Analyse #15 - Duurzaamheid en Droomhuizen

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant.

FEBRUARI 2019 | NR. 15

Analyse

CONTENT WITH A PURPOSE

Duurzaamheid en Droomhuizen

Droomhuizen:

Eric Kuster – Interieurdesigner “Een huis zegt alles over de mens die er woont. Aan het interieur van een huis kan je precies zien hoe iemand is.

Chaotisch, gestructureerd, netjes, slordig, noem maar op.

Daarom wil ik de mensen ook altijd leren kennen voordat ik. iets voor ze ga ontwerpen. Hun huidige huis zegt veel over hoe het nieuwe huis moet worden.”

MAXIME VERHAGEN BRANCHEVOORZITTER BOUWEND NEDERLAND

Lees meer op pagina 24

Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl Sustainability:

Nederland haalt doelen duurzame energie niet, tenzij

“De regering heeft te lang weggekeken van de CO2 reductiedoelen en het aandeel duurzame energie in 2020. Er gaapt een gat van 9 à 10 miljoen ton CO2 reductie terwijl het aandeel duurzame energie niet 14% maar 12,2% wordt, blijkt uit PBL berekeningen.

Lees meer op pagina 6

‘Ik hoop nog steeds dat dit ontwerp één op één terugkomt in het definitieve Klimaatakkoord.’

Lees meer op pagina 10

Sustainability:

Droomhuizen:

Propaan, gewonnen uit aardolie en aardgas, wordt in gasflessen verkocht. Vorig jaar is er een milieuvriendelijker alternatief op de markt gekomen: biopropaan.

“In een wereld die beheerst wordt door digitaal, contactloos, individueel, snel en makkelijk, een wereld waar bezuinigd wordt op kunst en cultuur, is het meer dan ooit belangrijk om jouw leefomgeving emotie te geven.

Eerste biopropaan op de Nederlandse markt

Lees meer op pagina 16

VAN DAK NAAR DUURZAME ENERGIECENTRALE

Jan en Monique des Bouvrie – Interieurdesigners

Lees meer op pagina 18

BEZOEK ONS OP PROVADA HAL 12 | STAND 61

2 INLEIDING – ANALYSENEDERLAND.NL

ANALYSE.

PROFIELEN IN DEZE PUBLICATIE

European Media Partner presenteert Analyse Duurzaamheid en Droomhuizen. De energietransitie is in volle gang, en dat laat ook de woningbouw niet onaangeroerd. Wat zijn de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van duurzaam wonen?

We spreken hier onder andere over met Maxime Verhagen. Volgens hem is het belangrijk om te kijken naar de opschaling van het verduurzamingstempo. Hoe kunnen we snel meer panden verduurzamen, zonder de bewoners hiermee financieel te belasten. De eerste stap hierin? Het isoleren van woningen.

Maar dat betekent niet dat je voor een droomhuis per se een goedgevulde bankrekening nodig hebt. Steeds vaker nemen mensen een architect in de arm om een huis te ontwerpen dat volledig aan hun woonwensen voldoet, aldus Renson van Tilborg, senior communicatieadviseur van de BNA, de Branchevereniging voor Nederlandse Architectenbureaus.

Ook kijken we naar het laatste nieuws omtrent interieurdesign, investeren in vastgoed en architectuur.

Welke kleuren en stijlen zijn momenteel in? En waar moet je op letten als je jouw droomhuis vormgeeft.

Of u nou wilt weten hoe u uw bestaande woning kunt verduurzamen, of juist meer wilt lezen over het inrichten van uw nieuwe droomhuis, bij deze campagne bent u aan het juiste adres.

Onder andere Eric Kuster vertelt ons over zijn ideale

Wij wensen u veel leesplezier.

ANALYSENEDERLAND.NL

Volg ons digitaal:

Weten hoe het droomhuis van interieurdesigner Eric Kuster eruitziet?

Blader dan gauw door naar het interview op pagina 24.

Alois & Saïd Campaign Managers

INHOUD SUSTAINABILITY Diederik Samsom Voorzitter sectortafel Gebouwde Omgeving

Jan en Monique des Bouvrie Interieurdesigners

4 6 7 8 10 12 14 16

Voorwoord: Diederik Samsom Duurzame energie doelen Propaangas voor milieuvoordeel Woningcorporaties lopen voorop Profiel: Maxime Verhagen Bouwsteen voor duurzaamheid Urban Mining: verder dan recycling Biopropaan op Nederlandse markt

DROOMHUIZEN 18 20 21 22 24 26 28 30

Voorwoord: Jan & Monique de Bouvrie Personalisatie voor knusse woning Bezig met woonbeleving 4 x Woonnieuws Profiel: Eric Kuster Tweede woning populair als belegging Badkamers voor de toekomst Luxe en gezonde keuken

POPULAIRE ARTIKELEN OP ANALYSENEDERLAND.NL Michiel de Zeeuw – Interieurdesigner

“Genieten van je leefomgeving en je interieur is wat een huis tot een droomhuis maakt”, aldus Hiske Ligtenberg, blogger bij Woontrendz. “Dit kan je zelf creëren, ook al heb je dat helderblauwe zwembad niet in de achtertuin.” Weten hoe? Lees dan de gehele kroniek op analysenederland.nl.

ALOIS & SAÏD TIPPEN!

Eric Kuster Interieurdesigner

EXCLUSIEF VOOR HET WEB

DIGITALE CONTENT DIGITALE KRONIEK

Maxime Verhagen Branchevoorzitter Bouwend Nederland

woning. Voor hem voelt zijn droomhuis aan als een 5 sterrenhotel, met grote, lichte ruimtes, een gym en spa.

Een huis dat volledig voldoet aan zijn eigen ontwerpen en een hoop luxe uitstraalt.

CONTENT WITH A PURPOSE

Nederland weet al veel verpakkingsmaterialen succesvol te recyclen. Van alle verpakkingen die in Nederland op de markt komen wordt 75 procent gerecycled, waarmee Nederland tot de Europese koplopers behoort.

“Het zijn dus percentages in de buurt van 80 tot 85 procent voor glas, metaal en papier. Dat zijn hoge percentages, omdat wij deze soms al decennia inzamelen.”

Marjan Minnesma – Directeur Urgenda

Ook banken beginnen wakker te worden en zouden mensen die iets extra’s nodig hebben voor het energieneutraal maken van hun huis daarbij moeten steunen. Je maandelijkse lasten gaan niet omhoog: energierekening nul en in plaats daarvan het afbetalen van de lening. Iedereen lijkt wel wakker te worden. En niet uit een boze droom, maar met een visionair toekomstbeeld, dat we waar gaan maken. Voor 2030!

Bekijk exclusieve films en video's op onze campagne website.

Op onze campagne website vindt u nog veel meer interessante artikelen en interviews.

ANALYSE. Campagne Manager: Alois Kleijnen en Saïd Laktami alois.kleijnen@europeanmediapartner.com said.laktami@europeanmediapartner.com Managing Director:

Amanda Ghidoni

Chief Content Officer Redacteur: Layout: Tekst:

Mats Gylldorff Marjon Kruize Mads Hartmann Mark van der Heijden Jerry Huinder Marjon Kruize Hugo Schrameyer Tseard Zoethout Eric Kuster Bouwend Nederland Erwin Olaf NVDE Het Financieele Dagblad 2019 RODI Rotatiedruk

Coverfoto:

Gedistribueerd: Drukkerij:

Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie hee ft geen betrokkenheid bij deze productie.

European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424, NL-1016 GC Amsterdam Tel.: +31 20 808 82 17 Email: nl@europeanmediapartner.com www.europeanmediapartner.com

@europeanmediapartner

analysenederland.nl

Recycle of geef het magazine door!

European Media Partner is gespecialiseerd in contentmarketing en native advertising.

Wij combineren redactionele inhoud met themakranten die bij toonaangevende dagbladen zijn bijgevoegd. Wij zorgen ervoor dat de boodschap van uw merk wordt overgebracht, en uw doelgroep de juiste beslissingen neemt.

ADVERTENTIE

Wij zijn in een vrijgevige bui.

Laat u niet meer verrassen door de regen.

Met slimme glassystemen op maat houdt u het altijd droog: op uw balkon, onder uw terrasoverkapping en in uw tuinkamer.

Benieuwd naar de mogelijkheden? Kom langs in onze showroom: naast een drankje krijgt u ook een voorsmaakje van ons aanbod.

Een exclusieve rondleiding van showroom tot fabriek? Maak een afspraak op metalura.nl/showroom VAN HENNAERTWEG 2 - 2952 CA ALBLASSERDAM

FLAGSHIP STORE BENELUX +32 (0) 3 475 15 15 info@anyway.be

VERDELERS Assen 0592 371 500 Berkel en Rodenrijs 010 511 5905 Goirle 013 534 5002 Zevenbergen 0168 370 126

www.anywaydoors.nl

ADVERTENTIE

Samenwerken aan uw duurzame doelen en plichten Duurzame ambities, als ondernemer heeft u ze ongetwijfeld. Duurzame verplichtingen, dié heeft u ook.

De overheid verwacht dat u duurzaam denkt én doet. En dat u dit bovendien aantoont met een verplicht energiebeheersysteem. Om de doelen uit het Energieakkoord te behalen, komt de overheid met een pakket aan erkende maatregelen. Zoals een verplicht energiebeheersysteem (EBS) voor utiliteitsgebouwen. Ingewikkeld en kostbaar? Niet dankzij de slimme samenwerking tussen Fudura en Sustainable Buildings.

De meetdiensten van Fudura en de daarmee verzamelde data sluiten naadloos aan op de energiemanagementoplossing van Sustainable Buildings.

Méér dan een energiebeheersysteem: De online software oplossing maakt de data die Fudura verzamelt volledig en realtime inzichtelijk, in een helder dashboard. Dat betekent meer energiebewustzijn én besparen; Met één druk op de knop exporteert u eenvoudig overzichten die de overheid tegenwoordig van bedrijven verlangt;

Maar u kunt méér. Zo voorkomt u energieverspilling en voldoet daarmee aan de duurzaamheidsnormen en -eisen; Het biedt alle inzichten om zelf actief aan de slag te gaan met uw eigen duurzame doelen. Zo krijgt u realtime informatie zodat verspillende energieprestaties en inefficiënt energiegedrag direct gesignaleerd worden; De energieverantwoordelijke kan meteen sturen, bijsturen én energiekosten in de hand houden en besparen. Vanaf elke willekeurige locatie en op ieder moment kunnen apparaten op een energiebesparende modus worden gezet of worden uitgeschakeld. Zo heeft u volledige controle over uw energieverbruik en -prestaties.

Fudura voorziet inmiddels zo’n 25.000 bedrijven van meetdiensten en -installaties. In veel gebouwen is de nodige hardware al aanwezig. Grote aanpassingen aan het gebouw zijn niet nodig. U kunt snel met onze oplossing aan de slag.

Meer weten over hoe u samen met Fudura en Sustainable Buildings uw gebouw slim en duurzaam maakt?

Kijk op fudura.nl/besparen

4 SUSTAINABILITY VOORWOORD – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Op weg naar duurzame steden en dorpen We staan aan de vooravond van een flinke verbouwing. Tussen nu en 2050 moet Nederland haar 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen - nu veelal matig geïsoleerd en bijna allemaal met gas verwarmd - goed isoleren en duurzaam verwarmen. Dat betekent meer dan 1000 verbouwingen per werkdag.

Dat lijkt misschien een onoverzich-

telijk grote opgave. Het betekent concreet dat we ieder huis de komende dertig jaar één keer moeten verbouwen. Dat is toch te doen.

Is het ook te betalen? Ja. Mits de

financieringslasten van de verbouwing lager zijn dan de besparing op de energierekening. In Haags beleidsjargon: als de verbouwing woonlastenneutraal is. Dan houden huishoudens na een verbouwing evenveel geld over als voor de verbouwing. En een comfortabeler woning.

Daar zijn de voorstellen van het Kli-

maatakkoord op gericht. Bijvoorbeeld het voorstel de belasting op gas te verhogen, en die op elektriciteit te verlagen. Dat levert voor het gemiddelde huishouden geen

verhoging op van de energierekening, er zit zelfs een kleine verlaging in. Maar het betekent wel dat isolatiemaatregelen zich veel sneller terugverdienen.

Of het voorstel voor een lening die

dankzij koppeling aan het huis, in plaats van de bewoner, met lange aflossingstijd en lage rente en dus gunstige maandlasten. En waar dat niet genoeg is, zijn er subsidies.

Maar zelfs als het financieel uit kan,

lukt het verduurzamen van 1000 huizen per dag alleen als we het gestructureerd gaan aanpakken. Dat betekent wijk voor wijk aan de slag.

Per wijk kan de aanpak immers verschillen. Dichte bebouwing, woningen van voor 1990? Dan is een warmtenet vaak de oplossing. Nieuwere huizen, in een ruim opgezette wijk? Dan kunnen warmtepompen beter voldoen. En voor heel veel wijken geldt dat het aardgasnet tot na 2030 gewoon nog blijft liggen.

Isoleren en met een hybride ketel veel minder gas verstoken, is dan een verstandige (tussen)oplossing.

Dus laat u zich geen angst aanpra-

ten, door over elkaar buitelende

berichten over megaverbouwingen of warmtepompen die u metéén, morgen, gister, zou moeten aanschaffen. Trek niet stante pede met een koevoet de cv-ketel van de muur, ren niet in paniek naar de Gamma. De verduurzaming van Nederland slaagt, omdat we het weloverwogen doen. Met verstandige én ambitieuze plannen, met regie van de gemeente, met hulp organisatorisch én financieel - voor bewoners. Zodat iedereen mee kan op weg naar duurzame steden en dorpen in 2050.

Diederik Samsom, Voorzitter sectortafel Gebouwde omgeving

DUURZAMER BOUWEN Wilt u meer weten over het duurzaam bouwen in steden en dorpen? Kijk dan op analysenederland.nl.

ADVERTENTIE

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

GroenLeven groeit exponentieel en toekomstgericht GroenLeven, marktleider in grootschalige zonneenergie, groeit exponentieel. De Friese onderneming ziet nieuwe bedrijfsmodellen opdoemen.

Met de grootste portefeuille aan zonne-energie is GroenLeven uit Heerenveen de onbetwiste marktleider voor zonnestroom in ons land.

De onderneming won zowel in 2017 als 2018 de Gazellen award van het FD, de jaarlijkse prijs voor het snelstgroeiende bedrijf in Noord-Nederland.

Vrijwel alle grootschalige zonne-energieprojecten van GroenLeven hebben een dubbelfunctie. Zonnepanelen liggen niet alleen op agrarische daken (via een samenwerking met FrieslandCampina en Agrifirm), industriedaken of een parkeerplaats (zoals bij de TT in Assen en ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten), maar ook op een zandwinplas, een voormalig vuilstort of op een kassencomplex. Dat zorgt er niet alleen voor dat de schaarse grond beter wordt gebruikt maar ook dat de opbrengst in het geval van zandwinplassen kan worden verhoogd (door de reflectie van de zon en de natuurlijk koeling van het water).

Vol verwachting ziet het management het moment naderen waarop zonnestroom met fossiele bronnen kan concurreren (d.w.z. zonder subsidies). Siebren Zijlstra, voorheen werkzaam bij netbeheerder TenneT en sinds oktober 2018 CFO van GroenLeven, heeft op basis van extrapolaties een staatje gemaakt.

“Zonnestroom gaat de komende jaren exponentieel groeien, van nu circa 4,2 Gigawatt in Nederland naar meer dan 35 Gigawatt in 2030’, licht hij toe. “Door de stijgende vraag naar elektriciteit en de dalende kosten wordt zonne-energie binnen vijf jaar subsidieloos. Nu al heeft onze partner BayWa r.e. in Spanje een park van 176 Megawatt zonder subsidie aangelegd. Het ‘break even point’ voor zonnestroom schuift steeds verder op naar Noordwest-Europa.”

Zijlstra signaleert een aantal ontwikkelingen die de groei van zonneenergie zal versterken: een verschuiving aan de vraagkant, elektrisch vervoer en nieuwe technologieën als blockchain. “Het aandeel elektriciteit in de energiemix gaat van twintig procent naar vijftig procent in 2050 toenemen”, vervolgt hij. “Zonnestroom is bovendien uitstekend te combineren met het batterijpakket in elektrische auto’s.”

De CFO kijkt daarom met grote belangstelling naar de opkomst van nieuwe technologieën die deze ontwikkelingen gaan verbinden. “Wij helpen bedrijven verduurzamen door zonnepanelen te plaatsen op hun daken. Via ons blockchainplatform kunnen bedrijven straks ook ‘realtime’ weten waar hun donkergroene elektriciteit vandaan komt. Wij koppelen via de blockchain het aanbod van diverse groene energiebronnen direct aan de vraag, ‘virtual powerplants’.”

De vraag is of de huidige wet- en regelgeving nog wel geschikt is voor de energietransitie. Nieuwe grootschalige zonne-energieprojecten kunnen hierdoor in steeds meer gevallen niet op het net worden aangesloten, ondanks dat de netbeheerders hier wel toe verplicht zijn. De doelstellingen op het gebied van duurzame energie worden hierdoor niet gehaald.

Volgens Zijlstra kan dit probleem relatief makkelijk worden opgelost.

“Ons elektriciteitsnet is altijd dubbel uitgelegd”, zegt hij. "Heel belangrijk want consumenten en bedrijven hebben hierdoor bijna altijd stroom.

Maar pas de regelgeving zodanig aan dat voor grootschalige zonneenergie een enkele verbinding genoeg is. Bij een storing kunnen die zonnepanelen even niet leveren, maar blijft het licht in huizen en bedrijven wel gewoon branden. In dit geval kan de netbeheerder de zonnestroom wel snel aansluiten op het net en hoeven er geen langdurige en kostbare investeringen te worden gedaan.”

Een ander probleem zijn ‘de handen aan het net’. Wil de transitie slagen, dan moet er ook voldoende gekwalificeerd personeel zijn die deze decentrale bronnen kan installeren. GroenLeven werkt daarom nauw samen met ROC Drenthe en Stenden NHL Hogeschool (waar studenten ervaring in het fieldlab van zonnepark Oranjepoort van GroenLeven op gaan doen). Sinds begin 2019 is daar ‘Leerbouwen’ uit Groningen bijgekomen. “Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt worden hier in drie maanden tot zonnepaneleninstallateur opgeleid. Met baangarantie bij ons. Immers, alleen gezamenlijk kunnen we de energietransitie handen en voeten geven. Wij noemen dat ‘buurzaam’ in plaats van ‘duurzaam’,” besluit Pechtold.

Door: Tseard Zoethout

“ Via ons blockchainplatform kunnen we ‘realtime’ weten waar groene elektriciteit vandaan komt. Dit betekent direct aanwijsbare donkergroene stroom. ” In Nederland is in 2018 1,4 gigawatt zonnestroom geïnstalleerd, een stijging van 46% ten opzichte van 2017.

GroenLeven beschikt over een portefeuille van 1,2 gigawatt aan zonne-energieprojecten. En de pijplijn groeit hard. Dit jaar legt GroenLeven meer dan 1,2 miljoen zonnepanelen.

6 SUSTAINABILITY – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Olof van der Gaag, directeur van de NVDE (Nederlandse Vereniging Duurzame Energie), vergelijkt deze en vorige regeringen met een leerling die in mei nog een vier staat en toch over hoopt te gaan.

“Waar Scandinavische landen hun duurzame energiedoelen allang hebben bereikt, bungelt ons land onderaan”, zegt hij. “Volgens recente cijfers van PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) moet ons land flink een tandje bijzetten, willen we 14% duurzame energie en 25% CO2 reductie volgend jaar halen.”

De vraag stellen, is ‘m met een pakket maatregelen beantwoorden, een pakket dat volgens de NVDE in vier categorieën uiteenvalt. Van der Gaag: “Isolatie en energiebesparing zijn vergeten onderwerpen. Het mes snijdt aan twee kanten. Wie niet gebruikt, hoeft niet te betalen terwijl minder energieverbruik tot een groter aandeel duurzame energie leidt. We zullen wel alle duurzame opties moeten inzetten, wind op zee en op land, meer zonne-energie, biomassa en geothermie.”

Foto: Holland Solar

De regering heeft te lang weggekeken van de CO2 reductiedoelen en het aandeel duurzame energie in 2020. Er gaapt een gat van 9 à 10 miljoen ton CO2 reductie terwijl het aandeel duurzame energie niet 14% maar 12,2% wordt, blijkt uit PBL berekeningen. De duurzame energiesector pleit voor een pakket aan maatregelen.

Foto: NVDE

Nederland haalt doelen duurzame energie niet, tenzij

Baarsma: “We zullen elke keer moeten kijken naar lokale omstandigheden.”

Volgens de NVDE-directeur is wind op zee een echte ‘klimaatknaller’.

“Jaarlijks komt er één Gigawatt op de Noordzee bij, goed voor het elektriciteitsverbruik van anderhalf miljoen huishoudens. Binnen vijf jaar zijn die windparken op zee 71% goedkoper geworden.

Dat laatste tender was zonder financiële bijdrage van het Rijk.”

Maar met alleen wind op zee redden we het niet, weet ook Van der Gaag. “In 2030 is 70% van onze stroomvraag uit zon en wind afkomstig”, vervolgt hij.

“Dat is een groei van ruim een factor vijf. Maar we hebben ook zon en wind op land nodig. En

Van der Gaag: “De transitie moet zich verbreden en versnellen.”

manieren om voor elektriciteit te zorgen als zon en wind tekortschieten. We zullen de energietransitie per regio, gemeente, wijk en zelfs per woning moeten bekijken.”

In dat maatwerk hebben gemeenten

volgens de NVDE een leidende rol.

De directeur: “Zij zijn de schakel tussen bewoners en duurzame technologieën.”

Cruciaal is dat omwonenden mee-

profiteren van de energietransitie.

Van der Gaag: “De transitie moet zich verbreden en versnellen. Ook sociaal zullen we dat zo makkelijk mogelijk moeten maken.”

Jaap Baarsma beaamt de noodzaak tot versnelling. Hij is voorzitter van Holland Solar, de vereniging die de belangen van de zonne-energiesector behartigt. “PV in de gebouwde omgeving heeft de laatste tijd een grote groei doorgemaakt”, zegt Baarsma. “Ondanks minder subsidies is er vorig jaar ruim 450 MWp bij de huishoudens bijgeplaatst.

Ook de grotere projecten gaan nu hard. Tevens zien steeds meer bedrijven de voordelen van PV in.

We moeten wel: willen we circa 30% van het verbruik elektrisch maken, dan moet in 2050 200 à 300 GigaWatt uit PV komen.”

Draagvlak is doorslaggevend voor het behalen van die doelstellingen.

“Dat betekent ruimte maken voor PV op zowel onze daken als op de grond”, zegt hij. “Gemeenten zullen gezamenlijk zoveel mogelijk de potentie van grotere daken moeten benutten. Dat geeft het minste last, de infrastructuur ligt er immers al.”

Invoeding in het net baart Holland

Solar zorgen. Na de noordelijke provincies kunnen nu ook andere regio’s hun zonnestroom steeds minder of niet op het net kwijt. “In vrijwel alle gevallen gaat het om hoogspanningsnetten die duurzame stroom niet kunnen transporteren. Aansluitingen op het net en private netten moeten makkelijker worden.”

Holland Solar is zich wel bewust dat

energieopslag op dit moment nog

in de kinderschoenen staat. Holland Solar en de NWEA (Nederlandse WindEnergie Associatie) hebben daarom recent een werkgroep in het leven geroepen waarin de kansen voor balanshandhaving worden onderzocht en in hoeverre de overheid de regelgeving zou kunnen aanpassen. Baarsma: “Elke keer zullen we moeten kijken naar lokale omstandigheden om vraag en aanbod in evenwicht te brengen.

Als dat aan het eind van de lijn in evenwicht is, hoeven er ook minder kabels te worden gelegd. PV in de gebouwde omgeving – bij huiseigenaren en huurders – is een voorwaarde tot een meer democratische energievoorziening.”

Tseard Zoethout

FEITEN - Grootschalig wind op zee is een klimaatknaller: jaarlijks komt er één Gigawatt op de Noordzee bij.

- 2018 heeft de verwachtingen voor nieuw geïnstalleerd PV met 1,3 MWp (Megawattpiek) ruimschoots overtroffen. Het totaal opgesteld zonnestroomvermogen is in één jaar tijd van 2,9 GWp naar 4,2 GWp gegroeid.

- Ontwikkelingsfondsen gaan energiecoöperaties ondersteunen om op te schalen en diensten aan te bieden.

DUURZAME DOELEN HALEN Wilt u meer lezen over het behalen van duurzame doelen? Op analysenederland.nl vindt u nog veel meer informatie.

ONTDEK MEER OP ANALYSENEDERLAND.NL

ANALYSENEDERLAND.NL –

Propaangas levert milieuvoordeel op Foto: Deyan Georgiev

Vakantiewoningen-exploitant Droomparken is groot voorstander van CO2-gecompenseerd propaangas.

Wie behoefte heeft aan ontstressen, moet toch eens zijn licht opsteken bij Droomparken. De locaties zijn namelijk te vinden op de mooiste plekjes in Nederland. Het gros van de veertien parken met vakantiewoningen en –bungalows ligt op de Veluwe, terwijl er tevens parken zijn in Zeeland, Limburg en Noord-Holland. De regio’s zijn misschien verschillend, maar wat de parken bindt, is de natuurlijke omgeving waarin de parken zijn gevestigd. De term natuurlijk duidt in deze context niet zelden op bosrijk of ruimtelijk buitengebied.

“Onze ruim drieduizend recreatiewo-

ningen zijn gevestigd in prachtige buitengebieden. Dat staat buiten kijf, terwijl die locaties veelal de uitdaging kennen dat er geen aansluiting bestaat op de openbare nutsvoorzieningen. Dat betekent ook voor de gasvoorziening dat we ons moeten wenden tot alternatieven”, aldus Andries Bruil, directeur van Droomparken, waarbij hij tevens aangeeft dat daartoe al vanaf de bouw van de verschillende parken een oplossing werd gevonden in propaangas. Dankzij deze schone en voordelige energiebron zijn de bungalows op de parken ook tijdens koude wintermaanden op een aangename temperatuur te krijgen.

Maar er is meer. De Nederlandse

overheid heeft immers de ambitie om versneld te stoppen met het winnen van aardgas in Groningen.

Daarmee leeft misschien het idee dat we in Nederland op termijn geen gas meer kunnen gebruiken als energiebron. Die vlieger gaat

CO2 gecompenseerd propaangas is één van de weinige manieren om toch duurzaam om te gaan met gasverbruik.

echter niet op. Propaangas is immers geen aardgas uit Groningen.

Propaangas wordt in bulktanks en gasflessen verkocht als brandstof voor koken, stoken en als warmwatervoorziening. “Onze recreatievoorzieningen zijn gevestigd op locaties met een groene en natuurlijk omgeving. Een vorm van milieubeleving past daar op een heel synergetische wijze bij. Een park in een groene omgeving zonder duurzaamheidsambities laat zich niet met elkaar rijmen. Al voordat de aardgasdiscussie op gang kwam, hadden wij gekozen voor het alternatieve propaangas.”

Die duurzaamheidsambitie is zelfs

nog verder opgeschaald. Tegenwoordig wordt namelijk gebruik gemaakt van CO2 gecompenseerd propaangas. Dat is propaangas waarbij de CO2-uitstoot van het gasverbruik wordt gecompenseerd

door te investeren in duurzame (energie)projecten. Het is op dit moment nog niet mogelijk om op grote schaal biopropaan te leveren.

CO2 gecompenseerd propaangas is één van de weinige manieren om toch duurzaam om te gaan met gasverbruik. Die overstap betekent niet dat de installatie moet worden aangepast. Er wordt immers blijvend gebruik gemaakt van dezelfde gassoort.

Nog even terug naar Andries Bruil,

die dus al eerder heeft aangegeven dat zijn organisatie een stevige focus heeft op duurzaamheidsoplossingen. Alle alternatieven om milieuambities te halen, passeren daarbij de revue. Dat geldt bij nieuw te bouwen vakantiewoningen, terwijl dat tevens geldt voor onderkomens die worden gerenoveerd. “We kijken naar een brede waaier aan mogelijkheden, inclusief de moge-

lijkheden om CO2 gecompenseerd propaangas te combineren met een warmtepomp. Dat is niet altijd even eenvoudig, te meer omdat in vakantiewoningen hoogfrequent gebruik wordt gemaakt van warm water.

Wat een oplossing kan zijn, is een ketel met een groot volume warm water, dat bijvoorbeeld gedurende de dag wordt verwarmd middels zonnepanelen, maar dan praat je wel over een volume van pakweg vijfhonderd liter. Dan zul je de bestaande woningen stevig moeten verbouwen.”

Wat dat betreft, besluit Andries Bruil, is CO2 gecompenseerd propaangas wel degelijk een transitiebrandstof naar de toekomst toe.

Hoe het duurzaamheidsvraagstuk zal uitpakken, is op voorhand niet tot achter de komma uit te tekenen, terwijl propaangas nu al duidelijk milieuvoordeel oplevert ten opzichte van traditionele brandstoffen.

Hugo Schrameyer

FEITEN De duurzame voordelen van groen gas zijn eigenlijk nog nauwelijks bekend bij consumenten en bedrijven, terwijl er tevens verwarring is over de betekenis. Bij CO2 gecompenseerd propaangas wordt de CO2 gecompenseerd. Het gas heeft dus een groen karakter, doordat er wordt geïnvesteerd in duurzame energieprojecten die zorgen voor de vermindering van de hoeveelheid CO2-uitstoot elders op de wereld.

MEER DUURZAAMHEID Wilt u meer lezen over duurzame woningbouw? Kijk dan op analysenederland.nl.

ADVERTORIAL

MET OK GAS STAP VOOR STAP NAAR EEN BETER MILIEU! OK Gas is de marktleider op het gebied van CO2-gecompenseerd propaangas.

Omdat het helaas nog niet mogelijk is om op grote schaal bio propaan te leveren, levert OK Gas in haar streven naar een beter milieu aan al haar klanten 100% CO2-gecompenseerd propaangas. De CO2-uitstoot van het gasverbruik wordt gecompenseerd door de aankoop van emissiereductie certificaten. Hiermee wordt geïnvesteerd in duurzame (energie)projecten, welke zorgen voor de vermindering van de hoeveelheid CO2-uitstoot elders op de wereld.

Ook met betrekking tot het (moeten) overstappen op een andere energiebron dan (Groninger) aardgas is propaangas een aantrekkelijke keuze. Onder meer omdat propaangas op bijna alle merken en typen verwarmings- combiketels, geisers en fornuizen aangesloten kan worden. Aanschaf van nieuwe apparatuur is daarom in de meeste gevallen niet nodig. De bestaande aardgasleidingen zijn in veel gevallen ook te gebruiken voor propaangas.

Recentelijk is er zelfs een nieuw type hybride warmtepomp verschenen waarmee een duurzame combinatie gemaakt kan worden.

De pomp werkt samen met een reeds bestaande gasgestookte CV ketel. Door het beste van twee werelden te combineren kunnen zowel de verwarmingskosten als de CO2-uitstoot lager zijn dan bij een 100% warmtepomp of 100% conventionele CV. Een dergelijke warmtepomp heeft een verwarmend vermogen van 5 KwH en werkt zonder lelijk en lawaaierig buitendeel.

Voor een gemiddeld huis kan het gasverbruik met ongeveer 50% terug gebracht worden en dit kan zelfs verder oplopen na woning isolatie.

OK Gas verzorgt voor u: Deskundig advies op maat • Plaatsingen, onderhoud en keuringen van propaangastanks • Bevoorrading door een vloot van eigen tankwagens • De mogelijkheid van bevoorrading via een geautomatiseerd tankinhoudmeetsysteem • Gegarandeerde voorraadzekerheid middels haar eigen gasterminal in Tiel.

OK Gas uw betrouwbare leverancier van CO2-gecompenseerd propaangas - www.okgas.nl - +31 (0)418-587005.

7

SUSTAINABILITY

VRAGEN AAN ROEL WOUDSTRA Foto: Buurkracht

CONTENT WITH A PURPOSE

Roel Woudstra, Manager Energiebesparing & Buurkracht bij Enpuls.

Kan iedere bewoner in een aardgasvrije gemeente voor een eigen alternatief kiezen?

“Aardgas is nu de voornaamste warmtebron voor onze woningen.

Als dat wegvalt dan kun je kiezen tussen all electric, warmtenet of een ander soort gas, zoals biogas.

Het is vanuit maatschappelijk kostenoogpunt beter om te kiezen voor een of in sommige gevallen twee bronnen met bijbehorend netwerk.”

Is daarbij de hulp van bewoners nodig?

“De gemeente kan de persoonlijke keuzes van burgers niet bepalen.

De weg naar een aardgasvrije gemeente moet daarom top-down én bottom-up worden gestuurd. Burgerparticipatie moet een serieuze kans krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat Nederland daar de kracht voor heeft.”

Wat is het geheim om burgers samen tot een oplossing te laten komen?

“De kracht van buren is het onderling vertrouwen dat zij hebben.

Zij kennen elkaar omdat ze uit dezelfde wijk komen. Dat in combinatie met de talenten die in een buurt zitten, maakt dat de mensen samen tot een oplossing komen. Het geeft bovendien de sociale cohesie in de wijk op lange termijn een boost en daar heb je op andere gebieden ook wat aan.”

8 SUSTAINABILITY – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

In de loop van 2019 wordt duidelijk in hoeverre de bijdrage van 500 miljoen euro voldoende is om de onrendabele top van duurzame maatregelen voor corporaties af te dekken.

WONINGCORPORATIES LOPEN VOOROP IN VERDUURZAMING Corporaties lopen voorop in verduurzaming van huurwoningen. Nu willen ze gebundeld grote projecten opstarten.

“Waar andere opdrachtgevers in

de bouwsector – als ziekenhuizen, commerciële verhuurders en huiseigenaren – nu pas beginnen na te denken over verduurzaming van hun vastgoed, slagen wij erin om onze huurwoningen in 2021 al naar energielabel B te brengen. Veel koopwoningen halen dat bij lange na nog niet”, stelt Marnix Norder, voorzitter van de vereniging van woningcorporaties Aedes.

Die voortrekkersrol die woningcor-

poraties in verduurzaming van de sector spelen, moet volgens hem echter wel behapbaar zijn. Aan het CO2 neutraal maken van alle huurwoningen in 2050 hangt een stevig prijskaartje van in totaal 108 miljard euro. Voor dit jaar komt dat op ruim vier miljard euro terecht.

Veel woningcorporaties kunnen dat in de huidige omstandigheden niet of nauwelijks bekostigen.

Norder is daarom blij dat de over-

heid via de ‘Klimaattafel Gebouw-

de omgeving’ in december vorig jaar 500 miljoen euro heeft toegezegd voor het nieuwe startmotorprogramma. In dit programma gaat een groot aantal partijen in de bouw- en energiesector aan de slag om 100.000 extra huurwoningen binnen drie jaar aardgasvrij te maken. Het programma wordt onder meer onderschreven door VNO-NCW, VNG, Bouwend Nederland, Techniek Nederland, warmtebedrijven en Netbeheer Nederland.

“Veel duurzame bouwprojecten zijn

op dit moment nog kleinschalig”, verklaart Norder. “Door vraagbundeling kunnen we grote projecten van circa 10.000 woningen per keer aanbesteden. Schaalvergroting zorgt er tevens voor dat de kosten omlaag kunnen. Het is niet meer dan redelijk dat het Rijk via subsidies en investeringsaftrek pakweg 15% van de kosten voor haar rekening neemt. Dit jaar bekijken we de financiële ruimte en opgave tot verduurzaming is.

Dan pas weten we wat mogelijk is.

Mocht de overheid meer willen, dan zal het met extra geld over de brug moeten komen.”

Het programma zorgt niet alleen een

versnelling tot verduurzaming.

Het straalt tevens naar de hele bouwsector uit. Norder: “Wanneer huurders ervaren dat duurzame maatregelen en nieuwe technie-

“De woonbond hanteert een tabel voor wat mensen aan extra huur en minder energielasten kwijt zijn. De totale woonlasten blijven echter gelijk.” ken zijn te vertrouwen en comfort bieden, verwachten we dat andere vastgoedpartijen en huiseigenaren daarbij aanhaken.”

De kosten van aardgasloos wonen mogen volgens hem echter niet op de individuele huurder worden afgewenteld. “Voor mensen met een smalle beurs is betaalbaarheid belangrijker dan duurzaamheid”, zegt hij. “De woonbond hanteert nu een tabel voor wat mensen aan extra huur en minder energielasten kwijt zijn. Als een woning van energielabel D naar A wordt opgekrikt, stijgt de huur maar daalt de energierekening en blijven de totale woonlasten gelijk. Die tabel voorkomt dat we constant onderhandelingen of rechtszaken moeten voeren.

Bovendien zorgt het ervoor dat duurzaamheid het goede brengt.”

Voor invulling van de klimaatopgave staat een scala aan richtingen open.

“Maar wat we allemaal willen, is leefbare wijken”, zegt de Aedes voorzitter. “VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) heeft aan gemeenten de opdracht gesteld om uiterlijk 2021 vast te stellen hoe en wanneer ze welke wijk van het aardgas halen. En corporaties zijn onderdeel van de wijk. Ambities moeten realistisch zijn en door een maatschappelijke berekening kunnen worden onderbouwd.”

Daarnaast hangt de transitie naar

een klimaatbestendige wijk af van de leeftijd en plaats van de wijk.

Kunnen ze electriciteit produceren, hoe is hun energieverbruik, wat wordt aan isolatie gedaan, liggen ze bij warmtenetten?

“Moderne, goed geïsoleerde huizen

zijn goed voor ‘all electric’ door warmtepompen”, vult Norder in.

“Andere lenen zich daarentegen meer voor warmtenetten, bijvoorbeeld monumentale panden of wijken waarvan woningen minder goed geïsoleerd kunnen worden en waar PV panelen niet tot de mogelijkheden behoren. We zullen de oplossingen per wijk moeten bekijken”, besluit hij.

Tseard Zoethout

TWEEDE HUIS ALS INVESTERING Bent u benieuwd hoe u uw tweede huis kunt inzetten als investering? Kijk dan op analysenederland.nl voor interessante tips en artikelen.

ADVERTENTIE

Duurzaam bouwen doet u met Kooltherm isolatie Met Kooltherm isolatie bouwt u niet alleen de mooiste panden; het is ook een van de duurzaamste isolatiematerialen, waarmee u hoog scoort bij onder andere BREAAM certificeringen.

Kijk op www.kingspan.com/nl/duurzaam

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

De kracht van buren als sleutel voor de warmtetransitie

Jan van der Meer, wethouder duurzaamheid en openbare ruimte in de gemeente Eindhoven

Roel Woudstra, manager Buurkracht

De warmtetransitie, de overgang naar op groene wijze verwarmde huizen, is al in volle gang. Zo is de gemeente Eindhoven vorig jaar met de aanpak van drie buurten gestart.

De hulp van Buurkracht is daarbij onontbeerlijk. Het platform helpt bewoners in een buurt of wijk samen tot een oplossing te komen.

warmtenet of een van de andere alternatieven zoals warmtepompen of infrarood panelen.

Terwijl in Den Haag nog wordt gesteggeld over het klimaatakkoord, over 49 of 55 procent minder CO2-uitstoot, zijn lokale politici al bezig de warmtetransitie vorm te geven. De gemeenten moeten namelijk voor 2021 hun warmtetransitieplan presenteren, met daarin per wijk of buurt de plannen om van aardgas los te komen.

In Eindhoven gaat het om 103.000 huizen verdeeld over ongeveer 100 buurten die van het gas af moeten. “Het is een zoektocht”, vertelt Jan van der Meer, wethouder duurzaamheid en openbare ruimte in de Brabantse stad. “De transitie verloopt buurt voor buurt. We kijken naar waar de gemeente, de netbeheerder, de corporatie investeert. We willen niet dat de straten om de paar jaar open gaan.”

De regie voor de warmtetransitie is in handen van de gemeente Eindhoven, maar ze zoekt nadrukkelijk de samenwerking met de burgers – zij wonen immers in de huizen en zijn vaak zelf de eigenaar. Van der Meer: “Daarom zien we graag dat burgers worden geactiveerd, kennis krijgen en meedenken. En om dat van onderop te laten ontstaan, hebben we Buurkracht nodig.”

‘Buurkracht brengt gemeente en burgers bij elkaar’ Een succesvolle warmtetransitie? Betrek burgers!

Buurkracht is een platform dat helpt burgers zich te organiseren, een absolute noodzaak om van de warmtetransitie een succes te maken. “Top-down en bottom-up zijn beide nodig”, zegt Roel Woudstra, manager van Buurkracht. “Bewoners komen niet in actie zonder duidelijk doel. Ze willen houvast hebben, iets om uit te kiezen. Tegelijk creëer je weerstand wanneer bewoners een oplossing opgedrongen krijgen. Tussen die twee werelden zit Buurkracht.”

Concreet betekent dat dat de gemeente Eindhoven samen met de bewoners van een buurt de oplossingen gaat verkennen. In ’t Ven, één van de eerste wijken waar Eindhoven met de transitie is begonnen, is dat het aanleggen van een warmtenet. Maar uiteindelijk zullen de inwoners zelf een keuze moeten maken; een

De kracht zit in de buurten “Onze taak is daarom bewoners te organiseren,” vertelt Woudstra, “zodat hun kennis over de alternatieven toeneemt, zij zelf met een plan komen en uiteindelijk ook draagvlak zoeken voor de plannen in een wijk. Zij zorgen ervoor dat mensen in hun buurt geïnteresseerd raken in het onderwerp. Dat zorgt voor urgentie.”

“Buurkracht helpt dus bewoners mobiliseren”, vervolgt Woudstra.

“We zijn goed in het vinden van initiatiefnemers die over een bepaald onderwerp bevlogen zijn. Die vormen een team met mensen die verbinden en met meer ondernemende types. Dat team vragen we een eigen plan te maken.”

De plannen van de gemeenten en burgers worden met elkaar afgestemd; bijvoorbeeld omdat de gemeente een warmtenet voordraagt terwijl bewoners daarnaast ook willen kunnen kiezen voor elektrische verwarming. “Bewoners snappen dat dubbele kosten niet kunnen”, verzekert Woudstra. “Dus als een gemeente heeft uitgerekend dat in een wijk een warmtenet de voordeligste oplossing is, zullen bewoners alleen tegen extra kosten voor all electric kunnen kiezen. Maar deze keus hebben ze dus wél.”

Handen en voeten Inmiddels hebben meer dan 350 buurten in heel Nederland hun buurkracht ingezet, ook in Eindhoven. “Buurkrachtbuurten zijn hier onder meer aan de slag gegaan met isolatie en de collectieve aanleg van zonnepanelen”, vertelt Van der Meer. “Buurkracht zijn onze handen en voeten in de wijk. Ze faciliteren de inwoners; niet alleen online, maar – nog belangrijker – ook met bijeenkomsten in de wijk.” “Wij staan naast de bewoners. En dan kan het dus best zo zijn dat bewoners met plannen komen die de gemeente niet direct leuk vindt of waar ze zelf nog niet aan gedacht had”, zo vult Woudstra aan.

Burgerparticipatie anno 2019 “Veel burgers willen graag iets voor hun directe omgeving betekenen. We zijn dat alleen de afgelopen 50 jaar een beetje verleerd, omdat het niet meer hoefde,” vult Woudstra aan. Dankzij de drie pijlers van een succesvolle burgerparticipatie – gebaseerd op vertrouwen, initiatiefnemers en duidelijke tools – lukt dat met Buurkracht wel. “We bieden een klein beetje hulp en organisatie.

Met het vertrouwen dat ieder heeft in zijn buren en de ambassadeurs in een buurtteam, krijgen burgers het initiatief. Zo brengen we de twee werelden van gemeente en burgers bij elkaar.”

Meer weten?

Zie www.buurkracht.nl of neem contact op via roel@buurkracht.nl

10 SUSTAINABILITY PROFIEL – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

‘IK HOOP NOG STEEDS DAT DIT ONTWERP ÉÉN OP ÉÉN TERUGKOMT IN HET DEFINITIEVE KLIMAATAKKOORD’ Verduurzamen en liefst zo rap mogelijk. Dat is de opdracht die Maxime Verhagen, als branchevoorzitter van Bouwend Nederland, meekrijgt vanuit het Klimaatakkoord. Iets waar hij achter staat, maar hij benadrukt wel: “Het kabinet legt de regie voor de grote verduurzamingsopgave neer bij gemeenten. Wij zouden graag concreet willen zien waar gemeenten dan verantwoordelijk voor worden.”

Diederik Samson was nog nooit zo positief gestemd geweest, zei hij in Buitenhof tijdens de onderhandelingen. De voorzitter van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving wist het zeker. De 7 miljoen huizen en 1 miljoen gebouwen in Nederland die op dit moment veelal slecht geïsoleerd zijn en verwarmd worden met aardgas transformeren naar huizen en gebouwen die duurzaam zijn? Dat gaat lukken. En Maxime Verhagen?

Die predikte realisme. Want ja, ook hij is groot voorstander om met z’n allen nu echt de energietransitie te versnellen. En ja, ook hij wil dat de woningen duurzamer worden en weet dat de bouwsector hier een belangrijke rol vervult. Maar, zo stelde hij tijdens de onderhandelingen, wel op een realistische manier. Het moet allemaal wel haalbaar zijn. En woonlastenneutraal. Met andere woorden: het moet de bewoner niks kosten. Het resultaat? Onder meer dat er circa 500 miljoen euro beschikbaar komt voor woningcorporaties specifiek voor verduurzaming. Met dit geld kunnen woningen van meerdere corporaties op korte termijn verduurzaamd worden. En dat het Klimaatakkoord de in oktober 2018 aangewezen 27 proeftuinwijken als leerschool gebruikt om regionaal vraag en aanbod te bundelen. Met een rijksbijdrage van 120 miljoen euro gaan deze 27 gemeenten op

korte termijn een wijk aardgasvrij maken. En Bouwend Nederland bedong dat vrijwel de hele woningvoorraad na-geïsoleerd moet worden. Vooral dat laatste was een belangrijke overwinning voor de club van Maxime Verhagen. “Duurzame bronnen zijn belangrijk, maar isolerende maatregelen, nog veel meer. Anders krijgen we de huizen niet meer warm gestookt” Het draaide het afgelopen jaar om drie basisprincipes voor u: innoveren, isoleren en faseren. Ging u tevreden de feestdagen in?

“Zeker. Ik was en ben blij dat in het huidige ontwerp voor het Klimaatakkoord substantiële middelen zijn opgenomen om op korte termijn ervaring op te doen met grootschalige verduurzaming van woningen.”

En nu? Twee maanden, vele reacties en wellicht wat reflectie verder: bent u nog steeds een tevreden voorzitter van Bouwend Nederland?

“Jazeker, ik hoop nog steeds dat dit ontwerp één op één terugkomt in het definitieve Klimaatakkoord. Dat gezegd hebbende: de gepubliceerde tekst bevat nog veel procesafspraken en er moeten nog veel losse eindjes opgelost worden.

Voor een praktische uitvoering van het Klimaatakkoord is te weinig regie. Hoe woningeigenaren de verduurzaming woonlastenneutraal

gaan betalen behoeft ook nog een wetswijziging.”

Hoe gaan we dat regelen?

“Om gebouwgebonden financiering mogelijk te maken zal de overheid het Burgerlijk wetboek moeten aanpassen. De financiële sector ontwikkelt voor 2022 nieuwe financieringsvormen. Op het moment dat gemeenten hun Regionale Energie Strategieën moeten hebben vastgesteld, moeten ook deze nieuwe financieringsvormen geregeld zijn. Daarnaast wordt verkend of het Nationaal Energiebesparingsfonds uitgebreid kan worden.”

Moeten er nog meer puntjes op de i gezet worden?

“Zeker. Een andere belangrijke randvoorwaarde is dat de verduurzaming woonlastenneutraal moet.

Het moet de bewoner dus niks kosten. Daarnaast is het essentieel om de particuliere woningeigenaar geheel te ontzorgen bij deze transitie. Van advies, tot uitvoering en nazorg.”

Hoe kunnen we dat doen?

“Het is belangrijk om de burger per woningtype duidelijkheid te geven wat de beste oplossingen zijn voor hun woning. Woningen die gebruikmaken van duurzame energie moeten beter geïsoleerd worden, om het huis comfortabel te houden.

Voor de benodigde isolatieniveaus

moeten eenduidige normen worden vastgesteld per woningtype. Daarnaast moeten consumenten meer voorlichting krijgen.”

Voor innovatie en opschaling is een grootschalige en voorspelbare marktvraag nodig. Dat begint bij de woningcorporaties heeft u vanaf het begin gezegd. Waarom?

“Woningcorporaties hebben veel gelijksoortig woningbezit. Door dit te clusteren is opschaling mogelijk en kunnen alle partijen ervaring opdoen met grootschalige verduurzaming. Deze projecten kunnen ons leren hoe we grote aantallen woningen efficiënt kunnen verduurzamen, zowel technisch als organisatorisch.

Er moet veel geleerd worden en er moet een verduurzamingsmarkt op gang worden gebracht die het efficiënt renoveren van bijna anderhalf miljoen woningen mogelijk maakt. Bouwers krijgen zo de gelegenheid om grootschalige verduurzamingsconcepten te maken. Opdrachtgevers kunnen ervaring opdoen met het tenderen van gebundelde projecten.”

Wie is er aan de beurt na de corporaties?

“Belangrijk is te kijken naar opschaling van het verduurzamingstempo. Cruciaal is om dit niet meer pand voor pand te doen, maar te kijken naar een gebundelde vraag.

Dat biedt kansen voor bedrijven om verder te innoveren in verduur-

zamingsconcepten. Dat zouden bijvoorbeeld alle schoolgebouwen of sportvoorzieningen in een regio kunnen zijn. Het zijn uiteindelijk de gebouweigenaren die besluiten om te investeren in hun pand. Het is belangrijk dat deze vraagbundeling gestructureerd gebeurt, en dat duidelijk is wie hier regie neemt.

Wordt deze rol niet ingevuld dan is de kans dat er een gebundelde vraag ontstaat nihil.”

Verdeelt u die taken en regie eens.

“Het kabinet legt de regie voor de grote verduurzamingsopgave neer bij gemeenten. Als Bouwend Nederland zouden wij graag concreet willen zien waar gemeenten dan verantwoordelijk voor worden. Ik roep dan ook opnieuw op tot meer regie in de samenwerkingen tussen overheden. Alleen dan kunnen we grote stappen zetten.”

Dan isoleren: uiteindelijk is dit in het plan gekomen. Sterker nog: het wordt genoemd als essentiële eerste stap.

“Energie besparen/isoleren was lang onderbelicht. Onterecht, want naast de noodzaak voor duurzame energie is het belangrijk om de opgewekte energie optimaal te gebruiken. Duurzame bronnen zijn belangrijk, maar isolerende maatregelen, zeker op de korte en middellange termijn nog veel meer.

Elke kilowattuur energie die niet verbruikt wordt, hoeft ook niet te ADVERTENTIE

Wij zijn Willy!

Willy Naessens heeft met prefab beton al duizenden bedrijfspanden gerealiseerd voor kleine en middelgrote ondernemingen. Van kantoren en distributiecentra tot opslagruimtes voor gevaarlijke stoffen. Sinds 2015 is het Belgische familiebedrijf ook in Nederland actief en inmiddels niet meer weg te denken uit de Nederlandse bouwindustrie.

De specialist in het bouwen van bedrijfshuisvesting staat voor een uniek bouwconcept in prefab beton: structureel, esthetisch en waardevast. Prefab beton is geschikt voor tal van toepassingen en levert daardoor, al dan niet in combinatie met staal, een multifunctioneel eindresultaat op. Daarnaast is het degelijk, flexibel, brandveilig en duurzaam. Door de massa kan het de temperatuur voor lange tijd vasthouden waardoor het in staat is een constant klimaat te realiseren.

Unieke werkwijze De Willy Naessens Groep kenmerkt zich door zijn Verticale Integratie. Alle essentiële aspecten binnen een bouwproces worden door ons volledig zelf beheerd. Van ontwerp, constructie, grondwerk, transport en montage tot en met de totale productie van de prefab betonelementen. U zit met de bron aan tafel, waardoor u volledig wordt ontzorgd en een overzichtelijk bouwproces vanzelfsprekend is.

Optimalisatie van begin tot eind Willy Naessens Nederland nodigt u uit om vroeg aan tafel te schuiven met onze specialisten. Wij denken graag met u mee vanaf het begin. Zo kunnen wij u in een vroeg stadium budgetzekerheid, planningszekerheid en haalbaarheid garanderen. Wij zijn meer dan alleen een bouwer, wij zijn uw partner waardoor optimalisatie zal plaatsvinden van begint tot eind De Willy Naessens Group heeft de omvang van een multinational, maar het hart van een familiebedrijf. Een prettige combinatie van volume, zekerheid en toegankelijkheid.

WWW.WILLYNAESSENS.NL

ANALYSENEDERLAND.NL – PROFIEL

Foto: Bouwend Nederland

worden opgewekt. Dat scheelt ook weer in de aanleg van infrastructuur. Een geothermiebron kan vijfduizend oudere woningen verwarmen, maar wel tienduizend goed geïsoleerde. En de warmtepomp kan inderdaad een cv-ketel vervangen, maar krijgt een slecht geïsoleerd huis niet warm genoeg gestookt. De transitie naar duurzame energie leidt voor veel woningen tot een laagtemperatuursysteem. Voor deze woningen is goede isolatie essentieel voor een comfortabel en gezond binnenklimaat. Vrijwel de hele woningvoorraad moet hiervoor na-geïsoleerd worden. Het is noodzakelijk om per gebouwtype, bouwjaar en energievorm te kijken wat het juiste isolatieniveau is voor een comfortabel en gezond binnenklimaat.”

SUSTAINABILITY

11

VRAGEN AAN MAYRA RIJKSE Foto: PROVADA

CONTENT WITH A PURPOSE

Mayra Rijkse, Content Director PROVADA.

Wat betekenen duurzaamheid en circulariteit voor jullie?

“We zijn ons ervan bewust dat in ons vakgebied veel uitdagingen bestaan op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. We moeten een balans zien te vinden tussen mens, omgeving en toekomst. Dit zal terugkeren in de programmering die we organiseren met standhouders en inhoudelijke partners. Hiermee willen we partijen met de bezoekers bij elkaar brengen in de voor hen relevante onderwerpen en daarmee de juiste verbindingen leggen.”

Tot slot: Diederik Samsom laat geen gelegenheid schieten om te benadrukken dat hij nog nooit zo positief is geweest over het feit of het gaat lukken of niet. Deelt u dat positivisme?

“Ja, als hiervoor de juiste voorwaarden worden geschept voor onze sector en andere stakeholders zoals decentrale overheden.

Daarnaast moet er meer regie komen, een normering voor gebouwtypen, een wijkgerichte aanpak, een bundeling van vraag en aanbod en nieuwe financieringsvormen. Als dat allemaal geregeld wordt, dan heb ik er het volste vertrouwen in.”

Wat is het belang van deze onderwerpen voor de vastgoedsector?

“De vastgoedsector heeft een enorm aandeel in het creëren van een duurzame wereld. Geen partij kan dat echter alleen doen. Er zijn sectoroverschrijdende samenwerkingen nodig om tot duurzame oplossingen te komen, bijvoorbeeld met de energie-, de technologie- en de mobiliteitssector.”

Jerry Huinder

Op welke manier zullen de onderwerpen terugkomen tijdens PROVADA?

FEITEN BETER BOUWEN Als de juiste voorwaarden worden geschapen, kan de bouw flink verduurzamen.

Op analysenederland.nl leest u er nog veel meer over.

Maxime Verhagen was van 2007 tot 2010 minister van Buitenlandse Zaken en van 2010 tot 2012 viceminister-president en minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Na zijn vertrek uit de politiek werd de geboren Maastrichtenaar onder meer lobbyist, ambassadeur en adviseur voor de provincie Limburg. Verhagen is sinds juli 2013 voorzitter van Bouwend Nederland.

“Duurzaamheid en circulariteit keren terug in inspiratiesessies, rondetafelgesprekken en workshops. De inspiratiesessies laten zien wat de mogelijkheden zijn, in paneldiscussies gaat het om het delen van ervaringen en mogelijkheden. Zo kunnen we ook weer tot verbinding tussen partijen komen.”

Marjon Kruize

ADVERTENTIE

Uw duurzame droomhuis realiseren?Doe het samen met architect eigen huis. Bel voor een oriëntatiegesprek: 071-5426172

www.architecteigenhuis.nl

12 SUSTAINABILITY – ANALYSENEDERLAND.NL

Foto: Carrier

Carrier slaat nieuwe wegen in. De leverancier van klimaatsystemen wil onderhoud op basis van big data voorspellen.

Carrier is een van oorspong Ame-

rikaans bedrijf dat ruim een eeuw geleden de eerste airco voor een drukkerij in Brooklyn (New York) op de markt bracht. Sindsdien heeft de onderneming een scala aan HVAC (heating, ventilation, air conditioning) systemen voor de bouw geïntroduceerd. Carrier biedt slimme oplossingen voor het binnenklimaat in utiliteitsbouw, de industrie en huizen aan. Bijna de helft van al het energieverbruik voor onze gebouwen gaat immers in HVAC systemen zitten.

Een van die klimaatoplossingen is

voorspellend onderhoud. Harold Letteboer, manager Service Sales Nederland, licht desgevraagd toe.

“Carrier staat op het punt om van leverancier van producten in een leverancier van diensten voor die producten te veranderen”, zegt hij.

“Waar we naar toe willen, is voorspellend onderhoud op basis van trends in onze installaties.”

Volgens de salesmanager staat

voorspellend beheren in scherp contrast met reactief monitoren en onderhoud. “Normaliter komen gebouwbeheerders pas in actie bij defecten of storingen”, vervolgt hij. “Traditionele reparatie – dus achteraf - leidt echter tot hoge kosten, tijdelijke uitval van dure productieprocessen en een kortere levensduur van de machines. Door continu data over de machine uit te lezen, wordt verspilling voorko-

klanten daar om vragen, terwijl de auto eigendom van de dealer blijft.

Iets soortgelijks wil Carrier ook met klimaatbeheersingsystemen doen.

“Als een machine bij ons in eigendom blijft, kan die na vijf jaar bijvoorbeeld naar een andere klant”, licht de salesmanager toe. “We leveren dan niet de machines maar zijn verantwoordelijk voor een comfortabel binnenklimaat van de klant en kunnen machines beter onderhouden.”

Dergelijke nieuwe services en dien-

Letteboer: “Circulariteit bespaart niet alleen op kosten, maar zorgt er eveneens voor dat de levensduur van een machine wordt verlengd.”

men. In de nieuwe situatie krijgt de beheerder van tevoren een melding om de machine aan te passen, af te schakelen of bijvoorbeeld de condensors schoon te maken. Dat zorgt voor minder werk, meer comfort en betere materialen.”

Lange termijncontracten op basis van

voorspellende data vergen echter wel de nodige inspanning van de betrokken partijen, weet Letteboer.

Niet altijd komen de baten immers terecht bij degenen die de kosten hebben gemaakt. Samenwerking is cruciaal om tot optimale oplossingen te komen. “Neem nu eens een kantoorgebouw voor honderden werknemers en klanten dat met één grote machine op pieklast is uitgelegd”, geeft hij als voorbeeld. “’s Morgens en ’s avonds, wanneer veel minder mensen zich in het

gebouw bevinden, hoeft die niet op vol vermogen te draaien. Dan is het efficiënter om bijvoorbeeld drie kleinere seriegeschakelde machines op te stellen. Dat zorgt niet alleen voor minder totaal energieverbruik maar ook dat het machinepark minder snel slijt.”

“Wij leveren straks niet langer HVAC machines maar zorgen voor een comfortabel klimaat waarbij de machine ons eigendom blijft.”

Volgens Letteboer hebben autodea-

lers zulke constructies al eerder begrepen: zij verkopen mobiliteit als

sten zijn tevens een opmaat tot het toepassen van een materialenpaspoort waarmee Carrier al enige tijd bezig is. “Voor alle courante modellen hebben we sinds begin dit jaar ook een materialenpaspoort. Daarin staat omschreven uit welke materialen de machine is samengesteld. Zo kunnen we onderdelen uit de ene machine gebruiken in een andere.

Circulariteit bespaart niet alleen op kosten maar zorgt er eveneens voor dat de levensduur van een machine wordt verlengd.”

De waarde van voorspellend onder-

houd en een materialenpaspoort is moeilijk te bepalen. “Wij zijn bereid om de nek uit te steken maar hebben betrokken bouwpartijen en klanten wel nodig. Aan het eind van de levensduur van de machines willen we alle betrokkenen van onze nieuwe constructies laten profiteren”, besluit Letteboer.

Tseard Zoethout

PRODUCT AS A SERVICE Steeds meer producten worden circulair ingezet. U leest er nog veel meer over op analysenederland.nl.

WERKEN AAN DUURZAME DOELEN EN PLICHTEN Foto: Dotchock

Voorspellend onderhoud wordt bouwsteen duurzaamheid

CONTENT WITH A PURPOSE

Als ondernemer heeft u ongetwijfeld duurzame ambities en zelfs duurzame verplichtingen. De overheid verwacht dat u duurzaam denkt én doet. En daarnaast wordt er ook verwacht dat u dit aantoont met een verplicht energiebeheersysteem (EBS) voor utiliteitsgebouwen.

Om meer energiebewustzijn te creëren en meer te besparen, zijn data en slimme software van groot belang. Deze bieden namelijk de benodigde inzichten. En dat geldt niet alleen voor energieprestaties uit het verleden.

“Fudura verzamelt data, en deze kan in ons systeem realtime ingezien worden”, vertelt Faris Nizamic, CEO van Sustainable Buildings.

“Dit betekent dat verspillende energieprestaties en inefficiënt energiegedrag direct gesignaleerd kunnen worden. De energieverantwoordelijke binnen de organisatie kan meteen sturen, bijsturen en daardoor energiekosten in de hand houden. Een EBS geeft je volledige controle over je energieverbruik en -prestaties.”

Toch denken veel ondernemers nog dat het opzetten van een EBS ingewikkeld en kostbaar is. Volgens Nizamic hoeft dit niet altijd het geval te zijn. “In de meeste gebouwen is de nodige hardware al aanwezig en verder is er weinig nodig. Ook grote aanpassingen aan het gebouw zijn niet nodig. Voldoen aan de EBS-verplichting die de overheid stelt hoeft dus geen uitdaging te zijn.”

Marjon Kruize

ADVERTENTIE

ADVERTORIAL - GESPONSORDE CONTENT

HOGESCHOOL SPEELT IN OP VRAAG NAAR DUURZAAMHEIDSPROFESSIONAL Het duurzaamheidsvraagstuk staat dagelijks in het brandpunt van de actualiteit.

Tegelijkertijd valt te constateren dat er onvoldoende professionals zijn opgeleid om aan de slag te gaan met dit thema. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) speelt in op die behoefte door techniekstudenten al tijdens hun opleiding voor te bereiden. “Professionals met voldoende kennis van deze materie gaan een florissante werktoekomst tegemoet.”

Het is de overheid menens. Jarenlang heeft de samenleving vrijwel onbeperkt gebruik gemaakt van aardgas uit Groningen, maar door de problematiek van bodemverzakkingen wil de regering daar nu versneld mee stoppen. Thema’s die van doen hebben met duurzaamheid zijn actueler dan ooit. Om een voorbeeld te noemen: voor 2050 bestaat er de ambitie om 6 miljoen woningen te verduurzamen. Dat komt omgerekend neer op 200.000 huizen per jaar, terwijl de renovatiemarkt nu jaarlijks zit op circa 5.000 woningen. Lector Aart-Jan de Graaf van HAN: “Er bestaan de komende jaren enorme uitdagingen. De energietransitie betekent dat we in toenemende mate afhankelijk worden van alternatieve energiebronnen, terwijl in het werkveld nog onvoldoende professionals werkzaam zijn die dat proces goed kunnen kanaliseren.”

De HAN anticipeert daar op verschillende manieren op. Dat gebeurt niet alleen door scholing aan te bieden voor beginnende studenten, maar tevens door om-, bij- en opscholing voor mensen die al werkzaam zijn in de techniek. Om studenten goed voor te bereiden op energietransitievraagstukken komen ze bovendien niet alleen in de schoolbanken te zitten. Ze gaan daadwerkelijk aan de slag met energievraagstukken in de gebouwde omgeving. Dat doen ze in hybride leeromgevingen. Daar kunnen studenten de theorie combineren met de dagelijkse duurzaamheidsprakijk.

Het mes snijdt daarmee aan twee kanten: studenten maken in een werkomgeving kennis met bedrijfsvraagstukken en betrokken bedrijven investeren in een

onderwijstraject dat bijdraagt aan meer en beteropgeleide professionals.

Bedrijven die opereren in de energietransitie zitten te springen om nieuwe medewerkers. Daarom werken zo’n 40-tal van hen al sinds 2013 samen met de HAN in het Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise (SEECE) aan meer en beteropgeleide professionals.

De Graaf: “Beslissingen die je maakt, grijpen op elkaar in. Iedereen heeft de mond vol van warmtepompen, maar het is niet zo dat we alle woningen met een warmtepomp straks zomaar op het elektriciteitsnet aan kunnen sluiten. Met de warmtepomp verdubbelt de elektriciteitsvraag en dat heeft grote consequenties voor het net. Daar komt bij dat als je overstapt op warmtepompen, je ook moet zorgen dat de woning optimaal is geïsoleerd, anders heeft het gebruik van een alternatieve energiebron weinig zin. Het zijn dit soort thema’s waar studenten mee bezig zijn. Het bedrijfsleven heeft grote behoefte aan mensen die professioneel geschoold zijn op dit vlak.”

De HAN heeft het opleidingentraject veel fluïder gemaakt, voegt Gerrit Averesch daar aan toe. Hij is directeur van het instituut Engineering aan de Hogeschool en tevens directeur Deeltijdstudies Techniek. In de oude situatie sloot een student zijn opleiding af met een stageperiode, waarbij de hoop bestond dat stageplek en student elkaar bevielen. Nu het opleidingentraject duidelijker is verweven met de praktijk is de kloof tussen studie en het bedrijfsleven verder gedicht.

Averesch: “Zo is het ons gelukt om in samenwerking met netwerkbeheerder Alliander en het Graafschap College een traineeship in te richten voor praktisch ingestelde havisten, die net klaar zijn met hun havoopleiding en die bezig willen gaan met de energievraagstukken. Dat betekent dat die studenten de mogelijkheid krijgen om te leren in combinatie met het werken in een baan met uitdagingen.”

Wat de HAN met name ook uniek maakt, is dat er uiteenlopende Associate degree-opleidingen worden aangeboden, die speciaal bedoeld zijn voor mensen met een mbo-diploma niveau 4.Voor hen voelt een 4-jarige bacheloropleiding als een te groot commitment. Een 2-jarige Associate degree-opleiding biedt dan een opleiding. Deze studies, die vooral open staan voor deeltijdstudenten, zitten vol theoretische en praktische kennis die direct is toe te passen in het werkveld. Deze materie komt uitgebeid aan de orde op de open avond, die gepland staat voor woensdag 13 maart. De HAN gaat daarbij graag in gesprek met werkenden die bijscholing zoeken om de ideale opleiding te bepalen. Voor beginnende studenten is er een open dag voor voltijd bacheloropleidingen op 30 maart. Zowel de open avond als de open dag zijn bij de HAN in Arnhem.

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen www.han.nl Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise www.seece.nl

14 SUSTAINABILITY – ANALYSENEDERLAND.NL

Foto: New Horizon

De bouw- en sloopwereld was al bekend met het fenomeen recycling, maar met urban mining wordt dat proces weer een tandje hoger geschakeld.

Een gebouw aan het einde van zijn

bestaanscyclus wordt gesloopt.

Vroeger ging dat met grof geweld, met de sloopkogel er tegenaan, terwijl tussen het puin nog materialen zaten die prima bruikbaar waren. In de loop der jaren is er meer besef de sloopwereld ingedruppeld, waardoor er gezocht werd naar nieuwe mogelijkheden om materialen te recyclen. Niet alleen omdat de recyclinggedachte gemeengoed werd, maar ook omdat er kosten vielen te besparen.

Toch kende dat nog lange tijd een

Baars: “Bij het nieuwe bouwen wordt meer rekening gehouden met alternatieven als biobased materialen.”

De vraag stellen, is ‘m beantwoor-

urban mining. Je zou dat kunnen zien als recycling 2.0: het ontmantelen van gebouwen om daar grondstoffen uit te halen die weer worden hergebruikt. “Een oude kabelgoot kan je in een nieuw project ongewijzigd opnieuw toepassen. Ook voor hang- en sluitwerk geldt dat vaak. Die kun je zonder aanpassing in een nieuwe functionaliteit terugbrengen. Deurkozijnen bijvoorbeeld vragen om een aanpassing.

Oude kozijnen voldoen niet meer aan het huidige bouwbesluit, dus zul je ze eerst moeten aanpassen om opnieuw toe te passen.”

soort van houtje-touwtje-aanpak, constateert Michel Baars, oprichter van New Horizon, een bedrijf dat bruikbare materialen en grondstoffen haalt uit oude gebouwen. “Oude bakstenen en beton bijvoorbeeld wordt vaak tot puin gemalen dat dienstdoet als ondergrond voor asfaltwegen. Dat kan je met een beetje goede wil recycling noemen.

Oude bakstenen krijgen een nieuwe rol als fundament voor snelwegen.

De vraag die je daarbij kunt stellen, is of dat echt een bevredigende oplossing is.” den, want eigenlijk gaat dat proces Baars en zijn bedrijf New Horizon niet ver genoeg. Daar waar de sloop- en bouwbranche afgeschreven gebouwen zagen als afgedankte rommel, zag hij waardevolle grondstoffen. Onder het motto ‘Wij slopen niet. Wij oogsten!’ leidde dat in 2015 tot oprichting van New Horizon, dat zich bezighoudt met

Sterker nog, urban mining gaat zelfs verder dan dat. Zo kun je circulaire bakstenen, gewonnen uit oude gebouwen, opnieuw in roulatie brengen, terwijl New Horizon een proces heeft ontwikkeld om beton zo te verwerken dat de oorspronkelijke grondstoffen worden teruggewonnen. Zo kun je daar opnieuw

beton van maken. Deze innovaties leveren een enorme kostenreductie op, maar misschien belangrijker nog: een forse CO2-reductie. Afhankelijk van de toepassing kan dit oplopen van 30 tot wel 95 procent.

Vooralsnog blijft het echter een utopie om te veronderstellen dat we straks allemaal in gerecyclede gebouwen werken en wonen. “Dat denk ik niet, maar bij het nieuwe bouwen wordt meer rekening gehouden met alternatieven als biobased materialen. Ook wordt er slimmer rekening gehouden met recyclekansen. In de praktijk leidt dat tot het gebruik van losse bouwcomponenten, die probleemloos inzetbaar zijn voor hergebruik.”

Peter Fraanje was voorheen direc-

teur van het Nederlands Verbond Toelevering Bouw en nu directeur van BRBS Recycling, de vereniging van sorteer- en recyclingbedrijven.

Hij heeft gebouwaanbod wel eens vergeleken met een grote voorraadkast. Probleem is: we weten alleen wat er globaal in zit. En voor een optimale circulaire bouweconomie wil je specifiek weten welke bouwproducten met welke maten je op voorraad hebt. “Je kunt de hele bouw beschouwen als een groot ecosysteem met een in- en uitstroom. Een kozijnfabrikant kan bijvoorbeeld geïnteresseerd zijn in woningen uit de jaren 70 waar meranti, een houtsoort, van hoge kwaliteit in gebruikt is. Om de circulaire economie op gang te krijgen zou je makkelijk te weten moeten komen welke materialen en producten er vrij komen uit sloop en renovatie”, aldus Fraanje op de overheidssite over circulaire economie.

Het Kringloopcentrum Amersfoort-Leusden heeft de beschikking

over een concept onder de noemer Klus, de bouwkringloop. Het gaat om een locatie waar herbruikbare bouwmaterialen worden gekocht die zijn ingezameld bij zowel bedrijven als particulieren. Het project, dat eind 2017 is begonnen, blijkt zeer succesvol. De eerste helft van vorig jaar zijn 40.000 stuks materialen verkocht, waaronder tegels, scharnieren en allerlei andere soorten bouwmaterialen.

Hugo Schrameyer

MEER URBAN MINING Op analysenederland.nl leest u nog veel meer over circulaire bouw en de rol die urban mining daarin speelt.

DIGITALE KRONIEK

JAN-WILLEM VAN DE GROEP

Foto: Cobouw

Urban mining gaat verder

CONTENT WITH A PURPOSE

Columnist voor Cobouw en expert van DuurzaamGebouwd.nl

De gebouwde omgeving is voor circa 30% verantwoordelijk voor het finale gas- en elektriciteitsgebruik in Nederland. Een forse bijdrage aan de CO2-uitstoot van Nederland dus.

Om daar wat aan te doen is vlak voor de kerst het ontwerp klimaatakkoord uitgebracht waarin onder andere de routekaart naar een CO2-vrije gebouwde omgeving in 2050, op basis van de huidig bekende technologie, is uitgestippeld.

De kritieken zijn uiteraard niet van de lucht. Waar naar mijn mening de voorgestelde aanpak te weinig heeft geleerd van vroegere mislukte programma’s, zijn er ook een hoop mensen die vooral kritiek lijken te hebben op de kreet ‘van gas los’.

Daarbij wordt steevast het beeld gecreëerd dat de burgers van Nederland morgen van het gas af moeten tegenover torenhoge kosten. Zelfs de term ‘gasverbod’ wordt te kust en te keur gebruikt in de media.

Niets is minder waar. Het gaat om een transitie van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare bronnen die zo’n 30 jaar in beslag gaat nemen.

Veel mensen zullen voor 2035 nauwelijks iets zien veranderen in hun omgeving. Ze krijgen alleen te horen dat tegen die tijd wordt overgestapt op een andere energiebron in de wijk, buurt of straat. Dat kan duurzame warmte zijn, duurzaam gas of alleen het handhaven van de elektriciteitsleiding, waardoor de woning all-electric moet worden.

HET GEHELE ARTIKEL LEEST U OP: ANALYSENEDERLAND.NL ADVERTENTIE

TÉTRIS MAAKT URBAN MINING TOEGANKELIJK VOOR KANTORENMARKT Tétris Design & Build is gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van kantoorinrichtingen. Door actief lid te zijn van het Urban Mining Collective zet Tétris zich in voor het oogsten en hergebruik van materialen en grondstoffen uit slooppanden. Daarmee sluit deze dienstverlening optimaal aan bij het huidige duurzaamheidsvraagstuk.

Bedrijven worden in toenemende mate afgerekend op milieuprestaties. Een organisatie die zich niet de moeite getroost om bezig te zijn met dit thema raakt onherroepelijk uit de gratie. Ook Tétris houdt de vinger aan de pols wat betreft deze actualiteit door hergebruik van grondstoffen mee te nemen in een ontwerp. De doelgroep, die vooral te vinden is op de kantorenmarkt, blijkt steeds meer belangstelling aan de dag te leggen voor dit onderwerp. Tegelijkertijd blijkt aanvullende duiding nodig.

“Urban mining betekent dat je op een andere manier kijkt naar hergebruik van mate-

riaal. Bedrijven zijn geïnteresseerd in circulaire kansen, maar weten niet altijd precies waar deze kansen liggen. Onze ambitie is om bedrijven daarbij te begeleiden en te komen tot creatieve en vernieuwende ontwerpen”, vertelt Babette Bouman, Head of Design van Tétris, dat onderdeel uitmaakt van JLL, een financiële en professionele dienstverlener in vastgoed.

Het traject om grondstoffen te kunnen hergebruiken vergt zowel veelzijdigheid als kennis van marktvraagstukken. Bedrijven die willen komen tot een circulair project tonen zich immers ook kritisch op het eindresultaat. “Opdrachtgevers vinden dit thema bij de tijd passen, maar niet per se sexy. Ook een nieuwe, innovatieve elektrische auto is wel hip, maar past niet altijd bij het actuele duurzaamheidsvraagstuk,. Aan ons is het de opdracht om projecten te realiseren die wel aan dit vraagstuk voldoen.”

Deze ontwikkeling, vervolgt Bouman, stimuleert een totaal nieuwe overtuiging als het aankomt op gebruik van materialen. Opdrachtgevers weten zich bewust van materiaalkeuze, maar voelen zich ook gestimuleerd om na te denken over gebruik in de

Babette Bouman, Head of Design van Tétris

toekomst. Dat kan leiden tot nieuwe businessmodellen, zoals bijvoorbeeld gebruik van kantoorinrichtingen op basis van leaseconstructies. “Het duurzaamheidsvraagstuk stimuleert het bedrijfsleven tot bewustwording. Dat is een geweldige uitdaging, waarbinnen wij graag als partner over meedenken.”

Tétris Nederland • www.nl.tetris-db.com • T.: 085-208 03 43

CELEBRATE LIFE IN STYLE

www.vbstaircases.com - Tel.: 075-61 51 798

Eerste biopropaan op de nederlandse markt Biopropaan – dat tot 80% minder CO2 uitstoot – is sinds vorig jaar in Nederland verkrijgbaar.

Foto: SHV Energy

16 SUSTAINABILITY – ANALYSENEDERLAND.NL

Als voorzitter van de Propaan,

sproken om haar CO2-uitstoot in 2025 met een kwart te verminderen ten opzichte van 2016. “Uiterlijk 2040 willen we al onze producten uit hernieuwbare bronnen halen”, zegt Groen over die opschaling.

“Dat doen we niet alleen door zelf te investeren en te stimuleren maar ook door onderhandelingen met grote producenten te voeren. Ook brengen we biopropaan in Den Haag en Brussel onder de aandacht omdat het nu al beschikbaar is - wat een directe oplossing voor CO2-reductie biedt.”

Tseard Zoethout

Biopropaan wordt niet uit fossiele bronnen geproduceerd maar uit hoogcalorische reststromen.

ton biopropaan”, vervolgt Groen.

“Die hoeveelheid is goed voor 40.000 huishoudens op plaatsen in Nederland en de rest van Europa waar eerder stookolie of propaan werd gebruikt en scheelt daar dus aanzienlijk qua CO2 uitstoot. We zijn daarom heel blij dat er nu een tweede lading op stapel staat.”

De global innovation director van SHV Energy vindt het opmerkelijk dat beleidsmakers zo weinig aandacht aan biopropaan besteden.

Groen: “Nederland heeft een fijnmazige gasinfrastructuur die bijna alle huishoudens van gas voorziet maar er zijn ook situaties waarin dat niet mogelijk is. Denk aan tijdelijk gebruik – op campings of

ONLINE INTERVIEW

vakantieparken – mobiele toepassingen of op locaties die niet op het gasnetwerk zijn aangesloten zoals

“Biopropaan is met name geschikt op locaties die niet op het gasnetwerk zijn aangesloten zoals industriegebieden, campings, woningen en boerderijen.” industriegebieden. Biopropaan valt bovendien heel gemakkelijk te combineren met duurzame energiebronnen als zonnepanelen. Ook

kan het worden ingezet voor oudere huizen en woonwijken die moeilijk zijn te elektrificeren.”

Ook het beleid biobrandstoffen,

zowel nationaal als in Europees opzicht, is bepaald niet consistent is te noemen. Tien jaar geleden werd bijmenging van biobrandstoffen in de energiemix sterk gestimuleerd. Tegenwoordig is de overheid voorzichtiger geworden nadat er vragen over de transparantie van de toeleveringsketen zijn ontstaan en sommige studies zelfs concluderen dat biobrandstoffen een hogere CO2 uitstoot dan diesel hebben.

Volgens de global innovation direc-

tor van SHV Energy moeten we

FEITEN • Biopropaan wordt gewonnen uit restafval en plantaardige oliën met een hoge calorische waarde • SHV Energy heeft de ambitie uitgesproken om vóór 2040 al hun producten uit bewezen hernieuwbare bronnen te halen • Eind september 2019 wordt het 32ste LPG Forum en European Congres in de RAI (Amsterdam) gehouden

NIEUWE BRANDSTOFFEN We moeten in Nederland van het aardgas af, en dat betekent zoeken naar alternatieven. Op analysenederland.nl leest u er meer over.

JE WONING VERBOUWEN TOT DROOMHUIS Foto: Marjo van de Peppel-Kool

Het eerste biopropaan is afkomstig van Neste Oil uit de Rotterdamse haven. “Met Neste hebben we een 4-jarig contract afgesloten voor de levering van jaarlijks circa 40.000

echter niet het kind met het badwater weggooien. “Ons biopropaan wordt uit gecertificeerde hernieuwbare en afvalstromen gemaakt. Ook afgedankt frituurvet past goed in een circulaire economie. Je zal dus heel zorgvuldig naar de grondstoffenstromen moeten kijken. Wij hebben nu een programma opgezet om het gebruik van biopropaan in het buitengebied en oude wijken te stimuleren. Zo kunnen we op plekken die vlak buiten het gasnet liggen grote CO2 besparingen bereiken.”

SHV Energy heeft de ambitie uitge-

gewonnen uit aardolie en aardgas, wordt in gasflessen en in bulk verkocht voor koken, stoken en warmwatervoorziening. Het licht ontvlambare gas stoot bijna twintig procent minder CO2 uit dan stookolie. Vorig jaar is er een milieuvriendelijker alternatief op de markt gekomen: biopropaan. Biopropaan wordt namelijk niet uit fossiele bronnen geproduceerd maar uit hoogcalorische reststromen (zoals slachtafval en afvalgassen). Chemisch gezien is biopropaan identiek aan regulier propaan.

“We hebben een voorkeur voor reststromen omdat die het meest circulair zijn”, licht Rebecca Groen, global innovation director van SHV Energy toe. “Als biopropaan voor de volle honderd procent uit hernieuwbare grondstoffen bestaat, is tot 80% minder CO2 uitstoot realiseerbaar. Er zijn diverse hernieuwbare grondstoffen zoals algen en zeewier waarvan ook biopropaan gemaakt zou kunnen worden maar hiervoor is meer onderzoek en ook opschaling nodig. Daarom hebben wij een wereldwijd innovatieprogramma opgezet dat vanuit Nederland wordt geleid.”

CONTENT WITH A PURPOSE

Je woning verbouwen tot droomhuis: meer en meer mensen gaan die uitdaging aan. Interieur designer Anne Claus heeft het er maar druk mee.

Die perfecte op maat gemaakte keuken, een bubbelbad in de tuin, een terras op het dak of een heel nieuw interieur. Steeds meer huiseigenaren lenen bij om hun droomhuis te laten realiseren. Dat blijkt uit cijfers van kredietverlener Geldshop, die zijn bevestigd door een inventarisatie van de Volkskrant onder grote hypotheekverstrekkers. Geldshop, dat ruim 7.600 aanvragen voor verbouwingsleningen onderzocht, zag de belangstelling hiervoor in 2017 met ruim de helft toenemen. Ook het gemiddelde bedrag dat klanten willen lenen steeg, met ruim 14 procent tot 15.262 euro.

Voor interieur designer Anne Claus betekent dit aanpoten. Zij doet klussen voor zowel particulieren, als voor bedrijven. “Ik hou van diverse stijlen, dit maakt mijn interieurs spannend. En ik ben niet gebonden aan trends, waardoor de manier waarop ik inricht tijdloos is,” zegt Claus. Ze houdt van kunst, speciale materialen en texturen. “Ik geniet ervan totaal onverwachte combinaties te maken, die zich uiteindelijk vormen tot een geheel waarin alles met elkaar samenvalt.” Als de klant iets specifieks wil, kan dat uiteraard.

“Ik luister goed naar mijn klanten maar uiteindelijk komt mijn stijl wel altijd naar voren. Wat goed is want daardoor herken je mijn interieurs.”

“Ik trek me weinig aan van trends”, zegt Claus. Maar ze weet uiteraard wel wat er in de mode is. “Denk aan felle, sprekende kleuren: appelgroen

tegenover knalroze, oranje gecombineerd met blauw. Dat zie je veel in 2018.” Dit zogenaamde ‘Colorblocking’ -het gebruik van twee of meer vrolijke, felle kleuren naast elkaar in grote vlakken, om zo contrasten te creëren- is dé trend van dit moment, volgens Claus.

HEBBEN WE UW INTERESSE GEWEKT? Het gehele artikel leest u op analysenederland.nl.

Ontd hier alek les over b ioprop aan

of bez oek www.p rimag a z .nl/bio voor m lpg eer inf ormat ie.

Nederland streeft naar 49% CO₂-reductie in 2030.

Deze ambitie vereist vergaande maatregelen en heeft ingrijpende gevolgen voor alle Nederlanders die zijn aangesloten op het aardgasnetwerk. Echter voor de groep die niet is aangesloten op het aardgasnetwerk hoeven de gevolgen helemaal niet zo ingrijpend te zijn. Voor deze groep is propaan momenteel het meest gangbare alternatief. Bedrijven en woningen kunnen vanaf nu eenvoudig overstappen op een duurzame variant: biopropaan.

Vermindering van CO₂-uitstoot door gebruik van biopropaan.

Biopropaan als duurzame energiebron.

Propaan is beschikbaar in tanks en in flessen. Het wordt ingezet voor diverse industriële toepassingen, zoals verwarmen, drogen, lassen, snijden en voor onkruidbestrijding maar ook voor de aandrijving van heftrucks. Ook wordt propaan gebruikt voor huishoudelijke toepassingen, zoals het verwarmen van een woning, om te koken, kamperen of een barbecue.

In woningen of bedrijven die in de toekomst worden afgesloten van het aardgasnet, kunnen (ondergrondse) opslagtanks met biopropaan in combinatie met zonnepanelen en/of warmtepompen als buffer dienen. Op een duurzame wijze wordt zo een tekort in zon of aardwarmte tegengegaan. Alleen de verbrandingstoestellen dienen afgesteld te worden op het nieuwe type gas. De rest van de infrastructuur kan worden behouden.

Sinds kort is biopropaan beschikbaar. Dit is een duurzaam vloeibaar gas, dat bestaat uit een mix van afval- en reststoffen en hernieuwbare plantaardige oliën.

Het wordt geproduceerd in de Rotterdamse haven en reduceert de CO₂-uitstoot tot wel 80%.

Individuele woning

Combinatie met andere duurzame energiebronnen

Primagaz is, met meer dan 60 jaar ervaring, de propaanspecialist in Nederland.

Sinds 2018 is zij gespecialiseerde leverancier van biopropaan.

Propaan Biopropaan

Warmtepomp

Vloeibaar gas geproduceerd uit duurzame grondstoffen.

Ook ketelhuizen, die warmte leveren voor een warmtedistributienet in een stad of woonwijk, kunnen probleemloos overschakelen van aardgas op biopropaan.

Warmtedistributienet

Lokaal warmte-net Propaan Biopropaan LNG

Vloeibaar gas. Oorsprong: olie en gasbronnen of raffinage aardolie.

Ketelhuis

Warmtenet

Duurzame alternatieven voor een succesvolle energietransitie.

De inzet van direct beschikbare en duurzame oplossingen als biopropaan is noodzakelijk als we de Nederlandse energie- en klimaatdoelstellingen willen behalen.

Biopropaan kan ingezet worden als zelfstandige energiebron of als onderdeel van een breder netwerk van duurzame oplossingen.

Zo is duurzaamheid in de recreatiebranche steeds belangrijker. De milieubewuste consument wil graag verblijven in een groene, natuurlijke omgeving die bovendien duurzaam en energiezuinig is. Neem als voorbeeld de regio Zeeland, waar geëxperimenteerd wordt met nieuwe duurzame ontwikkelingen zoals zonne-energie en biopropaan. Vakantiepark De Meerpaal en Camping Oranjezon stapten als eerste al over op biopropaan. De heer Melis van Vakantiepark de Meerpaal: “Zowel wij als onze gasten zijn steeds meer milieubewust. Duurzaamheid is heel erg belangrijk voor de generaties na ons”.

Primagaz is de enige leverancier van biopropaan in Europa.

Primagaz, dochteronderneming van SHV Energy, is de grootste propaanleverancier in de Benelux. Naast (bio)propaan levert Primagaz andere flexibele energieoplossingen met onder andere LNG.

www.primagaz.nl/biolpg

CONTENT WITH A PURPOSE

Foto: Erwin Olaf

18 DROOMHUIZEN VOORWOORD – ANALYSENEDERLAND.NL

Details are not the details Al die woonprogramma’s, al die

woonbladen, draven we niet heel erg door met z’n allen?

Moet het allemaal zoveel aandacht

krijgen? Moeten we er zoveel moeite voor doen? Je kan toch ook gewoon een prima leven leiden in een huis dat niet tot in de puntjes gestyled is? Het antwoord is ja,

dat moet. Het investeren van jouw spaarzame tijd en jouw energie in het creëren van een woonomgeving waar jij je senang voelt, moet een prioriteit worden in jouw leven.

In een wereld die nu beheerst wordt

door digitaal, contactloos, individueel, snel & makkelijk, een wereld waar bezuinigd wordt op kunst en cultuur is het meer dan ooit belangrijk om jouw leefomgeving emotie te geven. Dat je thuis komt en alles

ademt jou. Aandacht, ambacht, oog voor details moeten de boventoon voeren in het creëren van jouw eigen space.

Maar dat betekent natuurlijk niet dat je altijd maar de laatste trends moet volgen, en dat jouw huis precies moet lijken op de woningen in woonbladen. Jouw huis moet juist je eigen plek zijn, waarin jouw smaak de boventoon voert. Persoonlijke accessoires voegen in zo’n

geval veel meer waarde toe dan de spullen die ieder ander ook in zijn of haar huis heeft staan.

Zoals Charles & Ray Eames het al

zo mooi verwoorden: ‘Details are not the Details’. De details zijn juist van groot belang wanneer het op je leefomgeving aan komt. Dan zal je omarmd worden door jouw eigen creativiteit. En onze creativiteit maakt dat we ons mens voelen, dat we ons onderscheiden van de dieren.

Dus verdiep, lees, denk, kijk en voel!

Liefs, Jan & Monique des Bouvrie

MEER DES BOUVRIE Wilt u meer lezen over de stijl van Jan en Monique des Bouvrie? Kijk dan op analysenederland.nl.

ADVERTENTIE

Guiño tafel YO. Yo, it’s ME. De tafel Yo nodigt uit om heerlijke lange avonden aan door te brengen. Een unieke tafel door teakhouten latten te combineren met aluminium latten in verschillende breedtes en uniek omdat Guino de mogelijkheid biedt de tafel te personaliseren door 1 of 2 aluminium latten te vervangen voor latten met een eigen print, foto of boodschap. ‘ÝO table will be YOUR table’

DE MOOISTE TUINMEUBELEN VAN NEDERLAND Bezoek ons “Experience Center” en ervaar de laatste tuintrends.

OUTDOOR FURNITURE

Wat maakt het nou uit waar en hoe je woont…

Guiño (spaans voor knipoog) staat voor “tuinmeubelen met een knipoog, ontworpen met een glimlach”. Zoals een tuin groeit en meebeweegt met de seizoenen, zo kunt u ook uw meubelen naar believen aanpassen.

De Guiño collectie is een hoogwaardige tuinmeubel collectie, met als basis stoere materialen als teak en aluminium, gecombineerd met in Nederland gemaakte kussens van gerecyclede Sunbrella stoffen, die individueel aan te passen zijn.

Beach7 staat voor een kleurrijke collectie tuinmeubelen die naar hartenlust gemixed en matched kunnen worden. Creëer je eigen sfeer! Naast vlechtwerk meubelen hebben wij aluminium, rope, kunststof, teak, upholstery of een combinatie van deze materialen.

Tevens zijn wij importeur van de toonaangevende buitenkeukens en accessoires van Quan Garden Art, en vind u bij ons deze mooie collectie buitenkeukens die zowel op hout als op gas gestookt kunnen worden, terras verlichting, hout opslag etc.

„CREËER UW EIGEN WOONOASE OM GEZELLIG TE KLETSEN, TE GENIETEN EN TE RELAXEN.”

WONEN KARA-FRAME EETHOEK NIZZZA BANK MR 495

Wonen op een plek waar u helemaal u zelf kunt zijn, verlangen we naar een inrichting die uw persoonlijkheid weerspiegelt.

Zo individueel dat u zich grenzeloos prettig voelt. Laat u zich op die manier door ons prikkelen. Wij tonen meer dan alleen meubels. Wij geven vorm aan uw levensstijl.

NOG MEER INSPIRATIE? VOLG ONS DAN! Klik op www.musterring.com en vind uw binnenhuisadviseur in uw buurt.

20 DROOMHUIZEN – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Personalisatie is sleutel tot knusse woning Foto: Mostphotos

Mensen willen graag comfortabel en aangenaam wonen. Toch lopen de meesten vast in het knus maken van hun huis.

Woonprogramma’s halen structureel

hoge kijkcijfers. En tijdschriften over gezellig wonen kennen stuk voor stuk forse oplages. Zowel huurders als woningbezitters hebben veel interesse voor het behaaglijk en huiselijk maken van hun eigen thuis. Het gekke is dat die behoefte zich niet weerspiegelt in de dagelijkse realiteit. In de gemiddelde straat met woningen is het toch wat armoedig gesteld met het woongenot. We apen elkaar massaal na: de televisie staat tegenover de zithoek. En de wanden zijn niet in levende, maar veelal in neutrale en fletse kleuren geschilderd.

Omgevingsfactoren zijn zeker van invloed, benadrukt binenhuisontwerper en interieurstylist Susanne Bolkestein, bekend van haar bedrijf SBZ Interieur Design en woonblog StijlvolStyling.com.

In een rijtje nieuwbouwhuizen op een vinex-locatie is het lastiger om tot een bevredigend resultaat te komen dan in een jaren 30-woning. Ondanks die uitdagingen valt echter elke woning tot een eigen droomhuis te promoveren.

“De meeste Nederlanders gedragen zich nogal conservatief. We vinden het allemaal prachtig om klusprogramma’s te kijken, maar durven zelf nauwelijks een interieurstap te zetten”, signaleert Bolkestein.

gedrag. De wanden in mijn woning zijn groen, de meubels blauw. Iedereen die hier binnenkomt, vindt het prachtig, maar thuis hebben ze toch traditionele lichte kleuren aan de wand. Veel mensen durven niet expressief te zijn.”

Voor wie toch die sprong wil wagen,

Persoonlijke accessoires hebben een grote invloed op de sfeerbeleving in huis.

Toch is dat jammer, voegt ze er

meteen aan toe. Met relatief kleine ingrepen kom je direct al tot superbevredigende resultaten. Twee aandachtspunten zijn daarbij in het geding: het verven van wanden en persoonlijke accessoires. “Bewoners zijn massaal blijven steken bij tinten als wit, grijs, zwart en hout. Durf ook eens te kiezen voor een andere kleur, zoals warme aardetinten of groen- en blauwtinten. Dat zijn tinten die veel mensen als prettig ervaren. Een nieuwe kleur geeft de sfeerbeleving een enorme boost. Kleurfabrikanten hebben

tegenwoordig allerlei tools om vooraf een optimale kleur te bepalen. Dus wat dat betreft is het veel gemakkelijker om tot een keuze te komen dan vroeger. En bevalt de kleur je niet, dan verf je de wand gewoon weer over.”

Ook persoonlijke accessoires hebben

een grote invloed op de sfeerbeleving in huis. Bolkestein heeft het dan niet over ramsj van discountketens, maar over bijvoorbeeld persoonlijke foto’s van familie of bezochte reislocaties. “Wat een goede tip is: begin met een moodboard om je ideale sfeer te bepalen. En op

basis daarvan kom je tot een ideale thuissituatie.”

“Mensen moeten wel durven”, zegt ook interieurspecialist Daniëlle Roof van de woonideeëncommunity InterieurInspiratie. Net als Bolkestein ziet Roof gebrek aan durf, creativiteit, maar ook terughoudendheid als het gaat om investeringen. Mensen zijn best bereid om een paar duizend euro uit te geven aan een prachtig bankstel, maar een bijpassende vaas als eye catcher van een paar honderd euro gaat dan weer te ver. “Veel mensen zitten vastgekoekt in hun kopieer-

heeft Roof een simpele instaptip.

Zoek naar een eye catcher die de centrale sfeer in de woonkamer bepaalt. Die hoeft niet eens nieuw te zijn, maar kan ook op de kop worden getikt bij een kringloopwinkel.

“Knap die op, geef ‘m een felle kleur en je hebt een prachtig pronkstuk in de kamer. En daaromheen kun je accessoires als aanvulling combineren. Verlies je ook weer niet in het volduwen van je woonkamer met allerlei leukigheden, want dan kan ook het risico van een rommeltje ontstaan. Het is niet zo dat hoe meer spullen je in je huis propt, hoe gezelliger het wordt.”

Hugo Schrameyer

MENSEN MOETEN DURVEN Als u uw inrichting wilt veranderen, moet u wel wat lef hebben.

Op analysenederland.nl vindt u nog veel meer mooie artikelen vol wooninspiratie.

ADVERTENTIE

De firma Snel heeft vele praktische ideeën om de kopers van piano’s en vleugels bij te staan. Evert Snel kent als geen ander de weg in pianoland en begeleidt u graag op de zoektocht naar het perfecte instrument.

Evert Snel is importeur en enige dealer van Fazioli. Daarnaast kunt u bij de Firma Snel ook terecht voor inkoop, verhuur, restauratie, stemmen, onderhoud, concertservice & transport.

www.evertsnel.nl • info@evertsnel.nl • T. + 31 343-476100 • F. + 31 343-552059

ANALYSENEDERLAND.NL –

CONTENT WITH A PURPOSE

Nederlanders volop bezig met woonbeleving Geen waardevoller bezit dan een eigen thuis. Dat kan een huurhuis zijn of een koopwoning. Maar waar het op neerkomt, is dat mensen veel waarde hechten aan een prettige en comfortabele woonbeleving. Wat dat is, valt moeilijk te bepalen. Zoveel mensen, zoveel eisen en verlangens.

Foto: Fotolia

bezig met woonbeleving. En zelfs voor wie in staat is geweest zijn eigen droompaleis te bemachtigen, bestaan er altijd kansen om het thuis nog leuker en aangenamer te maken.

best doen om het thuis aangenaam te maken. De conclusie van een onderzoek onder ruim duizend Nederlanders over uitgaven met betrekking tot woonbeleving luidde dat driekwart van de Nederlanders de twaalf maanden ervoor geld heeft uitgegeven aan hun inrichting.

Per jaar gaat het gemiddeld om 1.533 euro die wordt besteed aan meubels en woonaccessoires.

Eén van de conclusies lag misschien

voor de hand, maar is toch leuk om te lezen: mensen geven het meeste geld uit aan de ruimte waar ze het vaakst zijn. Meer dan de helft van de ondervraagden (61 procent) investeert vooral in de woonkamer.

Jongeren onder de dertig jaar geven duidelijk meer (38 procent) geld uit aan de slaapkamer dan senioren (11 procent). Inspiratie daarbij wordt vooral opgedaan door zelf te experimenteren, hoewel mensen hun inspiratie ook opdoen via woonwinkels, woonprogramma’s op televisie en interieurs van bekenden.

Dat mensen bereid zijn om van hun

eigen woning een droompaleis te maken, blijkt ook wel uit het feit dat de koopprijzen nog steeds stijgen.

Hugo Schrameyer

Nederlanders zijn volop bezig met woonbeleving.

“De gemiddelde verkoopprijs van een huis bedroeg ruim 289.000 euro.”

Mensen hebben er steeds meer geld voor over om hun geliefde woonstek te kopen. In 2013 was er een dieptepunt wat dat betreft, maar sindsdien gingen de koopprijzen jaar na jaar omhoog. Vorig jaar nog constateerde het CBS en het Kadaster dat koopwoningen wederom duurder zijn dan ooit.

In juni 2018 stegen de prijzen met bijna 9 procent ten opzichte van

een jaar eerder. Een woning kostte in die maand gemiddeld bijna 29 procent meer dan in het dieptepunt van 2013. De gemiddelde verkoopprijs van een huis bedroeg ruim 289.000 euro.

Alle signalen staan dus op groen wat betreft de behoefte aan comfortvergroting, dus woonbeleving.

De kwaliteit van een droomwoning en een optimale woonbeleving hebben daarbij niet alleen van doen met praktische kwaliteiten als de indeling van de ruimtes of onderdelen van het interieur.

In deze moderne tijd krijgt duurzaamheid een steeds grotere invloed op de thuiservaring. De

DIGITALE KRONIEK

HISKE LIGTENBERG

FEITEN Uit een onderzoek ruim een jaar geleden dat werd uitgevoerd door marktonderzoeksbureau Motivaction blijkt dat wooncomfort van alle geluksfactoren het meest bepalend voor de mate waarin mensen zich thuisvoelen in hun woning. Een andere belangrijke factor die bijdraagt aan woongeluk is Ruimte & Indeling. Die factor speelt vooral bij huurders, die ook veel waarde hechten aan Ruimte & Indeling als het gaat om ‘thuis voelen’.

VAN HUIS NAAR DROOMHUIS Wilt u uw woonbeleving ook verbeteren en uw huis in een droomwoning veranderen?

Kijk dan op analysenederland.nl voor nog veel meer tips.

Blogger bij Woontrendz.

Genieten van je leefomgeving en je interieur is wat een huis tot een droomhuis maakt. Dit kan je zelf creëren, ook al heb je dat helderblauwe zwembad niet in de achtertuin en staat het huis niet op je droomlocatie. Belangrijk hierbij is dat je je woonwensen in kaart brengt. Doe inspiratie op bij woonboulevards, woonbeurzen of ga online op zoek naar stijlen die je aanspreken.

Laat je niet teveel beïnvloeden door de woontrends van het jaar. Deze zijn vaak van tijdelijke aard en binnen enkele jaren aan vervanging toe.

Kies liever voor een stabiele basis als het gaat om meubelen en zorg ervoor dat die echt bij jouw passen.

De woontrends van het jaar kan je eenvoudig toevoegen door middel van accessoires of een trendy kleur op de muur en weer makkelijk vervangen voor de volgende opkomende trend.

Neem de tijd om de juiste accessoires te vinden. Je raakt sneller uitgekeken op een impuls aankoop dan op dat ene net wat duurdere item waar je al een tijdje verliefd op bent. Je zult hier gegarandeerd langer plezier aan beleven.

HET GEHELE ARTIKEL LEEST U OP: ANALYSENEDERLAND.NL ADVERTENTIE

Een goed ontwerp ligt aan de basis van elke droomwoning.

Met

aandacht

voor hoogwaardige materialen en afwerkingen, oog voor detail. Maar vanzelfsprekend ook logica in de schakeling van ruimtes, efficiënte routings en een praktische kijk op het gebruik. Met mooie zichtlijnen en een riante lichtinval. Alles voor een optimale woonbeleving. Een bijzondere ruimtelijkheid.

Specialist

in villa’s en landhuizen

21

hoofdrol in deze is weggelegd voor het isoleren van de schil.

Isolatie zorgt ervoor dat de eigen woning gedurende heel het jaar een aangename beleving kent, dat er ’s winters minder gestookt hoeft te worden, en in de zomer minder gekoeld.

Kortom, Nederlanders zijn volop

Wat vast staat, is dat mensen hun

DROOMHUIZEN

Het ervaren van de natuurlijke omgeving

is echt iets van nu. Mensen voelen zich uiterst prettig met zicht op buiten. Maar zoals dat gaat met sommige trends, valt er echter geen afdoende antwoord te vinden op de vraag hoe die trend is ontstaan. Wellicht dat die belangstelling voor de natuur van doen heeft met het onthaasten in de dagelijkse drukte. “Natuur en het buitenleven sluiten natuurlijk ook perfect aan op de actuele gezondheidstrend. Mensen voelen zich content met zicht op groen en blauwe lucht”, stelt directeur Albert van de Breevaart van Metulara vast. Zijn bedrijf maakt tuinkamers, opvouwbare balkon- en terrasbeglazing en windschermen op maat.

zorgen dat het geluidsvolume van buitenaf vermindert. Zeker in de drukte van de stad kan dat natuurlijk een wens zijn van gebruikers.”

CONTENT WITH A PURPOSE

VRAGEN AAN EGBERT SNEL Foto: Persfoto

Foto: Metalura

22 DROOMHUIZEN – ANALYSENEDERLAND.NL

De stad. Hij stipt het al even aan. Zien we deze buitentrend nu vooral op het platteland, of leggen ook stadsbewoners deze voorkeur aan de dag? Zeker ook die laatste categorie, benadrukt Van de Breevaart.

“Ook bewoners van appartementen hebben behoefte om in contact te staan met de natuur om hen heen. Er is dan misschien niet letterlijk contact met het groen in hun eigen tuin, maar wel met de natuurlijke omgeving, met buiten.”

Binnen zitten en toch buiten. Dat is eigenlijk

Foto: BNA

DROOMHUIS OP MAAT De belangrijkste voorwaarde voor een droomhuis? Dat het voldoet aan de wensen van de bewoner. Op analysenederland.nl leest u er nog veel meer over.

PARTICULIER WEET ARCHITECT TE VINDEN

Een particulier die een nieuwbouwhuis wil betrekken heeft twee keuzes. Of hij kiest voor volumebouw en standaardoplossingen, of hij laat zijn keuze vallen op een onder architectuur gebouwde woning. Die tweede optie is doorgaans exclusiever met bijbehorend prijskaartje, terwijl die beslissing steeds vaker de voorkeur krijgt. “Particulieren weten architecten steeds beter te vinden”, constateert Renson van Tilborg, senior communicatieadviseur van de BNA, de Branchevereniging voor Nederlandse Architectenbureaus.

Volgens Van Tilborg komt dat vooral door de toegenomen welvaart. Nu de crisisjaren achter ons liggen, is er meer belangstelling ontstaan voor op de eigen smaak afgetemd woongenot.

“Een architect is bij uitstek de professional die het gedroomde huis voor de particulier kan visualiseren. Zo ontstaat een huis met karakter dat precies is afgestemd op de wensen van de bewoner.”

Evert Snel Piano’s & Vleugels

Foto: Westwing

Mensen zijn dol op buitenleven

wat we nastreven. We hebben geen klimaat waarin we het hele jaar op het terras kunnen verblijven. Een glasoplossing biedt die mogelijkheid wel, terwijl gebruikers dan direct in contact staan met buiten.

“Glasbeschermingen kunnen er ook voor

Piano’s en vleugels zijn uiteraard primair bedoeld voor mensen die pianospelen als hobby hebben. Zijn er nog andere elementen in het geding, zoals de invloed van het meubel op de woonsfeer?

“Wat ik belangrijk vind om te benadrukken, is dat pianospelen een stimulans is voor de mentale ontwikkeling, zeker bij jonge kinderen. Bij aankoop van een piano staat de kwaliteit van het instrument bovenaan, maar ook de visuele uitstraling van het meubel speelt zeker mee.”

Is ook te stellen dat een piano de woonsfeer verbetert?

ADEMBENEMEND UITZICHT OVER DE SKYLINE VAN MONTREAL Delia Fisher, de leading lady achter het internationale e-commerce

bedrijf Westwing, verhuisde onlangs van München naar de skyline van het Canadese Montreal. Delia zal de komende tijd pendelen tussen beide steden om haar bedrijf van dichtbij te kunnen blijven managen. Delia startte haar onderneming in 2011 op 26-jarige leeftijd en wist het bedrijf uit te laten groeien tot een internationaal concept. Inmiddels zijn ze actief in maar liefst 11 landen. Je kunt haar dus met recht een internationale powervrouw noemen!

“Zeker, dat kan. De oefeningen van een onervaren pianist zullen misschien niet altijd als muziek in de oren klinken, maar de uitstraling van het muziekinstrument zelf kan de woonbeleving zeker ten goede komen.”

Als ik woonmagazines doorblader, dan zie ik niet zelden prachtige interieurs in combinatie met een mooie vleugel.

“Een mooie zwartgelakte hoogglans vleugel heeft natuurlijk een enorme impact op je woonomgeving. Een dergelijke investering is helaas niet voor iedereen weggelegd. Exclusieve vleugels kom je vooral tegen in grote, veelal vrijstaande woningen met voldoende ruimte.”

Hugo Schrameyer

Uiteraard is Delia’s nieuwe optrekje tot in de puntjes gestyled, waar-

bij de focus ligt op items uit de onlangs gelanceerde ‘Westwing Collection’. In het appartement komen veel luxe materialen terug zoals marmer, fluweel en gouden accenten. In combinatie met het waanzinnige uitzicht krijgt het appartement een ruimtelijke en metropolitische uitstraling.

Haar huis heeft een uitnodigende uitstraling, met veel warme kleuren, open ruimtes en een simpele look. Ook de indeling van het huis straalt gastvrijheid uit, met banken die naar elkaar toe gedraaid staan, en veel mooie extra zitplekken. Voor een volledige videotour door het indrukwekkende appartement van Delia Fisher ga je naar onze website: analysenederland.nl

LUXUEUS EN TRENDY De keuken en de badkamer worden steeds luxer ingericht. Op analysenederland.nl leest u meer over deze trend.

ADVERTENTIE

MUTINA TEGELS... ITALIAANS INTERIEUR

DESIGN

MUTINA heeft de collecties tegels tot kunst verheven. Met ontwerpers als Patricia Urquiola, gebroeders Bouroullec, Tokujin Yoshioka en last but not least Nederlands trots Hella Jongerius, mag Mutina als zeer vooruitstrevend en high level worden genoemd op gebied van keramische tegels.

Dé specialist in badkamers en tegelvloeren!

Westerwerf 2, Uitgeest (NH) tel. 0251-31 91 01 www.tonscholten.nl

DROOMHUIZEN

NU IN DE VERKOOP PURE RESORT EHRWALD

Investeren en genieten met ongekend uitzicht!

Mountain Residences is een solide en professionele vastgoedontwikkelaar, met een sterke focus op de Oostenrijkse Alpen.

Mountain Residences heeft jarenlange ervaring in het ontwikkelen, bouwen, verkopen en exploiteren van hoogwaardig vastgoed in de Alpen en realiseert de mooiste en meest exclusieve projecten onder het eigen PURE Resorts label.

Neem vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie en details over onze huidige en toekomstige projecten!

Mountain Residences www.mountain-residences.com info@mountain-residences.com

www.pure-resorts.com info@pure-resorts.com

RESORTS Austria

ADVERTENTIE

Niko Home Control

Baanbrekend, niet muurbrekend Volledige controle over elk huis, elke keer weer: • betaalbare huisautomatisering • één ecosysteem • beschikbaar voor elk type bekabeling, elk project en elk budget • slim open systeem • award-winnend design • integratie van kwaliteitsmerken zoals VELUX, Sonos, NIBE en Renson

PA-448-03 adv Fin dagblad.indd 1

PA-448-03

www.niko.eu

19/02/19 10:05

24 DROOMHUIZEN PROFIEL – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

‘MIJN DROOMHUIS VOELT AAN ALS EEN 5 STERRENHOTEL’ Stel: je ontwerpt al twintig jaar het interieur voor de welgestelden. Je ontwierp de club Jimmy Woo in Amsterdam en de players lounge van FC Barcelona. En je hebt een eigen meubel- en textiellijn. Heb je dan nog wel iets te wensen? Interieurdesigner Eric Kuster wel. Sterker nog: “Heel veel eigenlijk.”

Hij wil er nog niet teveel over vertel-

len, vanwege de privacy van de klant.

En omdat het nog niet honderd procent zeker is dat het lukt. Maar als het lukt, dan is het een droom die in vervulling gaat. Eric Kuster heeft het over twee grote villa’s, waarvan hij niet alleen het interieur ontwierp, maar ook de architectuur voor zijn rekening nam. “Een echt Eric Kuster huis dat er wellicht over 300 jaar nog staat, dat zou wat zijn zeg…” Maar hoe enthousiast hij ook is, de villa’s zijn niet zijn ultieme wens. “Nee, dat is dat Eric Kuster als brand over een paar honderd jaar nog bestaat.”

Terug naar het begin. Eric Kuster open-

de precies twintig jaar geleden zijn eerste winkel in Laren (Noord-Holland), na een succesvolle carrière als creatief – en commercieel directeur van textielfabrikant Chivasso. Hij verkocht textiel en meubels, maar werd al gauw gevraagd om het hele interieur van klanten te ontwerpen.

“En commercieel als ik ben, zei ik overal ja op. Ik ben natuurlijk wel een paar keer op mijn bek gegaan, maar uiteindelijk verzamelde ik een goed team om me heen, en lukte het.” En hoe. Met zijn Metropolitan Luxury stijl drukt hij tegenwoordig zijn stempel op de wereld van interieurdesign.

Luxueus en glamoureus maar tegelijkertijd comfortabel en praktisch, want: “Esthetiek is belangrijk maar een bank moet natuurlijk wel lekker zitten.” Waarom hij zo succesvol is?

“Omdat ik duidelijk ben en omdat ik goed kan luisteren. Je krijgt bij ons geen Eric Kuster interieur, maar een interieur waar je blij mee bent.”

Wanneer moet ik jou niet kiezen om mijn interieur te ontwerpen?

“Als je denkt dat je het zelf allemaal beter weet. Ik heb weleens zo’n klant gehad die vooraf zei dat ‘ie alles aan mij zou overlaten’, maar tijdens de opdracht elke dag belde om zich overal mee te bemoeien.

Dat werkt niet, doe het dan zelf.”

Scheelt een hoop geld.

“Ja, alhoewel het allemaal minder duur is dan mensen denken hoor. Zo duur zijn we niet, mensen hebben daar bizarre ideeën over. En qua ideeën kán je het ook prima zelf doen.

Het is alleen zo dat als je in Nederland naar een showroom gaat, je niks leuks vindt. En die echte mooie dingen vinden wij wel. Er is meer dan die witte, beige of zwarte marmeren vloer. Dat en de hoeveelheid keuzes die je moet maken bij het inrichten van een groot huis maakt dat professionele hulp een noodzaak is.”

Omschrijf jouw droomhuis eens.

“De ruimtes moeten groot, duidelijk en licht zijn, zonder dat je je er verloren in voelt. Daar kan je voor zorgen door grote meubels erin te plaatsen, een grote bank bijvoorbeeld. Ik hou absoluut niet van frutsels, want ik ben heel gestructureerd,

en dan moet mijn interieur ook zijn.

Verder voelt mijn droomhuis aan als een 5 sterrenhotel. Met een gym, een spa en een ontbijt dat elke ochtend klaarstaat. Of ik dat zelf voor elkaar heb? Ja, grotendeels wel, behalve het ontbijt dan. Ik leef in een huis dat voldoet aan mijn eigen ontwerpen, Metropolitan Luxury stijl.”

Wat zegt een huis over de mens die er woont?

“Alles. Aan het interieur van een huis kan je precies zien hoe iemand is. Chaotisch, gestructureerd, netjes, slordig, noem maar op. Daarom wil ik de mensen ook altijd leren kennen voordat ik iets voor ze ga ontwerpen. Hun huidige huis zegt veel over hoe het nieuwe huis moet worden.”

Maar kan je ze niet een handje helpen dan? Dat je ervoor zorgt dat een slordig persoon gestructureerd wordt?

“Nou, dat proberen we soms wel, maar dat werkt meestal niet.

Dan zorgen we voor opbergruimte, lades, kasten, maar als we dan een jaar later terugkomen, zijn deze nooit gebruikt, haha.”

Nederland heeft een rijke historie van bekende interieur designers: Piet Boon, Marcel Wanders, jij. Wat verbindt jullie, naast het land van herkomst?

“Duidelijkheid, een eigen signatuur, een eigen stijl. We zijn alle drie, alle vier eigenlijk, want je

vergeet Jan des Bouvrie, mensen met een uitgesproken mening, mensen waarvan je weet wat je aan ze hebt. Ik ben van de luxury, Piet is wat meer van de basic, Marcel is wat conceptueler en Jan is van de strakke vormen en heel veel wit.

Marcel ken ik persoonlijk niet zo goed, maar de andere twee wel, en we hebben heel veel respect voor elkaar. Er is geen jaloezie, er is geen afgunst, we pikken nooit klanten van elkaar af. We zijn allemaal mensenmensen, en dat is ook nodig als je interieurdesigner bent.”

Want?

“Je moet alles van je klant willen weten, je dus echt willen interesseren in de mens achter het huis.

Waar eten ze? Wat is de gezinssituatie? Hoe leven ze? Koken ze zelf?

Zijn ze slordig? Of juist netjes? Ga zo maar door. Het begint bij de klant leren kennen, daarna kan je pas ontwerpen.”

En dan heb je ook nog met het huis, de architectuur, te maken.

“Klopt. De architect is het masterbrein achter het huis. Die beslist wat voor ruimtes er gebouwd worden en is vaak huiverig dat wij ons daarmee gaan bemoeien. Terwijl dat nergens voor nodig is, wij willen alleen graag meedenken vanaf het begin. In een optimale situatie bouw je niet eerst een huis om daarna naar het interieur te kijken, maar ga je vanaf het

begin in gesprek. De mooiste projecten ontstaan als klanten de architect meenemen naar het eerste gesprek, maar dat willen architecten vaak niet omdat ze denken dat interieurdesigners grote ego’s hebben. Dat is niet waar, wij werken voor de klant.”

Dus als jij iets ontwerpt, en ik wil het anders, dan kan dat?

“Nou, als ik iets ontwerp en jij vindt het helemaal niks, dan moeten we afscheid nemen van elkaar, want dan liggen we niet op één lijn.

Dan heb ik je dusdanig verkeerd begrepen dat het niet gaat werken.

Maar bij kleine aanpassingen, natuurlijk. Dat lossen we op.”

Tot slot: waar ben je het meest trots op?

“Eigenlijk op alles. Jimmy Woo, dat mijn naam een collectie is geworden… Maar het mooiste compliment kreeg ik misschien wel na de afgelopen feestdagen. Klanten hadden een supergave reis gemaakt en in de mooiste hotels geslapen, maar bij thuiskomst appten ze me dat ze zo blij waren dat ze weer in het door mij ontworpen huis waren omdat ze zich er zo thuis voelde.”

Jerry Huinder

KUSTER, WANDERS, DES BOUVRIE EN BOON Op analysenederland.nl vindt u ook interviews met Piet Boon, Marcel Wanders en Jan des Bouvrie.

ADVERTENTIE

ANALYSENEDERLAND.NL – PROFIEL

DROOMHUIZEN

25

EEN INFORMATIEEN BESLISBEURS Foto:Joni Israeli

Foto: Persfoto

CONTENT WITH A PURPOSE

Beurs Eigen Huis in de Jaarbeurs Utrecht, die wordt gehouden van 15 t/m 17 maart, is geen traditioneel dagje uit. Het is vooral een informatie- en beslisbeurs voor mensen met bouw- en verbouwplannen. Dus voor particulieren die bij wijze van spreken met hun eigen bouwtekeningen de beurshal inlopen. Dat is de basis, hoewel daar tevens informatie aan toe is gevoegd over het aanleggen van tuinen of het creëren van een comfortabele of in-het-oogspringende keuken of badkamer.

Wat ditmaal ten opzichte van voorgaande edities meer aandacht krijgt, is het thema duurzaam wonen. Er is op de beursvloer een ‘groene route’ uitgestippeld, zodat bezoekers zich overzichtelijk kunnen informeren over dat thema. Tal van aanbieders laten noviteiten zien op het gebied van warmtepompen, isolatiemateriaal, zonnepanelen en andere oplossingen voor de verduurzaming van de eigen woning.

FEITEN Eric Kuster is sinds 1999 een begrip in de wereld van interieurdesign. Zijn trademark is Metropolitan Luxury, een stijl waar hij zelf ook naar leeft. Zijn eigen huizen in Londen en op Ibiza ademen zijn gedachtegoed. Waar hij het liefst verblijft? “Moeilijk om te zeggen, ik ben sowieso nooit lang op één plek, maar waar ik ook ben, het moeten wel plekken zijn met een goede energie, dat vind ik het belangrijkst.”

De doelgroep van de beurs bestaat vooral uit mensen met kwalitatief hoogwaardige woonwensen.

Dat komt misschien wel het beste tot uitdrukking op het centraal gelegen paviljoen van de beurs, waar een design droomhuis volop aandacht krijgt. Wat de happening daarmee zo aantrekkelijk maakt, is dat bezoekers zich op één locatie breed kunnen informeren over actueel woongenot.

Hugo Schrameyer

ADVERTENTIE

Zichtzijdes voor dakelementen? Maak het je gemakkelijk!

Bij een dak denkt men meestal niet meteen aan de binnenkant.

Naast een goede isolerende werking, komt dan ook vaak de wens voor een fraaie afwerking. U kunt altijd voor een standaard afwerking kiezen, en het plafond zelf helemaal afwerken kan natuurlijk ook altijd. Maar als de dakelementen isolerend én de zichtzijdes ook direct fraai afgewerkt moeten zijn, dan moet u de dakelementen van Unilin hebben. Deze zijn namelijk voorzien van een fraaie afwerking, zijn esthetisch en daarbij isolerend tegelijk.

De dakelementen van Unilin zijn er in verschillende uitvoeringen en ongeacht de uitvoering hebben ze overwegend dezelfde technische specificaties, waaronder een PIR-hardschuim isolatie. Als het om de zichtzijde van de dakelementen gaat is er de keuze voor (semi-) afgewerkte panelen, maar ook voor luxueuze, decoratieve panelen.

De (semi) afgewerkte elementen zijn witgelakt, OSB of multiplex Fins vuren. De luxueuze en meer decoratieve panelen hebben een meer getextureerde afwerking. De zichtzijde is dan mogelijk lever-

baar in hemelswit, grijs (pompei of stromboli), populier, volige of lambris. De dakelementen met binnen afwerking zorgen in elk geval voor een nette en warme uitstraling omdat ze altijd een authentiek karakter hebben.

De elementen zijn overigens leverbaar tot 8.000 mm lengte en hebben een breedte die varieert van 800 mm tot 1.180 mm. Voor optimale overspanningsmogelijkheden hebben de ES-elementen drie ribben in diverse afmetingen. Ook doorstekende ribben, omwille van overstek of gootdetail zijn mogelijk en zelfs speciale elementen voor de realisatie van kopgevel-overstek zijn desgewenst leverbaar. De elementen zijn leverbaar met 9 typen onderplaten.

Kortom: Unilin heeft een brede keuze aan zichtzijdes voor dakelementen die aan alle eisen tegelijk voldoen: in een handomdraai de leef- of zolderruimte isolerend én esthetisch afgewerkt.

Voor meer informatie: www.unilininsulation.com/nl-nl/zichtzijdes

CONTENT WITH A PURPOSE

WE WILLEN EEN ECHT THUISGEVOEL Foto: Strakk

Foto: Fotolia

Foto: Second Home

26 DROOMHUIZEN – ANALYSENEDERLAND.NL

Marion Alders, Designspecialist van interieurbouw Strakk.

Tweede woning populair als belegging Voor de aanschaf van een vakantiewoning wordt gemiddeld 234.000 euro geïnvesteerd.

Een tweede huis – en dan vooral de recreatiewoning – is sterk in populariteit gestegen. Exacte cijfers over hoeveel mensen een tweede huis hebben, zijn er niet, maar de verkoop van recreatiewoningen laat in ieder geval een gezonde stijging zien. In 2017 was er een plus van vijftien procent, meldt de makelaarsvereniging NVM. Om meteen maar een fabeltje uit de weg te ruimen. Een tweede woning is niet alleen weggelegd voor particulieren met een dikke portemonnee. Ook middeninkomens ontdekken steeds vaker de zegeningen van een extra woningaankoop. Deels heeft dat te maken met financiële aspecten: het is lucratief om een tweede woning te kopen. En deels kent dat ook zijn gemaksfactor.

Eerst even de financiële aspecten.

De rentestand heeft de laatste jaren historisch laag gestaan. Dat is een belangrijke aanjager voor de aanschaf van een tweede huis,

maar misschien nog belangrijker is de zekerheid van investeringen in stenen. “Een rendement van vier tot vijf procent is zeker haalbaar, terwijl sparen op de bank minder opbrengt. Ook de onzekerheid op de beurs vinden veel mensen niet prettig. Omdat er wordt gezocht naar alternatieven, komen ze vaker uit bij de aankoop van een tweede woning”, vertelt Tom van den Brink van Second Home, een beursconcept dat volledig is ingericht op de aankoop van een tweede woning.

Paar cijfers die Van den Brink wil delen: voor de aanschaf van een vakantiewoning wordt gemiddeld 234.000 euro geïnvesteerd, terwijl de grootste groep kopers een budget heeft tussen de 100.000 en 200.000 euro. “Denk aan zelfstandigen die een alternatief zoeken om geld te sparen voor hun pensioen.

Je hoeft niet meteen twee ton te investeren. Er zijn al recreatiewoningen beschikbaar voor 40 of 50.000 euro. Bovendien speelt de markt op

Tom van den Brink.

die vraag in met de bouw van goedkope prefab vakantiewoningen.”

Ook de adviesorganisatie FDC Financieel Planners & Adviseurs ziet de groeiende populariteit van de tweede woning. De rente voor de hypotheekschuld is op dit moment nog erg laag, meldt de organisatie, terwijl de huren die gevraagd kunnen worden, de pan uit rijzen.

Door deze combinatie van fiscale voordelen en lage rente, kan de bezitter van een tweede woning onder de streep een flink bedrag overhouden.

Geen gedoe met het boeken van een hotelkamer, maar ontspannen in je eigen omgeving”, constateert Van den Brink, die daarbij verder aantekent dat Spanje het meest populair is voor een investering in een tweede woning. Daarna volgen Frankrijk, Italië, Portugal, Nederland & Oostenrijk. Als het gaat om ons eigen land, dan zijn met name de toeristische regio’s in trek.

Zeeland is populair, dat geldt tevens voor Noord-Holland en de Veluwe.

Hugo Schrameyer

De keuze voor een tweede woning

kent niet alleen een financieel, maar net zo goed een emotioneel aspect.

Alle afstanden zijn in Nederland binnen één dag te bereiken. Wie een tweede huis heeft, kan op er vrijdagmiddag na het werk naartoe gaan en zondagavond weer terugkeren naar huis. “Dan ben je dus in je eigen droomhuis binnen het weekeinde compleet uitgewaaid.

INVESTEREN IN VASTGOED Wilt u meer lezen over investeren in een tweede woning? Kijk dan op analysenederland.nl.

De wereld om ons heen is buitengewoon turbulent. En het aantal mensen met een burn-out stijgt maandelijks. De hectiek in de samenleving stelt zware eisen aan onze veerkracht. Dat is dan ook een belangrijke reden waarom mensen steeds meer ontspanning zoeken in hun eigen huis. “Was een huis vroeger vooral een soort van toonzaal om ermee te pronken, tegenwoordig zoeken we in ons ideale droomhuis een plek om ons behaaglijk te voelen”, stelt designspecialist Marion Alders van interieurbouw Strakk.

De jaren negentig stonden vooral in het teken van harde en witte kleuren, afgewisseld met roestvrijstaal en koele materialen.

Daar zijn we volledig van genezen, ook al omdat de wereld om ons heen met internet en social media onstuimiger is geworden dan ooit. “Waar we naar op zoek zijn, is de rust van een huiselijke sfeer. En daarmee zoeken we vooral naar eerlijke en pure producten, warme materialen en luxe stoffen. Hout doet het tegenwoordig erg goed, net als messing of goudkleur”, stelt Alders, die verder aangeeft dat die trend naar een warme sfeer voorlopig nog aanhoudt. “Luxe materialen en vakantiesferen spelen prima in op ons thuisgevoel.”

Hugo Schrameyer

ADVERTENTIE

Gratis kaarten Seco nd Home Beurs?

Kijk op onze website!

Zorgeloos investeren in een tweede huis Aanbod recreatiewoningen van €39.500,- tot >€500.000,- | Rendement oplopend tot 7% Investeringskompas

EuroParcs Al ruim 15 jaar een familiebedrijf

Speciaal voor u als investeerder is het

Onze resorts zijn 365 dagen per jaar geopend

investeringskompas beschikbaar. In het

Grootste recreatiespecialist van Nederland

investeringskompas leest u meer over de

Vast rendement mogelijk

verkooptrends in de recreatiesector van

Kavel kopen of huren? Aan u de keus

Nederland. Benieuwd?

Lees meer op www.europarcsverkoop.nl

Ga naar www.investeringskompas.nl

15 prachtige resorts verspreid over Nederland, België en Bonaire

Uitgelicht: Resort Zuiderzee

Gelegen aan het Veluwemeer

Kilometers lang strand

Grootste familiepark van Nederland

Nabij Elburg en attractiepark Walibi

Luxe beachclub en jachthaven

Alle denkbare faciliteiten

Veluwe en het IJsselmeer op 10 minuten

Groot scala aan watersportactiviteiten

365 dagen per jaar vakantieplezier

Een greep uit ons aanbod op Resort Zuiderzee

a

an

pv

o ko Te

4-persoons recreatiewoning Investeringstopper | 7% rendement

0,-

0,-

0,-

0 9.5 f €7

af

an

pv

o ko Te

.50 9 2 1

€

6-persoons recreatiewoning Laatste kavel aan het water

af

an

pv

o ko Te

.50 9 5 2

€

10-persoons recreatiewoning Luxe villa | nog 2 beschikbaar

af

an

pv

o ko Te

0,-

€2

.50 99

10-persoons recreatiewoning Eco villa’s | nieuw in de verkoop

Kom naar de open dagen op zaterdag 23 en zondag 24 februari en profiteer van kortingen tot €30.000,Adres Resort Zuiderzee: Spijkweg 15, 8256 RJ Biddinghuizen

Kom voor meer informatie naar de open dagen of kijk voor meer informatie op www.europarcsverkoop.nl of bel met 088-070 8000

28 DROOMHUIZEN – ANALYSENEDERLAND.NL

CONTENT WITH A PURPOSE

Badkamers voor de toekomst Wanders: “We willen niet dat ontwerpen kortstondig of nieuw zijn, we willen dat ze er zijn.”

Huizen zijn niet meer om eeuwig in te wonen. Badkamers veranderen daardoor ook.

De Nederlandse designer Mar-

cel Wanders is niet iemand die trends volgt. Als je ze al kunt waarnemen, ben je te laat. Dat wil niet zeggen dat hij ontwikkelingen in de manier waarop we leven, wonen en werken links laat liggen. De veranderingen in wie we zijn en hoe we leven, daar kan hij als designer ook niet aan voorbij.

Zo ziet Wanders dat de manier waarop we wonen verandert.

“Steeds meer mensen nemen een kleinere woning in een groter gebouw. Dat gebouw heeft faciliteiten als een zwembad, relaxruimte, een gym of een spa.

Het huis wordt dus kleiner, maar de directe leefomgeving groter.”

Een huis is voor velen bovendien niet meer het thuishonk dat het eerder wel was. “Als je me tien jaar geleden had gevraagd naar het huis van de toekomst, had ik iets gezegd als dat het huis steeds meer een uitdrukking van karakter en individualiteit zou worden”, bekent Wanders. “Maar als je naar de huidige tijd kijkt, zie je het omgekeerde gebeuren. We verhuizen vaker, wonen korter in ons huis en gaan langer op vakantie. Vervolgens gaan we ons huis ook nog Airbnb’en en hebben we vaker mensen op bezoek. Allemaal aspecten die invloed hebben op de woning.”

Public terrain en private terrain wisselen van positie, verwacht hij daarom. “Huizen worden objectiever en minder persoonlijk. Terwijl public terrain, of het nu gaat om Schiphol, een restaurant of zwembad, steeds meer wordt ontworpen

alsof het individuen zijn. Dat is nog geen trend, maar het gaat, denk ik, wel gebeuren. Dat is buitengewoon interessant, in tegenspraak met wat we aan doen waren als designers.”

Bewoners houden daar bij de inrich-

ting van hun huis soms rekening mee – een slot op de kast om je eigen spullen veilig op te bergen bijvoorbeeld. “Het houdt ook in dat badkamers zo gemaakt worden dat volgende eigenaren daar super blij mee zijn”, zegt Wanders. “‘Laten we iets maken dat de volgende bewoner er niet uit hoeft te slopen.’

Dat is duurzamer, ik denk dat dat heel mooi is.”

Wanders verwacht wel dat we de ervaringen die we bijvoorbeeld in hotels opdoen meenemen naar huis. Het hotel wordt steeds meer een experience op zichzelf en de badkamer is daar een mooi onder-

deel van. Niet dat de hotelkamer een-op-een zal worden overgenomen – heeft iemand al een minibar thuis? – maar het gevoel van de hotelkamer misschien wel. “Het gevoel dat je op vakantie bent, wil je thuis ook. Die ervaring neem je mee, een hogere kwaliteit die je nastreeft in je leven.”

Hij heeft de tijdloosheid mee kun-

nen nemen in een collectie die hij onlangs ontwierp voor een Zwitsers bedrijf. Wanders heeft gebruik kunnen maken van SaphirKeramik, een dunner, maar zeer sterk keramiek.

“Het heeft een bijzonder keramische kwaliteit, waardoor we een heel dun en scherp product hebben kunnen maken. Een fantastische nieuwe techniek.”

Wanders is trots op het resultaat.

“Het is een bijzondere collectie geworden. Heel modern in zijn

techniek, maar tegelijk met een klassieke twist”, zegt hij. “Dat is iets dat we al sinds jaar en dag proberen te doen; design maken dat naar voren kijkt, maar dat ook klassieke waarden meeneemt. We willen niet dat ontwerpen kortstondig of nieuw zijn, we willen dat ze er zijn.

Dit is een collectie die echt modern is én ook een klassiek gevoel heeft.”

Mark van der Heijden

FOCUS OP DE BADKAMER Op analysenederland.nl vindt u nog veel meer interessante artikelen over de laatste trends op het gebied van de badkamer.

ADVERTENTIE

SUNSHOWER DE KRACHT VAN ZONLICHT ONDER DE DOUCHE

Sunshower gelooft in de kracht van zonlicht en vindt dat iedereen zich elke dag zo energiek, vrolijk en ontspannen mogelijk moet kunnen voelen. Om daarbij te helpen ontwikkelt Sunshower producten, die een bewezen positief effect hebben op de gezondheid van de mens. De producten zijn makkelijk te integreren in het dagelijks leven doordat ze gewoon in de badkamer worden geïnstalleerd. Een Sunshower heeft twee functies: Krachtig Infrarood Naast een weldadig en ontspannend gevoel vermindert infraroodstraling rug- en nekklachten, spierpijn en reumatische klachten en stimuleert het de doorbloeding.

Veilig UV-licht De lage, veilige dosis UV-B zorgt voor een verdubbeling van het vitamine D niveau.

Vitamine D zorgt voor meer energie, een verbeterd immuun systeem en sterke botten.

Sunshower is medisch getest, wordt aanbevolen door dermatalogen en ook gebruikt voor de behandeling van chronische huidaandoeningen.

zes modellen, zes keer sunshower op www.sunshower.nl

Sunshower-adv-265x125.indd 2

15-02-19 16:39

DRAAI EN VERGROOT JOUW DOUCHEPLEZIER GROHE SMARTCONTROL Druk op de knop om jouw ideale straal te kiezen, draai aan de volumeknop voor een fijne of krachtige straal en sla jouw ideale instelling op. Deze echte innovatieve alles-in-één oplossing tilt het douchen naar een compleet nieuwe douche-ervaring die voor jou alleen lijkt te zijn ontwikkeld. smartcontrol.grohe.nl

ADVERTENTIE NL-nl_265x195_SmartControl-Concealed_R Alle Seiten

19.02.19 14:35

EFFECTIEF GAS SPAREN MET TONZON! BEGIN NU MET DE KRUIPRUIMTE

Ook bij nieuwbouw nog forse besparingen mogelijk TONZON Vloerisolatie heeft in een kruipruimte een beter isolerend effect dan nieuwbouw isolatie. Dat is te danken aan het unieke Thermoskussen dat in 1980 in Nederland is uitgevonden. Dit is het enige materiaal dat de warmtestraling van de vloer vrijwel tot nul reduceert. De vloer wordt daarmee warmer bij een lagere binnentemperatuur. Daardoor is de energiebesparing hoger dan bij andere isolatiematerialen zoals wol, EPS (polystyreen) of purschuim. Die stralen aan de onderzijde nog steeds warmte naar de kruipruimte. Door dit permanente warmtelek worden nieuwbouwvloeren niet zo warm en is een vloerverwarmingssysteem bijzonder traag.

TONZON Thermoskussens

TONZON Bodemfolie Bodemfolie op de bodem van de kruipruimte (zie illustratie hierboven) zorgt ervoor dat er geen vocht vanuit de bodem het huis kan binnendringen. De dubbele aanpak met Thermoskussens en Bodemfolie zorgt voor een warmere vloer en een schone, geurloze kruipruimte. Dankzij deze aanpak kunt u met natuurlijke ventilatie toch gezond wonen!

Aanpak onnodige warmtelekken spaart extra gas We laten veel warmte onbenut weglekken. Geïsoleerde CV-buizen stralen onnodig warmte uit in ruimtes zoals zolders, garages en kruipruimtes. Radiatoren warmen buitenmuren op. Bij vloerverwarming lekt veel warmte onbenut aan de onderzijde weg, zelfs bij nieuwe huizen en zogenaamde NOM-woningen.

Bij woningen met luchtverwarming is het in de kruipruimte soms nog warmer dan in de kamer. Kortom veel systemen stralen onnodig warmte uit. TONZON heeft voor al deze problemen innovatieve oplossingen ontwikkeld.

Energierekening veel duurder dan verwacht Vraag nu een kosteloze inspectie aan van uw kruipruimte en ontvang vrijblijvend een offerte op maat

Vraag daarom nu een kosteloze inspectie aan van uw kruipruimte en ontvang vrijblijvend een offerte op maat.

Kijk snel op tonzon.nl of bel 0900 - 28 66 966 (0,10 p/min).

30 DROOMHUIZEN – ANALYSENEDERLAND.NL

VRAGEN AAN ALWIN VAN ‘T HUL Foto: By Sensa

Foto: Arne Trautmann

De luxe keuken

Eigenaar BY SENSA Keukens.

De keuken is een centraal deel van ons leven geworden.

De keuken als middelpunt van het huis, die trend is eerder al ingezet en zal blijven doorgaan. Nieuw is dat hierop wordt ingespeeld met meer luxe en meer oog voor gezondheid.

“De keuken is van meerdere kanten

in ontwikkeling,” zegt Nancy van der Drift, blogger bij Wonenonline. nl, “steeds meer passend bij onze leefstijl en gezondheid. De keuken is een centraal deel van ons leven geworden. ’s Ochtends wordt de krant er gelezen, kinderen maken er hun huiswerk, we eten er samen.

Die trend zal door blijven gaan.”

Van der Drift ziet dat velen hun

tijd en geld in de keuken stoppen om deze te laten voldoen aan hun eigen ideeën – en daardoor kan het ontwerp alle kanten opgaan. “Ik zie veel keukens vervaardigd uit oud hout en verroest staal. Keu-

kenmateriaal krijgt een retrolook, bijvoorbeeld met ouderwetse fornuizen. Aan de andere kant is het kleurgebruik vaak uitbundiger, of kiezen ze juist voor een heel minimalistische keuken”, zegt ze.

“Trend is een moeilijk woord, want je kiest wat je zelf mooi vindt en dat is heel persoonlijk.”

Wel is men bereid te investeren in

goede apparatuur, constateert Van der Drift, bijvoorbeeld een goed espresso-automaat. “De standalone espresso-automaat wordt steeds verder ontwikkeld. Mensen willen graag kwaliteitskoffie. Het lijkt of men ervoor spaart om de keuken op die manier in te richten.”

Ook de heetwaterkraan is een

voorbeeld daarvan. Van der Drift: “Je hebt direct kokend water. Na het thuiskomen, pak je een pan.

Kokend water en groente erin, en

het kookt meteen. Dat scheelt 10 minuten kooktijd. Ook bij het afspoelen van een vieze pan, is het vet meteen weg. Steeds meer mensen willen dat.”

“De keuken is van meerdere kanten in ontwikkeling”

Wat zijn de populaire kleuren in de keuken dit jaar?

“Er worden veel donkere kleuren verkocht; antraciet, zwart, vaak met houtaccenten. Vaak kiest men voor ton sur ton, bijvoorbeeld een zwarte keuken met een donker marmer blad. Dat geeft intimiteit, het maakt de keuken direct gezellig,”

Want ook gezondheid is een terugke-

rend thema in de moderne keuken.

Van der Drift: “Je ziet dit terugkomen in innovatieve afzuigkappen. Deze hebben recirculatie; de afgezogen lucht wordt gereinigd weer de keuken in geblazen. Zo blijft de warme lucht binnen en draagt de filter bij aan een gezond leefklimaat.”

Nederland gaat van het gas af. Anticiperen consumenten daar al op?

Mark van der Heijden

“Veel mensen kiezen nu voor inductie. Snelheid, veiligheid en schoonmaakgemak geven vaak de doorslag. Ook wordt de inductiekookplaat veel verkocht in combinatie met een afzuigsysteem tussen de hittebronnen. Daarnaast zijn er velen door voor een stoomoven kiezen. Stomen is gezonder en lekkerder doordat de smaak en textuur behouden blijft.”

Verandert de indeling van de keuken?

De heetwaterkraan wordt bovendien

steeds vaker ook een ijskoudwaterkraan, soms zelfs met toevoeging van koolzuurbubbels. “Zo kun je sneller, lekker koud water drinken.

Dat heeft ook weer met gezondheid te maken. Het stimuleert mensen om gezond te eten en te drinken.”

CONTENT WITH A PURPOSE

TRENDS VOLGEN OF JUIST NIET? Of u nou een keuken heeft die volledig voldoet aan de laatste trends, of juist niet. Op analysenederland.nl leest u hoe u de keuken precies aan uw wensen kan laten voldoen.

“Vroeger was de keuken alleen de keuken, met een deur ervoor. Nu wordt de keuken steeds meer een centrale ontmoetingsplek. De kinderen zitten er te gamen, ’s avonds wordt er wijn gedronken. Een goede indeling, juiste routing, gezelligheid en intimiteit. Niets ingewikkelds, gewoon een mooie keuken”.

Mark van der Heijden

ADVERTENTIE

Jij maakt ‘m super Sorrento Plus compleet met extra ruime koelkast, oven, gas-op-glaskookplaat, eiland afzuigkap, vaatwasser, spoelbak, werkblad 6 cm dik keramiek en 5 jaar apparatuurgarantie deze keuken is compleet uitgerust met o.a.

apparatuur

€ 8.999,186 + 252 x 96 cm

100

Vraag nu GRATIS het nieuwe inspiratieboek aan op www.superkeukens.nl

pagina’s

model 2055 maatwerk Donkere kleuren in combinatie met natuurlijke materialen, open constructies en gedurfde vormen zijn terug te vinden in het hedendaagse interieur.

Het frame model van Wave speelt hierop in. De afzuigunit bevindt zich in een intens mat zwart frame dat desgewenst een heel kookeiland overspant.

De ledspots zijn over de hele lijn doorgetrokken en door de uitstekende lens beschijnen ze op een aangename manier het kook- en leefgedeelte in de keuken.

Het frame model is in diverse maten en kleuren te leveren, zodat zij aansluit bij de belijningen en kleurstellingen van de keuken.

Een ingebouwd plasmafilter zuivert de kookluchten optimaal.

Hierbij worden de geuren, maar ook de fijnstofdeeltjes geëlimineerd. Voor uw gezondheid van groot belang.

ADVERTENTIE

Laat je inspireren!

Bij Keukenspecialisten.nl ben je aan het goede adres voor keukens, apparatuur & accessoires.

We zijn altijd bij jou in de buurt!

Wil je meer inspiratie?

Vraag nu geheel GRATIS Dé Belevingsgids aan!

VIND je DROOMKEUKEN bij ons

Voor meer informatie: www.keukenspecialisten.nl

Droomhuizen.indd 1

14-2-2019 14:59:23

Are we fit for the Future?

Slimme steden, gebouwen, werkplekken, woningen, winkels.

Wij zien die toekomst zitten!

Wij kijken uit naar alle duurzame ondernemers met hun circulaire of technologische oplossingen voor vitale leefbare steden.

Wilt u hun verhalen horen?

Bezoek PROVADA!

Voorkom wachtrijen en koop uw kaart on-line

NU EARLY BIRD ENTREEKAART €105,- (excl. BTW) (t/m 15 april) (reguliere prijs: €115,- excl. BTW)

www.provada.nl