Analyse #78 - Gezonde Start by Contentway

DIT IS EEN COMMERCIËLE BIJLAGE GEDISTRIBUEERD DOOR AD. DE REDACTIE IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD.

Nr. 78 Februari 2021

Gezonde Start EUROPEAN

MEDIA PARTNER

Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

We gaan het voorjaar goed beginnen Met focus op gezond leven en life sciences Conny van der Meijden:

‘Lachen is de beste en enige therapie tegen ALS’ Lees meer op pagina 22

Focus:

‘Het PKU dieet is vooral heel goed plannen’

Hemoglobinopathieën: onbekende bloedziekten

Regie op je leven dankzij revalidatie

Elke baby krijgt gemiddeld drie dagen na de geboorte de hielprik. In uitzonderlijke gevallen kan er PKU (fenylketonurie) worden vastgesteld, een zeldzame genetische aandoening, waarbij het lichaam eiwitten niet of onvoldoende kan verwerken. Lees meer op pagina 28

Hemoglobinopathie is een verzamelnaam voor erfelijke vormen van bloedarmoede zoals thalassemie en sikkelcelziekte. Lees meer op pagina 18

Wanneer we denken aan revalidatie denken we vaak aan praktische zaken. Innovaties helpen daarbij. Lees meer op pagina 20

Gezonde Start analysenederland.nl

IN DE PUBLICATIE Gezonde Start 4. Een onontdekt stukje Nederland in het Caribisch gebied 6. Het moderne hoorapparaat barst uit elkaar van de technieken

8. Omroepdirecteur Jan Slagter: ‘Ik wil ouderen een stem geven’ 10. E-bikes steeds populairder 30. Vrijwilligers bieden steun in de laatste

ANALYSENEDERLAND.NL Gevarieerde voeding voor de weerstand Door de komst van het coronavirus zijn we meer dan ooit bezig met het verbeteren van

ANALYSENEDERLAND.NL Het belang van samen zijn De huidige crisis is voor iedereen lastig, maar dat is voor zangeres Willeke Alberti geen

levensfase – zichtbaar betekenisvol

onze weerstand.

reden om bij de pakken neer te gaan zitten.

Grond over? Een garagepark kan de uitkomst zijn! Mogelijkheden

Klein zakelijke ondernemingen hebben het steeds moeilijker met het vinden van betaalbare en geschikte bedrijfsruimten, terwijl de behoefte hieraan alsmaar toeneemt. Ook de eisen met betrekking tot de beveiliging en voorzieningen liggen steeds hoger. Organisaties als GaragePark, die kleinschalige en betaalbare opslag, bedrijfs- en werkruimte realiseren voor ondernemers zijn daarom op zoek naar kavels om meer zzp’ers en mkb’ers de kans te bieden een geschikte werkplek te kopen of te huren. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto’s

stukadoor, timmerman, hovenier, schilder bent of opslagen werkruimte nodig hebt voor je webwinkel: werken als ondernemer vanuit huis is niet ideaal. Het zorgt onder meer voor geluidsoverlast en zakelijke verkeersbewegingen in je woonwijk die onnodig zijn. Kleine opslagen bedrijfsruimtes worden in veel gemeentes niet of slechts f je nu

Voor mensen die een invulling zoeken voor hun kavel kan een garagepark een interessante optie zijn.

zeer beperkt aangeboden. Vaak moeten starters dus uitwijken naar bedrijfsruimtes die te groot en te duur zijn. Dat kan worden opgelost door kleinschalige bedrijfsruimten te realiseren op garageparken dichtbij woonwijken of op goed bereikbare industrieterreinen langs uitvalswegen. Zo bieden bedrijven als GaragePark een betaalbaar alternatief voor opslag in een woonwijk en creëren de parken een veilige en leefbare woon- en werkomgeving. een invulling zoeken voor hun Voor mensen die

kavel kan een garagepark een interessante optie zijn. De invulling is mede afhankelijk van het plaatselijke bestemmingsplan, de wens van de gemeente en de behoefte van ondernemers. Heb je een (rest)kavel op een bedrijventerrein? Ook dat zou potentieel ingevuld kunnen worden met een garagepark. Door slim om te gaan met de ruimte en het concept kan er vaak een garagepark gerealiseerd worden binnen de bestemmingsplanregels. Maar ook wanneer het gaat om vervuilde locaties is er vaak een geschikte oplossing. Wanneer de vervuiling niet

Key Account Manager: Wolf van Nispen Managing Director: Amanda Ghidoni Redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde Graphic Design: Charlotte Hovenier Tekst: Marjon Kruize, Féline van der Linde, Hugo Schrameyer, & Anouk van Schaik

ANALYSE #78

Coverfoto: Adrien Olichon & Inge Hondebrink

Gezonde Start

Gedistribueerd met: Het AD 2021

mobiel is kan de sanering door de aankopende partij opgepakt worden. Op locaties in Purmerend en Den Haag is dit door GaragePark al succesvol uitgevoerd. Heb je onrendabele grond of snipperstukken die je alleen maar onderhoudskosten opleveren? Of kavels die voor herbestemming in aanmerking komen? In al die scenario’s is er een perfecte invulling te realiseren. Zelfs binnenstedelijk kan het concept met meerdere bouwlagen worden gerealiseerd. van mogelijkheden zijn wat betreft het Hoewel er tal

soort kavel, moet het perceel wel voldoen aan een aantal voorwaarden om in aanmerking te komen voor realisatie van een garagepark. Zo moet het perceel een omvang hebben van 1.500 m2 tot 10.000 m2 en moet de kavelbreedte minstens twaalf meter zijn. Minimaal vijftig procent mag bebouwd worden en de milieucategorie van het perceel moet minstens twee zijn. Daarnaast moet een bouwhoogte van circa drie tot twaalf meter mogelijk zijn. Ook is de locatie voor ondernemers extra aantrekkelijk als er bedrijven zoals

groothandels en bouwmarkten in de buurt zijn. kan dan een garagepark met garageboxen worden gerealiseerd. GaragePark verzorgt hierbij het volledige concept, van ontwikkeling en bouw tot verkoop en verhuur. De boxen bieden multifunctionele, centraal gelegen en goed beveiligde opslagen werkruimte. De garageparken kunnen zowel gekocht (voor eigen gebruik of als belegging met een aantrekkelijk rendement) als gehuurd worden. Op het perceel

European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.

Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.

Web: www.europeanmediapartner.com

Dit is een commerciële uitgave. De AD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com

Tel: +31 20 808 82 00

ADVERTENTIE

Het meest duurzame resort op de Antillen: Oasis Golden Rock, Dive & Nature Resort

s u i t a t s u E . t S ✔ Duurzaam en maatschappelijk betrokken ✔ Luxe en royale suites met zeezicht ✔ Design Restaurant & Bar ✔ Buitenzwembad, wellness en fitness

✔ Prachtig gelegen aan de voet van vulkaan Quill ✔ Wandelen in het regenwoud ✔ Zwemmen, duiken en snorkelen ✔ Uniek: tal van kinderactiviteiten

Meer informatie of direct boeken? Bekijk oasispremiumresorts.com

‘s Werelds lichtste 14” zakelijke laptop Neem de leiding over de zakenwereld met ASUS Expert Book B9. Voor ultieme draagbaarheid verlegt de gestroomlijnde, met precisie vervaardigde minimalistische behuizing de grenzen van lichtheid, terwijl het tegelijkertijd een stevigheid biedt die zijn gelijke niet kent. Met een verbazingwekkende accuduur van een hele dag is deze notebook gebouwd voor serieuze reizen, en ontworpen met talloze geavanceerde technologieën om de efficiëntie van uw werk onderweg te verbeteren. Hiertoe behoren een volgende-generatie Intel® processor, AI-ruisonderdrukking, dubbele SSD RAID-ondersteuning, ASUS NumberPad 2.0 en een ingebouwde nabijheidssensor. Beveiliging op enterprise-niveau zorgt ervoor dat uw vertrouwelijke gegevens veilig worden bewaard, waardoor het gemakkelijk te begrijpen is waarom de ExpertBook B9 de benchmark is voor zakelijke laptops. Extreem draagbaar, krachtig en robuust, is het uw ideale partner in de bedrijfswereld.

Intel® Core™ i7 Processor Ontdek meer: https://www.asus.com/nl/Laptops/For-Work/ExpertBook/ExpertBook-B9-B9400/

Gezonde Start analysenederland.nl

Een onontdekt stukje Nederland in het Caribisch gebied Inspiratie Het Caribische eiland Sint Eustatius heeft sinds 2010 de status van bijzondere gemeente binnen het Koninkrijk der Nederlanden. En bijzonder is dit eiland zeker. Klein maar fijn, met een rijke geschiedenis en prachtige natuur. Helemaal weg van de massa en toch goed bereikbaar per boot of vliegtuig vanaf Sint Maarten.

deling, want er is ontzettend veel te zien.”

Tekst: Marjon Kruize Foto: Cees Timmers

Ook heeft het

t. Eustatius heeft

veel ongerepte schoonheid te bieden. “Op St. Eustatius vind je twee prachtige nationale parken, een mooi stadje en een bijzondere vulkaan”, vertelt Ronnie Rokebrand, adviseur bij Oasis Premium Resorts. “Ook is er een nationaal park onderwater, waar je fantastisch kunt duiken en snorkelen.” Caraïbisch gebied denkt, denkt aan parelwitte stranden, vertelt Rokebrand. “Ook op St. Eustatius kan je heerlijk op het strand liggen, maar het eiland heeft nog veel meer te bieden. Zo is er een zeer fraai natuurgebied. Je kan als het ware de vulkaan inlopen en daar vind je dan een prachtig regenwoud met allerlei flora en fauna. Het is de perfecte plek voor een wanWie aan het

hoofdstad, Oranjestad, is genoeg te zien en te doen. “Er wonen maar 3200 mensen in Oranjestad, dus het is er lekker rustig, maar het is er allesbehalve saai”, stelt Rokebrand. “De stad is nog echt Caraïbisch, met mooie houten woninkjes en kleine restaurantjes. En het eiland is vrij van criminaliteit, waardoor je onbezorgd op pad kunt.” Ook in de

eiland een unieke historie, aldus Rokebrand. “Zo onbekend als het eiland nu is, zo bekend was het vroeger. Alle schepen vanuit de Verenigde Staten en Europa kwamen aan in de haven van St. Eustatius, omdat ze hier belastingvrij konden aanmeren. Omdat deze schepen nogal eens zonken liggen er op de bodem ook oude scheepswrakken die voor duikers zeer interessant zijn om te bekijken. Daarnaast was het eiland ook de eerste die de Verenigde Staten erkende als land. Een deel van de Armada lag voor de kust van het eiland en gouverneur De Graaf schoot het saluutschot om ze te erkennen. Deze kanonnen staan nog steeds op Fort Oranje, bovenaan Oranjestad.”

Op St. Eustatius vind je twee prachtige nationale parken, een mooi stadje en een bijzondere vulkaan.

voor cultuursnuivers, natuurliefhebbers, duikers en snorkelaars geEr is dus

noeg te doen op het eiland. Voor Oasis Premium Resorts reden genoeg om te starten met de bouw van hun Oasis Golden Rock Resort. “Dat leidde tot een flinke impuls voor het eiland”, vertelt Rokebrand. “Tot voor kort was er nog weinig op het gebied van toerisme. Er waren weinig restaurantjes en er was zelfs geen openbaar vervoer op het eiland. Tegelijk met het resort starten we daarom een eigen busdienst. Deze is deels gratis voor onze gasten en de bewoners van het eiland kunnen er tegen een vergoeding ook gebruik van maken. Daarnaast

gaan verschillende bedrijven op het eiland profiteren van de komst van het resort. Zo zijn er bijvoorbeeld meer restaurants geopend die de gasten uit het resort vanaf mei, als het resort open gaat, en de lokale bevolking met open armen ontvangen. We hebben daarnaast ook een hotelschool in Oranjestad opgericht, waar we mensen opleiden die vervolgens in het resort of in een van de andere hotels of horecagelegenheden op het eiland aan de slag kunnen. Zo zorgen we voor extra werkgelegenheid op het eiland en voor goed opgeleid personeel.”

Daarnaast staat ook

duurzaamheid hoog op de agenda. “We bouwen het Oasis Golden Rock Resort van de grond af op, dus het was een unieke kans om dat zo duurzaam mogelijk te doen”, vertelt Rokebrand. “Alle elektriciteit wekken we zelf op met zonnepanelen. Daarnaast is water schaars op St. Eustatius en we willen geen water wegnemen van de lokale bevolking. Daarom hebben we een pomp geplaatst waarmee we zout water van 92 meter diepte oppompen. Dit water zetten we om in zoet drinkwater. Daarnaast maken we al

het water dat we gebruiken ook op een natuurlijke wijze weer schoon om het vervolgens weer in te zetten als irrigatiewater voor onze botanische tuinen. De vis voor het restaurant verkrijgen we via lokale vissers en de planten voor de tuinen halen we bij het lokale tuincentrum. Zo werken we lokaal en duurzaam.” volledig verzorgde vakantie wil weg van de drukte is St. Eustatius de perfecte plek. “Het is echt een onontdekte parel in de Caraïben.” Voor wie een

ADVERTENTIE

GARAGEPARK ZOEKT GRONDPOSITIES Voor het realiseren van kleinschalige en betaalbare opslag, bedrijfs- en werkruimte voor ondernemers GaragePark ontwikkelt parken met multifunctionele garageboxen. Volgens een succesvol concept, dat aantoonbaar in een zeer brede behoefte voorziet. Inmiddels zijn er al meer dan 30 parken in Nederland

Ga naar GaragePark.nl/grondposities

gerealiseerd en wil GaragePark blijven groeien. Daartoe zijn wij continu op zoek naar grondposities. Heeft u een grondpositie? Of wellicht een gouden tip? Dan komen wij graag met u in gesprek.

085 20 83 162 GaragePark.nl/grondposities

Gezonde Start analysenederland.nl

Voorpret: geniet van een relaxte vakantie in het westen van Oostenrijk Toekomst Naar buiten en in de natuur zijn. Iets wat we momenteel het liefste doen. Zeker nu we het reizen in ieder geval tot en met maart even moeten uitstellen. In de tussentijd kunnen we wel alvast uitgebreid genieten van de voorpret bij het kiezen van onze volgende reis.

door de zon, het frisse groene bos met een dak van beschermende takken, of een yogaklas. De regio kent een enthousiaste yogagemeenschap. Op de meest buitengewone plaatsen kan men de rust en focus vinden voor de mentale en lichamelijke workout. Van de yogamat boven op de berg, beneden in het bos of in een yogastudio, overal kunnen de zintuigen opnieuw worden verrast.”

Tekst: Féline van der Linde Foto: Johannes Ludwig

“

De mooiste belevenis-

in de buitenlucht hoef je niet uitsluitend te beleven met uitgebreide sportactiviteiten”, vertelt Colette Verra, markt manager Nederland. “De frisse lucht, zonnestralen op het gezicht en een wandeling doen ook al wonderen. We hebben allemaal het afgelopen jaar ervaren dat goed voor onszelf zorgen middels gezonde voeding en voldoende beweging van belang is. En dat betekent niet dat we uitsluitend sportactiviteiten moeten ondernemen wansen

De frisse lucht, zonnestralen op het gezicht en een wandeling doen ook al wonderen.

Op de meest buitengewone plaatsen kan men de rust en focus vinden voor de mentale en lichamelijke workout.

neer we buiten of op vakantie zijn. In tegendeel, het is juist goed om de sportieve activiteiten soms achterwege te laten en te kiezen voor een wandeling, waarbij genieten van de natuur en de mooie uitzichten centraal staat.” weer kan, kan dat ook zeker in West-Oostenrijk, gaat Verra verder. “Waar de meesten een week of langer volop voor de sportactiviteiten als skiën, En wanneer het

snowboarden of langlaufen gaan, kan je hier ook genieten van prachtige wandelroutes. Zelfs een korte wandeling kan ons al lichamelijk, maar ons ook op cognitief niveau sterker maken en nieuwe kracht geven. Iets wat we goed kunnen gebruiken na deze onzekere en stressvolle periode. De geur inademen van vers gevallen sneeuw, bij het uitademen in kristalheldere lucht de eigen adem zien, of de aanblik van de groene

bomen en de zon op ons hoofd. Zo prikkelt de natuur onze zintuigen.” In West-Oostenrijk zijn er vele plekken, van het zonnige Mieminger Plateau tot aan het zuidelijke middelgebergte, waar onder begeleiding van gecertificeerde gidsen verschillende wandelprogramma’s kunnen worden gedaan, aldus Verra. “Of je kan natuurlijk zelf op ontdekkingstocht gaan! Wandel over sprookjesachtige

wandelroutes, die ook in de zomer kunnen worden bewandeld. Geniet van het adembenemende uitzicht vanaf de ‘Drakenrots’ op de Bergisel en geniet van culinaire tussenstops bij een almentocht.” van de sneeuw, maar ook in de zomer van de zon en de diepgroene bossen kenmerkt het westen van Oostenrijk. “De innerlijke batterij kan volledig worden opgeladen Niet alleen genieten

De innerlijke batterij kan volledig worden opgeladen door de zon, het frisse groene bos met een dak van beschermende takken, of een yogaklas. en dan kan er weer volop worden genoten van de bergen, de zon en de prachtige natuur in het westen van Oostenrijk, besluit Verra. “Een vakantie in de bergen hoeft niet altijd vol sportactiviteiten te zitten, maar kan ook bestaan uit rustig genieten van de natuur en de eigen zintuigen opnieuw triggeren. Om zo met hernieuwde energie en kracht terug te kunnen keren.” Nog even geduld

ADVERTENTIE

Foto: Innsbruck Tourismus / Vorhofer

STRANDWANDELING? KUNNEN WIJ OOK.

unlimited

DE GROOTSTE VARIATIE A AN ALPIEN-URBA AN GENOT. WWW.INNSBRUCK.INFO/ERHOLUNG

20210202_Analyse Levensstijl_Algemeen Dagblad_264x121+3mm_CV.indd 1

02.02.21 10:00

Gezonde Start analysenederland.nl

Het moderne hoorapparaat barst uit elkaar van de technieken Mogelijkheden Het hoortoestel heeft zich in een rap tempo ontwikkeld van de verafgrijsde grote beige banaan achter het oor van opa naar een gadget-achtig apparaatje met talloze mogelijkheden die passen bij een moderne levensstijl. De innovaties in de hoorbranche zorgen ervoor dat het imago van het hoorapparaat in sneltreinvaart ten goede verandert. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

idee te geven, de nieuwste generatie heeft ingebouwde Bluetooth voor een directe verbinding met uw smartphone, laptop of tv, vertelt Roy Peters, hoortoestellen expert. “En met een app op uw smartphone kan de gebruiker zelf de instellingen bijregelen op een manier die meer mogelijkheden heeft dan het traditionele drukknopje op het hoortoestel zelf. Dankzij diezelfde app kan de audicienwinkel zelfs op afstand (via internet) de hoortoestellen bijstellen in een Skype of FaceTime video-belsessie, een uitkomst bij ziekte of lockdown. Dit zijn slechts enkele typerende voorbeelden van de vooruitgang die geboekt is. Omdat de consument de kleinst mogelijke apparaatjes verlangt waar wel alle technieken in zitten, is de complexiteit voor m u een

Moderne hoortoestellen kunnen op afstand worden bijgesteld door de audicien.

hoortoestelfabrikanten enorm toegenomen. Een gehoorapparaat moet klein zijn en het liefst in een fris modern kleurtje. Ontwikkeltrajecten zijn daardoor steeds kostbaarder, maar desondanks zijn de prijzen nauwelijks gestegen. Sterker nog, de prijzen in Nederland behoren tot de laagste van West-Europa.” mogelijkheden wordt het gebruiksgemak ook steeds belangrijker. De gemiddelde gebruiker wil geen omkijken hebben naar de hoortoestellen, maar wel genieten van alle mogelijkhe“Door de extra

den die deze bieden. Gebruiksgemak is dus essentieel. Oplaadbaarheid speelt daarin een bijzondere rol. In de afgelopen vier jaar heeft dit een enorme vlucht genomen en bevat de nieuwste generatie van elke fabrikant wel een oplaadbaar model.” geluidskwaliteit niet worden vergeten, gaat Peters verder. “Hoortoestellen moeten de hele dag comfortabel klinken, spraak goed hoorbaar maken en muziek mooi vol weergeven. Net zoals bij digitale fotocamera’s het aantal Natuurlijk mag de

alleen maar hosanna? Hoortoestelgebruikers zullen beamen dat een hoortoestel een hulpmiddel blijft en een slechthorend oor niet kan veranderen in een gezond oor, besluit Peters. “Het is niet zoals een bril die je opzet en je alles weer ziet. Het gehoororgaan is veel complexer dan het oog. Onderzoek laat wel zien dat de tevredenheid onder hoortoesteldragers met tien procent is toegenomen in de afgelopen tien jaar en dat het van alle hulpmiddelen zeer hoog scoort in termen van toegenomen kwaliteit van leven (EuroTrak trends 2018). Is het dan

Tijdens de pandemie stelt de audicien de hoortoestellen op afstand bij. pixels is toegenomen, is ook de resolutie van digitale hoortoestellen steeds beter. Er kan als het ware een steeds betere, scherpere ‘foto’ van de geluidsomgeving geboden worden. De gebruiker zal beter verstaan met minder inspanning en muziek zal natuurlijker klinken.

Op zich niet verwonderlijk als de technologie zo vooruit is gegaan. Internationaal verschijnen er steeds meer studies die de relatie aantonen tussen goed horen en fysiek, sociaal-emotioneel en mentaal welzijn. Zo is er steeds meer wetenschappelijk bewijs dat een goed gehoor kan beschermen tegen dementie. Ook neemt het valrisico op oudere leeftijd significant af doordat de hersenen beter geprikkeld blijven. Al met al doet dat je dan toch heel anders kijken naar zo’n klein apparaatje dat iedereen maar zo lang mogelijk wil uitstellen.” ADVERTENTIE

Phonak Audéo Paradise TM

Niets klinkt als het geluid van Paradise Wilt u de nieuwste digitale hoortechniek? De zeer complete Phonak Paradise hoortoestellen laten u het wonder van geluid herontdekken. Deze nieuwste generatie hoortoestellen is het summum van hoortechniek door de uitmuntende geluidsprestaties, groot gebruiksgemak en unieke samenwerking met smartphone, tablet en TV!

 Oplaadbaar  Directe verbinding smartphone en TV  Slimme app 

Bezoek www.phonakparadise.nl voor meer informatie en de gratis uitgebreide digitale folder! “Eindelijk is er een goed Bluetooth hoortoestel”. -SlashGear.com

Herontdek het wonder van geluid.

Bijstellen op afstand

MAX IS ER. STEUN ONS EN WORD LID!

VOOR SLECHTS

€ 7,50 PER JAAR

1. Zes keer per jaar het MAX Ledenblad 2. Deelname aan exclusieve ledenactiviteiten 3. Korting op onze evenementen en voorstellingen 4. Gratis persoonlijk advies van de MAX Ombudsman 5. Exclusief toegang tot het platform MAX Meeting Point

IKWORDLIDVANMAX.NL

0900 - 5555 000

Gezonde Start analysenederland.nl

Vijftigplussers zijn vaak zeer actieve mensen, betrokken bij hun omgeving en volop onderdeel van de moderne samenleving.

Omroepdirecteur Jan Slagter: ‘Ik wil ouderen een stem geven’ Actueel Tijdens de coronacrisis zijn vooral ouderen weer massaal televisie gaan kijken en naar de radio gaan luisteren. “Juist in deze moeilijke periode zijn wij er voor hen”, zegt Jan Slagter, directeur van Omroep MAX. “Dagelijks maken we mooie programma’s voor ouderen en onze ombudsman behartigt hun belangen.” Maar dat is niet vanzelfsprekend… Tekst: Marjon Kruize Foto: Yan Krukov & Elvin Boer/MAX.

Hoe belangrijk is televisie in deze coronaperiode?

“Dat men massaal thuisblijft is terug te zien in het kijkgedrag. De televisie wordt in deze angstige en eenzame tijden door de Nederlander beschouwd als een middel om zich te ontspannen en amuseren, maar vooral ook als belangrijke en betrouwbare nieuws- en informatiebron. In het coronajaar 2020 werd van de totale kijktijd maar liefst 27 procent besteed aan het kijken naar nieuws- en actualiteitenprogramma’s. Sommigen hadden televisie al doodverklaard, maar er wordt juist méér tv gekeken. Vooral de publieke omroep trekt meer kijkers, met name ouderen.” Geldt dat ook voor de radio?

“Ja, voor het vierde jaar op

rij is er weer meer geluisterd naar de publieke omroep. Juist nu blijven de radiozenders van de NPO voor veel luisteraars een vertrouwd baken. NPO Radio 5, waarop wij veel programma’s uitzenden, boekte qua luistertijd zelfs een absoluut record! Daarnaast zenden we ook uit op NPO Radio 1 en NPO Radio 4 en ook die zenders doen het uitstekend.”

Wij luisteren heel goed naar de ouderen, en die nemen op hun beurt de moeite om ons te laten weten wat we goed doen, maar ook wat beter kan. Wat voor rol ziet MAX daarbij voor zichzelf?

“Voor MAX en de gehele publieke omroep geldt dat we nu meer dan ooit onze maatschappelijke waarde voelen. We zijn nu letterlijk de verbindende factor voor de samenleving. En dat past ook perfect bij onze kernwaarden: MAX is betrokken, verbindend en betrouwbaar. We zijn meer dan een omroep, we geven de ouderen een stem. We willen de vijftigplussers niet alleen goede programma’s bieden, maar ook opkomen voor hun belangen. Wij zetten ons in om het leven van ouderen

te verbeteren en te veraangenamen, in Nederland en daarbuiten. Dat doen we bijvoorbeeld met onze ombudsman, waar leden gratis terecht kunnen met vragen, problemen of klachten rond pensioenen, reizen, verzekeringen, aankopen, noem maar op. Daar wordt zeer veelvuldig en met groot succes gebruik van gemaakt.”

weet te waarderen. Vijftigplussers zijn vaak zeer actieve mensen, betrokken bij hun omgeving en volop onderdeel van de moderne samenleving. Ze doen mee en tellen mee. Maar natuurlijk hebben we ook aandacht voor de mindere kanten van het ouder worden, zoals eenzaamheid en een verslechterende gezondheid.” MAX hoort bij de top met

Jullie richten je op alle vijf-

best bekeken en hoogst

tigplussers in Nederland. Dat

gewaardeerde programma’s

zijn ruim zeven miljoen mensen! Hoe kun je zo’n brede doelgroep goed bedienen?

“Het zijn natuurlijk stuk voor stuk individuen. En toch weten we met onze programma’s en activiteiten deze groep mensen te binden en samen te laten beleven. Dé vijftigplusser bestaat niet, maar onderscheidt zich als groep wel van andere leeftijdsgroepen. Met

Voor MAX en de gehele publieke omroep geldt dat we nu meer dan ooit onze maatschappelijke waarde voelen. We zijn nu letterlijk de verbindende factor voor de samenleving. al zijn positieve en negatieve ervaringen, zijn normen en waarden, de manier waarop hij in het leven staat en dit

Jan Slagter Directeur van Omroep MAX

onder vijftigplussers. Hoe krijgen jullie dat voor elkaar?

“Eigenlijk is het heel simpel: wij maken programma’s op radio en televisie omdat onze doelgroep er graag naar luistert en kijkt. En niet omdat de maker het een mooi programma vindt en het daarom moet worden uitgezonden. Dat kunnen we doordat we constant met onze doelgroep in contact zijn. Bijvoorbeeld via ons opiniepanel, onze redacties,

Juist in deze moeilijke periode zijn wij er voor hen. de verenigingsactiviteiten en publieksservice. Wij luisteren heel goed naar de ouderen, en die nemen op hun beurt de moeite om ons te laten weten wat we goed doen, maar ook wat beter kan.”

Advertentie

"HIER PROEF JE MOOIE GERECHTEN!"

Laat je culinair verrassen! 22 – 28 maart

GAULT & MILLAU

" EVENEMENT!" JRE

"EEN PURE SMAAKBELEVING" EURO TOQUES

"INSPIREREND LEKKER" LEKKER

Ben jij een fijnproever? Laat je dan verleiden tijdens de derde editie van de Nierstichting Restaurant Driedaagse. Van 22 tot en met 28 maart bereiden restaurants door heel Nederland een smaakmakend tasting-menu. Om aan jou te bewijzen dat koken met verse ingrediënten en minder zout culinair genieten is in de allerpuurste vorm. Zelf proeven hoe lekker eten kan zijn met minder zout? Laat je inspireren; bestel vanaf 15 maart een tongstrelende take away of reserveer een tafel (indien restaurants weer open zijn) bij één van de deelnemende restaurants. Dit kan op restaurantdriedaagse.nl Minder zout. Lekker gezond.

Menno Post

Wilco Berends

Tim Golsteijn

Ferry van Houten

Marko Karelse

SVH Meesterkok

Chef-kok

Cuisinier

Patron-cuisinier

Olivijn

De Nederlanden

Bougainville

Het Bosch @the Waterfront

Villa la Ruche

“Als chef heb ik een

“Met minder zout koken

“Mensen zijn zo gewend aan

“De ambitie is om onze

“Ik durf te zeggen dat je met

voorbeeldfunctie. Ik wil

verlies je zeker geen smaak

zout, ze proeven de pure

gasten een culinaire

minder zout juist smaak-

graag een inspirator zijn

als je mooie alternatieven

smaken van producten

ervaring te geven. Gebruik

voller kan koken. Dat wil ik

en mensen laten proeven

gebruikt. Voorbeelden

bijna niet meer. En dat

zout zorgvuldig en met

mijn gasten dan ook graag

dat minder zout eten geen

hiervan vind ik gember,

is jammer, want juist die

mate. Want échte smaak

bewijzen. Want met knof-

smaakconcessie hoeft

limoenblad en citroengras.

smaken maken een gerecht

bereid je juist met verse

look, sjalot of bijvoorbeeld

te zijn. Er zijn nog zoveel

Maar zo zijn er nog tal van

pas écht interessant. Ik wil

kruiden of bijvoorbeeld

citrusvrucht, creëer je

prachtige smaakmakers te

ingrediënten waarmee je

mijn gasten inspireren om

zeewier. Dat is niet alleen

fantastische gerechten. Het

ontdekken, zoals kruiden,

een gerecht geweldig op

ook thuis met kruiden, pure

veel lekkerder, maar ook

creatieve proces van hoe

zuren en specerijen.”

smaak brengt. De Aziatisch

smaken en minder zout te

gezond!”

je iets op smaak brengt,

keuken kent er vele.”

koken. Want als een wortel

maakt dat je de sterren van

zout had moeten smaken,

de hemel kookt.”

groeide hij in zee.”

Deelnemen als restaurateur? Aanmelden kan via restaurantdriedaagse.nl.

10 Gezonde Start analysenederland.nl

E-bikes steeds populairder Actueel Elektrische fietsen hebben tal van voordelen ten opzichte van traditionele modellen. Daarmee is het eigenlijk niet zo verwonderlijk dat e-bikes almaar vaker de voorkeur krijgen. Eén op de drie verkochte fietsen is tegenwoordig een e-bike. Tekst: Hugo Schrameyer Foto: Shuman & FabricioMacedoPhotos

e voordelen van

elektrische fietsen lopen uiteen. Zeker bij langere afstanden is een e-bike een prima alternatief voor de auto of openbaar vervoer. Een actieradius van 35 of 40 km per uur is op een traditionele fiets eigenlijk amper te behalen, maar met een e-bike is dat geen enkel probleem. Sterker nog, dat is zelfs onderzocht. Veel mensen hikken er een beetje tegenaan om met de fiets naar hun werk te gaan, omdat transpiratie – en alle nadelige gevolgen van dien – hen tegenhoudt. Niemand zit bij aankomst op zijn werk te wachten op donkere plekken onder de oksels, een onfris ruikende garderobe en zweet op ongewenste plekken. Een wetenschappelijk

bij een Formula One-testfaciliteit heeft aangetoond hoe nuttig e-bikes kunnen zijn voor mensen die op zoek zijn naar transpiratievrije fietsritten. Die studie onderzoek

Een e-bike is een ideale oplossing voor mensen die hun fietsconditie op peil willen houden, maar een zweterig lijf en transpiratievlekken in de kleding willen vermijden.

wijst uit dat het rijden op een e-bike het transpireren met maar liefst driehonderd procent vermindert. Met een gemiddelde hartslag die 63 slagen lager is dan die van een gewone fietser zijn e-bikers bij aankomst meteen in staat om met werken te beginnen. Als je uitgeput van je traditionele fiets stapt, is dat natuurlijk een stuk lastiger. Een e-bike blijkt daarmee

een ideale oplossing voor mensen die hun fietsconditie op peil willen houden, maar een zweterig lijf en transpiratievlekken in de kleding willen vermijden. dat in ieder geval goed nieuws. Want wat ook blijkt, is dat bijna de helft van de bevolking bereid is over te stappen naar een e-bike om naar het Voor Nederlanders is

werk te forenzen. Daartoe is een onderzoek uitgevoerd onder 12.000 respondenten verspreid over tien verschillende landen. 47 procent van de Nederlanders is bereid om met een elektrische fiets naar het werk te gaan, en dat is veel in vergelijking met 24 procent van de Europese forenzen. Nederland steekt er

met kop en schouders

dus

bovenuit. Daarna volgen onder andere Spanje met 39 procent, Italië met 33 procent en België met 31 procent. De hekkensluiter van de top 10 is het Verenigd Koninkrijk. Daar is slechts 11 procent van de forenzen bereid om een e-bike als alternatief vervoermiddel te kiezen.

47 procent van de Nederlanders is bereid om met een elektrische fiets naar het werk te gaan. De belangrijkste redenen

Een steuntje in de rug dankzij de accu zorgt ervoor dat tegenwind, een heuvelachtig terrein of een relatief langere afstand van enkele tientallen kilometers geen beletsel hoeven te zijn.

waarom Nederlanders op hun e-bike naar hun werk te komen zijn fit blijven (45 procent), het feit dat het makkelijker fietst (33 procent) en om een meer ontspannen rit te ervaren (27 procent). Mensen in de leeftijd van 18 tot 24 jaar zijn het meest bereid om over te schakelen naar een e-bike om het openbaar vervoer te vermijden (39 procent) en om geld te besparen (36 procent). Daarnaast bestaan er natuurlijk ook redenen om niet per e-bike naar het werk te komen, waaronder de kosten van een e-bike. Dat is de belangrijkste reden bij de overwegingen, gevolgd door weersomstandigheden en de afstand naar het werk.

laatste aspecten - daar hebben leveranciers van e-bikes natuurlijk geen invloed op, hoewel we natuurlijk ook de voorspelling kennen dat de zomers steeds langer zullen duren. Wat dat betreft zijn de weersomstandigheden om met een e-bike naar het werk te reizen telkens idealer. Waar leveranciers natuurlijk wel invloed op hebben, zijn de kosten. Op dat vlak is er goed nieuws. Zo zijn er nu goed betaalbare en lichte e-bike-modellen op de markt gekomen, die binnen het bereik vallen van elke portemonnee. Daarmee is dus een nieuw voordeel ontstaan om te kiezen voor een e-bike als extra stimulans om op de fiets te stappen. Wat betreft die

valt ook een bruggetje te maken naar de wetenschap dat mensen met een e-bike twee tot drie keer toe vaker de fiets pakken dan mensen met een fiets zonder trapondersteuning. Een steuntje in de rug dankzij de accu zorgt ervoor dat tegenwind, een heuvelachtig terrein of een relatief langere afstand van enkele tientallen kilometers geen beletsel hoeven te zijn. Zonder te veel inspanning kan vrijwel iedereen tot op hoge leeftijd een mooie fietstocht maken en genieten van de omgeving. Fietsen moet immers een koud kunstje zijn. Geen strijd. Met die constatering

Shimano E-bike Systems

Switch to unwind mode

Ons high-end e-bikesysteem ondersteunt u bij iedere trap. Het is gebasseerd op een eeuw van succesvolle innovaties door ‘s werelds nummer één in de fietsindustrie en wordt gemonteerd op fietsen van veel fietsmerken, check onze website welke merken.

Het SHIMANO STEPS e-bikesysteem Ben jij klaar om de overstap te maken?

shimano-steps.com

SHI180038_Steps_E6100 Ads_portrait_265x390 NL.indd 1

11/02/2021 15:38

Gezonde Start analysenederland.nl

Merida is echt groot geworden in het mountainbiken en heeft dan ook het meest succesvolle mountainbike team ooit voortgebracht.

Heel Nederland gaat aan de e-bike Actueel Nederland is natuurlijk een fietsland bij uitstek en de afgelopen jaren zijn we ook steeds meer een e-bike land bij uitstek geworden. “De vraag naar e-bikes is enorm toegenomen in de afgelopen jaren.” Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto’s

e-bikes voor woon-werkverkeer, maar ook e-mountainbikes zijn mateloos populair, vertelt Bart Oosting van Merida Benelux. “Wij focusten met Merida altijd al meer op de sportieve kant. Merida is echt groot geworden in het mountainbiken en heeft dan ook het meest succesvolle mountainbike team ooit voortgebracht. Toen e-mountainbikes aan populariteit begonnen te winnen zijn we daar natuurlijk gelijk in meegegaan.” iet alleen

keuze maakt voor een e-bike of e-mountainbike kan dat verschillende redenen hebben. “Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat iemand door een fysieke aandoening niet langer kan fietsen op een gewone fiets of mountainbike”, vertelt Oosting. “Of omdat er grote afstanden moeten worden afgelegd. Maar we zien ook fanatieke mountainbikers die vooral extra snelheid willen maken om zo hun fietsplezier te verhogen. De e-bikes ondersteunen tot 25 kilometer per uur, een snelheid die hele fanatieke bikers zelf

ook kunnen halen, maar de ondersteuning maakt het net even wat gemakkelijker.” e-bikes is groot en divers, dus de keuze is niet altijd makkelijk. “Maar er is altijd een fiets bij die aansluit bij je behoeften”, vertelt Oosting. “Als je enkel in Amsterdam gebruik maakt van je fiets, dan zal je aan een motor met 40 newtonmeters koppel al genoeg hebben, maar als je ook in de Ardennen wilt fietsen heb je iets meer kracht nodig. Per model kijken we dan ook welke motor en accu het beste passen bij het doel waarvoor de fiets gebruikt Het aanbod aan

gaat worden. De nieuwste EP8-bike levert door de Shimano EP8 motor bijvoorbeeld heel veel ondersteuning waardoor je met gemak de berg op kan fietsen, terwijl je in de stad juist een motor wil die stiller is.”

Het aanbod aan e-bikes is groot en divers, dus de keuze is niet altijd makkelijk. volgens Oosting ook belangrijk dat een e-bike vooral gemak Daarnaast is het

brengt, ook wanneer het aankomt op service. “Je wilt niet dat er iets aan je fiets kapotgaat als je lekker met je e-mountainbike door de bergen in Oostenrijk aan het crossen bent. Daarom kiezen we ook voor Shimano, omdat zij een producent zijn van motoren, accu’s en alle andere onderdelen die wereldwijd actief is. Dat betekent dat er altijd service geleverd kan worden, waar ter wereld je ook aan het fietsen bent. Je komt nooit zonder fiets te zitten.” van Merida van hoge kwaliteit zijn blijkt ook uit het feit dat zij Dat de f ietsen

Wanneer je de keuze maakt voor een e-bike of e-mountainbike kan dat verschillende redenen hebben. genomineerd zijn voor de RAI e-bike verkiezing van het jaar. “Ja dat is natuurlijk ontzettend leuk”, vertelt Oosting trots. “We hebben een aantal jaar niet meegedaan en dit jaar lanceerden we onze EP8-editie, een krachtige e-bike die we

vernoemd hebben naar de enorm sterke motor die erin zit. Door samenwerking tussen onze Duitse Research en Development afdeling, de productie in Taiwan en de onderdelen van Shimano kwamen we tot een prachtige fiets van hoge kwaliteit. De accu zit geïntegreerd in het frame, waardoor ook het design niets te wensen overlaat. We waren zo overtuigd van de set up van de fiets en de kwaliteit van de onderdelen dat we deze gelijk aangemeld hebben. En nu zitten we dus bij de laatste drie, daar zijn we heel trots op.”

Wanneer je de

De e-bikes ondersteunen tot 25 kilometer per uur, een snelheid die hele fanatieke bikers zelf ook kunnen halen, maar de ondersteuning maakt het net even wat gemakkelijker.

Gezonde Start analysenederland.nl

Zoutloze praatjes of ongezouten advies? Verdieping

cellen zo beïnvloeden dat het de kans op bepaalde auto immuunziekten vergroot.”

Wat doen die witte gewiekste korrels toch met ons lijf? Hoe zout kunnen we het nog eten? Gezond eten verbetert onze weerstand. In coronatijd zijn we ons hier nóg meer van bewust. Maar in hoeverre weten we eigenlijk wat goed en slecht voor ons is?

voor een zoutbewust stappenplan. Of wachten we nog even totdat vadertje overheid voedingsmiddelenfabrikanten dwingt hun producten met een zoutalert stickertje te labelen? De internist raadt het ons af. “Vanuit de overheid gaat het echt te langzaam. Wachten we daarop, doen we ons lichaam onnodig lang geweld aan.” Hoogste tijd dus

Tekst: Anouk van Schaik Illustratie: Annet Scholten

e beseffen het

vaak niet, toch eten we dagelijks gemiddeld negen gram zout. Volgens gezondheidsexperts beduidend meer dan goed voor ons is. Met een overdosis van zo’n slordige drie gram per dag bevinden we ons en masse in de gevarenzone als het om onze gezondheid gaat. zilte korrel toch zo funest? Duitse wetenschappers denken dat zout ons immuunsysteem verzwakt als we er te veel van eten. Ook in Nederland hebben artsen maar weinig goeds te zeggen over de sluwe smaakmaker in ons keukenkastje. Wat is de reden dat we de smaakversterker desondanks met een korreltje zout blijven nemen? Is het onwetendheid? Zijn we eraan verslaafd? Of vrezen we voor smakeloos consumeren? Volgens Liffert Vogt van het Amsterdam UMC zit het zo: “De meeste mensen weten wel dat te veel zout slecht voor ze is. Niettemin krijgen ze er dagelijks toch snel te veel van binnen, zelfs als ze het zoutvaatje laten staan.” Volgens de Amsterdamse internist zijn we dus onbewust onbekwaam als het om zoutminderen gaat. Eigenlijk niet zo vreemd, want verreweg het meeste zout dat we nuttigen, schuilt in producten uit de supermarkt. Tenminste, als we de etiketten negeren. Want lezen we die wel, vallen we van de ene verbazing in de andere. Zo ook Peter Grootendorst (33), die vanwege glutenintolerantie sinds een paar jaar verpakkingen uitpluist. “Ik schrok me kapot van alle toevoegingen. Vooral zout en suiker zit bijna overal in. De hoeveelheden zijn soms stuitend en verschillen erg per merk. Door mijn werk in de psychiatrie kom ik regel-

De meeste mensen weten wel dat te veel zout slecht voor ze is. Niettemin krijgen ze er dagelijks toch snel te veel van binnen, zelfs als ze het zoutvaatje laten staan.

Waarom is die

begint dus bij onszelf ? “Daar komt het wel op neer, maar doe het stapsgewijs,” adviseert Vogt. “Vul bijvoorbeeld eerst de eetmeter van het Voedingscentrum eens in. Of pak de zoutmeter van de Nierstichting erbij. Zo leer je de dagelijkse zoute boosdoeners kennen. Net als door het lezen van verpakkingsetiketten.” Een beter lijf

vervolgstappen kloppen we nog even aan bij de Drentse meal prepper Peter. Minderen met zout, hoe deed hij dit? “Vervang eerst chips eens door ongezouten noten of rauwkost met een knoflook-yoghurt dip. Kijk daarna bijvoorbeeld naar je broodbeleg. Eet je vlees, kun je beter kiezen voor rosbief of kipfilet dan voor worstsoorten of paté. Ga met verse spullen koken, maak soepen en sauzen zelf. Gebruik geen pakjes en zakjes, maar varieer met kruiden. Mijn favorieten zijn knoflook, gember, ui, citrus, kerrie en kurkuma. Voor mij is deze ommezwaai een mooi voedingsavontuur geworden. Zelfs roti maak ik zonder zout. Het bouillonblokje vervang ik door zelf getrokken bouillon.” Veel werk? “Valt reuze mee, de bouillon maak ik eens in de paar weken in grote portie en vries ik in. Lang leve meal prepping!” Check. Voor de

matig laat thuis. Voorheen trok ik dan een kant-en-klaar maaltijd uit de vriezer. Nu doe ik aan meal prepping.”

kinderen weten inmiddels niet beter meer. Ze vinden het eten bij vrienden thuis tegenwoordig vaak te zout.”

hierdoor nierschade. En dat is vaak weer een indicator voor hart- en vaatziekte of vroegtijdige sterfte.”

klinkt hip. Maar wat bedoelt de pubervader daar precies mee? “Ik bereid mijn maaltijden nu zelf. Met verse producten en verschillende kruiden, daarna vries ik ze in. Zo eet ik altijd gezond en bovendien met meer smaak.”

Moeten we nu

allemaal Cold Turkey van de witte korrels af ? Beter is in kleine stapjes, vinden voedingsdeskundigen. Voor we ons over een stappenplan buigen, eerst nog even antwoord op de hamvraag: waarom staat een teveel aan zout gezond ouder worden in de weg? Internist Vogt legt uit: “Als je meer dan zes gram zout per dag eet, loop je het risico op een hoge bloeddruk en vroegtijdige nierschade. Een hoge bloeddruk beschadigt namelijk de kleine bloedvaten in het lichaam, waar met name onze nieren rijk aan zijn. Geleidelijk ontstaat

Een beetje ongerust

als de verslechtering in een vergevorderd stadium is.” Dat is dus opletten geblazen. moet ook b zeggen. We duiken daarom nog dieper in de minder goede eigenschappen van het populaire smaakmiddel. Want, hoe zit het met zout en ons afweersysteem? Uit recent onderzoek van een universitair ziekenhuis in Bonn blijkt dat de korrelige kamikaze ook ons immuunsysteem niet ongemoeid laat als je er te veel van eet. Hoe ziet Vogt dit? “Op dit moment weten we nog onvoldoende details van het onderzoek door Jobin en Kurts. Dat een te hoge zoutinname ongunstige effecten heeft op ons immuunsysteem, is al langer bekend. Bovendien kan het specifieke Wie a zegt

Meal prepping, dat

meer smaak. Ja, dat is haalbaar! “Tijdens het afkicken van zout merkte ik dat mijn smaakpapillen flink aangetast waren door alle bewerkingen. Nu ik gewend ben aan minder, proef ik de pure smaken van ingrediënten pas echt. Ook de Met minder zout

raadplegen we de Nierstichting. Hoe vaak komt nierschade eigenlijk voor in ons land? De website van het gezondheidsfonds drukt ons met de neus op de feiten: bij grofweg 1,7 miljoen landgenoten. En lezen we verder, dan blijkt een groot deel van deze mensen dit zelf niet eens te weten. Hoe kan dat, merken ze hier niets van dokter Vogt? “Over het algemeen is schade aan de nieren eenvoudig op te sporen door urine te testen op aanwezige eiwitten. Maar, bij slecht functionerende nieren ontstaan klachten meestal pas

14 Gezonde Start analysenederland.nl

Het afgelopen jaar is er ontzettend veel aandacht geweest voor de thuismedewerker.

De toekomst van het (veilig) thuiswerken Actueel Het afgelopen jaar heeft laten zien dat het thuiswerken niet alleen moest, maar ook goed mogelijk was voor veel medewerkers. Waar in het begin van de lockdown van vorig jaar veel mensen nog moeite hadden met het vinden van het nieuwe thuiswerkritme en productiviteit, hebben er inmiddels een aantal ontwikkelingen plaatsgevonden die dit vergemakkelijken. Tekst: Féline van der Linde Foto: Surface & cottonbro

“

zagen wij dat men echt nog moeite had met het vinden van het juiste ritme”, vertelt Dave Cohen, Business Development Manager bij Asus. “Normaal gesproken had je een woon-werkverkeer, waar je een opstartfase had en eventueel een telefoontje kon plegen. Nu ben je geen tijd meer kwijt aan het woon-werkverkeer en kun je gelijk aan de slag. Gevolg is wel dat je eerder begint met de werkdag. Maar steeds meer mensen raken hier aan gewend. Doordat men thuis werkt is de laptopmarkt extreem gegroeid, want waar voor de coronacrisis één laptop voldoende was, bleek dat met het hele gezin thuis niet meer het geval. Alleen een tablet voor de kinderen is niet voldoende, dit omdat zij ook thuis de lessen dienen te

volgen, waarbij een camera en een toetsenbord gewenst is zodat zij kunnen communiceren met de klas en docent.” is er ontzettend veel aandacht geweest voor de thuismedewerker, gaat Cohen verder. “Hoe kan de thuismedewerker zo goed mogelijk thuiswerken? Dit hangt af van diverse factoren, zoals een goed bureau, goede bureaustoel en uiteraard een betrouwbare laptop die je kunt voorzien van de beste kwaliteit, aldus Cohen. “Afgelopen jaar is gebleken dat mensen langer achter de computer zitten. COVID-19 heeft het implementatieHet afgelopen jaar

Waar twee jaar geleden iedereen voorzag dat de schermen en de laptops steeds smaller en dunner zouden worden en de webcams langzaam maar zeker zouden verdwijnen, kunnen we ons dat nu niet meer voorstellen. proces versnelt van OLED technologie in de schermen,

waardoor deze minder blauwlicht bevatten en een betere kleurweergave hebben. Daarnaast was de privacy voor de consument al belangrijk voor COVID-19 en werd regelmatig de webcam afgeplakt. Gelukkig is hierop ingespeeld middels een webcam shield die binnenkort zelfs geautomatiseerd is.” Zoals eerder aangegeven

is de laptopmarkt exponentieel gegroeid, aldus Cohen. “Waar twee jaar geleden iedereen voorzag dat de schermen en de laptops steeds smaller en dunner zouden worden en de webcams langzaam maar zeker zouden

verdwijnen, kunnen we ons dat nu niet meer voorstellen. Een laptop met een groot scherm voor het thuiswerken is gewenst en vanwege de vele Teams meetings is werken zonder webcam niet meer mogelijk. Daarnaast zijn veel aansluitingen gewenst op de laptop, zoals USB-poorten, zo heeft men alle gemakken van een pc. En wordt er ingespeeld op het hybride werken van de toekomst. De werkgever investeert nu eerder in een goede en betrouwbare laptop die bovenstaande elementen bevat.”

in ontwikkeling is, vertelt Cohen. “De huidige markt vraagt om hygiëne, ook voor de (thuis)werkplek. Een coating die de bacteriën dood is nog in ontwikkeling, maar zal naar verwachting dit jaar worden geïntroduceerd. Ten slotte zal het gebruik van een dual screen, een laptop met twee schermen zodat men meerdere schermen kan gebruiken, gaan toenemen. Niet alleen handig voor mensen die bijvoorbeeld creatieve beroepen hebben, maar ook voor mensen die op de beurs werken.”

in de markt dat de antibacteriële coating Ook hoor je

In het begin

Een laptop met een groot scherm voor het thuiswerken is gewenst en vanwege de vele Teams meetings is werken zonder webcam niet meer mogelijk.

Gezonde Start analysenederland.nl

Ook in de stad kan je genieten van een haardvuur Actueel We trekken massaal naar de stad en zoeken hier bewust naar moderne, luxe appartementen. De bruisende omgeving en het comfort van de woning staan voorop. Maar toch mist er een gezellig element uit vroegere tijden: de haard. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto’s

onze binnensteden zijn vaak niet geschikt voor een haard of kachel. Ze zijn te oud en de schoorsteen is niet meer veilig, of juist te nieuw, waardoor de schoorsteen helemaal ontbreekt. Daarnaast wil je ook de buren niet irriteren met de geur en de uitstoot van de haard. En waar laat je het hout waar je mee moet stoken? Het zijn allemaal ongemakken die de traditionele haard ongeschikt maken voor de stadswoning. e huizen in

nieuwste sfeerhaarden hiervoor een uitkomst. Denk bijvoorbeeld aan een duurzame elektrische sfeerhaard op basis van waternevel en LED-licht. Als je hier van dichtbij naar kijkt, kun je zien dat de vlammen vrij door de haard omhoogstijgen, waardoor je er van alle kanten naar kunt kijken. De waternevel wervelt net zoals natuurlijke vlammen doen. Alsof je water ziet branden dus! Om het geheel compleet te maken kan de elektrische verwarming bijgeschakeld worden, waardoor er wel degelijk warmte van de haard afstraalt, maar zonder de uitstoot van schadelijke stoffen en zelfs zonder gasaansluiting. Sterker nog, een haard met waternevel gebruikt niet veel meer dan een paar lampen en een dunne wateraansluiting of een reservoir. En je hebt geen schoorsteen nodig, want de waternevel hoeft niet afgevoerd te worden. Dit betekent dat het plaatsen van de haard vaak een stuk minder complex Gelukkig bieden de

Als je ’s avonds lekker in de vlammen kan staren word je daar veel rustiger van dan wanneer je voortdurend op je smartphone kijkt.

is en dat deze bijna overal ingebouwd kan worden en maakt de haard een milieubewuste oplossing. een bruikbare schoorsteen en een gasaansluiting, maar wil je toch Heb je wel

bewust met energie omgaan? Dan zijn er sinds kort ook hybride inbouwhaarden die elektrisch en gas met elkaar combineren. LED-projectie vervangt een deel van de vlammen en voorziet de houtstammen en het asbed van een rode gloed, waardoor een ongekend rijk vuurbeeld gecreëerd wordt met de helft van het gasverbruik van een echte haard. Ook wordt de haard niet zo heet als een traditionele gashaard, waardoor je lekker rondom het vuur kan blijven zitten zonder dat het nodeloos en onaangenaam warm wordt. Vergeleken met een houthaard of pelletkachel is er geen uitstoot van fijnstof of een houtgeur, waardoor je de buren noch het milieu ermee belast. Volgens verschillende

De waternevel wervelt net zoals natuurlijke vlammen doen.

onderzoeken

is het hebben

van een haardvuur ook goed voor de mentale gezondheid. Als je ’s avonds lekker in de vlammen kan staren word je daar veel rustiger van dan wanneer je voortdurend op je smartphone kijkt. Ook je hartslag gaat erdoor omlaag. Als je kiest voor een duurzame sfeerhaard kan dit dus flinke voordelen opleveren voor je mentale gezondheid. En je houdt rekening met je omgeving! een haardvuur in huis natuurlijk gewoon heel erg gezellig. Veel huizen in onze oude binnensteden beschikken nog wel over een traditionele schouw. Nu zetten we daar bijvoorbeeld een plant neer, of een kast, maar dat staat toch minder mooi. Zeker omdat zo’n schouw vaak het middelpunt van de ruimte Maar bovenal is

vormt. Met een van deze nieuwe sfeerhaarden wordt de schouw weer optimaal gebruikt en wordt de haard weer het gezellige middelpunt van je huis- of werkkamer, zonder dat je hiervoor een schoorsteen nodig hebt.

Als je kiest voor een duurzame sfeerhaard kan dit flinke voordelen opleveren voor je mentale gezondheid. Hierdoor zijn de haarden ook geschikt voor nieuwbouwwoningen zonder schoorsteen of gasaansluiting. Zo kan je ook midden in de stad genieten van een prachtig haardvuur. ADVERTENTIE

‘Dé haard voor in de stad’ Een duurzame keuze

ziewaterbranden.nl

Gezonde Start analysenederland.nl

COVID-19 en de effecten op onze levensstijl Actueel Het RIVM heeft in het rapport ‘Welbevinden en leefstijl tijdens de coronacrisis’ cijfers gepubliceerd over de effecten van de coronapandemie op onze levensstijl. In verschillende rondes is gekeken naar onder andere gezonde voeding en de mate van beweging van mensen. In ronde acht gaven de meeste deelnemers aan dat ze niet ongezonder zijn gaan eten dan voor de crisis: 74% eet nog hetzelfde, 14% geeft aan (veel) gezonder te zijn gaan eten, terwijl 12% aangeeft (veel) ongezonder te zijn gaan eten. Hoe meer beweging hoe beter. Rook niet, matig je alcoholgebruik, of nog beter, drink geen alcohol, eet gevarieerd en onbewerkt voedsel en zorg voor voldoende slaap. Tekst: Féline van der Linde Foto: Tirachard Kumtanom & Conscious Design

“

dat het mannelijk geslacht, mensen op een hoge leeftijd en mensen met obesitas vatbaarder zijn voor een ernstig beloop van het coronavirus”, vertelt Liesbeth van Rossum, hoogleraar en internist-endocrinoloog in het Erasmus MC. “Aan de eerste twee factoren kan men uiteraard niets doen, maar aan overgewicht is vaak wel wat te doen. Mensen met overgewicht kunnen met een gezonde levensstijl een besmetting met het coronavirus niet voorkomen, maar mogelijk wel het verloop bij Het is bekend

een eventuele besmetting beïnvloeden. De kans op een minder ernstig verloop van infecties in het algemeen wordt namelijk groter bij een gezonde levensstijl, uitzonderingen daargelaten. Goed om wel te beseffen dat sommige mensen door andere oorzaken dan een ongezonde leefstijl obesitas hebben ontwikkeld. Zo kunnen soms medicijngebruik, sociale omstandigheden of hormonale of genetische ziekten bijdragen aan het ontstaan van overgewicht.” het zaak te zorgen voor een gezonde levensstijl, gaat Van Rossum verder. “Dat houdt in Ook dan is

dat er niet meteen met een crashdieet moet worden gestart. Absoluut niet, dat kan juist nadelig zijn voor het immuunsysteem. Maar voorkom stilzitten, beweeg elke dag minimaal dertig minuten (bijvoorbeeld door te wandelen) en probeer twee keer in de week spieren botversterkende oefeningen te doen. Hoe meer beweging hoe beter. Rook niet, matig je alcoholgebruik, of nog beter, drink geen alcohol, eet gevarieerd en onbewerkt voedsel en zorg voor voldoende slaap. Een slechte nachtrust verstoort het metabolisme en wakkert het ‘hongerhormoon’ aan waardoor we eerder geneigd

zijn te gaan snacken en is daarnaast ook ongunstig voor je afweer.” Een gezonde levensstijl

verbetert ons immuunsysteem, maar voorkomt geen besmetting. “Daarom is de oproep die we een tijdje geleden samen met vele anderen artsen, wetenschappers en bestuurders van gezondheidsorganisaties deden aan het kabinet, waarin we pleitten om naast de huidige coronamaatregelen die besmetting voorkomen (zoals afstand houden en mondkapjes) ook een campagne te starten om mensen te informeren over het belang van een gezonde levensstijl en hoe je dat bin-

nen de huidige maatregelen doet. Mocht je namelijk toch besmet raken dan kunnen we er dus mogelijk zelf een stukje aan bijdragen dat het verloop van de besmetting minder ernstig kan zijn door goed voor ons immuunsysteem te zorgen. Dit is meteen ook goed voor tal van andere leefstijl-gerelateerde ziekten die we ook in coronatijden nog steeds veel in de ziekenhuizen zien, zoals mensen met een ontregelde diabetes of een hartinfarct”

Mensen met overgewicht kunnen met een gezonde levensstijl een besmetting met het coronavirus niet voorkomen, maar mogelijk wel het verloop bij een eventuele besmetting beïnvloeden. goed nieuws. Van Rossum: “In ons recente onderzoek bij patiënten met obesitas van het Erasmus MC vonden we dat tien weken na de start van een gecombineerde leefstijlinterventie, waarbij langdurige professionele begeleiding bij gedragsverandering naar een gezondere leefstijl wordt gegeven, al een verbetering Er is ook

Een gezonde levensstijl verbetert ons immuunsysteem, maar voorkomt geen besmetting.

van het immuunsysteem kan plaatsvinden. De positieve effecten zijn vrij snel zichtbaar, ook in de buikomvang. En daarvoor hoeven mensen niet een slanke den te worden. Al bij een paar procent (5 à 6%) gewichtsverlies gaat het immuunsysteem er meetbaar op vooruit. Dat maakt het voor veel mensen een stuk haalbaarder. Zoals ik al eerder aangaf zijn er ook mensen met overgewicht die door bijvoorbeeld medicijngebruik daar niet veel aan kunnen veranderen. En sowieso kan afvallen lastig zijn als er eenmaal obesitas ontstaan is, omdat het lichaam allerlei tegenregelmechanismen heeft om het lichaam weer terug naar het hogere gewicht te brengen. Wanneer mensen horen of lezen dat ook een aantal kleine leefstijlveranderingen, voor mensen met overgewicht – en dit geldt ook voor mensen met een normaal gewicht- kan leiden tot een beter immuunsysteem hoop ik dat dit voor nog meer mensen toegankelijker wordt en zij dit gaan nastreven. Ook al is alleen kennis hierover hebben natuurlijk nog niet genoeg om bij iedereen gedrag te kunnen veranderen. Toch blijft het belangrijk dat we wel moeten communiceren dat -juist in coronatijden- een gezonde leefstijl aanhouden kan bijdragen aan een goed werkend immuunsysteem en aan mentaal en fysiek welzijn.”

How to Collect Blood Using the

PAXgene® Blood ccfDNA Tube (CE-IVD) For Circulating Cell-Free DNA (ccfDNA)

Before Blood Collection:

1) ccfDNA

1a. Ensure that the PAXgene Blood ccfDNA Tube* (A) is at room temperature (15–25ºC) prior to use and is properly labeled with specimen identification.

Before Blood Collection

After Blood Collection

1b. The PAXgene Blood ccfDNA Tube should be the last tube drawn in the phlebotomy procedure.

A. PAXgene Blood ccfDNA Tube (CE-IVD) B. Blood Collection Set: BD Vacutainer UltraTouch Push Button or BD Vacutainer Safety-Lok C. BD Vacutainer One-Use Holder

Stabilization Reagent

Venipuncture:

Stabilized Whole Blood

2. Using a blood collection set such as the BD Vacutainer UltraTouch Push Button or BD Vacutainer Safety-Lok Blood Collection Set (B) and the BD Vacutainer One-Use Holder (C), perform venipuncture using your institution’s recommended procedure for standard venipuncture.

2) Blood Collection: 3a. Hold the PAXgene Blood ccfDNA Tube vertically below the blood donor’s arm during blood collection. 3b. Ensure that the blood has stopped flowing into the tube before removing the tube from the holder.

3) After Blood Collection: 4a. Gently invert the PAXgene Blood ccfDNA Tube 8 times.

x8 4)

4b. Store the PAXgene Blood ccfDNA Tube upright until centrifugation and plasma processing.† Blood-filled PAXgene Blood ccfDNA Tubes can be stored for up to 10 days at temperatures up to 25°C, 7 days at temperatures up to 30°C, or 3 days at temperatures up to 37°C. Do not store blood-filled tubes below 2°C.

www.PreAnalytiX.com †

For complete product use instructions, refer to PAXgene Blood ccfDNA Tube (CE-IVD) Handbook, available at www.bd.com/ifu. PAXgene and PreAnalytiX are registered trademarks of PreAnalytiX, Hombrechtikon, CH All other trademarks are property of Becton, Dickinson and Company. © 2020 PreAnalytiX GmbH

PROM-14710-001 1118308 BD-15034 01/20

Ref #

Product Description

768165

PAXgene Blood ccfDNA Tube (CE-IVD)

367364

BD Vacutainer® UltraTouch™ Push Button Blood Collection Set

367286 (CE)

BD Vacutainer Safety-Lok™ Blood Collection Set

364815

BD Vacutainer One-Use Holder

Visit www.preanalytix.com for more information. * The PAXgene Blood ccfDNA Tube (CE-IVD) is for in vitro diagnostic use.

18 Gezonde Start

Dit artikel tot stand is gekomen door een financiële bijdrage van Chiesi | PM-2021-9449

analysenederland.nl

Bart Biemond Hematoloog in het Amsterdam UMC

Marjon Cnossen Kinderarts-hematoloog bij het Erasmus MC in Rotterdam

Hemoglobinopathieën: onbekende bloedziekten Focus

Wereldwijd zijn er zo’n 30 miljoen mensen met een hemoglobinopathie, een erfelijke bloedziekte. Een ruwe schatting, want zeker weten doen we het niet, omdat een groot deel van de patiënten niet in de westerse wereld woont. Het grootste deel van hen woont in Afrika en Azië, maar ook in Nederland zijn er patiënten die dagelijks kampen met de gevolgen van hemoglobinopathieën. Tekst: Marjon Kruize Illustraties: Charlotte Hovenier Foto’s: Persfoto’s & R. Koppenol

emoglobinopathie

verzamelnaam voor erfelijke vormen van bloedarmoede zoals thalassemie en sikkelcelziekte. “Bij deze twee aandoeningen is er sprake van een mutatie in het hemoglobinegen”, vertelt is een

Bart Biemond, hematoloog in het Amsterdam UMC. “De rode bloedcellen in je lichaam zijn verantwoordelijk voor zuurstoftransport. De rode bloedcellen nemen de zuurstof op in de longen en geven de zuurstof weer af in het lichaam en aan de weefsels. Het eiwit dat hiervoor verantwoordelijk is wijkt af door een kleine mutatie. Afhankelijk van het soort mutatie, ontstaat bij een patiënt sikkelcelziekte of thalassemie. In het geval van sikkelcelziekte kan dit leiden tot periodieke pijnaanvallen, en progressieve orgaanschade aan vrijwel alle organen zoals nieren, lever, ogen, skelet en hersenen. Dit is het gevolg van het verstopt raken van de allerkleinste bloedvaten door de sikkelcel-vormige rode bloedcellen waar sikkelcelziekte haar naam aan te danken heeft. Bij thalassemie is het vooral de bloedarmoede en de afhankelijkheid van bloedtransfusies met de hiermee geassocieerde ijzerstapeling die verantwoordelijk is voor schade aan tal van organen

verantwoordelijk voor de hormoonhuishouding.” Hemoglobinopathieën

Als de vader en moeder allebei drager zijn van sikkelcelziekte of thalassemie is de kans dat het kind de ziekte krijgt 25%. “Hoe meer dragers er zijn binnen de gemeenschap, hoe groter de kans op een ziek kind”, aldus Biemond. “Dat deze mutaties zo vaak voorkomen komt doordat dragerschap hiervan bescherming biedt tegen malariaparasieten die zich door middel van de rode bloedcel vermenigvuldigen om een individu vervolgens ziek te maken. Het is daarom ook dat hemoglobinopathieën vooral voorkomen bij mensen met een migratieachtergrond. Als je drager bent, maar dus niet de ziekte hebt, dan heb je relatief minder kans op het krijgen van malaria. Als je de kaart van de wereld neemt en hierop de plekken aankruist waar hemoglobinopathie veel voorkomt of kwam, dan komt dit overeen met die gebieden waar malaria endemisch is. zijn erfelijk.

mensen in Nederland is hemoglobinopathieën een onbekende ziekte. “Echter, jaarlijks worden er wereldwijd maar liefst 300.000 kinderen met sikkelcelziekte geboren en zonder behandeling wordt 75 procent van de patiënten niet ouder dan vijf jaar. Dramatisch toch”, vertelt Marjon Cnossen, kinderarts-hematoloog bij het Erasmus MC in Rotterdam. “De levensverwachting van mensen met sikkelcelziekte is gemiddeld 20 tot 30 jaar korter dan dat Voor de meeste

De vader is drager

De moeder is drager

Gezond Drager Aangedaan

Gezond kind

Kind is drager

Aangedaan kind

Hemoglobinopathieën zijn erfelijk. Als de vader en moeder allebei drager zijn van sikkelcelziekte of thalassemie is de kans dat het kind de ziekte krijgt 25%.

van de algemene bevolking. Het is een leven met diepe bloedarmoede waardoor patiënten altijd moe zijn en moeite hebben met school, concentreren en het uitoefenen van hun beroep. Ze hebben regelmatig heftige pijnaanvallen waardoor ziekenhuisopnames noodzakelijk zijn voor intensieve pijnmedicatie en vocht via het infuus. Ook werkt het afweersysteem minder goed, doordat de afwijkende bloedcellen vanaf jonge leeftijd de milt verstoppen waardoor deze niet meer goed functioneert en het lichaam niet meer beschermt tegen infecties. Daarom krijgen kinderen vanaf de geboorte tot en met het vijfde levensjaar elke dag antibiotica om ze te beschermen tegen infecties en laagdrempelig antibiotica bij koorts hierna. Dit beleid heeft de sterfte bij kinderen in de westerse wereld enorm teruggedrongen.” ook van groot belang dat een hemoglobinopathie al op jonge leeftijd wordt vastgesteld. “Sinds 2007 kunnen we bij de neonatale hielprikscreening, die bij iedere pasgeborene in Nederland wordt verricht, sikkelcelziekte en een sterk vermoeden op een ernstige thalassemie vaststellen en alle vormen (ook de milde) worden sinds 2017 in de hielprikscreening vastgesteld”, stelt Cnossen. “En dat is heel belangrijk, want voorheen werd thalassemie regelmatig verward met een ijzertekort, maar omdat het hier gaat om een erfelijke vorm van bloedarmoede hebben de reguliere behandelingen voor een ijzertekort hier Het is daarom

Schematisch overzicht van de geografische verspreiding van hemoglobinopathieën.

geen zin.” Binnen zes weken na de diagnose is er vervolgens contact met het dichtstbijzijnde Sikkelcel- en Thalassemie Behandelcentrum en wordt de baby op korte termijn gezien om de diagnose te bevestigen en voorlichting over de ziekte te geven. “Het is essentieel dat de patiënten bekend zijn bij de expertisecentra”, vertelt Cnossen. “Wij bevestigen de diagnose en geven uitleg over leefregels, medicatie, hoe pijnlijke sikkelcelcrisen te voorkomen, geven bloedtransfusies als die nodig zijn en zijn altijd bereikbaar bij problemen.” Momenteel zijn veel

hemoglobinopathiepatiënten hun leven lang afhankelijk van bloedtransfusies en bepaalde medicatie, maar er wordt volop onderzoek gedaan naar nieuwe behandelmethoden en hoe genezing met zo min mogelijk bijwerkingen te bewerkstelligen. “Daarbij focussen we eigenlijk op twee terreinen”, vertelt Cnossen. “Ten eerste het verbeteren van de kwaliteit van leven en de kwaliteit van zorg, waarbij we echt kijken naar de toegevoegde waarde van een behandeling. En daarnaast het verbeteren van de symptomen

en voorkomen van complicaties van de ziekte en genezing van de ziekte door middel van stamceltransplantatie en zelfs gentherapie.” voor deze patiënten te verbeteren is echter meer onderzoek en vooral ook geld nodig. “In Nederland zijn hemoglobinopathieën zeldzaam, waardoor er in de media weinig aandacht voor is”, vertellen zowel Cnossen als Biemond. “Patiënten laten steeds meer van zich horen, een hele goede ontwikkeling. Door de onbekendheid, is de ziekte bij subsidiegevers weinig bekend. Als behandelaren hebben we in Nederland daarom de krachten gebundeld om deze groep samen een stem te geven en meer onderzoek mogelijk te maken door een landelijk onderzoeksconsortium te starten SCORE genaamd (Sickle Cell Outcome Research) en ook het initiatief genomen om een Sikkelcelfonds op te richten voor het werven van geld voor onderzoek, zodat we hemoglobinopathieeën beter kunnen behandelen en uiteindelijk zelfs kunnen genezen.” Om de toekomst

Gezonde Start

Dit artikel tot stand is gekomen door een financiële bijdrage van Chiesi | PM-2021-9449

analysenederland.nl

Meer aandacht nodig voor erfelijke bloedziekten

In Nederland zijn hemoglobinopathieën bij het grote publiek vaak nog onbekend.

Focus Hemoglobinopathieën als sikkelcelziekte hebben een grote impact op het dagelijks leven van patiënten. Het is altijd opletten geblazen, want je weet eigenlijk nooit wanneer een volgende pijnaanval zich aan gaat dienen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels & Cye Wong Loi Sing

e Rotterdamse

Rodgers heeft sikkelcelziekte. “Het is een ziekte waarmee te leven valt, maar de impact die het op je leven heeft, is vrij groot”, vertelt ze. “Vooral de onvoorspelbaarheid van de ziekte is lastig. Je kan ineens verrast worden door een enorme pijnaanval (een sikkecelcrise, red.) terwijl daar geen directe aanleiding voor is. Dat onvoorspelbare karakter maakt dat je niet altijd op je lichaam kunt vertrouwen. Zeker bij kinderen en jongeren is dit lastig, want je zit lang in de fase waarin je de ziekte moet leren kennen en moet ontdekken hoe het zich bij jou manifesteert. En dat leer je met vallen en opstaan. Met alle gevolgen van dien.” Chantelle

het leven dan ook van groot belang. “Waar andere studenten stage lopen, in het weekend werken en op donderdagavond met hun vrienden in de club staan, is dat voor iemand met sikkelcelziekte veel te veel”, vertelt Rodgers. “Op heel veel momenten die eigenlijk vrij normaal zijn, maar net iets afwijken van je normale routine kan de ziekte opspelen. Denk bijvoorbeeld ook aan ziekte of aan je menstruatie. Elke hobbel kan tot een crise leiden. De impact op het dagelijks leven is daarom enorm, omdat je altijd in je hoofd moet houden of het goed gaat. Is het niet te koud of te warm? Heb ik goed gegeten? Voldoende gedronken? Wat zeggen mijn controles, ontwikkel ik geen orgaanschade?” Balans is in

Belangrijk is ook dat je goed naar je lichaam luistert, stelt Rodgers. “Ik zorg er bijvoorbeeld voor dat mijn voeding gebalanceerd is, veel groenten, fruit, noten, zaden en peulen en ik drink veel. En dan natuurlijk ook de goede dranken zoals thee en water. En daarnaast is ook rust enorm belangrijk, zowel fysiek als mentaal. Ik ga op tijd naar bed en zorg altijd dat ik één dag

in de week inplan waarop ik helemaal niets hoef te doen. Als ik ziek ben, dan monitor ik goed hoe het met me gaat en neem ik meteen gas terug. Iemand anders kan misschien prima blijven werken met een zware verkoudheid, maar bij mij kan dat net het stapje te ver zijn dat tot een pijnaanval leidt. En natuurlijk moet je ook therapietrouw zijn en naar je doktersafspraken gaan. Het gaat namelijk niet alleen om pijnaanvallen controleren maar ook om het voorkomen van orgaanschade. Als dit bij vitale organen speelt, kan dit fatale gevolgen hebben.”

aandacht en geld is voor onderzoek naar de ziekte. Daarbij komt dat mensen met de ziekte er vaak liever niet over praten en er niet te veel mee bezig willen zijn. te generen voor de ziekte en het bespreekbaar te maken richtte Rodgers Stichting IXL Sickle Cell Awareness op. “Dat begon bij kunst”, vertelt ze. “Ik had mezelf Om meer aandacht

hemoglobinopathieën bij het grote publiek vaak nog onbekend. “2000 patiënten is in aantallen niet zoveel, maar sikkelcelziekte is wel de meest voorkomende erfelijke bloedziekte ter wereld”, vertelt Rodgers. “En het heeft een grote impact op het dagelijks leven, dus dat er meer aandacht voor komt is zeker belangrijk.” In Nederland zijn

Hemoglobinopathiëen komen vooral voor

bij mensen met een donkere huidskleur. Hierin is volgens Rodgers ook een oorzaak gelegen dat er structureel onvoldoende

Chantelle Rodgers

laten fotograferen tijdens een pijnaanval en had andere patiënten gevraagd hetzelfde te doen. Hieruit ontstond een kleine expositie waarin je echt de pijn kon zien. Dat deed heel veel met de bewustwording. Vandaaruit ben ik verder gaan werken aan een platform om de stem van sikkelcelpatiënten te versterken door onder andere trainingen, podcasts en campagnes.”

stelt Chantelle, want eigenlijk staan we helemaal niet zo ver van de oplossing af. “Er zijn al goede onderzoeken gaande met hoopvolle resultaten voor sikkelcelpatiënten, maar er is meer geld nodig om die onderzoeken te financieren. Dit soort aandoeningen zijn lang achtergesteld en taboe geweest en daar moeten we met zijn allen verandering in brengen.” En dat is nodig,

20 Gezonde Start analysenederland.nl

Het doel van alle innovaties is meedoen en zelfstandigheid, zodat patiënten zich in hun eigen omgeving weer kunnen redden en hun dagelijks leven weer kunnen oppakken.

Regie op je leven dankzij revalidatie Focus

Wanneer we denken aan revalidatie denken we vaak aan praktische zaken bij mensen met ingewikkelde problemen na bijvoorbeeld een hersenbloeding, dwarslaesie of spierziekte. Opnieuw leren lopen of praten na een ongeluk of operatie bijvoorbeeld. Innovaties helpen daarbij. Tekst: Marjon Kruize Foto’s: Inge Hondebrink

de Nederlandse Vereniging voor Revalidatieartsen. “De hulpvraag groeit, terwijl de handen en het geld niet meegroeien. Als je de zorg in de toekomst toegankelijk wilt houden voor iedereen die dat echt nodig heeft, dan zal je niet alleen moeten samenwerken met bijvoorbeeld andere revalidatie-instellingen, ziekenhuizen, huisartsen en fysiotherapeuten, maar ook met gemeenten, en de patiënten zelf. Zo kunnen we ervoor zorgen dat mensen in hun eigen omgeving tot hun recht kunnen komen.”

revalidatie vormgegeven wordt, sluit aan bij een algehele tendens die we nu in de zorg zien, namelijk dat patiënten meer zijn dan alleen een diagnose. Er moet niet alleen gekeken worden naar de zorg,

Revalidatie stopt name-

maar ook naar preventie en wat er gebeurt nadat de zorg verleend is.” Van Kuijk sluit zich daar bij aan. “Revalidatieartsen hanteren een holistische aanpak en kijken naar de mens en niet alleen naar de aandoening. We werken met

Revalidatieartsen hanteren een holistische aanpak en kijken naar de mens en niet alleen naar de aandoening.

evalidatie gaat

alleen om het lichamelijke herstel, maar vooral over het weer meedoen in de maatschappij. “We kijken samen met patiënten hoe we hen zo ver mogelijk kunnen brengen zodat ze thuis en in de maatschappij zelfstandig en vooral naar eigen wens kunnen functioneren”, vertelt Martijn Klem, directeur van Revalidatie Nederland. “Kun je zelfstandig eten, boodschappen doen of bijvoorbeeld mensen bezoeken? Revalidatie is echt gericht op participatie. Om onze patiënten steeds beter te ondersteunen, zetten we vol in op innovaties in de organisatie en de behandelingen.” niet

niet bij de behandeling, vult Klem aan. “Je hebt er niets aan als je na een mooie behandeling in het revalidatiecentrum aankomt op een werkplek waar niets voor je geregeld is. De manier waarop lijk

kind dan stappen kan zetten, wil het dan ook sporten? En welke sport dan? En waar en met welke aanpassingen? Dat zijn allemaal vragen die het kind en de ouders samen met de revalidatiearts bespreken.” een plan opgesteld om dat te realiseren. “We willen het liefste dat kinderen gewoon meegenomen worden in het clubje in de buurt”, vertelt Van Kuijk. “Want dat is het beste voor hun ontwikkeling. Dat betekent dat wij als revalidatieteam met trainers om de tafel moeten om te kijken wat de mogelijkheden zijn. Is er bijvoorbeeld een mogelijkheid voor RaceRunning (rennen of lopen met een driewielig loopframe zonder pedalen en met borststeun en stuur, red.) bij de atletiekvereniging? En wat hebben trainers nodig om dit te doen? Wij halen kinderen niet naar ons toe, maar brengen de nodige kennis over naar de trainers zodat zij weten hoe ze met de kinderen om moeten gaan. Naast betrokkenheid bij patiënten zelf zorgen we dus ook voor een omgeving waarin ze kunnen meedoen.” Vervolgens wordt er

Een revalidatiearts heeft

daarom niet alleen kennis van het lichaam, maar wordt ook opgeleid om het zorgtraject te organiseren en te ondersteunen. “Het revalidatieteam kan anderen in stelling brengen en het overzicht houden”, vertelt Klem. “Neem bijvoorbeeld het stellen van doelen in de kinderrevalidatie. Dat klinkt heel simpel, maar dat is echt maatwerk van ouders en arts. Wil je bij een jong kind alles op alles zetten om te leren lopen, of wil je eerst met zijn handmotoriek aan de slag? En als het

vele innovaties gerealiseerd om dit waar te maken, stellen Van Kuijk en Klem. “Dat kan gaan om ingewikkelde loophulpmiddelen waardoor een patiënt met een dwarslaesie weer kan lopen en weer naar buiten kan gaan, maar ook over kleinere dingen die voor de patiënt van grote waarde zijn. Denk aan een website voor jongeren die een deel van één arm of hand missen Momenteel worden er

Door de toenemende

vergrijzing en de verregaande digitalisering veranderen de maatschappij en de zorg. “Steeds vaker moeten mensen het met elkaar in hun eigen omgeving oplossen, zodat niet alle vragen in de zorg terechtkomen”, stelt Annette van Kuijk, revalidatiearts en voorzitter van

een interdisciplinair revalidatieteam met bijvoorbeeld een fysiotherapeut, ergotherapeut, maatschappelijk werker, psycholoog en logopedist. We kijken samen met de patiënt naar wat deze wil en hoe we dat samen kunnen realiseren.”

Revalidatie is gericht op participatie.

sinds hun geboorte of door een ziekte of ongeluk. Zij vinden op een online platform lotgenoten waarmee ze ervaringen kunnen uitwisselen. Dat is enorm waardevol”, vertelt Van Kuijk. “Innovaties gaan dus over techniek en behandelinhoud, maar ook over hoe we de zorg organiseren en hoe we dat in netwerken kunnen vormgeven.” alle innovaties is meedoen en zelfstandigheid, zodat patiënten zich in hun eigen omgeving weer kunnen redden. Dat maakt de zorg ook efficiënter. “Denk bijvoorbeeld aan beeldbellen met de arts en zelfmonitoring via apps”, vertelt Klem. “Patiënten hoeven hierdoor niet onnodig naar de arts toe wanneer het eigenlijk goed met ze gaat. En ze kunnen meteen aan de bel trekken als dat niet het geval is. Uiteindelijk leer je thuis het meest, dus hoe eerder patiënten veilig naar huis kunnen, hoe beter.” En het geeft ook nieuwe inzichten, vertelt Van Kuijk. “Met beeldbellen krijg je als arts een inkijkje in de eigen omgeving van de patiënt. Soms zie je dan dingen, bijvoorbeeld in de opstelling van de woonkamer, waardoor duidelijk wordt waarom het thuis minder vlot gaat dan verwacht. Dat soort kleine dingen kunnen enorm waardevol zijn voor een passende behandeling. Innovaties zijn dus niet alleen nuttig voor de patiënt, maar ook voor de arts en daardoor maken ze de zorg beter en efficiënter.” Het doel van

Gezonde Start Tolbrug Revalidatie - Partner Content analysenederland.nl

De wereld op zijn kop bij Tolbrug Revalidatie Partner Content Tolbrug Revalidatie

Bij Tolbrug Revalidatie in Den Bosch staan alle behandelaars tussen de revalidanten op de kliniek. Geen planningen en roosters en vooral geen halfuurtjes therapie meer, maar écht samenwerken met revalidanten om goed voorbereid naar huis terug te keren. Deze innovatieve werkwijze is gebaseerd op de uitgangspunten van Revalideren is Leren van Rehab Academy. “Het levert een boeiende dynamiek op.” Inge Vuijk is medeoprichter van Rehab Academy en één van de grondleggers van Revalideren is Leren, waarin haar kennis van specialistische revalidatie en onderwijs samenkomen. Zij kent tal van mensen die soms jaren na hun revalidatie nog steeds moeite hebben om Fotograaf: Inge Hondebrink de draad van hun leven weer op te pakken. “Ze zijn in hun revalidatie aan de hand genomen, waardoor en te weinig handvatten om zelf ze beperkt inzicht gekregen hebben keuzes te leren maken. Eenmaal thuis krijgen ze onvoldoende grip op het leven en lopen vast. Revalideren is Leren staat voor sturen op het leerproces. Mensen leren al tijdens hun revalidatie om een actieve rol te nemen. Tolbrug Revalidatie is het eerste revalidatiecentrum in Nederland dat de principes van deze werkwijze doorvoert in de klinische en binnenkort ook de poliklinische revalidatie.’

”

De relatie is niet langer behandelaar-patiënt maar mens tot mens. Dat dit echt een verschil maakt, was kort na de start in maart vorig jaar al merkbaar.

Mens tot mens De continue aanwezigheid van de behandelaars in de kliniek stimu-

leert revalidanten om zelf in actie te komen en niet af te wachten.

in mijn agenda, zoals we dat jaren hebben gedaan.”

Tijs Veen is maatschappelijk werker bij Tolbrug. Hij start zijn dag altijd in de woonkamer van de kliniek. “We drinken samen koffie en ik vraag revalidanten hoe het gaat, wat hun plannen zijn voor deze dag. Als iemand mij wil spreken, dan zoeken we een rustig plekje op, of we plannen een moment later op de dag. Mijn aanwezigheid betekent dat iemand met mij kan praten wanneer hij daar behoefte aan heeft en niet hoeft te wachten tot het moment dat hij is ingepland

“De relatie is niet langer behandelaar-patiënt maar mens tot mens. Dat dit echt een verschil maakt, was kort na de start in maart vorig jaar al merkbaar”, vertelt Annette van Kuijk, medisch directeur van Tolbrug. “Revalidanten voelen zich als mens gehoord en waarderen dat enorm. Daardoor staan ze eerder open om te horen dat hun situatie niet meer beter wordt. Dit inzicht vormt weer de basis voor het stellen van doelen, waarbij ze medeverantwoordelijk voelen voor het behalen ervan.” Leerproces is leidend Revalidanten worden bijgestaan door een van de negen revalidatiecoaches van Tolbrug. Samen onderzoeken ze wat er nodig is om snel en goed naar huis terug te keren. Het leerproces is hierin leidend. Tijs Veen coacht vier tot zes revalidanten. “Ik ben vrij informeel en daag mensen graag uit. Dat kan best wel eens confronterend zijn, soms schuurt het en dan krijg je vanzelf een reactie van de ander. Bijvoorbeeld boosheid. Die probeer ik dan weer om te buigen in energie. Bij de een geef ik iets meer gas, bij de ander trap ik juist meer op de rem. Revalidanten leren van ons en wij van hen.”

Fotograaf: Inge Hondebrink

Ga voor meer informatie naar www.tolbrug.nl

”

De Tolbrug-aanpak vraagt om een set nieuwe vaardigheden en anders denken van de behandelaars. en tijd om samen te oefenen, bijvoorbeeld met bewegen, spreken, lopen. Trainingen vinden nu vaak in groepen plaats. “Daarnaast zien we revalidanten tussendoor samen oefenen. Het levert een hele boeiende dynamiek op. Uniek en effectief. Want dat betekent dat ze zich ook los van de professionals blijven verbeteren. Het maakt ze weerbaarder en beter voorbereid op de terugkeer naar huis,” aldus Inge Vuijk.

De Tolbrug-aanpak vraagt om een set nieuwe vaardigheden en anders denken van de behandelaars. Principes als ‘niet praten over, maar praten met’ of ‘van zorgen voor naar zorgen dat’ vormden een grote uitdaging. Met coaching en ondersteuning van Rehab Academy hebben alle behandelaars de handschoen opgepakt. Van Kuijk: “Niet alleen de revalidanten boeken goede resultaten, ook het behandelteam komt met meer En ze leren van elkaar. De nieuwe plezier naar het werk. Er is nieuwe setting biedt revalidanten de ruimte energie in het centrum!”

22 Gezonde Start analysenederland.nl

‘Lachen is de beste en enige therapie tegen ALS’ Focus

Bij de progressieve zenuw-spierziekte amyotrofische laterale sclerose (ALS) sterven motorische zenuwcellen in het ruggenmerg en het onderste deel van de hersenen af, waardoor signalen vanuit de hersenen niet meer bij de spieren aankomen. De hersenen kunnen hierdoor geen spierbewegingen meer op gang brengen, waardoor geleidelijk aan steeds meer spieren in het lichaam uitvallen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto & Pexels

de ziekte is bij iedere persoon verschillend, vertelt Conny van der Meijden, secretaris bij de patiëntenvereniging ALS Patients Connected en zelf al twintig jaar ALS-patiënte. Omdat ze zelf niet meer kan praten spreken we haar via de mail. “Vaak raken armen en benen verlamd en valt ook de spraak op een gegeven moment weg. Daarnaast kunnen ook gedragsveranderingen optreden. Momenteel is er voor ALS helaas nog geen behandeling en de gemiddelde levensverwachting is drie tot vijf jaar. Het feit dat mijn ziekteproces langzamer gaat dan dat van de meeste patiënten, is dom geluk.”

werd de diagnose gesteld. “Ik was toen een jonge moeder van twee kinderen”, vertelt Conny. “Nu ben ik een ‘oude’ vrouw die bijna totaal verlamd en nauwelijks verstaanbaar is, en in een rolstoel zit. Ik heb echter, in tegenstelling tot de meeste patiënten nog veel energie en ga daarom ook niet bij de pakken neer zitten. Omdat mijn ziekteproces langzaam gaat kan ik, en mijn gezin met mij, wennen aan elke nieuwe beperking. Ik ga dan ook uit van de mogelijkheden, niet de beperkingen en ben ook niet boos of gefrustreerd. In de afgelopen twintig jaar heb ik diverse patiënten horen zeggen: ‘als ik niet meer kan praten, dan hoeft het voor mij niet meer’, maar kijk naar mij.

et verloop van

toen Conny 41 jaar oud was, In september 2001,

Mijn tip? Maak mooie herinneringen. Genieten is een mindset en het is de kunst om die mentale knop te vinden. Ik had dan al vijftien jaar niet meer geleefd, mijn kinderen niet volwassen zien worden en me niet nuttig kunnen maken voor andere patiënten. Ik had dan veel minder mooie herinneringen kunnen maken.” en actief in het leven. “Ik heb een werkplek in de huiskamer en daar zit ik elke dag achter mijn pc te werken (Conny doet

Conny staat positief

Conny staat positief en actief in het leven.

veel vrijwilligerswerk, red.), met Uitzending Gemist op het tweede scherm. Voor corona ging ik ook altijd naar de vergaderingen toe, maar deze zijn nu natuurlijk allemaal online. Ook gingen we voor corona nog regelmatig op reis, binnen

en buiten Europa. Ik hoop dat snel weer te kunnen doen.”

Het feit dat mijn ziekteproces langzamer gaat dan dat van de meeste patiënten, is dom geluk. is dan ook Conny’s belangrijkste tip voor andere patiënten. “Maak mooie herinneringen. Genieten is een mindset en het is de kunst om die mentale knop te vinden. Ik kan genieten van de voorjaarszon, een terrasje pakken in de zomer, de prachtige kleuren in de herfst en de vrieskou in de winter. Probeer daarnaast ook je gevoel voor humor vast te houden. Lachen helpt beter dan welke therapie ook.” Proberen te genieten

diagnose kreeg was ALS nog onbekend Toen Conny haar

Momenteel is er nog geen behandeling voor ALS.

en werd er geen onderzoek naar gedaan. Inmiddels is dat gelukkig anders. “Er is nu goede ALS-zorg vanuit de 38 ALS-behandelteams en de diagnose wordt ook veel sneller gesteld. Er vinden veel hoopgevende trials plaats en er zijn al veel foute genen ontdekt, maar de oorzaak van ALS is helaas nog steeds niet gevonden. Ook is er ontzettend veel informatie online te vinden voor zowel de patiënten als hun naasten. Dat wordt allemaal mogelijk gemaakt door fondsenwer-

In de afgelopen twintig jaar heb ik diverse patiënten horen zeggen: ‘als ik niet meer kan praten, dan hoeft het voor mij niet meer’, maar kijk naar mij.

ving en het is ontzettend belangrijk dat we daar mee door blijven gaan, zodat er uiteindelijk een behandeling gevonden kan worden. Feiten In Nederland leven gemiddeld 1500 mensen met de progressieve zenuwen spierziekte ALS. Jaarlijks komen daar zo’n 500 patiënten bij, maar er overlijden ieder jaar ook 500 patiënten. Wereldwijd zijn vele toponderzoekers bezig met het zoeken naar de oorzaak van ALS, en daarmee hopelijk ook een toekomstige behandeling. Voor onderzoek is veel geld nodig. Stichting ALS Nederland is de belangrijkste financier van wetenschappelijk ALS-onderzoek in Nederland en financiert ook internationaal onderzoek.

De klok tikt. ALS is een dodelijke ziekte. De oorzaak van ALS is helaas nog niet bekend en er is ook nog geen behandeling. Ondertussen tikt de klok door voor patiënten. Om hier verandering in te brengen is er veel onderzoek nodig. Door mee te spelen in de Care-a-Lot loterij draagt u direct bij aan wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaak en behandeling van ALS. Let’s Care-a-Lot!

Speelt u mee? Kom direct in actie en speel mee in de Care-a-Lot loterij. Per lot gaat er direct 40% naar Stichting ALS Nederland én maakt u grote kans op prijzen tot € 1.000.000,00. Samen maken we het verschil! Ga naar www.care-a-lot.nl/dekloktikt of scan de QR code met uw camera. Activeer uw GRATIS lot vóór 8 maart 2021 en speel mee in de Care-a-Lot loterij. Maak gratis kans op € 1.000.000,00 én steun Stichting ALS Nederland.

Speel nu GRATIS! Activeer vóór 08-03-21

www.care-a-lot.nl/dekloktikt U maakt de eerste trekking gratis kans, daarna speelt u mee voor € 5,00 per maand waarvan 40% direct naar Stichting ALS Nederland gaat. U speelt uiteraard mee zolang u zelf wilt. De vergunning voor de Care-a-Lot loterij is afgegeven door de Kansspelautoriteit onder kenmerk 10339 d.d. 26/09/2017

Speel bewust 18+

Werkbestand AD v2.indd 1

16-02-2021 09:12

24 Gezonde Start analysenederland.nl

Behandeling op maat bij ANCA-geassocieerde vasculitis Focus ANCA-geassocieerde vasculitis is een verzamelnaam voor een groep zeldzame auto-immuunziekten waarbij kleine bloedvaten in verschillende organen ontstoken raken. Hierdoor ontstaat schade aan vaten en organen. Door het zeldzame karakter van de ziekte en de vele verschillende manieren waarop deze zich kan presenteren, wordt deze niet altijd snel herkend. Gelukkig zijn er momenteel allerlei ontwikkelingen gaande omtrent de behandeling en opsporing van de ziekte die het leven van patiënten kunnen vergemakkelijken. Tekst: Marjon Kruize

“

Bij ANCA-geasso-

kan elk onderdeel van het lichaam meedoen”, vertelt dokter Pieter van Paassen, immunoloog/nefroloog in het Maastricht Universitair Centrum, waar hij zich onder andere bezighoudt met de behandeling van patiënten met vasculitis. “Het is dan ook afhankelijk van de vorm waarin de ziekte zich manifesteert of er door de huisarts gelijk aan vasculitis gedacht wordt. Zo is er een vorm waarbij patiënten last cieerde vasculitis

Door het zeldzame karakter van de ziekte en de vele verschillende manieren waarop deze zich kan presenteren, wordt deze niet altijd snel herkend.

hebben van keel-, neus of oorklachten, de luchtwegen of vermoeidheid. Bij patiënten met deze klachten wordt de diagnose vaak pas later gesteld, omdat er in eerste instantie aan andere problemen gedacht wordt. Patiënten met vaatontstekingen aan de huid, die dus echt rode plekken op de huid hebben, worden vaak eerder doorverwezen. Wanneer de nieren mee gaan doen is dat voor ons ook een belangrijke indicator, maar ook dit wordt niet altijd gelijk opgepikt. Omdat patiënten met nierziekten vaak laat klachten aangeven wordt er niet gelijk aan gedacht.”

Omdat de haarvaten waarin ANCA-geassocieerde vasculitis zich manifesteert zich door het hele lichaam bevinden, kan de ziekte zich dus ook op verschillende plekken in het lichaam presenteren. Omdat de haarvaten

waarin ANCA-geassocieerde vasculitis zich manifesteert zich door het hele lichaam bevinden, kan de ziekte zich dus ook op verschillende plekken in het lichaam presenteren, stelt Van Paassen. “Er zijn patiënten met relatief milde klachten, die goed te behandelen zijn. Deze patiënten kunnen prima onder behandeling staan in een regionaal ziekenhuis indien daar specialisten zijn met belangstelling en ervaring in vasculitis behandeling. Echter is het wel belangrijk dat zij in contact staan met een expertisecentrum zodat de patiënt ook daar desgewenst

Vooralsnog is het te verwachten dat ook patiënten met ANCA-geassocieerde vasculitis baat zullen hebben bij het vaccin en hier geen negatieve consequenties voor hen aan zullen zitten. gecontroleerd kan worden. Sowieso is er altijd een team van experts en behandelaars nodig dat de patiënt in de gaten houdt. Ik ben dan ook een voorstander van een goede communicatie tussen het expertisecentrum en de andere behandelaars om zo de beste behandeling voor de patiënt te realiseren.” bleek dit door COVID-19 echter extra lastig. “Zeker tijdens de eerste golf werd ons van bovenaf opgelegd om patiënten minder live te zien”, vertelt Van Paassen. “Ook waren er patiënten die zelf uit angst niet wilden komen en daardoor soms zelfs onderbehandeling door hebben gemaakt. Ook vroegen zij zich af of ze meer kans hadden op besmetting of een ernstiger ziekteverloop, aangezien het een auto-immuunziekte betreft. Uiteindelijk bleek dat we geen verhoogd risico waarnamen bij de patiënten, maar dat kan ook komen omdat ze voorzichtiger waren. En nu leven dezelfde vragen rondom het vaccin. Vooralsnog is het te verwachten dat ook patiënten met ANCA-geassocieerde vasculitis baat zullen hebben bij het vaccin en hier geen negatieve consequenties voor hen aan zullen zitten. Wel kan het door gebruik van Het afgelopen jaar

hun immuuntherapie zijn dat de mate van bescherming na vaccinatie minder goed is. Het is goed om de specifieke situatie met de behandelend arts te bespreken.” De vasculitis stichting

speelde een grote rol bij de informatievoorziening voor de patiënten, vertelt Van Paassen. “Zij hebben vele vragen van onze patiënten omtrent hun ziekte en de pandemie kunnen beantwoorden en ook angst kunnen wegnemen. Sowieso is hun informatievoorziening altijd up to date en van hoge kwaliteit. Patiënten kunnen daar heel veel aan hebben.” Praktisch gezien veranderde de behandeling ook. “Beeldbellen deed zijn intrede. Tot op zekere hoogte is dit heel geschikt, omdat patiënten zonder klachten nu niet ver hoefden te reizen, maar toch is het lastig om de gehele behandeling online te doen, omdat je het persoonlijk contact mist. De persoonlijke beoordeling en het lichamelijk onderzoek blijft van groot belang. Voor de toekomst lijkt een combinatie me dan ook zeer geschikt.”

Om gepersonaliseerde behandeling verder te kunnen stimuleren wordt er momenteel nog veel onderzoek gedaan naar ANCA-geassocieerde vasculitis. Om gepersonaliseerde

verder te kunnen stimuleren wordt er momenteel nog veel onderzoek gedaan naar ANCA-geassocieerde vasculitis. “Dat doen we samen met de behandeling

biochemie afdeling”, vertelt Van Paassen. “We kijken hier naar het samenspel tussen het immuunsysteem en de cellen en moleculen in het menselijk lichaam. Hierdoor kunnen we het mechanisme achter ANCA-geassocieerde vasculitis achterhalen en proberen te begrijpen hoe de schade in het lichaam ontstaat. Bijvoorbeeld door de achteruitgang van de nierfunctie, een van de meest voorkomende en meest vitale gevolgen van vasculitis, te onderzoeken. We zoeken hierbij naar biomarkers om de ziekteactiviteit te meten, om te achterhalen wat er in zo’n orgaan gebeurt. Hierdoor kunnen we de activiteit hopelijk eerder opsporen en ook eerder remmen.”

dat wel nodig is, en of niet een specifiekere en minder toxische behandeling mogelijk is. Onderzoek hiernaar moet leiden tot betere therapieën en geneesmiddelen die prednisolon op termijn zullen gaan vervangen. Hiermee hopen we schade aan vitale organen zoals de nieren te voorkomen. Dit doel komt stapje voor stapje steeds dichterbij, ook door de steeds betere samenwerking binnen het onderzoek.”

Het uiteindelijke doel is om te komen tot individuele therapie. We kijken nu alleen naar grote groepen, terwijl De huidige behan- de aandoening deling van heterogeen is. ANCA-geassocieerde vasculitis is Dat kan ook betekenen dat de behandeling per persoon heel breed en rezal gaan verschillen, stelt latief toxisch. We Van Paassen. “Het uiteindelijke doel is om te komen leggen bijvoorindividuele therapie. beeld het volledige tot We kijken nu alleen naar complement plat grote groepen, terwijl de aandoening heterogeen is. of remmen alle De ene patiënt zal na een B-cellen. paar maanden weer kunnen

Daarnaast wordt gekek-

naar betere, op maat gemaakte behandelingen voor de patiënten. “We kijken bijvoorbeeld naar de rollen van B-lymfocyten en antistoffen in het landelijke Target to B project”, vertelt Van Paassen. “Welke cellen zijn er nou precies verantwoordelijk voor ziekteactiviteit? De huidige behandeling van ANCA-geassocieerde vasculitis is heel breed en relatief toxisch. We leggen bijvoorbeeld het volledige complement plat of remmen alle B-cellen. De vraag is of en

stoppen met afweerremmende behandeling, omdat ze dan blijvend in remissie zijn, terwijl de andere na twee jaar juist door moet blijven gaan met deze medicatie om ontstekingen te blijven remmen. Zo willen we de komende jaren zo effectief en beschermend mogelijk gaan behandelen, op maat.”

NIEUWE INFORMATIEBROCHURE voor patiënten met ANCA-geassocieerde vasculitis en hun mantelzorgers

Het initiatief SEE ME. HEAR ME is opgezet om iedereen te ondersteunen die leeft met of getroffen wordt door ANCA-geassocieerde vasculitis (AAV). AAV is een zeldzame ziekte die wordt gekenmerkt door ontsteking van de kleine bloedvaten. De tekenen en symptomen kunnen zich voordoen in verschillende delen van het lichaam, waaronder de nieren, longen, zenuwen, ogen en oren, met mogelijk ernstige gevolgen.1

Informeer jezelf, ga ermee naar een specialist. Wees niet bang om je vragen te stellen, omdat het onbekend voor je is.” Wil, GPA-patiënt & Marleen (mantelzorger), Nederland We hebben een gloednieuwe digitale brochure samengesteld met 54 pagina’s vol informatie, patiëntenverhalen, tips en hulpmiddelen voor mensen die leven met ANCA-geassocieerde vasculitis en hun begeleiders en mantelzorgers.

Voor meer informatie over ANCA-geassocieerde vasculitis en voor het downloaden van de digitale brochure, zie: www.myANCAvasculitis.com/nl 1. Al-Hussain T, et al. Adv Anat Pathol 2017;24(4):226–34.

107969_Journal ad 265 x 390mm_NL_v05_DS.indd 1

Redactiedatum: Januari 2021 / Job-code: HQ-AVA-2100006

15/02/2021 17:12

26 Partner GezondeContent Start - Boston Scientific analysenederland.nl

Wat is chronische pijn? Partner Content Boston Scientific

Niveau 1

Chronische pijn wordt gedefinieerd als continue en langdurige pijn die langer dan 12 weken aanhoudt1. Chronische pijn kan maanden of zelfs jaren aanhouden en kan zeer moeilijk te behandelen zijn2. Chronische pijn kan overal in het lichaam optreden, waarbij rugpijn de meest gemelde plaats is3. De pijn kan volgen op een ziekte of een verwonding die genezen lijkt te zijn, maar kan ook zonder duidelijke reden ontstaan. In Europa leven 100 miljoen mensen - of 1 op de 5 volwassenen - met chronische pijn4. En de totale kosten voor de gezondheidszorg in Europa worden geschat op 300 miljard euro5. Vrouwen hebben vaker last van chronische pijn dan mannen3. Chronische pijn komt ook vaker voor bij mensen die een baan hebben met veel lichamelijke activiteit, zoals bouwvakkers6. Chronische pijn kan een aanzienlijke invloed hebben op de levenskwaliteit van de mensen6. Zonder verlichting kan chronische pijn dagelijkse routines verstoren, waardoor alledaagse taken zoals koken, boodschappen doen en huishoudelijk werk moeilijk uitvoerbaar worden. Chronische pijn kan ook vermoeidheid, depressie en angst veroorzaken7. Soorten chronische pijn Chronische pijn kan in twee klassen worden ingedeeld: nociceptieve en neuropathische pijn3.

Niveau 2

Behandelingen voor milde pijn • Rust en een ander dieet • Beweging en fysiotherapie • Ontstekingsremmers (bijvoorbeeld ibuprofen) • Cognitie- en gedragsaanpassingen

Behandelingen voor mid-level pijn • Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) • Pioïden (pijnstillers op recept) • Zenuwblokkade (injectie van een verdovingsmiddel, steroïde en/of ontstekingsremmer in het pijngebied) • Thermische procedures (extreme warmte of koude toegediend via naalden of sondes)

Iedereen krijgt wel eens te maken met nociceptieve pijn, bijvoorbeeld wanneer je je snijdt, brandwonden oploopt of verwondingen oploopt. Neuropathische pijn daarentegen wordt veroorzaakt door een probleem met de zenuwbanen, wat betekent dat de manier waarop de zenuw pijnboodschappen naar de hersenen stuurt, is aangetast8. Neuropathische pijn wordt vaak omschreven als gevoelloosheid, tintelingen of als een elektrische schok3. Het is een slopende aandoening en hoewel het exacte aantal mensen dat eraan lijdt (de zogenaamde prevalentie) onbekend is, wordt het in sommige Europese studies geschat op zeven tot 37 procent.7 Vaak wordt de aandoe-

Niveau 3

Behandeling voor zware pijn

• Ruggenmergstimulatie (SCS): SCS, ook bekend als zenuwstimulatie, gebruikt elektrische signalen om de waarneming van pijn te maskeren die van de pijnlijke plaats naar de hersenen gaat. In plaats van pijn voelen patiënten een licht tintelend gevoel, dat "paresthesie" wordt genoemd. SCS kan langdurige pijnverlichting bieden en kan samen met andere therapieën worden gebruikt. Patiënten kunnen met een draadloze afstandsbediening de intensiteit van de therapie regelen en de behandeling in- en uitschakelen. • Chirurgie: Chirurgische behandelingen kunnen uiteenlopen van kleine poliklinische ingrepen tot hersenen ruggenmergoperaties. Chirurgie kan nodig zijn bij structurele problemen in de wervelkolom, vaak veroorzaakt door letsel of ziekte. • Implanteerbare geneesmiddelenpompen: Pompen geven pijnmedicatie rechtstreeks af in de ruimte rond het ruggenmerg. Rechtstreekse toediening vermindert de hoeveelheid opioïden die nodig is om de pijnlijke symptomen te verlichten. • Neuroablatie: Dit wordt vaak gebruikt als laatste redmiddel wanneer andere therapieën falen. Neuroablatie is een chirurgische techniek die zenuwen en weefsel vernietigt, waardoor zenuwsignalen naar de hersenen permanent worden geblokkeerd.

ning te weinig gediagnosticeerd en te weinig behandeld7. Behandelingsmogelijkheden Eén ding over pijn staat vast: je weet het als je het hebt. En als je lijdt aan voortdurende chronische pijn, raak je er na verloop van tijd fysiek, mentaal en emotioneel uitgeput van. Maar misschien weet je niet wat voor soort of categorie pijn je hebt. Er zijn twee hoofdcategorieën van pijn - die beide mild, matig of ernstig kunnen zijn: • Acute pijn: Treedt onmiddellijk op na een verwonding en duurt niet langer dan 2 maanden als het goed wordt behandeld. • Chronische pijn: Elke vorm

van pijn die 6 maanden of langer aanhoudt. Chronische pijn is vaak moeilijk te behandelen, omdat de oorzaak moeilijk te achterhalen is. Het kan ook van persoon tot persoon verschillen - personen met ogenschijnlijk dezelfde soort chronische pijn kunnen verschillende behandelingen nodig hebben. Chronische pijn behandelen Welke behandeling voor jou het meest geschikt is, hangt af van het soort pijn, hoe ernstig de pijn is en hoe je op de pijnbehandeling reageert. Het is een feit dat alleen een arts kan bepalen of je een goede kandidaat bent voor verschillende pijnbehandelingsopties. Pijnbestrijdingsspecialisten zijn artsen die gespecialiseerd zijn in de behan-

deling van chronische pijn. Deze artsen hebben een jarenlange, gespecialiseerde opleiding in pijnbestrijding gevolgd en richten zich op de behandeling van patiënten met ernstige pijn. Er zijn 3 niveaus van pijn en voor elk niveau zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden. Meestal zal je arts een behandelplan volgen dat begint met basistherapieën (zoals rust en voeding) en dat overgaat in meer medische oplossingen, afhankelijk van het type en de ernst van de pijn. Het behandelplan hangt ook af van hoe je op een bepaalde behandeling reageert.

1 - Mills S, Torrance N, Smith BH. Identification and Management of Chronic Pain in Primary Care: a Review. Current Psychiatry Reports. 2016;18:22. doi:10.1007/s11920-015-0659-9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4731442/ 2 - Brunton S. Approach to assessment and diagnosis of chronic pain. J Fam Pract. 2004;53(10 Suppl):S3-10. Accessed at : https://findarticles.com/p/articles/mi_m0689/is_10_53/ai_n6249279/?tag=content;col1 3 - Societal Impact of Pain, 2016. Abstract & Background Booklet. https://www.sip-platform.eu/sip2016booklet. Last accessed: March 2017 4 - Policy Connect. About Chronic Pain. https://www.policyconnect.org.uk/cppc/about-chronic-pain Accessed March 2012 5 - Raftery MN, Sarma K, Murphy AW, De la Harpe D, Normand C, McGuire BE: Chronic pain in the Republic of Ireland–community prevalence, psychosocial profile and predictors of pain-related disability: results from the Prevalence, Impact and Cost of Chronic Pain (PRIME) study, part 1. Pain 2011, 152:1096–1103. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21450402 6 - NHS Choices. https://www.nhs.uk/news/2016/06June/Pages/Almost-half-of-all-UK-adults-may-be-living-withchronic-pain.aspx. Last accessed: March 2017 7 - Galluzi. Management of neuropathic pain. Journal of the American Osteopathic Association. 2005;sup 4 (105):S12-S19

Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een progressieve neurologische aandoening waaraan wereldwijd zeven tot tien miljoen mensen lijden. Deep brain stimulation (DBS)1 is een beproefde, veilige en doeltreffende behandeling die de dagelijkse ervaringen van patiënten met een bewegingsstoornis helpt verbeteren.

agnosticeren van de ziekte een langdurig proces zijn. Een specialist op het gebied van bewegingsstoornissen zal een diagnose stellen op basis van de bevindingen van een medische anamnese, een overzicht van de symptomen en een neurologisch en lichamelijk onderzoek. Daarnaast kunnen bloed- en beeldvormend onderzoek worden aanbevolen om andere aandoeningen uit te sluiten die de symptomen kunnen veroorzaken.

DBS-procedure nische behandeling met levodopa vaak tot aanzienlijke bijwerkingen, met name dyskinesieën (onwillekeurige bewegingen) en motorische schommelingen.2

Enkele aanvullende therapieën voor de behandeling van ernstige symptomen van de ziekte van Parkinson zijn pallidotomie (chirurgische procedure waarbij een klein De kenmerkende tekenen van de ziekte deel van de globus pallidus wordt vernievan Parkinson zijn bewegingsstoornissen tigd door het creëren van een litteken) en zoals traagheid van bewegen (bradykinedeep brain stimulation (DBS). Van beide sie), onvermogen om te bewegen (akinesie), Er is momenteel geen geneesmiddel voor is gemeld dat ze helpen de symptomen rusttrillingen, moeite met lopen en spierde ziekte van Parkinson. De behandeling van Parkinson te verminderen.3 stijfheid. Af en toe veroorzaakt de ziekte is gewoonlijk gericht op het herstellen ook depressie, constipatie, spraakstoornis- van het dopamineniveau door toedieScan de QR sen, seksuele disfunctie en dementie. De ning van dopaminerge geneesmiddelen. code en kijk de ernst van de symptomen van de ziekte van De huidige normen voor patiëntenzorg video voor meer Parkinson neemt mettertijd vaak toe. bevelen levodopa aan als eerstelijnstheinformatie rapie voor de symptomatische controle Omdat er geen eenduidige test is om de tijdens de vroege, ongecompliceerde diagnose Parkinson te stellen, kan het di- stadia van Parkinson. Helaas leidt chro-

Bij Deep Brain Stimulation wordt gebruik gemaakt van een bescheiden medisch apparaat dat signalen naar de hersenen zendt. De signalen helpen de motorische functies die worden beïnvloed door bewegingsstoornissymptomen zoals tremor, traagheid en stijfheid, onder controle te houden. De arts zal een of twee geïsoleerde draden, afleidingen genaamd, in de hersenen plaatsen. De afleidingen worden vervolgens aangesloten op de stimulator (vergelijkbaar met een pacemaker), die meestal onder de huid in de borstkas wordt geplaatst. Het apparaat produceert milde elektrische impulsen die een specifiek deel van de hersenen stimuleren. Dit kan helpen bij het reguleren van de signaaloverdracht in de hersenen, wat leidt tot verbetering van de symptomen van de ziekte van Parkinson. Hoewel DBS geen geneesmiddel is, kan het helpen de dagelijkse ervaringen en de kwaliteit van leven te verbeteren. De meeste mensen zullen naast DBS medicijnen voor de ziekte van Parkinson blijven innemen, maar vaak in een verlaagde dosering.

Approximately 100 million people across Europe suﬀer from chronic pain.

“Every day tasks are a struggle” Spinal Cord Stimulation therapy can give them new reasons to hope. Visit bostonscientiﬁc.eu/nowyouhearme for more information. Learn more:

Now You Hear Me

CAUTION: The law restricts these devices to sale by or on the order of a physician. Indications, contraindications, warnings and instructions for use can be found in the product labelling supplied with each device. Products shown for INFORMATION purposes only and may not be approved or for sale in certain countries. This material not intended for use in France. 2021 Copyright © Boston Scientiﬁc Corporation or its aﬃliates. All rights reserved. NM-937001-AA

28 Gezonde Start analysenederland.nl

‘Het PKU dieet is vooral heel goed plannen’ Focus Elke baby krijgt gemiddeld drie dagen na de geboorte de hielprik. In uitzonderlijke gevallen kan er PKU (fenylketonurie) worden vastgesteld, een zeldzame genetische aandoening, waarbij het lichaam eiwitten niet of onvoldoende kan verwerken. PKU-patiënten kunnen één van de bouwstenen van eiwit, namelijk het aminozuur fenylalanine, niet (voldoende) afbreken. De aandoening kan ernstig verlopen, maar tijdige opsporing en een goede dieetbegeleiding, kunnen leiden tot zeer goede resultaten bij PKU-patiënten. Tekst: Féline van der Linde

“

kreeg ik de diagnose PKU”, vertelt Naomi, PKUpatiënt. “Het is een erfelijke aandoening, maar ik ben zover ik weet de enige in de familie die PKU heeft. Voor mijn ouders was dit wel zwaar in het begin. Ik was hun eerste kind en door mijn diagnose kwam er ineens heel veel op hen af. Een heel nieuw dieet, maar ook nog eens het gevaar van bijvoorbeeld mogelijke hersenschade. Daarnaast moesten zij vaak naar het ziekenhuis voor het laten prikken van mijn bloed om mijn fenylalanine waarde goed in de gaten te kunnen houden. Zeker in de eerste jaren is dat belangrijk in verband met de hersenontwikkeling.” Na mijn hielprik

moet gelijk met het eiwitarme Vanaf de diagnose

dieet worden gestart , aldus Naomi. “Het volgen van het dieet gaat voor mij heel erg met ‘ups-and-downs’. Ik zit aan de erg lage kant van het maximaal aantal eiwitten dat ik mag hebben per dag. Ik mag namelijk maar zes gram eiwit per dag hebben. Dat laat niet heel veel ruimte over voor vrijheid in het dieet. Zeker toen ik naar de middelbare school ging was het weer zoeken naar evenwicht. Mijn aminozuurpreparaten moest ik gemakkelijk mee kunnen nemen. En vooral tijdens de puberteit was het moeilijk. Je wilt namelijk meedoen met de rest en spontaan naar feestjes kunnen gaan en met vrienden in een tapasrestaurant kunnen eten. Helaas kan ik dat niet spontaan doen, want van te voren moet ik weten wat ik zou kunnen eten van het menu en moet ik kijken of dat lukt. De ziekte draait eigenlijk om goed plannen.” mij niet aan het dieet houd of mijn aminozuurpreparaten niet inneem heeft dat direct gevolgen. Naomi: “Zo wordt mijn huid heel slecht, krijg ik spontaan kleine wondjes en kan ik mij heel moeilijk concentreren. Een film duurt dan al veels te lang voor mij. Daarnaast word ik ook heel labiel, mijn emoties gaan dan alle kanten op. Dat zijn de gevolgen op de korte termijn voor mij en die verschillen per patiënt. Op de lange termijn kan hersenschade optreden wanneer het dieet niet wordt gevolgd. Die wetenschap houdt mij bij de les, waardoor ik heel strak mijn dieet volg. Nu ik studeer en op mezelf woon gaat dat heel En zodra ik

goed. Het blijft natuurlijk wel een uitdaging, maar dat zal het altijd wel blijven. Zo kook ik voor mijzelf vaak meerdere porties zodat ik die kan meenemen naar vrienden. Zo eten we wel samen, maar eet ik toch mijn eigen eten. Nadeel van het dieet zijn alleen wel de hoge kosten en dat merk ik zeker nu ik student ben.” Van de aminozuur-

preparaten zijn er tegenwoordig veel verschillende soorten en maten. “Zo gebruik ik thuis een poeder dat ik met warm water moet vermengen. En ik slik pilletjes wanneer ik niet thuis ben. Wanneer ik de pilletjes gebruik zijn dat 24 stuks per keer, drie keer per dag. Dat zijn er ontzettend veel. Maar de pilletjes zijn een hele verbetering ten opzichte van het zakje dat ik daarvoor gebruikte. De smaak van die zakjes kon ik niet verdragen en daarom moest ik opzoek naar een ander aminozuurpreparaat wat ik kon gebruiken wanneer ik niet thuis ben. Toen kwam ik uit bij de pilletjes, maar als ik één ding zou mogen veranderen aan het hebben van PKU dan zijn het de 24 pilletjes per keer, want 72 pilletjes per dag slikken is enorm veel.” was en is voor velen moeilijk, maar heeft voor Naomi alleen maar gezorgd voor positieve effecten wat betreft aandoening. “Er ontstonden geen moeilijk situaties voor mij, bijvoorbeeld de weekendjes weg met vrienden of barbecues. Dat zijn voor mij de moeilijke momenten waarop ik mij moet aanpassen en die Het afgelopen jaar

3Vragen aan Carla Aalderink

zorgen voor stress. Afgelopen jaar was er voor mij veel meer ruimte om ritme in te bouwen. En dat was te merken in mijn waarden, die zijn heel goed. Zolang ik mijn dieet goed blijf plannen, de juiste en lekkere aminozuurpreparaten neem en voor zo min mogelijk moeilijke momenten kom te staan kan ik heel goed met mijn aandoening omgaan.” Disclaimer: Om privacy redenen is de naam van de patiënt aangepast. De volledige naam is bij de redactie bekend.

De PKU vereniging De PKU vereniging bestaat uit PKUpatiënten die samen de krachten bundelen om een aantal zaken te bereiken. Enerzijds om de juiste informatie te geven. “Daarnaast is de Nederlandse Phenylketonurie Vereniging er om op te komen voor de belangen van de patiënten”, vertelt David Abeln, voorzitter van de Nederlandse PKU vereniging. “Zo komen we momenteel op voor ouders die via de huisarts het nieuws krijgen dat hun kindje PKU heeft. Veel huisartsen maken PKU namelijk maar één keer in hun leven, of helemaal niet, mee en hebben vaak niet de benodigde informatie om hier goed mee om te gaan en dit goed te communiceren naar de ouders. Daarnaast zorgt de vereniging voor praktische zaken als waar eiwitarme producten gekocht kunnen worden en heeft de vereniging een recepten app laten maken.”

Carla Aalderink, Directeur VPTZ Nederland

In de palliatieve terminale zorg staan er vaak drie krachten aan het bed van iemand die in de laatste fase van zijn of haar leven zit. Het zorgpersoneel, de partner/ mantelzorgers en betrokken vrijwilligers. Die laatsten zijn van essentieel belang om een goed levenseinde mede mogelijk te maken. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

Wat doen vrijwilligers in de palliatieve terminale zorg? “Vrijwilligers in de palliatieve zorg kun je eigenlijk zien als een vrijwillige extra mantelzorger. Ze bieden een luisterend oor, maken een praatje met de patiënt, koken voor hen of waken simpelweg naast het bed wanneer de zorgbehoevende slaapt. De belangrijkste taak van de vrijwilliger is ‘er zijn’, en dat kan allerlei verschillende vormen aannemen. Ze nemen geen zorgtaken op zich, maar ondersteunen het zorgpersoneel bijvoorbeeld wel door eventuele veranderingen in de situatie aan hen door te geven.” Wanneer worden vrijwilligers ingezet? “Binnen VPTZ Nederland zijn circa 12.000 opgeleide vrijwilligers actief die ondersteunen bij deze intensieve zorg in de laatste levensfase. Dit kan thuis, in het hospice of in een zorginstelling. Het is onze visie dat goede zorg in de laatste levensfase vraagt om een samenspel tussen mantelzorgers, vrijwilligers en beroepsmatige zorg. Samen is het vaak mogelijk te realiseren dat iemand kan overlijden op zijn of haar plek van voorkeur.” Waarom is het zo belangrijk dat deze vrijwilligers er zijn? “De laatste fase van het leven is vaak zwaar. Er is veel zorg nodig en voor de mantelzorger is het niet altijd mogelijk alles zelf op te pakken. Bijvoorbeeld als de mantelzorger zelf ook al wat ouder is, er slechts één mantelzorger aanwezig is, of als de kinderen niet in de buurt wonen. Vrijwilligers kunnen de mantelzorger dan ondersteunen door op een aantal momenten de taken van de mantelzorger op zich te nemen. De mantelzorger kan dan een paar uurtjes op adem komen, zodat deze zijn of haar zorgtaken vol kan houden. Ook bieden vrijwilligers een luisterend oor aan zowel de stervende zelf als de mantelzorger, waardoor ze enorm veel steun kunnen bieden in een lastige tijd.” ADVERTENTIE

Al meer dan 20 jaar delen we samen verhalen en nieuwe ervaringen. Vitaflo® ontwikkelt reeds meer dan 20 jaar innovatieve voeding voor medisch gebruik voor de dieetbegeleiding van zeldzame aandoeningen die een aangepast dieet vereisen. In samenwerking met artsen, diëtisten en diverse patiëntenorganisaties brengen we consumentvriendelijke producten op de markt die up-to-date zijn volgens de meest recente voedingsrichtlijnen. Zo wil Vitaflo in een steeds veranderende wereld patiënten blijven ondersteunen bij het volgen van hun restrictief dieet. Ontdek meer over Vitaflo op: https://www.vitafriendspku.com/nl/

Advertentie02.indd 1

5/02/21 14:53

29 Gezonde Start analysenederland.nl

Een kleurrijk dieet voor meer vitaliteit Inspiratie We zijn ons de laatste tijd nog meer bewust geworden van het belang van een goede gezondheid. Ook voor ouderen is het van groot belang gezond en vitaal te blijven, maar juist het belangrijkste element voor een goede gezondheid, goede voeding, is voor ouderen vaak een obstakel. Tekst: Marjon Kruize Foto: Roland J. Reinders & Ella Olsson

ulinair publiciste

tv-persoonlijkheid Janny van der Heijden (bekend van onder andere Heel Holland Bakt en Denkend aan Holland) probeert ouderen dagelijks op de hoogte te houden van het belang van goede voeding, zeker ook in deze tijd. “Je ziet bij ouderen vaak dat ze geen zin hebben om voor zichzelf te koken, zeker als er geen partner meer is waar ze samen mee kunnen eten. Eten gaat vaak meer om een gevuld gevoel, dus grijpen ze eerder naar een boterham om maar even snel iets gegeten te hebben. En dat terwijl gevarieerde voeding voor ouderen juist zo belangrijk is. Ondervoeding bij ouderen komt enorm veel voor, niet omdat ze helemaal niks eten, maar omdat ze niet voldoende gevarieerd eten en hierdoor voedingsstoffen missen.” en

Naarmate je ouder wordt, nemen ook je smaak en reuk af, waardoor eten minder leuk wordt. Daardoor verliezen ouderen vaak het plezier in koken en eten. “Maar als je ook op hoge leeftijd gezond wilt blijven, zal je toch aan je voeding moeten denken”, vertelt Van der Heijden. “Om je spieren sterk te houden zijn vooral eiwitten erg belangrijk. Deze haal je bijvoorbeeld uit vlees, vis en eieren. Pas wel op dat je niet te veel zout binnenkrijgt, want dat is dan weer slecht voor de nieren.

Je ziet bij ouderen vaak dat ze geen zin hebben om voor zichzelf te koken, zeker als er geen partner meer is waar ze samen mee kunnen eten. Eigenlijk moet je vooral kleurrijk eten. De natuur heeft ervoor gezorgd dat elke kleur groente en fruit zijn eigen voedingswaarde heeft. Een groene bladgroene bevat andere vitaminen dan een rode tomaat. Als je alle kleuren op je bord hebt, dan eet je al gauw gezond.” Ook eten veel ouderen te weinig groenten. “Vaak eten ze deze alleen bij de hoofdmaaltijd, maar je kan heel gemakkelijk groen-

ten aan je dieet toevoegen door bijvoorbeeld een salade te eten naast je boterham. En diepvriesgroenten zijn net zo goed als verse groenten, soms bevatten ze zelfs meer vitaminen. Als je niet te vaak naar de supermarkt wilt, of dit niet meer zo goed kan, dan kan het echt een enorm

verschil maken om een kleine voorraad aan te leggen.” die ouderen over moeten om gezond voor zichzelf te koken blijft hoog. Volgens Van der Heijden moeten we daar gezamenlijk onze verantwoordelijkheid voor nemen. “In Want de drempel

de supermarkt is bijna alles gericht op twee personen of op gezinnen, dus het is vaak moeilijker en ook duurder om voor één persoon te koken. De coronacrisis maakt dit nog eens extra lastig en complex omdat sommige ouderen nu ook helemaal niet meer naar de supermarkt durven

te gaan, juist nu het extra belangrijk is dat ouderen goed eten om vitaal te blijven. Die ouderen moeten we nu echt bijstaan, zodat ze niet ondervoed raken.”

Naarmate je ouder wordt, nemen ook je smaak en reuk af, waardoor eten minder leuk wordt. Daardoor verliezen ouderen vaak het plezier in koken en eten. Online zijn natuurlijk

Eigenlijk moet je vooral kleurrijk eten. De natuur heeft ervoor gezorgd dat elke kleur groente en fruit zijn eigen voedingswaarde heeft.

enorm veel recepten voor alleenstaanden te vinden, maar deze informatie bereikt lang niet alle ouderen. “Heel veel ouderen zijn digitaal niet zo vaardig”, vertelt van der Heijden. “Daarom is het belangrijk om ouderen bijvoorbeeld via de televisie te bereiken. Die televisie is op dit moment ook hun enige contact naar de buitenwereld toe, dus het is enorm belangrijk dat we ook aan hen denken en hen via dit kanaal bewust maken van de vele mogelijkheden.”

30 Gezonde Start analysenederland.nl

Hospice in Nijkerk.

Vrijwilligers bieden steun in de laatste levensfase – zichtbaar betekenisvol Focus

In de laatste levensfase is goede zorg van groot belang. En goede zorg gaat verder dan alleen medische zorg. Vrijwilligers spelen hier een enorm belangrijke rol in. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto’s

anneer iemand

ziekenhuis voor de laatste keer gaat verlaten staat diegene, maar ook zijn of haar familie, een moeilijke periode te wachten. “Het is dan ook belangrijk dat ze goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden die ze hebben”, vertelt Ine Witteveen, transferverpleegkundige in Meander Medisch Centrum. “Vaak wordt ons een hele concrete vraag voorgelegd: iemand wil naar huis of juist naar het hospice. Maar soms zijn patiënt en familie niet volledig op de hoogte van alle mogelijkheden. En het is natuurlijk sowieso een hele heftige periode, daarom is het goed om vanuit het ziekenhuis nog een laatste gesprek met hen aan te gaan.” het

worden de wensen van de patiënt en de familie nogmaals afgewogen, vertelt Witteveen. “Soms heeft iemand besloten om naar een hospice te gaan, om de mantelzorgers te ontlasten. Bij zo’n gesprek

Echter, waar zij niet altijd rekening mee houden is dat er ook mogelijkheden zijn om thuis extra hulp te krijgen van bijvoorbeeld vrijwilligers. Het kan voor zowel de mantelzorger als de patiënt heel prettig zijn als de patiënt toch nog even naar huis kan gaan, zelfs al is het op een later moment misschien toch beter om alsnog naar het hospice te gaan.” De belangrijkste vraag

hierbij is: ‘wat is er nodig?’. “Hebben de mantelzorgers nog voldoende reserves om de patiënt, samen met 24-uurszorg, vrijwilligers en thuiszorg, thuis te verzorgen? Iedereen krijgt in deze gesprekken rustig de tijd om zijn zegje te doen, want door de emotie is daar vaak nog geen tijd voor geweest. Wij voorzien hen van alle informatie die nodig is om een goede afweging te maken.”

spel zijn die je liever niet wilt confronteren met een zware laatste fase. Het allerbelangrijkste is altijd de wens van de patiënt zelf, die moet waar mogelijk leidend zijn.” gekozen wordt voor het hospice, of voor de eigen woning, in alle gevallen zijn vrijwilligers van groot belang om de druk op de mantelzorger en verpleegkundigen te verminderen. “De vrijwilliger neemt nooit de taak van de verpleegkundigen over, maar vult de zorg waar wenselijk aan”, vertelt Van der Hout. “Dat kan allerlei verschillende vormen aannemen. Zo Of er nou

Of er nou gekozen wordt voor het hospice, of voor de eigen woning, in alle gevallen zijn vrijwilligers van groot belang om de druk op de mantelzorger en verpleegkundigen te verminderen. hebben we in het hospice vrijwilligers die helpen bij zorgtaken, ze bieden een luisterend oor, emotionele en

praktische ondersteuning en leveren zo een stukje extra waarde voor onze gasten, als aanvulling op de zorg van de verpleging. Maar er zijn ook vrijwilligers die lekkere maaltijden koken en zelfs vrijwilligers die muziek voor onze gasten verzorgen en cd’s klaarleggen die de zorgvrijwilligers en verpleging op kunnen zetten. Ook zijn er gastvrouwen die klaarstaan om bezoekers te ontvangen en naasten een warm welkom te bieden.” thuissituatie zijn deze vrijwilligers onmisbaar. “Ze nemen een deel van de zorg over van de Ook in de

mantelzorger en dat is van groot belang om ervoor te zorgen dat die laatste het vol kan houden”, vertelt Van der Hout. “Een vrijwilliger komt een- of tweemaal per week langs en kan samen met andere vrijwilligers enkele dagdelen of nachten ondersteuning bieden, dan kan de mantelzorger in die tijd even de deur uit om een boodschap te doen, vrienden te zien of simpelweg bij te slapen. Zo maken ze de laatste fase niet alleen voor de patiënt zelf, maar ook voor de mantelzorger een stukje dragelijker. En dat is van onschatbare waarde.”

De belangrijkste vraag is: ‘wat is er nodig?’. huis kan of niet, hangt daarnaast ook af van de complexiteit van de zorgvraag. “In sommige gevallen is het simpelweg niet gewenst om terug naar huis te gaan”, vertelt Alida van der Hout, algemeen coördinator bij Hospice Nijkerk. “Bijvoorbeeld wanneer er nog jonge kinderen in het Of iemand naar

Een vrijwilliger komt een- of tweemaal per week langs en kan samen met andere vrijwilligers enkele dagdelen of nachten ondersteuning bieden.

Gezonde Start

VPTZ Nederland - Partner Content

analysenederland.nl

Ondersteuning in de laatste levensfase zorgers”, vertelt Carla Aalderink, sinds 1 februari directeur van VPTZ Nederland. “VrijwilliIn de palliatieve terminale zorg gers ondersteunen niet alleen de zijn vrijwilligers van groot persoon in de laatste levensfase, belang. Vrijwilligers Palliatiemaar ook de mantelzorgers en ve Terminale Zorg Nederland het zorgpersoneel door er simpel(VPTZ) is de koepel voor organi- weg voor de stervende te zijn. Ze saties die vrijwilligers inzetten verrichten geen medische handebij mensen in de laatste levens- lingen, maar waken bijvoorbeeld fase. Zo’n 12.000 vrijwilligers over hen, bieden een luisterend doen dit waardevolle werk en oor of maken een praatje, afhanzij ondersteunen daarbij menkelijk van waar de persoon op dat sen in de laatste levensfase en moment behoefte aan heeft. Dat mantelzorgers. Zij doen dit bij geeft de mantelzorger de ruimte mensen thuis, in hospices en om tot rust te komen, omdat ze in zorginstellingen. Goede zorg weten dat de vrijwilliger over hun in de laatste levensfase vraagt naaste waakt.” om een goed samenspel tussen mantelzorgers, vrijwilligers en beroepsmatige zorg. Samen is het vaak mogelijk te realiseren dat iemand kan overlijden op zijn of haar plek van voorkeur. Partner Content VPTZ Nederland

”

Vrijwilligers ondersteunen niet alleen de persoon in de laatste levensfase, maar ook de mantelzorgers en het zorgpersoneel door er simpelweg voor de stervende te zijn.

Carla Aalderink Directeur van VPTZ Nederland

“De laatste levensfase kan heel zwaar zijn, voor de stervende, maar zeker ook voor de mantel-

ook voor lastige situaties komen te staan met mensen die bijvoorbeeld boos of verdrietig zijn, of gedragsveranderingen doormaken als gevolg van hun ziekte. Het is belangrijk dat je dit aan het einde van de dag ook weer van je af Vrijwilligerswerk in de palliatieve kunt zetten, anders houd je het terminale zorg is dan ook niet vrij- niet vol. De mensen die dit werk blijvend, vertelt Aalderink. “Het doen zijn intrinsiek gemotiveerd werk vraagt best veel van je. Je en weten waar ze aan beginnen.” bouwt in korte tijd een intensieve band op met de stervende en zijn Alle vrijwilligers volgen daarom of haar naasten, maar je weet ook ook een training voordat ze aan dat dit snel weer voorbij is. Je kunt het werk beginnen. “Scholing is

een belangrijke taak van VPTZ Nederland. Onze VPTZ Academie biedt een landelijk aanbod aan trainingen voor de vrijwilligers, coördinatoren en bestuursleden van de lidorganisaties”, stelt Aalderink. “Vrijwillig betekent bij ons zeker niet vrijblijvend en al onze vrijwilligers maken een zeer bewuste keuze wanneer zij zich aanmelden. In de trainingen leren vrijwilligers onder andere vraag gestuurd handelen en om te gaan met verschillende lastige situaties waar ze voor kunnen komen te staan. De introductiecursus maakt vaak ook onderdeel uit van het wervingsproces. Daarnaast worden er tal van verdiepingstrainingen aangeboden.” In het afgelopen jaar is meer dan ooit gebleken hoe belangrijk de nabijheid die vrijwilligers bieden is. “Juist die arm om iemand heen konden we het afgelopen jaar niet altijd bieden, en dat was moeilijk”, vertelt Aalderink. “Het werk is noodgedwongen afstandelijker geworden, waardoor het ook voor onze vrijwilligers lastig is geweest om hun rol te vervullen. Maar gelukkig lijkt het erop dat er betere tijden aan komen.”

Foto’s: stills uit de commercial van VPTZ Nederland

Ga voor meer informatie naar vptz.nl

Aalderink richt haar blik dan ook op de toekomst. “Momenteel worden de trainingen van de VPTZ Academie allemaal online gegeven en ondanks dat we dit heel goed

hebben kunnen vormgeven, mist toch het fysieke contact op locatie. In de trainingen wordt ook gesproken over zwaardere onderwerpen en in een fysieke situatie is het vaak toch makkelijker om hier open over te praten. Ik hoop daarom dat we later dit jaar met de academie terug kunnen gaan naar fysieke opleidingen of wellicht naar een mix van beide vormen.”

”

Juist die arm om iemand heen konden we het afgelopen jaar niet altijd bieden, en dat was moeilijk. De waardering voor hospices en palliatieve terminale zorg aan huis is het afgelopen jaar ook enkel gegroeid, vertelt Aalderink. “Wat daar door vrijwilligers wordt gedaan, is echt betekenisvol. Het is misschien niet altijd zichtbaar, maar voor personen in de laatste levensfase en hun naasten is het altijd merkbaar. Dat is de kern van het werk van onze vrijwilligers en dat is zo ontzettend belangrijk. Juist in de laatste fase van het leven wil je het voor mensen zo goed en prettig mogelijk maken.”

Betaalbare Trapliften U kent ons van

Volgens 1.710 klanten

Trapliften v.a. € 1690,Veilig genieten van uw hele huis, zoals u

Gratis brochure ontvangen?

dat gewend bent. Smienk is dè specialist in kwalitatieve, hergebruikte trapliften van alle merken. Al onze trapliften worden nauwkeurig nagemeten en indien nodig aangepast aan de nieuwe trapsituatie. En met ons Zekerheidsplan krijgt u levenslange garantie. Zo houdt u geld en energie over voor de leuke dingen.

Bel 0341 76 80 71 Of kijk op onze website

Een veilige traplift voor een lage prijs.

www.smienktrapliften.nl

COVID-19: Voor de veiligheid, werken onze monteurs en adviseurs volgens strikte veiligheidsregels conform RIVM-beleid.