Analyse #105 - Gezondheid

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant.

Nr. 105 December 2021

Gezondheid Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

Met focus op Life Sciences, Preventie & Familiegezondheid

Gelukkig en gezond het nieuwe jaar in Wat staat ons te wachten in 2022?

Erik Scherder:

‘Bewegen is een essentieel onderdeel van onze gezondheid’

Life Sciences:

Preventie:

Testen, testen, testen: hoe we een volgende pandemie kunnen voorkomen

‘Een stoïcijnse mindset zou ik iedereen willen aanraden’

Lees meer op pagina 8

Lees meer op pagina 24

Lees meer op pagina 26

Een goede gezondheid betekent mentaal én fysiek energiek en gezond zijn.Onze gezondheid is één van de belangrijkste pijlers van ons bestaan.

Familiegezondheid Wendy van Dijk

‘Als ik fit ben, kan ik mentaal meer aan’ Lees meer op pagina 34

“Nanomi verlegt de grenzen in farma met hun unieke nanotechnologie” Lees verder op pagina 4

2

Partner Content - EURETOS analysenederland.nl

EURETOS - Partner Content

Augmented Intelligence gebruiken om risico’s te verminderen bij het ontdekken en ontwikkelen van geneesmiddelen

Partner Content Euretos

Euretos, gevestigd op het Utrecht Science Park, helpt zowel toonaangevende farmaceutische bedrijven als startende biotechs om de risico’s bij medicijnontwikkeling te verminderen door middel van AI en data gedreven inzichten in ziektebiologie.

miljoenen wetenschappelijke publicaties te interpreteren en met elkaar te verbinden.

Dit resulteert in de grootste AI-geïntegreerde kennisbank waarin multi omics-gegevens worden gekoppeld aan literatuur, patenten, experimenteel en klinisch bewijs.

”

Bij Euretos worden we gedreven door een sterk verlangen om de complexiteit van de menselijke ziektebiologie te ontrafelen.

Het ontwikkelen van een nieuw geneesmiddel is een ingewikkeld, duur en risicovol proces. Gemiddeld mislukken negen van de tien geneesmiddelen die aan klinische tests worden onderworpen. Een nieuw geneesmiddel goedgekeurd krijgen kan gemakkelijk 15 jaar duren. Een van de belangrijkste oorzaken voor deze onzekerheid is de enorme complexiteit van de ziektebiologie, vooral op Deze kennisbank vormt een belangrijke moleculair niveau. input voor state-of-the-art machine & deep learning algoritmen en moleculaire ziekte“Bij Euretos worden we gedreven door een modellen die worden gebruikt om nieuwe sterk verlangen om de complexiteit van de therapeutische targets te voorspellen. Deze menselijke ziektebiologie te ontrafelen”, legt computationele ziektemodellen worden Aram Krol, CEO van Euretos, uit. ”We voortdurend verbeterd en zijn beproefd zijn ervan overtuigd dat het begrijpen van in vele samenwerkingen met farma- en ziekten op moleculair niveau het risico en de biotechbedrijven op gebieden zoals target kosten van therapieontwikkeling vermindert. discovery en indicatie selectie.

Gebruik maken van datagedreven technologieën zoals kunstmatige intelligentie is “Een dergelijke datagestuurde aanpak is onessentieel om dit te bereiken.” misbaar geworden bij de ontwikkeling van geneesmiddelen. Om deze technologieën Een van de manieren waarop Euretos AI optimaal toe te passen, is het essentieel om toepast is bij data-integratie. Hierbij wordt onderzoekers directe toegang te geven tot gebruikt gemaakt van zogenaamde maAI-technologieën en hen in staat te stellen chine reading technologie om honderden deze toe te passen in hun dagelijkse onderopenbare biomoleculaire databases en zoek”, zegt Krol. “AI moet volgens ons in de

euretos.com

eerste plaats worden gezien als ’augmented intelligence’, die de menselijke inspanning op het gebied van wetenschappelijk onderzoek ondersteunt. Vanaf onze oprichting hebben we ons daarom gericht op het creëren van een online cloud platform dat eenvoudig te gebruiken is, zodat onderzoekers hun eigen, evidence-based conclusies kunnen trekken, ondersteund door AI.” Het Euretos AI Platform biedt een intelligente zoekmachine, krachtige analysefuncties, meerdere visualisatiemogelijkheden en vele gerichte workflows zoals target assessment. Dit stelt onderzoekers in staat om vanuit een translationeel, systeembiologisch oogpunt te analyseren. Waarbij multi-omics interacties verbonden worden, via celtype betrokkenheid, tot downstream pathways, fenotypes en pathologieën.

Een goed voorbeeld van deze Augmented Intelligence-benadering is het recente, door Health Holland gefinancierde, ‘Trusted World of Corona’ consortium bestaande uit 13 partners waaronder het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), het Leids Academisch Centrum voor Drugonderzoek (LACDR), het Human Vaccines Project (HVP) en Roche. Een van de belangrijkste doelstellingen is het creëren van een COVID-19 ziektemodel dat gebaseerd is op waarnemingen uit de echte wereld en klinische observaties, en dat gerationaliseerd en gevalideerd is door COVID- 19 ziektedeskundigen en clinici. Het Euretos AI Platform speelt een centrale rol in dit rationalisatieproces en is het initiële startpunt voor het creëren van het computationele COVID-19 ziektemodel.

Aram Krol CEO van Euretos

Een andere manier waarop Euretos AI naar de onderzoekers brengt, is door academische gebruikers gratis toegang te geven tot hun AI-platform. “Door ons platform vrij beschikbaar te stellen voor academische onderzoekers, die zich voornamelijk bezighouden met fundamenteel vroeg ziekteonderzoek, willen we onze bijdrage leveren aan de ondersteuning van deze cruciale vroege onderzoeksinspanningen”, zegt Krol. De uitdagingen voor iedereen die betrokken is bij ziekte- en geneesmiddelenonderzoek zijn zo groot dat we moeten samenwerken waar we kunnen om betere en veiligere behandelingsopties te creëren voor meer patiënten.”

AMREF - Partner Content

3

analysenederland.nl

AMREF - Partner Content

Een sterk zorgsysteem in Kenia van levensbelang voor moeder en kind

Foto’s: Gregg Telusa

Veel ouders weten bijvoorbeeld niet dat je je kinderen moet laten inenten. Veel mensen die zorg nodig hebben, gaan dus vaak niet Danny Dubbeldeman, Head of Research naar een huisarts of kliniek. Dit kan hele Advocacy and Programmes bij Amref vervelende gevolgen hebben. Vaak is het zo Flying Doctors: “Mensen die gezond zijn, dat mensen een aandoening hebben die in ontsnappen aan armoede.” Jemimah ver- een vroeg stadium nog goed te behandelen loskundige in Kenia: “Door de betere zorg is, maar omdat ze of te laat of helemaal niet en verzekering bevallen meer moeders in naar een dokter gaan, wordt de aandoehet ziekenhuis. Dit voorkomt moeder –en ning steeds erger en de behandeling steeds kindsterfte.” duurder.”

Partner Content Amref Flying Doctors

Amref Flying Doctors streeft ernaar om het niet zover te laten komen. “Met ons programma, Partnership for Primary Care, willen we ervoor zorgen dat iedereen altijd toegang heeft tot kwalitatief goede zorg, zonder dat ze daar financieel door in de problemen komen. We zorgen aan de ene kant dat de kwaliteit van de klinieken goed “Een goed zorgsysteem draait om kwaliteit”, op orde is: genoeg personeel en voldoende medicijnen en hulpmiddelen zodat de vertelt Danny Dubbeldeman. Zij en haar team zijn dagelijks in contact met Afrikaanse kliniek goed kan functioneren.” collega’s en zetten zich in voor een gezond Dubbeldeman: “Daarnaast zorgen we en sterk Afrika. Dubbeldeman: “Allereerst ervoor dat mensen de zorg beter kunnen is het belangrijk dat de zorg die geboden vinden. Dit doen onze lokale zorgverleners. wordt van goede kwaliteit is. Daarnaast is Ze zijn vergelijkbaar met een wijkverpleeghet belangrijk dat mensen de zorg kunnen kundige en wonen en werken in de gemeenvinden die ze nodig hebben.” schap. Wij leiden hen op via de mobiele telefoon, zodat ze hun gezin en werk niet Een zwangere vrouw moet bijvoorbeeld hoeven achter te laten en zij geven voorlichregelmatig laten controleren of alles goed tingen over wanneer en waar hun dorpsgegaat. Dit is in Nederland vanzelfsprekend, noten welke zorg moeten gaan halen.” maar in Kenia niet. “Zwangere vrouwen vermijden ziekenhuizen onder andere uit angst voor hoge medische kosten. Hierdoor Verder zet Amref Flying Doctors zich in bevallen veel vrouwen zonder begeleiding om de inwoners het belang van zorgverwaardoor veel moeders en baby’s sterven. zekeringen te laten snappen. “De meeste De vraag is dan ook: hoe zorgen we ervoor gezinnen in Kenia hebben geen zorgverzedat we de financiering van de zorgsystemen kering. Dit heeft natuurlijk grote gevolgen: zo kunnen organiseren dat we een goede mensen komen in de financiële problemen en betaalbare basiszorg in Kenia kunnen als ze voor medische kosten moeten betalen. realiseren?”

Het is daarom belangrijk dat inwoners een zorgverzekering nemen. Zeker nu, door het In Kenia zijn er een hoop zaken in de coronavirus is er een hoge werkeloosheid gezondheidszorg niet op orde, gaat Dubbel- én is het leven in Kenia aanzienlijk duurder deman verder. “Zo hebben de klinieken niet geworden.” Zorgverlener Rosetta leerde voldoende personeel, zijn er geen medicijover gezondheid en geldzaken tijdens de nen en ook geen apparatuur voor iemand trainingen van Amref Flying Doctors: “Zelfs die zorg nodig heeft. Bovendien hebben veel het registreren voor een zorgverzekering mensen in Afrika niet de juiste informatie. gaat nu via mijn mobiel.” Ze voegt eraan Een goede gezondheidszorg is in Kenia niet zo vanzelfsprekend als in Nederland.

Er zijn programma’s, samenwerkingen en zorgverzekeringen nodig om een kwalitatief, betaalbaar en goed zorgsysteem neer te zetten waarin iedereen altijd toegang heeft tot de gezondheidszorg.

amref.nl

toe: “Een toename van zorgverzekeringen is van levensbelang voor moeder en kind.”

Natuurlijk kunnen wij niet alles zelf realiseren, daarom zijn wij verschillende samenwerkingen aangegaan, legt Dubbeldeman verder uit. “Wij zijn ons programma nu begonnen in Makueni, een provincie in Kenia. Dit doen we samen met Philips en de Keniaanse overheid. Hierbij leggen we de sterktes van alle drie de partijen bij elkaar.

Zo is Amref Flying Doctors verantwoordelijk voor het trainen van de zorgverleners en het geven van voorlichtingen over bijvoorbeeld zorgverzekeringen. Philips is verantwoordelijk voor het implementeren van ICT-systemen in de klinieken, zodat er goede medische uitrusting beschikbaar komt. Tot slot is de Keniaanse overheid verantwoordelijk voor een passende wet- en regelgeving, voldoende personeel en het opknappen van de klinieken. Wij willen graag een belangrijke rol spelen in de uitvoering van de eerstelijnsgezondheidszorg in Kenia met alle verantwoordelijkheden en risico’s die daarbij horen. Wij kijken continu naar wat er kan worden verbeterd. Deze innovatie partnerschap zorgt er dan ook voor dat er een goed en functionerend zorgsysteem gerealiseerd kan worden, waarin iedereen gebruik kan maken van goede en betaalbare basiszorg.”

Ook is Invest international, voorheen bekend als FMO, een partner van Amref Flying Doctors. Dubbeldeman: “Zij hebben ons geholpen met de financiering van de testfase van ons programma. Daarnaast bieden zij expertise over de financiering van de opschaling. Door al deze sterke partners om ons heen, zijn we ook met andere provincies van Kenia in gesprek gegaan, waar we hetzelfde willen doen.”

Amref Flying Doctors wil niet zomaar het programma uitbreiden. “We hebben al een aantal ontzettend mooie resultaten gehaald”, legt Dubbeldeman uit. “Zo hebben we gezien dat door ons programma 48 procent meer vrouwen in de klinieken bevielen.

De lokale zorgverleners zijn hier natuurlijk

ook onwijs blij mee. De ziekenhuizen zijn opgeknapt, zorgverleners zijn getraind en lokale zorgverleners in de dorpen weten wat ze moeten doen. De mensen zijn blij dat ze nu goede zorg kunnen krijgen in het ziekenhuis. Dat voelt erg goed”, vertelt Rosette.

Verder was er een toename van 90 procent te zien van mensen die naar de dokter gingen als ze ziek waren, gaat Dubbeldeman verder. “Daar bovenop werd nog een stijging van 400 procent in inkomsten gerealiseerd, doordat meer mensen zich bijvoorbeeld hebben ingeschreven bij een zorgverzekering. Mensen die gezond zijn, ontsnappen nu eenmaal aan de armoede. We willen deze kracht van verschillende partijen dan ook blijven gebruiken om eerstelijnszorg in heel Afrika te realiseren. We willen die stap voorwaarts blijven zetten en durven innoveren.”

Danny Dubbeldeman Head of Research Advocacy and Programmes bij Amref Flying Doctors

Rosette lokale zorgverlener Amref Kenia

4

Partner Content - NANOMI analysenederland.nl

NANOMI - Partner Content

Nanotechnologie verlegt grenzen in farma

Partner Content Nanomi

uit miljoenen minuscule, uniforme ‘nano- of microdeeltjes’ die de werkzame stof precies zo moeten afgeven in het lichaam zoals wij Gezondheid is een kostbaar en kwetsbaar dat willen. Bovendien moeten onze producbezit. Hoogopgeleide zorgprofessionals ten en processen voldoen aan de hoogste en wetenschappers geven het dagelijks kwaliteitseisen volgens de farmaceutische alle tijd en aandacht. Geneesmiddelen regelgeving. Onze kleine balletjes, microsfespelen daarbij een belangrijke rol. De be- ren, of de nog kleinere nanodeeltjes, hebben hoefte in de geneesmiddelenmarkt veran- een uitgebalanceerde samenstelling van dert snel door vergrijzing, globalisering hulpstoffen en werkzame stof. Wij kunnen en stijgende levenstandaarden. De vraag deze microsferen zo produceren dat deze naar gerichte behandeling van specifieke allemaal dezelfde grootte hebben. Bovenpatiëntgroepen groeit snel en patiënten dien kunnen we de snelheid sturen waarmee willen meer gebruikersgemak. Overhede deeltjes op een veilige manier oplosden oefenen druk uit op de industrie om sen in het lichaam, en de werkzame stof zowel aan de hoogste kwaliteitseisen te vrijkomt. Deze gecontroleerde afgifte van voldoen, als de kosten te beperken. de werkzame stof kunnen we vertragen tot drie maanden of nog langer. Zo hoeft een patiënt slechts één keer in de drie maanden Grensverleggende technologieën zijn nodig een injectie te krijgen. Voor bijvoorbeeld om al deze wensen te realiseren. Dit kan psychiatrische patiënten is het lastig om bijvoorbeeld door patiënten injecties te dagelijks hun medicatie te nemen. Complex geven van geneesmiddelen met vertraagde injectables met vertraagde afgifte maken afgifte. Hierdoor neemt het aantal behande- hier een indrukwekkend verschil.” lingen per patiënt af, van vaak dagelijks tot eens in de paar maanden. Sinds 2014 richt Membraan Nanomi zich volledig op de ontwikkeling Het maken van microdeeltjes kunnen meervan injecteerbare geneesmiddelen met verdere bedrijven, gaat Franssen verder. “Maar traagde afgifte, met innovatieve nanotechno- ervoor zorgen dat al die kleine balletjes logie. Deze technologie maakt het mogelijk precies even groot zijn, medisch toepasbaar om de gezondheid te verbeteren met een zijn, aan alle farmaceutische eisen voldoen, hoogwaardig product, en tegelijkertijd gaan en op commerciële schaal geproduceerd de zorgkosten omlaag. Toch wordt dit soort kunnen worden, dat is waar Nanomi zich producten ‘complex injectables’ genoemd. onderscheidt en waarde creëert.”

Het is ingewikkeld en de ontwikkelingstrajecten zijn lang.

Om microsferen te maken, wordt een olie-achtige oplossing van een polymeer en Nano- & microdeeltjes technologie de actieve stof door een membraan heen “Met onze unieke nanotechnologie ontgedrukt in een groter watervolume (zie wikkelen wij injecteerbare geneesmiddelen illustratie). Aan de gaatjes in het membraan met vertraagde afgifte. We produceren nu ontstaan miniscule olie-achtige druppeltjes op commerciële schaal. De toepassingen in het water. Die druppeltjes harden uit binnen farma zijn legio, afhankelijk van tot microsferen waar de werkzame stof in de therapeutische behoefte,” vertelt Okke verpakt zit. De grootte van de gaatjes in Franssen, Managing Director bij Nanomi. het membraan bepaalt de grootte van de “Onze producten zijn complex en bestaan microsferen. Doordat wij volledige controle

nanomi.com

hebben over de gaatjes in het membraan, kunnen we de grootte van de microsferen sturen. We maken hierbij gebruik van nanotechnologie uit de chipindustrie.”

”

Met onze unieke nanotechnologie kunnen wij injecteerbare geneesmiddelen met vertraagde afgifte op commerciële schaal produceren.

Mogelijkheden Het injecteren van microsferen is een uitdaging. “Zijn ze te groot dan blokkeert de naald. Zijn ze te klein, dan doen ze hun werk niet. Doordat wij microsferen maken die allemaal dezelfde juiste grootte hebben, stroomt het product makkelijk door de naald. Dit opent nieuwe manieren om heel nauwkeurig verschillende chronische ziektes te behandelen waar precieze, plaatselijke behandeling voorheen onmogelijk was. Het is nu mogelijk om door kleine naalden onze microsferen gericht toe te dienen in kwetsbare essentiële organen zoals oog, gewrichten, hart of lever. Zo kan er heel nauwkeurig

Okke Franssen Managing Director bij Nanomi

een ziekte worden behandeld, waardoor het geneesmiddel effectiever is, minder bijwerkingen heeft, en minder vaak hoeft worden toegediend door de vertraagde afgifte. De patiënt profiteert hier duidelijk van, en tegelijk gaan de kosten van de zorg omlaag.”

Nanomi “De ontwikkeling van deze producten doen wij met een jong en divers team van ruim veertig mensen in Twente, waar elke dag met passie en gedrevenheid wordt gewerkt aan de ontwikkeling en commercialisatie van complex injectables. Zo dragen we bij aan oplossingen voor uitdagingen waar de gezondheidszorg voor staat.”

Meer weten over Nanomi?

Dat kan via: www.nanomi.com Tofan Willemsz Head of Alliance Management +31 8 800 40 800 (Algemeen) Tofan.Willemsz@nanomi.com

Micronit - Partner Content

5

analysenederland.nl

Micronit - Partner Content

Gezond ouder worden met Micronit

Partner Content Micronit

handeling op zich kan zo simpel zijn als het aanbrengen van een paar druppels testvloeistof op de juiste plek. Denk aan de Mensen worden steeds ouder, en Covid-19 zelftest: ook dit is een lab-onNederland is een van de koplopers in a-chip. Het moeilijke gedeelte, in feite de deze mooie ontwikkeling, die goeddeels te danken is aan verbeterde gezondheids- ‘intelligentie’ van de test, zit ingebouwd in de chip. Voor het uitvoeren en uitlezen van zorg, voeding en hygiëne. De vergrijzing deze tests is dus niet per definitie hoogopvan de bevolking brengt echter ook geleid medisch personeel nodig. Dat maakt dilemma’s met zich mee. Is er in de labs-on-chips zeer geschikt voor gebruik toekomst genoeg medisch personeel? buiten een medische omgeving: dit kan Hoe zit het met de capaciteit van verzorgings- en verpleeghuizen? En blijft gewoon bij de patiënt thuis. In gevallen waarbij slechts op gezette tijden monitoring de zorg betaalbaar? Voor zowel de van bepaalde waarden nodig is, kan dit ‘lab maatschappij als de oudere mens zelf is aan de keukentafel’ de druk op de gezondhet wenselijk om zo lang mogelijk een heidszorg dus aanzienlijk verlichten. goede gezondheid te behouden. Hierbij kunnen de technologische innovaties van een bedrijf als Micronit een belangrijke rol spelen. Het motto van dit bedrijf, dat een hoofdvestiging in Enschede heeft, luidt niet voor niets: ‘At Micronit, we believe in a future where people age healthily’.

Micronit ontwikkelt en produceert labs-onchips voor biotech en pharma bedrijven wereldwijd. Een lab-on-a-chip is een minuscuul testplatform met microscopisch kleine kanaaltjes waar vloeibaar testmateriaal (bijvoorbeeld bloed, urine, speeksel) doorheen stroomt. Het testmateriaal kan op de chip ‘onderzocht’ worden met behulp van bijvoorbeeld reagentia, waarna de in de chip ingebouwde sensoren de geteste waarden weergeven. Zoals de naam al impliceert, kunnen op een lab-on-a-chip op miniatuurformaat dezelfde stappen uitgevoerd worden die ook ‘in het groot’ in een laboratorium plaatsvinden.

Het uitvoeren van een (bio)medische test op een chip is niet moeilijk. Dat wil zeggen: de

micronit.com

”

Voor het uitvoeren en uitlezen van deze tests is dus niet per definitie hoogopgeleid medisch personeel nodig. Dat maakt labs-on-chips zeer geschikt voor gebruik buiten een medische omgeving: dit kan gewoon bij de patiënt thuis

Labs-on-chips komen niet alleen van pas bij diagnose of monitoring van aandoeningen, maar juist ook bij ziektepreventie. Dan komen we bij een andere belangrijke tak van Micronit: het produceren van chips voor DNA-analyse. Hiermee kan een ‘paspoort’ van je DNA gemaakt worden met waardevolle informatie. Deze blauwdruk van je genetische samenstelling kan bijvoorbeeld uitwijzen dat je een vergrote kans hebt om

een bepaalde aandoening te krijgen. Dit biedt kansen voor vroege detectie of preventie van ziektes.

”

Labs-on-chips komen niet alleen van pas bij diagnose of monitoring van aandoeningen, maar juist ook bij ziektepreventie De procedure van het ‘screenen’ van DNA heet Next Generation Sequening (NGS).

Hierbij wordt een kleine hoeveelheid celmateriaal op een chip middels een laserstraal ‘uitgelezen’. Micronit heeft een lange staat van dienst als fabrikant van chips voor NGS en belevert klanten wereldwijd, variërend van ambitieuze start-ups tot een van de mondiale marktleiders op het gebied van sequencing. Micronit gelooft in de groei van klanten en markten. De exponentiële groei die de NGS-markt heeft doorgemaakt, is hier een goed voorbeeld van. Momenteel vindt naar schatting 40% van alle sequencing wereldwijd plaats op de in Enschede vervaardigde chips.

Het gebruik van miniatuurinstrumenten in de gezondheidszorg is echter nog veel breder. Deze worden ook gebruikt binnen medicijnontwikkeling en komen we tegen in producten voor het toedienen van medicatie, zoals microneedles. De steeds groter wordende vraag naar techproducten voor (bio)medische toepassingen wordt bij Micronit sterk gevoeld. Het bedrijf, al meer dan 20 jaar een sterke speler in deze markt, verwacht zijn zeer snelle groei door te

Ronny van ’t Oever CEO van Micronit

zetten in de toekomst. Om het volledige potentieel van deze groei te kunnen benutten, bereidt het bedrijf zich voor op een verhuizing in 2023 binnen Enschede naar een nieuw en veel groter pand, waar kantoorruimtes, lab en cleanroom onder één dak gehuisvest zullen worden. Van hieruit kunnen nog meer mooie samenwerkingen met klanten aangegaan worden om innovatieve producten te realiseren. Het team van Micronit is zich er op dagelijkse basis bewust van dat deze producten het verschil maken in kwaliteit van leven. Ronny van ’t Oever, CEO van Micronit, drukt het op de volgende manier uit: ‘In het verleden investeerden we in de gezondheidszorg om ons beter te maken, maar vandaag de dag kan technologie ons helpen om gezond te blijven!’

Micronit BV Colosseum 15 7521 PV Enschede The Netherlands T: +31 53 850 6 850 E: info@micronit.com I: www.micronit.com

6

Gezondheid analysenederland.nl

IN DE PUBLICATIE Gezondheid 6. Opinie: Gerard Schouw 10. ‘Het optimaliseren van zorgprocessen begint online’ 12. Profiel: Clémence Ross-van Dorp 16. Medische technologie moet je stimuleren

22. ‘Iemand moest opstaan om mensen met dementie te helpen’ 26. Profiel: Erik Scherder 34. Profiel: Wendy van Dijk 36. Lekker blijven slapen

ANALYSENEDERLAND.NL

ANALYSENEDERLAND.NL

Ga voor de positieve effecten van bewegen In 2017 heeft werden de beweegrichtlijnen opgesteld

Gezonder eten in kleine stapjes Het antwoord op de vraag ‘wat is gezonde voeding?’ lijkt heel simpel. Toch zijn de meningen omtrent dit onderwerp verdeeld.

Innovatie verbetert ons leven Opinie

De coronapandemie zet ons leven al bijna twee jaar op zijn kop. Ineens waren de ogen van de wereld gericht op de geneesmiddelensector.

Nooit eerder was de roep om medicatie en vaccins zo groot en urgent. Met man en macht heeft wetenschap, overheid en bedrijfsleven gewerkt aan een antwoord op dit noodlottige virus.

En dat is gelukt; op de kop af één jaar geleden keurde het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA de eerste COVID-vaccins goed. Een ongekende prestatie. Dat was mogelijk doordat er gebruik werd gemaakt van gloednieuwe, innovatieve technieken.

Foto: Persfoto

M

aar deze innovatie

kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Daar is jaren van onderzoek aan vooraf gegaan door wetenschappers en bedrijven die gedreven zijn door innova-

ANALYSE #105 Gezondheid Disclaimer alle informatie omtrent de COVID-19 maatregelen in deze bijlage was actueel op het moment van drukken.

tie. Life Science & Health is essentieel om Nederland, gezonder, weerbaarder en welvarender te maken. En bijdraagt aan de doelstelling dat Nederlanders in 2040 vijf jaar langer in goede gezondheid leven. pijnlijk laten zien hoe kwetsbaar gezondheid is. En helaas wordt gevreesd dat COVID-19 geen eenmalig incident is.

We moeten ons voorbereiden op mogelijke toekomstige virusuitbraken, maar ook antibioticaresistentie vormt een serieuze bedreiging voor onze toekomst.

Corona heeft ons

van belang dat de LSH-sector doorgaat met het zoeken naar nieuwe manieren om muterende virussen en bacteriën een kopje kleiner te maken.

Het is dus

Daarnaast moeten we

blijven investeren in innovatieve geneesmiddelen, zolang er geen volledig passende of genezende behandelingen zijn voor de vele mensen met ziektes zoals kanker, Alzheimer, Parkinson of diabetes, maar denk ook aan de vele zeldzame ziekten. Er komt een hele nieuwe generatie geneesmiddelen aan, zoals gen-

en celtherapie. Doordat we steeds meer weten en begrijpen over deze aandoeningen, ontstaan ook nieuwe remedies en diagnostica. Denk aan immunotherapie bij kanker of genoom diagnostiek. & Health gaan gezondheid en ondernemerschap hand in hand. En Nederland is goed geëquipeerd om een voortrekkersrol te spelen. Maar deze kan alleen tot volle bloei komen als de overheid stabiliteit en continuïteit voor de lange termijn biedt en investeert in onderzoek, innovatie, talent en vestigingsklimaat.

LSH-topsector ambassadeur Clémence Ross-Van Dorp biedt daar een goede basis voor met haar actieprogramma LSH. In Life Science

Kortom: Een bloeiende

LSH-sector is niet alleen goed voor de patiënten, maar ook voor Nederland als geheel.

Gerard Schouw Algemeen Directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen

Campagne Managers: Fabian Jeurissen, Meryam Fayez & KelvinRamaker.

Managing Director: Amanda Ghidoni Redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde Graphic Design: Blanca van Megen Tekst: Mark van der Heijden, Jerry Huinder, Marjon Kruize, Roos Breed, Katrien Baarendse Coverfoto: Adobe Stock

European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.

Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.

Web: www.europeanmediapartner.com

Gedistribueerd met: Het Financieele Dagblad 2021 Drukkerij: RODI Rotatiedruk

Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com

Tel: +31 20 808 82 00

ADVERTENTIE

Gezondheid myTomorrows - Partner Content

7

analysenederland.nl

myTomorrows - Partner Content

myTomorrows helpt patiënten en artsen in hun zoektocht naar medicijnen in ontwikkeling

John Franke neemt op dit moment door tussenkomst van myTomorrows deel aan een klinische studie in Rotterdam.

Partner Content myTomorrows

myTomorrows, ‘en ons team spreekt nu 11 talen, dus we helpen patiënten wereldwijd’.

‘Het zoeken naar de juiste trials voor Eén van deze patiënten is John Franke uit uitbehandelde patiënten is uiterst Zuidlaren. ‘Als ik zelf niet was gaan zoecomplex en tijdrovend’, zegt Michel van ken, was ik nu zonder opties geweest’, zegt Harten, zelf arts en sinds augustus CEO John, die met de hulp van myTomorrows van myTomorrows. ‘Daarom helpen wij nu meedoet aan een longkankertrial. Ook patiënten en artsen met het doorzoeken artsen kloppen bij myTomorrows aan, om te van internationale databases van medicij- zoeken naar opties in het buitenland of om nen in ontwikkeling. Voor iedere patiënt contact te leggen met een farmaceut voor maken wij zo een persoonlijk rapport onderzoeksdeelname of directe toegang tot (“Treatment Search Report”) met alle de medicatie. mogelijke behandelopties, waarmee we extra informatie bieden aan de patiënt en arts’. Dit idee komt uit de koker van Ronald Brus, arts en oprichter van myTomorrows en o.a. Crucell: ‘Zelf verloor ik tien jaar geleden mijn vader aan kanker, en vorig jaar heb ik mijn vrouw hieraan verloren. Daarom weet ik als geen ander hoe fijn het is om een overzicht te krijgen van alle medicijnen in ontwikkeling, zelfs als je zelf een medische achtergrond hebt.’ Michel vervolgt: ‘Uiteindelijk is het natuurlijk aan de behandelend arts en patiënt samen om te kijken of er bruikbare opties in het Treatment Search Report zitten. Wij proberen alleen toegang tot medicijnen in ontwikkeling te verbeteren en versnellen.’

Expanded Access ‘Helaas kan niet iedere patiënt die hier mogelijk baat bij heeft deelnemen aan Treatment Search Report onderzoek vanwege strenge selectiecriteria’, myTomorrows geeft nadrukkelijk geen zegt Michel. ‘Deze groep patiënten probeert medisch advies, maar heeft een afdeling myTomorrows te helpen via “Expanded met ‘Patient Navigators’: artsen, mensen Access”’. Expanded Access programmet een biomedische achtergrond, stuma’s bieden artsen de mogelijkheid (nog) denten geneeskunde of farmacie, die met niet-geregistreerde geneesmiddelen voor te hulp van algoritmes een Treatment Search schrijven, als patiënten niet in aanmerking Report opstellen. ‘Zo hebben we voldoende komen voor trials en niet kunnen wachten tijd, ruimte en ervaring om te zoeken naar op reguliere toelating. Deze programma’s behandelopties’, zegt Angela Betancourt, worden ook opgenomen het in Treatment arts uit Colombia en Patient Navigator bij Search Report. ‘Maar daar houdt het niet

”

Het zoeken naar de juiste trials voor uitbehandelde patiënten is uiterst complex en tijdrovend.

Daarom helpen wij patiënten en artsen met het doorzoeken van internationale databases van medicijnen in ontwikkeling

www.mytomorrows.com

”

Het HCP Portaal is een digitale service waarin artsen klinische studies en Expanded Acces programma’s vinden en toegang verkrijgen.

op – we assisteren de arts daadwerkelijk om de patiënt op medicatie te krijgen’, voegt Angela toe. Dit bevestigt Daan Dierickx, hematoloog in het UZ Leuven: ‘myTomorrows hielp mij gedurende het hele proces.

Het is vaak een ingewikkeld systeem hier in België en op andere plekken, denk ik, om via farmaceutische bedrijven toegang te krijgen tot nieuwe geneesmiddelen in ontwikkeling’.

Platform ‘Het werk voor patiënten en artsen is altijd gratis, maar toch heeft myTomorrows een commerciële doelstelling’, vertelt Michel.

‘Wij verdienen onze boterham met het helpen van farmaceutische bedrijven met het vinden van patiënten voor klinische studies en Expanded Access op te zetten en uit te voeren. Ieder land heeft andere weten regelgeving over bijvoorbeeld toelating, logistiek, en dataverzameling. Daarom schakelen ze de hulp in van myTomorrows. Zo snijdt het mes aan twee kanten: we helpen patiënten en artsen zoeken naar behandelopties en we helpen medicijnontwikkelaars met het opzetten van Expanded Access.’

”

‘Als ik zelf niet was gaan zoeken, was ik nu zonder opties geweest’, vertelt John Franke die met de hulp van myTomorrows nu meedoet aan een longkankertrial

Ook artsen kloppen bij myTomorrows aan, om te zoeken naar opties in het buitenland of om contact te leggen met een farmaceut voor onderzoeksdeelname of directe toegang tot de medicatie Real-World Data Naast het bieden van toegang, verzamelt myTomorrows ook data van de patiënten die binnen een Expanded Acces programma worden behandeld en doen zij actief onderzoek. ‘We hebben een publiek-private samenwerking met het ErasmusMC’, vertelt Tobias Polak, promovendus aan de Erasmus Universiteit en werkzaam bij myTomorrows.

‘Hierin onderzoeken we alle aspecten van expanded access en Real-World Data. Zo publiceerden wij begin dit jaar een informatief overzichtsartikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Ook begeleiden we regelmatig promovendi en afstudeerders. ‘ myTomorrows heeft dit jaar 50% meer artsen geholpen dan in 2020, en sinds de oprichting al meer dan 6.000 patiënten en 50 farmaceutische bedrijven. ‘Het bedrijf is nu in ander vaarwater dan toen ik het oprichtte’, glimlacht aftredend CEO Ronald Brus, ‘het roer is bij Michel in goede handen.’

8

Gezondheid analysenederland.nl

Testen, testen, testen: hoe we een volgende pandemie kunnen voorkomen Life Sciences

dit te allen tijde goed monitoren en diagnostisch blijven testen om nieuwe infecties uit te sluiten, maar ook om precies te weten wat een patiënt mankeert zodat je gerichter kunt behandelen en spreiding kunt voorkomen.”

Laat je testen bij klachten. Het is een zin die we de afgelopen bijna twee jaar zeer regelmatig hoorden. En er zijn inmiddels weinig Nederlanders die nog nooit een COVID-19 test hebben laten afnemen.

Testen bleek belangrijker dan ooit, en dat geldt niet alleen voor corona, maar ook voor andere luchtweginfecties.

Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

D

oor de komst

van SARS-CoV-2, beter bekend als COVID-19 of corona, is het belang van goede diagnostiek de afgelopen twee jaar pijnlijk duidelijk geworden. Toen COVID-19 in Wuhan voor het eerst zijn intrede deed, bleken de testen die over het algemeen gebruikt werden voor het aantonen van luchtweginfecties allemaal op niets

kan daarmee de verspreiding van bekende infectieziekten tegengegaan worden, ook nieuwe virussen kunnen makkelijker opgespoord worden. “Als laboratoria standaard een test zouden doen op de gangbare virussen, dan kan hiermee ook een hoop uitgesloten worden”, vertelt Brink. “En komt er niks uit, dan stuur je het monster op naar het laboratorium waar het nieuwe virus met bijvoorbeeld whole genome sequencing in kaart gebracht kan worden. Heb je het in kaart gebracht, dan kan er op basis van deze nieuwe gegevens weer een nieuwe test ontwikkeld worden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor nieuwe mutaties van bestaande virussen, bijvoorbeeld als En niet alleen

Het is een zin die we de afgelopen bijna twee jaar zeer regelmatig hoorden.

uit te draaien. “Dan kan je twee dingen concluderen”, vertelt chemicus en entrepreneur Guus Simons. “Of de test werkt niet, of we hebben te maken met een nieuw virus dat nog niet herkend wordt door de test. Dat laatste bleek het geval te zijn. Elk virus en elke bacterie heeft een unieke eigen genetische code. Wijkt deze code teveel af van de in de test bekende virussen

of bacteriën, dan heb je dus te maken met een nieuwe ziekteverwekker. De pandemie heeft in het afgelopen jaar duidelijk aangetoond hoe belangrijk het is om dat tijdig op te sporen. Immers, door tijdig te diagnosticeren kan je de verspreiding van een virus of bacterie voorkomen.” zagen we het afgelopen jaar niet alleen bij coDat dat kon

rona, maar ook bij andere respiratoire virussen. “Toen de social distancing goed werd opgevolgd ging de covid-prevalentie achteruit, maar dat gold ook voor bijvoorbeeld griep en het RS-virus”, vertelt wetenschappelijk directeur Antoinette Brink. “Nu we de regels minder goed opvolgen zien we dat ook deze virussen weer rondgaan. Daarom is het ook zo belangrijk dat we

er een variant van influenza of SARS-Cov2 opduikt die mogelijk dodelijker is of mensen zieker maakt. Als je breed blijft testen zie je het ook als er bijvoorbeeld een opleving is bij een patiëntgroep of in een seizoen waar je het niet verwacht, dan zou het bijvoorbeeld kunnen zijn dat een variant besmettelijker is geworden. Testen is daarvoor heel belangrijk.” uit te dragen is samenwerking tussen laboratoria, ziekenhuizen en de overheid heel belangrijk.

“Ook internationaal”, vertelt Simons. “Dat zagen we nu ook met de omikron-variant.

Vanuit Zuid-Afrika is gelijk de genetische volgorde beschikbaar gemaakt en dat maakte het internationaal gemakkelijker de nieuwe variant op te sporen. Als we goed blijven testen met een test die up-todate gehouden wordt kunnen we ook toekomstige pandemieën de baas blijven.”

Om dat breed

PATHOFINDER - Partner Content PATHOFINDER - Partner Content

Een nieuwe standaard voor diagnostiek tonen. Deze testen worden in een diagnostisch lab met specifieke analyse apparatuur gebruikt zodat met zekerheid gezegd kan worden welk virus het betreft.

Partner Content

PathoFinder

In de afgelopen twee jaar bleek testen op infectieziekten belangrijker dan ooit. PathoFinder richt zich op de ontwikkeling en commercialisering van de testen die hiervoor nodig zijn.

Toen PathoFinder in 2004 werd opgericht was het doel om een nieuwe standaard te zetten in het aantonen van infectieziekten, met de opsporing van de oorzaak van een longontsteking als duidelijk voorbeeld. Er zijn nog steeds heel veel mensen die overlijden aan een longontsteking, welke door vele verschillende virussen en bacteriën veroorzaakt kan worden. Op basis van het klinische beeld kan niet worden vastgesteld welk virus of welke bacterie de infectie veroorzaakt, maar met de juiste technologie kan het pathogeen aangetoond worden, waardoor gerichter behandeld kan worden op de oorzaak van de infectie.

PathoFinder’s 2SMARTFinder® technologie maakt de detectie en differentiatie van tot wel 24 ziekmakende virussen, bacterien, www.pathofinder.com

schimmels en parasieten mogelijk in één test. Deze technologie stond aan de basis van de ontdekking van SARS-CoV-2. Toen vanuit Wuhan het bericht kwam dat er heel veel mensen ziek werden en overleden is PathoFinder’s RespiFinder®2SMART test, die in staat is om 22 ziekteverwekkers te identificeren, ingezet door het Chinese volksgezondheidsinstituut om te achterhalen welk virus het

betrof. Toen deze test negatief uitpakte bleek: dit is een virus dat we nog niet kennen. PathoFinder heeft de test vervolgens uiteraard aangepast zodat ook COVID-19 en mutaties van dit virus opgespoord kunnen worden. Ook toen onlangs de nieuwe omikron-variant opdook bleek de test deze zonder moeite op te kunnen sporen. En ontstaat er een nieuw virus of een nieuwe bacterie? Dan wordt de test opnieuw

geüpdate om ook deze te kunnen opsporen.

PathoFinder is het enige bedrijf in Nederland dat zulke breed opgezette testen ontwikkelt, valideert en verkoopt. En die testen zijn eigenlijk verrassend simpel. Het is een doosje met buisjes met daarin enzymen en stukken DNA om heel specifiek het genetisch materiaal van de ziekteverwekkers aan te

En dat dat van het grootste belang is, is het afgelopen jaar duidelijk gebleken. Willen we toekomstige pandemieën vermijden dan is het dus noodzakelijk dat we blijven inzetten op het verbeteren van de diagnostiek. Door te testen kunnen we zien waar nieuwe virussen of bacteriën ontstaan of waar bekende micro-organismen uitbraken veroorzaken, en kunnen we dus ook zorgen dat deze zich niet verder verspreiden. Door zoveel mogelijk potentiële ziekteverwekkers in kaart te brengen kan je met één test de oorzaak van verschillende ziekten achterhalen en daarmee gerichter behandelen. Dat is de missie van PathoFinder: door het ontwikkelen van brede diagnostiek van infectieziekten een bijdrage te leveren aan een goede gezondheidszorg en preventie.

Meer weten? Kijk dan op www.pathofinder.com.

Gezondheid

9

analysenederland.nl

Waarom preventief testen op infectieziekten?

Dr. Anja Garritsen Expert infectieziekten

Life Sciences

Een snelle en goede diagnostiek zorgt voor een betere behandeling en daarmee ook een verbetering van de gezondheidszorg én een betere gezondheid van de mens. Maar wordt daar in praktijk voldoende aandacht aan besteed?

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto's

D

e kranten staan

er vol van, vertelt Anja Garritsen, expert infectieziekten. “We lezen vandaag de dag alleen nog maar over COVID-19, maar andere infectieziekten als Q-koorts en de ziekte van Lyme zijn ook nog aanwezig in Nederland en veel mensen lopen dagelijks het risico om hiermee besmet te raken.

Middels grensverleggende testen kan tijdig worden gezien of er sprake is van een infectieziekte en kan er op tijd actie worden genomen.”

Lyme is een complexe multi-systeemziekte die wordt veroorzaakt

door een teek die de Borrelia burgdorferi s.l. bacterie bij zich draagt. Deze bacterie is goed te behandelen met antibiotica en hoe eerder de antibioticabehandeling wordt gestart, hoe groter de kans is dat de infectie succesvol kan worden behandeld. Hoe langer wordt gewacht met de behandeling, hoe meer kans de bacterie heeft om zich te verspreiden door het lichaam, naar moeilijk te bereiken plekken waar antibiotica en het immuunsysteem niet effectief kunnen optreden. Ook een combinatie van verschillende tekenbeten kan behandeling bemoeilijken. Zonder behandeling kan de ziekte van Lyme ernstige schade aanrichten in het lichaam en resulteren in onder andere oogklachten, hartklachten, zenuwklachten, gewrichtsklachten en zelfs chronische invaliditeit. er ontzettend veel beroepen die buiten plaatsvinden”, gaat Garritsen verder. “Plantsoendiensten van de gemeenten, waterschappen en landbouwbeheerinstellingen hebben “In Nederland zijn

Centrifugeren.

ontzettend veel werknemers in dienst die elke dag bloot worden gesteld aan het risico om een tekenbeet op te lopen.

Voor hen is de ziekte van Lyme een beroepsziekte en dat betekent dat de werkgever wettelijk verplicht is om zijn werknemer hier tegen te beschermen. Het tekenseizoen liep vroeger van eind april tot september, maar inmiddels begint het al in maart en loopt dit door tot november,

onder andere door de stijgende temperatuur. Dat betekent dat er meer teken zijn en daarmee ook meer besmettingen. Gelukkig is er steeds meer aandacht de afgelopen jaren voor tekenbeten en de ziekte van Lyme. Bedrijven die ‘in het groen’ werkzaam zijn, zijn verplicht hun werknemers te voorzien van voorlichting en tekenwerende kleding. Maar daarbovenop moet ook preventief testen

komen. Laat je je werknemers regelmatig testen, in ieder geval één keer per jaar, dan weet iedereen waar hij of zij aan toe is. De werkgever creëert hiermee voor zichzelf rust en kan met een jaarlijkse check uitval en ziekte bij zijn of haar personeel voorkomen en kan er geld worden bespaard door minder verloren arbeidsuren. Na de test kan weer over worden gegaan tot de orde van de dag wanneer er niks aan de hand blijkt te zijn. Mocht een werknemer besmet te zijn met de bacterie van een teek dan krijgt de werknemer instructies mee met vervolgstappen.” er verschillende testen gebruikt om de ziekte van Lyme te detecteren. Iedere test heeft z’n voor- en nadelen, er is geen ‘beste test’. Door de eerste screening met een set van drie In Nederland worden

De ziekte van

Uitvoering test.

testen te doen en de resultaten te vergelijken met die van die van een jaar eerder, krijg je een zeer betrouwbaar resultaat. doen wanneer je geïnfecteerd blijkt te zijn maar geen klachten hebt? “Algemeen wordt dan gedacht dat het beter is om niet te behandelen. Maar wanneer je gaat afwachten en later wel klachten gaat ontwikkelen, dan ben je te laat en is het kwaad al geschied. Twijfel niet en zorg ervoor dat je je preventief laat checken op de ziekte van Lyme wanneer je veel buiten wandelt, sport of werkt. Nog altijd geldt: voorkomen is beter dan genezen!”

En wat te

ADVERTENTIE

Ziet uw werkplek er zo uit?

Voor iedereen die in het groen werkt • • • • •

Voorlichting Jaarlijks een uitgebreide Lyme-test als vangnet Vervolgtesten voor mensen met een besmetting Overzicht van stand van zaken bij uw organisatie Bijdrage aan kennis op het gebied van Lyme

Rust voor uw organisatie Uitgevoerd door de experts in het testen op Lyme

10

Gezondheid analysenederland.nl

‘Het optimaliseren van zorgprocessen begint online’ Life Sciences

De zorgsector staat voor een groot aantal uitdagingen. Nederland vergrijst en dat betekent meer druk op de zorg.

Tegelijkertijd neemt het aantal zorgprofessionals juist af. Hoe kunnen we ook in de toekomst goede zorg blijven garanderen?

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto's

bespaard worden”, vertelt Jan Ramaekers, directeur en oprichter Sananet en bedenker van de SanaCoach. als gezondheidswetenschapper, medisch informaticus en verpleger wilde Ramaekers op het snijvlak van gezondheidszorg en digitale technologie het verschil maken. “Met een e-coach, die aan de ene kant als buddy voor de patiënt fungeert en aan de andere kant als assistent van de zorgprofessional, worden zorgprocessen geoptimaliseerd.

Wanneer iemand bijvoorbeeld te maken krijgt met de diagnose borstkanker, zit die persoon boordevol vragen.

Hoe kun je goed omgaan met de ziekte en waar moet je op letten? Moet je bijvoorbeeld je leefstijl aanpassen? Een virtuele buddy kan jou leren goed op jezelf te letten. Niet in plaats van, maar als onderdeel van de behandeling kan de e-coach van toegevoegde waarde zijn.”

Met een achtergrond

inzet van een e-coach poliklinische consulten en gemiddeld vijftig procent van de ziekenhuisopnames. Ramaekers: “De huidige zorg moet ingericht worden zodat deze klaar is voor de toekomst. We hebben allemaal een telefoon en er is ontzettend veel data over de gezondheid beschikbaar.

Door deze data in te zetten kunnen slimme algoritmes de

patiënt in de gaten houden en de behandelaar tijdig waarschuwen om te reageren wanneer gegevens afwijken en actie vereist is. Tegelijkertijd krijgt de patiënt meer inzicht in zijn eigen gezondheid en kennis aangereikt om beter voor zichzelf te zorgen. Via de eCoach kan de patiënt vragen stellen en de contactmomenten met de zorgverlener voorbereiden. Dit draagt zowel bij aan het gevoel van veiligheid en de versterking van zelfregie.

op afstand zijn waarde bewezen.

“Mede door de coronacrisis is de acceptatie en implementatie van zorg op afstand versneld. En zodra de dokter het wil, blijkt dat de de patiënten het kunnen. Waar men eerder huiverig was voor zorg op afstand, werd tijdens de eerste golf van de coronacrisis duidelijk dat digitale zorg wel degelijk mogelijk en gewenst was. Zorg op afstand wordt daarnaast door de patiënt juist als heel dichtbij ervaren. Ook werd duidelijk Inmiddels heeft zorg

dat de groep oudere patiënten die met een eCoach om kon gaan, veel groter is dan vooraf werd aangenomen. Leeftijd lijkt dus geen beperkende factor te zijn, maar bijvoorbeeld laaggeletterdheid is dat wel . Daar zijn oplossingen voor beschikbaar, zoals een Avatar (een digitaal persoon) die op basis van AI de dialoog voert met de patiënt. Bovendien wordt door samenwerking tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars de inzet van een e-coach vergoed. Ook hierdoor komt de digitale

“

te leggen op de patiënt en deze zo goed mogelijk virtueel te begeleiden gedurende de ziekte kan veertig procent van de consulten in de polikliniek Door de focus

in bijna 50 procent van de ziekenhuizen succesvol gebleken. “Voor patiënten met damkanker is recentelijk een nieuwe eCoach ontwikkeld met ondersteuning van een farmaceut gespecialiseerd in oncologie.

Inhoudelijk hebben zorgverleners uit onder andere Isala en AvL hun inbreng gegeven. De monitoring binnen de oncologische eCoaches is gebaseerd op persoonlijke kenmerken, type behandeling en de actuele gezondheidstoestand van de patiënt.”

E-coaches zijn al

De huidige zorg moet ingericht worden zodat deze klaar is voor de toekomst.

Bij eventuele veranderin-

krijgt de patiënt automatisch adviezen wat hij of zij zelf kan doen; bijvoorbeeld bij misselijkheid of diarree.

Op deze wijze dragen eCoaches bij aan het verbeteren van gepersonaliseerde zorg en daarmee individuele behandeluitkomsten.” gen

Zo voorkomt de

Jan Ramaekers Directeur en oprichter van Sananet en bedenker van de SanaCoach

zorg voor steeds meer patiënten beschikbaar.”

Mede door de coronacrisis is de acceptatie en implementatie van zorg op afstand versneld.

ADVERTENTIE

NL-20210609_12.21

Kanker bestrijden doe je niet alleen.

Patiënten steunen, behandelen en begeleiden om zo hun levenskwaliteit te

verbeteren, dat is samenwerken. Zij staan er niet alleen voor, net zoals een arts ook kan rekenen op anderen. Pierre Fabre Oncology speelt hierin een voortrekkersrol. Wij staan klaar voor artsen, verpleegkundigen, apothekers

en patiënten, met innovatief maatwerk, hulp, informatie en assistentie.

En dat doen we in élke fase: in behandeling, ondersteunend of preventief.

Samen gaan we de strijd met kanker aan. We’re in this together.

Ontdek hoe wij innoveren in oncologisch onderzoek.

Scan de code of surf naar oncosite.nl

Taking care, living better

Gezondheid

11

analysenederland.nl

Hartfalen wordt vaak veroorzaakt door een beschadiging aan het hart.

Een medicijn tegen hartfalen Life Sciences

‘Cardiovasculaire aandoeningen’ is een alomvattend begrip en beschrijft eigenlijk alle aandoeningen die te maken hebben met hart en vaten zoals; hartfalen, een hartinfarct/ aanval maar ook hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol en verkalking van de vaten.

Tekst: Marjon Kruize Foto: Karolina Grabouska,Pexels & Persfoto

I

er zo'n 1,5 miljoen mensen met een chronische hart- of vaatziekte en elke dag sterven er gemiddeld 103 mensen aan een hart- of vaatziekte, waarvan ongeveer een kwart jonger is dan 75 jaar. Hartfalen is een chronische, progressieve aandoening waarbij het hart niet in staat is om voldoende bloed rond te pompen om aan de behoeften van het lichaam wat betreft bloed en zuurstof te voldoen. Kortom, het hart kan zijn werklast niet bijhouden. n Nederland zijn

ernstige aandoening en meestal is er geen remedie waardoor de focus vooral ligt bij cardiovasculair risicomanagement. Dit houdt in aandacht voor de diverse factoren die het risico op aandoeningen kunnen verlagen zoals stoppen met roken, lichaamsbeweging en het verlagen van het cholesterol of de bloeddruk.

Hartfalen is een

niet zeggen dat er veel gedaan wordt om een medicijn te vinden dat direct aangrijpt op de ziekte zelf. Grote farmaceuten leggen de nadruk vooral op het beïnvloeden van mechanismen die een rol hebben in de contractie van de hartspier zelf. Onlangs kondigden Amgen en Cytokinetics aan dat de FDA een fast track-aanwijzing had verleend voor een nieuwe selectieve cardiale myosineactivator. Ongeveer in dezelfde periode heeft Arena Pharmaceuticals ook een cardiale myotroop compound naar voren geschoven. Zo heb je nog meer voorbeelden waarbij het idee is om de contractie van het hart te forceren zonder de onderliggende problemen in het zieke hart aan te pakken.

Dat wil echter

De beschadiging die ontstaan is door het zuurstoftekort en het tekort aan voedingsstoffen blijft en kan niet herstellen. wel zien in de verschillende cardiovasculaire aandoeningen, is verlies van spiermassa in het hart. De ene aandoening zorgt voor een sneller verlies van spierweefsel (zoals bij een infarct) en bij de andere aandoening Want wat we

gaat dit meer geleidelijk. Het probleem is dat zelfs een geleidelijk verlies van spiercellen in het zieke hart uiteindelijk tot hartfalen kan leiden. Dit is zo omdat het hart (ondanks dat het een spier is) als een zeer laag zelf regenererend orgaan bekendstaat. In wetenschappelijk term staat het hart bekend, overigens net als de hersenen, als een post-mitotisch orgaan. Als je naar een gezond hart kijkt, dan zie je dat de aanmaak van nieuwe cellen erg laag is en we beginnen nu pas te begrijpen waarom dat zo is.

Het nieuwe denken is dat dit lage vernieuwingspercentage in het hart fysiologisch is voor contractie. Het kort door de bocht forceren van de hartcellen om te delen heeft desastreuse gevolgen gehad voor het hart in proefdieren.

Dus het idee om zieke harten waarin de spiercellen al onder stress staan enerzijds door systemische aandoeningen en anderzijds intrinsiek door uitval van spiercellen te forceren om harder te werken… Vul dat maar zelf in! dat het feit dat de cellen in het hart normaal gesproken niet delen, niet betekent dat dit helemaal niet kan. “Cardiologen ontdekten onlangs dat patiënten die wachtten op een harttransplantatie, en waarbij een apparaat het rondpompen van het bloed tijdelijk overnam, wél nieuw weefsel aanmaakten”, vertelt Ad van Gorp, medeoprichter van

Saillant. “Toen het donorhart uiteindelijk kwam zag men dat de beschadiging in het oude hart minder groot was geworden en dat het hart er beter uitzag. Er was dus wel degelijk een mogelijkheid tot genezing in het hart.” Dit fenomeen is inmiddels ook in verschillende diermodellen gevalideerd. zelf-regeneratie van het zieke hart heeft geleid tot oprichting van Saillant Therapeutics B.V. door twee biomedische wetenschappers Ad van Gorp en Hamid el Azzouzi.

De volgende vraag is dan hoe we dit met medicijnen kunnen realiseren, zodat het helemaal niet zo ver hoeft te komen dat een machine het rondpompen van het bloed op zich neemt. “Dat zijn we vervolgens gaan onderzoeken”, stelt Van Gorp. “Waar we achter zijn gekomen is dat hartspiercellen intrinsiek Het principe van

heel veel te verduren hebben, vooral in een ziek hart en dat de stress-coping mechanismen niet voldoende bescherming bieden. Stoffen die deze stress-coping mechanismen een handje helpen bleken voldoende om hartspiercellen te behouden. De volgende stap was om deze strategie toe te passen op pre-klinische diermodellen voor hartfalen.

Daar zagen we dat behandelde dieren het goed deden en dat de hartfunctie erg goed was. Wat al helemaal een klap de pijl was, ook nieuw binnen het hartfalen onderzoeksveld, was niet alleen een afname van stervende hartspiercellen maar ook een toename van delende van hartspiercellen en dus aanmaak van nieuwe hartweefsel. Mind you, inductie van hartfalen was nog steeds aanwezig in die dieren wat erop duidt dat beïnvloeding van deze mechanismen hartspiercellen laten delen op een natuurlijke manier dat

voldoende is om hartfunctie te behouden.” is het middel enkel getest op muizen, maar als alles meezit zou er over een jaar of acht een medicijn tegen hartfalen op de markt kunnen zijn, aldus Van Gorp.

“Saillant is druk bezig de benodigde financiën te vergaren zodat we over kunnen gaan naar de volgende stap in de pre-klinische validatie en als het middel daar goed werkt is de kans heel groot dat voor mensen hetzelfde geldt en kunnen we verder met de klinische studies. En dat zou heel mooi zijn. Hartfalen kan je namelijk niet altijd voorkomen en de gevolgen zijn enorm. Zeker nu we steeds ouder worden zullen hartproblemen ook steeds vaker voor gaan komen. Door hier meer onderzoek nieuwe medicijnen tegen te ontwikkelen naar te doen kunnen we een hele hoop leed besparen.”

Tot nog toe

Saillant weet inmiddels

Hartfalen kan je namelijk niet altijd voorkomen en de gevolgen zijn enorm.

12

Gezondheid analysenederland.nl

Feiten

we hadden voorbereid moeten zijn.”

Clémence Ross-van Dorp is ambassadeur van het Actieprogramma Nieuwe Kansen voor de Topsector Life Sciences & Health.

Daarnaast is ze voorzitter van de Long Alliantie Nederland. Ook is ze bestuurder bij de Stichting Agora en toezichthouder bij het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie. RossVan Dorp was van 2002 tot 2007 staatssecretaris van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Als je kijkt naar hoe we er bij ons is samengewerkt tussen academische ziekenhuizen, onderzoekscentra, het bedrijfsleven, de Rijksoverheid, patiëntenorganisaties: dat is ongekend.

Maar de farmaceutische sector krijgt daar meer over te horen dan andere sectoren.

‘De kracht van de sector zit hem vooral in de verbinding tussen alle partijen’ Profiel

Trots. Dat gevoel overheerst bij Clémence Ross-van Dorp, gevraagd naar haar ervaringen als ambassadeur van het Actieprogramma Nieuwe Kansen voor de Topsector Life Sciences & Health.

“Het blijft een leerproces, maar als je dan vraagt of de sector zich bewezen heeft op een aantal fronten, dan is mijn antwoord: zeker.”

Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

W

anneer je op

1 januari 2020 wordt aangesteld als ambassadeur van het Actieprogramma Nieuwe Kansen voor de Topsector Life Sciences & Health, dan kan je rustig zeggen dat je met de neus in de boter valt. Want die kansen voor de sector om zich te bewijzen kwamen er

in de maanden die op haar aanstelling volgden, om maar eens met een understatement te beginnen. Als Clémence Ross-van Dorp, om wie het hier draait, wordt gevraagd naar wat nu de grootste kansen waren, dan is ze duidelijk: de kans om te laten zien dat Nederlandse kracht van de sector ‘m vooral zit in de verbinding tussen alle partijen.

“En die kans heeft de sector met beide handen gegrepen.

Als je kijkt naar hoe er bij ons is samengewerkt tussen academische ziekenhuizen, onderzoekscentra, het bedrijfsleven, de Rijksoverheid, patiëntenorganisaties: dat is ongekend. Dat is ons succesverhaal.” En waar er volgens Ross-van Dorp pré corona af en toe nog wat partijen buitenspel stonden, met name de industrie en het bedrijfsleven, doen die nu ook volop mee in het samenspel.

Van groot belang, aldus de ambassadeur, die graag een vergelijking maakt met voet-

bal. “Je kan niet een teamlid dat per definitie onderdeel uitmaakt van het totale team buitensluiten. Om succes te bewerkstelligen moet je die ook de bal toe blijven spelen, moet die ook bij de tactiek betrokken zijn. En moet je die zeker niet buitenspel zetten.

Daar heeft de pandemie enorm aan bijgedragen. Aan dat besef.”

Hoe merkt u dat?

“Dat er zonder industrie nooit een vaccinontwikkeling in deze snelheid zou zijn gekomen, dat mag wel duidelijk zijn. Natuurlijk wist ik wel dat we een fantastisch vaccincentrum in Bilthoven hebben staan, maar veel mensen waren dat al bijna weer vergeten. Terwijl daar het poliovaccin voor de hele wereld geproduceerd wordt.

En de industrie is daar ook bezig met een neusspray ter bestrijding van corona. Door de pandemie zijn we ons er weer van bewust hoe belang-

rijk het is om goed voorbereid te zijn.”

Eigenlijk moet de manier waarop we nu hebben samengewerkt en in actie zijn gekomen een werkwijze worden die constant aanwezig is.

In hoeverre raakt het negatieve stigma u dat er toch ontstaan is bij de Nederlander over de sector?

“Stigmatiseren is nooit goed, want dan stopt de dialoog. Om oplossingen te kunnen vinden in tijden van crises heb je elkaar hard nodig. Maar de pandemie heeft ons allemaal, ook de Life Sciences & Health-sector, overvallen. Dat is niet goed,

“Ja, maar aan de andere kant: dat imago is door de snelheid waarmee nu vaccins zijn ontwikkeld deels bijgesteld. Ik denk dat het de meeste mensen nu wel duidelijk is dat het ontwikkelen van een vaccin normaal gesproken veel langer duurt.

En dat het dus wel echt geweldig is dat het gelukt is om vaccins te maken in zo’n korte tijd. De pandemie heeft ertoe geleid dat de farmaceutische industrie als onderdeel van oplossingen wordt gezien.

Er is samenwerking tot stand gekomen langs de lijnen van een gezamenlijke agenda: het bestrijden van het virus.

Dat is binnen de sector niet altijd zo geweest. Twee jaar geleden, net na mijn aantreden, sprak ik een farmaceut die mij vroeg: ‘Maar bent u dan ook onze ambassadeur?’

Die gedachte, dat ze sowieso buitenspel zouden staan, dat verraste mij, dat raakte mij.

Ik had daar helemaal niet bij stilgestaan omdat ik iedereen in de sector zie als een onderdeel van alles dat we nodig hebben in dit land.”

Heeft de sector zich bewezen?

“De sector is zich nog steeds aan het bewijzen, het blijft een heel dynamisch leerproces. Maar als je vraagt of de sector zich in deze crisis bewezen heeft, dan is mijn antwoord: zeker. Dan denk ik aan de snelheid en onorthodoxe manieren waarmee de partijen tot oplossingen zijn gekomen. Neem bijvoorbeeld het delen van data. Dat werd eerder als problematisch ervaren, maar wordt nu gewoon gedaan. En zo zijn er nog meer voorbeelden, maar eigenlijk zitten we nog midden in de rollercoaster, en kunnen we nog niet echt rustig terugkijken.”

Waar liggen de kansen voor

de topsector?

We moeten die samenwerking verder doorzetten en niet laten verslappen. Ook internationaal, want corona heeft ons wel geleerd dat de wereld alleen in verbondenheid een pandemie kan keren. Daarnaast moeten we onze positie als hub verder uitbreiden. Nederland staat internationaal bekend om het hoge niveau van onderzoek en innovaties en om de prima zorg. We zijn als klein land een metropolis in Europa, een beetje onorthodox en niet al te hiërarchisch denkend land met een goed verbonden Life, Sciences & Health ecosysteem en dat moeten we koesteren.

Voor de verdere ontwikkeling van onze gezondheidszorg en onze economie is het belangrijk om ons te presenteren als het land in Europa bij uitstek waar je innovaties kunt ontwikkelen en snel bij de patiënt en op de markt kunt krijgen.”

Zijn we beter voorbereid op een eventuele volgende pandemie?

“Absoluut, maar we moeten wel paraat blijven. Achteroverleunen, dat kunnen we ons niet permitteren. Eigenlijk moet de manier waarop we nu hebben samengewerkt en in actie zijn gekomen een werkwijze worden die constant aanwezig is. Een werkwijze waarvan je op zoek gaat naar de volgende uitdaging en niet alleen kijkt naar de pandemie die nu heerst, maar naar meer vraagstukken waar wij als sector iets aan bij kunnen dragen. Pas dan zijn we in de positie om elke volgende uitdaging aan te kunnen gaan.”

Tot slot: als u één voorstel mag doen aan het nieuwe kabinet om dit voor elkaar te krijgen, wat zou dat dan zijn?

“Ik zou zeggen: ontwikkel met de vier meest betrokken departementen, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in samenspraak met de partijen uit het Life Sciences & Health veld een gezamenlijke visie en beleidsagenda voor de sector. Maak duidelijke afspraken met het veld, en formuleer heldere resultaten voor de middellange en lange termijn. Het Actieprogramma dat er ligt, biedt daar een goede basis voor. Op die manier zijn we niet alleen beter voorbereid op een pandemie, maar blijven we voortdurend werken aan betere, effectievere en betaalbare innovaties.”

PROTINHI THERAPEUTICS - Partner Content

13

analysenederland.nl

PROTINHI THERAPEUTICS - Partner Content

Hoe bereiden we ons beter voor op een volgende pandemie?

Partner Content Protinhi Therapeutics

Nederland is niet klaar voor de uitbraak van een eventuele nieuwe pandemie volgens CEO en co-founder Bernd van Buuren en CSO Byron Martina van Protinhi Therapeutics. ‘De overheid zou er goed aan doen om meer geld te investeren in de ontwikkeling van virusremmers.

Je ziet wat de gevolgen zijn als je dat te weinig doet.’

Bernd van Buuren, CEO en co-founder van Protinhi Therapeutics

Protinhi Therapeutics ontwikkelt geneesmiddelen die virussen remmen: coronavirussen als Covid-19, maar ook andere virussen die wereldwijd steeds meer epidemieën veroorzaken. Het bedrijf is in 2013 gestart als spinoff van de Radboud Universiteit en het Erasmus MC en gevestigd op de NovioTechCampus in Nijmegen, waar het sinds 2016 operationeel actief is.

Uitkomst bij nieuwe variant Om een pandemie te remmen of, beter nog, te voorkomen heb je behalve vaccins ook virusremmers nodig, legt Byron Martina uit.

“Als je geïnfecteerd wordt met een virus duurt het gemiddeld vijf tot zeven dagen voordat het virus op het maximale niveau is en je je ziek gaat voelen. Hoe lang het virus aanwezig is en hoe ziek je wordt, is afhankelijk van het individu en het soort virus. Als je vroeg na de besmetting een virusremmer neemt, kun je in ieder geval, net als bij een vaccin, voorkomen dat je erg ziek wordt.”

Byron Martina, CSO van Protinhi Therapeutics

Virusremmers kunnen effectief ontwikkeld worden tegen families van virussen, de zogenoemde breedspectrum virusremmers. Deze zouden in sommige gevallen ook preventief gebruikt kunnen worden, vertelt Bernd van Buuren. “Dit kan uitkomst bieden bij een uitbraak van een nieuwe virusvariant waar nog geen vaccin voor is. Denk aan de nieuwe coronavariant omikron. Je kunt dit middel dan aanbieden aan kwetsbare personen of idealiter aan mensen die contact hebben gehad met een besmet persoon. Zo voorkom je verdere verspreiding.”

”

De overheid zou er goed aan doen om meer geld te investeren in de ontwikkeling van virusremmers. Je ziet wat de gevolgen zijn als je dat te weinig doet.

Naar de toekomst kijken Protinhi Therapeutics richt zich buiten de ontwikkeling van medicijnen tegen corona-

protinhi.com

virussen, ook op infecties van de familie flavicirussen, zoals dengue, Zika, gele koorts en het Westnijlvirus, die overgedragen worden door muggen . “Iedereen is nu gefocust op het coronavirus,” zegt Martina, “maar we moeten ook naar de toekomst kijken. Het bestrijden van dengue blijft voor ons een prioriteit.”

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kwam dengue voor 1970 in maar negen landen voor, nu in ongeveer 140 landen. Jaarlijks raken zo’n 400 miljoen mensen geïnfecteerd.

Er is nog altijd geen geschikt vaccin noch een medicijn tegen deze ziekte.

Medicijn tegen dengue Protinhi Therapeutics ontwikkelde een virusremmer tegen dengue dat in het laboratorium en bij muizen goed werkt. In vervolgonderzoek wordt de veiligheid en effectiviteit bij patiënten bepaald. Hier is nog investeringsgeld voor nodig, maar de interesse van grote farmaceuten en de Amerikaanse overheid is al gewekt.

Vervolgens wordt onderzocht of dit middel ook bij andere flavivirussen werkt. Bijvoorbeeld het Westnijlvirus, waarvan in 2020 een geval was in Nederland en uitbraken veroorzaakte in andere Europese landen. “Deze virusremmer blokkeert een belangrijk enzym, met de naam protease, dat hetzelfde is bij al deze virussen,” licht Van Buuren toe, “dus we ontwikkelen een breedspectrum antiviraal middel waarmee we direct de virussen uit deze familie aanpakken.”

Meer investeringsgeld Aan het begin van de coronacrisis initieerde Protinhi een consortium van academische

groepen en innovatieve bedrijven. Gezamenlijk konden die als een virtueel pharmabedrijf een medicijn tegen corona ontwikkelen en de overheid werd om een investering van €10 miljoen gevraagd.

Het ‘PanCoroNed’ consortium is gestart met ruim €1 miljoen. “Aanzienlijk minder dus, waardoor we minder snel konden ontwikkelen en bedrijven moesten afhaken,” zegt Van Buuren. “Als je kijkt naar wat corona ons nu elke dag kost, vraag ik me wel eens af: wat als we toen meer hadden gekregen?”

”

Om een pandemie te remmen of, beter nog, te voorkomen heb je behalve vaccins ook virusremmers nodig Besparen op zorgkosten Wanneer de volgende pandemie uitbreekt, valt moeilijk te voorspellen, maar zegt Van Buuren: “Het is duidelijk dat die gaat komen.

Als we achttien jaar geleden na de uitbraak van SARS meer geïnvesteerd hadden in coronaremmers dan was de huidige uitbraak veel minder heftig geweest.”

“We roepen daarom de overheid op om echte commitment te tonen,” besluiten hij en zijn collega. “We kunnen enorm op de zorgkosten besparen en veel leed voorkomen door tijdig en ruim te investeren in virusremmers.”

14

Gezondheid analysenederland.nl

Met Whole Genome Sequencing op weg naar betere kankerdiagnostiek Life Sciences In 1990 begonnen onderzoekers met het in kaart brengen van ons DNA in het human genome project. Het duurde elf jaar voor de eerste sequentie van het menselijk DNA ontrafeld was, na een investering van 2,7 miljard dollar: een dollar per nucleotide. Nu, dertig jaar na de start van het onderzoek, zijn we zover dat de verworven kennis met behulp van whole genome sequencing kan worden ingezet in de kankerdiagnostiek.

de kans dat er niks uitkomt, maar we kunnen wel nog één keer grondig onderzoek doen.”

De farmaceutische industrie is op haar beurt hard aan de slag om steeds meer medicijnen te ontwikkelen die specifiek gekoppeld zijn aan deze biomarkers.

Whole Genome

is nog volop in ontwikkeling en zou voor de patiënt van de toekomst nog belangrijker kunnen worden.

“Als alle data die we uit WGS halen opgeslagen wordt kunnen we daarmee nog beter op zoek naar nieuwe targets”, vertelt Van den Berg. “Dan kunnen we ook gaan analyseren of er aan de hand van het DNA verklaard kan worden waarom de ene patiënt wel reageert op een behandeling en de andere niet. Dan zouden we een patiënt een behandeling kunnen besparen die mogelijk wel veel bijwerkingen heeft, maar niet aan gaat slaan. En dat is ook nog eens een stuk kostenefficiënter, want een behandeling die niet aanslaat is veel duurder dan Whole Genome Sequencing.”

Sequencing

Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

“

met het human genome project werd het wel vergeleken met de eerste maanlanding”, vertelt José van den Berg, medisch vakgroephoofd pathologie bij het Antoni van Leeuwenhoek.

“Het DNA in zijn geheel in kaart brengen leek toen echt onmogelijk. Toen in 2001 de eerste sequentie in kaart was gebracht was men vooral geïnteresseerd in de oorsprong van uiterlijke eigenschappen zoals oogkleur. Daarna kwamen de eerste onderzoeken naar erfelijke syndromen en nu wordt het dus ingezet voor kankerdiagnostiek.”

Toen men startte

whole genome sequencing gebeurt op dit De inzet van

We hopen dat het in de komende vijf tot tien jaar de huidige mix van verschillende DNA-tests gaat vervangen.

moment bij enkele patiëntgroepen, laat Van den Berg weten. “We hopen dat het in de komende vijf tot tien jaar de huidige mix van verschillende DNA-tests gaat vervangen, maar het kost tijd om dat zo in te richten.

Wel wordt Whole Genome Sequencing in ons ziekenhuis nu ingezet bij patiënten met heel zeldzame tumoren, zoals een sarcoom (een kwaadaardige tumor die ontstaat in de weke delen of in de botten, red.), waarbij de diagnostiek heel complex is. Met Whole Genome Sequencing kunnen we deze tumoren beter classificeren en daardoor beter behandelen.”

een groep mensen waarvan de primaire tumor onbekend is.

Deze patiënten hebben wel te maken met uitzaaiingen, maar de oorsprong van de kanker is met de normale diagnostische middelen niet vast te stellen omdat deze al door het lichaam opgeruimd is, of dusdanig klein is dat het niet te zien is. “Ook dat valt onder de zeldzame tumoren”, vertelt Van den Berg. “Met deze patiënten gaat het over het algemeen heel slecht, maar door WGS in te zetten kunnen we de primaire tumor achterhalen en daardoor gerichter behandelen.”

Daarnaast is er

Als laatste is

er nog de

groep patiënten die eigenlijk al uitbehandeld lijkt, maar nog fit genoeg is om een second opinion te willen.

“Bij hen waren de reguliere behandelingen vaak niet effectief genoeg”, stelt Van den Berg. “Met WGS kan je dan nog op zoek gaan naar behandelbare targets, veranderingen in het DNA die voorspellen dat een tumor gevoelig is voor een bepaalde therapie. De farmaceutische industrie is op haar beurt hard aan de slag om steeds meer medicijnen te ontwikkelen die specifiek gekoppeld zijn aan deze biomarkers, waardoor we weten dat het aan kan gaan slaan. Door WGS hoeven we dan niet

meer allerlei therapieën uit te proberen, maar kunnen we in het DNA gelijk zien waar de achilleshiel van de tumor zit en daarop behandelen.” voor de patiënt een gigantisch voordeel, vertelt Van den Berg. “We weten nu nog beter wat voor tumor het is, welke prognose daaraan hangt en welke therapieën de patiënt moet krijgen. Daardoor weten ze beter waar ze aan toe zijn en kunnen ze een betere behandeling krijgen.

Daarnaast kunnen artsen hun patiënten hierdoor echt op het hart drukken dat ze alles uit de kast trekken om hun patiënten te helpen. Natuurlijk bestaat er ook bij WGS En dat is

ADVERTENTIE

Wij brengen jouw merk naar de juiste doelgroep Het is onze missie om jouw merk als marktleider neer te zetten in de meeste gerespecteerde distributiekanalen. Wij zorgen dat je boodschap jouw doelgroep bereikt en een impact op hen heeft.

Meer weten? www.europeanmediapartner.com

Gezondheid HARTWIG MEDICAL FOUNDATION- Partner Content 15 HARTWIG MEDICAL FOUNDATION - Partner Content analysenederland.nl

Een lerend zorgsysteem voor verbeterde zorg Partner Content Hartwig Medical Foundation

Als een patiënt in een ziekenhuis of daarbuiten wordt behandeld, worden er veel gegevens in een (digitaal) dossier opgenomen. Als deze data op de juiste manier worden vastgelegd en geanalyseerd dan kunnen deze enorm waardevol zijn voor toekomstige patiënten.

“Het gaat hierbij niet om een losstaand onderzoek, maar om een goede vastlegging van heel veel gegevens. Dat zijn de karakteristieken van een patiënt, het stadium van de ziekte, de diagnostische verrichtingen die zijn gedaan, het type behandeling, de complicaties en uiteindelijk ook de uitkomst van de behandeling”, vertelt Koos van der Hoeven. Koos is internist-oncoloog, medisch directeur bij Hartwig Medical Foundation en bestuurslid van DICA. “Deze data analyseer je vervolgens op de korte en de lange termijn uitkomsten. Als je dat bij alle patiënten met een bepaald ziektebeeld doet, kan je zien wat werkt, hoe goed verschillende zorgverleners het doen en waar er ruimte is voor verbetering. De zorgverlener werkt zoals hij dat altijd al deed, maar registreert meer informatie.

Aan de hand van die informatie en analyses kunnen zorginstellingen van elkaar leren en kan de zorg verbeteren.”

Zo’n lerend zorgsysteem kan ertoe bijdragen dat medicijnen tegen kanker voor een bredere groep patiënten beschikbaar komen, dan wanneer dit alleen op basis van registratiestudies het geval zou zijn, vertelt Carin Louis, belangenbehartiger van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). “Zeker in de oncologie zien we steeds sneller nieuwe ontwikkelingen, zowel in de behandeling als in de diagnostiek.

We zien dat er nu medicijnen komen die niet tegen een specifiek soort kanker, zoals long-of borstkanker gericht zijn, maar die werkzaam kunnen zijn tegen een groot aantal tumorsoorten, mits deze een specifieke mutatie in het DNA hebben. Vooral als het om weinig voorkomende kankersoorten gaat, kan het soms lang duren voordat een medicijn geregistreerd wordt en dus voor patiënten beschikbaar is. Soms is het nu mogelijk om in een vroeg stadium deze medicijnen al te gebruiken, als gegevens over de behandeling maar worden vastgelegd in een register, zodat we voor de toekomst een betere selectie kunnen maken van patiënten voor wie de behandeling wel of niet zinvol is”. Van der Hoeven vult nog aan: “vanaf 2012 zijn er meerdere medicijnen beschikbaar gekomen voor de behandeling van uitzaaiingen van melanoom. De gegevens hierover van alle patiënten in Nederland zijn opgenomen in het melanoomregister. Hieruit bleek dat 40% van de patiënten die behandeld werden, deze medicijnen niet gekregen zouden hebben

Carin Louis Belangenbehartiger van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK)

hartwigmedicalfoundation.nl/

als de strikte criteria van de registratiestudie waren aangehouden. Uit het register bleek dat een deel van deze patiënten wel degelijk baat had van de behandeling en een ander deel nauwelijks. Deze informatie wordt nu gebruikt bij de behandeling van de huidige patiënten.”

Zowel Carin Louis als Koos van der Hoeven benadrukken dat patiënten die kunnen profiteren van hele gerichte medicijnen tegen kanker, wel geïdentificeerd moeten worden.

“Als je geen diagnostiek naar specifieke tumorkenmerken doet, vind je ze ook niet en krijgen de patiënten niet een behandeling waar ze eigenlijk recht op hebben.”

De patiënt kan zelf in zo’n lerend zorgsysteem ook een zeer belangrijke rol hebben, zegt Carin Louis. “Data zijn het allerbelangrijkste, en alleen patiënten zelf kunnen zeggen hoe ze een behandeling verdragen hebben en wat het voor hen betekend heeft.

Het gaat dan om PROM’s (Patient Reported Outcome Measures), waarvoor patiënten op meerdere momenten vragenlijsten moeten invullen. We kunnen dat alleen doen als de patiënten daar toestemming voor geven en de AVG in acht genomen wordt. Daarvoor moeten zij goed geïnformeerd zijn over welke data het gaat en waarvoor het gebruikt wordt. Informed consent (voorlichting en toestemming) is een belangrijke voorwaarde.”

Koos van der Hoeven Internist-Oncoloog, Medisch Directeur bij Hartwig Medical Foundation en Bestuurslid van DICA

Whole Genome Sequencing in het lerend zorgsysteem Data zijn van het grootste belang om een goed lerend zorgsysteem op te zetten en de oncologische zorg te verbeteren. Whole Genome Sequencing (WGS) data kunnen daarvoor een belangrijke bijdrage bij de behandeling van kanker leveren.

Bij WGS wordt het DNA van een tumor volledig in kaart gebracht. Hiermee wordt zichtbaar welke mutaties of andere DNA-veranderingen er in een tumor aanwezig zijn. Een behandeling kan dan vaak nog gerichter plaatsvinden. “Hartwig Medical Foundation doet dit sinds 2015, vertelt Van der Hoeven. “Inmiddels is de logistiek volledig geoptimaliseerd en kan er binnen tien werkdagen na het onderzoek een uitslag beschikbaar zijn, belangrijk voor de patiënt van vandaag. Maar daarnaast worden, indien de patiënt daarmee instemt, de gegevens van het DNA- profiel van de tumor aangevuld met informatie over de patiënt en diens behandeling en opgeslagen in een database, belangrijk voor de patiënt van morgen.”

Wat voor rol spelen de zorgverzekeraars in het lerend zorgsysteem? “Een medicijn komt alleen op de markt als het is goedgekeurd door de EMA”, vertelt Sahar Barjesteh van Waalwijk van Doorn-Khosrovani, als apotheker werkzaam bij zorgverzekeraar CZ en lid van een landelijke commissie die geneesmiddelen en moleculaire diagnostiek beoordeelt voor de Nederlandse zorgverzekeraars. “De EMA kijkt naar de effectiviteit en de veiligheid van zo’n medicijn. Daarna wordt in Nederland vastgesteld of een bepaalde therapie vergoed wordt en voor welke groep patiënten.

Hierna wordt alleen nog maar de veiligheid gemonitord en niet meer de effectiviteit. Het kan best zo zijn dat een medicijn in de prak“Inmiddels is van 7.000 patiënten tijk, bij een grotere groep mensen, minder bekend welk profiel zij hebben, goed werkt dan in de kleine registratie-stuwelke kanker ze hebben en welke dies, waaraan alleen relatief fitte patiënten deelnamen. Het monitoren van effectiviteit moet vanzelfsprekend worden. Daarom kijken wat de geregistreerde medicijnen doen hebben we nu een platform opgericht met nadat ze op de markt zijn gekomen. Wanneer verschillende beroepsgroepen waarmee we nodig kijken we ook naar de werking van een geneesmiddel buiten geregistreerde indicatie, de zogenaamde off-label toepassing. Daarbij kijken we of het zinvol is om sommige off-label indicaties ook voor vergoeding in aanmerking te laten komen.”

”

“De EMA kijkt naar de effectiviteit en de veiligheid van zo’n medicijn”

Sahar Barjesteh van Waalwijk van Doorn-Khosrovani Apotheker werkzaam bij zorgverzekeraar CZ

behandeling ze daarvoor hebben gehad. Van een patiënt van wie de oorsprong van een tumor onbekend is, kan het DNA van de tumor worden vergeleken met de data van andere patiënten en wordt er gekeken waar deze tumor het meeste op lijkt.

Aan de hand daarvan kan er een behandelvoorstel voor de patiënt gemaakt worden dat aansluit op het DNA-profiel en daardoor een grotere kans van slagen heeft.”

In de toekomst zou dat zelfs nog verder kunnen gaan. “Je zou ook kunnen zien of er een speciaal DNAprofiel is dat voorspelt dat patiënten vrijwel zeker niet gaan reageren op een behandeling”, stelt Van der Hoeven. “Dan is het niet zinvol om hen bloot te stellen aan die behandeling en dat bespaart bijwerkingen en kosten.”

De door Hartwig Medical Foundation verzamelde data zijn dus enorm waardevol voor patiënten, zorgverleners en onderzoekers.

“Naast de data die voor deze specifieke patiënt van belang zijn, komen er bij zo’n onderzoek heel veel data beschikbaar die voor de huidige patiënt niet relevant zijn, maar voor een toekomstige patiënt wel.”

en er slim naar wilt kijken moet daar ook geld voor beschikbaar komen. En als blijkt dat sommige gegevens er niet toe doen, moet je stoppen met het verzamelen ervan. En voor sommige weinig voorkomende behandelingen, is het om meerdere redenen beter dat het maar op een beperkt aantal plaatsen gebeurt. Dat scheelt ook tijd en mankracht in de dataverzameling.” Het is dus een behoorEen lerend zorgsysteem op Europees niveau lijke investering, maar wel een investering is essentieel, stelt Sahar Barjesteh van Waaldie uiteindelijk ook geld op kan leveren, vult wijk van Doorn-Khosrovani. “Daarmee kun- Koos van der Hoeven aan. “Na de invoering nen we de effectiviteit in de ‘real-world’ mevan de registratie voor dikke darmkanker, ten en kunnen we zien bij wie een middel wel bleek het aantal postoperatieve complicaties werkt en bij wie niet. Als een middel maar sterk af te nemen, ging de opnameduur bij veertig procent van de patiënten blijkt te omlaag en bleek er in totaal ook minder geld werken, betekent dit dat zestig procent van de voor de behandelingen nodig te zijn. En patiënten een soms heel toxische behandeling daarnaast is het ook gewoon heel leuk, zo’n krijgt, die niet werkt. Dat vind ik heel erg. En lerend zorgsysteem. Als je de registratie van daarnaast is het ook weinig kosteneffectief. In jezelf en je collega’s ziet en je daarmee de een lerend zorgsysteem verzamel je data om zorg kunt verbeteren, dan biedt dat ook meer daarvan te leren voor toekomstige patiënten. waarde en plezier in het werk. En dat is, voor Ook daarom is het belangrijk dat we de kop- patiënt, zorgverlener en zorgverzekeraar, pen bij elkaar steken en het verzamelen en enorm waardevol.” analyseren van data verplicht stellen.”

Om zo’n lerend zorgsysteem daadwerkelijk te laten slagen is een aantal zaken van belang, melden de experts. “Er moeten natuurlijk financiën en menskracht voor worden vrijgemaakt om dit goed in te richten”, vertelt Carin Louis. “Heel veel data verzamelen we natuurlijk al, maar als je deze wilt koppelen

16

Gezondheid analysenederland.nl

Medische technologie moet je stimuleren, niet remmen Life Sciences

De medische technologie schrijdt immer voort en dat biedt allerhande nieuwe mogelijkheden.

Zo kunnen deze ontwikkelingen helpen bij betrouwbaardere en snellere diagnostiek en kunnen medische ingrepen vaak efficiënter en minder belastend voor de patiënt plaatsvinden.

Ook medische hulpmiddelen en therapieën aan huis worden steeds vaker ingezet. Wat betekent dat voor de patiënten?

En welke mogelijkheden en uitdagingen brengt dat met zich mee?

Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

N

ieuwe technolo-

de zorg tal van mogelijkheden. “Zo draagt big data bij aan het stellen van betere diagnoses en kunnen er op basis hiervan betere behandelplannen worden gemaakt”, stelt Luc Knaven, directeur medische technologie bij de FHI. “Door de ontwikkeling van artificial intelligence komen er steeds meer toepassingen die klinische uitkomsten toegankelijk maken. In feite zien we dat de afstand tussen de technologie en het lichaam afneemt en dat er steeds meer opties op de markt komen waarmee we de gezondheid van de patiënt op afstand kunnen monitoren en meten.” gieën brengen

Door de ontwikkeling van artificial intelligence komen er steeds meer toepassingen die klinische uitkomsten toegankelijk maken. biedt enorme voordelen. “Door patiënten ook buiten een klinische setting op afstand te monitoren, bijvoorbeeld in de thuissituatie, komen afwijkingen of complicaties veel sneller aan het aan het licht dan tijdens een reguliere controle in het ziekenhuis”, vertelt Knaven. “Door het herstel van een patiënt op afstand te monitoren kan de patiënt eerder ontslagen worden uit het Zorg op afstand

De inzet van medische technologie draagt bij aan het terugdringen van de zorgkosten omdat patiënten sneller en effectiever behandeld kunnen worden.

ziekenhuis en wordt de zorg ontlast. Ook in de beeldvormende diagnostiek zijn grote stappen gezet. Door technologische innovaties en software ondersteuning kunnen sneller en betrouwbaarder diagnoses worden gesteld. Vaak met een voor de patiënt lagere stralingsbelasting en meer comfort.”

Daarnaast heeft technol-

ook de behandelmethoden enorm verbeterd.

Knaven: “Waar vroeger vaak ingrijpende operaties uitgevoerd moesten worden is het nu met de inzet van operatierobots of andere technologische innovaties steeds vaker mogelijk dezelfde ingreep uit te voeren door te opereren via kleine sleutelgaatjes in het lichaam. Veel minder belastend waardoor de patiënt ook veel sneller weer naar huis kan.” ogie

voordelen van deze vooruitstrevende medische technologie, is er echter ook een flinke uitdaging waar de sector mee geconfronteerd wordt. “Vanuit Brussel is nieuwe productregelgeving voor medische technologie geïntroduceerd, de medical device regulation”, vertelt Knaven. “Het is uiteraard noodzakelijk dat er hoge eisen gesteld worden aan de medische technologie, zodat we zeker zijn dat het veilig is, maar ik denk dat er op sommige onderdelen te veel geëist wordt. De vraag is dan of de technologie en de Ondanks de vele

hulpmiddelen die nu al op de markt zijn ook in voldoende mate beschikbaar blijven. Als het goedkeuringsproces voor een product te kostbaar of te complex is en daardoor het product niet meer rendabel is, bestaat een reële kans dat het product van de markt verdwijnt. Als dat in de komende jaren op te grote schaal gaat gebeuren komt mogelijk de continuïteit van zorg in gevaar.”

Door patiënten ook buiten een klinische setting op afstand te monitoren, bijvoorbeeld in de thuissituatie, komen afwijkingen of complicaties veel sneller aan het aan het licht dan tijdens een reguliere controle in het ziekenhuis.

Daarnaast ontstaan veel

van deze technische innovaties in het mkb, vertelt Knaven. “Daar zit de echte innovatiekracht binnen de sector, maar als de wetgeving voor kleine bedrijven te complex en te kostbaar wordt dan stappen deze bedrijven uit de medische technologie markt.

Dat is uiterst zorgelijk, want het gevolg is dat er op ter-

mijn voor patiënten minder technologische innovaties beschikbaar komen. Natuurlijk is het enorm belangrijk dat medische technologie veilig is, maar nu dreigt het kind met het badwater te worden weggegooid.”

waardoor er meer mensen met gezondheidsproblemen zullen komen. Daarnaast is er een groot personeelstekort in de zorg. Technologie kan een belangrijke rol spelen in het bedwingen van die uitdagingen en het beperken van de kosten. In plaats van techno-

logie te remmen door allerlei drempels op te werpen, moeten we het juist stimuleren om ons zorgsysteem draaiende te houden. Medische technologie is nadrukkelijk niet een deel van het probleem maar een deel van de oplossing.”

Het is uiteraard noodzakelijk dat er hoge eisen gesteld worden aan de medische technologie, zodat we zeker zijn dat het veilig is, maar ik denk dat er op sommige onderdelen te veel geëist wordt. er werk aan de winkel voor Brussel en de Nederlandse politiek. “De overheden moeten hier echt op bijsturen om te voorkomen dat innovaties in de medische technologiesector ernstig afgeremd worden”, vertelt Knaven. “Want die innovaties hebben we, zeker in de toekomst, ontzettend hard nodig om de uitdagingen in de zorg aan te kunnen. De inzet van medische technologie draagt bij aan het terugdringen van de zorgkosten omdat patiënten sneller en effectiever behandeld kunnen worden. Dat is hard nodig, want onze samenleving heeft te maken met vergrijzing, En dus is

Nieuwe technologieën brengen de zorg tal van mogelijkheden.

Veel kinderen met een metabole ziekte halen hun eerste verjaardag niet eens.

Stop metabole ziekten

Nooit een eerste kaarsje uitblazen Metabole ziekten zijn slopers en maken een kinderlichaam kapot. In alle gevallen wordt een kind zonder behandeling ziek en begint een proces van aftakeling. Dit kan zo snel gaan dat de eerste verjaardag niet eens wordt gehaald. Met onderzoek kunnen we

dit grote leed voorkomen. Steun Metakids en help dat onderzoek mogelijk maken.

Doneer via www.metakids.nl/iksteun of met de QR code. Uw steun geeft kinderen een toekomst.

18

Gezondheid analysenederland.nl

‘Immuuntherapie is de belangrijkste doorbraak in de behandeling van kanker’

Immuuntherapie is een verzamelnaam van verschillende behandelingen die het menselijk afweersysteem in staat stellen kankercellen te herkennen en vernietigen.

Life Sciences

Immuuntherapie is een behandeling die ervoor zorgt dat het eigen afweersysteem kankercellen kan vernietigen en is de afgelopen jaren dé belangrijkste ontwikkeling geweest in de bestrijding van kanker.

Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

Immuuntherapie is

verzamelnaam van verschillende behandelingen die het menselijk afweersysteem in staat stellen kankercellen te herkennen en vernietigen”, vertelt Ton Schumacher, groepsleider Moleculaire Oncologie en Immunologie in het Antoni van Leeuwenhoek en Oncode Instituut, en daarnaast Hoogleraar Immuuntechnologie aan de Universiteit Leiden. “Deze vorm van therapie richt zich niet op de een

tumor zelf, zoals dat wel het geval is bij chemotherapie of bestraling, maar op het immuunsysteem. Met goede en soms zelfs spectaculaire resultaten. Hierbij moet wel vermeld worden dat slechts een deel van de patiënten goed reageert op deze vorm van therapie.”

Immuuntherapie is een verzamelnaam van verschillende behandelingen die het menselijk afweersysteem in staat stellen kankercellen te herkennen en vernietigen van immuuntherapie heeft de Bij alle vormen

behandeling als doel om het afweersysteem te helpen om kankercellen te kunnen aanvallen, maar de manier waarop dit gebeurt verschilt.

“Bij een eerste variant wordt de patiënt behandeld met zogenaamde ‘checkpointremmers’. Deze medicijnen blokkeren specifieke schakelaars op de afweercellen of kankercellen die normaliter de afweerreactie remmen.

Door deze remmen te blokkeren kunnen de afweercellen vervolgens gemakkelijker de kankercellen herkennen en vernietigen.” Deze vorm van immuuntherapie is vooral effectief in de behandeling van tumortypen zoals huidkanker en vormen van longkanker.

De gemeenschappelijke deler hier is dat het afweersysteem van nature al in staat is om de kankercellen als lichaamsvreemd te zien en de therapie bevordert deze afweerreactie. vorm van behandeling is het afweerBij een tweede

systeem niet goed in staat de kankercellen te herkennen.

“We nemen in dit geval de afweercellen van de patiënt en voorzien die in het lab van een nieuw stukje DNA, waarmee de cel als het ware een antenne krijgt om de kankercel te herkennen. In beide vormen van behandeling is extreem veel interesse en verdere ontwikkeling is in volle gang. Zo wordt er in het geval van immuuntherapie met checkpointremmers momenteel getest of de behandeling kan worden gestart voordat patiënten worden geopereerd, met zeer bemoedigende resultaten.”

Daarnaast zal gepersonaliseerde behandeling in de toekomst belangrijker gaan worden

Schumacher ziet de

ontwikkeling van immuuntherapie als een overwinning van fundamenteel onderzoek.

Twintig jaar geleden waren er nog maar weinig mensen die geloofden dat immuuntherapie iets kon betekenen in de behandeling van kanker.

Maar door een kleine groep wetenschappers, die hebben doorgezet is immuuntherapie nu een behandeling die breed wordt ingezet. “Daarnaast zal gepersonaliseerde behandeling in de toekomst belangrijker gaan worden.

Op dit moment wordt er nog niet in detail gekeken naar de afweerreactie in de tumor van een individuele patiënt.

Op het moment dat we weten waarom het afweersysteem de kankercellen niet aanvalt, dan zal dit naar ik denk mogelijkheden bieden om patiënten nog gerichter te behandelen, een soort ‘immuuntherapie op maat’. En het blijft belangrijk om door te gaan met fundamenteel onderzoek en

daar jonge onderzoekers ook de kans toe geven. Niets is zo zonde als ons alleen te richten op datgene wat we al weten.”

We nemen in dit geval de afweercellen van de patiënt en voorzien die in het lab van een nieuw stukje DNA, waarmee de cel als het ware een antenne krijgt om de kankercel te herkennen.

Bent u het veilige en vertrouwde gevoel op de fiets kwijt?

Misschien door ouderdom, lichamelijke beperking of onzekerheid? Er is nu een fiets die u de vrijheid van het fietsen weer zal teruggeven!

“DE STABIELE VIERWIELER IS DÉ OPLOSSING VOOR MIJ”.

Medemblik De duidelijke folder is uitvoerig doorgeplozen. De heer de Bruin kan niet wachten tot de custom made vierwieler geleverd wordt.

“Ik ben nog redelijk gezond, maar er is altijd wind en mijn evenwicht wordt minder. Er zijn smalle polderwegen met grotere voertuigen dan voorheen. Ik voel me hier niet meer prettig bij. De stabiele 4Wieler is dé oplossing voor mij. Het sturen voelt wat anders aan, maar het gaat haast als vanzelf. Ik raad iedereen echt aan om op tijd over te stappen als je bang bent om te vallen”.

“IK KAN NIET MEER VALLEN EN BEN DAAR HÉÉL BLIJ MEE”.

Uden In Uden is sinds kort Mevrouw Rovers (93) weer fietsend te zien.

Een wonder. Door alles en iedereen afgeschreven vanwege haar rug en reuma kun je haar als het even kan op een duofiets genietend en gezellig kletsend voorbij zien ‘snellen’. “Daar ben ik echt, schrijf het maar in grote letters op, héél blij om. De beweging, de stabiliteit, het gemak én het ultieme gevoel dat de angst weg is om te vallen.

Het verbaast me dan ook zeer dat ik nog geen andere vierwielers langs zie komen”.

“EEN VEILIG FIETSTOCHTJE NAAR UTRECHT KAN WEER”.

Driebergen Tot voor kort kon mevrouw Willemsen met een dwarslaesie de omgeving niet meer bewegend beleven. “Ik wil de rest van mijn leven fietsen. Het praten gaat vanzelf wel. Ik moet en wil in beweging blijven. Stilzitten is niks voor mij. In een driewieler bleef de angst om te vallen. Het voelde niet helemaal stabiel aan. Daarom ben ik blijven zoeken naar iets stabielers. En toen kwam ik gelukkig in Leiden bij 4Wielers uit. Een veilig en vertrouwd fietstochtje naar Utrecht kan weer. Ik durf het weer en het is geen probleem meer”.

UNIEKE TERUGKOOP GARANTIE Kunt u onverhoopt (max. 2 jaar na aankoop) de fiets niet meer gebruiken? Dan nemen wij de fiets terug. U betaalt alleen over de gebruiksperiode.

Een hele zorg minder!

Vul aub het formulier in op de website 4Wieler.nl of bel 088 444 0000 voor een proefrit in Leiden of bij u thuis. Wel zo gemakkelijk!

20 Gezondheid analysenederland.nl

‘Veiligheid is voor mij het grootste issue’ Profiel Digitale zorg als het nieuwe normaal. Digitale zorg democratiseert de zorg, biedt kansen voor eigen regie, minder onnodig reizen en meer werkplezier. Er ontstaat steeds meer zorg die als een ecosysteem rondom de vraag van de patient wordt georganiseerd.

Zorg zonder muren.

Dat is de missie van Lea Bouwmeester. Maar dan hebben we nog een slag nodig dat het een normaal onderdeel wordt van het geheel van passende zorg. Én dat veilgiheid geborgd is. “Als er in de zorg door ransomware iets wordt stilgelegd, kunnen er in het ergste geval doden vallen. Zo hard is het.”

Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

Lea Bouwmeester voorzitter van de redactieraad van ICT&HEALTH

N

het online shoppen, het online vergaderen en het thuiswerken, zorgde de coronacrisis ook voor de digitale zorg voor een enorme hausse. Wat aanhangers van digitale zorg al jaren probeerden te bewerkstelligen, online consulten, moest nu wel. Alleen als het echt niet anders kon, gingen consulten fysiek. Een blijvertje, zou je denken. Want waarom fysiek naar de dokter gaan voor een verkoudheid, terwijl het ook vanuit huis achter je scherm kan? De werkelijkheid blijkt anders. Want wie denkt dat online consulten nu de norm zijn, heeft het volgens Lea Bouwmeester, voorzitter van de redactieraad van ICT&HEALTH, mis. “Na corona veerden de consulten vorig jaar zomer snel terug naar de spreekkamer, zo zit het nog steeds in het systeem.” Toch denkt Bouwmeester niet dat we terug bij af zijn. “De voordelen en nieuwe kansen die digitale zorg bieden zijn bij veel zorgprofessionals en hun organisaties nu wel bekend. Organisaties hebben gezien dat digitale zorg veel kan brengen en denken nu serieus na over de vraag: hoe gaan we ervoor dat digitale zorg onderdeel wordt van het nieuwe normaal? Die zoektocht is nu gaande. En er zijn steeds meer voorbeelden waar digitale zorg samenwerking bevordert, zoals bij het OLVG met het ouderenzorg Cordaan en het Antonius ziekenhuis met ZorgSpectrum. et zoals voor

Wat zijn daarbij de grootste uitdagingen?

“Naast de benodigde verander- en digitale vaardigheden van mensen en professionals, is er meer ruimte nodig voor samenwerking rondom de vraag van de patiënt. En nog een groot onderbelicht vraagstuk, namelijk ransomware. Dat is een groot gevaar voor alle bedrijven, maar zeker voor de zorg. Want als daar iets stilgelegd wordt, dan kunnen er in het ergste geval doden vallen. Zo hard is het.

Dus de grootste uitdaging voor digitale zorg is dat het veilig moet. Daarnaast is betrouwbaarheid een belangrijke uitdaging. Want apps om je hartslag of je bloedsuikerspiegel te meten en door te geven aan je dokter kunnen hartstikke handig zijn, maar als de gegevens niet kloppen, dan kan dit wederom levensgevaarlijk zijn. Dus ja, er kan veel, er gebeurt veel goeds, maar voorzichtigheid is geboden, want digitale zorg moet wel betrouwbaar zijn in de beschikbaarheid.

Hoe gaan we die veiligheid en betrouwbaarheid waarborgen?

“Dat vraagt extreme beveiliging vanuit de systeemkant bij de zorgaanbieders en samenwerkingspartners. Ik zou daar maximale nationale aandacht voor willen hebben.

Hoe kunnen we dat nou over de domeinen heen, dus zorgbreed, voor elkaar krijgen.

Dat kan volgens mij alleen maar door een grote gezamenlijke aanpak. En dat moet ook, want we zitten midden in een digitale transformatie.

De kwaliteit van zorg vraagt om samenwerking in een keten rondom een mens heen.

En veiligheid vraagt dezelfde ketensamenwerking.”

Maar is het niet zo dat de cybercrimineel altijd een stapje voor is?

“Nog wel, dat is onze uitdaging, maar het feit dat je voorbereid bent, dat je een lokaal, regionaal of misschien zelfs landelijk plan uit de kast kan trekken als het gebeurt, kan heel veel uitmaken. En je kunt allerlei preventieve maatregelen nemen: scenario’s uitdenken, noodplannen maken. Hoe dan ook: we moeten die digitale zorg schokbestendig maken. Pas dan hebben we de rust en de relatieve zekerheid om door te blijven bouwen aan de digitalisering die zoveel kansen biedt.”

Artificial intelligence heeft heel veel voordelen, maar daar waar heel veel technologie is, is ook het risico dat mensen stoppen met nadenken.

Hoe krijgen we dat voor elkaar?

“We kunnen ongelooflijk veel, maar we moeten het echt samen doen. Als één schakel in de keten niet meedoet, dan gaat het niet

werken, dan gaat het niet vliegen. We moeten alle perspectieven in beeld hebben, naast elkaar zetten en dan kijken in welke volgorde we het kunnen aanpakken. En dat geldt niet alleen voor de veiligheid, dat geldt voor alles in de digitale zorg. De hele keten moet mee, pas dan wordt het een succes.”

Zijn artsen die niet alle digitale toepassingen gebruiken eigenlijk zo langzamerhand niet laakbaar?

“Laakbaar vind ik een groot woord, maar wat ik wel interessant vind is de oproep van de Patiëntenfederatie Nederland en Zorgverzekeraars Nederland die pleiten voor het keuzerecht op digitale zorg. Zij zeggen: zorg als dokter en zorgprofessional dat je een fysiek aanbod hebt, maar als mensen bijvoorbeeld een consult online willen, dan moet die mogelijkheid actief geboden worden. Daar moet het gesprek over worden gevoerd. Niet de vraag of, maar hoe. En dan hoeven artsen echt geen semi-ICT’ers te worden. Ik denk wel dat ICT een veel belangrijker aspect van de zorg wordt, maar zorgprofessonals zijn zorgprofessionals geworden omdat ze zorg willen leveren. Dus daar moet de focus liggen en ze moeten ondersteund worden door een afdeling technologie die hun doelen kunnen ondersteunen. Dat betekent eenvoudig te begrijpen applicaties en opleidingen om die te leren gebruiken. Daar moet tijd voor vrijgemaakt worden.”

Waar gaat de toekomst van de digitale zorg heen?

“We krijgen een persoonlijke ‘youtube van de zorg’. Een plek waar informatie en mensen bijeen worden gebracht met een vraag en een druk op enter. Daar hebben mensen dan allemaal een digitale assistent die ze helpt om zo lang mogelijk fit en vitaal te blijven. Want we kunnen het wel over zorg hebben, maar beter is het om het te hebben over fit en vitaal blijven, want als we dat niet doen, gaat het tegen 2040 met de zorg simpelweg niet meer. Niet qua personeel en niet qua kosten voor de samenleving. Digitalisering is daarvoor mede een oplossing. In de toekomst met een digitale assistent die al je gegevens heeft op het gebied van gezondheid, fitheid, eetpatroon, ga zo maar door, en die je adviseert hoe je fit en vitaal kunt blijven of doorverwijst als blijkt dat je geholpen moet worden door een specialist.”

Tot slot: wat zal er nooit gedigitaliseerd mogen worden in de zorg?

“Het nadenken. Artificial intelligence heeft heel veel voordelen, maar daar waar heel veel technologie is, is ook het risico dat mensen stoppen met nadenken. En dat het antwoord is: the computer says no. We moeten logisch blijven nadenken, even stilstaan, alles overzien en nadenken over of we nog het juiste doen. Terug naar het gevoel en verstand, los van de technologische redenering.

Dat mogen we nooit digitaliseren, want dat is de essentie ADVERTENTIE

Niet langer wachten als je op de wachtlijst staat Organisaties in de GGZ bieden met welkomstmodules direct handvatten Eline Goverde en Nanette Stevens richten zich bij de ehealth-ontwikkelaars van Minddistrict dagelijks op het aanpakken van wachtlijsten in de ggz. “Dat kan door de wachtlijsten weg proberen te werken, bijvoorbeeld door meer aandacht te geven aan preventie of door processen te optimaliseren, maar dat kan ook door te stoppen met wachten,” zegt Stevens. Door de cliënt of patiënt direct handvatten te bieden om te werken aan herstel, wordt het mogelijk de wachtlijst te overbruggen.

Lange wachtlijsten en dús lange wachttijden kunnen met name binnen de geestelijke gezondheidszorg ervoor zorgen dat de gezondheidsklachten van

cliënten onnodig verergeren. Het aanpakken van die wachtlijsten is daarom een van de belangrijkste speerpunten van Minddistrict. Zij ontwikkelde daarvoor de zogenoemde welkomstmodule.

Goverde zegt: “dat is, zoals de naam zegt, een module die mensen welkom heet binnen de betreffende zorgorganisatie waar hij of zij behandeld gaat worden. Veel ggz-instellingen gebruiken de module al. Zij biedt cliënten algemene informatie over veelvoorkomende klachten en diagnoses, maar ook tips waarmee de cliënt zelf al kan starten met het herstel.”

Feitelijk betekent dit dat een cliënt direct online aan de slag kan. Hij of zij heeft zo niet alleen het gevoel dat er direct aandacht is voor zijn of haar situatie, maar daar ook daadwerkelijk in ondersteund wordt. Zo’n 80 procent van de cliënten doorloopt de welkomstmodule volledig. “Het is een voordeur

die open gaat op het moment dat de cliënt dat nodig heeft, ongeacht de lengte van de wachtlijsten.”

“Een ander goed voorbeeld van hoe wij dat aanpakken, is het online dagboek. Een cliënt kan dan zelf direct beginnen aan zijn of haar herstel. Daar hebben wij al goede ervaringen mee”, vertelt Stevens.

“Zoals met cliënten die door monitoring op afstand realiseren dat hun verslavingsprobleem groter was dan zij zelf dachten. Die realisatie, ingegeven door de digitale zorg op afstand, leidde er toe dat cliënten eerder zelf ingrepen en zo erger voorkomen kon worden. Of, en dat is ook al voorgekomen, een verdere behandeling niet meer nodig was.”

Meer weten over de mogelijkheden van ehealth? Kijk eens op minddistrict.nl!

KIKA - Partner Content

‘Een goede zakenman herken je aan zijn korte broek’ Partner Content

deren te genezen”, legt Hirschstein uit. “We hebben gemerkt dat, in de afgelopen 20 jaar, de vijfjaarsoverlevingskans zo’n tien procent is gegroeid. Met de komst van het Máxima, waar alle experts bij elkaar komen, zou dit sneller moeten kunnen. Zodat we uiteindelijk de honderd procent genezing halen. Dat is ons uiteindelijke doel.”

KiKa

De overlevingskans bij kinderkanker is nog steeds geen honderd procent. Er is meer onderzoek nodig. Daarom is op dit moment de KiKa Korte Broek actie gaande, om geld in te zamelen voor dit hoogstnoodzakelijke onderzoek.

“In 2002 is KiKa opgericht vanwege een verzoek vanuit de kinderoncologie”, vertelt Frits Hirschstein, oprichter en directeur van Stichting Kinderen Kankervrij. “Er werd veel te weinig onderzoek gedaan naar kinderkanker, omdat er op dat moment te weinig budget was”, legt Prof. Dr. Rob Pieters, kinderoncoloog en medisch directeur van het Prinses Máxima Centrum, verder uit. “Er was een plek nodig waar zorg en research samen moesten komen. Zo zijn er, op initiatief van ouders en kinderoncologen, plannen gemaakt voor het eerste kinderoncologisch centrum in Europa. Zo is het Prinses Máxima Centrum in Utrecht ontstaan waar nu ruim 400 wetenschappers en 900 zorgprofessionals nauw samen werken aan nieuwe behandelingen en nieuwe perspectieven op genezing. KiKa heeft als een van de belangrijkste financiers dit centrum mede mogelijk gemaakt.”

Frits Hirschstein, oprichter en directeur Stichting Kinderen Kankervrij Prof. Dr. Rob Pieters, kinderoncoloog en medisch directeur Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie

Rein ziek en kwam niet meer naar school, omdat hij onder behandeling was voor kinderkanker. Pim wilde heel graag iets doen om aandacht te vragen voor zijn vriend.

Toen heeft hij besloten om de hele maand december in zijn korte broek te lopen. Uiteindelijk deed de hele school mee en samen hebben ze ruim 14.000 euro opgehaald.

Wij vonden dit zo leuk en origineel dat we hebben besloten om deze actie jaarlijks en landelijk sámen met Pim en Rein te organiseren.”

Misschien vraag je je dan af waarom er zo veel onderzoekers nodig zijn voor kinderkanker”, gaat Pieters verder. “Kinderkanker komt helaas in heel veel verschillende vormen voor. Iedere vorm is zeldzaam en samen zijn zij de belangrijkste doodsoorzaak op de kinderleeftijd. Daarom heb je voor elke vorm van kinderkanker aparte onderzoeken nodig.

Je kan niet zomaar een onderzoek doen waarmee je alle vormen geneest. Dit gaat stukje voor stukje. Je moet op alle terreinen onderzoek doen. Daarom zijn er zo veel mensen en middelen nodig om die honderd procent genezing te halen. Het uiteindelijke doel met de onderzoeken is natuurlijk genezing, maar ook willen we zorgen voor minder bijwerkingen. Voor deze onderzoeken hebben we nu eenmaal geld nodig, en voor geld hebben we acties nodig.”

Maar zo’n actie als KiKa Korte Broek, kunMomenteel zamelt KiKa geld in voor ondernen we niet alleen aan kinderen overlaten, zoek naar kinderkanker met de actie KiKa Met het geld dat deze acties opleveren kan aldus Hirschstein. “Volwassenen moeten ook Korte Broek. Hirschstein: “Deze actie is het Máxima meer onderzoekers werven. hun verantwoordelijkheid pakken. Een zabedacht door een jongen van de basisschool, “Het Máxima wil er toptalenten bij, zodat ze kenman of -vrouw heeft een veel groter netPim (11 jaar). Vorig jaar werd zijn vriend op volle sterkte zijn om nog veel meer kinwerk dan kinderen. Wij willen tegen al deze kikakortebroek.nl

mensen in het bedrijfsleven zeggen: Ga op 23 december ook een dag in korte broek. We moeten het goede voorbeeld van de kinderen volgen. Het is een sympathieke actie, die een glimlach op de mensen hun gezicht moet toveren. Het gaat erom dat zoveel mogelijk mensen de actie steunen. Mensen moeten met een glimlach durven zeggen: Tuurlijk doe ik mee, ook ik ga vandaag in een korte broek naar mijn (thuis)werk.”

K

Scan en doneer

Pi zi Di be ac je na ki

Sca

22 Gezondheid analysenederland.nl

‘Iemand moest opstaan om mensen met dementie te helpen’ Preventie Teun Toebes maakte op 21-jarige leeftijd de keuze om op de gesloten afdeling van een verpleeghuis te gaan wonen. Niet alleen om te ervaren hoe de zorg voor mensen met dementie verbeterd kan worden, maar vooral om te laten zien dat wij als maatschappij ons beeld van dementie moeten aanpassen. Dik een jaar later woont hij er nog.

Tekst: Jeryy huinder Foto: Robina Weermeijer

‘

en je wilt wat!’ Een veelgehoorde lijfspreuk, gejat van een bekende omroeporganisatie, voor veel jongeren in mijn jeugd. En mijn vrienden en ik wilden inderdaad wat.

We wilden vrij zijn, reizen, sporten, de liefde ontdekken en allerlei hallucinanten uitproberen. We waren jong en we deden maar wat, zoals legio andere jongeren. Teun Toebes is ook jong, hij wil ook wat, maar wel iets anders. Hij wil de wereld voor mensen met dementie verbeteren.

Omdat hij vindt dat iedereen recht heeft op een mooie, gelijkwaardige en inclusieve samenleving en deze niet van je afgepakt mag worden door een enkele diagnose.

Je bent jong

Klinkt bewonderenswaardig, maar

tegelijkertijd

bijzonder, voor iemand van zijn leeftijd. Je bent jong en je droom is een inclusieve wereld waarin mensen met dementie een gelijkwaardig onderdeel zijn en blijven?

Moet iemand van 21 niet nachtenlang over het oplossen van het klimaatprobleem debatteren in een donkere kroeg? Of de wereld rondreizen om zichzelf te vinden?

Of tenminste: met leeftijdsgenoten op kamers gaan?

Niks van dit alles, Teun woont namelijk al meer dan een jaar in een verpleeghuis met mensen met dementie. “Maar daar ligt wel een deel van het probleem”, begint Toebes zijn verhaal. “Want wie zegt dat ik al die dingen die je noemt, niet doe? Ik, en ook mijn huisgenoten, moeten vrij zijn om te kunnen doen wat we kunnen doen. Helaas is dat niet zo. Helaas worden mensen met dementie opgesloten.

Dat is toch bizar? Dat het bij wet geregeld is dat je als je dementie hebt je zelfbeschikking verliest. Als je niet meer thuis verzorgd kan worden, wat in veel gevallen zo is, en je komt in een verpleeghuis, dan mag je niet meer alleen naar buiten. Kwaliteit van leven heeft zwaar te lijden onder het veiligheidsdenken.” zijn levensmissie van gemaakt. Nadat hij tijdens een stage had gezien wat mensen met dementie ondanks alle goede bedoelingen wordt aangedaan, besloot Toebes heeft er

hij ruim een jaar geleden om zelf in een verpleeghuis te gaan wonen. En daar blijft hij voorlopig wonen. Niet omdat hij per se op deze manier zijn jonge twintiger jaren wil doorbrengen, maar omdat hij zich verplicht voelt. “Iemand moest opstaan om mensen met dementie te helpen. Nu zijn ze met 280.000, maar in 2050 zijn ze met 620.000.

Dementie is een enorm groot vraagstuk in onze samenleving, het kan mij ook raken, en ik wil niet in dit systeem leven met dementie.”

op grote schaal bewustwording nodig is in combinatie met het niet vooropstellen van je eigen belang.” En bij dat laatste wringt het, volgens Toebes. Want hoewel hij veel bereikt in individuele gesprekken met politici, tot aan het Torentje toe, ziet hij op grote schaal weinig verandering. “Individueel weet iedereen mij te vertellend dat dit systeem onhoudbaar is, maar collectief zetten we de stappen om dat te veranderen niet.” die systeemverandering dan, die Toebes nastreeft? Meer geld is niet de oplossing, verzucht Maar wat behelst

Individueel weet iedereen mij te vertellen dat dit systeem onhoudbaar is, maar collectief zetten we de stappen om dat te veranderen niet een systeemverandering. Hij stelt dat we in Nederland alleen inclusief zijn als we aan de rationele maatstaven van de maatschappij voldoen. En dat moet veranderen. “En wat dat betreft verschilt mijn missie niet in vergelijking met andere jongeren die strijden voor het klimaat. Ook daar is het nodig om de mensen te overtuigen van het feit dat er

hij. “Geld is niet het probleem, er wordt 18 miljard in verpleeghuiszorg gestopt.

Het gaat erom wat je met dat geld doet. We moeten mensen meer mens laten zijn. Simpel voorbeeld: we gebruiken hier gerecycled wc-papier, net schuurpapier, en daar kunnen mijn huisgenootjes wondjes van krijgen. Die vervolgens worden dichtgesmeerd met zalfjes en medicijnen die het veelvoud kosten van het toiletpapier. Dat is toch mensonterend? Mensen met dementie moeten behandeld worden als mensen. Kom dus ook niet aan met dementerende mensen, je zegt toch ook niet kankerende mensen? Dat

maakt me boos. Zo creëer je een groep die weggezet mag worden. En ik accepteer dat niet. Wegstoppen is geen optie. We moeten zorgen voor mensen met dementie met als focus: kwaliteit van mens zijn, niet met als focus: kwaliteit Feiten Teun Toebes (1999) is student zorgethiek en wordt een ‘zorgvernieuwer’ genoemd. Hij strijdt voor een betere levenskwaliteit van mensen met dementie.

Toebes streeft naar

Dementie is een enorm groot vraagstuk in onze samenleving.

ADVERTENTIE

aan huis

Mensenkennis en liefdevolle aandacht

De warme mantelzorg van onze Saars Hulp, ondersteuning en heel aangenaam gezelschap. Snel en flexibel inzetbaar. Vertrouwd vanaf het eerste moment. Met de aanvullende mantelzorg van onze ervaren Saars voel je je écht gezien en begrepen. Kijk eens op www.saaraanhuis.nl of bel ons voor een kennismakingsgesprek.

ALZHEIMER NEDERLAND - Partner Content 23 analysenederland.nl

ALZHEIMER NEDERLAND - Partner Content

a

e nd

rG

ra a f

Foto

:R

uu

d

v

Dementie grootste uitdaging van deze tijd

Foto: Actief blijven is ook belangrijk als je dementie hebt.

met dementie is gemiddeld 40 uur, vaak naast werk of een eigen gezin. De zorgkosten zijn hoog: jaarlijks ca. 10 miljard. En volgens de overheid stijgen deze kosten in 2040 naar € 15,6 miljard. Daarbij zijn de maatschappelijke kosten die worden opgebracht door partners en kinderen niet eens meegerekend.

Gerjoke Wilmink directeur van Alzheimer Nederland

Wilmink: “Natuurlijk moeten we blijven inzetten op fundamenteel onderzoek naar Partner Content het ontstaan van dementie én klinisch Alzheimer Nederland onderzoek gericht op genezing en behandeling van verschillende dementievormen.

Hoe je met een gezonde leefstijl het risico Geweldig is dat daarnaast onderzoek naar op dementie kunt verkleinen. risicoreductie door een gezonde leefstijl steeds meer resultaten oplevert. Daarvan Alzheimer Nederland staat bekend als moeten we mensen bewust maken. Dat zij patiëntenorganisatie en is tevens de grootook zélf iets kunnen doen om het risico op ste financier van dementieonderzoek. Het dementie te verkleinen.” uiteindelijke doel van de organisatie: een toekomst zonder dementie. Maar, zover is Risicofactoren voor dementie het nog niet. Inmiddels levert wetenschappe“Zeg je risicoreductie, dan moet je het eerst lijk hersenonderzoek ook belangrijke resulover de risicofactoren hebben. De belangtaten op hoe je zélf het risico op dementie rijkste risicofactor voor dementie is leeftijd. kunt verkleinen. Gerjoke Wilmink directeur Want hoewel er ook een groep jonge menvan Alzheimer Nederland pleit voor meer sen is die dementie krijgt, geldt het principe aandacht voor dit onderwerp. ‘hoe ouder je wordt hoe groter de kans dat je dementie krijgt’. We worden met z’n allen Éen op vijf mensen krijgt dementie. Zoals steeds ouder, vandaar die snelle groei. Maar het er nu voor staat hebben we in 2040 ruim leefstijl heeft zeker invloed. Zo verminder je een half miljoen mensen met dementie in het risico op dementie door overgewicht te Nederland. Dat is een urgent en groeiend voorkomen, veel te bewegen en vooral ook maatschappelijk probleem. De ziekte kent door niet te roken. Ook je hersenen actief de hoogste zorglast. Dementie is niet alleen houden door mentale uitdaging, is van zwaar voor patiënten zelf, maar ook voor belang, bijvoorbeeld via werk, cursussen en hun naasten. De mantelzorg voor iemand sociale activiteiten.

Wilmink: “De meeste factoren zullen bekend voorkomen. We weten intussen allemaal wel dat roken niet goed voor je is en dat we meer moeten bewegen. Toch blijkt het moeilijk om slechte patronen te doorbreken. Veel onderzoek op het gebied van preventie richt zich daarom op het stimuleren van gezond gedrag. Onderzoekers bekijken niet alleen wat mensen nodig hebben om gezonder te leven, maar ook hoe ze gezond gedrag vol kunnen houden. Onthoud daarbij: Wat goed is voor het hart is goed voor het hoofd. Overigens benadruk ik graag dat je door gezond te leven dementie niet kunt uitbannen. Wetenschappers denken dat het vooral gaat om uitstellen. Gemiddeld genomen voegen we door gezond leven meer gezonde jaren toe aan het leven.”

Het dementieproces vertragen “Ook als je al dementie hebt is het belangrijk om je lichaam én geest actief te houden – binnen de mogelijkheden uiteraard.

Dit kan het dementieproces vertragen en verhoogt de kwaliteit van leven. Hiermee vergroot je mogelijk ook het aantal zorgarme jaren. Stilstand is achteruitgang. Wat dat betreft is deze coronatijd funest. Veel activiteiten zijn gestopt, bezoek komt minder langs en ook de ondersteuning thuis is veelal afgeschaald. En dat terwijl actief blijven juist zo belangrijk is. Uit schaamte en onzekerheid ondernemen mensen met dementie toch al steeds minder. Vaak uit angst voor onbegrip en onverwachte situaties. De samenleving is hier aan zet. Het grootste aantal mensen met dementie woont thuis (70%)

en een dementievriendelijke samenleving helpt om het zo lang mogelijk vol te houden.

Mensen met dementie en hun naasten niet uit de weg gaan, zorgen dat ze mee blijven doen. Dus laten we naast onze voornemens om gezonder te gaan leven ook wat meer rekening houden met elkaar in 2022.”

Voor meer informatie: www.alzheimer-nederland.nl www.samendementievriendelijk.nl

Wat is dementie: Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes en is een syndroom waarbij de hersenen informatie niet goed meer kunnen verwerken.

De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer.

Daarnaast komen vasculaire dementie, frontotemporale dementie (FTD) en Lewy body dementie veel voor. De eerste verschijnselen van dementie verschillen per persoon en per ziekte.

Bij zorg of twijfel overleg altijd met de huisarts.

Alzheimer Nederland zorgt voor een betere kwaliteit van leven mét dementie en een toekomst zónder dementie. Kijk voor meer informatie op: www.alzheimer-nederland.nl

24 Gezondheid analysenederland.nl

‘Een stoïcijnse mindset zou ik iedereen willen aanraden’ Preventie Een goede gezondheid betekent mentaal én fysiek energiek en gezond zijn. Onze gezondheid is één van de belangrijkste pijlers van ons bestaan en dat beseffen we pas wanneer die gezondheid onder druk komt te staan.

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto's

Mark Tuitert voormalig olympisch kampioen schaatsen, auteur van het boek ‘DRIVE: train je stoïcijnse mindset’ en ondernemer.

“

Zeker voor topsport-

is zowel de fysieke als mentale gezondheid van belang”, vertelt Mark Tuitert, voormalig olympisch kampioen schaatsen, auteur van het boek ‘DRIVE: train je stoïcijnse mindset’ en ondernemer. “Is je mentale gezondheid niet in orde dan heeft dat zijn weerslag op je fysieke gesteldheid en vice versa. Het is als topsporter zo’n groot onderdeel van je bestaan, waardoor het ook een groot onderdeel wordt van je identiteit.” ers

Topsporters hebben altijd

te maken met een enorme druk die op hun schouders ligt, gaat Tuitert verder.

“Er moeten namelijk goede prestaties worden geleverd en wedstrijden worden gewon-

nen. Ook in mijn geval wilde ik als twintigjarige zoveel mogelijk wedstrijden winnen en mijn talent verzilveren.

Dat was immers waar het allemaal om draaide. Maar ik liep mijzelf totaal voorbij. Ik negeerde mijn gevoel, trainde zeven dagen in de week, twee keer per dag. Idioot natuurlijk, want iedereen weet dat je je lichaam ook voldoende rust moet geven om te kunnen herstellen. Maar ik duwde emotionele gevoelens weg.

Mijn ouders lagen toentertijd in scheiding en ik nam als oudste zoon van het gezin automatisch een bepaalde rol op mij. Zo kwam ik terecht in een giftige cocktail van druk om te presteren waardoor zelfreflectie ontbrak.”

Het leven is al chaotisch en onzeker genoeg en door tools te gebruiken uit de stoïcijnse filosofie kun je leren minder snel te oordelen over jezelf én over de mensen om je heen. dat goede resultaten achter bleven.

“Ik liep rond met frustraties omtrent de scheiding van mijn ouders en toen ben ik in aanraking gekomen met de stoïcijnse mindset. Deze mindset, een denkwijze die het licht zag rond 300 voor Christus in het oude Griekenland, wordt gekenmerkt door een praktische denkwijze.

Wat mij het meeste aansprak in deze denkwijze was dat de stoïcijnen allesbehalve dagdromende, achteroverleunende filosofen waren. Ze stonden midden in het leven, namen een standpunt in en zochten naar een manier om

Een goede gezondheid betekent mentaal én fysiek energiek en gezond zijn.

ondanks alles een zo goed mogelijk leven te leiden.”

Met het gevolg

Zijn ambities moesten

gekanaliseerd worden, leerde Tuitert. “Heel gericht ging ik mij afvragen waarom ik dit allemaal deed. Haalde ik daar mijn geluk nog wel uit en welke waarde geef ik het doel wat ik wil behalen? Niet het doel, maar de weg daar naartoe werd steeds belangrijker. Hiervoor ging ik mijzelf onthechten van het resultaat. Ben je als atleet alleen gelukkig als je goud behaalt?

Hoe kun je streven naar het hoogste, zonder aangedaan te zijn wanneer het niet lukt?

Er zijn nu eenmaal zaken die je niet in de hand hebt.

Zo kan de tegenstander heel sterk zijn of een pandemie kan zomaar roet in het eten gooien. Het gebruik maken van het gezonde verstand, op een kalme manier kijken wat je wel kan controleren, heeft mij enorm geholpen tijdens mijn sportcarrière, maar ook daarna.”

Het leven is niet altijd

Is je mentale gezondheid niet in orde dan heeft dat zijn weerslag op je fysieke gesteldheid en vice versa.

gemakkelijk. “Het maakt niet uit wie je bent of wat je doet.

Iedereen heeft wel eens te maken met tegenslagen. Ben je hier mentaal tegen bestand dan heb je meer veerkracht om hier mee om te kunnen gaan. Het leven is al chaotisch en onzeker genoeg en door tools te gebruiken uit de stoïcijnse filosofie (let op: het is geen lifehack maar een grote gereedschapskist waar je bepaalde onderdelen uit kunt halen) kun je leren minder snel te oordelen over jezelf én over de mensen om je heen.

Zo wordt het leven vanzelf leuker. En bedenk daarnaast wat jij kunt bijdragen voor de maatschappij en mensheid.

Iedereen is verantwoordelijk

voor zijn eigen geluk, maar we zijn tegelijkertijd ook onderdeel van een groter geheel waar iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid voor heeft.”

Ik liep rond met frustraties omtrent de scheiding van mijn ouders en toen ben ik in aanraking gekomen met de stoïcijnse mindset.

ADVERTENTIE

Specialist in duurzaame cleanrooms en schone werkbanken Havenkade 16 1775BA MIDDENMEER The Netherlands

Alex Jansen T: +31 (0)6 51 36 19 28 E: alex.jansen@cleanspacecleanrooms.com

Het gezondste sap van Nederland Élke dag genoeg groente binnen krijgen is lastiger dan je denkt.

De slowjuices van Frecious bevatten 300 gram biologische groente.

Zo haal je easy-peasy je dagelijkse groente-intake goal!

Begin 2022 goed en bestel je Frecious box.

Voel wat Frecious met je lichaam doet.

Kies voor daily of detox

Daily: drink dagelijks 15 minuten voordat je iets eet voor de beste opname van voedingsstoffen.

Detox: reinig je lichaam met een sapkuur. Ervaar meer energie en verlies gewicht.

yc le d

Slank, fit & met energie 2022 in!

DE MEEST COMPLETE 3-DAAGSE SAPKUUR

re c

We screw it! alles met schroefpers 47% meer nutriënten dan cold pressed.

We freeze it! vers ingevroren Zo behoudt het sap de hoogste kwaliteit.

Gerecyclede flesjes van rPET Dit is milieuvriendelijker dan glas.

in 3 dagen slanker en fitter val gemiddeld 2,1 kilo af unieke begeleiding via Detox-app

Bestel op www.frecious.bio

€109

€89** BESTEL MET JOUW CODE GEZOND2022* *€20 korting ook gelding op andere boxen.

Geldig t/m 1 maart 2022

Wij brengen jouw merk naar de juiste doelgroep Het is onze missie om jouw merk als marktleider neer te zetten in de meeste gerespecteerde distributiekanalen. Wij zorgen dat je boodschap jouw doelgroep bereikt en een impact op hen heeft.

Meer weten? www.europeanmediapartner.com

26 Gezondheid analysenederland.nl

Feiten Erik Scherder is hoogleraar Neuropsychologie, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daarnaast is hij als hoogleraar Bewegingswetenschappen verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en ontving hij op 24 september 2021 een eredoctoraat aan de Open Universiteit Heerlen. Scherder is een veelgevraagd spreker op het gebied van bewegen en de invloed op de hersenen.

‘Bewegen is een essentieel onderdeel van onze gezondheid’ ADVERTENTIE

Waarom bewegen onder werktijd van belang is voor je hersengezondheid ’s Ochtends even ontbijten in de woonkamer en op naar de werkkamer op zolder. Naar beneden voor koffie en weer verder. Tussendoor snel een broodje smeren om vervolgens de volgende vergadering in te gaan. In de middag halen we dan nog één keer koffie en we nemen weer plaats achter onze laptop. Aan het einde van de dag nog snel het avondeten klaarmaken en je ploft neer op de bank. Conclusie aan het einde van de avond: je hebt slechts 2738 stappen gezet.

Door de coronapandemie is dit voor veel mensen de dagelijkse praktijk. Thuiswerken is het devies, in teamverband of binnen sporten is op het moment na 17.00 uur niet meer toegestaan en uitstapjes zijn nauwelijks meer mogelijk met het gevolg dat Nederlanders veel minder zijn gaan bewegen. Dit heeft grote invloed op onze hersengezondheid.

Om dit patroon te doorbreken en door de dag heen meer te bewegen, heeft de Hersenstichting de wandelapp Ommetje ontwikkeld. De nummer één wandelapp van Nederland. Ommetje is ontwikkeld met hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder, die na iedere wandeling een interessant hersenfeitje vertelt.

Fysieke beweging

Elke dag een wandeling maken is belangrijk voor je fysieke en mentale gezondheid. Na een stukje lopen krijg je meer productiviteit en energie. Ook helpt het je te onthaasten en verbetert het de creativiteit. Een dagelijks ommetje van minimaal twintig minuten verbetert je stemming, zorgt ervoor dat je beter slaapt en vermindert stress.

“Als je langere tijd niet beweegt heeft dat allerlei negatieve gevolgen”, stelt Andreas Tober, woordvoerder van de Hersenstichting. “Zo kan weinig beweging een negatieve weerslag hebben op je mentale gezondheid. Door middel van beweging activeer je netwerken in je hersenen en krijg je meer controle over negatieve gevoelens.”

Gezondheid 27 analysenederland.nl

Profiel

Preventie prediken is niet meer genoeg. Gezondheidsbescherming is het nieuwe mantra van Erik Scherder. “Preventie is te vrijblijvend. Bij gezondheidsbescherming wordt het een plicht van de regering om iets te doen.”

Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

N

itric oxide, oxy-

dopamine, serotonine, endorfine.

En dan ook nog BDNF, Brain Derived Neurotrophic Factor.

Dat sporten doet nogal wat me je. Wie Erik Scherder al langer volgt, weet de kern van zijn betoog: sport, sport, sport. “Maar”, zo begint hij het gesprek, “ik wil wel gelijk een nuance aanbrengen: het gaat om bewegen én sporten.

Dat onderscheid maak ik graag in deze tijd, want je kan dan wel niet sporten na vijf uur, je kan wel de hele dag bewegen.” En ook al heb je niks met sporten, bewegen kan iedereen. En dat is ontzettend belangrijk volgens hoogleraar neuropsychologie die verbonden is aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, omdat we volgens hem niet in één pandemie leven, maar twee. “Mensen denken dat we in een pandemie zitten sinds anderhalf jaar, maar we zitten al sinds 2012 in een pandemie, de Physical Inactivity pandemie. Dat is een officiële pandemie, uitgeroepen door de World Health Organisation, niks anders dan de huidige coronapandemie qua impact. Ruim vijf miltocine,

joen mensen overlijden per jaar aan ziekten gerelateerd aan inactiviteit, aan zitten.

Dat is nogal wat.” Volgens Scherder is bewegen en sporten dus niet iets waarvan je moet denken: ach, ik heb niks beters te doen, laat ik eens bewegen. “Nee, het is een essentieel onderdeel van onze gezondheid. Alle studies daarover zijn kraakhelder, maar toch doen we het niet.

Onbegrijpelijk toch? Bewegen is niet alleen voor je hersenen, maar voor je totale gezondheid van belang.”

Mensen denken dat we in een pandemie zitten sinds anderhalf jaar, maar we zitten al sinds 2012 in een pandemie, de Physical Inactivity pandemie.

Waarom doen we dat dan niet, als dat bewijs er ligt?

Het ligt niet aan uw overredingskrachten.

“Tja. Ik heb het antwoord niet. Met onder andere Louis van Gaal, Sabine Wiegmans, Epke Zonderland, Bas van der Goor en Joop Alberda hebben we een manifest geschreven en daarmee zijn we aan tafel gekomen in Den Haag. Dat was in mei 2020.

We hebben gezegd: ‘Mensen, dit kan zo niet langer, Nederland moet in beweging komen. Er werd ons gezegd dat er iconische maatregelen zouden komen om het voor

elkaar te boksen. Een jaar lang hebben we gepraat. En weet je wat onze iconische voorstellen waren? Zorg dat kinderen overdag op school meer bewegen en zorg dat je werkgevers helpt om ervoor te zorgen dat mensen die thuiswerken de gelegenheid hebben om te bewegen. Er is niks gebeurd.”

me daar zo over opwinden.”

In hoeverre bloedt uw hart als er vanwege de coronacrisis wederom een maatregel wordt getroffen die het sporten bemoeilijkt?

Dat is toch vreemd: het zou helpen bij twee pandemieën tegelijk.

“Ik vind het inderdaad heel gek. Dat je als regering in een uitzonderlijke periode waarin uitzonderlijke dingen gebeuren, je dit soort dingen niet mee wil nemen. Alles moet veranderen, maar iets dat aantoonbaar helpt, niet.

Dan denk ik: ja, dag.”

Faalt de regering al langer?

Het is nou niet zo dat het sporten en bewegen het afgelopen decennium ontzettend gestimuleerd is, toch?

“Nou, het wordt wel gestimuleerd, maar waarom het niet lukt, is omdat de verschillende sectoren niet samenwerken. Iedere sector roept: bewegen, dat is de sportafdeling. Daarom is het zo ontzettend verdrietig dat de regering deze crisis niet heeft aangepakt om dit te veranderen. Want nu zaten we wel met allerlei sectoren aan tafel, het was fantastisch: Sociale Zaken, Financiën, Onderwijs, Infrastructuur, iedereen was er. Wat kwam eruit? Een brief met onze plannen voor 2040. Ik heb toen gezegd: ‘U wilt toch niet een hele generatie opofferen?’

Ik heb mijn naam onder die brief laten weghalen. Ik kan

“Ja, daar bloedt mijn hart zeker van. Maar wat ik niet doe, is tegen die maatregel ageren, want ik ken de hele achtergrond niet. Ik weet niet wat hun beslissingen hebben gedreven. Ik kan wel tegen de overheid zeggen: ‘Ok, dat zijn de maatregelen, maar geef dan ook een dwingend advies af om overdag wel te bewegen’. Ze zeggen wat er niet mag, maar niet wat er wel mag. Maar ze zijn bang dat ze mensen betuttelen. Zo zonde. Wees gewoon positief, zeg wat er kan.”

Het vervelende is dat deze inactiviteitspandemie de huidige pandemie versterkt.

Is preventie door te bewegen de weg naar een gezon-

verplichten, maar je kan het wel dwingend adviseren. En bedrijven hebben er iets aan hè: meer focus als mensen wel zitten, minder burn-out, minder ziekteverzuim. De voordelen zijn te talrijk om op te noemen.”

Ze zeggen wat er niet mag, maar niet wat er wel mag, zo zonde.

Kunt u het nog eens in vijf zinnen uitleggen wat er in je lichaam nou gebeurt als je beweegt?

“Als je beweegt, doet je hart het beter en je hart pompt het bloed ook naar je brein. In dat brein zitten twee soorten stoffen: grijs en wit, waarbij de grijze stof de hersengebieden zijn en de witte de verbindingen. Hoe hoger de kwaliteit van de witte stof, des te sneller de signalen heen en weer gaan tussen de twee gebieden. Die witte stof is daarvoor afhankelijk van doorbloeding. Dat is één gevolg van bewegen.”

de toekomst?

“Nee, ik denk namelijk dat je het woord preventie moet vervangen door gezondheidsbescherming. En dat maakt heel veel verschil, want preventie is vrijblijvend maar bij gezondheidsbescherming wordt het een plicht van de regering. Dan zeg je: we hebben als overheid een taak om jullie te beschermen. Dan zeg je bijvoorbeeld: je moet op scholen verplicht bewegen tussen lessen door. Op de werkvloer is dat moeilijker te

Maar er is meer?

“Zeker. Een tweede gevolg is de BDNF die u aan het begin noemde, dat is een voorbeeld van neurotrofines en die zorgen voor voeding van neurotransmitters. Dus als je heel veel signalen heen en weer wilt sturen, heb je die nodig, en door te bewegen worden die aangemaakt.

Daarnaast zorgt bewegen ook voor verdeling van je afweerstoffen via een betere bloedsomloop. Zo voorkom

je dat bepaalde afweercellen geen toevoer krijgen, en simpel gezegd, alleen komen te staan. Dus bewegen zorgt voor een sterker afweersysteem. Een argument dat de mensen moet aanspreken in deze tijden van de tweede gezondheidscrisis, de corona-crisis.”

Maar juist nu, wanneer de nood het hoogst is, bewegen we nog niet genoeg.

“Precies. En het vervelende is dat deze inactiviteitspandemie de huidige pandemie versterkt. Onze bloedvaten hebben een binnenwand en die vormt een barrière om de virussen die door het bloed stromen tegen te houden.

Die virussen willen zich namelijk heel graag in die binnenwand nestelen. Nu is het zo dat door inactiviteit en overgewicht die barrière afbrokkelt, zodat corona zich kan nestelen en door het lichaam wordt verspreid door de brokstukken van de binnenwand. Die brokstukken gaan vastzitten in de dunste, fijnste vaatjes, de haarvaatjes.

En waar zitten die? In uw longen, darmen en hersenen.

Door te bewegen kunnen we dit tegengaan. Waarom we dat niet doen? Nogmaals: ik heb het antwoord helaas niet.”

Bewegen is niet alleen voor je hersenen, maar voor je totale gezondheid van belang.

ADVERTENTIE

Regelmatig bewegen kan zelfs angsten depressieve klachten verminderen.

Hoe dat kan? “Beweging leidt je af van negatieve gedachten. Ook komen er door beweging bepaalde stoffen vrij in de hersenen, zoals serotonine. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd, omdat het voor een goede stemming zorgt”, legt Tober uit.

Verder heeft niet bewegen invloed op je aandacht en concentratie. Dat wordt minder als je niet beweegt. Je bent dus minder productief. Maar hoe verbeter je dat dan als je ‘s avonds niet kunt sporten en overdag werkt? “Door tussen je werkzaamheden door veel te bewegen”, vertelt Tober. “Door veel te bewegen tussendoor zorg je ervoor dat je meer aandacht hebt voor je werk. De App Ommetje is een goede manier om door de dag heen meer te bewegen en je kunt tegelijkertijd je vrienden en collega’s online stimuleren om meer te gaan bewegen.”

Bewegen goed voor de hersenen

Naast het verbeteren van je geheugen, je nachtrust en het verminderen van stress, heeft beweging nog meer positieve effecten op onze gezondheid. Zo verklein je het risico op het krijgen van een hersenaandoeningen zoals dementie, depressie en Parkinson. Door regelmatig te bewegen, verhoog je je weerstand, wat de kans op ziektes en infecties verkleint, zoals diabetes, hart- en vaatziekten en virussen.

Tober: “Beweging is daarnaast ook goed voor je denkvermogen. Hiermee bedoelen we zaken maken als je geheugen, aandacht, begrijpen en leren.

Je prefrontale cortex en hippocampus spelen hierbij een belangrijke rol. Deze hersengebieden zijn extra gevoelig voor de positieve effecten van bewegen en zorgen zo voor een beter denkvermogen.

Wil je dus productiever zijn tijdens het werken, beweeg dan voldoende tussen alle online meetings door.”

Speciaal voor deze doelgroep heeft

de Hersenstichting Ommetje Bedrijven ontwikkeld. Met Ommetje Bedrijven gaan verschillende afdelingen de strijd met elkaar aan. Dit kan met tientallen maar ook duizenden medewerkers. Ook worden bedrijfskleuren- en logo verwerkt in de vormgeving. De app wordt daardoor echt onderdeel van het bedrijf.

Al 1.100 organisaties gingen je voor en werken met Ommetje Bedrijven aan vitaliteit, productiviteit en een lager ziekteverzuim.

Wil je direct werken aan de hersengezondheid en vitaliteit van medewerkers? Bekijk nu de mogelijkheden op hersenstichting.nl/ommetjebedrijven.

Ommetje maakt van wandelen een gewoonte. Kom ook in beweging en download de gratis app in Google Play of de Apple appstore of kijk op hersenstichting.nl/ommetje. Al 1.5 miljoen mensen gingen je voor!

28 Partner Content - JOGG analysenederland.nl

JOGG - Partner Content

JOGG herhaalt: zet Leefstijltransitie hoog op de agenda!

Partner Content JOGG

Maatschappelijke opgave Hoewel de preventie van ziekten Juist nu is het van belang om niet alleen veroorzaakt door roken, problematisch de coronacrisis maar ook de leefstijlcrisis alcoholgebruik en overgewicht al langer op aan te pakken, stelt JOGG-directeur de agenda staan (in 2018 ondertekenden Marjon Bachra. Een gezonde leefstijl bijvoorbeeld 70 organisaties het Nationaal maakt ons zowel fysiek als mentaal Preventieakkoord) is dat volgens JOGG weerbaarder. Maar gezond leven is nog niet genoeg “Het is een hele mooie eerste niet zo makkelijk in een samenleving stap, maar met een veel beperkte blik” stelt waarin we continu worden verleid tot het Bachra. “Preventie is niet alleen het domein maken van ongezonde keuzes. Dat moet van de zorg. Men redeneert nu te veel anders vindt JOGG. “Het wordt tijd dat vanuit het voorkomen van ziekten, maar we serieuze stappen gaan maken in de het gaat om ‘gezond kunnen leven’. Dat richting van een leefstijltransitie” maakt de rest van de maatschappij net zo verantwoordelijk.”

“Onze leefomgeving is de afgelopen decennia aanzienlijk veranderd,” vertelt Bachra. “We worden voortdurend verleid tot het nuttigen van veel en ongezonde voeding en we bewegen steeds minder. De samenleving is ingewikkeld en veeleisend.

Het tempo ligt hoog, we hebben veel stress en slapen onvoldoende.”

Onlangs nog brachten de onderzoeksjournalisten van Pointer in beeld hoe ongezond voedsel meer dan vroeger onderdeel is van ons straatbeeld.* “Het gevolg is dat we steeds ongezonder zijn gaan leven,” gaat Bachra verder. Want ook al willen we wel gezonde keuzes maken, dat is in onze huidige leefomgeving niet zo makkelijk. Volgens JOGG ligt dáár dus ook de sleutel voor een gezonde toekomst.

”

Een structurele verandering krijgen we alleen voor elkaar als Rijksoverheid, gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties het bevorderen van een gezonde leefstijl meewegen bij iedere beleidskeuze die zij maken

* https://pointer.kro-ncrv.nl/zo-is-jouw-eetomgeving-veranderd-in-de-afgelopen-10-jaar

“Een structurele verandering krijgen we alleen voor elkaar als Rijksoverheid, gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties het bevorderen van een gezonde leefstijl meewegen bij iedere beleidskeuze die zij maken,” meent Bachra. “Gemeenten kunnen brede stoepen, speelplaatsen en voldoende fietspaden realiseren bij de inrichting van een wijk. Of bij subsidieaanvragen voor sportevenementen als voorwaarde stellen dat er gezonde voeding wordt aangeboden. Het bestuur van een school kan kiezen voor het drinken van water in de klas en meer nadruk leggen op bewegen onder schooltijd. Ook sportclubs kunnen hun rol pakken door in hun kantines een gezonder voedselaanbod aan te bieden.

En voedselproducenten kunnen hun producten zelf gezonder maken.”

Transities van levensbelang De samenleving verander je niet in één dag, weet ook JOGG. Je hebt draagvlak nodig, ideeën, strategieën, experimenten en tijd.

“Juist dat pleit ervoor om de leefstijltransitie duurzaam hoog op de agenda te krijgen,” zegt Bachra. “De leefstijltransitie verdient nét zoveel aandacht als de andere transities van energie, mobiliteit, voeding, klimaat en circulaire economie.”

Over JOGG JOGG vormt samen met bijna 200 gemeenten, verschillende maatschappelijke organisaties en bedrijven een werknet. Als kartrekker van de leefstijltransitie maakt dat JOGG-werknet de leefomgeving van kinderen en jongeren gezonder. Want een gezonde toekomst, begint bij een gezonde jeugd. Lees meer over JOGG op www.jogg.nl.

Verman je niet: praat over zelfmoordgedachten 113 Zelfmoordpreventie

Frank Teunissen is 64 jaar en werkt als hulpverlener bij 113 Zelfmoordpreventie. Hij kan zich goed inleven in mensen die worstelen met wanhoop en doodsgedachten. Als man van middelbare leeftijd behoort Frank tot de grootste risicogroep op het gebied van suïcide in Nederland.

Jaarlijks sterven twee keer zoveel mannen als vrouwen door zelfdoding (1.229 mannen en 596 vrouwen in 2020).

Maryke Wolters-Geerdink, manager en klinisch psycholoog bij 113: ‘De hogere aantallen kunnen deels worden verklaard doordat mannen, in vergelijking met vrouwen, minder sociale steun vragen en hun emoties niet goed of te laat onderkennen. Mannen zijn gevoeliger voor economisch negatieve veranderingen en zij ervaren de drempel tot psychologische hulpverlening vaak hoger dan vrouwen.

Het gesprek aangaan is de belangrijkste sleutel in het voorkomen van suïcide.’

Frank vertelt Mannen van middelbare leeftijd zoeken minder vaak contact met de hulplijn. Ik merk dat als mannen bellen, zij veelal met een oplossing komen, minder met een vraag.

Het praten hierover, het doorvragen en proberen te reflecteren op hun probleem, kan helpen om net iets anders naar het onderwerp te kijken en iemand bijvoorbeeld aan te moedigen professionele hulp in te roepen of er met een goede vriend over te praten.

Meer gaan praten betekent over het algemeen dat je ruimte aan een onderwerp geeft. Je haalt een onderwerp uit een isolement. Je laat meer en andere gezichtspunten toe, waardoor er dus andere

keuzes zichtbaar worden. Als je het er alleen met jezelf over hebt, gaat het onderwerp gisten, wordt het steeds groter en minder oplosbaar.

Ikzelf heb zó vaak meegemaakt dat het oplossen van een probleem of ook het onderzoeken van kansen makkelijker is als je het met iemand anders deelt.

Zijn advies voor naasten Het is heel naar om te zien dat iemand van wie je houdt niet gelukkig is. Je kunt het idee krijgen dat je niet echt betrokken wordt bij zijn situatie, buitengesloten wordt.

Misschien heb je de neiging om hem niet lastig te vallen en denk je dat het iets tijdelijks is, vanzelf goed komt. Misschien komt het ook goed, maar dat weet je niet zeker.

Ook hier geldt dat het vragen naar hoe hij zich voelt en erover praten een helende werking kan hebben, of in ieder geval een probleem bloot kan leggen waar dan weer actie op is te nemen. Beter een keer te veel ernaar gevraagd, dan een keer te weinig.

Maryke voegt toe - ‘Mensen die rondlopen met gedachten aan suïcide komen vaak in een soort emotionele tunnel terecht. Zij controleren dan steeds minder bij hun omgeving of hun (negatieve) gedachten wel kloppen.’

Zijn boodschap voor mannen Probeer het niet allemaal alleen op te lossen, maar praat erover, het zal verlichting geven. Je maakt een probleem zó groot als je het bij jezelf houdt, dat moet je niet willen. Het is mijn ervaring dat iemand waarmee je je verhaal deelt ook echt wil helpen en zich misschien zelfs wel vereerd voelt als jij met jouw verhaal naar die persoon komt.

Praten helpt en kan anoniem via de chat op 113.nl of telefonisch op 113 (gebruikelijke belkosten) of 0800-0113 (gratis).

1K Z1E J3 campagne Als je ziet dat een familielid, collega of buurman het niet meer zit zitten, ga je het gesprek dan aan? Wie gedachten heeft over zelfdoding, voelt zich vaak eenzaam en onbegrepen. Bij 113 weten we dat praten over dit moeilijke onderwerp echt kan helpen. Een gesprek kan enorm opluchten en het begin zijn van een oplossing. Daarom lanceerden we de publiekscampagne ‘1K Z1E J3’. Doel is mensen in de omgeving te (stimu)leren om het moeilijke, maar belangrijke, gesprek aan te gaan als ze zien dat iemand in hun omgeving het moeilijk heeft.

Hoe meer mensen 1K Z1E J3 uitdragen, hoe meer mensen

gezien worden, hoe meer gesprekken er gevoerd worden, en hoe minder mensen radeloos en eenzaam sterven door zelfdoding. Sluit je aan bij de campagne en help mee om de gemiddeld 5 suïcides per dag in Nederland terug te dringen.

Kijk op ikzieje.nl hoe je mee kunt helpen en hoe je het gesprek rondom zelfdoding aan de orde brengt.

30 Gezondheid analysenederland.nl

Van nazorg naar voorzorg Preventie Ons huidige zorgsysteem is ingericht op mensen beter maken.

Ontzettend belangrijk natuurlijk, maar nu we steeds vaker te maken krijgen met complexe ziektebeelden en chronische ziekten blijkt dat model niet langer houdbaar.

Tekst: Marjon Kruize Foto: Pixabay

D

at ons zorgsysteem

niet goed meer werkt, weten we eigenlijk al best wel lang. “De preventiepartijen roepen al zo’n veertig jaar dat het niet vol te houden is”, vertelt Thomas Plochg, directeur van de Federatie Gezondheid. “Toch zijn we blijven focussen op de ziekenzorg. Voor acute, simpele problemen werkt dat heel goed, denk bijvoorbeeld aan een simpele infectie of een breuk die de dokter vrij gemakkelijk op kan lossen. Echter, omdat we die acute problemen nu goed onder controle hebben ontstaan er andere, chronische ziekten.”

Ons zorgsysteem is failliet omdat we voor elke klacht een aparte specialist hebben, maar nu de problemen steeds meer verschillende gebieden beslaan, is dat niet meer te betalen. Er zijn zoveel mensen nodig, die er ook nog eens niet zijn, dat we ons oude zorgsysteem niet meer in stand kunnen houden. Bovendien maak je een denkfout.

We hebben het menselijk lichaam lange tijd beschouwd als een soort machine. ‘Als je hem uit elkaar haalt en het kapotte onderdeel vervangt, dan werkt alles weer’. Dat is bij een mens echter absoluut niet het geval.” we toe naar een ander soort zorgsysteem. “Momenteel zit ons zorgsysteem op de nazorg, En dus moeten

het zogenaamde ‘cure’ en ‘care’”, stelt Plochg. “Dat gaat ervanuit dat de professional een diagnose stelt en jou een behandeling aanbiedt die je als patiënt consumeert zodat je beter kunt worden. De zorg heeft de prikkel om zoveel mogelijk zorg te leveren, want ook in de zorg is er sprake van marktwerking. Daardoor bestaat er een gouden koppelverkoop van ongezonde leefstijlen in de samenleving en de zorg met het idee dat er toch wel een oplossing is als je ziek wordt. Dat patroon moeten we zien te doorbreken.” voor een meer holistische, preventieve kijk op gezondheid; meer inzetten op voorzorg.

“Ieder mens heeft van nature ook het vermogen Plochg pleit daarom

om te groeien, herstellen en zichzelf te genezen (‘heal’) als tegenslagen te incasseren (‘deal’). Als wij dat vermogen herontdekken en weer gaan benutten dan ontlasten we de zorg. Daarbij sta je als patiënt zelf centraal en ben je niet langer consument van zorg, maar coproducent. Dat maakt het wel een stuk lastiger om te verkopen omdat er niet zomaar een verdienmodel aan te hangen is. De burger is namelijk veel minder bereid om te betalen voor ondersteuning om gezond te blijven. Waarom zou je voor iets betalen wat je van nature al hebt. Voor veel zorgaanbieders is het daarom minder aantrekkelijk. Toch is het wel heel hard nodig want als we het systeem niet ontlasten stort het vroeg of laat in. Dat

zien we nu bij de bestrijding van de coronapandemie.” dit heal en deal vermogen is een nog ongebaand pad, vertelt Plochg, en daarom is het ontzettend ingewikkeld om dit op voorhand concreet te maken. “We moeten toe naar een systeem waarin zorgprofessionals niet slechts één specialisme hebben waar ze heel goed in zijn, maar die breder opgeleid zijn. Ze moeten menselijkheid kunnen bieden, het gesprek aan kunnen gaan en links kunnen leggen, zodat ze mensen gerichter kunnen helpen. Als iemand bijvoorbeeld aangeeft te willen sporten, dan zou de zorgprofessional hen daarin in de goede richting kunnen gidsen. Als federatie noemen Maar inzetten op

Ons zorgsysteem is failliet omdat we voor elke klacht een aparte specialist hebben, maar nu de problemen steeds meer verschillende gebieden beslaan, is dat niet meer te betalen. niet zonder samenwerking. “We hebben ons ze afgelopen jaren met zo’n tachtig organisaties ingezet om deze beweging op de agenda te krijgen”, vertelt Plochg. “Want het is echt hard nodig. Het water staat de zorg aan de lippen, dus we moeten het echt anders gaan doen dan voorheen. Er zijn al allerlei mooie initiatieven van verschillende bedrijven, nu is het zaak om te kijken hoe we die kunnen bundelen zodat we tot een vervolgstap kunnen komen. En dat lukt alleen als we het zorgsysteem meer als een ecologisch systeem gaan benaderen, waarin alles met elkaar samenhangt.”

En dat gaat

Het grootste probleem

daarbij, aldus Plochg, is dat het multiproblematiek betreft; meerdere ziekten vaak in combinatie met problemen op andere leefgebieden. “Mensen hebben bijvoorbeeld diabetes type 2, COPD, zijn werkloos, hebben schulden en wonen in een slecht huis. Al die problemen cumuleren en leiden uiteindelijk tot een complexe wirwar aan gezondheidsklachten.

we dat ook wel het vitaliteitscontract, waarin we professionals betalen om mensen gezond te houden in plaats van ziektezorg te financieren.

Maar we zijn daarin nog op zoek naar de beste manieren om dat te doen, zodat we ook echt de beweging naar voorzorg kunnen opschalen.”

Ons huidige zorgsysteem is ingericht op mensen beter maken.

ADVERTENTIE

Tijd voor goede voornemens!

Onder uw medewerkers zitten vast mensen met het voornemen om te stoppen met roken.

Goed voor hen én goed voor de werkgever, want vitale medewerkers presteren beter en verzuimen minder.

Wilt u uw medewerkers hierbij ondersteunen of wellicht zelf stoppen met roken?

Dat kan met de bewezen effectieve (online) training van Allen Carr’s Easyway Stoppen met Roken.

Meer informatie of aanmelden zie: allencarr.nl of scan de QR-code.

• Stoppen na één (online) bijeenkomst • Een jaar gratis nazorg • Geen medicijnen of hulpmiddelen nodig • Wetenschappelijk onderbouwd

Gezondheid HUSK MEDICAL - Partner Content

31

analysenederland.nl

HUSK MEDICAL - Partner Content

Aanhoudende problematiek medische hulpmiddelen vereist nieuwe aanpak Partner Content Husk Medical

De zorgsector staat voor grote uitdagingen. Covid, uitgestelde zorg, uitgeput personeel, structurele onderbezetting en een vergrijzende bevolking: samen vormen ze de kern van een continu dreigend zorginfarct. Toch zijn dit niet de enige factoren. De continue disrupties en toenemende onzekerheden in de supply chain van medische hulpmiddelen spelen ook een belangrijke rol, aangezien deze producten onmisbaar zijn voor goede, veilige en continue zorgverlening.

Marc-Jan Buwalda Co-Founder Husk Medical

Al voordat de Covid-pandemie uitbrak, werd er gewaarschuwd voor tekorten als gevolg van gewijzigde Europese regelgeving.

De federaties van Nederlandse ziekenhuizen, NFU en NVZ, brachten dit onder de aandacht in het FD van 10 februari 2020.

De Covid-pandemie heeft die situatie alleen maar verder verslechterd door de sterk gestegen vraag, grondstoftekorten, handelsbeperkingen, gewijzigde focus van fabrikanten en logistieke problematiek.

Zorgprocessen in gevaar Deze continue instabiliteit brengt primaire zorgprocessen in gevaar. Als voorbeeld de medische diagnostiek: in Nederland wordt dagelijks bij talloze mensen bloed afgenomen. Door analyse hiervan krijgt de patiënt het juiste zorgtraject. Als de benodigde producten niet (voldoende) voorhanden zijn, komt niet alleen de diagnostische keten in gevaar, maar ook het eventuele vervolgtraject van de patiënt. En dat heeft weer zijn potentiële weerslag op de bevolkingsgezondheid. Ook in andere zorggebieden loopt men tegen structurele tekorten aan.

De tijdelijke problematiek met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) haalde frequent de landelijke pers. Veel minder bekend zijn de huidige continue (beschikbaarheids)problemen met cruciale producten als veilige infuusproducten, naalden en diagnostische artikelen.

huskmedical.com

Anders denken én handelen Niemand had kunnen voorzien dat deze problematiek zo heftig en langdurig zou zijn.

Het vergt echter wel een andere denk- en werkwijze van de toeleveringsketen om tot een oplossing te komen. Het uitgangspunt moet gegarandeerde beschikbaarheid van cruciale producten zijn. Zo kunnen de zorgprocessen altijd doorgang vinden. Daarnaast zijn snelle en adequate service, een vooruitziende blik en persoonlijke benadering belangrijke randvoorwaarden.

Husk Medical heeft vanuit deze randvoorwaarden opnieuw gedefinieerd wat een medische groothandel iedere dag moet doen: ontzorgen. Dit gaat veel verder dan alleen tijdig producten leveren, en omvat bijvoorbeeld het preventief zorgdragen voor continue beschikbaarheid van cruciale producten, investeren in veiligheidsvoorraden, alsmede pro-actieve consumptie-monitoring en prognose met maatwerk-software.

Maar ook vergaand maatwerk op producten dienstenniveau, assortimentsreductie, kennisuitwisseling en frequent persoonlijk contact. En dit alles zonder de zorgkosten verder op te drijven. Zo vormen wij de wendware beschermende bolster van iets onmisbaars: hoogwaardige en veilige zorg.

Daarnaast geeft deze aanpak ook wederzijdse ademruimte: het just-in-time principe komt te vervallen, wat veel druk van onze processen afhaalt. In plaats daarvan zien we potentiële problemen veel eerder aankomen, en is er tijd om te schakelen. Bij de gebruikers ontstaat ademruimte, omdat men geen tijd meer kwijt is aan het blussen van continu oplaaiende ‘branden’. In plaats daarvan ontstaat weer tijd om te focussen op de eigenlijke werkzaamheden, wat de innovatie, veiligheid en duurzaamheid in de zorg ten goede komt.

Husk Medical is opgericht door twee ondernemers met een gecombineerde achtergrond in de farmaceutische sector en de medische import en export. Vanuit de eerstgenoemde sector zijn kwaliteit en betrouwbare levering de enige sleutels tot succes. In de tweede sector is alles afgestemd op de levensbelangrijke

”

Het uitgangspunt moet gegarandeerde beschikbaarheid van cruciale producten zijn.

projecten van organisaties als Unicef, WHO, Artsen zonder Grenzen en Save the Children. De ervaringen uit deze twee sectoren combineren we binnen Husk Medical in een stressbestendige, oplossingsgerichte en volledig ontzorgende medische groothandel.

Met het oog op de toekomst Deze succesformule heeft niet alleen nu toegevoegde waarde. De afgelopen jaren hebben aangetoond dat globale ontwikkelingen een enorme impact hebben op de toeleveringsketen. En met de verwachte gevolgen van klimaatverandering, grond-

stoftekorten, geopolitieke ontwikkelingen en potentiële toekomstige epidemieën en pandemieën wordt de noodzaak alleen maar groter. Alleen door een vernieuwde aanpak kan de Nederlandse zorg ook in de toekomst zeker zijn van continuïteit.

Meer weten over Husk?

Dat kan via: www.huskmedical.com info@huskmedical.com +31 (0) 78 303 2867

32

Partner Content - ROBIDUS analysenederland.nl

ROBIDUS - Partner Content

Vitale werknemers: een win-win situatie

Partner Content Robidus

De baan voor het leven verdwijnt.

Werknemers streven niet meer naar een 40-jarig dienstverband maar ook werkgevers stimuleren een functie-switch na een paar jaar. Het is daarom belangrijk dat medewerkers vitaal blijven terwijl ze ergens werken, niet dat ze er zo lang mogelijk werken.

“Werkgevers en werknemers moeten zich ervan bewust zijn dat ze samen verantwoordelijkheid dragen dat de deelnemers aan de arbeidsmarkt vitaal zijn én blijven. Want een baan biedt eigenlijk de enige structurele vorm van inkomenszekerheid”, vindt Robert Wondaal, commercieel directeur van Robidus. “Voor mensen die echt niet meer aan het arbeidsproces kunnen deelnemen biedt ons sociale zekerheidsstelsel een vangnet”.

“Het huidige stelsel is erg gericht op arbeidsongeschiktheid en verzuimbegeleiding van werknemers. Er wordt dus pas ingegrepen op het moment dat er al iets aan de hand is. Het is echter beter om in te zetten op het voorkomen van uitval. Daarin kunnen in Nederland nog veel stappen worden gezet.

Als werkgevers vooraf hulp gaan bieden aan werknemers, bijvoorbeeld door bij mentale problemen een coach aan te bieden, voorkom je verzuim en verhoog je de individuele inzetbaarheid. “

robidus.nl

”

maken we die twijfels dan niet bespreekMaar moeten werkgevers dan ook hulp baar?” bieden aan werknemers als hun privésituatie hierom vraagt? “Er is veel aandacht voor dit onderwerp, maar werkgevers blijven huiverig om zich met het privéleven van hun werknemers te bemoeien”, zegt Wondaal. “Zaken zoals roken, overgewicht en overmatig alcoholgebruik zijn belangrijke risicofactoren voor gezondheid en dragen bij aan een ongezonde levensstijl. Dit kan grote gevolgen hebben op de werkproductiviteit en dus zijn de ook van belang voor de werkgever.”

”

Werkgevers en werknemers moeten zich ervan bewust zijn dat ze samen verantwoordelijkheid dragen dat de deelnemers aan de arbeidsmarkt vitaal zijn én blijven.

Maar ook onderwerpen die wel een directere relatie hebben met de werkvloer blijven lastig om te bespreken. “Hoe vaak zeggen collega’s immers niet na een burn-out melding, dat het hen niet verbaast, dat ze al een tijdje zagen dat het niet goed ging. Waarom

Zaken zoals roken, overgewicht en overmatig alcoholgebruik zijn belangrijke risicofactoren voor gezondheid en dragen bij aan een ongezonde levensstijl.

Ziekteverzuim Ziekteverzuim hangt sterk samen met de mentale én fysieke gezondheid van werknemers. Een slechte gezondheid kan namelijk een belemmering zijn om aan het werk te gaan. Als werkgever moet je je werknemer motiveren én ondersteunen om vitaal te blijven. Wij noemen dat blijvend werken aan het arbeidsperspectief. Als je dat voor je werknemers doet zal je merken dat ze productiever zijn en dat hun inzetbaarheid op de lange termijn beter zal zijn.”

Robidus helpt grote werkgevers bij het inzichtelijk maken van alles wat er gebeurt binnen het speelveld van sociale zekerheid.

We sturen op de juiste activiteiten op het juiste moment. Bijvoorbeeld met de inzet

van een vitaliteitsprogramma of een individuele interventie bij een moeilijke privé-situatie van een medewerker. Door deze ingrepen verbetert het arbeidsperspectief van de werknemer en wordt het domein van sociale zekerheid voor de werkgever beter beheersbaar, met als resultaat dat de kosten en risico’s voor werkgevers naar beneden gaan omdat medewerkers beter inzetbaar zijn.”

”

Als werkgever moet je je werknemer motiveren én ondersteunen om vitaal te blijven.

Wij noemen dat blijvend werken aan het arbeidsperspectief.

Kijk voor meer informatie op robidus.nl.

‘Magnesium maakt mensen blij en gezond’ Magnesium is na water en zuurstof het allerbelangrijkste element in ons lichaam. Essentieel dus voor de gezondheid. Permsal biedt op verschillende manieren pure magnesium uit de meest zuivere bron ter wereld, en die vind je trouwens gewoon in Nederland!

Het belang van magnesium voor ons lichaam ligt voor de hand, vertelt Maik Lipsius, oprichter van Permsal. “Als mens bestaan we nog maar 200.000 jaar, maar het leven is ontstaan in de oceaan, 300 miljoen jaar geleden al. Die oceaan dragen we nog steeds met ons mee. We bestaan voor 70 procent uit zout water”, vertelt Lipsius.

En dat zoute water bestaat uit magnesiumchloride. “327 processen in ons lichaam zijn afhankelijk van magnesium”, vertelt Lipsius. “Enorm belangrijk dus dat we dit goed op peil houden, want we verbruiken namelijk continu magnesium. Er kunnen hierbij tekorten ontstaan, zeker bij veel spanning en stress of als je veel sport en dus veel transpireert. Daarom is het heel belangrijk om extra magnesium tot je te nemen.”

Permsal Magnesium Naast magnesiumrijk voedsel kan je magnesium ook via de huid toedienen. Het gaat dan rechtstreeks naar de cellen en daarvan merk je al binnen enkele minuten het effect. De balans tussen calcium, verantwoordelijk voor het aanspannen van de spieren, en het magnesium voor het ontspannen, wordt hersteld. Hierdoor ontspannen de spieren en verdwijnen pijnklachten.

Permsal heeft daarom een uitgebreide webwinkel met allerlei honderd procent natuurlijke magnesiumproducten voor de huid. Voor thuisgebruik in een voetenbad of om op de huid te smeren. “Dat werkt heel efficiënt en zorgt voor een ontspannen gevoel.”

Wil je zelf de producten uitproberen? Ga dan naar permsal.nl.

SenseCity SenseCity is een health wellness omgeving in Breda waar je in een privéomgeving een Permsal magnesium experience kan ondergaan. Het is eigenlijk het tegenovergestelde van een sauna waar je door overmatig transpireren een hoop magnesium verliest, want het magnesium wordt hier juist aangevuld. “Magnesium is het ontspannings mineraal”, stelt Lipsius.

“Bij SenseCity kan je dit op allerlei manieren ervaren, waaronder door te floaten in magnesium. Bij alle behandelingen wordt het magnesium direct op de huid gebruikt. Aan het eind van de dag verlaat je ontspannen en met een vitaal gevoel de spa.” Bij SenseCity wordt elke dag duidelijk hoe magnesium bijdraagt aan een betere gezondheid en ontspanning, en veel blije klanten!

Zelf een dagje spa?

Ga dan naar sensecity.nu

Permsal Concepts Gezien de goede ervaringen met de producten en de behandelingen heeft Permsal diverse health wellness concepten opgezet om ondernemers kennis te laten maken met de verschillende voordelen van werken met magnesium. Want daar liggen voor ondernemers mooie kansen, vertelt Lipsius. “Wij ervaren de gezondheidsvoordelen van magnesium dagelijks in onze health wellness praktijk.

Daarom hebben we verschillende businessmodellen ontwikkeld om de voordelen van een magnesiumrijke behandeling onder de aandacht van ondernemers te brengen. Het is onze missie om deze unieke behandelingen zoveel mogelijk onder de aandacht te brengen, zodat iedereen in Nederland in aanraking kan komen met de gezondheidsvoordelen van magnesium. Ondernemers kunnen bij ons langskomen om de verschillende opties te ervaren en te kijken welke optie hen het beste past.”

Nog meer weten over de mooie proposities van Permsal?

Kijk dan op concepts.permsal.nl.

34 Gezondheid analysenederland.nl

Feiten Wendy van Dijk presenteert voor SBS6 populaire programma’s als Wie van de Drie, Wie het laatst lacht, We want more en Hart in Aktie. Met haar zeer succesvolle platform wendyonline.nl bereikte ze dit jaar een mijlpaal: een miljoen unieke bezoekers per maand. Op dat platform neemt Wendy met vele specialisten aan haar zijde de bezoekers mee in de fascinerende wereld van geluk en een gezonde leefstijl. Ook brengt zij vier keer per jaar een Wendy-special uit, elk seizoen licht zij hierin een ander thema uit. De nieuwe winter special over de liefde tussen generaties, waarvoor Wendy werd gefotografeerd en geïnterviewd samen met haar moeder en dochter Lizzy, ligt vanaf 16 december in de winkel.

‘Als ik fit ben, kan ik mentaal meer aan’

Gezondheid 35 analysenederland.nl

Profiel

Zes jaar geleden begon Wendy van Dijk haar platform wendyonline.nl met als doel: het beantwoorden van de vraag wat ons gelukkig en gezond maakt. En ook in de Wendy-specials staat de zoektocht naar geluk en gezondheid centraal. Haar belangrijkste conclusie? “Je moet weten wat voor jou echt belangrijk is en de balans houden in je leven.”

Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

H

school.

Daar is Wendy van Dijk van overtuigd.

Want als je op jonge leeftijd niet leert wat gezond leven is, dan zijn de gevolgen op latere leeftijd vaak niet te overzien.

“Neem voeding. Van mijn tijd bij het programma Obese heb ik geleerd dat veel mensen simpelweg niet weten dat wat ze eten, ongezond is. Tja, daar ligt wel een taak voor een nieuwe regering.” Wat Van Dijk die nieuwe regering zou willen adviseren op gebied van een gezonde leefstijl?

Beweeg. En zorg voor bewustzijn. Zo vroeg mogelijk.

“Wat krijg je mee op jonge leeftijd? Vanuit huis, vanuit school? Als je nu kijkt wat we onze kinderen voorschotelen, dan is dat niet veel goeds.

Zo zitten ze bijvoorbeeld zes uur in de schoolbanken.

Dat vind ik ongelooflijk: ze moeten toch bewegen? Geef kinderen meer beweging. Ook op middelbare scholen. Als je kijkt naar Amerika, daar voert sport de boventoon op school. Wij zijn daar zoveel slechter in. Elke dag gym, zou ik de nieuwe regering willen adviseren. Maar ook voeding moet een grotere rol spelen.” et begint op

het de Schijf van Vijf, melk is goed voor elk, daar word je sterk van, maar goede voeding werkt niet zo. Dat moet je per mens, per lijf, bekijken.

Ik had heel veel allergieën, had altijd eczeem, en uiteindelijk viel dat allemaal te herleiden tot voeding. Ik heb simpelweg een intolerantie voor bepaalde voedingsstoffen. Door dat aan te pakken ben ik van al mijn allergieën en mijn eczeem af. Ik heb nergens meer last van. Dus voor mij maakt voeding een gigantisch groot verschil.”

Je moet weten waar je gelukkig van wordt en dat je moet je prioriteit geven in je leven.

Ik las een quote van je op wendyonline.nl: ‘Gezondheid heeft niet alleen maar te maken met wat je eet, of hoeveel je beweegt. Het gaat ook om je mentale gezondheid. Het gaat om de balans.’

Heb jij die balans gevonden?

“Eigenlijk ben ik zes jaar geleden met mijn platform

begonnen om precies die vraag te beantwoorden.

Wat maakt ons gelukkig en gezond? Uiteindelijk komt dat volgens mij neer op die balans. Je moet weten waar je gelukkig van wordt en dat je moet je prioriteit geven in je leven. Ik ga het beste op gezonde voeding, genoeg bewegen en ontspanning. Maar werk is ook heel belangrijk voor mij. En sociale contacten. De balans vinden tussen al die verschillende dingen is een moeilijke zoektocht. Daar ben ik elke dag weer mee bezig, want je kan jezelf snel verliezen in de ratrace, zeker als je een gezin hebt. Je moet uitkijken dat je niet wordt geleefd.”

Dat kan ik me in jouw geval goed voorstellen.

“Ja, het is lastig om niet de controle te verliezen. Een samengesteld gezin, twee mensen met drukke banen, opgroeiende kinderen, verantwoordelijkheden, en vooral: zo veel willen. Een eigen blad, een eigen platform, series, programma’s, een goede moeder zijn, een leuke vriendin, een sociaal leven hebben. En ik wil het natuurlijk allemaal goed doen. Onderaan de streep maakt me

Op school?

“Ja, gewoon in lessen.

Zodat kinderen zich bewust worden van gezonde voeding.

Want daar begint het: heel veel mensen weten gewoon niet beter, dus moeten wij ze dat leren. Daarnaast moet er iets aan het aanbod worden gedaan, maar dat geldt niet alleen voor scholen, maar ook voor sportparken, pretparken en speeltuinen, en ga zo maar door. Op dit moment is zo ongeveer alles wat daar wordt aangeboden ongezond. Dat is toch ridicuul? Dat je in een zwembad op sportkantine bijna niet aan gezond eten kunt komen? Dat snap ik niet.”

In hoeverre is voedsel belangrijk om lekker in je vel te zitten?

“Hoe belangrijk dat is, heb ik aan den lijve ondervonden.

Ik ben niet opgegroeid met een goede kijk op gezonde voeding. Bij ons thuis was

Een gezond gestel is voor mij daarvoor heel belangrijk, dat is de basis.

dat niet gelukkig, dus moet ik heel goed prioriteiten stellen.

Een gezond gestel is voor mij daarvoor heel belangrijk, dat is de basis.”

De balans vinden tussen al die verschillende dingen is een moeilijke zoektocht.

Je lijf komt op de eerste plaats?

“Het is in ieder geval superbelangrijk. Ik ben professioneel danseres geweest, en heb vroeg geleerd dat ik moet kunnen vertrouwen op mijn lichaam. Gelukkig ben ik gezegend met een sterk lichaam en ik onderhoud dat lichaam goed. Ook in drukke tijden, maak ik altijd tijd voor sport.

En dat gaat dan voor sociale contacten. Omdat ik weet: daar begint het voor mij.

Als ik fit ben, kan ik mentaal meer aan.”

Neem je die visie ook mee binnen je gezien?

“Nou… Het is wel zo dat ik op een gegeven moment mezelf in de spiegel aan heb gekeken en toen zei: je bent zelf wel lekker bezig met je

sport, maar je moet ook je kinderen daarin meenemen.

Als ik ging hardlopen of yogaën, dan deed ik dat zelf, zonder mijn kinderen. Dat klopte niet helemaal, dus heb ik dat aangepakt. Ik ben met mijn dochter gaan wandelen, en ondanks dat ze tien was en wandelen niet leuk vond, ging ze toch mee omdat ze het gezellig vond om te kletsen. En vlak voor de coronalockdown had ik godzijdank net een trampoline gekocht, dus kon zij na een uurtje leren even springen.”

Een gezond gestel is voor mij daarvoor heel belangrijk, dat is de basis.

Is bewegen de basis van een goede mentale gezondheid?

“Voor mij wel. En dan heb ik het niet over extreem sporten hoor, dat heb ik juist moeten afleren. Door mijn dansverleden benaderde ik sporten vroeger altijd heel intens. Het bloed moest in de schoenen staan: als ik ging hardlopen, moest ik een ma-

rathon volbrengen. Als ik ging yogaën, moest het bikram yoga zijn: elke week vier keer anderhalf uur lang in meer dan 40 graden. Dat doe ik niet meer, ik heb geleerd dat mijn lichaam om iets anders vraagt, nu ik de vijftig ben gepasseerd. Dus nu wandel ik.

Of ga ik spinnen.” wel vier keer in de week?

“Haha, wel veel ja. Ik probeer het soms echt rustig aan te doen, dan zeg ik tegen mezelf: ga lekker hangen op die bank. Netflixen. Maar het werkt niet voor mij, ik voel mezelf dan in een neerwaartse spiraal terechtkomen. En dan heb ik ook echt geen zin meer om mijn gymschoenen aan te doen en te gaan wandelen, maar dan sleep ik mezelf toch naar buiten.

Omdat ik weet: daarna voel ik me lichter en beter in mijn hoofd. Daarom probeer ik altijd mensen te motiveren om te bewegen, omdat ik weet dat het werkt. Het is mentaal zoveel beter voor je.”

Maar dan nog

36 Gezondheid analysenederland.nl

Lekker blijven slapen Familiegezondheid

Slaap is ontzettend belangrijk voor je gezondheid, dat weten we allemaal. Toch is dat niet altijd even makkelijk en hoe ouder we worden, hoe moeilijker we het lijken te vinden om goed te slapen.

Tekst: Marjon Kruize Foto: Nathan Oakley

V

olgens het Ned-

Huisartsen Genootschap heeft één op de drie volwassenen geregeld problemen met slaap. De helft van alle patiënten met slaapklachten is boven de 65 jaar oud. Dat kan komen door medische of psychische problemen, een stressvolle gebeurtenis, verhoogde gevoeligheid voor verstoringen in de slaapomgeving, het gebruik van medicijnen die de slaap verstoren of een verstoring van de biologische klok door bijvoorbeeld een minder gestructureerd verloop van de dag. Ook slapen ouderen vaak lichter en worden ze ’s nachts vaker wakker, zo meldt Slaapcoach.nl. erlands

Chronisch slecht slapen verhoogt namelijk de kans op diabetes en hart- en vaatziekten. flinke gevolgen hebben. Chronisch slecht En dat kan

slapen verhoogt namelijk de kans op diabetes en hart- en vaatziekten, zo meldt Gezondheidsnet.nl. Ook word je er vaak prikkelbaar van, kan je je minder goed concentreren en presteer je slechter.

En je bent natuurlijk veel vermoeider.

voor een goed bed, een fijn matras en een goed hoofdkussen. Veel mensen zijn zich niet bewust van het belang van een goed matras, maar zonder een goed matras kan je niet goed ontspannen. Je lichaam moet namelijk op de juiste manier over het matras

verdeeld worden, zo valt te lezen op Inslaap.nl. Wanneer je matras te hard is, wordt je doorbloeding afgekneld en krijgt je huid onvoldoende zuurstof. Je hersenen krijgen hierdoor het signaal om te draaien, waardoor je onrustig slaapt. Heb je een te zacht

matras? Dan geeft dat niet voldoende steun en zak je veel weg. Ook dat slaapt niet lekker, dus besteedt zeker genoeg aandacht aan het kiezen van je matras. ook beter als je overdag actief bent,

je in de avonduren geen koffie of alcohol drinkt en geen grote maaltijden eet, en als je elke dag op dezelfde tijd op staat. Dan weet je zeker dat je er zelf alles aan gedaan hebt om ’s nachts lekker te slapen.

Daarnaast slaap je

Het is belangrijk de slaapkamer stil, koel en donker te houden en deze alleen te gebruiken om te slapen. aantal dingen die je kunt doen om slaapklachten zoveel mogelijk te voorkomen, zo stelt Gezondheidsnet.nl. Zo is het belangrijk de slaapkamer stil, koel en donker te houden en deze alleen te gebruiken om te slapen. Zelfs een klein beetje licht, bijvoorbeeld van een digitale wekker, kan ervoor zorgen dat de aanmaak van het slaaphormoon melatonine afneemt, waardoor de slaap verstoord kan raken.

Er zijn een

Het is ontzettend belangrijk dat je zorgt voor een goed bed, een fijn matras en een goed hoofdkussen. ontzettend belangrijk dat je zorgt Daarnaast is het

Het is ontzettend belangrijk dat je zorgt voor een goed bed, een fijn matras en een goed hoofdkussen.

ADVERTENTIE

NEEM RECOVER-ME VOOR HET SLAPEN GAAN! Wat is diepe slaap?

Diepe slaap treedt op na de inslaapfase en de lichte slaap. U slaapt diep wanneer uw hersengolven vertragen.

Wetenschappers zijn het erover eens dat slaap essentieel is voor uw gezondheid.

Hoewel REM-slaap belangrijk is, is diepe slaap het belangrijkst om u uitgerust en gezond te voelen. De gemiddelde gezonde volwassene krijgt ongeveer 1 tot 2 uur diepe slaap per 8 uur nachtrust. Als u voldoende diepe slaap krijgt, voel u zich verfrist wanneer u ’s ochtends wakker wordt.

Wanneer u 7 tot 9 uur slaapt, dan is daarvan meestal 60 tot 120 minuten diepe slaap.

Wat gebeurt er o.a. tijdens diepe slaap?

1. Het stimuleert uw immuunsysteem.

2. Het helpt de hersenen herinneringen op te slaan.

3. Emoties, kennis en nieuwe vaardigheden worden verwerkt.

4. Er vind fysiek herstel plaats.

5. Bloedsuikerspiegel en metabolisme worden weer in balans gebracht.

6. verbetert de mogelijkheid om informatie te verzamelen en op te roepen.

7. Tijdens de diepe slaap scheidt de hypofyse belangrijke hormonen af, zoals groeihormonen, die weefsels in het lichaam helpen groeien en cellen regenereren.

Hoe kunt u uw diepe slaap stimuleren?

Neem Recover-Me voor het slapen gaan!

Scheppen, roeren en drinken. Als u iedere avond Recover-Me inneemt voor het slapen gaan stimuleert u het proces om sneller en

dieper in slaap gebracht te worden.

De speciale en unieke formule van RecoverMe is zodanig ontwikkeld dat wanneer u het voor het slapen gaan inneemt de productie van stikstofmonoxide in het brein wordt verhoogt. De invloed daarvan op het voorste gedeelte van het brein zorgt ervoor dat we sneller in slaap vallen en dieper slapen.

De neurotransmitter stikstofmonoxide, heeft het tegenovergestelde effect van cafeïne, het beïnvloedt de kwaliteit en de duur van onze slaap.

Deze gasvormige molecule zet aan tot het vrijgeven van adenosine. Wanneer het niveau van adenosine in onze hersenen hoog is neemt de slaapdruk toe. Een wetenschappelijk rapport hierover vindt u op de website.

➜ Voor meer informatie bezoek onze website www.recover-me.nl of bel ons op 073-5991775.

38 Gezondheid analysenederland.nl

Het belang van ontspannen Familiegezondheid Wie hard werkt, moet zijn lichaam op tijd rust geven. Een goede nachtrust en een regelmatig bezoek aan een wellnesscentrum zorgen ervoor dat je lijf topfit blijft. Ook als je werk veel van je vraagt.

Tekst: Katrien Baarendse Foto: Fotograaf

E

en goede nachtrust

is van levensbelang, zo stelt Gezondheidsplein. Het zorgt ervoor dat je je vrolijker, energiek en alert voelt. Je laat je minder snel van de wijs brengen door een probleem, je kunt je beter concentreren en je geheugen werkt beter. Door te slapen kunnen de hersenen zich opladen en geleerde informatie verwerken. Dat komt de productiviteit op je werk ten goede. Ook voorkom je met een goede nachtrust gezondheidsproblemen, zoals een te hoog cholesterolgehalte, een hartinfarct, depressie of diabetes. goede nachtrust niet voor iedereen weggelegd. Ruim een op de vijf Nederlanders van 12 jaar en ouder heeft slaapproblemen blijkt uit enquêtes van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek). Dat komt dan bijvoorbeeld door piekeren over werk of een relatie of door een te drukke levensstijl.

Nu is één keer slecht slapen niet erg, maar structureel te weinig nachtrust krijgen, kan ernstiger gevolgen hebben.

die je nodig hebt, verschilt per persoon. Het gemiddelde is ongeveer acht uur slaap per nacht. Maar de één heeft met vijf uur slaap al voldoende nachtrust, terwijl een ander zich na twaalf uur in bed nog steeds niet uitgeslapen voelt. Ook bepalend zijn de hoeveelheid slaap die je een nacht eerder had, en je leeftijd.

De hoeveelheid slaap

tips die je kunnen helpen aan een betere nachtrust, zo stelt Gezondheidsplein. Wees actief gedurende de hele dag. Zorg dat je overdag veel beweegt, zodat je ’s avonds ook fysiek Er zijn veel

vermoeid bent. Zorg ook voor regelmaat in je leven: sta elke dag op hetzelfde tijdstip op, ook in het weekend. Probeer op vaste tijden te eten, sporten, ontspannen en werken.

Vermijd al te inspannende activiteiten vlak voordat je je bed induikt. Dus kijk geen televisie, check niet je mail en ga ook niet actief sporten.

Kies liever voor het lezen van een boek, een massage, muziek luisteren of een warm bad. Ook het drinken van alcohol of cafeïne-houdende producten voor het slapen gaan is af te raden. En eet geen zware maaltijd voor je naar bed gaat. Nog meer afraders: het blauwe licht van

je televisie, smartphone of laptop. Dat blokkeert immers de productie van melatonine, het hormoon dat slaap veroorzaakt. Tot slot wel een aanrader: zorg dat je slaapkamer een baken van rust is.

Een goede nachtrust is van levensbelang, zo stelt Gezondheidsplein. helpen bij het ontspannen is een dagje naar de sauna, een massage nemen of een yogales. Iedereen heeft Wat ook kan

baat bij wellness, stelt de Belgische website Gezond.be, en je kunt het zo exclusief maken als je zelf wilt. Ga je voor een volledige behandeling inclusief modderbad en jacuzzi of laat je slechts je schouders masseren? Op tijd een bezoek aan een wellnesscentrum of een massage nemen verbetert je gezondheid: je bent beter bestand tegen alledaagse uitdagingen en ervaart minder stress. Bovendien zorgt het voor een betere bloedcirculatie, minder rimpels, een stralende huid en je voelt je minder gejaagd. Ook yoga verbetert je gezondheid: je wordt er kalmer door en komt dichter bij je ware aard.

Wees actief gedurende de hele dag. Zorg dat je overdag veel beweegt, zodat je ’s avonds ook fysiek vermoeid bent. Zorg ook voor regelmaat in je leven: sta elke dag op hetzelfde tijdstip op, ook in het weekend.

Toch is een

Een goede nachtrust is van levensbelang, ADVERTENTIE

DE EXPERT IN ZITCOMFORT! Gezondheid staat voorop bij ons, bewegingstherapie is een van de meest effectieve techniek om te kunnen herstellen als dat nodig is.

Welzijn wordt bereikt door de geest en het lichaam te ontspannen. De functies van een massagestoel helpen pijn, stress, depressie en angst te verlichten, maar stimuleren ook serotonine (gelukshormoon), wat uw algehele geestelijke gezondheid verbetert. Je eigen masseur/ fysiotherapeut in huis.

Voordelen van een massagestoel thuis of op het werk: Verhelpt nek/schouder en rugklachten zorgt voor betere bloedcirculatie Verbetert je concentratievermogen Daarnaast helpt de ontspannende massage om mobiliteit en energie terug te krijgen, die je dagelijks nodig heb.

www.komoder.nl contact@komoder.nl

Gezondheid 39 analysenederland.nl

60% van de huisdieren zijn tegenwoordig te dik: ‘Sommige huisdieren wegen twee keer zoveel als hun ideale gewicht.’

Familiegezondheid Meer dan de helft van de Nederlandse katten of honden kampen met overgewicht, al valt het de meeste baasjes niet op. “En zodra het opvalt, is het overgewicht vaak al in een vergevorderd stadium”, zegt professor Myriam Hesta (Universiteit Gent). “Sommige huisdieren wegen twee keer zoveel als hun ideale gewicht.” Overgewicht bij honden en katten is een ernstig gezondheidsrisico wat direct moet worden aangepakt.

Tekst: Marjon Kruize Foto: Juan Gomes

T

ot 60% van de

Nederlandse honden en katten lijden aan overgewicht, waarvan een aanzienlijk deel ook obesitas heeft. Dit vormt een groot probleem aangezien de ziekte gepaard gaat met een laaggradige ontsteking, waardoor zij veel sneller vatbaar zijn voor andere ziektes.

Onaangepast en vaak calo-

rierijk voer is een belangrijke oorzaak van overgewicht bij huisdieren. En er zijn nog andere aspecten: een verkeerde hoeveelheid voeding of te weinig beweging spelen een grote rol in overgewicht bij huisdieren.

Niet beïnvloedbare risicofactoren zijn

onder meer het ras, Labradors, Beagles en Britse Kortharen hebben bijvoorbeeld meer aanleg dan windhonden of Oosterse katten, maar ook sterilisatie of castratie spelen hierin een rol.

Hoewel die ingreep de energiebehoefte met 30 procent verlaagt, blijven baasjes na zo’n ingreep vaak net zo veel eten geven aan hun huisdier.

Slechts een kwart van de baasjes beseft dat hun huisdier te dik is.

Een deel daarvan wil hun huisdier helpen afvallen, waarbij het overblijvende deel (nog) geen plannen heeft.

Voor de algemene gezond-

heid van je hond of kat is het dus uitermate belangrijk dat ze een gezond gewicht hebben. Dit ideale gewicht is erg afhankelijk van verschillende elementen zoals bijvoorbeeld het ras, het geslacht en de leeftijd. Het gewicht van je huisdier kan worden uitgedrukt door een Body Condition Score (BCS), die uitgaat van een schaal van 1 tot 9. Een score tussen de 4

Meer dan de helft van de Nederlandse katten of honden kampen met overgewicht, al valt het de meeste baasjes niet op.

en 5 is een normaal gewicht; elk puntje meer gaat gepaard met 10 à 15 procent extra lichaamsgewicht.

Heeft je huisdier

overgewicht? Dan is de kans groot dat hij of zij minder lang zal leven en een groter risico heeft op tal van gezondheidskwalen.

Bij honden gaat het vooral om ontstekingen aan de gewrichten, bij katten komen stofwisselingsproblemen of nierklachten het vaakst voor.

Meer bewegen en minder

eten is het meest logische advies tegen overgewicht. Vooral de juiste portie en kwalitatief hoogstaande voeding op basis van de behoeften van je huisdier zijn belangrijk in de strijd tegen overgewicht.

Wat kun jij doen?

Je kunt zelf kijken naar de manier waarop jij je huisdier voert. Probeer niet al te veel voer in één keer te geven. Verstop bijvoorbeeld wat brokjes in huis of laat je huisdier achter je aanlopen of

er naar zoeken. Zo stimuleer je de beweging meer.

Hoewel de cijfers er

niet om liegen, zijn er maar weinig baasjes zich bewust van het groeiende gezondheidsprobleem onder huisdieren. Slechts een kwart van de baasjes beseft dat hun huisdier te dik is. Een deel daarvan wil hun huisdier helpen afvallen, waarbij het overblijvende deel (nog) geen plannen heeft. Onthoud hierbij vooral: voorkomen is

makkelijker dan genezen.

Onaangepast en vaak calorierijk voer is een belangrijke oorzaak van overgewicht bij huisdieren.

ADVERTENTIE

40 Partner Content - NOVEX analysenederland.nl

NOVEX - Partner Content

Uw zaken zelfstandig regelen Wat als u dit niet meer kunt?

Partner Content NOVEX

Zelf de regie in handen houden? Met een professionele levensexecuteur, executeur of vereffenaar weet u zeker dat uw zaken goed geregeld zijn, juist wanneer u dat niet meer zelf kunt.

Een levensexecuteur regelt uw zaken u het zelf niet meer kunt Wie regelt uw bankzaken als u onverhoopt gaat dementeren? Wie mag uw huis verkopen als u dat zelf niet meer kunt? En wie kan medische beslissingen nemen? Het kan zijn dat er een moment komt waarop u niet meer zelfstandig kan beslissen. U bent dan wilsonbekwaam. Een levensexecuteur kan op dat moment uitkomst bieden. Een levensexecuteur heeft de juridische bevoegdheid om volledig of gedeeltelijk namens u te mogen handelen op basis van een volmacht.

Deze volmacht wordt opgenomen in uw levenstestament. Het is belangrijk dat u een levensexecuteur kiest die u vertrouwt én die de juiste expertise in huis heeft. Ook moet deze persoon voldoende tijd hebben om uw belangen te behartigen. Bij voorkeur heeft de levensexecuteur ervaring. U kunt bijvoorbeeld een familielid of kennis benoemen of een professional inschakelen. Zo heeft

novex-executeur.nl

NOVEX onder haar leden professionals die u als levensexecuteur kunt benoemen. Zij staan voor u klaar.

”

Het is belangrijk dat u een levensexecuteur kiest die u vertrouwt én die de juiste expertise in huis heeft.

beheert het nalatenschapsvermogen en betaalt de schulden. Verder brengt hij de nalatenschap voor de erfgenamen in beeld en doet hij de belastingaangiften. Als alles is afgerond, zorgt de executeur ervoor dat de erfgenamen krijgen waar zij recht op hebben. Kennis en ervaring zijn essentieel voor een vlotte en zorgvuldige afwikkeling van de nalatenschap, hoe eenvoudig ook.

NOVEX-leden zijn professionele executeurs die ervoor zorgen dat uw nalatenschap zorgvuldig wordt afgewikkeld.

Een vereffenaar wikkelt de nalatenschap af als het de erfgenamen onderling niet lukt Blijft een nalatenschap onbeheerd of komen de erfgenamen er samen niet uit? Dan heeft de rechter de mogelijkheid om iemand tot Een executeur zorgt ervoor dat vereffenaar te benoemen. Volgens de wet uw nalatenschap zorgvuldig wordt kunnen erfgenamen, belanghebbenden, afgewikkeld In uw testament kunt u uw wensen rondom schuldeisers en het Openbaar Ministerie de rechter vragen een vereffenaar te benoehet afwikkelen van uw nalatenschap men. Zij hebben bovendien de mogelijkheid vastleggen. Regelt u niets? Dan moeten uw iemand aan de rechter voor te dragen. erfgenamen na uw overlijden samen uw Een vereffenaar is verantwoordelijk voor de nalatenschap regelen. Dat kan gaan om de afwikkeling van een nalatenschap. De verefuitvaart, maar bijvoorbeeld ook over het verdelen van de inboedel of de verkoop van fenaar zorgt ervoor dat alle schulden worden uw huis. In uw testament kunt u daarom een betaald, de belastingaangiftes worden gereexecuteur aanwijzen, die uw laatste wensen geld en dat alles wat te veel betaald is terug komt. Kortom: een vereffenaar zorgt ervoor uitvoert. De executeur regelt de uitvaart,

dat de afwikkeling van de nalatenschap goed verloopt. Ook voor een professionele vereffenaar kunt u bij NOVEX terecht.

Meer informatie ?

Wilt u weten wat onze leden voor u kunnen betekenen? En wie van onze leden bij u in de buurt werkzaam zijn? Bekijk onze website voor meer informatie: www.novex-executeur.nl