Toekomst van de Economie by Contentway

Dit is een commerciële uitgave van Contentway bij deze krant.

Toekomst van de Economie

De laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van de economie en maatschappij Juli 2022

Topics: Verpakkingsindustrie, circulariteit, energietransitie, e-commerce, smart city en vastgoed.

Baas over eigen energie – hoe bedrijven en consumenten regie houden Lees meer op pagina 2

Kunststof leidt ook tot duidelijke CO2-reductie

Kunststof heeft de reputatie schadelijk te zijn voor het milieu. Discussie daaromtrent wordt echter vooral gevoed door emotie.

Voorwoord - Edith Nordmann

Energietransitie – u bent de oplossing!

De wereld lijkt echter ingewikkelder te zijn geworden door onder andere een enorm tekort aan arbeidskrachten.

Profiel Interview - Jouri Schoemaker

‘Niemand wil boodschappen doen in een marketingmachine’ Circulair is de toekomst, ook als het om verpakkingen draait.

Kies Leger des Heils ReShare als jouw duurzame partner in textielhergebruik.

‘Warmtenetten onmisbaar voor transitie naar duurzamer energiesysteem’

Nederland wil vaart maken met de energietransitie om klimaatdoelen te halen en voor energie niet langer afhankelijk te zijn van het buitenland.

‘Provincies zorgen ervoor dat een onoplosbare puzzel toch opgelost kan worden’ Nederland staat voor een groot aantal maatschappelijke opgaven. Dit betekent dat ook in de fysieke leefomgeving een hoop veranderingen plaatsvinden.

Let’s close the loop. Samen met o.a. (mode) retailers, producenten en ontwerpers gaan we de strijd aan om zoveel mogelijk kleding in te zamelen voor hergebruik en recycling binnen Nederland. Neem contact met ons op via de QR code.

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

GREENCHOICE – PARTNER CONTENT

Baas over eigen energie – hoe bedrijven en consumenten regie houden

„Want wat je bespaart hoef je niet op te wekken.“

Klanten willen energie besparen, dus zet de energieleverancier ook in op producten waarmee haar klanten minder afhankelijk of volledig onafhankelijk worden van aardgas. Denk aan isolatie, warmtepompen en zonnepanelen. “Wij helpen onze klanten duurzame stappen te zetten. De een renoveert zijn hele woning of bedrijfspand, de ander begint met bijvoorbeeld vloerisolatie”, zegt Jeroen Vanson, lobbyist en ambassadeur bij Greenchoice. Druist energiebesparing niet in tegen het verdienmodel van een energiemaatschappij? Niet bij dit bedrijf. “Wij vinden het vanuit onze missie belangrijk dat er

heet dit. “Je verliest hiermee maar een klein percentage per jaar, maar lost wel een enorm probleem op.” Daarnaast zet Greenchoice in op grootschalige opslag van duurzame stroom zoals bij windpark Hartelkanaal op de Maasvlakte, waar ze elektriciteit opslaan in grote accupakketten.

Energiecoöperaties Met een bestand van 600.000 klanten, waaronder zowel huishoudens als gemeentes, woningcorporaties en MKB-bedrijven, is Greenchoice geen kleine speler. De energieleverancier helpt bedrijven stappen te zetten die bij het bedrijf passen, bijvoorbeeld met de Energiebespaarregelaar die inzicht geeft in de energiehuishouding. Alleen al met het optimaliseren van technische systemen kan een bedrijf minstens 15 procent energie besparen. Met de Energiebespaarregelaar voldoen bedrijven ook aan de landelijke informatieplicht. Momenteel loopt er bij 300 klanten een pilot van de Energiebespaarregelaar, na de zomer hoopt het bedrijf op te schalen.

Jeroen Vanson, Lobbyist en ambassadeur bij Greenchoice In overheidsaanbestedingen ziet Greenchoice een toename van gemeenten die naast duurzame stroomlevering meer inzetten op duurzame partnerships. Voor Amsterdam, Rotterdam en Utrecht realiseert Greenchoice bijvoorbeeld ook duurzame projecten die extra bijdragen aan lokale klimaatdoelen. Vanson: “Dit doen we het liefst met lokale initiatieven. Zo werken we samen met ruim 120 energiecoöperaties.

et van Gogh-museum wist 50 procent energie te besparen, alleen maar door aan de knoppen van de klimaatinstallatie te draaien. De halogeenverlichting vervangen door led scheelt de helft aan elektriciteit en dakisolatie deed het gasverbruik dalen met maar liefst 70 procent. Zomaar een voorbeeld van duurzame doelen die behaald zijn en waar Greenchoice aan bijdraagt. Greenchoice werd dit dit jaar voor de zesde keer op rij als duurzaamste energiemerk van Nederland uitgeroepen, blijkt uit onderzoek van de Sustainable Brand Index naar de perceptie van consumenten.

minder energie verbruikt wordt. Daarom leveren we ook producten waarmee je energie bespaart, zoals zonnepanelen, warmtepompen en isolatiematerialen.” Het is zoals Greenchoice-directeur Coen de Ruiter zegt: ‘Wij vinden het belangrijk dat iedereen, consumenten en bedrijven, kan meedoen aan de energietransitie. Daarom willen we die rendabel maken voor iedereen.”

Greenchoice wordt gezien als meest duurzame energiemerk van Nederland. Het bedrijf zet vooral in op energiebesparing. “Want wat je bespaart hoef je niet op te wekken”, zegt Jeroen Vanson.

„Wij helpen onze klanten duurzame stappen te zetten.“

« Oplossingen netcongestie “Omdat het netwerk dreigt vol te raken, is het noodzakelijk met klanten te kijken hoe we het netwerk zo min mogelijk belasten.” Voor wie met bijvoorbeeld zonnepanelen elektriciteit wil leveren aan dit overvolle netwerk, wil het energiebedrijf de pieken afvlakken. Door tijdens zo’n piek zonnepanelen kort uit te schakelen, wordt optimaal gebruik gemaakt van de capaciteit van het netwerk. Curtailment

Groene keuzes Vanson denkt in het groot, maar ook in het klein. “We staan in Nederland voor veel grote uitdagingen. Maar veel kleine maatregelen zijn al direct rendabel. Een tochtstrip bijvoorbeeld. Kost weinig, maar levert meteen besparing en comfort.” Voor particulieren die aan de slag willen met verdere stappen heeft het bedrijf tal van oplossingen, zoals een woningscan die alle mogelijke besparingen in zicht brengt. “Voor huishoudens die moeite hebben met hun energielasten werken wij onder andere samen met Geldfit.” Deze landelijke stichting zoekt samen met klanten naar passende oplossingen. Zoals een energiecoach die aan huis kan adviseren over maatregelen die meteen leiden tot een lagere energierekening. Samen met bedrijven worden werkende duurzaamheidsoplossingen gerealiseerd. Dat bewijzen ze ook bij Strukton. Strukton heeft zichzelf maar liefst honderd duurzame doelen opgelegd. Zo is in 2030 het volledige leasewagenpark emissieloos. En in plaats van een CO2-reductie van 55 procent wil het in 2030 een reductie van 75 procent behalen. Door het terugbrengen van het aantal rijbewegingen en door aanzienlijk te besparen op het energieverbruik met hulp van Greenchoice. Meer weten? Ga naar www.greenchoice.nl

Wij ﬁnancieren uw duurzame energieproject en -bedrijf Samen met haar tienduizenden beleggers maakt Meewind duurzame energieprojecten mogelijk. Meewind verstrekt al 15 jaar risicokapitaal binnen het gehele spectrum van de energietransitie: duurzame energieopwekking (alle bronnen), besparing, distributie en opslag. We doen niet alleen zon- en windprojecten, maar wist u dat we ook de grootste risicokapitaalverstrekker voor geothermie in Nederland zijn en we nu nieuwe kansen zien voor duurzame mobiliteit, opslag en het energiebedrijf 2.0? Wij maken, inmiddels met honderden miljoenen, uw businessplan mogelijk.

Enkele van onze investeringen:

STICHTING

Wilt u de mogelijkheden van ﬁnanciering door Meewind bespreken? We gaan graag met u in gesprek!

U kunt bellen met: 088-MEEWIND of mailen naar: ﬁnanciering@meewind.nl

Meewind (Seawind Capital Partners B.V.) is als beheerder van Meewind Paraplufonds Duurzame Energieprojecten, Groenfonds Regionaal Duurzaam en het Energie Transitiefonds opgenomen in het register van de AFM. Er zijn risico’s verbonden aan beleggen, de belangrijkste zijn opgenomen in de essentiële beleggersinformatie.

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

IN DE PUBLICATIE Toekomst van de Economie 8. ‘Webwinkel én consument hebben nog een grote slag te slaan voor duurzamere verpakkingen’ 20. Verduurzamen van verpakkingen blijkt pittige opgave

36. Groene waterstof is flinke opgaaf 39. ‘Met de inzet van batterijen versnellen we de energietransitie’ 46. ‘De komende maanden en jaren worden spannend voor e-commerce’ 51. ‘Versnelling nodig in digitale transitie’

CONTENTWAY.NL Duurzame verpakkingen in de voedselindustrie We beseffen de urgentie van het efficiënt omgaan met onze schaarse middelen en materialen ten aanzien van het milieu en onszelf.

CONTENTWAY.NL ‘Met de kennis en ervaring van de olieen gasindustrie kan de energietransitie worden versneld’ Waar voorheen de focus lag op het zoeken en winnen van olie en gas, staat de energietransitie nu centraal.

Energietransitie – u bent de oplossing! Opinie

Nadat de wereld letterlijk op slot was door de wereldwijde covid-maatregelen stond iedereen in de startblokken om weer volop aan de slag te gaan, te ondernemen, te ontwikkelen, zakenpartners te ontmoeten en te reizen. Foto: Suzan Alberts

echter ingewikkelder te zijn geworden door onder andere een enorm tekort aan arbeidskrachten, waardoor de ambitie om met volle vaart in te halen wat in de afgelopen twee jaar maar beperkt mogelijk was, in het gedrang komt. e wereld lijkt

gevaar om slechts naar de kortetermijnproblematiek te kijken en niet tegelijkertijd van de gelegenheid gebruik te maken om een duurzame oplossing te vinden. In tijden waarbij zogenaamde

“wicked problems” moeten worden aangepakt, neigt een mens naar het vertrouwde, het veilige waarmee hij al successen heeft kunnen boeken. De grote ingewikkelde

vraagstukken die uitgesteld succes beloven, zijn daarbij niet aantrekkelijk.Dit is ook zichtbaar op de financiële markten, beleggers lijken dit jaar aan groenmoeheid te lijden. kwartaal van 2022 staken beleggers 36 procent minder in ESG-fondsen dan in 2021 meldt: Bloomberg Intelligence. Dit komt doordat ze twijfelen aan de duurzaamheidsbeloften van landen en bedrijven en dus keren de markten verantwoord krediet de rug toe. In het eerste

Er moeten derhalve

keuzes worden gemaakt en prioriteiten worden gesteld. Wat doe ik wel en wat moet nog even wachten? de daarmee samenhangende hoge energieen brandstofprijzen zijn op dit moment een prikkel die ons aanspoort naar oplossingen te kijken. Maar wederom schuilt daarin het De energiecrisis en

Energie-transitie, duurzaam verpakken, circulariteit

Lees meer op contentway.nl

Toekomst van de Economie De laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van de verpakkingsindustrie, circulaire economie, energietransitie, e-commerce, smart city en vastgoed.

smart-cities zijn onderwerpen waarover wij het allemaal roerend met elkaar eens zijn dat het belangrijk is dat eraan gewerkt wordt en dat er stappen worden ondernomen waardoor we de wereld schoner en duurzamer aan de komende generaties kunnen doorgeven.

de langere termijn duurzaam wordt ingezet en door de transitie ook echt voor te leven, te implementeren en te zorgen dat deze ook wordt nageleefd in onze bedrijven, thuis en in scholen en universiteiten, kunnen de ambities werkelijkheid worden. De CO2-uitstoot moet

ook bereid om uit de comfortzone te stappen, ons een beetje oncomfortabeler te voelen, om afstand te doen van verworven rechten en zelf moeilijkere zaken aan te pakken om de opwarming van de aarde af te remmen? Maar zijn we

is dat bedrijven, universiteiten en overheden werken aan de ontwikkelingen van deze ingewikkelde vraagstukken. De Triple Helix-aanpak moet de oplossing van deze “wicked problems” mogelijk maken. Maar alleen als eenieder van ons deze ontwikkeling ook daadwerkelijk ondersteunt, door gebruik te maken van duurzamere producten, door politici niet alleen af te rekenen op kortetermijnsuccessen, maar ook op wat voor Het goede nieuws

ingrijpend en duurzaam gereduceerd worden om te voorkomen dat wij als aardbewoners bezig zijn onszelf langzaam te verstikken. wordt uitgebreid stilgestaan bij de mogelijkheden, ambities en projecten van de energietransitie, smart cities en e-commerce. De specialisten, die een bijdrage voor deze uitgave hebben geleverd, timmeren al jaren aan de weg om de wereld betere oplossingen te bieden voor de stijgende vraag naar energie, brandstof en voedsel. In deze uitgave

Zij bespreken vraagstukken en oplossingen die niet

alleen voordeel brengen voor toekomstige generaties, maar waar ook wij van kunnen profiteren als we maar snel ge-

Campagne Managers: Inssaf Honnit, Iris Abma, Jeroen van Zonneveld, Kim Lak, Martijn Degeling, Meryam Fayez & Yvette de Vos Managing Director: Jonathan Andersson Redactie: Féline van der Linde Graphic Design: Blanca van Megen & Mo Aslan Tekst: Sterre Blokdijk, Féline van der Linde, Marc van der Sterren, Hugo Schrameyer,Jerry Huinder, Eoin Hennekam, Marjon Kruize, Roos Breed, Ellen Röling, Paulien Derwort Coverfoto: Pexels, Unsplash, Mark David & Persfoto Gedistribueerd met: Het Financieele Dagblad 2022 Drukkerij: RODI Rotatiedruk

noeg beginnen met de implementatie. De oplossingen zijn er en de specialisten in deze uitgave nemen u daarin mee, zodat u deze met overtuiging nu kunt implementeren.

veel oplossingen voor zeer actuele vragen aan bod komen met tevens oog voor een duurzame oplossing op de langere termijn.

Ik voel me vereerd

Edith Nordmann, Managing Partner ACG International

het voorwoord voor deze bijzondere uitgave te mogen schrijven. Een uitgave waarin

Contentway Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats. Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen. Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Uitgegeven door: Contentway B.V. Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam Tel: +31 20 808 82 00 Web: www.contentway.nl Email: info@contentway.nl redactie@contentway.nl ADVERTENTIE

Gemakkelijk en betaalbaar overstappen met econic Zelf hun huis verduurzamen terwijl ze er ‘‘Welk model moesten we kiezen? Buren geen verstand van hadden, was voor attendeerden ons toen op econic. Voor de familie Heming een een vast bedrag per “Nu besparen we risico dat ze niet durfden maand neemt econic te nemen. Dat econic alles uit handen: van tientallen euro’s het voor hen makkelijk, advies en installatie tot per maand op onze service en onderhoud.” betaalbaar en relatief snel mogelijk maakte om Inmiddels genieten ze al energierekening.” over te stappen op een vijf maanden van hun duurzame oplossingen en is de besparing hybride warmtpomp en zonnepanelen, op hun energierekening én CO2-uitstoot was voor hen dan ook echt een uitkomst. enorm! “Zeggen dat je duurzamer wil wonen is Snel, gemakkelijk en betaalbaar overmakkelijk, maar al tijdens de zoektocht stappen op een hybride warmtepomp? naar het juiste type warmtepomp begon Kijk op: www.econic.homes het ons te duizelen.’’

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

CIRCULARITEIT -TOEKOMST TOEKOMST VAN VAN DE DEECONOMIE ECONOMIE 5

REDEFINE MEAT – PARTNER CONTENT

“We hebben de ambitie om uit te groeien tot het grootste vleesbedrijf ter wereld”, zegt Bark zonder spoortje van ironie. Hij meent het oprecht. Dat heeft er vooral mee te maken dat het bedrijf zich niet zozeer richt op consumenten die al kiezen voor vleesvervangers, maar dus primair op de carnivoren onder ons; de liefhebbers van vlees. In die groep valt de meeste winst te halen. Het bedrijf wordt daarbij gedreven door de doelstelling om het huidige voedselsysteem op orde te krijgen. Het fokken van dieren om vlees te produceren verspilt namelijk enorm veel grondstoffen. Dat geldt met name voor rundvlees, waarbij voor iedere kilogram vlees meer dan 25 kilo voer en 20.000 liter water nodig is. Het produceren van ‘nieuw vlees’ zoals dat van Redefine Meat is 95 procent efficiënter. Producten van Redefine Meat zijn gemaakt van duurzame, zeer voedzame, plantaardig en algemeen verkrijgbare ingrediënten zo-

Nu nog zijn de producten van Redefine Meat verkrijgbaar in het foodservicekanaal, maar daar blijft het niet bij. Om een grotere groep mensen te bereiken en meer milieu-impact te maken, wil de aanbieder zijn assortiment breed verkrijgbaar maken. Door de wereldwijde consumptie op te schalen met een breed productassortiment is immers een brede belangstelling te stimuleren. Redefine Meat wil daarbij het brede portfolio van het traditionele vleesaanbod gaan afdekken, waarbij alle soorten vlees aan bod komen (zoals rundvlees, lamsvlees, varkensvlees, kalfsvlees, enzo-

Edwin Bark, Senior vice president van Redefine Meat

als plantaardige eiwitten, vetten en natuurlijke kleuren smaakstoffen. De producten doen niet onder voor dierlijk vlees, getuige ook de keuze voor het huidige distributiekanaal. Vooralsnog zijn de producten verkrijgbaar via tientallen locaties in het foodservicekanaal. Opvallende namen in zijn onder andere diverse locaties van Ron Gastrobar van Michelinsterren-chef Ron Blaauw, terwijl ook de befaamde biefstukketen Loetje inmiddels producten van Redefine Meat op het menu heeft gezet. Verkooppunten in foodservice hebben toegang tot het portfolio van Redefine Meat via distributeurs als Hanos, VHC de Jongens en Hesseling Vlees. “Loetje is toch wel het walhalla van de traditionele vleesliefhebber. Dat we bij die keten een plekje wisten veroveren, en dus ook in de smaak vallen bij de gasten die er komen, is voldoende bewijs van de kwaliteit die je onze producten kunt toedichten”, aldus Bark, die daar nog aan toevoegt dat het succes valt te danken aan de structuur van het bedrijf. Van de inmiddels ruim 200 medewerkers zijn er 70 werkzaam in R&D. Er is dus super veel gelegen aan productontwikkeling en productkwaliteit. Redefine Meat is gebouwd op drie pijlers: technologie, wetenschap en samenwerking met chefs en slagers. Juist door al deze competenties samen te brengen, is het bedrijf gelukt om een product te brengen dat sterk lijkt op dierlijk vlees. Waarbij smaak, textuur en mondgevoel het belangrijkste zijn.

„Loetje is toch wel het walhalla van de traditionele vleesliefhebber. Dat we bij die keten een plekje wisten veroveren, is voldoende bewijs van de kwaliteit die je onze producten kunt toedichten.“

et avontuur van Redefine Meat begon 4 jaar geleden als start up vanuit Israël. De basis voor ontwikkeling van de nieuwe generatie vleesvervangers werd gelegd met behulp van technologie, waaronder 3D-printen. De uitdaging bestond uit het creëren van een product ‘nieuw vlees’ dat naadloos in de buurt zou komen van de traditionele vleesbeleving. “Dat er behoefte bestaat aan een vleesalternatief met minder milieu-impact, dat geen dierenleed veroorzaakt en de bio-diversiteit van onze planeet niet beschadigd is geen nieuws, maar de uitdaging bestaat om een nieuw product te brengen dat ook ‘echte vleesliefhebbers’ overtuigt”, stelt Edwin Bark, senior vice president van Redefine Meat. In het Brabantse Best heeft het Israëlische bedrijf een productielocatie geopend.

„We hebben de ambitie om uit te groeien tot het grootste vleesbedrijf ter wereld.“

Er is een revolutie gaande in de wereld van vleesvervangers. De nieuwste generatie New-Meat van Redefine Meat komt qua smaak, textuur en veelzijdigheid zodanig dicht in de buurt van de traditionele vleesbeleving dat vleesliefhebbers nu definitief overtuigd raken van een waardig alternatief. Zodoende kan er effectief een impuls ontstaan om het kapotte voedselsysteem te herstellen.

Redefine Meat overtuigt met New-Meat juist vleesliefhebbers

voorts), maar ook type vlees van gehaktproducten (zoals gehakt, burgers, worst en kebab), tot zogenaamde wholecuts (zoals steaks, runder bavette, lams rumpsteak) plus een range aan overige producten. Bark tot slot: “Als je wilt dat een vleesalternatief mondiaal milieu-impact krijgt, dan kun je je niet beperken tot foodservice, maar dan moet je daar zijn waar de consument is, waaronder ook retail en e-commerce, uiteraard met voor ieder kanaal een onderscheidend product-aanbod.” www.redefinemeat.com/nl/

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - CIRCULARITEIT

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

COSUN – PARTNER CONTENT

Royal Cosun’s groeiambities in plantaardige oplossingen

« Groei in 4 kernsegmenten Cosun heeft afgelopen jaar haar meerjarenstrategie - Unlock 25 - vastgesteld. Met deze routekaart zet Cosun in op verdere verbetering van haar resultaten, op een toekomstbestendige, duurzame keten en op winstgevende groei in vier kerngebieden – maximale waardecreatie van suikerbieten, groei in toegevoegde waarde aardappelproducten, circulaire verwaarding van co-producten en ingrediënten voor een duurzame en gezonde leefstijl. “We willen versneld groeien in groene (klimaatvriendelijke) en gezondheidsbevorderende ingrediënten zoals vezels, eiwitten en biobased materialen. Producten met hoge toegevoegde waarde die bijdragen aan een beter verdienmodel en oplossingen bieden aan grote transities, zoals de eiwittransitie. Dertig procent van de Cosun omzet moet in 2030 uit deze nieuwe categorie komen.” Innovatie en samenwerking Cosun zoekt als onderdeel van haar strategie ook de samenwerking met partners en startups. “Als coöperatie zit samenwerking in ons DNA. Samen met en voor onze

„Als coöperatie zit samenwerking met en voor onze leden, leveranciers en klanten in ons DNA.“

Planten – ‘plant-based’ – vormen de basis en oorsprong van het bedrijf. “We willen op een zo duurzaam mogelijke manier alles uit planten halen. We zijn daarmee als bedrijf en keten goed gepositioneerd om in te spelen op belangrijke maatschappelijke trends. Mensen willen aan tafel met elkaar kunnen genieten van lekker eten. Daar spelen we met onze producten op in. Tegelijkertijd vindt een transitie plaats van dierlijke naar meer plantaardige eiwitten. Evenals de transitie naar plantaardige, biobased materialen die fossiele

„We willen op een zo duurzaam mogelijke manier alles uit planten halen.“

leden, leveranciers en klanten. Daar zetten we vol op in. We kijken ook breder naar samenwerkingsvormen die ons helpen om te versnellen in resultaatverbetering, groei naar de toekomst en innovatie.” Meeuwis gebruikt de suikerbiet als voorbeeld voor de innovaties en samenwerkingen waar Cosun op inzet. “Een suikerbiet is in principe geplant om suiker uit te winnen, maar biedt zoveel meer mogelijkheden. Zo is suiker een potentiële grondstof voor de productie van bioplastics, een gebied wat we in samenwerking onderzoeken. De cellulosevezels uit suikerbiet kunnen microplastics vervangen in cosmeticaproducten en schoonmaakmiddelen. Dat wordt nu reeds geleverd aan onze klanten en we onderzoeken verdere uitbreidingsopties. Het blad van de biet bevat eiwit dat kippenei-eiwit functioneel kan vervangen in allerlei voedingsmiddelen. Daarmee is de suikerbiet een mooi voorbeeld van het enorme potentieel van onze gewassen en plantaardige oplossingen. We kijken in onze strategie uiteraard ook naar andere gewassen en co-producten.”

e onderneming is een toonaangevende producent van plantaardige ingrediënten en voedingsmiddelen. “Veel mensen kennen onze Van Gilse stroop of de Aviko frietjes of aardappelschotels. Heerlijke en eerlijke producten. Dit zijn belangrijke activiteiten voor Cosun, maar we zijn meer dan dat.” stelt Cosun CEO Hans Meeuwis. “Je komt ons op vele momenten in de dag tegen, in verschillende food en non food toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan fruit smoothies met onze fruitpreparaten, mueslirepen met gezonde inulinevezels en shampoos waarin microplastics zijn vervangen door biobased cellulosevezels uit suikerbiet. Maar ook in diervoeding met onze co-producten, een mooie circulaire oplossing.” Cosun is een van de grootste groen gas producenten van Nederland, geproduceerd met restproducten uit de suikerbietenverwerking. De vrachtauto’s van Cosun Beet Company rijden op eigen groen gas.

grondstoffen uit de petrochemie kunnen vervangen. We zien ook dat het belang en vraag naar gezonde voeding toeneemt. En ik wil het belang van voedselzekerheid hier ook benadrukken, relevanter dan ooit. Op deze trends spelen we in en zijn we goed gepositioneerd. ‘The Plant Positive Way’ staat voor de positieve en potentieel grote bijdragen die planten kunnen leveren aan deze ontwikkelingen en aan een duurzame toekomst.”

Royal Cosun is een toekomstgerichte, internationale agrofoodcoöperatie met ongeveer 9.000 leden akkerbouwers. In de bijna 125 jaar oude Nederlandse coöperatieve onderneming wordt iedere dag samengewerkt om de kracht van planten om te zetten naar bruikbare plantaardige oplossingen. De coöperatie heeft de visie en missie voor de toekomst samengevat in vier woorden: ‘The Plant Positive Way’.

Perspectief Deze ontwikkelingen benadrukken het belang en de potentie die de sector heeft. De uitdagingen voor de akkerbouwsector zijn echter ook groot. De eisen op het gebied van duurzaamheid nemen toe, en tegelijkertijd hebben we te maken met extremere weersomstandigheden en sterk stijgende kosten. De oorlog in Oekraïne, een ongekende humanitaire ramp, heeft indirect een forse impact op de kosten op de akker en in de keten. Zo zijn de kosten voor brandstof, energie, kunstmest

Hans Meeuwis, CEO van Cosun en zaden de afgelopen maanden enorm toegenomen. Meeuwis: “We hebben als Cosun een langetermijnvisie. We willen het niet alleen nu goed doen, maar ook voor de volgende generaties. Dat past bij ons en maakt Cosun ook een geweldige coöperatie. Daarmee is samenwerken aan een toekomstbestendige, duurzame keten een prioriteit voor de komende jaren. Daar hoort een eerlijk verdienmodel bij en een gelijk speelveld. We werken aan de (h)erkenning van het belang van onze sector. Ik vind dat we in Nederland trotser mogen zijn op onze agrofood sector. Of het nu gaat over het belang van voedselzekerheid, de kwalitatief hoogwaardige producten, de innovatiekracht of het ondernemerschap. Zaken die we moeten koesteren en een mooie basis en perspectief geven naar de toekomst.”

www.cosun.nl

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

CIRCULARITEIT - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

www.contentway.nl

GRASSA – PARTNER CONTENT

De oplossing voor het stikstofprobleem ligt letterlijk onder onze voeten Het stikstofprobleem is een uiting van een gebrek aan circulariteit van stikstof. De boeren en met name de (melk) veehouders die veel eiwit (lees stikstof) voeren en daardoor ammoniak produceren zijn onderdeel van het probleem. Een recent genomen besluit van het kabinet is om 7.5 miljard euro uit te trekken om boeren uit te kopen. Dit lost een deel van het probleem op, maar vernietigt ook veel kapitaal en economische waarde. Het stikstofprobleem is ook op te lossen terwijl extra economische waarde/ inkomen wordt gecreëerd voor de boer; door het volledige potentieel te halen uit gras.

Nederlandse technologie Grassa lost meerdere problemen op: 1) het overschot aan eiwit wordt niet uitgestoten als stikstof, 2) het lokaal gewonnen graseiwit is een perfecte sojavervanger 3) de verkoop van het eiwit uit gras levert voor de boer een extra inkomstenbron.

“Als we uit 25 procent van het gras areaal in Nederland graseiwitten winnen, wordt aan de gehele binnenlandse sojavraag voldaan”

Het Grassa circulariteitsconcept Dit is de corebusiness van Grassa. Het gras van de boeren wordt verwerkt en de overtollige eiwitten worden eruit gehaald. Hiervan maakt Grassa voedsel voor andere dieren en op termijn ook voor mensen. Het overblijvende ontsloten gras is een hoogwaardig en duurzaam ruwvoer dat zonder productieverlies aan koeien gevoerd kan worden. Ontsloten gras kan de stikstofuitstoot met 30% verlagen. “Wat er niet ingaat, komt er ook niet uit”, zoals algemeen directeur Rieks Smook zegt. Het optimaliseren van het eiwitgebruik uit gras past bij de plannen van de overheid.

ras is het grootste gewas van Nederland. Een derde van de oppervlakte van Nederland bestaat uit gras. In gras zit veel eiwit. Een hectare gras levert per jaar 2,5 keer meer eiwit dan een hectare soja. Koeien en andere herkauwers (zoals geiten en schapen) zijn de enige dieren die gras kunnen eten en het graseiwit omzetten. Op deze manier zijn zij humane voeding, in vorm van zuivel en vlees. Helaas gaat de koe niet zo efficiënt om met de rijkdom uit het gras. 50-75 procent van de eiwitten uit gras worden door de koe niet gebruikt en deze komen onder de staart er weer uit in de vorm van urine of mest en daarmee dus stikstof. Daarmee is de oplossing voor de melkveehouderij eigenlijk heel simpel: haal, voordat de koe het gras eet, het teveel aan eiwitten uit het gras.

eiwit in het voer is daarbij een speerpunt. Daarbij wil de overheid minder afhankelijkheid zijn van import van soja en meer lokaal plantaardig eiwit produceren. Dat eiwit wordt al geproduceerd in het gras dat er nu al ligt, alleen wordt het nu niet efficiënt benut. “Als we uit 25 procent van het gras areaal in Nederland graseiwitten winnen, wordt aan de gehele binnenlandse sojavraag voldaan”, aldus Smook.

Aan landelijke/provinciale overheden en andere bestuurders de uitnodiging om te komen kijken bij Grassa om daar te zien hoe met gras het stikstofprobleem opgelost kan worden; en mét creatie van economische waarde en met perspectief voor de boer. Ga voor meer informatie naar: www.grassa.nl

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat 40 procent van de stikstofreductie moet komen uit het anders voeren van dieren. Reductie van

Bewoners met vloerverwarming extra hard geraakt door hoge gasprijs Circulariteit

Bij vloerverwarming gaat veel meer warmte verloren dan wordt gedacht. Wanneer de vloer niet is geïsoleerd, dan blijkt de onderkant van de vloer zelfs nog warmer dan de woonkamer. Het gevolg daarvan is dat hier de bodem van de kruipruimte warmer is dan de vloer in de woonkamer van de buren die geen vloerverwarming hebben. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto’s

Ton Willemsen CEO bij TONZON BV

ok bij nieuwere

woningen schieten de stookkosten omhoog omdat de vloerisolatie onvoldoende is en vaak gebreken vertoont. Milieu Centraal adviseert bij vloerverwarming minimaal R c= 5,0 m²K/W. Dit is een stuk hoger dan nu nog standaard bij nieuwbouwwoningen wordt toegepast (Rc = 3,5 m²K/W). een milieuvriendelijke oplossing, aangeboden door TONZON, waarbij ongeïsoleerde vloeren met gemak Rc = 5,6 m²K/W kunnen krijgen. Wanneer er genoeg ruimte is, is zelfs Rc = 7,1 m²K/W haalbaar. Dan wordt een thermoskussen ingezet waarin vier luchtkamers worden opgesloten. Met deze unieke vloerisolatie krijgen bestaande vloeren veel betere isolatie dan de huidige nieuwbouwwoningen. Bij woningen met vloerverwarming worden in de praktijk besparingen gemeten van 40 procent en meer. Maar ook bij woningen zonder vloerverwarming heeft goede vloerisolatie zin. Deze thermoskussens werken op een andere manier dan traditionele isolatiematerialen, waardoor de vloer warmer Gelukkig is er

Warmtebeeld van een woonkamer in Wierden op 6 januari 2022. Buiten is het 6°C, in de woonkamer is het 20,7°C. Het warmst is het echter in de kruipruimte.

wordt en sneller opwarmt. De vloer wordt zelfs nog warmer dan de lucht boven de vloer. Door de betere isolatie houdt de vloer de warmte langer vast, waardoor de thermostaat eerder terug kan. Dit betekent niet alleen meer comfort, maar ook meer besparing omdat het stookseizoen én de dagelijkse stooktijd korter worden des te beter de vloer geïsoleerd is. je bereiken door je cv-installatie te optimaliseren met radiatorfolie, met vensterbankfolie en ook bandagefolie. Daardoor Extra besparingen kun

Wanneer de vloer niet is geïsoleerd, dan blijkt de onderkant van de vloer zelfs nog warmer dan de woonkamer. kan de besparing oplopen tot 35 procent of meer, en de cv-ketel gaat veel langer mee omdat hij minder wordt gebruikt. Zet je cv-ketel ook nog eens op 50 graden en

kijk of je huis comfortabel warm blijft. Dan kun je daarna gerust overstappen op een warmtepomp. Nieuwe woningen krijgen

standaard Rc = 3,5 m²K/W in de vloer terwijl er vaak vloerverwarming wordt toegepast. Waarom isoleren we begane grondvloeren niet veel beter? Milieu Centraal adviseert voor vloeren met vloerverwarming minimaal Rc = 5,0 m²K/W toe te passen. En wanneer je Rc = 7,0 m²K/W zou toepassen, dan halveer je zelfs de warmtestroom ten overstaan van Rc

= 3,5 m²K/W. Dat maakt echt een groot verschil wanneer vloerverwarming wordt toegepast, maar is ook zeker zinvol bij andere vormen van verwarmen. Daarom is het vierkamer thermoskussen ontworpen waarmee in één klap Rc = 7,1 m²K/W kan worden gehaald. Interessant daarbij is dat hiervoor maar heel weinig materiaal en transportvolume nodig is. Zo is het echt een duurzame oplossing voor woningen met vloerverwarming.

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VERPAKKINGSINDUSTRIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Webwinkel én consument hebben nog een grote slag te slaan voor duurzamere verpakkingen’ Verpakkingsindustrie

“We zien veel initiatieven in de e-commerce om te verduurzamen, óók op het gebied van verpakkingen. Maar als er dan toch weer een pakket wordt bezorgd, met een veel te grote doos eromheen en allemaal opvulmateriaal, dan weet je dat de webwinkels nog steeds een grote slag te maken hebben om duurzaam te verpakken.” Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Pexels

Chris Bruijnes, Directeur van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV)

hris Bruijnes, direc-

van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) kent de uitdagingen waar de thuiswinkelsector voor staat. Hij verwijst naar het brancheplan van Thuiswinkel.org om verpakkingen te verduurzamen en de vorderingen die daarmee afgelopen jaren zijn teur

gemaakt. Maar de praktijk is weerbarstig: over-verpakkingen of pakketten die voor de helft met lucht zijn gevuld, komen nog veel voor. Tot ergernis van consumenten. In onderzoek van brancheorganisatie Thuiswinkel. org gaf 64 procent van de consumenten hierover aan ontevreden te zijn. al enkele decennia een enorme groei mee, die door corona nog extra is aangewakkerd. Er zijn héél véél kleine webwinkels bijgekomen, maar de markt wordt gedomineerd door enkele grote aanbieders”, overziet Bruijnes. “Daar doen inmiddels veel nieuwe technologieën hun intrede op producten zo goed mogelijk op maat verpakken. Met speciale apparatuur worden producten gescand om het juiste formaat doos te bepalen. Zulke machines worden echter pas aangeschaft als de bestaande verpakkingslijnen kunnen worden afgeschreven en aan vervanging toe zijn.” “De e-commerce maakt

er is, blijft het risico groot dat veel lucht wordt verpakt en voor de bescherming van de artikelen vulmateriaal moet worden gebruikt. Dat is vaak plastic of piepschuim, dat helemaal níet goed recyclebaar is. Ook hier zien we echter dat steeds vaker wél goed recyclebare verpakkingsmaterialen worden ingezet”, aldus Bruijnes. Ook de bezorgers “Totdat die oplossing

van de pakketten nemen initiatieven om ervoor te zorgen dat pakketten op maat worden gemaakt. “Want dan passen er veel meer in hun busje. Het is goed om te zien dat verschillende partijen uit de keten – van de producent en verpakkingsleverancier tot en met de koerier en de consument - met elkaar in gesprek gaan en samen kijken hoe ze de keten zo efficiënt mogelijk kunnen maken.” ontwikkeling van herbruikbare verzendverpakkingen een van de kansrijke opties. “Het is een beginnende markt, waar al veel innovaties te zien zijn én lessen geleerd. Onze Community of Practice voor herbruikbare verpakkingen hield hier onlangs een webinar over. De conclusie was dat er geen ‘one size fits all’ concept is. Maar je zou een verpakking leeg weer mee moeten kunnen geven aan de bezorger. Dat is weliswaar makkelijker gezegd dan gedaan, maar voor logistieke en andere vraagstukken, bijvoorbeeld over schoonmaak en hygiëne, zijn oplossingen te bedenken. Wij kennen verschillende start-ups die daar graag mee aan de slag gaan.”

doordat webshops dat kosteloos maar blijven aanbieden, mogen consumenten zich best aantrekken. Behalve dat het voor extra transportbewegingen zorgt, worden veel geretourneerde producten afgekeurd en als afval afgedankt. Zulk productverlies heeft een veel hogere milieu-impact dan lucht of plastic in de verpakking. Het is altijd de vraag of consumenten in de praktijk bereid zijn een extra inspanning te leveren, zoals statiegeld betalen of naar een ophaalpunt gaan.”

Bruijnes noemt de

Herbruikbare verzendver-

een kansrijke strategie voor de lange termijn, maar de branche kan daar niet lijdzaam op wachten, meent Bruijnes. Kansen voor de korte termijn liggen bijvoorbeeld in het gebruik pakkingen zijn

hebben volgens Bruijnes zeker ook zelf nog verschillende barrières te nemen, op het punt van retourlogistiek en consumentengemak bijvoorbeeld. “Ze zijn gemotiveerd en zetten zich in voor een duurzame verpakkingsketen. Andere partijen binnen die keten kunnen daarbij helpen. Een consument kan nog zo netjes zijn karton in de oud-papierbak doen, maar wanneer de gemeente de container niet op tijd leegt en karton daardoor op straat in de regen belandt, dan is het verloren voor de recycling. Ook de vermindering van het ompakken (een doos om een doos) én dus meer eisen stellen aan retourzendingen, helpen bij een duurzaam verpakkingsproces. Vanaf het ontwerp tot en met de verwerking tot afval.” Maar de webwinkels

Bezorgers van de pakketten nemen initiatieven om ervoor te zorgen dat pakketten op maat worden gemaakt.

van goed recyclebaar (mono) materiaal en de toepassing van gerecyclede content in nieuwe verpakkingen. KIDV-directeur, staat verduurzaming van verpakkingen hoog op de agenda van online winkels. In de top vijf van duurzame strategieën staat deze zelfs op de tweede plaats, na CO2-reductie. “Ze willen én moeten ook wel, willen ze de gunst van de klanten niet verspelen. Terecht, aldus de

“Ook consumenten hebben overigens een aandeel in de keten”, vindt Bruijnes. “Zij willen hun bestelling snel en heel thuis bezorgd krijgen. De verpakking zien ze als bijzaak, maar ze irriteren zich wel aan de hoeveelheid en de loze ruimte. Dat zij daar kritisch op zijn, is goed. Dit zorgt er voor dat producenten in beweging komen. Maar het gemak waarmee mensen spullen retour sturen, wat ook mogelijk wordt gemaakt

DIDAK - PARTNER CONTENT

Didak is dé pionier van duurzame verpakkingen

Sinds de jaren zestig is Didak al bezig met haar duurzaamheidsstrategie. Deze strategie is tweeledig: aan de ene kant maken zij duurzame verpakkingen gemaakt van gerecycled materiaal. Aan de andere kant verduurzamen zij het gehele machinepark en maken zij gebruik van duurzame energie, die zij zelf opwekken via een nieuwe biomassa centrale van 11 MW per uur. Duurzame producten “Ons eigen programma kratten staat samen

met de specifiek op maat gemaakte verpakkingen centraal in onze productie, vertelt Emiel Van Hemeldonck, Sales Manager bij Didak Injection. “De kratten zijn van herbruikbaar plastic gemaakt en zijn van zeer goede kwaliteit. Om die reden zijn de kratten dan ook zeer gewild. Niet alleen introduceren we zelf nieuwe producten waarvan wij inschatten dat de markt hier behoefte aan heeft. Ook maken wij producten op maten voor onze grote klanten.” Vanaf de ontwerpfase tot het eindproduct, alles is honderd procent maatwerk.

Biomassacentrale Naast het maken van duurzame producten gemaakt van gerecycled materiaal is Didak zelf ook duurzaam. Van Hemeldonck: “Vandaag de dag wordt al onze energie opgewekt deels door onze eigen zonnepanelen, maar vooral hebben we een eigen unieke biomassa installatie. Gft-afval, suikerriet, agrarisch restafval en nog vele andere afvalstromen komen bij ons per vrachtwagen om toe te voegen aan een vergistingsproces. Hierbij komt methaan vrij en dat wordt via generatoren omgezet in een elektriciteit. Hiervan gebruiken wij tot 3.5 Mw per uur, een derde, dat is voldoende om volledig zelfvoorzienend te zijn en de rest van de 11 MW leveren wij af op het net.” Recycling Naast het feit dat Didak gebruik maakt van groene stroom wordt de ecologische afdruk ook nog eens aanzienlijk verminderd door

de sterke focus op recycling. “Aan de basis van de producten die dit toelaten, ligt honderd procent gerecycled materiaal. Onze eigen installaties, zijn in staat om bestaande kunststoffen te vermalen tot onder andere pellets en granulaten die de basis vormen voor nieuwe producten. De druk van overheid wordt steeds groter om gerecycled materiaal in te zetten, maar blijft de weten regelgeving, zeker omtrent de inzet van gerecycled materiaal bij voedselverpakkingen, achter. Om die reden zijn wij elke dag op zoek naar mogelijkheden om steeds meer producten van een zo duurzaam mogelijk gerecycled materiaal in de markt te kunnen zetten.” Ga voor meer informatie naar www.didak.be

Bioplastics zijn een unieke kans voor een circulaire economie Nederland staat voor een grote uitdaging om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben. Op weg hiernaartoe moeten in 2025 alle verpakkingen in Nederland herbruikbaar en/of recyclebaar te zijn. Het percentage plastic verpakkingen dat gerecycled wordt, is echter bedroevend laag. Minder dan 10% van alle folieverpakkingen wordt gerecycled en er lekken ieder jaar bijna 30 vrachtwagenladingen aan microplastics in de bodem door vervuiling van het GFT-afval en vervuild compost. Gelukkig zien steeds meer mensen de voordelen van bioplastics en de rol die ze kunnen spelen in een circulaire economie. Nu wordt het tijd dat ook beleidsmakers en andere stakeholders deze rol omarmen. Onmisbaar én praktisch bij het realiseren van doelen “Om een circulaire economie te realiseren, moeten bestaande systemen en denkwijzen doorbroken worden. De transitie vraagt om leiders die bereid zijn om nieuwe wegen te bewandelen, innovaties te omarmen en alle opties voor een circulaire economie een serieuze kans te geven. Want recycling is zeker een deel van de oplossing maar er is veel meer nodig om een circulaire economie te creëren” aldus Henk Vooijs, voorzitter van brancheorganisatie Holland Bioplastics. “Veel wetenschappers zijn het erover eens dat bioplastics een belangrijke rol kunnen spelen in het circulair maken van onze maatschappij. Ze worden namelijk gemaakt van hernieuwbare grondstoffen en kunnen na gebruik op diverse, verantwoorde, manieren worden weggegooid. Bioplastics zijn goed te recyclen en composteren uitstekend. Het probleem is echter dat deze verpakkingen niet worden toegelaten tot de PMD- en GFTafvalbak. Het landelijk afvalplan verpakkingen verbiedt

De voordelen van bioplastics: 1. Vervaardigd uit hernieuwbare grondstoffen 2. Na gebruik recyclebaar tot pure nieuwe grondstof 3. Co-benefit: er wordt meer en schoner GFT-afval ingezameld 4. Composteerbaar 5. Geen lekkage van persistente chemicaliën in het milieu

zelfs om bioplastics bij het GFT-afval weg te werpen, en de afvalbranche kiest om economische redenen voor conventionele plastics. Hierdoor wordt de toepassing van nieuwe, innovatieve materialen afgeremd en zelfs onmogelijk gemaakt. En dat is jammer, zeker als we kijken naar de voordelen die bioplastics bieden ten opzichte van producten die gemaakt zijn van traditionele plastics. Er is bijvoorbeeld geen man overboord wanneer een product per ongeluk bij het GFT-afval terechtkomt wanneer het eigenlijk gerecycled had kunnen worden.” Na gebruik wegwerpen in de PMD of groene bak. Henk Vooijs: “Om een circulaire economie te creëren, moeten we als uitgangspunt nemen dat producten worden vervaardigd uit hernieuwbare grondstoffen die na gebruik gerecycled of gecomposteerd kunnen worden en dat weglekken van persistente materialen naar het milieu wordt gestopt. Bioplastics kunnen hierbij een belangrijke rol spelen maar dan moeten ze wel de kans

krijgen. Het is daarom van het allergrootste belang dat bioplastics, maar ook andere milieuvriendelijke innovaties, toegang krijgen tot alle afvalopties. Holland Bioplastics maakt zich sterk voor de toepassing van materialen die de kwantiteit en kwaliteit van gerecyclede producten verhogen. Samen met alle stakeholders willen we een bijdrage leveren aan een circulaire economie. We vertrouwen erop dat alle betrokkenen ook tot dit inzicht komen en we gezamenlijk kunnen werken aan het realiseren van de ambitieuze milieudoelstellingen”.

De Greune 19C, 7483 PH Haaksbergen Tel. +31 (0)85-3010952 · www.hollandbioplastics.nl ADVERTENTIE

10% WELKOMSTKORTING! Ontdek onze jungle aan verpakkingsmaterialen!

F P * 0 1 M O K L E W : E D O C GEBRUIK L .N K C A IP F O R .P W W W P O

Gratis verzending vanaf €99,-

Snelle levering

Ruim assortiment

*Deze code is geldig t/m 30 september 2022 en niet bruikbaar in combinatie met andere kortingscodes. Deze korting is geldig bij een aankoop vanaf €50,- euro excl. BTW.

Deskundig advies

STEEDS MEER VERPAKT MET PROFIPACK

10 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VERPAKKINGSINDUSTRIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

Kunststof leidt ook tot duidelijke CO2-reductie Verpakkingsindustrie

Kunststof heeft de reputatie schadelijk te zijn voor het milieu. Discussie daaromtrent wordt echter vooral gevoed door emotie. In de praktijk blijkt namelijk dat de klimaatimpact van voedselverspilling aanzienlijk hoger ligt. Met andere woorden: het gebruik van kunststof bescherming om de voedselhoudbaarheid te verlengen, is milieutechnisch veel aantrekkelijker. Tekst: Hugo Schrameyer Foto: Persfoto's

wat uitdagingen op het bord van Harold de Graaf en Roger Loop, respectievelijk algemeen directeur van de Federatie Nederlandse Rubber en Kunstofindustrie (NRK) en directeur NRK Verpakkingen. En één van die uitdagingen heeft inderdaad van doen met het wegnemen van vooroordelen ten aanzien van rubber en kunststof. Om dat stigma toch nog eens helder te analyseren werd onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau CE Delft gevraagd een onderzoek te doen naar CO2-reductie met circulaire kunststoffen in Nederland. Het bijna zestig pagina’s tellende rapport staat volop voorbeelden, waaronder die Er liggen flink

van een broodverpakking. Wat blijkt? De klimaatimpact van voedselverspilling en verpakking ligt bij specifieke verpakkingen tot 89 procent lager bij een verpakking van kunststof dan een verpakking van papier. “Als de levensmiddelen-

kiest voor een alternatief als papier, dan wordt die optie veelal gekozen vanuit de perceptie van de eindgebruiker. De consument ervaart alternatieve materialen als duurzamer dan plastic, terwijl die daarmee in feite bedrogen uitkomt”, constateert Roger Loop. In het rapport staat onder andere het voorbeeld van de broodverpakking, maar je zou volgens Loop ook kunststof beschermingsmateriaal voor televisies kunnen noemen. Als de retailer deze verkoopt zonder bescherming van een kunststofverpakking, terwijl het beeldscherm bij thuiskomst gebarsten blijkt, dan is de milieu-impact van die breuk aanzienlijk groter. Het vervangen van een kapot toestel vergt immers nieuwe materialen en extra logistiek en productie-inspanningen. fabrikant

Wat De Graaf en

Loop graag aanvullend willen benadrukken, is dat er vaak een verkeerd: duurzaamheidsperceptie bestaat van kunststof, terwijl de branche zelf net zo goed bezig is met deze

materie. “Verduurzaming is ons ding”, stelt De Graaf nuchter vast. En toch: ook dat is een discussie die vraagt om nuance. Alles begint immers met functionaliteit. Een niet-functionele verpakking is nooit duurzaam. En daarnaast stelt Loop: “Verpakkingen dienen bijvoorbeeld om levensmiddelen te beschermen tegen licht of zuurstof. Dat kan vaak het beste via een samengesteld materiaal. Als je vanwege circulariteit van samengesteld naar monomateriaal wil, dan kan dat betekenen dat er meer grondstoffen nodig zijn. En dat kan dan extra milieubelasting opleveren, bijvoorbeeld met meer CO2 uitstoot.”

Het blijft vooralsnog speuren naar elk snippertje grondstof.

vaak niet goed gesorteerd, waardoor ze uiteindelijk in de verbrandingsoven belanden. Enkelvoudige verpakkingen die uit één kunststof bestaan, ondervinden dat probleem niet. Die kunnen juist prima dienen als grondstof voor nieuw verpakkingsmateriaal. Deze ontwikkeling sluit bo-

vendien naadloos aan bij de nieuwe verpakkingsrichtlijnen die Europa voorbereidt. Of dat nu een richtlijn wordt of een bindende verordening is nog niet helemaal zeker. Maar de besluiten die straks gaan gelden, laten sowieso zien dat er kritischer wordt gekeken naar overtollige verpakkingen. Feestverpakkingen zullen heus niet in de ban raken, maar pakmateriaal met onnodige frutsels en tierelantijntjes zullen mogelijk niet meer door de Europese ballotage komen. het toekomstbeeld. Want er bestaat ook nog zoiets als de realiteit van nu. En die bestaat vooral uit sterke stijging van materiaalen productiekosten en een almaar oplopend tekort aan grondstoffen. Dat zijn twee thema’s die kunststof- en rubberfabrikanten voor grote uitdagingen stellen. Dat betekent niet dat de verpakkende industrie, zoals levensmiddelenfabrikanten, in uitleverproblemen komen, maar de kunststofbranche ziet zichzelf Tot zo ver

en kunststofindustrie in ieder geval een duidelijk punt van maakt, is design voor circularity. Vanuit die overtuiging wordt er steeds vaker aangehaakt bij de gedachte dat kunststof dient als nieuwe grondstof. Een lege verpakking is niet automatisch afval. Samengestelde verpakkingen met meerdere lagen vallen minder gemakkelijk te recyclen. Zulke verpakkingen worden in de logistieke afvalketen Waar de rubber-

Harold de Graaf, Algemeen directeur van de Federatie Nederlandse Rubber en Kunstofindustrie (NRK)

wel verplicht om te zoeken en speuren hiertussen naar voldoende grondstoffen. Dat klinkt op zich

als een bedreiging. Schaarste brengt immers kostenstijgingen met zich mee, terwijl je deze actualiteit tevens een positieve draai kunt geven. Tekort aan grondstoffen betekent ook dat er meer belangstelling ontstaat voor recyclaat. En dat op zich is weer een positief signaal voor het terugdringen van de milieu-impact. Loop: “Van een echte omwenteling zou ik niet willen spreken, maar er is zeker wel toegenomen belangstelling voor recyclaat. Dat heeft zeker zijn positieve gevolgen voor de verdere verduurzaming van de keten, maar daarbij is het een misvatting dat recyclaat een oplossing is voor grondstoftekort. De groei van de

Roger Loop, Directeur NRK Verpakkingen

recyclestroom is onvoldoende om de grondstofvraag van de industrie bij te benen. Het blijft vooralsnog speuren naar elk snippertje grondstof.”

Feiten De rubber- en kunststofbranche is een broedplaats van uitdagingen en nieuwe innovaties. Belangrijke actualiteit wat dat betreft is een recente vondst van een groep wetenschappers aan de Universiteit van Texas. Er is nu een gemodificeerd enzym ontwikkeld dat plastic binnen een paar dagen kan afbreken. Normaal gesproken duurt het jaren, zelfs eeuwen, voordat plastic helemaal afgebroken is.

ADVERTENTIE

Minimalisatie van de ecologische footprint met verpakkingsoplossingen van Optimum Group™ Optimum Group is een internationale groep drukkerijen gespecialiseerd op het gebied van UV Flexo rotatiedruk, digitaal drukwerk en duurzaamheid. Optimum Group vindt en ontwikkelt dagelijks duurzame oplossingen voor de verpakkingsindustrie. Wat zijn enkele duurzaamheidsinitiatieven van Optimum Group? “Optimum Group is gericht op actieve bijdrage aan het verkleinen van de afvalstort. We streven ernaar om de ecologische footprint, in elke stap van de productie- en distributieketen te minimaliseren. Wij zijn marktleider op het gebied van bedrukte banderollen en specials op het gebied van zelfklevende etiketten, aanlijmetiketten, meerlaags etiketten, security zegels, gegommeerd plakband, foliën en flexibele verpakkingen.”

Wat houdt Optimum Green in? “Duurzaam verpakken. Wat je ook verpakt, van cosmetica tot versproducten, wij hebben de juiste duurzame oplossingen die voldoen aan alle richtlijnen. Onze specialisten adviseren je van product tot design en delen hun expertise over de inpassing in uw productielijn. Samen kijken we welke duurzaamheidsslag bij jou past. We hebben een groeiend assortiment van duurzame verpakkings- en etiketteringsoplossingen.”

Hoe verantwoordt Optimum Group zich tot het duurzaam ondernemen? “Wij leveren een grote bijdrage aan het MVO-beleid. Bewustzijn is het begin van een proces waarin elke zakelijke beslissing een afweging is van verschillende sociale en economische effecten en waarbij rekening wordt gehouden met verschillende belangen van belanghebbenden (bijv. medewerkers, klanten, omwonenden, leveranciers, investeerders en “de samenleving” in de algemene zin). De belangrijkste vraagstukken op het gebied van MVO binnen de labelindustrie zijn: milieu (water, energie, afval), klimaat/energie, grondstoffenschaarste, arbeid, maatschappelijke betrokkenheid en duurzame producten en diensten.”

Wat betekent Greenliner voor Optimum Group? “Greenliner is een recyclingprogramma voor rugpapier. Met het Greenliner recycling programma verklein je je ecologische voetafdruk en bespaar je kosten. Duurzaamheid is belangrijk voor Optimum Group: het hoort bij onze verantwoordelijkheid en het is onmisbaar in onze bedrijfsvoering. Vanuit deze gedachte is Greenliner ontstaan. We willen onze klanten graag helpen met het recyclen van backingmateriaal van de etiketten die wij leveren.”

Reduce

Reuse

Recycle

Replace

Meer informatie: www.optimumgroup.nl

Responsibility

Sinds mei mogen we ons een klimaatneutraal bedrijf noemen Topa heeft van duurzaamheid een specifiek beleidsgebied gemaakt. Samen met ClimatePartner hebben we de CO2 uitstoot van onze handelsbedrijven in kaart gebracht. Deze CO2 uitstoot hebben we volledig gecompenseerd door het project “Windenergie Noordoost Brazilië” te ondersteunen. Hierdoor mogen wij ons

Uitgerekend nu we 100 jaar bestaan zijn we een groentje geworden in ons vak

sinds mei 2022 officieel een ‘klimaatneutraal bedrijf’ noemen. Dit label omvat alle bedrijfsactiviteiten, exclusief Topa’s producten. Het mooie is dat precies nu we ons 100-jarig jubileum vieren we groen zijn geworden in de wereld van verpakken. Dit jaar willen we nog 15% groener worden Ons doel is om onze CO 2 uitstoot nog dit jaar verder te verlagen met 15%. Dat willen we onder meer bereiken door over te schakelen naar groene energie, de koelvloeistof in airco’s te vervangen, duurzame optimalisatie van de bedrijfspanden, de afvalstromen te reduceren, het wagenpark te ‘vergroenen’ en minder kilometers te maken. Innovatieve en duurzame producten We gaan onze meest innovatieve en duurzame producten extra onder de aandacht brengen, zoals verzendzakken, speedboxen, ZeroTape ®, Fiber Film en papieren tape. Daarnaast gaan we zoveel mogelijk samenwerken met lokale partners en met leveranciers die duurzaamheid belangrijk vinden. Zo willen wij samen met u zo duurzaam mogelijk ondernemen en steeds groener worden in ons vak. Wilt u meer weten over Topa of onze duurzame producten? Bel mij voor een vrijblijvende afspraak: 0252 245 200 Met de groeten van de verpakkingsspecialist

Je verpakt het met Topa

topa.nl

www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

HOLLARTS – PARTNER CONTENT

Eenmalig naar meermalig gebruik voor een duurzamere wereld Hollarts draagt met hun bedrijf een steentje bij aan een duurzame wereld. Allard Froon, Innovation & Business Development Accountmanager spreekt over hun circulaire aanpak. Wat is jullie drijfveer? “Inzetten op eenmalig naar meermalig gebruik, dit maakt een product namelijk het meest duurzaam. Tegenwoordig beschikken we over veel kennis en inzicht om minder verpakking te verspillen. Een stevig product maken van het juiste materiaal dat tegelijkertijd zijn functionaliteit behoudt, daar zit onze specialisatie. Inmiddels kan er ook van afval een meermalig product worden gemaakt en produceren we zelfs andere kleuren in plaats van enkel donkergrijs. Tijdens de productontwikkeling letten we al op de beschikbare duurzame materialen en hoe producten meermalig kunnen worden gebruikt.” Welke veranderingen zijn belangrijk geweest in de afgelopen jaren? “Circulair denken is de standaard geworden. Voorheen was duurzaamheid eerder een marketing tool, tegenwoordig zien we het als een vereiste en word je bijna scheef aangekeken als je dit nalaat. De veranderingen gaan ontzettend hard, er zit veel beweging in deze markt. Zo zijn er grondstofleveranciers die op dit moment allerlei afvalverwerkers opkopen, als

Allard Froon, Innovation & Business Development Accountmanager bij Hollarts nieuwe grondstofbron. Met het afval van de afvalverwerkers kunnen ze nieuwe korrels maken: aan de ene kant valt hun markt een beetje weg, maar aan de andere kant creëren ze juist nieuwe kansen door te innoveren. Er moet circulair gedacht worden en dat gebeurt nu.” Waar zit jullie kracht? “Het verrichten van maatwerk en iedere klant uniek benaderen, júíst omdat we niet de focus hebben op het maken van een standaard productportfolio. Deze standaardproducten zijn nooit de perfecte oplossing voor onze klanten hebben we geleerd. Samen met de klant gaan we op zoek naar zijn vraag en behoefte en bedenken we daar een passende oplossing

voor. Om de gedachtegang van de klant te begrijpen, ontmoeten we persoonlijk. We kijken aandachtig mee over de schouder van de klant: hoe wordt het product precies gebruikt?” Wat kan Hollarts bieden? “Onze specialiteit ligt bij productontwikkeling, materiaalkeuze, produceren, realiseren en de nazorg. Duurzaam klantencontact is voor ons van belang en we zijn van mening dat mond-tot-mondreclame de beste reclame is. Logistiek is grotendeels afhankelijk van de evolutie van de markt en de eisen die daarbij horen. Wanneer je hier niet op inspeelt, bedenk je nooit de perfecte oplossing. Doordat wij een MKB-bedrijf zijn met persoonlijke

aandacht, hebben wij de mogelijkheid om elk verbeterpunt af te vinken.Hoe sneller we betrokken worden bij de productontwikkeling, hoe beter het product wordt en des te integraler we kunnen meedenken met de klant. Als bedrijf maken we veel impact en naast de goede ontwikkelingen, voelt het ook heel goed. De vraag wordt alleen maar groter, er zijn veel logistieke systemen die nog niet hebben nagedacht over circulariteit. Recyclen is een goede stap, maar volledig circulair worden is ons uitgangspunt. We staan pas aan het begin en kunnen de cirkel op diverse plekken nog sluiten.” Welk advies geven jullie mee aan bedrijven? “Neem circulair denken al pro actief mee in het beginproces. Door elke keer de juiste vragen te stellen en bespreken, zijn er heel veel openingen. Er zijn genoeg klanten, concurrenten en collega’s om een goed systeem te realiseren. Het zijn eisen, geen wensen.” Meer weten? Ga naar: www.hollarts.nl

12 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VERPAKKINGSINDUSTRIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

MOESKOPS GRAFISCH – PARTNER CONTENT

Luxueuze verpakkingen en duurzaamheid gaan hand in hand

Al bijna 50 jaar produceert het Brabantse bedrijf Moeskops Grafisch hoogwaardige, innovatieve verpakkingen, opbergmiddelen en presentatiemiddelen op maat. En daarbij staat duurzaamheid hoog in het vaandel.

Voor Moeskops Grafisch was deze stap eigenlijk heel natuurlijk. “Tot 2015/2016 was ons grootste marktgebied de markt van samplecollectiepresentaties”, legt De Jong uit. “Denk bijvoorbeeld aan behangboeken met behangsamples waar mensen in de winkel doorheen kunnen bladeren, of die de vertegenwoordiger van een bedrijf mee kan nemen naar de retailer. Er worden ook gecompliceerde presentaties voor samples van harde vloerbedekking, tegels en derge-

Moeskops Grafisch

www.moeskopsgrafisch.nl

“Er is veel veranderd in de wijze waarop onze aankoopbeslissingen tot stand komen.”

Dat laatste proces, unboxing, is een groot fenomeen geworden. “Online zie je zelfs mensen die hun hele carrière te danken hebben aan het maken van video’s waarin ze pakketjes uitpakken”, vertelt De Jong. “De verpakking is daardoor heel belangrijk geworden, want die moet nu veel meer een verhaal vertellen. In de afgelopen zeven jaar zijn we ons dus ook steeds meer gaan focussen op luxe verpakkingen op maat.”

Ron de Jong, Salesmanager Moeskops Grafisch

et de opkomst van e-commerce zijn verpakkingen steeds belangrijker geworden in het verkoopproces, vertelt Ron de Jong, salesmanager bij Moeskops Grafisch. “Er is veel veranderd in de wijze waarop onze aankoopbeslissingen tot stand komen. Voorheen was het personeel in de winkel en de persoonlijke benadering van grote invloed op onze beslissingen. Door de stijgende verkoop via het internet is daarin veel veranderd. Omdat de persoonlijke invloed op in het verkoopproces steeds meer verdwijnt is het belang van communicatie via niet persoonlijke kanalen en de verpakking enorm toegenomen. De verpakking vormt meer en meer de laatste en ultieme schakel in de productbeleving. ‘The unboxing experience’ is geen loze kreet, maar van groot belang voor een geslaagde verkoop. In onze adviezen aan onze klanten spelen wij hier steeds vaker op in.”

lijke gemaakt. Soms zijn dit bijna kastjes uit karton.” Deze productcategorie is er bij uitstek een waarin maatwerk essentieel is. “En voor verpakkingen geldt dat tegenwoordig net zo”, vertelt De Jong. “Als wij de klant daarin adviseren, gaan we echt de diepte in. Voor welke doelgroep is het product? Moet het product verzonden worden of gaat het direct met de klant mee? Op basis van zulke vragen gaan we aan de slag met het ontwerp, en natuurlijk houden we daarbij ook rekening met de praktische kant van zaken. Uiteindelijk moet het product ook goed beschermd worden en onbeschadigd bij de klant aankomen. Om die reden denken wij ook mee in een passende verzendverpakking.” Als alle vragen beantwoord zijn, wordt de productie gestart. En ook daarin is Moeskops Grafisch op meerdere manieren bijzonder. “Allereerst omdat wij onze doosjes volledig uit karton kunnen maken, zonder gebruik te maken van drukwerk”, vertelt De Jong. “Traditioneel gezien wordt

een doosje uit karton gemaakt, maar wordt deze samengehouden door papier dat om de hoeken geplakt wordt. Wij hebben met onze machineleverancier een techniek ontwikkeld waarmee we het karton gutsen, waardoor een onvergelijkbaar strakke uitstraling ontstaat, desgewenst volledig uit karton (zonder drukwerk). Deze Cantobox® techniek maakt het tevens mogelijk om bijvoorbeeld één of meerdere zijden van de doos open te laten vallen, zodat het product ook daadwerkelijk de hoofdrol kan spelen. En dat is waar het uiteindelijk om gaat!” Dat ziet er niet alleen mooi uit, maar is ook verrassend en heel duurzaam. Een andere pijler waarin Moeskops Grafisch zich onderscheidt. “We kunnen met relatief minimale middelen en hoeveelheid materiaal heel mooie verpakkingen maken met een luxueuze uitstraling.” Maar de verduurzamingsslag van Moeskops Grafisch gaat nog een stuk verder. “We gebruiken jaarlijks zo’n 3 miljoen kilo karton. Alles wat hiervan overblijft gaat volledig terug in de recycling en gebruiken we opnieuw. Onze materiaalketen is daardoor compleet circulair en dat geldt zowel voor materiaal dat we inkopen als voor het materiaal dat we aanleveren. Ons karton kopen we in bij een Nederlandse leverancier in Hoogezand-Sappemeer, waardoor het geen lange reis af hoeft te leggen. Daarnaast is dit karton ook nog eens heel duurzaam geproduceerd. Al ons papier en karton heeft het

FSC-keurmerk.” Want willen we onze wereld leefbaar houden, dan moeten we daar allemaal een steentje aan bijdragen, stelt De Jong. “Als onderneming moet je daarin je verantwoordelijkheid nemen. Daarom zetten wij ons dagelijks in om op een duurzame manier mooie verpakkingen te maken. Die twee gaan gelukkig uitstekend samen.” Interesse in een luxueuze verpakking op maat? Kijk dan op moeskopsgrafisch.nl voor de mogelijkheden of bel +31 (0)497 38 23 44.

Moeskops Grafisch is gevestigd in

het Brabantse Hapert, dicht tegen de A67, waardoor zij logistiek gezien goed te bereiken zijn en er minder kilometers gereden hoeven worden. Het bedrijf heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan en is hard bezig klimaatneutraal te worden. Op het dak liggen zo’n 3000 zonnepanelen, goed voor ongeveer 900.000 kWh. Hiervan gebruikt het bedrijf een kleine 500.000 kWh, de rest leveren ze terug aan het net. Voor de verwarming wordt gebruik gemaakt van warmtepompen en het terug genereren van energie van de machines. Zo zet het bedrijf zich elke dag in om een maatschappelijk verantwoorde onderneming te worden.

www.contentway.nl Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

THE BOX – PARTNER CONTENT

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

VERPAKKINGSINDUSTRIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 13

Blikvanger onder de verpakkingen: ”Een mooi blik gooi je niet weg”

Metalen verpakkingen behouden ook na eindeloos recyclen hun kwaliteit en eigenschappen.” “

Bijzonder design Blikverpakkingen komen in alle soorten en maten en de mogelijkheden zijn eindeloos. “Je kunt bij ons blik van ’t schap kopen of een custom-made blik laten ontwerpen. We kunnen zelfs werken met gekleurde opdrukken en reliëf. We zien

Blik is in de afgelopen tientallen jaren getransformeerd van een functionele naar een promotionele verpakking.” “

ie een blijvende herinnering wil achterlaten bij hun klanten, kan met blikverpakkingen een bijzondere touch geven aan elke verpakking. “Blik heeft enorm veel marketingpower”, vertelt Tony Veer, CEO bij The Box b.v. “Het is een duurzame verpakking die je in elke vorm, grootte en kleur kunt gieten. Daarmee is het duurzaam en functioneel: iedereen vindt het zonde om een mooi blik weg te gooien. Daardoor blijft je merk in huis én dus in beeld bij je klant.” The Box produceert blikverpakkingen voor binnen- en buitenland: “Blik is in de afgelopen tientallen jaren getransformeerd van een functionele naar een promotionele verpakking. Want het is een hoogwaardige, duurzaam materiaal waarmee je herhalingsaankopen stimuleert.”

ook steeds vaker de ‘shaped tins’: blikken in een bijzondere vorm. Denk daarbij aan een mond, kerstboom, hart of koffertje.We hebben zelfs een blik in de vorm van een doodskist gemaakt.”

Het heeft een eigenwijze retro-look en tegelijkertijd toch een modern tintje: in blik kun je werkelijk alles duurzaam verpakken. ”Een mooi blik is van blijvende promotionele waarde”

Begin dit jaar heeft The Box blikken geleverd in de vorm van de Berlijnse muur, waarmee ze onlangs een internationale Award hebben gewonnen. “We merken dat klanten het prettig vinden als we meedenken over hoe het eindproduct eruit moet zien. Inmiddels kunnen we ook een goede inschatting maken of een design bij de consument zal aanslaan. Verpakking is daarmee meer dan een omhulsel, maar echt een onderdeel van je marketingstrategie.” De blikken van The Box worden veel gebruikt voor levensmiddelen zoals thee, zoetwaren, kruiden en koffie. Maar ook voor non-food production geeft een blik een extra luxe tintje. Veer: “Horloges, fietslampen en kleding: wij vinden dat alles in blik kan! Een exclusief magazine

Tony Veer, CEO bij The Box b.v. presenteer je natuurlijk prachtig in een mooie blikverpakking. Het wordt dan echt een item om te bewaren.” Duurzaamheid Veer merkt ook dat blik steeds populairder wordt vanwege duurzaamheid: “Plastic verpakkingen staan onder druk en veel bedrijven zoeken naar alternatieven”, zegt Veer. Een mooi blik gooi je niet weg. Mensen hergebruiken een mooie theedoos: ze stoppen er nieuwe thee in of bewaren er andere spulletjes in. En beland ’t tóch bij

het huisvuil dan is blik is heel makkelijk recyclebaar. Met een recyclingpercentage van 95 procent is Nederland een koploper in het hergebruik van blik: in het huisvuil wordt met een grote magneet al het blik eruit gepikt.” The Box produceert blik voor droge producten zoals thee, maar ook aluminiumblikken voor bijvoorbeeld cosmetica. Die aluminiumblikken kunnen gescheiden worden ingezameld en gerecycled: “Metalen verpakkingen behouden ook na eindeloos recyclen hun kwaliteit en eigenschappen. Jouw blikje van vandaag kan de fiets of het vliegtuig van morgen zijn.” www.thebox-blikken.nl

ADVERTENTIE

STEEDS MEER DUURZAAM VERPAKT MET PROFIPACK De verpakkingswereld is én blijft continu in beweging. Met de coronacrisis nam de vraag naar verpakkingsmateriaal drastisch toe, maar dat was zeker niet de enige ontwikkeling. Zo steeg ook de vraag naar duurzaam verpakkingsmateriaal gigantisch. Profipack.nl speelde in op deze trend en biedt hiervoor nu een uitgebreid assortiment aan. Welke trends en ontwikkelingen zien zij in de verpakkingswereld?

Een verschuiving naar duurzaamheid “De afgelopen 2 á 3 jaar heeft er een enorme verschuiving plaatsgevonden van standaard- naar duurzaam verpakkingsmateriaal,” vertelt Marc de Jong op het kantoor van Profipack in Montfoort. “Vooral verpakkingsmateriaal van karton en papier is nu erg in trek. We krijgen ook steeds meer vraag naar duurzamere alternatieven. Of er een duurzame optie is voor onze plastic verzendzakken, plastic opvulzakjes

en verpakkingstape? Jazeker! Met die toenemende vraag, is ook de beschikbaarheid toegenomen op de internationale markt. Hierdoor kunnen wij die duurzame alternatieven ook voordelig aanbieden.” Gaat plastic straks compleet verdwijnen? Papier wordt steeds belangrijk in de verpakkingswereld, maar kan elk product vervangen worden voor papier?” De Montfoortenaar lacht. “Je hebt nu ook papieren wikkelfolie op de markt, maar dat heeft slechts een treksterkte van zo’n 40 kilo. We kunnen niet helemaal zonder plastic verpakkingen. Uiteindelijk heeft het ook zijn functie en dat is niet eenvoudig te vervangen. Het is juist belangrijk hoe er met het plastic afval na gebruik wordt omgegaan.” En welke plastic producten wel kunnen worden vervangen voor papieren varianten? “We bieden nu al papieren tape aan, papieren noppenfolie en opvulmateriaal van papier. We hebben nu zelfs papieren omsnoeringsband in ons assortiment.”

Al 10 jaar een betrouwbare verpakkingspartner De coronacrisis gaf alle verpakkingsgroothandels een boost, ook Profipack. Inmiddels is zij nu al bijna 10 jaar voor vele grote en kleine bedrijven een betrouwbare partner in verpakkingsmaterialen geworden. Bood Profipack in het begin vooral een basic verpakkingsassortiment aan met kartonnen dozen, noppenfolie en wikkelfolie? Tegenwoordig leveren deze verpakkingsexperts een ruim assortiment van zeker 3500 artikelen voor transport, de e-commerce, verhuisbranche en verschillende bouwsectoren.

Paper Easy Honingraat beschermingsmateriaal

Dunner, duurzamer én sterker Maar kan plastic dan ook niet duurzaam zijn? “We zien dat er steeds vaker wordt gekozen voor dunnere plastic varianten,” vertelt de Jong. “Vroeger werd er bijvoorbeeld nog vaak gekozen voor wikkelfolie van 20 micron dik. Nu bieden we echter Nano wikkelfolie aan van 10 micron. Het product is veel dunner, maar net zo sterk. Het scheelt echter wel 50% aan materiaal en uiteindelijk dus minder afval. Hetzelfde zien we gebeuren met plastic zakjes, plastic opvulmateriaal en plastic afdekhoezen.” Gerecycled verpakken “De kwaliteit van gerecycled plastic is de laatste jaren ook steeds beter geworden,” legt de Jong uit. “Sommige verpakkingsmaterialen zijn nu zelfs voor 100% gemaakt van gerecycled materiaal. We zien dit onder meer bij noppenfolie, puinzakken, bouwfolie, buisfolie en nog veel meer. Dit alles om het gebruik van nieuwe materialen te verminderen. Deze producten doen qua kwaliteit niet onder voor virgin nieuw verpakkingsmateriaal.” Zelf duurzaam opvulmateriaal maken? Steeds meer bedrijven kiezen er voor om nu zelf duurzaam papieren opvulmateriaal te maken. “Wij leveren sinds kort machines van Nuevopak” vertelt de Jong. “ Daarmee bieden wij een uitgebreid assortiment aan

van opvulpapier machines. Hiermee kan je echt razendsnel en goedkoop, duurzaam opvulpapier maken. Het scheelt enorm veel opslagruimte en is ideaal wanneer je per dag veel pakketten moet inpakken. Klanten kunnen kiezen uit een drietal machines, welke geschikt zijn voor zowel de groot- als kleinverbruiker. De machines worden kosteloos geplaatst bij een bepaald minimum verbruik. Neem je niet zoveel af? Dan kun je de machines al leasen vanaf € 35,00 per maand.” Heeft u interesse in één van deze machines of wilt u een afspraak maken met een van onze verpakkingsexperts? Neem dan contact met ons op via verkoop@profipack.nl of bel ons op +31 (0) 348 712 514

Xpad +

14 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VERPAKKINGSINDUSTRIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

Recyclingdoelstelling kunststoffen verlangt nieuwe ambities

Waar absoluut ook een kans ligt om meer kunststof uit de keten terug te krijgen, is opwaarderen van de aandacht voor chemische recycling.

Verpakkingsindustrie

De recycledoelstellingen voor plastic zijn behoorlijk scherp geformuleerd. De industrie heeft weliswaar stappen gezet, maar er is extra inspanning nodig om afgesproken doelstellingen te halen. Dat benadrukt directeur Theo Stijnen van PlasticsEurope Netherlands. Tekst: Hugo Schrameyer Foto: John Cameron & Mali Maeder

In de Transitieagenda

Kunststoffen staat helder dat alle kunststofproducten in 2050 circulair moeten zijn. Om de weg ernaartoe verder dicht te timmeren, bestaan er ook tussentijdse ambities. Over acht jaar, in 2030, moet 41 procent van het toegepaste plastic geproduceerd zijn op basis van recyclaat. Die ambitie staat niet ter discussie, onderstreept Stijnen, maar het behalen ervan gaat niet zonder slag of stoot. krijgen waar de kunststofindustrie nu staat, heeft PlasticsEurope vorig jaar een onafhankelijk onderzoek geïnitieerd dat de naam ReShaping Plastics kreeg. Zonder in details af te dalen, valt in ieder geval te concluderen dat industriepartijen meer moeten samenwerken om over hun eigen belang heen te springen. Stijnen: “De hele keten moet eraan te Om helder te

pas komen om recyclepercentages te verbeteren. Diverse bedrijven hebben hoge ambities en maken hier serieus werk van. In nauwe samenwerking met de overheid, kennisinstellingen en NGO’s zijn er bovendien diverse actieplannen uitgewerkt die de noodzakelijke maatregelen verder concretiseren. Toch moet je ook concluderen dat deze waardevolle rapporten nog te weinig opvolging krijgen, mede omdat de overheid hierin onvoldoende stuurt. De politiek moet niet alleen de koplopers ondersteunen, maar ook industriepartijen die achterop blijven dwingen te versnellen.”

Voor elke kilo aan plastic verpakkingen die merkeigenaren en retailers op de markt brengen, wordt er zeventig cent gereserveerd voor het financieren van het inzamelen verwerkingssysteem. De pijn zit ‘m

niet zozeer bij plastic verpakkingen, waarbij veel aandacht is voor verduurzaming. Het probleem zit volgens Stijnen vooral bij long-life producten, zoals au-

tobumpers of kunststoffen in elektronica, bouwproducten en auto’s. Aan het einde van hun levenscyclus, bijvoorbeeld als een auto wordt gesloopt, wordt het overgrote deel, ruim 75 procent, niet gerecycled en uiteindelijk verbrand.

De industrie is druk bezig met de uitwerking en uitvoering van concrete initiatieven voor chemische recycling. dat vooral te maken met de financiële prikkel achter deze processen. Voor elke kilo aan plastic verpakkingen die merkeigenaren en retailers op de markt brengen, wordt er zeventig cent gereserveerd voor het financieren van het inzamelen verwerkingssysteem. Aan de kant van long life-producten ontbreekt het aan een dergelijk effectief systeem. “Als een nieuwe auto op de markt komt, wordt er 35 euro gereserveerd voor het terugwinnen van materialen aan het levenseinde van de auto. Dat is op de totaalprijs van een auto natuurlijk nagenoeg niets. Dan is het niet zo gek dat eerst wordt gekeken naar de herwinning van de duurdere materialen als staal en aluminium. Daarna is het budget op en verdwijnen de goedkopere dan wel moeilijk

te demonteren restmaterialen in de verbrandingsoven.” Waar absoluut ook een

kans ligt om meer kunststof uit de keten terug te krijgen, is opwaarderen van de aandacht voor chemische recycling. Dit proces vraagt weliswaar meer energie dan mechanische recycling. Daar staat tegenover dat deze oplossing het prima mogelijk maakt om gemengde en vervuilde plasticstromen te verwerken, benadrukken verschillende bronnen. PlasticsEurope Netherlands is daar één van, maar bijvoorbeeld ook Kennisinstituut Duurzaam Verpakken.

toepassingen. “De industrie wil weten waar ze aan toe is om deze ingrijpende transitie succesvol te laten plaatsvinden. Een langetermijnbeleid dat een helder perspectief biedt is essentieel. Loont het bijvoorbeeld om te investeren in (chemische) recycling als er

nog zoveel onzekerheden zijn en er onvoldoende aandacht is voor het inzamelen van plastics om deze te kunnen recyclen? In ieder geval zou de verbranding van recyclebaar plastic snel moeten worden verboden.”

Volgens Stijnen heeft

De hele keten moet eraan te pas komen om recyclepercentages te verbeteren. Diverse bedrijven hebben hoge ambities en maken hier serieus werk van. De industrie is druk

bezig met de uitwerking en uitvoering van concrete initiatieven voor chemische recycling, zegt Stijnen. Probleem is echter dat het overheidsbeleid niet consistent is en er steeds nieuwe proefballonnen worden opgelaten, zoals een belasting op plastics en verboden op bepaalde

Volgens Stijnen het probleem zit vooral bij long-life producten, zoals autobumpers of kunststoffen in elektronica, bouwproducten en auto’s.

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

VERPAKKINGSINDUSTRIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 15

OXIPACK – PARTNER CONTENT

EXPERTS IN NON-DESTRUCTIEVE LEKDETECTIE krijgen. De verpakkingswereld ontwikkelt zich constant en voor alle nieuwe recyclebare of renewable materialen, vragen onze klanten om ons advies. Voor alle nieuwe (duurzame) verpakkingen proberen we een non-destructieve oplossing te vinden. Indien dit niet lukt zullen we ook geen oplossing verkopen.” Wat kan er nog gewonnen worden? “Er is nog weinig tot geen aandacht voor (non-destructieve testen), we staan echt aan het einde van de keten. Vaak wordt op marketing niveau of tijdens de productontwikkeling de verpakking toch links gelaten en nemen bedrijven het niet mee in hun beslissing. Zonde, want wanneer je dit zo vroeg mogelijk in het stadium betrekt, kan er zoveel gewonnen worden.”

Serge Smit, Managing Director bij Oxipack Een efficiënte lekdetectie-oplossing die voor minder afval én minder kosten zorgt. Dat is wat Oxipack doet. Wereldwijd reiken voedselverwerkingsen farmaceutisch bedrijven uit naar Oxipack voor advies en apparatuur. Wat is Oxipack? “Oxipack is ontstaan vanuit de gedachte om zoveel mogelijk non-destructieve lekdetectie apparatuur te bedenken, verkopen en verpakkingen niet weg te gooien. Momenteel worden veel verpakkingen op de traditionele manier getest en na afloop wordt de verpakking weggegooid, zelfs als de verpakking goed is. Ervan uitgaande dat dit gebeurt met een gemiddelde van 4-8 verpakkingen per uur per lijn kun je wel stellen dat wereldwijd enorme hoeveelheden met verpakkingen worden verspild.” Wat is jullie werkwijze? “Onze methode werkt mens onafhankelijk, is non-destructief, nauwkeuriger dan

traditionele methodes en gaat verspilling tegen. Ons doel is om bedrijven beter en sneller te laten testen, vanuit een duurzaam en zero waste oogpunt. Gezien we in een niche zitten, zijn wij een voorganger op dit gebied. Wereldwijd zijn er wellicht 4 of 5 bedrijven die dit ook doen, maar wel met verschillende methodes.” “Wij proberen een drukverschil te detecteren. Bijna alle verpakkingen in de supermarkt zitten vol met verschillende gassen zoals bijvoorbeeld CO2 en stikstof om zo zuurstof te verdrijven. Deze gassen verlengen de houdbaarheidsdatum. Zuurstof kan namelijk enorm snel gaan oxideren, waardoor de smaak van je product verdwijnt en/of het product beschimmelt Als er zuurstof in de verpakkingen

is gekomen, dan is de verpakking lek en dat proberen wij uiteindelijk tegen te gaan door te testen. Onze apparatuur meet drukverschillen in een zo klein mogelijk gecreëerde ruimte om de verpakking heen. Door de manier van testen blijven alle geteste verpakkingen onbeschadigd en droog. Deze unieke non-destructieve meetmethode dringt verspilling binnen de productielijn terug en reduceert afkeur verderop in de keten.”

“Het realiseren van ons doel gaat ons niet snel genoeg, veel bedrijven hebben hun mond vol van duurzaamheid en stellen prachtige doelen voor 2025. Echter, door vandaag al te starten met non-destructieve testen ben je direct duurzaam bezig. Het is spijtig, er wordt zoveel weggegooid waardoor er ontzettend veel winst te behalen is. Daar hoeven bedrijven niet nog 3 jaar voor te ontwikkelen, het is nú al beschikbaar op de markt.”

Wat maakt jullie uniek? “In tegenstelling tot sommige concurrenten richten wij ons alleen op non-destructieve lekdetectie oplossingen (en doen dus niets anders). Dankzij onze expertise zijn we in staat om snel in te spelen op de markt en op de klantvragen die we binnen

Meer informatie is te vinden op: https://oxipack.com/nl/

ADVERTENTIE

Wij brengen jouw merk naar de juiste doelgroep Het is onze missie om jouw merk als marktleider neer te zetten in de meeste gerespecteerde distributiekanalen. Wij zorgen dat je boodschap jouw doelgroep bereikt en een impact op hen heeft.

Meer weten? www.contentway.nl www..contentway.nl

Duurzaamheid is niet enkel en alleen een kwestie van materiaalkeuzes. Volgens Marco Van Hooff, Sales Director bij REYNDERS label printing, beperken bedrijven zich vaak tot enkel materiaalkeuze om duurzaam te produceren. “Om de volledige milieu-impact van een onderneming te bepalen, moeten er heel wat meer aspecten dan materiaalkeuze bekeken worden”.

Bij REYNDERS label printing spannen we ons dagelijks in, om afval te verminderen en recycleren te bevorderen. Dus niet enkel het aanbieden van “groenere” labelmaterialen. Als eerste pijler in ons sustainability charter bieden wij onze klanten het Triple-R portfolio aan. Het is een selectie van een brede waaier duurzame materialen die we aanbieden en waarin we sterk geloven. Om opgenomen te worden in dit “Reduce | Reuse | Recycle” -aanbod gelden strenge selectiecriteria, zoals kostprijs, esthetiek, verwerkbaarheid, beschikbaarheid en duurzaamheid. Ook voor ons aanbod sleeves zijn er meerdere duurzame oplossingen, één daarvan zijn onze ZIP-sleeves, waarvan het aandeel sterk toeneemt. Dit zijn shrink sleeves met een verticale

perforatie, die het scheiden van de primaire verpakkingen en het recycleren vergemakkelijken. Hierdoor zullen onze ZIP-sleeves ook een cruciale rol gaan spelen in het hergebruik van de basismaterialen. Dit ruime aanbod van ‘groenere’ materialen is echter niet genoeg om de gemeenschappelijke doelen van ons bedrijf en onze klanten te bereiken.

Onze tweede pijler steunt op het adviseren van onze klanten. Veel klanten die hun producten zo ecologisch mogelijk willen verpakken, hebben de neiging om vooral duurzaam materiaal te gebruiken, bv. karton, gerecycleerd papier, ... Plastic wordt vaak als negatief beschouwd, hoewel het perfect in een circulaire economie past: licht, recycleerbaar en biedt een goede bescherming voor de producten. Echter moet hiervoor een beter afvalplan in voegen treden. In sommige EU-landen zijn er al mooie initiatieven. Wij zijn bijvoorbeeld partner van zo een initiatief, namelijk HolyGrail 2.0. Via “onzichtbare” codes worden de soorten kunststoffen via scanners gedetecteerd en worden automatisch gesorteerd per groep kunststof. Zodoende kan men gerichter recupereren en recycleren. Papier wordt vaak naar boven gebracht als CO2-neutraal, maar vele mensen weten niet dat een nieuw geplante boom pas na 40 jaar evenveel CO2 opneemt als de gekapte boom. Tevens verbruikt het recycleren van papier enorme hoeveelheden water, energie en ongezonde chemicaliën die er in achterblijven bij het bleken van gerecycleerd papier.

Dus veel CO2 uitstoot en beperkt recycleerbaar, want na 7 keer zijn de papiervezels zo klein dat ze niet meer hergebruikt kunnen worden.

zonnepanelen op het dak zullen plaatsen, kunnen we onze electrische vloot van bestelwagens voor lokale leveringen uitbreiden.

De impact op het milieu van een verpakking hangt niet enkel van materiaalkeuze af maar ook van hoe het achteraf verwerkt wordt. Zodoende informeren we onze klanten welke labels de kleinste ecologische voetafdruk achterlaten na een correcte verwerking.

Bij investeringen in nieuwe technologiën wordt niet enkel de analyse gemaakt op performantie van de machines en ROI, maar tevens een ecologische analyse.

De derde pijler is een kritische blik op ons familiebedrijf en zijn omgeving. Reynders investeert veel in het minder consumeren van energie en water, het ecologischer produceren van labels en het verminderen van restafval. Voor het verminderen van energie en water hebben we in onze gebouwen fors geïnvesteerd en worden onze nieuwe gebouwen volledig uitgerust met de meest efficiënte en ecologische technieken, zoals regenwater recuperatiesystemen. Om energie te besparen hebben we de daken van onze bedrijven voorzien van zonnepanelen en alle TL-buizen vervangen met energiezuinige led-lampen,wat 40% bespaart op het energieverbruik. Door de uitbreiding van onze pharmaceutische site, waar we ook

De uitbreiding naar digitaal printen brengt al jaren een ecologische meerwaarde: lager energieverbuik, minder opstart-afval, minder inkt en de verbruiksgoederen worden gerecupereerd en correct gerecyleerd door onze leveranciers. We zijn ervan overtuigd dat deze maatregelen nodig zijn om onze kinderen hun toekomst te borgen. Maar dankzij de familie Reynders stopt het hier niet. Om de directe omgeving groener te maken voor onze medewerkers en hun familie werd er een nieuw speelbos geplant van 5 ha. Bij REYNDERS label printing zullen we ons in de toekomst blijven engageren om duurzaam te ondernemen.

Triple-R

www.reynders.com Biesbesbos te Boechout, eigendom van de familie Reynders. Na aanplanting werd het speelbos in beheer gegeven aan de gemeente Boechout en Kempens Landschap.

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 17

Je verpakking als marketing tool Verpakkingsindustrie

Een goede verpakking kan ervoor zorgen dat je er als merk uitspringt en de consument verleidt tot aankoop. Maar hoe kan je een verpakking zo ontwerpen dat je het shoppergedrag kunt beïnvloeden? Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

“

De juiste verpakking

heeft een enorme invloed op de consument”, vertelt Bram Nauta, bestuurslid van de stichting ISMI. “Het is de kern van je merk, het label en de verpakking vormen een anker in het consumentengedrag. De verpakking is waar de consument je product aan kan herkennen. Uiteindelijk is de verpakking een onderdeel van een goede marketingmix die zorgt voor meer effectiviteit voor je merk.” Goed nadenken over de

verpakking van je product is dus van het grootste belang. “Ik ben zelf geen ontwerper, maar vanuit verschillende onderzoeken kunnen we wel stellen dat een goede verpakking aan een aantal eisen moet voldoen. Natuurlijk zijn er de functionele aspecten, zoals de juiste grootte en dergelijke. Maar waar het uiteindelijk om draait is de communicatiewaarde. Om die maximaal te kunnen benutten moet je kijken welke merkwaarden je op de verpakking wilt hebben. Welke informatie

De verpakking is een onderdeel van een goede marketingmix die zorgt voor meer effectiviteit voor je merk.

plaats je erop, en wat is het meest dominant? Er moet worden gelet op de vorm en de tekst, maar natuurlijk ook op het kleurgebruik.” Daarnaast is de omgeving

waarin de verpakking te zien is ook nog eens van belang, vertelt Nauta. “We hebben ooit in een MRI-scan gekeken welke merkwaarden in welke omgeving het beste tot uitdrukking kwamen. Dat deden we met verschillende merken mondverfrissers. En wat bleek nou, de merkwaarde in het onderbewustzijn is voor die mondverfrissers anders in de supermarkt dan in het benzinestation. Dat maakt het ontwerpen van een goede verpakking knap lastig, want wat communiceer je dan op je verpakking om overal zo goed mogelijk uit de verf te komen. Je kan niet een verpakking maken voor de bezinepomp en een andere voor de supermarkt,

dus communiceer je dan dat je merk zorgt voor een frisse adem, of dat het product verfrissend is?” Daarnaast is ook de

herkenbaarheid van groot belang. “In de supermarkt lopen we op de automatische piloot te winkelen”, vertelt Nauta. “En dat doen we als het ware in een leeshouding, je kijkt schuin naar beneden in plaats van recht vooruit. Dat betekent dus dat je ook al op afstand moet kunnen zien waar de mondverfrissers precies staan, en je wilt zorgen dat deze vanaf één meter afstand leesbaar is. Dat eerste zien we bijvoorbeeld terug in de kleur, die is voor mondverfrissers vaak blauw. Maar ook een opvallende, andere kleur kan juist interessant zijn.” En dan de tekst,

die moet vooral kort en krachtig zijn meent Nauta. “De marketingmanager wil het liefst hele

boekdelen kwijt, maar je hebt maar drie centimeter. Dus ook daar moet je weer nadenken over de merkwaarde. Zeker nu we meer online gaan winkelen is dat nog veel meer het geval geworden. Daar is je verpakking echt een postzegel, en dus zou je kunnen nadenken over het uitvergroten van de belangrijkste elementen van die verpakking.” Het belangrijkste? Je besef-

fen dat je verpakking een onderdeel is van je marketingmix. “Het is dan ook slim om elementen uit de verpakking op meerdere plekken terug te laten komen”, stelt Nauta. “In het schap, de actiefolder, de televisiereclame, eigenlijk overal waar je je product aanprijst. Zo neemt de verpakking langzamerhand een plek in in je onderbewustzijn, waardoor men je product gaat herkennen en er eerder naar zal grijpen.”. ADVERTENTIE

14-15

SEPT 2022 FLANDERS EXPO

REGISTREER NU VIA EMPACK.BE MET CODE BAAO1000 VOOR GRATIS TOEGANG by EASYFAIRS

Gelijktijdig met

18 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VERPAKKINGSINDUSTRIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

Feiten Jouri Schoemaker is medeoprichter van Pieter Pot, een verpakkingsvrije online supermarkt. Hiermee wil hij verpakkingsvrij boodschappen doen de standaardoptie maken. Dat doet Pieter Pot door de duurzame optie gemakkelijk te maken, namelijk door de boodschappen in potten te verpakken en te bezorgen. Schoemaker droomt van een volledig 'circulaire' verpakkingsketen.

‘Niemand wil boodschappen doen in een marketingmachine’ Profiel Circulair is de toekomst, ook als het om verpakkingen draait. Althans, dat is de stellige overtuiging van Jouri Schoemaker. Maar: “We leven in een kapitalistisch systeem waar economische waarde vooropstaat, dus we moeten een systeem verzinnen waar de markt voor wil kiezen en waarvan de business case gezond is.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Mark David

aar Jouri Schoemaker zich

het meest aan ergert op verpakkingsgebied als hij in een willekeurige supermarkt loopt? Aan de tsunami van verpakkingsmarketing die op hem afkomt. “Het consumerisme. We leven helaas in een wereld waar verpakkingen niet alleen functioneel zijn, maar vooral ook bedoeld zijn om de consument te doen kopen.” En dat is niet een wereld waar Schoemaker in wil wonen. Met zijn bedrijf Pieter Pot probeert hij hier verandering in te brengen: je boodschappen voortaan in

glazen potten in plaats van schreeuwende milieuvervuilende verpakkingen. “Want stel je eens voor”, schetst Schoemaker, “hoe mooi je keuken eruit zou kunnen zien, als we alleen maar circulaire of zelfs geen verpakkingen zouden gebruiken. Je zou alles open kunnen gooien en al die mooie producten tentoon kunnen stellen.” Keukens van nu met allerlei dichte deurtjes zijn naar zijn mening dus alleen ontworpen om alle verpakkingen te verbergen. “Niemand wil koken en boodschappen doen in een marketingmachine.”

Wat is volgens jou het meest voorkomende broodje aap-verhaal als het gaat om verpakken?

“Dat verpakkingen nodig zijn om producten houdbaar te houden. Dat is niet nodig, dat is iets dat we zelf hebben gecreëerd, omdat we één keer in de week boodschappen willen doen en alle producten het hele jaar door willen consumeren. De consument is verwend door het huidige systeem van continue voorradigheid van producten. En ja, dan heb je verpakkingen nodig, want anders krijg je enorme food waste.

In de grootste zin is het dus een broodje aap-verhaal dat we verpakkingen überhaupt nodig hebben. We hadden ze 100 jaar geleden ook niet en toen ging het prima.” Maar hoe doen we dat dan met vlees(waren), vis, sap, ga

De essentie is dat we geen eenmalige verpakkingen gebruiken en dus geen afval creëren.

zo maar door…

“Ook dat ligt aan de manier waarop wij tegenwoordig willen consumeren. We willen plakjes vleeswaren, gesneden groenten, voorgeperst sap, maar hebben we dat nodig? 100 jaar geleden had je grote hompen vlees, en daar sneed je de plakjes

af die je nodig had. Ook dit is in essentie gecreëerd. Ik snap heus wel dat we niet terug in de tijd kunnen, dat we de consument niet zodanig kunnen veranderen dat we weer teruggaan naar het ‘oude’ systeem, maar we kunnen wel proberen stapjes ADVERTENTIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

terug te nemen. Je moet realistisch zijn.” En hoe zie jij op een realistische manier een wereld zonder verpakkingen voor je?

“We leven in een kapitalistisch systeem waarin economische waarden vooropstaan, dus moeten we een systeem verzinnen waar de markt voor wil kiezen en waarvan de business case gezond is. Dan kan het systeem veranderen. We moeten dus bewijzen dat circulair verpakken is wat de consument wil en we moeten bewijzen dat de markt dat kan leveren zonder dat het afdoet aan de economische waarde van de producten.”

We moeten dus bewijzen dat circulair verpakken is wat de consument wil en we moeten bewijzen dat de markt dat kan leveren zonder dat het afdoet aan de economische waarde van de producten. ‘Op naar een volledig circulaire verpakkingsketen’, is jouw droom. Wat houdt dat in, volledig circulair verpakken? Want alles in potten lijkt me een utopie.

“Dat ben ik met je eens, maar alles in potten hoeft helemaal niet. Wij zijn ook bezig met andere vormen van circulaire verpakkingen, bijvoorbeeld netjes met statiegeld voor je groenten

en fruit. We hebben onlangs ook al eerste in Nederland wijn in circulaire wijnflessen geïntroduceerd. Het kan zelfs plastic zijn, maar het gaat om de essentie dat het geen eenmalige verpakking is en dus geen afval creëert.”

te verleiden de -in mijn ogengoede keuze te maken. Je moet circulair en duurzaam sexy maken. Zoals Tesla dat heeft gedaan met hun auto en Tony's Chocolonely met hun chocola.” In hoeverre is dit een eli-

Weet als consument dat jij stemt met je geld: met elke kleine keuze maak je een statement. Als jij morgen met Mark Rutte aan tafel mag, wat zou je dan tegen hem zeggen?

“Dan zou ik uitleggen dat we uiteindelijk een balans moeten creëren waarin het economisch aantrekkelijk wordt voor bedrijven om danwel met circulaire verpakkingen danwel zonder verpakkingen te werken. Enerzijds door de niet-duurzame optie te belasten en anderzijds door de duurzame optie te belonen met het geld dat je binnenhaalt met de extra belasting. Op deze manier werkt het beleid aan beide kanten stimulerend.” Wat verwacht je van de consument?

“Het enige dat je van de consument kunt vragen, is bewustzijn en zelfreflectie. Maar de mens is niet gebouwd om 100 jaar vooruit te kijken. Het is voor de mens in essentie echt heel moeilijk om te voelen dat wij de wereld nu negatief beïnvloeden en wat dat doet over zo’n lange tijd. Ik veroordeel mensen ook niet als ze de niet-duurzame optie kiezen, ik probeer ze alleen

taire discussie? Er zullen zat Nederlanders zijn die blij zijn dat ze überhaupt hun boodschappen kunnen betalen.

“Zeker, en dat begrijp ik ook. Een deel van de samenleving is gewoon bezig met rondkomen en die moeten ook niet de grootste lasten dragen. De mensen die het goed hebben, moeten het voorbeeld stellen, die moeten de beweging in gang zetten, zodat het op een later tijdstip op grote schaal beschikbaar én betaalbaar wordt voor iedereen.” Albert Heijn heeft nu ook verpakkingsvrije afdelingen waar ze met potten werken. Blij mee?

“Zeker. Ik zie dat niet als concurrentie ofzo, ik denk gewoon: supergaaf. Dit is namelijk precies wat wij willen: laten zien dat het kan. Wij proberen een voorloper te zijn, maar uiteindelijk kunnen we het systeem niet alleen veranderen. Sterker nog, we kunnen zelfs geen heel grote impact maken, dat kan alleen met dit soort grote partijen. Dus als een partij als de Albert Heijn verpakkingsvrij als concept omarmt, dan is de wereld aan het veranderen. Fantastisch.” Vind je dat andere bedrij-

VERPAKKINGSINDUSTRIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 19

‘Grote problemen vragen om grote ideeën’

“Ja, maar de verandering gaat wel heel langzaam. Er wordt over gesproken, er wordt wat geschoven, maar er worden slechts marginale verbeteringen doorgevoerd. Bepaalde frisdrankmerken hebben er dan voor gezorgd dat het dopje van de fles een centimeter kleiner is, wat veel plastic bespaart en ik dus zeker toejuich, maar op het grotere plaatje is dat natuurlijk minimaal. Ik geloof echt dat er partijen zoals wij nodig zijn die laten zien dat het écht anders kan. Als wij dat bewijzen, gaan grote spelers ons kopiëren, gaat de overheid daarvan leren en regels invoeren, en komen we verder.”

Jeroen Verbrugge Creative Founder & Owner FLEX/design

Verpakkingsindustrie

Bedrijven zijn steeds meer bezig met duurzaamheid. Niet alleen omdat het moet, maar ook omdat de consument erom vraagt. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

We leven in een kapitalistisch systeem waarin economische waarden vooropstaan.

“En niet alleen de kleine bedrijven, de pioniers, maken grote stappen. Ook Albert Heijn zie je nu een grote stap maken in het aanbieden van producten zonder (plastic)verpakking in haar supermarkten”, vertelt Jeroen Verbrugge, Creative Founder & Owner FLEX/design. “Een ontzettend grote stap in de goede richting, maar de consument moet daarbij niet vergeten dat 98 procent van de milieu-impact in het product zit en slechts twee procent in de verpakkingen. Daarnaast heeft de verpakking ook nog eens een zeer belangrijke functie. Het zorgt er namelijk voor dat producten niet snel bederven.” Zodra verpakkingen ongecontroleerd in het milieu terechtkomen, wordt het echter zeer problematisch. “Nu gaat de consument zeer getrouw met zijn PET-flessen naar de supermarkt, levert hij deze keurig in en ontvangt hij statiegeld”, vertelt Michel Wittenberg, technisch directeur bij FLEX/design. “En sinds deze zomer is er Europese wetgeving omtrent single-use plastics. Op de niet al te lange termijn verwacht ik dat dat ook gaat gebeuren voor plastic verpakkingen, zoals de voorverpakte saladebakjes.”

Maar dat verschil moet dan

Naast incrementele verbeteringen die op grote schaal ook veel positieve impact op het milieu kunnen hebben, ligt er ook een enorme uitdaging om op systeemniveau daadwerkelijk impact te kunnen maken en ervoor te zorgen dat plastic verpakkingen, als ze al nodig zijn, op de juiste manier worden ingezet, ingezameld en hergebruikt, gaat Verbrugge verder. “En daar zie ik een grote rol voor productontwerpers. Door verpakkingen en verpakkingsconcepten zo te ontwerpen dat ze in de eerste plaats duurzaam dan wel circulair zijn, ergonomisch zijn, de beleving goed is, gemakkelijk gescheiden kunnen worden en bij het merk passen, kunnen we de consument meekrijgen. En daar hoort ook de kracht van het aanhaken en zorgen voor een complete experience bij. Zoals Less-wasmiddel, dat een speciaal doseringssysteem heeft geïntroduceerd zodat de consument voorkomt dat hij of zij teveel wasmiddel in de wasmachine doet. Dat bespaart het milieu, de levensduur van de wasmachine en de portemonnee van de consument.

uiteindelijk dus toch van de consument komen. Want om iets succesvol te laten zijn moeten zij bij dit soort nieuwe initiatieven hun spullen kopen.

“Precies, en dat is wel een boodschap die ik de consument wil meegeven: weet dat jij stemt met je geld. Met elke kleine keuze maak je een statement. Als er maar genoeg consumenten de juiste keuzes maken bij hun aankopen, dan zal dit opvallen bij de grote partijen en zullen ze volgen.”

ven, waaronder multinatio-

Een systeemverandering realiseren, vraagt om grote ideeën. Verbrugge: “Al heel veel bedrijven zetten mono-plastics in voor hun verpakkingen, omdat die gerecycled kunnen worden. Maar de consument betrekken bij de verduurzaming van verpakkingen is minstens zo belangrijk. Door producten te ontwerpen die consumenten in staat stellen om op eenvoudige wijze verpakkingen op de juiste manier te scheiden en te recyclen, realiseren we met z’n allen een échte systeemverandering.”

nals als Unilever, maar ook supermarkten zelf, op een duurzame manier bezig zijn met verpakkingen?

ADVERTENTIE

Steeds meer bedrijven nemen hun verantwoordelijkheid en gaan aan de slag met het verduurzamen van hun processen. Met de DS 80 Green Check bekijken we, aan de hand van een aantal vastgestelde parameters, hoe we het verpakkingsproces kunnen verduurzamen. • Volumereducering - minder lucht in de verpakkingen • Besparen op tijd én geld - efficiënter proces • Besparen op materiaal - meer verpakken met minder materiaal

N ZAME R U U VERD nu de Boek

N E E GR CK CHE ! ocatie l p o bij u

Scan de QR-code of maak een afspraak via www.ds80.nl/greencheck

20 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VERPAKKINGSINDUSTRIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

Verduurzamen van verpakkingen blijkt pittige opgave Verpakkingsindustrie

Bij de industrie bestaat er een goede wil om verpakkingen te verduurzamen, maar de weg ernaartoe is behoorlijk riskant. “Valt de restyling niet in de smaak, dan kan dat meer dan tien procent aan omzet schelen”, stelt wetenschapper Steven Scholte van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Tekst: Hugo Schrameyer Foto: Persfoto & Pexels

Steven Scholte Associate Professor aan de Universiteit van Amsterdam (UvA)

erduurzamen. De

wereld is ermee bezig. Zeker ook de verpakkingsindustrie. De ambities zijn helder, tegelijkertijd valt te constateren dat de industrie van doen heeft met een behoorlijk pittige opgave. Verduurzamen betekent hele

dat de verpakkingsfabrikant voor de opdracht staat om zoveel mogelijk gerecyclede grondstoffen of eventueel een andere productiemethode te kiezen, maar ook bijvoorbeeld om milieuvriendelijke opdrukinkt te gebruiken. Als dat gevolgen heeft voor de herkenbaarheid van de verpakking kan dat ook impact hebben op koopgedrag. Steven Scholte, Associate

Professor aan de Universiteit van Amsterdam (UvA): “Er spelen verschillende overwegingen een rol bij de aanschaf van een product. De uitstraling van de verpakking heeft effect op de waarde, bruikbaarheid en veiligheid van een product bij de consument. Ga je als fabrikant veranderen van verpakking, dan moet je zeker op je tellen passen. Nadat Tropicana de verpakking van zijn sinaasappelsap had gerestyled, moest de fabrikant erachter komen dat deze nieuwe uitstraling bepaald niet in de smaak viel. Het kostte de aanbieder twintig procent aan omzet.” Dat is één kant

van de constatering. Er bestaat echter ook een waarheid dat de duurzaamheidsuitstraling van de verpakking onderdeel is van de marketingmix. “Duurzaam verpakken wordt voor de consument steeds meer een beslissingsfactor bij aanschaf en is een indicatie van de duurzame status van een

De uitstraling van de verpakking heeft effect op de waarde, bruikbaarheid en veiligheid van een product bij de consument.

merk”, aldus Eddie Fellows, directeur van Smurfit Kappa UK en Ierland, één van de grootste verpakkingsfabrikanten ter wereld. voegt Scholte daaraan toe, is dat ook de reputatie een rol speelt. Consumenten willen graag verduurzamen. Althans: dat geldt dan met name voor mensen die zich dat financieel kunnen veroorloven. “Duurzame verpakkingen zijn onderdeel van de marketingmix, maar dat geldt dan vooral voor het consumentensegment dat daarop aanslaat. Veelal zijn dat mensen die voldoende geld hebben om merken te kopen die aandacht hebben voor deze ontwikkeling. In het Wat daarbij opvalt,

discountdeel van het levensmiddelenassortiment zit minder financiële ruimte om aan te haken bij de duurzaamheidstrend. Het is dus wel een uitdaging om ook de minder goed gevulde portemonnee daarin mee te krijgen. Voor succes is het misschien nodig dat de overheid een rol pakt, net zoals bij het uitbannen van CFK’s (chloorfluorkoolwaterstoffen).” De verpakkingsindustrie,

Scholte, luistert naar niemand zo goed als naar de consument. Als die laatste niet bereid is om extra te betalen voor een meer duurzame verpakking, dan is dat een rem op ontwikkelingen. Neem bijvoorbeeld een sixpack bier. Die kun je benadrukt

verpakken in plastic, maar ook in een wat duurdere kartonnen variant. “Dat scheelt misschien een paar cent, maar als dat effect heeft op de portemonnee van de consument, dan speelt dat zeker een rol bij aanschaf.”

Het is een uitdaging om ook de minder goed gevulde portemonnee mee te krijgen in de duurzaamheidstrend. Wat samenvattend valt

verpakking verschillende signalen en waardes vertegenwoordigt. Zo weerspiegelt het merk en de communicatiewaarde op de verpakking de kwaliteitszekerheid van het product, zo ook de toegevoegde ervaringswaarde. We kopen wel een liter melk in een verpakking met een herkenbare merknaam en herkenbare vormgeving, maar een volledig blanco pak melk is toch andere koek. “Veiligheid speelt met name een rol bij levensmiddelenproducten, gezondheidsproducten, maar natuurlijk ook voor producten die we op onze huid smeren, zoals zonnebrandcrème”, stelt Scholte, die daarmee nog maar eens aangeeft hoe gevoelig het ligt om de uitstraling van een verpakking te veranderen. Feiten Om de strijd aan te gaan met overbodige kunststofverpakkingen geldt in de EU een verbod op verschillende soorten wegwerpplastic. Frankrijk gaat zelfs nog een stapje verder door de Agecwet aan te nemen. Sinds begin dit jaar mogen groente en fruit niet meer worden verkocht in plastic verpakkingen. Deze nieuwe wet is ‘contre le aspillage’ (tegen verspilling) en vóór de circulaire economie, aldus het Franse ministerie voor Landbouw.

te constateren, is dat een ADVERTENTIE

Big ideas, delivered Ook de verpakkingsindustrie staat voor een grote transitie richting duurzaamheid en circulariteit. Alleen met een keten-brede aanpak lukt dit. Soms is dan een grote ingreep - een Big Idea - nodig. Maar ook kleine verbeteringen, op grote schaal doorgevoerd, kunnen grote impact hebben. Creativiteit is in elk geval vereist. Voor Less (Robijn) ontwierp FLEX/design een nieuw verpakkingssysteem voor wasmiddel. Consumenten kunnen naar behoefte voor 2, 4 of 6 kg wasgoed doseren. Flacons bestel je eenvoudig online; lege flacons gaan retour om opnieuw af te vullen. Ook Mimic maakt gebruik van zo’n gesloten keten met online bestellen van pre-dose cups. Beide projecten laten zien hoe creativiteit en systeemdenken kunnen helpen duurzame producten en verpakkingen te realiseren. Meer weten over deze innovaties? Of zien wat we voor u kunnen doen op het gebied van duurzaamheid? Bel ons op 015 275 6666.

www.flex.nl

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

VERPAKKINGSINDUSTRIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 21

Cobots en de mens: een goede match? Verpakkingsindustrie

Wil je de productiviteit binnen een onderneming verhogen? Dan kan naast menselijke arbeid de inzet van cobots voor een efficiëntieslag binnen de onderneming zorgen. Van alle bedrijven in de industrie werkte vorig jaar al 29 procent met cobots volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Maar wat levert de cobot op naast de mens? Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto’s

en cobot, ook wel

een collaborative robot genoemd, is een robot speciaal ontworpen om samen te werken met de mens. Het verschil met robots is dat robots ontworpen zijn om geautomatiseerd zelfstandig te kunnen werken. Cobots daarentegen hebben als doel om ondersteuning bij het werk van machineoperators te geven. “Ze krijgen zo steeds meer de rol van collega's. Het samenspel tussen mens

en techniek wordt hierdoor steeds belangrijker”, aldus Ruud van den Berg, cobot expert en keynote spreker.

Wanneer een handeling

een onderneming dan cobots willen inzetten? Allereerst omdat ze flexibel inzetbaar zijn, is te lezen op wiredworkers. io. Cobots installeer je met behulp van gebruiksvriendelijke software en een mobiele applicatie. Op deze manier kun je de cobot nieuwe handelingen leren. Ook handmatig kan de cobot in gewenste posities worden gezet en worden opgeslagen in de software. Cobots zijn dus snel geïnstalleerd en kunnen daarom ook op verschillende afdelingen van een bedrijf worden ingezet. Maar waarom zou

Een cobot, ook wel een collaborative robot genoemd, is een robot speciaal ontworpen om samen te werken met de mens.

wordt uitgevoerd door de mens bestaat er altijd de kans dat er fouten gemaakt kunnen worden. Cobots zijn, in tegenstelling tot mensen, heel erg nauwkeurig, is te lezen op industrievandaag. nl. En vervuilde, onveilige, saaie, eentonige of repetitieve taken kunnen door cobots worden uitgevoerd, zodat medewerkers zich kunnen concentreren op andere taken. Zo kan montage van een product in samenwerking met een cobot plaatsvinden, waarbij de cobot een product in elkaar schroeft en de medewerker vervolgens het product een stap verder in het proces afmaakt. een ontzettend krachtig wapen dat de mens in handen heeft. “Het goed inzetten hiervan is cruciaal om er optimaal van te kunnen profiteren”, aldus Randall van Poelvoorde (‘Robotisering kunnen we niet remmen, alleen maar sturen’, juni ’21). Medewerkers die worden ondersteund bij het werk door cobots beleven meer plezier aan de werkzaamheden die zij Technologie is namelijk

Cobots installeer je met behulp van gebruiksvriendelijke software en een mobiele applicatie.

uitvoeren. Het saaie, eentonige werk wordt namelijk uitgevoerd door de cobot en het werk van mensen wordt zo humaner ingericht. De taken van de mens gaan veel meer bestaan uit creativiteit, oplossingsgericht denken en het nemen van initiatief zo kan een medewerker veel plezier halen uit zijn of haar werk. Zodra men deze

voordelen inziet wordt de positieve meerwaarde van cobots steeds duidelijker. Daarnaast worden er

dankzij de inzet van cobots aandoeningen voorkomen die veelal optreden wanneer iemand dezelfde handeling gedurende lange tijd uitvoert, ook welrepetitive strain injury (RSI) genoemd. Cobots dra-

gen op deze manier bij aan minder ziekteverzuim (op de lange termijn), meer betrokkenheid van de medewerkers, een verrijking van het werk en meer werktevredenheid. Wil jij je werknemers meer voldoening uit het werk laten halen en efficiënter gaan werken? Dan is een cobot wellicht het overwegen waard.

www.contentway.nl

SICA PACKAGING & ROBOTICS – PARTNER CONTENT

Cobot: Hoe robot en mens samenwerken Bij SICA packaging & robotics ontwikkelen ze totaaloplossingen waarbij cobot en mens samenwerken. De Ultimate Palletiser bijvoorbeeld maakt dat een robotarm nog flexibeler zijn werk kan doen. Hij neemt eentonig, zwaar werk uit handen, zoals bijvoorbeeld het op pallets stapelen van dozen, kratten, trays of emmers. Sinds kort is de machine uitgerust met een robotarm die tot wel 20 kilo tilt.

Veelzijdig Met de cobot-toepassingen van SICA packaging & robotics, zoals de Ultimate Palletiser, kunnen bedrijven het tekort aan personeel deels opvangen

Jeroen Calis, Oprichter SICA packaging & robotics

“Ik zag dat er door het gebrek aan voldoende arbeidskrachten in de markt een groeiende behoefte was aan standaardoplossingen voor repeterende taken.”

SICA packaging & robotics is in 2020 opgericht door Jeroen Calis, al decennialang actief in de wereld van de verpakkingstechnologie. “Ik zag dat er door het gebrek aan voldoende arbeidskrachten in de markt een groeiende behoefte was aan standaardoplossingen voor repeterende taken.” Zijn bedrijf ontwikelde de Ultimate Palletiser. Een frame, uitgerust met lift waardoor de robotarm omhoog en omlaag kan, al naar gelang hoe hoog een pallet opgestapeld moet worden. Deze palletiser is uitgerust met niet zomaar een robotarm, maar met een Fanuc cobotarm. Cobot staat voor Collaborative Robot. Ze zijn handzamer en veiliger dan een gewone robot. Calis: “Onze cobot-toepassingen zijn daarom compact, flexibel en veilig in gebruik.” Er hoeft geen hek omheen en ze voldoen aan de ISO-normen en zijn volledig CE-gecertificeerd. “Om de veiligheid naar een nog hoger niveau te brengen, ontwerpen wij onze 3-D geprinte grippers met afgeronde hoeken zelf.”

en tegelijk de ergonomie van hun werknemers verbeteren. De machines zijn eenvoudig te verplaatsen en vooral veelzijdig. Ze kunnen verschillende taken uitvoeren. “Je kunt enkele veelvoorkomende taken voorprogrammeren, maar een nieuwe taak kan eenvoudig ingeleerd worden”, zegt Calis. “Zie het als een medewerker die in het ochtendoverleg zijn werkzaamheden voorgelegd krijgt.” De cobot kan zonder pauze 24/7 werken. “Als je bijvoorbeeld een Ultimate Palletiser met cobo-

tarm inzet op een plek met twee- of drie-ploegendienst, is de investering al binnen een jaar terugverdiend.” Er is veel vraag naar de Ultimate Palletiser, een product van Nederlandse makelij, vertelt Calis. “Vooral in de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie, waar we van oudsher sterk zijn.” Met de komst van de cobotarm die tot wel 20 kilo kan tillen, voorziet Calis een sterke stijging van de vraag.

gebruiken. Zo wordt er momenteel gewerkt aan casepacking. Daarbij staat een een cobotarm naast de productielijn op een verplaatsbaar plateau, om bijvoorbeeld trays te vullen. Op die manier werkt Sica niet alleen aan het veiliger werken, maar ook aan de problemen op de arbeidsmarkt. Want het valt niet mee om alle vacatures ingevuld te krijgen voor dit soort zware, repeterende en ergonomisch nadelige werk.

Naast de productielijn Behalve de Ultimate Palletiser is de cobot arm nog voor tal van andere pick-and-place handelingen te

SICA packaging & robotics www.sica-packaging.nl

22 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

REPOWERED – PARTNER CONTENT

Repowered regisseert en levert flexibiliteit aan het energiesysteem We worden iedere dag met onze neus op de feiten gedrukt. Stijgende energieprijzen door afhankelijkheid van buitenlandse fossiele energie, steeds minder ruimte voor duurzame initiatieven vanwege netcongestie en tegelijkertijd een collectief besef dat de CO2-uitstoot omlaag moet.

eze uitdagingen vragen om een frisse en vernieuwende blik en biedt voor zowel bedrijven als overheden ook vele kansen. Een van deze kansen ligt in het lokaal optimaliseren en afstemmen van vraag en aanbod van energie. Dirk Jan Masselink, directeur en oprichter van Repowered, geeft een verdere toelichting: “Om afscheid te kunnen nemen van fossiele brandstoffen werken we toe naar een meer decentraal georiënteerd energiesysteem op basis van duurzame energiebronnen. Echter, naast duurzaam moet het systeem ook betaalbaar en betrouwbaar blijven. Hierbij speelt flexibiliteit in de energievoorziening een cruciale rol.”

Waar Repowered op inzet is het realiseren van duurzame energie op het juiste moment, op de juiste plek en tegen de juiste prijs. De oplossingen voor decentraal flexibele energie zijn stevig in ontwikkeling, benadrukken Masselink en

zijn compagnon en mede-oprichter Jeroen van den Berg. “Het ontbreekt veelal aan een integrale blik over hoe je lokaal vraag en aanbod beter op elkaar afstemt. Wij als Repowered pakken deze ontbrekende rol aan door integrale flexoplossingen te ontwerpen en te optimaliseren. Hierdoor wordt het energiesysteem duurzamer, efficiënter en betaalbaarder benut.”

flexoplossingen, zoals integratie van batterijen voor energieopslag of elektrolyser voor conversie naar groene waterstof. We helpen bedrijven bij het ontwikkelen van haalbare businesscases voor nieuwe energievormen, terwijl we bij de exploitatie onze klanten volledig ontzorgen in het aansturen en optimaliseren van de beschikbare flexibiliteit voor een maximaal rendement.” Deze toelichting laat zich zien in een praktisch voorbeeld. In Nieuw-Buinen in Drenthe staat één van de grootste zonneparken van Nederland, Zonnepark Vloeivelden Hollandia. Begin 2024 wordt hier met een gedeelte van de opgewekte zonne-energie 100 procent groene waterstof geproduceerd. H2ollandia is de naam die het project heeft gekregen. Een bijzondere eigenschap van dit project is de directe koppeling met het zonnepark, waardoor er direct uit zonnestroom 100 procent groene waterstof wordt gemaakt, zónder dat het elektriciteitsnet wordt belast. Van den Berg: “Heel kenmerkend voor dit project, is dat we door in een vroeg

Flexibiliteit in de energievoorziening speelt een cruciale rol.” “

Probleem met de huidige regelgeving is dat deze achterloopt op de technische ontwikkelingen. Zo worden batterijen voor elektriciteitsopslag nog aangemerkt als energieverbruiker, terwijl die positie veel genuanceerder ligt. Masselink: “Batterijen zijn juist verbruikers op het moment dat het energienet niet vol is. Als ik één megawatt aansluiting voor een batterij aanvraag bij de netbeheerder, dan gaat die ervan uit dat ik die capaciteit structureel gebruik. Dat is natuurlijk niet zo. Ook een zonne-installatie levert niet structureel stroom, en kan de aanwezige netcapaciteit delen met wind of opslag. We moeten veel meer leren dat we flexibeler en efficienter moeten omgaan met onderdelen van het energienetwerk als aansluitingen en netcapaciteit.”

Oprichters van Repowered, Dirk Jan Masselink (rechts) en Jeroen van den Berg (links) en adviseur Jeroen Jansen voor het kantoor van Repowered in Groningen

“De afgelopen jaren is het aantal energie-initiatieven voor zonneen windenergie sterk toegenomen. De volgende uitdaging ligt bij om deze opwek ook gelijktijdig aansluiten op de vraag naar energie. Dit kan door integratie van flexibel vermogen zoals batterijen, elektrolysers, maar ook door het energieverbruik beter af te stemmen op de momenten dat (goedkope) duurzame energie aanwezig is. Denk daarbij aan e-boilers en slim laden van elektrische voertuigen. In de praktijk zien we nog de nodige barrières, waardoor initiatieven lastig van de grond komen.”

“Enerzijds laten we ons zien als consultant om decentrale overheden, zoals provincies, waterschappen of gemeenten te ondersteunen met afstemmingsvraagstukken, denk daarbij aan het opzetten van lokale Smart Energy Hubs. Anderzijds bieden we ook daadwerkelijke

stadium de omgeving en lokale overheden mee te nemen in het ontwikkelingsproces ervoor gezorgd hebben dat er lokaal besef is voor geschikte toepassingen van nieuwe energievormen. Dat is ook een belangrijke taak voor Repowered: het besef doen groeien wat de mogelijkheden zijn van flexibele assets, om te komen tot een werkbare business case die tevens bijdraagt aan de versnelling naar een volledig duurzaam en fossielvrij energiesysteem.”

Meer weten? Ga naar www.repowered.eu

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 23

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

SOLARFIELDS – PARTNER CONTENT

Solarfields: batterijopslag noodzakelijk voor versnellen energietransitie Solarfields, producent van duurzame energie met grootschalige zonnesystemen, levert met innovatieve batterijprojecten een bijdrage aan het oplossen van de huidige netcongestie. Juist zulke initiatieven zijn bijzonder waardevol, te meer omdat de huidige weten regelgeving lastig blijkt toe te passen op de ontwikkeling van elektriciteitsopslag.

aar we in Nederland mee te maken hebben, is een overvol elektriciteitsnet. De kranten staan er dagelijks vol mee. Dit vertraagt de energietransitie en stagneert vele lokale duurzame initiatieven zoals wind- en zonenergie. Solarfields geeft deze belemmering een draai en zet vol in op batterijen als deeloplossing. Achterliggende uitdaging bij dit ontwikkelingstraject, vertelt Jan Martijn Buruma van Solarfields, is dat de huidige wetgeving nog niet is ingeregeld op de elektriciteitspraktijk van nu. Buruma, directeur opslag, waterstof en grid: “Het probleem met de verouderde Elektriciteitswet is dat deze geen goede oplossing biedt voor de huidige netcongestie. Een batterijopslag wordt aangemerkt als producent en verbruiker. Als wij aangeven dat er 50 megawatt aan batterijvermogen beschikbaar komt, dan heeft de netbeheerder de wettelijke verplichting daarvoor structureel 50 megawatt ruimte te reserveren. Dat extra vermogen komt dan bovenop het toch al volle energienet, terwijl het werkelijke verbruik veel genuanceerder ligt.”

Vraag en aanbod Om deze toelichting verder te verduidelijken: deze 50 megawatt hoeft niet structureel beschikbaar te zijn, met name omdat dit sterk afhankelijk is van vraag en aanbod. Buruma: “Niet elke dag is er evenveel wind of zon, dus dat heeft ook zijn invloed op de hoeveelheid energie die je kunt opwekken. Hetzelfde geldt voor de vraag naar elektriciteit: ook die is niet telkens hetzelfde.” Een dankbare parallel in deze context is de kortstondige filevorming, ’s morgens naar het werk en ’s avonds weer neer huis. Je kunt heel Nederland vol leggen met asfalt, maar het is verstandiger om vervoersbewegingen meer flexibel in te richten. Zo is het ook met het elektriciteitsaanbod. “Om netcongestie op te lossen, kun je veel dure extra kabels aanleggen, maar je kunt ook flexibeler omgaan met vraag en aanbod. Het toevoegen van batterijcapaciteit is een ideale oplossing om netcongestie op te vangen. Je kunt pieken van veel zon- en windenergie opvangen, maar met batterijcapaciteit kun je ook extra energie leveren als dat nodig is. Belangrijke voorwaarde is dat opslag dan niet meer wordt gekenmerkt als producent en verbruiker ” Verdienmodel Na de eerste hickups als gevolg van de verouderde wetgeving wordt ondertussen wel degelijk vaart gemaakt met de verder ontwikkeling van de batterijcapaciteit. Waardevol aandachtspunt in deze context is het achter-

liggende verdienmodel. Buruma: “In Nederland kennen we meerdere markten waarop je met een batterij actief kunt zijn, soms zelfs gelijktijdig. Een voorbeeld is de onbalansmarkt, die tot doel heeft om vraag en productie van energie met elkaar in evenwicht te brengen. Als de vraag van stroom groter is dan het aanbod, dan wordt er gezocht naar stroomaanbieders om te voorkomen dat het net uitvalt. Andersom gebeurt hetzelfde: als er meer aanbod is van stroom dan vraag, als zonnepanelen op zomerse dagen volop stroom produceren, wordt er gezocht naar opslagsystemen om de grote hoeveelheid op te vangen. Op beide markten, bij een teveel en een tekort, kun je met een batterijopslag geld verdienen. Ook dat is een duidelijke impuls voor de batterijontwikkeling.” Ontwikkeling Kortom, wat Buruma hiermee wil demonstreren, is dat de batterij als elektriciteitsopslag aan het begin van zijn ontwikkeling staat, terwijl er hard aan wordt getrokken om dat proces verder aan te jagen. Solarfields zelf heeft daartoe verschillende projecten opgestart, onder andere in Terneuzen, waar een groot zonnepark wordt gecombineerd met een batterijopslag van 5 megawatt. “Dat vermogen is niet extreem groot, maar wel voldoende van omvang om er lering uit te trekken voor andere projecten en om ruimte te maken voor andere lokale initiatieven. Een soortgelijk initiatief is de eerste groene waterstoffabriek die wij dit jaar gaan koppelen aan een zonnepark.” Waterstof, ook een drager van energie, wordt met stroom gerealiseerd via elektrolyse. Het nadeel ten opzichte van batterijopslag is dat er bij deze omzetting circa 30% energie verloren gaat. Daar staat tegenover dat groene waterstof erg geschikt is voor sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn, zoals zwaar transport en de industrie. “De netcongestie dwingt ons allen om te blijven zoeken naar nieuwe technieken. Alleen zo kunnen we met elkaar invulling geven aan onze doelstellingen voor 2030.”

Meer weten? www.solarfields.nl

24 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

MAIN ENERGIE – PARTNER CONTENT

MAIN Energie laat haar klanten vooroplopen in de energietransitie

« Door de hogere energieprijzen is het lucratiever om te investeren in energiebesparende maatregelen.” “

« Wat Mossel daarmee wil benadrukken, is dat je tal van financiële en strategische toekomstvoorspellingen op gasprijzen

kunt loslaten, maar dat je tegelijkertijd met tal van eventualiteiten rekening moet houden. Waar Woerdeman en Mossel zich wel aan wagen, is een generieke prognose wat betreft de energieprijzen. Het is waarschijnlijker dat ze structureel op hoog niveau blijven dan dat ze gaan dalen. Woerdeman: “Dit zou mogelijk de energietransitie kunnen versnellen. Door de hogere energieprijzen is het lucratiever om te investeren in energiebesparende maatregelen. Nieuwe alternatieven, zoals groene waterstof worden bekeken. Op zich zijn signalen daaromtrent hoopgevend, maar hier zullen we op korte termijn geen gebruik van kunnen maken. Deze omstandigheid van structureel hoge energieprijzen heeft ervoor gezorgd dat de Europese Unie de energietransitie wil versnellen. MAIN was deze weg al enige tijd geleden ingeslagen. Maar zonder enige uitdaging gaat de energietransitie niet. Zo kan het elektriciteitsnet in Nederland de hoeveelheid energie opgewekt met de zon op bepaalde momenten niet aan, waardoor netbeheerders zonnepanelen tijdelijk uitschakelen. Vrijwel alle regio’s in Nederland hebben te kampen met een overvol energienetwerk. Deze energiecongestie betekent onder andere dat bedrijven in verschillende gebieden, waaronder Noord-Brabant en Limburg, geen nieuwe aansluitingen meer

Als het energieverbruik zo efficiënt mogelijk is ingericht dan kunnen we het verbruiksprofiel nog verder optimaliseren door ook gebruik te maken van duurzame opwek mogelijk in combinatie met een batterij.” “

elaas, Arjan Woerdeman en Rob Mossel, respectievelijk business developer en commercieel directeur bij MAIN Energie, beschikken niet over een glazen bol. Ze weten niet wanneer de oorlog in Oekraïne is afgelopen en ze weten niet wat het weer gaat doen komende winterperiode. Mossel: “In het voorjaar van 2021 bleef het koud en raakten de gasvoorraden leger en leger. Echter, in de zomer daalde de gasprijs onvoldoende om de opslagen te gaan vullen. In het najaar van 2021 stegen de prijzen doordat dat we mogelijk konden rekenen op koude omstandigheden. Die stijging kreeg bovendien een extra impuls door tekort aan LNG, dat vooral werd vervoerd naar China en overig Azië. Ook zorgde de geringe gasopslagen nog steeds voor stress in de markt. En dan breekt er ook nog oorlog uit.”

Rob Mossel, Commercieel directeur bij MAIN Energie

kunnen krijgen. Mossel: “Waar je nu veel meer naar moet kijken, is het in balans brengen van vraag en aanbod. Als bedrijven zonnestroom van zonnepanelen niet meer kwijt kunnen, kan het een optie zijn om te kiezen voor batterijopslag. Die kan ervoor zorgen dat je de eigen opgewekte elektriciteit oplaadt voor het moment dat je het kunt gebruiken. Bij het decentraal opwekken van energie is het een uitdaging om te komen tot een structuur van het slim open afschakelen van vraag en aanbod, waarbij ook vooral wordt gekeken naar een aantrekkelijke terugverdientijd.”

MAIN Energie is de ondernemende energiepartner die de regierol op zich neemt in een steeds complexer wordende energiemarkt. De energietransitie is in volle gang en doordat de energieprijzen in een jaar tijd vijf keer zo hoog zijn geworden, speelt energie een steeds belangrijkere rol in de bedrijfsvoering van veel bedrijven. MAIN levert dus niet alleen energie, maar ook regie om zo haar klanten te helpen in het besparen, verduurzamen en optimaliseren van energie. In deze turbulente energietijd is dat meer nodig dan ooit.

De basis voor een verantwoord en slim energieverbruik wordt gelegd in een aantal stappen, besluiten Woerdeman en Mossel. En MAIN Energie is graag bereid om die structuur samen met de klant duidelijk te krijgen. Stap één is het verkrijgen van inzicht van de energiestromen en het energieverbruik door middel van data. Woerdeman: “Zonder data is het onmogelijk om je energieverbruik te beoordelen. Wij koppelen individuele klanten benchmarks terug om te laten zien of ze afwijken of juist in de pas lopen met collega-bedrijven van dezelfde grootte. Als er sprake is van een afwijking, dan ontstaat er een noodzaak om hun verbruik kritisch te gaan bekijken.” Veel bedrijven hebben nog onvoldoende inzicht. Zo zien we soms dat in kantoorcomplexen de ventilatie om vier uur ’s morgens al aangaat, terwijl de eerste medewerkers pas om acht uur binnenko-

Arjan Woerdeman, Business developer bij MAIN Energie men. “Na het hebben van inzicht kan er worden gekeken naar het besparingspotentieel en kun je beginnen met stap twee; het optimaliseren van het energieproces en kosten besparen”, aldus Mossel. Tijdens deze stap wordt er samen met de klant gekeken waar en hoe de besparingen kunnen worden doorgezet. Zo wordt er gekeken naar optimalisaties van bedrijfstijden of van gasinstallaties. Als het energieverbruik zo efficiënt mogelijk is ingericht, dan kunnen we het verbruiksprofiel nog verder optimaliseren door ook gebruik te maken van duurzame opwek, mogelijk in combinatie met een batterij.

Meer weten? Ga dan naar www.mainenergie.nl

part of

renewables

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 25

ALL IN POWER – PARTNER CONTENT

begroting van een coöperatief windproject. Het project was hierdoor lastig te financieren. De coöperatie praat nu via All in power met een EV-laadwerk om - via het platform - de energie uit te wisselen. Beide partijen profiteren van betere prijzen omdat het platform tegen een fractie van de kosten de traditionele tussenpartij vervangt. Samen staat we dus sterker! Zo’n 18 miljoen kilowatturen worden straks opgewekt doordat ons platform dit mogelijk maakt. Dat zijn 100 miljoen duurzame kilometers! Daarmee zitten we in het hart van onze missie.”

Wat doen jullie anders? “Via het platform leveren producenten hun energie direct aan afnemers. Producenten kunnen een voordelige prijs bieden en door de lage platformkosten toch een stuk meer verdienen.” Zo zorgt bedenker Melvin dat het verdienmodel van duurzaam verbetert, waardoor All in power prikkelt om meer duurzame energieprojecten te realiseren.

Wat als je geen producent of afnemer kan vinden? “Om zakelijke gebruikers en producenten bij elkaar te brengen, organiseren wij een energieveiling met een uniek concept. De prijs staat vast, vervolgens koppelen we de dichtstbijzijnde partijen aan elkaar tot de energie is uitverkocht. Doordat er voor iedereen al een eerlijke prijs vast staat kunnen afnemers flink besparen en hebben producenten een beter rendement. Dat is het platform in optima forma.”

En dat werkt! Martijn vertelt trots over een project dat op het punt stond afgeschreven te worden: “De stijgende grondstofprijzen creëerden een gat in de

Hoe realiseren jullie dit? “Elke bestede euro gaat naar de duurzame

„Beide partijen profiteren van betere prijzen omdat het platform tegen een fractie van de kosten de traditionele tussenpartij vervangt.“

Stijgende energieprijzen maken pijnlijk duidelijk dat Nederland afhankelijk is van fossiele energie. Met duurzame energie neem je het heft in eigen handen en kom je los van onvoorspelbare fossiele energiekosten. Via All in power kunnen producenten op de stoel van de energieleverancier gaan zitten en bepaal je zelf tegen welke prijs en aan wie je energie levert. We praten met Melvin van Melzen en Martijn Schilders, CEO en CCO van het snelgroeiende platform.

Samen sterk in onzekere tijden, een win/win/win voor producent, afnemer en de energietransitie

opwekker en rechtstreeks de groene keten in waardoor er niets aan de strijkstok blijft hangen. Alle euro’s zijn tot op de laatste cent traceerbaar. Wij verdienen aan het gebruik van het platform, niet aan de stroom. Met ons full-service model zorgen we voor facturatie, klantenservice en nemen we zelfs het debiteurenrisico over. Een producent produceert en verkoopt zorgeloos, wij doen de rest. ” “We bieden energy supplier as a service. Producenten van duurzame energie zoals MKB-ers, coöperaties, bedrijventerreinen

en projectontwikkelaars, vinden bij ons een one-stop shop om het verdienmodel van duurzaam te maximaliseren door de rol van leverancier aan te nemen. Design & Build partij Julia uit Lochem is een mooi voorbeeld. Mede door de mogelijkheden van het platform werd een zonnedak gerealiseerd.De stroom leveren ze aan de eigen organisatie, collega-ondernemers en - als secundaire arbeidsvoorwaarde - tegen een scherpe prijs aan het eigen personeel!Afnemers en producenten kunnen elkaar de stabiliteit bieden waarmee je immuun wordt voor de fossiele geopolitieke markt.”

Melvin van Melzen, CEO bij All in power

Martijn Schilders, CCO bij All in power

Voor meer informatie of het aanvragen van een adviesgesprek, ga naar allinpower.nl of bel 026 – 2022 136 www.contentway.nl

VONK – PARTNER CONTENT

VONK legt focus op het slim combineren van opwekken, opslaan en optimaal gebruiken van groene energie Nederland kent verschillende aanbieders die nieuwe deeloplossingen brengen voor huidige energievraagstukken. Wat energie-innovator VONK bijzonder maakt, is dat deze aanbieder in energieopslagsystemen de verschillende innovaties van haar partnerbedrijven combineert met eigen technologie.

Dave Oesterholt, business development & sales manager van VONK

“Waar wij goed in zijn is het combineren van duurzame energieoplossingen tot een totaal werkend systeem.”

eze kwaliteit wordt onder andere gedemonstreerd op bouwlocaties, waar veelal nog geen aansluitingen beschikbaar zijn op het elektriciteitsnetwerk. Probleem is dan wel: waar haal je de energie vandaan om apparatuur van power te voorzien? Hoe voorzie je de accuboormachines en slijptollen, maar ook de laptops en kachels in de bouwketen van stroom? Er wordt veelal gebruik gemaakt van een dieselaggregaat, wat niet alleen voor veel lawaaioverlast zorgt, maar ook een slechte reputatie kent als vervuiler. Energie-innovator VONK is samen met haar partner AIC uit Harderwijk met een slimme oplossing voor de bouwplaats gekomen, die wind- en zonenergie combineert met batterijopslag. Een dieselaggregaat of een waterstofgenerator, heeft dan uitsluitend een functie als back up, mocht er alsnog extra energie nodig zijn. VONK maakt voor haar oplossing gebruik van kleinschalige windturbines van haar partner DutchVentus en zonnepanelen van het Hybrid Power System (HPS), die gecombineerd worden als voeding. “Waar wij goed in zijn, is het combineren van duurzame energieoplossingen tot een totaal werkend systeem”, zegt Dave Oesterholt, business

development & sales manager van VONK. “Met dit alternatief voor de bouwlocaties brengen we een plug&play-oplossing die niet vervuilt, maar de bouwlocatie juist opwaardeert door middel van inzet en opslag van groene energie.” De wind- en zonne-energie die gedurende de dag wordt opgewekt, is direct aan te wenden als elektriciteitsvoorziening, maar kan op niet-productieve urenwanneer er in het weekeinde of na werktijd geen bouwactiviteiten plaatsvinden- worden

Hybride Power Unit voor mobiele groene stroomvoorziening op de bouwplaats

opgeslagen in een batterijsysteem. Het voorbeeld van de bouwlocatie als groene opslag en inzet van duurzame energie kan ook nuttig zijn in een andere omgeving. Oesterholt noemt daarbij het voorbeeld van een hotel of kantoorgebouw, waar in korte tijd veel energie nodig is voor het laden van voertuigen. Een energieopslagsysteem in de vorm van een grote batterij, eventueel in combinatie met groene energieopwekking, kan dan bijspringen om elektrische auto’s op te laden. Het systeem dat VONK op de markt brengt is flexibel inzetbaar, overal waar energie onafhankelijk van het elektriciteitsnet nodig is. Tevens wordt het systeem wel toegepast in combinatie met het elektriciteitsnet. Niet alleen voor zakelijk gebruik, maar ook in een particuliere omgeving, bijvoorbeeld in een

huurwoningenwijk van een woonstichting. Oesterholt: “Zo’n wijkbatterij kan dan energie opslaan als deze goedkoop is, die later kan worden gebruikt of teruggeleverd aan het net wanneer de prijs per kWh hoger is.” Naast energieopslagsystemen levert VONK ook oplossingen voor de omvorming van elektriciteit tot de juiste gelijkspanning en stroom die nodig is voor grootschalige groene waterstofproductie. Ook voor waterstofprojecten van 100-200 megawatt biedt VONK efficiënte systemen die het elektriciteitsnetwerk niet vervuilen.

VONK

www.iivonk.com

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

26 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Je huis verduurzamen is nog nooit zo makkelijk geweest Energietransitie

Alleen nog maar e-homes is het uiteindelijke einddoel van econic. CEO Joris Jonker en CFO Jaap Smid vertellen waarom iedereen nu al in het duurzame huis van de toekomst kan wonen en wat hen drijft om koploper te zijn in de verduurzaming van woningen in Europa. Tekst: Sterre Blokdijk Foto: Persfoto's

Joris Jonker CEO econic

“

een wereld zonder emissie. Om dat te bereiken verduurzamen wij alle huizen in Nederland en Duitsland door duurzame warmte- en energiesystemen als hybride warmtepompen, zonnepanelen en laadpalen tegen een maandelijkse vergoeding te installeren en te onderhouden. Een ‘sustainability-as-a-service’-concept dat nog nergens anders in Europa wordt aangeboden.” Onze missie is

Wat drijft jullie om koploper te worden in de verduurzaming van woningen?

"De ambities van de overheid op het gebied van woningen en verduurzaming zijn stevig, maar de verplichte eisen zijn voor de meeste mensen en bedrijven vaak ook ingewikkeld, en vooral te duur. Om deze drempels bij woningeigenaren, woningcorporaties en projectontwikkelaars weg te halen, ontzorgen wij bewoners door verduurzaming als een dienst, met een maandelijkse service fee, aan te bieden. econic begeleidt het hele traject van ontwerp tot installatie, financiering, onderhoud en eventueel levering van energie door een duurzame energiepartner. Wij maken verduurzamen schaalbaar en betaalbaar."

discussie over de transitie naar een gasloze toekomst nog niet zo actueel als nu. Een ontzettend nare aanleiding als de oorlog in Oekraïne maakt dit onderwerp voor veel mensen relevanter, maar de urgentie ervan is altijd al aanwezig geweest en moet worden versneld. Ons doel is richting 1 miljoen duurzame woningen te gaan in de komende vijf jaar, de teller staat nu op 10.000 e-homes. Om dat te realiseren hebben we een uitgebreid netwerk om ons heen verzameld. Zo zijn we actief in verschillende werkgroepen die de overheid adviseren op het gebied van versnellende energietransitie en werken we samen met grote installatiebedrijven, fabrikanten, klanten, woningcorporaties, consumentenorganisaties en natuurlijk onze medewerkers. Zowel mensen met jarenlange ervaring als jongeren met een enorme duurzaamheid drive."

De energiewereld is een traditionele markt die niet makkelijk voor een versnelling gaat zorgen. Hoe kijken jullie naar de markt?

Merken jullie dat mensen in de afgelopen jaren anders op jullie concept reageren? Jaap Smid CFO econic

“Toen wij eind 2018 econic oprichtten, was de landelijke

“De energiewereld is een traditionele markt die niet makkelijk voor een versnelling gaat zorgen. Daar heb je een nieuwe speler als econic en jonge talenten voor

nodig die conventies in de markt durven doorbreken. Als bedrijf zetten we ons in op digitalisering, wij geloven dat dit de kern is om alles slimmer en goedkoper te maken voor de klant. Onze techniek maakt het mogelijk om op afstand te zien of alle apparatuur naar verwachting werkt. Als iemand interesse in een e-home toont, kijken we eerst aan de hand van een ingevuld vragenformulier en foto’s of een woning geschikt is en wat de eventuele oplossingen en kosten zijn. Hierdoor kunnen wij veel gerichter en sneller werken. Elke klant is anders en verdient een eigen aanpak." Wat voor type woningen verduurzamen jullie?

“Onze focus ligt op woningen in drie verschillende segmenten: nieuwbouw en dan alle type gebouwen en de renovatiemarkt met koopwoningen en de huurmarkt. Deze drie markten hebben elk een eigen dynamiek en aanpak. Huiseigenaren kunnen bij ons terecht voor zonnepanelen en hybride warmtepompen, waarmee ze direct hun energierekening verlagen. Om woningcorporaties te ondersteunen bij deze overstap, hebben wij een speciale propositie gelanceerd die hen helpt om de verduurzaming van hun vastgoed minder complex en kapitaalintensief te maken. Hiermee willen we mensen die nu in energiear-

Onze techniek maakt het mogelijk om op afstand te zien of alle apparatuur naar verwachting werkt.

moede leven versneld helpen. Projectontwikkelaars ontzorgen we door mee te investeren in de warmtesystemen om zo de stichtingskosten te verlagen. Vervolgens verzorgen wij de exploitatie van de installaties. We staan bekend om onze proactieve houding, waardoor materialen en vakmensen al vroeg kunnen worden besteld. Zo voorkomen we uitloop en daarmee extra kostenstijgingen door tussentijdse prijsverhogingen." Kan ieder huis een e-home worden?

“Ieder huis kan een e-home worden, maar het is nog niet

voor iedere woning rendabel. Is een huis nog niet voldoende geïsoleerd, dan is het onmogelijk om een comfortabel binnenklimaat te realiseren met lage energiekosten. Enige vorm van isolatie is een vereiste, maar uiteindelijk zijn de voordelen van een e-home enorm. Je bespaart flink op je energierekening, de waarde van de woning stijgt en je bespaart op je CO2-uitstoot."

Onze missie is een wereld zonder emissie. ADVERTENTIE

Taking the next steps in renewable hydrogen and CO2

Design & development of pioneering solutions

consultancy project management engineering

www.ekinetix.nl

Find us at:

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 27

www.contentway.nl

JULES ENERGY – PARTNER CONTENT

Zonder data geen energietransitie De nieuwe werkelijkheid op de energiemarkt is dat er door decentrale energieproductie een radicale breuk plaatsvindt met centrale productielocaties. Elk huis en elk bedrijf met zonnepanelen produceert nu energie. Om vraag en aanbod met elkaar in evenwicht te krijgen, is gebruik van data een absolute must om dit proces tot een succes te brengen.

“

Eén ding moet je echt goed begrijpen”, zegt CEO Jos den Broeder van Jules Energy ter verduidelijking, “de waarde van elektriciteit wordt bepaald door het voorspellen van vraag en aanbod en de mogelijkheid om levering ervan open af te schalen.” Deze zin raakt precies de kern van de activiteiten van Jules Energy, dat met een eigen softwareplatform gebruikers ondersteunt om optimaal gebruik te maken van fluctuaties in energiegebruik. Deze constatering valt misschien wel het best te verduidelijken aan de hand van een voorbeeld. In dit geval: de tuinbouwsector. Vrijwel alle grote tuindersbedrijven beschikken over een warmte-krachtkoppeling, een soort van mini-elektriciteitscentrale die aardgas omzet in elektriciteit, warmte en CO2. Als er meer vraag dan aanbod is op de elektriciteitsmarkt kan de tuinbouwsector extra stroom produceren. Is er meer aanbod dan vraag, dan kan de sector ook een rol spelen om dat op te vangen door de energieproductie af te schakelen.

Jos den Broeder, CEO Jules Energy

Den Broeder: “De prijs op de energiemarkt schommelt met name door verkeerde voorspellingen. Veel vraag en weinig aanbod stuwt de prijs omhoog. Andersom gebeurt precies hetzelfde: dan daalt de prijs. Waarmee wij gebruikers nu ondersteunen, is door hen gebruik te laten maken van onze softwareplatform en te profiteren van een optimale prijs.” Waar dat op neerkomt, is dat een aanbieder, zoals een tuindersbedrijf, kan beslissen om extra stroom te produceren als er veel energievraag bestaat. Dan wordt de aanbieder financieel extra beloond. Is er minder vraag, dan levert die minder terug aan het net. Jules Energy heeft niet direct contact met eindklanten, maar doet dat getrapt via energieleveranciers. Voor deze insteek

is gekozen omdat juist die partijen zich gevoelig tonen voor prijsschommelingen op de groothandelsmarkt. Het is tekenend dat er steeds minder langdurige contracten met vaste tarieven worden afgesloten; dit is vooral een gevolg van de stevig wisselende energieprijzen. Wat Jules Energy doet, is in feite een digitale en inclusieve infrastructuur brengen om continue prijzen te communiceren waar zowel aanbieders als afnemers optimaal van kunnen profiteren. De energieleverancier heeft daartoe verschillende programma’s beschikbaar, waarbij de basis bestaat uit een digitale structuur om de administratieve efficiëntie te verhogen en risico’s te kunnen beheren. Dit is vooral bedoeld voor de kleinzakelijke markt, terwijl het meest uitgebreide softwareprogramma zich manifesteert als online handelsplatform voor flexibel be-

heer en uitvoering van energiecontracten met grootzakelijke klanten. Jos den Broeder tot slot: “Uiteindelijk zal het besef ontstaan dat we met alternatieve energiebronnen voldoende energie beschikbaar hebben. Wat we nu moeten leren, is hoe we vraag en aanbod beter bij elkaar kunnen brengen.”

Jules Energy

www.julesenergy.com ADVERTENTIE

AAN DE SLAG MET DUURZAME TRANSITIES Duurzame transities zijn nodig om relevant te blijven. Maar hoe maak je de transitie naar een duurzame organisatie? Het Modulair Executive MBA programma in Business & Sustainable Transitions stelt jou in staat de ontwikkelingen rondom deze transities op academisch niveau te analyseren. Vervolgens ga je aan de slag met een vraagstuk uit de praktijk die je direct in jouw organisatie kan toepassen. De modules van deze modulaire MBA zijn los te volgen. Hieronder zie je twee modules uitgelicht:

SUSTAINABLE GREEN TRANSITIONS

TRANSITION GOVERNANCE AND PRACTICE

KERNDOCENT RUUD HUIRNE

HOOGLERAREN ANKE VAN HAL EN JAN ROTMANS

Focus op de disruptieve voedseltransitie,

Focus op de wijze hoe transities tot stand

in interactie met de klimaat-, energie-

komen en hoe de uitwerking op verschillende

en digitale transitie.

schaalniveaus zich tot elkaar verhouden.

STAR T

21 SEPTEMBER

6 OK TO BE R

2022

Scan de QR-code voor meer informatie

2022

Scan de QR-code voor meer informatie

BEKIJK HET COMPLETE MODULEOVERZICHT OP: NYENRODE.NL/BST NEEM VOOR MEER INFORMATIE CONTACT OP MET ÉÉN VAN ONZE PROGRAMMA-ADVISEURS: MMBA@NYENRODE.NL | +31 (0)346 291 001

NYENRODE. A REWARD FOR LIFE

28 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Waterstoftransitie komt in stroomversnelling’ Energietransitie

Russisch gas, olie en kolen raken in de ban. Na alle goedbedoelde voornemens wordt er nu daadwerkelijk haast gemaakt met de energietransitie, benadrukt ‘energieprofessor’ Ad van Wijk. Tekst: Hugo Schrameyer Foto: Persfoto & Pexels

voeren. Zelfs vanuit Australië of Californië, plekken op de wereldbol waar volop wind- en zonne-energie beschikbaar is. Bovendien is waterstof net als aardgas ook eenvoudig over grote afstanden via een pijplijn te transporteren. “Het vervoer van waterstof via een pijpleiding is een factor tien goedkoper dan vervoer van elektriciteit via stroomkabels.” zeker voor Nederland als muziek in de oren. Ons land en gas zijn innig met elkaar vergroeid. En het huidige gasnetwerk waar we een wereldreputatie mee hebben opgebouwd, kan ook dienen als transportmiddel voor waterstof. “Er zijn weliswaar aanpassingen nodig, maar als we het gasnetwerk in tien jaar in de grond hebben gekregen, dan moeten we toch in staat zijn om deze modificatie van het gasnetwerk voor elkaar te krijgen. Bovendien hebben we in Nederland veel kennis van chemie en petrochemie. Ook die kennis kan dienen als katalysator voor de Nederlandse positie bij verdere popularisering van waterstof.”

Die boodschap klinkt

Waterstof is het kleinste en meest voorkomende element in het heelal.

Waterstof moet je doen! Energietransitie

Waterstof is het kleinste en meest voorkomende element in het heelal. Zo bestaat de zon voor driekwart uit waterstof. Op aarde zit een groot deel van de waterstof in water. Met een proces dat elektrolyse heet, splitsen we water in zuurstof en waterstof. Doen we dat met duurzaam opgewekte stroom, dan spreken we over groene waterstof. Er zijn ook nog andere manieren om waterstof te maken, bijvoorbeeld uit aardgas. Waterstof kan een grote rol spelen in ons toekomstige energiesysteem. Maar hoe? Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

functies voor waterstof in ons toekomstige duurzame energiesysteem”, vertelt Marcel Volkerts, directeur bij Baringa in Nederland. “Er kan steeds meer elektrisch, maar zeker nog niet alles. Waterstof biedt een oplossing wanneer het toepassen van elektriciteit (nog) niet realistisch is. Denk bijvoorbeeld aan processen in de industrie waarvoor heel hoge temperaturen nodig zijn of waarbij het gewicht of volume van batterijen een probleem zijn. Ik zie twee

zeer geschikt om energie op te slaan en te transporteren. Volkerts: “Zon en wind zijn niet altijd beschikbaar wanneer je energie nodig hebt. Ook is het nog niet mogelijk om grote hoeveelheden energie voor lange tijd op te slaan in batterijen. Het stroomnet loopt tegen zijn grenzen aan. Dit uitbreiden kost tijd en geld. Door groene stroom om te zetten in waterstof en het gasnet en lege gasvelden geschikt te maken voor waterstof, kunnen we dit oplossen.” Daarnaast is waterstof

aan het begin van de waterstoftransitie. “We zijn het erover eens dat er een rol is weggelegd voor waterstof. En we hebben inmiddels ook al een redelijk goed beeld van wat die rol moet zijn, maar we zijn nog niet zover dat we dat ook in de praktijk kunnen gaan toepassen”. Het beperken van Nederland staat nog

klimaatverandering is niet de enige reden om op waterstof in te zetten. Recente geopolitieke ontwikkelingen laten zien dat Nederland te afhankelijk is van buitenlands gas. Volkerts: “Het is dan ook zaak nu door te pakken. We weten van veel zaken dat het in principe kan (zoals het gasnet geschikt maken voor waterstof), maar nu moet het gebeuren! En dat vereist tijd, geld, menskracht en kennis. De (politieke) ambities zijn groot en er zijn meer plannen dan dat er waterstof is. Met de huidige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt is het niet vanzelfsprekend dat deze situatie snel verbetert. Het is dus zaak om scherpe keuzes te maken met meer regie en coördinatie waarbij het slimmer werken centraal staat.” De hele waterstofketen moet

nu parallel ontwikkeld worden: van productie tot handel tot transport tot opslag tot gebruik. Samenwerking is hierbij cruciaal. “Al 22 jaar ondersteunt en faciliteert Baringa deze samenwerking met haar verduurzamingsstrategieën voor diverse bedrijven en organisaties. Wat kan waterstof voor bijvoorbeeld een regio betekenen? Hoe zien die toepassingen er dan uit voor die regio? Juist nu is toegang tot kennis en financiering cruciaal. Welke investeringen zijn nodig? En hoe snel verdien je die terug? Hoe gaat de energiehuishouding er dan uitzien? Wat is daarin de rol van waterstof ? Afstemming en de inzet van kennis over wat er speelt bij overheden, netwerk- en energiebedrijven is noodzakelijk om alle kansen te benutten die waterstof biedt in de energietransitie.”

Ad van Wijk Duurzame energieondernemer en deeltijd Professor Energy Systems aan de TU Delft

in Oekraïne is het regime van Poetin keihard uit de gratie gevallen. Complicerende factor daarbij is dat Rusland hofleverancier is van belangrijke energiebronnen als gas, olie en kolen. Kort en bondig: er was al een sluimerende behoefte om alternatieve energie te benutten voor CO2-reductie, door de oorlog is dat proces verder in een stroomversnelling geraakt. “Twee jaar geleden werd ik ook geïnterviewd. De kop boven het artikel luidde toen: Waterstof gaat fossiele brandstoffen vervangen. Nu moet die kop luiden: Waterstof gaat fossiele brandstoffen nog sneller vervangen”, zegt Ad van Wijk, duurzame energieondernemer en deeltijd Professor Energy Systems aan de TU Delft. inds de inval

moet nemen van fossiele brandstoffen als energiebron is inmiddels ingedaald tot in de haarvaten van het bedrijfsleven. Dat feit alleen is niet de enige reden waarom waterstof in de belangstelling stijgt. Belangrijk voordeel is dat waterstof supergoedkoop valt te produceren op plekken waar het hard waait of waar veel zon schijnt. “Je kunt wind- of zonne-energie gebruiken om er goedkope elektriciteit van te maken, en die elektriciteit kun je dan gebruiken om water om te zetten in waterstof ”, vertelt Van Wijk. Dat Nederland afscheid

waterstof is dat je deze energiedrager over een langere afstand en veel goedkoper kunt transporteren dan elektriciteit. Het aanleggen en onderhouden van een elektriciteitsnet kost veel geld en is rendabel tot transport van hooguit enkele honderden kilometers. Vloeibare waterstof die van ver moet komen, valt per schip te verBelangrijk voordeel van

Het vervoer van waterstof is een factor tien goedkoper dan vervoer van elektriciteit. vindt Van Wijk een lastige term. Je weet immers nooit welke beren op de weg vallen te verwachten. Vandaar ook dat hij pleit voor meer overheidssturing om uitdagingen glad te strijken. “De uitdaging zit ‘m in het gelijkmatig ontwikkelen van productie, infrastructuur, opslag en de vraag naar waterstof. Al die factoren grijpen op elkaar in. Zonder productie geen infrastructuur, zonder opslag geen vraag. Kijk wat er in Duitsland gebeurt met veilingbedrijf H2Global, dat de overheid is gestart om schone waterstof te kopen en te verkopen. Juist door een dergelijke overheidsingreep stem je vraag en aanbod op elkaar af en breng je de markt voor groene waterstof op gang. Ook de Nederlandse overheid zou zo’n sturende rol kunnen nemen om de markt van groene waterstof verder te stimuleren.” Het woord optimisme

De nationale overheid is op dit moment bezig met een onderzoek naar een afnameverplichting voor groene waterstof. Deze verplichting voor de industrie zou vanaf 2026 moeten gaan gelden, staat in het Beleidsprogramma Klimaat dat klimaatminister Rob Jetten begin juni publiceerde. “Deze afnameverplichting is een noodzakelijk instrument om marktpartijen meer zekerheid te geven over de ontwikkeling van de vraag naar waterstof”, staat in het beleidsprogramma.

Baringa in Nederland Baringa is een internationaal managementadviesbureau gespecialiseerd in de energie- nuts- en financiële sector. Baringa ondersteunt in de Benelux klanten als RVO, Netbeheer Nederland, TenneT en Synergrid. Ook adviseert Baringa Nederlandse klanten in de financiële dienstverlening zoals ING over klimaatrisico’s. In maart 2022 opende Baringa een nieuwe vestiging in Rotterdam.

“Je kunt wind- of zonne-energie gebruiken om er goedkope elektriciteit van te maken, en die elektriciteit kun je dan gebruiken om water om te zetten in waterstof.”

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

ENERGIETRANSITIE -TOEKOMST TOEKOMST VAN VAN DE DEECONOMIE ECONOMIE 29

H2FUEL SYSTEMS – PARTNER CONTENT

De kracht van chemie: duurzame energie uit een waterstofmolecuul Waterstof (H2) staat als duurzame energiebron steeds meer in de belangstelling. Eén nadeel, in gasvorm is het uiterst brandbaar en heeft het een lage energiedensiteit. H2Fuel Systems en H2Fuel Circulair Fuel ontwikkelden een methode om waterstof op een veilige manier in poedervorm, H2Fuel genaamd, op te slaan. Het restmateriaal dat Spent Fuel wordt genoemd, wordt vervolgens weer geregenereerd tot H2Fuel.

Wanneer waterstof is gebonden aan NatriumBoor is het ongevaarlijk. Maar zodra het wordt gescheiden ontstaat er waterstofgas en neemt het bijna duizend keer in volume toe en wordt het sterk branden ontplofbaar als de concentratie boven de vier procent komt. “Door waterstof te binden in natriumboorhydride, wordt het een poeder, een vaste vorm, en is het dus ongevaarlijk”, zegt De Kraa. “De gepatenteerde methode is door meerdere instituten waaronder de TU Delft, UvA, en TNO gevalideerd en vastgesteld dat waterstof in poedervorm honderd procent veilig is.” Het proces is volgens hem bovendien milieuvriendelijk als bij regeneratie duurzame energie wordt gebruikt, bijkomend voordeel is dat het poeder veilig en gereed voor gebruik met conventionele middelen (schip/trein/vrachtwagen) in bulk en onder atmosferische omstandigheden wereldwijd kan worden gedistribueerd zonder dat daar speciale voorzieningen voor nodig zijn. Oneindig bewaard blijven de componenten natrium en boor zijn ruim voorhanden op de wereld. “Een nadeel is wel dat je het droog moet houden. Maar mocht er toch water bijkomen, dan ontploft het niet, maar zal de waterstof alleen langzaam vrijkomen waardoor de energiekracht langzaam minder wordt.” H2 Circulair Fuel, onder leiding van Hans te Siepe, ontwikkelde in 2017 onder licentie van H2Fuel Systems de applicatie waarmee waterstof op vraag vrijgemaakt kan

H2Fuel Systems www.h2-fuel.nl

l tientallen jaren wordt waterstof als energiebron onderzocht, maar grote doorbraken op het gebied van rendement werden tot nu toe niet gedaan. Zo deed Berkeley, de universiteit van Californië, langdurig een kostbaar onderzoek hoe waterstof van het zout Natriumboorhydride (NaBH4) kan worden vrijgemaakt. “Dat was succesvol, maar ze konden met hun methode maar dertig procent waterstof vrij krijgen”, vertelt Rob de Kraa, directeur van H2Fuel Systems. “Mijn collega en scheikundige Gerard Lugtigheid zei dat hij een hogere opbrengst kon realiseren. Hij ontdekte vervolgens in het lab dat als je het zout oplost in ultra puur water en daar een activator aan toevoegt, niet alleen honderd procent van de opgeslagen waterstof vrij komt, maar ook dezelfde hoeveelheid uit het pure water wordt verkregen. Een dubbele opbrengst dus.”

“Door

waterstof te binden in natriumboorhydride, wordt het een poeder, een vaste vorm, en is het dus ongevaarlijk.” worden. Momenteel wordt met Port of Amsterdam en TU Delft het pilot vaartuig Neo Orbis gebouwd, waarin deze applicatie als range extender wordt ingezet. Het door INTEREG gesubsidieerde pilotproject dient als aanjager om de scheepvaart te vergroenen. “Het schip kan dankzij een accu anderhalf uur op de Amsterdamse grachten en het IJ varen”, legt Te Siepe uit. “En via een brandstofcel zal waterstof de accu opladen zodat het schip tot wel tien uur kan varen. Omdat er aan boord geen ruimte is voor de apparatuur om het poeder op te lossen in ultra puur water, wordt dit in het boothuis gedaan en daarna aan boord gepompt. De overgebleven Spent Fuel wordt vervolgens van boord gepompt en ten slotte geregenereerd tot H2Fuel op de inpaklocatie.” Het moment dat de waterstof naar de brandstofcel wordt getransporteerd, is het kort in gasvorm, maar dat gaat

volgens Te Siepe om slechts 1,5 kubieke meter onder 1 bar druk. “Meerdere bureaus hebben berekend dat zelfs in een kritieke situatie dit geen gevaarlijke situatie veroorzaakt. Ook wordt de boot zo ingericht dat zodra ergens een fractie, 1 part per million, waterstofgas wordt gedetecteerd er onmiddellijk wordt geventileerd.” Waterstof kan fossiele brandstoffen op den duur vervangen en zou behalve energie voor de industrie ook huizen kunnen verwarmen en elektriciteit leveren. “Per kilo waterstof levert het 33 kWh elektrisch op voor de consument”, vertelt Te Siepe. “En als de H2Fuel wordt gemaakt op plekken waar de stroomkosten uit wind of zon onder de 1 eurocent gaan, zoals bijvoorbeeld de Sahara, dan kan een kilo waterstof concurreren met fossiele brandstoffen zonder CO2 -taks.” De H2Fuel kan tegen lage kosten in een container per schip, trein of vrachtwagen naar de plaats van bestemming gebracht worden en de Spent Fuel weer terug. Dit kan het een grote rol spelen op het gebied van duurzaam vervoer. Momenteel rijden personenauto’s al op waterstof, maar het tanken gaat volgens Te Siepe op een omslachtige manier. “Het wordt in de gevaarlijke gasvorm door een vrachtwagen bij het tankstation aangeleverd, daar moet het gas eerst naar 350 bar worden opgepompt, dan naar 700 bar zodat het in de auto kan. Dit is een energieverlies van twintig á dertig procent. Het H2 gas uit veilige poeder kan ter plekke direct in de auto onder de juiste bar worden getankt. De 700 bar die nodig is, ontstaat namelijk door het chemische proces in het poeder. Er hoeven dus niet alleen geen vrachtwagens meer af en aan te rijden, waardoor het transport met een factor tien afneemt, ook zit alle benodigde energie zit als het ware in de NatriumBoorHydride molecuul verborgen.”

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

30 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

‘Ondanks mijn optimisme, ben ik ook onrustig: we hebben niet veel tijd meer’ één paard wedden en all-in gaan of juist onze kansen spreiden?

Profiel

Duidelijkheid. Dat is waar Peter Molengraaf, sinds begin dit jaar boegbeeld van de Topsector Energie, naar streeft. “Ik ben blij met alle plannen, zowel landelijk als Europees, maar maak me zorgen over de concrete uitwerking.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Het portret bureau

een gespreid bedje. Althans, zo lijkt het. Want waar zijn voorganger Manon Janssen nog werd weggehoond van het podium op een windconferentie ergens in 2014, waar ze vol ambitie aankondigde dat ze de prijs van windenergie op zee gingen halveren, staan nu alle seinen vol op groen. Toch? Peter Molengraaf: “Ik vind het heel moeilijk om te zeggen dat alle seinen op groen staan op een moment waarop de energieprijzen door de situatie in de wereld enorm hoog zijn. Prijzen van energie die we tijdens de energietransitie nog lange tijd nodig zullen hebben. Maar dat de urgentie en de wil om te vergroenen hoog zijn en dat die door de oorlog nog hoger op de agenda gekomen zijn, is een feit.” En hoewel hij eigenlijk niet wil dat het belang van de energietransitie wordt bepaald door de oorlog, vindt hij wel dat het antwoord op de oorlog versnelling op het pad dat we al zijn ingeslagen moet zijn. “Dat lijkt mij de enige goede respons, maar ook in tijden van oorlog gaat dat nu eenmaal niet van de ene op de andere dag.” ij begon in

Zakt de moed u dan niet in de schoenen dat als er financiële tegenvallers zijn, een

kabinet het klimaat is?

“Nou, laat ik vooropstellen dat dit kabinet een enorme stap vooruit heeft gezet door de klimaatdoelstellingen echt om te zetten in ambitieus beleid én daar ook heel veel geld voor heeft vrijgemaakt. Ik denk dan dus ook dat we ze een beetje de ruimte moeten geven om daar in praktische zin iets in te bewegen, maar ik hoop natuurlijk wel dat dit de laatste keer is dat we geld dat bestemd is voor het klimaatfonds elders in moeten zetten. Maar nogmaals: ik ben heel blij met de koers die dit kabinet heeft ingezet. En je ziet dat het REPowerEU programma dit alleen maar versterkt, dus we zitten op het goede pad.” Waar zitten volgens u de grootste uitdagingen in het algemeen voor de energiesector?

“Ik denk dat we over een jaar of tien schone elektriciteit hebben, veel eerder dan in 2050 dus. Maar: dan hebben we alleen de huidige elektriciteitssector vergroend en verduurzaamd. De echte uitdagingen liggen in hoe we in de gebouwde omgeving, de industrie en de mobiliteit van fossiele energie afkomen. Daarin speelt schone elektriciteit ook een grote rol, maar dat betekent dus dat het vergroenen van het huidige elektriciteitssysteem bij lange na niet voldoende zal zijn. Dat vergt een enorme ombouw van die sectoren en wat we daarvoor nodig hebben, is langjarig beleid, duidelijkheid, een stabiel regelgevingssysteem en betrouwbaarheid in de infrastructuur. Dit alles is nodig zodat we nu kunnen beginnen en zodat bedrijven het vertrouwen krijgen dat hun investeringen zinvol zijn. Belangrijk, want zo’n verandering duurt jaren.”

van de eerste dingen waar

Als je kijkt naar die duide-

op wordt gekort door het

lijkheid, moeten we dan op

“Idealiter hou je alles open, maar dat gaat niet. Bedrijven moeten, als ze van fossiel afgaan, weten of er dan een warmteleiding, een CO2-leiding of een waterstofleiding langs hun industrieterrein komt of niet. Dat bepaalt de keuze van hoe ze gaan verduurzamen. Dus wat ik heel goed vind is dat er nu programma’s starten die de infrastructuur van de toekomst gaan intekenen. Dat geeft een stukje van de duidelijkheid die bedrijven nodig hebben om te investeren. Je zult bepaalde keuzes moeten maken vanuit de overheid, het voortouw nemen, pas dan kunnen bedrijven eigen plannen maken.” In hoeverre leeft de energietransitie nu bij bedrijven?

“De discussie is enorm veranderd, zeker de afgelopen twee jaar. Voorheen ging het over energiebesparing of de impact van CO2-prijzen op de kostprijs van producten, maar wat je nu ziet, is dat het echt in de boardrooms geland is. Het gaat nu over hoe ze duurzaam en zonder CO2 producten kunnen maken in Nederland. Sinds de rechtszaak tegen Shell, waarbij in de uitspraak ook de verantwoordelijkheid van scope 3 emissies bij bedrijven werd gelegd, zie je dat duurzaamheid echt een onderwerp is dat behandeld wordt op topmanagementniveau. We zien nu ook bij de MOOI-inschrijvingen (Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie, red.), een subsidieregeling via de RVO die zich richt op projectontwikkeling voor elektriciteit, gebouwde omgeving en industrie, ontzettend veel aanmeldingen van bedrijven om samen met onderzoeksinstituten en overheden oplossingen te bedenken op hun niveau, voor hun bedrijf, om waterstof en industrie aan elkaar te koppelen of elektrificatie te kunnen vormgeven. Ook bij de Groeifonds-aanvragen zien we dat er wordt geïnvesteerd in langjarige projecten van vele honderden miljoenen om waterstof op te schalen, en nieuwe technologieën te ontwikkelen. Het belang van innovatie is enorm, zonder nieuwe technologieën wordt het een stuk duurder dan wij voor ogen hebben.” Innovatie is dus key, ook in de energiesector, maar waar zit die innovatie vooral in?

“Waar we heel groot op inzetten is, nu de kostprijs van de opwek van groene elektriciteit naar beneden is

gegaan, om de kosten van de omzetting in waterstof met elektrolyse ook omlaag te krijgen. Dat is één van de grote uitdagingen van de komende jaren, waar een groot Groeifonds op zit: Groenvermogen. Wat dat betreft sta ik misschien wel op hetzelfde punt als mijn voorganger in 2014. Waar zij zag dat de kostprijs van windenergie drastisch omlaag moest, geldt dit nu voor waterstof, want we geloven dat dit een enorme bijdrage kan leveren aan het verduurzamen van de industrie. Naast de kostprijs geldt dit natuurlijk ook voor de opschaling van waterstof en de systeemintegratie. Hoe gaan we genoeg waterstof produceren, dit transporteren naar waar het nodig is en dit integreren in de industriële processen. Dat is de uitdaging voor de toekomst.” Tot slot: uw voorganger vond dat we de energietransitie leuk moesten maken en was positief over de uitkomst. Deelt u dat optimisme?

“Over de plannen en de ambities ben ik zeer optimistisch, zowel op landelijk als Europees niveau. Maar over de uitvoering maak ik me nog wel zorgen. We moeten daar echt concrete stappen in gaan zetten, er mensen voor gaan vinden. Dat is geen makkelijke opgave in deze arbeidsmarkt, en we moeten er haast mee maken. Daarvoor moeten we de handen ineenslaan, zowel landelijk tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden, maar ook internationaal. Daarbij kijk ik vooral naar de landen om ons heen, Duitsland en Frankrijk, waarmee we nog veel intensiever kunnen samenwerken. Dat is nodig, want ondanks mijn optimisme, ben ik ook onrustig: we hebben niet veel tijd meer.” Feiten Peter Molengraaf (1965) is boegbeeld van de Topsector Energie. Hij studeerde Computer Science aan de TU Delft en haalde daarna een MBA aan de Erasmus Universiteit. Hij begon zijn carrière bij Shell in diverse businessen projectmanagementfuncties. In 2005 maakte hij de overstap naar de utiliteitssector en was hij directeur in diverse functies bij Nuon en CEO bij Alliander. Sinds enkele jaren is hij eveneens actief als toezichthouder, onder meer bij Invest-NL, Kadaster en het Holland Solar.

Jaco Reijerkerk

Commercieel directeur bij adviesen ingenieursbureau Ekinetix en waterstofexpert

Energietransitie

Globalisering, de groeiende wereldbevolking, klimaatverandering en lokale luchtkwaliteit: meer dan ooit is er behoefte aan duurzame energie. Nu de gevolgen van klimaatverandering steeds duidelijker worden, nemen veel bedrijven afscheid van fossiele energie. Het perspectief van een schoon energiesysteem lonkt. Daarbij spelen zowel elektriciteit als schone moleculen zoals waterstof een rol. Maar deze transformatie gaat niet vanzelf. Jaco Reijerkerk heeft meer dan 20 jaar ervaring met de rol van waterstof als schone energiedrager. Hij geeft ons een inkijkje in deze wereld en een blik in de toekomst. Wat is er nodig om bedrijven te laten overstappen naar duurzame energie? Voor de meeste bedrijven is de omslag niet meteen economisch aantrekkelijk op korte termijn. De paradox is echter dat het veelal wél hun bestaansrecht op de langere termijn bepaalt. Elk bedrijf heeft specifieke uitdagingen bij het fossielvrij maken van haar processen. Daarbij is, naast energiebesparing, soms elektrificatie de oplossing, soms hernieuwbare moleculen zoals waterstof. Zo’n transformatie is naast een technologisch vraagstuk vaak vooral een economische en organisatorische uitdaging. Veelal is de oplossing technisch bewezen, maar moet deze eerst worden gebouwd en opgeschaald om een volwaardig alternatief te zijn. Hiervoor is de komende jaren een immense opschaling van hernieuwbare energieproductie nodig. Dat bestaat uit elektriciteit, waterstof en andere moleculen. Tegelijk moet de vraagkant zich ontwikkelen, dat vergt stimulering. Zo ontstaan prijsdalingen en neemt de betrouwbaarheid toe. Daarnaast kunnen vergunningsprocedures een struikelblok vormen. Innovatieve projecten kunnen dan wel realistisch zijn qua uitvoering, maar regels en normen zijn vaak nog gericht op het bestaande fossiele systeem. Dit maakt een vergunningsdossier tot een specialistische uitdaging. Belangrijk is vooral om niet te wachten. Delen van de puzzel moeten al worden gelegd, ook al is het uiteindelijke beeld nog niet helder. Daarin heeft de overheid een ondersteunende en ook regisserende rol: zo’n urgente verandering in het energiesysteem kun je niet alleen aan de vrije markt overlaten. Welke rol krijgt waterstof in de energietransitie? Hernieuwbare waterstof maak je met elektrolyse: splitsing van water met hernieuwbare elektriciteit. Er komt geen CO₂ vrij bij dit proces. Het is dus een duurzame energiedrager. Hernieuwbare waterstof biedt vooral oplossingen, daar waar elektrificatie tegen grenzen aanloopt. Het kan hoge temperatuur warmte produceren, je kunt ermee veel energie transporteren, het biedt uitkomst voor beperkingen in het elektriciteitsnet, het is over seizoenen heen op te slaan en een direct eindproduct voor industriële toepassingen. Hernieuwbare waterstof is interessant voor industrie die nu aardgas gebruikt om hoge temperaturen te bereiken, zoals de keramische-, staal- of glasindustrie. Daarnaast is het een basisgrondstof voor bedrijven die kunstmest maken of plantaardige oliën tot vetten verwerken. Tenslotte biedt het perspectief voor toepassingen in transport en mobiliteit. Vooral de zware toepassingen zoals graafmachines, shovels of tractoren, maar ook in de scheepvaart en voor vrachtwagens en taxi’s. Ook in Nederland kunnen we waterstof produceren. De optie om waterstof te produceren levert flexibiliteit om de schommelingen in zon en wind op te vangen. Daarmee kunnen we hernieuwbare elektriciteit verder uitbouwen en beter gaan benutten. Daarnaast zal een flink deel geïmporteerd worden. Met de bestaande aardgasopslagen heeft Nederland goede kaarten om in waterstof grootschalig energie op te slaan, om de winter door te komen. Tenslotte kunnen we een belangrijke handelen doorvoerpositie krijgen. Een onafhankelijker energiesysteem is daarmee mogelijk. Hernieuwbare energiedragers zullen op termijn de rol van fossiele energiedragers helemaal overnemen. We gingen eerst van hout en turf naar kolen, olie en gas en komen nu in het tijdperk van de koolstofvrije energiedragers. Kun je een voorbeeld noemen waarbij waterstof in de praktijk is gebracht? Deze jonge markt is volop in ontwikkeling. Wij voeren pionierswerk uit, om innovaties werkelijkheid te maken. Er zijn diverse voorbeelden. Zo is er recent een onderhoudsschip voor windparken gebouwd, dat vaart op waterstof. Dit schip moet dus ook waterstof kunnen bunkeren, “tanken”. Het bunkerstation is door ons ontwikkeld. Nu vaart het schip af en aan naar het windpark. Zo maken we langzamerhand de cirkel rond: het onderhoud van duurzame energieproductie ook op een duurzame manier uitvoeren. Daarnaast werken we volop aan de installatie van elektrolysers: productiefaciliteiten voor hernieuwbare waterstof. De uitdaging is om deze innovatieve technologie betrouwbaar en tijdig werkend te krijgen. Tenslotte werken we intensief aan tankinfrastructuur voor voertuigen op waterstof: trucks, bussen, bouwmachines, landbouwvoertuigen, bestelbussen en auto’s. Dat omvat de richtlijnen, ontwerp en bouw van nieuwe concepten. Door zulke projecten te realiseren maken we de energietransitie tastbaar en laten we zien dat het daadwerkelijk mogelijk is!

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 31

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

E-REFINERY – PARTNER CONTENT

TU Delft en TNO zoeken versnelling om fabrieken te verduurzamen „De industrie is gewend om altijd energie te hebben voor de operationele processen.“

lektrochemische synthese is geen nieuwe techniek en er wordt wereldwijd door verschillende instituten al volop mee geëxperimenteerd. Een nadeel, het blijft vaak beperkt tot het laboratorium. Ook het e-Refinery instituut heeft twee routes uitvoerig getest en wil nu samen met industriële bedrijven een pilot beginnen. “De industrie maakt grondstoffen die hard nodig zijn, bijvoorbeeld voor verpakkingsmateriaal of medicijnen”, vertelt Ruud van Ommen, directeur van het e-Refinery instituut en hoogleraar Chemical Engineering aan de TU Delft. “Maar de samenleving moet ‘defossiliseren’ en om deze essentiële stoffen te kunnen blijven maken, zijn er dus nieuwe, schone technieken nodig. Omdat we bovendien in een relatief korte tijd een grote transitie doormaken, is het belangrijk om het zo snel mogelijk in de praktijk te testen. Hiermee krijgen we een beeld wat er nog nodig is om de apparaten op grote schaal te bouwen, zodat

de volledige industrie haar processen uiteindelijk kan verduurzamen.”

We staan aan de vooravond van een immense transitie: in 2050 moet de industrie namelijk volledig zijn afgestapt van fossiele brandstoffen. Het e-Refinery instituut van de TU Delft ontwikkelt twee elektrochemische routes waarmee op een duurzame manier grondstoffen gemaakt kunnen worden.

Het e-Refinery instituut, dat sinds begin dit jaar structureel samenwerkt met TNO, ontwikkelde twee vormen van elektrochemische synthese: waterelektrolyse in combinatie met een thermochemisch of biotechnologisch proces, ook wel ‘de indirecte route’ genoemd en CO2-elektrolyse, ‘de directe route’. Bij de indirecte route wordt bijvoorbeeld door middel van duurzame elektriciteit waterstof gemaakt en CO2 omgezet in CO, waardoor je syngas verkrijgt, een bouwsteen waar weer andere stoffen uit gemaakt kunnen worden. Bij de directe route wordt CO2 in water opgelost. Door hier vervolgens duurzame stroom op te zetten kunnen er direct grondstoffen worden gemaakt. “De directe methode is efficiënter, maar moet verder uitgekristalliseerd worden en dit kost nog enkele jaren”, legt Van Ommen uit. “Voordeel is wel dat er minder schaarse elementen

John Nijenhuis, Senior technology manager van het e-Refinery instituut.

Ruud van Ommen, Directeur van het e-Refinery instituut en hoogleraar Chemical Engineering bij de TU Delft nodig zijn. Voor de indirecte methode bevatten de waterelektrolysecellen die aan de binnenkant van het apparaat zitten namelijk platina. Bij de directe methode gebruiken we daarvoor veelal koper, een metaal waar je makkelijker aan kunt komen. Want als we op zo’n grote schaal zullen verduurzamen moeten de materialen natuurlijk wel voorradig zijn zodat het voor iedereen haalbaar is en de kosten zo laag mogelijk blijven.” Een andere uitdaging is dat voor elektrochemische synthese CO2 nodig is. Die kan wel al uit de lucht gehaald worden, maar de methode staat nog in de kinderschoenen en moet efficiënter. Hiervoor is meer onderzoek nodig. Ook het verkrijgen van voldoende duurzame energie kan een struikelblok zijn. “De industrie is gewend om altijd energie te hebben voor de operationele processen”, vertelt John Nijenhuis, senior technology manager en grondlegger van het e-Refinery instituut. “Als we overstappen op duurzame energie, wordt dat aanbod in ons land alternerend en seizoensafhankelijk. De huidige processen zijn daar nog niet op ingericht en de industrie moet dus rekening houden met een dynamischer proces.” Het e-Refinery instituut werkt sinds begin dit jaar structureel samen met het programma VoltaChem van TNO en wil gezamenlijk de samenwerking met de industrie aangaan. “Er zijn nog een hoop

vragen waar pas antwoord op komt als we de technologie onder echte praktijkcondities testen”, verklaart Nijenhuis. “Hoe gedragen de systemen zich onder industriële condities? Wat is de levensduur van het apparaat? Hoe kunnen we de scheidingsprocessen die bij dit proces komen kijken zo optimaal mogelijk uitvoeren? Hoe moeten de fabrieken van de toekomst worden ingericht? Is er nog regelgeving die dwars zit? En wat gaat het kosten?” Het belangrijkste is volgens hem dat de industrie in elk geval reële opties krijgt, zodat de transitie op den duur ingezet kan worden. “Dit zal stapsgewijs gaan. De meeste bedrijven hebben niet ergens nog een lap grond en het kapitaal over om zomaar een fabriek neer te zetten als proefproject. Dat is begrijpelijk.” Maar duidelijk wordt wel dat er haast bij is. “Als de industrie over ruim 25 jaar compleet verduurzaamd moet zijn, dan moeten we in feite over 15 jaar de eerste goed werkende schone fabriek hebben neergezet. En daar moet nog een hoop voor gebeuren. Kortom, er is werk aan de winkel. We zoeken daarom de versnelling met TNO binnen ‘e-Chem’, zodat we samen met de industrie snelle stappen kunnen zetten.”

www.tudelft.nl/e-refinery

32 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Warmtenetten onmisbaar voor transitie naar duurzamer energiesysteem’ Energietransitie

Nederland wil vaart maken met de energietransitie, om klimaatdoelen te halen en voor energie niet langer afhankelijk te zijn van het buitenland. “Met lokale collectieve warmtesystemen kun je wijk na wijk van het gas halen en creëer je een lokale, onafhankelijke energievoorziening. Warmtenetten zijn daarom relevanter dan ooit.” Tekst: Ellen Röling Foto: Persfoto's

n 2030 moeten zo’n

1,5 miljoen bestaande woningen van het gas zijn, staat in het Klimaatakkoord. Voor naar schatting 600.000 woningen is een warmtenet de meest logische oplossing. “Vooral in dichtbevolkte gebieden is een warmtenet een heel haalbare en kostenefficiënte manier om woningen te verduurzamen”, stelt Tom Emons, operationeel directeur van Ennatuurlijk. “De kracht van een collectief systeem is dat je met één lokale bron een groot aantal woningen kunt verwarmen of koelen. Met één aardwarmtebron kunnen we bijvoorbeeld wel 10.000 woningen op een betrouwbare en veilige manier voorzien van duurzamere warmte. En een warmteaansluiting vraagt meestal geen grote woningaanpassing, waardoor

de overlast voor bewoners beperkt blijft. Grote aantallen woningen tegelijk verduurzamen, sluit ook goed aan bij de gebiedsaanpakken die in gemeentelijke Transitievisies Warmte centraal staan.”

De kracht van een collectief systeem is dat je met één lokale bron een groot aantal woningen kunt verwarmen of koelen. De duurzaamheid en potentie

van een warmtenet is afhankelijk van een goede, duurzame, lokale warmtebron. Daarin zit ook gelijk een van de grootste uitdagingen. “We praten onder andere met het Ministerie van Economische Zaken over de verduurzaming van grote bestaande warmtenetten. In Midden- en West-Brabant wordt bijvoorbeeld gebruikgemaakt van warmte van de RWE-centrale in Geertruidenberg die nu voor meer dan 80 procent op biomassa draait. Maar nu dat niet meer gewenst is, wat kunnen alternatieven zijn? Wij hebben daar ideeën over.” Bewoners enthousiast krij-

om van het gas te gaan, is een tweede grote uitdaging. “Bij warmtenetten voelt het gebrek aan keuzevrijheid als gen

een obstakel, omdat bij gas die keuze er wel is. Maar dat is eigenlijk appels met peren vergelijken. Een gasnet is een open landelijk net. Daar kun je meerdere aanbieders hebben, want gas is overal hetzelfde. Een warmtenet is een gesloten lokaal net dat uniek is, nauwkeurig op de bron is afgestemd, en waar één aanbieder verantwoordelijk voor is. Dat zijn verschillende systemen.”

Een warmtenet is een gesloten lokaal net dat uniek is, nauwkeurig op de bron is afgestemd, en waar één aanbieder verantwoordelijk voor is. De warmtetransitie kan

vleugels krijgen als je kiest voor lokale oplossingen. “Heb je eenmaal een goede lokale bron, dan kunnen we van daaruit samen met gemeenten aan de slag. Soms doen we dat proactief. In Breda en Enschede hebben we bestaande warmtenetten uitgebreid met tracés door het centrum, zodat het net er al ligt als bewoners en ondernemers klaar zijn.” Onze ambitie is de energietransitie helpen

In Breda en Enschede hebben we bestaande warmtenetten uitgebreid met tracés door het centrum, zodat het net er al ligt als bewoners en ondernemers klaar zijn.

versnellen, stelt Emons. “Dat doen we ook door kennis en ervaring met het aardgasvrij maken van wijken te delen. Woningcorporaties staan voor de enorme opgave al hun woningbezit van het aardgas te halen. Het is zonde als die allemaal zelf het wiel opnieuw uitvinden. Daarom is er een stappenplan ontwikkeld op basis van onze eigen ervaring en lessons learned in het aardgasvrij maken van wijken samen met woningcorporaties. Zo kunnen we samen doorpakken in lokale energie.”

Tom Emons, Operationeel directeur van Ennatuurlijk

ADVERTENTIE

Je auto als energieopslag voor je huis? In de Utrechtse wijk Leidsche Rijn Centrum worden elektrische auto’s opgeladen via zonnepanelen op het dak, en via de bidirectionele laadpaal wordt die energie ook teruggegeven aan het woningcomplex. Dat betekent: duurzaam én gezond wonen. Een wereldprimeur op het gebied van de duurzame energietransitie. Shahid Talib, directeur Smart City van Heijmans, vertelt: “Ons doel is het creëren van een gezonde leefomgeving voor bewoners. Dat betekent dat we zoeken naar duurzame oplossingen van maatschappelijke problemen. Deelmobiliteit vergroot de leefbaarheid van de wijk. Het zorgt voor minder verkeer, CO2, files in de wijk en is uiteraard duurzamer. Samen met We Drive Solar hebben we daar nog een fikse stap extra in kunnen zetten. Met bidirectioneel laden hebben we een duurzaam, slim energiesysteem ontwikkeld voor het hele wooncomplex. Op deze manier kunnen we zonne-energie opslaan in de deelauto en die ook weer teruggeven aan het wooncomplex. Eén auto heeft zo’n 75 kilowatt per uur aan batterij. Dat is voldoende om tien tot twintig huishoudens van stroom te voorzien.” Greenville vormt in Utrecht de pilot voor bidirectioneel laden. Over een jaar moeten er honderdvijftig elektrische bidirectionele deelauto’s beschikbaar zijn in Utrecht. Zowel Heijmans als We Drive Solar zien veel mogelijkheden voor de toekomst. Beide partijen werken daarom samen aan een verdere ontwikkeling van de propositie van bidirectioneel laden. Talib vertelt: “Naast nieuwbouwprojecten willen we dit ook bij bestaande bouw en niet-Heijmans projecten opstarten. Zo kunnen we echt impact creëren op de energietransitie.”

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 33

www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

SMARTTRACKERS – PARTNER CONTENT

Duurzaam ondernemen betekent sturen op verbetering dit proces en geeft betrouwbare informatie zodat de KAM-manager en de directie de juiste beslissingen kunnen nemen.” Waarom is het zo belangrijk om nú actief te sturen op CO2-reductie?

Wat merken bedrijven van de energietransitie?

SmartTrackers

“Goede managementsoftware rekent maatregelen door zodat je de juiste beslissingen kunt nemen”

« “Bewustzijn is niet voldoende, daarmee verandert er niets”

« Hoe kunnen bedrijven het beste met deze transitie omgaan? “Als je de CO2-uitstoot van je bedrijf kent, ben je nog niet bezig met verbeteren. Vaak heeft men de neiging om losse Excel-

SmartTrackers

bestanden te gebruiken en verdwijnen rapporten in een la. Voor het managen van financiële KPIs vinden we dat onvoldoende en dat geldt voor duurzaamheidsprogramma’s net zo. Om echt te verbeteren, heb je allereerst een duidelijke doelstelling nodig. Vervolgens bedenk je maatregelen om dat doel te behalen. Die maatregelen reken je concreet door in scenario’s, zodat je op tijd ziet of je doelstelling ook realistisch is of dat je je maatregelenpakket moet aanscherpen. Goede managementsoftware ondersteunt

www.smarttrackers.nl

Waar moeten bedrijven op letten als ze CO2-uitstoot willen verminderen? “Maatschappelijk staren we ons blind op technologische innovatie om de klimaatdoelen te halen: groene energie, smart grids, elektrische auto’s… Dat beeld is te eenzijdig. We moeten terug naar de essentie: überhaupt minder energie verbruiken. Zet geen systemen, grondstoffen en materialen in als het geen waarde toevoegt. Een klimaatsysteem hoeft bijvoorbeeld niet de hele dag op vol vermogen te draaien als

“We zoeken vaak de oplossing in de technologie, maar dingen slimmer doen, levert meestal meer winst op”

“Iedereen beseft dat de energietransitie nu de versnelling in gaat. Dit is bijvoorbeeld terug te zien bij financiële investeringsmaatschappijen, die het doorvertalen naar hun beleggingen en de eisen die zij stellen aan bedrijven. Ook wordt CO2-uitstoot steeds vaker als factor meegewogen in aanbestedingstrajecten en voert de politiek de regelgeving op. Het gaat met horten en stoten, maar je kunt het niet meer voor je uitschuiven. Tegelijkertijd biedt de transitie bedrijven een uitgelezen kans om te innoveren. Want schaarste spoort aan om dingen slimmer te doen.”

Leo Smit,

oprichter en directeur van O

“De meeste bedrijven zijn zich terdege bewust van de uitdaging waar we voor staan. Maar bewustzijn is niet voldoende, daarmee verandert er niets. Bedrijven rapporteren vaak statische cijfers, terwijl ik denk: het is veel belangrijker om te snappen wat je de afgelopen jaren hebt bereikt en wat je de komende jaren nog kunt doen. Pas dan ben je echt bezig met die transitie en maak je je bedrijf toekomstbestendig. Regeren is immers vooruitzien. We weten dat de overheidsdruk om CO2-uitstoot te verlagen sterk zal toenemen. Als je je daar nu op voorbereidt, verklein je het risico dat je over een paar jaar wordt geconfronteerd met een onmogelijke doelstelling die alleen kan worden behaald door drastisch in te grijpen. Misschien zelfs door productie te verminderen. De nachtmerrie van elke onderneming. Dat kun je vóór zijn door tijdig significante aanpassingen door te voeren, op een moment en manier die past bij de bedrijfsvoering.”

de kantoorbezetting laag is. En just-intime leveringen zijn aan de orde van de dag, maar vereisen veel extra transportbewegingen. Is dat altijd nodig? En welke producten maak je zelf? Kun je die ook lichter produceren met meer renewable grondstoffen? Het effect van allerlei maatregelen is niet altijd evident. Juist dan is het belangrijk om het vooraf door te rekenen en in stukjes te kunnen hakken. Als je stapsgewijs voortgang boekt en successen viert, wek je bovendien vanzelf enthousiasme op.”

Zonder krachtig stuurinstrument blijft duurzaam ondernemen wishful thinking: als je niet doorrekent waar je staat, waar je naartoe wilt en hoe je dat gaat doen, weet je nooit of je écht met de juiste dingen bezig bent. Dit ziet Leo Smit, oprichter en directeur van softwareplatform Smarttrackers, als geen ander in.

Wat is jullie oproep aan bedrijven? “Stel een duidelijk doel en beschouw vooraf niets als onmogelijk. Het is een spel van optimalisatie. Wij zoeken vaak een oplossing in de technologie, maar dingen slimmer doen, levert meestal meer winst op. Trek daarin op met je klant of leverancier. Ga in gesprek en zoek samen naar oplossingen. Dat zorgt voor een enorme innovatiestimulans. En stuur hierop met een duidelijk verbeterprogramma. Want ik weet: we kunnen meer met minder.” Voor meer informatie, ga naar: www.smarttrackers.nl. SmartTrackers is onderdeel van Visma

Vloerisolatie met Thermoskussens

Een andere techniek voor een warmere vloer. Geeft meer besparing en is het meest duurzaam.

Milieuvriendelijk Ga voor meer informatie naar tonzon.nl/vloerisolatie of scan de QR-code.

tonzon.nl +31 (0)53-433 23 91

Aangenamere temperatuur thuis

Woningisolatie is goed voor het klimaat. Volgens Milieu Centraal wordt de energie om isolatiemateriaal te maken, tijdens de levensduur 40 tot 400 keer terugverdiend. Bij de Thermoskussens bedraagt deze factor maar liefst 1.000 tot 2.000 keer. Zo gering is de energie-inhoud van deze Nederlandse uitvinding.

Ben je op zoek naar een uiterst effectieve manier van energie besparen en heb je wooncomfort hoog op je wensenlijst staan? Kies dan voor comfortverbetering en een aangenamere temperatuur thuis met TONZON Vloerisolatie. Veel begane grondvloeren in Nederland zijn niet of slecht geïsoleerd. De warmte die de vloer aan de onderkant uitstraalt, zorgt voor een koude zone onderin de woning. De koude vloer genereert in de winter een gevoel van optrekkende kou waardoor mensen ongemerkt de thermostaat hoger zetten. TONZON Vloerisolatie met Thermoskussens is gebaseerd op andere natuurkundige principes en isoleert daardoor effectiever dan andere vloerisolaties. Bij vloeren met vloerverwarming kan de besparing zelfs oplopen tot meer dan 40%. Goede vloerisolatie is dus de perfecte maatregel om mee te beginnen. Let op, in sommige provincies krijgen woningeigenaren nog een extra tegemoetkoming bovenop de huidige verhoogde subsidie. Kijk op www.rvo.nl wat van toepassing is binnen jouw provincie en lees wat je moet doen om in aanmerking te komen voor de subsidie.

OMDAT WE MOETEN STOPPEN MET VERBRANDEN VERDUURZAAM OOK JOUW BEDRIJFSGEBOUW WINSTGEVEND De verdere elektrificatie van onze industrie, mobiliteit en huishoudens vraagt steeds meer duurzame energie. Die energie kan je zelf opwekken met zonnepanelen. Dat is financieel slim, het is duurzaam en het verbetert jouw zelfstandigheid ten opzichte van je energieleverancier.

Zorgeloze zonne-energie van Youen is goed Zelf stroom opwekken met zonnepanelen is bereikbaar voor iedereen. Eigenaren van wel meer dan een miljoen gebouwen gingen jou al voor. Het werkt dus echt.

Zonnepanelen zijn een belangrijk onderdeel van de energielabelsprong van ieder bedrijf. Het is ook aantrekkelijk, omdat het waarde toevoegt aan het gebouw, kosten bespaart op de energierekening, verdienmodellen opent en de reputatie verbetert. Duurzame ondernemers hebben een streepje voor bij overheden, financiers en klanten.

Samen op weg naar iets moois Youen is InstallQ-gecertificeerd installateur van zonnepanelen. We installeren met eigen opgeleid en gespecialiseerd personeel. We hebben

ervaring met het ontwerpen, realiseren en in-bedrijf stellen van een veelheid aan systemen in allerlei situaties, van klein tot wel 10.000 panelen en we helpen je met jouw vragen en kansen over de aansluiting, de verzekering en de constructie van het gebouw zodat je veilig de Scope12 keuring kunt aanvragen. Met ons ondernemen dragen we bij aan de maatschappij. Het is onze missie om samen met jou winstgevend zoveel mogelijk duurzame hernieuwbare energie op te wekken. Doe je mee?

Uitnodiging Als ondernemer wil je graag weten waar je aan toe bent met zonnepanelen. Voor jouw allereerste nieuwsgierigheid download je van de website van Youen een gratis whitepaper. Dan krijg je al snel een beeld van zonnepanelen in jouw situatie.

Ga naar

www.youen.nl/zakelijk

Je mag ook geheel kosteloos en vrijblijvend een projectmanager van Youen vragen om een quickscan. Dat levert je een impressie met een financiële raming op over de stichtingskosten, subsidiemogelijkheden, opbrengsten en rendementen.

en schrijf je in. Dan komt de projectmanager vanzelf naar je toe. Meer weten?

085-8222460

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

36 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Groene waterstof is flinke opgaaf nemende mate samen binnen Learning Communities, zoals Techport in de regio IJmond.

Energietransitie

Voor voldoende groene waterstof is een gebied op zee nodig, groter dan de provincie Utrecht. Tekst: Marc van de Sterren Foto: Persfoto

ij GroenvermogenNL en de Topsector

Chemie zijn ze enthousiast over het klimaatbeleid van de regering. “We zijn blij dat het kabinet de industrie omarmt bij het halen van de klimaatdoelstellingen”, stelt Paul de Krom, lid van het programmabestuur GroenvermogenNL. Complimenten komen ook van Jacqueline Vaessen, boegbeeld van de Topsector Chemie.

Jetten hard van stapel, vinden beiden, als hij op aangeven van de Europese Commissie de industrie mogelijk wil verplichten om groene waterstof af te nemen. “Daarmee breng je de industrie in een lastig parket”, zegt De Krom. “De kosten van groene waterstof zijn nog veel te hoog. Als het al beschikbaar is.” Wel loopt minister

geen onwil van de industrie, weet ook Vaessen. “De industrie is juist buitengewoon gemotiveerd om stappen te zetten.” Kosten en beschikbaarheid van groene waterstof zijn de grote uitdaging, schetst De Krom. “En we hebben nog niet voldoende mensen met de juiste competenties.” Het is zeker

huidige 3 MW aan elektrolyse-capaciteit in Nederland op te schalen naar Doel is de

innovaties komt zo snel in onderwijsprogramma’s en op de werkvloer terecht. Tegelijkertijd is het nodig de instroom aan talent te verhogen. Binnenkort gaan in alle zes de clusterregio’s van GroenvermogenNL regionale liaisons van start om regionale roadmaps op te stellen en uit te voeren. Nieuwe kennis uit

Paul de Krom, Lid van het programmabestuur GroenvermogenNL

Jacqueline Vaessen, Boegbeeld van de Topsector Chemie

500 MW in 2025 en 3000 tot 4000 MW in 2030. Om voldoende groene stroom op te wekken, moet dus ook de productie van windenergie op de Noordzee omhoog. En wel van 10 naar 21 gigawatt. Daarvoor is een oppervlakte nodig van ongeveer 2300 hectare: ruim de oppervlakte van de provincie Utrecht.

Om op te

de winkel. Het programma van GroenvermogenNL, dat dit jaar begon, wil pilots tot 20 MW ontwikkelen en drie tot vijf elektrolysefaciliteiten vanaf 100 MW. Voor R&D programma’s is 227 miljoen euro gereserveerd. Hierin wordt een verbinding gelegd met bestaande initiatieven. Kortom: werk aan

kolossale opgave om de doelen te bereiken”, stelt De Krom. De grootste duurzame waterelektrolysefaciliteit in Nederland heeft een capaciteit van 10 MW. Een van 20 MW is in ontwikkeling in Delfzijl. “De bedoeling is dat we naar een eerste elektrolysefaciliteit van 100 MW gaan”, zegt Vaessen. “Het is een

kunnen schalen moeten de kosten omlaag. Ter vergelijking: een kuub grijze waterstof kost 1 euro Groene waterstof 2,50 euro tot 5,50 euro. En dat terwijl in deze tijd van stijgende materiaalkosten ook elektrolyse duurder wordt. “Er zijn dus groeifondsen nodig”, zegt Vaessen. “En demoprojecten. Want door het leerproces wordt het goedkoper. Al doende leer je immers welke zaken er beter, efficiënter of goedkoper kunnen. Binnen ons consortium wordt alle kennis voor de hele keten beschikbaar.” En zo gaat ook de economy of scales sneller tellen. en menskracht nodig is, is 50 miljoen uitgetrokken voor Human Capital. Dit geld is bestemd voor zaken als het opleiden van jong talent, scholing van professionals, het opleiden van docenten, nieuwe onderwijsprogramma’s en optimale praktijkfaciliteiten. Om tot een goed leerproces te komen, werken bedrijven en kennisinstellingen in toeOmdat er kennis

Kennisontwikkeling is van

groot belang, want het moet niet alleen sneller en groter, maar ook duurzaam. “Voor elektrolyse zijn iridium, kobalt, nikkel en platina nodig. Dat zijn evengoed eindige materialen”, stelt Vaessen. “Daar moeten we zuinig mee omgaan, anders zijn onze achterkleinkinderen alsnog de pineut.”

Feiten GroenvermogenNL is een programma van het Nationaal Groeifonds en een initiatief van de Topsectoren Chemie, HTSM en Energie. Met een budget van 838 miljoen euro jaagt GroenvermogenNL bedrijven, onderzoeks- en kennisinstellingen aan om de transitie naar waterstof te maken in publiek-private samenwerkingen waarbij bedrijven doorgaans ruim 50 procent van de investeringen inbrengen.

Vragen aan

Jan Hein Blom

Jan Hein Blom, Eigenaar Youen , ontwerper en installateur van zonnepanelen

Energietransitie De Europese Commissie besloot in het kader van het Fit for 55-pakket en de EU Solar Energy Strategy, om de geïnstalleerde capaciteit aan zonnepanelen tegen 2025 te verdubbelen tot 320 wattpiek en tegen 2030 tot 600 gigawattpiek. Daarnaast is het wettelijk verplicht om nieuwe openbare en commerciële gebouwen te voorzien van zonnepanelen. Ondernemers worden op deze manier steeds meer verplicht om zonnepanelen op hun daken te installeren. Drie antwoorden uit de dagelijkse praktijk van de installateur. Tekst: Féline van der Linde. Foto: Persfoto

Wat is de meest gemaakt fout van ondernemers bij de keuze voor zonnepanelen? “Wanneer ondernemers ervan overtuigd zijn om zonnepanelen te laten installeren (al meer dan een miljoen gebouweigenaren gingen hen voor), zoeken ze al snel naar partijen die zonnepanelen tegen een scherpe prijs willen offreren. Installateurs hebben allerlei variabelen om een lage prijs te kunnen voorstellen om zo de opdracht binnen te halen. Om een betrouwbare installatie te bouwen die aansluit bij de wens en de situatie van de klant, is het verstandiger om met een projectmanager van een gespecialiseerde installateur eerst een goede inventarisatie te maken en keuzemogelijkheden te doorlopen. Met wat openheid en transparantie weet je dan al snel hoe de hazen zullen lopen en wat je voordelen zullen zijn.” Waarom kiezen ondernemers voor zonnepanelen? “Het belangrijkste motief voor een ondernemer is vaak het financiële motief. Een goede projectmanager kan aan een directeur of controller heel goed de consequenties, zoals de investeringen en de rendementen, voorrekenen. Het tweede argument is het duurzaamheidsargument. Bedrijven en instellingen met een duidelijk duurzaamheidsbeleid worden hoger gewaardeerd door overheden, financiers en klanten. Dat leidt vaak tot elasticiteit op allerlei gebieden, wat het ondernemen vergemakkelijkt. Het derde argument is het argument van zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Door zelf je eigen stroom op te wekken, ben je minder afhankelijk.” Waarom moeten specifiek ondernemers meedoen? “De opwarming van ons klimaat heeft reële gevolgen voor onze manier van leven en dat raakt eenieder van ons, bijvoorbeeld met hittegolven die geen vier maar acht weken duren, zeespiegelstijgingen die overstromingen veroorzaken en weersveranderingen die gebieden onbewoonbaar maken met migratiestromen als gevolg. Dat behoeft verder geen betoog meer, dat zijn de feiten. Veel problemen in de maatschappij worden opgelost door ondernemers. Ze zijn keihard nodig om de klimaatproblemen het hoofd te bieden.”

BENSNM SOLAR – PARTNER CONTENT

BenSnm Solar: de slimste keuze voor zonnepanelen op B2B-daken

“Onbegrijpelijk toch, dat niet elk plat dak op een industrieterrein vol ligt met zonnepanelen?” Henk Nijman, ceo en technisch manager van BenSnm Solar, verbaast zich er dagelijks over. Nijman: “Je negeert zo niet alleen een mogelijkheid om te vergroenen, uiteindelijk laat je simpelweg ook geld liggen.” De angst voor ‘gedoe’ is volgens hem onnodig. “We doen met ons bedrijf zonneprojecten op daken vanaf duizend vierkante meter, dus niet voor particulieren, maar echt B2B. Daarbij kun je het hele traject uit handen geven, inclusief de verhuur van het dak.” In dat geval

Unieke positie De onafhankelijkheid van BenSnm Solar geeft het bedrijf een unieke positie in de branche. Nijman: “We kunnen samenwerken met wie we willen, en we kunnen werken met wat we willen. Daar zijn we volledig transparant in.”

is BenSnm Solar verantwoordelijk voor onder andere de ontwikkeling, bouw, exploitatie én het onderhoud van de zonnepanelen. Nijman: “De verhuurder incasseert voor een periode van 25 jaar de dakhuuropbrengsten, krijgt groene stroom van de panelen op het dak en “vergroent” het gebouw. Verder heeft hij hier geen omkijken naar.” Onafhankelijk en flexibel Nijman zelf heeft een lange carrière achter zich in projectmanagement: bouwen, financieren, ontwikkelen of begeleiden, opstarten, exploiteren, onderhouden. “We brengen,” zegt hij, “met ons bedrijf, naast een groot netwerk, een enorme hoeveelheid kennis en ervaring in en vooral: we doen dat onafhankelijk en flexibel.” De opdrachtenportefeuille van BenSnm Solar illustreert de flexibiliteit in de uitvoer van de werkzaamheden. “Er zijn klanten die dus

alles bij ons neerleggen, de hele keten van advies en ontwikkeling tot financiering en bouw. Anderzijds bieden we elk onderdeel uit de keten ook los aan. Alleen een advies of alleen de ontwikkeling? Het kan allemaal. Onlangs werden we ingehuurd door een ondernemer wiens bestaande zonnepark niet goed functioneert. Dan maken we een analyse – met onze kennis en ervaring zijn we op dat moment de leercurve van de klant.”

Batterijen zonnepanelen Storage-systemen (batterijen) voor de business-sector zijn ontworpen voor wooncorporaties, ondernemingen, kleinere industrieën en openbare instellingen. De storage-systemen zijn ontworpen voor organisaties die willen profiteren van verschillende toepassingen zoals eigen verbruik, piekbelasting-opslag, noodstroomvoorziening en elektrische auto’s opladen.

Groot plat dak en toch geen zonnepanelen? U negeert niet alleen de mogelijkheid om te vergroenen, u laat ook geld liggen. Voor het ‘gedoe’ hoeft u het niet te laten. Onafhankelijk B2B-specialist BenSnm Solar neemt u eventueel alles uit handen. Dat geeft overzicht en rust.

“De verhuurder incasseert voor een periode van 25 jaar de dakhuuropbrengsten en krijgt groene stroom van de panelen op het dak.”

BenSnm Solar

Vul snel het antwoordformulier in op onze website: www.BenSnmsolar.com “Wil jij er daadwerkelijk voor zorgen dat woningen gebouwd gaan worden? Zorg er dan voor dat eisen, belemmeringen en onderhandelingen gestroomlijnd en overwonnen kunnen worden met behulp van een

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 37

STRIBE– PARTNER CONTENT

Maak écht impact met je beleggingsportefeuille Stribe is een impact community waar duurzame ondernemers en investeerders met elkaar gematched en verbonden worden. Hier kunnen zij financieel én ecologisch rendement maken om zo écht te kunnen investeren met impact. Vermogend Tamara Straatman werd in 2018 vermogend. Als consument was zij al met duurzaamheid bezig, maar op het moment dat zij vermogend werd besloot zij echt impact te willen maken met haar geld. “Dat deed ik door eerst internationale kennis te vergaren”, vertelt Tamara Straatman, host van de ‘Hoe word ik rijk?’ podcast, NLP coach en oprichter van Stribe. “Door het volgen van trainingen bij Toniic en Tony Robbins kreeg ik inzicht in hoe je een gezonde en vooral goede basis legt voor een duurzame beleggingsportefeuille, hoe je het risico minimaliseert en hoe je de beste rendementen behaald. Beleggen deed ik al, maar op de traditionele manier. Dat wil zeggen bij de grootbanken, duurzame fondsen en obligaties op basis van ESG. Op het moment dat ik mij echt in het beleggen ging verdiepen merkte ik dat mijn wensen en doelen niet matchte met waar ik mijn geld in belegde. Ook miste ik in de traditionele beleggingswereld aansluiting met mensen die dezelfde normen en waarden met mij deelden, impact maken met geld. Om die reden besloot ik een impact community op te gaan richten waar ondernemers en investeerders bij elkaar komen, waar kennis wordt gedeeld en de ondernemers en inves-

levert je dit ook nog eens meer rendement op dan de traditionele investeringen. Zo bouw je dus niet alleen rendement op, ook draag je bij aan een gezonde en duurzame wereld, met aandacht voor de aarde en het welzijn van de mens. Daarnaast zorgt wetgeving er ook voor dat bedrijven gedwongen worden om hun businessmodel aan te passen om aan de SDG’s (Sustainable Development Goals), zoals het reduceren van de CO2-uitstoot, te voldoen.”

Tamara Straatman & Ron Willemen teerders een goede basis meekrijgen om een significant verschil te kunnen maken in hun beleggingsportfolio en strategie.” Impact Beleg je alleen in traditionele investeringen dan focus je alleen op financieel rendement en schaad je bijvoorbeeld het klimaat, ecosysteem of mensenrechten. “In the end, ben je hier veel meer geld aan kwijt. Geld is namelijk nodig om bijvoorbeeld de schade aan het klimaat en het gebrek aan humaniteit of diversiteit te herstellen. Beleg je in duurzame investeringen dan breng je én geen schade toe die achteraf geld kost én

ai165651608595_re-advertentie-265x195-hr.pdf 1 29-6-2022 17:21:28

Stribe Academy Ben je als ondernemer of als investeerder op zoek naar kennis en mogelijkheden om te starten met het maken van écht impact dan neemt Stribe Academy je mee in een aantal trainingen om je propositie en beleggingsstrategie te versterken. “Wil je jouw duurzame bedrijf laten groeien? Of wil je leren hoe je een succesvolle investeerder wordt? De Stribe Academy biedt trainingen op het gebied van ondernemerschap, persoonlijke ontwikkeling, financiële vrijheid en investment waarbij wordt gefocust op zowel mindset als kennis. “Want zonder één van beiden kun je nooit echt succesvol zijn.” Een goed voorbeeld hiervan is onze ‘Invest with Success’ training als jij op zoek bent naar de beste strategieën en tools om financiële vrijheid en zekerheid te creëren.

en obligaties, maar ook bijvoorbeeld in aandelen van duurzame start-ups of scale-ups. Daarnaast spreiden, spreiden, spreiden! Uiteindelijk zorgt een gezonde beleggingmix die uit diverse strategieën en assets bestaat, voor het beste rendement en de minste risico’s. Onze training bevat bijvoorbeeld allerlei formules die je kunt loslaten op je portefeuille om uit te rekenen, welk rendement je wanneer kan behalen. Met deze inzichten kun je van te voren bepalen wat de juiste strategie voor jou kan zijn. En sta ook vooral open voor het opdoen van nieuwe en wereldwijde kennis. Kennis en mindset over geldzaken en hoe je een gezonde portefeuille opbouwt, geeft je een goede basis om een mooie en vooral duurzame portefeuille op te bouwen.” Wil jij als investeerder bijdragen aan een beter klimaat en wereldproblemen aanpakken? Maak dan écht impact met duurzame investeringen. Straatman: “Want wat heb je aan financieel rendement als de aarde niet langer leefbaar is?” Ga voor meer informatie naar: www.jointhestribe.com of Scan de QR Code

Tips De meeste impact behaal je met direct deals, gaat Straatman verder. “Investeer dus niet enkel in ESG fondsen, trackers ADVERTENTIE

CMY

38 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

KAPP – PARTNER CONTENT

Een duurzame en winstgevende aanpak voor warmteoverdracht in de procesindustrie

In de procesindustrie zijn we vaak geneigd te zoeken naar traditionele oplossingen voor warmteoverdracht die niet energie-efficiënt zijn. Dat terwijl juist innovatieve oplossingen voor warmtewisselaars wél duurzaam zijn en bedrijfscontinuïteit waarborgen. Daarnaast bieden deze oplossingen kansen op andere vlakken. Jeroen van Ruitenbeek, verantwoordelijk voor new energies bij Kapp – Heat Transfer Engineers, deelt zijn kijk op duurzaam omgaan met warmte in de procesindustrie.

Jeroen van Ruitenbeek, Verantwoordelijk voor new energies Kapp

“

“Bij Kapp zien we het als onze missie om de energietransitie te versnellen door de processen en projecten van onze opdrachtgevers fundamenteel te verbeteren”

Organisaties wereldwijd in de procesindustrie die zich richten op het maken van zeer uiteenlopende producten, energiedragers en brandstoffen staan allemaal voor dezelfde uitdaging om te verduurzamen, maar op verschillende schaal”, zegt Van Ruitenbeek. Binnen hun processen waar warmte nodig is komt ook warmte vrij die onbenut verloren gaat. Energie-inefficiënte fabrieken stoten te veel CO2 uit. De hoeveelheid warmte die verloren gaat kan flink oplopen, bijvoorbeeld bij processen voor energiedragers als ammoniak en waterstof. Met de juiste oplossing kan restwarmte optimaal benut worden. “Innovatieve warmtewisselaars zorgen ervoor dat restwarmte terug in de productieketen wordt geplaatst (circulair) of bijvoorbeeld gebruikt wordt voor andere doeleinden, zoals stadsverwarming.”

beperkingen die ze hebben. In Nederland is namelijk een groot aantal fabrieken uit de jaren ’60, ’70 en ’80, die allen gebouwd zijn met weinig respect voor energie-efficientie”, aldus Van Ruitenbeek.

De procesindustrie kampt ook met andere uitdagingen. “Naast de hoeveelheid onbenutte warmte, zien we ook uitdagingen in het voldoen aan nieuwe regelgeving omtrent CO2-emissies. Om te voldoen aan de regelgeving moeten organisaties terreinaanpassingen doen binnen de fysieke

“Innovatieve compacte warmtewisselaars bieden uitkomst, waar vaak het beeld bestaat dat dit niet zo is. Deze compacte warmtewisselaars, die door onze engineers ontworpen en in samenwerking met verschillende fabrikanten geleverd worden, zijn er voor gemaakt bedrijfscontinuïteit in ieder proces te garanderen met een duurzamere en efficiëntere aanpak dan meer traditionele oplossingen, zoals Shell & Tubes/buizenwisselaars. De ‘electrical heaters’ die Kapp vorig jaar geïntroduceerd heeft zijn prominente voorbeelden van duurzame oplossingen die tevens bijdragen aan elektrificatie van de industrie.” Maar niet voor iedere organisatie zijn dezelfde warmtewisselaars toepasbaar. Van Ruitenbeek: “Het is daarom belangrijk dat wij goed oriënteren wat er binnen een specifiek proces nodig is, zodat wij vrijblijvend advies over de juiste oplossing kunnen geven. In overleg met onze engineers en fabrikanten kan er bepaald worden hoe processen met de juiste compacte warmtewisselaars verduurzaamd worden en er ook op ander terrein winst geboekt wordt.” Met compacte warmtewisselaars kan er namelijk ook ruimte worden bespaard.

Compacte warmtewisselaars kunnen tot wel zes keer kleiner en acht keer lichter zijn. Er kan dan ook significant bespaard worden op installatiekosten, bijvoorbeeld op de fundering, isolatie en het leidingwerk. Bovendien kunnen innovatieve warmtewisselaars met een hogere efficiëntie warmte terugwinnen. “Bij Kapp zien we het als onze missie om de energietransitie te versnellen door de processen en projecten van onze opdrachtgevers fundamenteel te verbeteren”, besluit Van Ruitenbeek. Meer informatie Wilt u meer weten over hoe uw organisatie efficiënter met warmteoverdracht kan omgaan? Bezoek dan onze website eens en neem contact op.

Kapp Nederland Veerplaat 102 3313 LJ, Dordrecht +31(0)78 611 73 50 sales@kapp.nl www.kapp.nl

Proactief handelen voor duurzame economie Energietransitie

Nu investeren in energietransitie is nodig en we worden er economisch beter van. Tekst: Mark van der Heijden Foto: Persfoto & Pexels

director of science bij TNO en tevens hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. is om in 2030 de uitstoot van CO2 terug te brengen tot 55 procent van het niveau van 1990 – dat is grofweg gelijk aan de uitstoot van 1950. 20 jaar later moet de uitstoot zelfs nihil zijn. “Het budget dat we ons nog kunnen permitteren qua uitstoot is heel klein, daarom is een snelle reductie nodig.” De Europese doelstelling

ook nog dat de stap daarna complexer wordt, voegt Faaij daaraan toe. “We hebben het over grote veranderingen. Bijvoorbeeld het renoveren van de woningbouw, dat is een operatie van 200.000 tot 300.000 woningen per jaar. Het gaat om een grote industrie als Tata Steel. Transport komt daar nog bij.” En we weten

André Faaij Director of science bij TNO en tevens hoogleraar aan de universiteit Utrecht.

nog hebben over de noodzaak van de energietransitie? Nee, toch. Waar we het over moeten hebben, is de snelheid waarmee Nederland de energietransitie vormgeeft. “We staan nog maar aan het begin. In Nederland is de broeikasemissie nog heel hoog”, zegt André Faaij, oeten we het

De energietransitie kan succesvol, vlot en betaalbaar zijn. optimistisch over het halen van het doel. Het is economisch het meest Toch is Faaij

verstandige om te doen. “Er zijn veel investeringen nodig, maar daar staat tegenover dat veel duurzame alternatieven soms nu al en zeker op termijn goedkoper zijn dan de huidige fossiele infrastructuur. Bovendien valt er geld te verdienen met innovatief zijn. Daarmee kun je een flink graantje meepikken van een groeiende markt.”

Het budget dat we ons nog kunnen permitteren qua uitstoot is heel klein, daarom is een snelle reductie nodig. oppervlakkig kijkt, lijkt het tempo te laag. Maar achter de schermen is er al veel verschoven. “Kijk naar de elektriciteitsbedrijven, zij doen nagenoeg geen investeringen meer in fossiel vermogen. Kijk ook naar de effecten van technologische ontwikkelingen. Energie uit zonnepanelen in China of Saoedi-Arabië kost rond 1 cent per kWh, uit aardgas is dat circa 5 cent per kWh.” Bovendien, als je

Hij vervolgt: “Duurzame

energie brengt ook grootschalige productie van waterstof in beeld. Dat begint nu zichtbaar te worden in de markt. Bovendien hoeft een transitie niet lineair te verlopen. Er kan ook een versnelling optreden, dat gebeurt vaak bij transities.” dus succesvol, vlot en betaalbaar zijn. Maar er is niet één silver bullet. “Alleen kernenergie, alleen zonne-energie; dat is juist niet het verhaal. Elke optie heeft een potentieel werkgebied. Hoe extremer je maar op enkele opties rekent, hoe duurder het wordt. Het moet dus een combinatie zijn van alle opties.” De energietransitie kan

Duurzame energie brengt ook grootschalige productie van waterstof in beeld. moet goed gebeuren. Het energienet zit nu al aan zijn maximumcapaciteit, waardoor in delen van het land grootschalige zonneparken op De planning daarvan

De energietransitie kan succesvol, vlot en betaalbaar zijn.

dit moment niet aangelegd kunnen worden. Voor een grote industrie als Tata Steel moet voldoende aanbod van waterstof zijn. “Technisch kan het allemaal wel, maar we moeten wel zorgen dat het goed op elkaar aansluit.”

oriteit is gebombardeerd. Rob Jetten als minister voor Klimaat en Energie is daar de vaandeldrager van. We praten ook niet over een tekort aan geld. We weten al wat er gaat spelen, dus we kunnen proactief zijn.”

Daarvoor moeten ook juridi-

sche procedures sneller. “Een windpark kan er zo staan. Het is vaak het traject ervoor, de inspraak, de overleggen, dat 7 tot 10 jaar kan duren. Er is dus ook innovatie nodig in het bestuurssysteem. Meer kundige ambtenaren en het vereenvoudigen van procedures.” uitstek de overheid die dat moet regelen. “Het is daarom belangrijk dat de energietransitie tot toppriHet is bij

Niet werken aan de energietransitie is simpelweg te duur. De overstromingen in België, Duitsland en Nederland van juli vorig jaar zorgden voor 38 miljard euro schade, zo berekende de Britse hulporganisatie Christian Aid. ‘De facto kun je dat samenvatten als een hoosbui van 38 miljard dollar’, zegt André Faaij.

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Met de inzet van batterijen versnellen we de energietransitie’ Het elektriciteitsnet kan geen energie opslaan. Dit betekent dat zodra elektriciteit wordt opgewekt, er direct een verbruik tegenover moet staan. Vraag en aanbod moeten altijd gelijk zijn, anders ontstaat er onbalans op het elektriciteitsnet. Tot nu toe kon dat aan de aanbodzijde worden geregeld door kolen- en gascentrales harder of zachter te laten draaien. Met de inzet van zonne-en windenergie gaat dat niet. Vraag en aanbod kun je hierbij niet sturen, maar wel opslaan, bijvoorbeeld in batterijen.

“

energienetwerk levert iedereen met een zonnepaneel eigenlijk al energie op het netwerk, als het niet direct wordt verbruikt. Er zijn dus heel veel

Jos den Broeder

Energietransitie Geen business zo turbulent als de energiemarkt. Het goede nieuws is dat achter deze rumoerige tijden een toekomst in het verschiet ligt met een onuitputtelijke energiebron.

Maar met de toename

opslaan”, gaat Rupert verder. Maar dit is zeker niet de enige oplossing voor een betere werking van het elektriciteitsnetwerk. Het vergt bijvoorbeeld ook flexibiliteit van de gebruikers. Tot voor kort werd op een paar centrale punten energie opgewekt bij de grote energiecentrales. Nu er decentraal steeds meer zonneen windenergie wordt opgewekt, ontstaan er problemen op het energienetwerk, omdat het netwerk niet is gebouwd voor deze decentrale energieopwekking. Deze nieuwe opwekpunten worden overbelast wanneer er teveel energie op wordt gezet. Je kunt het eigenlijk vergelijken met een provinciale weg die aansluit op de snelweg. Willen teveel auto’s van de provinciale weg de snelweg op, dan ontstaat er een file.

Vragen aan

Als we zon- en windenergie goed weten te gebruiken, kunnen we gebruik maken van een onuitputtelijke energiebron.

Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“Batterijen kunnen energie

Chief Executive Officer at Jules

Energietransitie

van duurzame energiebronnen is het ‘in balans houden’ lastiger”, vertelt Lars Rupert, CFO bij GIGA Storage. Batterijen worden steeds belangrijker om de balans tussen opwek en verbruik te behouden, zeker als gas- en kolencentrales gesloten worden. “Dit omdat we steeds meer zonneen windenergie opwekken, maar er ook momenten zijn dat de zon niet schijnt of de wind niet waait en dan hebben we ook energie nodig.”

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 39

Tekst: Hugo Schrameyer Foto: Amol Mande & Pexels

Niet alleen meer zon- en windenergie moet worden aangesloten op het netwerk, maar ook nieuwe woonwijken en uitbreiding van de industrie.

kleine aansluitpunten die het energienetwerk voorzien van energie. Om die toevoer te kunnen reguleren, is de inzet van batterijen op strategische posities noodzakelijk. Dat is een bijkomende rol naast het mogelijk maken van het afschakelen van fossiele centrales. Het belang is dus veel groter.” Niet alleen meer zonneen windenergie moet worden aangesloten op het netwerk, maar ook nieuwe woonwijken en uitbreiding van de industrie. Daarnaast moet de industrie verduurzamen. “Op dit moment liggen plannen voor woonwijken en nieuwe industrie stil, omdat er te weinig aansluitmogelijkheden zijn op het bestaande elektriciteitsnet. Batterijen kunnen naast netverzwaringen een belangrijke rol spelen om deze knelpunten op te lossen.”

Door batterijen op slimme plekken aan te sluiten kan er efficiënter gebruik worden gemaakt van het elektriciteitsnet.

Wat betreft het

Door batterijen op slimme

plekken aan te sluiten, kan er efficiënter gebruik worden gemaakt van het elektriciteitsnet, waardoor minder

uitbreiding van het huidige elektriciteitsnet nodig is en de consument uiteindelijk ook minder betaalt. Toch wordt de ontwikkeling van energieopslag tegengewerkt door de huidige weten regelgeving. “Een heel groot deel van onze kosten voor de batterij gaan op aan transportkosten, omdat wij, als we de elektriciteit in de batterij laden, als consument worden gezien, maar deze kosten niet terugkrijgen als we de elektriciteit weer op het net zetten”. Als deze elektriciteit daarna wordt geconsumeerd door de consument, worden deze transportkosten nogmaals aan de consument berekend. “Door deze wetgeving zijn de transportkosten voor energieopslagprojecten te hoog voor een rendabele businesscase”, stelt Rupert. “Het bouwen van energieopslag om het elektriciteitsnetwerk te ondersteunen, wordt momenteel in de huidige weten regelgeving beboet. Als deze barrière wordt weggenomen, creëren we een versnelling én een betere prijs voor de consument, doordat er minder geïnvesteerd hoeft te worden in de verzwaring van het elektriciteitsnetwerk.” Een goed voorbeeld van

energieopslag is project Buffalo, besluit Rupert. “De Buffalo-batterij wordt in 2022 geplaatst op het terrein van Wageningen University & Re-

Batterijen worden steeds belangrijker om de balans tussen opwek en verbruik te behouden, zeker als gas- en kolencentrales gesloten worden. search in Lelystad.” De batterij is de grootste batterij in Nederland met een vermogen van 25MW en 48MWh capaciteit en wordt aangesloten op - en is onderdeel van het smart-grid van Windnet. Ook is deze direct verbonden met de windparken Mammoettocht, Neushoorntocht en het zonnepark van Solarvation. Eneco gaat de batterij voor meerdere jaren huren. Ze gaat de batterij inzetten voor een balancering van haar energiediensten met duurzame energie, en om meer duurzame energie op het juiste moment op het elektriciteitsnet in te zetten. Dit wordt gedaan door de batterij zo in te zetten dat het afschakelen van duurzame energieproductie wordt beperkt en het elektriciteitsnet wordt gestabiliseerd. “Zo levert deze batterij een belangrijke bijdrage aan de vermindering van de CO2-uitstoot.”

Waarom is de energiemarkt zo onstuimig? “De waarde van elektriciteit wordt bepaald door het voorspellen van vraag en aanbod en de mogelijkheid om levering ervan open af te schalen. Met traditionele centrale productielocaties zoals kolencentrales lukt dat best goed. Hadden we meer stroom nodig, dan gebruikten we gewoon wat meer kolen. Nu energie steeds meer decentraal wordt opgewerkt, is vraag en aanbod moeilijker te koppelen.” Hoe kunnen we het voor elkaar krijgen om dat beter te doen? “Door gebruik van data en algoritmes. Dat is de enige oplossing. Je moet precies kunnen monitoren waar er energievraag is en waar energieaanbod. Als je dat met elkaar kunt verbinden, dan is het energievraagstuk grotendeels opgelost, afgezien van netwerkcongestie. Ook dat moet verbeterd worden. Als we het netwerk verbeteren en meer gebruik maken van zonneen windenergie, dan kunnen we stapsgewijs afscheid nemen van fossiele brandstoffen.” Ben je optimistisch wat het energievraagstuk betreft? “Absoluut. Als we zonneen windenergie goed weten te gebruiken, kunnen we gebruik maken van een onuitputtelijke energiebron. Nu moeten we nog wel door het proces heen om vraag en aanbod beter bij elkaar te brengen. Dat is nog een relatief jong proces, maar dat leren we wel steeds beter.”

Als we het netwerk verbeteren, kunnen we stapsgewijs afscheid nemen van fossiele brandstoffen.

40 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - ENERGIETRANSITIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

Meer windenergie dan zonne-energie zal ons naar de klimaatdoelstellingen leiden Energietransitie

Windenergie opwekken op zee gaat sinds een aantal jaren redelijk goed. Maar windenergie opwekken op land is een lastiger verhaal. De regionale energie strategieën zetten sterk in op zonne-energie en dat heeft te maken met de weerstand van de inwoners tegen windmolens op land. Maar om een huishouden via zonne-energie volledig van energie te voorzien zijn ongeveer vijf daken vol zonnepanelen nodig. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

“

Met één megawatt

windenergie kun je drie keer zoveel elektriciteit opwekken als met één megawatt zonne-energie”, vertelt Gerard van Bussel, emeritus hoogleraar windenergie aan de TU Delft. “Mensen vergeten bij de klimaatdoelstellingen vaak dat de productie en het gebruik op elkaar moeten worden afgestemd. Neem bijvoorbeeld de winterse temperaturen waar we enige tijd geleden mee te maken hadden. Huizen met zonnepanelen produceerden geen stroom, de panelen lagen onder de sneeuw en bovendien scheen de zon de eerste

Mensen vergeten bij de klimaatdoelstellingen vaak dat de productie en het gebruik op elkaar moeten worden afgestemd.

dagen niet. Daarentegen produceerden de windturbines maximaal op deze dagen. Ook een energieneutraal huis draait dan op windenergie en op zonne-energie. Een goede combinatie van wind en zon is dus erg belangrijk als we van het gas af willen.” zeker, het landschap gaat tussen nu en 2050 sterk veranderen, aldus Van Bussel. “Er zullen heel erg veel zonnepanelen bij komen en ook een flink aantal windturbines. Zelfs als we al onze energie met windturbines op de Noordzee zouden willen opwekken dan moeten er vijf keer zo veel hoogspanningsmasten komen om die stroom naar de gebruikers te transporteren, en daarmee gaat ons landschap er dus anders uitzien. En als je alles meerekent zijn de kosten van windstroom op zee hoger dan die van grote windturbines Eén ding is

Natuurlijk kan er veel gedaan worden met woningisolatie, maar ook bij de bouw van nieuwe huizen gaat er nog veel mis. op land. Naast windturbines op het land kunnen op daken van bedrijven en grote hallen grote aantallen zonnepanelen worden geplaatst. De alsmaar groter wordende windturbines zijn een doorn in het oog voor veel mensen. Maar je moet je afvragen of we zo blij moeten zijn met de bouw van grote ‛zonneakkers’. Grote stukken goedkope landbouwgrond die worden opgekocht voor de bouw van gigantische ‘zonnevelden’. Deze velden zie je op een kilometer afstand niet, maar dragen niet

bij aan biodiversiteit, liggen ver weg van de consument en zijn erg duur om aan te sluiten op het elektriciteitsnet.” nog te weinig naar kijken zijn de besparingsmogelijkheden. Van Bussel: “Natuurlijk kan er veel gedaan worden met woningisolatie, maar ook bij de bouw van nieuwe huizen gaat er nog veel mis. Goed geïsoleerde huizen met een warmtepomp die als kant en klare broodjes op een terrein worden geplaatst. In principe identieke huizen die zowel op het oosten, het zuiden en het westen worden gericht, en waar alleen de plek van de zonnepanelen wordt aangepast. Maar daarbij is er geen aandacht voor passieve energieaspecten, zoals veel zonnewarmte in de winter via ramen op het zuiden en vrijwel dichte gevels op het koude noorden. En goede Waar we zeker

passieve ventilatie zodat de warmtepomp in de zomer niet aan hoeft om oververhitting te voorkomen. Ook de opslag van elektriciteit in de vorm van batterijen (denk aan elektrische auto’s) en warmteopslag verdient veel meer aandacht. Daarmee kan het verschil tussen lokale vraag en aanbod voor een groot deel worden opgevangen zonder veel extra kosten voor een grootschalige infrastructuur.” veel gedaan om de klimaatdoelstellingen mogelijk te maken, besluit Van Bussel. “Maar er liggen nog veel onderzoeksresultaten klaar waar door conservatisme te weinig mee wordt gedaan. Zo kunnen de windturbines veel slimmer worden gebruikt. We kunnen zeer goed voorspellen hoeveel windstroom er de komende 24 uur geproduceerd gaat worden. En we weten ook Er wordt best

vrij goed hoeveel er geconsumeerd gaat worden. Pas heel kort tevoren wordt precies duidelijk wat het verschil wordt tussen vraag en aanbod, en dat verschil wordt dan vaak tegen hoge kosten ingekocht. Een producent van windstroom kan, aan de hand van de voorspellingen, alle elektriciteit verkopen, maar kan ook een deel achterhouden. Wanneer er een verschil is tussen geplande en de werkelijke productie, is er onmiddellijk extra capaciteit beschikbaar door de windturbine op te regelen. Financieel kan dit zeer interessant zijn, maar dit is bij wet verboden. Ook in geval van calamiteiten, als er een conventionele centrale uitvalt, kan de achtergehouden windstroom worden ingezet om het elektriciteitsnet stabiel te houden. En als de extra windstroom niet nodig is om onbalans of stroomuitval te voorkomen kan die uitstekend gebruikt worden voor lokale energieopslag. De windmolens zullen blijven komen, ook op land. Nederland is vanwege de ligging en weersomstandigheden immers een ideaal land voor de opwekking van duurzame energie uit wind.”

Nederland is vanwege de ligging en weersomstandigheden immers een ideaal land voor de opwekking van duurzame energie uit wind.

Een energieneutraal huis draait dan op windenergie en op gas. Een goede combinatie van wind en zon is dus erg belangrijk. ADVERTENTIE

GIGA Storage The Future Of Energy Storage, Today!

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 41

‘Geen tijd om te dralen’

In 2030 zal het grootste aandeel uit zon en wind moeten komen. Vooral met wind op zee kunnen we grote stappen zetten.

Energietransitie

70 procent duurzame energieopwekking in 2030: hoe komen we daar en wat is realistisch? Cora van Nieuwenhuizen van Energie-Nederland benadrukt: zet nu de turbo erop. Tekst: Paulien Derwort Foto: Persfoto & Nicholas Doherty

volgens Van Nieuwenhuizen de turbo erop: “In 2030 zal het grootste aandeel uit zon en wind moeten komen. Vooral met wind op zee kunnen we grote stappen zetten.” Dat betekent wel dat er snel afspraken gemaakt moeten worden over ‘hoe dan’, vindt Van Nieuwenhuizen: “Een goede samenwerking met de industrie kan voor een gamechanger zorgen. Want het is nu een kip-of-eiverhaal: de politiek en industrie wachten op elkaar. Het gaat om grote investeringen. Energiebedrijven willen wel leveren, maar zij hebben de zekerheid nodig dat er voldoende vraag naar is. De politiek moet hier duidelijkheid over scheppen. Dat zien we bijvoorbeeld bij biomassa, daar is de politieke werkelijkheid in de loop der jaren veranderd.”

Op dit moment wordt 12,5 procent van onze energie gewonnen uit duurzame bronnen. In 2030 moet dat 70 procent zijn. kunnen voldoen aan de groeiende vraag naar elektriciteit, liggen er ook infrastructurele uitdagingen. “Daar moet echt een slag bij”, zegt Van Nieuwenhuizen. “Het bestaande net moet verzwaard worden. Simpel gezegd: bij elke renovatie moet er een dikkere kabel terug. Wij zeggen: doe alles tegelijk, het net uitbreiden en

verzwaren, maar óók het net beter benutten. Dat kan als je handig gebruik maakt van alle data en sensoren in het net. Zo kunnen we voorspellen waar piekmomenten liggen, zowel in vraag als in aanbod. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat de industrie op piekmomenten minder afneemt. Of als de zon niet schijnt dat je daar rekening mee houdt. We kunnen daar nog slimmer in worden.”

Om straks te

Energiebedrijven willen wel leveren, maar zij hebben de zekerheid nodig dat er voldoende vraag naar is.

Cora van Nieuwenhuizen Energie-Nederland

ambitieuze energietransitie voor de deur, maar hoe klaar is Nederland daarvoor? Cora van Nieuwenhuizen roept namens de branchevereniging voor energiebedrijven, Energie-Nederland, op tot haast: “Op dit moment wordt 12,5 procent van onze energie gewonnen uit duurzame bronnen. In 2030 moet dat 70 procent zijn. Er moet dus veel gebeuren. In het Energieakkoord van 2013 staat dat we in 2023 op de 16 procent moeten zitten, dus op de korte termijn wordt het al behoorlijk krap.” r staat een

we kijken naar de middellange termijn moet

Welke energiedragers

straks het belangrijkste aandeel leveren? “Als Energie-Nederland zijn we energie-neutraal”, lacht van Nieuwenhuizen. “Ik bedoel dat het ons niet zoveel uitmaakt hoe we er komen, als we er maar komen. We hebben alle opties nodig en kunnen dus niets uitsluiten. Onconventionele oplossingen zoals kernenergie zijn niet onbespreekbaar, al zul je daar voor 2030 nog niet van profiteren.” Ook wijst Van Nieuwenhuizen op de kansen van waterstof: “Onze leden staan klaar om daarmee aan de slag te gaan, de know-how is er, maar de overheid moet de juiste voorwaarden scheppen.” Een andere uitdaging zit 'm in de mankracht: “We hebben enorm veel technici nodig, graag ook meer gaan

meiden. Maar we hebben ook mensen nodig in de rest van de keten. Om procedures te versnellen zijn bijvoorbeeld extra beleidsambtenaren nodig bij gemeenten, of juristen bij de Raad van State.”

We hebben enorm veel technici nodig, graag ook meer meiden. Van Nieuwenhuizen wijst

tot slot op het belang van Europese samenwerking: “Je moet het met elkaar zien te rooien. Elk land heeft een andere aanpak: de Fransen doen veel met kernenergie, de Belgen weer meer met gas, en wij gaan juist van het gas af.” Botsen die verschillende zienswijzen niet met elkaar? Van Nieuwenhuizen: “Dat is niet erg, ieder land heeft een andere infrastructuur. Het kan ook juist een pre zijn als we in Nederland voorop lopen, we hebben een belangrijke voorbeeldfunctie. En met de huidige geopolitieke situatie is er alleen maar een extra drive om haast te maken. We hebben geen tijd meer om te dralen.”

Een goede samenwerking met de industrie kan voor een gamechanger zorgen.

Maar ook als

Op dit moment wordt 12,5 procent van onze energie gewonnen uit duurzame bronnen.

42 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

Zonne-energie wordt volwassen Energietransitie

Zonne-energie is niet meer weg te denken uit ons land en speelt dan ook een belangrijke rol in de energietransitie. Echter, er zijn nog een aantal uitdagingen die uitrol op grotere schaal momenteel nog in de weg staan. Het is belangrijk deze de komende jaren weg te nemen, om volop te kunnen profiteren van de voordelen van zonne-energie.

Tekst: Marjon Kruize Foto: Andreas Gucklhorn

at zonne-energie

belangrijke bijdrage levert aan de energietransitie is inmiddels duidelijk, vertelt Erik Snijders, voorzitter PV Consumenten bij Holland Solar. “Zonnepanelen zijn relatief makkelijk schaalbaar, de technologie is bekend en goed ontwikkeld en zonnepanelen zijn relatief makkelijk toepasbaar. En daarnaast is het voor zowel particulieren als zakelijke klanten de goedkoopste een

bron van groene stroom. Grote voordelen dus.”

Als we vooruit gaan kijken, wordt die rol in de toekomst alleen maar groter wegens de toenemende energievraag. nog enkele uitdagingen die de brede uitrol van zonne-energie in ons land belemmeren, vertelt Snijders. “Onder andere door congestie op het net. We zien nu al dat we niet alle zonne-energie die we in de zonnige maanden opwekken, kunnen gebruiken op het netwerk en dat zal met de komst van meer zonnepanelen alleen maar ingewikkelder worden. Daarom proberen we zoveel mogelijk te realiseren dat klanten hun zelf opgewekte stroom ook gebruiken.” Toch zijn er

de maanden dat er minder zon is en op plekken waar geen zonnepanelen op het dak liggen, Echter, ook in

hebben we natuurlijk stroom nodig. “Netbeheerders doen hard hun best om alle zonnestroom op het net te krijgen door te investeren in voldoende capaciteit. Daarnaast kijken wij als zonnesector ook naar andere slimme oplossingen, zoals opslag in batterijen. De overheid zou daarin een leidende rol op zich kunnen nemen door het gebruik van grootschalige en kleinschalige batterijen te stimuleren met behulp van subsidies. Zo kunnen we de netten ontlasten.”

Met zonnepanelen kan op een makkelijke manier duurzame energie gerealiseerd worden. zon is in principe goed, maar de consument is nu nog vooral geïnteresseerd in zon op het dak. “Hiervoor is ook een voor de consument aantrekkelijke salderingsregeling opgezet”, vertelt Snijders. “Maar alleen zon op dak is niet genoeg om in de groeiende energiebehoefte te Het draagvlak voor

voorzien. Ook zon op land is noodzakelijk en daarvoor is voldoende maatschappelijk draagvlak essentieel. Daarom is het belangrijk in gesprek te gaan en deze parken zorgvuldig aan te leggen met respect voor omwonenden en de natuur. Het is belangrijk te laten zien dat zonneparken juist een meerwaarde kunnen opleveren voor de biodiversiteit. Je kunt er iets heel moois van maken en wij vinden dan ook dat dat echt een randvoorwaarde moet zijn voor zonneparken. Daarom investeren we als sector gezamenlijk in grootschalige onderzoeken die het mogelijk maken om deze meerwaarde echt tot stand te laten komenen hebben we een Gedragscode Zon op Land opgesteld die hierop toeziet.” Als laatste is ook

ketentransparantie van groot belang voor de sector, vermeldt Snijders. “We kwamen er dankzij verschillende publicaties achter dat er in de keten nog niet altijd volledig maatschappelijk verantwoord gewerkt wordt. Daar zijn we als sector enorm van geschrokken. Toen er misstanden rondom

Zonne-energie is niet meer weg te denken uit ons land en speelt dan ook een belangrijke rol in de energietransitie. dwangarbeid bij de productie van poly-sillicium, de belangrijkste grondstof voor de productie van zonnepanelen, aan het licht kwamen, zijn we gelijk in actie gekomen. Voor ons als sector is dit onacceptabel. We zijn nu via Holland Solar in gesprek met de overheid, leveranciers en de Europese branchevereniging om hier actie op te ondernemen. Ook starten we samen met de Sociaal-Economische Raad (SER) een project om de keten in kaart te brengen, zodat we kunnen garanderen en proactief kunnen aantonen dat panelen die we in Nederland en Europa gebruiken duurzaam, zonder gedwongen arbeid, geproduceerd worden.” uitdagingen het hoofd kunnen bieden, kan Als we deze

Alleen zon op dak is niet genoeg om in de groeiende energiebehoefte te voorzien. Ook zon op land is noodzakelijk en daarvoor is voldoende maatschappelijk draagvlak essentieel.

zonne-energie een maximale bijdrage leveren binnen de transitie naar duurzame energie. “Met zonnepanelen kan op een makkelijke manier duurzame energie gerealiseerd worden, omdat het makkelijk te plaatsen en op te schalen is en omdat het een van de goedkoopste vormen van groene elektriciteitsproductie is. Daarnaast is het ook een van de meest betrouwbare bronnen van groene stroom. Dus een investering in zon betaalt zich altijd terug. Als we vooruit gaan kijken, wordt die rol in de toekomst alleen maar groter wegens de toenemende energievraag. Het is dus zaak dat we blijven werken aan de efficiëntie en kwaliteit van de sector.”

Het draagvlak voor zon is in principe goed, maar de consument is nu nog vooral geïnteresseerd in zon op het dak.

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

ENERGIETRANSITIE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 43

www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

LIMBURG MARKETING – PARTNER CONTENT

Ontdek de gezelligheid in het Hart van Limburg Zin in een weekendje weg? Of een dagje uit? Ontdek gastvrij Weert! Van gezellige terrasjes, culinaire restaurants tot groene hotspots in de stad en niet te vergeten dé Weerter vlaai natuurlijk. Een lekkernij die je geproefd moet hebben en die je natuurlijk ook mee naar huis kunt nemen om daar nog eens na te genieten. Tijdens een dagje winkelen kun je in Weert terecht voor alle welbekende merken, maar ook voor een bezoek aan één van de vele unieke speciaalzaken. Hier staan service en klantvriendelijkheid hoog in het vaandel.

Weert is zeer actief op het gebied van street art. Met murals, graffiti en street art wil de stad de storytelling van de stad meer zichtbaar maken. Enkele kunstenaars kregen een opdracht in het kader van urban storytelling. Deze brengen de historische verhalen tot leven. Je kunt een wandeling of fietstocht maken langs de verschillende street art kunstwerken. De route is zo’n acht kilometer.

Midden in het centrum ligt het spiksplinternieuw heringericht Museum W in een prachtig historisch gebouw. Het markante rijksmonument, voormalig stadhuis, is geheel gerestaureerd. Meest opvallend in het ontwerp van Maurice Mentjens is de goudkleurige gevel. In het museum ontdek je een gevarieerde verzameling van cultuurhistorische objecten en kunst. In Museum W leg je een cultuurhistorische route af langs belangrijke levensthema’s waarmee ieder mens, ongeacht wie je bent of waar je vandaan komt, mee te maken heeft of krijgt. Wil je meer weten over hoe de mens in verleden en heden zijn leven op allerlei gebieden heeft vormgegeven, dan is Museum W een bezoek waard. Wat vormt je identiteit? Wat is voor jou van betekenis, waardoor laat jij je beïnvloeden? Museum W daagt je uit. Aan de basis van de presentatie ligt een collectie die van oorsprong twee gezichten kent: regionaal en religieus. Van prehistorische urnen tot prachtig zilverwerk in een spannend vormgegeven schatkamer. Kijk je ogen uit in de museumzalen in verrassende kleuren en sferen. Schilderijen, beelden, gebruiksvoorwerpen en bijzondere kleinoden uit meer dan zeven eeuwen komen aan bod.

Ieder jaar zijn er twee nieuwe tentoonstellingen in Museum W. FOREVER ENDEAVOUR van Studio Job is de openingsexpositie van het nieuwe museum. FOREVER ENDEAVOUR is een allesbehalve ‘klassieke’ designtentoonstelling. Integendeel, de bezoeker stapt binnen in de eigenzinnige en fantasievolle wereld van Job Smeets en maakt niet alleen kennis met zijn iconische designobjecten, maar ook met zijn roots en zijn inspiratiebron-

nen. Job Smeets groeide op in Weert en invloeden uit Weert zijn dan ook terug te vinden in zijn werk, zoals het carnaval, de kermis, de kerk en de plaatselijke zilversmid. Honderden Studio Job werkschetsen vormen de unieke basis voor de tentoonstelling. Enerzijds dienen ze als ‘behang’ in de expositieruimten, tegelijkertijd geven ze een prachtig inzicht in het werkproces van Job Smeets en zijn atelier. Van krabbel tot doorontwikkelde details op maat, in zwart-witte lijnvoering of gedetailleerd in kleur uitgewerkt. 2D gaat vervolgens een relatie aan met 3D door de vele unieke stukken van Studio Job die in de tentoonstelling zijn opgenomen, waaronder Love Boat, Chess, Piece for Peace, Robber Baron Safe. Stuk voor stuk kunstwerken die exemplarisch zijn voor de zorgvuldig onderzoekende en artistiek verrassende aanpak van Studio Job. Smeets koos uit het depot van Museum W enkele stukken die zijn speciale band met Weert symboliseren. Uit zijn privécollectie voegde hij vele opmerkelijke objecten en kunstwerken toe van onder meer Donald Judd, Nacho Carbonell, Seungjin Yang, Bart van der Leck, Anton Pieck, Constant Permeke, Willy van der Steen, Tom Wesselman, Andy Warhol, David Hockney, Maurizio Cattelan, Piet Hein Eek, Koos Flinterman, Ward Wijnant, Viktor & Rolf en Erik van Lieshout. Werken die iets onthullen over zijn iconen, interesses, vriendschappen, invloeden en persoonlijke relaties. Niet alleen het oog, maar ook het oor wordt geprikkeld; in een aantal van de expositie-ruimten wordt speciaal door Job Smeets geselecteerde muziek afgespeeld (t És de rog van oeës Wieërt, Leike de Borgie, VV De Rogstaekers; Unter fremden

Weert heeft genoeg te bieden om er een paar dagen door te brengen. Overnachten kan zowel in het centrum maar ook in het groene buitengebied waar je heerlijk kunt wandelen, fietsen en paardrijden. Scan de QR-code voor de mogelijkheden of kijk op www.vvvweert.nl

Sternen, Freddy Quinn; Warszawa, David Bowie; La quête, Jacques Brel). Het resultaat is een zeer persoonlijke tentoonstelling die je ondergaat als een totaalbeleving. Een onverwacht eclectische enscenering op het eerste gezicht wellicht, maar alles is naadloos en vanzelfsprekend met elkaar verbonden. De diverse ruimten weerspiegelen immers de mix aan invloeden die Job Smeets onderging in zijn leven. Van zijn ‘hometown’ Weert tot wereldsteden als Parijs, Antwerpen, New York en Milaan. Invloeden die in deze expositie voor het eerst op unieke wijze samenkomen en die tezamen de persoon en kunstenaar Job Smeets vormen. De titel FOREVER ENDEAVOUR voor deze expositie is veelzeggend en op het lijf van Job Smeets geschreven. Met het eeuwige streven als inzet.

Feiten: Job Smeets (1969) is een conceptuele, sculpturale en internationaal befaamde kunstenaar en ontwerper uit Weert. Hij woonde in Parijs, Amsterdam, Antwerpen, Londen en Milaan en werkte langere tijd in de VS. In 1998 richtte hij het kunst- en designcollectief Studio Job op en daarnaast het designlabel BLOW met een Italiaanse partner. Zijn werk ligt op het grensvlak van hedendaags design en kunst, spannend en verhalend, robuust en veelvormig; humoristisch met een duister kantje.

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

44 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - E-COMMERCE

‘De problematiek van de vindbaarheid wordt onderschat’ Profiel

Een webshop om je spullen te verkopen? Nee: het internet, om je expertise te tonen over de producten die je wil verkopen. De consument beslist zelf wel waar hij dat product dan koopt. “En vergeet daarbij sociale media niet. De nieuwe generatie gaat daarheen om informatie in te winnen.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Rogier Veldman

en domein claimen,

webshop bouwen en knallen maar. Is het zo simpel? Volgens Cor Molenaar, bijzonder hoogleraar eMarketing aan de Erasmus Universiteit, wel. Althans, als je dat knallen weglaat. Want een domein claimen en een webshop bouwen is tegenwoordig niet zo moeilijk meer, maar dan komen de vragen. Als je wil knallen, dan moet je volgens Molenaar wel weten welk product je op welke manier gaat verkopen. En als je dat scherp hebt: hoe regel je de logistiek en de betalingen? “Maar het belangrijkste dat ondernemers vaak vergeten is: hoe vinden mensen de webshop? De concurrentie is enorm en de twee grootste uitdagingen voor webshops zijn de vindbaarheid en de logistiek. Daar moeten beginnende webshops heel veel tijd in steken.” Is dat dan ook de grootste fout die beginnende webshops maken?

“Ja, maar dat vat ik dan graag samen als naïviteit. Dát is de grootste fout die beginnende webshops maken. Ze denken te veel alsof het fysieke winkels zijn, maar zo werkt het niet. Bij een fysieke winkel lopen mensen langs en kunnen ze je zomaar vinden en spontaan binnenlopen. De kans dat een klant online toevallig langs je webshop komt en ‘binnen loopt’, is eigenlijk nihil. Dus daar begint het mee. En dan zeggen ondernemers: ‘Dan gaan we toch naar Google toe?’, maar als je niet betaalt voor Google-diensten, word je alsnog niet gevonden en wel betalen kost je heel veel geld. De problematiek van de vindbaarheid wordt onderschat.”

We hebben het de hele tijd over de webshop op internet om aankopen te doen, maar de nieuwe generatie die gaat op internet om informatie op te doen. Heb je een gouden tip om die vindbaarheid te vergo-

een goede aanpak. Je ziet dat deze generatie steeds vaker via social media informatie inwint over producten en ook daadwerkelijk tot aankoop overgaat. Een derde manier is je aansluiten bij een platform, zoals bol.com: goed voor de vindbaarheid, maar je krijgt geen identificeerbare data over je klanten, dus je kunt niet verder bouwen. Je wordt beperkt in je ondernemerschap.”

door ze nog sneller kunnen leveren. Maar als ik dan met consumenten praat, dan denken die daar anders over. Die zeggen tegen mij: ‘Als ik iets echt nu nodig heb, loop ik wel naar de winkel. Maar als ik iets niet direct nodig heb, koop ik het online, omdat het daar altijd kan’. Er wordt heel veel geïnvesteerd in de snelle levering, maar van de consument hoeft het vaak dus niet.”

Want data is key voor een webshop?

Wat is dan hét aandachts-

“Ja. De toekomst draait om data, zonder data kun je niets doen. Dat geldt trouwens voor zo’n beetje alle bedrijven, maar misschien wel extra voor webshops. Alles begint met data, waarop je dan vervolgens analyses en algoritmes kunt loslaten. Wat hebben mijn klanten gemeen, welke klantclusters kan ik maken, wie gaat wat wanneer kopen? Allemaal zeer belangrijke informatie voor webshops. Amazon weet al voor 70 tot 80 procent wat er volgende maand verkocht gaat worden, bol.com ook. Als je dat niet weet, kun je in plaats van regeren alleen maar reageren. Dan zit je dus in een passieve modus en ga je geheid onderuit. Zonder data kun je beter de winkel sluiten.”

punt als het om logistiek

laat leiden door duurzaamheid. De portemonnee is vaak toch belangrijker, dat zie je nu ook in de politiek. Datzelfde geldt voor de logistiek: de marges binnen die sector zijn flinterdun. Dus zelfs als bedrijven willen, dan nog is er heel weinig speelruimte om echt met duurzaamheid aan de slag te gaan. Zeker met de brandstofkosten van tegenwoordig. Het beperken van vervoersbewegingen lijkt het meest effectief op het gebied van duurzaamheid.”

draait?

Moet een webshop kiezen

“Efficiëntie. Het pakket moet geleverd kunnen worden met zo min mogelijk reisbewegingen. Helaas hebben we nog altijd een gleufje als brievenbus en daar past niet zoveel doorheen. Dus moeten klanten thuis zijn. Of, en daar pleit ik altijd voor, je moet het hele systeem omgooien. Waarom niet één partij per gemeente die de logistiek verzorgt? Die kan dan zorgen voor afhaalpunten door de gemeente heen, het liefst afhaalboxen per wijk, en als je het thuisbezorgd wil hebben, dan betaal je daar wat extra’s voor. Veel efficiënter en je beperkt ook nog eens het aantal verschillende wagens dat door de straten rijdt.”

tussen massa of specialisme?

Naast vindbaarheid en data

Dan komen we automatisch

Maar: de prijs is leading

noemde je de logistiek als

bij een ander punt: duur-

online?

belangrijkste factor voor het

zaamheid. In hoeverre speelt

succes van een webshop.

dat een rol?

Is snel, sneller, snelst het

“Ik vind duurzaamheid een moeilijk begrip. Mensen hebben er de mond van vol, maar als het puntje bij paaltje komt, dan is er maar een beperkte groep die zich echt

“Nee, dat was vroeger zo, maar prijs speelt bij webwinkels eigenlijk maar een beperkte rol. Je moet natuurlijk wel binnen een bepaalde marge vallen, maar als je dat doet, dan gaat het echt om de beleving en het vertrou-

“Zeker, en die keuze moet veelal op specialisme vallen. Mensen worden steeds individueler in hun koopgedrag en willen een winkelbeleving hebben waarbij ze het idee krijgen dat hun vragen beantwoord worden. En dit is een heel belangrijk punt: we hebben het de hele tijd over de webshop op internet om aankopen te doen, maar de nieuwe generatie gaat vooral op internet om informatie op te doen. Als ze die informatie gevonden hebben, dan pas maken ze een koopbeslissing. Voor hetzelfde geld is dat in een fysieke lokale winkel. Dat betekent dus dat bedrijven zich online eerst op de problemen moeten richten en dan pas op de aanbieding.”

ten?

“Nee, want dat verschilt per webshop. Eigenlijk heb je drie manieren om vindbaar te worden, de eerste hebben we net besproken, die zou ik niet aanraden. Een tweede manier is via social media. Als jouw producten aansluiten bij de Generatie Z (geboren tussen 1995 en 2010), dan is dit zeker

devies?

“Als ik praat met leveranciers: ja. Bol.com en ActiveAnts hebben net een nieuw magazijn geopend, waar-

wen. Bedrijven als bol.com en Coolblue hebben dat vertrouwen, maar een kleine partij moet dat verdienen. Dat kan door de specialist te zijn met goede content, waardoor mensen denken: die snapt het. En niet alleen binnen je webshop zelf, vergeet de social media niet. Daar moet je te vinden zijn, daar moet je je expertise laten zien. Maar vooral, en dat is een trend die we steeds meer zien, vergeet de fysieke winkel niet. Steeds meer bedrijven snappen de combinatie van internet, webshops, sociale media en een fysieke aanwezigheid steeds beter. Ikea opent binnenkort ook stadswinkels waar mensen hun producten kunnen zien, voelen én ophalen of terugbrengen. Deze combinatie is de toekomst.”

Feiten Cor Molenaar is bijzonder hoogleraar eMarketing aan de Erasmus Universiteit. Daarnaast is hij strategisch consultant, gespecialiseerd in het ontwikkelen van marketingstrategieën en Internettoepassingen. Hij heeft 25 boeken op zijn naam staan, recentelijk over vraagsturing en koopgedrag van nieuwe generaties. Prof. dr. Cor Molenaar stelt de mens centraal bij alle veranderingen die plaatsvinden in de samenleving en bedrijven.

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

De consument van de toekomst Opinie

In de retail draait alles om de consument. Die kiest wat, waar, wanneer en hoe hij iets wil kopen. Welke keuze de klant ook maakt, het heeft altijd impact op de maatschappij en het milieu. Steve Jobs zei eens: “People don't know what they want, until you show it to them.” En dit is precies de reden dat wij als sector het voortouw moeten nemen en de consument moeten laten zien welke mogelijkheden er zijn voor een duurzaam en toekomstbestendig leven.

E-COMMERCE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 45

Vragen aan

Lennart Stachowitz

Lennart Stachowitz, Director operations, Orbitvu

E-commerce

De e-commerce markt heeft de afgelopen jaren een enorme groei doorgemaakt. Door de toename van online aanbieders is het steeds moeilijker geworden om je als ondernemer te onderscheiden van de concurrent. Hoe ga je hiermee om? Op welke manier breng je de fysieke winkelbeleving nu zo goed mogelijk naar een online platform? Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

Foto: Persfoto & Unsplash

oe ziet die toekomst

van de consument er dan precies uit? Meer dan 20 gezaghebbende ondernemers, wetenschappers en visionairs werkten begin dit jaar aan een nieuw boek over de uitdagende toekomst van de Nederlandse retail: ‘Shopping in 2030: daadkracht gevraagd in een decennium vol verandering’. Zij brachten de belangrijkste trends in kaart die ons retaillandschap de komende jaren vormgeven.

bij retailers die (samen) een combinatie van producten en diensten leveren die voorzien in een totaaloplossing.

neer je je als retailer hiervan bewust bent, kun je een propositie ontwikkelen die beide wensen verenigt.

Twee compleet verschil-

De wij-klant is zich volledig bewust van zijn impact op de samenleving en het milieu. Bij de ik-klant draait het om instant gratification.

uitgangspunten van consumenten die iets totaal anders lijken te willen. Maar is dat wel zo? Of willen we uiteindelijk toch allemaal hetzelfde? Een mooie, gezonde en toekomstbestendige leefomgeving? Het goede nieuws is dat niemand áltijd een wijklant of een ik-klant is. We bewegen constant tussen deze perspectieven, afhankelijk van het soort aankoop. Het is aan de sector om ervoor te zorgen dat consumenten vanuit beide behoeften een duurzame keuze kunnen maken. Wanlende

People don't know what they want, until you show it to them. Het scenarioteam beschrijft

twee soorten klanten: de wijklant en de ik-klant. De wijklant is zich volledig bewust van zijn impact op de samenleving en het milieu. Bij de ik-klant draait het vooral om instant gratification. Hij wil snel, sneller, snelst en winkelt

Die vereniging vinden we in samenwerking en duurzaamheid. Samenwerking met lokale retailers, die voorraden of oplossingen hebben liggen

en snel, maar ook duurzaam, kunnen leveren. Die oog hebben voor de omgeving en de klanten écht kennen op basis van data en persoonlijk contact, en die offline en online volledig geïntegreerd hebben. Zij die hun businessmodellen omvormen naar inspiratie, experience en informatie en meewerken aan het totaalpakket. Om de wij-klant hierin

mee te nemen, moet je nu écht aan de slag met je duurzaamheidsstrategie. Die strategie loopt door heel je organisatie, van productie tot inkoop tot verpakkingsmaterialen en verzending. Denk daarbij ook aan je medewerkers, overal in de keten. Bied ze opleiding en training, geef ze zekerheid en waardering.

Is een goede productpresentatie voor iedere ondernemer noodzakelijk? “Als ondernemer zonder online aanbod kun je moeilijk blijven concurreren. Heel veel ondernemers en daarmee ook concurrenten bevinden zich online en moeten ‘vechten’ voor hun klanten. De ondernemer die zijn product zo goed mogelijk weergeeft, wekt vertrouwen bij de consument en kan zelfs retourzendingen voorkomen. Een schoen die terug wordt gestuurd omdat de kleur in het echt anders is, kun je voorkomen met een goede productpresentatie. En waar vroeger alleen kleding of boeken online te vinden waren, is elke type ondernemer nu online te vinden. Zelfs de technische groothandels zijn in opkomst online en daarmee is de concurrentie enorm toegenomen. Wil je online blijven concurreren, dan is het zaak je te onderscheiden met kwalitatief goede productpresentaties.” Waarmee kunnen ondernemers zich online onderscheiden? “Het onderscheiden van de concurrent kan met goed en eigen beeldmateriaal. Foto’s van een goede kwaliteit en een uniforme manier van presenteren qua achtergrond en productuitlijning leiden tot een overzichtelijke website en het wekt vertrouwen van de consument. Laat je in de beelden zien wat de consument ook in de winkel zou zien-of geef je de consument de mogelijkheid om zelf te bepalen wat hij of zij wil zien van het product door de inzet van 360 graden-presentaties, dan kun je je als ondernemer echt onderscheiden.” Hoe kunnen ondernemers een goede productfoto maken? “Ondernemers kunnen dit doen door een professionele fotograaf in te huren, maar daarmee verlies je heel veel tijd. Een fotograaf moet namelijk de achtergrond photoshoppen, bewerken en het product uitsnijden en dat kost tijd. Maar ben jij een ondernemer in de mode-industrie dan wil je een nieuwe collectie gelijk online kunnen zetten met mooie foto’s en/of video’s. Daarom is geautomatiseerde productfotografie met draaiplateau en hoge kwaliteit camera een goede oplossing. De ondernemer is hiermee zelf in staat om vrijstaande 2d en 360 graden productpresentaties te maken van goede kwaliteit waarbij de kleur en textuur goed worden weergeven.”

Die ‘consument van de

Die is er al. Die zit in ons allemaal. Het is nu zaak om je businessmodel aan te passen en te zorgen dat ze altijd bij je terecht kunnen, of ze nu in de ik- of in de wij-modus zitten. Draait bij jou alles om de klanten en een duurzamere wereld? Tijd om dat te bewijzen. Kom in actie. toekomst’?

Marlene ten Ham, Directeur Thuiswinkel.org

Het onderscheiden van de concurrent kan met goed en eigen beeldmateriaal.

46 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - E-COMMERCE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘De komende maanden en jaren worden spannend voor e-commerce’ E-commerce

De oorlog in Oekraine, alsmaar stijgende energieen benzineprijzen, hoge inflatie en de dreiging van nieuwe coronagolven zorgen voor veel onzekerheid over de toekomst. Allemaal redenen waarom het consumentenvertrouwen fors is gedaald. Tel de stijgende grondstofprijzen, oplopende rentes, leveringsproblemen van producten uit China, en de enorme personeelstekorten in vele sectoren daarbij op, en je zit midden in een perfecte storm, aldus Wijnand Jongen, co-founder en president van Ecommerce Europe, dé stem van de Europese digital commerce sector. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto

commerce Europe is

de belangenvereniging in Brussel die meer dan 150.000 Europese e-commerce bedrijven vertegenwoordigd. “Het goede nieuws is dat de online verkoopcijfers vooralsnog wel groei laten zien.” “Met alles wat er

op dit moment in de wereld gaande is, zijn het spannende tijden”, vertelt Jongen. “De huidige ontwikkelingen in de wereld

hebben een ongelofelijke impact op de retail en e-commerce, op ons gedrag alsconsumenten, maar ook op ondernemers, dus zeg maar op de gehele industrie.” Maar eerst even een

jaar terug. Gedurende de coronapandemie stegen de online bestedingen de pan uit. Jongen: “Men ontdekte het gemak van online winkelen.” Er kwamen vele nieuwe klanten bij en bestaande klanten deden nog meer aankopen. Het zorgde ervoor dat de groei in e-commerce in een enorme versnelling kwam. “Nu de coronacrisis op z’n retour lijkt te zijn, zien we weliswaar dat de groei doorzet, maar sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraine minder hard dan vergeleken met de situatie van voor de crisis in 2019.” De huidige onzekerheid is

begrijpelijk, bij zowel, consumenten als ondernemers. Door de oorlog in Oekraïne stijgen de prijzen van eigenlijk alle grondstoffen, met als resultaat stijgende kosten voor ondernemers en stijgende prijzen in winkels. Volgens Jongen staat ook de global supply chain, door onder andere de problemen in China, vanwege de vele lockdowns en het sluiten van havens, onder druk.“Vele producten komen veel later aan in Europa. Retailers kunnen normaal gesproken de prijzen

bij inflatie mee laten stijgen, maar doordat alles nu bij elkaar komt stijgen de prijzen ongekend hard en zijn we op een punt gekomen waar ook de boodschappen in de supermarkt en de energierekening steeds moeilijker betaald kunnen worden.” Met het gevolg dat ook het consumentenvertrouwen verder daalt. De daling van het consumentenvertrouwen loopt namelijk op met de inflatie, stelt het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek). Daarnaast is er ook nog het schrijnende personeelstekort. Niet alleen in de fysieke winkels, maar ook in de distributiecentra en de logistiek, overal is er een personeelstekort met alle gevolgen van dien. “Producten die niet of later geleverd kunnen worden, enorme druk op fulfillment en logistieke ketens en winkels waar men handen tekort komt.” Ondernemers houden al

deze ontwikkelingen scherp in de gaten. “Echter op veel van deze zaken hebben zij geen of weinig invloed. Wat zij wel kunnen doen, is het verbeteren van cao’s en het creëren van opleidingsmogelijkheden voor werknemers. In Nederland is Thuiswinkel. org’s - E-Academy hier een goed voorbeeld van.” Maar ondernemers hebben geen invloed op de supply chain of het feit dat spullen uit China later aankomen, omdat schepen stilliggen in de haven.

Technologische ontwikkelen bieden in deze onzekere tijden ook veel kansen voor ondernemers en daarmee de retail. De afgelopen jaren heeft

e-commerce het vertrouwen van de consument gekregen. “Maar de situatie van vandaag de dag is spannend en onzeker. Toch verwacht ik dat consumenten zich nog meer in de richting van online zullen gaan bewegen. Het huidige lage consumentenvertrouwen straalt nog niet op online verkopen. Die zitten nog steeds in de lift. En de vele technologische ontwikkelingen in e-commerce maken het voor consumenten juist aantrekkelijk om in het digitale kanaal te kopen. Niet alleen op het gebied van de kwaliteit van het product, van productie tot verkoop, gaat technologie een nog grotere rol spelen, maar ook bij digitale producten en diensten. Zo leert het whitepaper ‘Shopping in 2030’ dat onlangs is gepubliceerd (whitepaper opgesteld door een groep van gezaghebbende retailers, visionairs, wetenschappers, dienstverleners en andere experts die hebben nagedacht na over hoe de

consument in 2030 shopt). Consumenten zoeken nou eenmaal naar gemak en dat biedt e-commerce. De customer journey wordt daarbij steeds belangrijker. Nieuwe ervaringen zoals betalen met gezichtsherkenning, aankopen doen via ‘livestreaming ̓of shoppen in de Metaverse, het zijn ontwikkelingen die een nieuwe vlucht zullen geven aan e-commerce. Ook de vele technologische ontwikkelingen, zoals het gebruik van Blockchain in de supply chain, zullen de consument in staat stellen om bijvoorbeeld de oorsprong van producten te kunnen achterhalen, gaat Jongen verder. “En ook dat zal de komende jaren e-commerce nog echt een grote boost gaan geven . De consument wil namelijk weten waar zijn of haar kippenbout nu precies vandaan komt en of de kip een goed leven heeft geleid.”

mers en daarmee de retail. De politiek heeft daarbij een grote verantwoordelijkheid. Zij kan haar rol spelen en met adequate weten regelgeving een bijdrage leveren. “Waar normaal gesproken de politiek achterop loopt, zien we dat de politiek niet achter het bedrijfsleven aanloopt, maar nu juist het voortouw neemt op het gebied van bijvoorbeeld de regulering rondom (nieuwe) platformen en op het gebied van duurzaamheid.” De oorlog in Oekraine

en alles wat daarmee samenhangt aan de ene kant, de technologische ontwikkelingen en alle mogelijkheden die digitalisering biedt aan de andere kant, het is aan de sector, aan ondernemers, om hier goed mee om te gaan om ook in de toekomst het vertrouwen van de consument te blijven winnen.”

De komende maanden en

jaren zullen dus spannend worden. Maar uiteindelijk zullen we het tij keten en de weg omhoog terugvinden. “Retail en e-commerce zitten op dit moment zoals gezegd in een perfecte storm”, besluit Jongen. Alle ingrediënten zijn aanwezig voor een eventuele recessie, maar de verkoopcijfers laten dat vooralsnog niet zien. Tegelijkertijd bieden technologische ontwikkelen in deze onzekere tijden ook veel kansen voor onderne-

Wijnand Jongen, Co-founder en president van Ecommerce Europe ADVERTENTIE

Wij ontwerpen verandering



Ondernemen is continu veranderen. Fabrique ontwerpt de verandering die nodig is om kansen te verzilveren. Van apps en websites die naadloos aansluiten op de bedrijfsstrategie tot consultancy die van ideeën nieuwe diensten maakt. Hoe het werkt? Kijk op fabrique.nl Fabrique is a strategic digital design agency

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

E-COMMERCE - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 47

We kunnen niet meer zonder e-commerce E-commerce

Internationale e-commerce wordt een steeds groter begrip waar bedrijven niet meer omheen kunnen. Door onder andere de digitalisering en de coronamaatregelen maken steeds meer bedrijven de transitie naar een webwinkel. Tekst: Roos Breed Foto: Pexels

oor de lockdown

begin 2021, waarin niet-essentiële winkels tijdelijk moesten sluiten, kochten steeds meer mensen online. Volgens een onderzoek van de Thuiswinkel Markt Monitor is dit dan ook een van de redenen dat er een stijging in online aankopen heeft plaatsgevonden van 31 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dit is het hoogste percentage dat ooit is gemeten. Naast de toename in online aankopen is ook de toename in de online consumentenbestedingen onder andere veroorzaakt door de coronamaatregelen. Zo waren er bijna 1 miljoen

nieuwe online kopers ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, maar ook het gemiddeld bestede bedrag per online koper heeft een sterke groei doorgemaakt. Veel bedrijven moesten

door de lockdown de keuze maken tussen een online of fysieke winkel. De meerderheid maakte de transitie naar online, omdat er in de fysieke winkels natuurlijk geen klanten konden worden ontvangen. E-commerce wordt daarnaast ook een steeds belangrijker begrip voor bedrijven, omdat steeds meer klanten, los van de coronamaatregelen, graag online hun producten willen kopen. Het is namelijk veel makkelijker en goedkoper en het scheelt ook een hoop tijd. Het is voor veel bedrijven dan ook van belang om deze wensen van de klant te vervullen. meer webwinkels bij komen, wordt er volgens een onderzoek van Verpakkings Management geschat dat webwinkels rond de 5.000 producten per seconde verpakken. Het verpakken Omdat er steeds

van al deze producten biedt natuurlijk nieuwe kansen voor de verpakkingsindustrie, maar resulteert ook in zorgen over het milieu en de kwaliteit. Zo zijn er zorgen over het optimale gebruik van verpakkingsmateriaal, zoals bijvoorbeeld het hergebruiken van de verpakkingen na het uitpakken van het product. Maar ook over de informatievoorziening richting de klant zijn grote zorgen. dat bedrijven rekening moeten houden met de gevolgen voor het milieu als ze een online winkel openen, moeten ze ook voldoen aan de Europese wetgeving. Deze wetten beschermen de consument, zodat hij of zij veilig online kan shoppen. Zo moeten webshops bijvoorbeeld alle klanten toegang geven tot hun volledige website en diensten, ongeacht het land van waaruit klanten de website bezoeken. Wel mag een webwinkelier zelf bepalen aan wie hij producten wel of niet levert. Leveren aan klanten in landen waar je bijvoorbeeld geen activiteiten verricht, hoeft niet, Naast het feit

E-commerce wordt steeds belangrijker begrip voor bedrijven, omdat steeds meer klanten, los van de coronamaatregelen, graag online hun producten willen kopen.

omdat internationaal leveren niet wettelijk verplicht is. Naast de regels die gaan over de webshop zelf, heeft een webshop ook met producteisen en andere lokale regels in het buitenland te maken als het aan klanten over de grens producten levert. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat, wanneer er via de webshop een order uit een ander Europees land binnenkomt, er eerst wordt nagegaan of het

product wel zomaar geleverd mag worden. Verder moet er ook rekening gehouden worden met de bescherming van de consument. Bij een koop op afstand, bijvoorbeeld via internet, telefoon of post, is de consument vanuit de wet beschermd. Zo heeft een webwinkelier een informatieplicht naar zijn consument. Zoals een omschrijving van het aanbod, contactgegevens van een bedrijf, bedenktijd

en betaling. Tot slot heeft een webshop verplichtingen bij het verwerken van persoonsgegevens, zoals geboortedatums, e-mailadressen en burgerservicenummers. Het zijn een hoop eisen waar webshops aan moeten voldoen, maar als die eisen eenmaal opgevolgd zijn, gaat er een nieuwe digitale wereld voor bedrijven open.

ADVERTENTIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

48 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - SMART CITY

In een slimme stad staat niet de technologie, maar de mens centraal Smart City Een stad bestaat uit mensen. Mensen die een mooie plek zoeken om te wonen, leven, recreëren en werken. Om de stad van de toekomst vorm te geven, moet daarom ook vooral gekeken worden naar de mensen die er leven. Tekst: Féline van der Linde

n de ideale stad

van de toekomst komen allerlei verschillende componenten bij elkaar. Duurzaamheid, maar ook mobiliteit en leefbaarheid. Om de stad van de toekomst vorm te geven, moeten we kijken naar maatschappelijke opgaven en vraagstukken van nu: en de mens mogen we daarbij absoluut niet vergeten, aldus Elphi Nelissen, expert duurzaam bouwen en circulariteit. aantal flinke uitdagingen op. Het klimaat verandert, en dat betekent dat we beter gewapend moeten zijn tegen weersextremen. Maar daarnaast is er ook een toenemende urbanisatie. Hoe gaan steden ervoor zorgen dat ze nog meer mensen op een betaalbare manier onderdak kunnen bieden? Dat werpt een

er nog circulariteit. Nelissen: “We weten dat bij materiaalgebruik veel CO2 vrijkomt. Er moet dus beter nagedacht worden over de materialen die we nodig hebben om een pand te maEn dan is

ken of te renoveren.” Zeker als het gaat om energiebesparende materialen, want weegt de besparing tijdens de levensduur van het gebouw wel op tegen het verbruik van het materiaal? aan te pakken, is er behoorlijk wat werk aan de winkel. Voor een groot deel is het verslimmen van de stad een organisatieopgave. Integraal samenwerken, is altijd makkelijkr gezegd dan gedaan. “Dit vraagt namelijk om een enorme mate van samenwerking van regionale overheden onderling, maar ook met bewoners, de landelijke overheid en marktpartijen die een rol spelen”, aldus Wim Willems, voorzitter G-40 themagroep Smart Cities. Om die uitdagingen

Om de stad van de toekomst vorm te geven moeten we kijken naar maatschappelijke opgaven en vraagstukken van nu. Ook op technologisch

gebied zijn er nog flinke uitdagingen te overwinnen. In de praktijk is er al heel veel mogelijk, maar de koppeling tussen verschillende systemen is een tweede. Willems: “Ook daarbij is communicatie van het grootste belang.” Maar hoe houd je contact met die digitale samenleving? Daar

moet je in investeren door met de verschillende generaties in de samenleving in contact te blijven. Je wil technologie gaan gebruiken om de samenleving in zijn kracht te zetten, dus moeten er al aan de voorkant doelen gesteld worden voor de technologie, niet pas achteraf. Uiteindelijk gaat het daarbij

niet om het uitrollen van zoveel mogelijk technologie, maar om het verweven van deze technologie in dagelijkse processen, vertelt Brian Benjamin, programmamanager Digitale Stad Almere. “De mens zou in de digitale stad centraal moeten staan en door te digitaliseren kun je steeds meer dienstverlening in zo’n stad meetbaar en gepersonaliseerd maken. In een aantrekkelijke stad is leefbaarheid bijvoorbeeld heel belangrijk. Luchtkwaliteit is daar een essentieel onderdeel van. Momenteel werken we natuurlijk met sensortechnieken om de verkeersstroom in de stad te reguleren, maar dat zouden we ook kunnen inzetten om luchtkwaliteit te verbeteren en geluidsoverlast te verminderen. Zo zet je digitale technologie in om leefbaarheid in zijn algemeenheid te verbeteren. Daar zetten we nu ook op in met de Floriade.” En als dat goed

gaat, dan is het zaak om dat ook op grotere schaal uit te rollen. “We zijn binnen de Floriade bezig met allerlei digitale oplossingen”, stelt Benjamin. “Waaronder ook een mobi-

liteitstraject, waarbij we proberen bewoners te verleiden de eigen auto te laten staan en meer gebruik van OV en deelconcepten te maken. Almere is daar, als middelgrote stad, de pilotstad voor, maar de kennis die we hier op doen, moet uiteindelijk ook in de rest van Nederland en zelfs in Europa geïmplementeerd worden. Die samenwerking met elkaar moeten we nu ook echt gaan regisseren en vormgeven.” 90 procent cultuur en 10 procent technologie. Tech moet vooral inspirerend zijn en we moeten het ook niet overschatten. We moeten na gaan denken over de generaties na die van ons en om te zorgen dat de transitie naar een slimme stad sociaal en rechtvaardig is, is leiderschap essentieel. Als je dat niet organiseert, dan pikken je inwoners het niet. Digitale transformatie is

van de bevolking is nodig, want digitalisering in de stad biedt kansen op allerlei vlakken. Het geeft je een beter inzicht in de samenleving, zorgt voor verbeterde communicatie en biedt hulpmiddelen om veiligheid, mobiliteit en milieu te verbinden. Echter, je moet wel zorgen dat de grondrechten van de bewoners gewaarborgd zijn en dat deze digitale infrastructuur te allen tijde veilig is. Digitalisering moet duidelijk, transparant en herleidbaar zijn, alleen dan kan de slimme stad echt slagen. En die steun

Waterstof uit wind

Jan Willem Langeraar Business Development at HYGRO

Smart CIty Tekst: Sterre Blokdijk Foto: Persfoto

Waar staat HYGRO voor? "Als bedrijf zijn wij als initiatiefnemer betrokken bij verschillende ontwikkelingsprojecten waarbij waterstof uit wind wordt ingezet. Onze aanpak, ook als adviseur is onafhankelijk van technologie leveranciers, gericht op de laagste kosten van wind tot toepassing. Door het creëren van synergie tussen windturbine, elektrolyse en waterstof infrastructuur kunnen we projecten ontwikkelen, realiseren en exploiteren." Tegen welke opvattingen lopen jullie aan? "Het opwekken van waterstof in een windturbine komt niet direct bij men op, terwijl dit vele voordelen biedt en het energiesysteem op verschillende niveaus kan worden versterkt. Onze analyses laten zien dat je twee keer zoveel energie uit wind energie kan halen, als je waterstof als energiedrager gebruikt in plaats van elektriciteit. Dan kom je erachter dat waterstof een belangrijke energiedrager gaat worden in ons energiesysteem." "We willen zoveel mogelijk waterstofturbines bouwen om het Nederlandse energiesysteem gezond en kansrijk te maken. Door de elektrolyse in de windturbine te integreren, vermijden we veel systeemkosten en elektrische conversie en transportverliezen tussen de windturbinegenerator en de landingsplaats. Bovendien kan deze integratie de efficiëntie van het elektrolyseproces verhogen. Deze integratie zal een nieuwe basis leggen voor het optimaliseren van windturbines en windenergiecentrales als geheel." Jullie zijn bezig met het realiseren van een waterstofmolen? "De eerste waterstofmolen is gebaseerd op een integratie van bestaande componenten, met als doel direct bij onze windturbine brandstof te produceren en gelijktijdig een keten te realiseren van waterstofproductie, opslag en distributie naar waterstoftankstations. De hoge drukvaten zijn te gebruiken als opslag én distributie middel. Niet alleen het slim produceren van waterstof, maar ook het slim opslaan en distribueren is cruciaal in de keten." Waarom speelt waterstof een belangrijke rol speelt in ons toekomstige energiesysteem? "Met waterstof als energiedrager kan meer energie, tegen lagere kosten, worden opgewekt uit windenergie dan met elektriciteit. Daarnaast is de waterstof makkelijk op te slaan waardoor er een robuust energiesysteem ontstaat dat makkelijk om kan gaan met een fluctuerend aanbod en vraag. ADVERTENTIE

Digitaal buurtnetwerk Hoplr ontwikkelde een formule voor zorgzame buurten Meer weten? Download het booklet

“De Buurt van de Toekomst” Scan Me!

www.services.hoplr.com/nl/buurtvandetoekomst

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

SMART CITY -TOEKOMST TOEKOMST VAN VAN DE DEECONOMIE ECONOMIE 49

HOPLR – PARTNER CONTENT

Een visie op de buurt van de toekomst Trends als digitalisering, individualisering, vergrijzing en toenemende personeelstekorten in bijvoorbeeld de zorg hebben invloed op hoe de buurten van morgen er zullen uitzien. Hoewel we in een tijd van digitalisering middels sociale media toegang hebben tot contact met de hele wereld, zijn we meer dan in het verleden eenzaam. Daarnaast worden we ouder en meer hulpbehoevend in een tijd dat we steeds minder zorgpersoneel per hoofd hebben. Hoe gaan we om met dit soort ontwikkelingen? Buurtplatform Hoplr biedt uitkomst.

Corona heeft bepaalde maatschappelijke problemen versterkt Toegegeven, problemen als eenzaamheid hebben in coronatijd een vlucht genomen en zullen verbeteren nu we in een nieuwe fase zijn aanbeland. Toch bleek uit het Nationaal Geluksonderzoek van 2018 – voor corona – dat bijna de helft van alle Belgen zich weleens eenzaam voelt. Uit de Nederlandse Gezondheidsmonitor kwam daarnaast naar voren dat bijna een op de drie ouderen niet zelfredzaam is en dat

het hulpaanbod van professionals en vrijwilligers is gedaald sinds 2016. Hoe gaan we dit soort uitdagingen te lijf in een samenleving die alsmaar sneller ontwikkelt en het oog voor de mens lijkt te verliezen?

Over Hoplr Hoplr verlegt de focus van het individu terug naar de lokale gemeenschap. Het platform wil anticiperen op uitdagingen van morgen, zoals vergrijzing, buurtzorg, inclusie en burgerparticipatie door gebruik te maken van de kracht van het collectief. Dit doet Hoplr door burgers, lokale overheden en welzijnsorganisaties een digitaal buurtnetwerk te bieden waarbij de focus ligt op sociale interactie tussen inwoners en betrokkenheid met de buurt. Het bereik van Hoplr groeit snel en inmiddels wordt het platform gebruikt in meer dan 2.500 buurten door ruim 650.000 gezinnen in België, Nederland en Luxemburg. Ook landen als het VK, Zwitserland, Israël, Scandinavië en Turkije lonken.

“Bovendien

ligt een belangrijke focus van Hoplr op het ondersteunen van kwetsbare en minder mobiele personen in de buurt, ouderen in het bijzonder.”

Wat een online buurtnetwerk biedt Het verlangen deel uit te maken van een lokale gemeenschap (ofwel “sense of belonging”), is een belangrijk thema voor Hoplr. We hebben elkaar nodig. In de buurt van de toekomst ziet Hoplr de

kracht van een hechte buurt en het belang van “opnieuw” voor elkaar zorgen. Een buurtnetwerk verbindt bewoners en stimuleert ze op interessegebieden verbinding met elkaar te zoeken, spullen of hulp uit te wisselen, activiteiten te organiseren, enzovoort. Bovendien ligt een belangrijke focus van Hoplr op het ondersteunen van kwetsbare en minder mobiele personen in de buurt, ouderen in het bijzonder. Tot drie jaar langer thuis met een buurtnetwerk Vergrijzing, eenzaamheid en personeelstekorten in de zorg hebben namelijk implicaties voor de buurt van de toekomst. Met behulp van een nieuw en innovatief zorgconcept, genaamd BCQ (Buurt-Conciërge-Quartier), tracht Hoplr bewoners van de buurt te koppelen aan ouderen of kwetsbaren die ondersteuning kunnen gebruiken bij basis- of aanvullende behoeften met een relatief lage zorgvraag. Vrijwillig hulpverlenende buurtbewoners (ofwel informele burenhulp) maken een wereld van verschil voor ouderen en zorgpersoneel door een helpende hand te bieden. Hoplr hoopt dat ouderen via BCQ zo lang mogelijk thuis kunnen blijven, naar verwachting tot wel drie jaar. Benutten van sociaal kapitaal en middelen Hoplr maakt het sociaal kapitaal toegankelijk. Dat kapitaal ontstaat door mensen van verschillende achtergronden, moedertalen, opinies, culturen en leeftijden samen te brengen rond allerlei buurt gerelateerde thema’s. Al zijn deze contacten vaak vluchtig, ze zijn cruciaal voor het vormen van het alledaagse steunnetwerk.

Hoplr voor lokale overheden Scan de QR code!

services.hoplr.com

Daarom werkt Hoplr aan een formule om het sociaal kapitaal te berekenen en in kaart te brengen: het sociaal kapitaal van een buurt is gelijk aan het potentieel van middelen in een buurt maal de toegang tot die middelen. Die toegang staat dan weer gelijk aan de mate waarin buurtbewoners willen aansluiten op het buurtnetwerk maal de mate waarin ze kunnen aansluiten. Hoplr zoekt naar het optimaliseren en vergelijken van al die componenten op buurtniveau. “Hoplr kan in de slimme steden en gemeenten van de toekomst een belangrijke meerwaarde vormen, en dan vooral om buurtbewoners te betrekken bij lokale projecten. Het platform helpt om in kaart te brengen wat de percepties en wensen van burgers zijn én om daar vervolgens ook rekening mee te houden in het vormgeven van die steden en gemeenten”, aldus Jennick Scheerlinck, medeoprichter Hoplr. Meer weten over wat Hoplr voor uw gemeente kan betekenen? In Nederlandse gemeenten als Den Haag, Waalwijk, Weert en Almere wordt Hoplr al ingezet op het terrein door welzijnsorganisaties. Bekijk wat de mogelijkheden voor de buurten zijn en download het booklet “De Buurt van de Toekomst”.

50 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - SMART CITY

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Provincies zorgen ervoor dat een onoplosbare puzzel toch opgelost kan worden’ Smart City Nederland staat voor een groot aantal maatschappelijke opgaven. Dit betekent dat ook in de fysieke leefomgeving een hoop veranderingen plaatsvinden. Het is aan de provincie om hierin te fungeren als bruggenbouwer. Huib van Essen, gedeputeerde provincie Utrecht, portefeuillehouder Wonen: “Een bruggenbouwer die kennis en kunde bundelt, de juiste partijen weet te vinden, zowel overheden, instellingen als bewoners, om gezamenlijk de puzzels van vandaag de dag en in de toekomst op te kunnen lossen.” Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto's

r moeten voldoende

woningen gebouwd worden die goed bereikbaar zijn, duurzame energie moet opgewekt worden, landbouw moet worden verduurzaamd en kwetsbare natuurgebieden moeten worden hersteld. En dan is er ook nog het stikstof vraagstuk. In 2030 moet de stikstof uitstoot gehalveerd zijn ten opzichte van 2019. Enorme vraagstukken die tezamen een enorme puzzel voor ons land vormen. “De provincies zorgen er, in samenwerking met de gemeenten, inwoners en het Rijk voor dat doelstellingen gehaald worden door partijen met elkaar te verbinden.”

Door de kennis bij elkaar te brengen en met elkaar te verbinden zijn de provincies in staat, met hun coördinerende rol, om onoplosbare puzzels toch op te kunnen lossen. “Alle vraagstukken die

momenteel spelen in Nederland hebben raakvlakken met elkaar”, gaat Huib van Essen verder. “Het gaat namelijk om keuzes die gemaakt moeten worden in de ruimtelijk ordening. Waar moeten bijvoorbeeld woningen bijgebouwd gaan worden, waar gaat welke duurzame energieopwekking plaatsvinden en waar gaat stikstof reductie plaatsvinden?” Vroeger was daar het ministerie van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer) die verantwoordelijk was voor de ruimtelijke ordening in Nederland, maar werd helaas opgeheven in 2010. Met de komst van het huidige kabinet is er weer een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijk Ordening, namelijk Hugo de Jonge, waar de provincies erg tevreden mee zijn. “Iedereen snapt wat de gemeenten doen en wat het kabinet doet, maar velen hebben nog hun vraagtekens bij wat de provincies nu precies doen, stelt Edward Stigter, gedeputeerde provincie Noord-Holland, portefeuillehouder Stikstof. “De provincies hebben de taak om de ruimtelijk puzzel van Nederland te leggen.”, vult Van Essen aan. “Maar dat doen we niet alleen. Hiervoor werken we samen met waterschappen, gemeenten, inwoners en het Rijk. Tezamen komen we tot

de complete puzzel, waarbij de randvoorwaarden worden gerealiseerd door het Rijk.” In het Klimaatakkoord is

vastgelegd dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent verminderd moet zijn vergeleken met 1990. Ook is er afgesproken dat er ten minste 35 terawattuur middels hernieuwbare energiebronnen opgewekt moet worden in 2030. “De provincies zijn hier voortvarend mee aan de slag gegaan en per regio is gekeken wat er opgewekt kan worden en wie welke bijdrage hieraan kan leveren”, zegt Jop Fackeldey gedeputeerde provincie Flevoland, portefeuillehouder Energietransitie. Uit de Regionale Energie Strategieën is gebleken dat niet 35 maar eerder het voorstel 60 terawattuur gehaald wordt, maar dit moet wel ruimtelijk uitvoerbaar zijn. “Het is aan ons, de provincies, om met onze coördinerende rol en instrumentarium, de eventuele hobbels, op te lossen. Is er bijvoorbeeld een gebied aangewezen voor het plaatsen van windmolens, maar komt daar een beschermde vogelsoort voor, dan kan de plaatsing van de windmolens niet doorgaan. Integraal moeten alle uitgangspunten van betrokken partijen in balans gebracht worden en daar speelt de provincie een belangrijke rol in.” Tegelijkertijd raakt het ener-

gienetwerk vol, gaat Fackeldey verder. “Bijna overal kan er geen energie meer geleverd worden op het netwerk en is er geen capaciteit om

teruglevering aan het net te accommoderen. Bovendien is warmte ook onderdeel van de energietransitie. We moeten van het gas af en voor kwalitatief goede collectieve warmtevoorzieningen is er nog een wereld aan kennis nodig. Aan de provincies de taak om hier goede verbindingen en netten aan te leggen, zeker nu door de oorlog in Oekraine de druk wordt verhoogd om van het (Russisch) gas af te gaan.” Naast de woningcrisis en de

energietransitie is er ook de stikstof problematiek. Deze is drie jaar geleden echt op de kaart gezet en inmiddels is duidelijk geworden dat hoe het vroeger ging niet meer kan. “Ons land gaat stilstaan als we geen stikstof reductie realiseren”, aldus Stigter. “Met het gevolg dat er weerstand van bijvoorbeeld boeren kwam en nog altijd komt. Het nationale doel, het reduceren van CO2 met 49 procent, moet in gebiedsprogramma’s op provinciaal niveau worden uitgevoerd en dat betekent dat we soms op de vierkante meter nauwkeurig plannen maken. De provincies doen dit samen met de boeren. Door het gesprek aan te gaan, te vragen wat de boeren nu zelf willen en samen te bepalen hoe de plannen gerealiseerd zouden moeten worden.” Nederland staat aan de

vooravond van een verbouwing van het landelijk gebied, gaat Stigter verder. “Naast de stikstof problematiek, hebben we nog een wateropgave, de klimaatopgave en ook nog het

nitraatvraagstuk in de landbouw.” Van Essen sluit zich hier bij aan: “Stuk voor stuk complexe opgaven die alleen gebiedsgericht opgelost kunnen worden.” Stigter: “Niet alleen de doelen halen, maar vooral het bieden van perspectief is een rol die de provincie op zich neemt. In het geval van de stikstof problematiek krijgen de boeren het voor hun kiezen. “Door samen te werken met alle partners, de boeren, gemeenten en het Rijk, bieden wij hen perspectief. Willen zij bijvoorbeeld stoppen met de onderneming dan kijken wij samen met hen naar financiële tegemoetkomingen van het Rijk.” de doelen geeft perspectief, aldus Van Essen, gedeputeerde provincie Utrecht, portefeuillehouder Wonen. “Rondom het klimaat en energietransitie zie je dat wanneer men getriggerd wordt om in actie te komen en doelstellingen worden gehaald dit perspectief geeft. Ook het perspectief bieden aan de mensen zelf, die in de gebieden wonen en werken, maken dat je draagvlak creëert.” Het is aan de provincie om hierin te fungeren als bruggenbouwer, besluit Stigter. Van Essen sluit zich hier bij aan: “Een bruggenbouwer die kennis en kunde bundelt, de juiste partijen weet te vinden, zowel overheden, instellingen als bewoners, om gezamenlijk de puzzels van vandaag de dag en in de toekomst op te kunnen lossen.”

Jop Fackeldey, Gedeputeerde provincie Flevoland, portefeuillehouder Energietransitie

Ook het behalen van

Huib van Essen, Gedeputeerde provincie Utrecht, portefeuillehouder Wonen

Edward Stigter, Gedeputeerde provincie Noord-Holland, portefeuillehouder Stikstof ADVERTENTIE

WORKFORCE MANAGEMENT BY SYNTEGRO

DE WORKFORCE MANAGEMENT SPECIALIST VOOR SLIMME STEDEN EN GEMEENTEN

SYNTEGRO.NL

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

SMART CITY - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 51

‘Versnelling nodig in digitale transitie’ Smart City

Om de digitale transitie in Nederland te versnellen, is het nodig om vraag en aanbod in de ICT en telecom beter bij elkaar te brengen en op elkaar af te stemmen. Het jaarthema van de brancheorganisatie van Nederlandse Bedrijfstelecommunicatie Grootgebruikers is dit jaar ‘Building bridges in a connected society.’ Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Pexels

systemen – denk aan politie, brandweer en ambulances – en business critical systemen: de continuïteit van de bedrijfsvoering moet niet in gevaar komen bij bereikbaarheidsproblemen.” Daarvoor zijn allerlei oplossingen te bedenken. Door feilloos de match tussen de vragende partij en een solution partner te zijn, kan de vereniging de gewenste continue bereikbaarheid garanderen.

Een belangrijk actueel thema in die smart society is continue bereikbaarheid. Een belangrijke partner

Petra Claessen, Expert bedrijfstelecommunicatie & Eric Reij, voorzitter

op het lijf is geschreven van bruggenbouwer en expert bedrijfstelecommunicatie, Petra Claessen. Het jaarthema gaat over het bouwen van bruggen tussen actuele thema’s en vraag en aanbod daarin. Denk aan 5G, Cybersecurity, Artificial Intelligence (AI), Internet of Things (IoT), Data Analytics, Circulaire Economie en Smart Society. Claessen: “Op de ledenlijst van de brancheorganisatie staan zorgcentra zoals grote academische ziekenhuizen, universiteiten maar ook gemeenten en grote bedrijven. Zij hebben allemaal belang bij een smart society: een perfect werkende digitale infrastructuur.” en titel die

daarin is ook de overheid, denk hierbij aan het Ministerie voor Economische Zaken en Klimaat (EZK) en het Agentschap Telecom (AT). “Middels het voeren van lobby bij EZK voor het ontwikkelen van een visie op en beleid voor de brede, integrale, digitale infrastructuur en het belang van de smart society. Door de leden van de vereniging te raadplegen in consultatierondes over nieuwe wetgeving en beleidsnotities krijgen we hiermee validering en erkenning door EZK voor de rol als branchevereniging. Daarnaast dient de brancheorganisatie ook als adviesorgaan richting diezelfde overheid: zij willen

Zorgcentra zoals grote academische ziekenhuizen, universiteiten maar ook gemeenten en grote bedrijven hebben allemaal belang bij een smart society: een perfect werkende digitale infrastructuur.

zelf uiteraard ook hun digitale infrastructuur goed voor elkaar hebben.”

We willen allemaal bereikbaar zijn én blijven, daarvoor hebben we een goed werkende, digitale infrastructuur nodig. onderwerp is cybersecurity. “Dat is natuurlijk enorm actueel en heeft constant onze aandacht. Een ander actueel

Door het adviseren van de overheid intensiveren we de publiek-private samenwerking met actoren in de industrie.” Het is allemaal bedoeld

om de digitale transitie te kunnen versnellen-en zoals Claessen zegt: ‘marktimperfecties op te lossen’. “Ons jaarthema is niet voor niets ‘Building bridges in a connected society.’ Door het bouwen van bruggen tussen vraag en aanbod en doen wat nodig is om tot oplossingen te komen. Iedereen met elkaar verbinden: connectiviteit creëren. We willen allemaal bereikbaar zijn én blijven, daarvoor hebben we een goed

werkende, digitale infrastructuur nodig. Zo creëren we een connected society.”

Door feilloos de match tussen de vragende partij en een solution partner te zijn, kan de vereniging de gewenste continue bereikbaarheid garanderen.

BTG: BTG staat voor Branchevereniging ICT en Telecommunicatie Grootgebruikers en behartigt al sinds 1986 de belangen van Nederlandse bedrijven en instellingen die op grote schaal gebruikmaken van bedrijfscommunicatie. Claessen: “We zijn echt een vereniging van en voor grootgebruikers. Wij zijn een onafhankelijke partij die gebruikers in contact brengt met solution partners: verbinden is wat wij dagelijks doen.

Om de digitale transitie in Nederland te versnellen, is het nodig om vraag en aanbod in de ICT en Telecom beter bij elkaar te brengen en op elkaar af te stemmen. Een belangrijk actueel

thema in die smart society is continue bereikbaarheid. “Daarin kun je onderscheid maken tussen mission critical

We willen allemaal bereikbaar zijn én blijven, daarvoor hebben we een goed werkende, digitale infrastructuur nodig. Zo creëren we een connected society.

52 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - SMART CITY

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

De energietransitie in de praktijk Smart City

Om de klimaatdoelen te halen is inmiddels duidelijk dat we moeten overstappen op duurzame energiebronnen, zoals zonneen windenergie. Maar hoe wordt dat in de praktijk gerealiseerd? Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

een klimaatneutrale samenleving gaat voor een groot deel over energiebesparing. Daarnaast gaat het over de omschakeling van fossiele energiebronnen naar duurzame energiebronnen. En dat betekent dat het gehele energiesysteem moet veranderen en uitbreiden. Zo ook de energie-infrastructuur, stelt TNO.nl. Deze verbindt de energiegebruikers met de energiebronnen. Niet alleen de opwek van wind- en zonne-energie via windturbines en zonnepanelen heeft invloed op de energie-infrastructuur. Ook de toenemende vraag naar elektriciteit door nieuwbouw en elektrisch vervoer en de komst van nieuwe energiedragers als waterstof maken dat de energie-infrastructuur veranderd moet worden. e weg naar

dagelijkse activiteiten wordt geleverd door diverse energiedragers. Om het licht te branden gebruiken we bijvoorbeeld elektriciteit. En om te koken en douchen gebruiken de meeste mensen nog aardgas. Anderen zijn weer aangeDe energie voor

De energie voor dagelijkse activiteiten wordt geleverd door diverse energiedragers.

sloten op een warmtenet voor hun verwarming. De transitie van fossiele naar duurzame energie betekent dat de bronnen van energie gaan veranderen. Aardgas zal vervangen worden door elektriciteit, waterstof, groengas en heet water in warmtenetten. De warmtevraag van huizen en gebouwen zal ook ingevuld gaan worden met warmtenetten en elektrische warmtepompen. Hiervoor zijn warmtenetten nodig en/ of moet het elektriciteitsnetwerk verzwaard worden. Dit is een kostbaar proces en de realisatie van nieuwe infrastructuur duurt vanwege complexe vergunningstrajecten vaak lang. De industrie bijvoorbeeld zou al in het komende decennium kunnen

De transitie van fossiele naar duurzame energie betekent dat de bronnen van energie gaan veranderen. overstappen op waterstof als energiedrager, maar daarvoor is de aanleg van waterstofnetten noodzakelijk en daarmee gaan tijd en geld gepaard, is te lezen op energieregionhz. nl. Het allerbelangrijkste blijft natuurlijk het feit dat er altijd energie beschikbaar is. In het huidige energiesysteem wordt er energie geproduceerd wanneer er energie gevraagd wordt, bijvoorbeeld wanneer

je het licht aandoet. Zonneen windenergie zijn echter niet stuurbaar. Om het energiesysteem van de toekomst betrouwbaar te houden, is opslag in bijvoorbeeld waterstof en smart grids (intelligente netten) een oplossing. De provincies in Nederland

zijn volop bezig met de energietransitie, onder andere met de Regionale Energiestrategieën (RES’en). In de provincie Noord-Holland zijn er twee Regionele Energie Strategieën opgesteld, namelijk de Noord-Holland Noord (NHN) en de Noord-Holland Zuid (NHZ), aldus energieregionhz.nl. Met deze strategieën wordt er onder andere gezocht naar ruimte voor grootschalige opwek

van duurzame elektriciteit uit zonneen windenergie. Maar niet alleen de locatie, ook de energiedragers per regio kunnen verschillen. Zo wordt waterstof nu nog gebruikt als grondstof, maar door de energietransitie is er steeds meer aandacht voor waterstof als energiedrager en als brandstof. Waterstof kan namelijk duurzaam geproduceerd worden. In dit geval wordt water door middel van elektriciteit omgezet in waterstof en zuurstof. Wanneer dit met duurzame elektriciteit gebeurt, is waterstof duurzaam. Dit wordt ook wel groene waterstof genoemd. Amsterdam wil als voorloper in de transitie naar een duurzame samenDe Port of

leving ook de scheepvaart samen met de maritieme sector versneld verduurzamen, stelt transport-online. nl. Dit willen ze onder andere doen door waterstof in te gaan zetten als duurzame scheepsbrandstof. Zo gaat het nieuwe directievaartuig dat in 2023 in de vaart komt varen op waterstof. Ook Tata Steel en IJmuiden zet waterstof in om in 2050 klimaatneutraal staal te maken op basis van waterstof. Sinds september 2021 richten zij zich op het zo snel mogelijk ontwikkelen van de staalproductie op basis van waterstof. Nu gebeurt dat nog met behulp van aardgas, maar zodra groene waterstof in voldoende mate aanwezig is, zullen zij hierop overstappen, aldus change.inc. De noodzaak voor waterstof is in de industrie groter dan in de gebouwde omgeving. De industrie heeft namelijk hoge temperaturen nodig die nu eenmaal bereikt kunnen worden met waterstof. Deze temperaturen kunnen moeilijk bereikt worden met warmtepompen of boilers, die wel gebruikt kunnen worden om huishoudens mee te verwarmen. De energietransitie betek-

onder andere van fossiele naar duurzame energiebronnen overstappen. Het is aan de betrokken partijen, zoals provincies, om te kijken waar welke energiedragers ingezet kunnen worden en infrastructuren moeten worden aangepast om de energietransitie in de praktijk te brengen. ent

ADVERTENTIE

SOFTWARE HELPT BEDRIJVENTERREINEN NOORD-HOLLAND NOORD CONCREET MET ENERGIEBESPARING Op 17 december 2021 werd op bedrijventerreinen in Noord-Holland Noord het startsein gegeven voor een pilot (Slim Besparen) om op een slimme manier energieverbruik te realiseren. Technologie speelde hierbij een belangrijke rol en bespaart ondernemers enorm veel energiekosten op een eenvoudige manier. Jack Ros (Volvo Ton van Kuyk), Wim Joosten (programmamanager Energie Innovatie bij Regio Alkmaar) en Nico Meester (Projectleider Verduurzaming Bedrijventerreinen bij Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord) vertellen over het initiatief.

Wim Joosten: “Bedrijventerreinen in onze regio, maar ook daarbuiten, hebben enorm veel potentieel om energie op te wekken, maar ook om te besparen. Vanuit de regio willen we graag koplopers qua verduurzaming in beeld krijgen zodat zij kunnen helpen volgers in beweging te krijgen.” Bedrijven die gaan besparen kunnen 10 tot 15% van hun energiekosten terugdringen. Waar veel andere manieren van verduurzaming veel tijd en geld kosten om operationeel te krijgen, kan besparen vrijwel direct operationeel zijn. Met software van onder andere Hero Balancer is Volvo Ton van Kuyk aan de slag gegaan. Jack Ros: “Deze software is op onze CV geïnstalleerd en die bepaalt wanneer er warmte nodig is en wanneer niet. Als je als bedrijf gesloten bent, houdt de software hier direct rekening mee en bespaar je meteen energiekosten.” In eerste instantie was Van Kuyk zeer sceptisch over de oplossing die Hero Balancer bood. Er werd aangegeven dat de investering binnen een paar maanden terugverdiend zou zijn. Jack Ros: “Eerlijk gezegd geloofde ik de belofte die Hero Balancer deed niet. Maar we zijn nu vier maanden verder en op onze locatie in Alkmaar hebben wij al € 2.200,- bespaard. Natuurlijk zitten wij ook aan zonnepanelen te denken, maar dit was wel een héél eenvoudige manier om te verduurzamen en kosten te besparen.” Verduurzaming en energietransitie zijn belangrijke thema’s in de regio NHN. In West-Friesland is hiervoor bijvoorbeeld een duurzaam ondernemersloket opgericht. Nico Meester: “Het ondernemersloket is van, voor en door ondernemers zonder bemoeienis van de overheid. Ze funden het alleen. Het loket neemt bedrijven aan de hand bij het proces van energiebesparing, energieopwekking, opslag in accu’s en gezamenlijke energie-inkoop. Wij zijn nu ook bezig om dit soort loketten in andere regio’s te introduceren. Het denken over energietransitie en het belang ervan zien we nu duidelijk toenemen.” Neem voor meer informatie over ‘Slim Besparen’ contact op met Nico Meester van Ontwikkelingsbedrijf NHN (nmeester@nhn.nl)

NOORD-HOLLAND NOORD: DE WATERSTOFREGIO VAN DE TOEKOMST Klimaatverandering is een groot en urgent probleem. Om de opwarming van de aarde zo veel mogelijk te beperken, moeten we de huidige fossiele energievoorziening in hoog tempo vervangen door duurzame alternatieven. Klimaat neutrale waterstof is geschikt voor praktisch alle sectoren en kan ook op grote schaal geproduceerd worden. Noord-Holland Noord heeft alle voorwaarden om komende decennia uit te groeien tot dé waterstofregio. Waterstof is één van de speerpunten in de Regio Deal Maritiem Cluster Kop van Noord-Holland, een samenwerking tussen Rijk en regio die tot doel heeft om meer innovatie en werkgelegenheid te creëren en de kracht van de regio Noord-Holland Noord te versterken.

UITDAGING EN KANS Voor Noord-Holland Noord (NHN) betekent de transitie naar een duurzame samenleving zowel een uitdaging als een kans. De uitdaging is alle sectoren in een hoog tempo te verduurzamen en daarmee grote economische sectoren, zoals de scheepvaart en de agrisector, te behouden voor de regio. De kans ligt in het leveren van een substantiële bijdrage aan het creëren van een waterstofmarkt, zoals beschreven in de Kabinetsvisie waterstof en de EU Strategy on Hydrogen. Dit biedt nieuwe mogelijkheden op het gebied van werkgelegenheid, kennis, techniek, onderwijs en wetenschap. Regio Deal Maritiem Cluster ‘Kop van Noord-Holland’ is een samenwerking tussen het Rijk en de regio om de kracht van NHN te versterken op het gebied van innovatie, kennisontwikkeling, onderwijs en ondernemerschap. Een waterstofeconomie biedt hierbij grote kansen voor de regio. Waterstof is niet alleen bruikbaar als brandstof, maar ook als grondstof voor verschillende industriële processen en als opslagmedium voor energie. Een (tijdelijk) overschot aan duurzaam opgewekte elektriciteit kan worden omgezet in waterstof, dat bij een tekort aan elektriciteit weer wordt omgezet in elektriciteit. Waterstof draagt daarmee bij aan het ontlasten van het elektriciteitsnet en kan een oplossing bieden voor het groeiende probleem van overbelasting van het elektriciteitsnet.

UITGANGSPOSITIE NHN heeft een uitstekende uitgangspositie om een leidende rol te spelen in de nieuwe waterstofeconomie. De regio voldoet aan alle essentiële voorwaarden: • • • • •

Een zeer gunstige positie ten opzichte van de beoogde windparken in het noordelijke deel van de Noordzee. De bestaande gasinfrastructuur in de Noordzee. Deze landt grotendeels aan in Den Helder en kan ingezet worden voor het transport van waterstof. Directe aansluiting op de waterstofbackbone die de regio verbindt met de (inter)nationale industriële afnemers. Beschikbare ruimte voor de ontwikkeling van de waterstofeconomie. Hoogwaardige kennis van waterstof in verschillende kenniscentra binnen de regio.

NHN wil de waterstofeconomie voor heel Nederland op gang helpen, zodat ons land een internationale positie in de opkomende waterstofeconomie kan verwerven.

NHN, DE WATERSTOFREGIO IN 2050

Vanwege de grote urgentie van de klimaatopgave moet de transitie naar een duurzame samenleving uiterlijk in 2050 zijn afgerond. De ambitie van NHN is duidelijk: met de gunstige uitgangspositie kennis, techniek, onderwijs en wetenschap. Voor de productie en distributie van waterstof is de regio bij uitstek in de positie om uit te groeien tot één van de grote waterstofhubs in 2050 voor Noordwest-Europa. In onze toekomstvisie vindt grootschalige productie plaats op zee van groene waterstof. Middels de voormalige gasinfrastructuur gaat deze duurzaam opgewekte energie via Den Helder naar industrieclusters elders in Nederland of het buitenland. De regio beschikt daarnaast over regionale waterstofnetwerken die worden gevoed door de waterstofbackbone en regionale waterstofproductiefaciliteiten. Hiermee kan Noord-Holland Noord al in 2030 voor de helft voorzien in de verwachte vraag naar waterstof. De vraag naar deze waterstof is afkomstig uit diverse sectoren, zoals de scheepvaart, agrisector, logistiek en gebouwde omgeving.

WAAROM DE HYDROGEN VALLEY-STATUS VOOR NHN? Onderdeel van ons toekomstscenario voor de regio Noord-Holland Noord, is het verkrijgen van de Europese status van ‘Hydrogen Valley’. Met de financiële middelen die hierdoor beschikbaar komen, kunnen we lopende initiatieven sneller opschalen en komt de duurzame waterstofinfrastructuur eerder tot stand – een essentiële stap op weg naar een CO2-vrije samenleving. Doordat het potentieel van de regio bekendheid krijgt, wordt het bovendien gemakkelijk om verbinding te leggen met hydrogen valleys elders in Europa. Zo werken we gezamenlijk aan een internationale duurzame waterstofeconomie. Meer weten over onze waterstofambities en hoe Noord-Holland Noord vormgeeft aan een CO2-vrije toekomst met diverse projecten? Op het splinternieuwe platform WaterstofNHN.nl vind je allerlei informatie over projecten, nieuwsberichten en beschikbare rapporten. Ben je actief met waterstof en wil je aansluiten? Op de WaterstofNHN community vind je een kaart met alle waterstofprojecten en de partijen die bij de projecten betrokken zijn.

54 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - SMART CITY

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Singapore innoveert vanuit én met de burger’

Profiel Waar we het in Nederland over Smart Cities hebben, spreken ze in Singapore over een Smart Nation. Is Singapore het toekomstbeeld van Nederland? “Het is niet het land van de toekomst zoals films ons voorschotelen, je ziet geen vliegende auto’s

en je komt op straat ook niet allemaal robots of bionische mensen tegen. Laat we beginnen met dat misverstand uit de weg te ruimen.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto & Pexels

igitalisering als

voor de maatschappij, de economie en de overheid: dat is het credo in Singapore. basis

Maar betekent dat ook dat waar we in Nederland druk bezig zijn met slimme lantaarnpalen en stoplichten die verkeersstromen herkennen, ze in Singapore al een stapje verder zijn? Een gesprek met ambassadeur Margriet Vonno en Hoofd Innovatie Attaché Netwerk bij de ambassade in Singapore, Astrid Seegers. “Hier is het hip om mee te bouwen aan een digitale overheid. De premier hier bijvoorbeeld, die kan gewel-

dig goed coderen. Er is zeker een verschil met Nederland, maar we kunnen daarom juist veel van elkaar leren en samenwerken, waarbij de ambassade een verbindende rol speelt. ” Waar moet ik aan denken bij een Smart Nation?

“Singapore is natuurlijk een stadstaat, dus dan ben je al snel een Smart Nation in plaats van Smart City, maar wat het bijzonder maakt is

Singapore wil laten zien: wij zijn een Smart Nation en iedereen kan meedoen. dat het een zogeheten ‘whole of government approach’ is. Singapore kijkt niet op een klein toepassingsniveau, bijvoorbeeld: hoe creëren we slimme verkeerslichten, maar

naar de gehele integratie van technologie en digitalisering op stadsniveau. Met de informatie die ze daarbij verkrijgen, optimaliseren ze de stad verder en maken ze deze leefbaarder. Het belangrijkste verschil met veel andere voorbeelden is dat Singapore écht de burger meeneemt, de staat weet heel goed aan het publiek uit te leggen waarom ze dingen doen en luistert ook naar de wensen van de inwoners. Het draait hier niet om ADVERTENTIE

Laadoplossingen Aansluiten in Lichtmasten De vraag naar nieuwe laadoplossingen stijgt. Het benutten van lichtmasten biedt de oplossing zonder extra objecten te hoeven plaatsen in de Openbare Ruimte. ELEQ biedt hiervoor de oplossing. ELEQ is al vele jaren de marktstandaard voor ruimtebesparende aansluitkasten in de openbare ruimte. Onze jarenlange ervaring heeft geresulteerd in nieuwe aansluitoplossingen voor laden met lichtmasten.

Meer weten over het benutten van lichtmasten voor laden? Neem voor meer informatie contact op met Rob de Lang via: 0521 533 333 of rob.delang@eleq.com

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

kleine oplossingen maar om een heel slim totaalconcept en de transitie daar naartoe.” Kunnen jullie eens een

wat erachter zit. Die openheid en ambitie versterkt het vertrouwen in de digitale maatschappij en zorgt ervoor dat iedereen mee wil doen.”

voorbeeld geven?

“Neem de slimme auto. Je kunt focussen op wat die auto allemaal kan en wat het de privégebruiker van die auto brengt, maar je kunt ook focussen op het grote plaatje: wat brengt de slimme auto de stad? Singapore denkt aan het inzetten van zelfrijdende voertuigen voor first and last mile oplossing als onderdeel van het totale mobiliteitssysteem. Dit om het toch al dure privébezit van auto’s overbodig te maken, waardoor ze ruimte creëren voor meer groen en meer wandelen fietspaden die de leefbaarheid van de stad verbeteren en het gebruik van de auto minder noodzakelijk maken. Zo creëer je dus een slimme stad in plaats van een slim product.” Singapore spreekt van drie pilaren, om te beginnen de digitale maatschappij. Hoe uit zich dat?

“Dat verschilt niet heel veel met wat we in Nederland zien, maar wat interessant is hierbij, is dat Singapore innoveert vanuit én met de burger. Dat uit zich met name in de app ‘LifeSG’, waarin je bijvoorbeeld je kind kunt aangeven, maar ook je begrafenis kunt regelen. Die is niet vanuit het ministerie bedacht, maar vanuit de burger. ‘Wanneer heb jij de overheid nodig, dan maken wij dat digitaal mogelijk zonder dat je je hoeft te melden bij tien verschillende loketten’, is het credo vanuit de overheid hierbij. Dat wordt versterkt door de manier waarop de Singaporese overheid uitlegt waarom sommige digitale veranderingen nodig zijn én

Singapore kijkt niet op een klein toepassingsniveau, bijvoorbeeld: hoe creëren we slimme verkeerslichten, maar naar de gehele integratie van technologie en digitalisering op stadsniveau. Maar kan iedereen ook meedoen?

“Dat is ook iets waar de Singaporese overheid heel erg op inzet: digitale geletterdheid. Wat ze willen laten zien is: wij zijn een Smart Nation en iedereen kan meedoen. Dat uit zich in cursussen vanuit de overheid voor ouderen en andere mensen die mee willen, maar hulp nodig hebben. Bij die cursussen wordt bijgehouden welke bevolkingsgroepen waar moeite mee hebben en daar wordt dan weer op gestuurd. Via familie, via buurthuizen, via alle haarvaten van de maatschappij. Alles op alles wordt ingezet zodat iedereen mee kan.”

te behalen, maar overheden moeten wel randvoorwaarden en frameworks scheppen om het mogelijk te maken. Nederland kan wat leren van de praktische insteek van de overheid, neem het portal waar je als bedrijf op kunt inloggen als je bijvoorbeeld een optimalisatiesysteem voor je warehouse zoekt en dan krijg je een aantal oplossingen te zien die andere bedrijven aanbieden. Op deze manier probeert Singapore een extra zetje te geven voor de digitalisering van de economie.” De derde en laatste pijler is een digitale overheid. Hoe

Facebooks en Amazons, zoals je vaak ziet in Nederland. En ministers zijn ook vaak technisch onderlegd. Dat is wel een verschil met Nederland.”

Die ambitie en investering van de overheid versterkt het vertrouwen in de digitale maatschappij en zorgt ervoor dat iedereen mee wil doen.

ver zijn ze daar mee?

“Vooral in het ontwikkelen van applicaties en infrastructuur in eigen beheer zijn ze ver. The Hive maakt hier echt het verschil. Dat is dé plek waar alle IT-specialisten van de overheid zitten-en het verschil met Nederland is: de slimste Singaporezen willen hier werken. En niet bij externe partijen, de Googles,

Welke lessen kunnen we leren voor de situatie in Nederland?

“Vooral het lange termijn denken dat ze hier bezigen. De transitie naar een smart nation is niet iets van dag op dag, dat vergt een visie op de toekomst. Daarnaast is het denken vanuit de burger als eindgebruiker, zoals voor de

SMART CITY - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 55

LifeSG app, een inspirerend voorbeeld voor Nederland. Singapore ontwikkelt overigens niet alle technologie zelf en werkt graag samen met internationale partners en stelt zich open als land waar bedrijven pilots kunnen houden. Dit biedt natuurlijk kansen voor Nederlandse bedrijven, waar wij als ambassade bij assisteren.” Tot slot: wat gaat de toekomst van een Smart Nation brengen?

“Nou, hopelijk uiteindelijk wel die vliegende auto, daar zijn ze overigens ook al mee aan het testen. Maar belangrijker: een veel groenere stad, meer ruimte, meer efficiëntie én duurzamer. Mensen denken vaak bij digitalisering aan dingen die ze kunnen zien, zoals robots en apps die ze kunnen gebruiken. Dat is ook interessant, maar er zit veel meer achter zo’n Smart Nation dan je voor mogelijk houdt. Je kunt in een digitale samenleving

alles aan elkaar koppelen. Die integrale benadering van de digitalisering is iets waar we in Nederland ook goed in zijn, en waar we met Singapore op samen kunnen werken. De ambassade speelt een belangrijke rol in het ondersteunen en bevorderen van deze samenwerkingen. Zo brachten we partijen samen om technologie voor zelfrijdende auto’s verder te ontwikkelen, slimmer het waterleidingnet te managen en helpen we bij het praktisch maken van vraagstukken die gepaard gaan met circulaire economie. Zo bouwen we mee aan Smart Nation Singapore, terwijl dat tegelijkertijd ook iets oplevert voor Nederland en Nederlandse bedrijven.”

Feiten Margriet Vonno is sinds 2017 Ambassadeur in Singapore. Voorheen had ze diverse functies bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, het Ministerie van Buitenlandse Zaken en bij de Nederlandse ambassades in Brussel en Washington D.C. Astrid Seegers is sinds 2019 Hoofd Innovatie Attaché Netwerk bij de ambassade in Singapore. Ze is sinds 2013 werkzaam in de stadstaat in zowel commerciële als publieke functies.

In hoeverre is de digitale economie, de tweede pijler, in Singapore anders dan in Nederland?

“In vorm niet zozeer, de digitale economie is een globale trend. Iedereen wil digitaliseren, er valt heel veel winst

ADVERTENTIE

smartcity-iot.nl/fd

DE SMART CITY IS BINNEN HANDBEREIK Lees hier wat slimme technologie voor jouw gemeente of stad kan betekenen Scan de QR-code

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

56 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - SMART CITY

Samenwerkingen zullen voor smart cities gaan zorgen veel innovaties plaatsvinden, maar als er vervolgens geen beleid voor wordt gemaakt of aangepast dan blijven we achter de feiten aanlopen. Om dat te voorkomen is samenwerking cruciaal.” Wat is de rol van digitalisering voor een slimme stad?

“Nog te weinig worden smart cities samen gezien met digitalisering. Deze twee ontwikkelingen gaan hand in hand met elkaar. Maar net als met de online veiligheid hebben de ontwikkelingen voor smart cities ook betrekking op de privacywetgeving. Het is de taak aan de gemeenten om hier middels samenwerking voor goede weten regelgeving omtrent privacy en het opslaan van data te zorgen.” Niet iedereen heeft

Smart City

De afgelopen jaren hebben er een behoorlijk aantal ontwikkelingen plaatsgevonden in de transitie naar smart cities. Op een heleboel punten zijn samenwerkingen gezocht en zo zijn ontwikkelingen als parkeersensoren en slimme verkeerslichten al in vele steden en gemeenten geïmplementeerd. Hoe kan de aanpak voor slimme steden worden versneld? Wim Willems, wethouder Gemeente Apeldoorn, licht toe. Tekst: Féline van der Linde Foto: Rob Voss

toegang tot de juiste digioe zorg je nu voor

tale middelen. Kan ieder-

een slimme stad?

een mee in een slimme

“Samenwerking is het sleutelwoord. De G40 (stedennetwerk van veertig (middel)grote steden in Nederland, red.) heeft de afgelopen jaren al een heleboel punten opgepakt en vooral samenwerkingen (tussen overheden, met bewoners of bedrijven) opgezocht om steden steeds slimmer te maken. Zo zijn er onder andere de slimme verkeerslichten en worden metingen van het grondwater en data verzameld door inwoners uit de wijken steeds belangrijker voor een slimme stad. Maar hoe moet deze data vervolgens geïmplementeerd worden? Er kunnen nog zo

stad?

“Jazeker. Voor een slimme stad hoeven mensen niet per se digitaal vaardig te zijn. Voor bijvoorbeeld slimme verkeerslichten die op groen springen voor een fietser bij regen, is het niet noodzakelijk voor de fietser om de technologie daarachter te kunnen begrijpen. Ook niet bij een verkeersoversteekplaats die oranje lampen in het asfalt laat oplichten als die detecteert dat er een fiets aankomt om de veiligheid te verhogen.” Op welke manier wordt het steeds slimmer maken van steden gemakkelijker?

“Middels de introductie

van een Toolbox Slimme Stad wordt het realiseren van smart cities haalbaar én vooral tastbaar voor gemeenten en haar inwoners. De toolbox kent ruim 200 voorbeelden uit het veld. Bij elke tool staat er een uitgebreide uitleg en achtergrond, zodat de gebruiker zelf kan zien of de tool nog wordt doorontwikkeld en voor welke doelgroep de tool bedoeld is. De toolbox Slimme Stad is er voor iedereen die zich afvraagt of er voor een bepaald probleem al dan niet iets bedacht is. Overheden, burgers en private partijen kunnen er terecht om tools te vinden en te plaatsen. Zo vindt er dus altijd doorontwikkeling plaats om een slimme stad te realiseren.”

interessant, want als die weet dat het verkeerslicht over 20 seconden op groen gaat, kan de vrachtwagenchauffeur gas terugnemen en zonder echt te remmen weer optrekken en doorrijden. Dat scheelt een liter diesel en extra uitstoot van CO2 en fijnstof, wat goed is voor het milieu in de stad. Tegelijkertijd is dit ook heel handig voor de fietsers want de verkeerslichten zijn gekoppeld aan het KNMI en kunnen ervoor zorgen dat fietsers, groen licht krijgen wanneer het regent.” Hoe zal een slimme stad ook gaan bijdragen aan een duurzamere stad?

“De G40 heeft de Green Deal Zes ondertekend. Dit betekent dat alle gemeenten van de G40 zich de vraag stellen hoe de stadslogistiek zo efficiënt mogelijk met zo min mogelijk emissie kan worden geregeld in de toekomst. In de praktijk betekent dit echter nog dat alle gemeenten zelf het wiel gaan uitvinden. En dat kan en moet anders. Wanneer een paar gemeenten het voortouw nemen, dan kunnen andere gemeenten dit kopiëren en implementeren om geld en manuren te besparen, en is de transitie mogelijk vele malen slagvaardiger. Eigenlijk is dit al een onderdeel van een slimme stad, een slimme manier van samenwerken.”

Dat scheelt een liter diesel en extra uitstoot van CO2 en fijnstof, wat goed is voor het milieu in de stad. Wat zijn de voordelen van slimme steden?

“Uiteindelijk moeten technologie en slimme ontwikkelingen leiden tot een slimme stad die goed is voor natuur, economie en de inwoners van de stad. Het voorbeeld van de slimme verkeerslichten betekent niet alleen dat die verkeerslichten met elkaar kunnen communiceren, maar ook dat er met een navigatiesysteem kan worden gecommuniceerd. Dat is voor een vrachtwagen

slimme steden realiseren?

“We zullen moeten. Het is nú tijd voor het aangaan van samenwerkingen. De tijd van achterover hangen, is geweest. Samen zorg dragen voor samenwerkingen die ervoor zorgen dat we steeds slimmere steden realiseren, die gezond voor milieu en mens zijn en ook die nog eens bijdragen aan economische welvaart. In een wijk in Apeldoorn worden door de buurt zelf gegevens gemeten en aan de hand daarvan wordt het gesprek aangegaan over hoe ze de buurt beter, schoner, mooier en leefbaarder kunnen maken. Wanneer alle betrokken partijen, inwoners en vooral de gemeenten, bewust zijn van wat het hen allemaal kan opleveren zullen er steeds meer slimme steden gerealiseerd worden.”

Op dit moment staan we voor een aantal interessante uitdagingen. Er is een tekort aan woningen en klimaatdoelstellingen moeten worden gehaald.

Feiten Wim Willems is wethouder Burgerparticipatie en revitalisering bij de gemeente Apeldoorn en in die functie ook verantwoordelijk voor het smart city beleid van de gemeente. Tevens is hij voorzitter van de G40 themagroep Smart City, waarbinnen wordt nagedacht over de rol van smart cities en wat de gemeente kan stimuleren en moet regelen.

Gaan we dan ook nog ADVERTENTIE

Eco Partnership - Smart City expert group

www.btgservices.nl BTG smart city stack

Smart city topics

Bundling demand and supply Government

Utilities

Enviorment

BTG Consultancy

Public Safety

Mobility

Inteligent Transport

Healthy living

Inteligent Buildings

Resilience

Healthcare

Circular Economy

Safety

Added value:

Application Layer

Knowledge sharing

Business Layer Smart city quick scan

Feasibility study

Stakeholder analysis

Specification agreement

High level design

detail design

Project planning

Integration project

Community Building

Operations, planning & support

Independent partner

BTG Expert group

Data Layer Support program

Network & Connectivity layer

Sensing Layer

Security Layer

Technologie & Diensten

Expert group with reference-architecture

From plan to integration

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

SMART CITY - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 57

RDW – PARTNER CONTENT

Duurzame mobiliteit is de toekomst Als deelnemer aan het verkeer is de kans groot dat je een elektrische deelscooter tegenkomt, misschien hangt er een drone in de lucht of je ziet een automobilist parkeren met hulp van slimme sensoren in de auto. Het zijn oplossingen op het gebied van mobiliteit waar onze samenleving om vraagt. “Het aantal innovaties gericht op bestuurdersgemak, meer duurzaamheid en veiligheid neemt een enorme vlucht”.

„Bij de RDW werk je aan de toekomst van onze mobiliteit.“

de samenwerking met ketenpartners. Zo gaan de ontwikkelingen rond zelfrijdende voertuigen heel snel, en dit vereist een goede vertaalslag van verantwoordelijkheden in de driehoek van bestuurder, voertuig en omgeving. Thema’s voor de toekomst In dit kader staat de komende jaren voor de RDW een aantal thema’s centraal: integraal toezicht op de voertuigketen, het beheerst implementeren van innovaties en informatie verzamelen en leveren voor slimme mobiliteit en handhaving. Woudstra: “Om die thema’s te realiseren, intensiveren wij toezicht op voertuigen in gebruik. Van een werkwijze waarin we voertuigen eenmalig testen en toelaten en vervolgens monitoren in de APK, stappen we over naar een systeem waarin we continu toetsen of voertuigen aan de veiligheidsen duurzaamheidseisen voldoen. Moderne auto’s zijn computers op wielen en krijgen

te maken met software-updates. Die kunnen de eigenschappen van een voertuig veranderen, bijvoorbeeld doordat zo’n update de motor krachtiger maakt. Daarom is het van belang dat we het voertuig tijdens zijn gehele levenscyclus volgen.”

„Het aantal innovaties gericht op bestuurdersgemak, meer duurzaamheid en veiligheid neemt een enorme vlucht.“

De maatschappelijke en technologische ontwikkelingen met impact op mobiliteit gaan snel en nemen toe. “Om Nederland in beweging te houden, blijft onze focus gericht op het realiseren van veilige en duurzame mobiliteit voor burgers en bedrijfsleven. Wij combineren up-todate expertise op het gebied van voertuigen, registratie en informatie en wij zijn betrokken bij alle typen voertuigen van wieg tot sloop. Zoveel nieuwe typen voertuigen én een groei in mobiliteitswensen in een druk landje vraagt onze expertise maar ook een intensivering van

Jantina Woudstra, Algemeen Directeur RDW

an het woord is Jantina Woudstra, sinds april 2022 algemeen directeur van de RDW. Iedereen kent de organisatie van de kentekenregistratie, vrijwaringsbewijzen en toezicht op de APK. Maar de RDW doet meer. “Alles wat vliegt, vaart en rijdt – behalve vliegtuigen en treinen – valt onder onze dienstverlening. Dus ook zelfrijdende auto’s, elektrische steps en drones.”

“Daarnaast ondersteunen we de implementatie van innovaties in mobiliteit. Maar wel beheerst. Innovaties brengen risico’s met zich mee, daarom zijn technische eisen nodig voor die voertuigen. Om de introductie van innovaties te ondersteunen, dit met beleid en regelgeving goed te faciliteren en er bovendien toezicht op te kunnen houden, moeten we de ontwikkelingen in de technologie goed begrijpen. Om deze redenen ontwikkelen we samen met partners een nieuw mobiliteits- en infrastructuurcentrum. Voor tests en om kennis open uit te bouwen.” “En tot slot, het kentekenregister is nodig voor overheden bij informatievragen, zoals tol en verblijf- en parkeerrechten. Bijvoorbeeld voor gemeenten die een milieuzone willen inrichten of parkeren voor elektrische auto’s goedkoper willen maken. Als gevolg van veranderingen in de mobiliteit verandert ook de aansprakelijkheid. Voor deelmobiliteit is het belangrijk scherp te hebben wie precies wanneer heeft gereden en dit in de registers te verwerken. Ook bij het gebruik van voertuigen met slimme rijondersteuning zoals automated lane

keeping systems (ALKS) en AEBS (advanced emergency braking system) is het registreren van aansprakelijkheid onderwerp van onderzoek en overleg.” Samen, veilig en duurzaam De RDW wil dat mobiliteit zo veilig en duurzaam mogelijk is. Daarom dragen we met onze technische expertise ook bij aan nieuwe Europese en nationale weten regelgeving. Het is belangrijk dat we met een gerust gevoel in een auto kunnen stappen en aan het verkeer kunnen deelnemen. Als hij nieuw is maar ook als hij al jaren rijdt. Omdat we weten dat het voertuig veilig is en de belasting van de natuur tot een minimum is beperkt. Dit kunnen we niet alleen. Wij werken samen met de verschillende (internationale) partners in de voertuigketen. Ministeries, Rijkswaterstaat, CBR en gemeenten, voertuigfabrikanten en garagebedrijven, kennisinstituten en uiteraard iedere individuele voertuigbezitter. Met elkaar zijn we verantwoordelijk voor een veilig en duurzaam wegverkeer in Nederland, nu en in de toekomst.

Meer weten? Ga naar: www.rdw.nl

Koning auto aan de kant Klant is koning “Klantenservice is onze belangrijkste prioriteit”, zegt Romih. “We zetten dan ook enorm in op klantbeleving en service dicht bij huis. We hebben in België en Nederland een netwerk uitgebouwd van 1800 fietsenwinkels zodat klanten bij hun lokale dealer een offerte kunnen aanvragen, de bestelling kunnen plaatsen en service en onderhoud verlenen, op een moment dat voor hen past.” “Na het verstrijken van de leasetermijn, na 36 of 48 maanden, heeft de klant een aankoopoptie. De restwaarde wordt op voorhand duidelijk gemaakt Stijgende brandstofprijzen, klimaatopwarming… Geen wonder dat veel mensen opteren om koning

komt te staan. Maar als de klant liever een nieuw leasecontract afsluit, kan dat ook”, gaat Romih verder.

evolutie merken ze ook bij Cyclis, een bedrijf dat sinds 2014 bouwt aan

“De betaling wordt geregeld via een brutolooninhouding of via de eindejaarspremie. Het budget is afhankelijk van de cataloguswaarde

medewerkers en werkgevers. Cyclis is inmiddels marktleider in België en begin dit jaar succesvol gestart in Nederland.

3500 euro gespreid over drie jaar. Omgerekend komt dit neer op een maandelijkse brutolooninhouding van 102 euro.

“Wij zorgen voor het totaalpakket waardoor de klant volledig ontzorgd onderhoudsbudget, verzekering en pechbijstand inbegrepen”, vertelt Daisy Romih, Head of Growth bij Cyclis. “Voor medewerkers is het een mooie kans om voor een duurdere fiets te kiezen. Want een fiets leasen via je werkgever is namelijk tot wel 40% voordeliger dan een privéaankoop. Bovendien kunnen klanten door te leasen een model, merk en accessoires kiezen die naadloos aansluiten bij hun levensstijl. We zien zijn. 65% van de klanten kiest voor 0 mountainbike. De overige 5% van onze vouw zegt Romih. “In tegenstelling tot een die zowel in de werk- als privésfeer gebruikt kan worden.”

Voor speedbikes, waarvan de cataloguswaarde al snel oploopt tot vijfduizend à achtduizend euro, ligt het maandelijks bedrag uiteraard hoger. Deze simulaties kunnen makkelijk worden opgevraagd via onze digitale tools.”

In tandem “Om onze dienstverlening te optimaliseren, hebben we voor onze stakeholders drie aan elkaar gelinkte tools ontwikkeld. Dit laat ons toe om klanten beter van dienst te zijn, door snelle offertes af te leveren handbereik. Daarnaast slagen we er dankzij die automatisering ook in om de administratie voor de werkgever te beperken, zodat het hrTot slot is het ook voor leveranciers makkelijk om offertes, bestellingen en onderhoudsbeurten te verwerken. Voor iedereen een win-winsituatie dus”, besluit Romih.

Wonen of investeren in een high-end 5-sterren Kasteelhotel

Het eeuwenoude kasteel Gemert is de buitenplaats van Brainport Eindhoven. De restauratie en transformatie van het kasteel tot een high-end en ultramodern domein met onder meer een 5-sterren hotel zijn in volle gang. In de Hoofdburcht zijn nog enkele Residenties te koop, met een eigen loggia, wintertuin en buitenterras aan de slotgracht. Bovendien kunt u investeren in luxe Hotelsuites met een vast bruto rendement. U geniet op Kasteel Gemert van luxueuze faciliteiten, waaronder een wellness & spa, restaurants en de high-end hotel services, zoals housekeeping, private dining, private parking en een personal assistant. Kasteel Gemert wordt gerestaureerd met de hoogste kwaliteit van bouwen en materialen en verwarmd middels aardwarmte. Het wordt het eerste gasloze en daarmee duurzaamste kasteel van Nederland. Kijk voor meer informatie op www.kasteelvangemert.nl De familie Van de Laar heet u van harte welkom

Ontwikkeling

kasteelvangemert.nl

Domain of Fascination

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

60 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VASTGOED

‘Er bestaat geen perfect moment om te beginnen met beleggen in vastgoed’ Vastgoed

Veel mensen weten niet waar ze moeten beginnen wanneer zij willen gaan beleggen in vastgoed. Men vraagt zich af of ze wel voldoende startkapitaal hebben en voor velen is beleggen in vastgoed nog heel erg complex. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

Gat in de markt

“Maar zodra er meer kennis is vergaard wordt duidelijk dat het eigenlijk heel erg meevalt”, vertelt Myrthe de Groot, vastgoedbelegger en eigenaar actief.nl. “Ik ben eigenlijk per toeval in de vastgoedwereld terechtgekomen en ook ik kwam er al vrij snel achter dat het eigenlijk niet zo complex bleek te zijn als veel mensen denken. Toen ik op zoek was naar een pand om mijn eigen uitzendbureau te beginnen raakte ik in gesprek met een vastgoedeigenaar. Op dat moment had ik nul kennis van de vastgoedwereld, dus ik ben met hem in gesprek gegaan en heb toen allemaal vragen op hem afgevuurd. Zo vroeg ik hem onder andere hoe hij zijn organisatie runde. Uit dat gesprek bleek dat heel veel vastgoedeigenaren primair hun geld met iets anders verdienden dan vast-

goed, waardoor het beheren van hun vastgoed eigenlijk ‘te veel’ voor hen was.” Kennis en netwerk

Een bedrijf wat vastgoedeigenaren ontzorgt leek meer passend. “Ik besloot toen, in plaats van een uitzendbureau, te starten met een bedrijf wat vastgoedeigenaren ontzorgt. Ik ben vastgoedprofessionals gaan ‘uitlenen’ aan vastgoedeigenaren om ze te helpen met het runnen van hun portefeuille. Zo bouwde ik een netwerk op en toen kreeg ik ook steeds vaker de vraag of ik ook beginnende vastgoedbeleggers kon bijstaan. Veel van de vragen die beginnende beleggers hebben zijn met een aantal tips en tricks al te tackelen. Zo vind ik het belangrijk dat iedere eigenaar, ook als je alle werkzaamheden uitbesteed, wel een bepaalde basiskennis heeft dus Google, lees boeken, kijk online trainingen enzovoort. Dan is het gelijk een stuk minder spannend om te beginnen. Het zorgt er ook voor dat het helemaal niet zo’n ver-van-mijn-bed-show is als het in eerste instantie leek. Een netwerk is ook heel belangrijk. Daar hoef je niet per se alle borrels voor af te struinen, via bijvoorbeeld Facebook en LinkedIn kun je ook diverse groepen van vastgoedbeleggers vinden waar je contact mee kunt leggen en van kun leren.”

Veel mensen weten niet waar ze moeten beginnen wanneer zij willen gaan beleggen in vastgoed.

Als je beleggen in vastgoed interessant vindt, zorg dan dat je kennis vergaart, een netwerk opbouwt en voel je niet schuldig. Woningmarkt

Het is geen geheim dat de woningen op dit moment heel duur zijn en er een groot tekort is aan woningen. “Dat woningtekort is wat mij betreft dan ook de grootste

boosdoener voor de huidige situatie in de markt. Als je de media soms moet geloven, is alles de schuld van de vastgoedbeleggers en dat vind ik jammer. Vanuit mijn ervaring weet ik dat vastgoedbeleggers ook niet graag overbieden want dat scheelt gewoon rendement en vanzelfsprekend ontken ik niet wat er gaande is in de grote steden. Daarom raad ik iedereen aan om verder te kijken dat die steden als je overweegt in een woning te gaan investeren. Wat ik momenteel veel zie gebeuren en een grote kans vind, is het ontwikkelen en herontwik-

kelen. Er is een grote groep beleggers die veel liever een kantoorpand of winkel transformeert naar woningen en hiermee woningen toevoegt in plaats van ze ‘afpikken’ van starters. En er zijn natuurlijk ook veel vastgoedbeleggers die überhaupt niet beleggen in woningen maar juist in bedrijfs onroerend goed en ook daar liggen nog veel kansen. Kortom: als je beleggen in vastgoed interessant vindt, zorg dan dat je kennis vergaart, een netwerk opbouwt en voel je niet schuldig, want het grootste deel van de vastgoedbeleggers is echt geen

huisjesmelker. Oh en wacht ook niet op het perfecte moment om in te stappen, want die is er niet…”

Woningtekort is wat mij betreft dan ook de grootste boosdoener voor de huidige situatie in de markt.

ADVERTENTIE

•

UITZICHT OP DE SKYLINE VAN ROTTERDAM.

•

ZEER DUURZAAM GEBOUW MET PV PANELEN IN DE GEVEL.

•

GUNSTIG GELEGEN AAN PRINSENPLAS EN HET GROEN VAN HET PRINSENPARK.

•

DICHTBIJ DE UITVALSWEGEN A20 EN A16.

•

METROSTATION OP LOOPAFSTAND.

BERNINIROTTERDAM.NL

NOG MAAR ENKELE APPARTEMENTEN BESCHIKBAAR!

projectontwikkeling II B.V.

010 258 29 00

088 4443 444

nieuwbouw@vanherk.nl

rotterdam@huysvisie.nl

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

VASTGOED -TOEKOMST TOEKOMST VAN VAN DE DEECONOMIE ECONOMIE 61

MEERDERVOORT – PARTNER CONTENT

Duurzaam investeren in vastgoed met zekerheid Meerdervoort biedt solide beleggingen in vastgoedprojecten in en rondom stedelijke gebieden in Nederland. Het aanbod bestaat uit waardevaste objecten als woningen, bedrijfsverzamelgebouwen en zorgvastgoed. Samen Meerdervoort doet het net even anders dan anderen. “We leggen onze investeringsmogelijkheden gelijk voor bij de eindbelegger, vaak zonder tussenkomst van een bank. Door vast te houden aan deze strategie hebben we een bestendige, duurzame en omvangrijke vastgoedportefeuille opgebouwd”, vertelt Wijnand Groenen, commercieel directeur Meerdervoort. “Steeds vaker kregen wij de vraag van particuliere beleggers of wij hen konden helpen omdat zij geen financiering kregen van de banken, omdat de banken dit niet konden of wilden financieren. In onze beginperiode in 2015 brachten we partijen bij elkaar en kochten we samen het vastgoed. Vrij snel daarna zijn we overgestapt op het model om al onze cliënten een maandelijkse vaste rente te betalen zodat wij vrij konden ondernemen volgens een geheel eigen strategie.” Beperken risico’s Het selecteren en kopen van vastgoed doet Meerdervoort met name in en rondom stedelijk gebied. “Dit doen wij om risico’s te beperken. We weten op deze manier namelijk zeker dat het vastgoed goede ver-

huurmogelijkheden heeft. Daarmee beperken we het beleggingsrisico en zijn we in staat om zekerheden te bieden, zodat de investeerder periodiek een extra inkomen genereert. We kochten in voorgaande jaren in de steden veelal huurwoningen maar inmiddels zijn we wegens marktontwikkelingen al enige tijd overgestapt naar winkelvastgoed en multi-tenant kantoorgebouwen. In winkelstraten en buurtwinkelcentra is het voor ons van belang dat er een goede mix van toekomstbestendige winkelketens en retailers is. Of het nu kantoorpanden of winkelpanden zijn, bij voorkeur heeft elk nieuw investeringsproject minimaal tien maar liefst meer huurders. Mocht er onverhoopt een ondernemer het niet redden dan is er geen man over boord voor de investeerders. Nieuwe ondernemers zullen er dan op een gegeven moment weer intrekken en dan wordt die huur weer betaalt. Je beperkt leegstand op deze manier tot een minimum en daarmee ook de risico’s.” Verstandig Met de huidige economische situatie zullen veel mensen zich afvragen of het wel een goed idee is om te investeren in vastgoed. “Iedereen volgt het nieuws. De hypotheekrente stijgt, huizenprijzen stijgen nauwelijks meer en er wordt al gesproken over een naderende recessie. Dus de vraag is wel terecht. Bij Meerdervoort kiezen wij daarom al sinds oprichting voor de

langetermijn strategie en op het spreiden van risico’s. De markt beweegt altijd op en neer. Met een strategie voor de lange termijn waarbij het multi-tenant policy wordt gehanteerd ben je als investeerder er altijd zeker van dat er huur wordt betaald en de belegger dus de maandelijkse rente krijgt uitgekeerd. Met een hogere inflatie stijgen de huren elk jaar mee en met een historisch lage werkloosheid en geluiden dat de personeelstekorten nog wel 30 jaar kunnen duren maken wij ons over onze projecten geen enkele zorgen”. Inhouse Ondernemers kiezen steeds vaker voor bestaande gebouwen, wanneer zij op zoek zijn naar een nieuw kantoor. Dit omdat, nieuwbouw vanwege weten regelgeving en de stijgende kosten van grondstoffen en bouwkosten te complex en te duur wordt. “Het is in de praktijk voordeliger om bestaande bouw in een nieuw jasje te steken. Niet alleen woningen zijn erg schaars, ál het vastgoed is schaars. Nu bijna alle leegstaande kantoorgebouwen in het land zo’n beetje wel verhuurd zijn en bedrijven mogelijkheden blijven zoeken om te groeien, ontstaat er krapte die leidt tot hogere huurprijzen. Bijbouwen blijft een probleem komende jaren.” Meerdervoort heeft alle diensten in huis, van vastgoedbeheerders, verhuurmakelaars en huismeesters tot aan juristen. En tevens een eigen onderhouds-

bedrijf voor onderhoud en renovaties tot aan nieuwbouw. “Doordat we alles in huis hebben zijn we niet afhankelijk van wachttijden en stijgende kosten en zijn we in staat om snel te reageren bij kansen op de vastgoedmarkt. Daarnaast kennen wij de meeste van onze circa duizend klanten persoonlijk. Zij blijven ook vaak in nieuwe projecten doorinvesteren. Het zijn veelal ex-ondernemers of vermogende pensionado’s die niet teveel risico meer willen lopen en wat dat aangaat tevreden zijn met een vast maandelijks rendement. Waar een jonge investeerder bereid is om hogere risico’s te nemen met kans op hoog rendement zitten mensen die richting hun pensioen gaan daar niet meer op te wachten. Die willen een rustige oude dag voor zichzelf en hun families.” Voor de maandelijkse uitkering en langlopende vaste rentepercentages loopt de particuliere investeerder bij Meerdervoort vanwege een eerste hypotheekrecht niet al teveel risico zodat in alle rust van de duurzame investering kan worden genoten.

Ga voor meer informatie naar www.meedervoort.com

62 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE - VASTGOED

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

‘Duurzaam bouwen is niet alleen complex, maar vooral ook heel erg leuk’ Smart City

De bouw staat voor de brede opgave om te verduurzamen. CO2 moetworden gereduceerd en opgeslagen en duurzame woningen moeten gerealiseerd worden met behulp van duurzame materialen. Van bouw tot sloop, de gebouwde omgeving moet duurzaam en CO2-neutraal zijn. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2050 zeven miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen van het aardgas af moeten zijn. Om dit te kunnen bereiken, worden tot 2030 de eerste 1,5 miljoen woningen verduurzaamd. “Dit is een enorme uitdaging”, vertelt Annemarie van Doorn, directeur Dutch Green Building Council (DGBC).

leden tijd. Ook zij moeten in actie komen.” De urgentie om in actie te

komen dringt bij iedereen in de bouwsector door. Maar woningen die duurzamer worden, zijn tegelijkertijd ook duurder. “We moeten er dus voor zorgen dat duurzame woningen ook betaalbaar blijven, zodat een grote groep mensen niet buiten de boot gaat vallen en het zich niet kan verloven om in een duurzame woning te wonen.” Aan het begin van het tweede

kwartaal in 2022 vormde het tekort aan personeel de grootste belemmering in de bedrijfsvoering van ondernemers, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ook belemmeringen door

tekorten van grondstoffen en productiemiddelen bereikten een recordhoogte. Van Doorn: “We hebben een tekort aan energie en om de energietransitie te realiseren, zijn er veel meer mensen nodig. Ook de bouw komt, net als vele andere sectoren, een groot aantal handen tekort.”

laat het niet alleen heel concreet zien wat je moet doen om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Het is ook nog eens meetbaar. Met de BREAAM-NL certificeringen worden verduurzamingen inzichtelijk en meetbaar en daarmee zeer waardevol.” politiek ervoor zorgen dat de toenemende regelgeving voor een duurzame gebouwde omgeving voor de bouwen vastgoedsector behapbaar blijft. Er zijn heel veel wetten waar rekening mee gehouden moet worden: van parkeerdruk, de flora- en faunawet tot aan de CO2-reducties. Van Doorn: “Het is heel goed dat de politiek met weten regelgeving de energietransitie in goede en vooral Daarnaast moet de

duurzaamheidskeurmerk kunnen duurzame gebouwen en gebieden worden beoordeeld. Projecten worden hierbij beoordeeld op integrale duurzaamheid. Hiermee krijg je daadwerkelijk inzicht in de duurzaamheidsprestatie van het project. En niet alleen op het gebied van energie, maar de methode geeft de duurzaamheidsprestaties weer over de volle breedte. “Bovendien Met het BREAAM-NL

aarnaast moeten

ook nog eens meer woningen bij komen. Van Doorn: “Maar waar moeten die dan komen te staan? Het verantwoord en duurzaam investeren door partijen in de bouw en vastgoedsector wordt steeds meer een must. Waar die partijen eerst nog dachten: ‘het waait wel over’, is dat nu echt ver-

van de mens. Een kwart van de jongeren, versterkt door de coronacrisis, geeft aan depressieve gedachten te hebben, aldus nji.nl. De gebouwde omgeving kan hierin, middels buurthuizen of een ontmoetingsplein, een rol van betekenis spelen. “Persoonlijk zou ik hier dan ook meer aandacht aan willen besteden.”

Met het BREAAM-NL duurzaamheidskeurmerk kunnen duurzame gebouwen en gebieden worden beoordeeld.

Niet alleen de

nieuwe ontwikkelingen kost tijd en geld. “Aan de ene kant is het goed dat we de tijd nemen om zo ook de kwaliteit te kunnen waarborgen. Aan de andere kant moeten we het met z’n allen ook écht willen. De meeste partijen in de bouwen vastgoedsector willen echt verduurzamen. Iedereen is bereid om een bijdrage te leveren voor meer biodiversiteit, klimaatadaptieve gebieden te realiseren en duurzame materialen in te zetten.” Maar dit is nog niet voor iedereen begrijpelijk en daarmee toegankelijk. Tegelijkertijd gaat duurzame gebiedsontwikkeling ook over het welbevinden Het integreren van

Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Scott Web

kwalitatieve banen wil leiden. Maar het is lastig voor alle betrokken partijen om dit allemaal bij te kunnen benen en vooral te kunnen begrijpen. De energietransitie is een super complex proces. Door dit te versimpelen proberen we het voor iedereen zo makkelijk mogelijk te maken, zodat iedereen mee kan in de energietransitie.”

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2050 zeven miljoen woningen en één miljoen gebouwen van het aardgas af moeten zijn.

wereld op een duurzame manier willen en moeten overdragen aan de volgende generatie is belangrijk. Volgens Van Doorn is het sociale aspect net zo belangrijk. “En gelukkig zie ik dat steeds meer partijen aandacht daarvoor hebben. Maak je een gebouwde omgeving duurzaam voor natuur én mens, dan draag je pas echt bij aan een betere en duurzame wereld. Bovendien is bezig zijn met duurzame gebouwontwikkeling niet alleen maar ingewikkeld, het is ook nog eens heel erg leuk.”

Annemarie van Doorn, Directeur Dutch Green Building Council (DGBC) ADVERTENTIE

VERK OOP GEST ART

ordt dit uw nieuwe thuishaven T H U I S I S E E N P L E K WA A R U V O L L E D I G

In woonproject Nieuwe Rede geniet u van de rust en ruimte.

T O T R U S T K O M T. E E N P L E K WA A R

Van waterrijk wonen in een groene omgeving en toch dicht bij de stad.

U K U N T O N T S PA N N E N E N E N E R G I E

Nieuwe Rede is uw nieuwe thuishaven. Ontdek uw droomwoning op

OPDOET VOOR EEN NIEUWE DAG.

nieuwerede.nl en meld u aan!

NIEUWEREDE.NL

PARTNER CONTENT

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl

VASTGOED - TOEKOMST VAN DE ECONOMIE 63

Duurzaam leven met biobased woningen

Zĳn er bepaalde projecten die voor jullie bĳzonder zĳn? “We hebben gewerkt aan een duurzaam recreatiepark met 160 woningen. In onze visie voor dat plan

„Biobased is niet alleen gezonder voor de mens, je helpt de aarde ook door CO2 op te slaan.“

Waar komt jouw passie voor duurzaam bouwen vandaan? Al van jongs af aan begrijp ik niet dat we onze planeet leegroven en tegelijkertijd zo vervuilen, terwijl we de kennis hebben om het wel goed te doen. Er worden nu te vaak keuzes voor de korte termijn gemaakt. Ik wil graag bouwen zonder afval bij sloop. Door hoogwaardige materialen te gebruiken en ze losmaakbaar te monteren, kun je ze nog een keer gebruiken. Door enkel natuurlijke bouwmaterialen te gebruiken kun je deze altijd nog composteren en als voeding voor nieuw materiaal gebruiken. Een deel van duurzaam bouwen is het materiaalgebruik, een ander belangrijk deel is het ontwerp. Bijvoorbeeld hoe je de zon benut in de winter om je huis te verwarmen terwijl het in de zomer niet te warm wordt. Dan hoef je minimaal te verwarmen en minimaal te koelen, jaar in, jaar uit. Ik vind het geweldig om met die uitgangspunten te ontwerpen.

heeft de natuur de hoofdrol en zijn de huizen een tijdelijke passant. Ik verwacht en hoop dat in de komende jaren wijken volledig biobased gebouwd gaan worden, ik kan niet wachten. We denken nu na over hoe zo’n wijk er uit zou zien. Denk aan het omzetten van weiland tot voedselbos met een gezonde bodem die water kan bufferen en dit combineren met biobased geprefabriceerde woningen. Zo kun je met één project veel maatschappelijke vraagstukken oplossen: stikstof, energie transitie, klimaat, biodiversiteit, nieuwe woningen en voedselvoorziening creëren.”

Architect Linda ontwerpt en bouwt met bouwer Yumi biobased woningen. “De natuur is een gulle bron van grondstoffen.”

Waar laat men nog steken vallen? “Er wordt nog te vaak gedacht dat je er met een beetje al bent”. Maar het is 1 voor 12 en op alle vlakken moet een omslag gemaakt worden. Feiten over biobased bouwen moeten beter bekend worden, dan kan het de standaard

worden. Alleen dat is op de lange termijn een oplossing. Met een biobased huis, krijg je zelfs korting op je hypotheek bij Triodos. Geweldig. Materialen uit eindige bronnen die niet meer hergebruikt kunnen worden, kunnen bijvoorbeeld extra worden belast. Denk aan de verwijderingsbijdrage, maar dan voor materialen die naar de afvalberg zouden gaan, zoals glaswol of steenwol. Welke voordelen kent biobased? Sommige mensen denken dat je moet inleveren op comfort, maar dat is niet waar. “Het is niet alleen gezonder voor de aarde, maar ook voor de mens. Tijdens het groeien al slaat het CO2 op en tijdens de verwerking zul je als bouwer geen last hebben van het fijne materiaal, het prikt en jeukt niet. Een gebouw met biobased materialen kan lang meegaan. De materialen reguleren vocht, dempen geluid, ademen, accumuleren warmte en hierdoor zijn gebouwen gezond en kennen meer comfort. Houtvezelisolatie wint veruit op meerdere testen met andere isolatie materialen. Bovendien zijn de kosten voor de fundering vaak lager voor een biobased gebouw dan een traditioneel gebouw, omdat het een stuk lichter van gewicht is”.

Linda Buijsman, Architect bij Ecobloq in één oogsten. Als je vlas verbouwt, oogst je isolatiemateriaal en van vlaszaad kan er olie gemaakt worden of als je graan verbouwt oogst je ook stro. Stro kan namelijk ook ingezet worden om gebouwen te isoleren! En biobased wijken als de norm. In het begin kost het wellicht iets meer, maar als je beredeneert vanuit een langetermijngedachte worden er betere keuzes gemaakt die op lange termijn goedkoper zijn. Als het de norm wordt, gaan producenten hun producten of gebouwen ook anders in elkaar zetten.” Meer weten? Ga dan naar: www.ecobloq.com

Wat zie je nog graag in de toekomst gebeuren? “Dat boeren voedsel en bouwmateriaal

“IK ONTWERP WONINGEN WAAR IK ZELF OOK BLIJ VAN WORD: RUIMTELIJK, COMFORTABEL, GEZOND, MET VEEL LICHT EN VOLLEDIG BIOBASED GEBOUWD.” - LINDA BUIJSMAN, FOUNDER ECOBLOQ -

Door gebruik te maken van standaard ontwerpen hoeft het wiel bij ECOBLOQ niet steeds opnieuw uitgevonden te worden. Dat bespaart tijd én geld, terwijl je niets inlevert op design. ‘Bij ons koop je een standaard product, maar dan wél mooi’ – aldus ECOBLOQ-founder en architect Linda Buijsman.

VAN STARTERSWONING TOT VILLA Een ECOBLOQ kun je maken zoals je zelf wilt: het is een starterswoning, een tweede huis of een gezinswoning, maar bovenal jóuw huis. Je kunt kiezen uit drie type woningen: klein, compact en villa. Door zelf keuzes te maken, stel je een woning samen die precies bij jouw situatie en woonwensen past. Zo kun je per model kiezen hoe lang jouw ECOBLOQ wordt én of je een praktische of comfortabele uitvoering wilt. Het betrokken ECOBLOQ-team denkt graag met je mee.

Foto’s: Susanne van der Kleij

Duurzaam en comfortabel wonen, maar tegelijkertijd je energielasten laag en je ecologische voetafdruk klein houden. Dat is ECOBLOQ. Het Nederlandse bedrijf biedt circulair ontworpen huizen, gemaakt van biobased materialen. Als koper ben je van idee tot oplevering persoonlijk betrokken.

LUXE EN LOFTS TOEVOEGEN Samen met compagnon Yumi Udo (‘Ik ontwerp, hij bouwt’) wil ze leven met een kleine voetprint toegankelijk maken voor een breder publiek. Duurzaam en circulair bouwen én wonen: het kan dus. Zonder in te leveren op design en comfort ECOBLOQ geeft letterlijk en figuurlijk ruimte aan mensen die duurzaam willen wonen - tegen kosten die je van tevoren kent. Er zijn meerdere indelingen mogelijk, je kunt extra lofts toevoegen of voor meer luxe in de badkamer kiezen. We isoleren beter dan dat op dit moment wordt vereist.

KIJK EN KIES Kies voor een huis gemaakt van materialen uit de natuur zodat je niet vervuilt en geen afval achterlaat bij sloop. Benieuwd geworden? Bekijk jouw nieuwe huis op www.ecobloq.com.

64 TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

Lees meer interessante artikelen op contentway.nl www.contentway.nl

TOEKOMST VAN DE ECONOMIE

DUURZAAMINVESTEREN – PARTNER CONTENT

De zonnige toekomst van duurzame energie De oplossing voor de klimaatproblematiek ligt binnen handbereik en iedereen kan daaraan meedoen. De benodigde technologieën zijn bewezen en steeds meer bedrijven en projecten willen de markt op. Naast grote projecten en bedrijven dragen ook veel kleinere projecten, lokale initiatieven en particulieren gezamenlijk bij aan het oplossen van het grote energievraagstuk. Dennis Kromhout van der Meer en Lex Roukens van DuurzaamInvesteren.nl zien dagelijks hoe dankzij particulieren en ondernemers de transitie naar duurzame energie ontwikkelt.

“Steeds meer mensen willen zich inzetten voor toekomstige generaties en kijken verder dan hun eigen tuintje. Gezamenlijk leveren deze beleggers en ondernemers een onmisbare bijdrage aan de energietransitie”

ESG “Naast interesse in de energietransitie zien we dat aanbiedingen gericht op de circulaire of landbouwtransitie aan populariteit toenemen. En dat is ook logisch, we vernemen van steeds meer mensen die

beleggen via ons platform dat zij dat doen omdat zij actief willen bijdragen aan de maatschappij en verder kijken dan hun eigen tuintje,” aldus Lex Roukens, CFO van het platform. “Zij richten zich op de toekomst en willen zich inzetten voor toekomstige generaties. Bovendien leveren deze investeringen ook een mooi rendement op. Voor DuurzaamInvesteren.nl is het daarom belangrijk dat aanbiedingen aan beleggers heldere ESG-doelstellingen nastreven.”

Groeiende interesse “Een meer grillige economische situatie, een energiecrisis en verschuivingen in de wereldorde hebben ons opgeschud. Wij zien dat mensen heel geïnteresseerd blijven of worden in de transitie die dit soort schokken in de toekomst kunnen voorkomen,” legt Dennis Kromhout van der Meer, CEO van DuurzaamInvesteren. nl uit. Op het platform plaatsen duurzame ondernemers hun financieringsbehoefte en kiezen particuliere investeerders zelf in welk aanbod zij willen investeren en voor hoeveel. Op DuurzaamInvesteren.nl vormen aanbiedingen die gericht zijn op het opwekken van duurzame energie een belangrijk deel van het aanbod, en ook projecten en bedrijven die zich richten op de energieketen, zoals energie efficiency, infrastructuur waaronder laadpalen en technologieën als batterijopslag vinden veelvuldig financiering dankzij DuurzaamInvesteerders. “We zien de toekomst positief tegemoet. Met ruim 210 miljoen euro aan financiering via ons platform hebben beleggers en ondernemers gezamenlijk een grote bijdrage geleverd aan deze transitie.”

Financiering voor duurzaamheid “Er moet ongelofelijk veel gebeuren, het is heel lastig om alles tegelijk op te pakken. Daarom blijven wij ons focussen op die projecten en ondernemingen die echt een bijdrage leveren aan de Sustainable Development Goals. Als platform richten wij ons op het financieren van duurzame projecten, werkkapitaal en bedrijfskapitaal voor duurzame bedrijven,” legt Roukens uit. “We zien dat hier veel behoefte aan is. Wij vullen het gat tussen de bank en het eigen vermogen. Vooral voor kleinere financieringsvraagstukken kunnen bedrijven en projecten niet altijd bij banken terecht. En we werken indien gewenst ook aanvullend op de financiering vanuit banken. In dat geval halen aanbieders via ons platform achtergestelde leningen op en verzorgt de bank een seniore lening. Het voordeel van een online platform met particuliere investeerders is dat we flexibel zijn en bedrijven en projecten financiering kunnen ophalen die past bij hun behoefte. Voorwaarde is natuurlijk wel dat het om goed gestructureerde deals gaat, goed

geprijsd en met de juiste looptijd, want de beleggers maken hun eigen afwegingen. Het resultaat is concrete verduurzaming en voortgang in de energietransitie.” Democratisering De afgelopen tien jaar is het voor particulieren steeds eenvoudiger en goedkoper geworden om zelf te beleggen. Dankzij EU weten regelgeving en de opkomst van platformen kunnen mensen steeds beter zelf bepalen waarin zij willen beleggen. “Vijftien jaar geleden was het voor een particulier vrijwel onmogelijk om zelf een obligatielening op een duurzaam bedrijf te nemen via een online platform. Nu maken particulieren zelf de keuze waarin zij beleggen. Bedrijven moeten zich natuurlijk wel bewust zijn van de behoefte van de belegger, en met een heldere businesscase met een duidelijke prognose een betrouwbare propositie aanbieden,” vertelt Kromhout van der Meer. “En dat levert veel op. Niet alleen financiering, maar ook betrokken en enthousiaste investeerders. Zij zijn de ambassadeurs voor de duurzame projecten en bedrijven. Ook de markt van financiering democratiseert en de interesse in duurzaamheid en de energietransitie neemt toe.” DuurzaamInvesteren.nl DuurzaamInvesteren.nl bestaat sinds 2014 en is het grootste duurzame investeringsplatform van Nederland. Gezamenlijk investeerden particulieren ruim 210 miljoen euro in meer dan 175 projecten en bedrijven. Ook meedoen met de duurzame transitie? Kijk op www.duurzaaminvesteren.nl