr. Victor Lamme Hoogleraar cognitieve neurowetenschap

THEMA’S shoppermarketing - millennialmarketing - creatieve processen - intelligent verpakken e-commerce - brand design - brand transformation - design

Schrijf je nu in! www.nlpackagingevent.nl NLPE marketing_FDfeb2019.indd 26

19-20 maart 2019 Rijtuigenloods Amersfoort

verpakken 04-02-19 14:30

26 VERPAKKINGSINDUSTRIE PROFIEL – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

‘In elke schakel moet geïnnoveerd worden’ De droom van Caroli Buitenhuis? Duurzaamheid in elke keten binnen de verpakkingsindustrie. Haalbaar? Jazeker, maar niet zonder slag of stoot: “In elke schakel moet geïnnoveerd worden, en dat moet ook nog eens allemaal tegelijk gebeuren. Dat is een gigantisch innovatieproces.”

Lang voordat de wereld met afschuw keek naar de alsmaar groeiende plastic soup. In een tijd waar nog niet werd gesproken over een circulaire economie. In de jaren waar men zich nog volop zorgen maakte over zure regen. Toen dacht verpakkingsexpert Caroli Buitenhuis al: waarom is er zoveel plastic in de wereld? Dus besloot ze in actie te komen.

Nadat ze voor de zoveelste keer in

de supermarkt stond zonder plastic tasje en dacht aan de voorraad tasjes die ze thuis in de kast had liggen, besloot ze om er iets aan te gaan doen. Die plastic tasjes moesten van de kast terug naar de supermarkt.

Wat begon met een ideaal, eindigde met een circulair concept gericht op het reduceren van ons plastic gebruik: de TassenBol, compleet met productielijn en verdienmodel.

De TassenBol is inmiddels verdwe-

nen, net als de gratis plastic tassen. Missie geslaagd? Deels. Want hoewel ze het geweldig vindt dat het verbieden van gratis tasjes tot een reductie van tasjes van 80 procent heeft geleid, is haar werk nog niet klaar. Haar missie: het uitbannen van niet-duurzame verpakkingen en plastics. Dit doet zij via haar huidige adviesbureau Green Serendipity.

Waar komt uw drive vandaan?

“Iedereen wil in een schoon bos lopen, schone lucht inademen en in een schone zee zwemmen. We hebben dus een overkoepelend doel met zijn allen, maar we leven er niet naar. Bedrijven nemen niet automatisch verantwoordelijkheid

voor wat ze teweegbrengen. Dat vind ik zo raar.”

Volgens recente cijfers van European Bioplastics groeit de markt voor bioplastics de komende 5 jaar met 25 procent, maar dit is in vergelijking met de gehele kunststoffenmarkt nog maar een niche. U heeft nog wel een uitdaging liggen.

“Ja, er moet nog ontzettend veel gebeuren. We moeten nu echt innovatieve hernieuwbare recyclebare materialen ontwikkelen die geschikt zijn om goed en duurzaam te kunnen verpakken. En met ‘recyclebaar’ bedoel ik mechanische, chemische of organische recycling.”

Dus we moeten naar de hele keten kijken?

“Ja, maar we moeten de ketens opnieuw uitvinden. Momenteel is er veel focus op het verwerken van verpakkingsafval in de huidige, uiterst beperkte, systemen, maar het is belangrijker om naar de gehele milieu impact te kijken. Een materiaal wat gebaseerd is op lokale afvalstromen, kan momenteel niet altijd goed gerecycled worden.

Maar als je kijkt naar de gehele keten kan het zijn dat de footprint van deze nieuwe materialen, mits goed toegepast, veel lager is dan de fossil-based recyclebare materialen.

Michaël Nieuwesteeg, voorzitter van het Nederlands VerpakkingsCentrum, zei in een interview: ‘Als van tevoren niet is nagedacht over wat er met de verpakking gebeurt, ga dan niet verpakken’. Eens?

“Helemaal. Bedrijven zouden

standaard onderzoek moeten doen naar waar hun consument het product gebruikt en de verpakking weggooit. Dan kunnen ze daar bij het ontwerp en materiaalkeuze rekening mee houden. En bedrijven moeten vooral goed communiceren over hoe en waar de consumenten de verpakking weg moeten gooien.”

Noem eens een voorbeeld.

“Een fabrikant van candybars die vooral repen verkoopt bij benzinestations, moet beseffen dat de repen onderweg gegeten worden en de verpakkingen dus vervolgens onderweg ergens in een afvalbak belanden, maar vaak ernaast... De huidige verpakkingen zijn gebaseerd op niet-afbreekbare materialen. In de eerste plaats moet de fabrikant gaan communiceren dat de verpakkingen altijd in de afvalbak thuishoren en daarnaast moeten ze ervoor zorgen dat de verpakkingen minder schadelijk worden als ze in het zwerfafval belanden.”

Moet de verpakking dan niet in de compostbak?

“Nee, want verpakkingen voegen niks toe aan de kwaliteit van compost. Composteerders hebben maar één doel en dat is: zo goed mogelijke compost maken voor onze akkers. Dit betekent dat wat er binnen komt in de composteringsinstallatie van uitstekende kwaliteit moet zijn: groente-, fruit- en tuinafval dat allemaal binnen drie maanden afbreekbaar moet zijn tot compost. Enkel indien een verpakking bijdraagt aan het verhogen van de kwaliteit van de compost of aan

het inzamelen van meer gft, dan mogen ze mee met het gft.”

Terug naar de plastics. Welke variant moeten ze kiezen voor hun verpakking, willen ze echt duurzaam bezig zijn?

“Dat is niet te zeggen. Neem alleen al het product koffie: dat komt voor als koffiebonen, snelfiltermaling, koffiecupjes. Eén product, drie verschillende vormen, waarvoor andere barrières, andere materialen, andere verpakkingslijnen en dus totaal andere ketens nodig zijn.

Het kan niet in eenzelfde soort verpakking van hetzelfde materiaal.

Elk product moet apart bekeken worden. Dat is de complexiteit van verpakken.”

Door de Europese Commissie is een ban op single use plastics uitgeroepen.

Wat heeft dat voor impact op plastic verpakkingen?

“Deze ban maakt de weg vrij voor innovaties op basis van hernieuwbare materialen die beter passen bij de circulaire toekomst. We zullen daarbij ook stevig in moeten zetten op herontwerp van verpakkingen zodat ze beter te recyclen of te scheiden zijn. En er zal beter gecommuniceerd moeten worden over de afvalfase.”

van voldoende is. Via de huidige recycling systemen wordt dat nog een uitdaging omdat er nog maar weinig mogelijk is, de kwaliteit bedroevend is en de innovaties tergend langzaam gaan. Het is wel heel belangrijk dat we eerst alles gebruiken wat er al is dus het inzetten van recyclaat daar waar mogelijk heeft de hoogste prioriteit. Maar aan het inzetten van recyclaat zitten vele beperkingen. We moeten nu echt haast maken met het ontwikkelen van hernieuwbare alternatieven.”

Wanneer bent u tevreden?

“Als bedrijven goed gaan kijken naar hoe ze hun eigen afvalstromen in kunnen zetten, bijvoorbeeld voor het verpakken van hun eigen producten. En dat ze zien dat daar ook economische kansen liggen: ze kunnen verdienen aan hun afvalstromen of ze worden zelfs voor een deel hun eigen materiaalleverancier.”

Gaat dat lukken?

“Ja, op een gegeven moment komt dat besef bij de bedrijven. We moeten weg van de fossiele grondstoffen en we moeten beter kijken naar onze gehele planeet. Ik heb goede hoop.

Op de heel lange termijn.”

Jerry Huinder

Gebruiken we straks helemaal geen fossiele grondstoffen meer voor verpakkingen?

“Het doel is dat we in 2050 geen virgin fossiele grondstoffen meer gebruiken voor verpakkingen. Maar gerecyclede fossiele grondstoffen kunnen we nog wel inzetten zolang de kwaliteit en het volume daar-

INNOVEREN VOOR CIRCULAIRE TOEKOMST Om in de toekomst volledig circulair met materiaal om te gaan moet geïnnoveerd worden. U leest op analysenederland.nl nog veel meer over deze innovaties.

ADVERTENTIE

JASA lanceert revolutionaire nieuwe verpakkingstechnologieën : zonder plastic Dagelijks gaan er duizenden plastic verpakkingen over de toonbank. Plasticsoep wordt een steeds groter probleem en consumenten zijn steeds meer bezig met het consuminderen van plastic.

Bij JASA staat innovatie hoog in het vaandel en luisteren we goed naar de wensen van onze klanten. Daarom hebben we niet één, maar twee revolutionaire nieuwe technologieën ontwikkeld. Voor beiden geldt dat de verpakkingen zijn gemaakt van papier en karton zonder plastic folie materiaal.

Met onze gloednieuwe Bag-2-Paper™ verticale verpakkingsmachines worden de verpakkingen gesloten zonder te sealen én dus zonder folie materiaal. De traditionele papieren verpakkingen bevatten vaak nog een plastic coating aan de binnenkant en zijn veelal niet te recyclen. Dat is nu voorbij en doordat er geen hitte gebruikt wordt om te sealen, zijn de Bag-2-Paper™ machines ook nog eens heel energiezuinig.

Daarnaast ontwikkelde JASA een revolutionaire technologie voor het verpakken van appels. De nieuwe schaal verpakkingen bestaan uit sleeves gemaakt van karton. Deze sleeve vervangt het folie materiaal wat nu gebruikt wordt. De sleeves zijn onder andere geschikt voor schalen met 4 of 6 appels. Uiteraard kan dat ook voor aardappelen, uien en andere fruitsoorten.

Bent u geïnteresseerd? info@jasa.nl Bel 072 561 2700 www.jasa.nl

ANALYSENEDERLAND.NL – PROFIEL VERPAKKINGSINDUSTRIE

27

VRAGEN AAN COR RIJKEN Foto: Cor Rijken Verpakkingen

Foto: Green Serendipity

CONTENT WITH A PURPOSE

DGA Cor Rijken Verpakkingen.

Kampen verpakkingen met een imagoprobleem?

“In de publiciteit wordt inderdaad vooral negatief gepraat over verpakkingen en een verband gelegd met de plastic soep. De meest schokkende beelden worden getoond om de consument wakker te schudden.

Dat is ook nodig om tot nieuwe wetgeving te komen, maar ik ben ervan overtuigd dat dit probleem in Europa niet zo speelt.”

Is de consument nog niet wakker geschud?

“Nou, als je na het weekeinde ziet wat er van bijvoorbeeld fastfoodrestaurants aan verpakkingen op de grond ligt... We moeten consumenten ervan overtuigen dat verpakkingen in de juiste afvalbak terecht moeten komen; de recyclingindustrie weet daar dan wel raad mee. Het verantwoord omgaan met verpakkingen is een opdracht die we allemaal hebben.”

FEITEN

Caroli Buitenhuis is al jaren werkzaam in de wereld van het biobased verpakken en de circulariteit. Zo was zij onder andere betrokken bij de oprichting van TassenBol, Biobased Packaging Innovations, Holland Bioplastics en de Bioplastics Hub. In 2003 zette zij Green Serendipity op, een consultancybureau voor bioplastics, biobased verpakkingen en circulaire concepten met focus op duurzame keteninnovatie in de verpakkingsindustrie.

Welke taak hebben de industrie en overheid?

“De industrie moet meervoudige materialen waar mogelijk uitsluiten, zodat we verpakkingen maken die goed gerecycleerd kunnen worden. Maar uiteindelijk wordt alles bepaald door wetgeving. Niet alle bedrijven zijn bereid de reële kosten van verpakkingen te betalen, dus heb je soms wetgeving nodig voor toeslagen op complexe verpakkingen. Net zoals consumenten nu moeten betalen voor plastic draagtasjes in winkels.”

Mark van der Heijden

ADVERTENTIE

Nederland

De barcode, het paspoort voor uw product!

Een GS1 barcode is als een wereldwijd paspoort voor uw product.

Hiermee kan uw product echt overal verkocht worden. Wanneer uw barcode bij ons geregistreerd staat, bent u verzekerd van erkenning en herkenning van uw product.

Barcodes die altijd werken Alleen met een GS1-barcode weet u zeker dat uw product op elke website en in elke winkel verkocht kan worden. Bijvoorbeeld bij bol.com, Wehkamp of Amazon.

Maar uw product kan met een GS1 barcode evengoed bij Albert Heijn of Jumbo supermarkten in het assortiment worden opgenomen.

GS1 reist mee met uw product: www.gs1.nl

De enige barcode met waarde: ● Wereldwijd 100% uniek Een GS1 barcode is hét wereldwijde paspoort voor uw product ● Overal geaccepteerd In elke webshop en winkel kunt u terecht ● Gegarandeerd eigendom Iedereen kan zien dat het product van u is.

28 VERPAKKINGSINDUSTRIE – ANALYSENEDERLAND.NL

Foto: Partners for innovation

Het verduurzamen van verpakkingen in de logistieke sector kan een belangrijke bijdrage leveren om de milieu-impact van het transport terug te dringen. Het uiteindelijke doel is een circulaire verpakkingsindustrie en een duurzame eCommerce sector.

Het inzetten op zuinige of elektrische voertuigen en hernieuwbare brandstoffen is niet voldoende wil de logistieke sector in Nederland aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs voldoen. Tot die conclusie komen TNO, CE Delft en Connekt. De verpakkingsindustrie - jaarlijks worden zo’n 250 miljoen pakketten verzonden door webwinkels - ziet innovatie en duurzaamheid als centrale waarden.

Een stip op de horizon is er ook.

Het uiteindelijke doel is een circulaire verpakkingsindustrie.

Verpakkingen worden ontworpen, geproduceerd en verwerkt, gereduceerd, hergebruikt en gerecycled.

Om dit te bereiken kunnen de beschreven strategieën worden toegepast, merkt Haffmans op.

Thuiswinkel.org, belangenvereniging voor Nederlandse webwinkels, heeft

een handboek geschreven voor haar leden met innovatieve ideeën.

Duurzaam ontwerper en strategisch consultant Siem Haffmans van Partners for Innovation, is nauw betrokken bij het handboek. “Duurzaam verpakken is het zoeken naar het optimum tussen een goede bescherming van het product - het minimaliseren van productuitval en het reduceren van verpakkingsmateriaal (gewicht en volume).

Ongeveer de helft van het volume van de verzending is loze ruimte, lucht dus. Dat percentage kan zeker omlaag.” Hij merkt op dat tachtig procent van de verpakkingen dozen zijn, het resterende deel zijn kunststof zakken.

Er zijn volgens Haffmans een aantal

strategieën om te komen tot een duurzamer verpakkingssector. “Het eerste wat je je altijd moet afvragen: ‘is het wel nodig om te verpakken?’ Sommige spullen, zoals een

In zijn boek ‘Products that Flow’, geeft hij praktische voorbeelden om de levenscyclus van producten zoals verpakkingen beter te beheersen. “Door het optimaliseren van verpakkingen heb je lagere transportkosten want er passen meer bestellingen in de wagen. De CO2-uitstoot is lager omdat het aantal ritten afneemt en je hebt minder materiaal nodig om een product te verpakken. Ook neem je frustratie weg bij de consument.”

Mark van Seggelen

Haffmans: “Het eerste wat je je altij moet afvragen: ‘is het wel nodig om te verpakken?’”.

broodrooster, zitten al in een goede doos. eCommerce stopt het weer in een andere doos, vanwege de branding. Een sticker of banderol zou voldoende kunnen zijn.”

De tweede strategie is het gebruik van herbruikbare verpakkingen.

“De bezorger van PostNL neemt de herbruikbare verpakking weer mee.” Zo efficiënt mogelijk verpakken is de derde manier. “Zo min mogelijk lucht verpakken; void packing. Een kunststofzak kan strak om een product heen.”

Dozen op maat produceren, is de

vierde optie. “Blokker beschikt

over een machine die het product met een laser opmeet, waarna een doosje op maat wordt gemaakt.”

Gecertificeerd en recyclebaar verpakkingsmateriaal gebruiken is de vijfde strategie. “Karton kan bijvoorbeeld zeven keer worden hergebruikt.” Mocht je toch nog opvulmaterialen nodig hebben, gebruik dan bij voorkeur luchtzakjes. De zakjes wegen weinig, er is weinig materiaal voor nodig en je kan ze ook weer van gerecycled materiaal maken.”

Naast deze strategieën adviseert

Haffmans webshops te zorgen voor hersluitbare verpakkingen.

FEITEN Voor alle bedrijven die verpakkingen op de markt brengen, gelden de eisen van de Europese Richtlijn Verpakkingen en Verpakkingsafval 94/62/EC. Deze richtlijn is sinds 2006 opgenomen in het Besluit Verpakkingen. De European Strategy for Plastics, de Single Use Plastics directive en het Nederlandse Plastic Pact sturen er op aan dat in 2025 alle verpakkingen volledig recyclebaar moeten zijn.

EEN DUURZAMER VERPAKKINGSSECTOR Weten wat andere experts te zeggen hebben wanneer het gaat om een duurzamer verpakkingsindustrie? Kijk dan op analysenederland.nl.

VRAGEN AAN REMKO BERKHOUT Foto: Persfoto

Circulaire verpakkingsindustrie

CONTENT WITH A PURPOSE

Remko Berkhout, marketing manager DS Smith

Wat vindt de consument belangrijk wanneer hij online bestelt?

“De klant wil vooral gemak.

'E-packaging' consumentenonderzoek wijst uit dat men verpakkingen wil die makkelijker te openen en te retourneren zijn. Ook wil de consument minder plastic en opvulmateriaal. Bovendien, minder opvulmateriaal is beter voor het milieu, verlaagt de kosten en de consument blijft niet achter met een hoop troep.”

Wat kan de retailer doen om de verpakkingen te optimaliseren?

“Bovenstaande in orde maken en verborgen schade aanpakken.

Wanneer klanten klagen over een beschadigd product kan de klantenservice het consumentenvertrouwen vaak nog herstellen. Echter, veel Nederlanders stoppen of minderen hun bestellingen als alleen de verpakking beschadigd is. In die gevallen bellen mensen de klantenservice niet. Die omzet ben je kwijt zonder dat de webshop het weet.”

Waar ligt momenteel het probleem?

“Te grote dozen voor kleine producten en schade zijn veelgehoorde klachten van consumenten. Veel webshops groeien extreem hard en dan ligt de focus niet op deze issues, maar op het “de deur uitkrijgen” van alle pakketjes. Toch kunnen juist deze bedrijven winst halen door bijvoorbeeld verpakkingen te laten ontwikkelen die snel op te zetten zijn of snel door de retourafdeling uitgepakt kunnen worden. Daarmee vang je pieken op, verlaag je kosten, kun je klanten beter helpen en focussen op andere problemen.”

Marjon Kruize

ADVERTENTIE

cirulair verpakken begint met goed advies We produceren dagelijks heel veel afval. En daar moeten we iets mee. Zo zijn nog lang niet alle verpakkingen goed recyclebaar.

Daar kun je bij het ontwerpen al over nadenken. Daarom adviseert SUEZ bedrijven over de recyclebaarheid en circulariteit van hun verpakkingen. Want van oude materialen kunnen we steeds weer nieuwe producten maken. Zo sparen we de grondstoffen van de aarde voor de toekomst.

suez.nl/nieuws

ANALYSENEDERLAND.NL – VERPAKKINGSINDUSTRIE

CONTENT WITH A PURPOSE

29

‘Verpakken heeft een doel, maar zorg ervoor dat de verpakking zo minimaal mogelijk is’ Foto: Coca-Cola Nederland

Verpakken is vaak noodzakelijk. Om een product vers te houden, om een product te vervoeren, maar ook om een product aantrekkelijk te maken voor de klant. Maar verpakken is vaak ook niet zonder milieu-impact.

“Verpakken heeft een doel, maar zorg ervoor dat de verpakking zo minimaal mogelijk is.”

Zijn bedrijf, Coca-Cola, wil een voor-

trekkersrol spelen op het gebied van duurzame verpakkingen. Omdat de wereld dat vraagt, omdat de leverancier dat vraagt, omdat de klant dat vraagt. Volgens Bruno van Gompel, van oorsprong bio-ingenieur en verantwoordelijk voor de commercialisatie van nieuwe producten voor Coca-Cola in West-Europa, verwacht de consument dat zijn bedrijf er alles aan doet om de impact van haar producten op het milieu zo klein mogelijk te maken.

Maar makkelijk is dat niet altijd.

Het moeilijkste aspect volgens Van Gompel? “De juiste balans vinden tussen wat consument wil, het voedsel veilig te bewaren en te vervoeren en zo min mogelijk impact creëren voor het milieu. Die balans juist houden is soms lastig.”

Als we kijken naar (fris)dranken: wat is dan de verpakking van de toekomst?

“Ik denk niet dat er één verpakking van de toekomst is. Net zoals er op het gebied van duurzaamheid niet één oplossing is. Er zijn zoveel studies over het meest duurzame materiaal, daar breken mensen hun hoofd over. Maar er is een simpel antwoord: het meest duurzame materiaal is geen materiaal.”

Maar dat kan niet altijd.

“Precies, en het belangrijkste is dan dat je zo min mogelijk materiaal gebruikt. En dat het materiaal dat je gebruikt collecteerbaar is binnen een closed loop systeem.

Dus dat je al het materiaal kan hergebruiken. Als je kijkt naar plastic: op dit moment is er simpelweg niet genoeg gerecycleerd materiaal om aan de vraag te voldoen. Daarbij moeten we ook nog concurreren met andere industrieën. Wij zijn niet de enige die graag gerecycleerd plastic gebruiken.”

Wat zou daar de perfecte oplossing voor zijn?

“Dat is ‘m nu juist. Er is niet 1 oplossing, het is afhankelijk van plaats, persoon, land en product.

En van de beschikbare technologie.

Je moet de voor- en nadelen van een verpakking heel goed afwegen.

Gelukkig gaat dat steeds beter, omdat we steeds meer informatie hebben en de technologie steeds slimmer wordt.”

‘Een verpakking die goed verkoopt is belangrijk, maar wel zo duurzaam mogelijk.'

Naast een wereld van technologische ontwikkelingen, leven we ook in een wereld waar duurzaamheid van groot belang is. Kunt u de volgende zin afmaken? Als ik langs de snelweg lege plastic flesjes frisdrank zie, dan…

“Denk ik: wat een verspilling. Al die flesjes kunnen als grondstof dienen voor nieuwe dingen. Het is een totale verspilling van goed materiaal. Het gaat me echt aan het hart, want het is een teken dat we niet goed bezig zijn als bedrijf, maar ook als maatschappij als geheel.

Als we dingen van waarde zomaar weggooien, dan is er iets mis met het systeem.”

ductie gaat verloren, blijkt uit cijfers van de Food and Agriculture Organisation van de United Nations. De impact van deze voedselverspilling is groter dan die van de verpakking, daarom kies ik als eerste voor levensduur van het product verlengen. Maar eigenlijk zou ik verpakken met zo min mogelijk schade voor het milieu ook op de eerste plaats willen zetten. Het gaat erom dat we verpakken met zo min mogelijk impact op de wereld.”

Dus dat moet aangevuld worden met nieuw plastic?

Van Gompel: “Als we dingen van waarde zomaar weggooien, dan is er iets mis met het systeem.”

Michaël Nieuwesteeg, voorzitter van het Nederlands VerpakkingsCentrum, zei in een interview ooit: ‘Als van tevoren niet is nagedacht over wat er met de verpakking gebeurt, ga dan niet verpakken’. Eens?

“Absoluut. We leven in een wereld die beperkt is in zijn materiaal, dus daar moet je zo economisch en ecologisch mogelijk mee omgaan.

Hergebruik is daarbij noodzakelijk, en het liefst in iets van dezelfde waarde. Met andere woorden: een oude verpakking moet weer een nieuwe verpakking worden. We moeten naar 100% recyclebaar toewerken, dat is een commitment die we aan moeten gaan.”

En wat is dan de meest prangende vraag op dit moment als u nadenkt over wat er met een verpakking gebeurt?

“Ik zou zeggen dat er twee prangende vragen zijn. Eén: is de verpakking noodzakelijk? Als in-

dustrie hebben we daar nog werk te doen, want we oververpakken nog steeds. Verpakken heeft een doel, maar zorg ervoor dat de verpakking zo minimaal mogelijk is.”

En twee?

“Hoe voorkom je dat het afval wordt? We moeten recycleren op een effectieve manier. Dat kan, maar er zijn een tweetal problemen.

Ten eerste moeten we om te kunnen recycleren, de verpakkingen verzamelen. Als we dan kijken naar West-Europa, dan zie je dat Nederland dit heel goed doet, maar dat niet alle landen het al zo goed voor elkaar hebben. Simpelweg omdat er minder prioriteit aan is gegeven.

Ten tweede moet de hele keten op orde zijn. Verzamelen maar geen industrie om het te verwerken: dat heeft geen zin. Als er iets in de keten ontbreekt, dan stopt het, we kunnen ons geen zwakke schakel permitteren.”

Verpakken om te verkopen, verpakken om snel en goedkoop te vervoeren, verpakken om de levensduur van het product te verlengen, verpakken met zo min mogelijk schade voor het milieu. Zet u ze eens in volgorde van belangrijkheid.

“Verpakken om de levensduur van het product te verlengen, verpakken met zo min mogelijk schade voor het milieu, verpakken om te verkopen, verpakken om snel en goedkoop te vervoeren.”

Maar u werkt voor een commercieel bedrijf dat (fris)drank wil verkopen…

“Natuurlijk, en een verpakking die

goed verkoopt is belangrijk, maar wel zo duurzaam mogelijk.”

En waarom dan op nummer 1 verpakken om de levensduur te verlengen?

“De voedselproductie heeft de grootste impact op het milieu. En ruim een derde van de voedselpro-

“Ja, totdat we in staat zijn alles te recycleren wel. Maar wat erbij komt, moet wel zoveel mogelijk biobased zijn. Als u me vraagt: ‘Gelooft u in de toekomst van uit aardolie afkomstig plastic?’, dan is mijn antwoord; ‘Absoluut niet’.

We moeten onszelf lossnijden van de olie business. Let wel, als ik biobased zeg, dan bedoel ik niet biobased op basis van voedsel dat je onttrekt aan de wereld. Nee, ik bedoel biobased uit tuin-, groenteen fruitafval of ander voedselafval dat niet meer door mens of dier gegeten kan worden. Het gaat om upcycling van materialen.”

Jerry Huinder

FEITEN Bruno van Gompel werkt al sinds 1993 voor Coca-Cola, waar hij begon als Commercialisation Manager. Hij werkte vervolgens op verschillende afdelingen, van R&D tot aan marketing. Op dit moment is hij Technical en Supply Chain Directeur West-Europa. Van Gompel studeerde voor bio-ingenieur aan de Universiteit van Gent.

30 VERPAKKINGSINDUSTRIE – ANALYSENEDERLAND.NL

Veel consumenten zullen zich daar niet van bewust zijn, maar de geschiedenis van glas als verpakkingsmateriaal gaat terug tot honderden jaren voor Christus. Glazen opbergpotten waren in het Romeinse rijk breed ingeburgerd. Het meest opvallende aan deze inleiding is dat het nadien tweeduizend jaar heeft geduurd totdat de eerste glasbakken in het straatbeeld verschenen.

De eerste (halfopen) glasbak werd in 1972 in Zeist geplaatst. “Kunststof als verpakkingsmateriaal in supermarkten werd pas populair in diezelfde periode. Dus vanaf de jaren zeventig. Dat is nog geen vijftig jaar geleden. Wat dat betreft is het behoorlijk vlot dat we ons druk gaan maken over de milieu-impact van kunststof ”, stelt Ariane van Mancius van Now New Next. Haar adviesbureau over food- en packaginginnovation koppelt marketingkansen aan duurzaamheidsdoelstellingen. “Die gaan wat mij betreft hand in hand.

Duurzaam verpakte producten moeten ook verkocht worden.”

Wat opvalt aan de huidige publieke

opinie omtrent kunststof verpakkingen is dat die in no time is omgeslagen. Drie, vier jaar geleden maakten consumenten zich nog amper druk om de milieu-impact van kunststof. Nu bestaat er een

Foto: Elisabeth van den Arend Smidt

De weerstand tegen overbodige kunststof verpakkingen is razendsnel toegenomen.

Van Mancius: “Duurzaamheid is één van de marketingonderdelen waarop je als merk wordt beoordeeld."

collectieve verontwaardiging over de grote berg plasticafval. Dat heeft volgens Van Mancius alles te maken met afschrikwekkende beelden die gedeeld worden via social media en televisie. Veel mensen zullen zich taferelen voor de geest kunnen halen van dieren die de dood vonden door afgedankt plastic. Bijvoorbeeld omdat ze vast kwamen te zitten in kunststof verpakkingen.

“Duurzaamheid is één van de mar-

ketingonderdelen waarop je als merk wordt beoordeeld. Lap je de milieu-impact aan je laars, dan loop je onherroepelijk de kans om te worden afgebrand in de publieke opinie”, stelt Van Mancius, die daarbij een compleet nieuw fenomeen aanstipt: de plastic attack, waarbij actievoer-

ders inkopen doen in de supermarkt en het plastic afval achterlaten. Dat heeft vooral tot doel om winkels te laten nadenken over alternatieven.

Die attacks vinden niet alleen plaats in het buitenland, maar ondertussen ook in Nederland.

Overbodig plastic staat dus in een kwaad daglicht. Maar wat nu? Wat Ariane van Mancius constateert, is dat op de eerste plaats ‘Brussel’ en consumenten het voortouw nemen om de plastic afvalberg te verbannen. “Partijen als de levens- en verpakkingsindustrie, en retailers zitten op dit moment in een squeeze. Door regelgeving en de publieke opinie ontstaat er enthousiasme om te komen tot alternatieven, hoewel nog niemand weet hoe dat op te lossen.

Het is natuurlijk ook zo dat bestaande verpakkingsmachines niet zonder meer afgedankt kunnen worden.

Het vergt een miljoeneninvestering om te komen tot oplossingen met minder milieu-impact.”

Binnen nu en vijf jaar, verwacht Mancius, gaan we kennis maken met een compleet nieuw aanbod versproducten. Dat een enkele wortel of appel straks wordt aangeboden in een kunststof krimpverpakking is volledig uit de tijd. “Straks kopen we vers fruit of groente gewoon weer per stuk, net als vroeger bij de groenteboer.”

De grootste uitdaging waar de indus-

trie voor staat, is niet eens zozeer de omschakeling naar alternatieven, maar heeft meer van doen met het opvoeden van supermarktklanten.

Een komkommer bijvoorbeeld heeft een drie keer zo grote milieu-impact als de verpakking. Niemand weet dat eigenlijk. “Plastic staat in een kwaad daglicht, maar wat ook beseft moet worden, is dat groenten in kunststof langer houdbaar zijn. Dat kan op zich ook goed zijn voor het milieu.”

Hugo Schrameyer

VERPAKT U GOED? Op analysenederland.nl leest u nog veel meer over het belang van duurzaamheid, goede labels en de juiste grondstoffen in de verpakkingsindustrie.

KETENSAMENWERKING VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE Foto: Waste2Materials

‘We zitten in een verpakkingstransitie’

CONTENT WITH A PURPOSE

Op dinsdag 28 mei vindt in Den Haag de eerste editie van Waste2Materials plaats. Het congres komt voort uit twee reeds bestaande congressen die gericht waren op de afval en recycling industrie en de packaging industrie.

“Beide stonden in het teken van circulaire economie en we merkten dat de twee een sterk verband hadden”, vertelt Daniël Riemersma, congresontwikkelaar bij Management Producties en verantwoordelijk voor het programma.

Centraal staat het belang van samenwerking in de keten. In de verschillende keynotes wordt de vertaalslag naar de consument gemaakt. “Er wordt veel gesproken over de transitie naar een circulaire economie, maar hoe gaan we dat vormgeven? Wie moet de kar trekken, wie financiert dit en hoe krijgen we de consument mee?”

Omdat de uitdagingen vragen om samenwerking tussen overheden en het bedrijfsleven wordt interactie gestimuleerd. ’s Middags worden er verschillende casussen gepresenteerd waaruit het belang van deze samenwerking blijkt, en wordt het publiek gestimuleerd mee te denken over de uitdagingen die hierbij komen kijken.

Dagvoorzitter Hester Klein Lankhorst, directeur van Rebel Next Economy, en andere kopstukken uit de industrie leiden de verschillende sessies, waarin onder andere zaken als het verbod op wegwerpplastic, de financiering van de transitie, hergebruik van producten en het zoeken naar slimme oplossingen voor circulaire grondstoffen centraal staan.

Marjon Kruize

ADVERTENTIE

op duurzaam design In 2010 ontwierp PROUDdesign het verpakkingsdesign voor het nieuwe zuivelmerk Arla. Het merk en haar design werd direct omarmd door de consumenten die inmiddels steeds groener en duurzamer zijn geworden.

Toen Arla Biologisch de verpakkingen in 2018 ging verduurzamen werd PROUDdesign gevraagd het ontwerp

te moderniseren met behoud van eigenheid. En dat is goed gelukt! Hét bewijs dat merkemotie en duurzaamheid samen een sterke boodschap vormen. Zodat consumenten kunnen blijven genieten met hun hoofd én hart.

PROUDdesign is een food packaging design specialist. Naast Arla werken wij ook voor Quaker Europa, Fairtrade Original, Bonduelle, Lassie, Peijnenburg, Red Band, Mora en meer sterke merken. Bezoek onze website voor meer informatie of kom naar onze stand op Pentawards Live op 13 februari of het NL Packaging event 19 -20 maart.

prouddesign.nl - a great little company

INTERVIEW MET

Philippe De Naeyer

Director Sustainability & Product Development deSter Wereldmarktleider maar toch niet echt gekend in Europa, wat is de achtergrond van deSter?

deSter werd in 1936 in Amsterdam opgericht als een algemeen handelshuis en startte in 1973 in Hoogstraten (België) met de productie van de bescheiden maar toch beroemde frietvork. Vandaag is het bedrijf wereldwijd de belangrijkste leverancier van serviceware voor alle grote luchtvaartmaatschappijen. Wanneer je in een vliegtuig iets te eten krijgt, is de kans dan ook groot dat deze maaltijd geserveerd wordt in een product van deSter. Verder kent het bedrijf een enorme groei in de markt voor voedselverpakkingen. Door onze passie voor ontwerp en servicetrends te combineren met veertig jaar ervaring in productie, kunnen we op maat gemaakte, klantgerichte, impactvolle en duurzame innovaties leveren.

Vrij uniek is dat jullie alles zelf ontwerpen én produceren. Hoe werkt dat proces juist?

In elk product dat we ontwikkelen is het belangrijkste ingrediënt menselijke creativiteit. De mensen van “deStudio”, het departement design en ontwikkeling bij deSter, zijn experts in het omzetten van creatieve ideeën naar een geïnspireerd ontwerp. Verder werken we ook met externe specialisten zoals sterrenchefs, modeontwerpers en lifestyle consultants. Wanneer we samen met de klant het finale ontwerp doorontwikkeld hebben, starten we de productie in onze eigen faciliteiten.

Onze klantspecifieke werkwijze en betrouwbare in-house productie, maakt ons inderdaad vrij uniek. Hierdoor mogen we wereldwijd dan ook steeds meer luchtvaartmaatschappijen, voedselverwerkingsbedrijven en quickservice restaurants tot onze klanten rekenen.

Het gebruik van plastic wordt vandaag terecht steeds meer in vraag gesteld. Hoe zien jullie de toekomst?

Voeding en verpakkingen zijn onmiskenbaar met elkaar verbonden, er is gewoon geen weg omheen.

Vandaag, meer dan ooit, betreft het ontwikkelen van voedselverpakkingen echter niet enkel het optimaliseren van functionaliteiten en uiterlijk, het gaat ook steeds meer over het ontwerpen van milieubewuste producten die passen binnen een circulaire economie en zo rechtstreeks bijdragen tot het beschermen van onze wereld voor toekomstige generaties.

Als toonaangevende producent van voedselverpakkingen geloven wij dat het ontwikkelen van nieuwe producten dan ook op een verantwoorde manier moet gebeuren. Elk nieuw ontwerp wordt dus zéér kritisch beoordeeld vanuit een milieuperspectief. Hierbij wordt niet enkel rekening gehouden met het materiaal waarvan een product gemaakt wordt, maar vooral met de levenscyclus- en recyclingopties.

Om onze inzet en bijdragen aan het beschermen van het milieu extra te onderstrepen, hebben we onder meer de ECDTM-ontwerpfilosofie ontwikkeld. ECDTM staat voor Environmentally Conscious Design en omvat al onze acties met betrekking tot de ontwikkeling van duurzame producten.

Momenteel hebben we reeds vele commercieel inzetbare alternatieven zoals onder meer een revolutionair 100% biologisch afbreekbaar bestek.

Verder hebben we de ambitie om tegen 2020 al onze nieuwe producten te maken van recycleerbare, gerecycleerde of hernieuwbare bronnen die gerecycleerd of biologisch afgebroken kunnen worden. Tegen 2025 moeten al onze producten passen in de circulaire economie, hetzij door effectief te worden gerecycleerd of door biologisch afbreekbaar te zijn. Meer info kan je vinden op www.environmentallyconsciousdesign.com Welke maatregelen met betrekking tot duurzaamheid nemen jullie verder nog?

Omdat de manier waarop we onze producten produceren een directe impact heeft op het milieu brengen we voortdurend verbeteringen aan binnen onze productie- en logistieke processen.

Om onze visie met betrekking tot duurzaamheid kracht bij te zetten, verwachten we ook dat al onze leveranciers zich hierbij aansluiten. Zo zorgen we er voor dat alle materialen die we gebruiken op een ethische en milieuvriendelijke manier aangekocht, verwerkt en geproduceerd worden.

Omdat we klanten over de hele wereld bedienen, is duurzame productie en aankoop slechts een deel van de oplossing. Met het doel onze ecologische voetafdruk te minimaliseren, investeren we voortdurend in lokale productiefaciliteiten om zo dichter bij onze kernmarkten te kunnen produceren. Dit zorgt voor een aanzienlijke vermindering van transport en CO2-uitstoot.

Zo hebben we onlangs, in toevoeging van onze bestaande productiefaciliteiten in België en Thailand, een nieuwe locatie geopend in de VS.

OVER DESTER

deSter, een onderdeel van van gategroup, is een toonaangevende ontwikkelaar en producent van innovatieve voedsel verpakkings- en presentatieconcepten voor de luchtvaart, foodservice en voedselverwerkende industrie. Het bedrijf heeft productie-eenheden in Hoogstraten (BE), Ohio (VS) en Prachinburi (TH), in toevoeging van verkoopkantoren en assemblage units in Amsterdam (NL), Atlanta (VS), Dubai (UAE), Bangkok (TH) en Hong Kong (HK).

www.dester.com

Interview.indd 1

01/02/2019 11:57

CIRCULAIR DENKEN, CIRCULAIR DOEN:

DÉ NIEUWE NORM!

Circulaire economie krijgt veel aandacht in de samenleving. Wereldwijd zie je dat organisaties aan het kijken zijn hoe ze zich kunnen voorbereiden op beperkte beschikbaarheid van grondstoffen en hoe ze op een andere manier hun ontwerp- en productieproces kunnen inrichten. Nederland manifesteert zich nadrukkelijk als internationale koploper in de circulaire economie. NEN, het Nederlands Normalisatie Netwerk ondersteunt de maatschappij bij het komen tot gezaghebbende afspraken.

HOE KUNNEN AFSPRAKEN DE TRANSITIE NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE VERSNELLEN? Marktacceptatie is van essentieel belang voor de transitie naar een circulaire economie.

Om opschaling van circulaire producten en diensten te realiseren moeten overheid en bedrijfsleven voldoen aan (internationaal) geldende normen.

Recente ontwikkelingen zoals het Rijksbreed programma Circulaire Economie en het nationaal grondstoffenakkoord maken de discussie over normalisatie urgenter dan ooit. Hoe kunnen breed-gedragen nationale en internationale afspraken effectief bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie?

Action Plan ontwikkeld. Nationaal werkt de rijksover-

Merkt u dat normen, richtlijnen of keurmerken nog niet geschikt zijn of misschien zelfs nog niet bestaan

heid toe naar een 100% circulaire economie in 2050.

voor uw nieuw ontwikkelde producten, processen en/

Deze ambitie wordt door veel partijen ondersteund met het Grondstoffenakkoord. Inmiddels zijn de transitieagenda’s gereed voor kunststoffen, biomassa en

of diensten? Dan kunnen wij de oplossing bieden.

voedsel, maakindustrie, bouw, en consumptiegoede-

kijken welke mogelijkheden er zijn. Want juist dat is

ren. NEN zal in 2018 samen met marktpartijen acties

onze rol: het bijeen brengen van partijen die belang

die volgen uit de normalisatie-agenda verder invullen.

hebben bij afspraken over een bepaald onderwerp en daardoor de marktintoductie van nieuwe producten versneld wordt. Heeft uzelf al een inspirerend

‘Overschakelen naar een circulaire economie gaat niet vanzelf’, zegt

Ondertussen zit NEN natuurlijk niet stil. We zijn nauw betrokken bij alle sectoren van de circulaire economie

voorbeeld van de wijze waarop u de transitie naar een

lopen rond energie, water en grondstoffen worden gesloten. Van 2007-2010

en hebben direct contact met veel belanghebbenden.

circulaire economie heeft gemaakt? Dan willen we

was zij minister van VROM en nu regisseur circulaire economie bij onder meer

We weten wat er speelt en waar er behoefte is aan

graag met u in contact komen!

de Amsterdam Economic Board en NEN. ‘Het is echt een systeemverandering

De Europese Commissie heeft het Circular Economy

als de inkoop van circulaire producten. Veel organisaties werken nu met een kleine gesloten keten om zeker

consumptiegoederen, kunststoffen, biomassa & voedsel en maakindustrie op nen.nl/circulair.

EEN GREEP UIT DE VERHALEN

Neem gerust contact op met NEN, zodat we kunnen

nieuwe afspraken of herziening van de bestaande. Dit geldt zowel voor grondstoffen, gerecyclede materialen

Lees de inspirerende verhalen over de huidige en gewenste rol van normalisatie uit de markt van bouw,

MARKTACCEPTATIE VAN CIRCULAIRE PRODUCTEN EN DIENSTEN Jacqueline Cramer - voormalig minister VROM en ambassadeur Circulaire Economie

Jacqueline Cramer. Zij zet zich al jaren in voor een wereld waarin de kring-

waar we mee te maken hebben. Alle partijen in de productieketen moeten zich Harold Pauwels Business Unit Manager Standards circulair@nen.nl

te zijn van kwaliteit en betrouwbaarheid van grondstof en product. Hierdoor wordt schaalvergroting beperkt.

aanpassen om het mogelijk te maken.’

AANJAGER ALS AFVALVERWERKER IN DE CIRCULAIRE WERELD John Vernooij, algemeen directeur Omrin

Afspraken kunnen marktpartijen helpen hun afzetmarkt

Omrin betekent kringloop in het Fries. Een toepasselijke naam voor het afval-

aanzienlijk te vergroten. Bovendien merken we ook dat

verwerkingsbedrijf Omrin dat voor een belangrijk deel in Friesland actief is.

er behoefte is aan nieuwe businessmodellen.

‘Als afvalverwerker zitten we midden in de circulaire wereld en we willen daar graag een aanjager in zijn’, zegt algemeen directeur John Vernooij. ‘Dat doen

Doe mee

we door zelf te innoveren en door partnerschappen aan te gaan die innovatie

Bent u ook bezig met de overgang naar een circulaire

op gang brengen. Het Rijksprogramma ‘Van Afval Naar Grondstof (VANG)’

economie en wilt u zich onderscheiden met aantoon-

vormt daarbij ons kompas.’

baar gevalideerde circulaire producten en diensten?

CIRCULAIRE INRICHTING VAN WERKOMGEVINGEN Eugène Sterken, CEO bij Koninklijke Ahrend

Liever luisteren naar inspirerende verhalen in de auto of de trein?

Dat kan ook. Luister naar onze podcasts die u via nen.nl/circulair kunt luisteren of downloaden.

Het bieden van een gezonde, innovatieve en inspirerende werkomgeving, dat is wat Koninklijke Ahrend doet. Die doelstelling is al lange tijd ongeveer gelijk; de omstandigheden waaronder dat gebeurt en de resultaten die het oplevert, zijn sterk veranderd. Eugène Sterken, CEO bij Koninklijke Ahrend, legt uit: ‘Tot pak-

Afleveringen

weg vijftien jaar geleden was het kantoor dé plek waar mensen werkten. Daar

• Hergebruik materialen met Jacqueline Cramer.

• Circulair geproduceerde bedrijfskleding met Aletta Westra van het ministerie van Defensie.

• Circulair bouwen met Menno Rubbens van cepezed over de aanbesteding van het tijdelijke gerechtsgebouw in Amsterdam.

• Biomassa en voedsel met Pieter Brooijmans van de Suiker Unie.

• Kunststoffen met Arjen Wittekoek, directeur van recyclingbedrijf Coolrec in Dordrecht.

stond het bureau, de computer, de kast met boeken en documenten. Vandaag de dag kunnen mensen op veel meer plekken werken, kantoren hebben vaak flexibele werkplekken, er wordt ook veel vanuit huis gewerkt. Maar de laatste jaren zie je dat mensen elkaar toch weer bewust opzoeken om elkaar te spreken, te inspireren, op goede ideeën te brengen. Dat hoeft niet per se meer op het hoofdkantoor, het kan ook op een campus of R&D-center zijn. Bij het inrichten van werkplekken moet je op die behoefte inspelen.’