Analyse #102 Innovatieve Levensmiddelen by Contentway

Jules Energy is de specialist voor het ontwerp en de realisatie van duurzame verdienmodellen in de energietransitie.

Meer informatie www.julesenergy.com of bel 0172 - 497216

DIT IS EEN COMMERCIËLE BIJLAGE GEDISTRIBUEERD DOOR AD. DE REDACTIE IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD.

Nr. 102 November 2021

Innovatieve Levensmiddelen Met focus op Duurzaamheid, Gezondheid & Technologie

Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

Ons voedselsysteem moet gaan veranderen Hoe zorgen we dat we duurzamer, gezonder en voldoende voedsel produceren? Herman Wijffels

‘We moeten van maximale productie naar gezondheid als sturende factor’ Lees meer op pagina 18

titelbanner Special AD V2.indd

Verdieping:

Focus:

De agri- en foodindustrie staat voor een aantal flinke uitdagingen.

Octrooien versterken innovaties

Om die het hoofd te bieden is het gebruik van technische innovaties van groot belang.

Op een technologische innovatie die nieuw en inventief is en industrieel toepasbaar kan octrooi worden aangevraagd.

Lees meer op pagina 11

Lees meer op pagina 17

Opinie: Dirk Duijzer Een innovatieve levensmiddelenindustrie De levensmiddelenindustrie en de bijbehorende landen tuinbouw is een van de grootste industrieën van ons land. Lees meer op pagina 6

17-11-2021

22:46

ADVERTENTIE

Boeren

zijn hun tijd ver vooruit. Door inzet van slimme innovaties werken zij namelijk al decennia aan het verduurzamen van de melkveehouderij. Niet alleen op het gebied van biodiversiteit, energie en dierenwelzijn, maar ook gericht op het klimaat. Met succes. Sinds 1990 is er al een stikstofreductie van maar liefst 65% gerealiseerd (bron: NOS). Toch domineren thema’s als stikstofreductie en mogelijk inkrimpen van de veestapel het nieuws. Dat is niet nodig. Want er zijn tal van mogelijkheden om nog diervriendelijker te ‘boeren’ en impact op het milieu te verminderen. De melkveehouderij anno 2021 staat bol van innovaties en techniek. Oplossingen die het welzijn van de koe centraal stellen. Want een koe beloont ons alleen met kwaliteitsmelk als ze lekker in haar vel zit. Techniek is dus geen doel op zich, maar een middel om de koe een beter leven te geven.

De koe bepaalt Daarom kiezen melkveehouders wereldwijd veel vaker voor een Lely Astronaut melkrobot. Met een Astronaut bepaalt de koe zelf het moment waarop ze gemolken wil worden. Op haar eigen tempo. Dat levert heerlijke melk op.

Korte keten, lokale zuivel Die melk kan tegenwoordig ook op het eigen erf bewerkt worden. Met onze zuivelverwerker – de Lely Orbiter – verwerkt de boer de rauwe melk van zijn koeien tot een smaakvolle melk. De melk wordt op de boerderij verpakt en zit binnen 48 uur bij jou in het glas. Een eerlijk en puur product. Je kunt op de verpakking zelfs terugzien van welke boerderij en van welke koeien de melk komt. Dat kan dus zomaar van een boerderij bij jou om de hoek zijn. Lokaler wordt het niet.

70% Stikstofreductie Een beter leven voor de koe levert kwaliteitszuivel op. En dat met een forse stikstofreductie. De Lely Sphere is daarbij ons antwoord op het stikstofvraagstuk: het dringt de stikstofuitstoot met een verdere 70% terug. Door mest en urine te scheiden, ammoniak te filteren en om te zetten tot circulaire kunstmest. Wie de rekensom maakt, snapt dat het halveren van de veestapel daardoor echt niet nodig is. Zoals je ziet zijn boeren hun tijd dus ver vooruit. En omdat zij blijven doorgaan met innoveren en verbeteren, zullen boeren altijd voorop blijven lopen. Bij Lely dragen we graag bij aan deze mooie missie. Nu en in de toekomst.

Hoe we Bertha helpen witte melk te vergroenen. Daar staat ze. Onze Bertha. Niet zomaar een koe, maar een koe met een missie. Bertha zet gras om in verse en bovenal gezonde melk met belangrijke voedingsstoffen. Dat doet ze samen met vooruitstrevende melkveehouders en onze high-tech producten. Zo maken we de melkveehouderij nog diervriendelijker en de melk van Bertha groener. Zo bepaalt Bertha met de Lely Astronaut zelf wanneer ze gemolken wil worden. En in combinatie met onze andere oplossingen wanneer ze eet, drinkt, rust of naar buiten gaat. Die vrijheid levert Bertha meer bewegingsvrijheid op en de boer betere melk. Die melk kan overigens met de Lely Orbiter op de boerderij worden verwerkt en gaat direct naar jou toe. En ondertussen stellen wij Bertha in staat haar werk met 70% minder stikstofuitstoot te doen dankzij het circulaire stalsysteem Lely Sphere. Het maximale uit zuivel halen en de impact minimaliseren? Daar zegt niemand boe tegen.

farming innovators

Partner Content - Grodan GRODAN - Partner Content

analysenederland.nl

High-tech glastuinbouw voor een duurzame voedselproductie Partner Content Grodan

In de 60er jaren van de vorige eeuw begonnen de eerste ondernemers met het telen op steenwol in kassen. Het was een duurzamere manier om groenten te telen, omdat de grond niet hoefde te worden ontsmet met bijvoorbeeld schadelijke chemicaliën. Maar, wat het nog bijzonderder maakt, is dat de opbrengst en vruchtkwaliteit duidelijk verbeterde. Telen op steenwol was het begin van een nieuwe ontwikkeling waarbij precisie telen via de wortelzone mogelijk werd. Het stelt de teler in staat de plant precies te geven wat het nodig heeft aan voedingsstoffen en water, op het juiste moment in de ontwikkeling van de plant en vrucht. Het telen uit de grond was de inleiding in de glastuinbouw voor verdere technische ontwikkeling. “Naast de duurzame voordelen en de verbeterde kwaliteit levert tuinbouw op steenwol ook een hogere productie op, toentertijd twintig procent extra. Inmiddels zijn die productiecijfers verveelvoudigd en zet die productiegroei nog steeds door”, vertelt Hub Janssen, managing director van Grodan. “De kas maakt het mede mogelijk om een eigen ecosysteem te creëren. Biologische en natuurlijke principes worden dagelijks toegepast in de kas. Hierdoor verlagen telers hun emissies, water wordt gerecycleerd, en er wordt gewerkt met natuurlijke vijanden om plaaginsecten te bestrijden. Ook kun je warmte hergebruiken”. Ook kan er in kassen of indoor in diverse lagen in de hoogte gewerkt worden zoals in een flat gebouw. Dit wordt vertical farming genoemd. Hierdoor is er minder grond oppervlakte nodig en net zoals bij steenwol heb je geen goede grond nodig om te telen. Dat land kan teruggeven worden aan de natuur. Oplossing voor wereldwijde voedselvraagtukken Er zijn vele onderzoeken geweest om te

www.grodan.nl

kijken hoe de landbouw verbeterd kan worden, zeker nu er door de groeiende wereldbevolking dubbel zoveel voedsel geproduceerd moet worden, met de helft van de grondstoffen. Niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van Europa, Canada en bijvoorbeeld het Midden-Oosten wordt dan ook steeds meer gebruik gemaakt van high-tech glastuinbouw. Water is in het Midden-Oosten nu al dermate schaars dat het een bepalende factor is om te kiezen voor high-tech kassen. “Zo’n zeventig procent van al het zoetwater dat we consumeren wordt gebruikt voor de landen tuinbouw”, stelt Sander van Golberdinge, public affairs manager van Grodan. “Doordat de bevolking blijft groeien en er minder water beschikbaar komt, ontstaan grote problemen. Met hoogwaardige glastuinbouw kun je veel water besparen. Met vier liter water kan bijvoorbeeld in een geavanceerde kas een kilo tomaten op een groeimedium geteeld worden. In een open veld kan deze waterbehoefte oplopen tot 300 liter,

met steenwol is dat fors minder. Onze steenwol houdt geen water en voedingsstoffen vast. Deze eigenschap stelt telers in staat het uitstromende drainwater op te vangen, te zuiveren en opnieuw te gebruiken. Hierdoor ontstaat een waterkringloop die zeer efficiënt is. Dat heeft ook een positief effect op de waterkwaliteit en zoals gezegd op de productie.” Innovatiepotentieel High-tech tuinbouw biedt al veel waarde voor het milieu, maar dat is geen reden om op de lauweren te rusten. Janssen: “De doelstelling is nu een CO2-reductie van 55 procent in 2030, en naar CO2neutraal in 2050. Er zijn nu al kassen die gebruik maken van schone energie zoals aardwarmte. Zij hebben nu al een bijnaperfect productiesysteem. Daarnaast streven we ook naar het gebruik van nog minder pesticiden en synthetische nutriënten. Deze inputmaterialen hebben immers ook emissies, zoals lachgas, die in de atmosfeer blijven en de aarde opwarmen.

Het probleem is alleen dat iemand daar ook de prijs van moet gaan betalen. De tuinders zelf maken geen hoge winstmarges, dus zij kunnen deze rekening niet dragen. Daarin zullen de overheid met regulering en stimulering een rol moeten gaan spelen, waarbij supermarktketens er zorg voor moeten dragen dat de teler een eerlijke prijs betaald krijgt.” De teler op zijn beurt zal het duurzaam telen onvoorwaardelijk, centraal moeten stellen in zijn bedrijfsvoering. Als laatste geeft Janssen nog mee dat er enorm veel ruimte is voor innovatie. “Dat is de grote kracht van deze teeltmethode. In de grondgebonden teelt heb je veel minder mogelijkheid om te innoveren door externe omstandigheden, maar in de glastuinbouw is er heel veel mogelijk. Zo kunnen we professioneel innoveren, met de zekerheid dat we ook genoeg produceren.”

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

‘We moeten vandaag investeren in preventie om ons land gezond te houden’ Verdieping In de plannen van het kabinet omtrent gezondheid en zorg is het doel gesteld voor 2040 om vijf jaar langer gezond te leven, en dertig procent minder verschil in de gezonde levensverwachting tussen sociale klassen te realiseren in de komende jaren. Goede voeding speelt daarin uiteraard een essentiële rol. Tekst: Marjon Kruize Foto’s: Pexels

“

Er is steeds meer aan-

dacht om mensen zo gezond, fit en vitaal mogelijk te houden”, stelt Carmen van Vilsteren, boegbeeld van de Topsector Life Sciences & Health. “Zowel preventief als wanneer iemand al ziek is of een operatie moet ondergaan.” Wanneer we bijvoorbeeld

kijken naar preventie betekent dat onder andere dat er meer interesse is voor een gezonde leefomgeving. “Dat geldt voor kinderen, die op school meer leren over gezonde voeding, maar uiteraard ook voor volwassenen”, vertelt Van Vilsteren. “Obesitas heeft in het huidige preventieakkoord een prominente plaats gekregen, maar anders dan bij roken en alcoholgebruik zijn er l minder doelstellingen gerealiseerd. Het veranderen van voedingspatronen is dan ook

heel lastig, want dat vraagt om gedragsverandering zowel voor gezonde als voor ongezonde mensen Gedragsverandering is met name lastig als de leefomgeving ongezond is. Je kan op school heel veel aandacht besteden aan gezond eten, maar als de snackbar om de hoek zit is het gemakkelijk om na school toch even een frietje te halen.” Veel van dit soort projecten

hebben mede daardoor enkel effect op de korte termijn. “Preventie staat hoger op de agenda dan ooit, mede door Covid”, stelt Van Vilsteren. “Maar veel van de projecten die opgestart zijn, vallen na een pilotperiode of een aantal jaren weer weg omdat de subsidie dan stopt. We zijn mede daardoor ook begonnen met het programma Urgentie op Preventie, waarbij we inzetten op structurele verandering. Dat is niet makkelijk, want gedragsverandering is heel ingewikkeld en als je vandaag investeert in preventie betaalt dat zich niet meteen uit. Maar op de lange termijn hebben die investeringen een grote impact op onze gezondheid die hard nodig is om ons land draaiende te houden. In Urgentie op Preventie meten we de resultaten van diverse programma’s en vergelijken die we met elkaar. Daarnaast kan ook ieder

individu in deze COVID tijd eigen verantwoordelijkheid nemen en gezonder leven en

daarmee het risico op complicaties door COVID verkleinen, een goed voorbeeld hiervan fitopjouwmanier.nl, dat gepromoot wordt door het ministerie van VWS. Maar er zouden wat mij betreft, naast alle COVID maatregelen, meer explicietere oproepen gedaan kunnen worden om fit te blijven en zo de kans op ernstige COVID gevolgen zo klein mogelijk te maken.

Er is steeds meer aandacht om mensen zo gezond, fit en vitaal mogelijk te houden In de topsector wordt ook

ingezet op gezonde voeding bij ziekte, of wanneer iemand wacht op een operatie. “Als voorbereiding op een ingreep kan je mensen ook helpen door ze gezonde voeding aan te bieden”, vertelt Van Vilsteren. “Als je fitter het ziekenhuis in gaat herstel je daarna namelijk sneller. En daarnaast is het ook belangrijk dat de voeding in het ziekenhuis zelf gezonder wordt en kan worden aangepast op de patiënt. Ziekenhuizen zouden daar ook het goede voorbeeld kunnen geven aan patiënten die minder gezond leven, er zijn al ziekenhuizen die dit uitstekend doen. En gelukkig kun je je nu niet meer voorstellen dat er een kar met rookwaren aan

Gedragsverandering is met name lastig als de leefomgeving ongezond is

Er is steeds meer aandacht om mensen zo gezond, fit en vitaal mogelijk te houden.

je bed komt, zoals nog niet zo heel veel jaren geleden nog gebeurde.” Volgens Van Vilsteren weet

men over het algemeen wel wat gezond is, maar is het lastiger om hier ook daadwerkelijk iets mee te doen. “We weten allemaal dat obesitas kan leiden tot hart- en vaatziekten en we weten inmiddels ook dat het risico op de ontwikkeling van kankers hoger is als je ongezond eet. Het is belangrijk om die kennis te blijven verspreiden, onder andere door publiek-private

samenwerkingen. En dat betekent dat er ook op het gebied van voeding wetgeving zal moeten komen, zoals dat bij roken en alcohol al het geval is. Denk bijvoorbeeld aan een suikertax. Je kunt niet van burgers alleen verwachten dat ze gezonder gaan leven, bedrijven, kennisinstellingen en de overheid zullen daar ook een rol in moeten gaan spelen.” Inmiddels weten we beter

wat de impact van voeding is, maar hoe we het eetgedrag beïnvloeden, daar moet nog

veel meer aandacht naartoe, stelt Van Vilsteren. “Je ziet steeds meer living labs ontstaan waarin bijvoorbeeld lokale bedrijven de handen ineenslaan om gezonde voeding toegankelijker te maken. Ik zou dat graag structureler en groter zien. Mijn hoop is dan ook dat het kabinet daar verder op in gaat zetten met een serieus vervolg op het preventieakkoord. Met een duidelijk beleid op preventie en voeding.”

Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

IN DE PUBLICATIE Goede Start 6. Dirk Duizer 7.. Voedselveiligheidscultuur 8. Vertical Farming 11. Technologie in agri- en foodindustrie

13. De tuinbouwsector 16. Digitale oplossingen 18. Herman Wijffels 22. Groen in de toekomst

ANALYSENEDERLAND.NL Zoutarme voeding is gezond én lekker Wat velen niet weten is dat het toevoegen van zout en het eten van te zout eten kan leiden tot hart- en nierziekten.

ANALYSENEDERLAND.NL Samen werken aan een korte, duurzame voedselketen Consumenten gaan steeds bewuster om met hun voeding, maar dit wordt ze niet altijd makkelijk gemaakt.

Een innovatieve levensmiddelenindustrie Opinie

De levensmiddelenindustrie en de bijbehorende landen tuinbouw is een van de grootste industrieën van ons land. De jaarlijkse export vanuit deze sectoren bereikt een omvang van ongeveer 100 miljard euro. Het handelsoverschot is gestegen tot boven de 30 miljard. Maar de levensmiddelenindustrie staat ook voor een aantal flinke uitdagingen. Foto: Persfoto

onder andere een toenemende aandacht voor gezondheid, die zeker onder de druk van covid nog belangrijker geworden is. Mensen zijn steeds meer naar hun voedingspatroon gaan kijken. Misschien willen ze meer plantaardige eiwitten eten, of juist in het geheel wat minder gaan eten. Maar belangrijk blijft voor veel mensen ook het gemak. We willen niet uren in de keuken hoeven staan om een gezonde o zien we

Campagne Manager: Kim Lak Managing Director: Amanda Ghidoni Redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde Graphic Design: Blanca van Megen Tekst: Marjon Kruize, Féline van der Linde & Jerry Huinder Coverfoto: Pixabay

ANALYSE #102

Gedistribueerd met: Het AD 2021

Innovatieve Levensmiddelen

maaltijd te maken. de zorgen die de sector daarvan heeft, dan staan de stijgende kosten hoog op het lijstje. De levensmiddelenindustrie gebruikt een hele hoop energie en is daarmee een belangrijke kostenpost. Daarnaast zien we dat het wereldwijde vervoer van levensmiddelen veel aandacht vraagt en dat de sector kampt met arbeidsschaarste. Als je kijkt naar

Als je kijkt naar de zorgen die de sector daarvan heeft, dan staan de stijgende kosten hoog op het lijstje. Al met al lijkt het erop dat de prijs van het levensmiddelenpakket daardoor komende winter met tien procent zal gaan stijgen. Als branche moeten we

natuurlijk proberen die kostenstijging weer teniet te doen met de juiste innovaties. In het

kader van het Nederlandse groeifonds is er dan ook een grote aanvraag ingediend wat betreft robotisering in de gehele branche. Door middel van robots kan het tekort aan arbeidskrachten overbrugd worden, waardoor de kosten niet te ver de pan uit rijzen. Daarnaast is er ook een versnelde ontwikkeling gaande op het gebied van energiegebruik in de landen tuinbouw. Zo worden we steeds beter in het isoleren van kassen en worden er steeds vaker zonnepanelen geïntegreerd in de bedrijfspanden. Zo kunnen ook de kosten van energie worden teruggedrongen. die verschuiving in de energieopbouw ook nog eens een oplossing voor die andere grote uitdaging, namelijk het behalen van de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs. De sector staat voor een flinke verduurzamingsuitdaging waarbij het productieproces flink opgeschoond moet worden. Zo worden er eisen gesteld aan de uitstoot van fosfaat en stikstof. In de technologie kan er heel veel gedaan worden om die verDaarnaast biedt

European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.

De sector staat voor een flinke verduurzamingsuitdaging waarbij het productieproces flink opgeschoond moet worden. duurzamingsuitdaging te realiseren, maar daarbij moet niet alleen gekeken worden naar de landen tuinbouwers zelf, maar ook naar het kabinet. Vanuit de topsector hopen we dan ook overheden, bedrijven en kennis samen te kunnen brengen, wat ook ondersteund wordt door het groeifonds. Want veranderen om ook in de toekomst deze mooie sector levendig, duurzaam en winstgevend te houden, dat willen we allemaal. Maar we kunnen het alleen samen.

Dirk Duijzer Boegbeeld van de Topsector Agri&Food

Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam Tel: +31 20 808 82 00

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.

Web: www.europeanmediapartner.com

Dit is een commerciële uitgave. De AD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com

ADVERTENTIE

Werken in de foodbranche is uitdagend en afwisselend! Bij Précon zijn we trots op het resultaat dat we met elkaar bereiken. Onze consultants zetten zich dagelijks in om klanten te ondersteunen bij vraagstukken omtrent het realiseren van veilige en eerlijke voeding. Onze expertisegebieden zijn kwaliteit, voedselveiligheid, etikettering en claims.

Niet alleen via leerzame en uitdagende opdrachten bij de klant, maar ook door onderlinge begeleiding of training werken we continu aan ons vakmanschap. We behandelen klanten zoals we zelf behandeld willen worden; integer, eerlijk, praktisch en gericht op het behalen van resultaten die nodig zijn.

Het beste voor de klant

Duurzaam

Het is ons doel klanten zo te ondersteunen dat zij kunnen excelleren. Hoe? Door samen een vraagstuk te concretiseren en op zoek te gaan naar de best passende oplossing voor de klant: goed onderbouwd advies, het uitbesteden van werk of het opleiden van personeel.

Précon begrijpt de uitdagingen waar klanten in de levensmiddelensector voor staan, denken daarin graag met hen mee en ondersteunen hen daarbij. Nu en in de toekomst.

Vakmanschap is vanzelfsprekend Om ervoor te zorgen dat de kwaliteit zo hoog mogelijk is, krijgt de persoonlijke ontwikkeling van onze collega’s ruime aandacht.

QUALITY FOR TOMORROW’S BEST www.precon.group info@precon.group 030-656 60 10

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

Voor bedrijven die met voedingsmiddelen werken is een goede voedselveiligheidscultuur noodzakelijk.

Veilig voedsel vereist een voedselveiligheidscultuur Uitdagingen

We eten en drinken iedere dag. Je denkt er niet bij na, maar voordat het eten op je bord ligt, heeft het een hele route afgelegd. In de hele keten, van boer tot bord, moet de voedselveiligheid bewaakt worden. Voor bedrijven die met voedingsmiddelen werken is een goede voedselveiligheidscultuur noodzakelijk. Tekst: Marlous van Drunen Foto’s: Unsplash

oedselveiligheid is een

term waarmee de veiligheid of onveiligheid van voedsel wordt aangeduid. Veilig voedsel betekent dat je het product kunt eten zonder dat je hier op de korte of lange termijn ziek van wordt of ongemak van hebt. Jaarlijks hebben in Nederland ongeveer één miljoen mensen last van maag- en/of darmklachten door het eten van onveilig voedsel.

je niet ziek wordt van voedsel, moeten bedrijven die met voedingsmiddelen werken voldoen aan weten regelgeving. Zij werken volgens een goedgekeurde hygiënecode of een eigen kwaliteitssysteem. De eisen voor voedselveilig werken worden steeds uitgebreider door toenemende voedselveiligheidsgevaren. Kathleen Malfroy, expert op het gebied van voedselveiligheid, vertelt hierover: “Denk aan de fipronil- en Listeriacrisis. Nieuw opduikende voedselveiligheidsgevaren leiden tot voortdurende uitbreiding van weten regelgeving en voedselveiligheidsstandaarden. Om veilig voedsel te realiseren, is een goede voedselveiligheidscultuur binnen een bedrijf van groot belang. Gelukkig wordt dit inmiddels ook beschreven in weten regelgeving en voedselveiligheidsstandaarden, zoals BRCGS, IFS en FSSC 22000.” Om ervoor te zorgen dat

ook wel food safety culture genoemd, gaat over de manier van denken en handelen ten aanzien van voedselVoedselveiligheidscultuur,

veiligheid binnen het gehele bedrijf. Het belang van voedselveiligheid moet als het ware voelbaar zijn binnen de hele organisatie. “Een goede voedselveiligheidscultuur start bij het management. Men moet bewust zijn van het belang van voedselveilig werken en dit ook uitdragen naar alle medewerkers. De directie moet inzien dat investeren in een goede voedselveiligheidscultuur op termijn resultaat oplevert. Het zorgt voor tevreden medewerkers en uiteindelijk een hogere klanttevredenheid. Daarnaast kan het leiden tot minder verspilling, lagere kosten en een beter imago”, aldus Malfroy. voedselveiligheidscultuur te komen, moeten bedrijven de juiste stappen volgen. Dat begint bij betrokkenheid van het gehele management. Het ontwikkelen van een voedselveiligheidscultuur moet worden geleid vanuit de top van de organisatie. Formuleer een duidelijk beleid en communiceer dit binnen de organisatie. Daarnaast moeten medewerkers weten welke rol ze spelen. Train medewerkers Om tot een goede

Men moet zich bewust zijn van het belang van voedselveilig werken en dit ook uitdragen naar alle medewerkers. daarom uitvoerig en laat ze meedenken in verbetertrajecten. Dit leidt tot betrokken medewerkers en helpt bij het continu verbeteren van bedrijfsprocessen. Mensen op de werkvloer weten vaak precies waar de schoen wringt. Malfroy: “Pas als alle medewerkers de juiste mindset hebben, als zij begrijpen en voelen wat het belang is van voedselveiligheid, kan een cultuuromslag plaatsvinden.” Als laatste is het belangrijk resultaten te meten en tijdig bij te sturen. Door periodiek te meten hoe het bedrijf ervoor staat, weet je precies welke verbeterslagen nodig zijn. Blijf aan de hand daarvan zowel het kwaliteitssysteem als de voedselveiligheidscultuur continu verbeteren.

Een goede voedselveilighe-

van groot belang binnen ieder bedrijf in de gehele voedselketen. “Kijk bijvoorbeeld naar een zak sla in de supermarkt. Voordat het product in de supermarkt ligt, heeft het al een hele weg afgelegd. Vanaf de teler wordt de sla getransporteerd naar de verwerker, daar wordt het gesneden en verpakt en vervolgens weer getransporteerd naar een distributiecentrum en supermarkt. En dan is dit nog een beknopte uitleg. Zeker bij samengestelde producten is vaak sprake van een complexe keten. Bij iedere schakel in de keten, van boer tot bord, moet de voedselveiligheid gegarandeerd zijn. Zo kun jij als consument onbezorgd genieten van goed en veilig eten”, sluit Kathleen Malfroy af. idscultuur is

Food safety culture gaat over de manier van denken en handelen ADVERTENTIE

Raw material

Cultivation & Agro

Processing & Production

Consumer Retail & Restaurants

Distribution & Export

Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

Van open teelt naar high-tech Vertical Farming

Op dit moment staat de Nederlandse tuinbouw voor een volgende ‘revolutie’.

Focus De Nederlandse tuinbouw heeft zich ontwikkeld van open veld kweek naar moderne kassen. Op dit moment staat de Nederlandse tuinbouw voor een volgende ‘revolutie’. Tekst: Féline van der Linde Foto:Pexels

“

We zitten momente-

in de revolutie van teeltsystemen waarin mensen werken, naar een teeltsysteem waarin (bijna) geen mensen in de kassen aanwezig zijn”, stelt Art van Rijn, directeur innovatief ingenieursbedrijf, onder andere gespecialiseerd in vertical farming. “De teeltindustrie gaat toe naar een systeem waarbij gewassen zonder menselijke interventie worden geteeld in een klimaatcel.” De wereldbevolking zal van 7 naar 9 miljard groeien in 2040. Dat el

betekent dat ook de voedselproductie moet gaan toenemen. Tegelijkertijd worden door de klimaatverandering bloeiseizoenen korter, mislukken oogsten en wordt grond onbruikbaar doordat het weer steeds extremer wordt. Steeds vaker hebben we te maken met extreme droogte of wateroverlast, wat de oogst niet ten goede komt. werken in kassen is dat je een goed klimaat voor een gewas kunt nabootsten”, gaat Van Rijn verder. “Maar in kassen heb je het probleem dat de temperatuur heel snel kan oplopen en je dan de ramen moet openzetten. Dat is niet altijd goed voor het gewas. Een klimaatcel biedt dan een uitkomst. In een afgesloten klimaatcel kun je de plant het ideale klimaat geven wat hij nodig heeft. Door het openen van de ramen verlies je CO2 “Het voordeel van

De teeltindustrie gaat toe naar een systeem waarbij gewassen zonder menselijke interventie worden geteeld in een klimaatcel. waardoor er extra CO2 moet worden gegeven aan de gewassen. Dat is inefficiënt en door het openen van ramen verlies je ook nog eens water door verdamping. In een klimaatcel kun je de verdamping opvangen en weer hergebruiken. En er kunnen meerdere teeltlagen boven elkaar worden geplaatst.” kun je dus aan vertical farming doen. Steeds vaker komt het inzetten van klimaatcellen In een klimaatcel

en vertical farming voor consumentenproductie voor. Het loont niet alleen om aan vertical farming te doen voor de voedselproductie, je kunt immers heel precies met de juiste technieken efficiënter voedsel produceren, maar het is ook beter voor het milieu. Het is duidelijk dat bedrijven hun CO2-uitstoot drastisch moeten verminderen. Voor een bedrijf dat voedsel produceert in een klimaatcel is het heel goed mogelijk om over een paar jaar, misschien wel eerder, geheel klimaatneutraal te opereren, gaat Van Rijn verder. “In een klimaatcel komt geen zonlicht, maar worden de planten gekweekt op LED-licht. De elektriciteit, die hiervoor nodig is, kan via duurzame bronnen worden geleverd. En zoals eerder genoemd kan het water dat verdampt worden afgevangen, zo wordt er CO2 bespaard doordat ramen niet

meer open hoeven worden gezet. Menselijk arbeid in de klimaatcellen is zo niet meer nodig en mogelijk.” dat er helemaal geen mensen meer nodig zijn, besluit Van Rijn. “Integendeel. Vertical farming stelt ons in staat om zo efficiënt mogelijk op een duurzame wijze voedsel te produceren. Maar daar stopt het niet. Continu onderzoek blijven doen naar nieuwe technieken en innovaties is noodzakelijk. Zo kunnen gewassen in de toekomst veel eiwitrijker zijn en dat is hard nodig nu veel meer mensen minder vlees eten en dus op een andere manier eiwitten moeten binnenkrijgen. En er kan ook nog veel meer gedaan worden aan de afvalstromen. In supermarkten wordt dertig procent van het verse voedsel weggegooid omdat het over de datum is. Zorg je ervoor dat sla niet Dat betekent niet

op de grond wordt geteeld, maar vertical, dan voorkom je dat het onderste blad geel wordt, waardoor het dus langer goed blijft. Wat je ook wilt telen, het is het beste om dat middels vertical farming te doen. Het gewas staat centraal, kan optimaal groeien, bevat de juiste bouwstoffen en kan op een duurzame manier worden geteeld voor een gezonde en duurzame toekomst.”

Continu onderzoek blijven doen naar nieuwe technieken en innovaties is noodzakelijk.

ADVERTENTIE

INNOVATORS IN VERTICAL FARMING & HORTICULTURE

RBK GROUP - Partner Content

analysenederland.nl RBK - Partner Content

Innovatieve bedrijven zorgen voor een zo optimaal mogelijke voedselproductie Partner Content

RBK

In de levensmiddelenproductie komen veel verschillende processen samen. Vaak zie je hierbij dat iedereen op zijn eigen eilandje werkt. De koeling zit bij koeling, logistiek bij logistiek en zo geldt dat voor alle processen binnen de fabriek. Met een integrale aanpak kan een fabriek echter een stuk efficiënter ingericht worden.

Bij de RBK Group is deze integrale aanpak al sinds de oprichting van het bedrijf vanzelfsprekend. “Binnen de foodindustrie zijn wij een partner op het gebied van bouw, milieuvraagstukken en automatisering”, vertelt Peter Harmens, algemeen directeur en mede-eigenaar van het bedrijf. “We proberen altijd te kijken hoe we de uiteindelijke kostprijs voor de klant zo laag mogelijk kunnen houden, tegen een zo hoog mogelijke kwaliteit. Dat doen we onder andere door in eerste instantie een optimale productielogistiek te ontwerpen en hier vervolgens een efficiënt gebouw en installaties omheen te ontwerpen. Het gebouw staat in dienst van het proces. Bij dat ontwerp is alles op elkaar afgestemd. “Werktuigbouw, koeling, logistiek en alle andere processen binnen de fabriek zijn perfect op elkaar afgestemd”, vertelt Theo Vliek, commercieel directeur en tevens mede-eigenaar. “Zo hebben we in 2016 ook één van de eerste gasloze vleesbedrijven kunnen ontwerpen. Ik denk dat we daarin zeer vooruitstrevend waren.” Niet alleen duurzaamheid, maar ook efficiënt produceren staat

daarbij voorop. “In de fabriek proberen we er ook voor te zorgen dat de productie die je doet in één keer goed gedaan wordt”, vertelt Vliek. “Binnen de muren van de fabriek is momenteel nog te veel verspilling. Dat komt bijvoorbeeld omdat er te veel of met de verkeerde instellingen geproduceerd wordt of omdat de verkeerde verpakking gebruikt is. Wij zorgen voor een systeem waarbij kwaliteit, tracering en procesborging de belangrijkste pijlers zijn.”

”

Binnen de foodindustrie zijn wij een partner op het gebied van bouw, milieuvraagstukken en automatisering Daarnaast is deze automatisering ook van het grootste belang, omdat goed personeel voor productielijnen momenteel zeer lastig te vinden is. “De productielijn is een aaneenschakeling van machines die allemaal op elkaar afgestemd moeten zijn”, stelt Vliek. “Je

wilt toe naar een systeem waarin de aansturing is ingebed in de systemen en de operator geholpen wordt bij de juiste instelling. Hiermee leg je de kwaliteit vast en is deze telkens hetzelfde, ongeacht de operator. Op die manier kan je met minder personeel hetzelfde werk doen, en voorkom je dat er door menselijke fouten voedsel van mindere kwaliteit geproduceerd wordt, waardoor er niets hoeft worden weggegooid.” De voornaamste randvoorwaarde daarbij? Het verzamelen van data en dat op de juiste manier verwerken. “De voedingsmiddelenindustrie

is continu in beweging”, stelt Harmens. “Door inzicht te hebben in de verschillende processen in je fabriek voorkom je verspilling, want je kan onderweg continu bijsturen. Daarnaast helpt het ook energie en grondstoffen te minimaliseren.” Al met al betekenen deze integrale innovaties dat een productiebedrijf zo efficiënt mogelijk kan draaien. “Alles wat je doet, moet je zo optimaal mogelijk doen”, vertelt Harmens. “Uiteindelijk leidt dat tot een lagere kostprijs, minder voedselverspilling en een duurzamere foodproductie.”

www.rbk.nl ADVERTENTIE

Bee Conscious Bee Friendly Bee Bodhi Gebruik de kortingscode EMP voor 20% korting op je bestelling.

10 Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

‘Robots nemen werk over, maar de mens blijft onmisbaar’ Verdieping

Mensen die reproduceerbaar werk doen kunnen hun dag niet hebben. Ze hebben bijvoorbeeld niet goed geslapen en zijn daardoor niet geconcentreerd. Een foutje zit dan in een klein hoekje. Tekst: Féline van der Linde Foto: Tara Windstead

“

ervoor zorgen dat werk geautomatiseerd wordt gedaan en voorkomt dat er fouten worden gemaakt”, vertelt Erik Pekkeriet, Programma Manager Agro Food Robotics bij Wageningen University & Research. “Robots besparen menselijk arbeid. Tegelijkertijd zien we dat arbeidsomstandigheden in bijvoorbeeld kassen verslechteren. Doordat we steeds meer vers voedsel eten is de cool chain in opkomst. Na de oogst van bijvoorbeeld tomaten moeten deze zo snel mogelijk worden gekoeld om langer goed te blijven. Hetzelfde gebeurt nu bij bloemen. Nadat deze gesneden zijn worden de bloemen direct gekoeld tussen de vier en zeven graden. Zo blijven ze langer vers. Dit betekent wel dat de arbeidsomstandigheden verslechteren. De ruimte is koud en bevat weinig zuurstof. Zo blijven de bloemen langer houdbaar, maar het maakt het moeilijk voor de mens om erin te werken. Aan de andere kant geven robots een reproduceerbaar resultaat. Mensen hebben tijd nodig om iets te Een robot kan

leren, kunnen moe worden en maken fouten. Een robot weet wat hij moet doen, kan werk repetitief uitvoeren zonder daarbij fouten te maken.” meer vers voedsel zorgt ervoor dat er meer naar vraag naar arbeid is. “Maar zoals eerder aangegeven zijn de arbeidsomstandigheden die komen kijken bij vers voedsel niet optimaal. Het integreren van robots is dan een uitkomst. Toch is het menselijk oog nog altijd beter dan een ‘robot oog’ en is de mens ook nog eens flexibeler. Zo heb je in bijvoorbeeld een kipfabriek zeven verschillende concepten, onder andere de ‘beter leven’ kip en de ‘scharrelkip’. Kippen voor deze verschillende concepten gaan allemaal dezelfde fabriek in, maar komen er in verschillende maten en verpakkingen uit. Dat vraagt om een enorme flexibiliteit. De kracht van de mens is dat zij heel snel goed kunnen reageren. Ligt er een bruine tomaat tussen honderd rode tomaten dan halen wij die er zo uit. Maar een robot moet je daarop trainen met extra intelligentie.” Het eten van

de mens gaat veranderen. “Medewerkers zullen voornamelijk in het secundaire proces in de agrifood sector nodig zijn”, gaat Pekkeriet verder. “Het werk wat nu voornamelijk door arbeidsmigranten wordt gedaan in omstandigheden die niet lang vol te houden zijn gaat uiteindelijk (deels) verdwijnen, onder andere door de robot. In het secundaire proHet werk van

ces, waar men niet direct met de producten werkt zal de aanwezigheid van de mensen alleen maar gaan toenemen, door techniek, beter planbaar werk dat vanuit huis kan worden gedaan of onder betere klimatologische omstandigheden. En dat is niet per se een slechte ontwikkeling. Robots zullen dan wel menselijk werk gaan overnemen, maar wel werk in omstandigheden waar niemand in wil werken.” de toekomst frequenter op de juiste plek komen en daarmee duurzamer te werk gaan, besluit Pekkeriet. “En door steeds beter wordende technologie kan bijvoorbeeld de biodiversiteit met een camera worden gescand en gewassen kunnen worden beschermd door een UVC licht. Toch zal de mens onmisbaar blijven in de agrifoodsector. Het werk is en gaat veranderen door robots, maar zal tegelijkertijd uitdagender blijven dan ooit voor de mens. Robots kunnen in

in de agrifood-sector steeds meer ingezet en vervangen daarmee arbeid. Maar ze doen meer: robots blijken essentieel voor het realiseren van duurzaamheidsdoelstellingen en kunnen bijdragen aan kwalitatief hoogwaardig, nutriëntrijk voedsel. Robots worden ook

De toegenomen consump-

van vers voedsel vraagt om meer arbeid. Zacht fruit als blauwe bessen, bramen, farmbozen en aardbeien, maar ook verse vollegrondsgroenten, champignons, vlees tie

CREATING MORE VALUE TOGETHER For producers Empowering producers to make the most out of their resources and prosper while producing the best food for people and the planet. For the planet Joining forces to efficiently produce the best quality meat, eggs and milk from the same resources; thereby preserving the environment and safeguarding public health. For everyone Setting for ourselves the ambitious goal of feeding 9 million people by 2050 and working today on making it a reality.

Learn more, visit www.trouwnutrition.com

en vis worden nog met de hand geoogst en verwerkt. Ook door de toenemende diversiteit in het aanbod, denk bijvoorbeeld aan de verschillende soorten kippen, neemt de arbeid eerder toe dan af. “De meeste arbeid zien we bij de oogst en het verpakken van producten, maar robots worden op steeds meer plekken in het productieproces ingezet. Met name in de logistiek en bij de verwerking van het verpakte product zijn de belangrijkste stappen al gezet”, vertelt Erik Pekkeriet, Programmamanager Agro Food Robotics bij Wageningen University & Research, “Langzaam maar zeker wordt ook aan complexe handelingen zoals gewasverzorging, oogst en verwerking door robots gewerkt”. vooral om arbeid in het primaire proces: in de tuinbouw en vleesverwerking wordt ieder product vaak nog met de hand geoogst en verpakt. Dit type werk is vrijwel volledig een taak van migrantenwerkers. Maar de beschikbare populatie wordt ouder, komt van steeds verder weg (steeds minder Polen en meer arbeiders uit Roemenië, Bulgarije en Oekraïne) en door verstedelijking en concurrentie met bijvoorbeeld IT-gedreven banen, zijn arbeiders steeds minder voorhanden. Het is belangrijk dat er snel robots komen die het nijpende arbeidstekort in het primaire proces op kunnen vangen. Naast de beschikbaarheid van arbeiders zijn ook de omstandigheden waarin zij moeten Het gaat hierbij

werken steeds zwaarder. Kassen worden warmer en luchtvochtiger, terwijl er na de oogst juist steeds kouder verwerkt wordt. Producten zijn in de zogenaamde “koude keten” (4-7°C) langer houdbaar, waardoor er minder verspilling is. Door toenemende mechanisatie wordt het werk monotoner en repetitiever, met meer lawaai en strenge hygiënemaatregelen. Wat goed is voor de efficiëntie en duurzaamheid, is een stuk minder prettig voor de mensen die het werk moeten doen. Robots bieden nieuwe

mogelijkheden. Zij kunnen bij iedere plant of dier komen en de optimale behandeling toepassen. Robots kunnen kostentechnisch ook frequenter worden ingezet en verzamelen veel data “on the go”. Zo kunnen robots bijdragen aan het verminderen van bodemverdichting en het verminderen van het gebruik van chemie, meststoffen, water, land, administratie en energie. Bovendien kan door

slim gebruik van reproduceerbare data een optimale oogst en verwerking worden aangestuurd. Hierdoor neemt de kwaliteit en voedingswaarde van versproducten toe. Robots kunnen de biodiversiteit beter en objectiever monitoren, en nieuwe methoden zoals UVC-belichting of Plasmabehandeling die elke paar dagen moeten worden toegediend kunnen alleen met robots plaatsvinden. de mens gaat dus zeker veranderen. Medewerkers zullen voornamelijk in het secundaire proces in de agrifood-sector nodig zijn. In het secundaire proces, waar men niet direct ieder product meer hoeft aan te raken, zal de aanwezigheid van mensen alleen maar gaan toenemen, door techniek, beter planbaar werk dat vanuit huis kan worden gedaan of onder betere klimatologische omstandigheden. En dat is niet per se een slechte ontwikkeling”, besluit Pekkeriet. “Het werk van

Robots worden ook in de agrifood-sector steeds meer ingezet en vervangen daarmee arbeid.

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

Met technologie kunnen we de uitdagingen in de agri- en foodindustrie aan innovatie, want als je iets gaat ontwikkelen weet je van tevoren nooit of het gaat slagen of niet. Om de risico’s en de

te beperken, is het inzetten van technologieën als digital twin, big data, artificial intelligence en machine learning essentieel. Hiermee kunnen deze innovaties eerst in een digitale omgeving getest worden, waardoor je zeker weet dat het werkt en de risico’s minder hoog zijn.” kosten

technologie volgens De Vrught ook de mogelijkheid nieuwe waarde proposities in de markt te zetten en nieuwe bedrijfsmodellen op te tuigen. “Bedrijven die zich bezighouden met digitalisering werken efficiënter en hebben te maken met kortere doorlooptijden. En dat moet ook om in te spelen op de trends in de markt, want we zien dat deze steeds meer customer driven wordt. De consument wil steeds sneller en stelt hogere eisen aan de producten. Met behulp van data leer je meer over je product en je proces en je kan daardoor meer sturen op de vraag. Daardoor kan je je product beter afstemmen op de marktbehoefte in de keten. Zeker als je alle data die je genereert aan elkaar weet te koppelen zijn daar enorme kansen te creëren. Je gaat enkel nog produceren wat nodig is, waardoor je beter Daarnaast biedt die

Het inzetten van technologieën als digital twin, big data, artificial intelligence en machine learning is essentieel.

Verdiepping

De agri- en foodindustrie staat voor een aantal flinke uitdagingen. Om die het hoofd te bieden is het gebruik van technische innovaties van groot belang. Tekst: : Marjon Kruize Foto: Pexels

ls gevolg van

de steeds verder groeiende wereldbevolking moet er steeds meer voedsel van hogere kwaliteit geproduceerd worden. “En dat allemaal terwijl het aantal beschikbare mensen voor de productie steeds kleiner wordt”, vertelt Bram de

Vrught, business manager bij QING. “Het wordt steeds ingewikkelder om mensen te vinden voor de manuele arbeid die in de landen tuinbouw gevraagd wordt. Mensen worden vaak tijdelijk ingehuurd en dat leidt tot hogere kosten.” Daarnaast staat de sector ook voor een flinke verduurzamingsuitdaging. “Er wordt veel geproduceerd, maar ook enorm veel weggegooid. Dat gebeurt in de gehele keten. Het is daarom van groot belang dat we onze restromen meer waarde gaan geven, zodat er minder voedsel verloren gaat. En ook de energietransitie is een belangrijke uitdaging voor de sector.”

het hoofd te bieden zal de industrie versneld innovaties moeten gaan doorvoeren. “Echter, dat is voor veel organisaties weer een uitdaging op zich”, stelt De Vrught. “Er zitten altijd risico’s aan Om die uitdagingen

Er zitten altijd risico’s aan innovatie, want als je iets gaat ontwikkelen weet je van tevoren nooit of het gaat slagen of niet.

aan de vraag van je klanten kan voldoen, je minder afval produceert en je minder mensen nodig hebt om dit te realiseren, omdat je bepaalde processen kunt automatiseren. Zo kan je dus verschillende uitdagingen het hoofd bieden.” op de juiste manier te doen, moet de technologie wel op elkaar aangesloten worden. “Het gaat niet alleen om data, AI, robotisering of een digital twin, als je stappen wilt gaan maken moet je die zaken met elkaar gaan verbinden”, stelt De Vrught. “Over het algemeen zijn producenten en telers heel enthousiast over deze innovaties, maar hebben zij zelf niet de expertise in huis om hiermee de juiste verbindingen te leggen. Dan kan het goed zijn om bijvoorbeeld een ontwikkelbedrijf in de armen te nemen die kan helpen bij de implementatie.” Echter, om dat

je dan samen kleine stappen zetten, vertelt De Vrught. “Je wilt als bedrijf altijd weten wat het volgende stapje oplevert, hoeveel het kost en wat voor risico’s het met zich meebrengt. Door de stappen klein te houden hou je het voor de ondernemers ook behapbaar. Natuurlijk mag er groot gedroomd worden, maar door kleine stappen te zetten kan je sneller door ontwikkelen.

Daarbij staan de wensen en de positie van het bedrijf centraal. Wat doen ze nu en waar willen ze naartoe? Waar zitten de uitdagingen en de kansen? Als dat duidelijk op papier staat kan gekeken worden naar de technologie en hoe deze geïntegreerd kan worden om de processen nog verder te verbeteren en de uitdagingen van de toekomst aan te gaan.”

Je wilt als bedrijf altijd weten wat het volgende stapje oplevert, hoeveel het kost en wat voor risico’s het met zich meebrengt.

En vervolgens ga

Bram de Vrught, Business manager bij QING.

ADVERTENTIE

Wij brengen jouw merk naar de juiste doelgroep Het is onze missie om jouw merk als marktleider neer te zetten in de meeste gerespecteerde distributiekanalen. Wij zorgen dat je boodschap jouw doelgroep bereikt en een impact op hen heeft.

Meer weten? www.europeanmediapartner.com

Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

De veehouderij kan juist helpen bij de verduurzaming van onze voeding

Gelukkige dieren zonder stress zijn gezonder, productiever en hebben beter welzijn.

Focus In de komende dertig tot veertig jaar moeten we meer voedsel gaan produceren dan we in de afgelopen zesduizend jaar hebben gedaan, omdat de wereldbevolking steeds groter wordt en de welvaart in vele landen toeneemt. Dat brengt een aantal flinke uitdagingen met zich mee die we de komende jaren het hoofd zullen moeten bieden.. Tekst: Marjon Kruize Foto: Jakob Cotton

“

Na de tweede werel-

was de slogan ‘Nooit meer honger’”, vertelt Leo den Hartog, director R&D bij Nutreco. “En dus kwamen er nieuwe systemen. De dieren gingen van buiten naar binnen en de bedrijven werden groter. In 1980 begon het echter te knagen. Was deze manier van voedsel produceren eigenlijk wel goed voor de natuur? doorlog

Hadden we niet te veel mest en hadden de dieren wel genoeg ruimte? In de afgelopen twintig jaar verschoof de aandacht opnieuw, naar voedselveiligheid, gemak en kwaliteit. En nu? Nu staan we in de veehouderij voor een enorme verduurzamingsuitdaging.” Want om de groeiende

wereldbevolking te blijven voeden zijn meer grondstoffen nodig, maar om de wereld leefbaar te houden moeten we in de veehouderij ook minder emissies uit gaan stoten. “Dan zou je kunnen denken dat we allemaal veganistisch moeten worden om dat mogelijk te maken, want de veehouderij stoot immers stikstof, fosfaat en broeikasgassen uit, maar dieren zouden juist kunnen helpen in die verduurzaming”, pleit Den Hartog. “Dieren zijn namelijk in staat bijproducten te valoriseren. Zij eten bijvoorbeeld bijproducten die

beschikbaar komen uit onder andere de productie van bier, sinaasappelsap en aardappelproducten. Zij spelen op hun beurt weer een rol bij het maken van allerlei verschillende voedselproducten.” veehouderij ook in de toekomst te kunnen blijven bedrijven zijn flinke innovaties nodig. Den Hartog: “Nederland is nu Olympisch kampioen vee houden, en als alle dieren ter wereld zo gehouden zouden worden zoals in Nederland, dan hebben de maar de helft van het aantal dieren nodig en beperk je de emissie enorm. Echter, om naar de toekomst te blijven kijken moeten ook wij blijven vernieuwen en investeren zodat we meer kunnen doen voor welzijn en gezondheid van mens en dier.” Maar om de

op verschillende aspecten, stelt Den Hartog. “Bijvoorbeeld bij het verbeteren van de Die innovaties zitten

levenskwaliteit van jonge dieren. Net als bij mensen leg je ook bij een jong dier de basis voor hoe deze het in het latere leven doet. Als je hen de eerste paar maanden goed voedt, dan beïnvloedt hen dat positief waardoor ze in hun latere leven gezonder zijn, zich goed voelen en een goede productie hebben.” Ook gelukkige dieren

zonder stress zijn gezonder, productiever en hebben beter welzijn. “Daarom onderzoeken we bijvoorbeeld darmbacteriën om te achterhalen of dieren zich goed voelen”, stelt Richard Maatman, managing director Europa & C-Azië van Trouw Nutrition. “Zo niet, dan passen we daar de voeding op aan. Ook als er zich stressvolle situaties voordoen, zoals bijvoorbeeld een geboorte of bij spenen, dan kunnen we de dieren zo voeden dat zij zich beter voelen en dit ook de productie niet beïnvloedt.”

ook precisievoeding en de circulaire economie en belangrijke rol gaan spelen in de verduurzaming van de veehouderij. “Bij precisievoeding voeden we het dier precies wat deze nodig heeft. Daarnaast heeft het ook voordelen voor bijvoorbeeld de kosten, vertelt Den Hartog. “Een kip maakt bijvoorbeeld overdag de dooier en het eiwit van een ei, ’ en ’s nachts de schaal. Door de kip ’s ochtends enkel te geven wat hij nodig heeft voor de dooier en eiwit, en ’s avonds de ingredienten voor de eischaal, dan krijg je betere eieren, minder emissies en kan je goedkoper voeden. Als laatste zal

Daarnaast worden er steeds meer bijproducten gebruikt in diervoeding, zoals de eerdergenoemde aardappelschillen”, vertelt Den Hartog. “86% van de grondstoffen die dieren gebruiken worden door de mens niet gebruikt, dus in de circulaire economie

spelen ze een heel belangrijke rol.” dan nog hoe we dit op grote schaal, wereldwijd uit kunnen rollen. “Technisch gezien is er heel veel mogelijk”, vertelt Maatman, “maar de vraag is hoe je die kennis op het erf en in de schakels daarvoor en daarna gaat uitrollen. Als bedrijf investeren we veel in onderzoek en implementeren de kennis en de producten in meer dan honderd landen op alle continenten. We kunnen dit alleen maar doen als we verder gaan automatiseren en digitaliseren, met sensoren en chips kan je bijvoorbeeld op individueel dierniveau gaan meten en dus voeren. Dat zal voor de toekomst van ons voedingssysteem echt essentieel zijn. Dan heb je echt precisievoeding.” Maar de vraag is

ADVERTENTIE

wur.nl/agrofoodrobotics

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

Naast het feit dat de tuinbouw een grote economische waarde heeft, draagt de sector via innovaties bij aan gezonde, duurzaam geproduceerde voeding en een groene leefomgeving.

‘Nederland moet nu wakker worden om voorloper in de tuinbouw te kunnen blijven’ Focus

In Nederland kennen we 53.920 landIn Nederland kennen we 53.920 landbouwbedrijven (2018), waarvan 20.000 bedrijven (mkb) in de tuinbouw actief zijn. De Nederlandse tuinbouw sector zorgt voor 300.000 banen en exporteert jaarlijks voor 24,4 miljard euro naar 150 landen. Tekst: Féline van der Linde Foto’s: Pexels

“

De tuinbouwsector is

de derde pijler van onze economie”, vertelt Jaap Bond, boegbeeld topsector Tuinbouw. “Naast het feit dat de tuinbouw een grote economische waarde heeft, draagt de sector via innovaties bij aan gezonde, duurzaam geproduceerde voeding en een groene leefomge-

ving. De sector levert dus een grote maatschappelijke bijdrage. Dit gebeurt voor een groot deel via een unieke publiek-private samenwerking in het zogenoemde missie gedreven topsectoren en innovatiebeleid. Met investeringen van overheid én bedrijfsleven werken Nederlandse bedrijven en onderzoekers gezamenlijk aan autonome teeltsystemen, biologische bestrijdingsmiddelen waardoor natuurlijke vijanden de gewassen beschermen en het ontwikkeling van planten die weinig water en energie nodig hebben. Door dit unieke kennisecosysteem is Nederland de wereldwijde kraamkamer voor tuinbouw innovaties die bijdragen aan het oplossen van mondiale problemen. Beschikbaarheid van gezond voedsel is een veel landen een probleem, mede door klimaatverandering. Met onze teelsystemen

en droogte resistente rassen helpen we landen hun eigen voedsel te verbouwen.

Beschikbaarheid van gezond voedsel is een veel landen een probleem, mede door klimaatverandering. in handen met onze triple helix samenwerking tussen bedrijven, overheid en onderzoek/ onderwijs. En we zoeken steeds weer naar nieuwe partners. Zo hebben we dit jaar de krachten gebundeld met de topsectoren Life Science & Health en Agri&Food. Met een roadmap Voeding, Gezondheid en Leefomgeving We hebben dus goud

Beschikbaarheid van gezond voedsel is een veel landen een probleem, mede door klimaatverandering.

gaan we samen de beschikbare middelen beter inzetten voor ontwikkeling van nieuwe kennis verspreiding van bestaande kennis”. de Nederlandse wijze van voedselproductie beroemt, maar in Nederland en Europa is onze inzet soms onderbelicht. Bond: “Vooral de EU heeft af en toe onvoldoende in de gaten wat hier al gebeurt en welke mooie bijdrages de sector kan leveren. In de afgelopen jaren is in Nederland enorm veel nieuwe kennis ontwikkeld die elders in Europa toegepast kan worden voor milieuvriendelijk geteelde, gezonde producten. De Nederlandse tuinbouw kan daarmee een mooie bijdrage leveren aan de Green Deal doelen. In verre landen is

Maar dat betekent niet dat

we in Nederland op onze

lauweren moeten rusten. Juist niet! Uitdagingen zoals ongezonde eet- en leefgewoontes en klimaatverandering zorgen ervoor dat we moeten blijven investeren in innovatie. We hopen dan ook dat er in Nederland voldoende (financiële) middelen beschikbaar blijven om hier mee door te gaan. Uitwisseling van kennis zorgt er ook voor dat iedereen weet wat er in het ‘veld’ speelt.

De tuinbouwsector is de derde pijler van onze economie. soms mis. In de 7e Nitraatregeling staat bijvoorbeeld dat gewassen voor 1 oktober elk jaar van het land gehaald moeten “Maar daar gaat het

zijn. Maar gewassen kun je niet sturen. Gewassen staan bijvoorbeeld dit jaar langer op het land vanwege de natte zomer. En dat kan niet meer door de nieuwe richtlijnen. De kennis van boeren zou hier nog meer bij benut kunnen worden.” de sector kan ik knelpunten in de sector aankaarten maar kijk ik ook vooral naar nieuwe kansen waarmee de problemen van morgen opgelost kunnen worden. De innovatieve kracht en samenwerkingsgerichtheid van ondernemers en wetenschappers zorgt ervoor dat ik ontzettend positief gestemd ben over de toekomst. Ik heb veel vertrouwen in alle mooie projecten en samenwerkingen die nog gaan plaatsvinden in de tuinbouw- en uitgangsmaterialensector”. Als boegbeeld voor

14 Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

‘De voedingsindustrie verandert snel. Blijf op de hoogte!’ Actueel

Wat gebeurt er eigenlijk in de fabriek waar soep wordt gemaakt? Hoe komen die plakjes ham in de verpakking, en wat zit er allemaal in? Kan die verpakking trouwens niet duurzamer? En hoe waarborg je de voedselveiligheid?

Saskia Stender Uitgever Judith Witte Hoofdredacteur vakblad voedingsindustrie

continu invloed op wat er uiteindelijk in de supermarkt in de schappen ligt. Hóe het daar komt, tegen welke problemen ondernemers daarbij aanlopen en hoe ze hun processen en producten kunnen verbeteren; daarover schrijven wij. Over voedselveiligheid en over verpakken, de eiwit- en de energietransitie, over robotisering, het voorkomen van voedselverspilling en nog veel meer.” “Kennis delen is de rode draad in ons bedrijf ”, gaat Stender verder. “Daarom staan alle artikelen óók op onze site, waar íedereen ze kan lezen. Geen enkel artikel is vergrendeld. Ze zijn er om gelezen te worden en zijn dus allemaal openbaar. De site houden we up-to-date met het laatste nieuws, en samenvattingen van voor de branche relevante rapporten van banken, universiteiten en

andere onderzoeksinstellingen, de Rijksoverheid, noem maar op. We filteren precies dat eruit wat voor onze sector van direct belang is.” Hoewel ‘vakblad’ misschien anders doet vermoeden, zijn het toch geen lange of ingewikkelde verhalen die we te lezen krijgen. De artikelen zijn to-the-point, toegankelijk en prettig leesbaar, met veel praktische voorbeelden. Witte: “We zoeken steeds naar praktijkverhalen waarin foodfabrikanten zélf vertellen waar ze tegenaan lopen en voor welke oplossingen ze kiezen.” “Veel van die input komt uit het netwerk Ondernemers Sociëteit Voedingsindustrie (OSV),” vult Stender aan. “Voor de OSV’ers organiseren we door het jaar heen diverse bedrijfsbezoeken, vaak met een korte lezing erbij.

Maar ook golfdagen en twee keer per jaar een barbecue.” Want naast het verspreiden van kennis noemen Stender en Witte ‘elkaar ontmoeten in dit digitale tijdperk’ essentieel voor het ondernemerschap. Stender: “De OSV is een netwerk voor ondernemers werkzaam in de voedingsindustrie, niet alleen de foodproducerende bedrijven maar ook de toeleveranciers, daarin zijn we uniek. Het doel: partijen op een informele manier samenbrengen. Vaak leiden die face-to-face contacten tot verrassende samenwerkingen en nieuwe ideeën. Dat is ontzettend leuk om te zien!” “De voedingsindustrie is dynamisch en vernieuwend. Er gebeurt zóveel in de branche, dat verveelt nooit”, besluit Witte.

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

itgever Saskia

stond een kleine dertig jaar geleden aan de wieg van zowel het vakblad als een netwerk voor ondernemers in de voedingsindustrie. “Sindsdien delen we relevante kennis met de branche”, vertelt ze. “En we zijn nog lang niet uitgeschreven”, vervolgt Judith Witte, al zo’n vijftien jaar hoofdredacteur vakblad voedingsindustrie. “Trends en ontwikkelingen in de samenleving en veranderende consumentenwensen hebben Stender

De OSV is een netwerk voor ondernemers werkzaam in de voedingsindustrie.

Boeren bewegen tot dokters van de toekomst. nomisch een succes. Maar de voedingswaarde van planten ging achteruit, ze werden vatbaar en de boeren werden steeds meer afhankelijk van bijsturen met kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. Dat klopt niet. De landbouw wil primair vitale voedingsproducten produceren voor het welzijn van de mens.’ Mulder ziet de afnemende voedingswaarde bevestigd in recent onderzoek van Universitair Medisch Centrum Groningen van hoogleraar Actueel Gerjan Navis en diëtist Iris Theo Mulder is een vrijdenker. van Vliet. Bijna de helft van Bevlogen koppelt hij oude en nieuwe wetenschap, geeft cur- de ziekenhuispatiënten met sus aan boeren en burgers en overgewicht vertoont tekenen wijst de weg naar herstel van van ondervoeding! een rijk bodemleven. Gezond voedsel produceren is een Nieuwe vormen van bodemhoge vorm van agri cultuur. herstellende landbouw komen vooral van jonge boeren, Tekst: Marjon Kruize die vaak nog samenwerken Foto: Theo Mulder met een ouder familielid. De jongeren zijn breed Met broer Hendrik, vrouw geschoold, hebben soms Hendrika en zoon Joost gereisd of elders op de wereld heeft Mulder een agrarisch werk gehad. Mulder ziet de fourage en zaadgoed bedrijf, tendens ook in het onderzoek. in het Friese Kollumerzwaag. Jonge, met name vrouwelijke Daarnaast is hij voorzitter wetenschappers nemen het van Symphony of Soils. Hun voortouw. Naast Universiteit handel in kleimineralen, Wageningen nemen ook de effectieve micro-organismen universiteiten in Groningen, (EM) en gesteentemeel neemt Twente, Utrecht en Delft het een grote vlucht. Boeren ont- initiatief tot vernieuwende dekken opnieuw het bodemle- visie op de bodem. ‘Ik vind ven. ‘De moderne industriële dat geweldig motiverend. Hoe landbouw heeft de verbinding meer balans in de bodem, met vitaal bodemleven uit het hoe meer meetbare inhoudsoog verloren. Zeventig jaar stoffen we meten in de oogst. is ons voorgerekend hoe we Boeren die in staat zijn de met slechts drie elementen: levenskracht en voedingsKali, Stikstof en Fosfaat, waarde van ons voedsel te de gewassen efficiënt uit de herstellen, zijn de dokters van grond kunnen trekken. Ecode toekomst.’ ADVERTENTIE

Forward your career in engineering Wij geloven dat er twee soorten innovators bestaan: je hebt engineers, en je hebt QINGs. Om de uitdagingen in de food op te pakken zijn wij op zoek naar échte QINGs. Wie ben jij? Your purpose = QING Als QING innoveer je niet alleen je opdrachtgever, maar ook jezelf. Een QING gelooft niet in vaste functieprofielen, maar in de ruimte om zichzelf iedere dag te ontwikkelen op het gebied van zijn of haar eigen purpose. Je komt bijvoorbeeld binnen als mechanical engineer en ontwikkelt je tot AI expert. Niets is te gek. Want een échte QING leeft zijn of haar purpose en wordt daar ook met het volste vertrouwen in gefaciliteerd.

Innovation in your DNA Een QING houdt ervan om zich constant op nieuw terrein te begeven. Geen voorspelbare projecten, maar (te) gekke problemen van gave opdrachtgevers oplossen. In een omgeving waar je de nieuwste technologieën kunt toepassen op jouw ideeën en daarmee echt impact maakt. Waar je de ruimte krijgt om hier samen met andere QINGs testopstellingen voor te maken in je eigen development lab. En jouw oplossing uiteindelijk écht toegepast wordt in de agri & food industrie waarmee je een grote impact maakt op de wereld. Dát is innoveren als een QING. Freedom, fun & family QINGs werken in een sfeer waar hun eigen creativiteit volledig de ruimte krijgt en dat ook door iedereen toegejuicht wordt. Ze pakken hun eigen verantwoordelijkheid. Want als QING doen jouw ideeën ertoe en word je gezien. We staan altijd voor elkaar klaar. Ook als het even wat minder goed gaat in je leven. Dat kenmerkt het familiegevoel van een QING. Dit samen met een ‘work hard, play hard’ mentaliteit zorgt een QING voor een fijne sfeer voor zichzelf en anderen. Met een goede balans tussen werk en ontspanning.

Create your empire in our QINGdom Heb je een technische achtergrond en wil je ook complexe problemen oplossen in een unieke high-tech omgeving? Ben jij eigenlijk een QING, maar zit je nog niet op de juiste plek? Kom naar huis.

Ontdek alle mogelijkheden op www.qing.nl/work-at-qing

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

Het is frustrerend wanneer ongezonde producten het goedkoopste alternatief zijn, zoals nu het geval is.

‘De voedseltransitie moet systemisch en holistisch aangepakt worden’ Ontwikkelingen

In 2015 werden door de Verenigde Naties de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen ingesteld. 17 doelstellingen die bedoeld zijn om onze wereld te transformeren en flink te verduurzamen. Ook de levensmiddelensector speelt in deze transformatie een belangrijke rol, want verantwoorde consumptie en productie staan hoog op de agenda. Tekst: Marjon Kruize Foto’s: Pexels

m die duurzame

doelstellingen te helpen realiseren heeft de World Benchmarking Alliance de Food & Agriculture Benchmark opgezet. “Deze stichting heeft als doel om bedrijven tegen de SDG meetlat te leggen”, vertelt Viktória de Bourbon de Parme, verantwoordelijk voor de voedsel en agricultuur transformatie bij de stichting. “De Food & Agriculture Benchmark meet hoe ’s werelds grootste food en agri bedrijven het doen op cruciale onderwerpen die van belang zijn voor de transitie naar een duurzamer, gezonder en eerlijker voedselsysteem. Deze 350 bedrijven zijn samen verantwoordelijk voor zo’n zestig procent van de wereldwijde omzet en kunnen door hun invloed in de waardeketen dus een katalyserende rol spelen in deze transitie.” En dat gaat verder

dan alleen het opstellen van een mooie MVO doelstelling, stelt De

Bourbon de Parme. “De benchmark kijkt naar publieke Niet alleen de informatie en informatie die een bedrijf tijdens de vastgeVerenigde Naties, stelde periode van dataverzamaar ook de meling met ons heeft gedeeld. bedrijven zelf Ons werk is er dus ook op gericht om te zorgen dat worden steeds bedrijven steeds transparanter bewuster van de worden en meer data gaan delen. Het is onvoldoende om noodzaak tot vereen doel te stellen om voedduurzaming. selverspilling tegen te gaan of een ambitie tot CO2-reductie uit te spreken. We willen echt weten wat het bedrijf doet om dat doel te halen en of dat gezonder wordt, de aarde doel ambitieus genoeg is.” niet uitgeput raakt en mensen in de keten eerlijk worden

behandeld en beloond voor hun werk.” Verenigde Naties, maar ook de bedrijven zelf worden steeds bewuster van de noodzaak tot verduurzaming. “Ook zij snappen dat dit de directe bedrijfsvoering raakt”, stelt De Bourbon de Parme. “Als de bodem uitgeput raakt en de oogst tegenvalt, raakt dat het bedrijf. Als er ergens in de keten sprake is van kinderarbeid kan dat grote negatieve implicaties hebben voor alle bedrijven die daaraan verbonden zijn. En tenslotte, als bedrijven alsNiet alleen de

maar ongezondere producten gaan aanbieden dan zullen de consumenten die niet langer kopen, of zal de overheid ingrijpen met maatregelen als een suiker- of vet-tax.” transitie te realiseren zal iedereen een rol moeten spelen. “Als consument kunnen we meer versproducten kopen, meer lokaal en meer plantaardig eten, en minder verspillen. Maar de gezondere en duurzamere optie moet ook beschikbaar en betaalbaar zijn. Het is frustrerend wanneer ongezonde producten het goedkoopste

alternatief zijn, zoals nu het geval is. Daarin hebben overheden, investeerders en bedrijven in de keten een belangrijke rol te spelen. De benchmark werkt daarbij als hulpmiddel om hen te laten zien waar ze nog kunnen verbeteren.”

Want om die

Om die transitie te realiseren zal iedereen een rol moeten spelen.

Met holistisch bedoelen we dat er doelstellingen moeten worden opgesteld waarmee voedsel gezonder wordt. dat het geval is kan er echt een transitie op gang komen. “Die transitie moet systemisch en holistisch aangepakt worden”, vertelt De Bourbon de Parme. “Systemisch houdt in dit geval in dat ieder bedrijf in de waardeketen daar een rol in speelt, en dat de keten zo sterk is als de zwakste schakel. Met holistisch bedoelen we dat er doelstellingen moeten worden opgesteld waarmee voedsel Want alleen als

Met holistisch bedoelen we dat er doelstellingen moeten worden opgesteld waarmee voedsel gezonder wordt.

Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

Digitale oplossingen verbeteren de kwaliteit van onze levensmiddelen Actueel

Om ook in de toekomst voldoende voedsel van goede en nog duurzamere kwaliteit te kunnen leveren zijn innovaties in de veehouderij een must. Immers, om aan deze groeiende vraag naar hoogwaardige voeding te voldoen, moeten veehouders hun dieren nog beter kunnen monitoren. Tekst: Marjon Kruize Foto: Kat Smith

koe iets mankeert, en wat dat dan precies is. voordelen bieden voor het dier en de veehouder, zo stelt onder andere het Rathenau Instituut. Digitalisatie in de veehouderij kan leiden tot een verhoogd dierwelzijn met focus op ziektepreventie, maar ook tot een betere werk-privébalans en een betere economische situatie voor de veehouder. Als een koe ziek is zal deze minder melk produceren, wat met de Dat kan grote

behandelingen een behoorlijke inkomensderving betekent voor de veehouder en zeker als deze aandoening meer koeien in de koppel treft. Daarnaast is het voor een veehouder ook emotioneel zwaar als er iets ‘mis’ is met zijn dieren, zeker als hij of zij daar geen grip op heeft. Sensoren die de gezondheid van een dier in de gaten houden, kunnen ervoor zorgen dat er preventief ingegrepen kan worden voordat de dieren daadwerkelijk ziek worden.

monitoren van de gezondheid speelt data ook een belangrijke rol in de identificatie van dieren en dat is voor de waarborging van en vertrouwen in de herkomst en onze voedselveiligheid heel erg belangrijk. Momenteel is een oormerk bij runderen, waarmee je het dier kunt identificeren, verplicht. Dit is te vergelijken met een paspoort. Daarin zit al een bepaalde borging, want je kan aan de hand van dat oormerk zien op welke bedrijven het dier Maar naast het

gehuisvest is geweest. Via de diergezondheidsadministratie op deze bedrijven kunnen eventuele behandelingen of preventieve maatregelen zoals vaccinaties worden gekoppeld aan het nummer op het oormerk, en dus aan het dier. echter nog naar een hoger niveau getild worden met behulp van DNA-analyse. Wanneer het oornummer bij het vee wordt vastgemaakt, wordt er gelijk ook een stukje weefsel Die identificatie kan

echnologische

ook in de veehouderij aan de orde van de dag. Sensoren en andere slimme toepassingen zorgen ervoor dat er steeds meer data beschikbaar komen, zo wordt vermeld op groenkennisnet.nl. Echter, de interpretatie van de data die deze sensoren opleveren blijft vaak nog achter. Boeren zijn zelf immers geen data-analisten en dus is het belangrijk dat de innovaties die op de markt komen de verzamelde data gelijk kunnen vertalen naar de taal van de boer. Bijvoorbeeld door intelligente algoritmes in de sensoren in te bouwen die met elkaar communiceren over wat er met de koe aan de hand is wanneer er bepaalde data verzameld wordt. Belangrijk is dan dat de boer in duidelijke taal te horen krijgt of de

meegenomen dat gebruikt kan worden voor DNA-analyse. Aan de hand van die analyse kan je de hele rit van het dier kennen, vanaf de oorsprong in de veehouderij tot op je bord als consument. Dat wordt bijvoorbeeld al gedaan door het bedrijf IdentiGEN.

innovaties zijn

van weefselmonsters in het slachthuis en later in het eindproduct in de supermarkt kan het gehele productieproces tijdens en na het leven van het dier in kaart worden gebracht. Dit zorgt voor transparantie in de keten, doordat diergezondheid, welzijnsomstandigheden en later de verwerking van het eindproduct zijn geborgd. Door het nemen

doel om deze technologische oplossingen in de hele veehouderij en voor meerdere diersoorten uit te rollen. En wie weet, misschien kunnen we in de toekomst in het restaurant of de supermarkt dan wel een QR-code scannen om precies te zien te krijgen welke reis ons stukje vlees en pak melk hebben afgelegd. Want weten wat je eet is voor steeds meer consumenten van belang. Uiteindelijk is het

Innovaties in de veehouderij zijn een must.

MSD ANIMAL HEALTH - Partner Content MSD ANIMAL HEALTH – Partner Content

Het beste voor vee en veehouder

op de gezondheid van je koeien”, vertelt Stoop. “Een ziek dier heeft een vermindert welzijn en kan soortgenoten besmetten. Het systeem kan deze dieren sneller oppikken, Voor veehouders is het van groot belang waardoor behandelingen sneller kunnen goed voor hun dieren te zorgen, dit wordt worden uitgevoerd. Dit verhoogt het effect tegenwoordig naast de traditionele manier van deze behandelingen, waardoor het dier steeds meer gedaan met behulp van techsneller hersteld en er bijvoorbeeld minder nologische oplossingen. medicatie nodig is. Dit is beter voor het “Vroeger had de boer enkele koeien die ze Die gegevens worden allemaal door slimme welzijn van de koe en geeft een duurzamere algoritmes vertaald en geanalyseerd, waar- voedselproductie.” elke dag zorgvuldig in de gaten hielden”, vertelt Sigrid Stoop, business unit manager na de boer een notificatie op zijn telefoon krijgt. “Als het systeem zegt dat de koe Al met al is de halsband een enorme bij MSD Animal Health. “Tegenwoordig uitkomst voor veehouders, stelt Stoop. “De tochtig is, dan gaat er een klok lopen en heeft de boer echter niet enkele koeien, veehouders zijn 24/7 bezig met het welzijn maar een veelvoud daarvan. En dus kan de binnen die tijd kan de veehouder zorgen van hun koeien en de halsband maakt dat boer ze niet meer allemaal zelf in de gaten dat er inseminatie plaatsvindt. Dat geeft een hoop rust en zorgt voor een geslaagde voor hen een stuk gemakkelijker. Het geeft houden.” productiviteit.” gemoedsrust, omdat ze op elk moment weten hoe het met hun koeien gaat en of ze Daarom is SenseHubTM ontwikkeld. Deze actie moeten ondernemen. Zo kan de veetechnologische oplossing, een soort fitbit Niet alleen voor het kalveren, maar ook voor koeien, verschaft praktische inforvoor de algemene gezondheid van de koe houder ook in de toekomst het beste voor matie over de voortplanting, gezondheid, is deze technologie van groot belang. “Met zijn koeien blijven bieden.” voeding en het algemene welzijn van zo’n halsband kan je preventief ingrijpen Partner Content

MSD Animal Health

elke individuele koe. “De koeien krijgen een halsband om die werkt als een soort smartwatch”, vertelt Stoop. “Aan deze halsband zit een meter die alle bewegingen en gedragingen van de koe kan meten. Hiermee kan je zien hoe gezond de koe is, of deze geïnsemineerd kan worden en zelfs of ze last heeft van hittestress.”

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

Octrooien zijn interessant omdat ze een tijdelijke monopolie bieden aan de uitvinder

Octrooien versterken innovaties Focus

Bedrijven, organisaties of particulieren kunnen op vele manier bezig zijn met innovaties. Er kan een nieuw product worden ontwikkeld of een productieproces kan worden verbeterd. Op een technologische innovatie die nieuw en inventief is en industrieel toepasbaar kan octrooi worden aangevraagd. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

Octrooien zijn interes-

omdat ze een tijdelijke monopolie bieden aan de uitvinder”, vertelt drs. Petri van Someren, Partner, Europees, Nederlands en Belgisch octrooigemachtigde. “Een octrooi geeft een uitvinder het uitsluitend recht op zijn of haar uitvinding waarmee de uitvinder iemand kan verbieden de sant

uitvinding na te maken. Het monopolie geldt twintig jaar na indiening van de octrooiaangevrage. Na verlening kan het octrooi worden ingeroepen tegen inbreukmakers. De aanvrage wordt na anderhalf jaar gepubliceerd. In die tussentijd (de anderhalf jaar) is de octrooiaanvraag geheim. De octrooiliteratuur is voor iedereen toegankelijk zodat anderen hier inspiratie op kunnen doen voor een volgende uitvinding.”

Een octrooi geeft een uitvinder het uitsluitend recht op zijn of haar uitvinding waarmee de uitvinder iemand kan verbieden de uitvinding na te maken.

de groenteveredeling worden regelmatig nieuwe uitvindingen gedaan, zoals een ziekteresistentie bij komkommers of een eigenschap waardoor gewassen tegen droogte zijn beschermd. Van Someren: “Onder druk van de EU worden er tegenwoordig geen octrooien meer verleend op klassiek veredelde planten. Plantveredelaars kunnen zo weer ongehinderd nieuwe en sterkere gewassen ontwikkelen.” “Om bijvoorbeeld een resistente plant te ontwikkelen worden de juiste ‘ouders’ met de gewenste gunstige eigenschappen met elkaar gekruist. Op deze manier natuurlijke eigenschappen van planten inbrengen in cultuurgewassen is verdeling en dat is niet langer octrooieerbaar”, vertelt Jerre Edens, octrooigemachtigde in opleiding. “Door het patenteren van klassiek veredelde gewassen hadden veredelaars minder toegang tot Ook in

genetische diversiteit en dat belemmerde de innovatie. En dat wilde de EU voor de uitvinders en plantenveredelaars voorkomen.” Echter wordt er nog wel octrooi verleend op gemuteerde of genetisch gemodificeerde planten, aldus Van Someren. Eigenlijk is een octrooi een middel en niet een doel op zich. Het is bedoeld om de eigen innovatie te beschermen en om de kosten van een ontwikkeling terug te verdienen. In ruil daarvoor wordt de uitvinding gepubliceerd, waardoor deze als inspiratie kan dienen voor nieuwe innovaties en wordt ook kennis gedeeld. Jaarlijks moet een bedrag worden betaald om een octrooi in stand te houden. Dit bedrag wordt elk jaar hoger met de achterliggende gedachte om innovaties te blijven stimuleren. Wordt het bedrag niet meer betaald dan komt het

octrooi te vervallen en komt de technologie voor iedereen beschikbaar. In de levensmiddelenindustrie staan producten veelal vast door een bepaald recept. “Voor een octrooigemachtigde is het van belang om de essentie van de uitvinding te doorgronden om een zo breed mogelijke bescherming te verkrijgen voor de aanvrager. Wil je met een octrooi bijvoorbeeld een bepaald melkproduct beschermen dat bepaalde voordelen heeft, dan kunnen daar met een aantal veranderingen in de ingrediënten mogelijke variaties op gemaakt worden door anderen. Het is dan de kunst om ervoor te zorgen dat die variaties nog steeds onder het octrooi vallen. In het geval van het Viennetta ijs was de essentie het mondgevoel door de afwisselende lagen krokante chocola en ijs. Het octrooi draaide dan ook om de laag-

jes en niet om de smaak van het ijs of de chocola. Zeker in de voedingsmiddelen is het aanvragen van octrooi dus een uitdaging. Samen met de uitvinder om de tafel gaan zitten om samen tot de essentie te komen van uitvinding is daarom essentieel.”

Eigenlijk is een octrooi een middel en niet een doel op zich. Het is bedoeld om de eigen innovatie te beschermen en om de kosten van een ontwikkeling terug te verdienen.

ADVERTENTIE

Haal het maximale rendement uit uw food innovaties. Arnold & Siedsma is al ruim 100 jaar specialist in juridische bescherming van intellectuele eigendomsrechten. Wij beoordelen innovaties, stellen octrooien merkaanvragen op én krijgen ze verleend. Wij verdedigen octrooien merkrechten bij inbreuk én geven proactief strategisch en operationeel advies over intellectueel eigendom. Arnold & Siedsma zorgt ervoor dat ook foodondernemers een idee of uitvinding - in alle vrijheid - tot een commercieel succes kunnen maken. En daar wilt u als innovatieve ondernemer natuurlijk meer over weten. Ga naar www.arnold-siedsma.com en neem contact op met een van onze foodspecialisten.

Value your idea.

18 Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

‘We moeten van maximale productie naar gezondheid als sturende factor’ Profiel Aardlingen. Dat zijn we, alleen beseffen we ons dat volgens Herman Wijffels al heel lang niet meer. En dat heeft grote gevolgen voor de staat van onze voedselsector. “We moeten ons er bewust van zijn dat als wij de aarde vervuilen die vervuiling uiteindelijk ook in ons terecht komt.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Charlotte Bogaert

e sudderlap

symbool van de Nederlandse voedselpolitiek. Dat klinkt wellicht vreemd, maar het is eigenlijk volkomen logisch. Dat stelt Herman Wijffels, econoom, oud-voorzitter van de hoofddirectie van Rabobank Nederland en de Sociaal Economische Raad, maar tegenwoordig vooral pleitbezorger voor een duurzamer Nederland, in al haar facetten. “De sudderlap komt van afgemolken koeien en was te taai om gebakken te kunnen eten. Dus moest ‘ie een dag lang pruttelen om nog een beetje eetbaar te worden. Het malse vlees was exportkwaliteit en werd over de grens verkocht. Tekenend voor de drang naar zo goedkoop mogelijk voedsel, dat in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog de basis vormt van het landbouwmodel.” En dat moet volgens Wijffels anders. als

“In 1948 werd door huisarts W.F.K. Kouwe al geconstateerd dat er een grens was van onze huidige lineaire manier van leven en werken. Hij schreef: ‘De bron van moeder aarde leek decennialang onuitputtelijk. Het heeft ons veel gebracht, de welvaart is geëxplodeerd, maar het begint te wringen. We moeten terug naar een leven dat is gebaseerd op de oorspronkelijke circulaire principes. Wij zijn nu 75 jaar verder.” En wat er in die 75 jaar volgens Wijffels feitelijk is gebeurd, is het tegenovergestelde. We zijn de lineaire

“We moeten ons er bewust van zijn dat als wij de aarde vervuilen die vervuiling uiteindelijk ook in ons terecht komt.”

principes nog veel verregaander gaan toepassen. Deels door chemische technologische ontwikkelingen zoals kunstmest. Maar deels ook te verklaren door de mindset in die tijd. “Mensen hadden in de oorlog hongersnood ervaren, schaarste gekend. Het beleid was gericht op: dat nooit meer. Nooit meer honger. Alles werd ingezet om tot een zo hoog mogelijke productie te komen. Dat model is dominant tot op de dag van vandaag.”

‘De basis van het voedselsysteem moet zijn: het verbinden van de gezondheid van de aarde en de natuur met de gezondheid van mensen’. Maar als het aan Wijffels ligt gaat dat in de nabije toekomst dus veranderen. En hij denkt niet alleen te staan. “Gaandeweg komen steeds meer mensen tot de conclusie dat dit model niet altijd even gezond is voor de aarde en voor de mensen. We moe-

ten weer op een duurzame manier gaan leven en werken, zoals huisarts Kouwe in 1948 al voorstelde. We moeten ons weer beseffen dat we aardlingen zijn.”

“Er zijn verschillende manieren, maar ik denk dan vooral aan regeneratieve landbouw. Dat moet leidend zijn. Hierbij wordt het systeem zo ingericht dat we de vruchtbaarheid van de bodem langs de natuurlijke kant zodanig voeden dat daar de belangrijkste bron van productiviteit ligt. Dus zonder het gebruik van kunstmatige middelen. Dat kan bijvoorbeeld door over te stappen van monoteelt naar strokenteelt, waarbij je verschillende gewassen naast elkaar zet op een akker. Die gewassen trekken verschillende insecten aan, en dat zijn dan vaak elkaars vijanden, en op die manier werk je op een intelligente manier samen met de natuur. Dit vraagt wel van de mensen om de voedingsmiddelen die op deze manier worden geproduceerd te waarderen op het niveau van wat het gekost heeft. Het vraagt dus ook wat van de consumenten.” Gaan de consumenten die

Aardlingen? Wat wilt u daarmee zeggen?

“Alles wat wij zijn, jij en ik, is uiteindelijk aardse grondstof. Alles wat wij fysiek vertegenwoordigen, is uit de bodem afkomstig en het zit ‘m in die verbinding. Om echt duurzaam te produceren en consumeren moeten we ons op een intensievere manier met de aarde verbinden. We moeten ons er bewust van zijn dat als wij die aarde vervuilen die vervuiling uiteindelijk ook in ons terecht komt. Wat we de afgelopen jaren hebben gedaan is de natuurlijke productiviteit door middel van chemische toepassingen vervangen door kunstmatige productiviteit. We moeten het hele systeem van landbouw en voedsel, in al zijn onderdelen, ontdoen van ongezonde aspecten. De basis van het voedselsysteem moet zijn: het verbinden van de gezondheid van de aarde en de natuur met de gezondheid van mensen.” Hoe doen we dat?

vraag inwilligen?

“Er zijn al groepen burgers die dit doen. Neem bijvoorbeeld het concept van de Herenboeren, dat is een beweging waarbij consumenten grond kopen waar ze een boer bij zoeken die voor hen voedingsmiddelen op een duurzame manier produceert. Die hebben dus het heft in eigen hand genomen, om bottom up, een duurzame voedselproductie tot stand te brengen.” Dat klinkt lovenswaardig, maar tegelijkertijd kleinschalig. Het heeft pas zin als je de agrarische sector zelf, op grote schaal, meedoet. Hoe krijgen we dat voor elkaar?

“Klopt, maar je hebt altijd pioniers nodig. Mensen moeten zien dat het kan. Daarnaast zijn er tal van mogelijkheden om boeren te helpen om de financiële ruimte te creëren om duurzamer te produceren. Je zou voor boeren bijvoorbeeld een nieuwe inkomstenbron kunnen ge-

nereren door hen te belonen 2 voor de vastlegging van CO . Een andere mogelijkheid is om boeren die zich inspannen om de bodem gezond te houden en de omringende natuur in stand te houden te belonen voor dat soort diensten. Tenslotte wil ik nog even de mogelijkheid noemen van het eerlijker verdelen van de consumenteneuro. Je kan tegenwoordig heel inzichtelijk maken wie wat verdient in de keten, en daar simpelweg een andere verdeelsleutel hanteren.” Moet de overheid daar dan een actieve rol in spelen?

“De rol van de overheid moet in belangrijke mate zijn die van het ondersteunen en stimuleren van initiatieven die pionieren. Om dat mogelijk te maken. Dat kan door subsidies daarvoor beschikbaar te stellen in de proefperiode, maar dat kan ook door regelgeving. Een van de manieren zou zijn om het gebruik van chemische toepassingen duurder te maken. Of door bepaalde vormen van landbouwmethoden anders te belasten, waarbij rekening wordt gehouden met de volle prijs van deze methoden. Dan reken je de maatschappelijke kosten mee en breng je die in rekening bij de boeren en andere producenten die deze kosten veroorzaken. Maar het gaat niet alleen om de boeren, het gaat om de hele keten. De overheid kan ook supermarkten opleggen om ongezonde producten minder te promoten, niet aan te bieden of simpelweg deze producten extra te belasten. Uit recent onderzoek blijkt dat supermarkten veel meer zouden moeten doen om gezond eten te bevorderen.” Welke maatregelen hebben uw voorkeur?

“Ik denk dat je alles dat ik heb opgenoemd op de een of andere manier nodig hebt. Het kan alleen op basis van een integrale benadering, de tijd dat je via specialistische optimalisatie in delen van

de kolom de zaken op orde kan krijgen, is voorbij. Dat lukt niet meer. Gezondheid vanaf de bodem tot aan de voedingsgewoontes van mensen moet het uitgangspunt worden voor het organiseren van de hele voedselsector. Dat gaat niet van vandaag op morgen, maar we moeten van maximale productie naar gezondheid als sturende factor.” En gaat de consument daar dan voor betalen?

“Het zal wel moeten. En het moet ook kunnen, want internationaal gezien geven wij heel weinig uit aan voeding. Daarnaast: wat denk je dat al die slechte, goedkope voeding kost? Als je de berekeningen ziet wat slechte voeding en slechte voedingsgewoontes aan medische kosten opleveren, dan praat je over vele miljarden. Als je dat kunt wegnemen, dan zal de lagere verzekeringspremie voor de gezondheidszorg de hogere prijs voor voedsel compenseren.”

Feiten Herman Wijffels is een Nederlandse econoom. Tijdens zijn loopbaan bekleedde hij diverse vooraanstaande functies waaronder voorzitter van de hoofddirectie van Rabobank Nederland, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) en Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Daarnaast was hij co-voorzitter van Worldconnectors, voorzitter en mede-oprichter van Sustainable Finance Lab en was hij tot 2016 als hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke Verandering verbonden aan het Utrecht Sustainability Institute (USI) van de Universiteit Utrecht.

ADVERTENTIE

Innovatieve Levensmiddelen

analysenederland.nl

Wat eet u? Actueel Is uw voedsel te vertrouwen? We vinden het allemaal belangrijk dat we eerlijk behandeld worden.

Willem Lageweg Directeur Transitiecoalitie Voedsel

Maar worden wij wel eerlijk behandeld als het gaat over voedsel? Hoe kan ik gezond eten? Word ik niet ziek van mijn voedsel? Welke invloed heeft mijn eetgedrag op het klimaat? Deze en vele andere thema’s vragen om

eerlijke informatie voor en bescherming van ons als burgers. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

r zijn speciale

laboratoria die erop gericht zijn om de veiligheid van voedsel voor mens en dier te waarborgen. De consument wil eerlijk worden geïnformeerd over de samenstelling van voedsel. Dit wordt gewaarborgd door de Europese en de nationale wetgeving. Er is ook Europese regelgeving voor de informatie op het etiket van een

Voedselproducenten worden voortdurend gecontroleerd.

product. Bedrijven mogen geen claims op de verpakking vermelden wanneer deze de consument onjuist informeren. Een voorbeeld van juiste informatie op het etiket, is de claim ‘dit past in een cholesterol verlagend dieet’, iets wat op sommige margarines vermeld staat. De Europese wetgeving richt zich op een veilige samenleving op basis van eerlijkheid en transparantie. Voedselproducenten worden voortdurend gecontroleerd. ons voedsel wordt voortdurend bedreigd. Voedingsmiddelen en grondstoffen die van buiten de Europese Unie De veiligheid van

Er zijn speciale laboratoria die erop gericht zijn om de veiligheid van voedsel voor mens en dier te waarborgen.

worden ingevoerd, moeten voldoen aan de Europese weten regelgeving. Veel van die producten zijn echter niet te vertrouwen en moeten worden gecontroleerd. Zo hebben voedselschandalen in China ertoe geleid dat China zuivelfabrieken heeft gekocht in Nederland, waarbij er producten richting China gaan, denk bijvoorbeeld aan de babyvoeding. Veel Nederlandse bedrijven kopen juist hun grondstoffen in China en India. We moet extra alert zijn en veel controleren, alleen dan kunnen we de veiligheid van ons voedsel garanderen. Voeding en gezondheid

hebben alles met elkaar te maken. Wij kunnen zowel gezonde als ongezonde voeding kopen. Deze vrije keuze is een recht. Toch lijkt het erop dat we met elkaar vinden dat we hier iets mee moeten doen. Er worden steeds meer producten en merken ontwikkeld die minder suiker, vet of zout bevatten. De informatie over wat gezond is, heeft al vele labels gehad op de etiketten. We kennen bijvoorbeeld het ‘ik kies bewust’-vinkje. De recentste ontwikkeling is hierin de Nutri-Score, met de letters A t/m E. Een A-product zou een betere keus zijn dan een product met een E. Maar het blijft opletten geblazen: Coca-Cola Zero heeft

een A en gerookte zalm krijgt een D. de impact van ons voedsel op de klimaatcrisis. Er is nog geen label op verpakkingen dat hier iets over zegt. Ook is er nog geen weten regelgeving op dit gebied. Voedsel heeft echter een enorme impact op het klimaat en de energievraag. Er is berekend dat een voedingsproduct vele kilometers aflegt voordat het door de consument wordt gekocht. Wanneer we bewust de keuze maken om ons eten dichter bij huis te telen, produceren en kopen heeft dit grote impact. Dit is echter niet zo eenvoudig als het lijkt. Zo worden er nu veel vegetarische en veganistische producten ontwikkeld. Die lijken minder belastend te zijn voor het milieu dan vlees, maar soms is deze positieve invloed twijfelachtig. Voor de productie van soja worden bijvoorbeeld veel regenwouden in Brazilië gekapt. Sommige voedseltrends zijn dus minder gunstig voor het klimaat dan andere. Om als consument goed onderscheid te kunnen maken tussen de producten en hun gevolgen voor de aarde, is het belangrijk dat er een nieuw keurmerk komt. Ik pleit daarom voor een ‘klimaat-impact-label’. En dan is er nog

Hoog tijd dat bedrijven gezonde voeding echt op één gaan zetten Actueel Gezonde voeding is een populair onderwerp.

Wetenschap, consumenten en ogenschijnlijk ook bedrijven zijn er druk mee.

Maar de praktijk valt nogal tegen. Zo’n 80% van het aanbod van supermarkten valt buiten de Schijf van Vijf, die geldt als landelijke graadmeter voor gezonde voeding. Ook zo’n 80% van de reclame van supermarkten gaat naar ongezonde producten. De koepels van supermarkten en levensmiddelenindustrie verzetten zich tegen een suikertax en reclamebeperkingen die de consumptie van ongezond voedsel moeten tegengaan. Afspraken over het gezonder maken van producten (minder vet, suiker en zout bijvoorbeeld) worden vaak niet gehaald. Het aanbod in bedrijfsrestaurants is veelal verre van gezond. Kortom, de woorden zijn groter dan de daden. Het kan ook anders. Een kleine maar groeiende groep bedrijven maakt zich wel sterk voor gezonde en duurzame voeding. Zij richten hun bedrijfsmodel hierop in en maken harde keuzes. Ze benadrukken het belang van een gezonde bodem, ze beperken allerlei bewerkingen en toevoegingen en stellen hoge eisen aan de voedingswaarde. Voorbeelden hiervan zijn TastyBasics (levensmiddelen met onbewerkte grondstoffen en hoge voedingswaarde), Eosta (groothandel in biologisch groenten en fruit), Koppert Cress, Hutten Catering en de supermarkt Ekoplaza. Met deze keuzes nemen zij verantwoordelijkheid voor de gezondheid van hun consumenten. Ze maken daarvoor extra kosten en zien af van korte termijn voordelen ten gunste van aandeelhouders. De Transitiecoalitie Voedsel streeft naar een gezond leven op een gezonde planeet. Voor iedereen. Wij dagen overheid en grote marktpartijen uit om duurzaamheid en gezondheid niet alleen in woord maar ook in daad op één te zetten. En daarbij harde keuzes te maken. Tegelijkertijd bundelen we bedrijven, organisaties en personen die hierin voorop willen gaan. Een ‘coalition of the willing’ dus. ADVERTENTIE

Wij verhogen de levenskwaliteit van mens en dier door het bewaken van de voedselveiligheid

Nutrilab levert door het uitvoeren van analyses een bijdrage aan de ontwikkeling van innovatieve, gezonde en veilige voeding. Nutrilab is trots op haar relaties en werkt graag samen om hun doelstellingen te verwezelijken.

(0183) 44 63 05

nutrilab.nl/food

20 Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

‘Personalized nutrition bereik je samen’ Focus

Iedereen toegang tot voldoende, duurzame en gezonde voeding. En dat zou voor iedereen ook (financieel) haalbaar moeten zijn. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor een gezondere levensstijl en daar hoort gezonde voeding ook bij. Alleen niet iedereen weet waar en hoe te beginnen.” Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

et verbinden van

belangrijke stakeholders in het voedselsysteem met de consumenten gebeurt onder andere middels grote acties zoals de nationale food boost challenge, aldus Judith van der Horst, Innovation Lead Food & Health bij Foodvalley NL. Dertig verschillende partijen werkten hierin samen, van gemeenten en overheidsinstellingen tot aan supermarkten en grote cateraars samen met hogescholen, vmbo’s en univesiteiten. Hen begeleiden en ondersteunen in dit project, maar ook op andere gebieden leidt tot meer impact en een versnelling van een verandering van het voedselsysteem.” Van der Horst ziet ook

personalized nutrition als een manier om gezonde voeding toegankelijker te maken voor iedereen. “Er zijn een groot aantal innovaties gaande die

helpen bij het stimuleren van een gezond eet- en leefpatroon”, vertelt Judith. “Denk bijvoorbeeld consumer tech innovaties zoals een smartwatch, maar ook medical tech innovaties. Dit zijn bedrijven die bijvoorbeeld bloed- of ontlasting metingen ontwikkelen voor consumenten. Het is de kunst om deze partijen samen te laten werken met bijvoorbeeld supermarkten en voedselproducenten om zo een gezonder voedselsysteem te realiseren.”

Niet alleen het doel, bijvoorbeeld vijf kilo afvallen, kun je invoeren ook allergieën kunnen worden meegenomen of iets wat je niet lekker vindt. Personalized nutrition begint met het meten van de

eigen gezondheid. “Middels bloed, urine of ontlasting of een stappenteller meet je en verzamel je data in een app. Op basis hiervan geeft de app een persoonlijk advies over bijvoorbeeld voeding of beweging. Beweeg je bijvoorbeeld veel dan zal de app adviseren een bakje kwark, boordevol eiwitten, na het sporten te eten. Niet alleen het doel, bijvoorbeeld vijf kilo afvallen, kun je invoeren ook

allergieën kunnen worden meegenomen of iets wat je niet lekker vindt. Wanneer je hulp nodig

hebt dan kan personalised nutrition een goed middel zijn om een gedragsverandering te realiseren. Daarnaast kan de gehele keten bij het gebruik van zo’n app worden betrokken. Krijg je bepaalde voedingsinstructies en is een online supermarkt aan de app gekoppeld dan kan die bepaalde productsuggesties doen of zelf producten in je online winkelwagentje doen. Ook partijen die maaltijdpakketten aanbieden kunnen aan de persoonlijke adviezen worden gekoppeld middels applicaties. Of maaltijdservices die in de toekomst kant-en-klare maaltijden gaan leveren in lijn met persoonlijke adviezen.”

Er zijn een groot aantal innovaties gaande die helpen bij het stimuleren van een gezond eet- en leefpatroon. Het belangrijkste voor de

consument die gezonder wil leven is dat hij of zij ontzorgd wordt. “Het moet dus gemakkelijk en toegankelijk zijn. Maar ook voor ieder-

Personalized nutrition begint met het meten van de eigen gezondheid.

een financieel haalbaar zijn. Zorgverzekeraars kunnen hierin een belangrijke rol gaan spelen. Ook zorgverzekeraars hebben er baat bij als meer mensen gezond gaan leven. Wanneer verzekeraars hun klanten gaan belonen met bijvoorbeeld

Partijen die maaltijdpakketten aanbieden kunnen aan de persoonlijke adviezen worden gekoppeld middels applicaties.

een smartwatch wordt de afzetmarkt groter en daarmee uiteindelijk ook financieel toereikender. Hoe groter de markt hoe goedkoper het product wordt. Zorgen voor een gezonder voedingspatroon is iets waar een groot deel van de voedselketen zich

graag voor inzet. En kan met de toenemende mate van samenwerkingen voor nóg meer gezonde resultaten zorgen.”

FOODVALLEY NL - Partner Content

analysenederland.nl

FOODVALLEY - Partner Content

Voedsel voor iedereen toegankelijk, lekker en betaalbaar, daar moeten we samen aan werken. Partner Content

Foodvalley

Marjolein Brasz managing director bij Foodvalley NL

In 2050 moeten er tien miljard mensen lekker, betaalbaar en gezond voedsel hebben. En dat vraagt om een verandering van ons voedselsysteem. ‘Wij helpen die partijen die bepalen wat er in jouw koelkast ligt.’ “Voedsel wordt niet altijd duurzaam geproduceerd en er wordt ontzettend veel verspild”, vertelt Marjolein Brasz, managing director bij Foodvalley NL. “Tegelijkertijd vinden er veel innovaties plaats en zijn er wel degelijk plekken waar op een duurzame manier met respect voor natuur en dier gezond en betaalbaar voedsel wordt geproduceerd.”

Foodvalley NL, een internationaal en onafhankelijk innovatie platform, heeft de taak om in de gehele voedselketen de juiste partijen bij elkaar te brengen om kennis te delen, samen te werken en gezamenlijk te investeren zodat deze innovaties de meeste impact gaan hebben. Dit zodat het voor ons allen makkelijker en aantrekkelijker wordt om gezonder en duurzamer te leven. Nu, maar ook voor onze kinderen en toekomstige generaties’. Innovaties Op sommige plekken in de wereld is er een overschot aan voedsel en op sommige plekken is er te weinig. “Met Foodvalley NL kijken wij wat er nodig is om de transitie naar een duurzamer voedselsysteem te versnellen, wie daarvoor nodig is en hoe we dit in gezamenlijkheid het beste kan worden gedaan. We zijn er niet om met het vingertje te wijzen en te vertellen wat een bedrijf moet doen. We zetten organisaties wel aan het denken en proberen hen vervolgens in beweging te krijgen. Veel goede innovaties worden gedaan, maar het gaat niet snel genoeg. Om het proces van

innovatie tot implementatie te versnellen focussen wij ons op de lange termijn. Wat moet er in het voedselsysteem in 2030 veranderd zijn? Wat wordt er nu al gedaan, wat moet er nog gebeuren en wie is aan zet? Samen “We produceren zelf geen voedsel, we verkopen het niet en doen ook niet aan onderzoek. De vele organisaties in ons netwerk doen dat wel. Dit mondiale netwerk werkt elke dag, alleen en samen, aan innovaties en de verandering van het voedselsysteem. Om die innovaties te laten slagen zijn er partners nodig, investeringen, test faciliteiten, en markt inzichten, Foodvalley NL organiseert dat” Ons werk vergelijk ik vaak met het bereiden van een topmaaltijd. Een chef kok in de keuken heeft vele gerechten in de maak; maak je een gerecht zoals risotto dan moet je continu blijven roeren en smaken en ingrediënten toevoegen. Een stoofpotje heeft maar af en toe aandacht nodig en in de oven gaart iets gestaag. Het heeft allemaal aandacht nodig, soms veel, soms weinig . Zo werkt het bij Foodvalley NL ook. Soms ini-

tieren we ketensamenwerkingen en zijn daar zeer intensief bij betrokken, een andere keer helpen we partijen aan de juiste partners uit ons mondiale netwerk, en dan weer zorgen we voor de juiste innovatie support op talent ontwikkeling, ondernemerschap. Proteïne shift Op dit moment zijn we op drie innovatie themas bezig, gaat Brasz verder. “Een daarvan is proteïne shift. Veel boeren moeten de veeteelt verkleinen vanwege de uitstoot. Daarnaast zijn eiwitten een belangrijk onderdeel van economische ontwikkeling en ons voedselpatroon. Om voedselveiligheid en een duurzaam voedselsysteem te realiseren voor de geschatte wereldpopulatie van 10 miljard mensen in 2050 moet de eiwitconsumptie vlees- plantaardig meer in balans komen. In Europa betekent dit een substantiële verandering. Europa is namelijk heel erg afhankelijk van de import van soja vanuit Zuid Amerika en om hierin een betere balans te creëren moeten er dus manieren gevonden worden om hier zelf eiwitrijke gewassen te kunnen telen. Dit vereist de

ontwikkeling van veredelingstechnieken, samenwerking in de keten van boer tot bord, een en ander moet immers in de schappen van de supermarkt komen, verandering van wetgeving, en nog veel meer. Iedereen heeft daarin zijn eigen rol heeft en de verantwoordelijkheid ligt ook bij iedereen. Foodvalley zet hier mede de agenda, begeleidt en verbindt.” Het voedselsysteem is van iedereen, besluit Brasz. “ Van zowel jou als mij. Onze keuzes zijn bepalend voor hen die zorgen voor wat er in onze koelkast ligt. Willen we voor een efficiënter en duurzaam geproduceerd voedselsysteem zorgen dan moeten we ook andere keuzes maken in de supermarkt, kies voor dichterbij huis, minder vaak vlees, en gooi minder weg. Dit zijn kleine maar cruciale stappen die nodig zijn voor een verandering van het voedselsysteem.” Ga voor meer informatie naar www.foodvalley.nl

www.foodvalley.nl

NETHERLANDS FOOD PARTNERSHIP - Partner Content

‘Voedselzekerheid voor iedereen’ “Nederlandse boeren hebben een belangrijke rol gespeeld in de economische ontwikkeling van ons Netherlands Food land en doen dat nog altijd”, vertelt Partnership Myrtille Danse, Executive Director Netherlands Food Partnership. Netherlands Food Partnership “Ook in lage- en middeninkomensverbindt en ondersteunt verlanden heeft de landbouwsector schillende initiatieven gericht op een sleutelrol in de bevordering van voedselzekerheid, van Nederduurzame economische ontwikkelandse bedrijven en andere ling. Zij zijn verantwoordelijk voor organisaties en hun partners de voedselproductie waar de rest uit lage- en middeninkomensvan de economie veelal op draait. landen. Dit is een complexe Overal ter wereld wordt er momenuitdaging en dat vereist een teel veel gevraagd van de boeren. innovatieve aanpak. Traditionele Zo moet er voldoende voedsel van oplossingen, zoals het uitdelen goede kwaliteit zijn en worden er van voedsel, zijn, zeker in isola- steeds verdergaande eisen en stantie, niet toereikend en lossen het daarden gesteld op het gebied van onderliggende probleem vaak veiligheid en duurzaamheid. En dat niet op. Duurzamer oplossingen allemaal ook nog eens tegen een zo liggen onder meer bij het stilaag mogelijke prijs. Om die reden muleren van ondernemerschap, verdienen boeren wereldwijd, met het vergroten van handelsname de armste boeren in lagekansen, en het verbeteren van en middeninkomenslanden, onze toegang tot nieuwe kennis en steun en investeringen, om hen technologie. Wij ondersteunen te ondersteunen bij de ontwikkeverbeterde voedselzekerheid ling en toepassing van duurzame via succesvolle samenwerking innovaties.” tussen Nederlandse deskundigen en partners in Afrika, Azië Tegelijkertijd staan ook consumenen Latijns Amerika. Dat is de ten voor vergelijkbare uitdaginmeest veelbelovende route naar gen. “Mensen kampen met steeds wereldwijde voedselzekerheid. hogere prijzen voor voedsel. In conflictgebieden, door klimaatverPartner Content

www.nlfoodpartnership.com

andering en door de coronacrisis neemt honger wereldwijd toe. Daar komt nog eens bij dat een gezond voedingspatroon voor drie miljard mensen onbereikbaar is vanwege de hoge kosten. Nog altijd is ongezond eten goedkoper dan groenten en fruit. In Nederland, maar ook in allerlei steden in ontwikkelingslanden, neemt overgewicht dan ook schrikbarend toe.” “Nederlandse kennis kan een belangrijke bijdrage leveren aan wereldwijde voedselzekerheid”, gaat Danse verder. “De enorme kennis en kunde die Nederlandse boeren, bedrijven in andere delen van de voedselketen, en onderzoeksinstituten hebben, is wereldwijd bekend en erkend. Nederland draagt onder andere bij met innovaties als het inzetten van droogte bestendige zaden door gezamenlijk onderzoek van de universiteiten van Wageningen, Groningen en in Kenia.” Delen van kennis en kunde in ontwikkelingslanden komt niet vanzelf tot stand. “En daar brengen wij graag verandering in. Ontwikkelingssamenwerking speelt hierin een hele belangrijke rol. Vooral in de voorbereiding en ondersteuning om zo een vruchtbare grond te cre-

eren waar Nederlandse kennis en kunde goed in kan aarden. Daarnaast proberen wij ook de jongeren te stimuleren voor een toekomst als boer. Wereldwijd trekken jongeren massaal naar de stad voor werk en een beter leven. Maar door de introductie van technologische innovaties en betere verdienmodellen in de landbouw maak je het boer of boerin zijn weer aantrekkelijk. In Indonesië werken we bijvoorbeeld met Nederlandse en lokale experts samen om een toekomstplan op te stellen voor kleinscha-

lige boerenhuishoudens om hun trotse en gemotiveerde duurzame ondernemers te laten zijn. Er is in bodemvruchtbaarheid geïnvesteerd waardoor hun boerenbedrijf veerkrachtiger en voedselproductie toekomstbestendig is.” Ga voor meer informatie naar www.nlfoodpartnership.com en meld je aan voor onze maandelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen omtrent voedselzekerheid.

22 Innovatieve Levensmiddelen analysenederland.nl

Nederlanders hebben unieke toegang tot het beste voedsel ter wereld Focus Niet alleen leeft men veel gezonder, ook de duurzaamheidseisen die worden gesteld aan boeren en tuinders nemen toe. Tegelijkertijd lopen de kosten op voor boeren en zijn de marges klein. Hoe kunnen zij dan toch blijven voldoen aan de eisen van de consument en politiek? Tekst: Féline van der Linde Foto: Eva Elijas

Groen gaat een nog veel grotere rol spelen in de toekomst Focus Een circulaire economie, uitdagingen rondom het klimaat, een betere gezondheid van de mens en meer biodiversiteit. Dat zijn de uitdagingen waar de maatschappij tegen aan loopt. En de groensector kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Groen draagt namelijk bij aan de kwaliteit van de leefomgeving, biodiversiteit, de gezondheid van mensen en de circulaire economie. Groen is dus veel meer dan alleen decoratie. Tekst: Féline van der Linde Foto: Unslpash

“

vandaag de dag het hoofd te kunnen bieden zijn er voldoende vakmensen nodig”, vertelt Egbert Roozen, voorzitter VHG (Koninklijke Vereniging Hoveniers en Groenvoorzieners). “Het is daarom belangrijk goed uit te dragen wat het belang is van de groensector. De groensector is verweven met de gehele maatschappij. Groen neemt het overtollige water op na een hoosbui, herstelt de biodiversiteit en heeft daarmee ook invloed op de voedselvoorziening. En ook de banen zijn enorm divers in de groensector.” Om de uitdagingen van

juist belangrijk dat er een goed beeld wordt gegeven wat je in de groensector allemaal kunt doen en hoe je kunt bijdragen aan de enorme uitdagingen, gaat Roozen verder. “In samenwerking met mbo scholen zijn een aantal hotspots opgezet. In deze hotspots werken bedrijfsleven en onderwijs samen aan zo goed mogelijk ‘groen onderwijs’. Zo komen er in de hotspots werknemers uit het bedrijfsleven langs om een gastles te geven of lopen docenten een dagje mee in de praktijk, oftewel een docentenstage. Want wat gebeurt er nu in het bedrijfsleven, welke innovaties worden er nu bedacht en al toegepast?” Het is dan

vakmensen zijn ook de consumenten nieuwsgierig en willen graag bijdragen aan meer duurzaamheid in bijvoorbeeld de eigen tuin. “Ze hebben alleen geen idee van wat ze allemaal zouden kunnen doen. Om die reden is het concept De Levende Tuin ontwikkeld. Dit helpt de professionals om op de wensen van de consument in te spelen en daarmee de leefomgeving verder te vergroenen. Door de samenwerkingen met onderwijs en het bedrijfsleven aan te gaan is er een duidelijk positief en succesvol resultaat merkbaar. De samenwerkingen leiden Naast het aantrekken van

tot meer kennis en innovatie uitwisselingen. En ook de hotspots werpen zijn vruchten af. De hotspots in Nijmegen en Houten hebben geleid tot een instroom van studenten aan het ‘groen onderwijs’. Daarnaast moeten geïnteresseerden in de groensector weten waar ze terecht kunnen met hun interesse voor groen, waar veel aandacht aan wordt besteedt. Hoe meer mensen zich willen aansluiten bij de groensector hoe beter. En dat betekent niet alleen studenten, maar bijvoorbeeld ook zij-instromers.”

Groen neemt het overtollige water op na een hoosbui, herstelt de biodiversiteit en heeft daarmee ook invloed op de voedselvoorziening. een veel grotere rol gaan spelen, besluit Roozen. “De groensector gaat over heel grote thema’s. Nu vinden er al fantastische projecten plaats zoals de Trudotoren in Eindhoven, geïnspireerd op de Bosco Verticale in Milaan. Ook in Utrecht is met een mooi groen woonproject gestart; Wonderwoods. Het combineren van nieuwe gebouwde omgeving met groen geeft aan dat de vergroening in de stad steeds breder wordt. Steden moeten nu eenmaal groener worden. De tijd waarin groen als decoratie werd gezien is echt voorbij. En dat is maar goed ook, want groen kan voor jou en voor mij en onze omgeving het verschil maken. Willen we de planeet ook in de toekomst leefbaar houden zal het belang van groen alleen maar gaan toenemen. Steeds meer mensen raken zich hier van bewust en daar helpen wij graag bij om de groensector vorm te geven en klaar te maken voor een groene en duurzame toekomst.” De groensector zal nog

“Boeren en tuinders zijn onmisbaar” ,

vertelt Sjaak van der Tak, voorzitter LTO Nederland (Land- en Tuinbouworganisatie). “Zij zijn verantwoordelijk voor een gezonde voedselproductie, of het nu gaat om tomaten, varkensvlees of zuivel, dankzij de unieke omstandigheden in ons land hebben Nederlanders fantastische toegang tot lekker en gezond eten. Naast dat onze boeren en tuinders zorgen voor ons eigen voedsel, wordt zo’n zeventig tot tachtig procent van de productie binnen een straal van 800 tot 1000 kilometer rondom (Nederland) geëxporteerd. Tegelijk importeren we ongeveer driekwart van ons eten. Wanneer we alleen Nederlandse producten zouden eten én boeren en tuinders alleen voor Nederland zouden produceren dan komen we landbouwgrond tekort. Ongeveer een derde extra land hebben we dan nodig.” samenleving. Van der Tak: “En daarmee ook onze levensstijl. Gezond, vers en duurzaam voedsel wordt steeds meer de norm. De noodzaak aan een gezonde levensstijl wordt steeds groter en de rol van gezond voedsel hierin belangrijker. De vraag naar gezonde producten zoals groenten en vooral fruit neemt dan ook steeds meer toe. Ook de vraag naar plantaardige producten neemt toe, bijvoorbeeld door het groeiende aantal flexi- en vegetariërs. De productie van eiwitrijke producten zoals gele erwten, zetmeelaardappelen en bonen zal alleen maar gaan toenemen in de toekomst en aan die toenemende vraag zullen de boeren moeten voldoen en dat kunnen zij ook zeker.” Daarnaast verandert de

een fantastische koppositie in Europa en de rest van de wereld. “Onder andere omdat de opleidingen hier goed zijn. Maar om de koppositie te blijven behouden Nederland heeft

zijn innovaties noodzakelijk. Helaas hebben de boeren ook te maken met hele kleine marges. En om te kunnen innoveren zijn investeringen nodig. Het is dus aan de Nederlandse overheid, maar zeker ook aan de EU, om te zorgen voor subsidies die toereikend zijn. En dat gaat in de praktijk nu nog niet goed. Zo hebben boeren die werkzaam zijn in de akkerbouw te maken met een oneerlijk speelveld. In Europa hebben we een Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Het budget hiervoor is door de EU verlaagd, terwijl het belangrijkste doel van deze subsidie is dat het de boeren inkomensondersteuning biedt. Daar zijn wel serieuze verduurzamingseisen aan verbonden, en een deel wordt alleen voor specifieke doelen ingezet, zoals agrarisch natuurbeheer. Mijn zorg is dat de kosten om mee te doen hoger worden dan de vergoeding, en deze stimulans voor verduurzaming dus verdwijnt. Ook daarom werken we hard aan het verbeteren van de prijs die de boer voor zijn product krijgt, door de consument vanuit de hele keten meer waarde te bieden.” De politiek ,

samenleving én boeren en tuinders willen duurzamere keuzes gaan maken, maar dan moet de overheid daar ook in gaan investeren. “Het creëren van waarde met innovaties, maar ook met onderscheidende gezonde, verse en duurzame producten, in de gehele keten, van boer tot aan de consument is dan ook een taak waar ik mij graag mee bezig houd. Daarbij staat voorop dat we zorgen voor meer producten van Nederlandse boeren en tuinders in de schappen van Nederlandse supermarkten. Goed voor het milieu, want het zorgt voor een lagere carbon footprint, is geproduceerd volgens Nederlandse kwaliteitseisen die behoren tot de beste van de wereld, en de consument weet waar zijn of haar eten écht vandaan komt. We hebben in Nederland unieke omstandigheden, door samen te werken creëren we een gezonde en duurzame toekomst voor boer en consument!”

Yuverta - Partner Content 23 analysenederland.nl

Yuverta - Partner Content

Een groene stad is een eerste levensbehoefte Partner Content Yuverta

Er is een hele generatie opgegroeid die nauwelijks in contact komt met natuur. Zij wonen in de stad en zijn omringd door hoekige, grijze, stadse vormen. En dat is zonde, want groen is enorm belangrijk voor onze mentale en fysieke gezondheid en stelt ons in staat duurzaamheidsuitdagingen aan te pakken. Gelukkig komt er de laatste jaren steeds meer aandacht voor groen in de stad. “Urban Green Development betekent niets meer en niets minder dan groen in een omgeving met veel bebouwing”, vertelt Heidi Kamerling, Practor Groene Leefbare Stad bij Yuverta en manager Groene Hotspot Houten. “De ontwikkeling in de maatschappij maakt dat mensen, bedrijven en organisaties groen steeds meer gaan omarmen. We hebben het niet langer over fysiek groen en water als luxeartikel dat er mooi uitziet, maar we leren en ervaren steeds meer dat groen gewoon een must have is in de bebouwde omgeving. Het is simpelweg een eerste levensbehoefte. Als je ergens last van hebt, mentaal of fysiek, dan is een van de adviezen al gauw een frisse neus halen in de natuur. Dat is ook logisch, want er zijn allerlei verschillende onderzoeken die aantonen hoe goed groen is voor je brein, je concentratie en je motivatie.” En naast dat groen goed is voor je gezondheid, is het ook nog eens van groot belang voor het klimaat. “We zien in de afgelopen jaren dat het klimaat enorm opwarmt, met name in de steden”, stelt Kamerling. “Er ontstaat hittestress, en dat is met name een gevolg van een tekort aan groen. Vooral grote bomen kunnen zorgen voor een hoop verkoeling in de stad, van wel zes tot zeven graden. Als de stad opwarmt krijgen we ook meer last van smog, dat zie je bijvoorbeeld al in Parijs en in Aziatische steden. Bomen zijn nodig om fijnstof af te vangen en filteren de lucht. En daarnaast zorgen ze er ook nog voor dat geluid gedempt wordt en zijn ze in staat de overlast van extreme regenbuien op te vangen. Dan snap je toch niet dat we nog zoveel grote pleinen hebben zonder bomen erop?” Gelukkig heeft groen, zeker in het afgelopen coronajaar, een enorme herwaardering gekregen. “Groen is nu echt weer welkom thuis en op kantoor”, vertelt Claudia Chi, directeur leven lang ontwikkelen (LLO) bij Yuverta. “We kwamen erachter dat we de natuur eigenlijk overal konden beleven, ook in de eigen omgeving. We gingen massaal wandelen en deden dat over het algemeen in parken in de eigen omgeving. Daardoor gingen ook steeds meer mensen zich inzetten voor meer groen in de stad.” Dat uit zich in allerlei prachtige initiatieven. “Denk bijvoorbeeld aan Nederland Zoemt”, vertelt Kamerling. “Toen het niet goed ging met de bijenpopulatie in ons land zag je dat zowel particulieren als scholen en ondernemers geholpen hebben om meer

www.llo.yuverta.nl

Heidi Kamerling Practor Groene Leefbare Stad bij Yuverta en manager Groene Hotspot Houten.

Europees belang

Niet alleen Nederland, maar heel Europa kampt met groenuitdagingen. De Europese Unie heeft het initiatief van Yuverta, om kennis uit bedrijven en onderwijs Europees samen te brengen, omarmt. Hiervoor is het European Platform Urban Greening opgericht. Voor de uitdaging in het ene land is veelal een oplossing aanwezig in het andere land. Zo kan je van elkaar leren en kennis delen. “In Finland en Denemarken is elke school gesitueerd in de natuur”, vertelt Kamerling.” Wat kunnen wij daarvan leren? Of bijvoorbeeld van bedrijven op watergebied uit Tsjechië. Wat werkt er daar en wat niet en hoe kunnen wij dat in Nederland toepassen? biodiversiteit in de stad te laten bestaan. Nu wordt vaak de berm bijvoorbeeld niet meer gemaaid, waardoor er een bloemrijke omgeving ontstaat voor vlinders en bijen. Dat is prachtig. We moeten echt af van het idee dat groen in de stad perfect netjes moet zijn, want juist met natuurlijk groen kan je zoveel betekenen voor de natuur.” Die andere kijk op groen in de stad vraagt ook om een andere manier van opleiden. “Natuur biedt ook zoveel mogelijkheden om meer te leren”, stelt Chi. “Kinderen vinden het fantastisch om in hun eigen omgeving

meer te leren over de dieren die daar leven. Maar ook volwassenen vergroenen door te werken aan groen in hun omgeving en tuin, in, op en aan hun huizen. Doordat mensen meer buiten leven en bijvoorbeeld wandelen, leren ze ook meer over de seizoenen. Natuur verbindt, je bent er samen mee bezig en daar heeft iedereen plezier van.”

”

Het maakt niet uit waar je groen toevoegt, het zorgt altijd voor een verbetering van het klimaat en de levenskwaliteit. De vraag naar groen is inmiddels dan ook gigantisch. “De sector weet dat groen de oplossing is voor een groot deel van onze problemen”, vertelt Kamerling. “Maar we moeten echt af van die klassieke kijk op minimalistisch groen. De groene sector is heel innovatief in het creëren van groene oplossingen en biedt mensen die met nieuwe ideeën willen bijdragen aan de maatschappij volop kansen. Het is een groeisector met een nieuwe generatie vakmensen. Er is behoefte aan kennisdeling van deze nieuwe inzichten. Hiervoor is dan ook de topopleiding Urban Green Development ontwikkeld. Binnen deze opleiding kijken we met verschillende brillen naar groen in de stad. Er wordt gekeken naar de sociaal maatschappelijke rol van groen, de klimaatimpact, maar bijvoorbeeld ook naar eetbaar groen in de openbare ruimte en het groene gebouw. Want niet alleen in de parken in de stad, maar ook op en rondom gebouwen is er heel veel mogelijk met groen. Denk aan groen op gevels, daktuinen en groen in het interieur. Het maakt niet uit waar je groen toevoegt, het zorgt altijd voor een verbetering van het klimaat en de levenskwaliteit. Daar

Claudia Chi Directeur leven lang ontwikkelen (LLO) bij Yuverta

moet je ook voortdurend in blijven scholen, want de wereld verandert zo snel dat inspirerende opleidingen een must zijn.”

Urban Green Development In de topopleiding Urban Green Development leer je met een toekomstgerichte blik naar de leefomgeving te kijken waarin groen en water een belangrijke rol spelen. De topopleiding Urban Green Development bestaat uit de volgende thema’s, die in 6 masterclasses aan bod komen: • Biodiversiteit/ecologisch groen • Sociale waarden van groen • Trends van vroeger en nu (vormt samen met Circulair denken één masterclass) • Circulair denken (vormt samen met Trends van vroeger en nu één masterclass) • Klimaatadaptatie • Eetbaar groen • Het levende gebouw

VOEDSELFRAUDE VOORKOMEN? Neemt uw organisatie de juiste voorzorgsmaatregelen om het risico op voedselfraude te beperken? DNV heeft twaalf tips opgesteld voor organisaties in de voedingsmiddelenindustrie. Er bestaat geen wondermiddel om alle risico’s voor voedselfraude uit te sluiten, maar met onze whitepaper “Twaalf tips om voedselfraude te voorkomen - deel 1” kunnen voedselproducenten zich goed voorbereiden. Download onze whitepaper en kijk wat u nog meer kunt doen. Heeft u het eerste deel al gelezen? Deel 2 is ook beschikbaar! Kies DNV als uw partner in certificering en training. Bij DNV staat uw organisatie centraal. We kijken bij de certificering ook naar de aandachtspunten waar u zelf op beoordeeld wilt worden. DNV heeft jarenlange ervaring in de certificering van voedselveiligheidssystemen waaronder BRCGS, FSSC 22000, IFS en ISO 22000. Kiest u voor audits van DNV, dan heeft u de volgende voordelen: • Pragmatische audits door een auditteam met kennis en ervaring binnen uw sector. • U ziet ook positieve punten terug in de auditrapportage, we auditeren niet alleen op tekortkomingen. • Toegang tot het klantenportaal met o.a. benchmarktool Lumina & Boost my audit. Download de gratis whitepaper op www.dnv.nl/voedselfraude.