Analyse #91 - Toekomst van de industrie by Contentway

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant.

Above the clouds with Maxcom maxcom.nl

Nr. 91 Juni 2021

Toekomst van de Industrie Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

Met focus op Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management

De Nederlandse industrie zet zich in voor verduurzaming Wat speelt er op het gebied van chemie, de energietransitie, automatisering en supply chain management Emmo Meijer:

Chemische industrie: verenigt u! Lees meer op pagina 6

Supply Chain Management:

Maatschappelijk verantwoord inkopen

Automatisering:

Kantoor van de toekomst leunt op softwarerobots

Ook in de supply chain is duurzaamheid aan de orde van de dag.

Lees meer op pagina 52

Lees meer op pagina 38

Energietransitie: | Manon Janssen

Nederland is vreselijk goed in aanpakken “Het punt is dat we nu moeten gaan handelen. Want als we 2030 niet halen, dan hebben we sowieso geen planeet die leefbaar is in 2050.” Lees meer op pagina 28

Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf VIB ETS bedrijven kunnen 1,6 Mton CO2-uitstoot verminderen via betere thermische isolatie van leidingen, afsluiters, boilers, vaten en tanks. Dit komt overeen met het jaarlijks energieverbruik van 800.000 auto’s of 400.000 huishoudens.

Meer informatie? Kijk op www.isoleren.nl

OOK PROFITEREN VAN ZONNE-ENERGIE? Bijdragen aan een beter klimaat, profiteren van vaste inkomsten en besparen op uw energierekening? Kies dan voor GroenLeven: goed voor het klimaat én uw portemonnee. Met de zonnepanelen van GroenLeven maakt u uw pand energiezuinig en daarmee klaar voor de duurzame toekomst. Uw dak voorzien van zonnepanelen was nog nooit zo eenvoudig; GroenLeven regelt alles van A tot Z. Inmiddels hebben we meer dan 800 grootschalige zonnedaken gerealiseerd op bijvoorbeeld bedrijfspanden, logistieke centra, loodsen en stallen. Dat doen we onder andere samen met partners zoals FrieslandCampina en Univé. Geen dak beschikbaar, maar wel een andere locatie? Als marktleider in grootschalige zonne-energie zijn we veelzijdig. We kunnen locaties zoals parkeerplaatsen, vuilstorten, zandwinplassen of (zacht)fruitteelt voorzien van zonnepanelen. Dubbelfuncties noemen we dat. Zo profiteert u van de inkomsten, ons klimaat van de zonnepanelen. Klaar om uw onderneming te verduurzamen? Neem contact op met GroenLeven voor een vrijblijvend adviesgesprek. ) 058 799 00 00 | 7 www.groenleven.nl

AIR- Toekomst LIQUIDE - Partner Content Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management van de Industrie

analysenederland.nl

Air Liquide - Partner Content

Air Liquide klaar om het voortouw te nemen in de energietransitie

De ‘A’-Rating van CDP Air Liquide werkt natuurlijk al veel langer Air Liquide heeft een aantal ambitieuze en aan het terugdringen van CO2-emissies. uitgebreide initiatieven voorbereid in het Jaarlijks geeft de groep ongeveer honderd kader van hun energietransitie program- miljoen euro uit aan innovaties om haar ecoma. Deze initiatieven zullen wereldwijd logische voetafdruk en die van haar klanten worden uitgerold. te verkleinen. In 2020 kreeg de groep dan ook een ‘A’-rating van CDP (voorheen be“Laat ik beginnen met te zeggen dat we dit kend als het Carbon Disclosure Project), een niet doen omdat iedereen het doet”, legt non-profitorganisatie die bedrijven evalueert Vianney de Buchet, Vice President Energy op basis van hun klimaatacties. CDP erkent Transition Europe bij Air Liquide, uit. “Na- de strategie van Air Liquide voor duurzame tuurlijk willen we graag onze verantwoorgroei. Deze groei wordt geïllustreerd door de delijkheid nemen om de uitstoot van CO2 ontwikkeling van het bedrijf op het gebied op alle mogelijke manieren te verminderen. van waterstoftechnologie en door deelname Dat sluit niet alleen aan bij het DNA en bij aan tal van innovatieve projecten. de kernwaarden van Air Liquide, maar ook bij onze ervaring op vlak van waterstof en Reductie van CO2 -emissies koolstofdioxide, die beiden een integraal “De groep heeft toegezegd om haar koolonderdeel vormen van de energietransitie.” stofvoetafdruk tegen 2035 significant te verminderen. Daartoe gebruiken we steeds “We hebben eind maart ons duurzaamheids- meer duurzame elektriciteit en verminderen programma ‘ACT for a sustainable future’ ge- we ons energieverbruik”, vertelt de Buchet. lanceerd binnen Air Liquide”, gaat De Buchet “Een belangrijk deel van de energie die we verder.” ACT is de afkorting voor ‘Abatement, vandaag gebruiken is al koolstofarm, maar Care and Trust’. Met ‘Care’ willen we ervoor we willen onze aankopen van hernieuwbare zorgen dat iedereen toegang heeft tot onze elektriciteit significant verhogen. Onlangs producten, zoals zuurstof. ‘Trust’ is wat we hebben we in Nederland een eerste ‘corporaverstaan onder onze zorg naar onze medete power purchase agreement’ (CPPA) geslowerkers. Hier zijn doelen aan gekoppeld op ten, een langetermijncontract voor de afnavlak van onder andere diversiteit en inclusie. me van stroom die afkomstig is van het door En onder ‘Abatement’ hebben we onze aantal Vattenfall te bouwen windpark Hollandse klimaatdoelen vooropgesteld, zoals een abso- Kust Zuid. Dit is een eerste stap om onze lute CO2-reductie van 33 procent in 2035 ten huidige electriciteitsverbruk te verminderen. Meer volumes zullen nodig zijn, temeer daar opzichte van 2020. Dit laatste is een belangrijke ambitie, gezien we over dezelfde periode we naar hernieuwbare waterstofproductie ook onze waterstofproductie in volume willen willen gaan via electrolyse. Bovendien gaan we tijdens het besluitvormingsproces rond verdrievoudigen. Wereldwijd heeft de Air Liquide Group als ambitie om acht miljard te toekomstige partnerships ook rekening houden met de energiemix van potentiële investeren in onder andere nieuwe leveranciers.” Air Liquide gaat ook zijn CryocapTM-technologie voor CO2-verwereigen energieverbruik – in verhouding tot king alsook in nieuwe electrolysers voor de productie van waterstof. Ook zullen verduur- het productievolume – met vijf procent verminderen. Dat zal enerzijds gerealiseerd zaming van de transportsector (scheepvaart, worden door nieuwe, geavanceerde installatrucks, bussen en treinen) belangrijke pijlers blijven om aan onze doelstellingen omtrent de ties in gebruik te nemen en anderzijds door energietransitie te kunnen voldoen, hiervoor de energie-efficiëntie van bestaande instalhebben we verschillende initiatieven lopen.” laties te optimaliseren. Bovendien heeft Air Partner Content Air Liquide

www.industrie.airliquide-benelux.com

Liquide zich voorgenomen om de CO2-voetafdruk van haar eigen bulk- en cilindergassen divisie met tien procent te verminderen. Dit wordt gerealiseerd door het bulktransport te optimaliseren met behulp van big data, en door het huidige vrachtwagenpark op fossiele brandstoffen te vervangen door vrachtwagens die gebruik maken van duurzame energie. “Air Liquide neemt daarnaast deel aan een aantal innovatieve CCS-projecten (Carbon Capture and Sequestration) rond het afvangen en vastleggen van koolstof, zoals Porthos in Rotterdam waarmee we CO2 willen opslaan op de zeebodem, en Antwerp@C in Antwerpen waarbij Air Liquide samen met een aantal andere bedrijven laat onderzoeken of het technisch en economisch haalbaar is om een CO2-infrastructuur te bouwen ter ondersteuning van toekomstige CCUS-toepassingen (Carbon Capture Utilisation & Storage). Deze grootschalige projecten hebben het potentieel om de CO2-voetafdruk van industriële bedrijven aanzienlijk te verkleinen. Ook heeft Air Liquide een memorandum van overeenstemming getekend met Northern Lights, een CCS-project dat zich in Noorwegen situeert. Een ander belangrijk project is ELYgator, dit wordt een van de grootste elektrolyse-installaties ter wereld, die hernieuwbare waterstof produceert met hernieuwbare elektriciteit en volgens de planning in 2024 operationeel zal zijn. ELYgator zal een 200MW electrolyser worden in Terneuzen, volledig geïntegreerd met onze bestaande netwerken. Het project bevindt zich nu in de laatste selectieronde van het Europees Innovatiefonds.”, legt Floris Mackor, Vice President Large Industries voor Noord-Europa & CIS landen bij Air Liquide uit. Initiatieven voor onze klanten De Buchet: “Aangezien we onze technische portfolio en expertise op het vlak van energietransitie sowieso verder gaan uitbreiden, hebben we besloten om deze kennis en technologie ook beschikbaar te stellen aan onze industriële klanten. We zijn er ons

bewust van dat de energietransitie een grote uitdaging is voor de hele industrie, en dus willen we graag anderen helpen hun doelen te bereiken. Zo willen we onze technologie ter beschikking stellen waarmee klanten hun CO2-uitstoot kunnen opvangen. De CO2 kan dan hergebruikt worden – bijvoorbeeld in de tuinbouw of voor het maken van frisdranken –, of kan veilig onder de zeebodem worden opgeslagen.” Naar een koolstofarme samenleving “Hoewel we ervan overtuigd zijn dat het cruciaal is om de CO2-uitstoot te verminderen, menen we dat de ontwikkeling en succesvolle implementatie van nieuwe technologieën minstens even belangrijk is. Omdat waterstof een sleutelrol gaat spelen in de samenleving van morgen en in de energietransitie, zetten we volop mensen en middelen in om deze technologie in gebruik te nemen op grote schaal.” Waterstof gaat een sterke impact hebben op de transportsector – niet alleen op auto’s maar ook op vrachtwagens en schepen – en zal ook steeds meer worden gebruikt als energiedrager voor de industrie. Zo kondigde Air Liquide onlangs de lancering aan van een project rond de inzet van 1.000 waterstof vrachtwagens tussen de havens van Rotterdam, Antwerpen en Duisburg (HyTrucks). Air Liquide investeert ook in installaties voor biomethaanzuivering. Biomethaan – een duurzaam gas dat ontstaat door de vergisting van organisch afval – heeft dezelfde eigenschappen als aardgas, maar moet worden gezuiverd voordat het in het aardgasnet kan worden geïnjecteerd. Tegen 2025 zal de capaciteit van de installaties stijgen naar 5 TWh per jaar. “Al bij al levert Air Liquide flinke inspanningen om uitdaging van energietransitie aan te pakken. Natuurlijk verwachten we nog bijkomende uitdagingen en hindernissen tegen te komen – het zou vreemd zijn als dat niet zo was –, maar we zijn vastbesloten om onze doelstellingen te bereiken en om het voortouw te nemen in onze industrie”, besluit Vianney de Buchet.

Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

IN DE PUBLICATIE Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management 6. Voorwoord: Emmo Meijer 10. Van tonnenjacht naar systeemverandering 12. De weg naar duurzaamheid in de chemische industrie mag niet lichtzinnig geïnterpreteerd worden

28. Nederland is vreselijk goed in aanpakken 36. Voorwoord: Thijs Dorssers 38. Kantoor van de toekomst leunt op softwarerobots 54. Supply chain heeft een andere mindset nodig

ANALYSENEDERLAND.NL Verduurzaming leidt uiteindelijk tot meer waarde Over de chemische industrie zijn we lang niet altijd even positief.

ANALYSENEDERLAND.NL Duurzame energieoplossingen aangenaam voor iedereen Veel nieuwe huizen worden al op een duurzame manier gebouwd.

PROFIELEN IN DEZE PUBLICATIE

ANALYSE. presenteert Analyse. Toekomst van de Industrie. Het afgelopen jaar stond natuurlijk in het teken van de coronacrisis, maar de industrie had daarnaast nog een andere crisis te bedwingen: namelijk de klimaatcrisis. Sinds de invoering van het klimaatakkoord is er dan ook volop gewerkt aan de verduurzaming van de sector en dat heeft het afgelopen jaar zeker niet stilgestaan.

Ook automatisering is

in de industrie aan de orde van de dag. Niet alleen om meer efficiëntie en kostenbesparing te realiseren, maar ook voor de verduurzaming van onze fabrieken. Immers, met slimme sensoren op de werkvloer kunnen gebouwen een stuk slimmer worden ingericht. En wat dacht je van robots die repeterend werk over kunnen nemen zodat werkgevers zich kunnen richten op de uitdagingen van de verduurzaming?

leggen we hierbij onze focus op de chemische industrie. Nederland maakt onderdeel uit van één van de grootste chemische industriële clusters ter wereld en deze sector is dan ook van groot belang voor onze economie. Echter, de chemische industrie is ook verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de CO2 -uitstoot in ons land. Daarom hebben de bedrijven in deze sector de afgelopen jaren de handen ineengeslagen om steeds meer verduurzaming te realiseren. Maar dat ging niet zonder de nodige uitdagingen.

Als laatste kijken

European Media Partner

EXCLUSIEF VOOR HET WEB

Emmo Meijer, Boegbeeld van de topsector Chemie

Tom van Aken Mkb vertegenwoordiger van de topsector Chemie

Manon Janssen Boegbeeld Topsector Energie

Thijs Dorssers Projectmanager Holland Robotics

Joanne Meyboom-Fernhout president van KIVI

Remco Buurman Algemeen directeur van Nederland Distributieland

we ook naar de supply chain. Immers, duurzaamheid kan niet slechts van één partij komen, maar moet in de gehele keten worden doorgevoerd.

Om te beginnen

geïnteresseerd bent in chemie, energietransitie, automatisering of de supply chain: bij deze campagne bent u aan het juiste adres.

Bekijk exclusieve films en video's op onze campagne website.

Of u nou

Wij wensen u veel leesplezier!

van onze industrie speelt natuurlijk ook de energietransitie een belangrijke rol. We bekijken de verschillende mogelijkheden omtrent duurzame energieopwekking en -opslag. We spreken hierover onder andere met Manon Janssen, boegbeeld van de Topsector Energie. In de afgelopen jaren heeft ze al vele stappen genomen zien worden, maar we zijn er nog lang niet.

Op onze campagne website vindt u nog veel meer interessante artikelen en interviews.

Binnen de verduurzaming

ANALYSE #91 Toekomst van de Industrie

alle informatie omtrent de COVID-19 maatregelen in deze bijlage was actueel op het moment van drukken. Disclaimer

Campagne Managers: Kim Lak, Arancha Kiemeneij, Nadia van Wolferen, Jeroen van Zonneveld Managing Director: Amanda Ghidoni Redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde Graphic Design: Jasmijn Roeland Tekst: Jerry Huinder, Marjon Kruize, & Féline van der Linde Coverfoto: Pixabay Gedistribueerd met: Het Financieele Dagblad 2021 Drukkerij: RODI Rotatiedruk

European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.

Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.

Web: www.europeanmediapartner.com

Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com

Tel: +31 20 808 82 00

ADVERTENTIE

Doorpakkers in de energietransitie Hoeveel gigajoule een warmtenet levert, zegt je waarschijnlijk niet zo veel. Maar je weet wel of de temperatuur in huis aangenaam is of niet. Warmtebedrijf Ennatuurlijk zet zich daarom in voor het creëren van duurzame en aangename warmte in huis. “Wij maken met onze warmtenetten deel uit van een enorme energietransitie”, vertelt Ernst Japikse, algemeen directeur van Ennatuurlijk. “En om die transitie daadwerkelijk op gang te laten komen moet je klein beginnen. Natuurlijk praten we veel met gemeentes, woningbouwcorporaties en andere partners. We maken grootse plannen en denken alles uit. Maar vervolgens gaan we ook daadwerkelijk over tot actie, want anders kom je uiteindelijk nergens.” Doorpakken, noemen ze dat bij Ennatuurlijk. En dat begint in de wijk. Japikse: “We

geloven heel erg in de lokale aanpak. Dat betekent dat we goed willen begrijpen wat de lokale dynamiek is, maar ook dat we bekijken wat er technisch allemaal mogelijk is. We onderzoeken bijvoorbeeld welke duurzame bronnen er in de buurt zijn. Dat is namelijk in ieder gebied anders. Zo wordt in Leeuwarden op dit moment de bouwlocatie in orde gemaakt, zodat we in juli de eerste aardwarmteput kunnen boren. Ook in Brabant onderzoeken we de mogelijkheden van aardwarmte op grote schaal. En in Twente leveren we warmte die geproduceerd wordt door afvalenergiebedrijf Twence. Juist omdat we lokaal verbonden zijn met de wijken en de gemeentes kunnen we ook heel goed lokale oplossingen vinden met begrip voor de samenwerking ter plaatse.” Dat is ook de enige manier, stelt Japikse. “Reis door een stad en je ziet hoe divers het is. Hoe divers de bewoners zijn. Dat

vraagt om maatwerk en dat is dus ook wat we doen. Alleen dan kan je de mensen mee krijgen. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld ook de Buurtbouwdoos ontwikkeld. Een serious game waarmee buurten samen kunnen ontdekken hoe zij het beste kunnen verduurzamen. Technisch is alles mogelijk, maar uiteindelijk zijn het de bewoners die mee moeten gaan in de transitie.” Uiteindelijk is het doel dat de eindgebruikers fan zijn van Ennatuurlijk. “Dan is de kans veel groter dat mensen met ons mee willen doen en kunnen we op veel grotere schaal aan de verduurzaming van Nederland bijdragen”, stelt Japikse. “Om dat te realiseren moeten we goed luisteren, zodat we precies begrijpen wat er waar nodig is. En alles wat we bouwen moet voldoen aan de laatste stand van techniek en de laatste inzichten in duurzaamheid. Zo creëren we duurzame en aangenaam warme woningen met energie uit de buurt.”

Ga voor meer informatie naar ennatuurlijk.nl

Eires - Partner Content Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl EIRES – Partner Content

‘De maakindustrie is essentieel voor de energietransitie’ Partner Content

EIRES

EIRES is het antwoord op de energietransitie van de Technische Universiteit Eindhoven. Door onderzoekers en innovatieve maakbedrijven samen te brengen versnellen zij de energietransitie. “En de focus ligt daarbij op de maakindustrie”, vertelt Mark Boneschanscher, managing director EIRES. “In 2019 hebben we hier de opdracht gekregen om met EIRES een instituut op te zetten dat het energieonderzoek van de verschillende faculteiten op de Technische Universiteit Eindhoven bij elkaar brengt. In onze vier onderzoekslijnen werken wij aan concrete oplossingen voor de energietransitie die leiden tot apparaten die hier in de Brainport regio geproduceerd worden.” Maakindustrie Binnen EIRES organiseren we het onderzoek dat de maakindustrie nodig heeft om een sterke positie in te nemen in de energietransitie. Boneschanscher: “Wij zien hierin een enorme kans voor Nederland.

De energietransitie vraagt om de productie van allerlei nieuwe hightech systemen voor energieopslag en -conversie én om ingenieurs die deze nieuwe producten kunnen maken en slim kunnen inpassen in ons toekomstige energiesysteem. Als je dit goed organiseert heb je een sterk exportproduct, zowel de kennis en het talent van de ingenieurs als de systemen zelf.” Waterstof Eén van de projecten waarbinnen in EIRES aan wordt gewerkt is het maken van groene waterstof. In de media zie je dat waterstof wordt gepresenteerd als de oplossing voor alles, vertelt Richard van de Sanden, scientific director EIRES. “Maar dat is helaas niet het geval. De belangrijkste bijdrage die waterstof kan leveren zit in de industrie. De chemische industrie moet op dit moment een enorme transitie ondergaan. Vrijwel alles wat wij in het dagelijks leven gebruiken, zoals het plastic om onze kaas, wordt door de chemische industrie gemaakt op basis van aardolie. Om minder CO2 te gaan uitstoten moeten deze productieprocessen nu helemaal opnieuw bedacht gaan

worden. Ook waterstof wordt op dit moment al in de industrie gebruikt, maar dan op basis van aardgas. In de toekomst zal waterstof gemaakt moeten worden op basis van hernieuwbare bronnen. Daar zijn elektrolysers voor nodig, apparaten die water scheiden in zuurstof en waterstof met behulp van elektriciteit. Helaas zijn de elektrolysers nu nog ruwweg een factor tien te duur om competitief te zijn met waterstof gemaakt uit aardgas. Maar door allerlei slimme innovaties, zowel in de productie als in nieuwe concepten en systeemintegratie, kunnen de kosten hiervan nog flink naar beneden worden gebracht.” Nationaal Groeifonds Het Nationaal Groeifonds (een initiatief van de Rijksoverheid om economische groei te stimuleren op de lange termijn) heeft geïnvesteerd in een grootschalig nationaal programma voor de ontwikkeling van duurzame waterstof voor de industrie, zo gaat Van de Sanden verder. “En niet alleen de inzet van groene waterstof zelf wordt verkend, maar ook andere mogelijkheden voor vergroenen van de chemie. Een voorbeeld hiervan is het maken

van ammoniak als brandstof voor de scheepvaart. Op termijn zal de waterstofindustrie zo voor een vermindering van CO2-uitstoot gaan zorgen. Het is dan wel belangrijk dat de elektrolysers ook van groene stroom worden voorzien, anders kan je de waterstof net zo goed van aardgas blijven maken. Het is dan ook nog maar de vraag of we op termijn wel veel waterstof in Nederland gaan maken, of dat dit zal gebeuren in landen waar groene stroom veel goedkoper is door meer zon en wind.” Potentie Door nu slim in te zetten op het ontwikkelen van kennis en bouwen van apparatuur creëer je ook een mogelijk exportproduct. “Het geld van het Groeifonds moet dan ook geïnvesteerd worden in onderzoek en ontwikkeling om systemen als elektrolysers en allerlei andere

componenten van ons toekomstig energiesysteem goedkoper te produceren in eigen land. Gaan we die nu namelijk bestellen in het buitenland, dan investeren we in kennisontwikkeling over de grens en zetten we onze eigen maakindustrie op achterstand. Als we in plaats daarvan nu investeren in innovatie voor onze eigen maakindustrie kunnen we onze eigen waterstoftechnologie zelf maken én exporteren. Zo vergroenen we niet alleen onze chemie, maar zorgen we er ook voor dat we er hier in Nederland aan gaan verdienen. Hiervoor bundelen wij in EIRES de krachten van onderzoekers uit verschillende disciplines rondom energiesystemen zoals elektrolysers en koppelen we hen aan de juiste partijen uit de maakindustrie om zo producten te realiseren voor een duurzaam en winstgevend Nederland.”

Ga voor meer informatie naar: www.tue.nl/eires

VCS - Partner Content VCS - Partner Content

Intelligent en actiegericht CameraToezicht voor petrochemische bedrijven

Intelligent en actiegericht CameraToezicht voor petrochemische bedrijven naar een hoger plan te tillen met CameraToezicht is minder personeel nodig: de monitoring en analyse wordt grotendeels uit handen genomen door de techniek. Daarnaast zijn de camerabeelden dag en nacht haarscherp. Dit geeft zekerheid: bij insluiping is ontsnappen niet meer mogelijk.

Partner Content

VCS

Bedrijven in de petrochemie moeten voldoen aan strenge veiligheidseisen en worden steeds strenger bewaakt, onder meer om terrorisme in de kiem te smoren. Vaak wordt daarbij cameratoezicht in combinatie met bewaking ingezet. Maar: wie leest de beelden continu uit, wie kan hierop direct anticiperen? Reactief cameratoezicht is niet waterdicht. Daarom implementeerde VCS Observation voor diverse petrochemische bedrijven in de Botlek CameraToezicht. 24/7 slim cameratoezicht dat de taak van het drukke personeel deels overneemt. Traditionele camera’s geven bij mist, sneeuw en in het donker minimaal zicht op het petrochemisch bedrijventerrein. Daarnaast zijn er volop situaties denkbaar waarop de bewaking geen mogelijkheid heeft om permanent de beelden uit te kijken, waardoor de bewaker sigwww.vcsobservation.com

VCS Observation implementeerde intelligent CameraToezicht bij diverse petrochemische bedrijven in de Botlek

nalen mist. En daardoor wordt deze manier van cameratoezicht reactief. Thermische camera én bestuurbare camera VCS Observation ontwikkelde daarom een slimmere methode, met een combinatie van thermische camera’s en bestuurbare camera’s. De thermische camera herkent bij insluiping op het bedrijventerrein en de periferie de vorm van een mens, met hoogwaardige videocontentanalyse. En geeft in zo’n geval een signaal aan een gekoppelde ‘gewone’ bestuurbare camera. Deze zoomt automatisch in op de doorgegeven insluiplocatie om zo de insluiping te analyseren én een

signalement te maken voor de reactieorganisatie. De bewaking ontvangt een melding met de precieze locatie en het signalement, om zo gericht actie te ondernemen. Wie is waar op het terrein geweest? Ook gangbaar (ogend) verkeer kan met CameraToezicht doelgericht gemonitord worden, door ANPR-kentekenregistratiecamera’s (Automated Number Plate Recognition). Deze camera’s signaleren het kenteken van het vervoersmiddel en blijven deze volgen. Als chauﬀeurs een voor hen verboden zone van het fabrieksterrein inrijden, ontvangt de bewaking direct

een gerichte melding. Vanuit de meldkamer is ook eenvoudig terug te zien waar een verdacht vervoersmiddel precies geweest is: toets het kenteken in en alle informatie is direct zichtbaar.

Dag en nacht haarscherp camerabeeld, gemonitord én geanalyseerd door intelligente software (videocontentanalyse)

Intelligentie is essentieel Reactieve camerasystemen zijn terrorismegevoelig en daarom is de overstap naar intelligente systemen essentieel. Door cameratoezicht

De thermische camera herkent de vorm van een mens bij insluiping op het fabrieksterrein en de periferie

Meer weten? Wilt u in meer weten over CameraToezicht van VCS? Neem contact op met Carel ten Horn, via carel.ten.horn@ vcsobservation.com of 0416 54 10 10. En kom in gesprek over oplossingen voor een intelligente beveiliging van uw fabrieksterrein. Scan de QR-code voor meer informatie over CameraToezicht

Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Chemische industrie: verenigt u! Het is zaak dat we nu duidelijk gaan maken welke stappen we willen zetten en dat we daar ook verantwoordelijk voor worden gehouden.

naar groene waterstof. Dat zijn de grote mogelijkheden om de basischemie circulair te maken. dan hebben over de circulaire processen, dan heb je het ook gelijk over grote procesveranderingen en dus forse investeringen in nieuwe processen. Alleen al de huidige assetbase van de chemische industrie bedraagt in Nederland enkele tientallen miljarden euro, die in de tijd moet worden aangepast of vervangen. Maar als we echt circulair willen worden moeten we ook de ketens gaan sluiten. Dat betekent dat we moeten gaan kijken hoe de producten uit de chemische industrie, zoals plastics, gerecycled kunnen worden. Dat is een complex proces waarin de industrie, samen met de rest van de keten, meer verantwoordelijkheid moet gaan dragen voor de gehele levensloop van de producten. Als we het

Opinie

Proportioneel gezien is de basischemie in Nederland heel groot, veel groter dan je van zo’n klein land zou verwachten. Daarnaast zijn we onderdeel van het cluster Nederland, Vlaanderen, Noordrijn-Westfalen, een van de grootste chemische industriële clusters ter wereld. In de afgelopen tientallen jaren zijn vele processen vergaand geoptimaliseerd en de industrie is dan ook zeker competitief. Echter, we staan momenteel voor een nieuwe, grote uitdaging. Foto: Persfoto

n het Grondstoffenak-

hebben we namelijk afgesproken dat onze samenleving in 2050 volledig circulair moet zijn en dat we in 2030 al halverwege zullen zijn. Dat klinkt misschien ver weg, maar voor de chemische industrie is dat ontzettend dichtbij, terwijl we er eigenlijk nog niet klaar voor zijn. De technologische concepten en de ambitie zijn er, maar nu is het zaak om ook echt door te pakken in de innovatieve doorontwikkeling naar grotere schaal. koord

om diepgaande veranderingen. Voordat de basischemie circulair is, is er nog een lange weg te gaan. Dat begint met En dat vraagt

het gebruik van duurzame elektriciteit. Een aanzienlijk deel van de processen in de chemie kan ook met duurzame elektriciteit bedreven worden, bijvoorbeeld door krakers te elektrificeren.Een belangrijke stap kan worden gemaakt in de recycling van kunststoffen Daarnaast wil je ook van de fossiele grondstoffen af en dat is nog niet zo makkelijk. Biobased grondstoffen zijn namelijk niet hetzelfde als olie, maar bestaan uit heel veel verschillende stromen die niet voor alle toepassingen geschikt zijn, waar olie dat wel is. Als laatste zijn we als industrie sterk afhankelijk van grijze waterstof en moeten we daarin de overstap maken

Al deze uitdagingen

vragen

om een flink pro-actieve houding van de chemische industrie. Het is zaak dat we nu duidelijk gaan maken welke stappen we willen zetten en dat we daar ook verantwoordelijk voor worden gehouden. Om dat mogelijk te maken moet de industrie als één partij opstaan en samenwerken aan deze verduurzamingsopgaven. Dit krijgt vorm in grote groeifondsaanvragen vanuit de topsectoren en ook een recent rapport van de VNCI wijst op deze nieuwe realiteit. Ook het onderwijs op alle niveau’s zal zich meer moeten richten op de noodzakelijke skills van medewerkers om in deze circulaire toekomst hun bijdrage te leveren. ik ook een beroep doen op de overheid en de burger. Circulariteit raakt namelijk aan de hele samenleving en niet alleen de industrie. De gehele maatschappij moet mee veranderen in deze diepgaande transitie en dat geldt zeker voor de directe omgeving van onze grote En daarbij wil

chemische sites. Alleen dan kunnen we echt versnellen. Aan de overheid het verzoek

voor een level playing field. Zolang het goedkoper blijft om fossiele brandstoffen te gebruiken dan om duurzame alternatieven te ontwikkelen zal er veel bij het oude blijven. begint dit alles meer op zijn plek te vallen en ik ben dan ook optimistisch gestemd. Qua kennis en kunde behoren we in Nederland namelijk tot de absolute top en we zijn bovenal enorm goed in het realiseren van samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Deze krachtenbundeling moeten we nu in gaan zetten om de uitdagingen van de verenigde chemische industrie aan te gaan. En ik ben ervan overtuigd dat het dan gaat lukken. De laatste tijd

Emmo Meijer Boegbeeld van de topsector Chemie ADVERTENTIE

CLS Services CHEMISTRY OF CONNECTING PEOPLE

Recruitment is about people. Our drive is to make people happy. Not only by having excellent employment conditions but also by trying to make the whole recruitment process a more fun and positive experience. We will prepare a candidate as good as possible for upcoming interviews, which increases the chance of ﬁnding a suitable position at one of our clients or in the own network. Thanks to our own background and experience in the ﬁeld of Chemistry & Life Sciences, we speak the language of our candidates, we understand the needs and the challenges they face. We also speak the language of our clients, what do they need in an employee to be successful? Only through really understanding both sides, we can help both people and organisations to achieve good and lasting results.

www.cls-services.nl

recruitment, selection and secondment in chemistry | pharma | biotech | food | feed

The chemistry and life sciences sector is highly substance-driven. You must not only continuously keep your knowledge level up-to-date, but also actively expand, augment and deepen this knowledge. In this sector innovation isn’t a choice, it’s non-negotiable. This requires passionate people who combine (substantive) knowledge with a creative and solution-oriented approach to their work. People who are stimulated by complex challenges. People who remain inquisitive and get their motivation from shifting boundaries. At CLS Services we know those people. Since 2005 we’ve been the specialists in recruitment, executive search and secondment for the chemistry and life sciences sector. Visit our website for more information or call us: +31 88 22 77 555

MOURIK - Partner Content 7 Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie MOURIK – Partner Content analysenederland.nl

Mourik voor een duurzame en toekomstbestendige industrie industrie wordt middels weten regelgeving verwacht dat deze bijdraagt aan een schoner milieu. Onze klanten moeten dus verduurMourik is een van de grootste zamen en daar dragen wij graag zelfstandige aannemers van Nederland op het gebied van infra aan bij. Waar de meesten ons zullen kennen van grote projecten rondom en industrie. Het familiebedrijf bestaat al meer dan honderd jaar wegen bouwindustrie zorgen wij er ook voor dat onze klanten in en opereert wereldwijd, waar de de industrie hun emissiedoelstelmensen altijd centraal staan. ling kunnen behalen door onder “Niet voor niets is het motto ‘Men- andere onze scrubbers en actieve sen maken Mourik’”, vertelt Dennis koolfilters. Daarnaast maken we de transitie met biobrandstoffen en Zijlmans, directeur Projecten & elektrificatie van ons equipment, Turnarounds bij Mourik Industry. en afvalstromen reductie, om ook “Wij zijn een multidisciplinaire postief bij te dragen bij het verlagen dienstverlener in de industrie met van de CO2 doelstellen. We hebben de focus op drie vlakken, enereen eigen Route ‘25, een strategie gie (ofwel industrie), mobiliteit en watermanagement. Innovaties zijn om concrete invulling te geven hierbij erg belangrijk evenals onze aan onder andere de duurzaammensen, zij voeren immers het werk heidsdoelstellingen gebaseerd op uit. Ons doel is onze klanten te de Sustainable Development Goals helpen om hun bedrijfsdoelstellinvan de Verenigde Naties. Met het gen te behalen.” uiteindelijke doel om in 2035 volledig klimaatneutraal te zijn.” Verduurzaming Scrubber Het gebruik van data en het Een scrubber, ook bekend als gasbijdragen aan een duurzame en wasser, zorgt ervoor dat afgasstrocirculaire industrie wordt steeds men, voordat deze in de natuurlijke belangrijker. Zijlmans: “Van de Partner Content

Mourik

omgeving terechtkomen, worden gereinigd, aldus Zijlmans. “In een scrubber worden de verontreinigde afgasstromen in intensief contact gebracht met een geselecteerde wasvloeistof die ervoor zorgt dat de ‘vieze’ gassen de scrubber schoon verlaten. De scrubber kan op verschillende manieren worden gekoppeld aan een installatie bij een klant. Zowel bij een complete ‘shutdown’ van een fabriek of tijdens een gedeeltelijke ‘shutdown’, waarbij de fabriek nog wel gedeeltelijk draait.” Strategie De markt is de laatste jaren enorm gaan bewegen. “Minder emissie, het bijdragen aan duurzame doelstellingen, een toename van weten regelgeving van de overheid, maar ook bijvoorbeeld van havens, heeft geresulteerd in een steeds belangrjiker wordende milieustrategie binnen Mourik. “Het aantal emissiebeperkende technieken, waaronder de scrubbers, koolfilters en waterbehandelingstechnieken, wordt de komende jaren flink uitgebreid, minimaal verdrievoudigd, om voor 2025 te voldoen aan onze eigen

strategie Route ‘25. De scrubber is voor onze klanten te koop, waarbij wij ook de bouw en installatie verzorgen, maar we bieden ook de mogelijkheid om scrubbers op maat te huren voor een bepaald project. Het is een eenvoudig plug- and play systeem, maar het moeilijkste gedeelte zit in het monitoren van de data. Hiermee controleren wij of de scrubber voldoet aan de eisen van de klant. En kunnen we ook controleren wat er in gaat en gewassen wordt en wat er vervolgens weer

wordt uitgestoten. Onze ingenieurs zitten hier bovenop en zijn in staat de juiste data continu beschikbaar te hebben voor de klanten.” Naast scrubbers levert Mourik nog andere duurzame oplossingen voor bijvoorbeeld afval beperking, waterzuivering en bodem verontreiniging voor de meest uitdagende situaties. De mensen van Mourik houden uw processen draaiende en leveren vaak dezelfde dag al een oplossing!

Ga voor meer informatie naar: www.mourik.com Brightsite - Partner Content BRIGHTSITE – Partner Content

Brightsite werkt aan een duurzame en concurrerende chemische industrie Partner Content

Brightsite

Brightsite is het kenniscentrum voor het realiseren van een duurzame en concurrerende chemische industrie. De energietransitie is in volle gang en ook de chemische industrie kan er niet om heen. Brightsite draagt hieraan bij door te werken aan toepassing van technologieën op industrieel relevante schaal, nodig om de klimaatdoelstellingen te realiseren. Denk aan de duurzame productie van waterstof of de ontwikkeling van een nieuwe generatie elektrische processen. Dit doet zij door kennisinstellingen samen met bedrijven aan dezelfde programma’s te laten werken en samen de routekaarten op te stellen en te doorlopen. “De chemische industrie maakt nog altijd op grote schaal gebruik van fossiele grondstoffen en energiedragers”, vertelt Arnold Stokking, Managing Director Brightsite. “Om deze om te zetten naar hernieuwbare energie en grondstoffen is een ambitieuze en kostbare transitie nodig. De hoeveelheid fossiele grondstoffen die

www.brightsitecenter.com

Arnold Stokking Managing Director Brightsite

vervangen moet worden is enorm, vernieuwingen starten relatief kleinschalig en alle processen moeten met duurzame energie worden bedreven.” Innovaties op grote schaal in praktijk brengen op Chemelot Brightsite is een open innovatieplatform voor procestechnologie en circulariteit. Stokking: “Wij brengen kennis van vele partijen samen en voorzien in de commerciële opschaling van innovaties. Na het ontwikkelen van de juiste technologieën moeten deze op een veilige manier in de praktijk worden gebracht, inclusief maatschappelijk draagvlak. Brightsite staat voor nieuwe technologieën

die uiteindelijk toepasbaar zijn op grote schaal en tevens zorgen voor werkgelegenheid. Onze oplossingen worden als eerste toegepast op industrieterrein Chemelot. We zijn systeemdenkers en benaderen de uitdaging vanuit geïntegreerde energie- en materiaalstromen om zo optimaal te kunnen vergroenen. ming van nieuwe waardeketens waarbij we leren samen te werken ENZuid en business gedreven met sectoren zoals de landbouw, innovatie de afvalverwerking of de apparatenbouw. Het initiatief van “Niet alleen op Chemelot wordt gewerkt aan deze duurzame tran- ENZuid is inmiddels een landelijk initiatief geworden onder sitie, dezelfde uitdaging speelt in www.groenechemie.nl Brabant en Zeeland. Met overheden en diverse regionale organisaties verenigd in het Economisch Plasmatechnologie als game Netwerk Zuid Nederland (ENZuid) changer is er een aanjaagteam gevormd De toepassing van plasmatechom versnelling te geven aan de nologie op basis van duurzame verduurzaming in Zuid-Nederelektriciteit is een breed inzetbare land”, gaat Stokking verder. Grote technologie waarmee molecuindustrieterreinen als Terneuzen, len gesplitst of gevormd kunnen Chemelot en Moerdijk worden worden zonder dat er CO2 aan gekenmerkt door omvangrijke te pas komt, aldus Stokking. installaties voor de productie van “Onder elektrisch gegenereerde met name plastics en kunstmest. plasma condities kan waterstof uit Het is aan deze regio’s om de methaan en rookgassen worden energietransitie om te zetten van vrijgemaakt. Deze technologie is bedreigingen naar kansen en in niet nieuw, maar zeer actueel. De te zetten op vergroening van deze stijgende CO2 prijzen en de vraag belangrijke en toonaangevende van consumenten naar groene bedrijfstak. Centraal staat de vor- producten maakt de weg vrij voor

dit type technologieën die de zeer efficiënte, maar vervuilende, gasgestookte processen gaan vervangen. Omdenken in innovatieroute Wat Brightsite zo uniek maakt is de rationeel innoverende aanpak, waarbij wordt omgedacht. Stokking: “Waar op universiteiten PhD studenten innovaties bedenken in vrij onderzoek, ontwikkelen wij met TNO en de universiteiten de innovaties direct bij de bedrijven. Brightsite koppelt kennisinfrastructuur, direct aan verduurzamingsvraagstukken en creëert gezamenlijke teams om oplossingen te ontwerpen. Niet louter overdracht van kennis, maar co-creatie waarbij geen tijd wordt verloren. Herkent u zich in de werkwijze van Brightsite? Neem dan contact met ons op.

Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Zorgen voor een kostenbesparing en verduurzaming van de industrie? Denk dan ook aan isolatie! Chemie

Een fabriek is een samenspel van grote leidingen en installaties. Hier lopen vaak koude of soms heel hete vloeistoffen doorheen. Die leidingen moeten goed geïsoleerd zijn zodat de temperatuur constant blijft. Vloeistoffen moeten op de juiste temperatuur blijven om te zorgen dat de processen in de fabriek niet worden verstoord. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

van belang dat leidingen, maar ook afsluiters en reactievaten goed worden geïsoleerd. Daarnaast is het ook belangrijk dat de veiligheid van de medewerkers in de fabriek wordt gegarandeerd en zij worden beschermd tegen brandwonden door het aanraken van hete installatieonderdelen. Isolatie is dus ook noodzakelijk om de veiligheid van de werknemers te kunnen waarborgen. et is dus

nog een derde reden waarom isolatie in fabrieken beter zou moeten Maar er is

Vloeistoffen moeten op de juiste temperatuur blijven om te zorgen dat de processen in de fabriek niet worden verstoord.

worden geregeld. Er komt namelijk veel energie vrij bij slecht geïsoleerde leidingen, afsluiters en andere fabrieksonderdelen zoals vaten en opslagtanks. Energie die gebruikt zou kunnen worden, maar helaas verloren gaat. In veel gevallen zijn grote besparingen in energieverbruik mogelijk als men beter let op al die onderdelen die slecht zijn geïsoleerd. Uit onderzoek blijkt dat daar met name bij de grotere energie verbruikende bedrijven veel winst is te behalen in het

realiseren van de CO2-doelstellingen; tien procent van de nationale afgesproken doelstellingen. Niet alleen voor het bedrijfsproces en de veiligheid van de medewerkers, maar ook voor een bijdrage aan een CO2 neutrale samenleving is isolatie in de industrie van belang. van installatieonderdelen vaak alleen de verantwoordelijkheid is van de afdeling onderhoud en niet van de afdeling energiebesparing, krijgen de energiebespaOmdat het isoleren

ringsmogelijkheden via betere isolatie en het onderhoud daarvan onvoldoende aandacht. En dat is jammer, want het komt nog wel eens voor dat er in fabrieken technisch onderhoud plaats vindt. Op die gelegenheden kan tegelijkertijd aandacht worden besteed aan de isolatie. Onnodig energieverlies dat nu optreedt door slechte isolatie veroorzaakt te veel CO2-uitstoot en hogere kosten. De investering in goede isolatie is echter al binnen een aantal jaren terug te verdienen. Op dit moment

wordt binnen de energietransitie door overheid en bedrijven te sterk gefocust op de nieuwe technologieën als waterstof en elektrificatie, die voor de lange termijn zeker nodig zijn, maar te weinig op de kortetermijnoplossingen, zoals isolatie in de industrie. Er kan al 2,7 megaton CO2 worden bespaard daar waar de isolatie niet in orde is en vervangen wordt door goede isolatie. Grote energie-intensieve

in de industrie vallen onder het Europese han-

delssysteem voor CO2-emissierechten en hebben de vrijheid om eigen keuzes te maken. Daarentegen is het MKB verplicht energiebesparingen door te voeren die zich binnen vijf jaar terugverdienen. Zo’n wettelijke verplichting zo ook moeten worden ingesteld voor de industrie omtrent isolatie. Het zou de ogen kunnen openen van de industrie die nu nog (half) gesloten zijn voor de potentie van isolatie. Het voorzien in de juiste kennis omtrent isolatie door te laten zien wat de voordelen zijn wat betreft CO2 reductie en kostenbesparing zou de industrie enorm helpen om de energietransitie te kunnen versnellen. ontzettend veel mogelijkheden voor isolatie in de energietransitie die op de korte termijn voor CO2-reductie en kostenbesparingen kunnen zorgen. Dat zou met beide handen moeten worden aangepakt. Met het oog op de 55 procent CO2-reductie die al in 2030 gehaald moet worden is het dus zaak om ook te gaan kijken naar het aanpakken van isolatie in de industrie. Er liggen nog

bedrijven

ADVERTENTIE

Technisch isoleren voor een duurzame industrie VIB is de vertegenwoordiger van de sector Technische Isolatie. Het werk omvat warmte- en koude-isolatie, brandpreventie en geluidwering, in industrie, utiliteit, scheepsbouw, chemie en petrochemie en vele andere sectoren. Isolatie is economisch en maatschappelijk van betekenis: het beschermt installaties langdurig – vaak dertig jaar of langer – tegen condensvorming en corrosie. Isolatie zorgt ervoor dat in processen geen verlies van warmte of koude (thermische energie) optreedt. Kwaliteitsisolatie beschermt installaties, waarborgt ongestoord

procesverloop en biedt veiligheid voor mensen in de buurt van die installaties. Isolatie draagt in hoge mate bij aan de reductie van CO2-uitstoot en bevordert duurzaamheid van installaties en gebouwen. Er zijn circa 100 bedrijven aangesloten bij VIB. Samenwerking De bundeling van ondernemers en toeleveranciers binnen één brancheorganisatie bevordert kennisontwikkeling en –uitwisseling en vergemakkelijkt de collectieve belangenbehartiging op nationaal en internationaal niveau. De leden (isolatiebedrijven) vertegenwoordigen circa 90% van de markt, de buitengewone leden (producenten en toeleveranciers) verzorgen gezamenlijk vrijwel de gehele Nederlandse markt. Duurzaamheid In overeenstemming met de kernactiviteiten schenkt de VIB veel aandacht aan de maatschappelijke aspecten van goede isolatiesystemen. Belangrijke elementen zijn energiebesparing, reductie van de uitstoot van broeikasgassen, veiligheid en welzijn. Duurzaamheid is een kernwaarde in de beleidsvorming. VIB stimuleert daarom de ontwikkeling van het vaktechnisch niveau binnen de

aangesloten bedrijven. Mede door haar betrokkenheid bij standaardisatie van technische isolatiesystemen via de Stichtingen CINI en ISSO. VIB is medeoprichter van het kennis- en adviesinstituut NCTI en heeft zitting in het bestuur van het Opleidings- & Ontwikkelingsfonds voor de isolatiesector Stichting OOI. VIB-leden profiteren direct van het werk dat de VIB verzet. Als belangenbehartiger zet de VIB bovendien actuele issues op de maatschappelijke en politieke agenda. Internationaal is VIB actief vanuit de European Federation of Associations of Insulation Contractors FESI. Technische isolatie is belangrijker dan ooit. We zetten er grote stappen mee in kwaliteit van de leefomgeving, veiligheid, binnenklimaat en comfort, energiebeheersing, milieubescherming en duurzaamheid. Dat gaat hand in hand met andere prioriteiten zoals procesbeheersing en betrouwbaarheid van installaties.

Ga voor meer informatie naar www.isoleren.nl

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

De afgelopen jaren ging de discussie vooral om het identificeren van de mogelijkheden.

Duurzame chemie is een gezamenlijke effort Chemie

Verduurzaming is aan de orde van de dag. En dat geldt ook voor industrieën waar we het misschien minder van zouden verwachten, zoals de petroleumindustrie. De petroleumindustrie staat namelijk voor een aantal grote uitdagingen wanneer het aankomt op duurzaamheid. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

“

in de petroleumindustrie niet alleen wat we binnen de eigen schoorsteen kunnen reduceren, maar ook hoe we de producten die wij maken op een duurzame manier naar andere sectoren kunnen krijgen”, vertelt Erik Klooster, directeur van het VNPI. “Deze producten vormen namelijk de grondstoffen voor het De vraag is

wegtransport, vaartransport, zwaar transport, de luchtvaart en de chemie. Om echt te helpen in de verduurzaming van de industrie, is het voor ons dus juist van groot belang om verder te kijken dan enkel het reduceren van onze eigen CO2-uitstoot.” momenteel nog een groot verschil tussen wat de petroleumindustrie graag zou willen en hoe we daar daadwerkelijk gaan komen, vertelt Klooster. “De naftaproducten die wij maken zijn de voedingsstof voor de gehele chemie, dus dat is een onwaarschijnlijk grote opgave. We zijn zeker bezig met de verduurzaming hiervan, maar het verschil tussen droom en daad is nu nog te groot. Het is natuurlijk heel goed dat we het allemaal willen, maar nu is het zaak dat we iedereen echt zo ver gaan krijgen dat ze die projecten ook daadEchter, er zit

werkelijk oppakken. Het zit hem meer in het beleid de juiste kant op krijgen en dat is een gezamenlijke effort van de gehele industrie. Dat is lastiger dan veel mensen zich soms realiseren. Zeker bij de producten die we eerder al noemden, want hoe zorg je voor sectoren die nog niet kunnen elektrificeren dat de CO2 ook daadwerkelijk uit de producten gaat?” gezamenlijke effort is ook de overheid nauw betrokken. “Het is altijd een combinatie van overheid en bedrijfsleven”, stelt Klooster. “Verduurzamen kan je simpelweg niet doen zonder de hulp van beiden. “Een mooi voorbeeld daarvan is de SDE++ regeling, die zorgt ervoor dat er daadwerkelijk stappen genomen kunnen worden. Daardoor hebben we nu het instrumentarium om daadwerkelijk te gaan En bij die

investeren. Mensen realiseren zich niet hoe ingewikkeld het is om dat goed te krijgen, want je wilt ook niet dat de overheid te veel of te weinig subsidieert. En dan lopen we daarnaast nog tegen uitvoeringsproblemen op waar we oplossingen vanuit de overheid voor nodig hebben. Soms mag een bepaalde regeling bijvoorbeeld niet vanuit de EU, of is de juiste infrastructuur voor duurzame brandstoffen niet beschikbaar. Het is een beetje een kip-ei-discussie, maar de raffinaderijen kunnen niet investeren als dit soort randvoorwaarden niet geregeld zijn.” ging de discussie dan ook vooral om het identificeren van de mogelijkheden, zodat bedrijven konden gaan investeren in de verduurzaming. “We zijn goed uit gaan rekenen wat die projecten nou kostten, welke categorieën er vanuit de De afgelopen jaren

overheid opengezet moesten worden zodat bedrijven konden investeren. Nederland is het eerste land met een generieke subsidieregeling voor de verduurzamingsopgave, maar aan de industriezijde zijn we eigenlijk pas net begonnen met het nemen van stappen. En daar gaat ook tijd overheen, want een project waar vandaag een regeling voor wordt opengezet, is pas in 2023 of 2024 gerealiseerd. We kunnen daardoor pas over een paar jaar echt zien wat er bereikt is.”

We zijn goed uit gaan rekenen wat die projecten nou kostten, zodat bedrijven konden investeren.

als we nu doorpakken met de transitie, echter zeker de vruchten gaan plukken van de verduurzaming. “Dat zie je nu ook bij elektrisch rijden, daar zijn we zo’n tien jaar geleden al mee begonnen en het begint nu echt zijn voordelen te laten zien”, vertelt Klooster. “Ook voor de industrie zijn nu de eerste stappen gezet en je zult zien dat we daar over een paar jaar ook veranderingen in gaan zien. Wij zijn ervan overtuigd dat de raffinage daarin een zeer belangrijke rol zal spelen door het produceren van brandstoffen met lage emissies. Dat vereist denkwerk en een behoorlijke omslag, want de raffinaderijen zullen er anders uit gaan zien dan ze vandaag de dag doen, maar het is zeker een uitdaging die we aan zullen gaan.” Uiteindelijk zullen we,

ADVERTENTIE

10 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Arnold Stokking Managing director Brightsite en voorzitter van de coalitie ‘Groene Chemie, Nieuwe Economie’ De actieagenda om de vergroening te realiseren omvat 22 actiepunten.

Maxine Tillij Directeur strategische analyses en beleid bij TNO en strateeg ‘Groene Chemie, Nieuwe Economie

‘Van tonnenjacht naar systeemverandering’ Chemie

Het vergroenen van de maakchemie is cruciaal voor het behalen van de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs. Met het grootschalig inzetten van innovaties kan de verduurzaming versneld worden en is het alleen al in Zuid-Nederland mogelijk om een CO2 -emissiereductie te realiseren van veertig miljoen ton per jaar in 2050. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Pexels

“

Zuid-Nederland heeft

alles in huis om de vergroening van de maakchemie te realiseren”, vertelt Arnold Stokking, managing director van Brightsite en voorzitter van de coalitie ‘Groene Chemie, Nieuwe Economie’. “De drie grote chemieclusters in Geleen, Moerdijk en Zeeuws-Vlaanderen bevatten tal van krachtige bedrijven in de maakindustrie, die samen met bedrijven in de agro-, recycling en high tech sector een grote rol kunnen spelen bij het vervangen van fossielenaar duurzame en circulaire grondstoffen (zoals suiker en

hout) en bij de toepassing van elektrische processen zoals elektrolyse in grote chemische installaties. En dat is niet alleen een aangelegenheid voor Zuid-Nederland, maar ook voor de rest van het land en Europa.” De producten uit de chemische sector worden gebruikt in vele andere bedrijfstakken zoals de auto-industrie, de isolatiebranche, kledingindustrie en veel meer. Producten die we allemaal nodig hebben en die duurzaam moeten worden. De coalitie vanuit Zuid- Nederland, aanvankelijk getrokken door ENZuid (Economisch Netwerk Zuid-Nederland) is nu landelijk gemaakt, met nieuwe partners uit Groningen en Zuid-Holland, onder de nieuwe vlag ‘Groene Chemie, Nieuwe Economie’.

De producten uit de chemische sector worden gebruikt in vele andere bedrijfstakken zoals de auto-industrie, de isolatiebranche, kledingindustrie en veel meer.

de vergroening te realiseren omvat 22 actiepunten, veelal niet technologisch van aard, en gegroepeerd in drie categorieën. Stokking: “Ketensamenwerking is cruciaal, maar komt nu onvoldoende van de grond. Bedrijfstakken die nog nooit eerder hebben samengewerkt, van landbouw tot afvalverwerkingsbedrijven en high tech industrie, moeten nu gaan samenwerken met de chemie om de verduurzaming te realiseren. Hoewel belangen en activiteiten verschillen, is er bij al deze sectoren een sterke willingness om te gaan samenwerken en dat stemt ons zeer positief.” “Tegelijkertijd weten we ook dat al deze verschillende sectoren een heel andere taal spreken”, vertelt Maxine Tillij, directeur strategische analyses en beleid bij TNO en strateeg van ‘Groene Chemie, Nieuwe Economie’. “Daarnaast is het tempo van innovatie verschillend. De chemie werkt met cycles van zeven tot tien jaar, in de high tech zijn doorlooptijden korter. Het is belangrijk dat sectoren niet alleen naar de eigen activiteiten kijken, maar juist hun businessmodellen en manieren van werken en innoveren op elkaar afstemmen. Dat blijkt De actieagenda om

een complexe opgave en vergt veel tijd, inspanning en het juiste ondernemingsklimaat. Iets waar het partijen nu vaak aan ontbreekt.”

De chemie werkt met cycles van zeven tot tien jaar, in de high tech zijn doorlooptijden korter. willen we ondernemingen en financierders bij elkaar brengen. Olie en gas zijn goedkope grondstoffen. CO2-uitstoot wordt weliswaar beprijsd, maar de CO2 prijs is nog niet hoog genoeg om duurzame grondstoffen concurrerend te maken. Het is voor financierders risicovol om disruptieve technologieën in de chemie te financieren, vanwege de diepe ‘valley of death’ die gepaard gaat met deze ontwikkelingen. De coalitie zet zich in voor een beter financieringsklimaat voor starten scale-ups in de klimaattransitie. Daarbij willen we de gezamenlijk impact in kaart brengen: naast de CO2-reductie ook de gevolgen voor werkgelegenheid en Tillij: “Ten tweede

de maatschappij. We creëren een financiële community rondom de maakchemie en daarin lopen we echt voorop. Als derde moet beleid worden gestimuleerd. De politiek heeft krachtig beleid ontwikkeld voor de energietransitie en de overgang naar duurzame brandstoffen, en datzelfde moet nu ook gaan gebeuren voor de transitie naar duurzame grondstoffen. Zonder stimulans is het moeilijk concurreren tegen goedkope producten gemaakt uit olie en gas.”

Zonder stimulans is het moeilijk concurreren tegen goedkope producten gemaakt uit olie en gas. bijzonder maakt, is dat we de gehele keten van de grondstof (of het nou gerecycled plastic of een suikerbiet is) tot aan eindproduct doorrekenen, inclusief de impact op het milieu”, gaat Stokking verder. “Partijen richtten zich voorheen vooral op hun eigen bedrijfsvoering. In onze coalitie streven we naar een “Wat onze aanpak

ecosysteem waarin partijen zich verantwoordelijk voelen voor de impact van de gehele keten en ook de opbrengst delen. We zijn daarom niet zozeer met technologie bezig, maar met systeemdenken. Dat is belangrijk, omdat we van een ‘CO2 tonnenjacht’ naar een systeemverandering moeten gaan, willen we de doelen van Parijs halen. Nieuwe bedrijfsprocessen en samenwerkingen binnen- en tussen ketens moeten gerealiseerd worden. In het geval van suiker dat bijvoorbeeld ingezet wordt voor plastic producten zullen boeren, voedselindustrie en chemische industrie elkaar moeten vinden in een samenwerking die voor iedere deelnemer goed is. Er is gelukkig veel rugwind voor de actiepunten die we daartoe hebben gedefinieerd. De ketentransitie door de juiste samenwerkingen, het scheppen van het juiste financiële klimaat en de vorming van passend beleid zorgt voor steeds meer herkenning en erkenning. Daar maken we gretig gebruik van om door te pakken en de chemie te verduurzamen.”

ADVERTENTIE

Versatec Energy B.V. is een wereldwijd opererende consultancy die al meer dan 25 jaar klanten helpt om industriële risico’s te mitigeren www.versatec.nl

GREENBERG- TRAURIG Content Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management Toekomst- Partner van de Industrie

analysenederland.nl

GREENBERG TRAURIG - Partner Content

De juridische kaders voor de energietransitie Partner Content Greenberg Traurig

Een jaar of drie geleden begon de energietransitie echt op stoom te raken. De verduurzaming van de maatschappij werd steeds meer een noodzaak die niet alleen voor de wetenschap en de energieleveranciers van belang was, maar voor iedereen. Zo ook in de juridische wereld. “Overheden en bedrijven staan voor gigantische uitdagingen in de energietransitie”, vertelt Marijn Bodelier, shareholder en advocaat met een focus op bestuursrecht, omgevingsrecht en vastgoed bij advocatenkantoor Greenberg Traurig. “Er heerst een enorme onzekerheid waar de juridische wereld een interessante rol in kan vervullen. Dat zie je ook in de juridische ontwikkelingen van de laatste tijd, zoals het Urgenda arrest en de uitspraak rondom Shell. De rechter zegt nu, niet op basis van een wettelijke regel, maar op een ongeschreven zorgvuldigheidsnorm dat partijen moeten gaan verduurzamen en dat zij hun CO2-reductie terug moeten brengen. Dat zal voor bedrijven en overheden een ﬂinke uitdaging zijn, maar biedt voor de juridische wereld ook kansen.” Op het gebied van duurzaamheid ziet Bodelier dan ook een aantal interessante juridische trends ontstaan. “Juridisch gezien is de energietransitie een ﬂinke uitdaging. We zien vanuit de samenleving steeds meer de roep om verduurzaming, maar omdat de overheid nog geen helderheid schept, is het aan de rechter om uitspraken te doen. Voor bedrijven is dat nog onzekerder, want de richtlijnen waar zij aan moeten voldoen om compliant te zijn staan niet zwart op wit. Zij moeten op basis van een rechtelijke uitspraak gaan bedenken wat dit voor hen betekent en hoe ver hun verplichting om te verduurzamen gaat.”

”

Marijn Bodelier, shareholder en advocaat met een focus op bestuursrecht, omgevingsrecht en vastgoed bij advocatenkantoor Greenberg Traurig.

Voor bedrijven is dat nog onzekerder, want de richtlijnen waar zij aan moeten voldoen om compliant te zijn staan niet zwart op wit.

In het bijzonder focust Bodelier hierbij op waterstof. “Je ziet nu dat er heel veel experimenten met waterstof zijn, bijvoorbeeld ook in de gebouwde omgeving”, vertelt hij. “Maar er zijn eigenlijk helemaal geen kaders geschreven wat betreft waterstof in de gebouwde omgeving. De toepassingen die nu ontwikkeld worden, passen niet binnen het kadertje dat we voor gas hebben bedacht. Eigenlijk proberen we een hele nieuwe, duurzame economie tot stand te brengen, waarvoor de kaders dus nog niet geschreven zijn.”

Er lopen nu een hele hoop projecten, maar de informatie die daaruit voortkomt wordt vaak een beetje geheimgehouden.

cases voor waterstof. “Onder andere dus in de gebouwde omgeving, maar ook bijvoorbeeld in de staalindustrie. Staalproducenten zijn immers grote CO2-uitstoters en als je waterstof verbrandt, komt er geen CO2 vrij, maar water. Dat kan dus een hele gunstige ontwikkeling zijn.”

Om waterstof echter op grote schaal uit te rollen is veel samenwerking nodig. “Er lopen nu een hele hoop projecten, maar de En dat geldt niet alleen landelijk, Waterstof kan namelijk dienen informatie die daaruit voortkomt, maar gaat gepaard met wetgeving ook iets mee te doen door zelf na als opslag voor energie. Je kunt wordt vaak een beetje geheimgeop Europees niveau. “De Eurote denken en te zorgen dat je niet natuurlijk duurzame energie gaan houden”, vertelt Bodelier. “Begrijpese wetgever probeert op allerlei op basis van een ongeschreven In die nieuwe economie zal water- winnen vanuit zonne- en windpar- pelijk ook, maar als het bedrijfsmanieren transparantie over norm aansprakelijk gesteld wordt. stof een belangrijke rol gaan speken, maar dat gaat met pieken en leven samen met de overheden in duurzaamheid te creëren”, vertelt Wij proberen onze cliënten hierin len, vertelt Bodelier. “Toen men in dalen omdat er de ene keer meer gesprek kan gaan over het delen Bodelier. “Vanuit Europa worden duidelijkheid te bieden en hen de negentiende eeuw op zoek was zon en wind is dan de andere. Dus van kennis omtrent alle ontwikkeer nu regels opgesteld waarin zoveel mogelijk richting te geven naar olie, was men teleurgesteld als heb je iets nodig om die pieken op lingen kunnen we als Nederland staat wat wel groen is en wat niet. zodat ze succesvol kunnen blijven er gas werd gevonden. Tot op een te slaan, zodat je voldoende energie pas echt een rol gaan spelen in Allerlei asset managers worden ondernemen in de energietrangegeven moment ontdekt werd dat hebt op de dalmomenten. Met de uitrol van waterstof op grote hierdoor gedwongen te openbasitie. Daarbij is het een enorm men dat gas eigenlijk heel goed kon waterstof kan dat.” schaal. Als advocatenkantoor kunren waar zij hun geld in invesvoordeel dat wij ook kantoren in gebruiken en dat dit veel beter was nen wij daarin ondersteunen door teren, om meer transparantie te andere Europese steden hebben. dan olie. Toen kwam er ook een Daarnaast wordt er op het moduidelijkheid te scheppen in een creëren. Er zijn allerlei juridische Veel bedrijven opereren nu eenomslag en wij verwachten dat met ment veel onderzoek gedaan naar steeds veranderende wereld.” incentives voor bedrijven om hier maal niet alleen in Nederland.” waterstof hetzelfde gaat gebeuren. mogelijke toepassingen en business

Meer informatie op gtlaw.com/nl

Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Profiel

Tom van Aken is CEO bij Avantium, een Nederlands bedrijf dat de volgende generatie biobased kunststoffen en chemicaliën ontwikkelt. Per 1 januari 2020 is Tom van Aken door staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) benoemd tot mkb vertegenwoordiger van de Topsector Chemie. Van Aken is gepassioneerd over een groene chemische industrie, bioplastics en duurzame grondstoffen als alternatief voor olie.

Geen evolutie, maar revolutie. Dat is wat de chemische industrie volgens Tom van Aken staat te wachten. “We hebben een revolutie nodig in de chemische industrie om af te kicken van olie.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

Avantium vecht hij al jaren voor een nieuwe plasticstandaard: PEF, de duurzame variant van PET. Maar ook als lid van het Topteam Chemie zet Tom van Aken zich in voor een duurzame chemische sector. Waarom? Omdat hij erin gelooft. “Er zijn radicale veranderingen nodig. Ik denk dat er niemand in de chemische industrie is die niet ziet dat duurzaam de enige manier is waarop het in de toekomst kan.” Een gesprek aan de hand van vijf stellingen. ls CEO van

Een duurzame chemische industrie is de enige weg

‘De weg naar duurzaamheid in de chemische industrie mag niet lichtzinnig geïnterpreteerd worden’

voorwaarts.

“Ja. Mee eens. Duurzaamheid is natuurlijk een containerbegrip, maar voor de chemische industrie gaat duurzaamheid over de energietransitie, de grondstoffentransitie en circulariteit, dat zijn eigenlijk de drie hoofdthema’s. Het is de meest fundamentele transitie die je je kan voorstellen. Want als je moet veranderen van grondstoffen, de energie die je gebruikt en de producten die je maakt moeten ook nog eens circulair zijn, dan betekent dat eigenlijk dat de chemische industrie zichzelf volkomen opnieuw moet

BoCari - Partner Content

BoCari Groep houdt het zenuwcentrum van uw bedrijf gezond Totaaloplossingen voor al uw industriële processen en projectmanagement Partner Content BoCari

Ingenieursbureau BoCari is de kennispartner voor industriële bedrijven, BoCari ondersteunt u op het gebied van process engineering, process safety, industrial automation en projectmanagement. Maar onderneemster Grace Boldewijn voegt daar ook de typische kenmerken van een mkb-bedrijf aan toe; flexibele samenwerking, korte lijntjes en vooral duurzaam en innovatieve oplossingen. Grace Boldewijn, oprichter en eigenaar van BoCari, vergelijkt engineering graag met kunst. ‘Toen ik me nog maar kort in kunst verdiepte, moest ik er veel tijd in stoppen om een kunstwerk te waarderen. Ik heb als technicus moeten leren om naar kunst te kijken. Zo roep ik ook iedereen op om met andere ogen naar

techniek te kijken. Techniek is kunst– en andersom. Het is voor mij een kunst om binnen drie regels te vertellen wat ik doe.’ BoCari hanteert zelfs de slogan Engineering is (an) Art, want de overeenkomsten gaan verder dan dat, vertelt Boldewijn. ‘Het gaat om het resultaat. Een kunstwerk is vaak het resultaat van steeds opnieuw beginnen, blijven schaven tot je tevreden bent over het resultaat. Dat is bij engineering ook. Je begint met een conceptual design en weet niet precies wat het eind resultaat zal zijn. Maar ook hier ga je door tot het beste resultaat.’ Boldewijn is een bijzondere verschijning in de wereld van techneuten. Vrouw, om mee te beginnen, van Surinaamse afkomst en opgeleid tot petrochemisch ingenieur. Ze won in 2002 de titel Zwarte Zakenvouw van Nederland, uitgereikt door EFBWBO (European

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

uitvinden. Deze transformatie biedt daarom ook grote kansen voor innovatie, belangrijk voor studenten die een impact willen maken, maar ook voor start-ups en innovatieve bedrijven. In de chemische industrie ziet iedereen de noodzaak om te veranderen, de richting is duidelijk, alleen over de snelheid van veranderen kunnen de meningen verschillen.” Het verduurzamen van de chemische industrie duurt mij persoonlijk te lang.

“Daar ben ik het mee eens. En ik realiseer me ook dat het moeilijk is, want er is natuurlijk een bestaande industrie die andere belangen heeft. Als we 15 jaar geleden sneller CO2-emissies hadden gereduceerd, dan was het de komende jaren een stuk makkelijker geweest. Hoe langer je wacht, des te moeilijker het wordt. Dus ja, het duurt te lang. Aan de andere kant merk ik wel echt dat we in een transformatie zitten, we naderen een kantelpunt. Neem bijvoorbeeld de uitspraak van de rechter bij de klimaatzaak van Shell, de signalen die oliebedrijven krijgen van investeerders en consumenten: het kwartje is bij heel veel mensen gevallen dat het sneller moet. En er is de afgelopen jaren op het gebied van CO2-emissies al een hele hoop gerealiseerd, de industrie heeft echt niet

Als je kijkt naar de grondstoftransitie, dan zitten we echt nog in de embryonale fase.

stilgezeten, maar we hebben nog een enorme weg te gaan waarbij we meer snelheid en innovatie nodig hebben.”

we genoeg tijd hebben om dit in kleine stapjes te doen, we hebben dus een revolutie nodig in de chemische industrie om af te kicken van olie.”

Er wordt een revolutie gevraagd van de che-

Een circulaire economie en

mische industrie om de

een circulaire chemische

klimaatdoelstellingen in

industrie kan niet zonder

2050 te behalen.

een duurzaam denkende

“Absoluut. Ik zie veel bedrijven die tot 2030 redelijk op het vizier hebben staan wat ze moeten realiseren. Dan hebben we het over dingen die nog gerelateerd zijn aan het reduceren van energie, het efficiënter maken van processen en het zorgen dat er meer gerecycled wordt. Daarmee kom je een heel eind, maar daarna begint natuurlijk pas de echte pijn, want: hoe moet je vervolgens in 2050 zorgen dat je net zero bent? Ik heb veel chemische bedrijven gesproken die nog geen concreet plan hebben waarin staat hoe dat gerealiseerd moet gaan worden. Als je kijkt naar de grondstoftransitie, dan zitten we echt nog in de embryonale fase. Nog steeds wordt meer dan 90 procent van de producten in de chemische industrie gemaakt van fossiele grondstoffen. De chemische industrie is ontzettend goed geweest om heel efficiënt en heel goedkoop olie om te zetten in allerlei verschillende chemische producten die ons leven volledig bepalen. Als je wil stoppen met fossiele grondstoffen, en dat willen we, dan zijn daar eigenlijk drie mogelijkheden voor: je kan de koolstof gebruiken van planten, of het komt uit CO2, koolstof die al in de lucht zit, of het komt van afval. Dat is de uitdaging die voor ons ligt. Ik kan me niet voorstellen dat

overheid én consument, wat de chemische industrie ook verzint.

“De chemische industrie kan dit inderdaad niet alleen. De overheid kan het goede voorbeeld geven door zelf alleen nog maar duurzame producten in te kopen en door weten regelgeving in te voeren die duurzame en circulaire producten faciliteert. En ik vind het wel goed om even aan te geven dat we ook leven in een deel van de wereld waar dit gebeurt, een deel van de wereld waarin de overheid vooroploopt met green deals en een plastics directive om single-use plastics aan te pakken. Europa heeft wat dat betreft een voorsprong op Amerika en Azië. Maar naast wat de overheid kan doen, onderschatten veel mensen hoe belangrijk de consument zelf is als aanjager van duurzame producten. Kijk maar naar de elektrische auto. Het begon met hele dure modellen, maar nu wordt het mainstream, en binnen afzienbare tijd rijden alle auto’s elektrisch.” De toekomst van de chemische industrie wordt grotendeels bepaald door publiek-private samenwerkingen.

“Ik denk in ieder geval dat dit heel belangrijk is. Vroeger werd er heel veel geïnnoveerd binnen bedrijven zelf en dus

Veel mensen onderschatten hoe belangrijk de consument is als aanjager van duurzame producten.

Vragen aan Erik Rutgers

Erik Rutgers Director of Operations bij Versatec

binnen gesloten muren. Op dit moment gaat innoveren heel anders, en vindt dat plaats op de universiteiten die samenwerken met bedrijven, en op snijvlakken van verschillende takken van onderzoek. De rol van samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en daarmee ook de overheid, die dat faciliteert, is veel belangrijker dan 15 jaar geleden. Bedrijven weten dat ze fundamenteel onderzoek nodig hebben om echt stappen te kunnen zetten. Universiteiten zorgen ervoor dat die kennis die iedereen nodig heeft, uiteindelijk bij alle bedrijven terechtkomt die daar dan weer hun eigen voordeel uit halen. Neem waterstof, voor de duurzame toekomst van de chemische industrie van groot belang. In Nederland hebben we dat nu dus anders georganiseerd. Binnen een groeifondsvoorstel worden de krachten gebundeld van de universiteiten en van de industrie om te zorgen dat we op het ontwikkelen van waterstof voorop gaan lopen. De topsectoren chemie, energie en hightech systems werken zo met elkaar samen. Dat is een heel mooi voorbeeld van het ontwikkelen van sleuteltechnologie waar we de komende jaren binnen onze industrie hele hoge verwachtingen van hebben.”

Chemie Veiligheid in de chemische industrie bestaat uit drie onderdelen. Allereerst heb je te maken met ontwerpveiligheid. Is het ontwerp van de chemie installatie veilig? Vervolgens moet er regelmatig onderhoud plaatsvinden om de veiligheid te kunnen waarborgen. En het derde onderdeel omtrent veiligheid in de chemie betreft de mens, de medewerkers die de installaties bedienen. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

Waarom vinden er nog altijd ongelukken plaats in de chemie? “Het is vaak zo dat het eerste en tweede onderdeel omtrent veiligheid, dus ontwerpveiligheid en onderhoudsveiligheid, best goed geregeld zijn. Maar zodra er mensen in het spel zijn kunnen dingen anders gaan. En als mensen niet voldoende discipline hebben om procedures te volgen of als iemand bijvoorbeeld een slechte dag heeft en zaken nalaat, kan het goed misgaan.” Hoe kunnen ongelukken in de chemie worden voorkomen? “Leiders moeten in staat zijn om dat ze hun medewerkers veilig hun werk te laten doen en zorgen eventuele barrières weg te nemen voor de medewerker Een leider moet daarnaast ook niet schromen op te treden op het moment dat een medewerker een bepaalde procedure niet volgt. Op dit moment laat dat nog wel eens te wensen over in de praktijk en daarom is een andere vorm van leiderschap nodig om weg te blijven van ongelukken. Bovendien is er een groter bewustzijn nodig bij de mensen die met de chemie-installaties werken. Zij zijn onderdeel van een groter geheel en als iemand bepaalde zaken nalaat (bijvoorbeeld een checklist of werkvergunning niet volledig invult) kan dat grote gevolgen hebben. Essentieel is het concept te volgen: ‘Our facilities are safe and we know it’ in plaats van ‘we believe so’.” Ander leiderschap en meer bewustzijn zijn dus nodig voor een veiligere chemie industrie? “Ja, plus het gevaar dat heerst voor normalisatie. De mens denkt het soms beter te weten dan het systeem. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar zodra een operator zes keer per uur een alarm accepteert en dit de zevende keer ook doet wanneer dat niet had gemoeten dan kan dat nadelige gevolgen hebben. Er van uitgaan dat het regelmatig accepteren van de alarmen ‘normaal’ is kan een gevaar opleveren en vereist altijd bewustzijn en oplettendheid van de mens.”

BoCari - Partner Content

Federation of Black Women Business Owners). ‘Er gingen veel deuren voor me open. Het gaf, ook internationaal, erkenning.’ Met die steun in haar rug bouwde ze BoCari uit tot een kennispartner die industriële bedrijven ondersteunt op het gebied van process engineering, process safety, piping, E&I, industrial automation en projectmanagement. Het bedrijf met ongeveer 25 medewerkers blijft daarmee overeind tussen veel grotere engineersbureaus. ‘Ik had ook snel kunnen groeien, maar heb dat niet gedaan. Een opdrachtgever of medewerker kiest voor de principes van BoCari. Wij ondersteunen het ondernemen met in acht name van ethische principes en met respect voor eenieder.’ BoCari richt zich op haar strategische kerndoelen: Groei, Productiviteit, People en Proﬁt. ‘Onze dienstverlening is gebaseerd op de creatie van innovatieve oplossingen, diepgaande kennis en ruime praktijkervaring. Daarbij dragen wij de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de adviezen en de resultaten die daarmee bereikt moeten worden. En steeds met het hoogst haalbare kwaliteitsniveau en vanzelfsprekend binnen de gestelde budgetten en planning.’

Innovatiegericht werken staat bij de BoCari groep voorop. ‘Onze specialisten kiezen altijd voor innovatieve oplossingen bij het realiseren en verbeteren van processen. We werken out-of-the-box en denken met opdrachtgevers mee’, zegt Boldewijn. En, vervolgt ze: ‘Waar andere bedrijven veel uitbesteden hebben wij alles onder een dak: projectmanagement, engineering, industriële automatisering, start-up en commissioning. Dat is ons USP.’ Boldewijn behoudt daarbij het overzicht. ‘Ik kan goed in scenario’s denken en zie verbanden die voor anderen nog abstract zijn. Ik vertaal ze naar een duidelijk doel en stippel de te bewandelen weg uit. Ik voel me gedreven om oplossingen te bedenken, bijt me in vraagstukken vast en laat niet los. Ook niet als het complexe dilemma’s betreft.’ Een van de vraagstukken waarop Boldewijn zich nu richt is duurzaamheid. ‘In 2050 moet de energievoorziening bijna geheel duurzaam en CO2-neutraal zijn. Dit is belangrijk om de klimaatverandering tegen te gaan, maar ook omdat er steeds minder fossiele brandstoﬀen zullen zijn. BoCari wil op deze overgang in energiebronnen inspelen en bedrijven helpen om de overstap naar duurzame energiebronnen te realiseren. Denk hierbij bijvoorbeeld

aan het transport en opslag van waterstof.’ Wel mist ze een stevige rol voor mkb-bedrijven in de energietransitie. ‘De overheid heeft veel projecten benoemd op het gebied van energietransitie. Maar ik zie niet of nauwelijks dat daarin ook mkb-bedrijven participeren.’ Onterecht, meent ze. ‘Innovatie start immers bij MKB bedrijven. Ze doet daarom een oproep aan overheid en bedrijven. ‘Neem ons mee. Ook mkb-bedrijven kunnen meerwaarde toevoegen. Kennisoverdracht moet centraal staat. Dat is toch waar BV Nederland voor staat?’

Grace Boldewijn Oprichtster van BoCari en algemeen directeur van BoCari en BoCari Groep.

www.bocari.com

Snel en eenvoudig LoToTo sloten lokaliseren en realtime monitoren? Met onze slimme sloten kan direct worden vastgesteld of, en waar, er veiligheidsmiddelen zijn toegepast en kan realtime de status worden gevolgd. Wordt onbedoeld een verzegeling verbroken? Dan volgt er direct een melding en kan er actie worden ondernomen. Door onze slimme sloten wordt: • De veiligheid verhoogd; • De downtime van een fabriek bij een shutdown verkort; • Exact inzichtelijk waar en wanneer er veiligheidsmiddelen zijn geplaatst en weer weggehaald. Onze oplossing: • Maakt zelfstandig, veilig en onafhankelijk contact met internet; • Heeft een duidelijk dashboard, beschikbaar op elk device met pushmeldingen; • Maakt digitale koppelingen met andere bestaande systemen mogelijk.

Benieuwd naar hoe het werkt? Scan de QR code en bekijk de animatie. De Slimme Sloten van IoT Safety Company zijn mede tot stand gekomen door ondersteuning van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

www.iotsafetycompany.com | T 088 1202 400 ADVERTENTIE

Shutdown Safety is uw partner voor een veilige en efficiënte shutdown Tijdens een shutdown, ofwel turnaround of stop vinden veel intensieve werkzaamheden plaats. Ook worden veiligheidsvoorzieningen tijdelijk uitgeschakeld. Daarom is het voorkomen van incidenten van extra groot belang tijdens een shutdown.

Samen met u maken we een gedegen plan van aanpak. Wij helpen u bij: • Inzet van gecertiﬁceerd personeel i.c.m. innovatieve monitoringssystemen; • Onboarden en trainen van uw medewerkers; • Emergency Rescue Team dat klaar staat; • Beveiliging van personeel en objecten; • Levering van veiligheidsfunctionarissen die uw bedrijfsbrandweer of ﬁrst responder organisatie aanvullen bij capaciteitsproblemen.

Shutdown Safety is een samenwerkingsverband tussen verschillende veiligheidsbedrijven, elk met hun eigen expertise.

W www.shutdownsafety.nl | E info@shutdownsafety.nl | T 0113 - 33 10 10 48145.TSA Adv. Shutdown Safety en IoT 297-420_v3 - 240 INKT_v2.indd 1

24-06-21 10:36

Visser & Smit Hanab - Partner Content Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

Visser & Smit Hanab - Partner Content

Visser & Smit Hanab helpt de industrie aan duurzame energie

Partner Content Visser & Smit Hanab

Visser & Smit Hanab, onderdeel van VolkerWessels, was eigenlijk altijd een klassiek aannemersbedrijf. Tot er drie à vier jaar geleden een bewuste keuze werd gemaakt voor verduurzaming van de geleverde energie. Nu draagt Visser & Smit Hanab dagelijks bij aan een duurzamere samenleving door samen met haar klanten de energietransitie te realiseren. “We zagen steeds meer aandacht voor duurzaamheid ontstaan”, vertelt Dethlef Pieters, Directeur bij Visser & Smit Hanab. “Steeds meer woonwijken gingen van het gas af en ook de industrie zal gaan elektrificeren en meer gebruik gaan maken van waterstof. Die energietransitie levert allerlei interessante uitdagingen op. Als Visser & Smit Hanab kunnen wij helpen onze klanten te ontzorgen in dit proces.” Business Units Dat doet Visser & Smit Hanab binnen drie grote business units: distributie en warmtenetwerken, leidingen, industrie en Volker Energy Solutions. “Onze mensen ontwikkelen, bouwen en onderhouden technologisch hoogstaande en duurzame verbindingen, netwerken en installaties voor water, energie en

www.vshanab.nl

chemie. Voor onze distributienetwerken moet je dan bijvoorbeeld denken aan een verschuiving van het klassieke gasnetwerk naar een netwerk voor de distributie van elektriciteit en waterstof. De autobranche is ook aan het veranderen op die manier zijn we in samenwerking met Engie de gemeente Rotterdam aan het voorzien van elektrische laadpalen. Volker Energy Solutions werkt nauw samen met Tennet om de energietransitie te realiseren. Dat is een enorme klus en momenteel zijn we samen met Tennet aan het kijken hoe we die trajecten kunnen versnellen.” Ook heeft Visser & Smit Hanab een grote focus op de verduurzaming van de industrie. “Ook daar is de energietransitie de afgelopen jaren steeds hoger op de agenda komen te staan”, vertelt Pieters. “Alle bedrijven, ook de grote reuzen in de industrie die zeer bepalend zijn voor onze economie, moeten zich gaan inzetten voor verduurzaming. Ook hen helpen we met omvangrijke nieuwbouwtrajecten, uitbreidingen van bestaande installaties, aansluitingen op een bestaand leidingennet of het modificeren van installaties. We hebben ruime ervaring, kennis en kunde in bovengrondse piping en het vernieuwen van buizenstelsels op een duurzame manier.” Stikstofproblematiek Door corona zijn we het misschien een beetje

uit het oog verloren, maar de bouwsector kampte met een flink stikstof probleem, vertelt Pieters. Ook daar heeft Visser & Smit Hanab iets op bedacht. “De uitstoot van stikstof moest flink verminderen, maar daarvoor konden we natuurlijk niet simpelweg de hele bouw stilleggen. We hebben daarom het NoNOx filter ontwikkeld, waarmee we in de realisatiefase van projecten tot wel 99% van de stikstofuitstoot konden reduceren. Hierdoor wordt er niet alleen gewerkt aan duurzame oplossingen voor de klanten van Visser & Smit Hanab, maar laten we zien dat we ook binnen de muren werken aan verduurzaming.” Verduurzaming is namelijk altijd een tweetrapsraket. “We kunnen natuurlijk allerlei prachtige initiatieven realiseren voor de industrie, maar als we zelf niet verduurzamen dan slaan we toch de plank mis. We zijn daarom ook binnen onze muren hard bezig met verduurzaming. Zo rijdt een deel van ons wagenpark nu al elektrisch en gaan we steeds meer over rijden op waterstof. En we zorgen ook dat ons materieel steeds minder CO2 en stikstof uitstoot. Als modern bedrijf kan je simpelweg niet meer anders.” Kennis en samenwerking Om dit alles te kunnen realiseren zet Visser & Smit Hanab sterk in op scholing en samenwerking. “De energietransitie vroeg ook om

Dethlef Pieters Directeur bij Visser & Smit Hanab

een andere manier van denken vanuit onze werknemers”, vertelt Pieters. “Om dat te realiseren hebben we als VolkerWessels nu ook een eigen vakschool gestart. Hier leiden we jonge talenten op, maar zorgen we ook dat onze huidige medewerkers worden bijgeschoold zodat we samen kunnen werken aan de energietransitie.” Want samenwerking, dat is uiteindelijk het allerbelangrijkste voor het laten slagen van de energietransitie. “We gaan de doelstellingen van 2030 en 2050 niet halen als onze klanten, aannemers en de overheid allemaal individueel aan de slag gaan”, vertelt Pieters. “Daarvoor zullen we echt moeten samenwerken. Dat is goed voor de snelheid van de transitie, maar ook kostentechnisch gunstig. En het biedt kansen en risico’s waar je vervolgens samen verantwoordelijk voor bent. Zo draagt iedereen zijn steentje bij aan de energietransitie.”

16 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Waterzuivering is een grote uitdaging voor de chemische industrie Chemie

dit te doen is volop in ontwikkeling, maar we zijn er nog niet. Er ligt nog een hele hoop werk voordat we alle stoffen effectief uit het afvalwater kunnen zuiveren. In een laboratoriumsituatie is het zuiveren van een waterstroom bovendien een stuk makkelijker dan wanneer verschillende stoffen op grote schaal, in stromen van meerdere fabrieken bij elkaar komen, stoffen die bovendien invloed uitoefenen op elkaar. Dat maakt verwijdering veel complexer.

In de chemische industrie is water onmisbaar. Water om te koelen, producten te maken of stoom te produceren is voor de chemie uiterst noodzakelijk om processen mogelijk te maken. Maar de chemische industrie staat ook voor een grote verduurzamingsopgave waarin water een belangrijke rol zal spelen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

atertekorten zijn immers

een belangrijk gevolg van de klimaatverandering en water dat door de industrie aan onze rivieren wordt onttrokken, kan niet zomaar worden teruggestort omdat het tijdens het proces verontreinigd raakt. De industrie zal dus minder water moeten gaan gebruiken, maar er wordt ook hard nagedacht over oplossingen om het gebruikte water opnieuw in te kunnen zetten, met circulariteit als het ultieme einddoel. dat vanuit chemieparken geloosd wordt lijkt juist steeds viezer te worden. Lijkt, zo wordt gesteld in Process Control, een vakblad over procesoptimalisatie van onder andere waterbeheer, Echter, het water

te komen is samenwerking noodzakelijk. Dit soort vergunningen raakt namelijk niet alleen waterzuiveringsintallaties van de fabrieken en chemiesites die lozen, maar vraagt ook betrokkenheid en afstemming met waterzuiveringsbedrijven en drinkwaterbedrijven, Rijkswaterstaat en het RIVM. De normen die nu worden vastgelegd zijn cruciaal voor de verduurzamingsuitdaging en gelukkig gaat de gehele industrie mee in deze transitie, inclusief groeiende aandacht voor het afvalwater. Het wordt een ingewikkelde transitie, waarin alle partijen de koppen bij elkaar moeten steken voor het reinigen en circulair maken van afvalwater, maar uiteindelijk zal dit leiden tot schonere waterstromen met minder impact op de natuur, het milieu en de gezondheid. Om zo ver

Het afvalwater bevat namelijk niet zozeer meer, maar wel steeds meer verschillende verontreinigingen in lagere concentraties.

want het afvalwater bevat namelijk niet zozeer meer, maar wel steeds meer verschillende verontreinigingen in lagere concentraties. Deze stoffen hebben vaak onbekende effecten op de gezondheid en omgeving, waardoor het lozen van deze stoffen in onze rivieren niet gewenst is. Uit die rivieren halen wij immers ook ons drinkwater. wel steeds beter in het opspeuren van deze stoffen. Er bestaan al enorm geavanceerde meettechnieken waardoor steeds kleinere concentraties aan verontreinigingen in het water gevonden worden. Met de nieuwe waterwetvergunning Gelukkig worden we

zal dit binnenkort nog een extra impuls krijgen, zo meldt Process Control. De meest risicovolle bedrijven van Nederland moeten binnen drie jaar allemaal in het bezit zijn van zo’n waterwetvergunning waarin elke geloosde stof geïdentificeerd wordt en de zogeheten ABM-toets moet doorlopen. Elke stof wordt dan getoetst op zowel de gevolgen voor de ecologische waterkwaliteit als voor drinkwaterbereiding. behoorlijk anders dan voorheen, want toen werd niet naar de individuele stoffen gekeken, maar enkel naar groepen stoffen. De inhoud van bijvoorbeeld een

En dat is

Er ligt nog een hele hoop werk voordat we alle stoffen effectief uit het afvalwater kunnen zuiveren. fles shampoo wordt nu niet langer gezien als shampoo, maar als alle losse stoffen die hierin voorkomen. Nu elke stof geïdentificeerd wordt lijkt het inderdaad alsof het water viezer is, maar in feite wordt er dus meer geïdentificeerd en gereinigd, wat de waterkwaliteit uiteindelijk ten goede komt, zo stelt het VNCI. Concreet betekent het

voor elk bedrijf dat afvalwater loost dat er een serie van analyses op alle ‘piekjes’ in het afvalwater wordt losgelaten om zo te toetsen of deze voldoen aan de geldende norm binnen de nieuwe vergunning. En dat zal leiden tot een enorme transparantie binnen de waterzuivering. stofniveau moet dan vervolgens nog wel vertaald worden naar een plan van aanpak en dat is een flinke technologische uitdaging. Immers, alle stoffen die in deze analyses gevonden worden moeten uit het water gezuiverd worden voordat dit geloosd kan worden in onze rivieren. De technologie om Die transparantie op

ADVERTENTIE

SITECH - Partner Content Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

SITECH – Partner Content

Sitech helpt Chemelot verduurzamen door duurzaam waterbeheer Partner Content Sitech

Op industrieterrein Chemelot staan zo’n vijftig fabrieken die allemaal afvalwater lozen. Om te zorgen dat dit water gereinigd terug de Maas in gaat, zet Sitech alles op alles om vervuilende stoffen uit het water te verwijderen. Onlangs werd de methodiek voor de aanvraag van een waterwetvergunning gewijzigd. Waar voorheen een productgroep of een groep van stoffen in de vergunning werd vernoemd, moet voortaan elke geloosde stof geïdentificeerd worden en de ABMtoets doorlopen. Sitech verzorgde voor Chemelot als eerste in Nederland dit nieuwe vergunningstraject. “We hebben de gehele afvalwaterzuivering onder de loep genomen om aan de nieuwe vergunningseisen te voldoen”, vertelt Marc Dassen, managing director van Sitech Services. “Dan heb je het over het afvalwater van de verschillende fabrieken dat bij elkaar komt in onze waterzuiveringsinstallatie en ondergebracht is in één vergunning. We zijn met alle bedrijven uitvoerig in gesprek gegaan om precies te achterhalen welke stoffen er per fabriek mogelijk in het water terecht kunnen komen. Dat leidde tot een lijst van 630 verschillende stoffen. Deze stoffen zijn we gaan groeperen en onderzoeken. Voor het verkrijgen van de noodzakelijke stofinformatie en normen werken we volgens voorgeschreven procedures door de RIVM. Bij nieuwe stoffen kunnen we na goedkeuringsprocedures de hoeveelheid die we lozen toetsen aan de normen. Qua transparantie en inzicht in de lozing loopt Chemelot voorop. We screenen de

Marc Dassen managing director van Sitech Services

afvalwaterstroom continu en met de meest innovatieve analysetechnieken. Door deze uitgebreide analyses weten we veel over onze lozing en worden er nauwelijks nieuwe stoffen geloosd. Wordt er zo’n stof gedetecteerd, dan wordt direct het hele proces voor deze stof doorlopen om zeker te stellen dat er geen negatieve effecten voor de omgeving optreden.” De kernvraag was welke stoffen er nu precies in de waterzuivering terecht komen en wat er vanuit die zuivering uiteindelijk weer in de Maas terechtkomt. “De waterzuivering op Chemelot is een milieuvriendelijke, energiezuinige manier van zuivering, geschikt voor de chemische industrie. We kunnen 99 procent van de stoffen uit het water filteren. Maar de vraag was wat er in die ene procent zat die er nog doorheen glipte”, vertelt Dassen. “Hoe schadelijk zijn die stoffen? Voldoen ze aan de normen? En hoe ver kunnen we qua zuivering komen met de best beschikbare techniek? Omdat we met veel verschillende partijen op een sterk geïntegreerd terrein werken, was het een flinke uitdaging om dit in kaart te brengen. Bovendien moeten

voor de stoffen die de waterzuivering niet kan verwijderen, bronoplossingen bij de fabrieken worden gezocht. We zijn met onze klanten om de tafel gegaan om samen met hen te kijken wat we nu gaan veranderen om aan de normering te voldoen, maar ook hoe we het proces in de toekomst verder kunnen optimaliseren. Wat kunnen we veranderen aan de processen om de lozing van stoffen steeds verder terug te dringen en ons waterverbruik te verminderen? Ook dat is allemaal meegenomen in de vergunningsaanvraag en daarbij hoort ook een resultaatverplichting. De komende jaren moeten we de gemaakte plannen waar gaan maken.” Waterschap Limburg Josette Van Wersch, bestuurder bij Waterschap Limburg: “Wij hebben Sitech een nieuwe waterwetvergunning verleend met een looptijd van 7 jaar. Hieraan is een intensief traject vooraf gegaan met alle betrokken partijen. En deze vergunning is een stuk strenger dan de vorige, om de drinkwatervoorziening uit de Maas ook de komende jaren veilig te stellen. Los van informatie op stofniveau staan er ook reductieverplichtingen in de vergunning, bijvoorbeeld voor de lozing van stoffen als AMPA, melamine en vanadium. Om erop toe te zien dat Sitech de afspraken die zijn vastgelegd in de vergunning nakomt blijven de betrokken partijen ook de komende jaren in overleg.” Omdat Chemelot de eerste locatie in Nederland is waar dit vergunningstraject doorlopen is, liep Sitech tegen flink wat zaken aan. Marc Dassen: “Je doet eigenlijk een pilot op de allergrootste schaal die mogelijk is en dat maakt het heel lastig. Technisch zijn we ook op onbekend terrein gekomen, want hoe werkt het per stof? Welke analysemethodieken moet je toepassen? Hoe ga je om met stoffen waarvoor nog geen normen en analysemethodieken waren? Gelukkig hadden we de neuzen dezelfde kant op staan. Alle betrokken partijen zijn ervan overtuigd dat we op deze manier aan verduurzaming moeten werken. We werken hierin nauw samen met het Waterschap

Limburg als vergunningverlener, maar ook met de drinkwaterbedrijven Evides, Dunea en WML, die water aan de Maas onttrekken om er drinkwater van te maken, met Rijkswaterstaat, als beheerder van de Maas en met de provincie Limburg. Zo’n grote verduurzamingsslag kun je alleen simpelweg niet maken.” WML “WML heeft een groot belang in een zo schoon mogelijke Maas. Een verduurzaming, een verbetering in kwaliteit, kwantiteit en robuustheid van het Limburgse watersysteem is hard nodig. We zijn zeer tevreden met de uitkomst van dit traject. En dan met name over de aanpak om tot de vergunning te komen en de wijze waarop de vergunningverlener het drinkwaterbelang voorop heeft gesteld,” vertelt Joyce Nelissen, directeur van WML. “Er zijn in de samenwerking enorme stappen gezet om tot elkaar te komen zonder verstrikt te raken in juridische procedures. Dat is winst voor alle betrokkenen.” De afgelopen drie jaar heeft Sitech precies geanalyseerd wat er geloosd werd, nu is het de vraag hoe dit vermindert kan worden. “Uiteindelijk wil je zo min mogelijk verontreinigen en het liefst wil je zelfs helemaal geen water meer gebruiken. Omdat dat voor de industrie een bijna onmogelijke opgave is, zou circulair watergebruik een mooie oplossing kunnen zijn. Dat is niet gemakkelijk te bereiken, zeker niet met bestaande fabrieken. Maar uiteindelijk is dat wel waar we op inzetten. In het plan van aanpak voor de vergunning zijn deze plannen ook meegenomen, zodat we uiteindelijk met water, door een goede samenwerking, bijdragen aan een duurzaam Chemelot.”

Neem voor vragen contact op met ons via www.sitech.nl

18 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Waarom chemie de juiste formule is voor meer duurzaamheid V Chemie

Van alle producten die je koopt en alle materialen die je gebruikt is liefst 95 procent rechtstreeks te linken aan de chemiesector. Dat blijkt uit een rapport van de Europese Commissie. Het maakt van de chemie-industrie een cruciale bondgenoot voor meer duurzaamheid. “Ambities uitspreken is de makkelijke stap, het zijn wel de bedrijven die moeten investeren en innoveren om de duurzaamheidsdoelen de komende decennia te realiseren. Met de chemie op kop”, zegt Hans Casier, voorzitter van de Belgische chemiefederatie essenscia en topman bij chemieconcern INEOS.

zijn er drie belangrijke redenen waarom de chemiesector deel is van de oplossing voor de klimaatuitdaging en de omschakeling naar een duurzame kringloopeconomie met maximaal hergebruik van grondstoffen en materialen. “In de eerste plaats is de CO2-uitstoot van de chemiesector in België sinds 1995 met de helft gedaald. Er is dus niet gewacht op klimaatakkoorden of Green Deals. Ten tweede helpen chemieproducten de uitstoot van broeikasgassen te verminderen in heel wat segmenten van onze samenleving. Denk aan efficiënte bouwisolatie, hoogtechnologische kunststoffen die auto’s of vliegtuigen lichter en dus zuiniger maken en de essentiële componenten voor autobatterijen, zonnepanelen oor Hans Casier

of windturbines. Tot slot is de chemiesector volop bezig om baanbrekende klimaatinnovaties te ontwikkelen. Vlaanderen beschikt over de grootste chemiecluster van Europa en is daarom samen met de naburige chemieregio’s in Nederland en de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen de ideale testlocatie om pioniersprojecten voor het eerst uit te proberen in een industriële context. Zoals experimenteren met technologieën om CO2 op te vangen en op te slaan of te hergebruiken.”

projecten in de steigers. De opslag van CO2 vormt een tussenstap naar het hergebruik van CO2. Daarmee maak je de cirkel helemaal rond. De CO2-uitstoot bij INEOS Oxide in de Antwerpse haven wordt bijvoorbeeld al ruim tien jaar opgevangen en gezuiverd voor hergebruik in onder meer brouwerijen, serreteelt of waterzuivering. Die CO2wordt ook verwerkt in droogijs dat een belangrijke rol speelt in het koeltransport van coronavaccins.”

productieprocessen opvangen en ondergronds opslaan is volgens Casier een cruciale technologie om de CO2-uitstoot op korte termijn significant verder te doen dalen. “In de Vlaamse en Nederlandse havenregio’s staan hiervoor al concrete

Toch pleit Hans

CO2 uit

Casier voor realisme. De weg naar een klimaatneutrale samenleving is geen wandelingetje in het park, maar een gigantische uitdaging binnen een zeer ambitieuze timing.“Alle puzzelstukjes moeten op de juiste plaats vallen. Het is een

dubbele uitdaging waar we voor staan. Aan de ene kant doorbraaktechnologieën en energieoplossingen ontwikkelen voor verdere CO2-reductie, iets wat omvangrijke investeringen vraagt in innovatie en infrastructuur. Aan de andere kant concurend blijven in een geglobaliseerde economie waar concurrerende handelsblokken vaak veel minder strenge klimaatregels hanteren. Bovendien is de klimaatuitdaging vooral een energievraagstuk. Hoe kunnen we voldoende grote volumes aan betrouwbare en betaalbare klimaatvriendelijke energie garanderen voor gezinnen en bedrijven? De elektriciteitsvraag vanuit de industrie en samenleving zal namelijk toenemen doordat klimaattechnologieën zoals CO2-opvang, efficiënte waterstofproductie en de elektri-

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Pexels

Hans Casier Voorzitter van de Belgische chemiefederatie essenscia en topman bij chemieconcern INEOS

ficatie van productieprocessen en transport veel CO2 kunnen besparen, maar wel extra energie vragen. Een visionair en grensoverschrijdend Europees energiebeleid is wat we dringend nodig hebben.”

Feiten Hans Casier is sinds oktober 2018 voorzitter van essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemie en life sciences. Casier is CEO van INEOS Phenol, de wereldwijde marktleider in fenol en aceton met ongeveer 600 werknemers verdeeld over productievestigingen in België, Duitsland en de Verenigde Staten, en van INEOS Nitriles dat wereldwijd 900 medewerkers telt. Na zijn universitaire studies chemie, landbouwwetenschappen en industrieel management aan de universiteiten van Gent en Leuven ging Casier aan de slag bij BP Chemicals in Zwijndrecht, een productievestiging die in 1998 in handen kwam van chemieconcern INEOS. In 2005 werd Casier CEO van INEOS Oxide, sinds 2014 neemt hij die rol op bij INEOS Phenol en sinds eind 2019 is hij ook CEO van INEOS Nitriles.

Chemieproducten helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen in heel wat segmenten van onze samenleving. ADVERTENTIE

Polyscope Polymers verlicht het pad naar COVID-19 antivirale middelen Bij Polyscope Polymers bieden we innovatieve oplossingen voor klanten in speciale chemicaliën en technische kunststoffen. Met ons hoofdkantoor in Geleen en verkoopkantoren in Singapore, Shanghai (China) en Exton (VS) kunnen wij een wereldwijde service garanderen aan klanten in de markten voor elektronica, coating, verpakkingen, optische displays, automotive en de farmaceutische sector. Binnen Orbiscope, een business unit en innovatie incubator van Polyscope Polymers, spelen we in op de lange termijn trends en kiezen we, in tegenstelling tot sommige anderen, er resoluut voor om in te zetten op disruptieve technologieën binnen nieuwe markten. Één van deze markten waar Orbiscope een revolutie heeft ontketend is in de farmaceutische membraanproteïne isolatie markt. Het stabiel isoleren van membraanproteïnen, dus met behoud van structuur en activiteit, is van essentieel belang voor het ontwikkelen van nieuwe medicijnen. Door de membraanproteïne stabiel te isoleren kan hun structuur bepaald worden, wat doelgerichtere medicijnontwikkeling mogelijk maakt. Deze toepassing maakt ook het testen van nieuwe medicijnen representatiever, sneller en eenvoudiger. Een hedendaags voorbeeld hiervan is het onderzoek rond COVID-19 door Prof. Dr. Dafforn (University of Birmingham). Voor dit onderzoek gebruikte hij Orbiscope’s nieuwste technologieplatform (SMALP) en was hij succesvol in het stabiel isoleren van het beruchte COVID-19 complex. Terwijl Orbiscope’s SMALP platform zijn belang reeds getoond heeft in het COVID-19 onderzoek, gaat de interesse en het gebruik van deze geïsoleerde membraanproteïnen veel verder binnen de farmaceutische sector. Terwijl “maar” 1/3 van alle proteïnen membraanproteïnen zijn, zijn deze proteïne het geliefkoosd doelwit voor nieuwe medicijnen gezien meer dan 80 percent van alle medicijnen betrekking hebben op receptoren in de celmembranen. De SMALP-technologie laat dus toe om deze belangrijke doelwitten beter te gebruiken. Meer informatie kan je vinden op onze website www.orbiscope.com

SMALP v. 1_24-06.indd 1

24/06/2021 11:12:53

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

De vervuiling waar het grote publiek de chemie vaak mee associeert, is maar deels terecht. De chemie is ook de sector die juist zorgt

De chemie speelt in een heel legio aan belangrijke toepassingen in onze

voor de oplossingen.

samenleving een zeer belangrijke rol.

De toekomstige Captains of Industry moeten we nu de ruimte geven zich te ontwikkelen Chemie

De chemische industrie kampt als belangrijke vervuiler met een imagoprobleem. Maar dat geldt natuurlijk lang niet voor de hele sector: diezelfde chemische industrie werkt juist keihard aan oplossingen voor de grote milieuvraagstukken van deze tijd. Tekst: Féline van der Linde Foto: Fotograaf

“

De chemische industrie

werkt bijvoorbeeld ook aan nieuwe batterijen, nieuwe medicijnen en de zonnecellen in de zonnepanelen”, vertelt Jeroen Cornelissen, professor Organische Chemie aan de Universiteit Twente en voorzitter van de KNCV (Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging). “De chemie speelt in een heel legio aan belangrijke toepassingen in onze samenleving een zeer belangrijke rol. En dat mag best wel wat meer naar voren komen in de discussie rondom de chemische industrie. Nederlands onderzoek speelt daarin ook een grote rol. Nederland is een kennis- en innovatieland en kan daarin het verschil maken. We kennen

hier geen enorme voorraden grondstoffen en daarom moeten wij het hebben van kennis en innovaties.”

De chemische industrie werkt bijvoorbeeld ook aan nieuwe batterijen, nieuwe medicijnen en de zonnecellen in de zonnepanelen. Het menselijke kapitaal

is dus van essentieel belang. “Nederland heeft aardig wat Nobelprijswinnaars voortgebracht. En dat is mede dankzij het kennis- en innovatielandschap dat wij hier kennen. De nieuwe generatie studenten en jonge onderzoekers moet ook in de toekomst goed fundamenteel onderwijs genieten en vooral de speelruimte kunnen krijgen om eigen onderzoek te kunnen doen. Onder meer de energietransitie vraagt om nieuwe innovaties. Het geven van ‘speelruimte’ maakt dat studenten worden uitgedaagd en geprikkeld worden en juist hierdoor de creatieve oplos-

sing gaan vinden voordiverse maatschappelijke problemen. De huidige studenten zijn de toekomstige captains of the industry. Hen op de juiste manier stimuleren betekent veel voor de toekomst: voor de samenleving, industrie, maar ook zeker voor de studenten en onderzoekers zelf. Zij halen op die manier het beste uit zichzelf.” wordt veel onderzoek gefinancierd door middel van thematische programma’s, zoals in het Nationaal Groeifonds en de Topsectoren. Cornelissen: “En dat is ontzettend goed, maar deze vorm van vaste Op dit moment

De vervuiling waar het grote publiek de chemie vaak mee associeert, is maar deels terecht. programma’s stimuleert geen vrij onderzoek. Daar mag wat mij betreft wat meer aandacht en geld naartoe gaan.” Naast het onderzoek is het imago van de chemie een punt van aandacht. “De vervuiling waar het grote publiek de chemie vaak mee associeert, is maar deels terecht. De chemie is ook de sector die juist zorgt voor de oplossingen. Dit proberen

we op vele manieren aandacht te geven. En vooral hierin meegaan met de tijd is belangrijk. Talloze korte filmpjes verspreiden via social media maakt het leuk en behapbaar voor het jonge publiek om geïnteresseerd te raken in de chemie, en vooral om erachter te komen wat de chemie doet voor de samenleving.” generatie meer betrekken, is het ook zaak de kleine innovatieve partijen in de industrie te koesteren. “Afgestudeerden gaan al lang niet meer allemaal naar de grote bedrijven. De kleinere bedrijven innoveren volop en concurNaast de jonge

reren dan ook succesvol met de grote partijen. Dit komt onder andere omdat de onderzoeksbudgetten van grote bedrijven door de jaren heen zijn ingekort en ze hierdoor beperkt kunnen focussen op nieuwe producten. Kleine bedrijven overeind houden en stimuleren om te blijven innoveren is voor de toekomst van een groenere chemie belangrijk, maar ook voor de innoverende jongeren die net afgestudeerd zijn, die de ruimte en middelen ontvangen om zo tot belangrijke innovaties voor de toekomst te komen.”

De nieuwe generatie studenten en jonge onderzoekers vooral de speelruimte kunnen krijgen om eigen onderzoek te kunnen doen. ADVERTENTIE

Crossing borders in energy Gasunie bouwt aan de waterstofbackbone en versnelt de energietransitie Interesse? www.gasunienewenergy.nl/projecten/waterstofbackbone

growth

Voor carrièregroei en visie op de toekomst Executive masters | MBA’s | Executive programma’s | Incompany’s | Permanente educatie

Meld u deze zomer nog aan voor: • Executive Master of M&A and Valuation • Executive Master of Accountancy

• Managementprogramma Industrie en Bouwnijverheid • Duurzaam Ondernemen

• Executive Master of Finance and Control

• Boardroom Dynamics • Top-HR Leiderschap

• Executive MBA Energy Transition • Executive MBA Health • Executive MBA Sustainable Business Models • Executive MBA Food & Retail

• • • • •

Succesvolle Energietransitie ESG Reporting & Assurance Gezondheidsmanagement Strategisch Leiderschap voor Medisch Specialisten Digitale Transformatie

Meer informatie en startdata op: www.rug.nl/ugbs

GEACCREDITEERDE OPLEIDING

Verschillend e locaties in Nederland en online

EEN MBA MET FOCUS OP DUURZAME TRANSITIES CONSUMENTEN HECHTEN STEEDS MEER WAARDE AAN DUURZAAMHEID

Succesvolle duurzame transities zijn noodzakelijk om als bedrijf relevant te blijven. Maar hoe moet je vanuit zakelijk perspectief omgaan met de wereldproblematiek omtrent energie, klimaat en gezondheid? En hoe neem je je bedrijf mee in de transities die gaande zijn rondom duurzaamheid? De Modulair Executive MBA in Business & Sustainable Transitions is een flexibel en parttime programma gericht op jouw leiderschap en persoonlijke ontwikkeling. Het programma biedt een afgewogen pakket aan modules dat jou in staat stelt de toekomstige ontwikkelingen rondom transformaties en transitie, zoals de energietransitie en de transitie van een lineaire naar een circulaire economie, op academisch niveau te analyseren. Vervolgens ga je aan de slag met eigen cases vanuit de praktijk zodat je het direct kan toepassen. De modulaire structuur maakt daarbij een goede balans tussen privé, werk en studie mogelijk. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP:

NYENRODE.NL/BST OF NEEM CONTACT OP MET DAPHNE WERNER & BEREND CASPER +31 (0)346 291 001 MMBA@NYENRODE.NL

NYENRODE. A REWARD FOR LIFE

ADVERTENTIE 21-06-2021 16:52

MMBA-BST_adv265x195_w25-21_04.indd 1

Van opwekking tot opslag ‘Met slimme oplossingen en industriële automatisering werken aan een brighter tomorrow’

Batenburg Techniek bestaat al honderd jaar. Over een eeuw zijn we er nog, in een wereld die onherkenbaar veranderd is. Wij geven vorm aan die verandering met bijvoorbeeld oplossingen voor e-mobility, waterstof, zonne-energie, windenergie, aardwarmte en energieopslag. Dat doen we door de oude techniek te verbeteren en het nieuwe mogelijk te maken. Met meer dan 1.100 collega’s maken we de stap naar een brighter tomorrow.

Batenburg Techniek

Stolwijkstraat 33, 3079 DN Rotterdam |

+31 10 292 80 80 |

batenburg.nl

22 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

De transitie naar duurzame energie vraagt innovatieve oplossingen Energietransitie

steunen. De agri-pv panelen beschermen tegelijkertijd de planten ook tegen de steeds extremere weersinvloeden door klimaatverandering. Er zijn zoveel van dit soort gebieden waar zonnepanelen kunnen worden toegevoegd aan de al bestaande functies zonder dat het iemand in de weg zit. Daar zetten wij dan ook op in!”

In de energietransitie is een grote rol weggelegd voor duurzame energiebronnen als zonne- en windenergie. Dat geldt voor de hele wereld, maar zeker ook voor ons in Nederland. Hoe staat het hier met de transitie richting duurzame bronnen? Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

we daar vrij kort over zijn, stelt Roland Pechtold, algemeen directeur bij GroenLeven, we lopen namelijk behoorlijk achter. “We zijn op dit moment één van de slechtste jongetjes van de klas op het gebied van duurzame energie in Europa. We zijn laat vertrokken en hebben een flinke uitdaging om de doelen van het Klimaatakkoord te halen, er is dus werk aan de winkel.”

Nederland is koploper in drijvende zonneparken in Europa.

igenlijk kunnen

het dan vandaan dat wij zo achterlopen? Is er geen gevoel van urgentie? “Heel platgeslagen begint dat bij onwetendheid”, vertelt Pechtold. “Uiteindelijk gaat het over de opwarming van de aarde met twee graden, maar mensen worden daar eigenlijk niet zo Maar waar komt

Roland Pechtold, algemeen directeur bij GroenLeven.

nerveus van. Ze vinden die twee graden warmer zelfs wel lekker. Echter, die twee graden zijn pas het begin, want die twee graden zorgen voor een compleet ander klimaat. Onze totale leefomgeving zal erdoor veranderen, weer zal extremer worden en daar moeten we echt van doordrongen worden. Bijvoorbeeld door bij te scholen en dit echt groots in de media te blijven uitlichten.” nog de juridische en politieke kant van het verhaal, vertelt Pechtold. “De vergunningstijden in ons land zijn ontzettend lang en er wordt van alles bijgehaald om te voorkomen dat duurDaarnaast is er

Digitale kroniek

zame energie wordt gerealiseerd. We moeten juist zoeken naar gezamenlijke oplossingen. Je ziet dit nu al bij windenergie, daar heeft iedereen een mening over en niemand wil windmolens in zijn buurt hebben. Datzelfde zien we nu ook bij zonne-energie opkomen. Dat was eerst nog leuk en kleinschalig, maar nu de projecten op grotere schaal uitgerold worden komen soms burgers in opstand. Daar ligt, naast voor ons, ook voor de overheid een grote rol om die urgentie duidelijk te maken. Door te praten en draagvlak en acceptatie voor de energietransitie te creëren. Nu merk je namelijk dat hernieuwbare energie door veel

zo ver is, moeten de juiste kaders geschept worden door de overheid, zodat de industrie de uitdaging op kan gaan pakken, vertelt Pechtold. “2030 wordt een grote uitdaging, daar ben ik heel eerlijk in. Maar we zijn wel optimistisch, want we zijn nu wel echt stappen aan het zetten. Met het Parijsakkoord en het Klimaatakkoord zijn de kaders voor de energietransitie geschapen, maar we zitten nog steeds te veel op de regeltjes en de vergunningen. We moeten als industrie, in samenwerking met de overheid, burgers en netbeheerders, nu lef tonen om die transitie echt vorm te gaan geven.” Maar voordat het

meer hoepels moet springen dan andere projecten die ruimte nodig hebben zoals de woningbouw, snelwegen en de natuur. Zolang dat zo blijft, gaan we 2030 zeker niet halen. Zeker ook omdat de vraag naar energie alleen maar blijft stijgen.” de transitie naar duurzame energie dan vormgeven? Door innovatie stelt Pechtold. “De discussie gaat nu heel erg over landbouwgrond en daken”, stelt Pechtold. “We willen geen landbouwgrond opgeven voor zonnepanelen en we willen juist wel op de daken bouwen, maar als ik op de kaart van Nederland kijk, dan is er nog Hoe kunnen we

veel meer dan alleen landbouwgrond en daken. Daar zitten vijftig tinten grijs tussen en er zijn heel veel plekken die we een zogeheten innovatieve dubbelfunctie kunnen geven. Denk aan drijvende zonnepanelen op zandafgravingen in industriegebieden. Dat was ooit ook een weiland, maar heeft nu een industriebestemming. Zonnepanelen passen daar goed. En dat doen we al. Nederland is koploper in drijvende zonneparken in Europa. Of bijvoorbeeld in de landbouw zelf, waar semi-transparante zonnepanelen boven gewassen kunnen worden geplaatst die voldoende licht doorlaten om de gewassen te onder-

Een zonnige toekomst voor zonne-energie Online artikel

In de toekomst zal zonne-energie een grote rol gaan spelen in de wereldwijde energievoorziening. Zonne-energie is onuitputtelijk en overal toepasbaar, wat het een zeer geschikte vorm van hernieuwbare energie maakt. Tekst: Marjon Kruizer Foto: Persfoto

olgens Solar Magazine zullen her-

nieuwbare bronnen in de komende tien jaar goed zijn voor tachtig procent van de wereldwijde groei van de vraag naar elektriciteit. Zonne-energie zal hierin een

belangrijke rol gaan vervullen. Ook in Nederland kende de uitrol van zonnestroomsystemen de laatste twee jaar een enorme groei, zo stelt TNO, en die groei zal alleen maar verder gaan doorzetten. De afgelopen jaren zijn er

vele technieken ontwikkeld om zonnepanelen op een efficiënte en rendabele manier te produceren. De uitdaging is nu om de kosten nog verder te verlagen door het rendement van zonnecellen nog verder op te voeren en de productiekosten te reduceren, zo stelt TNO. Dat kan onder andere gedaan worden door de inzet van tweezijdige zonnepanelen. Deze cellen kunnen op zee twee keer zoveel zonne-energie

opwekken, omdat ze zowel het directe zonlicht als de weerkaatsing van de zon op het water opvangen. Zonne-energie blijft zich dus voortdurend vernieuwen waardoor het nog breder toepasbaar en betaalbaarder wordt. In de toekomst zijn er echter

ook hobbels op de weg. Uiteindelijk zullen fossiele centrales dicht moeten en daar moeten we stap voor stap naartoe werken, want een belangrijk obstakel voor die transitie naar duurzame energiebronnen is de vraag of er altijd voldoende energie uit gegenereerd kan worden. Er zijn perioden waarin er geen zon beschikbaar is. Daarom is het interessant om te denken aan

Hebben we uw interesse gewekt? Het gehele artikel leest u op: analysenederland.nl

hybridisering in de industrie; een combinatie van duurzame en niet-duurzame energiebronnen, in elk geval tot in 2050 alle fossiele brandstoffen uitgefaseerd moeten zijn. Daarnaast is een groot voor-

deel van zonne-energie dat er al vele mogelijkheden zijn om zelf stappen te nemen, zo meldt Watisduurzaam.nl. Zonnestroom opwekken kan eigenlijk overal, of dat nou op het dak van een woning is, in een landbouwveld of bovenop een groot kantoorpand: we kunnen overal ter wereld zonne-energie opwekken. Zeker in combinatie met windenergie kunnen we zo een grote slag staan in de energietransitie.

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie 23 analysenederland.nl

Waterstof niet alleen noodzakelijk voor het klimaat Energietransitie

Waterstof is geen energiebron, maar een energiedrager die eerst ergens van gemaakt moet worden, bijvoorbeeld uit kolen of aardgas. Dan heb je fossiele waterstof. Maar waterstof kun je ook maken met duurzaam opgewekte energie uit wind of zon, dan heb je groene waterstof. En groene waterstof is een goede aanvulling om onze samenleving en economie te verduurzamen. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

besloten dat alle huizen van het gas af moeten en dat we moeten koken en onze huizen verwarmen met de door zonnepanelen en windmolens opgewekte energie, of met aardwarmte”, vertelt Ad van Wijk, professor Future Energy Systems aan de TU Delft. “Maar daarvoor moeten in de huizen de cv-ketels worden vervangen door warmtepompen of worden aangesloten op het warmtenet. Helaas is dat niet zo gemakkelijk als dat het lijkt. Je mist een aantal mogelijkheden en vergeet de bijkomende kosten. Veel huizen in bijvoorbeeld binnensteden of dorpen hebben geen spouwmuren. In de winter kan alleen een warmtepomp niet voor voldoende warmte zorgen. Ook een nieuw buizenstelsel om aardwarmte te transporteren is niet altijd mogelijk. En de aanschaf van een warmtepomp is een grote investering. Naar mijn idee kan dat goedkoper door beter gebruik te maken van de huidige infrastructuur.” In Nederland is

Het is namelijk de kunst om

waterstof goed te combineren met elektriciteit of aardwarmte, gaat Van Wijk verder. “Zo kun je bijvoorbeeld een kleinere warmtepomp combineren met een waterstof cv-ketel. De waterstof ketel zorgt dan voor extra warmte in de wintermaanden.. Momenteel kennen we een combinatie van aardgas en elektriciteit en dat zou een combinatie van waterstof en elektriciteit moeten worden. Waterstof kan prima via een aangepaste aardgasleiding worden getransporteerd.” Ook in zwaar transport

zoals in vrachtwagens en schepen, waar nu nog verbrandingsmotoren op diesel gebruikt

worden, kan in principe de overstap op waterstof gemaakt worden. Voor de luchtvaart wordt nu door Airbus een vliegtuig ontworpen die met waterstof aangedreven wordt. Daarnaast kunnen ook auto’s, goed op waterstof functioneren. Waterstof tank je net zo snel als benzine en dat wordt vervolgens omgezet in elektriciteit. Zeker voor de langere afstanden een goede oplossing, want je hoeft onderweg niet lang aan de laadpaal op te laden.

alternatieven voor het aardgas in de huizen en het (zwaar) transport. Van Wijk: “Het is een schoon en CO2-vrij alternatief dat met goede combinatie mogelijkheden sneller kan worden toegepast dan men in eerste instantie denkt. En dat is ook hard nodig, omde klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 te kunnen halen op een kosten-effectieve manier. Bovendien moeten we ook van het idee af dat we alle groene energie zelf in Nederland moeten opwekken. Op dit moment importeren we zestig procent van onze energie zoals, olie en gas. Dus waarom niet waterstof uit Marokko, waar de zon veel vaker schijnt dan in Nederland? Of waterstof uit windenergie van ver weg op de Noordzee of zelfs uit waterkracht uit IJsland? Door die waterstof via een aangepast aardgasnet bij bedrijven maar ook iedereen thuis te brengen kunnen we sneller en goedkoper onze huizen en gebouwen, maar vooral ook bedrijven en transport sector verduurzamen.”

Het is echt van belang dat Nederland werk van waterstof gaat maken. Niet alleen voor het klimaat, maar ook voor onze economie. Waterstof is niet alleen een

manier om sneller en goedkoper verduurzaming te realiseren, maar is ook van

Leon Stille

Leon Stille General Manager Delta Energy Institute

Energietransitie De energietransitie is een enorme uitdaging. Klassieke energievoorzieningen moeten veranderen. Hierdoor zijn kennis en vaardigheden van de oude industrie niet meer helemaal relevant. Aan de ene kant moeten jongeren nieuwe vaardigheden en technieken leren om in de nieuwe industrie te kunnen werken. En aan de andere kant moeten de mensen die in de bestaande industrie werken omgeschoold worden.

Waterstof tank je net zo snel als benzine en dat wordt vervolgens omgezet in elektriciteit. Waterstof is dus een van de

Vragen aan

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

Voor de luchtvaart wordt nu door Airbus een vliegtuig ontworpen die met waterstof aangedreven wordt.

Waarom is die omscholing zo belangrijk? “Persoonlijk vind ik dat een leven lang leren heel belangrijk is. En dat geldt ook omtrent de energietransitie. De maatschappij digitaliseert snel en de energietransitie is een feit. Wie nu niet meegaat in deze transities, gaat achterlopen op de concurrentie.”

We moeten een brug slaan tussen de industrieën om daadwerkelijk de energietransitie te realiseren. Hoe kunnen we bij- en omscholing realiseren voor de energietransitie? “We moeten een brug slaan tussen de industrieën om daadwerkelijk de energietransitie te realiseren. Bij- en omscholing had eerst een focus op de traditionele industrieën maar ook hier is de omschakeling naar de nieuwe, groene en duurzame industrieën in volle gang. Een brug creëren met begrip en respect voor de oude industrie naar de nieuwe industrie is daarbij van belang. Ook zorgt het aangaan van samenwerkingsbanden en netwerken onderhouden ervoor dat bij- en omscholing up-to-date is waardoor nieuwe en bestaande medewerkers geholpen kunnen worden.”

De energietransitie dwingt ons om verschillende keuzes te maken. Gaan we voor wind- of zonne-energie of biogas en waterstof? Havens, die nu fossiele energieproducten invoeren en doorvoeren naar onder andere Duitsland, zullen snel over moeten schakelen naar in- en doorvoer van waterstof.

belang om onze industrie hier in Nederland te behouden. “Als we onze industrie willen verduurzamen en behouden, vooral de chemische, staal en petrochemische industrie, dan zijn grote hoeveelheden groene waterstof nodig. Staal, bijvoorbeeld, produceren we nu met behulp van kolen, maar dat kan ook met waterstof. De technologie daarvoor, DRI (Direct Reduced Iron), wordt elders al toegepast, maar dan op aardgas wat echter te vervangen is door volledig waterstof. We zouden snel over moeten schakelen op deze technologie, dan kunnen we groen staal gaan leveren voor

onder meer de windturbines die we op de Noordzee willen plaatsen. Dan produceren we echte groene stroom met groene molens. Maar ook onze havens, die nu veel fossiele energieproducten invoeren en doorvoeren naar onder andere Duitsland, zullen snel over moeten schakelen naar in- en doorvoer van waterstof. Als we dat niet doen dan zal bijvoorbeeld een haven zoals Hamburg dit gaan doen. Het is echt van belang dat Nederland werk van waterstof gaat maken. Niet alleen voor het klimaat, maar ook voor onze economie.”

Is bij- en omscholing de oplossing voor de energietransitie? “De energietransitie dwingt ons om verschillende keuzes te maken. Gaan we voor wind- of zonne-energie of biogas en waterstof? Maar we hebben alles nodig om de energietransitie voor elkaar te krijgen. Het is niet of of , maar en en. Er is niet één oplossing voor deze uitdaging. En als we niet al deze oplossingen inzetten komen we er nooit. Het is zaak om nu iets te gaan doen om de klimaatdoelstellingen te gaan halen en om een afgewogen keuze te maken is het verbreden/verdiepen van de kennis noodzakelijk, daar draag bij- en omscholing absoluut aan bij.”

Het verbreden/verdiepen van de kennis noodzakelijk.

24 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Meer windenergie dan zonne-energie zal ons naar de klimaatdoelstellingen leiden Energietransitie

Windenergie opwekken op zee gaat sinds een aantal jaren redelijk goed. Maar windenergie opwekken op land is een lastiger verhaal. De regionale energie strategieën zetten sterk in op zonne-energie en dat heeft te maken met de weerstand van de inwoners tegen windmolens op land. Maar om een huishouden via zonne-energie volledig van energie te voorzien zijn ongeveer vijf daken vol zonnepanelen nodig. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

Met één megawatt

windenergie kun je drie keer zoveel elektriciteit opwekken als met één megawatt zonne-energie”, vertelt Gerard van Bussel, emeritus hoogleraar windenergie aan de TU Delft. “Mensen vergeten bij de klimaatdoelstellingen vaak dat de productie en het gebruik op elkaar moeten worden afgestemd. Neem bijvoorbeeld de winterse temperaturen waar we enige tijd geleden mee te maken hadden. Huizen met zonnepanelen produceerden geen stroom, de panelen lagen onder de sneeuw en bovendien scheen de zon de eerste

Mensen vergeten bij de klimaatdoelstellingen vaak dat de productie en het gebruik op elkaar moeten worden afgestemd.

dagen niet. Daarentegen produceerden de windturbines maximaal op deze dagen. Ook een energieneutraal huis draait dan op windenergie en op zonne-energie. Een goede combinatie van wind en zon is dus erg belangrijk als we van het gas af willen.” zeker, het landschap gaat tussen nu en 2050 sterk veranderen, aldus Van Bussel. “Er zullen heel erg veel zonnepanelen bij komen en ook een flink aantal windturbines. Zelfs als we al onze energie met windturbines op de Noordzee zouden willen opwekken dan moeten er vijf keer zo veel hoogspanningsmasten komen om die stroom naar de gebruikers te transporteren, en daarmee gaat ons landschap er dus anders uitzien. En als je alles meerekent zijn de kosten van windstroom op zee hoger dan Eén ding is

Natuurlijk kan er veel gedaan worden met woningisolatie, maar ook bij de bouw van nieuwe huizen gaat er nog veel mis. die van grote windturbines op land. Naast windturbines op het land kunnen op daken van bedrijven en grote hallen grote aantallen zonnepanelen worden geplaatst. De alsmaar groter wordende windturbines zijn een doorn in het oog voor veel mensen. Maar je moet je afvragen of we zo blij moeten zijn met de bouw van grote ‛zonneakkers’. Grote stukken goedkope landbouwgrond die worden opgekocht voor de bouw van gigantische

‘zonnevelden’. Deze velden zie je op een kilometer afstand niet, maar dragen niet bij aan biodiversiteit, liggen ver weg van de consument en zijn erg duur om aan te sluiten op het elektriciteitsnet.” nog te weinig naar kijken zijn de besparingsmogelijkheden. Van Bussel: “Natuurlijk kan er veel gedaan worden met woningisolatie, maar ook bij de bouw van nieuwe huizen gaat er nog veel mis. Goed geïsoleerde huizen met een warmtepomp die als kant en klare broodjes op een terrein worden geplaatst. In principe identieke huizen die zowel op het oosten, het zuiden en het westen worden gericht, en waar alleen de plek van de zonnepanelen wordt aangepast. Maar daarbij is er geen aandacht voor passieve energieaspecten, zoals veel Waar we zeker

zonnewarmte in de winter via ramen op het zuiden en vrijwel dichte gevels op het koude noorden. En goede passieve ventilatie zodat de warmtepomp in de zomer niet aan hoeft om oververhitting te voorkomen. Ook de opslag van elektriciteit in de vorm van batterijen (denk aan elektrische auto’s) en warmteopslag verdient veel meer aandacht. Daarmee kan het verschil tussen lokale vraag en aanbod voor een groot deel worden opgevangen zonder veel extra kosten voor een grootschalige infrastructuur.” veel gedaan om de klimaatdoelstellingen mogelijk te maken, besluit Van Bussel. “Maar er liggen nog veel onderzoeksresultaten klaar waar door conservatisme te weinig mee wordt gedaan. Zo kunnen de windturbines veel slimmer Er wordt best

Een energieneutraal huis draait dan op windenergie en op gas. Een goede combinatie van wind en zon is dus erg belangrijk.

worden gebruikt. We kunnen zeer goed voorspellen hoeveel windstroom er de komende 24 uur geproduceerd gaat worden. En we weten ook vrij goed hoeveel er geconsumeerd gaat worden. Pas heel kort tevoren wordt precies duidelijk wat het verschil wordt tussen vraag en aanbod, en dat verschil wordt dan vaak tegen hoge kosten ingekocht. Een producent

Nederland is vanwege de ligging en weersomstandigheden immers een ideaal land voor de opwekking van duurzame energie uit wind. van windstroom kan, aan de hand van de voorspellingen, alle elektriciteit verkopen, maar kan ook een deel achterhouden. Wanneer er een verschil is tussen geplande en de werkelijke productie, is er onmiddellijk extra capaciteit beschikbaar door de windturbine op te regelen. Financieel kan dit zeer interessant zijn, maar dit is bij wet verboden. Ook in geval van calamiteiten, als er een conventionele centrale uitvalt, kan de achtergehouden windstroom worden ingezet om het elektriciteitsnet stabiel te houden. En als de extra windstroom niet nodig is om onbalans of stroomuitval te voorkomen kan die uitstekend gebruikt worden voor lokale energieopslag. De windmolens zullen blijven komen, ook op land. Nederland is vanwege de ligging en weersomstandigheden immers een ideaal land voor de opwekking van duurzame energie uit wind.” ADVERTENTIE

Executive MBA Energy Transition Are you the future change leader in energy? Tailord, part-time and blended set up for international professionals

Nedmag, bron van magnesium

Wij verrijken producten en verbeteren processen met magnesiumzout van het zuiverste soort en leveren daarmee wereldwijd een bijdrage aan het leven van mensen.

Wij geloven dat magnesiumzout onmisbaar is. Dat als je samen met partners blij� zoeken naar innova�es - naar nieuwe producten en markten – magnesiumzout in allerlei toepassingen een oneindige bron van mogelijkheden is. Zonder magnesiumzout bijvoorbeeld geen cement of staal, geen duurzame papierpulp en geen fosfaatkringloop bij waterzuiveringen. Mét magnesiumzout verrijken boeren de mest voor een hogere opbrengst van gewassen en voor het reduceren van de s�kstofemissie. Bovendien levert magnesiumzout een posi�eve bijdrage aan onze gezondheid: het gee� energie en laat spieren ontspannen.

Waterstof: van ambitie naar realiteit In 2035 ona�ankelijk zijn van fossiele brandstoﬀen: dat is ons doel. Om dat doel te bereiken is Nedmag voornemens waterstof in te ze�en als brandstof. Dat gaat niet zomaar, het vergt veel kennis en wat lef om te pionieren op dit gebied. Daarom werken we samen met partners om meer te leren over waterstof en hoe we dat kunnen inze�en in onze processen. Eind 2021 verwachten we dat een van onze installa�es kan draaien op waterstof. Zo werken we SAMEN aan een groene toekomst.

www.nedmag.nl Renewi - Partner Content RENEWI - Partner Content

Een honderd procent circulaire oplossing voor gecontamineerd staal Partner Content

Renewi

PMC (Purified Metal Company) heeft een industriële methode ontwikkeld om met asbest vervuild staal schoon te maken én te recyclen. Ook staal dat met andere (giftige) stof is vervuild. Het gereinigde, vloeibare staal dat na het schoonmaken overblijft wordt in speciale blokken gegoten: Purified Metal Blocks™ (PMB’s). Deze blokken zijn een hoogwaardige grondstof voor staalfabrikanten. Renewi verzorgt als partner het logistieke deel van de nieuwe, circulaire oplossing: het waste-to-productbedrijf verzamelt onele’ oplossingen (storten en tegen en vervoert het met asbest verhoge kosten schoonmaken) niet vuilde staal naar PMC Delfzijl. meer nodig. Staal kreeg halverwege vorig jaar een nieuw verhaal, dankVan 1960 tot 1993 werd bij de zij de samenwerking van Purified bouw van schepen, installaties, Metal Company (PMC) en Renewi. infrastructuur en woningen vaak staal gebruikt in combinatie met Hoe wordt schroot nu verwerkt? asbest. Veel van deze objecten De twee ‘traditionele’ verwerkingsworden nu gesloopt of gesaneerd. methoden voor vervuild staal zijn Hierdoor komt een grote hoeveelhet schoonmaken en storten. Als heid staalschroot vrij dat met asbest sloop- en saneringswerkzaamheden is vervuild. Dit asbesthoudend staal vervuild staal opleveren, werd dit wordt in de meeste gevallen gestort tot nu toe meestal schoongemaakt of tegen hoge kosten schoongeof gestort. Het asbesthoudend maakt. Vanaf 2020 zijn de ‘traditi- schroot wordt in sommige gevallen www.staalmeteenverhaal.nl

schoongemaakt. Ook wanneer er andere vervuilingen in het staal voorkomen, zoals PCB’s, kwik of chroom-6. Hiervoor zijn heel complexe reinigingen nodig. Soms tegen hoge kosten en risico’s voor de gezondheid van medewerkers. Veel asbesthoudend schroot wordt nu nog gestort, wat risico’s voor het milieu oplevert en wat het ‘probleem’ naar toekomstige generaties verschuift . Vanaf 1 juli 2021 is het bij wet verboden om asbesthoudend staalschroot te storten. De oprichters van PMC hebben

hun jarenlange kennis en expertise gebundeld en hebben de innovatie op het gebied van staalrecycling ontwikkeld. De PMC-fabriek is gebouwd in Delfzijl en opende haar deuren in 2020. In deze fabriek wordt met asbest vervuild staalschroot gerecycled tot schoon staal. Al voordat het stortverbod in werking trad, is PMC samen met Renewi deze uitdaging aangegaan. Vanuit de visie “Afval Bestaat Niet” is Renewi continu op zoek naar nieuwe en innovatieve manieren om afvalstromen te verwerken tot waardevolle grondstoffen.

Voor wie is dit interessant? Dit toxisch vervuilde staal komt vooral vrij in (oude) gebouwen, leidingen, in de infrastructuurvoorzieningen of in industriële installaties. Denk aan buizen met bitumen of isolatie, flenzen met pakkingen, verwarmingsketels, procesinstallaties, stalen kozijnen met kit, kluizen, oude treinstellen of remblokken en -schijven. De oplossing is interessant voor iedereen die het materiaal duurzaam én veilig wil laten verwerken.

26 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Het International Energy Agency (IEA) heeft in mei een rapport uitgebracht waarin zij laat zien dat een grote slag om CO2 te

Om tot een CO2-neutrale wereld te komen moeten alle partijen samenwerken

reduceren de komende tien jaar moet worden geslagen.

om de nu nog goedkope en vervuilende energiedragers te vervangen.

CO2-reductie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid Energietransitie

In 2050 moet de samenleving CO2 -neutraal zijn. En dat betekent dat iedereen nú aan de slag moet om dat te realiseren. Onder andere door het aanpassen van onze gewoonten, in de vorm van vaker met de trein reizen en het eten van minder vlees. Ook de acceptatie dat een CO2-neutrale wereld op de korte en middellange termijn duurder is, behoort daarbij. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

zijn relatief goedkope energiedragers. Om tot een CO2 -neutrale wereld te komen moeten alle partijen samenwerken om de nu nog goedkope en vervuilende energiedragers te vervangen. De industrie moet werken aan alternatieve energievormen, de consument moet bereid zijn deze accepteren en te betalen en de banken moeten het kunnen en willen financieren. De overheid wil en moet al deze partijen in een bepaalde mate stimuleren of zelfs dwingen om zo een CO2 -neutrale wereld te realiseren. lie en gas

heeft in de zogeheten ‘Green Deal’ bepaald dat de samenleving in 2050 CO2 -neutraal moet zijn. Maar al in 2030 moeten er tussentijdse doelstellingen gehaald worden. Naar verwachting zal de Europese Commissie op 14 juli aanstaande een reeks maatre-

gelen aangeven die gericht zijn op het behalen van 55 procent CO2 -reductie in 2030. Ook zal de Commissie voorstellen doen voor een herziening van de richtlijnen voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. Een herziening van de richtlijn van de energiebelasting zal mogelijk een gunstige fiscale behandeling geven aan duurzame biobrandstoffen met minder CO2 -uitstoot.

In 2030 moeten er tussentijdse doelstellingen gehaald worden. Naar verwachting zal de Europese Commissie op 14 juli aanstaande een reeks maatregelen aangeven die gericht zijn op De industrie het behalen van moet werken aan 55 procent CO2alternatieve enerreductie in 2030. gievormen, de wetgeving. Ook Nederland consument moet zal een extra stap moeten bereid zijn deze gaan zetten in de energieaccepteren en te transitie. De huidige positie van Nederland vergeleken betalen. de Europese Unie moeten de targets omzetten naar nationale De lidstaten van

met andere Europese landen is ergens in de achterhoede wat betreft de CO2 -reductie. Het International Energy

De Europese Unie

Al in 2030 moeten er tussentijdse doelstellingen gehaald worden.

Agency (IEA) heeft in mei een rapport uitgebracht waarin zij laat zien dat een grote slag om CO2 te reduceren de komende tien jaar moet worden geslagen Het hele systeem zal nu in actie moeten komen. Om te voorkomen dat we tien kostbare jaren verliezen is actie in de vorm van wetgeving en vooral innovatie dus vereist. De IEA heeft berekend dat ongeveer 45 procent van de energiemix van brandstoffen in 2050 zal bestaan uit technologieën die nu nog niet bestaan, zich momenteel in de testfase bevinden of alleen nog in kleinschalige projecten worden ingezet. vereist en dat laat de recente uitspraak in Shell rechtszaak ook zien. Shell wordt naar aanleiding hiervan gedwongen in actie te komen om meer CO2 te reduceren. Hierbij moet onderscheid gemaakt in de producten die Shell aanbiedt en de Versnelling is dus

Om versneld CO2 te kunnen reduceren is wetgeving noodzakelijk. Als we niet alleen van Shell, maar ook van andere (grote) spelers in de industrie verwachten dat zij grote stappen maken in de energietransitie dan is daar een wettelijk kader voor nodig. eigen bedrijfsvoering, dus de hoeveelheid CO2 die zij uitstoten bij zowel de raffinage als distributie. Om versneld CO2 te kunnen reduceren is wetgeving noodzakelijk. Als we niet alleen van Shell, maar ook van andere (grote) spelers

in de industrie verwachten dat zij grote stappen maken in de energietransitie dan is daar een wettelijk kader voor nodig. In Nederland zijn er nog vele stappen mogelijk die genomen kunnen worden voor een versneld CO2 -reductie proces. Zo kunnen er door sturende accijnsmaatregelen of CO2 -heffingen stappen in de juiste richting worden gezet. Op dit moment gaat er nog veel tijd verloren aan discussies over bijvoorbeeld wel of geen biomassa, de inzet van waterstof, en elektrische auto’s. Maar feit blijft dat we alle mogelijke energiestromen nodig hebben om de klimaatdoelen te gaan halen. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid gaan nemen, want alleen samen gaan we een CO2 -neutrale wereld realiseren.

FINCO FUEL - Partner Content 27 Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie analysenederland.nl

FINCO FUEL – Partner Content

Bunkering van biobrandstof op Westerschelde door GoodFuels.

Opslagterminal in Groningen.

Met FinCo Fuel onderweg naar een CO2-neutrale wereld Partner Content FinCo Fuel

FinCo is een onafhankelijke leverancier van transport brandstoffen en een belangrijke speler in het aanbieden van low-carbon en biobrandstoffen. FinCo is in de keten actief vanaf het moment dat brandstoffen de raffinaderijen verlaten tot aan de eindverbruiker. De komende jaren moeten er grote stappen gemaakt worden in de energietransitie en daar draagt FinCo graag aan bij. “Het streven van FinCo om versneld CO2uitstoot van onze producten te verlagen laat zien dat we voorop willen lopen”, vertelt Bart-Willem ten Cate, manager Renewables & Strategy bij FinCo. “Dit doen wij door CO2-reductiedoelstellingen op onze producten te leggen en zo tien procent meer CO2 te willen reduceren dan wat het Nederlandse Klimaatakkoord naar 2030 toe voorschrijft.” Low-carbon brandstoffen Met een divers portfolio aan low-carbon brandstoffen is FinCo vastbesloten om een belangrijk rol te spelen in de verdere reductie van CO2 in Nederland. “Voor ons is het inzetten van low-carbon

brandstoffen een essentiële tussenstap in de energietransitie naar honderd procent emissievrij transport.” Verschillende analyses tonen aan dat in 2030 nog steeds 90 procent van alle transportvormen een verbrandingsmotor hebben en daarmee op vloeibare of gasvormige brandstoffen draaien. En ook in de jaren erna zal een groot deel van de huidige voeren vaartuigen nog in gebruik blijven. Nieuwe energiedragers als e-fuels en waterstof gaan in de toekomst een belangrijke rol spelen. “Maar daar willen wij niet op wachten”, gaat Ten Cate verder. “Door nu al lowcarbon brandstoffen in te zetten kunnen we samen met onze klanten vandaag al een verschil maken en actief bijdragen aan een aanzienlijke CO2-reductie.” Daarnaast moet CO2-reductie over de gehele linie worden gerealiseerd en zou het niet een voorrecht moeten zijn van een enkeling die het zich kan veroorloven, al dan niet ondersteund door subsidies.

Versnelling van CO2-reductie FinCo is verantwoordelijk voor ruim twintig procent van het Nederlandse volume en levert tevens brandstof aan de scheepvaart. Ook hier wordt ingezet op duurzame biobrandstoffen. Alhoewel wetgeving hierover nog niet is uitgewerkt vindt FinCo het van belang dat deze sector

Ga voor meer informatie naar www.fincofuel.com

ook versneld verduurzaamt. Daarnaast werkt FinCo aan de CO2-uitstoot van de eigen bedrijfsprocessen en die van de netwerkbedrijven binnen de groep. Doelstelling is binnen drie jaar dertig procent te verlagen. En daar investeren wij heel bewust in”, vertelt Jan-Willem van der Velden, Founder & Managing Partner FinCo Fuel. “Dat gaat natuurlijk niet vanzelf. We accepteren dat dit tegen een prijs komt en ten koste gaat van onze marges. Maar voor ons kan de energietransitie niet snel genoeg gaan. De investeringen die wij doen, zoals een elektrisch wagenpark met twaalf laadinstallaties, zijn voor onze eigen rekening.”

Strategie nú uitvoeren Ten Cate: “Momenteel stuurt de overheid op zes procent CO2-reductie op brandstoffen, en volgens het Klimaatakkoord moet dit stijgen naar dertig procent in 2030. En dat is te weinig. Wij zijn van mening dat het terugdringen van CO2-uitstoot op onze producten en bedrijfsprocessen sneller moet gaan om de gevolgen van klimaatverandering te helpen beperken. Onze projecten laten zien hoe we samen met klanten CO2-reductie aanpakken, vooruitlopend op strengere wetgeving.”

Schonere brandstoffen “Op dit moment zijn we de grenzen aan het verkennen om hogere blends van biobrandstoffen te realiseren”, gaat Ten Cate verder. “Nu mag er beperkt biobrandstof ingemengd worden in diesel en benzine. Wij zijn met klanten aan het onderzoeken om dit percentage significant te verhogen. Daarnaast pionieert ons netwerkbedrijf GoodFuels succesvol met het gebruik van duurzame biobrandstoffen in de scheepvaart en zijn inmiddels veel grote bevrachters en corporates als IKEA en Volkwagen klant. In de visserij heeft FinCo de duurzame brandstof ChangeXL geïntroduceerd, op basis van een plantaardig enzym die zorgt voor een efficiëntere verbranding. Zo wordt er minder brandstof verbruikt en daarmee ook minder CO2 uitgestoten. Een andere voordeel is dat er minder roet wordt uitgestoten, waardoor het dek op vrijdagmiddag niet meer hoeft worden schoongeschrobd. Mooie resultaten die ervoor zorgen dat de helft van de Nederlandse visserij al vaart op deze innovatieve brandstof. Maar voor alle projecten die we doen geldt dat we iedereen in de keten nodig hebben in de samenwerking om versneld tot een duurzamer resultaat te komen.”

28 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Manon Janssen is in 1984 afgestudeerd aan de Vrije Universiteit van Brussel, met een Master of Science bij de Solvay School of Business. Rode draad in haar werk is duurzaamheid en het meenemen van mensen daarin. Sinds 1 september 2015 is zij CEO en voorzitter van de Raad van Bestuur bij Ecorys. Voor de invulling van het nieuwe Klimaatakkoord was ze voorzitter van de sectortafel Industrie. Sinds 2013 is ze Boegbeeld van de Topsector Energie en sinds 2019 voorzitter van het thema Energietransitie en Duurzaamheid.

Nederland is vreselijk goed in aanpakken Profiel

Manon Janssen heeft een broertje dood aan de klimaatdoelstellingen van 2050. Niet omdat ze het niet belangrijk vindt, maar omdat het verlammend werkt. “Het punt is dat we nu moeten gaan handelen. Want als we 2030 niet halen, dan hebben we sowieso geen planeet die leefbaar is in 2050.”

Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

nog steeds staan op het podium op een windconferentie ergens in 2014, waar ze vol ambitie aankondigden dat we de prijs van windenergie op zee gingen halveren. Manon Janssen was een jaar boegbeeld van de Topsector Energie en werd van het podium weggelachen. Dat gaat nooit gebeuren, was de overtuiging. Maar een tijdje later, toen het eerste windpark met die prijs werd opgeleverd, vond iedereen het normaal. Terugkijkend op de afgelopen e ziet zichzelf

negen jaar als boegbeeld, noemt ze het een bijzonder moment. “Echt een mooi voorbeeld van innovatie door de hele keten heen, want die prijs was alleen te halen als elk stukje van die hele keten een stukje beter werd. Het was eigenlijk het eerste grote voorbeeld van samenwerking met een heel grote ambitie.” Hoe zou de Manon Janssen van negen jaar geleden de resultaten van het heden beoordelen?

“De Manon Janssen van

negen jaar geleden had nooit kunnen vermoeden dat we zoveel dingen zouden doen en dat we dat we zoveel dingen voor elkaar zouden krijgen. Warmtepompen zijn gemeengoed, er zijn auto’s die op waterstof rijden, zonnepanelen zijn een consumentenproduct, vanaf 1 juli komt er statiegeld op petflessen. Als je het allemaal bij elkaar optelt, is het gewoon fantastisch. Toen ik eraan begon was ik eigenlijk ook een beetje naïef, ik wist eigenlijk niet goed hoe groot de klus wel niet was.

Tenminste, dat wist ik wel in mijn hart, qua gevoel, maar niet concreet.”

Dat kan alleen maar omdat we die samenwerking hebben, en dat is de afgelopen jaren echt tot stand gekomen. Wat heeft u het meest positief verbaasd in de afgelopen negen jaar?

“De kracht van samenwerken. Als je als je iedereen op eenzelfde golflengte krijgt, iedereen een gezamenlijk probleem of uitdaging benoemt en iedereen ervoor gaat dan is de Nederlander niet te stoppen. Echt niet te stoppen. Als je dat vergelijkt met andere landen, dan zie je dat het daar zo anders werkt. Nederland is vreselijk goed in aanpakken. Dat zie je in voorbeelden als: we gaan even samen het strand opruimen, maar dus ook in het voorbeeld van: jongens, we gaan ADVERTENTIE

Hoe omgaan met trends als duurzaamheid en digitalisering? Plaats een barcode of QR-code op producten en deel real-time data in de supply chain

79,95 Uw beoordeling:

Tevreden consument

Meer weten? www.gs1.nl

Voldoen aan wettelijke eisen

Betrouwbare handelspartner

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie 29 analysenederland.nl

even het hele land ombouwen met z’n allen. Het duurt lang voordat we op dat punt zijn, er is veel overleg voor nodig, maar als ze op dat punt zijn, dan zijn wij een onwijs goed voetbalteam.” Zijn we op dat punt als we kijken naar de energietransitie?

“Gedeeltelijk, sommige dingen wel, sommige dingen niet. Op deelgebieden sowieso wel, wind is daar weer een heel goed voorbeeld van. Dat is een hele scherpe, duidelijke, heldere community van mensen en bedrijven die elkaar allemaal lang kennen, die weten wat de objectieven zijn, en die elkaars afhankelijkheid ook kennen. Die weten dat ze als industrie moeten samenwerken. Maar andere deelgebieden zijn nog aan het zoeken, die moeten elkaar nog vinden. En het wordt ook lastiger, want er is veel crossover: topsectoren moeten onderling ook met elkaar samenwerken, want de topsectoren zijn geen aparte, afgebakende entiteiten. Dat is de volgende stap. Toevallig hebben we gisteren hebben met alle tien boegbeelden een vergadering gehad over onze groeiplannen. Iedereen bereidt dat afzonderlijk voor, maar het mooie is dat de prioriteiten van de verschillende topsectoren dan gewoon overeenkomen. Zo zeggen de topsectoren energie, hightech systemen en materialen én chemie afzonderlijk van elkaar dat het gaat over circulariteit van duurzame materialen, de waterstofeconomie met alles dat erbij hoort en energy hubs. Dat kan alleen maar omdat we die samenwerking hebben, en dat is de afgelopen jaren echt tot stand gekomen.”

Wat is u in negatieve zin opgevallen de afgelopen negen jaar?

“Wat heel lastig is, is dat sommige dingen gepolitiseerd worden. Onvermijdelijk, maar dat kan soms echt gewoon lastig zijn. De politiek, niet de overheid, zorgt soms voor vertraging. Wat ik ook lastig vind is dat de media het debat soms echt moeilijker hebben gemaakt. Als de media haar huiswerk niet doet en alleen maar sensatie zoekt, dan helpt dat echt niet, want dan krijgt de burger verkeerde informatie. En er is bij die burger nog steeds weerstand tegen de energietransitie, want de mens houdt niet van verandering.” Dus Nederland staat op dit moment nog niet 100 procent achter de energietransitie? “Nee, ik zou willen dat wel zo was, maar nee. Ik denk wel dat er een kantelpunt is geweest. Tot en met 2015, dus ook nog na het energieakkoord van 2012, sprak minder dan de helft van Nederland zich uit voor de energietransitie, het merendeel was toen nog steeds tegen. Dat is wel gekanteld. Als je in alle polls kijkt, dan zie je dat toch dat ergens tussen 60 en 70 procent van de Nederlanders denkt dat een energietransitie belangrijk is, deze groep ziet dat groene energie belangrijk is en wil er misschien zelfs nog een beetje voor betalen.” Totdat het bij hen in de achtertuin gebeurt.

“Ja, die geluiden zijn er. Zelf vind ik windturbines mooi om te zien, maar het is vaak een kwestie van perspectief. Recent onderzoek van het CBS laat zien dat 21 procent

voorstander is van windmolens in de eigen woonomgeving, 31 procent is tegenstander en 43 procent zegt dat het ervan afhangt. Ik denk dat je het mensen vooral makkelijk moet maken, mensen willen wel veranderen, als ze er maar geen moeite voor hoeven te doen.” Wat zijn, naast de consument meekrijgen, de grootste knelpunten op dit moment?

“Ten eerste: infrastructuur, dat gaat veel te langzaam. Logisch, want dit vergt grote investeringen, het zijn lastige projecten die lang duren om aan te leggen. Maar je moet ergens van een gasnetwerk naar een waterstofnetwerk. Dat is een hardware uitdaging. De ‘software’ uitdaging is de mensen. We hebben gewoon niet voldoende geschoold personeel om de warmtepompen te installeren, de huizen te isoleren, om de dingen simpelweg te gaan doen. Dat wisten we al een tijd geleden, dus daar hebben de topsectoren in gezamenlijkheid de human capital agenda op neergezet, maar dat is niet voldoende. We hebben meer goed geschoold personeel nodig om het voor elkaar te krijgen.”

aantal neefjes en nichtjes van rond de 18, 19, die allemaal eindwerken schrijven voor school en die komen dan bij mij langs over dit soort onderwerpen. Dus het leeft. Wij doen het voor hen. Zij erven de planeet en we moeten ervoor zorgen dat zij nu betrokken zijn bij de energietransitie en het niet ondergaan en pas wakker worden op hun vijfenveertigste om zich dan erin gaan storten. Dus je moet eigenlijk successie plannen, je moet je opvolging plannen. We moeten de energietransitie leuk maken.” En als dat lukt, ben je dan positief over de energietransitie en het behalen van doelstellingen in 2050?

“Ik denk nooit meer over 2050, want ik vind het zo’n verlammend doel. Wat als we geen 95, maar 90 procent halen? Het maakt allemaal niks uit, het punt is dat we nu moeten gaan handelen. Want als we 2030 niet halen, dan hebben we sowieso geen planeet die leefbaar is in 2050. Het gaat dus niet om een specifieke einddatum, het gaat erom wat je elke dag doet om daar te komen. Ik ben van nature een optimist en ik sta elke dag op met het idee dat ik de wereld weer een beetje kan verbeteren.”

Hoe gaan jullie dat voor elkaar krijgen? Er is meer vraag naar technisch geschoold personeel.

“Klopt. En dat is dus een groot vraagstuk. Hoe kun je nou van de energietransitie een carrière maken? Hoe kun je ervoor zorgen dat jongeren dit belangrijk vinden? We hebben wel één voordeel: de volgende generatie is hierbij betrokken. Ik heb zelf een

Toen ik eraan begon was ik eigenlijk ook een beetje naïef, ik wist eigenlijk niet goed hoe groot de klus wel niet was.

Vragen aan Ernst Japikse

Ernst Japikse Algemeen directeur van Ennatuurlijk

Energietransitie In onze huizen en bedrijven hebben we behoefte aan licht, warmte en koelte, dat is de basis. Tegenwoordig willen en moeten we dat natuurlijk duurzaam regelen. Warmtenetten zouden hierin een uitkomst kunnen bieden. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

Hoe gaat duurzaam verwarmen met een warmtenet in zijn werk? “In de basis worden er twee buizen aangelegd waar warm water doorheen stroomt. Hieruit wordt de warmte onttrokken en het koele water stroomt weer terug om opgewarmd te worden. Hiervoor worden verschillende warmtebronnen gebruikt, zoals aardwarmte, aquathermie of warmte uit de industrie. Een duurzaam, circulair systeem. Verkoelen werkt in principe hetzelfde. In de woning verandert er eigenlijk niet zoveel. Er wordt een afleverset geleverd die kleiner is dan een gasketel en die kan worden aangesloten op de bestaande binneninstallatie. Wat maakt een warmtenet zo gunstig? “Warmtenetten kunnen op een duurzame manier woningen en bedrijven verwarmen en verkoelen en het fijne is dat, de bewoner zelf niets meer hoeft te doen als hij eenmaal is aangesloten. Ennatuurlijk regelt namelijk dat de geleverde warmte steeds duurzamer wordt. Daarnaast is een collectieve warmteoplossing zoals een warmtenet vaak ook goedkoper dan een individuele oplossing en is een warmtenet betrouwbaar en veiliger dan gas. De voordelen voor de bewoner zijn dus groot.” Hoe kunnen we dit op grote schaal aan gaan pakken? “Technisch gezien is het allemaal al mogelijk, maar het belangrijkste is dat we de eindgebruiker echt mee gaan nemen in de energietransitie. Zij moeten gaan ontdekken welke mogelijkheden er zijn en wat zij kunnen doen om hun steentje bij te dragen. De meeste mensen hebben nu geen flauw idee van de mogelijkheden, hebben geen tijd om het uit te zoeken en vrezen voor hoge kosten. De politiek zou hier ook duidelijker in moeten zijn en moeten zorgen dat een warmtenet ook echt voordelig is door het geld dat nu naar subsidies gaat, in te zetten om warmtenetten qua prijs aantrekkelijker te maken voor de eindgebruiker. Daarnaast zou het ook helpen om fossiele brandstoffen juist duurder te maken. En het zou helpen als we in de media ook meer de succesverhalen zouden zien. Want die zijn er in overvloed.”

ADVERTENTIE

Van familiebedrijf naar Industry 4.0; Brink Industrial koploper in circulair ondernemen

Dat innovatie, circulair ondernemen en robotica hand in hand gaan is al lang bekend. Steeds meer bedrijven ontdekken de voordelen van deze innovatieve ontwikkelingen en implementeren het met succes binnen hun onderneming. Wij spraken Wido van den Bosch, directeur en mede-eigenaar van Brink Industrial over hun industriële transitie.

Over Brink Industrial Sinds 1903 is metaalbewerking het domein van Brink Industrial en is uitgegroeid tot een erkend specialist in het bewerken van allerlei metalen. Met name op het gebied van dunne plaat kennen ze geen beperkingen en kunnen ze werkelijk álles realiseren. Daarbij beheersen ze het complete traject van design en engineering tot assemblage en Supply Chain Management.

Als expert in hoogwaardig plaatwerk heeft Brink een solide en jarenlange reputatie opgebouwd. Wie binnen de plaatwerksector een sterke positie wil blijven innemen, zal voortdurend op de marktdynamiek moeten anticiperen. Innoveren is anno nu geen verdienste meer, maar een must. Daarbij zijn de principes van Smart Industry (ofwel Industry 4.0) de springplank naar een efficiënter, schoner en veiliger productieproces dat aansluit bij de standaard van morgen. Het typeert Brink Industrial dat ze als plaatwerkspecialist vooroplopen in deze onvermijdelijke industriële transitie. Stilstaan is geen optie en we steken als pionier nu eenmaal graag onze nek uit. Eerste stappen in de Smart Industry In 2013 begon Brink aan een nieuwe fase in zijn bestaan. Het familiebedrijf had een massieve portfolio aan bewerkingen wat niet met zijn tijd mee was gegaan. Brink besloot zich te gaan richten op circulariteit en transformeerde haar bedrijf. Door te investeren in nieuwe technieken, nieuwe machines en nieuwe bewerkingen, wist Brink Industrial in 2017 zich te focussen op Industrie 4.0 waarbij cyberfysieke systemen de fysieke processen gaan beheersen. Na de grote transitie kon het op grotere schaal produceren en heeft Brink Industrial nu al 80% aan werkprocessen kunnen aanpassen en heeft zij nu high-tech in de praktijk verbonden met circulariteit.

BOOST, dé navigator voor een slimme en schone industrie. Het onafhankelijke platform voor Smart Industry en een circulaire maakindustrie. www.boostsmartindustry.nl Meer weten over deze case, Smart Industry of circulaire maakindustrie,neem dan contact op met Robin Burghard robin@boostsmartindustry.nl +31(0)38 - 3033336 www.boostsmartindustry.nl

30 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Snelheid en financiering: Dat is wat de energietransitie nodig heeft! Energietransitie

De klimaatcrisis heeft grote en snelle veranderingen nodig en dat lijkt nu ook in Den Haag door te dringen. Een van de twee grote winnaars van de verkiezingen gaf namelijk al aan dat de nieuwe regering socialer, progressiever en vooral ook groener moet zijn. Tekst: Féline van der Linde Foto: Fotograaf

eerste nodig is, is snelheid, gaat Van der Gaag verder. “We staan voor een groot aantal uitdagingen waarbij een nieuw regeerakkoord zeker voor de zomer gewenst is. De klimaatverandering gaat door en wat veel mensen zich niet realiseren is dat een duurzaam energieproject enorm veel tijd kost om uit te voeren. Neem bijvoorbeeld een windpark op zee, die heeft een gemiddelde doorlooptijd van tien jaar. Bouwers van een windpark hebben niet zoveel tijd nodig, maar juristen moeten vergunningen aanvragen waar soms wel eens acht jaar over heen kan gaan. In Nederland willen we deze processen heel graag korter maken, maar dat is tot dusver nog niet gelukt.” Wat daarvoor als

Daarnaast kunnen burgers Olof van der Gaag Directeur Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.

“

erg blij dat te horen”, vertelt Olof van der Gaag, directeur Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. “Zowel Rutte als Kaag gaven in hun overwinningsspeeches aan de klimaatcrisis een van de grootste uitdagingen te vinden die we moeten oplossen. Ik was blij verrast dit te horen, want tot dusver heb ik Rutte het woord klimaatcrisis niet vaak in de mond horen nemen. Maar het besef bij de VVD en haar leden omtrent de ernst van de klimaatcrisis is denk ik goed doorgedrongen.” En ik was

ook nog eens processen aanspannen tegen bijvoorbeeld een windpark. Van der Gaag: “Zo’n procedure kan zelfs doorgaan tot aan de Raad van State en dat duurt heel

lang, ook omdat de wachttijd bij de Raad van State enorm lang is. Maar ik ben positief gestemd en ervan overtuigd dat deze processen sneller kunnen. In de tussentijd moeten we er rekening mee houden dat het realiseren van duurzame energieprojecten een aantal jaar kan duren. Het is dan zaak om snel beslissingen te nemen op een goede manier, want hoe je het ook went of keert investeringen in duurzame energie moeten financieel aantrekkelijk zijn. Wanneer je zowel bedrijven als de burger niet financieel beloont voor duurzame investeringen gaat niemand ze doen.” Kleinere zonne-energie

zijn wel snel te realiseren. “Alleen moet je er bij zonne-energie voor zorgen dat de opgewekte elektriciteit altijd gebruikt kan worden en niet wanneer alleen de zon schijnt. Met wind en zon alleen zijn we er dus nog niet, maar het zijn wel hele beprojecten

langrijke onderdelen in de energietransitie. Maar ik zie bijvoorbeeld ook nog een grote kans weggelegd voor geothermie. Hierbij wordt warmte uit de aarde gehaald, maar vervolgens moet deze warmte getransporteerd worden, wat de nodige uitdagingen met zich meebrengt.” betaalbaarheid van duurzame energie komen we een heel eind, besluit Van der Gaag. “Nederland geeft nu veel geld uit aan de coronacrisis en daardoor kan het idee ontstaan dat er dan geen geld meer is voor de klimaatcrisis. We moeten de coronacrisis en de klimaatcrisis echter niet als twee losse problemen zien, maar voor deze twee problemen één oplossing zien te vinden. Wanneer we investeren in duurzame energie stimuleren we én de economie en werkgelegenheid én pakken we het klimaatprobleem aan.” Met snelheid en

Wanneer we investeren in duurzame energie stimuleren we én de economie.

Vragen aan Albert Bloem

Albert Bloem Oprichter van Talent voor Transitie

Energietransitie We staan in Nederland voor een flinke uitdaging: de energietransitie moet sneller. En dat vraagt om een constante instroom van nieuwe energieprofessionals, waar nu een groot tekort aan is. De oplossing? Een nieuwe generatie professionals de ruimte geven om impact te maken. Voor een toekomst die zij gaan meemaken. Met de energie van jong talent werken we sneller toe naar een fossielvrije samenleving. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

Hoe kunnen we jong talent een plek bieden in de energietransitie? “De energietransitie is een complex probleem met veel verschillende uitdagingen. Voor sommige vraagstukken zijn specifieke professionals nodig die lastig te vinden zijn. Het huidige opleidingsaanbod sluit nog niet altijd aan op de vraagstukken waar we in de energietransitie mee te maken hebben. Toch vinden we het vaak spannend om ruimte te geven aan nieuwe initiatieven voor talentontwikkeling. Je kunt mensen aan het begin van hun loopbaan leren samen te werken met andere jonge talenten in een diverse groep en bij verschillende bedrijven ervaring op laten doen. Dit zorgt voor echte innovatie, impact en versnelling. Niet alleen voor de bedrijven, maar ook voor de persoonlijke en professionele groei van de talenten zelf.” Hoe kunnen jonge talenten bijdragen aan de energietransitie? “In de energiewereld ligt er een grote focus op ervaring, stabiliteit en robuustheid van systemen en processen. We hebben een van de meest robuuste energiesystemen ter wereld en dat gaat niet zo goed samen met verandering, terwijl de energietransitie juist een grote en noodzakelijke verandering is. Juist de nieuwe generatie professionals, met minder ervaring, hebben een bepaalde onbevangenheid en wilskracht om verandering aan te brengen. Zij experimenteren graag en gaan de uitdagingen in de transitie graag aan, het bedrijfsleven kan ze daar de ruimte voor geven en gebruik van maken. We kunnen in de energietransitie alleen versnellen als we de drempel lager maken voor nieuwe professionals.” Hoe maken we de energietransitie aantrekkelijk voor nieuw talent? “De nieuwe generatie professionals die nu afstudeert is erg gemotiveerd en heeft een sterke drive om met duurzaamheid aan de slag te gaan, alleen weet ze niet waar ze moet beginnen. Ik wil deze gedreven talenten verbinden aan organisaties die actief zijn in de energietransitie. Zo bouwen ze direct aan een mooi netwerk en ontdekken ze de mogelijkheden van de energietransitie.” ADVERTENTIE

Elektriﬁcatie biedt kansen voor de industrie Eén van de grootste uitdagingen waar de samenleving voor staat is het verduurzamen van de industrie. Het is al jaren duidelijk dat ook de industrie van het gas af moet. Onder druk van een aantal recente ontwikkelingen is het nu tijd voor de industrie om door te pakken in de energietransitie. “De prijzen voor het uitstoten van CO2 zijn over de kop gegaan het afgelopen jaar”, vertelt Marijn de Koning, Senior Business Developer bij Powerhouse. “Tegelijkertijd worden de maatregelen vanuit de overheden verscherpt. Daarbij zijn er ook nieuwe mogelijkheden voor subsidies in de SDE++ regeling, die dit stimuleren.” Flexibel Het aardgas kan worden vervangen door elektrisch verbruik. “Dit kan in de industrie bijvoorbeeld met behulp van warmtepom-

pen en e-boilers. Ook batterijen en elektrolysers zijn in opkomst”. Bijkomend voordeel is dat deze apparaten flexibel zijn en zo kunnen anticiperen op de markt. De elektriciteitsmarkt is volatieler door het steeds groter wordende aandeel van duurzame opwek. Door bijvoorbeeld een e-boilers slim aan te sturen kunnen de investeringen sneller worden terugverdiend. Een papierfabriek zou bijvoorbeeld tijdelijk het productieproces kunnen opschalen of energie op kunnen slaan, als de markt hierom vraagt. “Door deze flexibele koppeling met de energiemarkt kan de industrie profiteren van de prijsbewegingen. Zo kunnen de energiekosten worden verlaagd en tegelijkertijd een bijdrage worden geleverd aan de inpassing van hernieuwbare energie. Ook kan de flexibiliteit worden ingezet om het net in balans te houden en congestie voor de netbeheerder op te lossen. ”

Ontzorgen Duurzame energie slim inzetten biedt nieuwe mogelijkheden voor de industrie. De Koning: “De energieprijzen worden volatieler en dat betekent ook dat deze schommelingen in de prijzen worden doorberekend. Door op de oude manier voor een vaste prijs energie in te kopen betekent dat de klant meer gaat betalen. Terwijl het juist ook anders kan, en daar helpen wij bij Powerhouse graag bij. Via ons online platform kan het bedrijf dit eenvoudig zelf doen. Uiteraard kan het gehele energiemanagement volledig aan Powerhouse worden overgelaten en haalt Powerhouse de maximale waarde uit de assets zonder dat de bedrijfsvoering in gevaar komt”. Samen realiseren we een duurzame energiestrategie en een optimale kostenbesparing

Marijn de Koning Senior Business Developer bij Powerhouse

Ga voor meer informatie naar powerhouse.net

32 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

(Sport)Tech is hot. Ook voor beleggers. Energietransitie

In ongeveer elke branche van de samenleving wordt data belangrijk(er). En dat biedt steeds meer mogelijkheden voor de samenleving. Met datatechnologie kun je veel meer meten? en daarmee ook weten. Ook in sportevenementen wordt het gebruik van datatechnologie steeds interessanter. Tekst: Féline van der Linde Foto: Fotograaf

het meest populaire voorbeeld is het gebruik van de VAR sinds 2018 in de voetbalwereld. Op het WK van Rusland in 2018 werd de VAR (Video Assistent Referee) voor het eerst ingezet. Dit was nog met relatief eenvoudige technologie en ongeveer de halve wereld was hier getuige van. Al vele jaren verkent de sportwereld de mogelijkheden op het gebied van sporttechnologie. Zo kennen we het hawk-eye systeem in de tenniswereld en de Amerikaanse NBA basketbal league was één van de early adapters wat betreft sporttechnologie. Niet alleen helpt het de coaches, scheidsrechters en atleten met het verbeteren van de sportprestaties. Ook toeschouwers van basketbalwedstrijden kunnen bijvoorbeeld in Amerika met speciale VR brillen sinds 2017 een real time overview isschien wel

hebben van statistieken van de basketbalwedstrijd en de sporters. sporttechnologie eerst alleen door professionals werd gebruikt beweegt de markt zich nu naar de consument. En niet alleen in sport, maar ook in de e-sports vinden ontwikkelingen in technologie in de breedste zin van het woord plaats. De data die gegenereerd wordt brengen de sport en gamewereld bij elkaar. Je kunt bijvoorbeeld via Twitch kijken naar mensen die aan het gamen zijn. De technologie biedt de geïnteresseerde inzicht in de sport, de atleet, teams en clubs. En waar de

Tegelijkertijd wordt de

sporttechnologie ook steeds interessanter voor beleggers.

Technologie wordt steeds betaalbaarder en dat maakt het voor steeds meer mensen en (amateur) clubs toegankelijker. Steeds meer clubs hangen meerdere camera’s op en hangen hier slimme software aan en waar voorheen één camera 10.000 euro kostte ben je nu voor 3.000 euro klaar inclusief de slimme software. Het is een sector die per jaar met 23 procent groeit en die een bewezen toegevoegde waarde heeft. Zo heeft Marianne Timmer aan den lijve ondervonden wat het betekende om met andere pakken te schaatsen voor een snellere tijd met behulp van technologie. De bewezen toegevoegde waarde en de markt die meer naar de consument trekt maken technologieën goedkoper en daarmee ook interessant voor

beleggers. En in navolging van het buitenland, waar al vele fondsen voor beleggers in sport tech zijn opgericht, mag Nederland niet achterblijven. Met name omdat de prijzen

van sport technologieën de afgelopen jaren zijn gedaald is het investeren in de bedrijven die sport technologieën ontwikkelen interessant geworden. Daar komt bij dat de markt nog een enorm groeipotentieel heeft. Dat biedt de belegger kansen voor de lange termijn om een mooie portefeuille op te bouwen. De sport tech markt verwacht een waarde van 50 miljard dollar te bereiken in 2030, dat geeft de enorme potentie, die het in zich heeft, wel weer. Sport tech is daarmee een mooie toevoeging van een beleggingsportefeuille.

Identificatie noodzakelijk om producten te verkopen

Mirjam Karmiggelt CEO bij GS1 Nederland

Energietransitie

Producten zijn opgebouwd uit een hele hoop verschillende data die van groot belang zijn voor consumenten, wetgevers en ketenpartners. Waar is het product geproduceerd? Welke grondstoffen zitten erin? Transparantie omtrent deze informatie is noodzakelijk om duurzamer, efficiënter en meer klantgericht te werk te gaan. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

Neem allereerst bijvoorbeeld de consumentenkant. “Er wordt steeds meer online gekocht”, vertelt Mirjam Karmiggelt, CEO bij GS1 Nederland. “Als de informatie over het product niet klopt of niet volledig is, zal de consument zijn gekochte product terugsturen of haakt deze al af voor hij überhaupt tot aankoop overgaat. Bovendien doen mensen steeds bewuster aankopen. Ze willen weten of iets verantwoord geproduceerd is of niet. Als je dat niet vastlegt, loop je simpelweg verkoop mis.” Daarnaast draagt identificatie ook bij aan de efficiëntie in, en daarmee de verduurzaming van onze ketens, stelt Karmiggelt. “Het zorgt dat je zo min mogelijk producten gebruikt, je zoveel mogelijk hergebruikt en je zo weinig mogelijk weggooit. Als je je data op orde hebt kan je weggooien in de keten tegengaan omdat je alle stappen goed kunt volgen en je ook betere producten kunt produceren. Daarnaast is het ook zo dat je goed moet weten op welke manier een product is opgebouwd, wil je dat product kunnen recyclen aan het einde van de levenscyclus.” Het belang hiervan moet echt nog doordringen tot het DNA van retailers, producenten en de gehele keten daartussen, stelt Karmiggelt. “Zij moeten het digitaal aanmaken van producten niet meer als gedoe zien, maar juist beseffen dat transparantie omtrent data toegevoegde waarde oplevert. Dat betekent natuurlijk niet dat je je ‘geheime recept’ moet delen, maar wel dat je het moet kunnen delen als er bijvoorbeeld vragen zijn omtrent de veiligheid van je product. Anders kan het zomaar zijn dat je je product straks niet eens meer mag verkopen.”

Technologie wordt steeds betaalbaarder en dat maakt het voor steeds meer mensen en (amateur) clubs toegankelijker.

Digitale kroniek

Uiteindelijk leidt het transparant zijn over je producten ook echt tot toegevoegde waarde en betere verkoop. “Uit onderzoek in samenwerking met McKinsey bleek dat het op orde hebben en delen van je data lijdt tot vijf tot tien procent verbeterde vindbaarheid, waaruit weer twee tot drie procent meer verkoop volgt. En daarnaast kregen bedrijven vijf tot tien procent minder retourzendingen. Tel daar nog bij op dat je simpelweg moet voldoen aan de wetgeving die transparantie verplicht maakt in het kader van de verduurzaming en veiligheid. Doe je het niet, dan mag en kan je je product straks simpelweg niet meer verkopen.”

Duurzaam wonen hoeft geen ingewikkelde zaak te zijn Online artikel

Om het belang van duurzaam wonen kan niemand tegenwoordig meer heen. Wat tien jaar geleden nog vooral rond sluimerde bij een select groepje milieuactivisten en trendsetters is nu doorgedrongen tot de grote massa. Toch moet er bij veel huishoudens nog het nodige gebeuren om daadwerkelijk stappen te maken richting een duurzame woning. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

e bewustwording

is, mede door de aardbevingsproblematiek in Groningen, in een stroomversnelling geraakt. Bovendien moet er rekening gehouden worden met het Klimaatakkoord, waarin is vastgesteld dat de gebouwde omgeving de CO2-uitstoot voor 2030 met 3,4 miljard kilo moet verminderen. Dat betekent zo’n 50.000 bestaande woningen per jaar verduurzamen in 2021, en ruim voor 2030 al 200.000 woningen per jaar aanpassen. Maar veel mensen zullen niet

me-teen trek hebben om in de rotzooi van een verbouwing te zitten. De verduurzamingsopgave zit hem vooral in de

7,7 miljoen woningen die er in Nederland zijn. Voor een deel zijn deze woningen in handen van corporaties en andere ver-huurders en ongeveer 4,2 miljoen woningen zijn in bezit van particulieren. Het gros van alle woningen heeft energielabel B tot en met F en daar moet toch wel het een en ander aan gebeuren. Volgens de experts kan dit

het beste gedaan worden door te verduurzamen in kleine stappen. Zaken die al vrij ver ontwikkeld zijn zoals drie dubbel glas (HR ++ glas), muur-, daken vloerisolatie en zonnepanelen zijn betaalbare maatregelen om flink energie te besparen die makkelijk verkrijgbaar zijn.

Hebben we uw interesse gewekt? Het gehele artikel leest u op: analysenederland.nl

Ook het betaalbaar houden

van het verduurzamen is een belangrijke factor. Als je op dit moment een bestaand huis met energielabel D of E energieneutraal wilt maken, kost je dat een investering van ruim 70.000 euro. Uit onderzoek blijkt dat mensen bereid zijn om ongeveer 15.000 euro uit te geven aan energiebesparende maatregelen. Voor dit bedrag heb je HR++ glas, zonnepanelen, muurisolatie en voor € 2.000,- heb je al een perfecte vloerisolatie inclusief wering van vocht uit de kruipruimtebodem. Deze uitgave is te overzien en bovendien wordt je woning ook meer waard met deze aanpassingen.

JOULZ - Partner Content 33 Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie analysenederland.nl

JOULZ – Partner Content

Rendabel verduurzamen met zonne-energie en laadinfrastructuur De groene businesscase voor ondernemers Partner Content Joulz

Verduurzamen is een hot-topic. Elke krant die je openslaat bevat het thema verduurzamen of de energietransitie. Nederland verduurzaamt gestaag. Om de klimaatdoelstellingen te halen zal het tempo omhoog moeten. Tijdens het corona-jaar is men zich meer bewust geworden van de eigen rol in de energietransitie. Het besef groeit dat je met de investering in duurzame energie, kosten kunt besparen of geld kunt verdienen. Veel ondernemers maken de afweging: investeer ik in mijn eigen business of investeer ik in verduurzaming? Hiermee

realiseer je uiteindelijk extra middelen om te investeren in je eigen business. Een winwin situatie dus. Rob Staats, Manager Zonne-energie bij Joulz: “Verduurzamen gaat verder dan een elektrisch wagenpark of zonnepanelen op je dak. Het vergt een geïntegreerde aanpak van je energiesysteem. En een duidelijke visie; hoe wil je in de toekomst omgaan met energie? Welk duurzame energiebronnen wil je aanboren? De keuzes die je maakt zijn van groot belang voor de toekomst.” Als je een duidelijke visie hebt, dan wil je aan de slag. Maar waar begin je? Zorg dat je een energiepartner hebt die je helpt. Die met je meedenkt over een rendabele totaaloplossing en de juiste technische kennis in huis heeft.

Starten met zonne-energie In 2050 is naar verwachting 69% van de wereldwijd opgewekte energie afkomstig van zon. “Op dit moment is slechts 5% van de Nederlandse daken bedekt met zonnepanelen. En dat is dus consumenten en bedrijven bij elkaar opgeteld. Er is zo’n groot onbenut potentieel, daar kan en moet zakelijk Nederland actie op ondernemen. Want een leeg dak kost geld en een dak met zonnepanelen levert geld op.” Aldus Staats. Een zonproject starten is redelijk eenvoudig. Je controleert of je dak geschikt is, bekijkt hoeveel energie je jaarlijks verbruikt, en op basis daarvan kies je jouw ideale zonne-installatie. Hierbij kun je kiezen om je volledige opwek zelf te gebruiken of ook terug te leveren aan het net. Tot slot kies je het businessmodel dat bij je past. Want in plaats van zelf te investeren kun je er ook voor kiezen om het voor je te laten doen. Dan lease je de zonne-installatie óf je verhuurt jouw dak. Vergeet niet te checken of je in aanmerking komt voor SDE++ subsidie, dat maakt een zonproject sneller rendabel. In de praktijk kun je al vanaf de eerste dag geld verdienen met jouw zonne-installatie. Elektrificeer je wagenpark Ook met het elektrificeren van je wagenpark valt geld te verdienen. Want jij kunt jouw laadpunten openbaar inzetten, daarmee betalen elektrische rijders voor het gebruik van jouw laadpunt. Net zoals men betaalt voor een tank benzine bij het tankstation. Aan het eind van 2021 rijden er al ruim 200.000 volledig elektrische personenauto’s op de Nederlandse wegen. Dit aantal zal snel verder groeien omdat al meer dan 40 steden zich hebben gecommitteerd aan de zero-emissiezones per 2025. Nederland mag zich koploper noemen op het gebied

Zet jij ook AAN tot nieuwe energie? Neem voor vragen contact op met Joulz via www.joulz.nl

van elektrische laad-infrastructuur. In 2021 is er geen enkel ander land ter wereld met zo’n grote dichtheid aan laadpunten. Hendrik Greven, Manager Elektrisch Vervoer bij Joulz: “De geïntegreerde aanpak waar Rob het over heeft is ook voor laad-infrastructuur belangrijk. Zo kan de elektrische auto direct opladen met de zonnepanelen die je op het dak hebt liggen. Dit zie je ook steeds vaker bij solar carports. Joulz investeert continu in de ontwikkeling van duurzame energieinfrastructuur. Zodat het laden van een auto straks net zo makkelijk is, als het laden van je mobiele telefoon.” Joulz, partner voor jouw integrale energie-infrastructuur “Joulz helpt klanten en partners bij het realiseren van hun energieambitie. Op het gebied van duurzame energie-infrastructuren biedt Joulz een totaaloplossing. Vanaf de aansluiting, de energiemeters, tussenmeters, de zonnepanelen en de laadpaal tot aan complete laadpleinen en energiemanagement. Allemaal bij één en dezelfde partij. Samen met haar partners komt Joulz tot aan de voordeur van de gebruiker. Zo zet Joulz aan tot nieuwe energie.” Aldus Greven. Vergroot je kennis om te verduurzamen De stroom aan informatie op het gebied van verduurzamen is oneindig en vaak versnipperd. Joulz helpt ondernemers met gerichte informatie en advies om te verduurzamen. Meer hierover vind je op de website en in onze whitepapers. Daarnaast organiseert Joulz geregeld webinars. Kijk op joulz.nl/events voor het actuele overzicht.

34 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Het is namelijk goed voor het milieu als we het ontwerpen en maken van duurzame installaties in Nederland doen.

Nederland heeft de capaciteit om innovaties te ontwikkelen en te produceren.

Groter draagvlak en een betaalbare energietransitie door samenwerking Energietransitie

In Nederland is men heel goed in het bedenken van innovaties. Tegelijkertijd heeft Nederland ook de capaciteit om deze innovaties te ontwikkelen en te produceren, maar wordt dit in de praktijk niet altijd gedaan. Onder andere doordat het vaak ontbreekt aan de benodigde voorwaarden om van een goed idee een product te maken. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

men heel goed in het bedenken van innovaties. Tegelijkertijd heeft Nederland ook de capaciteit om deze innovaties te ontwikkelen en te produceren, maar wordt dit in de praktijk niet altijd gedaan. Onder andere doordat het vaak ontbreekt aan de benodigde voorwaarden om van een goed idee een product te maken. n Nederland is

nog wel meer tijd, energie en natuurlijk geld “En daar mag

Ik heb veel geloof in de Nederlandse maakindustrie. Laten we minder slepen met al die grondstoffen over de wereld. ingestoken worden”, vertelt Richard Verbree, lid van het Topteam van de Topsector Energie en bestuurslid van de Nederlandse Verwarmingsindustrie en Binnenklimaat Nederland. “Ik heb veel geloof in de Nederlandse maakindustrie. Laten we minder slepen met al die grondstoffen over de wereld. Het is namelijk hartstikke goed voor het milieu als we het ontwerpen en maken van energiebesparende en duurzame installaties in Nederland doen, want dat zorgt voor een veel lagere footprint.” door de coronapandemie dat Aziatische landen grondstoffen niet konden leveren en hier in West- Europa enorme tekorten ontstonden, gaat Verbree Bovendien zag je

verder. “Problemen in de supply chain en producten die moeilijk verkrijgbaar waren zorgden voor problemen in ons eigen land, maar ook in andere landen in Europa. En dat is jammer, want we zijn, zeker hier in Nederland, prima in staat om zelf producten te bedenken én te maken. Echter, het is gemakkelijk om te innoveren, maar om er dan vervolgens echt een product van te maken en deze in productie te brengen vereist samenwerking in bijvoorbeeld een consortium waar de grote bedrijven de kleine innovatieve bedrijven op weg helpen.” lukken innovaties niet altijd. “Het is dus zaak om juist die kansrijke innovaties eruit te halen. Wetenschappers, bedrijven en uitvinders moeten daarvoor goed samenwerken om te zorgen dat innovaties ook successen kunnen worden, bijvoorbeeld door proeftuinen te realiseren. Hier worden innovaties getest en financieel gestimuleerd door bedrijven. Als Topsector is het onze core-business om dit maximaal mogelijk te faciliteren. In de praktijk

Helaas staan banken, zeker nu, niet altijd te springen om te investeren in risicovolle innovaties. Gelukkig zijn er allerlei subsidieregelingen om innovaties tot bloei te laten komen en grote bedrijven die bereid zijn om te investeren. En dat is noodzakelijk, want zeker innovaties in de energietransitie helpen om de doelstellingen te bereiken.”

op het netwerk moet wel in balans zijn zodat je niet een tekort of overschot op het netwerk hebt. En er kan al zoveel meer dan de meesten denken, innovatie gaat zoveel verder dan een warmtepomp of een zonnepaneel. Nu zijn er allerlei intelligente systemen, vanwege de sterke IT-sector die wij hebben, die bijvoorbeeld warmteverliezen per woning kunnen detecteren. Door te kijken waar warmte verloren gaat kan dit uiteindelijk een kostenreductie van wel veertig procent opleveren.”

Door te kijken waar warmte verloren gaat kan dit uiteindelijk Installaties moeeen kostenreten eenvoudig te ductie van wel installeren zijn. veertig procent opleveren. De energietransitie is een niet alleen de doelstellingen te bereiken, maar zorgen ook nog eens voor een kostenreductie. Verbree: “Zo willen we de gebouwde omgeving elektrificeren, door middel van elektrische laadpalen voor de deur en zonnepanelen op het dak. Maar de opbrengst De innovaties helpen

feit, besluit Verbree. Tegelijkertijd hebben we een enorm tekort aan technisch personeel. Dit zorgt ervoor dat installaties moeten worden gesimplificeerd. Installaties moeten eenvoudig te installeren zijn en eenvoudig in gebruik zijn. Hoe meer mensen ook een stapje zetten in hun eigen privé, hoe meer draagvlak er komt.

Iedereen wil verduurzamen, maar niet iedereen wil uitkijken op windmolens. dat oplossen? Ik zou graag willen zien dat industrieterreinen als energiehubs gaan dienen. Je voorkomt weerstand van de mensen, hebt de ideale omstandigheden en kan de energietransitie hiermee ook nog eens versnellen door de grotere oppervlakten op industrieterreinen waar energie opgewekt kan worden. Een contingenten aanpak vanuit de overheid is daarbij naar mijn mening gewenst. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het isoleren van woningen. Door te kijken bij welk type woningen de vloer geïsoleerd zou moeten worden en deze door middel van data te selecteren kunnen isolatiebedrijven vervolgens met een goede propositie de woningen gaan isoleren. Dit kan niet alleen een versnelling opleveren in het behalen van de energiedoelstellingen, maar ook een kostenreductie.” Hoe ga je

ADVERTENTIE

Dutch Sport Tech Fund - Partner Content 35 Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie analysenederland.nl

Dutch Sport Tech Fund - Partner Content

Investeer nu mee in sporttechnologie en bouw een mooie portefeuille op Foto: Thomas Serer

Partner Content Dutch Sport Tech Fund

Data speelt in ons leven een steeds grotere rol. Zo is de afgelopen jaren ook in de sport data steeds belangrijker geworden. Zo is inmiddels het VAR (Video Assistent Referee) systeem in het voetbal bij velen bekend en is beeldmateriaal met bijbehorende software voor vele coaches een hulpmiddel om tactieken hierop te baseren. “En de sporttechnologie gaat nog veel verder”, vertelt Mark Snijders, CIO Dutch Sport Tech Fund. “Denk aan de vele camera’s bij de lokale amateurclubs voetbalclubs die met slimme software analyses van wedstrijden kunnen maken. Ook e-sports en de sportgame industrie vallen hieronder. Onder andere doordat de prijzen van de camera’s enorm zijn gedaald en dus toegankelijker zijn geworden. Hiermee kan er ook in de sport op basis van data en technologie het beste uit de atleten en de sport gehaald worden. Als gevolg groeien sport tech bedrijven en daarmee groeit ook de interesse van beleggers om in sport tech bedrijven te investeren.”

”Het is een markt die volop in ontwikkeling is en voor een groter publiek toegankelijk is geworden door de verschuiving naar de consumentenmarkt.”

van 50 miljard zal vertegenwoordigen in 2030, wij zien ook dat steeds meer ontwikkelingen uit de sport technologie zoals gezondEcosysteem heidsapps en hardloopapps hun Het Dutch Sport Tech Fund is weg vinden naar de “gewone” een beleggingsfonds, met een consumentenmarkt. Bedrijven waarde tuswaarin wij sen de 15 en investeren 20 miljoen bieden euro, waarin schaalbare beleggers producten kunnen aan voor de investeren in ‘gewone’ sport techconsument. nologie. Ons Met Dutch doel is om te Sport investeren in Tech Fund die sporthebben wij technologie een ecoen data bedrijven met het grootste systeem gebouwd rond het fonds groeipotentieel. “Daarmee leggen van sporters, ondernemingen, en wij toekomstige beleggers een data. Grote namen uit de sportinteressante propositie voor, want wereld zoals, Marianne Timmer vanaf 10.000 euro kunnen been Roelant Oltmans zijn aan het leggers al in ons fonds stappen”, fonds verbonden waarmee zij de vertelt Eric van der Maarel, Chief bewezen successen van sporttechInvestor Relations bij Dutch Sport nologie op de kaart zetten voor de Tech Fund. “En voor de toekom- geïnteresseerde belegger. En door stige belegger in sport tech is het deze grote groep van topsporters juist interessant omdat de markt en ervaren beleggers bieden wij nog altijd groeiende is en dat onze belegger ook toegang tot een voorlopig ook nog blijft doen. Het uitgebreid netwerk.” is niet alleen dat er een enorm groeipotentieel is en dat verwacht Rendement wordt dat deze markt een waarde Voor een belegger is het instappen

”

En voor de toekomstige belegger in sport tech is het juist interessant omdat de markt nog altijd groeiende is en dat voorlopig ook nog blijft doen.

Eric van der Maarel Chief Investor Relations bij Dutch Sport Tech Fund

Mark Snijders Chief Investment Officer Dutch Sport Tech Fund

in een sport tech fonds interessant omdat de minimaal verwachtte ROI per jaar 10 procent is, gaat Snijders verder. “Beleggers die in het fonds stappen willen wij graag aan onze binden voor de lange termijn. Dit omdat de sport tech markt wereldwijd nog minstens

Wil je meer informatie over het beleggen in de sport tech? Ga dan naar www.dutchsporttechfund.com

drie keer zo groot gaat worden en in 2030 een waarde van 50 miljard dollar zal vertegenwoordigen. (Bron: DrakeStar Global Sports Technology SectorReport). Met de focus op onze thema’s Data & Analytics, Performance, Fan Engagement, Urban Sports, E-sports, Fantasy Sports & Betting kun je op de lange termijn het geld voor je aan het werk zetten en een heel mooi rendement halen. En zeker door onze zeer scherpe analyses van bedrijven die wij selecteren voor ons fonds, die door een streng selectieproces moeten. Hiermee halen wij de krenten uit de pap en ontstaat er een breed gespreide portefeuille die voor een mooi rendement kan zorgen.” Van de gemiddeld 100 businessplannen die wij ontvangen gaan er slechts 5% tot 10% door naar de volgende fase.

Van der Maarel: “Met het investeren in sport technologie kan de overheid bijdragen om de sport tech bedrijven op de kaart te zetten en dat is meer dan terecht. Het is een markt die volop in ontwikkeling is en voor een groter publiek toegankelijk is geworden door de verschuiving naar de consumentenmarkt. Sport tech bedrijven creëren hier waarde mee voor hun gebruikers en daarmee ook beleggers. Echter, de markt is nog in ontwikkeling en het is belangrijk om niet als belegger op korte termijn weer uit te stappen. Alleen op de lange termijn kun je een mooi rendement halen. Zeker met de juiste contacten waar het netwerk van het Dutch Sport Tech Fund over beschikt zorgt dit voor een mooi breed gespreide portefeuille die groeit en waarmee waarde wordt gecreëerd.”

”

Met het investeren in sport technologie kan de overheid bijdragen om de sport tech bedrijven op de kaart te zetten en dat is meer dan terecht.

De Nederlandse overheid Inmiddels zet de Nederlandse overheid ook vol in op e-sports.

36 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Wat gaan de robots doen? Opinie

De ontwikkelingen in de automatisering en robotisering gaan momenteel hard. De huidige omstandigheden hebben ons gedwongen na te denken over automatisering en robotisering. We zien inmiddels dat veel grote bedrijven hierin volop in ontwikkeling zijn en grote stappen zetten. Foto: Persfoto

at we ech-

ook in de praktijk merken is dat een groep kleinere mkb bedrijven, tot 25 FTE, hierin achterlopen. Ook voor deze groep bedrijven is het belangrijk om nu de stappen naar automatisering, digitalisering en robotisering te zetten, zodat ze blijven aanhaken in de huidige ontwikkelingen en hun bedrijf toekomstbestendig houden. De toepassingen en mogelijkheden voor automatisering en robotisering zijn steeds laagdrempeliger en betaalbaarder geworden, waardoor ook juist het kleinere mkb segment kan profiteren van de voordelen hiervan. ter

Nu er steeds meer robots en cobots op de werkvloer verschijnen is het belangrijk om aandacht te besteden aan het veilig samenwerken met de robots.

dat aandacht nodig heeft is veiligheid. Je kunt hierbij denken aan cybersecurity. Een aspect dat de nodige aandacht nodig heeft nu veel processen digitaal en in de cloud plaatsvinden. Maar denk ook aan het veilig samenwerken met robots. Nu er steeds meer robots en cobots op de werkvloer verschijnen is het belangrijk om aandacht te besteden aan het veilig samenwerken met de robots. Er moet bijvoorbeeld in de ontwikkelfase al worden nagedacht over het menselijk samenwerken met robots. Maar ook op het gebied van onderwijs, zowel in primair, secundair als beroepsonderwijs, kan hier nog de nodige aandacht aan worden besteed. Zodat kinderen en volwassenen (het werken met) robots leren kennen. Een ander aspect

Tijd voor een volgende stap en de technische uitdaging op dit moment is de stap naar autonome productieprocessen middels AI. het inzetten van robots heeft zich inmiddels, zeker in de industriële sector, bewezen. Tijd voor een volgende stap en de technische uitdaging op dit moment is de stap naar autonome productieprocessen middels AI (Kunstmatige intelligentie). Alhoewel de ontwikkelingen snel gaan en de eerste stappen nu genomen worden, heeft Het nut van

het nog even tijd nodig voordat het helemaal is uitontwikkeld. Ook hier liggen de kansen voor de bedrijven die als koploper het voorbeeld willen zijn en hierin investeren. Met Holland Robotics proberen we zowel mkb bedrijven te informeren en in contact te brengen met relevante technologie-aanbieders alsmede we nieuwe innovaties en ontwikkelingen aanjagen om Nederland koploper op het gebied van robotica te laten zijn en blijven.

Nederland echt de volgende stappen zetten naar een toekomst met een veilige samenwerking met en inzet van robotica. Met Holland Robotics

proberen we aan al deze aspecten aandacht te besteden. Door actief de samenwerking te zoeken met andere partners, bedrijven, fieldlabs en kennisinstellingen. Zodat we in Nederland echt de volgende stappen zetten naar een toekomst met een veilige samenwerking met en inzet van robotica. Waarbij we de awereness willen creëren dat robots ons werk en leven prettiger gaan maken.

Thijs Dorssers Projectmanager Holland Robotics

ADVERTENTIE

De exponentiële vraag naar data ontsluiting binnen de industrie vereist innovatieve automatisering.

Industrie 4.0 oplossingen van Controlin:

HMI’s - Industriele PC’s - SCADA software - PLC’s PAC’s - Gateways - Middleware (OPC UA) Ondersteuning van advies tot inbedrijfstelling

We energize the best solutions

Meer informatie?

Neem contact met ons op via sales@controlin.nl of +31 (0)180 330 522

Doosan Robotics Cobots: Start vandaag nog met automatiseren in uw bedrijf

“Een Cobot is een plug & play robot oplossing voor elk type productiebedrijf” Veilig

Een cobot, ook wel collaboratieve robot, is ontworpen om samen te werken met mensen. Dormac is de ofﬁciële distributeur van Doosan Robotics voor de verkoop van cobots in de BeNeLux. Doosan cobots zijn de veiligste cobots in de industrie, betrouwbaar en zeer stabiel. Een industriële robot is heel krachtig en daardoor ook veel gevaarlijker, vandaar dat er meestal een veiligheidskooi om de robot gezet moet worden om ongelukken te vermijden. Bij een cobot is dat dus niet nodig. Doosan cobots hebben krachtige ‘Force Torque sensoren’ die er voor dat ze onmiddellijk elke kracht kunnen voelen die op de gewrichten wordt uitgeoefend. Dit maakt ze zeer gevoelig voor botsingsdetectie.

Gemakkelijk

Werknemers en cobots kunnen eenvoudig naast elkaar samenwerken. Een cobot is vooral een hulp voor de operator, die zich zelf kan toeleggen op een betere adequate uitvoering van andere taken. De cobot is ideaal voor zware en/of repetitieve taken. De cobots zijn te programmeren en te bedienen middels een tablet of laptop en vergelijkbaar met apps van smartphones.

Flexibel

Cobots zijn nuttig voor elke branche. Het aantal toepassingen neemt dan ook snel toe. Denk bijvoorbeeld aan productiebedrijven in de verspaning, farmaceutische-, medischeof de voedingsindustrie. Ook kleinere bedrijven kunnen voordeel halen uit een cobot. Een mobiele unit is veelzijdig inzetbaar om o.a. te kitten, schuren, polijsten, lassen of te inspecteren.

Functioneel

Bij E-commerce bedrijven kunnen cobots werknemers ondersteunen. Van dozen vullen, palletiseren tot order picken. Al binnen 10 minuten conﬁgureert u uw stapelpatronen voor pallets zonder enige kennis van programmeren. In combinatie met de M en H-Series cobots van Doosan Robotics kunt u tot 25 kg dozen stapelen met een bereik van 1700mm. Doosan cobots zijn consistent in kwaliteit en verlagen de productiekosten

Kijk voor meer informatie over cobots op www.doosanrobotics.nl

38 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Erik van Doorn, CEO van InnovestIT Group Softwarerobots kunnen ervoor zorgen dat de repeterende taken uit handen genomen kunnen worden.

Kantoor van de toekomst leunt op softwarerobots Automatisering

Robots zien we niet alleen terug in onze fabrieken, maar zijn ook steeds vaker terug te vinden op de werkvloer in het kantoor. Niet letterlijk, maar wel in computers via robotic process automation (RPA) applicaties. “Met de groeiende druk op de werkgelegenheid, bieden softwarerobots een uitkomst.” Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto & Pexels

eel organisaties hebbe n

reeds een hoge automatiseringsgraad. Er zijn verschillende standaardapplicaties ingericht om de processen zo goed mogelijk te ondersteunen. “Toch zien we dat werknemers nog veel handmatige werkzaamheden moeten uitvoeren om tot het

gewenste eindresultaat te komen”, zegt Erik van Doorn, CEO van InnovestIT Group. “Als applicaties niet goed op elkaar aansluiten is dit werk over het algemeen repeterend, arbeidsintensief en voor de medewerker vooral ook heel saai.” Een digital workforce

kan hiervoor de uitkomst zijn. Softwarerobots kunnen ervoor zorgen dat de repeterende taken zoals het verzamelen en het overtypen, of het opzoeken van data vanuit verschillende systemen, uit handen genomen kunnen worden. “Dat betekent dat werknemers zich bezig kunnen houden met meer kennisintensieve activiteiten en zich kunnen richten tot de kern van je beroep waarin ze steeds een beetje beter willen worden”, meent Van Doorn. “Medewerkers kunnen immers veel efficiënter hun

taken uitvoeren en beslissingen nemen in plaats van administratief overtikwerk op te pakken of routinecontroles uit te voeren.” In de nabije toekomst zal dit nog een stap verder gaan. In het kantoor van de toekomst maken softwarerobots dankzij artificial intelligence (AI) namelijk ook zelf beslissingen. De robot gaat eerst door alle verschillende informatiebronnen heen en haalt hier de benodigde data uit. Om vervolgens te kijken naar patronen. En aan de hand hiervan kan een advies gemaakt worden of wordt de beslissing door de computer zelf genomen. al steeds meer toepassingen waar AI in zit verwerkt, dus dit zit al dicht bij de realiteit”, zegt Van Doorn. “Interessant wordt het wanneer jij als mede“We zien nu

werker een andere afweging zou maken dan de computer. Want dat geeft stof tot nadenken. Want waarom geeft de historische data, gebaseerd op de patronen, een andere uitslag dan jij had verwacht? Het werk wordt daardoor wellicht complexer, maar wel veel leuker en interessanter. Het geeft je echt de kans je goed te verdiepen in je vak.” hoe het inzetten van zo’n digital workforce in zijn werk gaat, antwoordt Van Doorn dat dit begint bij de vraag waar je wilt starten. “Uiteindelijk kan je in eigenlijk alle processen een digital workforce, ter ondersteuning, integreren. Maar je moet wel eerst duidelijk hebben bij welke processen je hier het snelste baat bij hebt.” Ter illustratie noemt hij een groothandel die wil starten op de afdeling waar de orders worden verwerkt. “Dan ga je Op de vraag

in eerste instantie het proces beschrijven en kijken met welke applicaties dit proces wordt ondersteund. Vervolgens onderzoek je of er een repeterend patroon zit in de manier waarop de orders en orderbevestigingen worden verwerkt. Of dat er juist veel uitzonderingen zijn waardoor een robot, op korte termijn, onvoldoende toegevoegde waarde kan bieden en er wellicht toch gekeken moet worden of het proces anders ingevuld kan worden om meer tot standaardisatie te komen. Je vangt dus meerdere vliegen in één klap door bezig te gaan met de inzet van een digital workforce (RPA).” En dus levert het werkgevers veel winst op. “Enerzijds is het mogelijk om kosten te besparen, anderzijds biedt de digitale workforce ook de mogelijkheid om piekbelasting op te vangen of groei te ondersteunen”, vertelt Van

Doorn. “Waar het, in een krappe arbeidsmarkt, toch al moeilijk is om goed gekwalificeerd personeel te vinden. Schaalvergroting is met softwarerobots zeer eenvoudig want deze zijn onbeperkt uit te breiden zonder dat hiervoor een recruitmentproces gestart hoeft te worden.” Nu de Covid-pandemie

op zijn einde lijkt te komen en er grote economische groei wordt verwacht, zal de werkgelegenheid de komende jaren alleen maar verder onder druk komen te staan. De inzet van een digitale workforce kan hier de oplossing zijn. “Daardoor zullen we zien dat in het kantoor van de toekomst iedere medewerker ondersteund gaat worden met software robots en artificial intelligence, zodat de medewerker zijn of haar werk zo optimaal mogelijk kan uitvoeren.” ADVERTENTIE

Optimaliseer repeterende processen met software robots van Coforce Iedere organisatie is uniek, met elk eigen bedrijfsprocessen. Maar bijna alle organisaties hebben te maken met tijdrovende administratieve verwerkingen. Variërend van mutatieverwerking van klantgegevens (Masterdata) in een ERPsysteem en factuurcontroles tot meer specifieke processen als het verwerken van orderbevestigingen van leveranciers tot en met ondersteuning tijdens de maandafsluiting. Door robots in te zetten kunnen administratief medewerkers ontlast worden en worden processen sneller, nauwkeuriger, goedkoper, transparanter én always-on uitgevoerd. Coforce is dé specialist op het gebied van RPA en heeft ruime ervaring met het succesvol digitaliseren van operationele, financiële, IT- en HR-afdelingen. Welke processen neemt RPA de komende jaren binnen úw organisatie over? www.coforce.nl

COFORCE ROBOTIC PROCESS AUTOMATION

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie 39 analysenederland.nl

Internet of Things oplossingen implementeren? Doe eerst goed (connectiviteits)onderzoek! Automatisering

Gegevens die gegenereerd worden met behulp van het Internet of Things (IoT) zijn veelbelovend, maar brengen tegelijkertijd complexiteit en risico’s met zich mee. Het Internet of Things is een netwerk, of ecosysteem, van fysieke objecten, ook wel ‘dingen’ genoemd, die met elkaar verbonden kunnen worden via het internet. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van ingebedde software, sensoren, actuatoren, andere speciale hardware en netwerkverbindingen die het mogelijk maken om gegevens te verzamelen en uit te wisselen. IoT-applicaties kunnen zeer succesvol zijn, maar dan moet er eerst goed gekeken worden naar een aantal factoren waar organisaties zorgvuldig over moeten nadenken voordat een IoT-oplossing wordt gekozen voor een optimaal resultaat. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

elke netwerk-

gaat er bijvoorbeeld gebruikt worden om het apparaat te verbinden met het internet? Er zijn vele factoren waar organisaties technolgie

hoge kosten. Die kun je ook voorkomen door patronen van datagebruik in de gaten te houden en eventueel regels in te stellen wanneer datalimieten worden overschreden. Bovendien maakt IoT gebruik van veel data. Het is dus belangrijk om deze data goed te beveiligen. Informeer naar de verschillende mogelijkheden op het gebied van IoT security. Zo blijven gegevens en reputatie veilig. Met de komst van meer mogelijkheden met het IoT zullen in de toekomst steeds meer organisaties kiezen voor een datagedreven aanpak.

rekening mee moeten houden voordat zij een apparaat aansluiten op een netwerk. Gaat dit bijvoorbeeld via wifi of via een vast netwerk? En denk ook aan de keuze tussen mobiele en niet-mobiele netwerken. Het selecteren van de juiste IoT technologie of dragerservice zoals, 4G, 5G of LPWAN hangt ook af van de bandbreedtevereisten van de applicatie, het soort data tot aan de locatie van het apparaat. LPWAN, Low Power Wide Area Networks, zijn speciaal ontwikkeld voor IoT en M2M toepassingen omdat ze (extreem) weinig energie gebruiken en een groot bereik hebben. NB-IoT, LTE-M en LoRa zijn de belangrijkste LPWAN standaarden en bieden vele voordelen op het vlak van kosten, energieverbruik, dekking en veiligheid. NB-IoT is met name geschikt voor toepassingen met een lage-data, hoge dichtheid en stationaire sensoren. Denk hierbij aan de slimme ener-

giemeter, straatverlichting en parkeermonitoring. LTE-M lijkt op NB-IoT, maar is geoptimaliseerd voor een hoge bandbreedte en door roaming mogelijkheden geschikt voor mobiele toepassingen zoals het volgen van bewegende objecten (track-en-trace) maar ook het beheer van losse goederen zoals connected health of wearables. Bij LoRa wordt de applicatie voorzien van een LoRa-chip en draadloze sensor. Hierdoor kunnen via het netwerk kleine hoeveelheden informatie worden uitgewisseld tussen objecten en systemen. LoRa technologie maakt gebruik van een aparte frequentie en werkt anders dan LTE-M en NB-IoT omdat het niet afhankelijk is van gsm-dekking. Hierdoor is LoRa werkelijk overal mogelijk, binnen en buiten. technologieën, door de lage reactietijd en snelheid van de verbinding, niet geschikt Toch zijn LPWAN

voor alle toepassingen. Denk hierbij aan toepassingen in de slimme auto of camera, in dit geval kan er beter gebruik worden gemaakt van 4G, waarbij in de toekomst 5G zeker een aanvulling zal zijn op het netwerk. spelen natuurlijk mee, want het heeft weinig voordeel om duurdere diensten zoals 4G te gebruiken wanneer het passieve sensortoepassingen betreft die slechts kleine hoeveelheden data verzenden. In dit geval is LTE-M of NB-IoT een betere keuze. Het is dus van belang om eerst helder voor ogen te hebben hoe de toepassingen werken en waar ze voor gebruikt zullen worden. Met deze informatie kan gekeken worden naar de juiste IoT-connectiviteit en welke diensten het beste passen bij de IoT-toepassingen. Ook de kosten

meerdere apparaten aan elkaar Het resultaat van

koppelen is bij voorkeur te zien in een effectieve rapportage. De verbindingen tussen apparaten moeten inzichten kunnen geven waarmee betere beslissingen voor het bedrijf genomen kunnen worden. Veelal met het doel om het totaal aan kosten van apparaten te reduceren terwijl het apparatenpark juist wordt opgeschaald. Belangrijk hierbij is dat een connectiviteit provider één integratiepunt heeft in de vorm van een Connectivity Management Platform (CMP). Daarnaast moet het een eenvoudige en intuïtieve interface bevatten en realtime hulp, ondersteuning en monitoring bieden. Het inzien en bijhouden van data en beschikbaarheid van de gegevens moet voor de klant altijd beschikbaar zijn. En de mogelijkheid om met één klik op de knop simkaarten te kunnen activeren, onderbreken of annuleren. Met deze mogelijkheden zorg je voor inzicht en voorkom je

niet alleen een verbinding (connectiviteit), waar velen in eerste instantie aan denken bij IoT. Maar het is een technologie-ecosysteem dat uit de juiste technologie en oplossingen moet bestaan voor een veilig en optimaal resultaat van de toepassing, waarbij hardware, software, connectiviteit, operations en beheer naadloos met elkaar moeten samenwerken. Eerst de mogelijkheden onderzoeken en vooral kijken naar wat aansluit bij de toepassingen die worden ingezet, zorgt ervoor dat de juiste middelen worden ingezet voor IoT-applicaties waar resultaten mee kunnen worden geboekt, waar men pas vaak tijdens of na implementatie achter komt. Met de komst van steeds meer mogelijkheden met het IoT zullen in de toekomst steeds meer organisaties kiezen voor een datagedreven aanpak. Het IoT is

ADVERTENTIE

Wireless Logic Benelux als uw partner voor wereldwijde IoT connectiviteit In het Internet of Things verbindt, beheert en beveiligt Wireless Logic wereldwijd elk apparaat. Onze focus ligt volledig op ontzorgen van onze klanten – het bieden van een ongeëvenaarde service en de meest flexibele, veerkrachtige en veilige oplossingen op de markt.

Denk aan medische alarmknoppen, track-entrace positie-bepalers en het monitoren van zonnepanelen. Onze expertise is overal terug te vinden; van luchtvaart tot landbouw”, aldus Jaleesa van Gijn, Sales Director Channel bij Wireless Logic Benelux.

De drie grote IoT implementatie oplossingen die wij bieden zijn connect, control en secure. We zorgen dat apparaten met het juiste netwerk kunnen verbinden (connect), geven grip op verbonden apparaten ongeacht netwerk of technologie via ons IoT management platform (control) en zorgen voor de beveiliging van data en reputatie van onze klanten (secure).

CNH Industrial biedt een ‘one-stop shop’ CNH Industrial is een wereldwijde fabrikant van onder andere agrarische landbouwmachines welke in de markt bekend staan als New Holland, Case IH en STeyr, met meer dan 400 modellen in meer dan 100 productlijnen.

We zijn netwerk onafhankelijk en kunnen daardoor de meest optimale oplossing aanbevelen, gebruikmakend van het juiste netwerk van onze partners, bestaande uit meer dan 750 providers over de hele wereld (in 190 landen). “Onze klanten zijn net zo divers als de apparaten die we verbinden. Systeemintegratoren, hightech producenten, ontwikkelaars, technologiebedrijven en telecomleveranciers over de hele wereld vertrouwen ons hun bedrijfskritische gegevens toe. Hiermee hebben we jaren aan ervaring opgebouwd met IoT applicaties in een breed scala aan sectoren.

In de wereld van precisielandbouw helpen technologie en optimalisatietools van CNH Industrial landbouwers met het streven naar efficiëntie op het land. Nieuwe toepassingen vereenvoudigen werkzaamheden op het land of nemen deze zelfs uit handen. “Bij precisielandbouw wordt informatie van sensoren gebruikt om voertuigen nauwkeurig en automatisch te laten rijden over het land. Wij zorgen voor het correctie signaal maar zochten een partner die deze kon overdragen via een gsm-netwerk. Zo zijn we bij Wireless Logic Benelux, toentertijd nog SIMPoint, terechtgekomen. En daar zijn we tot op de dag van vandaag ontzettend blij mee”, aldus Michiel Jochims, manager RTK Europe bij CNH Industrial.

Connectiviteitsopties evolueren naarmate de markt groeit In eerste instantie had CNH Industrial alleen behoefte aan een verbinding voor haar RTK-service die ervoor zorgt dat voertuigen heel precies rijden over het land, maar met data die naar de server worden gestuurd kon veel meer. Naarmate de markt groeide ontwikkelde CNH Industrial meer applicaties waarbij gebruik wordt gemaakt van IoT. Zelfrijdende tractor waarbij gebruik wordt gemaakt van IoT.

“Een voorbeeld hiervan is de nieuwe generatie tractoren waarbij telematica technologieën gegevens over voertuigen verzamelen. Met deze dienst kan bij een eventuele uitval van de tractor in de geschiedenis worden gekeken en het probleem worden gedetecteerd”, aldus Michael Mahieu, RTK specialist Europe.

De juiste connectiviteitspartner Door samen te werken met Wireless Logic Benelux heeft CNH Industrial de juiste partner gevonden waarin ze van begin tot eind, dus van connectiviteit tot aan de facturatie naar klanten,

wordt ontzorgt. “Wireless Logic kan ons voorzien van global connectiviteit en permanent roaming. Zo komen we nooit voor verassingen te staan en hebben we altijd de beste netwerkkwaliteit tegen een goede prijs.” aldus Michiel Jochims.

40 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Industriële autonomie heeft de toekomst Automatisering

Auto’s rijden nu al regelmatig op de cruise control en in de toekomst zullen ze zelfs zelf gaan rijden en zo de passagier van A naar B brengen. Dat geldt ook voor de industrie. Nu wordt een fabriek nog vaak bestuurd door menselijk handelen, maar uiteindelijk zal een fabriek zelfstandig en autonoom kunnen opereren. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

eze ontwikkelin-

middels het onderzoek ‘The Outlook for the Shift to Industrial Autonomy’ onder eindgebruikers getoetst in de markt. Want hoe kijkt de markt zelf naar het autonomiseren van de industrie? Er lag al een gigantische druk op de grote olie- & petrochemie en farmaceutische bedrijven om minder CO2 uit te stoten en te voldoen aan de klimaateisen, maar ook door de COVID-19 crisis stond de industrie de afgelopen jaren op zijn kop. Aan de andere kant zijn er ook allerlei nieuwe mogelijkheden, zoals Big Data en Artificial Intelligence. gen zijn

deel is daar actief mee bezig. Het is dus goed dat de ambitie er is, want autonomie bereik je niet van de ene op de andere dag. Steeds vaker worden er individuele taken geautomatiseerd, maar dat betekent niet dat industriële autonomie louter gezien kan

Er lag al een gigantische druk op de grote olie& petrochemie en farmaceutische bedrijven om minder CO2 uit te stoten.

worden als het vervangen van mensen door machines. Het draait om de adoptie van nieuwe technologieën als Artificial Intelligence, robots en analytics, dus meer dan alleen een verregaande vorm van automatisering. Daarnaast moeten we ook niet vergeten dat banen in fabrieken met veiligheidsvraagstukken te maken hebben. Procedures moeten veilig worden uitgevoerd, ook als ze geautomatiseerd worden. Tegelijkertijd, om terug te komen op het voorbeeld van de cruise control, rijdt een auto efficiënter met cruise control, dan wanneer iemand elke keer het gaspedaal intrapt. Hoe stabieler,

Bovendien betekent stabi-

ook dat er minder kwaliteitsproblemen zullen zijn. Fouten maken is menselijk en door fabrieken autonomer te laten opereren zorg je voor een betere kwaliteitscontrole waardoor er minder fouten voorkomen. Dit betrek ik ook op ons klimaat. Gas bijvoorbeeld is voor een groot deel de ruggengraat van onze energievoorziening, maar de maatschappij heeft de ambities dat in 2050 iedere Nederlander van het gas af is. De petrochemie sector heeft daardoor nogal een liteit

We hebben nu de luxe dat er altijd gas en/of elektriciteit in huis is, dat willen we ook hebben als de energie wordt geproduceerd door nieuwe energiesystemen. uitdaging. Ze moet niet alleen zorgen voor een afbouw en een schonere manier van gas en olie produceren. Tegelijkertijd moeten de Shell’s en BP’s onder ons ook een nieuw energiesysteem bouwen

die autonoom kan draaien, zoals zonne- en windparken, waarin weinig mensen zullen werken. enorme uitdaging zijn om iedereen van energie te kunnen voorzien vanuit de nieuwe energiesystemen op een stabiele manier. We hebben nu de luxe dat er altijd gas en/of elektriciteit in huis is, dat willen we ook hebben als de energie wordt geproduceerd door nieuwe energiesystemen. De politiek speelt hierbij een grote rol. Stabiel beleid is nodig, omdat hiervoor grote investeringen nodig zijn. Europa loopt wat betreft de investeringen al achter vergeleken met bijvoorbeeld het Midden-Oosten. Het zal een

Technisch gezien worden

de komende dertig jaar zeer interessant. Handmatige banen zullen gaan verdwijnen en daarvoor in de plaats hebben we mensen nodig met een ander profiel. Daarnaast kan de industrie grote stappen maken in efficiëntie en kostenreductie door automatisering en zal het lonen voor bedrijven om hun businessplan daarop aan te passen. Automatisering is niet alleen maar eng, maar ook interessant en biedt mogelijkheden zoals efficiency en kostenreductie. Daar ben ik samen met mijn collega’s mee bezig. Met het efficiënter en slimmer maken van een fabriek. In eerste instantie met testen meetapparatuur en nu ook met industriële automatisering. Op die manier helpen we Plant Managers om gelijke tred te houden met de technologische ontwikkelingen zodat ze hun doelstellingen behalen.

Van alle ondervraagde

bedrijven geeft 92 procent aan dat zij allemaal op weg zijn naar het hoogste niveau van industriële autonomie, waarbij processen worden uitgevoerd zonder de interventie van personeel. Dat is heel erg ambitieus. Tweederde van de bedrijven willen in 2030 industriële autonomie bereiken en een heel groot

hoe efficiënter en energiezuiniger en dat geldt ook voor een autonome fabriek.

Steeds vaker worden er individuele taken geautomatiseerd. ADVERTENTIE

Strukton Civiel - Partner Content Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

Strukton Civiel - Partner Content

Slimme oplossingen door samenwerking

Partner Content Strukton Civiel

Onze samenleving wordt steeds complexer. Technologische ontwikkelingen die data met elkaar verbinden kunnen een oplossing bieden voor complexe stedelijke uitdagingen. Het Start-Up & Innovation Centre van Strukton Civiel signaleert ontwikkelingen in de markt en anticipeert met acties. Bijvoorbeeld met WeCity, een open platform waarbij met samenwerking innovatieve slimme oplossingen worden bedacht. Een populatie die toeneemt, ruimtegebrek, meer auto’s, beschikbaarheid van openbaar vervoer en krapte op de woningmarkt; het zijn vraagstukken waar Nederland in de 21e eeuw mee kampt. Dat vraagt om oplossingen. Innovatie is daarbij essentieel, weten ze bij Strukton Civiel. Strukton Civiel richt zich met het Start-Up & Innovation Centre specifiek op de vraag hoe mobiliteit en infrastructuur er in de toekomst uit gaan zien en biedt hier oplossingen voor. Data, het ontsluiten daarvan en het koppelen van data zijn daarvoor essentieel, legt directeur StartUp & Innovation Centre Strukton Civiel Eric van Roekel uit. “Met data kunnen we tot noodzakelijke oplossingen komen voor de uitdagingen waar we mee te maken krijgen” zegt Van Roekel. “Door een digitaliseringsslag te maken kunnen we voorspelbaarheid creëren, wat de veiligheid, bereikbaarheid en gezondheid ten goede komt. Er is niet één partij die al deze informatie en diensten kan bieden. Hiervoor is een bredere samenwerking nodig om echt impact op de omgeving

www.strukton.com/nl/civiel

te maken. Daarom hebben we het initiatief genomen voor WeCity.” WeCity Het verbinden van oplossingen is van groot belang: niet alleen voor de infrasector maar voor de samenleving als geheel. Daarom besloot Strukton Civiel om het initiatief te nemen en een onafhankelijk platform op te richten, los van de eigen organisatie: WeCity. Het doel van dit platform is om opdrachtgevers, aannemers en digitale leveranciers bij elkaar te brengen en zo sneller, effectiever en efficiënter te kunnen digitaliseren bij infrastructurele uitdagingen. Met uiteindelijk als doel om een betere leefomgeving te creëren voor gebruikers en bewoners. “WeCity wil juist de samenwerking op dit gebied te vergroten. Je kunt als aannemer, digitale partner of opdrachtgever niet in je eentje een smart city maken. Samen zijn we slimmer en kunnen we ook onze steden slimmer maken”, zegt Annemarie Boereboom, CCO bij WeCity. Samenwerking Om uit die koppeling écht impact te maken op de hele samenleving, is WeCity er. Op dit open platform komen alle slimme innovaties van opdrachtgevers, aannemers en digitale partners samen. Alle digitale oplossingen die op het platform worden aangeboden, voldoen aan een set van criteria op het gebied van privacy, security en open source technologie. Daardoor zijn ze gemakkelijk met elkaar te combineren en kunnen opdrachtgevers digitale oplossingen stap voor stap invoeren en uitbreiden.” “Steeds meer steden sluiten zich aan bij WeCity” vertelt

Van Roekel trots. “Ook vanuit de markt zien we verschillen partijen die onderdeel willen worden van WeCity” vult Annemarie Boereboom CCO van WeCity aan. Zo koppelen we de expertise van de markt en de overheid, om gezamenlijk de uitdagen van de 21ste eeuw op te lossen.” Digitaliseringsslag Een interessant vraagstuk hierin is bijvoorbeeld de mobiliteitshub, aldus Boereboom. “Hoe werkt het als we straks woonwijken hebben waar geen auto’s meer geparkeerd kunnen worden, met parkeren op afstand en bijvoorbeeld deelfietsen? Die digitaliseringsslag kan steden helpen bij de toekomstige behoefte van hun inwoners. WeCity helpt ze bij het slimmer maken van hun stad.” Allinq Om meerdere innovaties mogelijk te maken en aan elkaar te koppelen voor een betere leefomgeving werkt WeCity samen met partners. Een van die partners is Allinq, specialist in telecominfrastructuur. “Een natuurlijke match” zegt Van Roekel. “We vullen elkaar goed aan en kijken op dezelfde wijze naar de toekomst. Bij WeCity willen we graag samenwerken in plaats van met elkaar concurreren, zodat er kruisbestuiving plaatsvindt. Het open platform voor en door de markt, iedereen is hier welkom zich aan te sluiten om een bijdrage te leveren aan de slimme stad van morgen.”

Samen bouwen aan slimme infrastructuur Strukton bouwt samen met opdrachtgevers en partners aan de digitalisering van de infrastructuur: smart cities hebben immers de toekomst. Daarbij draait het niet alleen om het samen bedenken van slimme, technische oplossingen maar ook om het vinden van nieuwe manieren om efficiënter en effectiever met elkaar samen te werken en nieuwe standaarden ervoor te ontwikkelen. Vertrouwen vormt de basis. Dan komen vakmanschap en innovatie echt tot hun recht. WeCity is een onafhankelijk, open en transparant platform waar vraag en aanbod op het gebied van smart city oplossingen samenkomen. WeCity helpt steden in hun ambitie zich te ontwikkelen tot smart cities, waarbij duurzaamheid, leefbaarheid, inclusiviteit en flexibiliteit centraal staan. Provincie Utrecht is een van de launching customers. Wil je meer weten over samenwerken met Strukton Civiel? Of wil je meebouwen met het WeCity platform aan smart cities? Scan de QR-code of kijk op: strukton.com/nl/ civiel/innovaties_wecity

42 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Feiten Joanne Meyboom-Fernhout is sinds juni 2019 de eerste vrouwelijke president van KIVI (Koninklijk Instituut Van Ingenieurs). Zij studeerde Mijnbouwkunde aan de Technische Universiteit Delft. Zij startte haar carrière met diverse functies op het vlak van business development en sales voor de chemische industrie. Vervolgens bekleedde zij diverse managementfuncties bij Eneco en werkte ze als interimmanager bij verschillende grote bedrijven voor veranderopgaven. Naast haar functie als president van KIVI is zij Managing Director Siemens Smart Infrastructure en lid van de directie van Siemens Nederland.

‘Nederland is nu nog een kennisland. Alleen met meer aandacht voor ingenieurs kunnen we dat blijven.’ ADVERTENTIE

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie 43 analysenederland.nl

Profiel

Ontwikkelingen omtrent digitalisering van de automatisering gaan ontzettend hard. En deze ontwikkelingen zijn ook nog eens op maat gemaakt voor de eindgebruiker. Dit komt onder andere doordat de wensen en eisen van de eindgebruiker steeds groter worden. Maar verschillen per sector. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

“

de landbouw en bouwsector volop, maar deze lopen achter op bijvoorbeeld de media-industrie”, vertelt Joanne Meyboom-Fernhout, president van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI). “De rol van ingenieurs verandert daarin ook. Allereerst worden de assets van een bedrijf gedigitaliseerd. Hierdoor kunnen veel kosten worden bespaard. De echt grote bedrijven zijn al veel verder gedigitaliseerd, van begin tot eind. Zo wordt niet alleen de fabriekshal door ingenieurs gebouwd, maar ook het laatste stukje van de machines die met algoritmes werken.” Zo digitaliseren

Hoe belangrijk zijn inge-

efficiënter gewerkt gaan worden en dat kan niet zonder industrie 4.0 met ingenieurs die nieuwe, effectieve en efficiënte producten en installaties kunnen maken.”

Er zullen steeds meer mensen vragen naar nieuwe producten. Er moet dus effectiever en efficiënter gewerkt gaan worden. Is het voor bedrijven gemakkelijk om mee te gaan in deze transitie?

“Dit is voor ieder bedrijf anders. Er zijn niet altijd de financiële middelen om de digitalisering in automatisering in werking te zetten. De overheid heeft hierin een groot aandeel om hier (financieel) aan bij te dragen. Ik ben dan ook een groot voorstander van een minister van digitalisering. Zodra de digitalisering wordt doorgepakt neemt ook de kwetsbaarheid toe. Om cyber security te kunnen blijven garanderen is er regie nodig. Op dit moment onderschat de overheid nog echt de gevolgen voor onze economie door het tekort aan ingenieurs.”

nieurs voor Nederland?

“Nederland vergrijst en we hebben momenteel niet genoeg ingenieurs. Door de vergrijzing in Nederland zullen er minder mensen in het arbeidsproces werkzaam zijn. Tegelijkertijd zullen steeds meer mensen vragen naar nieuwe producten. Er moet dus effectiever en

Wat voor gevolgen heeft het tekort voor onze economie?

“Nederland is een kennisland en exporteert veel producten middels haar kennis. Gaan we niet vooroplopen in de digitalisering van automatisering en daardoor anders naar processen kijken, die veel effectiever en efficiënter

kunnen worden, dan kunnen we ook onze kennisproducten niet meer exporteren. Grote Nederlandse ingenieursbedrijven werken niet voor niets over heel de wereld. Blijven we investeren in onze ingenieurs dan blijven we een kennisland en kunnen we andere (productie)landen, als China, blijven helpen.” Hoe kunnen we zorgen voor meer ingenieurs?

“Allereerst door meer aandacht te besteden aan de ingenieur. Ook het afgelopen jaar hebben ingenieurs op de achtergrond ontzettend veel gedaan om de coronacrisis te bestrijden, zonder dat iemand dat wist. Daarnaast is de beloning die ingenieurs krijgen voor hun werk opvallend laag, wanneer je dat vergelijkt met bijvoorbeeld advocaten of doctoren. Ingenieurs zijn trots op hun vak, maar zijn tegelijkertijd bescheiden. Die bescheidenheid zou iets minder mogen zodat er meer aandacht naar het vakgebied gaat. Tegelijkertijd gaat er al veel onderzoeksgeld richting de universiteiten en dat is ontzettend goed, maar ook daarin kunnen nog stappen worden gemaakt. Wat ik ook graag zou zien is het verplicht stellen dat ingenieurs om de zoveel tijd laten zien dat zij iets goed kunnen. Waar advocaten en doctoren om de zoveel tijd moeten worden bijgeschoold, zou dat ook voor ingenieurs het geval moeten zijn. De automatisering gaat immers zo hard, dat de ontwikkelingen bijna niet meer bij te benen zijn.” Wat is het aandeel van

ingenieurs in de klimaatdoelstellingen?

“De klimaatdoelstellingen gaan al gauw over de CO2-uitstoot en het stoppen van fossiele brandstofvoorzieningen. Daar is niets mis mee, maar het ontwikkelen van alternatieven, zoals een windpark, duurt vaak jaren. Er zou dan ook veel meer gestuurd moeten worden op het verminderen van het verbruik van energie. Juist door automatisering en de industrie 4.0 kan er veel efficiënter geproduceerd worden. Door het proces anders in te richten kan er ook minder energie worden verbruikt. We moeten zeker niet stoppen met het verduurzamen van onze samenleving, maar ook kijken naar hoe we minder energie kunnen gebruiken is belangrijk. Op deze manier komen we op een efficiëntere manier dichterbij de klimaatdoelen.” Ingenieurs zijn dus onmisbaar in onze toekomst?

“Zeker. Het tekort zien we in de praktijk al duidelijk terug. En al in een vroeg stadium, op onder andere de middelbare scholen, wordt er al gepoogd om meer ingenieurs te verwerven. Maar de klimaatdoelstellingen moeten worden gehaald en de samenleving vergrijst. Dit zorgt ervoor dat er sneller en efficiënter gewerkt moet worden. En alleen met ingenieurs die de digitalisering van de automatisering kunnen realiseren gaan we dit behalen.”

De robot is er een hulpmiddel voor mensen om productiever te worden.

De robot zal de mens niet vervangen Automatisering

De robot zal steeds meer te zien zijn op de werkvloer. Gevolg: het werk verandert en omscholing wordt een issue. En het gevaar dat de robot ons werk inpikt? Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

Nu al zoemen stofzuigers, grasmaaiers en bijna-zelfrijdende auto’s tussen ons door. De lopende band bestaat al honderd jaar en palletstapelaars en lasrobots zijn er ook al lang. Die trend zet zich voort. De ‘domme’ eerstegeneratierobot die handelingen duizend keer kon uitvoeren is geëvolueerd naar een ‘slim’ apparaat dat zich met sensoren en camera’s kan aanpassen aan de omgeving. En naar een apparaat dat operaties uitvoert, gasleidingen inspecteert op lekkages of wordt ingezet bij explosievenruiming. En dit heeft implicaties voor het werkende leven. De robot neemt ons werk over, is al lang de aanname. Natuurlijk is de robot soms goedkoper dan de mens, zoals met pallets stapelen, en dan is het bedreigend, want de robot

kent geen minimumloon. Maar dat de robot de mens vervangt, is een mythe. De robot is juist een hulpmiddel voor mensen om productiever te worden. Mensen zijn nodig om robots aan te sturen. Fabrieken en bedrijven worden productiever, gezonder en winstgevender. De mens heeft de hersenen. Dat een robot door Artificial Intelligence alles kan begrijpen en doen, is niet het geval. De robothand is nog lang niet zo goed. Voorlopig zullen mens en robot dus veel werk samen verrichten. Voor het werk van loodgieters, elektriciens, handmatig werk, zal geen probleem ontstaan. Pas na dertig, veertig jaar zal een robothand net zo goed zijn als die van de mens, zijn de hersenen nagemaakt en is er een gigantische computercapaciteit. Dat is de robotmens. Maar zover is het dus nog lang niet. Wat wel nu al zichtbaar is, is dat arbeidsverhoudingen zullen veranderen. Het soort werk verandert. De robot zal de handeling verrichten. De werknemer verandert van operator naar supervisor.

ADVERTENTIE

44 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Automatisering en robotisering dragen bij aan oplossingen voor maatschappelijke problemen.

Nederland zet vol in op de mogelijkheden van nieuwe data-technologie.

“Growing data in de agrisector” Automatisering

Ons land is rijk aan kennis over data, technologie en innovaties. Deze hightech kennis begint zijn weg te vinden naar de agrisector. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

Nederland zet inmiddels

vol in op de mogelijkheden van nieuwe data-technologie: van autonome sorteeroplossingen tot het digitaal in kaart brengen van percelen of planten. Daarnaast dragen automatisering en robotisering bij aan oplossingen voor maatschappelijke problemen: de beschikbaarheid van (gekwalificeerde) arbeid, productkwaliteit en het milieu. Maar hoe zet je deze innovatie in gang? Een goed voorbeeld van de inzet van data-technologie is het gebruik van image recognition algoritmes om inzicht uit

Automatisering en robotisering dragen bij aan oplossingen voor maatschappelijke problemen: de beschikbaarheid van (gekwalificeerde) arbeid, productkwaliteit en het milieu. foto’s te halen; of deze nu gemaakt zijn met je mobiele camera of met een geavanceerde spectraal camera. Denk aan een foto van een vliegenvangplaat om automatisch het aantal vliegen te tellen, en deze aantallen te vergelijken met die van de week ervoor om plagen te voorspellen in de kas. Of het gebruik van fotobeelden om de lengte van een plant te bepalen en af te zetten tegen

de gemiddelde lengte van de gehele batch. Maar ook het automatisch tellen van aantal gekiemde zaadjes voor cijfers over kiemkracht en kiemvitaliteit. Bovenstaande voorbeelden zijn samen met telers uitgetest, waarbij innovatief wordt gedacht. bijvoorbeeld hightech-ervaring, machine learning kennis en softwarekunde gebruikt om volledig autonoom sla te telen. Hoe? Zo wordt

Het slimmer omgaan met die data is vaak een eyeopener die nieuwe toepassingen zichtbaar kan maken; een mooie en relatief eenvoudige eerste stap in agri innovatie.

Startpunt is het omzetten van plantgroeimodellen: van wiskundige formules naar data science code. Hiermee wordt een recept gegenereerd voor de kas: hoe hoog moet de temperatuur, CO2 en luchtvochtigheid zijn op welk moment van de dag om goed sla te groeien? Om dit continu te optimaliseren heeft het model gegevens nodig van het drooggewicht van de plant – via foto’s van de zijkant en bovenkant van de plant wordt dit automatisch berekend. Het optimale recept stuurt vervolgens de sensoren van de klimaatkamer aan met exact de juiste settings. Maar ook zonder camera’s en extra sensoren kan al veel bereikt worden. is een goed startpunt. Het slimmer omgaan met die data is vaak een eyeopener die nieuwe toepassingen zichtbaar kan maken; een mooie en relaJe huidige dataset

Wanneer je teeltspecifieke uitdagingen vanuit dataperspectief benadert en datastromen met elkaar verbindt, worden oplossingen mogelijk waar je waarschijnlijk niet eerder aan gedacht hebt. tief eenvoudige eerste stap in agri innovatie. Gebruik je oogstgegevens, gegevens uit de klimaatcomputer, de sorteercomputer, het spuitschema, welke middelen (en wanneer, waar en hoeveel) zijn gebruikt, en zo nog veel meer. Wanneer je teeltspecifieke uitdagingen vanuit dataperspectief benadert en datastromen

met elkaar verbindt, worden oplossingen mogelijk waar je waarschijnlijk niet eerder aan gedacht hebt.

Het gebruik van fotobeelden om de lengte van een plant te bepalen en af te zetten tegen de gemiddelde lengte van de gehele batch. ADVERTENTIE

SODAQ: wereldleider in duurzame IoT sensing & tracking oplossingen

Ga voor meer informatie naar www.sodaq.com

Speciaal voor het ProRail-project ‘Perrons op Norm’ zijn de perronwanden qua vorm geoptimaliseerd en voldoen deze aan de benodigde MKI waarde. Normaal gesproken is de standaard lengte van de perronwanden één meter. Wij produceren de wanden met een lengte van twee meter, wat een efficiënter gebruik van de materialen betekent en een besparing in transport.

DUURZAME INNOVATIES Wat vandaag wordt gebouwd, moet bijdragen aan de toekomst van morgen.

Wij werken continue aan intensief onderzoek en innovatieve ontwikkelingen. De betonnen keerwanden produceren wij in onze eigen duurzame state-of-the-art fabriek. Wij leveren een kwalitatief goed en duurzaam product en werken toe naar een 100% circulaire productie van onze keerwanden in de toekomst.

BUILDING A SOLID FUTURE

BOSCHBETON.NL

46 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Niks doen op het gebied van digitalisering is geen optie Automatisering

De ultieme fabriek? Lichten uit en laat de computers maar het werk doen. Dat is de droom van Guido van Dinther. “Digitalisering is hetgeen waarmee wij het verschil kunnen maken.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

meer aan de mensen is, maar aan de robots. Met verregaande digitalisering in alle processen in de fabriek. Zo lijkt het. Maar de werkelijkheid is anders, vertelt Guido van Dinther, CEO bij VAA en expert op het gebied van digitale innovatie. “Als je kijkt naar de automobielindustrie, dan zie je een goed voorbeeld waarbij het assemblageproces inderdaad heel ver geautomatiseerd en gerobotiseerd is. De hightechindustrie is ook een best vergaande geautomatiseerde industrie, maar over het geheel genomen liggen er nog veel kansen en mogelijkheden voor digitaliseringstoepassingen in de maakindustrie. Bijna 1 op de 3 bedrijven in de maakindustrie loopt achter op het gebied van digitalisering en innovatie.”

digitaliseren is vrijwel altijd aanwezig.” Ziet de maakindustrie dan wel het belang van digitalisering?

“Ja en nee. In de sector bestaat veel enthousiasme voor digitalisering, 42 procent van de medewerkers ziet graag dat de organisatie waarvoor zij werken meer digitaliseert. Sommige bedrijven hebben een hele duidelijke strategie, een stip op de horizon, en werken daar in kleine stapjes naartoe. Maar je ziet ook een heleboel bedrijven die het niet weten, die doen wat pilots, losse dingetjes, gericht op het oplossen van één probleem, zonder dat het onderdeel is van een groter programma of een strategie. Ze weten vaak niet waar ze moeten beginnen.”

aanbieden waardoor hij zijn processen kan optimaliseren. Denk aan die oven die je net als voorbeeld aanhaalde. In ons land kan je een reparatie snel uitvoeren, maar in een land als Australië, waar de afstanden veel groter zijn is dat lastiger. Dan kun je voor elke servicebeurt er naartoe gaan, maar voordat je er bent, is er al een halve dag voorbij, en misschien heb je de onderdelen wel niet op voorraad. Wat nou als je kan monitoren wat de status van die oven is, en kan voorspellen wanneer zich bepaalde problemen gaan voordoen? Dan snijdt het mes aan twee kanten. En je hebt een blije klant, en je kan je eigen processen veel efficiënter inrichten.” Hoe moet de fabriek van de toekomst eruitzien?

Uit ons onderzoek blijkt dat het vooral een gebrek is aan kennis over de mogelijkheden van digitalisering. Guido van Dinther Business Unit Manager bij Axians

ypermoderne fabrieken, met een of

twee mensen aan het werk en verder science fiction robots die alles doen. Zoals in die autoreclames, waarbij de ene robot de wielen erop zet en de andere robot de auto in verschillende kleuren spuit. Dat is een beeld dat veel mensen hebben als ze denken aan de maakindustrie. Een industrie waar het maken allang niet

Hoe kan dat?

“Uit ons onderzoek blijkt dat het vooral een gebrek is aan kennis over de mogelijkheden van digitalisering en hoe dit effectief kan worden toegepast. Hoe gaat digitalisering ze helpen bij het toekomstige verdienmodel? Waar moeten we beginnen en wat levert het op? Moeten ze het zelf doen? ICT’ers aannemen? Of uitbesteden? Wel naar de Cloud, niet naar de Cloud? Allemaal vragen, maar de wens om te

Maar stel: ik maak ovens. Waar moet ik dan beginnen als ik aan digitalisering denk?

“Ik denk dat bedrijven nu nog in eerste instantie kijken naar ‘What’s in it for me?’. Kan ik kosten reduceren, efficiënter produceren? Wat op zich natuurlijk een prima uitgangspunt is. Maar als je kijkt naar de maakindustrie, kan je ook focussen op: what’s in it for my customer? En dat is een hele interessante, andere manier van denken. Als ik nou data kan halen uit het product dat ik maak, wat betekent dat dan voor van mijn klant?”

“Ultiem? Lights out: volledig geautomatiseerd en gerobotiseerd. Voor sommige processen zou dit heel goed kunnen. En een tweede stap is dat de integratie in de keten goed geregeld is. Het gaat namelijk niet zozeer om die ene volledige geautomatiseerde fabriek, het gaat ook om de toeleveranciers van de fabriek, de klant, de hele logistieke keten. Dus als we het hebben over zo’n modeterm als digital twin, geloof ik ook wel in een digital supply chain.” Met allemaal zelfdenkende robots die dat zouden be-

Dus dan gaat het niet om:

mannen?

hoe helpt de digitalisering

“Ja, dat zou ultiem zijn om de productieprocessen slimmer en efficiënter te maken. Maar het gaat volgens mij niet alleen over kosten. Digitalisering gaat ook over helpen om de

mijn proces, maar hoe helpt de digitalisering mijn klant en daardoor uiteindelijk ook weer mij?

“Exact. Je gaat de klant data

afstand tot de eindgebruiker te verkleinen. We leren dingen over gebruik van apparaten en behoeftes in de markt. Ik denk wel dat we daar nog heel ver vandaan zijn, maar als we het hebben over competitiekracht in de wereld, dan is innovatie in het toepassen van digitalisering in processen en producten wat ons sterker maakt. Met reductie van kosten alleen gaan we het niet winnen, dat is duidelijk. Niks doen op het gebied van digitalisering is geen optie.”

om? En de laatste stap is dat je daadwerkelijk de machine gaat aansturen met je digital twin en geautomatiseerd beslissingen neemt en doorvoert op basis van voorspellingen. En dan ben je op het niveau dat je veel kennis en kunde van die operator, maar ook zaken als gedrag van machines, informatie over de omgeving, materialen en spareparts hebt ondergebracht in algoritmes en machine learning. Maar zo ver zijn we nog niet, het menselijk brein vervangen is nog niet zo gemakkelijk.”

Innovatie in het toepassen van digitalisering in processen en producten is wat ons sterker maakt.

Tot slot: stel het management

En wat is realistisch voor de nabije toekomst?

“We zien nu diverse dingen gebeuren. Een voorbeeld is dat robots en mensen in dezelfde ruimte werken, de zogenaamde cobots, mensen die geholpen worden door robotarmen. Een andere variant is die digital twin, die ik eerder al noemde: digitaal een kopie van de werkelijkheid maken. Daar zitten vier elementen in. De eerste is dat je exact dezelfde data in een digitale kopie hebt zitten als in de machine. De tweede stap is dat je die data gaat gebruiken voor een simulatiemodel om scenario’s te kunnen beoordelen en de beste keuze kan maken. Stap drie is dat je gaat voorspellen op basis van de huidige situatie en historische data: wanneer komt het proces stil te staan en waar-

wil toch stappen maken, wat is dan prioriteit nummer één?

“Artificial Intelligence. En dan realiseer ik me dat veel bedrijven nog wat stappen moeten zetten om dat zinvol in te zetten, maar het feit dat je vanuit die richting gaat denken, gaat je helpen om die stappen ook te zetten. Je kan bijvoorbeeld beslissen om data te gaan verzamelen, maar welke data dan en wat ga je ermee doen? Denken over Artificial Intelligence toepassingen helpt je om dit vorm te geven. Ga ik mijn kwaliteit monitoren, ga ik voorspellen wanneer iets kapotgaat, ga ik voorspellen hoe mijn procesverloop gaat zijn? Er is verschillende data voor nodig om die verschillende modellen te kunnen voeden. Daar over nadenken maakt het gericht om de juiste dingen te doen om te komen waar je wil zijn.”

ADVERTENTIE

Barcode als gegevensdrager. Al meer dan 30 jaar produceert Leuze barcodescanners. Barcodes oftewel streepjescode kennen we allemaal wel van bij de supermarkt. Maar voordat we de producten in onze handen hebben, zijn deze al vele malen getransporteerd. Daar worden ook veelvuldig deze code of een andere op de pallets gescand. Zelfs al voordat een product verpakt wordt moet de code al gecontroleerd worden bij het bedrukken van het verpakkingsmateriaal. Bij het verpakken of vullen is dit weer het geval want inhoud en verpakking moeten overeenkomen. Dan bij opslag moet deze later ook weer te vinden zijn. Volgende stap is vervoer naar point of sale, daar komen heftrucks, vrachtwagens, handen aan te pas. Dan komen wij het tegen in de supermarkt en wordt prijsstelling via de barcode bepaalt. Maar dit gaat allemaal achter de schermen en zijn al onze klanten blij dat wij ons werk goed doen. Zal verder niet de hele evolutie van de eerste barcodescanners tot nu gaan beschrijven. Intussen gaat ook inhoud van de barcode al naar de “cloud”, net als de gegevens op de mobiele telefoon die als back-up naar de “cloud” gaat. Op deze manier kan iedereen de data inzien en voorraden wereldwijd bekijken. De streepjescode is intussen van 1D ook naar 2D gegaan en hebben we ook scanners die beide kunnen lezen. Kortom als u ergens in bovenstaande beschreven keten actief bent, dan kunt u ons mee laten denken voor een oplossing van uw uitdaging. Daarom heten wij de “sensor people” omdat optische sensoren al meer dan 50 jaar ons vakgebied is.

Voor meer informatie kunt u surfen naar www.leuze.nl

KWEKERIJ DE NOORDHOEK Glastuinbouw Zonne-energie

Rendement uit het waterbassin met Multi-F Solar Samen met onze partner Albers Alligator ontwikkelden we het eerste drijvende zonnedek ter wereld. Kwekerij de Noordhoek genereert hiermee nieuwe inkomsten uit een normaal onbenut oppervlak. Het waterbassin als inkomstenbron met Multi-F Solar Elke glastuinder in Nederland heeft een waterbassin om hun gewassen met regenwater te voorzien. Het afdekken van deze bassins is essentieel om waterverdamping te voorkomen. Ook beschermt de afdekking tegen algengroei en vervuiling van het gietwater. Multi-F Solar, een nieuwe drijvende zonnepanelenoplossing van Centrica Business Solutions en Albers Alligator, maakt van het waterbassin van Kwekerij de Noordhoek een inkomstenbron. De kwekerij verlaagt hiermee zijn energiekosten, levert zonne-energie terug aan het net en benut de mogelijkheden van de SDE++ subsidie voor de komende vijftien jaar. Gezamenlijke innovatie en expertise Centrica Business Solutions en Albers Alligator bundelen hun krachten en combineren de voordelen van opwekking met zonnepanelen en een totaalafdekking samen in de revolutionaire totaaloplossing Multi-F Solar. Deze bevat de wereldwijde kennis van Centrica Business Solutions op het gebied van zonnepanelen en de expertise van Albers Alligator met de Multi-F totaalafdekking voor waterbassins. Hiermee zetten glastuinders voor het eerst het oppervlak van hun waterbassin in als inkomstenbron. Op het verankerde, drijvende dek van Albers Alligator wordt een bevestigingsconstructie geplaatst waarop de zonnepanelen worden gemonteerd. Hiermee wekken glastuinders op hun eigen locatie groene energie op dankzij het eigen bassin. De elektriciteit wordt met lange kabels doorgestuurd naar een omvormer. Deze zet de gelijkstroom (DC) om naar wisselstroom (AC). De wisselstroom wordt vervolgens benut op de locatie en teruggeleverd aan het stroomnet.

1.031

428

100

zonnepanelen op waterbassin

totaal vermogen 428 kWp

Opwek voor gemiddeld 100 huishoudens op jaarbasis

Waarom kiezen voor Multi-F Solar van Centrica Business Solutions en Albers Alligator • Wek uw eigen elektriciteit op dankzij de kracht van de zon en bescherm tegelijkertijd uw waterbassin tegen algengroei, vervuiling en verdamping. • Verlaag uw CO2-uitstoot en laat zien dat u duurzaam en maatschappelijk verantwoord onderneemt. • Lagere energiekosten. Zonne-energie als onderdeel van uw elektriciteitsopwekkingsplan zorgt dat er minder inkoop nodig is van leveranciers. • Benut het oppervlak van uw waterbassin door groene energie op te wekken en verlaag uw energieconsumptie van het stroomnet. Profiteer van nieuwe inkomsten door het overschot aan zonne-energie aan het net terug te leveren. Maak gebruik van de SDE++ subsidie.

Duurzame energieopwekking vanaf het water Op het drijvende Multi-F dek zijn 1.031 zonnepanelen geïnstalleerd, elk met een piekvermogen van 415 Watt. Met een totale capaciteit van 427 kWp genereert dit drijvende zonnedek energie voor gemiddeld 100 huishoudens op jaarbasis. Kwekerij de Noordhoek gebruikt de opgewekte energie deels voor de eigen onderneming en stort het terug aan het net voor extra inkomsten.

Business Solutions

CS-SOL-2021-12-NL-NL centricabusinesssolutions.nl

48 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Achterblijven is geen optie Opinie

In transport en logistiek is digitale innovatie vandaag de dag een absolute noodzaak. En niet alleen voor de koplopers. E-commerce groeit hard en neemt veel over van fysieke winkels. Alles is verbonden, data worden ontsloten via apps en platforms. Door gebruik van digitale technologieën veranderen businessmodellen en er ontstaan nieuwe inkomstenbronnen. Kritische ketenpartijen vragen daarnaast om transparantie en meer duurzame oplossingen. Zo kunnen we inmiddels concluderen dat onze sector een enorme digitaliseringstransitie doormaakt, waarbij achterblijven geen optie is. Foto: Pexels & Persfoto

beet tien jaar geleden moesten veel bedrijven kritische beslissingen nemen op onderbuikgevoel. Meer zekerheid dan eigen intuïtie was maar mondjesmaat voorhanden. Digitalisering levert echter schatkamers aan data op. En meer dan ooit helpen data organisaties tactische en strategische keuzes te maken en ambities te realiseren. Digitalisering zorgt daarnaast voor een nooit eerder behaald niveau van verbondenheid in ketens - horizontaal, verticaal en met (lokale) overheden met alle voordelen van dien. ot pak ‘m

De toekomst van smart

cities laat niet lang op zich wach-

ten. Het zal radicaal andere logistieke concepten brengen: door de opkomst van stadshubs en ‘mobility as a service’ zal de beladingsgraad worden geoptimaliseerd en zal de binnenstedelijke distributie duurza(a)m(er) plaatsvinden. Mainports streven naar beschikbaarheid van actuele data van containers om daarmee een integrale en naadloze verbinding met het achterland, de zeevaart, de douane en de NVWA te creëren. Alles met het doel om congestie te voorkomen. disruptieve spelers zoals Amazon en PicNic, maar ook van boekings- en visibility-platforms schudden onze wereld nog verder op. Daar waar deze spelers gebruikmaken van de laatste technologische hoogstandjes, moeten dienstverleners in de logistieke sector hard schakelen om bij te blijven. De snelheid van technologische ontwikkelingen dwingt iedere logistieke dienstverlener om voortdurend kritisch naar het eigen businessmodel te kijken, om ook in de toekomst bestaansrecht te behouden. De opkomst van

het vlak van digitalisering gelukkig ook een enorme beweeglijkheid en wendbaarheid zien. E-commerce maakt mede door de coroanapandemie explosieve ontwikkelingen door. De snelle opmars van robots in warehouses, de aandacht voor duurzaamheid bij de bouw van vastgoed, CO2-registratie door middel van Big Mile: het zijn allemaal tekenen dat we niet

alleen mee kunnen, maar ook werkelijk meegáán.

Onze sector laat op het vlak van digitalisering gelukkig ook een enorme beweeglijkheid en wendbaarheid zien. Nu is het zaak om het peloton te stimuleren door te pakken en de achterblijvers te motiveren om een inhaalslag te maken. Voor wie niet meegaat in deze transitie, is de kans op overleven stukken kleiner. Maar ondernemers zijn niet voor niets ondernemers, altijd op zoek naar manieren om te innoveren en zich te onderscheiden door het leveren van toegevoegde waarde. Datagedreven werken en digitale oplossingen helpen daarbij. Ketenoptimalisatie ligt voor het grijpen. Voor wie mee wil is er werk genoeg aan de winkel.

Onze sector laat op

Juliette van Neerijnen Coördinator digitale innovatie bij Transport en Logistiek Nederland (TLN)

ADVERTENTIE

Wij brengen jouw merk naar de juiste doelgroep Het is onze missie om jouw merk als marktleider neer te zetten in de meeste gerespecteerde distributiekanalen. Wij zorgen dat je boodschap jouw doelgroep bereikt en een impact op hen heeft.

Meer weten? www.europeanmediapartner.com

AHLERS - Partner Content 49 Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie analysenederland.nl

AHLERS – Partner Content

Ahlers blijft vooruit gaan in tijden van toenemende geopolitieke onrusten Partner Content

Ahlers

Sinds 1909 helpt Ahlers haar klanten met logistieke oplossingen over heel de wereld. Vandaag telt het bedrijf een kleine 1000 werknemers en het bedrijf groeit nog altijd. Met name in de landen in en rondom Rusland. Rusland en omringende landen “Al sinds de jaren zestig heeft het familiebedrijf sterke banden met de voormalige Sovjet-Unie”, vertelt Didier Duponselle, Business Unit Director bij Ahlers. “En dat is nu echt een niche markt van ons geworden. De opkomende economieën in en rondom Rusland en de steeds verdergaande digitalisering zorgen ervoor dat er meer koopkracht en vraag naar importproducten ontstaat, Hiernaast zorgt de hoge mate van internetpenetratie voor enorme e-commerce mogelijkheden. Het is evident dat de landen in en rondom Rusland geopolitiek

Didier Duponselle Business Unit Director bij Ahlers

gevoelig zijn. Maar door de goede banden met lokale leveranciers, alsook de nodige investeringen die de afgelopen decennia zijn opgebouwd hebben geresulteerd in vertrouwen door klanten, lokale leveranciers en andere stakeholders, waardoor wij in staat zijn om in deze landen met onz logistieke activiteiten te groeien. Het was hiervoor belangrijk om de tijd te nemen om de markt te betreden in en rondom Rusland met een langetermijnvisie.”

”

“De opkomende economieën in en rondom Rusland en de steeds verdergaande digitalisering zorgen ervoor dat er meer koopkracht en vraag naar importproducten ontstaat, Hiernaast zorgt de hoge mate van internetpenetratie voor enorme e-commerce mogelijkheden.” End-to-end oplossingen Logistieke oplossingen voor de klanten die Ahlers realiseert zijn end-to-end oplossingen, gaat Duponselle verder. “Dit houdt

klanten en medewerkers, waar transparantie centraal staat. Zeker in de landen waar het politiek onrustig kan zijn is de samenwerking en banden met onze klanten van onschatbare waarde, voor onze klanten en voor ons waar wij dan ook graag met het volste vertrouwen in blijven investeren. De ondernemende aard van Ahlers brengt ons waar andere mensen niet durven te gaan. Daarbij staat voorop dat we altijd voorzichtig te werk gaan in de regio en zuinig zijn op onze mensen. Het Uitbreidingen is evident dat het zaken doen in Dit jaar staan er grote uitbreipolitiek onrustige gebieden soms dingen op het programma voor voor moeilijkheden zorgt via Ahlers, onder andere in Rusland, bijvoorbeeld administratieve weOekraïne en Kazakhstan. “Hier gen. Maar ook de fysieke wegen gaan we ﬂ ink uitbreidingen met kunnen in de GOS landen van magazijnen voor klanten. En waar mindere kwaliteit zijn. Ook die we gisteren 450 medewerkers uitdagingen om soms hele fabriein Rusland en GOS (Gemeneken of productielijnen te transbest van Onafhankelijke Staten) porteren en importeren doen wij landen hebben werken zijn er dat metvertrouwen. Door onze lange sinds deze week meer dan 800. termijn relaties met onze mensen Ahlers hecht ongelooﬂ ijk veel en vooral met onze, partners.” waarde aan het investeren in haar in dat van transport, douane en warehouse oplossingen wij deze compleet verzorgen voor onze klanten en zij dus echt van A tot Z worden geholpen. Zeker met het oog op bijvoorbeeld (ingewikkelde) invoerrechten en het feit dat wij veel mensen lokaal voor ons hebben werken maakt dat wij een betrouwbare partner voor onze klanten zijn. We zeggen ook altijd dat wij onze klanten volgen, met hen meedenken en volledig ontzorgen.”

Ga voor meer informatie naar www.ahlers.com ADVERTENTIE

LEADING THE WAY IN SUSTAINABILITY Vos Transport Group Is uw bedrijf klaar voor ‘the next step’ deze zomer? Value-added logistics op maat door persoonlijke aandacht voor uw producten. WWW.VOSTRANSPORTGROUP.COM

• Warehousing gekoeld en ongekoeld • Intermodale transport oplossingen • +400 eigen trucks • Internationaal netwerk • Snelle doorlooptijden • CO2 neutraal transport • Persoonlijk contact

50 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

De moderne wagenparkbeheerder is een strateeg Supply Chain Management

De tijd dat wagenparkbeheerders met steeksleutels en krik zelf wat onderhoud aan de trucks deden en in de gaten hielen wanneer een APK nodig was, is voorbij. Een moderne wagenparkbeheerder is analytisch ingesteld, heeft kennis van Europese wetgeving en van ict. De functie is strategischer van aard, vrachtwagengek zijn is niet meer voldoende. EETS, de digitale tachograaf, het nieuwe rijden en telematica zullen de rol van de wagenparkbeheerder gaan veranderen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

kopzorgen van wagenparkbeheerders betreft de diverse elektronische tolsystemen. Zo wordt in Slowakije en Zwitserland GPS-tol gebruikt, waarbij met vaste portalen wordt gekeken welke trucks waar rijden. Duitsland, Polen en Oostenrijk hebben echter gekozen voor RFID-transponders. De trucks zijn uitgerust met meerdere on-board units voor het betalen van de tol in de verschillende landen. De European Electronic Toll Service (EETS) is een dienst die interoperabiliteit tussen elektronische tolsystemen in de Europese Unie moet verbeteren, zodat uiteindelijk één uniforme methode ontstaat voor de tolheffingen. De EETS is gebaseerd op een richtlijn van de Europese Unie uit 2004 (Richtlijn 2004/52/ EG) en beslissing 2009/750/EC van de Europese Commissie. Met de komst van EETS hoeven wagenparkbeheerders slechts één tolgeldapparaat in een truck te installeren in plaats van aparte oplossingen voor ieder Europees land. en van de

Dan de digitale tachograaf. Sinds 2006 is het

gebruik van deze technologie verplicht in alle EU-lidstaten. De digitale variant verving de analoge tachograaf, waarmee gesjoemeld kon

worden. Met een tachograaf wordt geregistreerd of de chauffeur zich wel houdt aan de wettelijke rij en rusttijden. Voor de wagenparkbeheerder kwam er een taak bij, zij moesten de ritgegevens van de chauffeurspas en tachograaf verwerken in de bedrijfsadministratie. Ook CO2 -reductie staat hoog op de agenda

van menig logistiek manager. Het gaat om duurzame panden, maar ook de rijstijl van de chauffeur is belangrijk. Steeds vaker zijn trucks uitgerust met moderne boordcomputers en gps-volgsystemen die een beeld geven van de rijstijl van de chauffeur. Groen wagenparkbeheer is belangrijk geworden. Met telematica wordt de data wordt uitgelezen. Hoe hard trekt de bestuurder op? Remt hij hard? Wat is de gemiddelde snelheid? Hoe gaat hij door de bocht? Meten is weten. Camera’s registeren of de chauffeur vaak over de middenstreep rijdt. Chauffeurs die niet zuinig rijden, kunnen op cursus gestuurd worden om hun rijstijl bij te slijpen. Het is vaak een taak van de wagenparkbeheerder om de chauffeurs te helpen bij een het aanleren van een energiezuinige rijstijl. De analysesystemen worden ook steeds slimmer. Zo kan nu met eyetrackingsoftware ook worden gekeken naar oogpatronen. Knippert de chauffeur in de loop van de dag vaker met zijn ogen? Dat kan een teken van vermoeidheid zijn. Of gaat hij op een bepaald tijdstip altijd harder rijden? Door alle data samen te voegen, kan een advies op maat gegeven worden. Tot slot zitten moderne trucks vol met

sensoren. Ook hier geldt: meten is weten. Onderhoud kan veel beter worden ingepland dan vroeger. Vroeger ging een truck pas naar de garage voor onderhoud als een bepaalde kilometerstand werd genoteerd of een bepaalde datum was gepasseerd. Met de sensoren is het precisiewerk geworden. Is er iets met de bandenspanning? Chauffeur en wagenparkbeheerder zien het meteen!

Met data kun je een betere planning maken en daardoor duurzamer en veiliger transport realiseren.

Logistiek transport is dé schakel in onze economie Supply Chain Management

De logistieke keten van producent naar consument is van groot belang voor onze economie. Deze keten is sterk veranderd door internetverkopen, waarbij de consument bepaalt waar en wanneer de goederen geleverd worden. Daarbij moet het transport rekening houden met venstertijden en ook nog zo duurzaam mogelijk zijn. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

een grote uitdaging waar je heel ver in kunt gaan”, vertelt Henk van de Scheur, eigenaar van VDS Logistiek. “Een afspraaksysteem stuurt het klaarzetten van de goederen aan en zorgt voor efficiënte routes. Transparantie over de status en locatie van de order houdt iedereen op de hoogte, en de levering wordt met foto, elektronische vrachtbrief en bijzonderheden teruggekoppeld en in de Cloud opgeslagen om eventuele bijzonderheden tijdig te kunnen detecteren.” En dat is

Daarnaast draait logistiek transport meer en meer op data. “Met data kun je een betere planning maken en daardoor duurzamer en veiliger transport realiseren. Een aantal maanden geleden lag er een boot vast in het Suez-kanaal. Leveringen kunnen dan niet plaatsvinden en je moet dan gaan voorspellen wat nog wel mogelijk zou kunnen zijn. Met data kun je zien wat je nog wel kunt vervoeren en kun je dus beter inspelen op eventuele fluctuaties. Maar het grootste voordeel van het bijhouden van de datagegevens is toch wel het zo efficiënt mogelijk kunnen rijden. Schema’s kunnen van tevoren worden gemaakt en extra capaciteit kan op tijd worden ingeregeld. Met realtime data kan dat snel gebeuren.”

deren. Van de Scheur: “De binnensteden moeten vanaf 2025 elektrisch worden bevoorraad. Grote goederen zoals kasten en tuinhout moeten ook in de binnensteden naar de winkels en consument worden gebracht. Elektrische voertuigen voor in de binnensteden zijn nu vooral klein en kunnen (nog) geen grotere goederen vervoeren. En voor goederen die lange afstanden moeten afleggen is elektrische transport ook lastig, omdat elektrische voertuigen nog geen lange afstanden kunnen afleggen. Oplossingen hiervoor, zoals extra distributiecentra, waar kan worden opgeladen en goederen overgezet kunnen worden op ander transport, kunnen bijdragen aan de realisatie van elektrisch transport.” het nog niet. De techniek is nog niet ver genoeg, gaat Van de Scheur verder. “Een extra over- of oplaadpunt is een mooi idee, maar is niet efficiënt in het logistieke proces. Bovendien is dat met grotere goederen lastiger en brengt een extra overlaadpunt extra risico’s met zich mee zeker voor de kwetsbare goederen. Het mooiste zou dus zijn als de elektrische voertuigen ook lange afstanden kunnen afleggen. Investeringen in de techniek zijn vrij hoog. En deze kosten worden uiteindelijk doorberekend in de prijs van de producten. De consument gaat dat dus ook merken. De vraag is dan ook of de consument daarvoor wil betalen? Zo lang de kosten niet te hoog worden voor de consument en de techniek zich verder ontwikkeld zal de logistiek pas echt efficiënt en daarmee duurzaam worden. En de enige manier om dat te bereiken is samenwerken. Samenwerken met je klant en binnen de sector, het delen van informatie en problemen bespreekbaar maken zal ervoor zorgen dat we samen sneller de oplossingen gaan vinden.” Maar zover is

in het logistieke transport is het transport van grote goe-

De grootste uitdaging De trucks zijn uitgerust met on-board units voor het betalen van de tol in de verschillende landen.

ADVERTENTIE

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

‘Door innovatie zal alles steeds slimmer, beter, sneller en goedkoper gebeuren’ Supply Chain Management

Het moment dat het wc-papier op was. Dat was de grootste angst van consumenten aan het begin van de coronacrisis. Maar hoewel die angst onnodig bleek, stond de logistieke sector wel vanaf het begin op scherp. “Veel bedrijven hebben ingezien dat op deze manier werken te kwetsbaar is.”

bevoorraden, zo’n storm liep het. De grootste impact die corona op Nederland als distributieland heeft gehad volgens de voorman van NDL? “Heel veel bedrijven kijken door de leveringsproblemen tijdens de coronacrisis op dit moment naar hun supply chain. Hoe kunnen ze die wat veerkrachtiger krijgen?” Kunnen we concluderen dat zo goedkoop mogelijk produceren en dan just-intime vervoeren niet meer de heilige graal is?

Tekst: Jerry Huinder

Remco Buurman Algemeen directeur van Nederland Distributieland Foto: Persfoto & Pexels

aar de ene

partij juist niks te vervoeren had, de andere partij nieuwe manieren van vervoeren moest bedenken, kwamen weer andere partijen om in het werk. Ook de logistieke sector werd volgens Remco Buurman, algemeen directeur bij Nederland Distributieland (NDL/HIDC), op verschillende manieren geraakt door de coronacrisis van afgelopen jaar. Zo moest KLM door het ontbreken van passagiersvluchten een enorme omschakeling maken. Dat ging volgens Buurman zelfs zo ver dat pakketjes letterlijk op passagiersstoelen werden vervoerd. En veel industrieën klapten in elkaar omdat onderdelen letterlijk niet vervoerd konden worden: ze waren er simpelweg niet. Maar zeker niet alle gevolgen waren negatief, want aan de andere kant explodeerde de e-commerce en waren de supermarkten bijna niet te

“Veel bedrijven hebben inderdaad ingezien dat op deze manier werken te kwetsbaar is. Je ziet dat veel bedrijven op dit moment met een aantal oplossingen bezig zijn. Ten eerste kijken ze of ze op meerdere punten toeleveranciers kunnen hebben, zodat ze niet meer afhankelijk zijn van één regio, want als het daar fout gaat, stort het hele plaatje in. Daarnaast zie je dat bedrijven zich ook aan het oriënteren zijn op de mogelijkheden voor re- en nearshoring, dus de benodigde goederen uit regio’s halen die dichterbij liggen. En ten derde, en dat is interessant voor Nederland, denk ik dat bedrijven meer en meer zullen omschakelen van just-in-time naar just-in-case. De aangehouden voorraden zullen groter worden, bedrijven willen een zeker volume beschikbaar hebben in het geval van een disruptie van hun supply chain.”

Duurzaamheid is niet langer iets dat leuk is om erbij te doen, maar een absolute must om in de toekomst actief te kunnen zijn als logistieke partij. Wat betekent dat voor Nederland als distributieland?

“Nieuwe kansen. Op het moment dat die voorraden groter worden dan zal dat betekenen dat het volume aan goederen bestemd voor de Europese markt zou kunnen gaan toenemen. Maar bij die kansen horen ook uitdagingen, want de goederenstromen zullen gaan veranderen, dus Nederland moet zorgen dat ze

daar een rol in kunnen blijven spelen, ook in de toekomst.” Hoe kan Nederland daarvoor zorgen?

“Door te kijken naar wat er op dit moment verandert in de wereld van de logistiek. Ik zie daarbinnen een aantal belangrijke trends. Ten eerste vindt er een enorme innovatie plaats binnen de hele logistieke sector op het gebied van robotisering, automatisering en digitalisering. Dat betekent dat alles gewoon steeds slimmer, beter, sneller, goedkoper zal gebeuren. Daar zijn we al heel lang een voorloper in. Dat is begonnen in de haven van Rotterdam, waar we de eerste onbemande terminal zagen en heeft zich ontwikkeld tot hypermoderne distributiecentra in Nederland waar allerlei robots werken die de producten uit de schappen halen en in dozen stoppen die precies op maat gesneden worden. Zo kunnen we er weer voor zorgen dat het vervoer efficiënt plaatsvindt, dat de vrachtwagens zo vol mogelijk zijn en er zo min mogelijk lucht wordt vervoerd.” En de tweede trend?

“Je ziet nieuwe disruptieve technologieën in de logistieke sector opkomen. IT-Platformen waarop vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd, een grote concurrentie voor het traditionele model. De Uber-modellen, maar dan voor de vracht. Die moeten we omarmen, want die maken onderdeel uit van de toekomst van de logistieke sector. Daarom vind ik het ook goed om te zien dat een aantal spelers die zich hiermee bezighouden Nederland als dé logistieke hub in Europa zien en hun kantoor in ons land hebben gevestigd.” Hoe belangrijk is duurzaamheid?

“Ja, dat is de derde trend die ik wilde noemen: duurzaamheid is niet langer iets dat leuk is om erbij te doen, maar een absolute must om in de toekomst actief te kunnen zijn als

Je ziet nieuwe disruptieve technologieën in de logistieke sector opkomen.

Enorme innovaties vinden plaats binnen de hele logistieke sector op het gebied van robotisering, automatisering en digitalisering.

logistieke partij. Dan moet je denken aan elektrisch rijden, efficiënt beladen zodat je minder hoeft te rijden, platooning (het achter elkaar laten rijden van vrachtwagens, zodat ze minder brandstof verbruiken, red.), maar waar de meeste winst te behalen valt, zeker met het oog op de explosieve groei van de e-commerce, is de last mile, het laatste stuk van distributiecentrum naar uiteindelijke bestemming. Hoe duurzaam is het als er elke dag 25 bestelbusjes door je straat rijden? Dat moeten er dus minder worden, en degene die er rijden moeten schoner zijn. Denk aan fietskoeriers, elektrische busjes. Samenwerking is daar een belangrijke factor bij en daar zijn we in Nederland goed in.”

denk wel dat degene die wel die investering doen uiteindelijk zullen bovendrijven. Maar dat dat met horten en stoten zal gaan, is duidelijk. De vraag wie de rekening uiteindelijk betaalt is een lastige, maar uiteindelijk is het zowel de verlader als de logistiek dienstverlener als de consument die zegt: ja, maar wacht even, we willen uiteindelijk wel in een groene wereld leven. Uiteindelijk moeten we er met elkaar wat aan doen en moeten we kijken naar hoe we op een eerlijke manier de kosten kunnen verdelen.” Wordt er vanuit het buitenland ook naar duurzaamheid gekeken als partijen de keuze moeten maken voor Nederland als distributieland?

Wie pakt de rekening op voor die duurzame initiatieven?

De logistieke sector is er een van kleine marges.“Klopt, en ik zal ook zeker niet zeggen dat het makkelijk is, maar ik

“Zeker. Vijf jaar geleden was dat nog helemaal niet aan de orde, maar nu zie je steeds meer dat bedrijven uit het buitenland ernaar vragen. En bedrijven uit Nederland gebruiken het ook steeds meer

om zichzelf in de markt te profileren. Ik kan nog niet zeggen dat het een doorslaggevend argument is, maar het speelt zeker.”

Feiten Remco Buurman is sinds 2014 algemeen directeur van Nederland Distributieland, een vereniging met ruim 300 leden, opgericht in 1987 door de logistieke sector zelf, om deze sector te vertegenwoordigen en Nederland als distributieland in het buitenland te promoten. Eerder in zijn carrière heeft Buurman zowel in de private als de publieke sector ruime ervaring opgebouwd op het gebied van investeringspromotie en logistiek, onder andere bij de Rotterdam Investment Agency en de Netherlands Foreign Investment Agency.

52 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

‘Maatschappelijk verantwoord inkopen vraagt om een andere mindset’ Supply Chain Management

Ook in de supply chain is duurzaamheid aan de orde van de dag. Transparante en duurzame ketens scoren momenteel echter pas 9,6 procent op de Nieuwe Economie Index (NEx). Werk aan de winkel dus. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

en eerlijke ketens zijn van groot belang voor verduurzaming, zo stelt Maria van der Heijden, directeur van MVO Nederland, het grootste duurzame bedrijvennetwerk van Europa. “Om zeker te zijn van duurzame producten moet je weten waar je spullen vandaan komen, en dat betekent dat je je moet verdiepen in je inkoop. Bij wie koop je je spullen? Hoe worden deze gemaakt? Wat zijn de arbeidsomstandigheden voor de mensen die deze spullen maken? Welke impact heeft dit product op het milieu? Echt weten waar je spullen vandaan komen is een enorme uitdaging, maar wel ontzettend belangrijk als we duurzaamheid in de supply chain willen stimuleren.” ransparante

Dat vraagt aandacht

tijd, maar zeker ook goed leiderschap. “Maatschappelijk verantwoord inkopen moet onderdeel worden van het beleid van de organisatie”, vertelt Van der Heijden. “Het moet in de criteria omtrent inkopen terugkomen. Zo heeft de overheid jaren geleden al afgesproken enkel nog maatschappelijk verantwoord in te kopen. Dat is al tien procent van de Nederlandse economie en heeft dus een enorme impact. Als je jezelf als bedrijf die criteria oplegt

moet je je daar ook gewoon aan houden. Als leider van een organisatie moet je daar dus een duidelijk standpunt in innemen.” Want maatschappelijk

inkopen vraagt om een andere mindset binnen bedrijven, stelt Van der Heijden. “Voorheen kochten we echt in op prijs, maar nu ga je andere kwaliteiten zwaarder laten meewegen. En dat hoeft niet eens per se te betekenen dat je duurdere verantwoord

producten moet gaan kopen, immers kan een prijs ook oplopen omdat er bijvoorbeeld veel geld aan marketing wordt besteed, maar het betekent wel dat je de impact van een product mee gaat nemen in je overweging. Veel nadelen van producten worden niet meegenomen in de prijs, denk aan negatieve gezondheidsschade of een negatieve impact op het milieu. Dat moeten we mee gaan nemen in de prijsvorming. In die zin gaan we echt een transitie aan, want

voor heel veel bedrijven is dit nog hartstikke nieuw.” handen uit de mouwen en aan de slag! “Als bedrijf moet je gewoon beginnen”, stelt Van der Heijden. “Bijvoorbeeld bij je energievoorziening, voedsel of je meubilair en verduurzaam dit. Meubilair zou je bijvoorbeeld heel goed kunnen leasen in plaats van kopen, dan zorg je ervoor dat de leverancier ook na gaat denken over de kwaliteit van het product en En dat betekent:

de recyclebaarheid hiervan. Het hoeft niet vanaf dag één perfect te zijn, als je maar begint. We kunnen allemaal een stap zetten.” Uiteindelijk moeten we het namelijk allemaal samen gaan doen, want we hebben er allemaal baat bij. “Dat blijkt nu ook met corona”, vertelt Van der Heijden. “De pandemie leidde tot een enorme economische crisis. Als er geen evenwicht is tussen people, planet en profit dan merkt de economie daar ook de gevolgen van en krijgt deze een klap. De kloof tussen arm en rijk, lage biodiversiteit en smeltende ijskappen hebben allemaal ook een impact op de economie, dus uiteindelijk vaart ook de economie wel bij het welzijn van mensen en de planeet. De pandemie heeft ons daarin echt een spiegel voorgehouden. Zorg, onderwijs, het milieu en de economie hangen allemaal met elkaar samen. Dus duurzaam inkopen is echt voor iedereen van het grootste belang.”

Maria van der Heijden, directeur van MVO Nederland. ADVERTENTIE

PLUS bouwt aan hypermodern én duurzaam distributiecentrum PLUS bouwt in Oss aan een volledig gemechaniseerd én duurzaam distributiecentrum van waaruit de bevoorrading van alle 270 supermarkten gaat plaatsvinden. Het pand van 46.000 vierkante meter staat op een terrein ter grootte van 19 voetbalvelden, is 30 meter hoog en heeft 92 laaddeuren. Per dag gaan er maar liefst 400.000 dozen doorheen. Als ‘Meest Verantwoorde Supermarkt van Nederland’ kiest PLUS er bewust voor om duurzaam te bouwen. Er is gekozen om gebruik te maken van de BREEAM-methodiek, waarbij getoetst wordt op negen duurzaamheidsaspecten. Het nieuwe distributiecentrum heeft met ‘Outstanding’ het hoogste ontwerpcertiﬁcaat ontvangen. Keuzes in duurzaamheid zijn onder andere terug te zien in materiaalgebruik, warmteterugwinning en de waterhuishouding. Zo wordt er gebruik gemaakt van

warmtepompen, energiezuinige verlichting en duurzame materialen als FSC hout. Ruim tienduizenden inﬁltratiekratten in de grond zorgen voor een goede waterberging. Misschien wel de grootste impact wordt gemaakt door de ruim 11.000 zonnepanelen die op het dak van het distributiecentrum komen. Dankzij de mechanisatie van dit hypermoderne distributiecentrum is PLUS is staat om nog beter te voldoen aan de vraagvoorspelling vanuit de klant. Wat zorgt voor vollere schappen en meer efﬁciëntie in de totale keten.

Eerste 50 tons zware elektrische vrachtwagen van Nederland.

SHIP IT -SMARTER Content 53 Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management Toekomst- Partner van de Industrie analysenederland.nl

SHIPITSMARTER – Partner Content

Movianto klaar voor verdere internationale groei door toevoeging van ShipitSmarter aan hun logistieke proces Partner Content ShipitSmarter

Movianto, onderdeel van de Walden Group, is Europese leider in logistiek en transport voor de medische sector. Movianto breidt de distributiediensten in België uit en heeft daarbij gekozen voor ShipitSmarter om het internationale logistieke proces verder te optimaliseren. Voorbereiden op groei “Met onze ambitie voor ogen zijn we de internationale verzendingsmogelijkheden verder aan het optimaliseren en automatiseren”, zegt Leen Michiels, Site Manager bij Movianto België. Movianto anticipeert hiermee op de steeds veranderende klantvraag en de expansie naar nieuwe markten. “Als marktleider in logistiek en transport voor de medische sector blijven we innoveren, groeien we mee met onze klanten en staan we klaar om nieuwe diensten aan te bieden.” Internationale samenwerking “Wij zijn op zoek gegaan naar een slimme verzendoplossing. Omdat Movianto Nederland al met grote tevredenheid gebruik maakt van het Transportation Management Platform van ShipitSmarter, waren we zeer verheugd om deze oplossing ook in België te implementeren en te integreren met ons ERP-systeem. Naast hun kennis en ervaring is er ook een enorm schaalvoordeel, zo kunnen

we bijvoorbeeld gebruik maken van reeds bestaande afspraken uit andere landen. Het is logisch om met zo’n partner internationaal uit te breiden”, aldus Michiels. Sturen op data Movianto beschikt over een real-time carrier performance management dashboard waardoor zij adequaat kunnen anticiperen op de continu veranderende markt. Bijkomend voordeel is dat zij hiermee de klantervaring verder kunnen optimaliseren. Het internationale verzendproces is volledig geautomatiseerd: van de selectie van de beste vervoerder op basis van verzendcriteria tot e-invoicing. Hierdoor kunnen afwijkingen in gefactureerde bedragen ten opzichte van de contractuele afspraken gemakkelijk worden vastgesteld. Tegelijkertijd verzorgt ShipitSmarter de verzendlabels, -documenten en de track & trace monitoring. Michiels: “Wij leveren aan medische groothandels, ziekenhuizen, artsen apotheken en zelfs rechtstreeks aan de patiënt. Dan moeten we kunnen vertrouwen op partners als ShipitSmarter met een oplossing die ons in staat stelt om de afspraken die onze klanten met hun klanten hebben gemaakt altijd na te komen of te overtreﬀen”, legt Michiels uit. Meer informatie is te vinden via shipitsmarter.com.

Trends in transport en logistiek Versnel je business in het post-Covid tijdperk De markt is in een enorm tempo veranderd. Deze ontwikkeling gaat de komende periode doorzetten waarbij een aantal trends de markt domineren. Deze trends vallen uiteen in drie categorieën: externe invloeden, technologische ontwikkelingen en kernwaarden. Hoewel iedere trend op zichzelf relevant is, zal met name de combinatie ervan het meeste effect hebben op de bedrijfsvoering: • Impact externe factoren op strategie De strategie bepalen, en de organisatie aansturen, vanuit een inside-out perspectief is niet langer voldoende om doelen te realiseren. Houd rekening met alle relevante externe invloeden. • Technologie als aanjager van verandering Digitalisering heeft plaatsgevonden. Nu is het moment ook daadwerkelijk die digitalisering om te zetten naar digitale versnelling. Welke innovatieve technologieën helpen je om juist nu je logistieke processen te optimaliseren en de organisatie toekomstbestendig te maken? • Kernwaarden steeds belangrijker In de wereld van vandaag gaat het er niet alleen om wat je verkoopt en hoe je het verzendt. De bedrijfswaarden worden steeds belangrijker, niet alleen om nieuw talent aan te trekken, maar ook om nieuwe zakelijke kansen te creëren.

“Organisaties die bereid zijn zich aan te passen, gedijen bij de kansen die voor het grijpen liggen.” 1. Verschuiving naar korte termijn contracten: Organisaties stappen af van langdurige naar korte termijn contracten met gezonde marges, waarbij een bewezen track record essentieel is. 2. Regionalisering: Verschuiving van productiefaciliteiten en regionale magazijnen dichter bij de consument met kortere afstanden tussen afhaal- en afleverlocaties als gevolg. 3. Focus op core business: Het gehele logistieke proces zal steeds meer worden uitgevoerd door sociale systemen waardoor uit handen geven stelt organisaties in staat zich volledig te richten op de core business. 4. Investeren in IT-platforms: Investeringen in technologie gedreven oplossingen, met steeds meer sensoren en slimme samenwerking met verladers via gespecialiseerde platforms. Download het volledige trends document via shipitsmarter.com

ZOVEEL LOGISTIEKE STROMEN BINNEN DE ORGANISATIE.

Hoe krijg je nu daadwerkelijk grip op de kosten en inzicht in de logistieke processen? www.shipitsmarter.com

54 Toekomst van de Industrie - Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management analysenederland.nl

Bij het implementeren van nieuwe digitale oplossingen in de supply chain is het zaak dat de samenwerking binnen en vooral ook tussen de bedrijven in de keten goed is.

Supply chain heeft een andere mindset nodig Supply Chain Management

Het afgelopen jaar is er meer belangstelling dan ooit geweest voor de supply chain. Bedrijven bleken enorm kwetsbaar te zijn en kregen, door de coronacrisis, te maken met leveringsproblemen, tekorten en andere kampten met overschotten in de voorraad. Met als meest recente voorbeeld het tekort aan chips voor autofabrikanten. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

de hoeveelheid nieuws opgevallen het afgelopen jaar en dat is ook typerend voor de supply chain. Je hoort niemand erover als het goed gaat, maar zodra het misgaat valt ineens iedereen erover”, vertelt Jack van der Veen, Mij is vooral

hoogleraar Supply Chain Management aan Nyenrode Universiteit. “Lichtend voorbeeld is de vaccinatielogistiek. In het begin dacht iedereen: Hoe moeilijk kan het zijn? Inmiddels is gebleken dat het een complexe organisatie is en nu het goed loopt is duidelijk geworden dat de supply chain echt een vak apart is.” Waar plannen omtrent digi-

talisering in de supply chain bij sommige bedrijven voor de coronacrisis op de plank lagen zijn deze het afgelopen jaar van de plank gehaald en versneld doorgevoerd. Maar digitale innovaties zijn in de praktijk heel lastig te realiseren. “Bij veel partijen is het werken in Excel nog de meest vergaande digitalisering. Maar gelukkig zijn er ook partijen die al veel verder zijn met het digitaliseren van de supply chain. Echter, dit kost tijd, want digitale toepassingen kunnen niet zomaar op

heel oude ICT-verbindingen worden aangesloten. En hebben we het over digitalisering van de supply chain, dan betekent dat ook het digitaliseren van bedrijfsprocessen binnen en tussen bedrijven. Eerst moet duidelijk worden welke waarde met het digitaliseren van bedrijfsprocessen kan worden gecreëerd en vervolgens krijgen de mensen werkzaam binnen het bedrijf hiermee te maken en moeten zij hiermee leren werken. Een bedrijf is er nog niet wanneer het alleen maar nieuwe ICT-toepassingen installeert.”

Eerst moet duidelijk worden welke waarde met het digitaliseren van bedrijfsprocessen kan worden gecreëerd.

van nieuwe digitale oplossingen in de supply chain is het zaak dat de samenwerking binnen en vooral ook tussen de bedrijven in de keten goed is. Van der Veen: “Als één bedrijf niet meegaat in de digitalisering zorgt dat voor ‘oponthoud’ in de digitalisering van de keten. Het maakt dat niet alle bedrijfsprocessen op dezelfde manier kunnen functioneren. Wanneer de keten toch digitale toepassingen gaat implementeren, zijn drie aspecten van belang. Allereerst is het zaak dat de keten zich goed afvraagt wat deze wil bereiken met de digitale toepassingen. Hoe gaat het de strategie helpen? Heeft de keten duidelijk voor ogen welke meerwaarde bijvoorbeeld het verzamelen van data heeft? En is het proces gemakkelijk aan te passen in de keten? En wat gebeurt er precies met de data die wordt verzameld? Gegevens verzamelen beteBij het implementeren

kent ook een gedragsverandering want gegevens van het bedrijf mogen niet zomaar op straat belanden.”

Gegevens verzamelen betekent ook een gedragsverandering want gegevens van het bedrijf mogen niet zomaar op straat belanden. dit geval, digitale ontwikkelingen gaan gepaard met partnerships. In een complexe wereld, en dat is de digitale wereld, zijn samenwerkingen van essentieel belang, besluit Van der Veen. “Door het delen van informatie zorg je voor wendbare ketens die snel kunnen (bij-)schakelen. Maar voor het delen van die informatie moeten de Technologische, en in

bedrijven elkaar wel gaan vertrouwen. Momenteel is het nog ieder voor zich, maar het delen van informatie en zo ketensamenwerking realiseren is niet zo simpel als het lijkt. In de praktijk is het lastig te bepalen welke partijen men kan vertrouwen. Wat doet een partij in de keten met informatie van een andere partij? Dit is nog een ingewikkelde kwestie, omdat de partijen in de keten het niet gewend zijn om elkaar te vertrouwen. Het vraagt om een andere mindset. De afgelopen decennia was het devies voor bedrijven zoveel mogelijk winst maken voor de shareholders. Momenteel wordt er veel meer nagedacht over de meerwaarde van een bedrijf en de gehele keten. Deze gedachte is van deze tijd, maar daar is dus een andere manier van denken voor nodig én een andere manier van samenwerking die veel meer gericht is op informatiedeling.” ADVERTENTIE

Wat zijn de kosten van voorraad? Vind balans tussen snelheid, efficiency en voorraadkosten Artikelen die niet beschikbaar zijn maar waar wel vraag naar is, zorgen voor omzetderving. Artikelen die wél beschikbaar zijn maar waar (nog) geen vraag naar is, zorgen voor voorraadkosten en risico op incourante voorraad. Om fabrieken efficiënt te laten produceren moet je grote series draaien. Om niet met halflege vrachtwagens te hoeven rijden, moeten inkopers grote bestellingen plaatsen. Maar ook dit heeft een keerzijde: grote series kunnen leiden tot extra en incourante voorraad. Krijg grip op voorraad met deze tips!

Wij zijn Slimstock, experts in voorraadoptimalisatie Wij helpen je graag om de juiste voorraad op het juiste moment op de juiste plaats te krijgen. Scan de code en bereken wat je met beter voorraadbeheer kan besparen. Scan de code en bereken wat je met beter voorraadbeheer kan besparen

Tip 1: vergroot de voorspelbaarheid

Een betrouwbare forecast is de basis om de optimale balans te vinden tussen voorraad en kosten. Het voorspellen van de toekomstige vraag kun je doen door gebruik te maken van data en slimme software. Machine Learning maakt het mogelijk complexe verbanden binnen grote hoeveelheden data te identificeren en daarmee de voorspelbaarheid te vergroten.

Tip 2: breng focus aan

Ieder bedrijf moet keuzes maken. Wil je de beste producten leveren, de klant ontzorgen of juist de laagste prijs bieden? Een onmisbaar instrument om binnen voorraadbeheer de juiste focus aan te brengen is de ABC/XYZ-analyse. Hierin maak je inzichtelijk welke artikelen en welke klanten het belangrijkst zijn voor de omzet en/of de winstmarge. Zorg dat medewerkers daar hun aandacht op richten.

Tip 3: werk samen met ketenpartners

Door ketensamenwerking kun je heel veel winst behalen. Door het delen van vraagcijfers, actuele voorraadstanden én de genoemde forecasts, kunnen bedrijven beter op elkaar anticiperen. Als toeleveranciers inzicht krijgen in de consumentenverkoop aan het einde van de keten, kunnen ze beter inschatten wat ze moeten inkopen en produceren. Ze hebben minder veiligheidsvoorraad nodig, kunnen grotere series draaien en hebben minder risico op incourante voorraad.

Chemie, Energietransitie, Automatisering & Supply Chain Management - Toekomst van de Industrie 55 analysenederland.nl

Robotisering kunnen we niet remmen, alleen maar sturen

Vragen aan Rowell Versleijen

Supply Chain Management

De opwaartse technologie is niet te stoppen. De mens is ontzettend nieuwsgierig naar nieuwe technologieën en deze ontwikkelingen zullen dan ook niet gauw stoppen. Zo ook de ontwikkeling en het gebruik van robots. Deze zullen ongetwijfeld (deels) het werk van mensen gaan overnemen. Het is dan zaak dat de mens hier zelf richting aan gaat geven en gebruik daarvan gaat maken.

Rowell Versleijen Directeur Logistiek bij Plus Retail

Supply Chain Management

Met een positie middenin de samenleving kan en moet de grote supermarktketen een positieve bijdrage leveren aan een duurzamere samenleving. Dat gebeurt middels maatschappelijk verantwoord en vooral duurzaam ondernemen. Dit beleid staat al jaren hoog op de agenda en wordt door een speciaal intern team gewaarborgd. De allereerste vijftig tons honderd procent elektrische vrachtwagen van Nederland die sinds kort op de weg rijdt is één van de vele duurzame initiatieven die werkelijkheid is geworden.

Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

voor je bent een ziekenhuis directeur”, vertelt Randall van Poelvoorde, keynote spreker technologie en robots. “En je hebt te weinig personeel en hebt ook nog eens te maken met een coronapandemie. Een voor de hand liggende oplossing zou zijn om technologie in te zetten om dat tekort op te vangen. Dat kan en dat moeten we ook willen. Het wegbrengen van vieze lakens door een robot bespaart kosten en is veel efficiënter. Daarnaast worden robots zo ingezet voor werk waarbij de menselijke aandacht voor patiënten wordt gestimuleerd. De verpleegster kan namelijk zijn of haar aandacht aan de patiënten besteden in plaats van het wegbrengen van bijvoorbeeld lakens.” Stel je

Niet alleen in de gezondheids-

zorg, maar ook in de supply chain zal robotisering steeds meer taken overnemen van de mens, gaat Van Poelvoorde verder. “Neem nu het voorbeeld van de reis van een pakketje. Bij elke stap kun je nog bedenken wat door mensen uitgevoerd zou moeten worden en wat niet. Welke onderdelen van de reis doen mensen bijvoorbeeld liever niet en zou de robot kunnen overnemen? Als we kijken naar het inpak-

supply chain zal robotisering steeds meer taken overnemen van de mens

ken van een bepaald product doet de mens dat nu nog. Dit omdat het doosje bijvoorbeeld scheef uit de machine kan komen en wel recht in de volgende doos moet voor transport. Wanneer robots betere ‘ogen’ hebben en producten kunnen herkennen als die bijvoorbeeld scheef uit de machine komen, dan zouden zij ook die handelingen kunnen overnemen van de mens. De morele vragen die daarbij komen kijken, zoals of dat wel wenselijk is en wat voor werk kan de mens dan doen, moeten daarbij worden afgewogen.” Verderop in de supply chain

komt software duidelijk om de hoek kijken. “Producten worden automatisch ingescand zodat deze gevolgd kunnen worden. Vervolgens wordt de belading door de mens gedaan, grote zware lading moet namelijk onderin in de vrachtwagen en de lichtere lading bovenop. En waar de vrachtwagen nu nog wordt bestuurd door een chauffeur verwacht ik dat de vrachtwagen in de toekomst automatisch gereden gaat worden. De mens gaat absoluut uit de vrachtwagen. Een chauffeur

kost namelijk ontzettend veel geld en tijd. Een robot hoeft niet te stoppen, terwijl een chauffeur wettelijk verplicht is om na zoveel uur te hebben gereden een pauze in te lassen. Daarnaast rijden vrachtwagens 95 procent van de tijd over de snelweg. Deze wegen zijn gemakkelijk automatisch te berijden. Op een snelweg komt de vrachtwagen geen voetgangers of tegenliggers tegen. De last mile, de laatste paar kilometers tot aan de eindbestemming in de supply chain, zou dan handmatig moeten worden gereden. Dit omdat deze kilometers het moeilijkst te automatiseren zijn. Toch zou een robot over de stoep het laatste stukje de pakketten naar zijn eindbestemming kunnen brengen. Een rustig rijdend karretje is volstrekt ongevaarlijk voor de mens door de lage snelheid. Zo zouden ook robots een rol kunnen spelen bij de de last mile.” De technologie, en met name

software, zal vaker worden gaan toegepast. Van Poelvoorde: “Zeker blockchain kan de supply chain verder automatiseren. Blockchain kan er namelijk voor zorgen dat druiven die te warm worden

vervoerd automatisch tot een boete kunnen leiden die realtime via een sensor input een ‘smart contract’ kan uitvoeren zodat een boete meteen op dat moment wordt betaalt. Toch vindt men iets dat goed werkt prima en is verandering niet per se noodzakelijk. Maar zo mis je de boot. Kijk maar naar de elektrische auto’s. Bedrijven die daar vijftien jaar geleden al mee zijn begonnen ontwikkelen zich volop, maar bedrijven die dit niet hebben gedaan hebben de boot gemist.” Het doembeeld dat robots en

technologie het werk van de mensen over gaan nemen zou moeten worden omgezet in een positief beeld, besluit Van Poelvoorde. “Technologie is een ontzettend krachtig wapen wat de mens in handen heeft. Het goed inzetten hiervan is cruciaal om er optimaal van te kunnen profiteren. Wanneer de mensen zich dat realiseren wordt de positieve meerwaarde van technologie en robots steeds duidelijker.”

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

Hoe kan een grote supermarktketen verantwoord ondernemen? “Dat gebeurt via een aantal pijlers. Allereerst is er een Greenteam die het verantwoord ondernemen binnen het gehele bedrijf verankeren en dat gebeurt op vele manieren. Zo is de logistieke pijler verantwoordelijk voor het verminderen van het aantal kilometers en de CO2-reductie. Maar er is ook veel aandacht voor het verduurzamen van het assortiment en het verminderen van derving, waarbij mogelijkheden worden verkend hoe zo min mogelijk producten kunnen worden weggegooid en daarmee ook minder afval wordt gecreëerd.” Verantwoord ondernemen is dus ook duurzaam ondernemen? “Zeker. Het begrip duurzaam is heel breed. Onder duurzaam ondernemen valt bijvoorbeeld een duurzame inzet van de medewerkers. Maar ook op het gebied van transport gebeurt er veel. Zo is recent de eerste 50 tons zware elektrische vrachtwagen van Nederland in gebruik genomen. De elektrische motor kon voorheen alleen gebruikt worden door kleinere vrachtwagens, maar door de samenwerking op te zoeken met andere partijen is het gelukt om ook zwaar transport honderd procent elektrisch te vervoeren en de vrachtwagen. Een primeur in Nederland. Als extra voordeel rijdt de auto ook nog eens heel stil wat fijn is voor de buurt om een supermarkt.” Wat is essentieel om verantwoord en duurzaam te kunnen ondernemen? “Het samenwerken met andere partijen. Je kan niet altijd alles zelf uitvinden. Door een samenwerking aan te gaan met BREYTNER en H.N. Post & Zonen is een unieke samenwerking ontstaan met een uniek resultaat. Met de zware elektrische vrachtwagen helpen we niet alleen onszelf, maar ook andere partijen, want dezelfde honderd procent elektrische zware vrachtwagen met een andere aanlegger wordt nu ook gebruikt in de bouw bij de Gemeente Rotterdam. En zo wordt er een aanzienlijke bijdrage aan het terugdringen van de CO2-uitstoot en de eerste zero emissie zones voor goederenvervoer in de Nederlandse binnensteden in 2025 geleverd.”

ADVERTENTIE

Full-service logistieke partner voor opslag en distributie van afwijkende goederen

– – – –

Promotie logistiek Onlinebezorgservice.nl Industrieel transport Warehousing

Ga voor informatie naar vandescheurlogistiek.nl

Slimmere, schonere en gezondere gebouwen – en daarmee een leefbare wereld. Hiermee gaan we het verschil maken: voor opdrachtgevers, voor gebruikers, voor de aarde en het klimaat. Met een rijke historie in haar 144-jarig bestaan ademt de geschiedenis van Croonwolter&dros innovatie en vooruitgang. Voor directeur Mark van Wordragen is dat niet anders. ‘Met modulair-denken kunnen we snel en voorspelbaar slimme installaties ontwerpen en bouwen voor een duurzame gebouwde omgeving. Dat is broodnodig; er is geen tijd te verliezen in Nederland. Wij maken het met onze klanten onze gezamenlijke verantwoordelijkheid.’ ‘Met onze dienstverlening zijn we bij grote, complexe projecten betrokken voor o.a. kantooreigenaren, woningcorporaties, projectontwikkelaars of universiteiten en ziekenhuizen. We hebben een wezenlijk zichtbare rol in de maatschappij anno 2021. We laten mensen en organisaties beter presteren met intelligente technologische oplossingen. En die rol zal enkel groeien. Kijk maar naar de trends die op ons afkomen of er al zijn. Van de energietransitie tot een verdere digitaliseringslag, modulair bouwen en co2-reductie. Het is in feite de business van Croonwolter&dros in het hier en nu. ‘Modulair-denken, zodat we door een mix van modulaire producten op maat geschikte oplossingen bedenken voor opdrachtgevers in de verschillende situaties die er altijd zijn in gebouwen. Een combinatie van standaardisering, denken in producten, technologie en vakmanschap.’ MARK VAN WORDRAGEN Benieuwd naar onze plannen? Find out first! www.croonwolterendros.nl/FD

Directeur Croonwolter&dros

Fotograaf: Ossip van Duivenbode

Een leefbare wereld is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid